SPIS TREŚCI

06 AKTUALNOŚCI
Ireneusz Wierzejski

08 OPIS CD

DLA POCZĄTKUJĄCYCH
10 Symfony Framework
Łukasz Klejnberg
Łukasz pokaże Ci w przystępny sposób, jak zainstalować i skonfigu-
rować Symfony, a na przykładzie prostej strony WWW zapoznasz się
z możliwościami tego frameworka. Między innymi dowiesz się jak
zrobić rejestrację nowego użytkownika oraz w jaki sposób można
sprawdzić dane przesłane z formularza.

18 Vanilla
Paweł Chwast
Paweł w artykule przedstawia alternatywę dla najpopularniejsze-
go skryptu forum punBB. Autor pokrótce przestawia historię Vani-
lii, wymagania oraz możliwości tej aplikacji. Ponadto dowiesz się jak
zwiększyć możliwości forum za pomocą specjalnych rozszerzeń.

TECHNIKA
22 PHP i WAP
Tomasz Roszko
Tomasz pokaże Ci, jak stworzyć dynamiczną witrynę WWW dla WAP
z wykorzystaniem PHP. Dowiesz się, jak wykonać menu i przesłać in-
formacje na serwer. Dzięki tym informacjom można bez trudu two-
rzyć podobne aplikacje, włączając w to system logowania, system
newsów i wiele, wiele innych.

26 Delphi i PHP
Artur Chudzik
Artur pokaże Ci, jak prostym sposobem można stworzyć własne
aplikacje służące do komunikacji pomiędzy językami Delphi i PHP,
za pomocą metody POST.

PHP Solutions jest wydawany przez Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.

Dyrektor wydawniczy: Sylwia Pogroszewska

Redaktor naczelny: Patrycja Wądołowska patrycja.wadolowska@software.com.pl

Redaktorzy prowadzący: Anna Kozioł anna.koziol@software.com.pl

Magdalena Sobiś magdalena.sobis@software.com.pl

Projekt okładki: Agnieszka Marchocka

Skład i łamanie: Robert Zadrożny robert.zadrozny@software.com.pl

Kierownik produkcji: Marta Kurpiewska marta.kurpiewska@software.com.pl

Korekta: Agnieszka Bronowicka agnieszka.bronowicka@um.wroc.pl

Wyróżnieni betatesterzy: G. Hibner, H. Woroszył, A. Trafalski

Dział reklamy: adv@software.com.pl

Prenumerata: Marzena Dmowska pren@software.com.pl

Nakład: 6 000 egz.

4 06/2007
ROZWIĄZANIA KASA DLA WEBMASTERA
32 Creole 62 SEO i SEM
Piotr Gradziński Piotr Kenig
Piotr przedstawi Ci, jak pisać skrypty łączące się z różnymi typami Piotr porusza podstawowe aspekty związane z przeprowadzeniem
baz danych - od połączenia poprzez zapytania aż do obróbki wyni- kampanii marketingowej pod kątem działań SEO i SEM dla małych
ków. Do tego celu użyje pakietu Creole oraz pokaże Ci jak wykorzy- i średnich firm.
stać niektóre narzędzia biblioteki Jargon.

38 AJAX w CakePHP ARTYKUŁ WARSZTATOWY

Piotr Gapiński
Piotr pokaże Ci praktyczne zastosowanie technologii AJAX w środo-
wisku framework'u CakePHP. Po analizie przedstawionego kodu bę-
dziesz mógł wzbogacić własny serwis o dynamicznie prezentowane
dane. Po zapoznaniu się z artykułem, dowiesz się, że dzięki zastoso-
waniu framework’ów, takich jak CakePHP możesz zwiększyć funkcjo-
nalność serwisów.
66 Delphi for PHP
Łukasz Skowroński
Pierwszy z trzech artykułów warsztatowych opisujący pratyczne za-
stosowanie programu Delphi for PHP. Lektura tych artykułów pomo-
że wam w wykonaniu własnej aplikacji i zdobyciu rewelacyjnych na-
gród w ogłoszonym konkursie.

44 Atom TESTY KONSUMENCKIE

Patryk Szlagowski 70 UPS
Patryk zaprezentuje Ci składnię kanału informacyjnego typu RSS.
Ponadto pokarze Ci jak za pomocą php wygenerować taki działający
kanał informacyjny. Wystarczy, że znasz podstawy obsługi bazy My- WYWIAD
SQL i operacji na plikach. 74 Wywiad z Markiem Sodolskim (Amway)
i Tomaszem Skutnikiem (e-point)
Magdalena Sobiś, Anna Kozioł
NARZĘDZIA Wywiad z Markiem Sodolskim – dyrektorem naczelnym Amway Pol-
46 Google Web Toolkit ska oraz Tomaszem Skutnikiem – dyrektorem badań i rozwoju fir-
Rafał Malinowski my e-point.
Rafał przedstawi Ci zalety GWT. Dowiesz się jakie możliwości wy-
korzystania i rozbudowania narzędzi języka Java przy pomocy Ja-
vaScriptu daje GWT. Ponadto będziesz wiedział kiedy wybrać Go- RECENZJE
ogle Web Toolkit. 77 PEAR i Marketing z Google
Paweł Kołodziej, Łukasz Skowroński
54 PayPal – omówienie i zalety
Mariusz Wielkopolski, Mariusz Tytyk
Mariusz pokaże Ci, jak założyć sobie konto w PayPal. Dowiesz się jak FELIETON
zintegrować płatności ze swoją stroną internetową i jak testować 78 Społeczność PHP?
moduł płatności nie używając prawdziwych pieniędzy. Łukasz Skowroński

Adres korespondencyjny:
Software-Wydawnictwo Sp. z o.o., Redakcja używa systemu automatycznego składu
ul. Bokserska 1, 02-682 Warszawa, Polska
tel. +48 22 427 36 86, fax +48 22 427 36 69 Do tworzenia wykresów i diagramów wykorzystano program firmy
www.phpsolmag.org cooperation@software.com.pl

Osoby zainteresowane współpracą prosimy o kontakt:

Dołączoną do magazynu płytę CD przetestowano programem AntiVirenKit firmy cooperation@software.com.pl
G DATA Software Sp. z o.o.
Druk: ArtDruk
Redakcja dokłada wszelkich starań, by publikowane w piśmie i na towarzyszących mu
nośnikach informacje i programy były poprawne, jednakże nie bierze odpowiedzialności Wysokość nakładu obejmuje również dodruki. Redakcja nie udziela pomocy
za efekty wykorzystania ich; nie gwarantuje także poprawnego działania programów technicznej w instalowaniu i użytkowaniu programów zamieszczonych na płycie
shareware, freeware i public domain. CD-ROM dostarczonej razem z pismem.

Sprzedaż aktualnych lub archiwalnych numerów pisma po innej cenie niż

Uszkodzone podczas wysyłki płyty wymienia redakcja. wydrukowana na okładce – bez zgody wydawcy – jest działaniem na jego
szkodę i skutkuje odpowiedzialnością sądową.

Wszystkie znaki firmowe zawarte w piśmie są własności odpowiednich firm zostały Pismo ukazuje się w następujących wersjach językowych:
użyte wyłącznie w celach informacyjnych.
polskiej , francuskiej

www.phpsolmag.org 5
 Aktualności

Alladyn i strona ZPAV

Php Blue Dragon 3.0.0

Minęły już prawie trzy miesiące od czasu
ogłoszenia, że strona internetowa Związ-
ku Producentów Audio-Video (ZPAV) naru-

P
sza licencję skryptu Alladyn. Jednak przed- olski system CMS rozbudowuje się co- sła, listę użytkowników oraz prywatne wia-
stawiciele Związku jak dotąd nie wyjaśnili raz bardziej. Jest on dostępny na zasa- domości które użytkownicy mogą do siebie
tej sprawy, a chodzi przecież o organizację, dach licencji GNU GPL. Właśnie kil- wysyłać.
która na co dzień zajmuje się ochroną praw
autorskich twórców.
ka dni temu pojawiła się wersja 3.0.0. Ta wer- Dodatkowo został wprowadzony podział
Przypomnijmy więc pokrótce - kilka osób sja została wzbogacona w nowe elementy sys- na grupy który przydaje się na forum do de-
przeglądając źródła witryny ZPAV dostrze- temu takie jak na przykład edytor WYSIWYG finiowania dostępu i moderatorów danego
gło, że korzysta ona ze skryptu o nazwie TinyCE który dostępny jest z panelu admini- działu.
Alladyn, a licencja tej biblioteki wymaga stratora. CMS posiada także opcję przeznaczoną dla
zamieszczenia informacji o jej wykorzysta-
Dzięki niemu można wpisywać treści od ra- redaktorów, każdy użytkownik może zostać ad-
niu, czego w kodzie strony ZPAV nie ma ani
teraz, ani nigdy wcześniej nie było. zu bez potrzeby ich podglądu na stronie. Do- ministratorem jednego działu który przydzieli
Witrynie ZPAV przyjrzeli się także sami datkowe zmiany zostały także wprowadzone mu administrator.System ten doczekał się już
twórcy Alladyna. Spostrzegli oni, iż sko- w klasie do generowania formularzy zwiększa- ponad 450 stron opartych o niego oraz licznej
rzystano na niej ze zmodyfikowanej wersji jąc ich pole. Pojawiły się poprawki pozwalające społeczności.
tego skryptu, na co nie zezwala żadna na pracę systemu w PHP wersji 5 która obec- Można także zakupić wersję CMS w opcji
licencja. Stało się więc oczywiste, że ZPAV,
nie jest wersją stabilną. Premium która zawiera bardziej rozbudowane
który korzystając z pomocy policji, ściga
osoby i firmy łamiące prawo autorskie, sam System jest też dostępny w dwóch językach: menu administratora pozwalające na definio-
to prawo łamie. polskim i angielskim, które można wybrać pod- wanie własnych stron z dowolną treścią, pod-
Po pewnym czasie, zupełnie bez związ- czas instalacji, a następnie zastosować podczas stron dla nich, a także deklarowania modułów
ku z tą sprawą, biblioteka Alladyn została wprowadzania treści. do wprowadzania treści.
upubliczniona na licencji Open Source a jej Sam system w obecnej wersji zawiera po- Moduły działają dokładnie w taki sam spo-
autorzy ogłosili, że chcieliby, aby była ona
jak najczęściej stosowana. Nie wpłynęło to
nad 35 modułów: nowości, proste nowości, sób jak w przypadku darmowej wersji. Jed-
jednak w żaden sposób na fakt, że witry- artykuły, zaawansowane artykuły, pobiera- nak wersja płatna daje o wiele większe możli-
na Związku wcześniej tę licencję naruszy- nie, słownik, FAQ, strony informacyjne, fo- wości w zarządzaniu swoją stroną WWW.
ła, a na stronie ZPAV najprawdopodobniej rum dyskusyjne z możliwością tworzenia Dodatkowo system posiada także edytor
nadal znajduje się wersja biblioteki, która grup i podgrup. TinyMCE zintegrowany ze wszystkimi pola-
została tam zamieszczona z naruszeniem
Posiada on także liczne bloki do prezento- mi do wprowadzania treści.
warunków licencji.
Związek Producentów Audio-Video koja- wania wprowadzonych treści: menu systemo-
rzony jest przede wszystkim z antypiracki- we, najnowsze i najczęściej czytanie nowo-
mi akcjami policji. Warto jednak nadmienić, ści, najnowsze artykuły, pliku do pobrania,
że organizacja statutowo zajmuje się rów- informacje, wyszukiwarkę Google oraz wie-
nież edukacją, a jednym z jej sztandaro- le innych.
wych programów jest akcja „Bądź oryginal-
Dla użytkowników systemu został wypo- Strona domowa: http://phpbluedragon.pl/
ny”. Za jej pomocą ZPAV stara się zaszczepić
przekonanie, iż naruszanie praw autorskich sażony w system rejestracji, logowania, zmia- Strona systemu CMS: http://phpbluedragon.pl/
jest nieetyczne oraz, że należy szanować ny profilu, zmiany hasła, przypominanie ha- php-blue-dragon-cms/
pracę twórców. Z tymi niewątpliwie szczyt-
nymi ideami sam Związek najwyraźniej ma
pewien problem – organizacja nie wykaza-
ła się najmniejszym szacunkiem dla twór-
ców biblioteki Alladyn.
Przekaz płynący z działań ZPAV jest, jak
się wydaje, następujący: „Duże organiza-
cje mające za sobą kapitał mogą naruszać
prawa autorskie twórców małego skryptu”.
Tenże przekaz jest zresztą zgodny z jedną z
wypowiedzi pełnomocnika Związku, który
nieuważnie stwierdził, że „Alladyn to tylko
mały program”.

Koniec PHP4
Ciągle bardzo popularny w ofertach firm
hostingowych PHP 4.x już wkrótce będzie
musiał ustąpić miejsca PHP 5, albowiem
oficjalnie ogłoszono wstrzymanie prac
nad rozwojem tej wersji języka. Wsparcie
ma być kontynuowane do końca bieżą-
cego roku, później nie będą już wydawa-
ne żadne nowe wersje, za wyjątkiem pat-
chów łatających wykryte błędy krytyczne.
Porady dotyczące migracji z PHP 4 do PHP 5
znajdują się na stronie http://www.php.net/
manual/en/migration5.php Rysunek 1. Strona domowa systemu Php Blue Dragon CMS

6 06/2007

Strona internetowa
jest czasopismem
D
nia 27 lipca Sąd Najwyższy wydał
wyrok potwierdzający zasadność re-
jestracji stron internetowych jako
prasy. Obowiązek rejestracji przewiduje art. 20
ustawy, a co więcej podtrzymał go również Try-
bunał Konstytucyjny. Sam problem rejestracji
witryn internetowych jako prasy pojawił się po
raz pierwszy na początku roku 2007 roku, kie-
dy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że karanie
osób które nie dopełniły obowiązku rejestracji
prasy jest zasadne i zgodne z Konstytucją RP,
ponieważ jak mówi Prawo Prasowe w artyku-
le 20. ustęp 1.: „Wydawanie dziennika lub cza-
sopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódz-
kim właściwym miejscowo dla siedziby wydaw-
cy, zwanym dalej organem rejestracyjnym. Do
postępowania w tych sprawach stosuje się prze-
pisy Kodeksu postępowania cywilnego o postę-
powaniu nieprocesowym, ze zmianami wyni-
kającymi z niniejszej ustawy.” To samo Prawo
Prasowe w artykule 45. stwierdza: „Kto wydaje
dziennik lub czasopismo bez rejestracji albo za-
wieszone - podlega grzywnie albo karze ograni-
czenia wolności.”
Taki zapis w żadnej mierze nie ogranicza
wolności słowa, ponieważ jest to jedynie wy-
móg administracyjny zarejestrowania środków
przekazu, a nie głoszonych tam poglądów i wy-
rażanych opinii. Nie ma więc żadnej wątpliwo-
ści, że póki obecne prawo prasowe nie będzie
zmienione, dzienniki i czasopisma trzeba re-
jestrować. Czy jednak strona internetowa jest
Rysunek 3. Trybunał Konstytucyjny
www.phpsolmag.org
dziennikiem lub czasopismem? Jak najbardziej
tak. Prawo Prasowe w artykule 7. ustęp 2. mó-
wi wyraźnie: „W rozumieniu ustawy:
1) prasa oznacza publikacje periodyczne,
które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej cało-
ści, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku,
opatrzone stałym tytułem albo nazwą, nume-
rem bieżącym i datą, a w szczególności: dzien-
niki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe prze-
kazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i
telewizyjne oraz kroniki filmowe; prasą są tak-
że wszelkie istniejące i powstające w wyniku
postępu technicznego środki masowego prze-
kazywania, w tym także rozgłośnie oraz te-
le - i radiowęzły zakładowe, upowszechniające
publikacje periodyczne za pomocą druku, wi-
zji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania;
prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszcze-
gólne osoby zajmujące się działalnością dzien-
nikarską.”Tym samym strona internetowa, któ-
ra jest aktualizowana częściej niż raz w roku jest
albo dziennikiem albo czasopismem.
Z faktu zaklasyfikowania strony internetowej
jako czasopisma wynika jeszcze jeden obowią-
zek. Polskie prawo obliguje wydawców do przeka-
zywania egzemplarzy wydanych dzieł wyznaczo-
nym bibliotekom, a kto tego nie zrobi może zo-
stać ukarany karą grzywny. Ustawa wyraźnie mó-
wi o publikacjach „zapisanych na nośnikach elek-
tronicznych” należy więc założyć, że także strony
internetowe musimy obowiązkowo przekazać,
m.in. do Biblioteki Narodowej.
Aktualności
Kto edytuje Wikipedię
Student California Institute of Techno-
logy Sam Griffith zaprojektował narzę-
dzie o nazwie WikiScanner, które umożli-
wia sprawdzenie jakie firmy i organizacje
edytowały artykuły zamieszczane w Wiki-
pedii. WikiScanner identyfikuje autorów
edycji na podstawie adresów IP, z któ-
rych dokonana została zmiana w ency-
klopedii. Dzięki temu, iż w bazie Wiki-
Scannera umieszczono ponad 2 mln róż-
nych organizacji i prawie 34.5 mln zapi-
sanych edycji na stronach Wikipedii, któ-
rych dokonano na przestrzeni ostatnich
pięciu lat już wykryto, że zmiany doko-
nane były z komputerów należących do
CIA, IBM, Białego Domu oraz Kurii Waty-
kańskiej.
Rewolucja w domenach
NASK przygotował dla wydawców inter-
netowych niespodziankę. Znany już m.in.
w Europie Zachodniej i Stanach Zjedno-
czonych Domain Name Tasting ma umoż-
liwić wypróbowanie domeny przed pod-
jęciem decyzji o jej zakupie. Po co ktoś
miałby testować domenę? Aby za sym-
boliczną złotówkę sprawdzić jej atrak-
cyjność mierzoną ilością odwiedzin jaką
może ona generować. Wiadomo już, że
testowanie w ramach Domain Name
Tasting będzie mogło trwać do 5 dni, a po
tym czasie będzie trzeba się zdecydować
czy jest się zainteresowanym domeną czy
też nie.
Wsparcie dla HD w Flash
Firma Adobe wraz z kolejną udostęp-
nieniem użytkownikom i webmasterom
wersji beta Flash Player 9 poinformowała,
iż rozpoczyna rozwijanie formatu filmów o
wysokiej rozdzielczości na potrzeby inter-
netu. Moviestar będzie obsługiwać stan-
dard wideo H.264 oraz audio High Efficien-
cy AAC. Wsparcie dla H.264 już wcześniej
zostało zaimplementowane m.in. w pro-
gramach Adobe Premiere Pro oraz Adobe
After Effects, a obecnie będzie możliwe
odtwarzanie filmów w standardzie High
Definition w Flash Player. W niedalekiej
przyszłości obsługą H.264 będzie dyspo-
nować także międzyoperacyjna platforma
Adobe Integrated Runtime.
700 tysięcy domen .pl
Kilka dni temu została zarejestrowana 700.
tysięczna polska domena narodowa. Naj-
popularniejsze polskie domeny to: .pl (454
tysięcy), .com.pl (143 tysięcy), .net.pl (19
tysięcy) i .waw.pl (14 tysięcy). Prawdopo-
dobne jest, że jeżeli obecny trend wzro-
stowy utrzyma się, to na koniec przyszłe-
go roku będziemy mieli co najmniej milion
polskich domen narodowych. Wśród
krajów europejskich Polska jest w drugiej
dziesiątce pod względem ilości zarejestro-
wanych domen krajowych. Do liderów
należą Niemcy z 11.3 miliona domen .de,
Anglicy, którzy zakupili 6.2 miliona domen
.uk oraz Holendrzy do których należy 2.4
mln domen .nl.
7
 Opis CD
Edytory
Na płycie umieszczone są edytory FOXEdit - edytor do użytku ko-
mercyjnego, oraz kED 2.1.4.0. FOX Edit jest lekkim i bardzo wy-
godnym edytorem tekstu przeznaczonym głownie dla progra-
mistów PHP/XHTML/CSS. Od początku swojego istnienia ce-
chą wyróżniającą go spośród innych edytorów jest pełna obsłu-
ga Unikodu, włącznie z automatycznym rozpoznawaniem ty-
pu kodowania wczytywanych plików tekstowych. Oprócz pod-
powiadaczy nazw funkcji i argumentów znanych z dużych śro-
dowisk programistycznych ciekawą funkcją edytora jest kon-
tekstowe kolorowanie składni, które pomaga tworzyć walidują-
ce się dokumenty XHTML. Program nie używa rejestru do prze-
chowywania swoich ustawień, dzięki czemu zawsze możesz go
mieć ze sobą na swoim PenDrive. Więcej informacji na temat
dostępnych funkcji edytora można przeczytać na stronie http://
www.fox.com.pl/foxedit/
kED 2.1.4.0 to tekstowy edytor XHTML. Koloruje składnię
dokumentów, konwertuje strony kodowe (Windows-1250, ISO-
8859-2, UTF-8, UTF-16), ułatwia wstawianie tabel, grafik, od-
syłaczy; umożliwia współpracę z walidatorem Tidy oraz lokalnym
serwerem WWW; zawiera spis znaczników wraz z ich atrybuta-
mi, a ponadto pełną listę właściwości CSS2 i listę kilkudziesięciu
funkcji PHP.
Rysunek 1. FOX Edit v 1.00
8 06/2007
Szablony stron WWW
Na płycie znajduje się sześć unikalnych szablonów stron
WWW. Prezentowane szablony stron są gotowymi do użycia
projektami stworzonymi wprost dla Ciebie. O zaletach korzy-
stania z gotowych szablonów do stworzenia własnej witryny
WWW można mówić długo. Przede wszystkim takie rozwiąza-
nie jest o wiele prostrze.
Dzięki zamieszczonym szablonom WWW szybko i tanio
stworzysz swoją stronę. Szablon to gotowa strona wypełniona
łatwą do edycji grafiką. Wykorzystując prosty edytor HTML i
program graficzny, możesz przystosować stronę do swoich wy-
mogów. Szablony edytować można w najprostszych progra-
mach obsługujących kod HTML.
W każdym archiwum znajduje się plik PSD (otwieramy go
programem Photoshop). W tym pliku możemy zmieniać kolo-
rystykę strony, dodać tekst lub go usunąć.
Każdy znajdzie coś dla siebie. Szablony reprezentują róż-
ne treści i różne może być ich przeznaczenie. Mając szablon,
wystarczy, że wpiszesz swój tekst w odpowiednie miejsca oraz
ewentualnie dodasz właściwe grafiki, a po chwili masz już cał-
kowicie gotową, profesjonalną witrynę internetową do umiesz-
czenia w sieci.
 Jeśli nie możesz odczytać zawartości płyty CD, a nie
jest ona uszkodzona mechanicznie, sprawdź ją na co
najmniej dwóch napędach CD. W razie problemów
z płytą, prosimy pisać pod adres: cd@software.com.pl

Redakcja nie udziela pomocy technicznej w instalowaniu

i użytkowaniu programów zamieszczonych na płytach
CD-ROM dostarczanych razem z pismem.
 Dla początkujących
Symfony Framework
Część druga – Moduł użytkownik, posty, osymfony, kontakt
oraz aplikacja Backend
Framework symfony posiada bardzo dobrze rozwiązane nadawanie praw
dla modułów i ich metod. Natomiast dzięki narzędziu admin generator
można w szybki i prosty sposób stworzyć główną funkcjonalność aplikacji,
zajmującej się zarządzaniem serwisu przez administratora.
Dowiesz się...
• Jak nadawać odpowiednie prawa dla modu-
łów i ich metod;
• Jak dodać swój własny helper;
• Poznasz doskonałe narzędzie symfony admin
generator, dzięki któremu w prosty sposób
stworzysz edycję podstron serwisu;
• Stworzysz drugą aplikację backend dla admi-
nistratora.
Poziom trudności
W
pierwszej części artykułu prze-
brnęliśmy przez instalację i kon-
figurację Symfony. Zaczęliśmy
również proces tworzenia nowej aplikacji,
do której dodaliśmy moduł użytkownika.
Zaopatrzyliśmy go w możliwość rejestracji
wraz z potwierdzeniem wysyłanym na e-ma-
il. Wprowadziliśmy również logowanie. Jed-
nak czym byłby serwis bez możliwości wylo-
gowania, przypomnienia hasła, edycji profi-
lu użytkownika i dodawania do niego treści?
W tym artykule dowiemy się, jak to wszystko
można zrobić.
Na samym początku dodamy bardzo pro-
stą metodę logout odpowiedzialną za akcję
wylogowania użytkownika, która będzie po-
legała na wyczyszczeniu sesji, w dalszej części
artykułu metoda ta zostanie rozbudowana o
kolejne właściwości. Trochę bardziej skom-
plikowaną metodą będzie reminder, dzię-
ki której użytkownik, który zapomniał ha-
sło będzie mógł wygenerować nowe i otrzy-
mać je wraz z linkiem do potwierdzenia dro-
gą e-mailową.
Wprowadzimy również metodę profile,
dzięki której użytkownik, który zaloguje się
10
Powinieneś wiedzieć...
• Powinieneś znać podstawy programowania
obiektowego w PHP 5 oraz podstawy Propela.
Znajomość CSS może pomóc w analizie strony
wizualnej.
poprawnie będzie mógł edytować swój pro-
fil. Poznamy również możliwość zabezpiecze-
nia danej metody AddPost w module posty,
tak aby miał do niej dostęp tylko i wyłącznie
użytkownik zalogowany, oczywiście będzie
mógł edytować tylko swoje posty. Ostatecz-
nie wprowadzimy nową aplikację backend,
której głównym celem będzie ułatwienie za-
rządzania przyszłym serwisem. Zapraszamy
do artykułu.
Moduł użytkownik
– metoda logout
Zajmiemy się najprostszą metodą modułu
użytkownik, jaką jest logout, która będzie miała
na celu wyczyszczenie sesji użytkownika utwo-
rzonej podczas logowania. Otwieramy plik ac-
Listing 1. Sprawdzanie e-maila
$email = new Criteria();
$email->setLimit(1);
$email->add(UzytkownikPeer::EMAIL, $this->getRequestParameter('email'));
$uzytkownik = UzytkownikPeer::doSelectOne($email);
if ($uzytkownik)
{
// jeśli istnieje użytkownik to dokonujemy zmian
}
tions.class.php do edycji i na jego końcu dopi-
sujemy następujące linijki:
public function executerLogout() {
$this->getUser()->setAuthenticated
(false);
$this->getUser()->clearCredentials();
}
Następnie w katalogu templates tworzymy plik
logoutSuccess.php, w którym zamieszczamy in-
formację dla użytkownika o poprawnym wy-
logowaniu. Kilka linijek i nasza metoda dzia-
ła. Zalogujmy się i sprawdźmy. Oczywiście,
aby wywołać formularz logowania, wpisujemy
w przeglądarce http://symfony/uzytkownik/login.
Aby wylogować się wpisujemy http://symfony/
uzytkownik/logout.
Zwróćmy uwagę na podobieństwo przy pro-
cesie logowania. Użyliśmy takiej samej funkcji
setAuthenticated(). Różnica jest tylko taka,
że jako jej parametr podajemy true albo false.
Z kolei funkcja clearCredentials() służy do
usuwania praw użytkownika z sesji credentials.
Moduł użytkownik
– metoda reminder
Dodamy kolejną metodę reminder, która po-
może zapominalskim użytkownikom odzyskać
06/2007
 Symfony Framework

hasło i przypomnieć login pod warunkiem, że } else { bezpieczamy się podwójnie, ponieważ wcze-
pamiętają jakiego adresu e-mail używali pod- // wyświetlanie formularza śniej zajmuje się tym plik reminder.yml. Przy
czas rejestracji. Na końcu pliku actions.class.php return sfView::SUCCESS; okazji będziemy mieli dostęp do ID użytkow-
dodajemy nową metodę o nazwie reminder. } nika, które jest wymagane do poprawnych
Dla przypomnienia: operacji na danych w tabeli użytkownik. Ope-
W miejscu, gdzie wykonywane są instrukcje racja ta nie zajmuje zbyt wiele pamięci i czasu,
public function executeReminder() po poprawnym wysłaniu formularza, wpisu- więc możemy ją spokojnie wykonać. Ostatecz-
{ jemy następujące linie kodu, które mają na ce- nie sprawdzamy czy dany e-mail istnieje, jeśli
// zawartość metody lu generowanie kodu do potwierdzenia zmian tak, to dokonujemy zmian w haśle i potwier-
} oraz nowego hasła: dzeniu, przypisując do nich kolejno zmien-
ne $potwierdzenie i $nowe _ haslo. Następ-
Uzupełniamy ją następującymi liniami: $potwierdzenie = mt_rand(10000,99999); nie wysyłamy e-mail z potwierdzeniem zmian
$nowe_haslo = substr(md5(uniqid(rand(), i nowym hasłem. Na koniec wyświetlamy sza-
if ($this->getRequest()->getMethod() == true)), 0, 7); blon nowe_hasloSuccess.php z katalogu templa-
sfRequest::POST) { tes. Sprawdzanie e-maila przeprowadzamy
// gdy formularz został Kolejnym krokiem będzie sprawdzanie poda- przy pomocy następującego fragmentu kodu
wysłany poprawnie nego e-maila w formularzu, dzięki czemu za- (Listing 1.)

Lisitng 2. Wysyłamy e-mail z nowym hasłem i linkiem do potwierdzenia

$mail = new sfMail(); $mail->send();

$mail->initialize(); $this->setTemplate('nowe_haslo');
$mail->setMailer('sendmail');
$mail->setCharset('iso-8859-2'); // W katalogu templates dodajemy plik reminderSuccess.php
$mail->setSender('lukasz@helionet.com.pl','Redaktor'); // i reminderError.php, w którym umieszczamy formularz
$mail->setFrom('lukasz@helionet.com.pl','Redaktor'); // wysłania nowego hasła:
$mail->addAddress($this->getRequestParameter('email'));
$mail->setSubject('Utworzono nowe hasło dla użytkownika '. <?php use_helper('Validation') ?>
$uzytkownik->getNick().'!'); <?php echo form_tag('uzytkownik/reminder') ?>
<?php echo form_error('email') ?>
$mail->setBody('
Witamy, <div class=”input-default”>
Dokonałeś zmiany hasła. W celu potwierdzenia zmian, <label for=”email”>Podaj swój e-mail przy rejestracji:</label>
prosimy kliknąć poniższy link: <?php echo input_tag('email') ?>
http://symfony/uzytkownik/potwierdzenie/kod/'. </div>
$potwierdzenie.'
Twoje nowe hasło to: '.$nowe_haslo.'.\nLogin: '. <?php echo input_hidden_tag('referer') ?>
$uzytkownik->getNick().' <?php echo submit_tag('przypomnij hasło ->') ?>
Pozdrawiamy,
Redakcja projektu Symfony w akcji </form>
');

Listing 3. Klasa odpowiedzialna za szukanie e-maila podanego w formularzu do generowania nowego hasła

<?php // szukanie takiego samego e-maila

class myReminderemailValidator extends sfValidator
{ $c = new Criteria();
$c->add(UzytkownikPeer::EMAIL, $email);
public function initialize($context, $parameters = null) $email_user = UzytkownikPeer::doSelectOne($c);
{
parent::initialize($context); // jeśli nie istnieje taki e-mail to zwracamy błąd
$this->setParameter('email_error', 'Invalid input');
$this->getParameterHolder()->add($parameter); if ($email_user) {
return true; return true;
} } else {
$error = $this->getParameter('email_error');
public function execute(&$value, &$error) return false;
{ }
$email_param = $this->getParameter('email'); }
$email = $this->getContext()-> }
getRequest()->
getParameter($email_param); ?>
$email = $value;

www.phpsolmag.org 11
 Dla początkujących
Jeśli użytkownik o podanym emailu ist-
nieje, to dokonujemy zmian w haśle, kodzie
potwierdzenia i statusie konta. Status kon-
ta musimy ustawić na 0, dzięki czemu nie
będzie możliwości logowania z nowym ha-
słem do czasu potwierdzenia konta. Dopisu-
jemy następujące linijki kodu w warunku if
($uzytkownik):
$c = UzytkownikPeer::
retrieveByPk($użytkownik->getId());
$c->setPassword($nowe_haslo);
$c->setPotwierdzenie($potwierdzenie);
$c->setStatus(0);
$c->save();
Po zmianie danych, wysyłamy e-mail z no-
wym hasłem i linkiem do potwierdzenia
(Listing 2.)
Następnie w katalogu validate tworzymy
plik reminder.yml, w którym będziemy spraw-
dzali zmienną email. Dzięki zastosowaniu kla-
sy myReminderemailValidator (widocznej na
Listingu 3.) będziemy mogli sprawdzić czy da-
ny e-mail istnieje w bazie danych.
Oczywiście przy uzupełnianiu pliku remin-
der.yml należy zwrócić szczególną uwagę, aby
używać tylko i wyłącznie znaku spacji, nie moż-
na używać tabulatora. Jeśli zdarzy się tak, że
użyjemy tabulatora, to symfony zwróci nam
błąd w trakcie próby sprawdzania e-maila. Na
Listingu 3. przedstawiamy klasę myReminder
emailValidator, z której korzysta validator
o nazwie checkdbemailValidator w pliku re-
minder.yml (widocznym na listingu 4.). Plik
z naszą nową klasą (myReminderemailValida-
tor.class.php) musi znajdować się w katalo-
gu lib aplikacji frontend.
Możemy już przetestować naszą nową ak-
cję. W przeglądarce wpisujemy adres http://
symfony/uzytkownik/reminder, powinien poja-
Listing 4. Plik Reminder.yml
methods:
post: [email]
names:
email:
required: true
required_msg: musisz
wpisać adres email, którego
użyłeś podczas rejestracji
nowego konta
validators:
[checkdbemailValidator]
checkdbemailValidator:
class: myReminderemailValidator
param:
email: email
email_error: ten email
nie istnieje w bazie, musisz
wpisać adres email, który podałeś
przy rejestracji nowego konta
12
Listing 5. Metoda profile. Odpowiedzialna jest za aktualizację danych użytkownika
public function executeProfile()
{
if ($this->getRequest()->getMethod() == sfRequest::POST)
{
// zapisywanie danych do tabeli uzytkownik
$uzytkownik = UzytkownikPeer::retrieveByPk($this->getUser()->
getAttribute('user_id'));
$uzytkownik->setStronaWww($this->getRequestParameter('strona_www');
$uzytkownik->setPodpis($this->getRequestParameter('podpis'));
if ($this->getRequestParameter('haslo'))
{
$uzytkownik->setPassword($this->getRequestParmeter('haslo'));
}
// zapisujemy dane do tabeli uzytkownik
$uzytkownik->save();
// przekierowanie po aktualizacji na profil użytkownika
$this->redirect('uzytkownik/profile');
} else {
// przekazujemy zmienną uzytkownika do szablonu
$c = new Criteria();
$c->add(UzytkownikPeer::ID, $this->getUser()->getAttribute('user_id'));
$uzytkownik = UzytkownikPeer::doSelectOne($c);
$this->uzytkownik = $uzytkownik;
return sfView::SUCCESS;
}
}
Listing 6. handleErrorProfile
public function handleErrorProfile()
{
$c = new Criteria();
$c->add(UzytkownikPeer::ID, $this->getUser()->getAttribute('user_id'));
$uzytkownik = UzytkownikPeer::doSelectOne($c);
$this->uzytkownik = $uzytkownik;
return sfView::SUCCESS;
}
Listing 7. Dodawanie pola formularza
<?php echo form_error('haslo') ?>
<div class=”input-default”>
<label for=”haslo”>Podaj hasło, jeśli chcesz zmienić:</label>
<?php echo input_password_tag('haslo') ?>
</div>
<?php echo form_error('powtorz_haslo') ?>
<div class=”input-default”>
<label for=”powtorz_haslo”>Powtórz hasło:</label>
<?php echo input_password_tag('powtorz_haslo') ?>
06/2007
 Symfony Framework

wić się formularz z jednym polem, w które na- = $uzytkownik->getId();. Następnie w wa- poprzez adres http://symfony/frontend_dev.php/
leży wpisać adres e-mail. Spróbujmy wpisać e- runku if ($uzytkownik) { } po linijce uzytkownik/login i logout. Dla przypomnienia
mail, którego nie ma w bazie danych i ten pra- $uzytkownik->addCredentail('subscriber'); jest to w zakładce Vars&Config/Globals.
widłowy, którego użyliśmy przy rejestracji no- dodajemy $uzytkownik->setAttribute('user_ Teraz możemy przejść do naszej nowej meto-
wego konta. id', $user_id);. Dzięki tym zmianom, tuż dy profile (Listing 5.). Dodajemy ją na samym
po zalogowaniu, zostanie utworzony atry- końcu pliku actions.class.php.
Moduł użytkownik but user_id, który będzie zawierał ID użyt- Musimy jeszcze dodać jedną metodę, któ-
– metoda profile kownika. Musimy dodać jeszcze jedną linij- ra będzie przekazywała zmienną użytkownik
Aby użytkownik mógł edytować swój profil, do- kę w metodzie logout, aby atrybut w mo- do szablonu profileError.php. Jeśli tego nie zro-
damy kolejną metodę o nazwie profile. Najpierw mencie wylogowania był niszczony. Po linij- bimy, to w momencie, gdy zostanie przełado-
musimy dodać nowy atrybut podczas logowania, ce $this->getUser()->clearCredentials(); wana strona i jeśli będzie jakiś błąd, to nie bę-
jakim będzie user_id zawierający ID użytkowni- dodajemy $this->getUser()->getAttribute- dziemy mieli już dostępu do zmiennej z sza-
ka. Wobec tego musimy edytować metodę login. Holder()->remove('user_id');. Jeśli chcesz blonu profileSuccess.php gdyż będziemy w pro-
Zaraz po linijce uzytkownik = UzytkownikPeer:: sprawdzić, czy rzeczywiście user_id jest zapisy- fileError.php. Musimy dodać zaraz pod naszą
doSelectOne($uzytkownik); dodajemy user_id wane i usuwane, zobacz w trybie developerskim nową metodą, metodę handleErrorProfile
(Listing 6.) .
Listing 8. Podpis Jak pewnie zauważyliście, powtórzyliśmy
fragment kodu z metody profile. Jest to naj-
<?php echo form_error('strona_www') ?> prostsze wyjście. Dzięki niemu, po urucho-
mieniu szablonu z komunikatem o błędzie, bę-
<div class=”input-default”> dziemy mieli dalej dostęp do zmiennej użyt-
<label for=”strona_www”>Strona www:</label> kownik.
http://<?php echo input_tag('strona_www', $uzytkownik->getStronaWww()) ?> Mamy już metody. Teraz stworzymy szablo-
</div> ny profileSuccess.php i profileError.php, które
z kolei są kopią profileSuccess.php. Szablon pro-
<?php echo form_error('podpis') ?> file będzie składał się na formularz z polami ha-
sło, powtórz hasło, strona www, podpis:
<div class=”input-default”>
<label for=”podpis”>Twój podpis:</label> <?php use_helper('Validation') ?>
<?php echo input_tag('podpis',$uzytkownik->getPodpis()) ?>
</div> Na samym początku dodajemy możliwość wa-
lidacji danych.
Kończymy formularz następującymi trzema linijkami kodu:
<?php echo input_hidden_tag('referer') ?> <?php echo form_tag('uzytkownik/profile') ?>
<?php echo submit_tag('zmień') ?>
Rozpoczynamy formularz z akcją na użyt-
</form> kownik/profile. Następnie będziemy dodawać
pola formularza (Listing 7.).
Listing 9. Zapytanie z sortowaniem według daty utworzenia postu W następnych polach będziemy korzysta-
public function executeIndex() li ze zmiennej użytkownik, którą przekaza-
{ liśmy z metody profile. Dostęp do danych
$posty – new Criteria(); jest bardzo prosty. Żeby odczytać podpis wy-
$posty->addDescendingOrderByColumn(PostyPeer::CREATED_AT); starczy wpisać: $uzytkownik->getPodpis()
$posty = PostyPeer::doSelect($posty); (Listing 8.)
$this->posty = $posty; Następnym krokiem będzie stworzenie pli-
return sfView::SUCCESS; ku profile.yml w katalogu validate. Będzie on
} sprawdzał zmienne haslo, powtorz_haslo,
strona_www i podpis. Zaczynamy od definicji
Listing 10. Walidatory dla zmiennych strona_www i podpis zmiennych:
strona_wwwValidator:
class: sfStringValidator methods:
param: post: [haslo, powtorz_haslo, strona_
min: 4 www, podpis]
max: 255
min_error: adres internetowy musi składać się przynajmniej z 3 znaków
max_error: adres internetowy nie może przekroczyć 255 znaków
podpisValidator:
class: sfStringValidator
param:
min: 4
max: 255
min_error: podpis musi składać się przynajmniej z 4 znaków Rysunek 1. Brak dostępu. Komunikat
max_error: podpis nie może przekroczyć 255 znaków informacyjny dla niezalogowanych użytkowników,
którzy próbują się dostać do modułu profile

www.phpsolmag.org 13
 Dla początkujących

Dalej, od słowa kluczowego names, będzie- kownik i tworzymy plik security.yml o zawar- Sprawdźmy teraz, czy nasze zabezpieczenie
my definiować warunki poszczególnych tości: działa. Zalogujmy się i wejdźmy na adres http:
zmiennych. Początkowo haslo i powtorz _ //symfony/uzytkownik/profile. Powinien wy-
haslo oznaczone są jako nie wymaga- profile: świetlić się nasz profil do edycji. Teraz wyloguj-
ne false, ale jest zdefiniowany walidator id_secure: on my się i wywołajmy ponownie ten sam adres. Te-
checkhasloValidator, który ma na celu credentials: [[ subscriber ]] raz wyświetli się komunikat jak na Rysunku 1.
przypilnowanie w razie gdyby użytkow-
nik chciał zmienić hasło poprawności tych Listing 11. Opcja edytuj z możliwością edycji tylko i wyłącznie swojego posta
dwóch pól:
<?php use_helper('Check') ?>
names: <?php foreach($posty as $post) : ?>
haslo: <div class=”tytul”>
required: false <?php echo $post->getTytul() ?>
required_msg: twoje hasło jest <span class=”data”>(<?php echo $post->getCreatedAt() ?>), dodał:
wymagane <?php echo checkNickName($post->getIdUzytkownik()) ?>
powtorz_haslo: </span>
required: false </div>
required_msg: ponów hasło
validators: [checkhasloValidator] <div class=”tresc”>
<?php echo $post->getTresc() ?>
Dalej dodajemy definicje dla strona _ www </div>
i podpis. Zmienna strona _ www ma swój wali-
dator strona _ wwwValidator, który korzysta <?php if($sf_user->isAuthenticated()): ?>
z klasy sfStringValidator, a ma za zadanie
przypilnowaniet minimalnej i maksymalnej <div class=”edytuj”>
długości wpisanych znaków do pola. Zmien- <?php if($post->getIdUzytkownik() == $sf_user->getAttribute('user_id'))
na podpis również posiada swój walidator {
podpisValidator, który działa identycznie, echo link_to('edytuj', 'posty/editpost?id='.$post->getId());
jak w poprzednim przypadku: }
</div>
strona_www:
required: false <?php endif ?>
validators: [strona_wwwValidator] <hr>
podpis: <?php endforeach ?>
required: false
validators: [podpisValidator] Listing 12. Zwrócenie nazwy użytkownika
function checkNickName($user_id)
Tak jak wcześniej wspomnieliśmy zmien- {
na powtorz _ haslo ma swój walidator $c = new Criteria();
chekhasloValidator, który porównuje zmien- $c->add(UzytkownikPeer::ID, $user_id);
ne haslo i powtorz _ haslo używając do tego $check = UzytkownikPeer::doSelectOne($c);
klasy sfCompareValidator: if($check) {
return $check->getNick();
checkhasloValidator: } else {
class: sfCompareValidator return 0;
param: }
check: haslo }
compare_error: hasła nie
zgadzają się Listing 13. Proces dodawania nowego postu
public function executeAddpost()
Na sam koniec dopisujemy walidatory dla {
zmiennych strona _ www i podpis (Listing 10.). if ($this->getRequest()->getMethod() == sfRequest::POST) {
Kolejnym etapem jest wywołanie, w głów- $posty = new Posty();
nym katalogu projektu, polecenia /symfony $posty->setIdUzytkownik($this->getRequestParameter('user_id');
clear-cache, które wyczyści cały cache stro- $posty->setTytul($this->getRequestParameter('tytul'));
ny. Możemy już przetestować edycję profi- $posty->setTresc($this->getRequestParameter('tresc'));
lu poprzez adres http://symfony/uzytkownik/ $posty->save();
profile. $this->redirect('posty');
Musimy nadać odpowiednie prawa dla mo- } else {
dułu profile, aby dostęp miał jedynie użyt- // wyświetlanie formularza dodawania nowego posta
kownik zalogowany subscriber, ponieważ w return sfView::SUCCESS;
tej chwili może się do niego również dostać }
anonimowy użytkownik. Żeby to wykonać }
wchodzimy do katalogu config modułu użyt-

