PROFILAKTYKA I LECZENIE NIEPODANYCH

DZIAA INSULINY I JEJ ANALOGW

PROPHYLACTICS AND THERAPY OF INSULIN
OR ITS ANALOGUES SIDE-EFFECTS
Insulinoterapia odznacza si wieloma szczeglnymi
patofizjologicznymi, farmakologicznymi, klinicznymi
ispoecznymi okolicznociami. Regeneruje procesy anaboliczne, pobudza mitozy iwzrost, przeciwdziaa apaptozie komrek. Jest realizowana zwykorzystaniem duego
asortymentu preparatw insuliny atake jej analogw, za
pomoc rnych instrumentw wprowadzania ich do organizmu. Badania kliniczne ustalaj warunki bezpieczestwa
imierniki skutecznoci. Ze wzgldu na rozpowszechnienie
cukrzycy ikonieczno stosowania insuliny ijej analogw
wduych populacjach pacjentw, insulinoterapia jest take
wyzwaniem spoecznym iekonomicznym.
Zpowyszych wzgldw obserwacje dotyczce bezpieczestwa insulinoterapii ipowodowania niepodanych
efektw nabieraj bardzo istotnego znaczenia (1, 2).
Najbardziej znaczcym inajczstszym powikaniem
insulinoterapii jest hipoglikemia. Wcukrzycy typu 1 leczonej intensywnym algorytmem, rednio pojawiaj si
2 epizody olekko lub rednio-nasilonych objawach i1
epizod cikiej hipoglikemii wcigu roku. Poinsulinowa
hipoglikemia jest przyczyn zgonu 2-3% osb zcukrzyc
typu 1. Wcukrzycy typu 2 leczonej insulin tego rodzaju
znaczenie hipoglikemii jest niewiele mniejsze.
Ztego wzgldu problemy poinsulinowej hipoglikemii
przedstawiono osobno.
Do innych niepodanych skutkw insulinoterapii naley zaliczy takie zespoy kliniczne jak:
otyo poinsulinowa,
zmiany wmiejscach wstrzykiwa lipohipertrofia, lipoatrofia, infekcje miniowe,
obrzki poinsulinowe,
reakcje alergiczne lokalne lub bardzo rzadko uoglnione,
powstawanie przeciwcia przeciwinsulinowych iopornoci na insulin,
niekiedy przy intensywnej insulinoterapii pogorszenie
przebiegu retinopatii cukrzycowej.
Otyo poinsulinowa
Insulina jest dziaajcym anabolicznie czynnikiem
wzrostu. Poprawia wyrwnanie cukrzycy, usuwa cukromocz, zwiksza dodatni bilans kaloryczny diety.

106

Intensywna insulinoterapia zmniejsza wydzielanie

leptyny, specyficznie nasila lipogenez wadipocytach.
Wwyniku obaw przed hipoglikemi pacjenci czsto spoywaj wicej kalorii anieli maj zalecone. Poinsulinowe
zwiekszanie masy ciaa wykazao wiele bada, szczeglnie DCCT (Diabetes Control and Complications Trial)
(4) oraz UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes
Study) (5).
Profilaktyka tego ubocznego dziaania insuliny ijej analogw musi by wieloskadnikowa. Obejmuje dodatkow
edukacj dietetyczn iwdroenie planu leczniczych wysikw fizycznych. Poyteczne okazuje si doczenie metforminy do insuliny. Dugodziaajce analogi (szczeglnie
detemir) mniej przyczyniaj si do zwikszania masy ciaa
anieli klasyczne preparaty insuliny (3, 4).
Antygenowo preparatw insuliny
Obecnie insulin oraz jej analogi uzyskuje si drog biotechnologiczn. Wytwarza si czsteczki oskadzie aminokwasowym, jak wnaturalnej insulinie ludzkiej lub te
jej analogi oprzejrzystej, ustalonej chemicznie strukturze.
Antygenowo tych czsteczek jest niewielka. Spowodowana jest gwnie form czsteczek insuliny lub analogw (krysztay, polimery, agregaty), produktami samoistnej degradacji insuliny. Wystpuje ona wkadej fiolce
insuliny. Antygenami mog take by zanieczyszczenia,
ktre - mimo doskonaoci technologii mog pojawi si
wpreparatach obok insuliny. Antygenowe dziaanie insuliny moe take pojawi si wtedy, gdy poczy si insulin
zadjuwantami np. zprotamin. Tak rol spenia rwnie
samo wstrzykiwanie do tkanki podskrnej zwytwarzaniem
swego rodzaju mikrozbiorniczkw leku (2, 6).
Rnice zalene od producenta. Insuliny obecnie nie
przepisuje si, jak to miao miejsce dawniej, wedug nazwy
generycznej. Czyni si to stosujc specjalne nazwy preparatw sugerujce czysto, gatunek, szybko dziaania.
Wobec tego na rynku wPolsce znajduje si ju ponad 30
rnych preparatw ornych nazwach.
Nowoczesne technologie, zwaszcza rekombinacja
DNA, wypieraj zrynku mniejszych producentw. Zdrugiej strony ujednolicanie metod powoduje, e istotne

