J

-

Praca zbiorowa

pod redakcja: Andrzeja DtPlROWSKIEGO i

Antony:

Rozdzial 1 Rozdzial2 Rozdzial3 Rozdzial 4 Rozdzial5 Rozdzial 6 Rozdzial7 Rozdzial8 Rozdzial9

Wykaz skr6tow i poj~

Slawomira KULI

Andrze; Drobnik, Andrze; D~browskj Slawomir Kula

Slawomir Kula

Andrzei Kowalski

Andrzej D~browski

S/awomir Kula

/6ze( Lubacz, Artur Tomaszewski Andrze; Drobnik

/~drzei Broiyna

S/awomir Kula

SYSTEMY I SIECI

SKIEGO

:.J

ik, Andrze; Dilhrowski

;ki wski

\nur Tomaszewski 'ik

a

&

~

WYDAWNICTWA KOMUNIKACJI I t.I\CZNOSCI WARSZAWA

I

_j

Oktadk~ projektowal: Detiosz Litwiniec

Opiniodawca: Jan Nadratowski Redaktor merytoryczny: Eltbieta Gawin Redaktor techniczny: Jerzy Korpalski

621.38.181 _4

W kSil(tce omowiono podstawoW6 zagadnienia zwiE(zane z hierarchiC{ synchronicznych systemow teletransmisyjnych SOH. Przedstaw;ono zasady odwzorowania, zwie/okrotniania i dopelniania. Om6wiono ufZC{dzenia, trakty optyczne omz melody pomiarowe, a takte zasady synchronizacji sieci i zarzl(dzania urzl(dzeniami. Ponadto przedstawiono architektuffl kratowC{ i stroktury pierScien;owe.

KsiC{tka jest txzezneczone dla intynierow ; technik6w, a takie student6w 0 specja/nose; telekomunikacja.

Tytul dofinansowany przez Te/ekomunikacjfl PolskC{ SA

ISBN 83-206-1190-3

© Copyright by Wydawnictwa Komunikacji i ll\cznosci sp. Z 0.0. Warszawa 1996

Wydawnictwa Komunikacji i ll\cznosci sp. z 0.0. ul. Kazimierzowska 52,02-546 Warszawa

tel. 492551, fax 492322

Warszawa 1996. Wydanie 1. Druk i oprawa

Cieszynska Orukamia Wydawnicza Cieszyn, ul, Pokoju 1

z hierarchiEt synchronicznych odwzorowania, zwielokrotniania IOOy pomiarowe, a takte zasady ~dstawiono archilektu"l kratowEt

'aide student6w 0 specja/nosc;

0.0.

SPIS TRESel

Odautordw .

1. WPROWADZENIE

1. 1. Wstep , .

1.2. Ograniczenia system6w teletransmisyjnych POH .

1.3. Teletransmisyjne systemy synchroniczne .

1.3.1. Rys historyczny powstawania system6w SOH .

1.3.2. Podstawowe zatozenia system6w SOH .

1.3.3. Charakterystyka system6w synchronicznych .

1.4. Systemy plezjochmniczne a synchroniczne , .

1.5. Archilektura funkcionalna sieci transportowej .

literatura ......................................•........

2. ZASADY ZWlElOKROTNIENIA .. , , , .....•....•...........

2.1. Wst~p , .

2.2. Podstawowe pojecia j okreslenia , . , .. , .. , , ..

2.3. Struktury zwielokrotnienia ....•.•. , .

2.3.1. Og61na struktura zwielokrotnienia .

2.3.2. Struktura zwielokrotnienia - ITU ., .

2.3.3. Struktura zwielokrotnienia - ANSI .

2.3.4. Struktura zwielokrotnienia - ETSI .

2.3.5. Struktura zwielokrotnienia przyj~ta w Polsce .

2.4. Procedury odwzorowania .

2.4.1. Sygnaty wejkiowe .•.................. , .

2.4.2. Odwzorowanie w kontener VC-12

2.4.3. Odwzorowanie w kontener VC-l1 .

2.4.4. Qdwzorowanie w kontener VC-2 2.4.5. Odwzorowanie w kontener Ve·3 2.4.6. Odwzorowanie w kontener VC-4

11
13
13
15
19
19
23
25
28
33
42
44
44
44
48
48
48
49
51
52
52
53
59
64
65
66
66 j ~_6 S~Pi_st_ffi __ ki

2.4.7. Odwzorowania kom6rek ATM ..•.................... 67 2.4.8. Odwzorowania innych sygnat6w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 70

2.5. Procedury zwielokrotnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . .. 70

2.5.1. Zwielokrotn ien ie T U-11 70

2.5.2. Zwie lokratn ien ie TU-12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 70 2.5.3. Zwielokrotnienie TU-2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 71 2.5.4, Zwielokratnienie TUG-2 . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 71 2.5.5. Zwielokrotnienie TU-3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 72 2.5.6. Zwielokrotnienie TUG-3 .• , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 72

2.5.7. Zwielokrotnienie AU-3 i AU-4 72

2.5.8. Zwielokrotnienie AUG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 73

2.6. Ramka modulu STM . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 75

2.7. Nagt6wki .........................•................. 77

2.7.1. Nagt6wek sekcji .•.................. ,., .. ,....... 77

2.7.2. NagMwek sclezkl wyiszego rzedu 84

2.7.3. NagMwek kontenera niiszego rzedu VC-' i VC-2 87

2.8, Wskainiki I dopasowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 89

2.8.1. Wskainik jednostki administracyjnej AU 89

2.8.2. Inne zadania wskainika , 93

2.8.3. Wskafnik jednostki sktadowej TU . . . . . . . . . . . . . . . . • . . .. 94

2.9. Procedury Iaczerna , . . . . . . . . . . . . . . . . .. 96

2.9.1. Laczenie na poziornie AU-4 •............. ,.......... 96

2.9.2. Laczenie na poziomie TU-2 ,................. 98

2.10. Transmisja sygnat6w SOH w sieciach PDH , . . . . . . . . . . .. 99

2.10.1. Stru ktury zw ielokrotn ienia ..........•.............. 1 00 2.10.2. Transmisja z wykorzystaniem sygnat6w POH 3468 kbit/s ... 100 2.10.3. Transmisja z wykorzystaniem sygnat6w POH

139 264 kbitls 101

2.11. Zakoriczenie ,.................. 103

literatura , , ......•. , , ....••••.......... '03

3. URZt\DZENIA SDH , , , 105

3.1. Wstep , ..........•.. ,., ....•• ".,', 1 05

3.2. Charakterystyka urzadzeri SOH , 106

3.3. Charakterystyka blok6w funkcjonalnych 108

3.3.1. Siok wejscl alwyj Sci a sygnaMw synch ron icznych . . . . . . . . . . . 1 08

Spls tresci

3.3.2. 810k zakoriczen sekcji regeneracji .

3.3.3. Blok zakoriczeri sekcji zwielokrotnienia

3.3.4. Zabezpieczenie sekcji zwielokrotnienia .

3.3.5. Blok adaptacji sekcji zwielokrotnienia .

3.3.6. Blok przetaczania sciezek wvzszego rzedu .

3.3.7. Blok nadzoru polaczenia wvzszego rzedu .

3.3.8. Blok zakoriczenia sciezki wvzszego rzedu .

3.3.9. Blok adaptacji sciezki wvzszego rzedu .

3.3.10. Blok przetaczania sciezek nizszego rzedu .

3.3.11. Blok nadzoru nizszego rzedu .

3.3.12. Blok zakor'iczer'i sciezek nizszego rzedu .

3.3.13. Blok adaptacji sciezki nizszego rzedu .

3.3.14. Blok fizycznego styku z sygnatami plezjochronicznymi .

3.3.15. Funkcje polaczone .

3.4. Sygnalizacja alarmowa .........•.•......................

3.5. Typy urzadzen .

3.5.1. Typy krotnic .

3.5.2. Krotnice kor'icowe , , .

3.5.3. Krotnice transferowe z odgalezieniarni .. , , .

3.5.4. Typy przetacznic cyfrowych .

3.5.5. Regeneratory .........•..........................

3.6. Zakor'iczenie ........••.•.•.....•.. , , . , .

4. TRANSMISJA SYGNAl6W OPTYCZNYCH , .. , . , .

4.1. Wsll!p ,., ....• ,., , .. , "., .. 1 32

4.2, Mody w swiatfowodzie wMknistym , .. 134

4.3. Oyspersja impuls6w , , . , .. , .. , .. , , . 138

4.4. Polaczenia swlatlowodow . , , .. , 140

4.5. Nadajniki optyczne , ,.,."., .. ,.', .. , 144

4.6. Budowa odbiornik6w optycznych ,., , 151

4.7. Parametry linii SOH . , , . , . , , , .. , , , 155

4.8. Podziat linii SOH .,., , , ,." 1 57

4.9. Przvklady obliczeniowe ,.,.,., ,., , , .. , 159

4.10. Perspektywy rozwoju transmisji swiattowodowej , .. , 161

Uteratura ....•..... , , . , . , , , , .. , .. , 164

~~
7
110
1 1 1
112
113
113
115
115
116
116
1'6
117
117
118
118
119
119
119
119
124
127
130
131
132 .1

..

-

8

Spis treki

5. SYNCHRONIZACJA ..................•...................... 165

5.1. Wprowadzenie 165

5.2. Ukfady zegarowe stosowane w sieciach SOH ...•.............. 165

5.2.1. Pierwotny zegar odniesienia (PRQ 165

5.2.2. Zegary sieciowe (SSU) 166

5.2.3. Uktady zegarowe krotnicy SOH 168

5.3. Sied synchronizacyjne •................................. 171

5.3.1. 0g61na architektura sleet synchronizacyjnej "master-slave" 171

5.3.2. Synchronizacja sieci SOH - uwagi og61ne 172

5.3.3. Wsp6tpraca sieci synchronizacyjnych POH i SOH 175

5.4. Melody zabezpieczania I rekonfiguracji 178

tlteratura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 81

DOOATEK 183

6. POMIARY I TESTY SYSTEMOW SOH 192

6.1. Wst~p 192

6.2. Cel I przedmiot badan 193

6.3. Aparatura pomiarowa , , , , . , , 194

6.4. Badanie urzadzen ,.,.,.,""', .. ,.,', , .. ,., 197

6.4,1. Badanie podstawowych funkcji urzadzen . , . , " 197

6.4.2. Badanie sygnalizacji alarmowej , , , , , , 202

6.4,3. Badanie styk6w i sygnaMw elektrycznych i optycznych , , . , , , 204

6.4.4. Pomiar fluktuacji fazy .,.,"", ,',., .. , .. , 208

6.4.5. Testowanie systemu zarzadzania urzadzeniem 210

6.5. Badania sieciowe ..................................•... 211

6.5.1. Pomiary bitowej stopy bledow 211

6.5.2. Pomiar sekund i blok6w z bf~ami 212

6.5.3. Pomiar op6inier'i 213

6.5.4. Badanie sprawnoscl przeteczania na rezerwe ..•.......... 214

6.5.5. Pomiar czasu automatycznego przelaczania na rezerwe 214

6.5.6. Badanie poprawnoki dziarania blok6w zabezpieczenia 214

6.6. Zakoriczenie 215

literatura .........................................•..... 216

Spls tresc]

9

7. 51ECI KRATOWE I MIESZANE 217

7.1. WstE:P 217

7.2. Architektura zasob6w sieci 217

7.3. Cechy podstawowych struktur sieci 222

7.4. Zabezpieezanie sieei kratowyeh 225

7.5. Projektewanie sleet kratowyeh , . , , , , , , , .. , , . , , . , . , , .. 230

7.6. Projekt mledzymiastowej sied transmisyjnej , .. , 233

Lileratura . , , . , . , , , 239

8. STRUKTURY PIERSaENIOWE W SIEClACH SOH 241

8.1. WstE:P 241

8.2. Konfiguraeje struktur pierkieniowych 244

8.2.1. Pierkiefl ;ednokierunkowy 2-wMknowy 244

8.2.2. Pierkien dwukierunkowy 2-wt6knowy 249

8.2.3. Pierscten dwukierunkowy 4-wMknowy , 255

8.3. Por6wnanie wlasnosci struktur pierkieniowyeh 258

8.4. Sied wielopierkieniowe 261

8.4.1. Wprowadzenie 261

8.4.2 Pot<lezenia dwu struktur pierscieniowvch 263

8.4.3. Struktury piericieniowe w sieeiaeh zhierarehizowanyeh 268

8.5. Obciazenia element6w pierkienia SOH ruchem telekomunikacyjnym . 271

8.5.1. Wprowadzenie 271

8.5.2. Obciazenia ruehem w pierscieniu jednokierunkowym 275

8.5.3. Obciazenia ruchem w plerscleniu dwukierunkowym 277

8.5.4. Por6wnanie rnozliwosci obstugi ruchu lelekomunikacyjnego

przez pieocienie SOH 282

8.6. Elementy projektowania sieci pierkieniowych SOH 291

8.6,1. Wprowadzenie 291

8.6.2. Projektowanie topolegii pierkienia SOH 293

8.6.3. Projektowanie sieci wielopierkieniowej , 299

literatura ....................•.......................... 310

10

Spis treki

9. ZARZI\DZANIE SYSTEMAMI SDH 311

9.1. Wprowadzenie 311

9.1.1. Ooswiadczenia 312

9.1.2. Funkcje zarzadzan ia ...............•.............. 312

9.1.3. Nadz6r i slerowanie 313

9.1.4. Model obiektowy 313

9.1.5. Model odniesienia 051 314

9.1.6. Model zarzadzania ...................•........... 315

9.1.7. Siec zarzadzania 316

9.1.8. Element sieci 316

9.1.9. System operacyjny 317

9.1.10. Siec zarzadzan ia telekomunikacjq 318

9.1.11. Zarzadzanie urzadzeniarni 319

9.1.12. Ukfad blok6w funkcyjnych .....•................... 320

9.1.13. Utrzymanie sieci 320

9.2. Siec zarzadzania 321

9.2.1. Struktura funkcjonalna TMN 321

9.2.2. Siee zarzadzanla SOH 324

9.2.3. Protokoly komunikacyjne 328

9.3. Element sleet SOH 331

9.3.1. Ukfad blok6w fu n kcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 1

9.3.2. Zdarzenia 335

9.3.3. Zarzqdzanie informacjami dotyczacyrni uszkodzer'i 337

9.3.4. Zarzadzan ie in formacj a dotvczaca iakosci transmisj i 338

9.4. System operacyjny 340

9.4.1. Struktura systemu operacyjnego 341

9.4.2. System zarzadzania elementami sled 342

9.4.3. System zarzadzania siecia ..................•........ 344

9.4.4. Zarzadzanie dostepern i zabezpieczeniami 346

9.4.5. Mozliwosci zarzadzania ze stanowiska operatora 347

9.4.6. lokalne stanowisko kontrolne 349

literatura 350

WYKAl. SKR6T6w 352

WYKAZ INNYCH WYBRANYCH POJEC 359

Od aurorow

W ostatn ich latach Pol ska stala sle krajem 0 bardzo wysok ich wskain i kach rozwoj u siec i telekomunikacyjnej. Pomimo tego dynamicznego rozwoju stan jej jest taki, ze znajduje sil;l ona na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Ten stan rzeczy ma tylko [edna zalete: motemy isc droga «na skr6ty" i budowaC siec zgodnie z nowymi slandardami europejskimi,

Jednym z takich standard6w sa syslemy transmisyjne hierarchii synchronicznej SOH. W ostatnieh latach zbudowano na swiecie szereg sieci pilotowych SOH, a ostatnio oddane zostalv do eksploatacji pierwsze slecl utytkowe rnajace zastosowania przede wszystkim w sieciach telefonicznych powszechnego uzvtku, Zdaniem wielu autor6w, w niedalekiej przvszloscl systemy SOH i szerokopasmowe syslemy warstwy dostepu umozliwia budowe steel B-ISON, kt6re dostarczajac nowych, szerokopasmowych multimedialnych ustug informacyjnych, spowoduia niewvobrazalne wprost zmiany w kazde] dziedzinie zvcia,

Niedawno podjeto strategiczne decyzje 0 szerokim stosowaniu system6w SOH w krajowej sieci leletransmisyjnej. Sq one obecnie realizowane i nalezv oczekiwac w najblitszej przvszlosci wprowadzenia do eksploatacji miedzvmiastowei sied SOH, co z uwagi na rozleglosc planowanych rozwiazari moie wvsunac nasz kraj na [edna z czolowych pozycji w Europie.

Zadaniem niniejszej ksiazki jest zapoznanie inzynierow oraz student6w telekomunikacji z najwai:niejszymi wtasnosclarni system6w synchronicznych oraz z metodami projektowania sieci SOH. Ksi"lika przeznaczona jest dla Czytelnika posiadajqcego juz pewien zas6b wiedzy na lema! transmisji cyfrowej i system6w telelransmisyjnych PDH.

Ksiazka sktada sie z dzlewieciu rozdzialow, W rozdziale 1, stanowlacvm nieformaine wprowadzenie do pozostale] CZI;lSci materiatu, starano sie ukazac Czytelnikowi najwainiejsze, wvrozniajace cechy system6w SDH w odniesieniu do znanych systernow PDH. Rozdzialy 2 + 5 obeimuia zagadnienia systemowe takie jak: zasady zwielokrotniania (2), architektura urzadzeri (3), liniowe systemy optyczne (4) i synchronizacja (5). Podstawowe pomiary przedstawione zostatv w rozdziale 6. Rozdziafy 7 ... 9 poswiecono zagadnieniom sieciowym: w rozdziale 7 omawiane SCI melody projektowania sieci 0

....

r

12

Od aulor6w

strukturze wielopierscieniowe], a w rozdziale 8 SCI om6wione wlasnosci struktur piersclenlowvch, lch zastosowanie oraz wybrane zagadnienia projektowania sieci 0 strukturze kralowej; problemy zarzadzanla siecia SDH om6wiono w rozdziale 9.

Autorzy ksiazki poczuwaja sie do mifego obowiazku ztozenia w tym miejscu podziekowari kierownictwu Ministerstwa lClcznoki za zachete do jej napisania.

Autorzy

-

1. WPROWADZENIE

1.1. WST~P

Okres obejmujqcy lata od szescdziesiatvch po koniec osiemdziesiatych byt okresem bardzo dynamicznego rozwoju telekomunikacji - tej galezi nauki i techniki, kt6rej podstawowym celem jest stui:enie czlowiekowi w zakresie wzajemnego porozumiewania sie i przesytania informacji. Rozw6j ten byt konsekwencjq wspoldzialania szeregu czynnik6w, sposrod kl6rych do naiwaznieiszvch nalezv zaliczyc:

• wzrost znaczenia telekomunikacji w tyciu gospodarczym, spolecznvrn i politycznym wsp6kzesnych spoleczenstw;

• postep lechnologiczny, przede wszystkim w dziedzinie mikro- i optoeJektroniki, a posrednio w wielu innych obszarach wsp6kzesnej techniki;

• powstanie i rozw6j zapotrzebowania na nowe, nie znane uprzednio rodzaje ustug telekomu n ikacyj nych.

Wspomniany wyiej okres to d la telekomun i kacj i przede wszystki m okres narodz i n, rozwoju, a nastepnie niebywale szybkiego rozkwitu cyfrowych system6w teletransmisyjnych, wvplerajacvch zrazu powoli, acz zdecydowanie wielokrotne systemy analogowe.

Poczatkowo cyfrowe systemy teletransmisyjne stuzyty niemal wytqcznie celom transmisji telefonicznych sygnaMw rozm6wnych i byty oparte w pierwszym rzedzie na modulacji kodowo-impulsowej PCM. Dazenie do maksymalnego wykorzystania rnozliwosci przepustowych slosowanych linii Iransmisyjnych stalo u podstaw opracowania cyfrowych system6w wielokrotnych z wykorzystaniem sygnaMw cyfrowych 0 dutej przeprvwnosci uzyskanych z laczenia wielu sygnat6w 0 mniejszej przeplvwnosci przez zwielokrotnienie z podzlalern czasu TOM (ang. Time Division Multiplexing).

Pierwsze wielokrotne systemy peM zostafy opracowane w latach szescdziesiatych.

Pionierskim byt 24-krotny system arnervkariski TCK-24 a przeplvwnosci 1544 kbit/s (w przyblii:eniu 1,5 Mbitls) opracowany w roku 196-2. Nieco p6iniej, bo w roku 1968 opracowano w Europie 30-kanatowy system PCM-30. Wykorzystywaf on rnetode zwielokrotnienia, w kt6rej w sygnale wynikowym zawarte byty sygnaty z 30 utytkowych kanatow 64 kb itls oraz dwu kanatow dodatkowych, sruzacvch transmisj i svgnalow sterujacvch, Zastosowany spos6b zwielokrotnienia prowadzil do utworzenia strumienia 0 przeplvwnosci 2048 khitls (ok. 2 Mbitls).

14

Wprowadzenie

Polowa I at szescdziesi atych przyn iosla praee standaryzaeyj ne CCilT dotyczace proeesu adaptaeji, interiejs6w NNJ (ang. Network Node Interface) w wezlach sieci miedzy eJementami komutaeyjnymi i transmisyjnymi sieci, a takze struktury, organizaeji i rozmiar6w grup kanalow na poszczeg6Jnyeh poziomaeh muJtipJeksaeji itp. Dla przyktadu zaleeenie cCin G.702 okresla hierarehiezne poziomy PDH. Ponadto przyjeto r6wniei jako powszeehnie obowiazujace czestotliwosc pr6bkowania svgnalu telefonieznego 8 kHz i liczbe 8 bit6w przeznaczona na zakodowanie jednej pr6bki, co deterrninowalo przeplywnosc cyfrowego, podstawowego kanalu telefonicznego z rnodulacja peM na poziomie 64 kbitls.

Kolosalny postep technologiezny, jaki dokonal sie w ostatnirn cwiercwieczu, przejawiajqey sie przede wszystkirn w stalvm wzroscie slopnia integrac]i ukladow i urzadzeri e lektron i cznyeh, zwiekszen i u szvbkosci ich dziatan ia oraz powszeehnej ieh dostepn osci, stat u podstaw znacznego rozwoju eyfrowych teehnik przetwarzania svgnalow i informacji. W telekomunikaeji zaowocowat on - w poczatkcwej fazie - wzrostem stopn ia zwielokrotn ienia przesytanyeh sygnatow, a takze zwiekszeniem przeplvwnosci binarnej stosowanych kanat6w transmisyjnyeh, pozniej natorniast takze i koniecznoscia sprostania rozbudowanym i nieprzerwanie rosnacym wymaganiom wsp6kzesnyeh uzytkownik6w sieci telekomunikacyjnych. Wzrost ieh potrzeb przejawiat sie przede wszystkim ciaglvm zwiekszaniern sie liczby abonentow, zwvzkowaniern ieh zapotrzebowania na uslugl telekomunikacyjne oraz zr6i:nicowaniem form tych ustug.

Moil iwosci zwiekszan ia wykorzystywanej szerokosci pasma zaowocowaly opracowaniem cyfrowych system ow telelransmisyjnyeh 0 rosnscych systematycznie krotnosciach i szybkosciach transmisji. Systemy te oparte byty na teehnice, [aka byta dostepna w czasie, kiedy rozpoczvnar sie ieh rozwo], Technika til byta tzw . .Jlleziol;h!o.~j.czna,-lo zn aczy prawie syneh ron i czna, teehn ika zwi elokratn ian ia sygn at6w cyfrowyeh. Okres lata ana spos6b tworzenia strumienia zbiorczego ze zwielokratnianych strumieni 64 kbitls na najnizszyrn poziomie zwielokrotnienia i ze strumieni 2048 kbitls lub wvzszvch na kolejnych poziomach w warunkach, gdy zwielokratniane strumienie roznia sie nieznacznie rniedzv soba przeplywnoSciami w wyniku generowania ich przez rozne urzadzenia.. Spos6b ten polegat na uzupelnlaniu multipleksowanych w przeplocie bitowym sygnatow 0 dodatkowe bity zwane bitami dopelnienia, wprowadzane do ramki w6wczas, gdy potrzebne by to chwilowe zwiekszenie szybkosci transmisji. Bily te SCl usuwane w procesie demultipleksaeji.

Przy wykorzystan i u plez] och ron icznej techn i ki zw ielokrotn ien i a powslafa oparta na niej hierarchia cyfrowa syslem6w teletransmisyjnych PDH (ang. Plesiochronous Digital Hierarchy). Zalecenia i ustalenia standaryzacyjne dla system6w PDH 0 wvzszych przeptywnosciach byty okreslane w miare rozwoju technologi i tran smi syj nej j ako uzu pe[nlenie istnleiacvch zaleceii i ustaleri dla systemow 0 nizszvch przepfvwnosciach, Do-

-----,

Ograniczenia system6w PDH

15

prowadzito to z jed nej strony do zrozn icowan la proces6w standaryzacyjnych i powstan ia w efekcie ki I ku stand ardow system6w PO H, z d rugi ej natom iast - do szeregu ogran iczeri i trudnosci w realizacji nowo powstalych potrzeb w zakresie telekomunikacji.

1.2. OGRANICZEN IA SYSTEM6W TELETRANSMISYJNYCH PDH

Zr6i:n i cowan ie zalozeri wstepnvch dotyczacvch zasad zwielokratn ian ia sygnat6w PCM doprowadzilo do utworzenia kilku standard6w svsternow teletransmisyjnych PDH, z ktorych najpowszechniej stosowanymi SCi europejski, amervkanski i japonski!R6i:~iq sie onemledzy soba nie tylko pr~eptywnoSci~-naposzczeg6Inych po~iomach zwielokrot-

, n_ienia, ale takZei_Qr~nizacjij prz~~Tinf;;;:~~ji.(R6znice rniedzv tymi standardarni tkwia rowniez i w podstawowej cesze stosowanego sposobu kodowania - w pararnetrach krzywej kodowania, a takze w systemie sygnalizacji oraz svnchronizacji.,

-Aby zilustrowaC r6i:niee dotvczace sposobu okreSienia poszczeg61nych poziom6w zwielokrotnienia w tablicy 1.1 zestawiono przeplvwnosci przyjete w hierarchii plezjochronicznej przez standardy europejski, arnervkariski i [aponski.

:'

,-

/

Tablica 1.1. Przeplywnosci binarne [kbit/s] cyfrowych svsremow _

hierarchii PDH r v- :-, -( ,

Poziorn Europa USA Japonia
hierarchii
0 64 64 64
1 :2 048 1 544 1 544
:2 8448 6312 6312
3 34368 44 737 32069
4 139264 274176 97728
5 564 992 . - Uwaga: system 565 Mbitls nie bylznormalizowany przez CCID.

Iak wspomniano, opracowane i przviete w Europie oraz w Ameryce P6tnocnej standardy system6w plezjochronicznych ~2?:r)iq sie r6wniei: sposobaml synchronizacji rarnki, co zwiazane jest w duiym stopniu z innymi strukturami svgnalow w obrebie ramek. I tak w systernach e_urQPejs_~i<:hwykorzyst~ 5ie dla tych,?~_16w 1 oktet na ramke, co zaj~'uie-64 kbit/s w strurnieniu zbiorczym 204S-kbit/s, podczas gdy w svstsmach

, J

1,5 Mbitls uiywa sie jednego bitu na rarnke, co daje przeplvwnosc strumienia

synchronizacyjnego rowna 8 kbit/s w sygnale 1544 kbitls.

Zr6inicowanie standard6w zwielokrotnienia i organizacji wewnetrzne] rarnki, a w

r

16

Wprowadzenie

slad za tym j produkowanyeh z ieh wykorzystaniem urzadzen teletransmisyjnyeh, stanowi bardzo powazne ogran iczen ie mozl iwosci wsp6fpracy takieh n iekompatybilnyeh wzajemnie urzadzeri. Przvstosowanie ich do wzajemnej wsporpracv wymaga odpowiedniej adaptaeji lub Iranslaeji, eo zwiazane jest w spos6b oezywisty z dodatkowymi kosztami, MusiMy bye one ponoszone w szezeg61noki na niekt6ryeh stykach steel narodowyeh.

Innym problemem, jaki powstawal przy eksploataeji system6w plezjoehronicznyeh byty wysoki e koszty wydzielan ialwprowadzan la strumien i n izszego rzedu zldo stru mien i wyiszego poziomu zwielokrotnienia. Zwiazane to jest z przyjetym sposobem tworzenia grup wvzszego rzedu, Charakteryzuje sie on brakiern rnozliwosci okreslenia pojedynczego kanalu bi;ldi grupy kanatow nizszego rzedu w strumieniu odpowiadajacym grupie wvzszego rzedu, Powoduje to brak bezpoSredniego dostepu do nieh i koniecznosc przeprowadzania kosztownego proeesu demultipleksaeji do odpowiednio niskiego poziomu w przypadku przelaczania lub transferowania strurnieni nii:szego rzeduo Podobnie po wprowadzeniu strumienia nizszego rzedu dla utworzenia strumienia zbiorezego wymagane jest przeprowadzenie rnultipleksac]i wszystkich strumieni skladowvch. Proeesy multipleksacii i demultipleksacji mUSZq bye wykonane z uwzglednieniem wszystkich ewentualnyeh posrednich poziom6w zwielokrotnienia.

Schemat zwlelokrolnienia na poszczegolnvch poziomaeh europejskiej hierarchii PDH z uwzglednieniern rnozliwosci transferu kanaMw tub grupkanat6w nizszego rzedu przedstawiono na rys. 1.1. Oczywiste jest, ze taka procedura transferowania svgnalow nizszego rzedu, jako wvmagajaca stosowania zlozonvch urzadzeri w kazdvm wezle sieci, jest bardzo kosztowna i nieefektywna. Niebagatelne znaezenie rnaia rowniez takie konsekwencje jej stosowania jak obmzenie niezawodnoki systemu teletransmisyjnego czy wzrost jego energochtonnosci.

lak jut uprzednio wspomniano, gt6wni;l sfera zastosowar'i systernow plezjoehronicznych, przynajmniej w poczatkowvrn okresie ich rozwoju, bvla transmisja cyfrowych sygnat6w telefonicznyeh. Rozw6j technologiczny i techniczny ostatnich lat dwudziestu postawit przed telekomunikacja zadanie sprostania nowym wymaganiom w zakresie przesvlania sygnaJ6w pochodzqcych z innych nii: aparat telefoniczny ir6det i zazwyezaj 0 znacznie wiekszych od 64 kbitls przeplvwnosciach, przy jednoczesnyeh oczekiwaniach dotvczacvch podwyiszenia tak [akosci, jak i niezawodnosci transmisji. Transmisja W systemach PDH sygnat6w 0 wiekszvch przeplvwnosciach, rMnyeh ad przeplvwnosci typowych dla poszczeg61nych poziom6w zwielokrotnienia, wymaga stosowania specjalnych technik adaptacii, w zwiazku z ezym jest .. kfQPOtliwa .~?~~~q1t\'~~. Dlatego lei: trudnosci bi;ldi dodatkowe koszty zwiqzane z obstuga np.:

- polaczen telefaksowych;

- transmisji duiych blok6w danych numerycznych zwiazanvch z rozprzestrzenionym

.'

