1.

Zadania historii mediów, sposoby segmentacji procesu

historycznego.
Powrót

2. Pismo i druk – ludzie, wynalazki, funkcjonowanie.

Pismo

o Piktogram – przedstawienie wyrazu za pomocą obrazka w

oderwaniu od zapisu. Formą piktogramu jest również ideogram.(np.
Lascaux, Altamira)
o Ideogram - umowny znak graficzny lub pisemny wyrażający
określoną treść bez użycia liter. Ideogramami posługuje się
współcześnie język chiński. W przeszłości używano ich przede
wszystkim w starożytnym Egipcie i wśród kultur prekolumbijskich.
o Petroglify to wyryte w skale rysunki, na ogół prehistoryczne
dzieła ludzi z ery neolitycznej. Są one ważną formą przedliterackich
symboli, używanych od około 10. tysiąclecia p.n.e. do czasów
współczesnych, mających różnorodne formy zależnie od czasu i
miejsca powstania. Słowo petroglif pochodzi z greki.
o Kipu (quipu, khipu - w języku keczua "węzeł") - forma
trójwymiarowego zapisu stosowana przez Indian prekolumbijskiej
Ameryki Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze
względu na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub włosia
lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do
zapamiętywania liczb (najprawdopodobniej w systemie dziesiętnym),
a zapewne także i innych informacji. Opisane w magazynie Science z
12 czerwca 2005 wyniki badań wskazują, że kipu mogło
przechowywać także dane nienumeryczne, takie jak nazwy
geograficzne, imię twórcy lub właściciela oraz przedmiot obliczeń, co
czyniłoby z niego pierwotny rodzaj pisma.
o aroco pismo muszelkowe
o Wampum - nazwa pochodzi z języka algonkińskiego, od
wyrazu wampompeag. Rodzaj pasa z koralików - wykonanych z
zaokrąglonych i przewierconych muszli - splecionych w określony
wzór lub czasem naszywanych na materiale (lub skórze); stosowany
był przez Indian ze wschodniego wybrzeża USA i rejonu Wielkich
Jezior, głównie przez plemiona irokeskie (ang. Iroquois) i
algonkińskie (ang. Algonquin). W kulturach opartych na ustnej
tradycji służył do utrwalania i potwierdzania ważnych wydarzeń
politycznych, np traktatów, takich jak ten, który doprowadził do
powstania Ligi Irokezów, ale również jako środek płatniczy.
o małe przedmioty służące handlowi
Pismo Ideograficzne - wyrazowe, za pomocą jednego znaku wyrażamy jedno
pojęcie (klinowe, chińskie, hieroglify)
Pimo Sylabiczne - jedną sylabę wyraża jeden znak
Fenicjanie utworzyli systemy alfabetyczne 1000 lat p.n.e. Grecy
unowocześnili ten system 500 lat p.n.e.
Pismo jest źródłem różnych korzyści. Dawniej ułatwiało handel oraz
zapisywanie myśli.
Pismo może służyć ożywionej wymianie myśli naukowych. Wprowadzenie
pisma służy lepszej kontroli warstw społecznych.
Pismo może służyć działaniom propagandowym.
Przejście od pisma ideograficznego do sylabicznego

Druk:

Historia druku jest dość krótka, gdyż zasadniczo odnosi się ona do sposobu
nanoszenia obrazu metodą odbicia go z formy drukowej na podłoże drukowe
za pomocą farby drukowej, a w historii rozwoju ludzkości długo nie było
takiego tworzywa, które nadawałoby się do w miarę precyzyjnego
przyjmowania szybkoschnącej farby.

Pierwszym takim podłożem był dopiero papier wynaleziony w Chinach

najpóźniej w roku 105. Dzięki niemu rozwinął się w estampaż, technika
masowego wykonywania odbitek z napisów wyrytych w kamieniu.
Pierwszym przedmiotem w pełni zasługującym na miano wyrobu
poligraficznego, o którym dzisiaj wiemy, jest odbitka drzeworytnicza
wyprodukowana w Chinach kilkaset lat później. Od tego czasu można
mówić o poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli o wydajnym
powielaniu treści – zarówno graficznych, jak i tekstowych.

Dyskusyjne jest przeniesienie początków poligrafii wstecz, kiedy to, co

prawda, również odbijano obrazy za pomocą środków barwiących, ale
robiono to na tkaninach i jedynie w celu zdobienia materiału, a nie dla
utrwalania na nim informacji. Natomiast jeszcze wcześniejsza jest historia
powielania tekstu i obrazu metodami ręcznymi - czyli kopiowania za
pomocą pisania, rysowania i malowania, jak również kopiowania poprzez
odciśnięcie kształtu w miękkim materiale, lub wypalenia wzoru za pomocą
odciśnięcia formy rozgrzanej do odpowiednio wysokiej temperatury.

Tak więc niezależny rozwój formy do odbijania, środka barwiącego i

podłoża odbywał się już dużo wcześniej, a technik tych było wiele, jednak
połączenie ich razem w poligrafię, nastąpiło raptem tylko półtora tysiąca lat
temu. O wiele starsze są takie wynalazki jak stempel, pismo czy książka.
 Jednak układając kalendarium historii druku wypada wspomnieć o
najważniejszych osiągnięciach cywilizacji, które wpłynęły na rozwój
wynalazków, których zwieńczeniem stał się druk.

Etap starodruku - do początków XIX (wcześniej praca ręczna)

o Maszyna napędzana parą- F. König, 1814r

o Maszyna rotacyjna - E. Howe, 1845r
o Maszyna Zecerska - Mergentauer
o Maszyna do pisania - 1714r (masowo od 1873r)
o Ksero - 1959r

Powrót

3. Początki prasy światowej.

Acta Diurna - umieszczane w miastach, służyły jako dokumentacja senatu,
później stały się biuletynem informacyjnym, Rzym, w 330r.n.e. zakończono
ich wydawanie
Tipao - do 1911r w Cesarstwie Chińskim

Na przełomie XV-XVI w. pojawia się szereg faktów, które zmuszają do

pojawienia się prasy:

o Odkrycia geograficzne (od Kolumba)

o Konflikty polityczne i zbrojne (m.in. Turcja)
o Pojawienie się ruchów reformacyjnych - przede wszystkim
Luter; do 1525r wydrukowano 493 różne książki, w tym 180 Luthera
o 1470 Turniej Rycerski w Bolonii
o 1495 Wyprawa Kolumba)
o 1516r powstaje pierwsza linia pocztowa (Wiedeń - Bruksela)

Pierwsze czasopisma (system RTD - rocznik, tygodnik, dziennik)

o Rocznik: „Relacje targowe", M. v. Aitzing, 1583r (powstawały

w czasie targów handlowych w Bolonii)
o Tygodnik: „Nieuve Tijdinghe", A. Verheaven, 1605r (na
dworze króla Albrehta)
o Dziennik: „Ein kommende Zeitungen" 1650r
o Anglia - „The weekly news from Italy" 1622r
o Francja - „La gazetce" 1631r
o Włochy - „Sincero" 1645r
o Literacko-naukowe:
o
o "Journal des savants"
 o „Philosophical transactions"
o Ogłoszeniowe: „The city Mercury" 1675r
o Dla kobiet: The ladies Mercury" 1682r

Powrót

4. Historia cenzury w mediach na świecie i w Polsce.

o 213r.p.n.e. - Cesarz chiński Shi Huangdi dopuszcza się
pierwszego aktu agresji wobec tekstu pisanego nakazuje spalić
wszystkie książki
o 1275r - zostaje wydany pierwszy edykt upowszechniający
kontrolę słowa i pisma: „O rozpowszechnianiu fałszywych nowin",
Anglia
o 1487r - bulla wprowadzająca prewencyjną cenzurę wszystkich
druków, kontrola miała być sprawowana przez biskupów
o 1515r - Leon X wydaje edykt nakazujący palenie na stosie
nieprawomyślnych książek i druków
o 1524r - w Niemczech obowiązek uzyskiwania aprobaty
władców na posiadanie drukarń
o 1534r - król Francji Franciszek I polecił zlikwidować część
drukarń pozostawiając tylko 12, poddanych ścisłej kontroli urzędowej
o od 1559r (do 1966r) - Pius IX wydaje „Indeks ksiąg
zakazanych" (Index Librorum Prohibitorum), m.in. znajdują się tam
dzieła Lutra, Kanta, Mickiewicza
o 1566 - Pius V wydaje edykt o paleniu na stosie autorów (przede
wszystkim Hiszpania)
o XVI w (do 1641r) - powstanie sądu karającego osoby
nieprawomyślne w poglądach prasowych - „Izba Gwieździsta"
(Anglia)
o 1641r - traktat Johna Miltona „Areopagitica", pierwszy w
obronie wolnego słowa
o 1789r - „Ustawa o działalności obrotowej", w celu
unieważnienia wolności słowa (USA)
o 1872r - założenie „Stowarzyszenia do walki z występkiem",
Tomasz Komsztok
o istniały 3 kręgi cenzury: Kościół, Uniwersytety i Dwory
Książęce.

Powrót

5. Rozwój prasy angielskiej w XVIII wieku.

o 1655r - „Licensing Act"
 o Rewolucja przemysłowa
o XVII - XVIII w - system polityczny w Anglii przechodzi
reformy, tworzą się dwie grupy: Torysi i Wigowie -polemiki na
łamach prasy
o 1702r - w Londynie ukazuje się pierwszy numer „The Daily
Courant"
o 1704r - „Revue" Daniel Defoe
o 1709r - „The Ratler" Joseph Addison, Richard Steele
(początkowo ukazuje się 3 razy w tygodniu, później przekształca się
w „Spectator"
o 1710r - „Examiner" Jonatan Shift
o 171Ir - „Spectator" Joseph Addison, Richard Steele (druki w
3tys egzemplarzy, na Spektatorze wzorują się czasopisma europejskie,
numery specjalne w liczbie lOtys egzemplarzy)
o 1712r - rozporządzenie „Stemple Act"- opłata stemplowa od
każdego egzemplarza wydrukowanego czasopisma (do 1855r)
o 1719r - „Przypadki Robinsona Cruzoe" - Daniel Defoe,
pierwsza powieść w odcinkach
o 1771r - swobodne relacjonowanie obrad parlamentu
o 1788r - „The Times" - największy na rynku przez cały wiek (w
tym czasie wydawane jest ok. 60 czasopism)
o rozwijają się czasopisma ogłoszeniowe
o 1796 - „prasa niedzielna" - „The weekly Messenger", skandale,
sensacje, treści rozmów

