Spis treści

Radość z programowania!

T
Miesięcznik Linux+ (12 numerów w roku) worzenie oprogra- importu dokumentów do OpenOffice.org.
jest wydawany przez
mowania traktu- Warto spróbować programowania samo-
Software-Wydawnictwo Sp. z o. o.
ję jako hobby – nie dzielnie, nawet gdyby miała to być bardzo
Redaktor naczelny: Krzysztof Krawczyk, zajmuję się tym zawo- prosta aplikacja typu program do zmiany
krzysiek@lpmagazine.org dowo. Moją pierwszą rozdzielczości ekranu.
Redaktorzy: pasją było rozwijanie W tym numerze Linux+ skupiamy się
Piotr Truszkowski, Marek Bettman, Michał Niwicki
MUD-a (Multi User właśnie na fascynującym temacie tworze-
Kierownik produkcji: Marta Kurpiewska,
marta@software.com.pl Dungeon) Arkadia, czyli nia własnego oprogramowania, przez nie-
Opracowanie CD/DVD: Krzysztof Krawczyk, tekstowej gry siecio- których uważanym za trudny i dostępny
Piotr Truszkowski wej. Polegało to na tworzeniu świata i je- wyłącznie dla specjalistów. Okazuje się, że
Dział reklamy: Łukasz Łukaszewicz, go mieszkańców, przygotowywaniu gil- wystarczy poznać pewne podstawy i mieć
reklama@lpmagazine.org,
dii i klubów oraz późniejszym opiekowa- dobry pomysł, aby zacząć własny projekt
tel.: (22) 860 18 18
Prenumerata: Marzena Dmowska, niu się gotowym kodem (poprawianie błę- ciekawego narzędzia. Zachęcamy do pu-
pren@software.com.pl, dów, rozszerzanie funkcjonalności). Było blikowania swoich dzieł, oczywiście na li-
tel.: (22) 860 17 67 to fascynujące zajęcie, pokazujące, że moż- cencji typu Open Source.
Projekt graficzny okładki: na czerpać ogromną radość z programo- Na płycie DVD zamieściliśmy dystry-
Agnieszka Marchocka
wania. Aktualnie podobną sytuację mam bucję Linuksa ściśle powiązaną z tema-
Projekt graficzny pisma:
Marcin Ziółkowski, w przypadku tworzenia narzędzi dla swo- tem – Gentoo 2004.3. Gdyby ktoś jeszcze
marcin@software.com.pl jego Zaurusa. Fascynujące jest to, jaką sa- nie wiedział, tradycyjnie kompiluje się ją od
Skład: Marcin Ziółkowski, tysfakcję można osiągnąć z przygotowa- podstaw z pakietów źródłowych. My zrobi-
marcin@software.com.pl nia prostej aplikacji dla palmtopa – jej nie- liśmy krok w stronę bardziej niecierpliwych
Adres korespondencyjny: wielki rozmiar często budzi mój podziw. użytkowników, pozwalając im zainstalować
Software-Wydawnictwo Sp. z o. o., Jestem pewny, że podobną przyjemność system również z pakietów binarnych.
00-190 Warszawa, może czerpać twórca modułu jądra, jak Krzysztof Krawczyk
ul. Lewartowskiego 6
e-mail: redakcja@lpmagazine.org,
również deweloper tworzący mechanizmy Redaktor Naczelny Linux+
tel. (22) 860 18 18

Redakcja dokłada wszelkich starań, aby publiko-

W bieżącym numerze :
wane w piśmie i na towarzyszących mu nośnikach
informacje i programy były poprawne,
jednakże nie bierze odpowiedzialności za efekty
ich wykorzystania. 4 Opis
Redakcja nie udziela pomocy technicznej zawartości
dotyczącej zamieszczanego oprogramowania.
Płyty uszkodzone podczas wysyłki wymienia dział
płyt CD/DVD
Piotr Truszkowski, Michał Niwicki
DVD B

prenumeraty.

Wszystkie znaki firmowe zawarte w piśmie Aktualności:

są własnością odpowiednich firm i zostały
użyte wyłącznie w celach informacyjnych. 12 Newsy
Witold Kieraś
Druk: Stella Maris
14 Jądro Linux
Redakcja używa systemu Tomasz Torcz
gentoo

automatycznego składu
Płyty dołączone do magazynu przetestowano
16 Debian
programem AntiVirenKit firmy G DATA Software Bartosz Feński, Tomasz Napierała
Sp. z o.o.
18 Mandrakelinux
Redakcja zabezpiecza swoje dane korzystając Daniel Koć
ze sprzętu firmy Tandberg Data udostępnionego 19 Aurox
przez Veracomp SA.
Michał Marchocki
Sprzedaż aktualnych lub archiwalnych numerów
newsy

pisma po innej cenie niż wydrukowana na okład- 20 Gentoo

ce – bez zgody wydawcy – jest działaniem na jego Witold Kieraś
szkodę i skutkuje odpowiedzialnością sądową.
Linux ® jest zarejestrowanym znakiem
21 PLD
towarowym należącym do Linusa Torvaldsa.
Piotr Skwarna

2 luty 2005
 Spis treści

Temat miesiąca: Narzędzia deweloperskie

Narzędzia deweloperskie Oprogramowanie Dla początkujących

22 KDevelop – narzędzie 40 Nicotine – klient sieci 52 GRUB – program

do tworzenia aplikacji
z interfejsem graficznym
Marek Sawerwain
Tworzenie aplikacji z interfejsem graficz-
nym nie jest trudne. Marek pokaże Wam,
jak wykorzystać do tego celu bibliotekę QT
oraz narzędzie KDevelop.
28 Scratchbox
– narzędzie do
kompilacji skrośnej
Veli Mankinen
Ideą kompilacji skrośnej jest używanie
szybkiej maszyny do kompilacji opro-
gramowania dla wolniejszego procesora
o innej architekturze. Veli Mankinen, jeden
z autorów Scratchboksa, przedstawia sposo-
by użycia tego oprogramowania.
SoulSeek
Witold Kieraś
Nicotine to linuksowy klient sieci P2P Soul-
Seek, o możliwościach zbliżonych do popu-
larnego Kazaa czy Emule.
42 Krusader
– menedżer plików
Witold Kieraś
Krusader, graficzny menedżer plików
w stylu windowsowego Total Comman-
dera, jest jednym z najwyżej ocenia-
nych programów dla KDE. Oprócz typo-
wych funkcji, pomaga także w monto-
waniu dysków, wyszukiwaniu konkre-
tnych plików oraz łączeniu się z serwe-
rami ftp.
uruchomieniowy
Piotr Machej
Obecnie większość popularnych pro-
gramów uruchomieniowych pozwala
na wybór jednego z systemów zainsta-
lowanych na dysku. Jednym z najpopu-
larniejszych jest GRUB (GRand Unified
Bootloader), a z artykułu dowiecie się,
jak go zainstalować i poprawnie skonfi-
gurować.
60 Sztuczki i kruczki
Grzegorz Niewęgłowski
Podczas pracy z Linuksem mogą przydać
się różnego rodzaju sztuczki i kruczki.
Ich znajomość również świadczy o tym,
czy użytkownik jest początkujący, czy
zaawansowany.

Wywiad 44 SoX – konwerter formatów

dźwiękowych
Piotr Machej
32 Wywiad z Carlosem Velez SoX (Sound eXchange) to program prze-
Baez, szefem projektu znaczony do konwersji formatów dźwięko-
Vidalinux wych, odtwarzania i nagrywania muzyki.
Krzysztof Krawczyk Z jego pomocą można również dodać roz-
W tym miesiącu rozmawiamy z Carlosem maite efekty do ścieżki dźwiękowej.
Velez Baez, szefem zespołu deweloperów
Vidalinux, dynamicznie rozwijającej się dys- 46 GFSGL – menedżer
trybucji, opartej na Gentoo Linux. Dowiemy uruchamiania gier
się miedzy innymi, jakie nowości znajdą się Piotr Machej
w planowanej wersji 1.1 systemu. Dzięki GFSGL możemy zainstalować
w systemie nie tylko gry przeznaczone dla
Rozwiązania mobilne Linuksa, ale również te z Windows, które
działają pod Cedegą, WineX lub Wine.
34 MultiSync Możemy też wskazać, który program ma
– synchronizacja
urządzenia przenośnego
być wykorzystywany do emulacji Win-
dows, a który Commodore C64 czy DOS.
z komputerem biurkowym
Krzysztof Wolski 48 Munin – generator
zestawień i statystyk
Piotr Machej
Munin to program napisany w Perlu, zbie-
rający różne informacje o wykorzysta-
niu zasobów systemu i wyświetlający je
w czytelnej formie (za pośrednictwem
strony WWW), przy użyciu RRDTool.
Sprzęt
62 Kamery internetowe
pod Linuksem
Piotr Wolny
Kamery internetowe mogą być wyko-
rzystywane do spotkań on-line, nagry-
wania krótkich filmów czy robienia
fotografii. Mogą być także użyte do moni-
toringu pomieszczeń. Z artykułu dowie-
cie się, jak zainstalować i skonfigurować
większość popularnych urządzeń tego
typu.
Dla programistów
70 Piszemy program do
zmiany rozdzielczości
ekranu przy pomocy
rozszerzenia RandR
Marek Sawerwain
W tym miesiącu stworzymy aplikację służą-
cą do zmiany rozdzielczości oraz wartości
odświeżania ekranu. Program napiszemy
wykorzystując bibliotekę GTK+. Do zapro-
jektowania graficznego interfejsu użytkow-
nika wykorzystamy program Glade.

Testy
50 Dominions II
– strategiczna gra fantasy
Multisync jest aplikacją, za pomocą której
zsynchronizujemy dane aplikacji typu PIM,
Michał Niwicki
Dominions II to strategiczna gra w klima-
76 IBM Thinkpad T41
Michał Niwicki
zapisane na komputerze, z danymi odpo- cie fantasy o świetnej oprawie graficznej
wiednich programów w naszych telefonach
komórkowych czy palmtopach.
i nastrojowej muzyce oraz – co najważniej-
sze – wysokiej grywalności.
77 Novell Linux Desktop 9
Michał Niwicki

www.lpmagazine.org 3
aktualności
opis CD
Amarok 1.2 – beta
Popularny, wielofunkcyjny
program do odtwarzania
plików multimedialnych. Posiada
funkcję katalogowania zbiorów
oraz jest wyposażony w liczne
efekty dźwiękowe, takie jak
miksowanie w czasie
rzeczywistym ścieżek
dźwiękowych, dodawanie
pogłosu, echa czy symulowanie
dźwięku przestrzennego.
Krusader 1.50
Graficzny menedżer plików
w stylu Nortona Commandera
dla środowiska KDE. Potrafi
przypisać typy rozszerzeń
plików do odpowiednich
programów oraz posiada opcję
dynamicznego montowania
urządzeń zdefiniowanych
w pliku /etc/fstab.
Dominions II
Znakomita strategia,
odbiegająca nieco od innych
gier tego typu. W grze może
brać udział nawet siedemnastu
graczy. Imponuje grafiką
i średniowieczną muzyką.
Na płycie jest zamieszczona
wersja demonstracyjna gry oraz
angielskojęzyczne podręczniki.
GParted 0.0.7
Zaawansowany program do
edycji partycji dysku twardego.
W porównaniu do poprzedniej
wersji poprawiono obsługę
systemów plików ext2, ext3 oraz
ReiserFS, oraz dodano edycję
partycji NTFS.
GRUB 0.94
Nowa wersja jednego
z najpopularniejszych programów
uruchomieniowych. Odpowiedzialny
jest za załadowanie do pamięci
systemu operacyjnego wskazanego
przez użytkownika. Dodatkowo,
posiada szereg rozszerzeń, takich
jak ustawianie wyglądu graficznego
interfejsu, zabezpieczenie hasłem
opcji rozruchowych i wiele innych.
Skype 0.92.12
Popularny komunikator
internetowy, pozwalający
na prowadzenie rozmów
głosowych w czasie rzeczywistym.
Umożliwia również (po dokonaniu
opłaty) dzwonienie na telefony
stacjonarne i komórkowe.
Monkey-Bubble 0.3.2
Logiczno-zręcznościowa gra
oparta na FrozenBubble.
Polega na zdobywaniu punktów
poprzez zbijanie kolorowych
kul.
4 luty 2005
CD A
Damn Small Linux 0.9.0.1
M inimaliści ucieszą się zapewne
z umieszczonego na płycie Damn
Small Linuksa. To obecnie jedna z naj-
mniejszych i zarazem najszybszych dys-
trybucji Linuksa. Mimo swoich niewiel-
kich rozmiarów, w systemie znajdzie-
my wiele użytecznych aplikacji – pa-
kiet biurowy Siag Office, w skład któ-
rego wchodzi prosty edytor tekstu i ar-
kusz kalkulacyjny, przeglądarka plików
Naprawdę mały Linux
pdf, program pocztowy Sylpheed oraz
przeglądarka stron internetowych Fi-
refox. Domyślnym menedżerem okien możemy cieszyć się w pełni sprawnym
w Damn Small Linuksie jest Fluxbox, systemem.
natomiast sam system pracuje pod kon- Jako ciekawostkę można dodać, że
trolą jądra 2.2.41. Damn Small Linuksa możemy zainsta-
Damn Small Linux to dystrybu- lować i uruchamiać z tzw. flashdysku.
cja typu Live – aby ją uruchomić, wy- Cały system, wraz ze środowiskiem
starczy włożyć płytę CD do czytnika graficznym, zajmuje niecałe 50 mega-
CD-ROM i uruchomić ponownie kom- bajtów.
puter. Po kilkudziesięciu sekundach http://www.damnsmalllinux.org/
Firefox 1.0 i Thunderbird 1.0
S urfowanie po stronach interneto-
wych oraz poczta elektroniczna
są najpopularniejszymi usługami do-
stępnymi w Sieci. Ostatnio pojawiły
się dwie nowe wersje programów, któ-
re umożliwiają korzystanie z tych usług
– Mozilla Firefox 1.0 oraz Mozilla Thun-
derbird 1.0.
Firefox to popularna przeglądar-
ka, zawierająca rozwiązania ułatwia-
jące poruszanie się między strona- Thunderbird – zaawansowany klient
pocztowy
mi WWW. Pozwala ona na panelowe
przeglądanie stron internetowych, blo-
kuje niechciane, wyskakujące okienka w Javie i prezentacji przygotowanych
i zawiera rozbudowany system zakła- we Flashu.
dek (ang. bookmarks). Dodatkowym Thunderbird jest programem pocz-
atutem Firefoksa jest automatyczna in- towym obsługującym wszystkie popu-
stalacja wtyczek – przeglądarka samo- larne protokoły: SMTP, POP3, IMAP
dzielnie potrafi zlokalizować i zain- oraz NNTP. Pozwala w łatwy spo-
stalować obsługę aplikacji napisanych sób wyszukiwać i filtrować przycho-
dzące wiadomości. Zawiera przyjazny
filtr antyspamowy, książkę adreso-
wą oraz może obsługiwać wiele toż-
samości internetowych w obrębie tego
samego profilu. Dodatkowym atutem
Thunderbirda jest możliwość spraw-
dzania pisowni w trakcie pisania li-
stów.
http://www.mozilla.org/
http://www.firefox.pl/
Firefox 1.0
 opis CD CD B / DVD B

Games Knoppix 3.7

G
ames Knoppix to nie lada
gratka dla amatorów gier
komputerowych! Strategie,
przygodówki, gry planszo-
we i zręcznościowe – grubo ponad sto
programów rozrywkowych pojawiło
się w specjalnej wersji systemu, stwo-
rzonej z myślą o graczach.

Jak zainstalować?
Nie instalować! Games Knoppix jest
dystrybucją Linuksa uruchamianą bez-
pośrednio z płyty CD. System ten
nie zapisuje niczego na dysku, więc
nie ma obawy, że w jakikolwiek
sposób uszkodzi nam zapisane dane.
Wystarczy zatem włożenie nośnika
do napędu CD-ROM i ponowne uru-
chomienie komputera. Po chwili (czas
zależny jest od szybkości naszego
komputera) będziemy mieli w pełni
sprawną, gotową do użytku maszy-
nę do grania. Wiele gier zamieszczo-
nych w Games Knoppix 3.7 wymaga
karty z akceleratorem 3D, więc pod-
czas uruchamiania systemu zostanie-
my zapytani, czy jej obsługa ma zostać
włączona.
Aby skorzystać z Games Knoppix,
po uruchomieniu komputera z płytki
DVD B, wpisz knoppix i wciśnij [Enter ].
Co na płycie?
Przede wszystkim gry. Dodatkowo,
do dystrybucji dołączono kilkana-
ście użytkowych programów umoż-
liwiających pracę w sieci oraz konfi-
gurację komputera. Wszyscy ci, którzy
posiadają stare gry pracujące jesz-
cze pod kontrolą systemu operacyj-
nego DOS, znajdą w dystrybucji emu-
lator DosBox, umożliwiający ich uru-
chomienie.
Standardowo, Games Knoppix jest
uruchamiany z jądrem 2.4.27, ale
opcjonalnie można zdecydować się
na nowszą, mniej stabilną wersję 2.6.7.
Domyślnym środowiskiem graficznym
jest KDE w wersji 3.2.3.
W co warto pograć?
W dystrybucji znajdziemy wiele atrak-
cyjnych, bardziej rozbudowanych gier,
które wymagają większej ilości pamię-
ci operacyjnej, szybkiego procesora
i mocnej karty graficznej. Wśród nich
warto wymienić:
Games Knoppix – każdy lubi sobie pograć
• Boson – strategiczna gra wojen-
na, która polega na rozbudowywa-
niu swojej armii i niszczeniu wojsk
przeciwnika;
• FooBillard – trójwymiarowy symula-
tor stołu bilardowego; można wybrać
kilka najpopularniejszych rodzajów
bilarda oraz przeprowadzać turnieje
za pośrednictwem Internetu;
• TuxRacer – zimowe zawody spor-
towe, polegające na jak najszyb-
szym osiągnięciu linii mety; głów-
nym bohaterem gry jest... pingwin
ślizgający się na brzuchu;
• Globulation2 – atrakcyjna strate-
gia czasu rzeczywistego; polega
na rozwijaniu cywilizacji poprzez
przydzielanie cudacznym stwor-
kom mikro-zadań.
Zabijacze czasu i hipnotyzery
Z grami jest jak z jedzeniem – możemy
wybrać się do restauracji na eleganc-
ką kolację, ale możemy również się-
gnąć po małe co nieco. Takie właśnie
małe gry znajdziemy również w Games
Knoppix:
• Rafkill – zręcznościowa gra przy-
pominająca stare gry z automatów;
polega na strzelaniu do wszystkie-
go co się rusza i nie wymaga od
gracza niczego poza wykazaniem
się szczególnym refleksem;
• Ziemniaczany facet – edukacyjna
gra dla najmłodszych, polegająca
na ubieraniu kartofla;
• Frozen Bubble – jedna z popular-
niejszych gier na Linuksa; polega
na rozbijaniu kolorowych kul;
możliwe jest także rywalizowanie
w dwie osoby;
• LBreakout2 – klon gry Arkano-
did, polegający na rozbijaniu muru
odbijaną przez gracza kulą; moż-
liwe jest prowadzenie rozgrywek
przez Internet;
• Air Traffic Controller – program
pozwalający wczuć się w kontro-
lera ruchu lotniczego; sterujemy
samolotami i nadajemy im odpo-
wiedni kurs – tak, aby na siebie nie
powpadały.
Podsumowanie
Każdy lubi sobie czasem pograć. Games
Konoppix będzie niewątpliwie stano-
wić jedno z podstawowych źródeł roz-
rywki podczas długich zimowych wie-
czorów.
http://www.knoppix.net/
http://knoppix.7thguard.net/

6 luty 2005
 opis DVD DVD A
Gentoo Linux 2004.3 DVD
G
entoo Linux to stosunkowo
młoda dystrybucja Linuk-
sa, która szturmem zdoby-
wa coraz to nowych zwo-
lenników. W zamierzeniach autorów ma
ona dać użytkownikowi całkowitą wol-
ność. System budujemy sami, tworząc
go takim, jakim chcemy, aby był. Możli-
wość optymalizacji oznacza wykorzysta-
nie pakietów źródłowych. Pomogą nam
w tym narzędzia stworzone do tego celu.
Przygotowana przez naszą redakcję
wersja Gentoo Linux nie wymaga dostę-
pu do Internetu. Specjalnie wydzielone
drzewo portów, ze starannie dobranym
oprogramowaniem, umożliwia bardzo
prostą i szybką instalację z zachowa-
niem wszystkich niezbędnych zależności.
Z uwagi na to, że bieżący numer Linux+
jest poświęcony szeroko pojętemu pro-
gramowaniu i narzędziom programi-
stycznym, w Gentoo Linux 2004.3 Linux+
DVD Edition znajdziecie ogromną ilość
wszelkiego rodzaju oprogramowania dla
programistów (ponad 1000 pakietów!):
• Anjuta,
• KDevelop,
• QtDesigner,
• Intel C++ Compiler,
• GCC,
• Eclipse,
• Mono,
• Perl,
• Python,
• Tcl/Tk,
• CrystalSpace,
• Irrlicht.
Wszystkie te narzędzia są dostępne z róż-
nego rodzaju dodatkami. Ponieważ nie
samym programowaniem człowiek żyje
i czasem chciałby poświęcić się rozrywce,
nie zapomnieliśmy o grach. Pogracie m.
in. w następujące tytuły:
• Tuxracer,
• Frozen-Bubble,
• Pingus,
• Neverball,
• Falconseye,
• Planeshift;
• GL-117,
• Simutrans,
• Foobilard,
• Torcs,
• Scorched3D.
8 luty 2005
Gentoo Linux 2004.3 Linux+DVD Edi-
tion umożliwia skorzystanie z jądra 2.6.9
(dostępne jest również 2.4.26) i popular-
nych środowisk graficznych KDE 3.3.1
i GNOME 2.8. Jeśli nie dysponuje-
cie sprzętem będącym w stanie spro-
stać wymaganiom tych środowisk gra-
ficznych, w systemie Portage znajdzie-
cie również lekkie środowiska, takie jak
XFCE4 czy Fluxbox.
Instalacja Gentoo w 14 krokach
Zakładamy, że wykorzystamy pakiety
źródłowe i na instalację Gentoo poświę-
cimy cały dysk twardy:
– uruchamiamy komputer z płytki DVD;
– uruchamiamy program cfdisk i two-
rzymy tablicę partycji;
– za pomocą komend mkswap (mkswap
/dev/hda1) oraz mkfs.ext3 (mkfs.ext3
/dev/hda2) tworzymy odpowied-
nio przestrzeń wymiany oraz system
plików na partycji root (co najmniej
10 GB);
– montujemy utworzoną partycję do
katalogu /mnt/gentoo (mount /dev/
hda2 /mnt/gentoo);
– kopiujemy stage na podmontowany
dysk (cp -vg /mnt/cdrom/stages/
stage1-x86-2004.3.tar.bz2 /mnt/
gentoo) i rozpakowujemy
(cd /mnt/gentoo, tar -xvjpf stage1-
x86-2004.3.tar.bz2);
– kopiujemy drzewo Portage (cp
-vg /mnt/cdrom/portage/portage-
L+.tar.bz2 /mnt/gentoo/usr) i rozpa-
kowujemy (cd /mnt/gentoo/usr, tar
-xvjf portage-L+.tar.bz2);
– tworzymy katalog distfiles (mkdir
/mnt/gentoo/usr/portage/distfiles)
i kopiujemy do niego pakiety z płyty
DVD (cp -vg /mnt/cdrom/distfiles/
full/* /mnt/gentoo/usr/portage/
distfiles/);
– montujemy system plików proc
(mount -t proc none /mnt/gentoo/
proc) i wykonujemy chroot do środo-
wiska (chroot /mnt/gentoo /bin/
bash);
– modyfikujemy plik /etc/make.conf
(nano -w /etc/make.conf);
– rozpoczynamy instalację podstawo-
wych elementów systemu (sh /usr/
portage/scripts/bootstrap.sh), a po
nim budujemy sam system (emerge
system);
Tak może wyglądać nasze Gentoo
– ustawiamy strefę czasową
(ln -s /usr/share/zoneinfo/GMT
/etc/localtime);
– instalujemy jądro (emerge gentoo-
dev-sources, emerge genkernel,
genkernel –install all), program
uruchomieniowy (emerge grub),
dziennik systemowy (emerge syslog-
ng, rc-update add syslog-ng default)
i crond (emerge vixie-cron, rc-
update add vixie-cron default)
oraz dodajemy coldplug do startu
systemu (emerge coldplug, rc-update
add coldplug boot);
– konfigurujemy fstab (nano -w /etc/
fstab) i program uruchomieniowy
(grub, nano -w /boot/grub/grub.conf);
– restartujemy system.
Instalacja systemu
z pakietów binarnych w 3 krokach
Alternatywą dla pakietów źródłowych
są pakiety binarne, z których również
możemy zainstalować system (szybciej
i prościej, ale mniej wydajniej):
– zamiast pliku stage1-x86-2004.3.tar
.bz2 kopiujemy i rozpakowujemy
plik stage3-L+.tar.bz2;
– po skopiowaniu pakietów z /mnt/
cdrom/distfiles/full, kopiujemy rów-
nież plik /mnt/cdrom/distfiles/binary/
packages-bin-L+.tar.bz2 do /mnt/
gentoo/usr/portage i rozpakowujemy
go w ten sam sposób co Portage;
– pozostałe pakiety, wymienione
w instalacji z pakietów źródłowych,
np. grub czy syslog-ng, instaluje-
my za pomocą polecenia emerge -k
nazwa_pakietu.
Szczegółowe etapy całej instalacji są opi-
sane w dokumentach dostępnych na
płytce DVD w katalogu docs/handbook
i docs/Linux+. Dobrej zabawy!
aktualności
opis DVD
Mandrakelinux 10.1
– aktualizacje
Nasza redakcja zamieściła
na płycie DVD ponad
dwieście pięćdziesiąt pakietów
rpm. Są to aktualizacje
programów przeznaczonych
dla dystrybucji Mandrakelinux 10.1
Official.
http://www.mandrakelinux.com/
Scratchbox
Najnowsza wersja zestawu
narzędzi dla programistów
wykorzystujących kompilację
skrośną. Na płycie DVD znajdują
się pakiety typu rpm, deb, tgz,
przeznaczone na różne platformy
sprzętowe (ARM, x86, PowerPC),
oraz dodatkowe narzędzia wraz
z pełną dokumentacją.
http://www.scratchbox.org/
Eclipse
Najnowsza wersja platformy
deweloperskiej Eclipse,
przeznaczonej do tworzenia
aplikacji w Javie. Na płycie DVD
została zamieszczona wersja
SDK, zawierająca platformę Java,
środowisko zintegrowanych
wtyczek oraz pełną dokumentację.
http://www.eclipse.org/
Abiword 2.2
Wieloplatformowy edytor
tekstu, stanowiący część
projektu GNOME Office. Jest
przeznaczony głównie dla osób
przyzwyczajonych do korzystania
z programu MS Word. Na
płycie DVD znajdują się pakiety
instalacyjne polskich wersji
językowych programu.
http://www.abisource.com/
Dokumentacja HOWTO
Ponad 2500 dokumentów
opisujących, w jaki sposób
rozwiązać niektóre problemy
związane z Linuksem.
http://www.tldp.org/
Firestarter 1.0
Narzędzie do filtrowania,
monitorowania i udostępniania
połączenia internetowego.
http://www.fs-security.com/
Essays1743
Zestaw tradycyjnych angielskich
czcionek.
Python 2.4
Popularny język programowania,
zdobywający ostatnimi
czasy sympatię i uznanie
programistów.
http://www.python.org/
10 luty 2005
DVD B
FreeSBIE 1.1
N a początku grudnia 2004 roku
ukazała się nowa wersja systemu
FreeSBIE. Jest to uruchamiana bezpo-
średnio z płyty CD dystrybucja oparta
na FreeBSD w wersji 5.3. Powstała ona
z myślą o tych, którzy potrzebują za-
równo aplikacji niezbędnych do pracy
w sieci, jak i szeregu programów mul-
timedialnych oraz gier. Dystrybucja za-
wiera zatem popularną przeglądarkę
internetową Firefox, komunikator GA- FreeSBIE 1.1 podczas pracy
IM, analizatory ruchu i bezpieczeństwa
sieciowego, odtwarzacze filmów i pli- twardym. Niestety, aby cieszyć się kom-
ków dźwiękowych oraz wiele innych. fortową pracą w systemie w wersji Li-
Do dyspozycji mamy również dwa po- ve, wymagane jest posiadanie mocnego
pularne menedżery okien – XFCE oraz sprzętu, z co najmniej 256 megabajtami
lekki Fluxbox. pamięci RAM.
FreeSBIE, dzięki przyjaznemu in-
stalatorowi DragonFlyBSD, można bez http://www.freesbie.org/
problemów zainstalować na dysku
Linux+ Live DVD
L inux+ Live to dystrybucja Linuk-
sa uruchamiana z płyty DVD. Aby
wystartować Linux+ Live, wystarczy
w BIOS-ie komputera podać napęd
CD jako podstawowe urządzenie
rozruchowe, włożyć płytkę z naszą
dystrybucją do napędu i ponownie
uruchomić komputer. Po kilku chwi-
lach naszym oczom ukaże się plansza
powitalna. Po wciśnięciu klawisza [En-
ter ], Linux+ Live zacznie się urucha- Na pierwszym planie Eclipse, a w tle
KDevelop
miać. System automatycznie wykry-
je nasz sprzęt i skonfiguruje środowi-
sko graficzne; w czasie uruchamiania Wam – drodzy Czytelnicy – zapew-
trzeba wybrać język obowiązujący w nić ogromną porcję twórczej zabawy.
systemie. Na Linux+ Live składają się Jest to kompletne środowisko dla po-
m.in.: czątkującego, jak i zaawansowanego
programisty. Jeśli myślisz o napisaniu
• jądro Linux 2.6 z wieloma łatkami jakiegoś programu i zastanawiasz
zwiększającymi jego funkcjonal- się, jak wygląda programowanie pod
ność; Linuksem, Linux+ Live jest wspaniałą
• graficzne środowisko pracy KDE okazją ku temu, aby spróbować swoich
3.2.1; sił. A po długim i przyjemnym progra-
• oprogramowanie programistyczne mowaniu będziecie mogli odprężyć
Anjuta, Eclipse, Glade, KDevelop, się przy dwóch grach: Battle of Wes-
Gambas, kompilator GCC, środo- noth oraz Dominions II. Dobrej zaba-
wisko Sun Java SDK oraz bibliote- wy!
ki programistyczne;
• przeglądarki internetowe Konqu- http://www.live.lpmagazine.org/
eror i Mozilla.
Linux+ Live ma na celu prezentację naj-
ważniejszych programów opisanych
w numerze, ale przede wszystkim ma
aktualności
aktualności
News
Koniec The Linux Show
The Linux Show, internetowa audycja
radiowa, po siedmiu latach kończy
działalność. Powodem są kłopoty
finansowe jej twórców. Jak mówi
Jeff Gerhardt, Sun Microsystems,
dotychczasowy sponsor audycji,
wycofał się nagle z jej finansowania.
Zniknęli też producenci sprzętu
komputerowego, którzy zasilali
kasę audycji płatnymi reklamami.
The Linux Show nie jest w stanie
przetrwać utrzymując się jedynie
z datków słuchaczy. Ostatnia audycja
miała miejsce 21 grudnia.
http://www.newsforge.com/
article.pl?sid=04/12/01/035210
Firefox coraz popularniejszy...
W pierwszych tygodniach od
pojawienia się na rynku wersji
1.0 przeglądarki Firefox ściągnęło
ją z Internetu kilka milionów
użytkowników. Trend ten ciągle
się utrzymuje. Firmy zajmujące
się pomiarem ruchu w Internecie
również potwierdzają zwiększoną
liczbę użytkowników korzystających
z przeglądarek opartych na silniku
Gecko – gros nich to oczywiście nowy
Firefox. Po raz pierwszy od wielu lat
udział w rynku Internet Explorera
spadł poniżej 90%. I wszystko
wskazuje na to, że jeszcze spadnie...
...zatem czas na Thunderbirda!
Siostrzany projekt przeglądarki
Firefox, klient poczty Thunderbird,
również idzie w jej ślady. W chwili
publikacji tego numeru Linux+,
powinna być już dostępna od jakiegoś
czasu wersja 1.0 tego programu.
Czy Thunderbird powtórzy sukces
Firefoksa? Ma ku temu predyspozycje,
bo poziom bezpieczeństwa głównego
gracza na tym rynku, programów
Outlook i Outlook Express, należących
do MS, pozostawia wciąż wiele
do życzenia. Być może zatem
wkrótce społeczność skupiona
wokół Thunderbird rozpocznie tak
efektowną i udaną kampanię jaką
oglądaliśmy niedawno w przypadku
Firefoksa...
http://forums.mozillazine.org/
viewtopic.php?p=1020843
Więcej linuksowych ser werów
Kwartalna wartość sprzedaży
serwerów linuksowych po raz
pierwszy przekroczyła sumę miliarda
dolarów, co stanowi ponad 9% rynku.
W porównaniu z analogicznym
okresem 2003 roku, oznacza to
wzrost aż o 42,6%. W porównaniu
z ubiegłym rokiem wartość rynku
serwerów zwiększyła się o 5,5%.
Systemy z rodziny Windows zyskały
na wartości 13,3%.
http://www.techworld.com/opsys/news/
index.cfm?NewsID=2676&Page=
3&pagePos=20
12 luty 2005
newsy
Czy pingwiny są skazane na wymarcie?
F
rank Ottink w swoim artykule pt. Sun
will shine again and leave Linux in
its shade wymienił kilka powodów, dla
których, jego zdaniem, otwarty Solaris zde-
klasuje Linuksa i skaże go na marginaliza-
cję. Po pierwsze, Solaris to uznana marka
i system co najmniej tak dobry jak Linux,
a ponieważ Sun ma zamiar wydać go na
otwartej licencji, to ma to być gwarantem
tego, że Solaris przetrwa nawet ewentual-
ny upadek firmy, która go stworzyła. Po
drugie, ponieważ Solaris ma być kompa-
tybilny z architekturą x86 (uznawaną za
jedną z najtańszych), to obniżenie kosz-
tów sprzętu nie będzie już argumentem
przemawiającym na korzyść migracji na
Linuksa. Po trzecie, Solaris ma już dużą
liczbę klientów, a ponieważ ma on stać
się systemem opensource'wym, to także
nie będzie to argument przemawiający na
korzyść Linuksa. Po czwarte, Sun ma do-
brą opinię jako dostawca wsparcia tech-
nicznego dla swojego systemu – być mo-
że nawet lepszą niż producenci komer-
cyjnych dystrybucji Linuksa, tacy jak Red
Hat czy Novell. I po piąte, Sun gwarantuje
jedność projektu i odsuwa niebezpieczeń-
stwo tego, że Solaris podzieli się na kilka
niekompatybilnych ze sobą wersji.
Artykuł Franka Ottinka wywołał ma-
łą burzę w światku linuksowym. Pojawiło
się wiele polemik, zarówno w innych ser-
wisach internetowych, jak i pod oryginal-
nym tekstem. Nie trzeba być ekspertem,
aby zauważyć, że Ottink nie do końca
zdaje sobie sprawę z tego, czym jest zja-
wisko Wolnego Oprogramowania – i wła-
śnie na to zwracali mu przede wszystkim
uwagę jego adwersarze, w wielu przypad-
kach będący zresztą aktywnymi progra-
mistami projektów opensource'owych.
Po pierwsze, przeświadczenie Ottinka,
że etykietka Open Source w jakiś magicz-
ny sposób przyciąga od razu rzesze pro-
gramistów, chcących poświęcić swój czas
i wysiłek dla rozwoju projektu, jest zu-
pełnie błędne. Jak trafnie zauważył je-
den z czytelników artykułu Ottinka, do-
świadczenie pokazuje, że Sunowi wcale
nie będzie łatwo zgromadzić wokół Sola-
risa większej społeczności deweloperów.
Linux ciężko pracował na swoją pozycję
i zaufanie – nie tak łatwo powtórzyć je-
go sukces. Dodatkowo, wątpliwości budzi
sama deklaracja otworzenia kodu Solarisa
– ciągle nie wiadomo, na jakiej licencji ma
on zostać wydany, a może być to niezwy-
Solaris raczej nie zagrozi Linuksowi
kle ważnym czynnikiem decydującym
o tym, czy system ten zdoła skupić wo-
kół siebie odpowiednio dużą grupę de-
weloperów. Ostatnie decyzje Suna zwią-
zane z liberalizacją licencji Javy raczej roz-
czarowały środowisko Open Source, gdyż
licencja owa wciąż jest dość restrykcyjna
i w żaden sposób nie spełnia choćby wy-
tycznych Open Source Initiative. Z punk-
tu widzenia rozwoju społeczności najbar-
dziej korzystną licencją dla Solarisa była-
by licencja zgodna z GPL, ale Sun wciąż
nie podjął w tej sprawie decyzji. Istnie-
ją więc uzasadnione obawy, że szumnie
ogłaszane od dawna otwarcie kodu Sola-
risa może być wielkim rozczarowaniem.
Co do straszenia potencjalnych klientów
rozbiciem Linuksa na kilka niezgodnych
ze sobą projektów, to porównać to można
jedynie do propagandy pewnej dużej fir-
my informatycznej – jak dotąd nic takiego
nie nastąpiło i nie widać powodów, dla
którym miałoby do tego dojść.
W tydzień po opublikowaniu swojego
artykułu, Frank Ottink ogłosił publicznie,
że się mylił. Podziękował swoim oponen-
tom za zwrócenie mu uwagi na proble-
my, z których nie zdawał sobie do tej pory
sprawy. Przyznał im rację i uznał ich argu-
menty. Co ciekawe, w ciągu jednego krót-
kiego tygodnia dyskusja przeszła długą
drogę – od szumnego ogłoszenia trium-
fu Solarisa nad Linuksem, do kwestii te-
go, czy otwarty Solaris w ogóle byłby
w stanie przetrwać bez wsparcia finanso-
wego i medialnego ze strony Sun Micro-
systems. Wielu twierdzi, że jego szanse
byłyby niewielkie...
Bez względu na wszystko, nadal
z niecierpliwością i nadzieją oczekuje-
my na zapowiadane otwarcie kodu flago-
wego systemu Suna. I to nie dlatego, aby
miał on być jakimś zagrożeniem dla Li-
nuksa, ale dlatego, że Linux mógłby wie-
le zyskać zapożyczając z Solarisa rozwią-
zania kilku ważnych dla naszego systemu
problemów...
http://www.yeald.com/Yeald/a/32111/
sun_will_shine_again_and_leave_li-
nux_in_its_shade.html

XML-owy standard dla UE coraz bliżej
N ie tak dawno informowaliśmy o tym,
że wyspecjalizowana jednostka Ko-
misji Europeskiej zachęca do stworzenie
jednolitego i otwartego standardu wymiany
dokumentów, opartego na formacie XML.
Na ten apel bardzo szybko odpowiedział
Sun Microsystems, producent StarOffice'a
i główny sponsor projektu OpenOffice.org.
Sun promuje XML-owy standard OASIS
i stara się również o jego akceptację przez
International Standard Organisation (ISO),
zatem inicjatywę Komisji Europejskiej przy-
jął z dużym zadowoleniem. Pomysł poparł
też Microsoft, zaznaczając, że specyfikacja
jego formatu opartego na XML, a obsługi-
wanego przez MS Office, WordXML, jest
już wolnodostępna. Do inicjatywy przyłą-
czył się również IBM, informując, że zgłosił
już do OASIS chęć udziału w pracach spe-
cjalnego komitetu technicznego, pracujące-
go nad standardem. IBM zaznaczył też, że
już oferuje produkty spełniające założenia
szkicowego projektu standardu OASIS, któ-
ry powstał do tej pory.
Open Forum Europe (OFE) w swojej
analizie również wskazało potrzebę przy-
gotowania otwartego standardu wymia-
ny dokumentów. Wezwało administracje
państwowe krajów członkowskich UE do
Open Source na małym ekranie
P owstał pierwszy na świecie program
telewizyjny poświęcony oprogramo-
waniu Open Source – niestety, daleko od
nas, bo aż w Republice Południowej Afry-
ki. Program nazywa się Go_Open i jest za-
planowany na trzynaście odcinków. Pierw-
sze z nich zostały już wyemitowane.
Program zrealizowano przy wspar-
ciu Shuttleworth Foundation, organiza-
cji, która promuje otwarte oprogramowa-
nie w południowoafrykańskich szkołach.
Go_Open przedstawia historie udanych
wdrożeń i migracji oraz prezentuje sylwet-
ki najbardziej znanych postaci ruchu Open
Source. Można też dowiedzieć się w nim
o najnowszych wydarzeniach ze środowi-
ska. W pierwszym odcinku zamieszczono
wywiad z Richardem Stallmanem, a gość-
mi kolejnych mają być m.in. Eric Raymond
oraz być może Linus Torvalds.
Zgodnie z tym, co mówią sami twór-
cy, program przeznaczony jest dla zwy-
kłych użytkowników komputerów, którzy
mogli nigdy nawet nie zetknąć się z ideą
otwartego oprogramowania. Ma za zada-
news@lpmagazine.org
zwrócenia uwagi na format XML, wyko-
rzystywany przez darmowy i otwarty pa-
kiet biurowy OpenOffice.org. Przedstawi-
ciele Forum zachęcają też producentów
oprogramowania do zaznaczania otwar-
tego standardu danych jako domyślnie
obsługiwanego przez ich programy.
W opublikowanym przez OFE do-
kumencie pt. How Open Can Europe
Get? można znaleźć krótką analizę cech
formatów PDF, OpenOffice XML oraz
WordXML. OFE zaznacza jednak, że ten
ostatni nie jest w pełni otwarty, gdyż znaj-
dują się w nim tagi typu <bindata>, za-
wierające informacje specyficzne dla plat-
formy, mogące spowodować problemy
z jego obsługą w innych środowiskach.
Wszystkie pozytywne inicjatywy wo-
kół pomysłu jednolitego i otwartego stan-
dardu wymiany dokumentów pozwalają
mieć nadzieję, że w stosunkowo niedłu-
giej przyszłości zostanie on urzeczywist-
niony. Miałoby to bardzo dobry wpływ
na płynność i przejrzystość wymiany in-
formacji pomiędzy administracją publicz-
ną, biznesem oraz obywatelami w Unii
Europejskiej.
http://europa.eu.int/ida/en/document/
3463
Strona internetowa programu telewizyjnego
Go_Open
nie zachęcić ich do wyboru właśnie ta-
kich rozwiązań, a w przyszłości być mo-
że nawet większego zaangażowania w ży-
cie społeczności. Już na początku swoje-
go istnienia program spotkał się z du-
żym zainteresowaniem – w ogłoszonym
w pierwszym odcinku konkursie telefo-
nicznym w ciągu godziny wzięło udział
około tysiąca telewidzów.
http://www.go-opensource.org/go_open/
http://news.zdnet.co.uk/software/
linuxunix/0,39020390,39174917,00.htm
dział prowadzi: Witold Kieraś
News
Problemy zdrowotne
Patricka Volkerdinga
Patrick Volkerding, twórca
i główna siła napędowa
dystrybucji Slackware, ma
poważne problemy zdrowotne.
Wiadomo, że cierpi na zapalenie
osierdzia, jednak nie jest to jego
jedyny problem, a co gorsza
lekarze nie potrafią powiedzieć,
co tak naprawdę dolega Patrickowi.
Dopóki Patrick nie wyzdrowieje,
aktualizacją pakietów Slackware
zajęli się Piter Punk i Bruno
Henrique Collovini. Wszyscy
jednak liczą na rychły powrót
ojca dystrybucji.
ftp://ftp.slackware.com/pub/
slackware/slackware-current/PAT-
NEEDS-YOUR-HELP.txt
“Lepiej nie używajcie IE”
Fiński Urząd Regulacji
Komunikacji zaapelował do
użytkowników Internetu,
aby do czasu załatania wykrytej
niedawno luki w zabezpieczeniach
Internet Explorera, zmienili
przeglądarkę na inną. Chodzi
o groźny błąd nieprawidłowej
obsługi znacznika IFRAME
(tzw. pływającej ramki). Czyżby
kolejna szansa dla Firefoksa?
IT Underground w Pradze
IT Underground Praga
(17 – 18 lutego 2005) to druga edycja
konferencji poświęconej technikom
zabezpieczeń przed intruzami
i penetracji systemów informaty-
cznych, w tym Linuksa.
Prelegentami będą m. in. Mariusz
Burdach, Wojciech Dworakowski,
Thorsten Holz, Joanna Rutkowska,
Saumil Shah, Piotr Sobolewski,
Michał Szymański, Chuck Willis i inni.
http://www.itunderground.org/
Sieciowy magazyn
o Linuksie
Powstało nowe polskie
internetowe pismo o Linuksie
pt. LinuxPaper. Rozpowszechniane
jest w formacie PDF, a plik
zawierający pierwszy numer
można ściągnąć z jego strony
domowej. Zawiera on materiał
zarówno dla początkujących
(m.in. prezentacja idei Open Source
i związanej z nią społeczności),
jak i dla bardziej zaawansowanych
użytkowników (pierwsza część
tutorialu na temat programowania
przy użyciu biblioteki Qt oraz
artykuł o pisaniu skryptów
w BASH-u). Całość została
złożona przy użyciu
opensource’owych narzędzi:
Scribusa, GIMP-a i Blendera.
http://www.linuxpaper.prv.pl/
www.lpmagazine.org 13
 aktualności
aktualności
News
Początki odchudzonego
skryptu hotplug
Co jakiś czas pojawiają się głosy
niezadowolenia ze standardowego
skryptu uruchamianego jako
/sbin/hotplug. Głównym zarzutem
jest właśnie to, że jest to skrypt
powłoki, co w połączeniu
z olbrzymią i stale rosnącą
ilością zdarzeń, przy których jest
wywoływany, powoduje znaczące
zwiększenie obciążenia systemu.
W odpowiedzi, autor pierwotnego
skryptu, Greg Kroah-Hartman,
stworzył funkcjonalny odpowiednik
w języku C. Plik binarny,
zbudowany statycznie z klibc,
zajmuje około 4 kilobajtów
i uruchamia się błyskawicznie.
Greg ogłosił plany przepisania
również innych skryptów
pomocniczych mechanizmu
hotplug w C. Wykorzysta przy
tym wiedzę zdobytą przez ostatnie
cztery lata obecności hotplug
w jądrze, jednocześnie porzucając
wsparcie dla starych jąder (2.4.x).
http://lkml.org/lkml/2004/11/18/297
Wydajność systemów plików
z rozszerzonymi atrybutami
Wszystkie ważniejsze systemy
plików Linuksa (ext2/3, XFS,
Reiserfs3/4, JFS, tmpfs) wspierają
również, oprócz typowo
uniksowych, atrybuty rozszerzone
– xattrs. Na razie są używane
sporadycznie – głównymi
beneficjentami są SELinux,
przechowujący w nich atrybuty
bezpieczeństwa, oraz Beagle,
program indeksujący dane
użytkownika, który do atrybutów
dołącza informacje o ostatnim
indeksowaniu. Sytuacja może
diametralnie zmienić się wraz
z pojawieniem się popularnej
usługi Samba w wersji czwartej.
Przechowuje ona w xattr wiele
informacji potrzebnych do pełnej
emulacji systemów pochodzących
od firmy Microsoft. Andrew Tridgell
przeprowadził testy wydajnościowe
nowego demona. Wyniki z początku
były druzgoczące – włączenie do
testów rozszerzonych atrybutów
spowodowało olbrzymie
zmniejszenie prędkości. Sytuację
ratowały testy przy zwiększonym
rozmiarze i-węzła. Taką operację
umożliwia XFS i eksperymentalne
łatki dla ext3. Testy mogą być
impulsem do włączenia łatek ext3
do głównej linii jądra. W dyskusji
o wydajności uczestniczył też Hans
Reiser, pilnie analizując, jakiego
rodzaju optymalizacje wprowadzić
w Reiser4fs.
14 luty 2005
jądro linux
Pliki nagłówkowe jądra
K oniec zeszłego roku był okresem
wzmożonej dyskusji nad bardzo
ważną kwestią plików nagłówkowych
jądra w świetle kompilacji programów
w przestrzeni użytkownika. Nie była
to pierwsza taka dyskusja, ale tym ra-
zem włączył się do niej sam Linus To-
rvalds. Udało się z niego wyciągnąć
deklaracje, które umożliwią konkret-
ne działania.
Czym są wspomniane nagłówki? Są
to pliki, w których jest zdefiniowany in-
terfejs między jądrem systemu a progra-
mami przestrzeni użytkownika. Głów-
nym ich użytkownikiem jest w zasadzie
biblioteka języka C – w GNU/Linux jest
to zazwyczaj glibc, chociaż może to być
uClibc, dietlibc bądź klibc. Zaintereso-
wani nagłówkami są również autorzy
oprogramowania wchodzącego w głęb-
sze związki z jądrem.
Nagłówki jądra 2.6 nie są przystoso-
wane do bezpośredniego użycia i czę-
sto powoduje to problemy u progra-
mistów. Swego czasu narzekał na nie
Joerg Schilling, autor powszechnie uży-
wanego programu cdrecord. Nagłówki
jądra są najeżone konstrukcjami, któ-
re w standardowym środowisku po-
wodują błędy kompilacji. Co gorsza,
tradycyjne ich umieszczenie w katalo-
gu /usr/include powodowało, że nie-
którzy programiści używali struktur
w nich zawartych (np. blokad pętlo-
wych), nie zdając sobie sprawy, że
nie działają one w przestrzeni uży-
tkownika, tworząc w ten sposób wadli-
we oprogramowanie.
Same informacje eksportowane przez
jądro w niektórych przypadkach nie są
nawet w formacie przyjaznym do ob-
róbki. W wielu przypadkach do prze-
strzeni użytkownika jest przekazywa-
na struktura dostosowana do antycz-
nej w tej chwili biblioteki libc w wer-
sji 4 lub 5. O ile kilka lat temu by-
ło to uproszczenie, to jednak czas nie
stoi w miejscu i zachodzą zmiany w ją-
drze. Zdarza się, że jądro musi dokony-
wać translacji danych na stary format,
aby przekazać je na zewnątrz. Odbior-
ca, glibc, odbiera je w ten sposób, po
czym... dokonuje translacji na inną re-
prezentację. Często taką samą, jak pier-
wotnie dostępna w jądrze.
Problem pojawia się, gdy glibc nie
nadąża za zmianami w jądrze. Progra-
mista musi albo skopiować interesujące
go nowości, albo użyć pliku nagłówko-
wego z jądra. Drugie rozwiązanie czę-
sto powoduje konflikt z plikiem dostar-
czonym przez glibc, zawierającym już
część definicji. Sytuacja jest tym gorsza,
że nowe jądro pojawia się co miesiąc
lub dwa, a glibc jest wydawany rzadziej
niż raz na rok. Dodając do tego fakt,
że glibc nie korzysta z nagłówków ją-
dra, poza czterema-pięcioma przypad-
kami, a z własnej kopii, to o problemy
nietrudno.
Zanim nagłówki jądra zostaną uży-
te, trzeba je oczyścić. Przykładowo, te
używane przez dystrybucję Fedora Co-
re przechodzą gruntowne cięcia. Usu-
wane są wszystkie fragmenty dostępne
tylko w przypadku zdefiniowania sta-
łej _ _KERNEL_ _. Muszą również zniknąć
wszystkie funkcje oznaczone przez in-
line. Takie oznaczenie jasno wskazuje,
że funkcja jest fragmentem jądra. Nie
bez znaczenia jest również fakt istnie-
nia ,,pułapki licencyjnej'' – włączenie
(nawet nieświadome) do kodu źródło-
wego fragmentu na licencji jądra, czy-
li GPL, wymusza takie samo licencjo-
nowanie całego programu. Z nagłów-
ków są też usuwane wszystkie struktu-
ry, które zawierają prymitywy synchro-
nizacyjne, takie jak semafory i bloka-
dy pętlowe. Nie mają one zastosowania
poza jądrem, więc bezpiecznie można
przyjąć założenie, że te fragmenty na-
główków nie są przeznaczone dla prze-
strzeni użytkownika.
Jak widać, dostosowanie nagłów-
ków wprost z jądra do kompilacji pro-
gramów to ogromne zadanie. Co gorsza,
brak scentralizowanego repozytorium
z poprawionymi nagłówkami oznaczał-
by konieczność wykonania tej pracy
przez prawie każdego twórcę dystrybu-
cji Linuksa. W takiej sytuacji Mariusz
Mazur, deweloper dystrybucji PLD
Linux, zabrał się w grudniu 2003 roku
za oczyszczanie nagłówków i przysto-
sowanie ich do kompilacji oprogramo-
wania w dystrybucji. Największym te-
stem poprawności jego działań było
zbudowanie na bazie jego pracy biblio-
teki glibc, a następnie reszty PLD.
Każde wydanie nowej wersji ją-
dra oznacza dla opiekuna nagłówków
przejrzenie pokaźnego (pół do półto-
ra megabajta objętości) zbioru różnic

