You are on page 1of 12

NR 5(11) MAJ 2016

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Maj pity miesic w roku, wedug uywanego w


Polsce kalendarza gregoriaskiego, ma 31 dni. Maj
jest miesicem wiosennym na pkuli pnocnej, a
na poudniowej - jesiennym. W maju w Polsce
dzie wydua si do blisko 16,5 godzin.
Nazwa miesica pochodzi od aciskiej nazwy
Maius (zobacz: kalendarz rzymski). Miesic ten ma
nazw bogini Mai, matki boga Merkurego. Zostaa
ona zapoyczona przez wikszo jzykw europejskich. W jzyku polskim okrelenie "mai" oznacza
tyle samo, co stroi. Staropolska nazwa maja
brzmiaa trawie. Jest to jedyny miesic, ktrego
polska nazwa niespecjalnie rni si od aciskiej.
Sowo maj stanowi rwnie okrelenie modej zieleni, ktra w caej swej krasie wystpuje w tym
miesicu. Wedug starej legendy Bg Ojciec w maju stworzy wiat. W Polsce miesic jest do ciepy, noce i poranki s jeszcze chodne. Czasem zdarzaj si przymrozki. Soce ogrzewa coraz gbsze
warstwy ziemi i budzi do ycia owady.
Zjawisko klimatyczne charakterystyczne dla
rodkowej Europy, kiedy po okresie utrzymywania
si wyu barycznego nad rodkow i Wschodni
Europ (w tym nad Polsk) nastpuje zmiana cyrkulacji atmosferycznej i przy sabncym wyu zaczy-

na - wraz z niem barycznym napywa zimne


powietrze z obszarw polarnych.
Wedug ludowej tradycji, rodek maja powinien by zimny, deszczowy i czasem mrony (tzw.
trzej ogrodnicy i zimna Zoka). Oznacza ma to, e
a do jesieni nie powinno by przymrozkw. Nazwa pochodzi od imion przypisanych do dat od 12
do 15 maja, wtedy statystycznie najczciej wystpuje to zjawisko klimatyczne.
W maju zakwitaj konwalie, piwonie, czerwone
maki , niezapominajki, czeremcha, odmiany lilakw, irga, zotokap, jamin i tawua. W ogrdkach
domw kwitn tulipany i narcyzy. Z drzew parkowych zaczynaj kwitn klony i kasztanowce.
W maju ki zmieniaj swoje kolory. Gdy zaczyna
kwitn mniszek lekarski, to na kach dominuje
kolor ty. Po przekwitniciu mniszka, ki s rowe. Nastpnie kwitnce jaskry, nadaj ce kolor
ty.
Na polach zieleni si oziminy, ci si rzepak
i wschodz buraki. W zboach zaczyna kwitn
rumianek i kwiaty powoju.W lasach kwitnie borwka czarna i borwka brusznica. Na polankach
lenych kwitnie na biao krzew maliny.

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 5 (11)

Na lenych polanach spotyka si motyle, s np. pa


krlowej i rusaka admira. Pod wieczr rozpoczynaj swe loty chrabszcze. Maj dla ptakw lenych jest
por lgw. Mona spotka te m.in. jaszczurki, padalce i zaskroce.

Przysowia ludowe na maj.


Pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz.
Chodny marzec, ciepy maj, bdzie zboe jako gaj.
Gdy w maju plucha, w czerwcu posucha.
Grzmot w maju nie szkodzi, sad dobrze obrodzi.
Jeli w maju nieg si zdarzy, to lato dobrze wyparzy.
Grzmot w maju sprzyja urodzajom.
Majowe boto, wicej ni zoto.
Kiedy w maju wiatr z pnocy, ma si u nas zimno w
nocy.
Chodny maj, dobry urodzaj.
Deszczyk majowy, modej zy wdowy.
Kto si w maju urodzi, dobrze mu si powodzi.

wito Matki.

Jest takie wito w maju budzce gbokie refleksje i


przemylenia. W to wanie wito powinnimy pomyle o ogromie dobroci, jak kady z nas otrzyma od swojej Matki. I cho nie jestemy w stanie
zrewanowa si w peni, bo jest to niemoliwe, pamitajmy o podzikowaniu, kwiatach i podarkach
dla swoich Matek.
W imieniu czytelnikw pozwol sobie na gorce,
pynce prosto z serca yczenia dla wszystkich
Mam:
2

Z okazji Twojego wita Mamo przyjmij dzi


ode mnie najserdeczniejsze yczenia: samych
radosnych i penych ciepa chwil oraz najszczersze wyrazy wdzicznoci za wszystkie
Twoje trudy i starania

Majowe wita kocielne


1 maja - wito w. Jzefa
3 maja - wito Maryi Krlowej Polski
8 maja - Wniebowstpienie Paskie
15 maja - Zesanie Ducha witego (Zielone
witki)
26 maja - Boe Ciao

wita Majowe - 1, 2, 3 maja


Maj jest miesicem szczeglnym w historii
Polski. W pierwszych trzech dniach maja obchodzone s w Polsce trzy wane wita. 1 maja zapisa si jako Midzynarodowe wito Pracy obchodzone nie tylko w Polsce, ale i na wiecie. 2
maja zosta ustanowiony Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. wito to czci polskie barwy narodowe, ktre maj, jako jedne z nielicznych w
wiecie, pochodzenie heraldyczne.
2 maja to dzie, w ktrym Polakom towarzysz refleksje o szczytnych kartach historii Polski. Dzie Flagi poprzedza wito 3 maja, upamitniajce przyjcie niezwykle istotnego dokumentu, jakim bya Konstytucja 3 maja z 1791 roku.
1 maja to wito pastwowe ustawowo
wolne od pracy. To Midzynarodowy Dzie Solidarnoci Ludzi Pracy wprowadzony w 1889 roku
dla upamitnienia wydarze majowych w Chicago
w Stanach Zjednoczonych. wito to jest uczczeniem pamici licznych ofiar, ktre domagay si
midzy innymi 8-godzinnego dnia pracy. Znaczenie wita Pracy w Polsce nieco zmienia najnowsza historia, kiedy witowanie byo obowizkiem...
2 maja jest witem wyjtkowym. Od
2004 roku obchodzimy tego dnia Dzie Flagi. W
czasach PRL -u 2 maja zdejmowano flagi pastwowe, aby nie byy eksponowane w dniu zniesionego przez wadze komunistyczne wita Konstytucji 3 maja.

