Narzdzia analizy ekonomicznej

1. Dane ekonomiczne
Szereg czasowy zawarto tej samej zmiennej w rnych okresach
czasowych.
Dane przekrojowe przedstawiaj struktur pewnej cechy w jednym
okresie.
Dane panelowe (dane przekrojowo-czasowe) przedstawiaj szeregi
czasowe jakiej zmiennej dla rnych elementw w populacji.

2. Wskaniki
Zmiany absolutne zmiany wartoci wyraane w tych samych jednostkach.
Zmiany wzgldne (procentowe) zmienne wyraone w rnych
jednostkach, do ich mierzenia wykorzystujemy indeksy.
Wskanik mierzy procentow zmian danej zmiennej. Przy obliczaniu
wskanik normalizujemy do 100. Zawsze trzeba poda podstaw.
Wskanik uzyskujemy dzielc jedn wielko przez drug i pomnoy przez
100. Aby uzyska wielko wyraon w procentach naley odj 100.
Wskaniki dzielimy na:
Jednopodstawowe maj identyczn podstaw, przyjt na dany rok =100, czyli
wszystkie kolejne wartoci bd odnosiy si do jednego tego samego roku.
acuchowe podstaw jest rok poprzedni =100, czyli wszystkie kolejne wartoci
bd odnosiy si do roku poprzedniego.
3. rednie
rednia arytmetyczna przecitna warto jakiej zmiennej.
rednia waona licznik (suma iloczynw danej obserwacji i jej wagi), mianownik
(suma wag).
rednia geometryczna uzyskujemy mnoc przez siebie wskaniki znormalizowane
do jednoci i wycigajc pierwiastek o stopniu rwnym liczbie mnoonych
wskanikw.
4. Zmienne nominalne i realne
Zmiany nominalne zmiany wyraone w cenach biecych, przedstawiajce
nominalne wahania wielkoci ekonomicznych.

Zmiany realne uzyskujemy dzielc wskanik zmiany cen nominalnych przez

zmiany oglnego poziomu cen w gospodarce (wskanik wzrostu cen).

Popyt
Popyt przedstawia zaleno funkcyjn midzy cen danego dobra a wielkoci
popytu na nie.

Jest to ilo, jak nabywcy chc naby przy rnym poziomie ceny i przy
innych czynnikach niezmienionych.
Analizujc zagadnienie popytu, naley wyrane rozrnienie midzy
popytem, oznaczanym symbolem D, a wielkoci popytu QD.

Wielko popytu (wielko zapotrzebowania) oznacza okrelon ilo dobra, jak

konsumenci s gotowi naby przy danym, konkretnym poziomie ceny.

Wielko popytu jest to, wic wyraona w jednostkach fizycznych

maksymalna ilo danego dobra, jak nabywcy s skonni zakupi i pozwala
im na to ich sia nabywcza, przy danym, konkretnym poziomie ceny tego
dobra.
Wielko popytu zmniejsza si, gdy cena danego dobra ronie przy innych
czynnikach niezmienionych, natomiast wielko popytu ronie, gdy cena
danego dobra maleje. Jest to zaleno nazywana prawem popytu.

Prawo popytu mwi, e wielko popytu na dane dobro maleje, gdy przy
pozostaych czynnikach niezmienionych, cena tego dobra ronie i odwrotnie.

W typowych warunkach mamy, wic do czynienia z odwrotn zalenoci midzy

cen danego dobra a wielkoci popytu na nie.
Graficznie znajduje to odzwierciedlenie w ujemnym nachyleniu krzywej popytu.
Przyczyn istnienia tej odwrotnej zalenoci jest dziaanie tzw. Substytucyjnego i
dochodowego efektu zmiany ceny danego dobra.
1. Efekt substytucyjny - spowodowany jest zmian ceny jednego z dbr
nalecych do koszyka dbr konsumenta i polega na dostosowaniu popytu do
tej zmiany: konsumenci odchodz od dobra X, ktrego
wzgldna cena wzrosa, zastpujc je innymi dobrami, ktrych cena w
porwnaniu do ceny dobra X pozostaa staa lub spada (D. Begg 2003, s.
148) Jest to tzw. zastpowanie jednego dobra drugim.
Gdy mamy do czynienia tylko z dwoma dobrami, s one z koniecznoci wzgldem
siebie substytutami, a wic efekt substytucyjny bdzie jednoznaczny (cena X ronie,
spada popyt na X, ronie popyt na Y). Gdy dbr w koszyku konsumenta jest wicej,

