Professional Documents
Culture Documents
Sztuka grecka
I. SZTUKA EGEJSKA ( MINOJSKA I MYKEŃSKA)
• Architektura minojska
Najbardziej znanym przykładem jest pałac w Knossos, odsłonięty przez Evansa
na początku XX w. Skupia on w sobie najbardziej istotne cechy tego
budownictwa. Najbardziej charakterystycznym rysem pałacu jest wielki,
centralnie położony dziedziniec-znajduje to potwierdzenie w innego tego typu
budowlach( w Phaistos, Malia, Hagia Triada, Kato Zakro) oraz to, że magazyny i
warsztaty zajmowały pomieszczenia piwniczne i parterowe, a mieszkania
i sale reprezentacyjne znajdowały się na piętrze.
Materiały:
- ciosy miejscowego wapienia ( fundamenty, fragmenty dziedzińca)
-drewno (elementy dźwigające)
-kamień łamany+ ramowa konstrukcja drewniana ( wyższe piętra budynków)-
dawało to szorstkie, nieregularne lico ściany, wymagające wyprawy tynkowej
( stąd malarstwo ścienne)
• Malarstwo minojskie
! Ogromna ilość znanych obecnie fresków powstała w wyniku
rekonstrukcji ekipy Evansa!
Tematyka:
-brak prawie tematów wojen i łowów, pracy, wyobrażeń o życiu pozagrobowym,
wizerunków bóstw, władców
-dominuje tematyka dworska z wyraźnie podkreśloną rolą kobiet ( możliwe, że
pokrywa się z tematyką kultową), świat natury, pejzaż (lądowy, morski):
a. p. morski ma bardzo specyficzne ujęcie- mieszkańcy morza zawsze ujęci są z
profilu, a skały z lotu ptaka
b. p. lądowy ma charakter ogrodowy- rośliny są bardzo stylizowane
*kolorystyka jest konwencjonalna- „niebieskie małpki” charakterystyczne dla
sztuki egipskiej-> wpływy egipskie widoczne są także w konwencji kolorystyki
ciała ludzkiego: mężczyźni- barwa rdzawa, kobiety- barwa biaława
Wykopaliska na wyspie Thera (Santorin) w latach 60. i 70. XX w. ujawniły
malowidła w znacznie lepszym stanie niż na Krecie- analogiczna stylistyka.
• Rzeźba minojska
Sztuka przestrzenna odgrywała tu niewielką rolę. Brakuje przykładów o
charakterze monumentalnym, jedynie występują niewielkie statuetki, przede
wszystkim kobiece.
Wyróżnia się dwie tendencje:
1. schematyczną
2. naturalistyczną- figurki kreteńskie epoki średniominojskiej, przedstawiają
wspaniale odziane damy w falbaniastych spódnicach i obcisłych, otwartych
z przodu gorsetach(wizerunki bogini-matki-ziemi) i wykonywane są z
fajansu barwnego
• Ceramika minojska
Grupy:
I. W stylu Kamares ( od groty w pobliżu Phaistos)- niezwykła biegłość
techniczna toczeniu naczyń, pozwalająca na ukształtowanie nadzwyczaj
delikatnych ścianek i plastycznych zdobień; wielobarwna dekoracja o
charakterze roślinnym, z wysokim stopniem stylizacji( czasami abstrakcja),
zwykle ornamenty na ciemnym tle
II. Styl morski- sięga po motywy podwodne, szczególnie często po
motyw ośmiornicy, rozgwiazdy, muszli i wodorostu; duży realizm
III. Styl pałacowy- dominują rośliny ogrodowe, kwiaty lilii ( bardzo
syntetyczne), kompozycja staje się sztywna, motywy uszeregowane są w
powtarzalnych ciągach, układach symetrycznych
• Epoka mykeńska
Nazwa wywodzi się bezpośrednio z poematów Homera. Pierwsze obwarowania
Myken i pierwsze groby królewskie powstały ok. XIV w. p.n.e.
Odkrywcą Troi był Henryk Schliemanna.
