COLIN WILSON

PASOYTY UMYSU
(PRZEKAD: BEATA MODERSKA I TADEUSZ ZYSK)

SCAN-DAL

Augustowi Derleth - pomysodawcy

MUSZ, nim umr, znale JAKI sposb wypowiedzenia tego co we mnie jest najistotniejsze,
czego nigdy dotd nie powiedziaem - a co nie jest ani mioci, ani nienawici, ani litoci ani
pogard, ale prawdziwym tchnieniem ycia, nieokieznanym i pochodzcym gdzie z gbi, a
wnoszcym w ludzkie ycie bezkresn przestrze i przeraliw, beznamitn si bdc czym
ponadludzkim.
Bertrand Russell list do Constance Malleson, cytowany w:
My Philosophical Development, s. 263

Nota wstpna
Faktem oczywistym i nie wymagajcym adnych uzasadnie jest, e III wolumin
Cambridge History of the Nuclear Ag powicamy w caoci nowemu wydaniu dokumentu,
znanego pod nazw Pasoyty umysu autorstwa prof. Gilberta Austina.
Pasoyty umysu to oczywicie dokument bdcy kompilacj wielu materiaw: pism,
nagra czy stenogramw rozmw z prof. Austinem. Wydanie pierwsze, obejmujce ledwie poow
obecnie prezentowanego materiau, ukazao si krtko po tym, jak prof. Austin znikn w 2007
roku, ale jeszcze przed odnalezieniem przez kapitana Ramsaya Pallas". W skad wydania
wchodziy gwnie notatki czynione na prob pukownika Spencera i nagrania skatalogowane pod
numerem 12xm w Bibliotece Uniwersytetu Londyskiego. Wydanie pniejsze, ktre ukazao si w
2012 roku, zawierao stenogram rozmowy przeprowadzonej przez Leslie Purvison 14 stycznia 2004
roku. Pomidzy tymi materiaami umieszczono inny artyku, wybrany spord dwch napisanych
przez prof. Austina dla Historical Review, oraz jego przedmowy do Refleksji Historycznych
autorstwa Karela Weissmana.
Wydanie niniejsze zachowuje w caoci stary tekst i jest poszerzone dodatkowo o materiay
zupenie nowe, pochodzce z tak zwanych Martinus File, bdcych przez wiele lat w posiadaniu
Sylvii Austin i znajdujcych si, obecnie w wiatowym Archiwum Historycznym. Wydawca
wyjania za pomoc odnonikw, z jakich rde pochodz odpowiednie partie materiau, a take
korzysta z dotd nie opublikowanych Notatek Autobiograficznych, napisanych przez prof. Austina
w 2001 roku.
adne wydanie Pasoytw umysu nie stanowi wersji ostatecznej. Staralimy si tak
zredagowa materia, aby zachowa cigo narracji. W kilku miejscach, gdzie, jak sdzilimy,
byo to szczeglnie uzasadnione omawian treci, wczono materiay z prac filozoficznych prof.
Austina oraz jeden krtki rozdzia ze wstpu do Homage to Edmund Husserl, wydanym przez
Austina i Reicha. Opowie, ktra si z tego wyoni, zdaje si potwierdza, wedug opinii
wydawcw, pogldy przedstawione przez nich w New Light on the Pallas My stery. Naley jednak
podkreli z naciskiem, e nie to byo ich celem. Usiowali oni obj cao zwizanych z t spraw
materiaw wierzc, e zasadno tego ujcia zostanie w peni potwierdzona, gdy Northwestern
University zakoczy prac nad edycj Complete Papers of Gilbert Austin.
H.S. W.P.
St. Henry's College, Combridge, 2014 rok.

Niniejszy tekst jest zapisem nagrania, ktrego

dr Austin dokona na par miesicy przed znikniciem.
Zosta on opublikowany przez H.F. Spencera.
Historia o tak wielkim zasigu jak ta nie zaczyna si w jakim konkretnym punkcie; nie
potrafi te zadouczyni probie pukownika Spencera, aby zacz wszystko od pocztku i
nastpnie doj a do koca", jako e historia ta ma w zwyczaju tworzy meandry. By moe
najlepszym rozwizaniem bdzie, jeli opowiem po prostu histori mojej bitwy z pasoytami
umysu, a ca reszt pozostawi historykom.
Tak wic, moja opowie rozpoczyna si 20 grudnia 1994 roku. Wwczas to wrciem do
domu z zebrania Middlesex Archaeological Society, na ktrym wygosiem wykad o staroytnych
cywilizacjach zamieszkujcych obszary Azji Mniejszej. By to niezwykle stymulujcy i oywczy
wieczr; trudno o wiksz satysfakcj ni ta, ktra pynie z goszenia spraw bliskich sercu przed
uwanymi suchaczami. Powinienem do tego jeszcze doda, e do kolacji po wykadzie podano
znakomite czerwone wino rocznik 1980 - by stao si cakiem jasne, e kiedy wkadaem klucz w
drzwi mego mieszkania w Covent Garden, byem w radosnym i penym optymizmu nastroju.
Gdy wchodziem, zadzwoni videotelefon, ale ucich, nim zdoaem do niego dobiec.
Rzuciem okiem na odtwarzacz, pokazywa numer abonenta z Hampstead; by to numer Karela
Weissmana. Bya za pitnacie dwunasta i chciao mi si spa, postanowiem wic oddzwoni rano.
Rozbierajc si, czuem si jednak jako nieswojo. Bylimy przyjacimi od dawna i wiedziaem,
e czsto dzwoni do mnie pn noc proszc, bym mu co tam sprawdzi w British Museum
(gdzie spdzaem wiksz cz czasu przed poudniem). Tym razem jednak co trudnego do
uchwycenia nie dawao mi spokoju; ju w szlafroku podszedem do videotelefonu i nacisnem
jego numer. Dugo nie byo odpowiedzi. Ju zamierzaem odoy suchawk, gdy na ekranie
pojawia si twarz jego sekretarza.
- Sysza pan ju? - zapyta.
- O czym?
- Doktor Weissman nie yje.
Wiadomo ta tak mn wstrzsna, e musiaem usi. W kocu zdecydowaem si
zapyta:
- Skd mogem o tym wiedzie?
- Wieczorne gazety zamieciy wiadomo.
Odpowiedziaem mu, e dopiero co wrciem do domu.

- Ach tak - odpar. - Prbowaem si do Pana dodzwoni przez cay wieczr. Czy mgby
Pan zaraz tu przyjecha?
- Ale dlaczego? W czym mgbym pomc? Czy pani Weissman czuje si dobrze?
- Jest w szoku.
- Jak mia mier?
Baumgart udzieli mi odpowiedzi nie zmieniajc wyrazu twarzy:
- Popeni samobjstwo.
Pamitam, e duszy czas gapiem si na niego, nie wypowiadajc adnego sowa i dopiero
pniej krzyknem:
- O czym, do diaba, pan mwi? To jest niemoliwe.
- Co do tego nie ma adnych wtpliwoci. Prosz, niech Pan przyjedzie jak najszybciej.
Zacz si rozcza, wic wrzasnem:
- Czy chce pan, bym oszala? Co si stao?
- Otru si. Nic wicej nie potrafi Panu powiedzie. Ale w licie, jaki zostawi, prosi,
abymy si jak najszybciej z panem skontaktowali. Tak wic prosz przyjecha. Wszyscy jestemy
bardzo zmczeni.
Zamwiem aerotaxi, a nastpnie w stanie jakiego odrtwienia zaczem si ubiera,
powtarzajc w kko, e to niemoliwe. Znaem Karela Weissmana od trzydziestu lat, od czasu
kiedy wsplnie studiowalimy w Uppsali. By to pod kadym wzgldem czowiek niezwyky:
wybitnie inteligentny, wraliwy, cierpliwy, a nade wszystko posiadajcy ogromn wewntrzn
energi. Nie, to byo niemoliwe. Tacy ludzie jak on nigdy nie popeniaj samobjstw. Oczywicie
wiedziaem, e przez ostatnie p wieku liczba samobjstw wzrosa pidziesiciokrotnie i e
czasami samobjstwa dokonuj osoby, o ktrych sdzimy, e nigdy by tego nie uczynili. Ale
wiadomo, e Karel Weissman popeni samobjstwo znaczya dla mnie tyle, co twierdzenie, e
dwa plus dwa rwna si pi. Nic nie zapowiadao, by targn si na swoje ycie. Pod kadym
wzgldem by jedn z najmniej neurotycznych i jednoczenie najbardziej zintegrowanych osb,
jakie poznaem.
Zastanawiaem si, czy to nie byo morderstwo. Czy przypadkiem nie by to zamach ktrej
z grup terrorystycznych Central Asiatic Powers? Syszaem ju o sprawach nawet dziwniejszych.
Wiedza o terrorze politycznym staa si w drugiej poowie lat osiemdziesitych solidn nauk, a
mier Hammelmanna i Fullera nauczyy nas, e nawet naukowcy, otoczeni specjaln opiek, nie
mog si czu w peni bezpieczni. Ale Karel by przecie psychologiem i, o ile wiem, nie mia
adnych powiza z projektami realizowanymi na zamwienia rzdowe. Gwnym rdem jego
dochodw byo potne towarzystwo przemysowe, ktre pacio mu za opracowywanie metod

leczenia nerwic dynamicznych oraz, oglnie rzecz biorc, za zwikszanie efektywnoci

funkcjonowania zawodowego pracownikw.
Baumgart czeka ju na mnie, kiedy takswka ldowaa na dachu. Gdy tylko zostalimy
sami, zapytaem:
- Czy to nie mogo by morderstwo?
Odpar: - Nie mona tego wykluczy, ale nie ma te podstaw, aby tak sdzi. O trzeciej po
poudniu i profesor uda si do swego pokoju, by pisa; powiedzia, e nie chce, aby mu
przeszkadzano. Okno w jego pokoju byo zamknite, a ja sam siedziaem w holu przy biurku przez
nastpne dwie godziny. O pitej jego ona przyniosa herbat i... znalaza go martwego. Zostawi
wasnorcznie napisany list, a trucizn popi wod z toalety.
P godziny pniej byem ju przekonany, e mj przyjaciel rzeczywicie popeni
samobjstwo. Jedyn moliwoci przeczc tej hipotezie mogo by zaoenie, e to Baumgart go
zabi - w to jednak nie wierzyem. Baumgart by po szwajcarsku opanowany i beznamitny, ale
czuem, e by gboko wstrznity, wrcz na granicy nerwowego zaamania. aden czowiek nie
byby w stanie tak dobrze odegra tego, co on przeywa. Poza tym by jeszcze ten, wasnorcznie
napisany przez Karela, list. Od czasu jak Pomercy wynalaz Elektroniczne Urzdzenie
Porwnawcze, faszerstwa dokumentw stay si najrzadszym z przestpstw.
O drugiej nad ranem opuciem ten peen smutku dom, nie rozmawiajc z nikim oprcz
Baumgarta. Nie widziaem mego zmarego przyjaciela; zreszt nie chciaem tego wiedzc, e twarz
czowieka umierajcego po zayciu cyjanku wyglda strasznie. Tabletki, ktrych uy, pochodziy
od neurotycznego pacjenta i mogy by zabrane przez Karela jedynie tego samego dnia, rano.
List sam w sobie by dziwny. Nie zawiera ani sowa alu z powodu podjcia prby
samobjstwa. Mimo i pismo byo chwiejne, to jednak sownictwo jakiego uywa, byo bardzo
precyzyjne. Rozdysponowa swj majtek, okreli, co przekazuje synowi, a co onie. Prosi o to,
aby jak najszybciej zawiadomi o jego mierci mnie, jako osob sprawujc piecz nad jego
pracami naukowymi. Poda sum pienidzy, jaka miaa zosta mi wypacona oraz kolejn sum,
ktra miaaby by w razie potrzeby uyta po to, aby je opublikowa. Widziaem fotokopi listu orygina miaa policja - i byem absolutnie przekonany, e to by jego list. Elektroniczna analiza
potwierdzia to przekonanie nastpnego dnia.
Tak, list by w najwyszym stopniu dziwny. Dugi na trzy strony, pisany z rzucajcym si w
oczy spokojem. Dlaczego jednak nalega, aby natychmiast skontaktowa si ze mn? Czyby
pozostawione prace zawieray jaki klucz? Tak moliwo rozpatrywa ju Baumgart, ktry
spdzi cay wieczr, dokadnie je przegldajc. Nie znalaz w nich jednak nic, co mogoby
wyjani uporczywe danie Karela, aby si spieszy. Dua cz materiau dotyczya Anglo-

Indian Computers Corporation, jego pracodawcy. Dokumenty te, oczywicie, miay by

udostpnione innym pracownikom badawczym firmy. Pozostay materia stanowiy rozmaite prace
dotyczce psychologii egzystencjalnej, transakcjonizmu Masowa - jak i inne rozprawy; prace
ukoczone przez niego oraz ksika, omawiajca zastosowanie rodkw psychodelicznych.
W ostatniej z wymienionych prac znalazem, jak mi si wydao, klucz, ktrego tak
poszukiwaem. Gdy Karel i ja studiowalimy w Uppsali, spdzilimy duo czasu na dyskusjach
dotyczcych takich problemw, jak: znaczenie mierci, granice ludzkiej wiadomoci i tym
podobnych. Pisaem wwczas prac dotyczc Egipskiej Ksigi Zmarych, ktrej dosowny tytu
brzmi Ru nu pert em hru i oznacza: Ksiga podania naprzd za dnia. Uwaga moja skupiaa si
przede wszystkim na symbolice owej ciemnej nocy duszy", na niebezpieczestwach, ktre
napotyka pozbawiony ciaa duch w swej dugiej jak noc podry do Amentet. Karel nalega, bym
dodatkowo przestudiowa jeszcze Tybetask Ksig Umarych - stanowic zupenie inne
zagadnienie - i porwna obydwie. Tymczasem, co wie kady, kto si z tymi dzieami zetkn,
Tybetaska Ksiga jest dokumentem buddyjskim, a zawarty w niej system religijny nie wykazuje
adnych podobiestw do religii Staroytnego Egiptu. Wydawao mi si, e takie porwnanie bdzie
tylko strat czasu, rodzajem bezsensownej, pedantycznej wprawki. Karelowi udao si jednak w
kocu rozbudzi we mnie pewne zainteresowanie sam Tybetask Ksig Umarych i w
konsekwencji spdzilimy wiele dugich wieczorw, dyskutujc na ten temat. rodki
psychodeliczne byy w owym czasie prawie nieosigalne, gdy ksika Aldousa Huxley'a,
powicona meskalinie, wprowadzia na nie wrd naogowcw swoist mod. Odkrylimy jednak
pewien artyku, autorstwa Ren Daumala, opisujcy jak podobne eksperymenty wykonywa on za
pomoc eteru. Daumal nascza chustk do nosa eterem i przykada j nastpnie do nosa. Kiedy
traci wiadomo, upadajca rka powodowaa szybkie ocknicie si. Daumal prbowa opisa
swe doznania wywoane eterem i opis ten wywar na nas bardzo silne wraenie. Jego zasadniczy
wniosek by zbieny z opisami pozostawionymi przez wielu mistykw. Mimo e autor by
nieprzytomny" na skutek dziaania eteru, mia poczucie, e to co przeywa, byo daleko bardziej
realne, ni codzienne dowiadczenie wiata. Obydwaj, Karel i ja - bez wzgldu na rnice w
zapatrywaniach na wiele innych kwestii - zgadzalimy si co do jednego: codzienne ycie ma w
sobie element nierealnoci. Doskonale wwczas rozumielimy sowa Chuang Tzu, ktry pewnego
razu ni, e jest motylem i doznawa wiata tak jak motyl, a gdy si obudzi nie by pewien, czy to
Chuang Tzu nio si, e jest motylem, czy to motyl ni, e jest Chuang Tzu.
Chyba przez miesic, mniej wicej, Karel Weissman i ja prbowalimy eksperymentowa
ze wiadomoci". Podczas ferii witecznych przeprowadzalimy dowiadczenie polegajce na

tym, aby nie spa przez trzy dni, pijc tylko czarn kaw i palc cygara. Rezultatem, oczywicie,
bya niezwyka intensywno percepcji intelektualnej. Pamitam, e powiedziaem wwczas:
- Gdybym mg tak y przez cay czas, to poezja staaby si bezwartociowa, potrafi
bowiem widzie gbiej ni jakikolwiek poeta.
Prbowalimy take eteru i czterochlorku wgla. Jeli o mnie chodzi, te doznania byy
znacznie mniej interesujce. Oczywicie, dowiadczaem niezwykle intensywnego wgldu - jaki
czasami osigamy w momencie zasypiana - ale byy to przeycia krtkotrwae i ulotne. Uycie
eteru powodowao wielodniowy bl gowy, tak wic po dwch eksperymentach, postanowiem da
sobie z tym spokj. Karel utrzymywa, e jego wasne doznania byy, poza pewnymi rnicami,
zbiene z doznaniami Daumala. Wydaje mi si, e pamitam, jak sformuowa teori
uporzdkowania szeregu kropek, ktr uzna za nadzwyczaj istotn. Ale i on w kocu stwierdzi, e
fizyczne efekty uboczne s zbyt silne i zaprzesta eksperymentowania. Pniej, kiedy zosta
psychologiem eksperymentalnym, mg otrzymywa na zamwienie meskalin i lizergid.
Wielokrotnie namawia mnie, bym sprbowa. W tym czasie jednak miaem inne zainteresowania i
odmwiem. Chciabym obecnie opowiedzie co wicej o tych innych zainteresowaniach".
Ten przydugi wtrt by konieczny, by wyjani, dlaczego byem przekonany, e pojem
ostatni prb mego przyjaciela. Jestem archeologiem, nie psychologiem. Ale byem jego starym
przyjacielem i kiedy razem z nim interesowaem si problemami ludzkiej wiadomoci. Zapewne,
podczas ostatnich chwil swojego ycia, powrci do naszych dugich nocnych rozmw w Uppsali.
Czy myla o beczkach piwa, ktre wypijalimy w malekiej restauracyjce nad rzek, czy moe o
butelkach wdki, ktre pijalimy w moim pokoju do drugiej nad ranem? Co w tym wszystkim
niepokoio mnie: jaki ulotny, niepojty lk; co, co przywodzio mi na myl uczucie, ktre zmusio
mnie, bym zadzwoni o pnocy do domu Karela w Hampstead. Ale tym razem nie mogem zrobi
nic, by je - rozadowa, tak wic jedyne co mi zostao - to sprbowa o tym zapomnie.
W czasie pogrzebu mojego przyjaciela przebywaem na Hybrydach - zostaem tam
wezwany, by zbada znakomicie zachowane neolityczne szcztki w Harris - a gdy wrciem,
spostrzegem na ppitrze przed swoim mieszkaniem kilka skrzy z posegregowanymi
materiaami Weissmana. Gow miaem pen myli o czowieku neolitycznym, wic gdy
signem do pierwszej i wycignem brulion zatytuowany Spostrzeganie kolorw u zwierzt
poddanych deprywacji emocjonalnej, czym prdzej zamknem go. Wszedem do mieszkania i
otworzyem Archeological Journal", w ktrym natrafiem na artyku Reicha omawiajcy
zastosowanie elektronicznego datowania bazaltowych figurek ze wityni Bogazky. Byem
niezwykle podekscytowany, zadzwoniem do Spencera z British Museum i popdziem na

spotkanie z nim. Przez nastpne czterdzieci osiem godzin wszystko co robiem, wizao si z
figurkami ze wityni i cechami pozwalajcymi odrni rzeby hetyckie od innych.
To, oczywicie, uratowao mi ycie. Nie wtpi, e Tsathogguany oczekiway mego
powrotu i obserwoway to, co robi. Na cae szczcie umys mj by wypeniony archeologi.
agodnie szybowa po bezkresnych przestworzach przeszoci, koysany prdami historii.
Psychologia napawaa go wstrtem. Gdybym ochoczo przestudiowa materiay mego przyjaciela w
poszukiwaniu przyczyn jego samobjstwa, mj wasny umys zostaby przez nie zaatakowany, a
nastpnie, w przecigu paru godzin, zniszczony.
Nawet dzisiaj dr, gdy tylko o tym pomyl. Byem otoczony zymi, obcymi umysami.
Byem jak nurek na dnie morza; tak zaabsorbowany poszukiwaniem skarbu w zatopionym okrcie,
e nie bdcy w stanie , zauway zimnych oczu omiornicy, wyczekujcej za jego plecami.
Gdybym mia inny nastrj, moe bym je zauway, jak to si stao pniej w Karatepe. Jednake
odkrycie Reicha tak mnie zaaferowao, e zapomniaem o poczuciu obowizku wobec zmarego
przyjaciela.
Stwierdzam, e znajdowaem si pod cig obserwacj Tsathogguanw przez wiele
kolejnych tygodni. W tym wanie czasie zdaem sobie spraw, e jeli chc si upora z kopotami
wynikajcymi dla mnie z krytyki Reicha, dotyczcej mego sposobu datowania znalezisk, musz
wrci do Azji Mniejszej. I znowu: mam poczucie, e byo to zrzdzenie losu. Decyzja ta musiaa
utwierdzi Tsathogguany w przekonaniu, e nie musz si z mojej strony niczego obawia. Byo
jasne, e Karel si pomyli w swoich rachubach; nie mg znale gorszego wykonawcy swej
ostatniej woli. Miaem jednak wyrzuty sumienia wobec nieyjcego przyjaciela i w trakcie
ostatnich tygodni pobytu w Anglii raz czy dwa zmusiem si do tego, by zajrze do owych skrzy.
Za kadym razem czuem to samo obrzydzenie dla kwestii psychologicznych i, w konsekwencji,
zamykaem je niezwocznie. Pamitam, e ostatnim razem, kiedy to uczyniem, zastanawiaem 'si,
czy nie byoby prociej poprosi dozorc, aby spali to wszystko w piwnicznej kotowni. Pomys
ten jednak wyda mi si skrajnie niemoralny i zaniechaem go - troch, prawd mwic, zdziwiony,
e mi to w ogle przyszo do gowy. Nie miaem wwczas pojcia, e to nie ja" to wymyliem.
Czsto zastanawiaem si pniej, na ile wybr mnie jako wykonawcy testamentu stanowi
cz planu mojego przyjaciela, a na ile bya to desperacka decyzja podjta w ostatniej chwili
ycia. Niewtpliwie niewiele na ten temat myla, w przeciwnym bowiem wypadku one
wiedziayby o tym. Czyby to byo nage olnienie, ostatni bysk intuicji jednego z
najgenialniejszych umysw XX wieku? A moe zostaem wybrany jako faute de mieux? By moe
poznamy odpowied pewnego dnia, gdy uda nam si dotrze do archiww Tsathogguanw.
Przywizaem si jednak do myli, e to by wybr intencjonalny, majstersztyk oszustwa mego

przyjaciela. Jeli bowiem podczas tej decyzji opatrzno bya po jego stronie - to przez nastpne
sze miesicy, kiedy mylaem o wszystkim poza pismami Weissmana, z pewnoci bya po mojej.
Przed wyjazdem do Turcji wydaem polecenie, by Baumgart mia w czasie mej
nieobecnoci swobodny dostp do mojego mieszkania. Zgodzi si bowiem przeprowadzi wstpn
segregacj materiaw. Rozpoczem rwnie negocjacje z dwoma amerykaskimi wydawnictwami
z zakresu psychologii, ktre byy zainteresowane wydaniem prac Weissmana. Nastpnie przez par
miesicy przestaem myle o psychologii, jako e kwestie zwizane z datowaniem bazaltowych
figurek pochony ca moj uwag. Reich urzdzi si w laboratorium Turkish Uranium Company
w Diyarbakir. Interesowa si gwnie - jak dotd - datowaniem " szcztkw ludzkich i
zwierzcych metod argonow i w tym zakresie sta si najwikszym autorytetem wiatowym.
Kiedy przesun swoje zainteresowania z prehistorii na czasy panowania Hetytw, znalaz si w
dziedzinie stosunkowo dla siebie nowej. Czowiek istnieje od miliona lat; inwazja Hetytw na Azj
Mniejsz miaa miejsce okoo 1900 roku p.n.e. By zachwycony moim pojawieniem si w
Diyarbakir, gdy moja ksika o cywilizacji Hetytw stanowia w tej materii podstawowy
podrcznik od czasu, kiedy ukazaa si w 1980 roku.
Ja z kolei uznaem, e Reich jest fascynujcym czowiekiem. Jeli chodzi o dowolny okres
pomidzy 2500 rokiem p.n.e. a kocem 1000 roku n.e., mj intelekt czu si jak u siebie w domu.
Umys Reicha natomiast czu si swobodnie w dowolnym okresie poczwszy od ery karboskiej.
Potrafi mwi o plejstocenie - drobne miliony lat temu - jakby to bya historia najnowsza. Byem
kiedy obecny przy tym, jak bada zb dinozaura i rzuci uwag, e nie jest moliwe, aby pochodzi
on z tak wczesnego okresu jak kreda - e umieciby go raczej w trzeciorzdzie - to jest okoo
pidziesiciu milionw lat pniej. Byem obecny take przy tym, jak licznik Geigera potwierdzi
jego tez. W tych sprawach mia niesamowitego nosa. Poniewa Reich bdzie odgrywa istotn rol
w tej historii, powinienem powiedzie o nim co wicej. Podobnie jak ja, by to potny
mczyzna, w przeciwiestwie jednak do mnie wielko jego postury nie wynikaa z przerostu
tkanki tuszczowej. Mia bary jak zapanik i niezwykle wysunit szczk. Gos jego zawsze
stanowi niespodziank dla suchacza, by bowiem delikatny i raczej wysoki - rezultat, jak sdz,
jakiej infekcji w dziecistwie.
Zasadnicza rnica pomidzy nami wynikaa jednake z reagowania emocjonalnego na
przeszo. Reich by naukowcem pen gb. Dla niego cyfry jak i pomiary byy wszystkim,
potrafi radowa si niezmiernie, gdy odczytywa kolumny cyfr stanowicych zapis wynikw
pomiaru licznikiem Geigera, i to cigncych si przez dziesi stron. Jego ulubionym twierdzeniem
byo, e historia powinna sta si prawdziw nauk. Ja z kolei nigdy nie prbowaem nawet
ukrywa roli, jak w moim yciu odgrywa element romantyczny. Archeologiem zostaem dziki

niemal mistycznemu uniesieniu. Miao to miejsce na pewnej farmie, na ktrej przebywaem; gdzie
w sypialni czytaem przypadkowo znalezion ksik o cywilizacji Niniwy, napisan przez
Layarda. Cz moich ubra scha na sznurze rozwieszonym na podwrzu, gdy nagle usyszany
grzmot sprawi, e popdziem na zewntrz, aby je zabra przed deszczem. W obrbie podwrza
znajdowaa si sadzawka o szarej, a nawet botnistej wodzie. Zbierajc swoje ubrania mylami
przebywaem gdzie w Niniwie i - nagle spostrzegem t sadzawk. Na moment zapomniaem,
gdzie jestem i co robi. Sadzawka w miar, jak si w ni wpatrywaem, tracia ca sw swojsko i
pocza stawa si czym rwnie obcym, jak morza na Marsie. Staem gapic si na ni, gdy
pierwsze krople deszczu spady z nieba, marszczc jej powierzchni. W tym momencie doznaem
nieopisanego wraenia szczcia i olnienia, jakiego nie znaem nigdy przedtem. Niniwa, jak i caa
historia, stay si rwnie realne i rwnie obce jak ta sadzawka. Historia staa si namacalna do tego
stopnia, e czuem rodzaj pogardy dla wasnej egzystencji, dla siebie stojcego tam z narczem
ubra. Przez reszt wieczoru chodziem jak somnambulik. Od tego momentu wiedziaem, e musz
powici wasne ycie babraniu si w przeszoci" i prbie odtworzenia owej, doznanej wwczas,
wizji rzeczywistoci.
Wszystko to - jak si za chwil okae - ma istotny zwizek z moj opowieci. Oznaczao
bowiem, e mielimy z Reichem zupenie odmienne postawy wobec przeszoci; stale
dostarczalimy sobie materiau do wzajemnych nieporozumie poprzez jakie drobne ujawnienia
swych indywidualnych temperamentw. Dla Reicha nauka zawieraa w sobie wszelk poezj ycia,
a przeszo przypadkiem staa si polem, na ktrym wiczy swj umys. Dla mnie natomiast
nauka bya suk poezji. Mj pierwszy mistrz, Sir Charles Myers, wzmocni we mnie t postaw,
ywic cakowit pogard dla wszystkiego, co nowoczesne. Patrzc jak pracowa na
wykopaliskach, odnosio si wraenie, e dla niego nie istnieje wiek XX; by jak zoty orze
spogldajcy na histori z jakiego grskiego szczytu. Wobec wikszoci ludzi ywi gbok
antypati; kiedy skary mi si, e wikszo ludzi jest taka niewykoczona i ndzna". To Myers
sprawi, e dla mnie prawdziwy historyk by raczej poet ni naukowcem. Powiedzia on kiedy, e
rozmylania nad indywidualnym czowiekiem doprowadziy go do myli o samobjstwie, e nie
moe pogodzi si z myl, i jest istot ludzk jedynie wwczas, gdy ujmowany jest w
kategoriach wzlotw i upadkw cywilizacji.
Podczas tych pierwszych tygodni w Diyarbakir, gdy pora deszczowa uniemoliwiaa nam
jakiekolwiek prace na wykopaliskach w Karatepe, prowadzilimy wiele dugich wieczornych
dyskusji, podczas ktrych Reich pi kwartami piwo, a ja najlepsz miejscow brandy. (Nawet w tej
kwestii samoistnie ujawniaa si rnica naszych temperamentw).

Ot pewnego wieczoru otrzymaem list od Baumgarta. By bardzo krtki. Pisa w nim po

prostu, e odkry pewne materiay w papierach Weissmana, ktre przekonay go, e pracodawca
jego na jaki czas przed popenieniem samobjstwa oszala; wierzy, i jacy oni" wiadomi s
jego dziaa i bd prbowali go zniszczy. Baumgart pisa, e z kontekstu jasno wynika, e sowo
oni" nie odnosi si do istot ludzkich. Z tego powodu postanowi nie kontynuowa negocjacji
zwizanych z publikacj pism psychologicznych Weissmana, a decyzj w tej sprawie pozostawi
do mego powrotu.
Faktem tym byem zarazem zaszokowany, jak i zaintrygowany. Akurat dotarlimy z
Reichem do takiego etapu naszej pracy, kiedy moglimy z czystym sumieniem zrobi przerw na
odpoczynek, jednoczenie gratulujc sobie wzajemnie postpw w pracach; tak wic nasza
rozmowa tego wieczoru dotyczya wycznie szalestwa" Weissmana i jego samobjstwa. Podczas
pierwszej czci naszej dyskusji obecni byli dwaj tureccy koledzy Reicha z Izmiru. Jeden z nich w
trakcie rozmowy napomkn o dziwnym fakcie wzrostu samobjstw na rolniczych obszarach Turcji
w cigu ostatnich dziesiciu lat. Fakt ten mocno mnie zdziwi; o ile bowiem procent samobjstw w
rodowiskach miejskich w wikszoci krajw stale wzrasta, to populacje wiejskie, jako cao,
zdaway si by odporne na t epidemi.
Skonio to jednego z naszych goci, doktora Omera Fu'ada, do zreferowania nam wynikw
bada prowadzonych przez jego wydzia, a dotyczcych samobjstw wrd staroytnych Egipcjan i
Hetytw. Pniejsze tablice Arzawa wspominaj o epidemii samobjstw za panowania krla
Mursili II (1334-1306 roku p.n.e.) i podaj liczby samobjcw zamieszkujcych Hattusa. Co
dziwniejsze, papirus Menetho, odkryty w 1990 roku w klasztorze w Es Suweida, rwnie
nawizuje do epidemii samobjstw, jakie miay miejsce w Egipcie za panowania Horemhaba i Seti
I (1350-1242 rok p.n.e.). Jego przyjaciel, doktor Muchammed Darga, by gorcym zwolennikiem
owego dziwacznego przykadu historycznej szarlatanerii, jakim jest Zmierzch Zachodu Spenglera i
zacz z kolei udowadnia, e takie epidemie samobjstw mog by dokadnie przewidziane na
podstawie wieku danej cywilizacji i stopnia jej zurbanizowania. Odwoa si do jakiej odlegej
metafory, mwicej o komrkach biologicznych oraz ich tendencji do dobrowolnego obumierania,
kiedy ciao traci sw zdolno reagowania na stymulacj rodowiska.
Uderzy mnie zupeny nonsens takiego dowodzenia, gdy cywilizacja Hetytw miaa w
1950 roku p.n.e. ledwie 700 lat, podczas gdy Egipcjanie byli co najmniej dwukrotnie starsi, kiedy
miay miejsce owe epidemie. A doktor Darga wygasza swe fakty" w do dogmatyczny sposb,
ktry mnie osobicie drani. Zacietrzewiem si - by moe nie bez wpywu bya tu wypita brandy
- i zadaem od naszych goci podania faktw oraz liczb. Odpowiedzieli wwczas, e zrobi to z

przyjemnoci i poddadz je osdowi Wolfganga Reicha. A e musieli lecie z powrotem do

Izmiru, opucili nas do wczenie.
Wwczas to rozpoczlimy z Reichem dyskusj, ktra utrwalia si w mej pamici jako
prawdziwy pocztek historii walki przeciw pasoytom umysu. Reich - jak zwykle jasno inteligentnie i sprawnie podsumowa argumenty za i przeciw naszym hipotezom i zgodzi si, e
doktor Darga nie bardzo potrafi zachowa w dyskusji kanony naukowej bezstronnoci. Reich
kontynuowa:
- Rozwamy dostpne nam fakty i liczby, dotyczce naszej cywilizacji. C one mwi?
Choby, dla przykadu, liczby dotyczce samobjstw. W 1960 roku stu dziesiciu ludzi na kady
milion popenio w Anglii samobjstwo; dwa razy tyle, co sto lat wczeniej. W 1970 roku liczba ta
znowu si podwoia, a w 1980 roku wzrosa szeciokrotnie...
Reich posiada zadziwiajcy umys; wydawao si, e zgromadzi w nim wszelkie dane
statystyczne dotyczce caego stulecia. Zazwyczaj liczby napaway mnie obrzydzeniem - w miar
jednak, jak go suchaem, co si ze mn dziao. Poczuem w sobie powiew chodu, jak gdybym
nagle uwiadomi sobie obecno jakiej niebezpiecznej istoty spogldajcej na mnie. Po chwili
wraenie to mino, ale zorientowaem si, e nadal dygocz. Reich spyta:
- Zimno? - Zaprzeczyem gow.
Kiedy Reich przerwa na chwil swj wywd, aby wyjrze przez okno na owietlon ulic
w dole, usyszaem siebie mwicego:
- Kiedy wszystko zostao powiedziane, nie wiemy prawie nic o ludzkim yciu.
Na to radonie odpar Reich:
- Wiemy wystarczajco duo, by da sobie z tym rad i to wszystko, czego moesz
oczekiwa.
Nie mogem jednak zapomnie owego municia chodu. Powiedziaem wwczas:
- W kocu cywilizacja jest rodzajem marzenia sennego. Zamy, e czowiek nagle z tego
snu si budzi? Czy dowiadczenie tego wystarczyoby, aby popeni samobjstwo?
Miaem na myli Karela Weissmana, a on wiedzia o tym.
- A co z tymi zwidami potworw? - odpar. Musiaem przyzna, e to nie pasowao do
mojej teorii. Nie mogem strzsn z siebie zimnego szronu depresji, ktry mnie pokry. Co wicej,
ogarn mnie przestrach. Czuem, e. dowiedziaem si czego, o czym nie mog zapomnie - i do
czego bd musia wrci. Czuem te, e atwo mog pogry si w nerwowy stan panicznego
strachu. Wypiem p butelki brandy, a mimo to czuem si przeraliwie trzewy - cho
beznamitnie mogem zauway, e ciao moje byo nieco pijane. Nie potrafiem si jednak z nim
utosami. Myl, jaka mi przysza do gowy, bya przeraajca: e mianowicie procent samobjstw

wzrasta, poniewa tysice ludzi budzio si" nagle z dugotrwaego snu i podobnie jak ja
dostrzegao absurdalno ludzkiej egzystencji i, po prostu, odmawiao kontynuowania go. Sen o
historii dobiega koca. Ludzko wanie zaczynaa si budzi; pewnego dnia moe obudzi si na
dobre i popeni masowe samobjstwo.
Myli te byy tak okropne, e kusio mnie, aby wrci do pokoju i tam ponownie je
przetrawi. Ale zmusiem si, wbrew swej woli, do tego, by je przedstawi Reichowi. Nie sdz,
aby mnie do koca zrozumia; jednak zobaczy, e znajduj si w do niebezpiecznym stanie i z
pomoc niebios wypowiedzia dokadnie te sowa, ktre byy konieczne, by przywrci memu
umysowi spokj. To, o czym zacz mwi, dotyczyo dziwnej roli przypadku w archeologii,
koincydencji zbyt dziwnej, by mona byo jej uy nawet w powieci. Mwi o tym, jak George
Smith wyjecha z Londynu gnany absurdaln nadziej znalezienia glinianych tabliczek, ktre
uzupeniyby epos o Gilgameszu - i jak naprawd je odnalaz. Mwi rwnie o
nieprawdopodobnej" historii odkrycia Troi przez Schliemanna, o odnalezieniu Nimrud przez
Layarda - tak jak gdyby niewidzialna ni przeznaczenia cigna ich ku tym odkryciom. Musiaem
przyzna, e archeologia, bardziej ni inne nauki, skania do wiary w cuda.
Podchwyci to skrupulatnie.
- Jeli si z tym zgodzisz, musisz te dostrzec, e popeniasz bd sdzc, e cywilizacja jest
tylko snem, czy te rodzajem nocnego koszmaru. Sen ma sw logik dopki trwa, ale po
przebudzeniu od razu widzimy, e by jej pozbawiony. Sugerujesz, e nasze iluzje narzucaj swoj
logik yciu. Dobrze, ale historie Layarda, Schliemanna, Smitha, Champolliona, Rawlinsona czy
Bosserta przecz temu stanowczo. Zdarzyy si one naprawd. S prawdziwymi zdarzeniami z
autentycznego ycia; ich istnienie przeczce wszelkiej logice powoduje, e nadaj realnoci yciu;
aden z pisarzy nie miaby wymyli bardziej...
Mia racj i musiaem si z nim zgodzi. A kiedy mylaem o dziwnym przeznaczeniu
wiodcym Schliemanna do Troi czy Layarda do Nimrud, przypomniaem sobie podobne zdarzenia
z mojego ycia - na przykad moje pierwsze waniejsze" znalezisko; tabliczk, zawierajc
paralelne teksty w jzyku fenickim, protohetyckim i arkadyjskim, znalezion w Kadesz.
Przypominam sobie wszechogarniajce mnie wwczas odczucie przeznaczenia, dowiadczenie
czego boskiego, co nadaje ksztat naszym poczynaniom" - lub przynajmniej zachodzcego
zgodnie z jakim tajemniczym prawem przypadku - i co dane mi byo przey, gdy zeskrobywaem
ziemi z owych glinianych tabliczek. Wiedziaem bowiem, przynajmniej p godziny wczeniej
nim znalazem owe tabliczki, e tego dnia odkryj co bardzo wanego, a kiedy wbijaem opat w
przypadkowo wybrane miejsce, byem pewien, e nie bdzie to strata czasu.

W przecigu niespena dziesiciu minut Reich ponownie zarazi mnie rozsdkiem i

optymizmem.
Nie wiedziaem wwczas, e stoczyem oto pierwsz, zwycisk bitw z Tsathogguanami.
(Nota wydawcy: odtd zapis nagrania magnetofonowego bdzie wzbogacony Notami
Autobiograficznymi autora prof. Austina, ktre udostpnia nam Biblioteka Uniwersytecka w
Teksasie. Notatki te zostay opublikowane oddzielnie przez Uniwersytet w Miscellaneach prof.
Austina. Staraem si korzysta z tych notatek jedynie po to, aby rozwin materia znajdujcy si
w nagraniu, ktre zawiera jeszcze ok. 10 tysicy sw).
Tej wiosny szczcie sprzyjao mi, bg Archeologii pobogosawi mnie. Pracowao mi si z
Reichem tak dobrze, e postanowiem wynaj mieszkanie w Diyarbakir i pozosta tam do koca
roku. W kwietniu, na kilka dni przed wyjazdem na Czarn Gr w Karatepe, otrzymaem list od
Standard Motors and Engineering, byych pracodawcw Weissmana, w ktrym donosili, e
chcieliby zwrci mi znaczn cz pism Weissmana i pytaj o mj aktualny adres. Odpisaem, e
listy mog wysya do Anglo-Indian Uranium Company w Diyarbakirze, i e bd wdziczny, jeli
zechc przesa materiay Weissmana pod moim londyskim adresem - albo niech zaadresuj je na
nazwisko Baumgarta, ktry dotd przebywa w Hampstead.
Kiedy prof. Helmut Bossert po raz pierwszy dotar do Kadirli, miasta" pooonego
najbliej Czarnej Gry Hetytw, w 1949 roku, musia odby trudn podr przez botniste drogi. W
tamtych czasach Kadirli byo malekim, prowincjonalnym miasteczkiem, jeszcze nie
zelektryfikowanym. Dzisiaj jest to zamone, spokojne mae miasto, z dwoma znakomitymi
hotelami i wygodnym poczeniem samolotem stratosferycznym z Londynem, gdzie dotrze mona
w przecigu godziny. Wycieczka na Czarn Gr kosztowaa Bosserta jeszcze jeden dzie mudnej
wspinaczki ciekami wydeptanymi przez pastuchw, porosymi wzdu kolczastymi jaowcami.
My w swym wasnym helikopterze docieralimy z Diyarbakiru do Kadirli w przecigu godziny, a
do Karatepe przez nastpne dwadziecia minut. Elektroniczne wyposaenie Reicha zostao
przetransportowane samolotem w czterdzieci osiem godzin pniej.
Powinienem teraz opowiedzie co o celu naszej ekspedycji. Z Czarn Gr, ktra naley
do pasma grskiego Antytaurusa, wie si wiele tajemnic. Tak zwane imperium Hetytw upado
okoo 1200 roku p.n.e., pokonane przez hordy barbarzycw, pord ktrych najsilniejsi byli
Asyryjczycy. A jednak obiekty Karatepe pochodz z okresu o piset lat pniejszego, podobnie jak
w Karkemisz i Zincirli. Co si wydarzyo w przecigu tych piciuset lat? Jak Hetyci zdoali
zachowa tak wiele ze swej kultury przez tak burzliwy okres, podczas gdy ich pnocna stolica -

Hattusa znajdowaa si w rkach Asyryjczykw? By to problem, ktrego rozwizaniu powiciem

dziesi lat mojego ycia.
Zawsze wierzyem, e klucz do tej zagadki ley gboko w ziemi, w sercu Czarnej Gry podobnie jak gbokie wykopy na wzniesieniach Bogazky odsoniy groby wysoce
cywilizowanych ludzi, starszych o tysic lat od Hetytw. Moje wykopaliska w 1987 roku
przyniosy w efekcie odkrycie pierwszej partii dziwnych, bazaltowych figurek, ktrych sposb
rzebienia zasadniczo rni si od rzeb Hetytw znalezionych na powierzchni - synnych bykw,
lww i uskrzydlonych sfinksw. Byy one paskie i kanciaste, w ich ruchu byo co
barbarzyskiego, a jednoczenie co zupenie odmiennego od stylu afrykaskich rzeb, z ktrymi
czasami byy porwnywane. Kluczowe symbole na tych figurkach byy wyranie hetyckie, a nie
fenickie czy asyryjskie, ale gdyby nie to, sdzibym, e pochodz z zupenie odrbnej kultury.
Same hieroglify byy odrbnym problemem. Nasza wiedza o jzyku Hetytw miaa do solidne
podstawy, dziki badaniom Hroznego, ale miaa te i spore luki. Stawao si to szczeglnie
wyraziste, gdy chodzio o odczytanie obrzdw religijnych. (Mona sobie wyobrazi, na przykad,
archeologa pochodzcego z dalekiej przyszoci, ktry stoi skonfundowany przed opisem mszy
katolickiej, rozwaajc o roli krzya i dziwacznych symboli). W tym przypadku przypuszczalimy,
e symbole na bazaltowych figurkach musiay dotyczy niemal wycznie rytuau religijnego,
poniewa okoo siedemdziesiciu piciu procent byo nam zupenie nie znane. Jedno z kilku zda,
ktre zdoalimy odczyta, brzmiao: Przed (lub poniej) Pithanas mieszkali Wielcy Dawni"; oraz
inne: Tuthalijas zoy hod Abhothowi Ciemnemu". Hetyckie symbole ciemnoci" mog
oznacza take: czarne", nieczyste" i nietykalne" w takim sensie, w jakim rozumie si je w
hinduizmie.
Moje znalezisko wywoao wiele powanych komentarzy w wiatku archeologicznym. W
tej kwestii mj pierwszy pogld by nastpujcy: figurki naleay do innej kultury protohetyckiej
(to jest poprzednikw Hetytw), ktra rnia si istotnie od tej, ktr odkryto w Bogazky i od
ktrej Hetyci przejli zasady pisma. Pithanas wada Hetytami okoo 1900 roku p.n.e. Jeli hipoteza
moja bya suszna, to zapis gosi, e przed Pithanasem yli tu wielcy Protohetyci, od ktrych
Hetyci przejli zasady swego pisma. (Poniej" mogo oznacza take, e ich groby znajdoway si
poniej grobw Hetytw, tak jak w Bogazky). Odnonie wzmianki o Tuthalijasie, innym wadcy
Hetytw z okoo 1700 roku p.n.e., znowu wydaje si prawdopodobne, e Hetyci przejli cz
rytuau religijnego od Protohetytw, ktrzy uznawali Abhotha Ciemnego" (lub nieczystego) za
boga.
Bya to, podkrelam, moja pierwsza hipoteza mwica, e Hetyci przejli czasowo religi
swych poprzednikw na Karatepe i w zwizku z tym wyryli napisy na hetyckich statuetkach. Im

jednak wicej rozmylaem o dowodach na rzecz tej tezy (ktre s zbyt skomplikowane, by tu je
przytacza), tym bardziej skaniaem si ku innej hipotezie, tej mianowicie e statuetki owe mog
by pomocne przy wyjanieniu zagadki, w jaki sposb kultura w Karatepe trwaa tak dugo po
upadku imperium Hetytw. Jaka sia moe stanowi zapor dla najedcy przez tak dugi okres?
Sia ora w tym przypadku nie wchodzia w gr. Znaleziska w Karatepe wiadcz raczej o
artystycznym, a nie militarnym nastawieniu tej kultury. A moe neutralno? Lecz dlaczego mieliby
by neutralni? Poprzez Karatepe, Zincirli i Karkemisz wioda droga na poudnie, do Syrii i Arabii.
Nie wydaje mi si, e istnieje tylko jedna sia, ktra mogaby by na tyle potna, aby powstrzyma
ambitny i wojowniczy nard przed ekspansj: strach, u podoa ktrego le przesdy. Nie ulega
dla mnie wtpliwoci, e sia Karatepe i jej ssiadw leaa w potnej religii - magii!
Najprawdopodobniej Karatepe byo wysoko cenionym centrum kultury magicznej, tak jak Delfy w
Grecji. Hipoteza ta wyjaniaaby obecno owych dziwnych reliefw przedstawiajcych ludzi z
gowami ptakw, dziwaczne stwory podobne do chrzszczy, uskrzydlone lwy i byki.
Reich nie podziela mojej opinii w tej kwestii. U podstaw naszych odmiennych pogldw
leg problem wieku owych statuetek. Twierdzi on mianowicie, e mimo wietnego stanu, w jakim
si zachoway, byy one o wiele tysicy lat starsze od tych, pochodzcych z kultury protohetyckiej.
Dowodzc swej hipotezy, powoa si na dane uzyskane przy uyciu jego elektronicznego
datownika". Jest rzecz oczywist, i zaleao mi na tym, aby moja metoda datowania bya jak
najbardziej dokadna, nie byem wic zadowolony z mojego, do prowizorycznego, sposobu oceny
wieku znalezisk. Szkopu lea jednak w tym, o ile wiem - w Azji Mniejszej nie istniaa adna
cywilizacja przed 3000 rokiem p.n.e. Wprawdzie na poudniu istniaa cywilizacja, ktrej
pozostaoci datuje si na 5000 lat p.n.e., ale nie sigaa ona po tereny obecnej Turcji. Kt wic
wyrzebi te statuetki? Jeli nie Protohetyci - to kto? A moe przyniesione zostay tutaj z odlegych
poudniowych terenw? Jeli tak, to z ktrych?
Przez pierwsze dwa wsplnie spdzone miesice Reich kontynuowa prac nad
udoskonalaniem funkcjonowania swego neutronowego" datownika. W tym celu postanowi uy
moich statuetek. Miay one by podstawowym materiaem testowym. Jednak uywajc ich jako
podstawy do skalowania urzdzenia, doszlimy do wrcz absurdalnych wynikw. Urzdzenie byo
niezwykle dokadne w datowaniu skorup sumeryjskich i babiloskich. Suyy one jako dodatkowy
materia kontrolny dla oceny trafnoci pomiaru datownika.
Nie bardzo nam jednak poszo ze statuetkami. Rezultaty byy na tyle zaskakujce, e z
pewnoci bdne. Wizka elektronw skierowana zostaa na malekie prbki pyu kamiennego,
znajdujcego si w pkniciach i otworach statuetek. Ze stopnia zwietrzenia i zniszczenia tych
fragmentw datownik powinien odczyta przybliony czas, w ktrym rzebiono w tym bazalcie. W

tym przypadku urzdzenie zawiodo cakowicie. Wskazwka na skali przesuna si maksymalnie i

wskazaa okoo 10 tysicy lat! Reich zamierza poszerzy skal, wiedziony czyst ciekawoci, aby
zobaczy, w ktrym miejscu skali wskazwka si zatrzyma. I rzeczywicie, dziki kilku prostym
operacjom podwoi skal. Iga ponownie zatrzymaa si dopiero na maksymalnej liczbie
umieszczonej na skali. Zakrawao to ju na szalestwo; Reich zacz si zastanawia, czy nie
popeni jakiego elementarnego bdu. A moe kurz nie pochodzi z rzebienia? W takim wypadku
datownik podawa nam wiek bazaltu! Mimo wszystko Reich poleci swym asystentom poszerzy
skal tak, by pozwalaa mierzy wiek obiektw, ktre miay do miliona lat. Byo to zadanie
ogromne i zajoby wikszo lata. Wtedy to zorganizowalimy wycieczk do Karatepe, aby
problem zbada u samego rda.
Tak... rdo tego problemu. Jake nieprawdopodobnym wydaje si teraz, gdy to
opowiadam! Czy mona nie wierzy w prost koincydencj w wietle tego, co mi si przytrafio?
Dwa moje podstawowe problemy zlay si w jeden: problem samobjstwa mego przyjaciela i
bazaltowych figurek. Kiedy wracam mylami do owego lata, musz porzuci wiar w
materialistyczny determinizm historyczny.
Sprbujmy jednak opowiedzie wszystko po kolei.
Do Kadirli dotarlimy szesnastego kwietnia. Siedemnastego zaoylimy obz w Karatepe.
Musz przyzna, e nic nie mogo nas powstrzyma przed powrotem na jaki czas z Karatepe do
komfortowego hotelu w Kadirli. Ale robotnicy musieli nocowa w najbliszej wiosce,
postanowilimy wic, e lepiej bdzie, jeli wikszo czasu spdzimy na wykopaliskach. A poza
tym moja romantyczna natura buntowaa si przeciwko opuszczaniu co wieczr drugiego
tysiclecia p.n.e. i powrotu, na podobiestwo nagego skoku, w koniec wieku dwudziestego. Tak
wic rozbilimy namioty na pustynnej rwninie w pobliu wzniesienia. Regularnie dociera do nas
z dou potny ryk kbicych si nieustannie tych wd rzeki Pyramus. Elektroniczna sonda
zostaa umieszczona na szczycie usypiska.
Powinienem teraz powiedzie kilka zda na temat przyrzdu sucego datowaniu. By to
wynalazek Reicha, ktry zrewolucjonizowa ca archeologi. W gruncie rzeczy urzdzenie
pracowao na podobiestwo wykrywacza min i opierao si na wykorzystaniu promieni X. Ale
detektor min zdolny jest wykrywa tylko metal, a promienie X zatrzymuj si jedynie na ciaach
staych, nieprzezroczystych. Poniewa ziemia jest wanie staa i nieprzezroczysta, stara zasada
dziaania promieni X nie moga by w archeologii w ogle zastosowana. Co wicej, rzeczy
interesujce archeologw - kamienie, gliniane skorupy i caa reszta - maj struktur molekularn

mniej lub bardziej zblion do otaczajcej je ziemi, tak e rzadko mona je byo wykrywa za
pomoc promieni X.
Zmodyfikowany przez Reicha elektroniczny laser penetrowa ziemi na gboko trzech
mil, a zasada na jakiej funkcjonowa - neutronowy feedback" pozwalaa na natychmiastowe
wykrycie wszelkich obiektw o regularnym ksztacie: na przykad kamiennej pyty. Jedynym
problemem byo dokopanie si do znalezionego przedmiotu, ale i tego dokona mona byo
stosunkowo atwo przy uyciu naszych robotw zwanych kretami".
Nietrudno byo wyobrazi sobie stan mojej ekscytacji, kiedy wyruszalimy do Karatepe.
Pitnacie lat mudnego kopania nie przynioso adnego efektu, adnych innych bazaltowych
statuetek, adnego materiau, ktry mgby posuy za podstaw do wyjanienia ich pochodzenia.
Sama ilo ziemi, ktr by trzeba byo wykopa, powodowaa, e sprawa wydawaa si
beznadziejna. Wynalazek Reicha problem ten rozwiza za jednym zamachem.
A jednak przez pierwsze trzy dni uzyskane wyniki rozczarowyway nas. Pomiary dokonane
poniej starych wykopw nie wykazay niczego interesujcego. Nastpne p dnia zajo nam
przesunicie urzdzenia w inne miejsce, okoo stu jardw dalej. Byem pewien, e tym razem co
wykryjemy - myliem si jednak. Ponuro patrzylimy z Reichem to na rozcigajc si przed nami
rwnin, to na ogromn konstrukcj elektronicznego probierza i zastanawialimy si, ile razy
jeszcze bdziemy musieli go przesuwa, nim co znajdziemy".
W trzecim dniu pobytu wieczorem odwiedzili nas nasi tureccy koledzy, Fu'ad i Darga.
Postanowilimy polecie na posiek do hotelu w Kadirli. Irytacja, wynika z naszych podejrze, e
mog nas ledzi na polecenie rzdu tureckiego, wkrtce mina. Ich yczliwo, sympatia wobec
nas - oraz chtne udzielanie odpowiedzi na nasze pytania rozproszyy wtpliwoci. Po
wymienitym posiku i odrobinie dobrego czerwonego wina rozczarowania, ktre nas dotd
podczas wykopalisk spotkay, straciy swe znaczenie. Po kolacji przeszlimy do niewielkiej
gocinnej salki, ktr mielimy do wycznej dyspozycji, gdzie pijc tureck kaw oraz brandy
gawdzilimy. Wwczas to doktor Darga powrci do problemu samobjstw. Tym razem uzbrojony
by w fakty i liczby. Nie zamierzam podejmowa wysiku przytoczenia tej dyskusji w szczegach trwaa dugo jeszcze po pnocy - ale wykazaa, e pogldy Dargi dotyczce biologicznego
upadku" byy mniej kracowe, ni nam si to wczeniej wydawao. Bowiem - jak mwi Darga - w
jaki sposb moglibymy wytumaczy fakt ogromnego wzrostu poziomu samobjstw na wiecie,
jeli bdziemy trwa przy pogldzie e jest to po prostu kwestia cywilizacyjnej nerwicy"? A moe
jest to efekt zbyt duego poczucia bezpieczestwa, brak sensu ycia? Jednak cigle jest we
wspczesnym wiecie zbyt wiele ciekawych rzeczy do zrobienia, aby wyjanienie takie nas
satysfakcjonowao. Take psychologia przez ostatnie pidziesit lat bardzo si rozwina. Poziom

przestpstw jest znacznie niszy, ni mona byo si tego spodziewa, biorc pod uwag stopie
przeludnienia. W pierwszej poowie dwudziestego wieku ilo samobjstw i przestpstw wzrastaa
jednakowo. Dlaczego wic krzywa przestpstw opada, podczas gdy krzywa samobjstw ronie? I
to tak dramatycznie?! Nie miao to sensu. Samobjstwa i przestpstwa zawsze w przeszoci byy
ze sob powizane. W pierwszej poowie XX wieku wysoki poziom samobjstw spowodowany
by, czciowo przynajmniej, przestpczoci - jako e jedna trzecia wszystkich mordercw
popenia samobjstwo. Nie, cign dalej Darga, to jest rezultat jakiego dziwacznego prawa
historycznego, schyku kultury przewidzianego przez Spenglera. Indywidua ludzkie s jedynie
komrkami wielkiego organizmu, jakim jest cywilizacja i tak, jak to jest z ludzkim ciaem, stopie
rozpadu wzrasta wraz z wiekiem...
Musiaem przyzna, e przekona mnie wicej ni w pidziesiciu procentach. Wp do
pierwszej w nocy rozstalimy si w jak najlepszych nastrojach, a nasze dwa helikoptery znad
Kadirli odleciay w wietle ksiyca w przeciwnych kierunkach. O pierwszej w nocy bylimy z
powrotem na terenie wykopalisk.
Bya pikna noc. Powietrze przepenione zapachem asfodelii, ktre Grecy nazywali
kwiatami wiata podziemnego, oraz szczegln woni krzeww porastajcych wzgrze. Jedynymi
dwikami, zakcajcymi cisz, byy odgosy kipieli rzeki. Szczyty gr przypomniay mi moj
pierwsz podr na Ksiyc. Tak samo tu, jak i tam rzucao si w oczy martwe, obojtne pikno
krajobrazu.
Reich skierowa swe kroki do namiotu, by bowiem pogrony cigle w wiecie danych
statystycznych, przytoczonych przez Darg. Wszedem na szczyt wzgrza, skryem si w jednym z
pomieszcze grnej bramy. Pniej wspiem si schodami na szczyt muru i staem tam, patrzc na
rozleg rwninie spowit ksiycow powiat. Przypominam sobie, e ogarn mnie romantyczny
nastrj, co wicej - pragnem coraz bardziej pogry si w nim. Staem tam ledwo co oddychajc,
mylc o dawno umarych wartownikach, ktrzy tak jak ja stali w tym miejscu, i o czasach kiedy
po drugiej stronie gr yli Asyryjczycy.
Raptem myli moje stay si ponure. Stojc tam, poczuem si czym zupenie marnym, bez
znaczenia. Zobaczyem moje ycic podobne do malekiej fali w ogromnym morzu czasu.
Doznaem poczucia obcoci otaczajcego mnie wiata, obojtnoci wszechwiata; ogarno mnie
pewnego rodzaju zdziwienie wobec uporu istot ludzkich i ich nieuleczalnej zudy wielkoci. Nagle
zrozumiaem, e ycie jest niczym wicej, jak tylko snem. Dla ludzi nigdy nie stao si ono
rzeczywistoci.
Samotno zacza doskwiera coraz mocniej. Pragnem porozmawia z Reichem, ale
zauwayem, e wiato w jego namiocie zgaso. Signem do grnej kieszeni po chusteczk do

nosa i rka natrafia na cygaro, ktre przyjem od doktora Fu'ada. Wziem je od niego na zasadzie
rytualnego gestu przyjani, gdy w zasadzie nie pal. Teraz jednak zapach cygara przenis mnie
znowu do codziennego wiata ludzi. Postanowiem zapali. Odciem jeden koniec scyzorykiem, a
drugi przekuem. W momencie, w ktrym po raz pierwszy zacignem si dymem cygara,
poaowaem tego, e po nie signem. Miao odraajcy smak. Pooyem je na murze za moimi
piecami i dalej gapiem si na dolin pode mn. Po kilku minutach jednak przyjemny zapach skusi
mnie, bym sign po nie znowu. Tym razem zacignem si wiele razy, wydmuchujc dym. Moje
czoo zwilgotniao i musiaem oprze si o mur. Przez chwil obawiaem si, e zwymiotuj ca
wspania kolacj. Po chwili mdoci miny, ale pozostao poczucie braku ciaa.
Wtedy ponownie spojrzaem na ksiyc. Nagle ogarn mnie niewypowiedziany,
przejmujcy strach. Czuem si jak lunatyk, ktry niespodziewanie obudzi si nad urwiskiem,
tysic stp ponad ziemi. Strach by tak silny, e wydawao mi si, i mj umys rozpywa si;
uczucie to byo nie do zniesienia. Podjem z tym usiln walk, staraem si zrozumie przyczyny
stanu mojego umysu. Straci zwizany by - jak sdziem - z tym, jak odbieraem wiat na ktry
patrzyem, ze wiadomoci, e stanowi tylko przedmiot w oglnym pejzau. Bardzo trudno mi
jest to wyjani, ale nagle wydao mi si, e ludzie pozostaj przy zdrowych zmysach jedynie
dlatego, i potrafi patrze na wiat wycznie ze swego wasnego, ciasnego punktu widzenia; z
pozycji robaka. Co ich zachwyca i co ich przeraa, ale spogldaj na to przez okulary wasnej
osobowoci. Strach wytrca ich z poczucia pewnoci, ale nie ubezwasnowolnia ich cakowicie. Co
wicej, w przedziwny sposb dzieje si co wrcz przeciwnego, gdy wzmaga on poczucie ich
indywidualnego istnienia. Zostaem nagle jakby wyjty z futerau wasnej osobowoci, by spojrze
na siebie jako na szczeg zaledwie w krajobrazie wszechwiata, rwnie mao wany jak mucha
czy kamie.
W rezultacie dotarem do drugiego etapu tego przeycia. Powiedziaem sobie: - Ale jeste
przecie czym znacznie wicej ni kamieniem czy much. Nie jeste li tylko rzecz. Bez wzgldu
na to, czy wiat, ktry ci otacza, jest iluzj czy nie, umys twj zawiera wiedz wszystkich
pokole. Jest w tobie, takim jaki tu stoisz, wicej wiedzy ni w caym British Museum, cznie z
tysicami regaw ksiek wewntrz niego.
Myl ta w pewnym sensie bya dla mnie czym nowym. Dziki niej zapomniaem o
krajobrazie, ktry mnie otacza i zwrciem si ku memu wntrzu. Wwczas, w naturalny sposb,
wyonio si nastpujce pytanie: jeli przestrze na zewntrz czowieka jest nieskoczona, to jaka
jest przestrze wewntrz niego? Blake powiedzia kiedy, e przestrze zawarta jest wewntrz
atomu. Paraliujce mnie wczeniej przeraenie mino. Zrozumiaem, e byem w bdzie sdzc,
e jestem jedynie rzecz w martwym krajobrazie. Zakadaem, e ograniczenia, jakim jest poddany

czowiek, wynikaj z faktu, i jego mzg dysponuje ograniczonymi moliwociami; e moliwoci

czowieka s wyznaczane moliwociami jego mzgu. Ale przestrze umysu jest przecie nowym
wymiarem. Ciao jest tylko ciank pomidzy jedn a drug nieskoczonoci. Przestrze rozciga
si w nieskoczono, na zewntrz jak i wewntrz czowieka.
By to moment rwny objawieniu; by jak przenikajce wszystko olnienie. Ale stojc tam,
cakowicie niepomny istnienia wiata zewntrznego, koncentrujc wszystkie swe siy na owych
wewntrznych przestrzeniach, odczuem co, co mnie przerazio. Prawie nie mog tego opisa.
Byo tak, jakbym ktem oka - wzrokiem zwrconym ku wntrzu - spostrzeg obecno obcego
stworzenia. Doznaem wrcz szoku, tak jakbym lec wygodnie w ciepej kpieli nagle poczu, jak
co liskiego ociera mi si o nog.
W tym momencie olnienie mino. Patrzc na szczyty gr przede mn jak i na wdrujcy
ksiyc, poczuem dreszcze zadowolenia. Byo tak, jakbym wrci do domu po dugiej podry z
drugiego koca wszechwiata. Czuem si zmczony, krcio mi si w gowie. Wszystko trwao
zaledwie pi minut. Wrciem do swego namiotu i sprbowaem znowu zajrze w gb siebie. Na
chwil mi si to udao.
Tym razem jednak nie czuem nic.
Lec ju, otulony piworem, stwierdziem, e nie chce mi si spa. Wolabym pogawdk
z Reichem lub z kimkolwiek. Musiaem jako wyrazi to, z czego zdaem sobie nagle spraw.
Czowiek zakada, e jego wiat wewntrzny jest czym prywatnym. Mogia jest przyjemnym,
prywatnym miejscem", powiedzia Marvell i to samo sdzimy o umyle. W rzeczywistym wiecie
nasza wolno jest ograniczona, w wyobrani moemy robi wszystko, co nam si ywnie podoba;
co wicej, moemy nie dopuci wiata do naszych sekretw, umys jest bowiem najbardziej
prywatnym miejscem we Wszechwiecie. Czasem, by moe zbyt prywatnym. O kluczu, kady w
swoim wizieniu, mylimy. Cay problem leczenia szaleca zawarty jest w umiejtnoci wamania
si do tego wizienia.
Nie mogem jednak zapomnie tego, i poczuem, e wewntrz mego umysu znajduje si
kto obcy. Wrciem do tego problemu w myli, i teraz nie wydawao mi si to tak przeraajce. W
kocu - jeli si wchodzi do swego pokoju i nagle napotyka si tam na kogo obcego, to pierwsz
naturaln reakcj jest strach, e moe jest to zodziej. Ale wkrtce strach mija. Nawet jeli jest to
zodziej, to konfrontacja z nim staje si czym rzeczywistym, zagroenie jest realne - i wwczas w
bysk przeraenia przemija. To, co mnie tak zaszokowao, to poczucie czego - lub kogo wewntrz mojej, e tak powiem, wasnej gowy.

Strach przed nieznanym min i umys po prostu zaj si tym problemem. W tym
momencie poczuem si picy. Jedn z ostatnich myli, jaka mi si nasuna, byo przypuszczenie,
e moga to by halucynacja wywoana tureck kaw i cygarem...
Ju nastpnego ranka, koo sidmej, wiedziaem na pewno, e nie bya to halucynacja.
Pami tych dowiadcze bya zadziwiajco jasna. W dodatku - musz teraz przyzna dowiadczenia te bardziej mnie fascynoway, ni przeraay. atwo to zrozumie. wiat ycia
codziennego wymaga skupienia uwagi na tym, co si robi, a co zarazem uniemoliwia zatopienie
si w sobie". Jako romantykowi zawsze brakowao mi codziennoci, lubi bowiem pogra si w
sobie. Problemy i lki codziennoci utrudniaj to. No tak, teraz ywiem lk wobec czego
wewntrz mnie i to przypominao mi, e mj wiat wewntrzny jest tak samo realny i wany jak
wiat fizyczny.
Miaem ogromn ochot porozmawia o tym wszystkim, co przeyem, przy niadaniu z
Reichem. Co mnie jednak przed tym powstrzymywao - myl, e bya to po prostu obawa, i
zostan le. zrozumiany. Zauway, e jestem jaki rozkojarzony, ale odparem mu, e zachowaem
si wczoraj wieczorem niezbyt mdrze, palc cygaro podarowane mi przez Darg. I to byo
wszystko, co mu powiedziaem...
Tego ranka dogldaem przenoszenia elektronicznej sondy w nowe miejsce, bliej
wzniesienia. Reich uda si do namiotu, by wymyli co, co uatwioby przemieszczanie tego
cikiego urzdzenia - chodzio mu o stworzenie czego na podobiestwo poduszki powietrznej,
ktra byaby umieszczona pod urzdzeniem; na przykad pojazd pracujcy na podobiestwo
poduszkowca. Robotnicy postawili sond w poowie drogi do ruin, poniej dolnej bramy. Kiedy
wszystko ju byo gotowe, zajem miejsce w urzdzeniu pomiarowym, nastawiem odpowiednio
ekran i wczyem przycisk.
Prawie natychmiast zorientowaem si, e czujniki natrafiy na co. Biaa linia,
przebiegajca pionowo przez ekran, wskazywaa niewielkie wybrzuszenie na wysokoci poowy
monitora. Kiedy wyczyem zasilanie wzmacniajc sygna zwrotny, natychmiast przeksztacia si
ona w szereg rwnolegych linii poziomych. Wysaem kogo, by cign Reicha i nadal ostronie
przesuwaem gaki kontrolne, sondujc we wszystkich kierunkach wok odkrytego, regularnego
przedmiotu. Monitor wykaza, e przedmiotw takich byo wicej, lecych po prawej i lewej
stronie odkrytego obiektu.
Byo to, oczywicie, pierwsze moje dowiadczenie zwizane z odnajdywaniem
czegokolwiek za pomoc sondy; tak wic nie miaem adnego pojcia, jakich rozmiarw by
odkryty obiekt ani na jakiej gbokoci lea. Kiedy w chwil pniej nadbieg Reich, rzuci tylko
okiem na ekran, a nastpnie na tablic kontroln i jkn:

- Chryste, to cholerne urzdzenie zepsuo si!

