Anna Gsiorowska

PUKI PIECHOTY LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO

(19431945)

W niniejszym omwieniu uwzgldniono zawarto aktow wytworzon przez

kancelarie pukw piechoty wchodzcych w skad 1 pierwszych dziesiciu dywizji
piechoty, ktre zostay sformowane w latach 19431944. Jednostki te bray
bezporedni udzia w dziaaniach podczas II wojny wiatowej na szlaku bojowym
ludowego Wojska Polskiego1.

1. Problemy organizacyjne
Puk piechoty stanowi podstawowe ogniwo organizacyjne ludowego Wojska
Polskiego. By to oddzia piechoty, na ktrym spoczywa gwny ciar walki.
Wchodzi on w skad dywizji piechoty; w kadej z nich znajdoway si po trzy puki
piechoty. Wszystkie puki, ktrych zawarto aktow omawia si w tej informacji byy
formowane w oparciu o radziecki etat puku strzeleckiego nr 04/5012.
1

Akta tych zespow zostay uporzdkowane i s ujte w inwentarzu. Por. Inwentarz akt ludowego
Wojska Polskiego z lat 19431945. Jednostki bojowe, cz 1, Warszawa 1961.
2
Zgodnie z tym etatem, puk skada si z dowdztwa, sztabu, sekcji polowych, szefw sub,
kwatermistrzostwa, plutonu zwiadu konnego, plutonu zwiadu pieszego, dwu kompanii fizylierw, kompanii
rusznic przeciwpancernych, kompanii cznoci, plutonu andarmerii, plutonu saperw, baterii dziaek 45 mm,
baterii dzia 76 mm, baterii modzierzy 120 mm, kompanii sanitarnej, ambulansu weterynaryjnego, warsztatw
uzbrojenia, warsztatw mundurowo-taborowych i kompanii transportowej. Etatowo stan puku wynosi 2.915
onierzy w tym 276 oficerw, 872 podoficerw i 1.765 szeregowcw. CAW, kolekcja etatw, t. 59; S.

Puki o numeracji 1, 2 i 3 jako jednostki 1 DP im. T. Kociuszki zostay

sformowane w obozie sieleckim w dniu 14 maja 1943 roku3. Do koca wojny bray
one udzia we wszystkich dziaaniach bojowych 1 DP, wchodzcej w skad 1 AWP, na
szlaku od Lenino do Berlina.
Puki 4, 5 i 6 bdce jednostkami 2 DP im. H. Dbrowskiego
sformowano w Sielcach na podstawie rozkazu 1 Korpusu Polskich Si Zbrojnych w
ZSRR z dnia 19 sierpnia 1943 roku4. Uczestniczyy one do koca wojny w szlaku
bojowym 1 AWP. Najcisze boje stoczyy pod Puawami, na przyczku wareckomagnuszewskim, na Wale Pomorskim i w operacji berliskiej.
Kolejne puki piechoty 7, 8 i 9 3 DP im. R. Traugutta sformowane
zostay w Sielcach na podstawie rozkazu nr 95 dowdcy 1 korpusu PSZ w ZSRR z
dnia 27 grudnia 1943 roku5 i jako jednostki 1 AWP do koca wojny bray, udzia we
wszystkich dziaaniach tej armii. Najcisze boje stoczyy i najwiksze straty poniosy
na przyczku warecko-magnuszewskim, w walkach o Warszaw, na Wale
Pomorskim, w walkach o Koobrzeg i w operacji berliskiej6. Natomiast 8 pp. wsawi
si szczeglnie w walkach o Bydgoszcz.
Puki 10, 11 i 12, jako jednostki 4 DP im. J. Kiliskiego, zostay sformowane
w rejonie Sum zgodnie z rozkazem organizacyjnym nr 01 dowdcy 1 AP w ZSRR
z dnia 1 kwietnia 1944 roku7. Do koca wojny wchodziy one w skad 1 AWP i
uczestniczyy w walkach nad Wis, w rejonie Warszawy, na Wale Pomorskim, o
Koobrzeg i w operacji berliskiej.
Dalsze puki piechoty 13, 15 i 17, wchodzce w skad 5 DP, sformowano
rozkazem nr 00130 dowdcy 1 AP z dnia 5,lipca 1944 roku w rejonie ytomierza8.
Pocztkowo przewidziane jako jednostki 1 AWP, jednak 20 sierpnia 1944 roku zostay