między wersjami, wyłowienie ważnych
zmian i wprowadzenie poprawek. Du-
ża część zadań (np. sprawdzanie, któ-
re pliki przestały się kompilować) da
się rozwiązać odpowiednim skryptem,
ale są momenty, gdy jest potrzebna in-
gerencja człowieka. W przypadku no-
wych plików nagłówkowych potrze-
ba trochę zgadywania, czy reprezen-
tują one API, czy też stanowią opis
wewnętrznych struktur jądra. Pierw-
sze należy oczyścić, a drugie odrzu-
cić. Ta żmudna praca jest rekompenso-
wana rozpowszechnieniem oczyszczo-
nej przez Mariusza wersji nagłówków.
Są one traktowane jako prawie-oficjal-
ne nagłówki i adres do nich często po-
jawia się na LKML.
Co ciekawsze, Mariusz Mazur przy-
znaje się do tego, że nie zna się zbytnio
na jądrze Linux. W pracy nad nagłów-
kami wystarcza mu znajomość języka
C i umiejętności programistyczne. Jak
Systemy plików przestrzeni użytkownika
L
inux jest jądrem monolitycznym.
W uproszczeniu oznacza to, że
wszystkie ważne podsystemy są za-
warte bezpośrednio w jądrze syste-
mu. Dotyczy to również systemów pli-
ków, które w alternatywnych rozwią-
zaniach – mikrojądrach – działają ja-
ko procesy w przestrzeni użytkownika.
Oczywiście, nic nie stoi na przeszko-
dzie, aby również w przypadku jąder
monolitycznych stworzyć interfejs, któ-
ry umożliwi zaimplementowanie syste-
mu plików jako procesu użytkownika.
Jednym z takich projektów jest FUSE.
Rozwijany od dłuższego czasu został
niedawno zaproponowany jako kan-
dydat do włączenia do głównej linii
jądra. I o dziwo, Linus Torvalds, za-
zwyczaj przeciwny takim rozwiąza-
niom, wstępnie wyraził zgodę pod wa-
runkiem wprowadzenia kilku zmian.
Część jego żądań była spowodowa-
na nieporozumieniem – swoją wiedzę
o FUSE opierał na starszej wersji kodu,
która zdążyła przejść w międzyczasie
sporą ewolucję.
Stworzenie systemu plików w prze-
strzeni użytkownika daje dużo większą
swobodę niż czynienie tego w jądrze.
Programista może korzystać z wielu
kernel@lpmagazine.org
widać, dogłębna znajomość struktur
jądra nie jest potrzebna do prowadze-
nia przez ponad rok projektu, z któ-
rego korzysta cała społeczność linuk-
sowa.
Prawdopodobnie, praca Mariu-
sza nie będzie już niedługo potrzeb-
na. Zaczyna się proces porządkowa-
nia plików nagłówkowych. Sama idea
nie jest skomplikowana i Al Viro za-
demonstrował na przykładzie nagłów-
ków AmigaFS, że podział i oczyszcze-
nie plików zajmuje dziesięć minut ro-
boty dla programisty zaznajomionego
z podsystemem. Do tej pory przeszko-
dą był brak ustaleń związanych z po-
łożeniem i hierarchią katalogów z na-
główkami dla przestrzeni użytkownika.
Na szczęście, Linus w końcu wyznaczył
katalogi, w których mają się one zna-
leźć. Wyraził też otwartość na wszelkie
łatki robiące porządek w plikach na-
główkowych jądra.
bibliotek i pisać w dowolnym języku.
Znane są pseudosystemy plików, umoż-
liwiające podmontowanie webmaila(!),
napisane w Pythonie. Niestety, nie ma
nic za darmo. Wystarczy wyobrazić so-
bie sytuację, w której duża część pa-
mięci jest wypełniona buforami prze-
znaczonymi do zapisu poprzez FUSE.
W pewnym momencie system potrze-
buje pamięci, więc aby zrobić trochę
miejsca, wymusza zapis tych buforów.
Żądania są przekazywane poprzez FU-
SE do demona implementującego dany
system plików. Teraz wystarczy, aby de-
mon do zapisu potrzebował trochę pa-
mięci – odwołuje się po nią do jądra.
A ponieważ zapis został zainicjowany
właśnie wcześniejszym brakiem prze-
strzeni, sytuacja pogarsza się i cały sys-
tem może ulec zawieszeniu.
Niestety, nie jest to problem łatwo
rozwiązywalny. Pewnym pocieszeniem
może być fakt, że z podobnymi przy-
padłościami borykają się sieciowe sys-
temy plików – NFS, Samba, CIFS. Sko-
ro im zazwyczaj nie zdarza się zawie-
szać serwerów, to i FUSE może w koń-
cu okazać się bezpieczny.
http://fuse.sourceforge.net/
dział prowadzi: Tomasz Torcz
News
System Plików Pojedynczego Pliku
Etap rozterek projektowych ma już
za sobą Bernard Hatt. Stworzył on
system plików przeznaczony do
przechowywania pojedynczego
zbioru. Pomysł może wydawać się
bezsensowny, ale SFFS (Single File
File System) stanowi alternatywę
dla używania surowej partycji,
przeznaczonej pod bazę danych,
obraz płyty DVD czy repozytorium
serwera NNTP. Alternatywę, która
daje korzyści typu informacja
o długości pliku, uprawnienia,
określenie właściciela itp. Pierwotna
wersja SFFS nie jest wolniejsza od
systemu plików ext2, a wręcz potrafi
osiągnąć rezultaty o 40% lepsze. Nie
jest to zaskoczeniem, zważywszy
na prostotę przechowywania
pojedynczego pliku na dysku. Warto
odnotować wcześniejsze próby
stworzenia systemów plików o takiej
funkcjonalności – były to rawfs oraz
smugfs.
http://www.arkady.demon.co.uk/sffs
Zabawy z EFI
Skrót EFI oznacza Extensible Firmware
Interface. Jest to sposób komunikacji
z BIOS-em lub jego odpowiednikiem,
promowany przez Intela i inne
duże firmy. EFI jest powszechny na
platformie Itanium, ale pojawienie
się na komputerach biurkowych nie
nastąpi w najbliższe przyszłości.
Pomimo tego, możemy zapoznać się
z tym mechanizmem. Jest do tego
wymagana partycja typu VFAT, na
której znajdzie się program ładujący
i jądro. Dysk może zostać podzielony
na partycję w tradycyjny sposób lub
GUID Partition Type, specyficzny
dla EFI. GPT jest obsługiwany przez
program Parted. Kolejnym krokiem jest
nagranie na dyskietkę binarnej wersji
oprogramowania EFI i uruchomienie
z niej komputera. W ten sposób
obchodzimy brak tego rozwiązania
w BIOS-ie. Pozostaje już tylko
skorzystanie z programu ładującego
ELILO i użycie jądra z obsługą
Extensible Firmware Interface.
http://lkml.org/lkml/2004/12/1/83
XKE – pośrednik multimedialny
XKE to mały programik, którego
zadaniem jest informowanie systemu
X Window o niestandardowych,
zwanych multimedialnymi,
klawiszach. Ze strony jądra jest
używany podsystem wejścia,
komunikujący się za pomocą
zdarzeń (ang. events). Do systemu
graficznego są one przekazywane
dzięki rozszerzeniu Xtest. Bez żadnych
zmian obsługiwane są przeróżne
myszy, trackballe i tablety. XKE jest
połączeniem programów evdev,
xkeymouse i tuntiko.
http://lkml.org/lkml/2004/12/1/23
www.lpmagazine.org 15
aktualności
aktualności
News
Kolejne tysiące komputerów
z Debianem...
Europcar przeniósł 1500
komputerów w biurach
oddziałów terenowych na
cienkie klienty oparte o Debiana
oraz jest w trakcie przenoszenia
kolejnych 3500 na system
GNU/Linux w swojej centrali.
http://news.zdnet.co.uk/software/
linuxunix/0,39020390,39175484,00.htm
Listy pakietów przez LDAP
Sean Finney ogłosił, że pracuje
nad implementacją alternatywnej
struktury list pakietów używającej
Lightweight Directory Access
Protocol (LDAP). Zastosowanie
filtrów wyszukiwania dla
znaczników czasu przyspieszyłoby
uaktualnianie list pakietów,
ale apt jest obecnie zaprojektowany
w oparciu o założenie,
że listę pakietów może pobrać
w dokładnie taki sam sposób, jak
same pakiety.
http://lists.debian.org/debian-devel/
2004/12/msg00290.html
Poszukiwanie usprawnionego
procesu wydawania dystrybucji
Lex Hider rozpoczął dyskusję
na temat alternatyw dla
obecnego procesu wydawania
dystrybucji, która doprowadziła
do komentarzy na temat tego,
co tak naprawdę oznacza
wydanie stabilne, rozmiaru
Debiana oraz zwiększania stopnia
skomplikowania drzewa zależności.
Joey Hess w końcu stworzył
stronę Wiki dla propozycji
dotyczących wydania oraz dla
dyskusji na temat obecnych jego
wąskich gardeł.
http://lists.debian.org/debian-devel/
2004/11/msg00887.html
http://wiki.debian.net/index.cgi?
ReleaseProposals
Aktualności Debiana
przez RSS
Greg Stark zastanawiał się,
czy Debian Weekly News są
dostępne przez RSS. Romain
Francoise zauważył, że
GMANE dostarcza RSS dla
wielu list dotyczących Wolnego
Oprogramowania, włączając
aktualności Debiana (format
RSS i blog). Obecnie projekt
Debian nie dostarcza jednak
oficjalnego źródła RSS
– poszukiwani są wolontariusze,
którzy napiszą odpowiedni
kod.
http://lists.debian.org/debian-devel/
2004/11/msg00772.html
16 luty 2005
debian debian@lpmagazine.org
Debian i AMD64
N owe 64-bitowe procesory AMD
stają się coraz popularniejsze oraz,
co nie mniej ważne, coraz tańsze. Aby
w pełni wykorzystać ich możliwości,
system operacyjny musi oferować od-
powiednie wsparcie. Większość wio-
dących dystrybucji Linuksa na rynku
(Gentoo, Fedora Core, Mandrakelinux,
SUSE, jak i rodzime PLD) jest już do te-
go odpowiednio przygotowana. A jak
pod tym względem wygląda zbliżające
się kolejne wydanie Debiana ?
Niestety, z racji tego, że obsłu-
ga wspomnianej architektury weszła
w stabilne stadium trochę za póź-
no, Sarge nie będzie jej oficjalnie za-
wierało. Wymagałoby to zbyt wielu
zmian, co jeszcze bardziej opóźniło-
by i tak strasznie przeciągające się wy-
danie. Nie oznacza to wcale, że należy
zupełnie zapomnieć o duecie Debian
i AMD64. Trzeba zadowolić się nieofi-
cjalną, aczkolwiek rozwijaną przez ofi-
cjalnych deweloperów, stabilną wersją.
Purystom pozostaje używanie standar-
dowej architektury i386, która jest rów-
nież wspierana przez tę generację pro-
cesorów AMD.
Obsługa 64 bitów może zostać zre-
alizowana na dwa sposoby. Albo bę-
dzie to czysty 64-bitowy system bez
możliwości uruchamiania aplikacji
skompilowanych dla 32 bitów, albo bę-
dzie to tzw. multiarch, który umoż-
liwia uruchamianie zarówno aplika-
cji skompilowanych w środowisku
64-bitowym, jak i tych bardziej po-
pularnych i rozpowszechnionych, czy-
li 32-bitowych. Obecnie deweloperzy
Debiana skupiają się na tym, aby stwo-
rzyć pierwszy z wymienionych rodza-
jów. A to dlatego, że mieszanie obu ty-
pów aplikacji, a co za tym idzie bi-
bliotek, nie jest jeszcze ustandaryzo-
wane i praktycznie każda dystrybucja
robi to na swój sposób. Projekt De-
bian chce usystematyzować te rozwią-
zania i ustalić pewne standardy, któ-
re mogłyby być stosowane nie tylko
w omawianym przypadku, ale też dla
wszystkich innych architektur, jak też
dla rozwiązań pozwalających urucha-
miać aplikacje skompilowane dla ar-
chitektury sparc na architekturze po-
werpc.
Matt Taggart i Tollef Fog Heen pod-
czas konferencji DebConf4 przedsta-
dział prowadzi: B. Feński, T. Napierała
wili swoje propozycje na rozwiązanie
szeregu problemów mogących pojawić
się przy tego typu rozwiązaniach.
Czego może oczekiwać ktoś, kto
jednak zdecyduje się na korzystanie
z portu Debiana przygotowanego spe-
cjalnie pod najnowsze procesory AMD?
Zdecydowaną większość (97%) pakie-
tów udało się poprawnie zbudować
z wykorzystaniem możliwości nowej
architektury. Pozostałe 3% to głów-
nie oprogramowanie o zamkniętych
źródłach, a więc problemy nie po-
winny raczej nikogo dziwić. Jednak-
że w grupie problematycznych pro-
gramów znalazł się również m.in.
OpenOffice.org, którego przygotowa-
nie pomimo otwartości źródeł nie
jest zadaniem trywialnym. Na szczę-
ście, brak 64-bitowej wersji tego po-
pularnego środowiska biurowego wca-
le nie oznacza, że trzeba z niego zu-
pełnie zrezygnować. I na tego typu
problemy znalazło się rozwiązanie,
przynajmniej tymczasowe, gdyż moż-
na uruchamiać 32-bitowe programy
w specjalnie przygotowanym środo-
wisku chroot, co obecnie jest z powo-
dzeniem stosowane przez dewelope-
rów. Wydaje się to rozwiązaniem ma-
ło uciążliwym, zwłaszcza dlatego, że
ilość problematycznego oprogramo-
wania jest naprawdę niewielka. Odpo-
wiednie przewodniki, jak taki miesza-
ny system szybko i sprawnie przygoto-
wać, znajdują się w dokumentacji wer-
sji AMD64 Debiana.
Rozwiązania tego typu dotyczą
głównie systemów zainstalowanych na
komputerach codziennego użytku (tzw.
komputery biurkowe). W przypadku
serwerów czy też ruterów, a więc ma-
szyn, na których rzadko kiedy można
ujrzeć choćby serwer X Window, a co
dopiero pakiet biurowy, 64-bitową wer-
sję Debiana można używać bez naj-
mniejszych problemów. Tyle tylko, że
trzeba pogodzić się z faktem, iż jest to
wersja nieoficjalna.
http://debian-amd64.alioth.debian.org/
http://people.debian.org/~taggart/talks/
debconf4-multiarch/multiarch.html
http://alioth.debian.org/docman/
view.php/30192/21/debian-amd64
-howto.html
aktualności
aktualności
News
Skype 0.92.0.12
Skype to stosunkowo młody
komunikator internetowy, którego
twórcy skupili się przede wszystkim
na rozmowach głosowych przez sieć
(tzw. VoIP), choć możliwa jest także
tradycyjna rozmowa w formie pisanej
oraz przesyłanie plików. Program potrafi
działać nawet spoza zapór sieciowych
(firewall), a protokół Skype korzysta
z połączeń typu p2p, dzięki czemu
zapewnia bardzo dobrą jakość dźwięku
w swojej klasie. Program jest dostępny
między innymi w postaci pakietów
RPM dla dystrybucji Mandrakelinux 9
i nowszych. Najnowsze wydanie beta
dla Linuksa nie ma jeszcze wszystkich
funkcji dostępnych w wersji dla MS
Windows, ale działa stabilnie i nadaje
się już do normalnego używania.
http://www.skype.com/products/skype/
linux/
Mandrakelinux 10.1 PPC
Z pewnym opóźnieniem w stosunku do
najpopularniejszej wersji na procesory
z rodziny x86 pojawiło się także
wydanie Mandrakelinux 10.1 dla
procesorów PowerPC. W skład
dystrybucji wchodzi najnowsze
jądro 2.6.8.1, podsystem grafiki X11R6.7,
OpenOffice.org 1.1.3, Mozilla 1.7.2,
GNOME 2.6 oraz KDE 3.2. Bardzo
przydatną nowinką w tej wersji jest
możliwość instalowania i ładowania
systemu z zewnętrznych urządzeń
przyłączanych przez porty USB
i FireWire. Wydanie PPC nie jest
oficjalnie dystrybuowane przez
Mandrakesoft, gdyż jego rozwój
odbywa się siłami społeczności,
a jego głównym twórcą jest
Christiaan Welvaart.
http://qa.mandrakesoft.com/twiki/bin/
view/Main/Mandrakelinux101PpcRele
aseNotes
Mandrakesoft wyraźnie na plusie
Mandrakesoft ogłosiło, że przyniosło
zysk za rok fiskalny 2003-2004
w wysokości 5,18 mln euro. Jest
on wyższy o 33% w stosunku do
poprzedniego roku i zarazem najwyższy
w historii firmy, co oznacza, że w
wyniku skutecznego przeprowadzenia
planu uzdrowienia finansów problemy
Mandrakesoft są już tylko historią.
Wzrost był widoczny szczególnie w
drugiej połowie roku i sięgnął aż 49%
w stosunku do analogicznego okresu
poprzedniego roku, podczas gdy
w pierwszej połowie wyniósł 21%.
Głównymi źródłami zysku są sprzedaż
przez Internet, licencje oraz opłaty
członków Klubu Mandrakelinux. Źródła
te składają się w sumie na 77% zysków,
gdyż pozostałe wpływy pochodzą m.in.
ze szkoleń, konsultingu i sprzedaży
detalicznej.
http://www.mandrakesoft.com/company/
investors/newsletter/sn041109
18 luty 2005
mandrakelinux mandrakelinux@lpmagazine.org dział prowadzi: Daniel Koć
Monkey Bubble
K to jeszcze nie zna znakomitej gry
Frozen Bubble ? Chyba tylko nie-
liczni nie mieli dotąd okazji przekonać
się o tym, jak potrafi wciągnąć na długi
czas. Monkey Bubble to jej bliska kuzyn-
ka, klon gry Bust'a'move. Zamiast sym-
patycznego pingwinka, mamy tu małpę,
a w tle przewijają się motywy rodem
z dżungli, ale od wersji 0.3.2 największą
atrakcją gry jest możliwość zabawy przez W sieciowej rozgrywce może brać udział
sieć, nawet w cztery osoby. do 4 uczestników
Najnowsze drobne zmiany w pakiecie
dla Mandrakelinux to łatka dla Gstreamera lub wybranie jej przez instalator graficzny,
oraz ikonka aplikacji. Instalacja gry polega ale w tym celu należy mieć w systemie za-
na wydaniu w trybie wiersza poleceń admi- rejestrowane repozytorium Contrib.
nistratora komendy urpmi monkey-bubble http://home.gna.org/monkeybubble/
Kreatywny menedżer pakietów
P roblem różnych, niezgodnych ze so-
bą systemów pakietów dla Linuk-
sa powraca co pewien czas. Oprócz naj-
ważniejszych typów, takich jak RPM, DEB
czy TGZ, istnieje jeszcze kilka innych for-
matów, ale nawet wśród tych głównych
pakiety z tej samej rodziny, które zosta-
ły przygotowane dla jednej dystrybucji,
nie zawsze udaje się bezboleśnie zaapli-
kować w innej.
Próbą rozwiązania tego problemu jest Interfejs Smart Package Managera nie
przypadkiem jest podobny do Synaptica
Smart Package Manager. Oczywiście, za
– oba mają tego samego autora
jego pomocą nie uda się przykładowo
uregulować kwestii niepasujących do sie-
bie wersji aplikacji i wymaganych przez bian i Fedora Core. Za jego pomocą są au-
nią bibliotek, ale radzi sobie doskonale tomatycznie wybierane najlepsze dostęp-
w sprawach związanych bezpośrednio ne rozwiązania dla dostępnych wersji pa-
z różnymi typami i wersjami pakietów. kietów, z którymi nie zawsze radzą sobie
Smart jest w zasadzie meta-menedże- apt-get/apt-rpm czy yum. Logika menedże-
rem, tzn. obsługuje trzy wymienione wy- ra pozwala wybierać do instalacji pakiety
żej najpopularniejsze rodzaje pakietów za o numerze mniejszym niż najnowsze, jeżeli
pomocą odpowiednich programów (rpm, tylko pozwoli to spełnić wszystkie zależno-
dpkg czy pkgtool ). Z braku odpowiednich ści (plik README omawia dokładnie czte-
reguł nie jest możliwe mieszanie zależno- ry takie przykłady), uwzględniając przy tym
ści między pakietami różnego typu, ale zadane priorytety. Smart radzi sobie w sce-
umie obsługiwać całe ich repozytoria; są nariuszach z niespójnym systemem pakie-
to obecnie następujące formaty: APT (dla tów, jak również umie go naprawiać.
.deb i .rpm), RPM-MetaData, używane Program jest modularny, więc oferuje
przez yum, novellowskie kanały Red Car- do wyboru interfejs tekstowy w stylu apt-
pet, RPM Header List, znane z dysków in- get, interfejs graficzny oparty o bibliotekę
stalacyjnych Red Hata i Conectivy, katalo- GTK+ (za pośrednictwem pygtk, ponieważ
gi RPM-ów bez indeksów, URPMI z Man- jest napisany głównie w Pythonie) oraz in-
drakelinuksa, repozytoria Slackware oraz teraktywną powłokę. Autorem SmartPM jest
dodatkowo, opisy repozytoriów zwiercia- Gustavo Niemeyer z brazylijskiej Conectivy,
dlanych (mirror) w formatach up2date opiekun portu APT-RPM oraz graficznego
i Conectivy. menedżera pakietów Synaptic. Smart jest
Smart Package Manager był dotąd te- w tej chwili w fazie testów beta.
stowany na dystrybucjach Conectiva, De- http://smartpm.org/
aktualności
aktualności aurox
Uaktualnione PHP
J uż po wydaniu Auroksa 10.1 wykry-
to błąd w dołączonym do niego pa-
kiecie php-4.3.9-10.1.aur.1. Błąd objawia
się przy próbie wykorzystania pakietów
korzystających z wbudowanych w PHP
Sklep z produktami auroksowymi również
wykorzystuje PHP
Zmiany w Auroksie 10.2
P race nad Auroksem 10.2 dobiegają po-
woli końca. W odróżnieniu od zmian
w dwóch poprzednich wersjach, popraw-
ki mają tu charakter wybitnie ewolucyjny.
Są to przede wszystkim zmiany związane
z bezpieczeństwem: np. aktualizacja Se-
curity Enhanced Linux, zaawansowanego
systemu zarządzania dostępem, rozwijane-
go przez National Security Agency. Oprócz
tego, Postfix, przez wielu ekspertów uwa-
żany za bezpieczniejszy, zastąpił Sendma-
ila w roli domyślnego serwera poczty. Do-
datkowo, miejsce MySQL 4.0 zajęła seria
4.1, uznana za gotową do środowisk pro-
Prace nad nowym Auroksem trwają ...
aurox@lpmagazine.org
funkcji obsługi wyrażeń regularnych
(perl compatible regular expressions).
Zamiast wyniku skryptu jest wtedy wy-
świetlany komunikat podobny do nastę-
pującego: Warning: preg_match: inter-
nal pcre_fullinfo() error -3. Powodem
jest skompilowanie PHP z systemową bi-
blioteką obsługi wyrażeń regularnych,
z którą najwyraźniej sobie nie radzi.
Rozwiązaniem jest pobranie uaktualnio-
nego pakietu z repozytoriów Auroksa
lub przekompilowanie pakietu z obsłu-
gą wewnętrznej biblioteki pcre (należy
zmienić opcję --with-pcre-regex=/usr
na --with-pcre-regex).
http://aurox.org/
http://php.net/
dukcyjnych. Programistów ucieszy zapew-
ne Python 2.3.4 oraz Perl 5.8.5. Użytkowni-
cy z pewnością ucieszą się z nowego Yuma,
działającego teraz szybciej i lepiej radzące-
go sobie z zależnościami. Cieszy oko KDE
3.3.2, poprawiające błędy poprzedniej wer-
sji. Dodatkowo, pojawiły się nowe sterow-
niki do bezprzewodowych kart sieciowych
i usprawniona została praca z niektórymi
laptopami. Mamy nadzieję, że wersja 10.2
będzie sprawiać użytkownikom jeszcze
więcej satysfakcji niż wersja poprzednia.
http://aurox.org/
dział prowadzi: Karol Kozimor
News
Aurox w USA
Jest duża szansa, że już
niedługo Aurox trafi do Stanów
Zjednoczonych. Zakończono
właśnie prace nad wersją 10.1
US i w tej chwili trwają rozmowy
z amerykańskimi sieciami
i dystrybutorami. Jeśli negocjacje
zakończą się sukcesem, to
w pierwszym kwartale 2005 roku,
pierwsza partia największej polskiej
dystrybucji Auroksa popłynie do
Stanów Zjednoczonych. Nie będzie to
pierwsza podróż Auroksa za ocean;
od kilku miesięcy hiszpańska wersja
Auroksa jest dostępna w Meksyku.
Aurox
na komputerach Maxdata
Maxdata, niemiecki producent
sprzętu komputerowego,
kontynuuje dołączanie systemu
Aurox do notebooków i modeli
desktop. Od stycznia 2005 roku
Aurox 10.1 jest dołączany do modeli
m-book, eco, vision oraz
serii Pro i wszystkich komputerów
PC. Jak mówi Anna Gidyńska,
dyrektor Działu Software
i Hardware firmy Aurox, w tej
chwili trwają rozmowy z pozostałymi
dystrybutorami komputerów PC
oraz notebooków. Być może już
niedługo coraz więcej firm będzie
oferować Auroksa jako alternatywę
dla innych systemów operacyjnych,
dołączanych do nowych
komputerów.
http://maxdata.de/
Nowe usługi w Nowym Roku
Od stycznia ruszyła testowa
usługa Internet Update. Dzięki
niej można ściągać z Sieci pakiety
do Auroksa (od wersji 10.1)
i dokonywać uaktualnień posiadanej
już wersji Auroksa. Jest ona
wykonywana przy wykorzystaniu
już istniejących narzędzi (yum)
w połączeniu z certyfikatami
bezpieczeństwa. Ponadto, istniejące
pakiety rpm są podpisywane w celu
poświadczenia ich oryginalności.
Również w styczniu ruszyła
usługa wsparcia technicznego dla
użytkowników Auroksa. Dzięki
temu, każdy problem pojawiający
się przy korzystaniu z systemu
Aurox, jest błyskawicznie
rozwiązywany przez dział techniczny
Auroksa. Od wersji 10.2 Aurox
będzie oferować 7-dniowe,
bezpłatne wsparcie techniczne,
bardzo przydatne przy instalowaniu
systemu oraz początkowym
konfigurowaniu komputera.
www.lpmagazine.org 19
aktualności
aktualności
News
Gentoo na DVD
Gentoo Store oferuje w sprzedaży
pełną wersję 2004.3 Gentoo
Linux dla architektury x86,
w tym pakiety binarne dla wszystkich
wspieranych podarchitektur, czyli x86,
i686, Pentium 3, Pentium 4 i Athlon
XP. Wszystko to na jednej bootowalnej
płycie DVD. W sklepie dostępny jest
również zestaw dwóch płyt DVD
zawierających kompletne archiwum
distfiles wersji 2004.3 Gentoo,
w tym kody źródłowe programów, za
wyjątkiem sekcji gier, którą pominięto
ze względu
na brak miejsca na płytach.
Zyski ze sprzedaży zostaną częściowo
przekazane na konto Gentoo
Foundation.
http://store.gentoo.org/
Repozytorium skryptów
Pomysł stworzenia centralnego
repozytorium skryptów
dla Gentoo, pomocnych
w administrowaniu systemem,
powstał już ponad rok temu. Wówczas
z powodu braku rąk do pracy projekt
nie wyszedł poza fazę planów. Patrick
Laue, jeden z deweloperów Gentoo,
postanowił wziąć sprawy w swoje ręce
i stworzył prowizoryczne repozytorium
skryptów, które być może przerodzi się
z czasem w oficjalną część dystrybucji.
Użytkownicy mogą wysyłać Patrickowi
swoje skrypty.
Z założenia mają być one
dostępne jako public domain, ale jeśli
autor ma inne życzenie, powinien
załączyć do skryptu informacje
licencyjne.
http://gentooexperimental.org/scripts/
http://www.gentoo.org/proj/en/glep/
glep-0015.html
Gentoo preinstalowane
Luksemburska firma Genesi
S.a.r.l. rozpoczęła sprzedaż
swoich komputerów Open
Desktop Workstations, opartych
na procesorze PegasosPPC,
z preinstalowanym systemem Gentoo
Linux 2004.3. To pierwszy przypadek
oferowania sprzętu z Gentoo na
pokładzie – mamy nadzieję, że nie
ostatni.
http://www.genesi.lu/
Larry the Cow Superstar
Specjalnie z okazji zorganizowanego
niedawno we Włoszech Gentoo-Day
(zwanego też G-Day), Peach, włoski
użytkownik Gentoo i stały bywalec
forum, stworzył kilka grafik i plakatów.
Na większości z nich widnieje Larry the
Cow, nieoficjalna maskotka dystrybucji.
Swoje prace Peach udostępnił na
licencji GPL.
http://forums.gentoo.org/
viewtopic.php?t=257123
20 luty 2005
gentoo
Najwyższa pora na jądra 2.6.x
G entoo to jedna z dystrybucji, któ-
re najszybciej oferują swoim użyt-
kownikom dostęp do najnowszych wer-
sji oprogramowania, a to za sprawą syste-
mu Portage. Jednocześnie, czytając doku-
mentację Gentoo, na bieżąco aktualizowa-
ną, można odnieść wrażenie, że jej twórcy
mają bardzo konserwatywny stosunek do
świeżo wydanych wersji różnych progra-
mów. Przypadkiem skrajnym jest tutaj ją-
dro systemowe – w czasie gdy większość
dystrybucji dawno już przeszła na jądra
z gałęzi 2.6.x, niemal rok po jego premie-
rze, twórcy dokumentacji Gentoo wciąż
polecają jako domyślne jądro 2.4.x. Wydaje
się, że jest to zupełnie świadoma polityka
deweloperów, ale ten stan nie może prze-
cież trwać zbyt długo, bo praktyka użyt-
kowników zweryfikuje nawet najbardziej
twarde założenia teoretyczne. Ogrom no-
wości, które przynosi jądro 2.6.x – od ob-
sługi wielu nowych urządzeń, aż po pod-
system dźwięku ALSA – powoduje, że ra-
czej niewielu użytkowników decyduje się
na instalację starego jądra.
Na szczęście już wkrótce, bo od wer-
sji 2005.0, domyślnym jądrem Gentoo sta-
Emerge graficznie
G dyby mierzyć zapotrzebowanie na
oprogramowanie liczbą powstających
projektów mających spełniać żądane funk-
cje, to z pewnością graficzny interfejs dla
Portage i polecenia emerge znalazłyby się
w czołówce. Najpierw był projekt KPorta-
ge – jak łatwo się domyślić, miał być to pro-
gram związany z KDE. Niestety, autorom
zabrakło zapału, aby doprowadzić go do
wersji 1.0, a obecnie zniknął on już nawet
z drzewa Portage. Gentoo nie znosi próżni,
więc mamy obecnie co najmniej trzy rów-
nolegle rozwijane projekty mające spełniać
podobne funkcje. Dwa z nich to projekty
dla KDE – pierwszy, Guitoo, ma ambicję
bycia oddzielną aplikacją, natomiast drugi,
Kentoo, integruje się z Centrum Sterowania
KDE. Trzeci z wzmiankowanych projektów
to Porthole, oparty na GTK.
Ze wszystkich trzech chyba najcie-
kawiej prezentuje się Guitoo, bo oprócz
standardowych funkcji przeszukiwania
drzewa i dokonywania uaktualnień sys-
temu, oferuje również narzędzie Gentoo
Watcher, będące aplikacją ukrytą w tacce
systemowej i śledzącą zasoby RSS
strony http://www.gentoo.org/ w poszuki-
waniu najnowszych pakietów, a także
gentoo@lpmagazine.org dział prowadzi: Witold Kieraś
nie się jądro z gałęzi 2.6.x. Już w wer-
sji 2004.3 LiveCD pracował pod kon-
trolą właśnie tego jądra, co spotkało się
z dobrym przyjęciem ze strony użytkow-
ników i testerów. Ponadto, częściowa mi-
gracja już się dokonała – w wersji 2004.3
dla mniej popularnych architektur, takich
jak ppc, ppc64, amd64 czy ia64, poleca-
ną wersją jądra była 2.6.x. W przypadku
architektury x86, najpopularniejszej, a za-
tem i wymagającej największej ostroż-
ności, zdecydowano się odłożyć termin
ostatecznej migracji.
Pieczołowitość i precyzja, z jaką de-
weloperzy Gentoo podchodzą do oficjal-
nej migracji na jądro z nowej gałęzi, jest
naprawdę imponująca. Tym samym udało
im się połączyć wodę z ogniem – uczynili
z Gentoo dystrybucję zawierającą naj-
świeższe oprogramowanie, pozostając
jednocześnie konserwatywną niczym, nie
szukając daleko, Debian, co jest cechą
niezwykle cenioną przede wszystkim
w środowisku produkcyjnym.
http://www.gentoo.org/doc/en/
migration-to-2.6.xml
Praca z Guitoo
sprawdzającą najnowsze raporty bezpie-
czeństwa GLSA (Gentoo Linux Security Ad-
visories). Dzięki Gentoo Watcher możemy
dosłownie jednym kliknięciem prawego
przycisku myszy przesłać do Guitoo żąda-
nie aktualizacji wybranego pakietu.
Interfejsy graficzne mają swoich zwo-
lenników i przeciwników. Dodatkowo,
w przypadku interfejsu dla Portage, ci
pierwsi poróżnią się jeszcze co do wybo-
ru jednego z nich. Warto samemu spraw-
dzić, o co tak właściwie chodzi i zainsta-
lować wszystkie...
http://guitoo.sourceforge.net/
http://www.ralfhoelzer.com/kentoo.html
http://porthole.sourceforge.net/
aktualności
aktualności pld
Zarządzanie pakietami w PLD
S tandardowym narzędziem do za-
rządzania pakietami w PLD Linux
jest Poldek. Dzięki niemu możemy za-
instalować, uaktualnić bądź usunąć z
systemu dowolne pakiety. Poldek ob-
sługuje zależności w pakietach, dzięki
czemu nawet początkujący użytkow-
nik nie będzie miał problemów z in-
stalacją. Obsługuje różne źródła pa-
kietów: dysk, ftp, http czy rsync. Wiel-
ką zaletą jest również możliwość ak-
tualizacji lokalnych indeksów pakie-
tów w postaci łat, dzięki czemu, przy
drobnych zmianach, pobieramy jedy-
nie kilkukilobajtowy plik indeksu, za-
miast kilkumegabajtowej całości, co
na pewno jest ważne zważając na ja-
kość polskich łączy. Poldek może pra-
cować w dwóch trybach: wsadowym
(podobny do apt-get) lub interaktyw-
nym (obsługującym dopełnianie nazw
i historie, podobnie jak powłoka).
W wersji 0.19 diametralnej zmianie ule-
gły pliki konfiguracyjne, gdyż wpro-
wadzono m.in.:
• obsługę repozytoriów pakietów
Fedory i Red Hata;
• ułatwiono przeglądanie/instalację
pakietów należących do różnych
repozytoriów PLD.
RAKS Linux Serwer
R AKS Linux Server (RLS) jest dys-
trybucją przygotowaną na po-
trzeby RAKSSQL, zintegrowanego sys-
temu wspomagającego zarządzanie
w małych i średnich firmach. Zosta-
ła ona oparta na jednym z najdyna-
miczniej rozwijanych projektów open-
source'owych – dystrybucji PLD Linux.
Celem jej powstania było stworzenie
dystrybucji opartej o system Linux dla
wewnętrznego serwera w firmie. Sys-
tem został tak zaprojektowany, aby do
jego zainstalowania i konfiguracji nie
była konieczna znajomość Linuksa.
Po zainstalowaniu zarządzanie serwe-
rem odbywa się poprzez przeglądarkę
WWW z dowolnego komputera w sie-
ci lokalnej.
Podstawowym założeniem całe-
go projektu było stworzenie dystrybu-
cji przejrzystej oraz łatwej w instalacji
i obsłudze nawet przez osoby nie zna-
pld@lpmagazine.org
Osoby ceniące bardziej wygodną ob-
sługę pakietów na pewno zainteresu-
je Poldex – interfejs do Poldka, napi-
sany w Perlu, posiadający udogodnie-
nia, takie jak:
• sortowanie pakietów według
nazwy, kategorii (zainstalowany/
niezainstalowany) oraz grup, do
których należą pakiety (bardzo
przydatne np. gdy chcemy przej-
rzeć, jakie mamy gry w pakietach);
• możliwość kolorowania nazw pa-
kietów według źródła pochodze-
nia;
• bezpośredni dostęp do konfiguracji
Poldka i samego programu.
Osoby przedkładające tryb graficzny
nad konsolę także nie będą miały po-
wodów do zmartwień, gdyż z myślą
o nich Bartosz Taudul przygotował gra-
ficzną nakładkę na Poldka, napisaną
z wykorzystaniem biblioteki Q t, o przy-
jemnie brzmiącej nazwie Pacman. In-
stalacja oprogramowania następuje po-
przez przeglądanie grup, w jakie zosta-
ły skatalogowane pakiety, dzięki czemu
nie znając nazw programów możemy ła-
two znaleźć interesujące nas programy.
http://www.yogib.risp.pl/
jące Linuksa. Z tego powodu w menu
głównym instalatora została dołożo-
na nowa pozycja – Uproszczona insta-
lacja. Po jej wybraniu instalator zada-
je zaledwie kilka pytań, takich jak zgo-
da na usunięcie dotychczasowej zawar-
tości dysku, profil instalacji czy hasło
administratora, po czym rozpoczyna
instalację pakietów. Po jej zakończe-
niu i restarcie komputera system jest
gotowy do pracy. Dla bardziej zaawan-
sowanych użytkowników dostępne
są również wszystkie funkcje stan-
dardowego instalatora PLD, z których
mogą skorzystać osoby chcące mieć
nieco większy wpływ na proces in-
stalacji.
http://www.raks.pl/
dział prowadzi: Piotr Skwarna
News
Dokumentacja PLD
Użytkownicy korzystający
z dystrybucyjnej gałęzi 2.0 lub osoby
planujące wkrótce ją zainstalować
nie są pozostawieni samym sobie,
ponieważ grupa deweloperów
przygotowała świetną dokumentacje
do tego wydania, znajdującą się pod
adresem http://pl.docs.pld-linux.org/.
Warto również dodać, że ciągle
potrzeba nowych ludzi do rozbudowy
kolejnych działów, jak i tłumaczenia
całości na angielski.
Rotacja językowa
Wraz ze zbliżającym się wydaniem
PLD Ac deweloperzy PLD zdecydowali
się przenieść rozmowy z listy devel-pl
na devel-en. Ma to na celu pozyskanie
większej ilości programistów, testerów
oraz końcowych użytkowników spoza
granic naszego kraju.
http://lists.pld-linux.org/pipermail/
pld-discuss-pl/2004-September/
006034.html
Sponsorzy potrzebni
Niestety, kieszenie deweloperów
w przeciwieństwie do pomysłów nie
są nieograniczone. Aktualnie projekt
PLD potrzebuje USB Pen Drive 256MB
oraz komputera PPC G4 z CDROM
dla ukończenia implementacji obsługi
szyfrowanych partycji w rc-scripts oraz
geninitrd, a także utworzenia wersji
PLD Live CD na PPC.
http://www.pld-linux.org/Members/
arekm/SponsorsNeeded
Nowości w Ac
Osoby, które lubią być na bieżąco,
z pewnością zainteresuje fakt,
że w repozytoriach pakietów test
oraz ready można już znaleźć KDE
3.3.1, GNOME 2.8.1 czy chociażby
X11-6.8.1. Oczywiście, aby znalazły
się one w głównym repozytorium,
potrzebne są osoby, które będą
chciały je przetestować.
Nowy system kontroli błędów
Od jakiegoś czasu można również
korzystać z nowego systemu
zgłaszania błędów. Nowe rozwiązanie
oparte jest na zmodyfikowanym
Flysprayu, a dodatkowo można
wykorzystać go do zgłaszania błędów
oraz sugestii dotyczących PLD Live
CD, Rescue CD ... oraz PLD 3.0 (Th).
Własne LiveCD
Łukasz Pawelczyk, projektując PLD
Live CD, zamieścił na płycie skrypty
do remasteringu, w znacznym stopniu
ułatwiające stworzenie własnej
modyfikacji dystrybucji. Ich użycie
ogranicza się jedynie do skopiowania
Live CD na dysk pierwszym skryptem
oraz (po dodaniu lub usunięciu
pakietów Poldkiem) wygenerowania
gotowego obrazu iso drugim.
www.lpmagazine.org 21
narzędzia deweloperskie

vrvfeavda adfvawsvd
KDevelop
– narzędzie do tworzenia
ghwhrt nf hgg mgfvc
xvbd
rbwbbb

aplikacji z interfejsem
graficznym
Marek Sawerwain

Na płycie CD/DVD
Na płycie CD/DVD znajduje się
kod źródłowy programu oraz
wszystkie listingi z artykułu.
O autorze
Autor zajmuje się tworzeniem
oprogramowania dla WIN32
i Linuksa. Zainteresowania: teoria
języków programowania oraz
dobra literatura.
Kontakt z autorem:
autorzy@lpmagazine.org
G
dy chcemy poznać jakieś
narzędzie i sprawdzić, czy
będzie ono przydatne w pra-
cy, dobrze jest wykorzystać
je do realizacji jakiegoś zadania. Załóż-
my, że chcemy napisać niewielką apli-
kację, która będzie stanowił graficzną
nakładkę na program Wget. KDE oferuje
nam bardzo dobry program dla progra-
mistów o nazwie KDevelop. W tym arty-
kule pokażemy, jak z jego pomocą osią-
gnąć zdefiniowany powyżej cel, a tym
samym udowodnimy, że jest on aplikacją
godną polecenia.
Kilka założeń na początek
Interfejs naszego programu będzie pre-
zentował się bardzo skromnie. Wystarczą
nam dwa przyciski: jeden do zamknięcia
okna oraz drugi, którym rozpoczniemy
proces ściągania pliku. Będziemy rów-
nież potrzebowali komponentu o typie
QLineEdit, którego nazwiemy Address-
Text. Umieścimy w nim adres pliku,
który chcemy ściągnąć. Ponieważ pobie-
ranie pliku zrealizujemy za pomocą innej
aplikacji (co więcej, będzie ona działała
w trybie konsoli), to będziemy musieli
przechwytywać standardowe wyjście, na
które Wget wysyła wszelkie komunikaty
podczas swojej pracy. Wykorzystamy do
tego celu komponent o typie QtextEdit,
którego nazwiemy MessageBoxText.
Jak zawsze, warto przygotować nie-
wielki schemat, w którym przedstawi-
my najważniejsze zdarzenia, które będą
zachodzić w naszym programie. Został
on przedstawiony na Rysunku 1. Jak
widać, proces ściągania pliku składa się
z kilku pomniejszych zadań. Pierwszym
jest poznanie adresu pliku – zakładamy,
że zostanie on podany przez użytkow-
nika. Następnie, gdy dysponujemy już
adresem, jesteśmy gotowi do wywoła-
nia programu Wget. KDE oferuje gotową
klasę o nazwie KProcess, która wspoma-
ga to zadanie. Jej najważniejszą właści-
wością jest fakt, iż pozwala w łatwy
Instalacja programu
KDevelop
Ponieważ już sporo czasu upłynęło od
wydania wersji 3.0 programu, to więk-
szość dystrybucji Linuksa oferuje ten
program – wystarczy tylko zainstalować
pakiet zawierający KDevelopa.
Po instalacji może okazać się, iż nie
możemy wywołać opcji Uruchom auto-
make. Okazuje się, że KDevelop wymaga
do poprawnej pracy wersji Automake
wyższej niż 1.6, a Autoconf wyższej niż
2.5. Problem ten pojawia się np. w wersji
Mandrakelinux 10.1, ale rozwiązanie jest
bardzo proste – wystarczy doinstalować
odpowiednie pakiety.
Z użytkowaniem KDevelopa wiąże
się też inny problem, gdyż po utworzeniu
projektu i wykonaniu z nim jakichś prac,
może okazać się, że KDevelop nie chce
ponownie wczytać naszej pracy, generu-
jąc sygnał 11. Rozwiązaniem jest skaso-
wanie w katalogu projektu dwóch plików:
pierwszy posiada rozszerzenie kdevses,
a drugi pcs.
Podczas instalacji KDevelopa warto
upewnić się, czy zainstalowana zostanie
dokumentacja, gdyż omawiane narzę-
dzie ma bardzo dobry moduł do doku-
mentacji, który bardzo przydaje się pod-
czas pisania jakiejkolwiek aplikacji, nawet
tak prostej jak nasz projekt.

