J

MYSLI

I ~

ROZNE

o

SPOSOBIE ZAKLADANIA 'OGROD6W

I. c~

...

L

W WROCl.AWIUJ

.I]. no If" r I:."t 'lV lLUi!: L 1'101 A. 11 0 G Ul'rn t. A :K 0 R.N,.o\.

It 0 K tr I: B a 5.

,"

'Cokohdt'k 1.3m}'~'BBZ 5~rb:iej [ub bndow.ac, cl.j'h l'l2J1BSZ;U; l':::'o-lurultYJ r::.zy !'<kl""'pifionia; w~J'!;'ty kU;t3~dr! T,.rr.as. ill btl Ill} nl'r~ kCl\'5'L'I..~: DJl3dJ z. CI&riiI :t'I te' 3f'II~2nllly ~ 0 ru r.'I_ Obd,1'ldi :sit 1. tEl: Hagin.£!, ii1k z :s.KruiruH! Dzi'frwi£~ ~ Inu i'!, ~trll'r ZD) le~nic, IIIDi nacho oiYni1~~y.

POP .l£ •

•

l

• *.

..

Pr'z,edrnowa~

N~ ~ d ·dz~ 1_],- d ·

re tee en lY!' _ "leroy przYK..la,. ze nnymocrney P'l,'Z,Y-

iete mniemanin SQ, to cz~slo przcsady wzmocninne od

dawns llrzyz,vyczaieniem, :il c~gIc nasladowane m.i1110 Ilozsad 1,- 'L1:;. a czasem nawet mirno naswgo Wi,a,sJ'IDego ,pTZ~ konania, l\.1it;dzy lviclu inncrni, wymieniam rutay spo"" sob robienia dalvnych Ogrodow, Ze ',v8zystkicb rzeczy,

IV

J(turc nas otacza il'l.; nie rnasz zadney, lto']'aby baltlll.iey th",ia d.C7£1 I. , ie malo kto tuba po nieh chodsic, kazdy ,z

zastanawialn i mocnieysze 11ft Imaginacj-i ezynila. wraze- ussanowanicm n,anie p,atnQ;c., rrie odwazyl 8i~ innego

nie, ink. widok N atnry, Powazna za(lzin-ia" okrepna t I~vo.iy'_!i wdzi{:"cz.na i mifa P,]"Zy~pr Iqzuie, ezasem n a wet i rozrzewnin ~ W niezticzonyc 11 s woich (1 drninnach 1) ogata, u:igdy s.i,~ nie l,)OlVI",~Tzn," Iezel] czasem z3,graia ,gl,val .. ton'"1 ly~n .Z Irurzen item ~ pr~,11\:.o 11 a tj'1.",fI dza uieograniezoi iemi darn mi. Dos l [U"CZ~ i ijLC na SZYI11. l)on:ze bo] n, ~ 1St al\'11 le nas prowadai od ~T a dzi ci do uzycia, Zd ro\ '11'", sln by, b oga ty i ubogi, mlod y ezy li stnry. wszyscy w uiey llUl)"duiQ. irodlo zdrowia, z-aba\'\~.y~. pozytku j uszcz~Blh~".weu~a~ R~'", k H Iudzk a ,1'0 I U),U~. s''l'~o.i~ uie p01lr ali Hie dos]blJ.Jl1aiego U;,o

rwcrzyc, imtc~i sjQ ndsunie od prawide:l,. ktore ona daie, Iedjmic powinna, s1edz@c i(J, "1rkonYlYUG .i l¥zUlHCnJlltO

\

'byrli zdnnin. Obrllz Nntuuy, ktorn eewszad nas otacsa, ,~ okazato.sci ~vwcy doskrmaley i pelney wdzi~k6w, rtie 'po1t:rofil t.ego 1'Vyl~pic omamienia. K,aidy clnvalil '\1" tey Naturze draewa duie i roziozystc;, u siehie ,Z J1~Y'vi~ kSzCl11. stsran iem kazal i e 0 boinad, Pofozenia piekne, Iaski i gaic naybardsiey z nieclicsonych swych odmian u pa'~Tzqcego mialy zalete, Przeciez W' swoim Ogl'odl.ie, iczeli kto z iedney strony lilicz,k~ Grabowa wysadall, za .. raz 'iak u,ayski'Upluatniey taka ria dru.giey rric otu·-eszLl1 uruiescic.. N Ie b ~dQ it! tu Innych hl~d6"v t akollJ'ch wy .. licza c : dosyo i tych , a by dowiosc, Ze novvy sposo b rn .. bienia Ogrod6,v;< reraz dosyc po,'V,sze.chnie pr.zyi~y, lest

lepszym, tatwieyssym i pr'lyic:tnnicys'zYln~

leleli sie o dwazam pisac w tey m Htery] , n ic GZynit:

ic}·. or '1)0 cz a tk owe ry' sy

. • - •. _ .. ..;I!~' ,. "'. - ~

Spo50b robienia dawnyoh Ogro-

~ ~ ~ "I iad ioiach Iub

to z ZlJytfilego :roznmierua. 0 mOIG 1 ,,,,13 omosciac U. '

dinv hyt zl~pel:uic temu prze'ci~nYI Od Sl1Ll albo i 'Wi~ cey Iat kazdy sadzit ,viclkinl. kC'SZtCTl1. lJ.rzydJde Ogrod y. 'Mimo nudo1l;v., ktol",e lvzbudzaiy, mime CO dzicnnyoh do-

Nie pisz~ 0 Ogroda.ch., iakby pi.sai (b)

\'11

Ogrodnik, Nie daie prawid.cl tych , ktore sil~ w tysiq.cznycb ksiq.ik,ach znayduia, I\iby eel zupelnie inlly: cnlkiem Iest sk utkiem przywiQ,zania do H1.oiego kraiu, ch.,~ci 1:lomnoz6uia \v nim e;ustn do Ogrodow takiclr, kt'olreby nie prze,szkadzniq.c Gospcdarstwu, byly rOZT,yvvkE!, i zabawa ; ie-by rnzweselaiac ""ieyskie 1\tJicsikania, przez to samo HW byty oboietnemt dla lU:1Z,CZ(Jsli"ienia naszego, Mysli tu urnieszczone w szczupfyra obrehie to iedy .. nie dowiodq, ze rue' ILylko 'Ogrody llpit(kniai~ 'lVicy·skie mieszkania, ale ie Ogrodem suuj si~ moze kazuemicysee, kazda l7\'ioska" kaidy folwaI"k, naymnieyszy kQ!tekli Kazdy dzicn, kazda clnvila mnozyc moze sposoby do pl'zydania ozdob ruicyscowycli i do u"kszt.atcenia pov~oli swoiego siedliska, Kiedly maiatek SZCZUIJ~y rrie pozwala sadzic {luze Ogrody, SQ. sposoby, ktore ulalYIn kosztem przysu"oiv moga calc nkolice, ktore na 6,lV ceas sl,'aji} si'~ O,gro,dool VVlasc.icielui'

Ktekolwiek s.i~ nad tern zechce sastanowid, 1Jl'"Zyzua

wyp.· . elm" "c'

, ..

, =

okaauia.

Smutnie oboietne, aawsze t~ sam~ postae Go dziny , dni i wszystkie POlry I"oku uplywaiiJ

L

dla )]icll bez o drniany, C~lodzij:.cy po nich, zyci.e ode trawi, bez nadsiei upiftl{uienia, Iuh zabalryY. Ni.e ras i.aiuie uf.l'lvet, i.e musi utrsymywad clrogo s\v,oi~ robore, na ktora Z rriesmakiem patrzYt Og~~odJ otaczaiace Dom,. nnsze, czyli upi~kniul1ic mieysca ca1eno mleszkania na .. sz.ego, kicdy sif(. zbliiaiq do: .fllllI"Y, do tey prostoty })einey gustu PI"UW dzi."vcg ° , zawsze sq. mite i pI"ZywiQ. zuiacc. ~Tic tracq .z pr.zYTownanl.a ieh Z okolic.q, OWszem s,~ z nil! spoione, Nj_ezamkni~tc w zaciesnionem i opasauem mieyscu l~cz~ sit? z ,"fuzi~kanli7' kH,re ieh

'.

OU1CZflJ'¥ .•

Iczeli ten .z1Ji6r My~li moich wzbudzi w kimkol-

J .

ieli pomoze w tychie robotach Ogrodowycb tym, 00 1V odleglosci mieszkaiqc, mnze dobryh przyldadow 1V

'if III

tey mierze nie maia ; i.ei-eli ktokolwiek z moich Sput,'ziomkow z ukon:tentow,U]nen.l ClJrtai~c,posu'Zet~)e eel :i :int-eIlIC_l'-,Q ~ 1V ktorey pis~~ stokrotl1(), bede mialn n,agrod~ mniey Tohoty·.

~

I{ to P osiada lawn I c k Zierni,. kzo lubi "r~.es 'a; mieszka w niey, k to nakouiec chce 2i<l1..iad~c Og.['()d, usu-oic mieysco , w k~6ryJn JD.a iycie swoie p ~ d zie j' powinieu na 10 mieysce pau'z;ec~ iak na prsyiaciela: uti ypierwey go p OZ UtIC .",~ naydro bni.eys2:ych s.zczegulach" p rZ,jr'Wi¥ac S.I ~ do meg1J,., umicscie w nim spos,oby uiywruUtl gca w k~+.deJ POI'2'!2,W k...1.idym wiektl, ukrjwae wady,ula2y,_vac p.rzy:mio'~y, fiigdy ,go nie 0puS:t,:Cl!rac, zal"l,'NJJe rnu p om agac, a nakoniec ISC Z& gns tern nayprostssym, to iest nay'bliz:&zyID Natllry~ Nnypie-.rw,ey sdaie s\i.-;" ;: .. e rnieyscowose traeba pu;@'~J,ayac nml polo:l.cnic. BOo widok pr~d2ey znndz;i, ehyba ze iest SZC".leg61ny i rzndkl : maiac go wiecenie pod okiem, musi si~ sJJrz'ykI'Zyc~ 2'bio-l· z:rti pi1!kl1ych d~rzew,. ~1Zystey wOody,. zi~louoscii bnyu.l~y, ~rur.it przyzwoi~y do sadzenla pr2.y],ellmie',~ do prowudzeni~ drcsek, '~ys\i;;yc--i:-Ilif! po d aie SPOSQ by.~ kt6rc spl'2,rkrzy6 sjj~ nie mo:s~~ Trseba toP.d y obrnc III iej-sce na Dorn i 'Ognld JH~e-Zi si~ naypieLlieysz:e, .lL1i'IJ,YU un tsze, Wi_,.., ,dok.i zm.i, kiie;dy g.rJ W bJi.skG~Cl, Wpl1SltfZaC zr~czni{!',. leby C]lodz~ccga :zadzi,w;.aly; a 'nal\'et dla 'Vhll,:;;cid,da Lyly celern pJ;il':yiemnym . .i ZaWS7.e nowym j kiedy i.e p osu.zegil ,czy Il z p o,mi~d!zy g~"q.,tych l~'zewiD 'I czyJi 8lchouz";lc z pag6['k,,., czyli mi~ldzr go.rami ~ wrcdy mozna m,6w1C, in wdziecsa caJ'~ kraine i 'wahii\ co d.zien, bo nigdy Die anudsa, Iak p"redko

" • II .. ... •. III

sip mieysce 0 hi erze, trze ha (:l.e tak rzek~) lv.isL-O f;.lYC 3i~ w to nnwe

lworzeni.~., i 'pr~cowa,c kolo meso podfug spo.sobnoSc1 mie'y~,ca i ~woicy~ (e)

I ... !,

Ho ale sm·lJJ!:rJ.ieys,zego, ],al ogrOIll'ne dzieltlj, laorYf,'h opuszcsenie i niep orz~dek okazuin , ie zElc.z~te bez riO ssadku, ,gim~ pr.zez niedosuu~k., cz~sto ieszcae osep e ci W8Z y,. CO pierlvley byla. Wielk..ie takie nieszC7.r~c1e, kied)' miejsce, ptzez si~ p[~knc~ dnstanie s;_~ w rfcc Bogacz.,~ ktun~gQ ~lS.t zly i falSzywy. Ten ztlpel"i.'Iile nayszcz't!~lhv~ze po,~oi£>nja naygof7.ey aepsaie. ZE"TI iecie Ziem ie ei ,t...[)J'lem swoi ev 'n ieum ieietnosei ; a dumnie

I 0 ... ~ '~l •

pewlILy; ie bi~dzit nie mOle, kaleezy i psuic Nature przez cn1y bieg

Z ycia swoiego~ Po 0 hrani u 1meys ca, na jwiekean ozd oLa \"I' sadzcn 11.1 Oerodow, ilaywi~ks.z.TI. ieh piekno~c zawiera sie ""y dobiaranin Drzew,

D - ~ ... . I ,. ... •

KJ[',ze'lvv urw :it R.o,;;;Hn; to lest : w p:r-zys tosowa niu ,;r;i,eui.o ,"j,r ;. ,Z] el on CI SiC i ,. ks.7.t~U.u, kwitnicnia, \'!.'ysokosci i grrl.unkow. lu7.. W$zyscy poznuli, ole nadto I'egularny ,Ogr6,d, nlice pro.sw; ogIodzen1a ,V}"sokic, oLcinane dl'ZeWEl; ''VJ'.ntL1Sz0ne ich kszl:i1Uy, z.e to ,mu"ri~,pO£.y tylko bawi , p6ki si~ eobi : a 'OGrod, tmko\,'y ~ raz z:alouczony" tak zblozyd:nie VVlasdcie-lewi ~ :i.e sam si~ ill t! 'P Q,stneg{tio;c, usta wnie SZlLka inney p:rzeduoJlzk.i; do Ogl:odu me zaJIr-LY, idaie do Iasu, '\1V pole" 'm3J. Trakr, alba do Wsi~ ,y lesie zUB yd ui e w S~St\",'iDi.e cieli'l odlll iany rozl iczne ~ df'o ill. co raz nowe ; w po lu SOllllU" n Ie ID l acza , wysokie ~j.'J.grod y nie tamu L i} mu widol.1!.l J na Tra \.(:J e .~p 0 d1.ie',lo°a ~i.~ (Zegos IlO'Y~"f;n, a ," e W si spoty ka. ludzi, b ydlo i tysi'Q'~zn€' 0 dmi i!:J ny. [Ha. ,c-zego:l. j I' yta rn S i ~, zn kja d.1I.1 e o grud, tego wsqstkiego wei i. uia wistoc~yc, a p.rzyna ym niey rm 0 cz~.sci z nim nie spoic albo nie zhli.i._y,c? Sarlz,!c drzewn ~ n[~J.e-l.y nasladowfta N.il'b:L~:, ksztalcic gaie przyiemne, pomi~dzl ruemi porohie ~cie.szk,r .. lildnie obsil!d.zone,pl"ow;:ulz..,) iedne ku Wiosce,. d.nJgie dOl Go,;ciciiica, inne' n:.t l~ki" na lad.ue widlokij cz)'li (Lo lask6w pobli'.ls?JcI1. Z tego si~ "Ul1ozy u.aymi1:zy, nayp!l!"zyi@mnieyszy Osr.QlL Te scileszki mai~c 'Oel iut~~esui~y , i!n~dziC nigd., nle ntOS~' 0 ds·Jonienie i d.abre uz. ycie

,XI \',,;Jnko~"I·; ukrycie grrmic Ogl!'odu, rt tah"l.'os"; Jlil aka l'n"7.cj'Jcia. ony(:h oSi! to (ic:l.eli mO'l:lI~ u:l·yc tegn ~d~)\"{a) ,czary ~ p.rzez k.Lol'e O.gr6d sj~ powi~k8:,:a ~ Od~l'\'jr.iil:; odnawl11 i zawsze odwdaieeza nown Iuboscla

... " .

'YlnAcici{":'lowl, zn J('G:o prnce i starnain, IIlLl~zCy w nJ,,yrozlegleyszym

OSl'Od2j~ dosz~(1iszy do km'1.ca", oko smutnie posLr.zega rozUzial Sztllki z NalImh do k,'~orey 11rbyrtHvn'ywa~'i)c ]j]3JJJi~Ju!J.i'e,}'sze dawlle J."'e~u1anl!e Ogrody, rrmszij, 'W jn'lflginll.Cj'l \"~fdnzyc-~ a w isrocie s.i~ ."iprzykrzj'c. Sa~lz;~I'~ Z~S drzewa Z Aus.tcm, iodna kupa ['1 i., JrBgie odrlzielnie, iest to go l.owac sohie 0 dmiuny b ez Ii ku, w kai d ey poue rok 11, nn wet 'W ka~~k'Y C7.~~ci dnin, Tlrzewn wielkie, stare, iuz ria Sfnncje wyrosle ; rz..fc.zM ki czpHe~ szumno pJy~ce; ptlgiJrki, doliny: 8-1- 1"0 Skal-b y, kton:~ trzeba eh wy lac' ~ .9Z3 no w 3,(:. 1·;] I Y ki Zf!.~ dro bne, 1"Zl"IY ko sndaone, weda [)1iH.]na, szezupla i gWDJt('m na miejseu l"iecznie stoinca ; g~jrec:zki sy .... pam:!', ),'o",1.i p'~d posiacia kfLoahhv: S(} to pnyllalki, od ktcll'ych zycz~ i:Jl tlBJyualey si~ u"Zymai:~ 0 A.azdey ,cz~S,ci til wYlnie.tJioD{!J ohs;;::,erniey ni(h, ic 8i~ b~{h-ic w Rozd7:li,il~n{'h poznieyszych: tu i€S2C-L;~ l'I.f O~OhlOsCi. 0 przyd~m, i,e' NaLnry nigdy przymlJL~zac nie trzeba: w kazdYln' rnieyseu tego .si-: lrZiymac skulu~, ltory ana sama oznacsa, 011 pnr;ykJEld: S0il.~

nie sypn'c nil! l~ ka ch, na doli uacli; 'GI10t i [ask i 1; n ie, ukl a da,c: ,. gdzie ,Lw,...~..,~ ",,,'jrdy..,k

~ ""'"0 sla sp ad ku nie ma, i za dney Lakiey .rzeczy nie' i0d ac i n.ie UJIl ie- • .-~~ ,. J' ~ .'It szczac \y ~WO.i.Fli. Ogl"O dzic; kU}fa. L ea us w. lviczney pl-acy, p Opt ilw k i

ezy1! wsparcia nt:r7.yL1.1SU': -'3i!:1 rue lTIoze. DruSi pl-zepis Townie potr-zcbny

ten iest ~ i,e'Ly file podwaiae tyeh samych widolow;- lli'gcly w tym sa-

mym Osrodzlle· nie .ltaw.EtH~ ,(h,-och albo uzeeh AIL-lnck., k.ilku dudu ...

p€k~ mnostvr;a ruiD:;. ko~ciotk u.w, V~lue;'Y'czek:. Juk p.r~dk.o hi sarna l'zeez:

icst rHl'~YrOf'Zon.~, dZm.eJL].C cieka '" o~i:, iu:l. iq zrrmieysza., W ogole. skt!-po

tal.i.ch d:;;:ie.l trl.eha Ui.J1"';b~~J trz'ebil,- iieby J.niidy przynayltLniey eel i wy-

XII,

k . ]' . '1 1· L •• r 'n ''rioT 'T ~

te ] A_ ;:'O'll,'~'J Ii ~ l, ±.~ j y HCZU.~ ~,,"'i'O,i,<;I rue Cli.lhY ..t: .... a tnry ~ CO meom Y j tHe

.~ Cae s i,~ musi, Jdedy 0 gro d napchan y A1 ttlnktJfalli i lmdowami, do k t-o:RTch plf',zy$?',[~dJS7.y ~ nic inneso snalese nie l:m:l'zn,i, Iak \vi!guc, Frti~ki" kurzawe alho iawk~ starn, n.rt kl6rey ra,a .. e u;'gdy nie ~iBJ,da. 'l'ot. S.'1l.Tl1LO i Z N"p,isfllmi ILlTI'~},"'C trsebn, Kiedy g~ trHfnif! ~ stoso wne J' p:rzyzwoite dOlrnieyscll lub do okolicznosci , kicdy s~rzadki~, krotkie i w dobFJlTI gnscie;.' ka±d,(~so?,l1;str'a n.'1wj:,~i ~ i i uteresu I ~: lees kied J ie 'luzlna ... mi sypia , kiedy si~' ,po nieh usrnwnie df"pcze~ kJedy sa ~biote:m sl'uw !'!J nie Tiny.~li, 'to Iepiej, if.eby icb. nie bylfl. l\1:()Slk.i.., kladki, ,lawki i .. nne Pl'Z)'\lfoieuia o;rodO~l",re, rlrr1{nie 'tr~(,J:Jnie trscha rozrzucnc: nigdy hez celu, ni ~dy bez ,PI'7;,)",c7.yn y. W wdy C~ J kOilrYito sc Ogro du ,r:;7.J li kra iny ill n Z'irli ji~z,ek, harJJwni;~, nat kr.6r';l ,P a ll-Z"JG, nie ty lko ok o n1..ile sp 00::1- v{a, j1],ja nawet Dusza roskoss znayduie,

:Ponlewtlt. sadaenie Drsow pienv,lliz~ iest robota 'I,V O~odzie, od ~f"go naypienvey z~,ezn~~ A nim obiasn i,~ sposu b nkladania on ychj - la:eslL6 b~d!f nieknire pipk.no.5d i niytli tych ozdub 'Ogn)Jo"'~-ych i S u,e~ll is.k naszych, lezeH 81 g cokol w]:ek nad lci:m. f'oz~~o{lzic b~ de j! sp (')dziewm:t11li. si ~ pn'll h nczenia, 0'51'"0 t] :t , D r;;::ewa ~ .kr.zelVy is auzenit: i ch, wi f" le J rri moich (DS].'1 dz i,I y. N i C I2LZ, pod ieh cicniem C'hodz~c., zal i tro ski zmnleys:r.nne by.iy; SL ,mi ~Jzy b,'rr.i l.l1L~1!Ce:mi ~,~.ilinamj, chwile zda ... wnly .. ~i~ pogodni:eys2e. Sl:l'uciw,s7.Y nawer 0'Yc~pn~ i N<4dziei~; inne zahu wy i ,rozrywki stra d'iy dla m uie WSiH? ]ki e wrlz It k.i i pow nby: ta iedua nienstannle hyla n'!Li ,nlib, i przcI'yw~].'l smutue wspomuienia. N ie raz stare D1'ZeW;ll pr7.'yp aminal y ,mey pamieci s,zcz~sJ'~ wsze czttsy:. ndod e sadz'CJ.C ~ npfljuYlvalLLm w pl'~ys~lo!+d pogodnieJ~ze Niena.

o

.

D r Z C w a C h,

]\Ti~ iest t.o p1'.~;f".";IJ'.l '!j,~,' po chwnle , rLIIZ)'Wi8.'r. Drz.;w,il n;lyw6p,rn:ial~z~'Jee ",.szys'tkicbt ozclub ~ ktorcmi Ziernia iest okryra, \lY wielkosci nic z nierroi rowniae si~ nie rnoze, Sk~lr i GL'ny s,~ to C7.~&ci tey~(~ £an'H~J ,~[em,i; a choc mi~tb~J R.os1in41rni i kwiatumi .si'~ niezliczone odmiauy, wsselako u,w~:llli(!J.c,. ie 'te dru L 11 te..r S liego rodsai u pi t:kno.sd). st nsowua rac.zey.. do. siebie SOl m'y. d ~ nyszni. ic ~,ie ozdohn ~ nie rnoaa hyd~ 1] Z v-

JL.... ... .. ,. 0- "" ..

tern i W ul ozeniu pi ~ kney i r021~gl ey Kl-ain,Y, elly hil ,inko ]Hozj'da tki do. tychi:e d.rzew, z.o. korzystne nie .mogo;!. ze skurkow Swiatla lull cieniIl;zc slowem gin~ Vi oC·,~~o.~,ci wielliego ubrazu , w fjdliegJ,oSc[ OTJS7:er-' p,f.!'ga mieJ$Ci:1; musiemy ('I[lC pienv:s.zel'lshvo D.rze'\:rom, ich. postaci, ga I ~liis,tDsd, pow,u .. lse ~ co ,do 'l'in~p aniaJey pi~kn,o.~d to iest owey P iekno ~ ci romau!Y(2;ney ~ pieknosci tey, k tiJrq. przeklnda ~·ialan!: Iul .. P Cil eta ~ a. clio k 10 r{lY zbiiZnc S] t' lUllezy, He m()zL1(l.~ci~ W n'11..~]a downniu. R6""'Die ~wieie: biy~zczlJ.ce tulol-Y robacskow i letkieh motylov .. -" clioc pI':z,edzi wne W swyeh odmianach J ietl na k usta pic mUS:lfj.~, en do ksztnltu i prop of1cyi" Z\'l,rit~nr;~tom, w)'i~ze,Y klassy, N.! i2zapJr.zeC'.zO'.n;i;~ ies ~ 'tOp.ril~·d~. "~c N utura na y~:l;CZ:O dtzey Drzewa 0 dmiauami ubogacuc, Ilo

{I}

-l

nlen d] a d2iecip:racowac. Z s~an~,go Zia]['ka. w pi~ f.ym ro k1l.1 owoce ~i~ ie(h~, at po sianym lesie; w kilkanascie Is . r, iut. Z uknntentnwauiem chodzjc m oina,. S2cze.sJiwy ten" lto ,~l["7.e'Wa U 81 e hie zastanie ; ale S7,CZ~';;].i.wy i ten, ktOFY ie sadz;'.I,e, w przY$zlo.flc:i dla innych i dla si,ebi~ p:r aCHIC', Ktn lubi W .i.es ~ kto lu hi 0 :;rod Y» k to eli\! gle sie teTl'il! ~i'llI'Lld uln :: 1lS!I@IW1'1 ~ m ~ zaba wt', 1..10,1";1, tty.;l •• n:Zi1e d aiem ret UltZllll:::ill. Kll.'~da pon.!/. roku, kazd y wiek ~ rosk 0:'3.:7. w wm: :r.nOJ.ycl:u ie, W sdnracnlach nawet [']Ii~szcz'~'~liwych to ieJIlo rozrY'jNaC tnoze" i to iednn w8z~,(bie s.i~ Zllilydllic" Bo choc cz~,sem S"!Y'[It!towne okolicznosci jmisacza Sif.!'IIUska!. :iiili .. isse , ]II a I a liczbu lat W 1"01 en. ten, gnt~rnek lil'r'lasno sci. j[-Toyn!" N atura, bog<Il,,-1. ziemia, nig~ly nie o~h.fl""'W]a SW(i!,kh dt:u.-ciw. J.eieli w ci\tgnl !ego zhi0 I"U'. rnysli >e:r.eSh) I[) '~:~in wspominam, to. ella ~egn, :Zoe pr:zI2'konankl. do.s"viadczeniern, radabym wpaiuc '\"1' ka.:l.dq~o sklonacse do tak Iatwe,(1'00 113zcze~,h'~"i'ien],;..t.

11:1 '-

Nim winne szcze,goly weho[hd'G h~d~~ '\"'~pOn'Ulr- tntay 01 dawn.ych

f.1]szyvvycll przesndach, Nienahlh'a.lne .rzeczy ,,'Y niczym podohae si~ II ie JIll ogiJl, dopieroz w tych ~ :sdzj,e.N atura zd,ue si~ naydos.ko naJ.sz'i}. l)r.zYlllusz@ue k~ztalty W' Dr,Zel,v.1ch" pod.tng mnie SOl!- obrzydliwemi.: (ij lscin .... me w kolumny, w glllki ~ CZ)' li rozd~,gan.e' w WaAJhlarne; iadneso mieysca nie adobia, Okr,zesanc Sl¥"iery ~ ,1ll~C'"Lone Craby, p[)d.ci'~~e l.ipy, zawsze szpec"_, ni~dy nie .sttoi.~. Iesell p~Yp'adek Inb nieumle]~lID.OS,C oszpeci drsewo, alho iezeli Syn po< 0 yeu tak 0 h ei tte zils tanie ; w ten C'.za$ naylepiey i~.,d: ie nie ~yk~i'lC !:JQsta.1iNlc Naturze , ktO:fCiL ie z czascm naprawi i ,p[.zyodz.i.~j_e. M~l;e]i :zas ta.k skalecsone i od wi,~k.uw :rtrzyi one" ie rii e rna naazi,d, ~by 1,szta~ t ned y 00 dmienilo ; 'to radz,!: .go nie 'l[IJ]Ol'!;·ii.H~ ~]Ul lomlnek ]?rzesndzi6. Sz.palery tenze. sam ]05 miec pOWinllJ) chybnhJ{ byly o.sob:H",,~sz:,ey pl~knQ~ti i w1solto~ci, albu ie-by

ella C ll1'lde Zrv lerze 1'6z'ni s,~ ~ od sobia 10 wnego w dlL'obnyclw cr.,,},,,, s ~kach, cz~sto niedos ciS}yd~, I~rnedfjz W ,prj' nejpaln ych podobi tdi-5two~

s; ~ dzleie., Drnbne cz.'}Stki:; lnrorosle, kw ia ty J' nfIJSI~ n~, , s.} sratoceuie iedne d n 19int P odohne ; a widkie ry s;y , ~ ktorych 'r,'TpJ. Y \V;')j:i ']. paymo cuievsze aczne .;;;lu tii '. calkiem i sa w~~ze- ~i(·~ :rozni n. Nit= widziemy

~ , ~,. '.

uigdy 'nlw~,ch '!iYSlm.1'lb.lycll D~Li:"v ~ icdna liczba ga!rzi~, ,Z; lt~,,\'rlLyn1L

wlerscholkiem, rowni,e przepl~cjotl.ych ,~~k.?mi. ~jgdy I]aJ Strumykiem d~vie Brzozy Ute zwieszaii1- w' tyu}ze Stll1:JyPl ksatalcie Si~lkkh gal:~z,ek swoicb~ Nigdy dwie Grusze stare: ~ 'przecb.;'elai .. ic S~S[Cd.ztL,e pohlL:; rUl'i·nym ,.tell. nie okr..f'!;r1l'ai~ ,~i.eniem. Te tn d,lFY hoy,ney i opa.trz]lPY N anrry , nam So'} 0 ddane. TyC'h (0' dnr'ulJlf trze ba umiee .$zCZ ~ ,sliwie i pr7:yiemnie u~Jwa!c,z'ehyz nidi "l,;ypi.y'l'.'lI±Y skutki :na:ym.i.l~ze, lui j' Lli n~)l)rzyiemn.ieys\ze, kture pow inlen st \l'o:u::r:ac' gllLSt pra \'~"dz.i W Y , 2r~CZ1:la umieietncs C i rozsadek.naturaln y.

DnHEW.ll ~ p ~'~ li, ,m]o de ~ W2J13.&z.9;,i.,. si,~ gi ~Lko w g('H~~~ 'lV tey F nne mainw soble ].'e'~ko.~(: i po"wie'1!r'D.Qsl: ,p.r;r.;yiemn'1; ale POW?ji~.~C '[lie U10gIJI. pra 1,.",·dzhyey okaznloscl ,i prop'Di"cyi~, do puki oj e doyd tJ.. calego ~n"'''~go w~ros:Lt ]., 0 tym unyp iel"W'ey powiu:ien pami~t.:'1C SaJz~cy i tak miessac dl"Z ewa ~ :l.e,]_~.r z C2a1H~Jll iedne dj;u.gk:h nie ernUy, nie pB t;d Y i nie dusily+ .szcm:esU" .. yten, k!o,ry zillsfanie na gI1J1lcie swoim drsewa state. I..Jan:1,.",·iey mn czek ac s'l\. 1. t I:ku swoiey pracy, swoi ego starania, S ie d.Z{L(; pod ich eieniem , u klada dalsze "[0 boty; ill ogo~iL1wi '1c '0 yca CZ) Ii Dzinda y.,e ie po • .;;;adzil~ Dcbrseby bJIe. dla Pokcleu pczy.szlych, bdyby kQldy go towal l.ll:l 'h~z same l.jmz'cz~S;hw ie]].i.~., F<1l,j',52J1VY to. ien aj":@Lu1'[en,t:: I H~' i a z,tl starr, z. eby]n dr.zewa 8 ad ziJ; ,rJI_ U op i erG:l

" boo· • i' K - 1· )]' 1. T.· d'·

~ t . y m 1 e ~ 1 a:. '. ' i1:l.U Y 81:- ,czego.~, uoczeKol, a ,.tI",~Z y p.Fzy t~Ul P OWl:""

sip .. ~nflydc:nyaly w: ~-akich "u1Ieysc:'H;h ~ gclzic kolo nieh "Klomby satlzi~ si'~ 'm (1 e:~., V\r ted)' ~H cl;no tzyii. s.rzod ek klcrDlb~li. uzyc: ie mozna bardzo d~odnie~, ~. tyro. ostrzel.enie:~: 'i.eby z g,oIY pop.rzed:O,ilc nieltore Gnlrz~e i. pfl~,erw,;:'c tt~ n.ni~ 'P.rosti1' It:o.rLl.by wieraehem pr,zez.i,eJ.-ala. Drzewa nadto r,eSLll3.l;·uie sadzoue W Ulice, albo ,y cynck, ro iesrt '11"J1" ptf-tlO -dwze\'"~ $7.aChO"\inic~ .zwarH~ Q [tin.('D nee ; radz£: ezasem Od,:iliOWfll: w mieyscaeh il.1z ~·ybr-aTilych, to lest: sdzie si~ Og':ud rna ZI1- kJmJa:c; lJp lnL~~ sir:, ze dla cchronienia i~dnego drzewa, Z(~pSl1C m oz,Llm W.l dok , czy 1 i .. mi,p~el cal ey Krain Y» cz y Ii p os rae narurnlna , ktul'i\ nayp~\Yabnjeysz~ Jest. w Ogrodack Pl-z~tiwnym za~ sposobem znt.!Jy(b~i~,. i.e d[·ogi, seiesaki po. polach i l)o! VV siach pOh".zd.Jllii) tlu::e'w' regll Iaruie sadzonycli, .al1!2 n.igdy otizyionyc1l, chyb.a w mievscach niel.J,.ol".yd .pOl'.n~ri.eiSyvnliQ.t: ie .. od doh]" .. aLy nadto ~ nie znkrjwaly tych wi dokow , co. .s,~ przyiem nemi I P l.f! ktJ.~ mi, B ywai.f.[ ezasem taki e drzeWBi, i{,e wru:te S~"h zeh_}~ St050'WllC ulozenie cLli~go 5runm'w oknlu .nieh lez..].cego" iedyuie dOl.l!kh~ 1J uwf si~' to o' tych wspnnialych tr?:rs~olemich , ,tI.l UO .1 6tnrszy.clll. Dreewaeh, kMre kaidego zad2:ii'\"iai .. ~. ZJatza .si.~ CZ£Jse~ Dab ogt"ll)lnny" ktOlY podJug rnnie iest iednem z uaJpJ~~' lniers~}lch· -dri~1f. ,Bzcz~.~U'·i"ie staranue filabua tak uFz'!I.h-H.1.~ ~e ll,IJ)JJ.lf'knieysze .i. r3zem :;uay'pOt,y~~~n.Lej.:"sz;e Drze·wQ. w.sz~dzie cObt1..i .. e i ni.~~ iest rzndkiern. D,q.b nr, po""a.zney posraei- swniey IH1YPysl:nicy slf wydale, kicdy aam pannie ~ :i~o .rod.iG3.y ,[o{1lloiy~to!i,c .sal~zi,. I'ozPQ1 ierame smiale i dalekie 'DIe doswala drobni[!!tys?.ym '¥!'"L.ITI,IISflC" .8i~ wlulu slebie, lezeli \'If lesie mnustwo D,t;:!'.H}'W mzem. \YZl~swjQcyeh .. a pr~-ez to 50Lit= nie mo.g~cydl ssko dzic , $ntYll"1.i(!.i.t Logll C twem dla V\lt:1hLicieIa; "\'1{ QIgrodzie, czy wkolo Budymm luh v.' obrazi,e, I?~h sz~egQ.1ny, ,Yymos!y, :.;;tlu~y,,~cst zalvsze n'aypi'L:Ill1.icyszym. D;~b_

1_

"

..

4

..

5

'w iak:imkolwiek b(J.d* ]...sz:taJde', DIe powinieu 'Iu,gdy byd~ obcinanym, 'Tak. pi~~kne,go daiela N~tUl"J ,I1~'k.'1 ~ndzkr').nie ma prmva poprawiac, Df!.b raz skaleC-2oDY ,ttaci na zawsze .(j,Wq, pow~gf!; powoli rO~Hl~C'" iu~ :nigd y odzyskac ]ley ],T~ e moze I i ak A utor mdwi An sieldu : ~,Raz tkm~ =s ",1;y; iu.i z nicgo file splJC~ 5i~ 'li,,.'i~cp.y (lmm.rne 'Ok:r.~ty, by nn Monu ~,p8 nownly, '" 'P'~:envs.z'y ,y d ostoynosci R1 i ~ dzy drzcl'inuni Hi"! b ,mo e i wfl.~dz~ rna, sobie 0 ddana nail gl'l,ml;.em, na lL6.rym. sto i:, gd Y lVPUSZCZ,' o,gromne swe korsenie w gJ~b przepasci Ziems.l{ich:, Db 'tego iadf.iHl= drsewo nie opiera sie tak silnie WiclU'orn.: iadn.Q M.kie-,gD ndpnru nia d~! i e bursom. IVrr I C iego, .i p i tl.no~ i; ~ S,P 61nJlll l'i'IJlU~c korytem ~ waaielJl nie 5i t::: W5.p om,asai~,. Gd y wieki upl yn,~ , D iJ b rue\'V,zrU$.~ony sto til. C, i 1 '[7; 'W r edy nie d zieli si~ na konary, ale zcl aie si~ ~ ~l ~ riel! iego. iune dZ'"I'iga drzewa. v~r opisaniu D~La zapeminac nie nlC!:l.na ,l['o:d,egJ,Oiid. eieniu, llrJ1"ym ekrjwn siemie wkolo siebic, DL'\ leso san'JJL1So mn:;ey .. , sze drzewa pod uim SiJ,tlzon.,e" Uf.r~ymaClJy si¥ nie ]no5Iy~ 'TrwlJlJosc ie-go de diliemu ly.ide ozdohy. P rsez W i.~li D;J b n.~ by'\\'i'l pi ~knosci I po~"~Si , kt6:rey nil wet ,gj.ll~C, rue traci ,zup elnie, Do czasem iut. mydHLI~C:~ siwy Wiel""Lr.:-ho[lI:k"'Io-.znosz<J.C 1:.11 oblokom, ieszcse .HrCli ir upo .. w,ltini~ mieysce, 6dzie przcz kilka '!,'!,II,ek(hy \~'1Jj,-":iS WJ, D LJ.b w dzi kj ey Ii "y natumlney Krainie, n:hn'lie iak i w~y;. co Sstuka ukladala, znwsze ,iGSL wspanialym, P'rzyda.ie po,\'!.'agi Gotycki,ey lub inney Arcnitekn.l:t'.:le, l'01-walo]) e1 S ~i!.ro!l.:y tney Wie?-y, flU. wiec;;:n yin ruiuom , rozci.~,gai Q.c swe konary obrosle mchami, po murach hluszczem uslan yeh, Zd,a i e si ~ wte J y fo~vien.nicz:~ olulzalo,ki"} SlTDi;; te mieysea ~ te ,,~idoki, ktur:ydl pnC2~bJk. sin.ie 'ltY dawnesci wiek.(j",,~. Rowni'HmHy D4;!U aielony na murawie, kola Dnnsku lVi~yskiego, '11.0..1 Scru .. mJkiem szumnym. i 11:rze,;,D'lNa. ,pyszne

zroc:zysl;"1n, allro poJJug Opi8il]li~, Mihona. l1n.U',,,,;.1.C€'So: (~)

. ,

, .... , I • .. ..

"D~by oslanialy chat~ u'~og()., a z pom"i.~cby gr-sto liseiami ,~,kryryeb "gal~zi , d y10 siny 81 I? cisn~.l.~, D ~by tak op,~suj ~ c, nie nlLo"vi, si~' to

o lTI lod yell plonaeh l' 0 :D~ bach \'Y' naszych caasach sadzon ych. ; leca

o 'lJch weteranach pn.szcz 51 ~bo'kich , lub 0 tynh '} co 0 kry\v.1 i,1} ad. wid;,o~~' grub y sp okoyue J' nlboli tei 0 tych, (0 Os,l aniui i!, cza~em Si ell]jska Sl41I'OZ y1!;uJe. Takowe lin drzewa kto szcz~sli.wii,e ua swoi m grnnde zastanie, powinien dla nich. wiele cz:ynie, i z usaanowanicm ua nlo ,P!tJn;~c~ r,{!szt~ O,gradu do nich gtosow~b;

'Ieiclim d~l~ p,ierwsl':':€:"15hvO, co do okazaiosci, D~~bQm; innc drsewa m~io;l 'ea.kie swoie p i~ knn Sci i u~.Ytkj., W sp3ni~JlI!. [u dla " ieidi rri e byla IIloi;yc~mi kaleczonn, roztacza a~. fH) Z,~e'm[ ch~luile g;;lll~.zie swnie, Swit1c na murawie iasno-~ieloneYp'rL~dz]wnie' si~ lvydaie. Rov{nic Ii, zmieszaTItl z; letka ,Bn;oz'l ~ spaia 5i~ Z' :nii} przyiemnie czy na ustroni, czy· W K_},6mbach. Ga,~azki p.owi,p.wn€' Dl'Z(rJ,ZY snadain i ,\VyITll 'cfkr'Lla s:~~

. .. .- -lil-" .J. II..

Z P OU11f dz y d~;lkif:l1 Konar Iodlowych.

BFi.:OZylV wielkiey '. lice bie, h ez Inuyeh drzew, s~ 0 b o,lttne. N.1 tu ra. zd~ie 8]~ ga~a "~'YznaC2:a~ ,spuh1J.c dJa nich miesakauie .z lodrami,Snric""" I':ilmi :; Sdyz po Iasach na Y"'f i¥cey razem rosna, Trzymaymy g it tego ,i:ladu, po cze&cii., Bl''zo:or.' -Qaynlniey8.zy wiatrek kO~\I'sze: Iodin zdaie sia

L _ 'U ~ I J ~

lr:Liel,,:znls.z;on:~. BzsoaaIasnemi o"kry-~aL Iarhami: Iodb ciemnemi kolararni \lbru'wi,~ ua, Spoion~ rn ZMl na.yp.r~yicmni cy i m ie J see i siebie $rl'uirt~

Top ol~ 1;"yn~os.la ~ C1.:J li zielo I;Jja ~ (:7..1 b t01lfn" Lilia IT" Y 30k.O" Pi ~dl icy okry!jf' S ~ kami i wie.ncami zioln nemi lest nicposp 01 i L)' m. JI;..~:~~ \V,l 5i~ 0, Topolac1lo kraiowych, ktore:rn t1J'i r). kUla, g,."b;tnkow -' iako w; --r ilrz~by, Osi.k.i, Sokory, Top ole srebrne i inne, T'QPQla Wlo,s ka piramidaluie si~ w:~o-si~ i. mncnn >od innydl drzew I'o:l.ui .'5j~ kssraham szczf:'gllInym;

'brzei.'1-c t.ci.e&l:k!t lczyli droS~;. 'fjl',ielkf,!. iest o4lcl Ob'1~ .

·;~~~~~,/~ ~LIi.y ~,~~~~ r{d~~

7

m ali przyiemn~ sielono &ci ~ s l.or.} ~.DJsn IJ , pl~ep]a.1taDq. mchami 1'6~ ifM?gO koloru, SrJ wspauiale,

KJony,. Im""fo:ty, g~&to, sutcmi H_s,dami ekryte, lP:rzedZliela].~ pr.zyieu-mi.e inne ,dEZeVV.1~

Osit~y:tUl Iistkiem dr-i:iJ.cy::mn i Slt!d.kt!- korn , lesion znloLi s.it~, letkc~C].'J., kt6j"~ Rrtpnnieys.zy wiatr kUiys.ze. Te o5tatuie drzcwn przyzlwoi.tsae 05.]. W sminie mjguzy Inncmi, ;pi;..di same. no iez~li Dab (,:zyt.i Iod I a przez 5"'0 E ~ oS i I ~ uznaczai ~ ~ :i.e :i.a(lney nie p 0 uzebuia F odpory; powicwne ~ ko~rsait!ce drzewa lep.iey Sl!: wrdn.i~~, kictly ich gLl,hp:ki jgrrli~ pornipdzy innemi,

Iesion P rses trzegn m , i.e iest :nicni y lir:! cznym Llis kJ), Bud.rnk6 w ,

ll~(l nc ptIJ.U'W'a, milionoween robnetwa, lesion Iatwo sie nn)'huuie.