K o m o r n i c k i, Krtki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny wiatowej. Organizacja,

uzbrojenie, metryki jednostek piechoty, t. 1, Warszawa 1965, s. 111.
3
Rozkaz organizacyjny nr 1. Organizacja i dziaania bojowe ludowego Wojska Polskiego w latach
19431945, t. 1, Warszawa 1958, s. 3.
4
Rozkaz organizacyjny nr 1 dowdcy 1 KPSZ. Tame, s. 9.
5
Tame, s. 23.
6
Straty poniesione przez LWP ujte s w Ksidze polegych na polu chway 19431945.
Opracowali: L. L e w a n d o w i c z, Z. L i s e k, J. M a l c z e w s k i, R.L. P o l k o w s k i, W.
R o m a n o w s k i, Wstpem opatrzy: J. M a l c z e w s k i, Warszawa 1974.
7
Organizacja i dziaania bojowe ..., t, 1, s. 36.
8
Tame, s. 94.

wczone do formowanej w tym czasie 2 armii WP9. Bray wic udzia w dziaaniach
bojowych 2 AWP, w operacjach uyckiej i praskiej.
Puki 14, 16, i 18 (6 dywizji piechoty) zostay sformowane w rejonie
ytomierza na podstawie rozkazu nr 00130 dowdcy 1 AP z dnia 5 lipca 1944 roku10,
jako jednostki organizowanej 2 AWP. Ju 6 padziernika 1944 roku zostay wcielone
do 3 AWP11. Po zaprzestaniu formowania 3 armii znajdoway si (cznie z
pozostaymi oddziaami 6 DP) w dyspozycji NDWP i ostatecznie skierowane dostay
do 1 AWP. Uczestniczyy w dziaaniach bojowych 1 armii w operacji warszawskiej,
na Wale Pomorskim, w walkach o Koobrzeg i kana Hohenzollernw w operacji
berliskiej.
Formowanie 25, 27 i 29 pukw piechoty (10 DP) odbywao si w Rzeszowie,
na podstawie rozkazu Naczelnego Dowdztwa WP z 6 padziernika 1944 roku12. 10
DP bya pocztkowo przewidziana, jako jednostka 3 AWP, dopiero rozkazem
dowdcy 2 AWP z 27 lutego 1945 roku zostaa wczona w skad 2 armii13. Jednostki
dywizji uczestniczyy w dziaaniach podczas operacji uyckiej i praskiej.
Puki 26, 28 i 30 sformowano rozkazem nr 16 NDWP z dnia 3 wrzenia 1944
roku w rejonie Biaegostoku, jako jednostki 9 dywizji piechoty14. Podlegay one 2
AWP i bray udzia w operacjach: uyckiej oraz praskiej.
W sierpniu 1944 roku formowane byy w rejonie Lublina 31, 33 i 35 puki
piechoty, jako jednostki 7 dywizji piechoty15. Ju w niedugim czasie, bo 16
padziernika tego roku 31 pp zosta skrelony z rejestru jednostek WP16. Na jego
miejsce utworzono zgodnie ; z rozkazem Naczelnego Dowdztwa WP 37 puk
piechoty17.
9

Rozkaz nr 8 NDWP. Organizacja i dziaania bojowe ..., t. 1, s. 131.

Tame, s. 94.
11
Tame, s. 204. Sprawy zwizane z formowaniem 3 armii szerzej nawietla W. J u r g i e l e w i c z,
Organizacja ludowego Wojska Polskiego (22.07.9.05.1945), Warszawa 1968, s. 202205. Ponadto: Polski
czyn zbrojny w II wojnie wiatowej. Tom 3 Ludowe Wojsko Polskie 19431945, Warszawa 1973, s. 193
194.
12
Rozkaz nr 41 NDWP. Organizacja i dziaania bojowe .... t. 1, s. 204.
13
S. K o m o r n i c k i, op. cit., s. 159.
14
Tame, s. 161. Struktur i dziaalno dywizji omawia te M. D o o m i s i e w i c z, Historia 9
Drezdeskiej Dywizji Piechoty, Rzeszw 1970.
15
Rozkaz nr 8 NDWP z dnia 20.08.1944 roku. Organizacja i dziaania bojowe ..., t. 1, s. 131.
16
Puk zosta skrelony z rejestru z powodu zaistniaej wwczas zbiorowej dezercji. Problem ten
zosta szeroko omwiony ju na amach Wojskowego Przegldu Historycznego nr 3, 1965, s. 4073.
17
Rozkaz organizacyjny nr 94/org. NDWP z dnia 22.12.1944 roku. Organizacja i dziaania bojowe ...,
t. 1, s. 282.
10