CHRZSZCZ NR 5 (11)

W tym dniu, w 1945 roku, onierze polscy zawiesili biao-czerwony sztandar na kolumnie
Siegessule w Berlinie w trakcie zdobywania tego
miasta.
Powiewa flaga,
gdy wiatr si zerwie.
A na tej fladze
biel jest i czerwie.
Czerwie - to mio,
biel - serce czyste
Pikne s nasze
barwy ojczyste.
Polska umiechem serdecznym wita,
orze w koronie strzee jej bram,
biao - czerwon flag spowita
- serce i dusz zabraa nam!
Serce i dusz zabraa nam!
(Cz. Janczarski Flaga)

Maj
Po zotej pogodzie
Majowej i bzowej
Powoli zapada
Zmierzch take majowy.
Obudzi si wietrzyk
agodny i mikki
I brzozom podnosi
Zielone sukienki.
Przycicha swawolnie,
Na traw si kadzie
I czeka na ksiyc
Zapltany w sadzie.
Leopold Staff

Witaj Maj - dawne czasy


Coroczne obchody rocznicy uchwalenia
Konstytucji 3 maja wi si nierozerwalnie z podobnymi jak przed laty deniami do odbudowy i
umocnienia ojczyzny, uporzdkowaniu w niej
wszelkich spraw na demokratycznych zasadach ku
dobru oglnemu, z pragnieniem doczenia do wolnych, yjcych w bezpieczestwie i dostatku narodw Europy.
Czy to mona zrozumie,
czy w to mona uwierzy,
e kiedy dzieciom broniono
polskich pacierzy?
e si po polsku czyta uczono
po kryjomu
i e tylko w domu
i bardzo ostronie
o historii polskiej mwi byo mona?
Jake jestemy szczliwe
dzi my - polskie dzieci,
w wolnym urodzone kraju!
Jake jasno dzi nam Biay Orze wieci
w dniu Trzeciego Maja!
Dzi w wolnej Polsce nard cay
wici ten dzie radosny,
dzie wolnoci i chway,
wito wiosny!
(Janina Majewska Czy to mona zrozumie)

Tak zaczyna si pie, ktrej piewanie byo w czasach PRL zakazane. Moje dziecistwo i modo
wypady w tym wanie okresie. Po latach nie mog
stwierdzi, e byy to lata nudne, wprost przeciwnie, akademia 1 majowa bya najprzyjemniejszym
wydarzeniem w cigu caego roku szkolnego.
Przez kilka tygodni poprzedzajcych 1 maja
trway gorce przygotowania. Nauczyciel postara
si o papier biay i czerwony, o klej, a my uczniowie, kady - o kilka patykw, o metrowej dugoci
do umocowania na nich chorgiewek. Po lekcjach
zostawalimy w klasie, by ci papier, skleja dwa
kolory i przykleja do patyka. Mielimy do wykonania dziesitki chorgiewek. Potrzebne byy one
do przybrania szkoy, trasy wiodcej przez ca
wiosk w stron Frampola. Trzeba byo udekorowa obiekty uytecznoci publicznej: sklep, punkt
skupu mleka, remiz straack i inne. Kady ucze
musia te posiada swoj chorgiewk do wymachiwania w czasie jazdy na akademi.
1 maja na placu przy studni, na godzin 8 stawili
si wszyscy: furmanki zamwione przez sotysa
w ramach szarwarku, dzieciarnia szkolna z nauczycielem, straacy, cay aktyw partyjny wsi, sotys,
3

CHRZSZCZ NR 5 (11)

modzie, a nawet osoby z niczym nie zwizane.


Ogromny tum narodu. Zasiadali wszyscy na furmanki i taki ogromny tabor wyrusza w stron Frampola.
Podczas jazdy przez wioski kazano nam piewa
i wymachiwa chorgiewkami. Podr trwaa godzin, bo do pokonania byo 10 kilometrw. Po przyjedzie zgromadzono wszystkich przed budynkiem
szkoy we Frampolu. Ustawiono nas w czwrki, tak
samo jak wszystkie delegacje.
Szkoa we Frampolu przystrojona bya w chorgwie biao czerwone i czerwone, na nich widnia
sierp i mot, znak przyjani polsko radzieckiej.
Transparenty z napisami ,,Niech yje 1 maja,
,,Niech yje klasa robotnicza, ,,Niech yje Bolesaw Bierut i wiele innych. Nad tym wszystkim groway 4 portrety mocno zaspionych mczyzn:
,,Lenin Stalin Marks Engels. Nie wiedzielimy dlaczego mamy ich wielbi, ale te nikt nie prbowa nam tego wytumaczy.
Orszak ruszy na rynek. Rynek by ogromny
pomieci wszystkich obecnych. Od strony zachodniej staa wielka przyczepa samochodowa, suca
za trybun. Trybuna bya ju zapeniona osobami
wpywowymi w gminie: przewodniczcy, sekretarz,
wszyscy prezesi, wadze partyjne, prezesi stray poarnych.
Zaczy si dugie i nudne przemowy. W cisku,
wrd tumu, w arze , ktry la si z nieba omdlewalimy z nadzieja w sercu, e moe ju niedugo,
moe nastpny mwca skrci swoja mow (by moe na zakoczenie). Gos oddajemy prezesowi
Ochotniczej Stray Poarnej w Kocudzy nazwiska
nie pamitam. Do przodu postpi rosy, urodziwy
mczyzna. Zawaha si chwil i przemwi basowym gosem, pikn Kocudz - gwar: ,,Witum was.
Witum was Kocudzka stras. Wtem jak grom z jasnego nieba, uderzyo, gruchno z caej siy i oto
wszyscy stojcy na trybunie znikli w jej wntrzu.
Wszyscy zamarli na moment lecz oto wzbiy si
oklaski pod same niebo. Nie wiem czy byo to po to,
4