efekt substytucyjny spowoduje take spadek popytu na dobra

komplementarne wzgldem dobra, ktre podroao, np.:, gdy wzronie cena tytoniu,
spowoduje to spadek popytu nie tylko na sam tyto, ale take na fajki, gdy znaczco
wzronie cena paliw (benzyny i oleju napdowego), mona si spodziewa spadku
popytu na nie oraz na pojazdy silnikowe.

2. Efekt dochodowy zmiany ceny - zwizany jest ze wzrostem lub

spadkiem dochodu. Wzrost / spadek ten moe si wiza zarwno ze zwykym
zmniejszeniem dochodu do dyspozycji, jak i ze wzrostem cen (y). Gdy
rozwaamy dobra zwyke (normalne) kady spadek dochodu spowoduje
spadek popytu na oba dobra. W przypadku dbr niszego rzdu, efekt
dochodowy dziaa w odwrotnym kierunku. Generalnie wzrost dochodu
spowoduje wzrost oglnego popytu zgaszanego przez konsumenta, a spadek
dochodu - spadek popytu.

Niestandardowe Krzywe Popytu

Popyt sztywny doskonale nieelastyczny:

Zmiana ceny nie zmienia wielkoci popytu,

Dla przedsibiorcy, jeeli domniema, e popyt na dane dobro
jest sztywny, korzystne bdzie podniesienie ceny,
Tylko wybrane dobra np. woda, leki, sl,
Mamy wikszy utarg, bo sprzedajemy tyle samo przy wikszej
cenie.

Popyt doskonale elastyczny - oznacza, e przy danym poziomie ceny

konsumenci s skonni naby kad ilo dobra, ale kada minimalna zmiana ceny
doprowadzi do znacznych zmian popytu:

Odwrotne dziaanie systemu:

Paradoks Veblena i paradoks Giffena oraz paradoks

spekulacyjny;
Przy cenie wyszej chc nabywa wicej;
Efekt dochodowy zmiany ceny jest silniejszy od efektu
substytucyjnego zmiany ceny.

Paradoks Veblena (efekt snobizmu) dotyczy analizy popytu na dobra

prestiowe, ktrych posiadanie o konsumpcja moe stanowi sposb na
podkrelenie statusu spoecznego czy majtkowego. Im wysza cena nabywanych
dbr, tym wiksza wielko popytu i tym wyraniej zademonstrowany status
materialny.
Paradoks Giffena dotyczy dbr niszego rzdu (np. chleb zwyky, koszula
nylonowa itp.) Wraz z wzrostem dochodw, wielko popytu na dane dobro maleje i
odwrotnie. Konsumenci, zatem mimo wzrostu ceny dobra nie ogranicz wielkoci
popytu na nie i nie zastpuj innymi dobrami, gdy i tak jest ono najtasze.
Paradoks spekulacyjny wie si z oczekiwaniami, co do ksztatowania si ceny
danego dobra w przyszoci. Polegajcy na tym, e przy obnikach cen, nabywcy
wstrzymuj si z zakupem w oczekiwaniu na dalszy ich spadek. Natomiast, gdy ceny
id w gr, konsumenci masowo kupuj towary w obawie przed dalszymi
podwykami.

Determinanty popytu:

Dochd nominalny nabywcw,

Ceny dbr pokrewnych (komplementarnych i
substytucyjnych),
Preferencje nabywcw gusty,
Oczekiwania,
Rozmiar rynku.