- W jaki sposb?
- Musiae za mocno przekrci gaki urzdzenia kontrolnego i co si rozczyo. Zgodnie
z tym, co teraz pokazuje, obiekt, ktry zlokalizowae, znajduje si dwie mile pod nami i ma
siedemdziesit stp wysokoci!
Wstaem z fotela z do ponur min. To prawda, nie potrafi obchodzi si z urzdzeniami
mechanicznymi. Nowe samochody psuj si cakowicie w przecigu kilku godzin, jeli tylko ja
nimi kieruj. W maszynach, ktre nie sprawiay dotd nikomu najmniejszych kopotw, wysiaday
bezpieczniki - jak tylko si do nich zbliaem. W tym jednak wypadku nie sdziem, bym
cokolwiek zego zmajstrowa przy tym urzdzeniu, ale i tak miaem poczucie winy.
Reich odkrci pyt zakrywajc cz mechanizmw sondy i zajrza do rodka. Nie
stwierdzi, by cokolwiek nawalio, ale zaraz doda, e po lunchu bdzie musia sprawdzi wszystkie
obwody, aby si co do tego upewni. Kiedy go przepraszaem, klepn mnie po ramieniu:
- Nie ma sprawy. W kocu co znalelimy. Teraz tylko musimy si dowiedzie, jak
gboko to si znajduje.
Zjedlimy dobry lunch na zimno. Nastpnie Reich pospieszy do swego urzdzenia.
Wziem nadmuchiwany materac i poszedem pooy si pod bram lww, aby doj do siebie po
nieprzespanej nocy. Spaem gboko i spokojnie przez dwie godziny:
Kiedy otworzyem oczy, zobaczyem Reicha stojcego obok mnie i wpatrzonego w rzek.
Spojrzaem na zegarek - i zerwaem si z materaca.
- Czemu, do diaba, nie obudzie mnie?
Siad obok mnie na ziemi. Wyglda na zrezygnowanego.
- Co si stao? Nie znalaze usterki?
Spojrza na mnie, zamylony:
- Nie ma adnej usterki.
- Mwisz, e sonda jest ju naprawiona?
- Nie. Ona bya w porzdku.
- To bardzo dobrze, to pocieszajce. W takim razie, co nie grao?
- To wanie mnie martwi. Wszystko byo w porzdku.
- Ach, tak! W takim wypadku moesz poda, na jakiej gbokoci znajduje si obiekt?
- Tak, mog. Tak gboko jak wskaza licznik. Dwie mile.
Opanowaem ogarniajce mnie podniecenie, ju dziwniejsze rzeczy mi si przytrafiay.
- Dwie mile - powtrzyem. - Przecie jest to gboko, sigajca poniej stp wzgrza.
Myl... e taka gboko lokalizuje obiekt w skaach archeozoicznych.

- To zaley. Myl jednak, e masz racj.

- Poza tym, jeli gboko pooenia obiektu zostaa ustalona prawidowo, to rwnie,
najprawdopodobniej, prawidowy jest take pomiar wielkoci obiektu: okoo siedemdziesiciu stp;
brzmi to zupenie nieprawdopodobnie. Nawet bloki wielkiej piramidy nie maj takich rozmiarw.
Na te moje wywody Reich odpar dobrotliwie:
- Drogi przyjacielu, cakowicie podzielam twj pogld w tej kwestii. Jest to po prostu
niemoliwe. Ale sprawdziem cal po calu wszystkie obwody sondy i doprawdy nie wiem, gdzie
mogoby powsta uszkodzenie.
- Jest tylko jeden sposb, aby to sprawdzi: wypa pod ziemi kreta".
- To wanie chciaem ci zasugerowa. Lecz jeli rzeczywicie obiekt ley dwie mile pod
powierzchni, to kret w niczym nie pomoe.
- Dlaczego?
- Po pierwsze, poniewa nie jest przystosowany do przebijania si przez skay, tylko przez
ziemi i glin. A najprawdopodobniej w trakcie zbliania si do obiektu, ktry zlokalizowaa sonda,
trafi na skay. Po drugie, jeli nawet nie natrafi na tej gbokoci na skay, to i tak cinienie
wewntrz ziemi zniszczy go; to tak, jakby znajdowa si dwie mile pod powierzchni morza.
Cinienie wyniosoby wwczas tysic funtw na cal kwadratowy. A i temperatura wzrasta o sto
stopni na kad mil gbokoci. Mogoby wic by za gorco jak na naszego kreta, bdcego
urzdzeniem naszpikowanym elektronik.
Ogrom problemu przeraa mnie. Jeli Reich mia racj, to nie byo adnej nadziei, aby
kiedykolwiek wydoby ten obiekt - obiekt, ktry najprawdopodobniej stanowi cz muru miasta
lub wityni. Pomimo naszej wspczesnej, tak skutecznej techniki, nie bylimy w stanie zdoby
urzdze pracujcych w tak wysokich temperaturach, pod tak wysokim cinieniem i zdolnym
wynie z gbokoci dwch mil rwnie wielkie bloki.
Powrcilimy z Reichem do sondy. Jeli wyniki, ktre podawaa, byy poprawne - a Reich
zdawa si tak sdzi - to pojawia si przed archeologi problem niezwyky. Jak, do diaba, mogy
si owe obiekty tak gboko zapa? By moe w trakcie jakiej erupcji cay ten obszar obniy si.
Spad w otcha pod nim si znajdujc. Zatem - pewnie pusta przestrze wypeniona bya wod
lub muem... Ale... mu, sigajcy dwch mil w gb? Jak wiele tysicy lat potrzeba byoby na to?
Obydwaj czulimy, e tracimy rozsdek. Kusio nas, by pospieszy do telefonu i skonsultowa si z
kolegami, ale powstrzymywa nas przed tym krokiem strach, e popenilimy jaki niewyobraalny
bd.
O pitej kret gotw by do pracy, jego nos skierowany by prosto ku doowi. Reich z
odlegoci obsugiwa urzdzenie sterownicze i podobny do pocisku, nos kreta zacz si obraca.

Zacz dry ziemi, ktra po chwili utworzya niewielkie, miakie usypisko. Przez kilka chwil
usypisko drao. Pniej kret znikn bez ladu.
Podszedem do ekranu radaru. Na samej grze porusza si niewielki biay punkcik.
Obserwowalimy jak posuwa si ku doowi wolno - bardzo wolno, wolniej ni ruch wskazwki
minutowej zegarka. Obok ekranu radaru inny monitor, podobny do telewizora, pokazywa tylko
faliste linie przypominajce dym. Chwilami linie te staway si ciesze w niektrych miejscach lub
znikay w ogle; dziao si tak wtedy, gdy kret trafia na ska. Gdyby napotka jakikolwiek obiekt
o gruboci wikszej ni dziesi stp, wyczyby si automatycznie, a elektroniczny laser zbadaby
jego powierzchni.
Godzin pniej biaa plamka przesuna si do poowy ekranu - kret znajdowa si na
gbokoci mili. Porusza si teraz jeszcze wolniej. Reich podszed do sondy i wczy j. Jej
urzdzenia zarejestroway kreta - take na gbokoci mili. Pod nim, bardziej ku doowi ekranu,
wida byo ogromny blok skalny. Wskazania sondy byy dokadne.
Teraz wszyscy czekalimy w napiciu. Robotnicy stali w grupie z oczami wbitymi w ekran.
Reich wyczy sond; wysyana przez ni wizka promieni moga uszkodzi aparatur kreta.
Ryzykowalimy utrat bardzo cennej czci naszego naukowego wyposaenia, ale nie widzielimy
innego wyjcia. Sprawdzilimy raz, a potem jeszcze raz, prawidowo funkcjonowania sondy. Za
kadym razem wskazywaa ona, e potne bloki miay mniej lub bardziej regularne ksztaty i
spoczyway obok siebie. Niemoliwe, by byy to naturalne skay.
Zniszczenie kreta nie musiao by czym nieuchronnym. Jego wzmocniony pancerz mg
wytrzyma temperatur do dwch tysicy stopni. Konstruktorzy zakadali nawet, e moe on by
eksploatowany w terenie, gdzie wystpuj wulkaniczne lawy. Sia pancerza bya ogromna, twrcy
gwarantowali wytrzymao na cinienie dwch i p tony na cal kwadratowy. Gdyby jednak dotar
do skalnych blokw znajdujcych si na gbokoci dwch mil, bdzie musia wytrzyma cinienie
dwukrotnie - lub prawie dwukrotnie - wiksze. Poza tym znajdujce si wewntrz urzdzenie
nadawcze mogo nie wytrzyma takiej temperatury, na jak kret bdzie naraony. Dodatkowo
zawsze istniao prawdopodobiestwo uwolnienia si kreta spod naszej kontroli lub uszkodzenia
odbiornika.
Okoo wp do dziewitej, gdy zapadaa ju noc, kret przesun si o dalsz poow
odlegoci, jaka dzielia go od blokw. Byy ju tylko p mili pod nim. Polecilimy robotnikom i
do domu, ale wielu z nich zostao. Kucharz przygotowa nam posiek z puszki; najwidoczniej
zupenie nie mia chci na robienie czego bardziej pracochonnego. Kiedy zapada noc,
siedzielimy w ciemnoci, nasuchujc cichego szumu urzdze pomiarowych i wpatrujc si w
cudowny, biay punkt. Chwilami byem ju przekonany, e si zatrzyma. Reich, ktry mia lepszy

wzrok, przekonywa mnie, e tak nie jest. O wp do jedenastej odeszli z obozu ostatni robotnicy.
Okryem si stert kocw, gdy zerwa si zimny wiatr. Reich pali jednego papierosa za drugim;
nawet ja signem po dwa. Nagle szum usta. Reich zerwa si na rwne nogi.
- Dotar - powiedzia.
- Jeste pewien? - zauwayem, e powiedziaem to skrzekliwym gosem.
- Cakowicie. Pozycja jest prawidowa. Jest teraz bezporednio nad obiektem.
- I co teraz, co dalej?
- Uruchomimy skaner.
Wczy urzdzenie. Utkwilimy wzrok w ekranie telewizyjnym; by czysty, co
wskazywao, e skaner odbiera obraz masywnego i twardego obiektu. Reich nastroi urzdzenie
kontrolne. Znowu pojawiy si faliste linie, ale tym razem ciesze i prostsze. Reich wyregulowa
urzdzenie tak, by zbliy je do siebie: caa powierzchnia ekranu zasnua si jednolitym wzorem
czarnych i biaych linii, jak para spodni w wskie paski. Na tle owych linii bardzo wyranie
rysowaa si pewna liczba czarnych szram, swego rodzaju naci na skale. Napicie kilku
minionych godzin byo tak wielkie, e byem w stanie patrze na to bez wikszych emocji. Nie
miaem wtpliwoci, co to jest. Widziaem je ju wiele razy przedtem - na bazaltowych statuetkach.
Patrzyem na symbole przedstawiajce imi Abhotha Ciemnego.
Nie pozostao nic wicej do zrobienia. Sfotografowalimy obraz znajdujcy si na ekranie, a
nastpnie udalimy si do namiotu Reicha, by skontaktowa si drog radiow z Darg
przebywajcym w Izmirze. Reich rozmawia z nim pi minut. Wyjani ca sytuacj, przeprosi za
ryzyko, na jakie narazilimy kreta - bdcego wasnoci rzdu tureckiego - i powiedzia, e
definitywnie rozpoznalimy skalne bloki, ktre nale do kultury Wielkich Dawnych, o ktrej
wspomina napis na jednej z figurek.
Darga, jak podejrzewaem, by troch pijany. Nastpnie zaproponowa, e skoczy po Fu'ada,
z ktrym natychmiast do nas przylec. Przekonalimy go, e taki popiech nie ma zupenie sensu,
gdy idziemy spa. Zaproponowa, abymy sprbowali przesun kreta troch w bok, by zbada
drugi blok. Reich odpowiedzia mu, e jest to zupenie niemoliwe. Kret nie mg si porusza w
bok - a tylko do przodu lub do tyu. Trzeba byoby wycofa go z powrotem na setki stp i nastpnie
zmieni kierunek poruszania si w d. Zabraoby to wiele godzin.
W kocu przekonalimy Darg i zakoczylimy rozmow. Bylimy obaj potwornie
zmczeni, ale aden z nas nie by senny. Kucharz zostawi przypadkiem urzdzenie do zaparzania
kawy. Wbrew rozsdkowi przyrzdzilimy kaw i otworzylimy butelk brandy...
W takiej wanie sytuacji, siedzc o pnocy w namiocie Reicha, 21 kwietnia 1997 roku,
opowiedziaem mu o tym, co przeyem poprzedniej nocy. Zaczem o tym mwi, jak sdz, po

to, bymy mogli oderwa si od problemw wynikych z odkrycia podziemnych blokw o

rozmiarach siedemdziesiciu stp. I to mi si udao. Ku memu zdziwieniu nie uzna tego, co mu
powiedziaem, za jakie dziwactwo. Podczas studiw studiowa psychologi Junga i by obeznany z
koncepcj niewiadomoci kolektywnej". Jeli istnieje niewiadomo kolektywna - jak zakada
teoria Junga - to ludzie nie stanowi samotnych wysp, ale s czci olbrzymiego kontynentu
umysu. By znacznie bardziej oczytany w psychologii ni ja. Przytoczy cytat z pracy Huxley'a,
ktry bra - gdzie w latach czterdziestych - meskalin i doszed do podobnych co i ja konkluzji,
dotyczcych przestrzeni wewntrz nas. Huxley, jak si wydaje, poszed dalej mwic o umyle jako
o odrbnym wiecie, zbudowanym na podobiestwo, tego w ktrym yjemy; porwna go do
planety z wasnymi dunglami i oceanami. A na planecie tej - jak mona si byo tego spodziewa yj rozmaite dziwne stworzenia.
W tym miejscu zaprotestowaem. Huxley z pewnoci, mwic o dziwnych stworzeniach,
traktowa to jako metafor, tak licentia poetica. Mieszkacami umysu s wspomnienia, idee - ale
nie potwory!
Reich obruszy si na to:
- A skd wiemy, e nie?
- Zgadzam si, e nie wiemy. Ale zaprzeczenie temu dyktuje zdrowy rozsdek.
Pomylaem o swych przeyciach ubiegej nocy i poczuem si mniej pewny. Czy to, co
powiedziaem, byo efektem zdrowego rozsdku? A moe to po prostu zwyky nawyk, wyniky z
okrelonego sposobu my sieni o umyle - podobnie jak nasi przodkowie myleli, e ziemia jest
centrum wszechwiata? Mwi o moim umyle w taki sam sposb, jak o moim ogrdku" przy
domu. Ale w jakim sensie mj przydomowy ogrdek jest rzeczywicie mj"? Peno jest przecie
robakw i owadw, ktre bynajmniej nie prosiy mnie o przyzwolenie, by mogy tam y. Bdzie
nadal istnia, nawet wwczas, gdy bd martwy...
To dziwne, ale ten tor mylenia sprawi, e poczuem si lepiej. Wyjania mj lk, albo
wydawao mi si, e wyjania mj lk. Jeeli indywidualno czowieka jest zudzeniem, a umys
jest rzeczywicie rodzajem oceanu, to dlaczeg nie miaby on by zaludniony obcymi
stworzeniami? Zanim zasnem, zanotowaem sobie: zamwi Heaven and Heli Huxley'a. Myli
Reicha przybray natomiast bardziej praktyczny wymiar. Dziesi minut po naszym rozstaniu
zastuka do mego namiotu, mwic:
- Myl, e moglibymy poprosi Darg, by poyczy nam duy poduszkowiec do
przenoszenia sondy. Na pewno uatwioby to nam ycie...

Teraz z perspektywy czasu wydaje mi si wrcz absurdalnym, e aden z nas nie

przewidzia konsekwencji naszego odkrycia. Oczywicie, spodziewalimy si, e narobimy szumu
w archeologicznym wiatku. Obydwaj jednak nierozcznie zapomnielimy o tym, co si dziao,
gdy Carter odkry grb Tutenchamona, czy kiedy w Qumran znaleziono zwoje znad Morza
Martwego. Archeolodzy nigdy nie licz si z istnieniem massmediw i histeri dziennikarzy.
Fu'ad i Darga obudzili nas o wp do sidmej. Przybyli, zanim nadeszli robotnicy.
Towarzyszyli im czterej wysokiej rangi urzdnicy oraz para amerykaskich gwiazd filmowych,
ktra akurat zwiedzaa okolic. Reich chcia wyrzuci cae to niezapowiedziane towarzystwo z
terenu wykopalisk, ale uwiadomiem mu, e rzd turecki ma absolutne prawo do inspekcji - no,
moe wyczajc z tego prawa gwiazdy filmowe.
Po pierwsze, chcieli, aby ich przekona, e bloki znajduj si rzeczywicie na gbokoci
dwch mil. Reich wczy urzdzenia sondy i pokaza im zapis bloku Abhotha" (jak go
nazwalimy) i znajdujcego si koo niego kreta. Darga wyrazi wtpliwo, czy kret moe
funkcjonowa na gbokoci dwch mil - w odpowiedzi na co Reich cierpliwie podszed do tablicy
sterujcej, by uruchomi go.
Jednak prby wczenia urzdzenia nie uday si - ekran wci pozostawa czysty. Kopn
nawet urzdzenie, by je wczy, ale i to nie przynioso adnego rezultatu. Narzuca si tylko jeden
wniosek: temperatura albo, by moe, cinienie zniszczyy kreta.
Bya to niewtpliwie poraka, lecz nie tak dua, jakby si mogo na pierwszy rzut oka
wydawa. Kret by drogi, ale mona byo go wymieni na innego. Darga i Fu'ad nadal jednak
chcieli, by ich przekona, e nie ma bdu w odczytach sondy. Reich spdzi cay ranek
demonstrujc i udowadniajc, e wszystkie obwody urzdzenia s w porzdku i nie ma powodu
wtpi, e bloki znajduj si rzeczywicie na gbokoci dwch mil. Wywoalimy fotografi bloku
Abhotha i porwnalimy ze znakami wyrytymi na bazaltowych statuetkach. Nie sposb byo si
pomyli: pochodziy one z tej samej kultury.
Istniao, oczywicie, tylko jedno rozwizanie powstaego problemu: budowa normalnego
tunelu prowadzcego do blokw. Musz zaznaczy, e wwczas nie mielimy adnego pojcia o
rozmiarach poszczeglnych blokw. Zaoylimy, e wysoko wskazana przez urzdzenia sondy
moga by wysokoci ciany albo caego budynku. Trzeba przyzna, e zdjcie radarowe
postawio przed nimi interesujcy problem; zostao ono zrobione z gry - co oznaczao, e
sfotografowalimy cian lub budynek, lecy na boku. adna ze staroytnych cywilizacji, o ile
wiem, nie umieszczaa inskrypcji na szczycie murw lub na dachu budynkw.
Nasi gocie byli zarazem zakopotani, jak i pod wraeniem tego, co zobaczyli. Jeli nie
okae si niewypaem, to z ca pewnoci bdzie to najwiksze odkrycie w caej historii

archeologii. Jak dotd, najstarsz znan nam cywilizacj stanowili Indianie Masma z paskowyu
Marcahuasi, zamieszkujcy Andy przed dziewicioma tysicami lat. Przypomnielimy sobie nagle
o rezultatach testw, przeprowadzonych na bazaltowych statuetkach za pomoc neutronowego
datownika, ktre uznalimy za nietrafne. Potwierdzay one teraz nasze zaoenie, e mamy do
czynienia z pozostaociami cywilizacji co najmniej dwukrotnie starszej od tej z Marcahuasi.
Fu'ad i jego koledzy zostali na lunchu i poegnali si z nami dopiero o drugiej. Teraz ich
ekscytacja odkryciem udzielia si i mnie, cho musz przyzna, e byem poirytowany tym, e
pozwoliem sobie na takie odczucia. Fu'ad obieca przysanie poduszkowca moliwie jak
najszybciej, ale zarazem nadmieni, e moe to zaj kilka dni. Do tego czasu nie chcielimy sami
przesuwa sondy. Byo jasne, e teraz otrzymamy znacznie wiksz pomoc od rzdu, ni
zakadalimy to na pocztku i e nie byo sensu traci energii na zmian pooenia sondy. Mielimy
drugiego kreta, ale bez sensu byo ryzykowa jego utrat. Teraz wic, wp do trzeciej, usiedlimy
w cieniu niszej bramy, wypilimy sok pomaraczowy i odprylimy si.
P godziny pniej pojawi si pierwszy dziennikarz - by nim korespondent New York
Timesa" z Ankary. Reich by wcieky. Przypuszcza - zreszt niesusznie - e rzd turecki usiuje
wykorzysta odkrycie dla autoreklamy. (Pniej dowiedzielimy si, e odpowiedzialno za
poinformowanie prasy ponosz gwiazdy filmowe). Reich znikn w swoim namiocie, a ja
pozostaem, by zabawia dziennikarza, do miego mczyzn, ktry zna moj ksik o
Hetytach. Pokazaem mu fotografi i wyjaniem zasad dziaania sondy. Kiedy zapyta, co si stao
z kretem, odparem, e nie mam pojcia. e - o ile wiem - dowodzi to sabotau troglodytw. By to
chyba mj pierwszy bd. Drugi zrobiem wwczas, gdy udzieliem mu odpowiedzi na pytanie o
wielkoci bloku Abhotha. Zauwayem, e nie mamy dowodw na to, i jest to tylko pojedynczy
blok - wrcz przeciwnie, sdzimy, e po obu jego stronach znajduj si inne bloki podobne.
Mgby to by monument religijny o ksztacie bloku albo, by moe, konstrukcja podobna do
ziguratu w Ur. A jeli to jest blok pojedynczy, oznacza to, e mamy do czynienia z cywilizacj
gigantw...
Ku memu zdziwieniu to moje bajdurzenie potraktowa a nadto powanie. Zapyta mnie,
czy prawdziwa jest teoria mwica, e wiat by kiedy zamieszkany przez ras gigantw, ktrych
zniszczya jaka katastrofa lunarna? Odparem, e jestem naukowcem, a wic musz by otwarty na
rne hipotezy, zanim nie zbierzemy odpowiedniej liczby danych. - Ale czy to wanie nie s te
wystarczajce dane? - nalega dalej. Odpowiedziaem, e jest zbyt wczenie, by mwi o tym co
odkrylimy. Wwczas zada mi pytanie: - Jak ja sdz, czy jest moliwe, by takie ogromne bloki
mogy by przemieszczane przez ludzi, tak jak to byo w przypadku piramidy w Giza czy Piramidy
Soca Toltec w Teotihuacan? Cigle jeszcze nic nie podejrzewajc, zauwayem, e najwiksze

bloki z piramidy w Giza wa dwanacie ton. Blok o wysokoci siedemdziesiciu stp way
tysice ton. Zgodziem si, e nie wiemy dotd, jak kamienie z piramidy Cheopsa - czy te w
Stonehenge - zostay przetransportowane; staroytni mogli posiada daleko wiksz wiedz na ten
temat, ni mylimy...
Nim skoczyem rozmow z dziennikarzem New York Timesa", pojawiy si trzy nastpne
helikoptery. Przybyli kolejni dziennikarze. Okoo czwartej skoniono Reicha do wyjcia z namiotu i
zademonstrowania dziaania sondy - co uczyni bardzo niechtnie. Okoo szstej obydwaj
ochryplimy od cigego wyjaniania i bylimy wykoczeni. Ucieklimy do hotelu w Kadirli i
udao nam si zje spokojnie kolacj. Powiedzielimy kierownikowi hotelu, by nie czy z nami
adnych rozmw telefonicznych. Jednake okoo dziewitej udao si do nas dotrze Fu'adowi.
Macha egzemplarzem New York Timesa". Caa pierwsza strona powicona bya Najwikszemu
odkryciu w historii wiata". Cytowano moje sowa, zgodnie z ktrymi odkrylimy miasto gigantw.
Miaem napomkn, e giganci ci byli take magami przenoszcymi - wace tysice ton - bloki
budowlane przy uyciu dziwnej, dzi ju zapomnianej umiejtnoci. Pewien mj kolega,
powszechnie znany uczony, wyrazi opini, e piramidy w Egipcie i staroytnym Peru nie mogy
by zbudowane przy uyciu adnej ze znanych obecnie metod, a to najnowsze odkrycie z
pewnoci potwierdzi t teori. W rodku gazety pewien popularyzator archeologii zamieci
artyku Giganci z Atlantydy.
Zapewniaem Fu'ada, e nigdy nie mwiem o adnych gigantach, a ju na pewno w
kontekcie, w jakim mnie cytowano. Obieca, e zadzwoni do New York Timesa" i poda
sprostowanie. Nastpnie powlokem si do pokoju Reicha, aby wypi ostatni szklank brandy,
zostawiajc wiadomo, e nie ma mnie dla nikogo - nawet gdyby przyby sam sutan turecki.
Sdz, e to co powiedziaem wyjania cakowicie, dlaczego nie bylimy w stanie pokaza
si publicznie przez nastpny tydzie. Rzd turecki przydzieli nam wojsko do ochrony naszego
ekwipunku, ale ci nie mieli rozkazu, by nie dopuszcza na teren wykopaliska rozmaitych goci.
Helikoptery nad Karatepe unosiy si jak osy wok demu. Hotele w Kadirli byy przepenione, po
raz pierwszy od ich wybudowania. Musielimy z Reichem pozosta na miejscu, gdy w
przeciwnym razie bylibymy zaczepiani sto razy na godzin przez wariatw i poszukiwaczy
sensacji. Rzd turecki przydzieli nam w cigu dwunastu godzin poduszkowiec, ale obecnie
niemoliwe okazao si jego wykorzystanie. Nastpnego dnia Carnegie Foundation przyznaa nam
dwa miliony dolarw na rozpoczcie budowy tunelu, a World Finance Committee dostarczyo
drugie tyle. W kocu rzd turecki wyrazi zgod na budow zasiekw wok Czarnej Gry: z drutu
kolczastego na wysoko czterdzieci stp. Polecenie to wykonano z pomoc fundacji

amerykaskich i rosyjskich w przecigu niespena tygodnia. Wwczas dopiero moglimy powrci

do pracy.
Jednak wszystko ulego zmianie. Nie byo ju spokojnych sjest po lunchu czy rozmw w
namiocie o pnocy. Na stray wykopalisk wszdzie stali onierze. Najznakomitsi archeolodzy ze
wszystkich stron wiata zadrczali nas pytaniami i radami. Niebo huczao od helikopterw, ktrym
odmawiano zgody na ldowanie. Z pospiesznie wybudowanej wiey kontrolnej, bdcej efektem
wsppracy amerykasko-rosyjskiej, nadawano radiowe sygnay ostrzegawcze.
Przeciwnoci te agodzone byy przez inne znaczne udogodnienia. Zesp inynierw
zamontowa na poduszkowcu sond tak, e moglimy dokonywa natychmiastowych pomiarw
nad kadym - nawet najtrudniejszym - terenem. Rzd turecki wyposay nas w dwa specjalne
zmodyfikowane krety. Pienidze i sprzt moglimy dosta na kad prob - taka sytuacja jest
marzeniem kadego archeologa.
W przecigu dwch dni dokonalimy zdumiewajcych odkry. Przede wszystkim sonda
wykazaa, e rzeczywicie odkrylimy zakopane miasto. W promieniu mili rozcigay si mury i
budynki. Czarna Gra znajdowaa si, jak si wydawao, mniej wicej ponad centraln czci
miasta. I byo to rzeczywicie miasto gigantw. Blok Abhotha" nie by budynkiem ani pomnikiem
o charakterze religijnym, ale pojedynczym blokiem budowlanym wycitym z litego bazaltu - i to
najtwardszego, wulkanicznego pochodzenia. Jeden z nowych kretw odci fragment bloku i
dostarczy go na powierzchni.
Jednak przeladowa nas cigle jaki dziwny pech. W przecigu czterdziestu omiu godzin
stracilimy jednego z nowych kretw, w podobny sposb jak pierwszego. Przesta odpowiada na
nasze sygnay na gbokoci dwch mil. Tydzie pniej stracilimy drugiego kreta, znowu w ten
sam sposb; sprzt, wartoci p miliona funtw, zagrzebany zosta pod zwaami ziemi. Z kolei
nieuwany operator straci kontrol nad poduszkowcem i pozwoli sondzie spa na chat pen
tureckich onierzy, zabijajc osiemnastu z nich. Sonda pozostaa nieuszkodzona, ale gazety, nadal
haaliwie, nie omieszkay zwrci uwagi na zadziwiajc zbieno naszych niepowodze z
niepowodzeniami ekspedycji Cartera-Carnarvona z 1922 roku. Przytaczali sensacyjne historie,
zwizane z przeklestwem Tutenchamona". Jeden z kolegw, w ktrego dyskrecj dotychczas
najzupeniej wierzyem, zrelacjonowa moj teori mwic, i Hetyci z Karatepe zawdziczali swe
przetrwanie reputacji magw; zapocztkowa tym now fal sensacyjnych historyjek. Wwczas to
po raz pierwszy pojawio si nazwisko H.P. Lovecrafta. Tak jak wikszo moich kolegw,
zupenie o nim nie syszaem. By autorem wielu opowiada o zjawiskach nadprzyrodzonych,
zmar w 1937 roku. Po jego mierci przez dugi okres pieni si w Ameryce kult Lovecrafta",
gwnie dziki ordownictwu jego przyjaciela - powieciopisarza Augusta Derletha. On to wanie

napisa do Reicha wykazujc, e imi Abhotha Nieczystego" pojawia si w pracach Lovecrafta;

figuruje on tam jako jeden z Wielkich Dawnych.
Kiedy Reich pokaza mi ten list, pierwsz moj reakcj byo przewiadczenie, e jest to po
prostu mistyfikacja. Signlimy po odpowiedni encyklopedi literatury - i stwierdzilimy, e
Derleth rzeczywicie jest znanym amerykaskim powieciopisarzem, obecnie ju po
osiemdziesitce. Lovecraft nie by tam wymieniony, ale telefon do British Museum pozwoli nam
uzyska informacj, e i on faktycznie istnia i napisa ksiki, ktre mu Derleth przypisuje.
Byo w licie Derletha jedno zdanie, ktre mnie uderzyo. Po stwierdzeniu, e nie potrafi
wyjani, skd Lovecraft mg wiedzie o istnieniu Abhotha Ciemnego" - jako e imi jego nie
pojawia si w adnym z hetyckich dokumentw odkrytych przed 1937 rokiem - doda: Lovecraft
przywizywa ogromn wag do snw i czsto mwi mi, e postacie z wielu jego opowiada
objawiy mu si we nie"...
- Nastpny dowd na istnienie twojej niewiadomoci kolektywnej - skomentowaem ten
fragment listu.
Reich odpowiedzia, e jest to najprawdopodobniej zbieg okolicznoci. Abbaddon to anio
zniszczenia w mitologii hebrajskiej, kocwka hoth" jest najprawdopodobniej pochodzenia
egipskiego. Bg Abhoth" wspominany jest w pewnych pismach babiloskich, ktre Lovecraft
mg zna. Co do Wielkich Dawnych" nie jest to okrelenie na tyle specyficzne, by nie mogo
wystpi na kartach powieci autora zajmujcego si zjawiskami nadprzyrodzonymi.
- Po co wciga w to niewiadomo kolektywn"? - rzek Reich i byem skonny si z nim
zgodzi.
Kilka dni pniej zmienilimy w tej kwestii zdanie. W kocu dotara do nas przesyka z
ksikami wysanymi przez Derletha. Signem po powie Cie spoza czasu - i natychmiast
natrafiem na opis ogromnych, kamiennych blokw, znajdujcych si pod pustyni australijsk. W
tym momencie Reich, ktry zajmowa drugi fotel, wyda okrzyk zdziwienia i gono przeczyta
jedno zdanie: Mieszkaniec ciemnoci znany jest take pod imieniem Nyogtha". Dokadnie
poprzedniego wieczoru ustalilimy wstpn wersj tumaczenia napisu, znajdujcego si na bloku
Abhotha, ktry brzmia nastpujco: A konie winny by wprowadzone, po dwa, przez oblicze
Niogtha". Nastpnie przeczytaem Reichowi opis podziemnych miast, zamieszczony w Cieniu
spoza czasu: Potne, bazaltowe miasta z wieami bez okien", zbudowane przez na wp
polipow, dawn ras".
Nie byo wtpliwoci, e Lovecraft w zadziwiajcy sposb przewidzia nasze odkrycie.
Szkoda nam byo czasu na zastanawianie si, w jaki sposb do tego doszed - moe udao mu si
wejrze w przyszo - tak, jak opisuje to Dunne w Experiment with Time - i dziki temu pozna

rezultaty naszych bada; a moe jego umys pogrony we nie spenetrowa tajemnice, pogrzebane
pod ziemi w Azji Mniejszej? Jak do tego doszed, byo dla nas rzecz zupenie obojtn. Pytanie,
ktre nas obecnie frapowao, brzmiao: na ile prace Lovecrafta stanowi literack fantazj, a na ile
s wynikiem nadnaturalnych zdolnoci wizjonera?
Wielu mogo dziwi, e zaniedbujemy nasze archeologiczne obowizki zajmujc si
ksikami pisarza, ktry wikszo swych prac opublikowa w brukowym pisemku noszcym tytu
Weird Tales". Staralimy si utrzyma nasze zainteresowania w tajemnicy udajc, e spdzamy
cae dni na studiowaniu inskrypcji klinowych. Zamykalimy si w pokoju Reicha (ktry by
wikszy od mojego) i czytalimy systematycznie prace Lovecrafta. Gdy tylko przynoszono posiki,
natychmiast wsuwalimy ksiki pod poduszki, a wok siebie rozrzucalimy fotografie inskrypcji.
Ostatnie dowiadczenie nauczyo nas doskonale, co moe si sta, gdy jaki dziennikarz odkryje,
co robimy. Rozmawialimy z Derlethem przez videotelefon - by przyjaznym, penym kurtuazji
starszym gentlemanem o bujnych biaych wosach - proszc go, aby nikomu nie wspomina o
swym odkryciu. Zgodzi si na to chtnie, ale doda, e twrczo Lovecrafta ma wci wielu
zagorzaych wielbicieli, ktrzy sami mog wpa na ten trop.
Studiowanie Lovecrafta byo samo w sobie zajciem interesujcym i przyjemnym. By on
czowiekiem nadzwyczajnej wyobrani. Czytajc jego prace w porzdku chronologicznym,
obserwowalimy, jak stopniowo jego pogldy ulegaj ewolucji. Wczesne opowiadania byy
wyranie osadzone w krajobrazie Nowej Anglii; dziay si na terenie fikcyjnego hrabstwa Arkham,
penego dzikich wzgrz i ponurych dolin. Mieszkacy Arkham w wikszoci byli dziwacznymi
degeneratami o zamiowaniu do zakazanych przyjemnoci i kontaktw z demonami. Jak mona
byo atwo przewidzie, wikszo z nich koczya swe ycie w gwatowny i zy sposb. Ale
stopniowo nastpia w pisarstwie Lovecrafta zmiana: Jego wyobrania porzuca horror i dy ku
natchnionemu lkowi, wizji straszliwych eonw czasu i miast-gigantw, potyczek potworw i
nadludzkich ras. Mimo e w powieciach swych uywa jzyka horroru - majc z pewnoci na
uwadze rynek zbytu - mona by go uzna, bez popenienia wikszego bdu, za jednego z
najwaniejszych i najlepszych pisarzy z gatunku science-fiction. Uwag nasz skoncentrowalimy
gwnie na tym wanie okresie (cho nie naley tego traktowa zbyt dosownie, gdy wzmianka
dotyczca Abhotha Nieczystego" pojawia si ju w jednym z jego najwczeniejszych opowiada,
dziejcych si w hrabstwie Arkham).
Najbardziej uderzajce byo to, e owe cyklopowe miasta" Wielkich Dawnych (nie byli oni
przedstawicielami polipoidalnej rasy, ktr wyparli) pasoway do tego, co wiedzielimy o naszym odkrytym pod ziemi - miecie. Zgodnie z opisami Lovecrafta miasta te nie miay schodw, a tylko
rodzaj pochylni - poniewa ich mieszkacy byli potnymi, stokowatymi stworzeniami

posiadajcymi czuki. Podstawa stoka obramowana bya gumowat szar substancj, dziki
ktrej osobnik mg si przez skurcze i rozkurcz porusza". Sonda ujawnia, e miasto pod
Karatepe posiada wiele pochyych paszczyzn i nie zawiera adnych schodw. A ich rozmiary z
pewnoci usprawiedliwiyby przymiotnik cyklopowy".
Jak atwo sobie wyobrazi, nasze odkryte, podziemne miasto stanowio nie lada problem dla
archeologii. Byo czym zupenie nowym. Problem Layarda, polegajcy na koniecznoci odkopania
ogromnych ruin Niniwy, by zupenie drobny w stosunku do tego, co nas czekao. Jak obliczy
Reich, aby wydoby ruiny na wiato dzienne musielibymy usun okoo czterdziestu bilionw
ton ziemi (mam tu na myli amerykaski bilion - to jest tysic milionw). Oczywicie, byo to
niewykonalne. Alternatyw wobec metody odkrywki stanowio wykopanie serii szerokich tuneli w
d, ku miastu i - nastpnie - utworzenie na ich kocach wielkich komr. Musiaoby ich by wiele,
gdy nie zaryzykowalibymy, ze wzgldu na rozmiary, utworzenia tylko jednej komory: aden ze
znanych metali nie dawa gwarancji, e wytrzyma obcienie dachu o gruboci dwch mili.
Oznaczao to, e miasto jako takie nie mogo by nigdy odsonite w caoci; jednak przy uyciu
sondy mona byoby ustali, ktre jego partie zasuguj najbardziej na trud podjcia takiego
wysiku. Nawet przekopanie pojedynczego tunelu wizao si z usuniciem setek tysicy ton ziemi
- byo to ju jednak w zasigu naszych moliwoci.
Dokadnie tygodnia potrzebowaa prasa, by wpa na trop tego, e odkrylimy Lovecrafta.
Bya to najprawdopodobniej najwiksza sensacja od czasu odkrycia przez nas miasta. Po caym
tym gadaniu o gigantach, magach i bstwach ciemnoci - tego tylko byo im trzeba.
Popularyzatorzy archeologii, maniacy od piramid i przedstawiciele teorii o zlodowaceniu wiata
mogli wreszcie uda si na zasuony odpoczynek, teraz bowiem nadeszy zote czasy dla
spirytystw, okultystw i caej reszty. Kto napisa artyku wykazujcy, e Lovecraft zapoyczy
sw mitologi od Madame Bawatskiej. Kto jeszcze inny autorytatywnie stwierdzi, e wszystko to
stanowi cz tradycji kabalistycznej. W cigu jednego dnia Lovceraft sta si najbardziej
poczytnym pisarzem wiata; ksiki jego sprzedawano w milionach egzemplarzy - i to we
wszystkich jzykach wiata. Wielu spord jego czytelnikw byo przeraonych, wierzyli bowiem,
e naszymi pracami zakcimy spokj grobw Wielkich Dawnych, co w efekcie wywoa katastrof,
tak dosadnie przedstawion przez Lovecrafta w opowiadaniu Zew Cthulhu.
Miasto w Cieniu spoza czasu nie miao nazwy, ale w jednej z wczeniejszych powieci
Lovecrafta wspomniane jest jako Nieznane Kadath". Czytelnicy gazet ochrzcili nasze podziemne
miasto nazw Kadath" i nazwa ta si przyja. Prawie natychmiast Dalgleish Fuller, szaleniec z
Nowego Yorku, zaoy stowarzyszenie Anty-Kadath", ktrego celem byo uniemoliwienie
odkopania Kadath - co naruszyoby spokj Wielkich Dawnych. Wskanikiem rozmiarw obdu

by fakt, e jego towarzystwo natychmiast skupio p miliona czonkw, nastpnie szybko wzroso
do trzech milionw. Przyjli dewiz: Nadzieja ley w przyszoci, zapomnijmy wic o
przeszoci". Kupili czas przeznaczony na reklamy w telewizji oraz wynajli powanych
psychologw, ktrzy od razu owiadczyli, e wizje Lovecrafta byy skutkiem jego
ponadnaturalnych zdolnoci spostrzegania pozazmysowego (istnienia ktrego tak przekonywajco
dowid Rhine i jego koledzy z Duke University). W zwizku z tym naley podporzdkowa si
wezwaniom Lovecrafta; w przeciwnym wypadku, jeli naruszony zostanie spokj Wielkich
Dawnych, nieuchronnie nastpi zagada gatunku ludzkiego. Dalgleish Fuller by maniakiem, ale o
niewtpliwych zdolnociach organizacyjnych. Wydzierawi ogromny obszar ziemi w odlegoci
piciu mil od Karatepe i urzdzi tam camping. Nakania swych zwolennikw, by spdzali tam
urlopy, powicajc je na dziaania zmierzajce do uniemoliwienia kontynuacji prac
wykopaliskowych w Karatepe. Ziemia ta, bdca wczeniej prywatn wasnoci farmera, zostaa
chtnie odsprzedana za ogromn ilo pienidzy - zanim rzd turecki by w stanie temu
przeciwdziaa. Fuller mia wyjtkowy dar zjednywania bogatych, zbzikowanych kobiet, ktre
wprost zalay cay ten ruch pienidzmi. Zakupili helikoptery, ktre przez cay czas warczay nad
ruinami, wlokc za sob napisy Anty-Kadath". Natomiast nocami helikoptery przylatyway nad
wykopaliska, aby wyrzuci na nasz teren mieci - tak e kiedy przybywalimy rano do pracy, czsto
spdzalimy cae godziny na uprztaniu zgniych owocw, warzyw i starych puszek. Obozowicze
urzdzali dwa razy dziennie marsze protestacyjne a do drutw kolczastych, otaczajcych teren
wykopalisk - czasami w kolumnach po tysic osb. Dopiero po szeciu tygodniach perswazji
zareagowaa ONZ i przysaa posiki. W tym czasie Fuller pozyska dla swej idei piciu
amerykaskich senatorw i wsplnie z nimi przedstawi projekt, nakazujcy zaniechania dalszych
prac w Karatepe. Dowodzili, e ich dziaania nie s spowodowane przesdnym lkiem, lecz
wynikaj z szacunku dla martwej od dawna cywilizacji. - Czy mamy prawo - dowodzili - zakca
sen wiekw? Na szczcie, dziki rozsdkowi Senatu, zdecydowana wikszo gosowaa przeciw
temu projektowi.
Kiedy ju wydawao si, e Towarzystwo Anty-Kadath" zaczyna - przez swe haaliwe
ekscesy - traci wpywy, caa sprawa nabraa nowego impetu; a to za spraw publikacji, dotyczcej
odkrycia nie drukowanych dotd prac Stanisawa Perzyskiego i Mirzy Dina. Dane ich dotyczce
s, pokrtce, nastpujce: Perzyski by Polakiem, natomiast Mirza Din - Persem, a obydwaj
umarli jako szalecy w pierwszej dekadzie XX wieku. Dane o Perzyskim byy lepiej
udokumentowane. By on w pewnym stopniu znany dziki publikacji biografii dziadka, rosyjskiego
poety Nadsona. Wyda take wybr opowiada o zjawiskach nadnaturalnych, zwizanych z
ksiciem Potockim. W 1898 roku opublikowa dziwn ksik, ostrzegajc gatunek ludzki przed

grob zawadnicia Ziemi przez ras potworw rodem z innego wiata, ktra zbudowaa
przeogromne miasta pod ziemi. Rok pniej znalaz si w szpitalu dla umysowo chorych. Prace
jego zawieraj wiele dziwacznych szkicw, ktre mogyby by ilustracjami do opowiada
Lovecrafta o Kadath. Bya to monstrualna architektura z pochylonymi oraz wielkimi, kanciastymi
wieami. Wszystkie te materiay opublikowao Towarzystwo Anty-Kadath". Przypadek Mirzy
Dina by bardziej wtpliwy. On take by pisarzem apokaliptycznym, ktrego prace publikowano
rzadko. Tak jak Perzyski, ostatnie swe lata spdzi w domu dla obkanych, piszc listy
ostrzegawcze adresowane do rzdu perskiego. Zawieray one ostrzeenie przed zagroeniem, jakie
niesie ludzkoci rasa potworw, pragnca zawadn Ziemi. Mirza Din umieszcza swe potwory
gdzie w dunglach centralnej Afryki i opisywa je na podobiestwo ogromnych limakw. Ich
ogromne miasta zbudowane byy z ich wasnej, luzowatej wydzieliny, ktra pod wpywem
powietrza twardniaa w materia podobny do kamienia.
Wikszo szalonych listw Mirzy Dina zniszczono, ale te ktre ocalay, wykazyway
znaczne podobiestwo stylu do listw Perzyskiego; z kolei jego limaki byy wystarczajco
podobne do opisywanych przez Lovecrafta stokw. Twierdzenie, e wszyscy trzej opisywali t
sam wizj Wielkich Dawnych i ich miasta, nosi znamiona wiarygodnoci.
Po interwencji rzdu i wykopaniu pierwszego tunelu aktywno Towarzystwa AntyKadath" stopniowo gasa; niemniej, przez osiemnacie miesicy, udao im si w znacznym stopniu
utrudni nam prac. Dalgleish Fuller zosta zamordowany przez jedn ze swych zwolenniczek, w
bardzo niejasnych okolicznociach.
Pierwszy tunel ukoczony zosta dokadnie w rok po tym, jak odkrylimy blok Abhotha.
Wykopania tunelu podj si rzd woski. Do wykonania wykopu uyto tych samych gigantycznych
kretw, przy pomocy ktrych wybudowano tunel pomidzy Scyll a Messyn (na Sycylii), pniej
za pomidzy Otranto a Linguett (w Albanii). Samo kopanie zajo tylko kilka dni, ale gwnym
problemem byo zabezpieczenie niszych partii tunelu przed zawaleniem si. Blok robi na
obserwatorze tak wielkie wraenie, jak si tego spodziewalimy - szedziesit osiem stp
wysokoci, trzydzieci stp szerokoci i dziewidziesit stp dugoci; wycity z litego bazaltu
pochodzenia wulkanicznego. Nie mona byo mie wtpliwoci, e mamy do czynienia z ras
gigantw albo magw. Fakt istnienia bazaltowych statuetek powodowa, e raczej wtpiem, aby
bya to rasa gigantw; figurki byy zbyt mae. (Dopiero dziesi lat pniej dramatyczne odkrycie
Marcera w Tanzanii wykazao, e owe wielkie miasta zamieszkiwane byy zarwno przez
gigantw, jak i ludzi - i e prawie na pewno giganci byli niewolnikami ludzi).
Problemem pozostawao cigle dokadne datowanie blokw. Zgodnie z Lovecraftem Wielcy
Dawni yli sto pidziesit milionw lat temu - i powszechnie w to wierzono. Nie byo to,

oczywicie, przekonywajce. Neutronowy datownik Reicha wskazywa pniej, e obiekty te nie

miay wicej ni dwa miliony lat, ale i to mogo by przesadzone. Problem datowania obiektw,
takich jak w tym przypadku, jest wysoce zoony. Archeolog zazwyczaj opiera swe wnioski na
opisie rozmaitych warstw ziemi, znajdujcych si ponad znaleziskiem, jako e stanowi one rodzaj
gotowego kalendarza. Jednake w trzech przypadkach owych gigantycznych miast fakty wydaj si
prowadzi do sprzecznych wnioskw. Wszystko, co moemy powiedzie z ca pewnoci to to, e
wszystkie one zostay zniszczone przez potop, ktry pokry je tysicami stp muu. Sowo potop"
sugeruje geologowi okres plejstocenu - ledwie milion lat temu. Jednake w Oueensland odkryto
lady gryzonia, o ktrym wiadomo, e y tylko w erze pliocenu, co mogoby przesun czas
datowania tych miast o nastpne pi milionw lat wstecz.
Wszystko to jest jednak bez znaczenia wobec gwnego wtku. Na dugo, nim ukoczono
pierwszy tunel, straciem zainteresowanie wykopaliskami w Karatepe. Rozpoznaem, czym w
istocie byy - przynt odwracajc uwag, umylnie podsunit przez pasoyty umysu.
Do wniosku tego doszedem w nastpujcy sposb. W kocu czerwca 1997 roku znalazem
si w stanie skrajnego wyczerpania. Mimo piciomilowego parasola przeciwsonecznego,
rozcignitego nad Karatepe i obniajcego temperatur do szedziesiciu stopni w cieniu, nie
sposb byo tam wytrzyma. mieci, ktrymi zarzucali nas zwolennicy Fullera, spowodoway, e
cay ten obszar mierdzia jak bagno, a rozmaite rodki dezynfekujce, ktrych uywalimy, tylko
pogarszay sytuacj. Wiay suche, niosce peno kurzu wiatry. P dnia spdzalimy na piciu
mroonego sorbetu z patkami ry, lec w klimatyzowanych chatach. W lipcu zaczem cierpie
na okropne ble gowy. Dwa dni, ktre spdziem w Szkocji, poprawiy moje samopoczucie;
wrciem do pracy, ale znowu po upywie tygodnia powalia mnie gorczka. Miaem do cigle
przeszkadzajcych dziennikarzy i szalecw z Towarzystwa Anty-Kadath", tak wic
zdecydowaem si na powrt do mego mieszkania w Diyarbakirze. Panowa w nim chd i spokj,
gdy miecio si na terenie Anglo-Indian Uranium Company. Stra przemysowa tej spki do
zdecydowanie traktowaa intruzw. Znalazem mas czekajcych na mnie listw i rozmaitych
paczek. Przez pierwsze dwa dni nie zwracaem na nie uwagi, lec w ku i suchajc pyt z
operami Mozarta. Stopniowo gorczka opadaa. Trzeciego dnia wynurzyem si z tego stanu apatii
na tyle, by otworzy listy.
Pord nich znalazem notk, ktrej nadawc byo Standard Motors and Engineering,
zawierajc informacj, e zgodnie z moj prob przesyaj mi wikszo materiaw Karela
Weissmana do Diyarbakiru. Wyjaniao to obecno owych ogromnych paczek. Inny list by z
Northwestern University Press i zawiera pytanie, czy nie zechciabym wyrazi zgody na
opublikowanie przez nich pism psychologicznych Karela.

Wszystko to byo niezwykle mczce. Przeadresowaem ten list na nazwisko Baumgarta,

ktry znajdowa si w Londynie, i powrciem do Mozarta. Jednak nastpnego dnia tak mocno
gryzo mnie sumienie, e signem po reszt listw i otworzyem je. Znalazem wrd nich list od
Carla Seidela, mczyzny, ktry mieszka razem z Baumgartem (by homoseksualist) - w ktrym
donosi, e Baumgart przeszed zaamanie nerwowe i jest obecnie u swej rodziny w Niemczech.
Oznaczao to, oczywicie, e opracowanie materiaw Karela spoczywao teraz na mojej
gowie. Tak wic - z ogromn niechci - przystpiem do otwierania pierwszej z paczek. Waya
bez maa czterdzieci funtw i zawieraa wycznie wyniki bada nad reakcj na kolory u ponad stu
osb. Odrzucio mnie to. Powrciem do Zaczarowanego fletu.
Tego wieczoru pewien mody perski dyrektor, z ktrym si zaprzyjaniem, wpad do mnie
z butelk wina. Czuem si troch samotny i chtnie przystaem na rozmow. Temat wykopalisk
przesta by dla mnie nie do zniesienia, a nawet pewn przyjemno sprawio mi przedstawienie
mu drugiej strony" naszej pracy. Wychodzc ode mnie, zauway paczki i spyta, czy zwizane s
one z wykopaliskami. Opowiedziaem mu histori samobjstwa Weissmana i przyznaem, e
perspektywa zajrzenia do nich wywouje u mnie znudzenie graniczce z blem fizycznym. Na swj
radosny i uprzejmy sposb zaproponowa, e nastpnego ranka przyjdzie ponownie i przejrzy je.
Jeli bd zawiera wycznie wyniki rutynowych testw psychologicznych, to przyle tu swoj
sekretark, ktra zapakuje je ponownie i przele pod adresem Northwestern University.
Domylaem si, e oferta ta bya grzecznym rewanem z jego strony za moj, pen otwartoci,
postaw tego wieczoru - wic przyjem j kordialnie.
Kiedy nastpnego ranka wyszedem z kpieli, praca nad segregacj materiaw bya
zakoczona. Pi z szeciu paczek zawierao wyniki rutynowych testw. Szsta, jak mi powiedzia,
wydaje si zawiera materiay raczej natury filozoficznej". Sdzi, e bd chcia je przejrze.
Nastpnie pozostawi mnie samego, a krtko po tym pojawia si jego sekretarka, by usun
przeogromn stert tych drukw ze rodka salonu.
Pozostay materia znajdowa si w porzdnych, niebieskich skoroszytach i zawiera spite
metalowymi klamerkami maszynopisy. Wszystkie okadki skoroszytw opatrzone byy odrcznym
napisem: Refleksje Historyczne. Kady skoroszyt zaklejono kolorow tam klejc. Byem
przekonany, e nie byy one otwierane od czasu mierci Weissmana i, jak si pniej okazao, nie
myliem si. Nie udao mi si wyjani, dlaczego Baumgart omykowo wysa je do General
Motors. Niewykluczone, e odoy je dla mnie, a nastpnie, przez nieuwag, zapakowa je razem z
raportami opracowa dla przemysu.
Skoroszyty nie byy numerowane. Otworzyem pierwszy i szybko stwierdziem, e owe
historyczne refleksje" odnosz si wycznie do historii ostatnich dwch wiekw - okresu, ktry

nigdy mnie specjalnie nie interesowa. Miaem ochot odesa je z powrotem do Northwestern
University, bez dalszego sprawdzania ich zawartoci, ale sumienie mi na to nie pozwolio.
Wrciem do ka, biorc ze sob p tuzina niebieskich skoroszytw.
Tym razem, zupenie przypadkowo, zaczem czyta we waciwym miejscu. Pierwsze
zdanie pierwszego skoroszytu brzmiao:
Od wielu miesicy przekonany jestem, e gatunek ludzki zaatakowany zosta przez
szczeglny rodzaj nowotwora umysu.
Frapujca konstatacja. Pomylaem wwczas: C za wspaniae pierwsze zdanie,
otwierajce planowan ksik Karela... Nowotwr umysu; nowa nazwa dla nerwicy czy moe dla
anhedonii, za pomoc ktrej okrelano syndrom duchowej niedyspozycji dwudziestego wieku...
Nawet na myl mi nie przyszo, by sowa Weissmana potraktowa dosownie. Czytaem dalej:
Niepokojcy problem wzrostu poziomu samobjstw... Wysoka liczba zabjstw dzieci we
wspczesnej rodzinie... Nieustanne zagroenie wojn atomow, wzrost poziomu narkomanii. Wszystko to byo dziwnie znajome. Ziewnem i odwrciem stron.
Kilka minut pniej materiay czytaem ju z wiksz uwag. Nie dlatego, e to, co
czytaem, wydawao mi si bardziej wiarygodne, ale dlatego, e zaczem nagle podejrzewa, i
Karel oszala. W modoci czytalem ksiki Charlesa Forta mwice o rozmaitych gigantach,
wrkach czy pywajcych kontynentach. Jednak ta dziwna mieszanina sensu z nonsensem, jaka
wystpuje u Forta, miaa posmak rozbawiajcej przesady. Pomysy Karela Weissmana byy rwnie
szalone jak idee Forta, ale byy, w jak najbardziej oczywisty sposb, przedstawiane bardzo
powanie. Albo - zatem - doczy do szeregu synnych naukowcw dziwakw, albo kompletnie
zwariowa. Majc na uwadze jego samobjstwo, skaniaem si raczej ku temu drugiemu
rozwizaniu.
Z zainteresowaniem ju wrcz chorobliwym kontynuowaem czytanie notatek przyjaciela.
Po pierwszych stronach porzuci on rozwaania o nowotworze umysu" i zagbi si w analizy
historyczne dotyczce kultury ostatnich dwustu lat... Wywd by starannie uargumentowany i
znakomicie napisany. Przypominay mi si nasze dugie rozmowy w Uppsali. Byo popoudnie, a ja
cigle jeszcze czytaem. O pierwszej natknem si na co, co spowodowao, e dzie ten bd
pamita do koca ycia. Szalony czy nie - by jednak potwornie przekonywajcy. Zapragnem, by
to co napisa, okazao si jedynie szalestwem. Ale w trakcie zagbiania si w lektur moja
nadzieja gasa. Wszystko co napisa, byo tak niepokojce, e zamaem wieloletni nawyk i
wypiem butelk szampana w porze lunchu. Jedyne, co zjadem to turecka kanapka. Pomimo e
wypiem szampana, ogarniao mnie stopniowo coraz wiksze przygnbienie, a zarazem byem
przeraliwie trzewy. Pnym popoudniem pojem ca t potworn, jak z koszmarnego snu,

prawd, t a mzg mj by w takim stanie pobudzenia, jakby za chwil mia wybuchn. Jeli Karel
Weissman nie by szalony, to gatunek ludzki stan w obliczu najwikszego w swej historii
niebezpieczestwa.
Oczywicie, nie sposb wyjani w szczegach caej drogi, po ktrej poda Karel
Weissman ku sformuowaniu swej filozofii historii". By to rezultat pracy caego ycia. Mog
jednak zarysowa przynajmniej konkluzje, do jakich doszed w Refleksjach Historycznych".
Najbardziej znamienn cech gatunku ludzkiego wedug Weissmana jest zdolno do
samoodnowy czy do tworzenia. Najprostszym przykadem, ilustrujcym tak zdolno, jest rodzaj
odnowy jaka ma miejsce podczas snu. Czowiek zmczony natomiast jest osob znajdujc si w
objciach mierci i szalestwa. Jedn z najbardziej uderzajcych teorii Weissmana byo
utosamienie przez niego szalestwa ze snem. Czowiek przy zdrowych zmysach to osoba w peni
przebudzona. W miar jak si mczy, traci zdolno rozrniania snu od iluzji, a ycie staje si dla
niego stopniowo coraz bardziej chaotyczne.
Weissman utrzymuje, e zdolno do tworzenia czy samoodnowy immanentnie tkwia w
Europejczyku od Renesansu a do XVIII wieku. W okresie tym, mimo e historia pena bya
okruciestwa i przeraenia, czowiek potrafi si od tych koszmarw uwalnia rwnie atwo, jak
zmczone dziecko zasypia po trudach dnia. Okres elbietaski w Anglii wspominany jest czsto
jako zoty wiek", a to z powodu bogactwa twrczoci jakie nis ze sob. Nikt, kto okres ten
pozna bliej, nie by przeraony jego bezlitosnym okruciestwem. To prawda, ludzi torturuje si
wwczas i pali ywcem. ydom obcina si uszy, dzieci katuje na mier albo pozwala si im
umiera w niewiarygodnie brudnych slumsach; a jednak epoka ta przesiknita jest optymizmem - i
tak silna jest w niej zdolno jednostki do samoodnowy, e chaos staje si stymulacj do nowych
osigni. Kada nastpujca po sobie epoka uznawana jest za wielk: wiek Leonarda, wiek
Rabelais, wiek Chaucera, wiek Szekspira, wiek Newtona, wiek Johnsona, wiek Mozarta... Nikt
wwczas nie kwestionuje tego, e czowiek rwny jest bogom i e potrafi przezwyciy kad
przeszkod, jaka si przed nim spitrzy.
Raptem nastpuje w historii gatunku ludzkiego dziwna przemiana. Ma ona miejsce pod
koniec XVIII wieku. Wspaniaa i ttnica yciem twrczo Mozarta znajduje sw przeciwwag w
koszmarnym okruciestwie powieci de Sade'a. Nagle znajdujemy si w epoce ciemnoci, w
wieku, w ktrym geniusze nie tworz na podobiestwo bogw. Zamiast tego cierpi, jak gdyby byli
pochwyceni przez macki niewidzialnej omiornicy. Rodzi si epoka samobjstw. W rzeczywistoci
zaczyna si historia nowoytna - wiek poraek i nerwicy.

Czemu zjawisko to pojawio si tak niespodziewanie? Czy byo skutkiem rewolucji

przemysowej? Nie - gdy rewolucja przemysowa nie pojawia si znienacka i, co wicej, bya
ograniczona do niewielkiego skrawka Europy. Pozostaa, zdecydowanie wiksza cz Europy,
przetrwaa jako kraina lasw i gospodarstw wiejskich. Jak zatem - pyta Weissman - moemy
wytumaczy ogromn rnic pomidzy geniuszem z XVIII wieku a tym z XIX, jeli nie
zaoymy, e miaa miejsce niezauwaalna - ale i zarazem katastrofalna - zmiana w czowieku
okoo roku 1800? Jak mona, poprzez zjawisko rewolucji przemysowej, wyjani gbok
odmienno Mozarta i Beethovena, modszego przecie od Mozarta o jedyne czternacie lat? Co
byo przyczyn pojawienia si epoki, w ktrej poowa z geniuszy popenia samobjstwo lub
umara na grulic? Spengler twierdziby, e cywilizacje starzej si na podobiestwo rolin, ale w
opisanym tu przypadku nastpuje nagy skok od modoci ku staroci. Ludzko ogarnia bezdenny
pesymizm, ktry znajduje swe odbicie w sztuce, muzyce i literaturze. Nie wystarczy powiedzie, e
czowiek nagle wydorola. Obserwujemy bowiem, jak nagle traci swe zdolnoci do samoodnowy...
Czy do pomylenia jest, aby jakikolwiek wielki czowiek z XVIII wieku mia zamiar popeni
samobjstwo? A przecie ich ycie byo tak samo trudne, jak ycie tych z XIX wieku. Nowy
czowiek, czowiek XX wieku nagle utraci wiar w sens ycia i ufno w potg wiedzy. Czowiek
wspczesny, zgodnie z Faustem, powtarza: Kiedy wszystko zostao powiedziane i dokonane, to
nie pozostaje nic".
Karel Weissman by psychologiem, nie historykiem. Na ycie zarabia jako psycholog
przemysowy. W Refleksjach Historycznych pisze:
- Pasoyty umysu W 1990 roku rozpoczem badania z zakresu psychologii pracy jako
asystent profesora Amesa w Transworld Cosmetics". Prawie natychmiast zauwayem dziwn i
koszmarn sytuacj w zakadzie. Oczywicie wiedziaem wczeniej, e industriopatia" (nerwica
przemysowa) staa si powanym problemem spoecznym - do tego stopnia, e powoano
specjalne sdy, ktre miay za zadanie zajmowa si przestpstwami dokonanymi w pracy,
polegajcymi na sabotau urzdze przemysowych, zabjstwie czy poranieniu wsppracownikw.
Liczba morderstw w wielkich fabrykach wzrosa dwukrotnie w porwnaniu z liczb morderstw
majcych miejsce gdzie indziej. Tylko w jednej fabryce papierosw w Ameryce, w okresie jednego
roku, zabito omiu brygadzistw i dwch dyrektorw; w siedmiu przypadkach morderca popeni,
natychmiast po przestpstwie, samobjstwo.
Plastics Corporation" z Islandii zdecydowaa si na przeprowadzenie na wolnym
powietrzu" eksperymentu w fabryce, rozrzuconej na przestrzeni wielu akrw. Rozmieszczono
robotnikw tak, aby nie mieli oni poczucia zamknicia czy nadmiernego zagszczenia; zamiast

cian uyto pl energetycznych. Pocztkowo eksperyment ten zapowiada wielki sukces, ale po
dwch latach liczba przestpstw przemysowych i industriopatii ponownie przekroczya redni
poziom krajowy.
Wynikw eksperymentu nigdy nie opublikowano. Psychologowie bowiem sdzili - i
susznie - e ich ogoszenie pogorszy jeszcze bardziej i tak nie najlepszy stan rzeczy. Uznali, e
najlepiej bdzie, jeli kady przypadek traktowa si bdzie tak jak poar, to znaczy izolowa.
Im duej rozwaaem ten problem, tym wyraniej widziaem, e nie mam adnego pojada o
prawdziwej przyczynie zjawiska. Moi koledzy psycholodzy czuli si pokonani, jak to wyzna mi dr
Ames podczas mego pierwszego tygodnia pracy w Transworld Cosmetics". Powiedzia wwczas,
e trudno jest dotrze do jdra problemu - a to dlatego, i wydaje si, e problem ten ma wiele
uwarunkowa - takich jak eksplozja demograficzna, przeludnienie miast, poczucie bezsilnoci
ogarniajce jednostk, narastajce odczucie ycia w prni, monotonia egzystencji, upadek
znaczenia religii. .. i tak dalej. Doda, e obawia si, i problem ten traktowany jest w zupenie
bdny sposb. Wydano olbrzymie sumy pienidzy na psychiatrw i na popraw warunkw pracy czyli, krtko mwic - spowodowano, e robotnicy poczuli si pacjentami. Poniewa jednak, dziki
temu niezrozumieniu istoty problemu, mamy si z czego utrzyma - trudno wymaga od nas,
bymy sami sugerowali zmiany.
Tak wic zwrciem si ku historii, by w niej poszuka odpowiedzi. Odpowied, kiedy ju
j znalazem, wywoaa u mnie ch popenienia samobjstwa: poniewa to wszystko, co si stao,
byo czym zupenie nieuchronnym. Cywilizacja osigna swj punkt szczytowy i zmierzaa ku
upadkowi. Jednej tylko rzeczy wniosek ten nie bra pod uwag: naturalnego denia czowieka ku
samo-odnowie. Zgodnie z tym sposobem mylenia Mozart rwnie powinien popeni
samobjstwo - przecie tak ndzne byo jego ycie. Ale nie uczyni tego.
CO ZATEM POZBAWIO CZOWIEKA JEGO NATURALNYCH ZDOLNOCI DO
SAMOODNOWY?
Nie potrafi do koca wyjani, jak doszedem do wniosku, e moe istnie tylko JEDNA
PRZYCZYNA tego zjawiska. Kiekowao to we mnie wolno, przez wiele lat. Po prostu coraz lepiej
zaczem rozumie, e liczba przestpstw przemysowych w stosunku do tak zwanych przyczyn
historycznych" bya nieproporcjonalnie dua. To tak, jak gdybym - bdc dyrektorem fabryki - czu
instynktownie, e ksigowy faszuje ksigi rachunkowe, cho nie mam pojcia, w jaki sposb to
robi.
Wreszcie pewnego dnia zaczem podejrzewa, e istniej wampiry umysu. Pniej
wszystko ju tylko potwierdzao t moj hipotez.

Pierwszy raz zdarzyo mi si to, kiedy zastanawiaem si, czy nie zastosowa meskaliny i
lizergidu do leczenia industriopatii. W zasadzie narkotyki te daj podobne objawy co alkohol czy
tyto - to jest rozluniaj. Nadmiernie pracujc, czowiek wytworzy w sobie nawykowo pewne
napicie, ktrego nie jest w stanie nastpnie przeama za pomoc siy woli. Tymczasem szklanka
whisky czy papieros dziaaj na sfer motoryczn i rozadowuj napicie.
Czowiek ma nawyki znacznie trwalsze ni tylko przepracowanie. Przez miliony lat
ewolucji rozwin rozmaitego rodzaju odruchy suce jego przetrwaniu. Jeli ktrykolwiek z nich
umknie spod jego kontroli, rezultatem jest choroba psychiczna. Na przykad: jeli czowiek
nawykowo jest przygotowany, by odpiera wrogw i pozwoli, by nawyk ten wymkn si spod jego
kontroli i zdominowa jego ycie - to wwczas stanie si paranoikiem.
Jednym z najwaniejszych odruchw ludzkoci jest gotowo do odpierania rozmaitego
rodzaju zagroe i pokonywania rozmaitych trudnoci, na jakie napotyka czowiek. Uniemoliwia
mu to skoncentrowanie si wycznie na analizie swego wntrza, co prowadzioby do odwrcenia
jego uwagi od wiata zewntrznego. Innym nawykiem, u podstaw ktrego ley ta sama przyczyna,
jest niedopuszczanie pikna do wiadomoci, aby w ten sposb w peni skoncentrowa si na
problemach praktycznych. Nawyki te s tak gboko zakorzenione, e ani tyto, ani alkohol nie
naruszaj ich. Ale meskalina tak. Moe dotrze w gb, ku najbardziej atawistycznym poziomom
psychiki czowieka i uwolni go automatycznie od napicia, ktre czynio go niewolnikiem wasnej
nudy i wiata zewntrznego.
Musz przyzna, e bytem skonny obarcza odpowiedzialnoci za problem samobjstw i
przestpstw przemysowych nawyki atawistyczne. Czowiek musi si nauczy rozadowywa
napicie, ktre go zniewala, w przeciwnym bowiem wypadku bdzie przepracowany i grony. Musi
dotrze do najgbszych pokadw swej psychiki po to, by mc zenergetyzowa ponownie swoj
wiadomo. Tak wic wydao mi si, e narkotyki z grupy meskaliny mog dostarczy odpowiedzi
na drczce mnie pytanie.
Dotychczas unikano w psychologii przemysowej stosowania narkotykw, z oczywistego
powodu: meskalina tak rozlunia czowieka, e uniemoliwia mu prac. Po jej zayciu jednostka
porzuca prac, pograjc si jedynie w kontemplacji pikna wiata i tajemnic swego umysu.
Nie chciaem i a tak daleko. Niewielka ilo meskaliny, podana we waciwy sposb,
moe wyzwoli twrcze siy drzemice w czowieku bez wpdzenia go w stupor. W kocu nasi
przodkowie sprzed dwu tysicy lat byli bez maa lepi na kolory, poniewa utrwalili sobie
niewiadomie nawyk ignorowania kolorw. ycie byo tak cikie i niebezpieczne, e nie mogli
pozwoli sobie na to, aby je dostrzega. Czowiekowi wspczesnemu udao si w stary nawyk

lepoty na barwy wygasi, bez utraty ktregokolwiek z popdw i bez uszczerbku swych si
witalnych. Wszystko jest kwesti znalezienia odpowiedniej rwnowagi.
Tak wia rozpoczem seri eksperymentw, uywajc narkotykw z grupy meskaliny. Ju
pierwsze wyniki byy tak zatrwaajce, e moja umowa o prac z Transworld Cosmetics" zostaa
natychmiast rozwizana. Piciu spord dziesiciu moich pacjentw w przecigu kilku dni
popenio samobjstwo. Nastpnych dwch doznao cakowitego zaamania nerwowego, ktre
zaprowadzio ich do szpitala dla psychicznie chorych.
Byem cakowicie ogupiay. W trakcie studiw sam eksperymentowaem z meskalin, ale
nie znalazem w tym nic interesujcego. Wakacje z meskalin s czym bardzo przyjemnym, ale
wszystko zaley od tego, czy lubi si wakacje. Ja, osobicie, nie lubi; praca wydaje mi si bardziej
interesujca.
Jednak uzyskane wyniki spowodoway, e postanowiem sprbowa ponownie. Zayem
p grama. Dowiadczenie, jakiego wwczas doznaem, byo tak przeraajce, e nawet dzi kiedy o tym pomyl - oblewa mnie zimny pot.
Pocztkowo miaem, jak zwykle, przyjemne wraenia - przestrzenie delikatnie wibrujcego
i falujcego wiata. Pniej miao miejsce intensywne odczucie spokoju i ukojenia, na
podobiestwo buddyjskiej nirwany; pikna i agodna kontemplacja wszechwiata, ktry zarazem
by czym odrbnym, jak i tkwicym we mnie. Po godzinie tych przey, wiadomie oderwaem si
od nich; nie prowadziy mnie do rozwizania zagadki samobjstw. Sprbowaem skierowa sw
uwag ku wasnemu WNTRZU, by zaobserwowa faktyczny stan moich spostrzee i emocji.
Rezultat by nieoczekiwany. Tak, jak gdybym prbowa patrze przez teleskop, a kto umylnie
zasoni doni drugi jego koniec. Podejmowane przeze mnie prby samoobserwacji spezy na
niczym. Nagle, dziki czemu w rodzaju gwatownego wysiku, udao mi si przebi przez cian
ciemnoci. Miaem niejasne uczucie, E CO OBCEGO I YWEGO UMYKA przed moim
wzrokiem. Nie mam, oczywicie, na myli wzroku w sensie dosownym. Byo to tylko uczucie
czyjej obecnoci. Jednak okazao si to tak realnym dowiadczeniem, e przez chwil byem
przeraony - prawie bliski szalestwa. Mona uciec przed konkretnym, fizycznym zagroeniem; ale
przed tym, czego dowiadczyem, nie byo ucieczki. To tkwio we mnie.
Skrajne przeraenie nie opuszczao mnie przez niemal cay nastpny tydzie. Byem bliszy
szalestwa, ni kiedykolwiek przedtem. Mimo e powrciem do codziennego wiata, to jednak nie
odzyskaem dawnego poczucia bezpieczestwa. Czuem, e funkcjonowanie umysu na poziomie
codziennej wiadomoci jest tylko chowaniem gowy w piasek. Oznaczao jedynie, e nie byem
wiadom zagroenia.

