Krrit Eksperyza

Maciej Mrozowski
Tatiana Popadiak-Kuligowska
Ekspertyza programw informacyjnych gwnych wyda

TVP1 Wiadomoci, TVN Fakty, Polsat Wydarzenia
z okresu 4.02.2016 r. do 11.02.2016 r.
Raport kocowy
Warszawa, marzec 2016
WSTP...................................................................................................................................................... 4
ZAOENIA, METODOLOGIA, NARZDZIA ............................................................................................... 5
USTALENIA OGLNE ................................................................................................................................ 8
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................. 12
TEMATYKA AUDYCJI INFORMACYJNYCH ............................................................................................... 15
Lokalizacja przestrzenna newsw ..................................................................................................... 15
Tematyka newsw............................................................................................................................. 18
Podsumowanie i wnioski ................................................................................................................... 33
WIAT PRZEDSTAWIONY W NEWSACH ................................................................................................. 36
Wymowa newsw sposoby przycignicia uwagi widza................................................................ 45
KONSTRUKCJA NEWSW WARSZTAT DZIENNIKARSKI ....................................................................... 52
ANALIZA JAKOCIOWA WYBRANE PRZYKADY .................................................................................. 74
Podsumowanie i wnioski z analizy jakociowej ............................................................................... 101
ZACZNIKI .......................................................................................................................................... 107
Zacznik 1 - Transkrypcje newsw ................................................................................................. 107
Zacznik 2 Wypowiedzi w newsach (cytaty i setki) ..................................................................... 120
Zacznik 3 Spis newsw............................................................................................................... 131
Zacznik 4 Klucz kodowy ............................................................................................................. 136
Tabela 1. Lokalizacja przestrzenna newsw ogem ....................................................................... 15

Tabela 2. Lokalizacja przestrzenna newsw kraj .............................................................................. 16
Tabela 3. Lokalizacja przestrzenna newsw - zagranica ..................................................................... 16
Tabela 4. Spis tematw pojawiajcych si gwnych wydaniach programw informacyjnych ........ 19
Tabela 5. rednia liczba sekund na temat ........................................................................................... 20
Tabela 6. Tematyczna zoono newsw ........................................................................................... 22
Tabela 7. Tematyka informacji tematyka polityczna........................................................................ 23
Tabela 8. Agenda tematyki politycznej ................................................................................................ 24
Tabela 9. Tematyka informacji tematyka gospodarcza/ekonomiczna ............................................ 27
2
Tabela 10. Tematyka informacji tematyka spoeczna ...................................................................... 30

Tabela 11. Rodzaj ludzkiej aktywnoci definiujcy charakter newsa ................................................. 37
Tabela 12. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Fakty (TVN) ......................................... 39
Tabela 13. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Wydarzenia (Polsat) ........................... 41
Tabela 14. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Wiadomoci (TVP1) ............................ 42
Tabela 15. Sposoby wzbudzania zainteresowania, wymowa newsw............................................... 46
Tabela 16. Oryginalno (inspiracja) newsa......................................................................................... 52
Tabela 17. rdo informacji ................................................................................................................ 53
Tabela 18. Zapowied newsa przez prowadzcego program .............................................................. 53
Tabela 19. Sposb (forma) prezentowania informacji faktograficznych ............................................ 57
Tabela 20. Wielostronno, zrnicowanie i zrwnowaenie opisu zdarze ..................................... 58
Tabela 21. Przyczyny relacjonowanych zdarze .................................................................................. 61
Tabela 22. Wyjanienia opisywanych zdarze .................................................................................... 61
Tabela 23. Wypowiedzi dotyczce skutkw opisywanych zdarze .................................................... 62
Tabela 24. Czego dotyczy komentarz ................................................................................................... 65
Tabela 25. Ocena wyraona w komentarzu ......................................................................................... 65
Tabela 26. Tendencja wyraona w komentarzu .................................................................................. 66
Tabela 27. Cytaty i setki zestawienie oglne (kto mwi) ............................................................... 120
Tabela 28. Wypowiedzi poszczeglnych stron na dane tematy........................................................ 121
Tabela 29. Rodzaj wypowiedzi poszczeglnych stron ....................................................................... 129
Tabela 30. Spis newsw...................................................................................................................... 131
WSTP
1. Ekspertyza przygotowana na zlecenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
2. Przedmiotem ekspertyzy jest analiza zawartoci omiu wskazanych przez

zleceniodawc wyda programw informacyjnych: Wiadomoci (TVP1), Fakty
(TVN), Wydarzenia (Polsat), ktre zostay wyemitowane w dniach 4 11 lutego
2016 roku, czyli cznie 24 audycje informacyjne.
3. Celem ekspertyzy jest okrelenie zawartoci treciowej, sposobu konstruowania

informacji (newsw) oraz dziennikarskich standardw warsztatowych telewizyjnych
audycji
informacyjnych
wskazanych
wyej
nadawcw,
ze
szczeglnym
uwzgldnieniem powinnoci nadawcy publicznego, wynikajcych z art.21pkt. 1 i 2

ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, a wic ustalenie, czy
gwne wydania audycji informacyjnej TVP1 Wiadomoci cechuj si pluralizmem,
bezstronnoci, wywaeniem i niezalenoci oraz innowacyjnoci, wysok
jakoci i integralnoci przekazu, jak nakazuje to ww. art. ustawy.
4. Podstaw ekspertyzy s zaoenia, koncepcja i narzdzia badawcze zaproponowane

przez wykonawcw zlecenia i zaakceptowane przez zleceniodawc.
5. Ekspertyz wykonano w okresie 10 31 marca 2016 roku.
ZAOENIA, METODOLOGIA, NARZDZIA

Ekspertyza przedstawia najwaniejsze wyniki ilociowej i jakociowej analizy
audycji informacyjnych wskazanych przez zleceniodawc wraz z uwagami dotyczcymi
najwaniejszych cech charakterystycznych oraz podobiestw i rnic.
Analiza
ilociowa
obejmowaa
trojakiego
rodzaju
wskaniki
dotyczce:
umiejscowienia i tematyki poszczeglnych informacji, wiata przedstawionego w

newsach, konstrukcji newsw (tj. standardw warsztatu dziennikarskiego). Narzdziem
analizy
ilociowej
by
przystosowany
do
potrzeb
badania
klucz
kodowy,
wykorzystywany w przeszoci do analiz realizowanych na zlecenie TVP. Klucz kodowy

stanowi zacznik do raportu. Wyniki analizy zostay zweryfikowane przez obydwoje
wykonawcw zlecenia.
Ze wzgldu na przyjty czas realizacji zlecenia analiz jakociow ograniczono
do wybranych informacji. Zakadajc zgodnie z postanowieniami ustawy o radiofonii i
telewizji e nadawcy niepubliczni maj pen swobod w zakresie ksztatowania
treci i formy dziennikarskiego przekazu, natomiast nadawca publiczny podlega
szczeglnym wymogom okrelonym w art. 21 teje ustawy, analizie jakociowej
poddane zostay tylko materiay informacyjne programu TVP1 Wiadomoci dotyczce
kontrowersyjnych wydarze i zagadnie. Ustalenia analizy jakociowej stanowi
uzupenienie i komentarz do przedstawionych wynikw analizy ilociowej, natomiast
kilka przykadw zostao przedstawionych szczegowo wraz z transkrypcj werbalnej
treci przekazu.
Podstawow jednostk analizy by news definiowany jako wydzielona w
strukturze audycji informacyjnej cz redakcyjna obejmujca przekaz od zapowiedzi
danego newsa przez prezentera do zapowiedzi nastpnego newsa. Kady news mg
by kodowany (w ramach analizy ilociowej) kilkukrotnie, jeli dana cecha wystpowaa
w kilku znaczcych wariantach. Faktyczne i procentowe obliczenie czstotliwoci
wystpowania danej cechy pozwoli okreli stopie tematycznej i formalnej zoonoci
analizowanych newsw.
W analizie i raporcie nie stosowano terminologii specjalistycznej. Do opisu i

kategoryzacji badanych audycji uywano okrele oglnie znanych i powszechnie
stosowanych. Jednak najwaniejsze z nich na uytek ekspertyzy zostay dookrelone:
News wyodrbniona w strukturze audycji jej cz, stanowica narracyjnie i

realizacyjnie zamknit cao, zapowiedziana przez prezentera, dotyczca
okrelonego tematu i obejmujca jeden lub wicej wtkw.
Informacja cao lub cz treciowej zawartoci newsa
Temat zapowiedziane przez prezentera lub okrelone przez reportera

zdarzenie, zjawisko lub zagadnienie (problem) bdce gwnym przedmiotem
reporterskiej relacji bd jednym z dwch lub trzech odrbnych przedmiotw
relacji poruszanych w ramach jednego newsa (np. w relacji z posiedzenia
Komisji Dialogu Spoecznego powiconego sytuacji w grnictwie temat mg
by definiowany dwojako: posiedzenie Komisji Dialogu Spoecznego dotyczce
sytuacji w grnictwie albo O problemach grnictwa dyskutowali czonkowie
Komisji Dialogu Spoecznego)
Wtek cz relacji dotyczca cile okrelonego aspektu czy zagadnienia

stanowicego integralny skadnik tematu relacji (np. temat sytuacja w
grnictwie, wtki: czternastka, tj. protest grnikw dajcych wypacenia im
tzw. czternastki, rynek wglowy, tj. spadajce ceny wgla oraz przewaga
poday nad popytem, a take zalew taniego wgla z Ukrainy, zaduenie
kopalni,
tj.
rosnce
dugi
zatory
patnicze
niektrych
kopal,
restrukturyzacja, tj. projekty wczenia kopal nierentownych do holdingu

kopal rentownych i/lub przeniesienie do nich czci zag kopal
likwidowanych)
Sprawy ludzkie tematy, wtki lub informacje dotyczce ycia rodzinnego,

edukacji, zdrowia, opieki spoecznej, warunkw bytowych, aktywnoci yciowej,
bezpieczestwa, itp., ujmowane z perspektywy zwykych ludzi, a nie jako
problem polityczny, gospodarczy czy oglniejsze zjawisko cywilizacyjne lub
kulturowe.
Siy wysze zbiorcze okrelenie obejmujce zdarzenia i wypadki losowe, siy

przyrody (np. trzsienie ziemi, powd) oraz rynki, systemy i technologie (w
6
analizie czynniki te ujmowano oddzielnie, ale w omwieniu wynikw

kilkakrotnie ujto je sumarycznie).
Inspiracja, czynnik inspirujcy powd dla ktrego dane zdarzenie lub

zagadnienie stao si przedmiotem relacji (np. waga zdarzenia, niezwyko
zdarzenia, uczestnicy zdarzenia, okolicznoci zewntrzne, oryginalno tematu
lub inne czynniki uwzgldnione w kluczu kodowym)
Audycja termin stosowany zgodnie z definicj zawart w ustawie o radiofonii i

telewizji
Program termin stosowany w wszym znaczeniu ni w ustawie o radiofonii i

telewizji, pokrywajcy si z terminem audycja, z t rnic, e audycje to jedno
lub kilka wyda analizowanych programw informacyjnych, a program to
wszystkie objte analiz programy danego nadawcy.
Nadawca redakcja przygotowujce analizowane audycje lub stacja

telewizyjna je nadajca.
USTALENIA OGLNE
We wszystkich analizowanych audycjach dominuj informacje dotyczce spraw

krajowych; zagranica pojawia si sporadycznie jako to dla lokalnych wydarze, lub
jako miejsce wielkich i/lub spektakularnych wydarze (np. klski ywioowe,
katastrofy lub 50 edycja Super Bowl);
Na pierwszy plan we wszystkich stacjach wysuwa si tematyka polityczna oraz

zwizana z dziaaniami rzdu zarwno w obszarze wielkiej, midzynarodowej
polityki, jak i polityki krajowej, zwaszcza w kontekcie zapowiadanych w kampanii
wyborczej zmian. W relacjonowaniu dziaa rzdu wyrana jest tendencja, zwaszcza
wrd nadawcw niepublicznych, do rozliczania z obietnic skadanych w kampanii;
Analiza porwnawcza czasu powiconego w serwisach informacyjnych TVP na

poszczeglne tematy wykazaa, e newsy TVP w istotnie wikszym stopniu ni
newsy pozostaych wydawcw, s skoncentrowane wok trzech najistotniejszych
kwestii:
1. dziaania pastwa i jego instytucji Wiadomoci powiciy znacznie wicej
czasu, ni pozostae stacje, wizycie Komisji Weneckiej, koniecznoci
wzmocnienia wschodniej flanki NATO, wizycie D. Camerona, a take
wydarzeniom, ktre podkrelaj osignicia i sukcesy polskiego rzdu. Czasem
dziao si to kosztem innych informacji (np. materia o wizycie Prezydenta w
Lubniu, brak materiau prezentujcego czonkw podkomisji smoleskiej i ich
dotychczasowych osigni);
2. kwestii rozlicze z dalsz i blisz przeszoci (take w odniesieniu do Rosji)
3. pogbiajcemu si kryzysowi imigracyjnemu, przedstawianemu jako
postpujca katastrofa humanitarna, co, przy braku skutecznej polityki unijnej
doprowadzi moe do zagroenia bezpieczestwa Polakw (coraz wyraniej
budowane poczucie zagroenia);
Warto podkreli, e te gwne obszary najczciej ukazywane s jako
wspwystpujce co utrwala tendencj do zaznaczania zalenoci miedzy sfer
polityki a spoeczn;
Pogbiona analiza zoonoci tematycznej newsw w Wiadomociach wykazaa e, w

porwnaniu do stacji komercyjnych, konstrukcja newsw u nadawcy publicznego
8
jest wyjtkowo zoona, co moe utrudnia odbir i zrozumienie przekazywanych

informacji. Newsy poruszajce wicej ni jeden temat i wtek pojawiay si istotnie
czciej w stacji publicznej ni w pozostaych;
Analiza wiata przedstawionego w serwisach informacyjnych nadawcy publicznego i

nadawcw komercyjnych wykazaa
istotne rnice w sposobie prezentowania
rzeczywistoci pomidzy analizowanymi stacjami:

o w przypadku Wiadomoci TVP jest to wiat monocentryczny, zawony do
sfery politycznej, w ktrej wystpuj silne napicia midzy obozem wadzy a
opozycj polityczn. Wane w nim jest to, co jest wane dla Polski. Co wicej
to jest wane, bo ma szans na popraw indywidualnej sytuacji jednostki.
Analiza wykazaa, e mona w tym przypadku mwi o swego rodzaju
propagandzie sukcesu akcentujcej pozytywne efekty dziaa rzdu. Oprcz
silnej koncentracji na sukcesach, widoczne jest take zainteresowanie i
akcentowanie
przeszoci.
Konieczno
rozliczenia
przeszoci,
kultywowania pamici, obrony historii (historia sama si nie obroni) stanowi

o tematyczn wielu newsw. Zwraca te uwag bardzo silna tendencja
budowania poczucia zagroenia ze strony si zewntrznych (imigranci, Rosja)
jak i wewntrznych (opozycja, poprzedni rzd), co w sumie stwarza obraz
wiata jako podwjnie oblonej twierdzy;
o Fakty TVN prezentuj wiat policentryczny i zdecydowanie bardziej
rnorodny, serwisy informacyjne uwzgldniaj szersze spektrum ludzkiej
aktywnoci ni tylko polityka, prbujc, oprcz relacjonowania wydarze i
dziaa ekipy rzdzcej, dostarczy wyjanie dotyczcych ich potencjalnych
efektw i skutkw w sferze spoecznej. Trudno jednak w przypadku tej stacji
mwi o neutralnoci prezentowanych stanowisk. Fakty nie ukrywaj swojej
podejrzliwoci, a nawet niechci do politykw i partii rzdzcej. Relacjonujc
ich dziaania maj tendencj do prezentowania obrazu pastwa i jego
instytucji jako niewydolnych oraz nieudolnie rzdzonych, przedstawiciele
obozu wadzy czsto s przedstawiani w negatywnym wietle jako osoby
nierzetelne i nie zawsze o czystych intencjach.
o Wydarzenia Polsatu prezentuj wiat bardziej prosty, zdystansowany do
polityki. Koncentruj si na codziennoci i nie-codziennoci, ale zawsze z
9
perspektywy zwykego czowieka. Wyrane jest tu oddzielenie wiata polityki

od ycia zwykych ludzi tak jakby te sfery nie do koca byy ze sob
powizane. Istotnym elementem w tym wiecie s elementy zakcajce
naturalny bieg rzeczy (przestpcy, ywioy, wypadki losowe), ktrych dziaania
i efekty s podkrelane w celu wzmocnienia sensacyjnoci relacjonowanych
wydarze;
Analiza warsztatu dziennikarskiego Faktw, Wydarze i Wiadomoci pozwolia

zdefiniowa istotne rnice w wykorzystaniu rodkw technicznych w konstrukcji
przekazu dziennikarskiego:
o W przypadku Wiadomoci TVP1 gwnym czynnikiem inspirujcym proces
redakcyjny s dziaania wadz i instytucji pastwowych oraz wane
wydarzenia polityczne. Inne rda inspiracji, maj znaczenie marginalne; w
relacjach dziennikarskich przewaa dwustronny i wielostronny opis zdarze,
jednak rne punkty widzenia s czsto nierwnowane. Blisko poowa
relacji dziennikarskich zawiera okrelenia silnie wartociujce (jednostronne
bd dwustronne), ale nie s one zrwnowaone, co moe sprawia wraenie
mniej lub bardziej zauwaalnej tendencyjnoci przekazu. Znaczco mniejsza,
ni w Faktach i Wydarzeniach, cz newsw zawiera informacje odnonie
potencjalnych skutkw opisywanych zdarze (jednak w tych newsach, gdzie
kwesti t podjto, jest ona ujmowana bardziej szczegowo, analitycznie i
caociowo ni w programach Fakty i Wydarzenia); Widoczny jest take
wikszy odsetek newsw nie opatrzonych komentarzem, jeli za si one
pojawiaj - koncentruj si na dramatycznej stronie zdarze, nieco mniej ni
konkurencja zajmuj si sprawami ludzkimi, za to wyranie czciej pojawiaj
si w nich elementy oceny moralnej.
o w przypadku Faktw TVN odsetek newsw dotyczcych dziaania wadz i
wydarze politycznych jest zauwaalnie mniejsza ni w TVP1. Znaczcy
natomiast jest udzia newsw oryginalnych (na wyczno lub z pierwszej
rki) oraz wiksze ni w pozostaych audycjach zrnicowanie rde
informacji; Fakty wykorzystuj szeroki wachlarz rodkw prezentacji
informacji; nacisk na przesze zdarzenia i zaszoci historyczne jest tu mniej
istotny; w wyjanieniach dotyczcych charakteru zdarze odnotowano wicej
10
ni u konkurencji konfrontacyjnych zestawie wypowiedzi uczestnikw

zdarze
oraz
nacisk
na
kompleksow
analiz
skutkw
sferze
instytucjonalnej i moliwe nastpstwa prezentowanych wydarze dla ycia

spoecznego. Komentarze wystpuj czciej i zazwyczaj s one krytyczne,
kadce nacisk na sprawy ludzkie i dramaturgi zdarze, ale raczej stronice
od moralizatorstwa, chtniej za to uywajce elementw ironii i humoru.
o Wydarzenia (Polsat) zawieraj najmniej newsw dotyczcych
dziaania
wadz i instytucji pastwowych oraz znaczcych wydarze. Rwnoczenie

najwicej w nich newsw, co do ktrych nie mona okreli ani rda
inspiracji ani szczeglnego powodu zajcia si spraw; wyranie czciej ni
pozostae badane audycje Wydarzenia staraj si okreli moliwe
nastpstwa opisywanych zdarze, ale rwnie zawaj je do spodziewanych
zdarze i zmian instytucjonalnych, w nieco mniejszym stopniu uwzgldniajc
skutki spoeczne. Komentarze, pojawiaj si tu czciej ni w Wiadomociach
i rzadziej ni w Faktach - cho zawieraj oceny negatywne, to s one
rwnowaone przez komentarze neutralne, komentarze pozytywne oraz
zawierajce oceny trudne do jednoznacznego sklasyfikowania. Komentarze
kad nacisk na sprawy ludzkie i dramaturgi zdarze, ale nie stroni od
okazjonalnego moralizatorstwa
i przypominania o mocy sprawczej
przypadkw, zdarze losowych, ywiow.
11
PODSUMOWANIE
Celem przeprowadzonego badania byo okrelenie w jakim stopniu serwisy
informacyjne Wiadomoci emitowane w programie TVP1 cechuj si pluralizmem,
bezstronnoci, wywaeniem i niezalenoci oraz innowacyjnoci, wysok jakoci i
integralnoci przekazu, ktre to powinnoci nadawcy publicznego, wynikaj z art. 21pkt. 1 i
2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji. Uwzgldnione w analizie wskaniki
i mierniki nie daj podstaw do caociowej charakterystyki kadej audycji, pozwalaj jednak
na wskazanie pewnego zestawu cech je rnicujcych. Cechy te daj si atwo powiza z
czynnikami zewntrznymi, warunkujcymi ksztat kadej z badanych audycji informacyjnych.
W przypadku Faktw (TVN) i Wydarze (Polsat) czynnikami tymi s z jednej strony odbiorcy,
a z drugiej reklamodawcy. Nadawcy musz wiec dostosowa swj profil tematyczny i
formu redakcyjn do potrzeb swojego audytorium.
Fakty, co potwierdzaj wyniki bada telemetrycznych zwracaj si do ludzi modych i
w rednim wieku, wyksztaconych, aktywnych zawodowo i spoecznie, yjcych w duych
skupiskach miejskich, krytycznie nastawionych do rzeczywistoci, majcych ambicje i plany, ,
cenicych liberalne wartoci i wolno osobist. Tacy odbiorcy oczekuj audycji dynamicznej,
kadcej silny akcent na dramaturgi zdarze i narracyjne zwroty, krytycznej, nie stronicej
od ostrych, nawet skrajnych ocen, rwnowaonych przez ironiczny dystans do zdarze.
Sprawy polityczne i spoeczne interesuj ich w takim zakresie i stopniu, w jakim mog ich
dotyczy lub zaciekawi.
Wydarzenia (Polsat) inaczej widz swoich odbiorcw. Swj przekaz kieruj raczej do
ludzi dojrzaych i starszych, nieco gorzej wyksztaconych, yjcych w mniejszych skupiskach
miejskich i na prowincji, majcych wzgldnie ustabilizowan sytuacj yciow oraz
skromniejsze plany i oczekiwania. S oni bardziej zainteresowani swoimi sprawami ni
polityk i problemami spoecznymi. Chc wiedzie, co si dzieje na wiecie, ale woleliby si
nie denerwowa, bo wikszym zagroeniem dla nich moe by zboczeniec i oprych tu (gdzie
yj) ni skceni politycy tam (w stolicy). Od programu oczekuj, eby im w sposb prosty i
zrozumiay tumaczy rzeczywisto, nie zmuszajc ich do przesadnego zajmowania si
sprawami, ktre ich bezporednio nie dotycz.
Powysza charakterystyka jest uproszczona, jednak nie ma to wikszego znaczenia,
gdy TVN i Polsat dziaaj na swoje konto i ryzyko - to nadawcy prywatni, na ktrych prawo
12
nie nakada adnych szczeglnych zada ani powinnoci. Zdecydowanie inna jest sytuacja
nadawcy publicznego. Dziaa on na mocy ustawy o radiofonii i telewizji, ktra stawia przed
nim okrelone zadania i nakada szereg powinnoci, zdefiniowanych w cytowanym wyej
artykule 21 ustawy, a jego programy z mocy ustawy maj by kierowane do ogu
spoeczestwa oraz spenia okrelone w ustawie kryteria merytoryczne i jakociowe.
Zadaniem regulatora krajowego, czyli KRRiT jest nadzorowanie waciwego stosowania si do
przepisw art. 21 art. Jednak po ostatniej epizodycznej nowelizacji ustawy kontrol nad
mediami publicznymi przej minister Skarbu Pastwa, czyli polityk i przedstawiciel partii
rzdzcej. Ta nowa sytuacja skomplikowaa sytuacj dziennikarzy i pozostaych pracownikw
mediw publicznych, ktrzy musz dziaa w swoistym systemie dwuwadzy: nominalnie
wadzy prawa (ustawa), realnie wadzy politycznych nominatw. Ta zmiana sytuacji wymaga
poczynienia istotnego zastrzeenia. Ot wyniki analizy zawartoci programu Wiadomoci
daj podstaw do jego krytycznej oceny. Chodzi nie tylko o zastrzeenia wynikajce z
analizie ilociowej, ale take o zauwaalne naruszenia wymogu dziennikarskiej rzetelnoci, o
czym mowa w czci raportu zawierajcej jakociow analiz wybranych newsw. Jednak
uwzgldniajc zoono obecnej sytuacji nie sposb jednoznacznie okreli adresata tych
zastrzee. Trzymajc si zatem litery prawa, uwagi te naley kierowa pod adresem
produktu, czyli Wiadomoci jako takich, czyli ukazujcego si na ekranie wytworu instytucji.
Jeli wobec powyszego za podstaw przyj kryteria oceny wynikajce z art. 21
ustawy o radiofonii i telewizji, to stwierdzi naley, e:
Wymg pluralizmu informacji i punktw widzenia w analizowanych wydaniach

Wiadomoci realizowany by w zakresie ograniczonym (pod wzgldem ilociowym, tj.
punktw widzenia, i jakociowym, rwnowanego traktowania rnych punktw
widzenia), co wynika z analizy obrazu wiata przedstawionego w newsach i analizy ich
cech formalnych (warsztatowych). W newsach dotyczcych wydarze politycznych
uwzgldniano gosy opozycji parlamentarnej, jednak zwykle byy to wypowiedzi
krtsze i bardziej oglne, funkcjonujce w przekazie na zasadzie: opozycja jak zwykle
atakuje rzd i nie ma nic konkretnego do zaproponowania, a ewentualne propozycje
(np. projekt PO w sprawie Rodzina 500+) zgasza jedynie dla propagandowego efektu.
Ograniczenie pluralizmu informacji w analizowanym okresie charakteryzuje m.in.
sposb relacjonowania protestu przed paacem prezydenta RP przeciwko nowelizacji
ustawy o policji. Protest pokazano poprawnie, ale relacja reportera staraa si
13
odwrci uwag od jego istoty i zdyskredytowa protestujcych. W efekcie widz nie

uzyska rzeczowej informacji o celach protestujcych.
Wymg bezstronnoci relacji w adnej istotnej kwestii politycznej nie zosta

dotrzymany. Przykadem braku bezstronnoci (omwionym szczegowo w analizie
jakociowej) bya relacja z powoania przez min. A. Macierewicza tzw. podkomisji
smoleskiej, zrealizowana cakowicie z perspektywy ministra, pomijajca i ukrywajca
wszelkie okolicznoci, ktre mogyby podway wiarygodno jego deklaracji, co
dobitnie wyeksponoway media komercyjne.
O tym, e wymg wywaenia nie jest przestrzegany wiadcz wyniki analizy struktury
tematycznej newsw, konstrukcji wiata w nich przedstawionego, a take wyniki
analizy warsztatowej. Wszystkie one w mniejszym lub wikszym stopniu dowodz
tendencyjnoci relacji dotyczcych polityki, ktra dominowaa w analizowanych
wydaniach Wiadomoci.
Wymg niezalenoci zosta naruszony w sposb jednoznaczny
przynajmniej w
dwch przypadkach. Jeden dotyczy insynuacji pod adresem D. Tuska (w zawizku z

wizyt D. Camerona w Warszawie), drugi relacji na temat wywiadu T. Arabskiego
(szczegy w omwieniu i podsumowaniu analizy jakociowej). Materiay w takim
ksztacie nie powinny zosta zakwalifikowane do emisji.
Wreszcie wymg innowacyjnoci i wysokiej jakoci przekazu. O tym, e Wiadomoci

nie troszcz si naleycie o jako przekazywanych newsw, wiadcz wyniki analizy
warsztatu dziennikarskiego (omwione i podsumowane w czci raportu dotyczcej
analizy konstrukcji newsw).
Oprcz tego, co stwierdzono wyej, wyniki analizy zawartoci Wiadomoci daj te podstawy
do uznania, e rwnie inne powinnoci i oczekiwania zwizane z mediami publicznymi nie s
naleycie realizowane, np. w zakresie edukacji obywatelskiej, sprzyjaniu swobodnemu
ksztatowaniu si pogldw obywateli, formowaniu si opinii publicznej, itp. W ekspertyzie
wspomniano o tym marginalnie, bo wykracza to poza jej przedmiotowy zakres.
14
TEMATYKA AUDYCJI INFORMACYJNYCH

W audycjach objtych analiz znalazy si 224 newsy, w tym: w Wiadomociach TVP1
71newsw; w Faktach TVN 73 newsy; a w Wydarzeniach Polsatu 80 newsw.
Lokalizacja przestrzenna newsw

Pierwsze i podstawowe informacje zawarte w newsach, ktre warunkuj prawidowy
ich odbir, powinny dotyczy lokalizacji przestrzennej opisywanych zdarze oraz
jednoznacznie wskazywa przedmiot (temat) relacji. Wyniki analizy zawartoci tych dwch
skadnikw newsw pokazuj tabele 1, 2, 3.
Tabela 1. Lokalizacja przestrzenna newsw ogem
TVN Fakty
kraj Polska z polskiej
perspektywy
Liczebno
kraj Polska z innej

perspektywy
Liczebno
kraj-zagranica Polska a inne

kraje, organizacje
midzynarodowe z polskiej
perspektywy
Liczebno
kraj-zagranica Polska a inne

kraje, organizacje
midzynarodowe z innej
perspektywy
Liczebno
zagranica inne kraje z polskiej

perspektywy
Liczebno
zagranica inne kraje z innej

perspektywy
Liczebno
Liczebno
Wiadomoci
Ogem
48
Polsat
Wydarzenia
52
42
142
65,80%
65,00%
59,20%
1,40%
1,20%
1,40%
11
9,60%
6,20%
15,50%
2,70%
1,20%
1,40%
10
13,70%
11,20%
8,50%
13
11
8,20%
16,20%
15,50%
73
80
71
23
25
30
224
15
Tabela 2. Lokalizacja przestrzenna newsw kraj
TVN Fakty
oglnokrajowe
Liczebno
regionalne
Liczebno
29
60,40%
lokalne
Liczebno
Liczebno
Polsat
Wydarzenia
31
Wiadomoci
Ogem
28
88
59,60%
66,70%
62,00%
14
8,30%
11,50%
9,50%
9,90%
15
15
10
40
31,20%
28,80%
23,80%
28,20%
48
52
42
142
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Tabela 3. Lokalizacja przestrzenna newsw - zagranica
TVN Fakty
cay wiat
Liczebno
caa Europa
Liczebno
oglnie Unia
Europejska
Liczebno
Niemcy
Liczebno
Wielka Brytania
Liczebno
Wochy
Liczebno
Belgia
Liczebno
Holandia
Liczebno
Austria
Liczebno
Rosja
Liczebno
Stany
Zjednoczone
Liczebno
Syria
Liczebno
Turcja
Liczebno
Wgry
Liczebno
inne kraje Unii
Liczebno
Wiadomoci
Ogem
Polsat
Wydarzenia
0
15,40%
0,00%
0,00%
3,80%
6,90%
0,00%
7,70%
3,40%
20,00%
15,40%
24,10%
13,30%
11,50%
6,90%
6,70%
0,00%
0,00%
3,30%
0,00%
3,40%
0,00%
0,00%
0,00%
3,30%
3,80%
0,00%
0,00%
3,80%
10,30%
13,30%
15,40%
13,80%
6,70%
3,80%
6,90%
3,30%
0,00%
0,00%
10,00%
3,80%
0,00%
3,30%
3
9
15
7
1
1
1
1
8
10
4
3
2
1
16
Europejskiej
kraje europejskie
spoza Unii
Europejskiej
Liczebno
Watykan
Liczebno
Tajwan
Liczebno
Szwecja
Liczebno
Liczebno
0,00%
3,40%
0,00%
3,80%
6,90%
10,00%
0,00%
3,40%
0,00%
7,70%
6,90%
3,30%
3,80%
3,40%
3,30%
26
29
30
1
5
3
85
Uwagi do tabeli 1
We wszystkich analizowanych audycjach informacyjnych zdecydowanie dominuj

informacje dotyczce spraw krajowych ujmowanych z polskiej perspektywy. Relatywnie
najwicej jest ich w Faktach (68,5%), a najmniej w Wiadomociach (60,6%), jednak
Wiadomoci niweluj t rnic du liczb informacji dotyczcych relacji Polska-zagranica
(16,9%), czemu z kolei najmniej uwagi powicaj polsatowskie Wydarzenia (7,4%). Pod
wzgldem rozkadu newsw wedle kategoryzacji: informacje krajowe informacje dotyczce
relacji kraj/zagranica informacje zagraniczne najbardziej spolaryzowane s Wydarzenia
(66,2% - 7.4% - 26.2%), a najbardziej zrwnowaone Wiadomoci (60.6% - 16.9% - 22.5%).
Fakty zajmuj pozycj poredni, z wyran dominacj informacji krajowych.
Uwagi do tabeli 2
Rozkad informacji krajowych ze wzgldu na skale odniesienia: oglnokrajowe

regionalne lokalne (tabela 2) rni si w analizowanych audycjach w stopniu minimalnym,
nie majcym istotnego znaczenia. We wszystkich programach rozkad ten oscyluje w
proporcjach 60-10-30. W Wiadomociach (TVP1) proporcje te ulegaj zauwaalnemu
zachwianiu na niekorzy tematyki lokalnej (w proporcjach 67 9 23).
Uwagi do tabeli 3
Dokadne rozgraniczenie w analizowanych audycjach
tematyki krajowej od
zagranicznej nie byo moliwe, gdy w niektrych newsach wanie ten zwizek by istotnym
tematem relacji, dlatego jednoznaczne okrelenie przestrzennego odniesienia informacji te
nie byo atwe. W tabeli 3 wskazano wic tyle odniesie terytorialnych jakie wyranie w
newsach podano, np. gdy bya mowa o Unii Europejskiej paday okrelenia Bruksela,
17
Strasburg oraz nazwy rnych pastw i stolic, jednak cao klasyfikowano jako Unia
Europejska, bo to okrelenie padao najczciej.
We wszystkich analizowanych audycjach tematyka zagraniczna bya podejmowana w
bardzo ograniczonym zakresie i w wikszoci przypadkw w powizaniu ze sprawami
krajowymi i wielk polityk (wizyta w Polsce Camerona, Szydo na Wgrzech, konferencja
ministrw obrony krajw NATO, konferencja w Turcji w sprawie kryzysu migracyjnego). Std
dua zbieno odniesie terytorialnych u
wszystkich trzech nadawcw. Odniesienia
terytorialne nie zwizane z polityk nieco czciej pojawiay si w audycjach nadawcw

niepublicznych i dotyczyy zdarze z dziedziny rozrywki (np. Super Bowl w St.
Zjednoczonych), katastrof (Niemcy) czy klsk ywioowych (Tajwan). W informacjach
nadawcy publicznego blisza i dalsza zagranica pojawiaa si gwnie w kontekcie
problemw politycznych. Poniewa w Wiadomociach tematyki politycznej byo ich wicej
ni w Faktach i Wydarzeniach, znalazo to odzwierciedlenie w liczbie informacji o wiecie
zewntrznym.
Tematyka newsw
W analizowanym okresie (4-11 lutego 2016) uwaga wydawcw we wszystkich
stacjach koncentrowaa si gwnie wok aktualnych wydarze inspirowanych dziaaniami
rzdu. W tym okresie szczegowo relacjonowano wizyt B. Szydo w Londynie i w
Budapeszcie oraz rewizyt D. Camerona w Warszawie. Krytykowano efekty unijnej polityki
imigracyjnej na tle narastajcego kryzysu humanitarnego zwizanego o ogromn liczb
uchodcw w Europie. Wanym wydarzeniem, silnie przycigajcym uwag w tym okresie
bya te wizyta Komisji Weneckiej na tle narastajcego kryzysu konstytucyjnego i
wewntrznych sporw z opozycj. Na gruncie lokalnym wszystkie stacje szczegowo
rozliczay dziaania rzdu w obszarze wypeniania wyborczych zapowiedzi i obietnic. Na
pierwszy plan wysuwaa si debata dotyczca programu 500 plus, podpisanie przez
prezydenta tzw. ustawy policyjnej oraz wprowadzenia podatku bankowego, planw
zwizanych z podatkiem handlowym i spoecznych protestw wok tych inicjatyw. Istotnym
wydarzeniem okazao si te utworzenie podkomisji ds. wyjanienia katastrofy smoleskiej.
Oprcz tego w gwnych wydaniach programw informacyjnych pojawiay si doniesienia
na temat aktualnych wydarze lokalnych, takich jak wypadki i przestpstwa (trzsienie ziemi
na Tajwanie, morderstwo modej kobiety w Warszawie i poszukiwania sprawcy, Kajetana P.,
18
50 edycja rozgrywek Super Bowl w USA itp.). Szczegowy spis tematw wraz z informacj i
iloci czasu powiconego w kadej ze stacji prezentuje tabela 4 oraz 5.
Tabela 4. Spis tematw pojawiajcych si gwnych wydaniach programw informacyjnych
TEMATYKA NEWSW
TVN Fakty
Dziaalno rzdu
Liczebno
Dziaanie pastwa i instytucji
Liczebno
Epidemia grypy
Liczebno
Protestujcy grnicy
Liczebno
Proces w sprawie katastrofy w

kopalni Halemba
Liczebno
HEJT w Internecie
Liczebno
Historia, pami
Liczebno
Kryzys imigracyjny
Liczebno
informacje gospodarcze
Liczebno
Sprawa Kajetana P.
Liczebno
Karnawa w Kolonii
Liczebno
Komisja Wenecka w Polsce
Liczebno
Kryzys konstytucyjny
Liczebno
Kultura
Liczebno
NATO
Liczebno
Podatek handlowy
Liczebno
Program 500 plus
Liczebno
Przestpstwa lokalne
Liczebno
Podkomisja smoleska
Liczebno
TVP
Wiadomoci
15
Ogem
11
Polsat
Wydarzenia
6
15,10%
7,50%
21,10%
14,30%
32
11
5,50%
5,00%
4,20%
4,90%
1,40%
1,20%
0,00%
0,90%
1,40%
1,20%
1,40%
1,30%
0,00%
1,20%
1,40%
0,90%
0,00%
2,50%
0,00%
0,90%
0,00%
1,20%
5,60%
2,20%
22
8,20%
8,80%
12,70%
9,80%
2,70%
1,20%
0,00%
1,30%
10
5,50%
7,50%
0,00%
4,50%
4,10%
1,20%
1,40%
2,20%
4,10%
2,50%
4,20%
3,60%
1,40%
2,50%
2,80%
2,20%
16
4,10%
7,50%
9,90%
7,10%
1,40%
1,20%
4,20%
2,20%
4,10%
3,80%
2,80%
3,60%
2,70%
3,80%
5,60%
4,00%
20
11,00%
11,20%
4,20%
8,90%
11
5,50%
3,80%
5,60%
4,90%
19
Soft news lokalny
Liczebno
Ubezpieczenie turystyczne
Liczebno
Ustawa Policyjna
Liczebno
Wizyta Camerona
Liczebno
Wypadek lokalny
Liczebno
Liczebno
17
6,80%
10,00%
5,60%
7,60%
1,40%
0,00%
0,00%
0,40%
1,40%
1,20%
1,40%
1,30%
1,40%
1,20%
1,40%
1,30%
10
21
11,00%
12,50%
4,20%
9,40%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Tabela 5. rednia liczba sekund na temat
TVN Fakty
Dziaalno rzdu
167,36
Polsat
Wydarzenia
176,17
Dziaanie Pastwa i instytucji
141,25
127,75
TVP
Wiadomoci
156,07
Ogem
163,72
179,33
146,73
Epidemia grypy
156
42
Grnicy
194
171
195
186,67
Halemba
131
161
146
HEJT w internecie
138
Historia
99
138
144
135,25
137
Imigranci
115,83
116,71
158,22
133,45
Informacje gospodarcze
130,5
162
141
Kajetan P
138,25
173,83
159,6
Karnawa w Kolonii
143
100
138
133,4
Komisja Wenecka
194
204,5
267,67
224,25
Kryzys konstytucyjny
195
192,5
171
184,4
92,67
104,17
148
121,19
Kultura
NATO
42
53
115,33
88,2
Podatek handlowy
166
150
125
149,75
Program 500 plus
191,5
192,33
215,75
202,56
132
128,22
143,33
132
przestpstwo lokalne
247,25
177,67
131,75
186,27
Soft news lokalny
Smolesk
145
108,75
150,75
129,29
Ubezpieczenie turystyczne
170
Ustawa Policyjna
184
170
177
203
188
Wizyta Camerona
217
180
212
203
Wypadek lokalny
114,63
117,5
127
117,76
Ogem
149,73
138,03
159,63
148,69
20
Uwagi do tabeli 4 i 5
Porwnujc rozkad tematyki najczciej poruszanej w poszczeglnych stacjach wida

istotne rnice w wadze przykadanej do poszczeglnych tematw. I tak TVP silniej
koncentruje si na tematach dotyczcych sytuacji politycznej w kraju, podczas gdy pozostali
nadawcy prezentuj szersze spektrum wydarze, ktre jednak
traktowane s
pycej.
Szczeglnie wyranie wida to w porwnaniach rednich czasw powiconych na

omwienie poszczeglnych tematw. Wizycie Komisji Weneckiej w Wiadomociach
powicono wicej czasu ni w przypadku pozostaych stacji, zaznaczajc inicjatyw
polskiego rzdu w sprowadzeniu Komisji celem poznania jej stanowiska. Opisywanie polskich
stara o rozmieszczenie baz NATO na wschodniej granicy Unii byo
tematem, ktry
przewija si wielokrotnie w rnych doniesieniach (wizyta Camerona, decyzja Obamy o

przeznaczeniu budetu na rozbudow infrastruktury wojskowej itp.). Tematy te pojawiay si
czsto w poczeniu z informacjami odnoszcymi si do zaszoci historycznych na linii
Polska-Rosja. Na przykad materia z 11 lutego na temat obawy Augustowskiej poprzedzony
zosta informacjami o planach dotyczcych wzmocnienia wschodniej flanki NATO, natomiast
materia z 4 lutego o tym, e Rosjanie bez powodu blokuj zarzuty wobec rosyjskich
kontrolerw lotu
wyemitowany zosta wkrtce po newsie o deklaracjach B. Obamy
dotyczcych wsparcia NATO. Zauwaalna jest wyrana tendencja do czenia tematw w

newsach Wiadomoci przykadem moe by silnie eksponowany temat zagroenia ze
strony islamskich imigrantw, ktry nawet jeeli dotyczy wydarze, czy te miejsc do
odlegych od Polski, pokazywany jest w lokalnym kontekcie: materia z 4 lutego na temat
rodkw bezpieczestwa przedsiwzitych w Kolonii (wydarzenia z nocy sylwestrowej)
poprzedzony zosta newsem na temat poczucia zagroenia wrd polskich mieszkacw
przygranicznych miasteczek. Stad te zwraca uwag fakt wyranie duszych newsw
okrelonej tematyki w wydaniach Wiadomoci w porwnaniu z Faktami i Wydarzeniami.
Czasem odbywa si to kosztem liczby poruszanych tematw (np. brak informacji na temat
zbrodni Kajetana P., skrcenie relacji z wizyty Prezydenta w szkole w Lubiniu, tj. brak
informacji o demonstracji KOD przed szko, ktr odwiedza, o czym doniosy zarwno
Polsat jak i TVN).
Proste zestawienie gwnych tematw nie oddaje caej zoonoci
informacji
zawartych w newsach. Struktura tematyczna kadego z newsw moe by, i bywa, zoona,
21
czsto czy w tej samej relacji rne tematy (wydarzenia lub problemy) i wtki. Aby peniej
ukaza ten aspekt analizy i uchwyci zoono zawartoci newsw, w analizie zastosowano
rozbudowan kategoryzacj tematyki informacji. Za jej podstaw przyjto podzia na cztery
zasadnicze dziedziny tematyczne: polityka, gospodarka/ekonomia, kultura, ycie spoeczne,
w obrbie ktrych wyszczeglniono szereg subkategorii (wtki tematyczne). W rezultacie
jeden news mg by kodowany w tylu kategoriach i subkategoriach tematycznych, ile
odrbnych
tematw i/lub wtkw
w nim poruszono. Szczegowy wykaz kategorii i
subkategorii tematycznych pokazuj tabele: 6, 7, 8 i 9.