• Architektura mykeńska
Budowane ośrodki musiały mieć charakter obronny, ponieważ Achajowie
osiedlali się wśród ludu etnicznie obcego. Mykeny i Tiryns były silnie
ufortyfikowane, otaczały je mury o grubości kilku metrów, budowane z wielkich
głazów- naturalnych, bądź ociosanych od strony licowej.
• Okres geometryczny
Cechy charakterystyczne:
-horyzontalny układ dekoracji
-zestaw motywów geometrycznych na zasadzie prostej łamanej : ciągi zygzaków,
rombów, trójkątów
- wykształcenie się motywu geometrycznego- MEANDRA
-koncentryczne koła ( protogeometryczna)
• Okres orientalizujący
Jednym z pierwszych miast, w którym już pod koniec VIII w. p.n.e. zarysowały się
tendencje orientalizujące był Korynt.
Cechy charakterystyczne:
- pozioma kompozycja strefowa
- szersze pasy dekoracyjne
- ornament- szereg form zoomorficznych o bardzo zróżnicowanych kształtach
oraz motywy roślinne
- zasady kompozycyjne: heraldyczne lub antytetyczne ustawienie dwóch zwierząt
i element dzielący
-swoisty horror vacui
-odmienna kolorystyka
-motywy malowane sylwetowo
• Rzeźba
Wszystkie posągi nadnaturalnej wielkości datowane są na VII w. p.n.e.- większość
z nich pochodzi z wysp, wśród których Naksos wydaje się właściwym ośrodkiem
rzeźbiarskim.
Geneza rzeźby monumentalnej:
a. Można ją wyprowadzić z Egiptu ( Wielka Kolonizacja)
b. Pochodzenie od xoanonu- wykonanego metodą ciesielską lub rzeźbiarską
słupa drewnianego, ale również wyciosany z grubsza posąg kultowy, w
którym wyodrębniono głowę, ewentualnie dłonie i stopy, resztę kryjąc pod
szatą z tkaniny
• Kuros i kora
W VI w. p.n.e. wykształciły się dwa podstawowe typy rzeźby statuarycznej- kuros
i kora. Spełniały one funkcję wotywną i nagrobną. Nie przekraczały one na ogół
wysokości człowieka lub też były od niego mniejsze. Materiałem był marmur.
Dają się wśród nich zauważyć dwie tendencje:
- dorycką- masywne, krępe; kory odziane są peplos
-jońską- smukłe, mniej umięśnione; kory odziane są w chiton i himation
W ciągu Vi w. p.n.e. różnice te zacierają się, do pełnego ich połączenia dojdzie w
Atenach u schyłku okresu archaicznego.
• Rzeźba architektoniczna
Płaskorzeźba architektoniczna w ciągu VI w. p.n.e. odegrała większą rolę:
- z powodu urozmaicenia tematów
-specyficzna relacja pomiędzy architekturą a rzeźbą (poczucie tektoniki
przedmiotu)
Cechy charakterystyczne:
a. wczesna: ustawienie postaci frontalnie, wypełniając całe przeznaczone na
dekorację pole, twarze o „archaicznym uśmiechu” postaci zwrócone są ku
widzowi, ciała przerysowane
b. późniejszy: niezwykła dynamika ruchu, opanowanie kompozycji, doskonałe
opanowanie anatomii
Mistrzowie:
- Sofilos
- garncarz Ergotimos
-malarz Klitias
- Eksekias
• Rzeźba V w. p.n.e.
Zachowało się tak mało oryginalnej rzeźby z tego okresu, ponieważ była to
rzeźba brązowa ( często przetapiana).
*Auriga- odnaleziony w Delfach, powstał najprawdopodobniej w latach 80-tych V
w. p.n.e.