Dochd nominalny nabywcw wraz ze wzrostem dochodw, wzrasta

wielko popytu na wikszo dbr.

Dobra normalne wzrost dochodw = wzrost wielkoci

popytu.
Dobra niszego rzdu wzrost dochodw = spadek wielkoci
popytu.

Ceny dbr pokrewnych (komplementarnych i substytucyjnych)

wzrost cen dbr substytucyjnych (czekolada i sodycze) zwiksza wielko
popytu na dane dobro, gdzie wzrost cen dbr komplementarnych (mleko i
kawa) spowoduje spadek wielkoci popytu na dane dobro.

Preferencje nabywcw negatywny wpyw mody zmniejsza wielko

popytu.
Oczekiwania, co do sytuacji wpyw na wielko popytu przy kadym
poziomie jego ceny. Np., jeli oczekujemy, e w niedalekiej przyszo nasza
sytuacja dochodowa si poprawi, to ju w chwili obecnej moemy zwikszy
wielko popytu na dane dobro.
Rozmiar rynku, jeeli na rynku wzronie liczba nabywcw, przykadowo w
zwizku z napywem imigrantw netto lub ze wzgldu na przyrost naturalny,
to przy zaoeniu cet. par. wzronie wielko popytu.

Dobro normalne (zwyke) takie, na ktre popyt wzrasta wraz ze wzrostem

dochodu.
Dobro niszego rzdu (dobro podrzdne) w przypadku, ktrego wraz ze wzrostem
dochodw, przy zaoeniu cet. par., maleje ilo nabywana tego dobra i odwrotnie.
Dobro neutralne, jeeli cena si zmienia, nie ma to wpywu na wielko popytu.

Poda
Poda jest zalenoci funkcyjn midzy cen danego dobra a wielkoci jego
poday.

Podobnie jak popyt, moe by rozpatrywany z punktu

widzenia pojedynczego przedsibiorstwa, jak rwnie mona
go analizowa w ujciu zagregowanym, czyli rynkowym.
Jest to ilo, ktr producenci i dostawcy danego dobra s
gotowi zaoferowa do sprzeday przy rnych poziomach
ceny rynkowej i przy innych czynnikach niezmienionych, a
przede wszystkim przy okrelonych uwarunkowaniach
kosztowych.

Symbol S poda.
Wielko poday (QS) nazywane iloci oferowan czy wartoci poday,
oznacza okrelon ilo dobra, jak przedsibiorstwa s gotowe zaoferowa do
sprzeday przy danym poziomie ceny.

Jest to, wic wyraona w jednostkach fizycznych maksymalna

ilo danego dobra, jak przedsibiorstwa skonne s
dostarczy na rynek i zaoferowa do sprzeday przy
okrelonych warunkach kosztowych i przy danym poziomie
ceny tego dobra.

Prawo poday wielko poday na dane dobro ronie, gdy przy pozostaych
czynnikach niezmienionych cena tego dobra ronie i odwrotnie. Graficznym
odzwierciedleniem jest typowa krzywa poday.

Determinanty poday:

Koszty produkcji, a gwnie ceny zasobw zuywanych do

produkcji,
Technologia i jej wpyw na wydajno,
Polityka pastwa,
Ceny produktw alternatywnych, czyli takich, ktre dla
istniejcego w przedsibiorstwie zasobu kapitau trwaego
mog by wytwarzane zamiennie przy niskim koszcie zmiany
produkcji z jednego dobra na drugie,
Liczba sprzedawcw,
Oczekiwania.

Koszty produkcji wzrost kosztw produkcji powodu obnienie poday i

odwrotnie.