Tabela 6. Tematyczna zoono newsw
TVN Fakty
Polsat Wydarzenia
TVP Wiadomoci
wtki (newsy)
wtki (newsy)
wtki (newsy)
109 (42)
92 (39)
125 (52)
Tematyka gospodarcza
12 (6)
16 (10)
16 (12)
Tematyka kulturalna
11 (11)
16 (12)
15 (11)
Tematyka polityczna
Tematyka spoeczna
52 (39)
55 (47)
40 (28)
Razem: watki (newsy)
184 (98)
179 (108)
196 (103)
Oglna liczba newsw
73
80
71
2,6 (1.3)
2.2 (1.3)
2.8 (1.5)
Wspczynnik zoonoci
tematycznej newsa
Uwagi do tabeli 6
Tabela przedstawia syntetyczne wskaniki zoonoci tematycznej newsw w

poszczeglnych audycjach. Wskaniki te pokazuj, jak wiele tematw oraz odrbnych
wtkw (czsto dotyczcych rnych dziedzin) pojawia si w przecitnym newsie. Liczby
przed nawiasem wskazuj, ile wtkw tematycznych z danej dziedziny znalazo si w
analizowanych newsach, a liczby w nawiasie wskazuj, w ilu newsach te wtki si pojawiy.
Odnoszc te wskazania do liczby newsw, uzyskano wspczynnik zoonoci struktury
tematycznej przecitnego newsa.
Tabela 6 pokazuje, e najbardziej zoona jest struktura tematyczna newsw w
Wiadomociach(TVP1) w 71 newsach poruszono tam 103 rne tematy i 196 wtkw
tematycznych, co daje odpowiednio wspczynnik zoonoci: 1,5 dla tematw i 2,8 dla
wtkw tematycznych. Struktura tematyczna Wydarze(Polsat) jest prostsza , zwaszcza gdy
idzie o liczb poruszanych wtkw (2.2). Struktura tematyczna Faktw (TVN) jest zbliona do
Wiadomoci, cho nieco prostsza. Naley podkreli, e w kadej audycji
byo szereg
22
newsw poruszajcych jeden temat i jeden wtek, a take szereg newsw poruszajcych
kilka tematw (nawet 4) i kilka rnych wtkw. Mona zaoy, e najbardziej zoone
tematyczne newsy (pojawiajce si w Wiadomociach czciej ni w Faktach
Wydarzeniach) byy trudne w odbiorze dla widzw starszych i gorzej wyksztaconych (a jak
dowodz badania telemetryczne, tych jest najwicej wrd widzw TVP1).
Tabela 7. Tematyka informacji tematyka polityczna
TVN Fakty
polityka midzynarodowa,
konferencje, spotkania, instytucje
midzynarodowe
Liczebno
polityka zagraniczna, kontakty z

innymi pastwami, instytucjami
midzynarodowymi
Liczebno
dziaalno centralnych wadz i

instytucji politycznych, prezydent,
parlament, rzd, premier, ministrowie
Liczebno
dziaalno wadz i instytucji

samorzdowych, regionalnych,
lokalnych
Liczebno
dziaanie instytucji UE, parlament,

komisja, komisarze, eurodeputowani
ochrona prawa oraz adu i porzdku
publicznego, sdy, policja
armia i siy zbrojne, w kraju i za
granic
partie i ugrupowania sprawujce
wadz, organy, przedstawiciele
Liczebno
Liczebno
Liczebno
Liczebno
partie i ugrupowania opozycyjne,

organy, przedstawiciele
Liczebno
osobistoci polityczne, eksperci
Liczebno
demonstracje publiczne, dziaanie

instytucji i grup obywatelskich
Liczebno
wojna, konflikty zbrojne
Liczebno
terroryzm
Liczebno
Wiadomoci
Polsat
Wydarzenia
4
4,80%
10,30%
13,50%
14,30%
10,30%
7,70%
25
21
26
59,50%
53,80%
50,00%
11,90%
7,70%
3,80%
2,40%
2,60%
1,90%
13
10
10
31,00%
25,60%
19,20%
2,40%
2,60%
7,70%
12
10
28,60%
17,90%
19,20%
12
19,00%
23,10%
23,10%
14,30%
10,30%
3,80%
10
23,80%
17,90%
9,60%
2,40%
2,60%
5,80%
2,40%
0,00%
3,80%
Ogem
13
14
72
10
33
29
29
12
22
5
3
23
wsppraca w instytucjami
europejskimi, innymi ni Unijne
Liczebno
wspdziaanie z NATO
Liczebno
migracje, problemy uchodcw
Liczebno
lustracja, IPN, rozliczenia z

przeszoci
Liczebno
ycie prywatne, towarzyskie polityka,

jego rodziny
Liczebno
inna wana tematyka

realizacja wyborczych obietnic
Liczebno
Liczebno
Liczebno
4,80%
2,60%
7,70%
4,80%
10,30%
9,60%
12
11,90%
17,90%
23,10%
9,50%
5,10%
13,50%
2,40%
5,10%
1,90%
0,00%
0,00%
5,80%
9,50%
10,30%
9,60%
42
39
52
11
24
13
3
13
133
Tabela 8. Agenda tematyki politycznej
TVN Fakty
Polsat Wydarzenia
TVP1 Wiadomoci
Dziaalno centralnych organw

wadzy politycznej (59,5%)

wadzy politycznej (53.8%)

Wadzy politycznej (50,0%)
Ochrona prawa i adu, sdy,

policja (TK) (31,0%)

policja (TK) (25.6%)
Partie i ugrupowania opozycyjne

(23,1%)
Partia sprawujca wadz (28,6%)

(23.1%)
Migracje, uchodcy (23,1%)
Demonstracje i protesty publiczne

(23,8%)
Partia sprawujca wadz (17.9%)

policja (TK) (19,2%)

(19%)
Demonstracje i protesty publiczne

(17.9%)
Partia sprawujca wadz (19,2%)
Polityka zagraniczna: instytucje

midzynarodowe
(14,3%)
Migracje, uchodcy (17.9%)
Polityka zagraniczna:
konferencje (13,5%)
wizyty,
Lustracja, IPN, rozliczenia

przeszoci (13,5%)
24
Uwagi do tabel 7, 8
Tematyka
polityczna
dominuje
we
wszystkich
analizowanych
audycjach
informacyjnych. Najbardziej w Wiadomociach (TVP1), gdzie na 71 newsw a w 52

pojawiaj si kwestie polityczne. Relatywnie najmniej upolitycznione s newsy w
Wydarzeniach (Polsat), w ktrych polityka pojawia si tylko w poowie newsw (w 39
spord 80), ustpujc miejsca tematyce spoecznej. Fakty (TVN) zajmuj pozycj poredni
(na 73 newsy polityka pojawia si w 42).
We wszystkich analizowanych audycjach przewaaa tematyka dotyczca dziaania
centralnych organw wadzy politycznej (prezydent, sejm, senat, rzd, premier, ministrowie),
take wikszo pozostaych newsw o tematyce politycznej obracaa si wok tych samych
spraw i problemw, lecz ukad tematw zajmujcych kolejne pozycje (wg czstotliwoci
pojawiania si w newsach) rni analizowane audycje.
O ile pod wzgldem stopnia zoonoci tematycznej newsw najbardziej
przeciwstawne s Wiadomoci (TVP1) i Wydarzenia (Polsat), to pod wzgldem agendy
politycznej (hierarchii wanoci) najbardziej rni si Fakty (TVN) i Wiadomoci (TVP1).
Fakty wicej uwagi powicay: sporowi wok Trybunau Konstytucyjnego, krytyce
partii sprawujcej wadz, protestom i demonstracjom ulicznym w obronie Trybunau
Konstytucyjnego oraz przeciw podatkowi handlowemu (protest sieci handlowej Lewiatan). W
relacjach tych dominoway negatywne oceny dziaania wadz i partii rzdzcej.
Wiadomoci wicej uwagi powicay dziaaniom partii i ugrupowa opozycyjnych
oraz problematyce uchodcw i migracji, oba te zagadnienia nawietlajc negatywnie, a nie
w sposb rzeczowy i bezstronny. Krytyk opozycji zawieray cytowane wypowiedzi
przedstawicieli rzdu, partii rzdzcej i komentatorw, natomiast negatywny stosunek do
uchodcw wyraay relacje z protestw przeciwko imigrantom w rnych miastach Europy.
Mimo cytowania do ostrych i jednoznacznych stwierdze przedstawicieli opozycji
krytykujcych rzd i parti rzdzc, to pod wzgldem dugoci i rozbudowania wypowiedzi
w relacjach politycznych Wiadomoci przewaay opinie, zarzuty i oceny zdecydowanie
krytyczne wobec partii i ugrupowa opozycyjnych, zwaszcza PO (bardziej szczegowo
poka to przykady analizy jakociowej w dalszej czci ekspertyzy). Ich wyrazisto i
nagromadzenie wiadcz o braku zrwnowaenia odmiennych opinii i pogldw przy
relacjonowaniu przez Wiadomoci zmaga politycznych obozu rzdzcego i szeroko
ujmowanej opozycji (parlamentarnej i pozaparlamentarnej, tj. dziaa KOD-u). Naley to
25
podkreli, gdy krytyka obozu rzdzcego w Faktach, jakkolwiek wyrazista, nie stanowi
naruszenia prawa, natomiast stronniczo wielu relacji politycznych w Wiadomociach
koliduje z ustawowymi powinnociami nadawcy publicznego (zawartymi w art. 21 ustawy o
radiofonii i telewizji).
Tematyka polityczna w Wydarzeniach (Polsat) zarwno pod wzgldem ilociowym,
jak te sposobu jej ujmowania, sytuuje si pomidzy Faktami a Wiadomociami, cho bliej
jej do Faktw ni Wiadomoci. Jest krytyczna wobec poczyna rzdu i partii rzdzcej, ale nie
uywa tak kategorycznych i agresywnych cytatw politykw, jakie pojawiaj si w Faktach i
Wiadomociach Wykorzystanie wypowiedzi ekspertw w Wydarzeniach take zdarza si
rzadziej ni w innych programach.
26
Tabela 9. Tematyka informacji tematyka gospodarcza/ekonomiczna
TVN Fakty
krajowe instytucje finansowe,
kursy akcji i walut, gieda,
bank centralny, instytucje
nadzorujce, fundusze
inwestycyjne
Liczebno
podatki, opaty
Liczebno
korporacje midzynarodowe i
kapita obcy
Liczebno
budownictwo i infrastruktura,
drogi, budownictwo
mieszkaniowe, obiekty
publiczne
Liczebno
energetyka, przemys
wydobywczy, zasoby
naturalne
Liczebno
produkcja przemysowa,
przedsibiorstwa, small
business
Liczebno
handel i usugi, reklama,

promocja
Liczebno
rynek pracy, bezrobocie,

emigracja, zasiki, polityka
zatrudnienia
Liczebno
konsumpcja, ceny, zarobki,

renty, emerytury, warunki
bytowe ludnoci
Liczebno
prawa pracownicze, strajki,

akcje protestacyjne
Liczebno
odszkodowania od pastwa
Liczebno
Liczebno
Wiadomoci
Polsat
Wydarzenia
0
0,00%
0,00%
8,30%
50,00%
40,00%
16,70%
16,70%
10,00%
0,00%
0,00%
0,00%
8,30%
16,70%
10,00%
8,30%
0,00%
0,00%
8,30%
50,00%
50,00%
25,00%
16,70%
30,00%
25,00%
16,70%
10,00%
16,70%
16,70%
10,00%
16,70%
16,70%
0,00%
0,00%
10
12
Ogem
1
9
2
11
1
28
27
Uwagi do tabeli 9
W analizowanych programach tematyka gospodarcza i ekonomiczna zesza na

dalszy plan, cho stanowia istotny element dwch kwestii politycznych: batalii wok
ustawy Rodzina 500+ oraz protestu wacicieli sklepw zrzeszonych w sieci Lewiatan
przeciwko oboeniu ich podatkiem, ktry w pierwotnym zaoeniu mia by wymierzony
tylko w hipermarkety i sklepy wielkopowierzchniowe.
W Faktach (TVN) tylko te dwa tematy gospodarcze pojawiy si wicej ni raz.
W Wydarzeniach (Polsat) wicej ni jeden raz zostay podniesione, oprcz
wymienionych wyej dwch tematw, jedynie kwestie rynku pracy, bezrobocia i polityki
zatrudnienia. Wiadomoci (TVP1), gdzie tematyka gospodarcza pojawia si
w 12
newsach, a pi tematw ekonomicznych poruszyy wicej ni jeden raz: oprcz tych,

ktrymi zajmoway si Fakty i Wydarzenia, dwukrotnie mwiono na temat konsumpcji,
zarobkw, emerytur i warunkw bytowych ludnoci, a take praw pracowniczych i akcji
protestacyjnych. Protest sklepikarzy z sieci Lewiatan, zosta w Wiadomociach
potraktowany znacznie agodniej (jako problem bliski rozwizaniu), ni w pozostaych
audycjach (zwaszcza w Wydarzeniach, ktre powiciy protestowi najwicej miejsca).
Rwnie protest grnikw, domagajcych si wypacenia 14. pensji, zosta przedstawiony
w Wiadomociach agodnie, nie jako suszne dania grnikw i zwizkowcw (jak
wczeniej, w kampanii wyborczej zwyk to czyni PiS), lecz jako cz wikszej caoci,
jak jest trudna sytuacja zaduonego grnictwa, ktr trzeba jako rozwiza i rzd z
pewnoci wie, jak to zrobi.
Wiadomoci i Wydarzenia odnotoway wystpienia szefw najwaniejszych
bankw przed komisj sejmow z powodu wysokich i wci rosncych opat za rozmaite
transakcje, patnoci i przelewy, jednak to kwestia epizodyczna i tak zostaa
potraktowana.
28
Tabela 10. Tematyka informacji tematyka kulturalna
TVN Fakty
dziaalno instytucji naukowobadawczych
Liczebno
wybitni naukowcy, osignicia

naukowo-badawcze
Liczebno
nowe technologie, wynalazki,

rozwizania techniczne lub
organizacyjne
Liczebno
szkolnictwo, edukacja
Liczebno
dziaalno instytucji tworzcych

lub upowszechniajcych kultur,
imprezy
Liczebno
wybitni artyci, dziea, osignicia

artystyczne
Liczebno
zabytki, ochrona dziedzictwa

kultury, tematyka historyczna
Liczebno
dziaalno kocioa, organizacji

religijnych, wiernych
Liczebno
instytucje i imprezy rozrywkowe,

koncerty
Liczebno
sport, imprezy sportowe
Liczebno
gwiazdy rozrywki, sportu, celebryci
Liczebno
media masowe, literatura

popularna, prasa, radio, kino,
telewizja, Internet
Liczebno
turystyka, rekreacja, instytucje i

aktywnoci czasu wolnego
Liczebno
Liczebno
Wiadom
oci
Polsat
Wydarze
nia
0
0,00%
0,00%
9,10%
18,20%
0,00%
0,00%
9,10%
0,00%
0,00%
18,20%
8,30%
18,20%
0,00%
8,30%
9,10%
0,00%
8,30%
18,20%
0,00%
16,70%
18,20%
0,00%
16,70%
18,20%
18,20%
25,00%
9,10%
27,30%
16,70%
9,10%
0,00%
16,70%
18,20%
0,00%
8,30%
9,10%
9,10%
8,30%
0,00%
11
12
11
Ogem
5
2
6
4
2
34
Uwagi do tabeli 10
W gwnych wydaniach audycji informacyjnych szeroko ujmowana tematyka

kulturalna (obejmujca dokonania, wydarzenia i dziaania ludzi lub instytucji w rnych
29
dziedzinach twrczoci artystycznej, rozrywki, nauki i edukacji, religii, ochrony dziedzictwa

oraz w mediach masowych, sporcie i rekreacji) zazwyczaj znajduje si na kocu, nie tylko ze
wzgldu na jej umiejscowienie w strukturze programu, ale zwaszcza ze wzgldu na jej
epizodyczny, zgoa ladowy udzia. Tym razem w obu stacjach niepublicznych minimalnie
wyprzedzia tematyk gospodarcz (tej byo wyjtkowo niewiele), ale w audycjach nadawcy
publicznego znalaza si na kocu.
Znaczna cz tematyki zaliczanej do tej kategorii to kilka zdarze zagranicznych:
festyny karnawaowe w Niemczech, fina Super Bowl w St. Zjednoczonych, festiwal filmowy
w Berlinie oraz uroczystoci religijne w Watykanie powicone ojcu Pio.
Jedyny temat krajowy, ktry poruszyli wszyscy nadawcy, to kopoty z dobrymi
zmianami w sferze owiaty, a konkretnie z szeciolatkami i likwidacj gimnazjw. Fakty
wskazay, e Koci zajmuje w kwestii gimnazjw inne stanowisko ni rzd, a Wiadomoci,
e tam, gdzie samorzdy dobrze dziaaj, obie zmiany si udadz. Wiadomoci naday relacj
z wizyty prezydenta Dudy, w szkole, ktrej celem byo propagowanie czytania dzieciom.
Oprcz tego Wiadomoci (i Wydarzenia) powiciy nieco uwagi ochronie dziedzictwa i
tematyce historycznej. Wiadomoci uhonoroway te odejcie (w wieku 102 lat) znanej i
zasuonej aktorki. Pozostae informacje skategoryzowane w tematyce kulturalnej miay
charakter incydentalny lub naleay do ciekawostek.
Skromna
reprezentacja
tematyki
kulturalnej
we
wszystkich
analizowanych
programach nie daje podstaw do stwierdzenia czym si one pod tym wzgldem rni. W
objtym analiz okresie Fakty kady wikszy nacisk na kultur popularn, sport i rozrywk,
a Wydarzenia i Wiadomoci na tematy powaniejsze (z akcentem na religi). Nie sposb
jednak okreli, czy jest to wyraz tendencji czy efekt zbiegu okolicznoci.
Tabela 10. Tematyka informacji tematyka spoeczna
TVN Fakty
ycie i sprawy rodzinne, maestwo,

wychowanie dzieci, rozwd, pomoc
pastwa
Liczebno
problemy i prawa jednostki trudnoci

adaptacyjne, ochrona prywatnoci i
dbr osobistych
Liczebno
Wiadomo
ci
Ogem
Polsat
Wydarzeni
a
4
14
7,70%
8,50%
25,00%
5,10%
0,00%
10,70%
30
zdrowie, opieka medyczna, choroby,

szpitale
Liczebno
osoby niepenosprawne i ich

problemy
Liczebno
warunki bytowe, pomoc i opieka

spoeczna, obki, przedszkola, domy
opieki spoecznej
Liczebno
przestpczo przeciwko yciu,

zdrowiu, wasnoci
Liczebno
wypadki, katastrofy
Liczebno
korupcja, narkomania, patologie

spoeczne
Liczebno
ycie i problemy spoecznoci

lokalnych
Liczebno
organizacje spoeczne fundacje,

stowarzyszenia
Liczebno
kwestie obyczajowe, moralne,

aborcja
Liczebno
ekologia, ochrona rodowiska
Liczebno
emigracja
Liczebno
stosunek do innych, geje, lesbijki,

niepenosprawni
Liczebno
Liczebno
20,50%
10,60%
17,90%
2,60%
0,00%
7,10%
2,60%
4,30%
7,10%
13
17
33,30%
36,20%
17,90%
11
20,50%
23,40%
21,40%
0,00%
4,30%
7,10%
17,90%
6,40%
3,60%
0,00%
8,50%
14,30%
2,60%
2,10%
3,60%
2,60%
6,40%
3,60%
12,80%
4,30%
3,60%
5,10%
2,10%
0,00%
39
47
28
18
35
25
4
11
5
8
3
114
Uwagi do tabeli 11
W audycjach informacyjnych tematyka spoeczna (i kulturalna) stanowi z reguy

przeciwwag dla tematyki politycznej (i ekonomicznej), eksponowanej w pierwszej czci
serwisu, rwnowac sprawy oglniejszej natury (dotyczce interesu publicznego),
zagadnieniami dotyczcymi bezporednio ycia codziennego zwykych ludzi (interesu
prywatnego), o czym mowa jest zwykle w drugiej czci serwisu. Ze wzgldu na rozlego i
zoono tej tematyki, na uytek analizy podzielona j na szerokie grupy tematyczne.
Pod wzgldem nasycenia serwisw informacyjnych tematyk spoeczn analizowane
audycje rni si znaczco. Najwicej jest jej w Wydarzeniach (Polsat), gdzie pojawia si
31
nawet czciej ni tematyka polityczna. Najrzadziej jest poruszana w Wiadomociach (TVP1),

gdzie pojawia si prawie dwa razy rzadziej ni tematyka polityczna. Najblisze rwnowagi s
Fakty(TVN), w ktrych o sprawach spoecznych mwi si niewiele mniej ni o kwestiach
politycznych.
Pod wzgldem stopnia wyeksponowania tematw spoecznych wskazana wyej
regua respektowana jest w Wiadomociach (TVP1) i Wydarzeniach (Polsat), gdzie tematy
spoeczne pojawiaj si zwykle nie wyej ni na trzecim lub czwartym miejscu, a najczciej
bliej koca. Natomiast Fakty (TVN) w badanym okresie inaczej postpiy trzykrotnie: dwa
razy otwierajc serwis materiaem sensacyjnym (list goczy za Kajetanem P., katastrofa
kolejowa w Niemczech) i raz typowym tematem spoecznym (darmowe leki dla seniorw).
Tak wysoka pozycja lekw dla seniorw moe budzi zdziwienie, gdy sprawa dotyczy
widowni starszej, ktra nie jest gwnym odbiorc Faktw, wic wyjanieniem ekspozycji
tego materiau jest to, e temat jest trudny dla rzdu, ktry w kampanii wyborczej i w expose
premier Szydo obieca bezpatne leki dla osb, ktre ukoczyy 75 lat i nie jest jasne, jak
zamierza si z tej obietnicy wywiza.
W Faktach i Wydarzeniach najczciej podnoszona tematyka spoeczna jest zbliona:
trzy pierwsze pozycje zajmuj (w takiej samej kolejnoci i zblionych proporcjach) relacje
dotyczce przestpczoci, wypadkw i katastrof oraz zdrowia, chorb, opieki medycznej. W
Wydarzeniach (Polsat) eksponowano i eksploatowano spraw Kajetana P. podejrzanego o
morderstwo modej kobiety w Warszawie. Relacjonujca j reporterka kilka razy opisywaa
przebieg zbrodni, demonizujc sprawc i sugerujc, e moe on by wielokrotnym morderc,
cho organy cigania tego nie potwierdzay (Fakty podjy spraw trzy razy, bardziej
akcentujc prac policji). Rozrzut pozostaych subkategorii tematycznych nie daje podstaw
do jasnych stwierdze, bo nie ukada si w spjny wzorzec. Jednak gdy mowa o
Wydarzeniach, warto zauway, e przy duej trosce o jednorodno przedmiotu relacji,
zdarzaj si tam materiay czone, ktre w ramach jednego newsa poruszaj dwa rne
cho podobne wydarzenia (np. przestpstwa przeciwko kobietom, czy wypadki
samochodowe). W takich relacjach temat jest taki sam, ale zbitki faktograficzne i montaowe
komplikuj tok relacji i w efekcie odbiorca moe traci orientacj czego konkretnie news
dotyczy (a to istotny mankament warsztatowy).
Wiadomoci (TVP1) nie poruszyy (w analizowanym okresie) sprawy Kajetana P. ani
razu, co warto zauway. Najczciej poruszan tematyk spoeczn w Wiadomociach byy
32
sprawy rodzinne, wychowanie dzieci oraz wsparcie ze strony pastwa, co nawizuje do

toczonych w Sejmie sporw o ksztat ustawy Rodzina 500+ i jej politycznej wagi. Materiay w
Wiadomociach podkrelaj trosk rzdzcych o dobro rodziny (oraz zaniechania w tym
wzgldzie poprzedniego rzdu). Jednak zamieszczono w nich rwnie materiay o zupenie
innej wymowie, pokazujce bezduszno sdw, ktra moe by rdem dodatkowego
cierpienia w rodzinie (bdzie o tym mowa w czci dotyczcej analizy jakociowej). Pozostae
pozycje w kategorii tematyka spoeczna w Wiadomociach zajmuj: wypadki i katastrofy,
przestpczo, zdrowie, choroby i opieka medyczna.
Podsumowanie i wnioski
Ze wzgldu na niewielk prb badawcz oraz wynikajce std niewielkie liczebnoci
poszczeglnych kategorii uwzgldnionych w analizie nie ma podstaw do wycigania zbyt
daleko idcych wnioskw co do formuy redakcyjnej kadego z analizowanych programw. Z
pewn doz ostronoci mona jednak sformuowa kilka oglnych spostrzee, raczej jako
hipotez ni konstatacji, odnonie ramowej konstrukcji programu, w ktrej zawarta
(zakodowana) jest okrelona, choby tylko oglnie, perspektywa spojrzenia na rzeczywisto.
Tak wic cechy formalne i strukturalne charakteryzujce Fakty (TVN) s nastpujce:

ustabilizowane ramy ilociowe serwisu, skadajcego si najczciej z 9 newsw; wyrana
dominacja informacji dotyczcych spraw krajowych nad informacjami zagranicznymi;
stosunkowo dua zoono struktury tematycznej poszczeglnych newsw, czcych
zwykle kilka wtkw tematycznych; wyrane zrwnowaenie tematyki politycznej i
spoecznej, przy niewielkim udziale problematyki gospodarczej i kulturalnej. Blisza
kategoryzacja tej struktury tematycznej pokazuje, e obraz wiata w niej zakodowany
zakada wzgldn odrbno i rwnowano wiata polityki i wiata spoecznego, ale te i
ich wspzaleno. W wiecie polityki zawsze tocz si spory i trwa rywalizacja midzy
obozem rzdzcym i opozycj, lecz ostatnio przybraa ona na sile, poniewa obz rzdzcy
chce umocni swoj dominacj w wiecie polityki i ingerowa w wiat ycia spoecznego (pod
hasem dobrej zmiany). Powoduje to wzmoon aktywno opozycji, wspieranej przez
spontaniczny ruch spoeczny (oraz instytucje europejskie), ktra w dziaaniach rzdu
dostrzega zagroenia dla podstaw adu spoecznego i wolnoci osobistych. Zmagania obu
stron opisywane s w Faktach z perspektywy tej czci spoeczestwa, ktra protestuje w
33
obronie demokracji i praw obywatelskich (z czym wie si zauwaalny w tym programie bardziej zrwnowaony i tolerancyjny stosunek do imigrantw). Jak na nadawc
komercyjnego przystao, obraz ten wzbogacany jest tematami budujcymi pozapolityczn
atrakcyjno newsw, tzn. wypadkami, przestpstwami, problemami ochrony zdrowia oraz
ciekawostkami z dziedziny sportu, rozrywki, nauki.
Wydarzenia (Polsat) charakteryzuj nastpujce cechy
formalne i strukturalne:
bogaty pod wzgldem ilociowym serwis informacyjny, obejmujcy najczciej 11 newsw

rnej dugoci (zarwno relacje rozbudowane, jak i migawkowe); wyrana przewaga
newsw dotyczcych spraw spoecznych nad tematyk polityczn oraz spraw krajowych nad
wydarzeniami za granic, przy niewielkim udziale tematyki gospodarczej i kulturalnej.
Program ten cechuje niewielka zoono struktury tematycznej poszczeglnych newsw,
zauwaalnie mniejsza ni w pozostaych badanych audycjach. W strukturze tematycznej
Wydarze zakodowana jest wizja wiata, w ktrej wiat polityki i wiat ycia spoecznego
stanowi
odrbne sfery rzeczywistoci, raczej na siebie oddziaujce ni wspzalene.
Polityka to domena walki o wadz, wpywy i przywileje i jeli ma ona jaki realny wpyw na
ycie spoeczne, to bardziej w sferze gospodarczej i bytowej (protest kupcw z Lewiatana) ni
stylu i sposobu ycia zwykych ludzi. Owszem wadza si tym interesuje (stara si co zrobi
dla ludzi: 500+), lecz wikszym i bardziej realnym czynnikiem wpywajcym na ycie
zwykych ludzi s przestpcy, bandyci, wypadki, oszuci, i w ogle zoczycy, a nie
przepychanki na szczytach wadzy. Tak ujmowany wiat opisywany jest z dystansu,
stronicego od wyranego angaowania si (i widzw) w toczone spory i bez opowiedzenia
si po ktrej ze stron.
Cechy formalne i strukturalne Wiadomoci (TVP1) ramujce przekazywane w nich
informacje s nastpujce: niezbyt stabilna liczba newsw, midzy 7 10 (najczciej 9);
wyrana, dominacja tematyki politycznej nad spoeczn, gospodarcz i kulturaln, a take
spraw krajowych nad tematyk zagraniczn, cho sprawy krajowe s (czciej ni w
programach Fakty i Wydarzenia) ujmowane w kontekcie zagranicznym (UE, NATO).
Wiadomoci cechuje dua zoono tematyczna poszczeglnych newsw, czsto
poruszajcych kilka tematw i obejmujcych kilka wtkw. Jednak w skomplikowanej
strukturze tematycznej zakodowana jest w istocie spjna wizja wiata, w ktrej wiat
polityczny i spoeczny nie stanowi odrbnych sfer rzeczywistoci, lecz s cile powizane w
taki sposb, e wiat polityki dominuje nad wiatem spoecznym (take nad gospodark i
34
kultur), bo te bez wsparcia i regulacji ze strony politykw nie mog rozwizywa swoich
problemw. eby wic wspomaga rozwj ycia spoecznego i wprowadza w nim dobre
zmiany, naley przeama polityczne i malkontenckie opory, utrudniajce partii rzdzcej
realizacje jej planu naprawy. Przy tak wyranym podziale na wadz przedstawian
pozytywnie i opozycj przedstawian negatywnie Wiadomoci nie mog zachowa
neutralnoci i sta z boku ani tym bardziej krytykowa wadz, lecz musz j wspiera, bo to
ley w interesie spoecznym. Taka perspektywa narzuca niechtny stosunek do imigrantw,
uchodcw i instytucji UE, a take si zewntrznych (z wyjtkiem NATO), mogcych
ingerowa w nasze sprawy (np. Niemiec i Rosji).
Zarysowane w ten sposb ramy strukturalne i tematyczne oznaczaj, e Fakty (TVN) i
Wiadomoci (TVP1) przedstawiaj zasadniczo rne wizje wiata, a Wydarzenia (Polsat)
przeciwstawiaj im jeszcze inny obraz wiata, zdystansowany do obu perspektyw. Mona by
to uzna za rzecz normaln, a przynajmniej dopuszczaln, gdyby nie to, e perspektywa opisu
wiata przyjta i praktykowana w Wiadomociach jest sprzeczna z powinnociami nadawcy
publicznego (tzn. instytucji publicznej majcej sta ponad podziaami politycznymi,
zachowujcej rwny dystans do rnych si spoecznych i obozw politycznych), a w
szczeglnoci z ustawowymi zadaniami TVP (art. 21 pkt. 2 ustawy o radiofonii i telewizji).
Mona zaryzykowa stwierdzenie, e gdyby z obrazu wiata w Faktach wyeliminowa
najdalej idc krytyk rzdu, niekiedy balansujc na krawdzi ironii, a nawet szyderstwa, to
byby on bliszy perspektywie waciwej dla nadawcy publicznego ni optyka Wiadomoci.Za
takim stwierdzeniem przemawia gwnie to, e Fakty wystpuj w roli krytyka, czy nawet
antagonisty obozu wadzy z perspektywy spoecznej i w imi praw i swobd ogu, co jest
gboko wpisane w tradycj dziennikarstwa jako suby spoecznej, podczas gdy Wiadomoci
otwarcie sprzyjaj, wrcz su, obozowi wadzy, ktry przede wszystkim i w sposb
ostentacyjny dy do umocnienia swojej pozycji. Pod kadym wzgldem jest to wic
perspektywa stronnicza, by nie powiedzie: antyspoeczna.
35
WIAT PRZEDSTAWIONY W NEWSACH

Niezalenie od tego jakiej dziedziny ycia dotycz zdarzenia i problemy przedstawiane
w newsach, maj one warto dziennikarsk tylko wtedy, gdy mwi o czym wanym, co ma
wpyw na ycie wielu ludzi (tzw. twarde newsy) lub o czym interesujcym, co budzi
zaciekawienie wielu ludzi (tzw. mikkie newsy). Za kadym razem musz to by zdarzenia
niezwyke, majce duy potencja dramaturgiczny. Ten potencja zasadza si na konflikcie
midzy deniami jednej strony (jednostki, grupy, instytucji, pastwa), ktra jest czynnikiem
sprawczym pewnych zdarze, a przeciwnymi tym deniom dziaaniami innych ludzi,
instytucji, mechanizmw, si natury, itp. Dla dopenienia obrazu zmaga obu stron potrzebna
jest jeszcze minimalna choby wiedza o tym, kto lub co decyduje bd moe decydowa o
powodzeniu (sukcesie) jednej ze stron, a take kto moe co zyska lub straci w nastpstwie
opisywanych zdarze. Przyjmujc taki szkielet opisywanych zdarze, w analizie
przyporzdkowano mu pi zmiennych: rodzaj aktywnoci okrelajcy charakter
zdarze/zjawisk, ich czynnik sprawczy, przeszkod lub czynnik korygujcy, czynnik
decydujcy o przewadze jednej ze stron, ofiary/beneficjenci relacjonowanych zdarze.
Przed prezentacj wynikw tej czci analizy naley zaznaczy, na co wskazay

ustalenia pierwszej czci ekspertyzy, e dua cz newsw w trzech analizowanych
audycjach dotyczya tych samych zdarze, co oczywicie wynikao z wagi tych wydarze oraz
niewielkiego marginesu redakcyjnej swobody (skoro mona informowa tylko o 8-11
zdarzeniach, to naley skupi uwag na najwaniejszych lub najciekawszych). eby ukaza
stopie zbienoci analizowanych newsw wystarczy wskaza, e w 224 newsach tworzcych
analizowany zbir, 33 tematy pojawiy si co najmniej raz w programach dwch rnych
nadawcw. Tak liczc, w sumie a 138 newsw, czyli wicej ni poowa caego zbioru,
dotyczyo tych 33 tematw (faktycznie wsplnych tematw byo nieco wicej). W obszarze
tej zbienoci tematycznej najbardziej zblionymi do siebie audycjami s Fakty (TVN) i
Wiadomoci (TVP1) naday one cznie 153 newsy, z czego 87 dotyczyo owych 33 tematw
wsplnych. Mniejszy stopie zbienoci cechoway Fakty i Wydarzenia, a jeszcze mniejszy
(cho ju nieznacznie) Wiadomoci (TVP1) i Wydarzenia (Polsat).
36
Tabela 11. Rodzaj ludzkiej aktywnoci definiujcy charakter newsa
TVN Fakty
czowiek decyduje, podejmowanie lub
ogaszanie decyzji
Liczebno
czowiek cierpi, doznawanie krzywdy,

poszukiwanie i udzielanie pomocy
Liczebno
czowiek tworzy, dziaalno

badawcza, kreacyjna, rywalizacyjna
Liczebno
czowiek walczy, walki zbrojne,

terroryzm
Liczebno
czowiek celebruje, rytuay spoeczne,

wita, praktyki religijne
Liczebno
czowiek protestuje, manifestacje

niezadowolenia
Liczebno
czowiek si bawi, poszukiwanie

przyjemnoci, relaksu, rekreacja
Liczebno
czowiek docieka prawdy, wyjanianie

zawiych spraw, prostowanie faktw
Liczebno
pogo za zoczyc, apanie, sdzenie i

karanie krzywdzicieli
Liczebno
narcyzm medialny, media

wykorzystuj lub chwal inne media
Liczebno
natura robi swoje, dziaanie i wpyw si

przyrody na ludzi, zdarzenia losowe
Liczebno
Liczebno
Wiadomoci
15
Polsat
Wydarzenia
19
Ogem
23
57
20,50%
23,80%
32,40%
25,40%
11
11
31
15,10%
11,20%
15,50%
13,80%
10
5,50%
2,50%
5,60%
4,50%
4,10%
0,00%
4,20%
2,70%
1,40%
3,80%
7,00%
4,00%
11
25
12,30%
13,80%
7,00%
11,20%
11
6,80%
6,20%
1,40%
4,90%
11
25
11,00%
7,50%
15,50%
11,20%
12
18
36
16,40%
22,50%
8,50%
16,10%
0,00%
0,00%
1,40%
0,40%
13
6,80%
8,80%
1,40%
5,80%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Uwagi do tabeli 12
Gwnym warunkiem dobrej opowieci, a news powinien ni by, jest wyrana rama
tematyczna czca w spjn cao wszystkie informacje, wtki i dygresje j tworzce. Od
tego zaley rozumienie i kategoryzowanie przekazywanej wiedzy o wiecie. Na uytek
ekspertyzy przyjto, e skoro newsy opowiadaj gwnie o dziaaniach ludzi, to dominujcy
w opisywanych zdarzeniach typ ludzkiej aktywnoci bardziej ni cokolwiek innego definiuje
znaczenie przekazywanej wiedzy o wiecie (ukierunkowuje interpretacje caego przekazu).
37
Nawizujc do wczeniejszych bada (realizowanych m. in. na zlecenie zarzdu TVP S.A.),

gdzie ten czynnik traktowano jako ram opowieci, ludzkie dziaania podzielono na
jedenacie subkategorii.
Wyniki analizy pokazuj, e cho we wszystkich audycjach dominuj newsy dotyczce
podejmowania decyzji, co wie si z eksponowaniem w nich polityki (podejmowanie decyzji
lub wpywanie na nie stanowi istot polityki), to jednak proporcje tej sfery dziaania do
innych sfer ludzkiej aktywnoci do wyranie rni badane programy.
Podejmowanie decyzji zdecydowanie dominuje w Wiadomociach (TVP1), czego nie
rwnoway inny rodzaj aktywnoci: np. zmaganie si ludzi z rozmaitymi cierpieniami i
udzielanie im pomocy, dociekanie prawdy, czyli rozliczenia z przeszoci, czemu Wiadomoci
powicaj sporo uwagi (cho w sumie mniej ni podejmowaniu decyzji), ani te pozostae
rodzaje ludzkiej dziaalnoci, traktowane marginalnie. W sumarycznym ujciu wiat
przedstawiony w Wiadomociach jest wic monocentryczny, zorientowany gwnie na sfer
dziaa
politycznych
(szeroko
ujmowanych,
dotyczcych
wadzy
ustawodawczej,
wykonawczej i sdowniczej rnych szczebli).

W Wydarzeniach (Polsat) podejmowanie decyzji jest wyranie rwnowaone (prawie
w takim samym stosunku procentowym) newsami dotyczcymi cigania przestpcw (take
ich sdzeniem i karaniem). Pozostae rodzaje aktywnoci, wyodrbnione w analizie (np.
protesty i manifestacje niezadowolenia, doznawanie cierpie i szukanie pomocy), nie
rwnowa wyranie bipolarnej wizji ludzkiej aktywnoci w tym programie.
Najbardziej zrnicowany i zrwnowaony obraz wiata pokazuj Fakty (TVN). Tu
take dominuje podejmowanie decyzji, ale w mniejszym stopniu ni w audycjach pozostaych
nadawcw, a ponadto jest ono w wikszym stopniu rwnowaone przez inne aktywnoci:
ciganie przestpcw, dowiadczanie cierpienia, protesty i manifestacje oraz dociekanie
prawdy. Biorc to pod uwag, mona przyj, e jest to wiat policentryczny, dostrzegajcy
szersze spektrum ludzkiej aktywnoci ni oba pozostae programy.
Warto te zauway, e wiaty Faktw i Wydarze s pogodniejsze, czciej pokazuj
ludzi bawicych si, podczas gdy w Wiadomociach pojawiaj si akcenty rytualnej
podniosoci i celebry.
38
Tabela 12. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Fakty (TVN)
Fakty (TVN)
Dziaania politykw i
instytucji obozu wadzy
Dziaania politykw i partii
opozycyjnych
Dziaania administracji i
wadzy
pastwowej (sdy, policja,
itp.)
Przedstawiciele i dziaania
wadz samorzdowej
Osoby prywatne,
zbiorowoci
niezorganizowane
Instytucje niepubliczne,
firmy
prywatne, org. spoeczne
Procedury, system, rynek,
opinia publiczna, technika,
Zaszoci historyczne,
nierozwizane problemy
ywio, siy natury,
wypadki
losowe
Dziaania przedstawicieli,
instytucji pastw obcych
Przestpcy, rodowiska
patologiczne, bezdomni,
Instytucje i struktury UE,
NATO
Struktury ponadnarodowe
inne ni UE, NATO
Ofiary przestpstw, osoby
Pokrzywdzone
Inne
Ogem
(73)
Czynnik
sprawczy
20
Czynniki
przeciwdziaajcy
13
Czynnik
rozstrzygajcy
13
beneficjenci
ofiary
10
13
14
17
16
10
11
37
10
12
1
4
11
1
2
84
84
69
20
48
Uwagi do tabeli 13
Ludzkie dziaania, bdce motorem napdowym narracji, nie wystpuj w newsach w

postaci czystej, lecz w postaci okrelonych rl czy dziaa okrelonych instytucji oraz w
kontekcie innych dziaa i caego splotu uwarunkowa sytuacyjnych. Dziaania te i
uwarunkowania musz tworzy konflikt, bo inaczej nie stanowi ani wanego, ani
interesujcego materiau na dziennikarsk relacj. Przyjmujc zatem, e szkielet kadego
newsa stanowi sytuacja dramaturgiczna, w analizie uwzgldniono cztery zasadnicze rodzaje
czynnikw,
ktre
tworz:
czynniki
sprawcze
(zdarzenia
inicjujce),
czynniki
przeciwdziaajce (blokujce lub korygujce przebieg zdarze), czynniki rozstrzygajce