Wszystkie jednostki 7 DP wypeniay zadania bojowe w ramach dziaa

dywizji18.
Puki 32, 34 i 36, jako jednostki 8 dywizji piechoty byy organizowane w
rejonie Siedlec, zgodnie z rozkazem nr 8 NDWP z dnia 20 sierpnia 1944 roku19.
Przebyy one szlak bojowy 2 AWP; bray wic bezporedni udzia w operacji uyckiej
i praskiej20.

2. Charakterystyka archiwaliw
Wszystkie znajdujce si w Centralnym Archiwum Wojskowym akta,
wytworzone przez kancelarie pukw piechoty w latach 19431945 zostay uoone
w zespoach wedug komrek organizacyjnych, zgodnie z obowizujcym etatem.
Oglnie akta te mona podzieli na 5 zasadniczych grup21:
1) akta bojowe, organizacyjne i szkoleniowe
2) akta polityczne
3) akta personalne
4) akta kwatermistrzowskie
5) akta kancelaryjne.
*
*

Akta o charakterze bojowym i szkoleniowym stanowi niewtpliwie

najcenniejsz grup dokumentw. One to bezporednio informuj o dziaaniach
pododdziaw na polu walki, o planach poszczeglnych dziaa, o pracy zwiadu.
18

Szerzej na temat dziaa dywizji pisze S. G a , 7 dywizja piechoty. Historia 7 uyckiej Dywizji
Piechoty, Warszawa 1971.
19
Organizacja i dziaania bojowe ..., t. 1, s. 131.
20
Dziaania bojowe omawia S. R z e p s k i, 8 dywizja piechoty. Z dziejw 8 Drezdeskiej Dywizji
Piechoty im. Bartosza Gowackiego, Warszawa 1970.
21
Na temat podziau materiaw archiwalnych pisze J. M a l c z e w s k i, O zawartoci zasobu
aktowego LWP z lat 19431945. Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki wojskowej suby archiwalnej.
Warszawa 1967, s. 5253.

Pozwalaj te odtworzy przebieg bitew, zawieraj dane o zaopatrzeniu, stratach

wasnych i nieprzyjaciela. Do grupy tej nale rozkazy, zarzdzenia i meldunki
bojowe, plany walki, sprawozdania z dziaa bojowych, protokoy przekazania
odcinkw frontu, dzienniki i opisy dziaa bojowych oraz materiay komrek
zwiadowczych. Z aktami bojowymi cile powizane s dokumenty szkolenia
bojowego. Na szczeblu pukw czono nierzadko z aktami bojowymi rwnie
materiay o charakterze organizacyjnym, jak rozkazy, meldunki, plany o przebiegu
formowania i stanie bojowym jednostek. Akta tego typu wystpuj rwnie w
zespoach dowdztwa dywizji22 lub armii23.
Spord zasygnalizowanych dokumentw bojowych jednym z najcenniejszych
rde