Powrót

6. Prasa francuska w XVIII wieku.

Do Rewolucji Francuskiej trzy oficjalne periodyki wiodły spokojny żywot
pod ochroną monopolu:

o „La gazette" - informacje polityczne, w 1762r przeszło w

bezpośrednie zarządzanie agend państwowych (później zmiana nazwy
na „La gazette de France"
o Journal de Savants" - wiadomości naukowe, w zarządzanie
weszło w 1701r
o „Mercure Galant" - kronika literacka i dworska, w zarządzanie
weszło w 1724r (później zmiana nazwy na „La Mercure de France")

o Wydawanie gazet za granicą (głównie Holandia)

o prasa pisana
o prasa mówiona - „giełdy plotkarskie", informacje za określoną
opłatę, mówione „na ucho"
 Po Rewolucji

o ogłoszenie wolności słowa, po wybuchu wydawano ok. 300

czasopism, najczęściej o charakterze politycznym, wzrósł nakład-
Kolportaż uliczny (tzw. Gawroches)
o publicystyka polityczna przenikała systematycznie do
wszystkich pism i znajdowała w nich coraz więcej miejsca, proces ten
świetnie pokazała M. Varin d'Ainvelle, opierając się na artykułach w
Journal de Savants"
o w pismach literackich powstaje nowy model działalności
recenzenckiej, oparty na refleksji, formułowaniu własnych opinii,
otwartym wypowiadaniu się
o w 1777r Paryż uzyskuje w końcu własny dziennik: Journal de
Paris". Jest on jednak pismem wyłącznie informacyjnym, obok
informacji literackich, czołowie miejsce zajmują sprawy bliskie
mieszkańcom wielkiego miasta: kronika sądowa, wypadków,
notowania giełdowe, ogłoszenia o rzeczach zagubionych, komunikaty
meteorologiczne. Polityka nie istnieje w tym dzienniku.
o po ukazaniu się pierwszego dziennika, pojawiają się inne
pisma, przeważnie efemerydy - pisma wydawane przez parę tygodni
lub miesięcy, wydawnictwa, których zdążyło się nieraz ukazać
zaledwie kilka numerów. W miejsce likwidowanych powstawały inne.
o w 1800r zlikwidowano w Paryżu 52 pisma polityczne,
pozostawiając tylko 13. W 1807r pisma prowincjonalne mogły
drukować tylko te artykuły, które ukazywały się w oficjalnym piśmie.
W 1809 jedna gazeta na departament.

Powrót

7. Prasa USA i pozostałych krajów europejskich w XVIII

wieku.
USA

o 1636r - tworzy się Uniwersytet Harvard'a

o 1690r - po przybyciu statku „May Flower" i Pielgrzymów
powstaje czasopismo „Public Occuvences, Both Foreign and
Domestic" Benjamin Harris
o 1704 - „Boston news-letter" Jon Campbell, początek historii
prasy, ok. 300 egzemplarzy
o systemy były uzależnione od kolonii angielskiej
o słaby system poligraficzny
o obieg wydawniczy bardzo poszerzony
 o bardzo niski poziom analfabetyzmu (w porównaniu z Europą,
62% kobiet czyta i pisze)
o rozbudowany system szkolnictwa
o 1721r - „New England Courant" James Franklin
o 1740-1750r - ukształtowanie się rynku prasowego w Kolonii
o 1741r - w Bostonie 5 pism 1765r - 14 gazet
o 1775r - 30 pism (po pierwszych działaniach zbrojnych)
o 1776r - „Common Sense" Thomasa Peine'a lOOtys
egzemplarzy, gdzie „Boston Gazette" nie przekracza 2tys
o 1783r- powstaje pierwszy dziennik „The Pensylwania Evening
Post" -1800 - istnieje już 16 dzienników i 300 innych czasopism

NIEMCY

o bardzo ograniczona rola polityczna

o w małych państewkach cenzura bardzo rygorystyczna
o na czele hamburskie pismo „Staatund-Gelehrte Zeitung des
Hamburgischen Unpartheyischen Correspondenten", założone w
1731r i wykorzystujące związki z Anglią.
o Fryderyk Wilhelm zlikwidował wszystkie istniejące w Prusach
pisma, zachowując tylko dwa periodyki berlińskie
o Za panowania Fryderyka II, prasa zyskała swobodę w zakresie
wystąpień wspomagających politykę zagraniczną króla
o Habsburgowie trwali w przekonaniu, że prasa jest mało ważna i
zbyteczna.
o 1789r - wprowadzono podatek stemplowy, a rok później została
przywrócona bardzo surowa cenzura.

POZOSTAŁE KRAJE

o lata osiemdziesiąte przynoszą nasilenie wewnętrznej

aktywności i rozwój nowych ideologii, które w rezultacie przynosi
rozwój rodzimej prasy
o Hiszpania - w 1788r ukazywało się około 50 pism, wymnożenie
importu prasy francuskiej
o Polska - w 1792r istniało ok. 20 pism

Powrót

8. Rynek prasy Francuskiej w XIX wieku.

Dopiero w latach 30tych nastąpił rozkwit prasy (wiek XVIII i XIX to czas
wielu przemian politycznych we Francji)
 o „Biuletyny Wielkiej Armii" - czasopisma ukazujące się przy
okazji różnych kampanii Napoleona (stosowano propagandę)
o Do lat 30tych funkcjonował stary model prasy. Wpływy ze
sprzedaży bezpośredniej były małe, dochody pochodziły głównie ze
prenumerat. Jednostkowa cena prasy była wysoka (z powodu
występowania opłat stemplowych). Była wąska grupa czytelników.
Artykuły o tematyce politycznej zawężały krąg odbiorców do
zwolenników danych poglądów.
o „Le Constitutionel" - opozycja
o Journal de Debats" - dworski
o Emil de Girardin był twórcą reformy prasy francuskiej (I
generacja). Postulował o wprowadzenie prasy nowego modelu:
o Powinna przynosić zyski (obniżyć cenę jednostkową,
czasopismo powinno utrzymywać się z ogłoszeń, reklam)
o Rezygnacja z zaangażowania politycznego w prasie
o 1836r - pierwsze czasopismo nowego typu: „La presse" - o
połowę tańsze od wcześniejszych, usystematyzowane podziały rubryk
o 1946r - „La Siecle" Armand Dutacq, 40tys egzemplarzy
(rywalizacja z „La presse")
o poziom artykułów się nie zmienia (bezpośrednim adresatem
inteligencja)
o wprowadzenie prasy dla mas -> II generacja prasy
o 1863r - „Le petit Journal" Pollydor Milland, pojawienie się
artykułów o tematyce przeznaczonej dla niewyrobionego czytelnika,
mające charakter sensacyjny; po 2 latach osiąga nakład 250tys
egzemplarzy, po 6 latach 350tys egzemplarzy.

Powrót

9. Historia prasy angielskiej w XIX wieku.

o późne przejście od razu do II generacji
o najdłużej na świecie obowiązują opłaty stemplowe
o „czasopisma niedzielne" dosyć popularne
o dominacja pierwszego tytułu na rynku („Times")
o wrodzony flegmatyzm Anglików
o czasopisma:
o
o „The Times" 1778r
o
o cały wiek właścicielem jedna rodzina
o nowinki techniczne - obniżało to cenę
o pisali dla niego najważniejsi dziennikarze,
osobistości, politycy
 o dysponowało bardzo rozbudowaną siatką
korespondentów zagranicznych
o pierwszy korespondent wojenny (Rusell)
o drukowane w liczbie 55tys egzemplarzy
o
o „Daily Telegraph" - tuż po zniesieniu podatku
stemplowego obniżył cenę do 1 pensa i usiłował wypracować
sobie formułę charakteryzującą prasę popularną, stawiając na
radykalizm polityczny i serwis informacji sensacyjnych.
o
o „Daily Mail" - od 1896r Alfred Harmsworth (Lord
NorthCIiff), ok. 200tys egzemplarzy, do końca XX w ok.
600tys egzemplarzy

Powrót

10. Rozwój amerykańskiego rynku prasy w XIX wieku.

o czasopisma dużo tańsze, zarabiające na siebie reklamą
o ogółem ok. ltys tytułów
o stare czasopisma pojawiają się w prenumeratach ok. 4tys
egzemplarzy
o 1 generacja (bez nachalnej publicystyki, sensacje, skandale,
zbrodnie, bankructwa):
o
o „New York Sun" - Benjamin Day, od 1833r, ok. 20tys
egzemplarzy ~ tańsze o połowę od starszych czasopism
o rezygnacja z komentarzy politycznych na rzecz
informacji ~ tematyka przypomina tą z II generacji prasy
francuskiej
o „New York Herald" - James Gordon Bennet, 1835r ~
konkurencja z innymi dziennikarzami
o zamieszczono pierwszy wywiad
o J.G.Bennet zaczyna korzystać z telegrafu
o przyspieszenie procesu zdobywania i przekazywania
informacji
o II generacja:
o
o „World" - magnat prasowy, Joseph Pulitzer ~ początek
prasowych innowacji
o w 1883r przejmuje (Pulitzer) Worda, zwiększa nakład do
25tys (później nawet 250tys)
o kreowanie wydarzeń na potrzeby prasy
 o poetykę sensacji stosuje się do kreowania społeczeństwa
(np. walki z kolejami w USA)
o „Yellow Kid" - Richard Outcault - pierwszy komiks
pojawia się na ramach Worlda w latach 90.
o Prasa drugiej generacji nazywana była prasą żółtą (od
słynnego bohatera komiksu)

Powrót

11. Najważniejsze tendencje w prasie światowej XX wieku.

Hearst kontra Pulitzer

o w 1896r W.R.Hearst przybywa do Nowego Yorku i kupuje

niczym niewyróżniający się dziennik „The New York „Morning
Journal" rozpoczynając wojnę z samym Pulitzerem (obniża cenę
pisma do jednego centa przekupuje "dziennikarzy pulitzerowskich -
czytelnikiem ma być „każdy mężczyzna z ulicy i każda kobieta w
kuchni"
o wojna nie była przedsięwzięciem prostym, ani tanim: Journal"
drukował nieraz do 40 wydarzeń dziennie, a same reportaże
kosztowały każdego dnia ok. 3tys dolarów, a kupowało się je za
bezcen
o utrzymanie niskiej ceny, a tym samym niskiej klienteli
umożliwiał system wydawniczy, wprowadzony swego czasu przez
Girardin, a w szczególności silnie rozwinięty w prasie anglosaskiej