Na szczcie nie pracowaem w tym czasie; podjcie przeze mnie wwczas jakiejkolwiek
pracy nie byo moliwe. Po tygodniu pomylaem sobie: No dobrze, ale czego si boisz? Nic ci si
przecie nie stao... Natychmiast po tych sowach poczuem si lepiej. Kilka dni pniej Standard
Motors and Engineering" zaoferowao mi stanowisko zwierzchnika suby medycznej. Ofert
przyjem i zanurzyem si, a po czubek gowy, w prac przeogromnej i skomplikowanej
organizacji. Przez dugi okres nie pozostawia mi ona czasu na obmylanie czy projektowanie
eksperymentw z meskalin; co mnie od nich tak silnie odpychao, e zawsze znajdowaem sobie
wymwk, by odoy to na bok. Ostatecznie sze miesicy temu wrciem do tego problemu,
tym razem patrzc na pod nieco innym ktem. Mj przyjaciel, Rupert Haddon z Princeton
University, opowiedzia mi o swoich niezwykle efektownych prbach leczenia przestpcw
seksualnych za pomoc LSD. Wyjaniajc sw teori, odwoywa si w znacznej mierze do
koncepcji Husserla. Natychmiast zdaem sobie spraw, e fenomenologia jest tylko inn nazw dla
samoobserwacji, jakiej usiowaem dokonywa pod wpywem meskaliny - i e gdy Husserl mwi o
odsanianiu struktury wiadomoci", ma na myli po prostu zanurzanie si w wiat nawykw, o
ktrych uprzednio mwiem. Husserl zda sobie spraw z tego, e posiadajc wojskowe mapy
przedstawiajce kad pid naszej planety, pozbawieni jestemy analogicznej - opisujcej wiat
umysu.
Lektura Husserla dodaa mi odwagi. Jednak sama myl o zayciu meskaliny przerazia
mnie; na szczcie fenomenologia zaczyna si od analizy wiadomoci potocznej. Tak wic
zaczem robi notatki, dotyczce ludzkiego wiata wewntrznego i tworzy geometri
wiadomoci.
Prawie natychmiast uwiadomiem sobie, e JAKIE WEWNTRZNE SIY
przeciwstawiaj si mym poszukiwaniom. Kiedy tylko skoncentrowaem si na tych problemach,
natychmiast zaczynaem odczuwa ble gowy i mdoci. Kadego ranka budziem si z uczuciem
silnej, gbokiej depresji. Zawsze interesowaem si amatorsko matematyk i byem niezym
szachist; wkrtce zdaem sobie spraw, e zaczynam czu si lepiej w momencie, kiedy
przesuwam sw uwag na matematyk i szachy. Kiedy zaczynaem myle o umyle, powracaa ta
sama depresja.
Ta wanie sabo zacza doprowadza mnie do pasji. Postanowiem przezwyciy j za
wszelk cen. Wyprosiem u swych przeoonych dwa miesice urlopu. Ostrzegem on, e bd
bardzo chory. Nastpnie rozmylnie skierowaem swoj uwag na fenomenologi. Skutki tego byy
dokadnie takie, jak sdziem. Przez kilka dni czuem zmczenie i przygnbienie. Nastpnie
pojawiy si silne ble gowy i nerwoble. Jeszcze pniej zaczem wymiotowa wszystko, co
zjadem. Pooyem si do ka i prbowaem skoncentrowa si na analizie wasnej choroby za

pomoc metody proponowanej przez Husserla. ona nie miaa pojada, co si ze mn dzieje; jej
obawy o mnie tylko pogarszay sytuacj. Dobrze, e nie mamy dzieci; w przeciwnym wypadku
bybym z pewnoci zmuszony przerwa eksperyment.
Czwartego dnia bytem tak wyczerpany, e ledwie przeknem yk mleka. Zebraem siy,
a wysiek, ktry w to woyem by niemal ponad moje moliwoci; podjem prb dotarcia do
najgbszych, wrcz instynktownych pokadw umysu. Wwczas wanie uwiadomiem sobie
obecno owych wrogw. Byo tak, jakby zanurzajc si w gb oceanu zauway nagle, e jest si
otoczonym przez rekiny. Nie mogem ich, oczywicie, widzie" w potocznym sensie tego sowa,
ale CZUEM ich obecno tak wyranie, jak czuje si, na przykad, bl zba. Byy tam, gboko,
na takim poziomie mego bytu, do ktrego nie sigaa nigdy moja wiadomo.
Kiedy usiowaem powstrzyma si od krzyku przeraenia, bronic si przed strachem,
wynikajcym z nieuchronnej zagady, jaka mi grozia, zdaem sobie nagle spraw z tego, E ICH
POKONAEM. Uwolniem najgbsze pokady si yciowych, ktre skierowaem przeciwko
wampirom. Uruchomiem nagle niesychane siy, ktrych istnienia nigdy nawet nie podejrzewaem
w sobie; day mi one moc giganta. Bytem znacznie od nich silniejszy - i musiay ustpi. Zdaem
sobie nagle spraw, e jest ich tysice; jednak wiedziaem, e nie s w stanie mnie pokona.
Wtedy olnio mnie, z si rwn uderzeniu gromu. Nagle wszystko stao si jasne:
WIEDZIAEM! Zrozumiaem, dlaczego tak im zaleao na tym, aby nikt nie podejrzewa ich
istnienia. Czowiek dysponuje znacznie wikszymi siami, ni to jest potrzebne, aby je zniszczy.
Ale jak dugo nie jest wiadom ich istnienia, tak dugo mog na nim erowa - na podobiestwo
wampirw wysysajcych z niego yciow energi.
Kiedy moja ona wesza do sypialni, ze zdumieniem stwierdzia, e siedz na ku i miej
si jak szalony. Przez chwil sdzia, e zwariowaem. Ale prawie natychmiast zdaa sobie spraw,
e jest to miech ozdrowieca.
Poprosiem j, by przyniosa mi zup... W przecigu czterdziestu omiu godzin bytem znw
na nogach, zdrw jak zawsze, a w gruncie rzeczy nawet zdrowszy ni kiedykolwiek w yciu.
Pocztkowo znalazem si w tak euforycznym nastroju, e zapomniaem o nich". Potem zdaem
sobie spraw z tego jak gupot to byo z mojej strony. Miay nade mn ogromn przewag: znay
mj umys znacznie lepiej ni ja. Jeli nie zachowam naleytej ostronoci, mog mnie jeszcze
zniszczy.
Wwczas jednak czuem si w peni bezpieczny. Kiedy pniej, w cigu dnia, czuem
uporczywe i dokuczliwe ataki depresji, sigaem znowu ku owym gbokim rdom siy
wewntrznej i optymizmowi, z jakim patrzyem w przyszo. Ataki natychmiast ustpoway, a ja

znowu wybuchaem miechem. Musiao jednak min jeszcze wiele tygodni, nim nauczyem si
kontrolowa w mechanizm wyzwalajcy miech po kadej udanej potyczce z pasoytami.
To, co odkryem, byo oczywicie a nadto nieprawdopodobne, by bez wahania mona to
byo zaakceptowa. W gruncie rzeczy miaem niezwyke szczcie, e odkrycia tego nie dokonaem
sze lat wczeniej, gdy pracowaem dla Transworld Cosmetics". Od tego czasu mj umys dojrza
- powoli i niewiadomie przygotowa si do tego, co mnie obecnie spotykao. Jednak ostatnie kilka
miesicy upewnio mnie coraz bardziej, e nie bya to tylko kwestia szczcia. Mam poczucie, e
po stronie ludzkoci opowiadaj si jakie potne siy, o naturze ktrych nie mamy zielonego
pojcia.
(Specjalnie podkrelam to zdanie. Fakt ten zawsze, instynktownie, przeczuwaem).
Znaczenie mego odkrycia jest nastpujce: Od ponad dwch stuleci umys ludzki pada
upem owych wampirw. W kilku przypadkach zdoay one nawet cakowicie opanowa czyj
umys i uywa go do realizacji swych celw. Przykadowo - jestem prawie pewien, e de Sade by
takim ZOMBI", ktrego umys by cakowicie pod kontrol wampirw. Blunierczo i zarazem
gupota jego prac nie s, jak w wielu innych przypadkach, wyrazem demonicznej witalnoci.
Dowodem na to jest fakt, e de Sade nigdy nie dojrza w adnej sferze ycia, mimo e doy
siedemdziesiciu czterech lat. Jedynym celem jego pracy byo mcenie ludzkich umysw.
Umylnie wypaczy i zdeprawowa prawdy o seksie.
Kiedy to pojem, historia ostatnich dwustu lat staa si dla mnie przeraliwie jasna. Do
okoo 1780 roku (stanowicego przyblion dat pierwszej, tak zmasowanej inwazji wampirw
umysu na ziemi) wikszo dziedzin sztuki dya do apoteozy ycia - wida to chociaby w
muzyce Haydna czy Mozarta. Po dokonaniu inwazji wampiry nie pozostawiy w umyle artystw
ani kszty optymizmu. Sta si on prawie nieosigalny. Wampiry wybieraj zawsze
najinteligentniejszych z ludzi, by ich nastpnie podporzdkowa i uy jako narzdzia. Bowiem to
wanie ci najinteligentniejsi maj najwikszy wpyw na gatunek ludzki. Bardzo niewielu artystw
miao w sobie wystarczajco duo siy, by si im przeciwstawi - a ci, ktrym si udao przed nimi
obroni, zyskiwali zwielokrotnienie swych zdolnoci twrczych: Beethoven, tak jak i Goethe, s
wyrazistym tego przykadem.
Wanie ten fakt wyjania, dlaczego dla wampirw tak wan rzecz jest skrywanie swej
obecnoci; tylko wwczas bowiem mog bezkarnie pi ludzk si yciow. Czowiek, ktry
pokona wampiry umysu, staje si w dwjnasb dla nich niebezpieczny, gdy jego zdolno
samoodnowy ulega wzmocnieniu. W takim wypadku wampiry bd usioway zniszczy go
prawdopodobnie w inny sposb. Powinnimy pamita, e przyczyn mierci Beethovena bya

dziwna ktnia, po ktrej opuci dom swojej siostry i przez wiele mil jecha w deszczu otwartym
powozem. We wszystkich przypadkach zauwaamy, e to wanie w XIX wieku wielcy artyci
zaczynaj po raz pierwszy skary si na to, e wiat jest przeciwko nim". Przecie zarwno
Haydn, jak i Mozart byli w peni rozumiani i doceniani przez swych wspczesnych. Gdy tylko
artysta umiera - i owo odrzucenie znika - wampiry umysu poluniaj swe kleszcze. Maj
waniejsze sprawy, w ktrych musz uczestniczy, ni zwalczanie sawy nieyjcych ju artystw.
Rezultaty walki z wampirami umysu obserwujemy w historii sztuki i literatury ju od 1780 roku.
Artyci, ktrzy odmwili goszenia doktryny pesymistycznej i dewaluacji ycia, zostaj zniszczeni.
Oszczercy ycia doywaj za to pnej staroci, cieszc si. dobrym zdrowiem. Ciekawy jest, na
przykad, kontrast pomidzy losem herolda pesymizmu, jakim by Schopenhauer a Nietzschem,
apostoem goszcym afirmacj ycia; albo pomidzy losem degenerata seksualnego, jakim by de
Sade a losem zajmujcego si mistyk seksu Lawrence'a.
Oprcz tych oczywistych faktw, nie dowiedziaem si zbyt wiele o samych wampirach
umysu. Skaniam si ku koncepcji twierdzcej, e w ladowych stosunkowo ilociach byy one
zawsze obecne na Ziemi. Moliwe, e chrzecijaska koncepcja diaba wyrasta z jakich niejasnych
intuicji, dotyczcych roli, jak odegray one w historii ludzkoci; przenikajc bowiem ludzki umys
powoduj, e staje si on wrogiem ycia i gatunku ludzkiego. Byoby jednake bdem obarcza
wampiry wyczn win za wszelkie nieprawoci, jakie miay miejsce w historii ludzkoci.
Czowiek jest zwierzciem starajcym si przemieni w boga - i wiele z jego problemw jest
nieuchronnym skutkiem tego wanie denia.
Mam pewn teori, ktr wyo obecnie, by uksztatowa caociowy obraz problemu.
Podejrzewam, e wszechwiat peen jest gatunkw podobnych nam i usiujcych si rozwija. We
wczesnych stadiach ewolucji kady gatunek jest zajty gwnie zdobyciem kontroli , nad swym
rodowiskiem, pokonaniem wrogw i zapewnieniem sobie poywienia. Ale wczeniej czy pniej
przychodzi taki moment, gdy gatunek przerasta ten etap i jest ju w stanie skierowa uwag ku
swemu wntrzu, ku przyjemnociom pyncym z poznania umysu; Krlestwem moim jest mj
umys", powiedzia sir Edward Dyer. Kiedy czowiek zda sobie spraw z faktu, e to jego wasny
umys jest owym krlestwem i to w najbardziej dosownym tego sowa znaczeniu, wielkim
niezbadanym ldem, to w tym momencie przekracza granic, dzielc zwierz od boga.
A wic, podejrzewam, e owe wampiry umysu specjalizuj si w odnajdywaniu gatunkw,
ktre prawie e osigny ten poziom ewolucji, ktre s o krok od osignicia nowej mocy, a
nastpnie eruj na nich tak dugo, dopki ich nie zniszcz. Samo zniszczenie nie jest ich celem.
Kiedy bowiem to uczyni, bd zmuszone szuka innych ywicieli. Intencj ich jest erowanie na
ogromnych zasobach energii, wytwarzanych w trakcie ewolucji - tak dugo, jak to jest moliwe.

Zadaniem ich jest, w zwizku z tym, niedopuszczanie do tego, aby czowiek odkry swj wiat
wewntrzny - i skupianie jego uwagi wycznie na wiecie zewntrznym. Sdz, e nie powinna
budzi wtpliwoci teza, i wojny toczone w XX wieku byy przebieg manipulacj, dokonan na
ludziach przez wampiry. Hitler, tak jak de Sade, by kolejnym ZOMBI". Wojna, ktra miaaby
doprowadzi do cakowitej zagady ludzkoci, nie suyaby ich celom; ale cigle trwajce, lokalne
konflikty s dla nich bardzo korzystne.
Kim byby czowiek, gdyby by w stanie zniszczy erujce w jego umyle wampiry, albo
przynajmniej si ich pozby? Pierwszym objawem byoby z pewnoci poczucie ogromnej ulgi,
wyzwolenia; nagy dopyw energii i optymizmu. Pierwsza fala owej energii przyniosaby zapewne
znakomite dziea sztuki. Ludzko zareagowaaby na podobiestwo dzieci, ktre zwolniono dzie
wczeniej ze szkoy na wakacje. Pniej ludzka energia kierowaaby si ku swemu wntrzu.
Czowiek podjby realizacj dziedzictwa Husserla. (Niewtpliwe znaczenie posiada fakt, e to
wanie Hitler ponosi odpowiedzialno za mier Husserla w momencie, kiedy tylko krok dzieli
go od nowych odkry). Wkrtce zdaby sobie spraw z tego, e posiada wewntrzn moc, przy
ktrej bomba termojdrowa wydaje si by tylko dziecinn igraszk. By moe, wspomagany
takimi rodkami jak meskalina, staby si, po raz pierwszy, MIESZKACEM WIATA UMYSU
- tak, jak obecnie jest obywatelem planety Ziemi. Poznaby kontynent umysu, tak jak Livingstone i
Stanley Afryk; odkryby, e ma wiele jani", a jego wysze janie" s tym, co jego przodkowie
zwali bogami.
Mam jeszcze inn teori, ktra jest tak absurdalna, e ledwo omielam si o niej
wspomnie. Mwi ona, e mianowicie wampiry umysu s, w niezamierzony zupenie sposb,
instrumentem w rkach jakich wyszych mocy. Mog one, oczywicie, zniszczy kady gatunek,
ktry staje si ich ywicielem. Jeli jednak przypadkiem gatunek ten uwiadomi sobie
niebezpieczestwo - efekt moe by wprost przeciwny do zamierzonego. Gwnymi przeszkodami
na drodze rozwoju ludzkoci s: nuda i ignorancja, tendencja do bezwadnego poddawania si
prdowi wydarze. W pewnym sensie s to, by moe, wiksze niebezpieczestwa - lub co
najmniej przeszkody - ni sama obecno wampirw. Kiedy dany gatunek uwiadomi sobie
istnienie wampirw, walka z nimi jest wygrana. Mog one zatem suy jako rodzaj szczepionki,
uodporniajcej na indyferentyzm i lenistwo. Jest to, jednake, tylko luna spekulacja z mojej
strony...
Nastpny problem jest o wiele waniejszy ni wszystkie dotychczasowe spekulacje. - Jak
mona si ich pozby? Zwyke opublikowanie faktw" o nich niczego przecie nie rozwie.
Fakty z historii ludzkoci nic nie znacz, po prostu zostayby zignorowane. Ludzkoci trzeba
jednak w jaki sposb uwiadomi to niebezpieczestwo. Gdybym - co byoby - takie atwe -

zaaranowa wywiad w telewizji, czy opublikowa seri artykuw na ten temat w gazetach, by
moe bybym wysuchany, ale bardziej prawdopodobne jest, e uznano by mnie za szaleca. Tak,
doprawdy, jest to ogromny problem. Poza namwieniem wszystkich do zaywania porcji
meskaliny, nie widz innego sposobu przekonania ludzkoci o istnieniu pasoytw. A zreszt - nie
ma adnej gwarancji, e i meskalina przyniosaby podane rezultaty; gdybym by tego pewien,
mgbym przecie zaryzykowa wrzucanie duej iloci tego rodka do miejskiej sieci
wodocigowej. Nie, co takiego jest nie do pomylenia. Przy gotowoci wampirw do
zmasowanego ataku przytomno umysu jest czym zbyt cennym, aby j naraa na ryzyko. Teraz
dopiero rozumiem, dlaczego mj eksperyment w Trans - wr Id Cosmetics" zakoczy si tak
tragicznie. Wampiry CELOWO ZNISZCZYY TYCH LUDZI, by ich los by dla mnie przestrog.
Przecitnemu czowiekowi brak wewntrznej dyscypliny, aby im si oprze. Oto, dlaczego poziom
samobjstw jest taki wysoki...
MUSZ lepiej pozna te stworzenia. Dopki wiem o nich mao, mog mnie zniszczy. Jeli
poznam je bliej, by moe znajd sposb, by uwiadomi ludzkoci zagroenie wiszce nad ni"...
Fragment, ktry przytoczyem obecnie jest oczywicie tym urywkiem, od ktrego zaczem
czytanie. Wybraem jego rodkow cz. Refleksje Historyczne s w istocie rozwlekymi
dywagacjami nad natur owych pasoytw umysu i ich rol w historii ludzkoci... Praca
Weissmana ma posta dziennika czy te zbioru lunych przemyle. Nie udao mu si unikn
ogromnej iloci powtrze. By czowiekiem, ktry mimo e prbuje cile trzyma si pewnej linii
przewodniej w swoich rozwaaniach, to jednak nieustannie z niej zbacza.
Zaskoczony byem jego umiejtnoci koncentrowania si na tak dugie okresy. Ja na jego
miejscu z pewnoci znacznie gorzej radzibym sobie z panowaniem nad nerwami. Sdz jednak,
e wynikao to z tego, i sdzi, e jest teraz wzgldnie bezpieczny. Wyszed zwycisko z
pierwszego pojedynku i by oszoomiony odniesionym zwycistwem. Gwnym problemem stao
si teraz - jak pisa - przekonanie innych ludzi do jego odkrycia. Jednak, jak si wydaje, nie sdzi,
by bya to szczeglnie naglca sprawa. Mia wiadomo, e jeli opublikowaby wyniki swego
odkrycia wprost - uznano by go po prostu za szaleca. Jako naukowiec, w kadym razie, mia
wpojony nawyk cigego weryfikowania faktw i gromadzenia ich jak najwikszej liczby, zanim
si je opublikuje. To co mnie zastanawiao - i do dzi niepokoi - to fakt, e nie stara si ze swego
odkrycia nikomu zwierzy, nawet onie. Ju samo to wskazuje na osobliwy stan jego umysu;
czyby by tak pewny, e nie zagraa mu adne niebezpieczestwo, e zacz lekceway czas?
Czy te euforia, jaka go ogarna, bya nastpn sztuczk ze strony pasoytw? Bez wzgldu na to,

co si stao, kontynuowa pisanie swych notatek w przekonaniu, e wygra t walk - a do dnia, w

ktrym one" doprowadziy go do samobjstwa.
Nietrudno zgadn, jakie uczucia towarzyszyy mi podczas czytania dziennika Weissmana.
Pocztkowo nie dowierzaem temu, o czym pisa - stan ten w gruncie rzeczy powraca wci na
nowo w trakcie dalszego czytania - pniej przysza ekscytacja i strach. Sdz, e uznabym to
wszystko za obd, gdyby nie moje przeycia na murach Karatepe. Byem przygotowany na to, by
uwierzy w istnienie wampirw umysu. Ale - co dalej?
W przeciwiestwie do Weissmana nie miaem w sobie tyle si, by zatrzyma to odkrycie w
tajemnicy. Byem nim przeraony; wiedziaem, e najbezpieczniej byoby spali te notatki i
udawa, e ich nigdy nie czytaem. Byem pewien, e one" zostawiyby mnie wwczas w spokoju.
Byem bliski obdu; przez cay czas, kiedy czytaem, nerwowo rozgldaem si wok - i dopiero
pniej uwiadomiem sobie, e przecie jeli miabym by obserwowany, to tylko od wewntrz.
Bya to myl, ktrej nie mogem znie, dopki nie natrafiem na ustp, w ktrym Weissman
porwnuje ich metod podsuchu" do nasuchu radiowego. Zorientowaem si, e ta metafora ma
pewne uzasadnienie. Znajdoway si, najwidoczniej, bardzo gboko w umyle; w rzeczywistoci
zadomowiy si w krainie najgbszych wspomnie. Gdyby zbliyy si bardziej ku wiadomoci,
mogyby by zauwaone. Wycignem std wniosek, e prawdopodobnie odwaaj si zbliy ku
powierzchni dopiero pn noc, kiedy umys jest zmczony i wyczerpany. Wyjaniaoby to
zdarzenie, jakie przeyem na murze w Karatepe.
Wiedziaem ju, jaki bdzie mj nastpny ruch. Bd musia wszystko opowiedzie
Reichowi; by jedynym czowiekiem, ktrego darzyem zaufaniem i sympati na tyle, by mc mu o
tym powiedzie. By moe tragedia Weissmana wynikaa z tego, e nie mia nikogo bliskiego,
komu mgby zaufa i kogo mgby obdarzy sympati - tak jak ja Reicha. Gdy zamierzaem to
powiedzie Reichowi, uznaem, e najbezpieczniejszym momentem ku temu bdzie ranek, kiedy
obydwaj bdziemy mieli wypoczty umys. Zarazem wiedziaem, e nie potrafi utrzyma jzyka
za zbami przez ca noc.
Tak wic, skontaktowaem si z Reichem za pomoc naszego prywatnego kodu. By na
wykopaliskach. Kiedy jego twarz pojawia si na ekranie videotelefonu, natychmiast poczuem si,
jakbym oddali od siebie grob obdu. Spytaem, co by powiedzia na wspln kolacj
wieczorem? Zapyta, czy mam jaki szczeglny powd - na co odparem, e nie. - Po prostu dodaem - czuj si lepiej i brak mi towarzystwa. Szczcie mnie nie opucio; kilku dyrektorw
A.I.U. byo wanie na wykopaliskach i mieli zamiar wrci do Diyarbakiru rakiet o szstej. Mia
by u mnie o wp do sidmej.

Kiedy wyczyem aparat, po raz pierwszy zrozumiaem, dlaczego Weissman milcza. Lk,
aby nie zosta podsuchanym" przez nie" by tak silny, e zmusza go do zachowania
szczeglnych rodkw ostronoci; do rozwanych i chodnych reakcji, do trzymania myli w
ryzach, do kierowania ich na obszary zwyczajnych spraw.
Zamwiem posiek w restauracji dyrektorskiej, z ktrej moglimy korzysta. Wydawao mi
si, e tam bdzie jako bezpieczniej o tym wszystkim mwi. Na godzin przed jego przybyciem
pooyem si znowu na ku, zamknem oczy i sprbowaem si odpry i oczyci umys.
To dziwne, ale nie sprawio mi to wwczas wielkiego kopotu. wiczenie polegajce na
koncentrowaniu si na wasnym umyle bardzo dodaje odwagi. Byy sprawy, ktre natychmiast
zaczem rozumie. Jako niepoprawny romantyk" zawsze byem ofiar nudy. Nuda ta ma swe
rdo w nieufnoci wobec wiata; ma si wraenie, e nie mona go zignorowa, spuci z oczu,
zapomnie. Tak wic siedzi si, gapi w sufit - zamiast sucha muzyki, czy myle o historii - a
wszystko to z dziwnego poczucia obowizku. Wic dobrze, teraz byem przekonany, e moim
obowizkiem jest ignorowanie wiata zewntrznego. Wiedziaem, o co chodzio Karelowi:
pasoytom zaleao, abymy nie wiedzieli o ich obecnoci. Przez samo uwiadomienie sobie ich
obecnoci zyskiwao si bowiem nowe siy i poczucie sensu.
Reich przyby dokadnie o wp do sidmej i stwierdzi, e wygldam znacznie lepiej.
Przynis ze sob Martini, opowiedzia o tym, co dziao si na wykopaliskach od czasu mego
wyjazdu. - Gwnie sprzeczano si o to, w ktrym rogu zacz kopanie pierwszego tunelu... O
sidmej zeszlimy na kolacj. Dostalimy stolik na uboczu, koo okna - mimo to wiele osb
kaniao nam si; w ostatnich dwch miesicach stalimy si osobistociami o midzynarodowej
sawie. Kiedy zajlimy miejsce przy stoliku, zamwilimy mroony melon; Reich sign po list
win. Zabraem mu j, mwic:
- Nie chc, by dzi wieczorem pi wicej. Pniej ci powiem, dlaczego. Bdziemy obaj
potrzebowali trzewego umysu.
Spojrza na mnie zdziwiony.
- Co si dzieje? Wydawao mi si, e wszystko jest w porzdku?
- Musiaem. To, co mam do powiedzenia, musi na razie pozosta tajemnic.
Umiechajc si, odpar:
- Jeli tak, to moe lepiej byoby sprawdzi, czy nie ma pod stoem ukrytych mikrofonw?
Odpowiedziaem mu na to, e nie ma takiej potrzeby, gdy w to co powiem i tak nikt by nie
uwierzy. Patrzy na mnie zupenie ju zdezorientowany, zaczem wic mwi.
- Czy wydaj ci si cakiem normalny i czy jestem przy zdrowych zmysach?
- Oczywicie, e tak.

- A gdybym ci powiedzia, e za p godziny bdziesz w to wtpi?

- Na mio bosk, mw ju! Wiem, e nie jeste wariatem. O co chodzi? Czy dotyczy to
jakiego nowego pomysu co do naszego podziemnego miasta? - odpowiedzia.
Zaprzeczyem. Patrzy na mnie w osupieniu; wic powiedziaem mu, e przez cae
popoudnie czytaem materiay, pozostawione przez Weissmana. Dodaem:
- Sdz, e odkryem przyczyn jego samobjstwa.
- Dlaczego to uczyni?
- Myl, e bdzie lepiej, jeli przeczytasz to sam. On wyjania to lepiej, ni bym ja mg to
za niego uczyni. Ale najwaniejsze w tym wszystkim jest to, e nie wierz, aby by obkany. To
nie byo samobjstwo, by to rodzaj morderstwa.
Przez cay czas, kiedy mwiem, zastanawiaem si czy nie pomyli, e zwariowaem.
Staraem si, jak mogem najbardziej, by jak najspokojniejszym i jak najbardziej rozsdnym.
Z du ulg zauwayem, e nic takiego nie przyszo mu nawet do gowy. Powiedzia tylko:
- Suchaj, gdyby nie mia nic przeciwko temu, zamwmy jednak drinka. Potrzebuj tego.
Zamwilimy wic p butelki Nuits St. Georges i wypilimy je obaj. Powtrzyem mu,
najzwilej jak umiaem, teorie Weissmana dotyczce pasoytw umysu. Zaczem od
przypomnienia o moim dowiadczeniu na murach Karatepe i naszej dyskusji o tym. Nim
zakoczyem, moje uznanie i sympatia dla Reicha wzrosy w dwjnasb. Nie byoby rzecz
dziwn, gdyby temu, co mwi przytakn dobrotliwie, a nastpnie wezwa karetk pogotowia,
proszc o kaftan bezpieczestwa. Moje krtkie sprawozdanie musiao brzmie do niepokojco.
On jednak uzna, e w pisaninie Weissmana musiao co by, co mnie przekonao - i sam chcia by
rwnie przekonany. Pamitam, e kiedy wrcilimy po kolacji na gr, towarzyszyo mi pewnego
rodzaju poczucie nierealnoci. Jeli miaem racj, to rozmowa, ktr odbyem, bya jednym z
waniejszych wydarze w historii ludzkoci. A tymczasem bylimy nadal zwykymi ludmi
powracajcymi do przytulnego pokoju, zagadywanymi przez tustych, zamonie wygldajcych
mczyzn, ktrzy chcieli przedstawi nam swoje ony. Wszystko wygldao zbyt normalnie i
banalnie. Patrzyem na potn posta Reicha, spokojnie wspinajcego si przede mn po schodach
i zastanawiaem si, czy rzeczywicie uwierzy w opowie science-fiction, ktr mu
zaserwowaem. Wiedziaem, e w duej mierze to, czy nie oszalaem zaleao od tego, czy uwierzy
w to, co mwiem.
W pokoju napilimy si soku pomaraczowego. Teraz Reich zrozumia, dlaczego chciaem
bymy zachowali trzewo umysu. Nie zapali papierosa. Wrczyem mu skoroszyt, zatytuowany
Refleksje Historyczne i wskazaem na fragment, ktry przytoczyem wczeniej. Przeczytaem go

raz jeszcze, tym razem siedzc koo niego. Kiedy skoczyem, wsta i zacz milczco chodzi tam
i z powrotem po pokoju. W kocu powiedziaem:
- Zdajesz sobie chyba spraw, e jeli nie jest to po prostu jedynie wymys szaleca to,
mwic ci o tym, naraziem twoje ycie na niebezpieczestwo?
- Nie przeraa mnie to zupenie. Moje ycie bywao ju niejednokrotnie naraane.
Chciabym natomiast wiedzie, na ile niebezpieczestwo jest realne. Nie dowiadczyem nigdy
obecnoci owych wampirw umysu, tak wic brak mi moliwoci osdu.
- Ja rwnie; wiem rwnie mao jak ty. Materiay Weissmana pene s rozwaa na ten
temat, ale niczego nie stwierdzaj definitywnie. Musimy zaczyna od zera.
Przez dusz chwil patrzy na mnie uwanie i rzek:
- Ty w to rzeczywicie wierzysz, nieprawda?
- Niestety, tak - odrzekem.
Caa sytuacja wygldaa na zupenie absurdaln; rozmawialimy ze sob jak bohaterowie
ksiek Ridera Haggarda; a jednak wszystko to byo prawd. Przez okoo p godziny
rozmawialimy, nie dochodzc do adnych konkluzji; w kocu Reich powiedzia:
- Jedn rzecz, w kadym razie, musimy zrobi natychmiast. Musimy to wszystko nagra na
tam i zdeponowa dzi wieczorem w banku. Jeli cokolwiek si nam przydarzy tej nocy, posuy
to jako przestroga dla innych. Prawdopodobiestwo, e nas obydwu uznaj za wariatw, jest
mniejsze, ni gdyby chodzio tylko o jednego z nas.
Mia racj. Wyjlimy magnetofon i zrobilimy to, co proponowa, czytajc gono wyjtki
z notatek Weissmana. Na zakoczenie Reich doda od siebie jeszcze kilka sw. Powiedzia, e nie
jest pewien, czy to, co pisa Weissman jest szalestwem, czy nie. Brzmi jednak na tyle
wiarygodnie, aby usprawiedliwi nasz ostrono w tej kwestii. Nie znamy jak dotd przyczyny
mierci Weissmana, ale posiadamy jego notatki z dnia poprzedzajcego samobjstwo, w ktrych
brak jakichkolwiek znamion szalestwa.
Kiedy nagranie byo gotowe, zaplombowalimy plastikowe pudeko, w ktrym
umiecilimy tam i zeszlimy na d, by woy je do nocnego sejfu znajdujcego si w banku
A.I.U.C. Nastpnie zadzwoniem do dyrektora firmy i poinformowaem go, e zdeponowaem
nagranie zawierajce pewne wane koncepcje; prosiem, aby przechowa je do momentu, gdy
bdziemy ich potrzebowali. Nie stawia nam adnych przeszkd w tym wzgldzie, uzna, e
nagranie zawiera jakie wane informacje zwizane z wykopaliskami... Obieca osobicie zaj si
t spraw.
Poinformowaem Reicha, i powinnimy si solidnie wyspa; przedstawiem mu swoj
teori mwic o tym, e pasoyty maj znacznie mniejsz moc panowania nad umysem w peni

przytomnym. Postanowilimy zostawi wczone videotelefony pomidzy naszymi pokojami - na

wypadek, gdybymy potrzebowali wzajemnej pomocy. Nastpnie rozstalimy si. Bez chwili
wahania wziem silny rodek uspokajajcy - mimo e nie byo jeszcze dziesitej - i pooyem si
spa. W momencie, kiedy gowa moja opada na poduszk, staraem si nie myle o niczym;
prawie natychmiast zasnem. Myli moje byy uporzdkowane i zdyscyplinowane. Nie miaem
adnych trudnoci z utrzymaniem umysu w ryzach.
Reich obudzi mnie nastpnego dnia o dziewitej rano; z ulg przyj to, e znajdowaem
si w dobrym stanie. Dziesi minut pniej przyszed na niadanie.
Wtedy dopiero, siedzc w zalanym ju socem pokoju i sczc zimny sok pomaraczowy,
po raz pierwszy zaczlimy myle konkretnie o pasoytach. Umysy nasze byy wiee i
wypoczte. Ca rozmow nagralimy. Po pierwsze - przedyskutowalimy kwesti tego, w jakim
stopniu moemy sw wiedz ukry przed nimi". Wniosek by jeden: nie ma sposobu, eby t
kwesti rozstrzygn. Weissman jednak przetrwa, skryty przed nimi, sze miesicy - co
wskazywao, e zagroenie nie byo bezporednie. Co wicej one" wiedziay, e Weissman by na
ich tropie; faktycznie udao si im zapobiec prbom skierowania umysu na ten problem. Weissman
by wic od pocztku naznaczony. Z drugiej jednak strony - poprzedniego dnia, czytajc Refleksje
Historyczne, nie czuem adnej obcej obecnoci, a kiedy przezwyciyem ju pocztkowy strach i
panik, poczuem si wyjtkowo zdrowy, zarwno psychicznie, jak i fizycznie. Dojrzewaem do
tego, aby podj rzucone mi wyzwanie. (Babcia opowiadaa mi kiedy, e w pierwszych dniach II
wojny wiatowej ludzie czuli si wyjtkowo szczliwi i byli odpreni; stan ich doskonale teraz
rozumiaem).
Tak wic byo do prawdopodobne, e one" nie zorientoway si jeszcze, i tajemnica
Weissmana ujrzaa wiato dzienne. Nie byo to takie dziwne. Nie znalimy ich liczby, nie
wiedzielimy nawet, czy pojcie liczby mona do nich stosowa; jeli jednak miay problem w
kontrolowaniu umysw piciu miliardw ludzi, aktualnej populacji wiata, to niebezpieczestwo
nie mogo by a tak wielkie. Zamy - powiedzia Reich - e koncepcja Junga jest prawdziwa i
gatunek ludzki posiada wielki, wsplny umys, rozlegy ocean niewiadomoci. Zamy take, e
pasoyty te s stworzeniami zamieszkujcymi gbi tego oceanu i unikajcymi zbytniego zbliania
si do powierzchni ze strachu, by nie zosta odkrytymi. W takim wypadku mog one przez lata nie
odkry tego, e wiemy o nich - o ile sami si nie wydamy, tak jak to uczyni Weissman, ktry
postawi je w stan gotowoci.
Nasuwao to nastpny problem. Poprzedniego wieczoru obaj uznalimy, e najlepszym
sposobem, aby dowiedzie si czego wicej o pasoytach, byaby prba uycia narkotykw,

uatwiajcych zbadanie umysu. Uwiadomilimy sobie jednak wwczas, e to nazbyt

niebezpieczne. W takim razie - czy istniej inne sposoby poznania umysu, bez uycia narkotykw?
Na szczcie bya to kwestia, ktr Weissman sporo si zajmowa. Odkrylimy to tego
samego dnia, gdy przegldalimy, strona po stronie, Refleksje. Metoda, ktrej poszukiwalimy,
bya zawarta w fenomenologii Husserla. Celem Husserla byo stworzenie mapy struktury"
wiadomoci (albo jej geografii jak to chtnie nazywalimy), wycznie w oparciu o aktywn
refleksj. Po przemyleniu tej kwestii przyznalimy, e takie podejcie ma swj sens. Jeli si chce
sporzdzi map nieznanego kontynentu: powiedzmy, jednej z dungli na Wenus - to nie jest rzecz
konieczn przedzieranie si przez gszcze i pltaniny drzew. Prac wystarczy oprze przede
wszystkim na danych pochodzcych z rozmaitych przyrzdw pomiarowych oraz na obserwacji
tego obszaru z helikoptera. Najwaniejsze jest to, by dokadnie rozpozna, co si rozciga poniej trzeba umie rozpozna bagna po kolorze ziemi i tak dalej. A jeli chodzi o geografi umysu
ludzkiego, gwnym problemem nie jest skok w rzeczywisto poniej progu wiadomoci, ale
nabycie umiejtnoci waciwego nazwania tego, co ju o niej wiemy. Majc do dyspozycji map,
podjbym si wyprawy z Parya do Kalkuty, bez niej mgbym trafi do Odessy. Posiadajc
podobn map" umysu ludzkiego, czowiek mgby zbada obszary pomidzy mierci a
mistyczn wizj, pomidzy katatoni a geniuszem. Mog to uj jeszcze inaczej. Umys ludzki jest
jak skomplikowany mzg elektronowy, zdolny do niezwykych wyczynw. Niestety, czowiek nie
wie, jak si nim posugiwa. Kadego ranka po przebudzeniu wcza swj system kontrolny, krci
gakami, naciska guziczki. I to jest ten absurd: majc do dyspozycji tak potn machin, wie tylko,
jak wykonywa najprostsze rzeczy; rozwizywa najoczywistsze, codzienne problemy. To prawda,
e istniej ludzie, ktrych zwiemy geniuszami, potraficy uy mapy" w znacznie ciekawszy
sposb: pisz symfoni lub poezj, odkrywaj prawa matematyczne. Ponadto istniej i tacy, ktrzy
s - prawdopodobnie - ze wszystkich innych najwaniejsi; ludzie potraficy uy tej potnej
machiny, jak jest umyl, by pozna tkwice w czowieku moliwoci. Uywaj jej po to, by
stwierdzi, co mona jeszcze wicej zrobi. Wiedz, e zdolna jest do stworzenia Symfonii
Jowiszowej i Fausta, Krytyki czystego rozumu i geometrii nieeuklidesowej. Jednak w pewnym
sensie dziea te zostay stworzone przez przypadek lub instynktownie. To prawda, wiele wielkich
odkry naukowych jest dzieem przypadku; kiedy jednak zostay ju sformuowane - gwnym
celem naukowca jest poznawanie ukrytych praw, ktre nimi rzdz. w elektroniczny mzg jest
najwiksz ze wszystkich tajemnic, gdy znajomo mechanizmw jego funkcjonowania oznacza
przeksztacenie czowieka w boga. Czy s zatem bardziej wartociowe cele dla wiadomoci, ni
badania praw ni rzdzcych? Takie wanie jest znaczenie sowa fenomenologia", by moe
najwaniejszego z ludzkich sw.

Rozmiar stojcego przed nami zadania przerazi nas. Przerazi, ale nie przygnbi. Nie ma
takiego naukowca, ktrego perspektywa nie majcego koca odkrycia mogaby przygnbi. Wci
na nowo - co najmniej tysic razy w cigu kilku nastpnych miesicy - dochodzilimy do tego
samego wniosku, bdcego odpowiedzi na pytanie, dlaczego pasoyty tak pragn pozosta w
ukryciu? Od tego, czy ludzko w osobliwy rodzaj choroby umysowej uzna za swj stan
naturalny, czy nie - zaley wszystko. Jeli cho raz zacznie j kwestionowa, nic ju nie bdzie w
stanie przeszkodzi jej w rozwoju.
Pamitam, jak pnym rankiem zeszlimy do kantyny na herbat (zdecydowalimy si
uzna kaw za narkotyk i postanowilimy jej unika). Kiedy szlimy przez gwny plac A.I.U.,
stwierdzilimy, e patrzymy na otaczajcych nas ludzi z pewnego rodzaju dobrotliw litoci. Byli
bardzo zajci swymi nic nie znaczcymi kopotami, uwikani w osobiste, mae marzenia, podczas
gdy my mocowalimy si z rzeczywistoci; jedyn prawdziw rzeczywistoci, rzeczywistoci
ewolucji umysu.
Pierwszy rezultat owych zmaga by natychmiastowy. Zaczem zrzuca nadwag, a i moje
samopoczucie fizyczne byo doskonae. Stale sypiaem dobrze i gboko, a budziem si z
poczuciem spokoju i cakowitego zdrowia. Myli moje uzyskiway zadziwiajc precyzj.
Mylaem spokojnie, wolno, prawie e pedantycznie. Obydwaj zdawalimy sobie spraw z tego,
jakie to ma dla nas znaczenie. Weissman porwnywa pasoyty do rekinw; dla pyncego
najlepszym sposobem zwrcenia na siebie uwagi rekinw jest haaliwe zachowanie. Nie
zamierzalimy bynajmniej tego czyni.
Obydwaj powrcilimy na wykopaliska, ale niedugo potem znalelimy mnstwo
pretekstw, aby spdzi tam jak najmniej czasu. Nie byo to takie trudne, gdy wikszo pracy,
ktr trzeba byo wykona, naleaa ju raczej do inynierw ni do archeologw. Reich, w
kadym razie, myla ju o przeniesieniu swych urzdze do Australii, aby przebada miejsce, o
ktrym wspomina Lovecraft w Cieniu spoza czasu; nasze obecne odkrycie nie pozostawiao
bowiem adnych wtpliwoci co do tego, e Lovecraft by swego rodzaju jasnowidzem. Warto byo
sprawdzi jego sowa. Tak wic w sierpniu postanowilimy po prostu urzdzi sobie wakacje,
traktujc panujce o tej porze roku upay jako doskonay ku temu pretekst.
Obydwaj cigle wyczekiwalimy na jakiekolwiek oznaki aktywnoci pasoytw.
Pracowalimy solidnie i systematycznie; pod wzgldem psychicznym, jak i fizycznym czulimy si
dobrze, cho stale bylimy uczuleni na moliwo pojawienia si jakichkolwiek przejaww
zakce" w funkcjonowaniu umysu, ktre opisywa Karel. Nic takiego nie stwierdzalimy - i to
nas troch zbijao z tropu. Przypadkowo odkryem przyczyn tego faktu, a miao to miejsce na
pocztku padziernika, gdy pojechaem do Londynu. Musiaem przeduy umow najmu mego

mieszkania na Percy Street chocia jeszcze si nie zdecydowaem do koca, czy to uczyni.
Porannym lotem udaem si do Londynu i okoo jedenastej byem ju w swoim mieszkaniu. Od
momentu, gdy przekroczyem jego prg, wiedziaem, e mnie obserwuj. Miesice oczekiwa
uwraliwiy mnie na ich obecno. Dawniej zignorowabym takie nage poczucie przygnbienia i
niejasnego zagroenia; uznabym je za skutek zwykej niestrawnoci. Tymczasem nauczyem si
czego. Wiedziaem, na przykad, e jeli w umyle czowieka pojawia si nagle niczym nie
uzasadnione drenie, uczucie jakby miertelnego dreszczu" - to stanowi to zazwyczaj sygna
ostrzegajcy, e cz pasoytw zbytnio zbliya si do powierzchni wiadomoci, a owo drenie
wywoane jest odczuciem obcej obecnoci.
Wiedziaem od razu, ju w swoim pokoju, e pasoyty mnie obserwuj. Moe brzmi
paradoksalnie to, e byy w moim mieszkaniu", podczas gdy ja wiedziaem ju, e s wewntrz
mnie. Wynika to z niedoskonaoci naszego jzyka potocznego zastosowanego do ich opisu. W
pewnym sensie ponadindywidualny umys i czasoprzestrze koincyduj ze sob w tym sensie, w
jakim rozumia to Whitehead. Umys w rzeczywistoci nie znajduje si wewntrz" nas w tym
samym znaczeniu, w jakim rozumiemy to na przykad w odniesieniu do jelit, ktre znajduj si
wewntrz naszego organizmu. Indywidualno jest rodzajem wiru, pojawiajcego si w morzu
umysu, odbiciem totalnej tosamoci caej ludzkoci. Tak wic, kiedy wszedem do swego pokoju,
pasoyty byy jednoczenie wewntrz jak i na zewntrz, czekajc na mnie w mieszkaniu. To te
papiery, ktrych miay strzec, przycigay je.
Tygodnie treningu nie poszy na marne. Pozwoliem, aby mj umys podda si wpywowi
tego dowiadczenia, tak jak drzewo ugina si pod podmuchami wiatru albo jak chory czowiek
pochyla si nad sw chorob. Tym razem odniosem wraenie, e obserwuje mnie co co
przypomina omiornic, stwr pozostajcy w bezruchu, a nie - jak dotd - szybko poruszajcy si
rekin. Skupiem si na swoich sprawach udajc, e nic nie dostrzegam. Podszedem nawet do
skrzy z notatkami i zajrzaem do rodka, pozwalajc grnej warstwie mego umysu zareagowa ze
zwyk mi obojtnoci na bruliony dotyczce psychologii. Teraz dopiero zdaem sobie spraw z
tego, e udao mi si wyksztaci w sobie now umiejtno. Byem zupenie inn osob ni ta,
ktr dwa miesice temu wczeniej nazwabym Gilbertem Austinem"; oderwaem si od swego
wczeniejszego ja" tak, jak twrca marionetki porzuca" swe dzieo. Bdc pod obserwacj
pasoytw zlaem si ze swoim starym ja" i byem, mona by rzec, pasaerem podrujcym we
wasnej, starej jani. Nie baem si tego, e mog si jako zdradzi. Zbyt dobrze panowaem nad
sob. Podczyem si do obwodu starego Gilberta Austina" - i to on wanie przechadza si po
pokoju, dzwoni do Hampstead, pytajc o zdrowie pani Weissman, w kocu dzwonic do pewnej
firmy z prob o zabranie mebli (ktre byy moj wasnoci), jak i kartotek - i sprzeda ich.

Nastpnie zszedem do waciciela, aby z nim porozmawia; reszt dnia spdziem w British
Museum, gawdzc z Hermanem Bellem, szefem dziau archeologii. Przez cay czas miaem
wiadomo, e jestem stale pod obserwacj pasoytw, cho obecnie ju nieco mniej uwan. Od
chwili, kiedy zleciem zabranie kartotek, ich zainteresowanie moj osob wyranie spado.
Przez blisko czterdzieci osiem godzin zmuszaem swj umys do mylenia wycznie o
sprawach zawodowych, zwizanych z wykopaliskami w Karatepe. Nie byo to wcale takie trudne
(jak to wiedz moi bardziej wtajemniczeni Czytelnicy). Bya to tylko kwestia zidentyfikowania si
z pewn czci mojej osoby, w sposb, w jaki to czyni aktor ze szkoy Stanisawskiego. Wraz z
Bellem przeywaem jego ekscytacj dotyczc wykopalisk i temu podobnych rzeczy.
Odwiedziem przyjaci w Londynie, daem si zwabi na mae przyjcie", na ktrym miaem by
gwn atrakcj wieczoru. (Potem si okazao, e byo to ogromne przyjcie; pani domu
zawiadomia okoo stu osb, kiedy tylko obiecaem, e przyjd). Umylnie dopuszczaem, aby mj
umys funkcjonowa po staremu, czyli - prawd mwic - le. Pozwoliem sobie na nadmiern
ekscytacj, potem na przygnbienie. Ju gdy wracaem, na pokadzie samolotu pozwoliem sobie
na dywagacje na temat tego, czy to wszystko nie byo gupi strat czasu i powziem decyzj, e
ju nigdy wicej nie dam si wmanewrowa w rol gwiazdy. Kiedy helikopter A.I.U. wyldowa w
Diyarbakirze, odniosem wraenie, e horyzont znowu by czysty; na wszelki wypadek ukrywaem
jednak swe myli jeszcze przez nastpne czterdzieci osiem godzin. Na szczcie Reich by na
wykopaliskach, a wic nie byo okazji, by zmniejszy czujno. Kiedy tylko wrci, opowiedziaem
mu ca histori. Powiedziaem, e wydaje mi si, i usunicie kartotek do przechowalni
prawdopodobnie spowodowao zmniejszenie ich zainteresowania moj osob. aden z nas jednak
nie zamierza wpada w puapk nadmiernej pewnoci siebie.
Dowiadczenie to pozwolio nam sformuowa inn teori dotyczc pasoytw.
Najprawdopodobniej nie obserwoway one czowieka przez cay czas. Jeli jednak tak byo, to
dlaczego ludzie po prostu nie zdrowiej", kiedy w pobliu nie ma adnych pasoytw, tak jak to
miao miejsce w naszym przypadku?
Problem ten nie dawa nam spokoju przez nastpne dwadziecia cztery godziny. To Reich
znalaz wreszcie odpowied na to pytanie. Rozmawia przypadkowo z on Everetta Reubke,
prezydenta A.I.U.; jej m uda si wanie w czterodniow podr na Ksiyc, ktra miaa by
rodzajem kuracji wypoczynkowej". Przyznaa, e stan jego nerww nie przedstawia si najlepiej.
- Ale dlaczego? - zapyta Reich. - Przecie interesy id wietnie!
- O tak! - odpowiedziaa. - Ale kiedy jest si prezydentem tak wielkiego koncernu jak
A.I.U., wpada si w nawyk martwienia si o wszystko i czasem nie mona si od tego uwolni.

To byo to! Nawyk! Gdy si o tym pomyli, jest to tak oczywiste i jasne! Od lat
psychologowie mwili, e czowieka mona porwna do maszyny. Lord Leicester przyrwna
istot ludzk do starowieckich zegarw, poruszanych przez spryny. Pojedynczy uraz z
dziecistwa moe sta si rdem trwajcej cae ycie nerwicy. Z kolei jedno czy dwa szczliwe
zdarzenia w dziecistwie mog na zawsze uczyni z czowieka optymist. Organizm niszczy
zarazki choroby w przecigu tygodnia - patologia umysu czy lk trwa moe przez cae ycie.
Dlaczego? Poniewa siy yciowe umysu maj tendencj do inercji. Funkcjonuje on w oparciu o
nawyki; s one niezwykle odporne na przeamanie, szczeglnie te negatywne.
Mwic innymi sowy, istota ludzka - jeli zostaa raz odpowiednio uwarunkowana przez
pasoyty umysu - upodabnia si do nakrconego zegara. Wystarczy go raz do roku nakrci. Poza
tym, jak stwierdzi Weissman, ludzie warunkuj si wzajemnie, oszczdzajc pracy pasoytom.
Postawy rodzicw wobec ycia przekazywane s dzieciom. Jeden ponury i pesymistyczny pisarz,
dysponujcy przekonywajcym stylem, oddziaywuje na cae pokolenie twrcw, ktrzy z kolei
odciskaj swe pitno na prawie kadej wyksztaconej osobie w danym kraju.
Im wicej wiedzielimy o pasoytach, tym janiejsze stawao si dla nas to, jak przeraajco
prosta jest caa sprawa i jak niewiarygodne szczcie mielimy, wpadajc na ich" trop. Musiao
upyn wiele czasu, zanim zrozumielimy jak bardzo nieadekwatne i nieprecyzyjne jest sowo
szczcie" (podobnie zreszt jak wikszo abstrakcyjnych poj z naszego jzyka) - i e tak
naprawd chodzio o co zupenie innego.
Spdzalimy, naturalnie, mnstwo czasu dyskutujc, kogo jeszcze moglibymy
wtajemniczy w nasz sekret. By to problem nie lada. Zrobilimy dobry pocztek, ale jeden
faszywy krok mgby zniszczy wszystko. Po pierwsze, musielimy mie pewno, e wybieramy
ludzi, o umysowoci przygotowanej na przyjcie tego, co mielimy im do przekazania. Nie bya to
ju kwestia tego, by nie wzito nas za wariatw - tym si zbytnio nie przejmowalimy - ale tego, by
jaki lekkomylnie wybrany sojusznik nie zdradzi caej sprawy.
Czytalimy wiele z zakresu psychologii i filozofii, szukajc osb, ktrych umysowo
rokowaaby dobrze w walce z pasoytami. Znalelimy ich pewn ilo, ale wci bylimy
ostroni. Szybko pojlimy z Reichem zasady fenomenologii. Sprzyja temu fakt, i aden z nas nie
by filozofem, a wic nie mielimy adnych wczeniejszych nastawie, ktre trzeba by byo
przezwycia. Ziarno myli Husserla pado na podatny grunt. Poniewa bya to jednak bitwa,
musielimy wypracowa sposb szkolenia innych ludzi w zakresie takiej dyscypliny umysowej,
ktra by ich przygotowaa do walki z pasoytami. Nie wystarczyo polega na ich zwykej

inteligencji. Naleao tych ludzi nauczy obrony przed pasoytami umysu w moliwie jak
najkrtszym czasie.
Chodzi, mianowicie, o rzecz nastpujc: jeli kto cho raz nauczy si waciwie korzysta
ze swego umysu, reszta jest ju rzecz atw. To kwestia przeamania nawyku, ktry ludzie
utrwalili przez miliony lat; nawyku koncentrowania caej uwagi na wiecie zewntrznym,
traktowania wyobrani" jako rodzaju mechanizmu ucieczkowego zamiast uznania, e jest to
krtka wyprawa do rozlegych obszarw umysu. Trzeba przyzwyczai si do mylenia o tym, jaki
jest rzeczywisty mechanizm funkcjonowania umysu. Umys" rozumiem tu nie w potocznym
znaczeniu tego sowa, ale szerzej - cznie z uczuciami i percepcj. Stwierdziem, e najtrudniejsz
chyba rzecz na pocztku jest uwiadomienie sobie, e uczucia" s po prostu inn form percepcji.
Mamy tendencj do upychania uczu w osobne szufladki. Patrz na czowieka i widz" go, jest to
co obiektywnego. Natomiast dziecko patrzy na niego i mwi: - Och, c to za wstrtny czowiek!
Dziecko wyraa swoje uczucia wobec niego i wwczas mwimy, e to jest co subiektywnego".
Nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak gupia jest taka klasyfikacja i jak bardzo znieksztaca nasze
mylenie. W pewnym sensie uczucia dziecka s rwnie spostrzeganiem. Tak, jak w bardziej
istotnym sensie nasze widzenie" jest uczuciem".
Pomylcie przez chwil o tym, co si dzieje, gdy regulujecie lornetk. Przesuwacie mae
pokrto - i wszystko jest zamazane. Nagle jeden dodatkowy ruch - i wszystko staje si jasne i
wyraziste. Pomylcie teraz, co si dzieje, kiedy kto wam mwi: Stary Iksiski zmar ostatniej
nocy". Zazwyczaj umys mamy tak przepeniony innymi sprawami, e nie czujemy w ogle nic albo inaczej - uczucia s tak mtne i niejasne, jak le nastawiona lornetka. By moe w tydzie
pniej, siedzc spokojnie w swym pokoju i co czytajc, przypominamy sobie o starym Iksiskim,
ktry wanie zmar. Przez moment poczujemy silny smutek; nastpio skrystalizowanie uczucia.
Czy trzeba czego jeszcze, by przekona si, e uczucie i spostrzeganie s zasadniczo tym samym?
Poniewa jest to jednak relacja z pewnego zmagania - a nie traktat filozoficzny - wic nie
proponuj dalszego wgbiania si w fenomenologi. (Zrobiem to w innych ksikach, polecam
take prace Lorda Leicestera jako wspaniae wprowadzenie do tematu). Jednak pewna dawka
filozofii jest konieczna, aby zrozumie histori walki z pasoytami. A to dlatego, e mylc nad t
kwesti zdalimy sobie spraw, i gwn broni pasoytw jest rodzaj stacji zaguszajcej,
wywoujcej w umyle szumy, ktre mona by porwna do urzdze zakcajcych prac radaru.
wiadomy ludzki umys bada" nieustannie wszechwiat. Przytomne ycie ego jest percepcj".
Umys jest jak astronom badajcy niebo, by odkry nowe planety. Odkrywa nowe planety w ten
sposb, i porwnuje stare fotografie gwiazd z nowymi. Jeli gwiazda przesuna si, oznacza to,
e nie jest gwiazd, ale planet. Nasze umysy i uczucia s take stale zaangaowane w analogiczny

sposb badania wszechwiata. Poszukuj znacze" w nich ukrytych. Znaczenie" ma miejsce

wwczas, gdy porwnujemy dwa wielkie zbiory dowiadcze i nagle zaczynamy je rozumie.
Wemy wyjtkowo uproszczony przykad: pierwsze dowiadczenie dziecka z ogniem. Moe ono
by cakowicie pozytywne; ogie to co ciepego, jasnego i interesujcego. Jeli nastpnie dziecko
sprbuje woy palec do ognia, uczy si o nim czego nowego, e na przykad parzy. Nie uznaje
jednak z tego powodu ognia za co cakowicie nieprzyjemnego, chyba e jest wyjtkowo bojaliwe
i neurotyczne. Nakada na siebie dwa typy tego rodzaju dowiadcze z ogniem, jedno na drugie, jak
dwie mapy nieba i stwierdza, e jedna waciwo ognia powinna by oddzielona od drugiej.
Proces ten nazywamy uczeniem si.
Zamy teraz, e pasoyty umylnie zaciemniaj" uczucia, kiedy staramy si je porwna
midzy sob jak te dwa dowiadczenia z ogniem opisane wczeniej. Wwczas mamy do czynienia
z tak sytuacj, jakby w teleskopie astronoma waciwe soczewki zastpi zadymionymi szkami.
Wpatrujc si, nawet bardzo usilnie, w te dwie gwiezdne mapy, niewiele mona zobaczy. Kiedy
co takiego si zdarza, niewiele moemy si nauczy ze swoich dowiadcze. A gdy przypadkiem
jestemy osabieni albo neurotyczni, to uczymy si czego zupenie faszywego, na przykad, e
ogie jest zy", bo parzy.
Prosz swych mniej filozoficznie nastawionych Czytelnikw o wybaczenie, e umieszczam
tu tak obszerne wyjanienia - ale s one konieczne. Celem pasoytw byo niedopuszczenie do
tego, by ludzie ujawnili maksimum tkwicej w nich potencjalnej mocy; dokonay tego przez
zamulenie" emocji, zaciemnianie uczu tak, bymy nie mogli si na ich podstawie uczy i bymy
poruszali si w osobliwej umysowej mgle. Refleksje Historyczne Weissmana byy prb analizy
historii ostatnich dwu stuleci i odkryciem, w jaki sposb przebiega atak pasoytw na gatunek
ludzki. Bya to jedna z pierwszych rzeczy, ktr dostrzeg. Wemy owych romantycznych" poetw
z pocztku dziewitnastego wieku, takich jak Wordsworth, Byron, Shelley, Goethe. Byli zupenie
odmienni od poetw z poprzedniego stulecia - Drydena, Pope'a i reszty. Ich umysy byy jak lupy o
olbrzymiej sile, ogniskujcej si na egzystencji ludzkiej. Kiedy Wordsworth spoglda wczesnym
rankiem z Westminster Bridge w d, na Tamiz, umys jego nagle eksplodowa, nakadajc jedno
dowiadczenie na drugie. Przez chwil ujrza ludzkie ycie z lotu ptaka, z gry - miast z
perspektywy codziennej, z pozycji robaka. A zawsze jest tak, e jeli czowiek widzi ycie w ten
sposb - bez wzgldu na to, czy jest poet, naukowcem czy mem stanu - to zyskuje ogromne
poczucie siy i odwagi; wnika w samo jdro ycia, pojmuje sens ewolucji gatunku ludzkiego.
Tak, to wanie w tym punkcie historii; wanie wtedy, gdy ludzki umys dokona
ogromnego skoku (ewolucja zawsze ma charakter skokowy, jak elektron przeskakujcy z jednej
orbity na drug) pasoyty umysu przypuciy atak. Bya to walka przebiega i dugotrwaa. Staray

si stopniowo podporzdkowa sobie najwiksze umysy naszej planety. Prawd t dostrzeg ju