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

rnice midzy jednoimiennymi klasami wysokooczyszczonych preparatw rnych renomowanych producentw s wistocie bardzo mae. Dotyczy to take ich
antygenowoci.
Do innych rzadziej wystpujcych ubocznych dziaa
insuliny nale:
lipohipertrofia lub lipoatrofia wmiejscach wstrzykni
insuliny. Zmiany te s wynikiem miejscowej reakcji zapalnej na skadniki preparatu insuliny. Analogi insuliny
s wtym wzgldzie bardziej bezpieczne anieli preparaty insuliny (7).
infekcje skry przy wstrzykiwaniu penem zdarzaj
si bardzo rzadko; ponadto wpreparatach insuliny lub
jej analogw znajduje si substancja antyseptyczna.
Wiksze ryzyko tworz miejsca, wktrych znajduj
si cewniki pomp lub rejestratorw stenia glukozy
wpynie rdtkankowym (2, 8). Wmiejscu wstrzykiwania insuliny niekiedy pojawia si obrzk.
alergia na insulin lokalna pokrzywka moe zdarzy
si wmiejscach wstrzykni; jest zazwyczaj reakcj
na inne anieli insulina skadniki preparatu. Wskazana
wtedy jest jego zmiana.
Konieczno bada IV fazy wzakresie dziaa ubocznych
Aktualnie wprowadza si do praktyki nowe preparaty
analogw insuliny oraz analogi biosymilarne. Okrelenie
ich bezpieczestwa wymaga przeduonych obserwacji
klinicznych (IV faza bada) iodpowiednich analiz instytucji rejestrujcych leki (9).
Interakcje insuliny lub jej analogw zinnymi lekami
Insulina ludzka atake jej analogi wykazuj interakcj
zrnymi lekami, ktre mog zmniejsza lub zwiksza
ich aktywno.
Poniej wymieniono szereg przykadw takich interakcji (10).
Leki zwikszajce
hipoglikemizujce dziaanie
insuliny lub jej analogw

Leki zwikszajce
hipoglikemizujce dziaanie
insuliny lub jej analogw

Inhibitory ACE
Alkohol etylowy
Blokery receptora
angiotensyny ARB
Salicylany
Sulfonamidy
Fibraty
Fluoksetyna
Inhibitory MAO
Oktreotyd

Doustne leki antykoncepcyjne

Kortykosteroidy
Estrogeny
Izoniazyd
Niacyna
Hormony tarczycy (substytucja
niedoczynnoci tarczycy)
Pochodne fenotiazyny
Diuretyki
Danazol
Beta-blokery
Progesteron
Niektre leki antypsychotyczne
Propoksyfen

PIMIENNICTWO
1. Tato J, Czech A, Bernas M, Diabetologia kliniczna,
Wyd. Lek. PZWL, Warszawa, 2008.
2. Umpierrez GE, (red.), Therapy of Diabetes and Related Disorders, American Diabetes Association, Alexandria, V, USA, 2014.
3. Fritsche A, Haring H, At last aweight neutral insulin,
Int J Obesity, 2004, 28, Suppl 2, S41.
4. The DCCT Research Group, Weight gain associated
with intensive therapy in the diabetes control and
complications trial, Diabetes Care, 1988, 11, 567.
5. United Kingdom Prospective Diabetes Study
(UKPDS) Group, Intensive blood-glucose control
with sulphomylurea or insulin compared with conventional treatment and risk of complication in patients
with type 2 diabetes, Lancet, 1998, 352(9131), 837.
6. Mithal A, Jevalikar G, Shah P, Insulin Therapy Current Concepts, Jaypee Brothers Medical Publ, New
Delhi, London etc, 2014.
7. Vasdar B, Kizilci C, Incidence of lipohypertrophy in
diabetic patients and a study of influencing factors,
Diabetes Res Clin Pract, 77, 2007, 231.
8. Richardsen T, Kerr D, Skin related complications of
insulin therapy: epidemiology and emerging management strategies, Am J Clin Dermatol, 2003, 4, 661.
9. Schmidt TA, Rosen CJ, Yudkin JS, European Medicines Agency must take account of cardiovascular harm
associated with degludec insulin. BMJ 2013, 346,
f3731 (doi: 10.1136/bmj.f3731).
10. White JR, Campbell RK, ADA/PR Medications for the
Treatment of Diabetes, Thomson Reuters, Montvale,
NJ (USA), 2008.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

107