39
(mogce wywrze decydujcy wpyw na skutki zdarze) oraz wskazanie, kto jest
beneficjentem lub ofiar zdarze. Oprcz oglnej kategoryzacji ludzi, rl i instytucji
wystpujcych w charakterze kadego z tych czynnikw, w analizie uwzgldniono te
dziaanie czynnikw nie ludzkich, takich jak: procedury, system, rynek, opinia publiczna,
zaszoci historyczne, nierozwizane problemy, a take ywioy, siy natury, wypadki losowe
oraz instytucje i struktury ponadnarodowe (UE, NATO i inne).
Newsy nadawane w Faktach (TVN) cechuje wzgldne zrwnowaenie czstoci
wystpowania i konfiguracji czynnikw budujcych dramaturgi przekazu. Dowodzi to troski
o konstrukcj, a zwaszcza spoisto relacji czynnik rozstrzygajcy, stanowicy wane
domknicie relacji, wystpuje w tej audycji czciej ni w obu pozostaych. Take czynniki
sprawcze i przeciwdziaajce s tu bardziej zrnicowane i zrwnowaone, ni w
Wiadomociach i Wydarzeniach. W roli czynnika sprawczego najczciej wystpuj politycy i
instytucje obozu wadzy (prezydent, premier, ministrowie, politycy partii rzdzcej), ale
sprawcami zdarze s te osoby prywatne i zbiorowoci niezorganizowane (do tej kategorii
zaliczano demonstracje KOD i Amnesty International, bo oprcz dziaaczy tych organizacji
uczestniczyy w nich znaczne grupy wspierajce), a take dziaania aparatu administracji i
wadzy
pastwowej
oraz
siy
natury
zdarzenia
losowe.
Wrd
czynnikw
przeciwdziaajcych przewaaj dziaania administracji i wadzy pastwowej oraz

przedstawiciele obozu wadzy, lecz w znacznym zakresie take dziaania opozycji oraz
mechanizmy systemowe (procedury, rynek, opinia publiczna, itp.). Gwnym czynnikiem
rozstrzygajcym s dziaania administracji i wadzy pastwowej oraz dziaania (decyzje)
obozu wadzy, jednak do czsto (czciej ni w innych programach) take procedury i
mechanizmy systemowe. Ofiar opisywanych zdarze jest wicej ni ich beneficjentw.
40
Tabela 13. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Wydarzenia (Polsat)
Wydarzenia (Polsat)
Dziaania politykw i
instytucji
obozu wadzy
Dziaania politykw i
partii
Opozycyjnych
Dziaania administracji i
wadzy pastwowej (sdy,
policja, itp.)
Przedstawiciele i
dziaania
wadz samorzdowej
Osoby prywatne,
zbiorowoci
niezorganizowane
firmy
prywatne, organizacje
spo.
opinia publiczna,
technika,
ywio, siy natury,
wypadki
losowe
NATO
Struktury
ponadnarodowe inne ni
UE, NATO
pokrzywdzone
Inne
Ogem
(80)
Czynnik
sprawczy
12
Czynniki
przeciwdziaajcy
9
Czynnik
rozstrzygajcy
10
beneficjenci
ofiary
19
12
18
11
38
13
10
13
97
81
51
17
52
Uwagi do tabeli 14
Konstrukcja wiata przedstawionego w Wydarzeniach (Polsat) jest prostsza ni w Faktach i

rni si od nich wyranie. Gwnym czynnikiem sprawczym opisywanych zdarze s osoby
prywatne i zbiorowoci niezorganizowane, nastpnie przestpcy i rodowiska patologiczne
oraz siy natury i zdarzenia losowe, a dopiero w dalszej kolejnoci dziaania politykw i
instytucji obozu wadzy. Czynnikiem przeciwdziaajcym i rozstrzygajcym s najczciej
dziaania administracji i wadzy pastwowej, a take dziaania politykw partii rzdzcej.
41
Proporcje ofiar i beneficjentw relacjonowanych zdarze s podobne jak w Faktach. Rozrzut

pozostaych czynnikw jest duy i wiadczy o wzgldnie zrnicowanym obrazie
rzeczywistoci. Taka konfiguracja czynnikw ksztatujcych obraz wiata przedstawionego
wiadczy o tym, e jest to wiat zdystansowany wobec polityki, yjcy bardziej problemami
spoecznymi i zdarzeniami naruszajcymi poczucie bezpieczestwa (przestpcy, ywioy,
wypadki losowe) ni konfliktami na szczytach wadzy, ktre nie przekadaj si bezporednio
na warunki ycia zwykych ludzi.
Tabela 14. Podstawy konstrukcji wiata przedstawionego Wiadomoci (TVP1)
Wiadomoci (TVP1)
Dziaania politykw i
instytucji
obozu wadzy
Dziaanie politykw i
partii
opozycyjnych
Dziaanie administracji i
wadzy pastwowej (sdy,
policja, itp.)
przedstawiciele i
dziaania
wadz samorzdowej
osoby prywatne,
zbiorowoci
niezorganizowane
firmy
prywatne, organizacje
spo.
opinia publiczna,
technika,
ywio, siy natury,
wypadki
losowe
NATO
Struktury
ponadnarodowe inne ni
UE, NATO
Pokrzywdzone
Inne
Ogem
(71)
Czynnik
sprawczy
23
Czynniki
przeciwdziaajcy
5
Czynnik
rozstrzygajcy
13
beneficjenci
ofiary
10
11
10
16
10
16
26
1
1
88
3
76
1
45
34
44
42
Uwagi do tabeli 15
Sposb konstruowania newsw i wiat przedstawiony w Wiadomociach (TVP1) wyranie

odrniaj ten program od Faktw i Wydarze. Zrnicowanie czynnikw budujcych
dramaturgi przekazu jest tu wiksze ni w pozostaych audycjach , a mimo to obraz wiata
przedstawionego jest bardziej jednorodny. Wynika to z wikszej polaryzacji tych czynnikw.
Najwyraniej
wida
to
przypadku
czynnikw
sprawczych,
gdzie
wprawdzie
reprezentowanych jest wiele subkategorii przyjtych w analizie, lecz dominuj tylko dwie:
dziaania politykw i instytucji obozu wadzy oraz przedstawiciele i instytucje pastw obcych.
Podobnie jest w przypadku czynnikw przeciwdziaajcych, jest ich wiele, ale dominuj trzy:
dziaania politykw i partii opozycyjnych, instytucje niepubliczne i organizacje spoeczne oraz
przedstawiciele instytucji pastw obcych. Czynnikw rozstrzygajcych jest mniej ni w
newsach pozostaych stacji i s to gwnie dziaania politykw i instytucji obozu wadzy oraz
administracja i wadze pastwowe. Natomiast proporcje beneficjentw i ofiar s bardziej
zrwnowaone ni w Faktach i Wydarzeniach cho ofiar jest mniej ni beneficjentw.
Biorc pod uwag takie spolaryzowanie wyznacznikw wiata przedstawionego wida
wyranie, e jego konstrukcja jest do prosta i jednorodna jest to wiat zawony do sfery
politycznej, w ktrej wystpuj silne napicia midzy obozem wadzy a opozycj polityczn
oraz instytucjami niepublicznymi i organizacjami spoecznymi, przy poredniczcej i
niedookrelonej roli przedstawicieli instytucji i pastw obcych. Stosunkowo niewielka
reprezentacja czynnikw rozstrzygajcych wiadczy o tym, e jest to wiat nieustabilizowany,
w ktrym wiele napi i konfliktw nie ma wyranego rozstrzygnicia.
Przedstawione wyej wyniki ilociowej analizy konstrukcji wiata przedstawionego w trzech

analizowanych audycjach tworz bogaty zbir danych, ktre wskazuj najwaniejsze dzielce
je rnice. Jednak w rozbiciu na trzy tabele rnice te s niezbyt widoczne, natomiast
stworzenie jednej tabeli zbiorczej dawaoby jeszcze mniej czytelny gszcz danych. Dlatego,
celem lepszego uwidocznienia wykrytych rnic, przedstawiono je za pomoc tzw. wykresu
radarowego (wykresy 1, 2, 3). Dla wikszej przejrzystoci wykresu uwzgldniono w kadym z
nich tylko trzy najwaniejsze wymiary wiata przedstawionego w danej audycji (czynniki
43
sprawcze, czynniki przeciwdziaajce, czynniki rozstrzygajce), nieznacznie uproszczono te

liczb zmiennych wariantw kadego czynnika. Dziki temu powstaa bardziej czytelna
ilustracja danych opisanych w tabelach 13, 14, 15. Naley zwrci uwag , e wykresy
pokazuj frekwencj danego elementu za pomoc liczby newsw, a nie procentowo, wobec
tego naley pamita, e w programie Wydarzenia (Polsat) byo znaczco wicej newsw
(80) ni w Faktach (73) i Wiadomociach (71) std wiat przedstawiony w Wydarzeniach
jest nieco bardziej wielowymiarowy i obszerny.
Wykres 1 Struktura wiata przedstawionego w programie Fakty (TVN)

obz wladzy
20
UE/NATO
opozycja
15
przestpcy
pastwo
10
5
pastwa
obce
samorzd
ywioy
obywatele
Czynnik sprawczy
sektor
prywatny
historia
systemy
Czynniki przeciwdziaajcy
Czynnik rozstrzygajcy
44
Wykres 2 Struktura wiata przedstawionego w programie Wydarzenia (Polsat)

obz wladzy
20
UE/NATO
opozycja
15
przestpcy
pastwo
10
5
pastwa
obce
samorzd
ywioy
obywatele
Czynnik sprawczy
sektor
prywatny
historia
systemy
Wykres 3 Struktura wiata przedstawionego w programie Wiadomoci (TVP1)
UE/NATO
obz wladzy
25
opozycja
20
15
przestpcy
pastwo
10
5
pastwa obce
samorzd
ywioy
obywatele
sektor
prywatny
historia
systemy
Czynnik sprawczy
Wymowa newsw sposoby przycignicia uwagi widza

Truizmem jest stwierdzenie, e media nie tylko mwi nam, co jest wane , ale take,
prezentujc okrelony punkt widzenia, mwi, co z przedstawianych faktw i wydarze
wynika i jak w zwizku z tym mamy myle o wiecie. Std wan czci analizy bya prba
45
okrelenia sposobw i technik wykorzystywanych w programach informacyjnych do

ksztatowania wizji wiata u odbiorcy jak wydawcy przycigaj uwag widza i jak wzbudzaj
jego zaangaowanie, konieczne do odebrania prezentowanego obrazu rzeczywistoci.
W przeprowadzonej analizie zidentyfikowano cztery gwne sposoby wzbudzania
zainteresowania audytorium. Po pierwsze, uwag widzw moe skupia sam temat
spektakularne wypadki, ludzkie tragedie, a take ciekawostki na temat ludzi i rodowiska ich
ycia itp. Poprzez sam fakt pokazania ich w oglnopolskich wiadomociach zyskuj na
znaczeniu. Dodatkowo sposb relacjonowania wydarze moe dobitnie podkrela ich wag
na poziomie oglnym: budowanie poczucia obserwowania faktw i wydarze szczeglnie
istotnych dla pastwa i obywateli jest jedn z czciej wykorzystywanych strategii
przycigania uwagi widzw programw informacyjnych. Wydawcy mog wzbudza
zainteresowanie take poprzez akcentowanie osobistego odniesienia (relewancji)
przedstawienia informacji w sposb, ktry jednoznacznie sugeruje czy prezentowane fakty
wpyn na indywidualn sytuacj jednostki pogorsz j lub polepsz. Kolejnym, najbardziej
mikkim sposobem angaowania jest uycie okrelonych rodkw wyrazu majcych na celu
wzbudzenie reakcji na poziomie emocjonalnym (rozbawienia, strachu itp.). Prezentowanie
informacji w przemiewczym tonie (np. przykad starcie posanki K. Pawowicz z Watchdog)
wpywa w istotny sposb na postrzeganie relacjonowanych wydarze i osb w nich
uczestniczcych. Najbardziej kontrowersyjnym, lecz nie mniej wanym sposobem
wzbudzania
zaangaowania
jest
pozostawienie
okrelonego
wraenia
na
temat
relacjonowanych wydarze w tej grupie bd mieci si wszelkie techniki i rodki wyrazu,

ktrych celem jest (poprzez sugerowanie sposobu rozumienia i interpretacji prezentowanych
informacji) nadanie pewnej wymowy faktom, ktre maj budowa spjn wizj i obraz
wiata przedstawionego w poszczeglnych audycjach informacyjnych.
Tabela 15. Sposoby wzbudzania zainteresowania, wymowa newsw
TVN Fakty
gwat, przemoc, ofiary
Liczebno
wypadki, katastrofy
Liczebno
chorob, cierpienie, kalectwo
Liczebno
18
Polsat
Wydarzenia
17
TVP
Wiadomoci
11
24,70%
21,20%
15,50%
12
11
16,40%
13,80%
11,30%
11
15,10%
6,20%
7,00%
Ogem
46
31
21
46
seks, prostytucj, erotyk,

obsceniczno
Liczebno
wulgarne gesty, zachowania,

okrelenia, napisy
Liczebno
zbiorowe lub indywidualne

manifestacje niezgody, fanatyzmu,
rasizmu
Liczebno
znane i sawne postacie, celebrities
Liczebno
plotki, ciekawostki, migawki ze

wiata show biznesu, mody i rozrywki
Liczebno
ciekawostki, dziwy natury, zjawiska

nadprzyrodzone
Liczebno
wane sprawy dla Polski
Liczebno
Ogem
poprawa indywidualnej sytuacji
jednostki
Liczebno
pogorszenie sytuacji jednostki
Liczebno
Ogem
sytuacje i zdarzenia komiczne,
wybuchy wesooci
Liczebno
ostre, przeszywajce dwiki, okrzyki,

efekty akustyczne
Liczebno
inne obrazy lub sygnay pobudzajce

lub skupiajce uwag
Liczebno
budowanie atmosfery zagroenia
Liczebno
Ogem
niesprawiedliwo, nieudolno
Pastwa, obnienie autorytetu
instytucji Pastwowych
Liczebno
konieczno rozliczenia z przeszoci
Liczebno
sugerowanie kamstwa, perfidii

aktorom dziaajcym
Liczebno
Ogem
Ogem
Liczebno
2,70%
1,20%
0,00%
1,40%
1,20%
0,00%
6,80%
7,50%
4,20%
0,00%
2,50%
5,60%
9,60%
11,20%
2,80%
5,50%
8,80%
4,20%
10
18
13,70%
6,20%
25,40%
70
64
54
13
6,80%
6,20%
18,30%
2,70%
5,00%
1,40%
14
4,10%
1,20%
1,40%
0,00%
2,50%
1,40%
0,00%
0,00%
1,40%
11
6,80%
8,80%
15,50%
10
14
29
20
39,70%
25,00%
7,00%
11
4,10%
5,00%
15,50%
9,60%
8,80%
5,60%
39
31
20
73
80
71
14
6
18
14
33
23
23
54
18
18
224
47
Uwagi do tabeli 16
Uzyskane dane pokazuj istotne rnice w budowaniu zaangaowania widzw pomidzy

badanymi audycjami informacyjnymi. Midzy nadawc publicznym, a stacjami komercyjnymi
zarysowuje si wyrana linia podziau .
Analiza konstrukcji wiata przedstawionego w Wiadomociach wykazaa, e jest to
wiat monocentryczny silnie skoncentrowany wok sfery dziaa politycznych, w ktrej
obecne s napicia miedzy obozem wadzy a opozycj. Odpowied na pytanie co jest wane
w takim wiecie przedstawionym jest dosy prosta wane jest to, co jest wane dla Polski.
Jest wane, bo oferuje
szans na popraw indywidualnej sytuacji jednostki. Silne
podkrelanie w serwisach informacyjnych uczestnictwa w wanych wydarzeniach

inspirowanych przez rzd i jego dziaania moe uprawomocnia zarzuty kierowane pod
adresem TVP, e Wiadomoci mimo ustawowego nakazu bezstronnoci i wywaenia
przekazu reprezentuj interes rzdu i kreuj jednostronny obraz wiata. Dodatkowo
niecisoci i pewna wybirczo w prezentowaniu faktw (np. w przypadku relacji z 4 lutego
z odwiedzin przez prezydenta A. Dud szkoy w Lubniu, w Wiadomociach nie pojawia si
wzmianka o demonstracji KOD-u, ktra miaa miejsce przed szko, o czym donis Polsat)
stawia kwesti bezstronnoci informacji prezentowanych w stacji publicznej pod znakiem
zapytania.
Jednak ta rzdowa propaganda sukcesu zwraca uwag nie tylko w przypadku technik
wzbudzajcych zaangaowanie u widza TVP oprcz silnej koncentracji na teraniejszych
sukcesach, bardzo widoczne jest take zainteresowanie i akcentowanie przeszoci. Fakty
historyczne maj ogromne znacznie w wizji rzeczywistoci kreowanej w TVP, a potrzeba
rozliczenia przeszoci, stanowi o tematyczn wielu newsw. Dodajc do tego silne,
znacznie wiksze ni w pozostaych stacjach, budowanie poczucia zagroenia ze strony si
zewntrznych (imigranci, Rosja) stwarza obraz wiata podwjnie zagroonego - take ze
strony si wewntrznych, ktre naley rozliczy z przeszych dziaa, aby zmiana, ktrej
pierwsze oznaki sukcesu s relacjonowane, moga si dokona w peni.
W przypadku stacji komercyjnych, w ktrych wiat przedstawiony jest
bardziej
policentryczny i rnorodny, sytuacja przedstawia si zupenie inaczej. Fakty TVN

relacjonujc dziaania rzdu w sferze polityki, przyjmuj wobec nich postaw krytyczn, a
48
czasem nawet przemiewcz. Silnie koncentrujc si na drobiazgowych analizach

spoecznych skutkw dziaa wadz, maj tendencj do prezentowania obrazu pastwa i jego
instytucji jako niewydolnych oraz nieudolnie rzdzonych, przedstawiciele za obozu wadzy
czsto s przedstawiani w negatywnym wietle jako osoby nierzetelne i nie zawsze o
czystych intencjach.
Z kolei serwisy informacyjne Polsatu, nawet gdy przedstawiaj newsy z obszaru
polityki, silnie koncentruj si w swoich relacjach wok dodatkowych, czasem nieco
pobocznych, elementw sensacyjnych (jak na przykad w przypadku relacji z poszukiwania
Kajetana P., w ktrej pojawi si wtek sugerowania matactw ze strony prokuratury ze
wzgldu na fakt, e Kajetan P. jest synem prokuratora). Wida wyranie, e w przypadku
Wydarze wydawcy czciej obieraj strategi budowania zaangaowania przez wzbudzenie
ciekawoci i pobudzenie emocjonalne widza.
W pierwszej czci ekspertyzy chodzio o ustalenie ram konstrukcyjnych i tematycznych
obrazu wiata przedstawionego w trzech analizowanych programach, czyli tego o czym si w
nich mwi i na czym skupiaj uwag widzw. Na tej podstawie sformuowano kilka
spostrzee co do sposobu przedstawiana wiata. Trafno tych spostrzee miaa
potwierdzi szczegowa analiza konstrukcji poszczeglnych newsw jako mikropowieci o
rzeczywistoci, z ktrych wyania si
oglniejsza jej wizja. Przedstawione w tej czci
ekspertyzy wyniki analizy w zasadzie potwierdzaj spostrzeenia poczynione w czci

pierwszej. Z du doza pewnoci mona bowiem stwierdzi, e szkielet konstrukcyjny
newsw najczciej wystpujcy w analizowanych programach w wikszoci przypadkw
pasuje do ich oglnych ram strukturalnych i tematycznych.
I tak, wczeniejsze spostrzeenia odnonie wikszego zrnicowania i zrwnowaenia
struktury tematycznej Faktw (TVN) oraz wynikajcego std zrwnowaenia sfery politycznej
i ycia spoecznego znalazy potwierdzenie na poziomie analizy rodzaju j aktywnoci ludzkiej
definiujcej charakter newsw. Wprawdzie w tym zakresie dominuje podejmowanie decyzji,
co stanowi zwykle domen polityki, lecz jest ono rwnowaone przez inne rodzaje
aktywnoci, charakterystyczne dla innych ni polityka sfer ludzkiej aktywnoci. To wiadczy o
szerokim ogldzie rzeczywistoci. Kolejnym tego potwierdzeniem jest najczciej pojawiajcy
si w tej audycji szkielet konstrukcyjny opisywanych zdarze. Tu te zrnicowanie i
49
zrwnowaenie czynnikw sprawczych, przeciwdziaajcych i rozstrzygajcych dotyczcych

opisywanych zdarze jest znaczco wiksze ni w Wydarzeniach i Wiadomociach.
Upowania to do stwierdzenia, e cho Fakty sporo uwagi powicaj biecym sporom i
konfliktom politycznym (staraj si je relacjonowa w sposb wyrazisty, akcentujc rnice
stanowisk i temperatur sporu), to nie przesania im to innych dziedzin ludzkiej aktywnoci i
ycia spoecznego, ktre rzdz si swoimi prawami i maj swoj dynamik. Fakty staraj si
prezentowa wiat z rnych perspektyw i punktw widzenia, preferujc raczej perspektyw
spoeczn ni polityczn, jednak gdy idzie o t ostatni, to nie kryj swojej podejrzliwoci, a
nawet niechci do politykw i partii rzdzcej. Na podkrelenie zasuguje te troska o
dramaturgiczn klarowno (ergo zrozumiao) newsw ..
Wstpne ustalenia dotyczce przewagi tematyki spoecznej nad tematyk polityczn
w Wydarzeniach (Polsat) oraz charakterystyczny dla tej audycji dystans wobec wiata polityki
znajduj silne potwierdzenie i rozwinicie w analizie aktywnoci definiujcej charakter
newsw, gdzie podejmowanie decyzji (domena polityki) jest wyranie rwnowaone przez
inne dziaania (zwaszcza wykrywanie przestpstw). Oddzielenie wiata polityki od ycia
zwykych ludzi wida jeszcze wyraniej w opisie poszczeglnych zdarze. W najczciej
stosowanym szkielecie konstrukcyjnym newsw gwnym czynnikiem sprawczym
opisywanych zdarze s osoby prywatne i spoecznoci niezorganizowane oraz przestpcy i
siy natury. Potwierdza to wczeniejsze spostrzeenie, e w wiecie Wydarze polityka (i
politycy) nie ma zasadniczego wpywu na ycie spoeczne, a zoczycy i ywioy stanowi
wiksze zagroenie dla ludzi (spoeczestwa) ni konflikty i spory na szczytach wadzy. Co
wicej, te spory i konflikty nie maj te wielkiego wpywu na administracj i wadze
pastwowe (policja, sdy, prokuratura), ktre dziaaj po swojemu i nie zawsze
wystarczajco skutecznie.
Zauwaona wczeniej w Wiadomociach dominacja tematyki politycznej nad wszelk
inn znajduje potwierdzenie w konstrukcji wiata przedstawionego. W stopniu wikszym ni
w Faktach i Wydarzeniach eksponowane jest w nich podejmowanie decyzji i to gwnie przez
politykw i parti rzdzc, ktra te jest gwnym czynnikiem rozstrzygajcym o przebiegu
wydarze. Mimo duej zoonoci i rnorodnoci elementw konstrukcyjnych tego wiata,
jego szkielet rysuje si jasno i wyranie jego osi konstrukcyjn jest konflikt midzy
obozem wadzy a opozycj, instytucjami niepublicznymi, firmami prywatnymi oraz
przedstawicielami instytucji i pastw obcych. Ten spr si toczy i mimo decyzji obozu wadzy
50
oraz dziaa administracji i wadz pastwowych daleko mu do ostatecznego rozstrzygnicia.

Dlatego w Wiadomociach jest stosunkowo duo newsw merytorycznie niedomknitych
(brak jasnego wskazania czynnika rozstrzygajcego). Mona wic stwierdzi, e obraz wiata
przedstawionego w Wiadomociach jest strukturalnie niesymetryczny i opiera si na
dwojakiego rodzaju dominacji: po pierwsze dominacji sfery politycznej nad wszystkimi
obszarami ycia spoecznego (de facto spychanego na margines); po drugie dominacji w
sferze politycznej politykw i partii rzdzcej (obz wadzy), usuwajcej politykw i partie
opozycyjne na dalszy plan (nie s to oponenci, ani nawet antagonici obozu wadzy, tylko
czynnik przeszkadzajcy w realizacji jej zamierze). Naley podkreli, e nie chodzi tu o brak
symetrii w pewnej liczbie newsw, co zawsze moe si zdarzy, lecz o trwa i konstytutywn
cech wiata przedstawionego, czyli wanie o niesymetryczno strukturaln.
Ta cecha wiata przedstawionego w Wiadomociach jest wyranie sprzeczna z
wymogami pluralizmu, bezstronnoci i wywaenia, jako ustawowymi powinnociami
programowymi nadawcy publicznego (art. 21.1. ustawy o radiofonii i telewizji). Jest ona te
sprzeczna z tymi zapisami ustawy, ktre nakazuj nadawcy publicznemu rzetelnie ukazywa
ca rnorodno wydarze i zjawisk w kraju i za granic, sprzyja swobodnemu
ksztatowaniu si pogldw obywateli oraz formowaniu si opinii publicznej, a zwaszcza
umoliwia obywatelem i ich organizacjom uczestniczenie w yciu publicznym poprzez
prezentowanie zrnicowanych pogldw i stanowisk oraz wykonywania prawa do kontroli i
krytyki spoecznej. (art. 21. 2 ustawy)
51
KONSTRUKCJA NEWSW WARSZTAT DZIENNIKARSKI

Warsztat dziennikarski jest zbiorem umiejtnoci, rodkw i praktyk zbyt zoonym i
zrnicowanym, eby wszystkie jego subtelnoci mona byo uchwyci za pomoc analizy
ilociowej. T metod mona skategoryzowa i obliczy wystpowanie tylko niektrych jego
elementw. Pomijajc zatem tak istotne kwestie, jak sposb prowadzenia narracji przez
reportera, segmentacj przekazu, monta i dynamik poszczeglnych sekwencji, sposb
czenia obrazu, sowa i dwiku, operowanie gosem, wykorzystywanie tzw. setek
(fragmentw czyich wypowiedzi) oraz stylistyk wypowiedzi i uyte rodki jzykowe, w tej
czci analizy wzito pod uwag tylko te elementy konstrukcyjne newsw, ktre mona do
atwo skategoryzowa i skwantyfikowa.
Tabela 16. Oryginalno (inspiracja) newsa
TVN Fakty
wiadomo na wyczno lub z
pierwszej rki
Liczebno
wiadomo wynikajca ze
ledzenia wczeniej
relacjonowanych zdarze
Liczebno
wiadomo inspirowana
dziaaniami wadz, instytucji,
znaczcymi wydarzeniami
Liczebno
wiadomo z ostatniej chwili,

nage zdarzenia, relacja na
ywo
Liczebno
wiadomo zbudowana gwnie

z materiaw zewntrznych
Liczebno
wiadomo inspirowane przez

telefony widzw, relacje
internautw
Liczebno
wiadomo inspirowana przez

doniesienia innych mediw
Liczebno
wiadomoci rutynowe,
konferencje prasowe,
komunikaty, ogoszenia
Liczebno
Polsat
Wydarzenia
1
TVP1
Wiadomoci
0
8,20%
1,20%
0,00%
4,10%
8,80%
0,00%
34
29
38
46,60%
36,20%
53,50%
0,00%
1,20%
0,00%
14
16
18
19,20%
20,00%
25,40%
1,40%
1,20%
0,00%
4,10%
6,20%
7,00%
4,10%
1,20%
2,80%
Ogem
7
10
101
48
13
52
nie mona okreli rda,

inspiracji, powodu relacji
Liczebno
Liczebno
22
31
21
74
30,10%
38,80%
29,60%
73
80
71
224
TVP1
Wiadomoci
46
Ogem
38
Polsat
Wydarzenia
50
52,10%
62,50%
64,80%
28
29
12
38,40%
36,20%
16,90%
26
23
26
35,60%
28,80%
36,60%
9,60%
7,50%
9,90%
39
28
37
53,40%
35,00%
52,10%
41
42
37
56,20%
52,50%
52,10%
16
17
11
21,90%
21,20%
15,50%
8,20%
6,20%
8,50%
14
11
14
19,20%
13,80%
19,70%
15
21
19
20,50%
26,20%
26,80%
73
80
71
3,15
2,90
3,00
Tabela 17. rdo informacji
TVN Fakty
reporter, prezentacja
zebranych informacji po
fakcie
Liczebno
reporter jako obserwator

zdarzenia, naoczny wiadek
Liczebno
bezporedni zapis fragmentu

zdarzenia
Liczebno
dokumenty oficjalne,
dowody rzeczowe
Liczebno
bohater, uczestnik zdarzenia,

osoba, ktrej dotyczy relacja
Liczebno
rzecznik, oficjalny
przedstawiciel instytucji
Liczebno
wiadek, przypadkowy
obserwator,
Liczebno
relacja osb trzecich
Liczebno
materia backgroundowy
(archiwalia)
Liczebno
specjalista, ekspert w danej

dziedzinie
Liczebno
Liczebno
rednia liczba rde w

relacji
134
69
75
20
104
120
44
17
39
55
224
Tabela 18. Zapowied newsa przez prowadzcego program
TVN Fakty
oglne okrelenie
przedmiotu, tematu newsa,
bez okrele
wartociujcych
Liczebno
TVP1
Wiadomoci
26
Ogem
22
Polsat
Wydarzenia
29
30,10%
36,20%
36,60%
34,40%
77
53
oglne okrelenie
przedmiotu, tematu newsa z
uyciem okrele
wartociujcych
Liczebno
szczegowe okrelenie
przedmiotu, tematu newsa
bez okrele
wartociujcych
Liczebno
szczegowe okrelenie
przedmiotu, tematu newsa z
uyciem okrele
wartociujcych
Liczebno
okrelenie przedmiotu,
tematu newsa poprzez
cytat, fragment relacji bez
ocen
Liczebno
tematu newsa przez cytat,
fragment relacji z ocenami
Liczebno
tematu newsa poprzez
metafory, elipsy i inne figury
retoryczne
Liczebno
Ogem
Liczebno
17
26
16
59
23,30%
32,50%
22,50%
26,30%
13
13
30
5,50%
16,20%
18,30%
13,40%
23
13
43
31,50%
8,80%
18,30%
19,20%
1,40%
2,50%
1,40%
1,80%
5,50%
3,80%
2,80%
4,00%
2,70%
0,00%
0,00%
0,90%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Uwagi do tabel 17, 18, 19
Tabele dotycz cech zewntrznych wobec newsa , tzn. czynnika sprawczego (inspiracji), ktry
spowodowa pojawienie si w newsa w serwisie, rde informacji wykorzystanych w newsie
oraz sposobu jego zapowiedzenia przez osob prowadzc audycj (prezenter).
Jak pokazuj wyniki analizy (tabela 17) we wszystkich audycjach wystpuj newsy
niewiadomego pochodzenia, tzn. takie, co do ktrych nie mona wyranie okreli powodu
ich pojawienia si w programie. Najwicej jest ich w Wydarzeniach (Polsat), bo prawie 40%,
w pozostaych audycjach ok. 30%. Nie znaczy to, e s to relacje przypadkowe, nie majce
wikszego znaczenia. Przewanie s to ciekawostki, ktre maj umili relacj, emocjonalnie
rwnoway powane wydarzenia i tematy.
We wszystkich audycjach przewaaj newsy inspirowane przez czynniki oficjalne, czyli
dziaania centralnych organw wadzy pastwowej oraz wanych instytucji pastwowych.
Tego typu relacji jest najwicej w Wiadomociach (TVP1), bo ponad poowa (53%), najmniej
54
w Wydarzeniach (Polsat) 36%. Druga najliczniejsza kategoria to materiay zewntrzne

(pochodzce z agencji lub innych telewizji) dotyczce z reguy informacji zagranicznych. Tu
analizowane audycje rni si nieznacznie tego typu relacje stanowi w nich ok. 20%
ogu informacji (nieco wicej w Wiadomociach, TVP1).
Spord pozostaych czynnikw inspirujcych tylko dwa maj zauwaalne znaczenie i
rnicuj audycje newsy na wyczno, ktre wyrniaj Fakty (8.2%) oraz relacje
kontynuujce wczeniejsze newsy, ktre wyrniaj Wydarzenia (8.8%). adna z tych
kategorii nie wystpuje w Wiadomociach (TVP1). Tak wic newsy oryginalne, w cisym tego
sowa znaczeniu, pojawiaj si tylko w Faktach i stanowi niewielki procent ogu relacji.
Reszta to przewanie relacje dotyczce dziaania wadz i instytucji pastwowych.
Analizowane audycje bardziej ni rda inspiracji rnicuj rda informacji
wykorzystywanych w relacji (w relacji, czyli tylko takie, ktre mona jednoznacznie
zidentyfikowa w analizowanym materiale). Jak pokazuj wyniki analizy (tabela 18) w
kadym analizowanym programie byo ich wiele. Jeli podzielimy liczb zidentyfikowanych
rde przez liczb newsw, to otrzymamy redni wskanik liczby rde informacji na jeden
news jest on najwyszy w Faktach i wynosi 3.15, najniszy w Wydarzeniach 2.9; dla
Wiadomoci 3.0.
Wiadomoci (TVP1) opieraj si gwnie na trzech rdach informacji: reporterze,
ktry zebrane informacje przekazuje bez podania innych rde (65%), rzeczniku lub
oficjalnym przedstawicielu danej instytucji (52%) oraz na informacjach od uczestnikw
opisywanych zdarze lub osb, ktrych one bezporednio dotycz (52%). Te trzy rda
wystpuj w ponad poowie wszystkich newsw. Rwnie w Faktach (TVN) te trzy rda
wystpuj w ponad poowie relacji, z tym, e najczciej rdem informacji s wypowiedzi
rzecznikw i przedstawicieli instytucji (56%), a wypowiedzi bohaterw i uczestnikw zdarze
oraz reportera nieco rzadziej (53% i 52%). W Wydarzeniach (Polsat) dominuj tylko dwa
rda: reporter (62%) i rzecznik lub przedstawiciel instytucji (52%).
Jeeli chodzi o pozostae rda informacji, to Wiadomoci wyrnia rzadsze ni w
innych audycjach korzystanie z obserwacji reportera jako naocznego wiadka zdarzenia
(tylko w 17% relacji, podczas gdy w pozostaych stacjach ponad dwa razy czciej) oraz z
informacji innych wiadkw i obserwatorw zdarzenia (15% relacji). Z kolei Wydarzenia
charakteryzuje rzadsze ni w pozostaych audycjach korzystanie z bezporednich rejestracji
fragmentw zdarzenia (29%, a w przypadku Faktw i Wiadomoci po ok. 36%), wypowiedzi
uczestnikw zdarze (35%, pozostali powyej 52%) oraz rzadsze korzystanie z materiaw
archiwalnych, zarysowujcych to zdarze (14%, pozostali ok.19%). Fakty wyrnia rzadsze
55
korzystanie z wypowiedzi specjalistw i ekspertw w danej dziedzinie (20%, pozostali ok.

26%).
Rnice te nie ukadaj si w czytelny wzorzec, lecz mona w nich wykry pewn
tendencj. Jeli bowiem podsumowa wszystkie naoczne relacje (reportera, uczestnikw czy
wiadkw) to w Faktach jest ich najwicej (83 przypadki) a w Wiadomociach najmniej (60
przypadkw); Wydarzenia s bliej Faktw (74 przypadki). wiadczy to o tym, e Fakty
wyranie preferuj informacje z pierwszej rki, bo one oywiaj i uwiarygodniaj relacje (to
swoista warto dodana do rde oficjalnych). Natomiast Wiadomoci i Wydarzenia czciej
zadowalaj si relacj reportera, rdami oficjalnymi i ekspertami. W sensie merytorycznym
rnica ta moe nie mie znaczenia, ale jest istotna jako czynnik atrakcyjnoci i
perswazyjnoci przekazu..
Zapowied newsa przez prezentera ma znaczenie, bo uruchamia tzw. efekt torowania, czyli
uaktywnia w umyle odbiorcy pewien acuch skojarze, ktre z kolei ksztatuj nastawienie
i oczekiwania zwizane z tematem/przedmiotem newsa. W krtkiej z koniecznoci
zapowiedzi licz si dwa rodzaje okrele: oglne lub szczegowe oraz neutralne lub
wartociujce (tzn. zawierajcych wyran ocen).
W analizowanych audycjach w zapowiedziach newsw przewaay okrelenia oglne
nad szczegowymi oraz okrelenia neutralne nad wartociujcymi. Tylko w Faktach jest
przewaga zapowiedzi uywajcych okrele szczegowych i wartociujcych. W
Wydarzeniach stanowi margines, a w Wiadomociach kategori drugorzdn. W obu tych
audycjach najwicej newsw byo zapowiedzianych za pomoc okrele oglnych, ktre nie
zawieray okrele wartociujcych.
Charakteryzujca Fakty przewaga zapowiedzi szczegowych i wartociujcych nad
oglnymi i neutralnymi nie wynika z nastawienia do rzeczywistoci (cho w jakim stopniu
pewnie te), lecz z troski o atrakcyjno przekazu (na co wskazuje te parokrotne uycie w
zapowiedziach sugestywnego cytatu oraz metafory i elipsy). Okrelenia konkretne i
wartociujce bardziej przykuwaj uwag i lepiej zakotwiczaj relacj w wyobrani odbiorcy
a to przecie gwne zadanie zapowiedzi. Pod tym wzgldem najgorsze (najmniej
efektywne) s zapowiedzi w Wydarzeniach w 55 przypadkach zapowied newsa oparta jest
na okreleniach oglnych.,
56
Tabela 19. Sposb (forma) prezentowania informacji faktograficznych
TVN Fakty
materia reporterski bez
cytatw
Liczebno
materia reporterski z
cytatami
Liczebno
rnymi wypowiedziami tej
samej osoby, strony
Liczebno
rnymi wypowiedziami
rnych osb, stron
Liczebno
bezporednia relacja
reportera z miejsca
zdarzenia
Liczebno
Setki (gadajce gowy),

fragmenty specjalnych
wypowiedzi do kamery
Liczebno
materiay oryginalne
Liczebno
materiay cytowane
Liczebno
materiay archiwalne
Liczebno
ilustracja graficzna
statyczna
Liczebno
ilustracja graficzna
dynamiczna
Liczebno
ilustracja muzyczna
Liczebno
Liczebno
rednia liczba rnych form

prezentacji informacji w
jednym newsie
Polsat
Wydarzenia
30
TVP1
Wiadomoci
13
5,50%
37,50%
18,30%
49
40
42
67,10%
50,00%
59,20%
11
12,30%
7,50%
15,50%
38
31
29
52.1%
38,80%
40,80%
10
11
13,70%
13,80%
8,50%
51
60
50
69,90%
75,00%
70,40%
13
14
17,80%
17,50%
8,50%
20
19
20
27,40%
23,80%
28,20%
20
18
23
27,40%
22,50%
32,40%
26
26
22
35,60%
32,50%
31,00%
14
10
19,20%
5,00%
14,10%
0,00%
0,00%
2,80%
73
80
71
3,5
3,2
3,3
Ogem
47
120
26
109
27
161
33
59
61
74
28
2
224
57
Tabela 20. Wielostronno, zrnicowanie i zrwnowaenie opisu zdarze
TVN Fakty
opis zdarzenia jednostronny
neutralny
Liczebno
opis zdarzenia jednostronny

wartociujcy
Liczebno
opis zdarzenia dwustronny

neutralny, zrwnowaony
Liczebno
opis zdarzenia dwustronny,

neutralny, niezrwnowaony
Liczebno

wartociujcy, zrwnowaony
Liczebno

wartociujcy,
niezrwnowaony
Liczebno
opis zdarzenie wielostronny,

neutralny, zrwnowaony
Liczebno
opis zdarzenia wielostronny,

wartociujcy, zrwnowaony
Liczebno
opis zdarzenia wielostronny,

wartociujcy,
niezrwnowaony
Liczebno
Ogem
Liczebno
TVP1
Wiadomoci
8
Ogem
18
Polsat
Wydarzenia
30
24,70%
37,50%
11,30%
25,00%
12
14
21
47
16,40%
17,50%
29,60%
21,00%
19
4,10%
11,20%
9,90%
8,50%
16
8,20%
5,00%
8,50%
7,10%
16
11,00%
2,50%
8,50%
7,10%
2,70%
6,20%
2,80%
4,00%
12
8,20%
6,20%
1,40%
5,40%
10
12
28
13,70%
7,50%
16,90%
12,50%
21
11,00%
6,20%
11,30%
9,40%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
56
Uwagi do tabel 20, 21
Funkcja informowania jest podstaw newsa i trudno sobie wyobrazi relacj, ktra nie
zawieraaby mniej lub bardziej rozbudowanego opisu zdarzenia bdcego przedmiotem
relacji (twarde newsy) lub punktem wyjcia do rozwinicia jakiego tematu (mikkie newsy).
W analizowanych audycjach przypadek taki si nie zdarzy. Jednak informacyjny opis
zdarzenia (faktografia) moe si rni pod wieloma wzgldami. Nie wchodzc w
merytoryczn (poznawcz) warto informacji, bo tego nie da si jednoznacznie
sparametryzowa, w analizie uwzgldniono tylko dwa wymiary treci faktograficznej:
sposb/form prezentacji informacji oraz zrnicowanie i zrwnowaenie perspektywy
opisu.
58
Tabela 20 pokazuje wyniki analizy, odnoszce si do sposobu (formy) prezentacji informacji o

zdarzeniach. Jeli, podobnie jak w przypadku rde informacji (tabela 18), dodamy wszystkie
zastosowane w danej audycji formy prezentacji informacji i podzielimy je przez liczb
newsw, to uzyskamy syntetyczny wskanik zoonoci form prezentacji informacji, ktry dla
Faktw wynosi 3.5, dla Wydarze 3.2, dla Wiadomoci -3.3. Wskanik ten pokrywa si
niemal dokadnie z wskanikiem liczby rde w tabeli 18.
Wszystkie sposoby (formy) prezentacji informacji wymienione w tabeli 20 dziel si
na dwie grupy: prezentacja przez reportera (pierwsze cztery pozycje w tabeli) oraz inne
formy i rodki prezentacji (siedem pozostaych pozycji w tabeli). Porwnujc obie grupy
wida wyranie, e we wszystkich audycjach podstawow form prezentacji informacji
faktograficznych jest materia reporterski z cytatami, a najczstsz form tych cytatw s
tzw. setki, czyli wypowiedzi jakiej osoby nagrane specjalnie na uytek danego newsa.
Na tle tego generalnego podobiestwa rysuj si jednak pewne rnice, niewielkie
ale symptomatyczne.
Ot wprawdzie prezentacje reporterskie z cytatami (setkami) przewaaj w kadym
programie, ale w Faktach ponad poowa newsw (52%) cytuje wypowiedzi rnych stron, a
w Wiadomociach wyranie mniej (40%) wicej jest tu take przypadkw cytowania tej
samej strony. W Wydarzeniach duo relacji reporterskich w ogle nie zawiera adnych
cytatw 37%.
W Faktach jest nieco mniej gadajcych gw, za to jest nieco szerszy i bogatszy ni
w Wiadomociach i Wydarzeniach wachlarz rodkw prezentacji informacji innych ni
wypowied reportera i setki/cytaty. Wiadomoci najbardziej ustpuj Faktom pod wzgldem
takich rodkw prezentacji informacji jak obce materiay oryginalne (amatorskie, policyjne,
stray miejskiej, itp.) oraz ilustracje graficzne statyczne i dynamiczne (animacja, wirtualna
rzeczywisto), za to nieco czciej korzystaj z materiaw archiwalnych. Wydarzenia
(Polsat) nie wyrniaj si w adnej z tych subkategorii.
Zestawiajc wszystkie te wskaniki mona zauway, i mniejsza liczba gadajcych
gw w Faktach (TVN) i bogatszy zestaw innych rodkw prezentacji informacji potwierdza
wiksz trosk tej audycji o atrakcyjno przekazu. Wiadomoci (TVP1) pod tym wzgldem
wygldaj (w statystyce i na ekranie) nieco gorzej, ale zestaw rodkw formalnych jest w
nich bogatszy ni w Wydarzeniach (Polsat), gdzie najwicej jest relacji reporterskich bez
cytatw, a w pozostaych dominuj gadajce gowy.
Tabela 21 przedstawia wyniki analizy dotyczce najwaniejszych cech faktograficznego opisu
zdarze tego czy opis ten jest jednostronny czy wielostronny (rne aspekty i/lub punkty
59
widzenia), neutralny (unika wyranych ocen) czy wartociujcy (zawiera okrelenia ocenne),
zrwnowaony (co do punktw widzenia i ocen) czy niezrwnowaony (jaki punkt widzenia
czy rodzaj ocen dominuje, a relacja jest tendencyjna).
Biorc kady z tych wymiarw opisu zdarze z osobna, wida, e opis jednostronny
przewaa w Wydarzeniach (55% relacji), dwustronnego wicej jest w Wiadomociach (30%
relacji) w Faktach i Wydarzeniach po ok. 25%, natomiast wielostronny pojawia si
najczciej w Faktach (33% newsw), nieco rzadziej w Wiadomociach (30% newsw) i
wyranie rzadziej w Wydarzeniach (20% newsw).
Proporcje newsw neutralnych, nie zawierajcych okrele wartociujcych, do
newsw, ktre w opisie zdarzenia zawieraj okrelenia wartociujce, ksztatuj si jak 45%
do 55% w Faktach (TVN), 60% do 40% w Wydarzeniach (Polsat) i 31% do 69% w
Wiadomociach (TVP1). Wida wic, e Wiadomoci charakteryzuj si najbardziej
wartociujcym sposobem opisu zdarze.
Jeli podzieli newsy, w ktrych do opisu zdarze uyto okrelenia wartociujce, na
takie, gdzie okrelenia wartociujce s zrwnowaone (co do kierunku oceny:
pozytywne/negatywne) i takie, gdzie przewaaj oceny jednostronne, to uzyskujemy
nastpujce proporcje: 25% do 30% - Fakty, 10% do 30% - Wydarzenia oraz 25% do 44%
Wiadomoci, z czego wynika, e najwikszy udzia procentowy opisw zawierajcych
okrelenia wartociujce jednostronne jest w Wiadomociach (TVP1).
Cho kady z trzech wymiarw opisu tworzy jasny ukad , to jako cao ukad ten jest
niezbyt przejrzysty. eby go uczyni prostszym i janiejszym wystarczy wszystkie dane
zawarte w tabeli 21 podzieli na dwie grupy: do pierwszej mona zaliczy wszystkie newsy
neutralne oraz zawierajce okrelenia wartociujce zrwnowaone, a do drugiej newsy
zawierajce okrelenia wartociujce i niezrwnowaone. Proporcje (w ujciu procentowym)
grupy pierwszej do drugiej ksztatuj si nastpujco: 70% do 30% - Fakty (TVN), 70% do
30% - Wydarzenia (Polsat), 56% do 44% - Wiadomoci (TVP1).
Wida wic, e cho we wszystkich audycjach przewaaj opisy zdarze neutralne lub
zrwnowaone pod wzgldem okrele wartociujcych, to udzia procentowy takich
newsw przewaa w audycjach obu nadawcw komercyjnych, natomiast w audycji
informacyjnej nadawcy publicznego (TVP1) ta przewaga jest znaczco mniejsza. A powinno
by odwrotnie w newsach nadawcy publicznego powinny w stopniu wyszym ni u
nadawcw komercyjnych przewaa relacje opisujce zdarzenia w sposb neutralny lub
zrwnowaony. To kolejna okoliczno poddajca w wtpliwoci prawidow realizacj
ustawowych powinnoci cicych na programie Wiadomoci (TVP1).
60
Tabela 21. Przyczyny relacjonowanych zdarze
TVN Fakty
zaszoci
historyczne
Liczebno
przesze fakty i
zdarzenia
Liczebno
dziaanie ludzi,
instytucji
Liczebno
wypowiedzi,
opinie
Liczebno
zdarzenia losowe,
siy natury
Liczebno
niejasne, brak
informacji
Liczebno
Liczebno
TVP1
Wiadomoci
7
Ogem
Polsat
Wydarzenia
7
4,10%
8,80%
9,90%
7,60%
10
12
30
13,70%
10,00%
16,90%
13,40%
42
46
41
129
57,50%
57,50%
57,70%
57,60%
12
6,80%
6,20%
2,80%
5,40%
12
13
33
16,40%
16,20%
11,30%
14,70%
1,40%
1,20%
1,40%
1,30%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
17
Tabela 22. Wyjanienia opisywanych zdarze
TVN Fakty
Liczebno
33
Polsat
Wydarzenia
31
TVP1
Wiadomoci
38
45,20%
38,80%
53,50%
18
16
16
24,70%
20,00%
22,50%
27
20
16
37,00%
25,00%
22,50%
14
17
18
19,20%
21,20%
25,40%
13
11
13
17,80%
13,80%
18,30%
22
34
31
30,10%
42,50%
43,70%
Ogem
102
wskazanie motyww i celw dziaania

stron, uczestnikw zdarzenia przez
nich samych
wskazanie motyww i celw dziaania
stron, uczestnikw zdarzenia przez
oponentw
Liczebno
konfrontacja motyww i celw

dziaania uczestnikw zdarzenia przez
zestawienia i cytaty reportera
Liczebno
wypowiedzi ekspertw,
obserwatorw dotyczce dziaania
uczestnikw zdarzenia
Liczebno
wypowiedzi ekspertw,
obserwatorw dotyczce przebiegu
zdarzenia
Liczebno
uwarunkowania i okolicznoci
towarzyszce
Liczebno
50
63
49
37
87
61
trudno powiedzie
Liczebno
9,60%
3,80%
2,80%
73
80
71
Liczebno
12
224
Tabela 23. Wypowiedzi dotyczce skutkw opisywanych zdarze
TVN Fakty
przewidywane dziaania i przysze
zdarzenia w ujciu analitycznym
Liczebno
przewidywane dziaania i przysze