Tostoj w Wojnie i pokoju, kiedy stwierdzi, e jednostki odgrywaj niewielk rol w historii toczy si ona bez ich woli. Rzeczywicie, wszyscy protagonici wojny napoleoskiej poruszali si
jak w mechanizmie, tak jak figury szachowe na planszach, kierowani przez pasoyty umysu.
Naukowcw kierowano ku dogmatom i materializmowi. Jak tego dokonano? Wywoano w nich
poczucie braku bezpieczestwa, ktre spowodowao, e chtnie chwytali si idei nauki jako czysto
obiektywnej wiedzy"; podobnie pasoyty prboway przerzuci uwag Weissmana na problemy
matematyczne i szachy... Rwnie chytrze zostali wyprowadzeni w pole pisarze i artyci.
Prawdopodobnie pasoyty z przeraeniem obserwoway gigantw typu Beethovena, Goethego czy
Shelley'a zdajc sobie spraw, e kilkadziesit takich jak oni osb bez trudu przeniosoby ludzko
w nastpny etap jej ewolucji. A wic doprowadziy Schumana i Hlderlina do obdu, Hoffmanna
do pijastwa, Coleridge'a i De Quincey'a do narkomanii. Ludzie, majcy w sobie zadatki na
geniuszy, byli bezwzgldnie tpieni jak robactwo. Nic dziwnego, e artyci XIX wieku czuli, i
wiat jest przeciwko nim. Nic dziwnego, e dzielna prba Nietzschego, bdca w swym przesaniu
wezwaniem do optymizmu, zostaa tak zgrabnie zniszczona piorunujcym ciosem obdu. Nie chc
wchodzi zbyt gboko w t kwesti; ksiki Lorda Leicestera na ten temat s wyczerpujc
dokumentacj problemu.
A wic, jak ju powiedziaem, w chwili kiedy odkrylimy istnienie pasoytw umysu,
umknlimy sprytnie zastawionej przez nich puapce. Bya to, ni mniej, ni wicej, tylko pulapka
historyczna". To wanie historia stanowia ich zasadnicz bro. Ukierunkoway" histori. Przez
ostatnie dwa stulecia historia ludzkoci staa si przypowieci o saboci, niezalenoci od Natury,
beznadziejnoci czowieka w konfrontacji z Koniecznoci. Jednak z chwil, gdy zdalimy sobie
spraw, e historia moe by unieruchomiona", przestaa nas ona wciga w swoje tryby.
Spojrzelimy wstecz na histori Mozarta, Beethovena, Goethego i Shelley'a i pomylelimy: - tak,
gdyby nie pasoyty, geniuszy mielibymy na pczki... Nonsensem stao si mwienie o saboci
ludzkiej. Istoty ludzkie maj niezwyk si, jeli tylko nie jest ona wysysana co noc przez wampiry
duszy.
Ju sama wiedza o tym napeniaa nas ogromnym optymizmem. Wwczas, na samym
pocztku naszych zmaga, optymizm ten wynika take z naszej ignorancji wobec pasoytw.
Poniewa wiedzielimy, e przykadaj one tak wielk wag do utrzymania swego istnienia w
tajemnicy przed ludmi, wycignlimy std wniosek - ktrego bylimy bardzo pewni - e nie
posiadaj one rzeczywistej mocy czynienia za. Samobjstwo Karela niepokoio mnie, ale jego
ona podaa mi do wiarygodn teori wyjaniajc przyczyny jego mierci. Karel sodzi herbat
sacharyn; butelka wypeniona tabletkami z cyjankiem bya bardzo podobna do butelki

zawierajcej pastylki sacharyny. By moe w trakcie intensywnej pracy nieopatrznie posodzi

herbat cyjankiem zamiast sacharyn. Oczywicie, uniemoliwi to powinien zapach, ale
przypumy, e pasoyty mog w jaki sposb upoledzi zmysy powonienia i, e si tak wyra,
zakci" jego funkcjonowanie. By moe Karel, nie podejrzewajc niczego, siedzia przy biurku
pochonity prac, prawdopodobnie nieco przemczony i automatycznie sign po sacharyn, a
jeden z pasoytw delikatnie skierowa jego rk kilka cali w lewo...
Obaj z Reichem skonni bylimy zaakceptowa t teori, ktra wyjaniaa obecno cyjanku
w herbacie. Bya zbiena rwnie z naszym pogldem, zgodnie z ktrym pasoyty te nie byy w
gruncie rzeczy groniejsze od innych stworw - takich jak korniki czy trujcy bluszcz - pod
warunkiem, e byo si wiadomym ich obecnoci i umiao si im przeciwstawia. W takiej sytuacji
nie grozio czowiekowi wiksze niebezpieczestwo. Powiedzielimy sobie, e nie popenimy
takich bdw jak Karel Weissman. Przecie pasoyty dysponoway ograniczonymi sposobami, za
pomoc ktrych mogyby wywie nas w pole tak, jak to uczyniy z Karelem. Mogy wprawdzie
spowodowa, e popenimy jaki bd, na przykad podczas prowadzenia samochodu. Jazda
samochodem jest w duej mierze kwesti nawyku, a nawyk stosunkowo atwo poddaje si
manipulacji, kiedy si jedzie z szybkoci 90 mil na godzin i koncentruje wycznie na drodze.
Postanowilimy unika wic za wszelk cen prowadzenia samochodu, ani nie pozwala si nim
wozi (kierowca mgby by jeszcze bardziej podatny na nie ni my). Podre helikopterem byy
czym innym - automatyczny pilot gwarantowa nam cakowite bezpieczestwo przelotu. Pewnego
dnia - syszc, e jeden z onierzy zosta zabity przez drugiego - zdalimy sobie spraw, e istnieje
jeszcze inny sposb, za pomoc ktrego pasoyty mog nas dosign. Nosilimy wobec tego bro
i staralimy si unika tumw.
Cigle jeszcze, podczas tych pierwszych miesicy, wszystko szo tak dobrze, e trudno byo
nie by optymist. Kiedy miaem niewiele ponad dwadziecia lat i studiowaem u Sir Myersa
archeologi, tak silnie byem zafascynowany przedmiotem studiw, e czuem si, jakbym si
dopiero narodzi. Ale to byo nic w porwnaniu z intensywnoci ycia, jakie teraz przeywaem.
Stao si dla mnie jasne, e w zwykej ludzkiej egzystencji tkwi jaki bd - bd rwnie absurdalny,
jak prba napenienia wanny bez zatknicia korka albo prowadzenia samochodu przy wczonym
hamulcu rcznym. Co, co powinno tworzy wci wiksz i wiksz intensywno ycia, gubi si
z minuty na minut. Kiedy uzna si t prawd, problemy znikaj. Umys nabiera si i wzrasta
poziom jego samokontroli. Zamiast by na asce nastrojw i uczu, zaczynamy je kontrolowa z
tak sam atwoci, z jak kontrolujemy ruchy rki. Trudno to przekaza komu, kto nigdy tego
nie dowiadczy, bo ludzie tak bardzo przyzwyczaili si do myli, e rne rzeczy im si
przydarzaj". api gryp, czuj si przygnbieni, co podnosz, co im spada, dowiadczaj

nudy... Z chwil, kiedy skieruj sw uwag na wasny umys, rzeczy te przestaj si przydarza,
poniewa je kontrolujemy.
Do dzi pamitam najsilniejsze przeycie z tego pocztkowego okresu. Siedziaem w
bibliotece A.I.U.; bya trzecia po poudniu, czytaem jak now prac z zakresu psycholingwistyki
i zastanawiaem si, czy jej autorowi mona zaufa na tyle, by go wtajemniczy w nasz spraw.
Zafascynoway mnie w jego pracy niektre zwizki z Heideggerem jako twrc tej szkoy, gdy
nagle pojem jasno, jakiego rodzaju bd wkrad si do zaoe jego filozofii i jak ogromne nowe
perspektywy otwierayby si przed ni, gdyby ten bd skorygowa. Zaczem robi notatki. W tym
momencie koo mego ucha przelecia, bzykajc wciekle, komar. Chwil pniej pojawi si
ponownie. Pogrony w mylach o Heideggerze spojrzaem na niego i zapragnem, by polecia ku
oknu. Kiedy tylko to pomylaem, poczuem jakby mj umys dotkn komara. Owad zmieni nagle
kierunek lotu i polecia ku zamknitemu oknu. Umys mj trzyma go nadal w sieci, ktr na niego
zarzuci - i pocign go tym razem przez pokj, ku kratce wentylacyjnej i skierowa na zewntrz.
Byem tak zdziwiony tym dowiadczeniem, e ponownie usiadem i gapiem si w lad za nim. Nie
bybym chyba bardziej zdziwiony, gdybym nagle sam rozpostar skrzyda i wzlecia. Czy ulegem
zudzeniu sdzc, e to mj umys pokierowa lotem stworzenia? Przypomniao mi si, e w
toalecie znajdowa si rj os i pszcz, gdy pod jej oknem, w ogrodzie, rozpocieraa si rabata
peonii. Poszedem tam. Toaleta bya pusta; o mleczn szyb w oknie tuka si osa. Oparem si o
drzwi i skoncentrowaem silnie. Nic si nie zdarzyo. Byem zawiedziony, a jednoczenie
przekonany, e robi co nie tak; czuem si tak, jakbym usiowa otworzy drzwi cignc klamk,
podczas gdy drzwi byy zamknite na klucz. Skierowaem umys ku Heideggerowi; poczuem fal
pobudzenia i wizji, i nagle wyczuem, e jaki trybik zaskoczy. Nawizaem kontakt z os, a
zrobiem to w tak pewny sposb, jakbym j chwyci w do. Zmusiem j do lotu przez pokj. Nie,
zmusiem j" jest zym zwrotem. Nie zmusza si doni, by si zamkna, czy otworzya; po prostu
robi si to. W ten sam sposb spowodowaem, by osa poleciaa przez toalet w moim kierunku, a
nastpnie, nim doleciaa, skierowaem j znowu ku oknu i na zewntrz. Byo to tak niewiarygodne,
e w reakcji na to dowiadczenie rwnie dobrze mogem wybuchn paczem, jak i miechem.
Najzabawniejsze byo jednak to, e czuem pene zoci zdziwienie osy, ktra musiaa lata wbrew
swej woli.
Nastpna - a moe ta sama - osa wleciaa do rodka; i znowu j zapaem". Tym razem
zdaem sobie spraw, e jestem zmczony. Mj umys nie by przyzwyczajony do tego rodzaju
wyczynw, std precyzja jego dziaania zmalaa. Podszedem do okna i spojrzaem przez uchylon
cz okna ku grze. Ogromny trzmiel erowa na peonii. Pozwoliem, by umys mj go pochwyci
i zmusi do wyjcia z wntrza kwiatu. Opiera si, a ja czuem ten opr rwnie namacalnie, jak

czuje si naprenie smyczy podczas spaceru z psem. Natyem siy, a trzmiel - peen zoci opuci kielich kwiatu. Ogarno mnie znowu zmczenie i puciem go. Nie zrobiem jednak tego,
co robiem niegdy w dawnych, gupich czasach - nie pozwoliem, by zmczenie pchno mnie ku
przygnbieniu. Po prostu pozwoliem, by mj umys odpry si; celowo wyciszyem go i
skierowaem myli w inn ni przed chwil stron. Dziesi minut pniej, w bibliotece, w skurcz
umysu min.
Zaczem si zastanawia, czy mgbym uy tej samej siy umysu wobec rzeczy
martwych. Skierowaem uwag ku noszcemu lady szminki niedopakowi papierosa, lecemu w
popielniczce przy ssiednim stoliku. Sprbowaem go poruszy. Rzeczywicie - przesun si po
powierzchni popielniczki, ale kosztowao mnie to znacznie wicej wysiku, ni w poprzednim
przypadku. Jednoczenie spotkaa mnie nastpna niespodzianka. Poczuem nagle w ldwiach
wyrany przypyw podania seksualnego; miao to miejsce w momencie, kiedy mj umys dotkn
papierosa. Wycofaem si, nastpnie dotknem go ponownie - i znw poczuem to samo. Pniej
dowiedziaem si, e by to papieros sekretarki jednego z dyrektorw firmy, czarnowosej
dziewczyny o penych ustach, noszcej bardzo silne okulary w rogowej oprawie. Miaa okoo
trzydziestu piciu lat, bya pann, do neurotyczn, ani adn, ani brzydk. Pocztkowo sdziem,
e to ja byem rdem owej fali podania, e bya to normalna reakcja mczyzny na bodziec
seksualny, jakim by noszcy lady szminki papieros. Ale nastpnym razem, kiedy usiada koo
mnie w bibliotece, pozwoliem, aby mj umys ostronie j dotkn. Zostaem, bez maa, wrcz
poraony zwierzcym podaniem seksualnym, ktre od niej bio. Nie znaczy to, e wanie w tym
momencie mylaa o seksie - przedzieraa si akurat przez tom peen danych statystycznych, ani e
podanie to skierowane byo ku jakiej konkretnej osobie. Najwidoczniej po prostu ya w
cigym, bardzo wysokim napiciu seksualnym i uwaaa ten stan za zupenie normalny.
Dziki niej dowiedziaem si jeszcze czego innego. Kiedy mj umys wycofa si z
kontaktu z ni, spojrzaa na mnie uwanie. Kontynuowaem czytanie udajc, e jej nie dostrzegam.
Po chwili przestaa si mn interesowa i powrcia do swej ksiki. Ale dowodzio to, e bya
wiadoma mego umysowego sondau". Mczyni, na ktrych prbowaem powtrzy ten
eksperyment, byli zupenie niewiadomi moich dziaa. Wydaje si, e jest to dowd na to, i
kobiety - a w szczeglnoci kobiety sfrustrowane seksualnie - s niesychanie wraliwe na tego
rodzaju rzeczy.
Ale to wszystko miao miejsce pniej. Na razie prbowaem porusza niedopaek
papierosa i stwierdziem, e jakkolwiek da si to zrobi, to jednak jest to rzecz wymagajca wiele
wysiku. Wynikao to z faktu, e przedmiotem mego oddziaywania byy rzeczy martwe. O wiele
atwiej byo mi podporzdkowa sobie stworzenia ywe; brao si to std, i wykorzystywaem ich

siy yciowe i e nie miaem do czynienia z inercj, ktr musiaem przezwycia w przypadku
przedmiotw martwych.
Pniej, tego samego popoudnia, zaaferowany swym odkryciem, podarem kilka bibuek
do papierosw na malekie kawaki i bawiem si, poruszajc nimi na odlego tak, e fruway w
powietrzu jak niena zawieja. Byo to rwnie wyczerpujce dowiadczenie; po okoo pitnastu
sekundach musiaem go zaniecha.
Tego wieczoru z Karatepe przyby Reich, a ja poinformowaem go o swoim odkryciu. By
nim jeszcze bardziej podekscytowany ni ja. To dziwne, ale nie od razu sprbowa dokona tego,
co ja ju wczeniej sprawdziem. Zamiast tego analizowa i rozwaa wszelkie moliwoci, jakie
pyny z nowego odkrycia. Oczywicie, wiedziano o istnieniu psychokinezy i to ju od ponad p
wieku, a Rhine bada to zjawisko w Duke University. Zdefiniowa on zjawisko psychokinezy (PK)
jako sytuacj, w ktrej osoba wywouje zmiany w jakim przedmiocie lub otoczeniu bez uycia
wasnego ukadu motorycznego". Tak wic, jak dodaje, psychokineza jest bezporednim
dziaaniem umysu na materi". Pomys badania tego zjawiska podsun Rhine'owi pewien
hazardzista, ktry wspomnia, e wiele osb uprawiajcych hazard wierzy, i mog oddziaywa na
wynik rzutu komi. Wykona on tysice eksperymentw, a uzyskane przez niego rezultaty
wiadczyy - czego sam dowiadczyem - e umys dokonywajcy psychokinezy szybko si mczy.
O wiele wiksz skuteczno umys wykazuje na pocztku eksperymentu ni pniej, a liczba
udanych dowiadcze maleje w miar trwania eksperymentu.
Tak wic ludzie posiadali zawsze, w pewnym niewielkim stopniu, zdolnoci PK. Wzrost
siy mego umysu, od czasu gdy zaczem uprawia fenomenologi, oznacza po prostu, e byem
w stanie wykorzystywa do psychokinezy wikszy strumie energii umysowej ni dotychczas.
Umys Reicha wzbi si w powietrze jak uwolniony jastrzb. Sdzi, e nadejdzie taki dzie,
i bdziemy w stanie wydoby na powierzchni ruiny Kadathu bez uycia jakichkolwiek urzdze,
a kady czowiek bdzie mg polecie na Marsa dziki spontanicznemu aktowi woli, bez potrzeby
korzystania ze statkw kosmicznych. Jego ekscytacja fascynowaa mnie, gdy podzielaem jego
pogld, e jest to jak dotd nasze najwiksze odkrycie, zarwno w sensie filozoficznym, jak i
praktycznym; poniewa pod pewnym wzgldem, rozwj naukowy ludzkoci potoczy si w
niewaciwym kierunku. Wemy pod uwag problem wykopalisk w Karatepe; traktowalimy go
jako problem o naturze czysto technicznej: - Jak wydoby bilion ton ziemi?...
A nasza zaleno od maszyn oznaczaa, e przestalimy uwaa ludzki umyl za
najbardziej istotny element tego przedsiwzicia. W im wikszym stopniu umys tworzy maszyny,
oszczdzajce pracy czowiekowi, tym mniej dostrzega wasne moliwoci, tym wiksz wykazuje

skonno do traktowania siebie jako biernej maszyny mylcej". Osignicia naukowe ostatnich
stuleci pogbiy jeszcze obraz czowieka jako biernego stworzenia.
Ostrzegem Reicha, e nadmiar ekscytacji moe zwrci uwag pasoytw; zmusi si
zatem do spokoju. Podarem kilka bibuek do papierosw i zademonstrowaem mu, jak si
przesuwaj po blacie biurka. Powiedziaem, e poruszenie dwch gramw papieru wyczerpao
wszelkie moje moliwoci w tym wzgldzie, tak wic lepszym ni umys ekwipunkiem dla
przekopania si do ruin Karatepe byaby opata i kilof. Teraz Reich sprbowa poruszy bibuki, ale
nie udao mu si. Usiowaem wyjani mu sztuczk" z nastrojeniem umysu, ale nie by w stanie
tego zrobi. Prbowa przez p godziny, lecz nawet najmniejszy kawaek bibuki nie drgn. Pod
koniec wieczoru by tak przygnbiony, jak to od dawna mu si nie zdarzyo. Usiowaem go
pocieszy mwic, e jest to zdolno, ktra moe ujawni si w kadej chwili: mj brat nauczy
si pywa, gdy mia trzy lata, a ja nauczyem si tego, dopiero gdy skoczyem jedenacie.
I rzeczywicie, Reich posiad t umiejtno w tydzie pniej. Zadzwoni w rodku nocy,
aby mnie o tym poinformowa. Miao to miejsce, gdy czyta ksik z zakresu psychologii dziecka
siedzc na ku. W trakcie gdy si zastanawia, dlaczego niektre dzieci s szczeglnie podatne na
rozmaite wypadki, zrozumia, e w gruncie rzeczy tajemnica tkwi w umyle dziecka. Kiedy ju
pomyla o tych utajonych mocach tkwicych w umyle, ktre w trakcie dorastania uczymy si
tumi - co w konsekwencji przynosi nam tak fatalne rezultaty - nagle zda sobie spraw z tego, e
tak samo jak podatne na urazy" dziecko, on sam blokowa ujawnienie si wasnych moliwoci
oraz zdolnoci do psychokinezy. Skupi si na stronie, ktr wanie czyta - bya to ksika
wykonana z hinduskiego papieru - i spowodowa, e sama si odwrcia.
Nastpny dzie po nieprzespanej, jak mu si wydawao, nocy spdzi po prostu na
trenowaniu nowej umiejtnoci. Stwierdzi, e idealnym materiaem do wicze jest popi ze
spalonej bibuki do papierosw. Jest on tak lekki, e poruszy go moe nawet najmniejszy wysiek
umysu. Co wicej, nawet minimalne poruszenie powietrza unosi je, a umys moe wwczas
uchwyci go w locie i wykorzysta t energi.
Pniej Reich rozwin zdolnoci PK zdecydowanie szybciej ni ja, mia bowiem znacznie
lepszy mzg - w sensie prostej efektywnoci funkcjonowania komrek nerwowych. Po tygodniu
zobaczyem jego niewiarygodny wyczyn polegajcy na zmuszeniu ptaka do zmiany kierunku lotu i
dwukrotnym okreniu jego wasnej gowy. Miao to do zabawne konsekwencje, gdy podczas
tego wyczynu zobaczya go z okna pewna sekretarka. O tym wydarzeniu opowiedziaa pniej
jakiemu dziennikarzowi. Kiedy reporter zapyta Reicha o znaczenie tego omenu", jakim byo
krenie czarnego ora dookoa jego gowy (tymczasem, bowiem wyolbrzymiono ca spraw) musia owiadczy, e caa jego rodzina zawsze kochaa ptaki i gwizdem o specjalnie wysokim

tonie zwrci na siebie jego uwag. Przez prawie cay nastpny miesic jego sekretarka miaa pene
rce roboty, odpowiadajc na listy od rozmaitych towarzystw, skupiajcych wielbicieli ptakw,
ktre koniecznie chciay, aby wygosi u nich odczyt. Po tym zdarzeniu Reich przeprowadza ju
swe wiczenia wycznie w swoim pokoju.
Ja sam w tym okresie nie byem zbytnio zainteresowany wiczeniami zdolnoci
psychokinezy, poniewa nie mogem dostrzec w nich jakiego wikszego sensu. Przeniesienie
przez pokj kawaka papieru, wykorzystujc si psychokinezy, kosztowao mnie zbyt wiele
wysiku; po prostu atwiej mi byo wsta i przenie go. Tak wic, gdy czytaem ostatni akt Back to
Methuselah Shawa, w ktrym staroytni" si woli tworz dodatkowe ramiona i nogi, odczuem,
e autor nieco w tej kwestii przesadzi.
Praca nad wykrelaniem mapy umysu bya pod kadym wzgldem bardziej pasjonujca i
poyteczna, gdy dawaa daleko wicej radoci wynikajcej z faktu opanowania tych nowych,
nieznanych obszarw. Ludzie s tak przyzwyczajeni do swych ogranicze, e traktuj je jako co
oczywistego. Przypominaj chorego, ktry zapomnia, czym jest zdrowie. Mj umys tymczasem
potrafi zgbia obszary, o ktrych nigdy nie marzyem. Na przykad: byem zawsze kiepskim
matematykiem - teraz bez najmniejszego wysiku pojmowaem teori funkcji, geometri
wielowymiarow, mechanik kwantow, teori gier czy teori grup. Przeczytaem do poduszki"
pidziesit tomw Bourabaki i stwierdziem, e natychmiast pojmuj cae stronice, tak oczywiste
bowiem wyday mi si zawarte w nich idee.
Doszedem do wniosku, e studia matematyczne s pod wieloma wzgldami o wiele
bardziej poyteczne, ni dotd sdziem. Kiedy wracaem do starej mioci - historii - dogbne
zrozumienie jakiego okresu, uchwycenie wszystkich jego detali z tak intensywnoci, aby stay
si wrcz rzeczywiste, byo tak atwe, e budzio we mnie emocje zbyt silne, abym mg je znie.
Mj umys wzlatywaby na wyyny egzaltowanej kontemplacji, co prawdopodobnie mogoby
zwrci uwag pasoytw. Tak wic zostaem przy bezpieczniejszych studiach - matematyce. W
obrbie tej nauki umys mg wykonywa najbardziej skomplikowane akrobacje: jak rakieta mkn
przez matematyczny wszechwiat we wszystkie strony, a jednoczenie zachowa emocjonaln
trzewo.
Moje dowiadczenie z sekretark siedzc przy nastpnym stoliku zainteresowao Reicha na
tyle, e rozpocz wasne eksperymenty w tej dziedzinie. Odkry, e okoo pidziesit procent
kobiet i trzydzieci procent mczyzn w A.I.U. jest seksualnie przecionych". Niewtpliwie byo
to zwizane z upaami i kiepskim stanem gospodarki. Mona byo si spodziewa, e takie
natenie emocji, u podoa ktrego ley popd seksualny, bdzie oznaczao niski poziom
samobjstw w A.I.U. W rzeczywistoci by on nad wyraz wysoki. Gdy rozwaalimy t kwesti,

dostrzeglimy jej przyczyn. Ot intensywo ycia seksulanego i wysoki poziom samobjstw

byy bezporednio od siebie zalene i zwizane, oczywicie, z aktywnoci pasoytw. Seks
stanowi jedno z najgbszych rde satysfakcji czowieka; popd seksualny i ewolucja s ze sob
silnie powizane. Jeli w podstawowy popd zostanie sfrustrowany, wystpuje z brzegw i
przelewa si; usiuje znale zaspokojenie na wszystkie moliwe (zasadniczo niesatysfakcjonujce)
sposoby. Jednym z nich jest promiskuityzm, ktry by w A.I.U. zjawiskiem powszechnym. Jest to
ponownie kwestia zogniskowania" emocji. Mczyzna moe by przekonany, e tylko ta,
okrelona kobieta moe mu dostarczy satysfakcji seksualnej i zabiega o to, by staa si jego
kochank. Pasoyty przeszkadzaj na tyle, e nie jest on zdolny do zogniskowania" caej swej
energii w akcie seksualnym. Jest zrozpaczony: ona oddaa" mu si, w potocznym tego sowa
znaczeniu, a on nadal pozostaje nieusatysfakcjonowany. Jest to rwnie dezorientujce, jak
zjedzenie obfitego posiku i stwierdzenie, e nie zaspokoi on naszego godu. S dwa moliwe
sposoby wyjcia z powstaej sytuacji. Pierwszy polega na stwierdzeniu, e przedmiotem podania
seksualnego nie bya waciwa kobieta - wwczas mczyzna spiesznie rozglda si za nastpn;
drugi polega na przekonaniu, e normalny akt seksualny nie daje w peni satysfakcji: w
konsekwencji mczyzna prbuje znale sposoby, aby go uatrakcyjni i pogra si w perwersje
seksualne. Reich, dziki delikatnie i dyplomatycznie przeprowadzonym wywiadom, dowiedzia si
e ogromna cz nieonatych, piastujcych kierownicze stanowiska mczyzn w A.I.U., miao
opini osb o dziwnych" upodobaniach seksualnych.
Pewnego wieczoru, w tydzie po tym, gdy zaczlimy rozwaa owe zagadnienia
seksualne, Reich przyszed do mego pokoju z ksik, ktr rzuci na st.
- Znalazem kogo, komu moemy zaufa.
- Kogo? - chwyciem ksik, patrzc na tytu.
Teoria odruchu seksualnego - jej autorem by Zygmunt Fleishman z Uniwersytetu w
Berlinie. Reich odczyta na gos kilka fragmentw z ksiki i zrozumiaem, co mia na myli. Nie
byo wtpliwoci, e Fleishman by czowiekiem o wyjtkowej inteligencji, ktrego uwag skupiy
problemy anomalii w zaspokajaniu popdu seksualnego. Raz po raz uywa w ksice wyrae
brzmicych tak, jakby podejrzewa istnienie pasoytw umysu. Dowodzi, e perwersje seksualne
s rezultatem pewnego rodzaju skaenia naturalnych ludzkich de seksualnych i jest w nich jaki
element absurdu - na podobiestwo picia whisky po to, by ugasi pragnienie... Dlaczego jednak pyta - we wspczesnym wiecie satysfakcja seksualna jest czym tak bardzo rzadkim? To prawda,
e poddani jestemy nadmiernemu oddziaywaniu bodcw seksualnych, zawartych w ksikach,
czasopismach czy filmach. Jednak intensywno, z jak zjawisko to si rozpowszechnia wskazuje,

e chodzi tu o co zupenie innego. Nawet kobiety, ktrych gwnym deniem byo wyj za m i
wychowywa dzieci, wydaj si ulega fali seksualnych dewiacji, a liczba rozwodw, podczas
ktrych mowie oskaraj swe ony o niewierno, gwatownie wzrasta... Jak mona wyjani
owo osabienie denia do rozwoju u obydwu pci? Czy nie jest za to odpowiedzialny jaki, dotd
nieznany, czynnik o charakterze fizycznym czy psychicznym, ktrego dotychczas nie bralimy pod
uwag?
Jak skomentowa Reich, niektre partie ksiki brzmiay tak, jak gdyby autor obwinia
Boga o sfuszerowanie popdu seksualnego u ludzi poprzez uzalenienie go od wzajemnej
frustracji.
Tak, byo rzecz oczywist, e Fleishman jest naszym czowiekiem, a na tym obszarze
moemy znale wielu innych uczonych, ktrych take niepokoiy anomalie funkcjonawnia popdu
seksualnego. Jednym z naszych problemw byo to, jak si skontaktowa z rozmaitymi naszymi
potencjalnymi sprzymierzecami; przecie aden z nas nie mia czasu, by kry po wiecie i ich
wyszukiwa. W tym wypadku okazao si to niespodziewanie proste. Napisaem do Fleishmana
list, w ktrym ustosunkowaem si do pewnych tez zawartych w jego ksice i deklarowaem
zainteresowanie caoci problematyki. Wspomniaem zdawkowo, e niebawem bd w Berlinie i
chtnie bym si z nim wwczas skontaktowa. W przecigu tygodnia otrzymaem od niego dugi
list, w ktrym midzy innymi napisa: Tak jak wszyscy, z zapartym tchem ledz Paskie badania.
Czy nie bd. nachalny, gdy pozwol sobie przyjecha i spotka si z Panem? Odpisaem mu, e
bd bardzo rad z jego przyjazdu, niezalenie od tego kiedy przyjedzie, przy czym zasugerowaem,
by nastpio to w najbliszy weekend. Przysa mi telegram, w ktrym potwierdzi termin
przyjazdu. W trzy dni pniej pojechalimy z Reichem na lotnisko w Ankarze, by si z nim
spotka. Nastpnie przywielimy go do Diyarbakiru rakiet nalec do firmy. Spodoba nam si.
By inteligentnym, penym ycia pidziesicioletnim mczyzn o wspaniaym poczuciu humoru
oraz, typowym dla Niemcw, zainteresowaniu kultur. Potrafi fascynujco mwi o muzyce,
sztuce prymitywnej, filozofii i archeologii. Zrobi na mnie wraenie osoby, ktra w naturalny
sposb daa odpr pasoytom. A bya to bardzo nieliczna grupa ludzi...
Zaprosilimy go na dobry lunch w Diyarbakirze, podczas ktrego rozmawialimy jedynie o
wykopaliskach i problemach zwizanych z ruinami. Po poudniu polecielimy rakiet do Karatepe
(A.I.U. uznaa nasz obecno za doskona reklam firmy, co wizao si z takimi przywilejami,
ktre w ogle byy nie do pomylenia wczeniej, gdy Reich by ich konsultantem geologicznym)...
Pierwszy tunel by ju prawie na ukoczeniu; pokazalimy Fleishmanowi to co byo do pokazania,
a nastpnie take reszt eksponatw": odamek z bloku Abhotha, elektroniczne zdjcia napisw na
innych blokach i pozostae. By zafascynowany caoci problematyki: cywilizacj starsz ni

szcztki czowieka pekiskiego. Mia na ten temat swoj wasn teori, ktra wydawaa si by
sensown: twierdzi mianowicie, e Ziemia niegdy bya obiektem kolonizacji istot z innej planety,
prawdopodobnie z Jowisza lub Saturna. Podziela pogld Schradera, e wszystkie planety Ukadu
Sonecznego byy kiedy zaludnione przez istoty ywe i prawdopodobnie - jak nam to ju wiadomo
w przypadku Marsa - inteligentne. Nie sdzi, aby istoty te pochodziy z Marsa, a to z powodu jego
rozmiarw - masy dziesiciokrotnie mniejszej od naszej planety - i sabej grawitacji, ktre to fakty
wykluczay istnienie tam takich gigantw". Zarwno Jowisz, jak i Saturn miay wystarczajc
mas, a ich sia przycigania bya do dua, by mc wytworzy takie giganty.
Reich przeciwstawi takiej koncepcji swoj wasn teori. Dowodzi, e caa populacja
Ziemi bya wielokrotnie niszczona przez katastrofy, wywoane przez Ksiyc, a po kadym takim
zniszczeniu czowiek musia bolenie cofa si do wczeniejszych stadiw ewolucyjnych. Jeli - co
wydaje si prawie pewne - te katastrofy powodowane przez Ksiyc wywoyway potopy, to
wyjaniaoby, dlaczego owe staroytne cywilizacje - starsze o miliony lat od czowieka z holocenu
- znajdoway si a tak gboko w ziemi.
Tak wic dzie upyn nam na rnorakich dyskusjach. Wieczorem wybralimy si na
wspaniae przedstawienie The Pirates o f Penzance, wystawione przez towarzystwo operowe
A.I.U., a nastpnie poszlimy na kolacj do dyrektorskiej restauracji. Reich przygotowa gociowi
miejsce do spania we wasnym salonie i tam wanie udalimy si po kolacji. Cigle jednak nie
poruszalimy tematu pasoytw umysu, majc na uwadze niebezpieczestwo, na jakie si
naraamy nocnymi dyskusjami na ten temat. Skonilimy jednak Fleishmana do tego, by obszernie
przedstawi nam swoj teori popdu seksualnego. Koo pnocy by ju we wasnym ywiole i
wyoy nam znakomit wikszo swej teorii. Czasami udawalimy, e nie rozumiemy jego
wywodw, by zmusi go do ich ucilenia. Efekt przeszed nasze oczekiwania. Fleishman ze sw
rozleg wiedz naukow uchwyci ca spraw. Dostrzeg, e popd seksualny czowieka ma w
zasadzie charakter romantyczny, tak jak potrzeba poezji. Jeeli widok gr daje poecie
wtajemniczenie w niemiertelno", to wie on bardzo dobrze, e gry w rzeczywistoci nie s
bogami w chmurach". Wie, e to jego wasny umys dodaje im majestatu albo widzi je raczej jako
symbol ukrytego majestatu swego wasnego umysu. Ich ogrom i nieprzystpno odzwierciedla
jego wasny ogrom i nieprzystpno. Natomiast kiedy mczyzna romantycznie zakochuje si w
kobiecie, to poeta tkwicy w nim widzi j jako narzdzie rozwoju. Czysta moc popdu seksualnego
jest bosk si tkwic w czowieku, i to wanie bodziec seksualny moe t moc wyzwoli, tak jak
widok gry wywouje przeycie pikna. Czowieka winnimy ujmowa nie jako jedno, lecz jako
nieustajc walk pomidzy wyszym i niszym ja". Perwersja seksualna, jak to stwierdzi de
Sade, reprezentuje jedno i drugie ja" zamknite razem i znajdujce si w cigym konflikcie; s

one tak cile ze sob sczepione, e nie mona ich rozdzieli. Nisze ja" korzysta rozmylnie z
energii wyszego ja" i uywa jej do swych wasnych celw.
W tym miejscu wtrci si Reich:
- Jak pan zatem wytumaczy gwatowny wzrost perwersji seksualnych w tym kraju?
- No wanie - odpar Fleishman ponuro. - Ludzkie nisze ja", jak si wydaje, jest
wspomagane sztucznie z zewntrz. By moe mamy do czynienia ze schykiem naszej cywilizacji,
ktra, pozbawiona ywotnych si, nie jest w stanie wspomaga swego wyszego ja".
Nie, w to nie mg uwierzy. Podobnie nie wierzy, e rdo wspczesnych nerwic tkwi w
fakcie, i czowiek nie jest w stanie zaaprobowa tego, e jest cywilizowanym zwierzciem; w
rzeczywistoci zwierzciem poddanym intensywnym procesom uprzemysowienia. Czowiek
dysponowa wystarczajc iloci czasu, by przystosowa si do ycia w wielkich miastach. Nie,
wyjanienie tego zjawiska jest z pewnoci odmienne...
W tym momencie ziewnem i stwierdziem, e chtnie bym kontynuowa dyskusj, ale
jutro, przy niadaniu. Jeli nie wezm mi tego za ze, to udam si na spoczynek. Mamy bowiem
przed sob jeszcze dugi dzie, ktry specjalnie zaplanowalimy powici Fleishmanowi... Reich
popar mnie w tym wzgldzie. Dyskusja bya zbyt interesujca, by j kontynuowa, gdy bylimy
zmczeni. Tak wic poegnalimy si i udalimy na spoczynek.
Nastpnego ranka, przy niadaniu, z zadowoleniem stwierdzilimy, e Fleishman jest w
znakomitym nastroju. Nie ulegao wtpliwoci, e weekend by dla niego niezwykle stymulujcy.
Na pytanie, co planujemy na dzi, odpowiedzielimy, e chcielibymy porozmawia z nim o czym
po niadaniu. Przeszlimy pniej do pokoju Reicha, ktry kontynuowa przerwan w nocy
dyskusj dokadnie w tym miejscu, gdzie j zakoczylimy. Reich przywoa stwierdzenie
Fleishmana, e ludzkie nisze ja wydaje si by wspomagane skd z zewntrz". Nastpnie
odda gos mi, abym opowiedzia histori Karela Weissmana oraz odkrycia przez nas pasoytw.
Zajo nam to ze dwie godziny, ale ju na pocztku wiedzielimy, e kierujemy sowa do
waciwego czowieka. Przez pierwsze dwadziecia minut podejrzewa jak mistyfikacj z naszej
strony. Dziennik Karela przekona go jednak definitywnie do tego, o czym mwilimy. Od tego
momentu da si przekona zupenie. Gdy jednak zacz si zbytnio ekscytowa tym faktem, Reich
szybko zwrci mu uwag, e jest na najlepszej drodze, by zaalarmowa pasoyty. Nastpnie
wyjani, dlaczego czekalimy do rana, by go wtajemniczy w nasze odkrycie. Pniej sucha nas
ju spokojnie i rozwanie, a z zacitej linii jego ust wida byo dobitnie, e pasoyty znalazy
nastpnego, gronego przeciwnika.

W pewnym sensie Fleishmana atwiej byo przekona ni Reicha. Wystarczy wspomnie, e

studiowa filozofi i powici jeden semestr Wilsonowi i Husserlowi. Pniej szczeglnie
przekonywajce okazay si nasze pokazy zdolnoci PK.
Fleishman kupi dla swej wnuczki pik z kolorowej skry, ktr Reich odbija si swego
umysu po caym pokoju. Natyem wasne i po pokoju zacza fruwa ksika. Nastpnie
przyszpiliem do stou pszczo, ktra wciekle bzyczaa, nie mogc si poruszy ani na cal.
Podczas gdy kontynuowalimy wyjanienia, Fleishman wci powtarza:
- Mj Boe, wszystko si zgadza...
Jedn z zasadniczych tez jego koncepcji byo pojcie opodatkowania wiadomoci".
Wykazalimy mu, e w podatek by w duej mierze cigany przez pasoyty.
Fleishman by naszym pierwszym uczniem. Cay dzie spdzilimy na tym, by go nauczy
tego wszystkiego, co sami wiedzielimy: jak wyczuwa obecno pasoytw, jak zamkn przed
nimi umys, gdy si pojawi. Na razie nie byo potrzeby, aby przekazywa mu co wicej.
Natychmiast wyprowadzi najistotniejszy wniosek - poprzez chytr sztuczk stosowan przez
pasoyty, czowiek nie by w stanie obj w posiadanie obszarw, ktre mu si jak najbardziej
naleay, a ktre byy krain umysu; i e wystarczy przejrze ich zamiary, by zniszczy wszelkie
przeszkody uniemoliwiajce objcie jej w posiadanie. Mga, rozcignita nad krain umysu
rozpraszaa si, a czowiek rozpoczyna podr po nowo odkrytym kontynencie tak, jak wczeniej
by podrnikiem na morzach, w powietrzu i w przestrzeni. Co uczyni potem, zaley wycznie od
niego samego. Moe po prostu uda si na wycieczk po nowej krainie dla czystej przyjemnoci,
moe te wyruszy, by zbada now krain, krelc jej map. Wyjanilimy, dlaczego nie
odwaylimy si uy rodkw psychodelicznych, a take o co moemy wzbogaci fenomenologi.
Zjedlimy obfity lunch; jednak poranny wysiek spowodowa, e poczulimy gd. Pniej
nadesza kolej na to, aby Fleishman mwi. Jako psycholog zna wielu ludzi, ktrzy stawiali sobie
te same pytania co i on. W samym Berlinie byo ich dwch: Alvin Curtis z Instytutu Hirschfelda i
Vincent Gioberti, jego byy student, obecnie profesor na uniwersytecie. Wspomnia nam wwczas o
Amesie i Thompsonie z Nowego Jorku, o Spencefieldzie i Aleksieju Remizowie z Yale, o Shlafie i
Herzogu, Klebnikowie i Didringu z Massachusetts Institute. Wtedy te wspomnia o Georges'u
Ribot, osobie, ktra o may wos nas nie zniszczya...
Podczas tego wanie wieczoru usyszelimy take po raz pierwszy nazwisko Feliksa
Hazarda. Ani Reich, ani ja nie wiedzielimy zbyt wiele o literaturze wspczesnej ; zainteresowanie
Hazarda problematyk seksu skierowao na niego uwag Fleishmana. Dowiedzielimy si, e
Hazard cieszy si wrd awangardy wysokim uznaniem za prezentowanie w swych pogldach
dziwacznej mieszaniny sadyzmu, science-fiction i znudzonego wiatem pesymizmu.

Najprawdopodobniej by opacany przez pewien nocny lokal w Berlinie skupiajcy zboczecw.

Nie wymaga od niego niczego wicej, prcz przebywania tam przez okrelon liczb godzin w
miesicu i dawania bywalcom klubu okazji do podziwiania siebie. Fleishman opowiedzia nam o
jego ksikach i doda ciekaw informacj: a mianowicie, e by on wczeniej narkomanem, ktry,
jak twierdzi, sam si wyleczy z tego naogu. Wszystko, co mwi o Hazardzie wskazywao, e by
on kolejnym zombi"', opanowanym przez pasoyty. Fleishman spotka si z nim tylko jeden
jedyny raz i nie byo to przyjemne dowiadczenie. Opisa go, jak nam powiedzia, w swym
dzienniku nastpujco: Umys Hazarda jest jak wieo otwarty grb..." Przez wiele dni po tym
spotkaniu czu si, jak twierdzi, przygnbiony.
Nasuwao si teraz pytanie: czy powinnimy cile wsppracowa ze sob, czy te
pozostawi pozyskiwanie nowych sojusznikw Fleishmanowi? Zgodzilimy si, e to drugie
rozwizanie mogo by niebezpieczne; byoby znacznie lepiej, gdybymy decyzje mogli
podejmowa we trjk. Z drugiej jednak strony mielimy mniej czasu, ni sdzilimy. Byo rzecz
bardzo wan, aby zebra ma armi ludzi o wysokich walorach intelektualnych. Kada nowa
osoba w naszych szeregach przybliaa realizacj zadania. atwo byo co do tego przekona
Fleishmana, gdy nas byo dwch, a on jeden. Jeli bdzie nas wystarczajco duo, przekonamy
cay wiat. A wwczas rozpocznie si prawdziwa walka...
W wietle tego, co si zdarzyo, nasza wczesna pewno siebie bya wprost
niewiarygodna. Trzeba jednak pamita e, jak dotd, szczcie nam sprzyjao. Uwierzylimy, e
pasoyty s bezbronne wobec ludzi, ktrzy zdali sobie spraw z ich istnienia.
Pamitam, jak w drodze na lotnisko, gdzie odwielimy Fleishmana, patrzc na tumy na
cudownie owietlonych ulicach Ankary, powiedzia:
- Czuj si, jakbym podczas tego weekendu umar i narodzi si na nowo jako zupenie inna
osoba...
Na lotnisku z kolei zauway:
- To dziwne, ale ci wszyscy ludzie robi na mnie wraenie upionych; wszyscy oni s
somnambulikami.
Wiedzielimy, e nie ma potrzeby martwi si o Fleishmana. Wanie obejmowa w
posiadanie krain umysu".
Teraz wszystko zaczo si toczy tak szybko, e cae tygodnie wydaway si nieustannym
cigiem wydarze. Trzy dni pniej Fleishman wrci, przywoc ze sob Alvina Curtisa i Vincenta
Gioberti. Przylecia w czwartek rano, a odlecia tego samego dnia, o pitej po poudniu. Curtis i
Gioberti byli wymarzonymi dla nas osobami. Szczeglnie Curtis, ktry, jak si wydawao, doszed
do interesujcego nas problemu poprzez studiowanie filozofii egzystencjalnej i ktry, dziki

wasnym badaniom, wyprowadzi wnioski bardzo bliskie odkryciu istnienia pasoytw. Jedno nas
tylko zmartwio: Curtis rwnie wspomina o Feliksie Hazardzie, co utwierdzio nas w podejrzeniu,
e Hazard moe by bezporednim agentem pasoytw, zombi", ktrego umys opanowany zosta
cakowicie podczas jednego z narkotycznych stuporw. Najwidoczniej Hazard zaraa zem wielu
ludzi, a niektre neurotyczne mode dziewczta uznaway kontakt z nim za niezwykle stymulujcy.
Na Curtisie zrobi to samo przygnbiajce wraenie co na Fleishmanie. Co gorsza, Hazard
dwukrotnie wyszydzi prace Curtisa w jednym z awangardowych czasopism, wydawanych w
Berlinie. Curtis musia wic by bardziej ostrony ni my wszyscy, gdy w oczach pasoytw by
ju podejrzany.
Gdybymy nie byli tacy naiwni, jak bylimy, to zrobilibymy co, aby zabi Hazarda. Nie
byoby to przecie nic trudnego. Fleishman rozwin ju w takim stopniu zdolnoci PK, e
odrobina treningu pozwoliaby je na tyle udoskonali, by tak pokierowa Hazardem, aby wpad pod
przejedajcy samochd kierowany, dajmy na to, przez Curtisa lub Giobertiego. Mielimy jednak
skrupuy. Trudno byo bowiem tak do koca uwiadomi sobie, e Hazard by ju martwy i e
istniaa tylko kwestia tego, jak wyrwa jego ciao spod kontroli pasoytw.
Przez nastpne trzy tygodnie Fleishman pojawia si w kady weekend, zawsze przywoc
ze sob jakich nowych sprzymierzecw: Spencefielda, Amesa, Cassella, Remizova, Lascaratosa
(z Uniwersytetu Ateskiego), braci Grau, Jonesa, Didringa oraz pierwsz pord nas kobiet, Sigrid
Elgstrm z Instytutu Sztokholmskiego. Wszyscy przeszli przez nasze rce w cigu dwudziestu dni.
Z mieszanymi uczuciami oceniaem to wszystko, co si dziao. Z jednej strony z du ulg
przyjmowalimy fakt, e tajemnica nasza zatacza coraz wiksze krgi i nie jestemy ju z Reichem
jej jedynymi stranikami; z drugiej strony cigle obawiaem si, e kto moe popeni jaki bd i
wzbudzi podejrzenia pasoytw. Mimo i cigle przekonywaem sam siebie, e nie s one w
rzeczywistoci grone, instynkt podpowiada mi, by przykada wag do utrzymywania caej naszej
akcji w tajemnicy.
Rozwj wypadkw by czasami niezwykle fascynujcy. Bracia Grau, Louis i Heinrich, byli
sobie zawsze bliscy, czya ich wi telepatyczna. Przecigali nas wszystkich w nabywaniu
umiejtnoci psychokinetycznych i wykazywali, e - by moe - nie docenialimy wagi PK. Sam
byem wiadkiem, gdy w sali antykw w British Museum przesunli marmurowy blok, wacy
trzydzieci ton, koncentrujc si wsplnie. Obecni przy tym byli take Jannis Lascaratos, Emlyn
Jones, Georges Ribot i Kenneth Furneaux (dyrektor sekcji archeologicznej, ktrego inicjacji"
dokonaem ja sam). Bracia wyjanili nam, e dokonali tego dziki pewnego rodzaju wzajemnemu
wzmocnieniu swych wysikw. Wtedy zupenie nie bylimy w stanie ich poj.

Nim przejd do opisu pierwszego nieszczcia, jakie nam si przydarzyo, powinienem

powiedzie co wicej o zjawisku PK, jako e gra ono pewn rol w mej opowieci. Jest to,
oczywicie, prosta i naturalna konsekwencja naszego odkrycia, dana nam, bymy mogli walczy z
pasoytami. Kiedy rozpoczem praktykowa Husserlowskie wytyczne, zdaem sobie od razu
spraw, e ludzie pomijaj co niezwykle istotnego, a odnoszcego si do ycia, mimo i jest to
fakt na tyle oczywisty, by kady mg go dostrzec. Tajemnica ta jest nastpujca: niezadowalajca
jako ludzkiego ycia - i wiadomoci - wynika z tego, e strumie uwagi, jak kierujemy ku
wiatu, jest do kiepski. Wyobramy sobie, e mamy reflektor o wielkiej mocy, posiadajcy
zwierciada. Kiedy go wczymy, uzyskujemy silne wiato, ale rozprasza si ono we wszystkich
kierunkach, a znaczna jego cz zostaje zaabsorbowana przez wntrze reflektora. Kiedy
zainstalujemy w nim zwierciado wklse, strumie ulegnie polaryzacji i utworzy wizk mknc
przed siebie jak pocisk czy wcznia. Strumie wiata natychmiast staje si dziesiciokrotnie
silniejszy... Ale i to stanowi jedynie prodek, poniewa - mimo i wszystkie promienie biegn w
jednym kierunku - fale wietlne nie biegn w rwnym rytmie"; zachowuj si jak
niezdyscyplinowana armia idca ulic. Jeli przepucimy teraz wiato przez laser, rezultat bdzie
taki, e fale pomaszeruj w jednym rytmie", a ich moc wzronie tysickrotnie; podobne bd
armii, ktrej krok rytmicznie maszerujcych onierzy spowodowa, e rozpady si mury Jerycha.
Umys ludzki stanowi rodzaj takiego reflektora, ktry wysya ku wiatu strumie uwagi".
Ale zawsze by to reflektor bez zwierciada; uwaga nasza przeskakuje co sekund z miejsca na
miejsce. Nie posiadamy umiejtnoci ogniskowania i koncentrowania tego strumienia, mimo e
zdarza si nam to czsto. Fleishman, na przykad, stwierdzi, e orgazm seksualny jest wanie
takim skoncentrowanym i zogniskowanym strumieniem" wiadomoci (lub uwagi). Strumie
uwagi staje si nagle mocniejszy, co w efekcie przynosi intensywne uczucie przyjemnoci.
Natchnienie" poetw polega dokadnie na tym samym. Czasem, szczliwym trafem, nastpuje
jakie przypadkowe nastrojenie umysu i strumie uwagi polaryzuje si na chwil; wwczas,
niezalenie od tego co jest przedmiotem uwagi, wydaje nam si przemienione, nosi znami
wspaniaoci i wieoci marzenia. Nie ma chyba potrzeby dodawa, e tak zwane wizje
mistyczne" wanie na tym polegaj - na przypadkowym zastosowaniu lasera. Kiedy Jakub Boehme
zobaczy odbite od cynowej misy wiato i owiadczy, e widzia niebiaskie przestrzenie, to
mwi szczer prawd.
Ludzie nigdy nie zdali sobie sprawy z tego, e ycie ich jest dlatego szare, gdy strumie
ich uwagi jest rozproszony; jakkolwiek, powtarzam, sekret ten znajdowa si od stuleci w zasigu
wycignitej rki. A od roku 1800, przed jego odkryciem - ktre wydawao si nieuniknione po
Beethovenie, Goethem i Wordsworth'ie - skutecznie przeszkadzay nam pasoyty. Osigny to

gwnie dziki wykorzystaniu ludzkiej tendencji do rozpraszania i marnowania czasu na rzeczy

trywialne. Czasem zawita komu nagle jaka wielka myl i wwczas przez chwil umys jego
ulega zogniskowaniu. Ale w tym momencie wkracza nawyk. Brzuch zaczyna burcze, gardo
ogarnia sucho, a cichy, faszywy gosik szepce: Id i najpierw zaspokj swe potrzeby fizyczne,
dopiero potem bdziesz mg skoncentrowa si lepiej na tej kwestii". Czowiek jest mu posuszny
i natychmiast zapomina o wielkiej idei, ktra mu zawitaa.
Z chwil, gdy jednostka uwiadomi sobie fakt, e uwaga jego jest strumieniem" (albo - jak
to uj Husserl - wiadomo jest intencjonalna"), odkrywa fundamentalny sekret umysu. Teraz
musi si tylko nauczy tego, jak w strumie polaryzowa. To wanie tak spolaryzowany"
strumie wywouje zjawisko PK.
Tym, co odkryli bracia Grau, cakiem zreszt przypadkowo, by sposb wzajemnego
wykorzystywania swych umysw jako laseru, aby dokona fazowania" tego strumienia. Nie byli
w tej kwestii wcale mistrzami: marnowali okoo 99% mocy strumienia. Ale nawet ten pozostay 1%
wystarczy, aby z ogromn atwoci przesun blok wacy piset ton, gdyby znajdowa si pod
rk.
A nadesza noc, 14 padziernika, kiedy spotkaa nas katastrofa. Nie wiem, kto jest
odpowiedzialny za zaalarmowanie pasoytw. Prawdopodobnie Georges Ribot - do dziwny may
facet, wprowadzony przez Giobertiego. Ribot pisa rozmaite ksiki na temat telepatii, magii,
spirytyzmu i tym podobnych zjawisk o tytuach takich, jak np.: Ukryty Zakon albo Od Atlantydy
do Hiroszimy; zaoy take czasopismo Les Horizons de L'Avenir". By moe nie byoby rzecz
zbyt uczciw nie powiedzie, e Gioberti le oceni tego czowieka. Ribot by osob o bystrym
intelekcie i dobrym matematykiem. Jego ksiki wskazyway na to, e by bardzo bliski odkrycia
istnienia pasoytw. Z drugiej jednak strony, byy one zbyt spekulatywne, zbyt mao naukowe.
Przechodzi z atwoci od Atlantydy do fizyki atomowej, od prymitywnych obrzdw
plemiennych do cybernetyki. Na pewno zepsuby solidn argumentacj na rzecz teorii ewolucji,
przemycajc jaki nie sprawdzony fakt" z literatury spirytystycznej. Cytowa jednym tchem
szalecw i naukowcw. Przyjecha do Diyarbakiru specjalnie, eby zobaczy si ze mn: drobny
mczyzna o szczupej, nerwowej twarzy i intensywnie przenikliwych, czarnych oczach. Zrobi na
mnie natychmiast wraenie osoby, na ktrej nie mona polega w takim samym stopniu jak na
pozostaych, pomimo posiadanej inteligencji i wiedzy. Jego ruchy byy zbyt nerwowe i szybkie.
Miaem poczucie, e jest w porwnaniu z innymi mniej stabilny, sabszy umysowo. Reich wyrazi
to sowami: Nie jest wystarczajco obiektywny".

O dziesitej wieczorem robiem w swoim pokoju notatki. Nagle ogarno mnie

rozdygotanie, ktre wskazywao na pojawienie si pasoytw. Czuem si dokadnie tak, jak w
moim pokoju na Percy Street. Sdziem, e robi co w rodzaju okresowego testu na mnie, tak wic
po prostu pozwoliem swej nowej osobowoci wsikn w star i zaczem rozmyla nad pewnym
szachowym problemem. Specjalnie mylaem powoli, studiujc kady aspekt problemu, cho
umys mg doj do kocowej konkluzji natychmiast. Tymczasem pozwoliem, aby mj tok
mylowy zosta zakcony; wstaem i nalaem sobie soku pomaraczowego (przestaem w ogle
pi alkohol, ten sam efekt bez trudu mogem osign dziki chwilowej koncentracji). Pniej
udaem, e zgubiem wtek i pracowicie zaczem od pocztku. Po p godzinie - czy co koo tego
- ziewnem i pozwoliem umysowi na zmczenie. Przez cay ten czas byem wiadom tego, e
obserwuj mnie i to na wyszym poziomie wiadomoci ni wwczas na Percy Street. Rok
wczeniej nie odczubym nawet przygnbienia wynikajcego z takiej obserwacji. Bya ona
cakowicie poza kategoriami wiadomego czy niewiadomego.
Kiedy po dziesiciu minutach leenia w ku stwierdziem, e odeszy, zaczem
zastanawia si, co te mogyby mi zrobi, gdyby zdecydoway si na zaatakowanie. Trudno byo
przewidzie, lecz czuem, e mj umys jest wystarczajco silny, aby odeprze nawet wyjtkowo
silny atak.
O pnocy zadzwoni wideotelefon. By to Reich; wyglda na zmartwionego.
- Byy u ciebie?
- Tak. Odeszy p godziny temu.
Reich powiedzia:
- Mi day spokj dopiero przed chwil. Dowiadczyem ich, tak naprawd, po raz pierwszy i
niezbyt mi si to podobao. S silne, silniejsze, ni sdzilimy.
- Nie wiem... Sdz, e jest to rodzaj rutynowego testu. Udao ci si ukry myli?
- O, tak. Tak si szczliwie zoyo, e pracowaem nad inskrypcjami Abhotha. Po prostu
musiaem intensywnie skupi si na tym problemie i myle dwa razy wolniej.
- Dzwo, jeli bdziesz potrzebowa jakiej pomocy. Myl, e moglibymy sprbowa
zsynchronizowa nasze umysy tak, jak bracia Grau. Moe to si okaza pomocne.
Poszedem spa. Przezornie pozwoliem wiadomoci powoli zapada w sen, jak za
dawnych lat, zamiast wyczy j natychmiast tak, jak si wycza wiato.
Przebudziem si z uczuciem ucisku, zblionym do kaca albo pocztkw choroby. Czuem,
e mj umys zosta jakby otamowany i skrpowany; byo to uczucie podobne do tego, jakiego
dowiadczaoby moje ciao, gdybym zasn w jakim mokrym i zimnym pomieszczeniu.
Natychmiast zorientowaem si, e czas gry w ciuciubabk min. Weszy w mj umys

niepostrzeenie, kiedy spaem i byem obecnie ich winiem. Podobny byem do czowieka,
ktremu ciasno skrpowano rce i nogi.
A jednak nie byo to tak nieprzyjemne, jak mi si wczeniej wydawao. Ich obecno nie
wzbudzaa we mnie, jak wczeniej sdziem, obrzydzenia. Byy czym dla mnie obcym i miay w
sobie co, jakbym to wyrazi, metalicznego".
Nie miaem pojcia, jak si broni. Znajdowaem si jakby w areszcie domowym, gdzie
jedyn szans przetrwania jest przekonanie swych oprawcw, e si pomylili. Zareagowaem tak,
jakbym zareagowa na nie wczeniej: pewn doz strachu, zaskoczenia, ale bez paniki. Tak jakbym
wiedzia, e to, czego dowiadczam, zwalcz okrelon dawk aspiryny. Zaczem analizowa
przebieg poprzedniego dnia, aby stwierdzi, czemu mam przypisa ow chorob.
Przez ponad p godziny nie wydarzyo si nic nowego. Po prostu leaem, zupenie biernie,
nie przejmujc si zbytnio tym, co si ze mn dzieje; zastanawiaem si tylko, czy ich uchwyt
zeleje. Czuem, e jeli bdzie to konieczne, zbior w sobie do siy, aby zrzuci je z siebie.
Potem zdaem sobie spraw, e takie zachowanie nie miao najmniejszego sensu. Wiedziay
doskonale, e udaj, i nic nie wiem... Gdy tylko to sobie uzmysowiem, rozpocz si nastpny
etap. Tak jak gdyby to wyczuy. Zaczy wywiera na mj umys presj, rodzaj nacisku, ktry
dawnej doprowadziby mnie do obdu. Podobnie jak fizyczne mdoci powoduj uczucie
fizycznego przygnbienia, tak te ten nacisk wywoywa wraenie przygnbienia umysowego.
Oczywicie, musiaem si broni, ale postanowiem jeszcze nie ujawnia caej swej siy.
Przyjem taktyk biernej obrony udajc, e nie dotar do mnie jeszcze fakt ich ataku.
Prawdopodobnie miay wraenie, e powstrzymuj nacisk stutonowego bloku. Mimo i atak ich
przybiera na sile, byem spokojny o rezultat starcia. Doskonale wiedziaem, e potrafi znie
nacisk pidziesit razy wikszy...
Ale ju p godziny pniej czuem, e mj umys dwiga adunek o ciarze Mount
Everestu. Wci jeszcze dysponowaem rezerwami, ale jeli atak potrwaby duej, mogyby si
wyczerpa. Nie pozostao mi nic innego, ni zaatakowa. Napryem si jak czowiek zrywajcy
okowy i zrzuciem je. Zogniskowaem strumie uwagi, rwny w swej intensywnoci orgazmowi
seksualnemu i skierowaem go na nie. Mogem sw moc zwikszy dziesiciokrotnie, ale chciaem
wci trzyma je w niepewnoci co do mej siy. Nadal byem spokojny i daleki od paniki. W jakim
sensie walka ta sprawiaa mi przyjemno. Jeli zwyci, nie bd musia w przyszoci tak
starannie skrywa swej siy, poniewa i tak j poznaj.
Wyniki pierwszego starcia nie byy w peni zadowalajce. Mimo i ciar znik, a pasoyty
prysy, to miaem wraenie, e nie doznay adnego uszczerbku. Przypominao to walk z cieniem.

Czubym si w peni usatysfakcjonowany, gdybym wiedzia, e je trafiem, tak jak bokser, kiedy
widzi, jak cios jego pici trafia w przeciwnika; ale jasne byo, e chybiem.
Kontratak z ich strony nastpi prawie natychmiast. Tym razem by tak nagy i gwatowny,
e zmuszony byem odpiera ciosy - cakiem na to nie przygotowany. Mona powiedzie, e
wygldao to tak, jakby waciciel domu walczy z hord wczgw, prbujcych wedrze si do
jego domu. Czuem, e istoty te s czym podrzdnym, na podobiestwo robactwa, dla ktrego nie
ma miejsca w moim umyle. Byy jak szczury z kanaw, ktre urosy w si i postanowiy
zaatakowa, a moim zadaniem byo pokaza im, e nie bd pod adnym pozorem tolerowane. Nie
baem si; czuem, e jestem u siebie i e to one s intruzami. Kiedy wrciy ponownie,
zaatakowaem czujc, e znowu si rozpierzchaj.
Czasem niewtajemniczeni zadaj mi pytanie, czy widziaem" je albo, czy czuem, jaki
maj ksztat. Odpowied brzmi: nie". By zilustrowa to, co czuem najlepiej wyobrazi sobie, e
jest si spoconym i zmczonym, a wszystko wok le idzie. Ilekro prbuje si przej przez ulic,
zawsze, tu przed nosem, przejeda z ogromn szybkoci autobus. Ma si poczucie, e wiat jest
wrogi, a ycie jest jak bieg pomidzy dwoma szpalerami choszczcych nas bandytw. Znika
poczucie bezpieczestwa, za wszystko w yciu zaczyna si wydawa straszliwie kruche i
nietrwae. Daje to pewne pojcie o tym, czym jest taki atak. Dawniej uznabym go za zwyky
przypyw pesymizmu i alu nad sob. Szybko znalazbym jakie konkretne zmartwienie, aby nada
tym uczuciom praktyczny sens. Wszyscy staczamy takie walki sto razy dziennie: ostatecznymi
zwycizcami zostaj ci, ktrzy porzucaj negatywne mylenie i nie zamartwiaj si na mier, a
zaczynaj myle o realizacji jakich wanych celw. (Wszyscy stosowalimy sztuczk z ucieczk
w swj wewntrzny wiat). Trening kilku ostatnich miesicy spowodowa, e wiat ten sta si dla
mnie o wiele bardziej dostpny; moja sia miaa swe rdo w optymizmie i myleniu
pozytywnym", jeli wolno mi uy tego sformuowania.
Walczyem z nimi jeszcze prawie godzin. Nie dopuszczaem do siebie myli o tym, co
bdzie, jeli pojawi si ich miriady; e bd mogy atakowa mnie tygodniami tak dugo, dopki
mj umys nie wyczerpie cakowicie swych si. Kiedy myl taka si pojawia, czym prdzej j
zdawiem. Bya ona bowiem gwnym rdem niebezpieczestwa.
O pitej, mimo lekkiego zmczenia, nie byem ani na krztyn przygnbiony. Odniosem
wwczas wraenie, e otrzymay nowe posiki i szykuj si do ponownego, zmasowanego ataku.
Tym razem postanowiem zaryzykowa i pozwoli im podej bliej. Chciaem zobaczy, czy uda
mi si je zrani. Pozwoliem im wic, aby napary na mnie w masie. Pozwoliem im podej tak
blisko, e poczuem, i si dusz. Byo to odczucie pene przeraenia, tak jakby pozwoli komu
zacisn na szyi ptl. Ciar wzrasta; nadal nie stawiaem oporu. Kiedy nacisk sta si zupenie

nie do zniesienia, zebraem wszystkie siy i uderzyem, jakbym strzeli z armaty w sam rodek
tumu. Tym razem nie chybiem. Nawet jeli byy lekkie jak rj much, to zagszczenie byo tak
wielkie, e nie mogy wycofa si wystarczajco szybko. Czuem olbrzymi satysfakcj z tego, e
zniszczyem ich ogromn ilo.
Teraz, przez p godziny, panowa spokj. Cigle tam jeszcze byy, ale jasne byo, e
znajdoway si w szoku. Pniej odkryem, co byo tego przyczyn. Dziki miesicom
przygotowa nauczyem si aktywizowa wewntrzne siy mogce stanowi umysowy
odpowiednik bomby wodorowej. Uyem jej po raz pierwszy, tak wic nie mogem mie pojcia o
jej mocy. Rzuciy si na mnie jak horda szczurw na maego kodaka i nagle przekonay si, e
atakuj tygrysa w sile wieku. Nic dziwnego, e tak mocno to nimi wstrzsno. Czuem wielk
satysfakcj. Mimo e uyem wszystkiego, czym dysponowaem, nie byem jednak wyczerpany.
Czuem si wiey i silny jak zwykle, a rado ze zwycistwa dodawaa mi skrzyde; tak e
mgbym kontynuowa walk jeszcze tygodniami.
Jednak kiedy wiato dnia zaczo si sczy poprzez zasony, zrozumiaem, e stoj w
obliczu czego, na co nie jestem przygotowany. Byo to przedziwne uczucie; tak jakbym nagle
poczu pod stopami zimn wod, ktra zacza si podnosi. Musiao min troch czasu, nim
zdaem sobie spraw, e atakuj mnie z miejsca znajdujcego si w umyle, ktrego istnienia nie
bytem zupenie wiadom. Byem silny, gdy posikowaem si w walce z nimi wiedz, ale
powinienem mie wiadomo, e moja wiedza o umyle jest aonie nika. Byem podobny do
astronoma, ktry zna jedynie Ukad Soneczny, a sdzi, e posiad wiedz na temat caego
wszechwiata.
Atak pasoytw wyprowadzony zosta z obszaru, znajdujcego si poniej poziomu
samowiedzy. To prawda, niewiele czasu powiciem tej warstwie, ale - zreszt susznie - uznaem,
e naley to odoy do czasu, gdy si bardziej podszkol. Ju wczeniej czsto stwierdzaem, e
nasze ludzkie ycie oparte jest cakowicie na przesankach", ktre uznajemy za niepodwaalne.
Dziecko uwaa, e rodzice i jego dom s czym absolutnie pewnym; pniej za co rwnie
pewnego przyjmuje si kraj i spoeczestwo. Potrzebujemy takiej pewnoci, aby od czego zacz.
Dziecko bez rodzicw i normalnego domu nie rozwinie w sobie poczucia bezpieczestwa. To, ktre
miao normalny dom, moe pniej nauczy si krytykowa rodzicw albo cakowicie ich odrzuci
(cho jest to mao prawdopodobne), ale czyni tak dopiero wtedy, gdy jest wystarczajco pewne
siebie.
Oryginalno wybitnych mylicieli polega na odrzucaniu takich wanie podprek", jedna
po drugiej. Mog nadal kocha rodzicw, swj kraj, ale kochaj z pozycji siy, mocy, ktrej
pocztkiem bya negacja.

W rzeczywistoci istoty ludzkie nigdy, tak naprawd, nie staj si w peni samodzielne. S
leniwe i wol . zawsze czym si podpiera. Mona by absolutnie oryginalnym matematykiem, a
jednoczenie pozostawa niewolniczo zalenym od ony. Mona by wielkim wolnomylicielem, a
jednoczenie czerpa znacznie wicej psychicznego komfortu, niby si mogo wydawa, z
podziwu kilku przyjaci czy uczniw. Krtko mwic: ludzie nigdy nie kwestionuj wszystkich
swych podprek"; podwaaj tylko niektre z nich, a reszt traktuj nadal jako niewzruszon
baz.
Byem tak bardzo zaabsorbowany przygod polegajc na odkrywaniu nowych obszarw
umysu oraz negowaniu swej starej osobowoci i jej podstaw, e pozostaem zupenie niewiadomy
tego, e nadal podpieram si dziesitkami rozmaitych potocznych zaoe. Przykadowo, pomimo
e czuem, i moje ja" ulega zmianie, nadal miaem silne poczucie tosamoci. Nasze najbardziej
fundamentalne poczucie tosamoci polega na zakotwiczeniu wasnego ja" na dnie bardzo
gbokiego morza. Cigle patrzyem na siebie jako na mieszkaca Ukadu Sonecznego,
zakotwiczonego w konkretnym czasie i przestrzeni. Czas i przestrze traktowaem jako co
niepodwaalnego. Nie zadawaem sobie pyta, gdzie byem przed narodzinami i gdzie bd po
mierci. Nie postawiem nawet problemu mierci; pozostawiem to wszystko do zbadania"
pniej.
Obecnie pasoyty dotary do owych fundamentalnych cum, kotwiczcych moj tosamo i
potrzsay nimi. Janiej tego nie potrafi wyrazi. Na razie, e tak powiem, nie zaczy wyciga
kotwic; byo to bowiem ponad ich siy. Ale trzsy acuchami kotwicznymi, co spowodowao, e
nagle straciem poczucie bezpieczestwa i to tam, gdzie czuem si najbardziej pewnie.
Nagle zadaem sobie pytanie: Kim jestem? - I to w najgbszym tego sowa znaczeniu. Tak,
jak zuchway myliciel porzuca mio do ojczyzny i religi, tak ja odrzuciem to wszystko, co
zwykle buduje ludzk tosamo, a wic czas i miejsce moich narodzin. To, e jestem czowiekiem,
a nie psem czy ryb, a take mj potny pd ku yciu, byo jake przypadkowe. Odrzuciwszy cay
ten niepotrzebny sztafa" stanem nagi, jak czysta, niczym nie skaona wiadomo naprzeciw
wszechwiata. Teraz jednak zdaem sobie spraw, e tak zwana czysta wiadomo" jest czym
rwnie arbitralnym jak nazwisko, ktre nosz. Nie bya ona bowiem zdolna podj wysiku
konfrontacji ze wszechwiatem bez przyklejania rozmaitych etykiet na to, co ten wiat stanowio.
Jak moga to by czysta wiadomo", jeli widziaem jaki przedmiot jako ksik wanie, a
inny jako st? Wci na wiat moimi oczami spogldaa maa, ludzka tosamo. A kiedy
prbowaem wydosta si z niej, wszystko stawao si pustk.
Nie podejmowaem caego tego wysiku jedynie jako czczej zabawy. Usiowaem przedrze
si w gb, by odnale jak niewzruszon podstaw, na ktrej mgbym oprze sw walk

przeciw pasoytom. Byy wystarczajco chytre, aby pokaza mi, e stoj nad otchani. Mj umys
w nastpnym kroku stwierdzi, e rwnie czas i przestrze traktujemy jako co pewnego - gdy
tymczasem mier porywa nas poza te kategorie. Pojem, e to co nazywaem istnieniem",
oznacza istnienie w czasie i przestrzeni, oraz e wszechwiat czasu i przestrzeni nie jest absolutem.
Nagle wszystko stao si absurdem. Po raz pierwszy obrzydliwe poczucie braku bezpieczestwa i
sabo cisny mi odek. Zobaczyem, e wszystko co braem za niewzruszone we
wszechwiecie, mona zakwestionowa, e wszystko moe by zudzeniem. Jako myliciel
wpadem w stary, romantyczny nawyk traktowania umysu w oderwaniu od przypadkowoci ciaa.
Sdziem, e jest on w jaki sposb wieczny i wolny; e ciao, bdce czym trywialnym i
jednostkowym, pozostaje w opozycji wobec umysu, ktry jest uniwersalny i ponadindywidualny.
Podejcie takie czyni z umysu wiecznego widza, uwolnionego od lku. Ale teraz, nagle pojem:
Jeli wszechwiat jest sam w sobie arbitralny, to mj umys jest rwnie przypadkowy i rwnie
podatny na zniszczenie jak ciao". Moment ten by podobny do chwil, jakie przeywa si w trakcie
wymiotw i delirium, kiedy umys wydaje si by czym trudniejszym do zniesienia ni ciao; gdy
czowiek podejrzewa, e umys nie rozpada si tylko dziki klamrom, nakadanym na niego przez
ciao.
Nagle pod moimi stopami rozwara si otcha pustki. Nawet nie zareagowaem na ni
lkiem - byaby to zbyt ludzka reakcja. Byo to jakby zetknicie si z lodowat rzeczywistoci, dla
ktrej wszystko, co ludzkie wydaje si by jedynie maskarad. By to cios wymierzony w samo
serce mego ycia; w co, co dotd uznawaem za nietykalne. Czuem si jak krl wydajcy rozkazy,
ktre zawsze wykonywano, a ktry nagle dosta si w rce barbarzycw przebijajcych mu
mieczem wntrznoci. Wszystko to byo tak przeraajce i bezporednio realne, e negowao
wszystko, czymkolwiek kiedy byem; wszystko obracao si w perzyn. W tym momencie
zupenie niewane stao si dla mnie to, czy pasoyty wygrywaj czy te nie. Caa moja sia, caa
odwaga pierzcha. Byem jak statek, ktry nadzia si na ska i dowiadczy tego, e nie na
wszystko jest odporny.
Pasoyty nie atakoway. Obserwoway mnie tak, jak obserwuje si konwulsje otrutego
zwierzcia. Usiowaem zebra siy, aby przygotowa si na atak, ale czuem si poraony i
wyczerpany. Sia mego umysu zwrcia si przeciwko mnie. Zamiast, jak dawniej, nieuwanie
przerzuca si z jednej myli w drug, tym razem kontemplowa w bezruchu t pustk.
Popeniy bd, e wwczas mnie nie zaatakoway. Zwyciyyby, gdy opadem z si i nie
miaem czasu, by je odzyska. Tak wanie zabiy Karela Weissmana; wiem to z ca pewnoci.
Taka wizja bezsensu i nicoci niesie ze sob myl, e mier nie moe by czym gorszym od tego,
co nas czeka. Czowiek czuje, e ycie oznacza przywizanie do ciaa i jego iluzji. Patrzy na ciao

tak, jak patrzy si na Ziemi z pokadu statku kosmicznego, ale w tym wypadku ma si jeszcze do
tego poczucie, e powrt nie ma sensu.
Tak, powinny wtedy zaatakowa. By moe mier Karela przekonaa je, e umr w ten
sam sposb, popeniajc samobjstwo. Ale w moim przypadku nie istniaa taka pokusa, gdy umys
mj by wolny od neurotycznych lkw, od ktrych pragnbym si uwolni. Tylko neurotyczna
kobieta mdleje na widok agresora; kobieta o silnym umyle wie, e zachowanie takie nie jest
adnym rozwizaniem.
Teraz nadesza myl, ktra pozwolia mi wyj z matni. Bya ona taka: Jeli te istoty
umylnie wywoay u mnie owo poczucie totalnego bezsensu, to same musz by w jaki sposb
poza nim". Kiedy tylko zawitaa mi ta myl, zaczy powraca siy. Zrozumiaem, e postanowiy
doprowadzi mnie do tego stanu tak, jak owcy przewracaj wie na wznak; wiedziay, e w tej
pozycji czowiek jest najbardziej bezbronny. Jeli jednak byo tak, jak sdziem, to przypuszczalnie
one same zdaway sobie spraw z tego, e to wraenie pustki jest po prostu iluzj. Mj umys
dawa z siebie wszystko, ale zrobi bd. Dorosy moe z atwoci manipulowa maym dzieckiem,
czerpic sw przewag z jego niewiedzy; moe na przykad wpdzi dziecko w obd, wypeniajc
jego umys historiami penymi horroru - mieszanin opowiada o Draculi i Frankensteinie - by
nastpnie, wskazujc na Buchenwald i Belsen, udowodni mu, e wiat jest jeszcze wikszym
horrorem. I, w jakim sensie, byaby to prawda... Ale trzeba by dorosym, by dostrzec fasz w
dowodzie: z tego, e Belsen i Buchenwald s horrorem, nie musi koniecznie wynika, e horror ten
ley w naturze Wszechwiata; mona go bowiem zwalcza ludzk uczciwoci. By moe
stworzenia te wykorzystyway, w ten sam sposb, moj ignorancj? Mj wywd wydawa si by
poprawny: nasza zdolno do ycia jest uzaleniona od caego zespou podprek, ktrych natura
jest wtpliwa. Ale dziecko moe przesta wierzy w to, e rodzice s nieomylni. Nie musi to jednak
oznacza, e przestanie ich kocha. Innymi sowy - nawet kiedy znikaj iluzje, pozostaje realno
mioci. Czy moliwe, by ta przeraajca agonia, lub raczej w przeraajcy brak agonii, owo
uczucie absolutnego zimna, dowiadczenie absolutnej rzeczywistoci nie byo groniejsze od blu
dziecka, ktre si przewrcio?
Chwyciem si kurczowo tej myli. Pnej przysza nastpna, ktra dodaa mi si. Zdaem
sobie bowiem spraw, e kontemplujc w obcy wszechwiat, ktry wydawa mi si arbitralny i
absurdalny, popeniem najstarszy z ludzkich bdw: uwierzyem w to, e wszechwiat" oznacza
wszechwiat na zewntrz". A przecie umys, jak to ju dobrze wiedziaem, by sam dla siebie
wszechwiatem.