aby doda otuchy tym, co spadli pod trybun, czy


dzikowanie Bogu, e ju skoczyy si te dugie
przemowy. Tym sposobem pozwolono nam rozej si i wraca do furmanek. Z caej akademii ta
wanie chwila bya najprzyjemniejsza i najciekawsza.
Nauczyciel nakaza nam piewa, gdy znajdziemy si wrd zabudowa. Bylimy tak zmczeni,
e zamiast piewu sycha byo tylko miauczenie.
,,O cze wam panowie magnaci,
Za nasza niedol, kajdany.
O cze wam hrabiowie, ksita, praaci,
Za kraj nasz krwi bratnia zbryzgany.
W czasie mojej nauki w szkole podstawowej byo
kilka wyjazdw na akademie 1- majowe.
Stefania Krukowska

Rocznica chrztu Polski.


W dniach 14 16 kwietnia 2016 roku My Nard
Polski obchodzilimy 1 050 rocznic przyjcia
chrztu przez wadc Polski Mieszka I. W ocenie
historykw i w odczuciu spoeczestwa byo i jest
to bez wtpienia najwaniejsze wydarzenie w liczcej dwa tysice lat historii Polski. Ta brzemienna decyzja Mieszka I skutkowaa powstaniem pastwowoci polskiej i wejciem do rodziny pastw
chrzecijaskich Europy, spowodowaa powstanie
nowoczesnej administracji pastwowej oraz zapocztkowaa proces rozwoju polskiej kultury i nauki. Przyjcie chrzecijastwa stworzyo trwa
podstaw polskiej tosamoci narodowej. To wanie nasza tosamo powstaa i umacniaa si na
bazie chrzecijaskich tradycji i przez wieki skutecznie bronia przed prbami ,,ssiadw- przed
prbami pozbawienia naszego narodu wolnoci.
Naley przypomnie, e chrzecijastwo docierao w gb Polski i na teren Grodw Czerwieskich ju w 100 lat pniej dwiema drogami.
Z zachodu, z dworu Mieszka I i ze wschodu, z Ru-

CHRZSZCZ NR 5 (11)

si Kijowskiej, gdzie Wodzimierz Wielki przyj


chrzest od Bizancjum w 988 roku.
W Szczebrzeszynie, jak wykazay badania naukowe, religia katolicka bya wyznawana przez
mieszkacw ju w XII wieku. Pierwszy koci,
nie wykluczajc, e parafialny, istnia ju w1194
roku (podaj za ks. prof. Czesawem Bartnikiem).
Nie jest celem przedstawianie w tym miejscu historii szczebrzeskich wity, ktre powstay i dziaay ju w XII XIV w. Na podstawie dokonanych
odkry archeologicznych ogranicz si do stwierdzenia ( rwnie za ks. prof. cz. Bartnikiem), e
Szczebrzeszyn ju w okresie piastowskim by znaczcym orodkiem religii katolickiej na ziemiach
midzy Wieprzem a Bugiem, ktre przez wieki byy miejscem ekspansji ze strony Rusi. Z tego powodu miasto nasze od zarania dziejw byo miejscem
istnienia wielu kultur i religii (od XIV XV wieku
take ydowskiej),
co miao wpyw na jego pniejsz histori.
Wspomniany wyej koci pod wezwaniem
Upienia Matki Boej z 1194 roku po zaistnieniu
schizmy na Rusi Czerwonej przeszed w rce wyznawcw prawosawnych. Oni uciekajc przed najazdami Tatarw, znajdowali schronienie i osiedlali
si w Szczebrzeszynie. Katolicy szczebrzescy w
drugiej poowie XII wieku wybudowali sobie nowy
koci drewniany pod wezwaniem Matki Boej zwanej pniej Szczebrzesk lub Grodoczerwiesk.
W czasie obchodzonych uroczystoci 1 050
rocznicy przyjcia chrzecijastwa przez Polsk
odbyo si wiele wanych i ciekawych dyskusji i
spotka w radio i telewizji, z udziaem historykw i
politologw, podczas ktrych uczestnicy podkrelali, e chrzest to byo najwaniejsze wydarzenie polityczne w historii Polski. Jeden z dyskutantw,
szukajc alternatywy, stwierdzi, e mogaby to by
unia Polski z Litw, zawarta w 1381 roku w celu
obrony obu pastw przed agresj Zakonu Krzyackiego. Jednym z zasadniczych postanowie byo to,
e Jagieo przyj chrzest i ju jako Wadysaw