zdarzenia w ujciu wartociujcym
Liczebno
przewidywane komentarze i opinie

znaczcych rodowisk, orodkw
wadzy
Liczebno
przewidywane reakcje opinii

publicznej
Liczebno
kompleksowa analiza rnych

moliwych nastpstw w sferze
instytucjonalnej
Liczebno

moliwych nastpstw w sferze
spoecznej
Liczebno

moliwych nastpstw w
perspektywie midzynarodowej
Liczebno
brak spodziewanych nastpstw
Liczebno
nastpstwa trudne do
przewidzenia
Liczebno
Liczebno
10
Polsat
Wydarzenia
17
TVP1
Wiadomoci
17
13,70%
21,20%
23,90%
16
20
19
21,90%
25,00%
26,80%
5,50%
0,00%
2,80%
1,40%
0,00%
0,00%
10
11
13,70%
13,80%
8,50%
8,20%
1,20%
1,40%
2,70%
1,20%
8,50%
18
13
24,70%
16,20%
12,70%
28
33
41
38,40%
41,20%
57,70%
73
80
71
Ogem
44
55
27
40
102
224
Dobrze skonstruowany news, oprcz solidnej porcji informacji, zawiera te inne wane
elementy niezbdne do tego, eby odbiorca dobrze zrozumia ca zawarto przekazu i
zapamita przynajmniej jego oglny sens. Badania naukowe pokazuj, e najczciej dzieje
62
si tak wtedy, gdy konstrukcja newsa jest dostatecznie rozbudowana i spjna logicznie, co
znaczy, e oprcz opisu samego zdarzenia relacja zawiera te informacje, ktre wskazuj na
przyczyny zdarze, wyjaniaj ich kontekst (uwarunkowania), a take wskazuj
prawdopodobne ich skutki. Jak pokazuj tabele 22 i 23 wikszo analizowanych newsw,
ponad 90%, zawieraa wskazania przyczyn i elementy wyjanienia relacjonowanych zdarze.
Natomiast wikszo newsw w analizowanych audycjach nie zawieraa informacji na temat
spodziewanych skutkw opisywanych zdarze (tabela 24). Takie informacje zawierao w
Faktach (TVN) 37% newsw, w Wydarzeniach (Polsat) 43% newsw, a w Wiadomociach
(TVP1) tylko 30% newsw.
Gwn przyczyn relacjonowanych zdarze (tabela 22) we wszystkich trzech

audycjach (w kadej po 57,5% relacji) byy dziaania ludzi i instytucji, co przy oglnej z
koniecznoci kategoryzacji jest rzecz oczywist. Bardziej znaczce jest to, e o ile w obu
audycjach stacji komercyjnych drug pod wzgldem frekwencji przyczyn byy zdarzenia
losowe i siy natury, to w audycji nadawcy publicznego byy to przesze fakty i zdarzenia, a
zdarzenia losowe zeszy na dalszy plan. Te rnice wi si niewtpliwie z szerszym
wachlarzem tematycznym charakteryzujcym nadawcw niepublicznych i wyjtkowo silnym
skoncentrowaniem Wiadomoci (TVP1) na sprawach politycznych.
We wszystkich analizowanych audycjach (tabela 23) motywy i cele dziaania

uczestnikw zdarze wskazywane s jako gwny czynnik wyjaniajcy ich przebieg i
charakter. Jednak na tym tle zauway mona pewne rnice. W Wiadomociach (TVP1)
zdecydowanie dominuj (53%) wskazania celw i motyww przez samych aktorw zdarze
(cytaty, setki), podczas gdy w Faktach nieco czciej okrelaj to reporterzy (przez
zestawienia cytatw) i oponenci. Co jednak waniejsze: w Wiadomociach czciej ni w
Faktach eksperci wyjaniaj dziaania uczestnikw, czciej te wskazuje si na
uwarunkowania i okolicznoci towarzyszce zdarzeniom. Rnice (istotne procentowo)
wskazuj na to, e w Faktach dominuje tendencja do personalizacji opisywanych zdarze,
ujmowania ich przez pryzmat ludzkich dziaa i intencji (co jest typowe dla nadawcw
komercyjnych), natomiast Wiadomoci staraj si przynajmniej czciowo obiektywizowa
opisywane zdarzenia, wskazujc na ich uwarunkowania zewntrzne (co te jest typowe dla
nadawcw publicznych). Warto te zauway, e w przypadku Wydarze (Polsat)
63
uwarunkowania i okolicznoci towarzyszce s najczciej wskazywanym czynnikiem

wyjaniajcym, cho w sumarycznym ujciu take i w tej audycji przewaaj motywy i cele
aktorw zdarze wskazywane przez nich samych bd s identyfikowane przez reportera.
Jak wspomniano wyej, wikszo newsw we wszystkich trzech analizowanych

audycjach nie zawiera wskaza co do prawdopodobnych (moliwych, koniecznych) skutkw
opisywanych zdarze (tabela 24)
Najwicej takich niedomknitych perspektywicznie
newsw byo w programie Wiadomoci (70%), najmniej w Wydarzeniach (57%). W tych

newsach, gdzie pojawiay si informacje na temat skutkw opisywanych zdarze,
wskazywano najczciej przewidywane dziaania i/lub zdarzenia ujmowane raczej w sposb
wartociujcy ni analityczny.
Wiadomoci (TVP1) w porwnaniu z audycjami nadawcw komercyjnych mniejszy
nacisk kady na analiz moliwych nastpstw w sferze instytucjonalnej, za to silniej
akcentoway perspektyw midzynarodow. Oglnie rzecz ujmujc, Wiadomoci odrniao
to, e cho rzadziej
podejmoway trud refleksji nad konsekwencjami relacjonowanych
zdarze, to gdy ju trud ten podjy, przedstawiay bogatszy zestaw przewidywa, analiz i
prognoz, czyli bardziej kompleksowo ujmoway to zagadnienie.
Analiza ilociowa nie daje podstaw do jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego
audycja nadawcy publicznego rzadziej ni komercyjne przedstawia oczekiwania czy prognozy
na temat skutkw relacjonowanych zdarze (a powinien to czyni zdecydowanie czciej),
gwnie dotyczcych sfery politycznej, a gdy to ju robi, to skutki niektrych wydarze
ujmuje w sposb rozbudowany i wszechstronny, a skutki innych pomija milczeniem. Jednak
wiadczy to najpewniej o wybirczym podejciu do opisywanych zdarze. Jeli bowiem 73%
newsw dotyczy w jakim stopniu biecych spraw politycznych, a tylko 30% newsw
zawiera refleksj nad moliwymi skutkami opisywanych zdarze, to gdyby tylko te 30%
odnie wycznie do newsw politycznych, to i tak pozostaje 43% newsw bez skutkw i
bez perspektyw. Jeli odrzuci czynnik przypadku, popiechu czy oczywistoci
relacjonowanych zdarze jako jedyne uzasadnienie takiej selektywnoci, to jedynym
czynnikiem, ktry to tumaczy jest wiadomy wybr redakcyjny. Dane ilociowe wyranie
pokazuj, e nadawca publiczny pewne zdarzenia i tematy polityczne traktuje w sposb
wnikliwy i wszechstronny, ujmujc je w szerszej perspektywie, a inne ogranicza do opisu
samych zdarze, akcentujc co najwyej przyczyny i motywy aktorw zdarze. Nadawca
64
publiczny, z mocy prawa, rwnie pod tym wzgldem powinien zachowa zrwnowaony
stosunek do opisywanych zdarze.
Tabela 24. Czego dotyczy komentarz
TVN Fakty
oglnie caego zdarzenia
Liczebno
szczegowo i analitycznie
caego zdarzenia
Liczebno
oglnie fragmentu, aspektu

zdarzenia
Liczebno
szczegowo i analitycznie
fragmentu, aspektu zdarzenia
Liczebno
okolicznoci towarzyszcych
zdarzeniu
Liczebno
bliej nieokrelonych
okolicznoci wizanych ze
zdarzeniem
Liczebno
brak komentarza
Liczebno
Liczebno
TVP1
Wiadomoci
11
Ogem
19
Polsat
Wydarzenia
20
26,00%
25,00%
15,50%
22,30%
15
6,80%
10,00%
2,80%
6,70%
4,10%
5,00%
1,40%
3,60%
5,50%
2,50%
1,40%
3,10%
26
20
34
80
35,60%
25,00%
47,90%
35,70%
0,00%
5,00%
0,00%
1,80%
16
22
22
60
21,90%
27,50%
31,00%
26,80%
73
80
71
224
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
TVP1
Wiadomoci
8
Ogem
12
Polsat
Wydarzenia
20
21,10%
34,50%
16,30%
24,40%
26
23
19
68
45,60%
39,70%
38,80%
41,50%
10
24
14,00%
10,30%
20,40%
14,60%
10
5,30%
3,40%
10,20%
6,10%
50
Tabela 25. Ocena wyraona w komentarzu
TVN Fakty
komentarz neutralny,
wywaony, pozbawiony
wyranych ocen
Liczebno
komentarz zawierajcy
gownie oceny negatywne
Liczebno
komentarz zawierajcy
gownie oceny pozytywne
Liczebno
zestawienie ocen
pozytywnych i negatywnych,
zrwnowaone
Liczebno
zestawienie ocen
pozytywnych i negatywnych,
niezrwnowaone
Liczebno
40
65
komentarz z ocenami
ambiwalentnymi, trudnymi do
sklasyfikowania
Liczebno
Liczebno
1,80%
0,00%
8,20%
3,00%
17
12,30%
12,10%
6,10%
10,40%
57
58
49
164
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
TVP1
Wiadomoci
17
Ogem
20
Polsat
Wydarzenia
17
35,10%
29,30%
34,70%
32,90%
Tabela 26. Tendencja wyraona w komentarzu
TVN Fakty
nacisk na dramatyczn stron
zdarze
Liczebno
nacisk na sprawy ludzkie
Liczebno
elementy moralizatorstwa,
oceny moralnej
Liczebno
elementy humoru, ironii,

kpiny, satyry
Liczebno
elementy agresji, mowy

nienawici
Liczebno
odniesienia do si wyszych
Liczebno
autorytatywno
komentujcego
Liczebno
inne
Liczebno
Liczebno
54
21
22
13
56
36,80%
37,90%
26,50%
34,10%
11
23
7,00%
13,80%
22,40%
14,00%
10
14,00%
3,40%
0,00%
6,10%
3,50%
0,00%
2,00%
1,80%
1,80%
6,90%
4,10%
4,30%
1,80%
1,70%
8,20%
3,70%
0,00%
6,90%
2,00%
3,00%
57
58
49
164
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Komentarz zamyka dobrze zredagowanego newsa. Wprawdzie nie kady news wymaga
komentarza, lecz komentarz podsumowujcy i zamykajcy narracj w wyranych ramach
nadrzdnego, czy oglniejszego sensu uatwia odbiorcy zrozumienie i zapamitanie
przekazu, nawet jeli si z nim nie zgadza (wtedy komentarz pobudza refleksj). Na poziomie
analizy ilociowej nie da si ustali, w jakim zakresie i stopniu komentarz, jeli wystpuje,
pasuje do treci newsa, a w jakim, moe wypacza sens przekazanych informacji czy wrcz
narzuca faszyw (tendencyjn ideologicznie czy politycznie) ich interpretacj. Zgodzi si
wypada, e lepiej, eby w ogle nie byo adnego komentarza, ni miaby by taki, ktry
66
wypacza sens przekazywanych informacji. Rzecz w tym, e ani za pomoc analizy ilociowej
ani jakociowej nie mona ustali, kiedy komentarz wypacza, a kiedy waciwie nawietla
relacjonowane zdarzenia. Zapewne w ogle nie ma takiego sposobu, eby to ustali w
sposb obiektywny. Na podstawie analizy ilociowej mona co najwyej okreli oglne
parametry komentarza, i tylko wtedy, gdy z wypowiadanych sw i ich umiejscowienia w
strukturze newsa wynika, e to komentarz (np. wiele setek i cytatw funkcjonujcych w
przekazie jako wskazanie przyczyn zdarze, wyjanienie ich uwarunkowa czy kontekstu, a
take spekulacji na temat skutkw, zawierao w istocie komentarz i ocen). Biorc pod
uwag powysze zastrzeenia, w analizie uwzgldniono tylko trzy parametry tych
fragmentw newsa, ktre wyranie komentuj relacjonowane zdarzenie, tzn. czego dotyczy
komentarz (tabela 25), jak ocen zdarzenia wyraa komentarz (tabela 26) oraz jak mona
oglnie skategoryzowa tendencj wyraon w komentarzu (tabela 27), zakadajc, e
komentarz jest wyrazem jakiej postawy i musi j odzwierciedla.
Tabela 25 pokazuje, e najwicej newsw opatrzonych komentarzem jest w Faktach

(78%), nieco mniej w Wydarzeniach (72%), a najmniej w Wiadomociach (69%). Z danych
zgromadzonych w tej tabeli wynika rwnie, e komentarze pojawiajce si w Faktach i
Wiadomociach dotycz najczciej okolicznoci towarzyszcych zdarzeniu, a dopiero w
drugiej kolejnoci oglnie caego zdarzenia. Nacisk na uwarunkowania zewntrzne silniejszy
jest w Wiadomociach (TVP1), a najsabszy w Wydarzeniach (Polsat), w ktrych obie
perspektywy komentarza s dokadnie rwnowane.
Inne opcje dotyczce przedmiotu komentarza uwzgldnione w tabeli 25 w
analizowanych newsach wystpoway sporadycznie. Jeli jednak je zsumowa, okazuje si, e
komentarze analityczne i szczegowe dotyczce caego zdarzenia lub jego fragmentu
pojawiaj si nieco czciej w Wydarzeniach ni Faktach, a w Wiadomociach stanowi
absolutny margines.
Istot komentarza jest ocena zdarzenia czy zjawiska opisanego w newsie. W

analizowanych newsach, ktre zawieray komentarz (Tabela 26), przewaay oceny
negatywne, najmocniej eksponowane w Faktach (TVN), nieco sabiej w obu pozostaych
programach. Na tym tle warto zwrci uwag na kilka charakterystycznych odksztace od
tej prawidowoci. Ot Wiadomoci (TVP1) czciej ni pozostae audycje opatryway newsy
67
komentarzem pozytywnym, a take komentarzami zestawiajcymi oceny pozytywne i

negatywne. Takich zestawie byo najmniej w Wydarzeniach (Polsat), gdzie byo te
najwicej komentarzy neutralnych i wywaonych, ktrym nie mona byo przypisa wyranej
oceny, co w poczeniu z kilkoma newsami zawierajcymi niejednoznaczne oceny , czyni t
audycj najbardziej umiarkowan i powcigliw w wystawianiu ocen. Fakty s pod tym
wzgldem mielsze i bardziej krytyczne, natomiast Wiadomoci cechuje z jednej strony
powcigliwo w wyraaniu ocen, bo pojawiaj si w newsach najrzadziej, ale z drugiej
strony zauway mona rozchwianie ocen midzy wektorem pozytywnym i negatywnym.
Moe to wskazywa na zarysowujc si w tej audycji polaryzacj obrazu wiata.
Ostatnim parametrem komentarza uwzgldnionym w analizie bya tendencja
wyraona w komentarzu (tabela 27). Na uytek skromnego (pod wzgldem liczbowym)
zbioru newsw objtych analiz zestaw zakadanych wariantw tendencji zawono do
siedmiu, co okazao si zupenie wystarczajce. W Faktach i Wydarzeniach komentarze
najczciej kad nacisk na sprawy ludzkie oraz dramatyczn stron zdarze. Wiadomoci
(TVP1) uwzgldniaj obie te perspektywy, ale dramatyczn stron zdarze eksponuj
czciej ni sprawy ludzkie. Wiadomoci wyrniaj jednak bardziej komentarze, w ktrych
pojawiaj si elementy moralizatorstwa i oceny moralnej, a take autorytatywne
stwierdzenia. Komentarze Faktw (TVN) zawieraj elementy humoru, ironii, kpiny, satyry.
Komentarze Wydarze (Polsat) charakteryzuj si zarwno akcentami moralizatorskimi, jak i
humorystycznymi, cho czciej ni inni nadawcy przywouj siy wysze (wypadki, zdarzenia
losowe, ywioy przyrody).
W tym miejscu naley nadmieni, e w toku analizy warsztatowej dokonano te
szczegowego pomiaru wszystkich wypowiedzi osb innych ni reporter, ktre pojawiay si
w newsach: jako cytaty (wypowiedzi stanowice cz relacjonowanych zdarze, nagrane w
ich trakcie), jako setki (wypowiedzi nagrane specjalnie na uytek newsw). W sumie byy to
993 wypowiedzi. Dokonano ich oglnej kategoryzacji: kto mwi ( tabela 28 - zacznik nr 2)
oraz nieco bardziej szczegowej tematyzacji: czego wypowied dotyczy ( tabela 29 zacznik nr 2). Odsyajc do zacznika, tutaj naley zauway, i zebrane w nich dane
pozwalaj okreli ile wypowiedzi pojawia si przecitnie w newsach danego nadawcy. I tak,
na jednego newsa w Faktach (TVN) przypada rednio 4.4 cytatu lub setki, w Wydarzeniach
(Polsat) wskanik ten wynosi 4.1, a dla Wiadomoci (TVP1) siga poziomu 4.7. Zatem dane
te potwierdzaj relatywnie najwiksze nasycenie newsw w Wiadomociach wypowiedziami
68
rnych osb s one tu w
wikszym stopniu budulcem relacji ni w Faktach i
Wydarzeniach.,
Warsztat dziennikarski jest wanym, niekiedy decydujcym czynnikiem okrelajcym
komunikatywno
atrakcyjno
przekazu.
Od
odpowiedniego
opracowania
uporzdkowania informacji, starannego skomponowania narracji i realizacyjnej oprawy

newsa zaley skupienie i utrzymanie uwagi widza, uatwienie mu lub utrudnienie rozumienia
przekazu, pobudzenie lub zblokowanie mylenia refleksyjnego, skonienie odbiorcy do
przyjcia lub odrzucenia prezentowanych punktw widzenia, a przede wszystkim
przekonanie go, e reporter, realizator i nadawca rzetelnie wykonali swoj prac, a
przedstawione informacje opisuj zdarzenia trafnie i wieloaspektowo, wyjaniaj ich
podoe, kontekst i nastpstwa, i co najwaniejsze s wiarygodne. Wszystko to skada si
na jako newsa.
Wszystkie trzy analizowane audycje dysponuj podobnymi rodkami technicznymi i
moliwociami realizatorskimi, zatem wszelkie stwierdzone w analizie rnice nie s
wynikiem uwarunkowa zewntrznych (czynnika obiektywnego), tylko rezultatem pracy
zespou redakcyjnego i przyjtej linii programowej (czynnik ludzki i organizacyjny). Ilociowa
analiza zawartoci nie pozwala na dokadne rozpoznanie wszystkich elementw
decydujcych o jakoci nadawanych newsw . Pozwala
uchwyci, sparametryzowa i
obliczy wystpowanie tych elementw, ktre okrelaj ksztat newsa (atrakcyjno,

komunikatywno, zoono, kompletno) .
Poczynione w toku analizy ustalenia dotyczce sposobu realizacji przekazu dziennikarskiego

Wiadomociach (TVP1) pozwalaj stwierdzi, e:
Gwnym czynnikiem inspirujcym proces redakcyjny s dziaania wadz i instytucji

pastwowych oraz wane wydarzenia polityczne w kraju i za granic inne rda
inspiracji maj znaczenie marginalne.
Gwnymi rdami informacji zawartych w newsach s relacje zebrane przez

reportera, wypowiedzi rzecznikw/przedstawicieli instytucji oraz uczestnikw
69
zdarze, przy niewielkim udziale innych rde (np. bezporednia obserwacja,

materiay zewntrzne, itp.).
Newsy zapowiadane s najczciej w sposb oglny, bez uycia wyrazistych okrele

wartociujcych.
Audycja wykorzystuje szeroki wachlarz rodkw prezentacji informacji, jednak

korzysta z nich nieco oszczdniej, rzadziej uywa innych rodkw przekazu (np.
infografika, animacja, itp.) z wyjtkiem materiaw archiwalnych, ktre pojawiaj si
do czsto.
W relacjach dziennikarskich przewaa dwustronny i wielostronny opis zdarze,

jednak rne punkty widzenia nie s rwnowane - w przewaajcej liczbie newsw
w opisie zdarze dominuj wypowiedzi (setki/cytaty) jednej strony dyskursu; zdarza
si te, e cae wydarzenie opisywane jest z jednego punktu widzenia.
Blisko poowa relacji dziennikarskich zawiera okrelenia silnie wartociujce

jednostronne bd dwustronne, ale nie zrwnowaone, co ju na poziomie opisu
zdarze sprawia wraenie tendencyjnoci przekazu.
Niemal wszystkie relacje zawieraj, choby ladowe, wskazania dotyczce przyczyn

opisywanych zdarze (najczciej s to dziaania ludzi, instytucji lub przesze
zdarzenia), a take prby wyjanienia ich charakteru podobnie jak pozostae
audycje , take Wiadomoci koncentruj si na celach i motywach dziaania ludzi, lecz
czciej zwracaj uwag na okolicznoci i uwarunkowania zewntrzne oraz
wyjanienia eksperckie.
Tylko niewielka cz newsw (znaczco mniejsza ni w przypadku pozostaych stacji)

zawiera informacje odnonie prawdopodobnych lub przewidywanych skutkw
opisywanych zdarze. Jednak w tych newsach, gdzie kwesti t podjto, jest ona
ujmowana szczegowo, analitycznie i caociowo.
W Wiadomociach jest te wikszy odsetek newsw nieopatrzonych komentarzem

(jako wyodrbnion czci relacji). Tam za, gdzie si pojawia, dotyczy gwnie
okolicznoci zewntrznych, a nie samej istoty zdarzenia. W komentarzach przewaaj
oceny negatywne, ale s te komentarze pozytywne i takie, ktre zawieraj oceny
niejednoznaczne. Komentarze najczciej koncentruj si na dramatycznej stronie
70
zdarze,
mniej ni pozostali nadawcy zajmuj si sprawami ludzkimi,
czciej
pojawiaj si w nich elementy moralizatorstwa i oceny moralnej.
Wyniki analizy dotyczce Faktw (TVN) pozwalaj stwierdzi, e na tle obu pozostaych
audycji , objtych analiz, audycj t charakteryzuje:
Zauwaalnie mniejszy (ni w TVP1) odsetek newsw inspirowanych przez dziaania

wadz i wydarzenia polityczne oraz znaczcy udzia w programie newsw
oryginalnych (na wyczno lub z pierwszej rki).
Wiksze ni w innych audycjach zrnicowanie rde informacji. Tu te dominuj

wypowiedzi rzecznikw/przedstawicieli instytucji, ale czciej rdem informacji jest
reporter jako naoczny wiadek, a take uczestnicy zdarze oraz ich obserwatorzy.
W zapowiedziach newsw czciej ni w pozostaych przypadkach przedmiot newsa

okrelany jest w sposb szczegowy i za pomoc sformuowa wartociujcych,
czasem te cytatu lub metafory.
Audycja wykorzystuje szeroki wachlarz rodkw prezentacji informacji. Ponad poowa

newsw uwzgldnia w opisie zdarze wypowiedzi rnych stron, czsto korzysta te z
innych form opisu, jak materiay oryginalne, wizualizacje tekstu, animacje, czy
bezporedni relacj reportera z miejsca zdarzenia.
Relacjonowane zdarzenia opisywane s najczciej w sposb jednostronny i

neutralny. W wielu newsach pojawiaj si okrelenia i sformuowania wartociujce,
ale uyte w sposb zrwnowaony w sumarycznym ujciu przewaaj (ok. 70%)
newsy, ktrym trudno przypisa jednoznacznie wartociujcy stosunek do
relacjonowanych zdarze.
Wskazujc na przyczyny opisywanych zdarze, Fakty mniejszy nacisk ad na przesze

zdarzenia i zaszoci historyczne, za to czciej wskazuj na zdarzenia losowe i
dziaanie si natury (wypadki, katastrofy, kataklizmy). W wyjanieniach dotyczcych
charakteru zdarze jest wicej ni u innych nadawcw konfrontacyjnych zestawie
wypowiedzi uczestnikw zdarze, ktrzy okrelaj nie tylko swoje motywy i cele
dziaania, ale take intencje i zamiary swoich oponentw.
71
Przewidujc skutki opisywanych zdarze (co robi czciej ni Wiadomoci), Fakty

silny nacisk kad na kompleksow analiz skutkw w sferze instytucjonalnej oraz
moliwe nastpstwa w sferze ycia spoecznego.
W Faktach jest wicej newsw zawierajcych komentarz, dotyczy on najczciej

okolicznoci towarzyszcych zdarzeniu. Fakty wyrnia to, e najczciej jest to
komentarz krytyczny, zawierajcy gwnie oceny negatywne, kadcy nacisk na
sprawy ludzkie i dramaturgi zdarze, ale raczej stronicy od moralizatorstwa,
chtniej za to uywajcy elementw ironii, kpiny, humoru.
Wyniki analizy dotyczce Wydarze (Polsat) pozwalaj na sformuowanie nastpujcej

charakterystyki tej audycji:
W porwnaniu z Faktami i Wiadomociami zawiera najmniej newsw inspirowanych

dziaaniami wadz i instytucji pastwowych oraz znaczcymi wydarzeniami, ale
rwnoczenie najwicej w nim newsw, co do ktrych nie mona okreli rda
inspiracji, tj. powodu zajcia si spraw. .
Audycja wykorzystuje szeroki wachlarz rde informacji, jednak korzysta z nich w

mniejszym stopniu ni czyni to pozostali tu gwnymi rdami informacj s:
reporter zbierajcy informacje oraz rzecznik/przedstawiciel instytucji (rzadziej
uczestnicy zdarze).
Zapowiedzi newsw najczciej oglnie okrelaj ich przedmiot i temat, czsto

uywajc rwnie oglnych okrele wartociujcych (ale niemal tyle samo newsw
nie uywa okrele wartociujcych).
W Wydarzeniach stosowane s rne rodki prezentacji informacji, jednak z

mniejsz intensywnoci ni w innych programach w newsach dominuj relacje
reporterskie i tzw. setki (inne formy prezentacji nie byy tu stosowane czciej ni w
pozostaych audycjach).
Relacjonowane zdarzenia s tu opisywane najczciej w sposb jednostronny i

neutralny, niekiedy wartociujcy. Opisy dwustronne, a zwaszcza wielostronne,
zawierajce okrelenia wartociujce pojawiaj si stosunkowo rzadko.
Przyczyny opisywanych zdarze Wydarzenia ujmuj podobnie jak Fakty, kadc

jednak mniejszy nacisk na przesze zdarzenia, a wikszy na zaszoci historyczne. Jako
72
wyjanienia zdarze czciej ni w innych przypadkach s tu wskazywane

uwarunkowania i okolicznoci towarzyszce, cho w sumarycznym ujciu
przewaaj, motywy i cele aktorw zdarze.
Wydarzenia czciej ni inne audycje staraj si okreli moliwe nastpstwa

opisywanych zdarze, ale take zawaj je do spodziewanych zdarze i zmian
instytucjonalnych, w mniejszym stopniu uwzgldniajc skutki spoeczne.
Komentarze, pojawiajce si czciej ni w Wiadomociach i rzadziej ni w Faktach,

w rwnym stopniu dotycz charakteru samego zdarzenia, jak
okolicznoci
towarzyszcych. Komentarze zawieraj oceny negatywne, ale s one rwnowaone

przez komentarze neutralne,
pozytywne oraz zawierajce oceny trudne do
jednoznacznego sklasyfikowania. W sumie sprawia to wraenie powcigliwoci i

unikania skrajnych ocen. Komentarze kad nacisk na sprawy ludzkie i dramaturgi
zdarze, ale nie stroni od okazjonalnego moralizatorstwa i przypominania o mocy
si wyszych.
73
ANALIZA JAKOCIOWA WYBRANE PRZYKADY

Przedstawione dotd wyniki analizy ilociowej, uzupeniane spostrzeeniami
wynikajcymi z analizy jakociowej, pokazuj najwaniejsze cechy charakteryzujce trzy
analizowane audycje informacyjne na trzech poziomach analizy: ram strukturalnotematycznych (poziom makro), konstrukcji wiata przedstawionego w newsach (poziom
mezo) oraz konstrukcji newsw (poziom mikro). Uzyskane wyniki pozwoliy na
sformuowanie szeregu wnioskw odnonie treci i formy analizowanych programw.
Przedstawiono je w kolejnych czciach ekspertyzy. Wnioski te ukadaj si w spjne
charakterystyki kadego programu i wskazuj na zasadnicze cechy kadego z nich
(uwzgldniajc margines bdu wynikajcy z maej prby objtej analiz). Poniewa jednak
same wskaniki liczbowe, zawarte w poszczeglnych tabelach, mog by w czyim odczuciu
niezbyt miarodajne jako podstawa szeregu do stanowczych spostrzee i stwierdze
zawartych w ekspertyzie, wydaje si rzecz zasadn uzupenienie ich o analiz jakociow
wybranych przykadw. Z koniecznoci jest ich kilka, bo jakociowa analiza wszystkich
newsw, choby tylko krajowych, wymagaaby znacznych nakadw si, rodkw i czasu.
Ponadto w ekspertyzie nie chodzi o dokadne wywaenie zalet i wad kadego newsa, lecz o
wskazanie: po pierwsze - najwaniejszych cech swoistych danej audycji, ktre odrniaj j
od pozostaych; po drugie wskazanie tych cech Wiadomoci TVP, ktre koliduj z ich
powinnociami ustawowymi. Takich cech w ogle nie powinno by w audycjach nadawcy
publicznego, a skoro s, to niezalenie od ich liczby, podwaaj istot misji medium
publicznego. Wybr przykadw zosta wic dokonany w sposb przemylany i celowy
Rwnie omwienie wynikw analizy zostanie sprowadzone do wskazania tych elementw
treci i formy przekazu, o jakich mowa powyej. Peny tekst (transkrypcja) przywoanych tu
newsw stanowi zacznik do raportu (transkrypt obejmuje tylko stron werbaln przekazu i
zaznacza jedynie rodzaj materiau wizualnego, ktry w niektrych newsach ma znaczn
warto emocjonaln i buduje kontekst dla meritum relacji, ale nie zmienia jej sensu).
74
Przykad pierwszy powoanie tzw. podkomisji smoleskiej (4 lutego 2016)

(transkrypcja newsw: Zacznik nr 1)
Powoanie przez Ministra Obrony Narodowej specjalnej podkomisji, ktra ma ponownie

wyjani okolicznoci i przyczyny katastrowy smoleskiej, stanowi kolejne ogniwo dziaa
organw pastwowych i gremiw niepastwowych od blisko szeciu lat zajmujcych si tym
wydarzeniem. Media szeroko relacjonoway prace i ustalenie dwch komisji oficjalnych, tzn.
pastwowych, ktre z rnych perspektyw i w ramach rnych porzdkw instytucjonalnych
zajmoway si wyjanieniem okolicznoci i przyczyn katastrofy smoleskiej. Niezalenie od
ich dziaa i w zdecydowanej opozycji do nich dziaa zesp ekspertw powoany przez A.
Macierewicza (dziaajcych na forum parlamentu), posa opozycji PiS w czasach rzdw PO.
Jego dziaania i ustalenia byy szeroko relacjonowane przez media. Mona wic zaoy, e
przecitny odbiorca ma ju pewn wiedz na ten temat, e stanowi ona kontekst dla
relacjonowanego wydarzenia, i e relacja musi si do niego jako odnie. Innymi sowy:
kady przekaz informacyjny aktywizuje ow wiedz i powinien by z ni spjny.
Relacja Wiadomoci (4 lutego 2016, czas: 4:52; reporter: Bartomiej Graczyk)

Zapowied (forszpan) zawiera pi krtkich zda, nie definiujcych jednoznacznie newsa,
raczej budzcych emocjonalne zaciekawienie (tragedia, groby ofiar, doj do prawdy, nowa
podkomisja).
Wprowadzenie ze strony prowadzcego program jest rzeczowe, oprcz zwrotw opisowych
zawiera tylko dwa sformuowania ocenne: decyzja ministra spotkaa si z olbrzymim
zainteresowaniem mediw, szef MON zapowiedzia rzetelne zbadanie przyczyn tragedii.
Uwaga pierwsza: Zbitka wyrywkowych zda, ktre nie ukadaj si w spjn cao dziaa
dezorientujco pobudza zaciekawienie.. W zestawieniu z opisowym wprowadzeniem
prezentera tworzy opozycj: emocjonalny/chaos racjonalny/porzdek.
Sekwencja pierwsza. Relacj otwiera informacja wprowadzajca reportera dotyczca zada
podkomisji, po ktrej nastpuje cytat wypowiedzi A. Macierewicza, ktry dobitnie definiuje
cele komisji: zbliy si do prawdy, dostarczy materia prokuraturze wojskowej i
sprawiedliwie osdzi odpowiedzialnych za te straszliw tragedi.
Nastpnie reporter informuje, e Podkomisja zbada miedzy innymi informacje, ktre ujawni
dzi szef MON o tym, e cz dokumentw dotyczcych wyjanienia katastrofy zostaa
75
zniszczona. Tym informacjom zaprzeczy Maciej Lasek, ktry by szefem zespou ds.
wyjanienia przyczyn katastrofy smoleskiej.
Odpowiedzi na to jest fragment wypowiedzi M. Laska: adne dokumenty ani materiay nie
zostay zniszczone
Uwaga druga: Cytat (setka) wypowiedzi ministra Macierewicza jednoznacznie definiuje
spraw: podkomisja ma dostarczy materia prokuraturze, eby osdzi odpowiedzialnych.
Wypowied reportera rozwijajca t myl zawiera sprzeczno logiczn (podan za szefem
MON): komisja ma zbada dokumenty, ktre zniszczono, wobec tego skd wiadomo, e
dotyczyy wyjanienia katastrofy. Poza tym, na jakiej podstawie ich zniszczenie jest wizane
z zespoem M. Laska. Jego zaprzeczenie odnosi si zapewne do dokumentw, ktrymi
dysponowa jego zesp, a nie tych, o ktrych teraz mowa (bo wczeniej nikt o nich nie
wiedzia). Reporter tworzy wic dwie sugestie: odnonie treci dokumentw oraz zwizku
zespou M. Laska z ich zniszczeniem. Obie s nieuzasadnione i nieetyczne (reporter moe si
dystansowa wobec cudzej wypowiedzi podkrelajc, e np. dokumenty mogy zawiera,
jakoby zawieray, itp. tutaj reporter si nie dystansuje, bierze wic wspodpowiedzialno
za insynuacje szefa MON).
Sekwencja druga. Reporter stwierdza: Zdaniem szefa resortu obrony, take poprzednia
komisja pod przewodnictwem Jerzego Millera nie przybliya nas do prawdy. Reporter
przyjmuje punkt widzenia szefa resortu i zawart w jego wypowiedzi dyskredytujc ocen
pracy innej komisji, ktra take nie przybliya nas do prawdy sowa agodne, ale ocena
kategoryczna. Puent tej sekwencji jest cytat wypowiedzi A. Macierewicza stwierdzajcego,
e ukryto podstawowe fakty, ktre w sposb zasadniczy zmieniaj ogld wydarze. Po tym
reporter wprowadza nowy wtek.
Uwaga trzecia :Reporter przyjmuje po raz drugi punkt widzenia polityka i nie reaguje na
sprzeczno w jego wypowiedzi: ukryto podstawowe fakty i informacje, ale minister wie, e
zasadniczo zmieniaj one obraz wydarze. Skd wie, czy dotar do tych faktw i ma jakie
dowody, czy te wysuwane oskarenia nie maj pokrycia w faktach? Dociekliwy i bezstronny
dziennikarz powinien przynajmniej zwrci na to uwag, zasygnalizowa sprzeczno, bo
tego wymaga szacunek dla odbiorcy. Ten reporter tego nie robi.
Sekwencja trzecia: Reporter informuje o przedmiocie bada podkomisji oraz wyrywkowo o
jej skadzie, co puentuje setk z wypowiedzi przewodniczcego podkomisji, deklarujcego
uczciwo, brak wstpnych hipotez i wyjanienie przyczyn tragedii.
76
Uwaga czwarta: Przedstawiajc komisj i wymieniajc nazwiska jej kierownictwa, reporter

przemilcza fakt, e te osoby ju pracoway w zespole parlamentarnym A. Macierewicza,
ktry ogosi, e samolot rozpad si w powietrzu, co sugeruje zamach. Nie jest to informacja
bez znaczenia, przeciwnie, ma znaczenie fundamentalne, bo podwaa zapewnienie o
uczciwoci i braku wstpnych hipotez. Trudno uzna, e reporterowi nie nasuna si taka
refleksja, trzeba raczej przyj, e wiadomie i celowo pomin ten fakt. A to ju nie bd
warsztatowy, lecz wiadome przekamanie przez przemilczenie.
Sekwencja czwarta. Reporter przechodzi do prezentacji wypowiedzi bliskich ofiar katastrofy.
Zaznacza, e s to opinie czci bliskich. Opinie te idealnie pasuj do cytowanej wczeniej
wypowiedzi A. Macierewicza i w emocjonalny sposb rozwijaj jego tez o zakamaniu
sprawy przez poprzedni rzd.
Uwaga pita: Poniewa wszystkie cztery cytowane osoby (setki) jednoznacznie odrzucaj
wczeniejsze ustalenia, rodzi si pytanie: czy tak (lub podobnie) myli wikszo bliskich
ofiar, czy tylko ich cz, a moe s
bliscy ofiar, ktrzy maj inn ocen sytuacji.
Dziennikarski profesjonalizm i przyzwoito nakazuj, eby im te udzieli gosu. Mamy tu

wic jednostronn i wyranie tendencyjn zbitk montaow, ktra suy stworzeniu
emocjonalnej podbudowy i legitymizacji przyszych dziaa podkomisji (tego chc ludzie,
takie s oczekiwania).
Sekwencja pita. Koczc relacj reporter przechodzi do komentarzy i ocen. Najpierw opinie
opozycji, ktra wci pozostaje niechtna i nie unika ostrych sw Maj tego dowie sowa z
wypowiedzi R .Grupiskiego, w ktrej najostrzejsze sowa to uprawianie polityki na grobach
ofiar i zy sen, oraz wypowiedz R. Petru, w ktrej nie ma adnych ostrych sw.
Relacje zamykaj dwie setki z wypowiedziami komentatorw, ktrzy zdaniem reportera s
take podzieleni. Wypowied J. Domaskiego jest oglnikowa jedni nadal bd mwi
zamach, inni katastrofa, natomiast setka z wypowiedzi J. Karnowskiego powtarza
oceny A. Macierewicza.
Uwaga szsta: komentarze politykw s najwyraniej pro forma, dla pozornego dopenienia
wymogu uwzgldnienia rnych punktw widzenia (pluralizmu ocen, bezstronnoci?), bo po
przedstawieniu caego wywodu reportera i Macierewicza te kilka sw niewiele wnosi i nie
zmienia wymowy caej relacji s to stwierdzenia bardzo oglne, ktre nie maj odniesienia
do okolicznoci przywoanych w relacji. Komentarze publicystw te trudno uzna za
merytoryczne i zrwnowaone. Nie wiadomo dlaczego ci publicyci s kompetentnymi
77
komentatorami w sprawie katastrofy lotniczej. Ich wypowiedzi nadaj caej relacji bardziej
propagandowy i polityczny ni merytoryczny wydwik.
Relacja Faktw (4 lutego 2016, czas: 7:05, reporter Maciej Knapik, Jakub Sobieniowski)
Wprowadzenie rzeczowe, informacyjne, jedyny akcent emocjonalny to stwierdzenie, e
opozycja ju mwi o uprawianiu polityki na grobach ofiar katastrofy.
Sekwencja pierwsza. Reporter podaje podstawowe informacje o podkomisji i jej skadzie,
wskazujc, e tworz j osoby w duej mierze zwizane z zespoem smoleskim, stali
bywalcy i eksperci zespou Antoniego Macierewicza. Sekwencj t, obejmujc te
wypowied B. Szydo: Ta sprawa powinna by wreszcie wyjaniona, zamykaj dwie
wypowiedzi politykw opozycyjnych: R. Petru (Chodzi w tym wszystkim o zemst i o
posadzenie par osb w wizieniu.) oraz R. Grupiskiego ( ..taniec na grobach ofiar.)
Uwaga pierwsza. Rzeczowe wprowadzenie do tematu relacji zostaje umieszczone na
szerszym tle, wskazujc poprzednie zaangaowanie znacznej czci czonkw podkomisji (w
tym kontekcie zwroty zesp smoleski, zesp Antoniego Macierewicza odwouj si
najwyraniej do oglnej wiedzy odbiorcw). Informacje o tym puentuj opinie politykw
opozycji o zemcie i tacu na grobach ofiar. Przekaz zamykajcy t sekwencj jest jasny: za
pomoc sprawdzonych ju ekspertw A. Macierewicz przygotowuje zemst polityczn na
osobach z poprzedniej ekipy rzdzcej. Takie zamknicie sekwencji, ktra otwiera relacj,
okrela perspektyw reportera: podejrzliw, demaskatorsk i krytyczn wobec dziaa
ministra MON (ale opart na faktach i racjonalnych przesankach).
Sekwencja druga. Jest tu mowa o zaproszeniu na uroczysto czci rodzin ofiar smoleskich,
o ich krytyce komisji Millera i poprzednich wadz, ubezwasnowolnieniu poprzedniej komisji
(czemu zaprzecza jej czonek) oraz o przypuszczeniu reportera, e wikszo ustale
poprzedniej komisji zostanie odrzuconych i jego sugestii, e teoria zamachu bdzie brana
pod uwag, co cytowany wiceminister MSWiA potwierdza.
Uwaga druga: Reporter (meandrycznie) prowadzi do sugestii, e teoria o zamachu znw si
pojawi, a jej sformuowanie to rzeczywisty cel podkomisji. Cytowane w newsie wypowiedzi
maj dowie, e teoria ta opiera si na emocjach (bliskich ofiar) i oskareniach o rzekome
przekamania i manipulacje poprzednich wadz (co jest nieprawd).
78
Sekwencja trzecia. Reporter odnosi si to stwierdzenia A. Macierewicza o zniszczeniu

informacji i dokumentw, przeciwstawiajc mu wypowiedzi czonkw poprzednich komisji,
ktrzy owiadczaj, e nie maj o tym adnej wiedzy.
Uwaga trzecia: Zestaw cytowanych wypowiedzi niejako z gry podwaa tez Macierewicza,
e jest dowd na przekamania i manipulacje poprzednich komisji nie moe by takiego
dowodu, bo nie wiadomo, co ten zniszczony materia zawiera. Argumentacja logiczna.
Sekwencja czwarta: Reporter wskazuje na to, e powoanie podkomisji jest obejciem prawa,
co potwierdzaj, przynajmniej czciowo, cytowane wypowiedzi ekspertw.
Uwaga czwarta: Kwestia ta dotyczy zawioci prawno-proceduralnych i nie zostaa
rozstrzygnita, ale samo jej podniesienie jest przyczynkiem do dyskredytowania podkomisji.
Sekwencja piata: Reporter cytuje wypowied A. Macierewicza na temat stwierdzonej
odpowiedzialnoci rosyjskiej i pominicia tego w raporcie Millera. Zamkniciem relacji jest
stwierdzenie reportera, e o wspodpowiedzialnoci Rosjan mwiono od dawna, ale
Rosjanie na te zarzuty nie odpowiadaj.
Uwaga piata: Reporter podwaa jeszcze jeden rzekomo nowy element (odpowiedzialno
Rosjan), ktry nie by, a teraz ma by wzity pod uwag. By od dawna brany pod uwag,
wic Macierewicz mwi nieprawd.
Po tej czci relacji nastpuje cz druga, powicona nawietleniu ta i kontekstu
powoania podkomisji (bogato ilustrowana rnymi materiaami wideo).
Sekwencja pierwsza. Prezenter wprowadza, a reporter rozwija kwesti sprzecznoci midzy
deklaracj szefa podkomisji o braku wstpnych hipotez a wczeniejszymi ustaleniami
czonkw podkomisji, e przyczyn katastrofy bya seria wybuchw na pokadzie Tupolewa.
Sekwencja zbudowana jest na zasadzie przywoywanych przez reportera stwierdze
Macierewicza wygoszonych podczas uroczystoci powoania podkomisji, ktrym zaprzeczaj
setki z innymi wypowiedziami Macierewicza.
Uwaga szsta: Ta zbitka rnych wypowiedzi Macierewicza dowodzi, e mimo zapewnie o
braku wstpnych hipotez jest on gboko przekonany, i byy wybuchy w powietrzu i to bya
przyczyna katastrofy (zamachu). Wskazanie elementarnej sprzecznoci w wypowiedziach
Macierewicza jest tu cakowicie zasadne. Metoda sowo przeciwko sowu w tym przypadku
jest skuteczna, bo s to sowa tej samej osoby, ktre sobie przecz, co wiadczy o czym
wanym.
79
Sekwencja druga: Reporter zajmuje si kwesti przyczyn katastrofy, czyli dylematem:

eksplozja czy brzoza. Konfrontuje sprzeczne wypowiedzi szefa podkomisji W. Berczyskiego,
ktry zapewnia, e nie ma z gry zaoonych tez, a wczeniej wypowiada si o totalnej
dezintegracji lewego skrzyda, czego nie moga spowodowa brzoza. Jest te cytowana
wypowied J. Kaczyskiego, e brzoza nie moga wyrwa skrzyda.
Uwaga sidma: Reporter dowodzi, e Berczyski te wika si w sprzecznoci, zapewniajc z
jednej strony o braku zaoe, z drugiej goszc tezy wykluczajce brzoz jako przyczyn
katastrofy i zarzucajc poprzednim komisjom faszerstwa.
Sekwencja trzecia:
Reporter pokazuje sprzecznoci w wypowiedziach innych czonkw
komisji (K. Nowaczyk, G. Szuladziski, W. Binienda), ktrzy dziaali w zespole

parlamentarnym Macierewicza i wwczas zarzucali komisji Millera kamstwa, wskazywali na
wybuchy dynamitopodobne jako przyczyn rozpadu Tupolewa, a take zapewniali, e drzewo
nie mogo urwa skrzyda (za co byli nagradzani przez Gazet Polsk i za co zyskali uznanie ze
strony PiS), a teraz zapewniaj o bezstronnoci.
Uwaga sma: Wszystko jasne (zestawienia wypowiedzi maj dowie sprzecznoci i
dyskredytowa szczero zapewnie szefw podkomisji o bezstronnoci).
Relacja Wydarze (4 lutego 2016, czas 3:38, reporter Grzegorz Kpka)