Nie atakujc mnie, popeniy swj pierwszy bd: byem wwczas roztrzsiony i
wyczerpany. Teraz zrobiy jeszcze wikszy: zobaczyy, e jako dochodz do siebie i z wielk si
zaatakoway.
Wpadem w panik; wiedziaem, e brak mi si, aby je odeprze. Tamto spojrzenie w
otcha wyssao ze mnie odwag; musiaem czeka, a znw wolno napynie...
Dopiero wtedy w peni zrozumiaem znaczenie przykadu z dzieckiem. Dzieckiem mona
manipulowa wykorzystujc jego ignorancj, bowiem nie docenia ono swej siy. Nie zdaje sobie
sprawy z tego, e jest potencjalnym dorosym, naukowcem, poet czy politykiem.
Myl ta olnia mnie: Moe i ja robi ten sam bd? Nagle przypomniay mi si sowa
Karela dotyczce jego pierwszej bitwy z pasoytami; e jego wasne, najgbsze pokady si
witalnych zadecydoway o zwycistwie w walce. Czy istniay owe gbokie pokady si witalnych,
do ktrych jeszcze nie dotarem? W tej samej chwili przypomniaem sobie towarzyszce mi czsto
w ostatnich miesicach uczucie, e w naszych zmaganiach wspomaga nas jaka sia, szczliwy
traf", ktry nazwaem bokiem archeologii": jaka dobroczynna moc, ktrej zadaniem jest ochrona
ycia.
Bez wtpienia osoba wierzca utosamiaaby t si z Bogiem; dla mnie nie miao to
znaczenia. Wiedziaem tylko, e mgbym zyska nieoczekiwanego sprzymierzeca w mej walce.
Kiedy tylko to pomylaem, usyszaem bez maa trby armii, idcej mi z odsiecz. Ogarno mnie
szalecze uniesienie, jakiego dotd nigdy nie doznaem. Nie ma odpowiedniej formy ekspresji
emocjonalnej, aby wyrazi adekwatnie owo uczucie ulgi i triumfu; pacz, miech czy krzyk byyby
czym absurdalnym, czym takim jak prba oprnienia morza domi. W momencie, kiedy si to
rozpoczo, eksplodowa wybuch rwny bombie atomowej. Fakt ogromu tej mocy wzbudzi we
mnie, bez maa, wiksze obawy ni u pasoytw. Ale wiedziaem take, e to ja sam uwolniem t
moc. Nie bya to, w gruncie rzeczy, adna trzecia sia" bdca poza mn i pasoytami. Wszedem
w kontakt z przeogromn, biern moc dobra, czym co nie mogo samodzielnie dziaa, ale do
czego naleao dotrze i czego mona by uy.
Przemogem swj strach i ujarzmiem go; zacisnem zby i chwyciem si tej mocy si
mej woli. Ku memu zdziwieniu, mogem j kontrolowa. Skierowaem strumie uwagi na wroga, a
nastpnie uwolniem t moc, przypuszczajc atak na pasoyty. Olepiony i pijany uyt si
dostrzegem moliwoci, ktrych istnienia nigdy bym nie podejrzewa i ktrych wczeniej nie
byem w stanie uchwyci. Wszystkie moje sowa, idee, koncepcje byy jak licie, miotane
huraganem. Pasoyty dostrzegy niebezpieczestwo zbyt pno. Byo oczywiste, e w pewnym
sensie miay z t moc rwnie mao dowiadcze jak ja. Bya to walka pomidzy lepcami. Potny
wybuch, jak z miotacza ognia uderzy w nie, niszczc je niczym robactwo. Nie chciaem stosowa

tej broni duej ni kilka sekund. Jej uycie wydawao mi si jako niestosowne, jak uycie broni
maszynowej wobec dzieci. Z rozmysem wyczyem jej strumie i poczuem w sobie kolejne fale
jej ryku, podobne do iskrzcej si elektrycznoci. Byy jak trzaski w gowie. Widziaem rodzaj
niebieskozielonej powiaty ponad moj klatk piersiow. Cigle grzmicymi falami przechodzia
przeze mnie, ale nie czyniem z niej wicej uytku. Wiedziaem, e nie ma ku temu wikszych
powodw. Zamknem oczy i pozwoliem, aby moje ciao j wchono, mimo e byem wiadom
tego, i moga mnie ona zniszczy. Stopniowo fala opadaa i, mimo ekstazy i wdzicznoci,
cieszyem si widzc jak znika. Bya zbyt potna.
Znowu znalazem si w swoim pokoju, bo przez wiele godzin byem gdzie indziej; z dou
dobiegy mnie odgosy ruchu ulicznego. Zegar elektryczny wskazywa wp do dziesitej. ko
byo pene potu, tak mokre, jakbym wyla na nie wann wody. Mj wzrok by jako zmieniony:
widziaem troch podwjnie, jakby wszystko miao zewntrzn, wietlist otoczk. Przedmioty
byy niewiarygodnie jasne i wyraziste. Po raz pierwszy zrozumiaem efekty, jakie u Aldousa
Huxley'a wywoaa meskalina.
Wiedziaem take, e zagraa mi inny rodzaj niebezpieczestwa: nie wolno mi myle o
tym, co si wydarzyo, poniewa stabym si beznadziejnie zdezorientowany i przybity.
Niebezpieczestwo byo w gruncie rzeczy nawet wiksze ni to sprzed p godziny, kiedy
patrzyem w otcha. Tak wic zdecydowanie skierowaem swe myli gdzie indziej, ku sprawom
codziennym. Nie chciaem zadawa sobie pytania, dlaczego musiaem walczy z pasoytami. Jeli
posiadam a tak wielk si, dlaczego istoty ludzkie musz walczy o ycie, jeli mogyby
rozwiza natychmiast kady problem? Nie chciaem spekulowa, czy wszystko to stanowio
rodzaj gry. Pospieszyem do azienki, aby umy twarz. Zdziwio mnie, e wygldam w lustrze tak
wieo i normalnie. Nie byo adnego fizycznego ladu walki za wyjtkiem tego, e wygldaem
odrobin szczupej. Wszedem na azienkow wag i tu spotkaa mnie nastpna niespodzianka:
byem lejszy o 28 funtw!
Zadzwoni wiedeotelefon. By to naczelnik A.I.U. Patrzyem na niego, jak gdyby by z
innego wiata. Zauwayem na jego twarzy wyraz ulgi, kiedy mnie zobaczy. Powiedzia, e od
smej usiuj si do mnie dodzwoni dziennikarze, poniewa tej nocy zmaro dwunastu moich
przyjaci: Gioberti, Curtis, Remizw, Shlaf, Herzog, Klebnikow, Ames, Thomson, Didring,
Lasacaratos, Spencefield, Sigrid Elgstrm. Nie yli wszyscy za wyjtkiem braci Grau, Fleishmana,
Reicha i mnie oraz Georges'a Ribota.
Pierwsi czterej najwyraniej zmarli na atak serca. Sigrid Elgstrm podcia sobie yy, a
pniej poderna gardo. Klebnikow i Lascaratos wyskoczyli przez okno. Thomson zama kark

w trakcie czego, co byo rodzajem ataku epileptycznego. Herzog zastrzeli ca sw rodzin, a

nastpnie samego siebie. Inni otruli si albo przedawkowali narkotyki. Dwch zmaro z powodu
uszkodze mzgu.
Reubke by zdenerwowany z powodu nadszarpnicia dobrej opinii A.I.U., jako e wszystkie
ofiary byy w cigu ostatnich tygodni gomi koncernu. Sam Reubke spotka si z wikszoci z
nich. Uspokoiem go, jak mogem - sam byem wstrznity - i powiedziaem, aby nie wpuszcza
adnych dziennikarzy. Kiedy stwierdzi, e usiowa si dodzwoni do Reicha, ale nikt mu nie
odpowiada, poczuem jak odek podchodzi mi do garda. Reakcja ta pogbiaa si; pragnem
zasn. Uyem naszego specjalnego kodu i wykrciem numer Reicha. Kiedy ujrzaem jego twarz
na ekranie, poczuem niewysowion ulg. Pierwsze sowa Reicha brzmiay:
- Dziki Bogu, nic ci nie jest?
- Nie. A co z tob? Wygldasz okropnie. - Czy byy u ciebie ponownie w nocy?
- Tak. Przez ca noc. Przyszy do nas wszystkich.
Po piciu minutach byem u niego - wczeniej zatrzymaem si tylko po to, aby zawiadomi
Reubkego, e z Reichem jest wszystko w porzdku. Jednak kiedy go zobaczyem, zdaem sobie
spraw, e przesadziem nieco, mwic o jego dobrym samopoczuciu. Wyglda jak
rekonwalescent po szeciomiesicznej chorobie. Jego ciao miao kolor ugotowanej cielciny,
postarza si.
Przeycia Reicha byy bardzo podobne do moich - z jedn istotn rnic. Nie podday go
prbie totalnego zwtpienia"; wywieray jedynie przez ca noc na niego nacisk, falami, jedna po
drugiej. Nad ranem udao im si dokona wyomu w jego systemie obronnym, powodujc wyciek z
jego zbiornikw energetycznych. Wanie to go tak wyczerpao. A potem, kiedy poczu, e poraka
jest nieunikniona, nagle atak zosta przerwany.
Nie miaem wtpliwoci, kiedy to si stao. Miao to miejsce w chwili, gdy poraziem je
swym energetycznym blasterem". Reich to potwierdzi: zdarzyo si to okoo p godziny
wczeniej, zanim zadzwoniem. Syszaem potem, e dzwoni Fleishman, ale byem zbyt
wyczerpany, by zareagowa.
Wiadomo o losie naszych przyjaci przygnbia go, ale pniejsza opowie o moich
zmaganiach znowu wlaa w niego nadziej i odwag. Staraem si, tak jak mogem najlepiej,
wyjani mu jak udao si pasoytom mnie podej i jak wezwaem moce boskie, aby je zwyciy.
I takiej wiadomoci wanie mu byo potrzeba; wiedzy, i myli si sdzc, e w tej walce jestemy
wobec pasoytw bezbronni. Cech wtajemniczonych" w metod fenomenologii jest to, e
potrafi bardzo szybko odzyskiwa siy po fizycznych czy umysowych klskach. Wynika to z
faktu, e stykaj si bezporednio ze rdami mocy, kierujcymi wszystkimi istotami ludzkimi. Po

upywie p godziny Reich w ogle nie wyglda na takiego, ktry kiedykolwiek chorowa;
rozmawia z rwn ekscytacj, co ja.
Wiksz cz ranka zajo mi wyjanianie tego, jak podeszy mnie pasoyty i w jaki
sposb mona tego unikn. Chciaem przekona Reicha, by sam, dobrowolnie, podda si prbie
przebadania fundamentw swej tosamoci. Stwierdziem jednak, e jego temperament zasadniczo
rni si od mojego: pod pewnymi wzgldami by ode mnie silniejszy, a pod innymi sabszy.
Nasz rozmow przerwa w poudnie Reubke, ktry przyszed nas zobaczy. Wszystkie
gazety wiata na pierwszych stronach opisyway noc samobjcw"; snuy rozmaite spekulacje na
temat roli Reicha i mojej w tym wydarzeniu. Powiedziano mi, e cae przedsibiorstwo obejmujce osiemset akrw - stao si niedostpne z powodu tysicy helikopterw dziennikarskich
czekajcych na zewntrz.
Krtka sonda umysowa wykazaa, e Reubke nie by wystarczajco silny, aby mona mu
byo powiedzie ca prawd. Kusio mnie, by zapanowa cakowicie nad jego umysem; mgbym
to zrobi ju wczesnym rankiem. Jednak uczucie szacunku dla jednostki" powstrzymywao mnie
od uczynienia tego. W zamian opowiedzielimy mu historyjk bardzo blisk prawdy, ale atwiejsz
dla niego do przyjcia.
Sprowadzao si to do stwierdzenia, e Towarzystwo Anty-Kadath" miao racj:
wykopaliska w Karatepe spowodoway uwolnienie potnych i niebezpiecznych si Wielkich
Dawnych... Pozostaa cz bya ju zgodna, mniej lub bardziej, z prawd: e stworzenia te
dysponuj nadnaturalnymi mocami, ktre mog doprowadzi ludzi do obdu. Powiedzielimy mu,
e ich celem jest zniszczenie gatunku ludzkiego, lub co najmniej przemienienie go w niewolnikw
tak, by rasa Dawnych ponownie zawadna Ukadem Sonecznym. Jak dotd jednak nie dysponuj
wystarczajc si, aby tego dokona. Gdybymy zdyli, moglibymy wyprze ich z naszej
galaktyki, albo nawet zupenie zniszczy.
Prawd o pasoytach ubralimy w strj bajki dla dzieci po to, eby bya w ten sposb
atwiejsza do uchwycenia i mniej przeraajca. Nadalimy tym stworzeniom nazw - Tsathogguany
- zapoyczon z mitologii Lovecrafta.
Na zakoczenie postanowilimy postawi go przed dylematem: czy naley poinformowa
wiat o zaistniaym niebezpieczestwie, czy te nie, majc na uwadze fakt, e wzbudzimy tym
panik stanowic jeszcze wiksze zagroenie? Reubke zblad jak ciana; z trudem apic oddech,
przemierza pokj; usiowa powstrzyma atak astmy; w kocu owiadczy, i sdzi, e musimy
jednak przedstawi ca prawd wiatu. Ciekawe byo to, e nie wtpi w ani jedno wypowiedziane
sowo; nasze umysy miay go cakowicie w swej mocy.

Ale Tsathogguany" wprzedziy nas o jeden krok, jak to stwierdzilimy w godzin pniej.
Georges Ribot owiadczy dla United Press", e ca win za zaistnia sytuacj ponosimy my i
oskary Rekha wraz ze mn o to, e jestemy mordercami i oszustami, zrcznie wykorzystujcymi
cudze zaufanie. Cz z jego owiadczenia brzmiaa nastpujco: Miesic temu Vincent Gioberti,
asystent profesora Sigmunda Fleishmana z Uniwersytetu Berliskiego powiadomi mnie, e
niewielka grupa naukowcw utworzya wiatow Lig Bezpieczestwa - i proponuje mi
czonkostwo w niej. W zwizku z tym zostaem przedstawiony innym czonkom (tu wymienia
nazwiska tych innych) oraz twrcom Ligi: Wolfgangowi Reichowi i Gilbertowi Austinowi,
odkrywcom Kadathu. Odkrycie to nasuno im pomys uratowania wiata: uznali, e wszyscy
musz zjednoczy si przeciwko wsplnemu wrogowi; tym wsplnym wrogiem mieli by Wielcy
Dawni z Kadath. Wszyscy musieli zgodzi si popiera to oszustwo, niezalenie od tego, co by si
stao. Reich i Austin sdzili, e tylko powszechnie znani naukowcy mog przekona wiat o
prawdziwoci ich zupenie fantastycznej koncepcji... Zaproponowano mi, abym - jak pozostali podda si hipnozie, ale odmwiem. W kocu, pod grob utraty ycia, zgodziem si na jedn
sesj. Poniewa posiadam zdolnoci hipnotyczne, udao mi si udawa przekonywajco, e staem
si ich niewolnikiem..."
Krtko mwic, Ribot utrzymywa, e to co wydarzyo si w nocy, stanowio rezultat myli
samobjczej narzuconej przez nas czonkom zespou w transie hipnotycznym. Naszym celem byo
bezwzgldnie przekonanie wiata, e stoi on w obliczu gronego wroga. Utrzymywalimy rzekomo
z Reichem, e umrzemy razem z innymi, a po naszej mierci opublikowane zostan materiay
dotyczce Wielkich Dawnych.
Wszystko to byo wyssane z palca, cho zrobione genialnie. Brzmiao niewiarygodnie, ale
mier dwunastu najwikszych naukowcw bya rwnie nieprawdopodobna, tak jak i nasza wersja
wydarze bya w rwnym stopniu fantastyczna i mao prawdopodobna.
Gdyby nie nasze zwycistwo nad pasoytami, wanie to byoby najbardziej
przygnbiajcym zdarzeniem. Dwadziecia cztery godziny temu wszystko szo doskonale...
liczylimy, e za jaki miesic bdziemy gotowi, by przedstawi wiatu nasze dowiadczenie;
wwczas bylibymy ju zgranym zespoem. Teraz wszystko lego w gruzach, a Ribot sta si
sprzymierzecem (albo ofiar) pasoytw, obracajc nasze wasne, wietnie przemylane plany
przeciwko nam. Gdy chodzi o przekonanie wiata, z ca pewnoci pasoyty byy gr. Nie
dysponowalimy adnymi dowodami na ich istnienie, a one doo wszelkich stara, aby aden taki
dowd nie by moliwy. Gdybymy teraz ogosili nasze owiadczenie o Tsathogguanach, Ribot po
prostu zadaby dowodu na to, e sami ich nie wymylilimy. Jedynymi, ktrzy mogliby nam
uwierzy, byli czonkowie Towarzystwa Anty-Kadath"!

Tym, ktry nagle przerwa cisz, by Reich:

- Nie ma sensu siedzie tu i roztrzsa tego, co si stao. Dziaamy zbyt wolno i pozwalamy
si im wyprzedza. Szybko zachowania jest tu spraw najistotniejsz.
- Co, zatem, proponujesz?
- Musimy sprawdzi co z Fleishmanem, brami Grau i spotka si z nimi. Jeli s
wyczerpani, tak jak ja byem cztery godzin temu, to pasoyty mog ich zniszczy.
Prbowalimy skontaktowa si za pomoc wideo-telefonu z Berlinem, ale nie byo to
moliwe. Ilo pocze, moliwych do zrealizowania w Diyarbakirze, zablokowaa realizacj
rozmw zamiejscowych.
Zadzwonilimy do Reubkego i owiadczylimy mu, e potrzebna jest nam natychmiast
rakieta, aby polecie do Berlina, a fakt ten musi zachowa w cakowitej tajemnicy. Byo jasne, e
Reubke zaniepokojony by wyznaniami" Ribota - stracilimy z dziesi minut na to, by
doenergetyzowa" jego umys. Byo to niewdziczne zadanie: umys Reubkego by zupenie
pozbawiony wyrazu, tak e nasze dziaanie przypominao wypenianie wod dziurawego wiadra.
Udao si nam w kocu to osign, odwoujc si do jego chciwoci i dzy sawy; wykazalimy
mu, e jego nazwisko - jako naszego gwnego sprzymierzeca - przejdzie do historii, a jego firma
na pewno na tym nie ucierpi. Wsplnie z Reubkem zaaranowalimy mae oszustwo, aby
skierowa dziennikarzy na faszywy trop. Nakrcilimy scen, w ktrej Reich rozmawia przez
wideotelefon, a ja jestem widoczny w tle. Reich z irytacj krzycza na pracownika centrali, by ten
nie czy adnych rozmw z zewntrz. Nagranie miao by pokazane p godziny po naszym
odlocie przez przypadek" jakiemu dziennikarzowi, ktry wykorzystywaby akurat cza.
Podstp si uda; kiedy dotarlimy do Berlina, moglimy zobaczy samych siebie na ekranie
telewizora zamontowanego w rakiecie. Dziennikarz, ktremu trafia si taka gratka, nagra t
rozmow, a w cigu dwudziestu minut nadaa j telewizja w Diyarbakirze. Zdaje si, e byo moc
spekulacji na temat tego, i zostalimy przy yciu pomimo owiadczenia Ribota dla prasy - tak, e
informacj t natychmiast szybko rozpowszechniono. W rezultacie jedna czy dwie osoby, ktrym
wydawao si wczeniej, e nas rozpoznaj, uznay to za pomyk.
Kiedy dotarlimy do domu Fleishmana, nie mielimy innego wyjcia jak ujawni, kim
jestemy. By tak obstawiony dziennikarzami, e nigdy nie dostalibymy si do rodka. Obydwaj
odkrylimy nowy, uyteczny aspekt naszych psychokinetycznych umiejtnoci: poniewa
musielimy w jaki sposb sta si niewidzialnymi" - bylimy w stanie odwrci od siebie
wszelk uwag i skierowa j gdzie indziej, tak e ludzie po prostu nas nie zauwayli. Zdoalimy
dotrze do samych drzwi i zadzwoni, nim nas rozpoznano. Na szczcie usyszelimy przez
domofon gos Fleishmana i w momencie, gdy ten zidentyfikowa nas, uchyliy si drzwi. Chwil

pniej bylimy ju w rodku, a dziennikarze stukali w drzwi i wykrzykiwali przez otwr od

skrzynki na listy jakie wiadomoci.
Fleishman wyglda lepiej, ni si spodziewalimy, ale wida byo, e jest wyczerpany. W
cigu paru minut dowiedzielimy si, e jego zmagania z pasoytami byy identyczne z
przeyciami Reicha - caonocna potyczka i naga ulga dokadnie o smej dwadziecia pi rano,
wziwszy pod uwag dwugodzinn rnic czasu pomidzy Berlinem a Diyarbakirem. Bardzo
podnioso to mj nastrj: uratowaem ycie przynajmniej dwm moim kolegom, dziki czemu caa
ta okropna noc nie bya zupen klsk.
Fleishman wiedzia take o braciach Grau, ktrzy byli w swym domu w Poczdamie. Zdoa
si z nimi skontaktowa rano, zanim dziennikarze zablokowali wszelkie poczenia zamiejscowe.
Jak si okazao, swe bezpieczestwo zawdziczali temu, e byli powizani telepatycznie. Tak jak
potrafili uywa wzajemnie swych umysw jako wzmacniaczy zdolnoci PK, tak tym razem
dodali sobie wzajemnie si podczas nocnej walki. Jak dowiedzia si Fleishman, pasoyty usioway
rwnie podkopa" ich umysowe fundamenty - podobnie jak to czyniy ze mn - ale znowu ich
telepatyczny zwizek stanowi gwn bro. Pniej poznaem rnic - nie stanli oni wobec
problemu pozbawienia tosamoci, tak jak ja. Po prostu jeden drugiemu dodawa otuchy, aby nie
podejmowa tej kwestii i skoncentrowa si na czym innym. Powodzenie techniki
podkopywania" w duej mierze zaley wic od tego, czy ofiara jest sama. Nastpny problem
wyda si nam nie do rozwizania: jak dosta si do Poczdamu i zabra braci Grau, albo
przynajmniej sprawi, by ci dostali si natychmiast do Diyarbakiru. Dom otoczony by
dziennikarzami, a tuzin helikopterw wisia nam nad gowami. Kiedy rozesza si wiadomo o
naszej obecnoci, ich liczba wzrosa do stu. Kada prba telefonicznego skontaktowania si z
Poczdamem wywoaaby natychmiast ich pielgrzymk tam, jako e atwiej jest podsucha
rozmow lokaln, ni zamiejscow. O ile wiedzielimy, nazwisko braci Grau nie zostao dotd
przypisane do caego wydarzenia, w rezultacie prawdopodobnie mieli wci jeszcze swobod
poruszania si. To Fleishman wpad na rozwizanie problemu. Po godzinie spdzonej z nami czu
si ju troch lepiej; proces reenergetyzacji jego umysu przebiega szybciej ni w przypadku
Reubkego. Historia mojego zwycistwa wywoaa u niego podobny efekt, co i u Reicha przywrcia w peni dawny optymizm i podstawowy cel dziaania. Nagle Fleishman zauway:
- Dowiedzielimy si ciekawej rzeczy o pasoytach. Ich istnienie nie jest zwizane w aden
sposb z przestrzeni. Tum, ktry mnie tutaj zaatakowa, musia by w jakim stopniu tym samym
tumem, ktry zaatakowa was obu w Diyarbakirze, w przeciwnym bowiem razie nie ustpiyby
wszystkie w tym samym momencie.

Ju wczeniej zastanawialimy si nad tym problem. Fleishman dostrzeg jeszcze inn tego
konsekwencj.
- W takim razie mylilimy si ujmujc pasoyty w kategoriach fizykalnych. Przedstawiajc
Wszechwiat w kategoriach umysowych mona powiedzie, e jest on rozmiaru punktu. Pasoyty
nie musz podrowa, by dosta si do Diyarbakiru. S one w obydwu tych punktach
jednoczenie.
- I w Poczdamie te - doda Reich.
Wszyscy natychmiast zrozumielimy konsekwencje tego faktu. Jeli, w pewnym sensie,
pasoyty byy tu i w Poczdamie rwnoczenie, to i my bylimy rwnoczenie tam i tu.
Ju dawno powinno to by dla nas oczywiste! Istoty ludzkie istniej wycznie w wiecie
fizycznym tylko w takim stopniu, w jakim brakuje im odwagi, by wej do krainy swego umysu.
Czowiek, ktry moe pody do swego wntrza podczas dugiej podry pocigiem, wymyka si
spod wadzy czasu i przestrzeni, podczas gdy podrny gapicy si w okno i ziewajcy z nudy
musi przey kad minut i kad mil. Nasza zdolno do zwalczania pasoytw rwnie
zaleaa od zdolnoci zanurzania si w sobie i podjcia walki na ich wasnym terenie. Czowiek
pywajcy na powierzchni atwo pada upem rekinw, ale nurek wyposaony w skafander i
pywajcy w gbinach z harpunem staje si rwnorzdnym partnerem dla rekina. Stopie, w jakim
potrafilibymy zanurzy si w swj umys, oznacza zarazem poziom naszych umiejtnoci
pozwalajcych wkroczy nam w t sam co pasoyty, bezkresn i ponadczasow, rzeczywisto.
Poniewa bracia byli w stanie telepatycznie kontaktowa si midzy sob, to dlaczego my sami nie
moglibymy nawiza w ten sam sposb z nimi kontaktu?
Pomys by prosty, ale jak to zrobi? Kady, kto wszedby do naszego pokoju, pomylaby,
e bierzemy udzia w jakim seansie spirytystycznym, siedzielimy bowiem z pochylonymi
gowami wzajemnie dotykajc swych rk.
Zaczem pierwszy. Kiedy usiedlimy, wysaem mentalnie sygna:
- Czy jestecie gotowi? - Nie uzyskaem odpowiedzi. Nagle, z ogromnym zadowoleniem
usyszaem w klatce piersiowej jakby gos Reicha pytajcy:
- Czy jeste gotw?
Wysaem mu odpowied: - Tak. Czy syszysz mnie?
Jego gos znowu si pojawi: - Niezbyt dobrze.
Fleishman potrzebowa dziesiciu minut, by wczy si do naszej gry. Przez ten czas
potrafilimy z Reichem komunikowa si do dobrze. Pewnie dlatego, e jak bracia Grau,
wzajemnie si zgralimy. Po jakim czasie potrafilimy uchwyci myli Fleishmana, ktre podobne

byy do krzyku z oddali. Stwierdzilimy, e potrafimy komunikowa si midzy sob. Ale czy uda
nam si nawiza kontakt z brami Grau?
Mina pena intensywnego wysiku godzina, czuem si jakbym zagubi si w grach i
woa cigle bezskutecznie o pomoc. Cay czas wysyaem mentalne sygnay do Louisa i Heinricha
Grauw, ale przeksztacay si one jedynie w puste sowa, jak gdybym wykrzykiwa tylko ich
imiona. Naleao wysa czysty, wyrany impuls, pozbawiony werbalnej otoczki.
Nagle Reich powiedzia:
- Chyba co mam.
Wszyscy skoncentrowalimy si na tym, by odesa wiadomo, e odebralimy sygna". I
wtedy, z zadziwiajc czystoci, ktra spowodowaa, e nieomal podskoczylimy, wprost do ucha
krzykn nam:
- Sysz was. Czego chcecie?
Spojrzelimy po sobie zdziwieni triumfem. Nastpnie zamknlimy oczy ponownie i
skoncentrowalimy si jeszcze bardziej. Czysty, jasny gos powiedzia:
- Nie wszyscy naraz. Mwcie pojedynczo. Reich, czy ty moesz nadawa? Ciebie sycha
najwyraniej.
Rozmowa nasza podobna bya do jednostronnej komunikacji na trasie Poczdam-Berlin,
ktra raptem udronia si i staa si obustronna. Czulimy, jak Reich pompuje w kierunku braci
Grau informacje na podobiestwo stacji wysyajcej impulsy energii.
- Czy moecie dosta si do Diyarbakiru? - Musia to powtrzy z tuzin razy. Suchajc go,
bezwiednie wzmacnialimy jego sygnay. W pewnej chwili bracia Grau zaprotestowali:
- Pojedynczo!
Po pewnym czasie udao nam si wej jakby w rytm nadawania Reicha, tak e bez
problemu moglimy wzmacnia jego sygnay i przesya dalej. Natychmiast gos braci przekaza
nam sowa:
- Ju lepiej. Teraz sysz was wyranie.
Od tego momentu nie mielimy ju adnych problemw we wzajemnym porozumieniu.
Bylimy nawet w stanie opisa im sytuacj, w jakiej si znalelimy, tak jakbymy rozmawiali
przez telefon. Przez cay ten czas pozostawalimy w pokoju nieobecni duchem. Bylimy cakowicie
zatopieni w sobie, jak ludzie w trakcie gbokiej modlitwy. Nagle zdaem sobie spraw, e powd
zakce w nadawaniu to fakt, e niewystarczajco zanurzyem si w swoim umyle, byem zbyt
blisko powierzchni. Wynikao to z tego, e jeli zatapiaem si zbyt gboko w swym umyle, to po
prostu zasypiaem. Jzyk i znaczenie nale do rzeczywistoci ciaa. Trudno jest je wnie w
gbiny umysu, tak jak trudno jest wnie logik do marzenia sennego. Wspominam o tym,

bowiem wwczas po raz pierwszy zdaem sobie spraw z ogromu mej niewiedzy. Owe gboko
skryte obszary mego umysu zamieszkiwane s gwnie przez wspomnienia i marzenia, ktre
dryfuj w oceanie umysu jak ryby. Na tej gbokoci niezwykle trudno jest zachowa poczucie
celu dziaania, odrni rzeczywisto od iluzji. Jednak by skutecznie przekazywa informacje
drog telepatyczn, trzeba nadawa" wanie z tej gbokoci.
W naszym przypadku nie miao to adnego praktycznego znaczenia. Fleishman, Reich i ja
wzajemnie wzmacnialimy si. Takie wanie dowiadczenie - wzajemnego powizania i
wzmacniania - pozwala w peni zrozumie sowa jestemy czonkami jedni drugich".
Kiedy skoczylimy rozmow z brami Grau, poczulimy si dziwnie szczliwi, jakbymy
obudzili si z jakiego gbokiego i spokojnego snu. Fleishman powrci do dawnego wygldu.
Jego ona, ktra przyniosa kaw, usiowaa ukry sw wrogo do mnie i Reicha. Patrzya na
niego ze zdziwieniem i z pewnoci zrewidowaa swj pogld na nas. Nawiasem mwic, ciekawe
jest, e czuo, jak darzy Fleishman swoj on - a bya ona od niego o trzydzieci lat modsza,
za pobrali si dopiero rok temu - udzielaa si Reichowi i mnie, tak e patrzylimy na ni z
uczuciem bdcym mieszanin podania i intymnej wiedzy o jej ciele. Po prostu wpada w nasz
telepatyczny krg i w pewnym sensie staa si on nas trzech (nawiasem mwic, podanie,
ktrego wwczas z Reichem dowiadczylimy, nie byo zwykym mskim pragnieniem posiadania
kobiety, gdy - e si tak wyra - mymy j ju przez Fleishmana posiedli).
Okoo trzeciej nad ranem dziennikarze w helikopterach poczuli si zmczeni czekaniem na
nas. Poza tym liczba ich przekroczya dopuszczalne normy wyznaczone przez miejskie przepisy
bezpieczestwa powietrznego. Jednak tum na zewntrz zbytnio nie zmniejszy si. Ulica
zastawiona bya samochodami, w ktrych spali dziennikarze. Weszlimy na poddasze i
przystawilimy drabin do wietlika. Okoo godziny trzeciej dwadziecia usyszelimy nad domem
warkot helikoptera. Szybko otworzylimy okno. Po chwili manewrowania spuszczono z helikoptera
drabin sznurow i wwczas Fleishman, Reich i ja wspilimy si po niej jak najszybciej, by nie
zauwayli nas dziennikarze. Bracia Grau pomogli nam dosta si na pokad i wcignli drabin.
Wwczas helikopter z maksymaln prdkoci ruszy ku lotnisku... Operacja udaa si doskonale.
Dziennikarze byli pewni, e nie dysponujemy adnymi moliwociami wezwania helikoptera, gdy
w samochodach dysponowali urzdzeniami podsuchowymi (zreszt zupenie nielegalnie). Tak
wic, jeli ktry z nich zauway helikopter, uzna, e leci nim inny dziennikarz czy te patrol z Si
Bezpieczestwa Powietrznego. Dotarlimy na lotnisko bez ladu pogoni. Pilot poczy si drog
radiow z pilotem rakiety. O trzeciej trzydzieci pi bylimy w drodze do Parya. Uznalimy, e
spraw wymagajc natychmiastowego rozwizania jest problem Georgesa Ribota.

Kiedy wyldowalimy na Le Bourget, wanie witao. Moglimy ldowa na bardziej

dogodnym lotnisku, znajdujcym si na Polach Elizejskich, ale wymagao to uzyskania zgody
drog radiow, co z kolei mogo zdekonspirowa nas przed dziennikarzami. Zamiast tego
wzilimy z Le Bourget takswk powietrzn. Podr do centrum zaja nam dwadziecia minut.
Byo nas teraz piciu. Nie balimy si przypadkowego rozpoznania, bowiem cakowicie
panowalimy nad sytuacj. Nasze powizane" umysy byy w stanie utworzy co w rodzaju
ciany odbijajcej uwag kadego, kto by na nas spojrza. Rozumienie czy uchwycenie czego jest
nastpstwem spostrzegania (mona na przykad widzie" czytajc co, ale by nieobecnym
duchem). Wikszo rzeczy, na ktre patrzymy, nie zostaje zapamitanych, poniewa nie s tego
warte. Waciwie wystarczyo spowodowa, by uwaga przypadkowych obserwatorw" nie
zatrzymywaa si na nas - przypominao to wcinicie kija do pyska psa, by nie gryz. Bylimy
naprawd niewidzialni, idc ulicami Parya.
Nasz jedyn nadziej byo to, e dziaamy przez zaskoczenie. Jeli pasoyty obserwoway
nas wczeniej, z pewnoci zapobiegyby spotkaniu z Ribotem. Mg bowiem zosta ostrzeony na
wiele godzin przed naszym przybyciem. Z drugiej jednak strony poniosy znaczne straty
poprzedniej nocy i przez to mogy by mniej czujne. I na to wanie liczylimy.
Wystarczyo sign po gazet, by dowiedzie si gdzie przebywa Ribot. By bowiem
osob wan jak nigdy dotd. W zgubionym przez kogo egzemplarzu Paris-Soir" znalelimy
informacj, e przebywa on w klinice Curel na Boulevard Haussman. Hospitalizowany by z
powodu jakiego zaamania nerwowego. Doskonale wiedzielimy, co to oznacza.
Teraz trzeba byo tylko uy siy, cho bylimy przeciwni takiemu rozwizaniu. Klinika
bya zbyt maa, bymy mogli niepostrzeenie do niej si dosta. Jednak godzina naszego przybycia
- pita rano - sprzyjaa nam. Bya nadzieja, e nie spotkamy zbyt wielu ludzi. Zaspany portier
patrzy na nas zdumiony zza szyby, pi umysw dopado go i trzymao znacznie mocniej ni pi
rk. Gapi si na nas niezdolny poj, co si dzieje. Fleishman zapyta go agodnie:
- Czy nie wie Pan, w jakim pokoju znajduje si Ribot?
Skin gow oszoomiony. Musielimy zwolni uchwyt, by pozwoli mu odpowiedzie na
nasze pytanie.
- Prosz nas do niego zaprowadzi - powiedzia Fleishman.
Mczyzna nacisn przycisk automatycznego otwierania drzwi i wpuci nas. Ktra z
pielgniarek wybiega nam na spotkanie pytajc:
- A dokd to?
Chwil pniej z wdzikiem prowadzia nas korytarzami. Zapytalimy, czemu nie ma tu
dziennikarzy.

- Pan Ribot ma konferencj prasow o dziewitej - miaa na tyle przytomnoci umysu, by

doda:
- Sdz, e moglibycie do tej godziny zaczeka.
Spotkalimy dwie pielgniarki ze zmiany nocnej, ktre zupenie nie zdziwiy si na nasz
widok, pewnie uznay nasz wizyt za co normalnego. Specjalny, prywatny pokj Ribota mieci
si na samej grze budynku. Drzwi do niego otwieray si jedynie za pomoc specjalnego kodu. Na
szczcie portier zna go. Fleishman powiedzia bardzo agodnie:
- A teraz musz pani prosi, by zechciaa pani zaczeka na nas w pokoju obok i nie
prbowaa ucieka. Nie uczynimy pacjentowi adnej krzywdy.
Nie byo to tak oczywiste, ale trzeba j byo jako uspokoi.
Reich odsun zason, haas obudzi Ribota. By nieogolony i wyglda na bardzo chorego.
Kiedy nas zobaczy, przez chwil niemo wpatrywa si w nas, by potem powiedzie:
- No tak, panowie. Wiedziaem, e mnie odwiedzicie.
Zajrzaem do jego umysu i to, co zobaczyem, przerazio mnie. By on jak miasto, ktrego
mieszkacy zostali zmasakrowani, a nastpnie zastpieni przez wojsko. Nie byo w nim adnych
pasoytw, ich obecno nie bya konieczna. Ribot podda si pasoytom ze strachu. Wkroczyy do
jego umysu i opanoway wszystkie jego struktury nawykowe. Po ich zdewastowaniu by ju
cakowicie bezbronny, przecie teraz kada czynno musiaa by wykonywana z ogromnym
wysikiem. Wikszo czynnoci yciowych wykonujemy w oparciu o nawyki - oddychanie,
jedzenie, trawienie, czytanie, reagowanie na innych ludzi. U pewnych osb - na przykad u aktorw
- nawyki stanowi rezultat pracy caego ycia. Im lepszy aktor, tym bardziej rozbudowane struktury
nawykowe, tak e tylko sam szczyt jego sztuki pozostawiony jest wolnej woli. Zniszczy komu
jego nawyki na jego oczach jest czym okrutniejszym ni zamordowanie mu ony i dzieci. Oznacza
to odarcie go ze wszystkiego. ycie staje si rwnie niemoliwe, jak gdyby obdarto go ze skry.
Pasoyty zniszczyy mu nawyki, a nastpnie zastpiy je nowymi. Pewne zespoy nawykw
zostay zachowane: oddychanie, mwienie, jak rwnie swoisty dla danej osoby styl bycia (co byo
konieczne, aby przekona otoczenie, e ma do czynienia z t sam osob, e jest w peni wadz
umysowych). Jednak pewne nawyki ulegaj penej likwidacji - na przykad nawyk gbokiego
mylenia. Na to miejsce umieszcza si now seri reakcji. Bylimy wrogami i wzbudzilimy w nim
bezgraniczn nienawi oraz wstrt. Wypywao to, w pewnym sensie, z niego samego: gdyby nie
zdecydowa si na te uczucia, poowa z zespow obumaraby ponownie. Innymi sowy, kiedy
podda si pasoytom, pozosta nadal wolnym" czowiekiem tylko w tym sensie, e pozostawa
przy yciu i mg dokonywa wyborw midzy rnymi dziaaniami. Ale bya to wiadomo

funkcjonujca na ich warunkach - albo ta, albo w ogle adna wiadomo. By posuszny jak kto,
kto ma przytknity do gowy pistolet.
Stojc przy jego ku, nie patrzylimy na niego oczami mcicieli. Czulimy lito i
przeraenie, tak jakbymy patrzyli na okaleczone ciao.
Nie odzywalimy si. Czterech z nas zmusio go, przy uyciu si PK, do leenia. W tym
czasie Fleishman szybko bada zawarto jego umysu. Nie sposb byo stwierdzi, czy moe
powrci do stanu poprzedniego, gdy w duej mierze zaleao to od tego, jakimi siami dysponuje
i czy jest odwany. Jedno byo pewne, musiaby wykrzesa z siebie niezwykle duo siy i woli,
znacznie wicej, ni dysponowa w walce przeciw pasoytom, nim skapitulowa.
Nie mielimy czasu na dugie rozwaania. Nasza sia przekonaa go, e jestemy dla niego
nie mniej groni ni pasoyty. Kady z nas bez trudu wkracza w struktury jego umysu, ktre
kontroloway mechanizmy motoryczne i poznawa je. (Trudno jest to wyjani komu, kto nie ma
zdolnoci telepatycznych, komunikacja z innymi umysami zaley od poznania okrelonej
kombinacji, ktra stanowi odpowiednik dugoci ich fa mzgowych. Umoliwia to kontrol na
odlego).
Fleishman powiedzia mu agodnie, e jestemy nadal jego przyjacimi i zdajemy sobie
spraw, i pranie mzgu", jakie przeszed, nie byo jego win. Jeli nam zaufa, to uwolnimy go od
pasoytw.
Nastpnie wyszlimy. Pielgniarka i portier eskortowali nas do samego wyjcia.
Wrczylimy portierowi napiwek w dolarach (byy one w owym czasie obiegow walut na
wiecie). Nie mino p godziny, gdy bylimy ju w poowie drogi do Diyarbakiru.
Dziki utrzymywaniu mentalnego kontaktu z Ribotem, udao nam si stwierdzi, co stao
si po naszym wyjciu. Ani pielgniarka, ani portier nie mogli w peni poj, jak dali si skoni do
tego, by zaprowadzi nas do Ribota; nie wierzyli, e zrobili to z wasnej woli. Nie byo wic
lamentw ani pocigu. Pielgniarka posza z powrotem do Ribota, ktry nie spa i jak si
wydawao, czu si dobrze. Postanowia nic nie mwi o naszej wizycie.
Kiedy wyldowalimy w Diyarbakirze, Reich powiedzia:
- Jest sidma. Za dwie godziny odbdzie si konferencja prasowa. Miejmy nadziej, e one
nie...
Przerwa mu krzyk Fleishmana, ktry utrzymywa kontakt telepaty czyny z Ribotem.
Powiedzia:
- Odkryy, co si stao. Atakuj!
- Co moemy zrobi? - zapytaem.

Usiowaem skoncentrowa si, wykorzystujc wiedz o mzgu Ribota i prbujc nawiza

z nim kontakt, ale bez rezultatu. Jakbym usiowa odnale jak stacj radiow w aparacie,
ktrego nie wczyem do sieci.
Zapytaem Fleishmana:
- Czy nadal masz z nim kontakt?
Potrzsn przeczco gow. Prbowalimy kolejno wszyscy, jednak bez rezultatu.
Godzin pniej wiedzielimy ju, co si stao. W wiadomociach telewizyjnych podano, e
Ribot popeni samobjstwo, wyskakujc z okna swego pokoju. Czy bya to nasza poraka? Trudno
powiedzie. Samobjstwo uniemoliwiao ujawnienie caej sprawy na konferencji prasowej i
odwoanie przez niego wczeniejszego wyznania". Ale zapobiego take ewentualnym szkodom,
jakie mgby nam jeszcze wyrzdzi. Z drugiej strony, gdyby nasza wizyta w szpitalu wysza na
jaw, z pewnoci oskarono by nas o morderstwo...
Nigdy jednak nie wysza na jaw. Prawdopodobnie pielgniarka mylaa, e bylimy po
prostu natrtnymi dziennikarzami. Widziaa po naszym wyjciu Ribota znajdujcego si w dobrym
nastroju. Tak wic nic o naszej wizycie nie mwia.
Tego samego ranka, o godzinie jedenastej, zaaranowalimy w specjalnie przygotowanej na
ten cel wynajtej sali konferencyjnej spotkanie z pras. Po obu stronach drzwi stali bracia Grau,
Fleishman i Reich, ktrzy sondowali kadego z wchodzcych. To nam si opacio. Jedn z
ostatnich osb wchodzcych do sali by potny, ysy mczyzna. Nazywa si Kilbridge i pracowa
dla Washington Examiner". Reich skin w kierunku jednego ze stranikw A.I.U. Podszed on do
Kilbridge'a i poprosi go, by podda si kontroli. Ten jednak zacz gwatownie i haaliwie
protestowa wykrzykujc, e postpowanie takie wobec niego jest obraz. Nagle wyrwa si
stranikowi i podbieg do mnie, sigajc do kieszeni. Ca si mego umysu powstrzymaem go.
Trzech stranikw rzucio si na niego i wywleko go z sali. Znaleziono w jego kieszeni pistolet
automatyczny walter zaadowany szecioma nabojami i z jednym znajdujcym si z lufie.
Kilbridge protestowa twierdzc, e bro nosi zawsze dla swojej ochrony, ale jego ewidentn prb
zastrzelenia mnie widzieli wszyscy. (Pniej sondowalimy jego umys i stwierdzilimy, e zosta
on zaatakowany przez pasoyty dzie wczeniej, gdy by pijany - mia opini alkoholika).
Wydarzenie to spowodowao napit atmosfer oczekiwania. Na konferencji obecnych byo
okoo piciuset dziennikarzy - tyle tylko moga pomieci sala. Reszta obserwowaa spotkanie na
zewntrz na ekranach monitorw telewizji przemysowej. Na podium doczyli do mnie Reich,
Fleishman i bracia Grau - w rzeczywistoci ich celem byo przebadanie, czy na sali nie ma jeszcze
innych potencjalnych zamachowcw, a ja gono przeczytaem owiadczenie nastpujcej treci:

Dzi celem naszym jest ostateczne ostrzeenie ludzkoci o zagroeniu wikszym ni te, w
obliczu ktrych kiedykolwiek dotd stawaa. Planeta nasza jest w chwili obecnej obiektem inwazji
ogromnej liczby inteligentnych obcych, ktrych celem jest zniszczenie naszego gatunku lub
zniewolenie go.
Kilka miesicy temu, kiedy kierowalimy pierwszymi badaniami na Czarnej Grze w
Karatepe, profesor Reich i ja dostrzeglimy, e towarzysz nam niepokojce zjawiska. Bylimy
wiadomi siy, ktra stawiaa aktywny opr naszym wysikom zmierzajcym do odkrycia tajemnicy
tego, co znajduje si pod ziemi. W tym czasie zakadalimy, e moce te mog mie natur pola si
wywoanego przez paranormalne zjawiska indukowane przez dawno zmarych mieszkacw, a
pozostawione zostay, by chroni ich groby. Obydwaj, ja i Reich, przez dugi czas przekonani
bylimy co do tego, e wyjania to, na przykad, trudnoci, na jakie natknli si odkrywcy grobu
Tutenchamona. Bylimy przygotowani na ryzyko wywoania tej kltwy, jeli taka bya jej natura, i
kontynuowalimy badania.
W ostatnich tygodniach przekonalimy si jednak, e stoimy w obliczu czego znacznie
bardziej niebezpiecznego ni kltwa. Jestemy przekonani, e uruchomilimy siy panujce kiedy
na Ziemi, a obecnie chcce ow dominacj przywrci. Siy te s bardziej niebezpieczne, ni znane
dotd gatunkowi ludzkiemu, poniewa s niewidzialne i mog zaatakowa bezporednio umys
ludzki. Potrafi doprowadzi do obdu kad osob, ktr zaatakuj i doprowadzi j do
samobjstwa. S rwnie zdolne do zniewolenia pewnych ludzi i uywania ich zgodnie ze swoimi
celami.
Jednoczenie wierzymy, e ludzko nie ma powodu do paniki: w porwnaniu z nami jest
ich niewiele i jestemy wiadomi zagroenia. Walka moe by duga, ale, jak sdz, mamy
wszelkie podstawy do tego, by j wygra.
Sprbuj obecnie podsumowa to, co udao nam si dowiedzie o pasoytach umysu..."
Mwiem przez jakie p godziny i opisaem pokrtce wikszo wydarze, wczeniej tu
omwionych. Opowiedziaem histori zniszczenia naszych kolegw i to, w jaki sposb zosta
zmuszony do zdrady Ribot. Nastpnie wyjaniem, jak to si dzieje, e jeli kto uwiadamia sobie
obecno pasoytw, to jest w stanie je pokona. Zadaem sobie wiele trudu, by uwydatni fakt, e
siy te nie s jeszcze aktywne, e s lepe i instynktowne. Wan rzecz jest to, by unikn paniki.
Wikszej czci ludzkoci pasoyty nie zagraaj i najlepiej byoby, gdyby si ca spraw nie
przejmowali. Ostatnie pitnacie minut mojej godzinnej przemowy powiciem na podkrelanie
napawajcych optymizmem aspektw tej sprawy. Dowodziem, e zostalimy teraz ostrzeeni, a
zniszczenie pasoytw powinno by tylko kwesti czasu.

Spotkanie zakoczyo si pytaniami. Niestety, wikszo z dziennikarzy staraa si

energicznie dotrze do najbliszego videotelefonu, tak e czas pyta by bardzo krtki. Dwie
godziny pniej wiadomoci te byy na pierwszych stronach gazet.
Prawd mwic, to caa sprawa zacza mnie nuy. Nasza pitka bya badaczami
przygotowujcymi si do odkrycia nowego i fascynujcego wiata, nie miaa adnej ochoty na
marnowanie czasu dla jakich dziennikarzy. Byo to mczce. Uznalimy jednak, e jest to
najlepszy sposb zapewnienia sobie bezpieczestwa. Sdzilimy, e dla pasoytw najlepszym
wyjciem bdzie prba zdyskredytowania nas - gdy wszystko bdzie toczyo si normalnie przez
miesic albo przez rok, wwczas wszyscy uznaj to za mistyfikacj. Ogaszajc nasze
owiadczenie wanie teraz kupowalimy czas, a w kadym razie byo to naszym zamiarem. Sporo
czasu musiao upyn, nim zdalimy sobie spraw, e pasoyty byy w stanie wpuci nas w
maliny".
Nasz cel by oczywisty - nie chcielimy traci czasu na pasoyty. Wyobramy sobie
bibliofila, ktry otrzyma wanie paczk zawierajc dugo poszukiwan ksik; wyobramy
sobie, e nim zdy j otworzy, przyzywa go jaki nudziarz i namawia na rozmow... Pasoyty
mogy by najwikszym zagroeniem, w obliczu ktrego stana kiedykolwiek ludzko, ale dla
nas byy one po prostu miertelnie nudne.
Ludzie przyzwyczaili si do swych umysowych ogranicze, podobnie jak ludzie sprzed
trzech wiekw do ogromnych uciliwoci w trakcie podry. Jak czuby si Mozart, gdyby po
wyczerpujcej, trwajcej cay tydzie podry, kto powiedzia mu, e w dwudziestym pierwszym
wieku t podr mgby odby w kwadrans? Tak, bylimy w sytuacji Mozarta, ktrego
przeniesiono trzy wieki naprzd. Owe podre umysowe, ktre kiedy byy dla nas tak uciliwe i
bolesne, obecnie stay si tylko kwesti kilku minut. Nareszcie zrozumielimy, co mia na myli
Teilhard de Chardin, mwic, e czowiek znajduje si w przededniu nowej fazy swej ewolucji. My
bylimy ju w tej nowej fazie ewolucji. Umys by jak dziewicza ziemia, jak ziemia obiecana
Izraelitw. A jedyne co naleao zrobi, to zaj j... i oczywicie wyrzuci jej aktualnych
mieszkacw. Tak wic pomimo naszych obaw i problemw, przed jakimi stalimy, w cigu tych
dni towarzyszy nam nastrj bliski wrcz ekstazie.
Jak sdzilimy, mielimy przed sob dwa gwne zadania. Pierwsze - to znalezienie nowych
uczniw", ludzi, ktrzy wspomogliby nas w tej walce. Drugie - to znalezienie sposobu
przeprowadzenia ofensywy przeciw pasoytom. W tamtej chwili nie potrafilimy sign ku
niszym regionom naszego umysu, tam gdzie zamieszkiway pasoyty. Moja nocna bitwa nauczya
mnie, e mog wezwa moce, majce swe rda bardzo gboko. Czy mona byoby zbliy si do
tego rda, by przenie bitw do obozu przeciwnika?

Reakcjom prasy wiatowej powiciem niewiele miejsca. Jak mona byo si spodziewa,
w wikszoci byy one sceptyczne i wrogie. Wiedeska World Free Press" napisaa wprost, e
nasz pitk powinno si zamkn w cisym areszcie, dopki nie zostanie wyjaniona kwestia
samobjstw. Z drugiej strony londyski Daily Express" sugerowa, e powinnimy obj
kierownictwo Ministerstwa Obrony Stanw Zjednoczonych i otrzyma do dyspozycji wszelkie,
skuteczne w walce z pasoytami rodki.
Jeden z artykuw zaniepokoi nas szczeglnie. Ukaza si w Berliner Tagblatt", a napisany
by przez Feliksa Hazarda. Nie omiesza caej sprawy, jak si spodziewalimy, ani nie broni
wyznania" Ribota. Sprawia wraenie, jakby wierzy w to wszystko, co przekazalimy. Ale
zadawa jednoczenie pytanie. Jeli w wrg ludzkoci mg opanowa" umys ludzki, to jak
mamy gwarancj, e to my nie jestemy niewolnikami pasoytw? Przedstawilimy dowody na ich
istnienie, ale nie dowodzio to jeszcze niczego. Takie dowody musielimy przedstawi. Po tym, co
powiedzia Ribot, jest wysoce prawdopodobne, e zajmie si nami policja kryminalna... Artyku by
utrzymany w niezbyt powanym tonie. Hazard sugerowa, by potraktowa ca spraw jako art.
Skutek, jaki mg wywrze artyku, mg by dla nas niezbyt korzystny. Nie mielimy adnych
wtpliwoci, e Hazard jest agentem wroga.
Jeszcze jedna sprawa wymagaa natychmiastowego rozwaenia. Jak dotd nie dopuszczano
dziennikarzy do wykopalisk na Czarnej Grze. Ale bez problemu mogliby skontaktowa si z
robotnikami i onierzami tam pracujcymi. Naleao, o ile to moliwe, uprzedzi ich. Tak wic
Reich i ja zaproponowalimy wybranym dziennikarzom wizyt na terenie wykopalisk.
Zezwolilimy na zabranie przez nich kamer. Wydalimy instrukcj, by zapewni wszelkie rodki
ostronoci przed naszym przybyciem i aby nie wpuszcza wczeniej dziennikarzy na teren
wykopalisk.
O godzinie dziesitej wieczorem pidziesiciu dziennikarzy czekao na nas w
helikopterach transportowych. Podr do Karatepe tymi cikimi maszynami zabraa nam okoo
godziny. Kiedy przybylimy, cay teren by gsto owietlony. Dziesi minut przed naszym
ldowaniem ustawiono przenone kamery telewizyjne.
Nasz plan wydawa si by niezawodny. Planowalimy poprowadzi dziennikarzy w d do
bloku Abhotha, ktry zosta ju w peni wyeksponowany, i przy uyciu si PK stworzy atmosfer
zagroenia i napicia. Nastpnie mielimy celowo wybra spord dziennikarzy osoby najbardziej
wraliwe i nerwowe oraz wywoa wrd nich panik. To by wanie powd, dla ktrego
wczeniej nie wspomnielimy o naszych zdolnociach paranormalnych. Zdalimy sobie bowiem
spraw, e mog one posuy do zademonstrowania" istnienia pasoytw.

Nie wzilimy jednak pod uwag pasoytw. Tu przed ldowaniem wydawao mi si, e z
drugiego helikoptera, zajmowanego przez dziennikarzy, dobiegaj piewy. Byo to do dziwne.
Przypuszczalnie byli pijani. Bracia Grau, Fleishman, Reich i ja lecielimy w pierwszym
helikopterze. Kiedy jednak wyldowalimy, wyczulimy obecno pasoytw i zrozumielimy, co
si dzieje. Zmieniy metod swego dziaania. Zamiast wysysa energi ze swych ofiar, wrcz
przeciwnie - dodali jej. Wielu z tych ludzi duo pio i, jak wikszo dziennikarzy, nie grzeszyo
inteligencj. Z powodu ich nawykw", dozowana" im energia umysowa wywoaa taki sam efekt
jak alkohol. Kiedy dziennikarze z naszego helikoptera doczyli do tamtych, udzieli im si ten sam
euforyczny nastrj. Syszaem, jak komentator telewizyjny mwi:
- Tak, Ci chopcy nie wygldaj na przestraszonych pasoytami. Wydaje si, e traktuj ca
spraw jako art.
Powiedziaem kierownikowi programu, e nastpi pewne opnienie i cofnem si wraz z
innymi do budynku brygadzisty, pooonego po drugiej stronie wykopalisk. Zamknlimy drzwi na
klucz i skoncentrowalimy si na tym, jak mona wybrn z powstaej sytuacji. Bez trudnoci
weszlimy ze sob w kontakt i przygotowalimy si do penetracji mzgw niektrych dziennikarzy.
Pocztkowo trudno byo stwierdzi, co si dzieje, nigdy przedtem nie mielimy z niczym
podobnym do czynienia. Pniej szczliwym trafem natrafilimy na dziennikarza, ktrego
czstotliwo fal bya identyczna z falami Ribota. Umoliwio to nam dokadniejsze przebadanie
jego procesw mzgowych. Mzg posiada okoo tuzina waniejszych orodkw zwizanych z
zadowoleniem, spord nich najbardziej znane to: orodek seksualny, emocjonalny i spoeczny.
Istnieje take orodek przyjemnoci intelektualnej oraz subtelniejszy orodek zwizany z
samokontrol i samopoznaniem. Jest jeszcze pi innych orodkw, ktre s prawie nierozwinite u
istot ludzkich, a zwizane z twrczoci poetyck, religijn czy mistyczn.
Pasoyty doenergetyzoway u wikszoci z tych ludzi orodki odpowiedzialne za zachownia
spoeczne i emocjonalne. Fakt, e byo ich pidziesiciu, dokona reszty: mechanizm tumu"
wzmocni to zjawisko.
Caa nasza pitka skoncentrowaa si na dziennikarzu, ktrego badalimy. Bez trudu
rozadowalimy napicie w tym obwodzie, redukujc je i sprowadzajc go do stanu nagego
przygnbienia. Gdy jednak przestalimy na niego oddziaywa, powrci do poprzedniego stanu.
Sprbowalimy bezporednio zaatakowa pasoyty. By to jednak syzyfowy wysiek.
Znajdoway si poza naszym zasigiem i nie zamierzay tej kryjwki opuci. Czulimy, e energia
skierowana przeciwko nim bya bezuytecznie trwoniona. Kpiy sobie z nas.

Sytuacja okazaa si powana. Postanowilimy j opanowa poprzez cakowite zdanie si

na energi PK. A oznaczao to, e bdziemy musieli dziaa w bezporedniej bliskoci
dziennikarzy.
Kto zacz wali w drzwi krzyczc:
- Hej, dugo jeszcze kaecie nam czeka?
Tak wic wyszlimy mwic, e jestemy ju gotowi.
Razem z Reichem szlimy przodem. Za nami podali dziennikarze, miejc si radonie.
W tle nieustannie pobrzmiewa gos telewizyjnego komentatora. Fleishman i bracia Grau,
zamykajcy grup, koncentrowali si na komentatorze. Syszelimy, jak mwi:
- Tak, wszyscy wydaj si do lekcewaco traktowa ca spraw, ale zastanawiam si, na
ile jest to poza. Jest tej nocy odczuwane jakie dziwne napicie.
W tym momencie wszyscy dziennikarze wybuchnli miechem. Wwczas zaczlimy
wywiera na nich nacisk sw wol, wywoujc wrd nich uczucie niepewnoci i nieokrelony lk.
Natychmiast miech usta. Powiedziaem gono:
- Nie przejmujcie si. Powietrze, co prawda, nie jest tak czyste na tej gbokoci, jakby
mogo by, ale nie jest te trujce.
Tunel mia wysoko siedmiu stp i opada pod ktem okoo dwudziestu stopni. Na
gbokoci stu jardw pod ziemi moglimy wsi do kilku niewielkich, poruszajcych si po
szynach, wagonw. Podczas dziesiciominutowej jazdy nie byo sycha nic poza turkotem k. W
czasie jazdy w d nie potrzebowalimy obnia ich nastroju poprzez nasz ingerencj. Tunel mia
w przyblieniu ksztat korkocigu - alternatyw dla tego rozwizania byo tylko przesunicie jego
wlotu o wiele mil od Czarnej Gry i utworzenie nastpnej bazy, przez co kwestia zapewnienia
bezpieczestwa byyby podwjnie trudna. Przy kadym zakrcie czulimy napicie bijce od grupy.
Bali si, e wibracja wywoana przez przejazd wagonw moe spowodowa zawalenie tunelu.
Droga do bloku Abhotha zaja prawie p godziny. Sam jego wygld wywiera silne
wraenie - ogromne, czarno-szare bloki wznosiy si nad nami jak skalna ciana.
Teraz z rozmysem tworzylimy atmosfer zagroenia. Oczywicie, najlepiej byoby
pozwoli dziaa ich wyobrani i co najwyej delikatnie stymulowa lk. Ale pasoyty pompoway
w nich energi i rzecz konieczn stao si paraliowanie tej czci mzgu, ktra na to reagowaa.
Wywoalimy u nich stan silnego lku oraz poczucie niechci. Komentator telewizyjny by
najwyraniej zakopotany tym, e musia mwi w tak przeraajcej ciszy; szepta wrcz do
mikrofonu:
- Tu na dole panuje nieprzyjemne uczucie dusznoci. By moe jest to kwestia powietrza.

I wtedy zaatakoway pasoyty. Tym razem nie ca mas, ale w pojedynk lub co najwyej
dwjkami. Najwyraniej miay zamiar niepokoi nas, bymy rozlunili chwyt. Kiedy tylko
skoncentrowalimy uwag na walce z nimi, atmosfera wrd dziennikarzy poprawia si: wszyscy
stali si pogodni. Byo to zjawisko niekorzystne dla nas, gdy tracilimy kontrol nad sytuacj.
Atakujcych w maych grupkach pasoytw prawie nic si nie imao. Nasze zmagania
przypominay walk z cieniem. Najlepszym wyjciem byoby zignorowanie ich, ale byo to rwnie
trudne, jak ignorowanie ksania kundla po ydkach.
Wanie wtedy rwnoczenie wpadlimy na pomys wyjcia z sytuacji. Poniewa bylimy
ze sob mentalnie powizani, trudno powiedzie, kto pierwszy wpad na niego. Spojrzelimy na
blok Abhotha oraz na sufit, ktry znajdowa si okoo trzydzieci stp powyej niego. Blok way
trzy tysice ton. Bracia Grau unieli trzydziestotonowy blok w British Museum. Stwierdzilimy, e
warto sprbowa. Tak wic po wywoaniu lku u dziennikarzy zaczlimy jednoczy nasze siy, by
podnie blok.
Pocztkowo wydawao si to zupenie niemoliwe, tak samo jak uniesienie go jedynie
naszymi rkami. Bracia Grau podsunli nam jednak klucz, jak mona sobie poradzi z tym
problemem. Zamiast jednoczy wysiki, robili to zamiennie, na pocztku powoli, pniej coraz
szybciej i szybciej. Zrozumielimy, o co im chodzi i wczylimy si do tej operacji. W momencie
kiedy opanowalimy t sztuczk, uniesienie bloku stao si dziecinnie atwe. Moc, ktr
uzyskalimy w ten sposb, dziaaniem caej pitki, bya potna. Wystarczya, by unie dwie mile
ziemi, ktre mielimy nad gowami. Blok nagle unis si w powietrze i popyn ku sufitowi. W
momencie kiedy blok otar si o kabel, zaczo migota wiato. Natychmiast wybucha panika, a
cz tych idiotw wbiega pod blok, inni za zostali tam wepchnici. Przesunlimy go na bok,
lecz wwczas wszystko spowia ciemno, gdy zerwalimy kabel. Koniec kabla opad na ziemi i
usyszelimy gardowy krzyk mczyzny, ktry wpad na niego. Smrd palonego ciaa wypeni
pomieszczenie i wywoa u wszystkich mdoci.
Wane byo, aby nie podda si panice. Jeden z nas musia wycofa swe siy i zepchn
dziennikarzy w kt pomieszczenia, tak aby mona byo jak najszybciej opuci blok. Nie byo to
atwe, gdy nasze siy byy splecione razem, by utrzyma blok w powietrzu. Dziaalimy, e si tak
wyra, rwnolegle, a nie szeregowo, podtrzymujc blok za pomoc picioramiennej alternacji.
Wwczas pasoyty postanowiy przypuci zmasowany atak. Bylimy, rzecz jasna,
bezbronni. Sytuacja byaby zabawna, gdyby nie to, e bya tak niebezpieczna i gdyby to nie
kosztowao ju jedno ycie ludzkie.
To wanie Reich zaproponowa:
- A czy nie moglibymy rozbi go w proch?