*przyczółki ze świątyni Zeusa w Olimpii- wschodni opowiada historię
Pelopsa( statyczna, frontana i symetryczna kompozycja) i jego wyścigu, zachodni-
walkę Lapitów z centaurami (bardzo dynamiczna)
Przedstawiciele:
a) Myron-dzieła: Dyskobol, Atena z Marsjaszem
b) Poliklet- autor ścisłych obliczeń proporcji ludzkiego ciała, wprowadził do
rzeźby zasady zwane kanonem Polikleta
dzieła: Doryforos (Niosący Oszczep), Diadumenos (Wiążący Diadem)
c) Fidiasz:
I. Rzeźba architektoniczna- autor koncepcji rzeźb Akropolu (możliwe);
fryz panatenajski (dzieło wotywne), rzeźby przyczółkowe( lata 30-ste
V w. p.n.e.)
II. Rzeźba wolnostojąca- Atena Partenos(wierną kopią jest tzw. Atena
Varvakion), Zeus Olimpijski, Atena Promachos, Atena Lemnia,
d) Kallimach- Nike Rozwiązująca Sandał
• Architektura IV w. p.n.e.
• Rzeźba
Mistrzowie epoki klasycznej:
a) Praksyteles- dzieła: Odpoczywający Satyr( postać w spoczynku, frontalna,
manieryczna kontynuacja kontrapostu, esowato wygięte ciało), Apollo
Sauroktonos( podkreślenie młodzieńczości), Afrodyta Knidyjska( pierwszy
przykład aktu kobiecego), Hermes z Małym Dionizosem z Olimpii ; chętnie
tworzył w marmurze
b) Skopas-dzieła: Szalejąca Menada( przezwyciężenie frontalności),
Meleager, wystrój rzeźbiarski Mauzoleum w Halikarnasie, głowa Heraklesa
z Egei, głowa Ariadny ; tworzył w brązie; oryginały rzeźb zachowały się
głównie dzięki temu, że były to dekoracje architektoniczne (tympanony w
świątyni Ateny Alea w Tegei);
!jako pierwszy uzewnętrznił uczucia w swoich dziełach!
c) Lizyp- dzieła: Apoksyomenos ( nowy kanon ludzkiego ciała, mało
rygorystyczne zastosowanie kontrapostu, przedstawienie zwykłego
zawodnika), Herakles Farnese ( ciało zmęczona nadmiarem wysiłku),
Siedzący Hermes (sprzeciw frontalności rzeźby, wieloosiowa bryła, bardzo
przestrzenna bryła), głowa Sokratesa; był portrecistą Aleksandra
Wielkiego- przejaw odejść od „idealnego realizmu” ku naturalizmowi
Cechy charakterystyczne:
- dużo większa skala budowli niż w okresie klasycznym
- całościowe traktowanie zespołów budowlanych
• Mozaika hellenistyczna
Malarstwo wazowe ustępuje miejsca ornamentowi plastycznemu odciskanemu w
formie .
Mistrzowie mozaiki:
-Dioskurides z Samos
-Sosos z Pergamonu
-Sofolis z Aleksandrii
Sztuka rzymska
Cechy sztuki rzymskiej:
- iluzjonizm
-zasada kontynuacyjnej narracji (styl kontynuacyjny)
-wierność rzeczywistości
I. SZTUKA ETRUSKÓW
Chronologia:
a) Okres geometryczny- VIII w. p.n.e.
b) Sztuka orientalizująca- VII w. p.n.e.
c) Faza jońska- VI w. p.n.e.
d) Okres klasyczny( recesja)- V w. p.n.e.
e) Renesans sztuki etruskiej- IV w. p.n.e.
f) Okres wpływów hellenistycznych i rzymskich- III- I w.p.n.e.
• Architektura sakralna
Budowla na planie prostokąta niewiele odbiegającego od kwadratu. Wejście
zawsze było na krótszym boku, który stanowił fasadę. Wznosiła się na wysokim
podmurowaniu i była dostępna tylko od frontu dzięki kondygnacji schodów.
Najbardziej rozbudowaną partią świątyni był jej przedsionek- mocno wysunięty do
przodu okap dwuspadowego dachu podtrzymywany dwu-lub trzyrzędową
kolumnadą ( po cztery kolumny w rzędzie). Wnętrze podzielone było na trzy
części.