do

odtworzenia

przebiegu

dziaa

ludowego

Wojska

Polskiego,

wystpujcych stosunkowo czsto w zespoach akt pukw piechoty, s meldunki

bojowe. Na ich tre skadaj si: dane o nieprzyjacielu, opis przebiegu wasnych
dziaa bojowych dziaa nieprzyjaciela. Bardzo czsto do meldunkw doczano
szkice sytuacyjne lub mapy z naniesion sytuacj. Niemal komplet ej dokumentacji
zachowa si w zespole akt 10 puku piechoty24, Znajdujce si tam meldunki bojowe,
obejmuj cay okres dziaa puku prawie od chwili wejcia do walki, tzn. od poowy
wrzenia 1944 roku do koca maja roku nastpnego.
Innym cennym rdem archiwalnym s plany walki, plany przygotowania
artyleryjskiego oraz wspdziaania poszczeglnych broni i sub, protokoy i
schematy przekazania poszczeglnych odcinakw obrony. Przekazy te nie zachoway
si w komplecie; stosunkowo najwicej wystpuje w zespole akt 16 puku piechoty25.
Bardzo interesujce s dzienniki i opisy dziaa bojowych. Byy one
sporzdzane co kilka dni, po zakoczeniu pewnego etapu dziaa; niektre za dopiero
po wojnie opracowane zostay przez osoby bezporednio uczestniczce w yciu i
wydarzeniach jednostek. Zapisu dokonywano na podstawie dokumentw bojowych,
std ich dua warto historyczna. Tego typu przekazw zachowao si stosunkowo
22

Por. A. M i t e k, Zawarto aktowa zespow dowdztw dywizji piechoty ludowego Wojska

Polskiego z lat wojny 19431945, Biuletyn Wojskowej Suby Archiwalnej nr 6, 1974, s. 72 i nast.
23
Por. J. M i l e w s k i, Materiay do dziejw 2 armii Wojska Polskiego 19441945, Biuletyn ... nr
5, 1973, s. 102 i nast.
24
Zesp nr 50. Inwentarz akt ludowego Wojska Polskiego ..., cz 1, s. 254.
25
Por. CAW, III-77-5, 6 i 8.

niewiele. Wystpuj one w 7, 8 i 9 pukach 10 dywizji piechoty. Uwag naley

zwrci na poprawnie opracowane dzienniki |dziaa bojowych, ktre zachoway si w
zespole akt 2 puku piechoty26.
Ilo zachowanych akt bojowych w omawianych zespoach ksztatuje si do
rnorodnie. Nie jest to najliczniejsza grupa materiaw w porwnaniu z innymi, jak
np. personalnymi. Jednak, co naley podkreli, dokumentacja o charakterze
bojowym, wystpuje we wszystkich zespoach pukw piechoty. Jednoczenie, naley
zaznaczy, e znacznie wicej tych akt zachowao si w pukach wchodzcych w skad
dywizji piechoty podlegajcych 1 armii. W pukach 2 AWP zasb aktowy jest
znacznie skromniejszy w zwizku z tym rwnie ilo akt bojowych mniejsza. W
pukach 1 AWP ilo teczek z aktami bojowymi ksztatuje si rednio w granicach
kilkunastu jednostek archiwalnych, natomiast w pukach piechoty 2 AWP jest ich
zaledwie po kilka27.
Wrd jednostek 1 AWP najbogatszym w dokumenty bojowe jest zesp akt 2
puku piechoty 1 DP. W zespole tym na ogln ilo 112 jednostek archiwalnych, w
41 teczkach wystpuj akta bojowe. Zachoway si wic rozkazy i zarzdzenia bojowe
dowdcy puku (t. 28, 29), dzienniki dziaa bojowych oraz meldunki o stanie
bojowym jednostki (t. 25, 26).
Innym

rwnie

interesujcym

zespoem

zawierajcym

najwaniejsze

dokumenty bojowe jest zesp akt 10 puku piechoty. Wystpuj tu, obok rozkazw i
zarzdze bojowych z lat 19441945 (t. 15), plany obrony odcinkw frontu (t. 7
8), schematy rozlokowania artylerii (t. 12) i meldunki bojowe (t. 2224). Ponadto w
zespole tym znajduje si dokadny opis kilkudniowych dziaa bojowych puku na
przeomie stycznia i lutego 1945 roku w rejonie miejscowoci Jastrw (t. 2526).
Oglnie biorc wrd 108 jednostek archiwalnych skadajcych si na ten zesp, w 37
teczkach wystpuj materiay o charakterze bojowym.
W kolejnym 11 puku piechoty na zachowane 124 jednostki archiwalne, 47
ujmuje akta bojowe. Rnorodno materiaw o tym charakterze w omawianym
zespole jest wyjtkowo dua. Wszystkie one dotycz lat 19441945. Mamy wic tu
26

CAW, III-9-25, 26, 40 i 41.