Przez chwil w oglnym zamcie nie zrozumielimy go. Pasoyty otaczay nas jak armia
cieni. Gdy zorientowalimy si, o co mu chodzi, pojlimy, e jest to jedyne wyjcie z sytuacji.
Uwolniona przez nas moc bya wystarczajca, by unie bez trudu tysic blokw tej wielkoci; ale
czy starczy jej, by zniszczy wanie ten jeden? Prbowalimy tego dokona ciskajc go i niszczc
myl. Automatycznie zwikszylimy poziom alternacji. Bylimy tak pobudzeni, e przestalimy
prawie zauwaa nacisk, jaki na nas wywieraj pasoyty. Wtem poczulimy, jak blok kruszy si i
rozpada na podobiestwo olbrzymiego kawaka kredy miadonego w imadle. W cigu paru
sekund to co trzymalimy w powietrzu, przeobrazio si w miaki py. W takiej postaci bez trudu
mona byo wepchn blok w tunel. Uczynilimy to z tak prdkoci, e wytworzony cig
powietrza wessa nas z powrotem do tunelu, a powietrze wypenio si na chwil kurzem.
Z chwil gdy usunlimy blok, zgromadzilimy si, by odeprze pasoyty z
niecierpliwoci czowieka usiujcego zabi much. Rezultat by pomylny - znowu nie miay
czasu na odwrt, a my odnosilimy wraenie, e palimy je tak, jak miotacz poomieni pali zesche
licie. Nastpnie Reich wycofa swe siy, unis luny koniec kabla i poczy go z drugim kocem.
Zapalio si wiato i naszym oczom ukaza si obraz zupenie zagubionych dziennikarzy.
Zablokowany zosta u nich wszystkich orodek spoeczny" w mzgu, tak e czuli si samotni i
przeraeni. Powietrze pene byo czarnego pyu, ktry wywoywa kaszel. (Musielimy odczeka
chwil, by osadzi si na pododze korytarza; abymy mogli ruszy w drog powrotn, musia
nastpi dopyw wieego powietrza). Przyklejone do wiszcego nad naszymi gowami kabla
szcztki martwego mczyzny nadal wydzielay zapach palonego ciaa. Atmosfera paniki bya
przeraajca. Nikt z dziennikarzy nie wierzy, e kiedykolwiek jeszcze zobaczy powierzchni
Ziemi.
Oddziaywujc na nich wsplnie, zdoalimy opanowa panik. Nastpnie kazalimy im
uformowa dwuszereg i powrci do kolejki. Reich skoncentrowa si na trzech komentatorach
telewizyjnych, upewniajc si, e ponownie wczyli swe kamery. (Odcicie prdu naturalnie
wyczyo je). W tym czasie pozostali z nas oczycili tunel z kurzu, przenoszc go wolno w
kierunku powierzchni, gdzie wznis si ku niebu. Na szczcie noc bya ciemna, a kurz mg
opa na duej przestrzeni.
Kiedy znowu wyszlimy na powierzchni, wiedzielimy, e odnielimy nad pasoytami
wielkie zwycistwo - gwnie dziki przypadkowi. Oczywicie, nie podday si. Nadal pompoway
energi w dziennikarzy. Zdoalimy na razie cakowicie przeciwdziaa temu, ale byo oczywiste,
e nie bdziemy w stanie robi tego nadal, gdy si rozejd. Cay wiat ujrza, dziki telewizji, co
si stao. Na ekranach telewizorw widziano zniknicie bloku. To co napisz dziennikarze, nie
bdzie miao zbyt wielkiego znaczenia. Poza tym by jeszcze jeden czynnik. Owo sztuczne

pobudzenie orodkw spoecznych i emocjonalnych da z pewnoci w efekcie reakcj zmczenia,

pewnego rodzaju kaca. Nie mog trwa w stanie quasi-intoksykacji wiecznie, a ta reakcja bdzie
nam dobrze suy.
Byo ju dobrze po pnocy, kiedy zasiedlimy w piciu do wsplnego posiku. A.I.U.
zapewni nam specjalne pomieszczenie. Podjlimy decyzj, e od tej chwili, zarwno w dzie, jak
i w nocy, bdziemy razem. W pojedynk dysponowalimy pewn si, ale razem sia ta bya
tysickrotnie zwikszona, co wykazay zdarzenia minionego wieczoru.
Nie udzilimy si, e jestemy niepokonani. Bylimy, by moe, bezpieczni w obliczu
bezporedniego ataku pasoytw, lecz wiedziay one doskonale, jak skierowa przeciwko nam
innych ludzi i byo to zagroenie bardzo realne.
Kiedy nastpnego ranka przejrzelimy poranne gazety, nie moglimy nie pogratulowa
sobie zwycistwa. Poniewa niemal wszyscy ogldali telewizj, to w pewnym sensie byli te
obecni przy znikniciu bloku. Obawialimy si, e niektre gazety bd wietrzyy oszustwo w tym,
co si zdarzyo - w kocu wszystko, czego dokonalimy, nie byo niczym innym jak tylko
wspania, kuglarsk sztuczk. Ale nikt nam takiego zarzutu nie postawi. Wiele byo histerycznych
atakw na nas, ale dotyczyy one naszej gupoty w bezmylnym uwolnieniu" owych
przeraajcych mocy". Wszyscy sdzili, e Tsathogguany" (za nazw t odpowiedzialno
ponosz eksperci od Lovecrafta ze Stanw Zjednoczonych) zniszczyy blok, aby nie dopuci do
tego, by poznano dalsze tajemnice. Wszystkich przeszywa lk o to, e jeli byy w stanie zniszczy
wacy trzy tysice ton blok, to rwnie atwo mog zniszczy cae wspczesne miasto. Obawa
wzrosa jeszcze, gdy naukowcy odkryli w dzie warstw bazaltowego kurzu pokrywajcego
okoliczne zarola i na tej podstawie susznie wywnioskowali, e blok w jaki niepojty sposb
zosta zdezintegrowany. Nie byli w stanie tego zupenie wyjani. Mona byo, oczywicie,
dokona dezintegracji bloku przy uyciu atomowego blastera, ale towarzyszca temu procesowi,
uwolniona energia zabiaby wszystkich znajdujcych si w pomieszczeniach. Ponadto nie byli w
stanie wyjani, jak mona dokona dezintegracji materii bez podniesienia choby o stopie
temperatury panujcej w pomieszczeniu.
Gunner Fangen, przewodniczcy ONZ, przesa nam telegram zawierajcy pytanie o to,
jakie wedug nas powinno si podj kroki przeciwko pasoytom. Czy sdzimy, e naleaoby
zniszczy Kadath za pomoc bomby atomowej? Jakiego rodzaju bro byaby najskuteczniejsza
przeciwko nim? Przesalimy mu wiadomo z prob o przybycie, co te uczyni w cigu
czterdziestu omiu godzin.
Tymczasem A.I.U. stano w obliczu powanych problemw. Oczywicie, reklama jest
czym bardzo poytecznym, lecz setki czekajcych na zewntrz reporterw wytwarzay atmosfer

oblonej twierdzy, ktra niezbyt sprzyjaa prowadzeniu interesw. Spraw nie cierpic zwoki
stao si znalezienie nowej kwatery. O tym problemie rozmawiaem bezporednio z prezydentem
USA, Loydem C. Melvillem. Zapytaem go, czy nie mgby znale nam jakiego bezpiecznego
miejsca, takiego by nikt nam nie przeszkadza. Odpowiedzia szybko - po godzinie da nam zna,
e moemy przenie si do Amerykaskiej Bazy Rakietowej nr 91 znajdujcej si w Saratoga
Springs, w stanie Nowy Jork. Wyruszylimy tam nastpnego dnia, to jest siedemnastego
padziernika.
Nasza nowa kwatera miaa wiele zalet. Cigle mielimy jeszcze list dwunastu
Amerykanw, ktrych zamierzalimy wtajemniczy" we waciwym czasie (nazwiska
otrzymalimy od Remizowa i Spencefielda z Yale). Piciu z nich mieszkao w stanie Nowy Jork.
Zapytalimy prezydenta Melville'a, czy moglibymy spotka si z nimi po przybyciu do Bazy nr
91. Byli to Oliver Fleming i Merril Philips z Laboratorium Psychologicznego Columbia University,
Russell Holcroft z Uniwersytetu w Syracuse oraz Edward Leaf i Victor Ebner z Instytutu
Badawczego w Albany.
W przeddzie naszego wyjazdu z A.I.U., wieczorem, Fleishman wystpi w
transmitowanym z A.I.U. programie telewizyjnym, podkreli w nim raz jeszcze, e nie ma powodu
do paniki. Twierdzi, e pasoyty nie s wystarczajco silne, by zagrozi gatunkowi ludzkiemu.
Naszym zadaniem byo nie da im urosn w si.
Ta widowiskowa" sfera naszej pracy bya dla nas najmniej wana. Niosa nam tylko
zmczenie. Pragnlimy przej do konkretw - do zbadania siy naszej i pasoytw.
Szybk rakiet, jak nam zapewni A.I.U., dotarlimy w cigu godziny do Bazy nr 91. O
naszej podry poinformowaa telewizja. Prezydent osobicie wyjani powody, dla ktrych
umieszczono nas w Bazie. Bya ona najlepiej chronionym obszarem Stanw Zjednoczonych - na
ten temat istnia dowcip, e atwiej przej wielbdowi przez ucho igielne, ni dosta si do Bazy
nr 91. Stwierdzi, e nasze bezpieczestwo jest spraw najwyszej wagi, a kada prba
dziennikarzy, by skontaktowa si z nami, bdzie traktowana jako zamanie zasad bezpieczestwa
obowizujcego w Bazie. Rozwizywao to, oczywicie, jeden z naszych gwnych problemw. Od
tego czasu nie musielimy ju obawia si ledzcych nas helikopterw penych dziennikarzy.
Warunki panujce w Bazie nr 91 trudne byy do porwnania z dyrektorskim
pomieszczeniem w A.I.U. Nasze kwatery byy barakami zbudowanymi w dwadziecia cztery
godziny przed naszym przybyciem.
Czekao na nas pi osb - Fleming, Philips, Holcroft, Leaf i Ebner. Wszyscy oni nie mieli
skoczonych czterdziestu lat. Holcroft nie wyglda na naukowca. Ponad sze stp wzrostu,
szczupy, o rowych policzkach i bkitnych oczach. Patrzc na niego, czuem pewne

zakopotanie. Pozostali wygldali mi na inteligentnych, panujcych nad sob i z poczuciem

humoru. Wraz z dowdc i szefem bezpieczestwa Bazy wypilimy herbat. Obydwaj wydali mi
si typowymi onierzami - do inteligentni, lecz jednoczenie w jaki sposb ograniczeni (szef
bezpieczestwa koniecznie chcia wiedzie, jakie rodki ostronoci powinien zastosowa wobec
szpiegw Tsathogguanw). Postanowiem im to tak wyjani, by zrozumieli, kto jest naszym
wrogiem. Powiedziaem im, e nie atakuje on ani z przodu, ani z tyu - jest on ju wewntrz nas
wszystkich. Sprawiali wraenie kompletnie zbitych z tropu, a do chwili gdy genera Winslow,
dowdca Bazy, powiedzia:
- Sdz, e chce pan nam powiedzie, e stworzenia te mona przyrwa do zarazkw,
ktre dostaj si do krwiobiegu?
Odparem, e rzeczywicie mona tak powiedzie i od tej chwili miaem wraenie, i takie
ujcie w sumie ich zadowala. Na cae szczcie szef Bazy do spraw bezpieczestwa nie podj
adnych dziaa zmierzajcych do dezynfekcji.
Po wypiciu herbaty zabralimy naszych piciu nowych rekrutw" do zamieszkaego przez
nas baraku. Umys oficera odpowiedzialnego za bezpieczestwo Bazy zdradzi mi, e pod
cementow podog naszego pomieszczenia umieci on na wasn rk wiele mikrofonw
podsuchowych - zaraz po wprowadzeniu si tam zlokalizowaem je i zniszczyem. Byy one,
oczywicie, wmurowane w beton na gboko cala, tak e teoretycznie nie mona byo ich
zniszczy bez wykucia ich z betonu. W cigu nastpnego tygodnia, ilekro widywaem tego
oficera, zawsze patrzy na mnie w jaki dziwny sposb.
Reszt wieczoru spdzilimy wyjaniajc naszym rekrutom" sytuacj. Po pierwsze dalimy
im do przeczytania Refleksje Historyczne. Nastpnie pokrtce opowiedziaem im sw wasn
histori. Nagralimy j na magnetofon, by w razie koniecznoci mc j odtworzy. Przytocz tu
ostatnie pi minut tego nagrania, poniewa jasno okrela ono natur problemu, w obliczu ktrego
zostalimy postawieni:
Tak wic sdzimy, e z zagroeniem tym moe walczy czowiek posiadajcy podstawowe
przygotowanie w zakresie fenomenologii. Wiemy take, i gwna sia pasoytw wydaje si tkwi
w ich zdolnoci do zaburzenia rwnowagi panujcej w umyle. (Wyznaem im rwnie, e rozbicie
bloku Abhotha byo naszym dzieem). Oznacza to, e musimy nauczy si broni przed nimi w
kadym stanie umysu. Rodzi to jednak nowy problem, konieczny do rozwizania moliwie jak
najszybciej. Wiemy tak niewiele o duszy ludzkiej. Nie wiemy co dzieje si, gdy czowiek rodzi si
lub kiedy umiera. Nie pojmujemy zalenoci czowieka od czasu i przestrzeni.
Wielka wizja dziewitnastowiecznych romantykw przyrwnywaa ludzi do bogw.
Obecnie wiemy, e jest to w zasigu moliwoci ludzkoci. Moc potencjalnie tkwica w czowieku

jest tak wielka, i nie moemy nawet jej poj. By rwnym bogom, oznacza panowanie nad
rzeczywistoci, zamiast padania ofiar przypadku. Naley jednak podkreli, e nie moe by
mowy o cakowitej kontroli, dopki istniej wielkie pytania bez odpowiedzi. atwo schwyta w
potrzask czowieka chodzcego z gow w chmurach. Dopty nie zrozumiemy podstaw naszego
bytu, dopki pasoyty mog planowa atak na te wanie podstawy i zniszczy nas. Z tego co
wiem, pasoyty s rwnie niewiadome tych kwestii, co i my. Ale nie wolno nam ryzykowa
przyjcia takiego twierdzenia. Musimy pozna tajemnic mierci, przestrzeni i czasu. Jest to jedyna
gwarancja zwycistwa w tej walce".
Ku memu zdziwieniu - i zadowoleniu - Holcroft okaza si jednym z naj pojtniej szych
uczniw, jakich kiedykolwiek miaem. Ten jego wygld niewinitka by, w pewnym sensie,
odzwierciedleniem prawdziwej natury. Wychoway go na wsi dwie niezamne, uwielbiajce go
ciotki. W szkole uczy si dobrze. W jaki naturalny sposb by wielkoduszny, pogodny i nie
neurotyczny, a szczliwe dziecistwo pozwolio mu na zachowanie tych cech. Jako psycholog
eksperymentalny nie by zbyt dobry, brakowao mu swoistego nerwu", ktrym charakteryzuj si
wybitni naukowcy. Mia jednak co znacznie waniejszego - spontaniczne, instynktowne wyczucie
natury. Posiada osobliwy rodzaj duchowego" radaru, ktry umoliwia mu unikanie wszelkich
zagroe.
W pewnym sensie wiedzia ju wczeniej to wszystko, o czym mu mwiem, lecz dziki
wykadom, to co instynktownie wiedzia, nabrao natychmiast dla niego wyranego sensu.
Pozostali podchodzili do problemu intelektualnie, mozolnie jak pyton poykajcy szczura, trawili w
stanie naukowej ekscytacji to wszystko, co powiedziaem. Holcroft wiedzia to instynktownie.
Fakt ten mia o wiele wiksze znaczenie, ni si mogo pocztkowo wydawa. Poniewa
Reich, Fleishman, ja sam i bracia Grau bylimy intelektualistami, nie moglimy pozby si do
koca nawyku uywania intelektu do badania umysu. Prowadzio to do straty czasu - bylimy jak
armia dowodzona przez generaa, ktra odmawia udziau w walce bez uprzedniego sporzdzenia
dokumentacji w trzech kopiach i o wszystko pyta zwierzchnikw. Holcroft okaza si rodzajem
medium", oczywicie nie medium spirytystycznym, cho s to sprawy ze sob cile powizane.
Jego domen nie by duch, lecz instynkt. Ju tego samego wieczoru moglimy go wczy do
naszego telepatycznego krgu. Posiada rodzaj wewntrznego ucha cakowicie z nami zestrojonego.
Wzbudzio to w naszej pitce now nadziej. Czy zdoa on wej gbiej w umys, ni potrafilimy
to my? Czy mg nam da jakie pojcie o tym, do czego zdolne byy pasoyty?
Przez nastpne dwa czy trzy dni wikszo czasu spdzilimy w naszym baraku, nauczajc
naszych uczniw" tego wszystkiego, co sami wiedzielimy. Bardzo przyday si w tym nasze

zdolnoci telepatyczne. W trakcie zrozumielimy, e przeoczylimy jeden z najwaniejszych

problemw fenomenologii. Uczenie czowieka, ktry przez cae ycie mia kompletnie mylny
pogld na swoj wasn natur, prowadzi do zaburzenia panujcej wczeniej w jego umyle
rwnowagi! To tak samo jakby nagle podarowa komu milion funtw, albo te sfrustrowanemu
seksualnie mczynie kaza pilnowa haremu. Nagle czowiek odkrywa, e przeycie poetyckiego
nastroju jest rwnie atwe, jak odkrcenie kurka, albo e mona rozpali w sobie emocje do
biaoci. Zdaje sobie ze zdumieniem graniczcym z szokiem spraw, e otrzyma klucz do
wielkoci, a wszyscy - tak zwani - wielcy ludzie tego wiata obdarzeni byli ledwie dalekim
odblaskiem mocy przepeniajcych go obecnie. Ale przez cae swe ycie ocenia siebie do
skromnie. Jego stara osobowo posiada pewn spjno nabyt przez trzydzieci czy czterdzieci
lat dziaania nawykw. Nie chce ona ustpi z dnia na dzie. Jednoczenie nowa osobowo jest
take wyjtkowo silna. Staje si on polem bitwy pomidzy obydwu osobowociami. W zamcie,
jaki powstaje, traci ogromne iloci energii.
Jak ju powiedziaem, Holcroft by wspaniaym uczniem, ale pozostali posiadali znacznie
silniejsz dawn osobowo. Nie mieli te zupenie poczucia zagroenia i niebezpieczestwa. W
kocu, jeli my przeylimy atak pasoytw, czemu i im nie miaoby si take uda?
Wcale nie obwiniam tych czterech. Zjawisko to byo w zasadzie nieuniknione. Kady
uniwersytet staje w obliczu tego problemu: studentw, dla ktrych nowe ycie jest tak fascynujce,
e nie chc go marnowa na cik prac.
Caa nasza pitka musiaa woy powany wysiek umysowy w to, aby nie dopuci, by
Fleming, Philips, Leaf i Ebner porzucili wszelk dyscyplin. Nasze nowe idee miay potn moc
intoksykacji, umysy ich otrzymay taki bodziec, e najchtniej zanurzyliby si w nich, chlapic
wod wok jak szczliwi uczniacy w rzece. Kiedy nauczyli si czyta Husserla i MerleauPonty'ego, przypomniay im si scenki z dziecistwa albo obrazy minionych przygd miosnych.
Ebner by mionikiem muzyki, znajcym na pami wszystkie opery Wagnera i kiedy tylko
pozostawiao go si samemu sobie, zaczyna nuci ktry z tematw Piercienia" i natychmiast
wpada w rodzaj biernej ekstazy. Philips, majcy w sobie co z Don Juana, wspomina swe przesze
podboje, a atmosfera nabrzmiaa seksualn ekscytacj, co reszcie z nas zaczo przeszkadza. W
obronie Philipsa powinienem doda, e jego miosne przygody zawsze byy poszukiwaniem
czego, czego nigdy w nich nie znalaz i co nagle teraz odnalaz, tak wic nie potrafi powstrzyma
si od cigego analizowania przeszoci.
Trzeciego dnia po przybyciu do Bazy nr 91 przyszed do mnie Holcroft, by porozmawia:
- Mam wraenie, e robimy z siebie durniw. Peen zych przeczu zapytaem, co przez to
rozumie.

- Nie potrafi tego dokadnie okreli. Kiedy prbuj zapa dugo ich fal (mia na myli
pasoyty), czuj ich ogromn aktywno. Przygotowuj si do czego.
Byo to potwornie frustrujce. Poznalimy wielk tajemnic, ostrzeglimy wiat. A jednak w
zasadzie bylimy nadal takimi samymi ignorantami jak poprzednio. Kim s te stworzenia? Skd
przybyy? Co jest ich ostatecznym celem? Czy s inteligentne, czy te byy pozbawione
inteligencji, tak jak jest jej pozbawione robactwo w kawaku sera?
Do czsto stawialimy sobie to pytanie i udao nam si nawet sformuowa kilka
wstpnych hipotez. Inteligencja czowieka stanowi funkcj ludzkiego denia do ewolucji,
naukowiec czy filozof aknie prawdy z powodu zmczenia wycznie ludzk kondycj. Czy wobec
tego stworzenia te s inteligentne w takim wanie sensie? Trudno byo w to uwierzy, jako e byy
naszymi wrogami. Historia jednak uczy nas, e inteligencja bynajmniej nie daje gwarancji
yczliwoci. W kadym razie jeli s to inteligentne stworzenia, to moe moglibymy
zaproponowa im ugod? A moe jeli s inteligentne, to zday sobie spraw z tego, e zostay
pokonane?
Ale czy zostay zwycione?
Po tym jak Holcroft przedstawi mi swoje wtpliwoci, zwoaem ca reszt. By wwczas
pikny, ciepy i soneczny poranek. Spotkalimy si zaraz po niadaniu. Kilkaset jardw dalej grupa
lotnikw w biaych skafandrach odbywaa wiczenia, z oddali dobiegay komendy sieranta.
Wyjaniem im swoje obawy i powiedziaem, e wedug mnie musimy dooy stara, aby
dowiedzie si czego wicej o pasoytach. Poprosilimy naszych czterech uczniw", aby
sprbowali nawiza z nami telepatyczny kontakt. Wszystko wskazywao na to, e bdzie to
niebezpieczne przedsiwzicie i potrzebujemy wszelkiej, moliwej do uzyskania pomocy. Po
pgodzinnych wiczeniach Leaf owiadczy nagle, e apie nas cakiem wyranie. Pozostali byli
tak wyczerpani, e kazalimy im przerwa prby i rozluni si. Nie powiedzielimy im tego co
najbardziej leao nam na sercu: w wypadku ataku pasoytw bd naraeni na najwiksze
niebezpieczestwo, jako e nie mieli adnego dowiadczenia w korzystaniu z wasnego umysu.
Zasonilimy okna, zamknlimy drzwi i siedlimy wszyscy razem, by si skoncentrowa.
Byem tak ju do tego przyzwyczajony, e wykonywaem wszystko bez maa automatycznie.
Pierwszy krok jest identyczny z tym, jaki podejmuj, gdy chc zasn - jest to cakowite oderwanie
si od zewntrznego wiata i zapomnienie o ciele. W kilka sekund pniej podaem ju w
ciemno mego umysu. Nastpny krok wymaga pewnego dowiadczenia. Musiaem oderwa si
od zwykej osobowoci fizycznej. Inteligentna cz mojej jani miaa pozosta czynna i
przytomna, by wej w wiat marze i wspomnie.

Operacja ta przypomina w pewnym sensie to co si dzieje podczas sennych koszmarw,

kiedy mwimy sobie: To tylko sen, przecie pi w swoim wasnym ku; tylko musz si
obudzi". Nasze dzienne ja" jest obecne, ale czuje si zagubione w wiecie fantasmagorii.
Wkrtce odkryem, e potrafi przedrze si przez warstw snw, utrzymujc przy tym pen tego
wiadomo - jest to trudna sztuka, gdy ludzie uywaj ciaa jako osobliwego rodzaju reflektora
wiadomoci. Warstwa marze sennych w umyle stanowi dziwny, milczcy wiat; czowiek czuje
si tam jakby pywa pod powierzchni morza. Dla kogo pocztkujcego moe to by najbardziej
niebezpieczna cz dowiadczenia. Ciao zachowuje si jak kotwica umysu. W jednym ze swych
wierszy Yeats dzikuje Bogu za to, e ma ciao wraz z jego gupot", jako ochron przed
koszmarami sennymi. Ciao jest rodzajem ogromnego balastu powstrzymujcego myli przed
rozpierzchniciem si na wszystkie strony. Przypomina to troch spacer po Ksiycu, gdzie way
si zaledwie kilka funtw. Jeli postawi si normalny krok, to fruwa si po powierzchni jak balon.
Myli take mog osign demoniczn energi, jeli tylko uwolni si je od balastu ciaa. Myli
osoby o chorobliwym umyle staj si natychmiast przeraajcymi diabami. I dopki nie dowie si
ona, e s to jej wasne myli i e nie istniej one bez niej, atwo moe wpa w panik, co tylko
zdecydowanie pogorszy ca sytuacj. Przypomina lotnika, ktry ma pikowa, a ktry bezwiednie
pcha drek sterowniczy ku przodowi.
Podczas kiedy opadaem agodnie w d poprzez krain moich snw i marze, usilnie
staraem si by wobec nich obojtny, po prostu ignorowa je. Gdybym popeni bd i
skoncentrowa si na ktrym z nich, to rozrsby si on natychmiast, stajc si autonomicznym
wszechwiatem. Przykadowo napotkaem zapach tytoniu fajkowego Ginger Tom", ktry pali mj
dziadek. Upyno troch czasu, nim sobie to przypomniaem, zatrzymaem si i pozwoliem, by
uwaga zatrzymaa si na tym dowiadczeniu. Natychmiast pojawi si obraz dziadka i jego ogrodu
przy domu w Lincolnshire. Poniewa w gruncie rzeczy byem wwczas w tym ogrodzie,
odtworzony by w takich szczegach, e w innych okolicznociach dabym si przekona, i
jestem w nim rzeczywicie. Kosztowao mnie wiele wysiku, by to wydarzenie wymaza i za
moment opadem w promieniujc ciepem ciemno.
Ciemno jest pena ycia, ktre nie jest prostym odbiciem ycia ciaa. Jest to ycie, ktre
jak elektryczno przenika Wszechwiat. Tak wic nisze pokady umysu traktuje si jako
wylgarni". Panuje tam wyczuwalny, intensywny nastrj ciepa i niewinnoci. Jest to osobliwy
wiat dzieci pozbawionych cia.
Poniej wylgarni" znajduje si pustka, podobna do pustki midzygwiezdnych przestrzeni.
Jest to nico. Obszar szczeglnie przeraajcy, w ktrym atwo si zagubi. W trakcie pierwszych
eksperymentw osigajc go zawsze zasypiaem, budzc si dopiero po wielu godzinach. Nie ma

tam nic, co mogoby w czymkolwiek by podobne do wiata rzeczy i indywiduw, tak e wystarczy
moment nieuwagi, by zerwa ni wiadomoci.
Dalej nie udao mi si dotrze. Co wicej, przebywajc w tym wiecie nicoci, musiaem co
pewien czas wznosi si ku wylgarni", by tam ponownie zogniskowa swoj uwag.
Przez cay ten czas nasze mzgi pozostaway w telepatycznej cznoci. Nie oznacza to, e
caa nasza sidemka pyna, e tak si wyra, rami w rami. Oznacza to tyle, e bylimy w
stanie pomaga sobie wzajemnie dziki osobliwej, wzajemnej kontroli na odlego. Gdybym
zasn w ogrodzie dziadka, pozostali mogliby mnie obudzi. Jeli ktry z nas zostaby
zaatakowany, wszyscy natychmiast obudzilibymy si", by wsplnie odeprze atak. Lecz na tych
gbinach odbywao si podr samotnie.
To wanie wwczas - dziki cznoci z Holcroftem - dowiedziaem si, e schodzi on
nadal w d. Byem peen podziwu dla niego. Na tej gbokoci pozbawiony byem zupenie
balastu. wiadomo podobna bya do bbla, ktry samoistnie unosi si ku grze. Wiedziaem, e
musi istnie sposb na to, by zej niej, ale aby go pozna, potrzebowaem wielu prb i wicze.
W sytuacji kiedy jedyne na co mnie byo sta, to utrzymanie poczucia wasnej wiadomoci, nie
miaem moliwoci na tak nauk. Holcroft najwyraniej pozna ten sposb.
W tym rejonie umysu nie istnieje w zasadzie poczucie czasu - czas tam pynie i
jednoczenie stoi w miejscu (jeli mona to tak wyrazi). Poniewa nie istnieje ciao, ktre by si
niecierpliwio, nie ma nic nienaturalnego w tym trwaniu w czasie. Stwierdziem, e nigdzie w
pobliu nie ma pasoytw, tak wic po prostu uwanie czekaem. Wkrtce zorientowaem si, e
Holcroft wraca. Uniosem si agodnie ku grze, poprzez krain snw i wspomnie, i powrciem
do krlestwa wiadomoci fizycznej po upywie p godziny od czasu rozpoczcia eksperymentu.
Holcroft nadal by nieprzytomny. Otworzy oczy dopiero po dziesiciu minutach. By blady, ale
oddycha spokojnie.
Patrzy ze spokojem, z ktrego wywnioskowalimy, e nie ma nam nic specjalnego do
przekazania.
- Nie mog zrozumie. Tam na dole nie ma prawie nic, mona by uzna, e chyba wyniosy
si.
- Nie widziae ich w ogle?
- Nie. Raz czy dwa miaem wraenie, e s gdzie w pobliu, ale wydawao mi si, e jest
ich niezwykle mao.
Wszyscy odnielimy podobne wraenia. Fakt ten powinien doda nam otuchy, ale jako
nikt z nas nie wydawa si z tego zbyt zadowolony.

W poudnie, po raz pierwszy od trzech dni, wczylimy telewizor, by wysucha

wiadomoci. I wwczas dowiedzielimy si, czym zajte byy przez ostatnie trzy dni pasoyty.
Okazao si, e Obafeme Gwambe zamordowa Nkumbula, Prezydenta Zjednoczonej
Afryki, oraz dokona zamachu stanu, ktry uczyni go panem Capetown i Adenu. Nastpnie
pokazano fragmenty przemwienia Gwambe, ktre wygosi przez radio po przewrocie.
Spojrzelimy na siebie. Jego gos by osobliwie ekspresyjny, tak jakby odczytywa tekst wyuczony
na pami, a sam by na tyle zmczony, e nie potrafi tego uczyni wystarczajco poprawnie.
Przez zbyt wiele lat Czarni patrzyli na siebie jako na gorszy gatunek Biaych. Naley z tym
skoczy. Czarni wiedz, e s lepsi od Biaych pod kadym wzgldem. S silniejsi, lepsi pod
wzgldem seksualnym, a ich mzg moe pracowa duej bez zmczenia. Wiek XXI bdzie
wiekiem Czarnych..."
I tak dalej. Niewtpliwie by to podegajcy tekst, a Gwambe mwi w przekonywajcy
sposb. Byo co hiperpoprawnego w gosie Gwambe i przypominao aktora, ktry odtwarza sw
kwesti po wielokrotnym wyuczeniu.
Przemwienie koczyo si nastpujcymi sowami adresowanymi do nas:
Biali myl, e odnaleli nowy sposb na otumanienie Czarnych. Zmylili historyjk o
strzygach, zwanych Sagothuans (Gwambe pomyli si w nazwie), ktre najecha miay Ziemi. No
c, czy kto widzia te strzygi? Nie! A to dlatego, e one nie istniej. Oto jeszcze jeden sposb, za
pomoc ktrego Biali pragn przeciwdziaa pojawieniu si w umysach Czarnych ich da".
Nastpnie Gwambe przeszed do odczytywania listy praw" Czarnych. Kady kraj, w
ktrym mieszkaa liczna populacja czarnych, winien przekaza wadz nad czci swego
terytorium czarnym mieszkacom i zezwoli im na utworzenie niezalenego rzdu. Ameryka miaa
przekaza Teksas i Kaliforni. Anglia swe poudniowe terytoria wraz z Londynem. Czarni w
Europie mieli otrzyma albo Wochy, albo Polsk, wzgldnie Austri.
Tymi detalami nikt, oczywicie, nie zawraca sobie gowy. By to niewtpliwie z jego strony
blef. To co nas niepokoio, to fakt, e Gwambe by najwyraniej pod kontrol pasoytw. Znalimy
je teraz wystarczajco dobrze, by wiedzie, e lekcewaenie ich byo najgroniejszym z bdw.
Pojlimy ich zamys: w kocu bya to polityka sterowana przez nie z takim powodzeniem
przez ostatnie dwa wieki. Odwrcenie uwagi ludzkoci od istotnych spraw za pomoc wojen. Przez
dwa stulecia ludzko pracowaa nad tym, by zmieni stan swej wiadomoci i od dwch stuleci
pasoyty zajmoway ich myli czym innym.
Siedlimy i do pnej nocy dyskutowalimy. Nowa sytuacja w oczywisty sposb domagaa
si natychmiastowego dziaania. Ale jakiego? Wszyscy mielimy ze przeczucia. O trzeciej nad
ranem pooylimy si spa. O pitej zbudzi nas Holcroft i powiedzia:

- One co planuj. Czuj to. Myl, e lepiej bdzie, jeli opucimy to miejsce.
- Dokd mamy si uda?
- Do Waszyngtonu. Sdz, e lepiej stanie si, jeli porozmawiamy z prezydentem.
- Co to da?
Reich odpar:
- Nie wiem. Ale czuj, e siedzc tu marnujemy czas.
Nie byo sensu odkada tego na pniej. Mimo i pozostaa jeszcze godzina do witu,
udalimy si do helikoptera, ktry otrzymalimy do dyspozycji od rzdu Stanw Zjednoczonych.
wit pozwoli nam dostrzec w dole proste i dugie ulice Waszyngtonu. Wyldowalimy na ulicy
obok Biaego Domu. Podbieg do nas onierz penicy stra z atomow broni, teraz skierowan
na nas. By modym czowiekiem i bez trudu przekonalimy go, e lepiej bdzie, jeli przyprowadzi
swego zwierzchnika. Tymczasem przestawilimy helikopter na trawnik przed Biaym Domem. Bya
to jedna z bardziej miych stron posiadania mocy - zwyke przeszkody po prostu znikay.
Przekazalimy oficerowi wiadomo dla prezydenta, a nastpnie udalimy si w
poszukiwaniu miejsca, gdzie mona byoby napi si kawy. Dla przypadkowych przechodniw caa
nasza jedenastka musiaa wyglda na jak delegacj handlow. Znalelimy du, przeszklon
restauracj, gdzie zajlimy dwa stoliki i gapilimy si na ulic. Kiedy siedzielimy, zajrzaem w
umys Ebnera. Poczu to i umiechn si do mnie:
- To mieszne. Powinienem myle o niebezpieczestwie grocym gatunkowi ludzkiemu i
o miecie rodzinnym, urodziem si w Waszyngtonie. Zamiast tego odczuwam rodzaj pogardy dla
ludzi spacerujcych ulic. Wszyscy oni pi. To co si z nimi stanie, wydaje si by bez
znaczenia...
Reich odpar z umiechem:
- Nie zapomnij, e tydzie temu bye jednym z nich.
Zatelefonowaem do Biaego Domu i dowiedziaem si, e jestemy zaproszeni na niadanie
z prezydentem na dziewit. W drodze powrotnej, idc przez tum zmierzajcy do pracy,
poczulimy nagle lekkie drganie chodnika. Spojrzelimy na siebie, a Ebner zapyta:
- Trzsienie ziemi?
Reich odpar:
- Nie. To wybuch.
Przypieszylimy kroku i dotarlimy do Biaego Domu o 8.45. Zapytaem oficera, ktry
wyszed nam na spotkanie, czy ma jakie informacje o eksplozji. Pokrci gow i zapyta:
- Jaki wybuch?

Odpowied na nasze pytanie uzyskalimy dwadziecia minut pniej, zaraz po tym, jak
siedlimy do niadania. Wywoano prezydenta. Kiedy wrci, by blady, a gos mu dra.
Powiedzia:
- Panowie, p godziny temu zniszczono Baz nr 91.
Nikt z nas tego nie powiedzia, ale ta sama myl pojawiaa si jednoczenie u wszystkich:
Ile czasu upynie, nim pasoyty nas dopadn?
Zarwno Reich, jak i Holcroft napisali szczegowe sprawozdanie z owego spotkania u
prezydenta, tak e ogranicz si do skrconego jego opisu. Widzielimy, e prezydent jest na
granicy zapaci, tak wic za pomoc metod, do ktrych tak czsto sigalimy, uspokoilimy go.
Melville nie by czowiekiem zdecydowanym. By znakomitym prezydentem na czas spokoju,
wietnie panowa nad administracj, ale nie by czowiekiem potraficym stawia czoa kryzysowi
na skal wiatow. Jak si okazao, by tak wstrznity tymi informacjami, e zapomnia
skontaktowa si z dowdztwem armii, aby zarzdzi stan penej gotowoci systemu obronnego
Ameryki. Szybko podsunlimy mu t myl. Z przyjemnoci dowiedzielimy si, e system
wczesnego ostrzegania gwarantuje wykrycie pocisku z gowic atomow przemieszczajcego si z
szybkoci mili na sekund.
Melville udzi si, e eksplozja w Bazie nr 91 wywoana zostaa przez jaki wypadek, na
przykad przez wybuch rakiety przeznaczonej do lotu na Marsa, ktr wanie tam konstruowano.
(Paliwo zasilajce miao si niszczenia rwn bombie mogcej zniszczy p stanu Nowy Jork).
Wyranie powiedzielimy mu, e taki przypadek jest bardzo mao prawdopodobny. Eksplozja bya
robot pasoytw i z ca pewnoci dziaay one rkami Gwambe. Odpar, e w takiej sytuacji
Ameryka skazana jest na atomow wojn z Afryk. Wyjanilimy mu, e sprawy niekoniecznie
musz przybra taki obrt. Eksplozja miaa na celu zabicie nas. Tylko ut szczcia nas uratowa - i
przeczucie Holcrofta. Gwambe nie bdzie mia ju drugi raz takiej samej okazji. A wic, pki co,
Melville moe udawa, e wierzy, i wybuch spowodowany by awari rakiety przygotowanej do
podry na Marsa. Jedno jednak byo oczywiste. Musimy skupi jak najwiksz liczb
inteligentnych ludzi, zdolnych rozwiza problem pasoytw umysu, i uformowa z nich pewnego
rodzaju armi. Gdybymy dysponowali wystarczajco liczn grup ludzi posiadajcych zdolnoci
psychokinezy, to bylibymy w stanie zniszczy rebeli Gwambe w zarodku. Na razie jednak
musielimy znale jakie miejsce, gdzie moglibymy pracowa w spokoju.
Pokrzepilimy na duchu prezydenta yczc mu, by znalaz w sobie do si i moralnej
odwagi w obliczu kryzysu. Zajo to nam cae przedpoudnie. Melville musia wystpi przed
kamerami telewizyjnymi i owiadczy, i sdzi, e eksplozja bya dzieem przypadku. (Zniszczya

ona obszar o promieniu trzydziestu mil - nic wic dziwnego, e odczuwalimy wstrzsy w
Waszyngtonie). Bardzo zagodzio to panujce wrd ludzi napicie. Nastpnie cay amerykaski
system obronny musia zosta starannie sprawdzony, a Gwambe - otrzyma poufne ostrzeenie, e
w wypadku kolejnego ataku nastpi natychmiastowy odwet. Uznalimy, e lepiej bdzie, jeli
ujawnimy fakt, i wszyscy pozostalimy przy yciu. Przed pasoytami nie sposb byo tego ukry.
Owiadczenie za, e zginlimy, mogoby wywoa niekorzystne nastroje ludzi, gdy to wanie
od nas oczekiwali przywdztwa w tej walce.
Do wczesnego obiadu usiedlimy razem w ponurym nastroju. Nie wydawao si moliwe,
abymy wygrali t batali. Jedyn nadziej byo dopuszczenie kolejnych stu osb do naszego krgu
wtajemniczonych, a nastpnie prba zgadzenia Gwambe t sam metod, ktrej uylimy wobec
Georgesa Ribot. Najprawdopodobniej jednak bylimy pod sta obserwacj pasoytw. Nic nie
mogo ich powstrzyma przed manipulacj zachowania przywdcw innych pastw, tak jak
kieroway dziaaniem Gwambe. W gruncie rzeczy mogo to dotyczy nawet Melvilla! Nie byo co
marzy o tym, by i jego wtajemniczy w spraw. Podobnie jak dziewidziesit pi procent
przedstawicieli gatunku ludzkiego nie by on w stanie poj tego problemu. Cay czas grozio nam
niebezpieczestwo... Nawet podczas spaceru ulic. Pasoyty mogy zdoby wadz nad ktrym z
przechodniw i uy go przeciwko nam jako pocisku. Jeden przechodzie posiadajcy atomowy
pistolet, mg zrobi z nami prdko porzdek.
Wtedy odezwa si Reich:
- Szkoda, e nie moemy po prostu przenie si na inn planet i zapocztkowa now ras
ludzi.
W zamierzeniu nie miaa to by powana uwaga. Wiedzielimy, e w naszym Ukadzie
Sonecznym adna planeta nie nadawaa si do zamieszkania: zreszt Ziemia nie posiadaa
odpowiedniego statku kosmicznego, ktry mgby przewie ludzi na odlego pidziesiciu
milionw mil, jaka nas dzielia od Marsa.
A jednak... czy nie byo to najlepsze rozwizanie problemu naszego bezpieczestwa?
Ameryka dysponowaa wieloma rakietami, ktre mogyby przewie piset osb na Ksiyc.
Ponadto istniay trzy stacje orbitalne. Pozostajc na Ziemi, bylibymy cigle zagroeni przez
pasoyty. Tam na zewntrz, kiedy bylibymy sami w przestrzeni kosmicznej, zagroenie to by
znikno.
Tak, nie da si ukry, byo to najlepsze rozwizanie. Natychmiast po obiedzie Reich,
Fleishman i ja udalimy si do prezydenta, by wyjani mu nasz koncepcj. Jeli pasoytom uda
si nas zniszczy, Ziemia i tak byaby zgubiona. Pasoyty, jeli wygraj t walk, bez wtpienia
zniszcz wszystkich, ktrzy staraliby si ponownie dotrze do naszej tajemnicy. Jedyna nadzieja

Ziemi leaa w wyraeniu zgody na to, by okoo pidziesiciu z nas wsiado do rakiety i spdzio
kilka najbliszych tygodni na jednej ze stacji. By moe udaoby nam si w tym czasie zdoby
wystarczajc si, by stawi czoa pasoytom. Jeli nie, to podzielilibymy si na mae grupki
szkoleniowe, z ktrych kada wziaby nastpne pidziesit osb w Kosmos. W kocu
stworzylibymy armi zdoln zwyciy.
Jeden z historykw zasugerowa, abymy przyjli" wadz nad umysem Melvilla, jak
pasoyty uczyniy to z Gwambe, i zmusili go do wyraenia zgody na wszystko, o co poprosimy. W
sytuacji kryzysu, jaka zaistniaa, krok taki byby nawet uzasadniony; ale nie byo potrzeby, by w
tym kierunku podj jakiekolwiek dziaania. Melville akceptowa wszystkie nasze sugestie - kryzys
po prostu go przerazi.
Wspomniaem ju wczeniej, e Spencefield i Remizw dostarczyli nam list dwunastu
osb, ktre mona by dopuci do naszego krgu. Jak dotd zrealizowalimy ten zamys tylko w
poowie. Co wicej, Holcraft, Ebner i pozostali mieli wasne sugestie w tym wzgldzie. W
rezultacie pnym popoudniem rozmawialimy z trzydziestoma osobami, z ktrych wszyscy
zgodzili si do nas przyczy. Siy powietrzne USA cile wsppracoway z nami w kwestii
przywiezienia ich do Waszyngtonu, tak e nastpnego ranka, o godzinie smej, nasza grupa
rozrosa si do trzydziestu dziewiciu osb. Powinno nas by czterdziestu jeden, ale samolot
wiozcy dwch psychologw z Los Angeles rozbi si nad Wielkim Kanionem. Nigdy nie
dowiedzielimy si, co byo przyczyn wypadku, ale atwo byo si tego domyli.
Prezydent tak to zorganizowa, e moglimy opuci Ziemi nastpnego popoudnia z
kosmodromu w Annopolis. Tymczasem przerobilimy z naszymi dwudziestoma omioma nowymi
uczniami bardzo intensywny kurs fenomenologii. Jak stwierdzilimy, praktyka zaowocowaa tym,
e bylimy w tych sprawach doskonali albo prawie doskonali. By moe oglna atmosfera kryzysu
rwnie i w tym wzgldzie pomoga. (Z pewnoci wywoaa zdumiewajc zmian u Merrla,
Philipsa, Leafa i Ebnera). Nim min dzie jeden z naszych nowych rekrutw zademonstrowa
pierwsze efekty uycia PK na popiele z papierosa.
Jednak cigle jeszcze mielimy ze przeczucia. Byo to bardzo nieprzyjemne uczucie - tak
jakby co zagraao nam zarwno z zewntrz, jak i z wewntrz. Czulibymy si pewniej, gdyby
chodzio o jakiego konkretnego wroga. Frustrujca bya natomiast wiadomo, e pasoyty
mogy uy przeciwko nam jakiegokolwiek czowieka spord kilku bilionw ludzi. Wywoywao
to u nas swoisty efekt bezradnoci, taki jaki ma miejsce, gdy szuka si igy w stogu siana". Musz
take przyzna si do tego, e przez cay czas pobytu w Waszyngtonie sprawowalimy cis

kontrol nad prezydentem. Przejcie kontroli nad jego orodkami w mzgu byo zbyt atwe dla
pasoytw.
Tymczasem Gwambe odnosi przeraajce sukcesy w Afryce. Ostrzeenia Stanw
Zjednoczonych uy po prostu do celw propagandowych - biali znowu usiuj zastraszy
czarnych. Tempo, z jakim rewolta ta si rozpowszechnia, wykazywao niezbicie, e pasoyty
uczyniy z Afryki obszar zmasowanej inwazji na umys ludzki. Bez konsultacji ze swymi
oddziaami generaowie murzyscy podporzdkowali si Gwambe. Trzy dni wystarczyy, aby
zosta on niepisanym panem Zjednoczonych Stanw Afryki.
Ca poprzedzajc opuszczenie Ziemi noc spdziem na bezsennych rozmylaniach.
Ostatnio potrzebowaem zaledwie kilku godzin snu. Rezultatem zbyt dugiego snu byo osabienie
si umysowych i kontroli nad wiadomoci. Tym razem jednak musiaem stawi ,czoa
problemowi, ktry drani mnie i mczy. Miaem wraenie, e przeoczyem co bardzo wanego.
Owo niejasne wraenie towarzyszyo mi od czasu tej nocy, podczas ktrej pasoyty
zniszczyy wszystkich poza nasz pitk. Wydawao si, e w pewnym sensie od tego czasu
utknlimy w martwym punkcie. Tak, wygralimy z nimi rozmaite pomniejsze bitwy, a jednak
czuo si, e nasze najwiksze sukcesy nale do przeszoci. Tym bardziej wydawao si to
dziwne, e wszystko wskazywao na to, i tamtej nocy, podczas ktrej stoczylimy walk, wycofay
si.
Funkcjonowanie zwierzt podobne jest do maszyn, ycie ich opiera si na odruchu i
nawyku. Ludzie w znacznej mierze s take maszynami, ale posiadaj rwnie pewien poziom
wiadomoci, ktry oznacza w istocie pozbycie si nawyku, umiejtno dokonywania czego
nowego i oryginalnego. Drczyo mnie wic przygnbiajce wraenie, e owe co", ktre
przeoczyem, jest jednym z tysicy nawykw, ktre cigle traktujemy jako co niepodwaalnego.
Walczyem o zwikszenie kontroli nad wiadomoci, ale przeoczyem jakie gboko
zakorzenione nawyki bdce przeszkod dla prawdziwej kontroli.
Sprbuj to bliej wyjani. To co mnie niepokoio, zwizane byo z tym przeogromnym
napywem energii witalnej, dziki ktrej pokonaem pasoyty. Pomimo wysikw, jakie
podejmowaem, by uchwyci jej rdo, cigle mi ono umykao. Wikszo ludzi stwierdza, e
nage zagroenie uruchamia wewntrzne siy, ktrych istnienia nigdy sobie nie uwiadamiali.
Wojna, na przykad, moe przemieni hipochondryka w bohatera. Dzieje si tak dlatego, e siy
yciowe wikszoci ludzi kontrolowane s przez podwiadomo, i s to siy, z ktrych istnienia
nie zdaj sobie oni sprawy. Ale ja wiedziaem o ich istnieniu. Mogem zej w gb wasnego
umysu, jak inynier schodzcy do maszynowni. A jednak nie mogem przedosta si do rda
prawdziwej siy wewntrznej. Dlaczego? Krytyczna sytuacja podczas mojej walki z pasoytami

umoliwia mi przywoanie tych potnych energii. W fakcie, e nie potrafiem dotrze do korzeni
swej mocy witalnej, byo co niedorzecznego.
Przez ca noc zmagaem si z t kwesti, prbowaem zanurzy si coraz gbiej w umys.
Istniay jednak jakie niewidzialne przeszkody albo by moe bya to po prostu moja sabo i brak
konsekwencji. Zdawao si, e pasoyty nie maj z tym nic wsplnego, nie zauwayem obecnoci
ani jednego z nich. O wicie czuem si zmczony, mimo to jednak udaem si z Reichem,
Holcroftem i brami Grau na kosmodrom w Annopolis, aby dokona ostatecznej lustracji. Cae
szczcie, emy to uczynili. Pod pretekstem zadania rutynowych pyta sprawdzilimy cay
personel przygotowujcy rakiet. Wydali si by w najwyszym stopniu przyjacielscy i uczciwi.
Pytalimy ich, jak przebiegay prace. Odpowiedzieli, e byy to rutynowe czynnoci i przebiegay
bez adnych niespodzianek. Holcroft, ktry przez cay czas obserwowa nas, sam nic nie mwic,
w pewnym momencie nagle zapyta:
- Czy wszyscy czonkowie zespou s tu obecni?
Pukownik Massey, odpowiedzialny za zesp, kiwn gow:
- Wszyscy inynierowie s obecni. Holcroft jednak dalej nalega:
- A poza inynierami?
- Brakuje tylko jednej osoby. Ale nie jest ona wana, to Kellerman, asystent pukownika
Gosta. Ma dzi rano wizyt u psychiatry.
Gwnym zadaniem Gosta byo programowanie pokadowego komputera, ktry
koordynowa prac rakiety: dozowanie paliwa, temperatur, kontrol powietrza, itd.
Powiedziaem wymijajco:
- Wiem, e nie jest to wane, ale chcielibymy si z nim spotka. To rutynowa sprawa.
- Ale pukownik Gosta wie znacznie wicej od niego. Jest w stanie udzieli odpowiedzi na
kade pytanie.
- No tak, ale mimo wszystko chcielibymy go zobaczy.
Poczono si wic z psychiatr Bazy, ktry powiadomi nas, e Kellerman wyszed od
niego p godziny temu. Sprawdzono to w wartowni i okazao si, e wyjecha na motorze
dwadziecia minut wczeniej. Zakopotany Gosta powiedzia:
- Ma dziewczyn, ktra mieszka w akademiku i czasami zezwalam mu na to, by spdzi z
ni przerw na kaw. Przypuszczam, e tam wanie si uda.
Reich rzuci niedbale:
- Byoby niele, gdyby pan posa tam kogo, aby przywiz go z powrotem. A tymczasem
byoby dobrze, gdyby sprawdzi pan ukady programujce robota.

Godzin pniej okazao si, e komputer pokadowy by w nienagannym stanie. Jednak

ordynans pukownika, wysany do uniwersyteckiego miasteczka, wrci sam, bez Kellermana.
Gosta powiedzia:
- No tak, najprawdopodobniej pojecha do miasta, aby co kupi. Nie ulega wtpliwoci, e
jest to zamanie regulaminu, ale pewnie sdzi, e rano bdziemy tak zajci, e nikt tego nie
zauway...
Pukownik Massey usiowa zmieni temat rozmowy, ale Reich dalej nalega:
- Przykro mi pukowniku, ale nie zamierzamy wsi do rakiety, nim nie porozmawiamy z
Kellermanem. Czy nie zechciaby pan zarzdzi poszukiwania?
Nasze zachowanie uznali, oczywicie, za nieuprzejme i szalecze, ale nie mieli innego
wyjcia, ni zarzdzi poszukiwania. Tak wic rozesano z tuzin wozw andarmerii wojskowej i
postawiono w stan pogotowia ca policj na tym terenie. Kontrola lokalnego lotniska helikopterw
doniosa, e mczyzna odpowiadajcy rysopisowi Kellermana odlecia kilka godzin wczeniej do
Waszyngtonu. Pocig przenis si wic tam. W stolicy take postawiono na nogi ca policj
stanow.
W kocu odnaleziono Kellermana o wp do czwartej po poudniu - godzin po naszym
planowanym odlocie. Wraca z Waszyngtonu i zosta rozpoznany na lokalnym lotnisku. Twierdzi,
e wymkn si, by kupi piercionek zarczynowy dla swej dziewczyny i myla, i nikt jego
nieobecnoci nie zauway.
Kiedy tylko zobaczylimy go, wiedzielimy, e ostrono nasza bya w peni uzasadniona.
By on dziwnym przypadkiem rozdwojenia osobowoci, okaza si zupenie niedojrzay
psychicznie. Skorzystay z tego pasoyty. Nie byo potrzeby opanowywania jego mzgu, zmiana
kilku orodkw cakowicie wystarczya. Dziecinne denie do uznania dokonao reszty. Dziaa tu
ten sam mechanizm, ktry czasem kae modocianym przestpcom wykoleja pocigi dla
przyjemnoci. Jest to pragnienie wczenia si w wiat dorosych poprzez zrobienie czego, co ma
dorose" konsekwencje.
Kiedy ju mielimy Kellermana, wydobycie z niego prawdy nie byo trudne. Dokona on
paru niewielkich zmian w systemie kontroli powietrza na statku, tak e temperatura wzrosaby
nieznacznie - na tyle mao, e nie zauwaylibymy tego. Ale zmiana ta spowodowaaby
automatyczn korekt funkcjonowania odpowiedniego robota. To z kolei miaoby wpyw na
mechanizm funkcjonowania silnikw hamujcych statku, tak e kiedy dotarlibymy do stacji, nasza
prdko byaby o wiele za dua. Wpadlibymy na stacj, niszczc j i siebie. Zwyka kontrola
obwodw komputera nie wykazaa naturalnie tej modyfikacji. W kocu komputer ma kilka

bilionw moliwych obwodw, a kontrola" polega jedynie na upewnieniu si, e gwne

poczenia funkcjonuj poprawnie.
Pozostawilimy Kellermana wasnemu losowi; o ile wiem, by pniej postawiony przed
sdem wojskowym, a nastpnie rozstrzelany. Ostatecznie wystartowalimy o wp do pitej. O
godzinie szstej lecielimy ju z prdkoci czterech tysicy mil na godzin w kierunku Ksiyca.
Statek wyposaony by w mechanizm grawitacyjny starego typu. Magnetyczna podoga przycigaa
noszony przez nas ubir, tak e dawao to wraenie, i posiadamy normaln wag. Przez pierwsze
dwie godziny wszyscy przechodzilimy w konsekwencji charakterystyczny zawrt gowy.
Kiedy poczulimy si normalnie, zebralimy si w jadalni, gdzie Reich zrobi wstpny
wykad o pasoytach i zastosowaniu metody Husserla w walce z nimi. Dalsze wykady zostay
przeoone na nastpny dzie, gdy wszyscy czulimy si zbyt zdekoncentrowani i podekscytowani
nowym otoczeniem (wikszo z nas bya po raz pierwszy w przestrzeni kosmicznej). Nie bylimy
w stanie skupi si na lekcjach".
Kiedy znajdowalimy si po ziemskiej" stronie stacji, moglimy apa program
telewizyjny. Wczylimy na wiadomoci o dziewitej trzydzieci. Pierwsze co zobaczyem, to
twarz Feliksa Hazarda przemawiajcego z wielk pasj do ogromnych tumw ludzi.
Osiem godzin wczeniej - o sidmej trzydzieci czasu berliskiego - Hazard po raz
pierwszy przemwi w Monachium na temat doskonaoci rasy aryjskiej i nawoywa obecny
socjaldemokratyczny rzd oraz kanclerza Schrdera do ustpienia. Sowa jego odbiy si szerokim
echem wrd Niemcw. Osiem godzin pniej Nowy Ruch Nacjonalistyczny ogosi, e jego
przywdca Ludwig Stehr dobrowolnie przekaza swe stanowisko Feliksowi Hazardowi. Cytowano
sowa Stehra, e Hazard przywrci dawn wietno rasy aryjskiej i poprowadzi nard ku
zwycistwu. Wiele w przemwieniu mwiono o butnych grobach grup rasowo niszych" i
przytaczano dugie cytaty z Gobineau, Houstona Stewarda Chamberlaina i z Mitu dwudziestego
wieku Rosenberga.
Nie ulegao wtpliwoci, co si stao. Pasoyty dokonay swego dziea w Afryce i utrwaliy
wywrotowe" struktury nawykowe. Teraz skieroway sw uwag ku Europie. Jak dotd wiat do
spokojnie przyj rewolt Gwambe. Teraz pasoyty rozpoczy akcj na rzecz wywoania
silniejszych emocji - odrodzenia aryjskiego rasizmu. Mwi si, e wystarczy dwch, aby rozpocz
ktni. Pasoyty dooyy stara, by mie pewno, e nie bdzie ona jednostronna.
Musz przyzna, e byem w gorszym stanie ducha ni kiedykolwiek w cigu kilku
poprzedzajcych to wydarzenie miesicy. Zadanie nasze wydawao si teraz zupenie beznadziejne.
W tej sytuacji wojna na wiecie moga wybuchn w cigu tygodnia i to jeszcze przed naszym
powrotem na Ziemi. Wygldao na to, e nic ju nie da si zrobi. Nie byo nawet pewnoci, czy w

ogle bdzie jeszcze jaka Ziemia, na ktr moglibymy powrci. atwo byo przewidzie dalszy
bieg wydarze. Pasoyty osabi system obronny kolejnych pastw poprzez opanowanie umysw
czoowych osobistoci. Ameryka i Europa przestan by bezpieczne, gdy dokonany zostanie
sabota systemw wczesnego ostrzegania.
Spaem tylko kilka godzin i wstaem o czwartej, by obejrze wiadomoci nadawane z
Londynu o dziewitej rano czasu miejscowego (nasze zegarki byy nastawione zgodnie z czasem
amerykaskim). Byy one ze. Mia miejsce zamach na kanclerza Niemiec, a Hazard ogosi
delegalizacj rzdu socjaldemokratycznego. Sam siebie, jako reprezentanta prawdziwej woli
narodu niemieckiego, ogosi kanclerzem. Jego partia miaa przej rzdy w Niemczech. Nowa
gwna kwatera rzdu miecia si w Reichstagu w Berlinie, zamiast w paacu w Bonn. Wszyscy
czonkowie partii zostali upowanieni do uycia broni wobec zdradzieckiego rzdu". (Jak si
pniej okazao, byo to niepotrzebne, gdy socjaldemokraci zaakceptowali powsta sytuacj bez
wikszych sprzeciww i opowiedzieli si po stronie Hazarda). Ogosi on teraz swoj koncepcj
prymatu biaych. Kiedy nisze" rasy wiata zostan podbite, deportuje si je wszystkie na Wenus to znaczy okoo miliarda Murzynw. Myl ta wywoaa olbrzymi entuzjazm w rnych krajach
wiata, wczajc w to Wielk Brytani i Ameryk. (Nikt jako nie zwrci uwagi na fakt, e nawet
gdyby udao si przystosowa Wenus do ycia, to kwestia przewozu miliarda ludzi na odlego
trzydziestu milionw mil przekraczaaby moliwoci ludzkoci).
Mielimy przekroczy punkt oznaczajcy poow drogi na Ksiyc o godzinie sidmej tego
wieczora. W tym czasie musiaa nastpi utrata kontaktu telewizyjnego z Ziemi, cho nadal
odbieralimy sygnay radiowe. Powstao wic pytanie: Czy powinnimy zmieni kurs statku i
pozosta w odlegoci jednego dnia lotu od Ziemi, czy kontynuowa lot? Jeli miaaby wybuchn
wojna wiatowa, lepiej byoby by na Ziemi, by aktywnie walczy z pasoytami. Moglibymy
przynajmniej zapobiec penetracji przez nie amerykaskiego systemu obronnego. Aby trzyma
pasoyty na odlego, wystarczyoby, by kady z nas obj kontrol jeden z punktw obronnych
Ameryki i dodatkowo jeden z nas powinien przebywa w Pentagonie dla pewnoci, e zdrada nie
zagniedziaby si w naczelnym dowdztwie.
Takie dziaanie wydaway nam si jak najbardziej rozsdne, dlatego te gdy Holcroft
przedstawi sw propozycj, bylimy ni zupenie zaskoczeni. Nie potrafi dla niej poda adnego
rozsdnego uzasadnienia. Po prostu powiedzia, e ma przeczucie", i naley tak postpowa.
Poniewa ostatnie jego przeczucie" uratowao nam ycie, skonni bylimy traktowa je powanie.
Postanowilimy uwanie wysucha tego wszystkiego, co ma nam do powiedzenia. Pniej
nakaniaem go, by gbiej uzasadni sw propozycj. Po kilku prbach w kocu stwierdzi, e
czuje, i im dalej od Ziemi si znajdujemy, tym lepiej dla nas. Musz przyzna, e byem takim

wyjanieniem mocno rozczarowany. Jednak podjlimy ju decyzj. Kontynuowalimy lot ku

Ksiycowi.
Nasza stara kadra w wikszoci zdoaa zapomnie o wiszcym nad nami zagroeniu i
skoncentrowaa si na problemach fenomenologicznych. Znacznie trudniej byo z pozostaymi
uczestnikami wyprawy. Wielu z nich zostawio rodziny, o los ktrych naturalnie bardzo si
martwili. Prawie si doprowadzilimy do tego, by pracowali po dziesi godzin dziennie. Nie byo
to atwe, ale po drugim dniu zaczlimy wygrywa t osobliw batali. Kiedy ju udao nam si
wyperswadowa im rozpamitywanie tego, co zostawili na Ziemi, napicie, ktre w nich tkwio,
zaczo pracowa na nasz korzy. Dyscyplinowao bowiem ich wysiki. Nie powtrzyy si ju
problemy, jakie wczeniej mielimy z Merrilem, Philipsem, Leafem i Ebnerem.
A jednak nie byem w peni zadowolony - po pidziesiciu godzinach lotu bylimy w
odlegoci czterdziestu tysicy mil od Ksiyca, a ja wyranie czuem, e pasoyty s bliej nas ni
kiedykolwiek wczeniej.
Po zakoczeniu zaj rozmawiaem na ten temat z Reichem, Fleishmanem i brami Grau.
Ot istniej pewne niezbite fakty dotyczce pasoytw, ktre do koca nigdy nie byy dla nas
jasne. Teoretycznie nie powinno by adnej rnicy w tym, czy znajdowalimy si w przestrzeni
kosmicznej, czy na Ziemi. Istniay przecie w umyle, a wic niemoliwa bya ucieczka przed nimi.
W kadym razie od czasu owej nocy, gdy pchny wikszo z nas do samobjstwa, nie niepokoiy
nas bezporednio. Zday sobie spraw, e mog nas dosign porednio - poprzez rozptanie
wojny wiatowej.
A jednak - w pewnym sensie - istniay one take w przestrzeni, gdy znalazem je w moim
mieszkaniu na Percy Street, gdzie pilnoway materiaw Karela Weissmana i czekay na mnie. Jak
mona byo wyjani ten paradoks? C, byy zarwno w przestrzeni, jak i poza ni. W kocu
nasze umysy rwnie s usytuowane w przestrzeni i poza ni. Nie mona zlokalizowa umysu.
Nie zajmuje on staego miejsca w przestrzeni. Ale porusza si w niej wraz z naszym ciaem.
I znowu odniosem wraenie, e brakowao nam w rozumowaniu jakiego ogniwa.
Siedzielimy omawiajc ca spraw wolno, krok po kroku. Wwczas powiedziaem:
- Pasoyty zlokalizowane s w przestrzeni, poniewa s na Ziemi. Zjawiy si na Ziemi
specjalnie, by karmi si gatunkiem ludzkim. Wiem, i ludzie wydaj si mie izolowane umysy,
poniewa gdy kady z nas zagbia si we wasnym umyle, traci kontakt z innymi. Ale wiemy
take, e w gbszym sensie ludzie posiadaj pewien wsplny umys, rodzaj umysu gatunkowego.
Jestemy na podobiestwo kranw w sieci miejskiej, z kadego z nich wypywa oddzielnie woda,
cho podczone s do wsplnego zbiornika...

Przerwa mi Reich (cytuj dosownie z nagrania, ktre wwczas zrobilimy):

- Ale powiedziae, e pokonae je poprzez odwoanie si do jakiego potnego rda
energii. Czy byby to wanie w pierwotny zbiornik?
- Tak przypuszczam - odparem.
- Ale w takim wypadku, jeli yj w tym rezerwuarze, to dlaczego energia ta nie jest
rwnie dla nich dostpna. Jakby to wyjani?
No tak, to byo rozwizanie! Zbliylimy si do rozwizania problemu. Oczywicie otcha
umysu - gdzie one yy - oraz rozerwuar energii witalnej, z ktrej czerpaem wwczas, to byy
dwie rne rzeczy. By moe rezerwuar ten znajdowa si w gbiach umysu, ale nie na tym
samym poziomie, gdzie zamieszkiway pasoyty.
- Bardzo dobrze - rzek Fleishman - ale co z tego wynika?
To Heinrich Grau powiedzia wwczas bardzo wolno:
- Myl, e zaczynam pojmowa w czym rzecz. Mwimy o jakim potnym rdle energii,
ktre Bernard Shaw nazwa Energi ycia. Jest to podstawowa energia, dziki ktrej yjemy.
Jego brat Luis przerwa mu podekscytowany:
- Czemu wic pasoyty trac czas na poszczeglnych ludzi, zamiast bra t energi
bezporednio ze rda? Najwidoczniej...
- Najwidoczniej nie mog - powiedzia Heinrich. - Musz dosta si pomidzy rdo a
czowieka.
Nie pojmowalimy. Zapytaem wic:
- Co oznacza...?
- Co oznacza, e podstawowe rdo nie jest dla nich dostpne. Co wicej, prawdopodobnie
jest im wrcz wrogie. Mwic innymi sowy, gdybymy jako mogli przedosta si do tego rda,
to prawdopodobnie mielibymy do siy, by zniszczy pasoyty.
Wyjaniem, e ju wczeniej wpadem na t myl, cho nigdy nie wyprowadziem z niej
tak jasnych jak teraz konkluzji. Problem polega jednak na tym, e nie potrafiem zej na poziom,
gdzie istnieje to rdo. Ilekro prbowaem, miaem wraenie bezsensu tego co robi.
Reich stwierdzi:
- Jeli jednak pomidzy tob a tym rdem znajduj si pasoyty, to prawdopodobnie to
one wanie wstrzymuj ci w jaki sposb na tej drodze.
Zaczlimy teraz dostrzega, e pojawia si szansa wyjcia ze lepej uliczki. Pasoyty
zawsze uyway tej blokujcej" metody przeciwko ludziom. Umylnie odcigay umys ludzki od
uchwycenia swych wasnych tajemnic. Nauczylimy si temu zapobiega poprzez penetracj tych
obszarw umysu, na ktrych pasoyty zwyczajowo dziaay. W odpowiedzi zeszy na gboko,

ktra bya poza naszym zasigiem. I najprawdopodobniej stosuj te same metody blokowania co
dawniej.
Dotd uwaaem, e istnieje jaka naturalna" przyczyna uniemoliwiajca mi penetracj
umysu poniej pewnego poziomu. Nurek moe zej na okrelon gboko, gdzie ciar wody,
ktr wypiera, jest rwny ciarowi jego ciaa. Jeli chciabym zej niej, musiabym bardziej
obciy swj skafander. Niestety nie znaem adnej metody, ktra by pozwolia mi obciy mj
umys na tyle, bym mg zej gbiej. Jak sdziem, w tym wanie tkwio rdo moich
niepowodze. Obecnie uwiadomiem sobie, e tym co wstrzymywao mnie przed zanurzeniem si
gbiej, by brak poczucia celowoci tego co robi . Wydawao si, e umys mj staje si pusty,
moje poczucie indywidualnoci zostao zagroone. Innymi sowy, rzeczywicie, prawdopodobne
byo, e zostaem zablokowany w swych dziaaniach.
Postanowiem to sprawdzi, a inni zamierzali uczyni to samo. Zamknem oczy i jak
zawsze popynem poprzez warstwy pamici. Teraz jednak trudno mi byo przez nie przenikn.
Wszystko tam byo gwatowne i niespokojne, podobne do nurkowania w wodzie zaraz po wybuchu
miny podwodnej. Przypomniaem sobie, e poprzedniej nocy moje sny miay te same gwatowne i
niepokojce cechy.
Dlaczego? Wydawao mi si, e nie ma nigdzie pasoytw. Co wic byo przedmiotem
niepokoju?
Usilnie prbowaem zej niej. Udao mi si z ogromnym wysikiem dosta do wylgarni.
Ale tu byo jeszcze gorzej. Dzika i niewinna energia stawaa si przepenion nerwowoci si.
Zazwyczaj charakteryzuje si j jako gboko przesiknit agodnoci i uporzdkowaniem na
podobiestwo agodnych fal spokojnego morza. Teraz jednak morze byo wyranie , wzburzone.
Wiedziaem, e niej ju zej nie bd w stanie, wic pozwoliem sobie na szybki powrt
na powierzchni. Reich wrci przede mn. Przey dokadnie to samo co ja. Czekajc na powrt
pozostaych dyskutowalimy o tym, co si nam przydarzyo. By moe dowiadczalimy jakiego
rodzaju powanych zaburze mentalnych, ktrymi dotknity zosta cay gatunek ludzki? Albo...
Z poczuciem cakowitej bezradnoci podszedem do luku i spojrzaem na wielk, jarzc si
w dole powierzchni Ksiyca. By teraz oddalony ledwie o jakie osiem godzin lotu. Spojrzaem
na urzdzenia kontrolne, by sprawdzi, czy silniki hamujce waciwie pracuj. Robiem to powoli,
gdy nagle przysza mi do gowy fantastyczna myl. Przyciganie... Ksiyca. Odwrciem si do
Reicha i powiedziaem:
- Pewnie to gupie, co powiem, ale... czy nie mogyby one mie na Ksiycu swej bazy?
- Ksiyc jako baza? - by wyranie zakopotany. - A to w jaki sposb? Nie mieszkaj tam
przecie ludzie. A pasoyty nie zamieszkuj, o ile wiem, pustej przestrzeni.

Wzruszyem ramionami:
- To tylko hipoteza, pomys, ktry by... wyjania niepokj panujcy w naszych umysach.
W tym momencie wszed Holcroft. Zrelacjonowaem mu pokrtce, do czego doszlimy.
Zamkn oczy, siad na ku i szybko potwierdzi, e podwiadome obszary umysu znajduj si w
stanie niezwykego pobudzenia. Mimo i nie sysza mego pytania, odwrci si i wskaza na
Ksiyc:
- To jest przyczyna. Oddziaywuje na nas w jaki sposb, tak samo jak wpywa na ruch
powierzchni wd na Ziemi.
Zadaem pytanie:
- Skd o tym wiesz?
Wzruszy ramionami:
- Po prostu wiem. Czuj jego przyciganie.
Nie bya to hipoteza zupenie pozbawiona sensu. Przecie podobne zjawisko obserwujemy
u lunatykw - ludzi, ktrych umysy s pod wpywem przycigania Ksiyca. Ale jak tumaczy to
zjawisko? Dlaczego Ksiyc miaby wpywa na umys?
Zapytaem Holcrofta:
- Czy sdzisz, e pasoyty zamieszkuj Ksiyc?
Zaprzeczy ruchem gowy.
- Nie sdz, by tam byy. Ale... to si jako z nimi wie.
Uznalimy, e lepiej bdzie, jeli wcigniemy reszt w nasz dyskusj. Stanlimy w
obliczu problemu i dla jego rozwizania wana bya kada nowa myl. Poprosiem wszystkich na
spotkanie. Najkrcej jak mogem, wyjaniem im, o co chodzi.
Jedyn sensown sugesti wysun Berger, fizyk.
- Czy znacie prace filozofa Gurdijewa? Twierdzi, e istoty ludzkie s poywk dla
Ksiyca. Porwnywa gatunek ludzki do stada owiec tuczonych na uytek Ksiyca.
Zapytaem Holcrofta:
- Czy widzisz w tym jaki sens?
Odpowiedzia z powag:
- Myl, e tak. Nie ulega wtpliwoci, e Ksiyc wywiera dziwny wpyw na umys ludzi.
Nie ma to nic wsplnego z grawitacj. Wydaje si take, e Ksiyc nigdy nie by czci Ziemi ani
Soca, e pochodzenie jego jest inne. By moe jest uwizion przez Ziemi komet. Jego skad
chemiczny bardzo si rni od ziemskiego. Przypumy, e Ksiyc rzeczywicie kradnie ludzk
energi... albo w jaki sposb na ni wpywa.
Reich zapyta:

- Czy sdzisz, e mgby on by baz pasoytw?