• Architektura świecka
Typowe miasto etruskie:
Składało się z wyniosłej akropoli mieszczącej pięć świątyń oraz dużej dzielnicy
mieszkalnej przeciętej piętnastometrową arterią, biegnącą z północy na południe,
i dwie prostopadłymi do niej ulicami.
• Architektura sepulkralna
Etruskowie sypali kurhany ponad grobową konstrukcją i obmurowywali ich
podstawy.
Pierwotnie były to prostokątne fosy, które stopniowo przekształciły się w grób
korytarzowy. Ryto go najchętniej w skale lub budowano z kamiennych bloków
częściowo podziemną, częściowo nadziemną budowlę o tym samym kształcie
korytarza lub komory i zasklepiano ją wielkimi głazami. Całość konstrukcji
przesklepiano tzw. fałszywą kopułą.
Najstarszy znany grób etruski pochodzi z VII w. p.n.e. i znajduje się w Cere. Do
najbardziej rozbudowanych należy grób rodziny Velima w Peruzji.
• Malarstwo grobowe
*pinaksy- obrazki malowane na wypalanych płytkach glinianych
• Rzeźba
Rzeźby powstawały albo w glinie( koroplastyka) albo w brązie(toreutyka).
Najstarsze dzieła koroplastów powstawały u schyłku VII w. p.n.e.
Sarkofagi:
Pokrywa upodobniała się do łoża, na którym spoczywano przy posiłkach.
Zmarłych przedstawiano w pozycji półleżącej, wspartych łokciem o wezgłowie.
Czasami przedstawiano na pokrywie parę małżonków. Boki ozdabiano
płaskorzeźbą o tematyce zaczerpniętej często z mitów greckich.
Punktem centralnym dekoracji architektonicznej był dach budowli, gdzie
umieszczano wielkie figury z gliny, tworzące tzw. naszczytniki (akoterie), np. na
świątyni Minerwy w Wejach.( figury wykonane z barwnie pomalowanej terakocie)
• Rzemiosło artystyczne
Wazy etruskie – bucchero nero( ze względu na ich połyskliwą czerń)
Rozwój dekoracji waz:
a) Schyłek VII w. p.n.e.- skromny szlak ryty na glinie przed wypaleniem
b) VI w. p.n.e.- skrzydlate sfinksy, lwy i syreny wymodelowane plastycznie za
pomocą stemplowania lub odciskania naczyń w formie
c) V w.p.n.e.- oblepianie wielką ilością wykonanych osobno figurek
• Forum
Forum cesarskie- zamknięcie forum z trzech stron murem i krytą kolumnadą-
portykiem; w głębi znajdowała się świątynia ( np. Forum Trajana, autor
Apollodoros z Damaszku)
Regularnie podłużne place zamknięte portykami, niedostępne dla ruchu
kołowego. Mieściła się na nich siedziba władz miejskich itp. Cała zabudowa placu
charakteryzowała się symetryczną i osiową kompozycją.
*insule- wysokie kamienice na Suburi
• Akwedukty
Lekkie arkady, nad którymi ułożone były rury doprowadzające wodę. Służyły
zarazem jako mosty, np. Pont du Gard
• Architektura
Najwybitniejsi architekci:
-Pomponiusz
- Marek Witruwiusz Pollio
-Rabiriusz ( pałac cesarski na Palatynie)
-Apollodor z Damaszku
Dekoracja rzymskiej architektury nie jest organiczna, nie jest konstrukcyjna, lecz
stanowi przykład „ sztuki dla sztuki”.
A. Cegła i cement
Rzymianie rozpowszechnili budownictwo ceglane.
Typy wątków murów rzymskich:
a- Nieregularny- bezwładna mieszanina gęstej zaprawy i niewielkich kamieni,
którą wrzucano pomiędzy szalowanie z desek (typ budowy cementowy)
b- Siatkowy- obrabiany wapień w kształcie piramidki, wsadzany w zaprawę
spiczastym końcem
c- Ceglany
B. Łuk
Najstarszymi łukowymi konstrukcjami były bramy i arkadowe przęsła mostów.