Ograniczenia system6w PDH

17

30

8 Mbil/s

140 Mbil/s

8 Mbil/s

34 Mbil/s

34 Mbil/s

140 Mbil/s

Rys. 1.1. Schemel! zwielokrotniania w eurooeiskid; systemach PDH

dostepern do baz danych i sieci komputerowych;

- transmisji sygnalow telewizyjnych 0 normalnym, a takze w szczegolnosci i a podwyi:szonym standardzie rozdzielczoSci (HDlV);

- wideotefefonii,

- transmisji multimedialnych

i innych nalezalv do tych, kt6re daty asumpt do poszukiwan ia nowych techn ik transmisji sygnatow cyfrowych.

Inna niedogodnosc system6w plezjochronicznych wynikala z przviete] w PDH struktury ramki sygnatu zwielokrotnionego, tzn. z wewnetrzne] organizacii strumienia zbiorczego. Ramki kazdego z poziom6w zwielokrotnienia PDH_zawierai<l zbyt malo,

.- ----_.. . . ...

dla wsp6kzesnych potrzeb, informacji organizacyjno-sterujQcych. Ponadto ramka PDH

rna taka strukture, iz niemozliwe jest wprowadzenie do niej dodatkowych informacji

-=----- . ..:..---- ... ,

lego typu, Powoduje to w konsekwencji niernozliwosc przystosowania svstemow \

)

plezjochronicznych do zautomatyzowanego i scentralizowanego, a zatem zdalnego

zarzadzanla syslemem transmisyjnym i siecia, a taki:e sprawowania nad nim kontroli.

Ograniczenia te powodowatv znaczace utrudnienia w zautomatyzowaniu pr~esu

r

18

Wprowadzenie

-.. .... _ _."

wykorzystane w systemach PDH, przvczyniajac sie do ograniczen w zakresie rozpowszechnienia w tych systemach zautomatyzowanej, rozproszonej komutacji.

Trudnosci z zautomatyzowaniem procesu nadzoru i zarzadzania siecla PDH powodowaty, z kolei, takze znaczace ograniczenia w zakresie rnozliwosci szybkiej i zdalnej rekonfiguracji sieci. Zapewnienie takiej rnozliwosci wsp6kzesnym sieciom telekomunikacyjnym ma fundamentalne znaczenie z uwagi na systematyczne dazenie do podwvzszen i a ich niezawodnoSci, do uodporn lenia sied na skutki awari i badz przeclazenia jej element6w. Szczeg61nego znaczenia temu problemowi nadaia ciagle rosnace przeplvwnosci slosowanych kanat6w transmisyjnych i obsluga za ich pornoca coraz 10 wiekszej liczby Ui:ytkownikow.~ekonfiguracja sieci PDH wymagata dokonania odpowiednich, recznvch zmian polaczeri w przelacznicach cyfrowych oraz polaczeri porniedzy n~ Proces taki jest bardzo ktopotliwy, czasochtonny i zawodny. Siec transmisyjna wvkorzvstujaca Iransmisyjne systemy PDH nie maze bye zatem siecia elastvczna i tatwo adaptowalna do aktualnych potrzeb.

Kolejnym bardzo waznvrn ograniczeniem system6w plezjochronicznych jest brak standaryzacj i slyku optycznego. Utrudn ia to I ub wrE:CZ un iernoz 1 iwi a wzajemne tijczen ie na poziomie svgnalu optycznego system6w r6i:nych producent6w . Dla polaczenia ze soba dwu system6w oplycznych konieczne jest w takim przypadku dokonanie konwersji optvczno-elektrvczne] i realizacja potaczenia na poziomie sygnatu elektrycznego.

Podsumowujac to, co podano 0 ograniczeniach leletransmisyjnych svsternow plezjochronicznvch, nalezy do tych ograniczeri zaliczvc:

• zr6inicowanie rniedzynarodowvch standard6w zwielokrotnienia przy jednoczesnym braku wbudowanych mechanizm6w niwelowania wptywu tych roznic:

• koniecznost multipleksacjildemultipleksacji przy kazdvm transferowaniu lub przet'lczaniu strumienia nizszego rzedu, a wiec praktycznie w kai:dym wE:ile sieci;

• niedostosowanie do transrnlsjl sygnat6w 0 przeplywnosciach roznvch od standardowych dla poszczeg61nych poziom6w zwielokrotnienia;

• mala elastvcznosc (rekonfigurowalno5t) sieci transmisyjnej;

• strukture ramki uniemozliwiaiaca zautomatyzowanie procesu zarzadzania slecia, nadzor nad niij i jej kontrole;

• brak jednolitego standardu stvku optycznego;

• duza liczbe SprZE:IU i jego zroznicowanle, co z kolei wptywa na znaczna en ergochtonnost urzadzeri koricowvch i obnizenie ich niezawodnoSci;

• wysokie koszty systemu.

Podane wady system6w teletransmisyjnych opartych na plezjochronicznej hierarchil cyfrowej staty sie powodem poszukiwania i opracowania nowego standardu przesvlanla sygnat6w cyfrowych oraz opartej na nim nowej generacji urzadzeri transmisyjnych. Sit n;m; systemy synchroniczne.

Telelransmisyj ne systemy synchroniczne

19

1.3. TELETRANSMISYJNE SYSTEMY SYNCHRONICZNE

1.3.1. Rys historyczny powstawania system6w SOH

Teletransmisyjne cyfrowe systemy synchroniczne pomvslano i zdefiniowano w taki spos6b, by moina bylo za ich posrednictwem uzvskac latwosl: oraz elastycznosc eksploatacji i zarzadzania sieciami transmisyjnymi dzieki udogodnieniom w zakresie przelaczania i transferowania strumieni sktadowych, a takze zautomatyzowanego w duzyrn stopniu sterowania slecia i przeptywem przez nla sygnaf6w. Powstal przy ich opracowywan iu nowy, miedzvnarodowv standard obejrnuiacv zasady zwielokrotn ien ia, organizacji sied i zarzadzania nia. Standard ten nosi nazwe synchronicznej hierarchii cyfrowe; SOH (ang. Synchronous Digital Hierarchy). Nazwe tej hierarchii okreslono przez gt6wnq ceche zastosowanej melody multipleksacji, jakq jest jej synchronicznosc.

Wzgltdny koaZt na UnIt(%)

1 Systemy analogowe

1950 1960 1970 1980 1990 2000

Rys. 7.2. Oriemscvine, ;ednostkowe koszty transmisji

Poczatki system6w SOH siegaj'l okresu wprowadzenia do eksploatacji nowego medium transmisyjnego w postaci linii swlatlowodowe]. Zastosowanie swiattowodu w telekomunikacji by to dla jej rozwoju elementem niezmiernie wazkirn, Pozwolito bowiem na przekroczenie ograniczer'i w zakresie przepustowosci kanahr transmisyjnego, [akie zwiazane byty z wykorzystywaniem kabli koncentrycznych.

Zastosowan ie swlatlowodow doprowadztro taki:e do zmn iejszen ia koszt6w uslug telekomunikacyjnych. Ola zilustrowania jego skali na rys. 1.2 przedstawiono zrniane orientacyjnego jednostkowego kosztu transmisji za pomoca system6w analogowych i cyfrowych z wykorzystaniem kabla wsp6losiowego i swiattowodowego.

W pierwszej polowie lat oslemdzlesiatvch w Stanach Zjednoczonych podjeto prace nad standarvzacla styku optycznego. Miaty one na celu uffi.twienie polaczen urzadzeri r6inych producent6w przez zapewnienie len kompatybilnoki na poziomie ~wiat-

r

20

Wprowadzenie

lowodu. W tym tez czasie w laboratorium Bellcore rozpoczeto prace nad nowym standardem system6w teletransmisyjnych urnozliwiajacvm transrnisje za posrednictwern tq- czy optycznych sygnaf6w pochodzacych z sieei komputerowych. Efektem tych prac byf arnerykariski, tzn. okreslony przez ANSI (American National Standards Institute) standard lelelransmisyjny nazwany mianem SONET (ang. Synchronous Optical NETwork). Standard ten przedlozono CCllT i po wielu modyfikacjach sial si~ podstawq opracowan ia i stand aryzacj i synch ron iczne] hierarch i i cyfrowej SO H.

W roku 1987 i 1988 opracowana zostafa przez CClTT pierwsza seria trzech zaleceri dotvczacvch SOH. Byfy to zaleeenia C.707, G]08 i C.709, okreslaiace podstawowe ceehy funkcjonalne styku sieciowego NNI, takie jak przepfywnoSd na poszczegolnych poziomach zw ielokrotn ien ia i slru ktury sygnat6w przenoszonych przez N N I, a wiec formaty ramek, melody zwielokratniania itp.

Zaleeenia te, stanowiace podstawowy opis hierarchii synchronicznej, zawarto w opubl i kowanej przez CCllT w roku 1 988 Ksi edze N i ebi esk iej. Stan ow iq_ one m i edzynarodowy standard SDH, ktorego podzbiorem jest zestaw zaleceri SONET.

W oryginalnej wersji przedstawionej w Hamburgu w kwietniu roku 1987 standard SONET jako podstawowa przeptywnosc przvjmowal 50 Mbitls (49920 kbitls) bez uwzglednienia mozliwosci wsp6fpracy z europejskimi systemami 140 Mbitls. Podjete przez COlT prace standaryzacyjne zmierzafy w kierunku przvjecia wartoSci 155 Mbitls jako przeptywnoSci podstawowej systemu SOH. lednoczesnie wprowadzono rnetode multipleksacj i, umozliwiajaca zaakceptowanie strumieni n ie tylko 2 i 140 Mbitls, lecz takze 8 (8488 kbit/s) i 34 Mbitls (34368 kbitls).

Po wstepnvch porozumieniach i ustaleniach standaryzacyjnych dvskusje i prace normalizacyjne prowadzone byfy przez ETSI (Europejski Instytut Standard6w Telekomun i kaeyj nyeh - ang. E uropean Telecommunication Standards Institute). Ootyczyly one przede wszystkim wyboru odpowiedniego dla europejskieh zastosowari podzbioru metod zwi el okrotn ien ia i sposob6w wlaczan ia w stru mien SO H strumien i PO H 0 przeptvwnosciacn 8 i 34 Mbitls. W koricu, dla uelastycznienia rnozliwosci wspolpracv svsternow SDH i POH, opracowano melody multipleksacji sygnat6w 0 przepfywnoSci 6 Mbitls (6312 kbitls) jako te], ktora jest naimniejsza wspolna wielokrotnoscla 1,S i 2 Mbitls.

W wyniku tych prac COlT przvjelo w roku '990 strukture zwielokrotnienia synch ron iez nej hierarch i i eyfrowej, kt6rej podzb iorami 5;;1 zalecen ia europej ski ch (ETS l) i arnervkariskich (ANSI) instytucji standaryzacyjnyeh.

Ponadto opracowano catv szereg zaleceri dotvczacvch element6w sieci SOH, jej organizacii i systemu zarzadzania nia, Sol 10 miedzv innymi zalecenia dotvczace: stvkow optycznych (C.9S7) i swiatlowodowvch svsternow liniowych (G.958), struktury krotnic i przetaczn ic cyfrowyeh (G .781, G .782, C .783, dawne G.S mux, G .sdxc), systemu zarzadzania elementami sieci SOH (G.784), zestawu protokot6w styku Q3 systemu

Telelransmisyjne syslemy synchroniczne

21

zarzadzania (G.773), archileklury sieci (G.803 i G.831), fluktuacii fazy na stykach SOH (G .82 5) i synchron izacj i G .81 s.

Na rysunku 1.3 pokazano graficznie obszary .. zainteresowan" zaleceri con (ITUl zwlazanvch z pojedynczym poziomem zwielokrotnienia.

struktura sprz,tu

G.781 , G.782, 0.783

stykl G.703

format, struktura sygnafu G.707, 0.708, G.709, G.832

I

stykQ3 0.957

Rys. 1.3. Za/ecenia CCfTT (/TU- T) dotyczqce krotnicy 5 DH

Tablica 1.2. Zestawienie podstawowych za/eceft CCITT OTU-T) dotycz<1cych SOH

Architektura sieci G.lna,G.sna 1 ,G .sna2,G .803, 1991
G.RSint 1994
Interfejs wl;lzta steel
funkcjonal ny: G.707, G.708, G.709, 1990
G.812 1994
fizyczny: G.957, G.701 1990
Urzadzenia zwielokratn ia~ce G.781, G.782, G.781 1990
Urziijdzenia liniowe G.958 1990
Zarzadzanie elementami sieci G.784 1990
Zegary element6w sleet G.81s 1992 w tablicy 1.2 zestawiono waznieisze zalecenia CCiTT (ITU-n dotvczace system6w, architektury sieci i urzadzeri SDH.

Proces standaryzacji system6w SOH nie jest jeszcze zakoriczonv. Jest on konlynuowany w dwu kierunkach: modyfikacji i uzupetniania zaleceri jut istnieiacvch oraz opracowywan i a nowych. N iekompl etn oSc u stalen standaryzacyj nych dotyczy wi eJ u zagadnieri, a przede wszvstkirn archilektury sieci synchronicznej, zarzadzania nia i nad-

r

22

Wprowadzenie

zoru nad ni'l, interfejs6w syslemu zarzadzanla, wymagar'i na urzadzenia, synchronizacji i i nnych. Ponadto pojawity sie potrzeby wprowadzen ia uzgodn ien normal izacyjnych dotvczacych nowyeh zagadnier'i. Przyktadem rnoze bye problem t4ezenia sieci synehronicznyeh SOH za posrednictwem sied plezjochronicznych lub tworzenie weztow satelitarnyeh. Olalego tez prowadzone SCI ciagle jeszcze prace normalizacyjne w zakresie system6w SOH w obrebie tak nU-T jak i narodowych inslytucji standaryzacyjnyeh.

Po opracowaniu standardu SOH podjete zostatv na szeroka skale przez przodujece firmy telekomunikacyjne prace nad implementacjq tego standardu. W ich wyniku opracowano eMil generacje nowych urzadzeri teletransmisyjnyeh. Kolejnym, naturalnym krokiem byta budowa i eksploatacja pierwszych fragment6w sleci SDH.

IMI"IMIMI·IWI·I~I~ Rys. 1.4_ T endeneje rozwojowe system6w re/etransmisyjnych

Pod koniee lat osierndzieslatvch i na poczatku lat dziewlecdzleslatvch w wielu krajach zaczeto instalowac pilotazowe fragmenty sieci synchronicznej SOH. Dotvczylo to zar6wno kraj6w europejskich jak i pozaeuropejskich. Budowa sled pr6bnyeh miala na celu badanie sprzetu pochodzacego od roznvch producenfow oraz zdobyde doswiadczen eksploatacyjnyeh. Miedzy innymi uruchomiono w roku 1990 porniedzy Valencia, a Cuenca system SOH do obstugi Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie. W Europie najbardziej rozbudowana siet synchroniczna posiadaja Niemcy i Wielka Brytania.

Na rysunku 1.4 przedstawiono przewidywane tendencje rozwojowe w teletransmisj i do konca lat dziewiecdziesiatvcb. Warto zauwazvc, ze juz obecnie wielu operator6w wprowadzito zakaz instalowania i rozbudowy linli transmisyjnych z wykorzystaniem system6w POH. Na og6t zaklada sle, ze po zakoriczeniu projekt6w bedacvch w fazie realizacji, w latach 1996-97 nowe systemy PDH nie beda instalowane. R6wnocze~nie nastepowac bedzie szybki rozw6j sieei teletransmisyjnej SDH. Nalezv sle spodziewat, ze do korica lat dztewlecdzieslatvch b~il in stalowane pr6bne systemy AT M (asynchron iczny tryb transmisji - ang. Asynchronous Transfer Mode), a poczawszy od roku 1998 rozpocznie 5i~ ich pelne wprowadzanie do sieci.

Z rozwojem system6w teletransmisyinvch zwiazane 54 zmiany w zarzadzaniu, Obecnie istnieja oddzielne systemy zarzadzania i nadzoru obeimujace fragmenty sieci.

Telelransmisyjne systemy synchroniczne

23

Nie sa one jeszcze w petni jednolite, co wynika z braku standard6w miedzynarodowych. Przewiduje si~, ze pod koniec lat dziewiecdzleslatvch powstanie zintegrowany system zarzadzania, obejmuiacy nie tylko siec teletransrnlsvina, ale calosc system6w telekomunikacyjnych.

1.3.2. Podstawowe zatotenia system6w SOH

Wszystkie standardy SDH wykorzvstuia tEil wlakiwo~e system6w PDH, kt6ra jest wsp61na dla gt6wnych wariant6w standaryzacyjnych hierarchii plezjochronicznej. Jest to oparcie si~ na Jamce 0 czasie trwania ~125 __ ~~- oraz przyiecie przeplywnoscl podstawowego strumienia zwielokratnianego na pierwszym poziomie multipleksacji r6wnej 64 kbitls jako przeplywnoki podstawowego, cyfrowego kanaru telefonicznego z modulacia PCM. Ramka 125 .. s jest wykorzystywana w systemach przvjrnujacych na pierwszym poziomie zwielokrotnien ia przeprywnosc zar6wno 2 Mbitls, [ak i ',5 Mbitls.

- -

Podstawowa cecha system6w SDH jest svnchronicznosc struktury ramki i

zsynchron izowan ie wszystkich wsp61pracujacych ze soba u rzad zen . Synch ron icznosc ta ok!_E!_!!Q_r:t~ j~st bardzo wysokqstatokiol czestotliwosci zegara gt6wnego systemu (10-' 1).

Wraz z przyjeciem odpowiedniej struktury ramki (blizsze informacje na jej lemat zawarte ~ w rozdz. 2) i zastosowaniem mechanizmu wskaznika, synchronlcznosc wszystkich sygnat6w pozwala na znaczne ulatwienie procesu wydzielania z sygnatu zbiorczego strumieni sktadowych oraz oczywikie na wykonanie anaJogicznej operacji w przeciwnym kierunku. Nie jest w takim przypadku konieczne wykonanie kosztownej demu Iti pteksacj i (mu Itipleksacji) strumien i sklad owych.

Zalecenia cCln (lTU-T) okre~lajq poszczeg61ne poziomy i struktury zwielokrotnienia sygnat6w SOH. Aktualnie zdefiniowane sa 3 nainizsze poziomy zwielokrotnienia. Na pierwszym jego poziomie okreslonv jest tzw. synchroniczny modul transportowy STM·1 (ang. Synchronous Transport Module). Iego przeplywnosc wynosi 155520 kbitls (w przybliieniu 155 Mbitls). Przeptywnoki wvzszvch poziom6w zwielokrotnien ia s~ zdefin iowane j ako catkowite wielokrotnosci przeptvwnosci poziornu podstawowego. W zwiazku z tym na kolejnych poziomach multipleksacji definiuje siEil modul STM-4 a przeplvwnoscl 622080 kbitls (ok. 622 Mbitls) oraz STM-16 rnajacv przeptywnosc 2488320 kbitls (ok. 2488 Mbitls lub 2,5 Cbit/s). Wyzsze poziomy zwielokrotnienia w hierarchii synchronicznej ~ przedmiotem prac studialnych i bedq mogly bye dostepne w rniare rozwoju potrzeb i mozllwosci technologicznych.

Okreslenia STM-N, oznaczaiacego synchroniczny modul transportowy poziomu N, uzvwa si~ czesto do okreslenia N-tego poziomu sygnatu SOH .

... ---- Moduty STM wy:i:szych poziom6w nie Sll tworzone przez rnultipleksacje moduMw 'STM-1. W procesie tworzenia moduhi tmasportowego wvzszego rzedu dokonuje sle je-

24

Wprowadzenie

dvnie rnultipleksacji kontener6w wirtuaJnych zawartyeh w rnodulach, a nie calych rnodutow, Natomiast nagt6wek takiego modulu nie jest tworzony przez przeplatanie nagMwk6w rnodurow nizszego rzedu, leez formowany jest od nowa.

Moduty STM-l, STM-4 i STM-16 SQ r6wnowai:ne, odpowiednio rnodutorn STS-3, STS-12 i STS-48 zgodnym ze standardem SONET.

W stosunku do system6w PDH zmieniona jest idea wprowadzania svgnalow transmitowanyeh do struktury ramkowej SOH. Tworzone sa jednostki strukturaJne nazywane kontenerami (ang. Container) i kontenerami wirtualnymi YC (ang. Virtual Container). W kontenerach urnieszcza si£: przeznaczone da transmisji sygnaty uzytkowe. Oznaezane SOl one symbolem Con, gdzie n okresla poziorn kontenera, odpowladajacy poziornorn zwlelokrotnienia systernow POH. Na najniiszym poziamie wystepuja kontenery C-l1 i C-' 2 odpowiadajace przeplvwnosciorn 1544 kbit/s j 2048 kbit/s. Kontener wirtualny YC-n rozni sie ad kontenera Con uzupelnieniem tego ostatniega 0 nagtowek tzw. nagtowek sciezki POH (ang. Path OverHead), w kt6rym zawarte SQ informaeje organizaeyjne i kontrolno-sterujqee dotyezqce sygnatow zawartych w kontenerze. Kontenery te okresla sie mianem "wirlualnych", poniewaZ sa one jednostkami wY#Olcznie logicznymi, istniejacymi jedynie w obrebie rnodutu transportowega STM. Warto zwrocic uwage na to, ze to kontenery wirtualne Sq tymi, ktore Sq bezposrednio sterowane w sieci SOH, nieza-

-- ....... --.~.- .---~~- .. -.- .. - .. , ..

leznieod ~YI'l.n.~t6w przez n ie przenoszonyeh. WyrMniane Sq kontenery wirtualne rzedu

nizszego (w Europie YC-12, YC-2 i YC-3) i kantenery rzedu wyzszego (w Europie YC-4).

Konlener

Ne{ll"6wekPOH

Konlener wirtualny

Sygnaf przesytaoy

" Konlanery wirtualne nliszego rz~u

'"1 . .... __ --' POH - Nagf6wek jdezkl

I SOH - Nagt6wak aekcjl

Kontenery wirtualne wytszago rzQdu 8TM - N

n xVC-4 + SOH

VC-4

Rys. 1.5. Graficzna prezentacja zwielokrotnienia w hierarchii SOH

Teletransmisyjne svsternv svnchroniczne

25

Na rysunku 1.5 pokazane zostaly graficznie relacje rniedzy kontenerem, konlenerem wirtualnym i modutern transportowym STM w procesie zwielokrotnienia hierarchii synchronicznej oraz ogolne zasady rnultipleksacii w systemach SOH. Multipleksacji tej dokonuje si~ w dwu etapach. W pierwszym z nich ma miejsce multipleksacja kontener6w wirtualnych nii:szego rzedu do VC wyzszego rzedu, W drugim natomiast dokonuje sie polaczenla kontener6w wirtualnych wvzszego rzedu z nagMwkiem sekcji SOH (ang, Section Overhead), aby utworzvc svgna] STM-N.

-Szczegorowe om6wienie procesu zwielokrotnienia zawarte jest w rozdziale 2.

Z uwagi na to, ze operacja wprowadzenia strumienia nii:szego rzedu do ramki SOH jest zwiazana raczej z przetwarzaniem informacji, a nie typowym dla POH zwielokrotnieniem, rozmiar svgnalu uzytkowego. (doktadniei jego przeplvwnosc) maze bye dowolny, byleby rniescil sie on w wybranym polu uzytkowvrn. Przy zwielokratnianiu sicsowany jest przeplol bajtowy sygnat6w skladowvch i w nagtowku ramki zapisywana jest pozycja syg_natu_....,!~_~c~. Mechanizm ten urnozliwia tatwy dostep do kazdego z sygnatoWSktadowych, bez koniecznosci przeprowadzania typowej demultipleksacji. Metody adaptacji sygnat6w sktadowych i ich zwielokrotnienia om6wiono szczegolowie] w rozdziale 2;

Systemy SOH umozliwiaja transrnisje wszystkich spotykanych sygnat6w POH, a w przysztosci urnozliwia transrnisje sygnat6w ATM, OQOB-MAN (ang. Distributed Queu Dual Bus - Metropolitan Area Network - protok6t dostepu w sieciach wielkomiejskich), FOOl (ang. Fiber Digital Data Interface - protok6f transmisji svgnalow cyfrowych w tqczach swiatlowodowych), TV, HOTV (ang. High Division TeleVision - standard sygnalu telewizyjnego 0 podwyzszonej rozdzielczosci) i bye rnoze wielu innych.

1.3.3. Charakterystyka system6w synchronicznych

Podstawowym zalozeniern, Jakie przyswiecalo przy opracowywaniu zasad synchronicznej hierarchii cyfrowej, by to usuniecie wprowadzanych przez hierarchic plezjochroniczna ograniczen rnozliwosci realizacji wsp6kzesnych potrzeb w zakresie uslug telekomunikacyjnych. Stad tez w og61nej charakterystyce system6w SOH maleic motna wiele elementow, kt6re sa przeciwstawne w stosunku do wad systernow POH. Dale] przedstawiono podslawowe cechy i walory uzvtkowe system6w synchronicznych:

• svstemy SOH Sq systemami synchronicznymi, tzn. dzialajacvrni synchronicznie z gt6wnym zegarem systemu, tzw. pierwotnym zegarem odniesienia;

• prostota operacji rnultipleksacil i demultipleksacji; wprawdzie sygnat nitszego rzedu, tzn. sygnaf 0 rnniejszei przeptywnoSci, jest zawarty w sygnale zbiorczym, podobnie jak w hierarchii plezjochroniczne], jednaki:e SOH oferuje znacznie tatwiejszy, bo bezposredni do niego dostep z poziomu wyi:szego poprzez wprowadzenie mechanizmu

r

26

Wprowadzenie

wskainika, okreslajacego polozenie poczatku strumienia nizszego rzedu w ramee; ulatwia 10 znakomicie operaeje wprowadzania i wyprowadzania strumieni 0 mniejszyeh przeplywnosciach w weztach sieei; wszvstkie zwielokratnianesygnaty zawarte Sit w strukturze ramki w taki spos6b, ze rnoga byc one zidentyfikowane w obrebie ramki w rnamende, kiedy zostanie okreslonv poczatek ramki; uproszczenie systemu zwielokrotnienia pozwala, z kolei, na zmniejszenie liczby urzadzen, ich uproszczenie, wzrost niezawodnosci, ograniezenie energochtonnosci i w efekcie na znaezne obniienie koszt6w instalac]i i eksploataeji systemu synehranieznego;

• wprowadzenie rneehanizmu wskaznika pozwala na zmniejszenie wielkosci bufor6w, kt6re w teehnice plezjoehronicznej rniaty za zadanie wyr6wnywanie przesuniec fazowych rniedzv multipleksowanymi svgnalam]: daje 10 w efekcie dodatkowa korzvsc polegajqq na zmniejszeniu op6iniet'i;

• SOH umozliwia zautomatvzowane, centralne, a takze rozproszone zarzadzanie siecia przez wprowadzenie do ramki SOH sluzacych tym celom kanalow: dzieki zawardu danych sterujacvch i zarzadzaiacych bezposrednio w sygnale SOH sa one dostepne dla wszystkich urzadzen i element6w sled SOH; umozliwia to programowe sterowanie siecia, co ma szezeg61ne znaczenie w zautomatyzowanej obsludze stanow awaryjnych; • SOH oferuje meehanizmy seentralizowanej kontroli sieci: uzyskiwana jest ona za posredrnctwern kanat6w zarzadzania oral dzleki wprowadzeniu odpowiednieh protokot6w sterowania siecia I sygnalizaeji stan6w awaryjnych;

• zautomatyzowanie systemu zarzadzania slecia oral scentralizowanie nadzoru nad nia stwarza szerokie mozliwosci w zakresie rekonfiguracii siecl w stanie awarii, bqdi przeciazenia jej element6w; proces rekonfiguracji moie bye rowniez w duzvrn stopniu zautomalyzowany, a zatem realizowany bardzo szybko bez zauwazalnej dla uzvtkownika degradaeji [akosci uslugi telekomunikacyjnej;

• wprowadzenie do ramki sygnatu SOH informacji kontrolno-sterujacych pozwolito na opraeowanie i efektywne wykorzystanie nowyeh element6w topologieznyeh sied w postad struktur samonaprawialnych sieci, takieh jak np. struktury pierscieniowe: urnozliwiajq one szvbka, bo W ezasie nie wiekszvm niz 50 ms, i autonorniczna tzn. niezaleznq od centralnego systemu zarzadzania I bez jego obciazenia, reakcje struktury samonaprawialnej na awarie jej elementu; rna 10 istotne znaczenie dla podwyiszenia niezawodnosci sieci:

• w systemaeh SOH, dzieki sprawnemu systemowi zarzadzania siecia oraz jej kontroli, stworzone Sit moiliwoSci daleko efeklywniejszego w porownaniu z sieciami plezjoehronicznymi wykorzystania jej zasob6w, co jest wainym elementem podniesienia wskaznikow ekonomieznyeh tych svsternow:

• hierarehia synehroniczna rnoze bye talwo wprowadzona do istniejace] sieci: strumienie generowane przez aktualnie wykorzystywane systemy POH rnoga bye bez trud-

Teletransm isyjne syslemy svnchroniczne

27

nosci wprowadzane do system6w SOH i przez nie przenoszone; daje to tatwosc budowy sleci SOH w postaci, w poczqtkowej fazie, matych wysp synchronicznych, rozszerzanych nastepnie w miare powlekszanla i rozwoju sieci SOH;

• dzieki podjeciu odpowiednich prac normalizacyjnych SOH pozwala na swobodna wsporprace istnteiacvch europejskich (ETS!) i polnocno-amervkansklch (ANSI) syslem6w POH; oznacza to, ze ten sam system SOH rnoze przenoslc sygnaty POH zar6wno standardu amerykar'iskiego 1,5 Mbitls jak i europejskiego 2 Mbitls;

• w ramach SOH wprowadzono standard styku optycznego (zalecenie C.95?) umoiliwiajqcy wspolprace urzadzeri roznych producent6w w tym samym systemie transmi syj nym;

• SOH jest przygotowane do wprowadzenia przyszlvch lechnologii transmisyjnych; pozwala ona bowiem na zdefiniowanie wyiszych poziom6w hierarchii w spos6b analogiczny do zastosowanego na nizszych poziomach;

• SOH jest r6wniei przystosowana do obslugl rozwijanych aklualnie bqdi powstatych w przyszbosci potrzeb telekomunikacyjnych; wprawdzie hierarchia synchroniczna bvla opracowywana glownie pod katern widzenia potrzeb Iransmisji aktualnie sygnat6w POH, a w przysztosci przede wszystkim sygnat6w ATM, ale rna ona na tyle uniwersalna strukture, ze rnoze stuiyc transmisji sygnal6w telewizyjnych 0 wysokiej rozdzlelczosci HOTV, obsludze sieci wielkomiejskich MAN badz szybkich sied komutacjj pakiet6w czy polaczeniorn rnledzv sieciami lokalnymi LAN (ang. Local Area Network); przewiduje sie r6wniei, ze sieci synchroniczne beda stanowily podstawe dla nastepne] generacji sieci telekomunikacyjnych, [aka stanowia sieci szerokopasmowe B-ISON; urnozliwia one uzvtkownikorn dostep do sieci za posrednictwern t<lczy 0 przeprvwnosciach rzedu dziesiatkow megabit6w na sekunde;

• zmniejszenie liczby urzadzeri instalowanych w wezlach sied oraz daleko idaca ich uniformizacja i rnodularnosc; cechy te S<I konsekwencia przede wszvstkim uproszczenia systemu zwielokralniania; rnaja one istotny wpfyw naobnlzenle koszt6w opracowania i produkcji urzadzeri SOH, a zatem i zmniejszenie koszt6w instalacii system6w synchron icznych;

• uproszczenie i zmniejszenie liczby urzadzeri daje w efekcie ograniczenie ich rozmiar6w, tatwiej osiagalna ich koropatybllnosc i elastvcznosc w zakresie modyfikacji sied w warunkach koniecznoscl jej adaptacji do zmienionych wymagari: element ten jest bardzo istotny ze wzgledu na fakt, ie slec telekomunikacyjna jest organizmem iywym w tym sensie, ii wymaga dqgtych modyfikacji, w zwiazku ze zmieniajqcymi si~ potrzebami i oczekiwaniami wzgledem niej;

• znaczny wzrost niezawodnoki sieci SOH i uslug realizowanych za jej posrednictwem; jest on konsekwencia wspomnianego zmniejszenia llczbv urzadzeri, ich uniforrnizacja i zwlekszeniem odpornosci sieci na awarie jej element6w;

28

Wprowadzenie

• obnizenie kosztow eksploatacyjnych sieci SOH przy jednoczesnym podwyiszeniu jej wskaznikow jakokiowych w por6wnaniu z siecia POH;

• oplacalnosc instalowania svstsrnow SOH 0 duiej przeptywnosch na og6t spelniane Sq nastspujace relacie koszt6w:

Koszt (STM-16) < 4 .. Koszt (STM4) < 16 .. Koszt (STM-1)

zaleznosc ta irnplikuje efektywnosc ekonorniczna instalowania systemu 0 wvzsze] przeplvwnosci w por6wnaniu z kosztern 4 systern6w nizszego rzedu w warunkach realizaeji okreslone] przepustowosci systemu telekomunikacyjnego.