Technologia, jeeli zmiany technologiczne przyczyni si do wydajnoci

produkcji, wielko poday si zwikszy. Jeeli jednak zmiany technologiczne
bd nietrafione doprowadzi do to odwrotnego skutku.
Oczekiwania, - jeli przedsibiorstwa bd oczekiway w przyszoci wzrostu
cen dbr, ktre dostarczaj na rynek, to najprawdopodobniej nie tyle
ogranicz biec produkcj, co ogranicz ilo oferowan do sprzeday.
Cz zostanie zmagazynowana na potrzeby pniejszej sprzeday w
momencie wzrostu cen danych dbr.

Rwnowaga i nierwnowaga rynku

Rwnowaga rynkowa - stan, w ktrym przy tym samym poziomie ceny rynkowej
wielko popytu rwna si wielkoci poday danego dobra. Odzwierciedleniem jest
przecicie si krzywej poday z krzyw popytu.

W stanie rwnowagi wyznaczana jest tzw. Cena rwnowagi

pE oraz ilo rwnowaca rynek QE (QS=QD).

Nierwnowaga rynkowa, przyjmuje dwie postaci:

Niedobr rynkowy przy danym poziomie ceny rynkowej wielko popytu

na dany produkt jest wiksza od wielkoci poday tego produktu.
Nadwyka rynkowa wystpuje, gdy przy danym poziomie ceny rynkowej
danego dobra wielko poday danego dobra jest wiksza od wielkoci
popytu na nie.

Dostosowania cenowe i ilociowe te pierwsze wystpuj, gdy przyjmuje si

zaoenie o gitkoci cen. Jednak w realnej gospodarce czsto dochodzi do
ograniczenia tej gitkoci, przykadowo przez interwencje pastwa na rynku.
Dostosowania ilociowe w warunkach niezmienionych determinant poday i popytu
maj charakter pochodny wobec zmiany danego dobra.

Zaoenie, e ceny na rynku s gitkie - wahania i dostosowania cenowe i ilociowe

zale od ksztatu popytu i poday odzwierciedlajce istot modelu pajczyny.

Jeeli krzywa poday bdzie bardziej stroma ni krzywa

popytu, to wystpowa bd tumione (zmniejszajce si)
wahania cen i iloci oferowanych dbr na rynku. Dorodkowy
ukad.

Jeli krzywa popytu bdzie bardziej stroma ni krzywa

poday, to wystpowa bd wybuchowe (zwikszajce si,
narastajce) wahania cen i iloci. Odrodkowy ukad.

Interwencja pastwa:

Gitko cen ograniczona na rynku,

Polega na reglamentowaniu cen oraz nakadaniu podatkw
porednich,

Reglamentacja cen ustalanie ceny minimalnej oraz maksymalnej dla danego

dobra.
Podatek poredni skutkuje przejciem przez pastwo czci ceny rynkowej
danego produktu.

Dotyczy bezporednio ceny danego produktu,

Jeeli pastwo naoy podatek, to doprowadzi to do spadku
poday przedsibiorstwa,
Jeeli cenowa elastyczno popytu jest nisza ni cenowa
elastyczno poday, to wiksz cz podatku zapac
konsumenci.

Cena maksymalna:

Ma na celu ograniczenie zakresu waha ceny danego dobra

do poziomw niszych od niej. Skuteczno, gdy zostanie
ustalona na poziomie niszym od aktualnego poziomu ceny
rynkowej ceny rwnowagi.
Jeeli cena maksymalna zostanie ustalona wyej od ceny
rwnowagi, to transakcje na rynku i tak bd zawierane po
cenie rynkowej.
Jeeli cena maksymalna bdzie poniej ceny rynkowej, to
bdzie miaa ona charakter wicy. Transakcje na rynku
bd mogy by zawierane po cenie nie wyszej ni cena
maksymalna.
Cena maksymalna jest instrumentem chronicym
konsumentw, ustalana, gdy pastwo chce obniy poziom
ceny rynkowej.

Cena minimalna:

Ma na celu ograniczenie zakresu waha ceny rynkowej do

poziomw wyszych od niej.
Jeli zostanie ustalona na poziomie niszym ni rynkowa cena
rwnowagi, to nie bdzie miaa ona wicego charakteru.
Transakcje takie bd zawierane to cenie rynkowej.