Prawo maksymalnego zysku

o w 1827r największy dziennik paryski „Le Constituuonnel"

wszystko swoje dochody czerpał z prenumeraty. Odpowiednio
wysoka cena - pomimo poważnego obciążenia w postaci opłaty
stemplowej (48% wydatków) -gwarantowała zyski
o prasa „konsumując" znaczną część wydatków oraz dysponując
milionowymi sumami ze sprzedaży numerów stała się przemysłem
niemałej rangi, a czołowe wydawnictwa miały obroty, których
wysokość pozwalała zaliczać je do grupy poważniejszych
przedsiębiorstw produkcyjnych czy handlowych
o zysk przynosiły ogłoszenia - ogłoszeniodawców przyciągał do
pisma jego wysoki nakład - wysoki nakład był osiągalny wtedy, gdy
gazeta trafiała w gusty szerokich kręgów publiczności
o ludzie chcieli czytać sensacyjne doniesienia o trupach, pragnęli
wnikać w skandaliki i skandale z „wyższych sfer", a wydawcy nie
próbowali sprzeciwiać się ich zainteresowaniom
Prawo koncentracji

o poważne znaczenie polityczne miał nieunikniony w warunkach

komercjalizacji prasy proces jej koncentracji
o powstawały koncerny sprawujące kontrolę nad wieloma
czasopismami (np. Hearst, którego koncern wydawał 1 1923r 22
dzienniki o nakładzie stanowiącym 10,8% nakładu
ogólnoamerykańskiego)
o nieuniknionym następstwem pogłębiającego się procesu
koncentracji prasy była (szczególnie widoczna w USA) tendencja do
zanikania pism konkurencyjnych
o koncentracja i związana z nią uniformizacja prasy pogłębiały
się także dzięki zacieśniającym się związkom między wydawcami a
agencjami prasowymi i przedsiębiorstwami kolportażowymi
o wydawnictwa broniły się wszelkimi środkami przed intruzami,
którzy usiłowali wtargnąć na „ich" teren działania
o konkurencja wielonakładowej prasy uszczupliła grono „małych
niezależnych" i ograniczyła do minimum ich zasięg działania
o procesy koncentracji pociągały za sobą ogólny spadek liczby
wydawanych pism informacyjnych (dzienników i gazet
tygodniowych)

"Pigułki"

o powstanie prasy „Trzeciej Generacji" (ilustracje) - promotorem

nowego typu dziennika był Jean Prouvost („Wiedzieć - to dobrze,
widzieć - to lepiej".)
o za datę narodzin Trzeciej Generacji uznaję się 16 czerwca
1919r, dzień ukazania się dziennika "The New York Daily News"
o nowy gatunek otrzymał nazwę „Tabloid"
o zastosowanie nowej formuły możliwe było dzięki
wprowadzeniu wielu udoskonaleń w technice drukarskiej
o w tym kierunku i w takim samym tempie przebiegał rozwój
prasy we wszystkich krajach, których oświata zdobyła najwyższy
stopień upowszechniania, a nowoczesna gospodarka zapewniała
kontynuowanie lub utrwalanie dokonanych już zmian społecznych

Wielkie magazyny

o triumfatorami okresu międzywojennego były popularne

tygodniki, magazyny ilustrowane, anglosaskie gazety niedzielne oraz
niedzielne wydania wielkich dzienników amerykańskich
o w rozwoju prasy tygodniowej (zwłaszcza wielkich
magazynów), szczególną rolę odegrały zmiany technologiczne,
 rozpowszechnienie i stałe doskonalenie dwóch stosunkowo nowych
technik drukarskich.
o podstawę bytu tygodników i magazynów stanowiły ogłoszenia i
reklamy, z których dochody umożliwiały sprzedaż tych pism po
niezwykle niskich cenach
o pogoń za zyskiem (przyciąganie do pism maksymalnie dużej
liczby ogłoszeniodawców) wpływała także na zmiany wyglądu
zewnętrznego i objętości gazet. Zmiany te dotyczyły na równi
magazynów, gazet niedzielnych iwielkich dzienników.

Big Business

o zmiany zachodzące w prasie pociągnęły za sobą także dalsze

przekształcenia zawodu dziennikarskiego - rozdział między
kierowanie redakcją i pracą dziennikarzy zatrudnionych w firmie, a
zarządzaniem całością przedsiębiorstwa (np. Day, Girardin, Bennet -
na równi szefowie swych gazet jak i dziennikarze; Hearst, Milland,
Harmsworth - tylko wydawcy; Coty, Prouvost, Stinnes - ludzie
biznesu, którzy z pismami przez siebie wydawanymi nie mieli stałego
kontaktu)
o rolę w kierowaniu wszystkimi wielkimi dziennikami zaczęli
pełnić kierownicy administracyjni i szefowie działów ogłoszeniowych
o stosunki w wydawnictwach, które stały się firmami
zatrudniającymi setki osób, upodobniły się do tych, które panowały w
wielkich firmach przemysłowych lub handlowych, gdzie dystans
między bossem i właścicielem był nie do przebycia - był to dystans
klasowy
o zawód dziennikarza przestał być „zawodem wolnym", a
pracownik redakcji stał się pracownikiem najemnym
o nawet najwybitniejsi komentatorzy i najodważniejsi reporterzy
rzadko mogli zabierać głos w sprawach dotyczących wydawnictwa, a
jeszcze rzadziej mogli pokonywać przedział klasowy i stać się
właścicielami przedsiębiorstw prasowych

Powrót

12. Rynek prasowy w systemach autorytarnych i totalitarnych

oraz prasa trzeciego świata .
Włochy

o w ciągu czterech lat od zdobycia władzy przez Mussoliniego

(1922r) nowy reżim doprowadził do całkowitej likwidacji niezależnej
prasy
 o prasa Rewolucji staje się jednym z najważniejszych
instrumentów akcji mussolinistów
o przestępstwa prasowe nie zostały potraktowane jako odrębna
kategoria przestępstw, ale podwyższone kary za nie jako za
przestępstwa „dokonane publicznie"
o Krajowy Związek Dziennikarzy (l928r) opierał się na zasadach
korporacyjnych, a warunkiem przyjęcia było m.in. uzyskanie dobrej
opinii o przekonaniach politycznych kandydata od prefekta prowincji
oraz wykazani się „pewnym wykształceniem ogólnym"
o Ministerstwo Prasy i Propagandy nadzorowało całość produkcji
prasowo - wydawniczej, a specjalne agendy rządowe przekazywały
zakazy i nakazy (dyrektywy) wszystkim pismo, które pozostawały w
rękach prywatnych
o największe dzienniki ukazywały się nadal poza stolicą, w
przemysłowych ośrodkach północy (Mediolan, Turyn) natomiast
środkowe i południowe Włochy posiadały prasę nieliczną i
niskonakładową
o gazety (na .czele z „Giornale d'Italia" i „Topolo d'Italia")
posłusznie wykonywały polecenia ekipy rządzącej, a wielkie
kampanie propagandowe rozpoczynały się i kończyły w całej prasie
jednocześnie

Niemcy

o po dojściu do władzy Hitlera ten sam stan (co włoski)

osiągnięto znacznie szybciej i przy użyciu bardziej
brutalnych_środków
o rozwiązanie partii opozycyjnych, komunistycznej i
socjaldemokratycznej, oznaczało automatyczną likwidację ich prasy
oraz przejęcie przez władze ich lokali i urządzeń
o szybko przystąpiono do „aryzacji" wydawnictw prywatnych,
którą rozpoczęto od dwóch potęg prasowych: koncernów Ullsteina i
Mossego (w 1933r likwidacji uległo ponad 1500 gazet)
o nowe prawo prasowe i powołanie lzby Prasowej Rzeszy
(październik 1933) oraz cały system administrowania prasą na czele
którego stanął jako minister propagandy Józef Goebels, doprowadziły
nie tylko do wyeliminowania z redakcji wszystkich gazet, osób
„niepożądanych" z racji ich przekonań lub przynależności rasowej,
lecz także do uczynienia z całej prasy instrumentu propagandowego
reżimu
o przesyłanie do wszystkich redakcji biuletynów informacyjnych
oraz szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu komentowania
wiadomości (w celu uniformizacji)
 o prasa lokalna, pomniejsze dzienniki i gazetki informacyjne
stanowiły wciąż przeważający odsetek prasy i dopiero lata wojny
przyniosły wielu z nich zagładę

Zwiazek Radziecki

o Lenin „Iskra" (kolportaż w Rosji); Stalin „Bolszewik",

„Proletariat"; Trocki „Prawda"
o czasopismo satyryczne „Krokodil" (lansowany model
przeciwników kapitalistów)
o system prasy zakładowej, inspirowany przez władze partyjne
o zbiorowy odbiór mediów: głośniki, czasopisma dostępne w
miejscach publicznych, wieszane na słupach, czytane na wiecach
o nie liczono się z kosztami wydawania czasopism
o mało reklam i ogłoszeń
o centralny urząd do spraw propagandy „Centropieczad"
o centralny ośrodek wydawniczy, koncerny

Pozostałe Państwa

o podobnie prezentowały się systemy prasowe Portugalii (po

objęciu władzy przez Salazara), Hiszpanii (na terenach, które znalazły
się we władaniu gen. Franco), Brazylii (po zamachu stanu Getulio
Vargasa)
o Japonia - szkoły przygotowujące dziennikarzy, urzędników
o zarówno prasa partii monopolistycznej i organizacji z nią
związanych, jak i prasa pozostająca w rękach prywatnych, poddane
zostały bezwzględnej kontroli i wspólnemu kierownictwu, które
realizowało cele „ruchu"
o zdaniem historyków prasy są zdania, ze nawet wtedy, gdy ostra
cenzura i systemu kaucji oraz bezwzględne represje wobec pism
ograniczały swobodę wypowiedzi do minimum, wydawcy i
dziennikarze nie byli bezpośrednio zależni od panujących i walczyli o
zwiększenie zakresu swobód, tworząc w tych warunkach quasi-
opozycję.
o w totalitarnych reżimach naszego stulecia prasa była nie tylko
zależna od władców, ale stanowiła integralny składnik aparatu ucisku
i konformizacji społeczeństwa
o wielkie znaczenie przywiązywano do prasy jako instrumentu
propagandowego i niejednokrotnie czyniono wiele wysiłków
zmierzających do upowszechnienia jej czytelnictwa

Powrót

13. Prasa polska do 1795 roku.

 o Druki ulotne (ulotki itp.)
o 1513r - Oblężenie Smoleńska i Potocka
o 1514r - Sukcesy Wojsk Zygmunta Starego pod Orszą
o „Gazeta narodowa i obca" - 1788r
o
o gazeta informacyjna, z inicjatywy księcia Potockiego
o bardziej nowatorski format, dynamiczny sposób łamania,
zróżnicowanie czcionek
o jako pierwsza umieściła tekst Konstytucji 3 Maja
o „Monitor" - 1765-1785r, 2 razy w tygodniu
o
o adresowana do wąskiego kręgu odbiorców
o wzorowana na angielskim Spectarorze
o szereg nowych gatunków literackich: felietony,
reportaże, diariusze, portrety, eseje itd.
o Po uchwaleniu Konstytucji figuruje w Warszawie 7 czasopism.
o Po Konferencji Targowickiej zostaje wprowadzona ostra
cenzura.
o „Gazeta Rządowa" - wydawana przez wydział Intr. Narodowej
(pierwszy organ propagandowy)

Powrót

14. Prasa polska pod zaborami – najważniejsze cezury,

różnice i podobieństwa pomiędzy rynkami w trzech zaborach,
charakter cenzury.
Powrót

15. „Wojna starej i nowej prasy warszawskiej”.