1.4. SYSTEMY PLEZJOCHRONICZNE A SYNCHRONICZNE

W podrozdziale tym orn6wiono wybrane cechy systern6w POH i SOH z punktu widzenia ich wzajemnego por6wnania.

Fundamentalna roznlca rniedzv systemami PDH i SOH zawarta jest w znaczeniu okreslajacvch te systemy przymiotnlkow: "plezjoehron icznv" i "synchroniczny". Dotyezy ona w pierwszym rzedzie sposobu synchronizowania przesylanych sygnat6w i wykonywanych na nich operacji, co w konsekwencji rna znaczace implikaeje na inne cechy obydwu typow system6w.

W systemach plezjochronicznych nie rna pelnego synchronizmu sygnat6w. W poszczeg61nych wezlach sieci instalowane sa niezaleine zegary 0 stosunkowo duzej niestatosci czestotliwosci. Korekcje przesuniec fazowych i op6i:nien sygnaf6w pochodzacych z r6i:nych ir6det bqdi przechodzacvch roznyrni drogami uzyskuje sie poprzez wykorzvstan ie buforowan ra i uz u peln ien i e przep lotu bitowego bitam i dopeln ien ia. Za pornoca tego typu srodkow uzyskuje sie stan bliski synchronizmowi. Cerra, jaka sie zan placi jest znaczne opoznienle sygnaf6w szczeg61nie przy dluglch tqczach, lub gdy wymagane jest przeprowadzanie wielu posrednich de- j multipleksacji, koniecznosc usuwania bit6w dopelnienia w urzadzeniu odbiorczym lub wreszcie czastkowa utrata informacji.

Charakterystycznq cecha system6w SOH - w odr6inieniu od systernow POH - jest zastosowanie w systemie jednego zegara, tzw. pierwotnego zegara odniesienia PRC (ang. Primary Reference Clock) 0 duiej stalosci czestotliwosci (nie gorszej ad 10-"). Z niego w drzewiaslej strukturze sieci synchronizacyjnej (tzw, master-slave - blizsze informacje w rozdz. 5) doprowadzane Sq sygnafy synchronizujace do wszystkich zegar6w systemu. Pozwala 10 na real izacje synch ron izmu przesylanych sygnat6w i wvkonvwanyeh na nich operacji, co pozwala uniknac wspomnianyeh wad systernow plezjochronicznych. Wad~ takiego rozwiazanla jest wysoka cena zegar6w PRC (zegarv atomowe), chociaz znaezenie tego problemu maleje w obliczu rozwoju system6w radionawigacyjnych takich jak np. CPS (ang. Global Positioning System).

Systemy plezjochroniczne a synchroniczne

29

Europa

Ameryka POfnocna

Japonia

b)

STM-1

Rys. 1.6. Por6wnanie przeptywnoki podstawowych poziom6w zwielokrotnienia: a) hierarchia plezjochroniczna; b) hierarchia synchroniczna

[edna z konsekwencji stosowania plezjo- badz synchronicznoSci w systemach teletransmisyjnych sa roznice w sposobach zwielokrotniania w systemach PDH i SOH. Na rysunku 1.6 pokazane sa graficznie poziomy zwielokrotnienia w hierarchiach plezjo- i synchronicznej wraz z odpowiadajqcymi im przeptywnokiami oraz stopniami zwielokrotnienia. Na rysunku 1.6a zilustrowano roznice w najbardziej rozpowszechnionych standardach: europejskim, arnervkariskirn i japoriskirn.

Roznice w sposobach zwielokrotnienia zasadzaja sie nie tylko na r6i':nych przeplvwnosciach okreslonvch na poszczeg61 n ych poz iomach zwiel okrotn ien i a, ale r6wniei': innym sposobie dokonywania rnultipleksac]i, W przypadku system6w PDH wystepuje bezposrednia multipleksacia z jednej przeptywnoSci do innej. W systemach synchronicznych jedynie czesci transportowe modut6w STM nizszego rzedu Sq przenoszone do modutu STM-N wyzszego rzedu,

30

Wprowadzenie

ledna z podstawowych zalet cyfrowej hierarchii synchronicznej, w por6wnaniu z plezjochroniczna, jest tatwosc dostepu W strumieniu wvzszego rzedu do strumieni nizszego rzedu. Zaleta ta daje sie zuawazvc szczegolnie wyraziscie w warunkach koniecznosci dokonywania przelaczeri skrosnvch strumieni nizszego rzedu lub ich Iransferowania. Pierwsza z Iych sytuacji wystepuje w warunkach wymiany strumienia nizszego rzedu rniedzy dwoma systemami transmisyjnymi operujqcymi na strumieniach wvzszego rzedu, Druga natomiast - w przypadkach wydzielanialwprowadzania strumienia nizszego rzedu bez wprowadzanialwydzielania go do innego slrumienia wvzszgo rzedu,

Spos6b realizacji przelaczen skrosnvch w systemie PDH j SDH przedstwawiony jest na rys. 1.7. lIuslruje on wykorzystanie jednej z napowai"niejszych zalet svsternow SOH, polegaiacei na uproszczeniu procesu delmultipleksacji.

a)

; .•..•.•.•. ; Przel<\.cznica PDH

· .

· .

· .

· .

b)

Przeil:lcznica S D H

Wielostopniowa de m ul lip I ek sacja do systernu niiszago rz~u

• ••••••••••••• 4 •••• 4 .~

· .

· .

· .

· .

· .

· .

· .

· .

\ I

\/

Wielostopniowa multipleksacja do systernu wyZszego rzedu

////

' ~

I" I

/ : ••••• ~ •••••••••••• 4 .: J

J "

SIn;miel'l SOH z n stn;mieniami niiszego rz~u

Sirumiel'l POH z n strurnienlaml niiszego rz'i'du

Rys. 1.7. Prreteczenis skrosn» suumieni nitszego rzedu w systemach PDH i SOH: a) svsrer» POH; b) system SOH

W systemie plezjochronicznym wszvstkie doplvwajece sygnaty mUSZq bye w petni zdemultipleksowane do takiego poziomu, w ktorvrn moze nastapic wydzielenie przelaczanego strumienia. Bardzo czesto oznacza 10 koniecznosc slosowania wielostopniowej dernultlpleksacjl, Wraz ze slrumieniem przetaczanvrn, [ak pokazano 10 na rys. 1.7a, zdemultipleksowane mUSZq bye wszystkie pozostale kanalv, a wiec i te nie podlegaiace wy-

Systemy plezjochroniczne a synchroniczne

31

dzieleniu. Po wydzieleniu przetaczanego strumienia i wprowadzeniu strumienia nizszego rzedu z drugiego systemu transmisyjnego, wszystkie strumienie musza bye ponownie zmultipleksowane, czesto - w procesie wielostopniowym. W systemie synchronicznym, natomiast, podobna operacja, [ak ilustruje to rys. 1.7b, nie wymaga demultipleksowania calego strumienia, ze wzgledu na mozliwosc bezposredniego dostepu do wydzielanego kanalu. Przet<;!cznica opr6cz funkc]i komutacvjnvch realizuje tutaj r6wniei: wydzielanie przeraczanego strumienia.

Analogiczne roznice wvstapia miedzv systemami POH i SOH, przy transferowaniu strumieni nii:szego rzedu,

a)

Start

Start

Przestrzeri przypisana strumieniom ni:zszego rzedu

b)

Start

Start

Start

Wskazniki

Start Przestrzeri przypisana strumieniom niiszego rzedu

_ Wz6rramkowania

Start

Rys. J .8. Dosrr::p do strumieni nitszego rz~du w ramce systemu PDH i SOH: a) ramka PDH; b) ramka SOH.

Uwaga: pokazano suukiun; logiczna., a nie fizycznq sygnal6w

Realizacja przeraczeri czy transferu strumieni skladowvch w systemach SOH w spos6b jut opisany nie bvlabv mozliwa bez odpowiedniego zmodyfikowania og61nej struktury ramki POH. Zasadnicze, tzn. okreslone na wysokim poziomie og6lnoki, rozni-

r

32

Wprowadzenie

ee mledzy strukturami ramek PDH i SOH pokazano na rys. 1.B. Na rysunku tym sygnaty odpowiadajace poszczegolnvrn ramkom pokazane Sq w postaci prostokatow. przv ezym prostokaty te odwzorowuja strukture logiczna, a nie fizvczna tyeh sygnalow, Zarowno w ramce POH jak i SOH znajduja sie pewne obszary nagt6wkowe, zawierajqee informaeje organizacyjne, jak i pewna liczba szczelin ezasowych mieszczacvch sygnaty strumieni nizszego rzedu, Strumienie nizszego rzedu Sq zorganizowane w identvcznv sposob az do najnizszego poziomu zwielokrotnienia, w ktorego szczelinaeh czasowych zawarte beda sygn aiy kanalow telefon icznych.

Na poczatku nagtowka, lak w ramce POH iak i SOH, znajduje sie: wzor ramkowania (nazywany czasem wzorem fazowania rarnki), ktorv urnozliwia okreslenie w odbiorniku svgnalu poczatku rarnki, Dopiero po jego wyznaczeniu moi:liwe jest okras len i e polozen i a szczel in SiTU mien i n izszego rzed u.

Ze wzgledu na to, ie sygnaty PDH tego samego poziomu nie S'I; ze soba zsynchronizowane, poczatek rarnki nizszego rzedu moze bye okreslonv dopiero po zidentyfikowaniu jego wzoru ramkowania. W przypadku ramki SOH sygnaiy slrumieni nizszego rzedu sa wzgledem siebie synchroniczne. Urnozliwia to wprowadzenie do ramki najwyiszego poziomu zwielokrotnienia informacji 0 polozeniu ramek sygnat6w nizszego poziomu. Informacje te rnaja forme: tzw. wskainik6w, okreslaiacvch numer bajtu, w kt6rym znajduje sie poczatek ramki strumienia nizszego rzedu. A zatem z chwila zidentyfikowania wzoru ramkowania w strumieniu zbiorczym rnozliwe jest bezposrednie okreslenie poczatkow ramek svgnalow skladowvch.

Wraz z mechanizmem wskaznika dotyka sie innej istotnej roznicv rniedzv systemami POH i SOH. Polega ona na calkowicie innym sposobie kompensaeji roznic fazowych w obydwu rodzajach system6w. W systemach plezjochronicznych r6i:niee fazowe multipleksowanych sygnatow kompensowane Sq na drodze badz wprowadzenia w procesie rnultipleksacji tzw. bitow dopelnienia, usuwanych przy demultipleksacji, badz lei: poprzez poslizg konlrolowany, co zwiazane jest jednak z czesciowa utrata przesyfanej informacji.

W ramce SOH dopuszcza siE;l natomiast zmienne polozenie kontener6w wirtualnych nizszego rzedu w stosunku do poczatku rnodulu transportowego. Polozenie to okresla wartosc wskaznika zapisvwana w nagi6wku modutu. Wadq stosowanego w systemach SOH sposobu uwzglednienia wptywu rozruc fazowych Sq wieksze wolnozmierme fluktuacje fazowe sygnat6w zwielokratnianych oraz zmniejszenie rozdzielczosci kompensowania roznic fazowych tych sygnaMw. Wady te Sq ceria placona za korzysci wynikajace z wprowadzenia mechanizmu wskainika.

Rysunek 1.9 ilustruje roznice w zakresie topologii i organizacji typowych fragmentow sieci PDH i SOH. W obydwu przypadkaeh struktura topo!ogiczna sieci podporzadkowana jest wymaganiu uzyskania wysokiego poziomu je] niezawodnosci. W przypadku

-

Svsternv plezjochroniczne a svnchroniczne

33

Rys. 1.9. Typowe struktury sieci POH i SOH; a) siec POH; b) siec SOH

sieci PDH typowym rozwiazaniem topologicznym jest zastosowanie struktury kratowej wraz z oferowanymi przez ni'l rnozliwosciarni realizowania alternatywnych dr6g potqczeti (rys. 1.9a). W sieciach SOH najbardziej tvpowa dla nich struktura topologiczna jest struktura pierscieniowa, umozliwiajaca realizacje dr6g alternatywnych oraz - wazna z punktu widzenia niezawodnosci sieci - sarnonaprawialnosc,

Poza roznicarni topologicznymi typowych fragment6w sied wystepuja Town iei: istotne roznice w zakresie ich organizacji. Podstawowym elementem wyposatenia wezta w przypadku sieci POH jest przelacznica cyfrowa, podczas gdy w w~ile pierscienia SOH jest 10 krolnica transferowa.

1.5. ARCHITEKTURA FUNKCJONAlNA SIEel TRANSPORTOWEJ

Wraz z opracowaniem standardow dotyczqcych organizacji system6w synchronicznych prowadzone byty przez CelTT prace nad okresleniern architektury funkcjonalnej sied

34

Wprowadzenie

transportowych opartych na hierarchii synchronicznej. Znalaztv one sw6j koficowy wyraz w opublikowanym w roku 1992 zaleceniu G.S03. Opisuje ono siec jako siec transportowa z punktu widzen fa rnozl i wosci przesytan ia i nformacj I w systemach 0 hierarch i i synchronicznej. Opis ten dotvczv funkcjonalne] i strukturalnej architektury sled transportowej SOH. Zalecenie G.S03 zajmuje sl~ jedynie problematykq transportowej grupy funkcjonalnei, przesylaiace] informacje telekomunikacyjne z jednego punktu do innego lub innych, pozostawiajac poza zakresem zainteresowari ternatvke sterujace] grupy funkcjonalnej, ktora realizuje rozne pomocnicze uslugl a takze funkcje operacyjne i zarzadzania.

Za posrednictwern sled transportowej S<l przenoszone informacje uzytkownika z jednego punktu do innego (innych) dwu-Iub jednokierunkowo. Ponadto moze ana przenosic roznego rodzaju informacje sterujace takie, jak sygnalizacyjne, operacyjne, czv zarzadzania dla potrzeb sterujacej grupy funkcjonalnej lub swaich wlasnych.

Przymiotnik «transportowy" bedzie tu uzywany w znaczeniu nadanym mu przez CCITT (ITU-Tl, tzn. okreslaiacv funkcjonalny proces przesylania informacji rniedzv dwoma punktami 0 r6i'nym polozenlu. Transport w tym sensie - w odroznisnlu od transmisji - nie ma charakteru fizycznego procesu.

Koniecznosc dokonania odpowiedniej strukturyzacji sieci jest dyktowana przede wszystkim potrzeba stworzenia podstawowych narzedzi do opisu sieci transmisyjnej 0- raz jej element6w sktadowvch, Ta potrzeba wvnikala zas z duzego stopnia ztozonosci wsp6lczesnych sieci telekomunikacyjnych, a takze w znaczym stopniu z wvrnagari zautomatyzowanego i scentralizowanego systemu zarzadzania slecia telekomunikacyjna i jej kontroli.

Przy opisie architektury funkcjonalnej sieci transportowej stosuje sle konwencje przedstawienia jej funkcji transportowych za posrednictwem blok6w opatrzonych zestawami wejst i wyjst, jak pokazano to na rys. 1.10.

Rys. 1.10. Uog61niony model funkcji

trsnsponowe] Funkcja transportowa okresla zatem spos6b przetwarzania lnformac]i doprowadzanych do zbioru jej wej~t i odbieranych za posrednictwem zbioru wyjst. Na najwyi'szym poziomie ogolnosci za pomoca modelu z rys. 1.1 0 rnozna reprezentowat funkcje transportowe cale] sieci.

Podstawowym zarozen iem koncepcyjnym zdefi n iowan ia arch itektu rY fun kcjonalnej transportowej sieei telekomunikacyjnej SOH jest jej podzial w dwu, ortogonalnych wzgledern siebie kierunkach oraz relacja klient-serwer. Pierwszy element tei koncepcji zaklada strukturalny "pionowy" podzial sieei na poszczeg61ne jej warstwy wraz z «poziornyrn" podzialern warstw na podsied.

Architektura funkcjonalna sieci

35

a)

b)

Rys. J. J J. Ortogonalna architektura siec! transportowej: a) podzial .pionowy· na warstwy, b) podzial -ooziomv" warstwy - siec warstwy

Na rysunku 1.11 pokazany jest wskazany przez CelTT [lJ model podzialu sieci transportowej na warstwy. Kazda z warstw przenosi pewne, tzw. charakterystyczne in· formacje. W zwiazku z tym charakteryzuje si~ tez wlasna, odrebna siecia ztozona z potaczen transportowych w obrebie warstwy, kt6rych zadaniem jest przesylanie informacji charakterystycznych dla tej warstwy wewnatrz niej. Siet taka jest zdefiniowana jako zespot punkt6w wejsciowo-wyjsciowych tego samego typu (punkty odbioru i nadawania sygnatu a takiej samej postaci strukturalnej [ak np. strumienie bit6w, bajt6w, ramek, pakiet6w 0 stale] b<tdf zmiennej dhigosci], kt6re rnoga bye wzajemnie polaczone, Poraczenia te rnoga bye tworzone badz usuwane pod kontrola systemu zarzadzania, aby zapewnie elastvcznosc sied. Wspomniane sygnaty Sit sygnatami 0 okreslonej przeplvwnoscl i formade, i okreslaia informacje charakterystyczne dla swojej warstwy.

Wyr6znia sie trzy nastepujace klasy sled poszczeg61nych warstw:

• sied warstwy abonenckiej (ang. circuit layer network) zapewniajqce uzvtkownlkorn realizacje ushrg telekomunikacyjnych za pomocq siecl takich, jak sied tiilczy komutowanych 64 kbitls, sieci pakiet6w komutowanych czy sieci taczv linii dzierzawlonvch: r6- zne sied warstwy abonenckiej sq wvrozniane w zaleznosci ad rodzaiu realizowanych za ich pomoca uslug: sieci warstwy abonenckiej Sit niezalezne ad nastepne] warstwy, tzn. sieci warstwy sciezek:

• sieci warstwy sciezek (ang. path layer network) zapewniaja transport miedzv weztarni warstwy abonenckiej; SOl one w SDH dzielone na dwie podklasv: steel warstwy kiei':ek nizszego rzedu - lOP (ang. Lower Order Path) i wytszego rzedu - HOP (ang. Higher

r

.....

36

Wprowadzenie

Order Path); w PDH sieci te] warstwy sa bardziei rozbudowane ze wzgledu na wieksza I iczbe poz lornow zw ielokrotn i en ia p lezjoch ron icznego; sieci warstwy sciezek sa n iezal ezne od nastepnei warstwy, tzn, sieci warstwy srodkow transmisyjnych;

• sieci warstwy srodk6wtransmisyjnych (ang. transmission media fayer network) zapewniaja transrnisie punkt-punkt rniedzy weztarnl warstwy sciezek: SOl one uzaleznione od wykorzystywanego medium transmisyjnego takiego jak linia swlatlowodowa lub radiolinia; sieci warstwy srodkow transmisyjnych mega bye nastepnie podzielone na sieci warstwy sekcji lang. section layer network) i sieci warstwy srodk6w frzycznych lang. physical media layer nelwork); siecl warstwy sekcji Sq zwiazane ze wszystkimi funkcjarni, kt6re realizuja przsnoszenie informacji rniedzv dwoma wezlami w sieciach warstwy sciezki: warstwa srodkow fizycznych obejmuje liniowe elementy transrnisyjne, takie jak: swiatlowod, radiolinla lub kabel 0 metalowym nosniku sygnat6w eleklrycznych.

W przypadku SOH wvstepuja dwa rodzaje sieci warstwy sekcii:

- siec warstwy sekcji zwielokrotnienia (ang. multiplex section layer network);

- siec warstwy sekcji regeneracji (ang. regenerator section layer network).

Siec Iransportowa

Przyklad

Sleci warstwy ScleZek


S~1IaI:ZY $IIKl pllldllt6w Slet! fI¥lzy
komutQ- Ilnil
wanych komutow.nych ~
64kbIVs
I I
SieQ • k:ieiek SOH VC-1n
I
Sled' Aefeiek SOHVC-3
I I
§wiatrowodOwa Retltillhiowa
~ .. ~~
transml$yjna .. . .

....... ~ ~ ~~ ~

. - •••••••••••••••••••••••••••••••• 4 • 4 • 4 •••••• 4 •••••• 4 •••• 4 ••• ~ •••••••

Rys. r. J 2. Warstwowa struk(lJra _~icci uansportowej SOH

Siec warstwy sekcji zwielokrotnienia jest zwiazana z przesytaniem informacji rniedzy punktami posrednirni lub kor'icowymi (punktami dostepul sciezek w warstwie sekc]i zwielokrotnienia, podczas gdy warstwa sekcji regeneracji obslugu]e przesvlanie informacji porniedzv regeneratorami lub regeneratorami i punktami posrednirni lub kori-

An;hiteklura funkcjonalna siecl

37

cowymi (punktami dostepu) sciezek w warstwie sekcji regeneracji.

Kazda Z om6wionych wyiej warstw ma swoje wlasne rnozliwosci operacyjne, a lakie w zakresie zarzadzania.

Przvkladowe sieci poszczeg61nych warstw pokazano na rys, 1.12.