22 luty 2005

Rysunek 1. Główne zdarzenia pojawiające się w programie
sposób przechwycić dane kierowane
na standardowe wyjście (ang. stdout)
oraz na standardowe wyjście o błędach
(ang. stderr), co czasem również może
się przydać.
Tworzymy projekt
Pierwszym krokiem jest utworzenie
nowego projektu w KDevelop. Nasz
program piszemy dla środowiska KDE,
więc po uruchomieniu programu prze-
chodzimy do menu Projekt. Wybie-
ramy z niego Nowy projekt.... Pokaże
się okno podobne do tego z Rysun-
ku 2. Na liście odszukujemy gałąź C++,
a następnie KDE, gdzie znajduje-
my pozycję Simple KDE Application.
We Właściwościach musimy podać
Nazwę Aplikacji. Załóżmy, że projekt
będzie nazywał się wget_gui. Pozosta-
łe pola mają dla nas mniejsze znaczenie.
Wybieramy teraz przycisk Następny, aby
przejść do następnego okna, w którym
będziemy mogli wybrać system kon-
troli wersji. Nam nie jest on potrzebny,
gdyż tworzona przez nas aplikacja nie
wymaga pracy grupowej. Wybieramy
jeszcze raz przycisk Następny. Zobaczy-
my okno, w którym znajduje się tekst
licencji. Będzie on dołączany do każde-
go pliku nagłówkowego. Jeśli chcemy,
aby do każdego takiego pliku były dołą-
czane inne informacje, w tym miejscu
możemy to zmienić. Gdy naciśniemy raz
jeszcze przycisk Następny, to tym razem
przycisk zmieni etykietę na Koniec i po
jego naciśnięciu zostanie wygenerowa-
ny podstawowy szkielet projektu.
Zanim zaczniemy go kompilować,
należy jeszcze wykonać dwie czynności.
Z okna Buduj wybieramy opcję Uruchom
Automake. Po kilku chwilach, gdy pro-
gram utworzy wszystkie skrypty, z tego
samego menu Buduj wybieramy opcję
Uruchom Configure. Wszystkie komuni-
katy będą wyświetlane w okienku na
dole programu. Dopiero po zakończe-
niu działania skryptu configure możemy
dokonać kompilacji projektu naciska-
jąc klawisz [F8 ] lub wybierając z menu
Buduj opcję Buduj projekt. Utworzony
program uruchomiamy wciskając klawi-
sze [Shift]+[F9 ] – z menu Buduj opcja
Wykonaj program.
kdevelop narzędzia deweloperskie
Rysunek 2. Tworzenie nowego projektu
Projektujemy formularz
Po utworzeniu projektu przygotujemy
w pierwszej kolejności okno formula-
rza. W górnym oknie Menadżera auto-
make (z prawej strony głównego okna
z kodem) wybieramy gałąź z naszym pro-
jektem, czyli wget_gui, a następnie kata-
log src. Gdy w dolnym oknie Menadże-
ra automake klikniemy prawym przyci-
skiem myszy na dowolnym pliku, pokaże
się nam małe menu z kilkoma opcjami.
Wybieramy opcję Utwórz nowy plik....
Zobaczymy takie okno, jak na Rysunku 3.
Do pola Nazwa pliku wpisujemy np.
wget_gui_widget.ui, a następnie wybiera-
my typ pliku – Widget. Tworzymy widget,
który zostanie podłączony do głównego
okna naszej aplikacji. Okno tworzenia
tego pliku można także uzyskać wybie-
rając z menu Plik opcję Nowy.
Po wykonaniu tej operacji jeste-
śmy gotowi do utworzenia interfejsu za
pomocą QtDesignera. Niestety, jeśli uży-
wamy nowej wersji KDevelopa, to po
dwukrotnym kliknięciu na pliku wget_
gui_widget.ui, uruchomi się tylko prze-
glądarka KUIViewer, a nam jest potrzeb-
ny QtDesigner. W tym celu wystarczy
prawym przyciskiem myszy wybrać pod-
menu Otwórz w i z opcji, które się nam
wyświetlą, wybrać Projektanta Qt.
Ułożenie dwóch przycisków (Push-
Button z sekcji Buttons okna Toolbox)
oraz dwóch komponentów (LineEdit
i TextEdit z sekcji Input) nie powinno
nikomu sprawić trudności, ale trzeba
odpowiednio zadeklarować sygnały.
Rysunek 3. Tworzenie pliku formularza
www.lpmagazine.org 23
narzędzia deweloperskie
Listing 1. Implementacja konstruktora wget_gui, w którym tworzymy formularz programu
#include "wget_gui.h"
#include <qlabel.h>
#include <kmainwindow.h>
#include <klocale.h>
#include "wgetguiwidget.h"
wget_gui::wget_gui() : KMainWindow( 0, "wget_gui" ){
// set the shell's ui resource file
setXMLFile("wget_guiui.rc");
// new QLabel( "Hello World", this, "hello label" );
new wgetGuiWidget(this, "wget gui", 0);
}
wget_gui::~wget_gui()
{ }
#include "wget_gui.moc"
Z menu Edit wybieramy pozycję Slots...
i deklarujemy dwie funkcje: Download-
BTN_Slot() oraz CloseAppBTN_Slot().
Następnie wciskamy klawisz [F3] i kli-
kamy myszką na formularzu. Wywo-
łujemy okno View and Edit Connec-
tions, w którym, tak jak to widać na
Rysunku 4, podłączamy sygnały clicked
to dwóch funkcji odpowiadających
za przyciski ściągania oraz zakończe-
nia pracy aplikacji (nadawcą jest odpo-
wiedni przycisk, a odbiorcą – formularz,
czyli okno).
Po utworzeniu pliku w formacie ui
przystępujemy do generowania tzw.
pliku podklasy. Ta czynność także zosta-
ła w pełni zautomatyzowana. Wybiera-
my plik ui z okna Menadżera automa-
ke i prawym przyciskiem myszy wywo-
łujemy menu, z którego wybieramy opcję
Rysunek 4. Projektowanie interfejsu oraz
podłączanie sygnałów i funkcji
24 luty 2005
Element podklas.... Pokaże się takie okno,
jak na Rysunku 5.
Jedyne, co musimy zrobić, to wpisać
nazwę klasy: wgetGuiWidget, bowiem
nazwa pliku uzupełni się samodzielnie.
Zwróćmy też uwagę na listę z metodami
– są tam nasze funkcje (sloty), które zde-
finiowaliśmy w programie QtDesigner.
Jeśli na liście nie zostały wymienione
powyższe sloty, to niestety trzeba prze-
rwać generowanie podklasy i powrócić
do QtDesignera, aby naprawić ten błąd.
Pierwsze poprawki
Projekt, który utworzyliśmy, zawie-
ra tylko jeden widget, a jest nim ety-
kieta Hello World. Należy w jakiś
sposób podmienić ten widget na formu-
larz, który przygotowaliśmy wcześniej
w programie QtDesigner. W pierwszej
kolejności otwieramy plik o nazwie
wget_gui.cpp. Zobaczymy plik o treści
podobnej do Listingu 1. Na początku
dołączamy plik nagłówkowy formularza,
który został przez nas zaprojektowany:
#include "wgetguiwidget.h"
Następnie, w samym konstruktorze,
zamiast linii tworzącej etykietę:
S
new QLabel( "Hello World", this,
"hello label" );
Rysunek 5. Tworzenie pliku podklasy
wystarczy wpisać dość podobne wyraże-
nie tworzące nasz formularz:
new wgetGuiWidget(this, "wget gui", 0);
W ten sposób, po kompilacji programu,
zamiast etykiety zobaczymy zaprojek-
towany przez nas formularz. Jak widać,
zmiany mają charakter tylko kosmetycz-
ny. Zaletą takiego podejścia jest fakt, że
nie musimy wprowadzać żadnych zmian
w funkcji main. Kod, który został tam
wygenerowany, możemy pozostawić bez
zmian.
Przycisk kończący pracę
programu
W tym momencie możemy zająć się
obsługą dwóch przycisków, które znaj-
dują się w naszym programie. Ich imple-
mentacja jest zawarta w pliku wgetgu-
iwidget.cpp. Jest to ten sam plik podkla-
sy (ang. subclass), który wygenerowa-
liśmy na podstawie formularza z pliku
wget_gui_widget.ui.
Zaczniemy od przycisku, którego
zadaniem jest zamknięcie aplikacji. Jak
łatwo się domyśleć, jest to bardzo łatwe
do wykonania. Na początku pliku dołą-
czamy dodatkowe pliki nagłówkowe:
#include <qapplication.h>
#include <kapplication.h>
Znajdują się w nich klasy reprezentujące
całą aplikację.
W każdej aplikacji KDE mamy dostęp
do obiektu kapp, który reprezentuje
obiekt aplikacji. Wywołanie metody quit
spowoduje zamknięcie całego programu.
W naszej aplikacji funkcję do zamknięcia
programu nazwaliśmy CloseAppBTN_Slot.
Implementacja tej metody sprowadza
się do wywołania metody quit z obiek-
ty kapp:
 kdevelop narzędzia deweloperskie

zgodnie z tym, co podałem powyżej, jest

Listing 2. Implementacji metody DownloadBTN_Slot, odpowiedzialnej za ściągnięcie pliku
następujący:
void wgetGuiWidget::DownloadBTN_Slot(){
KProcess *task; *task << "wget –progress=dot";
Reader reader;
*task << AddressText->text();

MessageBoxText->append(">>> process begin <<<");

Adres pliku jest odczytywany z wid-
task=new KProcess; getu AddressText. Warto jeszcze usta-
*task << "wget –progress=dot"; lić, jaki typ powłoki zostanie użyty
*task << AddressText->text();
do wywołania polecenia wget. Doko-
task->setUseShell(true, "/bin/sh");
nujemy tego metodą setUseShell. Kod,
reader.edt=MessageBoxText; który wykonuje tę czynność, jest nastę-
pujący:
QApplication::connect(task,
SIGNAL(receivedStdout(KProcess *, char *, int)),
task->setUseShell(true, "/bin/sh");
&reader,
SLOT(read_stdout(KProcess *, char *, int )));
W tym momencie moglibyśmy uru-
QApplication::connect(task, chomić nasz proces metodą start, ale
SIGNAL(receivedStderr(KProcess *, char *, int)), wszystkie komunikaty z programu wget
&reader,
są skierowane na konsolę, z której uru-
SLOT(read_stderr(KProcess *, char *, int )));
chomiamy program. Jeśli robimy to
if(task->start(KProcess::Block, Kprocess::AllOutput)) z poziomu środowiska graficznego, to
{ nie zobaczymy żadnych komunikatów.
MessageBoxText->append(">>> process end <<<"); Z tego powodu należy przechwycić
}
wszystkie dane kierowane na strumie-
else
{ nie stdout oraz stderr. Wykorzystujemy
MessageBoxText->append(">>> process failed <<<"); w tym celu obiekt reader. Aby mógł on
} poprawnie wykonywać swoje działanie,
} należy do pola edt skopiować wskaźnik
na komponent QTextEdit o nazwie Mes-
sageBoxText:
void wgetGuiWidget::CloseAppBTN_Slot(){ który musimy utworzyć, aby wykonać
kapp->quit(); polecenie wget. Bardzo istotna jest rów- reader.edt=MessageBoxText;
} nież druga zmienna – reader. Jest to zde-
finiowana przez nas klasa, która jest nam Następnym zadaniem do wykonania jest
Ściąganie pliku potrzebna, aby przechwytywać dane ze podłączenie sygnału przeznaczonego do
Oprogramowanie drugiego przycisku to standardowego wyjścia. odbioru danych skierowanych na stan-
nasze główne zadanie. Będziemy odwo- W następnej linii umieszczamy komu- dardowe strumienie przez obiekt typu
ływać się do innych komponentów, więc nikat tekstowy o tym, że proces wywoła- KProcess. Wykonujemy je metodą con-
konieczne jest dołączenie odpowiednich nia wget właśnie się rozpoczyna. nect z klasy QApplication. Kod z Listin-
plików nagłówkowych. Ponieważ stosu- Teraz możemy przystąpić do właści- gu 2, wykorzystując obiekt reader, prze-
jemy pola edycji o typie QLineEdit oraz wego zadania. Tworzymy obiekt task: chwytuje dane ze standardowego wyj-
QTextEdit, to dołączamy następujące pliki ścia oraz ze standardowego wyjścia
nagłówkowe: task=new KProcess; o błędach.
Podłączenie sygnału dla pierwsze-
#include <qlineedit.h> Po jego utworzeniu możemy usta- go przypadku wygląda w następujący
#include <qtextedit.h> lić postać wywołania polecenia wget. sposób:
Zakładamy, że będzie ono wywoływane
Jak już wcześniej wspomniałem, wy- w następujący sposób: QApplication::connect(task,
korzystujemy również klasę KProcess, SIGNAL(receivedStdout
więc będzie nam potrzebny plik wget --progress=dot S (KProcess *, char *, int)),
nagłówkowy kprocess.h. Po tych http://www.adres.com.pl/katalog/plik.zip &reader,
wstępnych czynnościach przystępuje- SLOT(read_stdout(KProcess *, char *,S
my do implementacji funkcji Downlo- Wielką zaletą klasy KProcess jest moż- int )));
adBTN_Slot. Listing 2 zawiera jej pełny liwość składania polecenia z fragmen-
kod źródłowy. tów za pomocą przeciążonego operato- Polecenie dla strumienia stderr jest
Pierwszym krokiem jest zadeklarowa- ra <<. Pierwszy fragment, co jest oczywi- bardzo podobne.
nie dwóch zmiennych. Pierwsza z nich, ste, musi zawierać nazwę polecenia. Kod, Używając QApplication::connect
task, reprezentuje proces zewnętrzny, w którym budujemy postać polecenia, sięgamy do wewnętrznych mechani-

www.lpmagazine.org 25
narzędzia deweloperskie
Listing 3. Plik nagłówkowy klasy Reader
#include <kapplication.h>
#include <kprocess.h>
#include <qtextedit.h>
#include <qobject.h>
class Reader : public QObject {
Q_OBJECT
public:
Reader(QObject *parent = 0, const char *name = 0);
~Reader();
QTextEdit *edt;
public slots:
void read_stdout(KProcess *p, char *b, int l);
void read_stderr(KProcess *p, char *b, int l);
};
zmów, więc ważne są parametry, które
podajemy w przypadku tej metody.
Pierwszym jest obiekt, który będzie
generował sygnał – nasz obiekt task.
W drugim określamy rodzaj sygna-
łu. Zwróćmy uwagę na nazwę funk-
cji: receivedStdout. W przypadku stru-
mienia stderr nazwa funkcji w defini-
cji sygnału jest następująca: received
Stderr. W obu przypadkach funkcja
odpowiadająca na sygnał przyjmuje te
same parametry.
W trzecim argumencie metody con-
nect wskazujemy obiekt, który będzie
odbierał sygnał – reader.
W ostatnim parametrze musimy wska-
zać metodę, która zostanie wywołana
z obiektu reader w odpowiedzi na sygnał.
Rysunek 6. Tworzenie klasy Reader
26 luty 2005
W nomenklaturze Qt/KDE metoda odpo-
wiadająca na sygnał nazywa się slotem,
więc w ostatnim parametrze stosujemy
makro SLOT.
Po podłączeniu obu sygnałów
możemy uruchomić program wget,
wywołując metodę start z obiektu
task. Do przechwycenia danych wysy-
łanych do stdout i stderr w metodzie
start trzeba podać dodatkowe parame-
try: KProcess::Block oraz KProcess::
Listing 4. Implementacja klasy Reader
#include "reader.h"
#include <kprocess.h>
Reader::Reader(QObject *parent, const char *name)
: QObject(parent, name)
{ }
void Reader::read_stdout(KProcess *p, char *b, int l)
{
edt->append(QString::fromLatin1(b, l));
}
void Reader::read_stderr(KProcess *p, char *b, int l)
{
edt->append(QString::fromLatin1(b, l));
}
Reader::~Reader()
{ }
#include "reader.moc"
AllOutput. Pierwsza wartość oznacza,
że nasza aplikacja zostanie zatrzymana
na czas wykonania się polecenia wget.
Druga wartość oznacza, że będzie-
my przechwytywać wszelkie informa-
cje kierowane do standardowych stru-
mieni wyjściowych. Gdyby istniała
potrzeba zarządzania standardowym
wejściem, to podajemy wartość KPro-
cess::Stdin. Gdyby istniała potrzeba
kontrolowania wszystkich trzech
standardowych strumieni, to należy
w metodzie start podać stałą KPro-
cess::All.
Jak widać na Listingu 2, wywoła-
nie jest objęte instrukcją warunkową.
Jeśli metoda zwróci logiczną prawdę,
to oznacza to, że proces zewnętrzny
zakończył się prawidłowo i plik został
poprawnie ściągnięty. Wbrew pozo-
rom, w ten sposób uzyskaliśmy gotowy
program, który jest nieskomplikowa-
ną nakładką na polecenie wget. Do
implementacji pozostała jeszcze klasa
Reader.
Klasa Reader
Listing 3 prezentuje plik nagłówkowy
klasy Reader. Jest to, jak widać, klasa dzie-
dzicząca z klasy QObject, co jest koniecz-
ne, aby poprawnie funkcjonował mecha-
nizm sygnałów i slotów. Nie należy doda-
wać jej samodzielnie do projektu, gdyż
 kdevelop narzędzia deweloperskie

naszych potrzeb będzie zupełnie wystar- wość wskazania katalogu, w którym ma

Rysunek 7. Program KDevelop i okno
dokumentacji
z menu Projekt wystarczy wybrać opcję
Nowa klasa.... Ukaże się nam okno, takie
jak na Rysunku 6. Ograniczamy się tylko
do podania nazwy klasy oraz zazna-
czenia opcji, iż klasą podstawową ma
być klasa QObject – Utwórz potomka
QObject.
Do pliku nagłówkowego wygene-
rowanej klasy dodajemy nowe publicz-
ne pole edt, a jest to wskaźnik na typ
QTextEdit. Ponadto, uzupełniamy ją
o dwie metody. Pierwsza to read_stdout,
a jej zadaniem, jak wskazuje nazwa, jest
odbieranie danych ze strumienia stdout.
Druga metoda nosi nazwę read_stderr
i będzie nam pomagać odbierać dane
kierowane do standardowego strumienia
o błędach. Metody definiujemy w sekcji
public slots:, aby mechanizm slotów
funkcjonował poprawnie.
Listing 4 zawiera implementację
klasy Reader. Nas interesują zdefinio-
wane wcześniej sloty, więc trzeba
dopisać definicję metod read_stdout
oraz read_stderr. W obydwu przypad-
kach zawarty w nich kod jest bardzo
krótki:
czająca.
W ten sposób zakończyliśmy prace
nad naszym programem, którego mo-
żemy skompilować i uruchomić.
Podsumowanie
Korzystanie z programu KDevelop roz-
wiązuje wiele problemów podczas two-
rzenia aplikacji w środowisku KDE. Naj-
lepszym przykładem jest tworzenie inter-
fejsu, nawet tak nieskomplikowanego, jak
ten w naszym programie.
O przydatności KDevelopa świad-
czy także fakt generowania kodu źró-
dłowego na podstawie plików w forma-
cie ui, przygotowanych przez program
QtDesigner.
Program KDevelop pomaga także
generując wstępne wersje klas, czego
dobrym przykładem jest klasa Reader.
Zachęcam do zmodyfikowania pro-
gramu. Dobrym pomysłem jest możli-
R E K L
zostać zapisany ściągany plik przez pro-
gram Wget. Wbrew pozorom, nie jest to
trudne zadanie.
Na koniec chciałbym jeszcze podkre-
ślić jeden element. Nasz program został
oparty o systemy Automake i Autoconf,
a to oznacza, że możemy go kompilować
poza środowiskiem KDevelop. Tą właści-
wość, jak widać, zyskaliśmy bez żadnego
wysiłku, gdyż o wszelkie szczegóły dba
program KDevelop.
W Internecie:
• Strona domowa projektu KDE:
http://www.kde.org/
• Strona producenta biblioteki Qt:
http://www.trolltech.com/
• Strona poświęcona programowi
KDevelop:
http://www.kdevelop.org/
A M A

edt->append(QString::fromLatin1(b, l));

Do kontrolki edt dodajemy nowy ciąg

znaków, który został nam przekazany
w parametrze b, a jego długość jest prze-
kazywana przez parametr l. Ta metoda
jest dość prosta i ma swoje wady, ale dla

Rysunek 8. Program wget_gui

www.lpmagazine.org 27
narzędzia deweloperskie
Scratchbox
– narzędzie
do kompilacji skrośnej
Veli Mankinen
Na płycie CD/DVD
Na płycie CD/DVD znajdują się
narzędzia omawiane w artykule.
O autorze
Autor jest współtwórcą pakietu
Scratchbox. Kontakt z autorem:
veli.mankinen@movial.fi
28 luty 2005
G
dyby przyjrzeć się historii
komputeryzacji i oprogra-
mowania, można zauwa-
żyć, że kompilacja skro-
śna jest wynalazkiem względnie nowym.
We wczesnych latach rozwoju informaty-
ki nie była ona w ogóle potrzebna, ponie-
waż programy były pisane na konkretny
sprzęt i w ściśle określonym celu. Z tego
powodu powtórne użycie tego samego
kodu nie było w obszarze zainteresowań
programistów.
Ponieważ dzisiejsze procesory mają
bardzo różną moc obliczeniową, to
w wielu przypadkach kompilacja aplika-
cji na innym, bardziej wydajnym kompu-
terze, zajmuje znacznie mniej czasu niż
kompilacja na sprzęcie, który jest bezpo-
średnim odbiorcą danego oprogramowa-
nia. W ten sposób narodziła się idea kom-
pilacji skrośnej (ang. cross-compiling).
Co to jest kompilacja
skrośna?
Podstawowa idea kompilacji skrośnej
polega na użyciu pewnego procesora
(HOST) w celu skompilowania progra-
mu przeznaczonego na procesory mające
inną architekturę (TARGET). Oznacza to,
że komputer kompilujący program nie
może natywnie uruchamiać skompilowa-
nego przez siebie oprogramowania. Jest
to pierwsze wyzwanie stojące przez kom-
pilacją skrośną, gdyż wiele środowisk
programistycznych wymaga uruchomie-
nia dodatkowych narzędzi, specyficz-
nych dla docelowej architektury, już pod-
czas kompilacji programu.
Aby uniknąć wspomnianych trudno-
ści, niektórzy ludzie wolą kompilować
programy na docelowej platformie. Jak-
kolwiek na to patrzeć, w wielu przypad-
kach jest to bardzo bardzo wolny proces
i z tego powodu nie może być uznawa-
ny za właściwy. Na Rysunku 1 znajduje
się wykres pokazujący różnice w czasach
kompilacji pomiędzy kompilacją natyw-
na a skrośną. Docelowy komputer z pro-
cesorem ARM posiadał następującą kon-
figurację: procesor Intel SA110 233 MHz,
dysk twardy 40 GB, 256 MB pamięci
RAM oraz Debian Sarge z jądrem Linuksa
2.4.25. Wykorzystana platforma do kom-
pilacji skrośnej miała następujące para-
metry: procesor Intel Xeon CPU 2.80
GHz, dysk twardy 80 GB, 2 GB pamięci
RAM oraz Debian Sarge z jądrem Linuksa
2.6.8-1-686 i Scratchboksem 0.9.8.2.
Narzędzia i urządzenia
Typowe użycie kompilacji skrośnej ma
miejsce wtedy, gdy ktoś chce skompilo-
wać program używany na palmtopie, czy
innym niewielkim komputerku o relatyw-
nie małej mocy obliczeniowej procesora.
Ten artykuł będzie koncentrował się na
tworzeniu oprogramowania pod IPAQ-a,
a kompilacja będzie realizowana na szyb-
kim komputerze klasy X86. Największą
korzyść z niego będą miały osoby posia-
dające IPAQ-a albo inny komputer z pro-
cesorem ARM, na którym została zainsta-
lowana jakaś dystrybucja Linuksa.
Osoby posiadające IPAQ-a i zaintere-
sowane uruchomieniem na nim Linuksa,
względnie kompilowaniem na ten kom-
puter programów, powinny zapoznać się
z dystrybucją o nazwie Familiar Linux,
dostępnej pod adresem www.hand-
shelds.org. Na wspomnianej stronie
zostały też umieszczone bardzo użytecz-
ne podręczniki instalacyjne.
W niniejszym artykule zostanie użyte
narzędzie do kompilacji skrośnej pocho-
dzące z projektu o nazwie Scratchbox. Jest
to środowisko programistyczne do two-

Rysunek 1. Porównanie czasów kompilacji przy kompilacji natywnej i skrośnej
rzenia oprogramowania linuksowego pod
wszystkie dystrybucje Linuksa. Podstawo-
wą ideą Scratchboksa jest zaoferowanie
deweloperom środowiska, które działa i
wygląda jak środowisko docelowe, jesz-
cze zanim środowisko to będzie fizycz-
nie dostępne.
Środowisko Scratchbox zapewnia me-
chanizm logowania identyczny z tym, który
jest stosowany na urządzeniu docelowym.
Narzędzia Scratchboksa mogą być używane
zarówno w tym środowisku, jak i poza
nim. Użycie narzędzi poza środowiskiem
Scratchbox jest takie samo, jak dowolnych
innych narzędzi, które posiada nasz kom-
puter. W takim przypadku jest to zwykłe,
może nawet staromodne, podejście do
kompilacji skrośnej.
Aktualna stabilna wersja Scratchbok-
sa nosi numer 0.9.8.2. Wszystkie pakie-
ty można pobrać ze strony www.scratch-
box.org. Następujące z nich są niezbędne:
scratchbox-core, scratchbox-libs, scratch-
box-devicetools oraz scratchbox-toolcha-
in-arm-glibc. Każdy z nich jest udostęp-
niany w formie pakietów tar.gz, deb oraz
rpm. Możliwy jest wybór dowolnego typu
pakietu.
W przypadku plików tar.gz powinni-
śmy rozpakować je do katalogu / (każdy
z pakietów):
# tar zxf <nazwa_pakietu> -C /
Wykorzystywana przez nas konfiguracja
wymaga około 428 MB wolnego miejsca,
a i tak dodatkowo jest potrzebne trochę
więcej na własne działania. Jeżeli katalog /
nie posiada wystarczającej ilości przestrze-
ni dyskowej, to Scratchbox może być zain-
stalowany w innym miejscu, ale wtedy
niezbędne będzie utworzenie odwołania z
/scratchbox do miejsca docelowego. Reali-
zujemy to za pomocą komendy:
# ln -s /home/scratchbox /scratchbox
Po rozpakowaniu pakietów musimy jesz-
cze skonfigurować Scratchboksa poprzez
wprowadzenie komendy:
# /scratchbox/run_me_first.sh
Będziemy musieli udzielić odpowiedzi na
kilka pytań, ale wystarczy, że zaakceptu-
jemy wartości domyślne.
Przechodzimy
do konkretów
Na początek przedstawimy tradycyj-
ne podejście do kompilacji skrośnej
i użyjemy narzędzi Scratchbox w syste-
mie głównym, podobnie jak większości
innych narzędzi. Będziemy potrzebowa-
li niewielkiego fragmentu kodu programu
do kompilacji. To zadanie dobrze spełni
“Hello World”:
scratchbox narzędzia deweloperskie
#include <stdio.h>
int main(void)
{
printf("Hello World!\n");
return 0;
}
Najpierw skompilujmy "Hello World"
natywnie na X86, aby sprawdzić, jak
działa kompilacja i uzyskać pewne infor-
macje o tworzonych binariach. Załóżmy,
że "Hello World" został zapisany w pliku
o nazwie hello.c. Teraz, w tym samym
katalogu, w którym znajduje się hello.c,
uruchomimy komendę:
# gcc -Wall -o hello hello.c
W rezultacie nie powinniśmy otrzy-
mać żadnych komunikatów, ale powi-
nien powstać plik binarny hello, który
możemy uruchomić poprzez wpisanie
komendy ./hello. Po wykonaniu tych
działań komputer powinien wyświetlić
napis Hello World!.
Teraz uruchommy komendę file,
która da nam dostęp do kilku informa-
cji o pliku binarnym: file hello. Powin-
ny one wyglądać podobnie do:
hello: ELF 32-bit LSB executable,
Intel 80386, version 1 (SYSV),
for GNU/Linux 2.2.0, dynamically linked
(uses shared libs), not stripped
Oczywiście, żadna z wyświetlonych
informacji nie odnosi się aktualnie ani do
Scratchboksa, ani do kompilacji skrośnej.
Aby to zmienić, powinniśmy zastosować
kompilator wchodzący w skład pakietu
Scratchbox. Uruchommy komendę:
S
# /scratchbox/compilers/arm-linux
-gcc-3.3_3.3.4-glibc-2.3.2.ds1/S
bin/arm-linux-gcc -Wall -o arm-hello hello.c
Rysunek 2. Praca ze Scratchboksem
odbywa się przede wszystkim w trybie
tekstowym
www.lpmagazine.org 29
narzędzia deweloperskie
Rysunek 3. Również dla Zaurusa
można tworzyć programy przy pomocy
Scratchboksa
Jej użycie nie powinno spowodować
wygenerowania żadnych komunika-
tów, ale teraz powinniśmy otrzymać
plik binarny o nazwie arm-hello. Tego
pliku nie da się bezpośrednio urucho-
mić, ponieważ jest on przeznaczony
dla architektury ARM, a znajduje się na
komputerze X86. Jedyne co możemy
zrobić, to zastosować znowu komendę
file, aby przekonać się, że jest to rze-
czywiście plik binarny ARM. Wpisz-
my więc: file arm-hello, co powinno
spowodować wyświetlenie komunika-
tu w stylu:
arm-hello: ELF 32-bit LSB executable,
ARM, version 1 (ARM), for GNU/Linux
2.0.0, dynamically linked
(uses shared libs), not stripped
W ten sposób udało nam się skompilo-
wać skrośnie nasz pierwszy program!
Jeżeli dysponujemy IPAQ-iem lub ekwi-
walentnym urządzeniem z uruchomio-
nym Linuksem, to oczywiście możemy
wypróbować działanie tego progra-
mu. Wystarczy przenieść plik arm-hello
do IPAQ-a, używając komendy scp, a
następnie normalnie uruchomić.
Jeżeli kompilowane fragmenty
kodu są niewielkie (podobnie jak nasz
program), to do wykonania całości
pracy nie potrzebujemy niczego więcej
niż kompilatora obsługującego kompi-
lację skrośną. Wiele programów Open
Source, które można znaleźć, używa
30 luty 2005
licznych bibliotek i ma skomplikowane
systemy budowania aplikacji. Oznacza
to, że w takiej sytuacji będziemy musie-
li skompilować także biblioteki, a to nie
może odbywać się jednocześnie z kom-
pilowaniem samego programu. Z tego
powodu stosowanie kompilacji skro-
śnej wymaga pieczołowitych ustawień
całego środowiska budującego apli-
kację. Te ustawienia są często trudne
i wymagają dużych nakładów czaso-
wych. Środowisko Scratchbox wykonu-
je większość pracy za nas.
Kompilacja skrośna
w Scratchboksie
Scratchbox jest chrootowanym środo-
wiskiem kompilacji skrośnej. Oznacza
to również, że dowolna osoba może
zalogować się do Scratchboksa, tak jak
loguje się na prawdziwym urządzeniu.
W każdym przypadku użytkownicy
muszą zostać dodani do Scratchboksa
przed ich zalogowaniem się (musi to
być użytkownik istniejący w systemie,
ale nie może to być root). Realizujemy
to za pomocą komendy:
S
# /scratchbox/sbin/sbox_adduser nazwa_
użytkownika
W celu zalogowania się do systemu
Scratchbox musimy użyć komendy:
/scratchbox/login
Po uruchomieniu tej komendy, powin-
no pojawić się kilku komunikatów
powitalnych, a tzw. prompt systemo-
wy ulegnie zmianie np. na: [sbox-HOST:
~] >. Informuje on, że znajdujemy się
pod zarządem Scratchboksa oraz że
używane jest docelowe środowisko o
nazwie HOST. W Scratchboksie można
użyć wielu środowisk docelowych, co
oznacza, że możemy kompilować pro-
gramy pod różne architektury i usta-
wienia. Warto tu zwrócić uwagę, że
katalog / nie jest tym samym katalo-
giem, co na zewnątrz Scratchboksa,
oraz że będziemy mieli różne katalo-
gi domowe. Ponadto, istotne jest, że
jeśli dany użytkownik zalogował się
do systemu przed dodaniem go jako
użytkownika Scratchboksa, to musi się
przelogować, aby uzyskać przywileje
członkowskie grupy sbox, niezbędne
do uruchomienia omawianego narzę-
dzia deweloperskiego. Przynależność
do grupy sbox można sprawdzić za
pomocą polecenia:
# groups
Po zalogowaniu się do Scratchboxa
powinniśmy skonfigurować środowisko
dla potrzeb kompilacji skrośnej:
# sbox-config -ct MYTARGET -cn S
S
arm-linux-gcc-3.3_3.3.4
-glibc-2.3.2.ds1 -cm qemu-arm
Później powinniśmy je aktywować. Reali-
zujemy to poprzez wpisanie komendy:
sbox-config –select-target=MYTARGET
Teraz prompt powinien ulec zmianie na:
[sbox-MYTARGET: ~] >.
W środowisku Scratchbox, w nowym
drzewie /, znajduje się standardowy
zestaw katalogów (/bin, /sbin, /usr, /var
itd.), ale są one zupełnie puste. Dzięki
temu możliwe jest zainstalowanie dowol-
nego innego oprogramowania w miej-
scu docelowym, bez martwienia się
o możliwość nadpisania programów
komputera głównego. Ponieważ kata-
logi są puste, więc nie mamy rów-
nież biblioteki C, choć jest ona zwykle
wymagana przez komponenty opro-
gramowania. Z tego powodu powin-
niśmy zainstalować lub skompilować
wszystko, czego będziemy potrzebowa-
li w środowisku docelowym. Na szczę-
ście, tzw. toolchain Scratchboksa zawiera
bibliotekę C i możemy ją zwyczajnie sko-
piować poprzez wpisanie komendy:
# sbox-config --copy-clibrary
Teraz posiadamy już gotowe środowisko
do kompilowania oprogramowania pod
ARM. Scratchbox jest dostarczany z emu-
latorem QEMU, który będzie używany
w dalszych przykładach. Omawiane na-
rzędzie deweloperskie potrzebuje urzą-
dzenia lub emulatora, który ma moż-
liwość uruchomienia programów dla
docelowej architektury. Dzięki takiej
funkcjonalności możemy mieć środo-
wisko kompilacji skrośnej bez pełnej
wiedzy, zarówno o systemie docelo-
wym, jak i o tym, jak należy tę wiedzę
wbudować w środowisko. Narzędzia
same wyszukają odpowiednie informa-
cje, podobnie jak ma to miejsce podczas
kompilacji natywnej.

Jeżeli ponownie wpiszemy program
"Hello World" i skompilujemy go za
pomocą komendy:
gcc -Wall -o sb-arm-hello hello.c
to kompilacja powinna przebiec bez
błędów, a jako wynik otrzymamy plik
binarny sb-arm-hello. Po uruchomieniu
komendy:
file sb-arm-hello
otrzymamy komunikat, który pokazuje,
że znowu mamy w swoim ręku rzeczy-
wisty plik binarny ARM:
sb-arm-hello: ELF 32-bit LSB executable,
ARM, version 1 (ARM), for GNU/Linux
2.0.0, dynamically linked
(uses shared libs), not stripped
Ponieważ jesteśmy wewnątrz środowi-
ska Scratchbox, to możemy uruchomić
powstały program w emulatorze poprzez
wpisanie: ./sb-arm-hello. W rezultacie
otrzymamy wynik w postaci napisu Hello
World!.
Przykład bardziej
skomplikowany
Kolejny przykład będzie wymagał biblio-
teki glib z rodziny GTK+. Najpierw
musimy ściągnąć pakiet glib i skompi-
lować go dla środowiska docelowego za
pomocą następujących komend:
S
> wget ftp://ftp.gtk.org/pub/gtk/v2.2/
glib-2.2.3.tar.bz2
> tar -xjvf glib-2.2.3.tar.bz2
> cd glib-2.2.3
> ./configure
> make
> make install
Jak można zauważyć, jest to znacz-
nie bardziej złożony przykład. Użyli-
śmy skryptu configure, który kompi-
luje i uruchamia dużo różnych pro-
gramów w celu wyciągnięcia różnych
danych o środowisku. Gdybyśmy użyli
kompilacji skrośnej poza Scratchbok-
sem, wtedy skrypt configure nie ukoń-
czyłby prawidłowo działania, ponieważ
nie mógłby uruchomić programów do
kompilacji. Zerknięcie do pliku /tmp/
cputransp_$USER.log pozwala na uzy-
skanie informacji o komendach, które
były uruchamiane z emulatorem. Oczy-
wiście, glib może być kompilowany
także poprzez skonfigurowanie środo-
wiska, ale jest to nieco bardziej skompli-
kowane niż przykład pokazany wyżej.
Dokumentacja o kompilacji skrośnej
glib jest dostępna pod adresem: http://
developer.gnome.org/doc/API/2.0/glib/
glib-cross-compiling.html.
Teraz, gdy w naszym środowisku
mamy już zainstalowane biblioteki C oraz
glib, możemy skompilować nowe "Hello
World", które będzie używało funkcji
print z biblioteki glib. Oto plik glib-hel-
lo.c:
# include <glib.h>
# include <glib/gprintf.h>
int main(void)
{ libglib-2.0.so.0 => /usr/local/lib/
g_printf("Hello World!\n");
return 0;
} libgcc_s.so.1 => /lib/libgcc_s.so.1 S
Scratchbox jest dostarczany z narzędziem
pkg-config, które jest używane w celu
wygodnego wyciągnięcia wszystkich
ścieżek dostępu związanych z biblioteką
glib. Domyślnie, glib instaluje się do /usr/
local/ i do tego samego katalogu są także
instalowane pliki konfiguracyjne pkg-
config. W poniższym przykładzie użyje-
my pkg-config oraz tak ustawimy zmien-
ną środowiskową PKG_CONFIG_PATH,
że narzędzie znajdzie odpowiednie pliki
glib:
# export PKG_CONFIG_PATH=/usr/local/ S
lib/pkgconfig/
Teraz możemy uruchomić pkg-config
–list-all, co umożliwi nam obejrzenie
bibliotek zainstalowanych w systemie.
W tej chwili powinno to wyświetlić:
gmodule-2.0 GModule - Dynamic module
loader for GLib
glib-2.0 GLib - C Utility Library
gobject-2.0 GObject - GLib Type, Object,
Parameter and Signal Library
gthread-2.0 GThread - Thread support
for GLib
W celu skompilowania nowego "Hello
World" będziemy potrzebowali następu-
jącej komendy:
# gcc -Wall `pkg-config --cflagsS
--libs glib-2.0` -o sb-armS
-glib-hello glib-hello.c
scratchbox narzędzia deweloperskie
Kompilacja powinna zakończyć się
bez zgłaszania jakichkolwiek błędów,
a jako jej wynik powstanie plik binar-
ny sb-arm-glib-hello. Ponieważ posia-
damy emulator QEMU, więc możemy
go teraz uruchomić, w wyniku czego
powinien pojawić się napis “Hello
World!". Jeżeli teraz wydamy komen-
dę file, to jej wynik powinien być iden-
tyczny jak w poprzedniej wersji pro-
gramu “Hello World!". Jeśli wywołamy
jeszcze komendę ldd, która pokazu-
je wykorzystanie bibliotek, to będzie-
my mogli zobaczyć, że zainstalowana
przed chwilą biblioteka glib jest rze-
czywiście używana (ldd sb-arm-glib-
hello):
libglib-2.0.so.0 (0x00000000)
libc.so.6 => /lib/libc.so.6 (0x00000000)
(0x00000000)
/lib/ld-linux.so.2 =>
/lib/ld-linux.so.2 (0x00000000)
W tej chwili możemy już tworzyć pliki
wykonywalne naszych programów i biblio-
tek, a następnie przenosić je na różne
urządzenia oparte o procesor ARM.
Scratchbox zawiera jeszcze wiele
innych rozszerzeń i narzędzi, które
pomagają w tworzeniu oprogramowania,
np. dla Debiana ARM.
Podsumowanie
Istnieje wiele ciekawych urządzeń, na
których można zainstalować i urucha-
miać Linuksa. Uruchomienie czy skom-
pilowanie naszych ulubionych progra-
mów na te urządzenia może być rzeczy-
wiście trudnym zadaniem. Dzięki odpo-
wiednim narzędziom oraz z pomocą róż-
nych artykułów z czasopism i ze stron
internetowych można spowodować, że
nie będzie to już tak skomplikowane.
A już na pewno jest to bardzo interesują-
ca dziedzina do doświadczeń programi-
stycznych.
W Internecie:
– Strona domowa projektu Scratchbox:
http://www.scratchbox.org/
– Strona domowa projektu QEMU:
http://fabrice.bellard.free.fr/qemu/
– Strona domowa projektu Handhelds:
http://www.handhelds.org/
www.lpmagazine.org 31
 wywiad

Wywiad
z Carlosem Velez Baez,
szefem projektu
Vidalinux
Krzysztof Krawczyk: Na początku
chciałbym, abyś krótko przedstawił się
naszym Czytelnikom.
Carlos Velez Baez: Jestem szefem pro-
jektu Vidalinux. W tej chwili pracuję jako
konsultant ds. systemów sieciowych oraz
jako deweloper Vidalinux Desktop OS.
KK: W jaki sposób związałeś się
z Linuksem?
CVB: W 1997 roku jeden z moich
sąsiadów dał mi swojego Red Hata 5.0.
Nie udało mu się zainstalować Linuk-
sa na swoim komputerze, a dla mnie
była to pierwsza okazja zapoznania się
z tym systemem. Ostatecznie, od tego
dnia zacząłem korzystać wyłącznie
z Linuksa.
KK: Ilu jest deweloperów Vidalinux?
Carlos Velez Baez prezentuje swoją
CVB: W tej chwili w Vidalinux jest nas
dystrybucję Linuksa
troje: dwóch deweloperów oraz jeden
grafik.
KK: Nad czym teraz pracujecie w Vida- tylko pomarzyć. Gentoo jest dystrybu-
linuksie? cją, która jest budowana ze źródeł, więc
CVB: Wszystkie moje wysiłki są skon- dzięki temu jest łatwiej stworzyć własną
centrowane na tym, aby Vidalinux Desk- dystrybucję Linuksa.
top OS jak najlepiej integrował się z sys- KK: Dlaczego skorzystaliście z Ana-
temem zarządzania pakietami. Ponadto, condy, instalatora systemu Red Hata?
zajmuję się programowaniem w GNOME, CVB: Wybraliśmy Anacondę, gdyż
mechanizmami autodetekcji sprzętu oraz nim zacząłem tworzyć instalator,
innymi aplikacjami systemowymi. istniał już projekt rozwijany przez
KK: Dlaczego wybraliście Gentoo Victora Prada. Dokonał on pierwszych
jako bazę dla swojej dystrybucji Linuk- zmian w Anacondzie, aby działała
sa? Jest wiele innych popularnych dystry- poprawnie z Gentoo. Skontaktowałem
bucji, takich jak Mandrakelinux, Fedora się z nim, aby pomóc mu w tym pro-
Core czy SUSE. jekcie, a on przekazał mi wszystkie
CVB: System zarządzania pakieta- źródła. Dzięki temu zacząłem pracę nad
mi, który jest dostępny w Gentoo (Por- Anacondą.
tage), ma więcej zaawansowanych funk- KK: Czy mechanizmy wykrywania
cji niż RPM czy APT. Gdy dokonujesz i konfigurowania sprzętu są waszym dzie-
Na DVD instalacji niektórych aplikacji korzysta- łem?
Na płycie DVD B zamieściliśmy jąc z Portage, rozwiązuje on wszystkie CVB: Nie, są połączeniem bazy
dystrybucję Gentoo Linux 2004.3 zależności, które ma ta aplikacja. Jest danych sprzętu z Knoppiksa oraz narzę-
to coś, o czym inne dystrybucje mogą dzi z Gentoo LiveCD.