14 06/2007
 Symfony Framework

Moduł posty – metoda index

Listing 14. Metoda Editpost i handleErrorEditpost Metoda index w pliku actions.class.php od-
public function executeEditpost() powiedzialna będzie za wyświetlanie po-
{ stów. Przekażemy w niej zmienną posty do
szablonu.
if ($this->getRequest()->getMethod() == sfRequest::POST) { W zapytaniu do bazy danych użyjemy sorto-
// zapis zmian wania według daty utworzenia postu, przy po-
$posty = new Criteria(); mocy addDescendingOrderByColumn() w języ-
$posty = PostyPeer::retrieveByPk($this->getUser()->getAttribute('id_posta')); ku PROPE (Listing 9.).
$posty->setTytul($this->getRequestParameter('tytul')); Następnie tworzymy w katalogu templa-
$posty->setTresc($this->getRequestParameter('tresc')); tes szablon index, czyli plik indexSuccess.php.
$posty->save(); W pliku tym będziemy prezentować posty.
$this->getUser()->getAttributeHolder()->remove('id_posta'); Każdy post będzie składał się z tytułu, daty, na-
$this->redirect('posty'); zwy użytkownika oraz treści. Dodatkowo po
} zalogowaniu wyświetli się opcja edytuj z moż-
else liwością edycji tylko i wyłącznie swojego posta
{ (Listing 11.).
// udostępnianie zmiennej post w szablonie Na samym początku użyliśmy nowego
// wyświetlanie formularza edycji posta helper'a o nazwie Check, czyli pliku Chec-
$c = new Criteria(); kHelper.php, który umieszczamy w katalo-
$c->add(PostyPeer::ID, $this->getRequestParameter('id')); gu lib/helper. Jeśli w katalogu lib nie będzie
$post = PostyPeer::doSelectOne($c); katalogu helper to utwórzmy go. Nowy helper
$this->post = $post; zawiera funkcję checkNickName(), która zo-
$this = $this->getUser(); stała użyta w szablonie index. Zadaniem tej
$post->setAttribute('id_posta', $this->getRequestParameter('id')); funkcji jest zwrócenie nazwy użytkownika
return sfView::SUCCESS; (Listing 12.).
} W szablonie index odwołaliśmy się również
} do atrybutu user_id. Aby się do niego dostać
z poziomu szablonu, należy użyć polecenia
public function handleErrorEditpost() $sf_user->getAttribute('user_id').
{ Mamy gotowe wyświetlanie postów z moż-
// udostępnianie zmiennej post w szablonie editpostError liwością edycji. Teraz musimy dodać metodę,
$c = new Criteria(); która pozwoli użytkownikom zalogowanym
$c->add(postyPeer::ID, $this->getUser()->getAttribute('id_posta')); dodawanie nowych postów.
$post = PostyPeer::doSelectOne($c);
$this->post = $post; Moduł posty – metoda Addpost
return sfView::SUCCESS; Aby użytkownik miał możliwość pisania no-
} wych postów, musimy dodać nową metodę
Addpost w pliku actions.class.php. Metoda ta
Listing 15. Metoda index będzie pobierać z formularza zmienne user_
public function executeIndex() id, tytul i tresc.
{ Następnie będzie przekierowywała na stro-
// udostępnia zmienną osymfony w szalonie nę z listą wszystkich postów przy pomocy
$osymfony = new Criteria(); polecenia $this->redirect('posty'). Pro-
$osymfony->addDescendingOrderByColumn(OsymfonyPeer::ID); ces dodawania nowego postu jest podobny
$osymfony = OsymfonyPeer::doSelectOne($osymfony); jak w przypadku zakładania nowego konta
$this->osymfony = $osymfony; (Listing 13.).
$return sfView::SUCCESS; Tworzymy plik addpostSuccess.php i jego ko-
} pię addpostError.php. Formularz będzie skła-
dał się z dwóch pól tytul i tresc oraz ukrytego

Rysunek 2. Aplikacja backend. Widok na listę użytkowników

www.phpsolmag.org 15
 Dla początkujących
Listing 16. Dodajemy metodę index, następnie tworzymy szablon w katalogu templates
public function executeIndex()
{
// udostępnia zmienną kontakt w szalonie
$kontakt = new Criteria();
$kontakt->addDescendingOrderByColumn(KontaktPeer::ID);
$kontakt = KontaktPeer::doSelectOne($kontakt);
$this->kontakt = $kontakt;
$return sfView::SUCCESS;
}
pola user_id, które będzie przechowywało
ID użytkownika. Aby przekazać zmienną
user_id, należy użyć polecenia $sf_user->
getAttribute('user_id'). Formularz two-
rzymy podobnie, jak w innych przypadkach.
Dodajemy również plik addpost.yml do kata-
logu validate, który powinien mieć za zada-
nie wymuszenie wpisania treści w polu tytul
i tresc, jednocześnie pamiętając, że pole
treść musi mieć minimum 3 znaki. Nale-
ży również zabezpieczyć naszą metodę przed
użytkownikami niezalogowanymi, tworząc
plik security.yml w katalogu config modułu po-
sty o zawartości:
addpost:
is_secure: on
credentials: [[ subscriber ]]
Możemy już sprawdzić dodawanie postu
wywołując adres http://symfony/posty/addpost.
Następnym krokiem będzie dodanie meto-
dy umożliwiającej edycję postów przez użyt-
kownika.
Moduł posty – metoda Editpost
Edycja postu będzie możliwa przy pomocy me-
tody Editpost. W metodzie tej przy przekazy-
waniu zmiennej post do szablonu użyliśmy no-
wego atrybutu o nazwie id_posta, który jest
usuwany po poprawnym zapisaniu zmian.
Ustawienie tego atrybutu było wymagane
przy przekazywaniu zmiennej post, w przy-
padku błędu, w trakcie wysyłania formularza.
Ostatecznie dodaliśmy dwie metody Editpost
i handleErrorEditpost oraz dwa pliki w kata-
logu templates o nazwach editpostSuccess.php i
editpostError.php, który jest kopią tego pierw-
szego.
Dodaliśmy również zabezpieczenie dla me-
tody Editpost, aby była tylko dostępna dla
użytkowników typu subscriber. Dokonaliśmy
tego w pliku security.yml, podobnie jak w przy-
padku addpost.
Musimy jeszcze dodać plik editpost.yml
do katalogu validate. Możemy skopiować za-
wartość pliku addpost.yml. Na Listingu 14.
przedstawiam metody Editpost i handle
ErrorEditpost.
16
Moduł osymfony – metoda index
Aby wyświetlić podstronę symfony, należy do-
dać metodę index do pliku actions.class.php.
Następnie musimy stworzyć plik indexSuc-
cess.php w katalogu templates. Metoda index zo-
stała przedstawiona na Listingu 15. Plik inde-
xSuccess.php zawiera:
<div class=”tresc”><?php echo
$osymfony->getTresc() ?></div>
Mamy już wyświetlanie treści z tabeli symfo-
ny. Polecam uzupełnić treść podstrony sym-
fony i kontakt przy pomocy aplikacji backend
opisanej w dalszej części artykułu.
Moduł kontakt – metoda index
Aby wyświetlić podstronę kontakt należy postą-
pić identycznie, jak w przypadku podstrony sym-
fony. Dodajemy metodę index, następnie two-
rzymy szablon w katalogu templates. Jeżeli wyda-
je Ci się to zbyt skomplikowane, to zamieszczam
w Listingu 16. kod. Plik indexSuccess.php zawiera:
<div class=”tresc”><?php echo
$kontakt->getTresc() ?></div>
Treść kontaktu możemy łatwo uzupełnić przy
pomocy aplikacji backend.
Aplikacja backend
Stworzymy teraz nową aplikację backend,
która będzie nam pomagała przy edycji pod-
stron serwisu jak i zarządzaniu postami oraz
użytkownikami serwisu. Aplikację tworzymy
z głównego katalogu projektu przy pomocy
polecenia ./symfony init-app backend. Na-
stępnie będziemy tworzyć dla tej aplikacji mo-
duły użytkownik i posty. Jeśli chcemy zarzą-
dzać podstronami spod tej aplikacji, to musi-
my w tabeli symfony i kontakt dodać jedną ko-
lumnę:
<column name=”id” type=”integer”
required=”true” primaryKey=”true”
autoIncrement=”true” />
Dzieje się tak, dlatego, że admin generator
wymaga kolumny z kluczem podstawowym.
Jeśli już dodaliśmy kolumnę do tabel w pli-
ku schema.xml, to musimy po kolei wywołać
polecenia z głównego katalogu projektu:
./symfony propel-build-model
./symfony propel-build-sql
./symfony propel-insert-sql
Uwaga, po tej operacji wszystkie dane z tabel
znikną. Nie będzie też naszego użytkownika.
Tworzymy moduły aplikacji backend wpisu-
jąc po kolei:
./symfony propel-init-admin backend
uzytkownik Uzytkownik
./symfony propel-init-admin backend
pozsty Posty
./symfony propel-init-admin backend
osymfony Osymfony
./symfony propel-init-admin backend
kontakt Kontakt
Dostęp do tych modułów jest podobny jak
w aplikacji frontend poprzez adres: http://
symfony/backend.php/nazwa_modułu. Propo-
nuję, abyśdodał kilku użytkowników a następ-
nie wszedł na adres http://symfony/backend.
php/uzytkownik, powinna pojawić się lista
użytkowników, którą będziesz mógł edyto-
wać (zobacz Rysunek 2.).
Możesz teraz uzupełnić treść w podstronie
o symfony oraz w kontakcie. Użyj oczywiście
do tego celu aplikacji backend.
Podsumowanie
W tym artykule dowiedzieliśmy się jak wy-
generować nowe hasło dla użytkownika, któ-
ry korzysta z opcji przypomnij hasło. W tym
celu napisaliśmy metodę reminder w module
użytkownika. Nauczyliśmy się jak ustawiać
odpowiednie prawa dla modułów oraz jak
dodać nowe atrybuty. Rozbudowaliśmy na-
szą aplikację o możliwość edycji profilu, wylo-
gowania, dodawania postów i ich edycji, a tak-
że dodaliśmy nową aplikację backend. Dzię-
ki niej możemy z łatwością zarządzać na stro-
nie. Na razie aplikacja ta nie jest zabezpieczona
przed wejściem użytkowników anonimowych.
Zabezpieczymy ją w następnej części artykułu.
Oczywiście cała nasza aplikacja jest na razie w
częściach. Już w następnym artykule zajmiemy
się jej składaniem i opisem w stylach CSS, po-
znamy również ciekawe i godne polecenia miej-
sca w internecie na temat frameworka symfony.
Do zobaczenia!
ŁUKASZ KLEJNBERG
Autor jest studentem informatyki w Wyższej Szkole
Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Pracuje ja-
ko projektant stron WWW. Uczestniczy w projekcie
uczelnianym tonieproblem.pl opartym na frame-
worku symfony.
Kontakt z autorem: lukasz.klejnberg@gmail.com
06/2007
 Rozwiązania
Vanilla
Alternatywa dla phpBB
Jeśli chcemy zainstalować forum, które będzie przyjazne dla użytkownika,
przyjemne i łatwe w obsłudze, najlepszym wyborem będzie forum
Vanilla. W odróżnieniu od popularnego phpBB świeżo zainstalowana
aplikacja Vanilla jest pozbawiona zbędnych elementów i zawiera jedynie
podstawowe funkcje potrzebne do prowadzenia dyskusji.
Dowiesz się...
• Jaka jest dobra alternatywa dla najpopular-
niejszego obecnie skryptu forum phpBB.
Poziom trudności
V
anilla wywodzi się z projektu o8 stwo-
rzonego przez Marka O'Sullivana,
który pod naciskiem szerokiego gro-
na użytkowników zdecydował się upublicznić
aplikację na licencji GPL. Po roku Vanilla sta-
ła się bardzo popularną aplikacją, a duża spo-
łeczność przyczyniła się do powstania wielu
pluginów rozszerzających podstawowe możli-
wości forum.
Podstawowe wymagania
Minimalne wymagania, jakie musimy spełnić,
aby zainstalować forum, to: serwer z obsłu-
gą >= PHP 4.1 i >=MySQL 3.23. Pełny pakiet
instalacyjny możemy pobrać ze strony domo-
wej projektu, która dostępna jest pod adresem
http://getvanilla.com/. Dzięki niewielkim wyma-
ganiom możemy tę aplikację zainstalować na
prawie każdym serwerze hostingowym, a pro-
ces instalacji sprowadza się do wpisania podsta-
wowych parametrów niezbędnych do połącze-
nia z bazą danych i utworzeniem konta admi-
nistratora.
Podstawowe możliwości
Zainstalowana aplikacja umożliwia rejestra-
cję użytkownikom, którzy po akceptacji przez
administratora mogą brać udział w dyskusji
w utworzonych kategoriach. Interfejs udostęp-
niony użytkownikowi jest bardzo prosty w ob-
słudze, a wszystkich dostępnych opcji używa
się intuicyjnie. Ze strony administratora zarzą-
18
Powinieneś wiedzieć...
• Jak umieszczać źródła strony na serwerze
• Jak tworzyć bazę danych MySQL
dzanie forum podzielone jest na kilka podsta-
wowych kategorii. Inaczej niż w phpBB mamy
tutaj przejrzyste menu, które umożliwia doko-
nywanie zmian w ustawieniach forum.
Ustawienia aplikacji
Jest to główny ekran konfiguracyjny Vanilli. Tu-
taj zmieniamy tekst w bannerze, ustawienia anty-
spamowe, definiujemy ustawienia ciasteczek (co-
okies), oraz zmieniamy podstawowe opcje forum,
takie jak wiadomości prywatne, kategorie, itp.:
• aktualizacje i przypomnienia: tutaj ustala-
my, jak często Vanilla ma nam przypomi-
nać o aktualizacjach. Możemy sprawdzić
w Lussumo, czy są dostępne nowsze wersje;
• rangi użytkowników: tutaj dodajemy, zmie-
niamy i porządkujemy rangi użytkowni-
ków i przysługujące im prawa dostępu;
• ustawienia rejestracji: definiujemy, w jaki
sposób mają być rejestrowani nowi człon-
kowie: jaką otrzymują rangę, czy wymaga-
na jest akceptacja administratora itd.;
• kategorie: dodajemy, zmieniamy i porząd-
kujemy kategorie;
• rozszerzenia: dodają do Vanilli różne funk-
cje. W tym menu włączamy rozszerzenia
i znajdujemy nowe ze strony Lussumo;
• szablony i Style: tutaj zmieniamy szablon
(plik XHTML), na którym oparte jest fo-
rum, lub domyślny styl (CSS i grafikę);
• języki: możemy zmienić pliki językowe,
których używa Vanilla;
• prośby o członkostwo: Vanilla nie posia-
da 'listy użytkowników' jak inne popular-
ne fora. W opcji Szukaj znajdujemy i za-
rządzamy nowymi użytkownikami. Jeże-
li administrator musi zatwierdzać proś-
by, ten link uruchamia nam wyszukiwa-
nie nowych (jeszcze niezatwierdzonych)
użytkowników;
• inne opcje: zależnie od uprawnień dostę-
pu i rozszerzeń, z których korzystamy,
mogą się tutaj pojawić dodatkowe opcje.
Dzięki zakładce Ustawienia możemy sprawnie
moderować prowadzone dyskusje.
Grafika
Zaimplementowany System szablonów umoż-
liwia łatwą zmianę wyglądu. Ze strony domo-
wej możemy pobrać sporą liczbę templatek
i stylów, którymi zarządzamy w panelu admi-
nistracyjnym.
Rozszerzenia
Możliwości forum możemy zwiększać za po-
mocą specjalnych rozszerzeń. W przeciwień-
stwie do forum phpBB ich in stalacja nie po-
lega na ręcznej edycji wielu plików, lecz spro-
wadza się do aktywacji dodatku w sekcji Usta-
wienia. Taki system eliminuje konieczność
spędzania kilkunastu minut w celu zainsta-
lowania rozszerzenia oraz uniezależnia je-
go instalację od aktualizacji Vanilli do now-
szej wersji. Do dyspozycji mamy ponad 200
rozszerzeń, które na żądanie modyfikują po-
szczególne elementy aplikacji. Liczba rozsze-
rzeń wciąż rośnie.
Przykładowe rozszerzenia:
Do najbardziej popularnych rozszerzeń funk-
cjonalności możemy zaliczyć chat status. Po-
kazuje on bieżącą aktywność użytkowników
w popularnych komunikatorach interneto-
wych (Gadu-Gadu, Skype). Dzięki wtycz-
ce notify forumowicze mogą być na bieżą-
co (e-mailem) informowani o odpowiedzi na
post. Ciekawą funkcją jest, iż użytkownik nie
dostanie więcej niż jeden e-mail, dopóki nie
odwiedzi forum. Invite-Only System umożli-
wia zmianę warunków rejestracji użytkowni-
06/2007
 Vanilla

ków. Po zainstalowaniu tego rozszerzenia będą Pozycja użytkownika graficznymi, które posłużyć mogą do pobrania
mogły się zarejestrować tylko osoby zaproszo- vna mapie świata odpowiedniej mapy. Do popularnych witryn
ne.Dodatek LatestBlog umożliwia użytkowni- Z biegiem czasu ciągle rośnie popularność Go- umożliwiających tego typu powiązanie nale-
kowi wyświetlanie w swoim profilu pięć ostat- ogle Maps. Rozwiązanie to, dzięki udostępnie- żą między innymi http://www.maxmind.com
nich wpisów z bloga. niu API (http://pl.wikipedia.org/wiki/API_(infor- (wersja komercyjna) oraz http://www.hostip.
matyka)) znajduje wiele bardzo ciekawych za- info udostępniająca API za darmo. Dzięki
Instalacja stosowań. Dzięki temu nasze forum możemy ogromnej społeczności Vanilla mamy dostępne
przykładowego rozszerzenia wzbogacić o mapkę pokazującą lokalizację po- rozszerzenie do naszego forum, które wykona
Bardzo przydatną funkcją w czasie prowa- szczególnych użytkowników w realnym świe- za nas całą pracę. Ze strony http://lussumo.com/
dzenia dyskusji na forum jest możliwość cy- cie. Aby w pełni korzystać z narzędzia udo- addons/ pobieramy plik add-ons IpMap i po roz-
towania wypowiedzi innych użytkowników. stępnionego przez Google niezbędne jest za- pakowaniu kopiujemy na serwer do katalogu
Aby Vanilla udostępniała taką możliwość, ko- rejestrowanie naszej witryny w celu uzyskania rozszerzeń. Edytujemy plik default.php i za-
nieczne jest zainstalowanie odpowiedniego klucza, który umożliwi nam dostęp do serwe- mieniamy w linii 14 wartość zmiennej $Conf
dodatku. Aby to zrobić, wchodzimy na stro- ra map. Możemy tego dokonać na stronie http: iguration['GoogleMapAPI'] przechowującej
nę http://lussumo.com/addons/ i ściągamy Qu- //www.google.com/apis/maps/signup.html wpisu- klucz google maps api, na ten, który otrzyma-
oteText. Następnie rozpakowujemy pobrane jąc adres naszej domeny w formularzu. Ma- liśmy w czasie rejestracji witryny. Wartość
archiwum i wgrywamy je na serwer do kata- py dla określonego rejonu ziemi pobierane są zmiennej $Context->Dictionary["IPMap"]
logu extensions. Pozostaje nam jeszcze tylko z serwera Google po przekazaniu długości i sze- określa nazwę wyświetlaną nad mapką w profi-
aktywowanie rozszerzenia w panelu admini- rokości geograficznej. Oznacza to, iż musimy w lu użytkownika. Dla polskiego forum możemy
stracyjnym. jakiś sposób powiązać numery IP komputerów zmienić jej wartość na Lokalizacja Użytkownika
Po tym kroku opcja cytowania jest do- naszych użytkowników ze współrzędnymi geo- lub dowolną inną pamiętając iż forum korzysta
stępna dla użytkowników pod przyciskiem
Quote. Aby zmienić nazwę linku na „cytuj”,
niezbędna będzie edycja pliku rozszerzenia.
Wystarczy otworzyć plik default.php (plik za-
wiera zaledwie kilka linijek kodu) i odnaleźć
interesującą nas sekcję: Listing1. i zmienia-
my Quote na cytuj lub jakiś inny tekst, który
będzie dla nas dogodny. Po zapisaniu nowej
wersji pliku instalacja rozszerzenia jest w peł-
ni zakończona i użytkownicy mogą z niej ko-
rzystać. Możliwa jest również zmiana domyśl-
nego stylu dla cytowania, który zapisany jest
w pliku style.css folderze rozszerzenia. Jak wi-
dzimy, gama rozszerzeń dostępnych na stronie
Vanilla jest bardzo szeroka. Dzięki zastosowa-
niu mechanizmu zarządzania dodatkami bez
trudu możemy w znaczący sposób rozbudo-
wać nasze forum i zmienić je tak, by nasi użyt-
kownicy byli usatysfakcjonowani.
Rysunek 1. Aktywacja rozszerzenia w panelu administracyjnym
Listing 1. Edycja pliku rozszerzenia

<a href="./" onclick="QuoteText

(document.getElementById
(\'CommentBox\'),\'' .
$Comment->AuthUsername. '\');
return false;">Quote</a>

Listing 2. Klasa rozszerzająca klasę Control

class ShowText extends Control {

function Displayer(&$Context)
$this->Name = 'Displayer';
$this->Control($Context);
}
function Render() {
echo '<div id=\'ShowText\'>'.file_get_
contents
('extensions/showtext/
something.txt').'</div>';
}
}
Rysunek 2. Widok mapki google w profilu użytkownika

www.phpsolmag.org 19
 Rozwiązania
z kodowania znaków utf8 i takie kodowanie
powinno być ustawione w edytorze plików któ-
rego używamy, w przeciwnym wypadku pol-
skie znaki nie będą się poprawnie wyświetlać.
Po uaktywnieniu zainstalowanego rozszerze-
nia możemy przejść do widoku profilu dowol-
nego użytkownika i jeśli jego IP znajduje się w
bazie na stronie http://www.hostip.info zoba-
czymy mapkę Google z zaznaczonym marke-
rem określającego lokalizację, tak jak to widać
na Rysunku 2.
Dynamiczny sidebar
Jak dotąd nasze forum jest bardzo statyczne,
a strona główna nie zawiera żadnej grafiki z wy-
jątkiem layout'u strony. Domyślny układ forum
zaplanowany jest tak by po jego lewej stronie
Rysunek 3. Odnośnik obrazkowy z ustawionym atrybutem title
Rysunek 4. Wstępne założenia dla tworzonego rozszerzenia
20
wyświetlać różne dodatkowe składniki. I znów
w bazie add-ons projektu znajduje się wiele pro-
pozycji do pobrania poczynając od linków do
stron w postaci listy, a skończywszy na formu-
larzu wyszukiwania na forum. My skupimy się
na zastosowaniu rozszerzenia SidepanelImage-
Link, które poddamy pewnej modyfikacji. Po
jego instalacji w typowy sposób, mamy moż-
liwość zaobserwowania jego działania. W le-
wym bocznym panelu strony wyświetla się lo-
sowo, z zadeklarowanej wcześniej listy, (w pli-
ku imglinks.txt) plik graficzny, który jest
jednocześnie odnośnikiem do strony. Modyfi-
kacja jaką wprowadzimy będzie zmieniała spo-
sób deklaracji linku, tak, aby odnośnik zawie-
rał znacznik TITLE, który jest cennym elemen-
tem przy pozycjonowaniu stron internetowych.
Na początek edytujemy plik definicji linków
i uzupełnimy każdą linię o dodatkowy parametr
np. image1.jpg,http://www.mojastrona.pl zmie-
niamy na image1.jpg,http://www.mojastrona.pl,n
ajlepsza strona na świecie. Teraz pozostaje nam
już tylko edycja pliku rozszerzenia, w celu wpro-
wadzenia odpowiednich modyfikacji. Odnajdu-
jemy kod odpowiedzialny za utworzenie tablicy
elementów na podstawie pliku zawierającego na-
sze rekordy: list($images[$i], $links[$i])
= $row; i zmieniamy go tak;aby możliwe było
odczytanie parametru title, który został dodany
list($images[$i], $links[$i], $title[$i])
= $row; Bezpośrednio po linii losującej element
do wyświetlenia ($pos = mt_rand(0, $i - 1 );)
następuje przepisanie elementów wiersza tabli-
cy do zmiennych –dopiszemy tam jedną linijkę
kodu, która przepisze nam wartość naszego title
do zmiennej: $imgtitle = $title[$pos]; Po-
została nam już tylko zmiana deklaracji samego
linku, która może być różna dla poszczególnych
podstron serwisu. Wszędzie gdzie delkalowa-
ny jest link (<a href=\"$imglink\">) uzupeł-
niamy wpis do następującej postaci: <a href=\
"$imglink\" title=\"$imgtitle\" > Teraz,
po zapisaniu zmian w plikach, możemy zobaczyć
efekt, jaki osiągnęliśmy. Wystarczy najechać kur-
sorem myszy na wyświetlany w lewym panelu ob-
razek by zobaczyć, iż ma on ustawiony element ti-
tle. Możemy przygotować dowolnie dużą liczbę
obrazków i linków, które po wpisaniu do odpo-
wiedniego pliku będą się losowo wyświetlać.
Piszemy własne rozszerzenie
Może się zdarzyć, iż nie będziemy mogli zna-
leźć rozszerzenia spełniającego nasze oczeki-
wania. Nie pozostaje nam wtedy nic innego
jak napisać własne rozszerzenie. Nie jest to
wyzwanie bardzo trudne, ale będzie od nas
wymagało poszerzenia wiedzy na temat bu-
dowy rozszerzeń Vanilla. Na stronie http://
lussumo.com/docs/doku.php w sekcji Developing
New Extensions znajdziemy niewielki prze-
wodnik, który przeprowadzi nas przez proces
tworzenia rozszerzenia. Na początek musimy
określić co nasze rozszerzenie miało by wpro-
wadzać nowego do naszego forum. Załóżmy,
że będziemy chcieli wyświetlać cokolwiek nad
główną zawartością forum tak jak to jest poka-
zane na Rysunku 4.
Z dokumentacji dowiadujemy się, że Vanilla
potrafi wyświetlić w dowolnym miejscu strony
obiekt Control za pomocą metody render obiek-
tu Page. Pozostaje nam więc utworzenie nowe-
go klasy, która będzie rozszerzała klasę Control.
Kod php tej klasy przedstawia Listing 1., który
jest fragmentem pliku default.php naszego roz-
szerzenia.
Obiekt Control posiada wiele metod, za po-
mocą których możemy kontrolować treść wy-
świetlaną na stronie. Możemy między innymi
określić poziom uprawnień użytkownika, któ-
remu dana treść zostanie wyświetlona. W ce-
lu uproszczenia nasze rozszerzenie będzie wy-
06/2007
 Vanilla

lę nad pozycjami poszczególnych elementów wy-

Listing 3. Kod php wyświetlający obiekt typu Control świetlanych na stronie. Wyjaśnimy teraz krótko,
$to_display = new ShowText($Context); w jaki sposób Vanilla dodaje nasz element do wy-
$Page->AddRenderControl($to_display,$Configuration świetlenia. Obiekt Page zawiera wszystko co ma
['CONTROL_POSITION_BODY_ITEM']-2); być wyświetlone danemu użytkownikowi. Na
treść wyświetlaną składa się szereg obiektów ty-
Listing 4. Kod php utworzonego rozszerzenia pu Control, które są tworzone w trakcie inicjacji
class ShowText extends Control { skryptu. Nasze rozszerzenie ( i wszystkie inne),
function Displayer(&$Context) { dodaje kolejny obiekt typu Control do wyświe-
$this->Name = 'Displayer'; tlenia. Metody obiektu Page pobierają ustawienia
$this->Control($Context); przekazywanego obiektu typu Control i decydu-
} ją co, gdzie i komu ma być wyświetlone. I tak na
function Render() { przykład metoda render obiektu Control zwraca
echo '<div id=\'ShowText\'>'.file_get_contents kod do wyświetlenia. W naszym przypadku jest
('extensions/showtext/something.txt').'</div>'; to zwykły tekst, który zostaje przekazany do Page
} i wyświetlony. Listing 3. zawiera kompletny kod
} php naszego rozszerzenia.
if (in_array($Context->SelfUrl, array Do obiektu Head dołączamy jeszcze plik ze
('index.php', 'categories.php', 'comments.php', 'post.php'))) { stylami, które pozwolą nam kontrolować wy-
$Head->AddStyleSheet('extensions/show_something/style.css'); gląd tekstu, jaki będziemy wyświetlać. Wyświe-
$to_display = new ShowText($Context); tlanie tekstu ograniczone jest jeszcze do kilku
$Page->AddRenderControl stron Vanilla –nie chcemy przecież, by prezen-
($to_display,$Configuration['CONTROL_POSITION_BODY_ITEM']-2); towana treść była wyświetlana w panelu admi-
} nistracyjny. Przykładowe style pokazane są na
Listingu 4.
Listing 5. Zawartość pliku style.css
#ShowText { Vanilla a phpBB
color: grey; Do podstawowych różnic pomiędzy tymi apli-
border: 1px solid black; kacjami należy przede wszystkim system rozsze-
margin: 10px; rzeń, które są największym problemem phpBB.
padding: 10px; Twórcy tego forum skupili się na dostarcze-
} niu w pełni działającej aplikacji i nie wzięli pod
uwagę możliwości poszerzania funkcjonalno-
ści swojego produktu. Mimo swojego dużego
stażu forum to nie zmienia się pod tym wzglę-
dem, przez co traci na popularności. Mimo że
dostępna jest cała gama pluginów do tego fo-
rum, ich instalacja jest czasochłonna i niezachę-
cająca. Twórca Vanilli zaprezentował inny punkt
widzenia. Dostarczył uproszczony skrypt, który
może być w bardzo prosty sposób poszerzany za
pomocą panelu, w którym jednym kliknięciem
aktywujemy lub dezaktywujemy wtyczkę. Da-
je to możliwość sprawdzania przydatności wie-
lu rozszerzeń, gdyż w każdej chwili mogą być
one odinstalowane. Dużą przewagę nad swoim
konkurentem Vanilla ma również w kwestii sza-
blonu. Cały układ zbudowano bez użycia tabel,
dzięki czemu jest dużo bardziej uniwersalny. Fo-
rum oparte na Vanillia jest niewielką aplikacją
o ogromnych możliwościach. Jej instalacja jest
prosta i daje nam w pełni działające forum po-
zbawione elementów, których większość użyt-
kowników nigdy nie wykorzysta. Dzięki temu
uzyskujemy wydajne forum, które możliwościa-
mi nie ustępuje swoim konkurentom, również
najpopularniejszym jak phpBB.
Rysunek 5. Końcowy efekt, osiągnięty przez nasze rozszerzenie

świetlać treść pliku something.txt wszystkim
użytkownikom, w miejscu, które wcześniej
wybraliśmy. Mamy już klasę definiującą nasz
obiekt. Pozostaje nam już tylko jego utworze-
nie oraz wyświetlenie. Listing 2. przedstawia
kod php wykonujący tę czynność.
Zmienna $to_display zawiera nasz obiekt
do wyświetlenia, który wyświetlamy za pomo-
cą metody render. Pozycję do wyświetlenia usta-
lamy względem pozycji CONTROL_POSI-
TION_BODY_ITEM zapisanej w pliku konfi-
guracyjnym. Dzięki temu mamy lepszą kontro-
PAWEŁ CHWAST
Ma 26 lat, mieszka w Legnicy, ukończył Kolegium
Karkonoskie w Jeleniej Górze, gdzie uzyskał tytuł
inżyniera w specjalności inżynieria komputerowa.
Kontakt z autorem: p.chwast@globnet.net

www.phpsolmag.org 21
 Technika

PHP i WAP
Tworzenie dynamicznych stron WWW dla WAP

WAP – Wireless Application Protocol, czyli znana wszystkim posiadaczom

telefonów komórkowych technologia bezprzewodowego dostępu do
internetu.

<p>. Kod wystarczający do stworzenia pierw-

Dowiesz się... Powinieneś wiedzieć...
• Jak stworzyć dynamiczną witrynę WWW dla • Powinieneś znać podstawy programowania
WAP. w PHP.
WML – podstawa działania WAP
W klasycznych przeglądarkach interneto-
Poziom trudności wych, podstawową technologią jest (X)HTML,
tak dla witryn wyświetlanych w technologii
WAP, podstawową technologią jest WML.
Jest to język, podobnie jak HTML, oparty
o strukturę znaczników, całkowicie zgodny
szej witryny WAP jest pokazany na Listin-
gu 1.,a na Rysunku 1. znajduje się wynik je-
go działania.
To oczywiście dopiero początek, albowiem
żaden z klientów nie chce ponieść kosztów
za nawiązanie połączenia z siecią dla zwykłe-
go powitania.
Tworząc taką witrynę, powinniśmy przede
wszystkim nastawić się na zawartość mery-
toryczną i praktyczną. Nie należy przejmo-
wać się ani układem, ani oprawą graficzną,
dźwiękami i animacjami.

M
imo, że technologia ta od jakiegoś
czasu nie jest już obiektem wes-
tchnieniem fanów postępu tech-
nicznego, to wciąż jest dostępna w większo-
ści aparatów komórkowych. Jeżeli chcesz do-
wiedzieć się jak stworzyć dynamiczną stro-
nę WWW, która poprawnie wyświetli się
w komórce, przeczytaj ten artykuł.
Testowanie
Każdy z nas, tworząc projekt witryny ,od sa-
mego początku sprawdza wyniki swojej pra-
cy. Znamy także doskonale różne interpreta-
cje kodu przez przeglądarki. Niestety sytu-
acja powtarza się także w telefonach komór-
kowych. Na szczęście nie musimy kupować
każdej wersji telefonu, aby sprawdzić dzia-
łanie naszej witryny. Większość firm udo-
stępnia specjalne symulatory, które pomo-
gą nam przewidzieć efekt działania stworzo-
nej aplikacji.
Oto kilka produktów: Nokia Mobile inter-
net Toolikt , Openwave SDK, Motorola Wireless
IDE/SDK . Istnieją także strony WWW, któ-
re wyświetlają witryny WAP, tak jak w telefo-
nach komórkowych. Oto adres jednej z nich:
www.igsm.pl.
Jak tylko zaopatrzymy się w jeden z symula-
torów, możemy przystąpić do tworzenia pierw-
szej aplikacji internetowej dostępnej dla nasze-
go telefonu komórkowego.
z XML-em i tak naprawdę jest to po prostu Przede wszystkim skupmy się na funkcjo-
specyficzny rodzaj dokumentu XML. Ozna- nalności i ograniczeniu pojemności, gdyż
cza to, że tworząc dokument WML obowią- zbyt duża witryna to jest to, co najbardziej
zują nas takie same zasady, jak przy tworze- doskwiera użytkownikom stron tworzonych
niu dokumentów XML. na potrzeby WAP.
Istnieją jednak pewne dodatkowe aspekty,
które należałoby uwzględnić. Przede wszyst- Jak stworzyć menu?
kim jest interpretacja zawartości dokumen- Oczywiście niezbędną rzeczą w każdej szanującej
tu jako talii a poszczególnych podstron jako się witrynie jest możliwość wyboru dowolnej
kart. Listing 1. pokazuje podstawową kon- dostępnej podstrony. W witrynach WAP mamy
strukcję dokumentu WML wraz z podzia- dwie możliwości rozwiązania problemu nawiga-
łem na karty. cji. Pierwszą z nich jest możliwość wczytania za-
W momencie załadowania witryny WAP wartości różnych podstron już za pierwszym po-
w naszym telefonie, domyślnie zostaje wy- łączeniem z serwerem i zapisanie ich do innych
świetlana karta pierwsza. Zatem, aby stwo- kart. Drugą możliwością jest łączenie się z ser-
rzyć naszą pierwszą witrynę WAP wystar- werem i wywoływanie innego pliku. Przy czym
czy jeśli w karcie pierwszej wpiszemy powi- możliwe są kombinacje obu tych technik. Na
talny tekst. Listingu 2. przedstawiony jest sposób tworze-
Niezbędnym jest także, aby tekst został nia odnośników, z pewnością znany doskonale
umieszczony w akapicie, czyli znacznikach z HTML-a.
Podstawowe zasady tworzenia dokumentu XML
W dokumencie XML może istnieć tylko jeden główny element. W przypadku witryn WAP jest
nim znacznik <wml>. Każdy znacznik powinien zostać zamknięty, nawet w przypadku znacz-
ników takich jak <br> w następujący sposób: <br /> lub <br></br>. Ważne jest, aby za-
chowywać poprawną hierarchię znaczników tzn., nie wolno wykonać następującej opera-
cji: <znacznik1><znacznik2></znacznik1></znacznik2>. Powinna ona wyglądać tak:
<znacznik1><znacznik2></znacznik2></znacznik1>. Należy pamiętać, że XML odróżnia
małe litery od wielkich, zatem znacznik <Card> to co innego niż znacznik <card>. Każdy atrybut
dowolnego znacznika powinien zostać zapisany w cudzysłowach.

22 06/2007
 PHP i WAP

Jak wstawić grafikę na stronę?
Grafika dla witryn WAP przedstawiana jest
w formie plików WBMP, czyli jednokolorowych
map bitowych. Spowodowane jest to przez tech-
nologiczne możliwości WAP lub przez szyb-
kość przesyłu danych. Im mniej kolorów i mniej-
szy rozmiar obrazka, tym szybsze połączenie.
Chcąc stworzyć obraz w formacie WBMP, mo-
żemy posłużyć się aplikacją Adobe Photoshop
7.0, gdzie mamy możliwość eksportu obrazu
właśnie do formatu WBMP. Sam kod, realizu-
Listing 1. Podstawowa konstrukcja dokumentu WML
<?xml version=”1.0”?>
<!DOCTYPE wml PUBLIC ”-//WAPFORUM//DTD WML 1.2//EN” ”http://www.wapforum.org/DTD/
wml12.dtd”>
<!-- to nasza talia-->
<wml>
<card id=”card1” title=”PHPSOLUTION”>
<p>
Twoja pierwsza strona WAP.
</p>
</card>
<card id=”card2”>
<!--Zawartość drugiej karty-->
</card>
</wml>
Listing 2. Tworzenie odnośników w WML`u
<!-- Nastąpi wczytanie strony powitanie.wml-->
<a href="powitanie.wml">Powitanie</a>
<!-- Nastąpi wyświetlanie karty o id=card2 -->
<a href="#card2">Autor</a>
<!-- Nastąpi wczytanie strony powitanie.wml i wyświetlenie karty o id=card2 -->
<a href=”powitanie.wml#card2</a>
Listing 3. Przesyłanie danych metodą POST
<anchor>
<go href=”dane.php” method=”post”>
<postfield name=”imie” valuve=”$(imie)” />
</go>
</anchor>
jący wyświetlanie, wygląda następująco: <img
src=”obrazek.wbmp” alt=”” />.
W przypadku wyświetlania grafiki w for-
macie WBMP, przy pomocy PHP, mogą wystą-
pić pewne problemy, szczególnie jeżeli nie ma-
my dostępu do plików konfiguracyjnych. W ta-
kim przypadku pomocny okaże się następują-
cy kod:
header(„Content-type: image/und.wap.wbmp”);
echo(file_get_contents('rysunek.wbmp');
Istotą tego rozwiązania jest ustawienie wła-
ściwego typu MIME dla wyświetlanego ry-
sunku.
Komunikacja
użytkownika z witryną
Chcąc zapewnić możliwość komunikacji użyt-
kownika z witryną, tak jak w przypadku zwy-
kłych witryn wyświetlanych przez przeglądarki
internetowe, możemy skorzystać z formularzy.
Zasada ich tworzenia jest bardzo podobna do tej
znanej z HTML-a.
Pamiętajmy jednak, że wpisywanie długich
napisów w komórkach jest dość kłopotliwe,
dlatego nie zmuszajmy do tego użytkownika,
jeżeli nie jest to konieczne.
Przechodząc już ściśle do formularzy, oto ja-
kie elementy możemy wykorzystać: pole teksto-
we – tworzone za pomocą znacznika input w na-
stępujący sposób <input type=”text” /> , po-
le hasła – również tworzone za pomocą znaczni-
ka input, przy jednoczesnej zmianie typu <input
type=”password”>.
Pozostałe elementy, takie jak lista wyboru, przy-
cisk opcji i pola wyboru, reprezentowane są przez
znacznik <select> .
Samo tworzenie formularza jest dość pro-
stym zadaniem. Aby wyświetlić dane zawar-
te w formularzu używamy zmiennych WML,
które tworzone są po wypełnieniu danych for-
mularza. Zmienne w WML poprzedzone są
znakiem dolara, a sama nazwa ujęta jest w na-
wiasy i odpowiada nazwie atrybutu pola for-
mularza.
Istnieje jeszcze pytanie, jak przesłać dane na
serwer. Oczywiście są dwie metody: GET i POST.
Samo przesyłanie różni się nieco od tej metody
którą znamy, albowiem nie mamy do dyspozy-
cji parametru action. Jeżeli wykorzystujemy
metodę GET – co w większości sytuacji jest gor-
szym rozwiązaniem, gdyż ogranicza ona moż-
liwości przesyłu danych – wystarczy jeżeli wy-
wołamy odpowiedni odnośnik i dopiszemy do

Gdzie umieścić witrynę przeznaczoną dla WAP?

W najnowszych wersjach serwera Apache nie ma najmniejszych problemów z poprawną inter-
pretacją tego rodzaju witryn, dlatego polecamy ich umieszczanie właśnie tam. Przy innych ser-
werach być może pojawią się problemy ze skojarzeniem odpowiedniego rozszerzenia z typem
zawartości MIME. W takim przypadku należy ustawić dla rozszerzenia WML typ zawartości (MI-
ME) na text/vnd.wap.wml.