Jeeli cena minimalna ustalona zostanie powyej ceny

rwnowagi, to bdzie miaa ona charakter wicy. Wwczas
transakcje bd zawierane po cenie minimalnej.
Wprowadza jest, gdy pastwo chce podwyszy poziom ceny
rynkowej. Jest to instrument sprzyjajcym interesom
przedsibiorcw.
Wprowadzenie ceny minimalnej jest poczone z
interwencyjnym skupowaniem nadwyki dobra z rynku.
Oznacza to silny wzrost utargw dostawcw danego dobra
bez wzgldu na cenow elastyczno popytu na nie i
jednoczesny wzrost obcie budetu pastwa.

Zmiany popytu i poday a rwnowaga rynkowa

Wpyw zmiany poday na rwnowag rynkow:

Jeeli nastpi wzrost poday to przy niezmienionym popycie

spowoduje to obnienie ceny rwnowagi rynkowej oraz
wzrost iloci rwnowacej rynek danego produktu.
Jeeli nastpi spadek poday to przy niezmienionym popycie
spowoduje to wzrost ceny rwnowagi rynkowej oraz spadek
iloci rwnowagi danego dobra.

Wpyw zmian popytu na rwnowag rynkow:

Wzrost popytu powoduje wzrost ceny i iloci rwnowagi (E).

Jeli popyt spadnie, to rwnowaga rynkowa ustalona zostanie
przy niszym poziomie ceny i iloci.

Jednoczesna zmiana popytu i poday:

1. Wzrost popytu/ wzrost poday:
Jeli krzywa popytu przesunie si bardziej ni krzywa poday
to nowa cena rwnowagi bdzie wysza od poprzedniej.
Jeli krzywa poday przesunie si bardziej ni krzywa popytu,
to nowa cena w rwnowadze bdzie nisza.
Cena rwnowagi nie ulegnie zmianie, gdy krzywe poday i
popytu przesun si dokadnie w takim samym stopniu.
2. Spadek popytu/ spadek poday:
Wzrost ceny rwnowagi nastpi, gdy poda zostanie
ograniczona bardziej ni popyt.
Jeeli popyt zmniejszy si bardziej, to cena rwnowagi
ulegnie zmniejszeniu.
Nie ulegnie, gdy krzywe przesun si dokadnie tak samo.
3. Wzrost poday / spadek popytu:
Jeli wzrost poday bdzie silniejszy od ograniczenia popytu,
to ilo rwnowaca rynek wzronie.
Jeli spadek popytu bdzie silniejszy od wzrostu poday, to
ilo w rwnowadze spadnie.
4. Wzrost popytu/ spadek poday:
Wzrost iloci rwnowacej rynek nastpi, gdy krzywa popytu
przesunie si bardziej ni krzywa poday (popyt wzronie
silniej ni spadnie poda).
Ograniczenie iloci w nowej rwnowadze rynkowej ma
miejsce, gdy krzywa poday przesunie si bardziej ni krzywa
popytu.

Elastyczno popytu i poday

Cenowa elastyczno popytu (Ep) - prosta cenowa elastyczno popytu, mierzy
si reakcji popytu na dane dobre na zmian ceny tego dobra. Przy zaoeniu, e
dziaa prawo popytu wzgldna zmiana ceny danego dobra powoduje ujemn
wzgldn zmian wielkoci popytu.

Wyraona, jako iloraz wzgldnej zmiany wielkoci popytu i

powodujcej j wzgldnej zmiany ceny danego dobra.

EP=

procentowa zmiana wielkoci popytu

procentowa zmiana ceny
Qd P

EP Qd : P
QD wielko popytu na dane dobre,
P cena danego dobra.

EP=

( Qd 2Qd 1 ) :Qd 1
( P 2P 1 ) :P 1

Qd1 wyjciowa wielko popytu,

Qs2 wielko popytu po zmianie ceny danego dobra,
P1 wyjciowy poziom ceny,
P2 poziom ceny po zmianie.