Powrót

16. Polskie czasopisma artystyczne, kulturalne i prasa

gadzinowa na przestrzeni dziejów.
Powrót

17. Polska prasa emigracyjna..

Powrót
18. Rozwój polskiego rynku prasowego w dwudziestoleciu
międzywojennym.
Powrót

19. Kształtowanie się zawodu dziennikarskiego na świecie i w

Polsce.
Powrót

20. Polska prasa w czasie II wojny światowej.

Powrót

21. Prasa Lubelska, powojenny socrealizm i okres

gomułkowski w prasie.
Powrót

22. Propaganda sukcesu w mediach w latach 70.

Powrót

23. Drugi obieg i prasa lat osiemdziesiątych.

Powrót

24. „Kultura Paryska” i Jerzy Giedroyc.

Jerzy Giedroyc (Jerzy Giedroyć, ur. 27 lipca 1906 w Mińsku, zm. 14
września 2000 w Maisons-Laffitte pod Paryżem) – publicysta, polityk,
epistolograf, konserwatysta, w dwudziestoleciu międzywojennym związany
z obozem młodokonserwatystów, autor wspomnień.

„Kultura” to emigracyjny miesięcznik polski, który ukazywał się w latach

1947–2000, pierwszy numer wyszedł w Rzymie w czerwcu, ale już w lipcu
wyszły numery 2/3 a samo czasopismo poczęło wychodzić jako miesięcznik
w Paryżu. Jego założycielem i redaktorem naczelnym był Jerzy Giedroyc.

Miesięcznik skupiał elity intelektualne zamieszkujące poza Polską (często z

powodów politycznych), z biegiem czasu publikowali w nim również
pisarze mieszkający w PRL, a obłożeni zapisem cenzorskim. Poruszano w
nim problematykę polityczno-społeczną, zajmowano się kulturą polską i
obcą.

W latach osiemdziesiątych niektóre wydania "Kultury" przedrukowywane

były w Polsce przez wydawnictwa podziemne.

o 1946r - (Rzym) Jerzy Giedroyc zakłada dom wydawniczy

Instytut Literacki. Instytut powstał dzięki pomocy 2 Korpusu oraz
dzięki pożyczce z funduszu społecznego żołnierzy. Pierwsza książka
Instytutu: Henryk Sienkiewicz, "Legiony"
o 1946/1947r - (Rzym) Instytut wydaje 28 książek
o Czerwiec 1947r - Wychodzi pierwszy numer "Kultury" w
opracowaniu graficznym Stanisława Gliwy. Redagują: Jerzy Giedroyc
i Gustaw Herling-Grudziński.
o Lipiec 1947 - Instytut Literacki przenosi się do Francji. Nowy
(Maisons-Laffitte)
o Jesień 1947r - (Paryż) Ukazuje się numer 2/3 "Kultury" już jako
miesięcznik. Zespół redakcyjny Instytutu Literackiego i "Kultury"
tworzą: Jerzy Giedroyc, Zofia i Zygmunt Hertzowie, Józef Czapski.
o 1948r - "Kultura" nr 4 - Gustaw Herling-Grudziński:
Twórczość literacka w kraju; Kultura nr 12 - Aleksander Janta-
Połczyński: Wracam z Polski; Wydają: W. Hort (H. Ordonówna):
Tułacze dzieci.
o 1950r - Powstaje Kongres Wolności Kultury - wśród założycieli
Józef Czapski i Jerzy Giedroyc; Czapski wyjeżdża z kwestą na rzecz
Kultury do USA i Kanady. Z inicjatywy Giedroycia i Czapskiego w
Strassburgu powołane zostaje Kolegium Wolnej Europy. Od kwietnia
londyńskim korespondentem "Kultury" zostaje Juliusz Mieroszewski.
o 1951r - Zjawia się Henryk Giedroyc, brat Jerzego. Czesław
Miłosz opuszcza ambasadę polską w Paryżu i ukrywa się w Maisons-
Laffitte
o 1954r - Instytut Literacki przenosi się do własnego domu
kupionego dzięki pomocy czytelników. Pierwsza nagroda literacka
Kultury - Marian Pankowski.
o 1958r - Marek Hłasko przyjeżdża do Francji i zamieszkuje w
Maisons Laffitte.
o 1959r - Pierwszy (z trzech) specjalny numer "Kultury"
poświęcony stosunkom polsko-rosyjskim, wydany po rosyjsku.
o lato 1962r - W Bibliotece Kultury wychodzi pierwszy numer
kwartalnika "Zeszyty Historyczne".
o 1964r - Początek serii "Archiwum Rewolucji".
o 1966r - W maju włoskim korespondentem "Kultury" zostaje
Gustaw Herling-Grudziński - współredaktor jej pierwszego numeru.
o 1969r - Specjalny zeszyt "Kultury" w języku czeskim i
słowackim. Umierają: Witold Gombrowicz, Marek Hłasko
 o 1970r - W Warszawie proces tzw. Taterników, oskarżonych o
rozpowszechnianie wydawnictw Instytutu Literackiego
o 1974r - Ukazuje się "Kontinent" - czasopismo rosyjskiej
emigracji, w komitecie redakcyjnym m.in. J. Giedroyc, G. Herling-
Grudziński, J. Czapski.
o 1984r - Specjalny niemiecki numer "Kultury"
o 1986r - 40-lecie "Kultury". Wystawa w Bibliotece Polskiej w
Paryżu. Wystawa Józefa Czapskiego w Muzeum Archidiecezji
Warszawskiej.
o 1991r - Doktoraty honoris causa - UJ dla Jerzego Giedroycia i i
UAM w Poznaniu dla Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Wystawa
"W kręgu paryskiej Kultury" w Muzeum Literatury im. A.
Mickiewicza w Warszawie.
o 2000r - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego
dla Jerzego Giedroycia. Umiera Gustaw Herling-Grudziński. 14
września umiera Jerzy Giedroyc. Nagroda PEN Clubu dla Zofii Hertz.

Giedroyc korespondował z różnymi osobistościami, korespondencja była

ukazywana na łamach czasopism, ale pod pseudonimami. Uważał, ze Polska
powinna trzymać się z dala od wielkich mocarstw - „trzecie miejsce"

Powrót

25. Afera „Watergate”.

Afera Watergate (ang. Watergate scandal lub po prostu Watergate) to nazwa
skandalu politycznego i związanego z nim kryzysu konstytucyjnego, który
dotknął Stany Zjednoczone w pierwszej połowie lat 70. W jego wyniku
prezydent Richard Nixon został zmuszony do podania się do dymisji.

Przyczną afery były nielegalne działania administracji Nixona skierowane

przeciwko jego przeciwnikom politycznym. Działania te rozpoczęły się na
kilka lat przed wyborami w 1972 r., gdy Nixon, zagrożony utratą poparcia
wyborców przez kontynuowanie udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie
wietnamskiej, podjął decyzję o użyciu wyjątkowych środków, by zapewnić
sobie wybór na drugą kadencję. W tym celu założył specjalny Komitet
Reelekcji Prezydenta, oficjalnie organizację do wspierania jego kampanii
wyborczej. W rzeczywistości organizacja ta skupiła wokół siebie
zróżnicowaną grupę ludzi lojalnych wobec prezydenta, których zadaniem
było przeprowadzanie przeróżnych półlegalnych i nielegalnych działań
mających zaszkodzić przeciwnikom politycznym Nixona. Przykładową
operacją tej grupy była próba skompromitowania Daniela Ellsberga przez
wykradzenie akt lekarskich z gabinetu jego psychiatry, w celu znalezienia w
nich kompromitujących materiałów. Z początku działania te, nawet jeśli
wykryte, uchodziły bezkarnie, gdyż nikt nie mógł wykazać amerykańskiej
opinii publicznej i amerykańskim organom sprawiedliwości prawdziwego
źródła tych operacji.

Pierwszą z tych operacji, która zakończyła się wpadką jej uczestników, i

która w rezultacie doprowadziła do wyjścia na jaw całego łańcucha
nielegalnych działań i w końcu do dymisji Nixona, była nieudana próba
zainstalowania podsłuchu w siedzibie sztabu wyborczego amerykańskiej
Partii Demokratycznej w Waszyngtonie. Siedziba mieściła się w hotelu
ulokowanym w kompleksie Watergate, stąd nazwa włamania i następnie
całej afery. W nocy 17 czerwca 1972 przyłapano na gorącym uczynku pięć
osób biorących udział w tej operacji. Wśród zatrzymanych znajdował się
James McCord, pracownik Komitetu Reelekcji Prezydenta, utrzymujący
kontakt z bliskim doradcą prezydenta. To mogło dawać podejrzenie, że we
włamanie zamieszani są ludzie na najwyższym szczeblu administracji
Nixona, jednak nie było co do tego twardych dowodów. Jednocześnie w
tamtych czasach było jeszcze niewyobrażalne, by amerykański prezydent
wydał zgodę na tak ryzykowne i skandaliczne działania podczas kampanii
wyborczej, szczególnie w wykonaniu tak nieudolnej ekipy włamywaczy.
Sprawa nie zdobyła szerszego rozgłosu przed wyborami prezydenckimi
jesienią 1972 - Nixon wygrał dużą większością głosów, zdobywając drugą
kadencję.

Zainteresowanie sprawą jednak nie zniknęło i z biegiem czasu zaczęły

powoli docierać do opinii publicznej kolejne kompromitujące dowody,
najpierw powiązań administracji Nixona z włamywaczami, a następnie
rewelacje o kolejnych nielegalnych działaniach ludzi prezydenta. Główną
rolę odegrali tutaj dziennikarze gazety Washington Post - Bob Woodward i
Carl Bernstein, wspierani przez przecieki od anonimowego źródła, wysoko
ulokowanego współpracownika administracji, którego Woodward i
Bernstein nazywali pseudonimem Głębokie Gardło (Deep Throat). Dopiero
31 maja 2005 wyszło na jaw, że był nim Mark Felt, w tamtym okresie
wicedyrektor FBI, bezpośrednio zaangażowany w dochodzenie tej agencji w
sprawie włamania w kompleksie Watergate. Felt był zaszokowany próbami
zatuszowania włamania przez administrację i dlatego zdecydował się
współpracować z dziennikarzami.