32 luty 2005

KK: Czy stworzyliście jakieś własne
narzędzia, np. konfiguratory czy mene-
dżery pakietów?
CVB: Tak, wprowadziliśmy wiele
zmian w kodzie Anacondy, włączając w
to interfejs dodawania użytkowników
oraz nowy sposób wybierania pakie-
tów, który będzie dostępny w VLOS 1.1.
Ponadto, planujemy przygotować pro-
gram, zbliżony do Red Carpeta Ximia-
na, do instalowania pakietów binarnych
w VLOS-ie.
KK: A jakie pakiety są teraz wykorzy-
stywane w Vidalinuksie? Źródłowe czy
binarne?
CVB: Używamy obu rodzajów pakie-
tów.
KK: Dlaczego przygotowujecie swój
system dla czterech architektur: p4, i686,
athlonxp i amd64. Czy to nie za dużo,
albo może za mało?
CVB: Takie dystrybucje Linuksa, jak
Fedora Core, Mandrakelinux czy SUSE,
wykorzystują domyślną architekturę do
kompilowania wszystkich swoich pa-
kietów. My kontynuujemy tradycję Gen-
too optymalizacji wszystkich pakietów
poprzez wykorzystanie dostępnych archi-
tektur preprocesora, co pozwala nam osią-
gnąć dużą różnicę wydajności systemów.
KK: Jakie główne problemy napotka-
liście podczas przygotowywania tej dys-
trybucji?
CVB: Główne trudności dotyczyły
formatu RPM, wykorzystywanego przez
Anacondę, oraz były związane z błęda-
mi, które się w niej znajdują.
KK: Jakie jest twoje zdanie na temat
innych linuksowych dystrybucji, w szcze-
gólności Gentoo.
CVB: Przygodę z Linuksem zaczą-
łem od Red Hata, ale gdy odkryłem
Gentoo, nie było już odwrotu. Głównym
problemem, typowym dla popularnych
R E
wywiad z Carlosem Velez Baez
i komercyjnych dystrybucji, jest system
zarządzania pakietami. Gdy chcesz zain-
stalować jakąś aplikację, musisz przeszu-
kiwać całą sieć w celu zapewnienia jej
zależności, w szczególności bibliotek,
których wymaga ta aplikacja, aby zainsta-
lowała się poprawnie. Gentoo jest jedną
z najbardziej zaawansowanych dystrybu-
cji Linuksa, a z systemem Portage otrzy-
muje się pełną kontrolę nad swoim syste-
mem operacyjnym.
KK: A w jak sposób współpracujecie
z deweloperami Gentoo?
CVB: Tworzymy ebuildy i zgłaszamy
błędy. Myślę, że przez tworzenie VLOS,
który bazuje na Gentoo, ale jest łatwiej-
szy w instalacji, oferujemy Gentoo roz-
wiązanie odpowiednie dla typowych
użytkowników.
KK: Istnieją dwie wersje Vidalinux
Desktop OS: publiczna (download) i do
kupienia. Jaka jest różnica pomiędzy nimi
i dlaczego zdecydowaliście się je przygoto-
wać. Czy nie jest możliwe w wersji down-
load zainstalowanie OpenOffice.org, Evo-
lution, Firefox czy innych poprzez wyko-
rzystanie polecenia emerge?
CVB: Główną różnicą są załączo-
ne aplikacje oraz aplet GDesklets, który
dodaje skrót szybkiego uruchamiania
aplikacji, identyczny do tego w syste-
mie Mac OS X. Tylko we dwójkę pracu-
jemy nad tym projektem, a musimy prze-
cież opłacać pewne rachunki, takie jak
hosting naszych stron, łącze internetowe,
oprawa graficzna i inne rzeczy, które są
pokrywane z przychodów ze sprzedaży
dystrybucji. Jeśli postanowisz korzystać
z wersji publicznej i potrzebujesz innych
aplikacji dostępnych w sprzedawanej
wersji, możesz je zainstalować bez pro-
blemów, ale miej na uwadze, że jeśli sko-
rzystasz z wersji płatnej, pomagasz nam
w utrzymaniu przy życiu tego projektu.
K L A M
wywiad
KK: Czy potrzebujecie jakiejś innej
pomocy od społeczeństwa linuksowego?
CVB: Tak, gdyż każdy, kto chce włą-
czyć się do projektu, poprzez kod, doku-
mentację bądź cokolwiek innego, jest
bardzo mile widziany.
KK: Jakie zmiany czekają użytkowni-
ków Waszej dystrybucji w Vidalinux OS
Desktop 1.1?
CVB: VLOS 1.1 będzie miał wiele
zmian i poprawek, m.in. system udev,
NPTL, GNOME 2.8, KDE 3.3.1, jądro 2.6.9,
wsparcie dla dysków twardych SATA
i SCSI, wykrywanie urządzeń USB pod-
łączanych do systemu, instalator bazujący
na Fedora Core 3 oraz wybór pakietów,
które można zainstalować.
KK: A jakie macie plany na dalszą
przyszłość?
CVB: Mamy bardzo dużo planów,
włączając w to serwerową edycję VLOS,
wersję typu LiveCD, aplikację do zarzą-
dzania instalacją pakietów oraz wspar-
cie w Anacondzie dla wielu systemów
plików, w tym dla Reiser4fs.
KK: Na koniec mam pytanie, czy
byłeś kiedyś w Polsce. No i czy chciałbyś
ją odwiedzić?
CVB: Nie, nigdy nie byłem w Euro-
pie, ale na pewno w przyszłości ją
odwiedzę, gdyż znajdują się tam piękne
miejsca.
KK: Bardzo dziękuję za rozmowę.
W przyszłym miesiącu nasi Czytelnicy
będą mieli okazję zapoznać się z VLOS
1.1, więc możecie spodziewać się spore-
go odzewu.
W Internecie:
– Strona domowa systemu Vidalinux
Desktop OS:
http://desktop.vidalinux.com/
A
www.lpmagazine.org 33
rozwiązania mobilne
MultiSync
– synchronizacja
urządzenia przenośnego
z komputerem biurkowym
Krzysztof Wolski
O autorze
Autor jest studentem piątego roku
Politechniki Śląskiej na Wydziale
Organizacji i Zarządzania, spe-
cjalność "Informatyka w Przed-
siębiorstwie". Kontakt z autorem:
autorzy@lpmagazine.org
34 luty 2005
O
becne możliwości telefo-
nów komórkowych znacz-
nie przewyższają podsta-
wowe zadania, przed któ-
rymi stał kiedyś zwykły telefon. Każdy
nowy model jest wyposażony w prosty
organizer, z pomocą którego możemy
zapisywać informacje o spotkaniach
czy wydarzeniach. Bardziej rozbudowa-
ne telefony komórkowe pozwalają rów-
nież na panowanie nad zadaniami, które
ma do zrealizowania właściciel telefo-
nu. Oprócz tego, w każdym telefonie
jest dostępna książka telefoniczna, która
pozwala na zapisywanie numerów do
znajomych.
Często wpisywanie nowych spotkań
do telefonu bywa bardzo niewygodne
(choćby ze względu na małe klawisze
czy mały wyświetlacz). W takim przy-
padku dobrze jest posiadać komputer
i za jego pomocą zapisywać informacje
w organizerze, a następnie zsynchronizo-
wać ze sobą dane w komórce i kompu-
terze przy pomocy odpowiedniego opro-
gramowania. Takim właśnie programem
przeznaczonym dla systemu Linux jest
MultiSync.
MultiSync pozwala na synchroniza-
cję danych nie tylko pomiędzy kompu-
terem a komórką, ale również pomiędzy
komputerem domowym (lub laptopem)
oraz komputerem kieszonkowym (za-
równo PocketPC, jak również Palm oraz
Zaurus). Umożliwia także wykonywa-
nie kopii zapasowej danych zapisanych
w organizerze.
Omawiane narzędzie zostało napisa-
ne dla środowiska GNOME. Jego archi-
tektura jest oparta na mechanizmie wty-
czek. Pozwalają one na współpracę pro-
gramu z organizerem oraz klientem
poczty Ximian Evolution. Komunikacja
z urządzeniami zewnętrznymi (telefona-
mi komórkowymi oraz komputerami kie-
szonkowymi) odbywa się poprzez port
USB, IrDA lub Bluetooth.
Instalacja
Testy programu zostały przeprowadzo-
ne w systemie Aurox Linux. Na stro-
nie domowej projektu są do pobra-
nia odpowiednie pakiety RPM. Ponie-
waż program jest zbudowany w opar-
ciu o wtyczki, to nie musimy ścią-
gać wszystkich pakietów, ale tylko te,
z których będziemy korzystali. Oczy-
wiście, najważniejszy jest pakiet z pro-
gramem (multisync). Jeśli będziemy
chcieli synchronizować dane z progra-
mem Evolution, to niezbędna będzie
również wtyczka multisync-evolution.
Do synchronizacji danych z telefona-
mi komórkowymi będziemy również
potrzebowali pakietu multisync-irmc.
W przypadku palmtopa Zaurus odpo-
wiednia wtyczka nazywa się multisync-
Rysunek 1. Ustawienia dla telefonu
komórkowego

opie. Jeśli chcielibyśmy wykonać kopię
danych z organizera, to niezbędna
okaże sie wtyczka multisync-backup.
Po ściągnięciu pakietów, instala-
cja przebiega standardowo – posiadając
uprawnienia użytkownika root w konso-
li wydajemy polecenie: rpm -ivh nazwa_
pakietu_do_instalacji. W chwili pisanie
tego artykułu najnowszą wersją pakie-
tu MultiSync była 0.82. Jeśli nasz Linux
opiera się o inne pakiety niż rpm, to
możemy pobrać ze strony źródła pakietu
w postaci paczki tgz i samemu je skom-
pilować.
Do poprawnego działania synchro-
nizacji pomiędzy komputerem a telefo-
nem komórkowym poprzez port IrDA
niezbędna jest instalacja pakietu Open-
Obex, natomiast jeśli będziemy wyko-
rzystywać Bluetooth, to należy zain-
stalować pakiet BlueZ. Aby sprawdzić,
czy w systemie jest zainstalowany dany
pakiet (jeśli korzystamy z systemu opar-
tego o RPM), możemy w konsoli wpisać
(w przypadku OpenObex): rpm -qa |
grep openobex. Jeśli w rezultacie otrzy-
mamy nazwę pakietu wraz z wersją, to
znaczy, że nasz system zawiera oprogra-
mowanie niezbędne do działania pro-
gramu.
Synchronizacja
z telefonem komórkowym
Pierwsze testy programu przeprowa-
dzimy korzystając z programu Ximian
Evolution oraz telefonu komórkowego
(w moim przypadku będzie to telefon
Sony Ericsson T68i). Po zainstalowaniu
programu możemy go uruchomić w kon-
soli (wpisując mutlisync) lub wybierając
z menu. W przypadku KDE, w pasku
dokującym powinna pojawić się ikonka
informująca o tym, że program został
uruchomiony.
Klikamy na ikonkę, aby wyświetlić
główne okno programu, a następnie na
pasku narzędzi wybieramy ikonę opisa-
ną jako New. W ten sposób przygotujemy
nową parę do synchronizacji. W otrzy-
manym oknie (Rysunek 1) mamy cztery
zakładki:
– Plugins – wybieramy w nim te
wtyczki, które będą używane do
synchronizacji danych. Aby popraw-
nie aktualizować dane pomiędzy
Evolution a komórką, należy jako
pierwszą wybrać Ximian Evolution,
a jako drugą – IrMC Mobile Device.
Do każdej z wtyczek mamy opcje
konfiguracyjne, dostępne pod przy-
ciskiem Options. W przypadku Evo-
lution są one związane z rodza-
jem synchronizowanych informa-
cji, natomiast w przypadku tele-
fonu komórkowego – połączenia
pomiędzy komputerem a komórką
(jeśli korzystamy z portu podczer-
wieni, należy pamiętać, aby go uru-
chomić – w konsoli z uprawnienia-
mi roota należy wydać polecenie
/etc/init.d/irda start). Mamy tutaj
także opcje związane z danymi,
które mają być synchronizowane.
– Synchronize options – w tej zakład-
ce zostały zgrupowane opcje doty-
czące częstotliwości synchronizacji
danych (Automatically synchronize
every) – jeśli pasek zostanie prze-
sunięty do końca w prawo, to syn-
chronizacja będzie odbywała się po
każdej zmianie. Możemy także zde-
cydować, ile ma wynosić przerwa,
jeśli połączenie się nie powiodło
(Retry interval after connect failed ),
a także zdecydować, jakie działania
ma program podjąć w przypadku
napotkania problemu podczas syn-
chronizacji danych (Conflicts and
near duplicates).
– Filters – tutaj możemy zdefiniować
filtry dla danych różnego rodzaju
oraz zdecydować, jakie czynności ma
podejmować program.
– Sounds – to ostatnia z zakładek,
w której można ustawić dźwięki
odtwarzane przez program – pierw-
szy jest odtwarzany w przypad-
ku powodzenia aktualizacji danych,
natomiast drugi jest odtwarzany
w przypadku, gdy połączenie zostało
nawiązane, ale wcześniej były proble-
my z jego uzyskaniem.
Po skonfigurowaniu programu jest
on gotowy do działania. Ustawiamy
komórkę w pobliżu portu podczerwie-
ni, uruchamiamy klienta Evolution (jeśli
do tej pory jeszcze tego nie zrobiliśmy),
a następnie klikamy na ikonce Sync. Po
zsynchronizowaniu danych z telefonu
komórkowego oraz Evolution (pierwsza
operacja synchronizacji może chwilę
potrwać), następne będą odbywały się
automatycznie podczas działania pro-
gramu (np. co określony czas lub pod-
czas każdej zmiany). I to już wszystko
– cała konfiguracja odbywa się w pro-
multisync rozwiązania mobilne
Rysunek 2. Tworzenie kopii zapasowej
danych
gramie MultiSync, natomiast w Evolu-
tion nie musimy nic zmieniać.
Przeprowadzone testy wykazały, że
program wywiązuje się doskonale ze
swoich zadań. Synchronizacja odbywa
się bez najmniejszych kłopotów. Pro-
gram pozwala na utrzymanie porząd-
ku zarówno wśród kontaktów (książ-
ka telefoniczna), jak i wśród kalenda-
rza oraz zadań.
Tworzenie
kopii zapasowej danych
Jeśli zainstalowaliśmy wtyczkę backup,
będziemy mieli możliwość tworzenia
kopii zapasowej kontaktów. Tworzy-
my nową parę synchronizacji danych
(pierwszy wtyczka to Evolution,
a drugi to Backup). Wśród dostęp-
nych opcji dla kopii zapasowej danych
mamy możliwość ustawienia katalo-
gu, w którym będą przechowywane
pliki, oraz funkcje zarządzania tymi
plikami.
Podsumowanie
Program MultiSync to na pewno cieka-
we rozwiązanie dla wszystkich korzy-
stających z organizera elektroniczne-
go. Pozwala utrzymać porządek zarów-
no wśród spotkań i zadań, jak i kon-
taktów. Nie należy również zapominać
o bardzo przydatnej opcji robienia kopii
zapasowej danych – ta opcja przyda się
na pewno każdemu i pozwoli zabez-
pieczyć się przed przypadkową utratą
danych.
W Internecie:
– Strona domowa projektu MultiSync:
http://multisync.sourceforge.net/
– Strona domowa projektu SynCE:
http://synce.sourceforge.net/synce/
www.lpmagazine.org 35
 ZAMÓWIENIE PRENUMERATY
Prosimy wypełnić czytelnie i przesłać faksem na numer: (22) 860 17 71
lub listownie na adres: Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.,
Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa,
e-mail: pren@software.com.pl
Przyjmujemy też zamówienia telefoniczne: (22) 860 17 67

Dane osoby / firmy zamawiającej

Imię i nazwisko Stanowisko

ID kontrahenta*
* jeżeli jesteś już klientem firmy Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. – wystarczy, że podasz swój numer ID kontrahenta; jeżeli nie posiadasz takiego numeru, podaj swe dane teleadresowe

Upoważniam firmę Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy

Pieczęć firmy i podpis

Nazwa firmy

Dokładny adres

Telefon (wraz z numerem kierunkowym) Faks (wraz z numerem kierunkowym)

Adres e-mail Numer NIP firmy

Ilość numerów Ilość zamawianych Od numeru pisma Opłata w zł

Tytuł
w roku prenumerat lub miesiąca z VAT
Software 2.0 (1 płyta CD) 12 250/ 180*
Miesięcznik profesjonalnych programistów

Software 2.0 Extra! (od 1 do 4 płyt CD lub DVD) 6 150 / 135**

Numery tematyczne dla programistów

Linux+ (2 płyty CD) 12 250/180*

Miesięcznik o systemie Linux

Linux+DVD (2 płyty DVD) 12 270/198*

Miesięcznik o systemie Linux

Linux+Extra! (od 1 do 7 płyt CD lub DVD) 8 232/198**

Numery specjalne z najpopularniejszymi dystrybucjami Linuksa

PHP Solutions (1 płyta CD) 6 150

Dwumiesięcznik o zastosowaniach języka PHP

PHP Solutions (1 płyta CD) - Prenumerata .PRO*** 6 445

Dwumiesięcznik o zastosowaniach języka PHP

Hakin9 (1 płyta CD) 6 135

Dwumiesięcznik o bezpieczeństwie i hakingu

Programy dla Twojej firmy (1 płyta CD) 6 135

Oprogramowanie dla małych i średnich przedsiębiorstw

.psd (1 płyta CD + film instruktażowy na DVD) 6 140

Dwumiesięcznik użytkowników programu Adobe Photoshop

Aurox Linux (7 płyt CD) 4 119

Magazyn z najpopularniejszym polskim Linuksem

W sumie
(liczba prenumerat x cena)

* Cena prenumeraty rocznej dla osób prywatnych

** Cena prenumeraty rocznej dla osób prenumerujących już Software 2.0 lub Linux+
*** Wykupienie prenumeraty PHP Solutions w wersji .PRO za 445 złotych, upoważnia do zamieszczania na
ostatnich stronach PHP Solutions ogłoszenia o wymiarach 5,4 na 2,7 cm (300 znaków) we wszystkich ko- Jeżeli chcesz zapłacić katrą kredytową, wejdź na stronę
lejnych numerach obejmujących prenumeratę (standardowo: 6 numerów). naszego sklepu internetowego:

www.stock.com.pl
UWAGA: Nadesłanie zamówienia jest jednocześnie zobowiązaniem do zapłaty.
 Linux+ 07/2004 Linux+ 08/2004
Linux+ 06/2004 (DVD, CD, bez CD) (DVD, CD, bez CD)
(DVD, CD, bez CD)

Linux+ 10/2004 Linux+ 09/2004

(DVD, CD, bez CD) (DVD, CD, bez CD)

Linux+ 11/2004
(DVD, CD, bez CD) Numery archiwalne
Prosimy o przesłanie kuponu pocztą lub faksem.
Prosimy w odpowiednim polu zakreślić numery, które Państwo chcą zamówić.
żółte pola – 24 zł za Linux+

białe pola – 15 zł za Linux+

niebieskie pola – 27.90 zł za Linux+ DVD

zielone pola – 16.50 zł za Linux+ DVD

czerwone pola – 9,90 zł za Linux+ bez CD

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2000
2001
2002
2003
Linux+ 12/2004 2004
(DVD, CD, bez CD)
2004
2004
2005
2005
2005

– rocznik 2001 (12 numerów) – 120 zł

– rocznik 2002 (12 numerów) – 150 zł
– rocznik 2003 (12 numerów) – 150 zł
– rocznik 2004 (12 numerów) – 150 zł

Imię i nazwisko, nazwa firmy ..............................................................................

Dokładny adres: ....................................................................................................
.................................................................................................................................

Wypełnia płatnik VAT. Oświadczam(y), że jestem(śmy) płatnikiem VAT

L+ 2/2005

i upoważniam(y) Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT

bez podpisu odbiorcy.
Linux+ 01/2005
(DVD, CD, bez CD) pieczątka i podpis

Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.

ul. Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa, Tel.: (22) 860 17 67
aktualności
oprogramowanie gnome
Nicotine
– klient sieci SoulSeek
Witold Kieraś
N icotine to linuksowy klient sieci wy-
miany plików SoulSeek.
Aby uruchomić Nicotine, musimy naj-
pierw spełnić zależności, czyli zainstalo-
wać Pythona i odpowiednie biblioteki.
Potrzebujemy przede wszystkim interpre-
tera Pythona co najmniej w wersji 2.2.0,
choć autor poleca wersję 2.3.0 lub nowszą
(pakiet python). Potrzebujemy również
biblioteki GTK+-2.0 (autor zaleca wer-
sję 2.2), ale powinniśmy mieć ją zainsta-
lowaną, szczególnie, jeśli używamy GNO-
ME. Ostatnia rzecz to moduł pozwalający
na korzystanie z biblioteki GTK+ z pozio-
mu Pythona, czyli PyGTK, co najmniej w
wersji 1.99.16. Jeśli chcemy samodzielnie
kompilować ten moduł, to należy pamię-
tać o włączeniu wątkowania (ang. thre-
ading), używając przy wywołaniu skryp-
tu ./configure opcji --enable-thread.
Skoro spełniliśmy już zależności pro-
gramu, to możemy go wreszcie zainstalo-
wać. Rozpakowujemy najpierw archiwum
z programem poleceniem: tar xzvf nico-
tine-<wersja>.tar.gz i przechodzimy do
nowo utworzonego katalogu (cd nicotine
-<wersja>). Niecierpliwi mogą od razu
wydać polecenie python ./nicotine. Je-
śli chcemy zainstalować program glo-
balnie (tak, aby miał do niego dostęp
każdy użytkownik), to wydajemy jako
root polecenie python setup.py install
--prefix=<ścieżka>, gdzie argumentem
opcji --prefix jest ścieżka do katalogu,
w którym ma zostać zainstalowany Nico-
tine – zwykle będzie to katalog /usr. Te-
raz program jest już zainstalowany – wy-
starczy wydać polecenie nicotine, aby go
uruchomić.
Przy pierwszym uruchomieniu pro-
gramu otworzy się także okno konfigu-
racji. Będziemy musieli zarejestrować się
w sieci SoulSeek i podać m.in. ścieżki do
katalogów z plikami na naszym dysku.
W pierwszej zakładce, Serwer, wartość
pola Serwer pozostawiamy bez zmian
(czyli server.slsknet.org:2240), natomiast
w polach Login i Hasło podajemy od-
40 luty 2005
powiednio unikalną nazwę użytkowni-
ka oraz jego hasło – robimy tak zarów-
no w przypadku, gdy mamy już konto
w sieci SoulSeek, jak i wówczas, gdy
chcemy je dopiero założyć. Pozostałe po-
la w tej zakładce również możemy pozo-
stawić bez zmian.
Przechodzimy do zakładki Udostępnio-
ne pliki. Wpisujemy tu kolejno ścieżki: do
katalogu przeznaczonego dla plików tym-
czasowych (nie ściągniętych do końca), do
katalogu docelowego dla ściąganych pli-
ków (znajdą się w nim po całkowitym ścią-
gnięciu) oraz do katalogu z plikami udo-
stępnianymi – tych ostatnich możemy zdefi-
niować więcej niż jeden. Dobrze jest zazna-
czyć opcję Reskanuj pliki przy starcie pro-
gramu – wówczas program przy każdym
uruchomieniu będzie sprawdzał, czy nie
udostępniliśmy nowych pozycji. Należy pa-
miętać, że jeśli dodamy do udostępnianego
katalogu nowe pliki w trakcie działania pro-
gramu, to aż do jego zrestartowania nie bę-
dą one widoczne dla innych użytkowników
sieci. Tyle wystarczy do zalogowania się
w sieci SoulSeek. Zatwierdzamy zmia-
ny przyciskiem OK. Teraz wystarczy po-
łączyć się z siecią – z menu wybiera-
my pozycję Plik–>Połącz. Jeśli wszyst-
ko poszło dobrze, to zostaniemy zalo-
gowani. W przypadku problemów na-
leży śledzić komunikaty pojawiające się
w dole okna. Może zdarzyć się, że wybra-
ny przez nas login jest już zajęty, a wówczas
trzeba wybrać inny (do okna konfiguracji
możemy powrócić wybierając Plik–>Usta-
wienia). Zalogowanie nie powiedzie się
również wówczas, gdy w tym samym cza-
sie jesteśmy już zalogowani z tego same-
go konta na innym komputerze (lub nawet
z tego samego komputera, ale przy pomocy
innego klienta, np. PySlsk).
Sygnałem pomyślnego zalogowania
będzie zmiana naszego statusu na „Do-
stepny” (druga kratka od lewej na samym
dole okna).
Bedą nas interesować dalsze zakładki
– na początek piąta od lewej, czyli Szuka-
nie. Wpisujemy szukany tytuł lub wyko-
nawcę (np. Sonic Youth) i klikamy przy-
cisk Szukaj. Po chwili zaczną się poja-
wiać kolejne wyszukane pliki, wraz z in-
formacjami o tym, do jakiego użytkow-
nika należy plik, jaki ma rozmiar, z jaką
prędkością można go ściągnąć, ile użyt-
kownik ma plików do wysłania w kolej-
ce, czy można plik ściągać od razu (tzn.
czy użytkownik ma aktualnie wolny slot),
jaką plik ma wartość bitrate oraz jaką ma
długość odtwarzania. Klikając prawym
przyciskiem myszy na wybraną pozycję
uzyskujemy dostęp do menu konteksto-
wego. Z tego menu możemy polecić Ni-
cotine ściągnięcie wybranego pliku (Po-
bierz plik(i)) lub całego katalogu, w któ-
rym znajduje się ten plik na dysku użyt-
kownika (Ściągnij katalog(i)). Stan pobie-
rania wybranych przez nas plików mo-
żemy sprawdzić w zakładce Pobieranie.
Z poziomu menu kontekstowego możemy
rozpocząć rozmowę z danym użytkowni-
kiem (pozycja Wyślij wiadomość – rozmo-
wa zostanie rozpoczęta w zakładce Roz-
mowa prywatna), sprawdzić informacje
o nim (pozycja Pobierz info – zostaną wy-
świetlone w zakładce Info użytkownika)
oraz przeglądać udostępniane przez nie-
go pliki (pozycja Przeglądaj...– pliki zo-
staną wyświetlone w zakładce Pliki użyt-
kownika).
W zakładce Wysyłanie wyświetlona
jest lista plików, które inni użytkowni-
cy aktualnie ściągają od nas lub chcą je
Rysunek 1. Nicotine ma bardzo przyjemny
i intuicyjny interfejs

Rysunek 2. Okno konfiguracji ukaże
się nam przy pierwszym uruchomieniu
programu
ściągnąć, lecz czekają w kolejce. W os-
tatniej zakładce, Znajomi, wpisać mo-
żemy loginy naszych przyjaciół, dzięki
czemu będziemy mieli łatwiejszy dostęp
do udostępnianych przez nich plików,
a oni będą mogli skorzystać ze zdefinio-
wanych przez nas preferencji dla nich.
Dodatkowe opcje
Skoro już wiemy, jak działa Nicotine
i sieć SoulSeek, to możemy zająć się do-
pracowaniem konfiguracji programu. Wy-
bieramy zatem menu Plik–>Ustawienia
– pojawi się znane już okno konfiguracji.
W zakładce Transfer możemy szczegóło-
wo zdefiniować szybkość transferu wy-
chodzącego, jak i zasady kolejkowania
plików do wysyłania. Możemy też ograni-
czyć zachłanność innych użytkowników,
ustawiając limit, do którego dany użyt-
kownik może jednorazowo zakolejkować
udostępniane przez nas pliki. Możemy też
uprzywilejować naszych znajomych, da-
jąc im pierwszeństwo ściągania, oraz wy-
łączyć ich z ustawionych limitów.
Z opcji w zakładce Blokada krajów
możemy skorzystać tylko wówczas, gdy
mamy w systemie zainstalowaną wspo-
mnianą wcześniej bibliotekę GeoIP.
W tej zakładce możemy zdefiniować
kraje, z których użytkownicy nie bę-
dą mogli ściągać udostępnionych przez
nas plików. Wystarczy podać tylko kody
tych krajów.
W zakładce Interfejs możemy zdefi-
niować własne kolory dla wypowiedzi
wpisywanych w czasie rozmów na soul-
seek'owym chacie. Z kolei w zakładce Ła-
panie URL-i możemy zdefiniować, jakie
programy zewnętrzne mają przechwy-
tywać odpowiednie protokoły (np. gdy
w rozmowie ktoś wskaże jakiś adres
URL). Domyślnie zdefiniowana jest jedy-
nie Mozilla dla protokołu http, ale nic nie
stoi na przeszkodzie, aby innym proto-
kołom przyporządkować odpowiadające
im programy, np. gFTP protokołowi ftp,
a Evolution – mailto.
W zakładce Zajęty możemy zdefinio-
wać, po ilu minutach bezczynności pro-
gramu nasz status zostanie automatycznie
zmieniony na Zajęty. Możemy też wpisać
tzw. autoodpowiedź dla tego statusu, któ-
rą zobaczy każdy użytkownik próbujący
wysłać nam jakąś wiadomość, gdy usta-
wiony mamy status Zajęty. W zakładce
Info użytkownika wpisać możemy pu-
blicznie dostępne informacje o nas, np.
że nie lubimy użytkowników, którzy nie
udostępniają żadnych plików lub co my-
ślimy o prezydencie naszego kraju. W za-
kładce Blokuj/Ignoruj możemy zarzą-
dzać osobami przez nas blokowanymi lub
ignorowanymi. Możemy dodać użytkow-
ników do spisu bezpośrednio poprzez to
okno (co jest mało wygodne) lub przez
wspomniane już menu kontekstowe.
W zakładce Wyszukiwanie możemy zde-
finiować filtry działające przy wyszukiwa-
niu plików. Kryterium mogą być frazy,
które zawiera lub których nie zawiera na-
zwa pliku, rozmiar pliku, wartość bitrate,
kraj pochodzenia użytkownika udostęp-
niającego plik, oraz to, czy użytkownik
ma w danym momencie wolny slot (tzn.
czy można od razu pobierać od niego
plik, czy też trzeba poczekać w kolejce).
W zakładce Zdarzenia możemy zdefinio-
wać polecenia wykonywane na plikach
lub katalogach zaraz po ich ściągnięciu,
np. jeśli chcemy, aby zaraz po ściągnięciu
całego katalogu został on przenoszony do
folderu /mnt/muzyka/ w naszym katalo-
gu domowym, to w drugim od góry polu
w tej zakładce musimy wpisać polecenie:
mv $ /mnt/muzyka/.
Podsumowanie
SoulSeek to bardzo ciekawa sieć P2P, któ-
ra wykształciła specyficzną społeczność
dbającą o zachowanie pewnych zasad. Ni-
cotine to pełnowartościowy klient tej sie-
ci dla Linuksa, nieustępujący funkcjonal-
nością swemu windowsowemu pierwo-
wzorowi. Użytkownik nie powinien mieć
kłopotów z jego konfiguracją, choć mo-
gą zdarzyć się niespodziewane problemy,
np. przeglądanie udostępnianych plików
pomiędzy dwoma użytkownikami, któ-
rzy są za NAT-em, jest niemożliwe. Są to
jednak problemy właściwe wszystkim sie-
ciom P2P i trudno się przed nimi ustrzec,
bez względu na to, jakiego programu i dla
jakiej platformy się używa.
http://nicotine.thegraveyard.org/
GNOME News
GParted 0.0.7
Ukazała się wreszcie nowa wersja
GParted, czyli Gnome Partition
Editor, będącego nakładką graficzną
dla biblioteki libparted, służącej do
obsługi partycji. Minęło sporo czasu
od poprzedniej wersji, a było to
spowodowane faktem, że duża część
kodu wymagała przepisania od nowa.
W nowej wersji ulepszono obsługę
systemów plików ext2, ext3 oraz
ReiserFS, dodano pełną obsługę NTFS
oraz wzbogacono program o wiele
mniej istotnych dodatków.
http://gparted.sourceforge.net/
GUADEC 2005
W dniach 29-31 maja bieżącego roku
w Stuttgardzie już po raz szósty
odbędzie się GUADEC, czyli GNOME
Users and Developers European
Conference – europejska konferencja
użytkowników i deweloperów
środowiska GNOME. Organizatorzy
przewidują udział uczestników z około
trzydziestu krajów. Komitet konferencji
zaplanował podzielenie wystąpień na
kilka działów: integracja biurka
i systemu, wsparcie dla multimediów,
standardy biurkowe, oprogramowanie
biurowe, GNOME dla każdego,
społeczność GNOME, GNOME
w edukacji, GNOME w administracji
rządowej oraz GNOME na małych
urządzeniach (ang. small devices).
http://2005.guadec.org/
AbiWord 2.2
Ukazała się nowa wersja
wieloplatformowego edytora
tekstu AbiWord, będącego częścią
nieoficjalnego projektu GNOME Office.
Projekt nastawiony jest w dużej mierze
na maksymalne ułatwienie przesiadki
dotychczasowym użytkownikom
MS Word i trzeba przyznać, że udaje
się to coraz lepiej. W nowej wersji
umożliwiono m.in. automatyczne
tworzenie spisów treści w dokumentach.
Od tej wersji dostępny jest również port
programu dla MacOS X.
http://www.abisource.com/
Firestarter 1.0
Minęło już sporo czasu od powstania
projektu Firestarter – graficznej
aplikacji dla GNOME, przeznaczonej
do budowania zapór ogniowych. Teraz
wreszcie program osiągnął dojrzałość.
W nowej wersji niemal zupełnie od
początku przepisano interfejs programu.
http://www.fs-security.com/
Essays 1743 1.0
Essays 1743 to nowa czcionka autorstwa
Johna Stracle'a, wydana na licencji
LGPL (Lesser General Public License).
Wzorowana jest na czcionce, jakiej użyto
do złożenia angielskiego wydania Prób
(w angielskiej wersji Essays) Michela de
Montaigne'a, z 1743 roku (stąd nazwa).
Projekt osiągnął niedawno wersję 1.0
i oferuje obecnie czcionki standardowe,
pogrubione, kursywę oraz pogrubioną
kursywę.
http://www.thibault.org/fonts/essays/
www.lpmagazine.org 41
aktualności
oprogramowanie kde
Krusader
– menedżer plików
Witold Kieraś
U żytkownicy komputerów domo-
wych, którzy pamiętają jeszcze
epokę sprzed kolorowych interfejsów
graficznych, znają z pewnością pro-
gram Norton Commander – menedżer
plików dla systemu DOS. W Linuksie
jego rolę spełniał (i wciąż spełnia) Mid-
night Commander, będący jego nie-
mal dokładnym klonem. Gdy system
Windows odciął zwykłego użytkownika
od interfejsu tekstowego, skończyła się
również kariera Norton Commandera.
Powstał wówczas Windows Commander
(dzisiejszy Total Commander) – jego
graficzny odpowiednik. Oczywiście,
w środowisku linuksowym również nie
mogło zabraknąć podobnego programu
– tak powstał Krusader, menedżer pli-
ków w stylu Norton Commandera dla
środowiska KDE.
Instalacja
Ponieważ Krusader jest jednym z naj-
wyżej ocenianych programów dla KDE
w serwisie KDE-apps.org, pakiety z tym
programem są dostępne niemal w każ-
dej dystrybucji Linuksa – płyty instala-
cyjne powinny być pierwszym miejscem,
w którym należy szukać tego menedże-
ra plików. Na stronie projektu są dostęp-
ne pakiety dla wielu popularnych dystry-
bucji Linuksa.
Jeśli chcemy zainstalować Krusadera
ze źródeł (np. z repozytorium CVS, czy-
li w wersji deweloperskiej), to nie po-
winniśmy mieć z tym większych proble-
mów. Musimy pamiętać o wcześniejszym
zainstalowaniu odpowiednich bibliotek
i pakietów z plikami nagłówkowymi (czy-
li pakiety devel ). Potrzebne będą przede
wszystkim pakiety libqt3 i libqt-devel,
a także kdelibs i kdelibs-devel. Oprócz te-
go, przy kompilacji niezbędne będą pa-
kiety, które prawdopodobnie mamy już
w większości zainstalowane w systemie
(szczególnie jeśli korzystamy z KDE):
libjpeg62, libjpeg-devel, libpng3, libmng,
42 luty 2005
fam i famlibs, zlib1, arts, libart_lgpl2,
libstdc++5 oraz libpcre0.
Będziemy również potrzebować źró-
deł samego programu. Rozpakowu-
jemy je poleceniem tar xzvf krusa-
der-<wersja>.tar.gz i przechodzimy do
nowo utworzonego katalogu (cd krusa-
der-<wersja>). Jeśli korzystamy ze źródeł
z CVS, to musimy utworzyć najpierw skrypt
configure, wykonując polecenie: make -f
Makefile.cvs. Jeśli korzystamy ze stabilnej
wersji programu, to możemy od razu wy-
konać polecenia ./configure i make, a na-
stępnie, jako root, make install. Kompilacja
i instalacja powinna przebiec bez kłopo-
tów, ale jeśli pojawią się jakieś nieprzewi-
dziane problemy, to warto przede wszyst-
kim zajrzeć do pliku INSTALL w katalogu
ze źródłami, w którym cały proces jest bar-
dzo szczegółowo opisany. Program uru-
chamiamy poleceniem krusader.
Podstawowe funkcje
Naszym oczom ukaże się główne okno
Krusadera – wielu użytkownikom wyda
się ono znajome. Dwa pionowe, bliźnia-
cze panele wyświetlają domyślnie zawar-
tość katalogu domowego użytkownika.
Podobnie jak w Midnight Commanderze,
pod panelami do dyspozycji mamy pio-
nowy pasek, w którym możemy wpisy-
wać polecenia powłoki systemowej. Zaraz
pod nim są umieszczone przyciski ozna-
czone od [F2] do [F10 ] – można z nich ko-
rzystać albo przy pomocy myszy, albo kla-
wiatury. Ich funkcje również są w więk-
szości takie same, jak w Midnight Com-
manderze – kolejno: [F2] uruchamia wir-
tualny terminal (domyślnie Konsole, ale
w dalszej części pokażemy, jak zmienić go
np. na XTerm), [F3] otwiera plik tekstowy
do odczytu, [F4] otwiera plik tekstowy do
edycji, [F5] kopiuje pliki lub katalogi po-
między panelami, [F6 ] przenosi pliki lub
katalogi pomiędzy panelami, [F7] tworzy
nowy katalog, [F8 ] kasuje plik lub katalog,
[F9 ] zmienia nazwę pliku lub katalogu,
a [F10 ] zamyka program. Choć przycisk
[F1] nie jest wyszczególniony, to, podob-
nie jak w Midnight Commanderze, po jego
wciśnięciu otrzymujemy dostęp do doku-
mentacji programu.
Po panelach możemy poruszać się
przy pomocy strzałek na klawiaturze
lub przy pomocy myszy, wykorzystując
strzałki w lewym górnym rogu główne-
go okna programu. Przycisk [Tab] przeno-
si nas z jednego panelu do drugiego.
Konfiguracja programów
zewnętrznych
Prawdziwa siła Krusadera tkwi w zaprzę-
ganiu do pracy programów zewnętrz-
nych. Wybierając z menu programu Usta-
wienia–>Configure Krusader otrzyma-
my dostęp do różnych ustawień progra-
mu, dotyczących zarówno jego zachowa-
nia, jak również wyglądu. Interesuje nas
tutaj przede wszystkim zakładka Zależ-
ności. W tym miejscu, w zakładce Ogól-
ne, możemy zdefiniować, jakie programy
zewnętrzne będą wykonywać odpowied-
nie zadania – zwykle część z tych pól jest
już wypełniona, jeśli Krusader znalazł od-
powiednie programy zainstalowane w sys-
temie. Kolejno: df to program tekstowy, ra-
portujący o wolnym i zajętym miejscu na
partycjach (posiada graficzny odpowied-
nich dla KDE o nazwie kdf ); eject wysu-
wa tackę CD-ROM-u (prawie na pewno
mamy go już zainstalowanego w systemie
i nie ma potrzeby go zmieniać); kdesu to
Rysunek 1. Główne okno Krusadera
wygląda znajomo

Rysunek 2. MountMan ułatwia montowanie urządzeń i zasobów zdalnych
graficzne okno proszące o podanie hasła
administratora w razie potrzeby uzyska-
nia takich uprawnień (standardowy kom-
ponent KDE); kget to menedżer ściągania
plików, graficzny odpowiednik tekstowe-
go programu wget; kmail to znany klient
poczty; diff utility – tutaj mamy do wyboru
zainstalowanie dwóch różnych nakładek
na tekstowy program diff do porównywa-
nia zawartości plików tekstowych: xxdiff
lub kdiff3; krename – nakładka graficz-
na na program rename do grupowej zmia-
ny nazw plików według ustalonego wzor-
ca; krusader to oczywiście ścieżka do sa-
mego Krusadera. Cztery ostatnie pozycje
to już standardowe narzędzia systemowe,
z pewnością obecne w naszym Linuksie:
locate – program do wyszukiwania plików
w okresowo aktualizowanej bazie danych;
mount i umount – narzędzia do monto-
wania i odmontowania urządzeń; upda-
tedb – program aktualizujący bazę danych
o nazwach plików. W zakładce Programy
kompresujące możemy zdefiniować nie-
mal wszystkie możliwe narzędzia do kom-
presji danych (pod warunkiem, że mamy
je zainstalowane w systemie).
W konfiguratorze Krusadera może-
my również wskazać, jaki program ma
być standardowym wirtualnym termina-
lem. W sekcji Ogólne domyślnie jest wska-
zany program Konsole, ale nic nie stoi na
przeszkodzie, aby wykorzystać w tej ro-
li np. XTerm.
MountMan
MountMan to ciekawa funkcja oferowa-
na przez Krusadera, która zainteresu-
je z pewnością tych użytkowników, któ-
rzy nie mają zaufania do automatycznych
monterów nośników, takich jak super-
mount. Wybierając z menu Narzędzia–>
MountMan otworzymy okno, w któ-
rym są wyszczególnione wszystkie pozy-
cje zapisane w pliku /etc/fstab – napędy
CD-ROM i stacje dyskietek, partycje, za-
soby sieciowe, urządzenia przenośne USB
itp. Teraz klikając na dowolnej z nich mo-
żemy dowiedzieć się, czy jest zamonto-
wana, czy nie. Klikając prawym przyci-
skiem myszy na wybranej pozycji może-
my dany zasób zamontować lub odmon-
tować – pod warunkiem oczywiście, że
mamy do tego uprawnienia. Aby uniknąć
omyłkowego odmontowania np. ważnej
partycji systemowej, warto zabronić Mount-
Manowi operacji na tym zasobie.
W tym celu z menu wybieramy Ustawienia
–>Configure Krusader–>Zaawansowane
i przy pozycji MountMan won't (un)mo-
unt the following mount points: po prze-
cinku wymieniamy wszystkie zasoby
(według punktów montowania), których
MountMan nie ma prawa ruszać (domyśl-
nie wymieniona jest tu tylko partycja / ).
Podsumowanie
Krusader to program przede wszystkim
dla tych, którzy przyzwyczaili się do pew-
nego modelu pracy z plikami. Nawet je-
śli do tej pory nie mieliśmy z nim do czy-
nienia, to warto poświęcić mu trochę cza-
su, bo z pewnością odpłaci się sowicie.
Zachęcam do eksperymentowania z tym
elastycznym menedżerem plików.
http://krusader.sourceforge.net/
KDE News
Wywiad
ze Scottem Wheelerem
Serwis Open for Business
przeprowadził wywiad ze
Scottem Wheelerem, deweloperem
KDE, członkiem zespołu
KDE Multimedia i twórcą m.in.
odtwarzacza JuK. Scott
opowiada w nim przede
wszystkim o problemach
z serwerem aRts, po tym jak
jego twórca, Stefan Westerfeld,
przestał go rozwijać, oraz
o możliwościach zastąpienia
go innymi istniejącymi już
rozwiązaniami. Zmiana nie
nastąpi jednak, zdaniem Scotta,
przed wydaniem wersji 4.0
środowiska KDE. Scott rozważa
również problem tzw. domyślnego
odtwarzacza multimediów
w KDE – teoretycznie jest nim
Noatun, ale w praktyce coraz
większą popularność zdobywają
takie projekty, jak AmaroK czy
Kaffeine.
http://www.ofb.biz/modules.php?
name=News&file=article&sid=338
Improving KDE 1.0
Bardzo popularny zestaw łatek
upiększających KDE osiągnął
wersję 1.0. Wszystkie poprawki
zostały przetestowane na
wersji 3.3.1 środowiska i, zdaniem
autora, spisują się poprawnie,
ale nie ma gwarancji ich
poprawnego działania
w innych wersjach. Zachęcam
do obejrzenia zrzutów ekranowych
– wyglądają naprawdę imponująco.
http://www.kde-apps.org/content/
show.php?content=16962
AmaroK 1.2 beta1
Ukazała się pierwsza wersja
beta nowego AmaroKa
– zdobywającego coraz
większą popularność odtwarzacza
muzyki dla KDE. W nowej
wersji poprawiono m.in. obsługę
OSD i aRts, a także dodano
wsparcie dla bazy danych
MySQL.
http://www.kde-apps.org/content/
show.php?content=9939
Dla programistów Qt
W serwisie KDE.pl powstał
niedawno dział poświęcony
programowaniu z wykorzystaniem
biblioteki Qt. Dział zainaugurowały
trzy artykuły autorstwa Tomasza
Pielecha. Przy serwisie powstało
również forum dyskusyjne
poświęcone podobnej tematyce.
http://www.kde.pl/?page=
articles&category=6
http://qtforum.kde.pl/
www.lpmagazine.org 43
aktualności
oprogramowanie linuxfresh

SoX
– konwerter formatów
dźwiękowych
Piotr Machej

S pośród narzędzi dołączanych do więk-

szości popularnych dystrybucji Linuk-
sa, SoX (Sound eXchange) wydaje się być
jest to tylko łącze symboliczne wskazujące
na program play) pozwala na nagrywanie
próbek dźwiękowych z domyślnego urzą-
Jeśli chcemy nakładać efekty na na-
sze próbki dźwiękowe, najlepiej najpierw
sprawdzić możliwy do uzyskania efekt.
niedoceniany. Dawniej był wykorzysty- dzenia (/dev/dsp w przypadku Linuksa). W tym celu wydajemy polecenie play
wany w procesie nagrywania płyt au- Nie bez znaczenia jest liczba forma- z odpowiednimi parametrami, np.:
dio, ale od kiedy CDRecord wzbogacił się tów dźwiękowych obsługiwanych przez
w nowe opcje, SoX przestał być niezbęd- SoX. Radzi sobie zarówno z formatami su- # play file.wav echo 0.8 0.9 1000.0 0.3
ny. Nie zmienia to jednak faktu, że ten pro- rowymi (RAW ), z popularnym w Linuksie
gram, przeznaczony do konwersji forma- formatem Ogg Vorbis, ale także z takimi W tym przykładzie odtwarzamy plik
tów dźwiękowych, wciąż jest rozwijany formatami, jak 8svx (Amiga), AIFF, .au, file.wav i nakładamy na niego efekt
i nadal może znaleźć zastosowanie. Wie- AVR, HCOM (Macintosh), WAV, .cdr i in- echa. Korzystając z polecenia man sox
lu użytkowników może odstraszać fakt, że ne. Potrafi odtwarzać i nagrywać dźwięk możemy zobaczyć, że efekt echo ma pa-
SoX jest uruchamiany z linii poleceń, lecz z wykorzystaniem zarówno urządzenia rametry gain-in, gain-out, delay i decay.
jest to jedna z jego zalet. Dzięki temu może /dev/dsp (OSS, ALSA), jak i /dev/audio. Na Możemy podać więcej par liczb delay
być z łatwością wykorzystywany w mniej próbki można nakładać kilkadziesiąt róż- i decay w celu uzyskania kolejnych ech.
lub bardziej rozbudowanych skryptach. nych efektów, wliczając w to echo, chóry Ciekawym rozwinięciem tego efektu jest
A przy tym składnia jego poleceń nie jest (chorus), narastanie i wygasanie dźwięku echos. Przy obliczaniu pierwszego echa
zbyt skomplikowana. Oprócz możliwo- (fade in/out), odtwarzanie od tyłu, zamia- bierze pod uwagę tylko plik wejściowy.
ści konwersji, SoX oferuje również narzę- nę kanałów, zmianę szybkości lub gło- Przy drugim – plik wejściowy i pierw-
dzia do nagrywania i odtwarzania dźwię- śności odtwarzania. Dokładny spis for- sze echo. Przy trzecim – plik wejścio-
ku, a także dodawania różnorakich efek- matów plików i efektów obsługiwanych wy i oba echa. I tak dalej. W przypad-
tów, co sprawia, że jest programem bardzo przez naszą wersję SoX możemy uzyskać ku zwykłego efektu echo, zawsze bra-
wszechstronnym i przydatnym. wydając polecenie sox -h. ny jest pod uwagę tylko plik wejściowy.
Program najprawdopodobniej mamy
już zainstalowany w systemie lub znajduje
się na płytkach z dystrybucją. Jeśli jednak
nie jest to najnowsza wersja, warto ją uak-
tualnić, gdyż pojawiło się kilka ciekawych
funkcji (m.in. możliwość podawania wie-
lu plików wejściowych równocześnie). Je-
go instalacja ze źródeł lub z pakietów do-
stępnych dla poszczególnych dystrybucji
nie powinna sprawić kłopotów.
Po zainstalowaniu SoX mamy do dys-
pozycji trzy podstawowe polecenia: sox,
play i rec. Pierwsze z nich służy do kon-
wersji plików muzycznych do innego for-
matu, lecz może też być wykorzystane do
nakładania efektów lub zmiany opcji (np.
amplitudy czy częstotliwości próbkowa-
nia). Drugie polecenie, jak łatwo się do-
myślić, pozwala na odtwarzanie plików
dźwiękowych. Co więcej, możemy po-
dać efekty, jakie mają być nakładane pod-
czas odtwarzania. Jest to tylko nakładka
na polecenie sox, mająca ułatwić korzysta- Rysunek 1. Dzięki SoX nawet muzykę z Amigi możemy przekonwertować na format Ogg
Vorbis
nie z niego. Trzecie polecenie (w zasadzie