!OIl .. ~ c:. 'II .1-

l)':dia sie ezasem ~ ze od wi n tru eauiesione nasienie Iesiona nn. Inue

~

tlrzev~'o, do k.lU1I'C5Q. uczepic si~~ moi.e, zarnz puszcza w nie kerzonki;

po kilkn leciech l'l,rZI1.(D:Si. iSi'~ 'J]lOiLlie i rozsculza to koldlk.nwe sicdlisko , zrlymui.e W nim posi[ldlo~6 i panuie W srzdd I'oza;~pany,cb przez ml! ego rcswalin,

Gurowy lesion Ff"Z~2;W,rmiem swolm oznacza , gdzie ma zwyl..!c mieszknnie, '".fC!Il I'od.7.;f1Y drzewa iest trwalJ i wJIlJ'Zy,mnJy nil '1j,'ichty, :f1l rQzy na Ylllocni fJ:}' .sZ€' i inne pl'zyp adki, Jest ]ji~kny i IH}Z y!cczny elu rohot gospo~lal'8lich~ Ogrod.owych, w Arclli~ektuI'ze i we " .. rgzelkid1. lZ.e m iosli.ldl~ 'Tfl k owy lesion i est smialym '1TI.m p.·.~21u:n.'lcem., nat)']? uino~ enleyszych gbl:' Szkockich : IJewnie, i na Pulskieh zn.1ydm" ae si~ lrnliU8i. W Szkocyi \,,~ dilwnycll ~Viekl1cb, l.iedy Zabobonnosc i nlewiadomose obcjmownly f~ cz~..;;c w SIl6Jecz:!aD.stw,~e" ltor,Q. teras dzieli Nauka z pr6znosci~, a. eznsem i z Ni,mviar<J,; Iesiony tego rodzniu Ly~y eelem \i'ielk.i~bo uszauowanin. Do I:ego cZ[Jj.suznilyilni~ pnie 0gromne na

8

dawnych Cmentarzaeh, .IuTJ \\' Obrt-Lach S'laroiytnych Swi.~~yn Drui ... duwt kro,.ryd1 pcwnie Ob.rz~dk~ okrylr'iill cien tycb. po~inych. draew kll! Nif.biooom wzniesionych, Teraz ieh skntek ''I.'$ptlnitIIJ wirh-:it"i~1ll w s:ornd.1 Sskockleh, gdzie do n.ie.zmierncy przyehcdza l'v:y.suko.sd. Tam nil sk;) Ij.q'fydl przerwnch , okrytych ciemnsm i.. Iod I arni, rozrzuca i t} cern i cienie 0 bszerne na doliny ill Ieziora, J.e.5. ionj: 'I,'I,rys Q kle mieszai q. i s puszczai., swnie letkie i ~i~tkie gn1rJZki.. A Sdy "dairY ruzkolysnln ich wlerzchotki, szelest lisei przJpomin3. lV tych odludnyeh krainach pienin O'5S iann .i smume i t'@;o dum rtf3 In. ~esiol1lo',,,!e dl'zf.!-wO m f!, tysj.~czne uiytli. DR.\Ull IlyeerL,e ,,,..imli rnu CZ~5C swoiey dl\\'alg'; ISd}':l. kopiie, ktoremi turnicie i biil''Y cdprawiali, hyly z tego drzewa.

DhlgobyLJlo k37.ile slrzewo M.k obsacmio opi~y'L'\·&I.'[:. ]\T,'\ tp~lH saJk.m·Bczc,. :i.e tak s2cze.slmwie· zt.ztu]zila Nr:lLIH~ ~ 1i. kaide dracwo ma s,y('l,i(~

.. iii' .. ! f' ...

'P.i e kuosc .i swoie 'lIz J de.

'\iV ogole 0 ozdobuch., krure z drzew wynikal~, mll\'Vi~e, nie moinilt zn po mniee ,0 kornch i mchaeh rozlicznych , kturc b ardzn .1Ii', L.roi;) KJ U i nb r. D nwniey , m ianow.i.d e w Olgra daeh, ~1 rzewa skro h ali i tak '!ii'!:vel:uh:n1i, ze wszvstkie :!'ole-,. iadnev o,clmiany nie wrdawJfv--. T'i?.Il'az

M~_J rJ v Il1o _ 'III _l'

$~k.l na Debie okryte SiWJID i blndo-zielonym m.chem, platy biale i

~.6.Uc na EukOiLCh, wie~;i(!e 'i",'loclHue na Topclach n.aJ"vi.~·ImnycJ!u. i h:nu!' rO:1,1;CzlH:~ m,eity 'bardzo SZanUl4-: w KMmba.dl i oddzieinic1 km.edy 810- nC:CZD" p:r.omien.ie nat nich bii'h prxedziwne czyui:_1 ~kHll.i. C]lI.'UPO~'ah~ dJ'zewa, pn.~,e pok:r~col1J,c, k_1]ztalLy sz:t::zeg6lne, bylo nnmralne, adobia widoki, SUC'Jl!8' nawot rozdarte drsewa Dl0S'j'~ miec eznsem swoie lLl!"t,yC'l€'. NUl. wzgQJ.l_li dalekirn w mieyscacli , klor,e troche dziko mnia byd?. znstawiene ~ elho pr~y rozwelinnch Staroi.yUl.,'r ell, Die :ra-i.~ okn pomi .".d7.}' ~wleio i buyno l.1i'i·itJl,}cemi drzewami, Zdaif} Sl~ na ten

I

,

.. •

,

ezas tow j.e·nu11 aml Lyell murew prz,ed ~,'iecj!:;nY'd-l ~ ~daie si~ nawet, :te ie La sama r.~ka sadailn, co i tegmachy gt~\,'iOll.·!a... 'fV takim przypadku us chle drzewo j k tQn~ prseh iia chmtu.y s ''1m lID zbidnlym w.i.eucL.olkiem:t upuwaiRia; widok i anda:Le ~'UJJ_ p.rzYZ11·oi-rcy ozdoby~

Drzcwa cho C Zl'i.'y kle sadzn .si~ pros to , pr.zecj,e,6 ezasem s ~ takie l~ypadki, ie i e 7;" _;,eszac Iub nachylac trsch a. Do !ego",,] hierrll.\!- sif! S8tunlii tie, ktoryot i1.1.:1. NnRua dala spadaiace ~nlLJ.zk.L. 1.'opoJa WJo .... ska lu b iune drz~''jj'3L wfu'o,~t rosuace j brz ydki ~ byJyby, gd yby ie krzy~\'o nlbo p~dlyln sadzono, Ale nad V~lr,yvozf.'l1t, a]bo pl' . ...;y MOBtlu., czy]i przy klrNlce" Dad. St]:llllfJl1.yliem, czyli nnd 'l?fZCnV'Lr llfLchyluDA'l mlrzo za ~ .pnygitL'l, IoJla aJlb 0 ,F·iacz~ca Wief'"7.L a J .Pl"zyzwoih~ zna reIul.']. ]I]:.i ey see, Tnk,oi i ko J y sanie drzew CZt.5tO o::yn.i tysi 4_,t ezue i p:r2_yiem n e odndaltypr1::ez cienlc vmiiaiace sj~ s~yLko., KiecIy powiew gal~z].~ '!UBi t,:: C ie ich, co in 0 m en t ~.n.ny U\ n' pu..szcztt14']: pr,zedzi!.tienl promienie S! nneczner wtedy igr.ai.? 'p 000 ~·dzy listkami, alb 0 ,s,(Jw'-'!Jiq si c.? po mura ,yie., Ty dll wd z.! ~kdw ncb. lovydc nie zdola &'blarz:i lecz ie so Lie pnyw J.a.IiZCz,a, O_gror]nik Iub Poe-tao C (IJ pr.zy nis1run Sloncu, wiatr lel1..i powicwn o a.VV .sdJJ.Q du na Zadu) d , ciell s.lf bifJ.ka, Zi entia z daic si,~ plyn.,~ C h ez spo czynku t.YUl wi ntrern zrn iatnna ; ii;ra L] a s k na pl'~ estrsal miedzy saT ~~ziam i, a cienie .ze ,~wi a U r~m po lis tkad1. 8] ~ :Gu]]j~. "\Y te to

. I I!

godziny odmiana eielonosci, cicmna Swiera, Topola z Iisciami srebrne-

mi , rosmai te .k sztalty kr:zewu1L'''', l!'o:lowe ~ biale, *olt~, flu] kuwe ~ kwi ... tnienia, mchy~ knry, s~kj, sawiesaone blusscze, kllmatidy i capri folia~ uniesione, spoione, przygit-te, lolysnne Icbwytaiq. oczy, 7.rl(.h.iwi!ai~ nad grainem ty It l! rozs yp nn J elr L 0 £0:1 ct w w kolo C:1;lowleka , lk..l6r,yeh ("zts!u 'me p05lJ'7-~'gtl ten ~ co znudzon y snuie $1 ~ P Q Sw.i f.!d,e, pyLaitp: kaid.ego c:zoemby m(~e;} uni swoie napelniae ~ Zycl.B!. pr,zeclo'}g me iest lS10 tnyul,

(3)

J

[I.

'.rlka w zbiOlL'ze ~ychn'llomenLdw, w ktorych Dusza. lest ezynrne dobra; Czlowiek,. llory sz:~~S]i.wU clrligich" i sam umial 8i~ cz~m. ~3 trudnin c, iest ten, kt.ury ·2 yl nily\\V:i~c>ey.. Szcz!;s1i wy sam, ie znal szacrmek CZi1JSU i ·~e go urn L..1l uzyc.; nie csul ni.gdy mludne.y t~skno.ty, kti.:U·a_ dla tyiu hnh.i na Y':vi~ksz~ W 'l:Ycl til iest pla b~' <II cZfS to ±rzo diem wiela z:llego. CZLlS, ktory upiJwa, k.h::Jree;O ustawrrie zaiui.e]1]ty; co s.i~ nam zd~ie, alho nieskruiceenie zwleklym, albe bystro znikai~cym,; dla nszysrkircb iednak .n.hvnym. 1toczy s,it3 kolem, }\:11 80 sum] wstrz.ymu."", iemy , popt-dzamy. R@z~.~Jek, k.t6ry sie ~m,stan,ill'via, dusza. pelna caulos ci , Iczynno Ac co dzienna przeska k ui <} sodziu:y, niemiersn C pl'Zielt·wy j k Lora ie przedziela. PE'6~t.n(awanie Zt1:S wlccze 8] ~ po ogrun"lradll laiieucha dhlgiego z.ycla ~ i znaczy ie ohrzydzenifm [t~s:knotL}.. Do uniknienia ·rych. n iesmnkow 1- ¥l i,~.s lub.ic, S'0sp CD darstwQ i O@'ody, UDJYIH~wniey.szym icst sposobem'm To WS7.ys·lkn raZP.m spoione , iest r=rIt.CCznt!rfi i sabawnem dla Wlil,sdciela, milem dIrt S:~~iadQ.w" ,pi~k'lllo.~,ci., dla krnin , sposobem do z}rda. dla ubogich, a pm:uiQ.tk.Q. Bif staie db tych , krorzy p Or 'Oo1S u.i ywac tcgn h~d ,~~

Dwa s~ sposoby uksztaleenia swegGir siedliskn ~ f4,]bo wyl'1_CZrll~C mi eyste na 0 gro d 0 ddzielny " alb 0 nie ru L j'tJ:C 0 gr-u II u , przy.ozd.o bie calc $\yoie m.i.e.'izknn]e~ -,;y pier\,\rszym p.r.zypi'ldkll Z~C~.lC nnlrazy ad 't;.romndZ!l3nia dose 1iczney czesci ,drzew, zeby b.Jitl ·wyst.u·cz'lif].ct).z~ mjaflowi., khl1'Y &12 pr.zcdsi~·b:letZ,e. IC-l,c1i derpHwo~6 dnzw'oH rczekac, l.lilype'~ndey i. nayoszczcdniey bylot.y s~koly zalot.yc z tych lo~·s"}'s~ki.("h, ,J,oslin i drzew ~ ktore mai~. sktadac Ogro du s:.JJdz enin, a dopi ero So zac~~c" kiedy iuz iest c.zenl napulnic, To lif~d.tli.BJk sip rno'wi iedJnie do. Ogro~16w ilhs.zer.nyd.l!. ~ rnz1eslych. Kto zas w mtLJym, ob.r~t.je pracuic, ten mo,~,o i bez SzkcHki ll\T lasach pobH:l.szycl1 ZJla]iB,sC dose ga.-I

'lllukej,'V drzew, ieb.y .zasad~ i ozdoh~ swcgo Ogrodn uJozyl, dod.aw~i,~~c po tem , .kitH, m.oi.e J' drze'\'HL i. k[>zewy zl1graniczne, latwe d.o. .sp:ro ... ·,Jlrtlldzeni.n i d Or U trzjrn ywania '\"If Dfl,szym krain,

T'lLdie tu unJJ.J.~SZClOlle ukuzq_ li.czb~ d.c-:zew, Ulzyoocznydl. do KMm b U,W , na yp]!'zod S.':IJmychl kIa io wych , pote-Jn i exntycznyd~ czyli :zag'ran.iczn}~dl tych , ktorc wytrZym.uif~ pod, naszt!m Niehem~ &obiij.C powoli rok re cznie, pl'zykladai Q.C pratey i 5 tarani a , moz:mt bea ·wiel .... liego kosztn przyprowadzj,c. Ogrud czyli 0sro,d,e.k sw6y do tak.ieso stan u., z C' milo 'L~dzie po D inlL cho dzH: ~ rn i ~o z niego OWOCOlo;~ i k v,,'iaro,w U~}'w~c, it to. \\,szystko UI'zQ-d.2!U~ bez ussczerbku W ~ospQ.dt:IJr311"ie i bre~ zhJ Lmego wydatk.u.

I(Mm.b ies t to 51 (J'wO A:ngielskie,. pn}'l'~ te [H)WSZ eclmie do ~,y J,'a~euia ~rona. ~;ew sadzonycb, czyli losnQcyc h ,r<a . ...;cm. Li l~rnluia tlOUltlCZ·j].C, J110z]].aby uiemal powie.dzi'e,c·, i,epo Polsku iest to KJ(~b unew; i to sh.).,",~o naylepiey wyo bI'i'I,7-,1. ten SpOR~r~ b sadzeuia. 'Osro cl y \," tJlll. rouza.i.u wJnly~l(jne w AngEi,. maia za cd ciqgly i niendmienuy nasladowanie N atll.:ry , do daiac iey ty lko te '!"",",d zlf.li ." ktore UL,e, ozna csaisc sztuki ani liJl'ZJ-f]ll1.U~U" 7;~kd1). si!: Lydi. mieyscow~ i naturalne , n nrtJczt;.:i dey ,5'1 skutk iem l1i~p.a.·zerwa.rD.eg·o., smrauia i pilnosci W llltr.Z)""TIly w auiu, Nie raz mi si~ tJ.'.~6aJo bydz '!IV m.ieyscfIlch, ktorych nieporzndek i brudns OpU.sZ)CZieJ1~e .. Die dozwalalo p ostrzegac ~ 7.e '~' istn cie hyJyby hu!nem i i przy iemnemi ~ gel y6y 'W tychi,e m.iey£ each .B c.i'!CI5zkj byl Y "'Julie-.. eiona, trawa naturalnie ].1(1. :pod1tlii6rnu. OOSDi)_C<l od wiUn~'w.t gnoiow Ii ~\rnied u wolniona, i ie-by (h-z~'v3L dawno lam stoiace by Iy Lj'lko oczyszesonc: iniLy ins~yn'id.ok si~ okazjwal ~ milsze 1lt~go iu:Leysca b),!o-lJy iL1:l!Jde:; a \Y.I:a~cici~l musia i.by p'['7.Y:lni:\C, ieo b &J kOSZIU!. i z bardzo ~lal~ p]['ac~. Wide tak oWJch ]1I'7.Y1) adk6.w namienicbJm mo;gla i ale ltl.Lit- sobie po,chl'ebia~, i.e to, Co tu I) Ogroda.cb wyp1suit, pnel,~y-

j-

L-_

'.

.~

L

· '

'In WS'lY n ie Theae1l. Go.spod..BJrz na lV.si mleszkaiaey, odloiy kilka Iub ki1 b. nascis dnl w ruku prsynnymni ey na wyporz.~ dsenie ,w,}'lllieci,eni,c, odslonlonie tego, 00 posiada, moze tf'~ ezassm i doda sauzeni~J:t! elelliiu, OZ do byi zyskn sobi e.

An£mdskie Q,g.t"ody powszeclme ,CeJrt'lZ rniliQ pienvszdwt"ro narl inDenl t. Te si~ skladtB.i.'h iak \v{ley mowilam , z kMmblH,v, ntir-dzy ktoJem.i .sq. sciesek i i rnurawa, Klornby ~i1ry. '£0 gni'e rozrzucone, ktere aby hyly doskonj]1e.!1~j, pawirnny sic zbli;'Jc, :ile moznosci, do g,il.io,.~· i l.'1sdw J ktdre wi(iziemy po gUfnch, 'pE!g(Jrk.aeh i rlolinach, gd.:d.e Natura zd.obi. poloi.ania drzewami W ItysiQ~l.i1ych sposobach Inczone i ZU1U;$Zane. Takowe lj].~ki i gaiki Hie raz wzburlzain W P~Lej~zd}.J.i~cyeh iyCZC'Di..:-., ~eby iew swoich ,m 0 gH P asia dnc 0 gro dach, Te laski, dziko rosnqce , nnylel~iey ,vyobrnzj~ mog~, iak mile tak.owe miflCySC3~ iakru nl:l.o.ica mi~(lzy przeclltlldzkQ.\'v~rod takowych gni6,w, a 0s]['odem, ~gdlti.e 8tl'Z}'ZO'l'1,Y szpnk:r- alb 0 rrliczka proii ciutenka '- ~.adnegQl'p ow BJ bu 11.i.,e "mtlmjj C3" p.rt!dko sir- sprzyk.r.zy i ebrzydnie, Te Ia . .ski nntnrelnc lluylepiey Th1.1.1czyc mog~, ial sadaic trzeha. )V nich bowlem stopnlo'wa.nie drsew, odmlana zielonusci iesr wybitnO"J! i okazal». lV tych. Inskach, \'{ tych gaikrucb. Natnra uns ]..1.czYj ie tlt.2:e?~"a ~rodkO',,~·e zawsee SQ nayw_yis,ze, H ZC po luzegach knew! si": nLrzymui~ niskie, I'l'run tloswlndczyc lil'"loina, ie D~ypyszlliey drzewn si~ wydai'::h lief]y nay..,. ,,,'itcey oo.mian, s,i~ z:nayduie w aielonoscinch , 'W ksztaltach ,.it w gahln-· kach : 0 to i w 0 gl'odadl srarac si ~ trzeLa,. ,N a oW CZl'lS z bioI' rozlicznych drzew, krsewow i roslin odziewa ci~Slc Ogr6d co raennwemi wdzir-kfillli i n owdm przystcoieni e m. Iedne nil Wiosn~' blad l'J sielonoISdn go. od.sV\iie;i .• '1ii~, dnlgit' p6znieysze za nierni po.s~~pnii!~ Nie razem k.n'illl~C, wi,i~ przez, "Yio.sl!l~ .i Lam ustawnic nnwe ,"riencc z tys~czn'ycb

(4)

k'l,1fia'~/Hl!" laure iedne po drug-leh, sil~ roz:w]inirJ' Naost[ll,~k W' Iesieni, gdzic KfL.i.de drze''I{tl \'V inny gi.~ kolor przyLieJ"'1. ~ zf~).czell.i~ ~ylu, satulilIkth'V' iesz1cze sprnwuie skuiek , k:tory Dt;lill". tak opisuie i

P,!'".l.Ypau1.lY ,sl~ n<l!ybiiinbiey ~ k i elJy ]C-1lLI:I.'L blillr1~ ,\'Tj ~ill(:C Llj~U Z1lllitd!1~!!!ni:!i !lllzd:o-I,lri ii;!, ~kh~rJ~.

Iilk !I)dmtt?lu!l~ 'I' illk. ~'llric'[liIa, :s.Linvi. iliko';l;lIIle ,iPnrpml!,' Koral, Z~ , S~klllrL!lt,r , Clpll!;P! n~,rQ;~GJc',r.o:~~loC lUliJ nla I5.wy,c;~ kCli(!M,iN' tldll Dolo"

]1pz ttpr"Ze~lzp.ni,;l), przyzna ka:i.dy, if'~ rakowe Ogrody powinny byd1i: ?, .. l,"'.9ze nayprzJientniey sze pr.zez same 0 dmj,any , ktore ustawn i e d ai.,) JIO"','~ postac Klomhom" a, zntern. Ogrody ,znlieu.J,ilii~. Da"n:u:~ ,2;_BJ~, W lIL~~,rJdh Lipina i Grab'ina, iak. si,~' .raz ,z; Wio,sny roswiuie, tak stoi w Leyt.e .snmey pOf,ze ai do Iesj en! ,; SdZlC gdy smutun Zt;J lkule i. nF m(ll.n.LH~ p (ulo h 3.r; .si,~~ nie mO:/,e 'j! nie l"l.'abi i) Zi"l micszk ;1uego W U I ioyscu Gos pOl'"' (lai:za; nie wabl.1 i Gosci, Die rozweselaiu oka, nie o.kl:yi~ owocami, S tolu, nio ustroiq Pl ei nas<zf'J k wiatami; a pr.zccie:i. chcac ie ,pol'z:~dn ie utrzy J.[1 Ole , h"Zel~.a pJ41 de zn G$br.zJzenie Gti\bi Dr .I' z11I. sracowanie Vlie, za wJ$'ypywanie cegl'1 tluczonq BL'n.ks~,panowych ,pO'trteirow.

W p(')pJ."'Zedll:'ai~cYln. Roz(ll:iaJe w og61no.ki i117.'YI.J'\ldhlm~ ~e pierWSZG prOl widlo w uk lr~dani.n cal:ego 0 gro. ~lL'l iest ': ;i:, ~ Ly 21 mi eyf1. 00\''1<'0- 5ci kn.[zy0l.."l'l~ i L~k iHldzic, zeby pagorki, ,doljny" J~.e'czki.~ duze Draewa, widoki i scieszki , owo 9'~ola. to, ,00 8i~ na (cJn Illi~.fs,cu zt'J.aj,'t1o,V;'H,~ :m'07je, Jnia]o zwi.Q.:?;ek,. i i.eby iedno dnl,gi~mu.pomagj}'io;: l.ehy p.rZlQZ sa riz cnic, KMmhy mni ~y :1 ad ne misysca ~ niep otrzebnc .ki;t ty 2'11:;J.;] ilia! r, a pit-kne 'widal_; ~ na ycelrueysae posady 0 dkTY''iHdy : zll.wsze il. o~J] Die' trzymai~c £.i.~ '~e,go prawidla, ieby si~ nie .sprzeci,w.i'aC' N~.tlU"7.e, i 1~.hiWQC K..l6nlhom s.waim pOZOl', ill&' 1nozna, naJPodobuleyszy do Ga_i~.hv u?~ko

--

rosnacyeh, 0 ?fiil,C:lYC ksztalt Kldmb ow albo ieh lL"Qzlegl:o~c ies t n:!eCZ~ ~i epodo bn~ :; gdy:i. k.tclde po iozenie in nych po ~irZebuie~ l\iieys ee na sndeenie wybraws zy, r;Q:zle,gfo~c tego miejsca powinna s~an.owic 010= szernosc galk6w j,~tu:r.csi~lI'o?-TZnCili~ , i ktrire cholc Iedne d.o drugich stnsowane ,'F owinn,Y s,j,-.? n~ :l.ni.~ ksstalten j" II n:t1i.\l"(}E, dtzew.:l!.lni., P.rzy Kltimhie ,:rozci.qgiynl~ dobeze umiescic Klumb ok.rt=J!.g]eys~y; cznscm mi~dil!:y ~emi iedno ihd;t:: drsewo 2'f~SUL,\'ic j CZDJsem t'G:~ po :zasndzoneul w ]['67-. ne K16mby mieY5cn ~mi1Q dla 0 ka :k nwal ek lq czli Uy:r7-YC. Ie~/;e li Iest widok ,l'adny~ l;;a]\:i ksztnlt dac Kl6mLom, 7"ehy z pOlni~dzy dnz.rch d wo eh snto aaandaouych ttl kowych g.'1i ow , ten. 'Tvidok si ~ 0 dlt_rY\'jj"al, idq.c murawa alb o $; cle,sx;kq po n.u€'y 11 b.h.1-.

Qlg,rod w ItM,m.hy ukladany mozna p:rzyr6WnilC do Lasu, w kLu ... ry:m by miejseamt drzewa '\vycinLluo; a innc kupktlmi sostawianc ~ p,ewnieby si~ :zocS.ttLwl!1lly nayceluicvsse it naypieknieysze , a tehy 8i~ ieszcze ]fl daemi ,0 bs adz;'l~y krzewi'Lmi. W m.i.eys caeli wj"cir-f.ydl, "\'Ir)'ch r-dozone byfyby scl{'szki i dro~,ki do chodscnia ; te Zag v"\'.lrtgcidd tak .. 'by prowadail, ieby mu nay]adnieys%e mieJ~ca i w·.udoki odkFy.m'a~.y~ Guy by Las e k mimi:r,zeczk ~~, pcwnic by do niey i wi dol i ~ci,esz.ka liyla 'Wyd.zielon."!l..Nie zUlliedbt~JhY' UtkzcJ, znali1-zls,zy iakie sz:czegolne Drze'Wo ,POSHlW ic pod nimlaw'k~, alho Kamien pofozyc. To wSEy.stko~ co ru wym.ieni;l,m 0 Lesie, n;].yJepsz~m. iest ~vyobraz.eniem, ,ink KU,mby s;llch-ic trscba w An,gieffikich O,grod""ch ~ ktdrc nie SQ ;nj,c;;sem in1rufm, Ia k ~ilko laski i gnj,e rozr.zncane" z 'tf1n do darkiem : .i.e, kLO ie robi, sbiera ,,'{$zystki,e g=ntlmk i d rzew ,. ktore ruoze f"~rom.1i!lzic; :i.e ~d,p..]e flit! Enill~;. si]zie d rsew file m a ; ie po tey darninie ~,~:ieszki prowadzi, i korzysta ze wszy.sdddl wypadk6w mieyscowych.

T.rafi. 8i'f ICl:tlSern, ie si1- polo.h:nill, gdzie ute ma ani rze,t2;ki ~ ani

r

'lTJdo:kll; ani dQlLny; ani pa,gln,'l~~ "\V tyro p'i'Z'ypftdk.iIJ.~ kiedy wcale n i e rna .laduey pm:u.ocy, trim bardziey ]_l1l'aeowac trz eb a. , ieby sway 0srod. ,dr'zelY~mi przyozdobic., lVtedy "lui:. nie SZfikaj~C' ,~'.idok6w, nal~~.y i cwszem , ab,Y- Olwory mirdzJ Kkh.n1bami inne Klo1mbynkazy,,,.nly. l{a·}'dy, co w nim by. kledy ~ i1_Tfzyzna:: ie uie lIlH)Ze hydz mni eyszy 0 g,n:odek i :mni.e.r :miec p on:mcy ii':i m iel8 C'OWQS'cl ia k Poi 0... gOB k i ; 'f) p:rze,cie-~ nikt go nie wjdz],al, zeby mu si,~ nie 110dobal. :P'czylncz,,, gir- It], Plauta iego ~ TV krorey 1.<,·j,dziec mozna, i.e lU6mLy, s~ ta k sads one 'j i-}.:z po 11.] i \?dzy ie dnych.1j,"i.'y~hG cl.zt).c ~ nme 5i ~~ ukazuie, i ~.e cala czdcba caly 'i,"'dzi~k lebo Ogrodu, na ltm Ly1k.o ~r'~ zasadza, D Is. zaeliecenia lyeb., co 51 ~ zastana w .Lai ry nad PI' zcciq lJicm ezas 1.1 ~ k toregomu~emn i q, z e wide traeba, ~eb y si~ doczek.'ll: 5,l:m J m go zasa.dza.i r).C; do dOlID tu .u,esz1cz1e', i.e Ogro d PoloSfl S ki, Wk11 it u leciech dokouczony, P ow'oli Tobinny ~ stat sil~ mil ym i u'; . .ytcx:~nJn]. ,¥ re~l1~ e s .. ~nu~j!n 'P1i.eyscu, z:a]ozenie Szku],ek. r.ozmai.tycb. dowodzi" 7-e sturannose ci\l,ght sKr:tca czas ~ ho Wfascidelka, docaekala si e we d ''fodl latach ni,~il1 ...

..

(ZlOuyd.l drzewek., kTZewth'V i roslin,

Gdzi.E!, drz(rwa iu z. stoi lJ S tare , szczeg6Jru ~ 'W swey ¥if lielk o~ ei lub ksztn lei e , 'vyni,o~le lub ~'o?lo l.YStH, P OW,[lzo.e rrrze.z wi ek ~ l,r:!! iY'c~ za .. s Ul!.l'!tlC oddsielnie i niczenl3J, ,[€oi e 0 hsadaac, P r:z.y lvi~]kii2.iu ba.:rdzo Drz:e'iiyie:; ifbk iu:l. 1,lvyze.y wspomnjelam male lrzewy gin~ ~ a. zdobic me MOg'~.' W' takim przyp,adktl D a Jr] epiey p. 0 deslac zielonn darnine, drl,zk~ przel'J nil:!, lVj"d.@ptaC it 1.'l,wk~ po d gaJ~ziafQi "kmn,i~bci,c ,; a D.t"ZeWO samo oezySdc ~ 'ch1rv~lStOIW, ,Z siels kn, z robakaw ~ m tal.:. i e n~y'" 1rJ1 Jwac" ze by buy-nem, 'by to .za wsze,.,

"

-:

IcieH drzewa 8.1- daliekic od siebic, -l e So:t :Z])!t:u:'Z~ce, i ",. ie]kie, a i.e ida. kUka na ~runde sioi ; 'l,'vte.Jy mo I. ua p o.l1lti~dz:y nieroi K16m b y sacl1zic, wolne ie zostawuiac. lei eli ,Z;]~ s ~ drzewa 'F 1 ~k]},e, alemi erne na 'nychmiey s each, gd_zie 5 i~ 0 g.['t~d znklnd 11, 1J~O~I,liH ie u:i.y6 do Kkimb uw, sLidz~H: kolo nicIt inn e ; al bo iczeli \"f'cille P ospo li te, a tak sto i~" ~-c .za,kJ.'yw-aiqlllh p.~lljj~ lalie\1wicloki, Icpieyie '¥ydt}G. 'W przypf,Ldku. ~S5 , .f.eby 'wtale d raew nie Lylo; wted y calk] em nowe d zielo rohiac, illz p odlug up 0 dobania i g¥-,S etc}' Kwm by sadzic rn 0 zna; tnk s tosu ... iac caly skla d s.,tC60 O~odl1,. ieby Ito rz)' su.c z rrr~YJ~ ndkowyeh ,rszel ... ikh o,zd 0 h , iako to: Z 1.1 ngu rkn \1'11 tego poloiGni~" gel yz ".fir ten czas D il:i latwicy sto pniow 0'16 dr.lt:wn; z RzeCllli pJ yn~cey L lisko , alba 7; in-

,IIJr.:11 iakieh wypa,dkow.

Muwi~~': 10 pr,1;JsfiJ'olcnin sobie :rz~czki do O'grottu, Jadam tu, l.e Sir lI'tl{it1c.zascu~ nlie/:; "\ivudf~ czysl.'). i riynr)Ci}.; ulc 1(.'{ k.rotL[j]{] pr....;eci~gu; pJf'Zf~Z 1:0. sumo ta woda. 11]o:l.e5i~ ztlnwnc ohOl,~ll1.L!,' kiedy poezatek t, koniee i.ey \'1ridLlc.W fnko,y~mroloieniull"7icb[t K1~,mby L[I,k sadzi,c~ ,~by ukry,,,"'aly obn kl"esy wody" 01 L~ru sam,em 'W niepewnosci zos,tHwi!.y Pan"Z~~ego ~ zk~d i dnkad La ,v'3d" plynie ? Na ilhv caas po~ ,.,,'],~'kS7~a si~ 'W imagin.acyi r)';;cz'~n~ i'l 'tt!UL ~.1nu~m bardzo zdoLi widok.

KJumby, aby by!y pi~'blc, pCHr.i.nny 'bydz duze: drobne i 'n~dz.ne zdr",dzl1_lQ pl"~C!: O'S'l"odnika. Podncsne i hliskie mOb"! brdz cnkolwick mnieysse, i skl.adac sit- przm~ to sarno. z mnL'L~JS2:ych g"ltunlow drzew, ieby druszycb nie z~d~rJ ~'Valy;; 0 dlegleysze ~;].~ ~ co rnz ?i,i~ ksse i bo gauze~

Iak ~ii~ Ogrod porlzie1i. iLl.i un Klomhy, ink sii~' lJrZl}clzi'! widoki i 5deszR i '- wtedy miejsca wyzunczone D a sadeenie K16ulbow trzc h a znaesnie p,ods}'pac sicrnia., :2chy krt7.f1y len gaik n'yiey od .~I'"ltntu, kolo ll.i~gGI darninn uslanego, ''''2110~.i.~~.'' ~ ~ak miarkowae, i;'(Joy te «t-

~ (5)

8},p,rm.e mieysca ZnOW1J. we srodkn naywy-l.8-ze 1JyIJ~ To Zl}obiwszy, do ... P iero s i'~~ rU7;y.n~~puie do sadzenia dll'Zl2W,.

Rozdz.id<l,uie Klu',mLu'W iest ,rZeCZ.1l na}'WmZliley,,sZ'1 i '~1v"(:i~,.r.>"i:la dO!

.. ~ -.l....

wykona.nia., Trzc ba do hrzn do.sw.iad.czyc sweSlO ,gUS-rn.1 i po kilkn kro 6

l',Ll.zy ze l'1,rgzystkicb. stroll. ZWH'l.yC: czy KM'II1h .io'lki. nie zaslania CO, potrze,L nego ~ nIb 0 ni e od k.1:y,va co buy d ki'~g() ?

Klulnby gdy $iJ. 1.vyzuaczone, ru ziernia llaI:iJie {lobr,ze tLQjo'1lfiD.il; W ten sposu b So'] dzic d,I,'ze,'¥a po trae I;:!,. In;; to powJ:l Gy wyrazilam ji :i.e nayp,i r-1uieysza oedo h a Kll.nlhu'IN iest st(lpnio\~' ani C ~lr?ew i d obiern nie gattunkow" Dln tego ~ kto sastanle ,L.1Jde drnewo1, lkl.l·u'e tal ~toi(~., ;i-.e JlHJg~ pu]~lt nllywy:iszy czynic we ia:odkach Kluuibuw , kulo nicu sndsic h~~d2ie w ty:m Silmyrn porsadku, iuk ie33: n]'z.ey npi.sany., Ktn Z'lS nowe eelkiem IGOll'l,Ly zakj.ouJaj :l.yc.z~ mu wybierac do srodka J,rz~wtIJ , kh_"j,.re naylrl. redsev siC! wzn!i}..$Zi:l1 i IQ5!';r,(\,s LIJ i.1J. N a to lt~u.:tJp. To ..

1~ I~ J.. • .. ~

P olus ielonc i b ia],c K . raiowe, Klon y; Ia wOl)" ,. Iesiony ~ Ak.ncye bi.D.le~

W kwutk.im. bardao emsie te drsewa rozrzuceia .n-ak2ie [ OkIT\~'ni.1 sie

~ ~ J ~

snto Iisciumi, l.an~'-[) ieh w<iz~d...;ie dosttlni'e, bo i AI.;_acye Lia.le tak

lUi. sa rosmuozone, ze ie mW,lHQ, za kraiowe i['ozumiec. Iczeli S.1.dz~cy chee cokolwiek zaJac subie pr.IlCY" i'!. ma do tego spO.sOI)]lOS~~, p(Hni~d7.}'" te tu wymi enioue duz.e ,Jrzev..'·a, r.aJz~ mu W zimie Z zicmin 8 wier.r i locIty mlessae, k,LtiJr~~, ;.e dr~d.;.o 8i,~ ,p.rzyiJnuiq:~ winn.ym ezasie przeg j,u.1zane _[·zaJk~, s i-t~ lulo1.1~. Ta.k.o\\'eza:~oi€nie wKlum fJ uch pozusadaa,,,~szy, ]lo:t~',m wkolo ni,ch co raz odmienna, a. co raz Jnu.u.r:.y~ze s,1d£:LC' si.~ powinny drzewa, nji~y Krz:el'!ly, ro.sliny; n nacstutek Kl,.,iaIJ. IUOliI1by nie S!) oknaalc ,a 05:,(0 bli'~\ie 'nie m aiq. p ozcru 'WHlli'IIJ nego, ki("d.y SL). 1"ZfldkQ i p,.rZ'I2z'l'{H":--L:ysto sadzone.; lepiey! Z;'jg~;sc:iVirszy ie,. pdi.n.iey illk S] ~ WSZJSlKO I'U z.rO~lli(i ~ p,o" .. oli l'O.4!~adl!fU:::; uti-eli r.zildko

.... -

sadzac, 'pomi.~d~y dr~ewa ,od kon.ca do kmicl'i. przf3bl~dtlc. To iSl!.~ mowi 0 krzevii'<lch ,:it r:o&Iin:u;h; gd :/'t, d u:le drzewa tOl!.k gatizic trzeba, iak aui "iiec~y.no stac II1i\j'~1' ~ lV p[~rw:&zy.m roku p,ewnie iest r2:ecz~ ni f'pO do Im ~ ~ ~-.e by Kl~,m b,Y by i Y okryte tQ. 5':t-Shvin~ ~ k tora ,P ozniey m,~ iG2.uO bie. Ale starac si~ tra e'b ~l '~ilk. sa,d.z,[ c, zeb y l,r,'" drugim ~ a na Y" daley W trzecim rokn r.ilD.lkiem si~ pFZyod.iGialy. W lecia eas moi.na IUlm~gnckw~,a:tf.!.mi, rrawkami huyncmi i temi :rz~1.dkiemieysc~ {"owy- 1') eel nja~~ "\Vy:l.cy !L"HTI ileniJam, ze w ,ro2Jeglpll bardao 0 goo dsie [(]6m~ by main 'Oydz "",i.~k.~ze, at ve aualym powinny si~ stoso~~"I"rU~ do rozlcgloSen uuego.przydnm ieszcze, ?;e W' :s,zcZUpiJ'1T1l. cale Ogl·odlu. KJ.omb6w an dZlc ni e rad ~~: ]ep ieyusi~ 6: 'W nlm ~\'de~.']l murawf, iedno ~1l~ 0 dwu duze d:rz.e'wa zosiawic; reazt> z.aB kwiatami i niskiemi roslinami nstroic, N a.sb.dui~G N.ature ~ strae J? sle trze bn dro bnosci j a wyhiC:::'r,~-

• ~ b

itJ-c ,z niey WZOl'J" pl~Zy~"· laszczn c sobte rsa ydoskonalsse. 0 i.uafych.

Ogro,clkilcl1J. w Itozdsiale ~ kwial;..lIch i.a,sn.iey si~ wytlnrnacse,

:s adz,! C Klomby j lezy Ii obsadaainc dro~,k.i~, nO\Ieiy przy hr,zegach )Y; bier He drzew ka:. uJ.kie~ :leby krz ewiasto si ~ trZYl'r'H1Jiy, sz crokie i g~ste rniO!ly liscie i a to dla teeo, i.e wr~n1k.ic" d~nk.i.~ sadsac, CO .s.i~ od dolu n:ue okI'J"'Va~l'h zawsze pl",ze~ruC'ZrSlte Klumby zo.st~.i~, a przez to samn Z(h!llJ.zailJ, szezup:rosc l'l'!l.iey$~a: gdyz Pf'"L.ez nie f.:~h,·;t) pJ:Z'ey.rz,ee wszedzie. Rysunki tu prnyfilC?..QuemHJ"t.c dodarlz4 eokolwiek bl[WOSci .ao W y oluazenia ~ego sposobu sndzenia, lao .zas tu ViJ'l'.'7t,l; r- zgl'Ol'HOildz;enie dr.ze,,', nOlJ'pi,er\iVciy snmyeh Kr,iliowych, tak iak "f Klumhie nayh~rity ,J. naY""";'YdaUliey ukladac gic.: lnog~,. vV' d"'"l'lgim. ,Artykule 2'i!oi,~ }{.It'i,rnb z Kraiowych i Z'asrauj.cznycl~ drze¥v tiilkicL, 'co s,i~ u nas UU'"Ziy'" III ac .1 ah'li 0 ,rnosq.,

21

UI' ~ d

, r','" -, "'"" l'

_ ozeUJe, 1, ze"

Ze Lym pi.s,al a d1 L\ O£;fodniko w lub illrl ]3 otanistow ,. ze hra,c hyl'R powiun.1!. nie zlicsona 'moe d n~t'\y , kt~,ew~u1l( r i k wiatdw hlasyfikowanyd'I, i w),oszczcSldrnon.ych podlug r,eguL Ale zc to szceuple ,d'zielo iest ie~lJTJiezbiorcm n1y~li moich, tYCZ'1 c,rell si'~' eheci nnklunienia Ol])r~va .. , tehh" po Wsiad~ micsekaiacyeh, do i~ki~oko]~'j.riek uPri~knien.iil czy]i. ]?Qrzl}:dku W Ogrodadl swoich; s.~~l:z'~~ i,e im ~f:Ll.wi~}'szy do tego 8pOsob Ok~l~'i~ ~ te:ru. pf1~ d2: Y bedz j, e 0 d nich pI7.yi~1ty,. S prowaJ.zerll e ;;!:LI.s d.l'Z~ rzadkicls, 'Wiaypief'w~y lest kosztorrne, a. ('"L;~S'~O pnH.ne ZIlpein.ie; Sd J}. widka CZ~~ C ich gi uie W p'r~N~~'f,iezi.euill, alh (a zniszczon EJ zostaie pn'iEz Zimy ir~sie, Iub te:il cza:sem przez medQ'2U!" fllba :u1eumici~blQ.\oG 0Sfod nik6w,.

Takowe skntki starnnia i. 'wydatlll pewni.,el.Y' prtdko 'O.bl.f~cz,yty ~_.a,('2.yn fllQCych Dzielo. iakie 0 grodowe. Umysl il nm wiec \'1'1~i~ncn~lypi@l1'wc'Y" Klomby z.lo;J.onc Z stlmych d.rzuw Keaiowych , drugie u1ie~zane % 'ltenftJ.i drzewaml uzJli krzewami 1- ktu,IIe Inog'J. u tlI;'zyma~ si~j p o (1 na-

" N" t,

saem ,', 1,'IE'1i..P em,

Woll1lo b~dzie "ob~m lublacjm 0 gro d.y .spro'livadzac exotyczne to' iest ,2.'3Jgranic.znc planty '", if.!~,eH bt!JF). end eli : a ci, co' b~d,;;t \,-0] eli. sa ~ m emi Kraiow~mi sip Q Lcl'lodz.ic ~ ,2uaydq w pi~l"ws:i! ych or j,jjau.i acb. Klum,b ow ,. liczn~ :~omad~ ro do",~-jt1,~h Polskieh dr zew, k._rZie\,,,OV.r, ro ... ii:ltll .i k.W[fIj'~Qw.

I{.1o m b y z d rz ew Kr ai o 'lVY ch,~

\¥ R.Q~dzi[')le poprzedzai4:Jcym ltlOw:U(am;. i.e m[eysc~ wybtan.e na KhJmby;< powinny l~ydi.~,ryg(a'Qwal1!.e cokolwiek nad gf'ilntem~, i. forrnnwa [; lellie pa,g6,r kl , k to,.rc same we srao dku m aiQ b y d.~ zuowu l1ilywJiszc, a sp adziste wkolo ~7~ do ur,zegn.

T'o n[.z~dz.i VII szy, Drzewa $1 ~ sadzi.6 :mn[~ tym sposohem ,j to iest, we srzodku nn,ywyniosleysze, ill kola nich inne 00 raz u_L:lsze, .':HCipniu. .. iac ich ,a1; do br.zegu ~ 'kt~:iry sir- styka 2: da:rain~~ Z Polskieli drzf!YV C2J li ~ Zagranicznych, srarne si ~ trseha tal ieh mieszae, i~b y mi~"xlzy sob '.l ntl!yrno,cni~y sze 0 Jkazywuly spornosci i 0 dm iany" "'!.'it formaeh, w ]j~c,ia,ch, w zi,elo:tlo6;,e,i.ach, w kwitnieniach., a p.rzez. to same iedue dru ... §~I'n pomag'lly. - Kiedy .s[~ rob;'.} d1!Jie KM~nby', dobrze lest sadzie ra:zem kUla drze\V iiEn.lnego galnnktt ,,.' kupie, ~,.ehy m,as.sy 'l,'ieks7.'~ sie

, ... , '\0

r[ib.uly. To iessczn bardsiey zalecam 'W krZiewadl, 'nii,ejj w drzewaeh ..........

Na ~:rzodkowe'lUiLyl"i,'y7.5?e drzewa "i,'" Klombie, radz~ Tnpnle Kl'aio:w,e iasno-zielone, puy nich ciemne S wierki,. kolo ttych Top ole 2!1 biaiYn1 sre brzys.b~m lis eiem ~ p1.'Zy k.l{JfYCll. ~n,Owt_,j, umieseic mosna ][0 cHy ciemne : daley przy Iodlacb Br-z)[)zy gietkle ,2:; drn,gi"e'y, strony Klony z ssero Idem .1H ciem, przy n ieh Iesiony, kliore 81 ~ ku Iesieni C'-'f".I,"W ieni ~~ i \~·ydo1n:u;nl i si r- .zda it} nn ow esas pr.zy Klonach, ,kt.Ql"e pornarmiczowf 1.0101. wtedy ok1r'!wrl"

Takowy snap drzew iui. iestpr,zepy&znym, p oczq tkiem pi tknet;;o. !Clop]! bu. N i.z flY' ]l o d 'temi l,'")'uuenio ncmi dr2~wami sa dzic trzeba we- 50!."! ,Llrz,~binf) ktUl'eJ kwi~l bi."!.ly o;'.Y'via w leeie, a ia,gody krwawe stroi ~ W Iesienl, Kolo I"ll?~bi l1y wierz La slota Idyszcz:~ca, SVIl)1TI ko ... lorem t 015 Q bli wie kiedy iO:J 5J mice o~wieca " hlisko wiclzby nie ch sto i

(6)

-

22

mo drzew, ku tasami strz~p iastemi oado biony ; po ni i.ey krzak, Bsu O'rdynHryinego" po wsiaeh tak Imspolhc.go, z hial Jm. kwiatem ·lliecb.

ma mieysce, przenvy dule.