U

Warstwa abonencka

~~~~~ -1- - - -

LOP

rI..IL.I..I....L. .. - - - - ~ ;V~:.~.

Warstwa HOP

Rys. 1.13. Warstwowy model sieci transportowej SOH

Na rysunku 1.13 natomiast zilustrowano warstwowy model sieci transportowej w odniesieniu do sieci SOH. Warto tu zwr6cit uwage na relatvwnosc przyporzadkowania kontenera wirtualnego VC-3 warstwie sciezki, DIM: w jednym przypadku jest on przyporzadkowanv warstwie sciezki nizszego rzedu (LOP), w drugim natomiast - warstwie sci ezki wyiszego rzed u (H OP). Klasyfikacj a ta jest uza leiniona ad info rmacj i charakterystycznej sasiednie] wyiszej warstwy. W pierwszym przypadku jest to warstwa sciezk:

VC4, a w drugim - warstwa sekcji modulu STM-N.

[ak wspomniano kazda siec warstwy rnoze bye niezaleinie podzielona w sposob, kt6ry odzwierciedla wewnetrzna strukture tej warstwy. Jest ana dzielona w kierunku

38

Wprowad~enie

«pozicrnvrn" gMwnie w celu usprawnienia administrowania (np. okreslenie adrninistracyjnych granic miedzv operatorami sieci obsluguiacvmi polaczenie w obrebie pojedynczej warstwy), utatwienia planowania, wyboru dr6g poraczenlowych, zarzadzania siecia lip. W rarnach tego podzialu wvroznia sil;: w warstwach podsieci.

Zasade .poztomego" podzialu warstwy zi lustrowano na rys. 1.' 1. Siec warstwy obejmuje szereg podsieci, polaczonvch wzajemnie ze soba, Ponadto jest ona ograniczona, jak pokazano to na rys. 1.11 b, przez punkty dostepu, tzn. elementy, za posrednictwem kt6rych poszczeg61ne warslwy lacza sie wzajemnie ze soba i przez kt6re przesvtane sa i nformacje charakterystyczne z dan e] warstwy do sqsi ed n iej. Wszystki e punkty dostepu sieci warstwy rnoga bye wzajemnie Iaczone np. na zadanie syslemu zarzadzania lub sygnalizacji, dla przeslania odpowiednich informacji charakterystycznych danej warstwy. Potaczenia Ie nie musza bye trwale.

Zasiqg sieci warstwy rnoze bye bardzo r6iny. Dla przykladu zasieg publicznej komutowanej sied telefonicznej obejmuje bez mala catv glob, podczas gdy siec strumieni 155 Mbitls bedzie rniala zasieg niepor6wnywalnie mniejszy.

Kazda na og6t siec warstwy zawiera dwa rodzaje element6w topologicznych:

• podsiec (ang. subnetwork);

• tacznik (ang. link).

Za ich posredn i ctwem rnoz I iwe jest okreslen ie dr6g polaczen ia dwu pun kt6w dos-

tepu.

Podsiet (PS) definiowana jest jako zbi6r punktow polaczenla, ktore rnoga bye powi azane w cel u przesvlan ia i nformacj i charaklerystycznych. Powiazan ia Ie rnoga bye tworzone lub usuwane przez proces zarzadzania warstwa. Podsieci sa na ogol ztozone z podsieci nizszego poziomu i lacznikow (patrz dalej) rniedzy nimi.

Lacznik (l) definiowany jest jako podzbi6r punkt6w polaczenia w jednej podsieci, ktore sa powiazane z podzbiorem punkt6w polaczenla innej podsied w celu przesylania informacji charakterystycznych rniedzv tvrni podsieciami. Powiazania okreslaiace t<lcznik nie rnoga bye tworzone lub usuwane przez proces zarzadzania warstwa, tacznik reprezentuje zatern stafa topologicznie droge rniedzv dwoma podsiedami (PS) lub rniedzy podsiecia i punktem dostepu, Na najnizszvrn poziornie architektury funkcjonalnej si eci taczn i k reprezentu j e med i u m transmisyj ne.

Podsied sa tymi elementami, kt6re umozliwiaja okreslenie drag przeptvwu informacji rniedzv Iacznikarnt L lub rniedzv tacznikami i punktami dostepu,

Z topologicznego punktu widzenia podsieci mega zawierat w sobie - jak wspomniano - w spos6b rekursywny podsieci ni.iszego rzedu, kt6re sa potaczone wzajemnie rniedzv soba tqcznikami. Strukture taka pokazano na rys. 1.11 b. Warstwy sieci, dzleki rekursywnej strukturze wewnetrznej sieci, rnoga miec bardzo zlozona budowe, Siec moze bye w6wczas dekomponowana az do poziornu wymaganej szczeg6towoSci i

Architektura funkcjonalna sieci

39

PD1

.

\1.3

I -:-:-:.

.. -: ~ : : :

<. ~

"

"'".

"',. ::;':'1>52'::;

: : : : : : - : : .: ;.: - .: : - ~ : : : ,.,'

•.•..• ::.~ 'r

. . .

zawierac w sobie wiele odpowiadaiacvch urzadzeniorn podsieci e!ementarnych i potaczeri.

Na rysunku 1.14 przedstawiona jest przyktadowa topo!ogia sieci warstwy. Punkty dostepu POl i P02 rnoga bye ze soba polaczone w dwojaki spos6b: przez ll-PS1-l2-PS2- lS lub przez ll-PS 1-l3-PS3-l4-PS2-lS.

Naleiy zwrocic uwage na fakt, ze ta reprezentacja topologiczna ma charakter jedynie logiczny i nie okresla bezpoSrednio zasob6w fizycznych sieci,

lak juz wspomniano drugim elementem okreslenia architektury funkcjonalnej telekomunikacyjnej sieci transportowej SDH jest relacja klienl-serwer. Dotyczy ona wzajemnych stosunk6w rniedzy sasiednirni warstwami, z kt6rych jedna realizuje usluge Iransportowa do drugiej. Oochodzi w6wczas do wzajemnego .. skoiarzenia" klienta i serwera. Ma ono miejsce w6wczas, gdy klient pragnie uzyskac dostep do sied warstwy serwera. Relacja kl ienl-serwer opisuje spos6b wykorzystania przez siec warstwy klienta jednej lub wielu sied warstwy serwera.

Ola przykladu - 0 relacji klient-serwer moina mowic w odniesieniu do sieci warstwy kontener6w VC-12, kt6ra rnoze bye kl ientem sied warstwy VC-4 wowczas, gdy 63 kontenery VC-12 Sq przenoszone w jednym VC-4. Na og6t wygodnie jest rozwazac [ako warstwe klienta te warstwe, W kt6rej transmitowane SCl sygnaty 0 mniejszej nit w warstwie serwera przeplvwnosci,

Relacja klient-serwer ma charakter rekursywny, np. siet warstwy VC-4 jest klientern sled warstwy sekcji linii, a ta z kolei - klientem siecl warstwy srodkow transmisyjnych (swiattowod, radiolinia). Ponadto siec warstwy rnoze bye serwerem dla kilku sieci warstwy kl ienta, np. w jednym VC-4 rnoga bye przenoszone kontenery VC-12, rarnki 0

r

40

Wprowadzenie

przeptywn osci 140 Mbitls, kom6rki ATM. Relaej a odwrotna jest rown iez mozl iwa - si ec warstwy rnoze wykorzystywac rozne sieci warstwy serwera, np. kom6rki ATM rnoga bye przesvlane w kontenerze VC4, jak rowniez w sygnatach plezjochronicznych 0 r6i:nyeh poz i omach zwiel okrotn ien ia,

Opr6ez om6wi onyeh poprzedn i 0, model sied transportowej zawiera takie skladn i ki funkejonalne jak:

• adaptacja (ang. adaptation);

• zakor'iczenie (ang. termination);

• polaczenie (ang. connection);

• szlak (ang. trai/).

lch wzajemne relacie pokazane Sq graficznie na przedstawionym w spos6b og61ny na rys. 1.15 polaczeniu dwu warstw.

Warstwa klilJfl1a

Rys. '.'5. Funkcjonalne skladniki modelu sieci

Adaptacja jest procesem, w kt6rym dokonuje si~ przystosowania informacji charakterystyeznej sieei warstwy klienta do formy odpowiedniej dla transportu w sied warstwy serwera. Okreslona funkeja adaptacii jest uzalei:niona od informaeji eharakterystyeznyeh obydwu warstw. Oefiniuje ona zwiazek miedzv punktem polaczenia i punktem dostepu, kt6re to punkty stanowia ograniezenie funkeji adaptacji. Do proees6w, kt6re rnoga wystepowac posrod funkcii adaptaeji warstw moi:na zaliczyc np. kodowanie, zrniane przeplvwnosci, ramkowanie, zwielokrotnienie. Innym przvkladem funkcji adaptaeji jest

Architektura (unkcjonalna sieci

41

proces dopelnienia bitowego przy zwielokrotnieniu PDH, kiedy przeplywnosc sygnalu, kt6ry rna byc transportowany (klient) jest dopasowywana do przeplywnosci w warstwie serwera.

Zakoriczenie jest funkcia, kt6ra generuje i wydziela specyficzne dla danej warstwy nagtowki, uiywane dla zapewnienia integralnoki przeptywowi informacji w obrebie warstwy.

Pm¥2'enie jest [ednostka transportowa, kt6ra umoi I iwi a przesylan ie informacj i bez jej zmiany rniedzy punktami potaczenia (PP). Punktem polaczenia jest taki punkt, w ktorym wyjscie jednego polaczenia jest doprowadzone do wejscia drugiego. Potaczenie okresla powiazanie rniedzv punktami polaczenia, kt6re to punkty je ograniczaja. Z danej definicji wynika, ze istnieje wiele roznvch typ6w polaczeri, poniewai rnoga bye one faczone ze soba dla uformowania dluiszego potaczenia, kt6re moze bye traktowane iako potaczenie innego typu. Przyktadem funkeji potaczenia moze bye przetacznica cyfrowa 64 kbitls, jak r6wniez polaczenie 0 przeplvwnosci 64 kbitls rniedzy dwoma weztarni obejrnujace wiele przelacznic cyfrowyeh 64 kbitls.

~

Rys. 1. 16. Usytuowanie szleku w sieci warstwv

Szlak

Szlak jest funkcja odpowledzialna za integralnosc przesvlania informacji charakterystycznych w obrebie warstwy serwera z [ednej tub wielu sieci warstw klienta, Dzialanie szlaku jest ograniczone do obrebu warstwy i zawiera sle miedzy punktami dostepu warslwy serwera. Szlak okresla powiazanie rniedzv punktami dostepu w tej same; warstwie sieci transportowej. Tak wiec w sied warstwy VC4 szlak reprezentuje przesylanie kontener6w VC4 miedzv dwoma punktami dostepu, Reprezentuia one punkty zakoriczenia VC-4. Jeden z nlch okresla punk! dostepu zrodla, w kt6rym kontener VC-4 jest formowany z kontener6w VC-12, drugi zas - punkt dostepu przeznaczen ia, w ktorvm VC4 jest »rozpakowvwany". Funkqa szlaku jest uformowana, jak pokazano to na rys. 1.14, z funkeji zakonczenla po stronie zblizne], funkcii polaczenia i funkcji

42

Wprowadzenie

zakoriczenia po stronie zdalnej, Usytuowanie szlaku w sieci warstwy zilustrowano na rys. 1.16.

Funkcja zakoticzenia szlaku (ang. trail termination) jest odpowiedzialna za wprowadzenie i wydzielenie informacji zawartych w nagtowku na obrzezach warstwy dla zapewnienia poprawnosci, integralnosci i odpowiedniej jakoscl szlaku. Koncepcja szlaku jest r6wnowai':na koncepcji sekcji w warstwie medi6w transmisyjnych, sciezki w warstwie sciezki i tqcza w warstwie abonenckiej.

SzllIk warstwy klienta

<- - - -- --- - - - - - - - - - - - - - - - - --->

~ wer.twy ldienta

funkcja adaptacjl

poIas:z:anLa podllacl poII!¢J:anla ~owe Rys. 7.77. PoIiJczenie warstwy klienta i serwera

Na rysunku 1.17 pokazano potaczenie warstwy klienta i serwera ilustrujace blizei poiecie potaczenla ~~cznikowego (ang. link connection), kt6re jest stosowane w opisie funkcjonalnym architektury sieci transportowej.

literatura

[11 COTT Recommendations G.a03:

ArchileCtures of transport networks based on the synchronous digital hierarchy (SDH). Geneva, July 1992

[21 Bars G., Le Beller L.: L'architecture fonctionnelle des resaux de transport, Commutation & Transmission. No.2, 1993

Literatura

43

[3] Hollander c.J.: SDH Fundamentals - Trends in Telecommunications. Vol. 7, No.2, July 1991

[4] Mieszczanek J., Sonta 5.: Charakterystyka synchronicznych system6w teletransmisyjnych SDH. Przeglad Telekomunikacyjny, nr 5, 5. 213-219, 1993

[5] Sexton M., Reid ".: Transmission Networking: SONET and the Synchronous Digital Hierarchy. Artech House, Boston, london 1992

[6] Sexton M., Roverano M., F.X. de Cremiers: SDH Architectures and Standards. Electrical Communications, 4th Quarter 1993

r

2. ZASADY ZWIELOKROTNIENIA

2.1. WST~P

Tworzenie struktur svgnalow transmitowanych za pornoca system6w synchronicznej hierarchii cyfrowej rozni si~ znacznie ad metod uzvwanvch w przypadku svsternow plezjochronicznych. Z zatozenia systemy synchroniczne nie powinny ograniczac sie do transmisji jedynie sygnatDw a wybranyeh przeplywnosciach binarnych. Ten czynnik wraz z koniecznoscia przesvlanla znacznie rozbudowanej informaeji zwiazane] z zarzadzaniern, administrowaniem i nadzorern spowodowat koniecznosc stosowania procedur odwzorowywania sygnalow weisciowvcn oraz ztozonvch sposob6w zwielokrotnienia. Ui:ywane sa lei: inne lechniki synchronizacji (fazowania) ramek polegaiace na przesytaniu adresu okresiaiacego polozenie sygnalu w---r:"amach struktury.

-------------------.--- .. -----~-.-~ -~~~- - _-- -.---~-- -~-.~~.~

~yzszego_ rzedu,

W rozdziale tym przedstawiona zasady zwielokrotnienia, odwzorowania, organizacji ramek, zawartosci nagt6wk6w oraz tworzenia wskainik6w. Zasady te stanowia fundament hierarchii synchronicznych system6w cyfrowych SOH. Zwr6cono lei: uwage i om6wiono pokr6tce zagadnienia tworzenia struktur informacyjnych dla potrzeb transmisji sygnat6w z sieci synchronicznych SOH za pornoca sieei plezjoch ron i cznych PO H.

r.

2.2. PODSTAWOWE POJ~CIA I OKRESlENIA

Zroz u mien ie zasad zwielokrotn i en i a w svstsrnach synch ron icznvch wymaga okresl en i a szeregu podstawowych pojec, Niektore z nich 5'1 dobrze znane z system6w pi ezj och ron icznvch , in ne odnosza si e tylko do system6w syn chron icz n ych.

Dalej podano w spos6b niefarmalny i uproszczony podstawowe okreslenia i pojecia uzvwane w procedurach zwielokrotnienia SOH.

Sekcja

Sekcja (ang. section) jest definiowana jako odcinek toru Iransmisyjnego porniedzv dwoma sasiednirni urzadzeniarni, w kt6rych przeprowadza sie regeneracje lub zwielokrotnienie. Sekcje dzieli sle na sekcje regeneracji i sekcje zwielokrotnienia.

Podstawowe pojecla i okreslenia

45

~ciei:ka

Ze wzgledu na znacznie wieksze, niz to rna miejsce w przypadku sieci plezjochronicznych rnozliwosci zarzadzania, utrzymania i nadzoru w siedach SOH wazne znaczenie ma poiecie sciezki (ang. path). Przez pojecie sciezki w svsternach synchronicznych rozumie si~ kanal wirtualny utworzony pomiedzy weztern wejSciowym, a wezlern wvjsciowvrn, w celu transrnisji kontenera wirtualnego wyzszego lub nizszego rzedu, Sciezki dzieJi si~ na sciezkl wyzszego rzedu (ang. Higher Order Path) oznaczane w skr6cie HOP i sciezki nizszego rzedu (ang. Lower Order Path) oznaczane odpowiednio przez lOP.

Sygnaty wejSciowo/wyjkiowe

Sygnatami wejki owo/wyj Sciwymi nazywane sa Ie sygnaty, kt6re rnaja bye przelransportowane za pornoca steel transrnisyjne] SDH z jednego miejsea winne rnieisce sieei. Sygnaty te beda niekiedy nazywane sygnatami doptywowymi lub sygnatami wprowadzanymi i wydzielanymi z sieci.

Do najwaznieiszych z nich naleza sygnaty rnajace swoje zrodlo w sleciach pJezjoehronieznyeh POH lub sygnaty 0 slrukturze svgnalow POH, sygnat z sieci metropolitalnych MAN, z sieci FDOI oraz sygnaiy ATM. Transmisja sygnai6w 0 blize] nieokreslone] strukturze i przeplywnosci roznej od wvzei podanych przeplvwnosci standardowych jest rowniez moiliwa.

Odwzorowanie, odwzorowanie odwrotne

Sygnat wejsciowy systemu SOH maze rniec rozna przeplywnosc od wymaganej w systemie synchronicznym oraz moze bye sygnatem asynehronieznym. Konieczna zatem stale sie jego adaptacia, nazywana odwzorowaniem (ang. mapping). W wyniku odwzorowania powstaja kontenery wypelnione bilami pochodzacymi z sygnalu wejsciowego i dodatkowymi bitarni uzupelnlajacvmi, nazywanymi w dalszej czesci rownlez bitami stalego dcpelnlenla lub bitami wypelnlajacyrnl. Kolejnym etapem odwzorowania jest uzupetnienie kontenera nagMwkiem i utworzenie kontenera wirtualnego,

Proeedura odwrolna do odwzorowania nazywana jest odwzorowaniem odwrotnym (ang. demapping).

Kontener

Efektem proeedury odwzorowania jest utworzenie ciagu kontenerow. Pojedynczy kontener sklada sie ze Sci~le okreslone] liczby bajtow pochodzacvch z sygnatu wejSciowego oraz bajtow wvpelnienia, Czas trwania kontenera wynosi 125 jJs. Kontenery dziela si~ w zaleznosci od sygnalu wejsciowego na kontenery nizszego rzedu i oznaczane literami C-m oraz kontenery wvzszego rzedu oznaczane przez C-n.

r

46

Zasadv zwielokrotnienia

~~.~~~.~~-~~y

Kontener wirtualny sklada sie z kontenera opatrzonego dodatkowo nagt6wkiem. Kontenery wirtualne oznaczane s~ odpowiednio do kontener6w, z kt6rych zostatv utworzone przez VC-m i VC-n i nazywane konlenerami wirtualnymi nizszego i kontenerami wirtualnymi wyzszego rzedu,

Jednostka sktadowa

_. - -- .. ~.-- .. ~~-__........------~.~- .. -

Kontenery wirtualne nizszego rzedu wchodza w sktad struktury informacyjnej nazywane] [ednostka skradowa (ang. Tributary Unit). Jednostka skladowa ztozona jest z pola uiytkowego wypetnionego przez ~te~~r_~irtuaJny oraz ~skainika. lednostki

skladowe sa oznaczane symbolicznie przez TU-m. --

Grupa jednostek sktadowych

ledna lub ~!I!_~~ jt:!~':l~~ sktadowych zwietokrotnionych bez dodawania nowe] ---in-formacji nazywana jest grupa jednostek sktadowych (ang. Tributary Unit Group) i oznaczana TUG-m.

- __

Iednosika adm~~!~~~_

Jednostka administracyjna (ang. Administrative Unit) jest struktura informacyjna zawieraiaca pole ui:ytkowe skradaiace sie z kontenera wirtualnego \'V}:'~s_z~Q_.g~u i 'Y_skain ika. Jednostki ad min i stracyjne oz nacz;Si~·~dpowiedn io przez AU·n.

Grupa jednostek administrac.yjnych

.~" .... ~.-- -----.~-

ledna lub wiece] jes!r:!.~.~_<;I_rninisjra9'inych tworzy grupe jednostek administracvjnych (ang. Administrative Unit Group). Grupa jednostek adminstracyjnych nie zawiera zadnei dodatkowej informacji poza intorrnacia pochodzaca ze sktadowych jednostkach administracyjnych. Grupa jednostek administracyjnych oznaczana jest przez AUG.

Syn_c:~~!~~r.._mod~ transportowy

--~-.. ---------

Synchroniczny modut transportowy (ang. Synchronous Transport Module) jest struktura informacyjna zlczona z naglOwka, pola wskainika i pola uzvtkowego. Synchroniczny

modul transportowy ma kisle okre~lony· czas trwania Wynosz~Cy 125 Ils i jest

oznaczany symbolicznie przez STM-N. Dopasowanie

Kontenery wirtualne rnaia strukture ramkowa. lch polozenie poczatkowe wewnatrz struktur wyZszych, tj, jednostek administracyjnych AU lub jednostek sktadowych TU jest przypadkowe. Aby kontener po stronie odbiorczej m6gt byt poprawnie wydzielony

-

Podstawowe pojecia i okraslenia

47

ze strumienia SOH konieczne jest dodawanie informacji a jego polozenlu. W przypadku kontenera asynchranicznego, roznice czestotliwosci zegar6w kontenera i struktu r syn ch ran i cznych z rnuszaja do okresowego przeprowadzan ia proced u ry dopelniania dodatniego albo ujemnego. Okreslenie polozenia pierwszego bajtu kontenera wirtualnego wzgledern ramki AU lub TU oraz procedura dopelnlania nazywane Sq dopasowaniem (ang. aligning). Informacja 0 dopasowaniu umieszczona jest w specjalnie do tego celu przeznaczonym rnieiscu nazywanym polem wskainika lub kr6tko wskafnikiem (ang. pointer).

Wskainik

Pole uzvtkowe, dla potrzeb procesu dopasowania uzupelniane jest a wskaznik. We wskainiku zawarty jest miedzv innymi adres pierwszego bajtu kontenera wirtualnego, bajt lub bajty dopelniania ujemnego oraz bajty sterowania procesem dopasowania.

Zwielokrotn ienie (mu ltipleksacja)

Zwie lokratn ien ie (an g. multiplexing) w cyfrowych systemach tel etransmisyj nych jest procedura, w kt6rej wyniku svgnalom 0 mniejszych przeplywnosciach binarnych przydziela sie szczeliny czasowe w taki spos6b, ze otrzymuje sie sygnaf 0 wiekszej przeplvwnosci binarne].

Llczenie (konkatenacja)

Niekiedy istnieje potrzeba transmisji za posrednictwern sieci SOH sygnalow, dla ktorvch objeto~c pojedynczego kontenera wirtualnego jest niewystarczajqca. W takich przypadkach kontenery fqczy sie w grupy, zachowujac ich integralnosc. Proces taki nazywa sif;l tqczeniem lub konkatenacia (ang. concatenation).

Nagf6wek sekcji

Zarzadzanie, utrzymanie i nadz6r sekcii zwielokrotnienia i sekcji regeneracji wymaga przesvtania odpowiednich informacji. W tym celu w ramce modulu transportowego utworzono odpowiednie poleinformacyjne nazywane nagt6wkiem sekcji SOH (ang. Secrion QverHead).

Nagl6wek kiei:ki

NagMwek sciezki POH (ang. Path OverHead) zawiera informacje zwiazane z zarzadzaniern, utrzymaniem i nadzorem sciezki wvzszego lub nizszego rzedu,

--

48

Zasady zwlelokrotnienia

2.3. STRUKTURY ZWIElOKROTNIENIA

W systemach SOH svgnaty przesyfane porniedzv wezlami sieci, mimo ze rnaja scisle okreslona budowe, odpowiadajaca modufom transportowym STM-N rnoga rMnie sie znacznie, z punktu widzenia organizacji informacji transportowanej. Roznorodnosc sygnaf6w wejsciowvch zar6wno pod wzgledern przeptvwnosci binarnej jak i ich wewnetrzne] struktury sprawia, ze spelnienie jednego z podstawowych wymog6w nalozonego na systemy SOH jakim jest dostepnosc sieci i rnozliwosc transmisji sygnaMw 0 nieomaf dowofnych przeplvwnosciach, wymaga zastosowania szeregu proced u r przvstosowuiacvch sygnaty wejsci owe do transm isj i w sieci ach SOH. Procedury te polegaja nie tylko na zwielokrotnieniu sygnat6w wejkiowych, ale rowniez na ich odwzorowaniu, tworzeniu nagMwk6w, dopasowaniu i okreslaniu wskaznikow. W tym punkcie rozdzialu przedstawiono typowe strukturv zwielokrotnienia oraz opisano rnozliwe sposoby tworzenia modulow transportowych STM-N dla sygnaMw plezjochronicznych, zgodnych z hierarcbia POH.

2.3.1. 0g61na struktura zwielokrotnienia

Przedstawiona w zaleceniach Miedzynarodowej Uni Telekomunikacyjnej - ITU (ang. International Telecommunication Union) struktura zwielokrotnienia 'nie obejmuje wszystkich rnozllwych kombinacji tworzenia rnodutu transportowego, dla istniejacvch svgnalow skradowvch pochodzacych z system6w POH. Niemniej przyjeta struktura jest na tyle ogol na, ze zawi era wszystkie praktyczn ie stosowane sposoby zwiel okrotn i en ia. Na rysunku 2.1 przedstawiono historycznie naistarsza strukture zwielokrotnienia [13J. Obrazuje ona jak bardzo ztozona bytaby strukura zwielokrotnienia, gdyby chciec uwzglednic wszystkie istnieiace standardy system6w cyfrowych.

Na rysunku 2.1 oraz na pozostalvch rysunkach dotvczacych struktur zwielokrotnienia pokazano mozliwe sposoby tworzenia moduhi transportowego. W rzeczvwistosci schematy te powinny bye powielone dla kazdego slrumienia wejkiowego 0 danej przeplvwnosci. [ezeli na przyktad jednym z mozliwych sposob6w utworzenia grupy jednostek sktadowych TUG-2 jest zwielokrotnienie trzech jednostek skladowvch TU-12 otrzymanych z kontenera C-12, to pelnv rysunek powin ien zawierac Irzy wejSei owe strumienie 2 Mbitls.

2.3.2. Struktura zwielokrotnienia- rru

N a rysu n ku 2.2 przedstawiono aktualn ie obowiazujaca stru kture zwialokrotn ien ia zalecana przez ITU [5), bedzie ana szczegolowo omowiono w nastepnych podpunktach rozdzialu.

Struktury zwielokrotnien ia

49

UMb/S

··6

8 !.Ibis

.. ~

S41.1b/S;

......................... ~

ZWIElOKROTNtENIE OOWZOROWANIE OOPASOWANIE

I:,: < 1 PRZETWARZANIE WSKAiNJICA

Rys. 2.1. Pierwotna wersja struktury zwielokrotnienia

140 Mb(I

... ~ ~

ZWlELOKROTNIENlE OOWZOROWANIE DOPASOWANIE

I:. -.:::.: :1 PRZETWARZAHIE WSKAtNIKA

Rys. 2.2. Strukusre zwielokrotnienia przyi~ta przez ITU

2.3.3. Struktura zwielokrotnienia - ANSI

Struktura zwielokrotnienia przyieta przez Amerykar'iski Narodowy Instytut Standaryzacji ANSI tang. American National Standards Institute) jest kompromisem pomiedzy bardzo

I

I '

l

50

Zasady zwielokrotnienia

rozbudowanymi zasadami zwielokrotnienia w standardzie SONET [1), a zaleceniami ITU dotvczacvmi SOH. Uczba dozwolonych przeplywnosci sygnaMw synchronicznych w standardzie SONET jest znacznie wieksza, Okreslono je zar6wno dla svgnalow elektrycznych (STS-n), [ak i sygnaMw optycznych (OC-n), a przedstawiono w tab1. 2.1. Tylko niekt6re z nich maja swoje odpowiedniki w SOH. Warto zwrocic uwage na rnodut Iransportowy STM-O, kt6ry byt poczatkowo wprowadzony przez ITU jako

Tablica 1.1. Por6wnanie przepfywnoki w systemiach SONET i SDH

OZNACIENIE 50NET
[MbitlsJ SYGNAl SYGNAl OPTYCINY SOH
ELEKTRYCINY
51,84 STS-l OC-l (STM-O)
155,52 STS-3 OC-3 STM-l
466,56 STS-9 OC-9 -
622,08 STS-12 OC-12 STM-4
933,12 STS-18 OC-18 -
1244,16 STS-24 OC-24 -
1866,24 STS-36 OC-36 -
2488,32 ST5-48 OC-48 STM-16
4976,94 STS-96 OC-96 STM-31")
9953,28 ST5-192 OC-192 STM-64°1 0) standard w przygotowaniu

pewnego rodzaju kompromis dla systemu SONET_ Obecnie jednak rnodu! transportowy STM-O jest uwzglednlany i ma praktyczne zastosowanie r6wniei: w integracji system6w satelitarnych i radiowych z siecia transmisvjna SOH [10]. Na rysunku 2.3 przedstawiono strukture zwielokrotnienia przyjetil przez ANSI. Stanowi ona podzbi6r og61nej struktury zalecanej przez fTU. Nie wystepu]e w niej rnozliwosc zwielokrotnienia sygnat6w plezjochronicznych 0 przeplywnosci 34 Mbitls. Sygnal 0 przeplywnosci 45 Mbitls tworzy zawsze kiezke wvzszego rzedu (kontener wirtualny VC-3). Dla innych sygnat6w niiszych poziom6w PDH (1,5 , 2 , 6 Mbitls) r6wniei: wykorzystywany jest kontener wirtualny VC-3 i jednostka administracyjna AU-3.

Struktury zwielokrotnienia

51

xN

x1

ZWlELOKROTNIEHlE OCM'ZOROWANIe OOPASOWANIE PRZETWAAZANtE WSKADIKA

1«1 MW.

.................................................... E1

4et.lbll

················································-···8

L.__-"- 1Mb('

··8

2Mbf.

··6

1.5 Mbh:

.. ~

Rys. 2.3. Strukrura zwiefokrotnienia wedlug ANSI

2.3.4. Struktura zwielokrotnienia - ETSI

Europejski Instytut Standard6w Telekomunikacyjnych ETSI (ang. European Telecommunication Standards Institute) ograniczyt zalecana strukture zwielokrotnienia w stosunku do struktury ITU [7]. Strukture zwielokrotnienia przvleta przez ETSI pokazano na rys.2.4.