W czasie walk jednostek 2 AWP w Saksonii w kwietniu 1945 roku dua ilo dokumentw ulega
zniszczeniu. J. M a l c z e w s k i, op. cit., s. 6364.
27

rozkazy i zarzdzenia bojowe, schematy rozlokowania poszczeglnych oddziaw

puku, meldunki o stanie bojowym, plany obrony, plany i programy szkolenia
bojowego oraz opisy natarcia. Znajduj si take sprawozdania z dziaalnoci zwiadu
puku.
W grupie zespow akt pukw 2 AWP najwicej dokumentacji bojowej
zachowao si wrd wytworu kancelaryjnego 34 pp 22 jednostki archiwalne.
Materiay te s jednak do rnorodne. Obok cennych dziennikw dziaa bojowych i
rozkazw zachowaa si stosunkowo dua ilo akt dotyczcych szkolenia bojowego,
gwnie suby chemicznej i cznoci. Natomiast w zespole akt 26 puku piechoty
znajduj si tylko rozkazy i programy szkolenia bojowego z 1945 roku.
S take zespoy akt, w ktrych dokumentw bojowych nie ma w ogle lub
te zachoway si tylko fragmenty obszerniejszych meldunkw. I tak, brak prawie
zupenie akt bojowych w pukach piechoty 5 DP; np. zesp akt 13 puku piechoty
(19441945) skada si z 66 jednostek archiwalnych. Z tej iloci jedynie w 5
teczkach wystpuj akta bojowe i to w wikszoci przypadkw dotycz one szkolenia.
Zachoway si ponadto pojedyncze dokumenty przemieszane z aktami o charakterze
personalnym lub organizacyjnym. Natomiast w 15 i 17 pukach tej dywizji prawie
zupenie brak dokumentw bojowych. Jedynie w 15 puku piechoty zachowaa si 1
jednostka archiwalna zawierajca meldunki bojowe z 1945 roku. (Take bardzo ubogi
w omawian dokumentacj jest zesp akt 6 puku piechoty; na ogln ilo 55
jednostek archiwalnych jedynie w 3 teczkach znajduje si po kilka dokumentw
bojowych dotyczcych suby granicznej penionej przez onierzy po zakoczeniu
wojny.
*
Drug grup tworz akta o charakterze politycznym. W zespoach pukw
piechoty z lat 19431945 zachowao si ich stosunkowo niewiele. Dokumentacja ta
jest niezwykle cenna dla badacza. Skadaj si na ni: rozkazy i dyrektywy w
sprawach politycznych, plany pracy, programy, instrukcje, konspekty pogadanek,

meldunki dzienne i okresowe pracy polityczno-wychowawczej, biuletyny sawy, a

take kroniki jednostek.
Na szczegln uwag w tej grupie akt zasuguj wspomniane meldunki z
pracy pol-wych i kroniki pukw. Meldunki sporzdzane byy zarwno w okresie
dziaa bojowych i szkolenia, przemarszw i postojw oraz po zakoczeniu wojny.
Dotyczyy