ochrzci Litw, a take poj za on crk Ludwika


Wgierskiego Jadwig, wnuczk Elbiety okietkwny, siostry Kazimierza Wielkiego. Po spenieniu tych postanowie zosta krlem Polski.
Jako szczebrzeszacy moemy by dumni z faktu,
e wsptwrc tego wanego dla Polski, a nawet
Europy wydarzenia (unia z Litw) , by Dymitr z
Goraja waciciel Szczebrzeszyna. Naley przypomnie, e Dymitr, odgrywajcy wan rol w
Polsce ( za trzech kolejno panujcych monarchw:
Kazimierza Wielkiego, Ludwika Wgierskiego i
Wadysawa Jagiey) jednoczenie tworzy tradycje
katolickie na naszych ziemiach. Doceniajc rol
kocioa i duchowiestwa katolickiego w utrwalaniu pastwowoci polskiej, rozpocz odbudow i
organizacj administracji kocielnej.
W 1394 r. po spaleniu kocioa pod wezwaniem
Matki Boskiej Szczebrzeskiej ufundowa nowy koci w. Mikoaja, w ktrym w 1398 r. zostaa erygowana, przez przybyego do naszego miasta arcybiskupa Jakuba Strzemi, aciska parafia Szczebrzeska, jedna z najstarszych na terenie Grodw
Czerwieskich. Powstanie parafii przyczynio si
do odzyskiwania i utrwalania tosamoci narodowej
ludnoci tych ziem, poddawanych ustawicznej rusyfikacji przez ksita Rusi. Istnienie parafii, dziaajcej w niej biblioteki i szkoy parafialnej, spowodoway, e Szczebrzeszyn zachowa polski charakter.
Take Jadwiga, crka Ludwika Wgierskiego,
siostrzenica Kazimierza Wielkiego, do osadzenia
ktrej na tronie polskim przyczyni si Dymitr z
Goraja, uwaaa, e chrzecijastwo generuje rozwj ycia duchowego i umysowego, fundowaa
kocioy i klasztory w rnych czciach Polski. Ich
wsplna ocena roli Kocioa jako czynnika kulturotwrczego, ktry unowoczenia funkcjonowanie
administracji pastwowej, a w wielu dziedzinach
tworzy nowe podstawy jej dziaania, zacieniy
wspprac krlowej Jadwigi z Dymitrem z Goraja.

CHRZSZCZ NR 5 (11)

Obchody 1 050 rocznicy chrztu Polski stanowi


dobr okazje do przypomnienia czytelnikom, jak
rol odegrali w umacnianiu dziaalnoci Kocioa
aciskiego Dymitr - w swoich posiadociach, a w.
Jadwiga - w caej Polsce.
Aleksander Przysada

Stokrotki
I
Jake auj tej szczliwej pory,
Kiedy stokrotki kwiatek pospolity
Zda mi si w cudne
ubranym kolory
I budzi w sercu dziecinne zachwyty,
I kiedy dugie majowe
wieczory
Spdzaem, patrzc w
jasnych cz bkity,
Cichego szczcia peen i pokory,
Bijcy sercem, a nigdy
niesyty.
A cho to byo kwiecie
takie skromne,
Nigdym si z prawd
marze nie rachowa,
Bom mia rozkosz
serce nieprzytomne;
I kiedym usta rane
caowa,
Tom nic nie pragn i
nic nie aowa I dzi dr jeszcze,
gdy t chwil wspomn...
II
Pniej, ach, wiele
kwiatw egzotycznych
Widziaem, penych
piknoci i woni.
Duo heroin znaem
poetycznych,
Nioscych umiech,
zy i serca w doni...
6

A przecie aden z
tych kwiatw rozlicznych
Wspomnieniem
szczcia mnie teraz
nie goni,
I z tych postaci
wzniosych, eterycznych,
Od melancholii adna mnie nie broni!
Bom si nie spotka
ju z tym upojeniem,
Co jedn drog do
szczcia otwiera,
Bez wzgldu, czy
jest prawd, czy zudzeniem.
Bez niego serce powoli zamiera
I z ideaw blade
maski zdziera,
I egna zwide stokrotki westchnieniem...
Adam Asnyk

Maj na mojej wsi


Po dugiej beznienej zimie, po zmiennej pogodzie w marcu i kwietniu, nadeszo przyspieszenie
wiosny. Tak oto maj przywita nas w penej krasie
zieleni i kwitncych sadw,. Jest to typowe dla
wczesnej wiosny. Wszyscy jestemy zgodni co do
tego, e maj to najsympatyczniejszy miesic w
roku, peen wieej zieleni i przepiknych kwiatw, a take miesic koncertw ptasich. Ale rwnoczenie jest to miesic peen tradycji: historycznych, religijnych, patriotycznych..
A jednak ten najpikniejszy miesic bywa rny. Czasem zaspiony rnymi opadami, sipi
caymi dniami deszczem, bywa te deszcz ze niegiem. Bywao jaskrowe soce, byway te spieki
(upay red.). Ludzie znosili wszystko jako dopust
boy. Nie zapominali, e to miesic Maryjny.
Wszystkie krzye, figury przydrone, kapliczki
strojone byy bukietami kwiatw.

CHRZSZCZ NR 5 (11)

W wyszczerbionych kubkach (nie byo soikw ani


flakonw) stay sezonowe kwiaty: onkile, narcyzy,
gazki kwitncej wini. Byy te lene kwiaty , jak:
zawilce czy miodunki. Przy kadym obiekcie sakralnym sprztnite, wymiecione i zagrabione.
Ustawiono kilka awek dla osb starszych. Tak
wszystko uszykowane czekao na 1 maja i piewanie majwek.
Gromadzili si rni: modzie wypoczta po
akademii majowej, starsi powrcili z kocioa po
uroczystej Mszy majwce, a take inni , ktrzy
nie brali udziau w adnych uroczystociach. Soce byo jeszcze na chopa (regionalne wysoko).
Starsi obsiadali awki. Chwila bya podniosa. Tu
po zachodzie soca piewano litani rozpoczynaa si uroczysto.
wita Maryjo mdl si za nami,
wita Boa Rodzicielko mdl si za nami
Litania koczya si antyfon ,,Pod Twoj obron
uciekamy si. Ale to dopiero pocztek. Odmawiano raniec. A potem piewano pieni: ,,Po grach dolinach rozlega si dzwon,,, Serdeczna
Matko opiekunko ludzi, ,,Chwalcie ki umajone, ,,Zawitaj Krlowo raca witego i
wiele, wiele innych pieni maryjnych. A gdy ju
doszo do pieni ,,Wszystkie nasze dzienne sprawy wiadomo byo, e to zakoczenie.
Tak byo codziennie. Tylko, e z czasem coraz
mniej osb brao udzia w tych naboestwach majowych, ludzie byli znueni wiosenn prac. Codziennie byo jej wicej w gospodarstwie: wywoenie obornika pod kartofle, wybieranie kartofli z
kopcw na sadzeniaki i ich sadzenie. Nikt nie wiedzia ani wspomina o tym , e istniej jacy ogrodnicy i zimna Zoka. Wiadomo byo tylko, e gdy
kwitnie tarnina, to s te dni z przymrozkami. Wysadzanie tytoniu odbywao si i tak pod koniec maja,
wiec nie groziy mu przymrozki.
Moja wie tona w sadach. Majowa biel kwitncych wini, trzeni (dzika czerenia), liw, ogarniaa ca dolin, a gdy ju zakwity jabonie, to
widok by icie nieziemski. Patrzc na to cudo z