Pod wpływem kolejnych doniesień powołano komisje senacką do zbadania

zakulisowych rozgrywek podczas kampanii prezydenckiej. Przesłuchania tej
komisji, tzw. Senate Watergate Committee, trwały od 17 maja do 7 sierpnia
1973, i były w dużej części nadawane przez amerykańskie stacje
telewizyjne. Ocenia się że około 85% Amerykanów oglądało przynajmniej
część tych przesłuchań, dowiadując się w ten sposób o wielu
kompromitujących i nielegalnych działaniach administracji i w wyniku tego
tracąc zaufanie do Nixona. Podczas przesłuchań stawało się coraz bardziej
jasne że wysocy urzędnicy Białego Domu popełnili szereg przestępstw, ale
nie wiadomo było do jakiego stopnia Nixon wiedział o tych działaniach.

13 lipca niespodziewanie wyszło na jaw podczas przesłuchań, że w Białym

Domu istnieje automatyczny system nagrywający wszystkie rozmowy tam
prowadzone. Ta szokująca rewelacja zmieniła cały charakter dochodzenia,
gdyż prawie natychmiast Senat zaczął domagać się dostępu do taśm z
nagraniami, które prawdopodbnie zawierały dowody nielegalnych działań
Nixona i jego otoczenia. Równocześnie Nixon bronił się przed wydaniem
taśm, usprawiedliwiając to specjalnymi uprawnieniami prezydenta.

Od 18 maja dochodzenie prowadził również prokurator specjalny, Archibald

Cox. Gdy ten nie przestał domagać się wydania taśm pomimo próśb
prezydenta, został przez niego zdymisjonowany 20 października. Na jego
miejsce Nixon wyznaczył Leona Jaworskiego. Nixon stopniowo udostępnił
część taśm, z początku tylko w formie pisemnych sprawozdań, z wieloma
fragmentami usuniętymi pod pretekstem chronienia tajnych informacji.
Kolejną kompromitacją prezydenta było zniknięcie 18 minut nagrania z
kluczowej taśmy, co było fałszywie usprawiedliwiane przez Biały Dom
pomyłką sekretarki. Wydawanie kolejnych taśm ujawniało kolejne
kompromitujące detale i podgrzewało atmosferę polityczną. Kwestia
wydania taśm stała się kluczową sprawą afery i konflikt prawny w tej
sprawie toczył się do 24 lipca, 1974, kiedy Sąd Najwyższy Stanów
Zjednoczonych wydał jednomyślną decyzję że Nixon musi udostępnić
wszystkie taśmy.

Przez ten czas, od początku 1974, Izba Reprezentantów wszczęła procedurę

impeachmentu prezydenta. Do postawienia prezydenta w stan oskarżenia nie
doszło, gdyż Nixon 9 sierpnia 1974 roku sam ustąpił z urzędu. Jego następcą
został Gerald Ford, który w miesiąc po rezygnacji, 8 września, wydał szeroki
akt ułaskawienia który całkowicie zamknął jakąkolwiek możliwość
pociągnięcia Nixona do odpowiedzialności prawnej za jego nielegalne
działania podczas prezydentury. Nixon do końca życia utrzymywał że jest
niewinny, choć wielu uważa jego przyjęcie ułaskawienia za pośrednie
przyznanie się do winy.

Wpływ afery na Stany Zjednoczone

Afera miała szeroki wpływ na amerykańskie społeczeństwo i system

polityczny. Nastąpił znaczny spadek zaufania do urzędu prezydenta i do
całego amerykańskiego rządu, już przedtem osłabionego w wyniku
amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie. By zapobiec powtórzeniu się
podobnej afery, w następnych latach wprowadzono szereg praw mających na
celu ograniczenie zdolności prezydenta do prowadzenia nielegalnych
działań. Poważnie ograniczono na przykład działania dozwolone agencjom
 wywiadowczym. Aparat rządu federalnego stał się bardziej przejrzysty.
Przykładowo, coroczne ujawnianie informacji podatkowej przez polityków
stało się normą.

Nixon nie był pierwszym prezydentem który miał system nagrywania

rozmów w Białym Domu, pierwszy zainstalowano już w latach administracji
Franklina Roosevelta, niemniej od czasu afery Watergate nagrywanie
rozmów zakończyło się, przynajmniej według oficjalnie dostępnych
informacji. Taśmy z nagraniami rozmów Nixona i wcześniejszych
prezydentów są dziś ważnymi źródłami dla historyków.

Afera wykazała jak silną czwartą władzą stały się media, które w następnych
latach stały się dużo bardziej odważne w śledzeniu prawidłowości działań
polityków. Wielu dziennikarzy zaczęło marzyć o zdobyciu sławy przez
wykrycie przestępstw prezydenta lub wysokich rangą polityków. Częściowo
z tego powodu, od czasu Watergate wiele innych mniejszych i większych
afer w Stanach Zjednoczonych zyskało przydomek "-gate", na wzór
Watergate. Największą z nich była Irangate, skandal wynikający z
nielegalnych transportów broni do Nikaragui i Iranu w latach
osiemdziesiątych. Jednak w tej aferze zaangażowanie prezydenta Reagana
okazało się niemożliwe do udowodnienia. Skandal który wyniknął z
pozamałżeńskich stosunków prezydenta Clintona z Monicą Lewinsky, który
doprowadził do nieudanej procedury impeachmentu, również zyskał
nieformalny przydomek "Monicagate".

Powrót

26. Prehistoria technologii wizualnych i początki fotografii.

Wynalazki początkujące używanie aparatów, kamer itd

o camera obscura - „ciemny pokój", Giambabsta Della Porta

(zaciemnione pomieszczenie z wywierconym otworem w ścianie,
obiekt poza pomieszczeniem, dobrze oświetlony -> obraz tworzy się
w pomieszczeniu [rzut], pomniejszony i odwrócony), pierwsze
unowocześnienie 1553r
o laterna magica - „magiczna latarnia", w Chinach od 1000r, w
Europie od XV w (punkt oświetlający [np. świeczka] rzuca światło na
obiekt, tworzy się cień -> obraz powiększony), pierwsza zachowana:
od 1665r Duńczyk Tomas Walgestein

Rozwój fotografii

Od XVI w pierwsze prace nad światłoczułością materiałów.

 Za pierwszą fotografię uważa się obraz stworzony w 1826 przez Nicéphore'a
Niepce'a na wypolerowanej płycie metalowej. Jako substancję światłoczułą
wykorzystał on związki bitumiczne wytworzone z ropy naftowej. W 1839
Louis Jacques Daguerre wynalazł dagerotyp, technikę umożliwiającą
uzyskiwanie obrazu srebrnego na płycie miedzianej. W tym samym czasie,
William Fox Talbot wynalazł proces negatywowy, będący podstawą
dzisiejszej fotografii tradycyjnej. 19 sierpnia 1839 fizyk Dominique Arago
przedstawił we Francuskiej Akademii Nauk raport o wynalazku dagerotypii;
ten dzień został przyjęty za datę narodzin fotografii.

Fotografia, mimo że powstała w XIX wieku, korzystała z wynalazków

znanych już wcześniej. Podstawowy instrument do tworzenia obrazu,
camera obscura była stosowana już od XVI wieku przez malarzy, a
światłoczułość azotanu srebra zaobserwował Johann Schultze w 1724.

Pierwszą trwałą fotografię barwną udało się uzyskać fizykowi Jamesowi

Clerkowi Maxwellowi w 1861. Pierwsze płyty do fotografii barwnej,
Autochrome zostały wprowadzone na rynek w 1907 przez Braci Lumiere i
były wyprodukowane na bazie barwionej skrobi ziemniaczanej. Pierwszy
współczesny, trójwarstwowy film barwny, Kodachrome, został
wprowadzony do sprzedaży w 1935. Większość współczesnych filmów
barwnych, oprócz Kodachrome, wykorzystuje technologię stworzoną dla
filmu Agfacolor w 1936. Pierwszy natychmiastowy materiał kolorowy firmy
Polaroid jest dostępny od 1963.

Powrót

27. Okoliczności powstania telegrafu i telefonu.

Powrót

28. Okoliczności powstania radia i telewizji.

Powrót

29.Rozwój polskiego radia.

Powrót

30. Radio Wolna Europa.

"Radio Wolna Europa" było założoną w 1950 r. amerykańską rozgłośnią,
nadającą programy z obszaru RFN (Monachium), a także z Hiszpanii i
Portugalii dla słuchaczy z europejskich państw komunistycznych w
językach: bułgarskim, czeskim, polskim, słowackim i węgierskim.
Utworzone ono zostało przez powołany w 1949 r. w USA Narodowy
Komitet na rzecz Wolnej Europy, a finansowane było przez budżet USA - w
tym również przez Centralną Agencję Wywiadowczą (CIA), a także - w
niewielkim stopniu - ze środków prywatnych.

W zamyśle założycieli RWE miało być rodzajem "zastępczego radia" dla

odciętych od swobodnego przepływu informacji i poddawanych
ideologicznej indoktrynacji obywateli państw Europy Środkowo -
Wschodniej. Ambicją pracowników RWE było jednak nie tylko
informowanie, lecz także wpływanie na bieg wydarzeń w krajach, do
których adresowane były nadawane przez rozgłośnię audycje. Szczególnie
dużą rolę odegrała rozgłośnia polska, na czele której stanął - i kierował nią
do 1976 r. - Jan Nowak Jeziorański.

Pierwsze audycje Rozgłośni Polskiej RWE nadane zostały już w 1950 r.

Były one nagrywane w studio w Nowym Jorku, a następnie przesyłane drogą
lotniczą do Frankfurtu, w pobliżu którego znajdował się nadajnik.
Wspomniany tryb przygotowywania audycji sprawiał, że ich tematy były
zazwyczaj mało aktualne. Ponadto, początkowa moc nadajnika była
niewielka, a program trwał zaledwie godzinę. Mimo to już wówczas
odnotowano, że programy RWE są słyszalne - i faktycznie słuchane w kraju.

Intensywnie zakrojona działalność Rozgłośni Polskiej RWE rozpoczęła się

w 1952 r., kiedy to jej siedziba przeniesiona została do Monachium.
Wyemitowanej 3 maja 1952 r. audycji wysłuchało zapewne niewiele osób w
kraju - brakowało szerszej informacji o nowym programie, częstotliwościach
i godzinach emisji. Stopniowo jednak RWE zdobyło znaczną popularność,
wypierając najczęściej dotąd słuchaną rozgłośnię zachodnią, jaką była
Sekcja Polska brytyjskiej BBC.

Konsekwencje słuchania "Wolnej Europy" bywały - w owych latach -

naprawdę poważne zagrożoną karą od 3 do 15 lat więzienia (a także
konfiskatą całego majątku) było m.in. "ułatwianie szerzenia propagandy
prowadzonej przez ośrodki prowadzące kampanię podżegania do wojny".
Taką właśnie "propagandę" uprawiały - zdaniem ówczesnych władz -
rozgłośnie zachodnie (a więc BBC "Głos Ameryki" czy - wreszcie - RWE)
nadające w języku polskim Setki osób, które tylko za słuchanie "Wolnej
Europy" trafiły do obozów pracy lub zostały skazane na karę więzienia
przekonało się, że nie są to żarty.

