Professional Documents
Culture Documents
a
e
m
a
G
Damon
LENIA
Y
M
B
S
O
P
NI TWJ S
IE
M
Z
A
K
EDZENIU
J
TA KSI
M
Y
W
O
R
O ZD
SPIS TRECI
przedmowa........................
EKSPERYMENT:
60 DNI NA
CUKRZE
NAUKA: O TYM,
JAK CUKIER MNIE
URZDZI
10
86
ecia
DOBRE WIECI:
O TYM, JAK
WRCIEM DO
ZDROWIA
z
tr
.....
warta
z
c
cz
.....
cz
uga
dr
rwsza
cz
pie
cz
wstp........................
130
...
PRZEPISY
229
bibliografia........................235
Indeks........................236
zakoczenie........................
158
....
PRZEDMOWA
DAVID GILLESPIE
c a y t e n c u k i e r
p r z e d m o wa
wstp
Poza zmianami klimatu iroszadami wskadach boysbandw mao jest tematw
rwnie czsto poruszanych, dyskutowanych iroztrzsanych jak ywienie.
Poszukiwanie odpowiedzi na pytania zwizane zodywianiem, zwaszcza
winternecie, przypomina przedzieranie si przez nieprzenikniony gszcz,
wktrym przeplataj si niezrozumiae dla wikszoci badania naukowe,
dogmaty kulinarnych guru czy tony zjadliwych komentarzy. Iwkocu
nie wiadomo, czy chleb jest zdrowy, czy szkodliwy, ani czy to prawda,
e wprawdzie nabia szkodzi, ale maso jest dobre. No ico zt fet? Ado tego,
wtak zwanym midzyczasie, niektre pokarmy jak gdyby nigdy nic zyskay
opini superpokarmw.
Koniec kocw okazuje si, e wszyscy wok media, blogerzy jedzeniowi,
nasi znajomi maj swoje zdanie na temat tego, co powinno, aczego
nie powinno si je.
Wcaym tym zamieszaniu jest pewien produkt, ktry jedzeniowi paparazzi
sobie upodobali cukier.
Na przestrzeni ostatnich lat trbi si onim waciwie bez przerwy.
Nie ustaj spekulacje idywagacje na temat jego wpywu na nasze zdrowie.
Nie zaprztao to mojej uwagi do dnia, wktrym na tecie ciowym mojej lepszej
poowy ukazay si dwie niebieskie kreski. Wtedy waga tego zagadnienia nagle
zacza rosn wmoich oczach. Uznaem, e lepiej bdzie samemu wyrobi sobie
zdanie na temat cukru, ni bezrefleksyjnie zda si na to, co si mwi ipisze.
Mona czyta do woli na dany temat, ale na kocu zostaj nam wasne
dowiadczenia. Ata ksika jest omoich dowiadczeniach zcukrem.
Chc si nimi podzieli.
60 DNI, 40 YECZEK
Przez 60 dni testowaem na sobie diet bogat wcukier spoywaem
codziennie ilo cukru rwn 40 yeczkom. Ju sysz, jak krzyczycie:
zwariowae! Sk wtym, e wielu Australijczykw zjada wanie tyle cukru
kadego dnia. Amodzie jeszcze wicej.
Ztym e mj jadospis odrniaa od menu nastolatka pewna zasadnicza
kwestia. Ot skada si wycznie zproduktw uchodzcych za zdrowe
czyli takie, oktrych sdzi si, e zawieraj niewiele cukru lub nie maj go
wogle. Innymi sowy, musiaem pobiera swoj 40-yeczkow dzienn racj
cukru, nie sigajc po napoje bezalkoholowe, czekolad, lody czy inne sodycze.
Jadem takie rzeczy jak niskotuszczowe jogurty, patki niadaniowe, batoniki
zboowe, apiem soki czy napoje dla sportowcw. Wszystkie te produkty s
pene ukrytych cukrw.