gry tak wyobraaam sobie ogrody Adama i


Ewy.
Gdy wita Wielkanocne byy wczeniej, tak jak
w tym roku, to na maj przypadao Wniebowstpienie Paskie, Boe Ciao, Zielone witki, obfitujce
w wiele zwyczajw i obyczajw, ktre powtarzay
si co roku od dziesitkw lat.
Majowe wita wieczy jeden bardzo wany
dzie wito Matki, ale to ju odrbny rozdzia
piknych obchodw majowych.
Stefania Krukowska
Zmarnowany rok
Min rok
odkd Ci spotkaam
Ten cay dugi rok
na Ciebie czekaam
W tskno-cie i udrce
cza-sami z za-mi w oczach
Mylaam , e Ci spotkam
Mylaam , e pokochasz
I nad-szed maj zielony
jami-ny zapachniay
I wte-dy Ci spotkaam
A Ty ?
- Mnie nie poznae
Atina beata

8. RZECZY, KTRYCH NIE WIEDZIELICIE O SWOIM CIELE


Nauka posuwa si coraz dalej i dalej w zgbianiu
tajemnic ludzkiego ciaa. Mimo olbrzymiego postpu, jaki dokona si w ostatnich dziesicioleciach,
naukowcy sami przecieraj oczy ze zdumienia, rozgryzajc kolejne tajemnice ludzkiej powoki. Pozostaje tylko pytanie, dokd nas to zaprowadzi i czy
odkrywanie kolejnych kart pomoe w stworzeniu
klucza, dziki ktremu bdzie mona rozstrzygn
fundamentalne kwestie dotyczce dugowiecznoci,
moliwoci czowieka oraz jego ukrytych zdolnoci.
Prezentujemy 8, naszym zdaniem, najciekawszych odkry dotyczcych waciwoci ludzkiego
ciaa.
1. Moliwoci ludzkiego nosa
Czsto z podziwem spogldamy na psy, ktre maj
7

CHRZSZCZ NR 5 (11)

wch tak doskonay, e s niezastpione np. podczas


poszukiwania zakazanych substancji czy tropienia
zaginionych osb. Prawda jest jednak taka, e czowiek te nie ma si czego wstydzi. Wedug bada
przeprowadzonych przez naukowcw, ludzki nos
jest w stanie rozrni a 50 tysicy zapachw.
Oczywicie nie zmienia to faktu, e nos psw jest
wci duo bardziej wraliwy, ale u czowieka ten
zmys te jest doskonale rozwinity. Istota ludzka
potrafi te czy zapachy ze wspomnieniami.
2. Czowiek wieci w ciemnoci
To jedno z ostatnich odkry, dokonane przez japoskich naukowcw. Stao si ono moliwe dziki specjalnej kamerze, stworzonej przez japoskich inynierw specjalnie na potrzeby eksperymentu. Urzdzenie charakteryzujce si wyjtkow czuoci
oraz rejestrujce nawet pojedyncze czsteczki wiata wykazao, e ludzkie ciao wieci w ciemnoci. Badacze stwierdzili, e intensywno poziomu
wiata emitowanego przez czowieka uzaleniona
jest od przemiany materii.
Zaznaczamy jednak, e nie ma najmniejszej
moliwoci, by zjawisko to udao si zaobserwowa
"goym okiem", bez uycia odpowiedniego sprztu.
3. Krtka drzemka dobra na wszystko
Krtka drzemka w trakcie dnia moe mie zbawienne skutki. Wg specjalistw nie tylko zwiksza czujno i koncentracj, ale take zmniejsza ryzyko zawau serca i zdecydowanie poprawia nastrj. Zaledwie 20-minutowy sen poprawia ogln
kondycj na kolejnych kilka godzin. Serwis "health"
poinformowa o wynikach bada przeprowadzonych
przez greckich uczonych.
Wedug nich, u osb ucinajcych sobie drzemk
przynajmniej trzy razy w tygodniu, ryzyko zgonu
spowodowanego przez niewydolno serca spado o
37 procent. Szkoda, e pracodawcy nie przywizuj
do rezultatw tych bada wikszej wagi i nie pozwalaj na sen w pracy.
4. Przejedzenie osabia such
Wyniki prac naukowcw wykazay, e zbyt obfity
posiek moe w znaczcy sposb wpyn na ostro
naszego suchu. Oczywicie jest to tylko efekt chwilowy i nawet u najwikszych asuchw, po jakim
czasie wszystko wraca do normy. Warto jednak pamita, by przed wyjciem do kina czy filharmonii
nie serwowa sobie zbyt duych porcji jedzenia.
Przejedzenie moe bowiem w znaczny sposb ograniczy nasze doznania estetyczne.
5. Wzrost czowieka zmienia si w trakcie dnia
Oczywicie w wikszoci przypadkw nie s to jakie znaczce zmiany. Naley jednak odnotowa
8