Masową popularność Rozgłośnia Polska RWE zdobyła po raz pierwszy

wiosną 1954 r. Stało się to za sprawą słynnych audycji opatrzonych
wspólnym tytułem "Mówi Józef Światło", bohaterem których był zbiegły na
Zachód wysoki funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego,
płk Józef Światło. Ujawnianych przez niego informacji o kulisach aparatu
terroru, a także o życiu partyjnych elit z zapartym tchem słuchała cała
Polska. Słuchali ich także - zapewne z przerażeniem - oskarżani przez niego
partyjni notable.

Radio "Wolna Europa" stało się dla milionów Polaków symbolem wolności.
Owa symboliczna rola "Wolnej Europy" znalazła swe wyraźne
odzwierciedlenie podczas tragicznych wydarzeń czerwca 1956 r. w Poznaniu
-jednym z celów ataku demonstrantów były tam urządzenia zagłuszające
audycje z Monachium. Do podobnego incydentu doszło również w
Bydgoszczy w listopadzie tego samego roku.

Z tego samego powodu, już w pierwszej połowie lat 50 liczni uciekinierzy z

Polski kierowali się przede wszystkim do Monachium - licząc, że właśnie
tam znajdą pomoc w nowej sytuacji. A wielu innych, których złapano
podczas próby nielegalnego przekroczenia granicy podawało, że głównym
czynnikiem, który skłonił ich do dokonania zagrożonego surową karą czynu
było stałe słuchanie Radia Wolna Europa.

Najwierniejszymi jednak słuchaczami "Wolnej Europy" byli specjalnie

wyznaczeni pracownicy MSW i aparatu partyjnego. Ich zadaniem było
dokładne spisywanie treści poszczególnych programów. Oprócz nich,
stenogramy poszczególnych audycji sporządzały też Polska Agencja
Prasowa i Polskie Radio. Uzyskiwane w ten sposób informacje były jednak -
przynajmniej początkowo - wysoce tajne: do końca lat 60 "Biuletyny
Specjalne" zawierające m.in. wyciągi z najważniejszych programów
otrzymywały wyłącznie najważniejsze osoby w państwie.

Z czasem jednak owa polityka uległa rozluźnieniu i w latach 70 w analizy

treści audycji RWE wdawały się już nawet Komitety Wojewódzkie PZPR.
Zaś po kryzysie lat 1980 - 81 analizy takie stały się jednym z głównych
elementów informacji wewnątrzpartyjnej. W szczególny sposób "Wolną
Europą" zajmowały się też dwie partyjne instytucje: Instytut Badania
Współczesnych Problemów Kapitalizmu oraz Instytut Podstawowych
Problemów Marksizmu - Leninizmu. W ośrodkach tych powstały setki
analiz dotyczących takich m.in. zagadnień, jak wpływ RWE na młodzież,
reakcje rozgłośni na wydarzenia w Polsce, ewolucja linii programowej ftp.

Pomimo jednak słuchania RWE władze PRL bardzo nie chciały, by

radiostacji tej słuchała reszta społeczeństwa. Ich główną bronią - nie do
końca, oczywiście skuteczną, ale odcinającą znaczną część społeczeństwa od
wolnego słowa - było masowe i systematyczne zagłuszanie audycji Radia
Wolna Europa. I chociaż zagłuszano także inne rozgłośnie, nadające po
polsku z Zachodu, to wobec żadnej innej stacji tego rodzaju działania nie
były tak konsekwentne i długotrwałe.
"Wolną Europę" zagłuszano od samego początku jej istnienia. Początkowo,
zagłuszanie to było mało skuteczne: niewielki zasięg prymitywnych
nadajników sprawiał, że audycje RWE były bez problemu odbierane w
przeważającej części terytorium kraju. Nasilenie akcji zagłuszania zaczęło
się dopiero wiosną 1954 r., kiedy to RWE zaczęła nadawać wyznania
pułkownika Światły.

Po październiku 1956 r. zagłuszania "Wolnej Europy" na krótki czas

zaprzestano. Niedługo później wrócono do niego - tym razem - już w sposób
profesjonalny: w latach 60 rozpoczęto budowę ogromnego systemu stacji
zagłuszających, rozlokowanych we wszystkich krajach bloku sowieckiego.
Pełne rozwinięcie owego systemu nastąpiło w następnej dekadzie.

"Zagłuszarki" emitowały na ogół charakterystyczne buczenie, nadawały też

niekiedy muzykę pop. "Wolna Europa" usiłowała bronić się przed
zagłuszaniem na różne sposoby: rozszerzając liczbę częstotliwości, na
których nadawano program, wielokrotnie powtarzając najważniejsze
audycje, albo instruując słuchaczy, jak budować anteny kierunkowe. Jednak
w przypadku większości odbiorców działania te" były mało skuteczne.
Słuchacze "Wolnej Europy" nieraz musieli się solidnie natrudzić, by z
wydobywających się z głośnika buczenia i trzasków wyłowić poszczególne
słowa i złożyć je w jakąś składną treść. Efekt tego był mniej więcej taki sam,
jak przy zabawie w "głuchy telefon": źle odbierane audycje RWE
przyczyniały się do powstawania rozmaitych, wyjątkowo nieraz
fantastycznych plotek, wyrosłych z przeinaczenia podawanych informacji.

Ale nic - ani żadne działania samej rozgłośni, ani "szeptana propaganda" -
nie przyczyniły się do spopularyzowania RWE w takim stopniu, jak
skierowane przeciwko Rozgłośni Polskiej werbalne ataki polskich
komunistów. Przez cały niemal okres PRL jej władze robiły bowiem bardzo
dużo, by maksymalnie obrzydzić społeczeństwu monachijską rozgłośnię.
Uciekano się przy tym do potencjalnie - mogłoby się zdawać -chwytliwych
sposobów. I tak np. sugerowano powiązania "Wolnej Europy" z
"niemieckim rewizjonizmem" - a na tym akurat punkcie polska opinia
publiczna była w latach 50 i 60 szczególnie przeczulona. Oczerniano też
poszczególnych pracowników rozgłośni - np. wieloletni dyrektor rozgłośni
polskiej RWE, Jan Nowak - Jeziorański oskarżany był o to, że podczas II
wojny światowej współpracował z Gestapo.

Wszystko to jednak przyniosło efekt odwrotny od zamierzonego: tysiące

ludzi, którzy w inny sposób najprawdopodobniej nigdy w życiu nie
dowiedzieliby się o istnieniu czegoś takiego, jak RWE, było
bombardowanych nieustannie powtarzanymi sloganami i w ten sposób
nieumyślnie - lecz skutecznie -zachęcanych do słuchania znienawidzonej
przez władze PRL rozgłośni. Wyjątkowa wrogość, z jaką peerelowskie
władze traktowały "Wolną Europę" wzmacniała - w sposób odwrotny od
zamierzonego - skutki prowadzonej przeciwko niej propagandy.

Inną metodą, jaką władze PRL stosowały w walce z RWE były próby
zdyskredytowania radia poprzez podsuwanie mu fałszywych wiadomości, a
także działania agenturalne Służby Bezpieczeństwa. Najsłynniejszym z
takich działań była operacja z udziałem niejakiego Andrzeja Czechowicza -
tajnego współpracownika SB - który po siedmiu latach spędzonych w
Rozgłośni Polskiej wrócił do kraju. Jego wspomnieniom - które w zamyśle
władz miały "zdemaskować" RWE - nadano w Polsce szeroki rozgłos.
Również niektóre z konfliktów, do jakich dochodziło w zespole radia, były
inspirowane przez SB.

Nie wiadomo, ilu ludzi w Polsce słuchało Radia Wolna Europa. Szacunki
samej radiostacji z lat 80, oparte na ankietach przeprowadzanych wśród
emigrantów z Polski mówiły, że rozgłośni słucha co drugi Polak. Według
natomiast przeprowadzonych w tym samym okresie (z wyłączeniem lat 1981
- 82) analiz podległego władzom PRL Ośrodka Badania Opinii Publicznej
"Wolnej Europy" miało słuchać od 10 do 24% mieszkańców Polski.

Były jednak takie momenty, kiedy "Wolnej Europy" słuchali praktycznie

wszyscy - a ci, którzy nie słuchali, znali treść audycji z opowiadań. Tak było
w momentach kryzysów politycznych, kiedy to oficjalne środki masowego
przekazu milczały lub kłamały na temat rozgrywających się wydarzeń. Na
wiadomości RWE powoływano się nawet podczas oficjalnych zebrań
partyjnych, uznając je za bardziej wiarygodne od oficjalnych środków
informacji. Na dużą - ale mniejszą skalę - słuchano "Wolnej Europy"
podczas przesileń w polityce międzynarodowej

Spośród wszystkich audycji Radia Wolna Europa największym

powodzeniem cieszyły się programy informacyjne. W latach 80 doszły do
tego przeglądy prasy "drugoobiegowej" - znacznie rozszerzając w ten sposób
krąg jej odbiorców. Popularne były też audycje historyczne na temat
"białych plam" w najnowszej historii Polski. Najmniejszym powodzeniem
cieszyły się zapewne audycje kulturalne - z wyjątkiem nadawanych w latach
80 programów prowadzonych przez Jacka Karczmarskiego, które tysiące
jego polskich fanów usiłowało nagrać na kasetę.

Rola, jaką Radio Wolna Europa odegrało w powojennej historii Polski była -
według wszelkiego prawdopodobieństwa - olbrzymia. Rola ta była jednak
ściśle związana z istnieniem w Polsce systemu komunistycznego -
niepozwalającego na swobodną wymianę informacji. Toteż ostateczny,
można by rzec - triumf "Wolnej Europy" - jakim był upadek komunizmu w
Polsce - stał się przyczyną jego końca: po 1989 r. Rozgłośnia Polska RWE
straciła większość słuchaczy i pięć lat później ostatecznie przestała istnieć.
 Ostatecznym celem "Radia Wolna Europa" było doprowadzenie do takiej
zmiany sytuacji politycznej w Polsce i innych krajach, do których
emitowane były audycje, by w pewnym momencie mogło ono przestać być
potrzebne.