Atrybuty pola tekstowego w WML`u

Istnieje kilka podstawowych atrybutów pozwalających na uszczegółowienie oczekiwanej war-
tości:

• emptyok – przyjmuje wartość true, jeżeli pole nie musi być wypełnione;
• format – pozwala na określenie formatu wprowadzanego tekstu;
• maxlenght – maksymalna dozwolona długość;
• http://name – atrybut oznacza identyfikator;
• size – określa szerokość pola na ekranie;
• title – tytuł dla danego pola; nie jest wyświetlany przez wszystkie przeglądarki;
• value – tekst, który jest wyświetlany.
Rysunek 1. Twoja pierwsza witryna WWW dla WAP

www.phpsolmag.org 23
 Technika

adresu url dane, które chcemy przesłać. Może kowych elementów. Na początku musimy wy- Wykorzystanie PHP
to wyglądać tak: <a href=”dane.php?imie=$( korzystać znaczniki <postfield> i nadać im i dynamiczna witryna WAP
imie)”>wyslij</a>. żądane wartości w następujący sposób: <post- Po tym jak już zapoznaliście się z podstawami
Właściwie nie wprowadzamy tu specjalnej fieldname=”imie” value=”$ (imie)”/>. Następ- działania technologii WML, możemy przystąpić
rewolucji. Sprawa ma się nieco inaczej w przypad- nie wykorzystując elementy <anchor> i tworzy- do dynamicznego kreowania zawartości witryny,
ku metody POST, gdyż wymaga ona użycia dodat- my skrypt taki jak na Listingu 3. oczywiście przy pomocy PHP. Aby nabrać wpra-
wy, stwórzmy witrynę, której celem będzie wy-
Listing 4. Dokument WML świetlenie informacji o statusie wprowadzonego
numeru komunikatora gadu-gadu.
<?xml version="1.0"?> Wykonajmy zatem podstawową strukturę
<!DOCTYPE wml PUBLIC "-//WAPFORUM//DTD WML 1.2//EN" "http://www.wapforum.org/DTD/ dokumentu WML, w którym zamieścimy treść
wml12.dtd"> wstępną i pole tekstowe, wpiszmy numer gadu-
<wml> gadu, którego chcemy poznać aktualny status.
<!-- to nasza talia--> Całość możemy zaobserwować na Listingu 4.
<card id="card1" title="Sprawdz GG"> i podzieliliśmy na trzy karty. W pierwszej przed-
<p> stawiamy tekst informacyjny, w następnej da-
Witamy na naszej stronie. Dzieki niej bedziesz mogl sprawdzic status podanego przez ne autora skryptu i kartę, w której wpisujemy
siebie numeru GADU-GADU. numer gadu-gadu. W każdej z kart powtarza-
</p> my wyświetlanie menu tak, aby nawigacja by-
<p> ła możliwa na każdej podstronie. Do przesła-
Menu<br /> nia danych wykorzystujemy metodę post opi-
<a href="#card3">Wprowadz numer gg</a> saną wcześniej. Teraz zajmiemy się już tylko
<a href="#card2">Autor</a> i wyłącznie odpowiednimi formułami PHP.
</p> Zacznijmy od tego, w jaki sposób ustawić po-
</card> prawny typ MIME. Wystarczy, jeżeli podacie
<card id="card2" title="PHPSOLUTION"> wskazaną przez nas formę nagłówka:
<p>
Autorem jest Tomasz Roszko header(”Content-type: text/vnd.wap.wml”);
</p>
<p> Teraz możemy pobrać przekazywany numer
Menu<br /> gadu-gadu: $ggnumer=$ _ POST['ggnumber'];
<a href="#card3">Wprowadz numer gg</a> i zadeklarować odpowiednią wersję dokumen-
<a href="#card2">Autor</a> tu XML: echo "<?xml version=\"1.0\"?>";.
</p> Aby pobrać aktualny status wybranego nume-
</card> ru komunikatora gadu-gadu stwórzmy nastę-
<card id="card3" title="Podaj numer"> pującą zmienną:
<p>
Numer gg: $ string ="http://status.gadu-gadu.pl/
<input type="text" name="ggnumber" size="8" title="Numer gg" /> users/status.asp?id =".$ ggnu mer."&styl
</p> =2";
<p>
<anchor> i skorzystajmy z funkcji fopen. Dzięki tym za-
<go href="gg.php" method="post"> biegom otrzymamy informacje w postaci cy-
<postfield name="ggnumber" value="$(ggnumber)" /> fry, która pozwoli nam na określenie aktual-
</go> nego statusu użytkownika. Całość skryptu
Wyslij dane przedstawiona jest na Listingu 5.
</anchor>
</p> Jak rozpoznać klienta
<p> Kolejnym istotnym problemem jest stworze-
Menu<br /> nie funkcji, która pozwoli nam odczytać rodzaj
<a href="#card3">Wprowadz numer gg</a> klienta z jakim mamy do czynienia (może to być
<a href="#card2">Autor</a> np. przeglądarka internetowa lub właśnie tele-
</p> fon komórkowy). Może to być przydatne gdy
</card> tworzona przez nas witryna ma być dostępna za-
</wml> równo dla telefonów komórkowych jak i dla kla-
sycznych użytkowników internetu. Pierwszym
nasuwającym się sposobem jest wykorzystanie
zmiennej $_SERVER['HTTP_USER_AGENT'].
WmlScript Możemy porównywać wartość tej zmiennej
Możemy powiedzieć, że jest to uproszczona wersja JavaScript dla języka WML. Zachodzi jednak
ze znanymi przeglądarkami WWW i przeglą-
jedna znacząca różnica. WmlScript nie działa po stronie klienta, tylko tak jak PHP, już na serwe-
rze. Zasadność używania WmlScript jest mocno dyskusyjna, gdyż do tych samych celów możemy darkami WAP, co pozwoli nam na otworzenie
wykorzystać PHP. Jednakże wszystkich zainteresowanych WmlScript odsyłam do witryny http:// pożądanej witryny. Przy zastosowaniu tej tech-
www.webreference.com/. niki występuje jednak poważny minus, mia-
nowicie, nieustannie powinniśmy aktualizo-

24 06/2007
 Listing 5. Aktualny status gadu-gadu w witrynie WAP
<?php
header("Content-type: text/vnd.wap.wml");
$ggnumer=$_POST['ggnumber'];
echo "<?xml version=\"1.0\"?>";
?>
<!DOCTYPE wml PUBLIC "-//WAPFORUM//DTD WML 1.2//EN" "http://www.wapforum.org/DTD/wml12.dtd">
<wml>
<card id="card1" title="Sprawdzanie zakonczone">
<?php
$string="http://status.gadu-gadu.pl/users/status.asp?id=".$ggnumer."&styl=2";
$fp =fopen($string,"r");
$numer = fread($fp, 1000);
fclose($fp);
if ($numer==2 or $numer==3) {
echo "<p>Podany numer jest aktualnie dostepny</p>";
} else {
echo "<p>Podany numer nie jest aktualnie dostepny</p>";
}
?>
<p>
<a href="gg.wml#card3">Powrot</a>
</p>
</card>
</wml>

Atrybuty elementu <img>

• align – standardowe wyrównanie grafiki, do środka, lewej bądź prawej strony;
• alt – przechowuje alternatywną treść, wyświetlaną w momencie gdy grafika nie może zostać
wyświetlona;
• height, width – odpowiada za wysokość i szerokość obrazka, domyślne wykorzystywane są
oryginalne wymiary obrazka;
• src – określa adres URL do pliku WBMP;
• vspace – wolne pole wyrażone w pikselach znajdujące się nad i pod obrazek WBMP.

wać listę dostępnych przeglądarek. Innym spo-
sobem jest sprawdzanie listy obsługiwanych
przez klienta typów MIME. Taką listę zawiera
zmienna PHP $_SERVER['HTTP_ACCEPT'];.
Jeżeli odnajdziemy na liście typ MIME dla
plików WML, oznacza to będzie że najprawdo-
podobniej klient korzysta z przeglądarki obsłu-
gującej WAP. Obie te metody mogą jednak być
zawodne dlatego najlepszym rozwiązaniem jest
całkowite rozgraniczenie klasycznej aplikacji
WWW i tej tworzonej dla WAP.
WAP i bramka e-mail
Wykorzystując PHP bez większych problemów
możemy stworzyć jakże pożyteczną aplikację
WAP, której zadaniem będzie wysyłanie wiado-
mości e-mail. Wystarczy, że przygotujemy no-
wą kartę wraz odpowiednimi polami formula-
rza, tak jak na Listingu 6. (zamieszczony w ma-
teriałach dodatkowych na płycie).
Po wysłaniu danych formularza przekazane zo-
staną one do strony email.php. Cały proces kon-
strukcji formularza jak i sposobu przesyłania da-
nych do innego pliku na serwerze jest identyczny
z tym przedstawianym wcześniej. Następnie aby
wysłać wiadomość w pliku email.php niezbędne
jest odebranie wysłanych metodą POST danych
i skorzystanie z wbudowanej funkcji mail. Całość
skryptu realizującego to zadanie przedstawione
jest na Listingu 7. zamieszczonym na płycie.
Oczywiście aby stworzyć w pełni funkcjonal-
ną aplikację niezbędnym jest także sprawdze-
nie poprawności wprowadzonych danych, co
jednak nie jest istotą tego artykułu.
Podsumowanie
Pokazaliśmy jak stworzyć witrynę WAP i wyko-
rzystać w tym celu PHP. Podany przykład zilu-
strował najważniejsze aspekty tworzenia strony
WAP. Pokazaliśmy, jak wykonać menu i przesłać
informacje na serwer. Dzięki tym informacjom
można bez trudu tworzyć podobne aplikacje,
włączając w to system logowania, system new-
sów i wiele, wiele innych.
TOMASZ ROSZKO
Autor jest studentem informatyki na Uniwersytecie
w Białymstoku.
Kontakt z autorem: tomaszroszko@gmail.com

www.phpsolmag.org
 Technika
Delphi i PHP
Komunikacja
Pomiędzy Delphi i PHP można stworzyć własne aplikacje do komunikacji
pomiędzy tymi językami. Służy do tego metoda POST.
Dowiesz się...
• W jaki sposób odebrać dane ze skryptu.
• W jaki sposób wysłać dane do skryptu.
Poziom trudności
S
posób komunikacji, opiera się na meto-
dzie POST, która umożliwia wysyłanie
danych przy pomocy nagłówków HTTP.
Dane przesyłane tą metodą mają postać:
pole1=wartość&pole2=wartość2.
Tak więc: nazwa pola jest oddzielona od jego
wartości znakiem „=”, natomiast poszczególne
porcje danych oddziela znak „&”. Przykładowy
nagłówek z powyższymi informacjami wyglą-
dałby więc tak, jak na Listingu 1.
Z Delphi do PHP
Zacznijmy projektować naszą aplikację, która
prześle dane do skryptu metodą POST . Uru-
chamiamy Delphi i z menu File wybieramy
New Application.
Po instalacji pakietu INDY w Delphi, przy-
będzie nam kilka nowych zakładek na pa-
lecie komponentów. Odszukajmy zakład-
kę Indy Clients i wybierzmy z niej kompo-
nent IdHTTP. To on umożliwi nam wysyła-
nie danych.
Umieścimy jeszcze następujące kompo-
nenty: 3x Edit, 4x Label, 1x Button, oraz 1x
Memo (wszystkie one znajdują się w zakład-
ce Standard). Ich przykładowe rozmieszcze-
nie, a także właściwości Caption jakie powin-
26
Powinieneś wiedzieć...
• Powinieneś znać podstawy języka i środowi-
ska Delphi.
• Powinieneś znać podstawy języka PHP i HTML.
• Powinieneś znać podstawowe pojęcia związa-
ne z protokołem http.
niśmy im nadać, zostały zaprezentowane na
Rysunku 1.
Po umieszczeniu wszystkich elementów,
kliknijmy tylko raz na komponent IdHTTP
i przejdźmy do Object Inspector’a, a następ-
nie – odszukajmy listę Request. Po jej rozwinię-
ciu ukaże się nam kilka atrybutów, interesować
nas będzie ten o nazwie ContentType. W to pole
musimy wpisać ciąg:
application/x-www-form-urlencoded.
Więcej o kodowaniu danych możemy przeczy-
tać w ramce „Kodowanie danych”.
Pisanie kodu
Projektowanie aplikacji mamy już za sobą, czas
więc na napisanie kilku linijek kodu. Nasz pro-
gram będzie miał za zadanie:
• pobrać adres strony;
• pobrać dwie zmienne do wysłania;
• wysłać dane;
• odebrać kod wynikowy.
Jego lista zadań jest krótka. Dzięki zastoso-
waniu komponentu IdHTTP, kod również bę-
dzie krótki. Kliknijmy dwa razy na Button’ie
i wpiszmy kod, który znajduje się na Listingu 2.
Przyjrzyjmy się linijce odpowiadającej za
utworzenie strumienia StreamIn, a szczególnie
fragmentowi:
(Format('text1=%s&text2=%s', [Edit2.Text,Ed
it3.Text])).
Jak pamiętamy, dane przesyłane metodą POST
mają postać:
pole1=wartość&pole2=wartość2.
Dlatego musimy je przesłać w taki sposób.
Nazwy pól: „text1” i „text2” są nazwami przy-
kładowymi, które następnie zastosujemy
w skrypcie odbierającym dane. Należy pamię-
tać, że będą one różne dla każdej strony, która
odbiera pakiety z danymi.
Powyższa linijka tworzy ciąg powstały z po-
łączenia tekstu w cudzysłowie, z tekstem wpi-
sanym w Edit2 i Edit3. Owy ciąg jest następ-
nie wysyłany do skryptu za pomocą funkcji
POST komponentu IdHTTP. Ostatnim kro-
kiem będzie zapisanie i skompilowanie nasze-
go projektu.
Gdy mamy już gotową aplikację, może-
my stworzyć najprostszy plik PHP, który po-
służy nam do jej testowania. Propozycja ko-
du znajduje się na Listingu 3. W skrypcie,
dla ułatwienia, zostały zastosowane zmien-
ne o takich samych nazwach, jak w naszym
programie.
Po zapisaniu pliku PHP i umieszczeniu go
na serwerze, uruchamiamy naszą aplikację, po-
dajemy odpowiednie parametry i naciskamy
przycisk POST. Pole tekstowe „Memo” podpisa-
ne jako „Kod wynikowy” zostanie automatycz-
nie uzupełnione danymi zwróconymi przez
skrypt. Przedstawia to Rysunek 2.
Listing 1. Przykładowy nagłówek z danymi
wysłanymi metodą POST
POST /index.php HTTP/1.1
Host: www.domena.com
User-Agent: Mozilla/5.0
Content-Length: 28
Content-Type: application/x-www-form-
urlencoded
pole1=wartość&pole2=wartość2
06/2007
 Delphi i PHP

Przykładowe zastosowanie
Listing 2. Wysyłanie danych z aplikacji do skryptu metodą POST Przykładowym zastosowaniem powyższej
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); metody komunikacji może być program, któ-
var ry będzie uploadował wybrane obrazy z na-
StreamIn,StreamOut: TStringStream; szego dysku twardego na darmowy hosting
begin zdjęć ImageShack (dostępny pod adresem
try www.imageshack.us). Zaczniemy od małego
{Tworzymy strumień StreamIn zawierający łańcuch danych, rekonesansu, tak więc otwieramy ową stro-
zostanie on potem wysłany do skryptu} nę. Aby uniknąć żmudnej analizy kodu w
StreamIn := TStringStream.Create(Format('text1=%s&text2=%s', [Edit2.Text,Edit3.Text] celu „wydobycia” szczegółów, skorzystajmy
)); z wtyczki do Firefox’a pod nazwą Web Develo-
{Tworzymy pusty strumień StreamOut. Będzie on odpowiedzialny per (link znajduje się w ramce „W Sieci”). Po-
za odbiór kodu wynikowego skryptu} siada ona funkcję, która modyfikuje wyświe-
StreamOut := TStringStream.Create(''); tlaną stronę pokazując, na przykład, szcze-
{Procedura POST komponentu IdHTTP i jej kolejne parametry: góły formularzy. Zostało to pokazane na Ry-
Adres URL, strumień z danymi, strumień odbierający} sunku 3.
IdHTTP1.Post(Edit1.Text,StreamIn,StreamOut); Co na nim widzimy? Po pierwsze – for-
{Wyświetlamy kod wynikowy ze strumienia w Memo} mularz odwołuje się do strony głównej Ima-
Memo1.Lines.Text:=StreamOut.DataString; geShack.us (fragment form action=””), po
finally drugie- format kodowania danych to multipart/
{Zwalniamy strumienie} form-data (fragment enctype=””), i wreszcie po
StreamIn.Free; trzecie- pole, z którego pobierana jest ścież-
StreamOut.Free; ka do wysyłanego pliku (input name="fileuplo-
end; ad”). Posiadając te informacje możemy rozpo-
end; cząć projektowanie aplikacji.

Listing 3. Odbieranie danych z aplikacji wysłanych metodą POST Przykładowa aplikacja

<?php Zacznijmy od stworzenia nowego projek-
$text1=$_POST['text1']; tu. Potrzebne nam będą komponenty: 1x
$text2=$_POST['text2']; Edit, 1x Memo, 1x button, a także komponent
echo "Zmienna \"text1\" to: $text1\n"; //wyświetlamy zmienną „text1” IdHTTP.
echo "Zmienna \"text2\" to: $text2\n"; //wyświetlamy zmienną „text2” Podobnie jak ostatnio – kliknijmy raz na
?> komponent IdHTTP i przejdźmy do Object
Inspector’a , a następnie – odszukajmy li-
stę Request. Po jej rozwinięciu ukaże nam się
kilka atrybutów; interesować nas będzie ten
o nazwie ContentType. W to pole musimy wpi-
sać ciąg:

multipart/form-data.

Teraz, kliknijmy dwa razy na komponent But-

ton, i w edytorze kodu wpiszmy fragment
z Listingu 4. Jak widać została tam zawarta
zmienna MyData typu TIdMultiPartFormDa-
Rysunek 3. Wtyczka Web Developer wyświetlająca szczegóły formularza na stronie ImageShack.us taStream. Jest to specyficzny typ strumienia

Rysunek 1. Przykładowe rozmieszczenie komponentów. Z lewej strony – komponenty ze standardowymi Rysunek 2. Gotowa aplikacja wysyłająca dane do
właściwościami Caption, natomiast z prawej – komponenty posiadające zmodyfikowaną tę właściwość skryptu

www.phpsolmag.org 27
 Technika
z danymi, którego implementacja konieczna
jest do wysłania danych, zakodowanych w for-
macie multipart/form-data. Aby z niego skorzy-
stać, konieczne jest dodanie do sekcji Uses mo-
dułu IdMultipartFormData. Jest on dołączony
do pakietu INDY. Po kompilacji projektu na-
leży w pole Edit wpisać ścieżkę obrazu, któ-
ry chcemy uploadować, a następnie nacisnąć
przycisk Button.
Zachęcam do przejrzenia kodów źródło-
wych, które zostały dołączone do płyty. Do
aplikacji dodałem również parser, który po-
biera z kodu wynikowego linki do naszego
obrazu, ale to temat na inny artykuł. Przy-
kład działania aplikacji pokazany jest na Ry-
sunku 4.
Z PHP do Delphi...
Teraz nadszedł czas na napisanie programu,
który będzie umożliwiał odbieranie zmien-
nych wysyłanych przez skrypt.
Stworzymy nową aplikację i na formie
umieścimy komponenty: 2x Label, 1x Edit
Listing 4. Wysyłanie danych z aplikacji do strony ImageShack
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
var
MyData: TIdMultiPartFormDataStream;
begin
{tworzymy specyficzny strumień z danymi}
MyData:=TIdMultiPartFormDataStream.Create;
try
{kolejny krok to dodanie do strumienia, metodą AddFile, kolejno:
nazwy pola (fileupload),ścieżki pliku, a także typu zawartości
pakietu z danymi(file)}
MyData.AddFile('fileupload',Edit1.Text,'file');
{kod wynikowy zostanie wyświetlony w Memo1}
Memo1.Lines.Text:=IdHTTP1.Post('http://imageshack.us/',MyData);
finally
{Zwalniamy strumień}
MyData.Free;
end;
end;
Listing 5. Aktywacja i deaktywacja serwera IdHTTPServer1
{Procedura OnCreate}
procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);
begin
{Ustawiamy numer portu dla serwera}
IdHTTPServer1.DefaultPort := 8008;
{aktywujemy serwer}
IdHTTPServer1.Active:=True;
end;
{- - -}
{procedura OnClose}
procedure TForm1.FormClose(Sender: TObject; var Action: TCloseAction);
begin
{dezaktywujemy serwer}
IdHTTPServer1.Active:=False;
end;
{- - -}
28
oraz 2x Memo (wszystkie one znajdują się w
zakładce Standard). Ostatnio użyliśmy kom-
ponentu, który był klientem protokołu HTTP.
Pisząc tę aplikację, będziemy musieli stwo-
rzyć serwer HTTP. Odszukajmy więc zakład-
kę Indy Servers i wybierzmy z niej komponent
IdHTTPServer. Ich przykładowe rozmieszcze-
nie, a także właściwości Caption jakie powin-
niśmy im nadać, zostały zaprezentowane na
Rysunku 5.
Pisanie kodu
Przyszedł czas na oprogramowanie naszej apli-
kacji. Zacznijmy od aktywacji serwera- klikamy
na formie i odszukujemy właściwość OnCre-
ate na zakładce Events w oknie Object Inspector
i wpisujemy tam fragment kodu z Listingu 5.
podpisanego jako:
{Procedura OnCreate}.
Deaktywacja serwera odbywać się będzie pod-
czas zamykania programu, więc w zdarzenie
OnClose naszej formy, wpiszemy ponownie
kod z Listingu 5. który tym razem jest opisa-
ny jako:
{Procedura OnClose}.
Główne zdarzenia zostały już napisane, czas
teraz na kod, który umożliwi odbieranie da-
nych. Klikamy na komponent IdHTTPServer1
i przechodzimy do Object Inspector. Odszu-
kujemy Event podpisany jako OnCommand-
Get i wpisujemy kod z Listingu 6.
Aplikacja jest już gotowa, możemy ją zapi-
sać i skompilować. Podobnie jak wcześniej,
stworzymy jeszcze plik PHP, z tym, że te-
raz to on będzie wysyłał dane do serwera.
W tym celu posłużymy się najprostszym for-
mularzem, którego propozycja kodu znajdu-
je się na Listingu 7. Pamiętajmy, że nasz pro-
gram działa na porcie 8008 (aby uniknąć ko-
lizji z innymi aplikacjami), więc będziemy
odwoływać się do niego w następujący spo-
sób http://AdresIP:NumerPortu, czyli http://
localhost:8008.
Teraz musimy jeszcze uruchomić nasz pro-
gram i wypełnić pola formularza, a następnie
go zatwierdzić. Wynik działania aplikacji, która
odebrała parametry i zwróciła wynik do prze-
glądarki znajduje się na Rysunku 6.
Przykładowe zastosowanie
Powyższy sposób komunikacji może być wyko-
rzystany- np. do zdalnej administracji kompu-
terem poprzez stronę WWW.
Wg definicji serwera aplikacji jest to „pro-
gram działający na zdalnej maszynie obsługu-
jący żądania kierowane do aplikacji, do której
dostęp zapewnia. Użytkownik łączy się za po-
średnictwem przeglądarki internetowej, kieru-
je żądanie do wybranej aplikacji, a całość ope-
racji odbywa się po stronie komputera nale-
żącego do organizacji, która udostępnia daną
aplikację.”(pl.wikipedia.org).Zastanówmy się naj-
pierw nad ogólną koncepcją naszej aplika-
cji – zarówno klienta jak i serwera. Klient –
w tym przypadku strona WWW – powinien
zawierać pola: „Login” oraz „Hasło”, aby nasze-
go zdalnego systemu nie mogły przechwycić
Kodowanie danych
Jeżeli chcemy wysłać dane do serwera za-
wierające elementy formularza, to muszą
one wcześniej zostać zakodowane. Kodo-
wanie application/x-www-form-urlencoded
jest kodowaniem domyślnym, które prze-
glądarka wysyła do skryptu; używamy go
do wysyłania małych ilości informacji. Nie
sprawdza się ono jednak podczas wysyła-
nia dużych ilości danych binarnych lub roz-
ległego tekstu. Do tego celu należy użyć ko-
dowania multipart/form-data.
Niezależnie od tego, na jakie kodowa-
nie się zdecydujemy, musimy pamiętać o je-
go implementacji w naszym programie.
06/2007

niepowołane osoby, a także kilka opcji wybo-
ru, które będą reprezentowały możliwe do wy-
konania funkcje przez zdalny system. Po wy-
braniu opcji „Wyślij”, skrypt wyśle parametry
do aplikacji – serwera.
Serwer natomiast, po odbiorze porcji da-
nych, powinien mieć możliwość ich wali-
dacji, w tym danych użytkownika (jego na-
zwy oraz hasła), który chce skorzystać z jego
usług, a także oczywiście mieć możliwość wy-
konania żądanego polecenia. Po jego wykona-
niu serwer powinien zwrócić wynik, następ-
nie wszystkie operacje powinny być zapisywa-
ne w logach.
Rysunek 4. Gotowa aplikacja wysyłająca
obrazy na hosting ImageShack.us i parsująca kod
wynikowy
Rysunek 5. Przykładowe rozmieszczenie
komponentów. Z góry: komponenty
ze standardowymi właściwościami Caption,
natomiast u dołu: komponenty posiadające
zmodyfikowaną tą właściwość
Rysunek 6. Gotowa aplikacja odbierająca dane
od skryptu
Rysunek 7. Zarządzanie komputerem z poziomu
przeglądarki
www.phpsolmag.org
Delphi i PHP
Listing 6. Odbieranie danych przez aplikację
procedure TForm1.IdHTTPServer1CommandGet(AThread: TIdPeerThread;
ARequestInfo: TIdHTTPRequestInfo; AResponseInfo: TIdHTTPResponseInfo);
var
StrResult: String;
begin
{w Memo zostaną umieszczone żądania (request server)}
Memo1.Lines.Add(ARequestInfo.Document);
{tworzymy kod wynikowy dla przeglądarki}
StrResult := '<h1>Testowa strona serwera.</h1>'
+'<b>Odebrane dane:</b>'
{ARequestInfo.Host zawiera informacje o hoście użytkownika...}
+ '<p>Host: ' + ARequestInfo.Host + '</p>'
{...natomiast ARequestInfo.UnparsedParams wyświetla parametry
przekazane do naszego serwera}
+ '<p>Parametry: ' + ARequestInfo.UnparsedParams + '</p>';
{wyświetlamy w przeglądarce stworzony łańcuch}
AResponseInfo.ContentText := StrResult;
{do Edit1 dodajemy parametry przekazane do serwera}
Edit1.Text:=ARequestInfo.UnparsedParams;
end;
Listing 7. Formularz wysyłający zmienne metodą POST do aplikacji
<html>
<!--implementacja formularza: odwołuje się on do „http://localhost:8008” i przesyła
dane metodą „POST”-->
<form action="http://localhost:8008" method="post">
<label for="login">Login: </label>
<br />
<input name="login" type="text">
<br />
<label for="password">Password: </label>
<br />
<input name="password" type="password">
<br />
<input value="GO!" type="submit">
</form>
</html>
Listing 8. Przykładowa aplikacja klienta
<html>
<form action="http://localhost:8008" method="post">
<label for="login"><b>Login</b></label>
<br />
<input name="login" type="text" value="" style="width: 300px" />
<br />
<label for="pass"><b>Hasło</b></label>
<br />
<input name="pass" type="text" value="" style="width: 300px" />
<br />
<label><b>Polecenie</b></label>
<br />
<input type="radio" name="opcje" value="shutdown" checked/>Wyłącz zdalny komputer
<br />
<input type="radio" name="opcje" value="message"/>Wyślij wiadomość:
<br />
<textarea name="wiadomość" style="width: 300px; height: 150px"></textarea>
<br />
<input type="submit" name="submit" value="Wyślij">
</form>
</html>
29
 Technika

Listing 9. Odbieranie danych przez aplikację i wykonywanie żądanych poleceń

W Sieci
procedure TForm1.IdHTTPServer1CommandGet(AThread: TIdPeerThread;
ARequestInfo: TIdHTTPRequestInfo; AResponseInfo: TIdHTTPResponseInfo); • http://www.codegear.com/downloads/
free/delphi
var
• http://www.indyproject.org/
StrResult: String;
• https://addons.mozilla.org/pl/firefox/
login,pass,autoryzacja: boolean; addon/60
begin • http://www.4programmers.net
{w Memo zostaną umieszczone żądania (request server)}
Memo1.Lines.Add(ARequestInfo.Document);
{do logów dodajemy parametry przekazane do serwera} więc do sekcji Uses musimy dodać moduł
Memo1.Lines.Add('Odebrane parametry:'); ShellAPI.
Memo1.Lines.Add(ARequestInfo.Params.Text); Sam kod nie jest trudny do zrozumienia, zo-
{walidacja danych:} stał on oczywiście opatrzony komentarzami,
{czy login (parametr 0) jest poprawny?} dlatego zachęcam do jego przejrzenia. Przyj-
if ARequestInfo.Params[0]='login=admin' rzyjmy się fragmentowi odpowiedzialnemu za
then login:=True else login:=False; walidację danych.
{czy hasło (parametr 1) jest poprawne?} Zmienna ARequestInfo.Params[index] zawie-
if ARequestInfo.Params[1]='pass=password' ra kolejne parametry, do których możemy od-
then pass:=True else pass:=False; woływać się po ich indeksie. Nasz skrypt, który
{identyfikacja} pisaliśmy wcześniej, wysyła kolejno porcje da-
if (login and pass) then autoryzacja:=True nych: login, będący parametrem zerowym, ha-
else autoryzacja:=False; sło, będące parametrem pierwszym, i tak da-
{wypisujemy kod wynikowy} lej. Ważna jest kolejność, jaką zachowujemy.
StrResult := '<b>Odebrane dane:</b>' Wysyłając najpierw hasło, a dopiero potem lo-
+ '<p>Autoryzacja loginu: ' + BoolToStr(login,True) + '</p>' gin do serwera- automatycznie zmieniamy ich
+ '<p>Autoryzacja hasła: ' + BoolToStr(pass,True) + '</p>' indeksy, co powoduje, że dane nie przechodzą
+ '<p>Wykonanie polecenia: ' + BoolToStr(autoryzacja,True) + '</p>'; walidacji.
AResponseInfo.ContentText := StrResult; Możemy oczywiście skorzystać na przykład z
{zwracamy informację do przeglądarki} instrukcji for...to i sprawdzać po kolei wszystkie
AResponseInfo.WriteContent; odebrane skrypty, jednakże, przy tak małej ilo-
{sprawdzenie polecenia} ści danych nie jest to konieczne.
if ((ARequestInfo.Params[2]='opcje=message') and autoryzacja)
then Wynik działania
ShowMessage(StringReplace(ARequestInfo.Params[3],'wiadomość=','',[])) Proces tworzenia aplikacji, zarówno serwe-
else ra jak i klienta, mamy już za sobą. Teraz nad-
if ((ARequestInfo.Params[2]='opcje=shutdown') and autoryzacja) szedł czas na przyjrzenie się rezultatom ich
then działania.
{wywołanie cmd.exe z parametrem shutdown- zamykamy system} Tak więc: uruchamiamy nasze aplikacje- ser-
ShellExecute(Handle,'open','cmd.exe','/c shutdown /s','C:',SW_HIDE) wer i stronę z formularzem. Wypełniamy poda-
else ne pola (niekoniecznie poprawnie, aby zoba-
end; czyć, czy wszystko działa tak jak należy) i wysy-
łamy dane. Przykład działania aplikacji pokaza-
ny jest na Rysunku 7.
Projekt klienta Projekt serwera
Pierwszym krokiem będzie stworzenie stro- Projekt serwera w dużej mierze opierać bę- Podsumowanie
ny WWW, której funkcją będzie wysyłanie pa- dzie się na aplikacji zaprezentowanej na po- Mój niewielki artykuł opisuje tylko wierz-
kietów z danymi do naszej aplikacji. Opierać czątku obecnego rozdziału. Śmiało możemy chołek góry lodowej, jaką jest pakiet INDY.
się ona będzie na prostym formularzu, które- otworzyć tamten projekt i zacząć go mody- Dla jego potrzeb wykorzystałem zaledwie
go kod został zaprezentowany na Listingu 8. fikować. dwa komponenty z ponad ich stuelemento-
Podobnie jak poprzednio, będziemy korzystać Zacznijmy od usunięcia Label-u podpi- wej kolekcji. Pamiętaj, że „teoria śni, prakty-
z portu numer 8008. Jeżeli zamierzamy korzy- sanego jako „Odebrane parametry”, a także ka uczy”. W momencie, gdy sam stworzysz
stać z aplikacji, z innego komputera niż local- komponentu Edit1. Nie będą one nam już i przeanalizujesz aplikacje, zmodyfikujesz
host, niekiedy wymagane będzie odblokowanie potrzebne. ich kody i prześledzisz działanie, będziesz
tego portu na firewall’u. Następnie, tak jak poprzednio, klikamy na mógł w pełni zrozumieć zagadnienia, które
Przyjrzyjmy się Listingowi 8. Jak widać, zo- komponent IdHTTPServer1 i przechodzimy do nimi kierują.
stały w nim zawarte planowane pola: Login oraz Object Inspector’a. Odszukujemy Event pod-
Hasło, a także pola typu „Radio”, które repre- pisany jako OnCommandGet i wpisujemy kod
zentują możliwe do wykonania zadania. Dla z Listingu 9. Pozostałe procedury projektu po- ARTUR CHUDZIK
przykładu umieściłem dwa: możliwość wyłą- zostawiamy bez zmian. Autor w wolnych chwilach zajmuje się progra-
czenia zdalnego komputera, a także opcję wy- Procedura OnCommandGet, którą przed mowaniem, a także administracją portalem We-
świetlenia na nim wiadomości. Skoro ten etap chwilą wpisaliśmy, zawiera przykładowe po- bHat.pl, którego jest założycielem. Obecnie uczy się
mamy już za sobą możemy przejść do projekto- lecenie zamykające system- w tym wypad- w drugiej klasie 1LO w Łańcucie.
wania serwera. ku posłużyliśmy się funkcją ShellExecute, tak Kontakt z autorem: admin@webhat.pl

30 06/2007
 Rozwiązania

Creole
Abstrakcja bazodanowa

Pisząc skrypty, prędzej czy później, będziemy musieli połączyć się z bazą
danych. Jednak co zrobić, gdy nasz skrypt będzie musiał połączyć się
zarówno z bazą MySQL jak i PostgreSQL? Odpowiedzią na to pytanie jest
właśnie pakiet Creole.
Dowiesz się... Powinieneś wiedzieć...
• Czym jest Creole. • Powinieneś znać podstawy programowania
• Jak korzystać z Creole'a. obiektowego w PHP5.
• Powinieneś znać pojęcia związane z bazami
danych.
kietu wzorowano się na podobnych rozwią-
zaniach z języka Java – mowa tutaj o ste-
Poziom trudności rownikach JDBC (ang. Java Database Con-
nectivity) oraz już istniejących rozwiąza-
niach z języka PHP – AdoDB, PEAR::DB
i PEAR::MDB. Creole obsługuje popular-
nie) w jeszcze prostszy sposób. Niektóre po-
jęcia, takie jak DataSet, zostały zapożyczone
z Working-Dogs Village z języka Java. Pakiet Jar-
gon nie wchodzi standardowo w skład pakietu
Creole – należy go zainstalować osobno. W dal-
szej części artykułu zostanie przedstawiona in-
stalacja obu pakietów oraz przykład zastosowa-
nia pakietu Creole.
Jak zainstalować
i skonfigurować pakiet Creole
Instalacja pakietu Creole jest niezwykle pro-
sta. Możemy przeprowadzić ją na dwa sposo-
by – pierwszy – z użyciem instalatora PEAR

K
ażdy producent baz danych zapewnia
interfejs, za pomocą którego skrypt
może komunikować się z serwerem.
Chcąc, aby nasza aplikacja współpracowała
z różnymi systemami zarządzania bazami da-
nych – RDBMS (ang. Relational DataBase Ma-
nagement System), takimi jak MySQL, Postgre-
SQL czy SQLite, należy zaimplementować
każdy z nich na jej potrzeby. Jednak powstały
w ten sposób kod, sprawia wiele problemów.
Aby rozszerzyć funkcjonalność aplikacji o ko-
lejne systemy, trzeba pisać kolejne implemen-
tacje ich interfejsów. Tutaj z pomocą przycho-
dzą abstrakcje bazodanowe. Warstwa abstrak-
cji udostępnia ujednolicony interfejs programi-
styczny dla różnych systemów bazodanowych.
Dzięki takiej warstwie, można ukryć szczegóły
implementacji standardu SQL w różnych ser-
werach i stworzyć interfejs, za pomocą które-
go możemy obsługiwać każdy z nich. W sie-
ci przykładów takich abstrakcji możemy spo-
tkać wiele – AdoDB, PEAR::DB, PDO, Creole
i wiele innych.
Pakiet Creole powstał jako podprojekt pakie-
tu Propel, służącego do odwzorowywania klas
PHP w ramach relacyjnej bazy danych, będą-
cego rozwiązaniem typu ORM (ang. Object-Re-
lational Mapping). W tej formie pakiet został
wykorzystany w wielu framework’ach np. we
Framework’u Symfony. Podczas tworzenia pa-
ne bazy danych, takie jak: MSSQL, MySQL, lub drugi – ściągając odpowiednie biblioteki
Oracle, PostgreSQL i SQLite. ze strony projektu. Do poprawnej pracy pakie-
W ramach projektu Creole został stworzo- tów wymagane jest: PHP w wersji 5 oraz jeden
ny pakiet o nazwie Jargon, który jest zbiorem (lub więcej) z obsługiwanych systemów zarzą-
wielu użytecznych klas. Nie jest to inna abs- dzania bazą danych (MySQL, PostgreSQL, MS
trakcja bazodanowa, gdyż do komunikacji z ba- SQL Server, SQLite, Oracle, ODBC). W każ-
zą Jargon używa klas Creole'a. Jest to API, za dym z tych dwóch przypadków będziemy in-
pomocą którego możemy wykonywać zapyta- stalować pakiet Creole oraz towarzyszący mu
nia do bazy danych (odczytywanie i zapisywa- pakiet Jargon.
Tabela 1. Flagi funkcji getConnection()
Flaga Opis
Creole::PERSISTENT Tworzy trwałe połączenie z serwerem.
Creole::COMPAT_ASSOC_LOWER Nazwy pól przekształcane są na małe litery.
Creole::COMPAT_RTRIM_STRING Usuwa białe znaki znajdujące się na końcu obiektów typu
string, np. przy użyciu
ResultSet->getString().
Creole::COMPAT_ALL Ustawia wszystkie flagi związane ze zgodnością.
Tabela 2. Metody klasy Query
Nazwa metody Opis
getAssoc() Zwraca tablicę, której indeksem są wartości pierwszej kolumny zbioru wynikowego.
Wartościami tablicy są wartości pozostałych kolumn (indeksowane numerycznie od 0).
getCol() Zwraca pierwszą kolumnę wyniku w formie tablicy.
getOne() Zwraca pierwszą kolumnę pierwszego wiersza wynikowego. Reszta wierszy zo-
staje pominięta.
getRow() Zwraca pierwszy wiersz wynikowy. Reszta wierszy zostaje pominięta.
getRows() Zwraca wiersze wynikowe w formie tablicy.

32 06/2007
 Creole

Pierwszy sposób my najpierw udać się na stronę http://creole. Creole w zastosowaniach

– instalator PEAR
Jeżeli dysponujemy instalatorem PEAR, w na-
szym systemie możemy zainstalować oba pa-
kiety wykonując w konsoli następujące pole-
cenia:
pear channel-discover pear.phpdb.org
pear install phpdb/creole
pear install phpdb/jargon
Jeżeli instalator nie zwróci żadnych błędów,
oznacza to, że pakiety zostały poprawnie za-
instalowane.
Drugi sposób
– ręczna instalacja pakietów
W przypadku, gdy nie dysponujemy instala-
torem PEAR, możemy ręcznie przeprowa-
dzić instalację pakietów. W tym celu musi-
phpdb.org/trac/wiki/Users/Download i ściągnąć
pakiet z sekcji Current Release oznaczony
creole-version o rozszerzeniu .tar.gz lub .zip
w zależności od upodobania (wersja dostępna
w trakcie pisania artykułu to 1.1.0).
Nie musimy ściągać osobnego archiwum
z pakietem Jargon, gdyż został on już do-
łączony do wcześniej ściągniętego archiwum.
Następnie należy rozpakować ściągnięte ar-
chiwum i przekopiować foldery classes/creole
i classes/jargon do katalogu wskazywane-
go przez zmienną include_path (jej wartość
można sprawdzić wywołując funkcję php-
info() ) lub stworzyć powiązania tych fol-
derów do katalogu wskazywanego przez tą
zmienną. W przypadku jakichkolwiek nie-
jasności możesz zapoznać się z plikami
INSTALL i README, które są dołączone do
archiwum.
Po krótkim wprowadzeniu i instalacji, możemy
przejść do tego co najważniejsze, czyli do tego
jak używać Creole'a w naszych skryptach. Ze
względu na to, że pakiet został całkowicie na-
pisany w PHP5 jest w pełni obiektowy. Ważne
jest, aby na samym początku włączyć do skryp-
tu plik Creole.php.
Nawiązywanie połączenia
Do nawiązania połączenia z bazą używamy sta-
tycznej metody Creole::getConnection().
W pierwszym argumencie przekazujemy adres
w postaci DSN (ang. Data Source Name). Może-
my go przekazać jako tablicę lub jako ciąg zna-
ków. W drugim argumencie przekazujemy flagi z
jakimi ma zostać utworzone nasze połączenie. Na
szczególną uwagę zasługuje tutaj flaga Creole::
PERSISTENT, która umożliwia nawiązanie trwa-
łego połączenia z serwerem. Odpowiada to uży-

Listing 1. Nawiązywanie połączenia

<?php
require_once('creole/Creole.php');
$dsn = array('phptype' => 'mysql',
'hostspec' => 'localhost',
'username' => 'user',
'password' => 'pass',
'database' => 'test');
$dsn2 = "mysql://user:pass@localhost/test";
$flags = Creole::COMPAT_ALL;
$connection = Creole::getConnection($dsn, $flags);
?>

Listing 2. Odczytywanie danych z bazy

<?php
$resultSet = $connection->executeQuery('SELECT imię, nazwisko, telefon FROM adresy', ResultSet::FETCHMODE_NUM);
echo $resultSet->getRecordCount().'<br/>';
foreach($resultSet as $rowNumber => $row){// przeglądanie wyników przy użyciu SPL Iterator
echo 'Imię: '.$row[0].'<br/>';
echo 'Nazwisko: '.$row[1].'<br/>';
echo 'Telefon: '.$row[2].'<br/><br/>';
}
while($resultSet->next()){// przeglądanie wyników przy użyciu metody next() i funkcji get*()
echo 'Imię: '.$resultSet->getInt(1).'<br/>';
echo 'Nazwisko: '.$resultSet->getInt(2).'<br/>';
echo 'Telefon: '.$resultSet->getInt(1).'<br/><br/>';
}
?>

Listing 3. Działanie obiektów klasy Statement

<?php
$statement = $connection->createStatement();
$statement->setLimit(10);
$statement->setOffset(3);
$resultSet = $statement->executeQuery('SELECT imie, nazwisko, telefon FROM adresy');
$statement2 = $connection->createStatement();
$rowsAdded = $statement2->executeUpdate(„INSERT INTO adresy VALUES ('Jan', 'Nowak', '12 123 45 67'), ('Marek', 'Nowak', '98 765 43
21')”);
$rowsUpdated = $statement2->executeUpdate(„UPDATE adresy SET nazwisko='Marecki' WHERE id=4”);
$rowsDeleted = $statement2->executeUpdate(„DELETE FROM adresy WHERE id>3”);
?>

www.phpsolmag.org 33
 Rozwiązania

ciu funkcji mysql_pconnect(), przy połączeniu w bazie. Dzięki metodzie executeQuery(), może- rał wyniki naszego zapytania. Do przeglądania
z bazą MySQL. Wszystkie flagi zostały wyszcze- my wysyłać zapytania do serwera. Oprócz nich, wyników możemy użyć pętli foreach, gdyż
gólnione w Tabeli 1. Przykład nawiązywania połą- możemy również zdefiniować sposób indek- został zaimplementowany SPL Iterator. Może-
czenia został przedstawiony na Listingu 1. sowania wyników, używając flag ResultSet: my posłużyć się również bardziej tradycyjny-
:FETCHMODE_ASSOC i ResultSet::FETCHMODE_ mi funkcjami: first(), next(), previous(),
Operacje na danych NUM. Domyślnie wyniki są indeksowane nazwa- last(), relative() (niestety w Oracle wstecz-
Creole posiada metody, za pomocą których mo- mi pól (pierwsza flaga). W odpowiedzi otrzy- ne przewijanie nie jest obsługiwane).
żemy wybierać, dodawać i aktualizować dane mamy obiekt ResultSet, który będzie zawie- Na Listingu 2. został przedstawiony przy-
kład wybierania z tabeli test kolumn id
Listing 4. Używanie wstępnie przygotowanych zapytań i name oraz dwa sposoby wyświetlenia wyni-
ków. Została tutaj zastosowana metoda exe-
<?php cuteQuery() klasy Connection. Istnieją jesz-
$statement = $connection->prepareStatement('SELECT imię, nazwisko, cze dwie takie metody dla klas Statement
telefon FROM adresy WHERE id = ? OR nazwisko = ?'); oraz PrepareStatement, które opiszę za
$statement->setInt(1, 3); chwilę. Wcześniej przyjrzyjmy się drugiemu
$statement->setString(2, 'Marecki'); przypadkowi wyświetlenia wyników. Wyko-
$resultSet = $statement->executeQuery(); rzystano w nim metodę next() oraz meto-
?> dy get*(), gdzie * oznacza typ na jaki ma zo-
stać przekonwertowana wartość pola z wier-
Listing 5. Używanie wstępnie przygotowanych zapytań – przekazywanie tablicy z parametrami sza wynikowego. Oprócz int i string może-
<?php my używać także Blob, Boolean, Clob, Date,
$statement = $connection->prepareStatement('SELECT imie, nazwisko, Float, Time, Timestamp. Metoda get() zwra-
telefon FROM adresy WHERE id = ? OR nazwisko = ?'); ca niesformatowaną wartość pola (najczę-
$resultSet = $statement->executeQuery(array(3, 'Marecki')); ściej typu string). Funkcje get*() i get()
?> jako argument, pobierają nazwę pola lub
jeśli została ustawiona flaga ResultSet::
Listing 6. Obsługa wyjątków SQL Exception FETCHMODE_NUM jego numer (w tym przy-
<?php padku numeracja pól zaczyna się od 1). Na-
try tomiast korzystając z metody getRow(), mo-
{ żemy pobrać wiersz wyniku z aktualnej po-
$resultSet = $connection->executeQuery('SELECT imie, nazwisko FROM adresy'); zycji w zbiorze wyników, w formie tablicy
asocjacyjnej. W drugim wierszu Listingu 2.
foreach($resultSet as $rowNumber => $row) została użyta kolejna metoda z rodziny get
{ – getRecordCount(), dzięki której możemy
echo 'Imie: '.$row['imie'].'<br/>'; się dowiedzieć, ile wierszy wyników zwróci-
echo 'Nazwisko: '.$row['nazwisko'].'<br/>'; ło nasze zapytanie.
} Jak wspominałem wcześniej, oprócz metody
executeQuery() klasy Connection istnieją jesz-
} cze dwie takie metody w klasach Statement
i PrepareStatement. Klasy te obsługują ele-
catch(SQLException $e) menty nieobsługiwane przez klasę Connection
{ – parametry Limit/Offset oraz wstępnie
echo 'Nastąpił błąd podczas wykonywania: '.$e przygotowane zapytania SQL (ang. Prepared-
} Statement).
Aby móc ograniczyć liczbę wierszy wy-
?> nikowych, za pomocą parametrów Limit/
Offset, tworzymy obiekt typu Statement, za
Listing 7. Przykład użycia transakcji i obsługi błędów pomocą metody createStatement(), obiek-
<?php tu Connection. W tak przygotowanym obiek-
try{ cie możemy ustawić wartości Limit i Offset.
$connection->setAutoCommit(false); Klasa ta posiada inną interesującą metodę
$connection->executeUpdate(„UPDATE adresy SET id=3 WHERE nazwisko='Nowak'”); – executeUpdate(), za pomocą której mo-
$connection->executeUpdate('DELETE FROM adresy WHERE id>2'); żemy dodawać, usuwać i aktualizować dane
$connection->commit(); z tabeli (metoda ta dostępna jest we wszyst-
} kich trzech klasach). Wynikiem jej działania
jest liczba zmienionych wierszy. Jest to wygod-
catch(Exception $e) niejsze i efektywniejsze, niż w przypadku me-
{ tody executeQuery(), gdyż tam otrzymujemy
$connection->rollback(); obiekt typu ResultSet. Na Listingu 3. został
echo 'Przerwano transakcję !!! Wystąpił błąd: '.$e->getMessage(); przedstawiony przykład użycia obiektów kla-
} sy Statement.
Za pomocą trzeciej klasy możemy tworzyć
?> obiekty z wstępnie przygotowanym zapy-
taniem SQL. Klasa PreparedStatement po-