Wtrakcie eksperymentu mj stan zdrowia by monitorowany przez zesp
lekarzy inaukowcw. Wyruszyem te wnapdzan cukrem eskapad
po Australii iStanach Zjednoczonych, ktr zarejestrowaem na potrzeby filmu
dokumentujcego mj eksperyment. Spotkaem kilka wspaniaych osb,
rozmawiaem zczoowymi ekspertami od cukru, obserwowaem, jak zmieniao
c a y t e n c u k i e r
wstp
cz
ierwsza
p
EKSPERYMENT:
60 DNI NA
CUKRZE
c a y t e n c u k i e r
12
MOJA HISTORIA
Kiedy byem maym brzdcem, abyo to wlatach 70. ubiegego wieku,
wAustralii szalenie popularny by pewien napj porzeczkowy.
Wtelewizyjnych reklamach podkrelano, e zawiera duo witaminy C,
tak bardzo potrzebnej, eby dzieci rosy zdrowe isilne. Moja kochajca mama,
dajc wiar temu przekazowi ktry wspierao australijskie Stowarzyszenie
Matek Karmicych (Nursing Mothers Association) wlewaa go we mnie
niczym pyn chodniczy do rozgrzanego silnika. Czy napj ten rzeczywicie
zawiera jakie iloci witaminy C? Moliwe. Pewne jest natomiast to,
e zawiera koskie dawki cukru. Skoczyo si na tym, e majc zaledwie
cztery lata, wyldowaem udentysty, ktry za jednym zamachem pozbawi
mnie piciu mleczakw.
Wkrtce potem, niczym niezaspokojony mciciel, na scenie pojawiy si
moje zby stae. Wzrastay wciekle, jak gdyby te pragny zanurzy si
wlejcym si nadal wodospadzie napoju porzeczkowego. Wystrzeliy zmoich
dzise niczym dwie potne kry lodowe odrywajce si ztopniejcego
lodowca. Byem jednym ztych osobliwych dzieciakw, uktrych zby
stanowi owyrazie caej twarzy. Moi szkolni koledzy artowali, e wdomu
wywietlam sobie filmy na siekaczach, idopytywali si, czy Wrka Zbuszka
otrzymaa rent po tym, jak musiaa po nocy taszczy moje zbiska si
swoich kruchych skrzydeek.
Nie przejmowaem si drwinami zmoich kw, ktrych nie powstydziby
si mors. Przez kolejne 20 lat zrzadkimi przerwami na wizyty udentysty
paaszowaem rnego rodzaju akocie, a mi si uszy trzsy (rwnie
po nocach, korzystajc ztego, e jeli wierzy zoliwcom moje uzbienie
odbijao wiato niczym lampa odblaskowa). Wypijaem codziennie puszk
lub dwie coca-coli (szczeglnie lubiem waniliow), wafelki czekoladowe
zjadaem paczkami, wlewaem wsiebie jogurty pitne, nie aowaem cukru
na chrupki niadaniowe, pochaniaem niezliczone batoniki ze sklepiku
szkolnego. Nie mam oto alu do rodzicw.
13
60 DNI NA C UKRZE
nowy kierunek
W2002 roku miaem okazj bra udzia wpracach nad filmem The Tracker
wreyserii Rolfa de Heera, wktrym gra aborygeski aktor David Gulpilil,
jeden znaszych narodowych skarbw. Zostalimy przyjacimi, wic po
zakoczeniu zdj zaprosi mnie na dwa tygodnie do swojej rodzinnej
miejscowoci Ramingining wZiemi Arnhema (pnocna Australia).
Po dzi dzie nie byem wbardziej osobliwym miejscu, aprzecie to
wmoim kraju!
Podr t wypenio wiele przey, ktre uderzyy moj
dwudziestoparoletni wwczas wiadomo, przy czym dwa wspomnienia
szczeglnie gboko wryy mi si wpami: ciepo igocinno ludzi,
ktrych tam spotkaem, oraz to, e wlewali wsiebie ogromne iloci pewnego
powszechnie znanego napoju gazowanego wkolorze czarnym.