44 luty 2005

Rysunek 2. W dokumentacji możemy znaleźć dokładny opis parametrów poszczególnych
efektów
W analogiczny sposób możemy wypró-
bować inne efekty, eksperymentując
z parametrami aż do uzyskania zadowa-
lających nas wyników.
Teraz już możemy nałożyć odpowia-
dający nam efekt. Jeśli podoba nam się
echo uzyskane wcześniejszym polece-
niem, możemy zapisać je na stałe:
# sox file.wav file2.wav echo 0.8 0.9
1000.0 0.3
W ten sposób w pliku file2.wav znajdzie
się dźwięk z pliku file.wav z nałożonym
efektem echa. Jak wspomnieliśmy na po-
czątku, SoX pozwala na konwersję po-
między różnymi typami plików. Można ją
uzyskać bardzo prosto:
# sox file.au file.wav
W przypadku pracy z plikami zawiera-
jącymi odpowiednie nagłówki, składnia
wywołania SoX jest prosta. Jeśli jednak
pracujemy z danymi w formacie suro-
wym RAW, to programowi trzeba do-
starczyć nieco więcej informacji o stru-
mieniu dźwięku. Chodzi tu o takie in-
formacje, jak częstotliwość próbkowa-
nia (sample rate), precyzja przecho-
wywania danych (np. 8-bitowe bajty
i 16-bitowe słowa), kodowanie danych
(np. u-law, ADPCM) oraz liczba kana-
łów. Przykładowo, jeśli chcemy nagrać
dźwięk z mikrofonu, możemy skorzy-
stać z polecenia:
S tworzeniu wtyczek Flasha dla
# sox -t ossdsp -c 1 -r 44100 /dev/dsp
file.wav
Opcją -t wskazujemy typ pliku wejścio-
wego (jego ścieżka to /dev/dsp). Liczbę
kanałów podajemy w opcji -c (dźwięk
monofoniczny), a częstotliwość próbko-
wania w opcji -r. W ten sposób w pli-
ku file.wav uzyskamy dźwięk nagrany
S z mikrofonu. Oczywiście, wcześniej nale-
ży odpowiednio ustawić urządzenie na-
grywające poleceniem aumix oraz ustawić
właściwe poziomy głośności.
Zamiast powyższego polecenia może-
my skorzystać z alternatywy:
# rec -c 1 -r 44100 file.wav
Jak widać, upraszcza to polecenie pozwa-
lając nam pominąć kilka opcji.
Oprócz wspomnianych już poleceń,
SoX udostępnia jeszcze jedno: soxmix.
Spełnia ono praktycznie taką samą funk-
cję, jak sox, lecz z pewnym wyjątkiem
– oczekuje na wejściu co najmniej dwóch
plików, które następnie miksuje i zapisuje
w pliku wyjściowym. Musimy tu pamiętać,
że wszystkie pliki wejściowe muszą być te-
go samego typu i mieć tą samą częstotli-
wość próbkowania.
Na koniec warto pamiętać o bardzo
użytecznej opcji -V, która spowoduje, że
SoX wyświetli więcej informacji o wyko-
nywanych czynnościach.
http://freshmeat.net/projects/sox/
FRESH News
Quick3dApplet 1_5
Quick3dApplet pozwala na
prezentowanie interaktywnej grafiki
3D na stronie WWW. Jeśli tylko
w przeglądarce mamy zainstalowaną
Javę w wersji co najmniej 1.1, to
będziemy mogli cieszyć się dosyć
szybkim silnikiem 3D. Przed
wykorzystaniem apletu możemy
zapoznać się z jego możliwościami
na stronie domowej projektu. Są tam
umieszczone przykłady wykorzystania
tego programu, takie jak szachy czy
gra w trójwymiarowe kółko i krzyżyk.
W nowej wersji dodano możliwość
odczytywania plików 3ds, dzięki
czemu możemy również prezentować
modele stworzone w programie
3DStudio. Oprócz tego, poprawiono
kilka błędów.
http://freshmeat.net/projects/
quick3dapplet/
Swfdec 0.3.2
W Internecie można znaleźć
wiele zabawnych animacji i gier
zapisanych w plikach SWF. Swfdec to
biblioteka służąca do renderowania
takich animacji. Chociaż została
zaprojektowana do użytku przy
programu GStreamer, obecnie jest
praktycznie samodzielną biblioteką
(wymaga jedynie biblioteki libart
do rysowania). Wraz z Swfdec jest
dostarczany odtwarzacz i wtyczka
dla Mozilli. Program jest jeszcze we
wczesnej fazie rozwoju, więc może
sprawiać trochę problemów, lecz
zapowiada się całkiem interesująco.
W ostatniej wersji wprowadzono kilka
poprawek do wtyczki dla Mozilli.
http://freshmeat.net/projects/swfdec/
Mutt Folder List 20041122
Użytkownikom Mutta z pewnością
przyda się ta łatka. Dodaje ona
do tego znakomitego programu
pocztowego przydatną funkcję, czyli
boczny pasek ze spisem folderów
pocztowych. Można ten pasek
ukrywać i ujawniać wciśnięciem
jednego klawisza. Oprócz tego,
dostępnych jest kilka możliwości,
takich jak podświetlanie nazw
folderów zawierających nowe listy czy
konfigurowanie szerokości i kolorów
paska, a także skrótów klawiszowych.
http://freshmeat.net/projects/mutt-
folderlist/
KDocker 1.0 RC2
KDocker to ciekawy projekt mający
umożliwić dokowanie aplikacji
w zasobniku systemowym. Jego zaletą
jest to, że działa zarówno w KDE, jak
i w GNOME, więc jeśli nawet aplikacja
radzi sobie z dokowaniem w jednym
ze środowisk graficznych, to KDocker
pomoże jej w drugim. W nowej wersji
między innymi dodano obsługę drag
and drop.
http://freshmeat.net/projects/kdocker/
www.lpmagazine.org 45
aktualności
oprogramowanie
GFSGL
– menedżer uruchamiania gier
Piotr Machej
W ydawałoby się, że jeśli chodzi
o gry komputerowe, to Windows
bije Linuksa na głowę. Wiele osób na-
wet trzyma nadal partycję z systemem
z Redmond tylko po to, aby móc so-
bie czasem pograć w ulubione gry.
W rzeczywistości, gier działających na
Linuksie jest całkiem sporo, a od ja-
kiegoś czasu wychodzą nawet dedyko-
wane dla niego wersje rynkowych hi-
tów. Dodajmy do tego gry, które może-
my uruchomić korzystając z Wine, róż-
nych wersji WineX lub nowszej Cedegi
(bo pod taką nazwą jest obecnie rozwi-
jany WineX), a także gry działające pod
kontrolą różnych emulatorów (np. Ami-
gi lub Commodore 64). Nie jest tego tak
mało, prawda? Ale jak to wszystko upo-
rządkować?
Z pomocą przychodzi nam pro-
gram GFSGL (Golden Files Software Ga-
me Launcher). Dzięki niemu możemy
zainstalować w systemie nie tylko gry
Rysunek 1. Autor GFSGL planuje dodać do niego w przyszłości więcej ciekawych funkcji
46 luty 2005
linuxfresh
przeznaczone dla Linuksa, ale również
te z Windows, które działają pod Cede-
gą, WineX lub Wine. Program ten auto-
matycznie wykrywa pliki instalacyjne
umieszczone na płytach CD, a także wy-
korzystuje informacje zawarte w plikach
autorun.inf /autorun.ini. Możemy wska-
zać, który program ma być wykorzysty-
wany do emulacji Windows, a także, co
ciekawsze, możemy wskazać inny emu-
lator, np. komputera Commodore C64
(o ile mamy taki zainstalowany w sys-
temie) lub choćby popularny DOSBox.
Wszystkie zainstalowane gry są dostęp-
ne z jednego menu, do którego możemy
dodawać gry zainstalowane wcześniej.
Z GFSGL możemy korzystać zarówno za
pośrednictwem interfejsu graficznego,
jak i linii poleceń.
Przed instalacją programu należy
upewnić się, że nasz system spełnia je-
go wymagania. Nie są one wielkie. Do
działania GFSGL wystarczy powłoka
GNU Bash oraz program XDialog (do
pobrania ze strony http://freshmeat.net/
projects/xdialog/ ). Pozostałe wymaga-
nia (Wine, Cedega, GNU Wget, Curl i Lib-
Curl ) są opcjonalne. Instalacja progra-
mu jest bardzo prosta. Co ciekawe, nie
potrzebujemy do niej uprawnień admi-
nistratora. Uruchamiamy plik z rozsze-
rzeniem .run, pobrany ze strony domo-
wej programu. W tym celu wydajemy
polecenia (dotyczą one najnowszej do-
stępnej w chwili pisania artykułu wersji
rozwojowej):
# chmod u+x gfsgl-0.91.0-Beta3.run
# ./gfsgl-0.91.0-Beta3.run
Jeśli polecenia te wykonaliśmy z upraw-
nieniami użytkownika, program zosta-
nie zainstalowany w katalogu ~/gfsgl/,
a łącza symboliczne do plików urucho-
mieniowych zostaną utworzone w katalo-
gu ~/bin/. W takim przypadku warto do-
dać ten katalog do zmiennej PATH, np.
poprawiając plik ~/.bash_profile tak, aby
zawierał linię:
PATH=$PATH:$HOME/bin
Od tej chwili mamy do dyspozycji dwa
polecenia: gfsgl i gfsgl-gui. Jak łatwo
się domyślić, pierwsze z nich pozwala na
pracę w linii poleceń, natomiast drugie
uruchamia interfejs graficzny. Konfigura-
cja programu umieszczona jest w katalo-
gu ~/.gfsgl/, lecz jeśli będziemy korzysta-
li z GUI, to zazwyczaj nie będzie potrzeby
ręcznej edycji plików.
Po uruchomieniu polecenia gfsgl-
gui powinniśmy najpierw sprawdzić
konfigurację. W tym celu wybieramy
Additional features –>Configure GFSGL.
Dwie pierwsze opcje pozwalają nam
wskazać program obsługujący emu-
lację Windows (np. CVSCedega) oraz
emulator obsługujący pozostałe gry

Rysunek 2. Dzięki GFSGL możemy wszystkie gry wywoływać z jednego menu
(np. DOSBox). Oprócz tego, możemy
między innymi wskazać punkt monto-
wania napędu CD-ROM oraz ręcznie
modyfikować pliki konfiguracyjne. Je-
śli nie chcemy zapisywać zmian w pli-
kach, wciskamy Discard. Aby opuścić
konfigurację GFSGL, wciskamy przycisk
Done, a następnie Back.
Wybierając Add game możemy do-
dać grę, która już jest zainstalowana
w systemie. W zasadzie może to być do-
wolny program, do którego chcieliby-
śmy mieć dostęp z menu GFSGL. Mu-
simy podjąć decyzję, czy dodajemy grę
działającą pod Linuksem (Native), czy
też uruchamianą w emulatorze Win-
dows (Windows game) lub innym (Other
emulated game). Niezależnie od wy-
boru, musimy wpisać nazwę gry (Ga-
me name) i krótką nazwę (Mini name).
Tą drugą będziemy mogli wykorzysty-
wać do szybkiego uruchamiania gry
w konsoli. Przykładowo, wybierając
opcję Native możemy podać nazwę gry
Fortune i krótką fe. W następnym oknie
zostaniemy zapytani o komendę, jaką
ma być uruchomiona gra. Wpisujemy
/usr/games/fortune. Zostajemy jeszcze
poproszeni o zatwierdzenie poprawno-
ści wprowadzonych danych, po czym
uzyskujemy informację, że naszą grę
będziemy mogli uruchomić na trzy róż-
ne sposoby. Pierwszym z nich jest sko-
rzystanie z linii poleceń (mamy do wy-
boru: fe, gfsgl fe i gfsgl-gui fe). Drugi
to uruchomienie gfsgl-gui i wybranie
gry z menu. Trzeci sposób to wybra-
nie gry z menu środowiska graficzne-
go (np. KDE lub GNOME), o ile została
tam umieszczona. Jeśli podczas doda-
wania gry zaznaczyliśmy pole Use Ad-
vanced Wizard, to będziemy mieli do
wyboru nieco więcej możliwości. Do-
kładniej, w przypadku gier Native bę-
dziemy mogli wskazać katalog roboczy
i plik wykonywalny, natomiast w przy-
padku gier dla Windows będziemy mo-
gli określić emulator charakterystyczny
dla tej konkretnej gry.
Możemy również instalować gry ko-
rzystając z opcji Install a new game oraz
Detect and run Win AutoRun programs.
W tym drugim przypadku GFSGL ko-
rzysta z informacji zawartych w plikach
autorun.inf /autorun.ini w celu urucho-
mienia właściwego instalatora. W razie
potrzeby możemy też uruchomić kon-
kretny program z wykorzystaniem emu-
latora Windows wybierając opcję Addi-
tional features –>Run target file with. Do
usuwania gier z menu służy opcja Re-
move game.
Program GFSGL zapowiada się
bardzo interesująco. Pomimo pew-
nych opóźnień, wciąż jest rozwijany.
Wśród zapowiadanych możliwości war-
to wymienić blokowanie gier hasłem
(np. w celu uchronienia dzieci przed
kontaktem z brutalnymi grami) oraz
system modułów.
http://freshmeat.net/projects/gfsgl/
FRESH News
Chess Training Tools 1.2.11
Osoby dobrze grające w szachy
mogą zainteresować się zestawem
programów pod wspólną nazwą
Chess Training Tools. Służą one do
ćwiczenia zdolności wizualizacji,
dzięki czemu możliwe jest granie
nawet bez patrzenia na szachownicę.
Pierwszy z programów pomaga
w zapamiętywaniu kolorów
poszczególnych pól, czy są one na
jednej linii lub czy da się je połączyć
jednym lub dwoma ruchami konia.
Oprócz tego, mamy do dyspozycji
program do nauki otwarć oraz słaby
program szachowy (zwany Vince).
W tym programie jest możliwe granie
przy niewidocznych pionach, figurach
lub poszczególnych polach. Chess
Training Tools są również dostępne dla
Palm OS i Pocket PC, choć te wersje
są pozbawione trenera otwarć
i programu Vince.
http://freshmeat.net/projects/
chesstraining/
GoGrinder 1.07
Jest kilka metod rozwijania
swoich umiejętności gry w Go.
Jedną z nich jest rozwiązywanie
problemów. Może być w tym
pomocny program GoGrinder, do
którego jest dołączonych kilkaset
różnych problemów do rozwiązania.
Ponieważ program wykorzystuje
popularny format SGF, więc
można również korzystać
z tysięcy problemów dostępnych
w Internecie.
http://freshmeat.net/projects/gogrinder/
Linice 2.0
Jednym z bardziej znanych
debuggerów wykorzystywanych
pod Windows jest SoftIce.
Program Linice to napisany od zera
debugger dla Linuksa, posiadający
większość komend znanych z SoftIce.
Może służyć do odpluskwiania
zarówno własnych programów,
jak też modułów jądra i samego
jądra. Jego instalacja nie wymaga
rekompilacji jądra systemu.
W nowej wersji autor przede
wszystkim skupił się na oczyszczeniu
kodu.
http://freshmeat.net/projects/linice/
Gv4l 2.2.4
Jeśli posiadamy kartę telewizyjną, to
do nagrywania interesującego nas
filmu lub audycji możemy użyć Gv4l.
Program ten pozwala na zapisywanie
strumieni obrazu i dźwięku
z urządzeń V4L (Video For Linux
– m.in. tunery telewizyjne i kamery
internetowe) w różnych formatach, np.
XviD, DivX lub surowym. Nowa wersja
programu wspiera program Transcode
(wykorzystywany do kodowania
obrazu) w wersji 0.6.13 i wyższych.
Oprócz tego, poprawiono metodę
odczytywania danych o kanałach
z plików konfiguracyjnych Xawtv.
http://freshmeat.net/projects/gv4l/
www.lpmagazine.org 47
aktualności
oprogramowanie linuxfresh

Munin
– generator zestawień
i statystyk
Piotr Machej

K orzystając z Linuksa, często chcieli-

byśmy mieć możliwość sprawdze-
nia, jak kształtuje się zużycie naszego łą-
cza, jak mocno obciążony jest procesor
czy też ile pamięci zużywają nasze pro-
gramy. Można to sprawdzić zaglądając
do odpowiednich plików (np. w katalo-
gu /proc/ ) lub uruchamiając takie progra-
my, jak Top. Możemy wziąć sobie do ser-
ca zasadę, że jeden obraz jest wart tysią-
ca słów (a tym bardziej liczb), i wygenero-
wać ładne, przejrzyste statystyki. Jednym
z programów, które nam w tym pomogą,
jest Munin.
Munin to program napisany w języku
Perl, zbierający różne informacje z wielu
serwerów i wyświetlający je w czytelnej
formie (za pośrednictwem strony WWW ).
W celu generowania wykresów wykorzy-
stuje znakomite narzędzie RRDTool. Pro-
gram działa w architekturze master/node. Rysunek 1. Z FAQ dowiemy się również, jak uruchamiać wtyczki z prawami innych
Zarządca (master) łączy się z węzłami użytkowników
(node) w określonych odstępach czasu
i pobiera od nich dane. Następnie składu- rrdtool//index.html ) oraz następujące mo- Dalsze kroki różnią się zależnie od te-
je je w plikach RRD (Round Robin Data- duły Perla: Getopt::Long i HTML::Templa- go, czy chcemy uzyskać zarządcę, czy wę-
base) i w razie potrzeby uaktualnia wy- te. Na komputerach pełniących rolę wę- zeł. W przypadku instalacji zarządcy two-
kresy. Same wykresy można obejrzeć ko- złów musimy zainstalować moduł Per- rzymy użytkownika munin (lub innego,
rzystając z przeglądarki WWW. Munin do la o nazwie Net::Server::Fork. Wszyst- określonego w pliku Makefile.config),
pobierania danych w węzłach wykorzy- kie te moduły są dostępne z archiwum a następnie wydajemy polecenie make in-
stuje wtyczki, które użytkownik może sa- CPAN, więc możemy je zainstalować po- stall-main. Dodatkowo, możemy zain-
modzielnie dobierać, a nawet pisać wła- leceniem perl -MCPAN -e 'install Net:: stalować dokumentację poleceniem make
sne. Węzłem może być dowolny kompu- Server::Fork' i analogicznymi, wydanymi install-doc install-man. Podczas instala-
ter, zarówno w sieci lokalnej, jak i w Inter- z uprawnieniami użytkownika root. cji węzła tworzymy grupę munin (lub in-
necie, nie wyłączając oczywiście samego Archiwum pobrane ze strony domo- ną, wskazaną w pliku Makefile.config),
zarządcy. Dzięki temu możemy łatwo mo- wej projektu Munin należy rozpakować a następnie wydajemy polecenie make in-
nitorować wiele różnych systemów, a na- na każdym z komputerów, gdzie chce- stall-node install-node-plugins. Pozo-
wet tworzyć zestawienia (Munin pozwala my zainstalować zarządcę i węzły. Naj- staje nam zdecydowanie, jakie wtyczki
na dobór wykresów, jakie mają być wy- ważniejsza sprawa to dostosowanie pli- mają działać na danym węźle – od tego
świetlone). ku Makefile.config do naszych potrzeb. zależy, jakie informacje będzie udostęp-
Przed instalacją Munina należy za- Zawiera on wszystkie ścieżki wykorzy- niał zarządcy. Najlepszym sposobem jest
dbać o spełnienie kilku warunków. Mu- stywane przez program, jak również na- wydanie polecenia munin-node-confi-
simy mieć zainstalowanego Perla w wer- zwę użytkownika i grupy, z których pra- gure --shell | sh, które automatycznie
sji 5 lub wyższej. Oprócz tego, na kom- wami będzie uruchamiany Munin. War- włączy obsługę wtyczek proponowanych
puterze pełniącym rolę zarządcy na- to je sprawdzić, gdyż domyślnie ustawio- przez Munin dla naszego systemu. Może-
leży zainstalować RRDTool (ze strony ne są ścieżki do katalogu /opt/munin/, co my samodzielnie dostosować wykorzy-
http://people.ee.ethz.ch/~oetiker/webtools/ niekoniecznie musi nam odpowiadać. stywane wtyczki – wystarczy w katalo-

48 luty 2005

gu /etc/opt/munin/plugins/ utworzyć do-
wiązania symboliczne do plików wtyczek
umieszczonych w katalogu /opt/munin/
lib/plugins/. W pliku Makefile.config ka-
talogi te są zdefiniowane odpowiednio
w zmiennych CONFDIR i LIBDIR.
To nie koniec konfiguracji. Musimy
zadbać o pliki konfiguracyjne węzłów
i zarządcy.
W przypadku węzłów należy spraw-
dzić plik /etc/opt/munin/munin-node.conf
(znów w katalogu CONFDIR). Interesu-
je nas tam szczególnie opcja allow, okre-
ślająca, jakie komputery mogą łączyć się
z węzłem. Domyślnie są dopuszczone tyl-
ko połączenia z maszyny lokalnej. Mo-
żemy poniżej dodać kolejne linie allow
z odpowiednimi wartościami, np. allow
^192\.168\.0\.1$ (konieczne jest użycie
wyrażeń regularnych). Pozostałe opcje
zawarte w pliku zazwyczaj nie wymaga-
ją zmiany.
Inaczej ma się sprawa z plikiem kon-
figuracyjnym zarządcy – /etc/opt/munin/
munin.conf. Tutaj, oprócz nazw katalo-
gów, przechowujących pliki RRD, wyge-
nerowane strony WWW, logi systemowe
i pliki blokujące, możemy określić dane
wszystkich węzłów. Najprostszy opis wę-
zła ma postać:
[komputer.domena.pl]
address komputer.domena.pl
Oczywiście, możemy też użyć cyfr: ad-
dress 192.168.0.1.
Rysunek 2. Dane o interfejsach sieciowych to tylko część wyświetlanych informacji
Teraz już możemy uruchomić węzły
i zarządcę. Węzły powinny działać cały
czas, zbierając dane i oczekując na zapyta-
nia od zarządcy. Najprościej umieścić ich
wywołanie w plikach startowych: /opt/
munin/sbin/munin-node (katalog wska-
zany przez zmienną SBINDIR). Zarząd-
ca powinien być uruchamiany w regular-
nych odstępach czasu, więc warto skorzy-
stać z usługi Cron. Tworzymy plik cron-
tab.munin o zawartości:
SHELL=/bin/sh
MAILTO=gerard
*/5 * * * * /opt/munin/bin/munin-cron
Następnie wystarczy z poziomu użytkow-
nika root wydać polecenie crontab -u
munin crontab.munin. Od tej pory program
/opt/munin/bin/munin-cron (ścieżka okre-
ślona w zmiennej BINDIR) będzie urucha-
miany co 5 minut z prawami użytkowni-
ka munin. Ewentualne wyniki poleceń bę-
dą przesyłane na konto gerard (tu powin-
niśmy wstawić nazwę naszego konta). Nie
powinniśmy obawiać się zalewu skrzynki
pocztowej – listy otrzymamy tylko w razie
problemów (np. gdy nie zainstalowaliśmy
wymaganych modułów Perla).
Teraz pozostaje nam otworzyć w prze-
glądarce plik /opt/munin/var/www/index.
html i cieszyć oczy generowanymi statysty-
kami. Warto też zapoznać się z dokumen-
tacją programu, aby lepiej dostosować sta-
tystyki do własnych wymagań.
http://freshmeat.net/projects/munin/
FRESH News
Snortalog 2.3.0c
Użytkownicy systemu wykrywania
intruzów Snort z pewnością czasem
chcieliby sprawdzić, jak wiele ataków
doświadczył ich system i jakie niosły
ze sobą zagrożenie. Jednym
z programów to umożliwiających jest
napisany w Perlu skrypt Snortalog.
Analizuje on logi Snorta i generuje
przejrzyste raporty w wybranym
formacie (HTML, PDF lub czysty
tekst). Oprócz trzech formatów logów
Snorta, potrafi w podobny sposób
analizować również logi Fw-1, Netfilter
oraz IPFilter.
http://freshmeat.net/projects/snortalog/
Vobcopy 0.5.14
Jednym z kroków konwersji filmu
DVD do formatu XviD lub podobnego
(dokonujemy jej przykładowo,
gdy chcemy obejrzeć nasz film na
komputerze nie wyposażonym
w napęd DVD) jest zgrywanie
zawartości płyty na dysk twardy.
W realizacji tego zadania może nam
pomóc program Vobcopy, który,
wykorzystując bibliotekę Libdvdread,
kopiuje pliki .vob na dysk,
w razie potrzeby je dekodując
(o ile posiadamy bibliotekę Libdvdcss).
Program upewnia się, czy na dysku
jest dosyć miejsca, a także porównuje
rozmiary skopiowanych plików
w celu sprawdzenia wystąpienia błędu.
Potrafi też skopiować całą zawartość
wideo płyty DVD lub tylko wybrane
pliki.
http://freshmeat.net/projects/vobcopy/
FAQtor 0.5
Autorzy bardziej rozbudowanych
stron WWW nieraz umieszczają
na stronie sekcję zawierającą
odpowiedzi na często zadawane
pytania (FAQ). Jeśli lista jest długa,
jej aktualizacja może wymagać nieco
wysiłku. Można sobie to zadanie
ułatwić korzystając z generatora
– programu FAQtor. Wystarczy
zbudować prosty plik XML
z pytaniami i odpowiedziami oraz
równie prosty plik konfiguracyjny,
a FAQtor wygeneruje ładnie
sformatowaną stronę z FAQ.
http://freshmeat.net/projects/faqtor/
AFD 1.2.21
Jeśli regularnie wysyłamy pliki
do wielu osób lub na wiele
komputerów, zainteresujmy się
programem AFD (Automatic
File Distributor). Program może
przesyłać pliki zarówno protokołem
FTP, jak i SMTP. Oprócz tego,
może rozprowadzać pliki lokalnie,
po prostu je kopiując. AFD radzi
sobie ze wznawianiem przesyłania
plików, jeśli połączenie zostało
przerwane. Dostępny interfejs graficzny
pozwala nadzorować przesyłanie
plików. Nowa wersja zawiera poprawki
kilku uciążliwych błędów.
http://freshmeat.net/projects/afd/
www.lpmagazine.org 49
aktualności
oprogramowanie
Dominions II
– strategiczna gra fantasy
Michał Niwicki
W 2004 roku firma SharpnelGames
wypuściła na rynek drugą część
gry strategicznej Dominions. Produkt im-
ponuje dźwiękiem i – co najważniejsze
– grywalnością.
Co to za gra?
Dominions II to strategiczna gra fanta-
sy, przypominająca inne strategie, ale, jak
zapewniają jej autorzy, zasadniczo się od
nich różniąca. Tak jak w innych grach te-
go typu rozbudowujemy armię, podbija-
my sąsiadujące terytoria, kontrolujemy si-
ły magiczne i dbamy o rozwój swojego
królestwa. Dominions II posiada dodat-
kową głębię, która powinna usatysfak-
cjonować nawet najbardziej wybrednego
amatora gier strategicznych – gra nie spro-
wadza się jedynie do prowadzenia regu-
larnych bitew z sąsiadującymi księstwami,
ale wymaga od gracza zapoznania się ze
światem, w którym toczy się akcja gry.
Pierwsze wrażenie
Autorzy Dominions II postarali się, aby
specyficzny nastrój wprowadzić już na
Rysunek 1. Bohater wciela się w jedną ze wskazanych przez nas postaci
50 luty 2005
gry
samym początku. Gra zaraz po urucho-
mieniu wita nas łagodną średniowiecz-
ną muzyką i dopracowaną elegancką
grafiką. Opcje związane z początko-
wymi ustawieniami gry znajdują się na
tle zamglonej ascetycznej scenerii zielo-
nobrunatnego krajobrazu. Każdorazo-
wy wybór myszką któregoś z elemen-
tów menu powoduje kliknięcie pasują-
ce dźwiękiem do słyszanej w tle muzy-
ki. Złożoność gry jest widoczna już na
samym początku, gdy należy wybrać
bohatera (boga), zdefiniować parame-
try królestwa i określić, kto będzie na-
szym przeciwnikiem.
Wszystko to powoduje, że gdy już
na dobre rozpoczniemy grę, możemy
być zaskoczeni szybkością upływają-
cego czasu – Dominions II rzeczywi-
ście wciąga.
Rozpoczynamy grę
Zanim przejdziemy do zasadniczej czę-
ści, czyli do rozbudowy armii, posze-
rzania granic naszego królestwa i zdo-
bywania tajemnej wiedzy magicz-
Wymagania sprzętowe:
– Pamięć RAM: 64 MB
– Dysk twardy: 250 MB
– Procesor: Pentium II 300 MHz
– Karta graficzna z akceleracją 3D
nej, musimy poświęcić trochę czasu
na określenie wielu parametrów mają-
cych wpływ na przebieg gry. Tworzy-
my boga (bo właśnie w niego wcie-
limy się podczas gry), określamy,
w jakim stopniu i nad jakimi siłami bę-
dziemy sprawować kontrolę (ogień,
wiatr, woda, ziemia, gwiazdy, śmierć,
natura oraz krew) oraz wybieramy po-
łożenie naszych ziem i definiujemy ich
charakter. Następnie tworzymy nową
grę – wybieramy dodatkowych graczy
(sterowanych przez człowieka lub kom-
puter) i decydujemy się na jeden z do-
stępnych scenariuszy. Na końcu może-
my określić kilka dodatkowych opcji
wspólnych dla wszystkich uczestni-
ków gry.
Po zakończeniu tego etapu może-
my przejść do zasadniczej części, czy-
li do grania.
Gra przez sieć
W Dominions II może jednocześnie grać
maksymalnie 17 graczy. Ponieważ ru-
chy każdego z nich podzielone są na tu-
ry, a jedna tura może trwać nawet kilka-
dziesiąt minut, producent umożliwił pro-
wadzenie gry za pośrednictwem poczty
elektronicznej. Tradycyjnie jednak, oso-
by chcące umówić się na tzw. sesję, mo-
gą przyłączyć się do serwera kontrolujące-
go przebieg gry.
Po kilku godzinach grania...
...spędzonych nad rozbudową królestwa,
rozwijaniem armii, poszukiwaniem magii,
badaniem mapy i analizowaniem, dlacze-
go akurat podczas jednej z bitew niespo-
dziewanie część naszych oddziałów znik-

Rysunek 2. Gra tylko pozornie przypomina typową strategię
nęła bezpowrotnie gdzieś we mgle, zda-
jemy sobie sprawę, że nie mamy do czy-
nienia ze strategią typu Command and
Conquer, Warcraft, czy Settlers. W Do-
minions II takie elementy, jak rozbudo-
wa królestwa, sceny bitwy (również do-
bre) czy trenowanie żołnierzy, stanowią
jedynie element pewnej całości. Nacisk
położono na strategię, czyli planowanie,
co, gdzie i jak zrobić, aby po kilku turach
móc cieszyć się z przyrostu złota w skarb-
cu lub wygranej potyczki.
Co w pełnej wersji Dominions II?
Wersja demonstracyjna Dominions II
po kilkudziesięciu turach (kilku godzi-
nach zabawy) jest przerwana komuni-
katem informującym o sposobie nabycia
pełnej wersji gry. Po zapłaceniu 50 dola-
rów otrzymujemy dodatkowo prawie stu-
stronicowy przewodnik, możliwość gra-
nia nowymi postaciami (dwie nacje ży-
Rysunek 3. Sceny bitewne, mimo że
atrakcyjne, stanowią jedynie atrakcyjny
dodatek do gry
jące pod wodami mórz) oraz wiele opcji
wpływających na przebieg gry. Ponadto,
mamy możliwość wskrzeszania zmarłych
przywódców i prowadzenia ich przez te-
rytoria pod postacią mumii. Dostępnych
jest również wiele różnorakich potworów
i dodatkowych elementów magii.
Podsumowanie
Dominions II jest strategią pod każdym
względem – począwszy od ustawiania pa-
rametrów gry, poprzez rozwijanie, moder-
nizowanie i planowanie przyszłości kró-
lestwa, a skończywszy na takich dodat-
kach, jak potyczki oddziałów, czy ścią-
ganie podatków od lokalnej społeczno-
ści. Na uznanie zasługuje znakomita gra-
fika i bardzo dobrze dobrana do scenariu-
szy średniowieczna muzyka. Mimo swej
złożoności, opanowanie podstawowych
umiejętności nie powinno sprawić pro-
blemu żadnemu graczowi. Gra na pew-
no spodoba się wszystkim miłośnikom
strategii i powinna bez wątpienia znaleźć
się w ich kolekcji. Niewątpliwie wadą Do-
minions II jest jej cena, ale mimo wszyst-
ko warto zastanowić się, czy nie sprawić
sobie takiego prezentu na długie zimowe
wieczory.
Ocena
– Grafika: 4/5
– Muzyka: 5/5
– Grywalność: 5/5
GAMES News
Scorched 3D
Pojawiła się najnowsza wersja
Scorched 3D, świetnego klona,
klasycznej już, DOS-owej gry
Scorched Earth. Scorched 3D jest
w pełni trójwymiarową grą, ze
wsparciem dla trybu OpenGL.
Autorzy postarali się zachować
klimat i niesamowitą grywalność
pierwowzoru, dodając zarazem
świetną grafikę i mnóstwo nowych
opcji. W chwili obecnej możliwa jest
już gra z innymi osobami przez sieć
LAN bądź Internet.
http://www.scorched3d.co.uk/
Xmame 0.89
Xmame to emulator popularnych
automatów z grami. Jest rozwijany
od 1997 roku, a obecnie nad
jego rozwojem pracuje ponad 100
programistów. Xmame w najnowszej
wersji obsługuje ponad 2000
różnych gier. Wprowadzono wiele
poprawek w kodzie aplikacji,
usprawniono obsługę OpenGL
i dodano eksperymentalną opcję
gry sieciowej. Niestety, ze względu
na niejasny status licencyjny
trzeba spędzić sporo czasu na
poszukiwaniu ROM-ów (archiwów
z grami) w Internecie.
http://x.mame.net/
Battle for Wesnoth 0.8.8
Battle for Wesnoth to strategia turowa
w konwencji fantasy. Postacie,
którymi kierujemy, w trakcie gry
zyskują doświadczenie i zdobywają
kolejne poziomy. Możliwa jest też
rozgrywka sieciowa przez Internet.
W najnowszej wersji poprawiono
wiele błędów, dodano nowe
mapy i jednostki. Wymieniono też
część grafik w grze, poprawiono
lokalizację oraz “wyczyszczono” kod
gry ze zbędnych i problematycznych
elementów.
http://www.wesnoth.org/
Apricots 0.2.6
Pojawiła się kolejna
(wciąż wczesna, aczkolwiek
grywalna) wersja gry Apricots,
w której kierujemy małym
samolotem, starając się
wyeliminować wrogie obiekty,
strzelając do nich bądź bombardując.
Gra w zamyśle twórców ma być
szybka i wciągająca. Na planszy
może znajdować się równocześnie
do 6 samolotów, z czego 2 mogą
być kontrolowane przez graczy.
Gra jest jeszcze w bardzo wczesnej
wersji: nie posiada żadnych menu,
a po uruchomieniu aplikacji od
razu przechodzimy do rozgrywki;
nie posiada możliwości nagrywania
stanu gry, a opcja gry sieciowej wciąż
oczekuje na liście rzeczy
do zrobienia.
http://www.fishies.org.uk/
apricots.html
www.lpmagazine.org 51
 dla początkujących

GRUB – program
uruchomieniowy
Piotr Machej

Na płycie CD/DVD
Na płycie CD/DVD znajdują się
narzędzia omawiane w artykule.
C
zym jest program uruchomie-
niowy (ang. bootloader) i czy
jest mi potrzebny do szczę-
ścia? Jest to program umiesz-
czony w początkowych sektorach dysku
twardego (np. w MBR – Master Boot
Record ). BIOS, po uruchomieniu kompu-
tera i wykonaniu testów, przekazuje ste-
rowanie właśnie do programu zawartego
w MBR dysku wskazanego jako startowy,
czyli do naszego programu uruchomie-
niowego. Jego zadaniem jest załadowanie
systemu operacyjnego do pamięci i prze-
kazanie mu kontroli. Obecnie większość
popularnych programów uruchomienio-
wych pozwala na wybór jednego z sys-
temów zainstalowanych na dysku. Najpo-
pularniejsze tego typu programy, dostar-
czane wraz z dystrybucjami Linuksa, to
LILO i GRUB (Grand Unified Bootloader).
W niniejszym artykule postaram się przy-
bliżyć to drugie narzędzie.
Przykład użycia
Jestem tradycjonalistą. Nie ukrywam
tego. Z tego powodu przez bardzo długi
czas (szczególnie na studiach) urucha-
miałem Linuksa z dyskietki. Koledzy
z pokoju przez długi czas nie mogli dojść,
dlaczego uruchamia mi się inny system
niż im. No i po co w ogóle uruchamiać
system, na którym nie można pograć
w Dooma ? Później zacząłem korzystać
z LILO. Dzięki temu programowi rozru-
chowemu nie musiałem już pamiętać,
w której kieszeni została dyskietka.
Ponadto, mój komputer był już wtedy
bezpieczny od zakusów studenckiej
braci, więc mogłem sobie pozwolić na
odrobinę luksusu. I chociaż w kolej-
nych dystrybucjach miałem możliwość
zmiany na GRUB-a, przez kilka lat upar-
cie zostawałem przy LILO. Do zmiany
przekonało mnie moje własne lenistwo...
Po prostu, gdy po raz kolejny zapomnia-
łem uruchomić polecenie lilo po zmia-
nie w pliku konfiguracyjnym i musiałem
szukać dyskietki ratunkowej, powie-
działem: dość. Zainstalowałem GRUB-a
i od tej pory nie mam już powodów do
narzekań. I nawet jak przyjadą krewni,
to nie ma siły, aby uruchomili system,
którego nie powinni – przynajmniej
dopóki nie odgadną hasła.
Instalacja
Pakiety z programem GRUB można zna-
leźć w praktycznie każdej dystrybucji.
Co więcej, podczas instalacji dystrybu-
cji możemy wybrać program uruchomie-
niowy, z którego chcemy korzystać. Jeśli
zdecydujemy się na GRUB-a, to system
od razu postara się odpowiednio dosto-
sować jego konfigurację. Jeśli jednak nie
zdecydowaliśmy się na instalację GRUB-a,
musimy to zrobić teraz sami.
Rysunek 1. Wersja GRUB-a obecnie
wykorzystywana w dystrybucjach nie jest
już rozwijana

52 luty 2005

Rysunek 2. Podstawowe menu GRUB-a
nie wygląda zbyt atrakcyjnie
Przede wszystkim upewnijmy się,
że nie jest już zainstalowany. W przy-
padku Auroksa wykorzystamy do tego
polecenie rpm -q grub. Jeśli pojawi się
napis pakiet grub nie jest zainstalowa-
ny, to będziemy musieli zmienić ten stan
rzeczy. Pakiet z GRUB-em możemy zain-
stalować z kilku różnych źródeł. Pierw-
szym z nich są płyty, z których instalo-
waliśmy naszą dystrybucję. W przypadku
Auroksa pakiet znajduje się na pierwszej
płycie, więc po włożeniu jej do napędu
możemy wydać polecenia:
# mount /mnt/cdrom/
# rpm -Uvh /mnt/cdrom/Aurox/RPMS/ S
grub-0.94-5.i386.rpm
Drugim źródłem są repozytoria pakie-
tów. Jeśli korzystamy z jednego z syste-
mów zarządzania pakietami, to możemy
użyć odpowiedniego dla niego polece-
nia, np.:
# yum install grub
# apt-get grub install
# emerge grub
Oczywiście, wydajemy tylko jedno
z powyższych poleceń. Analogicznie
możemy wykorzystać system zarządzania
pakietami do aktualizacji wersji GRUB-a
(np. poleceniem yum update grub).
Mamy jeszcze trzecią możliwość.
Jeśli zależy nam na najnowszej wersji,
możemy ją pobrać ze strony domowej
projektu (http://www.gnu.org/software/
grub/ ). Ze względu na rozpoczęcie prac
nad GRUB 2, starsza wersja (linia 0.9.x,
wciąż jeszcze wykorzystywana w dys-
trybucjach) została przemianowana na
GRUB Legacy. Tutaj mamy dostępne jedy-
nie źródła, których instalacja przebiega
zwykłym torem – po pobraniu i rozpako-
waniu pliku (tar xzvf grub-0.95.tar.gz)
wchodzimy do utworzonego katalo-
gu i wydajemy polecenia: ./configure
i make. Następnie, po uzyskaniu upra-
wnień administratora (poleceniem su -),
wydajemy ostatnie polecenie: make
install. Lepszym rozwiązaniem jest
jednak skorzystanie z pakietów dostęp-
nych dla naszej dystrybucji.
Teraz musimy skonfigurować nasze-
go GRUB-a, a następnie umieścić go na
dysku.
Podstawowa konfiguracja
Główny plik konfiguracyjny GRUB-a to
/boot/grub/grub.conf. Zazwyczaj istnie-
ją również dwa dowiązania symbolicz-
ne do tego pliku: /boot/grub/menu.lst
oraz /etc/grub.conf (tak jest w Auroksie –
w innych dystrybucjach głównym pli-
kiem konfiguracyjnym może być jeden
z trzech wymienionych). Co prawda, nie
jest on konieczny, gdyż możemy korzy-
stać z linii poleceń GRUB-a, ale odpo-
wiednie skonfigurowanie pliku bardzo
ułatwi nam pracę. Dzięki temu nie
będziemy musieli każdorazowo przy uru-
chamianiu komputera wpisywać szeregu
poleceń, a w przypadku zainstalowania
wielu systemów będziemy mogli korzy-
stać z wygodnego menu.
Dyskietka ratunkowa
Przede wszystkim zadbajmy o to, aby
mieć dyskietkę lub płytę ratunkową. Dys-
kietkę mogliśmy utworzyć podczas insta-
lacji dystrybucji. Jeśli tego nie zrobiliśmy,
zazwyczaj możemy skorzystać z pierw-
szej płyty dystrybucji. Zazwyczaj nie ma
potrzeby korzystania z dyskietki ratunko-
wej, ale podczas zmiany programu roz-
ruchowego mogą pojawić się problemy,
które sprawią, że nie uda się nam uru-
chomić z systemów zainstalowanych na
dysku.
Uruchamianie Linuksa
Najpierw spróbujmy wykorzystać GRUB-a
do uruchamiania naszego Linuksa.
W tym celu powinniśmy mieć w pliku
/boot/grub/grub.conf przynajmniej cztery
linie:
title Aurox Linux (2.4.22-1)
root (hd0,7)
kernel /vmlinuz-2.4.22-1 ro root=LABEL=/
initrd /initrd-2.4.22-1.img
Pierwsza z nich, po słowie title, zawie-
ra tekst, który pojawi się w menu. Naj-
lepiej umieścić tu nazwę systemu (dys-
trybucji) oraz w nawiasie numer wersji
jądra. Oczywiście, możemy też podać
inne dodatkowe informacje (np. czy jest
wykorzystywany FrameBuffer), które
grub dla początkujących
pomogą w zidentyfikowaniu pozycji
w menu.
Druga linia wskazuje, na jakiej par-
tycji jest umieszczony katalog /boot/.
W naszym przykładzie katalog /boot/
umieszczony jest na osobnej partycji,
/dev/hda8, natomiast główny katalog
systemowy / jest umieszczony na par-
tycji /dev/hda9 (oznaczonej etykietą / ).
Więcej o nazewnictwie partycji stoso-
wanym przez GRUB-a można przeczy-
tać w ramce Nazewnictwo dysków i par-
tycji.
W kolejnej linii określamy, które
jądro chcemy załadować. Po słowie
kernel podajemy ścieżkę do pliku
z jądrem (w naszym przykładzie vmli-
nuz-2.4.22-1), liczoną w stosunku do
partycji określonej linię wcześniej.
Ponieważ dla katalogu /boot/ w naszym
przykładzie mamy osobną partycję, to
podajemy ścieżkę /vmlinuz-2.4.22-1. Po
nazwie pliku jądra możemy podać
parametry jądra. W naszym przy-
padku określamy partycję z głów-
nym systemem plików (root). Wyja-
śnienie wartości LABEL=/ znajduje się
w ramce Nazewnictwo dysków i par-
tycji. Należy zwrócić uwagę, że słowo
root w tej linii ma inne znaczenie niż
w linii wcześniejszej. Tutaj jest to para-
metr jądra, wskazujący główny system
plików, natomiast słowo root, występu-
jące w drugiej linii, to komenda GRUB-a,
pozwalająca wskazać urządzenie, wzglę-
dem którego będą opisywane następne
ścieżki dostępu.
Ostatnia linia nie jest konieczna,
lecz jeśli tylko mamy utworzony plik
initrd odpowiedni dla naszego jądra, to
powinniśmy z niego skorzystać. Polece-
nie initrd zawarte w tej linii ładuje RAM-
dysk. To, czy go wykorzystamy, zależy od
konfiguracji naszego jądra.
Rysunek 3. Dokumentację GRUB-a
możemy również znaleźć na stronie
WWW
www.lpmagazine.org 53
 dla początkujących
Opcje ogólne
Oprócz powyższych czterech linii, warto
od razu dodać kilka innych, które określą
zachowanie naszego menu. Są to nastę-
pujące linie:
default=0
timeout=30
Umieszczamy je przed (podkreślam
– przed) wymienionymi wcześniej linia-
mi, zaraz na początku pliku /boot/grub/
grub.conf. Pierwsza z nich określa, która
pozycja menu będzie domyślnie wybra-
na. Jak wiemy, GRUB liczy od zera,
więc w naszym przykładzie wybraliśmy
pierwszą (i na razie jedyną) pozycję w
menu. Druga opcja wskazuje, że przez 30
sekund (możemy ustawić inną wartość)
GRUB będzie czekał na naszą decyzję.
Jeśli nie wciśniemy żadnego klawisza, to
uruchomi automatycznie pozycję menu
wskazaną w opcji default. W przypadku,
gdy użyliśmy opcji timeout bez korzysta-
nia z opcji default, uruchomiona zostanie
pierwsza zdefiniowana pozycja w menu.
Zapisywanie GRUB-a na dysk
Teraz już możemy zapisać GRUB-a na
dysk (jeśli jeszcze tego nie robiliśmy).
Zazwyczaj będziemy chcieli umieścić go
na pierwszym dysku. Służy do tego pole-
cenie grub-install /dev/hda.
Jeśli później zmienimy zawartość
pliku konfiguracyjnego /boot/grub/grub.
conf, to nie będziemy musieli ponow-
nie wykonywać tego polecenia. GRUB
automatycznie rozpozna zmiany w pli-
ku i podczas kolejnego uruchomie-
nia komputera wyświetli odpowied-
nie menu. W zasadzie jedyny przypa-
dek, gdy możemy chcieć wydać ponow-
nie to polecenie, to moment aktualizacji
GRUB-a do nowszej wersji.
Warto uruchomić ponownie kompu-
ter, aby sprawdzić, jak działa nasz GRUB.
Powinniśmy zobaczyć proste menu
z jedną pozycją do wyboru. Po jej zatwier-
dzeniu klawiszem [Enter] (lub odczeka-
niu 30 sekund) powinien załadować się
nasz Linux.
Uruchamianie różnych
systemów
Możliwości GRUB-a najlepiej wykorzysta-
my, jeśli mamy zainstalowane również inne
systemy operacyjne – bardzo wielu użyt-
kowników systemu spod znaku pingwi-
na korzysta również z Windows (choćby
54 luty 2005
Nazewnictwo dysków i partycji
W pliku konfiguracyjnym GRUB-a (/boot/
grub/grub.conf) zazwyczaj nie używa-
my znanych z Linuksa oznaczeń dysków
i partycji, takich jak hda, hdb2 i tym podob-
ne. Zamiast tego, widzimy oznaczenia typu
(fd0) lub (hd1,2). Jest to nieco mylące, na
początku, lecz można się szybko przyzwy-
czaić.
Opis (fd0) oznacza pierwszy napęd
dyskietek (należy pamiętać o nawia-
sach i braku odstępu pomiędzy znakami).
W przypadku dysków twardych nazwa
(hd0) odpowiada dyskowi hda, nazwa (hd1)
to dysk hdb itd. Jak więc widać, zamiast liter
używamy cyfr, zaczynając od zera. Aby
wskazać konkretną partycję, dodajemy jej
numer (znów licząc od zera) po przecinku.
Tak więc dla hda1 mamy (hd0,0), dla hda7
– (hd0,6), a dla hdc3 – (hd2,2). Wystarczy
w zasadzie pamiętać, że numerujemy od 0,
a nie od 1. Jeśli mamy wątpliwości, możemy
przypisanie nazw do dysków sprawdzić
w pliku /boot/grub/device.map. Dla kompu-
tera posiadającego tylko jeden napęd dys-
kietek i jeden dysk twardy, plik ten powinien
mieć następującą zawartość:
(fd0) /dev/fd0
(hd0) /dev/hda
W niektórych dystrybucjach (np. w Red
Hat i pochodnych – Fedora i Aurox) popu-
po to, aby czasem pograć) lub z FreeBSD
(np. ze względu na studia czy pracę).
Inne dystrybucje Linuksa
W przypadku, gdy chcemy z pomocą
GRUB-a uruchamiać również inne dystry-
bucje Linuksa zainstalowane w naszym
komputerze, postępujemy tak samo, jak
w przypadku opisanym w rozdzia-
le Uruchamianie Linuksa. Wystarczy
dopisać kolejną sekcję zaczynają-
cą się od linii title i zawierającą odpo-
wiednie opcje. Tego samego sposo-
bu możemy zresztą użyć, gdy chcemy
przetestować nowe jądro w naszej dystry-
bucji. Przypuśćmy, że skompilowaliśmy
samodzielnie jądro i nazwaliśmy je
vmlinuz-new. Wówczas w pliku /boot/
grub/grub.conf możemy na końcu dopi-
sać następujące linie:
title Aurox Linux (2.4.22-1a)
root (hd0,7)
larne jest wskazywanie partycji za pomocą
etykiety. Jeśli w naszym pliku konfiguracyj-
nym mamy linię postaci: kernel /vmlinuz-
2.4.22-1 ro root=LABEL=/, to zwróćmy
uwagę na tekst root=LABEL=/. Zastępuje
on zwykły tekst postaci root=/dev/hda1 (jeśli
nasz katalog / jest umieszczony na partycji
hda1). Można zastanawiać się, co to daje i
czemu się tego używa. Zapis taki pozwala
nam swobodnie przekładać dysk w ramach
naszego komputera, np. w przypadku dokła-
dania nowego napędu lub nagrywarki. Jeśli
stosujemy etykiety, nie musimy wówczas
poprawiać plików konfiguracyjnych (m.in.
grub.conf i /etc/fstab).
Powstaje pytanie, jak odczytać i stwo-
rzyć etykiety dla partycji. Służy do tego
polecenie e2label /dev/hda1, gdzie
zamiast /dev/hda1 wstawiamy nazwę par-
tycji ext2 lub ext3. Polecenie to spowoduje
wyświetlenie etykiety przypisanej do party-
cji. Jeśli chcemy nadać partycji nową etykie-
tę, to stosujemy zapis e2label /dev/hda1
etykieta.
Przy okazji warto zaznaczyć, że z ety-
kiet możemy korzystać tylko wtedy, gdy
ładujemy również odpowiadający jądru
RAM-dysk. Służy do tego polecenie initrd
/initrd-2.4.22-1.img, umieszczone pod
wspomnianą wcześniej linią pliku konfigu-
racyjnego.
kernel /vmlinuz-new ro root=LABEL=/
initrd /initrd-2.4.22-1a.img
Jeśli nie wygenerowaliśmy RAM-dysku,
to nie dopisujemy ostatniej linii, a zamiast
root=LABEL=/ musimy podać odpowiednią
nazwę partycji (w naszym przykładzie
root=/dev/hda9). Jeśli o tym zapomnimy, to
nasz system przestanie się ładować na eta-
pie montowania głównego systemu plików.
Windows, DOS
Najprostszym sposobem na uruchamia-
nie systemów z rodziny Windows jest
umieszczenie na końcu pliku /boot/grub/
grub.conf następujących linii:
title DOS lub Windows
rootnoverify (hd0,0)
chainloader +1
Polecenie title już znamy. W linii rootno-
verify wskazujemy partycję, na której jest