W I w. p.n.e. gdy rozpowszechniła się palona cegła i dobra zaprawa zaczęły
powstawać najstarsze ceglane łuki- arkady rzymskich akweduktów.
Zestawianie łuków wytworzyło sklepienie kolebkowe stosowane przez Rzymian od
II w. p.n.e. Później powstało sklepienie krzyżowe.
C. Rzymskie budowle
*Amfiteatr
Rzymianie budowali amfiteatry od I w. p.n.e. . Kilkupiętrowe, odkryte budowle z
wieloma rzędami ław, które obiegały wokół owalny plac( tzw. arena).
Najsłynniejszym przykładem jest Koloseum.
*Cyrk
Służył wyłącznie do wyścigów konnych. Tor wyścigowy był bardzo wydłużoną
elipsą. Przez środek tory biegł mur- spina. Opatrzony był z dwóch stron
potrójnymi słupami- metami. Nieopodal jednej z nich wznosiła się kapliczka.
Ławy dla widzów wznosiły się amfiteatralnie z trzech stron toru. Czwarta strona
była zarezerwowana dla koni. Cyrk był zawsze odkryty.
Przykłady:
-Cicrus Maximus
-cyrk Maksencjusza
*Teatr
Wysoki na dwa lub trzy piętra budynek, wzniesiony na planie prostokąta, którego
jeden dłuższy bok stanowił tylną ścianę wychodzącą na ulicę, a drugi- zwrócony
do wnętrza teatru- był fasadą frontową ( front sceny), stanowiącą stałą dekorację.
Na parterze scena opatrzona była w troje drzwi( środkowe dla najważniejszej
postaci, pozostałe dla gońców opowiadających akcje). Na pierwszym i drugim
piętrze były okna(ukazywali się w nich bogowie). Pośrodku fasady, w centralnej
niszy ustawiano posąg cesarza, za którego panowania teatr został założony.
Aktorzy występowali na estradzie- tzw. pulpicie. Dla chóru przeznaczony był
placyk zwany grecką orkiestrą. Teatr był przykryty dachem.
Osoby o wysokiej randze społecznej siedziały w orkiestrze- półkolisty,
amfiteatralnie wznoszący się placyk. Inni zajmowali drewniane lub kamienne ławy
właściwej widowni.
*odeony- niewielkie teatry służące do popisów muzycznych
*Termy
Najstarsze termy rzymskie pochodzą z II w. p.n.e. i zachowały się w Pompei.
Westybul z szatnią, nieogrzewana sala z zimnym basenem, izba ciepła , izba
gorąca z ciepłą wodą w basenie lub kadzi i ewentualnie łaźnie parowe.
*Bazylika
Bazyliki foralne należą do najstarszych budowli rzymskich.
*Łuk tryumfalny
Inaczej nazywany łukiem monumentalnym (ze względu na różnie przeznaczenie).
Przykłady:
-Łuk Tytusa- jednoprzelotowy
-Łuk Septimiusza Sewera- trójprzelotowy
-Janus Quadrifrons- łuk poczwórny (tetrapylon)
*Kolumna-pomnik
Pamiątka czyjejś chwały, którą głosił napis na bazie, płaskorzeźba owijająca trzon
spiralną wstęgą oraz posąg, np. kolumna Trajana i kolumna Marka Aureliusza
D. Architektura sakralna
Prostokątne świątynie, wznoszące się na wysokim podmurowaniu dostępnym
tylko z jednej strony- od frontu dzięki kondygnacji schodów. Mieszcząca się na
podium budowla złożona jest z wspartego na kolumnach dość głębokiego
przedsionka i zamkniętej czterema ścianami celli. Ta ostatnia jest otoczona
kolumnami, najczęściej tylko z trzech stron. Kamienny sufit okapu podparty w
przedsionku kolumnami zdobiono bogato kasetonami. Gzyms podpierały
wsporniki-konsole w kształcie zwiniętej spiralnie woluty.