Rozlo%ysto rosnQc JiSe i kwiar icgo dobrze wjpclnin Kn Io jego ni eeh si ~ wsnoai JB,ez b i r-ki my , Ture c k jm

Zlvy.kJe z;wany. mlisI{o Bsu nieeh gi~ umiesaczaia Berberysowe krzaki, ktorycb k\,,;iat iOilJ micsza si~ nnymiley z kwiatami tl~kitnemi, nil wiosne bzy okry;vai~cemi.Kol() tych krzew.ow gi~'£ka. Kalina rlobrze si~ wydaie, K'wicn ,~.'l8y i. hgodY'~ kolor nawet Iisci w k;)idey purze: l'O' .. · ku icst prz)'.i.ernlly. ZKLilin~ hialn-k¥l'iecist~ dZ1ka 1"'lHa, tysiacznemi ok.l'yta paczkami, dobrze sic spaia , przy Lay' l{Jokm:::zka", kto.r.a nin pospolita rna posiac: .d_"a]cy krzuk ID3_Hn puehuiacych, po n.ii~y rule p e,!ne biale, .i; 0 He ~ Cztn~'o. ne,

Te wszyslkie kl'7.,ewy i ro~liny k.upami smlsoue, lli1ypysznifiy sj~ \vyd.adzQ. i wy]'le[nir_l dnstarecznie IQ6mb dnzy. ]'Ilassy b~d"l- Zlru.C2~CC, i p05tilc Kldmbu doskonala, Ni:.r.frY ie.qzcze po nlli~dzy rn1ie moi.n.'l lfa~6 ,a.gr,eslt kolt!cy; wyz.ey za r~~iami ~1D.lwy w rezmaitych kolorach, spirea 5trz~piasto., flaxy rialkowe. Niiey ieszc-ze Pi, onie ciemne J karmazynowc J.! biale, r~zolr1{'e. r-r\li~dzy niemi ku p'kruni pstro-barwiouo tu .... H:pany, rrac@ty; pod niemi przelasscski ranne ~ l'tore wio sn~ oauaczaia, Iialki z ,;rezedq, lOOL],('11 zapilil chy .swiez~ caly OgreS.i N akoniec Dm·winek polny , k.tOI'Y do wieitcow uzy,,'aii}- Te o-swtlli.,e kli~-iat.y ~cit:'l'1'c si~ supelnie J? 0., ziLeml, spaiaia Khlm hy z damiun i kOl\CZ.~ cale sadsenie, .......

,

"

K"lr b

.... Oln"

d r u g i Kr a i01VY,~

, I

D ru 51 KMmL innym ksz'~Q! tern n kIar] ftc sif. mo7.e·., MiescZcz~c w 51'ZO d~ k n ,0sl c-/.yn~ z bi a i '" it or,!,) , ~ l'\"J sokim wieracholklem, z dro hnem i iasncm lisciem ~ ktore naymn.ie:J'"Szy rucli w powicrrzu kolysze, - Kola leLkiey Osiki posadsie trzeba Dehn nic-wzrus-zon,ego, ktory si~ okrjwa derrul.I,Py.szt=m liscletn, a k'~6re.go Si1I~liie' nie t1~in.ai~ sl~ lat, ..... 0" -_ PrzyH¥blc b,wor z lis ciem win llP,m k~ lpk~Lmi. p () gal t7::i'adl

r.

:ro.~tl~Ct=lH: pr,zy Lyell J.rzf:'I,vach 1..L1 kn 8vvierkow dla uciee icnia wybm.t:niey

,I(j~ mbu kat.d~·~o., N i-i;ey s\,'ie;'(;i), Czerem elie k. wia tami wonnem i 0 bsy~ J'I'nIl~,. KOfO nl€y Bnka ndodcgn ~ kr6r.e60 kora mcharni obJepiona ro ?one .kolo.rry w yJoJJ.i.e; pod nicmi Ialowic e ciemny ~ 1 ub Ci,g po ... 5~prm y ,. pr~Y' nirn g[,~alq. R(ikidn r.; S~1firllin~ z ezerwenemi sahp: kami" kola S'ovi.cHin.y G:~o,gi. binto kwlmace , kt6rych eapnch rak tniiy~ T,rzmlilliny w kilku glil.tul1i~ach ~ Silwiny eicmne I' Zimn]zy z roiowym 1 winrern, Z dru g,l~y s b'uny KlumlalBH~'o~t chropowa ty, Bea kora ... Inwy ~ Skompia, k.Ll)Jr9., li,do5i8.1ni SL¥ okrywa , Azali.a nadobna j< kl:!uri'.l si~ Wli1l..lyll p.y~zn.i., Z3. nli}. De.rell twardy, 'bii.l1y ,;., ioU.y. Nii~y pod nlf>Jni aiech Bi~ r-ozwiiai£! migdn1y dzik.ie s\-1'i,ezo i powabnie k.witn']lce, 1,rj_kz~ hyko llaUiovremi paeskami okryte,; pod tem W8zystkiem Iilie ho?cj, binle, l.~lte, y 'pcun,arm'iczfniJfle. Astry w ty~i'l czltych ga.l1L'LTlkach i 1..~ku aeh, Go,zdl".iki pt.kami" pr,zedzielane' wonua J!ilJwend ~ ~ His op'~m,. ssolwi i~~ kolorowa , Nastt1Tcy,'} j te ZioIa nic ell brze :l.~ tell ,KlO,mb, ktory smialn bedxie si,e. :mcj',gl' m.iesdc mi~~-b:y J1ti).'niekfiip.y, ssemi, - Te d.wa

lip !II. . L 1·' L

-r

.

...

K1/~ m by zupelnie ,Z samycli PobJdc11 dr,zew 1. kr-ze-vv-6w ulo Z one mos~ potem 'bydi w tysl'lC'"Lone formy I odmiany ukladane, Nie lvs.zystkie Dr:l Vii et tu wdl:Odz~ P clskie Drzmvil1Jr J ,].es_zcze ,,,tab elb,M ,kb, si.~ ,ne-'

!l:~y :;;;n3 yd [.niH. Me s~ dz~, :le~e d wa KJ.6m.hy tu "l'.r.al.o n.e :moo"} hydi prawldtem i do inuych. _""

Klomb z Zagranlcznych Drzew, miesznny Z kraiowerni,

Io d h~ ciemna i pow a ZJ.'l a , l? ;,~ knieysza ie~iilzC2)e:; gd l P]["zy 'n ie J S i ~ po'" sadzi Alacys. hiata:; kt6rcy .twi e2.fI!. i insna zidollotc, do po;.n:e y sit! ntrzymuie Iesieni, It wia t icy pel en zap ach u :mifeso~. okrjwa spadi\i~'c. Cif!7;kje ~le2ie Iadlowe i ~G1aie sle ieh ocl.s"'t,je7-"l.C~ Po Idil:ligiey .stnJ-

'i. ;o~- ... 11.1 •

me io d]y niech wzrastn Ietka Brzoza, nlcch g(l t,~ zk.i i ey sp!.ywai.~ l1IJi na

d6i pomi~dzy inne krzewy.. Ko to Brsozy nieeh si ~ w~llosi Topo1a Wl osk,~, ktor.~ ako ,Z daleka posttzega. Kolo tey, Platan ''''.~F a n~~[ll y,. bH~ko :Ill] egn rtforwa bia].:~; Pod me-mi. kilka Sumatkow z ljscn1.i ci emncmi, k.torych p OS1!:ac In'~'(h:ey Ctl.illLS,k5l.:; inn~ x,dai.e si,~· CI kriz ywae 0 yczy"" ~nr-, nu wszysdde otacz~iwce ich Draewa, . ..,..,... 'PlZY Sumakach, Katalpa .Z 1j,s ciem sserokiem , p yszni.) ca si~ k wi tltem ]}.ie pospolitj rn ,', k.tur,t"t;0 snie.£na b]aJo~6 J'1(.'2iY sj~ w Sierpniu .z ka.Fmnzynowemi ki~alfii Soma ... kow. P mY' ni,ey Maeya Jr~~'ZO\~·.a, k t 6rn by byli!l :o .. )y.pi~ knieyszQ!. m i rdzy' kr,zewru:n i ,. i.eby zapach miala, Dwa .razy do &0 ku ohy,,,rtl si~ fine. ... ~I] ~L:nJlll k wiatem , gf-3b) P ~ gal~zja.('h. us.yp ~nJ m, S~siadk.-:J Ak~ cy~ ro z.o1r~·,ey:; uledi bf'cb.ieKalina d.nb el towa , k to ['ey g[dk.i iiniczne' W obftte, wJdai,iJ, gi~ Uriyp'yszniey, Sdy smiessane ~ kwiatem ruzo'wyin Aka ... ¢yi. ,~ Kolo Killiny nieeh rosnie B@z PUlpu['n'n'y, ktorego 1[[1 sure, ci Jwiai~ 0srody nil Wiosn~., - .Kolo Bsu PW"puro;"veg@', nieeh ai ~

...

----~----~-------

25

kolysae Cytis Alpiyski." z ktotpgo z,(:hde Sl~ sloto 'kapac....... Przy Cy ... tys~ch. sad.zic _oi.]J!n. Jablon 2;, pe lnym k:wia.tcPl!, p.rzy kturym. WOWlfl 'SJryng;.1. biala zl'nies.zan;;t " Bzem Tureckim blekimyru pysznie 8i'~ wyd aie, Daley Bez ko:r:a]owy, lW2iY nim Skompia, kt,urey kwiat hron~O"'li}' blerse 1.0.101:". Kolo tey Lonicera t'a;rtarica., pod l1i.~~ Plr=].~tl Lr:lylis C.L OWl.!J~ C6:rci;s siliqu a~·tn,tln,.Kolo, tP.go Ak~cy3.. :l.ultot, zwana gro ehem S y u ery:~.fdci.nn.,. :rod. niem l Rl~b~!.~ Gd oratus , czyH maliua p achniaca Am.(~'l'ykm'lska.. ]ll'f7,Y 'ley Syringa Pf3TSi,'C{l, czy]j Bel: drobn,y ,fiafk.o'\",·y· 'K,~ to. - tego r6:i.c pel ue , 'przerlziclitne Spire'} arunka , i liliami i'llilemi, floxami , i innemi kwirllam.i.~· Taki .Kl~,mb iest 'J!ii'Yborem na:rprzed~ nieyszych Drsew, krzewow i roshn K.rniOTV](ch i Z~.gJ,·ljll1icznych, i

P10 i.e sie lHI.ZVmC ,duubq. 0 gt'o(lnik~. -

- ..

D:w.'ugi Klomb z Zaol~anicznyc].l drzew mle~\Za:ny z KI",uiolvcmi.

'V,e WSZYSltklG Klumby, (.i.111 to mowilam killa razy, ~1.e kiedy isst do tego Iah!'lO~c}) trzeba mieszac lodiJ~,ezyH kwl.e:ry, lub [nne l'V tym gatunku drzewa. dla uclenlowania ,.vybi111liey caley massy. Zasada t(;!dy 'W &r'z(~dku tCf:5o Khimbu niech b~d_.zie z Model cz.yli Swi6"el. T~ Z:il~ 'W okol 00 opa.sac trzeba Akacyami biatemi, ,<1. 11'( nledolS,la.r.ku tyeh. Top 0- Iami kraiowerni, ktorych li~.c iak ~n~brny ffioze ich ztIJS'toiLpiic. Nii:.ey tych po killa umiescic Kl.on6w, ty{;n, com,ai'1t liscie nakrapiane J' i inn e z~1g['an] czne. Po. dru giey stronle p illI~ IuglSll1!Sso'W czyH Orzechuw Am.~'" ryk~kich. .P~,y lych kupk,~ Topoli W]oslUck D~ley' ieszcae Iesiony

(7)

....

]la:Si!l~ nieclr sif z niemi miessczq , albolitez T'orp 01 Ail'[l,er.y kmiska szmroko i :roz:~ozysto rosnaea .. - Taki K16mb ]]]e nloze s.i~ micscic W' ·ll1.ab~[J]l .ieyscu, pOlliewaJz ~c-zod.ek iego .z naypysznieyszych drze·w zloiony p. otrze hu ie prze ei ~.g-Q znacznego., ieb y ~o stopn~owac w proporcyi prz)'zwoi'te-y.

Pod drzewan'D.i I'll Wrr0l7~onelni, ni7.ey sadzic trzeha Iab]Qnie., Czerssnie ~ Katalpy: mit~dzy tcmi Cerds sil;''lufMtl'tnn,~ ktory nO·i.owo, i olJflclG z wiosny kwitnie, Nii,ey Bzy i l{aliJJY kupkami ~ te dobcze j~r.zet.lz.ielac dfze·wkicmzwyk1.e· tu 7.wanym ROZllil)'i.[·ynowym, knire si~ istotnie ·n.a:ZYVinL llippophaes rarJ'tuoi.dw; •. ZidoJlC1SC i 6atu.nek. lisci t~gQ dl"2.e\'V ka.z la:i.dym do ur7ie si~ spaia, tl·w]p 0 hi~icsz cze Iesl'en .5 tr.oi 3i~ niezlicznna Hczbq. iagod.ek ezerl'Von.ych. F'o d temi krscwarn i n i-t..ey sad.zic trzeba kupkan1i Sp1lug;_ \YO rm e, K[oko cz ki ~ ,P te1d i Skom pic. Rubu.ssy p achni ace, 'pn~(l,dzi'cL1_ne Spil"~f} prZeZl'fM f!. Sal icy fnl I."!. P rz y tych niech b~dfJ Rci-i:e polne z pachl1l.iq,cym liseiein , ktore po ca~yDl 'Ogl"udzie zapacll sw6y loznoS2~. Pl'ZY tyclll Role :i.6]te, IT.i.i.~JZj' niemi M.ahvy w rozmaitych .b}lorach,. Delfinia , Irysy , pod niemi tulipnuy, na'fCYsy" pod. temi Iialki, goidziczki, i inne polne kwi~ty~ VV tak: d uzym Kllumbic, .iak. ia sobie ten wJ S !;;l.Wli3JID ~ t[":Zt!.]j a ·\vs:r.ys tkie kt..ze"vy iak i drzewa. srsodkowe kupami kaidy §arunek sadzic, i nie sk.~pic na Iiesbie, tlQpkro sir- UhilfQrzy gay p.rzep yS2n.y , k 1"61'1 , J<!cz,.c ~vsz,E1ki.e ponraby, powinie» k.a:i.demu s.ir: .l:mdoLac, ~ zbHzilC si1? do N atury, -

Innym ksztaltcm 1dol.-ouy Klumb mieszany, Czasem sip trn fi a, ze zast3.c .m 0 ina w j ~.za pi~ k nego rub 0 Gr<m ba (2 yli ilnka W' swoim Ogrodzip-~ Kolo nieh dohrze lest sadaic "kilk.'l Mod£'zeW'O''I,r, te zas traeha obsadzne szaklakism, Hordowinn , Kl'I.1.~.liJ'l1.~ i Csercmf:h-1-. Pod. terni mie~f:ic znowu wiele 'BZ1], ~or[llowego ~ kt6ry iest nil yp it- kni.eyszy z k1"Zev~r·6w dzik ich Kra iowycli, :P om i tl:i 'Z. Y tfLmi :r:;!9;TOmadzonemi Df2:P.1'!Huni i krzew.1niiL, po,vsm-.rtu:: mointl Iabionki dnhsltowe , Sum.aki, Ia['z~bJ. .PoIlii:.ey niech .~ri~ miesci lrwtl!.wa. ponyczka,. z,\-\Ticszai'1-ca. si~ malina, k 0 1 ~cy A gEes,r. Te znowu P rzedzielac lIZ'8 ba dzikiemi migdalmnijlBzem. Perskim i rozami.. Pod tcmi znowu 8rldzic ]'Dot.na 8trz!!'pl.nste Lefkonie, Wilcze Lyko; Spirea Arnnka, WOTliuy mnieran, Saolwin makrapiana, milki 'uharwionn lylu k.c~o['ami. Kupk~ Inu niebieskn kwitnace, przy nim City's niski kraiowy ,.p'~.proc, knpki pI'osa,. kror.e zloterni kitami bardzo stroia brzegi KJdm.h6w, osobliwie ltI]ieszm.'!Le .z gozd.ziczkami. ponsowemi, ktdre zwykle ZOWli} K.artuzikam·i, albo Kr~y7.yk£IJmi Mnltar'b.f)ki~mi. l\li,!:dzy I~m ¥\"szy,~tkieIn reseda powinua m],cc swoie miejsce, rdwno i Iialecski mieszane ze swkroci~ ..

}(16mb

~

1 11. n y.

I

Cho C nlo rndz~ nikom u s adsic Lipy ilia. leso, ze p owoll 1'OSl"I! ~ , :i.e fOT rna kh ezas em do stu. la t zawsse oboietnn i G;;tlk_ owa'~a, ze nao.'!i ~a(eJr. P [lZlLIlO si!: £iozw.iiai~J. n wczesnie 0]1 adain, Przedez trafic si r- mO'l e, if: W swoim O§Todzie zastanie Wla~,cldcl -pit-kn.e Lipy .rozlo :tfstc· i wysokie. Sdo da'by takie Drxew a 'wJdnac ~ os 0 bli ,"vie ki.e,dy inn yell Die ma,

28

Nieclt 81 ~ na dl'\f CZ:JJ,~ Lipa S ~ait=· M"'20dkowym pnnltem Klom UU,.

T'o:l. sarno bydi moie z Kaszaanem, czyli nawes i 71 GI'USZfJ, .star~ Pn~edcil,ezpJl t~km"e dl""Z'el'!Hl nadtc s~ du:l.e~ ~ep[ey ]·e oddzielnie ml1]~dz'y Kkimbnm! aostawie, - D}'1I'Hl czasern, 'l'e si~ znaydzie w Ogrodzie kupk!l Choin , cZJH Sosen ciemnyeh, Tn rue treeba ''fj,lj,'y,cjnac, aleprzystro.l~'~ ie, oos:.tdza]<JC fJ!'ukrmNem ~ drzewami, nie sadaqc si~ na dobra g.1tunkiJ. poniew;]z nli~dz}' sosnami .Fl·OSjleFo,,"'ucby nie mogly. Dl',')jG i owszern In:dJil Ialuhn:~jifJ" Czere.~n ie ~ sro.sz1:U db. k wiatu, a. n.ie' dln .fl'ukl,owm ~ Posppne SO.')I1Y na t)w ICZas strcia sif: k",;itnienlCDl tydl dr?ewekj i nie okazuia swcy snlutrncy postacl, poruev~'3i. si~ 5Lair,l dnenlll tylk.o ciemudm, not klu:r~m ruzol'L'G i L,tale kwiaf_y Inhloni .i l,viszml p,rzedzilvnic Bj~ ,ryuilj~. W Jesieai nm'l'et iabi.ns.zk~ czerwone may Pl'2Y tych sosnach "",ldok. czy.n.;~.

K 10m b

z

,7\' dobrse llVyb.rancm mieY.i3Cu.; pirkniG 8';,(2 "'1daje Klumb z Topoll VVJosk.i 1h, k!oI'e l" dll~ey Iiczhie rnzem IHJsadzonc pI'zml:.duuy 'czjTIiq widok. 1~llJkol""Y Klumb ll.1ylepiey ,sif: Ul11jesZ'Ci:@ na w.zg~J."kn, ~.l"och~ oddalony od Domu, albc .kolo pamiatki .[Olkiey ~ kamienia luh napisu. Trl..eba naten CZflS ze l1"zyclzies.ci 'I'opoli Wloskich razem lHjSildzic~ 8. "".,. GkoJo nich W~('rihy placeacc pow.!iiuwac: Topole g~s.to;rosll~C[!l ;;t w gor'~ bui;;Liqo, 0 d. s pod u z pomi~,rl~y siebl e wyprr.s~'c_zaj ~ ga I tp:ki Wierzb pFacz..,cyCh, :kt6re at n~l ziemi~ sp]YlVaiQ,. Do,lJadam tu iesacse, ie koniecsnic. treeba 90. tak.i.ego KMnlbu -duzo i wiele Toppli, toz.

..

...

,

samo i W:L,QI'.zh dosyc, ~.eby W 01.0,10 optIJsa'G Top ole ,t dopi,eI'D Si:'t= takowe sadzenie dobrae 'wY.]ilie. '=-.

z

I{ 1" Z C w 6 w,

mO·~1flLI In:if!-

..

dzy KlOmby ~ Drzcw wysokich umiesacznc inne KlumLy ,2: smnych Lnynych lu-Z-C'\lIUW'. Nil P~'zJJ,.hul nie ]]JileSZLol],;JC innyeh dr~ewn.i ,ro~]ju z nzunr rozmaitych hoyrue zgromadzonych. - 1Hz! ordyuarylne , ]]%,. blo li me j ,llzy bi;]] e ~ Dzy purp. i ~ ,row',e. ~ Bz y koralowe, Dzyz pietruszkG'" '''j,·ym lisciem, niiey Hz] Perskie drobne i nid;_o rosnace, ~ Podobaicz drugi Klom b b a rdz 0 pl':ly iernn y 2; s aru ych 1..'1.1 i II dzikich i d Llb eltowych~ praedzielnnyclr .AkfJ.cy~ llu~O"'ftJ, a ni~ey ubrz.eiony samemi R.~ialTIi w :iroznych sa tuukael L

Nie l:!'t-J t- tu 'W yszc?cgulniilc wszy:stkie cdmiany Klumb ow tLiLkidl, podl{1 gala by to usta w ieancrm l prnv tarzani u. Ale o~ulnie dodai~, ~le ~ kLL7.dycb roslin i krze\,vow moiRa Klumby utwaraac i sadZij'Gmi~dzy \l'lelk.i.emi z Draew wysokich sadscne,

-.

K'l emb 1, duiych D'r z e w,

B'Jwai.,) ,~zaS~:m, mi~ys.ci"l, g.hie IJu'i,e Drsewa w kupie stoiae, S~L1n,e iti<ob,~ si~: 2dobiF.l ~ i 1I11e p Olfzt~L~ Ji.~ i unyeh mnieyszych kolo sit: bie 1- nawet C7-flS em i miej sea W okol o nie IT!l a tJ le, i~hy j e '0 bs acIz3C' krzewaml, Na ten CZLiLS wclno te drzew II zostnwic h ez iiluney kola ruch ro boty, lyllo darnina po des lac gnrnt, na ktorjm stoi~1-~

(8)

I(J ern h yk o 10 mu :rTIL e ,Z Jf ] i. Do rn iuv ~

Il1~ to w rop,r.z.~dXirtij}cJch 111U)l'i,·irjJJlll Rm:~lz:iaiathJ :le 'Klu'ffl.by 0ri1rte o parkm'~H1ll]f', czyli Budo",'l~~ i!lk . ." po.wiOtly miee Jlayl'l"i~ksze Drzewa pu:y ruurae i p..:uLHlle" n ~:I.IlJPlliowi1nie oLnkm'H~ ku o,grodo.wi. --. Do takieh K]OmL~j',~' nie l~mOJ~'!I' sir- swykle przedni.n plnnty ~ ;tle k['7.fI!.ti 1~s,il.t~:!I J in ko to : LCSZG7.yu r., Lozy, glogi,. Kruszyny, S"~'idzi uy, Zin:ll11zy i inne, k~o:l.'eza5~sh"i!i~"~ dos.ri, ieLy tlkrrc to, co "'1i~ zaslanin, ~

Koriczae RozJ:liill n Kldmbach powhh'Z!? tu, ;.c opnJC'z Lyeh Kwjab~w hlisko krzewm i nicmal spoionydJ z niemi, i.ore tu wymieni~ hun, m07_llL3. C:,HlSIl:!JJl oprawiac iiltu.nLy mniej'sze w llstwe, ezyli w szlak szdroki k.,\·.i.cdsty, 'Ir"'yLiel'aiQ,c na to. flan~y 1J·.'lwiaste i te, ~ zowia Ietnie ,c7.yJ.i l"nCZUC. \Vide idJ! iesr, M:loro ba.nbo £i,,_[ pX;GyiCllUl;C. ,Q9u-'oikJ, polGm.ou,i OJ;I Hasp eris i' lili yli dre bne , t.uU J) an.y, n~u'cy &5 y ~ i t J 10 inu) ch. ,,.' r,(J'},nych satunk.H:l], s.} do l.ak.iH::h szlako,w przyzwoite.

W Ogrodku malym , gdzleby clu;..ych 'Klonlbuw nLe hyJo, ~}'lko male z Krz.e\",'ow nisbch, takie szlak.i s~ przedzMn'tle, kicdy ka·i;Jy innemi kwiillInlli obsadzony~. u. pr~ykhvj Kldmb .2: llzuw oj)1'[L\\'ic ... v sam~ lewkonia bia':. Klomb z Kalin, z Syryn,gow opasae samerni 111- lipal'1Ll111l i narcyssami, inne Lewkonia SLrzt:!.piasl~ ·kolo11'ow~. ~ Klumb z ROlz op['awic lJrl0zn~ stokmela , Iinlknmi i reseda: te SZ].1ki sserokn i pelno sadzone 'W m.Lltym Ogrodlu IDaypl'zJiemnieJsz.;r. -maiq. pOSLi)c.

. .

..

..

Planty

... ;0

w r a a c e

."

1~.'l.aZ~:J!'t Klo;n.'~by / Iarlnie iest luzegnmi ttmiesz1cz;'lC wiiaee sir IosiinY1 kt6re.~ kiedy dobrao prowadaoae J' spla ~ruQ ~lrd~]1.d y ozd,o bna 1 wlql.1

-

....

-~

_- ----< -- .......

_-= ~

,drzewa znwieszainc si~ po ich gnl~zind]. Purpnrowe Cnpl'.go!la} Sni~ iDe Klematydy pr2:Cprszne.- Iestony zacaepiaia 1010 KJo}ubuw od krzewu d.o krz~v!'''Um Bialo kwitnacc wiia sie lniedzv Ro~a.ll1lt Bzami kolorowemi,

I, II !II !.I 'J' ~.

IF'ifIJlkowa K]em£LILyd.a wznoai ~:L~' nn Kalinie bialey ~ Pousowe .Kapry-

folium miesza .si~ mile .z Hordcwina, kL(h,·ey li~6 popit'lill~a.wy ptzerlziwnie 5i~ wtedy wyda.ie

N a CytySOl c h zro Co ~ kw.L C cistych Ai gil 0 n i« Btl dican;!i I prsepla ta swoic ilz,\<yonkm: ro~o\vme~ ~ Kapl"JfoHa bialo i rO:l.owe r1~. do clniych Drzew sif.ga.irJ. CQl1:'l'oll.J'Ollis W iylu kulorach przy pogodnym ranl.u\ l"nz wjlll. .g,\~e k wiateczki i n.i'~szG 1'0 otlin}r gt,l uhi. Z p om i ~ dzy La k przeplccio 11 ych Krzewo \v , nieeh icszcze pr:zeg1 ~ d aii~~ leys.}'" ~ VIi L(! tne , fluxy, Lihe , l:()Ze. Niceh na ten zhinr przedziwnych dz]et nalLllry \'Viasc[cid z. npodobaniem PRWZY. Niecli uwazn , zc co d.z.ien widok odinieuny, g~ 1...'1;1',' 110'1;' e p~c.zki i kwiat y w lnnyeh mieyscach rozk.''M,italdl!.. N iecli 2.i 1.1 rH~:o nienicm do n ith z rana idzir-, lied y rosa nocna ieh od~wici y lao Niech osoLlinrie ",,·ieczorempo rz·~s]sm.ym d~szcru uwaiu" i~lk Ilysznie si!? lyle kolm-dw w buyney sielonoaci wydaie, czde bione icszcze kropl ,] rni ~ k tt).r-,e zwykle ,~·.i.s7::'~ iak Dlamenty cz y1i p erly na kaidynl Iistku i "Vteuly grnin motylow lstkich okT}'waiq. Irysy, roze, Cc.'prifolia i inne kwieciste krzevIl'Y; wtclly zapach ich mocnieyszy ; wtedy sluuce B.cho'lrl Zf1 ce i.l d, icl, nle p. nli , O'l,'fsze:fr!..~ 1] atI,~ si ~ do dn wa.C swemi ukcAnemi prmnieniami ieszeee wircey powabow i kwiatom i .. h-ze\"I·O.ln Ii cal ey naturae,

Z '~ych kilku I\J.ombuw tu opisnnych mo:l.ntl wyczel'pac ]]LIe: przelic,zou;} moe irmych KlOmb6w, cdmieaiaiac i. miesaaiac tie sarne DezeTtY.a pod:lug swego up 0 dobania " tI'zym,ai;~c sil~ ty]ko tyclm.pl.rawiclel ,I lu6re koniecznie s~ potrzebne w ~lOIll.'lion'aniu DIX,ew, lV miessaniu

52

zJlelollo.sd i kwial{hv. Z reszty knid'J Klom b dose moie wyda Wtlc. odmian formn., wiclkoscia i ulazenicm , zawsse przeciei aalecam, -/,eby KloJflhy byly ilu:i.e, l'ligdy bardzo drnbne, chybru w Ogrodku ma .. Iutkim, gdzle sit- du:l.ych Drzew nie sadzi,

Po Kldmbncl ... narpief',r8z~ robota iest wyzna(;:tiyc droiki i .s(:ic&zki~ Druika lub ~cieszka bcz celn nie tylko icst niepotrzcbnn, ale uawet i pUrCi:yn~ niesmaku, "'"r'ln.s.cide1. mieyseowy wie(lz~c, :lC nie mOl. lamL~dJ po co dloflzic, pewnio 11} nie uC".l~SZCZrl; GOISC, ;i!:3Pt:-uziw.'Szy si~. 1I1ko\vri!- tlr6~.ki!,. snieeierpliwieny po\,.'racn~ Z tego powodu kasda scieszka w 0 grodde po wi U1l1.~m iec alba Z\'rrl ifJ2.c k z dr Llg~j alb () wi do k ]IT'Zyieml1 y ~ alb 0 eel iakis miey S CQwy, Drnga p orrsobna lIW~g"i j es t ta.: ~.eby prow8.tlzen.ie druiek zda.\"lttllo ~i~ na tural ne ; ieby ieh. bh; nie byt pro sty ~ pod sznur ci~~gniony; ale tez .i nie U1lldLO kr{!tj', Co ies~ l'!l.J.ygo:rsztJI w~di}~ Kiedy oko, nprzcdeaiue kroki, z ukontentowaulem czyH z ciekawoscit). zgl,t:-:lJia. i upatruic cl"]8 sciesaki ; pew]]ie wredy dobrze j~st prowadzon~. Kiedy zo.s ~m~czo:tle nogi. niecierpliwosc wzIJuruzai,); pewnic d.rogru aUH) tak pOkF~COl1a, ie utnic niemo-i.no., ink W UHl.lyllll ,obr~bie praQowid.e Uti. to samo mieysce zawsze sit- wraca, nlbo nurlnopros'ra uknzuia koniec ulicy prz.y 'J,":st~pie do niey. Vlr ide it!st. p'nypo dk6~~' ~ w 1. to.irych ]1:1 J'lepiey prolyadzic 3 ei eszki Lym sku] em" iak s~ ,1\!JdelJtanep:rzez' :rmeszkeilOJW :m]e}'scowych.. Iez!2H sit- :Z.'ll.~ lj''''(;ale nowa I"ob.i~., nll.yp'C'wnicys~ynl bf,tlz.ie spcsobem stosowac ie do ,poio,i.cmaJ Ito

. "

..

•

iest ': zeby drozki cio;! gn,~ly si~ pl'ze.z taue .IJlieysca:; gdzie si~ odkrywfii~ naymilsae widoki, pom]~dzy naywspauialszemi drzewami, brzagiem Stn1m.yk:ol\1l, dolinarni, g~stwin'1- dla cieniu ; 'u'wazaitJIC F'l"zy teU1- znwsse, .aby zaLoki byly ro:z;ci~!.gk:} i iei,di mnzna uiyc t.egn .~'owa, ieLy by!y p~yft,j~c,c: ll'igdy drobne, Iljgdy uadto osrre ; leby droi.ka tluJ:tce, znlmnck zaloinkowi Digd.y nie by~y rdwne I zeuy coma ud -a mien ne p omnaialy ciekawosci, '\¥ N aturz e. to, cosi~ zn ,,,..ie po F1'ancuzku des Ccmlnut.t:s *) c-zyli spornosei , to iest mocne .~ \vybilm~ odminny ~ nnjwspaniulsze w:rtlair~ pifkuo&ci~ T~k na przlkVul przJ czanu:;y, Qkf'(]IimL~) Skule, dd.ly Srrumycsek : na ias.nm::ieiol1t-j" ~,.u::eJl ciemn y i g~~sty baik.; przy ]~[ki,ciy i ,pfP;,'ljlie\lrney Brzezie , pOS~Ima i ,d~ik,a I(Jdln~ Toz sumo i l'\f scn-szknch IHYaiac IJrzeb[l, ile liLlieyscp. do u:'go sposobne, Niceh (lru'l.la. z gl(Ldki0y i lVes~Jh:;y JJHllra,,,..y wpadn W de in 11 Q. £tS,U"!,f ine, Bneiq c S [[1].111 Jk, nicch tam i owu.? i.e czasem wolua nad woda, at czasem p om i't dzy ,rv ierzb y i f_o.z y s i ~ clio wm. Jezdi si s= obsndza Krzewmni, to Klumby tnk 5LlUziG, ie-by scleszka idac, co l-'-:lz 1iJI.m,\'!2: odmiany po.sll-ze:;;&Cmot.n;'!IJj i to 'L.n'lr'a:i.aiJ.}c, :l.chy ten, sam widck zewszq t1 nie Q d k l'}vm.c .i nie I Wv~' tarsa c do znudaen i4. leszczeU1Z pow Ei.lrZf,Llli, ~,C lliigJy zfldna seieszka nie p(nl!finna uk.[lzywa6 checi lPr~ed.JU:l.ellia dJ'ngi~ krtC'1 C'l~ niepotrzelnJLie;: anti. le:i. l}fQSL~y ]inii, prze.z ktOJ;,! ·wd!Od.z~e, ZIU.LlZ ZUit"".l.yc nwi.na ostatni kres preechadaki, Ten ~r()dek chcnc schwycic, trzebn nacbodzi.c si~ po swoim OgTolL:ie i dobrse go POi~C1 nim si~ l"i,reimie clle~enl'].iuacya, ,y swoich robotach. eif).£" dr6zek wp.nnczyli"lSZyj szeIo!...Job~ rt.]l Iu.ir(!yiiCOVrO~C ustanowi, '''V'

'"') K on t l' Bi s· ~!:l" [I! i!!:6}' la 51 p o r h (J !:.I!:: i i\! nBi:r.~'jTW.IIl: D1QiD.i11 'W N atu J:':tjl! talt .rr~'yII:!?~ POy, i~k 1l'IOJi"alDr;y, .rU'Cl..yw· sp{.ln'!!! " ~al.t~! btd l~C"1 obok .l!iwl.lie [",OloiJti\'iOlle: ire~lUi pr-.:r,z (11m,,,! wY"lL!lilleylt~ !!oil,: !l1'n ie,

(9)

..

W."J"JZOl ce na fnlwark, na trakt ~ do W'si, na pola, R bfdzle hlosolS lawil swoJ.~· prnc..:~, l:..ied.y \'V pofud.llie, w sn.r~ce dni wS?'f d zie iJQC', zniTh.yd_z.ie thI6 d i mile zi'lgrody. VVidu. P ewnie Gos.p 0 dana"" P nwstawac bedsie na sadzcnie m"Z[~v" kola pol dla cieniu , dla ptakew, ktore zaslewy ~ zboz.a psuc i nLszczyc. hr'[]CJ~ .P.l·zy rolach .. zasianych moznn Tcpola '"\o/i oskie sad_zi.c, ktore eieniu nie cZJ1.li'1l i malo a} bo uie p.l:'uwie ptasr VII a nie chroniq ; a au I~k.ad), po J w6rzach i i l'lLuych mieyscacls dl'2J~·Wa.. me PSH i 'l ~ owsscm Bt,!L u:lyteczne.

\y miejscaeh niecalkiern oddsielnych , gn~ie starnnne pF.zyk'lZY m 0 gtJ e chronic sa dzcnia od szk6 d. ;ro.zl1'lai~ych j seicszka 0 bs a Ozona owocowemi cl]'ze~~'Rmi, I~czy pi-;:kny ,,,idol:.. .:2 poi.y~lu.eul i 'trlywanient ntlJprzyiemnie-Y5zem. Drdska ubr.ze?onn, Ialrloniami, nil ·~Yiosn.~ ol{ry~ wa S.L o calkiern blade ro zm,'ym K wia tern .: ku Iesieni czcrwona .Ia.bl Ll=

~ y

szka {;hwyt[li~ oczy, ,lVisnie, Sliwr, b1'V£lf,e i ·iatwe do prz:yit~cia.t czerr.u

nie mn i ~ swerni 5[l1~7';iami tlIni! n.i{; P [',zecl~ 0 dz~ce600 d up am, a. owecam! l1a5radza~ iego 0 nlch starania? Na. to pewnie nieieden mi pen·de, ze Chlopi nie dozwoll!- Drzewcm w:zrostu, a. Owocom doyn:H~ wan.ia.N iech '\iVlasc1f:id nie 5;;~ Jzi owocowe d['zew,a na drodze, Sdz i.e bydlu {.'odzieuni.c p~dzil)." lub tam , gdzi.~ trakt nadto U2.YWt:lny brlby pl'zyczyno<}. usta wicznt-;y $2: kody; ale od D om 1:.1 swe~o do K.rynicy, ud Sadu do Lasku, ad Stodoly do P,IJsieki, own zgo'fa .DB. tnkich scieszkach, gdzie iluoze '\"if pierwsz ych. la taclr, p6ki drsewa W~JO:Slu ]l'l,OcuPgo ]lie· WC7.mQ~ If!.two d.oyr-zeC:, 2.Gby g.i~ lllID!iy:maly; Ij[l potem same sie bronie ht-d,~. A z.e czasem ·r~k.ii Uboglego, 1l1Lo RolnU;;,a, spracoW,Jlnego si,');.gn.i.e po zwiesi1;:one IabU{o alho po swieio uf~rbione !Sli:,.,,,-k" ~ mech to niH~ b ~d zie rIla ~~ana prn)'czyn~ _gniewlll i l1.iesma.k.ll, rue raczey mHe.go. u.czw::i.)" liedy 8i~ IU"ZiekO!1Ja~ "i:e cos Lllkieg-o uti,r'Orzyl'~ (0 tysi~czl1,e

o ,SI'otlzie' obs.z:ernym. n a Jc~-1n.i eysz£!' p:r~ech.a.cb.k i yo OiW iuny mlm: dro gt sz eJukiH. P'rJ.m.f,~ d zy Klom b aU1Li, w Z~ciszn, w Lasknch, W HI iejscach edhuinych scieszki Si} przyzwo:U't.v;e,. Szerolie drogi ni.e .mo:ga si~ krt" ele, i koniecznie zaroki ich potrzebula roaci .... g~.fch ZliiLkr~·~OW~ Scieszki, dlOC nigJ.y ladncmi bydz nio :tll0r::~; iezeli s,'J nadto kr~cone'ji l?,rzecic~ :IUlOg,~ si~ z\,,-iiac p(H'iI.'iI.I:~dzy Draewami, Dro,gi szerokie, ie~-eH S4'). obsadzane, liobz::ebu]i:_l kraewow (J1tl"Y'~ych it nii5\zydl IH·zegami. Scieszka mit-dzy wszysikie grltunki Drsew mie~di; Sl~ IllO"i.e. Nad brzcgicm Strum y ka sseroka (h'oga u.i e iest p:rzy zwo i t~;. sciesakn go hrn,d;4']LC, n ~(~ rri e P op~ui.e. W 0 bole dl·O::t; kl i .5d p.s?.ki J.~O L lac, lLwlez y :\i1~d~ic le, kluJ.'€ ]lott~?:ebf[L l'ry-znaczlIl, i kt01Jch mieyscowe wypadki z.do:Li'~ s.i.r. wyrn <l gaG. pJl..,..)' d ac ! u .~€SZ(:ZE HU tSZ~ " ze ladue ~ C.I ~szki ~ Ia dne ,~lI,~~,z.ki,. nie tylko w icdn y ch O,grod aeh S':j. mi I e, f\.1ieszk.ai.:j! C na ,Y;o;.i , na Y: 1111.1.]).leyszu ll).czkaa I' hliskl Insek, hI'zq~ Stnwu (zy1i l-tzcicz'ki, pflsurek czyli. d 0.1 ink..a., d_ra.;i na F 01,,\, ark, do .P asieki i lnue ty-::;.i'j{':zne ~cie:s.zki:, niech b.~~ J t:}l. celem staranin Gasp Qd~Jl"z6w i "Y[msdcielU w, Tyrn. 5pOSU bem.,. i ilk W n.1sttpul 'l crm !\.Q.z,l;,binle iestwyI' alono :; nawet i ten , k to'ry O'Sfodlllnie rna ~ srobi go, z catego .swego aiedliska ; i mils.zy b~d.~ie czasem , ni7. wI!ele in ru.ych ~ w j.e] kim kosz [ern ru l~ ionych, W ysoka. Gl '{}-, l.d," ·W pie.n'!(s;;:::Ylll ,]'z.~Jzie nieeh b~d2i.Le ohsadaona Topolami VYlos1ie.... IU i'~ co rna nil e_y k]l we dzie (l'bi,!: strony .n iech srroi .. J. l.o~y i C ierh ';V ] rsi L'1S kj. "'yV knJtce pr.2;edz;i wne z tc~o zrobi 8i,~~ mieysce, Ln?y i Ciorn ~ ei uac rn OZULl, :l.chy 'l,r'TSOko Die buioly i "ida ku nle em Hy.. IeieH oJ:

Wsi do vYsi lakami doy&i: ntO:l.I1il, czy uto'i .. e byd;' co pr-i:yjemw:ey-' &Zf.ogo , in k ,~,ci esz I",u jt lctko. po Mu.rlt·", i~ \yyde'pltmnil ~ a ~clzic: nie§dzie -n:u:::ien:~{n1La gn:m.B,mi D,rz.~,'If Jlo-zmaitych.1 Go.sp!Dd!~.rz CZYllny,.. stlllranny:,. luLi'ley W sz~dz.ie Z~ j.l"Z.cc,. niech ,') troi u_rzewami droSi ~ ~ ci.eszki J- jU"g-

D '~k~ d ,WE'

1'0:1.1 0 'If .51,

Iolwarkow wyporz;1-d.zbYSzJ~ w.l.ie tlne,,"anli ucienic; Wie~ sam~ dobrze p oosradzac; flu.·~ki s l)1'amy, Ia.w ki do bre porobic ; Studnie, Krynicc, Sad za wki czys W ul]'.zym)~ .. · Cle. J ezel i. gdz ie d uie Draet ... r~ $Ln i.~, law ki pod nieml .poda'''IraC, i ka:i.dy k~t; k. .. ~dy eel prxechndzki, ,ezyli. gospodarski, czyli do m.':r.zyinciela w s.p~]edzt\l'ie prowadsacy, drzewnmi p.tzy~ ozdobie, W mieyscach obronnych od s:1.ko{1:y, w Zak'1-IK~cb, w Snrlar:.lo. Clilopskich po kilka, po kllknnuseie £.1 rzew Owocowych popesadzac. To zl'ohi.\\'szy ~ G ospotla.rz od Dnmu nz. do granicy .~\'Vo.iey itlzie Zi1 wsze 0 gEod em ,1)0 colJa W ie·~ i cale miesskn nie rrim si~ stale, Mo le nieicden z CZ'yu~]nlku,.", molch pon·ie ua 'no, i.e ",,'i~ks,:Gy icszcze Lyihy wy(liltf·k tym sposohem robinc, iak na 'Ognht 130 na to zwraeam tj'ch~e Czyrelnikuw do piel'\V.')t:e5'o Rozdzi,dn, gdzie od lego zav::yn01mJ zt: znlecam 10k nnymccniey strzezenie sie od rcU!:;p·oez~cia. roboty iakieykoh,'iek b~tH. nad moino:i.c sl';mi,~" A pOllem dilley 11rosz~~, if-by nigeJy N;\htry w ·l.ndn~nl mieyscn 111e pr-L[>lsl8Jf.:zal-... Z tydl prawid d wyp .. ula, zeby ten, k~url nies7.cz~·~].i'rvic na piaszczystym gt.·uncie sierlz], n ni:ulzi~i nie mn, ~.eby )1111 s.i!: Jrzew s.przyi ~ly i llJlr.zymy, ... aly ~ darm 0 kosztu nat ~o nie loiyl,j chyha, :i.e ~lochody iego wystarcza .mu na swiczicnie clobreJ ziemi, Run'TIie, l(:;zeli Siawu, Sadznwk...i., Rz..tczki elbo Kl'Jnicy nle posi.u]a, zeLy iieh s,~~ahell1. riie kupal i nie spro"",'ri.Uzat. L(H~Z to POWI.31'2Rn1, ~lC, icseli gn1nt iest dobry, nawet i mierny, nic go k esatowac mie bt:d7.ie gah.lzek Topolowych na Wio~l1r wiele ru..l s adzic,. z k u)~yc:h w pU't-dlim czasic Draew 5i~ do ("zek <l! C In oinn ; rO\~'nie i Ciernie W.i['S.lLI.'3k.ie, tal ... ie z sr:qJi!zek s'it- pl'zyimui~~e, latwo i pr~dko parkany i ogrodzenia I~l'zyk.tJc J1nos~. W kflzdym Lesie ,mlzi .. liey Slinri.u.y,. laMoni njt!d.~":l.ku dostne = 'U~ d.ziczki popr.ze8ad~a~"'szy,,

(fO)

iem 11 ZR to tysi:l'C-ZlTlG blo gnsla w iens twa.