Widziaem na wasne oczy, jak aborygeskie kobiety wleway coca-col
do butelek, zktrych karmiy swoje niemowlta. Kiedy zapytaem, dlaczego
to robi, jedna ze starszych kobiet zaprowadzia mnie do jedynego sklepu
wmiejscowoci, wskazaa na plakat reklamowy, na ktrym dwie mode
rozpromienione modelki szeroko si umiechay, ipowiedziaa po prostu:
To sok szczcia!. Nigdy nie zapomn tej tak szczerej interpretacji.
Lata pyny i, jak to czsto bywa zmczyznami zbliajcymi si
do wieku, wktrym jest ju za pno, pewnego dnia spotyka si wspania
kobiet. Wygadzi ona pewne nierwnoci, okiezna rozbiegany wzrok,
wreszcie przypomni facetowi, e jest ju dorosy, ito od jakiego czasu.
Mnie takie spotkanie przytrafio si, kiedy miaem 32 lata. Moje ciao
imoje zachowanie wskazyway na wieloletnie naduywanie cukru.
Iwtedy wmoim yciu pojawia si Zoe, ktrej skra promieniaa na rwni
zjej osobowoci. Ona ju zrozumiaa, e to, co jemy, przekada si na to,
jak wygldamy, jak przeywamy ijak widzimy wiat.
Wpierwszych tygodniach znajomoci, ktre nadaj ksztat dalszym
stosunkom, mczyzna udaje, e interesuje si wieloma sprawami,
eby tym sposobem zyska przychylno kobiety. Ja udawaem, e uwielbiam
ogrkowe ijarmuowe koktajle, saatki zkomosy zjagodami goji czy jogurt
naturalny zborwkami. Ale mio naprawd czyni cuda.
Zczasem przyzwyczaiem si do nowego menu i co najwaniejsze poczuem
popraw samopoczucia. Koniec kocw doszedem do wniosku,
e naprawd to lubi. Wefekcie jadem coraz mniej przetworzonej ywnoci
bogatej wcukier. A pewnego dnia znajomy interesujcy si zdrowym stylem
ycia zasugerowa mi, ebym cakowicie wyeliminowa go zdiety.
Prawd powiedziawszy, kiedy otym pomylaem, zrobio mi si troch
nieswojo. Ale postanowiem sprbowa.
c a y t e n c u k i e r
14
15
60 DNI NA C UKRZE
c a y t e n c u k i e r
16
60 DNI NA C UKRZE
CUKROWY SQUAD:
Dr Debbie Herbst, Dr Ken Sikaris, Sharon Johnston, David Gillespie
c a y t e n c u k i e r
18
(STANY ZJEDNOCZONE)
EKSPERYMENT
Pierwszy etap polega na stworzeniu zespou, ktry dawaby mi wskazwki
imonitorowa wszelkie zmiany wmoim ciele. Chodzio oto, eby: po pierwsze
postpowa prawidowo; po drugie nie umrze wtrakcie eksperymentu
(cho gdybym umar, to dopiero byby film!). Zaprosiem do wsppracy lekark
rodzinn (do kontrolowania mojego oglnego stanu zdrowia), dietetyczk
(eby dawaa mi wskazwki dotyczce doboru ywnoci), diagnost
(do badania mojej krwi), naukowca zajmujcego si badaniem sportowcw
(eby dokadnie kontrolowa moj mas ciaa, no ieby doda eksperymentowi
troch sportowego sznytu) oraz Davida Gillespieego, autora bestsellerowej
ksiki Sweet Poison [,,Sodka trucizna] (eby pomg mi odczytywa etykiety,
lepiej rozumie badania naukowe iebym zdoby troch szeroko pojtej
cukrowej ogady).
Przed rozpoczciem eksperymentu przez trzy lata nie dotykaem
nawet adnego produktu zprzetworzonym cukrem inie spoywaem alkoholu
ani kofeiny przez pi lat. Poza tym przyzwyczaiem si do wewntrznej
rwnowagi, spokoju ducha (amoe wrcz si od niego uzaleniem?
wanie wyobraziem sobie spotkanie zjakim dilerem wewntrznego
spokoju, wrodku nocy wjakiej dzielnicy, gdzie diabe mwi dobranoc).