- Nie, nie sdz. Wierz jednak, e pasoyty mog w jaki sposb wykorzysta waciwoci
Ksiyca. Czuj, e emituje on jaki rodzaj zaburzajcej energii. Energii zwizanej ze zjawiskami
paranormalnymi. Jest czym w rodzaju gigantycznego przekanika, a Ziemia ogromnym
odbiornikiem.
Pozostali zaczli teraz przytacza rozmaite nie znane mi legendy dotyczce Ksiyca.
Opowiedzieli mi o sekcie Hrbigera, do ktrej nalea Hitler. Utrzymywali oni, e Ziemia co
dziesi tysicy lat apie" nowy Ksiyc. Zgodnie z Hrbigerem nasz aktualny satelita jest
sidmym z kolei. Sze pozostaych koczyo swj ywot upadkiem na Ziemi, co w efekcie
powodowao ogromne kataklizmy, niszczce zupenie ludzko. Potop biblijny mia by
spowodowany upadkiem szstego Ksiyca.
Pozostali czonkowie grupy przytaczali jeszcze inne teorie dotyczce Ksiyca. Teori
Yelikowskiego, Bellamyn'ego, Saurata - ktre wskazyway, e dla wielu osb Ksiyc by
symbolem wrogiej czowiekowi siy. Wikszo z tych teorii brzmiaa zbyt absurdalnie, by
traktowa je powanie. Faktem jednak byo, e miaem wiadomo tego, i Ksiyc wywoywa
okrelone zaburzenia w niewiadomych warstwach mego umysu. Reich zwrci te uwag na to,
e pasoyty, jak si wydaje, dysponoway najwiksz moc podczas nocy. Zawsze zakadalimy, e
dzieje si to z powodu zmczenia umysu po caodziennym trudzie. Kiedy jednak czasami zdarzao
mi si spa podczas dnia, a w nocy czuwa, miaem zawsze niejasne, ale wyrane uczucie
bezradnoci.
Zapytaem Holcrofta:
- Czy sdzisz, e jest moliwe, aby pasoyty wykorzystyway w jaki sposb t dziwn
energi emitowan przez Ksiyc, by zaburzy przebieg ludzkich procesw mylowych?
Ale Holcroft wiedzia o tym rwnie mao jak my wszyscy.
Jedno byo jasne. Naleao ustali, czy jestemy w stanie wydosta si poza obszar tych
zaburzajcych wpyww. Jeli byo tak, jak sugerowa Holcroft, a wic e Ksiyc jest
gigantycznym nadajnikiem, a Ziemia odbiornikiem, to musielibymy wydosta si poza zasig
jednego jak i drugiego. Znaczyo to, e musimy zmieni nasz aktualny kurs, poniewa inaczej
znalelibymy si na orbicie o promieniu dziesiciu tysicy mil wok Ksiyca.
Poczyem si drog radiow z pukownikiem Masseyem z Annopolis i wyjaniem mu, e
chcemy si wyrwa ze sfery przycigania Ksiyca, kierujc si mniej wicej pomidzy aktualne
pozycje Jowisza i Saturna. Massey odpowiedzia, e nie ma adnych przeciwskaza.
Dysponowalimy paliwem na dwa tygodnie lotu. Oznaczao to, e moemy zaryzykowa lot na
odlego siedmiuset pidziesiciu tysicy mil, nim zawrcimy. Gdyby wiedzia wczeniej - doda

- kazaby napeni zbiorniki dodatkow iloci paliwa, tak abymy mogli osign poow
odlegoci dzielcej Ziemi od Marsa. Jest to odlego wiksza ni dwukrotna odlego pomidzy
Ziemi a Ksiycem.
Zgodnie z instrukcj Masseya dokonaem odpowiednich zmian w systemie nawigacyjnym.
Nastpnie udaem si z ca reszt na kolacj. Biorc pod uwag nasz aktualn pozycj, by to
nadzwyczaj radosny posiek. Uciekalimy poza Ksiyc, przemierzajc przestrzenie, do ktrych
ludzie jeszcze nie dotarli, z wyjtkiem pechowej zaogi Proclis. Obawy dotyczce losu Ziemi jako
nas opuciy, tak jak opuszczaj nas troski zawodowe pierwszego dnia wakacji. Tej nocy spaem
gbiej i spokojniej ni podczas wielu ostatnich dni.
Obudziem si i spojrzaem na zegarek. Byo wp do smej. Usiowaem przypomnie
sobie, czemu czuem si tak szczliwie. Czy miaem jaki miy sen? Nie mogem przypomnie
sobie adnych marze sennych. Wstaem i podszedem do tylnego luku. Ksiyc by jak olbrzymi
sierp pokryty wyranie widocznymi grami. Prawie wier miliona mil za nami widniao wielkie
zielone pkole Ziemi, podobne do wielkiego soca. Soce natomiast byo olepiajco biae,
jakby miao za chwil eksplodowa, a gwiazdy jakby wielokrotnie wiksze od tych widzianych z
Ziemi. Na ten widok odczuem tak intensywny zachwyt, e musiaem uy caej siy woli, aby si
uspokoi.
Zamknem oczy i pogryem si we wasnym umyle. By spokojniejszy ni wczoraj,
cho pewien niepokj jeszcze tam panowa. Teraz stao si dla mnie oczywiste, e by on
wywoany przez Ksiyc. Jego moc oddziaywania saba. Rezultatem byo cudowne uczucie
spokoju i wyzwolenia, jakby uczucie powrotu do zdrowia po przebytej chorobie.
Poszedem obudzi Holcrofta i Reicha. Przez kilka ostatnich tygodni ani razu nie widziaem
ich w tak doskonaym stanie. Przeywali to samo uczucie wyzwolenia. Nikt z nas nie mwi zbyt
wiele, ale u wszystkich pojawiy si wielkie nadzieje.
Tego dnia nic si nie wydarzyo. Prawie cay czas siedzielimy, obserwujc oddalajcy si
Ksiyc. Towarzyszyo temu narastajce stale poczucie wolnoci. W pewnym sensie by to
najbardziej wypeniony zdarzeniami dzie w moim yciu, a jednak prawie nic o nim nie potrafi
powiedzie.
To wanie w tym punkcie wyjaniania problemu pojawiaj si trudnoci jzykowe. Sowa
zaczynaj zawodzi, poniewa codzienny jzyk nigdy nie musia opisywa podobnych
dowiadcze. Mog jedynie sprbowa zasugerowa pewn paralel. Wyobramy sobie krain
malekich ludzikw, ktre znaj rozmaite sowa i wyraenia dotyczce wielkoci: due, wielkie,
ogromne, potne, bezkresne i tak dalej. I ludziki te chc opisa ide bezkresnoci, mwi:

bezkresny jak czowiek". Co by si stao, gdyby jeden z nich zosta pochwycony przez ora, ktry
by go unis ponad Mount Everest? Jak mgby znale odpowiednie sowo, za pomoc ktrego
wyraziby to, e szczyt ten jest tak wysoki, e nawet czowiek wydawa si by w porwnaniu z
nim maleki?
Ale jest to mj problem. Nie zamierzam ucieka si do czczych frazesw o niemoliwoci
oddania tego za pomoc sw. Nie ma rzeczy, ktrej nie mona byoby opisa sowami, trzeba tylko
podj odpowiedni wysiek i mie odpowiedni ilo czasu. Jeli kto stwierdza, e struktura jego
jzyka jest nieadekwatna, to musi stworzy now, pojemniejsz.
Nie ma to jednak w tej chwili znaczenia. Adekwatny opis tego co si zdarzyo podczas
nastpnych dziesiciu dni, wymagaby napisania grubej ksigi penej analogii. Musz da sobie
jako rad za pomoc nie cakiem adekwatnych zasobw jzykowych, ktrymi dysponuj.
Wychodzilimy poza zasig dziaania pasoytw. Zrozumielimy to pierwszego dnia.
Byy jeszcze obecne w moim umyle. Mogem to stwierdzi, jak tylko zamknem oczy i
pogryem si w sobie. Byem teraz wiadomy ich obecnoci poniej wylgarni. Nadal byy poza
moim zasigiem, ale wyczuwaem panujc pord nich panik. le znosiy odlego p miliona
mil od Ziemi. A w miar oddalania panika wrd nich rosa. Wwczas zrozumiaem, e byy to
stworzenia o maej inteligencji. Gdyby zdolne byy do logicznego mylenia, wiedziayby, e
bdziemy z powrotem na Ziemi w przecigu dwch tygodni. Przetrwayby ten okres bez trudu.
Ogarna je jednak cakowicie irracjonalna panika. Co takiego czuj czasami dzieci, kiedy
opuszczaj swj dom. Byy od dawna na Ziemi, pywajc w gstych oparach ludzkich si
witalnych, bez trudu przemieszczajc si od jednej osoby do drugiej, zawsze majc szeroki wybr
ofiar. Teraz czuy, jak ich psychiczne zwizki z Ziemi staj si napite i sabn, i napawao to je
przeraeniem.
Nie wszyscy z naszej zaogi czuli si z tym dobrze. Lk pasoytw bralimy za wasny - co
byo naturalne, skoro czulimy, jak wypywa z instynktownych gbi naszych umysw. Bardziej
dowiadczeni spord nas musieli cigle czuwa, by nie dopuci do tego, aby ktry z nowych
rekrutw wpad w panik. Zrozumielimy teraz natur gorczki przestrzeni", ktra tak bardzo
blokowaa wszelkie ludzkie wysiki zmierzajce do penetracji odlegych przestrzeni kosmicznych.
Ale po upywie dni wiedzielimy ju, e zwyciylimy pasoyty, e w kocu ulegn
panice. Kady dzie przynosi kolejne sto dwadziecia tysicy mil odlegoci. Teraz pozostawa ju
tylko problem w jakiej odlegoci pasoyty rozpadn si.
Mogem teraz zagbi si we wasny umys z niezwyk atwoci. Robiem to bez
wysiku, nawet bez zamykania oczu. W kocu zaczem pojmowa, co mia na myli Teihard de
Chardin, kiedy mwi, e prawdziw ojczyzn czowieka jest jego umys. Byem w stanie

przemierza rne obszary swego mzgu z atwoci czowieka podrujcego samochodem.

Potrafiem te przedosta si przez wylgarni i zej niej do obszaru nicoci. Teraz jednak
uwiadomiem sobie, jak daleki by on od nicoci. Z pewnoci posiada pewne atrybuty pustej
przestrzeni - cisz i cakowity brak napi. Bya to jednak cisza, jaka panuje na dnie Pacyfiku,
gdzie cinienie jest tak ogromne, e wyklucza przetrwanie jakiejkolwiek formy ycia. Nico ta
bya czyst energi ycia - cho sowa s tu tak nieadekwatne, e prawie pozbawione sensu.
W morzu tym spdzaem czsto dugie godziny, zupenie bezczynnie pozwalajc si w nim
po prostu unosi. Trudno to jako wyrazi, poniewa jestemy tak bardzo przyzwyczajeni do ruchu,
a pasoyty ze swej strony tak bardzo pomieszay nasze nawykowe procesy mylowe. Ale to wanie
cisza jest dla czowieka czym naturalnym: cisza jest spokojem absolutnym. Wie o tym kady
poeta, poniewa w ciszy zaczyna pojmowa wielko swych wewntrznych mocy, duszy" - jakby
powiedzia Wordsworth. Jeli si rzuci kamyk we wzburzone morze, nie zobaczy si nic. Jeli
wrzuci si go w wod spokojnego stawu, mona zaobserwowa kad fal i usysze, jak uderza
ona o brzeg. Pasoyty utrzymyway umysy ludzkie w stanie cigego wzburzenia, wykorzystujc
do tego celu zakcajce wpywy Ksiyca i to wanie byo powodem tego, e czowiek nie by
nigdy w stanie spoytkowa swych olbrzymich moliwoci. Jedynymi, ktrzy w ogle
podejrzewali ich istnienie, byli poeci i tak zwani ludzie genialni.
Doszlimy do punktu, w ktrym naleao podj decyzj. Bylimy ju dziesi dni poza
Ziemi. Mielimy zapas paliwa wystarczajcy na to, by dostrzec do najbliszego sztucznego
satelity. Pasoyty umysu byy bliskie zaamania. Czy wolno nam ryzykowa dalszy lot i by moe
bezpowrotne zagubienie si w przestrzeni? Przestalimy korzysta z wszelkich urzdze
elektrycznych wiedzc, e energia ta jeszcze bdzie nam potrzebna. Statek nasz posiada ogromne
agle fotonowe, ktre zostay rozwinite zaraz po wyjciu z atmosfery ziemskiej, tak wic do
pewnego stopnia bylimy popychani przez cinienie wiata sonecznego. Spora cz energii
poruszajcej silniki statku rwnie czerpana bya ze Soca. Oczywiste byo jednak, e agle
fotonowe nie zdadz si na nic w drodze powrotnej na Ziemi, jako e manewrowanie statkiem
kosmicznym jest absolutnie bardziej skomplikowane ni manewrowanie jachtem. To prawda, e
lecc przed siebie zuywalimy bardzo mao energii. W przestrzeni nie napotykalimy na aden
opr, jedyn si, ktr musielimy przezwyciy, byo przyciganie odlegych planet i
meteorytw, ktre przelatyway wok nas z czstotliwoci dwch czy trzech na godzin.
Postanowilimy podj ryzyko. Jako dziwnie nie przychodzio nam na myl to, e nie
bdziemy w stanie powrci na Ziemi. Tak wic posuwalimy si systematycznie do przodu,
ignorujc wszelkie problemy i czekajc, a pasoyty rozluni ucisk.

Zdarzyo si to czternastego dnia podry i nikt z nas nie podejrzewa, e tak to bdzie
wygldao. Przez cae popoudnie wyczuwaem, jak wzbiera si w nich nienawi i strach. Od
czasu kiedy pozostawilimy w tyle Ksiyc, nigdy jeszcze umys mj nie by tak chmurny i
niespokojny... Siedzielimy z Reichem blisko tylnego luku, gapic si w kierunku oddalajcej si
Ziemi. Nagle twarz jego wykrzywi strach, poczuem narastajc w sobie fal paniki. Spojrzaem
przez luk, aby upewni si, czy nie zobaczy tam czego przeraajcego. Kiedy odwrciem si,
twarz jego bya sina i wyglda jakby by bardzo chory. Wstrzsay nim dreszcze i na chwil
zamkn oczy - i raptem nastpia w nim .przemiana. Wybuchn gonym miechem, bya to
jednak zdrowa, wypywajca z gbokiego zadowolenia rado. I w tym momencie poczuem
pochodzcy z dna mego jestestwa rozdzierajcy, straszliwy bl, jakby jakie ywe stworzenie
werao si we mnie, by w ten sposb wydosta si na zewntrz. Agonia fizyczna i umysowa zlay
si w jedno. Byem pewien, e to ju koniec. Usyszaem wtedy wrzask Reicha nad uchem:
- Wszystko w porzdku. Pokonalimy je. Odchodz!
Wszystko co mnie otaczao byo przepenione ohyd. Co nieskoczenie zego i liskiego
wydobywao si z mego wntrza. Na moment uwiadomiem sobie, e myliem si traktujc
pasoyty jako odrbne istoty. Stanowiy jedno. Byy tym czym", co mona byoby jedynie
porwna do ogromnej galaretowatej omiornicy, ktrej macki oddzielone s od ciaa i mog si
niezalenie porusza. Byy niewiarygodnie wstrtne. Miaem uczucie, jakbym znalaz pod
ubraniem wartego w ciao misoernego limaka. Teraz to skrajnie pode stworzenie wychodzio
ze swej kryjwki, czuem jego nienawi wobec mnie, nienawi tak wszechogarniajc, e
wymagaoby to znalezienia jakiej zupenie nowej dla niej nazwy.
Nastpnie przysza przeogromna, niewyobraalna ulga, e ju po wszystkim. Moja reakcja
bya odmienna od Reicha. Szczcie i wdziczno, ktre mnie wypeniay, byy tak silne, e o
mao co nie rozerwayby mi serca, oczy zalay mi zy, tak e wiato soneczne stao si janiejc
plam, tak jak widziaem pywajc pod wod, gdy byem dzieckiem. Kiedy i to mino, czuem
si jak rekonwalescent, ktry przed chwil by wiadkiem tego, jak lekarze usunli z jego wntrza
ohydny nowotwr.
Pozostali jedli w pokoju obok. Pospieszylimy tam, by powiedzie, co stao. Wszyscy byli
niezwykle podekscytowani i zaczli zadawa nam mnstwo pyta. Oprcz nas nikt wicej nie
odczuwa tych wstpnych blw. Wydaje mi si, e to nasze usytuowanie - spogldalimy w ty ku
Ziemi - byo powodem tego, e pierwsi doznalimy tego. Poradzilimy wic pozostaym, by
przeszli do ssiedniego pomieszczenia i ostrzeglimy ich mwic, co ich czeka. Nastpnie
przeszlimy z Reichem na drugi koniec statku, gdzie wszystko byo pogrone w ciemnociach,
aby dokona pierwszej podry do nowej, wolnej ju krainy umysu.

Doszedem teraz do punktu, w ktrym zdaem sobie spraw, e cokolwiek powiem, bdzie
kamstwem. Bdzie wic lepiej, jeli podejm wysiek wyjanienia tego co si zdarzyo, ni
miabym nagina codzienny jzyk do wyraenia czego, do czego nie by stworzony.
Wolno jest najwaniejszym dowiadczeniem, jakie moe przydarzy si czowiekowi. W
naszym zwyczajnym yciu dowiadczamy jej jedynie chwilowo, kiedy jaka dramatyczna sytuacja
wyzwala wszystkie nasze siy, po czym nagle zostaje ona zatracona. Umys staje si wwczas
orem, a nie uwizanym jedynie do teraniejszoci zwierzciem.
Najwikszym problemem czowieka jest jego uwizienie w teraniejszoci. Podobni
bowiem jestemy do maszyny, a nasza wola jest czym nieskoczenie maym. Nasze ciao jest jak
samochd albo, by moe bdzie to lepsze porwnanie, jak sztuczne koczyny", ktre s uywane
przez ludzi, ktrzy utracili nog lub rk. Koczyny te wyposaone s w niemal niezniszczalne
systemy zasilania" i reaguj one tak jak prawdziwe rce i nogi. Dowiedziaem si kiedy, e po
latach ich noszenia cakowicie zapomina si o ich istnieniu i o tym, e nie s prawdziwe. Jeli
jednak system zasilania zepsuby si, czowiek szybko przypomina sobie, e koczyna jest tylko
maszyn i e jego wola odgrywa nader skromn rol w jej funkcjonowaniu.
Prawda ta odnosi si te i do nas. Nasza wola jest znacznie sabsza, ni sdzimy. Co wicej,
nie dysponujemy w zasadzie rzeczywist wolnoci. Fakt ten zazwyczaj nie ma wikszego
znaczenia, bo maszyneria" - nasze ciao i mzg - i tak robi to, czego chcemy: a wic je, pije,
wydala, pi, kopuluje i tak dalej.
Poeci i mistycy czasami pragn, aby ta maszyna" zrobia co wicej. Chcieliby, aby umys
zdolny by do natychmiastowego oderwania si i wzniesienia ponad wiat. Zazwyczaj uwaga nasza
koncentruje si na drobnych szczegach, na otaczajcych nas aktualnie przedmiotach, tak jak
pocztkujcy kierowca na przeczeniu biegw samochodu. Ale w pewnych momentach samochd
staje si neutralny", umys przestaje zajmowa si trywialnymi szczegami i wwczas staje si
wolny. Zamiast uwizania do nudnych realiw teraniejszoci uzyskuje pen swobod w wyborze
rzeczywistoci, ktr chce kontemplowa. Jeli umys nasz jest odpowiednio nastrojony, mona
nakaza pamici przywoa dzie wczorajszy albo stworzy obraz miejsca, znajdujcego si gdzie
na drugim kocu wiata. Ale przywoany obraz pozostaje niewyrany jak pomie wiecy w wietle
promieni sonecznych albo przypomina ducha w realnym wiecie. W chwilach poetyckich", w
chwilach wolnoci, dzie wczorajszy staje si rwnie realny jak dzie dzisiejszy .
Gdybymy mogli nauczy si sztuczki odpowiedniego wczania" i wyczania"
wiadomoci, poznalibymy tajemnic boskoci. Ale jest to najtrudniejsza ze sztuczek. Rzdz

nami nawyki. Nasze ciaa s jak uparte roboty powtarzajce nieustannie to wszystko, co robiy
przez ostatni milion lat. A wic jedz, pij, wydalaj, uprawiaj seks i su teraniejszoci.
Odkrycie pasoytw umoliwio mi przeamanie nawyku", ktry tak starannie
pielgnoway i wzmacniay. Zdaem sobie nagle spraw, e zgodnie z natur rzeczy czowiek wcale
nie musi koniecznie zaraz po dowiadczeniu krtkiego mgnienia wolnoci, swego znaku
niemiertelnoci", utraci go. Nie ma adnych powodw, eby nie dowiadcza jej przez dziesi
godzin dziennie, jeli tylko ma na to ochot. (Duszy okres mgby by dla szkodliwy, poniewa
jednak czasami musimy podda si trywialnoci chwili).
Od sierpnia, kiedy po raz pierwszy przeczytaem Refleksje Historyczne Karela, cay czas
byem otwarty na moliwoci, jakie dawaa mi moja wasna wolno i ju to samo w sobie
oznaczao, e zerwaem acuch, do ktrego przykuta jest wikszo ludzi. Utrzymywanie
ludzkoci w okowach polegao gwnie na wykorzystywaniu nawykw i niewiedzy. Pasoyty
usadowiy si w gbokich warstwach ludzkiej psychiki, gdzie mogy pi" energi ludzk z
samego jej rda.
Chciabym si jasno wyrazi. To e czowiek jest zwierzciem w trakcie rozwoju"
spowodowao, e pasoyty nie mogy traktowa go jako staego ywiciela. Nie byoby najmniejszej
szansy na to, by czowiek kiedykolwiek odkry ich istnienie, gdyby nie tkwia w nim szansa
rozwoju. Mogyby spokojnie przez ca wieczno podbiera energi, a czowiek nigdy by si o
tym nie dowiedzia. Ale na szczcie pewien niky procent ludzi - okoo 20%, by zado uczyni
precyzji - to zwierzta w trakcie rozwoju", posiadajce gbokie i potne pragnienie prawdziwej
wolnoci. Tym ludziom naleao przeszkodzi, pasoyty musiay wyj na powierzchni umysu,
by sterowa ludzkimi marionetkami. I w ten sposb zdradziy swe istnienie.
Powiedziaem ju, e czowiek czerpie sw moc z tajemniczego rda znajdujcego si w
gbiach bytu. rdo to stanowi jego nienaruszalny rodek cikoci, jego prawdziw natur. Jest
ono niezniszczalne. Z tej wanie przyczyny pasoyty nie miay do niego dostpu. Mogy jedynie
kra" po drodze energi pync z owego rda ku wiadomej sferze bytu ludzkiego.
I teraz, by moe, uda mi si w jakim stopniu wyjani to co odkryem, kiedy na nowo
sprbowaem zanurzy si w siebie, cho moje uwagi o nieadekwatnoci jzyka s nadal aktualne.
Przede wszystkim stwierdziem, e w moim umyle panuje niezwyka cisza i spokj. A byo
tak dlatego, e teraz by to ju wycznie mj umys. Nie byo w nim adnych intruzw. Wreszcie
byo to moje krlestwo.
Moje sny i wspomnienia zmieniy si bardzo. Kady kto spa, gdy jego mzg by
przemczony albo gdy mia gorczk, zna to przykre wraenie chaosu w gowie. Myli gorczkowo

pdz we wszystkich kierunkach i wydaj si by czym zupenie obcym . Wntrze gowy, ktre
powinno by miym i zacisznym miejscem, staje si nagle targowiskiem zapchanym zupenie
obcymi ludmi. No tak, a do tej chwili nie zdawaem sobie sprawy, do jakiego stopnia mj mzg
przypomina zatoczony przez pasoyty plac targowy. Dopiero teraz by spokojny i wyciszony.
Wspomnienia byy solidnie uporzdkowane. Na sygna prostej komendy mogem wywoa kade z
nich. Dopiero wwczas pojem, na ile prawdziwe jest twierdzenie, e wszystko co si wydarzyo,
jest starannie przechowywane w naszej pamici. Wspomnienia z wczesnego dziecistwa byy
rwnie atwo dostpne jak wspomnienia z dnia wczorajszego. Co wicej, wspomnienia z
poprzednich wciele czyy si obecnie w jedn sekwencj ze wspomnieniami z aktualnego ycia.
Umys mj by jak cakowicie spokojne morze, w ktrym niebo odbija si jak w zwierciadle i
ktrego wody s tak przejrzyste, e dno jest rwnie dobrze widoczne jak powierzchnia.
Zrozumiaem, co mia na myl Jakub Behme, mwic o sabacie ducha". Po raz pierwszy w yciu
dowiadczyem prawdziwej rzeczywistoci. adnej gorczkowoci, adnych koszmarw, adnych
zudze. Co zdumiao mnie najbardziej , to ogromna sia tkwica w czowieku, ktry zdoa
przetrwa pomimo potwornego zamroczenia szalestwem, ktre skrywao przed nim prawdziw
natur rzeczywistoci. Musi to by jeden z najbardziej ywotnych gatunkw zaludniajcych
Wszechwiat.
Przemierzaem teraz swj umys, ktry podobny by do zamku o wielu komnatach. Po raz
pierwszy wiedziaem, kim jestem naprawd. Wiedziaem, e to byem wionie ja . Nie by to tylko
mj umys, poniewa przymiotnik mj" odnosi si tylko do malekiego wycinka mego istnienia.
To wszystko byo mn.
Przechodziem przez warstwy wylgarni, sfery, gdzie egzystuje cudowna energia, ktra
wyznacza harmoni moraln czowieka. Jest to obszar dziaania stra moralnego". Kiedy
czowiek ulega pokusie i zaczyna wierzy, e wiat jest zy i e rzdzi nim zo, moc ta wydobywa
si na powierzchni i podobnie jak biae ciaka krwi kieruje si ku zainfekowanej czci ciaa. To
wwczas po raz pierwszy jasno pojem dziaanie tego mechanizmu.
Poniej znajdowao si ogromne morze trwajcego w bezruchu ycia. Nie byo to ju morze
ciemnoci i nicoci. Kiedy zanurzyem si w nim, uwiadomiem sobie, e emituje ono wiato i
ciepo. Tym razem nic nie stawiao mi oporu, adne wrogie i zalepione siy nie wstrzymyway
mnie przed pogreniem si w nim.
I wtedy zaczem rozumie co, czego prawie nie sposb wyjani. Nie byo ju sensu
zanurza si gbiej. Otcha ta obejmowaa ycie w czystej formie, a jednak w pewnym sensie
zawieraa si w niej rwnie i mier. mier ciaa i wiadomoci. To co nazywamy na Ziemi
yciem", stanowi mieszanin czystych si witalnych i ciaa. Jest to tkanina, ktrej osnow jest

ycie i to co nieoywione. Mwi nieoywione", a nie materia nieoywiona, poniewa takie

wanie okrelenie byoby zupenie nieadekwatne. Wszelka materia jest ywa tak dalece, jak
istnieje. Sowem kluczowym jest tu istnienie". adna ludzka istota nie zdoa poj sowa
istnienie", poniewa jest w nim zanurzona. Ale istnienie nie jest czym biernym. Oznacza ono
wypchnicie ze stanu nieistnienia. Istnienie samo w sobie jest krzykiem penym afirmacji. Istnienie
oznacza przezwycienie nieistnienia.
Nie jest rzecz trudn przekona si, e to o czym mwimy, jest w duym stopniu kwesti
jzykow. Opisujc to wszystko zmuszony byem ograniczy si do kilku sw, podczas gdy
potrzebnych mi ich byo o wiele wicej. Nie jest to jednak opisywanie kolorw niewidomemu,
poniewa aden czowiek nie jest cakowicie lepy". Wszyscy przelotnie poznajemy smak
wolnoci. Ale wolno ma tyle kolorw, co widmo wiata.
Oznacza to, e usiujc dotrze do rda" mego ycia, pozostawiem za sob sfer
egzystencji, bo rdo mego ycia nie istnieje. Mwic innymi sowy, rdo ycia nie rni si od
rda nieistnienia.
Wszystko to byo wolnoci: piknym, niewyraalnym zachyniciem si wolnoci.
Umys mj nalea do mnie i byem pierwszym czowiekiem, ktry mia sign po
nadczowieczestwo. A jednak musiaem odsun t fascynujc moliwo, aby powrci do
problemu, ktry spowodowa, e znalelimy si w przestrzeni kosmicznej. Problemu Ziemi i
pasoytw. Tak wic cho niechtnie, to powrciem na powierzchni. Patrzyem na Reicha jak na
kogo obcego i dostrzegem, e i on patrzy na mnie w ten sam sposb. Umiechnlimy si do
siebie jak dwaj aktorzy, ktrzy wanie zakoczyli prb, w ktrej grali rol wrogw.
Zapytaem:
- A co teraz?
Powiedzia:
- Jak daleko dotare?
- Niezbyt daleko. Nie byo sensu poda dalej.
- Jakie siy moemy zmobilizowa?
- Nie wiem. Poradzimy si pozostaych.
Powrcilimy do drugiego pomieszczenia. Pitnastu z nich pozbyo si pasoytw i
nastpnie pomagao innym. Niektrzy z nowych byli w tak fatalnym stanie, e gotowi byli popeni
samobjstwo jak matka, ktra wije si w blach porodowych, nim urodzi dziecko. Sporo wysiku
musielimy woy w to, by ich uspokoi. Uycie siy nie wchodzio w gr, gdy
zintensyfikowaoby tylko ich przeraenie. Jeden z nich krzycza:
- Zawrcie statek, bo mnie zabij.

Stworzenie bdce w nim usiowao zmusi go, by skoni nas do powrotu na Ziemi.
Uwolnienie przyszo dwadziecia minut pniej. By tak wyczerpany, e natychmiast zasn.
Okoo smej wieczorem byo ju po wszystkim. Wikszo nowych bya tak oszoomiona,
e trudno im byo w ogle mwi. Cierpieli z powodu skrajnego dziaania efektu podwjnej
ekspozycji". Wiedzieli, e nie s sob - nie s ludmi, za jakich si do tej pory uwaali, ale nie
odkryli jeszcze tego, e owe niezmierzone otchanie obcego bytu, to oni wionie . Nie byo sensu
im tego wyjania. Nasze perswazje oddziayway tylko na ich wiadom cz osobowoci,
musieli doj do tego sami.
Okoo dziesiciu z nas zachowao w tym wszystkim cakowit trzewo umysu. Zdalimy
sobie spraw, e kwestia paliwa przestaa istnie. Nasze poczone zdolnoci PK mogy
spowodowa lot rakiety a na Pluton i to z prdkoci dziesi razy wiksz ni obecnie. Ale
niczemu by to nie suyo. Musielimy powrci na Ziemi, a wczeniej zadecydowa, w jaki
sposb zwalczy pasoyty. Zniszczenie Gwambe i Hazarda nie byoby trudne, ale byoby to tylko
chwilowe rozwizanie problemu. Pasoyty mogyby stworzy nowych Gwambe i Hazardw,
jeliby tylko chciay. Nie zdoalibymy zniszczy wszystkich nastpcw, czy te przeprogramowa
ich umysy. Musielibymy rozegra t gr zgodnie z reguami wyznaczonymi przez pasoyty. Bya
to jednak gra w szachy, w ktrej pionkami byli ludzie.
Dyskutowalimy nad tym do pnej nocy i nie zdoalimy wypracowa adnego
okrelonego planu. Odnosiem wraenie, e nie moemy wpa na waciwy trop. Rozwizanie
problemu widzielimy cigle w zupenym zniszczeniu pasoytw. Ale przecie musiao istnie
jakie rozwizanie...
O trzeciej nad ranem obudzi mnie Reich. Waciwie powinienem powiedzie, e to jego
umys mnie obudzi, poniewa on sam znajdowa si w ssiednim pokoju. Leelimy po ciemku,
prowadzc telepatyczn konwersacj. Reich nie spa w ogle. Zamiast tego wolno i systematycznie
analizowa problem. Powiedzia:
- Usiowaem dopasowa do siebie wszystkie informacje o pasoytach jakie znamy. Jednego
nie rozumiem. Dlaczego tak bardzo boj si opuszczenia Ziemi? Jeli egzystuj w umysach, to nie
powinno mie dla nich znaczenia, gdzie s.
- Poniewa istniej na takim obszarze umysu, ktry jest wsplny wszystkim ludziom. W
krainie jungowskiej niewiadomoci kolektywnej - zasugerowaem mu.
- To cigle nie jest zadowalajca odpowied. Odlego nie jest przeszkod dla myli.
Potrafi komunikowa si telepatycznie z kim na Ziemi tak samo atwo jak z tob. Jestemy wic
nadal czstk ludzkiej niewiadomoci. W takim przypadku powinny one czu si tu rwnie
bezpieczne jak na Ziemi.

Zapytaem go:
- W takim razie co jest tego powodem?
- Sdz, e jednak ma to co wsplnego z Ksiycem.
- Mylisz, e stanowi on dla nich baz?
- Nie, chodzi o co bardziej skomplikowanego. Wysuchaj mnie i powiedz mi, czy wedug
ciebie ma to jaki sens. Zacznijmy od sprawy Kadathu. Wiemy, e cae to gadanie o Wielkich
Dawnych byo mydleniem oczu. Zakadamy wic, e nie istnieje adne realne powizanie
pomidzy pasoytami umysu i Kadath, e uyy go one tylko jako pretekstu po to, by ludzko
szukaa Wroga na zewntrz siebie. Przypuszczalnie jest to prawdziwe twierdzenie. Ale jeli nawet
tak jest, to czy Kadath nie daje nam jakiego klucza? Pierwsz rzecz, jak bez cienia wtpliwoci
moemy stwierdzi, jest to, e dotychczasowe datowanie historii ludzkoci byo bdne. Zgodnie z
wiedz geologiczn czowiek ma okoo miliona lat. Oznacza to tylko tyle, e nie znalelimy jak
dotd adnych szcztkw starszych ni z tego wanie okresu.
- A najstarsze szcztki wykazuj, e czowiek nie posun si w ewolucji wiele dalej od
mapy sprzed miliona lat - przypomniaem mu.
- Kto, czowiek Pekiski? Australopitekus? Skd moemy wiedzie, e by to jedyny
gatunek czowieka yjcego wwczas? Nie zapominaj, e Rzymianie byli na wysokim poziomie
cywilizacji, kiedy Brytyjczycy byli jeszcze barbarzycami. A Hetyci byli ludem cywilizowanym,
gdy Rzymianie i Grecy byli barbarzycami. Wszystko jest wzgldne. Tak, jedyne co wiemy o
procesie ewolucji, to to e preferuje ona inteligencj. Dlaczego wic musielibymy przyjmowa tak
dziwaczne zaoenie, e czowiek pojawi si na Ziemi dopiero milion lat temu? Wiemy, e
dinozaury, mamuty i gigantyczne leniwce, a nawet konie, istniay miliony lat wczeniej. Czowiek
musi posiada jakiego prymitywnego mapopodobnego przodka ju w okresie Jury. Nie mg
pojawi si znikd.
- Ale zgodzisz si, e istnienie Kadathu potwierdza t teori. Jedyn alternatyw byaby
teoria, e mieszkacy Kadathu przybyli z innej planety.
- Tak wic przyznajmy, e czowiek pojawi si znacznie wczeniej ni przed milionem lat.
Ale to stawia przed nami pytanie, dlaczego cywilizacja nie rozwina si wczeniej. I tu znowu
skonny bybym wiele uwagi powici rozmaitym mitom dotyczcym zniszczenia wiata; wielkich
potopw i tak dalej. Zamy wic, e ci rni maniacy teorii o Ksiycu maj racj i e jest wiele
prawdy w stwierdzeniu, e wielki potop spowodowany by upadkiem Ksiyca na Ziemi?
Nie nadaem za nim. Nie widziaem zwizku pomidzy tymi spekulacjami a pasoytami
umysu.

- Poczekaj chwil. Jeli zestawimy te rnorodne mity o potopie, to dojdziemy do

konkluzji, e potop mia miejsce stosunkowo niedawno - powiedzmy okoo piciu tysicy lat przed
nasz er. Przypumy wic, e potop by spowodowany tym, e Ksiyc kry znacznie bliej
Ziemi ni teraz, jak to sugeruje Hrbiger. Czy mogoby to oznacza, e nasz obecny Ksiyc kry
wok Ziemi ledwie od siedmiu tysicy lat?
- Przyznaj, e jest to prawdopodobne.
[Od jeziora Umayo w Andach Peruwiaskich (13000 stp nad p.m.) cignie si przez 375
mil a do jeziora Coipisa dziwna linia z morskich. Linia ta jest pena zakrtw koczcych si
jakie osiemset stp niej, blisko linii rwnika. Uczniowie Hrbigera i Bellamy'ego twierdz przekonywajco, jak sdz - e owe dziwne zoa wskazuj, e powierzchnia morza tworzya
niegdy rodzaj wybrzuszenia wok rwnika. Mogo to by spowodowane tylko tym, e Ksiyc
kry znacznie bliej Ziemi ni obecnie. Krc znacznie szybciej ni teraz powodowa, e
przypyw nie mia nigdy do czasu, by ustpi. Ruiny Tiahuanaco w pobliu jeziora Titicaca
stanowi dalszy fragment tej dziwnej ukadanki. Mona by rzec, e miasto to leao nad Oceanem
Spokojnym, jednake wiele wskazuje na to, e stanowio ono przed wicej ni tysicem lat port.
Ruiny maj takie rozmiary, e mona jedynie przyj, e wzniesione byy tylko przez gigantw - to
znaczy - przez ludzi, ktrzy byli dwu czy trzykrotnie wiksi ni przecitny wspczesny czowiek.
Dokonali tego dziki mniejszemu przyciganiu ziemskiemu (ktre Ksiyc neutralizowa)...
Jeszcze dziwniejszy jest fakt, e w ruinach miast w Andach znaleziono koci toksodontow, a
toksodonty byy zwierztami, ktre zniky z powierzchni Ziemi milion lat temu. Rzeby gw
toksodontow zdobi niektre z ruin Tiahuanaco (G. Austin Granice Archeologii , str. 87. Londyn,
1983).]
- Ale jako archeolog powiedziaby, e nie istniej adne przekonywajce dowody na
potwierdzenie tej koncepcji. Czyby by to jedynie jaki szalony pomys?
- Myl, e dysponujemy dowodami na rzecz tej hipotezy - powiedziaem. - Dwadziecia lat
temu napisaem ksik o tym, ale cigle nie widz zwizku z pasoytami.
- Powiem ci. Zastanawiaem si nad kwesti pochodzenia pasoytw. Weissman twierdzi,
e przybyy one na Ziemi jakie dwiecie lat temu. Ale wiemy, e nie znosz one przestrzeni
kosmicznej. Skd wic przybyy?
- Z Ksiyca?
- By moe. Ale tylko przy zaoeniu, e mog istnie poza umysem ludzkim.
I nagle pojem, co mia na myli. Jasne!
Mielimy teraz w rku klucz do ich pochodzenia. le znosiy oddalenie od skupisk
ludzkich. Dlaczego?

Odpowied bya tak wstrzsajco prosta, e a niewiarygodna. Nie mogy istnie poza
ludzkoci, poniewa ni wanie byty . Klucz ten by zawarty w pierwszym zdaniu Refleksji
Historycznych Weissmana: Jestem przekonany... e ludzko zostaa zaatakowana przez osobliwy
rodzaj raka umysu". Rak. A rak nie moe y poza ciaem swego ywiciela.
Co jednak jest powodem raka ciaa? Jest to jeden z problemw, na ktry odpowied jest
oczywista dla kadego, kto bada swj umys. Wyrasta z tych samych korzeni, co rozdwojenie
osobowoci". Czowiek jest kontynentem, ale wiadomo nie jest wiksza od przydomowego
ogrdka. Oznacza to, e czowiek prawie cakowicie stanowi niezrealizowany potencja . Ci, tak
zwani, wielcy ludzie s tymi, ktrzy zdobyli si na to, by zrealizowa cz tego potencjau.
Przecitny czowiek" jest zbyt lkliwy i tchrzliwy, aby tego sprbowa. Woli zaciszny komfort
przydomowego ogrdka.
Rozdwojenie osobowoci" pojawia si wtedy, gdy w niezrealizowany potencja bierze na
nim odwet. Tak wic bojaliwy mczyzna o silnym popdzie seksualnym, ktry usiuje stumi,
budzi si pewnego dnia i stwierdza, e popeni przestpstwo seksualne. Usiuje sam siebie jako
uspokoi twierdzc, e to kto obcy opanowa jego ciao. Ale to co obcego" jest w istocie nim
samym - nieakceptowan jego czstk.
Rak jest rwnie spowodowany odwetem" niezrealizowanego potencjau tkwicego w
czowieku. Najwczeniejsi badacze raka zauwayli, e jest to choroba frustracji i staroci. Ludzie
majcy odwag samorealizacji, nie umieraj na raka. Ale ludzie posiadajcy duy potencja
rozwojowy, lecz nie majcy odwagi, aby go speni, stanowi przewaajc wikszo pord
pacjentw cierpicych na raka. Brak zaufania wobec ycia zatruwa im dusz.
Zarwno rak, jak i rozdwojenie osobowoci nie grozi czowiekowi, gdy nauczy si pogra
si w swym wewntrznym bycie. Wwczas owe frustracje nie mog si krzewi.
W pewnym sensie Karel Weissman mia racj: pasoyty" pojawiy si okoo dwustu lat
temu. Ludzie z wczeniejszych epok byli tak pochonici utrzymaniem jednoci ciaa i duszy, e nie
mieli czasu na frustracje. Byli bardziej wewntrznie spjni" ni czowiek wspczesny, yli na
bardziej instynktownym poziomie ycia. Pniej czowiek doszed na drodze ewolucji na rozstajne
drogi, do punktu, w ktrym musia by bardziej wiadom siebie intelektualnie i samokrytycznie.
Rozziew pomidzy wiadomoci i yciem instynktownym zwikszy si.
I nagle rak i schizofrenia przestay by czym rzadkim, stay si chlebem powszednim
ludzkoci. Jakie jednak znaczenie mia w tym wszystkim Ksiyc?
I znowu klucza dostarcza rak. Rak zwizany jest z oglnym spadkiem witalnoci,
spowodowanym frustracjami charakterystycznymi dla staroci. Ale to samo w sobie nie wystarcza,
aby wywoa raka. Musi istnie specyficzny czynnik dranicy, jaka na przykad rana. Jeli

porwnamy ycie do elektrycznoci istniejcej w ciele czowieka, na takiej zasadzie jak

magnetyzm, to moglibymy powiedzie, e zranione ciao nie jest w stanie utrzyma duej tego
samego poziomu napicia w uszkodzonych organach, co w reszcie ciaa. Napicie opada na niszy
poziom i ciao zaczyna rozwija, na wasn rk", rodzaj rozdwojenia osobowoci.
Gdyby ostrygi byy organizmami wyej zorganizowanymi, to czynnik dranicy,
wywoujcy powstanie pery, wystarczyby, aby spowodowa raka.
Teoria Reicha dotyczca pasoytw umysu bya, krtko rzecz ujmujc, nastpujca:
Okoo dziesiciu tysicy lat temu rozpocz si proces stopniowego przycigania Ksiyca
przez Ziemi. By to prawdopodobnie trzeci lub czwarty satelita Ziemi. Zanim ostatecznie spad na
Ziemi, rozbijajc si na kawaki, mino okoo dwa tysice lat. Morze, ktre dotd utrzymywane
byo przez przyciganie Ksiyca w pobliu rwnika na wyszym ni naturalnym poziomie,
uwolnione zalao teraz ogromn fal ca Ziemi, niszczc wszelk cywilizacj. (Nie dotyczy to
cywilizacji Kadath, ktr zniszczy jaki wczeniejszy Ksiyc).
Przez okoo tysic lat Ziemia bya bez Ksiyca i prawie e nie byo na niej ycia. Pniej
uwizia nastpnego kosmicznego wdrowca - gigantycznego meteoryta, ktry sta si naszym
aktualnym Ksiycem. Ale uwizia niesychanie niebezpiecznego satelit, bowiem zamieszkay on
by przez osobliwe, radioaktywne" siy, ktre byy w stanie wywoa zakcenia w
funkcjonowaniu ludzkiego umysu.
Wszelkie koncepcje dotyczce pochodzenia tych istot byy jedynie hipotezami. Teoria
Reicha - ktr uwaam za rwne prawdopodobn co inne - brzmiaa nastpujco: Ksiyc stanowi
niegdy fragment wikszej caoci, moe Soca, ktre zamieszkae byo przez bezcielesne", w
sensie fizycznym, istoty.
Hipoteza ta jest mniej absurdalna, ni si na pierwszy rzut oka wydaje. Naukowcy czsto
utrzymywali, e na pewnych planetach nie moe by ycia, gdy nie przetrwaoby ono w takich
warunkach jakie na nich panuj. A jednak stwierdzili potem, e ycie pojawia si w najmniej
korzystnych warunkach. ycie, ktre mogoby pojawi si na Socu, z pewnoci nie mogoby
by fizyczne" w takim sensie, w jakim my zazwyczaj temu sowu nadajemy znaczenie.
Wielki, poncy fragment tego Soca zosta oderwany przez mijajc go komet, a gorce
gazy zaczy skrapla si i tworzy Ksiyc, jak to dzi ju wiemy, niszczc stopniowo jego
mieszkacw. Poniewa jednak nie posiadali oni ciaa" w ziemskim sensie, nie umierali w zwyky
sposb. Usiowali adaptowa si do ozibiajcej si materii swego wiata, stajc si czci
molekularnej struktury cia staych, tak jak kiedy stanowiy cz struktury gorcych gazw.
Tak wic Ksiyc promieniowa dziwnym obcym yciem.

Gdyby Ziemia nie uwizia Ksiyca, to obce ycie wymaroby dawno temu, poniewa
ycie moe istnie tylko tam, gdzie dziaa drugie prawo termodynamiki - to znaczy, gdzie energia
przepywa z poziomu wyszego do niszego. ycie na Ksiycu jednak utrzymywane byo przez
blisko Ziemi, planety kipicej yciem i energi. Jej obecno bya jak cigy zapach obiadu dla
godujcego. I to w miar jak gatunek ludzki stopniowo utrwala swoje panowanie na Ziemi, ludzie
mieli wci niejasne i instynktowne przeczucie obecnoci ycia na Ksiycu.
I tu, jak sdz, mamy odpowied na problem pasoytw - owego czynnika dranicego i
wywoujcego raka. Nisze formy ycia - ryby i ssaki - nie poddaj si adnym wpywom tych
obserwatorw", yj na poziomie instynktownym i obecno obcych istot wydaje im si czym
naturalnym. Ale czowiek powoli staje si panem Ziemi, a dokonuje tego dziki intelektowi i
wiadomemu umysowi. Jego natura ulega rozdarciu, odizolowuje si od swych popdowych
korzeni. Frustracje kumuluj si i zamieniaj si w mae ogniska zapalne pene stumionej energii.
Na tym etapie czynnik dranicy, pochodzcy z Ksiyca, stay nacisk psychiczny wywierany
przez na p zamarznite ycie, zaczyna wywoywa przedziwne efekty. Rak umysu zaczyna
rozrasta si.
Moe si wydawa, e cae to teoretyzowanie oparte byo na bardzo kiepskich podstawach.
Ale to nieprawda. Zbudowane zostao na cile logicznym rozumowaniu. Poczynajc od
kopotliwego pytania: Dlaczego pasoyty obawiaj si przestrzeni kosmicznej?
Odpowied nasuwa si natychmiast. Kiedy czowiek traci kontakt ze swym wewntrznym
bytem, gbi swych instynktw, znajduje si w potrzasku wiata wiadomoci. To znaczy w
wiecie innych ludzi. Kady -poeta zna t prawd. Kiedy do ma ju innych ludzi, zwraca si ku
ukrytym rdom mocy w sobie i wie, e inni ludzie nie maj wtedy adnego znaczenia. Wie, e
tajemnicze ycie" wewntrz niego jest jedynie rzeczywiste, natomiast inni ludzie s tylko
cieniami. Ale cienie" te poczone s ze sob wzajemnie. Czowiek jest zwierzciem
spoecznym" powiedzia Arystoteles i byo to jedno z najwikszych w historii kamstw. Poniewa
kady z ludzi wicej ma wsplnego z grami czy te gwiazdami ni z innymi ludmi.
Poeta jest mniej lub bardziej bytem zjednoczonym, nie straci kontaktu ze swymi
wewntrznymi mocami. Ale to ci inni ludzie, owe cienie" staj si ofiarami raka umysu. Dla nich
jedyn rzeczywistoci jest spoeczestwo. S cakowicie pochonici jego indywidualnymi,
mizernymi wartociami, maostkowoci ycia, z wol i samolubstwem. A poniewa pasoyty
stanowi projekcj tych stworze czy dziwnym jest fakt, e pasoyty same s uczepione
spoecznoci ludzkiej? Nie byo dla nich miejsca w naszym statku kosmicznym, poniewa wszyscy

znalimy tajemnic tego, i czowiek nigdy nie jest samotny", bo jest bezporednio powizany z
uniwersalnym rdem energii.
Innymi sowy, nawet gdybymy nie znaleli si w przestrzeni kosmicznej, umysy nasze nie
stayby si przystani dla pasoytw. Rak powoli umiera w nas z godu. Nasza podr w kosmos
jedynie przyspieszya ten proces. Kiedy oderwalimy si od reszty ludzkoci, pierwszym uczuciem
by straszliwy lk i osamotnienie. Bylimy jak dziecko, ktre po raz pierwszy rozdzielono z matk.
W takich warunkach czowiek staje w obliczu wielkiego pytania. Czy jest rzeczywicie istot
spoeczn, dla ktrej nie ma ycia poza spoeczestwem? Jeli udzieli twierdzcej odpowiedzi na to
pytanie, to ludzkie wartoci s kamstwem: dobro, prawda, mio, religia i caa reszta. Wartoci te
bowiem z definicji s czym absolutnym, waniejszym od czowieka.
Lk ten powoduje nowy zwrot ku swemu wntrzu, ku rdu" mocy, sensu i celu. Dwa
faszywe kable telefoniczne czce nas z innymi istotami ludzkimi, zostaj przecite. Nie oznacza
to, e inni ludzie przestaj by dla nas wani. Staj si znacznie bardziej wani, poniewa
zaczynamy zdawa sobie spraw, e w pewnym sensie s oni niemiertelni. Ale uwiadamiamy
sobie, e tak zwane ludzkie wartoci" s faszywe, oparte na ludzkiej autodewaluacji. Oto
dlaczego pasoyty zmuszone byy nas opuci. Im dalej podalimy w Kosmos, tym wyraniej
widzielimy t prawd. To e inni ludzie nie mog tworzy naszych wartoci. Inni ludzie nie maj
znaczenia w sensie, jaki dotychczas nadawalimy. Czowiek nie jest samotny. Nawet ostatni yjcy
we Wszechwiecie czowiek nie byby samotny.
Przegadalimy z Reichem pozosta cz nocy. Kiedy nadszed wit, a waciwie godzina,
o ktrej witaoby na Ziemi, co si nam obydwu przydarzyo. Zmienilimy si przez ostatnie par
godzin. Poczwarka przemienia si w motyla.
Nie naleelimy ju do Ziemi. Pustka przestrzeni dokoa nas bya naszym domem w takim
samym stopniu, co w absurdalny, may, zielony glob, pozostajcy w odlegoci dwch milionw
mil.
Troch napawao nas to lkiem. Czulimy si jak ebrak, ktry nagle odziedziczy fortun.
Spoglda na sub, oczekujc wydania polecenia, rozwaa na co miaby wyda te wszystkie
pienidze, patrzy na rozlege posiadoci, ktre teraz do niego nale... i odczuwa zawroty gowy,
terror wolnoci.
Tyle jeszcze byo do poznania, tak wiele rzeczy jeszcze nie wiedzielimy. Lecz wpierw
musimy zrealizowa inne zadanie. Podzieli si t wiedz z innymi ludmi.
I cho Ziemia nie bya ju naszym domem, nie ulegao wtpliwoci, e musimy to zrobi.
Stalimy si policjantami Wszechwiata.

Podszedem do tablicy kontrolnej. Tydzie temu musiabym zwrci si do pukownika

Masseya z prob o szczegowe instrukcje. Teraz cae urzdzenie wydawao mi si dziecinn
zabawk. Prdko wprowadziem dane do komputera i zmieniem tor lotu rakiety. Statek
natychmiast zwin fotonowe agle, wczone zostay silniki korekcyjne zmieniajce kierunek lotu.
Zaczlimy wolno zawraca agodnym ukiem. Nasi towarzysze obudzili si i przyszli
zobaczy, co si dziao. Powiedziaem:
- Wracamy na Ziemi. Pomcie mi przyspieszy lot statku.
Poczylimy rwnolegle wysiek naszych umysw i zaczlimy wysya subtelny,
zmienny strumie woli. Nastpnie, bardzo powoli, skierowalimy go ku tyowi rakiety. Tak jakby
rka olbrzyma chwycia statek niby ryb, poczulimy nage przyspieszenie i ponowilimy nasz
wysiek. Ponownie statek zareagowa. Sprbowalimy zadziaa mocniej - statek zadra, lecz
nadal reagowa. Bya to operacja niebezpieczna i wymagajca wielkiej ostronoci. Moglimy
zastosowa si tuzina bomb wodorowych, ale naleao uy jej w taki sposb, aby zostaa
przetworzona na prdko linearn. Nieodpowiednio zastosowana, moga zniszczy statek,
rozbijajc go na drobny py. Reich i ja przetrwalibymy to, ale reszta - nie.
Byo co zabawnego w tym, e znajdowalimy si oddaleni o jakie dwa miliony mil w
przestrzeni kosmicznej, w tej topornej rakiecie zaprojektowanej, jak nam si wydawao, przez
imbecyli. Zgodzilimy si z Reichem co do tego, e jedn z pierwszych rzeczy, ktre zrobimy po
powrocie na Ziemi, bdzie przekazanie ludziom, jak konstruuje si prawdziwe statki kosmiczne.
Najprostszym i jednoczenie najszybszym sposobem komunikowania si bya telepatia.
Dlatego wanie wszyscy trzymalimy si za rce tak, jak podczas seansu. Wyjanienie wszystkiego
zajo nam jedynie pi sekund, poniewa - w pewnym sensie - oni to ju wiedzieli. My badalimy
t drog w ciemnoci, oni przemierzali j przy wietle dziennym.
Byo to dowiadczenie interesujce samo w sobie. Nie widziaem Reicha ostatniej nocy znajdowalimy si w odrbnych pomieszczeniach. Nie przyszo mi te jako do gowy, by spojrze
na swe oblicze w lustrze. Kiedy jednak przekazalimy nasz wiedz pozostaym, zauwaylimy
znamienn przemian zachodzc w nich. Mona si byo, oczywicie, tego spodziewa, a jednak
widok zmiany na tak wielu twarzach jednoczenie wydawa si czym wyjtkowo dziwnym.
Trudno wyrazi to za pomoc zwykych przymiotnikw. Mgbym powiedzie, e stali si
bardziej szlachetni" i wspanialsi", ale byoby to dalekie od prawdy. Moe lepszym okreleniem
jest stwierdzenie, e bardziej upodobnili si do dzieci, lecz sens tego sowa musi by waciwie
rozumiany. Jeli przyjrze si twarzy bardzo maego dziecka - powiedzmy szeciomiesicznego - a
nastpnie twarzy czowieka starego, to nagle zaczynamy rozumie ow subteln jako, ktr jest
ycie, rado i magia. Bez wzgldu na to, jak mdry i dobry jest w starzec, to tego mu wanie

brakuje. Gdy dziecko jest szczliwe i inteligentne, jako ta emanuje z niego i czasem nawet
bolesna jest dla nas wiadomo, e w oczywisty sposb naley ono do lepszego Wszechwiata.
Nadal jest p-anioem. Doroli - nawet ci najwspanialsi - dewaluuj ycie, dziecko za oddaje mu
si cae, z penym zaufaniem i afirmacj.
Wanie ta jako czystego ycia wypenia jadalni statku kosmicznego. Nie bdzie w tym
przesady, jeli powiem, e czuo si, jakby by to prapocztek, sam wit aktu stwrczego. Widzc to
u siebie wzajemnie, nabieralimy gbszej mocy i pewnoci.
To wanie pozwolio nam wznie si na nowy poziom wiedzy. Gdy powiedziaem im: Czowiek nie jest sam - rozumiaem sens tego, co mwi, ale nie wszystkie implikacje takiego
stwierdzenia byy dla mnie jasne; mwiem o rdle mocy, sensu i celu. Teraz rozumiaem, e nie
jestemy sami w sensie znacznie prostszym i bardziej oczywistym. Stalimy si policj
Wszechwiata - i okazao si, e nie bylimy jedyni. Umysy nasze natychmiast nawizay kontakt
z owymi innymi. Byo to tak, jakbymy wysali sygna, ktry zosta momentalnie przyjty przez stu
odbiorcw, a oni sami natychmiast zasygnalizowali nam swoj obecno. Najbliszy z nich
znajdowa si zaledwie cztery miliardy mil std, by to statek - krownik z planety systemu
Proxima Centauri.
Nie bd dalej rozwija tego tematu, jako e nie jest on istotny dla dalszej czci mej
opowieci.
Lecielimy z prdkoci stu tysicy mil na godzin. Majc przed sob dwa miliony mil,
bylimy oddaleni o dwadziecia godzin podry od Ziemi. Jak wiadomo, Ksiyc kry w
odlegoci dwustu pidziesiciu tysicy mil od Ziemi. Znajdowa si on cigle pomidzy nami i
planet, co oznaczao, e miniemy go za siedemnacie i p godziny. Wiedzielimy, e nasze
zadanie zwizane byo z Ksiycem.
Nie mylelimy o jego usuniciu. Waga Ksiyca wynosi w przyblieniu 5 x 1015 ton - to
znaczy pi tysicy bilionw ton. Jak dotd nie mielimy pojcia, jak mas mog przesun nasze
wsplne moce PK, ale wydawao si mao prawdopodobne, aby byy one wystarczajce do
wykonania takiego zadania. Ponadto, jeliby nawet udalo si nam wypchn go w przestrze, to co
z tego? Zniknby w stay czynnik dranicy psychik ludzk, ale przecie dokona on ju
swojego dziea - pasoyty umysu przetrwayby tak.
Mimo to wiedzielimy, e Ksiyc jest kluczem do wszystkiego, czym co wymagao
natychmiastowego dziaania.
Odczulimy jego przyciganie w odlegoci pidziesiciu tysicy mil. Spojrzelimy z
Reichem na siebie - znaczenie tego faktu byo oczywiste. W jaki niejasny sposb Ksiyc

uwiadomi" sobie nasz obecno. wiadom by jej od momentu, kiedy opucilimy Ziemi i
dugo jeszcze po tym, jak go minlimy. Teraz zblialimy si jakby od tyu i nie dostrzeg" nas,
a do chwili, gdy zbliylimy si na odlego ledwie pidziesiciu tysicy mil.
Tym razem zaburzenia, ktrych dowiadczalimy ju poprzednio, byy mniej dokuczliwe.
Wiedzielimy teraz, czym byy: uwizione moce ycia obserwoway nas, pene nadziei. Zaburzenia
miay obecnie charakter emocjonalny. Znajc jednak ich natur, nie byo trudno je zwalczy.
Skierowalimy statek bezporednio ku Ksiycowi. Zaczlimy natychmiast hamowa. P godziny
pniej agodnie wyldowalimy, powodujc powstanie wielkiej chmury srebrzystego kurzu.
Byem ju kiedy na Ksiycu i wydawa mi si wtedy cakowicie martw ska. Teraz
przesta by martwy, stanowi krajobraz ywej udrki. Udzielao si wraenie ogromnej tragedii,
jakbymy patrzyli na wypalony budynek, gdzie kiedy stracio ycie tysice ludzi.
Nie marnujc czasu, zabralimy si do przeprowadzenia zamierzonego eksperymentu. Nie
opuszczajc statku (jako e plany nasze nie przewidyway ldowania, nie mielimy ubiorw
przystosowanych do przebywania w prni kosmicznej), skierowalimy strumie wolicjonalnej
mocy na ogromn mas porowatych ska przypominajcych wygldem potne mrowisko.
Dwunastu z nas dziaao rwnolegle, a wytwarzana przez nas moc moga sformowa krater o
rednicy dziesiciu mil. Cae to mrowisko" - o wysokoci okoo jednej mili - rozsadzilimy tak,
jak blok Abhotha, obracajc je w drobny py, ktry stworzy wok statku rodzaj mgy. Wydzielone
przy tej okazji ciepo dokuczao nam przez nastpne dziesi minut. Kiedy rozbilimy ska,
wszyscy dowiadczyli przez moment dreszczy czystej radoci, przebiegajcych przez nas niby
delikatny prd. Nie mielimy co do tego adnych wtpliwoci: uwolnilimy uwizione siy ycia.
Poniewa jednak byy one pozbawione ciaa, znikny, rozpraszajc si w przestrzeni.
W Ksiycu byo co odpychajcego, przygnbiajcego. Shelley wykaza si szstym
zmysem, pytajc: Czy blady ze znuenia?", Yeates natomiast przedstawi przeraajce
spostrzeenie, porwnujc Ksiyc do idioty zataczajcego si po niebie. I to byo wanie to.
Czulimy si tak, jakbymy odwiedzili w domu wariatw jak udrczon dusz.
P godziny pniej Ksiyc zosta daleko w tyle, a cae przednie okno wypenia mglisty,
niebieski glob ziemski. Jest to zawsze niezwykle ekscytujcy moment, kiedy widzi si przed sob
Ziemi, a za sob Ksiyc, tej samej co ona wielkoci. My cigle jednak mielimy jeszcze swe
wasne porachunki z Ksiycem. Chcielimy ustali, jak dalece mona wpyn na niego poprzez
psychokinez. atwo zauway, e musiao by to dokonane w poowie odlegoci midzy Ziemi
a Ksiycem, poniewa musielimy oprze si" o Ziemi. Nie moglimy, rzecz jasna, emitowa
adnej siy z naszego statku - nieporwnywalnie od nas wiksza masa Ksiyca skierowaaby t
si przeciwko nam, co zniszczyoby nas. Statek stanowi tylko trzeci kt spaszczonego trjkta.

Byo to trudne zadanie. Przede wszystkim, po raz pierwszy zaangaowalimy si w to

wszyscy - pidziesit umysw poczonych rwnolegle. Okazao si to zreszt najtrudniejsz
czci caego problemu. Wikszo z nich sabo uwiadamiaa sobie wasne zdolnoci
psychokinetyczne, a tymczasem nagle musieli w peni owe niedojrzae moce wykorzysta i to w
sposb zharmonizowany z grup innych ludzi. Fleishman, Reich i ja musielimy peni funkcj
zarzdzajcych t moc. To co robilimy, byo wysoce niebezpieczne. Nigdy jeszcze statek
kosmiczny nie wydawa si by czym tak maym i kruchym. Wystarczyo, aby jedna osoba stracia
kontrol na moment, by wszystkich nas zniszczy. My trzej skoncentrowalimy si wic na
unikniciu jakiego wypadku; podczas gdy Holcroft i Ebner koordynowali wysiki w celu
wytworzenia zmiennej fali energii PK. Konieczne byo ponadto czucie" drogi ku Ziemi - to samo
w sobie spowodowao szok. Tak jakbymy znaleli si nagle w Waszyngtonie. Ziemia emanowaa
ycie" rwnie intensywnie jak Ksiyc. Nie byo to ycie zblokowane i uwizione, lecz by to lk i
nerwica. Natychmiast oczywiste stao si, jak bardzo trafna bya teoria Reicha na temat pasoytw
umysu. Ludzie na Ziemi wytwarzali pole paniki w ten sam sposb, jak my wytwarzalimy energi
nad-psychiczn. Panika ta oddalaa ich jeszcze bardziej od swego prawdziwego ja", produkujc
rakowaty cie, alter ego, ktre natychmiast stawao si dziwn, niezalen rzeczywistoci - tak jak
patrzc czasem na swe odbicie w lustrze wyobraamy sobie, e nagle ono oywa.
Kiedy nawizalimy ju kontakt z Ziemi, moglimy wysa podwojon moc ku
Ksiycowi - bezporedni strumie energii PK ze statku oraz strumie odbity od Ziemi.
Celem tego eksperymentu nie byo jakie oddziaywanie na Ksiyc, ale ocena jego reakcji,
w ten sam sposb w jaki gracz w krykieta way pik w doni. Mwiem ju, e wraenie jakie
towarzyszy wykorzystywaniu si PK, nie rni si wiele od wraenia dotykania czego. Jedyn
rnic jest tu znacznie szerszy zakres. W tym przypadku, po ustabilizowaniu odbitego od Ziemi
strumienia, moglimy oceni opr Ksiyca. Oznaczao to po prostu wytwarzanie wzrastajcej siy
i stwierdzenie, co si wtedy stanie. Nie dowiadczyem tego bezporednio, rzecz jasna; wszystko co
Reich, Fleishman i ja moglimy zrobi, to stabilizowa" t si, nie dopuszczajc, by jej wibracje
zniszczyy statek. Uwiadomilimy sobie jej wzrastajc moc poprzez zwikszenie si wibracji. W
kocu ostro zarzdziem koniec - stawao si to zbyt niebezpieczne.
Zapytaem Holcrofta, co si stao. Powiedzia:
- Nie jestem pewien, ale myl, e otrzymalimy odpowied. Nietrudno jest obj Ksiyc,
trudno jednak powiedzie, jakiego cinienia by to wymagao. Bdziemy musieli sprbowa
ponownie z Ziemi.
Mia oczywicie na myli to, e za pomoc strumienia energii PK moglimy zbada ksztat
Ksiyca. Nadal jednak nie mielimy pojcia, czy mona go za pomoc si PK poruszy.