Nim SkOlicz'~ ten B.ozdziaJ, niech mi bedzie wolno m wspomniee c CZ~SI.ym, a bardeo zJym. z''''Y'czalu. moich Spofzi.otnkow, to iest : ie, maine seicszki , dr~:i-~ki 'WyznaczOfie'~ [!ZfS.to ohok niclr, n.a naysivie:7.szey murawie , inne V0rdep~ywai<)... Nie raz u siebic na to pau'zafam: z..:d mi bylo teS'O rloswiadczac , ile ie to narcz,~~ciey ule z potraeby, ale ie ~ YUle ~ nied L als ~wa ,'iIi,l~ 1"0 bi, Z .. lecam led J i prosz'~, zeL y to wyl)jr-Ulo\ .. -anie UI.k szkcdzace mieyscu, a tak bolesue '\IV laSdd~~o,,,,dJ bylo aaniechane: bo , iez.ell Kroty k0l1i4}t iilmy na swh~z.ey darninie s.f!. nnrn p'fzy kre ~ I'6~'i .. nie z.alos 110 i to zncsie, ki~J y ,ci~ ~!u~ j seero ktJl stop ~ \~'Ydeptu,tQ, Ly£i~czne ~deS2ki tam, g"bie $i~ starennie i losz:LOl"rnie da.rnj·na ukladn, albo naruralna utr.zymuie.

lY tem mleyscn wypa.da mi m~j;wic 0 ,.l['u3im sposobic npieknienia sweso pomieszknnia, to. iest; bel: zakladania Ogrnll11 odJzielnego. 'Viele jest mieysc, s-dzie V~1Jitidcid :mieS7.k.il '"''IH~~r.zod lnh blisko 81"oie1 W 51;' gdz i e opro CZ 'P o d wurza. i gos po darskich Zalmdow ml J nic mass inncgo mieysca, i~k Sadek, cZJ1i. Obzynka nlbo L'lsek. Llisli. Tam Boss .. ~ dek sam wgkazuie~ :to Ogrodl1. zakladnc nie potrseba ,j ale nic Die broni, ieby z ca~ey VVsi i z calego rnieysca niJJypr~yl,e.n1nieys·z;e i naY'Ylesebze ul.wmrzyr.:mieszkanie. NaYF ierw ~J Po dwcir.ze jo;~ k rtilypOu,~dni.cyup~i!'tn,~c; podlug opisania po,inieyszego w ltoz.dziale tJC'z~~ cym lSir- rozmaityeh ,ogrodzen. Ieielli;fiitJ. zabudowania gospodar-skie, te poobsadzacJ poprz:edzi:elalc d;wzewami, Stodoly, OboI'Y, S>q1kMe·rze;. 'Uomy Podstaroseich i inne Topolami ,\iVloski'emi. Bdeu:'ki od .ierlnych do dl"lJSich, .iak w .pop'rzed.zai~cym .RmHlzi.1J,e rnowilam., Topolami Krainwemi, la:.rz~banti czyli innemi D.rzewam.i, kt6.rew m[eyscu nay ...

•

latwo n~ nie saczepic dobre g£l,hlllki OWOC{l1"Vm 'Nie iest to :rzcc-z,,"!- (h, 0 gtJ.J' am dezk q.,.

Dah~'Y' l"JldwiO:jc, iei-eli iest S'~;al'V, Grobla czyli S.'trha."il'i'-ka" l1ayt[\t\yiey"', S;;':.'l rzcca o bsadzlc Lozina , gdz,j e-niegd aie Topolami, Mei.eli Rz6czka pi',ynie pn'.f..z l.<.[czk~ c;l'y].i przcz Wie~j hnlegi. ie'y mo;},rHl tym sposobcm ustroic, Te tak male dodatki, o,sollliwie ni~]1.agle cobione ~ ]]lkogo zruinownc nie mog<:J,. !':L nnwet i ll.')zCZf'.rbku \\' S03podarst"1l1c nic uczyni;.L: pt'?'ed,ez ~o l"Vsz].":llkJ'l,gJy porzadnie i czysto 'b~~dz1e potem lJ.IU':ZY'" mywane, mliGm bardzo i pnyi.em]l~lTl sinnle s;_~ posi,~dzenie!1J. db, Wl:t~d ciela, l\lnogo ~ C ria ,vel i rozmnodcnie Sii, vek, h.Lll~k; bedzio dla lY.losdan, czasom i eHa Puna d(')dlodem~

Kto ma Lasek b1is.k i s sro biwszy n~YF rzud Jo uiego ~ cieS21 t-' ~ (J bsadeona d rzewam j, J niecl I 'W ~.Jnlie Iasku Z1tioiy ,nvuy O,gr.o ell gdzi.e ... niegdl.ie po kilka drzew uh!-,r~'sz.y~, winny elI :mie yscLlch d osadzi \~rszy; ieiel;_ Lasek na ~vzg6I'k.u, zey6icie ladn,ezrobi"i,'szy ~ iu:l. h~dz.Le mia~ na'yprzJiennl.iey;s~.rJ pt,zeclHldzk~.. To;!. sarnn i :nad J'zeczkq. czjii \ivnd.'), j,ruki! mieszkainc, z bL1!:e,go-w ,i'!2Y OtJl'/~d zrnhie mo~na~ CZ'lSCl'll kJadk-:;:

CZJli mcstek prz.ez nia dfIJw.szy, rnozna sobie przJ'l.l'!aszczJc lakisieloue, gaik.i I1Jnyprzyiern ni,eYS2e ~ ktorel'lLieraz wicl!?i alam ~ ied I,ne lJr lasciwe bylymj,e.szkai.~,~e'go tam Gospo dOiLrzQ, pigJ.y U'l. Y""ane ,inaczey ,Dlle L)".I Y!I' i ak ie 1. ylko 1"; ok.nana nie patraal : pn'c de-i:. ;\!':; ta m tey oS tron y n:c czki ~ przez; ktt'u:i! ,t!ll1limostk.n, ani 1Janlki nie hylo, ,naypil@'kni.eyszy Ogr6d N atura 1[[11.,1 ofi~owala~

lV ,gorz;Yste:m, ,polo:1en.iu ~ ie·i;eli eokolwiek D rzew S1 t! Zlil,rlyrlui'i2 J n.ayws]?a.ni~y takze Ogr6ic~ mice mozna, lo!I:dYDle scieszki P~I gU]'ilCh, i parowach roblac, przyd aiac do. mieys C'owych .ll:.r~e ~y 6],1'!{ w jbraue Iakie ,d,r-Lewka i ro~liDy. W t~:klow:.rch mieys cneh lL1JWII,kLll Ft'o,sta ,t kamieu, nil.

4

~,

1. t6 ryms i ~ ~ G mG·~na, mi ~dzy P tJ go rknm i , alb 0 n.'l d. brzeg iem w:'! WOZll~ czyli ,,"_- ciasncm i uciemuionem Zaciszu, naymilszemi sir .'jtai,r~,

ItzrHlko s i!; m ieysce I r af a ttl k .z 0 zd.6 b 0 brane, :l.Gby ,2; rri egokof9:Jslttc nie mO'lln~} i w inkikolwiek Sp050iJ przysu'oic swoirJ"m staranlcm, It.!"xe1i po~oilellie rnaln Ieh 11odalc, to p{'zynaymniey 'wystawn Dcmu niech bedzie Drzcwarni albo l;,viiatp.nli. sic roslinami obs~I,.:IzQn~l., Niech

~ - ...

choc lam "iiV' ddodzi~ i VI cieniu GOSpOdLllrli Z G o~~ml albo z daicc1l11 mn rnily .spoczynck. Nieehay ci, ,CO puez dfiLWl.1Le przesl}Ely, alba r~rLe,l; leuistwo , nigdy (~I takie nie starnli sj~ lu-zy[cmntl~ci, niech :mowj~, (;IlOC ViI n.1lylnuieyszF.y CZ~5tCIC dO~''l,fi;:ulcz'1 Ich ,vygody j ich pmY.i1b~w~ Z(lF~C7-iU!l1, :l.o(l' '5i~ dn nlch przy,,,il}:l."J, i CoO raa dodat1d. b~d,!- przJfZUcac~ Ia 'w p...-z:yszJ:05d upnu"(1i~ dIll siehie mile ucsucie w nadsiei, :i.e iTnoiQ W fl'\dy znaydiJ.. U nicktorych przyi~de.

Nie zawsze pys,zuyeh Ogrmh.h!,f, ,,,'yszukanych Drzew Z[lf)raU'iCZl'lJ"h~ wytwOl'nycb P'am.i~tnikg.\'I{ "'ies pntrzebnie; i O\ .. '"szcm h~m Wlasc].cielow powirnl r ll F[',zywi"p':;Y'jIHH~J ie pi1JFros~8.ze, nnymnieysza ozJoLy m0S'.1- it) milem uczynie rnieszkaniern, Nie koset wi,elki~ ale cir:t5ly po.r.z'1dek n[Jj}""vir-cey iey dodaie ,'!,rclz;~k6w, kt6re s,i~ rok rocenie IJoQ1ivj~kszaif)!~ Drsewa rosna , owoce 5i~ mn.o-lt!1, kWI01ty si~ odr~dzai'J, dtdll 5i~ pa ... w.ir-k.s,ztl. Wiosenne ranki, letnie wieczory, dni Iesicnuc, proiekta aimow-eo, wszystko wdzit!c7.! Wieys'kje zycice. Dndam tu iesecze, i.e dezewa sa dZ.L C ~ do l:U'e: owoce 7.J adac, ~ ci eszki mie c ''''J'' chedo 10 me , i e to m 6w]~, me Gosp 0 dal!'stw1.1! Die pne.'t:lkmb.i\ ..

o 0 g rod. z e III j a c lie"

N a.ypie·n~·ey \'\1 laid ym 0sro dzi e s ~ cs ~~d, W' kt<hycl [ ani wiao-

kuw ~. aru PJ.~knosci z.adn c.y nie n1f1L. "'fe Iatwo opasac, cho f. by .i..1.1:.

l' ~- .....J - e ami .

ll~.yW Y :i.ey j' HIe .z<l W'sze te 0i~pu.uzenlil pr?y K['y~",,-ac 1 tare IW'Z ,y", mi 1 ro-

slinami .na1cr.y, daiac .pozu.r, :i.e Osr6d. ,~l'lJey si.~ cli}1;Ilie j a ~'''·yLI'aws?y .uaycdnieysze lyidoKJ.} w t}"ell mileyscr'lcb. l·nwy dRW.~C .. ~ tilkim.. s.paJkiem oLu Lr.ze-g6wj ,tcby 51:O.i.~Cm]il,U 0, kHka. krokow ukryLe byl,Y i sdawaly sic bLCZVIC Z sobn. Tvm sn es n b e-m 0 ko zwied..zioJle i u.'/; n ie pO:;l:I'ze'g::~

!II • .J .-- J l··

fP:'3Uic O,£lr'O d u, a ch '"VJ ta ,,1,f idoki dalekie, 1. ton:! m oie na ten ezas miec

2:a swcie, i u~ywltc ich, iak gdyby b yly '~z~[)ciQ O,grodu. S .. ~ pmYF adk i, ~,e s ama N amra W nie kt6tych .n.1l.ieys each ~rfd,n.i.ce zaklad ~J na p.rzy kl<ad : rsekn ezyli ·w~woz gl~Loki bEze/,y Ogn1d; wtedy ini VV:la.scic.iel nie po t('7.~lm ie szukac inn ych s P050 Luw do bronienia dzlnf:l.a.\\' .swo.Lch. Przeciez i to .mi sir- .zdLlTZ)'lo wiJz;iec" :i:e lroiac si~ r.L10 wiedziec £ZCS"D, m i tJZiY Bukssp a:novlym. p nrterem, a Rz.ek.'), na ypi~ k.niClysz~ ~ wysoko ogr •. 1H.hml si~ ten, klOll'Y ,'I'f Ogl'odzi,e, opr~cz Cyfr:y :1,u]tym. p.lr!;l.~,k..len~

"'Jsyptmey~ riia D1ia1 niirl.'''i'H~ czeso bronic,

Ieieli. aalo cam, 01.1I;1{oJ'Z"l3nie ·ljr"iJok.o·w w O'gro,aach, i rosmai te .spo-

soL y n(JJ. ukrycie idl srnnk; LO prseci wnie zua ydui~, z,e D om, GOISPOdarstwo, P'OtlWt'j.l'2.il uie ~~yH\.o TI'}'mn,gtIJiij Zagrody:; ale nawet i do oka lop ie y~i~ wy d nie "'V5Z ystko t k i eel ~ gasp od arnie i srarannie iest zabudowaue, Ale if! i to, :m[L~ym. kosatern , uiewielka prac,!, rnose bydi fflpi't knione , nnwet i :z P Ot,} ~kiem ,\\'i~c eal e cam sp oso by d.o tego nizev w y.fOll.C1ne.

'N a ybr.?JdszE!' parkany, 0 h.sa.d;;,;i"i"jf-S~'y 2. 0 bu stton C.~!l2rniem Wi.rSitl~ slim, kt~.]'ry .iak Wie'.r;;by :z; .g.'ll.q_ZPeK $i~ przyimuie; ,zrobji'j. .!lit- bardzCl 'l'~ d ko we~ol e ~[dO:l1e plo ty" przykry iLl ~i'@ p~l'kmy, a P's~cilo:ly zhie.~a.c b~d.~ p 05 i! ek. z k wi!;!; tu~ k'Lu'ry b a:niz 0 dlu~o Ita tym ciermu. kwir:m.'i:.

(u.)

I<"i.f"J:y £.i.~ mlllhlr-i, ,;;~ Ogrodzenia po \'i.'itkszey c.z-;$ci szpec~; nie JhO-~"il'~ sic to o~oluie; 110 nf"Zy. zuac u·.z{ .. La, ~l.'l~ mlers,ora' niicsakalno Z wielu

h n r'

przycz yn nie 0 IH~: j'd7.i~ ~ it~ be?; Za gt'o r1 y. Pod '''iHJCZ,t1 ~ S ~ ~l J" Za TJudmvtl-

JI ia. Gm~p odarskie ~ P asieki i wiele innych rni ~y.'$ c, pewnie D ie m 0b~ byd;' bez ochrony, newer h3 koniccznie s~ FOlr~eblH:l i mO~'1- L~rtH Itl.lne~

Gnniac OF'foezlenia rozumie sie to 0 niezlnit:,u'll}'·chPa.l'.lanach 1.

, r,) ~

l\t~u.rrtch gulo 5tui,p::p::'h, kture 011aM.iI .. [I~ OgrulJy, re na"'d~:l, 6dz.Lfl nie 11UL

nic do %er.sl!:c,i.il.~ ~.nl. ... 10 ,u;it,cla, i ciJlkierru LOln1ui,:_Il na)l)inlnJ.eysz~ wi.rIo1.i, oddz.ielai..~ Gospodarza ram Dlle5zkai"Jct>Gl1 ad J..;u.dzl 1. od Nn .... turv, Nit rnz tr.lfilo ]nl 8i~' wm:dz:i.et~ rzeKci las k lJ f.r.lk~,-, widoki, Zbi .... ane

J ,~

ua wieczn y 0 J.dzial :z ",V l.'l.s ciei ele'lTI , kto [1z41 k opn n y cinsno rn If iI '7.y

mikr.-Len.ln ym Szp ~l1ert'l1l1 IG r~ bOl\TlTI , n wy,;:;;okiIIU I? a rkauem S Q,SIl 0 Wy:nlt nie dom vsla l si e nawet ~ ze "V.i.o,~ua od~,,,;dc--i.a C~ I ~ 0 kolic e j' ;; e 'co I'D k

~ L ~ ~

Na~W'~ sypi.e llsi,~czm~ KWjLlI.y; ze\iYldoJ...i przedsiwnc ; ;j.e 'to 'WS7.YStkCl

iest i,ego do brern , i,~m] l od dane, i i.e ly 110 ;~:nil )''Vszr parka n , alba ohyory ,"1..- nim porobiwszy, iuzci ws,zystki,ego 'lkgo wf.,}-cierozwesclnc .go bt~dzie. VV 0 grDd ach (0 ktoryell 'Vii''.} iey mOll'Ham., ~l;e spai ac 1 e trze ba W idokami 2j crd.,_ po hli isz~ N.rA in.Q., J zn ayd.} s~F itJsj aczu e ~p 0- ISO by, przez k turo 0 d n r'ip .. , sci Llldzi .[ b ydla fl d J ro n i G ie 1;1 ~ ~YO',. Lez sptt;I!J.nia iednEIJl '!yell mieysc tak calkiem, ~~eby znpe!.n.ie U\vifziO'ne sogUllY,. Hodanl HI .u r.:szcze ~ I.e lrZaLd k 0 0 g:ro d 0 chronTl ym i es t ~ cllOC ll'l'~Y'ilfJU:ZY Ina :p ~l-k.:ln ., lHl tych j C'O, lo u1.,eczI.1l1e ell Cf). przde It: : .1 bydlo, d zi~d i fu,·u:bl.i.L\Id ~ tu i nm.ieyszern nsn) d.zen~e~ wS I.rzy J1) at;: ;PliQ:l.l.l~.

Do takich p.1I:ki1n~h", .[~SZCZe 8.1- dolln:e Rt~:l.e nurgluiski~:; ~ Krt;.rC si~ krze"'iQ" prr-dko r0S110} i Iatwe SFJ do, uLfzYluania i do rozranezania, Llgn~ ster tillie dobrze okrrW"l p]oty i laduie kwitnie. PJ'Zj' ka:l.dym. Slupie 1 ak 0 U'(' ell parkanu TOll ole W' ~n.qki e posadxic m OZl1!.gj, a pmn i·~ dzy RO·l.e i Ciernie wii.1ce si~ kL!;eV'iY, klore 'iNszystk~. s.pu.~ai~ swerni gLrbndami:~

Iezcli SQ, miey.~c.a, gdzlc s.if murern opasuie; hlJ.duie si~ Ie rnnrki z.d 0 b i:J , SJ;]l'itJ.'l i nc fa nn mech , kl.u·,l"Y s i ~ d1'".Y ta nli~dzy <t~r.SI y cz yii knmienlo. lYt·edy iuz n.if~ caiy mur S't!Sto OlD$;l(h;;ac, nle gdzieni,egdzio :miesc1c l<lematJd:y, KflpryfoJirTl} srochy kolorowe, Chm:iiJ2] I 'Tyk"T i inne wiiaee sl~ rosliny, ZrolJi~ si~' o.zdobne, swiei.e Jnu.ry, prz)" kto .. · rych przy7.i'~iolcic b~.nl7.ol 'l]·.lilwa~·~ si.~ b~dQ. gdzi<miegdzie drzewlll OwoCOWP., albo Akacye sudznne. Wtedy Z f,H'lly1:u'2",vdszrgo ;::;amklll,;da, '\\"y.ni kn L e 02 do-bill i 110zytek mieys cowy.

K01~I.c.z~ na tem ,. ie ~lg['adzac trzeha, gi1zie spokoynosc, ::L'lWil1.1.~k,. gospollnnawo tego wymnga:i a odslL1X1]aC \,'s2~(b.D.eJ gtlzie m.o~na Lez 5zkody lovid.oki sobie pfZy",']alSzczac~ iIl'ozl,'esdac t.3m. OgfoJ, ''l?1.lS.7.cza.C j spaiac naydalsze okolice z swoim gn:mllem; z tern aawsza sturanlem, ~It~ by Rzclci cz Y "\i'\' i_!.l'\'OZ .. 'If , C7: J H 1'O;"'Y ukry Le , Iub inne ink ie s poso by brQni~r i ochraniAiy ad szkody,

vV tt.hn mn.i eySCll ""vypada momc 0 i ywyeh plota ch, it. ~Jrc 1 :.teL y£a urniano i cheiano Tobie staranaie, by.lyby lstornem dobrem. dla krain. Kazdy .prz}"Z'na" ie lUie~TIkz'ontJ moe Cbroslu l¥J"clllai~ na Ogrodzcnia

I

I!

I

I I r

(Ir; 1'("1 r!t/

&"

/ .: ('

I I I I

. I J '/

~1 lfl

I

I I 't

I I

/ ) l J

. L

t

i .

l )

,. L

l l.

I " j

'\

,

...

•

WS:7. P. d .d.e w P olszcze, ie to iest ruina La s 0. w i r.o'Lo ~i1- 11S~Q wiczn'1; gJy~ tube ploty nietrwale i C'Zf!sto oduawinne bydi mussa, Plot zas iYli<\'1{, il rlubrzo ttobiony~ i,est wieezuj', :Ii duleko uiytecznieyszJjI ]liz p·],edony.

Nir. 'W' kaiderfi. miejscu .ru,wne ·In.oi.lul sadzic pL,ory, bo nie w k ai d Y III kraiu rowne S i ~ zna yd 11 i f~ krzewy : trzeba s i.~ ","1,' l~ C l ych sa .. tl1UROW trzymne, lLo,re obfil'll.i~~'I: .. r tern mieys.c\.ll it ktorerni wystarczy'c mozna, P'lot, ~cby byl 1 rwalym i lll'l.j'tec-znynl., pOl"'inien si~ skladai; .Z takich krzewin , ktore gf:sto rnsua w gor~ nie wys£rzelinrai~, same S[~ h(:.z; ]wdpory iW.'tI'ZJ'1lJi.ui~; k1.on~ rnai.1- kolce ezyli ciernie , i kture ruwule od S~h"y .i od dolu FokrYW~lit]J. si~ lisciern i. b~l[~zk8mL Na to zalecam Groch Sybel]'lski~ kLorr :si.1UY Iarwo rosnie ; Tamki, Berberys, AgfC,st, porzyc:z;ki~ Liguster, Ialowiec, R.oi~ dzik.J i genist~ kolczysl~. K~o moze to w3;zynko mieszae ~ ladn! i g~.styb~~hic mial plot nF prrJk..uln czasie, Kto 'lVszy5tHdl tych '!NylirezQnycL. krzewciw \\r 0,1.0] Ley nie zbierze, niech te sadzi, ktore nay" .. ir-cey kola ni~go rOSH,,). Ze kolczyste wszystkfe drzm.viny nil proty mal (I. s~~ wybier3.J6, to si,~ ,czyni z dw 6 ch p rzyczyn.': dJa B yd.1 a, kJ ure takich nie og D'yza ~ i ella. szcrelllo~('i, khJr-o'l si~ takn zplede; :l.cnic. nie przelieie i nie F].'Zeslinie 5.i~. VJoty 't:1kc..w,e pow.infiO s.i~ smJz.1C we U'zy ].·Zt~d.y; lntlczey nie nie znacz~. 'I'e trzy lr.z~dy m[li~ mif,!c przynnymlliey pultOJ8. lokcia $Z;en)k(h~ci . Predko iSi~' spoiwS7.1 ""'Yl-tnmnlQ.1- co do ul,ytku., nayrnoenieyszjm U1Urom i staua si~ wieC-Lyste. Db. utrsjmnniu ich 8~czeL.to~.d i gt-Stvl,f]UY od dolu, trz,t!Wa. ie z; ~o]['y scinac ruwnn J' bokarni przystrzyg<lC gal~~zk], lton~ nn:r.Lyt wystrzdiwili<). Slysz~ itt tu dawnych Gospodafzow mo'Y~ .. 1 eych, i.e to iest ustawna robota, Na La odpotriadam.: 2e tali prot ;:3.z Jllo8,:t1I:znny iest ,,\·iec.zny;m,- a obcinanie iego raz we d,,'a alho w Uzy lata, staie sit kilkodniowf.t robota, chocby plot byl naydlui.s.zym,

44

a kilk .. ogodzinn~ db. Cl'llf.lpl1~ kt~jil'Y nie tak obszeme ma zagrodJ;; Kirtd~ ia obok z tern, i echanie do ]i1JS~, ~f!.b nuie Ch.rG'~,1 11 ~ pustosaen i~ Doru WI!, kolli" na Siupy, Il."\ sar~:z,i,e~ Sru110 groclz'en~e pracowira, upo ~ilkLU ledeclo. d o~wia dczenie, 7eO '[0 'Iwszystko o pad uie i zt;ll i ie, P.rzy Lenl U wa~,ac IEzieba" ~i.c ploty n"'~s7,,(,' n~gd.y bllnizu "''Ys,okictlli bJd~uie .J'n~g~., a pr.ze.z to samo iahl1.-e ~~ dn przebycir~. Sadzony ZrJlS raz porz,'}dni'rJ pJ'ot szernko i g,~,~rt~), rnexua pu~dc ink H;lJ,J'li'l,I].·"lCly. Kto Ina df'1r'r]i\"irI()~C i csekanin sobio nie przyk.l"'zy, ten moze przy suu:ym. plocie, k~61'y obieeuie S LilLC kilka j at ies~czc, p nsi ne rnzmnite Le krzew y. iUe, day llo:.be! z.eby:m nanHJw:lla na s.1dzcnie pJotu~'I{; Iro co sinnc fH:J:;:no L't~d~ ~t.d~ IC~~: praeciez tu wypiszr- te, k[orc U UiJlS, naJlrH.wiey miee In.nZlla.

i\1i.eszai,/Jc krne~l]f w saUzt!niu p,10~0l ~ nile' za"","SZC ,pcwny.!ll bJd'.i 1110- ~na, ·l~ Sl~ to uda, db. tef!;O: ,li krzewy te Die rdwno i uie raeern £.i~ 'fj,,,,"ZIrILO$z'1'C, ieduo J.rH81i(;! lLIulTI], a pr-zcz tn pnu'wy robi. Tl'z~fua t~lly tak dobie.rLlc gt'lJ'rc~l1dd; ieby sobie wzaierrmie rrie szkod21lY. ,'V pia. .. ilZCZY stych .gr[_~nlIl!ch Ink~'wit-'(; 1. Tarnki n a J' ] €I1ley uz.ywac ': w I rJ.S7~yd~ m ie YSC;;Udh A gn~s't", Roz!l uz.ik a do brzo 08,1 t- spoie m 0 g.1. Kto LIts'ko :01 ~ 10 dlolye ezyli SV'rrierkowe La .. r;;;Y:i '!j,\' tycllL .fJJi3JS,! enie zebm 1"vszy }.' Ilo1ygrnntownieyszy plot 'ml.'fE!6 mo7.e, Z Akacyi ioJrey, ,ZJ;\111Je U nas &i'Qchcll1\ Syberj':uskim ZW,arH;!Y, plot n.-:tyiah,r.leyslY i nnyp!'~dszy do u"i:ydtl. Te wszystkie tu.wYI1L1I,]'eni'on,e" znwsse pmv.i.nny byrJz VIr" ll-ZY 1"z~d.f czy s~:i'lne) czy sadznne, !A, ka'l.dy raad nn pd.1 Iokcia iedeu 0& (JlrHgic~o: \1rl'pl-~d.ce sit- f;':Jjk ZGlg~.~zcz~~ ~!e W]l'OWl1j'WilC b~d~ n'1!.Jffioeni'iEys.zJrIIl zagl.odorn. Pf"Lydilm tn Iesscze , ze Ak,m::ya ta j z\i'\o'ilna Grochem SybelJislim,l ]TI,! 'It~ Z~ let ~, ill: nasienie z lli,~y iest JUlylepsz~ ktir',J'il1.i 1J. Jk~ Dro l)in,. ,z'e u nasnigdj .... nie wymarza , i,e p~dko rosnie, ie 'rna kolce .i do L(lS-O Iadnie k w in:ti e~ N asienin ,Zo'l~ w5,Zp.dzie clQstanle~

..

I I

~ - -

T~

"!:.

]'

45

Kto by mint ciel'pliwo~ ~ czekae] naypewniejsze i fin)' .~zc~eeJn .. i Jsze ploty s:;_a z aianych S\""~l·ck f~7.y Iodd,.n~~ 1r.zy .rz~dJ, ktore si~ ~,dnac powinny" ink doyd~ '\<vysoko.ki petrzebney, taki plot sti.1nie za JlayI1locnieys.zy mur; w Szn:aycarach ~ i SL1~OllLii barclzo takie u:l.y,,'aiQ..

o o z d oba c h IJI'zYl),a d k o w y o h,

I\._to iiest W stanie pr.zyozllilTJiac. sw6y Og!1'od BndOVL'i',ulIi w iakimkolwiek 1iJ.dz sanmkuj powinien n' teJU poiniarkowcnie zachowac. Gesto w mJl!{~m mieyscu nnpchany O.gdl,d, iest rzecsn , ktora .m~czy (!lezy; ,ohrn~a SUS r, a ps IJ if' nature, ChC'.IC po.'!: W ·W1.C .~, ,ezy ella tkr po d~tr7.ed.lf,', =r PYSZlltJ. klD.lonad~~ cz.y l\'iost wspanialy, czy .K.Jar]ks do pr.zeyscia, c.zy G.rOI'~ \l\lJkuc, ¢Z.1" ftlcmumcnt dla u'wi,eczll~enia.iakh:yp;a~n.iL~lki.; zawsze' n<lypiG.rw~y 'livyb.rf:ll~ traeha takie mieysco j do k.tureso rzecz stnsownie pnyp01dJ.

'IV regnku'nym Ogrodzic, nad kannlem szerokim , przy murown"),n1 pnlacu, S~EL\\'~<"H-; e11Lu.kr, nlhe w ]lIo.4~jd Ulie pod 5:l.nUJI' ci,~gnjunyd~ nmleh:ic Pusteluika , allro Croq:: spro\V;]:d~"lic na l~k~;: wszystko to widf,:".LJfl koszLem stae si~ moze, lecz ani po trzehn em , ani JacluJJn .fiie b~~lzie. ChnLkl? umjc~,c.ic l't Lnsku, nlbo nad Strumykicm.; 'ral j~ uksztaleic, zrby powicrschownie przyifLmnym h)'ia widokiem , a we :;n')clku w.n;odn~m mieszkanicm: wtcdy poz.yrek znnydsle sie z ozdnb'1. ·W ~akid] Z.:J,bnclowrmiach moiem llylohy zdnuiern , icby korsystaiae z okolLczuo£ci zawsze ·w takiey Cliatce urnicscie ~,fie;szkEul(!a. I~7.eH dla IT"i!Joku,. togo zarnieszkanj' Dnm o?ywia; ieieJi dla uzydaj naymacy b~d.zie przyszccUszy do ChalLmllli zElst.ac. w nicy Gospodarza z Guspo-

(113)

47

--

CI pllQ. llfesolych i szcz~~h~~1'c'h~ Dm'l.'l1Y SlngrJ.j Ilzcmieslnik ulwSi1l Zulnicrz ShH'Y, z wdzip:zuQscil}rocie'j'lflJ'! .'!Ii~ micszkne i pil.['J.o,'j,'ac sraranuio taki,cgo Domeczku, ktory pustyrn slui,~c pr~!dko s.i~ uprzykr?;y i wni wecz I' u. y dz.~ e, Czasem Las ek L J is ki ~ a]L a vY,i oska hu:! na, p r.-.n~}:j wid 0 k ,C'"/., yli posad r ~W'lO i 0L~ ies t celem C7.~Sl yell pracch ad Zf> k ,uK;:; 1.0 U id ~ mies,zk.1i~cet;o lIVI,dcicie!a. Tarn bardze iest milo .i. lnzyzwoidc mice Chntke c.o:yli Dornek ~ do ktorcoo '·.'y,sirJsc mozna; zawsze SL.osui~c takOWf~ .Jui!y.sca do istotncgo i.i1kowi[~go.s llZr"'ml~n.

Kiet..ly "r pien'\".9zym Hozdzinle ;JI1l [~wEIi1In" ~;c gn'alte1n nie trzebn

(U·Z:r]l'lIUS2.[U~ Natury: w Iiczbie Ize,czy, ktdre nil}blJnlzifLy olJI'lll.aii} W l~y rnierze , klad~ Groty robione z Iwmyczlu\V C7.J1i wjsntlaane rnnszlami, :::Jlbo murowane "''''ielklnl 1. 0 s.z 1 em, " a 0 hr7.JJ lin e z: I y Iu m i;";l r :

NtlJyprzud nie~lo.k}atln.o';cii} w naM"HJoW[l'UJ.u Natury, li1hVQ~ci'1- UO ~ersncia, i zapaskndaeniern p:r.z'~z; osuwunie ,~i~~ L}'11ku, spadauie kamieui, prze":i5 zgnln'l.1.Jzenie klUlU, pt1iryJ.;.o·~I" .i. na konicc przeznieuzywnn ie Ul7}dkiey i IllLdncy roboty, ltlu-a Hi.~ 1110:20 bycl__i. ani ozduut), ani l"i'ygod,.t. K.to 111ft. Skal'~J mozE; roLi(~ Iaskiuie, stnraiac si~ dac pnzor murm.lluy i \\'spania]r~Kto uie ma Opoki, 'l~ill:-ch o~J.st'~11i rcalk..ieLa od tnkcwycl, .n~LuJJ k~ur,C! cho~by 1l.LlJl)i~k5Z_p:U kosztenr bj'iy uskuteczrriouc, Ult;t1.r ]10JO L ac si~· nie H1 og~,

'V l'e3ubrnYIll, obszernym OgI'odzi~.!',. w k~lj..rynl r07.1eg!o~~ Intey .. sen, wielkosc i mnogoAc D[- .. u:!w mO:l;C' utaic wide' micysc, k.lt'u:n s.J~', ~)EZ: po.spiedl11 ehodzae, oJkrY'I!.,'111th mozna 11.I:nie~cic kUla BudowH tlalddch od sie·Lir.-, khlrC przez to 5,am(rJ nie przcszkadznia iedna In'Gi(lr~ J\'[I. w:zgc5'l'kn mi~~cl7.y duiemi. Drzewami Kosciolek c?y]i Sn.i~rJni j:Jt~l W Architcklu:r7.e .Z Kolmnrunui "I,'ltJstn!j\ion:~, staie $Jr- widokiem pr?yiemuym. lY takon'ym, .llrzypadku, loeby to nie b}'10 plonnym i pusfJIll brrlladu~m}

czomuhy tam. knplicy 'n.ie zillo·i;yc, kt6cfIl ,gUW,'3Ze zdoLi~c ]nleysce, VI' N i.ell? i~] e i Swirl.at b.yl ah y P1 iey scent. N ab oie lis, In'' a. W i\.uglii. iest to cat-'s to P? wtarzane,

Ruiny i roz\'1laliny klo Fn:.ypadllelD znstanie u siebie, niech ie pO~"'~~d nil prayssroicnie s"voit~S'n Osrodn~ Pauriatki tnkowe znwsze s", saanowno i pO'lY~nny iuteresowne Wl~.sciciel(~w~ \i\Tiein starcdnwna, Zarn ek. spusroszony j< lawai l\Im-1L1 mchem ohrosly, WzbLlldzaiq. uczuciu l'td ne , rOZl"Ze""'niGliq) 2"!1S ta D.Ll!''1,.iaiQ.,. unoszn lny ,s]i, przcsalosc z:wracaiQ, i d(]d.al.~ pO\1\ragi Drzewom, G.6rom, OgrodoIJJll i ka:idemu wieyscLl, w k ~ureJll si9 znn y rlui '},. Ruin y d,a'wll ych G111.1 chow t. kt6.~e C'1,8S P o'wo]i :n1.I;:zezy, .st!. to nicrne mieyscowe obrazy ~ ku),re czasert(!J. mile s~ nrrzon'l i ~fH:H. Tysi~~,zn,e eisnn si~ mysli, patrznc na. nie, .~h·dd.u,- caula, buynLl Imnginacya. ieszcse si~ roepraestrzenla przy -t"'kowych pruui.J .... tkac:l!~ Czasem Ul11IYS} sleclzi dawne kr~.iowp. dsieie , czasem ~<lnur.z[l, Sl~ W .slotlklt~ln dumaniu, 'V ted }' siedzt]c pod rami odwieczuerni mttranu, l1i1yill-obnicys.za ckollcznose I~Gzy si~ z niemi. Kiedy "Vie;Sll~:1k rorlnwitn zL1bpicwa dum~, zdaie si~ milszr}, tam icy Iu-zysl Lle]ji·"'.E~i~1C.F Dyuln, ktore p.%l:llCh powoli zt)gania pomiedzy prze['wy tyro Gnld1:,,;; (.'lH) W , Owce czepiaince si f; po. icli gruzu ell , P () th.'u:l. ny 8p (3 czywai Q,cy pod irh cicniem, W8.z)'.stko Vi' tnkowych znieyscnch w,zniernnym. okrywa ~i~ '" dzj~.kie.m. Kiedy Wieki llF1J'"I,'aifJc~ tnkowe Ruiny oslcnin icsscze Drscwarni, .zJ.aip £i~~ ,ole miunnwicie nn to, aby ich oSl3.tk.ii od \,Vichrow l pioruuow bronily, Ziem,in pomi~d.zr niemi zwykJ.e iest Okl'Y[~ ;wii']l= cerni sip rnslinami i kwitn~cemi kr7.ewami. Chodzi).cy po Iller odkrywn cznsem Nllp,i,sy lull rzczby dawne, ktt6('~ zaswiadcaaia, ie 1!:aI11l, guzie tcrnz GJogi i Ciernic tlumia 8i~ wzaiamnie , d~lwniey Pyeha i Dostatki walcz J I Y .t :;,0 b~. 'Y.'ii2:eWe t;nkowe P am..i atki k.1.O u slebie p esiada, F'CI'""

49

wlnien ie uar,dzQ ssanowae, Przy takowey Ruinie, prny taklch rozwalinach przyczeprona Chatka, ladnym wirlokiem ~i~· staie s same 'ni1wel D rzew ami ozd Q bione, '[1{IJypi~klneysz ym \''''~.lii~k.i em Ogro d U lezy li m.ieJa sen byd~ m ogq..

NUll dolol;.,CZ~ tego n.ozdziahl~ wspomniec musz~ 0 ruinach 1'10- wych, ].tote na,s],adowac maia rozl,\·aljuy stnrezytne. By,"*'ni<~pcwnit! mieysea, gdzic tt'lkl:nyewidok.i bnrdzo Lyiyby przyzwoite i '~tjiJ,i~ si~ po trsebne dln przyozdobi enia \Y.; SZ~ f:ey Skaly, albo W 0 d..Jaleniu pagu.d{t.I!. czyli· g~Jry. Kto takowe reszf.y dawl1ycb Znrnkt}w, Koscin16w t'/..yli '~7jez zastanie , niech ich ulyic do u_Iu)lr,'n·lnien..ia .5\\'ego 0srodill czyli Siedliska, Ale kto ~BJte:n1 nowe RUlr.JlY S to. wia , niech nie rri e -2:. a lui IQ ,. :i.eby ie d oskonale uL2Ita h::rc; nie ch b~dQ. P (;I l.ryte ,do~ ~~ Wy.Hl kamleniem; alba fundnmeatalnie w.ohione; nieeh bl"oni~ sic od ~epsucia. : b 0 inaczey staiij si~ ruina mi ru Ul. 6 , 11.. CIL}Y ~ru n t 8ZP eca gwziunw ~ m.ai~ P0:l.OlI' tubr2.ydliwy, a WC.,]~ nie sl:aroiylny ~ i slai~ 8i~ przyczyn~ ustawicsnego wydatku przez nieueheonne naprawki, KieJy ma byd~ Buina, trzf-ba ieby hyli:t dawns ~ prawdziwa, albo doskanale robiona; inaczey, lcpieyby 5i~ bez niey obeszla ..

·Ct'gn spncenych aJLo sawianyeh gosci., prscd dom albo nn g(h'cczk!:

USyp~TU]!,. dla widzenia prOs.pekll1 J ktory to prospekt deh~rm.iFlfrVr[l1 wybor mi'eyscB na dom daleko , od drzew, nd \\~odr, od cieniu i ad. wsi,

Tam sr.oil,tc Gospodarz J' krl;'.~~ dlwylac widoki :nIlJcz~~ciey sk!a:d.m.-. ince ~i~ z punktdw dillekidl, kl(HC mrti'1 bydt miasra ~ ,\'i,'sie, \'1l.ieze i lkosdofy j n.,ycztfa:i.ey doszcdlszy do liUie},scfl, zkq.d $]~ 'to wszystko rna ,vidziec.; albo up:u tem.Ul przesekedzi ~ illtW d.ziel~ pochmllFny uie dozwala re pnnkciki uehwycic. Po diugiem usilowaniu ~ ;;'.t::by Z }10J rtk.i 100.5 UYlZeC,. albo praez p~rs.pekrr!w·r, kt6r~. drZC!Cl~~ rr-k'1l U.'zrnlfli~., W~ZJ,flCY zm~cJ;:t'nii wracaia do UOlJlt1.,. Z cbietnica l}'lko b"OSpOd.flL7.rI ~ ie Lyle slorice byl.o, czyJi dzielt iasnieysxy , to. 5i£! endue rzeczy ebacza, Pytanl si~J czy tOllie prospekltll i widoki ,,"arte S'1J z.eby otl in ... nyeh pr.,zy.ienuua~d Od.SI~}p.iC? Cr.yz k.i1kR·dfiesiq.t u:nN:~w J strurnyk pl'ze.zrOc.Zrsly~ wid lotdn~], Jasek Mi5ki, nie ty.sit!c rOlzy przyicmnicysze S;J UflCZ}', dqgle mieszkaiac na ,',,r~i~, ni:i.eli te go!e widoki i kt6re .iedy~. nie na Ima:gin3cJL si~ fllndui.~, 3. rzadko .ql) istotnie l)i~kr.me? Przedd LY''V~i~ w.icloki i polo7.enia.. ktore zapewrue IlULi4 pirawo deterrnil1.owac WJi1~,cic:ieb. 7A~by lch pracnosil nad jrme, 1'0 k .. :tzay latwo JlOYmie, 'I'u &i~ n16w i ty] ko 0 tJ cit niezmiernie razlcglych'w Idokaeh, k 'Co·re 1St). tak dalekie, z.e ani. oczom sie pudobnc rue mog'1t nni td, Y."duet;0 u~ylllU [I ie roni ~, a kb,h"e przedei C2~StO, n ie wiem dla czego deterrruinui~ sta.\,'illi~.,cif'go Dom na ulokowanie go w gOI.effl J' iSulnln·~-nrl mieyseu nagon!.·e bes drze"r ~ cz~.stg, hez WOdYi gdzi.e :i.l~ schrouic cieiko ad wiatru, ad slm\.co, sdzie Die raa kata dohte.s:o ieby u.si~.ic w cieoiu t alba cho~lzmc pr.l..,Ylemnic. ~

l!rlo,\'iti4C 0< ni e potrzebn .reh ustanowien laeh 0 @'odtJwy,c11 ~ z prr.:yczyn y w j dok6.w, klad ~ w liczLie nJypas kudniey szych g6recz.ki gJp.l~u~e (11 )

o P I" U S P e k t a c J i,

N'~1L'POCZ'l~ku tego pisma _ego ws]l omnialam, ze prae kladae u''Zcb [I rui1eyscowObiC nad po,[oi.enile~, bo lrez w~tpie'l1iil do .Hlilego u·}'Y'IF.:mia D0111U i O'grodu mi~ysco~yo:sc ~est daleko .potfzebmeysza, nlzeU nridok In b poloxenic wyniosle, a ogo}o cone 0 d 'wszy stkich pl'zyi'emno,s Cl w.ieyskich. Przecies nle raa ldGiziahl.m spoconego Oos.podarza. ptolYfidz:t-

..

51

uam:u,t~ce S]imaktl, albo inn~ iak~ postac. CZ'~gto te uzie1a s.l~ loiuifj:, l~JZ,t parkanach, albo tra ~["Zodk.u Ogrodu, ilia u,chwycen.ia i[lkif:~O.i prospekru, ,it ezasem nawet dla widzenia golego pola Te soreczki, szczuple aawsze miejsee o'Sl.peci1l, a rzadkn SIJ IlawieJzan.e. Iedynie UkilZUlO), dro bnose roboty '\'Yl,1 sciciela, ktory naycz ~~ cley 'wysrp a wszy

r •

takiego Slimnka~ I"".l.ulko i.1]uo n1igdy do ruie,go nie chodzi, Te Slima1c.i

zwykle tak iSf!: s:z-cz11ple, ie oprocz obrzydliwey postad ~ (ktof<]i. konlecznie :~.ie6 musen.) ieszcse S,!- iz{h'nune, bo nie raz Z~ atolkicm go';'; sie, zsuwa ai do rowu na dol. - Irlm snma lego clOSWJOlJczy!a i aapOfflTliec 0 tern nie mos~. - By,,,~aij} tal ... oi gorcczki Bachnsowi po~\,,~itconeJ ktore pod. ic,go iraicuiem, oil poknlenia do IJokolel1ia pI'ZCc1mdzQ. ~ Cz3StP.m p~zyozdo l),;ione szpaJel'k.i em grn b ow}' m, _' SmJalo si~ ,odwol(l[~ do Possessorow tych fundacyi i z8pyl[li~,. r:z.] C'z~sto ieh '1lIiywair,,~ le.st'l;;:m az naJ.to zape".l'I,rnionn, ie' kic:dy snmi, to im si,~ nie

r

cb~e po SHm~k.u ChOJZL~; liedy §osd main i ,,,rtedy rz_tlUlko go uly-

wlili~, 110 na nira ciasno i nle '\"Tgodnie. Dnleko faL"v,it')' kto uta. mieysee w O'grodzie; ~dzie iest piekny punkt ~,v.irJokif".m, '[am parka1lll ,,\'yrzucic kfll,nral, :ill. te pieniadze , co otlto7:one ria uR . .rpanic :tr0rki, obrade 'n':} zrcbienie szerokiege i gJ~bokiego ]['OW11. Ten obsndzic niskiemi roslinamij ffilo boknch d:uS kilka Alae!! alba Topulr ; ,z brzegu rowu pi,?,kD~ wie.r-zb~ placz~c~, ktdrn 'W rOw niceh spada, i tam pod Aka(:Y8.Ilfd prz.y tym otworze umias de kilka Ia lovek i Slut now broni {~d napasci i bydta I' a; widoK si~ otwiern p.J[",zyiemnic pod ci,eniem i ,vy"" @;odnym ~i~ stale dra.wszystkich. Nie szpecqc 0Sfodu. '!i!\"ysyp,":!JDier.n kopca, kt6ry zawsae iest bezydki i nie wYf:;0cl[ny, ,czyIi Bacliuscw], czyJi 8Hmakom ded y kOl1'(\'f[ I'

o MOl1umenta,C]li

lVIonUll:uenta. W ,kai.[lym rodzniu pO\i'\rinnyby bydi celem i skutkiem Cznlo ~ ei Iub Dowci pl1 ; tym CzB scm na Jwi~ ce y i ch sta win Pro t.ROSl; [tlhn Nn.\J,la.dowan.k,·~ Tego gaLLUnkn prltyozdobienLdl O,grodow nie trzelia 11 03 rzucac , ani k.ouiecznie u siebi,e umiesacznc , lied! do tego, nie rna :przyczyny. OSTod moze bydz bardzo miJy bes Urny, liez Wazy, Iu~~ Piramidy, I.!epiey lego WSZySl~coo me slrJ,wiac, ni-i.di oboictno alba nudne nvriecznjac Wspomnienitl, k~of.c nika-go Interesowac nie mos,!. Icieli s!~ pionne, iczdi SQI \\'yborcnt :idmnt>J ImHsinacyi alba skutkiem ch~-;ci nasladownnia tega, co bi~! z& Gr.an].c~; czyh ]I Susiada '~~·idz.ialo:; wted y si~' p.rrdko uprsykrza f~lndatorowi, ,8. Z cznsem stniQ. sit! nnwet nicwysodnei temu, ktory i.e opowiada, .i ternu, kt6ry So slue-hac' mnsi, Ohydwn czuia ~ -i.e takowe dsioln, kiea,,r istornego waloru uie rna, nic me znOilc?.iY. S:} przecies pewnie i rnieyscn i 'OS() lJ,y " k~6I'e\N szel k ie maiQ. .rra"".~o do "'Jj,',ystllw,ienia monumentow i ,parniS!:tek rozmuityelr. Ta po-winny wj'l1ikai: z Czulo~c.i., z RozslJ.d.k.11, ezascm i z N,allk.~. C~l.do~c J eterrn i nuie P,f,zj"C1;.'yn r., TI.OZSi} de k \\'y hi era .sp osoby, RNa LIla w nieklul-ych przYP;ldkach mose pomodz swoidrn oswieceniem, K~7,dr m 0- munent , WJP'IJwniJ~.cy s pl'flf\vdziwey Csulosci , interesowac powinieu, chochy byl 1 nnyproslszy. Ten, co.s0 11'101 stawlac, niech si~ ntly~ pierwey P',f2.C kon a szczerZH; 7. e to lV s'p om ni enie h ~dT.ie mu ei ~gl ~ i Z,HV$z-Q mile i pO'Lnebne: nieeh Iesacac r07..\"Hl.'l.J, czy1i Istotuic dla siebi.e,. d~a S'Ll\fCgO uczucla wlfL$n'~g(]f, stnwia 'I ~ F,nmi'ttk~, czyH '~e:l. 'pI'2€Z pil"67,nn~,6, aby to innym poknzywne, ,0 [Llll wszystU,em znpcwnicny, ni e d l ld.zle smialo aa ch~cif,!. swoi '.1, staraiac sir- \rybr~c naypr7.yzwo·j tsze sposoby, W spomnianie strnconego P r2.ri~cicIEl, ",.cl.z.i~czno8i: ku 1\0-

azioom~ zapnl ill" Lw::lzj slawnych, 1[l!wl<:'cznienl,e iakiey ,miley dla dU6,)!;Y !"'l Ito liczncscl : g,~ to h'Ztj dln 0 hfite, w ktorych czerpac mozna, PrZie'r.iezl . i. sen t.y.me-nt na yczuiszy i uczuci e nayszlache tnieysse rna g~ bhtdz.U, kiedy l" tym 1jLItllnkll I'Qt~ 0.1:)" s~ nietrafuie i hcz gu..sm pl'O''1,'adzml~~ Do 'teGo Rozsi).dek i.1?~.t pOItr2(J~:mJ.