umieszczony system, który chcemy zała-
dować. Polecenie to różni się od polece-
nia root tym, że wskazana partycja nie
jest montowana. Polecenie chainloader
przekazuje kontrolę do następnego pro-
gramu rozruchowego. Jak to działa? Jeśli
na partycji /dev/hda1 mamy zainstalowa-
ny tylko pojedynczy system (np. DOS lub
Windows 98), to zostanie on uruchomio-
ny. Jeśli mamy na dysku zainstalowane
systemy Windows 98 i Windows XP, to
program uruchomieniowy zainstalowany
przez Windows XP potrafi obsłużyć oba
te systemy. Wystarczy więc w poleceniu
rootnoverify wskazać partycję, na której
jest zainstalowany program uruchomie-
niowy Windows XP. Dzięki temu, po
wybraniu w menu GRUB-a pozycji DOS
lub Windows, zobaczymy kolejne menu,
pozwalające nam wybrać pomiędzy Win-
dows 98 a Windows XP.
FreeBSD
Systemy z rodziny FreeBSD możemy uru-
chamiać w analogiczny sposób, jak Win-
dows i DOS, czyli korzystając z poleceń
rootnoverify i chainloader. Możemy też
wskazać dokładnie na program /boot/
loader z pomocą następujących linii
w pliku /boot/grub/grub.conf :
title FreeBSD
root (hd1,a)
kernel /boot/loader
Widać tu użycie innego nazewnictwa.
Wynika to stąd, że FreeBSD nazywa
swoje partycje literami alfabetu,
a w dodatku wprowadza pojęcie slice
(tzw. plastra – natywnej partycji Fre-
eBSD). Jeśli więc mamy FreeBSD zain-
stalowane na pierwszej partycji drugie-
go dysku, to zapis (hd1,a) powinien być
odpowiedni. Wyszuka on pierwszy slice,
na którym znajduje się partycja a. Jeśli
chcemy dokładnie sprecyzować, który
Rysunek 4. Memtest86+ zajmuje niewiele
miejsca, lecz jest bardzo przydatny
slice ma być zamontowany, to możemy
użyć postaci (hd1,0,a).
Uruchamianie Memtest86+
Od czasu do czasu warto przetestować
pamięć naszego komputera, aby zawcza-
su wykryć wszelkie problemy. Dwa naj-
lepsze programy przeznaczone do tego
celu to Memtest86 i Memtest86+. GRUB
może nam pomóc w ich uruchomieniu.
Wystarczy wybrać jeden z wymie-
nionych programów, gdyż obydwa czer-
pią nawzajem ze swoich kodów źródło-
wych. Osobiście polecam Memtest86+.
Najpierw musimy pobrać odpowied-
ni plik ze strony domowej programu
(http://www.memtest.org/ ). Odnajduje-
my sekcję Download (Pre-built & ISOs),
w której znajdują się już skompilowane
wersje. Następnie z sekcji odpowiada-
jącej najnowszej wersji (w chwili pisa-
nia artykułu była to wersja 1.40) pobie-
ramy plik znajdujący się pod odnośni-
kiem Download – Pre-Compiled Boota-
ble Binary (.gz). Plik ma zaledwie
około 40 kB, więc jego pobieranie nie
powinno potrwać zbyt długo. Dla pew-
ności możemy sprawdzić, czy plik jest
poprawny. W tym celu wchodzimy do
katalogu, w którym znajduje się nasz
plik i wydajemy polecenie:
# md5sum memtest86+-1.40.bin.gz
Oczywiście, jeśli pobraliśmy nowszą
wersję, to musimy odpowiednio dosto-
sować nazwę pliku. W wyniku powin-
niśmy otrzymać ciąg znaków (tzw. skrót
MD5), który porównujemy z ciągiem
znaków umieszczonym obok odnośni-
ka do pliku na stronie domowej progra-
mu. Jeśli oba ciągi są takie same, możemy
przystąpić do następnych czynności.
Czas na rozpakowanie pliku. Doko-
nujemy tego poleceniem gzip -d mem-
test86+-1.40.bin. Następnie uzyskujemy
uprawnienia superużytkownika (wydaje-
my polecenie su - i podajemy hasło użyt-
kownika root), po czym kopiujemy plik
memtest86+-1.40.bin do katalogu /boot/.
Teraz pozostało nam odpowiednio zmo-
dyfikować plik konfiguracyjny GRUB-a.
Otwieramy go w naszym ulubionym edy-
torze (np. Vim) i na końcu dopisujemy
dwie linie:
title MEMTEST
root (hd0,7)
kernel /memtest86+-1.40.bin
grub dla początkujących
Oczywiście, zamiast MEMTEST możemy
wstawić inny odpowiadający nam tytuł.
Pamiętajmy, że te linie dotyczą wciąż
naszego przykładu. Jeśli katalog /boot/
mamy na innej partycji, to musimy odpo-
wiednio dostosować wartości poleceń
root i kernel.
Po zapisaniu zmian możemy już zre-
startować system, a w naszym menu
powinna pojawić się nowa opcja – MEM-
TEST. Jeśli ją wybierzemy, uruchomi się
program Memtest86+ i od razu rozpocz-
nie testowanie pamięci. Opcje programu
są dostępne po wciśnięciu klawisza [c],
natomiast klawiszem [ESC ] możemy zre-
startować komputer, jeśli nie mamy czasu
na przeprowadzanie pełnego testu.
Upiększanie GRUB-a
Jeśli nie podoba nam się domyślny
wygląd menu GRUB-a, możemy spróbo-
wać je nieco ubarwić. Jedną z możliwo-
ści jest ustawienie lub zmiana rysunku
wyświetlanego w tle. Ponadto, możemy
dopasować kolory czcionki do naszych
upodobań.
Większość dystrybucji dostarcza
swoje własne tło dla GRUB-a, więc naj-
prawdopodobniej mamy już w pliku kon-
figuracyjnym odpowiednią opcję. Jest to
linia o zawartości podobnej do poniż-
szej:
splashimage=(hd0,7)/grub/splash.xpm.gz
Linia ta opcji splashimage przypisuje plik
splash.xpm.gz znajdujący się w katalo-
gu /grub/ na partycji /dev/hda8 (a więc
w naszym przykładzie plik ten znajduje
się w katalogu /boot/grub/ ).
Jeśli w naszym pliku nie ma takiej
linii, to należy ją dodać, odpowiednio
dopasowując wartości. Linia ta powin-
na być umieszczona przed pierwszą linią
title. Możemy ją wstawić zaraz poniżej
opcji timeout.
Powstaje pytanie, skąd wziąć rysunki.
Jak widać, w opcji splashimage nie poda-
jemy plików w popularnych formatach,
takich jak PNG czy JPG. Zamiast tego,
mamy tu plik w formacie XPM, skompre-
sowany programem Gzip. To nie jedyne
ograniczenie. Nasz obrazek może mieć
tylko 14 kolorów i rozdzielczość 640x480
pikseli. Nie brzmi to może zbyt zachęca-
jąco, ale zapewniam, że można przygo-
tować interesujące rysunki spełniające
te wymagania. Zacznijmy od obejrzenia
kilku przykładowych rysunków.
www.lpmagazine.org 55
 dla początkujących
Wybieranie tła
Na stronie http://vision.featia.net/linux/
grubsplash/ możemy znaleźć kilka przy-
kładów rysunków mogących posłu-
żyć za tło GRUB-a. Mamy tu do dys-
pozycji zarówno pliki w formacie GIF
(dzięki nim od razu możemy zapoznać
się z rysunkiem), jak i odpowiadające im
pliki w formacie XPM.GZ. Pobierzmy je
wszystkie na nasz dysk. Rysunki dostar-
czane z dystrybucją znajdują się w kata-
logu /boot/grub/, lecz jeśli umieścimy tam
również nasze, może powstać bałagan.
Zamiast tego, utworzymy podkatalog
splashes/ poleceniem mkdir /boot/grub/
splashes/ (oczywiście, potrzebujemy
do tego uprawnień użytkownika root).
Następnie do tego katalogu kopiuje-
my wszystkie pobrane pliki z końców-
ką .xpm.gz.
Wydawałoby się, że powinniśmy
teraz zmodyfikować plik /boot/grub/
grub.conf i w linii z opcją splashimage
podać nową ścieżkę do pliku. Owszem,
można to zrobić, wstawiając przykłado-
wo taką linię:
splashimage=(hd0,7)/grub/splashes/ S
seachair.xpm.gz
Jeśli jednak chcemy sami poeksperymen-
tować i sprawdzić, które tło najbardziej
nam odpowiada, to ciągłe restartowa-
nie systemu i modyfikowanie jednej linii
może być męczące. Na szczęście, można
to zrobić inaczej. Gdy już zrestartujemy
system i powita nas menu GRUB-a, wci-
skamy klawisz [c]. W ten sposób przej-
dziemy do linii poleceń GRUB-a, która
szerzej jest opisana w rozdziale Obsłu-
ga. W linii tej najpierw wpisujemy root
(hd0,7), a następnie wciskamy [Enter].
Pamiętamy, że polecenie to ustawia par-
tycję wykorzystywaną w następnych
poleceniach. Później wpisujemy splash-
image /grub/splashes/seachair.xpm.gz
Rysunek 5. Rysunek na tło powinniśmy
dobrać tak, aby menu było czytelne
56 luty 2005
i ponownie zatwierdzamy klawiszem
[Enter]. I już mamy wyświetlone nasze
tło. Klawiszem [Esc] możemy wrócić do
menu, aby zobaczyć, jak wygląda. Jeśli
będziemy chcieli wypróbować inne tła,
znów wciskamy klawisz [c] i postępujemy
tak, jak wcześniej (nie musimy ponownie
używać polecenia root – wystarczy samo
splashimage). No właśnie, ale pewnie
zapomnieliśmy już, jak się nazywa-
ły poszczególne pliki. Nie martwmy się.
Linia poleceń GRUB-a obsługuje uzupeł-
nianie nazw, więc możemy wpisać słowa
splashimage / (pamiętajmy o znaku / ),
a następnie wcisnąć klawisz [Tab]. Pojawi
się nam spis dostępnych nazw katalo-
gów i plików. W ten sposób dopisujemy
dalszy ciąg ścieżki (/grub/splashes/ lub
/boot/grub/splashes/ – zależnie od naszej
konfiguracji) i znów wciskamy klawisz
[Tab] w celu wyświetlenia nazw plików
z tłami.
Gdy już się zdecydujemy na konkret-
ne tło, możemy uruchomić system (wy-
chodzimy klawiszem [Esc] aż do menu
i wybieramy pozycję z naszym Linuk-
sem), a następnie dopisać odpowiednią
linię do pliku /boot/grub/grub.conf.
Tworzenie własnego tła
Oprócz gotowych plików z tłami, które
można znaleźć w Internecie, każdy
pewnie chciałby mieć możliwość stwo-
rzenia całkiem własnego. Oczywi-
ście, nic nie stoi na przeszkodzie. Jeśli
chcemy po prostu przekonwertować
posiadany obrazek do skompresowane-
go formatu XPM, możemy wydać pole-
cenia:
# convert -resize 640x480 -colors 14 S
picture.jpg picture.xpm
# gzip picture.xpm
Polecenie convert należy do pakietu Ima-
geMagick. Jeśli nie jest on zainstalowany
w naszym systemie, możemy go zainsta-
lować z płyt dystrybucji lub z repozyto-
rium (analogicznie, do instalacji pakietu
GRUB-a). Opcja -resize 640x480 powo-
duje zmianę rozdzielczości rysunku do
wymaganego rozmiaru, a opcja -colors 14
redukuje paletę kolorów do czternastu.
Nazwy picture.jpg i picture.xpm to odpo-
wiednio nazwy pliku wejściowego
(z konwertowanym rysunkiem) i wyjścio-
wego (z tłem dla GRUB-a). Drugim pole-
ceniem kompresujemy rysunek progra-
mem Gzip.
Rysunek 6. Nawet korzystając tylko z 14
kolorów można stworzyć ładne rysunki
Powyższa metoda jest szybka,
lecz czasem uzyskane rezultaty wołają
o pomstę do nieba. Lepszym rozwiąza-
niem jest uruchomienie programu GIMP,
wczytanie pliku, który chcemy konwer-
tować, a następnie zmiana rozmia-
ru obrazu (Obraz–>Przeskaluj obraz)
i liczby kolorów (Obraz–>Tryb–> Indek-
sowany). Dzięki temu możemy poeks-
perymentować z różnymi opcjami
obrazu. Ponadto, może okazać się, że
konieczne będzie ręczne poprawianie
całego rysunku, zanim uzyskamy zado-
walający efekt.
Innym wyjściem jest stworzenie
pustego rysunku o wymiarach 640x480
i palecie 14 kolorów, a następnie nary-
sowanie na nim tego, co nam się
podoba. Nie każdy jednak ma żyłkę
artystyczną.
Wybór metody zależy od nas. Z uzy-
skanym plikiem postępujemy tak, jak to
opisaliśmy w rozdziale Wybieranie tła.
Niektórzy Czytelnicy mogą zaintere-
sować się, dlaczego kompresujemy tła
przed wykorzystaniem ich w GRUB-ie.
Można wykorzystać również pliki XPM
nieskompresowane programem Gzip.
Różnica będzie dla nas w sumie nieod-
czuwalna, lecz dla zasady lepiej kom-
presować. Przy obecnych komputerach
mniej czasu zajmuje wczytanie z dysku
skompresowanego (a więc i mniejsze-
go) pliku, a następnie rozkompreso-
wanie go w pamięci, niż wczytanie
z dysku większego pliku, nie poddane-
go kompresji.
Dobór kolorów
Oprócz ustalenia własnego tła, możemy
pokusić się o zmianę kolorów czcion-
ki wykorzystywanej w menu. Służą do
tego opcje foreground i background
ustawiane w początkowej części pliku
/boot/grub/grub.conf (możemy je umie-
ścić nawet przed opcją splashimage).
Opcje te przyjmują jako parametry kolory

Rysunek 7. Skrypt Grubconfig może nam
ułatwić konfigurowanie GRUB-a
zapisane w szesnastkowym formacie RGB
(Red, Green, Blue). Jeśli będziemy chcie-
li uzyskać białe litery z czarnym tłem, to
użyjemy opcji:
foreground ffffff
background 000000
Oczywiście, możemy też używać innych
kolorów, jak czerwony (ff0000), zielo-
ny (00ff00), niebieski (0000ff ) i inne.
Jeśli chcemy w wygodny sposób dopa-
sować kolory do naszego tła i gustu,
możemy wykorzystać tę samą metodę,
którą stosowaliśmy przy wybieraniu tła.
Tym razem, po wejściu do linii poleceń
GRUB-a, wydajemy odpowiednie pole-
cenia foreground ffff00 i background
ff00ff (oczywiście, eksperymentując
z kolorami).
Oprócz tego, istnieje możliwość
zmiany koloru podświetlenia i tła
menu. Wykorzystywane jest do tego
polecenie color, które możemy umie-
ścić w pliku konfiguracyjnym przed
poleceniami foreground i backgro-
und. Listę kolorów dostępnych w tym
poleceniu można uzyskać korzysta-
jąc z polecenia help color w linii pole-
ceń GRUB-a (jak również w dokumen-
tacji GRUB-a – info grub). Przykładowe
wywołanie tego polecenia (dające cał-
kiem przyjemny kolor) ma postać: color
cyan/blue white/blue.
Obsługa
Jeśli zainstalowaliśmy GRUB-a na
dysku i stworzyliśmy dla niego plik
konfiguracyjny, to podczas uruchamia-
nia komputera powinno nas przywi-
tać menu GRUB-a. Możemy poruszać
się po nim z pomocą strzałek kurso-
ra, a klawiszem [Enter ] wybierać pozy-
cję, którą chcemy uruchomić. Oprócz
tego, mamy jednak do dyspozycji kilka
innych funkcji.
Modyfikacja pozycji menu
Przypuśćmy, że chcemy poekspery-
mentować z innymi parametrami jądra.
Możemy w tym celu utworzyć nowe
sekcje title w pliku konfiguracyjnym.
Lepszym rozwiązaniem jest modyfikacja
parametrów jądra podczas uruchamia-
nia systemu. Jak tego dokonać? Prze-
suńmy zaznaczenie w menu na pozycję
naszej dystrybucji Linuksa. W naszym
przykładzie jest to linia Aurox Linux
(2.4.22-1). Zamiast wcisnąć [Enter ], wci-
skamy klawisz [e]. Zobaczymy wyświe-
tloną zawartość tej sekcji title. Pomię-
dzy liniami możemy przemieszczać się
podobnie jak w menu. Jeśli chcemy
zmodyfikować jakąś linię, wciskamy
[Enter ]. Spróbujmy w linii z poleceniem
kernel dopisać opcję jądra vga=791.
W naszym przykładzie linia wygląda-
łaby tak:
kernel /vmlinuz-2.4.22-1S
ro root=LABEL=/ vga=791
Zmiany zatwierdzamy klawiszem [Enter ].
Wprowadzona właśnie opcja powoduje,
że system, zamiast w standardowym
trybie tekstowym, uruchomi się z wyko-
rzystaniem bufora ramki, ustawiając roz-
dzielczość ekranu na 1024x768 pikseli
z ponad 16 tysiącami kolorów.
Jeśli chcielibyśmy dodać nową
linię, możemy skorzystać z klawiszy [o]
i [O ]. Pierwszy z nich powoduje doda-
nie nowej linii po aktualnie zaznaczo-
nej linii, a drugi – przed nią. Niepo-
trzebne linie możemy skasować klawi-
szem [d ].
Gdy jesteśmy już zadowoleni z wpro-
wadzonych zmian, wciskamy klawisz
[b], co powoduje uruchomienie edyto-
wanej pozycji wraz z wprowadzonymi
zmianami. Jeśli wolimy zrezygnować ze
zmian, możemy klawiszem [Esc] wrócić
do głównego menu.
Linia poleceń
Jeszcze większe możliwości daje nam linia
poleceń dostępna w GRUB-ie. Korzystali-
śmy z niej już w rozdziale Wybieranie
tła, lecz teraz opiszemy ją bardziej szcze-
gółowo. Aby się do niej dostać, w menu
GRUB-a wciskamy klawisz [c]. Mamy tu
do dyspozycji cały szereg mniej lub bar-
dziej przydatnych poleceń. Ich spis uzy-
skamy wciskając po prostu klawisz [Tab].
Z pewnością zwrócimy uwagę, że na
spisie znajduje się wiele znanych nam już
grub dla początkujących
poleceń, z których korzystaliśmy podczas
tworzenia menu – chainloader, kernel,
initrd, root i inne. Jak więc widać, linię
poleceń również możemy wykorzystać
do uruchamiania systemów zainstalo-
wanych na naszym komputerze. Zresztą,
gdybyśmy nie utworzyli pliku konfigura-
cyjnego /boot/grub/grub.conf, to przy uru-
chamianiu komputera moglibyśmy korzy-
stać tylko z linii poleceń GRUB-a. Jeśli
w takim przypadku chcielibyśmy urucho-
mić Memtest86+ (zainstalowany zgodnie
z wcześniej podanymi wskazówkami),
musielibyśmy wydać następujące pole-
cenia:
root (hd0,7)
kernel /memtest86+-1.40.bin
boot
Jedyna różnica pomiędzy zawartością
grub.conf i poleceniami przy ręcznym
uruchamianiu systemu, to dodatkowe
polecenie boot powodujące załadowanie
wskazanego jądra.
Warto pamiętać, że w czasie wprowa-
dzania poleceń i nazw plików możemy
korzystać z autouzupełniania – wystar-
czy wcisnąć klawisz [Tab], a wyświetlone
zostaną możliwe wartości.
Do czego jeszcze może przydać się
nam linia poleceń? Z pomocą polecenia
cat możemy sprawdzić zawartość dowol-
nego pliku, np. cat /etc/fstab. Wynika
z tego, że osoba mająca dostęp do linii
poleceń GRUB-a może przeczytać prak-
tycznie dowolny plik (np. /etc/shadow
zawierający zakodowane hasła). Tym
jednak będziemy się martwić za chwilę,
w rozdziale Zabezpieczenia. Niezależnie
od zagrożeń, polecenie cat może przy-
dać się nam, jeśli w czasie eksperymen-
tów będziemy chcieli sprawdzić jakieś
ustawienia.
Inne przydatne polecenie to find,
pozwalające nam sprawdzać, na której
partycji znajduje się wskazany plik.
Powinniśmy podawać bezwzględną
ścieżkę do pliku, np. find /boot/grub/
stage1 lub find /grub/stage1 – polece-
nie to zwróci nam nazwę partycji, jaką
powinniśmy wpisać w linii root w pliku
konfiguracyjnym GRUB-a.
Warto zapoznać się z innymi pole-
ceniami. Bardzo przydatna jest pomoc,
którą możemy uzyskać wpisując help
nazwa_polecenia.
Linię poleceń GRUB-a można rów-
nież uruchomić z konta użytkownika root
www.lpmagazine.org 57
 dla początkujących
wpisując polecenie grub. Mamy wówczas
podobne możliwości, jak w opisywa-
nej wyżej linii poleceń, lecz oczywiście
z niektórych poleceń nie możemy korzy-
stać (dotyczy to przykładowo polecenia
splashimage).
Zabezpieczenia
Menu oferowane przez GRUB-a jest
bardzo wygodne, lecz czasem daje zbyt
wiele możliwości. Jak przekonaliśmy
się w poprzednim rozdziale, użytkow-
nik mający dostęp do GRUB-a może
dowolnie zmieniać parametry wywo-
łania systemu, a nawet uzyskać dostęp
do chronionych plików. Na szczęście,
GRUB pozwala na zablokowanie takie-
go dostępu.
Służy do tego hasło broniące dostę-
pu do edycji pozycji w menu, jak rów-
nież do linii poleceń. Jeśli chcemy,
to nawet uruchomienie poszczegól-
nych systemów może wymagać poda-
nia hasła.
Jeśli chcemy zabezpieczyć w ten
sposób nasz system, to – oczywiście –
potrzebujemy do tego uprawnień użyt-
kownika root. Najpierw wygenerujemy
nasze hasło. Uruchamiamy linię pole-
ceń GRUB-a – grub. Tym razem sko-
rzystamy z polecenia md5crypt. Po jego
wydaniu zostaniemy zapytani o hasło.
Wpisujemy je (niech tylko nie będzie
zbyt łatwe do odgadnięcia) i wciskamy
[Enter ]. W odpowiedzi zobaczymy linię
z zakodowanym hasłem.
Teraz edytujemy nasz plik konfigu-
racyjny (np. vim /boot/grub/grub.conf)
i na jego początku umieszczamy linię
o treści:
password --md5 S w sekcji Sprzęt –>Inicjator systemu
$1$ikVvf0$naEIsTUTM5yM1MYrx3Ms7.
Oczywiście, zamiast podanej tu warto-
ści należy wkleić wynik działania pole-
cenia md5crypt. Wykorzystanie podanej
wyżej wartości nie jest dobrym pomy-
słem, gdyż jest to zakodowane słowo
password. Skoro w pliku przechowu-
jemy hasło, powinniśmy się upewnić,
że nie będzie ono łatwe do odczytu.
W tym celu ustawiamy odpowiednio
prawa dostępu do pliku:
# chmod 600 /boot/grub/grub.conf
Ta zmiana wystarczy, aby przy urucha-
mianiu komputera w menu GRUB-a
58 luty 2005
były dostępne tylko dwie możliwości
– uruchomienie jednego z systemów
lub wciśnięcie klawisza [p]. Jeśli po
wciśnięciu klawisza [p] podamy pra-
widłowe hasło (to, które wpisywaliśmy
w poleceniu md5crypt), to dopiero
wtedy uzyskamy dostęp do możliwości
opisywanych w rozdziale Obsługa.
Nadal użytkownik może urucho-
mić dowolną pozycję w menu, a to nie
zawsze musi nam odpowiadać. Skoro
już mamy ustalone hasło, wystarczy
teraz w sekcji title, którą chcemy zablo-
kować, umieścić polecenie lock. Musi
ono być umieszczone od razu pod linią
title, gdyż użytkownik może wykony-
wać wszystkie polecenia aż do napo-
tkania polecenia lock. W tym momen-
cie zostaje zapytany o hasło i dopóki
nie poda prawidłowego, nie będzie
mógł wykonać dalszych poleceń. Jak
więc widać, umieszczanie polecenia
lock na końcu sekcji title zazwyczaj
mija się z celem – lepiej umieścić je na
początku.
Należy zaznaczyć, że zabezpieczenie
to nie jest doskonałe. Nie można liczyć,
że założenie hasła na GRUB-a zabezpie-
czy nas przed niecnymi zamiarami osób
mających bezpośredni dostęp do kom-
putera. Zawsze jednak może zwiększyć
wygodę korzystania z komputera oraz
zabezpieczyć nas przed mniej doświad-
czonymi użytkownikami.
Ułatwianie konfiguracji
Jeśli nie chcemy ręcznie zmieniać pliku
konfiguracyjnego GRUB-a, możemy
skorzystać z jednego z konfigurato-
rów. Najlepszym rozwiązaniem wydaje
się być moduł Webmina dostępny
GRUB. Oprócz tego, mamy do dyspo-
zycji działający w trybie tekstowym
skrypt Grubconfig oraz przeznaczony
dla środowiska graficznego program
GrubConf. Pierwszy z nich jest mało
intuicyjny, lecz ma kilka ciekawych
opcji, a przy tym nie wymaga instala-
cji – wystarczy rozpakować archiwum
i można go uruchomić.
Osoby samodzielnie kompilują-
ce jądro prawdopodobnie zainteresu-
ją się programem Install Kernel, który
nie tylko zwalnia nas od konieczności
wykonania szeregu poleceń, ale rów-
nież automatycznie uaktualnia konfi-
gurację programów uruchomieniowych
(oprócz GRUB-a, obsługuje też LILO).
Jeśli chcemy całkiem uprościć sobie
ustawianie tła menu GRUB-a, możemy
skorzystać z programu GrubTk. Wystar-
czy w nim podać tylko nazwę pliku
z rysunkiem, a program zajmie się
resztą.
A jeśli chcemy zobaczyć, do czego
jeszcze można wykorzystać GRUB-a, to
zainstalujmy sobie grę GRUB Invaders.
Jest ona uruchamiana przez GRUB-a
i nie wymaga do działania żadnego
systemu operacyjnego.
Zakończenie
Wydawałoby się, że program urucho-
mieniowy to proste narzędzie pozwa-
lające tylko wskazać, który system ma
być uruchomiony. Tymczasem, okazuje
się, że jest to program, który możemy
stosunkowo łatwo dopasować do
swoich potrzeb. Z jego pomocą uru-
chomimy nie tylko systemy, ale rów-
nież takie programy, jak Memtest86.
GRUB może stanowić barierę bronią-
cą innym użytkownikom dostępu do
naszego systemu, równocześnie nie
zmniejszając naszej wygody obsługi.
Dodatkowo, może witać nas naszym
ulubionym rysunkiem. Warto zapoznać
się z jego dokumentacją i poznać inne
jego funkcje.
W Internecie:
• Strona domowa GRUB-a:
http://www.gnu.org/software/grub/
• GNU GRUB splashimage howto:
http://ruslug.rutgers.edu/~mcgrof/
grub-images/
• Różne tła dla menu GRUB-a:
http://vision.featia.net/linux/
grubsplash/
• Strona domowa Memtest86:
http://www.memtest86.com/
• Strona domowa Memtest86+:
http://www.memtest.org/
• Strona domowa skryptu Grubconfig:
http://www.tux.org/pub/people/kent-
robotti/looplinux/index.html
• Strona domowa programu GrubConf:
http://grubconf.sourceforge.net/
• Strona domowa programu Install
Kernel:
http://installkernel.tripod.com/ik/
index.html
• Strona domowa programu GrubTk:
http://freshmeat.net/projects/grubtk/
• Strona domowa gry GRUB Invaders:
http://www.erikyyy.de/invaders/
aktualności
księgozbiór piotrt@lpmagazine.org dział prowadzi: Piotr Truszkowski

Eclipse Recenzent: Piotr Truszkowski

O języku Java słyszał chyba każdy.
Popularne w Internecie pokoje rozmów
zwane chatami, liczne programy, a nawet
środowisko graficzne (Sun Looking Glass)
powstały w oparciu o ten wspaniały, wie-
loplatformowy język programowania. Eclip-
se jest jednym z kompletnych i darmowych
środowisk programistycznych, służących
m.in. do pisania aplikacji w języku Java.
Steve Holzner, autor książki zatytułowa-
nej “Eclipse”, przedstawia nam to środowi-
sko ze wszystkich możliwych stron. Skon-
centrował się na Eclipse 2.1, ale pozycja
obejmuje również Eclipse 3.0.
Książka jest ukierunkowana na począt-
kującego programistę, który postanowił
napisać swój pierwszy program właśnie
w Eclipse. Znajdziemy w niej ogólne omó-
wienie środowiska i podstawy Javy, zapo-
znamy się z trybem debugowania oraz
poznamy przykładowe aplikacje.
Książka pełna jest różnego rodza-
ju przykładów i czytając ją aż prosi się
o płytkę CD, która pozwoli nam skorzystać
z licznych kodów źródłowych. Takiej płytki
dołączonej do książki bardzo brakuje, za co
w moim odczuciu wydawcy należy się duży
minus. Przykłady można co prawda pobrać
z Internetu, ale nie każdy ma do niego
dostęp. Szkoda, że nie dołączono również
samego Eclipse.
Ogólnie, tytuł prezentuje się dobrze,
a początkującemu programiście pozwoli
bez większych trudności poznać świat Javy.
Moja ocena: 3+/5

Sztuka programowania Recenzent:Michał Niwicki

tomów “Sztuki programowania” należy do ści algorytmom składniowym. Tomy 6-7,

Gdy od jakiegoś czasu na witry-
nach księgarń informatycznych pojawiły
się książki typu „Algorytmy nie tylko dla
orłów” czy seria „Dla opornych”, wydawać
by się mogło, że zapomniano o tych, którzy
pierwsze kroki w programowaniu mają już
za sobą. Nieprawda. „Sztuka programowa-
nia” to dzieło Donalda E. Knutha, przezna-
czone dla osób, które chciałyby nauczyć
się czegoś więcej niż tylko wyświetlania
na ekranie napisu „Hello World”. Siedem
wspaniałego cyklu “Klasyka Informatyki”,
czyli książek, które bez wątpienia powinny
znaleźć się na półce każdego programisty.
Pierwszy tom jest poświęcony jest
podstawowym algorytmom i strukturom
danych. Autor przedstawia w nim rów-
nież narzędzia matematyczne przydatne
do zrozumienia zasady działania niektó-
rych algorytmów. W drugim tomie znaj-
dziemy wiele informacji związanych z licz-
bami losowymi i arytmetyką komputerową.
Zawarta w tym tomie wiedza to ogniwo
łączące programowanie komputerowe
z analizą numeryczną. Trzeci tom w cało-
ści jest poświęcony dwóm podstawowym
operacjom algorytmicznym – sortowaniu
i wyszukiwaniu danych. Przedstawia sor-
towanie zewnętrzne i wewnętrzne oraz
opisuje procedury wyszukiwania określo-
nych elementów w zbiorach z wykorzy-
staniem zarówno metod tradycyjnych, jak
i najnowszych. Tytuł tomu czwartego to “Al-
gorytmy kombinatoryczne”, natomiast piąta
część serii książek poświęcona jest w cało-
mimo że autor często odwołuje się do infor-
macji w nich zawartych, ...nie zostały jesz-
cze wydane.
Na uwagę zasługują liczne ćwiczenia
przygotowane przez Donalda E. Knutha –
każde z nich oznaczone jest stopniem trud-
ności w skali od 0 do 50 punktów. Zada-
nia najprostsze nie powinny nikomu spra-
wić trudności, ale ćwiczenia oszacowane
przez autora jako trudne, stanowią wyzwa-
nie nawet dla profesorów informatyki.
Mimo, że autor stara się uprzyjem-
nić lekturę licznymi cytatami i przystęp-
nymi przykładami, w książce dominuje
suchy akademicki język. Pozycja na pewno
nie nadaje się na lekką i przyjemną lektu-
rę do poduszki. Po przeczytaniu wszyst-
kich pięciu tomów „Sztuki programowa-
nia” i przerobieniu zawartych tam ćwiczeń
będziemy mogli śmiało powiedzieć, że
zasady pisania dobrych algorytmów opa-
nowaliśmy w stopniu więcej niż podsta-
wowym.
Moja ocena: 4/5

Bestsellery Merlina
Lista najlepiej sprzedających się książek informatycznych
w sklepie internetowym www.merlin.pl, w miesiącu listopadzie:
1. OpenBSD. Tworzenie firewalli za pomocą PF - J. Artymiak, Wyd. Helion, 2004
2. Zarządzanie projektami IT – J. Phillips, Wyd. Helion, 2004
3. Macromedia Flash MX 2004 Bible – R. Reinhardt, S. Dowd, Wyd. Helion, 2004
4. Jakościowe aspekty kompresji obrazu i dźwięku - poglądowo o DivX – D. Nasiłowski, Wyd. Mikom, 2004
5. Programowanie Asembler IBM PC – P. Abel, Wyd. Read Me, 2004
6. Praktyczne podejście do inżynierii oprogramowania, Wyd. WNT, 2004
7. Microsoft Visual Basic .NET Księga przykładów, Wyd. APN PROMISE, 2004
8. Język C++ - B. Stroustrup, Wyd. WNT, 2004
9. Naucz się z nami! Obsługi komputera (wydanie 4), Wyd. Help, 2004
10. CorelDraw 11 – M. Gradias, Wyd. Read Me, 2004

www.lpmagazine.org 59
dla początkujących
Sztuczki i kruczki
Grzegorz Niewęgłowski
Niespodziewane
“zawieszanie się” terminali?
Czy czasem zauważasz, że terminal tek-
stowy (np. XTerm lub zwykły linuksowy
terminal VGA) przestaje reagować? Zupeł-
nie, jakby został zamrożony, nie przyjmuje
żadnych naciśnięć klawiszy, nie aktualizu-
je wyświetlanego tekstu, a jedynym wyj-
ściem jest wyłączenie go? Jeśli tak, to być
może przypadkiem nacisnąłeś [Ctrl]+[s].
Aby odblokować terminal, trzeba naci-
snąć [Ctrl]+[q]. Takie pomyłki przytra-
fiają mi się stosunkowo często, więc
całkiem wyłączyłem swoim termina-
lom możliwość reagowania na [Ctrl]+
[s]. Można to zrobić wywołując polecenie
stty -ixon, a jeśli dopiszesz je do plików
konfiguracyjnych swojej powłoki, np. do
~/.bashrc czy ~/.bash_profile, to unik-
niesz tego na stałe. ■
Konwertowanie strony kodowej
plików tekstowych
Istnieje sporo specjalnych narzędzi słu-
żących do konwertowania tekstu między
różnymi kodowaniami. Zamiast instalo-
wać do tego celu kolejny pakiet, można
posłużyć się poleceniem iconv. To stan-
dardowa część pakietu Glibc, więc powi-
nien znajdować się na każdym współ-
czesnym systemie linuksowym. Aby
przekonwertować tekst w iso8859-2
do unikodowego utf-8, można użyć
takiego polecenia:
# iconv -f iso8859-2 -t utf-8 S Rzadziej potrzebną funkcją jest kon-
<plik_w_iso.txt >plik_w_utf.txt
Windowsowe cp1250 konwertuje się na
iso8859-2 analogicznie:
# iconv -f cp1250 -t iso8859-2 S balnie iso8859-2, a jakaś nowomod-
<plik_windows.txt >plik_iso.txt
Spis obsługiwanych kodowań można
obejrzeć przez iconv –list.
Pozostała tylko kwestia znaków
końca linii – DOS/Windows wymaga-
60 luty 2005
ją, aby wiersze tekstu były oddziela-
ne dwubajtową sekwencją <CR><LF>,
natomiast Linux zadowala się samym
<LF>. Linuksowe pliki bez konwer-
sji łatwo rozpoznać pod Windows
– wszystkie wiersze zwykle zosta-
ną sklejone w pojedynczy, długi ciąg,
a to skutecznie utrudnia czytanie
takiego tekstu.
Wiele edytorów potrafi na życze-
nie użytkownika konwertować teksty
między tymi standardami (np. w VIM-ie
można zrobić to przez :set fileformat
= unix lub :set fileformat= dos przed
zapisem pliku), ale istnieją też (jak
przy kodowaniach) dedykowane pro-
gramy do tego celu. W razie potrzeby
(choćby przy obróbce wsadowej, gdy
trzeba konwertować wiele plików,
a okazuje się, że nie ma pod ręką
gotowego narzędzia) można wykorzy-
stać SED-a:
# sed 's:$:\r:' -i plik_unix.txt
# sed -e 's:\r::' -i plik_unix.txt
Pierwsze polecenie zamienia końce
znaków w plik_unix.txt na coś czytel-
nego pod Windows, a drugie zamie-
nia z powrotem końce linii na format
uniksowy (czyli powraca do stanu
wyjścia). ■
Konwertowanie kodowań nazw
plików
wertowanie samych nazw plików, ale
przez to potrafi być ono dużo bardziej
kłopotliwe. Problem pojawia się przy
przestawianiu systemu z iso8859-2
na utf-8, albo gdy używa się glo-
na aplikacja (np. ROX-Filer) uparcie
tworzy pliki o nazwach zakodowanych
w utf-8... lub w innych sytuacjach, np.
przy niedbałym kopiowaniu plików
między systemami plików, używający-
mi różnych standardów kodowania.
Łatwo jest zmienić nazwę jedne-
mu plikowi. Nawet dziesięć plików
można przemianować ręcznie. Ale gdy
są ich setki, na dodatek rozproszone
po całym drzewie katalogów? Można
wtedy próbować stworzyć jakiś auto-
mat działający rekursywnie, oparty na
pętlach for..do..done. Można również
próbować połączyć find, iconv i mv,
ale takie rozwiązanie będzie pewnie
dalekie od ideału wydajności i obsłu-
gi błędów.
Rozwiązaniem może być skrypt
convmv. Zwykle nie wchodzi on w skład
linuksowych dystrybucji, ale można go
łatwo pobrać z http://j3e.de/linux/
convmv/. Polecenie convmv -r -i -f
utf-8 -t iso8859-2 –notest ~/katalog
spowoduje rekursywne przejście przez
~/katalog, wyszukując nazwy plików
w utf-8 i konwertując je na iso8859-2.
Opcja -i włącza dodatkowo tryb
interaktywny, w którym użytkownik
widzi dokładnie, które pliki będzie
próbował konwertować convmv. Skrypt
jest dobrze przygotowany na różne
sytuacje, co widać w obsługiwanych
przez niego opcjach. Dzięki niemu
konwersja nazw całego drzewka
plików nie stanowi już problemu,
a na pewno jest bezpieczniejsza niż
używanie napisanych na szybko skryp-
tów opartych na iconv i mv. ■
Cykliczne uruchamianie
polecenia w trybie tekstowym
Przydatnym (choć często niezna-
nym) poleceniem jest watch z pakie-
tu ProcPS. Pozwala on w regularnych
odstępach czasu (np. co sekundę) uru-
chamiać jakieś polecenie. Dzięki temu
można przykładowo obserwować
stale aktualizowaną zawartość jakie-
goś pliku z /proc lub wyjście pole-
cenia ifconfig. Najprostsze zastoso-
wanie to:
# watch ifconfig eth0

Ale to nie koniec możliwości. Można
np. spowolnić czas odświeżania do 1
minuty:
# watch -n 60 ifconfig eth0
zlikwidować “tytuł” wyświetlany przez
watch:
# watch -n 60 -t ifconfig eth0
a nawet włączyć bardzo wygodny tryb
oznaczania zmian (watch będzie oznaczał
te fragmenty tekstu, które zmieniły się od
ostatniego uruchomienia):
# watch -n 60 -t -d ifconfig eth0
Większość tego (może z wyjątkiem
oznaczania zmian) dałoby się łatwo
wykonać za pomocą pętli while i pole-
ceń clear oraz sleep, ale watch jest już
prawdopodobnie zainstalowany w sys-
temie, więc dlaczego z niego nie sko-
rzystać? Obserwowanie wyniku jakie-
goś cyklicznie odświeżanego polecenia
przydaje się w najmniej spodziewanych
momentach. ■
Jakich bibliotek używa ten
program?
Prosta rzecz, ale często nieodzowna.
Jak sprawdzić, które biblioteki współ-
dzielone są wymagane przez dany pro-
gram? Często wystarczy uruchomić na
nim polecenie ldd, a pojawi się zesta-
wienie bibliotek, które byłyby łado-
wane przy uruchamianiu programu.
Nie uwzględnia ono niestety dodatko-
wych bibliotek czy wtyczek, które pro-
gram potem może ładować własno-
ręcznie (tego nie da się z góry przewi-
dzieć), ale w 99% przypadków wynik
ldd będzie się pokrywał z rzeczywisty-
mi rezultatami.
Taka wiedza przydaje się przy dia-
gnozowaniu problemów z ładowa-
niem bibliotek dynamicznych – ldd,
obok listy samych bibliotek, wyświetla
ścieżki dostępu do nich (widać, gdzie
szuka bibliotek), a jeśli jakaś biblioteka
nie mogła zostać zlokalizowana, to ldd
również powiadomi o tym użytkowni-
ka w sposób bardziej czytelny niż zro-
biłby to konsolidator (ang. linker) przy
próbie uruchamiania programu. Dzięki
ldd można również odróżnić progra-
my budowane statycznie od tych dyna-
micznie. ■
Jak odczytać temperaturę
procesora pod Linuksem?
Problem jest bardziej złożony – jak
w ogóle odczytać czujniki z płyty
głównej? Większość płyt ma wbudo-
wane stosowne czujniki monitorujące
parametry pracy – szalenie przydatne,
gdy mamy zamiar przetaktować proce-
sor lub podejrzewamy, że niestabilna
praca komputera to wina słabego wen-
tylatora lub przeciążonego zasilacza.
Nowe płyty główne często udostęp-
niają te dane jako część implementacji
ACPI, a Linux (w wersjach 2.6.x) umie je
odczytać i udostępnić przez pliki w /proc
lub /sys. Wtedy trzeba je jakoś pokazać
użytkownikowi – dobrą nakładką może
być GKrellM, który, obok zintegrowa-
nych wykresów pokazujących obciąże-
nie procesora i sieci, umie podłączyć się
pod strumień informacji z czujników tem-
peratury.
Jeśli płyta nie obsługuje ACPI lub
obsługuje tylko szczątkowo, rozwiąza-
niem może być pakiet lm_sensors – to
rozbudowany zestaw modułów jądra,
pozwalający odczytywać różne infor-
macje z płyty głównej, takie jak napię-
cia, obroty wiatraków czy temperatu-
ra. Niestety, pakiet ten może być kło-
potliwy w konfiguracji, co przy bogac-
twie chipsetów odczytujących tempe-
raturę utrudnia jego poprawne użycie.
Jeśli lm_sensors wchodzi w skład dys-
trybucji, której używasz, to dobrze
– moduły są już skompilowane, więc
wystarczy załadować ich odpowiedni
zestaw (pomocne będzie polecenie sen-
sors-detect, podpowiadające, jaka elek-
tronika została wykryta w komputerze),
a potem odczytywać dane poleceniem
sensors (lub za pomocą GkrellM, gdyż
współpracuje on również z lm_sen-
sors). Pakiet lm_sensors jest stopniowo
integrowany w źródła jądra 2.6.x, ale
sądząc po obecnym postępie, jeszcze
długo potrwa zanim zostanie całkowi-
cie wchłonięty.
Jeśli nie mamy dojścia do goto-
wych paczek z lm_sensors, a nie
chcemy kłopotać się kompilowaniem
i instalowaniem go samodzielnie, to
możemy użyć programu xmbmon
– to proste narzędzie bez żadnych
niestandardowych zależności, które
nie wymaga instalowania modułów
jądra ani tworzenia plików konfi-
guracyjnych. Ponadto, potrafi auto-
matycznie wykryć i obsłużyć całkiem
sztuczki i kruczki dla początkujących
obszerny zestaw płyt głównych i chip-
setów. W skład tego pakietu wcho-
dzą dwa polecenia: mbmon oraz
xmbmon.
Po uruchomieniu mbmon możemy
zobaczyć coś takiego:
Temp.= 35.0, 48.0, 0.0;
Rot.= 0, 3214,0
Vcore = 1.66, 0.10;
Volt. = 3.55, 5.05, 12.59, -12.06, -5.14
Ten skondensowany odczyt czujni-
ków pokazuje temperaturę procesora,
tempo obrotu wiatraków oraz wysoko-
ści poszczególnych napięć na płycie.
Za pomocą opcji mbmon możemy
zmieniać format prezentowanych da-
nych, ale to kwestia gustu, więc poprze-
stanę na pokazaniu formatu domyśl-
nego.
Obserwując wzrost temperatu-
ry, spadek prędkości obrotów wiatra-
ka czy niebezpieczne obniżanie się
napięć, można zdiagnozować wiele
awarii maszyny lub przewidzieć te
dopiero nadchodzące. A zasilacz czy
wentylator lepiej jest wymieniać zanim
osiągną stadium krytyczne i pójdą
z dymem.
Niestety, xmbmon nie współpra-
cuje z GkrellM, ale dla zwolenników
graficznego interfejsu istnieje polece-
nie xmbmon, pokazujące swoje wyniki
w formie okienka z prostą grafiką.
Z omawianym tematem wiąże się
również odczytywanie temperatu-
ry dysku twardego – w końcu dyski
też się grzeją i przegrzanie może się
dla nich skończyć fatalnie. Niestety,
tutaj sprawa ma się gorzej niż z tem-
peraturą procesora, ale nie z winy
Linuksa, lecz samych producentów
sprzętu. Nadal stosunkowo niewiele
dysków ma wbudowane czujniki tem-
peratury, więc niewielu użytkowników
będzie mogło sprawdzić, jak miewa
się ich dysk. Można jednak spróbować
można – tutaj kluczowym słowem jest
SMART, czyli system autodiagnosty-
ki dysku. Temperatura jest udostęp-
niana jako część danych SMART, więc
można ją odczytać za pomocą Smart-
montools (najpierw uruchamiając
smartd, a następnie odczytując dane
dysku przez smartcl -a /dev/hda lub
smartctl -a /dev/hda|grep -i temp,
aby nie przedzierać się przez nieistot-
ne dane). ■
www.lpmagazine.org 61
 sprzęt
Kamery
internetowe
pod Linuksem
Piotr Wolny
O autorze
Autor hobbistycznie i zawodo-
wo zajmuje się Linuksem mniej
więcej od czasów jądra 2.0.20.
Obecnie pracuje w organiza-
cji społecznej. Poza Linuksem
fascynuje go rock progresywny.
Kontakt z autorem:
autorzy@lpmagazine.org
62 luty 2005
K
amery internetowe (tzw.
webcamy) stają się coraz bar-
dziej popularne. Można ich
używać do spotkań w Inter-
necie, nagrywania małych filmów czy
robienia fotografii. Mogą być także wyko-
rzystywane do monitoringu pomiesz-
czeń. Linux obsługuje sporą część aktu-
alnie sprzedawanych kamer.
Ogromna większość tanich kamer
internetowych posiada złącze USB.
O instalacji właśnie takiej kamery piszę
w tym artykule.
Pod Linuksem możemy również
korzystać ze zwykłej kamery, podłączo-
nej do wejścia Composite w karcie telewi-
zyjnej. Prostą kamerę analogową można
nabyć w niewiele wyższej cenie w skle-
pach elektronicznych. W takim przypad-
ku instalacja samej kamery nie jest oczy-
wiście potrzebna – wystarczy instalacja
samej karty telewizyjnej.
Instalacja kamery USB
Dostęp do obrazu wideo w Linuk-
sie otrzymujemy poprzez pliki urzą-
dzeń /dev/video*. Jeśli zainstalowali-
śmy np. kartę telewizyjną, to mamy
w jądrze moduł videodev oraz moduł
odpowiedzialny za naszą kartę tele-
wizyjną, np. bt848. Działanie kamery,
podłączonej przez USB, jest bardzo
podobne. Również potrzebujemy mo-
dułu videodev oraz modułu odpowie-
dzialnego za naszą kamerę, czyli najczę-
ściej jednego z następujących: vicam,
ibmcam, konicawc, ov511, se401,
sn9c102 oraz stv680. Po załadowaniu
właściwego modułu, możemy otrzymać
obraz z kamery na urządzeniu /dev/
video lub /dev/video1, jeśli kamera inter-
netowa nie jest naszym jedynym urzą-
dzeniem video. Odpowiedź na pytanie,
który moduł będzie nam potrzebny do
zadziałania kamery, jest właściwie naj-
trudniejszym zadaniem przy jej insta-
lacji. Pewne wskazówki możemy zna-
leźć w ramce Działające kamery, ale
często jedyną możliwością jest wyszu-
kanie informacji na stronach poszcze-
gólnych sterowników lub na stronie
http://www.linux-usb.org/.
Gdy wiemy, jaki moduł jądra jest
potrzebny do działania naszej kamery,
stajemy przed jedną z trzech możliwości:
• kamera jest obsługiwana przez naszą
dystrybucję Linuksa;
• wsparcie dla niej znalazło się w now-
szych wersjach jądra niż posiadane
przez nas;
• kamera jest obsługiwana tylko przez
sterowniki, które można znaleźć na
stronach internetowych.
Rysunek 1. Duża konkurencja na rynku
kamer internetowych skutkuje nie tylko
stosowaniem wymyślnych obudów, ale
i częstym wprowadzaniem na rynek
nowych modeli