Zapowied z silnym akcentem emocjonalnym: Oni (tj. ofiary) czekaj na prawd, my
(skojarzenie z pokazywanym ministrem Macierewiczem i premier Szydo) jestemy im to
winni.
Wprowadzenie prezentera informuje o powoaniu podkomisji, w skad ktrej weszli
czonkowie komisji Macierewicza kwestionujcej oficjalne ustalenia komisji Millera i
prokuratury wojskowej.
Uwaga pierwsza: Zbitka emocjonalnego apelu z informacj o powoaniu podkomisji, w ktrej
s czonkowie komisji Macierewicza, ju na wstpie zwraca uwag na fundamentaln
wtpliwo co do jej ustale.
Sekwencja pierwsza. Zdjcia z uroczystoci powoania podkomisji, fragment filmu
wspominajcego ofiary katastrofy smoleskiej. Po tym nastpuj fragmenty wypowiedzi
Macierewicza o ukrywaniu podstawowych faktw i niszczeniu dokumentw, czemu
zaprzecza J. Miller (przewodniczcy poprzedniej komisji), a take o tym, e poprzedni rzd
80
szydzi z ofiar (sowa reportera ilustrowane archiwalnymi zdjciami Tuska), co z kolei odrzuca
R. Grupiski jako zarzuty faszywe, karkoomne i niesprawiedliwe.
Uwaga druga. Sekwencja otwierajca relacj nie jest niespjna. Pojawiaj si tu: fragment
filmu o wyranie emocjonalnym wydwiku oraz fragmenty oskarycielskich wypowiedzi
Macierewicza, ktrym reporter przeciwstawia spokojniejsze w tonie (wic sabsze
retorycznie) zaprzeczenia innych osb. Od samej ceremonii powoania podkomisji reporter
przechodzi do szerszego i zadawnionego sporu, ktry ley u podstaw pracy podkomisji.
Mamy tu wic rne watki tematyczne, rne perspektywy i argumenty o rnej tonacji, co
w sumie tworzy nieporzdek mylowy i dezorientacj. .
Sekwencja druga. Reporter przedstawia komisj zaznaczajc, e na jej czele stoj czonkowie
parlamentarnego zespou smoleskiego, a jeden z nich, teraz przewodniczcy podkomisji, W.
Berczyski, deklaruje uczciwo i brak wstpnych hipotez (cytat wypowiedzi). Zaraz po tym
reporter przypomina, e trzy lata temu twierdzi, i samolot rozerwao cinienie od
wewntrz, a jego teori eksplozji na pokadzie podziela wikszo zespou parlamentarnego.
Potwierdza to cytat wypowiedzi Jacka wiata Nie miao to nic wsplnego ani z bdem
pilotw, ani z brzoz. Reporter zauwaa, i jest to (co wyej) niezgodne z ustaleniami komisji
Millera. I zestawia to z fragmentem wypowiedzi Macierewicza, e rozpad samolotu nastpi
w powietrzu, czemu z kolei przeciwstawia fragment wypowiedzi M. Laska, e samolot straci
zasilanie w momencie zderzenia z ziemi. Sekwencj t reporter koczy wskazaniem, e PiS
obiecywa midzynarodow komisj, a bdzie czterech zagranicznych doradcw, co zestawia
z setk z wypowiedz R. Petru mwicego o tym, e J. Kaczyski po wygranych wyborach
mia stwierdzi, e do wyjanienia katastrofy nie jest potrzebny ani wrak, ani
midzynarodowa komisja.
Uwaga trzecia: T sekwencj te trudno uzna za spjn. Zaczyna si od kluczowego
zagadnienia wiarygodnoci komisji (jej kierownictwa), zestawiajc deklaracj uczciwoci
Berczyskiego z jego teori eksplozji, nastpnie przechodzi do konfrontacji wypowiedzi
Macierewicza i Millera na temat rozpadu w powietrzu i zderzenia z ziemi, koczy za
kwesti umidzynarodowienia komisji. Wszystkie te elementy obracaj si wprawdzie wok
tego samego, kluczowego zagadnienia, jednak nie tworz spjnej caoci, gdy kady z
poruszonych tu wtkw dotyczy innych kwestii i kieruje myli (odbiorcy) w nieco inn stron.
Mona zaoy, e zamt mylowy wywoany przez pierwsz sekwencj jest nie tylko
81
podtrzymywany, ale nawet si pogbia. W efekcie odbir emocjonalny bierze gr nad

odbiorem racjonalnym.
Sekwencja trzecia. Zamyka relacj. Podejmuje temat wezwania dwch kontrolerw z lotniska
w Smolesku do stawienia si w Warszawie (mieli usysze zarzuty, za ktre grozi wiele lat
wizienia), na co nie zgodzili si rosyjscy ledczy.
Uwaga czwarta: Do zasadnicza zmiana tematu i wprowadzenie nowego wtku
niezwizanego z podkomisj. Z pewnoci nie uatwia to zrozumienia i zapamitania
podanych wczeniej informacji. W pewien sposb nawet odwraca uwag od wczeniejszego
toku narracji. W koczcym relacj stand-upperze reporter przypomina jednak widzom o co
w niej chodzio, tj. sprzeczno dzisiejszych sw i niedawnych teorii). Tym razem jasno i
wyranie.
Wszystkie trzy relacje otwieray audycje informacyjne 4 lutego, by to wic dla kadego
nadawcy news dnia. Kada stacja powicia mu te sporo uwagi (jak na standardy czasowe
danej audycji), a przedstawione materiay naley uzna za wypracowane (w sensie
merytorycznym i warsztatowym). Wobec tego cechy charakterystyczne kadego z nich s
miarodajne dla cech danej audycji.
Relacja Wiadomoci (TVP1) jest wyranie jednostronna i tendencyjna. Reporter od
pocztku do koca przedstawia bezkrytycznie stanowisko ministra A. Macierewicza,
wspierajc je wypowiedziami odpowiednio dobranych czonkw rodzin ofiar katastrofy. W
caej relacji jest tylko jedna wypowied (M. Lasek) negujca stwierdzenia
ministra
Macierewicza. Wszystkie inne cytowane wypowiedzi (setki) wspieraj sowa ministra, lub w
sposb oglny i zdawkowy si wobec nich dystansuj (R. Grupiski, R. Petru). W toku relacji
reporter ani razu nie wspomina o przeszoci osb kierujcych podkomisj, tzn. o ich
zaangaowaniu w prace zespou parlamentarnego A. Macierewicza, ktry sformuowa ostre,
jednoznaczne i oskarycielskie (pod adresem wczesnej wadzy) teorie; nie zwraca te uwagi
na wynikajce std sprzecznoci w deklaracjach uczciwoci szefw podkomisji. Pominicie
tego jest race i uzna to mona za wiadome faszowanie obrazu i sensu zdarzenia. Nie jest
zrozumiae, dlaczego reporter uzna, e widzowie nie pamitaj mocno naganianych
dziaa zespou Macierewicza i goszonych wwczas, tj. cakiem niedawno, teorii. Dlaczego
uwaa, e naley opowiada o powoaniu podkomisji tak, jak gdyby nie byo adnych
82
zaszoci, o ktrych pamitaj odbiorcy. Reporter i jego warsztat nie su tu odbiorcy

przekazu, dlatego s zaprzeczeniem i misji publicznej TVP i dziennikarskiej rzetelnoci. To, co
pomija reporter Wiadomoci, dla reporterw Faktw (TVN) jest punktem wyjcia, wtkiem i
osnow caej relacji. Skada si ona z dwch wyranie wyodrbnionych czci. Pierwsza
powicona jest powoaniu podkomisji i zmierza do cakowitego jej zdyskredytowania,
dowodzc, e: (a) jej celem nie jest ustalenie prawdy, tylko zemsta polityczna; (b) minister
Macierewicz
zakamuje
prace
ustalenia
poprzednich
komisji
(rzekomo
byy
ubezwasnowolnione); (c) minister i szefowie podkomisji zapewniaj o braku wstpnych

hipotez, a rwnoczenie zarzucaj wczeniejszym ustaleniom faszerstwa i s zwolennikami
teorii wybuchu; (d) prawne podstawy powoania komisji s wtpliwe. Mimo pewnych
dygresji, przewd mylowy, na ktrym zbudowana jest relacja, jest jasny i klarowny (oparty
na modelu dialektycznym: teza antyteza wniosek). W drugiej czci relacji reporter wraca
do meritum sporu o przyczyny katastrofy i zarysowuje szersze to sprawy. Uyty tu materia
dokumentalny przypomina istot sporu i niejako uprzedza widzw, co ich czeka. Jest to
materia jednoznacznie krytyczny, ale dobrze udokumentowany i zobiektywizowany. Sia
oddziaywania tej relacji opiera si na tym, e w sposb jasny i perswazyjny uruchamia ona
uprzedni wiedz i wywoywane z pamici skojarzenia, rwnoczenie torujc i porzdkujc
ich rozumienie. Naley zaznaczy, e nie jest to relacja wolna od emocji, s one w niej
obecne, lecz stanowi raczej cz opisywanych zdarze ni element perspektywy ich opisu.
Reporter stara si zachowa chodny dystans, wczajc w relacj elementy ironii, kpiny, a
nawet le ukrywanego szyderstwa (te akcenty emocjonalne buduj relacj z widowni tej
audycji).
Relacja Wydarze (Polsat) bliska jest perspektywie i wymowie relacji w Faktach, ale
nie jest tak ostra i wyrazista. Wszystkie najwaniejsze kwestie zostay w niej poruszone, to
za, e nie sprawia wraenia tak stanowczej i wyrazistej, wynika std, e nie jest tak starannie
skonstruowana i spjna wewntrznie jak relacja Faktw. W tamtej efekt kocowy (wraenie
odbiorcy) wynika z logicznej zgodnoci i kumulacji przekazu zawartego w poszczeglnych
sekwencjach. Wydarzeniach takiej spjnoci brak, wobec czego efekt kumulacji nie zadziaa.
Miejscami widz mg si nawet poczu zagubiony, nie bdc pewny czy dokadnie wie, o co
w tym wszystkim chodzi. Relacja odwouje si do wiedzy zmagazynowanej w pamici
odbiorcw (jak czyni to Fakty, a czego unikny Wiadomoci), ale nie aktywizuje tej wiedzy
w sposb odpowiednio ukierunkowany i silny, raczej budzi skojarzenia i co przypomina, ni
83
odwouje si ustale, pewnikw i przekona. W rezultacie gr bior emocje. To dodatkowo

potguje wraenie, e nie jest to przekaz dostatecznie jasny, stanowczy i przekonujcy.
Jednak to, co najwaniejsze, a co starannie ukryy Wiadomoci, czyli niska wiarygodno
czonkw komisji uwikanych we wczeniejsze dziaania polityczne ministra Macierewicza,
zostao dokadnie wyoone na pocztku, w rodku i na zakoczeniu newsa. Mona wic
przyj, e ta prawda dotara do ogu odbiorcw.
Przykad drugi wizyta Davida Camerona w Warszawie (5 lutego 2016)

(transkrypcja newsw: zacznik nr 1)
5 lutego przebywa w Warszawie premier rzdu Wielkiej Brytanii, David Cameron. Brytyjscy
premierzy nie odwiedzaj Warszawy zbyt czsto, wic powd wizyty musia by istotny. Jak
donosiy wczeniej media, by jeden z etapw midzynarodowej podry premiera zwizanej
z planowanym w tym roku referendum Brytyjczykw na temat pozostania lub wyjcia W.
Brytanii z Unii Europejskiej. Warunkiem pozostania W. Brytanii w UE miao by
zaakceptowanie przez kraje Unii zmniejszenia kosztw pozostania WB w UE, w tym zwaszcza
zmniejszenie wiadcze socjalnych dla imigrantw z innych krajw UE. Poniewa wrd tych
imigrantw najliczniejsz grup s Polacy, pozyskanie zgody Polski na nowe warunki
czonkostwa WB w UE stanowi bdzie wany element wpywajcy na wynik referendum. O
tych faktach media mwiy od kilku lat. Naley wic zaoy, i znaczna cz odbiorcw
informacji miaa pewn wiedz na temat relacjonowanej wizyty, jej ta i kontekstu.
Relacja Wiadomoci (TVP1, 5 lutego 2016, czas 3:32, reporter Jarosaw Olechowski)
Zapowied definiuje istot newsa za pomoc sw B. Szydo (eby Wielka Brytania pozostaa
w Unii) oraz Camerona (chcemy strategicznego partnerstwa midzy Brytani a Polsk).
Wprowadzenie rozwija t definicj, wliczajc co byo przedmiotem spotkania: przyszo Unii
Europejskiej, bezpieczestwo w Europie rodkowo-Wschodniej, wzmocnienie wschodniej
flanki NATO, reforma europejskiej wsplnoty, ograniczenie wiadcze socjalnych dla naszych
obywateli w Wielkiej Brytanii. Ostatnia kwestia dzieli strony, pozostae nie.
Uwaga pierwsza: Wizyta definiowana jest w oglnych kategoriach politycznych (strategia,
przyszo Unii), a jedyny temat konkretny: wiadczenia socjalne dla Polakw w W. Brytanii,
wymieniony jest na kocu, jako najmniej wany. To ustawia perspektyw relacji: z punktu
84
widzenia strategicznych interesw pastwa z perspektywy obozu wadzy, sprawy ludzkie na

dalszym planie.
Sekwencja pierwsza. Reporter przedstawia bohaterw zdarzenia, czyli B. Szydo i D.
Camerona, ktrzy spotkali si po raz drugi w tym tygodniu, nie bez powodu, bo szefowa
polskiego rzdu mwi o Wielkiej Brytanii jako o strategicznym partnerze. Ilustracj tych
sw reportera s fragmenty oficjalnych wypowiedzi B. Szydo i D. Camerona wygoszonych
na pocztku wizyty. Wany fragment to stwierdzenie B. Szydo, e dla polskiej gospodarki i
polityki istotne jest, aeby Wielka Brytania pozostaa w UE. Cameron mwi o wsplnych
ideaach i interesach, roli NATO, szczeglnie wobec rosyjskiej agresji.
Uwaga druga: To sekwencja formalno-kurtuazyjna, ramujca wizyt z perspektywy polskiego
rzdu i ustanawiajca W. Brytani jako strategicznego partnera Polski, co jest raczej
nowoci i nie wypada zbyt przekonujco trudno przyj, e premier Cameron przyby do
Polski tylko po to, eby wygasza tak oglne deklaracje. Jest to wic formua otwarcia
mocno zwodnicza, oddalajca ujawnienie rzeczywistego (gwnego) celu wizyty. Widz nie
dowiaduje si wic po co Cameron przyjecha.
Sekwencja druga. Otwiera j stwierdzenie reportera: Rozmowy dotyczyy te brytyjskich
planw reformy Unii Europejskiej, od ktrych realizacji Londyn uzalenia pozostanie we
Wsplnocie. Po tym nastpuje fragment wypowiedzi przedstawiciela PO, ktry stwierdza, e
W. Brytania przy okazji referendum chce ugra konkretne interesy dla niej wane, ale
sprzeczne z interesami Polski. Reporter wyjania, o co chodzi (w tle obraz Tuska, tyem do
dziennikarzy): Koci niezgody midzy Warszaw i Londynem jest propozycja szefa Rady
Europejskiej Donalda Tuska, ktry chce da Brytyjczykom moliwo ograniczenia wiadcze
dla imigrantw z krajw Unii Europejskiej. B. Szydo na to (propozycj Tuska) si nie godzi
(Chcielibymy, eby mieli takie same warunki i takie same szanse na rozwj zawodowy jak
obywatele Wielkiej Brytanii.). Ale poprzedni rzd mg powici interesy narodowe dla
jakich posad w Unii (zapewne chodzi o Tuska), do czego nawizuje rzecznik klubu Kukiz15
(Mam nadziej, e polityka ktra bya prowadzona za rzdw Ewy Kopacz, by powica
interes narodowy, na rzecz by moe jakich posad w ramach Unii Europejskiej, nie jest
kontynuowana przez Beat Szydo.). Reporter podejmuje t sugesti, e moe jednak jest
kontynuowana (Ale nie brak opinii, e polski rzd chce w sprawie wiadcze socjalnych dobi
targu z Brytyjczykami). Fragment wypowiedzi rzecznika PSL potwierdza takie przypuszczenie,
cho podbija stawk (PiS moe powici zasiki dla Polakw w zamian za stacjonowanie tu
85
onierzy brytyjskich), a przedstawiciel Nowoczesnej (setka) mu oponuje (Polacy pracujcy w

Wielkiej Brytanii nie powinni by sprzedani za bazy NATO). Reporter ostatecznie rozprasza te
wtpliwoci, stwierdzajc: Rzd zapewnia, e takie opinie s nieuzasadnione, a autorem
propozycji ograniczania wiadcze dla imigrantw jest Donald Tusk. Sekwencj zamyka
fragment wypowiedzi rzecznika rzdu: My tych spraw nie czymy, to s dwa niezalene
tematy.
Uwaga trzecia: Trudno uwierzy, eby dziennikarz szanujcy prawd mg wymyli tak
karkoomny wywd mylowy, dlatego zosta on tu oparty na cytatach. Ot wedle reportera
TVP1, to nie Wielka Brytania domaga si ograniczenia wiadcze dla imigrantw z Polski (i
nie tylko), o czym media donosiy od kilku lat (take Wiadomoci), a co tu przemilczano. To D.
Tusk (by moe w zamian za posad w UE) chce da Brytyjczykom moliwo ograniczenia
wiadcze dla imigrantw. To nie rzd W. Brytanii chce ograniczenia wiadcze dla
imigrantw, to Donald Tusk jest autorem tej propozycji, to on chce ograniczy prawa
socjalne rodakw pracujcych w W. Brytanii. Brytyjczycy wcale tego nie chc. Widz moe
odnie wic wraenie, e D. Cameron przyjecha do Polski po to, eby wsplnymi siami,
razem z B. Szydo (w ramach strategicznego partnerstwa), przeciwstawi si tym
propozycjom (w przeciwnym razie W. Brytania moe wyj z UE?). Ambicje Donalda Tuska i
kupczenie posadami w Unii przez rzd PO to sugerowana przyczyna zaistniaej sytuacji.
Mamy tu zatem do czynienia z zawi sofistyk i moralnie wtpliw konstrukcj mylow
opart na manipulowaniu informacjami.
Sekwencja trzecia: Koczca relacj. Reporter informuje, e z Cameronem spotka si
rwnie J. Kaczyski, ktry zamieni z nim (setka wypowiedzi Kaczyskiego) par sw na
temat tych wszystkich bzdurnych opowieci o tym, e demokracja jest w Polsce zagroona.
Reporter zamyka relacj stwierdzajc, i zdaniem opozycji spotkanie Camerona z Kaczyskim
wiadczy o tym, e prawdziw wadz w Polsce ma szef PiS-u.
Uwaga czwarte: Relacj koczy zmiana tematu i wprowadzenie nowego wtku, oderwanego
od zapowiedzianej we wprowadzeniu definicji tematu newsa. Z relacji nie dowiadujemy si,
czy w toku wizyty D. Camerona w Warszawie co konkretnie ustalono, kto i z kim. Widz nie
dowiaduje si, czy uzgodniono co w sprawie strategicznego partnerstwa i wiadcze
socjalnych. Jedyne, co wydaje si jasne, to przypomnienie pani premier, gdzie jest jej miejsce
w szeregu, bo o wszystkim decyduje J. Kaczyski.
86
Relacja Faktw (5 lutego 2016, czas: 3:37, reporter: Jakub Sobieniowski)

Zapowied prowadzcej program spotkanie Camerona najpierw z Pani Premier, potem z
Panem Prezesem J. Kaczyskim, ktry ogosi, e Polacy s zabezpieczeni, e bd zasiki, ale
jakim kosztem?
Uwaga pierwsza: Prosta i wyrazista definicja newsa J. Kaczyski dobi z Cameronem targu,
ale jakim kosztem? o tym zapewne dowiemy si w dalszej czci newsa, wic to rozbudza
ciekawo odbiorcy.
Sekwencja pierwsza: Reporter powtarza i rozwija stwierdzenia zawarte we wprowadzeniu,
podkrelajc, e to Kaczyski - a nie Szydo ogosi wyniki rozmw. Ilustruje to cytat
wypowiedzi J. Kaczyskiego zapewniajcego, e uzyskalimy tutaj naprawd bardzo duo i
wymienia (bardzo oglnie) co. Nastpnie reporter zmienia perspektyw i stwierdza, e to
Londyn jest przekonany (Brytyjczycy zyskali wicej), bo wyglda na to, e Polska zgodzia si
na wprowadzenie przez W. Brytani tzw. hamulca bezpieczestwa, wyjaniajc nastpnie, na
czym on polega (ograniczenie i indeksowanie zasikw). Sekwencj zamyka wypowied
eksperta, ktry stwierdza, e Cameron dosta prawie wszystko to, o co prosi.
Uwaga druga: Relacja uwypukla dwie kluczowe kwestie: to Kaczyski podejmuje decyzje
dotyczce polityki zagranicznej Polski oraz zapady uzgodnienia, ktre Kaczyski ogasza jako
sukces Polski, a Brytyjczycy uwaaj, e to bardziej ich osignicie, bo Polska zgodzia si na
to, czego chcia Cameron. W tym zestawieniu oglne stwierdzenie Kaczyskiego
uzyskalimy znaczy faktycznie i konkretnie: stracilimy. Kady widz moe atwo dokona
takiej interpretacji, bo przytoczone fakty s jednoznaczne.
Sekwencja druga: Reporter informuje o spotkaniu Szydo - Cameron (co pokazuje kamera)
zaznaczajc, e rozmawiali o wsplnych, ale oglnych pogldach na bezpieczestwo
europejskie oraz o tym, e Wielka Brytania i Polska chc ograniczenia unijnej integracji. Ten
wtek tematyczny ilustruj dwie setki: z wypowiedzi Camerona (wspomina, e W. Brytania i
Polska to dumne pastwa, wsppracujce ze sob) i Szydo (mwi o odpowiednim znaczeniu
parlamentw narodowych). Reporter rozszerza ten wtek wskazujc, e dotd unijn
polityk Polski wyznaczao haso: im wicej europejskiej integracji, tym bezpieczniej dla
Polski, co Polska realizowaa w porozumieniu z Niemcami i Francj. Sugesti reportera, e
teraz bdzie inaczej dopowiada cytowana (setka) wypowied G. Schetyny to bya o
naszego wpywu na polityk UE, a wskazanie W. Brytanii jako strategicznego sojusznika
brzmi dziwnie, szczeglnie w kontekcie referendum na temat opuszczenia UE przez W.
87
Brytani. Reporter dodaje, e nawet jeli Cameron odniesie sukces w negocjacjach z Uni (w
tym z Polsk) nie ma gwarancji, e W. Brytania pozostanie w UE, bo teraz przewag maj
zwolennicy wyjcia z Unii.
Uwaga trzecia: Relacja przenosi wtek wiadcze socjalnych na szersze to polityki
midzynarodowej, wskazujc, e rzd polski (a raczej J. Kaczyski) odchodzi od wsppracy z
Niemcami i Francj, co dawao Polsce wpyw na polityk UE, w stron wsppracy z W.
Brytani, co zmniejszy wpyw Polski na UE, nawet jeli W. Brytania pozostanie (dziki
ustpstwom Polski) w Unii, co wcale nie jest pewne. To sugeruje, e kwestia wiadcze
socjalnych jest elementem szerszej gry, w ktrej za cen tych wiadcze Polska (J. Kaczyski)
chce pozyska nowego sojusznika, ktry nie tylko nie wzmocni, ale najpewniej osabi pozycj
Polski w Unii. W istocie wic dziaanie J. Kaczyskiego jest podwjnie szkodliwe. Cay
przewd mylowy tu wyoony jest spjny logicznie i ukada si w jasny przekaz.
Sekwencja trzecia: Relacja powraca do kwestii rozmowy J. Kaczyskiego z Cameronem na
temat praworzdnoci w Polsce, co ilustruje wypowied (setka) Kaczyskiego, ale
nastpujca po niej wypowied (setka) R. Petru przekierowuje wtek na kwesti sabej
pozycji Pani Premier, bo to nie z ni, tylko z Kaczyskim zaatwia si sprawy. W
zamykajcej relacj wypowiedzi reporter przypomina, e gdy do Polski przyjecha V. Orban,
nie spotka si z B. Szydo.
Uwaga czwarta: Podejmowane tu kwestie rozwijaj sugesti, e na uzgodnieniach J.
Kaczyski D. Cameron stracili nie tylko polscy imigranci w W. Brytanii, take pozycja Polski
w Unii ulega osabieniu oraz pozycja premier B. Szydo w Polsce (niektrzy zagraniczni
politycy skadajcy wizyty w Polsce nawet si z ni nie spotykaj). Konkluzj t mona
odnie do postawionego w zapowiedzi newsa pytania jakim kosztem?. Wanie takim. I to
stanowi kwintesencj caego newsa.
Relacja Wydarze (5 lutego 2016, czas: 3:00, reporter: Jan Mikruta)

Zapowied newsa hasowa: Cameron u polskiej premier (Cameron: mamy wsplne interesy i
wsplne idee), potem u J. Kaczyskiego (to bya dobra rozmowa)
Wprowadzenie wskazuje na dwugos w partii rzdzcej B. Szydo mwi o potrzebie
dalszych negocjacji w sprawie wiadcze dla imigrantw, Kaczyski, e Polacy uzyskali bardzo
duo i jest w peni usatysfakcjonowany.
88
Uwaga pierwsza: Definicja newsa w zapowiedzi akcentuje sprzeczno midzy sowami B.

Szydo i J. Kaczyskiego i sugeruje, e podj on decyzj niekorzystn dla polskich
imigrantw, bo zamiast negocjowa zawar porozumienie.
Sekwencja pierwsza: Reporter opisuje przebieg wizyty, zwracajc uwag, e tym razem
premierzy stanli przed kamerami nie po rozmowie, a przed ni i powtarzali to, co mwili
ju nieraz. B. Szydo (setka), e kwestie socjalne wymagaj jeszcze negocjacji i
doprecyzowania; Cameron (setka), e chce strategicznego partnerstwa z Polsk, bo cz nas
interesy i ideay. Reporter informuje, e po wizycie u Pani Premier Cameron pojecha na
spotkanie z prezesem PiS, J. Kaczyskim, i to bya najwaniejsza godzina polskiej wizyty
Camerona.
Uwaga druga: Opisujc w trybie protokolarnym przebieg wizyty, reporter zwraca uwag na
odwrcon zwyk kolejno informowania mediw, zapewne dlatego (jak mona si
domyli), e obu stronom byoby niezrcznie informowa wiat, e brytyjski premier
dogaduje si nie z polskim premierem, lecz z szefem partii rzdzcej, co wygldaoby
dziwnie.
Sekwencja druga: Otwiera j wypowied (setka) J. Kaczyskiego, ktry stwierdza, e to bya
bardzo dobra rozmowa, jest usatysfakcjonowany, bo uzyskalimy pene zabezpieczenie
tych wszystkich, ktrzy s w tej chwili w Wielkiej Brytanii Myl t rozwija reporter
zaznaczajc, e mieszkajce w Polsce dzieci imigrantw bd dostawa zasiek wedle stawki
polskiej, nie brytyjskiej. A decyzja o ograniczeniu przywilejw nowoprzybyym bdzie nalee
do Rady Europejskiej, a wic take Warszawy, a nie tylko Londynu. To dokadnie to, co David
Cameron wynegocjowa z szefem Rady Europejskiej Donaldem Tuskiem, a o czym premier
Szydo mwia, e wymaga jeszcze negocjacji. To wic zaskoczenie. Ilustruje to obraz Tuska i
Camerona podajcych sobie rce, a zaraz potem obraz J. Kaczyskiego i D. Camerona. Na
tym tle pojawia si infografika biaa kartka, na ktrej zaznaczano gwne ustalenia
dotyczce wiadcze dla pracujcych w W. Brytanii, zasikw dla dzieci, wpyw Polski na
decyzje o ograniczaniu wiadcze.
Uwaga trzecia: Relacja koncentruje si na dwch kwestiach: J. Kaczyski czuje si
usatysfakcjonowany, e uzyskalimy bardzo duo, ale w rzeczywistoci zgodzi si na
wszystko, co wczeniej Cameron wynegocjowa z Tuskiem (czyli kompromis), a co relacja
komunikuje na dwa sposoby: ustami reportera oraz za pomoc infografiki. Ten akcent na
istot kompromisu jest tu najwaniejszy, bo bezporednio dotyczy do znacznej grupy ludzi
89
(imigrantw i ich rodzin w Polsce). Ta cz relacji jest dobrze skonstruowana, jasna i spjna
logicznie, przedstawiona szczeglnie wyrazicie. wiadczy to o tym, e tam, gdzie relacja
dotyczy kwestii ywotnych dla wielu ludzi, tam wida wiksz trosk Wydarze o
komunikatywno przekazu.
Sekwencja trzecia: Rozszerzenie tematu relacji na szerszy kontekst. Wypowied (setka) G.
Schetyny jeli prezes Kaczyski jest usatysfakcjonowany, to ja si boj, jakie bd efekty tej
radoci. Reporter zwraca uwag na spekulacje opozycji, e w zamian za ograniczenie
wiadcze socjalnych Brytyjczycy zagwarantuj bazy NATO w Polsce. Rzecznik rzdu (setka)
stanowczo temu zaprzecza my tego nie czymy, bo to dwa niezalene tematy. W
zamykajcej relacj wypowiedzi reporter informuje, e o wsplnym stanowisku w sprawie
brytyjskich warunkw polska premier bdzie rozmawia z premierami Wgier, Czech i
Sowacji, a nastpnie stwierdza (stand-upper), e ostateczne decyzje mog zapa wkrtce
na unijnym szczycie, ale dzisiejsze wypowiedzi prezesa PiS pokazuj, e Warszawa si zgodzi
na kompromis z Londynem, i e to on, J. Kaczyski, podejmuje decyzje.
Uwaga czwarta: Rozszerzajc gwny temat relacji (wiadczenia socjalne) na szersze to,
reporter wskazuje na gbsze podoe zgody J. Kaczyskiego na brytyjskie oczekiwania, czyli
ograniczenie wiadcze dla polskich imigrantw w zamian za bazy NATO w Polsce, ale to
wcale nie jest ustalone ani pewne, wic by moe niczego w zamian nie dostaniemy. Ale J.
Kaczyski moe si czu usatysfakcjonowany, bo pokaza, e to on podejmuje decyzje.
Podsumowanie i wnioski.
Wizyta premiera D. Camerona w Warszawie z pewnoci bya najwaniejszym wydarzeniem
w danym dniu i relacje z jej przebiegu otwieray serwisy informacyjne we wszystkich
analizowanych audycjach. Jednak sam przebieg wizyty by sabym materiaem na newsa
poza spotkaniem premier B. Szydo z premierem D. Cameronem kamery i reporterzy w
zasadzie nigdzie indziej nie byli dopuszczeni (fragment spotkania Kaczyski Cameron
pokazano z amatorskiego nagrania wideo). Reporterzy przygotowujcy relacj skazani wic
byli na obudowanie newsa tym, czego dotyczyy rozmowy, co ustalono, a take jakie jest to,
kontekst i implikacje poczynionych uzgodnie.
Relacja nadana w Wiadomociach (TVP1) jest dziennikarskim majstersztykiem z
dwch powodw. Po pierwsze w toku do rozbudowanej narracji nie zostay przekazane
konkretne informacje na temat efektw wizyty. Po obejrzeniu newsa widz nie ma
90
szczegowej wiedzy na temat tego, po co Cameron przyjecha i z czym wyjecha, a z czym

my, Polska i Polacy zarabiajcy w W. Brytanii zostalimy. Dowiedzielimy si tylko, e z
przebiegu wizyty usatysfakcjonowany jest prezes PiS-u. Po drugie gwnym wtkiem newsa
by wywd sugerujcy, e za caym zem zagraajcym polskim imigrantom w W. Brytanii stoi
D. Tusk i jego dziaania, bo to on, by moe w zamian za posad w Unii, jest autorem
propozycji ograniczenia wiadcze dla imigrantw i chce da Brytyjczykom tak
moliwo. Oba te stwierdzenie nie s poparte adnym argumentem, s wic insynuacj. To
materia z poziomu tabloidu, ktry w gwnym wydaniu audycji informacyjnej nadawcy
publicznego nie powinien si znale. W kontekcie oglnej wiedzy o deniach W. Brytanii
do ograniczenia wiadcze socjalnych dla imigrantw, przypisywanie D. Tuskowi autorstwa
tej propozycji to nic innego, jak tylko kamstwo. W rzeczywistoci chodzi o kompromis, ktry
D. Cameron wynegocjowa z D. Tuskiem (nie odwrotnie), ustanawiajcy mow zasad
polityki socjalnej w caej Unii, notabene w caoci zaakceptowany przez J. Kaczyskiego, na
co zwrciy uwag Wydarzenia, a co Wiadomoci cakowicie pominy. W rezultacie relacja
Wiadomoci nie zawiera adnej istotnej treci informacyjnej, zastpujc j atakiem
personalnym na D. Tuska, opartym na insynuacji i nieprawdzie. Jej przekaz sprowadza si do
tego, e D. Cameron przylecia do Warszawy po to, eby odby rozmow z J. Kaczyskim o
strategicznym partnerstwie obu (dumnych) krajw oraz ustali, jak przeciwstawi si
zamiarom Tuska. Mamy tu do czynienie z przypadkiem newsa, ktry narusza podstawowe
standardy dziennikarskie: jest raco jednostronny; nie zawiera konkretnych informacji (poza
samym faktem, e do wizyty i wzmiankowanych spotka doszo); treci poznawcze zastpuje
atakiem personalnym, opartym na insynuacjach i argumentacji emocjonalnej; marginalizuje
stanowisko opozycji i inne punkty widzenia; dotyczy spraw najwyszej wagi pastwowej, ale
nie przekazuje odbiorcom (obywatelom) niczego, co zaspokoioby ich ciekawo i pozwolio
im wyrobi sobie pogld na spraw. Ten news dobitnie potwierdza dominacj w
Wiadomociach perspektywy politycznej (rzdowej) nad misj suenia spoeczestwu.
Relacja Faktw (TVN) opisuje cae wydarzenie w sposb rzeczowy i konkretny. W
pierwszej czci zaspokaja ciekawo widzw, informujc ich o tym, co zostao ustalone w
kwestii zasikw dla Polakw pracujcych w W. Brytanii i kto po stronie polskiej podj
decyzj. W dalszej czci relacja przechodzi od kwestii szczegowych do oglniejszego
kontekstu i wymowy relacjonowanego znaczenia. Perspektywa spoeczna ustpuje miejsca
perspektywie politycznej, najpierw w szerokim kontekcie midzynarodowym (pozycja Polski
91
w UE), na kocu w wszym kontekcie krajowym (relacje premier prezes PiS). Przekaz, co
warto podkreli, nie krytykuje samych uzgodnie, cho podkrela, e s one bardziej
korzystne dla Brytyjczykw ni Polakw, ale jest krytyczny wobec obozu rzdzcego, gdy
idzie o zmian kursu polityki zagranicznej oraz relacje (rywalizacje?) midzy szefem rzdu a
szefem partii rzdzcej. Tym samym daje tu o sobie zna charakterystyczne dla Faktw
oddzielenie ycia spoecznego i spraw ludzkich od polityki i spi na szczytach wadzy. Dla
Faktw s to sfery, jak na to wskazuje analizowana relacja, wspzalene i traktowane
rwnoprawnie, ale rzdz si nieco inn logik.
Relacja Wydarze (Polsat) jest pod wzgldem konstrukcji do podobna do relacji
Faktw, lecz z dwoma istotnymi zastrzeeniami. Po pierwsze wyranie oddziela sfer
polityczn od spoecznej. W pierwszej czci skupia uwag na zwyczajach, procedurze i
przebiegu wizyty, ukazujc j jako wydarzenie oderwane od normalnego ycia (politycy
pokazali si na chwil i znikli). Po drugie kadzie zdecydowany akcent na perspektyw
spoeczn. Eksponuje bowiem bardziej szczegowo i wyrazicie, ni pozostae audycje,
gwne ustalenia dotyczce wiadcze spoecznych dla imigrantw, jakie zapady ju
wczeniej, a teraz zostay zaakceptowane przez prezesa PiS (troch wbrew premier Szydo).
Szeroki kontekst polityczny pojawia si na kocu relacji przez odniesienie do spraw
krajowych (kompromis z Londynem, Kaczyski decyduje). Taka relacja sugeruje, e odbiorcy
Wydarze mniej interesuj si wielk polityk, a duo bardziej sprawami spoecznymi.
Relacje dotyczce wizyty D. Camerona w Warszawie, nader szczupe pod wzgldem
faktograficznym i dramaturgicznym, s dobrym jak si wydaje przykadem na to, by
pokaza najwaniejsze rnice dzielce sposb opisywania wiata charakterystyczny dla
kadego z trzech analizowanych tu audycji informacyjnych. Na rnice te, ze szczeglnym
uwzgldnieniem powinnoci i dokona nadawcy publicznego, starano si tu zwrci uwag.
Przykad trzeci Wywiad Tomasza Arabskigo (Wiadomoci, TVP1, 5 lutego 206,

czas: 3:14, reporter: Bartomiej Graczyk)
(transkrypcja newsa: zacznik nr 1)
O ile powoanie podkomisji smoleskiej oraz wizyta brytyjskiego premiera byy z pewnoci
wydarzeniami wielkiej wagi, ktre zasugiway na obszerne i eksponowane relacje we
wszystkich programach informacyjnych (i tak si stao), o tyle wywiad Tomasza Arabskiego,
92
byego szefa Kancelarii Premiera D. Tuska, na amach Dziennika Gazety Prawnej z pewnoci
takim wydarzeniem nie by. Tym wiksze zaskoczenie, e fakt ten sta si przedmiotem
newsa we Wiadomociach, i to tak wanym, e news ten nadano jako trzeci wiadomo
dnia, waniejsz ni prace Sejmu nad ustaw Rodzina 500+.
Zapowied skada si z czterech urwanych zda, z ktrych trzy s tajemnicze: Tomasz