Wszystkie badania przeprowadzone przed rozpoczciem eksperymentu
wykazay, e stan mojego zdrowia jest dobry. Dotyczyo to rwnie wtroby,
ktra przewanie najbardziej odczuwa skutki do swobodnego stylu ycia.
Zesp zgodnie uzna, e mj organizm wietnie nadaje si do przeprowadzenia
cukrowego eksperymentu, poniewa nie dotycz go adne czynniki,
ktre mogyby zaciemni wyniki, takie jak stosowanie kofeiny, przyjmowanie
lekw, korzystanie zsubstancji odurzajcych czy picie alkoholu
(gdyby przebadano mnie, kiedy miaem dwadziecia kilka lat,
wyniki byyby zgoa odmienne).
19
60 DNI NA C UKRZE
76 kg
84 cm
c a y t e n c u k i e r
20
nia da nie:
Trzy jajka sadzone lub jajecznica z trzech jaj
z awokado, szpinakiem i boczkiem (bez tostw)
Obia d:
Saatka z jarmuu lub saaty z papryk, pomidorem,
serem i tuczykiem
kolacja :
Stek woowy lub kurczak smaony na male
lub oleju kokosowym z du porcj zielonych warzyw
P RZEK SKI :
Orzechy lub migday
Hummus2 ze supkami z marchwi lub ogrka
Domowy pasztet ze supkami z marchwi
1
Za najzdrowsze tuszcze uznaje si tuszcze nienasycone, w ktre obfituje awokado. Ser jest rdem tuszczw
nasyconych, ktrych stosowanie powinno si ogranicza (Normy ywienia dla populacji polskiej nowelizacja pod
red. nauk. prof. Mirosawa Jarosza, Instytut ywnoci i ywienia) (przyp. red.). Patrz przyp. na str. 155.
2
21
60 DNI NA C UKRZE
REGUY
EKSPERYMENTU
Moje DZIENNE spoycie CUKRU ma wynosi
rwnowarto 40 YECZEK.
c a y t e n c u k i e r
22
23
60 DNI NA C UKRZE
MOJA DIETA
PRZED EKSPERYMENTEM
50%
TUSZCZW
26% BIAKA
24%
WGLOWODANW
c a y t e n c u k i e r
24
jaja
hummus
pr
n
ia
d
boczek
ie
an
i
sk
awokado
domowy
pasztet
orzechy
makadamia
migdaly
herbata
zioowa
szpinak
borwki
JOGURT
PENOTUSTY
orzechy
wloskie
stek
OLEJ
KOKOSOWY
ryba
kurczak
maso
LICIE
SAATY
tuczyk
ser
k
25
60 DNI NA C UKRZE
d
ia
ob
ac
l
o
ja
jarmu
MOJA DIETA
W TRAKCIE EKSPERYMENTu
c a y t e n c u k i e r
26
n
ia
d
PATKI
NIADANIOWE
KAWA LATTE
ZE MIETANK
I YECZK CUKRU
NISKOTUSZCZOWY
MUFFIN
pr
ki
SOK
POMARACZOWY
BATONIK
MUESLI
NAPOJE
OWOCOWE
DLA
DZIECI
ie
an
s
k
SOK
JABKOWY
JOGURT
NISKOTUSZCZOWY
DEM
SUSZONE
OWOCE
SEZAMKI
TOST
OWOCOWY
OWSIANKA INSTANT Z DODATKIEM CUKRU
KURCZAK
NISKOTUSZCZOWY
MAJONEZ
MROONA HERBATA
ja
SOS TERIYAKI
(MIODOWO-SOJOWY)
ko
la
c
27
60 DNI NA C UKRZE
SOK
OWOCOWY
CHUTNEY
PIZZA
Z SOSEM BBQ
SOSY
ZUPA
POMIDOROWA
d
ia
FASOLKA
PO BRETOSKU
MAKARON
ob
RY