RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

Warszawa, 18 lutego 2016 r.

Adam Bodnar

VII.501.316.2014.AG

Pan
Mariusz Baszczak
Minister Spraw Wewntrznych
i Administracji
ul. Stefana Batorego 5
02-591 Warszawa

Rzecznik Praw Obywatelskich od duszego czasu podejmuje prby zwrcenia

uwagi waciwych organw pastwowych na konieczno podjcia prac legislacyjnych
w zakresie uregulowania monitoringu wizyjnego w Polsce, a take na zagroenia, jakie
powoduje brak takiej regulacji dla praw i wolnoci obywatelskich. Do Ministra Spraw
Wewntrznych i Administracji Rzecznik zwraca si ju kilkakrotnie (por. np. wystpienie z
dnia 2 lutego 2011 r.; sygn. RPO-620459-II/09/MK, z dnia 12 marca 2013 r.; sygn. RPO647548-I/10/KM czy z dnia 17 czerwca 2013 roku sygn. RPO-647548-I/10/AJK).
W swoich wystpieniach Rzecznik podkrela konieczno midzyresortowej
koordynacji prac w tym zakresie. Za niezwykle istotne Rzecznik uzna take
przeprowadzenie konsultacji spoecznych w toku procesu legislacyjnego oraz zapewnienie
jawnoci i transparentnoci funkcjonowania monitoringu wizyjnego i zaangaowanie
wsplnot lokalnych w ocen potrzeby jego instalacji. Znalezienie rwnowagi midzy
bezpieczestwem a ochron prywatnoci obywateli w dobie rozwoju nowoczesnych
technologii jest jednym z najwikszych wyzwa, przed jakimi stoj obecnie wadze
publiczne.
Do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji swoje wystpienia kierowa
rwnie Generalny Inspektor Danych Osobowych, ktry ju w pimie z dnia 24 sierpnia
2011 r. wskaza, e brak regulacji dotyczcych stosowania monitoringu wizyjnego i jego
specyfika sprawia, e naruszane s podstawowe prawa osb, ktre zostay nim objte,
bowiem obecnie obowizujce przepisy o ochronie danych osobowych w odniesieniu do
monitoringu maj zastosowanie w penym zakresie jedynie wtedy, gdy wskutek stosowania
monitoringu dochodzi do utworzenia zbioru danych. Z tego te wzgldu konieczne jest
kompleksowe uregulowanie w przepisach rangi ustawowej przedmiotowego
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
al. Solidarnoci 77
00-090 Warszawa

Tel. centr. (+48 22) 55 17 700

Infolinia obywatelska 800 676 676
biurorzecznika@brpo.gov.pl
www.rpo.gov.pl

zagadnienia, poprzez stworzenie oglnych zasad i warunkw dopuszczalnoci

stosowania monitoringu, wideonadzoru, okrelenie celw, w jakich taki nadzr jest
moliwy do zastosowania, a take okresu przechowywania nagra i ich ewentualnego
publikowania. Niezbdne jest take uregulowanie podmiotw, ktre mog
wykorzystywa systemy monitoringu oraz unormowanie praw, jakie przysuguj
osobie, ktrej taki nadzr moe dotyczy.
W 2014 r. Najwysza Izba Kontroli rwnie przygotowaa raport, ktry wskazywa
na konieczno niezwocznego uregulowania funkcjonowania monitoringu wizyjnego
(http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-miejskim-monitoringu-wizyjnym.html).
Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa do Rady Ministrw o podjcie inicjatywy
legislacyjnej, ktra ureguluje w osobnej ustawie zasady i warunki prowadzenia obserwacji i
rejestracji zdarze w miejscach publicznych oraz precyzyjnie okreli m.in. okolicznoci
uzasadniajce stosowanie monitoringu wizyjnego, zasady dotyczce umieszczania kamer z
uwzgldnieniem prawa do poszanowania i ochrony ycia prywatnego, podmioty
uprawnione do prowadzenia monitoringu oraz warunki, ktre musz spenia, aby mogy
prowadzi monitoring, podmioty zobowizane do sprawowania nadzoru nad jednostkami
prowadzcymi i korzystajcymi z monitoringu, obowizki podmiotw prowadzcych
monitoring w zakresie zapewnienia ochrony danych osobowych oraz innych praw
zwizanych z poszanowaniem i ochron ycia prywatnego, zasady weryfikowania
skutecznoci monitoringu, zasady korzystania z monitoringu przez formacje
odpowiedzialne za utrzymanie porzdku publicznego i bezpieczestwo obywateli (Policja,
Stra Miejska) oraz zasady wsppracy operatorw monitoringu z tymi formacjami.
Rzecznik wielokrotnie uzyskiwa zapewnienie od Ministra Spraw Wewntrznych, e
prace nad kompleksow regulacj okrelajc zakres i wymagania warunkujce
wykorzystywanie systemw monitoringu w celu zapewnienia bezpieczestwa i porzdku
publicznego, w kontekcie ochrony praw i wolnoci, s jednym z kluczowych projektw
tego Ministerstwa. Strona rzdowa wskazywaa rwnie, e prace legislacyjne s
prowadzone lub, e zostan rozpoczte, ale z uwagi na zoono problemu musz zosta
dokadnie skonsultowane z rnymi rodowiskami. W ostatnim pimie skierowanym do
Rzecznika Praw Obywatelskich, ktre dotyczyo tego zagadnienia (pismo z 16 lipca 2015 r.,
BMP-0790-4-7/2015/EW) Minister Spraw Wewntrznych poinformowaa Rzecznika, e
przygotowywana bya trzecia wersja projektu zaoe projektu ustawy monitoringu
wizyjnym, ktra uwzgldniaa cz postulatw i propozycji przekazanych przez podmioty
uczestniczce w procesie uzgodnie midzyresortowych i spoecznych jego poprzedniej
wersji. Projekt zaoe, ktry okrelaby zasady i tryb tworzenia oraz prowadzenia
systemw monitoringu mia mie na celu pene odzwierciedlenie szeregu koniecznych
postanowie wynikajcych z aksjologii konstytucyjnej oraz wytycznych zawartych w

