You are on page 1of 4

BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Nieznany karnawa w Nadrenii


Tomasz Budnikowski

Redakcja:
Radosaw Grodzki
Jacek Kubera
(redaktor naczelny)
Piotr Kubiak
Krzysztof Malinowski
Korekta:
Hanna Ranek

Nr 222/2016
19.02.16
ISSN 2450-5080

Biuletyny dostpne
take dziki:
NEWSLETTER IZ
FACEBOOK
SCRIBD
LINKEDIN
TWITTER

Kiedy kilkanacie dni temu dobiega koca karnawa, polski telewidz mg po raz kolejny zobaczy znane od lat obrazki z ulic
Rio de Janeiro. Huczne zakoczenie okresu zabaw kojarzone
jest w naszym kraju, i pewnie nie tylko tu, wanie z brazylijsk
metropoli. Nieraz pokazywany jest take, organizowany ju
w sobot poprzedzajc tusty czwartek, zjazd anioa z dzwonnicy na wenecki Placu witego Marka rozpoczynajcy okres
zabaw w tym miecie, w ktrym tumy turystw z caego wiata
zostawiaj niemae pienidze na zakup tradycyjnych masek, bez
ktrych trudno tam wyobrazi sobie witowanie.
Nieporwnanie mniej znany, a wcale nie mniej huczny
jest karnawa u naszych zachodnich ssiadw. Dni poprzedzajce rod Popielcow w niektrych, gwnie pnocnych, krajach
federacji przebiegaj tak samo spokojnie jak u nas, w innych
za znaczone s zabaw jako ywo przypominajc roztaczone
ulice Rio. Ewenementem na skal europejsk jest bez wtpienia
karnawa na zachodzie i poudniu Niemiec. Szczeglne miejsce
na tej mapie od wielu dziesitek, a w niektrych przypadkach
nawet od setek lat przypada regionom nadreskim, poczynajc
od Moguncji na poudniu a do Dsseldorfu na pnocy.
W Kolonii wszystko rozpoczyna si znacznie wczeniej
kiedy w innych miastach europejskich karnawa wydaje si jeszcze bardzo odleg perspektyw. Co roku bowiem w dniu witego Marcina, a wic 11 listopada, punktualnie o godzinie 11.11
na placu przez staromiejskim ratuszem rozpoczyna si trwajca
kilka godzin zabawa bdca w pewnym sensie zapowiedzi
uciech, ktre w peni rozraduj miasto za jakie trzy miesice.
Waciwe witowanie rozpoczyna si, tak jak nasze zapusty,
w tusty czwartek. Dzie ten w koloskiej tradycji zwany jest
damskim czwartkiem (Weiberdonnerstag). I to nie przypadkowo.
Jest to bowiem jedyny dzie w roku, w ktrym przytaczajc
wikszo goci w restauracjach, barach i piwiarniach stanowi
nie mczyni, lecz wanie mieszkanki nadreskiej metropolii.