Powrót

31. Rozwój polskiej telewizji.

Powrót

32. Historia kina niemego.

Powrót

33. Początki kina dźwiękowego.

Powrót

34. Tendencje w kinematografii światowej po II wojnie.

Powrót

35. Wynalazki ery elektronicznej – telefonia komórkowa,

satelity, sieci kablowe, magnetowidy, telewizja cyfrowa.
Telefonię komórkową jako ideę wymyślono i opracowano w latach '30/'40
XX wieku. Ówczesne możliwości techniczne nie dopuszczały jednak jeszcze
sprawnej i niezawodnej łączności w pasmach gigahercowych, a tylko ten
zakres pozwala na skuteczne działanie tego systemu dla bardzo wielu
użytkowników równocześnie. Dlatego niektórzy przesuwają początek
telefonii komórkowej na lata o dwie dekady późniejsze, kiedy taką sieć
skonstruowano po raz pierwszy.

Idea telefonii komórkowej sprowadza się do pomysłu, aby cały teren, po

którym poruszać się mogą abonenci sieci, pokryć siecią komórek, czymś w
rodzaju szachownicy elementarnych pól (jak gdyby komórek w plastrze
miodu, stąd nazwa), z których każde jest w zasięgu radiowego aparatu
nadawczo-odbiorczego z anteną. Komórki te częściowo pokrywają się, tak,
aby abonent przemieszczając się nie wychodził poza zasięg co najmniej
jednej anteny. Podstawowe problemy, które trzeba było rozwiązać, to:

o identyfikacja różnych abonentów znajdujących się w zasięgu

anten,
 o podział pasma pomiędzy różnych abonentów równocześnie
rozmawiających w zasięgu tej samej anteny i zapobieganie
"przesłuchom" pomiędzy nimi,
o zapewnienie zasięgu zarówno w otwartej przestrzeni, jak i w
budynkach (problemy propagacji fal radiowych).

Szwedzka firma Ericsson wprowadziła na rynek w 1956 aparat o rozmiarach

walizki i ciężarze bliskim 40 kg, a cenie zbliżonej do ceny samochodu.
Pierwszych stu abonentów uruchomionej przez Ericssona sieci mogło łączyć
się ze sobą w Sztokholmie i najbliższej okolicy, zasięg jej wynosił ok. 30
km.

Od tego czasu firmy skandynawskie przodują w rozwoju technologii

związanych z telefonią komórkową. Najpierw były to sieci analogowe,
oparte o technologię NMT i pracujące w paśmie 450 MHz, następne były
sieci cyfrowe w technologii GSM w paśmie 900 MHz i potem 1800 MHz (w
USA - 1900 MHz, a ostatnio 850 MHz)

Magnetowid – urządzenie elektroniczne służące do zapisu i odtwarzania

obrazu (wizji) i dźwięku (fonii). Ze względu na budowę rozróżnia się
urządzenia studyjne oraz urządzenia domowego użytku. Magnetowidy, jako
urządzenia domowego użytku wyposażone są w odbiornik sygnału
telewizyjnego (ang. tuner). Stanowi to rozwinięcie wcześniejszego
rozwiązania jakim był odtwarzacz wideo oraz urządzenia przejściowego –
odtwarzacza wideo z funkcją nagrywania. Integracja z tunerem skutkowała
wprowadzeniem kolejnej funkcji: programator (ang. timer), pozwalającej
użytkownikowi automatycznie rejestrować programy nadawane przez
telewizję; urządzenia bez tunera telewizyjnego nazywane są potocznie
"odtwarzaczami" (czasem "z możliwością nagrywania"). Zasada ta nie
dotyczyła urządzeń studyjnych, gdzie nie wymagany był zintegrowany
odbiornik sygnału telewizyjnego.

Typowo w magnetowidzie sygnał wizyjny zapisywany jest przez zespół

głowic (najczęściej 2 lub 4) ustawionych ukośnie względem przesuwającej
się taśmy (tzw. zapis helikalny). Fonia oraz tzw. ścieżka trakująca
(synchronizacji) zapisywana jest na brzegu taśmy. Modele oznaczone
symbolem HiFi rejestrują wysokiej klasy dźwięk dodatkowymi głowicami
wirującymi (VHS w głębszej warstwie taśmy), głowicami wizyjnymi razem
z pasmem wizji (Betamax, Video 8 mm) – także cyfrowo PCM (Betamax),
lub głowicami wizyjnymi na przedłużeniu ścieżki wizyjnej cyfrowo w
formacie PCM (Video 8 mm). Format Betamax HiFi PCM służył również w
niektórych studiach nagrań jako wzorcowy magnetofon edycyjny.

Magnetowidy do użytku amatorskiego ("domowe") oferują niezbyt wysoką

jakość zapisu obrazu. Zapis na kasecie VHS w standardzie PAL posiada
rozdzielczość pionową jedynie 240 linii w porównaniu do 550 linii obrazu
telewizyjnego.

W krajach europejskich najbardziej rozpowszechnionym standardem jest

VHS – niestety najsłabszy z systemów do tej pory opracowanych, nazywany
złośliwe często Very Horrible System.

Inne standardy kasetowe to:

o sprzęt domowego użytku: S-VHS (400 linii), Hi8 (440 linii),

Video 8 mm (260 linii), Video 2000, W-WHS, D-VHS, Digital-8 (500
linii), MiniDV, VHS-C, SVHS-C, Betamax (270 linii), SuperBeta
(290 linii), ED-Beta (500 linii),
o sprzęt studyjny: U-Matic, Betacam, Betacam SX, Digital
Betacam, IMX, HDVS, DVCAM, DVCPRO, Digital S, MII, D1, D2,
D5.

Niektóre z wymienionych standardów zapisu magnetycznego na kasetach z

opracowano z przeznaczeniem prawie wyłącznie do kamer, jednak spotyka
się również magnetowidy obsługujące te standardy bez konieczności
stosowania specjalnych adapterów.

W latach 80. używane były również domowe magnetowidy systemów: video

2000 zwany także video 2x4 (oznaczenie kaset VCC 480 dla kaset
dwustronnych 2×4 godziny, 270 linii), CVC (260 linii – miniaturowy
magnetowid na taśmie 6 mm), V-Cord I i II, Quasar VX oraz VCR LP
(format Philipsa produkowany również w PRL, 270 linii – szpulki w kasecie
jedna nad drugą). Warto pamiętać, że najgorszy studyjny magnetowid
szpulowy kolorowy z lat 60. oferował lepszą rozdzielczość i dynamikę niż
najlepszy standard amatorski z lat 90.

Obecnie jakość amatorskiego MiniDV można porównywać z jakością

studyjną (500 linii).

W ostatnim czasie magnetowidy tracą na popularności na skutek

upowszechniania się DVD, które zapewniają obraz i dźwięk o wyższej
jakości w porównaniu z zapisem VHS. Magnetowidy cyfrowe oraz płyty
VCD i DVD przechowują obraz i dźwięk w postaci skompresowanej. Płyty
VCD i DVD nie ulegają zużyciu w trakcie odtwarzania (w odróżnieniu od
wszystkich nośników magnetycznych z zapisem analogowym). Płyty DVD
nie nazywa się celowo dyskami wizyjnymi, gdyż treścią są zapisywane dane
cyfrowe, zawierające zarówno obraz, dźwięk, rozbudowane menu jak i inne
dane przeznaczone do odczytu w komputerach multimedialnych. Obraz na
płycie DVD jest generowany sztucznie i tanie odtwarzacze wyświetlaja
kolory nie zawsze naturalne. Dźwięk DVD jest przy tym ostry i
nieprzyjemny w porównaniu do dobrego Audio analogowego na poziomie
HiFi (dźwięk zapisywany przez wirujący głowice – BetaHiFi (S)VHS HiFi,
Video 8, Hi8).

DVD oferuje nieco gorszą jakość od kaset MiniDV (mniej artefaktów

kompresji na kasecie).

Formaty dysków wizyjnych rozpowszechnione w latach 80-tych i 90-tych

XX wieku to np. LaserVison oraz VHD.

o w 1956r w USA, firma Ampex produkuje pierwszy

magnetowid, zarejestrowany obraz był od razu gotowy do emisji, bez
konieczności poprawek. Jednak profesjonalne magnetowidy były
początkowo duże i drogie
o w 1970r firma Philips przedstawiła magnetowid kasetowy - był
to mały aparat wykorzystujący taśmę o szerokości pół cala
o w 1974r Sony wprowadza nowy standard telewizji kasetowej
nazwany Beta, w odpowiedzi Philips wprowadza magnetowid z
pierwszym tunerem umożliwiającym samodzielne nagrywanie
programów bez konieczności włączania TV
o obecnie na rynku znajdują się profesjonalne magnetowidy, z
wieloma funkcjami, lecz są one wypierane przez systemy DVD

Telewizja kablowa - telewizja wykorzystująca do przesyłania sygnałów sieci

kable elektryczne lub światłowodowe. Sieci kablowe eliminują konieczność
posiadania indywidualnych instalacji antenowych, a przy wykorzystaniu
odpowiedniego sprzętu pozwalają na dostarczenie abonentom dodatkowych
usług, np. szerokopasmowego dostępu do Internetu przy wykorzystaniu tej
samej infrastruktury.

o zasięg fal telewizyjnych, ultrakrótkiego pasma fal radiowych

jest niewielki, brak sygnału lub odbioru telewizji zmniejszały
sprzedaż telewizorów
o w 1949r w Lansdorf (USA) właściciel sklepu telewizyjnego
wpadł na pomysł wybudowania specjalnej anteny, która
przechwytywałby sygnały z głównej stacji telewizyjnej. Na szczycie
najwyższego wzgórza wzniesiono maszt antenowy, wyposażony we
wzmacniacze sygnału TV, które przez sieć przewodową
doprowadzono do odbiorników domowych - tak powstała pierwsza
spółka sieci kablowej - abonenci ponosili koszty instalacyjne i
wpłacali miesięcznie pewną kwotę. W zamian mieli doskonały odbiór
programów telewizyjnych.
o Na podobnych zasadach rozwinęła się sieć kablowa w wielkich
miastach. Oferowała ona znacznie więcej programów telewizyjnych,
system publicznej telewizji pojawił się najpierw w postaci lokalnego
 systemu antenowego (w blokach jedna antena, od której
odprowadzano dojścia do mieszkań), potem pojawiły się także
telewizje o lokalnej tematyce.
o System kablowy umożliwił np. powstanie CNN (Ted Turner) -
telewizja ta nie tylko emituje normalne programy, ale udostępnia
studio obywatelom oraz oferuje poszczególne gatunki programów.