34 06/2007

winna być traktowana jako rozszerzenie kla-
sy Statement. Klasy te nie są połączone ze
względu na pewne ograniczenia języka PHP5.
Na Listingu 4. został przedstawiony przykład
pobierania danych z tabeli test, przy uży-
ciu wstępnie przygotowanych zapytań. Do
stworzenia takiego zapytania należy wywołać
metodę prepareStatement() na obiekcie
typu Connection. Jako argument przekazu-
jemy nasze zapytanie, jednak w miejscach,
gdzie będziemy dynamicznie podawali
wartości wstawiamy znak '?'. W rezultacie
metoda zwróci nam obiekt typu Prepared
Statement, na rzecz którego możemy wywo-
łać metody set() i set*(), gdzie * to typ,
na jaki zostanie dokonana konwersja, za po-
mocą których możemy ustawić dynamiczne
części zapytania. Mechanizm ten działa do-
kładnie tak, jak wcześniej omawiane meto-
dy get() i get*(), jednak w tym przypad-
ku podajemy numer wartości występują-
cej w zapytaniu (tak jak w przypadku get()
i get*() numeracja rozpoczyna się od 1) oraz
wartość jaka w to miejsce zostanie wstawio-
na. Przy użyciu metody set() zostaną uży-
te natywne typy PHP do konwersji. Zamiast
metod set() i set*() możemy do funkcji
PreparedStatement::executeQuery()
i PreparedStatement:: executeUpdate() prze-
kazać tablicę, która będzie zawierała wszyst-
kie potrzebne parametry – tak jak przedsta-
wiono to na Listingu 5.
Operacje na tabelach
Posługując się pakietem Creole możemy do-
konywać różnych operacji na tabelach. Po-
lecenia takie jak: CREATE, DROP czy ALTER
możemy wykonywać przy pomocy metod
executeQuery() lub executeUpdate(), jeżeli
tylko nasz użytkownik posiada do tego upraw-
nienia.
Obsługa błędów
SQL Exception oraz transakcje
Pakiet Creole został całkowicie napisany
w PHP5, dlatego do obsługi błędów użyto wy-
jątków. Klasa odpowiedzialna za obsługę błę-
dów w pakiecie Creole to SQL Exception, któ-
ra rozszerza standardową klasę Exception.
Za pomocą metody getNativeError() jeste-
śmy w stanie określić rodzaj błędu ze stro-
ny RDBMS-a. Na Listingu 6. został zapre-
zentowany przykład obsługi błędów. W przy-
padku rzucenia wyjątku jest on obsługiwany
w bloku catch, w tym przypadku zostaje wy-
pisana treść wyjątku (dzięki temu, że kla-
sa SQLException posiada zaimplementowaną
metodę __toString()).
W przypadku, gdy zostanie rzucony wy-
jątek, dalsza część skryptu znajdująca się
w bloku try nie jest wykonywana. Tutaj wi-
dać, w jaki sposób można wykorzystać trans-
akcje oraz obsługę wyjątków. Przykład takie-
go kodu został zaprezentowany na Listingu
www.phpsolmag.org
Creole
7. Używając metody setAutoCommit() z ar- w bloku catch transakcja jest anulowana za
gumentem false rozpoczynamy transakcję pomocą metody rollback(). Jeżeli nie wy-
(domyślnie zapytania są automatycznie za- stąpią żadne błędy, transakcja zostaje za-
twierdzane zaraz po wykonaniu). Dalej wyko- twierdzona poprzez metodę commit(). Ta-
nujemy pewne działania na bazie danych. Je- kie działanie chroni przed konsekwencjami
żeli wydarzy się jakaś awaria lub błąd, wtedy różnych błędów.
Listing 8. Pobieranie metadanych na temat tabel bazy
<?php
$databaseInfo = $connection->getDatabaseInfo();
foreach($databaseInfo->getTables() as $table)
{
echo 'Tabela: '.$table->getName().'<br/>';
foreach($table->getColumns() as $column)
{
echo $column->getName().': '.$column->getNativeType().'<br/>';
}
}
?>
Listing 9. Wykorzystanie obiektu Query do odczytywania danych z bazy
<?php
require_once 'creole/Creole.php';
require_once 'jargon/Query.php';
$dsn = 'mysql://user:pass@localhost/database';
$connection = Creole::getConnection($dsn, Creole::COMPAT_ALL);
$query = new Query($connection, 'SELECT id, imie, nazwisko, telefon FROM adresy');
$resultArray = $query->getAssoc();
foreach($resultArray as $id => $values)
{
echo $id.' : ';
foreach($values as $valueNumber => $value)
{
echo $value.' ';
}
echo '<br/>';
}
?>
Listing 10. Podział zapytania na strony przy użyciu obiektu klasy PagedQuery
<?php
require_once 'creole/Creole.php';
require_once 'jargon/Query.php';
$dsn = 'mysql://user:pass@localhost/database';
$connection = Creole::getConnection($dsn, Creole::COMPAT_ALL);
$page = 3;
$rowsPerPage = 20;
$pagedQuery = new PagedQuery($connection, 'SELECT tytul, tresc FROM newsy', $page,
$rowsPerPage);
$resultArray = $pagedQuery->getRows();
foreach($resultArray as $rowNumber => $row)
{
echo $row['tytul'].'<br/>'.$row['tresc'].'<br/><br/>';
}
?>
35
 Rozwiązania

Prepared Statements W Sieci

Wstępnie przygotowane zapytania SQL to mechanizm, za pomocą którego możemy w dy-
namiczny sposób przygotowywać zapytanie. Zmienne części zapytania, jak np. wartości, • http://creole.phpdb.org/ – strona
które mają zostać odnalezione w danej tabeli, zostają zastąpione specjalnymi znacznikami. domowa projektu Creole
Zapytanie musi zostać tylko raz przesłane do serwera bazodanowego, gdzie jest przygoto- • http://creole.phpdb.org/docs/api/ –
wywane do wykonania. Przy kolejnych wywołaniach zapytania przesyłamy tylko przezna- dokumentacja API projektu Creole
czone dla niego wartości. Taki mechanizm oszczędza wiele czasu przy przesyłaniu zapyta- • http://pear.php.net/ – strona domowa
nia oraz przy jego realizacji, dzięki wbudowanym mechanizmom serwera. instalatora rozszerzeń PHP
• http://pear.php.net/manual/en/package
.database.db.intro-dsn.php – strona opi-
suje sposób tworzenia poprawnego
obiektu DSN
Transakcje • http://dev.mysql.com/tech-resources/
Transakcje to mechanizm, za pomocą którego możemy wykonywać różne działania na ba- articles/4.1/prepared-statements.html –
zie danych. W mechanizmie transakcyjnym nie zostaną wykonane żadne operacje na fizycz- opis wstępnie przygotowywanych
nych plikach, dopóki transakcja nie zostanie zatwierdzona. W przeciwnym wypadku, wszyst- zapytań w serwerze MySQL
kie wykonane operacje od rozpoczęcia transakcji zostaną cofnięte, bez żadnego uszczerb- • http://pl.php.net/manual/en/
ku dla danych. Najlepiej ilustrującym transakcje przykładem są przelewy bankowe. Wyobraź- language.exceptions.php – obsługa wy-
my sobie hipotetyczną sytuację, kiedy wykonywany jest przelew z konta pana Kowalskiego jątków w PHP
na konto pana Nowaka. Po pomniejszeniu stanu konta pana Kowalskiego następuje awaria
serwera i stan konta pana Nowaka nie zostaje powiększony. Pieniądze rozpłynęły się w sie-
ci. Przy użyciu transakcji, w przypadku awarii, gdy nie zostanie ona potwierdzona, nie zosta-
ną wykonane żadne operacje na kontach pana Kowalskiego i Nowaka. Mechanizm transakcji rozwiązaniach z PHP – AdoDB i PEAR::DB.
musi spełniać pewne warunki, które opisywane są przez zasady ACID (ang. Atomicity, Consi- Spośród czterech porównywanych abstrak-
stency, Isolation, Durability – Atomowość, Spójność, Izolacja, Trwałość). cji obsługuje relatywnie najmniejszą liczbę
baz danych. Obsługuje jednak najpopular-
niejsze systemy. Natomiast w AdoDB może-
Introspekcja ne w Tabeli 2. Natomiast na Listingu 9. zo- my znaleźć wiele podobieństw do standar-
w bazę danych – metadata stał zaprezentowany przykład użycia takie- du ADO Mircrosoft-u. Oprócz PDO wszystkie
Za pomocą pakietu Creole możemy uzyskać go obiektu. abstrakcje zostały napisane w PHP (4 lub 5),
informacje o aktualnie używanej bazie danych. Drugim z ciekawszych narzędzi pakietu którego centralny podsystem został napisany
Możemy odczytać informacje na temat tabeli, Jargon, jest klasa PagedQuery. Wyobraźmy so- w C. PDO jest właściwie interfejsem komuni-
indeksów, kluczy, kluczy obcych i inne przy- bie bazę newsów. Aby wyświetlić odpowied- kacyjnym i aby uzyskać funkcjonalność ofe-
datne informacje. Mechanizm ten jest podobny nią stronę, z odpowiednią na niej liczbie new- rowaną przez inne abstrakcje, należy zain-
do używanego w pakiecie Hibernate. Przykład sów, musieliśmy się gimnastykować używając stalować dodatkowe biblioteki (np. Open
odczytywania metadanych został zaprezento- parametrów LIMIT i OFFSET. Teraz możemy Power Driver). Dodatkowo AdoDB jest dostęp-
wany na Listingu 8. Odczytujemy tutaj pod- skorzystać z obiektu typu PagedQuery. Na Li- ne również dla Python-a. W Creole'u nieste-
stawowe informacje na temat tabel zawartych stingu 10. został przedstawiony przykład ta- ty nie ma możliwości cache'owania danych.
w bazie, której aktualnie używamy (nazwę ta- kiego rozwiązania. Stronę oraz liczbę wier- AdoDB obsługuje tę możliwość natywnie, na-
beli, nazwę pola oraz jego typ). Dzięki meto- szy pobieranych na stronę możemy określić tomiast do PDO i PEAR::DB należy zainstalo-
dzie getDatabaseInfo() wykonanej na obiek- w konstruktorze obiektu lub po jego utwo- wać dodatkowe biblioteki. W przypadku in-
cie klasy Connection, otrzymujemy obiekt kla- rzeniu przy pomocy metod setPage() oraz nych funkcjonalności, takich jak transakcje,
sy DatabaseInfo, z którego możemy wydobyć setRowsPerPage(). Dla parametru Page do- procedury składowane czy wstępnie przy-
wszystkie interesujące nas informacje. Aby myślna wartość wynosi 1, natomiast dla pa- gotowane zapytania SQL (ang. Prepared Sta-
uzyskać informacje na temat metod, za pomo- rametru RowsPerPage domyślna wartość wy- tements) wszystkie cztery abstrakcje zapew-
cą których możemy pobierać różne metadane nosi 25. Do odczytywania wartości z poszcze- niają ich obsługę. Wyjątek może stanowić
z bazy, należy przejrzeć rozdział creole.metada- gólnych stron używamy metod opisanych pakiet PEAR::DB, który nie obsługuje proce-
ta dokumentacji projektu. w klasie Query. dur składowanych.

Narzędzia Jargon Creole a inne abstrakcje Podsumowanie

Pakiet Jargon to zbiór przydatnych narzędzi,
które zapewniają prostszą obsługę zapisywa-
nia i odczytywania danych z bazy. Komuni-
kacja z serwerem baz danych spoczywa na pa-
kiecie Creole, dzięki czemu nie ma potrze-
by implementacji obsługi bazodanowej. Te-
raz postaram się przedstawić niektóre z tych
narzędzi.
Pierwszym z przydatnych narzędzi będzie
klasa Query do obsługi zapytań typu SELECT.
Tworząc obiekt typu Query, przekazujemy
mu obiekt typu Connection oraz zapyta-
nie jakie ma zostać wykonane. Po utworze-
niu nasz obiekt zawiera zbiór wierszy wy-
nikowych naszego zapytania. Do manipula-
cji tym zbiorem otrzymujemy kilka użytecz-
nych metod, których działanie zostało opisa-
Pierwszymi abstrakcjami bazodanowymi –
prekursorami – byli Metabase, PEAR::DB
i AdoDB. Obecnie w sieci dostępnych jest
znacznie więcej rozwiązań tego typu, jak
chociażby PDO, MDB, MDB2, DBX. Trudno okre-
ślić, która z nich jest najlepsza. Zależy to od
wiedzy, upodobań, charakteru projektu do
którego ma zostać wdrożona oraz od zasobów
jakie będzie miała do dyspozycji.
Spróbuję teraz pokrótce porównać omawiany
pakiet Creole z innymi popularnymi abstrak-
cjami – AdoDB, PDO i PEAR::DB. Zastrzegam
jednak, że będzie to krótkie i pobieżne porów-
nanie.
Dużym plusem w kierunku pakietu Cre-
ole jest fakt, iż bazuje on na sprawdzonych
rozwiązaniach z języka JAVA (JDBC) oraz
W artykule przedstawiliśmy w jaki sposób
używać abstrakcji bazodanowych – w tym
przypadku Creole'a. Oprócz podstawowej
funkcjonalności, poruszyliśmy także kwe-
stię transakcji, obsługi błędów oraz przed-
stawiliśmy niektóre narzędzia biblioteki Jar-
gon. Jest to zarys metod, jakie oferuje nam
pakiet Creole. Ich konkretna implementacja
zależy wyłącznie od Ciebie. Więcej pomocy
możesz znaleźć na stronach znajdujących się
w ramce „W sieci”.
PIOTR GRADZIŃSKI
Autor jest studentem III roku informatyki stosowa-
nej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Kontakt z autorem: piotr.gradzinski@gmail.com

36 06/2007
 Rozwiązania

AJAX w CakePHP
Zwiększenie funkcjonalności serwisu

Tradycyjne serwisy WWW przeważnie posiadają interfejs użytkownika

zbudowany z wykorzystaniem formularzy HTML. Powoduje to, iż nie są
interaktywne – wprowadzane dane są wysyłane do serwera, co z kolei
powoduje odświeżanie całej strony.
Dowiesz się... Powinieneś wiedzieć...
• Poznasz praktyczne zastosowanie technologii • Wymagana jest znajomość Framework'u Cake-
AJAX w środowisku Framework'u CakePHP. Po PHP, umożliwiająca samodzielne skonfiguro-
analizie przedstawionego kodu będziesz mógł wanie środowiska Apache, MySQL i PHP. Przy-
wzgobacić własny serwis o dynamicznie pre- datna będzie także znajomość podstaw języ-
zentowane dane. ka JavaScript.
iwem łączącym DOM z XHR (opis poni-
żej). Innymi słowy, pozwala na aktualiza-
Poziom trudności cję fragmentów stron WWW o dane ode-
brane dynamicznie za pomocą XHR;
• XMLHttpRequest (XHR) – obiekt umoż-
liwiający wymianę danych między serwe-
Script, to o wiele wygodniej jest operować
na danych, które w prosty sposób można
przetwarzać w tym języku;
• Cascading StyleSheets (CSS) – kaskadowe
arkusze stylów to język służący do opisu
sposobu wizualizacji stron WWW. Za je-
go pomocą można przypisać atrybuty, takie
jak np.: kolor, wielkość czcionki, margine-
sy do poszczególnych elementów XHTML
lub XML;
• Document Object Model (DOM) – obiektowy
model umożliwiający nawigację w struktu-
rze dokumentu XML oraz modyfikację za-
wartości jego określonych fragmentów;
• JSON (ang. JavaScript Object Notation)

P
rzeładowywana jest cała zawartość – gra- rem WWW i przeglądarką. Pomimo XML umożliwia prostą zamianę obiektów Java-
fika, szablony stylów, informacje pobiera- w nazwie, XHR nie wymusza używania Script do postaci tekstu (tzw. proces seria-
ne ze źródeł danych – mimo, że strona po- tego formatu przy przesyłaniu informacji. lizacji), który może być przesyłany za po-
zostaje prawie niezmieniona! Technologia AJAX Ponieważ, po otrzymaniu danych, ich dal- mocą XHR. Proces odwrotny przebiega
(ang. Asynchronous JavaScript And XML) powsta- sza obróbka odbywa się za pomocą Java- równie sprawnie.
ła, by zerwać z dotychczasowym modelem funk-
cjonowania aplikacji webowych. Jest świetnym na-
rzędziem do tworzenia interaktywnych witryn
internetowych, które umożliwia maksymalnie
upodobnić aplikacje webowe do ich odpowied-
ników ze stacji roboczych. Wprowadza asynchro-
niczną komunikację między przeglądarką użyt-
kownika i serwerem WWW, która pozwala na ak-
tualizację tylko wymaganych fragmentów stron,
zamiast przeładowywania całej zawartości.
W artykule przedstawimy praktyczne wpro-
wadzenie do technologii AJAX, na przykładzie
framework'u CakePHP. Zbudujemy przykłado-
wy serwis WWW ilustrujący korzyści (i ograni-
czenia) AJAX.

Czym jest AJAX?

AJAX nie jest językiem programowania stron
WWW. To nowy sposób wykorzystania zna-
nych wcześniej technologii:

• JavaScript – język programowania działa-

jący w środowisku przeglądarki interne-
towej, po stronie użytkownika. Jest spo- Rysunek 1. Zasilanie aplikacji danymi – tryb scaffold

38 06/2007
 AJAX

Na szczęście nie ma potrzeby, by samodziel- nie ma konieczności przechodzenia mię- o elementy zwiększające jej interaktywność
nie tworzyć kod, umożliwiający połączenie dzy stronami, więc pojęcie poprzednia stro- (i atrakcyjność). Model danych, który wyko-
powyższych technologii. Nie ma również po- na traci swoje znaczenie). rzystamy będzie prosty: pojedyncza tabela po-
trzeby samodzielnego operowania na pozio- wiązana z modelem Task (pol. zadanie). Szcze-
mie obiektu XHR, czy troszczenia się o współ- CakePHP góły związane z implementacją tej części apli-
pracę z różnymi typami przeglądarek inter- Jak już wiemy, obsługa AJAX w CakePHP, kacji znajdują się na Listingach 1. oraz 2.
netowych. W internecie znajduje się wiele go- wymaga obecności biblioteki Prototype oraz Przygotowane struktury nie zawierają jesz-
towych bibliotek rozszerzających JavaScript script.aculo.us. Niestety nie są one częścią cze danych. Uzupełnimy je, wykorzystując
i ułatwiających integrację z PHP. W dalszej framework'u – musimy je samodzielnie po- tryb scaffold, w którym CakePHP automaty-
części artykułu skupimy się na bibliotekach brać z internetu oraz zmodyfikować konfigura- cznie stworzy interfejs, umożliwiający dostęp
Prototype oraz script.aculo.us, których obsłu- cję CakePHP, by ich obecność została uwzględ- do danych za pomocą strony WWW. Tryb ten
ga jest częścią funkcjonalności framework'u niona przy tworzeniu dynamicznych stron jest aktywowany, gdy w kontrolerzejest zdefi-
CakePHP. WWW. niowana zmienna $scaffold. Nie ma potrzeby
Zacznijmy od przygotowania prostego ser- definiowania funkcji obsługi modelu danych
Korzyści ze stosowania wisu, umożliwiającego zapisywanie do bazy – framework zrobi to za nas automatycznie.
technologii AJAX danych informacji wprowadzanych do formu- Utworzymy teraz kontroler TasksControl-
larza. Najpierw przygotujemy wersję działają- ler odpowiadający modelowi danych Task
• AJAX umożliwia wykorzystanie doświad- cą bez AJAX, którą następnie rozbudujemy (Listing 3.).
czeń użytkowników pracujących z aplika-
cjami desktopowymi. Podobne zachowanie
aplikacji, zbudowanej z wykorzystaniem
AJAX, może sprawić, iż będą one używa-
ne efektywniej;
• AJAX pozwala na ograniczenie ilości da-
nych przesyłanych między przeglądar-
ką internetową użytkownika i serwerem
WWW, przy zachowaniu dotychczaso-
wych funkcjonalności. Zamiast przesy-
łania zawartości całych stron, aktualizo-
wane są tylko te fragmenty, które uległy
zmianie;
• AJAX umożliwia tworzenie interaktyw-
nych metod prezentacji danych, które nie
były możliwe przy zastosowaniu dotych-
czasowych technologii (np. drag'n'drop, dy-
namicznie rozwijające się listy czy auto-
matyczne uzupełnianie tekstów wprowa-
dzanych do formularzy).

Ograniczenia
Rysunek 2. Wynik działania przykładowej aplikacja działającej bez AJAX
• AJAX wymaga od użytkowników, by po-
sługiwali się nowoczesnymi przeglądar-
kami obsługującymi technologie: DOM,
JavaScript, CSS. Wymaga to również posia-
dania równie nowoczesnych komputerów
o odpowiedniej mocy obliczeniowej;
• AJAX to dodatkowe kilobajty kodu, któ-
ry musi być dołączony do strony WWW.
W przypadku bibliotek Prototype oraz
script.aculo.us należy się liczyć z dodat-
kowymi 200KB kodu przesyłanych do
przeglądarki użytkownika. Ilość nowo
wprowadzanych danych można w znacz-
nym stopniu zmniejszyć, wcześniej kom-
presując przesyłane pliki (zobacz „kom-
presowanie komponentów”);
• AJAX zmienia funkcjonalność serwisów
WWW, ale nie przeglądarki internetowej.
Funkcje związane z przeglądaniem histo-
rii stron, w tym i przycisk wstecz, przywo-
łujący oglądane wcześniej dane, będą za-
chowywały się odmiennie, co może wpro-
wadzać użytkowników w błąd (w AJAX Rysunek 3. Przykładowa aplikacja wykorzystująca technologię AJAX

www.phpsolmag.org 39
 Rozwiązania

Nasza przykładowa aplikacja jest już goto-

Listing 1. Struktura danych wykorzystywana w przykładowej aplikacji wa. Wystarczy uruchomić przeglądarkę in-
CREATE TABLE `tasks` ( ternetową i wpisać adres IP serwera Cake-
`id` int(10) NOT NULL auto_increment, PHP, razem z nazwą kontrolera np. http://
`title` varchar(60), 127.0.0.1/tasks. Teraz możemy w prosty
`done` int(1) NOT NULL default '0', sposób wprowadzić dane, które później bę-
PRIMARY KEY (`id`) dziemy wyszukiwać za pomocą formularza
) ENGINE=MyISAM; HTML (Rysunek 1.).
Pobieranie danych tak zdefiniowanych struk-
Listing 2. Model danych Task tur powierzymy kontrolerowi TodoControl-
// plik app/models/task.php ler (Listing 3.) oraz domyślnemu widoko-
class Task extends AppModel wi (plik app/views/todo/index.thtml),
{ w którym umieścimy kod generujący formu-
// jeżeli używamy PHP4 musimy zdefiniować zmienną zawierającą nazwę klasy larz WWW (Listing 4.).
var $name = 'Task'; Po zasileniu testowymi danymi, nasza
aplikacja zachowuje się w sposób standar-
// domyślnie nazwa klasy odpowiada nazwie tabeli w liczbie pojedynczej dowy – wprowadzenie informacji do for-
// jeżeli jest inaczej i np. zamierzamy wykorzystać mularza i naciśnięcie przycisku Wyślij, po-
// inną tabelę z bazy danych musimy zdefiniować jej nazwę woduje przeładowanie całej strony i wyświe-
var $useTable = 'tasks'; tlenie tytułów zadań pasujących do zadane-
} go kryterium (Rysunek 2.). Wybierane są za-
dania nie ukończone (Task.done = 0) o na-
Listing 3. Kontroler odpowiadający za zasilanie struktur danych informacjami z formularza WWW zwie identycznej z podanym ciągiem zna-
(tryb scaffold) ków (Task.title = $title), posortowa-
// plik app/controllers/tasks_controller.php ne według kolejności utworzenia (Task.id
class TasksController extends AppController DESC).
{
Wprowadzamy
// jeżeli używamy PHP4 musimy zdefiniować zmienną zawierającą nazwę klasy technologię AJAX
var $name = 'Tasks'; Zastanówmy się teraz jak, w naszym uprosz-
var $uses = array('Task'); czonym przykładzie, wykorzystać technologię
var $helpers = array('Html'); AJAX. Wiemy już, że AJAX umożliwia dyna-
var $scaffold; miczną (przebiegającą w tle) wymianę infor-
} macji między serwerem WWW i przeglądar-
ką internetową. Możemy więc spróbować prze-
// plik app/controllers/todo_controller.php szukiwać bazę danych, w miarę jak użytkownik
class TodoController extends AppController wprowadza dane do formularza. Za każdym ra-
{ zem, gdy zmieni się kryterium wyszukiwania,
// jeżeli używamy PHP4 musimy zdefiniować zmienną zawierającą nazwę klasy przeglądarka automatycznie wyśle zapytanie
var $name = 'Todo'; do naszej aplikacji, która sprawdzi, czy odpo-
var $uses = array('Task'); wiednie rekordy znajdują się w bazie danych.
var $helpers = array('Html','Time'); Przekazana z serwera odpowiedź zostanie wy-
// nie wyświetlaj żadnych informacji świetlona, dając wizualną podpowiedź o rezul-
function index() { tatach poszukiwań.
} Realizacja powyższego schematu funkcjono-
wania aplikacji wymaga od nas kilku dodatko-
function search() wych zabiegów:
{
if (! empty($this–>data)) • musimy cyklicznie badać, czy w formula-
{ rzu pojawiły się nowe dane;
$data = $this–>data; • musimy utworzyć metodę kontrolera, któ-
$title = strip_tags($data['Task']['title']); ra będzie sprawdzała obecność wyszuki-
$tasks = $this–>Task–>findAll( wanych informacji w bazie danych;
array('Task.done' => 0, 'Task.title' => $title), null, 'Task.id DESC'); • musimy znaleźć sposób, by informacje zwra-
$this–>set('todo', $tasks); cane przez serwer pojawiały się w prze-
} glądarce bez konieczności przeładowania
else całej strony WWW.
{
$this–>redirect('/todo/index'); Na szczęście nie jesteśmy pierwszymi, któ-
} rzy zadają sobie pytanie Jak to zrobić? Wspo-
mniana wcześniej biblioteka Prototype zawie-
} ra wszystkie niezbędne funkcje, które maksy-
} malnie ułatwią nam to zadanie. Uwolni ona
nas od konieczności samodzielnego badania

40 06/2007
 AJAX

stanu formularza, obsługi obiektu XHR i ak-

Listing 4. Widoki definiujące formularz WWW tualizacji strony WWW o zwrócone informa-
// plik app/views/todo/index.thtml cje. Po naszej stronie pozostanie tylko przygo-
<?php towanie metody kontrolera, odpowiedzialne-
echo $html–>formTag('/todo/search'); go za wyszukiwanie danych (będzie wywo-
?> ływany przy każdej aktualizacji formularza)
<div> oraz powiązanie ze sobą odpowiednich kom-
Wyszukiwanie zadań: ponentów CakePHP i Prototype.
<div> Zacznijmy od początku. Włączenie obsługi
<?php Prototype i script.aculo.us w CakePHP wymaga
echo $html–>input('Task/title', array('id' => 'search')); pobrania bibliotek i umieszczenia ich w kata-
?> logu app/webroot/js. W kolejnym kroku mu-
<?php simy zmodyfikować domyślny szablon serwi-
echo $html–>submit('Wyślij'); su: wymusić kodowanie UTF–8 (niezbędne do
?> poprawnej pracy AJAX) oraz załadować biblio-
</div> teki Prototype oraz script.aculo.us (Listing
<div> 5.). Następnie dołączamy do kontrolera dodat-
</div> kowe moduły, przez umieszczenie deklaracji:
</form>
var $helpers = array('Html',
// plik app/views/todo/search.thtml 'Javascript', 'Ajax');

<h2>Znalezione zadania:</h2> W pierwszym momencie można się przera-

<?php if (count($todo) > 0): ?> zić wielkością kodu, który będzie dołączony
<ul> do generowanych stron WWW. Obydwie bi-
<?php foreach ($todo as $task): ?> blioteki to ponad 200KB dodatkowych da-
<li> nych, które z pewnością nie przyspieszą star-
<?php tu naszej aplikacji. Wielkość przesyłanych pli-
echo $task['Task']['title']; ków można jednak zmniejszyć o ponad poło-
?> wę, kompresując je przed przesłaniem do prze-
</li> glądarki użytkownika (zobacz Kompresowanie
<?php endforeach ?> komponentów).
</ul> Następnym wyzwaniem jest wykrycie zmian
<?php else: ?> w formularzu – chcemy przecież reagować na
<p>Nic nie znaleziono!?</p> każdy znak wprowadzony przez użytkowni-
<?php endif ?> ka. Biblioteka Prototype zawiera gotowe ele-
<?php menty, które nas wyręczą w tej czynności.
echo $html–>link('> powrót do formularza wyszukiwania', '/todo/index'); Chodzi o metodę element:observe(), która
?> pozwala na automatyczne wywołanie funk-
cji JavaScript w przypadku, gdy obserwowa-
Listing 5. Modyfikacja domyślnego szablonu strony CakePHP w celu automatycznego ny element (określany za pomocą identyfika-
wczytywania bibliotek Prototype i script.aculo.us tora DOM ID) uległ zmianie. Nie musimy jed-
<?php echo $html–>charsetTag('UTF–8'); ?> nak umieszczać kodu JavaScript w naszej apli-
<?php echo $javascript–>link('prototype'); ?> kacji – CakePHP zawiera funkcję, która za-
<?php troszczy się o inicjalizację niezbędnych struk-
echo $javascript–>link('scriptaculous.js?load=effects'); tur (plik plik app/views/todo/index.thtml
?> na Listingu 6.).
Jak widzimy, parametry do metody AjaxHel-
per::observeField() są przekazywane w asocja-
cyjnej tablicy $options. Ponieważ większość
Kompresowanie komponentów metod obsługujących AJAX w CakePHP ko-
Czas potrzebny na przesłanie kodu HTML do użytkownika, może być znacznie zredukowany za rzysta z tego sposobu, omówimy poszczegól-
pomocą różnego rodzaju buforowania (cache, proxy). Innym czynnikiem, który wpływa na szyb- ne parametry i ich znaczenie dla funkcjonowa-
kość przesyłania danych jest ich wielkość. Możemy przyspieszyć przesyłanie stron WWW, pod-
dając je wcześniejszej kompresji. Protokół HTTP/1.1 umożliwia stacjom klienckim sygnalizowanie
nia aplikacji:
obsługi skompresowanych danych za pomocą nagłówka: Accept–Encoding: gzip, deflate. Jeżeli
serwer WWW wykryje takie informacje, może wysłać dane skompresowane, za pomocą jednej z • $options['url'] – adres URL akcji Ca-
metod obsługiwanej po stronie klienta. kePHP, która ma zostać wywołana (w na-
Kompresja gzip umożliwia zmniejszenie ilości danych średnio o 60–70%, w zależności od ich szym przypadku – po modyfikacji formu-
rodzaju (typu). Największe redukcje osiągniemy kompresując pliki HTML, szablony CSS oraz kod
larza);
JavaScript (dane tekstowe). Kompresja plików graficznych, plików PDF czy archiwów jest zbędna,
gdyż dane w nich zapisane już wcześniej zostały poddane kompresji. • $options['frequency'] – liczba sekund
W chwili obecnej, ponad 90% przeglądarek internetowych, używanych do przeglądania między kolejnymi testami wykrywający-
stron WWW obsługuje kompresję danych. Od strony serwera niezbędna jest konfiguracja odpo- mi zmiany;
wiedniego modułu – w przypadku Apache 1.3 jest to mod_gzip, w Apache 2.x – mod_deflate. • $options['update'] – identyfikator DOM
elementu, który ma zostać zaktualizowa-

www.phpsolmag.org 41
 Rozwiązania

ny informacjami otrzymanymi w wyniku

Listing 6. Kod CakePHP umożliwiający reagowanie na zmiany w formularzu WWW działania akcji zawartej w $options['url'];
// plik app/views/todo/index.thtml • $options['with'] – identyfikator DOM
elementu, który ma zostać dołączony do
<!–– informacja o wczytywaniu danych jest domyślnie ukryta (display: none)–> żądania wysyłanego przez AJAX;
<div id="loading" style="display: none; padding: 4px; color: black; • $options['type'] – sposób komunika-
background–color: #FAD163; width:400px"> cji przeglądarki z serwerem aplikacji. Do-
<center>Trwa ładowanie danych...</center> myślnie przybiera wartość 'asynchronous'
</div> (pol. asynchronicznie, w tle), jednak można
<form onsubmit="return false"> wymusić połączenie synchroniczne przez
<p> umieszczenie wartości 'synchronous';
<h2>Wyszukiwanie:</h2> • $options['loading'] – kod JavaScript,
<input type="text" id="search" name="search" /> który będzie wywołany podczas pobiera-
</p> nia danych z serwera;
</form> • $options['loaded'] – kod JavaScript,
<?php który będzie wywołany po zakończeniu
pobierania danych z serwera;
// obserwacja zmian tekstu w formularzu wyszukiwania • $options['complete'] – kod JavaScript,
który będzie wywołany, gdy obiekt XHR
$options = array( zakończył transfer danych;
'update' => 'results', • $options['condition'] – kod JavaScript
'url' => '/todo/search', zawierający warunki, które muszą być
'frequency' => 1, spełnione, zanim obiekt XHR zostanie za-
'loading' => "Element.hide('results')", inicjalizowany;
'complete' => "Element.show('results')" • $options['confirm'] – tekst, który bę-
); dzie wyświetlony w okienku potwierdze-
echo $ajax–>observeField('search', $options); nia rozpoczęcia transferu danych przez
?> obiekt XHR (tzn. przed rozpoczęciem
<!–– miejsce na wyniki poszukiwań domyślnie jest ukryte (display: none) ––> transferu danych);
<div id="results" style="display: none; margin–top: 10px; • $options['before'] – kod JavaScript,
background–color: #EEEEEE; padding: który będzie wywołany, zanim żądanie
4px; border: 1px solid #DDDDDD; width: 400px"></div> dostępu do danych będzie wysłane do ser-
<div style="margin–top: 10px;"> wera WWW;
<?php • $options['after'] – kod JavaScript, któ-
ry będzie wywołany po żądanie dostę-
// link umożliwiający czyszczenie wyników wyszukiwania pu do danych serwera WWW (zdarzenie
// bez przeładowania strony WWW 'after' występuje przed 'loading').

$options = array( Wracając do naszej aplikacji i Listingu 6. Za po-

'update' => 'results', mocą przedstawionego kodu będziemy moni-
'loading' => "Element.hide('results')", torowali formularz (search) co jedną sekundę
'complete' => "Element.show('results')" ($options['frequency'] => 1). W przypad-
); ku wykrycia zmian zostanie wywołana akcja
echo $ajax–>link('Wyczyść listę wyszukiwania!', '/todo/clear', $options); CakePHP, powodująca przeszukiwanie bazy da-
?> nych ($options['url'] => '/todo/search'), któ-
</div> rej wyniki zostaną wyświetlone w przeglądarce
($options['update'] => 'results'). Kolejne
// plik app/views/todo/clear.thtml zmiany w stosunku do serwisu działającego bez
// zawiera informację wyświetlaną przy czyszczeniu wyników wyszukiwania AJAX, dotyczą uniemożliwienia przeładowania
strony, w wyniku wysłaniaformularza. Standar-
<center>Brak danych</center> dowo, klikając na przycisk Wyślij, powodujemy
wczytanie i wyświetlenie strony określonej pa-
// plik app/views/todo/search.thtml rametrem <form action="URL">. W AJAX za-
bezpieczamy się przed tym, umieszczając para-
<?php if (count($todo) > 0): ?> metr <form onsubmit="return false">. Nie-
<ul> wielkie modyfikacje dotknęły także metodę To-
<?php foreach ($todo as $task): ?> do Controller::search(), która teraz umożli-
<li><?php echo $task['Task']['title']; ?></li> wia wybieranie wszystkich danych pasujących
<?php endforeach ?> do ciągu znaków wprowadzonych do formula-
</ul> rza. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu opera-
<?php else: ?> tora SQL "LIKE" (Listing 7.).
Nic nie znaleziono!? Modyfikacja formularza spowoduje wysła-
<?php endif ?> nie zapytania do serwera WWW, który w od-
powiedzi prześle listę danych pasujących do

42 06/2007
 AJAX

Przygotowana przez nas aplikacja, to tyl-

Listing 7. Uzupełnienie kontrolera o metodę TaksController::search() umożliwiającą przeszukiwanie ko przykład tego, jak prosto można wykorzy-
danych
stać AJAX w CakePHP. Korzystając z faktu, iż
// plik app/controllers/tasks_controller.php oprócz Prototype, mamy do dyspozycji biblio-
class TodoController extends AppController { tekę script.aculo.us (Listing 4.) możemy
var $helpers = array('Html','Javascript','Ajax'); w prosty sposób dodać różne efekty graficzne,
function search() { które będą towarzyszyć wyszukiwaniu danych.
$tasks = array(); Wystarczy zmodyfikować tablicę $options
$this->layout = 'ajax'; z Listingu 6. i dodać kod JavaScript, który wy-
if (! empty($this->params['form']['search'])) { kona się podczas wymiany danych z serwerem
$title = strip_tags($this->params['form']['search']); i po jej zakończeniu (Listing 8.).
// zwracamy maksymalnie 10 wierszy Co oznaczają wprowadzone zmiany?
$tasks = $this->Task->findAll( Podczas czekania na dane z serwera
array('Task.done' => 0, 'Task.title' => "LIKE ${title}%"), null, 'Task.id DESC', 10); ($options['loading']) zostanie ukryty
} fragment strony, zawierający dotychczasowe
$this->set('todo', $tasks); wyniki wyszukiwania (Element.hide('res
} ults')) i wyświetlony tekst informujący, że
} połączenie jest aktywne i trwa wymiana da-
nych (Element.show('loading')). Dzię-
Listing 8. Rozbudowa AJAX o efekty graficzne towarzyszące wyszukiwaniu danych w przykładowej ki temu, nawet gdy transmisja będzie trwa-
aplikacji ła dugo, to użytkownik cały czas będzie wie-
$options = array( dział, co się aktualnie dzieje z aplikacją – nie
'update' => 'results', 'url' => '/todo/search', 'frequency' => 1, 'loading' => zostanie pozostawiony z tzw. pustą stroną.
"Element.hide('results');Element.show('loading')", 'complete' => "Element.hide( Gdy połączenie z serwerem dobiegnie koń-
'loading');Effect.Appear('results')" ca ($options['complete']), to informacja
); o transferze zostanie ukryta (Element.hide
echo $ajax–>observeField('search', $options); ('loading')), a nowe wyniki wyszukiwania
pojawią się w przeglądarce (Effect.Appear('
Listing 9. Przykładowe efekty script.aculo.us, które możemy wykorzystać, by podnieść atrakcyjności results')). Pojawią się w dosłownym zna-
naszej przykładowej aplikacji czeniu – za sprawą efektu graficznego appear
/* przeźroczystość */ (pol. objawiać się, ukazać się) powodującego, iż
Effect.Opacity('results', { duration: 2.0, transition: Effect.Transitions.linear, nowe dane wyłonią ze strony WWW. Oczywi-
from: 1.0, to: 0.5 }); ście nie musimy się ograniczać tylko do dwóch
/* wyróżnienie kolorem */ efektów. Biblioteka script.aculo.us obsłu-
Effect.Highlight('results', { startcolor:'#ff99ff', endcolor:'#999999'}); guje ich kilkanaście, co w połączeniu z faktem,
/* blednięcie, wygaszanie */ że większość z nich jest parametryzowana, da-
Effect.Fade('results', { transition: Effect.Transitions.wobble }) je duże możliwości dostosowania pożądanych
efektów do własnych potrzeb (Listing 9.).