2WtB.OKROTNlENIE ODWZOAOWANIE OOPASOWANIE

1::::: :>1 PRZETWARlANIE WSKA1NIKA

t«lUI:I't

... ~ ~

<45Mb/I , 34UbilI

\8

··EJ

2WJA

··6

U~

··EJ

Rys. 2.4. Struktura zwielokrotnienia wed/ug ETSI

Iedvna jednostkq adrninistracvina dopuszczona w tej strukturze jest AU-4.

Powstaje ona zawsze z kontenera wirtualnego wvzszego rzedu VC-4. Kontener wirtuafny VC-3 jest zawsze kontenerem nizszego rzedu, Sygnatami wejkiowymi i wyjsciowymi sa sygnaty plezjochroniczne pierwszego poziomu PDH, Ij.1,5 i 2 Mbitls (kontenery C-ll i C-12), sygnaty trzeciego poziomu h ierarchii p lezjochronkznei, tj. 34

r

52

Zasady zwielckrotnienla

i 45 Mbitls (konlenery C-31 i C-32) oraz sygna] plezjochroniczny czwartego poziomu 0 przeptywnoSci binarnej 140 Mbitls (kontener C-4). Dodatkowo ETSt dopuszcza sygnafy o przeplvwnosciach odpowiadajqcych sygnatom POH drugiego poziomu hierarchii amervkariskie], dla kt6rych rnoze bye tworzony kontener C-2.

2.3.5. Struktura zwielokmtnienia przyieta w Polsce

W wymaganiach techniczno-eksploatacyjnych dla system6w SDH przvjetych przez Ministra litcznosci w roku 1994 ustalono strukture zwielokrotnienia pokazana na rys.2.5 {9]. Zaweza ona jeszcze bardziej ogolna strukture lTU niz to uczvnl] ETSt

140~

"'~"""""""""""""""""""""""'EJ

ZWlEI.OI<RO'nIEEttIE ODWZOROWANEE DOPASOWANEE

t::::::1 PRZETWARZANIE wsKA1HJKA

Rys. 2.5. Struktura zwie/okrotnienia przyieta w Polsce

stanowi przypadek szczeg61ny wymagar'i ETSI. Sposrod wszystkich sygnaMw weisciowo-wvlsciowvch dopuszczono jedynie sygnaty hierarchii plezjochronicznej poziornu pierwszego (2 Mbitls), poziomu trzedego (34 Mbitls) oraz poziomu czwartego. Pornlniecie sygnat6w tworzacvch kontener C·l1 wvnikato z braku rnozliwosci bezposredniego styku przyszle] polskiej sieci synchronicznej z siecia operatora dopuszczaiacego takie sygnaty. Pojawienie sle technicznych rnozliwosci tworzen ia i taczen i a sieci synchron icznych, r6wn iez opartych na taczach satel itarnych moze w niedlugim czasie spowodowac koniecznosc rozszerzenia wymaganej struktury. Z tego typu zmianami naleZy liczvc sie r6wniei' w przysztoscl z powodu rozwoju sieci dostepu, W sieciach dostepu pojawiaja sle bowiem coraz to nowe sygnaty i tendencje Ie beda sie nasilaty.

2.4. PROCEDURY ODWZOROWANIA

Zadaniem synchronicznych system6w teletransmisyjnych SOH jest transport roznego rodzaju sygnat6w wejkiowych porniedzy weztami slecl, tj. wprowadzenie sygnatu do sieci, transrnisja, wydzielenie ze strumienia synchronicznego i wyprowadzenie na zewnstrz sieci w niezmienionej postaci, z zachowaniem petnej informacji i czestotliwosci taktowania. Systemy SOH cechuje duza roznorodnosc svgnalow

Procedury odwzorowania

53

wejkiowych, poczvnaiac ad sygnat6w typowych dla sieci hierarchii plezjochronicznej, poprzez sygnaty z siecl FOOl i MAN, a na kom6rkach asynchronicznego trybu transmisji ATM koriczac, Ola kazdego typu sygnalu konieczne jest pelne okreslenie

sposobu jego wprowadzania do struktur wirtualnych, jednostek sktadowych stosowanych w SOH.

Sygnaty wejsciowe pojawiajqce sif! w wezlach sieci SOH mega bye taktowane

informacyjnych (kontener6w, kontener6w wreszd e jednostek ad min i stracyj nych)

roznymi zegarami, rnoga rniec r6zn .. budowe i przeplvwnosc binarna,

2.4.1. Sygna4y wejkiowe

Sieci SOH opracowano rniedzy innymi po to, by uniknac trudnosci z transrnisja sygnat6w rnajacvch odrnienna strukture, przeplvwnosc i rozne ir6dta pochodzenia. Systemy SOH powinny bye dostatecznie elastyczne by wyjM: naprzedw potrzebom transmisyjnym. Obecnie, tylko dla niekt6rych typ6w sygna16w Sq opracowane wymagania i standardy na ich transrnlsie z wykorzystaniem do tego celu sied synchronicznych. Dotyczy to przede wszystkim sygnat6w pochodzacvch z dotvchczas uzvwanych teletransmisyjnych sieci cyfrowych PDH, standard6w ITU i ANSI. Ponadto wymagania dose dokladnie podaja sposoby odwzorowania i zwielokrotnienia sygnal6w rnajacvch swoje zr6dlo w systemach ATM. Inne sygnaty, kt6rych transmisja za pornoca sied SOH jest przewidywana w niedalekiej przvsztosci pochodza z sieci FOOl i MAN. Zanim om6wione zostana sposoby odwzorowania wybranych svgnalow, dla potrzeb ich transmisji poprzez siec SOH, podane i om6wione zostana cechy, niekt6rych z sygnaMw weisciowvch.

Sygnaty PDH

Najbardziej powszechnymi sygnatami welsciowvrni system6w SDH sa sygnaty pochodzace z sleci plezjochronicznych PDH lub tez sygnaty 0 strukturze odpowiadajqcej tym sygnalom. W punkde tym om6wione beda podstawowe cechy sygnat6w hierarchii POH.

Systemy teletransmisyjne oparte na plezjochroniCznej hierarchii cvfrowej POH (ang. Plesiochronous Digital Hierarchy) zaczeto wprowadzac do eksploatacji na przelornie lat szescdziesiatych i siedemdziestatvch. Standarvzacje system6w POH wprowadzono w roku 1972 ll8J. Systemy POH pomvslane byty przede wszystkirn jako systemy cyfrowej transmisji sygnat6w rozm6wnych. Z tym wiqzq sif! ich cechy om6wione w rozdz.l.

Podstawowym sygnalem cyfrowym jest sygnal 0 przeplywnosci 64 kbit/s. Z takich sygnal6w tworzone S<i rarnkl sygnaMw POH pierwszego rzedu. Spos6b zwielokrotnienia sygnaMw pochodzacvch z podstawowych kanarow cyfrowych moze

r

I

I'

54

Zasady zwielokrotnienia

bye r6i:ny. Dwie growne metody zwielokrotnienia opieraja si~ na standardach: amerykar'iskim i europejskim. W pierwszvrn z nich zwielokrotniane Sit 24 podstawowe kanalv cyfrowe, w drugim 30 kanat6w. Po dodaniu bit6w synchronizacji, bit6w sygnalizacji i utrzvrnania otrzymuje sle odpowiednio sygna~ 0 przepfywnoSciach 1,544 Mbitls i 2,048 Mbitls.

Strukture ramki pierwszego rzedu w hierarchii europejskiej pokazano na rvs.2.6.

2 MbIVI 125,us

I i i i i

131 i

i i i i

; szczellny uZytkownika

i 0 11

i

j szczellny uiytkownika

1161171

I ,

i ;

i .~-~ .... ~._~-.

! -.-.-._----.

! •

Ix 10 1011111011111

I 1

I I

I xl11DIAlylVlVlvj

i i

.. ~- ~-.-~- . ." ....... ~ ... ~ .... ~-~ ....

f j

IWI FIVIf1 AI 11AI111 i

! i

, I

I albic Id la Ib Ie Id I

x - btty zarezerwowane do utytku mledzynarodowego Y - blty sluzbowe

A - bity a1armowe

0011011 • wz6r fazowanla ramld ( 00 druga szczettna or 0 ) WFWR • wz6r fazowanla wIeIoramld (w 00 SZ8SnasteJ ramce ) &bod • blty sygnattzacjl z poszczeg61nych szczelln karNlfowych

Rys. 2.6. Ramka sysremu PCM30

Sygna~ drugiego rzedu hierarchii otrzymuje sit: w wyniku przeplotu bitowego czterech grup pierwszego rzedu, Analogiczna procedura obowiazuie przy tworzeniu svgnalow trzeciego i czwartego rzedu europejskiej hierarchii PDH.

Strukture ramek drugiego, trzeciego i czwartego rzedu hierarchii europejskiej PDH podano w tabJ. 2.2.

Nalei:y zaznaczyc, i:e przedstawiona organizacja ramek obowiazuje dla powszechnie stosowanego dopel'nienia dodatniego.

Sygnafy FOOl

Rozw6j sieci komputerowych oraz stale rosnace rnozliwosci i potrzeby wymiany danych miedzy sieciami spowodowaly opracowanie standardu IEEE 802.5 FOOl (ang. Fibre Distributed Data Interface). W standardzie FOOl [12] ui:ywa sie swiattowodu jako medium transmisyjnego, protokolow transmisyjnych sieci lokalnych LAN oraz metody

Procedury odwzorowania

55

Tablica 2.2. Struktura ramek w europeiskie] hierarchi; PDH

POZ1OM 2 3 4
Prze~no~ 8,448 Mibtls 34,368 Mbitls 139,264 Mbitls
Dopuszczalna
tolerancja ±30 ppm ±20 ppm ±15 ppm
przeptywnoki
Dopelnienie dodatnie dodatnie dodatnie
Przeplot bitowy bitowy bitowy
Liczba bit6w w
846 1536 2926
ramce
ROZM1E5ZCZEN1E BlT6W W RAMeE
Nr podramki , 1 1
Fazowanie HO HO 1-12
Utrzymanie 11,12 11,12 13·16
Przeplot 13·212 13·384 17-468
Nr podramki 2,3 2,3 2,3,4,5
Sterowanie 1-4 1-4 '·4
dopetnieniem
Przeplot 5-212 5-384 5-488
Nr podramki 4 4 6
Sterowanie 1-4 1-4 1-4
dopelmeniem
Dopelnienle 5·8 5·8 5-8
Przeplot 9-212 9-364 9-488 dostepu stosowane w strukturach typu .. token ring", tj. zgodnych ze standardem IEEE 802.5. Szybkosc transmisji jest znacznie wieksza nii: w sieciach lokalnych LAN i wynosi oketo 100 Mbitls.

Sied FDDI rnaja strukture podw6jnego pierscienia [121. Nie maze on obejmowat zbyt duzego obszaru (promiel'i pierscienia nie powinien bye wiekszy niz 100 km), liczba stacji nie maze przekraczac 500, odleglosc zas pomiedzy staciarni jest ogranlczona do 2 km. Takie ograniczenia powoduja i:e slruktury FOOl nalezv

56

Zasady zwielokrotnienia

rozpatrywac racze] jako standard umozliwiajacy niezawodne potaczenie i efektywna wspolprace lokalnych sied komputerowych na niezbyt duzym obszarze. Stacje podlaczone do podw6jnego pierscienia dziela sie na dwa typy: stac]e pojedyncze i stacje podw6jne. Stacje pojedyncze nie rnoga bye dolaczane bezpoSrednio do pierscierna, a jedynie poprzez koncentrator, kt6ry petni role nie tylko stacji podw6jnej, ale r6wniei daje mozliwosci wprowadzania i wydzielania z pierkienia informacji nadawanych, badz przeznaczonych dla stacii pojedynczej. Strukture dwupierscieniowa zaslosowano w celu zapewnienia ciagtoscl transrnisji w przypadku uszkodzenia kabla swlatlowodowego porniedzy dwoma stacjami podwojnymi.

Ramka informacyjna standardu FOOl sklada sie kolejno z 16-symbolowej preambuty (symbolem nazywa si~ sekwencie czterobitowal, dw6ch symboli oznaczajacych poczatek rarnki i dw6ch symboli pola sterujacego, czterech lub dwunastu symboli adresu odbiorcy, czterech lub dwunastu symboli adresu nadawcy, pola uzvtkowego, osrniosyrnbolowe] sekwencji kontrolnej kodu cyklicznego, symbolu korica ramki oraz trzech symboli statusu ramki. tqcznie ramka informacyjna nie liczac preambuty rnoze zawierac do 9 tysi~cy symboli. Specjalny format ramki jest uiywany w opcil diafogowej. W tym przypadku ramka sklada sie z preambuty, dwusybolowych ogranlcznikow poczatku i korica ramki oraz dwusymbolowego pola sterowania rarnka,

W sieciach FOOl stosowane jest taktowanie zegarem 125 MHz. Efektywna szvbkosc Iran sm isj i jest jednak n izsza n Ii: 125Mb it/so Jest to spowodowane zastosowaniem kodu nadmiarowego. Szybkosc transmisji porniedzy stacjami wynosi okoro t 00 Mbit/s.

Unowoczesniona wersia standardu FOOl jest standard FOOl II [12J. W tym standardz i e moi I iwa jest Iran sm i sj a oparta na komutacj i paki etow j komulacj j tqczy. Najwazniejsza modyfikacja wprowadzonq w standardzie FOOl II jest rnozliwosc Iransmisji svgnalow, kt6re nie dopuszczaja lub zezwalaia tylko w ograniczonym zakresie na wprowadzanie op6Znienia. 00 takich sygnat6w naleza przede wszystkim sygnat mowy i obrazy ruchome.

W sieciach opartych na standardzie FOOl II efektywna szvbkosc transmisji porniedzv stacjami jest identyczna jak w przypadku FOOL Slruktura FOOl II rna rnozliwosci hybrydowego, dynamicznego sterowania funkcjami pierscienia, W przypadku transmisji danvch, majqcych ir6dto w sygnale mowy lub obrazie ruchomym, pasmo przepuslowe pierscienia jest dynamicznie dzielone na dwie czesci. Stacje FOOl II rnoga pracowac alba w trybie podstawowym (zgodnie ze standardem FOOl II), alba w trybie hybrydowego sterowania dynamicznego, co jest zaleine od obecnosci sygnat6w wspomnianego rodzaju, Struktura ramki standardu FOOl II jest inna niz opisana jut struktura ramkl slandardu FOOL Na poczatku ramki umieszczana jest pleciosvmbolowa preambuta, po niej kalejno umieszczane SOl: nagt6wek (24

Procedury odwzorowania

57

svrnbole), kana] transmisji pakietowej (2 symbolel, osiem kanalow transrnisji izochronicznej (kazdy z nich zawiera 32 symbol e), nastepnv dwusymbolowy kana! transmisji pakietowej r kolejna grupa osrniu kanalow transmisji izochroniczne] itd. W sumle ramka zawiera 12 kanalow transrnisji pakietowej i 96 p61 (31-symbolowych) transmisji izochronicznej. W sklad naglowka wchodzs: znacznik poczatku (2 symbole), pole kontroJi synchronizacji (1 symbol), pole kontroli sekwencji ramek (1 symbol), numeracja ramek (2 symbole), matryca podzialu kanat6w (16 symbol i) oraz dodatkowy kana! zarzadzania (2 symbole). W rarnach 96 p61 transmisji lzochronicznej rnozltwe jest utworzonie do 16 kanalow szerokopasmowych (6,144 Mbitls). Wewnatrz stacji kanaly te mogq bye dzielone na jednostki 0 przeplvwnosci binarnej 8 kbit/s.

Sygnaty z sied OQOB-MAN

Sieci MAN (ang. Merropo/itan Area Network) wywodza si~ z potrzeb transmis]i danych porniedzv sieciami kompulerowymi LAN. Obecnie 'qCZ<l one potrzeby klasycznej te lekomun ikacj i i transmisj i sygn alow tel ew izyj nych. W sieciach metropo 1 italnych MAN szeroko stosowana jest technika OQOB (ang. Distributed Queue Dual Bus). Protokol DQOB-MAN jest opisany i znormalizowany standardem IEEE 802.6.

Siec OQOB-MAN zawsze rna strukture podw6jnej szyny. W wyniku tego jest realizowana pefna transmisja dupleksowa. W szczeg61nym przypadku szyny rnoga tworzvc strukture pierscieniowa, co daje duza niezawodnosc w dziataniu sieci. Pierwszym weztern kazdej szyny sleci DQOB-MAN jest wezel generujqcy naglowek szynv, wytwarzajqcy PU5tq ramke (ang. slot) oraz informacje zwiazane z procedura zarzadzanla. Kolejne wezty SOl podlaczone do obu szyn i zgadnie z procedure dostepu wypefniajq pusta rarnke pochodzaca ad nich inforrnacja. Ramki Sij; dzielone na dwa typy, t], ramki a dostepie arbitralnym, kolejkowvrn oraz ramki, do kt6rych dostep jest wstepnie ustalony. Taki podzial daje rnozliwosc transmisji sygnat6w, dla kt6rych niedopuszczalne jest wprowadzanie op6Znienia (np, sygnal mowy).

Ramka standardu OQOS sklada sie z 53 bajt6w, a wiec ma taka sarna dfugo~ jak ramka A TM. Dz i el i sie ona na trzy czesci: segmen t stsrowan ia dostepem do pol a (1 bajt], segment nagMwka (4 bajty) oraz segment pola uzytkowego (48 bajtowl, Pole uzytkowe podzielone jest na wbkiwij czesc informacyjnq (44 bajty) oraz dwubajtowe pola naglowka i zakoriczenia.

Transmisja oparta na standardzie OQOB-MAN ma wiele zalet w porownaniu z transrnisja w sieciach FOOL Nie ma tu zadnego ograniczenia rozmiaru sieci, struktura ramki jest znacznie prostsza, a szvbkosc transmisji jest wieksza i wynosi 150 Mbitls. Niemniej wydaje sie, ze w niedalekiej przysztosci w sieclach telekomunikacyjnych przewazac bedzie technika ATM.

r

..,

58

Zasady zwtelokrotnlenia

Sygnaty ATM

Technika asynchronicznego trybu transmisji ATM (ang. Asynchronous Transfer Mode) [14] jest opracowywana w celu efektywnego przesvlanla sygnaMw pochodzacych z tzw, szerokopasmowego ISDN (B-ISDN) [8}. Podstawowq cecha ATM jest wykorzystywanie asynchronicznego zwielokrotnienia w dziedzinie czasu, Sygnaty zwielokrotniane najpierw sa magazynowane w buforze, dzielone na kom6rki 0 wymaganej dtugosci, a nastepnie zwielokratniane w spos6b asynchroniczny. Wedtug okreslone] koleinosci, zgodnej z priorytetem, kom6rki tworza svgnal wyjsciowy. Technika ATM filczy w sobie cechy komunikacji pakielowej uiywanej w sieciach komputerowych i transmisji clagte], typowej dla cyfrowych system6w leletransmisyjnych opartych na hierarchii PDH. Moiliwe jest zatem wykorzystywanie ATM do transmisji svgnalow 0 stale] przeplywnosci binarnej jak i sygnatbw 0 zmiennej przeplvwnosci binarnej, a efektvwnosc transmisji jest 0 wiele wieksza nii przy klasycznym zwielokrotnieniu, gdzie bez wzgledu na 10 czy kanal jest aktualnie wykorzystywany ezy lei wolny, w sygnale wyjkiowym zwielokrotnionym pozostaje odpowiadaiaca mu szczelina czasowa.

Kom6rka ATM zbudowana jest z 53 bajt6w i sklada sie z pieciobajtowe] przestrzeni naglowka oraz czterdziestoosmlobaltowe] przestrzeni pola uiytkowego. Rozr6inia sie dwa rodzaje nagt6wk6w w zaleznosci od miejsea tworzenia kom6rki ATM; nagt6wek tworzony w weile styku z uiytkownikiem UNI (ang, Unit Network Interface) i naglowek powstajqey w weile sieeiowym NNI (ang. Network Node Interface). Pierwszy z nagt6wk6w zawiera informacje zwiazane ze sterowaniem fizycznym dostepern do kom6rki, wskainiki przvnaleznosci kom6rek do tego samego kanalu lub sciezki wirtualnej, wskazanie zapelnienia kom6rki przez inforrnacje pochodzaca od uzytkownika, wskazanie ezy odpowiedni bajt moze bye pominiety w przypadku przeciazenia sieci i wreszcie bajt cyklicznego kodu nadmiarowego dla korekcji i detekowania bfed6w. NagMwek tworzony w wEl:ile sieciowym r6ini sie od naglowka w wezle UNI jedynie brakiem informacji dotvczacvch fizycznego sterowania dostepern do komorki,

NagtDwek kom6rki tworzony jest w taki spos6b by moiliwe by to na jego podstawie wykrywanie bledow i korekeja pojedynczych bted6w, a takie identyfikacja poczatku kom6rki. Cel ten osiagnieto poprzez wprowadzenia do nagrowka bajtu kontroli bledu nagt6wka HEC (ang. Header Error Control). Poniewai bajt HEC zmienia sie, a zatem wyznaezanie poczatku kom6rki odbywa sie za pornoca "zmiennego wzoru fazowania".

Do wyznaczania bajtu HEC uiywany jest cykliczny kod nadmiarowy CRC-B.

--

Procedury odwzorowania

59

Cykliczny kod nadmiarowy CRC-k

W nadajniku dla ramki 0 ustalone] dtugosci m bit6w oblicza sit;: sume kontrolna W nastepuj'lCY spos6b:

- wie!omian wiadomoki jest mnoi:ony przez wielomian )r (odpowiada to dodaniu do wiadomoki k bit6w 0 wartosci zerowej);

- olrzymany wielom ian stopn ia m + k dziel i sit;l przez wielornian generatora:

;< + x(k-,) + ... + " dzieienie jest dzieleniem modulo 2;

- reszta z dzielenia, wielomian stopnia k, tworzv sumt;l kontrolna CRC-k;

- wielomian CRC-k przesyia sit;l wraz z wiadomoscla do odbiornika.

W odbiorniku dla odebranej wiadomoki suma kontrolna jest obliczana w spos6b identyczny jak w nadajniku. Por6wnanie sumy kontrolne] odebranej i obliczonej dla danej wiadomoki pozwala wykrywac bledy transmisji.

W przypadku bajtu HEC zastosowano nastepujacv wielomian generatora: x8 +xl +x+ 1. Wielomian wladornosci tworzony jest na podstawie pierwszych czterech bajtow nagf6wka.

Inne sygnaty transmisyjne

Poza ornowionyml pokr6tce svgnatarni FOOl, DQDB-MAN i ATM rnoze niedlugo pojawic si~ potrzeba transrnisji poprzez sieci synchroniczne SOH rowniez sygnalow 0 innej, mniej lub bardziej nietypowej strukturze, I chociaz zalecenia i standardy nie obejrnuja na razie innych typ6w sygnat6w, to jednak z zalozenia systemy i sieci synchroniczne powinny m6c sie do nich dostosowac, Uwaga ta dotyczy takich sygnaMw jak sygnaty 0 strukturze FR (ang. Frame Relay) [17] lub sygnaty z cyfrowych sieci dostepu [19].

2.4.2. Odwzorowanie w kontener VC-12

W europejskich teletransmisyjnych sieciach cyfrowych najczescie] wvstepujacyrn svgnalern jest sygnat PDH pierwszego rzedu 0 przeplywnosci binarnej 2,048 Mbitls. Zrodlem takiego svgnalu rnoga bye na przyktad systemy teletransmisyjne PCM 30/32. Sygnat 0 przeplvwnosci 2,048 Mbitls rnoze bye sygnatem wejkiowym w wlekszosci struktur zwielokrolnienia (wvjatek stanowi Japonia - NTT [16].

Kontener C-12 tworzy sie poprzez odwzorowanie sygnatu wejkiowego 0 przeplywnosci binarnej 2048 kbitls. Po dodaniu bajtu nagMwka tworzony jest kontener wi rtualny VC~ 1 2. W procesi e odwzorowan i a szeregowa postac svgnalu jest przetwarzana na postac rownolegla osrniobitowa, Odwzorowanie svgnahi w kontener wi rtua I ny VC~ 12 jest dose zrozone i n ietypowe. Dopuszcza sle nastepu jace sposoby odwzorowan ia:

- trvb asynchron iczny,

- tryb synchroniczny bitowy,

r

, I

60

Zasady zwielokrotnienia

- tryb synchroniczny bajtowy ze wsp6lnym kanatem sygnalizacyjnym (CCS),

- tryb synchroniczny bajtowy ze skojarzonymi kanalarni sygnalizacyjnymi (CAS).

Dalej om6wiono wymienione tryby odwzorowan,

Asynchroniczny tryb odwzorowania

W trybie asynchronicznym rnozliwa jestU.ansmisja sygnat6w asynchronieznyeh (plezjochronlcznvch) wzgledem zegara krotnicy_JNymaga to jednak opr6cz dodawania do informacji pochodzqcyeh z sygnaJu wejkiowego szeregu bit6w stalego dopelnlenia r6wniei wprowadzenia operaeji dopetniania dynamicznego dodatnio-ujemnego. Jest to konieezne ze wzgledu na wyr6wnywanie przeplywnosci w zwiazku z roznlca czestotliwosci zagar6w taktujacych.

Formal kontenera VC~ 12 d la asynch ron icznego trybu odwzorowan i a jest przedstawi ony na rys. 2.7. Odwzorowan ie sygnatu w kontener VC·12 w trybi e

VC-12

II: II: 1ii
a: II: II:
0 0 II: i
j II: ~ 0 f a:~ 0 f a:b II:
~a: 0 0 a: II:
~ 0 ~ 0 ~ a: ,g
~ ~ ~ :;
(3 (3 - ....
uw 140 bajt6w - 500.,as

o . bhy nadmllll"OW8

R • 1taI. dopeInlenle

S • bIty dopeHenla

J2,ZlI,Z7 • pobDnIe tymczasawe

Rys. 2.7. Asynchroniczny tryb odwzorowania w kontener VC-12

asynehronicznym nie jest przeprowadzane dla pojedynezej ramki 0 przeplvwnosci 2048 kbit/s, lecz dotyezy stD.l!ili!ry ezteroramkawej. Utworzana czteroramka kantenera

--~ .. ' .. ~I"""";'_-:'- •. ,.~_....~·

VC-12 trwa standardowo 500ys i obejmuje 14Q_~~?:v. Nagt6wek kontenera stanowia

czterv bajty oznaezane nastepuiaco: VS, J2, Z6 i Z7. leh doktadny opis znajduje sie w

-~ .............. ~~r

dalszej czesci rozdziatu. BajtyS jest zawsze pierwszym baitern kontenera wirtualnego VC- 1 2. Potozen ie pozostafvch bajtow nagt6wka jest tymezasowe i w przvsztoscl moze ulec zmianie.

N a rysun ku 2.7 zaznaczono bajtylb ity dopeln ien ia stalego I itera R, b ity zas nadm i arowe litera 0, kt6re tymezasowo nalety r6wniei: uwazac za bity wvpetniajace, nie zawierajace informacji. W ramee kontenera wirlualnego umieszczone SOl trzv bity oznaezone Cl i trzy bity oznaezone C2. leh zadaniem jest sterowanie proeesem

Procedury odwzorowania

61

~opef~i_ania ~~03~. Procedura dopetnlania jest realizowana poprzez bitv 51 i 52. -W-przypadku, gdy nie rna niebezpieczerlstwa przepetnienia lub opr6i:nienia bufora bit 51 moie miec wartosc dowolna (krotnica odbiorcza nie wpisuje go do bufora), a bit 52 jest bitem informacyjnym. Gdyby bufor mial sie przepelnic, w6wczas bit S 1 stale si~ bitern informacyjnym. W przeciwnym przypadku bit 51 jest bitem pustym, czyli nie przenosi informacji ui:ytecznej, a krotnica odbiorcza ignoruje jego wartosc.

Iezeli zachodzitoby niebezpieczerlstwo opr6i:nienia bufora, to w6wczas zar6wno bit S1 [ak i 52 nie przenosza informacji ui:ytecznej. Krotnica odbiorcza dokonuje interpretacji bit6w 51 i 52 na podstawie wartosci bit6w Ct i C2 sterujacvch dopetnieniern, Iezeli wartosc co najmniej dw6ch bit6w Cl bvta r6wna zeru, to krotnica nie czvta bitu 51, jei:el i zas przynajmn iej dwa bity C 1 b~ r6wne jeden, 10 bit 51 jest odczytywany. To samo odnosi sie do bitu C2 i 52. Dzieki zastosowaniu wiekszosciowei inlerpretacji bltow Cl i Cl rnozliwa jest korekcja pojedynczych bledow transmisyjnych przektarnujacych wartosci bit6w Cl i Cl. W trybie odwzorowan ia asynchronicznego istn iej e mozliwosc dostepu do konlener6w VC- 1 2, nat,?miast~k jest dostepu do pojedynczych strumieni 64 kbit/s. t

L W tym trybie odwzorowania krotnica jest catkowicie przezroczysta dla sygnatu wejsciowego i nie sa narzucane iadne warunki na strukture lntorrnacvina svgnalu 0 przepl'ywnoSci 2048 kbi~l

Asynchroniczny tryb odwzorowania moie znalezc zastosowanie w prostych krotnicach SOH pracujacvch w sieciach synchronicznych transmitulacych sygnaty 0 niestandardowej strukturze lub przy zastepowaniu urzadzen hierarchii POH.

Synehroniczny, bitowy tryb odwzorowan ia

5ynchroniczny !ryb odwzorowania wvstepuje w6wezas, gdy svgnal wejkiowy jest taktowany zegarem obowiazujacvm w sieei svnchronlczne]. W takim przypadku wvstapt potrzeba dopelniania stalego za pomocq bit6w RiO, natomiast nie wystepuje proees dopelnianla dodatnio-ujemnego.

Tryb synchroniczny, bitowy moi:na zatem traktowac jake szczeg61ny przypadek trybu asynehronicznego, w kt6rym bily Cl zawsze rnaja wartosc logiczna jeden, a bity C2 zawsze wartosc logiczna zero.

Strukture kontenera wirtualnego dla tego Irybu odwzorowania pokazano na rys.2.8. Znaczenie oraz ulokowanie pozostalvch bit6w pozostaje takie sarno jak w przypadku Irybu asynchronicznege.

Tryb synchroniczny wystepuje w dw6ch edmianach jako:

- zmienny (ang. float), w kt6rym polozenie kontenera VC-12 wewnatrz kontenera

, I i

I

I

, i

'I

62

Zasady .z:wielokrotnienia

VC-12

a: II: II: a:
II: It II: II:
II: f a ~ a j a: f
10 II: a:t-... a II:~ a a:~ II: II:
> II: .., a .D 0 a:
~ ~ ~ a: N
II:' 0 0 C")
0 0 a a
... ...
... ... ....

140 bajtOw - 500 IlS

Tryb zmlenny (float)

Tryb stafy (lock)

a:
a:
a: f
a: a: a:
a:
a: ~
0
.- 0- bity nadmiarowe R - stam dopetnienie

... ~

35 bajt6w - 125 IlS

Rys. 1.8. Bitowy tryb odwzorowania w kontener VC-12

wy.i:szego rzedu mote si~ zrnieniac:

- stalv (ang. lock), W kt6rym polozenie kontenera VC-12 wzgledem kontenera wvzszego rzedu jest ustalone.

W przypadku trybu stalego kontener wirtualny VC-12 wvstepu]e w postaci zredukowanej. Wszystkie jego cztery czesci sa identyczne oraz brak jest naglowka.