Arabski przerywa milczenie, to s marne oskarenia, niesamowicie niemerytoryczne, nie
naley przekracza pewnych granic, a jedno uchyla rbka tajemnicy, e to byy szef
Kancelarii Premiera Tuska.
Wprowadzenie do newsa informuje, by on odpowiedzialny za przygotowanie wizyty w
Smolesku i po latach przerywa milczenie, przekonujc, e ma czyste sumienie, bo ci, ktrzy
go dzisiaj oskaraj w dniu katastrofy, poszli na obiad i wrcili do Polski.
Uwaga pierwsza:
Trudno o bardziej tajemnicze wprowadzenie newsa. Dwa zdania z
zapowiedzi nie pasuj do wprowadzenia, a ono te jest niejasne (jaki ma si czyje

zapewnienie o czystym sumieniu do tego, e kto inny w dniu katastrofy poszed na obiad).
Dla wikszoci odbiorcw T. Arabski moe by osob nieznan, bo od dawna i nie uczestniczy
w yciu publicznym. Co zatem takiego uczyni, e Wiadomoci powicaj mu wicej uwagi
ni np. Kajetanowi P.
Sekwencja pierwsza: Tworzy j zbitka montaowa oraz infografika przybliajca posta T.
Arabskiego i temat newsa. Reporter informuje, e T. Arabski po piciu latach udzieli
wywiadu prasowego o przygotowaniach do wizyt prezydenta L. Kaczyskiego i premiera D.
Tuska w Smolesku. Na tle materiaw archiwalnych (rozemiany Arabski z Tuskiem) pojawia
si infografika z wizualizacj fragmentu tamtego wywiadu, w ktrym T. Arabskiemu
przypisuje si tylko trzy krtkie odpowiedzi na pytania o przyczyny katastrofy i jego bdy:
Przyczyny katastrofy s przecie jasne, Nie wiem, Nie wiem. Mam czyste sumienie. Po
tym reporter informuje, e Arabski przekonywa, e odpowiada tylko za spotkanie Tuska z
Putinem, a wczesny szef Kancelarii Prezydenta, ktry zgin w katastrofie, mia wyrazi
zadowolenie z faktu rozdzielenia wizyt. Natomiast wsppracownicy L. Kaczyskiego ocenili
wwczas t decyzj jako fataln, o czym z kolei przekonuje minister M. opiski, szef
gabinetu prezydenta Kaczyskiego.
Uwaga druga: Materia nieco wyjania kim jest/by T. Arabski, ale rwnoczenie komplikuje i
gmatwa tok narracji. Widz nie dowiaduje si, co jest takiego wanego i bulwersujcego w
93
cytowanym fragmencie wywiadu, e naleao to wyeksponowa za pomoc infografiki: czy

to, e T. Arabski uznaje przyczyny katastrofy za wyjanione, czy to, e nie wie o adnych
bdach, czy to, e ma czyste sumienie? Dopiero referowane (ale nie cytowane) przez
reportera fragmenty wywiadu spraw nieco rozjaniaj (ale nie do koca) chodzi o rnice
stanowisk midzy W. Stasiakiem a M. opiskim w sprawie rozdzielenia wizyt prezydenta i
premiera. Mamy zatem kwesti sporn, cho nadal nie wiadomo, jaki zwizek ma z tym T.
Arabski. Zawia konstrukcja newsa buduje atmosfer oskarenia wok T. Arabskiego, opart
na niedomwieniach i nie do koca jasnych okolicznociach z przeszoci. Mija pierwsza
minuta relacji, a widz w dalszym cigu nie ma pewnoci, o co chodzi.
Sekwencja druga: Otwiera j wspomniany przed sekund M. opiski, ale jego wypowied
(setka) nie dotyczy sygnalizowanej sprzecznoci stanowisk, tylko powoania si T. Arabskiego
na opini W. Stasiaka. M. opiski mwi: Jest czym wysoce niestosownym, a uywam
bardzo agodnych sw, powoywanie si na wiadectwo osoby nieyjcej, ktra nie moe
zaprzeczy, nie moe polemizowa, nie moe skonfrontowa swojego stanowiska, z tym
stanowiskiem opublikowanym w gazecie dzisiaj. Ale zarzut ten nie jest rozwijany, bo reporter
wprowadza
nowe zagadnienie,
przywoujc kolejny fragment wywiadu, rwnie
wizualizowany za pomoc infografiki. Arabski zarzuca w nim, e ci, ktrzy mwi o spisku,
byli w Smolesku, niektrzy organizowali wizyt prezydenta, a po katastrofie poszli na obiad
i wrcili do
Polski. Wrd nich by A. Macierewicz. Reporter reaguje na te sowa
stwierdzajc, e to przedstawiciele rzdu D. Tuska mieli obowizek zabezpieczenia miejsca

katastrofy i wszystkich dowodw. Swoj obron PiS-u wspiera cytatem (setka) wiceministra
MON (a wic podwadnego A. Macierewicza), e posowie opozycji nie mogli nic zrobi, bo
nie mieli odpowiednich uprawnie (caa sekwencja jest ilustrowana zdjciami T. Arabskiego z
D. Tuskiem)
Uwaga trzecia:
Pryncypialny atak M. opiskiego na T. Arabskiego wprowadza nowe
zagadnienie powoywanie si na sowa osoby nieyjcej. Jednak zwaywszy, e T. Arabski

powouje si na stanowisko urzdnika publicznego w sprawie publicznej, a nie osoby
prywatnej w sprawie prywatnej, ma pene prawo o tym mwi (adna norma prawna,
spoeczna ani obyczajowa czego takiego nie zakazuje. Inn kwesti jest to, czy potrafi
udowodni sowa, na ktre si powouje). Min. opiskiemu moe si to nie podoba, ale czy
to jest temat na newsa, czy jest to a tak wane, eby informowa o tym ca Polsk? Ale nie
o to chodzi, bo infografika wprowadza natychmiast nowe zagadnienie. Tym razem chodzi o
94
zarzut T. Arabskiego, e ludzie z otoczenia prezydenta L. Kaczyskiego (w tym obecny

minister A. Macierewicz), po jego tragicznej mierci poszli na obiad i wrcili do Polski. Jest to
zarzut rwnie mao wany, jak wytoczony przed kilkunastoma sekundami przez M.
opiskiego. Z konstrukcji newsa wynika, e oba zarzuty stanowi centralny punkt narracji i
o dramaturgii caej relacji. Ot wedle dziennikarskich kryteriw selekcji informacji aden z
nich nie zasuguje na to, eby zrobi z tego news, zwaszcza w mediach publicznych.
Sekwencja trzecia: Reporter stwierdza, e politycy Platformy nie komentuj wywiadu kolegi,
co ilustruje fragment (setka) wypowiedzi G. Schetyny uchylajcego si od odpowiedzi na
pytanie reportera. Po tym reporter jeszcze raz zmienia temat, wspominajc o powoaniu
podkomisji, ktra zbada okolicznoci katastrofy smoleskiej. Pojawiaj si dwie wypowiedzi
publicystw: z Krytyki Politycznej T. Arabski jest pionkiem w grze i z wSieci tylko rzd
mg wtedy co zrobi, A. Macierewicz by zwykym posem, gociem na uroczystociach.
Newsa zamyka wypowied reportera, ktry informuje, e wkrtce rusza proces karny z
oskarenia prywatnego, m.in. przeciwko T. Arabskiemu, wytoczony przez cz rodzin ofiar
katastrofy.
Uwaga czwarta: Sekwencja zamykajca newsa wprowadza jeszcze dwa nowe wtki:
powoanie podkomisji i zbliajcy si proces karny, co dodatkowo gmatwa ca struktur
tematyczn relacji. Skazany na domylno widz musi doj do jedynego, w tych
okolicznociach, wniosku chodzi o oczernienie T. Arabskiego i wybielenie A. Macierewicza
w zwizku z dwoma niezbyt istotnymi faktami, albo o co znacznie po/waniejszego, o czym
jednak w newsie nie powiedziano.
W powanych mediach rzadko mona znale newsy tego rodzaju (takie newsy atwo znale
w tabloidach i portalach plotkarskich, ale dotycz one plotek z ycia celebrytw, a nie
wielkiej polityki). Tym wiksze zatem zdziwienie, e omawiany news znalaz si w gwnym
wydaniu Wiadomoci. Tematyka newsa kry wok wielkiej tragedii, ale nie dotyczy jej
bezporednio, tylko odnosi si do okolicznoci towarzyszcych znacznie mniejszej wagi, zgoa
nieistotnych. Zarzuty (T. Arabskiego) i kontrzarzuty (M. opiskiego reportera) to obrzucanie
si gronie brzmicymi stwierdzeniami, za ktrymi nie stoj ani twarde argumenty, ani
wielkie racje, tylko zoliwoci. Biorc jednak pod uwag szerszy kontekst, sygnalizowany w
newsie, e T. Arabski przerywa milczenie i e wystpi w zbliajcym si procesie, chodzi
95
zapewne o to, eby go zdyskredytowa i pogorszy jego pozycj procesow. Chodzi te

zapewne i o to, eby chroni dobre imi ministra A. Macierewicza przed zym wraeniem,
jakie mogy wywoa uszczypliwe sowa T. Arabskiego pod jego, midzy innymi, adresem
cho w istocie news te sowa nagoni. Brak wyranej definicji tematu newsa (bo
przerwanie milczenia nie jest definicj), a take meandryczna linia tematyczna narracji,
gdzie co chwila podejmowane s nowe wtki nie majce ani logicznego, ani przyczynowego
zwizku z poprzednimi, skazuj widza na domylno i dopowiedzenia. Widz moe
interpretowa przekaz tak, jak wyej wskazano, albo zupenie inaczej. Jednak z perspektywy
przeprowadzonej analizy tylko jedna interpretacja wynika do jasno. Ot w tym przypadku
telewizja publiczna zostaa wykorzystana do politycznych, partyjnych czy zgoa personalnych
rozgrywek. Wiadomo ta nie suy bowiem niczemu innemu i nie ma obiektywnej wartoci
jako powany news. Jest zawstydzajcym przypadkiem uycia medium publicznego do
jednostronnego, sualczego i wtpliwego moralnie celu. Warto to podkreli, gdy takie
potraktowanie przez Wiadomoci (TVP1) T. Arabskiego jest dokadnym odbiciem
zarzucanego mu przez M. opiskiego naduycia moralnego w stosunku do W. Stasiaka (Pan
M. opiski dalej postponowa T. Arabskiego w zapowiedzi wieczornej rozmowy, koczcej
Wiadomoci). Tak wic osoba, ktra zdecydowaa o umieszczeniu tego newsa w gwnym
wydaniu Wiadomoci wykazaa si nadgorliwoci, omieszajc przy okazji nadawc
publicznego.
Przykad czwarty Wyrok w sprawie katastrofy w kopalni Halemba (WiadomociTVP1, 10

lutego 2016, czas: 2:41, reporter: Anna Haas-Michalska)
(Transkrypcja newsa zacznik nr 1)
Sdy rzadko maj dobr pras i telewizj. Najczciej s przedmiotem mniej lub bardziej
ostrych pretensji i atakw. Czsto bywaj one uzasadnione, gdy wyrok/orzeczenie jest
raco sprzeczne z powszechnym poczuciem sprawiedliwego osdu. Przykadem takiego
newsa moe by informacja w Faktach (TVN, 4.02.2016) o raco niskim odszkodowaniu dla
przedsibiorcy, ktrego firma zostaa zniszczona przez arogancj i bdy urzdnikw, a on
sam ponis wielomilionowe straty i popad w bankructwo. Ale pojawiaj si te newsy, w
ktrych ani reporter, ani nikt inny, nie moe zarzuci sdowi uchybie proceduralnych czy
merytorycznych, a mimo to sd jest przedmiotem krytyki, pretensji czy nawet otwartego
96
ataku. Zdarza si to najczciej wtedy, gdy reporter zderza prawo/procedury sdu z

emocjami/daniami poszkodowanych, ich rodzin czy jakiej spoecznoci. Taki konflikt
czsto wystpuje i dziennikarze powinni prbowa go wyjania (zracjonalizowa),
stosownie do okolicznoci danej sprawy. Gorzej gdy prbuj sami by sdziami w sprawie, a
najgorzej gdy dokonuj sdu nad sdem. A to si zdarza nie tylko w mediach
komercyjnych, ktre w ten sposb wystpuj w roli obrocy pokrzywdzonych, take w
telewizji publicznej, ktra powinna w tych sprawach zachowa bezstronno i daleko idc
ostrono, unikajc gry na emocjach.
W analizowanych wydaniach Wiadomoci znalazy si trzy materiay tego rodzaju, tzn.
przeciwstawiajce decyzjom sdw ludzkie emocje. Jeden (8.02) dotyczy problemu
odbierania rodzicom dzieci z powodu biedy, co ma zwizek z zapowiedzian przez PiS
nowelizacj prawa, zakazujc tego typu praktyk. Materia dotyczy jednak nie tylko istoty
problemu, tj. krzywdy wyrzdzanej dzieciom, take pewnych dziaa formalnych
podejmowanych przez sdy rzekomo ukrywajce tego typu sprawy (poprzez manipulowanie
statystyk, co jednak jak wynika z materiau wcale nie jest pewne, bo przyczyn mog by
nie do jasne wytyczne Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce statystyki). W tym
przypadku chodzi wic o kontekst polityczny, ale przy okazji rwnie i o sdy (oraz
pracownikw opieki spoecznej), ktre stay si obiektem krytyki za przedkadanie prawa nad
dobro dziecka. Rzecz w tym, e reporter z gry przyj tez PiS, e tego rodzaju praktyki s
zawsze ze i sdy to ukrywaj, cho wcale nie jest ani pewne, ani oczywiste.
Drugi news (6.02) rwnie z perspektywy krzywdy dziecka krytykowa postpowanie
sdu, zdaniem reportera, zbyt powolne. Chodzio o to, e jeden sd przekaza innemu
spraw adopcji dziecka niepenosprawnego, wymagajcego szczeglnej opieki i rehabilitacji,
co wyduyo procedur i naraao dziecko oraz rodzicw adopcyjnych na dodatkowe
cierpienie. Z materiau nie wynika jednak, eby dziecku dziaa si krzywda, bo przebywa w
dobrze wyposaonym szpitalu pod opiek specjalizujcej si w tego typu sprawach fundacji.
Z materiay wynika, e sd ma prawo i powody do zebrania dodatkowej dokumentacji, bo
sprawa jest wyjtkowo skomplikowana. Wszystko wic toczy si swoim trybem i zapewne
dobrze by byo, gdyby sd podj decyzj szybciej, ale mogoby si okaza, e byaby ona
pochopna i nietrafna, naraajc sd na zarzut, e podj decyzj bez naleytego zbadania
sprawy.
97
Trzeci przykad dotyczy relacji informujcej o ogoszeniu wyroku w sprawie katastrofy

w kopalni Halemba. Przykad ten dobrze ilustruje wskazan tu tendencj, wic warto
przyjrze si mu uwanie.
Wprowadzenie: Nie na takie rozstrzygnicia czekay rodziny tragicznie zmarych grnikw
Sd apelacyjny uchyli w stosunku do trzech gwnych oskaronych wyroki skazujce, bo
wci nie wiadomo, co dokadnie doprowadzio do wybuchu.
Uwaga pierwsza: Ju w definicji tematu newsa oczekiwania rodzin ofiar katastrofy
przeciwstawia si decyzji sdu, co sugeruje z gruntu faszyw tez, e sd ma si kierowa
oczekiwaniami ofiar a nie dowodami i liter prawa.
Sekwencja pierwsza:
Reporterka rzeczowo informuje o przebiegu procesu, w ktrym
zapado dotd kilkanacie prawomocnych wyrokw skazujcych, ale w stosunku do trzech

gwnych oskaronych Sd Apelacyjny w Katowicach nakaza ponowne rozpatrzenie sprawy,
gdy z powodu braku opinii biegych nie mg rozstrzygn, czy oskareni odpowiadaj za
sprowadzenie katastrofy czy za sprowadzenie niebezpieczestwa dla ycia i zdrowia, a na
rnic t wskazuje wypowied (setka) sdziego Sdu Apelacyjnego w Katowicach.
Uwaga druga: Ta sekwencja jest rzeczowa, konkretna i doprowadza relacj do wanego
rozrnienia, majcego istotny wpyw na kwalifikacj prawn czynu, a wic i wyrok.
Naleaoby zatem oczekiwa, e news spraw bliej wyjani i przybliy, bo kwestia ma istotne
znaczenie spoeczne.
Sekwencja druga: Sekwencj otwiera materia archiwalny z dni katastrofy, sprzed 10 lat, z
emocjonalnym krzykiem kobiety: Dajcie nam jakie informacje! Tam jest mj m!
Reporterka przypomina, e w tragedii zgino 23 grnikw, wrd nich syn Barbary Gaszki.
Po tym pojawia si zdjcie Pani Barbary i wizualizacja tekstu przez ni wypowiadanego:
Znowu bdzie od pocztku? To jest kpina. To jest po prostu kpina. Ta sprawa jest biaa jak
nieg. Tylko kto j mae. Kto chce j zmaza. Po tym nastpuje cig wypowiedzi reporterki
powracajcej do okolicznoci sprawy przeplatany fragmentami wypowiedzi (setki) jednego z
obrocw oskaronych, prokuratora oraz rzecznika Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego, z
ktrych wynika, e: wikszo oskaronych sama poddaa si karze, dotd nie ustalono co
byo przyczyn wybuchu, gdzie mia on miejsce i czy najpierw wybuch metan a potem py
wglowy, czy odwrotnie, kopalnia wiedziaa o zagroeniu w rejonie, gdzie skierowaa
pracownikw, stenie metanu byo wielokrotnie przekraczane, drastycznie lekcewaono
zasady bezpieczestwa.
98
Uwaga trzecia: Tak mocne, ostentacyjne i wyraziste wyeksponowanie oskarycielskich sw

matki jednej z ofiar katastrofy, sw przepenionych blem, gorycz i bezsiln zoci, okrela
perspektyw caej relacji zarwno wstecz, w stosunku do tego, co ju zostao powiedziane,
jak te wprzd, wobec tego, o czym bdzie dalej mowa. Sowa te w istocie definiuj ca
relacj, a ich wymowa jest prosta: kto w tej sprawie krci i mataczy, eby winni uniknli
kary, a sprawa jest jasna (jak nieg). Relacja nie zawiera jednak informacji, ktre mogyby
choby w najmniejszym stopniu uwiarygodnia te ale matki grnika. Reporterka przed
chwil sama wskazaa, e w kluczowej kwestii sprawa nie jest jasna. Sd nie podway winy i
odpowiedzialnoci oskaronych (co mogoby by rdem podejrze, ale nie ma do tego
podstaw), chce tylko dokadnie ustali, za co konkretnie odpowiadaj i na jak kar
zasuguj.
99
Kada z przywoanych tu relacji dotyczy innych spraw i kwestii prawnych, lecz czy je oglnie
podejrzliwy i niechtny stosunek do sdw i szerzej wymiaru sprawiedliwoci. Nie ulega
wtpliwoci, e opieszao sdw zasuguje na krytyk, ale nie moe si ona zamienia w
danie szybkich, stanowczych i zgodnych z oczekiwaniami pokrzywdzonych wyrokw, a
kada przewleko nie moe by przekadana na ludzkie cierpienie. Tego typu relacje
zdarzaj si w mediach komercyjnych, ale nie powinny si pojawia w mediach publicznych,
bo ich powinnoci jest wyjanianie ludziom zawioci prawnych. W przypadku omwionego
wyej newsa bya na to szansa, ale jej nie wykorzystano. I mona mie o to do Wiadomoci
pretensje, poniewa w tym samym dniu w Wydarzeniach (Polsat) pojawia si relacja
dotyczca tej samej sprawy, podobnie skonstruowana, lecz bardziej rzeczowa i lepiej
wyjaniajca ca zawio sprawy, a przede wszystkim unikajca epatowania widzw
oskareniami i podejrzeniami (nie popartymi dodajmy adnymi dowodami). Reporter
polsatowskiej relacji te wspomina o ofiarach i ich trudnociach z pogodzeniem si z
rzeczywistoci lecz zaznacza, e adna z owdowiaych kobiet nie chciaa przed kamer
wraca do tamtych wydarze. By moe nie do nalega, za to reporterka Wiadomoci
znalaza osob chtn do wypowiedzi, a ta uczynia to w sposb bardzo emocjonalny.
Nasuwa si jednak pytanie, czy ten emocjonalny wkad w reporterska relacj ktrejkolwiek
onie/matce polegych grnikw w czymkolwiek pomg, czy moe wprost przeciwnie.
Mimo istotnych rnic dzielcych trzy wskazane wyej relacje czy je oglna
perspektywa przyjta przez nadawc (Wiadomoci TVP1), ktry podejmujc zawie niekiedy
kwestie prawno-sdowe, nie chce wywoa wrd widzw wraenia, e zagbiajc si w te
kwestie, traci z pola widzenia ludzi i ich problemy (krzywd, cierpienie, itp.), dlatego do
wyranie eksponuje w newsach podejmujcych tematy prawno-sdowe ludzkie reakcje,
zwykle silnie zabarwione emocjami, manifestujc w ten sposb swoj trosk o dobro
zwykych ludzi. Nie sposb odmwi takiej perspektywie pewnej susznoci, ale naley
pamita o pewnych niebezpieczestwach z niej wynikajcych, a zwaszcza o podwaaniu
zaufania do trzeciej wadzy, czyli sdw, ktre s jednym z czterech (uwzgldniajc wolne
media) filarw demokratycznego adu spoecznego. Kwestionowane tu relacje nie s w
sposb oczywisty, oburzajcy i racy tendencyjne, ale wanie przez to, e z pozoru wydaj
si normalne (zwyczajne, typowe), w duszej perspektywie s szkodliwe. W immanentnym
dla tego typu relacji konflikcie rozum/sd emocje/ludzie naleaoby oczekiwa od nadawcy
100
publicznego podejcia starannie wywaonego i powcigliwego, w tym akurat przypadku

bliszego relacji Polsatu ni TVP1.
Podsumowanie i wnioski z analizy jakociowej

Przedmiotem analizy jakociowej byy tylko newsy krajowe. Ich pena analiza
jakociowa
przekraczaaby
czasowe
organizacyjne
ramy
ekspertyzy,
dlatego
skoncentrowano j na newsach dotyczcych najwaniejszych wydarze politycznych, gdy na

ich przykadzie najatwiej wskaza cechy typowe i rnicujce poszczeglne programy (ten
sam temat, rne podejcia). Zadanie to zrealizowano dwuetapowo. Najpierw wszystkie
newsy dotyczce wanych wydarze poddano analizie standardowej (tj. opartej na
zaoonym schemacie cech) w celu wyszukania tych relacji, ktre najbardziej wyrazicie
charakteryzuj dany program na tle pozostaych, a nastpnie, tak wyselekcjonowane newsy
przeanalizowano pod ktem cech swoistych (tj. waciwego dla nich sposobu opisu
rzeczywistoci). Szczeglny nacisk pooono na analiz Wiadomoci (TVP1) ze wzgldu na
cice na nich (z mocy ustawy o radiofonii i telewizji) powinnoci i zadania programowe.
Dokadne przedstawienie wynikw analizy byoby dosy uciliwe, dlatego w ramach raportu
kocowego omwiono tylko najwaniejsze przykady. Obejmuj one dwa tematy wsplne
dla wszystkich nadawcw (tzn. powoanie podkomisji smoleskiej oraz wizyt premiera
Camerona w Warszawie) oraz dwa tematy wyrniajce si w ofercie nadawcy publicznego
(tj. wywiad T. Arabskiego, wyrok w sprawie kopalni Halemba).
Odnoszc wyniki i wnioski pynce z analizy jakociowej programw Wiadomoci
(TVP1), Fakty (TVN) i Wydarzenia (Polsat) do kategorii i wyznacznikw wskazanych przez
zleceniodawc ekspertyzy, wyszczeglnionych w specyfikacji warunkw zamwienia,
stwierdzi naley:
W analizowanych programach nie znaleziono newsw dotyczcych tego samego

wydarzenia, ktre przez wszystkie trzy programy byo relacjonowane w sposb
wzorcowy,
tzn.
bezstronny,
rzeczowy,
zrwnowaony,
wolny
od
akcentw
emocjonalnych, spjny logicznie i w peni komunikatywny. Najblisze takiemu wzorcowi

byy relacje dotyczce uchwalenia przez Sejm ustawy Rodzina 500+, ale i tu ukad
101
cytowanych wypowiedzi oraz rozoenie akcentw w relacji w kadym programie byy

inne, zdradzajc nastawienie nadawcy.
Wydarzeniami, ktrych sposb relacjonowania najpeniej ukazuje rnice w nastawieniu

nadawcy do opisywanych zdarze i ogln formu redakcyjn programu byy: powoanie
przez ministra A. Macierewicza podkomisji do zbadania przyczyn katastrofy smoleskiej
oraz wizyta w Warszawie premiera rzdu Wielkiej Brytanii D. Camerona. Kade z tych
wydarze jako takie stanowio atwy przedmiot dziennikarskiej relacji (byo wyranie
wyodrbnione w czasie i przestrzeni, ujte w sztywne ramy organizacyjne i przebiegay w
sposb zaplanowany), ale rwnoczenie dotyczyo spraw kontrowersyjnych, o daleko
idcych implikacjach politycznych i z tego wzgldu wymagao osadzenia w szerszym
kontekcie. W przypadku podkomisji smoleskiej kontekst ten tworzyy zaszoci, w
przypadku wizyty D. Camerona bardziej chodzio o przyszo. Poza tym podkomisja
smoleska miaa zajmowa si wskim krgiem spraw, a sprawy poruszane przez
Camerona dotyczyy wszystkich Polakw, a take caej Unii Europejskiej. Te rnice
musiay uwidoczni inne podejcie kadego nadawcy do relacjonowanych spraw.
Biorc pod uwag wszystkie ustalone w analizie jakociowej cechy Wiadomoci (TVP)
stwierdzi naley, e t audycj charakteryzuj:
(a) Wyrana dominacja w relacjach dotyczcych spraw politycznych perspektywy
odzwierciedlajcej w konstrukcji relacji i sposobie opisu zdarze przez reportera
punkt widzenia i racje obozu wadzy, tj. partii rzdzcej i politykw zajmujcych z
jej ramienia stanowiska i urzdy pastwowe. W badanych newsach nie stwierdzono
adnego przypadku krytycznego stosunku reportera wobec rzdu i PiS, natomiast
zdarzay si newsy z gruntu krytyczne wobec opozycji (np. relacja dotyczca
konkurencyjnego projektu PO w kwestii Rodzina 500+).
(b) Marginalizowanie przedstawicieli opozycji i ich punktu widzenia nie tylko dlatego,
e przedstawiciele obozu wadzy zajmuj wane stanowiska i maj gos decydujcy,
wic z natury rzeczy s bardziej eksponowani, lecz dlatego, e wypowiedzi
przedstawicieli
opozycji
rzadsze
krtsze,
oglnikowe,
napastliwe,
niemerytoryczne i niekonstruktywne (analiza nie daje podstaw do stwierdzenia, czy

opozycja tak komentuje poczynania wadzy, czy tylko tak jest pokazywana), s te
czsto umieszczane w dalszej czci relacji, jako komentarz do sprawy, a nie gos w
sprawie.
Zdarzay
si
wrcz
stwierdzenia
reportera,
opozycja
jest
102
nieprzygotowana i nie ma nic do powiedzenia (pojawiaa si te argumentacja typu:

moe rzdzcym nie wszystko wychodzi, ale przecie PO wczeniej tego nie zrobia
lub zrobia to le i nikt nie protestowa, np. w relacji dotyczcej protestu przez
paacem prezydenta w sprawie nowelizacji ustawy o policji).
(c) W niektrych relacjach zauwaono oczywiste pomijanie istotnych ale niewygodnych
dla wadzy informacji (np. co konkretnie prezes J. Kaczyski ustali z premierem D.
Cameronem), a take ukrywanie kopotliwych dla niej faktw (np. wczeniejszych
dziaa i teorii kierownictwa podkomisji smoleskiej), czy nawet konfabulacje i
insynuacje na granicy oczywistego kamstwa (np. sugestia, e D. Tusk ustpi W.
Brytanii w sprawie wiadcze socjalnych w zamian za posad w Unii). Oznacza to, e
Wiadomoci wiadomie pokazuj zafaszowany obraz rzeczywistoci, pokazujc
rzeczy takimi, jakimi chc je widzie rzdzcy, a nie takimi, jakimi powinni je widzie
dociekliwi i bezstronni dziennikarze.
(d) W niektrych przypadkach atwo mona zauway odgrne sterowanie polityk
redakcyjn
tworzenie
newsw
na
polityczne
zamwienie
bd
dla
zamanifestowania politycznej sualczoci (np. relacja dotyczca wywiadu T.

Arabskiego). wiadczy to moe o daleko idcym braku redakcyjnej niezalenoci
dziennikarzy tworzcych ten program.
(e) W newsach podejmujcych kwestie spoeczne i dramaty ludzkie perspektywa
polityczna ustpuje miejsca dowiadczeniu osb pokrzywdzonych i cierpicych oraz
wspczuciu dla ich niedoli. Oprcz relacji pokazujcych pomoc tym ludziom ze
strony instytucji pastwowych, spoecznych czy zwykych ludzi, zdarzaj si te
relacje bezporednio lub porednio oskarajce rne instytucje (administracja,
sdy, wadze lokalne, itp.) o przyczynianie si do pogarszania sytuacji tych ludzi, a
przynajmniej obojtno na ich niedol. Czsto jest to cakowicie uzasadnione,
niekiedy prowadzi jednak do nieuprawnionego przeciwstawiania ludzkiej krzywdy i
cierpienia prawu, procedurze i dziaaniu (w dobrej wierze) urzdw pastwowych,
wrcz podwaajc spoeczne zaufanie do nich (np. relacja dotyczca wyroku w
sprawie katastrofy w Halembie).
(f) Pod wzgldem sposobu realizacji wiele newsw nadawanych w Wiadomociach
obarczonych jest bdem niespjnoci czste zmiany tematw, brak wyranej osi
narracji, przeskoki tematyczne i urywane wtki, wszystko to sprawia z pewnoci
103
sporo trudnoci widzom chccym nady za tokiem narracji reportera, a niekiedy

wrcz utrudnia zrozumienie o co w nich chodzi. Z tego powodu cz materiaw
nadawanych w tej audycji nie spenia ustawowego wymogu wysokiej jakoci.
Wyniki analizy jakociowej potwierdzaj wczeniejsze ustalenia dotyczce cech

charakterystycznych dla Faktw (TVN). Analiza jakociowa wybranych newsw wiadczy
o tym, e Fakty:
(a) Cechuje krytyczny stosunek do obozu wadzy i PiS. Z zasady (przyjtej formuy
redakcyjnej) wyraa si on jednak nie wprost, poprzez otwart krytyk czy atak na
wadz, lecz albo przez kontrastowe zestawienie dwch rnych, czsto sprzecznych
wypowiedzi politykw PiS (z czasw, gdy byli w opozycji i obecnych), albo przez
zestawienie wypowiedzi polityka obozu rzdzcego z faktami lub informacjami jej
przeczcymi. Wydaje si te, e niechtny stosunek Faktw do obozu rzdzcego
opiera si na zadawnionej i gboko utrwalonej w krgu odbiorcw tego programu
niechci do PiS-u jako formacji tradycjonalistycznej, antyliberalnej, antyeuropejskiej
i generalnie niechtnej modernizacji, czyli dokadnie sprzecznej z systemem
wartoci tej czci spoeczestwa, do ktrej zwracaj si Fakty wiadomie do tej
sprzecznoci nawizujce.
(b) Przejawiajc zasadniczo rne nastawienie do obozu wadzy i opozycji, Fakty staraj
si zachowa rwny stosunek do rnych partii i ugrupowa opozycyjnych (PO,
Nowoczesna, KOD), co niekiedy moe sprawia wraenie, e przedstawicieli opozycji
jest w tej audycji wicej ni reprezentantw obozu wadzy. Poza tym wydaje si, e
Fakty traktuj opozycj i cay ruch KOD-u nie tylko jako si polityczn, lecz jako t
cz spoeczestwa, ktra stanowi wikszo widowni tego nadawcy, a newsy
polityczne s okazj do budowania pozycji TVN jako wyraziciela nastrojw tej czci
spoeczestwa (pozycjonowanie stacji)
(c) Wyrazisty, momentami agresywny ton newsw wynika w duej mierze z troski o
atrakcyjno przekazu, co polega na kontrastowym zestawianiu krtkich,
jednoznacznych i stanowczych sformuowa oraz dynamicznym budowaniu narracji
(spr i konflikt jako budulec dramaturgii przekazu). Trzeba przy tym zaznaczy, e
nadawca stara si godzi trosk o atrakcyjno formy przekazu z trosk o
komunikatywno (zrozumiao) przekazywanych treci. Ostro wypowiedzi i
zawarty w nich adunek emocji jest czsto agodzony elementem ironii, kpiny czy
104
nawet szyderstwa zawartym w wicej czy konkludujcej wypowiedzi reportera. To

te najwyraniej ma korespondowa z podobnym stosunkiem do polityki i
politykw, a nawet do wiata w ogle, ze strony odbiorcw tego programu.
(d) W newsach dotyczcych tematyki innej ni polityka Fakty przyjmuj perspektyw
spoeczn, czsto akcentujc zdarzenia dziwne i nietypowe (np. przedszkolak
przedszkolakowi odgryz palec, nauczyciel maluje akty uczennicy), a gdy dotykaj
ludzkich dramatw, staraj si unika sentymentalizmu, ktry mona znale w
audycjach innych nadawcw.
Jakociowa
analiza
sposobu
relacjonowania
wanych
kwestii
politycznych
Wydarzeniach (Polsat) jest zasadniczo zbiena z charakterystyk tej audycji wnikajc z

analizy ilociowej. Dotyczy to zwaszcza takich cech, jak:
(a) Sposb ujmowania tematyki politycznej, ktry w warstwie merytorycznej jest
zbliony do Faktw, tzn. cechuje si krytycznym stosunkiem do obozu wadzy,
wskazujc na sprzecznoci i niekonsekwencje w jego dziaaniach (o czym wiadczy
np. protest kupcw Lewiatana), ale w warstwie formalnej nie jest tak ostry,
wyrazisty i agresywny. Gwnie dlatego, e Wydarzenia zachowuj wyrany dystans
wobec polityki jako oderwanej od codziennego ycia sfery zmaga i walki o wadz.
Wydarzenia staraj si by bliej spraw yciowych i bytowych zwykych ludzi ni
wielkiej polityki, kad wic wikszy nacisk na ludzkie zainteresowania ni
obiektywn wag tematu wida to np. w relacji z pobytu Camerona w Warszawie,
w ktrej bardziej ni inne programy wyeksponoway konkretne ustalenia dotyczce
zasikw dla imigrantw w W. Brytanii.
(b) Wikszy dystans Wydarze wobec polityki sprawia, e atwiej w tej audycji
utrzyma zrwnowaony stosunek do obozu wadzy i opozycji, a tym samym
trudniej przypisa nadawcy preferencje polityczne. Wydarzenia staraj si
pokazywa wiat z perspektywy i punktu widzenia swoich odbiorcw, ktrzy sytuuj
si miedzy starzejc si i wycofujca z aktywnego ycia widowni Wiadomoci a
prn, aktywn i zaangaowan spoecznie widowni Faktw, czyli z punktu
widzenia odbiorcw o ustabilizowanej sytuacji yciowej, interesujcych si bardziej
swoimi sprawami ni kwestiami politycznymi. Zaznaczy jednak naley, i jest to
uproszczenie, ktre na wikszej prbie badawczej mogoby okaza si zbyt duym
uproszczeniem.
105
(c) Efekt mniejszej ostroci i agresywnoci w ujmowaniu tematw politycznych w

Wydarzeniach wynika te w duej mierze z niezbyt przejrzystej i starannej
konstrukcji newsw, ktre niekiedy obarczone s takimi usterkami warsztatowymi,
jak niespjno tematyczna (mieszanie wtkw) czy nie do koca jasna definicja
(rama) przedmiotu relacji. To zdarza si we wszystkich analizowanych programach,
ale w Wydarzeniach zauwaalnie czciej.
W Wydarzeniach jest te wicej ni w Faktach i wyranie wicej ni w Wiadomociach
newsw tabloidowych, czego wyrazistym przykadem byo ogromne zainteresowanie spraw
Kajetana P. wyznacznikiem tabloidowego stylu relacji byy tu: fascynacja zbrodni i osob
zbrodniarza oraz pretensje do policji i aparatu cigania.
106
ZACZNIKI
Zacznik 1 - Transkrypcje newsw
PODKOMISJA SMOLESKA
TVP Wiadomoci (4 lutego 2016) czas: 4:52
Zapowied:
Antoni Macierewicz: Nie byo takiej tragedii w dotychczasowych dziejach.
Micha Adamczyk (prowadzcy) Nowa podkomisja smoleska.
Rafa Grupiski: Antoni Macierewicz nie przestaje uprawia polityki na grobach ofiar.
Wacaw Berczyski: To tylko mog Pastwu przyrzec, uczciwo, brak wstpnych hipotez.
XXX: Zesp ma doj do prawdy, nie do tego co sugerowa MAK.
Micha Adamczyk (prowadzcy): Sprawa katastrofy smoleskiej zostanie jeszcze raz dokadnie
zbadana. Zapowiedzia to Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz (pasek: adna teza nie jest
przyjta) i powoa specjaln podkomisj, ktra bdzie dziaa w ramach Pastwowej Komisji Badania
Wypadkw Lotniczych. Ogoszenie tej decyzji spotkao si z olbrzymim zainteresowaniem mediw.
Szef MON zapowiedzia rzetelne zbadanie przyczyn tragedii. Szefem komisji zosta Wacaw
Berczyski. A o szczegach Bartomiej Graczak.
(zdjcia z uroczystoci powoania podkomisji w tle gos Macierewicza: nie ma wtpliwoci)
Bartomiej Graczak(off): Specjalna podkomisja zbada na nowo przyczyny katastrofy smoleskiej. Jej
prace rusz na pocztku marca.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): pozwol
nas zbliy do prawdy, dostarczy materia prokuraturze wojskowej i sprawiedliwie osdzi
odpowiedzialnych za t straszliw tragedi.
Bartomiej Graczak(off): Podkomisja zbada miedzy innymi informacje, ktre ujawni dzi szef MONu o
tym, e cz dokumentw dotyczcych wyjanienia katastrofy zostaa zniszczona. Tym informacjom
zaprzeczy Maciej Lasek, ktry by szefem zespou ds. wyjanienia przyczyn katastrofy smoleskiej.
(zdjcia archiwalne: Maciej Lasek mwi na konferencji prasowej)
Maciej Lasek (plansza: poczenie telefoniczne; zdjcie i pasek: mwi Maciej Lasek przewodniczcy
Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Lotniczych): W komisji nie znikny, nie zostay zniszczone
adne informacje, adne materiay.
(zdjcia archiwalne: komisja Millera wchodzi do sali)
Bartomiej Graczak(off): Zdaniem szefa resortu obrony, take poprzednia komisja pod
przewodnictwem Jerzego Millera nie przybliya nas do prawdy.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Zostay
ukryte podstawowe fakty i podstawowe informacje, ktre w sposb zasadniczy zmieniaj ogld
wydarze.
(w tle zdjcia archiwalne rozbitego samolotu)
Bartomiej Graczak(off): Nowa podkomisja smoleska zbada od pocztku tragedi z 10 kwietnia 2010
roku. Poczwszy od kwestii remontu rzdowego Tupolewa do ktrego doszo w 2009 roku w Rosji.
(na tle zdjarchiwalnychpojawia si schemat organizacyjny nowej podkomisji ze zdjciami i
nazwiskami czonkw odkrywajcymi si w miar przedstawiania ich przez off)
Pracami powoanej podkomisji bdzie kierowa dr in. Wacaw Berczyski wieloletni pracownik Dziau
Wojskowo-Kosmicznego Boeinga. Pierwszym zastpc bdzie doktor Kazimierz Nowaczyk, a drugim
107
doktor Bogdan Gajewski. Sekretarzem zosta profesor Jan Obrbski. Czonkiem podkomisji zosta te
profesor Wiesaw Binienda. W sumie, przyczyny katastrofy zbada 21 naukowcw.
(przemawia) Wacaw Berczyski (pasek: dr. Wacaw Berczyski przewodniczcy podkomisji ds.
wyjanienia katastrofy smoleskiej: To tylko mog Pastwu przyrzec, uczciwo, brak wstpnych
hipotez i prace tak dugo, a bdziemy przekonani, e wyjanilimy przyczyn tej tragedii.
Bartomiej Graczak(off): Na te decyzj dugo czekay rodziny ofiar. Dzi cz bliskich, tych ktrzy
zginli w Smolesku nie kryje alu do poprzednich wadz.
(powrt do relacji z uroczystoci)
(przemawia) Ewa Basik: (pasek: Ewa Basik wdowa po gen. Andrzeju Basiku) Nas, rodziny ofiar,
traktowano w sposb haniebny. Wyszydzano, gdy domagalimy si tego co nam si naley,
zwyczajnej prawdy.
Jacek wiat: (pasek: Jacek wiat, wdowiec po Aleksandrze Natalii- wiat) Jest wiele dowodw na to,
e prbowano spraw zamie pod dywan, zasypa, zakama.
Bartomiej Graczak(off): Wyjanienie przyczyn katastrofy bdzie teraz bardzo trudne. Ale bliscy ofiar
maj jednak nadziej, e to si wreszcie uda.
Ewa Kochanowska: (pasek: Ewa Kochanowska wdowa po Januszu Kochanowskim) Wspczuj
komisji, dlatego, e gdyby po katastrofie nasz rzd zachowa si w sposb zgodny z procedurami,
przepisami, standardami, nie musielibymy po 6 latach odgrzebywa tej sprawy.
AlicjaZajc: (pasek: Alicja Zajc wdowa po Stanisawie Zajcu) Niedugo bdzie ten szczliwy
moment, smutny, ale szczliwy, e kto rzetelnie zbada przyczyny katastrofy.
Bartomiej Graczak(off): Due nadzieje, zwizane z dziaaniem podkomisji wie te szefowa rzdu
(konferencja prasowa w tle baner: Supporting Syria & the region) Beata Szydo: (pasek: Beata
Szydo premier) Oczekuj, e komisja wanie, bdzie pracowaa rzetelnie w oparciu o fakty. To jest
jej cel, a efekty zaczekajmy. Ruszaj prace.
(w tle archiwalne zdjcia z sejmu)
Bartomiej Graczak(off): Opozycja nie jest zaskoczona decyzj podjt przez Ministra Obrony
Narodowej, wci pozostaje niechtna i nie unika ostrych sw.
Rafa Grupiski (pasek: Rafa Grupiski PO): Okazuje si, e Antoni Macierewicz nie przestaje
uprawia polityki na grobach ofiar. Wydaje mi si, e to jest jaki zy sen. Jak tego suchaem, jak to
ogldaem. To rzecz nieprawdopodobna.
Ryszard Petru (pasek: Ryszard Petru Nowoczesna): Mam wraenie tak naprawd, e niektrzy chc
po prostu, t histori, na nowo napisa. Czy to jest jednakObawiam si wicej politykiw tym, ni
faktw.
(powrt do relacji z uroczystoci)
Bartomiej Graczak(off): Podzieleni s take komentatorzy.
(relacja z rozmowy z udziaem Domaskiego i Karnowskiego to samo to, brak podpisu rda)
Jerzy Domaski (pasek: Jerzy Domaski redaktor naczelny tygodnika Przegld) Zadaniem politykw
jest jednak szukanie czego co czy, a nie budowanie obozw. Jedni bd mwili zamach i dopki
nie bdzie oficjalnego papieru zamach, to prawda nie zwyciy. A pozostali bd mwili
katastrofa.
Jacek Karnowski (pasek: Jacek Karnowski redaktor naczelny tygodnika W sieci): Zostawienie tej
sprawy w takim stanie jak ona bya, czyli komisja rosyjska, potem de facto komisja Millera to
potwierdza genera Basik poniony, nie wyjanione wszystko, mnstwo znakw zapytania i taki ton
zadepczmy, zostawmy, ju si tym nie zajmujmy to naprawd degraduje pastwo polskie.
(w tle zdjcia archiwalne rozbitego samolotu na pierwszym planie drut kolczasty)
Bartomiej Graczak(off): 10 kwietnia minie 6 lat od katastrofy w Smolesku. Bartomiej Graczak.
Wiadomoci.
108
TVN Fakty (4 lutego 2016) czas: 7:05

Grzegorz Kajdanowicz (prowadzcy): 21 czonkw z Polski i 4 zagranicznych doradcw liczy
podkomisja, ktra bdzie na nowo badaa katastrof smolesk. Dokumenty podpisa dzi szef MON
Antoni Macierewicz. Z prac podkomisji mamy dowiedzie si co zdarzyo si w Smolesku i kto za to
odpowiada. Opozycja ju mwi o uprawianiu polityki na grobach ofiar katastrofy. Maciej Knapik.
(relacja z uroczystoci powoania podkomisji)
Maciej Knapik (off): ledztwo smoleskie rusza na nowo. Szef MONu powouje specjaln podkomisj.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Zbada raz
jeszcze,cao tragedii smoleskiej.
(pojawia si biaa kartka z nazwiskami, na tle zdjcia wraku samolotu)
Maciej Knapik (off): W jej skad wchodzi 21 osb plus 4 doradcw zagranicznych, to w duej mierze
osoby znane z zespou smoleskiego. Przewodniczcym zosta Wacaw Berczyski, s te Wiesaw
Binienda, Kazimierz Nowaczyk, stali bywalcy i eksperci zespou Antoniego Macierewicza. Teraz jest
tylko jedna, zasadnicza rnica
Jarosaw Zieliski: To jest organ Pastwa.
(konferencja prasowa w tle Supporting Syria & the region) Beata Szydo: Ta sprawa powinna by
wreszcie wyjaniona
Maciej Knapik (off): mwi premier. Ale nie wiadomo jak dugo bdzie trwao to dochodzenie, ani na
czym si skupi.
Ryszard Petru (pasek: Ryszard Petru Nowoczesna): Chodzi w tym wszystkim o zemst i o posadzenie
par osb w wizieniu. Tego si spodziewam, w zwizku z tym bdzie opera, ktra bdzie trwaa
przez cay rok.
Rafa Grupiski (pasek: Rafa Grupiski PO): To jest po prostu, niestety, ale taniec na grobach ofiar.
Maciej Knapik (off): Na uroczysto zaproszono tylko cze rodzin ofiar smoleskich.
(w tle: ekran TV (chyba Wiadomoci) na ktrym Macierewicz przemawia, potem zdjcia z
uroczystoci utworzenia podkomisji)
Maciej Knapik (off): W emocjonalnych przemwieniach, mwiono duo i bardzo le o
dotychczasowym ledztwie komisji Millera i poprzednich wadzach.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Ci ktrzy
badali t tragedi zostali ubezwasnowolnieni
Reporterpyta: Czu si pan ubezwasnowolniony, pracujc nad t spraw?
Edward Rojek (pasek: Edward Rojek Pastwowa Komisja Badania Wypadkw Lotniczych): No wanie
nie, wanie mielimy wyjtkowy spokj jeli chodzi o prac tej komisji.
Maciej Knapik (off): I mona przypuszcza, e wikszo ustale poprzedniej komisji zostanie
odrzuconych.
(przemawia) Jarosaw Zieliski (pasek Jarosaw Zieliski wiceminister spraw wewntrznych i
administracji): Kamstwo nikogo nie obroni.
Maciej Knapik (off): I teoria o zamachu bdzie brana pod uwag.
Jarosaw Zieliski: Tego pytania nie mona pomija.
(w tle: archiwalne zdjcia z prac przy wraku)
Maciej Knapik (off): Rzekome przekamania i manipulacje, majce by przyczyn rozpoczcia na
nowo dochodzenia Antoni Macierewicz wymienia ju dzisiaj.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej):
Zniszczenieponad 400 kart informacji i meldunkw
Maciej Knapik (off): To informacja nowa.
Edward Rojek (pasek: Edward Rojek Pastwowa Komisja Badania Wypadkw Lotniczych): Nie mam
bladego pojcia o co tu chodzi, naprawd.
109
(w tle: archiwalne zdjcia przy wraku, na pierwszym planie drut kolczasty)