Podsumowanie
W Sieci Budowanie interaktywnych serwisów WWW
• Forum użytkowników CakePHP: http://groups.google.com/group/cake–php wymaga od projektantów posługiwania się co-
• Dokumentacja CakePHP: http://cakephp.org raz to nowszymi technologiami. AJAX umoż-
• Dokumentacja biblioteki Prototype: http://www.prototypejs.org/learn liwia osiągnięcie pożądanych efektów, wyko-
• Dokumentacja biblioteki script.aculo.us oraz przykłady jej wykorzystania: rzystując istniejące standardy, takie jak Java-
http://wiki.script.aculo.us/scriptaculous/
Script, CSS czy DOM. Dzięki niemu strony
• Informacje o Document Object Model (DOM): http://www.w3.org/DOM/
• Informacje o obiektach XMLHttpRequest: http://www.w3.org/TR/XMLHttpRequest/ mogą być bardziej przyjazne dla użytkowni-
• Informacje o JavaScript: http://developer.mozilla.org/pl/docs/ ków i efektywniej prezentować dane. Warto
jednak przeanalizować, czy osiągnięte korzy-
ści będą istotniejsze niż wydłużenie czasu ła-
kryterium wyszukiwania, wprowadzonego będą zagnieżdżone dwie strony WWW! Cake- dowania aplikacji za sprawą dodatkowych bi-
przez użytkownika. Pozostaje już tylko wy- PHP posiada szablon, który powinien być uży- bliotek JavaScript. Mam nadzieję, iż przedsta-
świetlić otrzymane informacje bez przełado- wany przy zapytaniach uruchamianych przez wiony artykuł pokazał, że dzięki zastosowaniu
wywania całej strony WWW. Jak wcześniej AJAX. Znajduje się on w katalogu cake/libs/ framework'ów, takich jak CakePHP, zwiększe-
wspomnieliśmy, brudną robotę wykona za view/templates/layouts/ajax.thtml, a akty- nie funkcjonalności serwisów nie musi się od-
nas metoda AjaxHelper::observeField() – Li- wuje się go poprzez umieszczenie we właści- bywać kosztem wzrostu czasochłonności ich
sting 6. Musimy jednak zwrócić uwagę na ma- wej metodzie kontrolera wywołania: $this– przygotowania.
ły szczegół. Modyfikacja formularza wywo- >layout='ajax' (Listing 7.).
ła akcję CakePHP, która może zwrócić kod Nasza aplikacja jest już gotowa. Wystarczy
HTML wraz z domyślnym szablonem serwisu uruchomić przeglądarkę internetową i wpisać PIOTR GAPIŃSKI
(plik cake/libs/view/templates/layouts/ adres IP serwera CakePHP razem z nazwą kon- Autor w wolnych chwilach zajmuje się programo-
default.thtml), zawierającym całą strukturę trolera np. http://127.0.0.1/todo. Teraz mo- waniem w różnych językach (głównie Rebol, Ruby,
dokumentu HTML. Jeżeli nie zmienimy sza- żemy sami się przekonać, jakie zalety posiada PHP i AmigaE).
blonu, to otrzymamy błędny wynik, w którym technologia AJAX (Rysunek 3.). Kontakt z autorem: piotr–gapinski@wp.pl

www.phpsolmag.org 43
 Rozwiązania
ATOM
Piszemy swój pierwszy parser
Czasami pojawia się konieczność wygenerowania jakichkolwiek plików
automatycznie. Czasami sami nawet tego chcemy, aby ułatwić sobie
pracę i móc cieszyć się zautomatyzowanym procesem. Nie jest inaczej,
jeżeli uwagę skupimy na efektownym i szybkim generowaniu kanału
informacyjnego ATOM.
Dowiesz się...
• Jak za pomocą php wygenerować działający
kanał informacyjny.
• Poznasz bardzo ogólnikowo składnię kanału
informacyjnego.
Poziom trudności
J
eszcze niedawno zachwycaliśmy się kana-
łem typu RSS. Duża liczba osób, nie chcąc
ładować strony, sprawdzała nowości przez
kanał (o ile webmaster się o to postarał). Teraz
przychodzi czas na małą zmianę.
Przyszłością kanałów informacyjnych na ra-
zie wydaje się być ATOM. Jest to kanał funk-
cjonalnością bardzo zbliżony do RSS, jednak
już po pierwszej styczności z jego konstruk-
cją każdy dojdzie do wniosku, iż RSS niedłu-
go odejdzie do lamusa. Autorzy kanału posta-
rali się o to, aby konstrukcja była jak najbar-
dziej czytelna i dostępna dla wszystkich użyt-
kowników. Wprowadzono wiele innowacji, ta-
kich jak np. nowe tagi. W tym artykule poka-
żę Państwu, jak w prosty sposób napisać parser
w php, który będzie korzystał z danych pobiera-
nych z bazy MySQL.
Przygotowujemy miejsce pracy.
Na początek przygotujmy sobie miejsce pra-
cy. Nasz parser musi pobierać dane, dlate-
go tworzymy tabelę z newsami. Jest to bar-
dzo proste zadanie. Wystarczy jedno zapy-
tanie do bazy:
CREATE TABLE `newsy`
(id int not null auto_increment,
title char(200),
news text, primary key(id))
44
ba tutaj opisywać nie muszę. Mamy już ta-
Powinieneś wiedzieć... belę. Teraz czas zająć się dodawaniem rekor-
• Powinieneś znać podstawy obsługi bazy My- dów. Posłużymy się następnym zapytaniem do
SQL i operacji na plikach. naszej bazy danych. Wypełnijmy na razie tabe-
lę sześcioma rekordami dla testu:
INSERT INTO `newsy` SET `id` = NULL,
`title` = 'News testowy nr 1',
Zapytanie to możemy wykonać z poziomu `news` = 'Nasz news nr 1 do parsera.
strony, jak i poprzez panel phpMyAdmin.
W celu wysłania zapytania z poziomu stro- Zobaczymy jak działa!
ny, musimy skorzystać z funkcji obsługują- Wysyłamy to zapytanie sześć razy, za każdym
cych łączenie i operacje na bazie. Tego chy- razem zmieniając liczbę porządkową w ty-
Linsting 1. Kod config.php
<?php
$nameparser = "/parser.php";
//Ta linijka jest bardzo ważna. Umieszczamy tutaj nazwę pliku z parserem +
rozszerzenie + ewentualny katalog nadrzędny!
if($_SERVER['REQUEST_URI'] == $nameparser){
//adres przeznaczony dla atrybutu link. Tego nie zmieniać!
$adres = 'http://'.$_SERVER['HTTP_HOST'].''.$_SERVER['REQUEST_URI'];
//tutaj ustawiamy ilość sekund, po których upłynięciu kanał zostanie skasowany
//z cache i pobrany nowy. 604800 czyli tydzień.
$sec = '604800';
// deklarujemy datę ostatniej modyfikacji. Tego nie zmieniać!
$date = date("Y-m-d\TH:i:sP");
$title = 'Mój pierwszy kanał!'; //definiujemy tytuł kanału
$autor = 'Jan Kowalski'; //autor kanału
$mail = 'jakis@mail.pl'; //mail autora kanału
//adres www strony, dla której jest przeznaczony kanał
$site = 'http://www.example.com';
$substr = '20'; //długość skróconego newsa
$news = '5'; //ilość newsów wyświetlanych na kanale
$host = 'localhost'; // host bazy danych
$user = 'user'; // user bazy danych
$pass = 'password'; // password usera bazy danych
$base = 'base'; // nazwa bazy
} else {
echo("Brak dostępu!");
}
?>
06/2007

Listing 2. Kod pliku właściwego parser.php
<?php
include("config.php");
mysql_connect($host, $user, $pass);
mysql_select_db($base);
//nasze zapytanie do tabeli z newsami
$sql = "select `id`, `title`, `news` from `newsy` order by `id` desc limit ".$news."";
$mysql = mysql_query($sql);
if($mysql == TRUE){
$atom1 = '<?xml version="1.0" encoding="iso8859-2"?>
<feed xmlns="http://www.w3.org/2005/Atom">
<title>Kanał informacyjny ATOM</title>
<link rel="self" href="'.$adres.'"/>
<updated>'.$data.'</updated>
<author>
<name>'.$autor.'</name>
<email>'.$mail.'</email>
<uri>'.$site.'</uri>
</author>
<id>'.$site.'</id>';
while($news = mysql_fetch_array($mysql)){
$substrnews = substr($news['news'], 0, $substr);
$atom2 .= '<entry>
<title>'.$news['title'].'</title>
<link rel="self" href="'.$adres.'"/>
<id>'.$rekord['id'].'</id>
<updated>'.$date.'</updated>
<summary>'.$substrnews.'</summary>
</entry>';
} nia newsa do 20 znaków, tak jak zadeklarowa-
$atom3 = '</feed>';
$atom = $atom1."".$atom2."".$atom3;
$fopen = fopen('atom.xml', w);
fwrite($fopen, $atom);
fclose($fopen);
if($fopen == TRUE){
echo("Kanał został stworzony!<br/>Adres do niego to: <a href='atom.xml'>atom.xml
</a>!<br/>");
}else{
echo("Nie udało się stworzyć kanału!<br/>");
} żeli tak - drukujemy napis potwierdzający to
}else{
echo('Zapytanie nie dotarło do bazy!<br/>');
}
mysql_close();
?>
tule i newsie, zgodnie z numeracją (pomoże
nam to później ocenić czy parser działa pra-
widłowo).
Jak widzimy, wartość dodawana do pola news
liczy sobie 48 znaków. Sama liczba nie jest o ty-
le ważna, co sprawdzenie, czy skracanie będzie
działało prawidłowo. Tutaj mamy do czynienia
z małymi rozmiarami tekstu i brakiem znaków
specjalnych, ale o tym za chwilę.
Bierzemy się do pracy
– piszemy swojego parsera.
Jeżeli mamy już przygotowaną tabelę, na któ-
rej będziemy pracować, możemy przystąpić
do tworzenia właściwego parsera. Będzie się
www.phpsolmag.org
on składał z dwóch plików. Jeden, w którym
umieścimy zmienne konfiguracyjne (config)
i drugi, właściwy plik parsera. Budowa ca-
łości będzie bardzo prosta. Uwagę tutaj ra-
czej chciałem zwrócić na wykorzystanie php
w połączeniu z kanałem informacyjnym, ja-
ki jest ATOM. Najpierw tworzymy plik o na-
zwie config.php. Dla bezpieczeństwa doda-
my linijki kodu odpowiadające za sprawdze-
nie ciągu znaków przekazywanych w adre-
sie (config.php będziemy mogli includować,
otwieranie poprzez podanie adresu nie jest
brane pod uwagę ze względów bezpieczeń-
stwa). Kod pliku config.php znajdziemy na
Listingu 1.
ATOM
Utworzyliśmy plik config.php. Jak widzimy,
jeżeli wywołamy plik config.php poprzez adres
w przeglądarce, wyświetli nam błąd. Jeżeli za-
includujemy plik do skryptu php o nazwie „par-
ser.php”, będziemy mieli pewność, że zmienne
zostały przekazane skryptowi.
Przyszedł czas na plik parsera. Jak wcze-
śniej napisałem, będziemy korzystać z wycią-
gów z bazy danych. Najpierw jednak musimy
się zdecydować na parę istotnych elementów.
Otóż trzeba wiedzieć, jak długi ma być skróco-
ny news oraz ile newsów ma się subskrybować.
Pomyślałem, że na potrzeby naszego skryptu 20
znaków i 5 newsów wystarczy. Tak więc two-
rzymy plik parser.php (jeżeli chcemy inaczej na-
zwać ten plik musimy to uwzględnić również w
config.php!), a w nim umieszczamy kod z Listin-
gu 2. Zanim jednak wykonamy skrypt i utwo-
rzymy plik z kanałem informacyjnym, przyj-
rzyjmy się skryptowi. Trzeba wiedzieć bowiem
co się w nim znajduje.
Na początku łączymy się z bazą i wysyła-
my zapytanie o pięć najnowszych rekordów.
Oczywiście sprawdzamy czy zapytanie szczę-
śliwie dostało się do bazy i czy coś wróciło. Na-
stępnie przypisujemy zmiennej $atom począt-
kową wartość kanału z określonymi atrybuta-
mi po czym wykorzystujemy pętlę while do
nadpisania wątkami zmiennej $atom2. Jak wi-
dzimy, w pętli wykonaliśmy operację skraca-
liśmy to w config.php. Sama pętla while powin-
na wykonać się pięć razy (to też zadeklarowali-
śmy). Po wykonaniu while w zmiennej $atom2
mamy przypisane pięć newsów. Zmienną tą
musimy następnie dodać do „całości”, która
będzie tworzyła nam kanał. Na koniec nie po-
zostaje nic innego, jak stworzyć plik z warto-
ścią zmiennej $atomcaly, wykorzystując funk-
cję fopen(). Dla dopełnienia i pewności, spraw-
dzamy czy utworzenie pliku powiodło się. Je-
i podający link do kanału. Analogicznie jeżeli
nie - wyświetlamy błąd.
Podsumowanie
Osobiście korzystam z tego typu parsera, jed-
nakże z kilkoma dodatkami, takimi jak filtro-
wanie newsów, odpowiednia ich edycja itd.
Moim zdaniem ATOM jest dużym krokiem na
przód i mam nadzieję, że nie zostanie porzuco-
ny przez autorów, tak jak znaczna liczba pro-
jektów internetowych. Oczywiście można po-
łączyć RSS z ATOM-em dla wygody użytkow-
ników. Wszystko zależy od pomysłu i inwencji
webmastera.
PATRYK SZLAGOWSKI
Autor jest programistą z zamiłowania. Uczy się
w szkole średniej w Lęborku. Zajmuje się freelan-
cerstwem oraz prowadzeniem własnej strony
www.haes-suqad.net.
Kontakt z autora: patrykszlagowski@interia.pl
45
 Narzędzia

Google Web Toolkit

Czyli AJAX na szynach

Google Web Toolkit (GWT), to nowe dziecko Google, wydane na świat

niespełna dwa lata temu. Swoją karierę GWT rozpoczął na sympozjum
JavaOne w 2006 roku i od tego czasu jego popularność lawinowo wzrasta.
Niedawno ogłoszono, że GWT ściągnęło już ponad milion użytkowników.
Można zaryzykować stwierdzenie, że świat Javy oszalał na punkcie GWT.
Dowiesz się... Powinieneś wiedzieć...
• Jakie są zalety GWT. • Przydatna będzie podstawowa znajomość JAVA.
• pierwsza aplikacja – gdzie pokażemy jak to
działa, ale na razie tylko po stronie klienckiej;
Poziom trudności • GWT i RPC / AMFPHP – gdzie przedsta-
wimy bardziej zaawansowany przykład,
w którym komunikujemy się z serwerem;
• dodatkowe informacje – gdzie wejdziemy
mocniej w szczegóły, które, mamy nadzie-
Wprowadzenie do GWT
Teraz, gdy już wiemy, że Google Web Toolkit
to narzędzie do tłumaczenia kodu Java na Java-
Script, warto wspomnieć, że to także doskona-
ły framework, którego zaletą jest prostota w wy-
korzystaniu AJAX. Tak naprawdę GWT składa
się z trzech części, zamkniętych w pojedyn-
czych plikach JAR (Java ARchiwe):
• – to paczka przechowująca
gwt–user.jar
gotowe do wykorzystania w środowisku JS
komponenty i narzędzia;

D
laczego w dzisiejszym świecie Web
2.0 GWT się liczy? Odpowiedź jest
prosta, daje możliwości wykorzysta-
nia rozbudowanych i dojrzałych narzędzi ję-
zyka Java, przy pracy z JavaScript–em. Dzię-
ki GWT , możemy teraz refaktorować swój Ja-
vaScript, debugować go, używać mechanizmu
podpowiadania nazw i składni. Już samo to, da-
je duże możliwości w pracy z JavaScriptem, ale
GWT idzie dalej!
Wyobraźmy sobie, że możemy wykorzystać
w JavaScript–cie wszystkie zalety silnie obiek-
towego języka wysokiego poziomu, a przy tym
dalej tworzyć kod zrozumiały dla przeglą-
darek internetowych. To jest np. możliwość
używania interfejs’ów, typowania zmiennych
(a co za tym idzie i przeładowania konstruk-
torów czy metod) i wielu, wielu innych. Posia-
da cechy, które zawiera język Java, a które nie
są dostępne w JavaScript. Jak to możliwe? To
niesamowicie proste, GWT pozwala Ci tłuma-
czyć aplikacje napisane w Javie na JavaScript,
przy zachowaniu pełnej kontroli nad wyniko-
wym kodem. W artykule tym dowiesz się, co
tak naprawdę to oznacza i dlaczego jest to tak
rewolucyjne. Cała treść podzielona została na
cztery części:
• wprowadzenie do GWT – gdzie poznasz
podstawowe informacje, jak rozpocząć
pracę z GWT;
ję, przekonają do GWT tych jeszcze nie- • gwt–servlet.jar – paczka implemen-
przekonanych. tująca mechanizmy pozwalające na ko-
Listing 1. Uruchamiamy projectCreator
C:\gwt>projectCreator –overwrite –eclipse SmallBear –ant smallbear –out c:\workspace\
smallbear
w wyniku czego powinniśmy zobaczyć:
Created directory c:\workspace\smallbear\src
Created directory c:\workspace\smallbear\test
Created file c:\workspace\smallbear\smallbear.ant.xml
Overwriting existing file c:\workspace\smallbear\.project
Overwriting existing file c:\workspace\smallbear\.classpath
a następnie aplicationCreator poleceniem:
C:\gwt>applicationCreator –overwrite –eclipse SmallBear –out c:\workspace\smallbear
pl.rmalinowski.client.SmallBear
w wyniku czego powinniśmy zobaczyć:
Created directory c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski
Created directory c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski\client
Created directory c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski\public
Created file c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski\SmallBear.gwt.xml
Created file c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski\public\SmallBear.html
Created file c:\workspace\smallbear\src\pl\rmalinowski\client\SmallBear.java
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBear.launch
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBear–shell.cmd
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBear–compile.cmd

46 06/2007
 GWT

munikację serwera napisanego w Javie z
aplikacją napisaną w JS. (My nie używa-
my);
• gwt–dev–windows.jar lub gwt–dev–linux.
jar – serce GWT, mechanizmy tłumaczą-
ca Javę na JS.
Aby rozpocząć pracę z GWT musimy:
• mieć zainstalowaną wirtualną maszynę Ja-
va (min wersja 1.4), jeśli jej nie masz, ścią-
gnij i zainstaluj Sun Java Standard Edition
SDK (http://java.sun.com/javase/downloads/
index.jsp);
• ściągnąć Google Web Toolkit package
(http://code.google.com/webtoolkit/download.
html);
• posiadać podstawy w rozumieniu języka
Java 1.4.
• eclipse tworzy konfiguracje urucha-
miającą projekt eclipsowy w trybie de-
bug;
• out folder do zapisania plików wyniko-
wych (domyślnie bieżący);
• overwrite nadpisuje istniejące pliki;
• ignore ignoruje istniejące pliki, (nie nad-
pisuje);
• className pełna nazwa tworzonej
startowej klasy aplikacji.
Pierwsza aplikacja
Przechodzimy do stworzenia pierwszej aplika-
cji w GWT. Jeśli pojawiły się już jakieś nieja-
sności, to ten krok prawdopodobnie większość
z nich rozwieje. Na początku stwórzmy nowy
projekt w Eclipse. W tym celu klikamy: Menu
–> File –> New –> Project.
Z wyświetlonych kreatorów wybieramy
Java Project , nazywamy go SmallBear i klika-
my na przycisk Finish, zapamiętując położenie
naszego nowo powstającego projektu, (ramka
Contents pole Direcotry) w naszym przypadku
to c:\workspace. Teraz przechodzimy do nad-
pisania tak powstałego zalążka nowego projek-
tu, przez szkielet generowany przy użyciu na-
rzędzi GWT.
Uruchamiamy projectCreator poleceniem:
(Listing 1.). Po wykonaniu przedstawionych
komend i odświeżeniu projektu w Eclipse,

Do pracy przydatny będzie też edytor tekstu,

posiadający możliwości analizowania składni
Java, my używać będziemy Eclipse, ponieważ
ma on bezpośrednie wsparcie dla i w GWT.
GWT nie trzeba instalować, wystarczy ścią-
gnąć i rozpakować np. do katalogu c:\gwt.
Wraz z GWT dostajemy narzędzia do tworze-
nia szkieletu projektu i aplikacji zgodnej z za-
leceniami developerów z Google. Prawidłowa
aplikacja GWT składa się z:

• pliku HTML, w którym osadzana zosta-

nie nasza aplikacja JS, musi tu też zostać
zainicjowany podstawowy moduł GWT;
• plik nazwa_mojego_modułu.gwt.xml, w któ-
rym opisane są dodatkowe parametry dla
translatora GWT;
• klasy, implementującej interfejs EntryPo-
int, jest to miejsce w którym rozpoczyna
pracę nasz program. Rysunek 1. Widok szkieletu aplikacji GWT w Eclipse

Przyjrzymy się teraz, jak działają wspomnia-

ne narzędzia:

• projectCreator – tworzy szkielet nowego

projekt, jego składnia to:
ProjectCreator [–ant projectName] [–
eclipse projectName] [–out dir] [–
overwrite] [–ignore] gdzie:
• ant generuje Ant buildfile do kom-
pilacji źródeł (.ant.xml będzie doda-
ny);
• eclipse generuje projekt eclipsowy
• out folder do zapisania plików wyniko-
wych (domyślnie bierzący);
• overwrite nadpisuje istniejące pliki;
• ignore ignoruje istniejące pliki, (nie
nadpisuje);
• applicationCreator – tworzy szkielet
startowej aplikacji, jego składnia to:
ApplicationCreator
[–eclipse projectName] [–out
dir] [–overwrite] [–ignore]
className gdzie: Rysunek 2. Widok działającej aplikacji w trybie HostedMode

www.phpsolmag.org 47
 Narzędzia
szkielet aplikacji GWT powinien wyglądać tak,
jak na Rysunku 1.
Warto w tym miejscu zauważyć, że two-
rząc aplikację, klasę startową umieściliśmy w
pakiecie client. Jest to zalecane przez develo-
perów Google i jeśli tego nie zrobimy, skrypt
generujący schemat aplikacji powinien po-
kazać nam mniej więcej taki komunikat:
(Listing 2.).
Warto o tym pamiętać, by w przypadku ta-
kiego przeoczenia nie marnować czasu na za-
stanawianie się, gdzie popełniliśmy błąd.
Ponieważ skorzystaliśmy z generatora
szkieletu aplikacji, tak przygotowany pro-
jekt możemy od razu uruchomić. Do wybo-
Rysunek 3. Widok działającej aplikacji w przeglądarce Firefox (WebMode)
Rysunek 4. Przeglądanie serwisów – AMFPHP.
48
ru mamy dwa tryby: HostedMode i WebMo-
de. Tryb HostedMode jest trybem w pełni za-
rządzanym przez GWT, oznacza to, że może-
my tu debugować uruchamiany kod i śledzić
kolejne jego kroki, analizując dokładnie to, co
dzieje się z powołanymi do życia zmiennymi
czy obiektami.
Tryb WebMode to już domyślny tryb,
w jakim będzie pracować nasza aplikacja, czy-
li wskazana przez nas przeglądarka interneto-
wa. Developerzy GWT dają nam gwarancję,
że aplikacja uruchamiana w trybie Hosted,
będzie działała identycznie jak w trybie Web.
Warto tu zauważyć, że oznacza to też, że
niezależnie od tego, czy uruchomimy nasz
skrypt w Internet Explorerze czy też w Fire-
foksie, będzie on działał tak samo. Aby uru-
chomić aplikację w trybie Hosted wywołu-
jemy wygenerowany w katalogu domowym
projektu skrypt SmallBear–shell, efekt
oczekiwany widoczny jest na Rysunku 2. Aby
uruchomić aplikację w trybie Web urucha-
miamy skrypt SmallBear–compile, który to
jednak nie otworzy nam domyślnej przeglą-
darki, a jedynie przetłumaczy aplikację Java
na JavaScript.
Wynik tego tłumaczenia widoczny jest
w katalogu www (jest to domyślny katalog
generowania JS – można to zmienić). War-
to zauważyć, że tak wygenerowana aplikacja,
jest zwykłą stroną html, którą możemy otwo-
rzyć bezpośrednio na dysku twardym, inny-
mi słowy, nie potrzebujemy do tego serwera
WWW. Efekt uruchomienia pliku SmalBe-
ar.html w przeglądarce Firefox widoczny jest
na Rysunku 3.
Prześledźmy teraz kod programu (Listing 3.),
aby sprawdzić co się tak naprawdę stało.
Stworzyliśmy klasę SmallBear, która imple-
mentuje interfejs EntryPoint. EntryPoint to
miejsce, w którym rozpoczyna pracę aplika-
cja. Pisząc dokładniej, przy ładowaniu stro-
ny internetowej, w pierwszej kolejności ła-
dowane jest i inicjowane środowisko GWT
(plik gwt.js).
W kroku następnym ładowana jest nasza
aplikacja, a po zakończeniu uruchamiana
jest metoda onModuleLoad. Tu rozpoczy-
na się praca programu. Jak widać, nie ma
tu trudności, w kroku 1. tworzony jest no-
wy przycisk z etykietką Click me, w kroku
2. tworzona jest pusta etykieta. Następnie
oprogramowujemy zdarzenie onClick przy-
cisku button krok 3., tworząc do tego calu
tak zwaną klasę anonimową, czyli klasę bez
nazwy, implementującą metodę onClick (4).
Metoda ta zostanie wywołana za każdym ra-
zem, gdy przycisk button zostanie kliknięty.
Sprawdzamy tu, czy etykieta label jest wciąż
pusta (5), jeśli tak, to ustawiamy nowy tekst
do wyświetlania (6), jeśli nie (7) to czyścimy
nazwę etykiety (8). Na koniec jeszcze wsta-
wiamy przycisk (9) i etykietę (10) na stronę
tak, by użytkownik mógł je zobaczyć.
Na koniec warto jeszcze spojrzeć na to, jak
wygląda plik htmlowy (Listing 4.]. Ciekaw-
sze miejsca to (1), gdzie dodajemy wygene-
rowany przez GWT kod JavaScript aplikacji.
(2) to opcjonalne włączenie emulatora histo-
rii, dzięki tej linii kodu w przyszłości będzie
można używać przycisku przeglądarki cofnij
mimo, że nie doszło ani razu do przeładowa-
nia strony internetowej.
W punkcie (3) tworzona jest tabelka
z dwoma identyfikatorami slot1i slot2, ła-
two skojarzyć to z punktami (9,10) Listingu
3., by zauważyć, że jest to miejsce, gdzie zo-
staną wstrzyknięte przycisk i etykieta apli-
kacji. Dzięki takiemu zapisowi możemy two-
06/2007

rzyć oddzielnie własną strukturę HTML, wy-
pełniając tylko odpowiednie elementy, w peł-
ni zarządzanymi przez GWT obiektami. Aby
upewnić się, że wszystko jest zrozumiałe, pro-
ponujemy dokonać własnych zmian w kodzie,
sprawdzając, jak zareaguje (albo czy w ogó-
le zareaguje) na to aplikacja GWT. Po więcej
ciekawych przykładów wykorzystania GWT
odsyłamy na stronę domową projektu: http:
//code.google.com/webtoolkit/documentation/
examples/. Warto obejrzeć dema, zanim przej-
dziemy do następnego tematu.
GWT i HTTPRequest
Jak na razie pokazaliśmy jedynie, że tłuma-
czenie Javy do JavaScrpt–u działa, ale nie było
w tym nic z asynchronicznej komunikacji z ser-
werem (AJAX). Powoli przejdziemy do wywo-
ływania zdalnych metod na serwerze PHP. Za-
czniemy od odrobiny teorii.
Dla naszych potrzeb, komunikacją z serwe-
rem w GWT, zajmuje się klasa HTTPRequest.
Posiada ona cztery statyczne metody imple-
mentujące asynchroniczną wymianę informa-
cji. W poniższym przykładzie wykorzystamy
tylko jedną z nich:
asyncGet(String url,
ResponseTextHandler handler)
gdzie:
url to – to URL (musi być adresem
bezwsględnym)
handler –to obiekt, który zostanie
poinformowany w momencie
odpowiedzi serwera.
R E
www.phpsolmag.org
Aby w najprostszy z możliwych sposo-
bów zaprezentować działanie powyższe-
go, zmieńmy bazową aplikację tak, by na
zdarzenie kliknięcia pobierała informa-
cję o naszym numerze IP z witryny http://
whatismyip.org/.
W tym celu zmieniamy implementację me-
tody onClick w klasie SmallBear (patrz Li-
sting 5.), tak by w kroku 1. zapytać serwer
o nasz numer IP, w kroku 2. zareagować na
odpowiedź serwera, wyświetlając odpowiedź
w kroku 3. – JavaScriptowy alert. To nam wy-
starczy, by upewnić się, że komunikacja asyn-
chroniczna działa.
GWT i AMFPHP
Potrafimy już wysyłać i odbierać proste da-
ne z serwera. Bardziej skomplikowane struk-
tury danych trzeba niestety serializować.
My do tego celu będziemy używać forma-
tu JSON (JavaScript Object Notation), któ-
ry doczekał się implementacji parserów
w większości znanych języków programo-
wania, a napewno w PHP i GWT. Pozosta-
je nam tylko odebrać komunikat po stronie
PHP, zdeserializować go, przetworzyć zapy-
tanie i wysłać odpowiedź do GWT.
Sprawa prosta, ale dla bardziej zaawanso-
wanych aplikacji, gdy serwer implementować
będzie wiele zdalnie wywoływanych metod,
należałoby przewidzieć możliwość dobrego
zarządzania takimi metodami.
Z pomocą przychodzi dojrzała już apli-
kacja AMFPHP. AMFPHP w wersji 1.9 na
dzień pisania tego artykułu był dostępny
jedynie na blogu twórcy projektu (http://
www.5etdemi.com/blog/) (dla niecierpliwych
K L A M
GWT
Listing 2. Komunikat skryptu generującego
schemat aplikacji
Please use 'client' as the final
package, as in 'com.
example.foo.client.MyApp'.
It isn't technically necessary,
but this tool enforces the best
practice.
link bezpośredni: http://www.5etdemi.com/
uploads/amfphp-1.9.beta.20070513.zip).
Po ściągnięciu wystarczy rozpakować ar-
chiwum do katalogu hdocs serwera apache
i przejść do katalogu bazowego aplikacji,
czyli {$HTDOC_DIR}/amfphp/services. To
tutaj będziemy umieszczali nasze usługi dla
GWT.
Zasada działania AMFPHP jest bardzo pro-
sta, jeśli wywołamy na serwerze www zapy-
tanie postaci: http://localhost//amfphpjson/
json.php/MyService.myRemoteMethod/arg1/
arg2 to zostanie ono obsłużone w następu-
jący sposób:
• AMFPHP powoła do życia instancje klasy
MyService (której definicja musi znajdo-
wać się w pliku MyService.php w katalogu
/services);
• sprawdzi, czy myRemoteMethod jest me-
todą ze zdefiniowanym zdalnym dostę-
pem;
• uruchomi metodę myRemoteMethod z ar-
gumentami arg1, arg2 odpowiednio dese-
rializując parametry, jeśli trzeba;
• na koniec serializuje i zwraca wynik.
A
 Narzędzia
Przykład klasy implementującej prosty serwis
dla AMFPHP widać na Listingu 5. W Punk-
tach:1., 2. i 3. definiujemy odpowiednio na-
zwę udostępnianej metody, jej opis i zdalny
typ dostępu.
Punkt 4. to już implementacja metody,
której nazwę zdefiniowaliśmy w Punkcie
1. Dla tak zdefiniowanego serwisu, może-
my uruchomić dostarczoną przez AMFPHP
przeglądarkę do testowania usług. Wystarczy
otworzyć plik browser/index.html i powin-
niśmy zobaczyć jak AMFPHP widzi nasz ser-
wis (Rysunek 4.).
Tu możemy też, po raz pierwszy, sprawdzić
czy działa on poprawnie. Przetestujmy meto-
Rysunek 5. Debugowanie aplikacji GWT w Eclipse IDE
Rysunek 6. Wynik testów jednostkowych w Eclipse IDE
50
dę getSum, wpisując w odpowiednie pola wy-
brane wartości i uruchamiając metodę po-
przez naciśnięcie przycisku call. Wynik spo-
dziewany, widoczny jest na Rysunku 4. Pozo-
staje teraz wywołać daną metodę poprzez apli-
kację GWT.
Po stronie AMFPHP serializacja i deseriali-
zacja robiona jest automatycznie, po stronie
GWT musimy obsłużyć ją sami.
Do tego przykładu wykorzystamy wbu-
dowaną w GWT bibliotekę (com.google.gwt.
json.JSON).
Aby móc ją wykorzystać, musimy do pliku
SmallBear.gwt.xml (w tym przypadku plik-
ten znajduje się w katalogu c:\workspace\
smallbear\src\pl\rmalinowski\) dodać do-
datkowy wpis:
<inherits name=
'com.google.gwt.json.JSON'/>
Poinformuje on kompilator GWT, że do wyge-
nerowanego JavaScript–u należy dodać wska-
zaną bibliotekę. Użycie biblioteki wygląda na-
stępująco:
• serializacja:
JSONNumber jsonNumber = new
JSONNumber(12.0);
// zwraca zakodowaną wartość
//numeryczną
JSONNumber.toString();
• deserializacja :
try {
JSONObject jsonObject =
(JSONObject) JSONParser.parse(
jsonStringWith
SerializedObject);
} catch (JSONException e) {
Window.alert('JSON parse error!');
}
Możemy teraz przejść do etapu komunikacji
z serwerem AMFPHP. W tym celu URL z Li-
stingu 5., kroku 1., zamieniamy zgodnie z sza-
blonem przedstawionym powyżej. Wywoła-
nie zdalnej metody powinno wyglądać jak na
Listingu 7. Tak przygotowaną aplikację może-
my już uruchamiać.
Dodatkowe informacje
Przedstawiony przykład komunikacji GWT
z PHP jest bardzo prosty i dla bardziej za-
awansowanych aplikacji wymaga rozbudo-
wania.
Zanim zdecydujemy się, czy używać
GWT we własnych projektach, warto jesz-
cze zapoznaćsię z kilkoma dodatkowymi
funkcjonalnościami, jakie zapewnia ten fra-
mework.
Debugowanie
Uruchamiając aplikację GWT w tzw. hosted
mode, mamy możliwość debugowania jej,
co oznacza, że możemy śledzić krok po kro-
ku jak wykonuje się aplikacja, jeszcze przed
przetłumaczeniem jej na JavaScript.
Używając eclipse wystarczy z menu wy-
brać Run –> Debug a następnie z listy Java
Aplication wybrać nazwę projektu i klik-
nąć w przycisk Debug. Jeśli wcześniej zo-
stały ustawione breakpoint–y, to powinni-
śmy zobaczyć widok podobny do ekranu
z Rysunku 5.
Testy jednostkowe
GWT wspiera również testy jednostkowe.
Wraz z narzędziami ProjectCreator i Aplica-
tionCreator dostajemy JunitCreator. Jest to
06/2007

narzędzie do automatycznego generowania
testów i osadzenia ich we wskazanym projek-
cie. Składnia JunitCreator-a to:
• JUnitCreator – junit pathToJUnitJar
– module moduleName [–eclipse
projectName] [–out dir] [–overwrite]
[–ignore] className gdzie:
• junit określa ścieżkę do junit.jar (wy-
magane);
• module nazwa testowanego modułu
GWT (wymagane);
• eclipse tworzy konfiguracje integru-
jący junit z eclipse;
• out folder do zapisania plików wyni-
kowych (domyślnie bierzący);
• overwrite nadpisuje istniejące pliki;
• ignore ignoruje istniejące pliki, (nie
nadpisuje);
• className pełna nazwa tworzonej kla-
sy testowej.
Aby móc przeprowadzać testy jednostkowe
projektu SmallBear uruchamiamy junitCre-
ator :
C:\gwt>junitCreator –junit c:\junit\
junit.jar –module pl.rmalinowski.
SmallBear –eclipse SmallBear –out c:
\workspace\smallbear pl.rmalinowski.
client.SmallBearTest
Używając junitCreator–a należy wskazać ścież-
kę dostępu do biblioteki junit.jar, w tym przy-
padku jest to c:\junit\junit.jar. Jeśli nie posia-
dasz biblioteki junit.jar, możesz ją ściągnąć ze
strony projektu (http://junit.org) lub użyć bi-
blioteki wbudowanej w eclipse:
({$ECLIPSE_DIR}\plugins\
org.junit_3.8.1\junit.jar)
wynik to: Listing 8. Po odświeżeniu projek-
tu w oknie eclipse, powinniśmy zobaczyć no-
wy katalog test, a w nim wygenerowany test.
Klikając prawym przyciskiem na pl.rmalinow-
ski.client.SmallBearTest, a następnie wybie-
rając Debug as –> Java application rozpoczy-
namy test aplikacji. (Test uruchomić może-
my również, wybierając z menu Run –> De-
bug –> Junit –> SmallBearTest). Do wyboru
mamy dwa rodzaje testów, testy w trybie ho-
sted i web. Tak jak to zostało już na początku
wspomniane, pierwszy tryb wykonuje aplika-
cję bez tłumaczenia jej na JS, a drugi tryb naj-
pierw konwertuje Javę do JS i dopiero wtedy
ją uruchamia. W tym przypadku testy zosta-
ną wykonane już na domyślnym kodzie JS.
Rysunek 6. przedstawia ekran, prezentujący
wynik sumaryczny uruchomionych testów.
JavaScript Native Interface
GWT nie byłby tak popularny, gdyby zamy-
kał drzwi tym, którzy chcieliby mimo wszyst-
www.phpsolmag.org
GWT
Listing 3. Plik SmallBear.java
package pl.rmalinowski.client;
// klasy, które będziemy wykorzystywać w tym przykładzie
import com.google.gwt.core.client.EntryPoint;
import com.google.gwt.user.client.ui.Button;
import com.google.gwt.user.client.ui.ClickListener;
import com.google.gwt.user.client.ui.Label;
import com.google.gwt.user.client.ui.RootPanel;
import com.google.gwt.user.client.ui.Widget;
// i jeszcze to co będzie wykorzystywane w następnych przykładach
import com.google.gwt.user.client.HTTPRequest;
import com.google.gwt.user.client.Window;
import com.google.gwt.user.client.ResponseTextHandler;
import com.google.gwt.json.client.JSONException;
import com.google.gwt.json.client.JSONNumber;
import com.google.gwt.json.client.JSONParser;
public class SmallBear implements EntryPoint {
public void onModuleLoad() {
final Button button = new Button("Click me"); //(1)
final Label label = new Label(); //(2)
button.addClickListener(new ClickListener() { //(3)
public void onClick(Widget sender) { //(4)
if (label.getText().equals("")) //(5)
label.setText("Hello World!"); //(6)
else //(7)
label.setText(""); //(8)
}
});
RootPanel.get("slot1").add(button); //(9)
RootPanel.get("slot2").add(label); //(10)
}
}
Listing 4. Plik SmallBear.html
<html>
<head>
<title>Wrapper HTML for SmallBear</title>
<style>
body,td,a,div,.p{font–family:arial,sans–serif}
div,td{color:#000000}
a:link,.w,.w a:link{color:#0000cc}
a:visited{color:#551a8b}
a:active{color:#ff0000}
</style>
<script language='javascript' src='pl.rmalinowski.
SmallBear.nocache.js'></script> <!–– (1) ––>
</head>
<body>
<iframe src="javascript:''" id="__gwt_historyFrame
" style="width:0;height:0;border:0"></iframe> <!–– (2) ––>
<h1>SmallBear</h1>
<p>
This is an example of a host page for the SmallBear application.
(...).
</p>
<table align=center>
<tr>
<td id="slot1"></td><td id="slot2"></td> <!–– (3) ––>
</tr>
</table>
</body>
</html>
51
 Narzędzia

ko uruchamiać natywny kod JavaScript. Kie-

Listing 5. Przykład asynchronicznej komunikacji dy zachodzi taka potrzeba? Przede wszystkim
button.addClickListener(new ClickListener() { w przypadku, gdy mamy już napisane spo-
public void onClick(Widget sender) { ro w JS i w nieinwazyjny sposób chcielibyśmy
HTTPRequest.asyncGet("http://whatismyip.org", new ResponseTextHandler() { //(1) połączyć taki kod z GWT.
public void onCompletion(String responseText) { //(2) Inną potrzebą wykorzystania JSNI, jest
Window.alert("My ip is: " + responseText); //(3) przekazywanie parametrów z PHP do GWT.
} Możemy wtedy generować stronę, w której
}); osadzany jest moduł GWT z wygenerowanym
} przez PHP kodem JS np.: Array wypełniony-
}); mi danymi, a poprzez JSNI odwoływać się do
tej tablicy.
Listing 6. Przykład klasy implementującej serwis wAMFPHP
<?php Podsumowanie
class MyService{ Przedstawiliśmy zaledwie zarys możliwości,
function MyService(){ jakie daje Google Web Toolkit. Nic nie wspo-
$this–>methodTable = array( mnieliśmy o prostocie dodawania dodat-
"getSum" => array( //(1) kowych komponentów do naszej aplikacji,
"description" => "Returns sum of two int", //(2) a pojawia się ich coraz więcej.
"access" => "remote"//(3) Nie zostało też wspomniane o zarządza-
) niu historią przeglądarki, dzięki czemu, na-
); wet jeśli cała interakcja z użytkownikiem
} przebiega na jednej nieprzeładowanej stro-
nie, to cały czas mamy do dyspozycji przy-
public function getSum($a, $b) { //(4) cisk cofnij, który może dla nas zapamięty-
return $a + $b; wać poprzednie stany aplikacji. Nie wspo-
} mnieliśmy też o jednym z najważniejszych,
} że GWT to opensource.
?> Odsyłamy do stron projektu (http://code.
google.com/webtoolkit/), gdzie wszystkie te
Listing 7. Przykład klasy komunikującej się z serwisem AMFPHP i wiele innych informacji można doczytać.
button.addClickListener(new ClickListener() { Na koniec postaramy się jeszcze odpowie-
public void onClick(Widget sender) { dzieć na jedno pytanie. Kiedy warto wybrać
JSONNumber arg1 = new JSONNumber(12.0); GWT?
JSONNumber arg2 = new JSONNumber(100.0); Przede wszystkim, gdy planujemy stworzyć
String url = "http://localhost//amfphp/json.php/MyService.getSum/"+arg1.toString()+ rozbudowaną aplikację kliencką. Przy napraw-
"/"+arg2.toString(); dę małych skryptach, tam gdzie istotna jest
HTTPRequest.asyncGet(url, new ResponseTextHandler() { //(1) wielkość ściąganego przez przeglądarkę kodu,
public void onCompletion(String responseText) { //(2) GWT nie jest dobrym wyborem.
Zawsze, gdy tylko zaczynamy myśleć, jak uła-
try twić użytkownikowi administrowanie naszym
{ sklepem, czy CMS'em.
JSONNumber jsonNumber = (JSONNumber) JSONParser.parse(responseText); Tam gdzie rodzą się pomysły na dynamiczne
Window.alert("Sum = " + jsonNumber.getValue()); pojawianie się list rozwijanych, automatyczne
} uzupełnianie nazw artykułów, czy choćby wa-
lidacja kodów pocztowych, tam też jest miej-
catch (JSONException e) sce dla GWT.
{ Najlepsze jednak jest to, że kod GWT napi-
Window.alert("JSON parse error!"); sany raz, działa na wielu przeglądarkach, a je-
} śli nie działa, jest duże prawdopodobieństwo,
że za chwilę będzie wszystko w porządku. Dla-
} tego jeśli tylko mamy wybór, uczyć się JS, czy
}); uczyć się Javy pod kątem GWT, proponujemy
} wybrać GWT.
});

Listing 8. Wynik użycia biblioteki wbudowanej w eclipse

Created directory c:\workspace\smallbear\test\pl\rmalinowski\client
Created file c:\workspace\smallbear\test\pl\rmalinowski\client\SmallBearTest.java
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBearTest–hosted.launch
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBearTest–web.launch
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBearTest–hosted.cmd
Created file c:\workspace\smallbear\SmallBearTest–web.cmd
RAFAŁ MALINOWSKI
(http://rmalinowski.pl) – zawodowo pracuje jako
Java EE 5 projektant i programista, bierze udział
w kilku projektach opensource rozwijanych w tech-
nologii PHP i Flash.

52 06/2007
 Narzędzia

PayPal
Łatwy sposób na internetowe płatności

PayPal jest wszechstronnym i bezpiecznym, a co równie ważne, popularnym

rozwiązaniem w zakresie płatności przez Internet. Umożliwia płatności
kartą kredytową, przelewy bankowe i oczywiście płatności z konta PayPal.

Dowiesz się... Powinieneś wiedzieć...
• Jak wykorzystać PayPal do obsługi płatności • Powinieneś znać podstawy php oraz html.
na Twojej stronie internetowej.
Wypłata środków: bezpłatnie za 500 PLN
i więcej, 5 PLN za mniej niż 500 PLN.
Poziom trudności Narzędzia handlowców: bez ograniczeń.
Konto firmowe
Przeznaczenie: firmy działające online.
Zakładanie konta
PayPal umożliwia otwieranie kont użytkowni-
kom indywidualnym w wieku powyżej 18 lat
i firmom zdolnym do zawarcia wiążącej praw-
nie umowy, po przejściu procedury rejestracji,
w ramach której muszą: zarejestrować adres
e-mail (będzie stanowił login) oraz zaakcep-
tować zasady zachowania poufności i warun-
ki umowy. Możemy również podać dane do-
tyczące źródeł, za pomocą których ma być fi-
nansowane nasze konto PayPal (np. dane ra-
chunku bankowego, karty debetowej lub kre-

W
arunkiem założenia konta w Pay-
Pal jest posiadanie adresu e-ma-
il. System oferuje trzy typy kont.
Wszystkie trzy bezpłatnie umożliwiają: otwie-
ranie konta, wysyłanie pieniędzy, dodawanie
środków.
Konto osobiste
Przeznaczenie: osoby fizyczne głównie kupują-
ce przez Internet.
Przyjmowanie płatności krajowych: przelew, czek,
saldo PayPal – bezpłatna, ograniczona możliwość;
karta kredytowa i debetowa – ograniczona, płatna
możliwość (opłata 5,4% plus 1,35 PLN).
Transakcje w wielu walutach: ograniczona,
płatna możliwość (opłata: od 2,4% do 3,9% +
1,35 PLN za transakcję plus 2,5% za przewa-
lutowanie).
Wypłata środków: bezpłatnie za 500 PLN
i więcej, 5 PLN za mniej niż 500 PLN.
Narzędzia handlowców: ograniczona możliwość.
Konto specjalne
Przeznaczenie: osoby fizyczne sprzedające i ku-
pujące przez Internet.
Przyjmowanie płatności krajowych: przelew,
czek, saldo PayPal – bez ograniczeń, od 1,9% do
3,4% + 1,35 PLN; karta kredytowa i debetowa
– bez ograniczeń, od 1,9% do 3,4% + 1,35 PLN.
Transakcje w wielu walutach: bez ograniczeń,
od 2,4% do 3,9% + 1,35 PLN za transakcję plus
2,5% za przewalutowanie).
Przyjmowanie płatności krajowych: przelew, dytowej).
czek, saldo PayPal – bez ograniczeń, od 1,9% Procedura zakładania konta polega za-
do 3,4% + 1,35 PLN; karta kredytowa i de- tem na wyborze typu konta, podaniu da-
betowa – bez ograniczeń, od 1,9% do 3,4% + nych osobowych/firmy (nazwa firmy, adres,
1,35 PLN. nr telefonu, adres e-mail) oraz przeczyta-
Transakcje w wielu walutach: bez ograniczeń, niu i zaakceptowaniu umowy. Po zakończe-
od 2,4% do 3,9% + 1,35 PLN za transakcję plus niu rejestracji i zalogowaniu się otrzymuje-
2,5% za przewalutowanie). my dostęp do naszego konta. Na uwagę zasłu-
Wypłata środków: bezpłatnie za 500 PLN i guje Status użytkownika – jako użytkownik
więcej, 5 PLN za mniej niż 500 PLN. zweryfikowany otrzymamy dostęp rozsze-
Narzędzia handlowców: bez ograniczeń. rzony i będziemy mogli wysyłać kwoty o nie-
Dodatkowo: dostęp dla wielu użytkowników. ograniczonej wysokości, a system PayPal bę-
Najważniejsze zalety PayPal
• obsługa płatności z ponad 100 krajów/regionów;
• akceptacja płatności kartami kredytowymi VISA i MasterCard;
• bezpieczeństwo – szyfrowanie przy użyciu klucza o długości 128 bitów;
• akceptacja płatności w wielu walutach;
• zwroty wpłat;
• brak kosztów dla wysyłającego;
• opcja uwzględniania kosztów wysyłki dla sprzedającego;
• prosta integracja ze stroną/sklepem internetowym;
• środowisko testowe.
Sposoby/scenariusze integracji
• integracja własnego koszyka z systemem PayPal;
• wykorzystanie Koszyka oferowanego przez PayPal;
• użycie przycisku Kup teraz w wypadku sprzedaży pojedynczych przedmiotów;
• użycie przycisku Subskrypcje i Płatności cykliczne – powtarzające się płatności;
• użycie przycisku Darowizny – zbieranie darowizn przez Internet.