Ze wzgledu na to, ze dopetnianie w tym tryhie pracy nie wystepu]e, krotnica realizujaca odwzorowanie synchroniczne nie ma ukladow dopelniania, a w trybie statvm r6wniei: ukladow generuiacych i interpretujecvch naglowek kontenera wirtualnego.

Zastosawanie synchronicznego odwzorowania bitowego daje rnozliwosci dostepu do kontenera VC-l 2. N ie ma natorn i ast dostepu do pojedynczych szczel i n 64 kbi tis, j ak to rniato miejsce w przypadku adwzorowania w trybie synchronicznym bajtowym.

T ryb syneh ron iczny odwzorowan ia bitowego kontener6w C-12 mote znal ezc zastosowanie w prostvch krotnicach SDH, pracujacych w sleciach synchronizowanych, transmituiacvch svgnarv 0 niestandardowej strukturze lub przy zastepowaniu urzadzeri PDH.

-

Procedury odwzorowania

63

Synchroniczny, bajtowy tryb odwzorowania

W synchronicznym, bajtowym trybie odwzorowania nie ma potrzeby stosowania dopehriania dodatnio-ujemnego. Rozr6.i:nia sit: tu tryb ze skojarzonym kanalern sygnalizacyjnym CAS (ang. Channel Associated Signalling) oraz tryb ze wsp61nym kanatem sygnalizacyjnym CCS (ang. Common Channel Signalling). W obu przypadkach trybu synchronicznego bajtowego rnozliwy jest dostep do pojedynczego kanalu 64 kbitls.

Formal kontenera VC-12 dla trybu synchronicznego bajtowego CAS przedstawiono na rys.2.9. W tym trybie fazowana jest zar6wno rarnka jak i wieloramka

a: a: 'g a: 1 a:
a: ~ a: - a: ~ a: <?
0:: It) a: ~ l:I 2 0:: It) a:: It)
";" I - Ii -
0:: 0:: 0:: 11 0:: . ,.._
~o:: ~Ij j 0::0:: 0::& :1 j a:: a:: tea: i 0:: a:: a:& j ~II a::
te 0:: te It
~ CI 0 1£
0:: ~ a: ~
- i! Ii: i:C a:
a:: 140 bajt6w - sop ~s Tryb stafy (lock)

Tryb zmlenny (float)

•
It) 2
a:: a:: &i i II:
~
3: R* - state dopetnienie lub slczelina nr 0 WFWR - wzdr fazowania wieloramki

.. ..

35 bajt6w - 125 ",8

Rys. 2.9. Synchroniczny bajrowy tryb odwzorowania - CAS

sygnatu PCM30, a 16 szczelina kanatowa PCM30 - zawieraiaca wz6r fazowania wieloramki i svgnalizacie dla poszczeg61nych kanalow - jest wydzielona w strukturze kontenera wirtualnego VC-12. Jej polozenie w kontenerze wirtualnym jest state.

W por6wnaniu z poprzednimi Irybami pracy mimo, i:e nie jest wymagane dopelnianie, uklad odwzorowania jest bardziej ztoi:ony i sklada sie miedzv innymi z:

- ukladu odzyskiwania fazowania ramki sygnatu 2 Mbitls,

- ukladu odzyskiwania fazowania wieloramki,

- uktadu nadajnikalodbiornika nagl6wka konlenera - tylko w trybie zmiennym,

- bufora 32-bajtowego do zaparnietanla ramki sygnalu 2 Mbitls - tylko w trybie stalym,

r

64

Zasady zwielokrotnienia

- bufora do zaparnietania wieloramki sygnalu 2 Mbitls - tylko w trybie statym.

Ten tryb pracy rnoze znalezc zastosowanie w krotnicach SOH, pracujqcych w si eci ach synchron izowanych, w ktorych stosu j e sie svgnalizacje typu CAS. Istn ieje rnozliwosc dostepu zar6wno do kontenera, jak i do dowolnego kanalu 64 kbit/s.

Formal kontenera VC-12 dla trybu bajtowego z sygnalizcajq CCS przedstawiono na rys.2.10. W por6wnaniu z ukladern dla asynchronicznego trybu pracy uklad jest

VC-12

a: a: a: a:
a: a: ~~ a: ~2 a: C?
a: II) <tl C? a: ~ a: 11'1 a: II) <0
.... .... ....
a: , .... r-- a: a: , a: r--
~ a: ~j 1 j a: a: a:&: 11 113 .... a: a: a:&: j 11j a: a: a:&: Ij J j a:
a: II: ~IJ II: a:
~ :.:: ~ 0 0
a: a:
~ ~ i ~ ...

140 bajtOw = 500 us

II) IDC?
...
&:.:. ... r--
a: a: ..... a:
I ~:J Tryb zmienny (float)

Tryb stary (lock)

... ..

35 bajtOw - 125 ~s

Rys. 2.10. Synchroniczny bailowy trvb odwzorowania - CCS

bardziej ztozony - nie jest wymagany ukfad dopetniania, ale niezbedne sa: - uktad odzyskiwania fazowania ramki sygnatu 2 Mbitls,

- uklad nadajnika/odbiornika nagMwka kontenera - tylko w trybie zmiennym,

- bufor 32-bajtowy do zaparnietania ramki sygnafu 2 Mbitls - tylko w trybie stalyrn,

Bajtowy tryb odwzorowania z svgnalizacia CCS maze znalezc zastosowanie w multiplekserach SOH, pracujacveh w sieciach synchronizowanych, w kt6rych stosuje sie sygnalizacje typu CCS. W trybie Iym istnieje rnozltwosc transmisji sygnalow z sygnalizacja typu CAS, ale niemoi:liwy jest w6wczas dostep do pojedynczych kanalow 64 kbit/s, co wynika z braku dostepu urzadzeri SOH do informacji sygnalizacyjnych.

2.4.3. Odwzorowan ie w kontener VC-ll

Poniewaz polska struktura zwielokrotnienia nie obejmuje sygnaf6w 0 przeptywnoSci binarnej 1544 kbit/s (sygnaty pierwszego rzedu arnerykariskie] hierarchii plezjo-

...

Procedury odwzorowania

65

chronicznej) zagadnienie 10 zostanie tu potraktowane skrotowo. Zasady odwzorowywania obowizujace w tvrn przypadku 5"1 podobne do om6wionych w poprzednim punkde. Mozliwe S"I zatem nasrepuiace tryby odwzorowania:

- asynchroniczny,

- synchroniczny bitowy,

- synchroniczny bajtowy.

W odwzorowaniu svnchronicznvrn rozroznia sle dwa tryby staty i zmienny.

W odwzorowaniu asynchronicznym oraz w trybie zmiennym odwzorowania synchronicznego Iworzona jest wieloramka zrozona z czterech ramek svgnalu wejsciowego, trwaiaca 500 Il-S i skladaiaca sie ze '04 bajt6w. Bajty nagMwka kontenera wi rtualnego VC-" 5"1 umi eszczon e podobn ie, jak w kontenerze VC-12.

2.4.4. Odwzorowanie w kontener VC-2

Do sygnaMw odwzorowywanych w kontenery wirtualne VC-2 naleza sygnaty 0 przeplvwnosci binarnej 6312 kbit/s, kt6rych 2"r6dtem rnoga bye systemy drugiego rzedu arnerykariskle] hierarchii plezjochronicznej oraz sygnaty 0 przeplvwnoscl 8448 kbitls, kt6re mog"l pochodzic z siecl POH drugiego rzedu hierarchii europejskiej.

Iak dotychczas odwzorowanie sygnal6w 0 przeplvwnosci 8448 kbitls nie zostalo w pelni znormalizowane, a prace standaryzacyjne sa w toku.

Sygnat 0 przeptywwnoki 6312 kbit/s jest odwzorowywany w kontener VC-2 (a doktadniej w kontener VC-21) wedlug jednego z nastepuiacvch tryb6w odwzorowania:

- asynchronicznego,

- synchronicznego bitowego.

Tryb synchroniczny bitowy nie jest jeszcze w pelni opracowany i dlatego jest tu porninlety,

W przypadku asynchronicznego trybu odwzorowania, konieczne jest uwzglednienie w strukturze ramki bit6w dopelniania i bil6w sterowania procesem dopetniania. Stosowane jest tu dopetnianie dodatnio-ulemne. Jeden bit przeznaczony dla potrzeb dopetniania ujemnego oraz jeden bit dopelnianla dodatniego 5"1 umieszczone w kai:dym kontenerze wirtualnym. Sterowanie procesem dopetnienia odbywa sie za pornoca bit6w sterujacvch. W celu unikniecia skutk6w przypadkowej zmiany wartosci bit6w sterujacvch, a co za tym idzie wprowadzenia dopclnienia wbrew potrzebom wvnikajacvm z rMnic zegar6w taktujacych, bity te powielono. W ich inlerpretacji obowiazuje zasada wiekszosciowa.

Kontener wirtualny VC-2 otrzymywany jest po uzupetnieniu kontenera C-2 0 bajty nagf6wka. Skfada sle on z 107 bajl6w i rrwa 125 us. Nagt6wek kontenera skrada sie z

r

66

Zasady zwielokrotnienia

czterech bajl6w. Tylko jeden bajt nagt6wka jest umieszczany na poczatku kontenera. Oznacza 10, ie petny nagMwek zawarty jest w czterech kolejnych kontenerach. Tworzona jest w ten sposob wieloramka ztozona z czterech kontener6w wirtualnych, ktora trwa 500 I-ls. Bajty nagtowka kontenera VC-2 rnaja takie same znaczenie jak bajty naglowka kontenera VC-12.

2.4.5. Odwzorowanie w kontener VC-3

Do kontener6w wirtualnych trzeciego rzedu VC-3 zalicza sie kontenery wywodzqce sie z sygnaMw 0 przeplvwnoscl 34 368 kbitls (hierarchia europejska) oraz kontenery rnaiace swoje zrodto w sygnatach a przeplvwnosci 44 736 kbitJs lhierarchia amerykariskal, Sa one oznaczane odpowiednio VC-31 i VC-32.

Odwzorowanie sygnaf6w w kontenery VC-3 maze bye dokonywane wedlug trvbu asynchronicznego albo trybu synchronicznego. Tryb synchroniczny nalezv traktowac jako szczeg61ny przypadek trybu asynchronicznego, w kt6rym bity przeznaczone dla cel6w dopetniania i bity steruiace dopel'nianiem majq state wartosci takie jak w przypadku braku dopetniania dodatnio-ujemnego.

Odwzorowanie svgnalu a przeplywnosci 34 368 kbitJs w kontener VC-31 przedstawiono na rys. 2.11. Kontener VC-31 jest dzielony na trzv podramki. Kaida z podramek zawiera dwa bity 51 i 52 dopeinienia. 5terowanie nimi odbywa sie odpowiednio za pornoca bit6w Cl i C2. Ustawienie bltow C1 (C2) w stan 1 powoduje, ze bit 51 (52) jest bitem dopetnienia i po stronie odbiorczej jest pomijany. W przypadku przeciwnym bit 51 (52) zawiera informacje uzvteczna pochodzaca z sygnafu wejsciowego.

Odwzorowanie sygnatu 0 przeplywnosci 44 736 kbitJs rozni sie od juz om6wionego odwzorowania sygnat6w 0 przeplvwnosci 34 368 kbit/s, W przypadku odwzorowywania sygnalu 0 przeptywnoSci 44 736 kbitls w kontener VC-32 tworzonych jest 9 podramek. W kazdej z nich jeden bit jest bitem dopelnienia. W zaleznosci od potrzeby bit przekazu]e inforrnacje lub jest bitem 0 nieokreslone] wartosci i jest pomijany po stronie odbiorczej. Takie same nagf6wki rnaja kontenery wirtualne VC-31 i VC-31. Sa one om6wione w dalszej czesci rozdzlalu,

2.4.6. Odwzorowanie w kootener VC-4

Kontener VC-4 powstaje w wyniku odwzorowania sygnatu a przeplvwnoscl binarnej 139264 kbit/s, Ij. sygniHu czwartego rzedu hierarchii plezjochronicznej PDH. _~orowanie syw,natu w kontener wirtualny VC-4 nastepuje zawsze wedlug ~

- ~ _"

asynchronicznego. Kontener wirtualny VC-4 sktada sie z 261 kolumn dzlewiecio-

wierszowych. Pierwsza kolurnne stanowi nagtowek POH kontenera, 260 kolumn

Procedury odwzorowania

67

84

.... ~
J1
~ T1 r+'
::r:
~ 01
(f) ~ T2 ;--
g
~
;-- T3
2s 125 j.LS

V V \7
!! If It Ii If I: I: I: e I: I: t I: f I: h I: If ~ ~
~ If ~ I.i ~
J: I: J: I: J: J: I: .~ C I: I: I: ~ I: ~ J:
I: I~ I: Ie I: I: r: J: r: lei ~ ~ J: fiX IX f ,f .~ :'1: J: AIBF
- . " , " ' ~ -RRRFlAARR

~ - 3 baJy Infonnaql §. bejt inforrTlllCil

........... ~.~~. ; •• ",+~" .~

~' ....... :~\" jIII!:"'~' ,//

IRRR RR RC1 021 //

IRRRR ARRSl (8211 I 1 I II

Rys. 2. J t . Kontener wirtualny VC-31

przeznaczono z~ na pole uiytkowe, w kt6rym odwzorowywany jest kontener C-4. W sumie pole uzytkowe sklada sie z 2340 bajt6w.

Na rysunku 2.12 pokazano strukturs kontenera VC-4. Kazdy wiersz pola uzytkowego sklada sle z 20 blok6w po 1 3 bajt6w w kazdvrn bloku. W kazdvm wierszu pola uzytkowego znajduje sle piee bit6w (C) sterowania dopefnieniem oraz jeden bit (5) realizuiacv dopefnienie. W tym przypadku moze to bye jedynie dopefnienie dodatnie. Bity C SCI interpretowane w spos6b wiekszosclowy, lezeli co najmniej 3 bity C przyjmujil wartose logiczna 0, to w6wczas bit 5 interp.etowany jako bit informacyjny, w przeciwnym przypadku bit 5 nie przenosi informacji uzvtecznei pochodzece] z sygnatu welsciowego, a jego wartost nie jest okreslona.

2.4.7. Odwzorowanie kom6rek ATM

W przvszroscl jednym z podstawowych sygnat6w transmitowanych w sieci synchronicznej 50H bed" kom6rki ATM. jak wspomniano wczesniei kom6rka ATM sklada sie z 53 bajt6w (oktet6w). Pole uzytkowe kontenera wirtualnego VC4 rna 2340

--~ .. ---~--

r

68

....

Zasady zwielokrotnienia

'i'

..0 12 bajIDw

...

--_ ... _ ... ---

-~-- .. ----

_ .. -_ ... ------

\xl

-- ..... -~--- .. -.

- .. - ... --".- ... ~-

_ .. ----- ... - r _ ... -

&e°l

-11111111

B .. RRRRRRRR o -IIIIIISR

~ .. CRRRRROO

Rys. 2. J 2. Strukture kontenera wirtuafnego VC4

bajt6w. W polu tym nie rniesci sle calkowita liczba komorek ATM. Doktadniej w polu uzytkowyrn umieszczonych rnoze bye 44 pelnych komorek ATM. Pojawia sie zatem

-_------_ .. _ ... _ ..... - --- -

koniecznosc przenoszenia czesci kom6rki do nastepnego kontenera wirtualnego. Spowoduje to zrniane polozenia kolejno odwzorowywanych kom6rek wzgledem konlenera wirtualnego. Innymi stowy kornorki ATM nie beda zajmowaly stalego miejsca w polu uzytkowvm kontenera wirtualnego, ilustruje to rys.2.13.

Poczatek kom6rki musi bye prawidfowo identyfikowany na wyjsciu z sieci transmisyjnej SOH. Mozna to zrobiC dwoma sposobami. Pierwszy z nich opiera sie na mechanizmach dostepnvch w SOH i polega na przesvlaniu w naglowku kontenera wirtualnego VC-4 adresu poczatkowego kom6rki ATM (patrz p.2.7.2.l.

Inny spos6b identyfikowania poczatku korn6rek jest zwlazanv nle z systemami SOH, a wynika ze struktury i przeznaczenia nagMwka kom6rki ATM. W pieciobajtowvrn nagMwku kom6rki ATM jeden bait HEC jest poswiecony kontroli i korekcji bledow. Bajt HEC jest wyznaczany jako reszta cyklicznego kodu nadmiarowego dla informacji zawartej w pierwszych czterech bajtach nagt6wka kom6rki. Bajty nagMwka znajduja sie: zawsze na poczatku kom6rki. Iezeli transmisja nie wprowadzila bledow to na podstawie pierwszych czterech bajt6w nagMwka rnozna dokladnie wyznaczyt bajt HEC. W tym celu dla kai:dych czterech kolejnvch bajt6w odbieranego strumienia informacji wyznacza sie reszte cyklicznego kodu

Procedury odwzorowania

69

\.1 \

VC-4

. korn6rka

:r i ATM

a i I

c.. :=:=:::-'121 ._._._n 0 _._.-.- i

Rys. 1.13. Kom6rki A TM w po/u uzyrkowym kontenera wirtualnego VC-4

nadmiarowego i porownuje iii z nastepnym bajtem w sekwencji. W przypadku braku zgodnosci obliczonej reszty z wartoscia bajtu operacie powtarza sif,! wprowadzalac przesuniecie 0 jeden bait przy wyborze sekwencji analizowanej. Operacje powtarza sie tak dtugo, at natraf si~ na poczatek kornorki. Tab spos6b wyznaczania poczatku kom6rki n azywany j~g__<!_~li_~e~~.B.

.•. --- --,~~

Dokladniejsza analiza obu metod pokazuje, ze w przypadku duze] bitowej stopy

bledow wprowadzanej w transmisji synchronicznej SOH, delineacja pozwala na skuteczniejsze identyfikowanie poczatku kornorki nlz jest to rnozliwe, gdy uzywa sie bajtu H4 nagf6wka kontenera wirtualnego VC-4. Olatego obecnie nie przewiduje sie wykorzystywania bajtu H4 do lego celu. Oznacza to, ze ULJr'l_~!__u_~_i9_?eni<! ATM t!~,r_:Jslllisyj na siec synchronicznaS Q_f-U~~~.p!zez:_roczyst<!:

Nalezv zwrocic uwage, ze pola informacyjne kom6rek ATM przed jego odwzorowaniem w kontenerze wirtualnym powinno bye poddane operacji skramblowania, a po stronle odbiorczej operacji odwrotnej, przed wprowadzeniem kom6rek do warstwy ATM. Operacja skramblowania nie obejmuje naglowka kom6rki. Operacja skramblowania opiera sie na wielomianie generatora x43 + 1 i jest skramb Iowan iem samosynch ronizu jqcym.

Odwzorowanie kom6rek ATM jest dopuszczalne nie tylko w kontener wirtualny VC-4, ale rowniez w kontener w~lny t~~zony VC-4--4c, a takze w kontenery f<lczone o nizszych przeplywnosciach binarnych np. VC-2-mc.?agadnienie to ornowiono w punkcie 2.9.1.

70

Zilsady zwlelokrotnlenla

2.4.8. Odwzorowania innych sygnat6w

Odwzorowanie kontener6w rnajacvch ir6dto w innych svgnalach niz sygnaty z sieci plezjoch ron icznych lub si eci A TM dotychczas n ie zostato okreslone. Wyjiltek rnoga tu stanowic sygnaty wvwodzace sle z sled OQOB-MAN. Sygnaty DQDB-MAN tworza 53 bajtowe kom6rki. Majil wiec taka sarna dtugo~e jak kom6rki ATM. Nie ma wiec przeszk6d by zastosowac do ich odwzorowywania w kontenery wirtualne zasady przvjete] w odwzorowvwaniu'kornorek ATM.

2.5. PROCEDURY ZWIELOKROTNIENIA

Zwielokrotnienie (rnultipleksacial w systemach hierarchii synchronicznej SOH jest znacznie bardziej zlozone nlz ma to miejsce w systemach hierarchii pleziochroniczne]. W przypadku najbardzie] og61nej struktury tworzenia rnodulu transportowego, zalecanej przez [TU, pojawia sie zwielokrotnienie '·,3-,4-,7- i 16-krotne. Moiliwe sa przy tym r6i:ne drogi przechodzenia przez strukture zwielokrotnienia, prowadzace do identycznego modulu transportowego. Bez wzgledu, w kt6rym punkcia struktury odbywa sie proces zwielokrotnienia zawsze jest 10 przeplot bajtowy. Ze wzgledu na prosta interpretacje w dalszej czesci uzywae sie bedzie okreslenla przee!?~ ~m~~w_y, kt6re oznacza, ze pierwsz'l kolu~n'l ramki s~~~tu~~~!!_gg. !.?_E:ciu·jeSt pTe-,w5za kolumna ramki pi~,~s£~.&QYygniltu e?drz~_nego, druga kolumna pochodzi z

ramki drugiego sygnatu itd., ai: do N-tej kolumny. Oalej procedura powtarza sie,

2.5.1. Zwielokrotnienie TU-ll

Grupe jednostek skladowvch TUG-2 tak dobrano by w wyniku zwielokrotnienia mogla bye utworzona z catkowitej I iczby jednostek sktadowych TU-l1 r TU-12 i T U-2. Najrnniejsza wspolna wielokrotnoscia dla przeplywnoSd odpowidajqcych kontenerom VC-ll i VC-12 jest przeplywnosc binarna kontenera VC-2. Zalozono, ze w grupie TUG·2 rniesci sie pojedyncza jednostka skradowa TU-2. Spos6b zwielokrotnienia jednostki sktadowej TU-l1 w grupe jednostek sktadowych TUG·2 pokazano na rys.2.14.

Czterv jednostki skladowe TU-l1 rnusza bye zwielokrotnione w celu utworzenia grupy jednostek sktadowych TU-2.

2.5.2. Zwielokrotnienie TU-12

Aby otrzvmac grupe TUG-2, procedurze zwielokrotnienia nalezv poddat trzy jednostki skladowe TU-12, przedstawiono to na rys. 2.15.

Procedury zwielokrotnien ia

71

A

B

c

o

, , -~ . ~ ,
1 .2 ~ 3
1 3
1 2 3
1 2 3 TUG·2

Rys. 2.14. Zwiefokrornienie TU-II w TUG-2

TU-12 (36 bajt6w)

7·TUG-2

I'fmmmri

Rys. 2.15. Zwiefokrotnienie TU-12 w TUG-2

2.5.3. Zwielokrotnienie TU-2

Grupa jednostek skfadowych TUG-2 mote bye utworzona z pojedynczej jednostki skladowei TU-2. Przedstawiono to na rys.2.16.

2.5.4. Zwielokrotnienie TUG-2

Grupa jednostek skradowych TUG-3 moze powstac w wyniku zwlelokrotnienia 7 grup jednostek skladowvch TUG-2, albo w rezultacie zwielokrotnienia jednej jednostki skladowej TU-3. Na rys.2.17 przedstawiono spos6b w jaki zwielokrotniono grupy TUG-2, aby otrzymac grupe jednostek skladowvch TUG-3. Obowiazuje zasada przeplotu bajtowego.

Otrzymany w ten sam spos6b sygnaf moze bye r6wniei: umieszczony w kontenerze wirtualnym wytszego rzedu ve-3.

72

Zasady zwielokrotnienia

12kolumn

-

1 I I I I I I I I I I II TU-2

JJ

1111111111111TUo,

Rys. 2.16. Zwielokrotnienie TU·2 w TUG·2

1

2

7 *TUG-2

- - . - .
1 2 1 TUG-3 1
! 13!<4 2 2
I 3 3
<4 •••••• I ••••••••••• I ••••• 41li
16111 5
II 617
7 86 kolumn

Rys. 2.17. Zwie/okrotnienie TUG-2 w TUG-3

2.5.5. Zwielokrotnienie TU-3

Na rysunku 2.18 przedstawiono tworzenie grupy TUG-3 z z pojedynczej jednostki skladowej TU-3.

2.5.6. Zwielokrotnienie TUG-3

Zwielokrotniona grupa jednoslek skladowvch TUG-3 wchodzi w sklad konlenera wirtualnego VC-4. Na rysunku 2.19 przedslawiono spos6b zwielokrotnienia 3 grup TUG-J oraz upakowanie zwielokrotnionego sygnalu w kontenerze VC-4.

,

L

2.5.7. Zwielokrotnienie AU-3 i AU-4

Grupa jednostek administracyjnych AUG jest tworzona w wyniku zwielokrotnienia

---

Procedury zwielokrotnien la

73

86ko1umn

I

TUG-3

Hl

Rys. 2.18_ Zwiefokrotnienie TU-3 w TUG-3

...

...

88 koIumn

...

86kdumn

TUG-3 A

TUG-3 B

TUG-3 C

"1 ~·~ltl

261 kolumn

Rys. 2.19. Zwiefokrornienie TUG3 w VC-4

trzech jednostek administracyjnych AU-3 lub jednej jednostki administacyjnej AU-4. Obowiazuje zwielokrotnienie w wyniku przeplotu bajtowego, ilustruje to rys.2.20.

2.5.8. Zwielokrotnienie AUG

W wyniku zwielokrotnienia N grup jednostek administracyjnych AUG i dodania nagMwk6w powstaje modut transportowy STM-N. W najprostszym przypadku rnodulu transportowego STM-l jedna grupa AUG jest uzyta do utworzenia modutu

74

Zasady zwielokrotnlenia

I I I

I I I

AIJ.3 C

AU-3

AU-3

I I I

c

Rys. 2.20. Tworzenie grupy AUG z trzech iednostsk. administracyjnych AU-3

transportowego. Pole uzytkowe modulu powstaje w wyniku zasadv przeplotu bajtowego N grup jednostek administracyjnych. Pole w~~ainika tworzy si~ rowniez w

_------_

wyniku przeplotu baitow pochodzacych kolejno z pierwszego, drugiego, ... , N-tego

pola wskainika.

N a rysun ku 2.21 przedstawiono zwiel okrotn i en i e czterech gru p AUG i utworzen ie modulu transportowego STM-4.

STM-l

sygnatA

--

4g1ll~" 261 III

"

"

"

"

"

\

STU-1

lygnatC

STM·1

sygnatD

--

--

--

--

--

, _--

...-...--;---- STM-4

--

1044 koIumny

Rys. 2.21. T worzenie modu/u uansportowego STM-4

Ramka modulu STM

75

2.6. RAMKA MODUlU STM

Synchroniczne rnoduty transportowe tworza podstawowa strukture inforrnacyjna przesvtana porniedzy wezlami sieci SOH. W tablicy 2.1 podano przeplvwnosci binarne dla rnodutu STM-1, STM-4 i STM-16 (3}.

Moduty transportowe zorganizowane SCI w rarnki, Czas trwania pojedynczej ramki wynosi 125 us niezaleznie ad rzedu zwielokrotnienia N. Organizacja ramkowa modulu transportowego rna charakter pogladowv, W rzeczywistoscl transmisja odbywa sie szeregowo bajt po bajcie poczvnajac ad pierwszego bajtu z pierwszego wiersza ramki, a koriczac na oslatnim bajcie ostatniego wiersza. Ramka synchronicznego modutu transportowego sklada sle z dw6ch zasadniczych czesci: nagt6wka oraz pola uiytkowego ze wskainikiem. Na rysunku 2.22 przedstawiono strukture ramki modulu transportowego STM-l.

Ramka STM-l sklada si~ z 9 wierszy i 270 kolumn. Jedno pole ramki odpowiada bajtowi informacji. W sumie ramka ztozona jest z 2430 bajt6w (19 440 biI6w). Pierwszych 9 kolumn ramki zajmuje nagMwek sekcji oraz pole wskainika. Nagt6wek sekcji SOH tang. Section OverHead) sklada sie z nagMwka sekcji regeneracji RSOH (ang. Regenerator Section OverHead) wvpelnialacego pierwsze IfZY wiersze oraz nagrowka sekcji zwielokrotnienia MSOH (ang. Multiplexer Section OverHead) zajmujqcego pi~c ostatnich wierszy nagtowka, Nagl6wki RSOH i MSOH zawieraja zatem odpowiednio 27 bajt6w (216 bit6w) oraz 45 bajt6w (360 bitow). Porniedzy nagMwkami RSOH i MSOH znajduje sie wiersz pola wskainika jednostki administracyjnej AU. Pole wskaznika sklada sit;: zatem z 9 bajtow (72 bity). Pozostalvch 261 kolumn ramki (2349 bajt6w - 18 792 bity) stanowi pole uiytkowe.

Ramka STM-N (N -4 alba N - 16) powstaje w wyniku przeplotu bajtowego N grup jednostek administracyjnych AUG i dodania nagMwka SOH. Oznacza 10, ze ramka rnodutu STM-N sktada sie w sumie z 2430N bajt6w (19 440N bit6w), a pole nagtowka w ramce STM-N jest N-krotnie wi~sze i obejmuje 9N kolumn i 8N wierszy. Sktada sie ana z 72N bajt6w (576N bitv). R6wniei: N-krotnemu powiekszeniu w stosunku do ramki STM-l ulega pole wskaznika. Zawiera ono w tym przypadku 9N bajt6w. Pole uiytkowe modulu STM-N zawiera w sumie 2349N bajt6w (18 782N bit6w). Czas trwania ramki jest laki sam jak dla ramki STM- I i wynosi 125 IlS.

W tablicy 2.3 zebrano objetosci ramek modut6w transportowych STM-l, STM-4 i STM-16.

Opr6cz modut6w transportowych ST M.1, ST M-4 i STM-16 W og61 nej strukturze zwielokrotnienia przvjetej przez ITU wvstepu]e rnodul transportowy STM-O. Odpowiada on sygnatowi STS-l w standardzie arnervkariskim SONEr. Jego przeptywnosc binarna wynosi 51840 kbit/s, Modut transportowy STM·O jest uiywany

r

76

Zasady zwielokrotnienia

Tablica 2.3. Objetosc ramek synchronicznych modut6w transportowych

STM-l STM-4 STM-16
Obietosc
bajty bUy bajty bity bajty birv
RSOH 27 216 108 864 432 3456
MSOH 45 360 180 1440 720 5760
Wskaznik 9 72 36 288 144 1152
Pole
uiytkowe 2349 18792 9396 75168 37584 300672
Razem 2430 19440 9720 77760 38880 311040 tam, gdzie sieci synchroniczne oparte sa na standardzie SONET, a wiec przede wszystkim w Ameryce i Japonii. Ponadto tego typu rnodu] transportowy moze bye wykorzystywany w systemach radiowych i systemach satelitarnych a male] i srednie] przeplvwnosci. Struktura ramki modutu transportowego STM-O jest przedstawiona na rys.2.23.

== 9 kolumn ===0-<:==

261 kolumn

=

3wiersze 1

1 wiersz 1':"4',*~~~~"":9

5· ~

wterszy

~ =="'---- --'

pole uZyikowe

Rys. 2.22. Struktura STM-l (RSOH - nagl6wek sekcji regeneracji, MSOH - nagl6wek sekcji zwie/okrotnienia, PTR-AU - wskainik)

Sklada sie on a z 81 0 bajt6w zorgan izowanych w ramke a 9 wierszach i 90 kolumnach. Pierwsze 3 kolumny zajmuje nagt6wek modutu STM-O. Informacja przekazywana za pornoca bajt6w naglowka jest podobna do informacji naglowka modulu STM- 1. Po1e uzvtkowe modulu STM-O maze bye jednak zapisane jedynie inforrnacia pochodzaca z kontenera wirtualnego VC-3.

,

! l. i \. ,.

Nagl6wki

77

3 kolumny

3wlersze i 1 wiersz

5wierszy i

! ="'-- __ -----1

87 kolumn

pole utytkowe

Rys. 2.23. Sttukture ramki modu/u transportowego STM-O (RSOH - nagl6wek sekc;i regeneracji, MSOH - nagl6wek sekcji zwie/okrornienia, PTR - wskatnik)

2.7. NAGl6WKI

f

Integralnym elementem ramki SOH zar6wno na poziomie sekcji zwielokrotnienia jak i na poziomach sciezek wyzszsgo i nizszego rzedu jest nagrowek (ang. overhead). Taka organ izacj a ramki jest bardziej zbl izona do struktur sygn alow komputerowych n Ii: do tradycyjnych sygnaMw transmisyjnych. Zastosowanie nagf6wka pozwala w efektywny spos6b zarzadzac, kontrolowaC i nadzorowac siec i jej elementy.

lnforrnacje zawarta w nagt6";kach·iT;~i-p~dzielit na kirk~ typ6w:

- informacje niezbedne do odzyskania pierwotnej postaci sygnafu w welle odbiorczvrn,

- informacje monitorowania jakosci transrnisji,

- informacje operatora,

- informacje utrzymania ciqgtosci transmisji,

- informacje systemu zarzadzania j nadzoru oraz synchronizacji.