Wsparcie w dystrybucji
Linuksa
Gdy nasza dystrybucja zawiera moduł
dla kamery, to zapewne znajduje się on
w katalogu /lib/modules/[wersja_jądra/
kernel/drivers/usb/media. W takim przy-
padku wystarczy załadowanie modułu,
np. poleceniem modprobe ov511. Na ogół
informuje on o znalezieniu właściwego
sprzętu. Linie, które pojawią się w /var/
log/messagess lub /var/log/syslog oraz
po wydaniu polecenia dmesg, mogą być
podobne do poniższych:
Linux video capture interface: v1.00
ov51x.c: USB OV519 video device
ov51x.c: Sensor is an OV7648
ov51x.c: Device at usb-0000:00:1
usbcore: registered new driver ov51x
W powyższym przykładzie wyciąłem
początki linii, zawierające datę i nazwę
systemu. Ważną jest tutaj informacja
o wykryciu Sensora oraz znalezieniu
samego urządzenia (Device at...). Po zała-
dowaniu modułu, nasze urządzenie /dev/
video lub /dev/video1 powinno pokazy-
wać obraz z kamery. Możemy szybko się
o tym przekonać, jeśli mamy zainstalowa-
ny w systemie program Xawtv. Po wyda-
niu polecenia xawtv -hwscan otrzymamy
listę wszystkich dostępnych urządzeń.
Przykładowo, na moim systemie poka-
zuje ono m.in.:
Listing 1. Przykładowy plik
konfiguracyjny programu webcam
[grab]
device = /dev/video0
text = "komentarz %Y-%m-%d %H:%M:%S"
infofile = nazwa_pliku
width = 320
height = 240
delay = 10
input = composite1
norm = pal
trigger = 0
[ftp]
host = www.przyklad.org
user = kamera
pass = tajne-haslo
dir = katalog-webcam
file = webcam.jpeg
tmp = uploading.jpeg
passive = 1
debug = 1
local = 0
kamery internetowe
/dev/video1: OK
[ -device /dev/video0 ]
type : v4l
name : OV519 USB Camera
flags : capture
Oczywiście, jeśli w komputerze jest zain-
stalowana karta telewizyjna, to znajdzie się
ona również na tej liście, przez co będzie-
my wiedzieli, które z urządzeń /dev/video*
jest przypisane do danego sprzętu. Od tego
polecenia możemy tak naprawdę zacząć
swoją pracę, ponieważ jest szansa, że
moduł do naszej kamery został załadowany
przy starcie systemu. Teraz już, aby zoba-
czyć obraz z kamery, możemy użyć dowol-
nego programu, współpracującego z urzą-
dzeniami Video4Linux, np. Xawtv, Tvtime,
Kdetv. Musimy podać właściwe urządze-
nie, jeśli nasza kamera nie zainstalowała
się jako /dev/video. W przypadku Xawtv
wystarczy opcja -c, np. xawtv -c /dev/
video1. W innych programach znajdziemy
podobne opcje lub możemy wybrać inne
urządzenie w graficznym interfejsie.
Gdy po załadowaniu modułu komen-
da xawtv -hwscan nie pokazuje żadnych
nowych urządzeń, a przy próbie dostępu
do urządzenia video, np. komendą cat
/dev/video0, jesteśmy informowani, że
nie ma takiego urządzenia, to najprawdo-
podobniej moduł, który załadowaliśmy,
nie był przeznaczony dla naszej kamery.
Nie dajmy się w takim przypadku zwieść
wpisom w logach systemowych:
Linux video capture interface: v1.00
usbcore: registered new driver stv680
stv680.c: [usb_stv680_init:1512]
STV(i): usb camera driver version v0.25 reg
stv680.c: STV0680 USB Camera Driver v0.25
W tym przypadku moduł stv680 został
załadowany, jak również automatycznie
załadował się moduł videodev. Pomimo
tego, że nie mamy żadnego komunikatu
o błędzie, czy o nie znalezionym sprzę-
cie, to moduł ten nie będzie jednak dzia-
łał z naszą kamerą, gdyż nie mamy także
komunikatu o znalezionym urządzeniu.
Nowe jądro systemu
Może zdarzyć się, że odpowiednie-
go modułu nie znajdujemy w dystrybu-
cji, albo jest on tam w zbyt starej wersji,
a działający sterownik znalazł się dopiero
w nowszej wersji jądra. Wtedy najlepszym
rozwiązaniem jest samodzielne skompilo-
wanie jądra systemu.
sprzęt
Rysunek 2. Centrum informacyjne KDE
umożliwia na wygodne sprawdzenie
identyfikatorów podpiętych urządzeń USB
Przy jego konfiguracji musimy zazna-
czyć:
• w dziale Character devices pozy-
cje I2C support oraz I2C bit-banging
interfaces,
• w dziale Multimedia devices pozycję
Video For Linux. Gdy mamy kartę
telewizyjną, potrzebujemy tam rów-
nież zaznaczyć: BT848 Video For
Linux, Philips SAA7134 support bądź
Conexant 2388x (bt878 successor)
support oraz odpowiedni moduł
do tunera telewizyjnego na naszej
karcie. Sterowników do kamer USB
nie znajdziemy w tym dziale, gdyż
umieszczono je pod USB support.
Wyjątkiem jest pozycja OmniVision
Camera Chip support, która potrzeb-
na będzie posiadaczom kamer opar-
tych na układach ov511 lub w9968cf
– jest to dodatkowy moduł dla tych
kamer, poza głównym, który znaj-
dziemy we wspomnianym dziale
USB support.
• w dziale USB support , który zrobił
się już bardzo obszerny, musimy zna-
leźć część zatytułowaną USB Multi-
media devices. Poniżej będą sterow-
niki poszczególnych kamer. Zazna-
czamy według posiadanego sprzętu,
Rysunek 3. Miniaturowa kamera
analogowa, podpięta do karty telewizyjnej,
może być niezłą alternatywą dla kamery
USB
www.lpmagazine.org 63
 sprzęt
choć możemy zaznaczyć wszystkie
sterowniki, aby wypróbować, który
będzie działał. Poza tym, potrzebu-
jemy modułu kontrolera USB (UHCI,
OHCI lub EHCI) oraz USB device file-
system.
Po zbudowaniu nowego jądra i prawi-
dłowym jego zainstalowaniu w systemie,
wykonujemy wszystkie czynności, opisa-
ne wcześniej w punkcie Wsparcie w dys-
trybucji Linuksa.
Kompilacja samego
modułu
Czasem zdarza się, że dana kamera nie
jest obsługiwana nawet przez najnow-
sze jądro, ale powstał już dla niej sterow-
nik. Niektóre z nich po prostu czekają na
umieszczenie ich w jądrze, a inne – z róż-
nych powodów (najczęściej licencyjnych)
– nie mogą się tam znaleźć.
W przypadku mojej kamery – Trust
Spacecam 320 – szybko dowiedzia-
łem się, że jest ona oparta na układzie
OV519, więc nie obsługuje jej żaden
sterownik z jądra Linuksa. Pod adre-
sem http://alpha.dyndns.org/ov511/ zna-
lazłem jednak sterownik, który umoż-
liwia odczyt obrazu z tej kamery. Nie
jest to, co prawda, „prawdziwy” sterow-
nik, gdyż przy jego pomocy kamera nie
będzie działała z aplikacjami kompatybil-
nymi z Video4Linux, ale i tak postanowi-
łem spróbować.
Aby skompilować jakiś pojedynczy
moduł jądra, w systemie trzeba było zain-
stalować źródła aktualnie używanego
jądra, czyli pakiet kernel-source. Na pły-
Listing 2. Prosta konfiguracja programu
motion
daemon off
videodevice /dev/video0
input 1
norm 0
frequency 0
width 352
height 288
framerate 4
target_dir /var/www/kamera1
snapshot_filename %v-%Y%m%d%H%M%S §
snapshot
snapshot_interval 0
#czułość
threshold 2000
noise_level 32
64 luty 2005
tach z dystrybucją Linuksa na ogół mamy
kilka pakietów kernel-source – ten wła-
ściwy określimy po wydaniu polecenia
cat /proc/version.
Źródła ze sterownikiem do mojej
kamery z układem OV519 ściągną-
łem w postaci pliku ov51x-1.65-1.11-
mark.tar.bz2. Po rozpakowaniu pliku
znalazłem tam plik README z prosty-
mi instrukcjami budowania modułu jądra
– wystarczą polecenia: make clean; make
oraz make install. To ostatnie polece-
nie powinno być wydane z konta root.
Następnie możemy wykonać polece-
nie depmod -a – nie powinno ono poka-
zać żadnych błędów. Jeśli widzimy jakieś
komunikaty o unresolved symbols, to naj-
prawdopodobniej nasze źródła jądra nie
są zainstalowane prawidłowo.
Po wykonaniu wcześniej wspomnia-
nych poleceń, w moim systemie znalazł
się moduł ov51x, umieszczony jednak
nietypowo, w katalogu /lib/modules/
[wersja_jądra]/extra. Teraz wystarczyło
już polecenie modprobe ov51x, aby nowe
urządzenie /dev/video pojawiło się w sys-
temie.
Bardzo podobnie możemy skompi-
lować i zainstalować najnowsze wersje
sterowników do innych kamer, które
ściągniemy z Internetu. Podstawowym
warunkiem są prawidłowo zainstalowa-
ne źródła jądra w systemie. Ta proce-
dura będzie zapewne bardzo przydatna
dla posiadaczy kamer opartych na pod-
zespołach firmy Philips, gdyż sterownik
dla tych kamer został niedawno usunię-
ty z jądra Linuksa. Co prawda, niektóre
Rysunek 5. Internetowe wykazy kamer działających pod Linuksem liczą setki pozycji
Rysunek 4. Jądro Linuksa zawiera
sterowniki dla różnych rodzai kamer
internetowych
dystrybucje Linuksa wciąż go zawiera-
ją, ale z reguły znajdziemy tam okrojo-
ną wersję sterownika, która nie pozwala
na pracę w maksymalnej rozdzielczości
(zawiera wyłącznie kod GPL). Na szczę-
ście, nowe wersje sterownika do tych
kamer możemy znaleźć pod adresem
http://www.saillard.org/. Musimy ścią-
gnąć plik pwc-10.0.5.tar.bz2, rozpako-
wać go, przejść do nowo utworzonego
katalogu i wydać polecania make i make
install. Odtąd w systemie pojawi się
nowy moduł pwc.
Po wszystkich tych zabiegach, nieza-
leżnie od tego, jaki moduł kompilowali-
śmy, możemy wrócić do czynności opi-
sanych w punkcie Wsparcie w dystrybu-
cji Linuksa.
Kończymy konfigurację
Moduły obsługujące kamery interne-
towe posiadają na ogół bardzo wiele
opcji, które można wpisać do pliku /etc/
modprobe.conf. Niektóre nawet kilkadzie-
siąt. Nie oznacza to, że należy je wszyst-
kie w jakiś sposób ustawiać, aby kamera

Działające kamery
Producenci tego typu sprzętu często zmie-
niają stosowane w kamerach układy, pozo-
stawiając nazwę produktu bez zmian.
Dodatkowo, obowiązujące na rynku zwy-
czaje nakazują wprowadzanie nowych
modeli co kilka miesięcy, często bez żad-
nych zmian w parametrach technicznych.
W efekcie, na próżno można szukać jakiej-
kolwiek informacji o działaniu pod Linuk-
sem dużej części aktualnie sprzedawa-
nych kamer USB.
Mogę dać pewną radę dotyczą-
cą zakupów – dobrze jest skorzystać
z informacji w Internecie, odwiedzając
strony linuksowych sterowników, podane
w ramce W Internecie. Znajdziemy tam
informacje o setkach kamer, które dzia-
łają w naszym systemie. Te dane można
następnie porównać z aktualną ofertą
w handlu. W ten sposób istnieje duże
prawdopodobieństwo, że zakupiony pro-
dukt będzie działać.
Obecnie najpopularniejszymi markami
kamer internetowych wydają się Logitech,
Creative Labs oraz Trust. Oto niepełna
lista kamer tych producentów, które powin-
ny działać pod Linuksem:
• Logitech: Quickcam Express (starsza
wersja), Quickcam Web – linuksowy
sterownik możemy znaleźć na http://
qce-ga.sourceforge.net/; Quickcam 3000
Pro, QuickCam 4000 Pro, QuickCam
Notebook Pro oraz QuickCam Note-
book wykorzystują układy Philipsa; ste-
rownik na http://www.saillard.org/ oraz
w niektórych dystrybucjach; Quick-
Cam Express – sterownik pod adresem
http://home.tiscali.dk/tomasgc/labtec/;
Quickcam Messenger, Home oraz Tra-
veller – w momencie pisania tego arty-
kułu nie posiadały sterowników.
• Creative Labs – urządzenia PC Cam
600, PC Cam 300 posiadają sterownik
pod adresem http://mxhaard.free.fr/;
Creative WebCam III, WebCam Pro
(model PD1030) są oparte na układzie
ov511 i sterownik znajdziemy w no-
wych dystrybucjach; WebCam Go
działała. Na moim komputerze, po wyda-
niu polecenia modinfo ov51x, pojawiły się
m.in. informacje:
parm: autobright:Sensor automatically § widocznym.
changes brightness
parm: autogain:Sensor automatically § autoexp=1
changes gain
parm: autoexp:Sensor automatically § W większości sterowników opcje modułu
changes exposure
[...]
kamery internetowe
Mini jest oparta na stv0680 – sterow-
nik ten jest już w nowych wersjach
jądra i w nowych dystrybucjach;
Webcamn NX, Webcam NX Pro – je-
dynie „eksperymentalny” sterownik moż-
na znaleźć pod adresem http://
zc0302.sourceforge.net/.
• Trust: w sprzedaży można znaleźć
modele oparte na OV511(+) – Space-
C@m 150, SpaceC@m USB, Spa-
ceC@m 200, SpaceC@m 300 – te
urządzenia działają dobrze, sterow-
nik jest w najnowszych dystrybucjach,
a dodatkowo pod adresem http://
alpha.dyndns.org/ov511/; SpaceC@m
320 – ta kamera występuje w dwóch
wersjach: z układem OV511+ działa
dobrze, ale z OV519 można otrzy-
mać z niej obraz tylko przy pomocy
specjalnych programów – sterow-
nik dostępny tylko na stronie http:
//alpha.dyndns.org/ov511/ nie zapew-
nia kompatybilności z Video4Linux;
Spycam 300, Spycam 300 Voice są
oparte na układzie stv0680 i dzia-
łają. Niestety, nie wiem, czy doty-
czy to również modelu 300NX;
Trust SpaceC@m Lite działa na
sterowniku z http://webcam.source
forge.net/ (CpiA); Trust SpaceCam 120,
SpaceCam 100 PORTABLE – działają
na sterowniku z http://nw802.source
forge.net/.
Gdy kupiliśmy już kamerę USB i podłączy-
liśmy ją do komputera, a nie mamy poję-
cia, z jakim sterownikiem może ona dzia-
łać, powinniśmy sprawdzić identyfikatory
USB: dostawcy (vendor) oraz produktu (pro-
duct). Mogą one pojawić się w logach sys-
temowych, po podłączeniu kamery. Pokaże
je komenda cat /proc/bus/usb/devices
albo program Centrum informacyjne KDE.
Znając te dwa identyfikatory, możemy je
wpisać w wyszukiwarce na stronie www.li-
nux-usb.org. Otrzymamy wtedy informa-
cję, czy istnieje sterownik do danego urzą-
dzenia.
Tak więc, aby ustawić automatyczną jas-
ność, progi i ekspozycję, dopisałem nas-
tępującą linię do pliku /etc/modprobe.
conf:
options ov51x autobright=1 autogain=1 § Istnieje co najmniej kilka standardów,
pozwalają właśnie na ustawienie tego
typu parametrów.
sprzęt
Rysunek 6. Program GnomeMeeting
umożliwia bardzo wygodne
przetestowanie urządzeń dźwiękowych
podczas konfiguracji
Istnieją kamery, dla których usta-
wienie pewnych opcji jest niezbędne
do ich działania z niektórymi programa-
mi. Przykładowo, aby używać programu
GnomeMeeting z kamerą opartą na ukła-
dach Phillipsa, potrzebne jest ustawie-
nie rozmiaru i częstotliwości odświeża-
nia przy pomocy takiej linii w /etc/mod-
probe.conf :
options pwc size=SIF fps=10
Listę wszystkich opcji, które przyjmu-
je moduł, można uzyskać nie tylko przy
pomocy programu modinfo – lepiej jest
przeczytać odpowiednią dokumenta-
cję, np. w źródłach jądra – w katalo-
gu Documentation/usb znajdziemy pliki
z opisem dla poszczególnych chipsetów
kamer: w9968cf.txt, stv680.txt, se401.txt,
ov511.txt oraz ibmcam.txt. Jeśli ścią-
gnęliśmy nasz sterownik z Internetu, to
zapewne w archiwum był plik README
lub podobny, zawierający opis wszyst-
kich możliwych opcji.
Na koniec, nie zapomnijmy o upraw-
nieniach dostępu do urządzeń /dev/
video*. Aby każdy użytkownik mógł mieć
dostęp do obrazu z kamery interneto-
wej, wystarczy nam polecenie chmod 666
/dev/video0.
GnomeMeeting
Kamera internetowa – jak sama jej nazwa
wskazuje – najczęściej znajduje zastoso-
wanie do sieciowych spotkań, w których
możemy nie tylko porozmawiać, ale rów-
nież widzieć swojego rozmówcę oraz być
umożliwiających tego typu komunikację
w Internecie. Jednym z najpopularniej-
szych i zapewne najlepiej obsługiwa-
nych pod Linuksem jest H.323. Jest on
używany m.in. przez program Microsoft
www.lpmagazine.org 65
 sprzęt
NetMeeting, a dla naszego systemu ope-
racyjnego stworzono jego odpowiednik
o nazwie GnomeMeeting. Został on stwo-
rzony dla GNOME, ale będzie równie
dobrze działać w KDE, czy jakimkolwiek
innym środowisku. Program ten posiada
dosyć spore możliwości, nawet większe
od pierwowzoru produkcji Microsoft, np.
umożliwia czat tekstowy.
Do prawidłowego działania progra-
mu będzie nam potrzebna karta dźwię-
kowa, pracująca w trybie full-duplex, naj-
lepiej ze sterownikami ALSA – musimy
bez żadnych problemów równocześnie
wysyłać dźwięk przez mikrofon oraz
słyszeć naszego rozmówcę. Zanim uru-
chomimy program, od razu sprawdźmy
działanie mikrofonu i ustawienia mikse-
ra – co prawda w GnomeMeeting rów-
nież można regulować głośność, ale nie
zawsze działa to dobrze.
Wyposażenie dodatkowe
Niektóre kamery, jak np. Trust Space-
cam 320, są wyposażone w mikrofo-
ny. U mnie mikrofon w kamerze zadzia-
łał natychmiast po włączeniu urządzenia
– automatycznie załadował się bowiem
moduł jądra snd_usb_audio, będący
sterownikiem ALSA do urządzeń USB.
Komenda arecord -l pokazała nowe
urządzenie [USB Camera]. Można
z niego przechwytywać dźwięk zaska-
kująco dobrej jakości. Działa dobrze np.
w GnomeMeeting. Urządzenie w kame-
rze nie umożliwia jednak regulacji gło-
śności, przynajmniej ze sterownika-
mi ALSA – program alsamixer zwraca
komunikat o nie znalezieniu miksera.
Kamery są również często wyposa-
żone w dodatkowy przycisk (snapshot
button). Jeśli chcemy zrobić z niego jakiś
pożytek, powinniśmy przeczytać doku-
mentację używanego przez nas sterow-
nika. Zapewne wymagane będzie poda-
nie jakiegoś parametru przy ładowaniu
modułu kamery.
Urządzenia dwufunkcyjne, czyli po-
łączenie prostego aparatu cyfrowego
z kamerą internetową, również mogą
być obsłużone pod Linuksem, przynajm-
niej jeśli są one zbudowane na układzie
STV0680B (np. Trust Spycam 300, Aiptek
Pencam, Nisis Quickpix 2). Pod adresem
http://stv0680-usb.sourceforge.net/ znaj-
dziemy nie tylko sterownik, umożliwiający
działanie tej kamery jako urządzenia Vide-
o4Linux, ale również program Pencam,
służący do ściągania zdjęć wykonanych
przez to urządzenie, w czasie gdy nie było
ono podłączone do komputera.
66 luty 2005
Poza dźwiękiem, będzie nam
potrzebna działająca kamera interne-
towa, czy też jakiekolwiek urządzenie,
nadające obraz przez któreś z urządzeń
/dev/video*, albo kamera, podłączona
przez złącze Firewire. Powinniśmy naj-
pierw sprawdzić kamerę, np. uruchamia-
jąc Xawtv czy Kino.
Sam program GnomeMeeting znaj-
dziemy prawdopodobnie w naszej
dystrybucji. Powinny tam być rów-
nież wszystkie potrzebne nam wtyczki
(ang. plugins) do tego programu, czyli Rysunek 7. Program GnomeMeeting
do obsługi dźwięku OSS lub ALSA oraz w działaniu
obrazu V4L (Video4Linux) lub ze złącza
Firewire (DC lub AVC). Najnowszą wersję Po zakończeniu konfiguracji w okien-
programu możemy znaleźć na stronie ku programu powinniśmy widzieć obraz
http://www.gnomemeeting.org/ – znajdu- ze swojej kamery. Możemy wtedy otwo-
ją się tam nie tylko źródła, ale również rzyć książkę adresową, ściągnąć z ser-
gotowe pakiety binarne dla najpopular- wera ils.seconix.com listę wszystkich
niejszych dystrybucji. Czasem niezbędne użytkowników i znaleźć jakiegoś, który
będzie zaopatrzenie się w wersję powy- w swoim opisie podał, że zgadza się na
żej 1.0 – w starszych występował pro- przyjmowanie testowych połączeń. Aby
blem ze współpracą z kartami telewizyj- do niego zadzwonić, wystarczy dwu-
nymi i kamerami internetowymi, które krotne kliknięcie myszką. W przypad-
nie obsługiwały palety barw YUV420p. ku, gdy znamy adres jakiegoś użytkow-
Jeśli chcemy instalować program ze nika, możemy bezpośrednio wpisać go
źródeł, musimy najpierw skompilować i w głównym oknie GnomeMeeting – pro-
zainstalować zamieszczone tam biblio- gram akceptuje URL-e w formacie h323:
teki – openh323 oraz pwlib. Ponadto, [user@][host:[port]] oraz callto:[user@]
w systemie powinny być zainstalowane [host:[port]] – tę drugą formę adresu sto-
pakiety -dev bibliotek GNOME, OpenL- suje się wyłącznie do serwera ils.seco-
DAP oraz SDL. Biblioteki i program kom- nix.com.
piluje się standardowymi poleceniami: Przy pomocy GnomeMeeting można
./configure; make; make install. również prowadzić pogawędki z użyt-
Konfiguracja samego programu jest kownikami NetMeeting, ale choć głos
uproszczona do minimum i odbywa się będzie działał dobrze w obydwie
całkowicie w środowisku graficznym. strony, to tylko my będziemy go widzie-
Przy pierwszym uruchomieniu pojawi li – on nas nie zobaczy. Ten komercyj-
się Druid konfiguracji, który zada nam ny program zawiera po prostu proce-
kilka pytań: durę sprawdzającą, czy zdalny klient
używa również oprogramowania tego
• nasze imię i nazwisko, pokazywane samego producenta – jeśli jest inaczej,
w sieci;
• adres email, potrzebny do zarejestro-
wania się w katalogu użytkowników
GnomeMeeting;
• prędkość połączenia;
• system dźwięku (najlepiej ALSA) oraz
urządzenia wejściowe i wyjściowe
– mogą być one podpięte do jednej
karty dźwiękowej, ale mogą również
pochodzić z różnych urządzeń. Po
wybraniu mamy możliwość przete-
stowania konfiguracji dźwięku;
• system obrazu – najczęściej V4L,
Rysunek 8. Program Motion potrafi nie
chyba że korzystamy z Firewire, oraz tylko „pilnować” obrazu w kamerze, ale
urządzenie, jeśli mamy więcej niż również udostępniać go w sieci
jedno aktywne /dev/video*.

nie pokaże żadnego obrazu. Gdy zdecy-
dujemy, że wystarczy nam komunikacja
głosowa oraz transmisja obrazu w jedną
stronę, najprościej jest przekonać zna-
jomych użytkowników NetMeeting, aby
zarejestrowali się na serwerze ils.seco-
nix.com – wtedy łatwo ich znajdziemy.
Nowe wersje GnomeMeeting pozwalają
nam również na rejestrację przy użyciu
tego programu na innych serwerach,
używanych normalnie przez posiada-
czy NetMeeting.
Obraz z kamery
na stronie WWW
Pojęcie kamera internetowa niektó-
rym kojarzy się bardziej z ozdobnikiem
wielu serwisów internetowych w posta-
ci obrazu przekazywanego na żywo
z jakiegoś ciekawego miejsca, np. cen-
Kamery z OV519
Urządzenia wyposażone w układ OV519,
jak np. Trust SpaceC@m 320 czy Sony
EyeToy, stanowią nieliczne przykłady
urządzeń – jak dotąd – niekompatybil-
nych z Video4Linux. Znalazłem tylko dwa
programy, przy pomocy którym możemy
uzyskać obraz z takich kamer. Pierwszy
z nich to program Getjpeg. Znajdziemy go
w archiwum ze sterownikami do kamery
(plik ov51x-1.65-1.11-mark.tar.bz2) w pod-
katalogu test. Aby go skompilować, wy-
starczy przejść do tego podkatalogu
i wydać samo polecenie make. Wszyst-
ko, co możemy wykonać przy pomocy
tego programu, to zapisanie aktualne-
go obrazu z kamery do pliku jpeg. Jeśli
uruchomimy ./getjpeg -d /dev/video1,
obraz z kamery znajdziemy w pliku
image-00.jpg, oczywiście przy założeniu,
że nasza kamera jest powiązana z /dev/
video1. Program ten możemy uruchamiać
w odrobinę bardziej fantazyjny sposób,
np. ./getjpeg -d /dev/video1 -o `date
+%s`.jpg -n 100 wykona nam 100 zrzu-
tek obrazu z kamery. Można je następnie
konwertować np. na film avi, korzystając
z Mencodera.
Kolejnym programem, współpracują-
cym z takimi kamerami, jest Showvideo,
który znajdziemy pod adresem http://
www.wlug.org.nz/OV519WebCam. Jego
również kompiluje się, używając wyłącz-
nie polecenia make. Program ten pokazu-
je na żywo obraz z kamery w okienku śro-
dowiska X Window i to jedyna jego funk-
cja. Cóż, przynajmniej wiemy, że urzą-
dzenie jest sprawne, a jakość obrazu...
niestety kiepska, przynajmniej w przy-
padku mojej Trust SpaceC@m 320.
kamery internetowe
trum miasta, stoku narciarskiego, plaży
itp. Takie rozwiązanie najczęściej uatrak-
cyjnia daną stronę i przyczynia się do
zwiększenia liczby odwiedzających.
W Linuksie znajdziemy gotowe pro-
gramy, które wykonają za nas prawie całą
pracę przy konfiguracji takiej kamery.
Najstarszym z nich i wciąż jednym
z najpopularniejszych jest Webcam. Jest
on zawarty w archiwum razem ze źró-
dłami Xawtv i można go ściągnąć bez-
pośrednio od autora, ze strony http://
linux.bytesex.org/xawtv/. Program ten
potrafi odczytać dane z urządzenia
/dev/video*, nagrać je do pliku jpeg, nało-
żyć na obraz dowolny napis (najczę-
ściej data i czas) oraz dodatkowo wysłać
gotowy plik na zdalny serwer, korzysta-
jąc z protokołu ftp. To ostatnie przyda-
je się najbardziej, gdy postanowiliśmy
podpiąć kamerę do jakiegoś komputera,
który stoi poza serwerownią. Program
będzie powtarzać te wszystkie opera-
cje co zadaną liczbę sekund, bez żadnej
ingerencji użytkownika.
Użycie programu jest bardzo proste
– wystarczy wydać polecenie webcam
plik_konfiguracyjny. Zawartość przykła-
dowego pliku konfiguracyjnego pokaza-
no na Listingu 1. Składa się on z dwóch
sekcji.
Pierwsza sekcja ([grab]) zawie-
ra parametry obrazu pobieranego
z kamery. Powinny one być zrozumia-
łe, nawet bez czytania man webcam. Przy
pomocy opcji text wpisujemy własny
opis obrazu z kamery, a delay okre-
śla tutaj, co ile sekund obraz jest ścią-
gany z kamery i wysyłany na serwer.
Przyda się również opcja trigger – jeśli
podamy wartość większą od zera,
obraz będzie wysyłany tylko wtedy,
gdy uległ jakiejkolwiek zmianie (coś
się poruszyło). Do całkiem profesjo-
nalnego wykrywania ruchu przed
kamerą internetową najlepiej używać
znacznie bardziej zaawansowanego
programu Motion, o którym napiszę
w dalszej części.
Sekcja [ftp] zawiera adres serwera,
nazwę użytkownika, hasło, katalog oraz
nazwę pliku, w którym ma się znaleźć
obraz z naszej kamery. Jeśli wpiszemy
local=1, obrazy nie będą wysyłane na
żaden zdalny serwer, tylko zapisywane
w położeniach określonych przez para-
metry file, dir oraz tmp.
Tak więc, po skonfigurowaniu pro-
gramu Webcam, administratorowi po-
sprzęt
Rysunek 9. Program Vlc potrafi również
współpracować z kamerami internetowymi
zostaje wyłącznie stworzenie strony
html, najczęściej z nagłówkiem META
HTTP-EQUIV="Refresh", aby zapewnić
jej automatyczne odświeżanie w przeglą-
darkach gości na stronie.
Obraz przez sieć
Obraz z naszej kamery internetowej
możemy przesyłać przez sieć nie
tylko w postaci plików jpeg, uaktual-
nianych co parę sekund, gdyż dzięki
oprogramowaniu VideoLAN (http:
//www.videolan.org/ ) jest możli-
we skompresowanie go i wysyłanie
w postaci strumienia danych, m.in mpeg
lub asf. VideoLAN działa na wielu syste-
mach operacyjnych, w tym MS Windows,
więc jest możliwe np. nadawanie na
Linuksie i odbiór na MS Windows.
Część dystrybucji zawiera ten pro-
gram, gdyż jest on rozprowadzany
na licencji GPL. Najlepiej zainstalo-
wać wtedy wszystkie pakiety, które
posiadają w nazwie VLC. Gdy nie
mamy gotowych pakietów w dystry-
bucji, możemy posłużyć się gotowy-
mi ze strony www.videolan.org. Przy-
kładowo, dla Auroksa 10.0 można
ściągnąć pliki przeznaczone dla
Fedora Core (vlc-binary.tar.gz oraz
fedora1-updates.tar.gz). Po rozpako-
waniu zostanie utworzony katalog vlc,
a w nim cały zestaw pakietów rpm.
Polecenie rpm -U vlc/* --force --nodeps
-h zainstaluje je wszystkie (będą tam
również nowe wersje wielu bibliotek).
VideoLAN posiada bardzo bogate
możliwości, ale podam jedynie
prostą metodę na przesyłanie obrazu
z kamery internetowej między dwoma
komputerami w sieci. W identycz-
www.lpmagazine.org 67
 sprzęt
Rysunek 10. Nowe wersje programu Vlc umożliwiają bardzo łatwe przesyłanie obrazu
przez sieć
ny sposób możemy przesyłać obraz
z DVD, z pliku avi, a nawet z karty
DVB. Korzystam przy tym z dosyć
nowej wersji vlc (0.8.1) oraz nakładki
wxvlc, które są dostępne w dystrybu-
cji Debian Sid.
Zaczynamy od uruchomienia progra-
mu Wxvlc, więc powinniśmy zobaczyć
jeden z lepszych interfejsów graficznych
dla Vlc. Następnie w menu File wybie-
ramy Wizard... –> Stream to network.
Teraz klikamy na Choose, aby określić, co
chcemy nadawać. Interesująca nas kamera
internetowa jest na zakładce Video4Linux,
w której podajemy ewentualnie urzą-
dzenie, jeśli nie jest to /dev/video.
Po przejściu dalej powinniśmy okre-
ślić sposób wysyłania danych. Naj-
prostszą metodą jest wybranie HTTP.
W takim przypadku w okienku poni-
żej nie powinniśmy wpisywać żadne-
go adresu. Alternatywnie, możemy spró-
bować wybrać UDP Unicast, ale wtedy
musimy podać adres komputera, na
którym będzie odbierany obraz. UDP
działa szybciej, mniej obciążając sieć, ale
częściej możemy spodziewać się proble-
mów z tym protokołem. Ogromną zaletą
VideoLAN jest jego wsparcie dla UDP Mul-
ticast, czyli wysyłania strumienia do wielu
komputerów równocześnie, ale wymaga
to, aby cała nasza infrastruktura sieciowa
pozwalała na takie adresowanie. Można to
osiągnąć w sieci lokalnej, ale w Internecie
nie jest to już możliwe. Ponadto, do działa-
nia Multicast potrzebujemy odpowiedniej
konfiguracji jądra systemu.
Wróćmy teraz do naszej kamery.
Następne pytanie odnosi się do sposobu
kompresji przesyłanych danych. Będzie-
my mieli do wyboru m.in. MPEG PS,
MPEG TS czy ASF. Możemy spróbować
68 luty 2005
MPEG TS – powinno działać ze wszyst-
kimi kamerami internetowymi. W przy-
padku problemów, warto wypróbować
ASF. Ostatnie pytanie odnosi się do warto-
ści TTL (Time To Live) pakietów przesyła-
nych przez sieć. Innymi słowy, określamy
tutaj, przez ile ruterów mogą one przejść.
W sieci lokalnej wystarczy nam
z reguły liczba 1 lub 2.
To wszystko! Teraz już nasz obraz
powinien być nadawany, co widać po
pozycjach w menu Audio i Video. Jeśli
nie uaktywniły się one, to spójrzmy na
konsolę, z której uruchomiliśmy Vlc
– powinien znaleźć się tam komunikat
o błędzie, np. braku dostępu do urzą-
dzenia lub niemożności otwarcia
portu.
Gdy nasza nakładka nie pozwala
na wybranie V4L jako źródła obrazu,
możemy posłużyć się linią komend.
Przykładowo, vlc v4l:/dev/video:
channel=1 uruchomi program z obra-
zem z wejścia composite1. Bardziej zło-
żony przykład może wyglądać następu-
jąco: v4l:/dev/video:norm = pal:frequ-
ency = 543250:size = 640x480:channel= 0:
adev =/dev/dsp:audio = 0.
Gdy wszystko działa, przechodzimy
na drugi komputer, gdzie uruchamiamy
ten sam program – Vlc. Tym razem z
menu File wybieramy Open Network
Stream, zaznaczamy HTTP/FTP/MMS
i w okienku obok wpisujemy adres
komputera, z którego nadajemy, oraz
domyślny port 8080, np. 192.168.0.55:
8080. Powinniśmy zobaczyć obraz
i przy okazji usłyszeć dźwięk z pierw-
szej karty dźwiękowej na kompute-
rze, na którym jest podpięta kamera
– chyba, że wyłączyliśmy go przy
wcześniejszej konfiguracji.
Motion
Jednym z ciekawszych programów,
współpracujących z kamerą internetową,
którym chciałbym zainteresować Czytelni-
ków, jest Motion (http://motion.sf.net/ ).
Jak wcześniej wspominałem, program ten
obserwuje kamerę internetową lub inne
urządzenie, kompatybilne z V4L, oraz
nagrywa obraz z niego do plików jpeg,
mpeg czy avi, ale tylko w momencie, gdy
zmienia się obraz w kamerze. Doskonale
nadaje się do monitoringu pomieszczenia
albo terenu otwartego. Dzięki niemu, jeśli
np. pozostawimy kamerę pilnującą ogrodu
przez weekend, po powrocie będziemy
mieli do obejrzenia tylko zestaw obrazków
lub filmów, zarejestrowanych w momen-
cie, gdy przed kamerą wystąpił jakiś ruch,
a nie cały kilkudziesięciogodzinny mate-
riał. Przy pomocy Motion możemy rów-
nież tworzyć bardzo efektowne filmy
z obserwacji, np. zachowania rośliny
w ciągu całego dnia – widać, jak reaguje
ona na światło, rozwija kielich kwiatu
itp. Program zawiera również w sobie
miniaturowy serwer http, umożliwiający
udostępnianie obrazu z kamery przez
Internet lub sieć lokalną.
Programu Motion raczej nie znaj-
dziemy w naszej dystrybucji Linuksa,
a jeśli już, to na ogół w okrojonej
wersji, która nie pozwala na tworze-
nie filmów, kodowanych przy pomocy
ffmpeg. Najlepiej ściągnąć źródła ze strony
http://sourceforge.net/projects/motion/.
Najpierw w naszym systemie powinny
zostać zainstalowane pakiety glibc-
devel, libjpeg-devel, zlib-devel, curl-
devel, openssl-devel oraz krb5-libs. Gdy
chcemy używać Motion do nagry-
wania filmów, powinniśmy jeszcze
ściągnąć ze strony ffmpeg.sourceforge
.net plik ffmpeg-0.4.8.tar.gz oraz skom-
pilować i zainstalować następującymi
poleceniami:
# tar zxfvp ffmpeg-0.4.8.tar.gz
# mv ffmpeg-0.4.8 /usr/local/ffmpeg
# cd /usr/local/ffmpeg/
# ./configure
# make
# make install
Na zakończenie instalacji ffmpeg, otwie-
ramy dowolnym edytorem plik /etc/
ld.so.conf, dopisujemy do niego jedną
linię:
/usr/local/lib

oraz wydajemy polecenie ldconfig. Teraz
możemy rozpakować archiwum z progra-
mem Motion (ja używam wersji motion-
3.1.17.tar.gz), aby skompilować i zainsta-
lować je komendami: ./configure, make,
make install.
Zabawę z programem możemy roz-
począć od pliku konfiguracyjnego,
zamieszczonego na Listingu 2. Powin-
niśmy go skopiować do /usr/local/etc/
motion.conf. W tym przykładzie prog-
ram będzie odczytywał urządzenie
/dev/video0 i nagrywał obrazki z maksy-
malną częstotliwością czterech klatek
na sekundę w katalogu /var/www/
kamera1 (powinniśmy wcześniej utwo-
rzyć ten katalog). Opcją threshold okre-
ślamy, jak wiele pikseli obrazu musi
ulec zmianie, aby została ona uznana
za ruch przed kamerą, a opcja noise_level
pozwala na ignorowanie określonego
poziomu szumów, który należy dostoso-
wać do indywidualnej kamery i warun-
ków oświetlenia.
Aby, poza zapisywaniem obrazków,
można je było oglądać na żywo przez
przeglądarkę internetową, wystarczy
dopisać do pliku konfiguracyjnego nastę-
pujące linie:
# Live Webcam Server
webcam_port 8080
webcam_quality 50
webcam_motion on
webcam_maxrate 1
webcam_localhost off
webcam_limit 0
Następnie podajemy w przeglądar-
ce adres komputera, do którego jest
podpięta kamera oraz port 8080
(np. 192.168.200.2:8080). Uzyskujemy
obraz, który automatycznie odświe-
ża się, gdy tylko zmienia się obraz
w kamerze. Przy okazji możemy do
R E
kamery internetowe
pliku konfiguracyjnego dodać linię
output_normal off – wtedy obraz-
ki jpeg nie będą nagrywane na
dysku, a wyłącznie wysyłane przez
sieć. Możemy również zastosować
opcję snapshot_interval 10, a wtedy
program Motion będzie zachowy-
wał się jak serwer zwykłej kamery
internetowej – co 10 sekund będzie
wysyłał nowy obraz, niezależnie od
tego, czy wykrył ruch przed kamerą,
czy nie.
Pliki jpeg mimo wszystko zajmują
dosyć sporo miejsca na dysku, zwłasz-
cza w porównaniu z plikami mpeg
czy avi, z tą samą zawartością. Są też
mniej wygodne do przeszukiwania.
Z tego powodu warto skorzystać
z możliwości nagrywania filmów. Przy-
kładowe linie, które powinniśmy dopi-
sać do pliku konfiguracyjnego, mogą
wyglądać tak:
output_normal off
ffmpeg_cap_new on
ffmpeg_cap_motion on
ffmpeg_timelapse 0
ffmpeg_timelapse_mode hourly
ffmpeg_bps 500000
ffmpeg_variable_bitrate 0
ffmpeg_video_codec mpeg4
W ostatniej z tych linii określiliśmy
sposób kodowania filmu – zamiast poda-
nego tutaj divixa, możemy zastosować
mpeg1 lub msmpeg4, aby pliki mogły
być odtwarzane pod MS Windows bez
konieczności instalowania dodatkowych
kodeków.
Program Motion potrafi równo-
cześnie pracować w trybie serwe-
ra kamery internetowej oraz zapi-
sywać pliki avi czy mpg. Ponadto,
jego bardzo bogate możliwości obej-
mują nawet współpracę z bazami
K L A M
sprzęt
danych (MySQL i PostgreSQL), zdalne
kontrolowanie działającego programu
przez sieć oraz bardzo zaawanso-
wane mechanizmy wykrywania ru-
chu.
Zakończenie
Linux wciąż nie cieszy się zbyt wielkim
uznaniem producentów kamer inter-
netowych – wiele tego typu urządzeń
działa tylko w MS Windows. Często
programy o podobnych funkcjach,
jak darmowe odpowiedniki dla Linuk-
sa, w wersji dla dominującego sys-
temu, sprzedawane są za dziesiątki
dolarów.
W Internecie:
• Strona domowa programu
GnomeMeeting:
http://www.gnomemeeting.org/
• Strona domowa programu Motion:
http://motion.sourceforge.net/
• Program Webcam jest częścią
pakietu Xawtv:
http://linux.bytesex.org/xawtv/
• Sterowniki dla kamer z układami
Philips'a:
http://www.saillard.org/
• Sterowniki dla kamer z układem
CpiA:
http://webcam.sourceforge.net/
• Sterowniki dla kamer z SE401,
SE402 oraz EP800:
http://members.chello.nl/~j.vreeken/
se401/
• Sterowniki dla kamer z OV511(+),
OV518, OV519:
http://alpha.dyndns.org/ov511/
• The Webcam HOWTO:
http://www.tldp.org/HOWTO/
Webcam-HOWTO/
• Eksperymentalny sterownik, m.in. dla
niektórych kamer Creative i Logitech:
http://mxhaard.free.fr/spca5xx.html
A
www.lpmagazine.org 69
 dla programistów
Piszemy program
do zmiany rozdzielczości
ekranu przy pomocy
rozszerzenia RandR
Marek Sawerwain
Na płycie CD/DVD
Na płycie CD/DVD znajdują się
wykorzystywane biblioteki, kod
źródłowy programu oraz wszyst-
kie listingi z artykułu.
O autorze
Autor zajmuje się tworzeniem
oprogramowania dla WIN32
i Linuksa. Zainteresowania:
teoria języków programowania
oraz dobra literatura.
Kontakt z autorem:
autorzy@linux.com.pl
70 luty 2005
J
edną z wad środowiska X Window,
wytykaną przede wszystkich przez
początkujących użytkowników, jest
jego dość trudna konfiguracja.
Wszelkie parametry serwera X-ów zostają
zapisane w pliku tekstowym, więc najle-
piej przeprowadzać konfigurację poprzez
edycję tego pliku.
Inną poważną wadą był brak moż-
liwości zmiany parametrów wyświe-
tlanego obrazu bez restartu środowi-
ska. Co prawda, możliwa była zmiana
rozdzielczości ekranu poprzez kom-
binację klawiszy [Ctrl ]+[Alt ]+[+] oraz
[Ctrl ]+[Alt ]+[-], ale w ten sposób zmie-
nialiśmy tylko samą rozdzielczość,
a obraz wyświetlany przez X-y pozo-
stawał nadal tych samych rozmia-
rów. W rezultacie, przy zmianie roz-
dzielczości z wyższej na niższą, był
włączany tryb ekranu wirtualnego.
Ponadto, nie można było łatwo stero-
wać odświeżaniem obrazu.
Te problemy odeszły już do prze-
szłości wraz z wprowadzeniem roz-
szerzenia o nazwie RandR. Pozwala
ono również na wykorzystanie innych
możliwości kart graficznych, ponie-
waż, oprócz zmiany rozdzielczości
ekranu bez konieczności restartu śro-
dowiska X Window, możliwe stało się
także jego obracanie, jeśli tylko karta
graficzna udostępnia taką funkcjonal-
ność.
Okazuje się, że wykorzystanie tych
możliwości jest dość łatwe do zapro-
gramowania, więc w tym artykule
pokażę, jak napisać tego typu pro-
gram. W środowiskach typu GNOME
czy KDE, a nawet w samym środowi-
sku X Window, istnieją odpowiednie
programy wykorzystujące rozszerze-
nie RandR, ale napisanie takiego pro-
gramu samodzielnie to bardzo dobre
ćwiczenie.
Co ciekawe, nasz program będzie
oferował dostęp do wszystkich mo-
żliwych rozdzielczości. Przykładowo,
domyślnie dostępna aplikacja w środo-
wisku GNOME oferuje wyłącznie te
główne, takie jak 640x480, 800x600,
1024x768 itd. Z tego powodu mo-
żna powiedzieć (z lekkim przymruże-
niem oka), iż poprawimy niedostatki
środowiska GNOME.
Projektujemy program
Program napiszemy wykorzystując biblio-
tekę GTK+. Do zaprojektowania gra-
ficznego interfejsu użytkownika wyko-
rzystamy program Glade. Tym razem
nie poprzestaniemy na wygenerowa-
niu pliku z opisem interfejsu (plik o roz-
szerzeniu glade), ale przygotujemy rów-
nież kod źródłowy tworzący ten inter-
fejs – program, który opracujemy, jest
niewielkich rozmiarów, więc będzie naj-
lepiej, gdy nasza aplikacja nie będzie
wymagać do poprawnej pracy dodatko-
wych plików.
Możliwości naszego programu
można streścić jednym krótkim zda-
niem: program ma zmieniać roz-
dzielczość oraz wartość odświeża-