Wszyscy bylimy wyczerpani. Wikszo z nas przespaa ostatni godzin podry na

Ziemi.
O godzinie dziewitej wczylimy silniki hamujce i zwolnilimy do prdkoci tysica mil
na godzin. O 9.17 weszlimy w atmosfer ziemsk i wyczylimy wszystkie silniki. Wizka
kontrolna Massey'a namierzya nas, moglimy wic pozostawi mu ca reszt. Kilka minut przed
dziesit wyldowalimy.
Czuem si, jakbym wraca po tysicu lat. Wszystko ulego w nas tak cakowitej
przemianie, e Ziemia sama wydawaa si odmieniona. Pierwsza rzecz, ktra nas uderzya, bya
atwa do przewidzenia. Wszystko wydawao si nieskoczenie pikniejsze od tego, co
pamitalimy. Zaszokowao nas to. Byo to co, czego nie dostrzeglimy na Ksiycu, z powodu
zakcajcego wpywu satelity.
Z drugiej jednak strony, witajcy nas ludzie wydali si nam tak obcy i odpychajcy,
niewiele rnicy si od map. Trudno byo uwierzy, e te skretyniae istoty mogy zamieszkiwa
tak nieskoczenie pikny wiat nadal pozostawa lepcami i gupcami. Musielimy sobie dopiero
przypomnie, e lepota ludzka jest mechanizmem ewolucyjnym.
Instynktownie usuwalimy si ludziom z oczu, robic wszystko, by ukry nasz zmian.
Czulimy si zaenowani, tak jak czuj si ludzie szczliwi pord ogromu cierpienia, ktremu nie
mona zapobiec.
Massey wyglda na bardzo zmczonego i chorego. Powiedzia:
- A wic panowie, udao si wam?
- Tak sdz - odparem.
Twarz jego zmienia si, zmczenie mino. Nagle poczuem do niego fal sympatii. Istoty
ludzkie nie s moe niczym wicej od robotw, ale w kocu' to nasi bracia.
Pooyem mu rk na ramieniu i przekazaem troch swej energii. Mio byo patrze, jak
szybko si zmieni, obserwowa jak sia i optymizm prostoway mu plecy, jak wygadzay si
bruzdy na jego twarzy. Zapytaem:
- Prosz mi powiedzie, co dziao si po naszym odlocie?
Okazao si, e sytuacja bya powana. W przeraajcym tempie i z bezwzgldnym
okruciestwem, Gwambe zaj Jordani, Syri, Turcj i Bugari. W razie oporu - mordowa ludzi
tysicami. Stworzony przez afrykaskich i europejskich naukowcw dla celw badawczych w
fizyce jdrowej akumulator promieni kosmicznych uyty zosta jako bro w poczeniu z
geronizowolframowym reflektorem. Od tego momentu wszelki opr usta. Godzin przed naszym
ldowaniem podday si Wochy, udzielajc Gwambe zgody na przejcie przez ich terytorium.
Armie niemieckie skoncentrowane zostay wzdu granic Styrii i Jugosawii, ale do gwnego

starcia tej wojny jeszcze nie doszo. Niemcy grozili uyciem bomby wodorowej, jeli Gwambe
zastosuje swj akumulator promieni kosmicznych, tak e wielce prawdopodobne byo, i nastpi
teraz duga, przewleka wojna konwencjonalna. Czternacie potnych rakiet przebio si przez
oson amerykaskich si powietrznych, a jedna z nich staa si przyczyn poaru, ktry trawi Los
Angeles przez cay poprzedni tydzie. Amerykanom trudno byo kontratakowa za pomoc rakiet,
gdy wojska Gwambe rozproszone byy na bardzo rozlegych obszarach. Tego dnia jednak
prezydent owiadczy, e w przyszoci, ilekro afrykaska rakieta przedostanie si na ich obszar,
zniszczone zostanie w zamian jedno miasto afrykaskie.
Dla wszystkich jednak byo jasne, e jest to wojna, w ktrej nikt nie zwyciy. Wszelki
odwet by tylko nastpnym krokiem do wzajemnego wyniszczania si. Wedug powszechnej opinii,
Gwambe by morderczym maniakiem, stanowicym rwnie wielkie zagroenie dla swych
wasnych ludzi, co i dla reszty wiata.
Dziwne byo, i jak dotd nikt nie uwiadomi sobie, e Hazard by tak samo szalony i
niebezpieczny. Podczas owych dwch tygodni, kiedy Gwambe podbija kraje rdziemnomorskie,
przeprowadzono mobilizacj w Austrii i w Niemczech. Niemieckie rakiety powanie zniszczyy
Cape Town, Bulawayo i Livingstone, lecz jak dotd nie wypowiedziano oficjalnie Afryce wojny.
Kiedy rozeszy si pogoski, e Hazard przemieszcza wyrzutnie rakiet wodorowych do Austrii,
zarwno premier Rosji, jak i prezydent Ameryki apelowa do niego, by nie stosowa broni
atomowej. Odpowied Hazarda bya wymijajca. Powszechnie jednak panowao przekonanie, e
bdzie dziaa rozsdnie. My jednak sdzilimy inaczej. Podobnie prezydent Melville, ale on
susznie zachowa to dla siebie.
Polecielimy rakiet do Waszyngtonu. Jeszcze przed pnoc jedlimy kolacj w
towarzystwie prezydenta. On take by wyczerpany i chory, lecz w cigu p godziny przebywania
z nami odzyska siy. Obsuga Biaego Domu dokonaa wspaniaego wyczynu, improwizujc dla
wszystkich pidziesiciu osb wietny posiek w wielkiej sali jadalnej. Niemal w pierwszych
sowach prezydent zapyta mnie:
- Nie pojmuj, jak moe pan wyglda na tak beztroskiego?
- Poniewa sdz, e moemy t wojn przerwa.
Wiedziaem, e to wanie chce usysze. Nie dodaem, e nagle to czy gatunek ludzki
wyniszczy sam siebie, czy te nie, stao si dla mnie mao wane. Powrt pomidzy te ndzne,
ktliwe i ograniczone istoty by irytujcy.
Zapyta, jakie mamy propozycje co do sposobu zakoczenia wojny.

- Po pierwsze, panie prezydencie, chcemy, aby ogosi pan w centralnym programie

telewizyjnym, e za sze godzin pojawi si pan przed kamerami z owiadczeniem dotyczcym
caego wiata.
- Czy moe mi pan zdradzi, co to bdzie?
- Jeszcze nie wiem. Sdz jednak, e dotyczy ono bdzie Ksiyca.
Kwadrans po pnocy, wszyscy znalelimy si na trawniku Biaego Domu. Niebo
zacignite byo chmurami; sipi zimny, drobny deszcz. Nie miao to dla nas, oczywicie, adnego
znaczenia. Kady z nas dokadnie wiedzia, gdzie usytuowany jest Ksiyc. Czulimy jego
przyciganie zza chmur.
Nie bylimy zmczeni. Wszystkich nas niezmiernie oywi powrt na Ziemi.
Instynktownie czulimy, e zapobieenie tej wojnie nie bdzie trudne. Zupenie inn spraw byo,
czy uda si pokona pasoyty czy te nie.
Dowiadczenie zdobyte w Kosmosie dobrze nam posuyo. Majc pod nogami Ziemi,
rwnolege poczenie umysw wydawao si nam najprostsz rzecz pod socem. Tym razem nie
byo potrzeby, abymy z Reichem i Fleishmanem penili rol kontroln; najgorsze, co mogo si
teraz wydarzy, to zniszczenie Biaego Domu.
Poczenie umysw napenio nas tak oywcz radoci, takim poczuciem mocy, jakiego
dotd nie zaznaem. Pojem teraz gbsze, prawdziwsze znaczenia: Jestemy wzajemnie swoimi
czonkami". Jawi mi si obraz caej ludzkoci pozostajcej w kontakcie telepatycznym - zdolnej do
poczenia wszystkich swych si. Czowiek jako istota ludzka" przestaby istnie, a perspektywy
jego potgi byyby nieskoczone.
Nasza wola zlaa si w jeden strumie, na podobiestwo wiata reflektora, i skierowaa ku
Ksiycowi. Na tym etapie nie czynilimy adnego wysiku, aby zwikszy moc poprzez wibracje.
Kontakt uzyskany z Ksiycem zaskoczy nas. Zupenie jakbymy nagle znaleli si w
najbardziej haaliwym tumie wiata, jaki mona sobie wyobrazi. Zakcajce wibracje pynce z
Ksiyca przekazywane byy bezporednio poprzez rozcigajc si pomidzy nami lini mocy. W
rzeczywistoci nie by to haas syszalny; ale na kilka sekund - pod wpywem wzbierajcej fali
zakce psychicznych, ktra nas zalaa - umysy nasze potraciy ze sob kontakt. Pniej znw
poczylimy si, przeciwstawiajc si jej. Strumie woli sign Ksiyca, wyczu jego ksztat, tak
jak do czuje owoc pomaraczy. Przez chwil, czekajc, agodnie zaciskalimy ucisk woli wok
satelity. Nastpnie, pod przewodnictwem Reicha i moim, zaczlimy generowa czyst energi
kinetyczn.
Wydawao si, e odlego Ksiyca nie ma adnego znaczenia. Wnioskowaem z tego, e
wier miliona mil to byo dla nas tyle, co rzut kamieniem. Sprawdzilimy to w cigu nastpnych

dwudziestu minut. Wane byo, aby dziaa powoli tak, by nie traci si. Ten gigant, glob o wadze
piciu tysicy bilionw ton, koysa si agodnie na nici, jak stanowio przyciganie Ziemi,
niezdolny do zerwania jej. W pewnym sensie, z tego wanie powodu, by on jakby pozbawiony
wagi - cay jego ciar wywoywany by przez Ziemi.
Teraz wolno, bardzo wolno wywieralimy delikatny nacisk na powierzchni Ksiyca;
nacisk, ktry mia spowodowa jego obrt. Na pocztku nie byo adnej reakcji. Wzmoglimy si,
szukajc wikszego oparcia w Ziemi (wikszo z nas uznaa pozycj siedzc za wygodniejsz,
mimo wilgoci). Nadal adnej reakcji. Dzierylimy go delikatnie, zupenie nie zmczeni,
pozwalajc falom siy wzbiera w sposb naturalny. Po kwadransie wiedzielimy ju, e
zwyciylimy. Ksiyc poruszy si, cho bardzo, bardzo wolno. Bylimy jak dzieci wprawiajce
w ruch gigantyczn karuzel. Kiedy ju przezwyciylimy pocztkow inercj, nie byo adnych
ogranicze prdkoci, ktr moglimy mu nada poprzez agodne wzmaganie nacisku.
Lecz karuzela ta nie wirowaa w kierunku rwnolegym do Ziemi. Sprawilimy, e
wirowaa pod ktem prostym do linii wyznaczonej przez jego wasny ruch wok Ziemi - to znaczy
w kierunku z pnocy na poudnie.
Pnocno-poudniowy obwd Ksiyca wynosi okoo szeciu tysicy mil.
Kontynuowalimy przykadanie si dopty, dopki punkt, w ktrym j przykadalimy, nie nabra
prdkoci trzech tysicy mil na godzin. Zabrao nam to niewiele ponad pi minut, liczc od
momentu przezwycienia inercji masy spoczynkowej. Oznaczao to, e Ksiyc bdzie si obraca
wzdu wasnej osi raz na dwie godziny, z tak prdkoci zatem, ktra doskonale miaa suy
naszemu celowi.
Weszlimy do budynku i napilimy si gorcej j kawy. Doczyo do nas teraz pitnastu
czoowych senatorw, std pomieszczenie byo przepenione. Poprosilimy ich o cisz, nastpnie
wszyscy usiedlimy, koncentrujc swe umysy na Ksiyc, w celu sprawdzenia, czy nasze dziaania
przyniosy oczekiwane rezultaty.
Okazao si, e tak. W cigu dwudziestu minut poowa tej czci Ksiyca, ktr
widzielimy dotd z Ziemi, przesuna si w kierunku zewntrznym od nas. Druga, ciemna
dotychczas strona satelity, obracaa si za ku nam. W rezultacie, dokadnie tak jak to zakadalimy,
zakcajce dziaanie Ksiyca zmalao o poow. Przez tysice lat strumie energii psychicznej
skierowany by ku Ziemi - teraz pyn w przestrze kosmiczn. Zastyge siy witalne Ksiyca nie
posiaday ju aktywnej inteligencji. Nie byy w stanie oceni sytuacji ani rozpozna faktu, e ich
dom obraca si. Poza tym, obraca si on w sposb, ktry komplikowa ca sytuacj. Przez wieki
cae ich uwaga skierowana bya ku Ziemi, ktra obracaa si od lewej strony do prawej, z
prdkoci powierzchniow niewiele przekraczajc tysic mil na godzin. Obecnie ich wasny

glob obraca si pod ktem prostym w stosunku do osi obrotw Ziemi. W rezultacie powstao
nieuniknione zamieszanie.
Po godzinie dawna ciemna strona Ksiyca bya ju cakowicie zwrcona ku naszej
planecie. Zakcajce wibracje pynce z Ksiyca ustay niemal cakowicie. Pytalimy senatorw,
czy odczuwaj jak zmian. Niektrzy nie czuli nic, inni - lekko zakopotani - odpowiadali, e s
nieco spokojniejsi" ni przed godzin.
Wwczas dopiero moglimy powiedzie prezydentowi, co mia oznajmi w swym
wystpieniu. Plan nasz by prosty i przejrzysty - mia on jedynie owiadczy, e amerykaska
stacja badawcza na Ksiycu zostaa zniszczona zaraz po poinformowaniu Ziemi o przybyciu
uzbrojonych, gigantycznych istot. Prezydent troch wtpi, czy przyniesie to oczekiwane rezultaty,
ale zapewnilimy e tak, a tymczasem wysalimy go, aby si troch przespa.
Nie byem wiadkiem historycznego wystpienia prezydenta w telewizji. Zapadem w
najduszy i najgbszy sen od czasu, kiedy dwa tygodnie temu opucilimy im Ziemi. Zakazaem
budzenia mnie. Tak wic, kiedy obudziem si o godzinie dziesitej, dowiedziaem si, e pierwszy
etap przynis podane rezultaty. Cay wiat sucha wystpienia prezydenta.
W wikszych miastach caego wiata informacje o osiowym obrocie Ksiyca wywoay
histeryczne podniecenie. (Miaem powd, by czyni sobie gorzkie wyrzuty, gdy mj stary
przyjaciel, sir George Gibbs, Krlewski Astronom, gdy ujrza to w obserwatorium w Greenwich dosta ataku serca; zmar kilka godzin pniej). Owiadczenie prezydenta o obecnoci obcych istot
na Ksiycu potwierdzio najgorsze obawy caego wiata. Nikt nie pyta, dlaczego obce istoty
powodoway obrt Ksiyca. Lecz fakt, e obraca si, by widoczny goym okiem przez najblisze
dwadziecia cztery godziny. Bya prawie penia. Na ogromnych obszarach Azji i Europy
widoczno bya doskonaa. Co prawda, rotacji Ksiyca nie mona byo zauway od razu - tak
jak i ruchu wskazwki minutnika na zegarze - ale kady, kto przyglda mu si duej ni przez
dziesi minut, widzia wyranie, e obraca si z pnocy na poudnie.
Mielimy nadziej, e wiadomoci te odwrc uwag ludzi od kwestii wojny, ale nie
wzilimy pod uwag pasoytw. Koo poudnia dowiedzielimy si, e wystrzelono sze
wodorowych rakiet w kierunku pnocnych obszarw Jugosawii i Woch. Zniszczyy one obszar
ponad tysica mil kwadratowych. Hazard nie mg zakoczy wojny bez oddania wystrzau. Nie
byoby jeszcze tak le, gdyby chocia zabi przy okazji Gwambe. Ale jak si okazao, nie zabi go Gwambe pnym popoudniem owiadczy w przemwieniu telewizyjnym, e bez wzgldu na
obecno obcych istot na Ksiycu, przysiga, e nigdy nie wybaczy Hazardowi rzezi swych ludzi.
(Tak naprawd zginli gwnie cywile jugosowiascy i woscy; przewaajca cz si Gwambe

znajdowaa si bardziej na poudniu). Od tego momentu - powiedzia Gwambe - celem dziaa

wojennych jest cakowite zniszczenie biaej rasy.
O szstej wieczorem dotary do nas nieco lepsze wiadomoci - tysice ludzi Gwambe
zdezerterowao. Perspektywa inwazji obcych istot z Ksiyca wyzwolia w nich lk o wasne
rodziny, z ktrymi chcieli teraz by. Nadal jednak Gwambe twierdzi, e jego ludzie bd walczy
do koca. Par godzin pniej rakieta wodorowa zniszczya miasto Graz w Styrii. Zgino p
miliona ludzi Hazarda. Trzy nastpne rakiety wybuchy na nie zaludnionym terenie pomidzy Graz
a Kagenfurtem, zabijajc tylko kilka osb, ale za to dewastujc setki mil kwadratowych. Pn
noc dowiedzielimy si, e siy Hazarda ostatecznie przekroczyy granic Jugosawii i stoczyy
walk ze znacznymi siami Gwambe koo Maribor. Samo miasto Maribor zostao cakowicie
zniszczone przez dziaa wykorzystujce promienie kosmiczne, a starcie obydwu armii odbyo si o
mil od miasta.
Nagle stao si jasne, e musimy wkroczy do akcji. Mielimy nadziej, e zagroenie
pynce z Ksiyca wstrzyma dziaania wojenne na par dni, dajc tym samym czas wiatowej
Radzie Bezpieczestwa.
Co pasoyty miay do wygrania dziki kontynuacji wojny? Jeli wiat ulegby zniszczeniu co by niewtpliwie miao miejsce - one same zginyby take. Z drugiej strony, gdyby udao si
wojnie zapobiec, szansa ich przetrwania bya prawie adna. Teraz, gdy wiedzielimy ju, e
pasoyty nie s zdolne przetrwa w przestrzeni kosmicznej, moglimy codziennie niszczy tysice
z nich (o ile, oczywicie, nie przystosowayby si do tych warunkw). By moe miay nadziej, e
kilka tysicy ludzi przetrwa kataklizm, tak jak poprzednio przetrwali katastrofy Ksiyca.
Jakikolwiek by powd, wydawao si, e za wszelk cen d do tego, by ludzko popenia
samobjstwo.
Wany by popiech. Jeli Gwambe czy Hazard szukali zagady totalnej, atwo mogli to
osign. Nawet zupenie niekompetentny inynier mg bez trudu przeksztaci czyst" bomb
wodorow w bomb z kobaltow oson. Mona byo dokona tego w cigu dwudziestu czterech
godzin. To prawda, e nawet w takim przypadku, ludzko mogaby si jako ocali - byaby to po
prostu kwestia znalezienia sposobu oczyszczenia atmosfery z kobaltu 60. Z naszymi
moliwociami psychokinetycznymi moglibymy sobie z tym poradzi, ale zajoby to miesice, a
moe nawet lata. By moe na to wanie liczyy pasoyty.
Grupa naukowcw z Durango (Colorado) pracowaa nad pewnym typem rakiety
kosmicznej, napdzanej za pomoc gigantycznych fotonowych agli. Syszelimy o tym jeszcze w
bazie nr 91. Bya ona skonstruowana ze specjalnie lekkiego stopu litu i berylu i miaa ogromne
rozmiary, co byo konieczne dla podtrzymania gigantycznych agli. Zwrciem si z tym do

prezydenta. Na jakim etapie realizacji znajdowa si ten projekt? Czy mona taki statek uy ju
teraz? Skontaktowa si z baz w Durango i wrci z konkretn odpowiedzi: nie. Co prawda
szkielet by ju gotowy, ale silniki nadal pozostaway na etapie eksperymentalnym.
Powiedziaem prezydentowi, e nie ma to znaczenia. Potrzebny by nam tylko statek
kosmiczny. I musia by koniecznie pomalowany czarn farb. Z bazy odpowiedziano nam, e to
niemoliwe: powierzchnia jego wynosia okoo dwch mil kwadratowych. Prezydent gniewnie
krzykn co w teleekran. Nastpnie wyczy go zupenie. Powiedzia mi, e statek bdzie
pocignity czerni do czasu, kiedy wyldujemy w Durango.
Niezwyke rozmiary statku zaskoczyy go. Budowano go w olbrzymim kraterze powstaym
po upadku meteorytu w 1980 roku. Konstrukcja otoczona bya najwiksz tajemnic. Krater
osonito nieprzepuszczaln barier siow. Pod t barier rakieta z Durango wygldaa jak potny
pocisk. Najwiksz jego pask powierzchni stanowia tylna cz, na ktrej zamontowano agle.
Miao to wszystko dwa tysice stp wysokoci.
Do Durango dotarlimy pi godzin po telefonie prezydenta. Wszystko przesiknite byo
zapachem celulozowej farby i wszystko wok pokrywaa rozpylona farba. Ludzie rwnie byli
czarni od stp do gw. Ale - co najwaniejsze - czarny by te kady cal powierzchni statku.
Bya prawie pnoc. Polecilimy generaowi Gatesowi, dowdcy bazy, by odesa
wszystkich ludzi do domw i wycofa barier siow. Dosta polecenie speniania wszystkich
naszych da bez stawiania dodatkowych pyta i trzeba przyzna, e wsppracowa z nami
znakomicie. Nigdy jednak nie widziaem czowieka tak cakowicie zdezorientowanego.
Pokaza nam mechanizm sterujcy aglami fotonowymi. Nie pomalowano ich na czarno,
byy koloru jasnosrebrzystego, a ksztatem przypominay skrzyda motyla.
Musz przyzna, e czulimy si wszyscy do absurdalnie, stojc w ogromnym,
srebrzystym hallu. Panowao tu lodowate zimno, unosi si zapach farby. Zainstalowano ju
urzdzenia sterownicze, ale prawie nic poza tym. Wntrze statku wymagao jeszcze roku pracy.
Sze staych siedze umieszczono przy urzdzeniach sterowniczych. Pozostali musieli siedzie na
skadanych stokach, specjalnie dla nich przygotowanych.
Kiedy jednak rozpoczlimy manewr oderwania si od powierzchni Ziemi, poczucie
absurdu znikno. Nie mielimy adnych trudnoci - kadub by wyjtkowo lekki. Mgby go
waciwie unie jeden czowiek. Zadanie zastpienia brakujcego napdu statku powierzylimy
zespoowi dziesiciu osb pod kierunkiem Ebnera, Ja sam zasiadem przy sterze. Jedyn osob nie
nalec do naszego zespou by kapitan Haydon Reynolds z Amerykaskich Si Powietrznych nawigator. Z pewnoci dziwi si, co tu waciwie robi, jako e na statku bez silnika nie potrzeba
przecie nawigatora.

Unielimy si w powietrze dwadziecia minut po pnocy, osignlimy wysoko

dziesiciu tysicy stp i skierowalimy si na wschd. Reynolds by przez pierwszy kwadrans tak
oniemiay ze zdziwienia, e trudno byo wycign od niego jakiekolwiek informacje. Pniej
doszed do siebie i od tej chwili lot przebiega bez najmniejszych zakce.
Amerykaski system obronny zosta poinformowany, e przekroczymy granice obszaru
wczesnego ostrzegania o wp do pierwszej, tak wic nie mielimy adnych kopotw. Za kwadrans
pierwsza nasza telewizja nadaa ostrzeenie, e z kierunku Ksiyca wszed w atmosfer ziemsk
ogromny obiekt. Byo to zgodne z planem, jaki pozostawilimy prezydentowi.
Nad Atlantykiem przyspieszylimy do prdkoci tysica mil na godzin. W rezultacie
temperatura wewntrz statku podniosa si, co znacznie obniyo komfort naszej podry. Ale
przecie walczylimy z czasem. Kiedy wyruszalimy z Durango, w Mariborze byo ju wp do
smej rano. Musielimy pokona pi tysicy mil - i wane byo, aby zrobi to przed zapadniciem
zmroku. Zanim znalelimy si nad Europ, wznielimy si na wysoko dwudziestu piciu
tysicy stp. Wiedzielimy, e system wczesnego wykrywania nad Angli i Francj zosta ju w
tym czasie zaalarmowany i konieczna bdzie nieustajca czujno.
Pierwsz rakiet wystrzelono w naszym kierunku gdzie z okolic Bordeaux. Dziesiciu z
nas, pod kierunkiem Reicha, utrzymywao barier siow wok statku, co doprowadzio do
eksplozji rakiety w odlegoci dwch mil od statku. Niestety, Reich zapomnia o zneutralizowaniu
fali uderzeniowej i w efekcie zaczo nami rzuca, jak korkiem po morzu podczas sztormu. Na
kilka sekund utracilimy kontrol nad statkiem, pniej udao mi si zablokowa fal i znowu
ruszylimy bez przeszkd dalej. Po tym wypadku Reich dba o to, by kierowa si eksplozji w
kierunku przeciwnym od nas.
Na ekranie monitora wyranie byo wida, e nasz lot obserwowano. Wybuchy
kierowanych w nas pociskw nie pozostawiay wtpliwoci, i uznano nas za przybyszw z
Ksiyca, dysponujcych miercionon broni.
O godzinie pierwszej czasu europejskiego znalelimy si dokadnie nad polem bitwy w
Maribor. Obniylimy wysoko lotu do kilku tysicy stp. Poniewa poruszalimy si bezgonie,
dobrze syszelimy dochodzce z dou odgosy odlegej strzelaniny.
Dobrze, e wybralimy statek o takich rozmiarach. Pole bitwy byo ogromne - rozcigao
si na dziesi mil. Nie byo tam wikszych skoncentrowanych oddziaw - jedynie mae grupy
ludzi obsugujcych przenone dziaa i wyrzutnie rakietowe. Dziki naszym rozmiarom bylimy
wyranie widoczni dla obydwu stron, mimo e cay obszar zasnuwaa gruba warstwa dymu.
Teraz rozpocza si gwna faza operacji - i to faza, ktrej powodzenia nie moglimy
zagwarantowa.

Moglimy z atwoci zniszczy wszelkie ycie w obrbie stu mil kwadratowych i w ten
sposb cakowicie zakoczy wszelkie walki, ale aden z nas nie zdecydowaby si na to. Czulimy
gbok pogard dla tych wzajemnie mordujcych si ludzi, lecz nie dawao to nam prawa, by ich
pozbawi ycia.
Przede wszystkim musielimy unieruchomi samobiene wyrzutnie rakietowe. W cigu
dziesiciu minut od naszego ukazania si wystrzelona zostaa w naszym kierunku ogromna ilo
rakiet. Likwidowalimy je, a nastpnie grupa Reicha zniszczya wszystkie wyrzutnie, po prostu
miadc je. Na polu bitwy pozostao jeszcze jednak okoo tysica dzia i wyrzutni - musielimy
mie pewno, e adna z nich nam nie zagrozi. Chcielimy mc skoncentrowa si w peni na
najwaniejszej czci naszego zadania. Prawie godzin zajo nam lokalizowanie po omacku, w
dymie, kolejnych dzia i wyrzutni - i niszczenie ich.
Nasze pojawienie si wywoao panik. Kiedy jednak okazao si, e nie zastosowalimy
mierciononego promieniowania, panika opada. Nasze dziaania zmierzajce do unieruchomienia
dzia, niezbyt rzucay si w oczy, zauwayli je jedynie ci, ktrzy byli bezporednio w ich pobliu.
Tak wic po chwili wzbudzalimy raczej zdziwienie ni lk. Nasze mentalne czujniki" byy tego
wiadome i sami nastrj ten aktywnie wzmagalimy.
Byo to dziwne uczucie. Siedzielimy tam wszyscy w cakowitym milczeniu. Jednym
syszalnym odgosem by szum wiatru. Strzelanina w dole ucicha. Wiedzielimy, e jestemy
obserwowani przez milion mczyzn zgrupowanych w dwch armiach. Uwiadamiaem sobie
nawet obecno pasoytw w wielu z nich, gdy reakcj zombich" bya obojtno i chd,
odmiennie od reakcji innych ludzi.
Wtedy Fleishman dotkn guzika kontrolujcego agle fotonowe - zaczy si one wolno
otwiera. Musiao to robi wraenie: te ogromne, srebrzyste skrzyda, ktre najpierw wysuny si
z tyu statku, a nastpnie powoli rozwijay si, a osigny rozmiary czterokrotnie wiksze od
statku. Cakowita ich powierzchnia wynosia osiem mil kwadratowych. Wygldalimy teraz jak
gigantyczny owad o ciemnym tuowiu i byszczcych, niemal przezroczystych skrzydach.
Trzeba zrozumie, e pozostawalimy w bliskim kontakcie z nasz widowni", tak bliskim
i intymnym, jaki nawizuje si pomidzy aktorem i widzami w teatrze. Zarejestrowalimy u nich
reakcj zdumienia, w ktrym zawiera si tylko element lku.
Gdy zaczlimy bardzo wolno przesuwa si po niebie, uzmysowiem sobie zmian
reakcji. Obserwowali ten wielki, srebrzysty obiekt z fascynacj, ale ju bez tej znamionujcej
inteligencj ciekawoci. Uwaga widzw osaba. Trudno si temu dziwi, jako e nie spuszczali z
nas oczu ju od godziny. Odbijajce si od fotonowych agli promienie soneczne olepiay ich.

Bylimy dla obserwujcych gigantycznym i piknym owadem, zbyt wietlistym, by mc na niego

patrze, ale te zbyt fascynujcym, aby go straci z oczu.
Takiego wanie efektu spodziewalimy si. Statek przesuwa si bardzo wolno, stopniowo
zniajc si ku . ziemi. Spowodowao to, e uwaga jak nam powicono, staa si mikka i
hipnotyczna. Ten spokojny, agodny ruch by dzieem zespou Reicha. Nie byo to atwe, gdy
olbrzymia powierzchnia skrzyde powodowaa, e by on pod cigym dziaaniem wiatru, gdyby
wic ich czujno zmalaa choby przez chwil, zaczlibymy wirowa.
Teraz pozostae pidziesit osb poczyo si rwnolegle. Owe obserwujce umysy byy
cakowicie w naszej wadzy, zupenie jak dziecko, ktremu opowiada si porywajc histori.
Zaobserwowaem ciekawe zjawisko, ktrego istnienie zawsze podejrzewaem. Wszyscy ci
widzowie byli rwnoczenie poczeni telepatycznie midzy sob poprzez fakt wsplnego
zainteresowania nami. Zjawisko to wyjaniao, dlaczego tum moe okaza si czasami tak
niebezpieczny. Podniecona ciba wytwarza, dziki panujcej w niej wibracji", pewien rodzaj
telepatycznej siy. Dzieje si to jednak w sposb chaotyczny, nieskoordynowany, std aby uwolni
powstae napicie, tum skonny jest do gwatownych czynw.
Moglimy dysponowa napiciem obecnym w tym zbiorowisku. Tum stanowi jakby jeden
ogromny, otwarty dla nas umys. Umys ten by cakowicie skoncentrowany na olbrzymim,
owadopodobnym obiekcie, ktry zblia si wanie ku powierzchni Ziemi. Ludzie byli
zahipnotyzowani i cakowicie podatni na sugesti.
Najwaniejsza cz operacji spoczywaa teraz w moich rkach. Umysy ich podobne byy
do odbiornikw telewizyjnych, podczas gdy ja byem stacj nadawcz. Dziki temu wszyscy
uwiadomili sobie nagle, e otwieraj si wielkie drzwi po obu stronach statku. Nastpnie, przez
owe drzwi - majce ponad tysic stp wysokoci - ukazali si przybysze z Ksiyca. Take i oni
mieli ponad tysic stp wysokoci. Wygldem przypominali owady: zielonego koloru, o dugich
nogach podobni do polnych konikw. Mieli twarze zblione do ludzkich: dugie, haczykowate nosy
i mae, ciemne oczka. Poruszali si szarpanymi ruchami, jakby trudno im byo dostosowa si do
ziemskiej grawitacji. Koczyny ich zakoczone byy szponami jak u ptaka.
Nastpnie, dugimi skokami, przybysze ci skierowali si ku obserwujcych ich armiom.
Przekazaem wojskom fale koszmarnej paniki zawierajcej pewno, e nastpi ich straszliwa
zagada. Jednoczenie uwolniem je od napicia, ktre przykuwao walczcych do miejsca i
nakazaem im obserwowa wszystko bez cienia nadziei. W rezultacie nastpia paniczna ucieczka.
Wraenie paniki byo tak dokuczliwe - nieomal nieprzyzwoite w tym skrajnym przeraeniu - e
przerwalimy telepatyczny kontakt z nimi i pozwolilimy im ucieka. aden nawet si nie obejrza.
Tysice z nich padao na ziemi, byli tratowani przez innych - wedug pniejszych danych zgino

w ten sposb okoo pitnastu procent uciekajcych. Straty nie byyby wiksze nawet wtedy, gdyby
wrodzy przybysze okazali si prawdziwi.
Wszystko to okazao si bardzo nieprzyjemnym przeyciem. Jeszcze cae tygodnie
przypominaa mi si ta panika; powracaa jak obrzydliwy smak w ustach. Byo to jednak
konieczne. Oczywicie, zakoczyo to wojn. Od tej chwili Gwambe i Hazard przestali by
przywdcami. Zostali cakowicie zignorowani i zapomniani. Wojna okazaa si snem, z ktrego
wszyscy si obudzili, dziecic gr, ktra dobiega koca. W cigu nastpnych trzech dni brygady
Organizacji wiatowej (dziaajce w cisej wsppracy z prezydentem Stanw Zjednoczonych)
zdoay aresztowa tysice ludzi spord rozproszonych armii, wczajc w to Gwambego i
Hazarda. (Tego ostatniego zastrzelono podczas prby ucieczki", Gwambe za zosta zamknity w
zakadzie psychiatrycznym w Genewie, gdzie zmar rok pniej).
Mogoby wydawa si, e po tym zwycistwie zechcemy osi na laurach. W
rzeczywistoci, z dwu powodw, nie mielimy na to ochoty. Zwycistwo nasze byo dziecinnie
proste. Zrelacjonowaem je tu do szczegowo ze wzgldu na jego historyczne znaczenie, ale
jako pewien typ strategii nie zasuguje na wicej ni dwie linijki opisu. Po wtre - naprawd
interesujca cz zadania cigle jeszcze bya przed nami. Chodzio o wydobycie wiata z pewnego
rodzaju szalestwa oraz rozwaenie metody ostatecznego zniszczenia pasoytw.
W przyjtych przez nas metodach nie byo nic spektakularnego. Po prostu powiedzielimy
ludziom prawd. Nastpnego dnia po naszym zwycistwie" prezydent Melville owiadczy w
telewizyjnym wystpieniu, e rzd Stanw Zjednoczonych ma wszelkie podstawy, by sdzi, e
przybysze z Ksiyca" opuszczaj nasz system soneczny i e nie ma ju bezporedniego
zagroenia dla naszej planety. Doda te: Jednake w obliczu staej groby ataku spoza Ziemi,
Stany Zjednoczone wzywaj do natychmiastowego sformowania Rzdu Zjednoczonego wiata,
dysponujcego penymi prerogatywami do mobilizacji wiatowych Si Obronnych". Propozycja ta
zostaa natychmiast przyjta przez Narody Zjednoczone. Wtedy to rozpocza si realizacja
wielkiego zadania, co tak wyczerpujco udokumentowa Wolfgang Reich w swej ksice
Przebudowa wiata.
Najwaniejszym naszym przedsiwziciem byo, oczywicie, zniszczenie pasoytw.
Uznalimy jednak, e nie byo ono najpilniejsze. Obroty Ksiyca spowodoway znaczne
osabienie ich mocy poprzez ograniczenie podstawowego rda pobudzania. By jeszcze jeden
powd, by zaj si nimi dopiero w drugiej kolejnoci. Mwiem ju, e pasoyty stanowiy w
pewnym sensie cie" ludzkiego tchrzostwa i biernoci. Karmiy si niepowodzeniami i panik,
eroway na ludzkim lku. W tej sytuacji najlepszym sposobem zwalczania ich byo wywoanie

atmosfery siy i celowoci. I to wanie uznalimy za nasze gwne zadanie w nastpnym roku.
Zasadniczym problemem byo, aby wiatowe Siy Bezpieczestwa stay si rzeczywicie
efektywne, by likwidoway wszelkie oznaki dziaalnoci pasoytw. Znaczyo to, e dwudziestka
spord nas musiaa zaangaowa si w problemy organizacyjne. Rwnie istotne byo przekonanie
ludzi, e pasoyty s czym realnym, wobec czego ludzko musiaa utrzymywa cig czujno.
To z kolei oznaczao, e musielimy rozszerzy nasz grup tak, by liczya tysice, czy nawet
miliony osb. Dlatego wanie tylko dwudziestu z nas (wczajc w to Ebnera i Fleishmana)
moglimy oddelegowa do wiatowej Organizacji Bezpieczestwa.
Pozostali oddali si zadaniu nauczania.
Musz powiedzie na ten temat kilka sw, jako e, w gruncie rzeczy, wszystko zaleao od
tego, czy odniesiemy sukces na tym polu. Znalezienie kandydatw do nauki technik kontroli
umysu" nie byo zadaniem atwym. Mogoby si wydawa, e nie stanowi to adnego problemu; w
kocu ja sam nauczyem si tego - podobnie jak Reich czy Fleishman. Moe wystarczyoby,
gdybymy podali ludziom do wiadomoci fakty dotyczce pasoytw, a oni nauczyliby si
wszystkiego sami?
Twierdzenie to jest tylko czciowo prawdziwe. Oczywicie, zdarza si tak, ale stwarza to
pewne problemy. Walka z pasoytami wymaga szczeglnego typu precyzyjnej i aktywnej
inteligencji - wikszo ludzi za jest tak intelektualnie rozleniwiona", e pasoyty bardzo atwo
wyprowadziyby ich w pole. Znajduj si oni obecnie w do niebezpiecznej sytuacji, poniewa
maj zudne poczucie bezpieczestwa, podtrzymywane starannie przez pasoyty. Jest to taki
przypadek, gdy odrobina wiedzy jest niebezpieczna.
Jednake fakt, e okoo trzy czwarte populacji ludzkiej natychmiast zaczo wierzy, e
osigno doskona kontrol umysu", postawi nas przed ogromnym problemem. Skd
mianowicie mielimy wiedzie, ktre osoby spord tych milionw zasugiway na nasz
bezporedni uwag? Nie od razu uporalimy si z tym problemem. Ograniczylimy si do osb
wybitnie inteligentnych, szczeglnie takich, ktre przebiy si samodzielnie, jako e podstawowym
wymogiem bya odwaga i witalno. Ale i tu popenilimy wiele bdw. Kiedy Reich i ja
odnosilimy swoje pierwsze zwycistwa nad pasoytami, bylimy do tego pobudzani przez
bezporednie zagroenie. Tym nowym kandydatom nie grozio nic, a do wielu z nich nie mogo po
prostu dotrze, e sprawa jest pilna.
Zdaem sobie teraz spraw, jak bardzo sukces w tym wiecie zaleny jest od posiadania
nawyku agresywnoci i cikiej pracy, a jak mao od inteligencji. Nie mielimy czasu na nieudane
prby. Gdybymy uyli swych telepatycznych zdolnoci, by pobudzi ludzi, pogbioby to tylko
ich lenistwo. Prdko wic rezygnowalimy z nich, przyjmujc na to miejsce innych. Wkrtce

uderzyo nas, e nawet cakiem inteligentni i powani ludzie mogli cierpie na umysowe lenistwo,
jeli nawyk taki utrwali si u nich w dziecistwie. Postanowilimy wic, e nasi przyszli
kandydaci zwerbowani zostan w moliwie najwczeniejszym okresie swego ycia. W tym celu
stworzylimy spord siebie oddzieln grup, ktra sprawdzaa moliwoci umysowe nastolatkw
i dzieci. Przeksztacio si to w, tak zwan, Belinnan K-Test Group", ktrej osignicia przeszy
wszelkie nasze oczekiwania - w cigu dwch lat byo ju ponad piset tysicy adeptw kontroli
umysu" w wieku poniej dwudziestu jeden lat.
Pod koniec roku wiedzielimy ju, e wygralimy walk o ugruntowanie trwaego pokoju
na Ziemi. Moglimy wic znw skierowa uwag ku Ksiycowi. Teraz byo to ju konieczne.
Zakcajce siy Ksiyca dostosoway si ju do niezwykego ruchu i ponownie zogniskoway si
na Ziemi. Dokadnie tego si spodziewaem; rotacja satelity stanowia tylko krtkotrwae
rozwizanie.
Nie konsultujc tego z nikim, piciuset z nas podjo decyzj, e Ksiyc bdzie musia
zosta oderwany od ziemskiego pola grawitacyjnego. Nad operacj t zaczlimy pracowa w
styczniu 1999 roku - ostatniego Nowego Roku Starego Stulecia. Bya to gwnie kwestia
techniczna. Jej rozwizanie polega miao na wywieraniu staego nacisku na Ksiyc przez bardzo
dugi okres, nie zmniejszajc go przy tym ani przez moment. Operacj t naleao przeprowadzi
bardzo wolno. Gsto Ksiyca jest w porwnaniu z gstoci Ziemi znacznie mniejsza; stanowi
on w gruncie rzeczy co niewiele rnicego si od grubego ulu. Podczas jego dugiej historii
uderzay we niezliczone meteoryty i komety (niektre z nich miay spore rozmiary), tak e
Ksiyc by peen pkni, jak kupa potuczonego szka. Oznaczao to, e istnieje
niebezpieczestwo rozpadnicia si go w przypadku zbyt gwatownego nacisku. Ziemi otoczyby
krg ksiycowych asteroidw, co nie polepszyoby bynajmniej naszej sytuacji.
Zamiar nasz nie ogranicza si wycznie do osonicia Ziemi przed oddziaywaniem
Ksiyca. Chcielimy take uczyni co, by unieszkodliwi ycie na satelicie. Postanowilimy
pchn Ksiyc ku Socu, gdzie bezcieleni mieszkacy mogliby ponownie odzyska wolno.
Cztery grupy, po sto dwadziecia pi osb kada, przemieciy si na zewntrz do
pnocnej czci chemisfery i rozpoczy agodne przesuwanie Ksiyca w otwart przestrze
kosmiczn. W efekcie nastpio zwikszenie prdkoci jego obrotw wok Ziemi, dziki
przekazaniu mu wikszej energii. To z kolei oznaczao przesunicie Ksiyca dalej od Ziemi. (By
on niegdy bardziej oddalony od Ziemi ni w wieku dwudziestym, ale w miar utraty energii
zblia si do niej coraz bardziej).
W cigu 1999 roku zwikszylimy prdko obrotw satelity z dwudziestu omiu do
czterdziestu dni. Nie byo to zbyt trudne zadanie - w tym czasie wiedziaem ju wystarczajco

wiele o tajemnicach umysu i jego zwizkach z materi Wszechwiata, aby podoa temu zadaniu
nawet w pojedynk. Ksiyc oddalony by teraz od Ziemi o milion mil, co oznaczao, e prdko
jego poruszania si na orbicie zostaa zwikszona dziesiciokrotnie. Obliczylimy, e prdko t
trzeba bdzie jeszcze podwoi (do czterdziestu tysicy mil na godzin) nim nastpi ucieczka
Ksiyca od naszej planety. Wwczas automatycznie skieruje si on ku Socu. Ostatecznie
wydarzenie to miao miejsce 22 lutego roku 2000 - Ziemia utracia swego satelit przy
gwatownych protestach sentymentalistw, ktre zreszt zignorowalimy. W obliczeniach
popenilimy jeden may bd: trzy miesice pniej, przechodzc przez orbit Merkurego, Ksiyc
wpad w jego pole grawitacyjne. Poniewa jednak masa Merkurego zbliona jest do masy
Ksiyca, to nie mg on w adnym wypadku pozosta jego satelit. Merkury przesunity zosta o
siedem milionw mil bliej Soca, a Ksiyc wszed ostatecznie na orbit oddalon przecitnie o
dziewitnacie milionw mil od Soca. W takiej odlegoci temperatura powierzchni jest
wystarczajco wysoka, by utrzymywa skay w stanie pynnym. ycie" Ksiyca uzyskao w
kocu pewien stopie wolnoci.
Jest to moment, w ktrym musz skoczy - nie dlatego, e wszystko zostao ju
powiedziane, ale poniewa to co pozostaje do powiedzenia, zbyt trudno jest wyrazi w tym
kontekcie.
Przecitnemu wspczesnemu czowiekowi wydaje si zapewne, e my - wtajemniczeni" osignlimy status bogw. I w pewnym sensie tak si stao, przynajmniej, porwnujc nas z
ludmi wieku dwudziestego. Jednoczenie jednak jestemy oddaleni od celu tak daleko jak zawsze.
Nie ogranicza nas ju niewiedza i brak celu, ale niewiedza nasza wci jeszcze jest ogromna.
Droga, ktr musimy wdrowa, nadal siga a po horyzont. Nie sposb wyjani natury
problemw, w obliczu ktrych stajemy. Gdyby istoty ludzkie zdolne byy je zrozumie, nie byoby
potrzeby ich wyjania.
- Nie wiem, czy mog uzna siebie za szczciarza, czy nie. Miaem szczcie, e byem w
czowce tego wielkiego skoku w ewolucji czowieka. Teraz rozumiem, co pozostaje jeszcze do
zrobienia. Nie mam natomiast szczcia, poniewa utraciem - z kilkoma istotnymi wyjtkami kontakt z ca reszt gatunku ludzkiego. Czowiek jest z natury leniwy, a lenistwo z ca pewnoci
jest czym godnym potpienia. Oznacza to, e nie lubi on niewygody i stworzy cywilizacj po to,
aby od niewygody uciec. W rezultacie jego lenistwo stao si istotnym czynnikiem ludzkiej
ewolucji. Ale oznacza to take, e woli on rozwija si we wasnym, wolnym tempie. Walka z
pasoytami umysu wczya mnie w szybszy rytm ewolucyjny; spowodowaa, e nieskoczone
wiaty umysu s teraz otwarte dla ludzkich poszukiwa - wydaje mi si to niewystarczajce. Zbyt
wiele pyta pozostaje cigle bez odpowiedzi. Prawd jest, e czowiek nie moe ju duej istnie

w oderwaniu od swego ewolucyjnego celu. Wydaje si te cakiem prawdopodobne, e czowiek

y bdzie teraz przez cae wieki, zamiast umiera w wieku osiemdziesiciu lat z powodu nudy i
poraek. Cigle jeszcze nie wiemy, co dzieje si, gdy czowiek umiera, albo kiedy z niebytu
powstaje byt. Wiemy, e funkcjonuje we Wszechwiecie dobroczynna zasada celowoci, lecz nadal
nie wiemy, czy zasada ta jest w ostatecznej instancji tosama z biblijnym Stwrc, czy te wynika
moe z jeszcze gbszych rde. Nietknita pozostaje tajemnica czasu; podobnie rzecz si ma z
fundamentalnym pytaniem, postawionym przez Heideggera: Dlaczego raczej egzystencja ni jej
brak?" By moe odpowied znajduje si w jakim cakowicie innym wymiarze, tak rnym od
wiata umysu, jak inny jest umys od wiata przestrzeni i czasu...
Postanowilimy zakoczy relacj tym wanie ustpem z nie publikowanych dziennikw
Austina, poniewa wydawca sdzi, e daje on moliwo rozwizania tajemnicy Pallas".
Tak wiele sw powicono owej Marie Celeste przestrzeni kosmicznej", e przesaniay
one fakty. Poniszy urywek z Autobiografii" Jamesa Ramsey'a ukazuje bardzo jasno znane fakty.
W styczniu 2007 roku rzd Stanw Zjednoczonych poda do publicznej wiadomoci, e
odda swj statek Pallas", najwikszy pojazd kosmiczny jaki dotd zbudowano, do dyspozycji
ekspedycji kierowanej przez profesorw Reicha i Austina. Jak owiadczono, celem bya wyprawa
archeologiczna na planet Pluton, w nadziei odkrycia ladw zaginionych cywilizacji. Na dwa dni
przed startem ukaza si w World Press News" artyku Horacego Kimella. Utrzymywa on, e
prawdziwym zadaniem ekspedycji byo stwierdzenie, czy Pluton mgby stanowi baz ogromnych
statkw kosmicznych, ktrych obecno stwierdzono w grnych warstwach atmosfery... Profesor
Austin kategorycznie temu zaprzeczy.
Pallas" - z zaog liczc dwa tysice osb starannie dobranych przez kierownikw
wyprawy (pord ktrych, nawiasem mwic, znaleli si wszyscy, poza. siedmioma, czonkowie
poprzedniej wyprawy z 1997) - wyruszya z Waszyngtonu drugiego lutego 2007 roku. Ostatni
kontakt z ni mia miejsce na krtko przed pnoc tego samego dnia, gdy Austin przekaza, e
statek przeby okoo miliona mil. Wszelkie nastpne prby nawizania z Pallas" cznoci
zawiody...
Dokadnie dziesi lat pniej, 10 lutego 2017 roku, kierowana przeze mnie ekspedycja
wyruszya specjalnie w celu odnalezienia ladw Pallas". Mielimy trzy statki: Centaur", Clio" i
Leicester". Dotarlimy do Plutona 12 stycznia roku 2018. Miesic pniej, po czterech obrotach
planety, przygotowywalimy si do powrotu na Ziemi. Wtedy to Clio" odebraa wyrane sygnay
radiowe z Pallas"... Ostatecznie zlokalizowalimy zaginiony statek w dniu 2 marca 2018 roku.
Dryfowa on okoo dwch milionw mil od Plutona. Wszystkie wiata tego ogromnego okrtu

byy zapalone, a brak zewntrznych uszkodze pozwala mie nadziej, e cz zaogi moga
ocale. Kiedy jednak brak byo jakiejkolwiek odpowiedzi na nasze sygnay, uznaem, e to za mao
prawdopodobne i wydaem porucznikowi Firminowi rozkaz przebicia si przez waz
bezpieczestwa statku. Grupa, na ktrej czele staem ja sam, wesza na pokad Pallas" - okrt
kosmiczny okaza si by cakowicie opuszczony. Brak byo jakichkolwiek ladw gwatu, a stan
przedmiotw, stanowicych wasno osobist czonkw zaogi, wskazywa, e nie zamierzali oni
ewakuowa si ze statku. Dziennik pokadowy Pallas" prowadzono do dnia 9 czerwca 2007 roku.
Wynikao z niego, e statek spdzi czas jaki na Plutonie. Zamierzano nastpnie wyruszy w drog
na Neptuna, gdy tylko peryhelium Plutona odpowiada bdzie aphelium Neptuna. Automatyczny
zapis statku funkcjonowa od tego dnia normalnie, ale wykazywa, e Pallas" swobodnie
dryfowaa w przestrzeni. Nic nie wskazywao na to, by jakiekolwiek obce ciaa - wiksze od
odpychanych automatycznie pidziesiciofuntowych meteorytw - zderzyy si ze statkiem. Z
zapisu wynikao take, e drzwi do Pallas" nie byy otwierane od chwili opuszczenia Plutona.
Teoria wysunita przez naczelnego lekarza Clio", wedug ktrej zaoga Pallas" ulega
zatomizowaniu w wyniku pojawienia si jakiego eksplodujcego rda promieni kosmicznych
(niszczcych tylko materi organiczn), zostaa obalona za pomoc dowodu Dunbara Assimilatora.
Silniki Pallas" zostay wyczone w normalny sposb o godzinie 9.30 dnia 9 czerwca i lot
statku zosta zatrzymany. Silniki, jak si okazao podczas przeprowadzonej przez nas prby, byy
nadal idealnie sprawne.
Pallas" zostaa sprowadzona na Ziemi, pilotowana przez porucznika Firmina i dotara na
ni 10 grudnia 2018 roku. Dalsze poszukiwania nie wniosy nic do wyjanienia tej tajemnicy, a
pniejszym ekspedycjom na Plutona i Neptuna nie udao si zdoby jakichkolwiek nowych
danych.
Zdaniem wydawcy niniejszej pozycji, o czym wspomniaem ju poprzednio, zniknicie
Pallas" byo zaplanowane; a gdy statek ten wystartowa w lutym 2007 roku, kady z czonkw
zaogi wiedzia, e nigdy ju nie wrci. Fakty nie odpowiadaj adnej innej teorii. Brak
jakichkolwiek dowodw na to, aby Pallas" zostaa niespodziewanie zaatakowna, czy te na to, e
instrumenty pomiarowe statku zostay w jaki sposb przestrojone, tak by zniszczy takie dowody.
Brak rwnie wiadectw wskazujcych, e zaoga Pallas" zamierzaa da pocztek nowej
cywilizacji na innej planecie. Na pokadzie znajdoway si jedynie trzy kobiety - gdyby w gr
wchodzi podobny plan, to z pewnoci byoby ich wicej.
Wedug mnie, obecne wydanie Pasoytw umysu oferuje konkretne rozwizanie tajemnicy
Pallas". Wyjtek ze stron 271 i 272, dotyczcy policji Wszechwiata", a zaczerpnity z nie

publikowanych materiaw Austina, wydaje si nam najwaniejszy. Mwi on: Najbliszym z tych
odbiornikw by krownik z planety nalecej do systemu Proxima Centauri, usytuowany
zaledwie okoo czterech miliardw mil std". W styczniu 1997 roku, a wic w czasie, do ktrego
odnosi si ta notatka, Pluton by prawie w odlegoci aphelionu od Soca (4567 milionw mil).
Moliwe wic, e odbiornik" o ktrym mwi Austin, znajdowa si gdzie w pobliu Plutona,
cho oczywicie mogo to by w jakim innym kierunku. Czy moliwe, by policja Wszechwiata"
z Proxima Centauri miaa co w rodzaju bazy na Plutonie? A gdzie Kimmel zdoby informacje, e
prawdziwym celem ekspedycji byo stwierdzenie, czy Pluton mg stanowi baz latajcych
talerzy", widywanych przez tak wielu ludzi w pocztkach tego stulecia? Kimmel zgin w wypadku
rakietowym dwa miesice po tym, jak Pallas" wyruszya na Plutona i nigdy nie wyjawi rda tej
pogoski. Znany by jednak jako uczciwy i zrwnowaony dziennikarz, cise trzymajcy si
faktw. Jest rzecz mao prawdopodobn, by po prostu wszystko to wymyli.
Mamy te, na koniec, sowa Austina, zapisane zaledwie miesic przed odlotem ekspedycji.
Stwierdza on, e straci kontakt z reszt gatunku ludzkiego", a walka przeciwko pasoytom daa
mu moliwo przyspieszenia tempa ewolucji". Czy w wietle sw o policji Wszechwiata" moe
by co bardziej naturalnego ni to, e Austin zaplanowa swoje odejcie i doczenie do niej?
Nade wszystko jednak, trudno o co rwnie dziwnego, jak niezwyka wstrzemiliwo
Austina, gdy wspomina o policji Wszechwiata". Mona by spodziewa si przecie, e kwestii tej
powici on wiele stron. Pewne wyjanienie powodu tego milczenia zawarte jest w rkopisie
Dagoberta Ferrisa, innego czonka tej niezwykej ekspedycji i jednoczenie autora pracy W
kierunku psychologii Zotego Wieku. Ferris rwnie znikn z pokadu Pallas", ale pozostawi
relacj ze swej rozmowy z profesorem Reichem. Miaa ona miejsce po tym, gdy zdali sobie spraw
z istnienia kosmicznej policji".
A oto kilka wyjtkw z tej relacji:
Zastanawialimy si nad tym, jak mog wyglda te istoty. Czy byty takie jak my, czy
posiaday rce i nogi? Czy te przypominay moe jakie dziwaczne zwierz lub ryb - moe
omiornic? Czy przejyby po prostu wadz na Ziemi i przywrciy pokj, czy te signyby po
surowe rodki represji wobec takich ludzi jak Hazard i Gwambe?
Urywek ten jest sam w sobie do dziwny. Dlaczego w ogle zakadali, e policja"
wziaby Ziemi we wadanie? Czy Austin rozmawia z nim na temat takiej moliwoci? I czy
ostatecznie zadecydowano, e Austin i jego towarzysze zdoaj opanowa kryzys wywoany przez
Gwambego?
Wizja nowego rzdu" na Ziemi napeniaa mnie poczuciem szczcia. Od czasu, kiedy
Bg umar" w wieku osiemnastym, czowiek zawsze mia wraenie samotnoci w pustce kosmosu,

poczucie, e nie ma sensu szuka pomocy w niebiosach. Czu si jak dziecko, ktre pewnego ranka
budzi si i dowiaduje, e ojciec jego nie yje, a ono samo musi teraz przyj rol gowy rodziny.
Utrata ojca jest jednym z najsilniejszych szokw psychicznych, jakie mog dotkn czowieka.
Wszyscy pamitamy okres szkolny, gdy wytona praca przynosia natychmiastowe rezultaty,
nagrody na koniec semestru, pochway od dyrektora, czy te przychylno starszych kolegw. A
potem opuszczamy szko i nie ma ju nikogo nad" nami. Jestemy pozostawieni sami sobie.
(Musz przyzna, e kiedy ja sam skoczyem szko, kusio mnie, by wstpi do armii, tylko po
to, by mie znw to poczucie przynalenoci" do jakiej grupy). Drczy nas dziwne uczucie
pustki, bezsensu wszystkiego, co si robi. Takie jest z pewnoci zaplecze moralnego bankructwa"
XX wieku.
A teraz miao si to skoczy. Byty" jednak moce potniejsze od czowieka, moce, ktre
moglimy powaa. ycie znowu stao si pene znaczenia, pustka zostaaby wypeniona...
Ludzko moga wrci do szkoy. A czemu by nie, skoro skadaa si gwnie z uczniakw?
Reich nie zgadza si ze mn. Zapyta: - Czy nie sdzisz, e to nasza" sprawa? - Odparem:
- Nie, wol si uczy, ni naucza. - W tym momencie przerwa nam Austin. - Zgadzam si z
Reichem. Nie ma nic bardziej niebezpiecznego dla ludzkoci ni wiara, e jej sprawy wzite
zostay w rce nadludzi.
Osobicie sdz, e to jest wanie powd, dla ktrego Austin nie zgodzi si na pomoc
policji kosmicznej". Sdz take, e z tego samego powodu uzna, i nadszed czas, gdy powinien
znikn - znikn w sposb, ktry wykluczaby pewno co do jego mierci.
Tak wic, poniewa wydaje si pewne, e nowe fakty nie zostan ju nigdy odkryte, nie
pozostaje nam nic innego, jak uzna t kwesti za nadal otwart.

Posowie
Pasoyty umysu mimo e w formie swej to ksika science-fiction, jednak w treci jest to
kapitalnie napisany esej filozoficzny, bez wtpienia dorwnujcy najlepszym ksikom Stanisawa
Lema. Przecitny czytelnik literatury fantastycznej z olbrzymi przyjemnoci przeczyta ksik
Colina Wilsona, odnajdujc w niej to wszystko, co powinno zawiera si w doskonaej ksice s-f:
wcigajca i trzymajca cay czas w napiciu akcja, wyrany motyw przewodni, umiejscowienie
akcji w przyszoci i, oczywicie, wszystkie potrzebne rekwizyty - videotelefony, blastery, statki
kosmiczne. Ale jest to jedynie zewntrzna forma Pasoytw umysu. Czytelnik fantastyki bez trudu
rozpozna, skd Colin Wilson zaczerpn gwny motyw ksiki. Nawizuje ona bowiem
bezporednio do Lovercraftowskiej mitologii Wielkich Dawnych. Powstaa zreszt ona jako
realizacja wyzwania rzuconego Augustowi Derlethowi (1909-1971, pisarzowi, wydawcy, a przede
wszystkim wielkiemu mionikowi twrczoci Lovecrafta). Colin Wilson zalicza Lovercrafta, obok
Shawa i Wellesa, do grona najwikszych pisarzy naszego stulecia. Ale jeszcze jedna przyczyna
tkwia u rde napisania Pasoytw umysu - bya to oglniejszej natury filozofia pisania, jak
wanie uprawia Colin Wilson. Jest on bowiem przekonany, e jedynie wartociowe ksiki to
takie, ktre u podstaw swych posiadaj okrelon filozofi czowieka i e powinny by
przedstawione w moliwie jak najprzystpniejszej formie. Colin Wilson z wielk niechci odnosi
si do wszelkich eksperymentw literackich i opierajcych si jedynie na grze form, przypisuje jej
bowiem minimalne znaczenie. Co wicej, jest przekonany, e to literatura masowa, pop-kultura
zawiera w sobie najbardziej wartociowe idee i przesania, i e to wanie ona na j adekwatnie j
wyraa tsknoty i denia wspczesnego czowieka i jego cywilizacji.
By peniej zrozumie Pasoyty umysu, czytelnik powinien bliej pozna posta Colina
Wilsona. Urodzony 26 czerwca roku w Leicester w Wielkiej Brytanii jest wrcz typowym
reprezentantem pokolenia, tak zwanych, modych gniewnych". Po ukoczeniu szkoy redniej ima
si wielu zaj, midzy innymi, krtko suy w Royal Air Force. W 1954 roku przybywa do
Londynu. Rozpoczyna studia nad filozofi i literatur spdzajc dni w British Museum, gdzie
spotyka Angusa Wilsona, wwczas kierownika lektorium. Przez pierwsze sze miesicy sypia w
piworze, nocujc na wzgrzu Hampstead. Zaczyna pisanie swej pierwszej ksiki, studium nad
rol outsidera w kulturze. W ksice tej rzuca wyzwanie utartym i powszechnie dominujcym w
brytyjskiej filozofii dogmatom. Analitycznej filozofii jzyka i studium nad logik przeciwstawia
rozwaania z pogranicza egzystencjalizmu, mistyki i kultury. I staje si rzecz niepojta - Outsider
staje si natychmiast wiatowym bestsellerem, co wicej, otrzymuje rwnie entuzjastyczne
recenzje. Pierwsza ksika Colina Wilsona staje si najwaniejsz ksik" wczesnego

pokolenia. Jak pisze w swej autobiografii, przeywa wrcz groteskow parodi sukcesu - z jednej
strony okrzyknity zostaje nadziej brytyjskiej filozofii (nie majc ukoczonych studiw
filozoficznych!), porwnywany jest do Nietzschego i Shawa oraz proklamowany nastpc Eliota i
Joyce'a, z drugiej traktowany jako gwiazda filmowa", cudowne dziecko, ozdoba salonw, genialny
samouk, ktry z robotniczej, maomiasteczkowej rodziny awansowa na szczyty hierarchii
spoecznej. Colin Wilson nie poprzestaje jednak na Outsiderze, pisze jego dalszy cig: Religion and
the Rebel, ktry... spotyka si z druzgocc krytyk. Jak ironicznie powiada autor Pasoytw
umysu - wielu byo pisarzy i mylicieli, ktrych debiuty okrzyknito arcydzieami, ale niewielu,
ktrych nastpn ksik odsdzono od czci i wiary. Toynbee, ktry okreli Colina Wilsona (po
publikacji Outsidera) nowym Sartre'em, drug jego ksik nazwa mieciem". Take wydawcy
odwrcili si od modego pisarza, proponujc mu zajcie si czym innym ni pisanie. Co byo
przyczyn tak diametralnie odmiennego osdu? Co lego u podstaw tak bolesnego strcenia nowej
gwiazdy brytyjskiej filozofii z firmamentu nauki? Colin Wilson nie chcia zgodzi si z tym, by to
co napisa w Outsiderze byo jedynie czczymi rozwaaniami, on po prostu postanowi
kontynuowa swoj filozofi ycia. Nie da obaskawi si pochlebcom i za to miaa go spotka
kara. Zarzuci publicznie Russellowi i Ayerowi - dwm czoowym postaciom brytyjskiej filozofii jaowo rozwaa proponujc, by wyrzuci cay ten logiczny pozytywizm przez okno i nie
zawraca sobie nim gowy". To nie mogo uj pazem. (Cytat poprzedzajcy Pasoyty umysu jest,
oczywicie, apokryfem, sowa przypisane Russellowi nigdy przez niego nie byy wypowiedziane,
co wicej, nigdy nie mogy by przez niego napisane).
Uparty, mody czowiek z prowincji, nie zraony zarzutami, wydaje trzeci ksik The Ag
of Defect, bdc zarazem trzecim tomem cyklu Outsider.
W 1960 roku pisze sw pierwsz powie Ritual in the Dark, ktra rozpoczyna nowy okres
w jego twrczoci. (Powieci jego bd prb przeoenia na jzyk fikcji literackiej jego gwnych
idei filozoficznych). Od tego czasu napisa wiele powieci, w tym kilka fantastycznych. Oprcz
wspczenie napisanych powieci o wiecie pajkw napisa: Pasoyty umysu, The Philosoher's
Stone i The Space Vampires.
Mimo odrzucenia przez krytyk literack, Colin Wilson cieszy si nie sabncym
powodzeniem wrd czytelnikw. Za swoje ksiki naukowe otrzyma kilka tytuw doktora i
prowadzi wiele wykadw na amerykaskich uniwersytetach. Przylgna zatem do niego etykieta
wielkiego pisarza z jednej strony, z drugiej - szalonego gupca.
Wszystkie jego powieci, czy to kryminay, czy fantastyka, czy powie szpiegowska
obracaj si wok jednego tematu, prezentuj podstawowe idee, tak zwanego, nowego
egzystencjalizmu, ktrego jest twrc. I nie ulega wtpliwoci, e o ile jego warto jako pisarza

moe by wtpliwa, to na pewno wejdzie na trwae do historii myli ludzkiej jako autor nowego
egzystencjalizmu. Podstawowe idee tej koncepcji wyoy w swej ksice Introduction to the New
Estentialism. W przeciwiestwie do Sartre'a i Heideggera gosi on wiar w rozwj czowieka.
Jego filozofia przepojona jest optymizmem i ufnoci. Jest przekonany, e nie ma niczego raz na
zawsze danego, e aktywnym dziaaniem czowiek moe wyzwoli gbokie rezerwy tkwice w
nim samym. Czowiek nie jest skazany na samotno i nie jest bytem dcym jedynie ku mierci,
jest bytem dcym ku nadczowieczestwu, ku dowiadczeniu transcendentu. Sw prac o dobre
kilka lat wyprzedzi cay nurt, tak zwanej, psychologii humanistycznej i transpersonalnej. (Jednemu
z twrcw tej psychologii, Maslowowi, powici sw ksik Kamie filozoficzny). Gwna
przeszkod w wyzwoleniu ludzkich moliwoci jest lenistwo" umysowe czowieka, czasami
przybiera ono form okrelonych ideologii, ktre pod paszczykiem wyzwolenia i rozwoju
czowieka prowadz polityk jego zniewolenia.
Konstrukcja Pasoytw umysu oparta jest, w punkcie wyjcia, na trzech koncepcjach:
psychologii analitycznej Junga, egzystencjalizmie Heideggera i fenomenologii Husserla.
Z koncepcji Junga Colin Wilson zaczerpn przekonanie o istnieniu, tak zwanej,
wiadomoci kolektywnej i archetypw. Carl Gustaw Jung, szwajcarski psychiatra i
psychoanalityk, dowodzi, e w psychice czowieka istniej nieuwiadomione gbokie podkady
niewiadomoci, ktre zawieraj ponadczasow wiedz zgromadzon przez cay gatunek ludzki.
Niewiadomo kolektywna jest rodzajem biblioteki zawierajcej najgbsze i najwaniejsze
mdroci gatunku ludzkiego i e wiedza ta jest dostpna kademu czowiekowi.
Z koncepcji Heideggera natomiast Colin Wilson zapoyczy przekonanie o prymacie bytu
nad niebytem, o tym e czowiek poprzez cienie do autentycznej egzystencji wykracza poza
siebie i przez to realizuje tkwice w nim moliwoci.
Z koncepcji Husserla Colin Wilson zaczerpn idee analizy rzeczywistoci, ktra pozwala
na odrnienie czystej wiadomoci od transcendentnej sfery wiata. Jest to idea prymatu analizy
umysu nad analiz rzeczywistoci.
Te trzy koncepcje s jednak jedynie punktem wyjcia, bowiem ksika oparta jest przede
wszystkim na pomysach goszonych przez Gurdijewa.
Posta Gurdijewa jest jedn z najbardziej barwnych, a jednoczenie najbardziej
kontrowersyjnych w historii myli XX wieku. W Polsce zupenie nie znany, wywar ogromny
wpyw na wiatow kultur czy myl religijn. Jego koncepcja w sposb celowy zostaa
przedstawiona przez niego w bardzo udziwnionym i hermetycznym jzyku. Popularne ujcie owej
koncepcji zawdziczamy Uspiaskiemu - jego uczniowi - ktry napisa wiele prac
popularyzujcych idee Mistrza. O ile znaczenie myli Gurdijewa w filozofii moe by

kwestionowane, to na pewno jej znaczenie dla psychologii jest niewtpliwe. Koncepcja jego
najblisza jest myli sufich - mistycznego odamu islamu. Colin Wilson zaczerpn idee orodkw
mzgowych z teorii kaukaskiego mdrca. Wedug Gurdijewa czowiek dysponuje wieloma
orodkami w mzgu takimi jak: orodek emocjonalny, orodek ruchowy, intelektualny, odruchowy
i seksualny oraz dwa orodki wyszego rzdu, ktre s odpowiedzialne za, tak zwane, wysze
przeycia czowieka. Czowiek ma tendencj do identyfikowania si z jakim z orodkw i czsto
bdnie wykorzystuje ich funkcjonowanie. Na przykad, energi orodka emocjonalnego
wykorzystuje on do zasilania orodka intelektualnego, co jest powodem jego zego
funkcjonowania. W ogle wszystkie orodki mzgowe maj tendencj do wykradania" energii
orodkowi seksualnemu i w zamian przekazywanie mu bezwartociowej wasnej energii. Take
przekonanie, e ciaa niebieskie s ywymi istotami, jest zaczerpnite przez autora Pasoytw
umysu z koncepcji Gurdijewa. Sdzi on bowiem, e ciaa niebieskie s ywe, a przykadowo
Ksiyc bdcy modszym bratem Ziemi, podkrada energi emitowan przez ycie na naszej
planecie.
Powrmy jednak do prezentacji gwnych idei teorii Gurdijewa. Sprowadzi je mona do
nastpujcych tez:
po pierwsze - czowiek yje zudzeniami i w tym sensie ycie jego jest nieautentyczne.
Podobny jest w swoim dziaaniu do maszyny, ktra funkcjonuje w bezwiedny i niewiadomy
sposb;
po drugie - czowiek powinien dy do wolnoci i dokonuje si to poprzez odrzucenie
zudze. Pierwszy krok to uwiadomienie sobie, e nie jest si wolnym. Wyzwolenie mona
osign czterema drogami: drog fakira, mnicha, jogina czy metod wypracowan przez
Gurdijewa, a bdc syntez tych trzech poprzednich;
po trzecie - drog do wolnoci przebywa si czterema etapami (kademu z etapw
odpowiada stosowny stan wiadomoci). Pierwszy etap nazwa mona zwykym snem", etap
drugi - budzc si wiadomoci", etap trzeci - pamitaniem o sobie" (jest to etap, gdy uwaga
czowieka skupia si do wewntrz i na zewntrz niego ) i etap czwarty, zwany wiadomoci
obiektywn".
Czowiek najczciej pogrony jest we nie. Gurdijew sdzi, e zazdrosne o rozwj
czowieka istoty kosmiczne wmontoway w umys czowieka specjalne urzdzenie powodujce, e
pogry si on w odwiecznym nie zudze. Gurdijew ilustrowa ten fakt wschodni opowieci o
zym czarnoksiniku, ktry by zniewoli hodowane przez niego owce, wmwi im, e s
niemiertelne, e obdarcie ich ze skry jest jak najbardziej w ich interesie, e on sam jest dobry, e
nie musz przejmowa si dniem jutrzejszym, a one same s orami, wilkami, ludmi czy

czarnoksinikami. I tak mg spokojnie hodowa je na rze. Czowiek winien si przebudzi, a

jest to bardzo trudne, gdy ludzie ni nie wiedzc, e s pogreni we nie. We nie staj si
atwym upem zudze, przywizuj si do swych marze, cierpie, pragnie. Czowiek staje
obecnie przed ostateczn prb wyrwania si z owego ogupiajcego snu. Ale inercja i wrodzone
lenistwo uniemoliwia mu przebudzenie.
Pasoyty umysu obok powieci The Black Room oraz The Philosopher's Stone tworz, tak
zwan, trylogi-ostrzeenie". Ich gwne przesanie to denie ku wikszej wewntrznej wolnoci
i mocy. Ostrzega, e gatunek ludzki stan przed ostatni prb. Jeli bdzie kontynuowa rozwj
mechanicznej, wyspecjalizowanej i zunifikowanej cywilizacji, to bezpowrotnie zatraci to co w nim
najwartociowsze, a wic paranormalne zdolnoci i moliwoci dowiadczenia transcendentu.
Tadeusz Zysk