Najstarsze zachowane częściowo świątynie pochodzą z VI-IV w. p.n.e.
Rzymska architektura wykształciła również absydę ( świątynia Marsa Mściciela).
E. Architektura mieszkalna
Jednorodzinne domki, zazwyczaj parterowe lub jednopiętrowe. Ich ośrodkiem było
atrium. Było ono otwarte na przestrzał stanowiąc niejako hall pomiędzy
przedsionkiem (vestibulum) a tablinum, pełniącym rolę otwartego salonu. Łączył
się on z małym ogrodem z tyłu domu. To stanowiło główną oś domostwa. Po jej
dwóch stronach umieszczano symetrycznie mniejsze izby o różnorakim
przeznaczeniu.
W Ostii wykształcił się innym tym domu, który był połączeniem powyższego i
insuli.
F. Architektura sepulkralna
*kolumbarium- duże, kopulaste, wewnątrz drążona setkami nisz na urny z
prochami budowle pełniące rolę grobowców.
Bardzo popularne były mauzolea., np. mauzoleum cesarza Augusta na Polu
Marsowym ( 28 r. p. n. e.) lub mauzoleum Hadriana.
• Malarstwo
Cztery style pompejańskie:
I- Styl inkrustacyjny- występował w Pompei w II w początkach I w. p.n.e.;
naśladownictwo wnętrz greckich pałaców wyłożonych marmurowymi
płytami
II- Styl architektoniczny- przypadł na lata 80 do 30; imitowanie w
malarstwie architektury; w ciągu IV faz tego stylu nastąpiło narastanie
elementów architektonicznych i wywoływanie złudzenia głębi. Przykłady:
„Wesele aldobrandyńskie”
*megalografie- pokrywające całą ścianę figury nadnaturalnej wielkości, np.
w Wilii Misteriów
III- Styl egiptyzujący- od 30 r. p.n.e. do 63 r. p. n. e.; występowanie licznych
motywów egipskich w charakterze ornamentalnych ozdób; często
stosowany kontrast barw, całość urozmaicona szlakami figuralnymi.
Przykłady: freski w Prima Porta, w wilii Cycerona lub w Domu Złoconych
Amorków
IV- Styl iluzjonistyczny ( „architektury fantastycznej”)- elementy
architektoniczne w fantastycznym układzie; określany niekiedy jako
barok rzymski(towarzyszy panowaniu Nerona); często występuje martwa
natura
*grylloni- malarskie groteski
• Mozaika
Do połowy I w. przeważały wzory geometryczne( czarne na białym tle). Potem
przyszła moda na wielobarwność i stopniowe wprowadzenie motywów
figuralnych. W III w. nastąpiła wielka popularność mozaiki( np. w Piazza
Armerina). W okresie IV i V w. mozaika przenosi z posadzek na ściany.
• Rzeźba
Rzeźba rzymska jest typowo wtórna- podatna na wiele wpływów różnych
podbitych państw. Sztuka ludowa była bardziej zautonomizowana i reprezentują
ją zazwyczaj nagrobki i wota.
A. Kopie
Wprowadzano często modyfikacje do rzeźb greckich i wykonywano je w innym
materiale- marmurze ( dzięki użyciu świdra). Rzymskich kopii nie pokrywano
barwną polichromią, lecz polerowano marmur do połysku.
Kopiści:
- Pazyteles
-Stefanos
- Menelaos
Działalność kopistów osiągnęła największe nasilenie w I w. p.n.e. . Wtedy też
pojawiły się imitacje- mniej wierne oryginałom przetworzenia greckich typów i
masowo wytwarzane miniatury.