Rysunek 1. Schemat przepływu najważniejszych zdarzeń w naszym programie
nia ekranu. Pomimo tego, jak zawsze,
warto zaprojektować schemat dzia-
łania programu. Prezentuje go Rysu-
nek 1. Najważniejszym zdarzeniem
jest zmiana rozdzielczości ekranu, ale,
jak widać, sam proces wyboru pożą-
danej rozdzielczości pociąga za sobą
wybór zbioru dopuszczalnych wartości
odświeżania. Jest to jedyny trudniejszy
fragment do opracowania w naszym
programie.
Budujemy interfejs
Przy tworzeniu oprogramowania w GTK+/
GNOME do przygotowania graficzne-
go interfejsu użytkownika najlepiej
wykorzystać program Glade. Rysu-
nek 2 pokazuje interfejs naszej apli-
kacji. Nie jest on zbyt skompli-
kowany, gdyż stosujemy tylko dwa
widgety GtkComboBox oraz dwa stan-
dardowe przyciski: jeden do zmiany
rozdzielczości ekranu oraz jeden
kończący działanie programu. Dodat-
kowo, umieścimy jeszcze kilka
etykiet. W jednej z nich znajdzie
się aktualnie wybrana rozdzielczość.
Sam proces tworzenia interfejsu jest
na tyle typowy, że nie będę poświęcał
mu zbyt dużo czasu, ale przy widgetach
GtkComboBox ujawnia się pewne niedo-
ciągnięcie programu Glade, o którym
randr i gnome 2.8
warto wspomnieć. Gdy umieścimy
na formularzu obydwie kontrolki, to
zazwyczaj nie dodajemy żadnych ele-
mentów do wyboru, gdyż robimy to
później samodzielnie w programie.
Okazuje się, że to podejście tym razem
nie będzie działało, gdyż po załado-
waniu pliku glade z opisem interfej-
su, każda próba dodania elementów do
GtkComboBox będzie generować infor-
macje o błędach. Sposób uniknięcia
tego problemu jest bardzo prosty. Po
umieszczeniu komponentu GtkCombo-
Box w tworzonym oknie, do listy ele-
mentów wystarczy dodać kilka war-
tości, po czym zapisać plik, a następ-
nie usunąć dodane elementy i ponow-
nie zapisać projekt. Spowoduje to, że
w opisie XML zostanie odznaczone,
Listing 1. Pętla wpisująca dostępne rozdzielczości do listy wyboru widgetu
ResolutionWidget
int i;
gchar tmp_buf[128];
...
for (i = 0; i < nsize; i++) {
g_snprintf(tmp_buf, 128, "%5d x %-5d", sizes[i].width, sizes[i].height );
gtk_combo_box_append_text(GTK_COMBO_BOX(ResolutionWidget), &tmp_buf[0]);
}
dla programistów
iż komponenty GtkComboBox nie będą
tworzone poprzez konstruktor gtk_
combo_box_new, ale przez gtk_combo_
box_new_text. Użycie tego drugiego
konstruktora daje nam dostęp do listy
elementów, która zostanie utworzo-
na samoczynnie przez system GTK+.
W ten sposób zostaniemy zwolnieni
z obowiązku tworzenia obiektu listy,
chociaż nadal będziemy musieli
wypełnić listę. Będą tam umieszczone
dostępne rozdzielczości ekranu oraz
wartości odświeżania. Nie zapomnijmy
także nazwać w odpowiedni sposób
poszczególnych widgetów. W naszym
programie widget GtkComboBox, zawie-
rający dopuszczalne nazwy rozdziel-
czości, to ResolutionWidget. Drugi
widget tego typu, w którym wybiera-
my wartość odświeżania, nosi nazwę
RefreshWidget.
Jak już wcześniej podałem, nasz
program napiszemy na dwa sposoby.
W pierwszym zastosujemy dodatkowy
plik z opisem interfejsu, a w drugim,
za pomocą Glade i opcji Build z menu
File, wygenerujemy kod źródłowy,
w którym będzie tworzony interfejs.
Zastosowanie tego kodu pozwoli
nam na utworzenie programu, który nie
będzie wymagał dodatkowych plików.
Jak się okaże, między tymi dwoma tech-
nikami, które dostarcza nam program
Glade, w finalnym kodzie aplikacji róż-
nice będą tylko kosmetyczne.
Odczyt podstawowych
informacji
Pomijając na razie sposób, w jaki napi-
szemy program, istotne są dla nas
informacje o dostępnych rozdzielczo-
ściach. Ich spis uzyskujemy tylko raz
w naszym programie, korzystając z API
systemu X Window. Z tego powodu na
początku należy dołączyć odpowied-
nie pliki nagłówkowe:
www.lpmagazine.org 71
 dla programistów

Listing 2. Obsługa sygnału changed dla widgetu wyboru rozdzielczości Przedstawiony powyżej kod zapewnia
nam spis dostępnych rozdzielczości.
void on_ResolutionWidget_changed( GtkWidget *widget, gpointer data ) W naszym programie czynność tę
{ wykonuje funkcja get_basic_informa-
int i=0; tion.
gchar tmp_buf[128]; W tym momencie musimy prze-
nieść uzyskane informacje do widgetu
i=gtk_combo_box_get_active(GTK_COMBO_BOX(widget)); o nazwie ResolutionWidget. W tym celu
selected_resolution=i; przepisujemy zawartość tablicy sizes.
Omawiany proces może wydawać się
for(i = 0; i < old_nrate;i++) skomplikowany, ale sprowadza się do
gtk_combo_box_remove_text(GTK_COMBO_BOX(RefreshWidget), 0); jednej krótkiej pętli typu for, której kod
znajduje się na Listingu 1.
rates = XRRConfigRates (screen_config, selected_resolution, &nrate); Podczas przepisywania ważna
old_nrate=nrate; jest całkowita ilość elementów tabli-
cy sizes. Wielkość tę poznaliśmy pod-
for (i = 0; i < nrate; i++) czas wywołania funkcji XRRConfigSizes
{ i została zapisana w zmiennej nsize.
g_snprintf(tmp_buf, 128, "%3d", rates[i] ); W samej pętli wykonujemy tylko dwie
gtk_combo_box_append_text(GTK_COMBO_BOX(RefreshWidget), &tmp_buf[0]); czynności. Instrukcją g_snprintf two-
} rzymy odpowiednio sformatowany ciąg
znaków, np. 1024 x 768, a następnie
sel_res=TRUE; wywołaniem gtk_combo_box_append_
} text dodajemy ten ciąg do listy wyboru
widgetu ResolutionWidget.
Jak widać, czynności, które trzeba
#include <X11/Xproto.h> W kolejnym kroku pobieramy indeks wykonać, aby uzyskać listę dostęp-
#include <X11/Xlib.h> aktualnie stosowanej rozdzielczości nych rozdzielczości ekranu, są try-
#include <X11/extensions/Xrandr.h> ekranu: wialne. W kodzie naszej aplikacji tym
#include <X11/extensions/Xrender.h> zadaniem zajmuje się funkcja o nazwie
current_size = XRRConfigCurrent fill_resolution_list. Wykonuje ona
Najważniejszy jest dla nas przedostat- Configuration (screen_config, jeszcze jedną ważną czynność, a mia-
ni plik, bo w nim znajdują się funkcje &current_rotation); nowicie wpisuje do etykiety aktualne
związane z rozszerzeniem RandR. Uzy- parametry obrazu. Kod, który wykonu-
skane informacje należy gdzieś umie- Możliwości RandR nie ograniczają się je te czynności, jest następujący:
ścić, więc zdefiniujemy kilka zmien- wyłącznie do zmiany rozdzielczości
nych. Pierwsza z nich reprezentuje ekranu. Obraz możemy obracać o 90 g_snprintf(tmp_buf, 128, §
aktualną konfigurację: stopni, więc w powyższej linii kodu "%5d x %-5d@%3d Hz", sizes §
należy podać adres do zmiennej, [current_size].width, §
XRRScreenConfiguration *screen_config; w której zostanie umieszczona infor- sizes[current_size].height, §
macja o obrocie ekranu. XRRConfigCurrentRate(screen_config)); §
Następna to w rzeczywistości tabli- Samą tablicę zawierającą dostę- gtk_label_set_text §
ca, w której zostaną umieszczone pne rozdzielczości ekranu odczytu- (GTK_LABEL(ActualResLabel), tmp_buf);
informacje o dostępnych rozdzielczo- jemy za pomocą funkcji XRRConfig-
ściach: Sizes: Wykorzystaliśmy zmienną current
_size. Jej wartością jest indeks, pod
XRRScreenSize *sizes; sizes = XRRConfigSizes § którym w tablicy sizes znajduje się
(screen_config, &nsize); opis aktualnie stosowanej rozdzielczo-
Proces odczytu spisu rozdzielczości roz- ści. Wartość odświeżania odczytujemy
poczynamy od uzyskania uchwytu: Ważną rolę pełni zmienna nsize. Jest za pomocą funkcji XRRConfigCurrent-
w niej umieszczana liczba dostęp- Rate, która w wyniku daje dokładną
screen_config = XRRGetScreenInfo nych rozdzielczości ekranu. Chociaż wartość odświeżania.
(GDK_DISPLAY(), GDK_ROOT_WINDOW()); nasz program służy tylko do zmiany
rozdzielczości, to możemy również Wybieramy rozdzielczość
Jak widać, wykorzystujemy predefi- odczytać dostępne sposoby obraca- oraz odświeżanie
niowane funkcje z podsystemu GDK, nia ekranu: Podczas projektowania interfejsu w wid-
reprezentujące okno główne: GDK _ROOT_ getach GtkComboBox trzeba koniecz-
WINDOW, oraz urządzenie GDK _DISPLAY, rotations = XRRConfigRotations § nie zaimplementować obsługę syg-
z którego korzysta system GTK+. (screen_config, &current_rotation); nału changed, gdyż po wyborze roz-

72 luty 2005
 randr i gnome 2.8 dla programistów

nej old_nrate. Później musimy przenieść

w pętli zawartość tablicy rates do
komponentu RefreshWidget, w podob-
ny sposób, jak w przypadku tablicy
sizes. Na koniec wykonujemy jeszcze
jedną czynność, a mianowicie ustawia-
my flagę sel_res na TRUE. W ten sposób
oznaczamy, że użytkownik dokonał
wyboru rozdzielczości.

Zmieniamy rozdzielczość
Listing 3 zawiera kod odpowiedzialny
za zmianę rozdzielczości i odświeżania
ekranu. Znajdująca się tam funkcja jest
wywoływana w momencie naciśnię-
cia przycisku Change resolution. Naj-
ważniejszym elementem jest wywoła-
niem funkcji:

XRRSetScreenConfigAndRate

Rysunek 2. Program do zmiany rozdzielczości ekranu

Ustala ono rozdzielczość ekranu oraz
wartość odświeżania:
dzielczości ekranu bądź wartości dzielczości, jak wiadomo, jest tabli-
odświeżania z rozwijanej listy, ten cą, więc wystarczy poznać indeks roz- status=XRRSetScreenConfigAndRate §
wybór musi zostać w jakiś sposób dzielczości wskazanej przez użytkow- (GDK_DISPLAY(), §
zapamiętany. nika. Możemy tak zrobić, gdyż przeno- screen_config, GDK_ROOT_WINDOW(), §
W przypadku komponentu Refresh- sząc dane z tablicy sizes do listy elemen- selected_resolution, current_rotation,§
Widget sprawa jest bardzo prosta, gdyż tów widgetu ResolutionWidget zacho- selected_rate, CurrentTime);
wystarczy tylko zapamiętać indeks ele- waliśmy tę samą kolejność oraz warto-
mentu, co pozwala na odczyt wartości ści indeksów. Trzy pierwsze argumenty wskazują na
z odpowiedniej tablicy, podobnie jak Zadaniem następnej pętli jest usu- urządzenie oraz uchwyt reprezentu-
w przypadku dostępnych rozdzielczości. nięcie poprzednio wpisanych warto- jący aktualną konfigurację. Rozdziel-
Dodatkowo, ustawiamy specjalną flagę, ści odświeżania. W tym celu stosujemy czość ustalamy czwartym argumen-
informującą o tym, że wybór odświe- gtk_combo_box_remove_text, wywoła- tem, przy czym, jak widać, jest to tylko
żania został już dokonany. Kod funk- ne dokładnie kilkanaście razy, w zależ- indeks wskazujący na element tablicy
cji, która reaguje na sygnał o wskazaniu ności do tego, ile było dopuszczalnych sizes. Następna zmienna wskazuje na
wartości dla widgetu wyboru wartości wartości odświeżania. Ilość jest prze- obrót ekranu. W naszym programie
odświeżania, jest bardzo krótki: chowywana w zmiennej old_nrate. nie zajmujemy się tym problemem,
Warto zapytać się, co stanie się, gdy więc tylko kopiujemy tę wartość.
void on_RefreshWidget_changed § lista dostępnych wartości odświeżania W następnym parametrze określamy
( GtkWidget *widget, gpointer data ) { będzie pusta. Funkcja usuwająca ele- wartość odświeżania. Nie jest to tym
selected_refresh= § ment z listy widgetu powinna zgłosić razem indeks odnoszący się do tabli-
gtk_combo_box_get_active § błąd. Tak się nie stanie, gdyż zmienna cy, ale rzeczywista wartość odświeża-
(GTK_COMBO_BOX(widget)); old_nrate na początku pracy aplikacji nia. W ostatnim parametrze podajemy
selected_rate=rates[selected_refresh]; zawiera zero i pętla for nie wykona ani aktualny czas.
sel_ref=TRUE; jednej iteracji. Wywołanie funkcji XRRSetScreen-
} Ostatni fragment wypełnia listę ConfigAndRate to najważniejsza czyn-
komponentu RefreshWidget. Pierw- ność, którą musimy wykonać. W kodzie
W przypadku rozdzielczości ekranu, szym krokiem jest wywołanie funk- z Listingu 3, przed zmianą rozdzielczo-
kod jest już znacznie bardziej skom- cji XRRConfigRates. W jej wyniku ści, upewniamy się jednak, sprawdza-
plikowany. Listing 2 zawiera pełną otrzymujemy tablicę z wartościami jąc wartość flag sel_res oraz sel_ref,
treść funkcji, która jest wywoływana odświeżania dla wybranej rozdziel- czy użytkownik istotnie wybrał roz-
w momencie pojawienia się zdarzenia czości, zapisanej w zmiennej selec- dzielczość i odświeżanie.
changed. ted_resolution. Ważna jest również Po ustaleniu rozdzielczości wywo-
Pierwsze dwie linie po deklaracji ilość dostępnych wartości odświe- łujemy XRRConfigCurrentConfigura-
zmiennych są konieczne, abyśmy pozna- żania i tę wielkość zapamiętujemy tion, aby pobrać parametry obrazu
li, jaką rozdzielczość wskazał użytkow- w zmiennej nrate. Następnie przenosimy i aktualizujemy etykietę, w której te
nik. Zmienna sizes, która zawiera roz- ilość dostępnych odświeżań do zmien- informacje są prezentowane. Następ-

www.lpmagazine.org 73
 dla programistów
Rysunek 3. Projektowanie interfejsu programu w Glade
nie wpisujemy do naszych flag war-
tości FALSE.
Wersja programu
z plikiem glade
Opisane dotychczas funkcje są wystar-
czające, aby zmieniać rozdzielczość oraz
odświeżanie ekranu, ale musimy zdecy-
dować, w jaki sposób będziemy budo-
wać interfejs.
Najłatwiejszy sposób to stworzenie
interfejsu za pomocą programu Glade
i zapisanie go do pliku o rozszerze-
niu glade. Taki plik wczytujemy do
naszego programu wykorzystując
bibliotekę libglade. Zanim cokolwiek
zrobimy, należy zainicjować GTK+.
Ta operacja wymaga wyłącznie jednej
linii:
gtk_init(&argc, &argv);
Wczytanie pliku glade to również tylko
jedna linia kodu:
§
xml = glade_xml_new("main_app_win.glade",
NULL, NULL);
Następną czynnością, którą dość często
trzeba wykonać w programach GTK/
GNOME, korzystających z plików glade,
jest uzyskanie referencji do potrzeb-
nych widgetów. Dokonujemy tego
funkcją glade_xml_get_widget. Przykła-
dowo, dla okna głównego wygląda to
następująco:
74 luty 2005
MainWin=glade_xml_get_widget(xml, § o nazwie callbacks.h, w którym znajdują
"MainWin");
Podłączenie sygnałów następuje w spo-
sób automatyczny – wystarczy wywo-
łać funkcję:
glade_xml_signal_autoconnect
Tego typu kod, jak zwykle, umiesz-
czamy w funkcji main. Przed ostatecz-
nym uruchomieniem programu wyko-
nujemy jeszcze jedną ważną czynność,
a mianowicie wypełniamy listę widge-
tu ResolutionWidget w sposób, który
opisałem we wcześniejszej części tego
artykułu. Po tej czynności możemy już
uruchomić program wywołując funkcję
gtk_main.
Wersja samodzielna
Wersja z plikiem glade ma tę zaletę,
że istotnie łatwo jest napisać kod,
który wczyta plik z opisem inter-
fejsu. Ponadto, jednym poleceniem
łączymy zdarzenia z funkcjami.
Wadą tego rozwiązania jest to, że
plik glade musi być dystrybuowany
razem z aplikacją. O ile w przy-
padku dużego programu nie stanowi
to większego problemu, to w na-
szej aplikacji nie to najlepsze roz-
wiązanie. Najlepiej, aby nasz program
nie wymagał żadnych dodatkowych
plików, poza środowiskiem X Window
oraz GNOME.
Wykluczenie pliku glade będzie
wymagało samodzielnego budowania
interfejsu. I w tym przypadku pomoc-
ny okazuje się program Glade. Jak już
wcześniej napisałem, po wybraniu opcji
Build z menu File, samodzielnie utwo-
rzy on szkielet aplikacji na podstawie
utworzonego przez nas okna. Powsta-
nie cała struktura katalogowa, w której
najbardziej interesują nas pliki z kata-
logu src.
Do naszego programu potrzebuje-
my pięć plików. Dwa pierwsze to inter-
face.c oraz interface.h. Zawierają one
implementację funkcji:
create_MainWin
która tworzy zaprojektowane przez nas
okno. Potrzebne będą również pliki
support.c oraz support.h, w których
znajdziemy kilka pomocniczych funk-
cji i makr. Wykorzystamy także plik
się nagłówki funkcji reagujących na zda-
rzeniach. Implementację tych funkcji już
zawiera nasz program. Plik callbacks.h
dołączamy do naszego programu, gdyż
plik interface.c wymaga tego pliku,
a przecież nie będziemy modyfikować
bez wyraźnego powodu plików genero-
wanych automatycznie.
Przy tej okazji trzeba ponownie
wspomnieć o konstruktorach kom-
ponentów GtkComboBox. Glade może
wygenerować plik interface.c, w któ-
rym będzie stosowany konstruktor
gtk_combo_box_new, zamiast potrzeb-
nego nam gtk_combo_box_new_text.
Należy więc sprawdzić, jak wygląda
plik interface.c pod kątem tych kon-
kretnych funkcji.
Kod, który trzeba dodać do nasze-
go programu, nie jest zbyt wielki. Na
początek możemy usunąć kilka lini-
jek związanych z obsługą libglade. Nie-
potrzebne są pliki nagłówkowe oraz
deklaracja obiektu xml. Po wywołaniu
gtk_init tworzymy okno naszej aplika-
cji w następujący sposób:
MainWin=create_MainWin();
Następnie, podobnie jak to było
w poprzedniej wersji programu, uzy-
skujemy odniesienia do widgetów.
Korzystamy z gotowej funkcji lookup_
widget, która znajduje się w pliku sup-
port.c. Referencje do trzech pozostałych
 randr i gnome 2.8 dla programistów

Listing 3. Zmiana rozdzielczości oraz odświeżania Rozszerzenie RandR

Jeśli mamy wątpliwości, czy w naszej
void on_ChangeResBtn_clicked( GtkWidget *widget, gpointer data )
wersji środowiska X Window jest
{
dostępne rozszerzenie RandR, to
gchar tmp_buf[128]; zanim zaczniemy pisać nasz program,
wystarczy spróbować wydać polece-
if(sel_res==FALSE && sel_ref==FALSE) { nie xrandr z poziomu konsoli. Jeśli
GtkWidget *dialog = gtk_message_dialog_new (GTK_WINDOW(MainWin), polecenie jest dostępne i środowisko
GTK_DIALOG_MODAL, X Window wspiera rozszerzenie RandR,
GTK_MESSAGE_ERROR, to zobaczymy listę dostępnych roz-
GTK_BUTTONS_CLOSE, dzielczości. Większość nowych dystry-
"Please choose screen resolution and refresh rate!",NULL);
bucji Linuksa, takich jak Aurox, Man-
drakelinux czy Fedora Core, stosu-
je nowe, czy wręcz najnowsze wersje
gtk_dialog_run (GTK_DIALOG (dialog));
implementacji (w tym coraz popular-
gtk_widget_destroy (dialog);
niejszą X.org) środowiska X Window,
return ; więc rozszerzenie RandR jest zazwy-
} czaj dostępne.
Ponieważ rozszerzenie RandR jest
Status status = RRSetConfigFailed; mimo wszystko stosowane dopiero od
niedawna, więc warto do naszego pro-
status=XRRSetScreenConfigAndRate (GDK_DISPLAY(), gramu wprowadzić funkcję sprawdza-
screen_config, GDK_ROOT_WINDOW(), jącą, czy jest ono dostępne. Funkcja
selected_resolution, current_rotation,
tego rodzaju mogłaby przedstawiać
się w następujący sposób:
selected_rate, CurrentTime);

int check_randr(int *major_version, §

current_size = XRRConfigCurrentConfiguration (screen_config, &current_rotation);
*minor_version) {
int event_basep, error_basep,
g_snprintf(tmp_buf, 128, "%5d x %-5d@%3d Hz",
major_version, minor_version;
sizes[current_size].width,
if (XRRQueryExtension (GDK_DIS §
sizes[current_size].height , selected_rate);
PLAY(), &event_basep, &error_ §
basep)) {
gtk_label_set_text(GTK_LABEL(ActualResLabel), tmp_buf);
XRRQueryVersion (GDK_DISPLAY(), §
*major_version, *minor_version);
sel_res=FALSE;
return TRUE;
sel_ref=FALSE;
}
return FALSE;
get_basic_information();
}
}

oprogramowanie dostępne w GNOME.

potrzebnych widgetów uzyskujemy
w następujący sposób:
ResolutionWidget=lookup_widget § wystarczy dobry pomysł oraz jeden
(MainWin, "ResolutionWidget");
RefreshWidget=lookup_widget §
(MainWin, "RefreshWidget");
ActualResLabel=lookup_widget § samodzielnie. I są to jedyne zmiany, które
(MainWin, "ActualResLabel");
Funkcja lookup_widget wymaga dwóch
argumentów. Pierwszy to okno (inaczej
mówiąc, rodzic), które zawiera pozo-
stałe widgety, natomiast w drugim,
podobnie jak poprzednio, podajemy
symboliczną nazwę widgetów. Kolej-
nym krokiem, podobnie jak w wersji
z plikiem glade, jest wywołanie funk-
cji fill_resolution_list. W przeciwień-
stwie do poprzedniej wersji, koniecznie
trzeba zastosować funkcje pokazującą
widgety w następującej postaci:
gtk_show_widget_all(MainWin);
gdyż okno nie zostanie wyświetlone
musimy wykonać. Uzyskany program nie
potrzebuje już do poprawnego działania
dodatkowych plików.
Podsumowanie
Na zakończenie, można powiedzieć, że
małym nakładem pracy udało się nam
uzyskać bardzo przydatny program do
zmiany rozdzielczości. Co więcej, nasz
program oferuje dostęp do większej
gamy rozdzielczości ekranu niż podobne
Zachęcam do wprowadzania własnych
poprawek do programu. Jak widać, aby
napisać przydatny program, czasem
wolny wieczór.
W Internecie:
• Strona przedstawiająca
rozszerzenie RandR:
http://keithp.com/~keithp/talks/randr/
• Strona domowa biblioteki GTK+:
http://www.gtk.org/
• Implementacja systemu X11,
zdobywająca coraz większą
popularność:
http://www.x.org/

www.lpmagazine.org 75
 testy
IBM ThinkPad T41
Michał Niwicki
P
ierwszą rzeczą, którą postano-
wiłem zrobić, gdy do redak-
cji przyniesiono nowiutkie-
go ThinkPada T41, było zain-
stalowanie na nim systemu Linux. Lekki
niesmak poczułem widząc informację,
naklejoną na obudowie komputera, że
sprzęt najlepiej współpracuje z syste-
mem operacyjnym Windows XP. Mając
na uwadze liczne listy przychodzące do
redakcji, w których czytamy o proble-
mach z instalacją Linuksa na laptopach,
poczułem się zaniepokojony.
Aurox
Na pierwszy ogień poszła nowa wersja
Auroksa (10.1). Po włożeniu do napędu
DVD instalacyjnych płyt dystrybucji,
bez żadnych problemów uruchomił się
instalator Anaconda. Kłopotu nie spra-
wiło również wykrycie poprawnej kon-
figuracji sprzętowej. System zainstalo-
wał się szybko, sprawnie i bez wyświe-
tlających się komunikatów o błędach.
Novell Linux Desktop 9
Podobnie jak w przypadku Auroksa,
postąpiłem także z nową dystrybu-
cją opartą na SUSE. Mimo, że instala-
cja przebiegła pomyślnie, pojawiły się
lekkie problemy z konfiguracją ekranu.
Za pomocą programu konfiguracyjnego
szybko ustawiłem prawidłowe parame-
try wyświetlania obrazu. Moją uwagę
zwrócił również fakt, iż w przeciwień-
stwie do Auroksa, nie działał tzw. dwu-
klik przy korzystania z touchpada (za-
znaczam, że to wina dystrybucji, a nie
sprzętu).
Specyfikacja techniczna:
● Procesor: Intel Pentium M 1,6 GHz
● Pamięć RAM: 512 MB
● Wyświetlacz: 14,1'' TFT
● Napęd: 16x-10x-24x-8x max
CD-RW/DVD
● Karta graficzna:
ATI Mobility Radeon 9000 32MB
76 luty 2005
Dystrybucje typu Live
Ponieważ prawdziwym sprawdzianem
dla komputera są systemy uruchamia-
ne bezpośrednio z płyty CD/DVD, uru-
chomiłem na ThinkPadzie kilka z nich.
Wybrałem FreeSBIE, bazujące na Free-
BSD, małą dystrybucję Damn Small
Linux oraz Games Knoppix 3.7. Mimo
moich wątpliwości, wszystkie uruchomi-
ły się szybko i bez problemów.
Wady i zalety
Nie będę skupiał się na gadżetach i wyso-
kich parametrach testowanego sprzętu,
ale wybiorę raczej kilka elementów, na
które warto zwrócić uwagę decydując się
na zakup ThinkPada T41.
Laptop jest urządzeniem lekkim
o obudowie odpornej na wstrząsy i ude-
rzenia. W oczy rzucają się solidne stalowe
zawiasy scalające panel ekranu z kompu-
terem. Tak jak we wszystkich ThinkPa-
dach, urządzeniem zastępującym tra-
dycyjną myszkę jest usytuowany na
środku klawiatury czerwony trackpoint.
Dodatkowo, poniżej znajduje sie touch-
pad, który w przypadku korzystania
z tego pierwszego urządzenia wskazu-
jącego, trochę przeszkadza. Zauważal-
na jest dobra jakość dźwięku płynące-
go z wbudowanych głośników. Impo-
nuje cicha praca komputera – wentylator
włącza się jedynie w razie potrzeby i nie
przeszkadza w pracy.
Rysunek 1. IBM ThinkPad T41
ibm thinkpad t41 testy
Zalety
• Solidna konstrukcja
• Bezproblemowa współpraca
z Linuksem
• Podświetlana klawiatura
• Cicha praca
Wady
• Brak polskiej instrukcji obsługi
• Wysoka cena
Niestety, wadą opisywanego sprzętu
jest jego stosunkowo wysoka cena. Porów-
nując inne laptopy tej samej klasy (Dell Lat-
titude, HP Compaq), IBM Thinkpad T41 jest
urządzeniem drogim (ok. 9 tyś. zł). Warto
zatem zastanowić się nad wyborem prze-
nośnego komputera mniej znanej marki,
nieodbiegającego parametrami od T41,
a lepiej wypadającego cenowo.
Podsumowanie
Krótko mówiąc, komputer prawie na
piątkę. Tak jak to w przypadku produk-
tów IBM-a bywa, otrzymujemy sprzęt naj-
wyższej jakości.
Ocena
 testy
Novell Linux Desktop 9
Michał Niwicki
N
a początku listopada 2004
roku firma Novell poinformo-
wała o wprowadzeniu linukso-
wego systemu operacyjnego
przeznaczonego dla przedsiębiorstw.
Novell Linux Desktop 9 jest oparty na dys-
trybucji SUSE. Poza standardowymi pa-
kietami wchodzącymi w jej skład, zawiera
szereg aplikacji przeznaczonych do pracy
biurowej. Warto wymienić chociażby pa-
kiet OpenOffice.org, przeglądarkę inter-
netową Mozilla Firefox, klient poczty Novell
Evolution oraz Adobe Acrobat Reader – pro-
gram umożliwiający wyświetlanie plików
pdf. Domyślnie są instalowane sterowniki
dla kart Nvidii oraz wtyczki, dzięki którym
można odtwarzać prezentacje przygotowa-
nych we Flashu oraz uruchamiać aplikacje
napisane w Javie.
Novell Linux Desktop cechuje prostota
instalacji oraz łatwość użytkowania, zatem
znajdzie on najprawdopodobniej zastoso-
wanie w charakterze uniwersalnej platfor-
my dla komputerów biurowych.
Instalacja systemu
Instalacja Novell Linux Desktop 9 jest
bardzo prosta. Sprowadza się jedynie do
uruchomienia programu instalacyjnego z
płyty DVD oraz do zatwierdzenia kilku
opcji zaproponowanych przez producentów
systemu. Dostępne są oczywiście zaawan-
sowane parametry instalacji, ale domyślnie
użytkownik nie jest o nie pytany. Instalator
sam potrafi wykryć i skonfigurować zainsta-
lowany sprzęt.
Novell, czyli SUSE LINUX
Czym różni się Novell Linux Desktop od
typowej dystrybucji SUSE LINUX? Pierwszą
rzeczą, która rzuca się w oczy, jest przyja-
zny dla oka instalator oraz logo firmy Novell
pojawiające się podczas uruchamiania
większości popularnych programów. Zmo-
dyfikowano pakiet OpenOffice.org oraz
dodano mechanizmy integracji z ZENworks
– oprogramowaniem ułatwiającym central-
ne zarządzanie aplikacjami przedsiębior-
stwa. Poruszanie się po systemie przebiega
identycznie jak w SUSE.
novell linux desktop
Wady i zalety
System wydaje się być dopracowany pod
każdym względem, ale można znaleźć
w nim również wady. Pomimo, że dystry-
bucja obsługuje język polski (już na pozio-
mie instalacji), to istnieją aplikacje, które
są dostępne wyłącznie po angielsku. Taka
sytuacja ma miejsce w Centrum Pomocy,
które jest umieszczone na pasku zadań.
Zastanawia również wykorzystanie stosun-
kowo starego jądra w wersji 2.6.5 – być może
brano pod uwagę stabilność systemu.
Mocnych punktów dystrybucji jest
zdecydowanie więcej. Na uznanie na pewno
zasługuje możliwość pełnej gotowości sys-
temu do pracy bezpośrednio po instalacji
– NLD zawiera podstawowe, już skonfigu-
rowane, narzędzia biurowe, udostępniające
wszystkie funkcje, do których są przy-
zwyczajeni użytkownicy. W oko wpada
odziedziczona po SUSE przyjazna grafi-
ka, zwłaszcza w środowisku KDE. System
nie ma żadnych problemów z wykry-
waniem urządzeń dołączanych przez USB.
System jest dobry, ale nie ma nic za
darmo – sugerowana cena produktu wynosi
50 euro. Novell zapewnia także roczny
dostęp do uaktualnień i poprawek.
Novell kontratakuje
Kilka lat temu skończyły się czasy domi-
nacji Novella na rynku sieciowych syste-
mów operacyjnych. Od tego czasu pro-
dukty tej firmy, uważane za niezastąpio-
ne, powoli zaczęły ustępować wszędobyl-
skiemu Microsoftowi. Obecnie Novell nad-
rabia straty licząc na zdobycie przynajmniej
części klientów korzystających na co dzień
z platformy Windows. Ma nadzieję, że
pierwsze wdrożenia dystrybucji będą miały
miejsce w instytucjach rządowych oraz pla-
cówkach edukacyjnych.
Czy warto?
Dlaczego warto zwrócić uwagę na produkt
Novella? Wśród systemów, które łatwo się
instaluje, NLD nie tylko nie ustępuje wiodą-
cej konkurencji (np. Mandrakelinux, Fedora
Core, Windows), ale w niektórych aspek-
tach wypada od niej zdecydowanie lepiej
testy
Zalety
• Bardzo prosta instalacja
• Łatwa i intuicyjna obsługa
• Domyślnie zainstalowane wsparcie
dla aplikacji napisanych w Javie
i we Flashu
Wady
• Nie przetłumaczone na język polski
niektóre programy i elementy aplikacji
(kontakt z użytkownikiem ograniczony do
niezbędnego minimum).
Novell Linux Desktop opiera się na
niemieckim SUSE, uznawanym za dys-
trybucję stabilną i w miarę bezpieczną.
Mimo, że podejście do polityki bezpie-
czeństwa nie jest aż tak rygorystyczne, jak
w przypadku Debiana, to twórcom udało
się osiągnąć połączenie stabilności syste-
mu z łatwością jego użytkowania.
Warto zastanowić się, czy proponowa-
na przez Novella cena rzeczywiście jest aż
tak wysoka, na jaką wygląda.
Podsumowanie
Novell Linux Desktop to dystrybucja Linuk-
sa bardzo dobrze przystosowana do zasto-
sowań biurowych. Niewątpliwie zwróci
uwagę klientów korporacyjnych szukają-
cych tańszej od proponowanej przez Micro-
soft platformy systemowej.
Ocena
Rysunek 1. Novell Linux Desktop
podczas pracy
www.lpmagazine.org 77
 Katalog firm Linux+

Firmy oferujące narzędzia

deweloperskie dla Linuksa
Katalog firm Linux+ ma za zadanie prezentować co miesiąc te firmy, Tematy kolejnych katalogów są następujące: aplikacje do pracy
które tworzą rozwiązania dla Linuksa. W tym miesiącu grupowej (marzec), aplikacje do zarządzania treścią WWW
prezentujemy firmy tworzące narzędzie deweloperskie. (kwiecień) oraz aplikacje biurowe (maj).

Lp. Nazwa firmy Strona domowa firmy: Lp. Nazwa firmy Strona domowa firmy:
1 Borland www.borland.pl 41 Bitpipe, Inc. www.bitpipe.com
2 Trolltech Inc. www.trolltech.com 42 Raisonance S.A. www.raisonance.com
3 Software AG www.softwareag.com 43 Navicat www.navicat.com
4 SlickEdit Inc. www.slickedit.com 44 Simplewire, Inc. www.simplewire.com
5 Siliconpenguin.com www.siliconpenguin.com 45 Integrated Computer www.ics.com
Solutions
6 Auto ID Polska Sp. z o.o. www.autoid.pl
46 SYSI GmbH Software www.sysi-software.de
7 The SCO Group www.sco.com
Systeme
8 Agency9 www.agency9.se
47 CPT Crosswords www.geocities.com/
9 CA3de www.ca3d-engine.de cptshareware/
10 SimTech Simulation www.simtech.fr 48 Visual-paradigm.com www.visual-paradigm.com
and Technology
49 AquaFold, Inc www.aquafold.com
11 Clinic New Media www.clinicdesign.com.au
50 Metrowerks www.metrowerks.com
12 Saab Training www.gizmosdk.com
Systems AB 51 Sav technology www.savtechno.com

13 Hue AS www.hue.no 52 Intel www.intel.com

14 SGI www.sgi.com 53 GarageGames, Inc. www.garagegames.com

15 Novell www.novell.pl 54 HyperPanel Inc. www.pcbootdirect.com

16 IBM www.ibm.com 55 Bitrix www.bitrixsoft.com

17 Sybase www.sybase.pl 56 Stichting Blender www.blender3d.org

Foundation
18 Fujitsu Systems Europe www.fujitsu.com
Limited 57 New Planet Software www.newplanetsoftware.com

19 CodeBase www.sequiter.com 58 Omnicore Software www.omnicore.com

20 SAP www.sap.pl 59 Elixir Technology Pte Ltd www.elixirtech.com

21 BitRock SL www.bitrock.com 60 Intland Software www.intland.com

22 Bungisoft www.bungisoft.com 61 Mix Software, Inc. www.mixsoftware.com

23 Studio501 www.studio501.com 62 MetaCard Corporation. www.metacard.com

24 Zend Technologies Ltd www.zend.com 63 Aonix www.aonix.com

25 Agilis Software www.agilis-sw.com 64 Imperial Software www.ist.co.uk

Technology
26 Optimal Solution www.optsol.at
65 BBDSoft www.bbdsoft.com
Katalog firm Linux+: www.lpmagazine.org/pl/katalog/

27 The Portland Group www.pgroup.com

STMicroelectronics 66 ScenTech AG www.scentech.ch

28 Devguide.net www.devguide.net 67 BitMover, Inc. www.bitkeeper.com

29 Polcentrix Polska www.polcentrix.com.pl 68 Abraxas Software www.abxsoft.com

30 ActiveState www.activestate.com 69 LynuxWorks, Inc. www.lynuxworks.com

31 Contium S.A. www.contium.pl 70 Etnus, LLC www.etnus.com

32 Javart Sp. zo.o. www.javart.com.pl 71 UniPress Software www.unipress.com

33 Komtech Sp. zo.o. www.komtech.com.pl 72 Excel Software www.excelsoftware.com

34 Sun Microsystems Poland pl.sun.com 73 Omnicore Software www.omnicore.com

35 Progress Software www.progress.com 74 Code Forge www.codeforge.com

36 NuSphere Corporation www.nusphere.com 75 Vital, Inc www.vital.com

37 DevGuide.net www.devguide.net 76 JetBrains www.jetbrains.com

38 Siemens www.siemens.com 77 BulletProof Corporation www.bulletproof.com

39 Motorola Polska Sp. z o.o. www.motorola.com 78 Data Representations, Inc. www.datarepresentations.com

40 SoftComplete www.softcomplete.com 79 The Benaroya Company www.sedit.com

Development 80 Epic Games www.epicgames.com/

78
Z katalogu firm Linux+ – Narzędzia deweloperskie:
Auto ID Polska Sp. z o.o.
– narzędzia programistyczne OCR/ICR
FineReader to marka od wielu lat koja-
rzona z rozpoznawaniem pisma. Obecnie
jest to już cała rodzina produktów, wśród któ-
rych znajdują się także narzędzia deweloper-
skie. Po sukcesach odniesionych na platfor-
mie Windows producent postanowił udostęp-
nić swoją technologię programistom pracują-
cym na platformie Linux.
ABBYY FineReader Engine 6.0 for Linux
jest narzędziem programistycznym umożli-
wiającym wzbogacenie aplikacji pracujących
na platformie Linux o funkcje rozpoznawania
pisma drukowanego - OCR. Program korzysta
z osiągnięć i doświadczeń, jakie firma ABBYY
zdobyła doskonaląc przez lata program Fine-
Reader dla środowiska Windows. Technologie
OCR zostały przeniesione na platformę Linux
z uwzględnieniem specyfiki i unikalnych cha-
rakterystyk tego systemu.
Pakiet programistyczny składa się z biblio-
tek .lib wraz z dokumentacją techniczną oraz
przykładowymi fragmentami kodu. Dostęp do
funkcji OCR możliwy jest przez interfejs API,
a większość funkcji jest dostępna także z wier-
sza poleceń. API pakietu programistyczne-
go jest identyczne dla środowisk Linux oraz
Windows. Takie rozwiązanie znacznie ułatwia
pracę programistom tworzącym aplikacje na
obydwu platformach.
ABBYY FineReader Engine 6.0 for Linux
oferuje najnowsze technologie analizy obrazu
dające wysoką skuteczność rozpoznawania
pisma wraz z odtworzeniem kroju i rozmia-
ru czcionki, pochylenia lub podkreślenia liter.
Umożliwia również pełne odtworzenie układu
strony z uwzględnieniem kolumn, tabel (także
tych z pionowym tekstem), elementów graficz-
nych otoczonych tekstem. Program rozpoznaje
pismo drukowane w 177 językach, dla 34 języ-
ków dostępne są słowniki wraz z wyszukiwa-
niem morfologicznym. W pełni wspierany jest
język polski (rozpoznawanie i słowniki). Roz-
poznawane są czcionki typograficzne, wydruki
z drukarek igłowych (draft), teksty sporządzone
na maszynie do pisania, a także czcionki spe-
cjalne OCR-A, OCR-B i MICR. Rozpoznane
dokumenty mogą zostać zapisane jako niesfor-
matowany tekst lub z pełnym odtworzeniem
układu strony w plikach RTF oraz PDF.
ABBYY FineReader Engine 6.0 for Linux
może zostać zastosowany zarówno do wypo-
sażenia istniejących aplikacji w funkcje OCR,
jak i do tworzenia od podstaw nowych syste-
mów. Mogą to być systemy do wprowadzania
danych z papierowych dokumentów bezpo-
średnio do baz, systemy obiegu dokumentów,
elektroniczne archiwa dokumentów, systemy do
edycji dokumentów otrzymywanych faksem.
ABBYY FineReader Engine 7.1 zawiera
zestaw funkcji wykorzystywanych do elektro-
nicznego przetwarzania dokumentów. Funk-
cje te obsługują każdy etap procesu – nie są
to wyłącznie algorytmy służące do „czyta-
nia” pisma i kodów kreskowych. Rozpoznawa-
ne jest pismo drukowane 177 językach, w tym
34 z pełnym wsparciem słownikowym, a pismo
ręczne blokowe jest rozpoznawane w 15 języ-
kach. W pełni obsługiwany jest język polski.
Narzędzie posiada funkcje analizy formularzy
o stałym układzie graficznym oraz dokumen-
tów o powtarzającej się treści i zmieniającym
się układzie (np. faktury).
Korzystając z silnika można sterować
skanowaniem dokumentów z wykorzysta-
niem interfejsu TWAIN. Możliwe jest otwiera-
nie plików graficznych zawierających obrazy
dokumentów (m.in. TIFF, JPEG, PDF). Funkcje
wstępnej obróbki obrazów pozwalają na popra-
wienie jakości skanów tak, by osiągnąć naj-
wyższą skuteczność rozpoznawania znaków.
Rozpoznawanie dokumentów może odbywać
się w trybie automatycznej analizy zawartości
i układu strony. Programista ma również moż-
liwość wskazania stref na dokumencie, które
mają zostać rozpoznane oraz zdefiniowa-
nia sposobu, w jaki zostaną one rozpoznane
(język, zestaw znaków, odrębny słownik). Silnik
podaje nie tylko wyniki rozpoznania, ale także
wskazuje znaki rozpoznane z mniejszą pew-
nością, informuje o jakości rozpoznania każde-
go znaku, podaje położenie znaków na stronie
– te informacje pozwalają na przeprowadze-
nie korekty znaków rozpoznanych niepewnie.
Wyniki rozpoznania mogą zostać zapisane do
plików w najpopularniejszych formatach (TXT,
RTF, PDF, HTM, XLS, DBF, XML).
Jeżeli na dokumentach rozpoznawa-
ne mają być wyłącznie kody kreskowe i pola
wyboru to można wykorzystać uproszczoną
wersję pakietu: ABBYY FineReader Engine
7.1 Barcode/OMR. Narzędzie to nie zawiera
funkcji rozpoznawania tekstu i dzięki temu ma
znacznie atrakcyjniejszą cenę. Takie rozwiąza-
nie stosowane jest na przykład w elektronicz-
nych archiwach do szybkiego indeksowania
wprowadzanych dokumentów.
FineReader Engine 7.1 to zestaw biblio-
tek dll uzupełnionych dokumentacją technicz-
ną oraz przykładowymi fragmentami kodu.
Programowanie może odbywać się w środo-
wiskach wspierających obiekty COM, na przy-
kład C/C++, Visual Basic. Silnik nie posiada
żadnego interfejsu użytkownika.
Ważną cechą silnika jest elastyczne licen-
cjonowanie. Możliwość niemal dowolnego kon-
figurowania licencji pozwala zmniejszyć koszty
ich zakupu – deweloper płaci tylko za funkcjo-
nalność, której potrzebuje jego klient.
ABBYY FineReader 7.0 Scripting Edition
jest pakietem przygotowanym z myślą o produ-
centach oprogramowania, którzy chcą szybko
i łatwo wyposażyć swoje aplikacje w funkcje
rozpoznawania pisma drukowanego. Przygo-
towanie skryptów nie jest czasochłonne, więc
wykorzystanie tego pakietu często jest najbar-
dziej ekonomicznym sposobem wzbogacenia
autorskiej aplikacji o funkcje OCR. Korzystając
z interfejsu API można między innymi:
● automatyzować pracę programu dla
powtarzających się zadań,
● wywoływać funkcje FineReader 7.0
bezpośrednio z zewnętrznej aplikacji,
● dowolnie modyfikować interfejs
użytkownika,
● łączyć zewnętrzne informacje
z konkretnymi obiektami w programie
● uruchamiać program FineReader w tle.
W wersji 7.0 po raz pierwszy pojawiły się
funkcje wspierające pracę w sieci. Dotyczy
to automatycznego otwierania dokumentów
z folderów sieciowych oraz z serwerów ftp.
Najistotniejsza innowacja to obsługa licen-
cji w sieci lokalnej. Możliwe jest korzystanie Katalog firm Linux+: www.lpmagazine.org/pl/katalog/
z tradycyjnych licencji przypisanych na stałe
do stanowiska oraz z sieciowych licencji jed-
noczesnych (concurrent license).
Wszystkie narzędzia są udostępniane jako
bezpłatne wersje testowe zachowujące pełną
funkcjonalność przez 60 dni.
Kontakt:
Auto ID Polska Sp. z o.o.
ul. Romanowicza 2
30-702 Kraków
tel. (12) 292 51 00
fax (12) 656 04 43
e-mail: ocr@autoid.pl
http://www.autoid.pl
79