54 06/2007
 PayPal

dzie nas przedstawiał jako bardziej wiarygod- niowanie wszystkich tych informacji w jed- dzie mógł wybrać któreś z nich, włożyć do
nych. Aby uzyskać status Zweryfikowany, na- nym miejscu bardzo upraszcza tworzenie sa- koszyka i następnie zamówić. Stronę tą im-
leży dodać do naszego konta kartę kredytową mego sklepu, jak też co nie mniej ważne póź- plementuje skrypt produkty.php przedsta-
i przeprowadzić procedurę jej potwierdzenia, niejsze jego testowanie. Produkty w koszyku wiony na Listingu 2. Na początku skryptu
co w praktyce oznacza zakup przy użyciu tej klienta zapamiętamy w danych sesji – tablicy inicjujemy sesję, aby móc z niej odczytać in-
karty kredytowej w wysokości 6,50 PLN od $_SESSION. Koszyk wyświetlimy na stronie ja- formacje o produktach w koszyku. Następnie
PayPal (kwota w całości zwracana po pierw- ko box – przykładowa implementacja w pliku definiujemy tablicę z przy kładowymi pro-
szej transakcji). koszyk.php zamieszczonym na płycie CD. duktami, które będą wyświetlone na stronie.
Pierwsza strona naszego sklepu będzie wy- Dla każdego produktu wyświetlamy jego na-
Prosty sklep internetowy świetlać przykładowe produkty. Klient bę- zwę, cenę oraz opis.
– przykład integracji
Zazwyczaj cała transakcja za pomocą PayPal
przebiega według następującego schematu
przedstawionego na Rysunku 2. Klient składa
zamówienie w naszym sklepie internetowym,
następnie zostaje przekierowany do strony
PayPal, gdzie dokonuje płatności. Jeśli wszyst-
ko przebiegnie pomyślnie, zostaje przekiero-
wany z powrotem do sklepu, a tam zakup jest
ostatecznie finalizowany. Równocześnie wła-
ściciel sklepu zostaje powiadomiony o nowej
transakcji za pomocą poczty e-mail, a wpłaco-
na przez klienta kwota wpływa na konto Pay-
Pal sprzedawcy.
Przedstawimy tutaj prostą implementację te-
go scenariusza. Jest to tylko przykład – w praw-
dziwym sklepie internetowym produkty bę-
dą pobierane z bazy danych. W naszym przy-
kładzie jednak wpiszemy artykuły na sztywno
i skupimy się wyłącznie na pokazaniu, jak doko-
nać płatności za złożone zamówienie za pomo-
cą systemu PayPal.
Konstrukcję sklepu zaczniemy od zdefinio-
wania kilku potrzebnych stałych w pliku con-
fig.php, który jest przedstawiony na Listingu
1. Będziemy korzystać z sesji, a jej identyfi-
kator będzie przechowywany na komputerze
klienta za pomocą ciasteczka. Nasze ciastecz-
ka będą ważne przez 2 dni, za co odpowiada
stała EXPIRE_TIME. W ten sam sposób definiu-
jemy jeszcze adres URL naszego sklepu, adres
e-mail skojarzony z naszym kontem w PayPal
oraz adres skryptu poprzez który PayPal bę-
dzie odbierał dane z naszego sklepu. Zdefi- Rysunek 1. Zakładanie konta PayPal

Listing 1. Plik config.php

����������������� ������
<?php
// czas ważności ciasteczek sesji -
// 2 dni
define('EXPIRE_TIME',60*60*24*2);
// URL naszego sklepu
define('SITE_URL','http:// ����������� ������������
adres.naszego.sklepu.pl/'); ���������� ���������
// adres e-mail skojarzony z naszym
// kontem w PayPal
define('PayPal_MAIL','test@adres.
naszego.sklepu.pl');
// URL skryptu w witrynie PayPal
// odbierającego dane ��������������������
������������������ ���������������������
������������� ��������������������
define('PayPal_URL','https:// ����������������������
������������������ ������
www.PayPal.com/cgi-bin/webscr');
?>
Rysunek 2. Schemat transakcji w sklepie internetowym za pośrednictwem PayPal

www.phpsolmag.org 55
 Narzędzia

Listing 2. Plik produkty.php

<?php <td width="483">
include('config.php'); <div align="center">
<table style="width: 483px" cellpadding="0"
// Zainicjowanie sesji: cellspacing="0">
session_set_cookie_params(EXPIRE_TIME); <?php
session_cache_limiter('nocache'); // Wyświetlamy każdą pozycję w tablicy produktów:
session_start(); foreach($products as $product) {

// Definiujemy produkty dostępne w sklepie: // formatujemy cenę: 2 miejsca dziesiętne i przecinek

// nazwa produktu // jako separator
$products[0]['name']='Produkt1'; $price=number_format($product['price'], 2, ',', '');
// cena produktu ?>
$products[0]['price']=10.0; <tr>
// opis <td width="323">
$products[0]['desc']='Opis produktu nr 1'; <p class="produkt"><?=$product['name']?></p>
$products[1]['name']='Produkt2'; </td>
$products[1]['price']=11.0; <td width="160">
$products[1]['desc']='Opis produktu nr 2'; <p class="cena"><?=$price?> <?=$currency?></p>
$products[2]['name']='Produkt3'; </td>
$products[2]['price']=12.0; </tr>
$products[2]['desc']='Opis produktu nr 3'; <tr>
$currency='PLN'; <td width="323">
?> <p class="opis"><?=$product['desc']?></p>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" </td>
"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> <td width="160">
<html> <p class="kup">
<head> <a href="addtobasket.php?product_name=
<meta http-equiv="Content-Type" <?=$product['name']?>&amp;price=
content="text/html; charset=iso-8859-2"> <?=$product['price']?>&amp;currency=$currency">
<meta http-equiv="Content-Language" content="pl"> <img border="0" src="index/phpsol_03.jpg"
<meta http-equiv="pragma" content="no-cache"> width="98" height="26">
<title>Przykładowy sklep internetowy</title> </a>
<link rel="stylesheet" type="text/css" </p>
href="phpsol.css"> </td>
</head> </tr>
<body> <?php
<div align="center"> }
<table style="width: 660px" cellpadding="0" cellspacing="0"> ?>
<tr> </table>
<td width="177"> </div>
<?php </td>
</tr>
// wyświetlenie koszyka </table>
include('koszyk.php'); </div>
?> </body>
</td> </html>

Listing 3. Plik addtobasket.php

<?php $_SESSION['customer_basket'][]=$tmp;
include('config.php'); // i dodajemy ją do koszyka
session_set_cookie_params(EXPIRE_TIME); $_SESSION['sum'] += $_GET['price'];
session_cache_limiter('nocache'); // aktualizujemy sumę cen produktów w koszyku
session_start(); $_SESSION['currency']=$_GET['currency'];
// Sprawdzamy, czy wszystkie wymagane // oraz walutę zakupów
// dane zostały podane: }
if(isset($_GET['product_name']) && isset($_GET['price']) && // na koniec przekierowujemy do głównej
isset($_GET['currency'])) { // strony sklepu:
$tmp['name']=$_GET['product_name']; header("Refresh: 0; url=produkty.php");
// Tworzymy tymczasową tablicę ?>
$tmp['price']=$_GET['price'];

56 06/2007
 Narzędzia

Przy każdym produkcie jest też guzik
umożliwiający dodanie wybranego artyku-
łu do koszyka. Skrypt wykonujący to zadanie
zawarliśmy w pliku addtobasket.php przed-
stawionym na Listingu 3. Tutaj na początku
również inicjujemy sesję, by mieć dostęp do
informacji o koszyku. Skrypt otrzymuje in-
formację o wybranym produkcie za pomocą
tablicy $_GET. W prawdziwym sklepie dane
pobierane byłyby z bazy danych, a do skryp-
tu przekazalibyśmy jedynie ID wybrane-
go produktu. Jeśli wszystkie wymagane da-
ne są zdefiniowane, to tworzymy tymczaso-
wą tablicę zawierającą nazwę oraz cenę pro-
duktu. Następnie dodajemy ją do tablicy
$_SESSION[‘customer_basket’]. Dodatko-
wo aktualizujemy sumę cen wszystkich pro-
duktów w koszyku, dodając do niej cenę do-
kładanego właśnie produktu oraz zapamiętu-
jemy walutę w jakiej dokonywane są zakupy.
Zakładamy przy tym, że wszystkie ceny pro-
duktów wyrażone są w tej samej walucie,
więc nie musimy ich przeliczać. Na koniec
klient zostaje przekierowany z powrotem do
głównej strony, na której zobaczy dodany pro-
dukt w koszyku.
Kiedy klient włożył już coś do koszyka,
może złożyć zamówienie. W tym celu kli-
ka na link prowadzący do skryptu order.php
przedstawionego na Listingu 4. Skrypt wy-
świetla formularz przedstawiający podsu-
mowanie tego, co klient ma w koszyku, oraz
umożliwia złożenie zamówienia. Dane z for-
mularza są przesyłane do ostatniego skryptu
PayPal.php, który przedstawiliśmy na Listin-
gu 5. Skrypt jest spreparowany w ten sposób,
że zawiera kolejny formularz, który ostatecz-
nie jest odsyłany do witryny PayPal. Zawie-
ra pola o nazwach zrozumiałych dla PayPal.
W tym przykładzie zawarliśmy tylko nie-
zbędne minimum zmiennych, które są wy-
magane, aby poprawnie obsłużyć prostą
transakcję. Użyte przez nas pola to:
• upload oraz cmd wymagane przez PayPal;
• return zawierające adres, pod który zosta-
nie przekierowany klient po udanym pro-
cesie płatności;
• cancel _ return podobnie jak poprzed-
nie, ale wykorzystywane wtedy, gdy klient
rozmyśli się i kliknie na stronie PayPal link
„Back to Merchant”;
• shopping _ url ustawiamy na główną
stronę naszego sklepu;
• business – tutaj podajemy adres e-mail
skojarzony z naszym kontem w PayPal, na
które chcemy dostawać wpłaty;
• item _ name _ 1 – za co jest płatność;
• amount _ 1 – suma, którą należy nam prze-
lać;
• currency _ code – kod waluty.
Formularz zostaje automatycznie wysłany
do PayPal za pomocą JavaScriptu, więc na-
wet nie wyświetli się w przeglądarce – użyt-
kownik od razu jest przekierowany do witry-
ny PayPal.
Konstrukcja oparta jest na dwóch formu-
larzach: order.php oraz PayPal.php. Pierw-
szy z nich jest podsumowaniem transakcji
dla klienta i nie musi zawierać wszystkich
wymaganych przez PayPal pól. Możemy go

Listing 4. Plik order.php

<?php td><td><b>Cena</b></td></tr>
include('config.php'); <?php
session_set_cookie_params(EXPIRE_TIME); foreach($_SESSION['customer_basket'] as $item) {
session_cache_limiter('nocache'); $price = number_format($item['price'], 2, ',', '');
session_start(); ?>
?> <tr>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" <td><?=$item['name']?></td>
"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> <td><?=$price?> <?=$_SESSION['currency']?></td>
<html> </tr>
<head> <?php
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; }
charset=iso-8859-2"> ?>
<meta http-equiv="Content-Language" content="pl"> <tr style="height: 15px;"><td colspan="2">&nbsp;</td></tr>
<meta http-equiv="pragma" content="no-cache"> <tr>
<title>Przykładowy sklep internetowy</title> <td><b>Suma</b></td>
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="phpsol.css"> <td><b><?=$_SESSION['sum']?> <?=$_SESSION['currency']?></
</head> b></td>
<body> </tr>
<div align="center"> <tr style="height: 40px;"><td colspan="2">&nbsp;</td></tr>
<form action="PayPal.php" method="post"> <tr><td colspan="2" style="text-align: center;">
<table style="width: 460px" cellpadding="0" <input type="submit" name="go" value="Zamów"> płac±c przez
cellspacing="0"> <img style="vertical-align: middle;" src="index/
<tr> PayPal.jpg"></td>
<td width="483"> </tr>
<div align="center"> <?php
<h1>Składanie zamówienia</h1><br><br> }
<table style="width: 483px" cellpadding="0" ?>
cellspacing="0"> </table>
<?php </div>
if(!isset($_SESSION['customer_basket'])) { </td>
?> </tr>
<tr><td><p>Brak produktów w koszyku!</p></td></tr> </table>
<?php </form>
} else { </div>
?> </body>
<tr><td><b>Nazwa produktu</b></ </html>

58 06/2007
 PayPal

dowolnie zmieniać i przerabiać. Drugi for-

mularz, który stanowi interfejs do systemu
PayPal, projektujemy raz. Po przetestowaniu
oraz upewnieniu się, że wszystko działa jak
należy nie musimy już nic w nim zmieniać.
Takie oddzielenie warstwy prezentacyjnej od
funkcjonalnej jest zazwyczaj bardzo wygod-
ne, chociaż możliwe jest oczywiście upako-
wanie wszystkiego na jednym formularzu –
widocznego podsumowania dla klienta oraz
ukrytych pól z informacją dla PayPal.
Po dokonaniu płatności użytkownik wraca
na naszą stronę zdefiniowaną w polu return.
Możemy na niej wyświetlić potwierdze-
nie dokonania zakupu i wykonać niezbęd-
ne czynności związane z finalizacją trans-
akcji. Nie jest to jednak zalecane, ponieważ
klient może dokonać płatności, ale nie klik-
nąć w ostatni link przekierowujący go z po-
wrotem do naszego sklepu. Jest to jednak je-
dyny sposób, aby w pełni zautomatyzować
proces płatności i zakupu. Dla bezpieczeń-
stwa lepiej jest gdzieś zapamiętać (np. w ba-
zie danych) informacje o transakcji jeszcze
przed przekierowaniem klienta do witryny
PayPal (np. w skrypcie PayPal.php) i potem
w razie wątpliwości porównać te informacje
z tymi, które otrzymamy od systemu PayPal
e-mailem. Analogicznie na stronie zdefinio-
wanej w polu cancel_return możemy wy-
świetlić odpowiednią informację o anulowa-
niu transakcji.

Dodatkowe możliwości
W przyjętym przez nas najprostszym roz- Rysunek 3. Zakładanie konta testowego PayPal
wiązaniu wystawiamy łączny rachunek na
wszystkie produkty z koszyka. Nic nie stoi
jednak na przeszkodzie, aby każdy przed-
miot wycenić oddzielnie. W tym celu nale-
ży podać nazwy przedmiotów w kolejnych
polach item_name_x oraz ich ceny w polach
amount_x, gdzie za x wstawiamy kolejne licz-
by. W ten sposób możemy przenieść cały ko-
szyk do witryny PayPal.
Ceny możemy definiować w dowolnej walu-
cie obsługiwanej przez PayPal. Służy do tego po-
le currency_code, które w naszym przykładzie
ustawiliśmy na złotówki. Jeśli nie dołączymy te-
go pola, domyślnie transakcje są dokonywane w
dolarach amerykańskich.
Jeśli znamy dane osobowe naszego klien-
ta, możemy przesłać je również do PayPal.
Jeśli nasz klient nie ma jeszcze konta w Pay-
Pal, będzie musiał je sobie założyć. Przesy-
łając jego dane, zaoszczędzamy mu ich po-
nownego wpisywania. W tym celu na for-
mularzu wysyłanym do PayPal definiujemy
dodatkowe pola:

• first _ name – imię klienta;

• last _ name – nazwisko klienta;
• address1 – ulica;
• address2 – dodatkowe pole z ulicą (opcjo-
nalnie); Rysunek 4. Polska strona PayPal

www.phpsolmag.org 59
 Narzędzia

Listing 5. Plik PayPal.php W Sieci

<?php
• PayPal w Polsce
include('config.php');
http://www.PayPal.pl/
session_set_cookie_params(EXPIRE_TIME);
• PayPal Developer Center
session_cache_limiter('nocache'); https://developer.PayPal.com/
session_start();
$total=number_format($_SESSION['sum'], 2, '.', '');
?> PayPal Developer Center. W sekcji „Test Acco-
<html> unts” możemy sobie założyć testowe konto.
<body> Ma ono funkcjonalność dokładnie taką samą
<form name= "order" action="<?=PayPal_URL?>" method="post"> jak prawdziwe konto w PayPal, ale operuje na
<input type="hidden" name="upload" value="1"><br> fikcyjnych pieniądzach – możemy go uży-
<input type="hidden" name="cmd" value="_cart"><br> wać do testowania bez ograniczeń. Wszyst-
<input type="hidden" name="return" value="<?=SITE_URL?>info_success.php"><br> kie e-maile, które normalnie PayPal wysyła
<input type="hidden" name="cancel_return" value="<?=SITE_URL?>info_cancel.php"><br> na naszą skrzynkę (np. potwierdzenia wyko-
<input type="hidden" name="shopping_url" value="<?=SITE_URL?>produkty.php"><br> nania transakcji), trafiają do sekcji „Test Ema-
<input type="hidden" name="business" value="<?=PayPal_MAIL?>"> il”, gdzie mamy do nich wgląd. Klikając na
<input type="hidden" name="item_name_1" value="Zakupy w Testowym Sklepie"> link „Help” znajdujący się na samej górze wi-
<input type="hidden" name="amount_1" value="<?=$total?>"><br> tryny po prawej stronie, mamy dostęp do bo-
<input type="hidden" name="currency_code" value="<?=$_SESSION['currency']?>"> gatej dokumentacji samego API PayPal. Tutaj
</form> znajdziemy szczegółowy opis integracji stron
<script type="text/javascript" language="JavaScript"> internetowych z witryną PayPal, a w szcze-
document.order.submit(); gólności dokładny opis wszystkich pól for-
</script> mularza, które możemy wykorzystać. Nie-
</body> stety, jak dotąd całość dokumentacji oraz wi-
</html> tryna developerska dostępne są jedynie w ję-
zyku angielskim.
W jaki sposób możemy przeprowadzić te-
• city – miasto; Jeśli zrezygnowaliśmy z szyfrowania da- sty? Wszystko sprowadza się do tego, żeby
• zip – kod pocztowy; nych, to możemy łatwo zauważyć, że wyge- podmienić adres na który wysyłamy formu-
• country – kod kraju klienta; nerowany kod jest bardzo podobny do te- larz do PayPal. Pokażmy to na naszym przy-
• email – e-mail klienta. go, który obsługiwał nasz koszyk. W ten spo- kładzie. Odszukajmy w tym celu w pliku con-
sób, jeśli chcemy oferować więcej produktów fig.php linijkę:
To tylko najczęściej używane zmienne, pełny z opcją Kup teraz, możemy bardzo łatwo sa-
ich spis znajdziemy w dokumentacji dostępnej mi generować kod dla przycisków. Wystar- define('PayPal_URL','
w PayPal Developer Center. czy podstawić w nim nazwę aktualnego pro- https://www.PayPal.com/cgi-bin/webscr');
duktu do pola item_name oraz cenę do pola
Kup teraz oraz Darowizny amount. i podmieńmy ją na:
Jeśli chcielibyśmy na naszej stronie wysta- Często możemy się spotkać ze strona-
wić na sprzedaż pojedyncze produkty i nie mi, na których autorzy proszą o wsparcie define('PayPal_URL','
martwić się o tworzenie koszyka, możemy za pomocą dobrowolnej darowizny. Rów- https://www.sandbox.PayPal.com
dać użytkownikom możliwość zakupu jedne- nież za pomocą PayPal możemy w łatwy spo- /cgi-bin/webscr');
go produktu naraz. Za pomocą PayPal jest to sób zbierać darowizny. Wystarczy w narzę-
bajecznie proste. Aby tego dokonać logujemy dziach dla handlowców wybrać opcję Da- Od tej pory mimo że wszystko wygląda do-
się do swojego konta PayPal. Następnie prze- rowizny. Dalej postępujemy analogicznie, kładnie tak samo jak wcześniej, transakcje bę-
chodzimy do zakładki Narzędzia handlow- jak dla przycisku Kup teraz. Jedyna różnica dą wykonywane jedynie wirtualnie, a do tes-
ców. Klikamy w link Przyciski Kup teraz znaj- polega na tym, że możemy podać konkret- tów używamy konta testowego, które założy-
dujący się w prawym menu. Teraz wypełnia- ną kwotę, o którą prosimy albo nie podawać liśmy sobie w zakładce „Test Accounts” w ser-
my formularz opisujący sprzedawany przez kwoty. Jeśli jej nie podamy, to każdy użyt- wisie developerskim. Należy jednak pamię-
nas przedmiot. Podajemy jego nazwę, cenę kownik będzie mógł nas wspomóc sumą ja- tać, aby najpierw zalogować się do strony deve-
oraz wybieramy walutę i język. Do wybo- ką będzie uważał za słuszną. loperskiej (np. w drugim oknie przeglądarki)
ru mamy kilka wyglądów przycisku, może- – dopiero wtedy możemy korzystać z testo-
my też skorzystać z własnego obrazka. Na ko- Testowanie wego adresu. Gdy upewnimy się, że wszystko
niec wybieramy, czy dane o sprzedawanym PayPal oferuje całkiem rozbudowane na- działa jak należy, z powrotem ustawiamy wła-
przedmiocie mają być przechowywane w po- rzędzia wspomagające pracę przy budo- ściwy adres, na który będziemy wysyłać for-
staci zaszyfrowanej czy nie. Jeśli wybierzemy wie modułów z niego korzystających. Aby mularz do PayPal.
opcję zaszyfrowaną, to nie będzie można ich skorzystać z oferowanych możliwości, mu-
podejrzeć podglądając źródło strony, na któ- simy założyć sobie konto developerskie.
rej osadzimy za chwile nasz guzik. Teraz jed- W tym celu wchodzimy na adres: https:// MARIUSZ WIELKOPOLSKI
nak wybierzmy opcję niezaszyfrowaną. Kli- developer.PayPal.com/ i klikamy w link „Sign MARIUSZ TYTYK
kamy w przycisk Utwórz przycisk teraz. Do- Up Now”. Następnie wypełniamy formu- Mariusz Wielkopolski, Mariusz Tytyk zajmują się two-
stajemy gotowy kod, który wystarczy wkleić larz przedstawiony na Rysunku 3. Po zało- rzeniem stron www, na stałe związani z firmą redF5.
w wybranym miejscu na stronie. żeniu konta możemy się już zalogować do Kontakt z autorem: mariusz@redf5.com

60 06/2007
 Kasa dla webmastera
SEO i SEM
Kampania dla małych i średnich firm
W artykule zostały poruszone podstawowe aspekty związane z
przeprowadzeniem kampanii marketingowej pod kątem działań SEO i SEM
dla małych i średnich firm.
Poziom trudności
M
arketing internetowy jest formą kam-
panii promocyjnej towarów i usług
w sieci internetowej, docierającą za-
równo do obecnych, jak i przyszłych klientów.
Wydatki na reklamę internetową rosną w szalo-
nym tempie i największe są w Stanach Zjedno-
czonych. W pierwszym kwartale tego roku wy-
niosły 4,9 mld dolarów, co stanowi 26-procento-
wy wzrost w sosunku do tego samego okresu w
2006 roku. W Polsce sytuacja wygląda jak na Ry-
sunku 1., czyli widoczny jest znaczny wzrost wy-
datków na reklamę internetową.
Dotychczas znaczącą rolę e-reklamy dostrze-
gały większe firmy, które mogły pozwolić so-
bie na przeprowadzenie odpowiednich badań.
Obecnie na polskim rynku coraz więcej firm,
zarówno małych, jak i średnich, zauważa rosną-
cą rolę reklamy internetowej. Nasuwa się pyta-
nie: dlaczego Internet jest idealnym
miejscem na naszą reklamę? W Polsce już
38% osób korzysta reguralnie z Internetu, a ko-
lejne 30% deklaruje, że chciałoby posiadać sta-
łe łącze. Jeżeli wzrost gospodarczy utrzyma się
na obecnym poziomie, niedługo będziemy mo-
gli pochwalić się – tak jak Anglicy – obecnością
w interaktywnym świecie ponad 60% obywateli.
Taka sytuacja stwarza firmom olbrzymie
możliowści promocji różnorodnych produk-
tów. Kolejnym bardzo ważnym aspektem ro-
li Internetu jest znacząca przewaga w badaniu
zachowań klienta. Dzięki różnego rodzaju ogól-
nodostępnym (bezpłatnym) statystykom może-
my zbadać reakcje klienta na odpowiednie tre-
ści. Statystyki pozwalają nam, jak w żadnych in-
nych mediach, ocenić praktycznie w stu procen-
tach popularność serwisu, ustalić czas, jaki osoba
poświęciła na zapoznanie się ze stroną interneto-
wą, dowiedzieć się, które podstrony odwiedziła
62
i ile czasu na nich spędziła. Ponadto przy kam-
paniach e-mailowych firmy udostępniają nam
już nawet dokładną statystykę przeczytanych
wiadomości, rodzaje linków, które były wybra-
ne przez odbiorców. Wszyscy na pewno zdają
sobie sprawę z tego, jak duże pole manewru ma
później firma posiadająca tego typu informacje
o swoim kliencie. Można wyróżnić co najmniej
kilka istotnych cech reklamy w Internecie:
• rosnąca liczba użytkowników,
• teoretycznie nasza reklama może docierać
do klienta 24h na dobę;
• nieograniczony zasięg;
• możliwości analizy danych;
• darmowe analizy statystyczne;
• dowolne formy reklamy – od tekstowej po
film i dźwięk;
• stosunkowo atrakcyjne ceny.
SEO (Search engine optimization)
Search engine optimization, czyli optymaliza-
cja kodu strony internetowej pod względem po-
lepszenia jej pozycji w wyszukiwarkach. Każdy
właściciel strony internetowej pragnie, by po
wpisaniu określonych słów kluczowych w naj-
popularniejszych wyszukiwarkach jego stro-
na widniała w pierwszych wynikach. Działa-
nia SEO pozwalają osiągnąć zaskakujące efek-
ty i zdecydowanie mogą przynieść firmie du-
że zyski. Wyobraźmy sobie, iż jesteśmy właści-
cielami internetowego sklepu komputerowe-
go. Każdy użytkownik np. wyszukiwarki Go-
ogle, wpisując
„sklep komputerowy” jako pierwszą pozycję
zauważy link i opis naszego sklepu. Jest to bar-
dzo istotne, ponieważ przeciętny użytkownik
nie przegląda wiecej niż pierwszych pięć, góra
dziesięć linków. Łatwo teraz można wyciągnąć
wnioski, że dobra pozycja wielokrotnie zwięk-
sza nasze zyski.
Przeprowadzenie kampanii SEO jest to do-
syć kosztowny i długoterminowy proces. Ce-
ny ustalane są m.in w zależności od liczby słów
kluczowych oraz „trudności wypozycjonowa-
nia na dane słowo kluczowe”. Istnieje jednak kil-
ka sposobów, które umożliwią nam poprawie-
nie swojej pozycji przy stosunkowo niedużym
nakładzie czasu i kosztów. Na wstępie musimy
zapoznać się z obowiązującą terminologią:
• Bot/Robot – mechanizm mający na ce-
lu przeszukanie i zindeksowanie strony w
celu określenia jej pozycji w wynikach wy-
szukiwania;
• link – odnośnik do strony internetowej;
• PR/PageRank – matematyczny algorytm
stworzony przez Google w celu określenia
wartości strony internetowej;
• BL/Backlink/Link popularity/linki przy-
chodzące – jak sama nazwa mówi, jest to
liczba linków prowadząca do
• wybranej strony internetowej;
• linki wychodzące – liczba linków prowa-
dząca do innej domeny niż twoja strona;
• SERP (Search engine results position) –
wyniki wyszukiwania;
• DC/DataCenter – nazwa określająca bazę
danych wyszukiwarki. Często zdarza się,
że wyniki z DC różnią się od siebie;
• filtr – jest to mechanizm mający na celu
ukaranie danej strony internetowej spad-
kiem o kilkanaście pozycji w wyniku wy-
korzystywania nieetycznych technik po-
zycjonowania;
• ban – wyrzucenie strony internetowej
z bazy danych danej wyszukiwarki z po-
wodu np. spamowania;
• spam – technika mająca na celu „sztucz-
ne” podwyższenie pozycji danej strony in-
ternetowej;
• sitemap/mapa strony – specjalnie sprepa-
rowana podstrona umożliwiająca lepszą
i szybszą indeksację strony internetowej;
• content – tekst na stronie internetowej;
• zaplecze – rożnego rodzaju strony, z któ-
rych pozycjonerzy linkują w celu polep-
szenia ich pozycji;
06/2007
 SEO i SEM

• AT/Anchor Text – tekst, pod którym wy-
stępuje link <a href =”link”>Anchor</a>;
• keywords – wyrazy, po których będziemy
wyszukiwani w wyszukiwarkach.
Podstawową rzeczą, którą powinniśmy przy-
gotować, jest odpowiedni i unikatowy con-
tent. Musi on zawierać stosunkowo dużą licz-
bę słów kluczowych, przy czym w żaden spo-
sób nie powienien odchodzić od tematyki
strony. Nastepnie należy wybrać odpowied-
nie słowa kluczowe, które są bardzo istotne.
Pomoże nam w tym np. zbadanie słów kluczo-
wych u lepiej wypozycjonowanej konkurencji.
Jest to jednak dopiero wierzchołek góry lodo-
wej, ponieważ nawet takie same słowa nie da-
dzą nam choćby porównywalnej pozycji. Na-
rzędzia, które nam w tym pomogą, są m.in.
nie go do kodu strony, a następnie – jak to ma
na przykład miejsce w przypadku Google – do-
danie do Google's Webmaster Tools. Bardzo
przydatne jest również dolinkowanie do strony
z innych serwisów. Sitemap również wpływa na
lepszą ocenę przez boty, ponieważ w pewnym
stopniu ułatawia im indeksację contentu.
Kolejnymi dwoma krokami powinno być do-
stosowanie pliku robots.txt oraz mod_rewrite.
Plik robots jest jednym z pierwszych plików, któ-
re są sprawdzane przez robota podczas indeksacji.
W nim ustala się, które części serwisu mają być
dodane, a których bot ma nie sprawdzać i nie za-
pisywać. Przykładowe ustawienie widoczne jest
na Rysunku 3.
Po stworzeniu pliku robots.txt i zapisaniu w
nim odpowiednich informacji przenosimy go
do katalogu głównego na serwerze, na którym
jest nasza strona internetowa. Mod_rewrite jest
to jeden z modułów serwera Apache służący do
nadpisywania adresów URL (tworzenia przyja-
znych adresów). W celu edycji przechodzimy
do katalogu głównego serwera i wyszukujemy
plik htaccess. Na początku zapisujemy „Rewri-

• http://inventory.overture.com/d/searchinventory/
suggestion/,
• https://adwords.google.pl/select/Keyword-
ToolExternal,

na podstawie ceny i proponowanej pozycji

możemy wyciągnąć wnioski, które słowa są
najlepsze, http://freekeywords.wordtracker.com/.
Po odpowiednim wyborze słów kluczowych
nie możemy zapomnieć o dodaniu ich do tzw.
meta tagów, czyli:

<meta name="keywords"content="slowa
kluczowe”/>.

Następnie powinniśmy przygotować opis stro-

ny, który będzie widoczny w wyszukiwarkach.
Jest to tzw. description i powinien zawierać jak
najwięcej popularnych słów kluczowych, przy Rysunek 1. Dane o rozwoju rynku reklamy internetowej w Polsce i Europie Zachodniej (www.bankier.pl)
czym nie może on skłądać się wyłącznie z tych
fraz. Tekst w tym polu będzie widoczny w wy-
szukiwarkach, dlatego istotne jest, żeby je-
go treść była stosunkowo unikatowa, czytel-
na i zawierała najistotniejsze informacje, czy-
li przeważnie słowa kluczowe. Prawidłowo po-
winno to wyglądać tak:

<meta name="description" content="opis”/>.

Taki opis możemy wykorzystać również w polu:

<title>tytuł</title>

bądź stworzyć oddzielny. Kolejnym zadaniem,

które powinniśmy wykonać, jest sprawdzenie
poprawności kodu ze standardami W3C. Do-
kładny opis i narzędzie możemy znaleźć na:
http://validator.w3.org/. Jest to bardzo ważny
krok, ponieważ przy indeksacji wpływa na po-
prawne zbadanie i zapis contentu.
Przy pierwszym dodaniu strony interneto-
wej do wyszukiwarek można się spotkać z dłu-
gim czasem jej zindeksowania bądź boty w ogó-
le mogą jej nie indeksować. Jedną z metod na za-
radzenie temu jest stworzenie sitemap i doda- Rysunek 2. Narzędzie Google do zarządzania słowami kluczowymi

www.phpsolmag.org 63
 Kasa dla webmastera

teEngine on”, po czym poniżej ustawiamy od- tem, aczkolwiek w odmienny sposób. Kampa- rym możemy na przykład skierować naszą re-
powiednie reguły. W kolejnej linijce ustalamy nia SEM obejmuje wykupienie różnego rodza- klamę wyłącznie w określone województwo,
dyrektywę: ju linków sponsorowanych oraz reklam teksto- czyli w sytuacji, gdy firma oferuje swoje pro-
wych, które przy wyszukiwaniu na określone dukty na terenie województwa warmińsko-ma-
RewriteRule marketing\.html$ seo.html słowa kluczowe występują na pierwszych miej- zurskiego i korzysta z linków sponsorowanych,
scach w wynikach wyszukiwania. jej oferta będzie widoczna dla użytkowników
i robimy [Enter] w celu pozostawienia jednej z terenu Warmii i Mazur. Ponadto linki sponso-
wolnej linii (trzeba pamiętać o pozostawieniu Możliwości SEM rowane są doskonałą metodą na promocję pro-
jednej wolnej linii). Analizując nasz przykład, Działania SEM dają nam o wiele więcej moż- duktu bądź na działania związane z promocją
możemy powiedzieć, że podczas uruchamia- liwości dotarcia do klienta niż SEO. Wyszuki- sezonową. Reklamodawca decyduje o kosztach
nia adresu URL mod będzie wyszukiwać adre- warki udostępniają nam narzędzia, dzięki któ- i ma możliwość sterowania dziennym budże-
su marketing.html, który zostanie wymieniony
na seo.html. Dokładny opis tworzenia reguł do-
stępny jest pod adresem: http://httpd.apache.org/
docs/1.3/mod/mod_rewrite.html.
Kolejną metodą polepszenia swojej pozycji w
wynikach wyszukiwania jest systematyczne do-
linkowanie do strony. Możemy to zrobić, doda-
jąc naszą stronę do różnego rodzaju katalogów
internetowych (najlepiej z jak najwiekszym
PR), WordPressów, blogów itp. Przy stosowa-
niu tej metody musimy pamiętać o kilku waż-
nych sprawach. Po pierwsze, przy wyborze ka-
talogu powinniśmy zwrócić uwagę na jego PR
(im większy, tym lepiej), przy pisaniu tekstu,
np. do WordPressu, powinniśmy utrzymywać
całość treści w tematyce strony oraz przy two-
rzonych linkach odpowiednio dobierać tekst do
anchor textów. Linkami o wysokiej „jakości” są
linki ze stron o podobnej
tematyce co strona, którą staramy się wypo-
zycjonować. Z tą techniką wiążę się kilka nie-
bezpieczeństw. Przy nieodpowiedzialnym lin-
kowaniu, czyli np. dopisywaniu do kilkuset ka-
talogów mniej więcej w tym samym czasie, mo-
żemy zostać sfiltrowani przez Google i tymcza-
sowo całkowicie zablokowani. Musimy również Rysunek 4. Przykład linków sponsorowanych w przypadku wyszukiwarki Google
pamiętać, że dolinkowanie z 10 stron z PR 5 jest
lepsze niż z 50 z PR 1. Najważniejszym minu-
sem w kampanii SEO jest długi okres oczeki-
wania na efekty. Często może być to nawet kil-
ka miesięcy. Również w sytuacji, gdy nie mamy
dość czasu oraz wiedzy, kampania SEO może
być kosztowna, szególnie na popularne frazy.

SEM (Search engine marketing)

Search engine marketing są to działania marke-
tingowe związane z wyszukiwarką oraz możli-
wościami reklamowymi, które są przez nią ofe-
rowane. Głównymi różnicami pomiędzy SEO
i SEM jest czas, po jakim widoczne są efekty,
oraz koszty. Wyszukiwarka w tym przypad-
ku jest również miejscem komunikacji z klien-

Rysunek 3. Przykładowe ustawienie pliku Rysunek 5. Wyniki wyszukiwania firm pod frazą „budownictwo”, posiadające nazwę w ofercie w
.htaccess www.pf.pl

64 06/2007

Rysunek 6. Przykładowy link sponsorowany w wyszukiwarce Google
W Sieci:
• http://forum.optymalizacja.com/
• http://www.google.com/support/webmasters/
• http://katalog.onet.pl/pomoc/index.html
• http://www.highrankings.com/forum/
• http://searchenginewatch.com/
• http://www.netsprint.pl/serwis/faq/
tem. Czasem osiągnięcie wysokich pozycji przy
pozycjonowaniu dla bardzo obleganych słów
kluczowych jest właściwie niemożliwe bądź
koszty mogą przerosnąć zyski. Alternatywą jest
zastosowanie sponsorowanych linków.
Yellow Pages
Jedną z płatnych opcji promocji w Internecie są
reklamy Yellow Pages. Przykładową witryną te-
go typu jest http://www.yellowpages.pl/, czy http:
//www.pf.pl. Jest to baza firm, w której za od-
powiednią opłatą możemy umieścić swoją re-
klamę, ofertę i wizytówkę oraz wykupić linki
sponsorowane czy baner reklamowy. Mogłoby
się wydawać, że tego typu rozwiązania są już
stosunkowo przestarzałe, ale wciąż dla wielu
osób stanowią główne miejsce wyszukiwania
konkretnych produktów i usług. Jest co naj-
mniej kilka aspektów, które przemawiają za
skorzystaniem z Yellow Pages przy prowa-
dzeniu kampanii SEM. Tego typu katalogi
firm udostępniają dużo łatwiejszą metodę po-
szukiwania określonych produktów lub usług
na terenie lokalnym. Oferty są posegregowane
i przejrzyste. Ponadto serwisy YP prowadzą wła-
sną polityke promocji co dodatkowo zwiększa
popularność i prawdopodobieństwo odnalezie-
nia naszej oferty.
www.phpsolmag.org
Linki Sponsorowane
Kolejną popularną metodą wykorzystywaną
przy kampaniach SEM są linki i teksty spon-
sorowane w najpopularniejszych wyszukiwar-
kach. Najlepszym przykładem są usługi Ad-
words świadczone przez Gooogle. Jest to praw-
dopodobnie najpopularniejszaa i najczęściej wy-
korzystywana metoda. Największym jej plusem
jest to, że reklamodawca może kontrolować
wszelkie koszty, a opłaty naliczane są w syste-
mie CPC, czyli od kliknięcia na
link sponsorowany. Ponadto firma Google
oferuje niezwykle rozbudowane narzędzie
marketingowe. Możemy wybrać bardzo dużą
liczbę słów kluczowych, przeprowadzić od-
powiednie statystyki pokazujące nam cenny, a
tym samym popularność różnego rodzaju key-
wordsów (https://adwords.google.pl/select/Keyword-
ToolExternal). Bardzo dobrym narzędziem,
szczególnie dla średnich firm oferujących swo-
je produkty w regionie, są ustawienia określa-
jące teren występowania linku sponsorowane-
go, czyli linków sponsorowanych dla użytkow-
ników z określonego regionu. Link sponsoro-
wany składa się z:
• nagłówka, który może liczyć do 25 zna-
ków;
SEO i SEM
• tekstu reklamy – dwie linijki po 35 zna-
ków (może występować tylko jeden wy-
krzyknik);
• adresu strony internetowej – 35 znaków
(podczas tworzenia reklamy do 1024).
Algorytm wyznaczający ceny w systemie Ad-
words jest bardzo skomplikwany. Czynnikami
wpływającymi na ceny są m.in.:
• popularność słów kluczowych;
• częstotliwość odwiedzin reklamy pod da-
nymi słowami kluczowymi;
• to, czy w tekście reklamy pojawiają się sło-
wa kluczowe.
Przy zdecydowaniu się na wybór linków spon-
sorowanych powinniśmy dużo uwagi poświę-
cić wyborowi słów kluczowych i tekstu rekla-
my. Są to bardzo ważne czynniki wpływają-
ce na trafność promocji. Przy komponowaniu
i zbiorze potrzebnych informacji powinniśmy
zbadać, w jaki sposób robi to konkurencja. Po-
zwoli nam to wybrać optymalne rozwiązania
i zaoszczędzić dużo czasu i najprawdopodob-
niej pieniędzy. Powinniśmy również zapoznać
się z różnego rodzaju narzędziami, które udo-
stępniane są, jeśli zdecydujemy się na tego ty-
pu usługi. Są to rozmaite analizatory, które po-
mogą dostosować wybór słów kluczowych do
naszych potrzeb i zwiększyć nasze szanse na
sukces. Najwiekszym minusem linków sponso-
rowanych jest to, że ich odwiedzalność jest du-
żo mniejsza niż wypozycjonowanych linków
„statycznych”. Użytkownicy większość swo-
jej uwagi poświecają na wyniki wyszukiwarek,
a nie na pojawiającą się reklamę.
W artykule poruszony jest przykład linków
sponsorowanych w przypadku Google, ponie-
waż jest to obecnie najbardziej popularna wy-
szukiwarka w Polsce. Takie usługi świadczo-
ne są również przez inne wyszukiwarki na ca-
łym świecie.
Podsumowanie
W artykule poruszyliśmy podstawowe metody
działań SEO i SEM. Jest oczywiście wiele więcej
możliwości wypromowania swojej firmy, produk-
tów czy usług, jak chociażby kampania e-mailowa
czy banerowa. Trudno jest określić jednoznacz-
nie, która metoda jest bardziej opłacalna. Gdy ktoś
chce szybko wypromować nowy produkt, na pew-
no wybierze zastosowania SEM, natomiast osią-
gnięcie dobrej pozycji, a tym samym stworzenie
otoczki profesjonalizmu wokół firmy (szczególnie
firm internetowych) wymaga działań SEO.
PIOTR KENIG
Piotr Kenig zawodowo zajmującesie projektowaniem
i tworzeniem stron internetowych. W wolnych chwi-
lach stale rozwija swoją wiedzę z zakresu programo-
wania i marketingu internetowego.
Kontakt z autorem: kenigstudio@gmail.com
65
 Artykuł warsztatowy
Delphi for PHP
Prezentujemy pierwszy z trzech artykułów warsztatowych opisujący
praktyczne zastosowanie programu Delphi For PHP. Lektura tych artykułów
pomoże wam w wykonaniu własnej aplikacji i zdobyciu rewelacyjnych
nagród w ogłoszonym konkursie.
O
dkąd na rynku oprogramowania po-
jawiło się pierwsze narzędzie RAD
dla PHP, o nazwie Delphi for PHP,
w umysłach wielu osób pojawiły się pytania.
Zaczęto dyskutować nad przydatnością tego
typu narzędzi.
Jednak wiele osób wypowiadających się w dys-
kusji, nie miało styczności z tym oprogramowa-
niem i wypowiadało własne opinie w oparciu
o ogólnie znane wszystkim stereotypy. Związa-
ne były one bardziej z edytorami WYSWIG dla
HTML w serii artykułów poświeconych opro-
gramowaniu Delphi for PHP stworzonego i roz-
prowadzanego przez firmę CodeGear.
Poznajmy VCL
Przed rozpoczęciem pracy z tym oprogramo-
waniem musimy zadać sobie proste pytanie.
Jak to w ogóle działa? Otóż trzonem całego
oprogramowania jest biblioteka VCL. Biblio-
teka ta jest tak naprawdę freamworkiem, za-
wierającym wiele gotowych komponentów, z
których możemy zbudować aplikację. W bi-
bliotece VCL mamy wbudowane inne mniej-
sze biblioteki wspomagające tworzenie opro-
gramowania np. NuSoap , qooxdoo , Smarty
czy xajax. Jak widzimy przekrój jest całkiem
spory, ponieważ mamy wbudowany system
szablonów, jak i biblioteki wspomagające ob-
sługę ajax, czy też java script. Budowa VCL
przyjmuje strukturę drzewiastą, co oznacza,
że każdy element jest gałęzią lub liściem po-
przedniego. Dzięki temu łatwiej jest zorien-
tować się w możliwościach biblioteki. Syste-
matyka ta ułatwia również naukę osobom,
które nie miały z tym wcześniej styczności,
a dla osób, które wcześniej miały okazję po-
znać VCL w Delphi lub C++ Builderze, bę-
dzie niezwykle przejrzysta. Należy zaznaczyć,
że całe VCL jest projektem open sourcowym
i na dodatek każdy z nas może wziąć udział
w procesie jego tworzenia. Delphi for PHP mo-
żemy poznawać z trzech różnych stron. Pierw-
sza i podstawowa, to jako zwykły użytkownik,
66
który korzysta z programu i z dostępnych kom-
ponentów. Drugą stroną jest rozwijanie możli-
wości Delphi for PHP poprzez tworzenie no-
wych komponentów do tej aplikacji. Trzecią
i zarazem najbardziej zaawansowaną możli-
wością jest rozwijanie biblioteki VCL. Każ-
da chętna osoba może wziąć udział w popra-
wianiu błędów, jak i tworzeniu nowych roz-
wiązań. Podział na te trzy grupy użytkowni-
ków można zaobserwować również na stro-
nie projektu, gdzie każda z grup ma oddziel-
ne strony Wiki.
W pracy z Delphi for PHP również możemy
wyróżnić trzy różne podejścia. Możemy wyko-
rzystywać je jako zwykły edytor PHP i tworzyć
kod w sposób identyczny jak poprzednio. Mo-
żemy również wykorzystać mix możliwości
PHP oraz VCL. Ostatnim sposobem jest two-
rzenie aplikacji przy wykorzystaniu wszystkich
możliwości środowiska Delphi for PHP.
Ponieważ Delphi for PHP jest stosunkowo
nowym projektem, nie ma do niego jeszcze
wielu wyspecjalizowanych komponentów, jak
to jest w Delphi Builderze, jednak z czasem
z pewnością się one pojawią. Należy odnotować
fakt, iż w przypadku Delphi oraz C++ istnie-
ją firmy, które rozpowszechniają już wyspecja-
lizowane komponenty i zarabiają na tym. Ta-
ki rynek, w przypadku Delphi for PHP jeszcze
nie istnieje, ale możemy być pewni, że to tylko
kwestia czasu. Przed rozpoczęciem pracy z tym
oprogramowaniem, warto uaktualnić naszą
bibliotekę VCL. Aktualizacja taka przebiega
w bardzo prosty sposób. Wystarczy tylko po-
brać bibliotekę ze strony projektu, a następ-
nie zastąpić nią stare pliki w folderze Delphi
for PHP. Po tej czynności możemy przystąpić
już do pracy.
Zaczynamy
Pierwsze uruchomienie aplikacji, może zszo-
kować osoby nieprzyzwyczajone do środowisk
typu IDE. Jednak po przeczytaniu poniższego
opisu, każdy powinien poczuć się jak w domu.
Wygląd interfejsu użytkownika widoczny jest
na [Rysunku 1].
Po lewej stronie formy mamy dostępny Code-
Explorer, w którym możemy podejrzeć z czego
składa się nasza forma. Zaraz pod nim, widzimy
ObjectInsepctor’a, w którym widzimy wszystkie
możliwe opcje konfiguracji, dotyczące zaznaczo-
nego elementu lub formy oraz możliwe do ob-
służenia akcje związane z obiektem. Natomiast
po prawej stronie formy widzimy DataExplo-
rer’a, w którym reprezentowane są informacje
o obsługiwanych w tym momencie bazach danych.
W naszym przypadku są to MySQL oraz InterBa-
se. Pod DataExplorer–em umiejscowiona jest To-
olPallete, w której mamy listę dostępnych do wy-
korzystania komponentów, które możemy umie-
ścić na formie. Po krótkim zapoznaniu się ze środo-
wiskiem, powinniśmy pamiętać o ustawieniu ko-
dowania programu, aby uniknąć później nieprzy-
jemnych niespodzianek w postaci bliżej nieokre-
ślonych krzaków zamiast polskich liter. Czynimy
to poprzez opcje w menu Tools–>Options–>Edi-
tor Options, gdzie musimy zaznaczyć Use UTF–8
to create new units and forms. Drugą rzeczą,
o której warto pamiętać, jest zmiana kodowania
w ObjectInspector–>Encoding z domyślnie ustawio-
nej Western European (ISO)|iso–8859–1 na Unico-
de (UTF–8)|utf–8. Po wykonaniu tych czynności
możemy przejść dalej.
Naszym celem będzie stworzenie prostej stro-
ny, którą w następnych artykułach z serii, będzie-
my rozwijać o nowe możliwości. Ponieważ nie ma-
my jeszcze doświadczenia w wykorzystaniu tego
środowiska, zaczniemy od bardzo prostego projek-
tu. Będzie to strona zawierająca księgę gości. Przy
tworzeniu tej strony dodatkowo wykorzystamy
możliwości Smarty, więc znajomość tego systemu
szablonów okaże się niezwykle pomocna. Jednak
zanim zaczniemy korzystać z oprogramowania,
warto jest je przystosować do własnych potrzeb.
Tworzymy statyczną stronę
Przed rozpoczęciem pracy z Delphi for PHP, stwo-
rzymy nasz szablon, z którego będziemy korzystać
06/2007