P'ien".~za pnd:lug mnie u.l'V~~a powinnat b)'(U wzgl~de:m miejsca ~ trzeha, '2~by sir- srcsowalo do rzeczy i dobrze bylo ,Yybf:anH~ Nie;dy na odslo]]ionynt calklem widoku: nisrlJr t.lk '~"'ysadzoD~ z(-:by :Z;1;!'1{rsz,~d '\ lfpa dfllow 0 cz.y i i Ltl. do npny krzenia Bl ~ P okaz yw ala, rum ieszcze 'wiedz,~,l2'c ltlllointJi, co to ,?'IJ.i1t1:iy~ Takowe palUli}tki t!'~eba UWd2i~czlft!6 ].1Ii1czeniem:; T<'Li~mn.ic~ f Gi.e~awo&.d .. '!- i dl'£!ciq, ,?Il~~e,zi!eui.r.JL ich, nlho Z'adz~wien.iem" kro a nich nie wie~ Ieldi te ;polJI1.[\1tK.l s~ srnutne, nl~ch ten, ktulrY if! od krywa w ci emn ym. G!;d ku h t L na ustroniu 'Y zilk'1 ~k u. ckh.y:m." niech, m6wl..~ , spocznie OICZOrn swonn , prt tr;r.q c nil n.'ite be:2;, prz e:rywi1!_ni.~ irnzta.rgni~ni£l; nieeh w tdm mi t:ys en nie przeszkadzni~

, · d. ~. . W 10; • • d 11 • 1· ,~, d • "1 I' cl il

;n"L'iil inne )\'1· rJ!1IS..l. t~'~"'l :nl€! l~ en uzie ,~G: u~ Zle, C 10(: ua lW":,.

uczuci a lego:; krrory te p ~ Jnil)! ki. po:'oi y I. Top ole W loskie ,. ])rzo~y s,p!:yl'V~i~ce ~ 'Wierzby p!a~~ce ~t! drzewa naymils.zej :nnyprZ:),zwoitsze do oslo nieni a takowyeh M onumentd w ~ ~dzie smutne W 8p omnienia wsp ,ulialS.llYch ~ wesekzyd l d!'zew nie 11 tl bZlet~ u ioJ. -W ierz by p laCZQ.ce C7.~,~ to 1!.l nas .wym tu-zai~ : ale Brzozy ilt1,sze WSPnllla.],r::y mieysce ich '2i1J:!'-t~p;c rno,g'}. Zdaie 5i~'~ ie. NartUI'a, data ]Jrzozmnk.sz.talt ~zcl:egcd",.

]] ieyszy ; .t; eby spa d..;:d acem i Sl"!.'em i gt) 1 t_l2k ami p:rz ykryw.aly ,&~l 11 tne 1\'[0- lUllnl,ell'tLl. Gi~tko.s,c i powiewnosc Brzozy, daie iey postne uiepcspo~ l~~' N BJ'y lel~zy wiatr t nnym nieys:zy w powietrsu :ruch J 0 Jmiell i ai~y kotvsa lnn!'e i form e. ~ Mi p.Lki,e BI'7..iQ.Z1;,l' tFa}p.zi,e ~uai,a s .. e miec c.zl1Jo~c i

rJ' L "" J C III ....

s'tO$owac si~ do my s!i [eso ~ luvty pod iey ci eniem umiescil W $PO~

,

•

mnienie Przyiazl'IJ.l czyU Smutku, Ornr6r w drbm'VJ1lllub innym 'Laska, zJ.aie si~ czasem umyslnie przez N atl1r~ "t\'"jtk5zLalcony na ukryda, takn\vy,ch P a l'il'll.l,q.te k. Uma ,pros ttl , l1fl!l\''(~t kamicn gladki z N a pisem ta f111! urnieszcaeny, a b]i},ey slcbie tiFln. cl-rzew 1nait!ey J' kil,;'.JeSo. za.'f[:anow.i1,

I

kicdy rr.zez ''''-Q,r.kr~, 1J1t=dn'1I S.cieszk,~ do tego po~\~'i~coneg'o doyd?,ie

mJ~yscn~

I'8zdi mOlll1Mcnt::'l .s~ wspaninle ,czyli szauowne , oliarownne S~a\\'ie Iu L Sta fa:!. y Lno sci, IU ech si!! wzuoszn nB! .0 bszernieyszym grunci e. N iech ie Dezewa OklY'i'l'.ai~~ wyniosle, Ditch z pOlYli~d~J tycb. drzew, te Pamiatki pmNol.i odkry\il,ra oko ZLli:l.a~ccgo s.i~ tlo nich, D~hy stare" suiletnie Iawory, Klony, zdnir"l si~ od Narury wyznaceonc do olu:yclat i Ill? j'stroienin l.es"O ga tunkn 1\] onu rn 'l"!l1tulY. S\"i~ tyni S inro i J rna, V~r ic:i.a Gnlfcka, R.umlulL prawdziwu lull .Bruzr.y Zi1n,.k.Lll 8lB.I'o,swi,eckicso, agL'oJ]i:m€' i rozIoi.)"SlC Drzewa ll(u'I,rlnny oslaniac,

Kto xns po.~wif-ca ranli~tki. miley i sloilki€y db. siebie ckolieznnsci, i'l:;:zei[ to rrz},pomn1enic iest uczuciem Wd.zirczllosci czyli Nadziei:J n ie ell m kTs ce stosn i t'! .i przyr 6 wnia do tego. I, nczka zielon [1, S trum y k, clchy , spadok "rody Ill'itdzr .~hviei-o - huynemi kwiatami, pagol'f.'k zicktln~v, oLsn.dznny kwitnncemi krzcwami , pan-iuny Itowal'zyszyc tyJJlI mijynl VVspomniCIliom~'V)'hfa',\Szy 111ie}'\SC8;; ~lIst;J sposobnosc i R.OZSfJdel!-:. nll'!ch uksztnlcn rzcca sam [-!.,

~

Iakikolwiek lx~dz sentyrnent", kLorr nLl.5 poimdza do poswlecenia mu pamio.]ltki~ kD:l.dy lJIZyZllil, ~i:e kicdy i:.t stawia, iyczy" rJj'!Jy j,J,k 'nard]u~.ey tn\·aJrI. Dla t,ego I'ad?~ Iepiey Fl·0Sty, glndki po]oiyc karnieri, mjidi drcwniana vY 32p ~ ktof3l., S]llCZQJ1El, brudna, poki .s~oi, zil'''f.~ze W zlym iest gu";;cieJ i VI.' pl'~dktm, csnsie na zien'li wj,,'Vr6cona ckasule

( l.-t)

,- -!

:nayohrzydJiwszy 'l'lrldok. Pozwalaia sobie caasem \"j.,ygt}tllviac bias-zane V rny ,k tbre mirn 0 oIcynGJ f arby ~i:1'li pOkOB ttl; 'C7.;em iei i). 0 d, \yilgoclt fild 'wi,rHJ'u ,si~ ehwiein i t~lkie w narSOTIizym 54~ ,gatunklJJ. To:.!. SaDl0 powiem i tID murowauycli ~ ty-nkowanych_ albogipsowych MD111IDle:n\[!,d] ~ k~ur~ desacz, \\,jJsoc~ upfLly psuia, ou]upi'iJ i pokaleczrJ. W ,p.LerWS2J~U roku,

Kto ILiliI,o~,e mice marmurewn 'Wa)z'~ albo knmienna , niech i.} stawi n w k s? t:JIlcie n~rproslsz ym ; b ez z.aun yela okolo nicy oado L. Iczcli to 7,Url)'UUJE!' za t.1J!'ogic j' nich W posrzod l.ilku TOl~oli '~l~{lo~k:Lcllll albo pod D ~ b em s ttll'ynllL p ol 0 7. r kamien sladk.i~ ,N ~eC:h ria nun ',~'}'rJ ie, li!1Jje k.m:_ndzies,li!t wierszj-, nle krot1:.lw ki1ku slowfJ.ch Napis , albo slowo iednc, 1jVYf"llzo1.i,;u;e uezucie czyH .illl{lJlCY'1~ TlIki knmieJ,l, iui 'n a wiek.~ tam l~.l.i' cy , utrwnli zam iar [ego ~ lk.l ury So P olo~, jl, K ie F 0 dlcga zepsuciu ~ pred ko rnchem 0 bros 111 e ~ k~ In l y goO po Lliisz~ frllry i"1-~ drzf'.'I,ya nad riim werastniace ncicnia ; 1. kaidy pl"zyzna, ie widok ie;go milszj', ]Ji.z~i drewn~Olne~ blasaaue albo ~rpsowe !\{OIlUll1LCl1La, kturc lVY-' l'f~y~lnc, ampi{kn.e-, kosztewne, ~ rue trwale; ruina zaii ich o'Lf"~yJliv~',[}" anie srnutna,

N a pi~y w iakimk.oI wiek b ~d1; ~af:unk U s.1- m iIe l.:l'f~d y oS~. trafnc, kretkie i rzadkie, Nie traebn ich powtarzac, Hie I_!'"zeb.'l ljJ.'Zedh]~ac~ "V mieyscu slnwncm w A:ngl![, rmzwnuem l\i'ount EdgcC'o:mhc, le·I,~cem. n.~~~:1 51.! m ~ln Morzem n..1, Sk ale wyni,lDsley ~ S LOi. U ru ~l. m i'~ ilL Y SU remi, d,e,mnemi Iodlami : moue oblewa ~ bile Z 'JPod s.:k3Jy~ Ta Urna JlOstawiona na ,F ami ~ tke s trtil,CfII:n,e,go :P rLy iaclela , ka id ego Ztl stuna n'! a, C~ I J N,<8 pis w ie(],nem p.rzeciei. za'"v,i.e.ra si~ slowie:, Z l' j e m, N;l J -dlu,s.i.c 1lV ],rarS2;e, nayp yszn.ieyszy N apis nie wsbudza ~ by ~~li('Jgo II czu cia ~ iak fO s,loWQ, W ta.k dobl'ze l'Vybrancim do tq,o lnieyscu.

55

Kon.czt:!c ten R.ozdxi:lIJ, powtarzam i.eszcze,~ ole wszelkie gatu.nkt lI,1onnm,cntOw, Nnpis6w i P amiarek nie 'Uzeba mUQl.yc J' nie trzeha, oh~ ¢i'rl.a..(::~ Lepiey, i:.cby lich wcale nie bJlo~ uiieli, :lcby plonnle i i~dynie 'by 1y sknLkiem, N aslado wania albo P r6zno~ d.

o Sada,Gh~,

,P.i.%~"fC 0 S~ dacls nie 'b ~d~ wcl~odzi.c "" nnuki Ogro dnicse, iak Drzswa sa rIde:! szczepic, w i akiej zierni? i w inne prawidla ~ ktdre sie znayduif;l w tylu kS.lij'likach, a ktore bez tego znane S,[J, p~ws.,l:echr.nie 'Ogro-, dul kom, i 1 ubia cym 061'0 d y., 'M(}y eel iest Zllp eln ie in ny : chc~ '~Jlk.o to 0 b ll\&nic, i:.e k:lhla. CZ~S'C IOgro d 11 moze h!.czyc po 7.ytel, z1l,1pi,~kuie-

d · ~. r,:~l·· ~'

niem, Z tego P QWO . 'Ll!. powielTl.; :Le me ras rranam rm $It- F y rae, czy

iest iaki 0:sr6 d "'" m . .t'!Bys en ~ 0 kt6rt=m sry5l:~ lam, i.e ladue ,i sposobne do tego. Na to mi "VViasciciel 7. Fr~ys=xd~~ csasem i z nasmiewaniem

odpowiada 1. ~ L<l 'I'aki iest 0 gnj d , iak p owinien hycli u S.zlaclll!:ica;

~ iest Kapm~ ta j Mnrchew ~ CJb:ul41+ 1!, Kied Y ,P otem ~apy tywalam sif rcszcze , czy s~ drxewa iakie owecowe ? odpowiadauo mi , :lC s~~ ale lk.l'zywE!', sta re ~ sprod:m.iafe I aarosle, A wiele dlilki.ch? . .. Koniec

._,- kill 1'I.r;'}' ~

o dpowiedzi b )'1 ': '" 0 t ! zwyc~.'"L ynie, H.!.l'<. nil p a1ril.l " ~ll7,.l]'. " ,.L "! H~C 1. In I,

WO l,n.o bedzic powstac prscciw tak ni croz~'1 dnemu rozumowaniu, N iech tu dowiod t-, ie to iest da,wny prscsad, ktorcn D okn,\'i.':[ dczenie powinno wyko:r.zeEl.i.~, a kt6.[le'IlprzCl: si~ iest nawet szl.odliwyn:ll.. K1llQo.dy kr}dk ~noi,na zro bi c u:r.y tP-czn 1m J a ie:lclii nieladnJ]1r:Jj,. ph'zynaylT.l niey por.z~dnYffi+ Owszem Sad ,2.:mlledLHany, z_arosly, lest t-O gniazdo tySi~JHCZi,lLycb.t

56

i. nieun ikn ionych za ,\,ifr,' ad. Nayp ietllvey ten sru nt zup el ni'e. stmcony "Vilgoc:,- rohaetwo :i. llleoch~doztw() mfioi.y" widok smultny ukazuic J a i~dnego .lHl~Jtkn, ani przyoz-.;lQhienin. nie ICZYHl. VV'ielu Domf!.t~)dn'l/ skladain nn SZC~lllP~OSC CZHBU sw6y kolo O,gl"oJu niedosor, Ia l-'~idz~,. i.eLy 0 rl k_lnd~1:i. lUI. to lied ynie tc ,godzi ny, klure sq. (tn':y m aniu p no hiedniemu poswlecone, albo grze mariasza z Xi,~~lzem Probcszczem. DC) .4w.u,adczy''''szy till miley zabm, .. 'y,. T~CZ~ ~ ~.e si~ de niey Frz;yn'i.~·i.~~

1'\r ida In oie b.!'t.c s ie 11 cdzia l1Jt1 k foJ_ du i \'!IV da tk.u w. N i kt bnrdzi ey- ~

~ ~ J ~ ~'

iak in, nie C7.uin bydl rzeczn , nie tylko nioporrzelum , ale nnwet na,S"nIU1.~:II zebJ nad swoin dochody , ]l!,ranl. swoil~: mozno~c rozpoczyn,i1C 1'01,01.)". Pewuie Gospodnrz, ktOl"ytlY muiej' db:1i s ! f:; 00 gospodm.·sL·wO, 0., l"olni.cL\'!.!Q J epuseczai po.la~ a Pal;SZC'L.yZll~ CZ) II J:\'rajemT!LikJ~~' iedynie lUI. Ogrody ohracnl, LylLy Jlierozs~dnym, Ale rownle iestom przekcnan.']., :i.e ka1.dy w swoi~y pI'opor~y i..moi e ezystn, p orzc!dni e , nnwet ii. Iadnic lltrzymyvfa~~, le.!.di nie 0 sro d, ie7,eli nie ro zicgly ~ru nt i 0 ko-· Iice , to .przynaJ.iI11lliey to mie ys.ce ~ co C itaesa mieszkani e j ego, l us lOlwnie pod okiem b~dlJc, okuami Inn. si ," uk nzu 1 e.. A ponie"IH'lZ Sady 2:r,,\'yl;Je DElY'cz~ciey znaydnia si~ na '\IV siuch imos~bydl; z po·;',y tkie m. dla tych J co ta m. mieszkuia ; bfd ~ si t- s ~nEal.m 0Il isac S P05U b utrz Jim y- 1'I<~.an]a Ji.el1 i km;'zy~ci:J k~6,re fHfwinnyhydz tego sku tki em.

Kto iedynie tylk.o ph'ac:[u.'e dobryeh owocdw ten pcwnie strlrac ~i~ hf;clzi.~ o sprowadsenie dobryd~ gatutlkdw n.rzew~ S~a.r:"ni~ iego lJ~ldzie ci,'!"gic" i' tem.\t nie doradzac me trseba i aJe ten, k.tory 0(1 dawna putrzy z oboir-tnosd~ ria ZapU5ZC'liony Sad, w ktt'J!J.·yn'l :Indysi, u-awy, O.~Ha'ty po kalana. nie dozwala.L~ nawet po nirn 'ChClci'zic;. kLory 'I,,-iclzi polamane ga{,@zlC, rozszcaepane Drsewa, dzicaki, ktdre sir- sasne primi~dzy SfstWllY piJ"lJsdly: ten so bi~ wSllom.lli I i.e zaro~leW}TwawlSz Y /II

r -

( [5 )

51

tra wfL L ._;Jzie Lnyniey~2il i ze ] j"~ koszac re.O'ut1 nrnio, Ino~n il kn),\,V)T ni.} liLrmic~~t i.e "~Jdl.t~~oY..r\\"szy Jll.ieysce, powjcrrze b~dzie zill'owsze) mniey ,,,rjJgod, robnctwn, y,ab. i ropneh rdemi~· '''''Y81nie. Drzewn :p038t.lzi,,·szy ttl 0 hrc ~ " '"yfZl1 I[' j \,.'szy zl e, ,1'OZros nfj. s1' £! fi'rt'~ 1. ko, N u ,~r i 08:n f; k''\'.l;;l, tam i okryro, l'!)ZWeseJQ. wldok nildziei.,~~ kLlu..-:). uisei sl~ w Ieeie, ObSnllli~}c t~z sfl.me drzcwa Il",ypi,~kniels?~mi owocnmi. 1\1i10 kuzdcmu, dlOC i na P.1 r ty It u] a r Z 11, ZI'jI''LVIllC Z 0 b ci q'l.Onydl S~l~zi k ilkor n ki~ C7;crn:n He ~ -Il}a~ InLlk."i It .soczyst,e Gl'us<zki, nfarLion'e Sli-wki i ~",ie~c lOLowt: 'Yi~ suie, J.~;',e1m OW 'V.li.1.~cjcld, llJ.hT mielli:l, 'l.~ na Party ku 1 arau lest [01 E?CCZ.'}. niepodobun rniee cos pOTz:}dueo;o, zcehcc rns Ztlk.upJC dnew, a dolw('t;o rodzaiu, nlbo na dzm.ezlnch dubu~ Batunki. zrl~2czcpic, dczna 'we J.wJd., we ll"zcch lamch, :i.e In ani cif!zkie, ani Jrogie, OWS~f"Jn i iril,,"!] i tnnie, To, corn tu wyplsnla , 5zczegdluie ~ci0-ga si~' de) tych, ktorzy do tcgo rCZl1SlI 'W5tr~t re.ai1 do O'grcnlon!yeh robot. Ich zach~C'lli~}c, nic inncgo nie rndzt~ iak 1yEko to, co nn) lJ]i~_f!'y Natnry, co nrJylal~'Ij!iey do, wyloniluiru, a TI1o.'ly(J.~zcz~dJli{~)' Co do \"Jt1a!bJ., z .. \ Ilwic.sci.e ZJ.o~rch Polskich Dl0.f.1111 Juice Drzewa rouzilyne,- n dz icz.k~j '"It [no~na "-S?- ~ dzie dost nc, *) Ie·,: eli zach ~:cen La i eSZC7.C potrzcbe, to lnOZ(1:1 oLiec.,(n'[I(; soLjp' i J.odujd, tied! ohlite ]nto d02woli ~ll7.·~~ibwaG OWfJfC·. 'To rwiadl::il1.n·.szy, ternz opisz« Sad JaJll)', upiekniolily :i. '\,"ymy~luiQYS2:yi

Pierwsza snlcta Sru:hI pewuie rest ta, 'i,r~r..y owoce b}ly d(],u.rc. A !i{~ily 'i'\;la';eici~l mil ,'V tCill npodobnnic, to icszcz€ Sl.1I"ilC .si~~ L!:-,JL:.~t.:l, ~ch, Sad Lyl i Indny, lest wicle mieysc tnkich , :i.e oprucz SaJl1, in-

j.,) ,,' '[\-i,'!u m~~pc."'lcb ilo.st.anLs 'barJzo cl:",rJ>rych r;stUrlkow Dru'\I' O'i\'QOOI~.rdl" 5L.1uka po tr;r r 7.ll'}~e, G~ I ~7,~'k dUo ~'-:Cil;.l·.fi i I!'[li~ !:if'! [II~ il'"!~k.ac'~ \\,~1.rJ.~je J'a·1!'11"I.1) dif~f!'

58

.n.e,go 'n.i~ mn Ogrodu, grhie uawet ,i Okolica Hie iest Jlrzyzwoita t]a. :przedli1Jdzki+ W tyrn IJII.·z),padku, tem ba,IJ.·d.ziey GOSpiYlJal-z tam 1111e-szkni~cy pOl,lduien sturanin coknlwiek po,~n~{i~cit: na przysl1~oien.ie iecly-

ne)f S"'-O:Lt!'y pJr,z{~chrla~ki, ZWJcz£Lj'l'lie S:.Ld uUli,eszczi1 8.[2' w ,Zadszu i

znslania s..i~ oJ. l)t'Jh1o,cj'. W (b~"'Jlych Ogrodrtch zwykJe i~}c:lyly .sit~ SaJy z l'tr1l_r.7.yn'm~mi Otj1'odaln-i. Kiedy sz.czuplo~,c mieysca do tcgo. JI r,.;y m1,iLS sa , un Len CZr~ S nie In a nie inuego do cz yniell ia , ink r-zysto, ,porz:)dnie to spY1uie ntrzymywnc, Ale, ,gdzie 11::1. \l'~tzyWtl mozna \vy-' znaczyc l!Ideysca oJ~lt.iell1l,c, Sad tYUl s.po50bem wiele zuwsae na h~lll' zyskuie. Zicmin nie JZ.L€ t1-C iuz '!i\ ted y pOSi!kUll' rniedz y DJ"Z,eWrl i Ia-

_ r

rzyny i' calkicm ie nn Owoce obraca. Swieza, aielona murawa 'il.$]i,m,.,,\

'IV Sadzie, narprz~ynvoi[s.z.~ iest tam. ozdobn, Orzewa kolo korsoni z,awsze okopano, na L~m nic rue rrac~]+ W S~lilzie takim iu:l. riie lTzeLHt ZnS~lll\'inl:, drzew krzywyd], albo dzikich, ani nadgm-.ilyc']j.; ani ·w ztym g~tllnln,. Sad b@fl.}c oczywisele rzPC:~~ uksstalconn r',:k~~ ludaka, il1oin~ go I'egularn~!J rozporl.~d~ic,. ulice do cliodzenia ~po nim presto i Sz~ roko 11 0 da,wac. vY tych U Ii ca eli ~·'1.d7.t! 'l,y coSta tniith, I"'i'~·d[fch ~ L n:egu ~adzic karlon-,e drzelji,,.ka,. kt(jre bedac ni&ld~~ bardso 1jbO:L~ Sud przez o9topniolvanie;1 ktore s.i~' p,t"~e'2;; nie ni,biy 11llipdzy uU7:'emi drzewami, a kwiata ... mi, ria samych 'blL'ZQS'ilCh bidey kwatelY sadsoue; Kadowatend flrzewkajJ]1 i. op ra ~,vi ,,'{SZj-r "vysok ie i koroniaste, pod niezui ZLl's" i nil s am yIlt hrzegl1 kolo Ulic f7..y Ii sciesze k, i es t L ardzo osdo oni e· umieszczac ~ i nk szln k szeroki z rcsmaitych k"riatow -: Lewkouiie, iTa:cety, o s,n'ulki, '1 . aki; przy drn gi eh Ln wend Y» P,-f:'zed y , ~Iaieran Y f I ~:iz~ py i. (nn~ 11:tcbnj I~ce Ziula, alba 'Truskawki , Fiolki i Stokrocie, ;B'l"zegi,em lylko ~ci<e.5zek· czyli Ulic sadzone kwiaty Draewnm szkotl.zic Die nlQ.,g;~, a sraiaj.~ [trileih.h''llie drzewa z mUf.,llv1, i wouno.sci..1- swoia po,"'ieLt~e oilswie-

•

- .. _--- .. .....,..

........,.. r~l ........ _. -.. _.

..... ~..r.._:_ ....... _ •• Jt'" .... ,,~ ...

... _ ':':-.JJ .. ~ orr

J

irri,,},, Kiecly d reewa S.'J, tlOS'C: [0 zh:g1o .Ii5tlJ dsone, w'~e(ly 1.1 ~mi,~ d r.y nlemi s~ldzi~ ]]fiO:lntl R_[~rl.e 'rl drzewka puszceone, To si~ ty.m sposobem rcbie trzeba. wyhuelac dzikie- fO-i.e ,vysoJ ... vP.,. ]cdn~ gfJJi~z zostawiwszy, W&?ysikie inne odciac pl'zy snrnem drzcwku, "'tV 1t~ zas. ga~.pf wysokn, k:torn. sj~ zostawuic J szc.zepifJ si~ I'i&e Cent,ifolia. czerwone, blare, ~ulte, podlu,g upodobanin, W przcd~~gu dwdch ]tht, czasem ipredzcy, uklada .bj~ korona nllypi~'kDicysz.t n ... '1 RylLn kn,'el'l{iLli. pUszczoIlym i l"·ynu-cn'VBlJ.ZO= 11.ym v.!ysoko~ Takich 111ai<}c wiele, pOll1i~dzy drzewami OW[)COl'llCnJi w Snclzie przeslicznie si~ "·yJ.<Ji,.,. Drzewa OWOCor\'e k"'fim~ nn 1iYiCl- 5U~; w Lecie iui.. okryte V\~i~ni~It1j, Iabikami , Sli\J,{kami~ kto.re Sicuice dObrzewai •. se f~rhm: iywemi knlornmi. lV lych dOfliem::o miesiacaeh , wysukie drzewla. r6~.on'e wrs~nJldL1 kwin.ry nay!ml~knieysze w Nnt~U'7.l~1' li].C'ZtJ, £ woie W i~~Hj ee k l''dreC]stcr. nIl gi@ tcmi ci~'1: i1rP-ID OWO C 6 W' gllf~ziam i, Ietlntmt. spoyrzeniem Oko obeymuie to" co WiO$na i Late moze "Ttl nc UflYP i t-kru.~yszego i lila yuiytecznieyueso ': gladk.']l mura:wt" ro dzayue, drzewn i kwi~ly nrlypr2;yiem_niey~ze. Sad ttll urz~d.r.iwsz.r,~esz(:zf!o mo= znn znnlcsc '!j,ll potrzebn.y,fih. bartl?o f7.eCzac).1. przyozd.obimual. rozmnite,

Kolo Sadu ogt'odzenic iest konieczulc patne-bne. Mllr iest !'i.a)':r()~ i.ytcczni~yszr, osohliwie od potudnia, Zwykle tam si~· saldzf). Itrxoli k wi uie , Morelo V'\'i na : to sam o i u:l. przc Z oS i ~ Iest pi~kneLrl i ozd Q ... bnE';m" Inne strony Purkanu czyli Mnru, gdzieby Drzew {nrr.wowydt I1i.e byln, Hld!zt ohsadsac I'o~Hnarni wiiO',lcemi sie, ktore pr~dko, oll'yi~, :roZCJ~gtii;-tC .sit:- OblZel"Ili~, iakiekolwiek b~df. ,ogrodzcnie. Kola SJupow ;mo'tna :!jdzieniegdzic pos,ulzi~'~ 'I'opole "i'foskq, ktura w gOl'~ rnsn.]:c': nic nie psuie i cieniu .nire dnie. Klematydy, Kapryfolia. i inne wi.,. i(lcc .'5i~ rosliny dOiSiQ.gn~'Yszy Topoli Wloskic,)f, zi1czepiai'1~ swole dll"l'" gie f~$tony i Sir.lLlud.ami w.iQiL}. icdnr- Topo!~ z druS". P(ulli'tdzy [emi

:lcrom,.jHhmllemi drzevrmuiji krzE!'I,''1tami i kl",iat:tmi ~ Itlo·I,n.a ptzyzwmclc Lordzo mi.mkic nip. z Psaczolnrni, czyli ieden k~tek. na to oddzjtJiwszy, czyli pomi~{lzy "lopolnmi IU'ZY perknnie, cZJ'l.I. nawet po kilkn ~l1it~dzy' D~-7.:en nmi owocowemi.

'Vjeyski Ogrod powinien Ji}czyc wsselkie zuutll.t .zalJrlwy i pn""JLLn,. \,r g~spodn.rgtwie zunyduiace si~., Ieden punkt pOlrze!.Hly W Sadzi.e - icst Studnia. T~ znwsze rtid:z~ w pit~kn)'m. Si1dzi.t: obrnurow ~t~ ~ l:ln1;el1~ D1 nbloiy(::. r,.r:ll~ to ~eM rzccza, co' Jo wJtliHkn, a rnz zrn .. biona, ,osg~t~dza wicczne naprawki, .klore s.) ui.t!Odl"rbn.e w L3k nsta .. ,\kZ[1 ~111 Ul.) waniu, slm-Q Srudnia ' drevai.inna ... albc obmurownnn , a ntP oblozonn z wierzchu kamieniami, S[ udnin murownna mrJz.ebyd~ hnrrlzo Iadua, lV pizy~~czon.tch Aluyssncb iest kiJk.m';;!1d sposob ich. robicnia, Pizy Stndni JawJGl potz~Jnn, ucienicna Ak.acyJ) bi~JIJ, ptli.·i~ 'TopoH Wlosk.ich ~ : Bez rozlo7,ysty ~ a. koio' !m\'lU kilka g.'lrkCHv, UCZ(! 1 y . . jrn'lych· kwiatrJw., porzq,dne k~bly na ]:U\'CllCUlli:, wseystko to razem zrobi z tego micysc~ 'mile posicdzcnie illa Gospodnrzn, ktuJ:v pr~yszcdlSzy pr7.y zachodz~Cel'll ini SloJ'ICU i tam orlpoczywniQc" ieUll)'l1\ rzntem oka caly sw6y Sad widzi w kn:i,cley POl':GCj n]ku, J['o?J·7.~(_lzl1 ro~ bo I Y J l nyn:t.3. c_ry rozk 'l7.y ) P.§11 wykon ywr)'j;h .i. IHl hzy rnzem na 0 {jTOdnikn, : IHl' Robotniko,\\,' i ua Draewa swoie, Ie1..~n L~5t m.ieysce 1I1'utionc od G05pod~I'.z.rJ!., aIJ)9 wybic6 aJa ,aka nn ladny wid-ok", klury '!,"= ~Ilu'z;e nlbo w parkaniq wynnli-i!t.y, i. krata ~Jlko ;mloz,ony; tarn' ~mvkp' ~hsmwic porzW).dnQ. •

. -~V pogo-dny ,,,,,r,il~czcj.r, 'po. gor!!'~ym dui.u~ kiec]y Slol'cc nkesne S\\iOle. 'prdmie1iie' F'OlT.l i~Lh:y Drzewa ""prnszcza; alho po rl~sislylTI tle'8zczU'~ 1;.'\ ed y p CD ] U,sl k a eh krdp le r cl ~zkic ieszcz e ·wis'.it~, n l.\'irj a,ly i.vollno.~c S·\'fO i rro~r;oidcl·tLi0 ~ Sad tal Ubl'a,uy fwwinien uszcz!~H\\ ic ""'j.i$cie:JeJlI!,, HilWt~t

. ~

....

~

(; lIar/lit rr 'I

I go.s cia..UsiaJ~szy przy Studui, czy] i na in wee ·uJubion~ 1 , widzi Dr2a~Wi1 obIiw, owoce smacsne, d.ro,:Ud k wieciste , fIlJZ eo rozk "'il.J.C, pSZ:C'L.OIy, mur.a'\',,r~ i Nieho pogodne. Zu.lowaiahym tego , k~6I'cgoby dusza nicwznlS2"On~ bJJ,iJJ. ukOllLentowWUf.'In i milem uczuciem W po~rzodk1J. tIm Jicznych tla.l'Qn'; kiedy dO:Swk1.dt2erup.w musi si~ przekonaC., ~e J(! moze dzielic i sam i z temi, z ktoremi go )"szellie~ zwj~z.ki hJ:cztJ; ~l P,rz1 tern 'wspoudllac sobic, :i.e moit~ to pracn~ moie di.zielo" JIual.lt 1r~kii 1te draewa sadzila , moie dzieci nZywa~ tcgo L~d.q.!

o

a

t

Do mo i ch Pl"zyiaciol.

I~.z.eU Drsewa ."i~ Dilyce'1nieyszeni dsielem ~r~geUl.cy~, to k,viuty ~nuin.l, naz\."8.C nnY11dzi~GZnie'yszem. Ilozlicane kolory, kl6J:e ic fa.rbi~" up.i~."" lniai~ crd~ Naturp, Powietrae Wiosenne tclmie icL' wdnlioSd~. Mlo(lose i 'Vdzi~km niemi sli! struia, Rnzdy Wiek· mawl niCh upudoba, rue, StaIQ~~ uawet l'ozweselaiq. .s.wym blaskiem, Kiedy Wfbma J?owl.'ilca,jeh l.witJlitnie'~ zapominaia sJ~ przykfi£; clnyile .t::imovire. Ieseli k i ed y [zy plyn~ na sro 11.ach t)"eb., cosm y ko chali ; to I iesscse czulo ~c i zal kwiatami ie pasyplIi.C. Ni,e ~ pod lug mnie, do kwl~.tt(hl( Ie.piey przyrownac me mo:lna~ iak Przyiazlj~ Ona S:ZCli~8liwi cate Przyrodserue. ley esulcsc, ink wonnos i: k wia.to\~,.~, tclmieaiem Ut1.$~e.m.. si ~ staie,

(16)

IlJ k rozliczne kulory k wi~tto w , ,P rzyitUl'l '~"S iaczne ma sp osoby, ltoF.e si.r!: ustawnie edradaaia, Kiedy po dJugo ci;,lglych b6]aeL., Ptzyi,a~n ie oslada, zapominaiq si~ gm-zkic momenta j iak dui Zimowe przy ,,,rioseunych kw:ia'[ach~ MI,o(lo~c i '\1V'" Jzj_~kinnwet P'rzYlrlz-lJ, upi~knia. ,$'Woi~ ezulcsci i!. K~;l.d 'J 'W ir~l ubzcz~~I.h'\',ia: Starosc 1I.1;;t iey J OU L'e zn pO mi na o pn'Jkrych chwilach, kt6n! :n"lpeJ,llii1~y cti.}(; t.ycia calego; til, kiedy l 10 sif! k(l!L'lCZY,. w srobi,e nawet nas nie OPUs.zrCz.~ Iesaczc i '[am Prz.rin:lli ,?-n~I)'Jui.'~ spesoby uwicczninc 'pi'uni~c i zwrucne ezula wspornnie= nia, Z ~yl(:h to pov,,'w.luw ten Rozclzird po~wi~eal:E.l przyiaini. "V kaztlpn wieku Lyla dla mnie 'VVJ!OSl1~: '!IV kaidcy okolicznnsci iey starania, iey tysiqcaue dowody oth:adzal y .sl~ i:1'k knriaty ~ m.ae) ink lea .tal~ad!y" uelikatn.e., iak ich kolsry, 'V ietlney tylk.o miorae z rsienri :sir!! rOl.nl:. kwialy wir~[ln;~, RJ2a opaJ.a, FioJek wonnosc tr'H;i. PrzylUZn zawsze & tala , Za,,\",qZ.e ci~gltl ,ni16d.y si~ dla runic nie uJmieula}a. K>."intYJ i~by:i.e utrzymr;:t,~~ pracowac kolo uieh trzeha; PrLiy.ia~A i. OWS7.fm nie ezekaiae "zC!drlnia., s..zCZ~~li\iVSZa ~ lit!dy ie prz~njk.u~lc .nlOze.

Kwiaty bez W~.lpienia stroia, ,sl\·iezq" od~"yYlllaiQ. O';L"oJr. Iest idi rJwa Sliltu.nki: l.rsdne 8'1J. IZ3,JIl..ier., drugie takie ~ :;;.e ie k.azdy moze Zo1;"" brae i l1trzym,ywac~ KWlary drosie i n:~rHlkie me la"Ldy rniec m(ri~~ KwiatJ w tnaley Hczbie skutku lyieIliego n1t~ czyni~. Z tycll dwoclI wzSl~d&\rY wypj1da~ ~ebJ gromadzi~ wide k.1rvii1tr:hv" a 'wybie];·~tc te , ktore kaidy ,miec moil:,. Pewaie, komu ria ~o stanic, Illi.~il iest rzecziJ, posiadac kwi~IY n.'lypi~knicysze i najrzadsee. Ale te ga.lunk..i stawiaia Bi~ W oknach pod okiem, i nie Jno:s~).c bydz , .. ' dul.{'y Iiczbie, 5~ tylliu Fieszczo[~ (ieieli mo,zna u:~ yc ~ego slowa) mrdego Ogr6dka, Zgl"OJiHI.dzone w koszu, albo us ta wione na g-I-adusadl. Tren !fud.~l].y k \ viarD,"" zO&lm'Ul1~ do woli kLlidcS(]Ir; p'oIuew'ili zamiar l4k.i.esu \vyhoru zale:l.z

•

Of] .~p()SOh6W tego, k.1!ory kwiaty droiszc lull IZ-."Ild3Ze sprowi\dzac ehce, czy1inloi.e. Ia tylko ~11~,wic la¥d~ 0 uiyciu tych kwiatow, Ju6r,e smi .. nem sadzlc mo1.na, :i! krdre pm}llegZ~i!liC z RQ.sliuami, s~ ostatu.i.em przystroieuicrn K]6mb6w, Ii innyeh czesci Ogrodu. K1ioV'iat lilfbp1spa'OJJalszy ''I{PlLlzszczony icclen mi~dz'y krzewy, alba na woluem mieyscu tam sto ... i~ ty , traci ZlI p elnie sku tek, khhy ko lor, zapach lwzro S t czyli ksztalt .iego czynU; powinny. Oko c~r-slO go rue pnstrzeze, a w porownaniu szerokieyprzcstrzeni, lnb g~st\"\'iny buy l'ley " ealkiem g;ni,e, alba, si~ szczuplpn. i drobnym ·l~IJdaie. Kwiaty~ ie[jY iaki.s skntek miaJy, trzeba sndzic grfbnami i 8UtO. Brzeg pi~knego Kkimbu, szeroko n~pelniony k.\~·J.nt:-tmiJ spaia Dnewa. z narninrt, i z :nayJalS2ego Ul1' yscn si~ po-' strz,ega* Ten bnwg powinien mi,ec przyoaymniey E.ukiec, albo pif.c C"i,;i erci saerokoscl, mniey " .. l~cey p odlug 100m 1m. T,a.ko'r"vy s,~lak ~ wyso kieh , bl:Lyny,n::h i mieszuuyeli rosmauj'eh kwia.16w, zwykle brze~,y SJe iesztze nisko pRy murawie fiutkami, stokroeia i I"cH:nerni dl'obn'E!mii lwiatec-z.kan'il.i We sraodku ZQS sadza 8i~ kupkarni cebulkowe, rocane, tr\-';nle· It Ictnie k,,",'iaty, ffli~dzy ktore mo:l.l'l_a WfHlSY,CZruC na Wi.osn~ inne W' gflrkach, zakopll.1iq<c ie w Zicnu, ieby gar'iu ZQS,tLlJy ukryte: tc 2:~S 111oi.na" He chcac, o dmieniac, Do takich hl!'zeg6w c(~bu1k(Hye k"'JiaLr w Ies i ~ni .gi~ sn ~b;~. Zos.tawui.}L si~ m.ieys.ca mi.~ dzy uicmi rno sasianie letnl,eh kwiat6w z Wjosny~ Te· !Qbydwa gfduilli, iak sie pornieszaia, iedne po drlL1gich nastepuia, Kto 'rna fuze, czy Ie'rykoll1i,e, CZj'1i mne iak I.·eo k wia ty w gLlI"lach, te zI~cznie po [,em "'I' kOl"uie,.. T<tkQ' v eo :z k wiat6w szlald roLir], S]~ Z\)1rczaynie kolo nn:yLUiszych Klom Low, ktore pod okiem S'l na da.rninie. Do Kl6mbow dalszych moiDa L17[LC kw~afy POS]? [D litsze i .p olne : iak predko s~ gnunem sadsona, za wssc CZJ n]~ 8.k\l.b~ k P i.~kny i stroi'l :Kl0 Hil.'lJy.

64'

- ,

Dnl~i sposeb sadsenia k Wiflt.OW 'I(;V Ogro daeh iest gtollami 'mi~dzy krsewami niskiemi, z h:rz.eSU K16mb6w 8 toiaeemi, 'I'e grolla DlO,g~ bydz. csasem :Z ,w,e dDe~o ba tunku kwiatow, 'CZa5,e"mmog~ ,3i'~ skiadi_lc, Z; rosmait ych pomiessan e ; na, 11r2;yklad dzie.sJ~c t dwanascie 'narcy.~Dw, ty1ei tnllip,,"'wlW "\ill l..~pk~' posadsonych. Mif?dzy B'ZaJ]ll, Pe.l['&kie:m:i PlfC, flZ~'~ C lewk.onii; ~6Jtc .fio~ki razem w p,~l zgl'OtD adz~'~e mied2J Sph"e'~, Az;ali'l; gt."o,szki pachni1JceJ' CO w snopka,c:h rosna, lttil~~zy br;ze7~enu roslinaml by]~ suto razem "'plllszcza'ne, p.rz:edziwnie si~ ,,,~'daiij.. Naypra.scieysze polne k;'i<ri~ty ~ tY1D sposo b em po dsisloae J' stroia i nie g'J. 0 b 0= ietne, DriewaliL11.Y" paprocie, wrzosy~ trawki, bJi9JtliV4.tki, gozd..zik.i paIneI' .kiJlole,. 'Wszy~rrko pi,?kne w &rzo,d kr~two'w i darnluy, byle sutn i ;nti ... nem sadsone by~ym - W ten csas rozposci~l'aitJ.c \'lsz:ystkie swoie l",dzi,~ki, 'W ciibie tylu. If}.,IolrO-w I iedue druSlnJJ Fom[lgai~.. \V k.ai.dJnl dniu inn y p~(czek .gir:; r~Ziw.i.I.8.., Powietrse swie,ie n~ P eh.1!~o ne icl~ lil'l'ltnoo"sd'~j uprz:~dzanawet oczy. Tyle 2JH.C:Zionyclh rn~lu,C'2rr:!Jych,.. k,vJatow zlelonos C cHlswieztil, a 0 d,Hiey wi~cey nabiera blasku, Po gOt <}C,ym dniu, oi. Y''YiQl1Le k wi~ty ehlodem w ieczernym, taly O,~r6d na pelni..'l.ilJ swoi-l "!j,,"Oni~, 'Po deszcZ1.iU rz~si~ty.m en moze byd;;' pi!:kniey5z~gO,. iak kw.inty, pelue t,er rosy kroplami ~Q'[om~'itclzone'y.t k ture uwieszene ,]1I'2:Y kaitdym listku'1 :zdai~, .sj~ iesacse t~'m lwiatom v{dzifk6w ]-lowyd~ ri(;J;daw:n6? Pszczo!y, co w nich. miodu. i posil]tu .s:,zu.ka,i.1.; J\rQtyie~ ktdre po nich i graiq i WSiliYStkO to ich uwdzi!;cza. 0' lwin tach mum[JC ~ nil tem zakmicz2: i,~i-ede~ s~czeg6IQie posru~b::ony:~ nawet JElrnilrze:l.ony nie b~d.zie ~ g;fOl'l;i3Lm.i zas WPllSZlCZalW, chocby naypespolitsae, rit~l;p.iJe sie 'W'Ilda.ua.