Qd1 wyjciowa wielko popytu,

Qd2 wielko popytu po zmianie ceny danego dobra,
P1 wyjciowy poziom ceny,
P2 poziom ceny po zmianie.

Wyrniamy:

Popyt elastyczny, jeli cenowa elastyczno popytu

przyjmuj wartoci mniejsze od -1, lub gdy warto
bezwzgldna jest wiksza o 1,
Popyt nieelastyczny Ep > 1, warto bezwzgldna 0 < Ep =
1,
Popyt doskonale elastyczny Ep = -nieskoczono, w. b.
+nieskoczono,
Popyt neutralny (o jednostkowej cenowej elastycznoci) = 1,
Popyt doskonale nieelastyczny = 0.

Zmiany:

Popyt elastyczny poziom wydatkw konsumentw, a take

utargw cakowitych przedsibiorstw zmienia si w tym
samym kierunku, co wielko popytu. Wzrost ceny danego
dobra spowoduje, wic znaczne ograniczenie wielkoci
popytu, a tym samym spadek utargw cakowitych
przedsibiorstw.

Determinanty prostej cenowej elastycznoci popytu:

Szeroko kategorii dobra, im szersza kategoria danego

dobra, tym nisza cenowa elastyczno,
Rodzaj dobra.
Dostpno bliskich substytutw,
Dugo okresu, potrzebny na dostosowanie si do zmiany.

Mieszana cenowa elastyczno popytu:

Nazywana take krzyow, jest relacj wzgldnej zmiany

popytu na dobra A i wzgldnej zmiany ceny dobra B. Okrela
kierunek oraz si przesunicia krzywej.

QDA wielko popytu na dobra A przy tym samym poziomie jego ceny,
PB cena dobra B.

QDA1 wyjciowa wielko popytu na dobro A,

QDA2 wielko popytu na dobra A po zmianie ceny dobra B, ale przy niezmienionej
cenie dobra A.
PB1 wyjciowy poziom ceny dobra B,

PB2 poziom ceny dobra B po zmianie.

Jeeli EMA/B j jest wiksza od zera, to dobra A i B s substytutami. Wzrost ceny

jednego z nich powoduje, e drugie mimo niezmienionej ceny, staje si relatywnie
tasze i konsumenci zwikszaj ilo nabywan przy niezmienionym poziomie jego
ceny. Ujemna warto oznacza, e dobra s komplementarne wzgldem siebie
uzupeniaj si. Jeeli warto wyniesie 0, to dobra s wzgldem siebie neutralne
czy te niezalene.

Dochodowa elastyczno popytu:

Wzgldna zmiana popytu na dane dobro przez wzgldna

zmian dochodw jego nabywcw. Okrela si reakcji popytu
przy kadym poziomie ceny danego dobra na zmian
determinanty popytu dochodw nominalnych.

QD wielko popytu na dane dobra przy tym samym poziomie jego ceny,
Y dochd nominalnych nabywcw.

QD1 wyjciowa wielko popytu na dane dobro,

QD2 wielko popytu na dane dobro po zmianie dochodw i przy niezmienionej
cenie danego dobra,
Y1 wyjciowy poziom dochodw nominalnych,
Y2 poziom dochodu po zmianie.
Jeeli dochodowa elastyczno popyty przyjmuje wartoci:

Dodatnie, to dla dbr normalnych:

o Podstawowe wartoci dodatnie, mniejsze od 1,
o Luksusowe dodatnie, ale wiksze od 1.
Ujemne, to dla dbr niszego rzdu.

Cenowa elastyczno poday:

Mierzy si reakcji wielkoci poday danego dobra na zmian

ceny tego dobra. Przy zaoeniu, e wzgldna dodatnia
zmiana ceny danego dobra powoduje dodatni wzgldn
zmian wielkoci poday. Przyjmuje ona, zatem wartoci w

przedziale -/+ nieskoczono. Warto informuje, o ile

procent wzronie wielko poday, jeli cena danego dobra
wzronie o jeden procent.