podczas tworzenia strony. Każdy szablon Smarty,
aby móc współpracować z naszym oprogramowa-
niem, musi zawierać w sobie określone zmienne.
Najprostszy działający szablon, który nie jest opa-
trzony żadną grafiką, ale będzie działać, ma postać
widoczną na listingu 1.
Podane na nim zmienne Smarty są niezbęd-
ne do działania. W analogiczny sposób będzie-
my dołączać do szablonu niezbędne kompo-
nenty Delphi for PHP, ale o tym później. Po
ustaleniu podstaw związanych ze Smarty, mo-
żemy przejść do połączenia obu systemów
i pierwszego wyświetlenia strony.
Każdy projekt rozpoczynamy zawsze w ten
sam sposób, tzn. poprzez kliknięcie w menu File
–>New–>Application. W efekcie otrzymujemy
projekt z pierwszą formą, na której umieszczać
będziemy komponenty wykorzystane w naszej
aplikacji.Dobrymnawykiem,przedrozpoczęciem
pracy z nowym projektem, jest zapisanie go po-
przez File–>Save Project As. Zapis w tym przy-
padku będzie dotyczyć dwóch plików. Pierw-
szym plikiem będzie plik o rozszerzeniu php,
który nazwiemy index.php i zapiszemy w specjal-
nie utworzonym przez nas katalogu o nazwie we-
bpage. Drugim plikiem będzie plik projektu, któ-
ry nazwiemy webpage.phprj . Następnie musi-
my zmienić jeszcze nazwę formy w ObjectInspec-
tor–>name na wartość index. Po wykonaniu tych
czynności możemy przejść do tworzenia naszej
aplikacji. Założymy, że pierwsza strona ma za-
wierać jedynie treść statyczną, bez generowanej
poprzez PHP treści dynamicznej. Będziemy mu-
sieli skorzystać w tym celu, z wcześniej przygoto-
wanego szablonu, który dołączony jest na płycie.
Aby, zachować pewien porządek utworzymy od-
powiednią strukturę katalogów. W folderze we-
bpage, utworzymy folder template, który będzie
przechowywać nasze szablony oraz ich arkusze
stylów i grafiki.
Rysunek 1. Interfejs użytkownika Delphi for PHP
www.phpsolmag.org
Mamy już wszystkie potrzebne części dla naszej
strony. Czas więc złożyć stronę główną w całość.
Klikamy w formę, a następnie w ObjectInspec-
tor–>TemplateEngine, wybieramy z dostępnych
opcji interesujący nas szablon. W tym wypadku
jest to jedyny domyślnie dostępny szablon, czy-
li Smarty. Jednak w przyszłości pojawią się kolej-
ne. Następnie musimy wskazać szablon, który zo-
stanie połączony z naszą stroną. Aby to zrobić wy-
bieramy ObjectInspector–>TemplateFilename, gdzie
wskazujemy nasz szablon index.tpl, znajdujący
się w folderze template. Ostatnim krokiem, który
dzieli nas od zobaczenia wyniku naszej pracy jest
po prostu wciśnięcie opcji w menu Run–>Run
lub po prostu [F9], w efekcie czego zobaczymy na-
szą piękna stronę widoczną na rysunku 2, na któ-
rej wykonanie nie poświeciliśmy nawet pięciu mi-
nut. Każdy, kto miał wcześniej styczność ze Smar-
ty wie, że pierwsze uruchomienie Smarty może
nie jednemu sprawić problem, jednak w przypad-
ku Delphi for PHP obsługa staje się bardzo prosta
i intuicyjna.
Tworzymy stronę dynamiczną
Po nacieszeniu oka naszą pierwszą stroną, nad-
szedł czas na kolejny krok. Przydałoby się, aby
strona wykorzystywała możliwości PHP. Stwo-
rzymy więc podstronę zawierającą bardzo prostą
księgę gości. Tworzymy nową formę poprzez
File–>New–>Form i zapisujemy ją jako guestbook.
php, a następnie zmieniamy w ObjectInspector
–>name na wartość guestbook. W tym przypadku
zaczniemy od zdecydowania, jakie komponenty
będą nam potrzebne, a następnie umieścimy je na
formie. Po tych czynnościach utworzymy nasz sza-
blon oraz wyświetlimy stronę z księgą gości i doko-
namy pierwszego wpisu.
Każda typowa strona księgi gości zawiera for-
mularz, poprzez który dodajemy wpisy oraz
wyświetla wcześniejsze posty, odczytując je
Delphi for PHP
z bazy danych. Na początek umieścimy na na-
szej formie trzy komponenty Edit. Uczynimy
to przeciągając komponent Edit z Tool Pallete
bezpośrednio na formę lub poprzez podwój-
ne kliknięcie. Umieszczenie ich na formie nie
ma żadnego znaczenia, ponieważ będziemy
i tak korzystać ze specjalnie przygotowanego
szablonu. Rozmiar każdego z komponentów
możemy dowolnie modyfikować poprzez roz-
ciągania przy pomocy myszki lub kliknięcie
w komponent znajdujący się na formie i wpro-
wadzanie wartości w ObjectInsepctor–>Width
lub Height. Każdy z wprowadzonych przez nas
komponentów Edit ma przydzieloną dynamicz-
nie nazwę, widoczną w ObjectInspector–>name.
W naszym przypadku będzie to Edit1, Edit2,
Edit3. Korzystanie z takiego nazewnictwa mo-
że być niewygodne. Dlatego zmienimy je edy-
tując pole ObjectInspector–>name na następują-
ce title, author, content. Nazwy te są zdecydowa-
nie łatwiejsze do zapamiętania oraz wykorzy-
stania. Do zatwierdzenia formularza potrzebny
będzie nam również jakiś przycisk. Umieści-
my jeden komponent Button. W jego przypad-
ku nie będziemy zmieniać parametru name
a zmienimy parametr Caption dostępny w Ob-
jectInspector–>Caption, w którym zmieniając
Rysunek 2. Nasza pierwsza strona
Rysunek 3. Komponenty wchodzące w skład
księgi gości
Rysunek 4. Prosta księga gości
67
 Artykuł warsztatowy
wartość zmieniamy napis widoczny na przyci-
sku. Zmienimy w ten sposób domyślny napis
Button1 na Wyślij. Mamy już umieszczone na
formie komponenty związane z formularzem.
Pozostał nam jeszcze do umieszczenia najważ-
niejszy komponent, związany z połączeniem do
bazy danych. W naszym przypadku będziemy
zainteresowani komponentami związanymi z ba-
zą danych MySQL. Odpowiedni komponent mo-
żemy umieścić na formie na dwa sposoby. Pierw-
szym z nich jest przeciągnięcie komponentu z Tool
Palette o nazwie Database, którego parametry po-
łączenia konfigurujemy następnie za pomocą Ob-
jectInspector’a, wprowadzając zgodne z konkret-
nym przypadkiem wartości DatabaseName, Host,
UserName, UserPassword oraz zmieniając wartość
Connected na true. Po wykonaniu tych czynności
będziemy mieć dostępne połączenie z bazą da-
nych. Możemy ten sam cel osiągnąć w inny dużo
bardziej przyjazny sposób. Do tego celu będziemy
musieli wykorzystać DataExplorer, w którym zde-
finiujemy połączenie z bazą danych MySQL. Czy-
nimy to poprzez kliknięcie na ikonę delfina przy
napisie MySQL prawym przyciskiem myszy i wy-
branie z podręcznego menu opcji Register Databa-
se. My, jako nazwę połączenia podamy delphi4php.
W efekcie tego działania otrzymujemy okienko, w
Listing 1. Najprostsza konstrukcja szablonu Smarty współpracująca z Delphi for PHP
<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=utf-8" />
<title></title>
<meta name="keywords" content="" />
<meta name="description" content="" />
{HeaderCode}
</head>
<body>
{$StartForm}
{$EndForm}
</body>
</html>
Listing 2. Umieszczanie komponentów z Delphi for PHP w szablonie Smarty
<form action="" method="post">
Tytuł<br/>
{$title}<br/>
Autor:<br/>
{$author}<br/>
Wpis:<br/>
{$content}<br/>
{$Button1}<br/>
</form>
Listing 3. Zapytanie tworzące tabele z wpisami gości naszej strony
create table `guestbook`(
`id` int unsigned not null auto_increment primary key,
`title` char(255) not null,
`author` char(255) not null,
`content` text not null,
`date` datetime not null
);
68
którym wypełniamy niezbędne dane. Po zaakcep-
towaniu formularza na liście DataExplorer’a poja-
wi się nasze połączenie. Teraz, aby wykorzystać je
do ustanowienia połączenia z bazą danych wystar-
czy, że przeciągniemy nasz element z listy na for-
mę, w efekcie czego otrzymamy już skonfigurowa-
ny komponent Database. Omówione wyżej dzia-
łanie zaoszczędzi nam pracy przy każdorazowym
konfigurowaniu połączenia, na każdej nowej for-
mie. Umieszczając ten komponent na formie ze-
braliśmy już wszystkie niezbędne elementy do
działania naszej księgi gości. Efekt dotychczasowej
pracy widoczny jest na Rysunku 3.
Zajmiemy się teraz przygotowaniem szablo-
nu Smarty, na którym, w wygodny dla nas spo-
sób, umieścimy formularz. Tworzymy nowy sza-
blon o nazwie guestbook.tpl. Każdy z komponen-
tów umieszczamy w szablonie, poprzez umiesz-
czenie w nim zmiennej o nazwie komponen-
tu. Dla naszych komponentów o nazwie title, au-
thor, content będziemy musieli zastosować zmien-
ne {$title}{$author} oraz {$content}, co wi-
doczne jest na Listingu 2. Czynność ta jest bardzo
prosta i nie powinna sprawić problemu nawet po-
czątkującemu programiście. W miejscu umiesz-
czonych zmiennych Smarty pojawią się kompo-
nenty ułożone na naszej formie. W ten sam spo-
sób możemy umieszczać wszystkie inne kompo-
nenty dostępne w Tool Palette.
Mamy już formularz, ale nie wiemy co sta-
nie się po naciśnięciu przycisku wyślij. W tym
momencie, wykorzystamy kolejne usprawnie-
nie Delphi for PHP. Oprogramujemy zdarzenie
OnClick dla przycisku. Możemy to zrobić rów-
nież na dwa sposoby. Pierwszym jest wybranie
w ObjectInspektorze zakładki Events a tam nasze-
go zdarzenia. Drugim i znacznie szybszym spo-
sobem osiągnięcia tego samego celu jest po pro-
stu podwójne kliknięcie na przycisk umieszczo-
ny na formie. Po wykonaniu, jednej z wyżej omó-
wionych akcji, zostaniemy przeniesieni do dru-
giego widoku naszej formy. Tym razem operuje-
my naszą formą od strony kodu. Możemy prze-
mieszczać się pomiędzy obydwoma widokami,
poprzez zakładki widoczne u dołu strony o na-
zwach Code oraz Design lub przy pomocy klawi-
sza [F12]. W widoku kodu możemy rozpocząć
edycję zdarzenia. W tym przypadku została wy-
generowana metoda o nazwie Button1Click, we
wnętrzu której definiujemy naszą akcję. Pożąda-
ną akcją, po naciśnięciu przycisku, będzie u nas
zapis do bazy danych wartości przekazanych po-
przez formularz. Tabelę, w której będziemy gro-
madzić wpisy gości, należy utworzyć przy po-
mocy zapytania widocznego na [Listingu 3].
Gdy dysponujemy już taką tabelą, możemy
przejść do zapisu otrzymanych ze strony da-
nych. Delphi for PHP do komunikacji z bazą
danych korzysta z ADO, dzięki czemu zacho-
wując odrobinę samodyscypliny przy tworze-
niu zapytań do bazy danych, możemy sprawić,
że nasza aplikacja będzie działać zarówno pod
MySQL jak i np. Oracle jedynie po zmianie ste-
rownika. Realizacja zapisu do bazy danych jest
widoczna na [listingu 4]. Po zapisie do bazy da-
nych należy również wyczyścić wartość pól tek-
stowych, co robimy przy pomocy metody set-
Text(), dla której przekazujemy puste stringi.
– (czy na pewno stringi)?
Jak łatwo zauważyć, stworzony kod jest zwy-
kłym kodem PHP, a co za tym idzie, nie musi-
my uczyć się jakiegoś nowego języka, aby móc
korzystać z tego oprogramowania. W reakcji na
wciśnięcie przycisku, co równoznaczne jest za-
akceptowaniu formularza, przygotowujemy za-
pytanie SQL. Zabezpieczamy zmienne przeka-
zane w tablicy $_POST, a następnie zapisujemy
je do bazy danych. Za komunikację z bazą da-
nych odpowiada egzemplarz ADO o nazwie
$dbdelphi4php1 i to właśnie za jego pośrednic-
twem musimy wykonywać wszystkie interak-
cje. Kod jest bardzo prosty, a napisanie go rów-
nież nie zabrało nam dużo czasu.
Mamy już zapis do bazy danych. Nadszedł
czas na wyświetlenie wpisów zgromadzonych
w bazie na naszej stronie. Aby wyświetlić jakieś
dane pobrane z tablicy, będziemy musieli sko-
rzystać ze specjalnego zdarzenia OnTemplate,
utworzonego w celu współpracy z szablonami.
Zdarzenie to jest dostępne jedynie dla formy.
Znajdziemy je w ObjectInspectorze w zakładce
06/2007
 Delphi for PHP

zard. Pojawi się wtedy kreator, w którym właściwie

Listing 4. Zapis do bazy danych w reakcji na kliknięcie przycisku naszym jedynym zadaniem jest określenie ścieżki
function Button1Click($sender, $params) zapisu oraz klikanie next. Jednak po wykonaniu
{ tej akcji musimy jeszcze pamiętać o przeniesieniu
$query='INSERT INTO `guestbook` (`title`,`author`,`content`,`date`) szablonów oraz grafik, bo tego Delphi for PHP już
VALUES (?,?,?,NOW())'; za nas nie zrobi. Drobną niespodzianką jest rów-
$title=addslashes(htmlspecialchars($_POST['title'])); nież nie przenoszenie w tym procesie folderu
$author=addslashes(htmlspecialchars($_POST['author'])); Smarty z biblioteki VCL, ale tak naprawdę trudno
$content=addslashes(htmlspecialchars($_POST['content'])); jest określić, czy jest to działanie zamierzone, czy
$array=array($title,$author,$content); też niewielkie nie dopatrzenie. Nie mniej jednak
$this->dbdelphi4php1->Prepare($query); pamiętajmy, aby zrobić to samemu. Po wykona-
$this->dbdelphi4php1->execute($query,$array); niu tych czynności, musimy jedynie przenieść na-
$this->title->setText(''); szą stronę na serwer i możemy już wtedy wysyłać
$this->author->setText(''); link do znajomych.
$this->content->setText('');
} Podsumowanie
Korzystając z Delphi for PHP stworzyliśmy w bar-
Listing 5. Zebranie informacji o wpisach gości i wysłanie ich do szablonu Smarty dzo prosty sposób prostą stronę, której główną
function Unit6Template($sender, $params) atrakcją jest księga gości. Stworzenie takiej stro-
{ ny w tradycyjny sposób wymagałoby dużo więk-
$query="SELECT * szego nakładu pracy, a co za tym idzie i czasu.
FROM `guestbook` Sprawny użytkownik, wykorzystując to opro-
ORDER BY `date` DESC"; gramowanie, byłby w stanie stworzyć taką stro-
$result=$this->dbdelphi4php1->execute($query); nę w czasie pięciu minut. Tradycyjnymi meto-
foreach($result as $guest) dami nie byłoby to możliwe. Delphi for PHP po-
{ zwala na tak szybka pracę, ponieważ nie zmusza
$guests[]=$guest; nas do implementowania dobrze znanych i czę-
} sto powielanych rozwiązań. Najlepszym przy-
$template=$params['template']; kładem tego typu jest dostęp do bazy danych.
$template->_smarty->assign('guests',$guests); W tradycyjnych metodach programowania, mu-
} sielibyśmy oprogramować połączenie. Natomiast
w Delphi for PHP całe nasze działanie polega je-
Listing 6. Wyświetlenie wszystkich wpisów znajdujących się w naszej księdze gości dynie na wprowadzeniu danych dostępowych
{section name=i loop=$guests} oraz na przeciągnięciu komponentu na formę.
<div class="post"> Możemy jasno określić, że tak naprawdę wszyst-
<p class="date">{$guests[i].date|truncate:10:''}</p> kie działania zostały ograniczone do niezbędne-
<h1 class="title">{$guests[i].title}</h1> go minimum, jakie musi wykonać użytkownik.
<div class="entry"> To samo podejście możemy zaobserwować rów-
{$guests[i].content}<br/> nież podczas wykorzystywania szablonu Smar-
<span style="font-size:0.8em;padding:5px;">{$guests[i].author}</span> ty. Zazwyczaj przed pierwszym uruchomie-
</div> niem Smarty, musieliśmy tworzyć klasę dziedzi-
</div> czącą po głównej klasie Smarty, aby ustawić da-
{/section} ne konfiguracyjne, jednak w przypadku Delphi
for PHP nie musimy się o to martwić. W arty-
kule tym mamy do czynienia z bardzo prostym
Events. Po wyborze tego zdarzenia zostanie wy- Konstruując tę pętlę zebraliśmy wszystkie przykładem, dzięki czemu łatwiej będzie nam
generowana metoda GuestbookTemplate, w któ- elementy potrzebne do działania naszej księgi rozpocząć swoja przygodę z tym oprogramowa-
rej zawrzemy cały kod odpowiedzialny za wy- gości. Pozostało jedynie połączenie wszystkiego niem. Wykorzystaliśmy tutaj jedynie podstawo-
świetlenie wpisów. Kod odpowiedzialny za ze- w całość. Szablon zapisaliśmy pod nazwą guest- we elementy, a należy pamiętać, że do wykorzy-
branie informacji i wysłanie ich do naszego sza- book.tpl w folderze template. Łączymy go z pli- stania i przetestowania zostało jeszcze całe mnó-
blonu widoczny jest na [listingu 5]. kiem guestbook.php, tak samo jak poprzednio, stwo komponentów korzystających np. z ajaxa,
Za utworzenie uchwytu do szablonu odpo- a następnie uruchamiamy oraz dodajemy przy- co powinno tym bardziej zachęcić do pozna-
wiada fragment kodu $template=$params['tem kładowy wpis o dowolnej treści. Efekt naszej nia tej aplikacji. Chcąc skorzystać z ajax–a wca-
plate']; natomiast za utworzenie nowej zmien- pracy widoczny jest na [rysunku 4]. le nie musimy go znać. Jedyne co naprawdę mu-
nej w szablonie odpowiada kod $template–>_ W ten sposób ukończyliśmy nasz pierwszy pro- simy u mieć, to po prostu klikać oraz czytać do-
smarty–>assign('guests',$guests);. Możemy jekt. Jednak powinniśmy jeszcze wiedzieć, któ- kumentację, która coraz intensywniej rozwija się
w ten sposób przekazać do szablonu dowolną licz- re pliki skopiować, aby umieścić go na serwerze. na stronie biblioteki VCL.
bę własnych zmiennych, które następnie musimy Dobrą wiadomością jest to, że nie musimy się o to
wyświetlić. Jako, że do szablonu przekazaliśmy ca- martwić, ponieważ Delphi for PHP ma wbudowa-
łą tablicę wyników, będziemy musieli obsłużyć ją ny w sobie dodatek, który za nas zbierze niezbęd- ŁUKASZ SKOWROŃSKI
przy pomocy pętli wbudowanej w Smarty o na- ne elementy i umieści je w wybranym przez nas Autor jest studentem informatyki na Uniwersytecie
zwie section. Fragment szablonu odpowiedzialny katalogu, który następnie musimy przenieść na w Białymstoku, pracuje również jako programista
za wyświetlenie zawartości tej tablicy jest widocz- nasz serwer. Aby skorzystać z tej funkcjonalności PHP w firmie E-Studio.
ny na [Listingu 6]. musimy wybrać w menu Tools–>Deployment Wi- Kontakt z autorem: lukas.skowronski@gmail.com

www.phpsolmag.org 69
 Testy konsumenckie
Testy konsumenckie
UPS
W naszych testach konsumenckich przedstawiamy dwóch producentów
zasilaczy awaryjnych UPS – ETA i Emerson Network Power oraz
prezentujemy opinie firm, które skorzystały z ich oferty.
Tomasz Idczak
Kierownik technologii zasilania i klimatyzacji Netia S.A.
N
etia S.A. jest największym niezależ-
nym operatorem telefonii przewo-
dowej w Polsce. Świadczy stacjonar-
ne usługi telekomunikacyjne w całym kraju.
Oferta Netii, obok usługi głosowej obejmuje
dostęp do Internetu po liniach analogowych
i cyfrowych, hosting, usługi 0800, 0700,
0300 oraz zaawansowane usługi Netia Frame
Relay, Integralnet, łącza dzierżawione i usłu-
gi dla operatorów Netia Carrier. Netia współ-
pracuje z czwartym operatorem telefonii ko-
mórkowej PLAY przy budowie sieci UMTS.
Obecnie z usług dostępu do Internetu Netii
korzysta blisko 140 tysięcy klientów, a celem
firmy jest pozyskanie miliona internautów
do roku 2009.
Podczas realizacji projektu szerokopa-
smowego radiowego dostępu do Internetu
dla klientów biznesowych, pojawił się wy-
móg zapewnienia zasilania awaryjnego o na-
pięciu 230V dla terminali instalowanych u
klientów.
W pierwszym etapie wyspecyfikowane zo-
stały podstawowe wymagania dla zasilacza
UPS, takie jak: zakres mocy pozornej, topo-
logia zasilacza, czas autonomii, autostart po
powrocie zasilania oraz możliwość zdalnego
nadzoru. Dodatkowymi wymogami były ska-
70
lowalność zespołu baterii, umożliwiająca wy-
dłużenie czasu autonomii w przypadku ocze-
kiwanej, zwiększonej dostępności usługi oraz
konstrukcja pozwalająca na instalację zasila-
cza jako wolnostojący lub w szafie 19”, w za-
leżności od wymagań klienta. Ze względu na
dużą skalę projektu potrzebna była wyso-
ka niezawodność urządzenia. Przy wyborze
sprzętu, braliśmy pod uwagę zarówno jakość
zasilacza, jak i dostępność serwisu. Mając złe
doświadczenia wiedzieliśmy, że tanie i pro-
ste rozwiązania po pewnym okresie ulegają
awariom. Przez to, nie tylko generują koszty
napraw, ale wstrzymują realizacje usługi dla
klienta, czego rezultatem jest utrata przycho-
dów oraz dobrego wizerunku operatora.
Po przeprowadzeniu analizy dostępnych
na rynku zasilaczy oraz ich cen, wybrana zo-
stała rodzina jednofazowych zasilaczy UPS
GXT2U700-3000 o mocach od 700VA i
3000VA firmy Liebert, wchodzącej w skład
Grupy Emerson Network Power.
Zasilacze GXT2U zbudowane są w opar-
ciu o technologię VFI, na bazie podwójnej
konwersji i przeznaczone są do ochrony kry-
tycznych odbiorów przed wszystkimi rodza-
jami zakłóceń, jakie mogą pojawić się od stro-
ny sieci energetyki zawodowej. Uniwersal-
na konstrukcja UPS pozwala na jego mon-
taż w szafie 19”, w której, w podstawowej
konfiguracji zajmuje tylko 2U lub pionowo,
jako wolnostojący na specjalnej podstawie.
Do zasilacza mogą być dołączane dodatko-
we, zewnętrzne moduły baterii akumulato-
rów. Od jednego do czterech, każdy o wyso-
kości 2U, przedłużający czas podtrzymania
zasilania odbiorów, co pozwala spełnić zróż-
nicowane oczekiwania naszych klientów. Za-
silacz charakteryzuje nowoczesny design, na
płycie czołowej świecące się diody w przej-
rzysty sposób obrazują aktualny stan pracy
zasilacza.
Gniazdo zasilania sieciowego, cztery gniaz-
da wyjściowe typu IEC320, gniazda baterii
dodatkowych oraz port komunikacyjny DB-9
zabudowane są na tylnym panelu. Istotnym
elementem wyróżniającym tą rodzinę zasila-
czy, jest wbudowany wejściowy układ PFC,
który zapewnia wysoki cosφ = 0,97 i ogra-
nicza poziom zniekształceń wprowadzanych
do sieci. Ma to wpływ na coraz częściej po-
strzeganą tzw. ekologię sieci zasilającej. Bar-
dzo szeroki zakres napięć wejściowych oraz
częstotliwości pozwala na znaczne wydłu-
żenie czasu eksploatacji baterii, której ży-
wotność w dużej mierze zależy od ilości cy-
kli wyładowania i ładowania. Zaletą jest też
łatwa wymiana baterii „na gorąco”, co nie
wymaga odłączania w tym czasie odbiorów
klienta. Zasilacze GXT2U wyposażone są w
gniazdo, do zainstalowania karty sieciowej
SNMP/WEB, zapewniające zdalną kontrolę
i diagnostykę zasilacza oraz przesyłanie tra-
pów alarmów do centrum nadzoru opera-
tora. Umożliwia to podjęcie adekwatnych
działań do rodzaju awarii, co jest szczegól-
nie istotne przy dużej ilości instalacji i znacz-
nej rozległości sieci. Z zastrzeżeń, jakie moż-
na mieć do zasilacza to poziom hałasu, któ-
ry może dochodzić do 55dBA z tyłu, w odle-
głości 1m od urządzenia i może być uciążli-
wy w przypadku długiego przebywania w je-
go sąsiedztwie.
Wybór zasilaczy UPS GXT2U700 był ko-
lejnym krokiem współpracy Grupy Netia z
Emerson Network Power. Pierwsza umowa
ramowa na dostawę i montaż systemów za-
silania napięciem stałym podpisana została
w 1997r. Cena adekwatna do jakości zasila-
cza, była dodatkowym elementem na etapie
wyboru. Dobry produkt, krótki czas dosta-
wy, dostępność serwisu naprawczego, kom-
petentne wsparcie techniczne oraz dobre do-
świadczenia z dotychczasowej współpracy,
pozwalają na przyznanie wysokiej oceny w
odniesieniu do całego projektu.
Ocena:: «««««
Ocena «««««
06/2007

Tomasz Pawelski
Product Manager 3Com, Allied Telesis, APC, Liebert
RRC Poland Sp. z o.o.
F
irma RRC Poland Sp. z o.o. istnieje na
rynku polskim od 1992 roku. Zaczy-
nała jako dystrybutor rozwiązań firmy
3Com. Jako RRC Enterprise Networking jest
obecnie dystrybutorem technologii informa-
tycznych, głównie z zakresu rozwiązań siecio-
wych oraz serwerowych. W ofercie firmy są pro-
dukty takich firm jak Cisco Systems, 3Com, Al-
lied Telesis, Zyxel czy Funkwerk. Oferta serwe-
rowa oraz storage oparta jest na sprzęcie IBM.
W zeszłym roku zapoczątkowany został roz-
wój dwóch nowych nisz technologicznych: dzia-
Ustosunkowanie
Cezary Gutowski
Kierownik Sprzedaży UPS-ów małej i średniej mocy
w Emerson Network Power
E
merson Network Power, część koncer-
nu Emerson Electric, to spółka zareje-
strowana w Polsce od 2000 r., choć ofe-
rowane przez nią produkty znane są na pol-
skim rynku już od lat 70, w tym urządzenia
www.phpsolmag.org
łu bezpieczeństwa sieciowego (oprogramowa-
nie oraz sprzęt – MKS VIR, Symantec, F–Se-
cure, SonicWall) oraz działu rozwiązań tele-
komunikacyjnych (połączenie VOIP oraz PBX
– Avaya, Funkwerk). Dynamicznie rozwijają-
cym się działem są produkty tzw. personal ID
– skanery, systemy RFID, drukarki termicz-
ne – Symbol, Zebra, Motorola, O'Neal. Nasza
firma pomaga swym partnerom, za pośrednic-
twem spersonalizowanych stron WWW, wspar-
cia inżynierów systemowych oraz poprzez orga-
nizację różnego rodzaju szkoleń – także w róż-
nych miastach Polski. W związku z tym, poja-
wiła się potrzeba posiadania niezawodnych sys-
temów informacyjnych – zarówno od strony
sprzętu komputerowego (serwery, macierze dys-
ków), jak i zasilania awaryjnego pozwalającego
na ciągły i bezpieczny dostęp do danych, a tak-
że zabezpieczenie przed ich utratą w razie bra-
ku zasilania. W ramach rozwijania naszej ofer-
ty poznaliśmy między innymi produkty Emer-
son Network Power, jako element zabezpiecze-
nia sieci komputerowych od strony ich zasilania.
Ich oferta, z punktu widzenia zaplecza badaw-
czo–rozwojowego oraz oferty produktowej, wy-
dała nam się atrakcyjna zarówno pod względem
zastosowanych rozwiązań, jak i poziomu cen, w
porównaniu z konkurencją o podobnym pozio-
mie technologicznym. Emerson Network Power
to ogólnoświatowy dostawca rozwiązań związa-
nych z zasilaniem – od małych zastosowań biu-
rowych czy domowych do wielkich centrów da-
nych. W kręgu naszych zainteresowań znalazły
się zasilacze awaryjne do serwerów zainstalowa-
klimatyzacji precyzyjnej marki Hiross oraz
UPS-y marki Liebert. Obecnie wszystkie pro-
dukty oferowane są pod jedną marką – Emer-
son. Typowe zastosowania klimatyzacji precy-
zyjnej to centrale telekomunikacyjne. Emer-
son Network Power jest dostawcą klimatyzacji
precyzyjnej dla Telekomunikacji Polskiej SA,
Polkomtela, Polskiej Telefonii Cyfrowej, Netii i
Energisu. Wyposaża również większość serwe-
rowni oraz centrów danych w Polsce.
Niemal wszystkie zarejestrowane w Polsce
banki: PKO SA, PKO BP, Kredyt Bank, Bank
Millenium, Raiffeisen Bank Polska, a także
ministerstwa oraz różne instytucje samorzą-
dowe, mają urządzenia Emerson Network Po-
wer. Emerson dostarcza także urządzenia dla
przemysłu, np. dla kopalni, cementowni, elek-
trowni, zakładów energetycznych oraz w prze-
myśle drukarskim, czego przykładem jest Pań-
stwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych.
Spółka jest wiodącym dostawcą klimatyzacji
precyzyjnej na obszarze Polski, zaopatruje ok.
40% rynku.
UPS-y obsługują zakres mocy od 0 do 800
kVA. Marka Liebert znana jest z UPS-ów
o dużej mocy, czyli głównie specjalistom z
branży elektrycznej, którzy zajmują się roz-
wiązaniami o większej skali. Nowością są za-
UPS
nych w naszej firmie, solidne i bezawaryjne, z
możliwością zarządzania poprzez sieć kompu-
terową, z co najmniej dwuletnią gwarancją i pol-
skim serwisem. Zasilacze Emerson Network Po-
wer z grupy PSI oraz GXT2 w zakresie mocy od
1440 do 3000 VA, spełniają z nadwyżką nasze
wymagania, ponieważ oprócz wyżej wymienio-
nych funkcji, oferują możliwość dokładania ba-
terii dodatkowych wydłużających czas podtrzy-
mania zasilania oraz możliwość montażu w sza-
fie 19" – wszystko to w standardowej cenie urzą-
dzenia. Zdecydowanie spełniły one zadanie pod-
trzymywania serwerów dla aplikacji, poczty in-
ternetowej oraz strony WWW dla naszych part-
nerów. UPS-y z rodziny PSI znalazły zastosowa-
nie do serwerów montowanych w szafach 19"
– zastosowana technologia line–interactive jest
wystarczająca do zasilania wszelkiego rodzaju
komputerów – także serwerów. Mają też moż-
liwość zarządzania nimi za pośrednictwem por-
tu USB lub RS232, dołączone jest również opro-
gramowanie do zdalnego zamknięcia serwerów
w razie braku zasilania. UPS-y z rodziny GXT2 z
powodu zastosowania w nich technologii on–li-
ne (zerowy czas przełączania na baterie) służą
do zasilania zewnętrznych macierzy dyskowych
oraz urządzeń wrażliwych nawet na najmniejsze
zaniki napięcia. Używane są w wersji wolnosto-
jącej, istnieje możliwość, w razie potrzeby, doku-
pienia do nich zestawu do zainstalowania w sza-
fie 19". Zasilacze pracują cicho, co nie jest bez
znaczenia dla pracujących w pobliżu ludzi.
Ocena
Ocena:: «««««
«««««
silacze awaryjne od 0 do 30 kVA. Pozostałe
oferowane rozwiązania to, m.in. siłownie dla
operatorów telekomunikacyjnych, straży gra-
nicznej czy policji. Emerson kupił te produk-
ty poprzez akwizycję: przejmując część fir-
my Ericsson i firmy Nortel. Obecnie, wspól-
nie z partnerem technologicznym, polską fir-
mą Telzas, obsługuje Polkomtela. Kolejne pro-
dukty to duże rozwiązania związane z trans-
misją i zabezpieczenia przeciwzwarciowe.
Różnego typu szafy i obudowy – są to rozwią-
zania do montażu różnych urządzeń. Kluczo-
wym elementem pozostaje jednak zasilanie.
Niektóre urządzenia produkowane są na za-
sadzie OEM dla innych producentów, np. za-
silacze do różnego typu sprzętu, kable USB i
światłowodowe – oferowane w szerokiej ska-
li na rynku, często pod markami dystrybuto-
rów. „Prawdopodobnie znacie Emerson bar-
dziej, niż wam się wydaje” – mówi Dyrek-
tor Generalny Emerson w Polsce – Małgorza-
ta Kasperska.
Opinie naszych klientów są dla nas powo-
dem do dumy. Rekomendacje od tak znakomi-
tych firm jak Netia S.A. czy RRC Poland Sp. z
o.o., liderów w swoich branżach, nie tylko wy-
różniają nas na rynku ale i obligują do ciągłe-
go doskonalenia naszych produktów i usług.
71
 Testy konsumenckie
UPS-y Emerson Network Power marki Lie-
bert, to sprzęt z najwyższej półki, biorąc pod
uwagę kryteria takie jak: jakość i niezawod-
ność. Nie spoczywamy jednak na laurach. Do-
wodem są kolejne udogodnienia dla naszych
obecnych i przyszłych klientów. Najnowszą
propozycją jest oferta „3 lata przez 3 miesią-
ce” polegająca na wydłużeniu do 3 lat okresów
gwarancyjnych na wybrane UPS-y GXT2 i PSI
zakupione do końca października 2007. Nie
przez przypadek, właśnie te modele wybra-
li, jako element systemu bezpieczeństwa biz-
nesu, rekomendujący nas klienci – Netia S.A.
i RRC Poland.
To, w jaki sposób reagujemy na potrzeby na-
szych partnerów, opracowujemy indywidualne
rozwiązania, doradzamy i dbamy o bezpieczeń-
stwo aplikacji o krytycznym znaczeniu, spra-
wia, że pozostają z nami na lata. Przykładem
zaufania, które procentuje, jest ponad 10-letnia
współpraca firmy Emerson Network Power z li-
derem rynku telekomunikacyjnego w Polsce,
firmą Netia S.A.
Robert Gałka
Marketing Manager
AJM Electronics Sp. z o.o.
A
JM Electronics powstało w 1992 ro-
ku. Od początku działalności zajmo-
waliśmy się dystrybucją wszelkiego
rodzaju złącz, kabli i akcesoriów teleinforma-
tycznych. Na rynku polskim staliśmy się zna-
ni dzięki szerokiej ofercie komponentów siecio-
wych, którą stale rozwijamy. Jednocześnie po-
dejmujemy kroki, mające na celu zbudowanie i
umocnienie naszej pozycji na innych polach.
AJM od kilku lat jest przedstawicielem zna-
nej, niemieckiej firmy TELEGÄRTNER, pro-
ducenta najwyższej jakości podzespołów do
sieci, opartych na skrętce miedzianej i świa-
tłowodach, złączy telekomunikacyjnych wy-
sokiej częstotliwości oraz kabli telekomuni-
kacyjnych i sieciowych. Dla Partnerów TELE-
GÄRTNERA regularnie prowadzimy szkole-
nia, po zakończeniu których, uzyskują oni au-
toryzację, pozwalającą na udzielanie 25-letniej
gwarancji na sieci wykonane w systemie TELE-
GÄRTNER.
72
Trudno też o lepszą rekomendację niż to,
że jeden z największych w Europie Środkowej
i Wschodniej dostawców produktów siecio-
wych i telekomunikacyjnych, mający w swej
ofercie między innymi UPS-y – firma RRC
– na swój własny użytek wybrała właśnie UPS-
y spod znaku Liebert, marki należącej do Emer-
son Network Power.
Warto podkreślić, że UPS-y które oferuje-
my obecnie w Polsce, i dedykujemy szczegól-
nie małym i średnim przedsiębiorstwom, ce-
chuje ta sama jakość i niezawodność, z której
znane są nasze rozwiązania typu Power, sto-
sowane w największych centrach danych na
świecie. Można porównać je do polisy, któ-
ra gwarantuje ciągłość funkcjonowania urzą-
dzeń o krytycznym znaczeniu dla każdego
biznesu.
Emerson Network Power to firma, która od
wielu lat, na całym świecie, dostarcza rozwią-
zania zasilania awaryjnego i klimatyzacji dużej
skali, o krytycznym znaczeniu dla klientów z
każdego sektora gospodarki. Obecnie inten-
Bardzo istotną część oferty AJM, stanowią
produkty firmy ATEN - czołowego producen-
ta przełączników KVM na świecie. Od 1997
r. jesteśmy jej autoryzowanym dystrybutorem.
Obok podstawowej linii produktów, oferujemy
także, stworzoną przez ATEN, linię zaawanso-
wanych systemów KVM, dostępnych pod mar-
ką ALTUSEN.
AJM Electronics to także szafy instalacyjne,
których oferta jest z roku na rok bogatsza. Ofe-
rujemy przede wszystkim rozwiązania GFlex w
wielu odmianach. Jesteśmy wyłącznym przed-
stawicielem tej marki w Polsce. Dostępne są u
nas szafy wiszące, stojące, dzielone o różnych
głębokościach i wersjach wykonania, szafy z bo-
gatym wyposażeniem.
Klienci AJM mogą się także zaopatrywać w
elementy aktywne sieci, takie jak: switche, ro-
utery, modemy, karty sieciowe, elementy sie-
ci wi-fi, etc. W naszej ofercie znajdują się m.in.
urządzenia: SURECOM, D-Link, IP-Time, Edi-
max oraz GFlex.
AJM Electronics jest także dystrybutorem pre-
paratów czyszczących i konserwujących firmy
AMBERSIL, stanowiącej część amerykańskiego
koncernu chemicznego CRC, sprzedającego swo-
je produkty w ponad 120 krajach świata.
AJM Electronics zajmuje się zaopatrzeniem
hurtowym firm teleinformatycznych, instala-
torskich, banków, zakładów przemysłowych,
biur, sklepów komputerowych, szkół, wyższych
uczelni.
W celu zapewnienia kontrahentom możli-
wości kompleksowego zaopatrywania się w na-
szej firmie, podjęliśmy decyzję o wprowadze-
niu do oferty zasilaczy UPS. Kontakty targo-
we ułatwiły nam nawiązanie współpracy han-
dlowej z poznańską firmą ETA. O tym, a nie
innym wyborze zadecydowało doświadczenie
syfikujemy działania, mające na celu dotarcie
z naszą ofertą do klientów z sektora MŚP na
obszarze całej Europy. Rozbudowanie kanału
partnerskiego pełni dla nas kluczową rolę w
realizacji tego zadania.
W roku 2007 planujemy w Polsce, na Litwie,
Łotwie i Estonii podpisać umowy z wiodącymi
dystrybutorami IT oraz rozpoczniemy rekru-
tację partnerów do przygotowanego programu
resellerskiego. Podstawowe wartości jakie ofe-
rujemy, to relatywnie wysoka dla tego segmen-
tu marża i produkty zaliczane, ze względu na
parametry takie jak jakość i niezawodność, do
tych „z najwyższej półki”.
Cezary Gutowski od stycznia 2007 r. objął
stanowisko Kierownika Sprzedaży zasilaczy
awaryjnych UPS małej mocy marki Liebert
(do 30 kVA) w polskim oddziale Emerson Ne-
twork Power. Jest odpowiedzialny za rozwój
sprzedaży zasilaczy UPS Liebert w kanałach
dystrybucyjnych branży informatycznej oraz
elektrycznej.
naszego obecnego partnera oraz szeroka ofer-
ta produktowa. Zasilacze UPS ETA charakte-
ryzują się bardzo dobrym współczynnikiem ce-
na / jakość. Producent oferuje je w kilku pod-
stawowych odmianach, o mocach od 720VA
do 250kVA. Wszystkie modele charakteryzu-
ją się zwartą, solidną konstrukcją oraz estetycz-
nym wyglądem. Oferta jest na tyle atrakcyjna,
że pozwala zaspokoić praktycznie każdą potrze-
bę naszych klientów.
Nie bez znaczenia jest fakt, że ETA to uzna-
ny gracz na rynku, który budzi zaufanie. Zna-
cząco ułatwia nam to zwiększenie sprzedaży.
Dodatkowo, oparte na długoletnim doświad-
czeniu, rozwiązania ETA umożliwiają dosto-
sowanie się do szerokich potrzeb instalatorów
i wykonawców. W razie konieczności możemy
liczyć na pomoc i wsparcie techniczne ze stro-
ny naszego partnera. Bardzo duże znaczenie we
wzajemnej współpracy odgrywa sprawnie dzia-
łający serwis oraz elastyczność i terminowość
dostaw. Z uwagi na to, że AJM prowadzi dys-
trybucję szaf instalacyjnych w standardzie 19”,
zależało nam na wzbogaceniu oferty o zasilacze
UPS do tych szaf. Dzięki ETA bardzo szybko i
sprawnie udało się rozwiązać ten problem.
Z całym przekonaniem możemy stwierdzić,
iż nawiązanie kontaktu, a potem współpracy z
poznańskim producentem, było słusznym po-
sunięciem. Zasilacze awaryjne nie są naszym
sztandarowym produktem, ale stanowią ważne
uzupełnienie oferty. Musimy przyznać, że ETA
doskonale wywiązuje się z roli dostawcy i part-
nera. Niedawno podjęliśmy decyzję o wspól-
nych działaniach marketingowych. Pozwoli
nam to zwiększyć obroty, a przy okazji dodat-
kowo promować markę.
Ocena : «««««
06/2007