If;. on..-.J II;

W t.!mt m<!Leys,cu wYl? ada mi :m o"vic ieszcse 0 Blilfyru Ogrv dkacll". 'W k1Qrycll r(J,o.nub6w ,sadZ1.c me moina;, Bywa caaseza mieysce ulu-

65

.'

Liane przy aamym Dornie ; w tym pr2]'pa.dln, iedno :tlh() dwa drsewa zosta~,"·in'~zy, r@s7.tt- 0sr6dkf.l 17l0Zna calkiem kwiatam] nnpelnic, umieszcaainc ie ntlypierwcy kol.o Ogrodzeni.'l" a potent K16mbami po daminie, ITe KI6'mby" icdynie z k.,'\'ia~t)v.· robione j maly Ogrtldek l1<i}'lepiey zdobi'}. l;'lido~~ Drzew w ciasncrn mi~y~cu. zle sit! l,rv:ydaie, powietrze laJ"l1.1111t", ."''']]8°6 lllnoiy i zaciemnia pokoie, Pr-zy o·s:rOdi!:en.i1l ,5ntb::il si~ wysokie kwiaty, a pod nierni ni~.s?e. ,¥ Klornbacll kwiocistych Iliiywyiszc si~ mieszcza we .SrztuJkn, a kolo nich co f~lz nizsze" Q.eby wszystkie wi.J.zic.c: d.ob.J:"Ze mozna. Do tilk.owy~h Kkimbow na ~rz·o. d ki brae .mo~na. lo~lii.ny kwi tria ce ~ in ko to: B ez .P,eI' .iki dro bny, 8ytynSi i inne takie. RUWllic, ink mit=dLiy duzcmi Klu:l1'l.llarni :il ll1i~dz1 terni dilrnina si~ sciela; ~cieszk..a sj~ .iLedna. Iul, dwie w),z.nac.za. ,rr.,r ta ... km~'j.'ych 0 gro J k.af'h. ""ygo rl ni e ies t umiosci c Sz ork~ , cz J H schronienie koru obite, mchem wyslnne , a roslmami \\'ii;',lcerni s;~ PCZ} kryt~: z pal!'~ lawek przy Drzcwach ~ a 'N· katku gr~dusy, gJz.ic si!_:! mos~ sta ... " .. iac. g:lFki Z prscduieyszemi kwinrmni, W taklm Ognhlku .iSnio.tdarue Sln.1iczue, wiecsory przyie.mne+ Tam dzieci bcspiecznie Lieb.:li~. '""ram Gospodarz p'yszui si~ swoi~ prnctJ ~ tam Slol\ti,k prz~ry\~va nocne milczcme ~ laJJJt psscaoly lU"zy wschodzacem sloucu , naywiec:ey korsysei znaydui«.

ill,

Koucsae tcu zbior N1Ly~li moich , powt:!lrzam. lesecze tr- uwag~, i;'e nit!' koniecznie Kl[]m'Ly i Angidskie' O.grodypo wsiach maia bydz st,Ldzoue. W dO}gu tego opisania \vy.razif~lu tfzy sposoby, ltore n~wOle s lJ l~ n, va Lue. Sa d y P orzadne, 0 grod y Angi elski eo J alb 0< wyk.sz:tat eenie swoiey wsi, ie,dyn_i,~ JWI"Zi:!dkiem i IIp.ifkcui~nieUl takiem, iak l"V,ypudu z potrzeby [ z okelicanosci,

Niech Czrl1elu.icy moi l'J,JyhieFld~ 1.0, co irn b~,[hrie Inhv1e i ptzyiemne, ~ ieieH. Ogrud ladnj , SaJ obfity, wioska wesola zwrOCl h:h my,Hi nil te rady JI10.Le, ni,e(~h ezasem l'l{8pO:n'l,n,~ sobie, i.e Ito piSZ~1C: na yi ywsze moie z yczen.ia hyly, ~(! b Y to, 'Wszy,,,rJ!.o Sl~ stnlo cll:t 11 i.eh ~~2::0 dlem saba ""\'Y i uko ntantowan i ern, ~

K

D I' Z e "'1"

•

a

t

1

o

a

J( r z e W ,0 W.,

1

I( wi a t 6 w,

Roslill

1

Zu.ay~ POIJ."Zc~
Nazwisku 1.. .• .Nazwiska Polsk.ie . Z,aS;faui- dniacc T- huiace
aciu- rwnle,
. ski. czne .. 51€! ob,'V lin-
~
w I")or~ niu,
57.CZe.
./'lrlJ1' Klon Po.ld~j
~ ':l"07Ul ri Cll. m .. - TS't,QJ"!ioki Za~r..:1nh;::!.I'lY Tlrwaly
- Fa IUs, '1Jlll'.icgo:r ir - N,Llfu".iliJi.1Il:iy duuo d~t[o
- i"tlbl"l~m - wen,'ouy dcuo UI' t1.o
~ Flo,.(~ faNida - m.ulo - ;(;(..1 [iy deue d'~1 to
- L~tlt'!1 q,..i,ll"", _ ell k 1"oow1 Amery k, deilo J",UI!) I
- Plull1t:lojc/#.:s _ Plaran d euo J4.lu.t!.
.- P{!H''i1''h'Qllit.·/~'n _ z Pew;)' 1 \n~r, i~ detto l.h:llc.l
- Ctlml~iI?;~tre _. Z t1 rob n .'1m J iieimJ I por~Jd Jeomn
_ JJl'r:m!ipt?-U1J.lqnmt.J, ~ FI"BllICil.!iki nfHtn iJUI.W
- err'!1, "~"Ij,. _ Greek!. deuQ uetto
_ . s Ti·{;l.Id:~d Q _ Z ie:J.;ono \.",ym 'H- dean deuo
.5l;ienl
- .Foliiij ttl cini(l~i.~ - Z. pi I'!t:~ LL~?ko \\'ym dew!!! deuDl'
LSL,;j,mn
- Caumleme. - KnnaJj iilk.i Ul!rto deno
./'tJ.H~u.llLS (liPP(j(;'(u/{, K!:ls;{;tau I Pob\i detto
'1U~'1n
~ Flm'e IlJl!t~ - Z ic.hYJn kwiEl~p,'rn Zasra:nicmy O[)wi'im~
L I:'?'eb il
Persia _ 7. e21envonyuli k"",ia.- dene I deno'
tern
- Ftor» fie, 11;'0 -z pllr;:hI1l1~c}'m kwj,a· dNW dene
'bI:IIIIl
AmfJrpluz. fr",licruu 1\.1lI10 rfll. Ktz.~'Wi-QI'i.~~ Z" gran iczna O~m'ri;u:l
h'zoba
. my{;llD.b~l Persica llil,f£Jci Per .. ~l;,i ZOlgraIliic:t:IIl.Y OL~'i1'iiaQ
'ti';,:eL.ii
Flora jJ!t:m; - Z I' emym !tl\ Jarem t1e~tCl dfl'Lt'O .A

,------------~----------~T-------~--~~----~-----

N,a~wiska Lacin- Nazwiska Polskie. Zagr-.'JJui-

5kic. csne,

ru n,

Zna s: P ntrzedtli~ce Trwale, Lui ace

s i.t~ 0 Ln.vi ia-

~

w .Poiszcze,

NilZi'W r:skru l.ac:L.u- N tl%w.iska. Po.Isk.ic.1 Za5I'aui~

ski e. (:ZD.e~

Zua Y= Potrzodl1.i~ICG Trwal e. b uJ'1 ce

sie obwiia-

~

w P Cll- ma.

S7;C-7.e.

l~~--------~~--~~--------------~--------~~------~'~----~------~

~ C~mJl~mtili ~ ]i{anr:"

_ Duld.t

- D;,:iki

~ Ki;I.I:'!Q\\·.aty

(JJctto '~CHO dettQ

- Am~I'.fI!. - COT'l".'ki,

1-'11 mdu .flore ph.~f.lo '~i?ki Z ,F CJliiyM It wi,,· h~lDl,

;dmhuuj Cll~, Pan icu- A:ru;'l:rilJ 1111 ~r.lm. Panieula- I Z,'gri:rnicz!'iu:II. I

lat« lLiL c~y K HciiJtl:!.

CaLi(:ultua., ~ .cruiiU~Jl:!l ~'"

czyH 'W Kil~zki

scens ..,........, OdoralMsr'mtz. Azulia, ,'i,lc~;!",a. 41ba ~ }ia/ij'j 1JtJ.l·ic{j.li.lili

derto

_ P<I ehn j~ciil! !:Tetro

Lil1ili~ Ibi.,l~ 'lip'k II ZII:[lTi.1ili.c;:.:nn

~ Z nakrl3,piialilj':m Ti.- deue

, .

~Qem

~ Zuha

~, Cr,~·spa.

~ CIQl~C(2 giahn:, ..- TO"~e;~l'aJa

~ F:ry:.;.oW,ti't"iil _ Gh:nl.kll

- M5?'.;r·.;;ta

deuo

I dcrto

deuo

Pclsks z"i,Voi,nin l'ohk.1

l3a C'(_'ll.tui~ l,alirm/o

liel

lJl,',.b.~ds Vll/gflri s _ R'I~~c!If. alba Bets« f I7r albeL

Uhwii.1C ln~.clJ .. ~ deuaJ; t1eJt!l) cleu.o

E e-roerj'~ ordyn.BIQ.]n r - z b~lIIl,1. .l~ ... tul",".

I~ [J ..

I') L'Z{I?II! :b.iala

'~ C:i"~lIrnfi

- KadDJ,~~L,'l

,_ Nigra - Nantl,

Ob~\-ililI6 lrze,ha

- Pn'~Y'ifi.·rt:t _ P II pi e m,,"" Z.ll!SIr~ n:u{.:zUil ,_ lii C{.'/.;ior Cana- _ W,p.okill KiI!ll<l,dy.i:- Zrlgl".n~'[_'ZIl.i.l!

dcnsis .AlmH

~kli!.

Old,,~,

ObWi.LAQ trseba ueeto

- Fo]; ,a'gcfl. m:ar- - Z li~ili.ili. hi nlo \1-'

gi!,I, 'br:.:elonelui

,_ Fal. II ureis rnaJ'- - Zu"l.to d.eu!l:I<

O'bw;iad '~~"';"...e1;u!!

OJ'3ni~ :1":/]0.'1 lDhl.\'~u~6 d~um deL~~

j;ln.

- Julfi'l,'i€:QJa

C{irtJ.:I~N:!. !u","ulus QI.Jl'TcifaJia Celasrna S.:;andt?IM

G'-,ElM'n~

_ Z d'i'!'ho \T\' m li~!cir.·m

4 -'

eet.:l.5trui< ::ii{iil!;l1 d,e-nG

ZtiS,1 .. 1n.1c:;my T HI.l d..'!. \'I!'110 T.twa.ll' wPol:':i':(:;Z!l

Wpi:!!lWil-

dZQlIll

deu(I<

Zagmnjcznoil

Polski,

Polska

Pokk.a

Po'Llka, deno

Trw,["Ily dt;!'lil) rl~HD db!uO L1[·!ttO Jr.!:ttD d~tto

deL.lo

detro

Tnvala denDi, 'l'r~'i,ill,1'

Ob",'.LjIlQ U-zetul

dena

Ol~wiiillJli4 [i etraeb ~]:i:1]

Zf)grani~ ezue,

sre

~

w Pul-

6?'CZe.

Zll<l'y~ P otrzed njq CC TI1'Vt!.h~~ Im iaee

oTn1Viia-

Cl"'ltil. ~"Ml!il~·ali.'i

~ F4')1U.~ ~ 'a1'ifW(~lis CCI'Y_'i.'i !iiiiiJ"~ {&!~nui'l.

ca

Ch]..I'IMl~ ~it4'b(l.

~ Ere(_'f{:~

,....." Inu"/jI'ifrJli.a

I~!I'JI Fhumi./{!

Gel~is. A ~lStHlli5,

,_ N Olik 1(':3 pLiiLn)' Zyd!ll\t§kie. ill rZl!",O

Z ilgrnnicz,lliy deuo

z.~ gran:ic~!lle

~ Nm~a - KQD'I.u'wilLl<li den!:!!,

C~Jhi tea arYo/'eacem ~IJo~cn ki 1Lrne'Jl.'.ia~re Z.il SIr<J 111 icane I d.nw.rlO W J:1'qj 5;Zil<l'.!B

C(!nn~G

~ Ji:fru';fl,l

~ .s!~II~I~ilh'a

•

detto

iIj I ,11 u

Kle nlo a ti rill. z biil.llyrn k,'I,ltl.!.J:!:m

~ P!..ll"[U.!l'-'IJiW.ll!,II?!O~c. Zagran iczna (]yn~a

- Presto I'!i),m,~ 0..1

- Z cal kowity m Ii-

IIp:n. k\¥ i.nt~m

- Prr~C7.f'!HiII,;;::i Jeuo,

Kletr.a., Q!sil!!l) -li~dlPI'f<i Z<lgtatliCZliJ.iil,

8\11.iJla

- _I\me~~l::':i! I'lska

deuo dleuo

Zi c:.!.en\'onJ!!:mi g:J,~ 1"E~1::!I ml

kwill'tem

- :z. 'bial'ym k ""'iJlltem

Tn\';~,rf
deuo
Oll ~Irij ,u':
tl',.o:e!ja
deuo
PoLka 'l"ny,a16l,
OrlwIL,·nl
U':&>E:ha
['olL!ika Tp"',:iI~,R
UC\JtO derto
O'UI'J<~iiU~
trseba
rletro
Ob\\'jiaa
tnti.~r~;:a,
derro
'fa-wal'o
-
POhJ;;,:L jl!F.!uO
dena
l1ClltO dcue
Polski dcue
Q,t.mo deltD •

_ Ct'}t"('ltll.{>A, _ :5.,;k,L.-hlf·I1IY

,cypn:!i/ifd Tl'iJ"oidect I!...,)' IJtyS.

kiem

Dup!:t.lw MCi:WJ";ITt.r~ W ilcae Jj'.k CI

l).'ll~l, pia ]<l;g!i!lil.Q Iczylil bOlSI~i!>ko

Fr!r.a lJIii;;aris \,\~ a-,?!IJ.!i

,E'Po.nym"r~,j .Ew'(J-pw~~ ~ '~, ',BO:lom i io!liHEi.

,~ S{..'Ji(_·r:a - JSt ria/rio

Car~Htilffl

CI")lylil~ a ~,j(>lIlJ.lI.a - FI"l~ ('01, a/bo ~ J:.1!&la

CI'(:I ~'Jl'tUfi,

- Twminalb ~, Tmn r.onJ.fH"a _, Afi~'I.

cs piudrl.J - L{wr{:ula

- Cllc~nnu E,1?-IIM!tnUlt :uigrum ..

Po.lskI detto
detto u[!oi:t;n
Zn.J1lyilILJif! t1llUO
,6.iiL~ W 1'01-
05?C7..e
Zag-rani ~Iiil!l OlmHI3.C
m"O!;"L.
PIP15ki deHo,
df!UQ deno
dena Ili:!'tto
Pols.'kje "fru'a'ie'
deuiio deuo
deuL1i deml!
dcno deuC!i
d(Juo tho'!~r{l!
( 19) I Naz"YisJ~<t l.ad1i- NflLZVItis.k~ Pobkie. skie.

~C"iern

PdiCf?l:i.a flare pl~ ~ Purp'Il!II'!DW:II] z pd- Z5lS'.ilIi[L~c~:n,m

_ ],eJ w.lI,b uht.n

_ '\\'~ ZkOI i, ostro brae-

~

Zfl.8j c.iecio:rt.:r~,~:k Q. Lc:sO!;cl:ln 11 pos poHta ~ n~.II,!'"

- Ol.erw-oruli. (Mag

- Po pieL~ tn \\'Y

- I'rt~;t',.JstJ

Z.agri1D icsna

Z,lg~;'m i C".2.1iIj' derro

- w S:&e:rok io ik wia~.l k~~iLI1~ey

{,llllg ~hi ... lyl"u kll!i.B'Lm·ll

_ Cl"a'-ImY ~ Glmd8~ty

- :z hebko ~'1 .. y III ,Ii.:;t-

~ Z wa ii':ki,m, 1; -ciem

L

Znay- P 0 U:Z~du.L I~Ct! Trwalc, Lui i'J ce

s,ie

L

w Pol-

szcse,

rua

TJ·I'i'tll.<u
Pol.s1L.I1I Trwala
cle.tm del'to
drH:to {ten@'
PolqJlii. df.!~Uli clli;!Lt'l!!<
d.!..!:!lf!i
!1l v.! tn
deue 7

6

Zna.y·duiace sie

~.

w Pol-

I lU<II ..

, .......... =~ __ -;-~~-:- r- __ 4--_$z_cz ... e ..... +- ~' .......... ~l""...._.._

-lli',gj-(, - ""losli

.POlr.ze ..

rl' 1_

r ~",. ale, uu i (I).G~

ubwiia-

Znil V~ 'P'O U'1.e--

~

d.lll;._lCC 'T.n.~ ale. bulace

N aswis ka J.:.acili - .N azw iskn Polskic, Zagf' .. ,ni-, skie,

Zil "T;1'[iL1= b

czne.

.N aswiska Laem.- N·fL2.Wls ka P olskie. 5kie~

obwii~lriia,

czne,

SH1

~

w Pol-

szczc.

N.'II i.~~~ie :.-:i·my \~y~ ma r7.1\

ll'llldsk:llj 'I'm'ala •
Zilgrnni t;-zn a dette
Pobki. deno
.J L-!'L to detlD - t:hm po 'wafs. ~ A m c.:ryk811~ik a

lJlLlk..

_ .Z ,C?,e~,,,.onym li-

_ r'f~rl/ f'QJII.f ~ A~j'wl i.c:t'l:UI~ Fa/11H;

_ joiiis pUJ'j'J r~l'-t.;i.;

Allm; C-arladi'li~~i~ Jlu,f,il'~r([ .t

Sa., r'/.t a;

dp.r-ro deuo

- Bi.'1ly

- .It. m 8i1"yk al·lski.

I al 0 I'll iec - S~wini!ll

, .

:!oCIf:!nl

~ Z na:!u-i]_['IJ lo "ynl - KilrlQ·'l"tlllt:y lesion

- K ,\ i,"ItO'\\')!'

- _,\,m cry kaiis·ltiii

_ Pli1Cho~cy

Pohki Jcu~·

'If''rl'(L'lly
deuo
Ilelto
rleuo
deuo
Ob~.j iiOL(;
tI"LL':·r~.!Il
Tn~L1ly
,
,ti.l!·LtQ
JCltO
dIOtic
T l"'l/'{.1I11i
detto
deuo detto
d81l0 fle~w
P!lJ.!!.k.i 1',,\;oly
cl~!to dew~·
cirmo
deuo
OL.wiio'Lt
'lrz,e'b~
det~
I (I.~H:O'
Jt:U0
Pol~ki Tl'w".1'y
deuo
OfliwHll!d
tf,ltel!l;l\
deuQ _ fa lid 1 'l'~H'h_'gll(~ .~ P'l,mih" FrD.xi,f~I-U

~ Omus

_ Am~dcat/;.(t,

PC/~I:.b~

/IJliiJ ·INJr'/t'l:]o{ij - N.,k~·;:)ri.!LIiIY Z~graniczny

Ledu 1U 11-1111 sere r: ~gno

Li.;"njf r~~lt~ fidi{(lI.'{Y PI.i'iIS[ d :;0:100

Liriur/wul rrn1- :J.lulipi- TnJ ip;{L1l owe ID.rz.EPl'iO ZlLgmnic:me ff-~(~

Louioero: Capri/uh- VViC·Lo,kr1..e",-v t Prze-

PQI!i!d~ Polski!

Z,'Ig<":=IIlI ic2:fJY fJ(!W!lI' deuo

Poh'k:i

" ier,,-"uen! Kmd Ji~te!k c~'yl i Gapr.i.l.l.,1.Hum ._ 'Von~ly

- Os til hll a Plci,owy

- Tatar.s'ki

I _ .l.im,uua

- - A] [jlJ.i:;kll

- ~ 'Bi~ki.hlil

d".~Ui!) d!2-tlO deuo

_ Tiw::1: 0 'f'i'ti ~ F.a.'fhieT:!i'ki

,Gill~lL(} lIl/v;/uz Gl.nka nilli1uiI1i

GI~~dil{,dli,~ triacan- GImJycy,ill. t1Ly~,km:nr.1

ibm

P'-'r:iclym i?TlI,t,m:

Dialc-a, '1·{wtnr;t.'u,

..,......_ Xylo..ll€)tur:, Alrigmw.

Cn cl'ld~"(I, Srm}JJ~ r;r·it:;drpfls

dE!titO ueno

lPoLska

_ QI"iIU1IH;}J~jlia _. .Pi I~ eio - Lis tkow 'I Zi'-lg,,nni L::&TlY Ulppopluw lU,,(I;m- nl?-zrni'l rfllJ.!11 we d!l'ze ZI'I;granic;,:;ne

ZliST .!LlIli'r.¥.:nlll d(!-no

detto

I

lIydra T.tfl ea. arb are- Hi' [I nlinge:\ fllf.ZGW]OIS't1l1 ZaSirl'i I1IjC~il~

SC&'/H

l:llll'IJ.;,rIjj~;gG ~iclJi.

lJiendff (~ ~ Kr~ Pi)! illi ta

,jWnJ.lr;pf'I7Tnun, Cun.a- l!tljes,i~cule hi.L'frkQ K""

,rli..'l1lic nad Fis:kie

f/il·b~'nlc.n~n - Wjugil'jslkic-

.Af,c!ij.}du,1 C(uUld(_w~is Nelle ]ub Nies.;,pllILk.'lI1 Anl@:ry.k£I.{I$.lut

deuo
deuG detto
I
d€tto elerro
,
deue deno Q.s'l:r6k~e<I'l ;,-:,V}'cz:p,y- PoL~H

fly

r nne g.-"~1.'.Ilk i. WSZ'fiStkie wymarzaiOJ.

Oreech ZaSfml.i.c;o;rb)

8

- -

9

N azwiska l.aclll- Naswiska P olskle, Zaw-ani=

skie cZJJe,.

Znay- I Potrzeduiacc Tnv'a le, Luii!Ce

Sl€l

..

w Pol-

szcze,

ull!wl.i;lrun,

Nru~ w iska L acin- N ilzl·i,.i~la Pclsklc, skie,

Zagl'an.iC'".!.ne •

Z:~tay- ,~p'() trzeduiaco Trwale. Imiaca

obwiiania,

- Gi:rI:ntwlca .A,forl~s .... 1 !!Ja

- K(]I,.ICIl w~(!:e;':'IIlCI

zi,e.:loml

_, OrdYJ1IiU'),ifli:JI il'lOI'W8 hi,'l,la,

_ l'iI'j{V4 - Cea rn 11

Pltilmiclp!lIis C oro Syr-y I1tFi po.s p(lU~1111~-

IUJFirH Pil~M 8)'/IJCstds.

,_ Pi'rlCa - ,Cembra. ,- L\"'''I/)n.~

La'·I.~ - }J'!N't'2

_ Ca1.1(}dc1J~i.j R,tt)'m'l.

]I.,-j"n~ '. a

- Abi~~s

~oL P OJ d~i! i,~'Cil IodIn ~J 05p'!}!il~ c7.:yi.~

S osun

_, O.!it ~o K.u.Jezy!>t:a - ltiJL',Q,

- \Vej' 010 !lith

- .Mo J I",l,e','f

- '.hlie:rk

- S OSIl il KiTH n drj5'kLi

_ Cecrwoua - C:.:;nfillii

- J.odl.Q.

pjat~/11 rH o cl;'idenl'fl- Plllt.lI!nI Z<l,C'.hodlili, li.'i

- O,.if.."FI tah~ PD'PI~h.d

~ Tremula _ AI&~

~ P:V'f'amid ali~ - Ct1.nadC1U1J·S,

1

- '\Y.sehQdni,

T'epola

- Osic2iJlila

-IU~li'!.

- Wlo,:;kOl

,- Kan .... dy lska.

'F •

:r.:. n srar.IJCZIli.l

deue

tletto

deuo

deuo detro

~U:f. ~Ti'I,WT1lfl ~~, P!IJ.bi.c.;,:e

P'Ql.llki. deue

deuo

(llf;!UD del:ti) r~7. polsk a

Tn~';:Jla tlcllUO

deuo

deun Tr-w,:ii1'y

- jj~1l.m'lml'erd;

- fO!ii5 ~-ari(>ga.Us

- M#I'tI'

OTn"U"h':: ~ r.:.:el.l il

JuliO

Baecaea:

l'-utii5 "V.an'(!;;c~',I!j. Ji'/m-'l1 plt."110

Qut"""'''UJi

r"'a/[b 1)0 J'it"fji'1ti's "rJ.brQ,

j\? .

.1 I J/Jra

RJUl1rlIlUS

J;'rt1n8,~In. 111m.... 1Jph.lmm,.

,d'IJUO! tlN~O deuo deno

Co r I fH';a Glnbrmn; YI?'l'ru'';l"'; ,C()lJalllnum ~(","1irC'€Jtlt:1:I.lb·OIl.

I 11 ..

~, Bn t.:;,IImQ'~,1\

, -N Iiliikt,iirp UliliUL - ,s{[;k!lll,roll

I~,~~ iatem

[I t(:li;:t.Q. tr;.y,ll!h;:i'iJlW.[t

- Nillkl',m,&I!l.!lIJ~

_ z. pe!.nym k '" i!'i.~em []Iah

..

- K rUs.t.Yfi il S~'Dn"k. PQ5'poli ry

- F,ol'b:iarski ~ Q.l~,dki,

_ Pokostl1Y - K!I)p,~l~:r\",r

~ Tr!.lcuno drsew

Z;lI gr.111i Cji!Ili!t 1'r;,\',l!iI II
deuo I
[:lIol~klll tl et L!!l
I[],etto rleuo
~et:~Q d,ettitl
tl!(mo
den@< OTlWi:i'ilJ
Il"zebll,
dr!'tloo dettto
I
deU!!I< dieHo
derto il\~wJ
P,oIski iI'i!!Ir~o
deuo datto Z~l.Igr'ilJI:iie:.!;t11-1

I dcue

clil:1uo deut!!

(20)

P'nNW.']. Pad us Cz.e,remdm

- Cana "~mi~' _ K:Ul ady isi{(Ij

'~ t:t.·rn.~1J...~ flure pl~ _ \'Visz.ni;'l Zi Illil.l:tym

- N!;I k1"lIJpia:ny ,_, CZ8'L1;'(Ofty _ C?.II:rllY Cat!ul,r:cti· S.zakl li1

deno deuo ]ul_p DSPQ. 'I':~ ~¥,~Iy li,cy , .... Vol-

Hr;:;.';ei

10

Zn3Y- Potrze-
Naz.t,dska L +. N~zvvbka Pobkie. Zagl-ani- duiace TI'waJ,E .. ·s bu!,,~c.e
acin-
skie, czne, s.~e I o tJl"lo'm ia-
~
W P(ll~ run,
I SZCZC.
CQlilll~B - GEl tu~r.!.ik.i cz)H 1't1;f. r 1';1;1' 0- 'l'ltwal:y
- lily ." ... 1)01-
Skoinl'iLl.
5?:C7.(1
I
n{jbi'1~ifZ p~(:wlQllca- A,kacya h~3,1~ .z··Sl'<lllljCZH:1. in';, P[)SPO~ deue
da h,til .... 1-'01-
::iz.CI,C
Cl7rl1~~1HZ Omch Syber},j5J .. i ,Jettll detta O!J\\ i!~c
-
-' u·.leba
lJi.~pid", ~ Cze:r'll'lo:nil dfJlto
~ I
RQ.:;:a 8;;'[17..11 deno
Eglt7_nt~l'ia Pclna dP.Jl!'l' ~J arte
_, -
C ill" Pelnm detto. duuo
, ,'t~ fl tJ "flo -
-
/Jllui; _ ~iii'LI;ftj, duu.u deuc
- ,det:I.Q
Lui (ur. - Z.ill ta po:Ledrn.C',I,a t]cuo
,_ i!letto
Lid (>fl jl mY: ,deno - Z!j.hilll i,elna deUi;ll'
- dp.tto
, ~t~I',~i('oh)l' - N;IIi In','! pi.:l!nl:!, dif!U!l)
-
SpilLOSM/iima [\.,(]im:::n deuQ Jt.'lOO
-
- ~ j~enQ
I!I. -~ 1I U:' - Kii1fl,ow.at,a deno
...........
J1h;()/flr ~ lPo!llSiIfi""01 :l. WI E:! t- de no deltiJ
~
~~h u ~ lol t"" 5 f! Ddam
D;; lafll.t:rtl1. mlul a.la PoJJ1.iiIl z!itS tJ\.iem .1Pii.Lclu.- dettQ d(lUO
Ili-J-Gym
l}.mnpC'r ~·ire!j;.r: ~ Tt'-widOl z~elol!1i':!i d'llud!'
-
.Pum.i!.l:. jlQ1"t1 ph"- - Mllilwk.a pelna delta
,~
fl,U lIJeuol
/:Jm'b IIml.it:(j, ~ ItllrSlu'ja'kll
-
11 lusr.m a _ 't\lch f!JU l:l'uf'C!~n;p.tJ1J deno
~
.eli:'. iJ willle ,innych,
liubl,~lIifjpidus IdnNl 5 M,ali.!l!.~ IPQbka TI'\\'alili
ad ora W-s Pa.Clitliil Coil JeUQ deuo
_.
- .. ~ .. Naz\,,rlska l.ildll- Nazwiska Polski!...'. Z0!JTflJUi-

skie. ezue.

III

,Zn:l J - P o trz e ... du if!.0e TrwaJ e. 1J11 ; q,ce

sie obwiia-

~

l'lor Pol- ma,

szcze.

- JEt.f,YJl{lj ~;,'.iJelojf;lboUO'lrYiI!

~ FnldctWJS fl(~l"p. ~ JE!"l"YI'IIi ;t pelnj-m Z!fl_gr:rl1iN.~n.j}

• fJl~111'J'

SOh.E

- TirdlJ IUl,lIea.

- ,C"/II C'{l;

- //1 t·iJtl 1'1:1.1.

- Vit,c{lhza

'1L;jrrl"a

,n "'~

Al'~'rMdl1lini'1-

- F/~~C£z Sfl1I1/melf$ !\T'i~ ra C{uuul,·nsis. - pj ud n nlbo

- FfJ,liis ~"D."ic..t;li.tiJ.

k\\'i.-lJt!l',!m '" j e'r:& r::..11

_. P t;lC'~.Q ca - h\iua

- nolk i('; n,Q

_ f.O;':{11

Ct',;II"Il'"

1 ig~.I ill owa

_ Cip-nll,flI8

.1etto dcu.o dert,o uettQ

u.cz ras,pO~Ery

- K".n1:bd." i1:!'ki ZOI'grRr.lUC:i':ny

- Z hidym fru'kt€nl deuo

- Z !iI~krilpiilny.,1flli. li- d,INto

Si()rl~ t<!,s Au,c;lljJlt1ria J arz.~bina

Spm"liwn Sco/JiuiJll11 Z.llnlil)\\,;~[~ Miotlowy S/,ii-aca Saud/olio Spia!n:i". ,'I,'ier.z.Lowy,m

liAci'em.

deue

fiu,h,kn

'l'rwlJiJa

Okrj'O l["ii.~ba

~r'!'t"tfl dHHO
d~tto Jleuo
done
dp.tto JClUQ
d€'110 m]p.l'liJ
detto UP-t[O
deuo dlP-:t;'to uouo. dung,

. .

sesem

Fuliis Illr:!ni(His - Z p~etr~.szk(l<wyu~

_, KQf;';lroW"y k rZ'Bwia .. .!it}'"

8fJlt.fl'U~m. d~~htnn ar« P.si<1I1!'~ Sl-odko '-sen"a· loll

T.twa1t
deuo
deuo
deuo
deuo,
deu'lJ
I
dcue
deue
dci.to
dcieo CN'mlla

~ UJJJl!rhifuHa

+

N~zndska L~Cal- Nazwi.ska Polskie. Zri~rani-

B~e an~

Znny- PO~ZCduiace Trwnie, buiQ.C>11

~ ZP..hi [l~f8, ~:A gf'l:'Iillii(;.'.nn

- 'Z .~wiClOi1ll1'L!;kjlJ I'~ Jeuo

li.;ciem

~ Opu lifulia

Z K.~ Ii nQwym. lj~ s'l!;ic-m

- G lOlt! k;q. hi IIIl Gi-h. wie-

~i!i.La - Tr.mlc.mrua - 1I.k.:;~·sta Sla!d~,'/.r'a Pimullll, K.rokoC7.km.

- Trij"olinfa ~ In:yIHci.nwl!Ii

Syrin;;il ITiJ/l5l1.l"iJiCtl .... Bea .[Ut11dt.ny

'rl,It!G

- Cm:mNjlOT(l - Z Juicym l:'kvialrem

Ihllrp11lll"!Il "'yrn

~ ./Jllia - Ui.iAly it.lLlf'i2[;kii:

- Pt:;1"lH·r..;(I.. Ctl..·'Hdr..t't _ IPtlt'lJ.ki dl""Qhuy

-- P,(grsiv~ Aitm ~ Peni"ki bi.1lJiy

1"~1mI1.F,~·:£ ,f;lwman{,:-n 'r!!IJrt'ltllf.ix

To'I.Trlo!; Bncro l a Cis Z\'JY'~il"1l!1

"1'lmia 0, ~itltm&·t1.tiJ TImia ~dJl!Odnii!lJ,

Till;a EW'('vu"Jea I.J-(Hl

- Am .. erif..·(iIUL _ Arnf!rykmjik"

~l-""oJiis parh~{;.ali! j- N a k T.apilliH.il - S£·~tJra - Cfrr9FQ'fI'I'ati3i

deuQ

deftO

derto

d(!uo dctto delta

TrWBI:!Ji
dE:u~
de~tg , .
I\'r~ bydi i Olmji:u;
11 n Pouolu trzeba
deua
Jliolb.h Jcuo
ueuo,
U's:.qslkje T.t!'yale
h .. f.1.J0 ~·ll u-
Ute w ~"'ol.
:!:IO!;Ci'if:
de~to w Pol-

dettt0. deuo

del to detto

dena !!lett'!;)

wPo,lsu"'Zc ".1eno mill EY-j

!i~rz~c~ I

Polsk i. detw

deno

cleuo id!c~no dcuo,

Naz;wisk;1. Lacill- N,J.Zlivi:ika, .Po]sk.J:e. ZLlgFOltnislie:.

IUi9.

_ Chl'1Opo n'aty ('zlH

nTl~SE I

P'o'tv'im'"m ilttn'Ullu~ finrJ\'\Ik.B CzC'rnicll

- Q,.r_.l COr.ctiS ._ z,l.Irtnti;l1Ill

1·7t'I,'rmnl- IAnlmu}, nlOD'dQW~f1i:l

_- - Oprdu$ _ ](.lIlirHIi

{j1;~IIH Campc .. ikiIJ Wil}lz 2.WYC?~YIl1

-=- };"",)!iis "I'flli'Y]"l:is 1- N.II!iilpiany

-. Am~,.,..it.'t1l1tl, - ~~me1,.lt.ui.!ik[

-- - Fly,./." plf'lw .Pbu:t1 11£"'10}' ...:1 /illf~"

Ji'Qliis ~ ·OI'1.P,rt.z lis .......

Fo/i/of tlW·~~

- Du fJeh 0 ~f~

BiJ fwi nek :2\\' YC1.."J'J'lil - Z 1iDalJtm kW!1I tern

~ Ze ~f{: bn.l D1 ~ i;~~iem Zagr.nn iczn.'1I

- ZC; docis1ym 1i- datto

sci.~.m

p,.1. i"X Ag/'l.IU Ct1!Uu~ Gatul1C1.. ~,in" dlzjJ:i:i,e-

So

I i"t'l.~ f/i.Jpi1Ul. \IV ifcze "'\tjU&

2(Wllwxl!"m1- (Ala~'(l Pi.l.ika He;rkuLe-SQwlIi flerculis

Z:T jl'"J'i'm LC;:~V

-0' ~

d!eul!lI'

J

1.3
Zn.,y- .t"uitl,7.e-
du.iace T.:nl!,·n!t:'. r.~urQce
,
8W oh\,\riia-
~
w .PO]r. nia,
$ZCZP.
-
Tr~'i"I1'Y
df!IIO
P'Q~.ski delta.
d'lt'Ho detto
datto detto
dena deLr;o
Pobkil. Trw~la I
detto deuo
deno det~o
Pobki dena
dCLfo dena
01:1 .•. ,
,"'ml.1i!!::
·'f';:.,eba dena

P I a, n t y T 1· a w 1 a 51- c.

15

I I

I

ZHLlyJl11;:1 ce Sle

~

I, POll~.le--

I

Trwale, hniuce

o bw I ~~l-

''IN Pol,5z.cze.

111.1.,

Zuay-

dui~c~ '!',['l'l t, aJIf2!.

Sle I

L

W' Po]~

.szil::ze~

Porrzebuiuce oLwiia-

rua.

N,a2Wlska I.;;tdl'l.~ Nazw18ki3j, Polskie. Zanran.i-

skie, I czue.

,~ iSa,r:l.ltil.a

•. 4c!&ilh~]' Sa'lJIJII~a ZI:ode,'j ~m \~·~F)'stk;ch

~ 'l'(,lmt?}ll~~m g:ltllrtkwch

~ .1.l1.illc. .fa.Ii(~m: It ()- Z C~_l;"'r\'iiO I.'ym kwln-

j',IJ' rubro .;levn£rum.

~ 1""{1.J if"~(~W1}1;~ JVflpellu,J;

- ~4"mm. .,4Cl'(lR.(1 Srlct1.1£1. ~ Alba.

_ J~ace'm I!,Isa

teru Toiad

- Nflkm[riililf

- Mordo ~'li11 ik

~ R.iillj' Qz<'lrnoko!"~ flrl, - Bi.,l"j

- Ro'ii. kr,~.e\"!I!Iny

,/etd ~.Nlls ,~lnlaJi!i ,f\. d 0 ni 9, \\,1 fli.sii~ fil~'y

A,lnra I} Ios: l#ll,dli Piinl0,\\ e zie[Q

11,.«

~"JJl"im 1J11,~'a. .Ellpa. tia - .l1.zep

."

na,

,A .. rw:h''fIIPlltJ.. CQil"Q~ KiJ'kwln iC;R,

~

unri,f't,

~ FhiJ'~ pl~uQ - du helto'!t\-4

, J'j-lt'Tn: P vrats« id'ldis (:;,:1 J,;dcl

~. b _f ~

_ .lkfj'~a1U - :Scic1~oC:~r s.i~1

/lic 11 a 'I'epolow k!ili.

~ ,nO..:lial'~ AldN:Tliill.a ~)u'~g{U·,iJ - liir~iila ./llt1l.m~ DJ)h iI/it fl.'?

- (j,ze'-W(l'I"Hl G wi:l~J!!Uiili.

- l'.1s~yliit.r Etaz \V }I~oki

dleu!ll'
deu@
tl;leno
~lell!O
deuo
dene
I
ti~n~
Z.~gf;:,ndc!'ilila I
di;!tto
Jelto
deuo j
P.okkl1
deuo
detre .d/_J s.wm Afoll" m.ll~m Karni,erme Z~,e;le Su.T"OW~

- K..s.mii!!!iJ isso

- Crelif'lnn. Am mi }t'l'fljUJJ

- Ui·t:!..,'kie A[n mi M.o:i:lIs

A)WJnWIC ,Hf"/lfltlt;tl Z:::l.wi~{!c 'r.-o:ilil1ek

- Fl.vi r.: f..''-J,t..'r u. I,m, - Z L:1~h..i tJ1J' lin k wj,lI-

~eU]j

~ Fim r i'Jlbo - :z Lr~l.rll'l kwiatem

~ P:~d~atilla _. C~~l'n e ,I': ~!I!J,P.1 J:ilho

S~k

1'11(1:. _. LUj:hJo.

An.l h(~mili ,,,QbJ"lij flo Humia n z; rell1l;frn.

,.~ p/~rw k wlate:rn.

.AnJ.l'rili& ~"I,dFGcrt1.ril] SQlnik "Welnica

Al'llinliiu,wi!'l: mt:1i'~$. \Yy:t1iT.l!,

- Liw];ri(l, ~ ,:Ln'uc3.

- FvliiJ. !'m'iF~(:Iti~ ... ~ Z li';dem. :I!I.'-\1"01!!-

pianjm Al'nil('~ia ,mJ;;arh Orllk [l!O.!i po lity

~ Z :'"QZm,rr~u k 1, .. .1 atern

- N ~ kt.R!pili n1 ~ KiJ.niJdyi.~dd

........... .fi'if) re vart t: {; a t D ~ C4IltJ,ltlTl.!iis

deue I_)'ol.!iki

dette

I
detto
diutlilil'
J(JUb
P.o.l.!ik..a
I
, Pol5l.i deno

N"lZ\~ isk a I.fl C.h~l- N~ 3Jz. wislaP olskic, skie.

I

I

Za~rnl1iczne.

1'1

sie

,

w Pol-

szcze.

Z'm;t.r~' Pctrzedul~ c e Trwale, bnia ce

- Pn I'.P [11'0'"'.1

- Z N Ir.! \~'ey A:nSm i Z[lBra.n~c:t;[],y

4.0 irrU1lyl.':h. satunkow

rGaleiJi- Tragane],

I

- Pielnn

T rZClO<1 Lask (r"'~',a: ~ Blornn

CUrn.E{

I ~ OSLrZYGa - 'Prr"'''''o 1\ ana

~O

t3.!tt,cL'

- Z wiel kim kwillrern

- Amelhl!i.

- Z wr.l.osQ'Ii'Yym U-

teiem

- e; e ci Qrk 0'1<".1

- 'Ii. \'" il(~J:y £frD!I.JU

Z.IIIgn III ieeaa

I

-. - AnNuli i.al - l iitl~h.(iI wy

lJelli~ rll·I enrus jlan." ~tokJlOc. m'ml!!!.

jJ/"!IUJ

- //lJ,I:;_;aris - Pospoll tn.

/J,'l:fmica. ~lftcintdi:!, Eu.h_\\,lt;:Ji zwyc~.alna •

BlJpllt.l,a/;1j~~:"'J. Cran- EupJuim]mnm l". \~·irE!].

di jlrHt'!l I k.ilH l'~'\ iatem

Pohk.1l

de-ito deuQ deuc

Znay- Potl"'Ze-thlli!.c~ Trwale, Imiace

N Lizwis k a Ln CUll ~ N az \\' isla, P olskie. Zaf:;f3. n.i-

skie, ezne.

SIC

L

ohwiin-

n.LH~

UH1.

An o m i.1 ill /luHl ..

- AbsmJ,!lilw"

Arroulo Dana (:" - PIJ1"{ll1mi1cs ~ fi."ig,ciu'A:

~ en. !a:trjll;;l·usri,j - ""~t'I'F~'(:U{UI' ./1$te:r

- C ~'-Q1Uliflo"'M'

- Pm'l'lll'tHi:I.

~. NO,Ylt.' ,..b~lJhf.w

A:stn"g~7hu j()1'mu

- L~/r:~"

~ G{rcil'!lyllol

l,r,-PolI .~ZC;Z~.

I I
Pl!:!h.lrirP.'
I
ZarcriiiJi. EC2.1lI Q.
detto
detto
dr~n,to
deuQ
derro
detto
I deLlo
dette I
I
deuo
detto
dreuo
deuQ;
dellO-
deuCli
detro
de!tlJ!
dJE!tto Buntt.'w·/un .Rah~,. .. di· ZRip_C7,i!1I l!I!;;2kilJl ok.-II-

~ L

/6Iimu, glo -li~! U 0-

C.l!t"""H/;f1, llfntnta Kalaliil Dz.iJoWil

.- Sfffl'JII.'DIt'!1.f - ,i\'onny

CJ'dtlm p(lbHln'~ ;'i,hiowk~ Plotn~

- FIOI'(' ph-Wou em"" - J'II '~fJ

- FIOre ph'Ju") alba -

I

('('lin' II f~ m ~II or Cr:lm!urn~lh,

- 11 0/ IU~ (h/ulia,

- Pa/tlfr'

~ Jiuprnu:'lIltlS - Laiij(llia .~ IJ[.'nic.:ifo1i.a

~eUo
I
detto
d!'!'t.Lo
~CW.1l
Pobka
.
detto
delto
- Gloll!rrata 'J~ at ,11 clium.

C,{{,dml.'

CrllI '1urca J1IH~If(l:tfd lJ,wit.;lllalf'f

P\;zC?el nik nri;JIhny JJ;,wif,ioki

~ OkTV;I(lr~ ]htkowy - 52,\\'.p..-Jztd

- Koh1ik., I

~ Hzeroko~llstll.owj' r - nr;,o51t\" .. inIQ li;;:.tk.o-

W'I

Z .p f!!1 fly m bJ' ~~ kj· tllLyUl k'L\'~iltf'm

Z pelnjm bi:tlrm kwiruem

- VV kupki rosntJcy ~ I.lokrz)'wiD -:fisIko,,'.)' Oset

- Pj}.m CPO"r

- D~ .J.!!.'I ~~'Y

\tVi [·lrl'l i Il rl~'t',c'h, '~'9:>',._'f' .stkje ri,~kne ,I, kllJmbat:h

Chjll.l.!'

~ Homwy - \riechQwy

detto oeno detto

18

•

cane.