Maciej Knapik (off): Rzecznik ministra ucila, chodzi o dziennik dziaa ze Sztabu Generalnego.
Bartomiej Misiewicz (pasek: Bartomiej Misiewicz MON): Nie wiemy co ten materia zawiera.
Edmund Klich (pasek Edmund Klich byy przewodniczcy Pastwowej Komisji Badania Wypadkw
Lotniczych): Co w tym dzienniku, jakie informacje mog by. Chyba, e takie, ktre pokazuj, e
zaoga nie powinna startowa z lotniska ju w Warszawie dlatego, e znaa prognoz pogody.
(w tle: zdjcia z uroczystoci)
Maciej Knapik (off): Eksperci prawni twierdz, e powoanie takiej podkomisji, przy komisji badania
wypadkw lotniczych jest samo w sobie obejciem prawa.
(zdjcia z jakiego programu)
Marek ylicz (pasek Marek ylicz Ekspert Midzynarodowego Prawa Lotniczego): Nie moe minister
ustanowi nowego organu decydujcego o sprawach, ktre ustawa powierzya komisji.
Piotr Lipiec (pasek Piotr Lipiec Pastwowa komisja badania wypadkw lotniczych): Prawdopodobnie
raport zostanie podpisany przez ministra i osignie rang dokumentu krajowego. Natomiast w
wiecie temat katastrofy smoleskiej zosta ju wyjaniony.
(zdjcia prac przy wraku)
Maciej Knapik (off): Ale minister Macierewicz wraca do odpowiedzialnoci Rosjan.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej):
Stwierdzono odpowiedzialno rosyjsk za przebieg wydarze. Uniemoliwiono wzicie tych uwag i
uwzgldnienie ich w raporcie komisji Pana Ministra Millera.
(zdjcia jaki urzdze lotniczych i onierzy przy pracy)
Maciej Knapik (off): O wspodpowiedzialnoci Rosjan mwiono w Polsce od dawna. Prokuratura
chce postawi zarzuty kontrolerom ze Smoleska. Dzisiaj nie zgodzili si na to Rosjanie. Maciej Knapik
Fakty.
Grzegorz Kajdanowicz (prowadzcy): Wacaw Berczyski nowy szef podkomisji deklaruje, e
przystpuje do prac bez adnych wstpnych hipotez. Tyle, e i on, jak i inni czonkowie podkomisji
byli doradcami parlamentarnego zespou Antoniego Macierewicza. W raporcie kocowym z prac tego
wanie zespou uznano, ze przyczyn katastrofy bya seria wybuchw na pokadzie Tupolewa. Jakub
Sobieniowski
Jakub Sobieniowski (off): To miao by gwne zaoenie.
(zdjcia z uroczystoci powoania podkomisji)
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): adna
teza nie jest z gry przyjta, poza faktami, ktre s znane.
Jakub Sobieniowski (off): Antoni Macierewicz zapewnia, e nie bdzie adnych tez i w tym samym
przemwieniu, jedn tez przedstawi.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Od
startu, do rozpadu samolotu w powietrzu, mniej wicej 15-18 metrw nad ziemi.
(w tle archiwalne zdjcia slajdw pokazywanych w trakcie konferencji smoleskich)
Jakub Sobieniowski (off): Antoni Macierewicz za pewnik uzna to, na czym opieray si konferencje
smoleskie nazywane przez organizatorw naukowymi. I na czym przede wszystkim opar prace on
sam i jego zesp mwic o wybuchu w powietrzu.
Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz; PiS wypowied z 10 sierpnia 2012 roku): Nie bya
ona wypadkiem, bya ona skutkiem dwch eksplozji, ktre miay miejsce w powietrzu. Ta brzoza nie
miaa nic wsplnego z t tragedi.
(w tle animacja pokazujca jak Tupolew uderza w brzoz a potem si rozbija)
Jakub Sobieniowski (off): Nikt nigdy nie powiedzia, e samolot zniszczya brzoza, tylko e uderzenie
w ni uszkodzio skrzydo. Na ten temat w pracach zespou Macierewicza wypowiada si Wacaw
Berczyski.
Antoni Macierewicz: doktor Wacaw Berczyski
Jakub Sobieniowski (off): Dzisiaj stanie na czele Pastwowej Komisji badajcej katastrof.
(w tle archiwalne zdjcia z konferencji smoleskiej)
110
Wacaw Berczyski (pasek Wacaw Berczyski, wypowied archiwalna): Totalna dezintegracja lewego
skrzyda, i to nie chodzi o t cz, ktra si tam miaa odczy na brzozie. Co jest dowiedzione, e
nie mogo si to zdarzy.
(pasek blogpress; film amatorski; rodku ekranu transkrypcja wypowiedzi Kaczyskiego: brzoza o
rednicy 40 centymetrw nie powinna mu w tym przeszkodzi, nie powinna wyrwa skrzyda. Tak jak
kos zboa, on po prostu powinien to ci i po prostu polecie dalej)
Jarosaw Kaczyski: Brzoza o rednicy 40 centymetrw nie powinna mu w tym przeszkodzi, nie
powinna wyrwa skrzyda. Tak jak kos zboa, on po prostu powinien to ci i po prostu polecie
dalej.
(w tle zdjcia z uroczystoci powoania podkomisji)
Jakub Sobieniowski (off): Mimo to, dzisiaj te, Wacaw Berczyski zapewnia, e badanie dopiero si
zaczyna, bez zaoonych z gry tez.
wyjanienia katastrofy smoleskiej): Podchodz do tego zadania, zaszczytu, i zadania, bez adnych
zaoe. Znaczy, wiem na pewno, e prace komisji MAKu, powtrzone w duej mierze przez komisje
Millera ominy bardzo wiele fragmentw, czasami posuwajc si do faszerstwa.
Jakub Sobieniowski (off): W jednym zdaniu szef nowej komisji zapewnia o bezstronnoci, ale zarzuca
faszerstwa poprzedniej komisji. Jego zastpca Kazimierz Nowaczyk, te to robi bo on te by
ekspertem zespou Macierewicza.
Kazimierz Nowaczyk (pasek Kazimierz Nowaczyk wypowied archiwalna): Kamstwa w raportach
Millera i Anodiny.
Jakub Sobieniowski (off): Bezstronnym rzdowym badaczem ma by take Grzegorz Szuladziski. To
jego teoria prezentowana wczeniej w trakcie prac zespou Macierewicza.
(na ekranie: obraz czenia si przez Skype - przez rodek napis: adne inne przyczyny poza
wybuchem dynamitopodobnych, nie s znane
Grzegorz Szuladziski (pasek Grzegorz Szuladziki wypowied archiwalna): adne inne przyczyny
poza wybuchem dynamitopodobnych, nie s znane. Take to s obecnie argumenty, ktre
przemawiaj za tym, e to by wybuch.
(zdjcia z eventu)
Jakub Sobieniowski (off): Wacaw Berczyski, Wiesaw Binienda, Kazimierz Nowaczyk i Grzegorz
Szuladziski byli nawet nagradzani przez Gazet Polsk. Byli fetowani przez PiS, za to, e nie majc
nawet dostpu do wraku i dowodw ogaszali wyniki swoich bada. Wiesaw Binienda te jest w
komisji, mwi nawet o obawach, e stanie si ofiar zamachw w Polsce.
Wiesaw Binienda: Caa sala prosia mnie, aby nie jecha do Polski, bo mnie zabij.
Wiesaw Binienda (pasek: wypowied archiwalna): Drzewo nie mogo urwa skrzyda w tym
samolocie, kropka.
Jakub Sobieniowski (off): Antoni Macierewicz w czasie prac swojego zespou dopatrywa si na
wraku nie tylko ladw wybuchu, take ladw po kulach - ladw ostrzelania Tupolewa. Gdy jeszcze
nie by ministrem, a jego eksperci nie byli pastwowymi badaczami. Jakub Sobieniowski. Fakty
Polsat Wydarzenia (4 lutego 2016) czas: 3:38
Zapowied
(zdjcia pokazujce stojce Macierewicza przed ekranem na ktrym na czarnym tle pojawia si biay
napis: Oni czekaj naprawd, jestemy im to winniGos z offu: Jestemy im to winni)
(pasek: Pod auspicjami MON, zdjcia z uroczystoci)
Jarosaw Gugaa (prowadzcy): PiS powouje podkomisj smolesk
(pasek: Pod auspicjami MON, zdjcia z uroczystoci)
(konferencja prasowa w tle Supporting Syria & the region) Beata Szydo: Ta sprawa powinna by
wreszcie wyjaniona
Maciej Lasek: Nie sdz, eby moga wyjani co, co zostao wyjanione
(pasek: nowa komisja smoleska)
111
Jarosaw Gugaa (prowadzcy): Rzd PiS powoa zesp, ktry ma ponownie zbada przyczyny
katastrofy smoleskiej. Dokumenty podpisa minister obrony Antoni Macierewicz. W jego skad
weszli czonkowie tak zwanej komisji Macierewicza, ktra kwestionuje ustalenia komisji Millera oraz
prokuratury wojskowej i twierdzi, e przyczyn katastrofy byy wybuchy na pokadzie prezydenckiego
Tupolewa. Grzegorz Kpka.
(zdjcia z uroczystoci powoania podkomisji)
Grzegorz Kpka(off): Zanim minister obrony narodowej tym podpisem powoa podkomisj, ktra od
pocztku zbada katastrof smolesk, rodziny niektrych ofiar, generaowie i ministrowie obejrzeli
film - wspomnienie o tych, ktrzy zginli prawie 6 lat temu. Antoni Macierewicz nazwa to najwiksz
tragedi w dziejach wiatowego lotnictwa.
(fragmenty filmu: napis Razem suyli Polsce, zdjcie prezydenckiej pary, wynoszenia trumny gos z
off: byli wierni zasadom w wiecie penym zdrady, oni czekaj na prawd)
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Zostay
ukryte podstawowe fakty i podstawowe informacje.
(poczenie telefoniczne zdjcie i podpis: Jerzy Miller byy przewodniczcy komisji badania
wypadkw lotniczych lotnictwa pastwowego) Jerzy Miller: Nie znam adnych podstaw, ktre
umoliwiayby komukolwiek postawienie takich zarzutw.
Grzegorz Kpka(off): Antoni Macierewicz mwi, miedzy innymi, o niszczonych dokumentach.
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Ponad
400 kart informacji i meldunkw, jakie zostay dostarczone 10 kwietnia do Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego.
(zdjcia archiwalne: Tusk idzie korytarzem)
Grzegorz Kpka(off): Ale te o tym, e poprzedni rzd porzuci ofiary, a nawet z nich szydzi.
Rafa Grupiski (pasek: Rafa Grupiski PO): Cay zestaw nieprawdziwych, faszywych i karkoomnych i
te niesprawiedliwych, najzwyczajniej, zarzutw.
Grzegorz Kpka(off): W nowej podkomisji pracowa bdzie 21 osb. Na jej czele stan
wsppracownicy parlamentarnego zespou smoleskiego Wacaw Berczyski, Bogdan Gajewski i
Kazimierz Nowaczyk.
(pasek: 21 czonkw podkomisji ds. zbadania katastrofy smoleskiej; na ekranie pojawia si kartka z
list nazwisk: Wacaw Berczyski, Bogdan Gajewski, Kazimierz Nowaczyk)
wyjanienia katastrofy smoleskiej): Mog Pastwu przyrzec, uczciwo, brak wstpnych hipotez...
(zdjcia archiwalne: konferencja smoleska Macierewicza zdjcia prelegentw i uczestnikw)
Grzegorz Kpka(off): Trzy lata temu Wacaw Berczyski twierdzi, e wewntrz samolotu musiao by
ogromne cinienie. To miao tumaczy dlaczego zostay pozrywane nity. Teoria eksplozji na pokadzie
jest bliska wikszoci czonkom nieistniejcego ju parlamentarnego zespou.
Jacek wiat: (pasek: Jacek wiat) Nie miao to nic wsplnego ani z bdem pilotw, ani z brzoz
(zdjcia archiwalne: konferencja rzdowa w sprawie katastrofy smoleskiej zdjcia prelegentw i
uczestnikw)
Grzegorz Kpka(off): To wbrew ustaleniom komisji Jerzego Millera. Jednak dzi sowo zamach nie
pado. Ale te sowa s oczywist sugesti:
(przemawia) Antoni Macierewicz(pasek: Antoni Macierewicz minister Obrony Narodowej): Do
rozpadu samolotu w powietrzu, mniej wicej 15-18 metrw nad ziemi
Maciej Lasek (pasek: Maciej Lasek czonek komisji Jerzego Millera): Samolot straci zasilanie w
momencie zderzenia z ziemi. Zapis rejestratora lotu koczy si niecae p sekundy przed
zderzeniem.
(zdjcia archiwalne: jaka konferencja)
Grzegorz Kpka(off): Przez lata PiS obiecywa midzynarodow komisj. Bdzie czterech
zagranicznych doradcw.
Ryszard Petru (pasek: Ryszard Petru przewodniczcy Nowoczesnej): Jarosaw Kaczyski po tym jak
wygra wybory, powiedzia: A to wraka nam nie potrzeba, nie jest nam wrak niezbdny do
wyjanienia katastrofy, co wicej nie jest potrzebna komisja midzynarodowa.
112
(zdjcia archiwalne: zdjcia wraku samolotu)

Grzegorz Kpka(off): Dzi upyn termin jaki prokuratura wojskowa daa dwm kontrolerom z
lotniska w Smolesku na stawienie si w Warszawie. Ale rosyjscy ledczy odmwili w tej sprawie
pomocy prawnej.
Marcin Maksjan (pasek: Marcin Maksjan Naczelna Prokuratura Wojskowa): Strona rosyjska nie bya
uprzejma poinformowa nas szerzej jakie jest uzasadnienie tego stanowiska.
(zdjcia archiwalne: zdjcia wraku samolotu)
Grzegorz Kpka(off): Kontrolerzy mieli usysze zarzut midzy innymi sprowadzenia bezporedniego
niebezpieczestwa katastrofy, za co grozi do 8 lat wizienia.
Grzegorz Kpka(pasek: Grzegorz Kpka Wydarzenia): Czonkowie nowej komisji mwi, e nie maj
wstpnej tezy swojego ledztwa, tyle e wczeniej wielu z nich byo przekonanych, e 10 kwietnia
2010 w Smolesku, doszo do zamachu. Grzegorz Kpka, Wydarzenia.
WIZYTA DAWIDA CAMERONA W WARSZAWIE
TVP Wiadomoci (5 lutego 2016) czas: 3:32

Zapowied
(przemawia) Beata Szydo: Niezwyke istotne dla nas jest to, aeby Wielka Brytania w Unii pozostaa
Danuta Holecka: Brytyjski premier w Warszawie
Cameron: Chcemy penego strategicznego partnerstwa pomidzy Brytani, a Polsk
(pasek: Cameron w Warszawie)
Danuta Holecka(prowadzca): Zaczynamy od polsko-brytyjskich konsultacji w sprawie przyszoci Unii
Europejskiej, oraz bezpieczestwa w Europie rodkowo-Wschodniej. Premierzy Polski i Wielkiej
Brytanii s zgodni, e wschodnia flanka NATO wymaga wzmocnienia. Polska popiera rwnie
brytyjskie pomysy na reform europejskiej Wsplnoty, ale dzieli nas propozycja ograniczenia
wiadcze socjalnych dla naszych obywateli w Wielkiej Brytanii. Jarosaw Olechowski
(zdjcia witania si Szydo z Cameronem)
Jarosaw Olechowski (off): Dzisiaj w Warszawie, wczoraj w Londynie - Beata Szydo i David Cameron
spotkali si ju po raz drugi w tym tygodniu.
(w trakcie przemowy Camerona na pasku pojawia si tumaczenie)
David Cameron: To wspaniale by z powrotem w Warszawie.
Jarosaw Olechowski (off): Nie bez powodu polska szefowa rzdu mwi o Wielkiej Brytanii, tu cytat:
strategiczny partner.
(przemawia) Beata Szydo(pasek Beata Szydo premier): Dla polskiej gospodarki, jak i dla polskiej
polityki, niezwykle istotne jest to, aeby Wielka Brytania w Unii Europejskiej pozostaa. Bardzo sobie
cenimy wspprac z Wielk Brytani.
(w trakcie przemowy Camerona na pasku pojawia si tumaczenie)
(przemawia) David Cameron (pasek David Cameron premier Wielkiej Brytanii): Chcemy widzie
pene strategiczne partnerstwo miedzy Wielk Brytani a Polsk, a to dlatego, e mamy pewne
wsplne ideay, wsplne interesy jeli chodzi o siln obron i wzmocnienie NATO szczeglnie w
obliczu rosyjskiej agresji.
(zdjcia ze spotkania przy stoliku)
Jarosaw Olechowski (off): Rozmowy dotyczyy te brytyjskich planw reformy Unii Europejskiej od
ktrych realizacji Londyn uzalenia pozostanie we Wsplnocie.
Jan Grabiec (pasek Jan Grabiec PO): Wielka Brytania przy okazji referendum chce ugra konkretne
interesy, ktre s z jej perspektywy wane i ktre s sprzeczne z interesami Polski i to dzisiaj egzamin
dla Pani Premier Szydo.
(zdjcia Tuska tyem lekcewacego dziennikarzy )
113
Jarosaw Olechowski (off): Koci niezgody midzy Warszaw i Londynem jest propozycja szefa Rady
Europejskiej Donalda Tuska, ktry chce da Brytyjczykom moliwo ograniczenia wiadcze dla
imigrantw z krajw Unii Europejskiej.
(przemawia) Beata Szydo(pasek Beata Szydo premier): Chcielibymy, eby mieli takie same warunki
i takie same szanse na rozwj zawodowy jak obywatele Wielkiej Brytanii.
Jakub Kulesza (pasek Jakub Kulesza rzecznik klubu Kukiz15): Mam nadziej, e polityka ktra bya
prowadzona za rzdw Ewy Kopacz, by powica interes narodowy, na rzecz by moe jakich posad
w ramach Unii Europejskiej, nie jest kontynuowana przez Beat Szydo.
Jarosaw Olechowski (off): Ale nie brak opinii, e Polski Rzd chce w sprawie wiadcze socjalnych
dobi targu z Brytyjczykami.
Jakub Stefaniak (pasek Jakub Stefaniak rzecznik PSL) PiS to jest partia wojny, oni buduj swoj
retoryk na konflikcie. Strasz teraz by moe Polakw konfliktem i chc zbroi si na potg. Chc
eby stacjonowali tu na stae np. onierze brytyjscy i s nawet w stanie powici zasiki dla Polakw,
eby swj cel osign.
Adam Szapka (pasek: Adam Szapka Nowoczesna) Obywatele Unii Europejskiej powinni by
traktowani rwno. I nie uwaam, e nasi rodacy pracujcy w Wielkiej Brytanii powinni by sprzedani
za bazy NATO.
Jarosaw Olechowski (off): Rzd zapewnia, e takie opinie s nieuzasadnione, a autorem propozycji
ograniczania wiadcze dla imigrantw jest Donald Tusk.
Rafa Bochenek (pasek Rafa Bochenek rzecznik rzdu) My tych spraw nie czymy. Dlatego, e
uwaamy, e tak nie mona oczywicie tej sprawy stawia. To s dwa niezalene tematy.
(zdjcia amatorskie przywitania Kaczyskiego z Cameronem rdo PiS)
Jarosaw Olechowski (off): Z Davidem Cameronem spotka si rwnie Jarosaw Kaczyski. Szef PiSu
by zadowolony z efektw rozmowy.
Jarosaw Kaczyski (pasek: Jarosaw Kaczyski prezes PiS) Par sw zamienilimy te na temat tego
niebywaego ataku na Polsk i tych wszystkich bzdurnych opowieci o tym, e demokracja w Polsce
jest zagroona. I tutaj uzyskalimy pene zrozumienie.
Jarosaw Olechowski (off): Zdaniem opozycji to spotkanie jest dowodem na to, e prawdziw wadz
w Polsce ma szef PiSu. Politycy tej partii odpowiadaj: nie ma nic dziwnego w rozmowie szefw
dwch partii, ktre tworz koalicj w Parlamencie Europejskim. Jarosaw Olechowski. Wiadomoci.
TVN Fakty (5 lutego 2016) czas: 3:37
Anita Werner (prowadzca): Na pocztek David Cameron w Warszawie. Szef brytyjskiego rzdu,
najpierw u Pani Premier w kancelarii, pniej u Pana Prezesa w hotelu. I to Jarosaw Kaczyski
ogasza: Polacy s zabezpieczeni, zasiki bd. Pytanie jakim kosztem? O tajemniczej indeksacji i
bzdurach o zagroonej demokracji Jakub Sobieniowski.
(zdjcia amatorskie przywitania Kaczyskiego z Cameronem rdo twitter PiS)
Jakub Sobieniowski (off): Tylko kilka sekund zdj. Jak wida nie najlepszej jakoci. To caa
dokumentacja tego spotkania Davida Camerona z Jarosawem Kaczyskim. Ale to Jarosaw Kaczyski,
a nie Beata Szydo po tym oficjalnym spotkaniu premierw ogosi, co Polska uzyskaa w rozmowach z
Wielk Brytani.
Jarosaw Kaczyski (pasek: Jarosaw Kaczyski PiS): Polska i Polacy, no uzyskalimy tutaj naprawd
bardzo duo. Przede wszystkim: pene zabezpieczenie tych wszystkich, ktrzy s w tej chwili w
Wielkiej Brytanii. Ale take i to, e Ci, ktrzy maj dzieci w Polsce, bd w dalszym cigu otrzymywali
wiadczenia. One tam bd moe indeksowane, ale w kadym razie bd otrzymywali.
(w tle zdjcia archiwalne Londynu)
Jakub Sobieniowski (off): Z kolei Londyn jest przekonany, e wiksze s brytyjskie zyski. Bo wyglda
na to, e Polska zgodzia si, by Wielka Brytania moga wprowadzi tzw. hamulec bezpieczestwa,
czyli czteroletnie ograniczenie zasikw dla nowych imigrantw. A indeksowane zasiki, czyli obnione
proporcjonalnie do niszych kosztw ycia w Polsce, bd oszczdnoci dla brytyjskiego budetu.
114
Pawe widlicki (pasek Pawe widlicki Open Europe) Patrzc na cao renegocjacji Cameron dosta
prawie wszystko to, o co prosi.
(zdjcia ze spotkania Cameron i Szydo przy stoliku)
Jakub Sobieniowski (off): Po tym oficjalnym spotkaniu nie byo mowy o szczegach ustale co do
wiadcze dla Polakw na Wyspach. Przed nim i Beata Szydo i David Cameron mwili o wsplnych,
ale oglnych pogldach na bezpieczestwo europejskie. I o tym, e Wielka Brytania oprcz
ograniczenia zasikw dla imigrantw na Wyspach, chce ograniczenia unijnej integracji. Polski Rzd
te tego chce.
(przemawia) David Cameron (pasek David Cameron premier Wielkiej Brytanii): Jestemy
zainteresowani tym, by Europa szanowaa i rozumiaa wag racji stanu poszczeglnych pastw i rol
jak odgrywa. Dumnych pastw: jak Wielka Brytania i Polska wsppracujcych ze sob w Europie.
(przemawia) Beata Szydo(pasek Beata Szydo premier): Maj wreszcie nada odpowiedniego
znaczenia parlamentom narodowym.
(zdjcia archiwalne Angeli Merkel w Polsce)
Jakub Sobieniowski (off): Dotychczas unijn polityk Polski mona byo streci hasem: im wicej
europejskiej integracji tym bezpieczniej dla Polski. Co nasza dyplomacja realizowaa przede wszystkim
w porozumieniu w trjkcie Weimarskim: z Niemcami i Francj.
Grzegorz Schetyna (pasek: Grzegorz Schetyna byy minister spraw zagranicznych PO): To bya dla nas
o naszego wpywu na polityk zagraniczn, na polityk europejsk. Wskazanie Wielkiej Brytanii jako
strategicznego sojusznika brzmi dziwnie, szczeglnie w kontekcie tego co dzieje si dzisiaj w Wielkiej
Brytanii, czyli caego przygotowania do referendum dotyczcego opuszczenia przez Wielk Brytani
Unii Europejskiej.
Jakub Sobieniowski (off): Nawet David Cameron, nawet jeli odniesie sukces w negocjacjach z Uni,
w tym z Polsk, nie ma pewnoci, ze Wielka Brytania pozostanie w Unii Europejskiej. Przed
referendum w tej sprawie przewag maj zwolennicy wyjcia ze wsplnoty. W takim wypadku nie
wiadomo co zrobiliby bardziej pro-unijni Szkoci. Wiadomo, e to w czasie spotkania z Jarosawem
Kaczyskim brytyjski premier rozmawia o unijnych obawach zwizanych z praworzdnoci w Polsce.
Jarosaw Kaczyski (pasek: Jarosaw Kaczyski prezes PiS): Par sw zamienilimy te na temat tego
niebywaego ataku na Polsk i tych wszystkich bzdurnych opowieci o tym, e demokracja w Polsce
jest zagroona. I tutaj uzyskalimy pene zrozumienie.
Ryszard Petru (pasek: Ryszard Petru Nowoczesna): Cay wiat dostaje sygna, e tak naprawd z
Jarosawem Kaczyskim tylko zaatwia si sprawy. To bardzo osabia, niestety pozycj Pani premier
Beaty Szydo, ktra podruje po wiecie i reprezentuje Polsk.
(zdjcia Orbana rdo: Joachim Brudziski twitter)
Jakub Sobieniowski (off): Gdy do Polski przyjecha Viktor Orban, montujcy koalicj pastw
wyszehradzkich przed najbliszym unijnym szczytem, nie spotka si z Beat Szydo. Jakub
Sobieniowski. Fakty.
PolsatWydarzenia (5 lutego 2016) czas: 3:00
Zapowied
Maciej Stroiski (prezenter): Brytyjski premier najpierw u polskiej premier (pasek: PiS spolegliwy)
(przemawia) David Cameron (pasek David Cameron premier Wielkiej Brytanii): Mamy wsplne
interesy i wsplne idee
Maciej Stroiski (prezenter): potem z Jarosawem Kaczyskim.
Jarosaw Kaczyski (pasek: Jarosaw Kaczyski prezes PiS) To bya bardzo dobra rozmowa.
Maciej Stroiski (prezenter): Premier Wielkiej Brytanii z wizyt w Warszawie, i dwugos po tej wizycie
w partii rzdzcej. (pasek: Rozmowy w Warszawie). Beata Szydo mwi, e z Wielk Brytani wci
trzeba negocjowa, midzy innymi, na temat wiadcze socjalnych dla imigrantw. Jarosaw
Kaczyski, ktry rozmawia z Davidem Cameronem po Beacie Szydo, o negocjacjach ju nie
115
wspomina. Powiedzia, e Polacy uzyskali bardzo duo i jest w peni usatysfakcjonowany. Jan
Mikruta.
Jan Mikruta (off): Tak zazwyczaj to wyglda. Premier spotyka si z premierem, a po rozmowach
politycy staj przed kamerami. Tym razem jednak wypowiedzieli si przed spotkaniem. O warunkach
stawianych przez Londyn, by Wielka Brytania nie wysza z Unii, powtarzali to, co mwili ju nie raz.
(przemawia) Beata Szydo(pasek Beata Szydo premier): Pojawiaj si tematy, ktre wymagaj
jeszcze negocjacji i doprecyzowania. To s kwestie zwizane oczywicie z kwestiami socjalnymi.
(przemawia) David Cameron (pasek David Cameron premier Wielkiej Brytanii): Chcemy widzie
pene strategiczne partnerstwo miedzy Wielk Brytani a Polsk, bo cz nas interesy i ideay.
(zdjcia amatorskie przywitania Kaczyskiego z Cameronem rdo twitter PiS)
Jan Mikruta (off): Kilkanacie sekund dla operatorw kamer na pocztku rozmw, to take standard,
ale na tym zwyczajno si dzi skoczya. Prosto z kancelarii premiera Szef brytyjskiego rzdu
pojecha do jednego z warszawskich hoteli, gdzie spotka si z prezesem PiS Jarosawem Kaczyskim.
Rozmawiali blisko godzin i bya to chyba najwaniejsza dla Davida Camerona godzina polskiej wizyty.
Jarosaw Kaczyski (pasek: Jarosaw Kaczyski prezes PiS) To bya bardzo dobra rozmowa. Jestem
bardzo usatysfakcjonowany. Polska i Polacy, no uzyskalimy tutaj naprawd bardzo duo. Przede
wszystkim: pene zabezpieczenie tych wszystkich, ktrzy s w tej chwili w Wielkiej Brytanii.
(pasek: Jarosaw Kaczyski o kompromisie z Wielk Brytani)
Jan Mikruta (off): Oprcz tego prezes Kaczyski wymienia zapewnienia, e mieszkajce w Polsce
dzieci imigrantw bd dostawa zasiki, cho stawka bdzie polska, nie brytyjska. A decyzja o
ograniczeniu przywilejw nowoprzybyym bdzie nalee do Rady Europejskiej, a wic take
Warszawy, a nie tylko Londynu. To dokadnie to, co David Cameron wynegocjowa z szefem Rady
Europejskiej Donaldem Tuskiem, a o czym premier Szydo mwia, e wymaga jeszcze negocjacji. To
wic zaskoczenie.
(w tle zdjcie Tuska podajcego sobie rce z Cameronem; napis: Londyn 31.01. 2016)
(pojawia si zdjcie Kaczyskiego i Camerona ekran jest podzielony na p pojawia si biaa kartka
na ktrej pojawiaj si kolejno punkty przy ktrych pojawiaj si zielone znaczki: ograniczenia
wiadcze nie dotkn ju pracujcych w Wielkiej Brytanii; dzieci imigrantw mieszkajce poza Wielk
Brytani dostan zasiki stawka polska, nie brytyjska; decyzje o ograniczeniach wiadcze z
udziaem Polski)
Grzegorz Schetyna (pasek: Grzegorz Schetyna byy minister spraw zagranicznych PO): Nie zmienia si
nasze stanowisko, w tym te moje. Wic jeli prezes Kaczyski jest z czego usatysfakcjonowany, to ja
tylko si boj jakie bd efekty tej radoci.
Jan Mikruta (off): Opozycja spekuluje, e w zamian za zgod na ograniczenie wiadcze socjalnych
Brytyjczycy zagwarantuj bazy NATO w Polsce. Co sugerowa ju, cho potem si z tego wycofywa
minister spraw zagranicznych.
Rafa Bochenek (pasek Rafa Bochenek rzecznik rzdu) My tych spraw nie czymy. Dlatego, e
uwaamy, e tak nie mona oczywicie tej sprawy stawia. To s dwa, niezalene tematy.
(w tle zdjcie Szydo z Cameronem - archiwum)
Jan Mikruta (off): Oba s jednak dla obu krajw bardzo istotne. O wsplnym stanowisku w sprawie
brytyjskich warunkw, w poniedziaek polska premier ma rozmawia z premierami Wgier, Czech i
Sowacji
Jan Mikruta: Ostateczne decyzje mog zapa za dwa tygodnie, na powiconym czonkostwu
Wielkiej Brytanii unijnym szczycie. Dzisiejsze wypowiedzi prezesa PiS pokazuj jednak, e Warszawa
na kompromis z Londynem si zgodzi. Pokazuj te, e Jarosaw Kaczyski nie prbuje nawet
ukrywa, e to on podejmuje decyzje. Jan Mikruta. Wydarzenia.
WYWIAD TOMASZA ARABSKIEGO

TVP1 - Wiadomoci (5 lutego 2016) czas 3:14
Zapowied:
116
Bartosz Kownacki: To s marne oskarenia, niesamowicie niemerytoryczne

Danuta Holecka (prowadzca): Tomasz Arabski przerywa milczenie
Maciej opiski: Nie naley przekracza pewnych granic
Danuta Holecka (prowadzca): Tomasz Arabski, byy szef Kancelarii Premiera Donalda Tuska,
(pasek: po latach milczenia)
Danuta Holecka (prowadzca): ktry by odpowiedzialny za przygotowanie wizyt w Smolesku,
przerywa milczenie na temat katastrofy z 2010 roku. W obszernym wywiadzie, opublikowanym na
amach Dziennika Gazety Prawnej, przekonuje, e ma czyste sumienie. Wedug niego osoby, ktre
dzisiaj go oskaraj, w dniu w ktrym doszo do katastrofy poszy na obiad, a potem wrciy do
Polski. Bartomiej Graczak.
(archiwalne zdjcia Arabskiego przemawiajcego do mikrofonu)
Bartomiej Graczak (off): To pierwszy, od blisko 5 lat wywiad prasowy Tomasza Arabskiego o
przygotowaniach do wizyt prezydenta Kaczyskiego i premiera Tuska w Smolesku.
(archiwalne zdjcia rozemianego Arabskiego z Tuskiem)
Byy szef kancelarii Donalda Tuska, mimo e nie ma sobie nic do zarzucenia, swoich bdw nie
wyklucza.
(animacja biaa strona z wywiadem, zdjcie Arabskiego i pojawiaj si napisy - cytaty z wywiadu w
formie rozmowy:
Arabski: Przyczyny katastrofy s przecie jasne.
Pojawia si zdjcie kobiety (prawdopodobnie dziennikarki) (napis): I nie byo adnych bdw
urzdniczych?
Arabski (napis): Nie wiem.
Kobieta (napis): A pan nie popeni adnych bdw?
Arabski (napis): Nie wiem. Mam czyste sumienie.)
(archiwalne zdjcia skadania kwiatw przez onierzy, aobna muzyka)
Bartomiej Graczak (off): Tomasz Arabski przekonywa, e odpowiada jedynie za organizacj
spotkania premiera Donalda Tuska z Wadimirem Putinem, do ktrego doszo 7 kwietnia.
(archiwalne zdjcia Kaczyski ciska komu rk)
Bartomiej Graczak (off): Jego zdaniem, Wadysaw Stasiak wczesny szef Kancelarii Prezydenta,
ktry zgin w katastrofie smoleskiej, mia wyrazi zadowolenie z faktu rozdzielenia wizyt.
Wsppracownicy Lecha Kaczyskiego oceniali wwczas te decyzj jako fataln przekonuje minister
Maciej opiski.
Maciej opiski (pasek: Maciej opiski szef gabinetu prezydenta Lecha Kaczyskiego): Jest czym
wysoce niestosownym, a uywam bardzo agodnych sw, powoywanie si na wiadectwo osoby
nieyjcej, ktra nie moe zaprzeczy, nie moe polemizowa, nie moe skonfrontowa swojego
stanowiska, z tym stanowiskiem opublikowanym w gazecie dzisiaj.
(archiwalne zdjcia Tomasza Arabskiego z Tuskiem)
Bartomiej Graczak (off): Byy szef kancelarii Donalda Tuska, a do niedawna ambasador Polski w
Hiszpanii, zarzuca politykom PiSu, ktrzy byli w Katyniu, niewaciwe zachowanie.
(animacja biaa strona z wywiadem, zdjcie Arabskiego i pojawiaj si napisy - cytaty z wywiadu w
formie rozmowy:
Arabski: Ci ktrzy, s teraz aktywni, mwi o spisku, przecie byli wtedy w Smolesku, niektrzy
nawet organizowali wizyt prezydenta Kaczyskiego. I wie pani, oni wtedy 10 kwietnia, kiedy zgin
prezydent Rzeczypospolitej, nasz prezydent i 95 innych osb, poszli w Smolesku na obiad, a potem
wrcili do Polski.
Kobieta: Kto tak zrobi? Minister Antoni Macierewicz?
Arabski: Oczywicie, Choby on.
(archiwalne zdjcia Tomasza Arabskiego z Tuskiem)
Bartomiej Graczak (off): PIS twardo przypomina, e to przedstawiciele rzdu Donalda Tuska mieli
obowizek zabezpieczenia miejsca katastrofy i wszystkich dowodw.
117
Bartosz Kownacki (pasek: Bartosz Kownacki wiceminister obrony narodowej): Posowie opozycji nie
mieli adnej legitymacji ku temu, nie byli urzdujcymi ministrami i nie byli urzdujcymi
funkcjonariuszami Pastwa Polskiego, wiec takich uprawnie nie mieli.
(archiwalne zdjcia przemawiajcego Tomasza Arabskiego: jest jedna uroczysto.)
Bartomiej Graczak (off): Politycy Platformy nie komentuj wywiadu swojego kolegi.
Dziennikarka (na ulicy do Grzegorza Schetyny): Jak pan ocenia jego zaangaowanie w organizacj
wizyt w Smolesku?
Grzegorz Schetyna (pasek: Grzegorz Schetyna przewodniczcy PO) Nie wiem. Ja mam nadziej,
jestem przekonany, e on bdzie w stanie najlepiej o tym powiedzie. Dzikuj.
(archiwalne zdjcia wczorajszej uroczystoci powoania podkomisji)
Bartomiej Graczak (off): Okolicznoci katastrofy smoleskiej, zbada powoana wczoraj podkomisja z
udziaem 21 naukowcw.
Agnieszka Winiewska (pasek: Agnieszka Winiewska Krytyka Polityczna): Tomasz Arabski jest po
prostu pionkiem w takiej grze, w grze ktra polega tylko na tym, aby na Smolesku i na tragedii
smoleskiej zbudowa kapita polityczny.
Marek Pyza (pasek: Marek Pyza wSieci) Rzd, ktry odpowiada za to i by jedynym polskim ciaem,
ktre mogo co w tej sprawie zrobi. Nie dopeni swoich obowizkw, a nie Antoni Macierewicz,
ktry wtedy by zwykym posem, gociem na tych uroczystociach.
(archiwalne zdjcia akcji ganiczej przy samolocie)
Bartomiej Graczak (off): Cz rodzin ofiar katastrofy wytoczya proces karny z oskarenia
prywatnego, midzy innymi Tomaszowi Arabskiemu. Ruszy 31 marca. Bartomiej Graczak
Wiadomoci.
(Dzi Wieczorem) Danuta Holecka (prowadzca): A my wracamy do wywiadu, ktrego udzieli
Tomasz Arabski, Dziennikowi Gazecie Prawnej. O komentarz do tego wywiadu poprosz pana
ministra Maciej opiskiego, byego szefa Kancelarii Lecha Kaczyskiego
Maciej opiski: Gabinetu
Danuta Holecka: gabinetu Lecha Kaczyskiego, witam serdecznie.
Maciej opiski: Kaniam si, dobry wieczr pani, dobry wieczr pastwu.
Danuta Holecka: panie ministrze, wanie, jak pan skomentuje?
Maciej opiski: Byem zbulwersowany, jak przeczytaem, jak si zapoznaem z tym wywiadem. Ja
rozumiem, e to jest by moe linia obrony osoby, ktra spodziewa si zarzutw, osoby, ktra
spodziewa si, e zostanie oskarona, ale wszystko ma swoje granice. Nawet taka mowa obrocza.
Te powinna mie granice.
Danuta Holecka: a to jest mowa obrocza pana zdaniem?
Maciej opiski: Nie wiem, nie wiem wyglda, oceniajc to tak z boku, to ten materia wyglda
jakby by przygotowany przez PR-owcw. Ja rozumiem, e mona mwi o wszystkim, eby nie
mwi o sobie.
Danuta Holecka: i tu stawiamy kropk, i za momencik w TVP Info dalszy cig naszej rozmowy.
Zapraszam rwnie naszych widzw.
WYROK W SPRAWIE KATASTROFY W KOPALNI HALEMBA

TVP1 Wiadomoci (10 lutego 2016) czas: 2:41
Zapowied:
Sdzia Mirosaw Ziaja: problem zawinienia w dalszym cigu pozostaje problemem otwartym.
Krzysztof Ziemiec(prowadzcy): Proces w sprawie Halemby od nowa
Jolanta Talarczyk: Wnioski s dla nas poraajce, krtko mwic drastyczne zaniedbania.
Krzysztof Ziemiec(prowadzcy):Nie na takie rozstrzygnicie czekay rodziny tragicznie zmarych
grnikw (pasek: 10 lat po katastrofie). Bdzie ponowny proces w sprawie katastrofy w kopalni
118
Halemba. Sd apelacyjny uchyli wyrok pierwszej instancji, dotyczcy trzech gwnych oskaronych
osb, ktre w chwili tragedii zajmoway kierownicze stanowiska. Wedug Sdu, wci nie wiadomo co
dokadnie doprowadzio do wybuchu, w ktrym zgino 23 grnikw. Anna Haas-Michalska
Anna Haas-Michalska (off): 4 miesice wizienia dla Marka Z. za faszowanie dokumentacji odczytw
stenia gazu oraz kary w zawieszeniu dla kilkunastu osb. To prawomocne wyroki po 10 latach od
tragedii w Halembie. W sprawie kluczowych zarzutw dla trzech gwnych oskaronych, proces
zaczyna si od nowa.
Sdzia Mirosaw Ziaja (pasek Sdzia Mirosaw Ziaja Sd Apelacyjny w Katowicach): Problem
zawinienia, w dalszym cigu pozostaje problemem otwartym.
(animacja: sala sdowa na stole teczka z napisem Sad Okrgowy w Gliwicach, otwiera si rysunek
postaci z piecztk 3 lata; kolejna kartka dwie postaci i piecztka z wyrokiem)
Anna Haas-Michalska (off): Rok temu gliwicki sd skaza byego szefa dziau wentylacji Marka Z. na 3
lata wizienia i bya to jedyna kara bezwzgldnego pozbawienia wolnoci. Byy szef kopalni Kazimierz
D. oraz byy naczelny inynier Jan J. dostali 2 lata wizienia w zawieszeniu. Teraz, caa trjka
ponownie zasidzie na awie oskaronych. Z powodu braku opinii biegych, sd nie mg rozstrzygn
czy odpowiadaj za sprowadzenie katastrofy, czy te za sprowadzenie niebezpieczestwa dla ycia
lub zdrowia.
Sdzia Grzegorz Wtroba (pasek sdzia Grzegorz Wtroba Sd Apelacyjny w Katowicach): To, e kto
jest odpowiedzialny za bezpieczestwo pracujcych grnikw, wcale nie jest rwnoznaczne z tym, e
sprowadza samo zagroenie, samo zdarzenie.
Anna Haas-Michalska (off): Ekspertyzy Wyszego Urzdu Grniczego uznano, za nierozstrzygajce.
(zdjcia archiwalne)
Kobieta (krzyczy): Dajcie nam jakie informacje! Tam jest mj ma!
Anna Haas-Michalska (off): Do tragedii doszo ponad kilometr pod ziemi. Zgino 23 grnikw.
Wrd nich syn Barbary Gaszki.
(na ekranie zdjcie Barbary Gaszki i transkrypcja tekstu przez ni wypowiadanego)
Barbara Gaszka (podpis: matka zmarego grnika): Znowu bdzie od pocztku? To jest kpina. To jest
po prostu kpina. Ta sprawa jest biaa jak nieg. Tylko kto j mae. Kto j chce zmaza.
(zdjcia archiwalne)
Anna Haas-Michalska (off): Po katastrofie prokuratura oskarya 27 osb. Wikszo sama poddaa
si karze. Zostaa skazana na wyroki w zawieszeniu lub uniewinniona.
Antoni Boczek (pasek: mec. Antoni Boczek obroca Marka Z): Nikt do tej pory nie ustali co byo
przyczyn wybuchu, gdzie ten wybuch mia miejsce i jaka bya kolejno. Czy najpierw by wybuch
metanu, potem wybuch pyu wglowego, czy te odwrotnie.
Anna Haas-Michalska (off): Prokuratura nie ma wtpliwoci grnikw naraono na
niebezpieczestwo.
Wiesaw Kuda (pasek Prokuratura Okrgowa w Gliwicach): Kopalnia, dozr kopalni, kierujc
pracownikw w rejon objty zagroeniem, wiedziaa o tym zagroeniu. Kwesti wtrn, jak
powiedziaem, jest to, co byo inicjaem.
Anna Haas-Michalska (off): Wyszy Urzd Grniczy podkrela, e stenie metanu przed wybuchem
w Halembie byo wielokrotnie przekraczane.
Jolanta Talarczyk (pasek rzecznik prasowy Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego): Drastyczne
zaniedbania jeli chodzi o zwalczanie zagroenia metanowego i pyowego. Lekcewaenie nawet
najbardziej podstawowych zasad bezpieczestwa pracy.
Anna Haas-Michalska (off): Dla rodzin grnikw po 10 latach sprawa zaczyna si od nowa. Anna
Haas-Michalska Wiadomoci
119
Zacznik 2 Wypowiedzi w newsach (cytaty i setki)