QS1 wyjciowa wielko poday danego dobra,

QS2 wielko poday po zmianie ceny dobra,
P1 wyjciowy poziom ceny,
P2 poziom ceny po zmianie.

Stroma krzywa poday oznacza, e poda cechuje si nisk

elastycznoci. Poda jest nieelastyczna, czyli wielko
poday sabo reaguje na zmiany ceny danego dobra.

Poda nieelastyczna wartoci w przedziale (0; 1), 0 < Es <

1,
Poda doskonale nieelastyczna, czyli sztywna = 0, krzywa
pionowa.
Poda elastyczna Es > 1,
Poda doskonale elastyczna Es = +nieskoczono,
nieskoczenie saba wzgldna zmiana ceny prowadzi do silnej
wzgldnej zmiany wielkoci poday,
Poda o elastycznoci jednostkowej Es = 1, obie zmiany s
tak samo silne.

Wyrniamy:

Rynek doskonale konkurencyjny:

Dua liczba nabywcw oraz dostawcw, z ktrych kady

posiada marginalny udzia w rynku,
Jest rozproszony (zatomizowany), brak koncentracji,
Produkt wytwarzany jest homogeniczny, nabywcy nie maj
preferencji, co do wyboru dostawcy, skoro dostarczaj
doskonaych substytutw,
Nie ma grup lojalnych nabywcw,
Koszty przedsibiorstw zachowuj si tak samo,
Najniszy poziom przecitnego kosztu cakowitego jest
taki sam i wystpuje przy tym samym poziomie
produkcji przedsibiorstwa.

Indywidualna funkcja popytu na produkty przedsibiorstwa:

Funkcja staa, przedsibiorstwo stoi przed nieskoczon

wielkoci popytu na swj produkt,
Produkt moe sprzeda w dowolnej iloci, udzia
przedsibiorstwa na rynku jest marginalny, lecz po cenie
rynkowej,
Zmiana wielkoci produkcji przedsibiorstwa nie wpynie na
poziom ceny rynkowej, bo jego udzia w rynku jest
nieznaczny,
Przedsibiorstwo nie podniesie ceny, bo:
o Rynek jest przejrzysty,
o Nabywca nie jest przywizany do przedsibiorstwa,
o Produkt jest jednorodny,
o Podniesienie ceny spowoduje utrat wszystkich
nabywcw
Przedsibiorstwo nie obniy ceny, bo ta ju ksztatuje si na
stosunkowo najniszym poziomie akceptowanym przez
przedsibiorstwo minimum przecitnego kosztu
cakowitego,
Przedsibiorstwo jest cenobiorc, dana cena rynkowa
(ustalana przez wzajemne oddziaywania popytu i
poday) jest parametrem dla.

Monopol:

Indywidualna funkcja:

Na rynku funkcjonuje jedno przedsibiorstwo,

Wytwarzany produkt nie posiada bliskich substytutw,
Wysoki poziom minimalnej efektywnej skali produkcji,
Monopolista stoi przed indywidualn funkcj popytu na
produkt (funkcja rynkowego popytu), ktra jest opadajca
ujemnie nachylona.

Odzwierciedla odwrotn zaleno midzy rynkow cen

produktu a wielkoci popytu na ten produkt,
Wielko popytu na produkt monopolisty jest skoczona
(okrelona przez si nabywcz),
Aby zwikszy produkcj, musi obniy poziom ceny i
odwrotnie,
Jest cenotwrc, sia zmiany ceny ograniczona przez rynkowy
popyt.