I

21 H1J~ l' otrze-

(_] u i '1, roe Trwnl e. Ln i ace

Slt~

~

'\V Pol-

-_ - S,1i"17 bioJa

~. Ci?nl fO~Tr.nrf" .~ .Jfi. cet»

Ccrtl8'il~m Arl'f}lH6 Clu~irB'I;tlJr ..... ~ Clu:,iri

pm-c ph_'utO

_ 7L[~hl;/;1 1 i ca - hi.:..ie.nie..c

- :n...~,k.o'\\·Y

:R..o~C! \"e' Z i.p.'I~ RiD Ine Lew'k 0 IL i!l z.ws lUi. fi>i:i-

ild, ,~ . .u I te

nQ CJ~efi,('lQ.1? hun

J\;vrr:!l,!i'!'m,

m aju.s las-'ll. 0 1 ~P.I ?j,@l~ w.i.~. 'k..s...e

'~ .flore ,df"J1 (II _ Z p~ll1lym, k w larem Z~I'bml1l,i.c;.!;[Le

CJII'J"~mlJ'1I-mnumLt?u,- 7;'i li lok "'J tit ~ S t okro {-

- ca 11.1 Ju'2mllnf- wi elkEl!

(..'bq SI'J,(.'Q1IUl. Lif&OJi,J'- i,l!lJtil c:z.].r~r1J·ua '0: Lnia-

j I!i :fI~, ui, li.~t:if1~n

,~ D'I..-uk,-., i;[lIIO"\'i~

~ Biflm'a Carl1Fl:rmn P,I7.'/uMr·o

CQlw{,II~' i,('~ ~ flu!"!.: !11j,,'flO

~ V(f'.Tlij.,jJl.flta - PI'J/,"!:(matllr.'1,

- ~~(/~dhJl~rJ',€lr

SLed m [l [lhlS,&L1ik il] 0- tn)'

Kon\\';:!H~

_, z:. ,p,el nyH'1 ];:,'\'jlj.1tem

~ Z C".t"i"I'I1'onym k:wi,RI.

'tP.11 L

- Oh~:zk.O'W'l

- KokiQ rrc~ka

- Li C7.yJlo ~ Li CZTI!O-

k-~'Io~i,ai:,

Pot!j.Li deuo dt.!ltll} dcuo

un;;, Pobl.'8

he fak

1(;"(1 7. IU1I(IiF.OIlR '!j,.~·.5Z;p. dsie

. ~

d,CU,O ,dl'!tto
dctto £h-:tlll'
Ua.:LW U(!!LW oLvl,'iiania,

N nawiskn Lacin- Nazwiska Polskle. Za£rani~

skie, czun,

,Znay-

dui Iii 1

. 'LllIQ.CC 1','\ il .f'.

ISle

'iU l V," ,c (n~

szcxe,

Ou:mbilt:!.Lafjt.:ntfJ'ifi r:.IIIl1J:lI~ TykwlII. 'II{ ki!Jli.l1 ~ .. u unknch C},P111H..'{lilnn Calccu 'rrZlCl'JlJ, i csok

1l~6

- L'lcf/~~ Cor,/::Iv;}si~ 'n iptl"ri; ~ AllrJ'Jujo/ia

- ,P;'I"fil..'il!m a ~ CtlJu1.dcn.fi.~ Cr(Jl'IH L~:uthr,u~ - l"f...'J"Ha!lr..

~ .riutlWl.Jtl'llr:s

, \ I

detro deuo
deuo deu!!)
J,e: UQ elCHO
Ll et ro LlL:"tto
I
derro deuo
rJ i?tto I;.letlo PL';i'.ykl!'} •
"00'
tH,c;!ba de. to'
Po151i
ICleuo
detro
I
detto
d,p.tto
Z'1J~l'un:iczfU~""II
dcuo
Zagr~ tl Lc.:ny
d!l:UO
dcuo
deuo
I ,_ ~J nu bel to \\' j'm hsc, iP] m ki p.~""n i'k

_ Z Lis t.kami rra Prae- Z;lg;l'il! 11 i ~ ny minn

,cleno deue fhmQ

~ K.a:n:Bid)'hk j, S;l,~JbJ1 JJ fa Inl.,;i ~,'ii1 _ 'IV j(] ~cu'Lnl

_ .l@~ i~1l uy

CTlJogiuU/#I'/. Oma P.!I[ ItJO!i),czek. f~'u",fQid~j

lJo Fluw ~~le;t.,.eunt- \ V J,cw l:ik 0

~ 1'._:{1lt1 (]Qlt~ ~ Z th'o,tHII"7m list-

~

J)'''''IthilllIU'''

- Gro:Jmli (!f)U~

- //11-1 ~.,ij ',f.!"HI ru

DiuuJ/'!I'f. .Til1rlNzt1H ~ C,n:1 'lfiIJlIll.S

- ,SMjll2J"I)I,I,'f,

TJl (./ (J nt 'UI!i &:1l.H1;.1' - lvw-c l',II,&n)

DQd~·L'O'i '~(_'IJ/~ ~ll._'udii"l

kiC'lIt hobkowy.ntm Osrro:r.ka

- Z wie lk im 'k ...... i,Mem

- A'n rerj k i'l1·J.~k:'1

G ~'r!ll"": .. ,I:tik .l..ro cI.Rity _ Us-rodo ~\.f

- liy.!izrI.)"

D .. rr ~.aI1! fi lEi;1y

_ ,:l, C?>E!TWOnrm k~"i:il.

PoJ:;.lr..i deno

datto ,rJ~uo Pols,k,F!

deuo

,p{~tt-zebuince obw iia-

nia,

Nazwiskn I.ac.iJI- Nazwiskn Polskie, Z,~gr[lni~

skie, czno,

D,I/;{tali,J If.l~''f'~r£'a J N,B ,p.lI't~li'l ik Cl.C:I'"\MOllJ

h~ tl"tl ]. );t;'~~y

.D1·.,fU;O(;ff~lj nlwfl. '?i_r- S me caa Gl\!1!Ili'ifai

giu/cUII:'

~ 1l"Yiif"lridlllan.

- 0 ~i.'r~b'ow:i!.

O.:;e~ ku 10w!J ID::!ly ZU,Li.i:o \\':IIJ 01 d-~\,la po

Sc,PQlit;!IJ

- l:Tflrir.wn _ Oreeka

EpiIQbim~\~ .duglMfi- Wj,!:1 nd] (liwk.o, W ~zko~

/r~/im~,~ J,L~liQw~

_. Lmifolimn ~ ,s?;e,'o k 0 -,]H down

- J<11i,J'l'e aID'it)! ~ !BiEll',

.Ec-liif.~(}p.~ B itra Ec.Mw!l, PI',l;;ar~

~ 1"I .... uetun. - Pt1ln~tl"G

- I\. OS,(i'lfuUa

- HI01I].l,

Rq,rt.lfi"i,rUfl !'I;iC'IU,.{jlt: Kcu'is'ki O.g:O:rbj dl.'wo-

i5},_1.~zk.a

.E1Y!liJium, plan urn, lI.,fikoLoi.ek p],jIc5 'ki

_' (.'l7mp(",~tJ'8 - PolllY

Eryrhl'oniun'l> acn6. P.!ii. z~ti! z'INyf.:"L~yny

C{,JJnis

fi'.M1NV~11iwn ,Cmmd- Up:'!~rek Ki'lI]]ornir,.';II buuu«

EUp!W1'bi{I- OJflciTU'l~ Eup1wrl:!il], Aptek !tl'6k l"!

H'i

~ MY1·.dIlIJ t'"!l - if) ~1I1

ji}/tilln.,.i4 I'm p\~riali.\· K!!'"i I!"(Ul 8. Cr!!i1Oi r.ska

.F',m,~.II·.i.{l fJldba~a Kok o I'}" 1f;:,'1; fHol"lnw)'

t; alan rfMM' LVi· l' a li.1 ci LI i l~irl~,a :R.n n r.l1II

Oflll".gtl Ojjlci1U1.lis rt~l ~ewkn pOlS .EHiI~lta

oln"i!H<lU.I.;:\.

Znily- ,P'nLi:zecluj '.lce Tlf.·wal,~~ ~n]'i nee

w Pol=

.~ 2;QI11I0,",Y -. C~t1p!1i:

- nOCiLm~

- Chm kielowy

- nDl~M

C (Sl. ·(Jj'I.1J.~ Gt'l!Ii(tJj(i!; ~. [.mt"fl.

,_ PII.I·p,n·(_'(I,~ imlN_'daNs ,- Cnu.'latd

- Pm:l~ rn fJ\!',~,a 1~ lJI.CJ

Koci rr.!lJr.. kOilitlp1"lY' GO'l'.rczk,EI.

~ Z6it,Ll

~ Ct.iE:lrW{Ull!L _ Ce.~nrsk;jt - KL?y:;l:owa ~ I~i Llif~O\"1'I

I

_. ~h.'wdis .~ Er:z fil'.:tka

-. Ct:lllt:'11'S.rt;t,u'r& - t.olG ?oi em nil

Ptmf'lah, _ K:ro [Ii k.o~V"an.!l

Glad/oflltS Cum muuis (\Ii.~t:'zyk ,P ospol i ty

~ Follis 1),Q"i~"Bad,~ Ct'!UfI .Ri l,tll,a

.........., ~'f:Cuttt'ulum Gt!',.nJliJl~~,~ CiCJ.aa-

rrum.

~ oS) 1L'llJ ;('~I-'~~ ~ P~du~lro ---. pl'/j tense

1 i l)[.('rtianurrJ:. C(j/llmtir~I;I"l - i)l/i8t'~'l~un

_ lI.JIJ!l~'

I' •

-. !oJ (l1i;;lll.J1tJl~'~~

J:ti~ W.Yun.

s,{ ,.-:iutu,m.,

- ,Pl:itry

J(,ulW .. Vl'"(]dIllY - (iiOI"O''1' KQ!i.i.! k iI1ek;!l.Si

_ S~prlG2iy

- U;o.if-c:iol i'lIwY ~ Sh:J Idkowy' ,_ PII'~kow'i

W:<;? fM k ic :i':iI!igl"ITLi.t:7..nf.! lillie ildrnh .si~ Itut,IY, g41~~:.1: Wii7>y. stkie WYiui!l.f,laLiJ.

\

Znay- P ~ llm:zeduiaee 'J_ .. l·' ... ·rtlc. L I liJ").cc

5ie 0 Lwi in. ~

~

'W Pol- run.

saczc,

"$ •

Li.llistEi n LC2:IHL

deHO

I detto

dene ,~t!'tro dc.:ulJi dcu l!! 'u I:! rto l!!:1Il!:J.~J

de~t'o detto uefUiil

dcrro dt.'"ltu deue detto deuo dcno dcno ,de'tto den'o detto

Pol~.ki"!l
Polski,
:1:11[)l..!;ka
~3~!M
deno
(IIeHQ
,d. f1,l. Lo
deuo I
deHiJi
I I
de!to
Pobki
deno'
deuo I
Poiska
deue
I
di!!'t~(li
deue Ti'"""'!A!~,n
{tellCi'
tl~lW deuo N!iZwbka Laeiu- N"ll'iwisk .... Polskie, Za;;l-alu-,

~k i e. CZm;.,

NaZ'liIViska l.r:tcu'l:- Nazw,;'ska Pohki]c~ skie,

~llotrzeTfwa] e. bui ~ ce ubwiia-

Gmlplu:dir,1"fJ:. ,P It:mlil- Ko ci,mki {;incu,~!.

~ .. '?)-lVt;t{{clun 1- Lesne

UaJ)'!lIrum 0110/;1],"- Spur.cet. Ji?l1i!teWT.)iII, (;11 is

~ IJi6rYw Hi - Z.i1i1J10WY

lle.r,ptJ'rl~ Tds~ls ¥Vie~er,tlik 5--m.{!tny

'- J1.[tJ trntu» hs ~ :HI) msk i

~ Flore plf~no. albe; - P~111y bi.flll.r

~. Fion;: pl-purpllriHJ - P{~]ny C?..erwony l1{.'fneroC'a Ill~ jla':!m .LiJi~,;,];o llAl, :;I,Ir;r.lawBi

- C,uuulefu.€! Helhl ushus

- TIJ./'cro!U8

- G~:;:,~m~~u5' licllt..'~onH

,_ lVlr;er

- F~li~lwl.

- Yir'idi&

I~ ~l1li1J~y;'ska. SloJlcc~mk

- nul~\TQ.

_, Vfi,eUri

C:iemier-rlm k

- C2;~ruy

. .

~ Smi,erd.zEJ.c.y

~ Zidlilny

c;nm;.

- P£ll{)$r~lIa - K.o.s.m"",czflk

- Stl bn u,du ~I'

~ :Fuliis L1llriebatis ~. Z H~ciellill :na'kra-

'r~i::r liI,rm I

lIrmWfll!i l:"l",p~ftuE Cb:nli~l Z,'I-'I1yC"l-~yn:.r H;f>t1cln~hl~s O,.itmla,.. Hiac.)'l'lt '¥schod,ni liE

Z1IIQ'l'<lI!l'icZ!tli1li detto ueUClJ

I Zngr<Li"jczny

Jeuo. detto

detto detto de'tto

Z Ilgra n [Co: 11 a de.no deuo

dil!uo dtiluo.

dena

SU!

L

w 110'1-

szeze.

Pol!ikie Polski'll

deuo

n.w .•

Zl1ay- Potrze-
Nazwisk:l I . r N ilZlj1nska Polskie, Zagrani- dlui.1.C'~ Tn\~!.de.
... ~,cm~ bui'!ce,
skie. CZll!3~ I Sle oL~y;,ia-
,.
"M PoJ- 111'Jl.
szcao,
'r--
lij-o r]"li.ilucs; recenu» Hweyn~ G.rolJkQwy I Polski
,slU'
- CO,f/7. OEW ·I~ KO!)m;lly Ziligralllcmy
W iere ga tlln'ko'fi' i II) d-
m ~!Jn WJ9zystk.ic P]'!,!- I I .
[-.r.re.
lIJ'/I(:'rit'hm S. ,1>iil r.~kil! ziele deuo
~ P,&/~~jJ.1'tm1. - O~dQb"e dctre
- j-J;rolijh:l' m - P~Odll.n~ detto Ii
H)'SJ.DP1~5 ,0 jJlcin:o.lis b:op Lekillrs~i deno
]
Folii!i llarif"{;fllis - Z !rmh~pi '-nym li- detro
I -
~~LeU1!
'iutia Fldim.ill,m, OJ.rliiJJn ~fi1Wy dp.uo
Sali(.!in.a - Z 'wienbowytn ]i- UCUa
iSlkiGrn
{tiNa - Ko.slliil1lii.Y tlettn I
rh [\;osnclec
.FIQrt!nUn~ - f.ialkowy kor,;l.e;D deuo
G~'t'm smiea - POS.po]ity detto
SII.SiaTi a - Z 5Uaiall1.f deue
PS('/~{lf)tt. eoru« ~ Blo!:nr dOth]]
S t? 1'1JbU~:~'Ha - 1bowy d.".mo
Sfptalt."IH _, nJ~dy dette
17flrif1Jr::ua - NlIk!'"ap~ any dette I
Pwn.ita. - DtOhn.y JOito
Silu:rica _, SyL(!J"y.iJ&-ld deuo.
lc1·.l.ir:.oIQI' RIO? no ~ farb!lY d.etciJI I
-
f/i"'~ini.r;;(1. - ,¥ itS~il.ski dena
Spuria - Nie,pn~~"1 deuo
Grami]U~4 -' T.rtl!"'~o:.l.!i:LJ deno Zni1Y- l~ol..rzedllll~,(~e Tr'lfiBil '-'" lrulr~.~e

w f'olszcze,

ma.

~ 'l'ld.rt:rORl:l. _ .A)-pi/11m/!> _ 1jl"l';0.I('"(t

,_ S i.5poiw:/&iH m. _ FDctidi,~sim a

_ lJijlvl"I:'

,_ o",'U""-/.I~ri. r.-a

_ AllJlllni.t..w!.i$

_ l!l~'}(ll.liiia

halt$ '1'£U~tt:fn'a L(i-,,~iu.11.r, OJ'va./a l.n.H!·l'"fi ,illm, trilo-

!JWIW ~ SileF

LfllIl}"1"IH T"lu?Hl!iU.~ _ Lorq-'olilrs

_ 'pnlust rss

Z[i gl"~l'licz'!l!Y
detto
dP.'Lta
datto
I ,~t~i:.tO
deno I
I
detto I
ue-HO
tlC~'to
deuo
P[!lI!3k.ii ~ - Wm.uSCIUI,)i' _ BlIh'fjasLy

- Mj,ee;z.}'kQw1 _ rel'.s~i

_:_ f:~:O!i,l1k!ll W'!f

,

_ Smi I!Il"Jz.1,! cy

_ Dw uk'~, in!l.o'\\'l _ SiAl:'t::I.}-lity

~ Z ~'nrlynik; - ,]'.Jm.!iz,pmt!:1ki

U nOt Siiu.iJ 0' Pu'ktz.) ",a g~ llc1uJ, l.lllzu'ttlk

z,agr:1 n .c:t'lli:!' 'ZIiSTiill1iez.uy

,_ Praicmif ~ L:llkowJ'

Ll"Mvan dl~llJ, ~/ngt(J,li- lawenda P050J:!iQJ [Iii, ZaSfLfEl iCZHi3I

folifl>

J'.ih.r/w Cflmlr".tlnm _ BulLiJ;·,·tt 'Ii-

_ 114{1'rUJ~(J'~

~ elwl ('>I·d mu"cwn, ~ CUI#'} fit '/2'iC

_ J.\1ifliffllJ,m., Li17.1~m p{_'I"t.~n II ~

_ CmAadi(·,m~

~ ~.1gI1iUStJ

Gf.o~;:;ek (j1~'~",,'kO\,'Y'

- Seer ok-a -li;c;:i'llwy ~ 1Hf1BlY.

rllj"lUO UL!"lt.O

- :z,sbl '

- Zr;I,\\'(]io'k

_ Z Ghiilllc sJcmiil _ Kmwtlrisika

I~ Um b m~ pllicihni~co Leu Sy I.n)I·,rhk.i nwn];r' - Dzi'ki.

deuo d-eUQ derto

N azwiskn l .. :lCill- N azwiska ,Po]skie. skie.

Zagrnniczne ..

%nay- Potraeduiace Tnwd E!'.. hWt} ce

s'i~ oh\\rj'in-

w Polszcze,

CZ<lrne Lobellu Cl'1rd ilJJfLli9 - Siphy Jm tic!!

I. u hi II ~ Cl1lJ li Pys~ ny

r~!dnp.y I

LrJ.Jl.mi(]' Redim' r'f+ ML~j·~t:7.llic.1 trw,lIb.

Lp lUII'1i CluJ.lr:e(/(}mi- fj I"ll.! lIm PloJ:rile.L·~C"zy 1.1

ca I

- J<7o.'i Cm;'l,di _ Kukulka

1··i.~·c'fl,d4 _, Son 1,0 CZII

Lp'imadli~ P"uJ,gal'h Til);e~,; !1Ds.roli~jl

J"~du.~f.rl~ _ mnll18 I

r':tllal~

I.tJ/~t.JifJ.. Canlin.fJlio ~ s lid, ,l lit ira. Lupim.ts peurmis

I
I
deLLa
deuo
iIletLo .
detto
\ T n\,iIL 1.11
detto
deun
deno I l'i.lr.:w..,nnn L,ri.lIHW'l. So Ii caria ~[llhla Aki~fl

,"li '"' lI(?an'.~ .blarHI hill m

_ GILi I}Wo!I. K.n\'a,wnWc,i) lJ.O!;polita Sla ~ ""YSlflliliek

_ Z.'I:,i~c~y Co» di :)z9n I n f)j Ilt.QJ

dluirlnu'I-

,rill-b'i,n t? - Pos.pol ~fll

J,lrJ.trumi(~ p(:1rllu:- lohl[IJ.IHI. p]"l\\'d?h';~ IIUllJI-

SrJ {I ~ ·t.'U/CII'J. ,I.'ff'd~ ("I}~f)

... 1 1ldiss([ ,t~lPi'iIUzlis C2'r:mdijlora Cu'mllinlll o.

11 It'ld I", .. "":1 lo,.;t~sl' I~~ Pip{_~I·.i.t1l.

n 'I' •

~ r,ElC" 1nl~Cil.

Ko:z.i.a l"iJl7f!C

Roim't'n;k ~ e~ .arski. - Z m),u7.ym k 'ill. stern

- L~i'~o"ko~~,.

Mi'ri'il l.f!.~ml. - l),j l:!'pr?na

Zagnlllilicz!lla dena dCLtQ

dleuo

dent} deuo ~hmo

I
d(1U"o
~'Mto
tlOUG
dCUQ<
dcno
dette
(llano tleuo d,etLo

~~t!;D deuo

clem~,

I, Zuay- Pnll"ze-
N a Z\V,l sk 11 l.a,cin,- Nuzwiskrl P ] i,' I ZRgrnnl- dni'}~e Trwale. bniQcf::
os re.
skie, czne. SH! obwiin-
\'II P~~[~ nia,
szcze. I
JiOtlt1ula, DidJrnulo ,[Ij,'lon ~'f(b J LIt. eho ,"'8 Z:. gr!.lniCZIH\
- Jii!.lrdosa -' Z rI ~tJ',m pr~tk.iLml dena
J\;arel$$U-!. Poe'il...'I,H Nlli,!"GJ09 bialy Zlig~,ful,i t,'?~ny PrOb,H, I
- 1 '-$tU_#,~o~.J.,,'(u-(;i.L51H ~ ZIH~1 detro
- Ti'"~:(>rl.a - T.llJc~tA Zagrfl" i(!2.fia
~ JO~'/,.1111'tlf~ - i!Onr~iJ1tL rachl1i~Cil deLto
N~;;f::la C:a~m'ia K.ocia :m:iil-ltkiew z,~~y. !lenol
- ~
czaJna
- f/"inlo.ctm ~ 1':'i.l1 k OWl! dcuo
, dcun
OemJt/i,cnl !ruticosfl, , ['rr,"ocus. .:s Iviecilil
- GU-4ndijl,f}.I>iJ. - Z d u:t.y,m, kwi-atem U:emto'
- PU-'(ld/a.. ~ DrOUI]LiI!. df!Uo
~ Rf"JJea ~, 'I:\,o.tOWriI l[h .... LLO
'OpJ,~'ogJ O!.Ulffl. Yui- N 1II&:i~:7,r:;?,al Pos.pO]~lr d~uo
&a:tu,n
On(olJJ;~ ./In '(Jfni.s \'\ritrn',,'na po!>polil.-. dono
°l~h,y'j ~~fo)n or(1ds Dwu1i:sUI ik piI!Jch ni ~ C) dIP-aQ' I
- .rJpij'flra. - 'ili rn~!tC;t;~ikOi"r J4~tltO
~ Afllj~J'tJ1JQpji,r:··fl ~:hmli!l'
Orr.lti's J j:i'tl11,l,i.ll ~llis SroTciyk , (J,...IoUIDl
~ J1.fmin - ,"aIl1~l(#zl dettfl!
~ Dlfo.lia - U ;,:.,m.1 ~s l KQwy "{a- Jell 0
[1iiiowJ'
.!l1('Jsf"u.l~l,. SElD1ct'jY I iii IP,-t to.
..-- -
- .llJdiJo:rit - l{ u kawej~:f..ko dc,tlo.
~, F..a {r/ohtl.- - Sjl:IP,To-kQ ~ Wiciowy dcuo
' ........ Abt'"MJl~{, - (hh"odny I ,d!l!oIW J I ..
I 'Vybll.i,,,,1r 1I ~t~,O
- Cr:UIQP·~f'-n· ~
Ori{JtlIlmn f/nlgI1T~ Leblotik!L p09_PlJilha Vi!IIhka 2'(

NaZWl,!oiKa l.aciI'!- Nazw.iska. Polskic, Z~!!"r,'ni-

'iJ -

skie, I czne,

- f/;i~ In .. l! air:/. m Urrdnt$ ,l-';:Tnus

~ ,j1tjll·ltll/l

.r-

- '1 "ttitt.~rosu s

~ )'./j' til yroidas ~ LlIlP,u.s

- 8y/~'f'l_ticm

Osm lUi {/!I.- il-L''{j'aliJ.

{' ,

- _FI!ipa

- .::;, rn lll.ivpJ c-ri.t

~ Sph;rmt 117.1..';'

- Oko~km'y

.3rOlclL z:;tl~~{,:zr wros.~ruliy

~ C:l..JIrn.y

- L;.,I:u.\\']{tml

- Z(~hy

- Lelny.

0'1 ll'S(j.5? Kmi'e'\T.~k,i - K~~tlz.ler.7::rw'y

- S ULl'li~u [lUi f"1;l

- S.n~'~tlzki

ue!!:o deiro della dmto d.p.eto detro

Zuay-

duir,tce I '1'f\'j,'tlle.

Sle

~.

'IN Poi-,

,~ZCZ1P,

Potraebllir~ce oL,wiia-

Pobkli

detro d)CUUi deue

Polsk.i. deuo

detto
detto
deuo
I
deno
d'euo
l'obik8i
d{luQ o.r.mi/~fc'l:,dum, LMf: 3J'liei:Cek Z6!ty IIltt>

OllnJWI (.l (..'lu"1"ifi')/111 0 I henna Lell kOHtOwn P(:Jf"iOl~it1. OffidnaliTi Pi\\,ollia PO-SjJo]i!Jl

w J'I},~,ny el, k Ollilltadl

,I g;,mu~ I;au;:h, I

pO!I,{wcr Orit._~ntt1-le .\,t"k, wschodnt

\·v w:nl~tk.lch J;, 0]0- ~ . .:a c:l1 i {jRtLLn!k 8 [~h

pJjlllmi.~ T1JDr>rG];Q Dzi e~nl Ii [UIU u.zUW.::Lt:;!

Plllu,l_ Pa.llit.'1I1u M !'1ox Ki;cis.ty

Dil'm·J-t__I('If{J - ltodO~.JMy

GMlif~rn11l4 - Gl~dkj

Cm·rJliflfl - AmerYK,u"lsM

jJl~) I ,:"I,u_'r...-{~ n(_~m,i~ F.iloJakk n ~i,€lRa dill.

Z11ay- POLrile-
N·[jJZ\'\'.lslm. I. .. ~ azw.i.$k.a Polskie. Z,a !:F3.ni- dui~ce Trwal«, Ly~tJce
aciu- -0
k" C1Lw.ula-
8 W. ,CLUe. sw
L
w .Pol~ nHl •.
SZCzf' •.
S . rf.'· tt ;"1.'1'111 i!:I 'Wnik Lel'.iII!f8i1.i PgJ!o.k.i
~tlnJw fUNt, ~ ': I cena« is
- '~u'it!'iF'll is /tJlii:s - N <1kliapijllruy Z8gr'.I1111 i c2.:n,y·
-- - Firme plr?IUJ ~ 7.. ,P efri}' III k will !'(!'JlI deuQ
Sll .• t'~JI. (l(JaCI a,Hi/alia f~om.i kam ~ i'!{. deere
- G(J,tJ.H~ - ,K uldi ko'~ s c:lNto
- Ca.tyletlo:/i - Z ~ i:!otlt:L!!1:Ii~ kfll.r7lC!It- d ett 0' I
ko\Ji'Ym,
~ C£'lP Il 00 a
S!.',fllbioI{l Of:I1,..nl~NM Dryllki.li!lw Si.;:J rtz.ys:ta detto
-. At I 'Op IJ. T'jJ. It. rea - O~,r.adow.il purpu- dl'!tltQ I
ril}u'Ll: I
- 81~fX'i$a ~ WJgryitiOHili deuo
~ AIVtmsis ~ p[JIln~ tl.eUCi'
Sca,~di,;r; () cim'4 t(1; TII'y'blLlklli, E~:m:Sz.,!~aJ isla deuo
S(,'il!a Arn0 (:IUZ Cebula rn erska .illLCy.n- det~o
,tow~
- Bifu t, a - DWIl- ]istkowa rleuo
- AuWfnl,talis ~ I",,~i.e-.fHlliii. I deNo I
,sc,. fJ./1 Ii u, I iJ rid, .samltl:~- 'ft"ifd.m.,.,nik deuo
r:if'ulia I
L.ru:.icla •
- ~, Swi:ldy d(':tJ:O
SC"N'llan'a G4 !t:ric'U;- '1'Eirezyci!:L Ch'l;.:lmik. deno
lata,
~ Ahi.J.~iltu~ - Widk~ ,
Si::dm11o Td(q.Jkium n o;.\ch@d;nlk i wr,j:mt.e cleuiJ
m.il!ll-Q
l~:r~pe!lr~ - Sk.lllH~ty dette
. emluN1"i~"lun Tecto- tlo,)i,t~ik. :tl:t) CLOI fllJY dene
,."1111. .zIli1 s- i)o trscdU[rJce Tl'l,"ale. lmi!,!lce

5i~ nbwiin-

~

w Pnl- run.

szeze,

I

N!lZiwi.ska l!..IiCll·l- Naewiska Palskle. ZaHfn:tJi.~

skje, C"LUe.

- Ui.n!y

Pal) :;omll?-t lUJt.ortfl fL d est 'VV'[!t. C.'I nil...

- f~irr,inia IW 1.11 ~ 'W~ jr~ iii ski

. i." . r...-

Pukntilld. Recta. Piecp ie n.t ,P ros~y

, ~

- lh~/uW ris ~ Sk.LlI.iJ~ ~y

~ ,Allfe4 - Z~uly

Primula Vi"rls Fla- Pi~T~i!lJ~\l'iki:'l

tior

- Forhtoset. ~ Aun'f.'ula

~. I'Il~ CZJ1:il

~ Lj'S~,CM'k. w 'fr5ir~ L-z.nyd ~ ko lQta ch PI,IU'~'!,., ~liodl.ln:~a Lek L'I ruk 11

...

rH

- rll'ginica - '\Vir-gil·.Iska

n..nnu:nf':ull/,~ F'lamula Iaskier M .. ~ly

~' .I/!iiadC'U../i - Ogrodoiil.!Y

r.."w t.~d.ia PWPUPSQ l'h.J.dhe] .. ia lllUfp L1!J'O w~ ~ I.a£'inieda - Z;C str.2..l20u}IiI'L h-

~ci'llm

J1)~~;!'J:2,:r. .\'n.n;uinau6r Sn h ·in OjJi ci« n!;.!

Sz.t.'ZJ~W r.7 ... ~ L'lIr;rOitLY Sza! j.\,i ~J\ r~eC1TI1i1'11

-_ - Fa'ii~ ,'ari£"!!,uli& -.z. ,~lrilkrrCll' ~L1.jtrn, ]i-, .sc;om.

- PUt tcusis S{UI~h'~11. ~ E6u lH$

l1etta!deuo deuo

del~o de~t;o

f]rP.UI'Ii tl~!u1iiI

deuo ueuo deuo !.J'~!tO

Jrl:::lrn' deuiO<

P,ols'ka

I

I deuo

,r] e t to

(~FJ --J _

51

ZnllY~ Potrze-
N ~run,riska Laci'J't- Nazwiska PoI $k.D. e. Zagrani- dllJi.L 'C Trwale, Lui .. }ce
:due .. csne, sie ub,o;,~iin-
w Pol~ nia.
szcze.
is (: (M.>(: i rJ 'm~~,a"'i~ Stil:l.t',Zi2C p 05.P oli'ly f1ohk~
- f/1.'.~r...vM~f.S _ .Li [lid, deuo
~ LHidu.!$ - lP'ost![l'ny
Lllli/o/ilz. \tVs;taWIlC~ szeroke-li IZ . dL~tto
tl' ' ~"'lIsrr~nJlCZIiIY
£'HIp.raJ;
. -
S[;U)wy
- LO'f~.{{ifilHa - .Dlugo -li~iCiowy ~lerJo
- RI.J.~l'a - ~erWQ'11I.1 detto
- Gumri-ij1ora ~ Z "iieI ki m k w.l."1lell1 duuo
Serr {Ziti:! a "IJim_'lori f1. Sie'tpnik. F.:rl'bietJlJU I dcuo
I
- ,Jp/C(lla - Klruo\l'Y
.\·ibll,QPpia E urapaL"(J.
S,i!en,g lV'4lwu Lepnlci:\ ch ''!I1eil!lea si1l- de-Ito
- .AmtWJuJ. - Pr?,yi~mnf'-
VirRi'n~'ca \1\" _. k Zabrr.Q~ ~i.C-l.'Lla
~ - ' , J ll:;lIJ~ .,iII.
Silplk.iu.m., Laciuia- Silp,hium, 2i pOci~lrm
it";" [i~del11,
- PcrfoN f7 tuu« _ (JJ:'".lebhy
s« Ii da/fQ Vlr;;a .du.~ PrO'!;lIllLUl l - deuo
W oe PQ5PO- I
rea iitlli
-. C (l.IUJ dCJIJi.J _ Kilil!l!ldly:i..sTu.ll
- N o ~'.cl.rQJ',t'lc.:nsi'_j· - [llo',-s''''vi US,zil de~~[Ji
- Or!QraUt -. P crlU.i~ca dcuo I
8Ql('f,pan iP'i!i iAli III a
SI'/I'{lca .,AI'lmculii Plllny.ulo Dzielao- detw
pl.ci(!,we
- Jill ip'e-!ulu Iel. ~ f~o nUk .. rm ~efiljCiwE:!l Jcno
~ Lu/.J(li.t" ~ KJOlJpl\;,Q"."e ZaSl'an.iczne I
- Uima~i{~ ~ "ri;~iii(H"l'e ueU'Q
, N a:liwiska. La.ciJl- N a,z,,,iska, Polsltie. skle,

Slalll_'c Arl7u~n·a. - FJ arc llJbo Slipa pem:U1i(Z.

Z'Jgr~ni~ czue,

Za'"'Irci~g 'Tr.nv.,ny

_ Z hi",lpnk"j;]rC't1ll ZSSl',']Jl]icztlJ.Y TraWlli P.lQmw.q pie.

An{JU.5I.1Jolir..t r,., - \iV' i~.sko • L:k.i.o\\ t'I.

- Flovmn - Z6~t3i

A f.jmlt...'{;t}b titm1. - Ornk{!l -,m do nr~

[';,:,ns ta 8pJljdq-ium, offici'n,a-. Zywokol)t Ieknrsk]

Ie.

Ton t'l.Cdlmr, Pi~/saf't:! \V rotl e;,: P (lSip 01 tt8.

~ llJ.dJlImii.a _. ll.flls.llJmo\\'BI.

T~f((;lilmitJ Ca'llul~Il/1(t O}'lmka

~ 8(:w'(I.£mn _ C;tClSIl e·k

TIMljC'~rmn A'lpi'nl.wI FLlIt1l<lI AJjJiyskll.

Jlfltw.s - MlliEmSZB.

.'

CGrm~tJ/ 171. 1b.b.L'UJ!ill.m.

Tltymlu YulgD.J'ls S~rr,."um

~ RClgo1t~

_ GIl ?,OW.IlUIJ 'l'y:m:iia n Og.-odowy _ ~Gi e-n:Bln Ii: i!I!

'1'l'Iul CJL v.m.l hI. l';-'li- 'I'rnelcsca n:ti.liL l, It i '-Sil'i-

'Uf '~.~ s k.'l

7) fl{;Op{1{;On Pra '(In - K.O·ZlC.lI"iITj d .E~ kowJ' .j;t?

1hj~l:ilm~ ./llptJs.lI't: Konl.c2.]I13. Lc~ntli

Rr~ {;CIIS - G;O:1Jtl"On tl"i' a

Tro1liHS EW'fJluu'l+S Pelnik. ZWYCU}'flY

:ndip.f~ '\~Vl~~SI' /!j Tulipan Le;ny

,(Je.!ncriana. ~ Pospoli!y ogrodo-

\111

deft.;:; detto

detto

deuo df!uQ deug,

d.erro

Zrll.;qy~ Po ~JJ.·Zt!duiacs Tnl' ale, buince

n1c-t to

Sle

~

w PoI-

szcze,

Ptll~ki
dena
deuo
I deno
deur:I
iJ.E!ltto
deuo
deuo
I de.tUll'
I de:ttQ d:e.rt!! illelw Uf!!t!o

o]J,-.ii .. t- 111a.

I

'----------~----------~------~----~----~~--

~ Znay-
,Za~f.eI ni- dUli,.p:·~
cane, .'j.l~
~
W P'ol,~
8ZC:Zi2'.,
Pol~ki,
deHo,
, datto
dLHtl~
dcuo
df!U@,
deno
deuo
deui!l<
deuo
ZEl sm.u'iaO!)! a
,..lellG Na:7.wiska lachl- NOlz.wisk;~ Polskic, slie.

,-------~---------;----......;.---~--_......::. ----

~1"~IJJjiht~,f.J a /bu ,_ P!J.d (lsi' ell

deuo

P'olILi.<I1 bi:Ll'y _ Le ljli~~~Iliik

-. llJ /In'~lf:l. ~ ![i.lib:".}' 'irtY'

17£dc,.iaJin. vfficinnli!> Ic'od"",Tl po_~p!l;l.li,t.f

Pl.:l',r1;tr# i~~ do Ilm In Clem i er:t:.yc., pos poli-

1[.1

,_ ,lVi"'rl'IW,

,b

"'~(!'Ii;a.r;cml!- T'~G.J).[;US DLic ~\ am],:Jj 'Wie-Ik:1

_ L_p:lmiti:s _, .fi!.'Il1i'ersUl.

_, Nipum - C;z.~m~

PII,oer,ict'!.lm-,. - :r (In,ic,1 iska.

Blau~}_r'ii1. ~, KL1,'!,nl~kow~

V~rhp!uJ; BO'1i/tr;(ms.i.~ K,o"',"'r~,ko

UffichM I/j - POSPO,t'iH!i

,Pt:J"O'lioo OJficiruzii.r; PiI'&etilll!Czui.k. .z'i/\T)'Co.!;il:¥HI'

_ pjJI'l:l'kl:O:5;(!Iwy

llyluidClr Spic-nla LOI1BIfoli4 Ala.I il illut.

Iln~~'I~a Lf~l ijQ"li~f

P"icifl:. Syh'atica DUrlu.'lari{l. .Bicm'li!i C,r'G."ca

,_ Kl®s!llJwy

_ DI u:M:0 - Listkmvy _. ,M.DiI"lilk..i

~ 'Po'pyl'ony

- S;.o;~J'"o lo - lilitkowy i 'W,ieit1'i Ilnyc-h w Po Lsz.czc :!>i~ :"_rlayd ui ~'[:fdl

V'!{ yka Le.~Jlia _ Gt.l!!OI\f,~

I

- Dwu l!!':tn~~

1- Ptasia

!ll !2-tt 0
deue
deuo
deJ!,o
deue I
deuo
tleHO
J.aUi!:!' dene dcrto

Pn~J:ZeTj['\Va~G. ~ ruiace ~)lJwiiLimao

ZniJ'V~ POll·z~-
~'
N ~ k L +, Nazwiska Pulskie,
a ~ll'lrl.'l;, • a aciu- ZUI gran i- I duiace 'r ] bui;').G~
nVo't ,c"
skie, czue. 510 obwiia-
L
W Pol- nm,
I SzCzC'~
J.1'i'Ul'a At~Jial' filaI'll. ill'l.:·k :ii': dlt~yJtl ZIlb""ilLllj.'~ny
k.\ .. ·ii~m
- 1r11l;jGI' _ .zwJc~i1j',l'ly PoLski
- /!o/iit i!I:J.Fil"gnlj!, ~ Z J'1I~k ra piLl ~ly m If- de~t'{!!
'dem
~iQ!t& 6dornta, Fia!~k ,Marco,',.t P'J."?y. d~nCi'
,
h~5~l;;'l':k3.
- Pa lu uris _ ilhJuilY dcuo
~ llil"lf't - D7..il'ti dctrc
- jJ;Jirllbilis _ D~iwn1 dcue
I
I
,
I
I
-
,
I
1 (~6)

PIa n I.y

pi.ocznc ..

z P ~J trz t!-
nay-
Nazwis.ka J: " P N 3 Zl\' 1.)1.:4P olski t!. Zasriu.'l i.- duiace Trw a. Ic, buiuce
acm-
~ki~ .. czue. sie obwiin-
~
w Pol- ma,
szcze.
""Imil dLl;II~ 11' Eh~' in~ w} iIi rt 'Po ~i em amy Polski
Sp,'JPi#m;. Nhnrl!:3 ;ci .... '1 Z .
- - . ' :ngrmllC2ltlY
- Miruu - Mn.LP.~.!izy deue
~ Ar~'I"U8e - Po.ln, d~rtQ
- C'UlltllHJIt,J~ ih:lto
~ J'lirtwn. ~ KOStt1JBt1 dctto
~bll~ Chi IId"'".li$ r,"I_qtcl' Chi.llc)ki. deuo
~ .d.tI1IUJ.J..5 - nOC:.!luy d.NLO I
Eo-raga {1ftl b~olis r. ora r. iJc!l:ipa 1] ry' deue
/Jr,O[~laUi(Z una nJ"i!J't""liLI iIljil'ri1i d Porro
- ,( .. "DL·FlIlt:a - ]H~k.iIfH'l dent.!
Calclldlila PbJ.?n·(1lt~ NOGiet u.s"o JO\\'y de~lllii
~ lfyhl ida - M i P. ... ~.~11 i ec deLlo
- /lI'L "l"11:Jis - f'oJ.l!1Iwy derto
~ Nud!cmdis - Col,· deuo I
Cfl.mpiU1tda Lob~lir1- D.l."'ow:.,k deuc
iJ~.J,
- SpF(;l~blm - Z\\'i~ r [:i.:l tl ikowy d~no
- 1-1 d#'l·it:t (1 - il'] i(!..sz.AlIliec dIP-no
~ ]J,r/ fuliala - P.I°2'ruui ~1 tl~U(1
Cnl'si(_'um .• ..111 PI'I If m r iep flo T nreeki 1"0 Cz.uy dcuo
Carl II {I mWi 'i'II/I:JllL K.--.okollZ, :rar.hier.!!kj, detto
, ins
~ Cr'·llt.·.u.~ ~ Gm·cclti. cletto
- I.tHUJru.~ - WeILLl:1:Uy del!o
C fltan:flllcil e T..1J I f'!o, l]1I:! ne
Ce/uJia, •
A"l;/J:tltcrt. CelOZYll Sir}, b r-ZySLa. U4mo I
Ct-i5lala ~ '(:Zllh~11I! deue
.(' I!.I 1.:1.:;"£.'((- ~ ozaf ran 0 ,"1I'a deue I • " ,

I, I I

Naz\,riska I:.ad.lli- NilZ"'iNlska robbe. ski:f'.

Ar;rfnt.tJrna Giilw;Ju ~kolfll1~11 G~!lr,nusik.'1 Zyltillil

~ Ciu:li flour, Arluu'o Jlllit~,~ - .41br~s

~ Gra r;!'cis~;Ilru .- M~l(m(;h(}.bc;ulI

- pO/-J'gl1m us ~ Gtmgd.icl~5 ~ TJi.~~~·.s

~ LI~Jid~.~

.,......... .o1.erl1 ccr~,J ~ riritb~

~ Pu/)'{]on.oidcs _ lJ) {J/Mtlf

.s.z~rrlat - Bi .. ~lf

~ Gr<PiCU - Sm11lmy

~ Tr1'1k.ollltzy.uy I\'!i-

I io~t1ik I

- 'V:i!IP,IDienny

~ Z I} olicGuug~u

- l'05'i:pny

- Nicbic~ k flwy

- Cl"",i!I ~ Cl.st,..

- Zie~ony

- Po,'\'oiowy

- Mies;.:.tll1 iec

_ StlJJgui,,(!.us ~ Czen'!.'Qny

_ Flm'i:!,!j ~ Zol!i"I'lrY1

_ ll)'fH)dwnfiria.;m ~ J.lonlLlry

~ C"lumhn - KT"'ilWY

__ _ C(n~f~(1.tUS. ~ K.i~dM:y

S' .

........... pUU).$Il1i

- Bic(J{()r

~ K.oOk;tysty

- Dw LI kolcll'rQwy

~ ]Jlil1m~' - Zll1iuJ'l

/}l1Chltf.a OUh:i"nH~ WO~.OI\1.')i Jp:r.yk

ZaS-J['uni,czue,

Z!Jgr'lln.iczny (ljIl:lH0 deno

dp'tto d,etHl!' dIP-ull)

d fl1 'to U<.:W> dC-HO fl~lhl!' llllf'tHI1 veua' deuo d!.!110 dcuo deno deltD clew" detto

detto ,ctetto dauo

Zua y- Po trzedu i _:1 ce Trwale. b IL] ~ ~ ce

Sle

"

W Poj~

S"l.C:.ZC,

obwiiaU.Hl..

-II

N cIlZwis ki\ l.a.ciit- N azwiska Polskie,

Za.srani- ezue,

Z~1ay~ Porrzeduiace Trwalc, lr(1i4cc:

... ~r Pol-

'oLwiiania .

S2'CZC.

-

Cen~t1 r.t.l"ea C:J'll1W5 Ch.alber JHiII!\'!i'su'lk

C"f?ir~u~tlir:tl A"mlJ;l'$ Lttrr,¥koni~ ROC2Htl

CI~ ,ysNlOWmUm. ICo<- zlo,cokwilil!t Og,ll"o d'lJ!wy Z3grBI1iczmy

~'(m ariu.m. flare. czyLi S~okroc ~ P E!J-

plmw ~ SpC6'tt_~~

:nyIn kwi>~tejl'l. - Pillt.[)O.:lii t.y

- .i11yDrJ11is

C;'CJI.-Q.'f'C:l'~n. Ertdi, 'ia J:1odl:'o~!iI Hr. S~Gz.efbik Co.n ,,.ol,r.obu Wilcc 0G.-o(]owy I

~ Cr)en:&lcus ._ Tri(;(JI:O,.

- Sjl]:3wy

- Troy koloT,(lJ!wy

~ J!¥'7J ~ Bl'@kii!llY

erepi s Barbata P~p ~WR

_ Rub.HI fior« plimo - Gzlf!:nvOfIJ iJ 2: petnym kwimem

('P.H), ilJ assum: Lil.lifo- P.jj.j :i~z,lczelk.

~ 0

liu,m.

Datll'N1. fe.roo; I B:i.oillD.

~ :7'alrlia.