Tabela 27. Cytaty i setki zestawienie oglne (kto mwi)
Gos neutralny
do 10 sekund
11-20 sekund
21
wicej
TVN Fakty
TVP
Wiadomoci
51
Ogem
48
Polsat
Wydarzenia
80
41,40%
55,20%
35,90%
44,40%
47
56
68
171
40,50%
38,60%
47,90%
42,40%
21
23
53
18,10%
6,20%
16,20%
13,20%
Liczebno
116(100%)
145(100%)
142(100%)
403(100%
Liczebno
32
39
27
98
64,00%
73,60%
60,00%
66,20%
17
12
17
46
34,00%
22,60%
37,80%
31,10%
2,00%
3,80%
2,20%
2,70%
Liczebno
50(100%)
53(100%)
45(100%)
148(100%)
Liczebno
52
34
32
118
59,80%
61,80%
42,70%
54,40%
24
18
29
71
27,60%
32,70%
38,70%
32,70%
11
14
28
12,60%
5,50%
18,70%
12,90%
Liczebno
87(100%)
55(100%)
75(100%)
217(100%)
Liczebno
24
32
65
51,10%
56,10%
39,10%
51,20%
17
21
10
48
36,20%
36,80%
43,50%
37,80%
14
12,80%
7,00%
17,40%
11,00%
Liczebno
Liczebno
Liczebno
179
sekund
Gos opozycji
do 10 sekund
11-20 sekund
21
wicej
Liczebno
Liczebno
sekund
Gos partii
rzdzcej
do 10 sekund
11-20 sekund
21
wicej
Liczebno
Liczebno
sekund
Gos wadzy
do 10 sekund
11-20 sekund
21
wicej
Liczebno
Liczebno
sekund
120
Liczebno
47(100%)
57(100%)
23(100%)
127(100%)
Liczebno
15
31
55
57,70%
47,40%
58,50%
56,10%
19
34
26,90%
42,10%
35,80%
34,70%
15,40%
10,50%
5,70%
9,20%
Gos
zagranicy
do 10 sekund
11-20 sekund
21
Liczebno
wicej
Liczebno
sekund
Ogem
Liczebno
26(100%)
19(100%)
53(100%)
98(100%)
Razem
Liczebno
326
329
338
993
Tabela 28. Wypowiedzi poszczeglnych stron na dane tematy
TVN Fakty
Dziaalno
Gos
rzdu
neutralny
Gos
Liczebno
Liczebno
Polsat
TVP
Ogem
Wydarzenia
Wiadomoci
15
17
34
66
23,40%
40,50%
44,70%
36,30%
17
10
13
40
26,60%
23,80%
17,10%
22,00%
27
24
60
42,20%
21,40%
31,60%
33,00%
13
4,70%
14,30%
5,30%
7,10%
3,10%
0,00%
1,30%
1,60%
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
64
42
76
182
Dziaanie
Gos
Liczebno
13
11
33
81,20%
64,30%
91,70%
78,60%
Pastwa
neutralny
instytucji
Gos
Liczebno
121
opozycji
Gos partii
Liczebno
0,00%
14,30%
0,00%
4,80%
0,00%
7,10%
0,00%
2,40%
18,80%
7,10%
8,30%
11,90%
0,00%
7,10%
0,00%
2,40%
14
12
42
rzdzcej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
16
Epidemia grypy
Gos
Liczebno
100,00%
100,00%
4
neutralny
Ogem
100%
Liczebno
Grnicy
Gos
Liczebno
11
42,90%
75,00%
50,00%
57,90%
14,30%
0,00%
25,00%
10,50%
42,90%
25,00%
25,00%
31,60%
19
60,00%
50,00%
54,50%
40,00%
50,00%
45,50%
11
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Ogem
100%
Liczebno
Halemba
Gos
Liczebno
neutralny
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
HEJT
Internecie
100%
Liczebno
Gos
Liczebno
41,70%
41,70%
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
122
Gos
Liczebno
50,00%
50,00%
8,30%
8,30%
12
wadzy
Ogem
100%
Liczebno
12
Historia
Gos
Liczebno
10
50,00%
61,50%
58,80%
0,00%
7,70%
5,90%
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
0,00%
Gos
Liczebno
30,80%
0
23,50%
2
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
Imigranci
Gos
Liczebno
50,00%
0,00%
11,80%
13
17
19
33
42,90%
45,20%
41,80%
0,00%
4,80%
0,00%
1,30%
12,50%
14,30%
4,80%
8,90%
18,80%
0,00%
0,00%
3,80%
21
35
37,50%
38,10%
50,00%
44,30%
42
79
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
16
21
informacje
Gos
Liczebno
12
gospodarcze
neutralny
87,50%
100,00%
92,30%
Gos
Liczebno
123
opozycji
12,50%
0,00%
7,70%
Ogem
100%
Liczebno
13
Kajetan P
Gos
Liczebno
11
18
43,80%
52,40%
48,60%
10
19
56,20%
47,60%
51,40%
37
neutralny
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
Karnawa
Kolonii
100%
Liczebno
16
21
Gos
Liczebno
15,40%
0,00%
40,00%
21,10%
23,10%
0,00%
0,00%
15,80%
15,40%
0,00%
0,00%
10,50%
15,40%
0,00%
20,00%
15,80%
30,80%
100,00%
40,00%
36,80%
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
13
19
Komisja
Gos
Liczebno
13
Wenecka
neutralny
12,00%
20,00%
24,00%
18,60%
20
32,00%
40,00%
16,00%
28,60%
10
25
40,00%
30,00%
36,00%
35,70%
4,00%
0,00%
12,00%
5,70%
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
124
Gos
Liczebno
12,00%
10,00%
12,00%
11,40%
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
25
20
25
70
Kryzys
Gos
Liczebno
konstytucyjny
neutralny
0,00%
18,20%
5,60%
8,10%
17
37,50%
45,50%
50,00%
45,90%
16
50,00%
36,40%
44,40%
43,20%
12,50%
0,00%
0,00%
2,70%
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
100%
Liczebno
11
18
37
kultura
Gos
Liczebno
10
12
24
66,70%
100,00%
52,20%
66,70%
11
12
33,30%
0,00%
47,80%
33,30%
neutralny
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
10
23
36
NATO
Gos
Liczebno
0,00%
0,00%
12,50%
8,30%
50,00%
0,00%
25,00%
25,00%
0,00%
0,00%
12,50%
8,30%
50,00%
100,00%
50,00%
58,30%
neutralny
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
12
Podatek
Gos
Liczebno
18
125
handlowy
neutralny
Gos
Liczebno
38,50%
57,10%
62,50%
51,40%
7,70%
0,00%
0,00%
2,90%
16
53,80%
42,90%
37,50%
45,70%
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Ogem
Program
500
plus
100%
Liczebno
13
14
35
Gos
Liczebno
0,00%
10,50%
14,80%
9,40%
11
28
44,40%
47,40%
40,70%
43,80%
10
11
29
55,60%
42,10%
40,70%
45,30%
0,00%
0,00%
3,70%
1,60%
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
100%
Liczebno
18
19
27
64
przestpstwo
Gos
Liczebno
15
13
37
lokalne
neutralny
51,70%
46,40%
64,30%
52,10%
0,00%
0,00%
7,10%
1,40%
3,40%
0,00%
0,00%
1,40%
13
15
32
44,80%
53,60%
28,60%
45,10%
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
100%
Liczebno
29
28
14
71
Smolesk
Gos
Liczebno
11
22,20%
0,00%
35,70%
19,00%
neutralny
126
Gos
Liczebno
15
14,80%
52,90%
14,30%
25,90%
15
29
55,60%
47,10%
42,90%
50,00%
7,40%
0,00%
7,10%
5,20%
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Ogem
soft
news
lokalny
100%
Liczebno
27
17
14
58
Gos
Liczebno
14
16
10
40
73,70%
59,30%
58,80%
63,50%
5,30%
7,40%
0,00%
4,80%
11
5,30%
25,90%
17,60%
17,50%
15,80%
7,40%
23,50%
14,30%
27
17
63
neutralny
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
19
Ubezpieczenie
Gos
Liczebno
turystyczne
neutralny
100,00%
100,00%
2
Ogem
100%
Liczebno
Ustawa
Gos
Liczebno
Policyjna
neutralny
28,60%
16,70%
75,00%
35,30%
28,60%
33,30%
0,00%
23,50%
28,60%
50,00%
25,00%
35,30%
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
wadzy
127
14,30%
0,00%
0,00%
5,90%
Ogem
100%
Liczebno
17
Wizyta
Gos
Liczebno
Camerona
neutralny
16,70%
0,00%
0,00%
5,30%
33,30%
20,00%
37,50%
31,60%
33,30%
60,00%
50,00%
47,40%
16,70%
20,00%
12,50%
15,80%
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdowej
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
19
Wypadek
Gos
Liczebno
10
22
39
lokalny
neutralny
43,50%
59,50%
50,00%
52,70%
15
24
34,80%
40,50%
7,10%
32,40%
11
21,70%
0,00%
42,90%
14,90%
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
23
37
14
74
Ogem
Gos
Liczebno
116
145
142
403
35,60%
44,10%
42,00%
40,60%
50
53
45
148
15,30%
16,10%
13,30%
14,90%
87
55
75
217
26,70%
16,70%
22,20%
21,90%
47
57
23
127
14,40%
17,30%
6,80%
12,80%
26
19
53
98
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Gos
Liczebno
wadzy
Gos
Liczebno
128
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
8,00%
5,80%
15,70%
9,90%
326
329
338
993
Tabela 29. Rodzaj wypowiedzi poszczeglnych stron
TVN Fakty
sprzeciw
Gos
Liczebno
Polsat
TVP
Ogem
Wydarzenia
Wiadomoci
38
37
41
116
43,20%
43,50%
39,80%
42,00%
29
28
29
86
33,00%
32,90%
28,20%
31,20%
14
20
43
15,90%
10,60%
19,40%
15,60%
13
5,70%
7,10%
1,90%
4,70%
11
18
2,30%
5,90%
10,70%
6,50%
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Gos wadzy
Gos
Liczebno
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
88
85
103
276
pozytywna
Gos
Liczebno
78
108
101
287
lub neutralna
neutralny
32,80%
44,30%
43,00%
40,00%
21
25
16
62
8,80%
10,20%
6,80%
8,60%
73
46
55
174
30,70%
18,90%
23,40%
24,30%
42
51
21
114
17,60%
20,90%
8,90%
15,90%
24
14
42
80
10,10%
5,70%
17,90%
11,20%
238
244
235
717
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Gos wadzy
Gos
Liczebno
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
129
Ogem
Gos
Liczebno
116
145
142
403
35,60%
44,10%
42,00%
40,60%
50
53
45
148
15,30%
16,10%
13,30%
14,90%
87
55
75
217
26,70%
16,70%
22,20%
21,90%
47
57
23
127
14,40%
17,30%
6,80%
12,80%
26
19
53
98
8,00%
5,80%
15,70%
9,90%
326
329
338
993
neutralny
Gos
Liczebno
opozycji
Gos partii
Liczebno
rzdzcej
Gos wadzy
Gos
Liczebno
Liczebno
zagranicy
Ogem
100%
Liczebno
130
Zacznik 3 Spis newsw

Tabela 30. Spis newsw
Numer newsa w serwisie

Wiadomoci
TVP
Fakty TVN
Polsat
Powoanie podkomisji smoleskiej
Rosjanie odmwili dostarczenia kontrolerom lotu

wezwa do stawienia si Warszawie
w Londynie midzynarodowa konferencja powicona
pomocy uchodcom
W Amsterdamie nieformalne spotkanie ministrw
obrony
Karnawa w Kolonii, zabezpieczenia wydarzenia
Prace nad projektem 500 plus
W przyszym tygodniu sejm zajmie si projektem

zmiany konstytucji autorstwa Kukiz'15
Prezydent czyta dzieciom w szkole w Lubniu
W Grodzisku wadze zamiast budowa wind

zatrudnio tragarzy
Materia pokazujcy zniszczenie miasta Homs
04.lut
4
5
10
Przedstawienie dokona czonkw podkomisji
Marek Kubala walczy sprawiedliwo od 16 lat proces w sprawie odszkodowania za niesuszne

oskarenia o apwkarstwo
David Cameron przyjedzie do Polski
w Krakowie mczyzna zaatakowa dziecko
7,5 mln ma kosztowa operacja 4,5 letniego chopca rodzina ogasza zbirk
Orodek dla uchodcw gotowy na przyjcie
imigrantw
Konflikt midzy posank Pawowicz a Watchdog
7
8
Demonstracja KOD-u pod szko w Lubniu
Dzi mija ultimatum PO w sprawie Trybunau

Konstytucyjnego
NSZZ Solidarno krytykuje rzd za brak konsultacji
spoecznych
Zwoki modej kobiety odkryte w mieszkaniu na
oliborzu
Bjka z udziaem policjantw w Jeleniej Grze
Ambasador Rosji spotka si z ministrem spraw

zagranicznych
w Zgorzelcu firma ochroniarska zatrzymaa uchodc
prokuratura wszcza postepowanie przeciwko M.

Pudzianowskiemu w sprawie wpisw na FB
Mieszkaniec Wabrzycha znalaz dzban srebrnych
redniowiecznych monet
05.lut
3
4
5
David Cameron w Warszawie
Na spotkaniu w Amsterdamie pada obietnica
131
wzmocnienia obecnoci NATO w naszym regionie

Tomasz Arabski udziela wywiadu
Projekt Platformy 500 plus
Anna Maria Anders kandyduje na fotel senatora
Polskie SS - okrelenie pojawio si w ksice "Ucieczka

i wolno. Historie ucieczek do Kanady"
Szwecja spodziewa si ogromnej fali imigrantw
Eksperci grupy roboczej ONZ uznali, ze J. Assange

powinien by na wolnoci
prokuratorski zarzut wobec koordynatora WOPR w
Dbrowie Grniczej za niedopenienie obowizkw i
naraenie na utrat ycia i zdrowia Kacpra Masonia
Podejrzany w sprawie zbrodni na oliborzu
Ochroniarze zatrzymali Syryjczyka w Zgorzelcu
Karnawa w Kolonii
Protesty handlowcw w sprawie podatku handlowego
rdo teorii zamachu (Micha Jaworski)
Prezydent podpisa ustaw o policji
Prezydent by w Zakopanem
Wypadek na szkolnej stowce, dziecko odgryzo

drugiemu dziecku palec
Rodzina w Stanach obcia wosy na zna solidarnoci z
chor dziewczynk
na Manhattanie dwig budowlany przewrci si na
ulice
Ujcie gwaciciela w Krakowie
9
9
5
Wamania na konta PKO BP
Napad na bank w Gniewinie
wirus ZIKA
Lew morski zosta znaleziony w restauracji w San

Diego
Walka z reklamami w Krakowie
10
11
Spr ze zwizkowcami w Kompanii Wglowej
jest list goczy za Kajetanem P
w Polsat "Pastwo to My" wystpi rzecznik MON

Bartomiej Misiewicz, ktry ogosi, ze na pokadzie
samolotu doszo do wybuchu i zamachu
tragiczna lawina w Austrii
Fala demonstracji anty-imigranckich
konieczno wykupywania ubezpiecze turystycznych
PKP zamyka niebezpieczny przejazd - zgino dwoje
06.lut
zniszczono dziennik dyurnej suby operacyjnej si
zbrojnych RP
protest pod paacem przeciwko ustawie o policji
wysokie emerytury dla byych funkcjonariuszy SB
Trzsienie ziemi na Tajwanie
Zastraszanie lokalnej dziennikarki w Brodnicy
Sd utrudnia adopcj ciko chorego dziecka
Danuta Szaflarska koczy 101 lat
4
7
132
dzieci
Zodziej wama si do baru w Przemylu i utkn
Policja rozpracowaa w Lublinie gang nastolatkw,

ktry apa w seks puapk adnych wrae mczyzn
Grypa nie odpuszcza
Samorzdu walcz o subwencje przekonujc rodzicw

do posyania do szk 6latw
(w odzi) deweloperzy buduj za gsto
Super Bowl w USA
10
muzeum flipperw w Krakowie
11
07.lut
Komisja wenecka w Polsce
Sytuacja imigrantw na granicy z Turcj
Antyislamskie protesty w Europie
Skaona ziemia w Warszawie
Korea Pn. Pracuje nad rakiet
Ojciec Pio; Papie spotka si z patriarch Moskwy
Leki nowej generacji, dostp do nich
2
6
Leki dla seniorw
Bezkarny pijany prokurator we Wocawku
Wypadek na pycie lotniska w Pile
Trzsienie ziemi na Tajwanie
Imigranci przedostaj si przez granic z Norwegi

rowerami
Polacy stworzyli aplikacj dla niesyszcych
Super Bowl
Przygotowania do wyprawy nurkowej

zbrojnych RP
KOD zaczyna tworzy struktury
Pogo za Kajetanem P.
Karnawa w Kolonii
Ferie - pogoda w Polsce nie dopisuje
08.lut
Komisja wenecka w Warszawie
Szydo w Budapeszcie

zbrojnych RP
w Polsce wci odbierane s dzieci rodzicom ze
wzgldu na bied
Wypadek na pycie lotniska w Pile
rzd planuje wprowadzenie minimalnej stawki za

godzin
Hospicja maj trudn sytuacj finansowania
ukraiski reyser wywieziony do agru
Super Bowl
4
5
7
11
europejski nakaz zatrzymania Kajetana P.
Grypa nie odpuszcza
Protest sklepikarzy przeciw podatkowi handlowemu
4
7
133
500 podpisw ze rodowiska akademickiego pod

listem do Gowina przeciwko jego sowom o dziadku
lidera KOD
zabjstwo Polaka w GB
rosyjski Lukoil wycofuje si z Polski, Litwy i otwy
10
Wizyta Angeli Merkel w Turcji, imigranci
rzeby polityczne w Niemczech, karnawa
Ministerstwo chce eby farmaceuci udzielali prostych

porad medycznych
Trwa akcja ratunkowa na Tajwanie
14 lat temu sztangista przyjmowa niedozwolone

rodki
09.lut
sejmowa debata o 500 plus
wizyta komisji weneckiej
CBA wyjania spraw informatyzacji NFZ
likwidacja gimnazjw odroczona
katastrofa pocigw w Bawarii
Uchodcy syryjscy, Rosja zaangaowana w wojn
prawybory w USA
wyjanienia prokuratury w sprawie tragedii na uczelni

w Bydgoszczy
Ministerstwo chce eby farmaceuci udzielali prostych
porad medycznych
poszukiwany Kajetan P. owcy cieni
9
3
darmowe leki dla seniorw
pijany prokurator we Wocawku nie traci prawa jazdy
rzeby polityczne w Niemczech, karnawa
przedstawiciele bankw tumaczyli si z podniesienia

opat
ronie ruch antyszczepionkowy
awaria elektrociepowni w Lubinie, w Olkuszu problem

w wod
nowy pomys na oszustwo seniorw
wypadek na pycie lotniska w Pile
huragan w Anglii
konflikt Kukiza w fundacj HejtStop
10
karnawa w RIO
11
10.lut
ministrowie zgodzili si na wzmacnianie obecnoci
NATO we wschodnioeuropejskich krajach
Dyskusja nad projektem zmiany konstytucji Kukiz 15
proces w sprawie katastrofy w kopalni Halemba
protesty w sprawie podatku handlowego
debata o gimnazjach
darmowe leki dla seniora
rozmowy zarzdu Kompanii wglowej z grnikami
w Szwecji zatrzymano Polakw, ktrzy chcieli

zaatakowa orodek dla imigrantw
roda popielcowa w kociele Katolickim
8
9
7
9
134
obawa augustowska
10
Dyskusja nad ustalaniem regulaminu sejmowego
zwolnienie Mariusza Kamiskiego ze stanowiska

prezesa w holdingu obronnego po jednym dniu
w szpitalu pomylono diagnozy
niestosowne zachowanie nauczyciela wobec uczennicy
koalicja antyszczepionkowa w sejmie
prawybory w USA
wichura na poudniu kraju
10
kopoty finansowe DB
policja rozbia gang motocyklowy
10
w Nysie konflikt midzy burmistrzem a kupcami
11
11.lut
przyjcie programu 500 plis
dymisja gwnego komendanta policji Zbigniewa Maja
NATO wysya wojska na morze egejskie; Polska kontra

ISIS
konferencja w Monachium
demonstracje kupcw w sprawie podatku handlowego
loteria paragonowa
pionierska operacja medyczna
12 rocznica mierci Kukliskiego
Orodek im. Pileckiego - IPN
festiwal filmowy w Berlinie
10
10
przemwienie J. Kaczyskiego
gwaciciel na przepustce zgwaci
lekarze rzucaj prac
fale grawitacyjne, odkrycie
mikrofony w sejmie
poszukiwania Kajetana P
pogoda na poudniu Polski
chorzy na raka walcz z systemem
proces byego SS-mana
krytyk Kremla zaatakowany ciastem
135
Zacznik 4 Klucz kodowy

ANALIZA ZAWARTOCI PROGRAMW INFORMACYJNYCH TVP1 (WIADOMOCI), TVN (FAKTY),
POLSAT (WYDARZENIA)
I.
TYTU PROGRAMU INFORMACYJNEGO
..................................................................
II.
DATA EMISJI PROGRAMU
(DZIE, MIESIC
III.
CZAS TRWANIA PROGRAMU (W MINUTACH)
IV.
ZAPOWIED (FORSZPAN), O CZYM BDZIE MOWA W PROGRAMIE
IV.1 Ile newsw zostao zapowiedzianych w forszpanie? (wpisa odpowiedni cyfr)
IV.2 Newsy zapowiedziane w forszpanie (wpisa numery wedle kolejnoci w programie)
V.
LICZBA NEWSW W CAYM PROGRAMIE (poda liczb po zakodowaniu caego programu)
KADY NEWSW ZAKODOWA WEDUG PONISZEGO KLUCZA:

VINumer kodowanego newsa (odpowiadajcy kolejnoci prezentowania na antenie)
VII. Czas trwania kodowanego newsa (w minutach i sekundach
136
VIII. LOKALIZACJA PRZESTRZENNA NEWSW ZASIG I PERSPEKTYWA
VIII.1. Lokalizacja przestrzenna newsw jakiego obszaru dotyczy i z jakiej perspektywy (jedna
odpowied)
1. kraj (Polska z polskiej perspektywy)
2. kraj (Polska z innej perspektywy)
3. kraj-zagranica (Polska a inne kraje/organizacje midzynarodowe z polskiej perspektywy)
4. kraj-zagranica (Polska a inne kraje/organizacje midzynarodowe z innej perspektywy)
5. zagranica (inne kraje z polskiej perspektywy)
6. zagranica (inne kraje z innej perspektywy)
VIII.2. Newsy krajowe ze wzgldu na odniesienie informacji (jedno wskazanie):

1. oglnokrajowe,
2. regionalne,
3. lokalne (miasto, wie, osada).
VIII.3 Newsy regionalne i lokalne lokalizacja geograficzna (jedno okrelenie):

1. Dolnolskie (Wrocaw)
2. Kujawsko-pomorskie (Bydgoszcz, Toru)
3. Lubelskie (Lublin)
4. Lubuskie (Gorzw Wielkopolski, Zielona Gra)
5. dzkie (d)
6. Maopolskie (Krakw)
7. Mazowieckie (Warszawa)
8. Opolskie (Opole)
9. Podkarpackie (Rzeszwa.)
10. Podlaskie (Biaystok)
11. Pomorskie (Gdask)
12. lskie (Katowice)
13. witokrzyskie (Kielce)
14. Warmisko-mazurskie (Olsztyn)
15. Wielkopolskie (Pozna)
16. Zachodniopomorskie (Szczecin)
137
VIII.4. Newsy zagraniczne ze wzgldu na odniesienie informacji (kraje lub narody, o ktrych jest
mowa): (zaznaczy wszystkie waciwe okrelenia, dopisa nazwy nie wymienionych krajw)
1. cay wiat
2. caa Europa
3. oglnie: Unia Europejska
4. Polska
5. Niemcy
6. Francja
7. Wielka Brytania
8. Wochy
9. Belgia
10. Holandia
11. Austria,
12. Czechy
13. Sowacja,
14. Rosja,
15. Ukraina,
16. Litwa
17. otwa
18. Estonia
19. Stany Zjednoczone,
20. Chiny,
21. Afganistan,
22. Irak,
23. Izrael,
24. Autonomia Palestyska,
25. Syria
26. Turcja
27. Arabia Saudyjska
28. Grecja
29. Wgry
30. Macedonia
31. Chorwacja
32. inne kraje Unii Europejskiej (.),
33. kraje europejskie spoza Unii Europejskiej (..
138
34. inny konkretny kraj (doda do listy)
IX. TEMATYKA INFORMACJI (NEWSA)
IX.1Tematyka polityczna informacji (zaznaczy wszystkie waciwe okrelenia)

1. polityka midzynarodowa (konferencje, spotkania, instytucje midzynarodowe),
2. polityka zagraniczna (kontakty z innymi pastwami, instytucjami midzynarodowymi),
3. dziaalno centralnych wadz i instytucji politycznych (prezydent, parlament, rzd, premier,
ministrowie)
4. dziaalno wadz i instytucji samorzdowych (regionalnych, lokalnych),
5. dziaanie instytucji UE (parlament, komisja, komisarze, eurodeputowani)
6. ochrona prawa oraz adu i porzdku publicznego (sdy, policja, wiziennictwo, suby
specjalne, stra poarna, celnicy, suby fitosanitarne, itp..)
7. armia i siy zbrojne (w kraju i za granic),
8. partie i ugrupowania sprawujce wadz (organy, przedstawiciele),
9. partie i ugrupowania opozycyjne (organy, przedstawiciele),
10. osobistoci polityczne, eksperci (inne ni pkt. 7, 8)
11. demonstracje publiczne, dziaanie instytucji i grup obywatelskich,
12. wojna, konflikty zbrojne
13. terroryzm,
14. wsppraca w instytucjami europejskimi (innymi ni Unijne)
15. wspdziaanie z NATO,
16. migracje, problemy uchodcw (z perspektywy politycznej)
17. problemy mniejszoci narodowych i etnicznych,
18. lustracja, IPN, rozliczenia z przeszoci
19. ycie prywatne, towarzyskie polityka, jego rodziny
20. inna wana tematyka (doda do listy) .
IX.2Tematyka gospodarcza/ekonomiczna informacji (zaznaczy wszystkie waciwe okrelenia)

1. midzynarodowe instytucje finansowe (giedy, Bank wiatowy, MFW, agencje ratingowe)
2. krajowe instytucje finansowe, kursy akcji i walut (gieda, bank centralny, instytucje
nadzorujce, fundusze inwestycyjne, itp.)
3. podatki, opaty
4. handel i wymiana midzynarodowa,
5. korporacje midzynarodowe i kapita obcy,
139
6. budownictwo i infrastruktura (drogi, budownictwo mieszkaniowe, obiekty publiczne),

7. energetyka, przemys wydobywczy, zasoby naturalne
8. rolnictwo, produkcja ywnoci, wasno ziemi
9. produkcja przemysowa, przedsibiorstwa, small busines (inwestycje, dziaanie)
10. handel i usugi, reklama, promocja,
11. rynek pracy (bezrobocie, emigracja, zasiki, polityka zatrudnienia, itp.)
12. konsumpcja, ceny, zarobki, renty, emerytury, warunki bytowe ludnoci,
13. prawa pracownicze, strajki, akcje protestacyjne (spory, negocjacje, itp.),
14. inflacja, kryzys gospodarczy,
15. inna wana tematyka gospodarcza/ (doda do listy) .
IX.3Tematyka kulturalna informacji (zaznaczy wszystkie waciwe okrelenia)

1. dziaalno instytucji naukowo-badawczych,
2. wybitni naukowcy, osignicia naukowo-badawcze,
3. nowe technologie, wynalazki, rozwizania techniczne i/lub organizacyjne,
4. szkolnictwo, edukacja,
5. dziaalno instytucji tworzcych i/lub upowszechniajcych kultur (imprezy),
6. wybitni artyci, dziea, osignicia artystyczne,
7. zabytki, ochrona dziedzictwa kultury, tematyka historyczna,
8. folklor, sztuka ludowa, twrczo amatorska,
9. dziaalno kocioa, organizacji religijnych, wiernych,
10. instytucje i imprezy rozrywkowe (koncerty, widowiska, pokazy mody,)
11. sport, imprezy sportowe
12. gwiazdy rozrywki, sportu, celebryci, itp.
13. media masowe (literatura popularna, prasa, radio, kino, telewizja, Internet),
14. autotematyzm (informacje dotyczce nadawcy, promocja, itp.)
15. turystyka, rekreacja, instytucje i aktywnoci czasu wolnego
16. inna wana tematyka (doda do listy) .
IX.4. Tematyka spoeczna informacji (zaznaczy wszystkie waciwe okrelenia)

1. ycie i sprawy rodzinne (maestwo, wychowanie dzieci, rozwd, pomoc pastwa, itp.)
2. problemy i prawa jednostki (trudnoci adaptacyjne, ochrona prywatnoci i dbr osobistych),
3. zdrowie, opieka medyczna, choroby, szpitale
4. osoby niepenosprawne i ich problemy,
5. warunki bytowe, pomoc i opieka spoeczna (obki, przedszkola, domy opieki spoecznej.)
140
6. przestpczo (przeciwko yciu, zdrowiu, wasnoci),

7. wypadki, katastrofy,
8. korupcja, narkomania, patologie spoeczne,
9. ycie i problemy spoecznoci lokalnych (konflikty, inicjatywy, imprezy, itp.)
10. denia emancypacyjne i akcje protestacyjne (kobiet, lesbijek, gejw, itp.)
11. organizacje spoeczne fundacje, stowarzyszenia,
12. kwestie obyczajowe, moralne, aborcja,
13. ekologia, ochrona rodowiska,
14. emigracja (jeli w aspekcie adaptacji, problemw, a nie jako zjawisko gospodarcze)
15. stosunek do innych (geje, lesbijki, niepenosprawni, itp.)
16. inna wana tematyka (doda do listy)
X. WIAT PRZEDSTAWIONY W NEWSACH
X.1 Gwny przedmiot i/lub temat newsa (zaznaczy jedn odpowied

1. konkretne zdarzenie, (hard news)
2. powizane ze sob zdarzenia na oglniejszym tle
3. sytuacja, problem, zjawisko dotyczce jednostki, grupy (soft news)
4. sytuacje, problemy, zjawiska dotyczce duych zbiorowoci, ludzi w ogle,
5. tematyka oglna, oderwana od konkretnych zdarze (przyroda, kultura, cywilizacja)
6. materia mieszany czcy fakty, problematyzacje i tematy oglne (to historyczne).
X.2 Definicja istoty newsa rodzaj aktywnoci, ktry ma decydujcy wpyw na charakter opisywanych
zdarze czy zjawisk i okrela ogln wymow informacji (wskaza jedn odpowied):
1. czowiek decyduje (podejmowanie lub ogaszanie decyzji),
2. czowiek cierpi (doznawanie krzywdy, poszukiwanie/udzielanie pomocy),
3. czowiek tworzy (dziaalno badawcza, kreacyjna, rywalizacyjna),
4. czowiek walczy (walki zbrojne, terroryzm),
5. czowiek celebruje (rytuay spoeczne, wita, praktyki religijne),
6. czowiek protestuje (manifestacje niezadowolenia),
7. czowiek si bawi (poszukiwanie przyjemnoci, relaksu, rekreacja),
8. czowiek docieka prawdy (wyjanianie zawiych spraw, prostowanie faktw)
9. pogo za zoczyc (apanie, sdzenie i karanie krzywdzicieli),
10. narcyzm medialny (media wykorzystuj lub chwal inne media),
11. natura robi swoje (dziaanie i wpyw si przyrody na ludzi, zdarzenia losowe)
141
X.3Kto lub co jest gwnym czynnikiem sprawczym zdarze (problemw) pokazanych w newsie, tzn.
zainicjowa/o bieg lub okrela kierunek zdarze (nie wicej ni dwa wskazania)
1. jednostka, instytucja, dziaanie obozu wadzy (ugrupowanie rzdzce, prezydent, rzd,)
2. jednostka, instytucja, dziaanie opozycyjne wobec obozu wadzy
3. przedstawiciele, decyzje, dziaania instytucji pastwowych, organw wadzy, sub
pastwowych (inni ni w pkt. 1)
4. przedstawiciele, decyzje, dziaania organw wadzy samorzdowej
5. osoby prywatne, grupy, zbiorowo niezorganizowana (np. wierzcy, kibice, publiczno, itp.)
6. przedstawiciele instytucji niepublicznych, organizacji spoecznych, firm prywatnych,
7. procedury, system, rynek, opinia publiczna, urzdzenia techniczne
8. zaszoci historyczne, nierozwizane problemy, przeobraenia cywilizacyjne
9. ywio, siy natury, przyroda, wypadki losowe
10. dziaania przedstawicieli, instytucji, pastw obcych
11. przestpcy, rodowiska patologiczne, bezdomni, diaby ludowe,
12. instytucje i struktury UE, NATO,
13. struktury ponadnarodowe inne ni UE, NATO,
14. inne (..)
X.4.Kto lub co stanowi gwn przeszkod (czynnik korygujcy) dla dziaa czynnika sprawczego
zdarze pokazywanych w newsie (nie wicej ni dwa wskazania)
11. przestpcy, rodowiska patologiczne, bezdomni, diaby ludowe
142
14. inne (..)
X.5.Kto lub co decyduje o przewadze jednej ze stron (czynnika inicjujcego lub przeszkody) lub ma
decydujcy wpyw na przebieg zdarzenia bd rozwizanie konfliktu (nie wicej ni dwa wskazania):
13. w obecnym stadium zdarze nie mona wskaza takiego czynnika
14. inne (..)
X.6.Ofiary i beneficjenci zdarze (kto lub co korzysta lub traci na rozwizaniu sytuacji)
(nie wicej ni dwa wskazania):
11. ofiary przestpstw, osoby pokrzywdzone,
143

14. nikt konkretny, trudno wskaza
15. inne (..)
XI. KONSTRUKCJA NEWSW, WARSZTAT DZIENNIKARSKI
XI.1. Oryginalno newsa stopie wykreowania tematu relacji, rda inspiracji (nie wicej ni dwa
wskazania)
1. wiadomo na wyczno lub z pierwszej rki (prezenter/reporter podkrela, e jest to
informacja wasna, tylko dla tego programu, tylko reporter stacji by na miejscu zdarzenia lub
stacja pierwsza dotara do gwnego rda informacji)
2. wiadomo wynikajca ze ledzenia wczeniej relacjonowanych zdarze (kontynuacja)
3. wiadomo inspirowana dziaaniami wadz, instytucji, znaczcymi wydarzeniami, itp.
4. wiadomo z ostatniej chwili (nage zdarzenia) lub relacjonowana na ywo
5. wiadomo zbudowana gwnie z materiaw zewntrznych (doniesienia agencyjne, inne
telewizje, materiay archiwalne, dokumenty, itp.)
6. wiadomo inspirowane przez telefony widzw, relacje internautw, rda anonimowe
7. wiadomo inspirowana przez doniesienia innych mediw (prasa, serwisy internetowe)
8. wiadomoci rutynowe (konferencje prasowe, komunikaty, ogoszenia,)
9. nie mona okreli rda, inspiracji, powodu relacji.
XI. 2. Zapowied newsa przez prowadzcego program

1. oglne okrelenie przedmiotu/tematu newsa, bez okrele wartociujcych
2. oglne okrelenie przedmiotu/tematu newsa z uyciem okrele wartociujcych
3. szczegowe okrelenie przedmiotu/tematu newsa bez okrele wartociujcych,
4. szczegowe okrelenie przedmiotu/tematu newsa z uyciem okrele wartociujcych
5. okrelenie przedmiotu/tematu newsa poprzez cytat/fragment relacji bez ocen
6. okrelenie przedmiotu/tematu newsa przez cytat/fragment relacji z ocenami
7. okrelenie przedmiotu/tematu newsa poprzez metafory, elipsy i inne figury retoryczne
8. inne ..
XI.3. Rzeczowo przekazywanych informacji faktograficzno: opis zdarzenia i kompletno

informacji (po jednym wskazaniu w kadym punkcie):
1. co si zdarzyo czy istota zdarzenia okrelona jest:
1.a. dokadnie i jednoznacznie,
144
1.b. niedokadnie i niejednoznacznie,

1.c. fragmentarycznie (kilka okolicznoci)
1.d. brak okrelenia,
2. identyfikacja bohaterw i ich roli w zdarzeniu okrelona jest:
2.c. fragmentarycznie (kilka cech identyfikujcych)
3. gdzie zdarzenia miao miejsce wskazanie miejsca zdarzenia okrelone jest:
3.c. fragmentarycznie (kilka cech identyfikujcych)
4. kiedy doszo do zdarzenia czasookres trwania zdarzenia okrelony jest:
4.c. fragmentarycznie (kilka odniesie czasowych)
5. jak przebiegao zdarzenie okrelone jest:
5.a. dokadnie i jednoznacznie
5.b. niedokadnie i niejednoznacznie
5.c. fragmentarycznie (kilka okolicznoci/dziaa)
5.d. brak okrelenia
6. inne znaczce braki czy niejasnoci dotyczce faktograficznego opisu zdarzenia (jakie ).
XI.4. Kto lub co jest rdem informacji dotyczcych opisu zdarzenia (zaznaczy wszystkie wystpujce
elementy):
1. reporter - prezentacja zebranych informacji (po fakcie)
2. reporter obserwator zdarzenia (w trakcie zdarzenia)
3. bezporedni zapis fragmentu zdarzenia (operator, inna osoba, urzdzenie rejestrujce, itp.),
4. dokumenty oficjalne, dowody rzeczowe,
5. bohater, uczestnik zdarzenia, osoba, ktrej dotyczy relacja
6. rzecznik, oficjalny przedstawiciel instytucji,
7. zwyky, przypadkowy obserwator (wiadek),
8. relacja osb trzecich (ze syszenia)
145
9. materia backgroundowy (sekwencja wyjaniajca to czy uwarunkowania zdarzenia, rda

historyczne)
10. specjalista, ekspert ocenia charakter rde/materiaw informacyjnych
XI.5 Sposb (forma) prezentowania informacji faktograficznych (zaznaczy elementy wystpujce)

1. materia reporterski bez cytatw (wideo + tekst reportera opisujcy zdarzenie)
2. materia reporterski z cytatami (fragmenty wypowiedzi bdcych czci zdarzenia)
3. materia reporterski z zestawieniem rnych wypowiedzi tej samej osoby/strony
4. materia reporterski z zestawieniem rnych wypowiedzi rnych osb/stron
5. bezporednia relacja reportera z miejsca zdarzenia (stand-up, live )
6. setki (fragmenty specjalnych wypowiedzi do kamery uczestnikw lub komentatorw)
7. materiay oryginalne (obce rejestracje wideofonicznych, np. amatorskie, policyjne, stray
miejskiej, itp.,)
8. materiay cytowane (z programw innych stacji lub agencji telewizyjnych, obce logo)
9. materiay archiwalne (oznaczone lub ewidentnie przesze setki, cytaty, obrazki)
10. ilustracja graficzna statyczna (plansze, wykresy, wizualizacja tekstu)
11. ilustracja graficzna dynamiczna (animacja, zdjcia specjalne itp.)
12. ilustracja muzyczna.
XI. 6. Wielostronno, zrnicowanie i zrwnowaenie opisu zdarzenia informacji faktograficznej

(zaznaczy elementy dominujce):
1. opis zdarzenia jednostronny neutralny z punktu widzenia reportera lub strony zdarzenia
bez ocen i okrele wartociujcych
2. opis zdarzenia jednostronny wartociujcy z punktu widzenia jednego uczestnika lub
strony zdarzenia z uyciem ocen i okrele wartociujcych (cytaty, setki)
3. opis zdarzenia dwustronny neutralny, zrwnowaony z punktu widzenia dwch stron
zdarzenia, bez ocen i okrele wartociujcych (cytaty, setki)
4. opis zdarzenia dwustronny, neutralny, niezrwnowaony - punkt widzenia jednej strony
dominuje, bez ocen i okrele wartociujcych (cytaty, setki),
5. opis zdarzenia dwustronny, wartociujcy, zrwnowaony punkty widzenia i oceny
dotyczce obu stron wzgldnie zrwnowaone (cytaty, setki)
6. opis zdarzenia dwustronny, wartociujcy, niezrwnowaony punkt widzenia i oceny
dotyczce jednej strony dominuj w relacji
7. opis zdarzenie wielostronny, neutralny, wywaony rne punkty widzenia wywaone ze
wzgldu na udzia w relacjonowanych zdarzeniach
146
8. opis zdarzenia wielostronny, oceniajcy wywaony rne punkty widzenia i oceny

wywaone ze wzgldu na udzia w zdarzeniu
9. opis zdarzenia wielostronny, oceniajcy, tendencyjny rne punkty widzenia i oceny z
wyran dominacj jednej perspektywy wartociujcej.
XI.7. Przyczyny opisywanych zdarze(wskaza przyczyn gwn)

1. zaszoci historyczne,
2. przesze fakty i zdarzenia (fakty dokonane),
3. dziaanie ludzi, instytucji (inicjatywy, inspiracje)
4. wypowiedzi, opinie (prowokacje, stwierdzenia wymagajce wyjanienia),
5. zdarzenia losowe, siy natury (wypadki, przypadki),
6. inicjatywa redakcji, innych mediw
7. niejasne, brak informacji,
XI.8. Wyjanienia dotyczce opisywanych zdarze i/lub okolicznoci towarzyszcych:

(wskaza wszystkie wystpujce elementy)
1. wskazanie motyww i celw dziaania stron, uczestnikw zdarzenia przez nich samych
2. wskazanie motyww i celw dziaania stron, uczestnikw zdarzenia przez oponentw (ataki
personalne)
3. konfrontacja rnych motyww i celw dziaania uczestnikw zdarzenia przez zestawienia i
cytaty reportera,
4. wypowiedzi ekspertw, obserwatorw dotyczce dziaania uczestnikw zdarzenia,
5. wypowiedzi ekspertw, obserwatorw dotyczce przebiegu zdarzenia
6. uwarunkowania i okolicznoci towarzyszce (dokumenty, dane, itp.)
XI.9. Wypowiedzi dotyczce skutkw opisywanych zdarze (wskaza elementy wystpujce)

1. przewidywane dziaania i przysze zdarzenia w ujciu analitycznym
2. przewidywane dziaania i przysze zdarzenia w ujciu wartociujcym
3. przewidywane komentarze i opinie znaczcych rodowisk, orodkw wadzy
4. przewidywane reakcje opinii publicznej
5. kompleksowa analiza rnych moliwych nastpstw w sferze instytucjonalnej
6. kompleksowa analiza rnych moliwych nastpstw w sferze spoecznej
7. kompleksowa analiza rnych moliwych nastpstw w perspektywie midzynarodowej
8. brak spodziewanych nastpstw
9. nastpstwa trudne do przewidzenia,
147
XI.10. Komentarz dotyczcy charakteru (wagi, znaczenia) i oceny(oglnej wymowy) opisywanych

zdarze (jedno wskazanie w kadym punkcie)
1. Kto komentuje:
1.a. reporter
1.b. strona zdarzenia,
1.c. dwie strony zdarzenia
1.d. bohater, sprawca, uczestnik zdarzenia
1.e. obserwatorzy zdarze
1.f. rzecznik instytucji
1.g. ekspert,
1.h. dziennikarz, publicysta (inny ni reporter)
2. Czego dotyczy komentarz
2.a. oglnie caego zdarzenia
2.b. szczegowo i analitycznie caego zdarzenia
2.c. oglnie fragmentu/aspektu zdarzenia
2.d. szczegowo i analitycznie fragmentu/aspektu zdarzenia
2.e. okolicznoci towarzyszcych zdarzeniu
2.f. bliej nieokrelonych okolicznoci wizanych ze zdarzeniem
3. Ocena wyraona w komentarzu
3.a. komentarz neutralny, wywaony, pozbawiony wyranych ocen
3.b. komentarz zawierajcy gownie oceny negatywne dotyczce zdarzenia
3.c. komentarz zawierajcy gownie oceny pozytywne dotyczce zdarzenia
3.d. konfrontacja, zestawienie ocen pozytywnych i negatywnych zrwnowaone
3.e. konfrontacja, zestawienie ocen pozytywnych i negatywnych niezrwnowaone
3.f. komentarz z ocenami ambiwalentnymi, trudnymi do sklasyfikowania
4. Tendencje wyraone w komentarzu
4.a. nacisk na dramatyczn stron zdarze (szkodliwe skutki polityczne, ekonomiczne)
4.b. nacisk na sprawy ludzkie
4.c. elementy moralizatorstwa, oceny moralnej
4.d. elementy humoru, ironii, kpiny, satyry
4.e. elementy agresji, mowy nienawici
4.f. odniesienia do si wyszych (Boga, wartoci, natury, procesw3. spoecznych, itp.)
4.g. autorytatywno komentujcego
148
XII. SPOSOBY ANGAOWANIA WIDZA
XII.1. Elementy budujce emocjonalne zaangaowanie widzw(wskaza elementy wystpujce)

1. gwat, przemoc, ofiary,
2. wypadki, katastrofy,
3. chorob, cierpienie, kalectwo,
4. seks, prostytucj, erotyk, obsceniczno,
5. wulgarne gesty, zachowania, okrelenia, napisy,
6. profanowanie symboli religijnych, pastwowych (flaga, godo), pomnikw, innych miejsc
pamici lub kultu,
7. zbiorowe lub indywidualne manifestacje sprzeciwu, fanatyzmu, rasizmu, nietolerancji,
nienawici, itp.
8. znane i sawne postacie, celebrities,
9. plotki, ciekawostki, migawki ze wiata show biznesu, mody i rozrywki (premiery, bale,
pokazy, luby, skandale towarzyskie, itp.)
10. sytuacje i zdarzenia komiczne, wybuchy wesooci,
11. ciekawostki przyrodnicze, dziwy natury, zjawiska nadprzyrodzone, itp.
12. ostre, przeszywajce dwiki, okrzyki, efekty akustyczne,
13. inne obrazy lub sygnay pobudzajce lub skupiajce uwag (jakie , doda do listy)
149

Krrit Eksperyza

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Krrit Eksperyza

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Maciej Mrozowski

Ekspertyza programw informacyjnych gwnych wyda

Warszawa, marzec 2016

Tabela 1. Lokalizacja przestrzenna newsw ogem ....................................................................... 15

Tabela 10. Tematyka informacji tematyka spoeczna ...................................................................... 30

2. Przedmiotem ekspertyzy jest analiza zawartoci omiu wskazanych przez

3. Celem ekspertyzy jest okrelenie zawartoci treciowej, sposobu konstruowania

uwzgldnieniem powinnoci nadawcy publicznego, wynikajcych z art.21pkt. 1 i 2

4. Podstaw ekspertyzy s zaoenia, koncepcja i narzdzia badawcze zaproponowane

5. Ekspertyz wykonano w okresie 10 31 marca 2016 roku.

ZAOENIA, METODOLOGIA, NARZDZIA

umiejscowienia i tematyki poszczeglnych informacji, wiata przedstawionego w

wykorzystywany w przeszoci do analiz realizowanych na zlecenie TVP. Klucz kodowy

W analizie i raporcie nie stosowano terminologii specjalistycznej. Do opisu i

News wyodrbniona w strukturze audycji jej cz, stanowica narracyjnie i

Informacja cao lub cz treciowej zawartoci newsa

Temat zapowiedziane przez prezentera lub okrelone przez reportera

Wtek cz relacji dotyczca cile okrelonego aspektu czy zagadnienia

restrukturyzacja, tj. projekty wczenia kopal nierentownych do holdingu

Sprawy ludzkie tematy, wtki lub informacje dotyczce ycia rodzinnego,

Siy wysze zbiorcze okrelenie obejmujce zdarzenia i wypadki losowe, siy

analizie czynniki te ujmowano oddzielnie, ale w omwieniu wynikw

Inspiracja, czynnik inspirujcy powd dla ktrego dane zdarzenie lub

Audycja termin stosowany zgodnie z definicj zawart w ustawie o radiofonii i

Program termin stosowany w wszym znaczeniu ni w ustawie o radiofonii i

Nadawca redakcja przygotowujce analizowane audycje lub stacja

We wszystkich analizowanych audycjach dominuj informacje dotyczce spraw

Na pierwszy plan we wszystkich stacjach wysuwa si tematyka polityczna oraz

Analiza porwnawcza czasu powiconego w serwisach informacyjnych TVP na

Pogbiona analiza zoonoci tematycznej newsw w Wiadomociach wykazaa e, w

jest wyjtkowo zoona, co moe utrudnia odbir i zrozumienie przekazywanych

Analiza wiata przedstawionego w serwisach informacyjnych nadawcy publicznego i

istotne rnice w sposobie prezentowania

rzeczywistoci pomidzy analizowanymi stacjami:

kultywowania pamici, obrony historii (historia sama si nie obroni) stanowi

perspektywy zwykego czowieka. Wyrane jest tu oddzielenie wiata polityki

Analiza warsztatu dziennikarskiego Faktw, Wydarze i Wiadomoci pozwolia

ni u konkurencji konfrontacyjnych zestawie wypowiedzi uczestnikw

instytucjonalnej i moliwe nastpstwa prezentowanych wydarze dla ycia

wadz i instytucji pastwowych oraz znaczcych wydarze. Rwnoczenie

i przypominania o mocy sprawczej

przypadkw, zdarze losowych, ywiow.

Wymg pluralizmu informacji i punktw widzenia w analizowanych wydaniach

odwrci uwag od jego istoty i zdyskredytowa protestujcych. W efekcie widz nie

Wymg bezstronnoci relacji w adnej istotnej kwestii politycznej nie zosta

Wymg niezalenoci zosta naruszony w sposb jednoznaczny

dwch przypadkach. Jeden dotyczy insynuacji pod adresem D. Tuska (w zawizku z

Wreszcie wymg innowacyjnoci i wysokiej jakoci przekazu. O tym, e Wiadomoci

TEMATYKA AUDYCJI INFORMACYJNYCH

Lokalizacja przestrzenna newsw

kraj Polska z innej

kraj-zagranica Polska a inne

kraj-zagranica Polska a inne

zagranica inne kraje z polskiej

zagranica inne kraje z innej

Tabela 2. Lokalizacja przestrzenna newsw kraj

Tabela 3. Lokalizacja przestrzenna newsw - zagranica

inne kraje Unii

We wszystkich analizowanych audycjach informacyjnych zdecydowanie dominuj

Rozkad informacji krajowych ze wzgldu na skale odniesienia: oglnokrajowe

Dokadne rozgraniczenie w analizowanych audycjach

wszystkich trzech nadawcw. Odniesienia

terytorialne nie zwizane z polityk nieco czciej pojawiay si w audycjach nadawcw