Konkurencja monopolistyczna:

Dua liczba producentw, kady ma taki sam udzia w

sprzeday brak koncentracji,
Liczba mniejsza ni w doskonaej konkurencji, udzia wikszy
ni w tym przypadku,
Kapitaowa bariera wejcia jest relatywnie niska,
Wytwarzany jest zrnicowany produkt, dlatego jest on
bliskim, lecz niedoskonaym substytutem,
Przedsibiorstwa nie posiadaj lojalnych grup nabywcw,
Wzrost ceny spowodowany przez jedno przedsibiorstwo, nie
oznacza utraty wszystkich nabywcw,
Stoi przed opadajc krzyw popytu na swj produkt,
Krzywa bardziej paska ni u monopolisty,
Obnienie produkcji przez jedno z przedsibiorstw
wpynie na poziom ceny rynkowej (wzronie, dlatego,
e udzia pojedynczego sprzedawcy w rynku jest
wikszy ni w przypadku doskonaego konkurenta.

Oligopol:

Kilku producentw,
Ich udzia w sprzeday moe by podobny (i znaczny) lub
silnie skoncentrowany (jeden z nich jest dominujcym
sprzedawc),
Poziom minimalnej efektywnej skali produkcji jest bardzo
wysoki (std kilku przedsibiorcw tylko), wic wysoka
kapitaowa bariera wejcia,
Przedsibiorstwa posiadaj lojalnych nabywcw (podmioty o
niskiej wraliwoci na zmiany ceny),
Dodatkowa bariera bariera POPYTU,
Wejcie na rynek obarczone duym ryzykiem niezdobycia
udziau w nim,
Produkt silnie zrnicowany,
Silna wspzaleno midzy producentami,
Zmiany wielkoci produkcji oraz ceny przez jedno z
przedsibiorstw oddziauj na decyzje innych,

Zamana indywidualna krzywa popytu na produkt

oligopolisty, amie si przy aktualnym poziomie ceny
rynkowej,
Jeli przedsibiorstwo podniesie ceny, to pozostae nie bd
tego naladowa,
Obnienie ceny agresywne posunicie,
Wielko popytu wzronie relatywnie sabo.

Utarg przedsibiorstwa:

Utarg cakowity (Total Revenue) TR, informuje o przychodzie

wszystkich wytworzonych jednostek. TR= P*Q,
Utarg przecitny (Average Revenue) AR, rednio przydajcy
na jednostk wytworzonego produktu. AR=TR/Q,
Utarg kracowy (Marginal Revenue) MR, informuje o
wielkoci utargu z danej jednostki. MR=(TR2 TR1) /(Q2Q1).

Utarg przedsibiorstwa doskonale konkurencyjnego:

Niezalenie od wytworzonej iloci, przedsibiorstwo sprzeda

produkt zawsze po tej samej cenie,
AR(Q) = MR(Q) = P(Q).

Koszt przedsibiorstwa:

Krtkookresowy koszt stay:

FC, nie zmienia si wraz ze zmianami wielkoci produkcji,

AFC, koszt przecitny stay maleje asymptotycznie do zera
wraz ze wzrostem wielkoci produkcji.

Krtkookresowy koszt zmienny:

Powstaje, gdy (w krtkim okresie) przedsibiorstwo zatrudnia

czynnik praca,
Prawo nieproporcjonalnych przychodw stanowi, e wraz ze
wzrostem zatrudnienia wielko produkcji wzrasta
nieproporcjonalnie: produkcja wzrasta najpierw coraz
szybciej, a potem coraz wolniej. Relacja przyrosty produkcji
do przyrostu zatrudnienia najpierw wzrasta, a potem maleje.
Produkt kracowy pracy (MPL): MPL= (Q2 Q1)/ (L2-L1).

Krtkookresowy koszt cakowity:

Jest sum kosztu staego i zmiennego,

Przy kadej wielkoci produkcji wielko kosztu staego jest
taka sama, a koszt zmienny zmienia si wraz z produkcj,
Koszt cakowity zmienia si tak samo jak koszt zmienny, lecz
jest od niego wyszy o sta wielko kosztu staego,
Przecitny koszt cakowity maleje tak dugo, jak dugo koszt
kracowy jest od niego niszy, a wzrasta, gdy kracowy jest
wyszy.