fakt, e czowiek "kurczy si" w trakcie dnia. Budzi si wyszy, a chodzi spa niszy. Jeli odnotujecie kiedy rnic w swoim wzrocie, pomidzy
pomiarem porannym i wieczornym - nie wpadajcie
w panik. Podczas snu wzrasta ilo pynu pomidzy krkami midzykrgowymi, co wpywa na
nasz wzrost. W trakcie dnia jego objto si
zmniejsza, a my tracimy dodatkowe milimetry.
Warto zaznaczy, e rnica we wzrocie moe
wynie ponad 1 centymetr.
6. Potga kwasu odkowego
Czsto z zainteresowaniem przygldamy si sile
zwizkw chemicznych, ktrych rce waciwoci maj niszczycielsk moc. Nie wszyscy wiedz,
e czowiek uzbrojony jest w podobn
bro. Dziki sile soku odkowego moliwe jest
trawienie rnych rodzajw jedzenia, ale ta sama
substancja, ktra rozpuszcza grillowanego kurczaka czy smaon kiebas, z powodzeniem poradziaby sobie te np. z yletk. Jednym ze skadnikw
soku odkowego jest osawiony kwas solny - jeden z najsilniejszych kwasw.
7. Nerwy szybkie jak byskawica
Z jak prdkoci "podruj" impulsy nerwowe?
I to udao si naukowcom obliczy. Wedug nich,
impulsy nerwowe pomidzy mzgiem i pozostaymi partiami organizmu przemieszaj si z zawrotn prdkoci wynoszc ponad 270 kilometrw
na godzin. To dziki temu niemal natychmiast
odczuwamy bl powstay w wyniku skrcenia
kostki czy wyrwania wosa.
8. Ludzkie ciao produkuje rodki przeciwblowe
Naukowcy nie maj wtpliwoci, e ludzki organizm jest w stanie samodzielnie produkowa rodki przeciwblowe. Jeden z przeprowadzonych eksperymentw wykaza, e po podaniu pacjentom kwasu benzoesowego, ktry jest popularnym
skadnikiem wystpujcym w owocach i warzywach, ich organizm zaczyna wytwarza kwas salicylowy, z ktrego wytwarza si kwas acetylosalicylowy
sucy
do
produkcji
aspiryny.
Zgodnie z zapewnieniami naukowcw, owoce i
warzywa mog stanowi skuteczn or w walce z
blem gowy czy stanami zapalnymi.
Zebra R.

CHRZSZCZ NR 5 (11)

Z miasta
XXII Sesja Sejmu Dzieci i Modziey
Weronika Hajduk i Katarzyna Malec, uczennice
drugiej klasy gimnazjum w Szczebrzeszynie, bior
udzia w projekcie edukacyjnym Kancelarii Sejmu
wsporganizowanym przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej, Orodek Rozwoju Edukacji oraz Instytut Pamici Narodowej.
W projekcie bierze udzia 868 zarejestrowanych
dwuosobowych zespow z caej Polski. Laureaci
konkursu wezm udzia w tegorocznej XXII Sesji
Sejmu Dzieci i Modziey, ktra odbdzie si 1
czerwca.
Temat przewodni sesji to: Miejsca pamici
materialne wiadectwo wydarze szczeglnych dla
lokalnej i narodowej tosamoci. Uczennice
ze Szczebrzeszyna podjy dziaania majce na celu
podtrzymanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej poprzez popularyzowanie wiedzy o miejscach
pamici, majcych znaczenie dla dziedzictwa oraz
tosamoci lokalnej. Przedmiotem ich zainteresowania staa si XVI wieczna cerkiew Zanicia
i Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny.
Wyniki rekrutacji zostan ogoszone 29 kwietnia
2016 roku na stronach internetowych Sejmu, Instytutu Pamici Narodowej oraz Sejmu Dzieci
i Modziey.
MDK Szczebrzeszyn

Nasze sukcesy
W dniu 17.04.2016 r. zespoy taneczne
z Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie
uczestniczyy w III Oglnopolskim Festiwalu Taca Taneczne Inspiracje w Bigoraju organizowanym przez Stowarzyszenie Kulturalno Owiatowe
Trampolina Sukcesu oraz Modzieowy Dom
Kultury w Bigoraju. Z radoci informujemy, e
Dziecicy Zesp Taneczny Mini Bambini, ktry
prowadzi instruktor taca pani Ewa Krupa, otrzyma Nagrod za Odwag Sceniczn w kategorii 6
9 lat taniec wspczesny.
Jednoczenie uczestnicy zaj plastycznych, ktre
prowadzi instruktor plastyki pani Anna Ciebie,
wzili udzia w IV Konkursie Recytatorsko Plastycznym Wiosenne Spotkania z Henrykiem Sienkiewiczem i Jego Epok organizowanym przez
Krasnobrodzki Dom Kultury. Laureatami konkursu
zostay: Aleksandra Hasiec - II miejsce, Maria
wist - III miejsce oraz ucja wist - wyrnienie.
Naszym podopiecznym i instruktorom serdecznie

gratulujemy i yczymy dalszych sukcesw artystycznych.


Zesp dziecicy ,,Mini Bambini
MDK Szczebrzeszyn

Majwka w Gminie Szczebrzeszyn


Uroczystoci patriotyczne oraz imprezy rekreacyjno
-sportowe zoyy si na tegoroczn majwk
w Szczebrzeszynie i okolicach.
W niedziel na "Orliku" w turnieju piki nonej rywalizoway
druyny
"orlikw
satrszych".
W zmaganiach wzio udzia ponad 60 uczestnikw. Zwyciy AMSPN Hetman Zamo przed
DKS Gaudium Zamo. Podium uzupenili pikarze
MSPN Roztocze Szczebrzeszyn, plasujc si przed
druynami KS Sok Zwierzyniec oraz LKS Grom
Raniec.
Gwne uroczystoci patriotyczno - religijne
z okazji wita 3 maja z udziaem wadz samorzdowych w tym roku zorganizowano w kociele parafialnym w Wielczy. Delegacji Urzdu Miejskiego przewodzi Burmistrz Szczebrzeszyna Marian
Mazur, za Zarzd Powiatu reprezentowa Starosta
Zamojski Henryk Matej.
Uroczystoci w Wielczy
Lokaln tradycj szczebrzeskiej majwki staa si

ju impreza otwierajca sezon turystyczny - Rozto9

CHRZSZCZ NR 5 (11)

czaskie OSTY. Ze wzgldu na obfite opady deszczu w przeddzie wydarzenia zmuszeni bylimy
zmieni tras rajdu pieszego, ktry tym razem nie
przebiega przez lessowe wwozy Roztocza Zachodniego. Nie zniechcio to jednak uczestnikw, ktrych coraz wiksze grono wybiera podrowanie
z kijkami do Nordic Walking. Takie kije mona byo
take przy tej okazji wygra w konkursie wiedzy
o geografii i przyrodzie Roztocza zorganizowanym
na mecie rajdu.
Zabawy przy ognisku w Kawczynku