one

wszystkich

waniejszych

przedsiwzi

charakterze

oglnonarodowym, w ktrych uczestniczyo wojsko (zagospodarowanie Ziem

Zachodnich, reforma rolna, akcja pomocy ludnoci cywilnej, walka z reakcyjnym
podziemiem). Ilo tych akt w zespoach waha si w granicach kilku jednostek
archiwalnych.
Najwicej 7 jednostek archiwalnych wystpuje w zespole akt 2 puku
piechoty, gdzie obok meldunkw dziennych z pracy aparatu pol-wych z 1945 roku
znajduj si rwnie meldunki sytuacyjne o stanie bojowym, rozkazy, zarzdzenia,
instrukcje i biuletyny sawy z okresu walk jednostki na Pomorzu Zachodnim w marcu
i kwietniu 1945 roku (t. 164, 165). Cenne te akta o charakterze politycznym
zachoway si w zespole 6 puku piechoty. Znajduj si tu rozkazy wyszych
dowdztw w sprawach pol-wych wydane w 1945 i 1946 roku (t. 31), wykazy oficerw
aparatu politycznego jednostki oraz komplet meldunkw z pracy pol-wych. Ponadto w
tym zespole jest przechowywana kronika jednostki (t. 38, 39).
W kilku zespoach archiwalnych pukw piechoty brak zupenie dokumentw
obrazujcych dziaalno aparatu polityczno-wychowawczego. Nie zachowaa si tego
rodzaju dokumentacja w 14, 15, 25, 26, 28, 32, 33 i 37 pukach piechoty. Wrd akt
pozostaych pukw spotyka si po 2 lub co najwyej 4 jednostki archiwalne
zawierajce materiay o charakterze politycznym.
*
Trzeci grup najliczniejsz we wszystkich omawianych zespoach
tworz akta personalne. Do nich nale: rozkazy personalne o naznaczeniach na
stanowiska, nominacyjne i oficerskie, ksigi ewidencji personalnej cznie ze
skorowidzami, teczki personalne oficerw, ksigi kar i pochwa, wnioski

odznaczeniowe

awansowe,

imienne

wykazy

polegych

rannych,

spisy

demobilizowanych i wreszcie meldunki o nadzwyczajnych wypadkach. Akta te s

cenne z uwagi na to, e pozwalaj na odtworzenie obsady personalnej jednostek,
informuj te o przekroju demograficznym stanu osobowego. We wnioskach
awansowych i odznaczeniowych mona znale rwnie interesujce opisy czynw
bojowych poszczeglnych onierzy. Akta personalne zachoway si we wszystkich
omawianych pukach, z tym, e nie we wszystkich tworz one cao akt tego typu
wytworzonych od chwili sformowania jednostki do koca wojny. Ich ilo w
poszczeglnych zespoach waha si w granicach od kilkunastu do kilkudziesiciu
jednostek archiwalnych.
Najwicej akt personalnych zachowao si w zespole 1 puku piechoty (140
jednostek archiwalnych). S to gwnie ksigi ewidencji stanu osobowego
poszczeglnych pododdziaw z okresu od 1943 do 1946 roku. Niewiele mniej jest akt
personalnych w zespole 2 puku piechoty (112 teczek). Najwicej zachowao si ksig
ewidencyjnych oficerw, podoficerw i szeregowcw poszczeglnych pododdziaw.
Ponadto wymieni mona spisy rannych i zaginionych w bitwie pod Lenino (t. 79),
charakterystyki odznaczonych oraz wykazy polegych.
Zesp o najmniejszej iloci materiaw o charakterze personalnym stanowi
akta 25 puku piechoty. Na ogln liczb 26 jednostek archiwalnych, 9 teczek tworz
akta personalne. Skadaj si na nie ksigi personalne wraz ze skorowidzami,
ewidencje polegych oraz wnioski awansowe.
Bardzo jednolity materia tworzy zesp akt 15 puku piechoty, gdzie prawie
wszystkie jednostki archiwalne skadajce si na zesp to akta personalne. Tylko
w jednej teczce znajduj si meldunki bojowe z 1945 roku; pozostae za 29 jednostek
archiwalnych to gwnie ewidencja podoficerw i szeregowcw.
*
Czwart grup akt tworzy dokumentacja kwatermistrzowska, dotyczca
zaopatrzenia jednostek. Materiaw tych w zespoach akt pukw piechoty z lat