1z4

Osobie z zewntrz, szczeglnie przybywajcemu tu po raz pierwszy w tym czasie cudzoziemcowi, nieatwo przyj do wiadomoci, e znajduje si w jednym z wikszych
miast dobrze funkcjonujcego i statecznego pastwa, za jakie od lat uchodzi Republika Federalna. Ze zdumieniem spoglda bdzie na dziwnie przebrane ekspedientki
czy czerwone papierowe nosy pracownikw bankw. Zagraniczny turysta zrozumie
rwnie, e nie wypada si obrazi, jeli kto z rozbawionych tubylcw skrci mu noyczkami jego krawat. Trzeba po prostu przyj do wiadomoci, e Kolonia rozpoczyna swj trwajcy niemale tydzie najwaniejszy okres caego roku. Niezbywalnym
elementem witowania jest tradycyjne i bdce od lat przedmiotem dumy mieszkacw miasta Klsch. Tym mianem okrela si charakterystyczny gatunek jasnego
piwa grnej fermentacji. Jego produkcj zajmuje si w Kolonii okoo trzydziestu
browarw. Wikszo z nich dysponuje wasnymi bardzo starowiecko wygldajcymi
restauracjami, w ktrych serwuje si tradycyjne potrawy kuchni niemieckiej. W okresie karnawau s one tak przepenione, e kelnerzy usiujcy si przebi z tac, na ktrej w specjalnych otworach umieszczonych jest kilkanacie szklanic piwa, uywaj
specjalnego gwizdka. Pierwszy dzie nadreskich zapustw koczy si posiedzeniem
(die Sitzung). To jakby co poredniego midzy koncertem a kolacj. Odbywaj si
one w wielu miejscach miasta. Imprezy te nie maj jednak nic wsplnego z eleganckimi balami. Tam si po prostu nie taczy. Nie obowizuje take strj wizytowy.
Niemale wszyscy uczestnicy tego karnawaowego wieczoru s poprzebierani. Wida
tu wic Indian, faraonw, rzymskich gladiatorw czy krlw. Sporo uczestnikw decyduje si take na ten wieczr upodobni si do ksiy, biskupw, a panie nierzadko
wkadaj zakonny habit. Bilety na najwaniejsze imprezy kupuje si przynajmniej
z kilkumiesicznym wyprzedzeniem. Gwna impreza koloskiego wieczoru rozpoczynajcego tygodniowy okres zabaw transmitowana jest tradycyjnie przez jeden z pastwowych kanaw niemieckiej telewizji. Widzowie mog usysze tradycyjne koloskie
przeboje, najczciej w wykonaniu bardzo lubianych grup muzycznych towarzyszcych zabawom od wielu dziesicioleci. Nieodczn czci wieczoru s wystpy znanych artystw kabaretowych, a przedmiotem ich ostrych nieraz drwin s w rwnej
mierze niemieccy, jak i zagraniczni politycy. Ostrze krytyki nie omija te dostojnikw
kocielnych. Obcokrajowcowi nawet dobrze znajcemu jzyk niemiecki trudno przychodzi zrozumie wan nieraz gr sw. Urzdowym jzykiem caego karnawau
pozostaje bowiem tradycyjnie Klsch.
W trakcie tej gwnej imprezy prezentowane s po raz pierwszy tzw. trzy gwiazdy (Dreigestirn), czyli dziewica, ksi i chop. W postaci te wcielaj si tradycyjnie
mczyni. W nastpnych dniach bd oni zaszczyca kolejne posiedzenia odbywajce si tu a do ostatniego dnia karnawau. Nie jest jednak moliwe, aby mogli oni
odwiedzi wszystkie zabawy organizowane w tym czasie. Jest ich bowiem bez liku. Nie
moe to dziwi, jeli zway, e w liczcej okoo miliona mieszkacw metropolii
dziaa ponad 100 towarzystw karnawaowych. Niektre z nich poszczyci si mog
ponad stuletni tradycj. Kade z nich organizuje rnego rodzaju imprezy o charakterze rozrywkowym i to poczynajc ju od pierwszych dni stycznia. Ich nasilenie obserwuje si oczywicie w ostatnich dniach karnawau. Od pitku do niedzieli poprzedzajcej Popielec odgosy wesoej zabawy dobiegaj niemale z kadej wikszej sali czy
restauracji. Nierzadko dla celw rozrywkowych wydzierawiane s, w zalenoci od
zamonoci potencjalnych goci, aule szkolne bd sale recepcyjne najlepszych hoteli.