Pelny zestaw informacji dotyczy tylko nagt6wka ramki zwielokrotnienia na poziomie sekcji, w warunkach transmisji rniedzvweztowe]. W pozostalvch przypadkach nagt6wek rnoze bye pozbawiony niekt6rycl1 informacji.

(

2.7.1. Nagt6wek sekcji

Nagt6wek sekcji SOH sklada sie z dw6ch czesci: czesci zwiazane] z s~kciil_r~g~ner~cji R.5.QJ:I i czesci dotvczace] sekcji zwielokrotnienia MSOH. W ramce nagt6wek sekcji zajmuje pierwsze jej kolumriy~sktadN~~gl-6wka ni~-~~hodzi czwarty wiersz, kt6ry jest wierszem ~skatojka .

..... :.-.-,........,., ............... _,_ -

Na rysunku 2.24 pokazano strukture nagt6wka sekcji modulu transportowego

STM-l.

\.

, \ ( .

78

Zasady zwielokrotnienia

.I

, '

\

J

A1 A1 A1 P2 P2 A2. C ex ex
B1 6 6 E1 6 F1 )< [X
01 L:. 6 02 6 ~
Wskatnlk AU
,~ ~ ej K1 ~
D4 OE DE
07 oE [j
bH b1 b1
Z1 Z1 Z1 Z2 Z2 Z2 ~ 5< rx I

\ ". ~r

RSOH

\ ;, I,

dla operatora krajowego

MSOH

8 dla medium transmisyjnego

o bez przeznaczenla

" .. ~... . ~

Rys. 2.24. Nagl6wek modulu transportowego STM-l /).;'

Nagf6wek sekcji regeneracji modulu transportowego STM-l

~ ... ;~'- ~!~

NagMwek.RSDH sekcji regeneracli zajmuje pierwsze trzy dzlewieciobaitowe wiersze. Przeznaczony on jest do ~!!--odetnk6w-mil;:dzyregenera~~rowyc_h_.

W nagt6wku sekcji regeneracji zawsze wvstepu]e wz6r fazowania (synehronizacji) rarnki. Wyst~powanie wzoru fazowania jest niezbedne, by m6c w spos6b prawidlowy interpretowat strurnien binarny, czyli znac miejsee, ktore zajmuje odbierany ba]t w rarnce, Naiczescle] wz6r fazowania ramki sklada Sle z trzech bajt6w oznaczonych przez A 1 oraz Irzech bajtow A2. Oznacza 10, i:e petny wz6r sklada sle z 48 bil6w. Dopuszcza 5il;: stosowanie algorytmu fazowania opartego na krotszym wzorze, Ij. wykorzystywanie w algorytmie tylko niekt6rych bajt6w wzoru, jednaki:e zawsze urzadzenie powinno nadawat wz6r petny. Doktadny opis procedur synchronizowania ramek jest przedstawiony w rozdz.3.

W bajcie Cl jest podawana informacja istotna jedynie w przypadku tworzenia modutu STM-4 lub STM-16. Wskazuje ona polozenie kolumn wybranego sygnatu sktadowego. Dla rnodulu STM-l, kl6ry tworzony jest z jednej jednostki administracyjnej AU-4 informacja ta rnoze bye dowolna.

Ostatnie dwa bajty pierwszego wiersza nagt6wka sekcji regeneracji SCI przeznaczone dla operatora krajowego i moga bye wykorzystane przez niego w dowolny spos6b. Waine jest jednak to, by bajty Ie nie sktadaty sie z dlugich ciagow logicznych zer lub jedynek. Ze wzgledu na wz6r fazowania jamki pierwszy wiersz

--------...._..___.....--. ~- -, - ~

_n~_g_t6w___!:~ __ _!1,i,!!:_j~~t __ P~~~\y~~L~~~amblowaniu. Jeteli zawieratby dtugie sekwencje

--~~,-.& .

impuls6w 0 jednakowej wartoscl, to trudne moglobv bye odtworzenie, na jego

podstawie zegara taktujacego, Pozostale bajty nagt6wka, pola uiytkowego i pola wskainika sCI poddawane procesowi skramblowania.

\ \

! r '.

;

, ,

Nag/6wki

79

Bajt B t slu.i:y do rnonttorowania jakosci transmisji na poziomie sekcji regeneracji.

W tym celu wykorzytuje sie tzw. przeplotowa kontrole parzvstosci BIP-B (ang. Binary Interleaved Parity) [5].

Przeplotowa kontrola parzystaki 81P-N

W celu wyznaczenia wartosci BIP-N nalezv:

_ Podzielit ramk~ modulu transportowego STM-l na N blok6w, w taki spos6b, ze w sktad pierwszego bloku wchodzi pierwszy bit ramki, N + 1 bit, IN + 1 bit itd. W sk/ad drugiego bloku drugi bit ramki, 2 + N-ty bit, 1 + 2 N-ty bit itd, Ostatru blok sk/ada si~ wlec z bltow: N, IN, 3N, ltd,

- Zsumowac wartosci logiczne wszystkich bit6w w bloku,

- Jezeli liczba jedynek w bloku jest parzysta, to bit opisuiacv parzyst~ bloku przyjmuje

wartoU logiczna 1.

- KoJejne bity bajt6w przeplotowej kontroli parzvstoscl zawierajil inforrnacje 0 parzvstosci blok6w.

_ Poniewai strumien informacji podzielono na N blok6w, to informacja kontrolna BIP-N sk/ada sie z N bit6w.

Przeplotowa kontrola parzvstosci sekcji regeneracji jest obliczana z podzialu strumienia informacji tworzacego ramke poprzez jego podzial ze skokiem co osiem bitow, BIP-B jest obliczany ze wszystkich bit6w poprzedniej ramki po skramblowaniu i umieszczany w aktualnej ramce na pozycji baitu B1 przed przeprowadzeniem procedury skramblowania [5J. Wynika z tego, i:e do wyznaczenia bajtu BIP-8 aktualne] ramki wykorzystywany jest bajt BIP-8 z poprzedniej ramki.

_.1·

r) ~'I ,-.

Skramblawanie - ----: ' <;

\ ..

W transmisji cyfrowej d/ugie sekwencje impuls6w o te] samej polaryzacji nie ~ wskazane. Wynika to przede wszystkim z problem6w odtwarzania zegara taktulecego z sygnalu liniowego, ti. ze strumienia odbieranych danych. W celu elirninacji takich sekwencji strumien wyjkiowy nadajnika jest poddawany operacji przetworzenia nazywanej skramblowaniem. Automat realizujacy «: operaqe nazywany jest skrarnblerern, Na rysunku 1.25 pokazano schernat funkcjonalny skramblera ramek synchronicznych. Sk/ada si~ on z siedmiu przerzutnik6w i dw6ch sumator6w modulo 2. Wielomian generatora rna postal: 1 +x6+x7. Skrambler jest taktowany z zegara synchronicznego oraz synchronizowany ramkowo.

D/uisze nii siedmioelementowe sekwencje danych 0 wartokiach zero lub jeden sa rozdzielane impulsami 0 przeciwnej wartoSci. Po stronie odbiorczej przywracana jest pierwotna sekwencja danych. Operacje tak(l przeprowadza uklad deskramblera, 0 identycznym wielomianie generatora jak w skramblerze.

Dla potrzeb systemu zarzadzania w nagtowku STM-1 zawarte sa trzy bajty oznaczone odpowiednio D1,D2 i D3. Tworza one 192 kbitls kanal komunikacji danych. Doktadniejszy opis ich zastosowania znajduje sie w rozdz.9.

r

1"

80

Zasady zwielokrolnienia

STM·N

cline po skramblowanlu

Rys. 2.25. Skrambler

Nagt6wek sekcji regeneracji uzupelniaja dwa bajty, Pierwszy z nich oznaczony El tworzy w transmitowanym sygnale 64-kbitowy kanal cyfrowy, dla potrzeb tOJcznosci sluzbowe]. Drugi bait Fl daje mozliwosc utworzenia przez operatora rowniez kanalu cyfrowego 64·kbilowego. Spos6b wykarzystan ia bajlu F 1 nie jest sprecyzawany i zalezv ad potrzeb operatora. Dalej podano przvktad uzvcia bajtu Flo

Przykfad wykorzyslania bajlu Fl

Bajt Fl maze bye wykorzvstywany do identyfikowania miejsca awarii Jub uszkodzenla w lancucnu stacji regeneratorowych. W Iym celu bajl Fl, kt6ry z zalozenia moze bye przetwarzanv w regeneralorze, jesl podzielony na dwie czesci. Pierwsza dwubitowa ez~ npisuje sian sygniUu dochodzacego do regeneratora. Druga szesclobltowa czl;:~e zawiera zakodowany adres (identyfikator) regeneratora w laflcuchu. Jezeli sygnat odebrany spelnia wymagania, to w kolejnvch regeneratorach zmieniajil, sle tylko bity adresu regeneratora. Jezeli w odebranym sygnaJe stopa bfedOw przakracza prog, to adres regeneratora wraz z dwubitowa sekwencjij opisujijCiI, stan nie jest zmieniany w kolejnych regeneratorach lancucha. W ten sposob informacja 0 miejscu uszkodzenia dociera do krolnicy odbiorczej. gdzle rnoze bye odpowiednio wykorzystana. Dwubilowa sekwencja opisu [akosci sygnalu rnoze zawierac informacjl;: 0 utracie sygnalu lub braku fazowania rarnkl, przekroczeniu bitowej slopy btl;:d6w lub zblizaniu sil;: bilowej slopy bll;:d6w do warto5ci progowej. Niezale,lnie od bajtu Fl do monitorowania uszkodzeri w SOH jest wykorzystywana siet zarzadzania TMN.

NagMwek sekeji zwielokrotnienia modulu transportowego STM-l

Nagt6wek sekcii zwielokrotnienia pokazano na rys. 2.24. Sktada si~ on z pieciu dziewieclobajtowvch wierszy.

Do kontroli jakosci odbieranego sygnatu uzywane Set !rzy bajty 62. Procedura okreslania bitowej stopy hl~d6w opiera si~ na przeplotowej kontroli parzystoscl BIP-24 opisanej w p.2.7.1 .1. W celu wyznaczenia wartosci poszczeg61nych bit6w bajt6w 83

Nag/6wki

81

ramka jest dzielona na 24 bloki, w taki spos6b, ze kolejne bity blok6w wybierane SQ z ramki ze skokiem 24. W przeciwienstwie do przeplotowej kontroli parzystosci BIP-B, uzywane] do kontroli sekcii regeneraeji, znaeznie doktadniej rnozna w tym przypadku okreslac liczbe bledow w ramee - do 24 bledow. Doktadniej na podstawie przeplotowej kontroli parzystoki BIP-24 mozna okresllc w ilu blokach wystapilv btedv, Blok uznawany jest za blednv, jezeli pojawll sie w nim <:._O ~n~!~~~~L):?en~ __ ~~d. Metoda um??J.i.~~ okreslenie jedynie, ezy blok odebrany zawiera bledv, W szezeg61nym przypadku kompensaeji btedow, tj, przekfamania jedynki i przeklamania zera w tym samym bloku, blad nie rnoze bye wykryty. Na podstawie ~j kontroli parzystosci moi:na wyznaczac bitowa st~pe btE:d6w BER transmisji. Tego typu

_ .. _ .__ _ .. _ -_ .• _"___ ._. __ . .Ir···· .. -' •• +. .... u ••. " .• _._ _~~_.~ _

pomiar wymaga jednak podeiscia statystyeznego. Konieezne jest przeprowadzanie

obserwaeji bit6w BIP-N w odpowiednio dlugim czasie, by otrzymany wynik mozna by to uznac za poprawny z zadanym progiem wierygodnoSci. Okreslenie ezasu trwania obserwacii jest mozliwe jedynie wtedy, gdy przvjetv statystyezny rozktad bledow jest

zgodny z rzeczvwistoscia.

t.o ..• 0( , ..•. "l.

Analiza bilowej slopy bfe:d6w

Wyznaczenie bilowej stopy b1~6w BER na podstawie przeplotowej kontroli parzystoki BIP-N wymaga podejscia statystycznego. Zwiekszanle ezasu obserwac]i poprawia dokladnosc obliezania blf;du sredniego, Do stwierdzenia. ezy w sygnale stopa bledow przekraeza pewn<i okreslona wartosc progOWij P niezbedny jest minimalny ezas obserwaeji T. Wyznaezenie czasu T nie jest moiliwe bez przyj~ia za/oterl 0 statystyeznym rozkladzie bl~6w transmisyjnyeh. Dla rozkladu Poissona 121 maksymalny czas detekeji bitowej stopy btedow na podstawie analizy bit6w B2 przedstawiono w tablicy 2.4.

Tablica 2.4. Orientacyjne czasy detekeji bitowej stopy bh:d6w

BER czas
10-3 10ms
10-4 100 ms
10.5 1 s
10-6 10 s
10-7 100 s
lO-B 1000 s
10-9 10000 5 ,

82

Zasady zwtelokrotnienia

Poniewai w praktyce spotyka siEl raczej serie btEld6w transmisyjnych nii pojedvncze bl~y, wvznacza si~ liczbe M przedzial6w czasu, w kt6ryeh kolejno pojawialy siEl blf:ldy w ramkach, Przyjmuje si~ jednosekundowv przedzial czasu. przedzial zas uznaje sle za obarezony bledami, [ezell stosunek ramek z btEldami wyznaczony metoda przeplotowej kontroli parzystoscl BIP-N do ramek bez blf:ld6W przekracza pewna wartosc progowa,

Bajty t<1 i K:2_ naglowka MSOH sekcji zwielokrotnienia SCI przeznaczone przede wszystkim do···przesytania pornledzv wezfami informacji niezbednych w procesie automatycznego przetaczania na rezerwe sekcii zwielokrotnienia w strukturach sieciowych z zabezp_i~cze~!e~_~.::!.~.~)Dziafanie tego typu struktur sieciowych bedzie omowione doktadnie] w jednym z nastepnvch rozdzialow. Dlatego tutaj ograniczono sie tvlko do podania informacji niezbednych do zrozumienia zestawu informacji przesvtanvch za pomoca bajt6w Kl i K2.

W strukturach z zabezpieczeniem sekcji zwielokrotnienia typu 1 + 1 transmitowany svgna] dociera do krotnicy odbiorezej dwiema drogami i tam jest por6wnywany. Przvjete kryterium oceny [akosci odbieranego sygnalu deeyduje 0 wyborze jednego z dw6ch sygnaMw. W przypadku zabezpieczenia typu l:N w odbiorniku jest dostepnv tylko jeden sygnal. W zwiazku z tym pogorszenie jakosci sygnatu, tj. przekroezenie wartosci progowych ustalonyeh dla bitowej stopy bledow i przelaczenie na rezerwe wymaga wymiany inforrnacji pomiedzv nadajnikiem i odbiornikiem w eelu zsynchronizowania przelaczania na droge rezerwowa Sekcja rezerwowa moze bye wykorzystywana do transmisji w stanach bezawaryjnych svgnatow 0 niskim priorytecie (nie zabezpieczanych). Po usunieciu awarii powr6t do stanu normalnej pracy rnoze wymagae zwolnienia rezerwy i rekonfiguracii, tak by przvwrocic sian przedawaryjny. Rekonfiguracja taka nie musi bye wymagana dla

,; struktur z zabezpieczeniem typu 1 + 1. Przyczyny przetaczanla na rezerwe dziela sie na

.............

" trzv grupy:

I.

\ - zwiazane ze stanem transmisji w sekcji, - zadania zewnetrzne,

- zadania zwiazane z aktualnym stanem systemu przelaczania

i mala Scisle ustalona hierarchie waznosci,

N a] $.tars,.z:~q;tery. .1;l.iJy.l)iljtU ... ~.!..p:c?~aj a i nforrnacje _(l. j:ildan iach p'r.<!:.~t~q:.~

Hierarchia i;p:laii przel<tcrania

W tabliey 2.5 podano zestaw wszystkich typow i<;ldan przelaczania. S<;l one opcjonalne, a zatem w danym urzadzeniu moga obowlazvwac tylko rliekt6re z nlch, Niemniej ich hierarchia musi bye zgodna z podana w tab!. 2.5.

Mtodsze czterv bity bajtu K 1 zaw iera] iI nu mer kanaru zada] qeego przeraczen i a.

»

Nagl6wki

83

Tablica 2.5. Hierarchia zqdan prze/qczen

MSB baitu K1 Typ iil,dania Priorytet
1111 wylae<:enie zabezpieczenla najwyiszy
'110 wymuszenie przetaczenia
1101 sygnal SF wyzszy prirytet
1100 sygnal SF nizszv prirytel
1011 sygnal 50 wyiszy prirytet
1010 sygnal 50 niiszy prirytel
1001 nie uzywany
1000 przeleczenle reczne
0111 nie uzvwany
0110 oczekiwanie na
przelaczenie
0101 nie uiywane
0100 sprawdzanie
0011 nie uzywane
0010 zil,danie przetaczenia
zwrotnego
0001 nie przelaczac
0000 brak i:~dania nainlzszv Podobnie jak zadania, kanaly rnaja kisle ustalone priorytety przelaczanla. I tak kanal a najwvzszvrn priorytecie ma numer 0, kana! zas 0 najniiszym priorytecie ma przypisany numer 14. Kanat 15 jest kanalem rezerwowym.

Bajt ~ zawiera nastepujace informacje: numer kanalu (ad 0 do 15), typ struktury zabezpieczajqcej (1 + 1 lub 1 :N) oraz dwie informacje alarmowe: svgnal wskazujacy alarm dla sekcji zwielokrotnienia MS·AIS lang. Alarm Indication Signal) oraz wskazanie uszkodzenia svgnalu odbieranego po stronie zdalnej MS-FERF (ang, Far End Receive

\

Failure). r-', . ,', 1" '.;,. ',: ,'"1 • ,

W wierszach 6' ... 8 naglowka SOH znajduja 51!;;: bajty 04-012. Tworza one 576 kbit/s kana] komunikacji danych. Dokladnlejszv opis ich zastosowania znajduje sie w dalsze] czesci ksiazki.

Ostatni wiersz nagl6wka sekcji zwieJokrotnienia wvpelnla szesc bajt6w oznaczonych przez Zl i Z2, bajt Ml, bajt E2 oraz dwa bajtv przeznaczone do zastosowari krajowych. Za pornoca bajtu E2 rnozna utworzvc dla potrzeb Iacznosci slezbowe], w ramach sekcji zwielokrotnienia, kana; cyfrowy 0 przeplywnosci 64 kbit/s, Bajt M 1 jest p~ze~r.!~s.~ny'.d_o Pfzeka~~~~lltfDdCjillJa,kQS.QJ~ sekcii '-

.-~~.---. -- . ~

-. ~~: -

r

84

Zasady zwielokrolnienia

I.

Okresla on liczbe blok6w z bredaml MS-FEBE (ang. Far End Block Errors) okreslona za pornoca bajt6w B2. Doktadniejszego om6wienia wymagaja bajty Zl i Z2.

-.-- WiE!kszo~e bit6w obu bajt6w nie rna na razie przeznaczenia. Zdefiniowane sa jedynie znaezenia ezterech mlodszych bit6w bajtu Zl. Zawieraja one nastepujace informaeje: jako~c sieci synehronizacyjnej nieznana, synchronizaeja lokalna, tranzyt sygnalu synchronizacji, synchronizacja zegarem wlasnym urzadzenia oraz szereg wartosci bit6w, kt6re sa zarezerwowane dla potrzeb poszczeg61nych administracji.

NagMwek sekcji rnoduMw transportowych STM-4 i STM-16

Przedstawiony na rys.2.21 spos6b tworzenia modulu transportowego STM-4 moze sugerowac, ze nagl6wek modulu STM-4 zawiera doktadnie IE: sarna lnforrnacje, kt6ra przekazywana jest w nagl6wkach modul6w STM-l wchodzacvch w sklad modulu wvzszego rzedu, Nie jest to prawda. Niekt6re bajty, zar6wno w czesci naglowka zwiazane] z sekcia regeneracji [ak i zwielokrotnienia nie ulegaia zwielokrotnieniu. Dotyczy 10 bajt6w: przeplotowe] kontroli parzystokiJ!!., bajt6w tworzacych kanaly ta.cznosci stu.i:bowej E1 .. i E2!. bajtu przeznaczonegodla operatora F..!_ oraz bajt6w kanalow transmisji -danych - Q,hlll2, a tak.i:e dw6ch bajtow automatycznego przelaczania na rezerwe ~1...K2, Zawleraja one informacje dotvczace sekcji regeneracji i sekcji zwielokrotiiieni~na poziornie modul6w STM-4 lub STM-16, a nie zwielokrotnianvch modul6w Iransportowych STM-l.

\ ,: ~~-'\ .. ' Uproszczenia nagl6wka sekcji

0,·'''' ~ {~o'

W pewnych szczeg61nych zastosowaniachtakich, jak na przyktad transmisja

wewnatrzstacyina, nie jest wymagane definiowanie i interpretacja wszystkich bajt6w nagl6wka sekcji regeneracji i sekc]i zwielokrotnienia. Zawsze jednak rnusza bye generowane i interpretowane bajty Ali A2 zawieraiace wz6r fazowania ramki oraz bajty B2 zwiazane z przeplotowa kontrola parzvstosci dla sekcii zwielokrotnienia [SJ.

2.7.2. Nagt6wek kiei:ki wyZszego rzedu

Nagl6wek POH sciezki wy.i:szego rzedu jest tworzony dla kontenera wirtualnego VC-4 oraz kontenera VC-3, jezeli wvstepu]e on w roli kontenera wlrtualnego wvzszego rzedu, Nagf6wek POH tworzy jedna kolumne dziewieciobajtowa (rys.2.26). Utworzenie nagMwka sciezki pozwala na monitorowanie i przesyfanie informacji zwlazanych z miejscem dostepu, kontrola bledow i svgnalizacja alarrnowa, Znaczenie poszczeg61nych bajt6w jest takie sarno dla obu typ6w kontener6w wirtualnych.

Pierwszy bajt nagi6wka POH - bajt J1 zawiera zakodowana inforrnacie 0 przeznaezeniu kie.i:ki, a doktadnie] adres wE!Zia dostepu do niej. W wezle, w kt6rym

-

. ' (. !

I -: .

-:"J......I.....= ...

Nagl6wki

\

.'.

85

: ,-j

Nagf6wek VC-3/VC-4

sclezka jest- zakoriczona, jest sprawdzana zgodnosc adresu przesytanego z faktycznym adresem wezb. Spos6b kodowania adresu wezla dostepu jest dose zlozonv, Przekazanie petnego adresu wymaga at szesnastu bajt6w. SOl one umieszczane w kolejnych nagt6wkach sciezki,

1, '

Adres punktu dom:Pu do k'ieilci

Pelny adres punktu dostepu jest przesybny w 16 Icolejnych nagl6wlcach Icontenera wi rtualnego wyiszego rzedu, Pierwszy bajt, w tak utworzonej ramce zawiera wynik obllczania cyklieznego kodu nadmiarowego eRe-7 i stanowi wskafnik poczatku ramki. Najstarszy

bit bajtu rna wart~t logiczn;;! 1. Dla kolejnych 15 bajt6w najstarsze bity maiil wartoscl logiczne 0, siedem z,u pozostalych bit6w odpowiada adresowi punktu dostepu, Wielomian reszty CRe-7 jest obliczany dla calej poprzedniej ramki.

Rys. 2_26. Nagt6wek kontenet» VC-3/VC-4

Drugim bajtem nagt6wka jest bajt B3. Przeznaczonyon jest do kontroli [akosci transmisji sygnat6w sciezki, Podobnie jak w przypadku sekcji korzysta sie z przeplotowej kontroli parzvstosci 8IP-8.

Nagt6wek sciezki zawiera informacje nazywanq etykieta svgnalu i podalaca z czego sktada sie pole uzvtkowe kontenera wirtualnego. Do zakodowania etykiety sygnatu uzvwanv jest bait C2. Urnozliwia on okreslenie do 256 typ6w sygnaf6w skladowvch kontenera. N ie wszystkie rnozliwosci SOl na raz i e wykorzystywane. Dalej podano wartosci bajtu odpowiadajace wybranym sygnatom.

Etykiety sygnai6w

Pojedynczy bajt moine okreslac 256 etylciet sygnalu. Ootyehczas zdefiniowano tylko 9 wartoscl baitu C2 - tabliea 2.6 . W szczegolnosci wyr6iniono dwie wartoscl bajtu do okreslenia specjalnvch sytuileji w transrnisjl, tj. nie uiywania kieiki wyiszego rzedu oraz transrnisji w ramach uzvwane] sciezki wyzs.zego rzedu przy r6wnoczesflym braku specyfikaeji typu sygnalu rworzacego kontener. Owie wartosci bajtu zarezerwowano dla potrzeb transmitowania sygflaMw pochodzacvch z sied wielkomiejskich MAN oraz sied ~wiatlowodowej rozsvtanla danych typu FOOt Dotvcbczas nie jest okreslonv sposob odwzorowania sygnat6w pochodzacvch z tyeh sieci i spos6b lch transmitowania poprzez sied SOH.

Uczba blok6w obarczonych bfedami, detekowana na podstawie przeplotowej kontroli parzystoscl (bajt 83), jest przekazywana zwrotnie do urzadzenla nadawczego za pornoca czterech bit6w bajtu G 1. Ponadto pojedynczy bit bajtu G 1 jest uzywanv do

l \ ,

~". ,.

"j.(_.\ '

., ( ,..;,... .,~. , ...

()-..~ :,. '. "f.! •. ""

!, ""·':'Cl ... '1 ' -, ;.'i J~ ~~_ ,.

\.." -

. .... :

86

, ,.' " , ,). I.

Zasady zwielokrotnienia

.,- .,., ~ .• ~ ..... = I~

.- i.lf"'"I·' .. / /' -. J

r i/o'

Tablica 2.6. lnaczenie bajtu C2

7 " I /:!,.., ) -.' -

\

...- ...... ~~, .. _. f v"· .:A"") ~.! .~. , ,- i ' . _. ; , \ v, r-. 'f:-' .. ";", ." ."
Wart~ bajtu C2 r, ~ ~
Spos6b tworzenia kontenera kod heksadecvrnalnv kod binarnv -
kontener nie uzvwanv 00 0000 0000
typ sygnalu nie znany 01 0000 0001
poprzez TUG 02 0000 0010
stala pozycja TU 03 0000 0011
asynchroniczne odwzorowan ie
sygnalu PDH 34 lub 45 Mbitfs w 04 0000 0100
kontener C-3
asynchroniczne odwzorowan ie
sygnlu PDH 140 Mbitfs 12 00010100
w kontener C-4
ATM 13 0001 0101
MAN 14 0001 0110
FDDI 15 0001 0111 . (

I l

,I

!

transmisjl zwrotnej svgnalu alarmowego uszkodzenia po stronie zdalnej (FERF sciezki). Alarm FERF sciezki jest generowany w6wczas, gdy pojawia sie sygnat wskazujacv alarm AIS, jakosc odbieranego sygnaiu odbiega znacznie od dopuszczalnej normy (sygna] 0 jakoscl SF - ang. Signal Failure) albo doszto do przeklaman w identyfikatorze trasy sciezki w sieci - alarm TIM lang. Trace Identifier Mismatch). W bajcie G' pozostaja trzy bity n ie maj ace dotychczas okreslon ego przeznaczen ia.

Bajt F2 nagi6wka podobnie jak bajt Fl nagt6wka SOH umoi:liwia transrnisje informacji ui:ytkownika porniedzy elementami sieci,

Bajt H4 jest uog61nionym wskafnikiem pozycji pola ui:ytkowego. W szczegolnosci okresla polozenie wieloramki wewnatrz pola uzytkowego, Ponadto w przypadku transmisji kom6rek ATM bajt H4 rnoze bye przeznaczony do okreslania ich polozenla w kontenerze VC-4. Odwzorowanie kom6rek w polu ui:ytkowym rozpoczyna siEle od bajtu H4 w prawo. Adres startowy pierwszej pelne] kom6rki wystepu jace] po ba j d e H4 nagtowka rnoze miec wartosc od 0 do 51. Do zakod owan ia adresu poczatkowego kom6rki wystarcza zatem 6 bit6w z bajtu nagt6wka H4.

.. ~ ~

r

Nagl6wki

v'S

I~ [, ~ "", ,.' , , . " , "

/ _> i . ,(-,/' {' 'y~ I" , 't._ ~ , ( • ;.

Polozenie pozostalvch korn6rek ATM w kontenerze jest identyfikowane na podstawie

polozenia pierwszej komorki,

W naglowku POH kontenera wvzszego rzedu wystepuja ponadto trzy bajty oznaczone przez Z3, Z4 i Z5. Pierwszy z nich - Z3 mote bye wykorzystany przez uzytkownlka dla jego specyficznych celow, drugi - Z4 na razie nie rna zastosowania. Bajt Z5 jest przeznaczony dla potrzeb zarzadzania i ulrzymania.

~! ':" ~~7~;:Nagt~W~ k~nte:er~ niZSZego'~I:;ldU VC-l i VC-2 11 8t ,"'>'

(/ -; -;:_~ .. \ ..' r ..... .') '1('; (I. Q.:" 1'( • t· --:. ''''',' .. "") \ L I;': t; !"

NagMwki konten~r6w wirtualnych VC-l i VC-2 m~jCl taka sama strukture, Skladaja sie one z czterech bajt6w. W przeciwier'lstwie do nagl6wk6w kontener6w wyzszych rzedow nie SCI one skupione w jednym miejscu, lea S'l kolejno wstawiane na poczatku ramki kontenera. Tworzona jest w ten spos6b wieloramka, przy czym pierwszym

bajtem wieloramki jest bajt naglowka oznaczany przez V5.

Zadaniem bajtu ~ jest udostepnienie takich funkcji systemowych jak kontrolowanie jakoki_ Iransmisji w ramach Sc~ei:ki, etykielowanie ~r_s.~!~ oraz przekazyw~niEUla.!~u_,s~!~~~L

Monitorowanie [akoscl Iransmisji odbywa sie poprzez obliczanie bit6w przeplotowej kontroli parzvstosci BIP-2. Otrzymana w len spos6b informacja jest przesytana. Po stronie odbiorczej dokonuje sle identycznego wyznaczania bit6w przeplotowei kontrol i parzvstosci d la stru mien ia od b ieranego. N a lej pod slaw ie moi:na wvkrywac bloki sygnatu, w kt6rych wystepowary bledy, Detekcja bledow w jednym z dw6ch blok6w rub w obydwu blokach naraz powoduje przeslanie zwrotne alarmu hled6w blokowych odbioru FEBE. Innymi sygnalami alarmowymi przekazywanymi za posrednictwern naglowka sa: alarm uszkodzenia zdalnego RFI (ang. Remote Failure Indication) oraz FERF, Ij. uszkodzenie sygnalu odbieranego po stronie zdalne],

Aby po stronie odbiorczej moi:liwe bylo wlasciwe wydzielenie sygnatu ir6dtowego, kt6ry nie pochodzl z sieci synchronicznei, lecz zostal do niej wprowadzony z zewnatrz, konieczna jest informacja 0 budowie kontenera wirlualnego. Jest ana zakodowana za pornoca trzech bil6w bajtu V5 ~a~Mwka stanowi tzw, etvkiete sygnalu.' .

Etykieta sygnaru

Do okreslenie etykiety sygnalu przeznaczono trzy bity, co daje mozliwosc okreslenia do 8 r6znych sygnal6w tworzacych kontener wirtualny nizszego rzedu, W tablicy 2.7 podano zestawienie etykiet 5ygna/6w.

Na rysunku 2.27 pokazano rozmieszczenie poszczegolnych bit6w informacyjnych w bajcie V5 nagtowka kontenera.

r

88

Zasady zwlelokrotnienla

Tablica 2.7. Etykiety sygnal6w w nagl6wku kontenera VC-1NC-l

Znacrenie 11 l2 l3
sclezka nie wvposazona 0 0 0
sciezka uiywana - brak specyfikacj i 0 0 1
typu svgnatu
odwzorowanie asynchronlczne 0 1 0
zmienne
odwzorowanie synchroniczne 0 1 1
bitowe, zrnienne
odwzorowanie svnchronlczne 1 0 0
bajtowe, zmienne
nie uzvwane pozostate TU-12
H H H
-4125 loiS"
500 lois
VC-12
H H H V1,V2,V3. bajty wska:tnika V4 - bajt rezerwowy

BIP2 - bity kontroli perzystosel FEBE - ~d blokowy po stronie

zdalnej

FERF • uszkodzenie sygnatu odbieranego po stronie zdalnej L1,L2,L3 - bity etykiety sygnatu