Przystanek Kawczynek przywita wdrowcw


ogniskiem i ciepym posikiem. Nie zabrako te piosenki turystycznej w wykonaniu Pawa Kozowskiego oraz animowanej przeze wsplnej zabawy przy
ognisku.
Cae przedsiwzicie zrealizowalimy dziki Lokalnej Grupie Dziaania NASZE ROZTOCZE oraz
przy wsparciu SSiSW BUSHIDO.
Ostatnim punktem wydarze kulturalnych rozpoczynajcych miesic maj by wernisa wystawy
"Kolorem pisane". Obrazy Grayny Sybirskiej-Wilk
mona oglda w sali widowiskowej MDK przez
cay maj.
MDK Szczebrzeszyn

***
Nie schowasz si przed sob, ani wszechwiatem.
Bd dobry, unikniesz ambarasw.
Taki czowiek jak sonko na niebie,
Rzuca wiato, daje ciepo dookoa siebie.
Marianna PastuszakGrabias
Zakodzie

10

Wielkie zagadki przeszoci


Od tysicy lat ludzie prbuj zaszyfrowa wane
informacje tak, aby nie mg ich odczyta nikt niepowoany. Od tysicy lat ludzie trudz si take
nad zamaniem owych tajemniczych kodw. Co
zdradzaj one o przeszoci mocarstw i przyszoci
wiata?
Jak hieroglify zdradziy nam drog do krainy
umarych ?
W 1822 roku Francuz Jean Francois Champollion
rozwiza zagadk hieroglifw dziki odczytaniu
synnej inskrypcji zwanej kamieniem z Rosetty.
Kluczem do zamania tego kodu okaza si fakt, i
nie byo to ,,prymitywne pismo obrazkowe, a poszczeglne symbole tak jak nasze wspczesne
litery symbolizoway goski jzyka. Konsekwencje tego odkrycia byy olbrzymie. Oto przed badaczami otworem stan wiat, ktry dotd skrztnie
skrywa swe tajemnice. Prastara, wspaniaa kultura
Egiptu (znana dotd tylko z pisemnych przekazw
nie zawsze jej przychylnych historykw greckich i
rzymskich) moga zosta wreszcie odczytana i zrozumiana, a caa sfera religii, kultu i rytuaw odkryta waciwie na nowo po dziesitkach wiekw.
Ju dwadziecia lat po genialnym odkryciu Champolliona ukazao si tumaczenie jednego z najwaniejszych tekstw dawnego Egiptu Ksigi
Umarych.
Wedug staroegipskich wierze czowiek mia
nie jedn lecz dwie dusze, uchodzce po mierci z
ciaa. Rytuay religijne miay je skoni do powrotu. Jednak ju choby jedna niewaciwie wykonana czynno, nieprawidowo spreparowane ciao
czy znieksztacona twarz mogy przeszkodzi ponownym narodzinom. Dlatego mier z dala od
ojczyzny stanowia dla Egipcjan szczeglnie wielkie niebezpieczestwo. W 30 roku p.n.e. Kleopatra
unikna wizienia i mierci w Rzymie, pozbawiajc si ycia jeszcze w egipskiej Aleksandrii w
ten sposb chciaa sobie zapewni przeprowadzenie wszystkich koniecznych rytuaw. Bya prze-

CHRZSZCZ NR 5 (11)

konana, e bez nich jej podr przez zawiaty byaby pena niebezpieczestw. Gboko wierzya jednak, e najwaniejsza jest chwila prawdy, gdy dusza staje przed bogiem Ozyrysem i jego czterdziestoma dwoma sdziami. Zmary musi wtedy pooy na wadze swoje serce i wyliczy, jakich grzechw nie popeni. Aby w tym wanym momencie
serce nie zeznawao przeciw swojemu wacicielowi, zmaremu czsto wkadano do grobu amulet w
ksztacie skarabeusza, na ktrym byy wygrawerowane magiczne formuy z Ksigi Umarych. Ten
wity tekst tnie tylko opisuje tras przez zawiaty,
ale rwnie zawiera wszystkie zaklcia, jakimi
zmary moe pokona niebezpieczestwa podczas
swojej podry. W staroytnym Egipcie magia
uchodzia za najskuteczniejsz bro przeciwko poerajcym dusze potworom z krainy mierci.
Naukowcy od ponad ptora wieku prbuj rozwika najgbsza tajemnice Ksigi Umarych. Ta
wci jednak zazdronie strzee swoich ostatnich
zagadek
Ja jestem dzisiaj. Ja jestem wczoraj. Ja jestem jutro. Egipsk a K siga Z marych rozdzia
64..
C.D.N.
Zebra R.
MAJOWY WIERSZ
Czy maj jest pikny? WanieJak Andersena banie.
Oczami r, stokrotek
Patrzy na soce zote
Usypia we dnie sowy,
Na lipie, na wiekowej.
I poi konie w stawie
Gdy wieczr idzie na wie.
W sie wielk soce owi
A pniej wieczorowi
Na srebrnych skrzypkach z bajek
Gra sowik - nocny grajek
Maj jest pikny, zielony