_ ~Uf!lcl

_ Levi" - Nicsmt'€(".?ny DtJ/pMm'tm~ Comoli- Ostro;&k,il PQL[l8!

Ja

......... Ajru:i.'i fl (II:t-c IffW-'~ Ogro d IlWB, jore

.......... .PcI'e;;rinu.m. Diml"lI,zu p"HJliler --< Dimin.utr~

- C ud2i.o7,.;en1llik4

G 'l'i,'ll)"ld zik s~ cn'!J:k.Q\"Y _ Dro.,b:ny

deuo deuo

Il'obki. I detrt·o

deuo,
d,;::,tto. I
d·euo
I deuo
iIIcao
d'etto
dane I I

I I

Ntl~wbkn. J .. jlciJ.l~ N~,,,isktl Polskic, Zj)~mni-

.. -

czne.

GWQ:i,c]zlk, ])2.ilU. n ilh Tn rt"c'kj

_' GTdllsld

Dal.r·r;/u.H La Me. fJ _ SilJl!l~iJi

- S(!'~'lu~iN.,lnlis ~ EmH"umds

lif" r., I

~ .II rnyt'\\'i e!'rrCl Il)VII',

- Sz.'lILI~l!j'y

D:r(lcort>/''/udmn Co. 6.mo;tz:!i! .g!,owl\

n (>.\'CtW s

- Pf.'" II I ~em,

_ -Alo/dar.!it;u"l'z, - l\'Ie-lIuilI Tur~cJ(iII

Ec1n'Mm f/i'olu(,'c-wn z'mjiow01 gluwka

- Onp.ntf:7./~ - W :u:l LO Ulj l.3j

- LrJsiumln,wlo - Ponu gi1 Iska

..EliI"l: (J,rlda lI!}'(H'lIh~- IT.u ro rI'J,ill pl il mis III :i

inne w rJitlych knloracb j g.'Uuu 'k a ell

E~ odil'lnl, ROom anum.

C/r;uJatium, A [(1),( luti nm

Of>ro0 iun« R(JJ.u..n(il:~ ['rosek Zi~bi /id/r.tIn

- Ww1H

CQwplufl.t.,1U1. Gfo/.v- \Viec1.1:lJn~ Ku..lkow.f sa.

Ih,llmalms Ampms Slonecanik ro,c?ny

j4nrilms ple'fli.s - Dubc:ibOWy I

IlNliclts - DroLl."

Zr::Israni ~!1:r detto d'el'1Q

rJeuo detro

d'~mn rl'cuo

dcue ,dt~tto deuo

(Tcno

datto dil;;!Ufl dena

dJP.t!tQ delta, derre

.zn a.y =

duiace Trwale, sic

~

,'I" PoT ... szcze,

detl@
aetw
deuliJ I
diliUo I
I de~Nl I
Ur!uo
deLi()
d;;mo
I ueuo detto
deno'
I --~------~----~--~------+---~----~----,

Potrzcbuiace obwiia-

nia,

Zu,:;[y- POlrz-e-
Nrrz:w.iska 'L ". N aswis kA P'ollskm:e. Zt1gr"'Hrl~ dl',li~p~e Tn'VaJe" buiace
~ .acm-
skie, . obwiia-
cane, SIP
L
",\1 ,{lol- nia,
S7.CZe,
I
IltdiolrOf~t' um Et~:r(j- BrOd,lII!\l'n ik EU'rnpey-
1'{U!ll"" .ali
~ 81tpirmm. ~ ''\')gi~lY
,l-le_'lipJon'" A.!i"iclrJUI. Wh~c~nik .Af~j'k;li·1.5 [1;, i Z,asrtllllcWY
- Vl"1-rUlo ~ \1\, j osen n1 deno
l-lirpo;r.rcpi.s ~mi!,m.m Hy,p. pocrepis jedii'J.o- I:h:ma
('IUOSO' !>tr;;:rko\\'y
nlult~'$ijiquosa " I :k. I de-no
- ~ '''lie Q5,~r~ _ owy
IhT!Sr-I 'O'l'FlIJ.,~ :rY, .. tiCl.,p- Lulk..'11 ,tI·~bl:o
J ,.
hw.J,.~
~ Allm,fl, - ni",,1.~ I deUil
1-?l}1f'I'i4..'mn. Qn~ult'm;r;- S. h['lskie ;r.i Pole! C7;WO~ Polski
gl~lum, r(!lho~ne I
Jb(!n~ urnbellaul. LhiofCk fle-ar,o
~ Amara -- GUl'o!lki detro
~ Liuifalia - LniiulY' delta
Impalie'll.!i B.at~a/hi,..- ~-qj<flde'L"Tu:!k BnI:urEl1.i:n i'1 i!l!2tto
na
lpom nea Co(:Cl't}1'!4 Ipomea S:7.~ rrml i.ills t.i1 (If!u~
- QU.f'JHI()tiit deue
- I ..a a-UfIQS(~, - PI:ZCf,Y "'uRil de-rto
F'~~ ']' "l" I d~tto
- .t;;ru,M ,
- IlDlla jUU~ ~ N!Or::na den o
Lnlh~ l'I'"~1 $ .dpltac~ Crossek .dli!:t~o
~ .l\TilUoiia [I,!!I,tilll
~ Ci'_'c'lj'J ~ S .. ..Qcc \\'iczkJl dlculll!<
I
, N nzw isk oJ. Lac:til- N azw isla r olsk.ie. skie,

~ Sfilh'mi

~ AI't.h~ullJ til,S. ~ Odoralll.7 ~ Sh:ulu,1

~ ?t~,f ImIIL'IIS - .. In/IIUIS

- '.FiJI-Po il {UIlSS

~ llinmllu

L« venera: Cretit:.a - 1 ~ime,.t ri»

1.;'111 In Gd/:licum ,'[hit n' iJlJimum, Tirullnh"z.

- Ogrodowy ~ Kalan k a; Wi! ty ~ Wonny

1- inoCZTlY

'~ Kosm.aty

Len Pr .. Ulcuild ~ohy - PrO!:i 1J'0lLty

~ M.-.ly

Lit h rJ,\p~/'IJUm" ,/1,'- \ \' roble PJr!l)SO ,I? !lilli'll ['!' ~ '(In rf!

/..Di.I:U Cutli'~'~lIlQ.i'lt~ KOJtllflIU1~

Ulpinu,s albus Ilh sntus

l~lilu ~fH R f)1(}1U A t~~uloi{ro!/us

J1JnAa ,.,fffl(,~ icn /u1 P['ru I:iun f~ Cn'VHI rc,iic;iflr,(a

tu h; 11 Bi .. dy

- K05.m 0 1::1 ~rielk.,i

- Ho;i;a"'y

- ·\ViJ ... k.ol;~ciowy

~1117. t\mm'Y k LI !'is.ki - r"r:rlllwi.u'rli.r.;.i

- K~~J .. jp.n CI 'fll1'

- <Jk.rW;,u 1\ y

Zagr.ilni~ cznc,

Znay-' I"'OU~7.e-du] nee T.l1,\ al e. hui.1tce

sic 0 bw iia-

~

w Po]szcze.

nia,

Z" sr:)f~i C2.11 y
II [~lt'Q.
deue
deue I
d[!·uo
delto
llIt::uo<
up':[~g I
deno
deuo
(Ecuo
I I
Pdll!o'ki
dreuo
d,eno,
I
datto \V.!iZ)'.51 'k Ie iui J.,,(]'Zmnosone wPcI~ltll;Ze

deno i!'l!'!tto d'ettQ drOUo

I

Ph {J:SCDiu6. f.rIJ1{;iH'i,1 Faso 1:)1 \'Io'ii~ CEI. !Soi g

C (J('Ciflt..'Uilo

[,IIIJf'1UU, X· ?

~ -' If- .YC{l \\'Lli

l.?'t .. ~ iff 01 1~S. - Cl btl r.,.g5 Powk OW[l

P Ill()m i; l'{PfN?l-ifolia ~ fitIlJUl.'i IS p.pelm[olia

Cm'rllCa ~ Can-jh!1J.

PIl.' .~n1:i.~ Pubt'~#;;t...·m· r~Jy;!ii1li!i Pllbesc~rll5

Pru-~l"Clla _. Pl'll&!F;htR

..

,.

Znay- ['fila I.'Zl!-
Naz\'i,'i~krt I.. a chi- N f1~i'\''\risk a Polskie. Zagrani- duince TJ.:walc~ buiqce
skie. czue~ S1L~ nLvf, ,;01-
. -
w Po]~ u.H'I..
SZC7.p.,
_. RoU.mdifulia - Gt'; • Okf,gly,"\z,g,.n;",,"y
H~ t l .. jcm
- JJlall,.ita~~·a.· - AJ ry k,Ll·I5ki dI 11m 0.'
;1 Jarlynia Prtfl!J asci- l\'brrj'Tlil Bl detto
~ll,t:r;
- Lon;;iflol'(l.. - Z tl.U ur;;m k \, latem detto
Me:t1i t_V'IJQ 'poly,urJ''. Ko:z.ioB:!lllloek. cleUo
pka .
I
Mc1ampf/'um CFl~'M~ It:ro'lr\'in fL('oi Gn.1!! i)i e- l.l'or~k ;l I
tlllll< Ti;.:1F..tB
- J\T:cm (Jl'fHU~.I'I - DloloiC"lJ i No.e ,].p.Uo
~' Pro t(>l~ ~c ~ l.~kl:ll\\:a do.!l~G
- is) tv» lieu?»· ~ l£~!I1tl deue
J,le.,lembl:ri1JlaU,m'~m ~1e5e.mL Ii'YilmthfJ'_miJ m dcuo
J.. (lIJiji(1I"Mm I
- el)' H fl fh-IIIUU. .- LVd o w,:ny ~ett:O I
~ Limp/dum ~ \'!i o doy cleuo
- Piltlla:l ijhh.l m, -- fiienl[tsty dleu.o I
I
11 [om o1'tJi(_~{, JJlll&am i- .£lab:s.m;o "'if Tahll].;:o de.lfll'
110,
~ LU/J4 _ .EgY['I5kle dcuo
Pti.cO/ ian {~ Patti r:lJ.1Qc. ' T,ftl!l1l. dettc
ttl:
~ GI/~ t iii {ua. - Lipki. detto.
~ ".J. '(,lJi-~ curti> _ Apr~k. deniJl N n ~ w is k n LacJl.'l- N il~wisJ:.~ Pulsklc, skie,

Znay- P'n trz euu],'}ce Trwal e, Lru i ace

Zag.raai.czue .

ste w 1)01-

run.

S.ZC.7.C'.

.1jl;gl·Il,~ Dmn (I $n·,u~ C:':ilIm"n LllSZk:l1 n~.yrndt.j)

- S,arit'4 - ObicHl(H'i'~

- ./'IIIJcmi5 _ ,ir:btk~

~ lliJ,pfUli~'a _ .ill ifOl1:pa I'J5k il

- On'cN/tllls - "Vfi[~h'l:idHi::!'

Orfllt I~ I!~ 8 rwd:um 1J~1:i'!.) HoQ PQ(.'JUI. c:lz 011.

~ J) milil'.r~ pn _ Pos pol irn

Jr.lmirruun, J3·1~'1 t h m~df.!$

~ NaymtllC}'SZril _ Jl.tJioF!lkol}w~

~ .

Pl'lpm'i:l' fly bl'htum, Mnk

AI;; I':m UIIG - I'J.1u.Cl.ek mal}'

- ~~D]ny

_ ]"fa'C7.f.!k w-:plpli\\'y ~. O~m riow,. W 1ysi{lcznydl grtt.Llukacll

Pa:niCll711. J7;.'I'.lip.illa- P1"(JSO

flbot>iH Dfibium

{I ""I

Z a gnnirtlzny ,
ueLL.O
Tlw<":lla
de-Ito
dutto
df!UO,
deuo
Po];slk.<l
uettD
clem,
I
Pclski
elettn
detto
,[IeUQ .
drl;lutli
d(Ju(]r
detto
d>euo
rletto
tleuQ
deuo I
d.LHta
(28) obwlill.nin.

'N a ZV'i, is In Laciii- N alwi&ka 1J oJskie.

skie, .

•

czne.

w P~dszcze.

,PQly~ 01~ I,:,HlI o.f"it.,-itLfl;· ncle5't wselte d Lli ''d-

,_ St:"samaifle&' _ .AIlJf!:.

- ,{}J().,.~'~(r, ~ P'l':rlt!UJJl-Q;

fl ~7-ed'lI, ZlOi:of.'1f'bo· Y,'~I,a{

~ "\V[lI.lULa ~ f'riin r~llJskilli,

8cab.iofa :rI-4ns.:rhm.- D:rY8 kiew Ili'C$.

~ S_",1iac.('t

- ]'lU'{J' ifu/la

- Stellal,{t,.

- PIdcfil IJU"

- Sp~i!Skiill.

- 2'J r.:8H~owitym li,.

Sclel1lil

-- G ~j i,~it1.it.iSi:;::Ji

-- Z PEl ]j}~lin.f

S(_'m ... ~r;i(} HicrGct!oU ~U S~1iI ["2: ec la.s~[",¥.thr.>U - Lsciowr

Tr iflr,)J 'm;

Sida C()l"{li{oJ:ia

, -

- AbnlilU.fi

-, Almfvlia

_, Trzj: k" ieei:ny ~ p. i1Ekl1o • 'lNJ hiulll

Sid... Co rdi r!l.1'~i," - A,Ul ill'r~ ki3.i~ka

- J\LI'll i~!oiLl!

- A]~liruli.Q,

deuo dl!lt.o dcuo dcuo

deHOo ,uello

,r.ll.!tlO deH!!lI

dettc

dP.'tt"O d,t!'!!:iJ detto

ueuo deue Jf':'It.O dctre

Znay-

Petree-

du li;~~e, 'I'rwnle, buiace

sie ob w ii.a..-

~

w Pol- nia,

szcze,

Si/r.Il,I~ AI'm ,"'J 'in. ~ ... ernici!!. KnptQW.II, Z.lllg:ra,nic!5n~

- PIOl'it)u.s J'ldnis ~ ,2'. C2ien\'(]inym k'Wi8~ idetto

Wm

~ Z ,o.i,j)'!Y [1"1 lb'l ,., tem ~ SI:Ol"Czy:K.o,w;ata

~ l~f,..J~~.dl.J,/~ - OpHu~jLlca

Soianu P,}'j: Lfl(ipef'si~ P'~1ii111 k,1I ,i;lllL~ 1..0- Iti,ilo-,

{;In;n.

- JI.!f:"!tm{fAna.

- A~th.J'0f'u~~~n;~

TI7r:p't:~,~ 'pi}' ll,la _, Erects

•

!ioil ~~

_ G ru ~7..k iM"~'Ll!

- J-\f["y k m Lb,~ tiJ t'"" • t ,LlIii'ilRin nl::il:i1I .r)';,!!! m I' e.!l!.

_ Ptlispolilli

"lhf Qli/~ rl'j: Palo.ni-, lion i CiGj':"~, .N o.!itr.zyl

cum PDl.il'ti

- ftl~h'J,ol rl-S Co&ru· ~ Z n:r.'F:kltnym. kwia-

lC'fl t~m

Tr'l~p (l}t"flbi-m· l"nim~l1 N;;J"~! u rc)'Ol lD ~1.1l

- }J(/rljll$; 1lo.1"'I! Silll - ',Vielka poiedJu.

plit.i It!!] 'IIWII

- - thm~ plcl,;o ~ 'Wi'~lki:1J JLl.Lt;!,hd''Wi!i

I/"CI"OIII • .'"1.1 I/crna - Rm,IMI1U],

P[",;;u!'tlllt:zii'ik. - R .... y,II'I!oka

dcuo dcuo detto

,deMo ~i!!tlO

dc:no deuo

detro deno

deuo deue

(lena! deno

dcuo

,~!:!uo dang

Polska

I Pul!ili detto

•

d:iI::IUO d~u!L'!

,Znay~ Potr7.(:-
N azy\' i . ska lE ., N nzwiska Polskie, Zasrani~ duiace Trn'alt! . buiace
. ilCnlL-
5l.tie. cane, S](; ('II iw iia-
w Pol-I nin,
szcze.
,
1/"iL'ia LrJt!.t(~ '\Il~ \'c.zkilll Zulla PolJka
- .
Pio.Ji'E. tricolor 8'('11.11] Puh.kie
- ,/lrlf!f.olif'flla - N;~5Q] iana ZoRgrn ni~;zn i\
7:l11nla Pml.djloF,a CY.£·Ili.~ 7,"DI:81 d~n0
~ Nlt~lti/iuf'a = <C;&erwoJUS! lvrireci- deuo
no
Zij Ip#ora. Cap£uaa Z.i:ripb0 t"iI! Glo\\·koWB datto
,I
I
I
I
~
I
I
I
I
I Ulozenre Drz,ev.'P".Y J\rz·· <1"«0. '1TU. ' .~ '\~ Klu--' 'r; !

............ y 't " lu.Ai.IIi;.IITe

" ~ .
. .. ~
+ ~38 •
~{ . ~
.:> ~}9 + •
0.6 40 . '.
~ ,
.. Q"
QQ •
• ~16 '}6 ~1 ""
~ 2·~ 21
;. JI .... ·i- () ~
( "/ .5. I. 2. to .
• :j -
. + 9 8 ..
\ • * ) ...... 1fJ. It') + , •
41 Y 13 16 I( ~ •
4 ;-/ uo ,
• • 19'
• x '2;.9
'18 "
~ 49.. /;;0 ~ ... •
,. -so
'3.~ .14 + • • ..
+ •..• J +
••
• •
• ., a Nnm,

':) r. K ElliD1<1 Dub era owa, ~~. Spire{t.

53., Splr',fUt,l !"..cl·igatrt • ~ ... " I1ulnt!i od(Jr'a{a_\~ 5 ~~, Rlff.JJ.H odm-allMi.

36. Kilkll .Kn:Uikow nolo. :57" Sjll",n f",It T ~~tj{!.17ta.

5B. '.tVirc?;e ... ·.]1..0, KlIklJ! rtl,.

Num.

". Ak;l CJ,1lI lL.i Il! i"i. 2. A klLcj' Ll L.i:111 B~ .5r. Tndr~rI'

KlIUI.

L (" k I ("II' J rUB]' '~7' T[;)["l".\;.~ji"'. J~. n"Z(I!it.

I ~J lal owiec, ~O. Knl i !'LLl.

=~!. COlm~!~ ~\\"idla. ~". Ak:JIcya fioiowa.

33. Kkm.

34. I.IlIrz~L.

25~ Czeremc'ha. ::11.6. :ne:i". Tu ruc:Th.i. ~7' l\Inui'Zc\,.

4. iBrzo:tl1~

5. TID pof! I '~L.1 1.1.1

6. Topol W!c.lb!lHI. 7' ~1I)d"l!;~w~

:Ri. In r~~f!1J ill,e.

9. 'C?'r);!,r"'·.lliI:h a,

:110. BL':~ Pllrp"n:h\Y. ] I. 1'1'2.:rnidi LIn"

] ri,. Kloll.

~em.

39' n o.f.a 7.j',l f:1.

~(}. J/I;,fh;(I_ /,f"lllrJlil!h 41. flul/Il!i odortlta r,

\ .

[3. 'slIImCrlli.

r4. Ji}"liitJI1.

~ ~F. _ .1

,r .l. ~ ~\ Jell' fJ ruga.

:2R. Akac)'L:!. no;.c)'",,,·a. '4?, no;1:li!. 29' (:;yiy-" ~ z4~ltj'm kwiilllem. :~5. llulco. :3 u, nq rasern P uq) L11"On-e.

"\'ll.!i7,yslkic:, krl.r) •. 1 ki ()ZiLClC2.niiJ, mI~p;c!<I, , ... krlil,-ych 5lr satL:icmLli'J r.,;.", i~t)~ '\'F1:.Cllde, lub r~ant.r wcala .niekie j iak IrO l.e k:"! .. 10 .\'<1 if:!;, migdOLJy d7.ikhl·, k ture pny1cjl1il 6 m 0;£11<1:.

Dodatell

do

Katalogll.

D.rze\'VI!1, lrzewy, i kl"rinty ru. 'rymienione s~" te tylko , l.Lore albu 5ir-w kraiu zntllyd nia, alba ]ahv(~ 1110g; s i~ w P olsscse 11 trzynta.c~ N i,~ wszystkie maia imiona kralowe , gdyi wide dawIliey Drzew u na.s nl€! znann, Te 5ij zcstawione pot! deuominacjra LBlCil't.skQ..

1.iczLHl Draew, Krzewo\v" Roslin i KvvialiJ,\)' tu z~;TQmaclz;ouych '!.iV,Y'" stare-Lye powinna do, nGywi~ksz;ego OgrodL1 .. Plrzydaw8ZY iesecee Drzewa Iruktowe, nicputrseba nic innes'O. Ze w dalszJch Prnwineyach Jnoie wiele ~ tJch Drzew, z 'ty,dl Ro&Iin nie L~rl~ znaiOllw, dodam tu iGSl~e opisaule lI'6tki~ GaEUnko\\,]j~cia, zidono.sci, wtelko,sci i kwiatu tych tylko, k.l6ff!' n.~ywi~cey znaczij w sad.z·,eni~l IOomL6w, a to dla tego, ~eby za.czynat,},cy Ogflod) wiedzia] zaraz, co kolo C".l,ego sadsic, i iak. .mieszac ga.t!UD ki r rue lono's ci i .k w itnienia, ~

Drzewu wysokie i I'oztoiy5te~

Klo n y. Szeroki lis,c, i,asno, 'zlelony , rozlozyst,C) i wj"soko r.o,6.11ie~ pr.zy Sosna eh i 10 dta.ch debree !u-; wydaiJe~

fa wory tel. gamt- mnia postac,

'le'sion 1 d_[·o.Lnif!oJszJ HSc~ g~s'Ey i (j-bfity w Iesieni p.rzedz.iwl1e 1..0- lory na siebic bioru,

K a 8 Z'~ 11 n y p owoli rosna, Clemma ziolono ll,c, liS C d.l).r2y, ,k ,,,,ii.U PYS<ZlhY" Ulll;y ~ pir<U111.id.dny bifliy.,

B] 6uo n ia C a t a l P a, uvnas ['lie bardso lvysoko rosnie, Rnzloiy-.'31.01, l[~~ .Jniy. zie](]uosc do poznf"y Iesieni tak piekna , :I.e z 1!,<:tkka.ZriL Pomarauczowc drsewc brae U10:l.Hn,., ~ Kwiat du.ly, piriullid..alny hj,aly~ 1 lvonny.

Cel'~ i s Au s r r a lis" J 0 ~c wy~ okn 1"0 suie, Lis ~'; .s].'ednm, forma drsewa n ic pos.p olitn ~ b 0 i('JJ k si ~ rozro suie, bierz c postae Parassolu,

Ce ec is S i J i qu as rr u m , Dr~ew-o ,ir.edni1ey ,,~idko5a. Lise: okraglr, iasno zielony, kwiat ,ro:l.o~~'Y' bardso b;vvieLn.y i g~.~;tOI pt~ Ga!~z]a,ch ([Ibs.yptlny. Mocno w':f(latlil.j' mi~dzy in.nevLlikfZC1JVLlmi.

vYs7.J5Lkit! Gatunki Iodel, Swierek, Ci5UW_, cicmnn si~ Oki'1'w',~i"1C Iarba L~!,]j'dzf~ .... ~,r. do h['7,e wydai';) In i ~dzy iasna aielonos cl,t). inn yell Draew, Iodla Iorma sv!'-t)i.q_ si'r-' dJ$tJngWT~ie; GaJ~·z]e rna opadaiace,

!VI n d l1"Z ew J< zo wszy.stk,idl 1l1.uru' ie~:I: ok~_z.l,].r, lVrsoko i ro~kri;}s~o rcsn ie, P tlki ni e ies t ~j ani 2:0 stary, P iranii d alnie 5] ~~ ll",ZfiO~i. ,Poz.:uiey .~mi,[iLln) .u. uiepospolita ])ierze ukaZ'illo.,;;c. Listki choe drobue, ale barJzQ ~tste" jak kuHl.si1..i oil pni .. ~ do km;H~ru sa!:p:kl .~L.L9 'Wrs.}'pU.L.~.

B 1 k k i ] asua ziolc noscln si ~ okrywai~. Wysoko ru sun uayb ard r,iey 'od lnuych drzcw si~ roznin koru popielata, -6~adk'1-, nil k.tbrey ro-i,l'le,go koloru ulLchy ~i~' mnoi.~, i dubry c7-;yniq, 'mi~dxy siclonoscia skutek,

P in tan wysoki i pyszn:J~" Li~c dWaJ;, rBJzy iak u J..Jonrl \';rjtkszy~ Zi elunos C 6,vieza i. ],ilsn". I{o,[a blad o - P opielata,

T o pol e Kr a i 0 we J- lamy m pr.zyi fdem" pr~dk]m rosnieniem , iaSl1rj z;i.~]ono~d~, forma pr,zepys,m~ j kor~ olryt~ 8'tkami, .i z@\ tak nlO" wi~wip.]', eami z dro on ydi. 1i'ltkow ~ kt6.l·e stroi . .,. stare Top ole,. ~~ nieprzep:~,r:.cone do Ogrnddw, do ulie, i do w,~z,e]kich sad.zen.

Top 01. n W l' 0 S k n~. po'w szsehnle znana, SZCZ€guln~ malae rOI'n1I.~:, nay banlziey 0 dhi..i.a, od Inn yeh. d [-:z;e:w.

Pr lJ,]'I; ll8 P a .r.ln s, 1C7:i J] i C 7; e rem ch a, iest ied na ~ n.aYF'i~kj'Jiey'Szy cl 1 Drzew j')ohkid,I.W ys oko itoz]oz Jsto ro~nie. Zie,l.ono3C i11 il pi~kn~ Nit. w i ().'~n~ 31 ~ 0 krywa cala k wiatem bialjm pm y Iemn ym. i wOrm ym.

I a r z ~ b in a, 'iN 1\].6 mb a ch wesola i okaz ala j zielonosc pi ~kna, llli,c ,g~,~ty, kwiat bialy du~y, i Irukt w gronka czerwone, nawet do pozney Iesieni s [TOl.

G j, 0 6 j, c.z.y li K I' OL t e S u s y ~ wszystkie przyicmne w K.I6mb ach, ,l.i. ... stek d ro bn y i ci emna )"y ''''~ 1~ cie. K wiat bi,aly- ~ ,~tll'f.! i worm y.

Sum tIJ, k i, w KMm b ach mocno znacz.1l[."e Iorma , knlnrem, f:E1I1k {ern,.

RocS.nq. w fOn.1l1e C]llJsk[ey:~, Parsssolnwstej, Ga.l~zie inf!jZiy~te ,]. cie-~111,e. Lif..c pod.ll!l"lny,. frukt karmazynowy,

.A. k a c y a b i a i: a , iedna z Ita Yri~kni eys.zych dl'ze'w Za,~nicznychJ. ktore Z11 P eh1ie iuz ~i~ Pohli~.m sta 10. Rosnie pr-;dko, W'YS 0 ko, roalnZ:ysn:o. Zidonosc btl yna , g~sta. Kwi'lt 0 bfity 1 prze'p), szony hiaJy, paclmiacy,

Jl~glanj czyH Q,lzech Am,erykanski,. :l~twy ,d.o JI<lszego Klimatn, R Q snie w'ysoko~ 'lozlo7.ysto" w pi~kruey .ronnie, sielonosc ciemnawa, li.&c sredniey 'widkos.ci.

Eo e z: Pol s k.i o r d yn a [y i n'y, cho c hardso pospolitj , ;prneci,ei: wyg-odIJ y W Klom bach. B.o SIlL ie ,rozio.7.ySto, sielonosc 'ma pi~kn.i'!. i .kw,iat

(So)

dll"~ Y b i ~l[y., VV" y gcnl nyn.l go m i;:ml'1; ~~ gd,yz "y' nlieyscach~ gd aie prz~rwy uuze do zakryd1i; W' if!'rlnynl Rob.t tal sie rozkrzowi, ze Tego dQkaze.

l\{ orwu L i a1:1, wysoko i .Fozlozysto rosnie, l,i~c [ormy szczeguln~y) i01Jsney aielnnosci, Kora ~w~ehla. i cala posiac Dr.zCW,!l ni~ p o.~.P Il_) 1i fa.,

B ez w KLltnlogu nnzwany kOTfllovry, l'osrue ·ltnaczys~o, lise wyciDi1UY g~_q~y ciemnawy ; gronkami si~ wezesnie olkrywa kOli~lm,V'eml od pnia Jlo kouca gD]~zek. Pracdziwny w Klombach.

T l' Z m i c i i n a, e 1.10(; p 05 po]iLa, w kilk u u n,1,S gaLnnkac.b, do K~,6mhen" p.i~lnm. Li~c drobny cieruny:! kWhllli. i F[-ukt szczegu1ny, dobt20e dz.idii n ne drzewa. N a. krsew rosnie d o\~ c. wysoko ..

Co rn u.s 1C'.l.y li S 1,.11 i d 1. a , d robne i ciem nc rna Iistk] j' k wi at 11 i~dy le cz s.i ~ flyszr1i gaJ r}.zkami} k r6rez wiosn y :zdail!- si~ rub i nowe, S'wid~a; Polska iest czerwouiawa t ale zagrnnlczna zupelnie karmazj.nowa,

II ip pop hac Iczj'li R OZm!H1I'yno 'Ii\' e Dr aewo, l\'ybitn.i.e si~ rami od innycb Drzew, Postnc, KoIOl') lislki, w&zysrko do .fOZl11arynn si~ zbljz~, tylko },e~w Drsewo rusnie, Tu jest iw~oioD.e miydzy Krzewami ~ dln !-ego i.e Ul€! VfySOk.O rosnie, Olklywa Sl~ Jla ]esi~n mnestwem iaao d ek p om arancz.u!'wyeh.

o .

P't~1 ua ta;z:ey]j~ciowa.~ krzewiaste i nie ,,\rysokn rosnie , zielono.s.c

iasnn ~ 'lis C g~sLy i W 0 gtue J ladna w K16mbie·, k witnie ziclonn i

oboietuie,

..

K t' Z e \" .y

w y S .0 k I c.

A k ~ C'r~ n [j io',v fJ U,] CL:Q]e wj'sokieh Kl·?e,,,'~j·,,,,,, k.ItH.I~ J .gdy:l. z\vj'kle 111 n3S rozkrze",·ia .s[~ szerokn., ale \V drz~wo nie itlz!fi'. ~lil zielcncsc C] ernna ·W~. Li,sc w] ~.k_.s2y 0 d A k i1cy i. uiaj P.y. Ga i r.izki eiemne ~ Jl1S? j'5Le 'K'I"ri~t Rozowy przGPys2ny, i obJJiy.

Cyt isu s Lab u r n lnn. c:zy Ii ;S zcz 0. dr aen ica, knall!::zyslOl rosnie ,dobc l'\'Jsok0.t rna li~c drobny, ale gt:;;t.r" zi "']ollo~i; i<~8'J'l4)., l{"i:itl ~ i,('.flyw funu.le diL1Sicb kUlr.SUf'L,\r :l"ir,,~ie8.z0n}'dD n,i'!. clr.-nk .. im pI"i)tln, kl·tH'Y za l1.aymnicY3?ynl wiutrern si~~ koJ}~ze. lest Fr~edz]w.rny w Klomhaeh , Itlll.e= d:z.y Rzruni i Rozowot Akncya.

Lr:.J n icc r a Xylo st: e it!!. ~Il- c?yli Z)'111;'l] ?On, rna Ci.f"IDlTIl iJ. ziel(lnn.~f;,

krzac7.ysto ]"Qim.ie :lzen~ko. K",,·iat€'.1!l1 SI~ olrrwa Z w.Hlsny eielistym,

p ozn icy i ."Lgod k [1 1111 i (;"zen"lo'(J U em ~'.

Lon lee r a Tn r ea ri (' a kreaczysto rosnlo bardzo buynie, Zieln= r.tOS(~ pi~kn ... , lisrek i1robny. Kwiat oLHty po wszY.'3'~kich, g.1if)7.kach ,si~ wysypuie blado ~nji(nry.

B z r wszJstkie zwykle U nns awnne Tnre:c.kie pn';('rlziwne w K~{Hnbach. Zielono~c ciemuawa, k.lvillty przepysane, fi.'l1kov"..e~ !d~k.i~ne,. hiaie,

Am 0 [".r a, ni e '''''yso ko , krsaczysto rosnle , aiel 0 nose cicrnn awa li~c drobny, kwiat fialkowaty.

W s z y s tk i rl S pi rei s~ pil~ kn e, N r1_YFio:qpolilSza z; W iersb 0l1'yrn kW~ilt.f' .. n ladna na 1n~~gf1ch ][{lomOn. Krzewi .sj~ mocno, a nie wyscko, Nn koncaeh galqzek. kwitnic pirll.rn.idnlnie biaio i ro:l.owo,

Spiraea O[1ulifcdia z Kalinowym Iisciem, dobra do, Klrimbnw, b 0 wypdn ia dus e prnCI'vrfY PI'fdko, rozhzewia 8i~ rno eno. Lise firedn.iey wielkoscl clsmnawy, kwiat brilly obfity po cruych gaJ'~iQd.1,.

lfpil'aca L,6vlgata czyli z gh .. dk.im l;'stkiem1 pned:&iwna w K16m.bach na luzegu. Li~c mil drobny ciemnat .. VJJ lecz okI'Jl"ra sifad korzeni a do kOllc3. gail:!-Ze·k S~S1:0 kwiatec.zkauli bi ah::mi i Iormuie gllitla ndy 7i ktdre S],!; ZWiC5Z iliij, ku ZicJlI1I i,

IVJ i is d a. i. y Pol ski e , d7.1 kie k wia tern cidistym z Wiosn y g~s to si ~ okr-ywai~ Niski melY i pnyiem.ny ~ czy w KlOmLa.r.h, czypr?y plotach rnieszany z llur.gmiski,emi Roiliarni. LiB,£: dl;obny i ciemnm',ry~

A z al i a, kl'Zewlasto ro.~nLe nie bardzo .'''~j' soko , ki ed y prscserlzcna, List iasny i wydatny, kwial: i,ulty l~rz.epJ:'sz:n.y, oLfity i wonny. ~ Innn Azau'c tu nie ·lo"Jszc.zegulniam, gdyz sa nadto dellkntnc, Azalia P'olska potrsebu ie molreso grunt'll.

Be:rberys, choc pospolity, radze czfsto ui.ywi3JC do KJOmb6w. W Snopl ogromnie rosnie , D'oo:rze daieli iune KrZ{W~:r.' Lise ~str cieI[UJJy,. k..,,1I;ri:l't i6.lty, ,gronka potym krwa we. a e z dro L n.y,. P e:!!:'s kim .7.l,,·an.y~, iest ·1i.~6 drobuy Fi~kn.ey i g~ncy zielonoaci.

krsew niskl re zIo&' ysty.!I' Kwimie w sron~ 0 b fi te

55,

Tam n r 1. x:, szczegl.11n~ form:," $~f"; n.[.'}, d 0 une 0 dbHa i r6~ ni. s] e nd innycli w KMmbadJ.. !l.lla podobieustwo do Szp.i'L]·agow,. ki.edy 5; nEl nnsienie p1i.9z~one~ Rnsnie ~lo.sc wJsok.n i zielol1O~c oPDJdaj~c'ych ,ga,ILJzek ptzyi.ernna~ Nad nrze.g·if"lTI Dysuzycy ro!m.le w Polszcse,

Pi t urn urn 'CZj li Hor d ow in a, mocna okaeuie odmiane ·mifdzy innemi krzewami. GilhF~.ki mszyste i s~cz,esulne' w kolorze ciernnawym. Liseia bialawn-zielone i mj~siste,. Kwiat (lui},,. bialy, Rosnie krxaczysto nie nadto \Vj·soko.

K. .'l H n adz i k OJ, ro,iVll le i 11 u b e It 0 .,,7 n, rosni e kF.z., C'7.;YSh) i d (I ~ c ''''ys 0 k 0., Li~ C 10 bf 11,. i:JJS11,Y, b:\"iL'i.ty duze, bi al e i fozia.i;ni.ai t! Kl Om by., Kolo Akacyi 1['Ct2bivey ,s~ pi~b.il.e.

.Ilo/;iu,ia Ca1'"(Jgan,Q!. C"-zyJi Groch Sy'l'leryiski chcc iuz poW&ZedulJ i rue l7..rldki.1 w KlOnlbach i w plotaeh pi~k.ny j Zielono~c iasna, li~c g~5ty ~ k wi ~n ie z.6ao, i rozras ra sia szeru lb.

j a} 0 w i e C or d y 11 a r y in y, ell:l ci'emney 'z]€lonogCi i fa rrn y dzikley rozrznconydt gCli~zi po\vinicn cz~s'to bydz uZY'\,\,lI.ny~ Z kazdym innym lue,,,·,em uQb,l'ze sin wiale.

~ L

'Vi 1 cze I.}' ko na hl'ze·gi Klomh6w iest miter Nisku rosnie, LiSe

ma insny .i ['~k.l1Li~Cyi K.wilnie iasuo Iialkowo. Kwint drohny" ale gr.sty po ,s-alQ,zkach .

R CD i e nie pOlrzebui.1- opisania; WSclt;d:de S"-JL nnypo\vabnieyszynl prz yS11'o ieni em.

R u. bu s () dora t us csyli 1\'[1\1 in it A m e F y k.tlt:U..~,la. F,a cluli ~ em" iest krznczysta, nie bal'd~o wysoka. KEze'1V-.i. sie s~el'olo i I}f~j.dko. Li.~c

~ ~

roo. duiy, wycinany, pl~kny. Kwiat lila, g~,~ay, mocno paelmiaey, .ro,wno

iak ] g.'lf .. ~z;ki, iest iedcn z Jl.ilypott-z.ebnieyszych ].~.f'?m" .. 6w w IG6mbadt na Lrzegach. Dohrxe wypeiuia i stroi , i mueno 8i~ krzewi

(31)

52

L]]a, kto.re si~ Zwic3.zai~ w oko~o, i ezasem "liz. nn . murawie p j fkn J F Q brzegach Klam h 0 "{ ; pi~kn y i sam na darniuie Ogl"m.1ku; kiedy duiy seeroki kr7.a~k sic pos.aJz:i~

.Rh u s Cat ill uS!· czyli S k 0 m.p i a krsaezysta, wy:soko clo.~c i. sseroko si:~ rczrasta, Listki w formic Okl>~glawey,. sredniey wielkosci, do~c duze eiernn . awe, Kwialiem s-zczegl11n ym si~ okrywil: gdyi, k.iccly iui na nasieaie si,!:,= obraca, zdaie si~.; i.e caly kl"ZeW okryty ,\Vlosaml. Skomp ia mo cnc odl'bii a od in nych krze,\"ow i F,i,~ kna w Klom bach,

8ttlP h.yl,r: a Pinn a» a czy]j K! e.ko czk a", krzewiasto , a nio wy- 501:..0 rosnie, Lise pml1uiny iasny, Klviat w Kiliszeciki biale Pol dot

,

54

,55

Drz ewa, Itt:Oll~ych g,81~zie o pada iq,

Wi,erzba, pJacz'l,ca~»i~dzy D,lz,ewami, ktJ!:~rycll, gaJ~zie' 8p adai I~~ iest pe-WOle na ypieknieysza. ZieIon.os i: pi~kn~, forma szezegulo A.. Gill ~)!;ie g.i.~tkie ~p Iywa],~ C1JZ na ziemie i tal 5q cienkie i deli kame, i.e si -:: i] gi~ naia, iak w[m~1 i bardeo pf2.y.uJen:nlLy mal .. } skutek, AiewieJ:z;ba, placz~ca, deliketna i latwo W fD'li.'U"Z Fl.

Br,zQ.t a. nasaa I{:I['uiowtL mozc Z'41str:tpic vviet2L~ p[ac2:~cr,.J ~ ki.("!'dy i,e$~ .~ ui liVJ.'!Hl'ka i w dos k onale J .9 wey pi tkn,obci ~ mn i.e i~ prze,ch (I dzi; Gal ~zki Uta gi~,tkie ~ dlu gie ,j' 'n a ymniey sz,y l' ueh w powictrsu ich ko ~ Y II sse, FOl"n11a Drsewa p Oll'ai nil i wy~o1.a~ KOf a na wet b i al!} d cdaia JlJ11Ll powabnw, ~dyt. ndbiia i l"i6r}.11~ 5ii~ ad w6:liy~lklch innych Draow,

J'esi 0 n. il~s.t t.1.kze gil1binku zupeiiJI.ie oddzielnegtj" :ktJrego -salr-zie gpmJa.lq 9.:t. do Ziemi. TIe: Dn:ewa .5Q, 'pirkn.e i IHJw.'.1:l.fie,. Iecs 13r.znza i wierzb a S ~ pr'zJ iemnieysae,

Pod cin,ai~c ,l~ i e i u m. czy1i C i e· r n i e W,i.r S i ]'1 ski Ie mozna tell "'"i.y- I S (] k 0 wypl'!Ovvadzic, a. '" te dy robi si~ z nich drzew ko, ktur.e,go sa]q.zki spad 3.1 11 ai ~ta do! i bardso pi~kn'y sku tek tCz)' nia,

M~ni."srBrmlJ,U'" CllIUtlt.!slue rt~d.ko o h'Y'''' 3. " ale 'liM: ma mal)" okra ""iJ~' .K"ria'~ek o1:mietnv,

. it' .. J

)V ,i c iok rz ew czyli, Cap 1",i[o ii ~J.1n wile si'S, przyiemnie ~ nie .zbyt

wysoko i nia tnk g~sto, ink inne ';rii,,;p)f~ sif planty ~ libc ma ok.r.1:gly ciemnawy, Kwiat hyw3J, n:H.ny. Bialy, I'O?owy ~ karmazynnwy, pOWiO"""·Y lzuHy. W 82iys1.kie zaruwnie stroin i lip}~knIaiq. murki , forUiI" ruiny" dOJlI'lLki~ wy15tA.V\I)'! owo zgoJa ws_~yst;ko 1. en ~~ rna okI'rWo1Q zielon n~ c i Q.,

I{ Ie ma tydy ws,?,::ystkic Iuzecudownc do le,go1. 5nm~go utyd.a, co i

Wkiokrzew. Polska, dzika, pnie sif na na,ywrlsze Dn.3.ynki. Lise ma pi,~kl1y, 111.1yny:; 6:-51.y, wycinnuy i swiatlo sielony, Kwiat bialy, okazilly i rnocnoJ?t1din.i~cy, '\V nnsienin nawet udaie :iJute K.utasiki, i WSZ(; d zie, i w l.a;},d.~y 11 Orze stroi,

~

B 'e nO "i a R. ,u d i ,I; a 11;~" pIalI'm w.a~ca 81 t ,I ]~ c drobny i nie wi ele

zn ac;;r.;~,ey. Lees kwiat prze,p ys't.fiy W t!r~ bk.i d 1L1.'1'e ponsowe. Bardso lest pit- k fly i 5'l,[0 it m tl(ki i i nne rni eysca , ktore OkJ.Y~'fa, P hlIJJ1i!!1. ta

icst dellkatna.

Bl.us zez kiedy iest obfity ~ dobrse ~,;_~ 'przynl'1le okrjwa szcsolno,

iest cicmney zlelo nose]., ale g~stD Hscmi 'okry~y., ,N a Huinach ~ J"ozwrl,linn eh bardza pl',zYVi<"V'Oity.

Powcie i ro,z]'r.l.'3JiLe Orocuy Tyk,"I'Y i [nne p]iJnly t~go rodzain tu

nie k!iJJdf, Lu b~~d;'].c Roczne, sad?:;(_; s.i.~ moSo1- co' Bok sdie indaiey,

Te l.ftltk.ie"\'yszczegu.'1n ien'l e formy ~ zielono sci i kwi tni euin D rzew i Krz ew,onf vi e zawiera W soh ie, ty lko iedynie te , ktlU;'€' In;]j.i~ byd;; ozdoL.) i z<!srul~ KMD1b6w~ Klore s, naywybitnicysZ!e· .. ,"Vszyslkie inne So"!! Icdynie do pUTftOCy t)'lTI'i.e DJ"zewom, i do wype}l'1i~nia PIZe'l'WOW rJlli ~ (b·.y niemi, Te zas wyzey'vJ razOlJLle powinny ,~'Sz ~dzie eelo \Vac.

\

Pla:n.t.y

'WllqCC

Aristolo ch i iil 8j,ph,on Dli~dzy wiiacemi sie planrasni POl'l'i.Y.tUIi !Die"::

PiflI"WS2Clls.tWO<. Rilzkrzewi.'\ si,p me ,Zmiel"J11e i predk 0< Ui'lIVOb5Z erni evsse

~ L ~ J

m~ey5ce okrJi'~. Li~~ m~ 'g.~d~wyczi1ynie, w.ie1ki i s"'iatly, kwiateczek

oboi~tny j ~ido!lkow~ty.

•

U myslifRm. \vJIliS-ttC ruznkc ~ kt6re is i). 1i!l1 pdq niem i t ,/.cby Z'lc?y", nai~cr Ogr6d. larwo :7:irtra,~ w.iedz.;_a.l~ lak Drzewa te mieszuc i cieniowae, co nle 0 ~hy buie PI} traf ~ maiac tu 'wypisane wszjstkie gn t.!.U11 h Dn:,p'w, lCnelvow i Ro~lin. ~ fit ptz:y tJm R.y~uuki ~ kt6rn moSQ. de tegQ clop 0- ln~dz'., OSI:r~e.g,'~lnn Iesscae, ie. sadaae KJomb nie powinl1J' ,si~ Drzewa sadzle Hniami wp.rost iedno ZLl drugim, ale .zawsz~ iedno ~ni~dzy dwoma. flU.c.zel'by 8i,~ ile nlieszaly i fcrmowalyby Ul,ir;zk.i. albo 82:41.ch~wD.i ce, Pu n kta i rmmera n.i.:ley poro hione po la zld,;_t, iakim 'l? or ~~ dkiem lSi f sa dz t.; lnf1Li~ .K.lOnlby .

... f"