W Polsce największymi operatorami telewizji kablowej są:

o UPC Telewizja Kablowa (1 mln abonentów)

o Vectra (620 tysięcy abonentów)
o Multimedia Polska (500 tysięcy abonentów)
o Aster (370 tysięcy abonentów)
o TV Toya (150 tysięcy abonentów)

Telewizja satelitarna - telewizja wykorzystąca nadajniki (tzw. transpondery)

umieszczone na sztucznych satelitach Ziemi. Cechą charakterystyczną tego
sposobu emisji jest możliwość pokrycia sygnałem ogromnych obszarów
przy użyciu tylko jednego nadajnika oraz możliwość dotarcia z sygnałem do
obszarów, na których tworzenie sieci nadajników naziemnych jest
niemożliwe lub nieopłacalne.

o w latach 70 wydawało się, że najpoważniejszym konkurentem

kablówki będzie telewizja satelitarna bezpośredniego odbioru
o nowa forma transmisji pojawiła się w 1975r, kiedy sieć
kablowa HBO, dostarczająca odpłatnie programy, wynajęła dla swej
sieci transpondery satelity Satcom I do transmisji programów
odbieranych przez nowy typ anteny TVRO - anteny bez możliwości
nadawania.
o Pierwsze próby przesyłania sygnałów w Kosmos, aby następnie
odbierać je na Ziemi, prowadzono w latach 1958-1963- początkowo
wykorzystano naturalny reflektor - Księżyc, ale potem zastąpiono go
sztucznymi stacjami dobijającymi
o W lipcu 1962r Early Bird zapewnił całodobową łączność
o W ciągu ostatnich 25lat telewizja satelitarna rozwijała się
bardzo szybko, służyła międzykontynentalnej łączności telefonicznej i
telegraficznej. Wszystkie kraje dostrzegały korzyści z tej telewizji,
dlatego starano się stworzyć globalną sieć
o Jako pierwszy w 1964r stworzono Intelsat, skupiający obecnie
ponad 100 krajów członkowskich
o Drugim systemem światowym, był stworzony przez ZSRR
Intersputnik
o Mimo, ze era telewizji satelitarnej zaczęła się w 1962r, to
jednak prawdziwa TV satelitarna pojawiła się w 1989r, gdy dotarła do
mieszkań
 o Odbiornik domowy poza anteną dachową musi być
wyposażony w odbiornik satelitarny - obecny głównym systemem
satelitarnym Europy jest sieć Astra

Telewizja cyfrowa - metoda transmisji sygnału telewizyjnego w postaci

cyfrowej do odbiorników indywidualnych. Dzięki cyfrowej kompresji
obrazu i dźwięku (w standardzie MPEG-2 oraz MPEG-4) umożliwia
przesłanie od 4- do 16-krotnie więcej programów telewizyjnych niż w
przypadku telewizji analogowej przy wykorzystaniu podobnego pasma.

Transmisja cyfrowa umożliwiła łatwe dodanie szeregu usług dodatkowych

jak:

o informacje o nadawanych programach (EPG),

o automatyczne wyszukiwanie programów,
o kilka kanałów dźwiękowych z różnymi wersjami językowymi,
o napisy,
o kodowanie kanałów w celu ograniczenia kręgu odbiorców
(telewizja płatna),
o telewizja interaktywna,
o Przeprowadzania ankiet, dzięki kanałowi zwrotnemu,
o kontrola rodzicielska.

W zależności od wykorzystywanego medium transmisyjnego telewizja

cyfrowa może być nadawana jako telewizja satelitarna (DVB-S, DVB-S2),
telewizja naziemna (DVB-T), telewizja kablowa (DVB-C) lub jako telewizja
komórkowa (DVB-H).

Powrót

36. Historia maszyn liczących, komputera i Internetu.

o 1652 Filozof i matematyk francuski, Blaise Pascal konstruuje
maszynę do dodawania i odejmowania — prototyp kalkulatora.
o 1834 Anglik Charles Babagge przeprowadza pokaz „maszyny
różniczkowej”, przeprowadzającej operacje matematyczne w podobny
sposób jak dzisiejsze komputery
o 1889 Amerykanin Hermann Hollerith buduje kalkulator oparty
na perforowanych kartach, później powszechnie stosowanych przy
wprowadzaniu danych do komputerów — karty te zastosowano do
rejestracji obywateli
o 1930 W USA zaperezentowano tzw. maszynę różniczkową —
protoplastę komputera
o 1936 Matematyk Alan Turing skonstruował teoretyczny model
komputera (tzw. maszyna Turinga)
o 1937 Amerykanin Howard H. Aiken buduje komputer z
przekaźnikami elektromagnetycznymi
o Laboratorium Bella przedstawia funkcjonalny model
kalkulatora elektronicznego
o 1945 Szokujący esej Vannevara Busha As You May Think
("Jak się wam wydaje"), w którym autor przedstawił możliwości
"światowej inteligencji": przechowywania i użytkowania informacji
gromadzonej w różnych regionach świata Pomysł telewizji i
radiofonii globalnej (Arthur C. Clarke)
o 1946 W USA, na Uniwersytecie Pensylwanii, uruchomiono
pierwszy prawdziwy komputer elektroniczny. System wykorzystywał
17 tysięcy lamp elektronowych, ważył 30 ton i wykonywał 5 tys.
operacji na sekundę — za cenę 600 tys. dolarów.
o 1948 Shannon i Weaver opracowują podstawy teorii informacji
o 1957 Powstaje język programowania wysokiego poziomu:
FORTRAN
o 1959 Jack Kilby i Robert Noyce - późniejszy współzałożyciel
Intela - (USA) konstruują pierwszy, bardzo prymitywny, układ
scalony (chip)
o 1963 Pierwszy minikomputer PDP–8 (USA)
o 1964 Douglas Engelbart (USA) konstruuje "mysz"
komputerową oraz tzw. okna ekranowe z systemem połączonych
odnośnikami dokumentów Praca Marshalla McLuhana Zrozumieć
media staje się "biblią" nowych czasów - epoki komunikacji globalnej
o 1965 Powstaje trzecia generacja komputerów. Tranzystory
zastąpione przez układy scalone
o 1967 Theodor Nelson (USA) podaje definicję hipertekstu -
sposobu cyfrowego łączenia ze sobą plików komputerowych; w latach
90. hipertekst stanie się podstawą tworzenia stron WWW w Internecie
o 1968 Moduły pamięci komputerowej RAM opanowują rynek
komputerowy
o 1970 Pierwsze próby zastosowania dysków elastycznych
(„dyskietek”) do komuptera.
o 1971 Firma Intel buduje pierwszy funkcjonalny mikroprocesor
Wyprodukowano włókna szklane o czystości zapewniającej
bezbłędną transmisję danych
o 1973 Vinton Cerf i Robert Kahn opisują teoretyczne zasady
sieci komputerowej - jest to początek Internetu
o 1974 Czwarta generacja komputerów wykorzystuje
mikroprocesory Intela
o 1975 Z kapitałem zakładowym wynoszącym kilkaset dolarów,
rusza firma Microsoft; jej współzałożyciel - Bill Gates - opracowuje
system operacyjny DOS, który zostaje odkupiony przez giganta
elektronicznego IBM. DOS staje się standardem w produkowanych
przez IBM komputerach, zaś Microsoft w ciągu najbliższych 25. lat
przekształci się w najpotężniejszego producenta software'u na
świecie. Bill Gates zostanie natomiast jednym z najbogatszych ludzi.
Dziełem Microsoftu będą kolejne wersje Windows ("okien") oraz
skojarzone z tym systemem programy biurowe: Word, Excel oraz
przeglądarka internetowa Explorer.
o 1976 Powstaje mikrokomputer Apple I - dzieło Stephena
Wozniaka i Stephena Jobsa (USA)
o druga połowa lat 70 / pierwsza połowa lat 80 - Stopniowe
ukształtowanie się dwóch standardów komputerowych: macintosha
(budowanego na bazie doświadczeń firmy Apple) oraz PC
(skonstruowanego przez IBM). Macintosh stanie się komputerem
preferowanym przez grafików, ze względu na dużą stabilność i
wielkie moce obliczeniowe (zostaną w nim zastosowane procesory
firmy Motorola); "pecet" będzie komputerem powszechnego użytku z
uwagi na szybkość pracy (w latach 90. zastosowanie procesorów
Intela - i pokrewnych - pracujących z zegarem taktującym o
prędkościach ponad 500 MHz)
o 1976 Ponowna próba wprowadzenia na rynek gier
telewizyjnych przynosi olbrzymi sukces ich producentom.
o 1978 W USA rusza produkcja małych komputerów osobistych.
W ciągu 4. lat ich cena spadnie poniżej 500 dolarów
o 1981 Technologia wytwarzania układów elektronicznych
wysokiej integracji umożliwia umieszczenie blisko pół miliarda
tranzystorów w jednym „chipie” o powierzchni kilkunastu mm
kwadratowych
o 1981 Pojawienie się pierwszych laptopów (z ekranem
ciekłokrystalicznym).
o 1983 Tygodnik "Time" ogłasza, że „Człowiekiem Roku” został
wybrany Anonimowy Komputer
o 1984 Powstaje procesor 32–bitowy. Podstawowym modułem
pamięci RAM staje się chip o pojemności 1 MB (1 miliona bajtów).
o 1985 Próby zastosowania CD do komputerów. Jedna płyta jest
w stanie pomieścić ok. 270.000 stron znormalizowanego
maszynopisu.
o 1990 W ośrodku badawczym CERN (Szwajcaria) powstaje
teoria protokołów WWW (Tim Berners-Lee i współpracownicy)
o 1991 Pierwsze wykorzystanie sieci Internet w polityce:
informacje o aktualnych wypadkach związanych z puczem przeciw
Gorbaczowowi w Moskwie natychmiast znajdują się w milionach
komputerów na świecie
o 1996 Gwałtowny rozwój sieci Internetu zmusza
administratorów, a także rządy i konsorcja do opracowania
skutecznych sposobów zabezpieczania danych przed hackerami (tzw.
firewalls). Mnożą się doniesienia o włamaniach do komputerów
bankowych, wojskowych i rządowych. Powstają także systemy
zabezpieczania dostępu na pewne strony i kanały internetowe
zawierające treści pornograficzne lub mogące wywołać urazy
psychiczne u nieletnich.
o 1997 (lipiec) Jak wynika z raportów, w sieci Internetu znajduje
się ok. 55 mln stron WWW
o 1999 Rusza pierwszy polski "portal" internetowy:
www.onet.pl.; wkrótce dołączą następne: Wirtualna Polska
(www.wp.pl.) oraz Interia (www. interia.com.pl.)
o 1999/2000 Świat żyje w strachu przed tzw. pluskwą milenijną.
Wyprodukowane przed 1995 rokiem procesory mogą błędnie
zinterpretować datę 2000 i doprowadzić w ten sposób do poważnych
zakłóceń w działaniu systemów komputerowych w energetyce,
łączności, lotnictwie. Wbrew ponurym proroctwom poważniejszych
zakłóceń nie odnotowano, za to firmy komputerowe (dostarczające
hardware i oprogramowanie) zarobiły ogromne pieniądze
o 2000 Koniunktura na rynkach tzw. nowych technologii zmusza
giełdy światowe do wyodrębnienia specjalnego indeksu firm
zajmujących się telekomunikacją i mediami. W USA jest to indeks
Nasdaq