-2-

orzecznictwie Trybunau Konstytucyjnego, w szczeglnoci w odniesieniu do norm

wynikajcych z art. 7, art. 31, art. 47 i art. 51 Konstytucji RP.
Pragn przypomnie rwnie, e kwestia koniecznoci uregulowania zasad
stosowania monitoringu wizyjnego wynika rwnie z orzecznictwa Trybunau
Sprawiedliwoci Unii Europejskiej. W wyroku z 11 grudnia 2014 r. w sprawie C-212/13
Frantiek Ryne przeciwko ad pro ochranu osobnych daj (ECLI:EU:C:2014:2428)
Trybuna Sprawiedliwoci Unii Europejskiej (TSUE) rozwaa kwesti stosowania
przepisw dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 padziernika
1995 r. w sprawie ochrony osb fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i
swobodnego przepywu tych danych (Dz. Urz. L 281, 23.11.1995, s. 31) do przypadkw
rejestrowania obrazu z kamer zainstalowanych przez osob prywatn i uzna, e zgodnie
z utrwalonym orzecznictwem ochrona prawa podstawowego do prywatnoci,
zagwarantowanego przez art. 7 Karty Praw Podstawowych UE wymaga, aby odstpstwa od
ochrony danych osobowych i jej ograniczenia byy stosowane jedynie wtedy, gdy jest to
absolutnie konieczne. Wszelkie odstpstwa uzasadniajce ingerencj w prawo do
prywatnoci musz by uregulowane w ustawie, a wyjtki interpretowane zawajco
z punktu widzenia praw podstawowych. TSUE podkreli, e przetwarzanie danych
osobowych jest objte odstpstwem przewidzianym w art. 3 ust. 2 tiret drugie dyrektywy
95/46/WE jedynie w wypadku, gdy jest ono wykonywane w ramach sfery o czysto
osobistym lub domowym charakterze, nalecej do osoby, ktra dokonuje tego
przetwarzania. O ile obraz z kamer wideo rozciga si choby czciowo na przestrze
publiczn i tym samym jest skierowany poza sfer prywatn osoby dokonujcej w ten
sposb przetwarzania danych, o tyle nie powinien on by rozumiany jako czynno o czysto
osobistym lub domowym charakterze.
W tym stanie rzeczy, dziaajc na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia
15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2014 r., poz. 1648 ze zm.),
zwracam si do Pana Ministra z uprzejm prob o poinformowanie Rzecznika, czy
w Ministerstwie tocz si obecnie prace nad projektem ustawy o monitoringu
wizyjnym, oraz o przedstawienie planw w tym zakresie i ewentualnych projektw,
ktre dotyczyyby tego zagadnienia.
Podpis na oryginale
Do wiadomoci:
1.

Pani Edyta Bielak Jomaa

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

2.

Pan Krzysztof Kwiatkowski

Prezes Najwyszej Izby Kontroli

-3-