Mariusz Gołębiowski
Hardsoft–Telekom
F
irma Hardsoft–Telekom powstała w
sierpniu 1992. Od początku działalno-
ści zajmowała się sprzedażą systemów
i podzespołów komputerowych. Obecnie za-
trudnia ok. 25 pracowników, a jej działalność
opiera się głównie o sprzedaż hurtową i obsłu-
gę informatyczną przedsiębiorstw. Specjali-
zujemy się w następujących zagadnieniach:
Kompleksowa dostawa systemów kom-
puterowych, opartych na platformie Micro-
soft, Novell, Linux obejmująca dostarcza-
nie: sprzętu komputerowego (IBM, HP, Fujit-
su–Siemens, Apple, Maxdata, AVAN – mar-
ka własna); urządzeń sieciowych (3COM, CI-
SCO, Linksys); urządzeń peryferyjnych (HP,
OKI, Kyocera, Lexmark, Minolta i in.); syste-
mów zasilania awaryjnego (APC, ETA, Ever
Ustosunkowanie
Karol Pietrowski
Dyrektor ds. sprzedaży i marketingu
SPEiI ETA
S
półdzielnia Pracy Elektroniki i Infor-
matyki ETA powstała w 1988 roku.
Od początku naszej działalności zaj-
mujemy się projektowaniem, produkcją i ser-
www.phpsolmag.org
i in.); monitorów, projektorów, akcesoriów
komputerowych, podzespołów; oprogramo-
wania sieciowego wraz z instalacją okablowa-
nia strukturalnego; oprogramowania do ob-
sługi firm oraz wykonanie pełnej infrastruk-
tury sieciowej Serwis sprzętu komputerowe-
go i sieci, obejmujący: naprawy sprzętu kom-
puterowego; konserwację sprzętu; analizę i
monitorowanie pracy sieci; wydłużone go-
dziny pracy serwisu interwencyjnego; sprzęt
zastępczy niezbędny do utrzymania pracy
przedsiębiorstwa.
Powyższe produkty nie wyczerpują na-
szej oferty. Na życzenie klienta dostarczamy
sprzęt i oprogramowanie zależnie od jego po-
trzeb. Dlaczego wybraliśmy produkt firmy
ETA? Firma ETA jest znana na naszym rynku
od wielu lat, jako producent systemów zasila-
nia UPS. Oprócz rozpoznawalności marki, o
naszej współpracy zdecydowały dobra jakość
produktów i sprawny serwis. Rozwiązania fir-
my ETA sprawdzają się u naszych klientów,
którzy chwalą produkty jako konkurencyjne
cenowo i solidne. Niemałe znaczenie ma też
obsługa serwisowa.
Firma ETA zatrudnia dobrych specjali-
stów, przez co zapewnia serwis gwarancyj-
ny i pogwarancyjny na wysokim poziomie.
Do przyjemnych należy również kontakt z
działem handlowym firmy ETA. Pracowni-
cy, dzięki posiadanej wiedzy handlowej i zna-
jomości produktów łatwo nawiązywali z na-
mi współpracę. Wspólne działania z ETĄ wy-
wisem urządzeń służących ochronie sprzę-
tu elektronicznego przed zakłóceniami i za-
nikami napięcia w sieci zasilającej. W naszej
ofercie znajdują się zasilacze awaryjne (UPS)
o mocy od 320 VA do 250 kVA, jak również
listwy zasilające oraz agregaty prądotwórcze.
Nasze produkty można nabyć w całym kraju,
poprzez sklepy partnerskie oraz dystrybuto-
rów. Zawsze staramy się pomóc naszym klien-
tom w doborze UPS–a.
Zapewniamy również montaż i serwis
wszystkich naszych urządzeń. Dużą wagę
przykładamy do jakości oferowanych produk-
tów. Dzięki temu możemy pochwalić się naj-
dłuższą na rynku, pięcioletnią gwarancją na
zasilacze awaryjne z serii „multisystem”.
Nasze udokumentowane, wieloletnie do-
świadczenie w projektowaniu i produkcji za-
silaczy awaryjnych, pozwala nam zapewnić
najwyższy poziom obsługi klienta. Potwier-
dzeniem naszych kwalifikacji, a także sku-
teczności w zarządzaniu, jest wdrożony sys-
tem jakości ISO–9001 certyfikowany w 2003
przez TÜV.
Atutem naszej firmy jest posiadanie wła-
snego działu konstrukcyjnego, dzięki które-
mu możemy na bieżąco pomagać klientom w
przypadku nietypowych rozwiązań. Właśnie
w odpowiedzi na powtarzające się pytania z
UPS
tworzyły między naszymi firmami atmosfe-
rę partnerstwa, dzięki czemu współpracuje
się nam lepiej.
Firma ETA zdobywała swoją pozycję od lat.
Działając na tym samym rynku i obserwu-
jąc się od lat, nawiązaliśmy współpracę z fir-
mą ETA już na początku lat 90. Chcieliśmy
wprowadzić systemy UPS do naszej oferty.
Obecnie firma ETA znana jest w całej Polsce i
ma silną pozycję w naszym regionie.
Produkty i usługi firmy ETA w pełni speł-
niają nasze oczekiwania, a współpraca ukła-
da się dobrze. Do największych plusów moż-
na zaliczyć: sprawny serwis, niska awaryjność,
szeroka oferta, satysfakcjonująca polityka ce-
nowa względem dystrybutorów, wiedza i do-
świadczenie w zakresie zaawansowanych sys-
temów zasilania o dużej mocy. Jedynym mi-
nusem, który można wskazać, jest dość długi
czas oczekiwania na dostawę w przypadku za-
mówień większych partii towaru.
Wydaje mi się, że cena jest adekwatna do ja-
kości usług, choć trudno nie zauważyć, że dla
klienta staje się ona często decydującym czyn-
nikiem w procesie zakupu. Szczególnie widać
to na rynku małych UPS–ów. Tu, działając w
mocno konkurencyjnym środowisku, coraz
częściej zmuszeni jesteśmy to stosowania naj-
tańszych rozwiązań. Niestety jakość, czy ob-
sługa serwisowa w takich przypadkach scho-
dzi na drugi plan.
Ocena : ««««
zakresu ogrzewania, powstały zasilacze z se-
rii CO, współpracujące z kotłami grzewczymi,
kominkami z płaszczem wodnym itp.
Chcąc utrzymać status wiarygodnego do-
stawcy Systemów Zasilania Awaryjnego oraz
dostarczania klientowi wyrobów zgodnych z
jego wymaganiami, za najważniejsze uzna-
jemy ciągłe podnoszenie kwalifikacji na-
szego zespołu. Priorytetem jest zadowole-
nie każdego Klienta. Właśnie wprowadzi-
liśmy do sprzedaży nowy produkt, zasilacz
ETA UPS Protelek 650, przeznaczony na ry-
nek masowy. Jest to mały zasilacz do domo-
wego lub biurowego użytku, za bardzo przy-
stępną cenę.
Potwierdzeniem naszych starań w zakre-
sie jakości, są opinie dystrybutorów, z który-
mi współpracujemy od kilkunastu lat. Jest to
dla nas największą nagrodą, a zarazem moty-
wacją do dalszej pracy.
Ciągle poszerzamy naszą ofertę. Praca nig-
dy nie kończy się na sprzedaży, służymy rów-
nież pomocą w czasie eksploatacji urządzeń.
Nasz serwis cechuje szybkość reakcji i wy-
kwalifikowana kadra. Wszystkie te elementy
wpływają na jego bardzo pozytywną ocenę.
73
 Wywiad
Wywiad
z Markiem Sodolskim
i Tomaszem Skutnikiem
Marek Sodolski – dyrektor
naczelny firmy Amway Polska
Tomasz Skutnik – dyrektor
działu badań i rozwoju firmy
e-point SA.
Amway – lider sprzedaży
bezpośredniej i e-point
SA – czołowy polski
developer systemów
IT budowanych w oparciu
o Javę – zjednoczyły siły,
by stworzyć nowoczesny
e-commerce – nową
platformę Amway Online.
74
PHP Solutions: Kiedy kończy się praca
pracownika – informatyka, a zaczyna wi-
zja organizatora – przedsiębiorcy? Skąd
przekonanie, że z sieci komputerów
można „wycisnąć” o wiele więcej niż robią
to „teraz” inni ludzie?
Marek Sodolski (Amway): Osoby, które
dzisiaj rozpoczynają działalność gospo-
darczą lub podejmują pracę w firmach są
znacznie lepiej przygotowane i wykształ-
cone, niż ci, których początek kariery za-
wodowej przypadał na lata dziewięćdzie-
siąte. Teraz każdy pracownik jest poten-
cjalnie kreatorem nowych pomysłów i no-
wej wartości dodanej. W tym duchu stara-
my się pracować w firmie Amway – każdy
pomysł, który w znaczący sposób mógł-
by wpłynąć na działanie firmy jest mile wi-
dziany. Uważam, że najciekawsze pomy-
sły rodzą się w dyskusji, podczas spotkań
z ludźmi o różnym stopniu doświadczenia.
Stawiamy tak naprawdę na „teamwork”, na
pracę wielu osób, które mogą wnieść coś
świeżego do projektu. Osobiście jest mi
niezmiernie miło, że mogłem koordyno-
wać pracą nad projektem e-commerce, ale
to nie znaczy, że to tylko moja autorska wi-
zja go kształtowała.
PS: Skąd pomysł na udział w takim pro-
jekcie, jakim jest platforma e-commerce?
MS: E-commerce to naturalna kontynuacja
budowy otoczenia biznesowego dla róż-
nego typu działalności. Jest jednym z lo-
gicznych etapów rozwoju systemów za-
rządzania i wspomagania działań przedsię-
biorstwa. W naszym przypadku e-commer-
ce nie pojawił się nagle, „deus ex machina”,
ale był kolejną fazą rozwoju różnego ty-
pu zaawansowanych systemów zarządza-
nia dużą ilością danych, połączonych z sys-
temami IT. Pracujemy w oparciu o system
IBM AS/400, który pozwala na kalkulacje
wyników biznesowych firmy i naszych dys-
trybutorów w czasie rzeczywistym, zbiera-
jąc te dane z całego świata. Od lat rozwi-
jamy różnego rodzaju narzędzia związane
z obsługą klienta, m.in. dostarczaniem to-
warów, bo logistyka jest czymś, bez cze-
go e-commerce w ogóle nie istnieje. Doda-
jąc do tego świetnie zorganizowane syste-
my back office’owe na AS/400 osiągnęliśmy
znakomity czas obsługi zamówień, który
wynosi od 24 do 48 godzin, gdzie dostęp-
ność towarów jest szacowana na poziomie
95%. Dla osób z branży logistycznej ten
wynik wiele mówi. Doskonale działająca
infrastruktura logistyczna plus zorganizo-
wany system sprzedaży stały się idealnym
i naturalnym podłożem do wprowadzenia
kompleksowego rozwiązania e-commer-
ce. Uważaliśmy, że e-biznes świetnie uzu-
pełni tradycyjny model sprzedaży bezpo-
średniej.
PS: Jaki był z góry założony cel?
MS: Celem projektu było wprowadzenie
zunifikowanego narzędzia zarządzania
sprzedażą, a jednocześnie, dla setek ty-
sięcy sprzedawców bezpośrednich – na-
rzędzia zarządzania własnym biznesem.
Chcieliśmy wdrożyć nowoczesną, przyja-
zną użytkownikowi, bezpieczną, i atrak-
cyjną wizualnie aplikację e-biznes, która
byłby rozwinięciem systemu działającego
wcześniej w Europie Wschodniej – systemu
VEBSO. Nowa wersja aplikacji musiała speł-
niać standardy informatyczne stosowane
w naszej firmie globalnie, dlatego poszuki-
waliśmy partnera, która doskonale zna roz-
wiązania IBM, zarówno jeśli chodzi o ser-
wery aplikacji, bazy danych, jak i hardware.
Zależało nam również na jak najszybszym
wdrożeniu systemu, czas jest bowiem nie-
ubłagany w rozwiązaniach informatycz-
nych. Systemy starzeją się bardzo szybko
i jeśli proces wdrożenia trwa zbyt długo, to
okazuje się potem, że system jest nieade-
kwatny do oczekiwań rynku.
PS: Jak wyglądała realizacja projektu?
MS: Zespół, który bezpośrednio pracował
nad projektem był nieliczny, jednak zaple-
cze merytoryczne bardzo duże. Każde roz-
wiązanie weryfikowane było przez stwo-
rzony przez Amway zespół ekspertów w da-
06/2007

nej dziedzinie. Na każdym etapie prac do
weryfikacji włączani byli również użytkow-
nicy, którzy oceniali m.in. prototyp. W trak-
cie realizacji projektu zespoły w każdym z
krajów były zaangażowane na różnych eta-
pach – analizy, tworzenia specyfikacji, te-
stowania oraz podczas samej implementa-
cji systemu. Każde wdrożenie było wspar-
te pracą grupy projektowej, która kontak-
towała się z użytkownikami, przeprowa-
dzała dla nich i dla pracowników szkolenia.
Ten system pracy ”bezpośredniej” spraw-
dził się, ponieważ nie wszytko można za-
łatwić mailem, telefonem czy wideokonfe-
rencją. To było wyzwanie. Zarówno e-po-
int, jak i my nie prowadziliśmy wcześniej
takiego projektu i wzajemnie się uczyli-
śmy. To był proces doskonalenia swoich
umiejętności, czasem nauki od podstaw,
który w ciągu dwóch lat doprowadził do
tego, że rozszerzając projekt na kolejne
kraje mieliśmy jasno podzielone role. Ca-
ły projekt trwał dwa lata. Tam, gdzie działał
już poprzedni system - VEBSO wprowadza-
liśmy nowy system w ciągu sześciu miesię-
cy. W tym czasie udało nam się tego doko-
nać w ośmiu krajach.
PS: Wiemy, że odnieśli Państwo ogromny
sukces dzięki współpracy Amway'a oraz
firmy e-point S.A. Stąd pytanie - jak
doszło do zjednoczenia sił na potrzeby
tego projektu? Skąd wybór akurat firmy
e-point?
Tomasz Skutnik (e-point): Firma e-point
została wybrana z jednego prostego po-
wodu: była najlepsza technicznie. Przed-
stawiliśmy najlepszą ofertę w zakresie ar-
chitektury technicznej i procesu dostar-
czenia wysokiej jakości rozwiązania. My-
ślę, że byliśmy najbardziej konkurencyj-
Rysunek 1. Zdjęcie z 21. Światowego Kongresu IPMA w Krakowie
www.phpsolmag.org
ni. I dotrzymaliśmy słowa - wszystko to,
co zaprezentowaliśmy na etapie przygoto-
wania projektu, zostało zrealizowane. Fir-
ma Amway dostała taki produkt i zmieściła
się w takim budżecie i w takim czasie, jaki
uzgodniliśmy na samym początku.
MS: Otrzymaliśmy od firmy e-point znacz-
nie więcej niż się spodziewaliśmy. E-po-
int wniosła dużo wartości dodanych i wie-
le ciekawych pomysłów, które wzbogaci-
ły dotychczas funkcjonujące rozwiązania
e-commerce. Niewątpliwie pomogło nam
doświadczenie. W pracach nad projektami
e-commerce znajomość tej branży jest nie-
zbędna. Firma e-point znalazła się na bar-
dzo krótkiej liście firm, które naszym zda-
niem mogłyby podjąć się tego zadania. By-
liśmy przekonani, że znajomość techno-
logii, organizacja pracy, a także otwarte i
kreatywne podejście będą podstawowymi
umiejętnościami. Takie założenie sprawiło,
że zaprosiliśmy e-point do złożenia oferty.
Nie jest tajemnicą, że na rynku e-biznesu
w Polsce jest kilka firm oferujących podob-
ną jakość rozwiązań. Istniały jednak pew-
ne warunki brzegowe, które zadecydowa-
ły, że zaprosiliśmy tylko i wyłącznie e-point
z Polski oraz kilka firm zagranicznych. Jed-
nym z warunków była znajomość techno-
logii i dobre relacje z IBM w Polsce oraz w
innych krajach europejskich, bo nasza fir-
ma od lat stosuje ich rozwiązania, zarówno
back office jak i e-commerce.
PS: Jak układała się Państwa współpraca?
Czy była zgodna, bez żadnych sprzeci-
wów? Czy dochodziło do pewnych różnic
w poglądach i ostrej wymiany zdań?
TS: Zawsze na początku klient czegoś
oczekuje, a my staramy się to zrozumieć
i pomóc. Pewne sugestie uwzględniamy,
Wywiad
innym razem proponujemy alternatywne
rozwiązania. Kluczowy obszar, w którym
jest najwięcej do przedyskutowania to in-
tegracja z systemami back office’owymi.
Konieczne było przejście całego procesu
ustalania protokołów przesyłania danych,
aby zamówienia sprawnie przepływały.
Wydaje mi się, że udało nam się osiągnąć
naprawdę bardzo wartościowy konsensus
co do tego, jak system ma działać. I zawsze
współpraca przy tego rodzaju projektach
nie obywa się bez tarć. Wystarczy jednak
dobra wola z obu stron plus chęć dokoń-
czenia projektu i wszelkie tego typu pro-
blemy „w różnicach poglądów” przestają
mieć znaczenie. Najważniejsze było to, że
wszyscy pracowaliśmy w imię osiągnięcia
wspólnego celu.
MS: Nam pomaga doświadczenie w sprze-
daży bezpośredniej. To jest biznes oparty na
pracy z ludźmi, który zakłada, że do każde-
go partnera, który pragnie z nami współpra-
cować, a jest ich w Polsce dziesiątki tysięcy,
podchodzimy z szacunkiem. Mamy świado-
mość, że każdy może wnieść coś wartościo-
wego, niezależnie od wielkości firmy. Jeste-
śmy specjalistami od sprzedaży bezpośred-
niej, ale to firma e-point jest specjalistą od
systemów informatycznych.
PS: Ile wersji oprogramowania dzieliło
podstawowy system od zaakceptowane-
go przez klienta?
TS: Wszystko zależy od tego, jak na to pa-
trzeć. Zanim system pojawił się w produk-
cji, było kilka wersji testowych. Od momentu
wejścia w fazę produkcyjną również powsta-
ło kilka wersji. W tej chwili, licząc od wdroże-
nia produkcyjnego, było kilkanaście wersji,
przy czym są to tzw. wersje bug fix’owe, czyli
naprawiające błędy, ewentualnie usprawnia-
jące efektywność. Sam rdzeń nie przecho-
dził żadnej gruntownej zmiany od momen-
tu wdrożenia.
MS: Został zbudowany system, który jest
pewnym trzonem, systemem zasadniczym
– częścią wspólną dla wszystkich dziesię-
ciu krajów, które działają w jednym obsza-
rze biznesowym oraz Rosji, która jest trak-
towana jako odrębny rynek. Trzon systemu
jest ten sam, ale każdy z krajów wykorzystu-
je różne specyficzne funkcjonalności, głów-
nie dotyczące realizacji zamówień i płatno-
ści. Jest jedna wersja systemu zasadnicze-
go i kilkanaście wersji lokalnych. Aby speł-
nić wszystkie potrzeby użytkowników sys-
tem został przygotowany w języku lokalnym
oraz w wersji angielskiej.
PS: Jak wyglądała sprawa testów?
Ile trwały i jakie metodologie testowania
zastosowano?
TS: Mamy dwie podstawowe metody za-
pewniania wysokiej jakości naszych roz-
75
 Wywiad
Rysunek 2. Zdjęcie z 21. Światowego Kongresu IPMA w Krakowie, Marek Sodolski, dyrektor naczelny
Amway Polska (w środku), Marcin Żuchowicz, Prezes Zarządu e-point SA (pierwszy z prawej)
wiązań. Po pierwsze, jest platforma One
Web, którą stworzyliśmy na własny uży-
tek w celu wdrażania właściwie wszyst-
kich rozwiązań e-commerce realizowanych
dla naszych klientów. Jest to rdzeń, na ba-
zie którego budujemy kolejne rozwiązania
– w sposób szybki i niewielkim kosztem.
Druga to zintegrowane testowanie właści-
wie od samego początku procesu produk-
cyjnego, od momentu wdrożenia projek-
tu, kiedy testowanie polega na przeglądzie
specyfikacji, a także w trakcie sprawdzania
czy specyfikacje te są spójne. W momen-
cie implementacji systemu zawsze mamy
zarezerwowany czas i zespół ludzi, aby od
początku pisać testy jednostkowe i od razu
korzystać z odpowiednich narzędzi prze-
znaczonych do testowania.
Obecnie używamy narzędzia IBM Ratio-
nal Functional Tester, które symuluje użyt-
kownika korzystającego z przeglądarki, kli-
kającego w system. Krótko mówiąc testo-
wanie zaczynamy od momentu napisa-
nia przez nas pierwszej linijki kodu. Pro-
dukt musi przejść wiele testów, w tym te-
stów nowych funkcjonalności, zanim zo-
stanie zaakceptowany przez klienta i wej-
dzie do użytku.
MS: System e-point jest zintegrowany
z naszymi systemami. Po testach, system
jest przekazywany do nas i są sprawdza-
ne elementy wspólne, tzn. czy funkcjonal-
ność front -endowa działa z naszymi syste-
mami back-endowymi. W naszej firmie jest
wyspecjalizowany zespół Quality Assuran-
ce - testerów, którzy sprawdzają wszyst-
kie rozwiązania back-endowe i front-en-
dowe standardowo, niezależnie od kraju
czy systemu.
76
Oprócz tego systemy były testowane lo-
kalnie. Jest wersja zasadnicza, trzon syste-
mu – wspólny dla wszystkich krajów, na-
tomiast funkcjonalność była sprawdzana
indywidualnie – lokalnie, po dwóch stro-
nach front i back-endu. Proces testowa-
nia był dość skomplikowany, szczególnie,
że istniały zależności czasowe pomiędzy
krajami. Zespół testujący dostawał aplika-
cję w miejscu, gdzie miała być ona wdro-
żona. Niezwykle istotne było, aby osoby
wdrażające na front i back-endzie mogły
od razu odpowiadać na pytania lokalnych
użytkowników, pomagając im w tym pro-
cesie. Ten zabieg znacznie usprawnił całą
fazę testowania, pomógł lepiej zrozumieć,
jak system działa, jakie ma zalety, czasem
jakie ograniczenia dla osób pracujących
w poszczególnych biurach.
PS: Wiadomo, iż każda realizacja wy-
maga zastosowania odpowiedniego
zabezpieczenia. Jakie Państwo
zastosowali?
TS: Sama architektura hostingowa jest za-
bezpieczona wielowarstwowo – poprzez fi-
re wall naszego dostawcy internetu oraz fi-
re wall’e front-endowe. Ponadto, wszystkie
serwery pracują na warstwach http, aplika-
cyjnych i bazy danych, podzielonych na sie-
ci VLAN i są one zabezpieczone dodatko-
wo fire wall’em. Aplikacja sama w sobie ma
mnóstwo mechanizmów z zabezpieczenia-
mi przed nadużyciami aplikacyjnymi – został
stworzony proces przeglądu kodu. Mamy
odpowiednio podzielone strefy bezpieczeń-
stwa, dlatego osoby chcące dokonać włama-
nia już na samym początku napotkają barie-
ry nie do pokonania.
MS: Zabezpieczenia to element krytyczny.
Wybór partnera posiadającego doświad-
czenie i znajomość technologii gwarantuje
nam wysoki poziom zabezpieczeń, zarówno
w przypadku aplikacji, jak i całej architektu-
ry systemu. Kwestia bezpieczeństwa jest dla
nas bardzo istotna – musimy mieć gwaran-
cję maksymalnej ochrony przed włamania-
mi, kradzieżą danych klientów, manipulacja-
mi czy nadużyciami.
PS: Platforma e- commerce ma wiele
zalet. Proszę podać kilka?
MS: System został opracowany w taki spo-
sób, aby spełnić rolę wielofunkcyjnego „na-
rzędzia” – do zarządzania sprzedażą, ko-
munikowania się, edukacji i zarządzania
biznesem niezależnego przedsiębiorcy Am-
way. Umożliwia niezależnym przedsiębior-
com zarówno monitorowanie realizowa-
nych obrotów, sprzedaży i stanu realizacji
zamówień, jak i korzystanie z biblioteki
wiedzy przydatnej do prowadzenia włas-
nego biznesu, pozyskiwania informacji
o produktach, działaniach marketingowych
firmy czy aktualnych promocjach.
Z systemu mogą również korzystać klien-
ci finalni i indywidualnie przeglądać ofertę
produktów oraz dokonywać zamówień na
konto opiekującego się nimi niezależnego
przedsiębiorcy Amway. Użytkownicy plat-
formy mają do dyspozycji skrzynki mailo-
we, za ich pomocą mogą komunikować się
zarówno z firmą, swoimi klientami, jak i mię-
dzy sobą. Amway Online jest jak wirtualne
biuro – służy do zarządzania biznesem i re-
lacjami na wszystkich trzech poziomach: fir-
ma – sprzedawca bezpośredni – klient. Jest
więc to rozwiązanie zarówno B2B, jak i B2C.
PS: Jakie mają Państwo plany na
przyszłość? Czy przewidują Państwo
dalszy rozwój platformy?
MS: Najbliższe plany to wdrożenie systemu
e-commerce na rynkach Europy Zachodniej,
w oparciu o rozwiązanie zastosowane w
Europie Wschodniej. Platforma okazała się
spektakularnym sukcesem, stąd też zainte-
resowanie jej wdrożeniem na zachodzie Eu-
ropy. Poza tym będziemy wprowadzać no-
we funkcjonalności, na przykład bardziej
zaawansowane zarządzanie relacjami z
klientami – pojawią się elementy CRM-u.
Już wkrótce zaoferujemy naszym nie-
zależnym przedsiębiorcom prowadzenie
księgowości on-line, a także e-learning,
czyli system prowadzenia szkoleń i mo-
nitorowania ich wyników poprzez platfor-
mę. Chcemy również wykorzystywać plat-
formę do prowadzenia badań opinii i mo-
nitorowania zadowolenia klientów – oczy-
wiście również on-line.
PS. Dziękuję za rozmowę.
06/2007

Język PHP swoją popularność zawdzięcza m.in. szerokiemu dostę-
powi do rozszerzeń i bibliotek. Najważniejszym ich źródłem jest
PEAR – internetowe repozytorium rozszerzeń. Przy jego pomocy
możemy wykonać niemal każdą operację w PHP. Książka „PEAR.
Programowanie w PHP” pokazuje, jak wykonywać codzienne za-
dania z użyciem klas z pakietów PEAR. Można przeczytać, jak ob-
sługiwać bazy danych za pomocą pakietu MDB2 oraz jak wyświe-
tlać tabele, kalendarz, arkusz kalkulacyjny, data grid, czy jak wyge-
nerować dokument PDF. Pozwala na zapoznanie się z pracą z do-
kumentami XML – tworzenie, analizowanie oraz przekształcanie.
Można zobaczyć, jak przekształcać obiekty PHP na format XML
i odwrotnie. Pomocne może też być zapoznanie się, jak pracować
z datami. Jest tu pokazane, jak tworzyć własne usługi WWW oraz
jak używać innych udostępnionych interfejsów.
Umieszczenie strony WWW na pierwszej stronie wyników w wy-
szukiwarce Google, dla znaczącej części użytkowników interne-
tu, wydaje się czymś niesamowicie skomplikowanym. Wielu re-
zygnuje z samodzielnej próby wypozycjonowania strony, zlecając
tą czynność wyspecjalizowanym firmom. Jednak jak pokazuje Pa-
weł Kobis w swojej książce, umieszczenie serwisu w top 10, w wy-
nikach wyszukiwania, nie jest wcale takie trudne. W „Marketing z
Google” zapoznamy się z różnymi punktami widzenia na techni-
ki i sposoby pozycjonowania. W trakcie lektury dowiemy się nie-
zbędnych rzeczy związanych z optymalizacją strony WWW. Dzię-
ki temu będziemy wiedzieć, jak właściwie formatować treść w me-
tatagach, takich jak title lub description, aby strona została do-
brze odebrana przez wyszukiwarkę, jak i przez osoby poszukujące
konkretnej treści. Autor bardzo dokładnie opisuje, jak osiągnąć cel
i wyprowadzić naszą stronę na sam szczyt wyników wyszukiwania.
www.phpsolmag.org
Recenzja
PEAR. Programowanie w PHP
Wydawnictwo: Helion
Autorzy: Stephan Schmidt, Stoyan Stefanov,
Carsten Lucke, Aaron Wormus
Cena: 44,00 zł
ISBN: 978-83-246-0897-3
Ocena: 4
Książka ta jest skierowana zarówno do osób które z pakietem
PEAR nie miały do czynienia, jak i do tych, którzy znają i używa-
ją tych bibliotek. Napisana jest przystępnym językiem. Pokazuje
krok po kroku na przykładach jak wydajnie i skutecznie używać
jej na co dzień. Wszelkie wprowadzenia poparte są prostymi przy-
kładani. Wszystkie przykłady oparte są na PHP5, pokazano rów-
nież różnice z PHP4. Osoby, które jeszcze nie miały do czynienia
z pakietami PEAR, w łatwy sposób zapoznają się z nimi i z me-
todologią ich używania. Natomiast osoby znające i korzystające
z dobrodziejstw tych pakietów, poszerzą swoją wiedzę i w razie po-
trzeby szybko odnajdą pożądany przykład.
Zrecenzował: Paweł Kołodziej
Marketing z Google.
Jak osiągnąć wysoką pozycję.
Techniki pozycjonowania a spam
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Autor: Paweł Kobis
Cena: 44,90 zł
ISBN: 978-83-01-15133-1
Ocena: 5
Plusem książki jest zwrócenie uwagi na wpływ standardów W3C,
na pozycjonowanie strony. Poza tym, warto zauważyć fakt poru-
szenia tematyki spamu, ponieważ, jak się przekonamy w trakcie
lektury, granica pomiędzy spamem a rozwiązaniami legalnymi jest
bardzo płynna. Do książki dołączona jest również płyta CD z opro-
gramowaniem wspomagającym pozycjonowanie stron WWW.
Dzięki oprogramowaniu takiemu jak: Web CEO lub SEO Studio,
w szybki sposób będziemy w stanie zorientować się, jakich słów
kluczowych użyć oraz jak poprawić naszą stronę, aby była lepiej
odbierana przez wyszukiwarki. Podsumowując, książka jest pozy-
cją godną polecenia dla każdego, kto potrzebuje wiedzy związanej
z SEO do własnoręcznego pozycjonowania lub do wynegocjowania
jak najlepszej oferty z firmą, która zrobi to za nas.
Zrecenzował: Łukasz Skowroński
77
 Felieton
O
statnimi czasy miałem okazję być uczestnikiem różnych
konferencji i zjazdów grup programistów wielu języków
programowania. Powstało wtedy w mojej głowie pewne
pytanie: Dlaczego nie były to zjazdy programistów PHP? Naturalne
jest, że grupy ludzi starają się spotkać, aby rozmawiać o swoich pa-
sjach i zainteresowaniach, więc dlaczego to nie działa w przypad-
ku programistów PHP? Przecież każdy z nas ma mnóstwo przyjem-
ności z tworzenia zarówno stron WWW, jak i innego oprogramowa-
nia wykorzystującego lub wręcz bazującego na PHP. Osobiście, jeżeli
tylko spotykam znajomą mi osobę, zajmującą się programowaniem
na potrzeby internetu, zawszę zamienię kilka zdań na temat pozna-
nych nowinek. Spotkana osoba bardzo chętnie podejmuje rozmo-
wę, również dzieląc się swoimi doświadczeniami i spostrzeżenia-
mi. Dlaczego więc nie istnieją zloty programistów PHP? Można tu-
taj podać kilka powodów takiego stanu rzeczy. Pierwszy i chyba naj-
bardziej oczywisty to pieniądze. Organizacja takiego spotkania wią-
że się z kosztami. Zastanówmy się więc, kto mógłby zarobić na ta-
kim zjeździe? Zarobić mogłyby wszystkie firmy hostingowe, ponie-
waż stwarza to świetną okazję do zaprezentowania swoich usług.
Rynek usług hostingowych jest już mocno przesycony i reklama np.
poprzez sponsorowanie imprezy, pokazałaby przyszłym odbiorcom,
u kogo warto postawić nasz serwis. Obecnie firmy hostingowe sta-
rają się reklamować swoje usługi, nieraz nie trafiając do właściwe-
go odbiorcy. Przy zorganizowaniu konferencji, promowane usłu-
gi trafiłyby tylko do zainteresowanych osób, przez co reklama sta-
łaby się opłacalna. Zarobić na takim zjeździe mogłyby również fir-
my zajmujące się rozpowszechnianiem oprogramowania wspoma-
gającego pracę w PHP, czyli np. firmy tworzące różnego rodzaju edy-
tory. Istnieje kilka polskich firm zajmujących się tworzeniem takie-
go właśnie oprogramowania, jak również wiele zagranicznych, ma-
jących swoje przedstawicielstwa w Polsce. Zarobić na takim zlocie,
choć może nie w dosłownym znaczeniu, mogłyby również firmy po-
szukujące pracowników na stanowisko programistów i webmaste-
rów. Obecne zapotrzebowanie na programistów jest ogromne i taki
właśnie zjazd pomógłbym firmom w przedstawieniu się jako dobrzy
pracodawcy i zachęceniu do pracy właśnie u nich. Na końcu zarobi-
liby również sami uczestnicy, choć w ich przypadku byłoby to raczej
pogłębienie wiedzy, zorientowanie się w nowościach na rynku oraz
wymienienie opinii. Może to się przełożyć w dalszej perspektywie na
lepsze zarobki. Zwróciliśmy już uwagę na komercyjną stronę takich
spotkań, ale przecież nie muszą one być organizowane przez wiel-
kie firmy. Często spotkania takie organizowane są np. na uniwersy-
tetach. Wtedy celem jest jedynie zwiększenie stanu wiedzy, a nie po-
szukiwanie zysku. Zjazdy takie pozwalają na poznanie nowych tech-
nologii i skonfrontowanie opinii na ich temat z innymi uczestnika-
mi. Nie mamy wtedy do czynienia z ogromną grupą ludzi, liczoną w
78
Społeczność
PHP ?
setkach, ale np. z kilkudziesięciu osobową grupą fanatyków, którzy
przyjechali z różnych części Polski tylko po to, aby dowiedzieć się
czegoś ciekawego i nowego oraz spotkać się z innymi ludźmi o po-
dobnych zainteresowaniach. Każdy z nas czuje się z pewnością ta-
kim fanatykiem, jednak nie każdy jest chętny do przejechania kil-
kuset kilometrów tylko dla dwóch godzin rozmowy. Jestem zdania,
że dla tej atmosfery spotkań jednak warto jest pokonać przeciwno-
ści takie jak długa droga, czy niesprzyjająca pogoda. Myślę, że jeże-
li ktoś raz pojawi się na konferencji to z pewnością będzie pojawiać
się i na kolejnych. Przecież każdy z nas lubi poczuć się czasem mą-
drzejszym lub też wyznaczyć sobie kolejne cele do osiągnięcia po-
przez poznanie własnych słabych stron czy luk w wiedzy. Niestety w
Polsce nie istnieją żadne, cyklicznie powtarzające się zjazdy społecz-
ności PHP, jak to jest np. w przypadku programistów Javy, które od-
bywają się co dwa tygodnie w Warszawie. Moim zdaniem, ilość pro-
gramistów PHP jest znacznie większa niż Javy, ale nie można tego
zaobserwować, ponieważ trudno mówić o społeczności, która nigdy
się nie spotyka. Zaryzykowałbym stwierdzenie, że niemal każdy zaj-
mujący się programowaniem na poważnie, miał styczność z PHP w
mniejszym bądź większym stopniu. Wg mnie wystarczy to do stwier-
dzenia, że dobrze zorganizowana i rozreklamowana konferencja po-
święcona temu językowi, zrzeszyłaby ogromne ilości ludzi. Za gra-
nicami naszego państwa mają miejsce takie zjazdy, co łatwo można
zauważyć na stronie będącej biblią dla każdego programisty PHP. W
USA takich zjazdów jest mnóstwo, a w innych krajach (zazwyczaj za-
chodnich) również ich nie brakuje. Taki stan rzeczy może wyjaśnić,
dlaczego w Polsce, która przecież nie jest małym krajem, jedynie
dwadzieścia trzy osoby posiadają certyfikat Zend, a ma on przecież
swój prestiż. Wpływ na taką sytuację ma zapewne też opinia wyro-
biona przez PHP 4, którego obiektowość pozostawiała wiele do ży-
czenia. Nie mniej jednak, od pojawienia się PHP 5, nie można już za-
rzucać PHP braku normalnej obiektowości, którą niewątpliwie po-
siada. Poczekajmy, aż pojawi się PHP 6, wtedy PHP 4 odejdzie w za-
pomnienie i wszyscy, którzy krytykowali PHP stracą swoje argumen-
ty i zaczną traktować ten język poważnie.
Dla PHP nadchodzą najlepsze czasy. Zyskuje ono coraz większą po-
pularność i możemy mieć nadzieję, że w niedługim czasie zyska ono
status taki, jaki ma obecnie na zachodzie. Następstwem tego będą
również konferencje i zjazdy podobnych do nas ludzi. Niestety na to
wszystko musimy trochę poczekać. Możemy być pewni, że warto.
ŁUKASZ SKOWROŃSKI
Autor jest studentem informatyki na Uniwersytecie w Białymstoku, pracuje
również jako programista PHP w firmie E-Studio.
Kontakt z autorem: lukas.skowronski@gmail.com
06/2007
 Ciao GmbH
Ciao GmbH jest właścicielem wiodącego porta-
lu konsumenckiego w Europie – Ciao.com. Do
nowo powstałego centrum rozwoju oprogramo-
wania we Wrocławiu poszukujemy doświadczo-
nych programistów PHP. Chcesz dobrze zara-

Prenumerata PRO
biać, pracować w międzynarodowym środowi-

Więcej informacji: patrycja.wadolowska@software.com.pl tel.: 022 427-36-69

sku i w przyjaznej atmosferze – dołącz do nas.
www.ciao-group.com/careers_wroclaw.php

Agencja Interaktywna
– br-design.pl
Kreowanie oraz obsługa serwisów interne-
towych, programowanie aplikacji interneto-
wych według indywidualnych potrzeb klienta,
realizacja projektów graficznych i prezentacji
multimedialnych.
www.br-design.pl

Firma Informatyczna
„Saulewicz”
Wdrażamy technologie internetowe w opar-
ciu o serwery linuxowe i rozwiązania „Open
Source”. Oferujemy aplikacje bazodaniowe
pracujące w środowisku PHP. Prowadzimy
konsultacje dotyczące bezpieczeństwa sys-
temów sieciowych.
www.saulewicz.com.pl.

Masz ciekawy e-pomysł?

Potrzebujesz pomocy!
Zapewniamy profesjonalną i kompleksową
obsługę w zakresie: stron internetowych
– systemów zarządzania treścią; sklepów
internetowych – projektów graficznych;
aplikacji internetowych – drukowania off-
setowego.
www.intersum.pl

Kei.pl protHOST
Kei.pl działa na rynku usług hostingowych od Rewelacyjny hosting o12 już od 49 zł netto/rok
2000 roku. Do naszych zadowolonych Klientów (w tym cPanel PL). Rejestracja domen od 1 zł
z dumą możemy zaliczyć wiele przedsiębiorstw netto. Webdesign i pozycjonowanie. Wszystko
sektora MSP, instytucji oraz osób prywatnych. czego potrzebujesz.
W ofercie Kei.pl znajdują się pakiety hostingowe, http://o12.pl
a także usługi dla wymagających Użytkowników
– platformy e-Biznes oraz serwery fizyczne.
http://www.kei.pl

ntp.pl Hosting
PRACA DLA PROGRAMISTY: Elastyczny dobór pakietów, pakiet POCZTA
– 40 zł, pakiet START (www, email, 10 domen,
Entuzjazm, PHP, MySQL/ Postgress, może php 5, mysql, pgsql) – 150 zł, pakiety KOM-
być część etatu. FORT, PROFIT, PROFITSSL, zarządzanie przez
cPanel. Rejestracja domen globalnych, krajowych,
Własne oczekiwania, opis osiągnięć z których funkcjonalnych i regionalnych. Ceny od 50 zł.
jesteście Państwo dumni, krótką informację www: http://www.lubman.pl,
czemu chcecie Państwo pracować dla naszej e-mail: biuro@lubman.pl,
firmy oraz CV na adres: praca@ntp.pl

Dzsoft Agnat Sp. z o.o.

Siedziba firmy znajduje się na Ukrainie. Naszą Dostarcza pełen wachlarz usług związanych ze
ofertę kierujemy szczególnie do osób, które zaj- stronami WWW. Serwis www.agnat.eu obsłu-
mują się językiem PHP, gdyż sami specjalizuje- guje kilkanaście tysięcy Klientów z całej Polski
my się w tym, pisząc nasz własny kod. Posia- oraz Unii Europejskiej, wyposażając je w do-
damy również edytor Perl oraz inne przydatne meny internetowe, hosting, pozycjonowanie,
oprogramowania. Nasi pracownicy to specjaliści, kreację stron WWW, kampanie reklamowo-pro-
zajmujący się optymalizacją specyficznych po- mocyjne, oprogramowanie i aplikacje niezbędne
trzeb języka PHP i Perl. do prowadzenia biznesu w sieci.
http://www.dzsoft.com
 www.buyitpress.com

Zaprenumeruj swoje ulubione magazyny

i zamów archiwalne numery!

Już teraz w kilka minut możesz zaprenumerować swoje ulubione pismo.

Gwarantujemy:
- preferencyjne ceny
- bezpieczną płatność on-line
- szybką realizację Twojego zamówienia
Bezpieczna prenumerata on-line wszystkich tytułów Wydawnictwa Software!
zamówienie prenumeraty

Prosimy wypełnić czytelnie i przesłać faksem na numer: (22) 427 36 69 lub listownie na adres: Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.,
Bokserska 1, 02-682 Warszawa, e-mail: pren@software.com.pl. Przyjmujemy też zamówienia telefoniczne: (22) 427 36 79

Imię i nazwisko............................................................................................ ID kontrahenta..........................................................................................

Nazwa firmy................................................................................................. Numer NIP firmy.......................................................................................

Dokładny adres....................................................................................................................................................................................................................

Telefon (wraz z numerem kierunkowym)................................................... Faks (wraz z numerem kierunkowym) ....................................................

E-mail (niezbędny do wysłania faktury)............................................................................................................................................................................

automatyczne przedłużenie prenumeraty

Tytuł
Ilość Od numeru Opłata
Ilość
zamawianych pisma lub w zł
numerów
prenumerat miesiąca z VAT
Software Developer’s Journal (1 płyta CD)
– dawniej Software 2.0 12 250/1801
Miesięcznik profesjonalnych programistów
SDJ Extra (od 1 do 4 płyt CD lub DVD)
– dawniej Software 2.0 Extra! 6 150/1352
Numery tematyczne dla programistów

Linux+DVD (2 płyty DVD)

Miesięcznik o systemie Linux
12 199/1791

Linux+Extra! (od 1 do 7 płyt CD lub DVD)

Numery specjalne z najpopularniejszymi dystrybucjami Linuksa
8 232/1982

PHP Solutions (1 płyta CD)

Dwumiesięcznik o zastosowaniach języka PHP
Od 2008 roku będzie miesięcznikiem. Cena prenumeraty rocznej
12 135
wyniesie 199 PLN. Do końca roku prenumerata w starej cenie.

hakin9, jak się obronić (1 płyta CD)

Miesięcznik o bezpieczeństwie i hakingu
12 1991/219

.psd (2 płyty CD)

Dwumiesięcznik użytkowników programu Adobe Photoshop
6 140

.psd numery specjalne

(.psd Extra + .psd Starter Kit)
6 140

Suma

Jeżeli chcesz zapłacić kartą kredytową, wejdź na

stronę naszego sklepu internetowego:
1
Cena prenumeraty rocznej dla osób prywatnych
2
Cena prenumeraty rocznej dla osób prenumerujących już Software Developer’s Journal lub Linux+
3
Cena prenumeraty dwuletniej Aurox Linux
www.buyitpress.com
W następnym numerze PHP Solutions 1/2008 (24)

W sprzedaży od grudnia

TECHNIKA UWAGA!! NOWE TESTY KONSUMENCKIE

n MySQL - techniki przyśpieszania zapytań n Pozycjonowanie stron WWW

n Kontrola zasobów FTP przy pomocy PHP

NARZĘDZIA NOWE ARTYKUŁY W DZIAŁACH

n Subversion – system kontroli wersji n dla początkujących

dla każdego n dla zaawansowanych

n kasa dla webmastera

I wiele innych artykułów, których nie możesz przeoczyć!

Redakcja zastrzega sobie możliwość zmiany zawartości pisma.