19431945 nie jest duo. Przewaaj gwnie listy pacy oraz rozkazy w sprawach
zaopatrzenia w sprzt i amunicj.
Wrd akt zespow 1 i 2 pukw piechoty, dokumentw tych zachowao si
zadziwiajco mao. W 1 puku piechoty pomidzy przekazami rdowymi o zupenie
innym charakterze znajduj si plany pracy kwatermistrzostwa (t. 170). Natomiast
brak cakowicie materiaw finansowych, takich jak np. listy pacy. Pord
zachowanych materiaw 2 puku piechoty tylko 7 jednostek archiwalnych obejmuje
sprawy kwatermistrzowskie. Wszystkie one dotycz ewidencji zuytej broni i
amunicji. Take i w tym zespole zaginy wszystkie listy pacy.
Zesp akt 4 puku piechoty naley do jednego z najbogatszych w materiay
archiwalne o charakterze kwatermistrzowskim. Zachowao si w nim 17 teczek akt
dotyczcych zaopatrzenia finansowego jednostki, a wrd nich 15 to listy pacy.
Drugim zespoem o podobnej iloci dokumentw kwatermistrzowskich jest 10 puk
piechoty, gdzie pit cz oglnego stanu zachowanych akt tworz archiwalia typu
finansowego, gwnie listy pacy (t. 96108). Stosunkowo dua ilo akt
kwatermistrzowskich wystpuje w zespole 34 puku piechoty. Prawie wszystkie z
zachowanych przekazw dotycz spraw finansowych. Jedynie 2 jednostki archiwalne
mwi o iloci zuytego umundurowania i sprztu.
Wrd trzydziestu omawianych zespow, w dwunastu nie zachoway si
adne akta kwatermistrzowskie. O sprawach zaopatrzenia w sprzt i amunicj oraz o
zaopatrzeniu finansowym tych jednostek czsto mona dowiedzie Si z akt
zachowanych w kwatermistrzostwie odpowiedniego dowdztwa dywizji.
*
W ostatniej grupie ujte s akta kancelaryjne. W pierwszym rzdzie skadaj
si na nie rozkazy dzienne, ktre byy prowadzone przez wszystkie samodzielne
jednostki ludowego Wojska Polskiego. Te przekazy rdowe bardzo cenne nie tylko z
uwagi na to, e pozwalaj na odtworzenie codziennego ycia jednostki, ale rwnie
dlatego, i stanowi ogromn pomoc przy wykonywaniu kwerend osobowych. Na
podstawie zachowanych kompletw rozkazw dziennych mona ustali dat przybycia

i ubycia kadego onierza penicego sub w danej jednostce oraz fakty

wyrnienia i ukarania. W rozkazach dziennych zamieszczone s take spisy rannych i
polegych. Do grupy akt kancelaryjnych nale rwnie rozkazy okolicznociowe,
wydawane z okazji waniejszych wydarze i wit pastwowych. Ponadto znajduj si
tu dokumenty dotyczce wewntrznego obiegu pism oraz dzienniki podawcze.
W omawianych zespoach ilo akt kancelaryjnych jest stosunkowo niewielka.
Najwicej ich znajduje si w 1 i 2 pukach piechoty. W obu tych zespoach zachowao
si po 26 jednostek archiwalnych. I tak, w 1 puku piechoty wystpuj komplety
rozkazw dziennych z lat 19431944 r. oraz cz rozkazw powstaych w 1945
roku. Natomiast w zespole akt 2 puku piechoty s wszystkie rozkazy dzienne wydane
w 1943 roku oraz zdecydowana wikszo z lat 19441945. Cenne s rozkazy
dzienne 6 puku piechoty, gdzie zabezpieczono niemal ich komplet z lat 19431945
(osiem jednostek archiwalnych). Podobnie rzecz si ma w zespole akt 7 puku
piechoty; wrd 11 jednostek archiwalnych kancelarii 10 stanowi rozkazy dzienne
powstae w latach 19451946. W 18 puku piechoty wszystkie zachowane akta
kancelaryjne to 6 jednostek archiwalnych z rozkazami dziennymi z drugiej poowy
1944 i 1945 roku.
Wrd omawianych zespow akt pukw piechoty istniej rwnie i takie, w
ktrych akta typu kancelaryjnego nie zachoway si. Brak jest tej dokumentacji
archiwalnej w zespoach akt 26, 27 i 30 pukw piechoty.
*
*

W niniejszym omwieniu zwrcono uwag tylko na waniejsze grupy

archiwaliw, ktre mog mie pierwszorzdne znaczenie dla bada historycznych nad
pukami piechoty ludowego Wojska Polskiego z czasw drugiej wojny wiatowej.
Cz tych akt wykracza poza okres wojny, niektre dotycz 1946 roku. Wszystkie
akta pukw piechoty z lat 19431945 s opracowane, a inwentarze, ich zostay
wydane drukiem. Natomiast akta z lat powojennych s ujte w protokoach zdawczoodbiorczych.