Nie farb, ale piewem,


Gdy fruwa noc nad drzewem.
Tysice kwiatw ronie
Wpatrzonych w oczy wionie.
Patrz gdy soce wstaje witem, ros, majem.
Staff Leopold
Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna w
Szczebrzeszynie pr oponuje pastwu kolejne
nowoci wydawnicze.
Rich A.J. - ,, Tak dobrze mnie znasz".
Trzydziestoletnia Morgan pisze prac magistersk z
wiktymologii w instytucie prawa karnego na Manhattanie. Od niedawna jest zarczona z Bennettem,
mczyzn uwodzicielskim, ale zaborczym i do tego tajemniczym. Pewnego dnia po powrocie do domu znajduje ciao Bennetta. Morgan prbuje odnale jego rodzicw, chcc powiadomi ich o
tragedii i odkrywa, e ukochany wcale nie by
czowiekiem, za ktrego si podawa. Wszystko, co
jej o sobie powiedzia, byo kamstwem. Tak
naprawd posiada cechy typowe dla socjopaty i
mia kilka narzeczonych, ktre zaczynaj znika
jedna po drugiej.
Flynn G. - ,, Mroczny zaktek". Libby Day miaa siedem lat, gdy zamordowano jej matk i dwie
starsze siostry. Jej zeznania doprowadziy do skazania jej nastoletniego brata na doywocie. Dzi, po
dwudziestu piciu latach, Ben odsiaduje wyrok, a
Libby desperacko potrzebuje pienidzy. Kiedy wic
czonkowie stowarzyszenia, ktre rozwizuje
zagadki makabrycznych zbrodni, uznaj, e Ben
zosta niesusznie skazany, i proponuj jej pienidze
w zamian za pomoc w odkryciu prawdy, Libby nie
moe si nie zgodzi. Musi poradzi sobie z
demonami przeszoci, oceni, co faktycznie
pamita z tamtej nocy, a co wmwiono jej w trakcie
ledztwa i odkry, jakie tajemnice ukrywaa jej
rodzina.

Sowiki srebrz klony


11

CHRZSZCZ NR 5(11)

Wspomnienie mojej Mamy


Gdy wspominam swoja matk, to przed oczami mojej duszy jawi si nastpujcy obrazek. Moda, dwudziestokilkuletnia kobieta o adnej okrgej buzi,
piknych dwu warkoczach, grubych jak przegub
mczyzny, koloru jasnej pszenicznej somy, szarymi oczami, smutnymi, gdy codzienne kopoty nie
pozwalaj si cieszy z dwu malcw. Tych dwu
malcw - to ja , szecio- lub siedmiolatek i dwulatek, mj modszy brat. Ojca na tym obrazku nie ma.
Siedzi w wizieniu za swoj konspiracyjn dziaalno w czasie wojny i po wojnie. Pozostaa trauma
zwizana z rewizjami i aresztowaniem ojca, pogbiajca jeszcze smutek naszej mamy.
To co dokadnie pamitam z tamtych lat, to codzienne zmaganie si z bied. Pamitam midzy innymi takie zdarzenie. Mama na obiad przygotowaa
pierogi z serem. Nie miaa mki pszennej i skrk
do pierogw zrobia z mki ytniej. Podajc nam te
pierogi, miaa zy w oczach i pytaa Jak ci synu smakuj pieroki ? Odpowiedziaem, e bardzo dobre,
tylko nie wiem, dlaczego podczas jedzenia drapi w
gardo.
W tym czasie wszystkim wokoo byo ciko.
Niedostatek wszystkiego, co byo potrzebne do codziennej egzystencji, wymaga wielu zabiegw, aby
zapewni rodzinie zaspokojenie przeycia tych trudnych lat. W innych rodzinach byo dwoje rodzicw.
W naszej bya tylko moda niedowiadczona matka i
dwu malcw. Nie pamitam, abymy cierpieli gd.
Mama zawsze staraa si o to, aby zapewni nam
podstawowe poywienie. Luksusw nie byo.
W codziennych kopotach mama moga liczy na
babci. W tym czasie , w niektrych miejscowociach byy due kopoty w zaopatrzeniu w chleb.

Babcia zapobiegaa tym kopotom i pieka co tydzie chleb. Pamitam, jak po otrzymaniu sygnau
od babci, mama wyposaaa mnie w rogoynowy
koszyk z dwoma uszami i wysyaa do babci po
chleb. W mieszkaniu babci rozchodzi si wspaniay
zapach wieego chleba, pieczonego w duych blachach. Babcia kroia p bochenka, wkadaa mi do
koszyka i hajda do domu. Ale po drodze zapach tak
kusi, e dubaem kawaki jeszcze ciepego chleba i
jadem. Do domu dociera chleb z du dziur. Mama nigdy mnie za to nie skrzyczaa, tylko martwia
si, czy ten wiey, ciepy chleb mi nie zaszkodzi.
Wraz z bratem staralimy si, aby chocia czasami mama umiechna si. Oczywicie, wedug nas
sposobem na to byy gupie, mapie figle. Gdy ju
dokonalimy tego, e mama si umiechna, byo w
domu jako lepiej, promienniej, mimo codziennego
niedostatku i biedy.
R.
Matka nosia nas pod ser cem, dajc wszystko, co
najlepsze ze swojego organizmu. Urodzia nas. Pielgnowaa, zmieniaa pieluszki, teraz pampersy.
Kade nasze woanie wywoywao w niej odruch
pomocy. Wiele nocy musiaa powici swojemu
zdrowemu, a czasem choremu dziecku. Uczya nas
chodzi i mwi. Nauczya pacierza i podstawowych
zasad wspycia z innymi dziemi i osobami dorosymi. Przygotowaa do pjcia do przedszkola, pniej do szkoy. Przez cay okres szkolny i studia cieszya si z naszych osigni. Smuciy J i przygnbiay nasze poraki. Nawet w wieku dorosym bya
zawsze gotowa do niesienia pomocy, udzielenia dobrej rady.
Czsto, oddaleni od swojej matki terytorialnie,
lub mentalnie, zapominamy o ogromie dobroci
otrzymanej od Niej. wito Matki suy temu, aby
przypomnie sobie to wszystko o czym wyej. Podzikowa , obdarowa kwiatami i podarkami. A
nade wszystko powiedzie krtkie zdanie: ,,Kocham
Ci Mamo!.

Chrzszcz miesicznik infor macyjny


Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

12

www.chrzaszcz.com.pl

You might also like