H

4· 35 b8.jt6w - 500 1"

V-5

Rys. 2.27. Rozmieszczeoie bit6w informacyjnych w bajcie V5

Opr6cz bajtu VS w sktad nagrowka wchodza jeszcze trzy bajty. tch potozenie w strukturze kontenera wirtualnego jest tymczasowe. Bajt J2 jest uzvwany w identyczny spos6b j ak bajt J', w sciezce wvzszego rzed u, czyt i jest przeznaczony do przekazywania identyfikatora punktu dostepu do sciezki nii:szego rzedu, Pozostale dwa ·bajty Z6 i ziS<il5iftamt rezerwowymTnla:-razre-iile'm'iiJiZastd~wamia praktycznego.

--

Wskainiki i dopasowanie

69

2.8. WSKAtNIKII DOPASOWANIE

We wczesniejszvch punktach rozdzialu przedstawiono sposob postepowania w przypadku odwzorowywania asynchronicznego, gdy czestotliwosc zegar6w taktowania sygnatu wejkiowego jest rozna od czestotllwoscl obowiazujacej w systemie synchron i cznym. Stosuje si e w6wczas proced ury dopetnian ia. N ie wystarcza to jed n ak, by sygnal moi:na by to poprawnie wvdzielic po stronie odbiorczej, poniewai: kontenery wirlualne nie Sq w og61nym przypadku synfazowe z ramkami jednostek skladowvch Jub adminislracyjnych. Innymi stowy polozenie konlenera wirtualnego wzgledern ramki jednostki administracyjnej lub jednostki sktadowe] jest nieznane i przypadkowe. AZeby po slronie odbiorczej rnozna by to prawidtowo wvdzielac z rnodulu transportowego lub jednostek skladowvch TU kolejne kontenery wirtualne, informacja 0 polozeniu kontenera musi bye przeslana w ramach struktur SOH. Do tego celu sfuzil wskainiki. Mog<l one bye tworzone niezalei:nie w dw6ch etapach posrednich procedury zwielokrotn ien i a.

2.8.1. Wskafnik jednostki adminislracyjnej AU

Potozen i e kontenera wirtual nego wvzszego rzed u VC-4 w pot u ui:ytkowym ramk i rnodutu transportowego jest okreslana za pornoca bajt6w pola wskainika. ~ ~~_U sktada sie z 9 bajt6w zairnuiacvch jeden wiersz pomledzy nagf6wkiem RSOH sekcji regeneracji, a naglowkiern MSOH sekcji zwielokrotnienia. W sklad nagf6wka wchodza nastepuiace bajty: Hl, Y, Y, H2, 1, 1, H3, H3 i H3.

Bajty oznaczone symbolicznie 1 przvjrnuja wartosci logiczne 11111111, zas bajty Y - 1 001 SS, 1 ( bi tv S n ie sa okreslone), Zar6wno bajty , jak i baj ty Y n ie rnaj q wplywu na dziatanie wskainika w tym przypadku.

I.

Struktura wska1nika AU-4

I Hll Y I y 1H2I' I' IHSIHSIHSI

HI H2 H3 H3 H3

NNNNSSID 10101010 _. -- .--

Rys. 2.28. Baity H1,H2 i H3

N a rysun ku 2.28 przedstawiono wartoSci bajt6w H 1, H2 i H 3. Poczatek transm isj i kontener6w wirtual nych VC-4 wiaze si ~ z kon i ecznoscia ustawien ia ad resu poczatkowego jaki zajmuje pierwszy bajt kontenera VC-4 w polu ui:ytkowym ramki STM-l. Ustawienie poczatkowe takiego adresu jest mo.i:liwe tylko w6wczas, gdy bity

r

--

90

Zasady zwielokrotnienia

STM-l

RSOH

MSOH

I

c__ I ---'

Rys. 2.29. Adresowanie VC-4 w potu uiytkowym STM-l

NNNN wskazania adresu nowyeh danyeh NDF lang. New Data Flag) sygnalizuja stan aktywny (N N N N - 1 001). W stan ie aktywnym bit6w wskazan ia adresu nowyeh danych do p rzeslan ia adresu p ierwszego b~u kontenera wi rtual nego VC-4 stuiy 1 a bit6w oznaczonych litera~-ili-_ij:ir~j·i~iajij one okreslenie 1024 adres6w. Liczba ta nie wystarcza do zaadresowania wszystkich 2349 bajt6w pola uzvtkowego, Przvjeto, ie poczatek kontenera wirtualnego nie moze znajdowat sie w dowolnym miejscu pola uzvtkowego, leez w co trzecim bajcie. Adresuje sie zatem jedynie 783 bajty. Adres zerowy przypisuje sie pierwszemu bajtowi wvstepuiacernu bezposrednio po bajcie H3, adres 1 czwartemu bajlowi itd., at do ostalniego baitu 0 adresie 782, kt6ry znajduje sie powyiej wiersza z polem wskainika (rys.2.29).Tylko w tej rarnce, w ktorei ustawiony jest nowy adres bity wskazania adresu nowyeh danych pozostaja w stanie aktywnym. W nastepne] rarnce bity NDF wskazuja sian dezaktvwacil i przyjmuja zanegowane wartosci logiczne (N N N N - 011 0) z poprzedn iej ramki.

Ustawienie adresu poczatkowego kontenera wirtualnego wpisywanego w rarnke STM-l nie jest jedynym przeznaczeniem bajt6w wskaznika. jezeli kontener wirtualny VC-4 pow stat w wyniku odwzorowania asynehronicznego sygnatu plezjoehronicznego o przeplvwnosci nieeo rozniace] sie od 139 264 kbit/s, 10 co pewien ezas konieezne bedzia zastosowanie operaeji dopetniania. Maze to bye dopetnianie dodatnie lub ujemne. Zadaniem proeedury dopelniania jest unikniecie svtuacji, w ktorej ramka kontenera wirtualnego VC-4 trwajaca 125 ~s sktadataby sie z wiece] lub mniej ntz 2349 bajtow (pole ui:ytkowe). W6wezas czesc bit6w nie miescilabv sie w polu uiytkowym lub brakowalobv bit6w informacyjnych do zapelnienia calego pola uiytkowego. W pierwszym przypadku naleiy doprowadzic do skr6cenia czasu trwania kontenera wi rtual nego. Zastosowan ie mechan izmu dopeln ian ia u rnozl iw iaj a jednorazowy wpis Irzeeh kolejnych bajt6w kontenera VC-4 na pozyeji bajt6w H3 pola wskainika. lnformaeja 0 dokonaniu takiej operacji, nazywanej dopehueniern ujemnym

Wskainiki i dopasowanie

91

jest przekazana do odbiornika poprzez bity liD pola wskaznika. Jei:eli bity,_[) zmienity wartosci logiczne na przeciwne, w stosunku do poprzedniej ramki, to jest 10 wskazanie ,.Qopetnienia ujemnew.-_ i po stron le odbiorcze] wszystkie trzy bajty H3 niosace

~·-""'-::~~~.41' t~.'"' . _ ..

'fhformaejt;:: z kontenera VC-4 zostana odezytane i umieszczone w strukturze kontenera

po stronie odbiorczej.

Ze wzgledu na niebezpieczenstwo przeklarnania pojedynezego bitu sterujacego dopetnieniem, t]. bitu I lub D obowiazuje wiekszosciowa interprelacji zmian ieh wartosci w stosunku do poprzedniej ramki. Innymi slowy.jezell trzy lub wiece] bit6w D albo I zrnienito wartosc, to uznaje sie, ze w ramee rnialv miejsce procesy dopehiiania. Id entyczny mechan izrn sterowan ia wvstapi, gdy w ezasie trwan i a ramki (12 5 us) I iez ba bajt6w kontenera bedzie mniejsza niz 2349. W tym przypadku pierwsze ITZY bajty pola uzytkowego. wvstcpujace bezposrednio po ostatnirn z bajt6w H3 pola wskainika, zapelniane beda dowolna informacja i po stronie odbiorczej ignorowane (nie tworza kontenera). Operacja taka nazywana jest dopetnieniem dodatnim. Wskazanie wystapienia w ramee operacji dopetnienia dod~~ni€j9. jest sygnalizowane poprzez ustawianie bjt6w I. Obowiazuia w tym przypadku analogiczne zasady jak w

--......-- ......

sygnalizacaji dopetnienia ujemnego za pornoca bit6w D, t]. zanegowanie wartosci

bit6w I z poprzedniej ramki. Po pojawieniu sie dowolnego dopelniania w nastepnei ramee, adres poczatkowv kontenera wirtualnego w ramce modulu Iransportowego ulega zmianie 0 jeden, eo odpowiacla skokowei zmianie polozenia 0 trzy bajty. W przypadku dopeln i en i a dodaln i ego ad res poczatkowv kon tenera rosn ie, przy dopetnieniu zas ujemnym maleje. Stad okreslenie bit6w.L-:.~ity ~~kremenlacji i bil6w D - bilY ge~kreme~la_gi.

Procedury dopetniania i zmiany aclresu nie rnoga wystepowac czesciej nit raz na czterv rarnki, Na rysunku 2.30 zilustrowano dziatanie mechanizm6w dopefnienia dodatniego i ujemnego.

W polu uzvtkowvrn rnodulu transportowego STM·l moze bye wpisany kontener wirtualny VC-4, kt6ry powstal w rezultacie multipleksacji grup jednostek skradowvch TUG-3. W tym przypadku kontener VC-4 jest synehronicznym, choc nie synfazowym z tarnka rnodulu transportowego i proeedury dopelniania nie SCI wykonywane.

Przyktad zmian wartok:i bajt6w wskatnika

Dalej podano przvkladowa sekwencje H1, H2 i H3 bajt6w wskaznika w kolejnych ramkach modulu transportowego STM·l w przvpadku asynchronicznego odwzorowania kontenera C-4.

rarnka Hl

H2

H3

H3

H3

nr

NNNN 5510 1010 1010

r

92

Zasady zwielokrotnienia

W ramce nr 1 na pozvcjach bit6w I oraz 0 jesl podawany adres polozenia pierwszego bajlu kontenera wirtualnego VC-4. Adres ten wynosi 43. Oznacza to, ie kontener rozpoczyna si~ od 130 bajlu licz~ ad oslatniego bajtu H3 w potu wskatnika. Bity wskazania adresu nowych danych (NNNN) sygnalizu)ij stan aklywny. W nastepne] ramce zmisniaja one wartoscl logiczne na przeciwne i sygnalizuj~ stan nieaktywny. Wartoki pozostatvch bit6w wskaznika nie ulegajt zmianie. Bajty H3 sa wyp~nione dowolna sekwencia btnarna. W rarnkach 0 nr 3+ 5 pole wskainika nie ulega zmianie. W ramce or 6 pojawia sie sygnalizacja 0 wvstepienlu procedury dopelniania ujemnego, co wiaie sle rowniei: ze zrniana informacji transrnitowanej na pozycjach bajtow H3. Teraz informacja ta jest utyteczna i pochodzi z kontenera wirtualnego. W nastepne] ramce adres wskazujacy polozenie kontenera maleje 0 jeden (wynosi teraz 42). Oznacza to, ze poczatek nastepnego kontenera znajduje si.;: 0 trzy bajty na lewo w stosunku do poprzedniej pozycji.

Tworzenie rnodulu transportowego STM-l na podstawie jednostek

administracvjnvch AU-3 jest nieco odmienne. Grupa jednostek administracyjnych ~UG powstaje w wyniku multipleksacji trzech jednostek administracyjnych AU-3, te zas tworzone sa z kontener6w wirtualnych VC-3. Dla kazdego kontenera skladowego wskainik jest ustawiany oddzielnie, W polu wskainikowym bajty Y i 1 sa zastepowane bajtami H 1 i H2. W ten spos6b otrzymuje siE: pole wskaznika odpowiadajqce

STM-1

MSOH

Rys. 2.30. Dziafanie mechanizmu dopelniania
1 1001 1000 0010 1011 dowol ne wartoki bajt6w H3
2 01101000 0010 1011
3 0110 1000 0010 1011
4 0110 1000 0010 1011
5 01101000 0010 1011
6 01101001 0111 1110 informacja z kontenera wirtualnego
7 01101000 001010tO dowolne wartoki bajt6w H3
B 0110 1000 00101010
9 0110 tOOO 00101010 II

i :" I

Wskatniki i dopasowanie

93

sekwencji bajt6w Hl, H1, H1, H2, H2, H2, H3, H3, H3. Bajly Ie petniq identyczna role, jak w opisanym jut przypadku tworzenia wskaznika dla pojedynczego kontenera VC-4. Wskazanie potozenia i dopelniania oraz realizacja dopelnienla ujemnego dla kazdego z kontener6w odbywa si!;:: za pornoca innej tr6jki bajt6w H1, H2 i H3. Oznacza 10, ze dopelnienie ujemne jest realizowane za pornoca jednego a nie trzech bajt6w, jak to rnialo miejsce dla kontenera VC-4. Aby by to rnozliwe niezalezne us!awianie adresow poczatkowych trzech kontener6w wirtualnych VC-3 konieczne jest przeznaczenie statych roztacznvch obszarow pola uzvtkowego na wpisywanie informacji, ilustruje to rys.2.31. Zmiana adresu kontenera VC-3 moze bye dokonywana wytqcznie w ramach obszaru dla niego przeznaczonego.

STM-1

RSOH

MSOH

Rys. 2.31. Adresowanie polozenia kontenera wytszego rzedu VC-3

2.8.2. Inne zadania wskafnika

Przekazywanie adres6w poczatkowych kontener6w wirtualnych oraz realizacja dopelnienia nie jest jedynym zadaniem wskainika. W przypadku operacji laczenia i tworzenia polaczonvch kontener6w interprelowanie wskaznika rna miejsce tylko raz dla wszystkich ramek modulu transportowego. Wskainik jest ustawiany interprelowany zgodnie z zasadami podanymi wczesnie] jedynie dla pierwszej ramki bloku. W pozostalvch rarnkach w miejscu wskaznika wstawiony jest tzw. wskaznik

svgnaltzuiacv t'lczenie. Bajty Hl 1001551111111111.

Tworzenie grupy jednostek sktadowych TUG-3 rnoze sit: odbywac dwoma sposobami. W pierwszym z nich pojedynczy kontener wirtualny VC-3 wchodzi w skrad grupy TUG-3. Kontener ten jest w tym przypadku traktowany jako kontener nizszego rzedu. Wskaini k kontenera VC-3 stanow iii trzy bajty H 1, H2 i H3 umieszczone w

H2 wskainika rnaja w6wczas wartosc

Wskainik TU-3

I Kontener wirtualny VC-4 rnoze bye utworzony w wyniku zwielokrotnienia trzech grup

I I jednostek skladowych TUG·3. Grupa TUG·3 rnoze powstac z jednego kontenera

I I wirtualnego VC-3 (jednej jednostki sktadowe] TU·3) lub z siedmiu grup TUG-2. Kazda jednostka skladowa TU·3 ma wlasny wskaznik zlozonv z trzech bajt6w H 1, H2 i H3. Umieszczone one Sol w pierwsze] kolumnie grupy TUG-3. Za pornoca bajt6w wskainika jest przesylana informacja 0 polozeniu kontenera wirtualnego VC-3 w polu uzvtkowyrn jednostki skradowei TU·3. Pole uiytkowe jednostki skladowej TU-3 jest utworzone z 85 kolumn i 9 wierszy (765 bajt6w). Korzvstaiac z bit6w I oraz 0 (razem 10 bitow) wskainika rnozna podac dowolny adres bajtu w polu uiytkowym. Kontener wirtualny VC,3 rnoze zatem rozpoczynac sie od dowolnego miejsca w polu uiytkowym. Obowiazuje przy tym identyczna zasada adresowania jak w przypadku kontenera VC-4. Adres 0 odpowiada pierwszemu bajtowi polozonemu w tym samym wierszu co bajt H3 i nastepujacernu bezposrednio po nim. Zwielokrotnienie 3 grup

TUG·3 powoduje, ze bajly wskaznika pochodzace od kazde] z grup znaida sie w pierwszych trzech kolumnach i pierwszych trzech wierszach pala ui:ytkowego kontenera wirtualnego VC-4.

lnterpretacja i generowanie wskainika Sol przeprowadzane w podobny spos6b jak w przypadku wskazn ika konten era j ednostk i adm in istracyj n ej AU. ledyna rozn ica jest dopetnianie i zmiana adresu poczqtkowego kontenera skokowo nie 0 3 lecz 0 jeden bajt,

r

94

Zasady zwielokrotnienia

pierwszej kolumnie ramki grupy jednostek skfadowyeh TUG·3. Druga droga utworzenia grupy TUG-3 prowadzi przez grupy TUG·2. W tvm przypadku w skfad grupy TUG·3 wchodzi wiele kontener6w i kai:dy z nich rna wczesniej ustawiony wskai n i k. W taki m przypadku bajtv H 1, H2 i H 3 n ie moga bye ustawia ne i interpretowane w zwykty sposob, Na pozycjaeh bajt6w H 1 i H2 ustawianv jest tzw. wskainik zerowy NPI (ang. Null Pointer Indication). Jeieli wskainik zerowy zostanie wykryty, 10 pomijana jest interpretacja wskainika. Wskainikowi zerowemu odpowiada nastepujaca sekwencja bit6w: 1001 SS 1111100000.

2.8.3. Wskafnik jednostki sktadowej TU

Ornowione procedury ustawiania i interpretacji informacji zawartej w polu wskainika obowiazuja r6wniei na poziomie tworzenia jednostek skladowych TU·n. Og61na metodyka postepowanla jest podobna do [uz przedstawionej. Wystepuja jednak pewne roznice.

Wskazniki i dopasowanie

95

Wskainik TU-2

Utworzenie grupy TUG-3 z 7 grup TUG-2 wymaga dezaktywacji trzybajtowego wskaznika umieszczonego w pierwszej kolumnie grupy TUG-3. Jest to konieczne, gdvz kazda j ednostka skladowa TU-l IT U-2 ma wlasnv wskain ik polozen ia konten era wirtualnego nizszego rzedu VC-l lub VC-2. Oezaktywacja wskainika TU-3 polega na wpisaniu w miejsce bajt6w HT, H2 i H3 wskaznika zerowego NPI. Wskainik takl nie jest przetwarzany po stronie odbiorczej.

Wskainik jednostki skladowej TU- 1 lub TU-2 sklada sie z czterech bajt6w Vl, V2, V3 i V4 rozproszonych w czterech ramkach (rys.2.32). ~s_~~~.r_)_i~ jest tJ~<l_ny_ tvlko w przypadku odwzorowania ~_t!Ybjg_

TU-12 z_:ni~!:l_n_ym -j pclni --rol~·wskainik·;-~otozenia

wi eloramk i oraz umai:liwia -- przeprowadleru e procedury dopetniania, Ad res pierwszego

. ... ~- ,.,.. . .. ~

bajtu wieloramki podawany jest za pornoca 10

bit6w (I oraz OJ. Adres 0 przypisywany jest pierwszemu bajtowi nastepuiacernu po bajcie V2. liczba bajt6w pola uzvtkowego czteroramki rozni sie w zaleznosci ad kontenera wirtualnego. Wvnosza one odpowiednio: 104 tvc-t n, 140 (VC-T2) i 428

Rys. 2.32. Rozmieszczenie bajt6w (VC-2J. liczby Ie deterrninuja zakres

wakainik '.:.-

wskainika i spos6b adresowania dla adresowania polozenia,

TU-12 __ QQp_~!lia!_1~!--ljef!1!,_e jest real izowane za

pornoca bajtu Y3, w ktory wpisuje sie lnforrnacje uzyteczna, Dopcinienie dodatnie wymaga wpisania nic nie znaczace] informaeji do bajtu bezposrednlo nastepuiacego po bajcie V3. Spos6b sterowania dopetnianiern jest identyczny jak dla wskaznika AU i TU-3 i polega na interpretacji baitow I oraz D.

Struktura wieloramkowa i rozproszenie bajt6w wskaznika wymaga sledzenia polozenla wieloramki w kontenerze wyiszego rzedu, Do tego celu jest wykorzytywany bajt H4 nagf6wka kontenera VC*3 lub VC-4. Owa nairnlodsze bity tego bajtu przekazuia inforrnacje, kl6ry bajt nagf6wka kontenera wirtualnego VC-12 jest przesvlanv w danym kontenerze.

~<-

! ,--,

96

Zasady zwielokrotnienia

2.9. PROCEDURY thCZENIA

Zasady zwielokrotnienia w systemach SDH odnosza sie przede wszystkim do sygnaf6w maj acvch strukture I ub przeptvwnosc bi n arna id entyczna z sygnalam i hierarch i i plezjochronicznej PDH. Dodatkowo ustalono zasady odwzorowania svgnalow ATM. Hastvcznosc system6w synchronicznych polega rowniez na tym, ze przvjete zasady odwzorowania i zwielokrotnienia nie zamykaja drogi dla innych, nawet bardzo nietypowych sygnat6w.

lednvrn z mechanizm6w, kt6ry maze bye uiyty w takich przypadkach jest procedura Iqczenia. Celem laczenia jest umozliwieniu transmisji w sieciach synchronicznych SDH ~al6wl kt6rych··PrZeptyWn~d)1ri·ar;:;a ;";'ykracza poza typowe zakresy przePt¥Wl1o;;Ci,· 'erzez co. n i ernozl iwe jest zastosowan ie procedu r

---~ .. ~~~~,.-_/ .. - ..... ~. .,....~ .

odwzorowania takl.c:.~I.ja~.dla typowych kontener6w. Istota Iqczenia polega na

.. . .. ~ - .",--_.--,.- -~ ... -.--~,~,~.- ..... "

utworzeniu kontenera 0 x razy wieksze] objetosci z zachowaniem jego integralnosci

(ciqglosci sekwencji bitowl,

Procedura Iqczenia moie dotvczvc jednostki administracyjnej AU-4 lub jednostki sktadowei TU-2.

2.9.1. Llczenie na poziomie AU-4

Procedura laczenia na poziomie jednostki administracyjnej AU-4. dotyczy kontenerow wirtualnych VC-4. W przypadku zwyklej procedury odwzorowania i zwielokrotnienia kontener wirtualny VC·4 sklada sle z 261 kolumn i 9 wierszy. Pierwsza kolumna jest nagt6wek kontenera, pozostale zas 260 kalumn stanowi pole uiytkowe. Pole uiytkowe sklada sie zatem z 18 720 bit6w, co odpowiada przeplvwnosci binarnej 149 760 kbitls. Jednostka administracyjna AU-4 sklada sie z kontenera wirtualnego VC-4 uzupelnionego 0 zwiazane z nim 9·bajlowe pole wskaznika. Pole uzvtkows kontenera wirtualnego maze bye powiekszone przez potaczenie kilku lub kilkunastu (og6lnie x) kontenerow wirtualnych w jeden wiekszv kontener, oznaczony przez VC-4-xc. Obje:to~e kontenera VC-4-xc uniemoiliwia zastosowanie typowych mechanizm6w tworzenia jednoslki administracyjnej AU-4 i grupy jednostek administracyjnych AUG. W przypadku x-4 pole ui:ytkowe kontenera VC-4 jest zbyt mate, by moiliwe by to umieszczenie w nim svgnalu 0 przeplvwnosci binarnej 599 040 kbit/s, a dla x- 16 sygnatu 0 przeplywnosci wynoszace] az 2 396 160 kbitls. Kontenery YC-4-xc rnaja identycz_r"!y jednokolumnowy nagMwek.i~~_.~onten~ry .~i!:,ualry,~_Y~± Oznacza to, ze ;_ 1 kolu mn poraczonego konte-;~~~ ~i rtual nego VC-4-xc musi bye wypeln i onych n ic nie znaczaca informacia, Polaczona jednostka administracyjna AU-4·xc zawiera tylko jeden wskatnik dla polaczonego kontenera wirtualnego. ~ole ws~.a~nik6~ w AU-4-xe rnusi miec jednak dtugcSc 9x. Aby krotnica odbiorcza nie traktowata jednostki

~ , ....... ~.~~

--

Procedury laczenta

97

administracyjnej AU-4-)(c [ak w przypadku jednostki utworzonej z x kontener6w wirtualnych VC-4 i nie interpretowata pola wskaznikow osobno dla kazdego z kontener6w skladowvch, konieczne jest przesytanie odpowiedniej informacji 0 jej strukturze, W Iym celu bajty odpowiadajace pierwszemu wskaznikowi 5'1 uzvwane do adresowania potoienia konlenera potqc~one!l~ i procedur dopefniar;ia, bajty zas w pofu wskainik6w, odpowiadajqce pozostalvm x-1 ;~kaznikom:syg~ajizujq procedure

I, . . _,,_-.., '.'."o:-~ ..• .-. ....c~~a-y.-..I!: __

tqczen ia i rnaia jednakowa stata wartosc,

· .: ·."~.e._~_'-. _

Strukture poraczonej jednostki adminislracyjnej AU-4-4c wraz z polem wskainik6w przedstawiono na rys.2.33.

AU-4-4c

I poll wskUnlkOw

36

261x4

Rys. 2.33. Struktura ramki AU-4-4c

W polu uzytkowvm polaczonej jednostki administracyjnej AU-4-4c rnozhwa jest transmisja sygnaMw 0 przeplvwnosci binarnej 599,04 Mbit/s. Moze to bye wykorzystane do transmisji kom6rek ATM umieszczanych w polaczonvm kontenerze

J1

Z5

Rys. 2.34. Kom6rki ATM w polaczonym kontenerze wirtualnym VC-4-xc

98

Zasady zwlelokrotnlenta

wirtualnym VC-4-4c (rys.2.34). W tym przypadku pozostaje jeden nagrowek dla catego kontenera wirtualnego, a zatem konieczne jest uzupelnienie trzech kolumn bajtarni stalego dopetnienia, W og61nym przypadku motliwe jest odwzorowywanie kom6rek ATM w kontener polaczonv VC-4-xc.

2.9.2. Glczenie na poziomie TU~2

Procedura laczenia moze dotyczyt nie tylko jednostki administracyjnej AU-4, ale rowniez jednostki skladowe] TU-2. Polaczone iednostki skladowe TU-2 sa oznaczane przez TU-2-mc. Ich dalsze zwielokrotnienie mote przebiegat w r6zny spos6b. [ak pokazano na rys.2.1 grupa jednostek sktadowvch TUG-2 rnoze w wyniku zwielokrotnienia utworzyc:

- kontener wirtualny wvzszego rzedu VC-3,

- poprzez grupy TUG-3 kontener wirtualny VC-4.

Dodatkowo, grupy TUG-3 rnoga nie bye jednorodne. Dwie z nich rnoga na przvktad bye otrzymane z grup TUG·2 [edna z jednostki sktadowej TU-3 (z kontenera VC-3 nizszego rzedu), Wiqi:q siE;! z tym trzy rodzaje procedur taczenia na poziomie jednostki skladowe] TU-2:

- Iaczenie ciagte,

- tqczenie sekwencyjne,

- tqczenie wirtualne.

Laczenie ciagle wvstapic mote tylko w6wczas, gdy polaczona jednostka sk~adowa TU-2-mc jest umieszczana w polu uiytkowym kontenera wirtualnego VC-3. Okreslenie laczenie ciagte wynika z zachowania ciqgtosci w czasie jednostki TU-2-mc umieszczonej w kontenerze VC-3. lednostka TU-2-mc powstaje z polaczonego kontenera wirtualnego VC-2-mc. Kontener taki ma jeden nagtowek POH. leden (pierwszy) wskainik jest ustawiany dla polaczonego kontenera wirtualnego. Pozostale wskainiki oznaczaia procedure tqczenia i nie sa interpretowane po stronie odblorcze].

lqczenie sekwencyjne rna miejsce, gdy w polu u.i:ytkowym kontenera wirtualnego VC-4 rownoczesnie wvstepuia zwykte grupy TUG-3 i grupy zawierajace jednostki tqczone TU-2-mc. Zasad tqczenia sekwencyjnego dotychczas nie opracowano.

Laczenie wirtualne dotyczy przypadku, gdy polaczony kontener wirtualny oznaczony przez VC-2-mc tworzy m jednostek sktadowych TU-2, bez wskazywania, ze rniala miejsce procedura t'lczenia kontener6w VC-2. Poszczeg61ne kontenery wirtualne wchodzace w sklad kontenera potaczonego zachowuia wtasne nagt6wki POH.

Zasady ~aczenia na poziomie jednostki sktadowej TU-2 nie sa w petni opracowane, a ich standaryzacja jes w toku. W przvszloscl, laczenle moze bye szeroko

--

Transmisja sygnat6w SOH w sieciach POH

99

slosowane, gdyi: daje ono mozliwosc Iransmisji w sieciach SOH sygnat6w 0 prze plywnosciach od b legaiacych od przeplvwnosci sygn alow hi era reh i i plezjocbronlczne] POH. Dotvczvc to moi:e nie tylko svgnalow ATM, ale r6wniei: innyeh svgnalow rnajacvch swoje ir6dta na przyktad w sieciach komputerowyeh, ezy tez sieciach dostepu,

2.10. TRANSMISJA SYGNAlOW SDH W SIECIACH PDH

Przez wiele lat w sleciach transmisvinvch beda wsp6tistniaty i wsp6tdziataty svsternv synehroniczne i plezjoehroniczne. Styk obydwu lyp6w system6w to nie tylko potrzeba transm i sj i sygnat6w plezjochron i cznvch poprzez sieci synchron iezne, ale r6wn i ei: transmisja sygnaMw synchronieznych poprzez sieci plezjochroniezne. Taka sytuaeja moze rniec miejsce na przvklad przy transrnisji kablem podmorskim, radioliniami, laczami satelitarnvrni albo liniami swiatlowodowymi [11].

Potrzeby wvkorzvstvwan ia sled p lezjoeh ron ieznyeh do Iransm i sj i sygnalow pochodzacvch z sieci synchronieznyeh zaleza przede wszystkim ad wyboru strategii rozwoju sieci synchronieznych SOH. Rozroznia si~ trzy podstawowe sposoby tworzenia i przeksztalcania sieci transmisyjnej plezjochronicznej w siet svnchroniczna. budowa drugiej niezalezne] sieci transmisyjnej tzw. sieci nakladkowej, tworzenie wysp synehronieznyeh w niskich warstwaeh istruejace] sieci transmisyjnej i dalsza jej rozbudowa w warstwie mledzymiastowe] i szkielelowej (strategia typu d6t-g6ra) lub rozpoczecie wprowadzania system6w synchronicznyeh ad warstwy naiwvzszei, Ij. warstwy szkieletowej i stopniowe przeehodzenie do warstw nizszvch (strategia tvpu gora-dol),

W strategii gora-dol i tworzeniu sieci naktadkowej zapotrzebowanie na transrnisje sygnat6w synehronieznyeh poprzez sieci plezjoehroniezne POH bedzie minimalne. Inaezej wygladac to bedzie w przypadku tworzenia sled SDH wedlug koneepeji typu d6t-g6ra. Transmisja synehroniczna ograniezona do niewielkiej "wyspy" otoezonej siecia plezjochroniczna nie zawsze daje rnozliwosci petnego wykorzystania zalet sied i system6w synehronieznyeh SOH. Transmisja sygnalow poza obszar wyspy musi wiazac sie z przejkiem do plezjoehronicznej struktury svgnatu, Istnienie wielu wysp synehronicznyeh i potrzeby transmisyjne porniedzy nimi sugeruja zastosowanie sieci plezjoehronieznej do przesytania sygnat6w miedzy sieciami SOH, z zaehowaniem lch synehron i eznej struktu rv,

Dalej om6wiono spos6b i struktury zwielokrotnienia ui:ywane do tego rodzaju transmisji.