2z4

Myliby si jednak postronny obserwator nadreskiego szalestwa sdzc, e


punkt kulminacyjny ma ju za sob. Ten bowiem przypada niewtpliwie na tzw. rany
poniedziaek (Rosenmontag). W tym dniu przez centrum miasta przechodzi liczcy
kilkaset ludzi radosny korowd. Tradycja jego organizowania liczy sobie ju niemale
dwiecie lat. Pierwszy przeszed ulicami miasta ju w 1823 r. W trwajcym nawet
do siedmiu godzin przemarszu idzie kto yw i kto si czuje prawdziwym koloczykiem. Wszyscy uczestnicy przebrani s w mniej lub bardziej wymylne stroje. S one
zreszt oceniane przez specjalne jury, a zwycizcy mog liczy na cenne nagrody.
Atrakcj wyczekiwan szczeglnie przez dzieci s pojawiajce si co chwila wielkie
platformy, z ktrych szerokim gestem rozrzucane s cukierki, batoniki, a nawet cae
tabliczki czekolady. Z nie mniejszym zainteresowaniem wypatrywane s wykonane
z tworzywa bd tektury wielkie przedstawione karykaturalnie postaci ycia politycznego, spoecznego czy znanych sportowcw.
Tegoroczny korowd, bdcy najwaniejszym wydarzeniem caego karnawau,
stan jednak pod ogromnym znakiem zapytania. Przyczyn oywionej dyskusji co do
celowoci jego organizowania nie byy jednak, jak mona by z pozoru oczekiwa,
obawy o bezpieczestwo jego uczestnikw (a moe bardziej uczestniczek) po fatalnych dowiadczeniach nocy sylwestrowej na placu przed koloskim dworcem. W stan
pogotowia niemieckie suby postawia niefortunna prognoza pogody. Z zachodu nadchodzi niespotykanie silny huragan o dwicznej nazwie Ruica. W obawie przed
potencjalnym zagroeniem niektre miasta zdecydoway si na odwoanie przemarszu. Tak decyzj podjto m.in. w konkurujcym z Koloni, take na karnawaowej
niwie, Dsseldorfie. Obawiano si przede wszystkim o zagroenia, jakie mogyby wynikn w przypadku obalenia si pod wpywem silnego podmuchu wiatru jakiej wielkiej konstrukcji czy karykatury przewoonej na wysokich platformach. Burmistrz Kolonii nie zdecydowa si jednak na odwoanie imprezy, a wiatr nie by tak straszny, jak
zapowiadali to meteorolodzy. Przez miasto ku uciesze mieszkacw i licznie przybyych goci przejechay wic i tym razem wielkie platformy. W tym roku satyra sprowadzaa si niemale wycznie do tematu, jakim od miesicy yje niemieckie spoeczestwo, czyli do fali uchodcw. Na jednej z platform umieszczono kuk przedstawiajca pani kanclerz usiujc zgry orzech symbolizujcy imigrantw. Dwa
zby ju sobie na nim zamaa. W zgodnej opinii wadz miasta oraz policji tegoroczny
pochd karnawaowy okaza si wielkim sukcesem. Nad bezpieczestwem jego uczestnikw czuwao 1800 policjantw, ktrym zreszt w obawie przed ewentualnymi prowokacjami ze strony cudzoziemcw wstrzymano na ten czas urlopy. Rozrzucono
wrd publicznoci okoo 300 ton sodyczy. Imprez, jak co roku, zaszczycio wielu
prominentnych goci. W tym roku zauwaono midzy innymi ukasza Podolskiego
i znan modelk Heidi Klum. Trwajca siedem godzin impreza, w ktrej uczestniczy
ponad milion osb, nie moe rzecz jasna obej si bez incydentw. Generalnie jednak zdaniem policji byo spokojniej ni w ubiegych latach. Uczestnicy zabawy
pozostawili po sobie okoo 300 ton mieci, z ktrymi w kilkanacie godzin zdoay si
upora wzmocnione posikami suby komunalne.
Ostatnim akcentem nadreskich zapustw jest trwajca dugo w noc zabawa
we wtorkowy wieczr. Podobnie jak na innych imprezach odbywajcych si w tym
czasie w nadreskiej metropolii, obserwatora z zewntrz musi zaskoczy daleko idcy
egalitaryzm. W zabawach, przy piwie bawi si wsplnie przedstawiciele rnych grup

3z4

zawodowych bez wzgldu na status spoeczny czy majtkowy. W zarzdzie naszego


karnawaowego towarzystwa mwi jego szef, a jednoczenie znany koloski architekt dr Bruno Wasser mamy dwch inynierw, listonosza, menedera duej firmy,
zawodowego kierowc i ksigowego.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Tomasz Budnikowski - prof. dr hab., pracownik Instytutu Zachodniego, ekonomista, zainteresowania badawcze: rynek pracy w Polsce i na wiecie, gospodarka Niemiec, katolicka nauka
spoeczna.

Instytut Zachodni
im. Zygmunta Wojciechowskiego
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna

tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05


email: izpozpl@iz.poznan.pl
www.iz.poznan.pl

4z4

You might also like