B. Rzeźba parkowa
Wymogi:
-dekoracyjność
- sielankowa tematyka
- poprawna forma
*wazy- najczęściej nadawano im formę krateru; pokrywała je bogata dekoracja
reliefowa (tańczące menady, fleciści itp.), postacie ustawione były „gęsiego”
tworząc pas dekoracyjny; wtedy też wyroby ateńskie zaczęto kopiować w Rzymie
i powstał styl wspólny dla rzeźby i rzemiosła artystycznego zwany
neoattycyzmem- od I w. p.n.e. do końca II w. , artyści: Salpion, Pontios, Sosibios
C. Reliefy pejzażowe
Pejzaż jako główny motyw pojawia się dopiero w sztuce
rzymskiej( prawdopodobnie). Dzielą się ona na mitologiczne i rodzajowe, np.
przedstawienie Bellerofona z Pegazem, „Korytarz rzymski” w Nieborowie.
D. Reliefy
Reliefy o przeznaczeniu kultowym przedstawiały najczęściej sceny liturgiczne.
Umieszczano je na bazach pomników albo ołtarzach ofiarnych, np. fryz z ołtarza
Ahenobarbusa z II-I w. p.n.e. ( skromne fałdy togi), relief z Bazyliki Emiliańskiej.
Na reliefach przedstawiano sceny mitologiczne- wydźwięk propagandowy , sceny
historyczne- dokumentarna wierność i kultowe. Występowały również sceny
rodzajowe.
! Właściwy sztuce rzymskiej stosunek do rzeczywistości polegał na dokładnym
odtwarzaniu konkretów- historycyzm rzeźby rzymskiej!
E. Rzeźba portretowa
Pierwowzorem rzeźby portretowej były maski pośmiertne.
Marmurowe głowy portretowe miały zapewne gromadzić się w galerii przodków.
Tworzono wtedy popiersia, np. Gajusz Septimiusz. Portrety werystyczne
wykonywano na zamówienie ludzi prywatnych aż po schyłek Republiki i również w
okresie Cesarstwa.
*rzeźba oficjalna- dwa elementy:
- korpus przybrany w togę lub pancerz
-portretowa głowa
Dużą rolę odegrały portrety wybijane na monetach.
W okresie pryncypatu wzorowano się na kanonie greckim, np. August z Prima
Porta.
*statua loricata- posąg w pancerzu
Od poł. II w. zaczęto opracowywać tęczówkę oka i źrenicę (rzymski barok).
W II w. sztuka oficjalna zbliżyła się bardzo sztuki ludowej.
F. Relief historyczny
W rzeźbie tej powstały proporcje hieratyczne. Zaczęto też przestawiać bogów
obok postaci rzeczywiście istniejących.
Odrębną grupę stanowiły personifikacje.
Wytworzyły się pewne schematy w przedstawieniach wojen, zwycięstw itp. Relief
zyskał charakter kontynuacyjny bądź narracyjny, np. Ara Pacis z 17 r. p.n.e.
Występuje dwoistość treści ( w tematyce i w stylu). Dużą popularnością cieszył
się relief obrysowany.
G. Rzeźba sepulkralna
Zazwyczaj zmarłych palono a ich prochy zsypywano do glinianej urny i
zakopywano, a na grobie stawiano płytę z płaskorzeźbionym portretem. W
rodzinach patrycjuszowskich chowano zmarłych w sarkofagach ( trumna Scypiona
Brodatego z III w. p.n.e.).
W okresie Cesarstwa zaczęto budować kaplice, mauzolea lub kolumbaria, a
gliniane urny chowano w marmurowych skrzynkach z wieczkami: miały one
kształt prostokątnego budynku z dwuspadowym dachem; w maleńkim frontoniku
umieszczano portret zmarłego lub symboliczne przedstawienie ptaka bądź tarczy
słonecznej; na froncie urny ryto epitafium, a pozostałą przestrzeń zajmowały
motywy dekoracyjne, a w narożnikach elementy architektoniczne.
Podobnie jak urny zdobiono ołtarze nagrobne- forma cmentarnego pomnika.
• Antykwa
Są to kroje czcionki o pionowo ukształtowanym rysunku.
I i II w.- harmonijne proporcje, starannie cieniowane, wykańczane długimi,
cienkimi wąsami lub trójkątnymi ostróżkami
III w.- zmiana proporcji, linie falujące, zmniejszenie wybrzuszeń do minium