You are on page 1of 677

From Blog to Book.

’http://permakulturnik.blogspot.com/’
2
Contents

1 2009 13
1.1 August . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Witam wszystkich (2009-08-28 19:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Witam wszystkich (2009-08-28 20:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Dlaczego Permakultura dziaBa? (2009-08-31 18:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2 September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Dlaczego permakultura dziaBa? (2009-09-01 20:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
5 stref (2009-09-25 10:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Gildie ro[linne a permakultura (2009-09-26 11:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Permakultura i [cióBki, czyli jak robi , |eby si nie narobi . (2009-09-28 03:29) . . . . . . . 16
Permakultura a inwestowanie (2009-09-29 17:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.3 October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Korzy[ci z ró|norodno[ci gatunkowej wedBug permakultury (2009-10-05 14:48) . . . . . . . 20
Permakultura a woda cz. 1 (2009-10-08 22:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Permakultura a woda cz. 2 (2009-10-11 22:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Permakultura a grzyby cz. 1 (2009-10-14 21:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Permakultura a grzyby cz. 2 (2009-10-17 18:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Permakultura i naturalne nawozy cz.1 (2009-10-21 07:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Permakultura i naturalne nawozy cz.2 (2009-10-25 07:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Permakultura i naturalne nawozy cz.3 (2009-10-28 18:40) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.4 November . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Poj cie brzegu w permakulturze cz.1 (2009-11-01 11:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Permakultura i nawozy azotowe cz. 1 (2009-11-08 10:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Pasywne ogrzewanie sBoneczne w Permakulturze (2009-11-11 10:45) . . . . . . . . . . . . . . 30
Permakultura a weganizm - czyli jak wy|ywi [wiat? (2009-11-12 19:57) . . . . . . . . . . . 30
Niezale|no[ energetyczna Polski (2009-11-13 23:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
”Nie byBoby nas byBby las” - Le[ne ogrody w projektowaniu permakulturowym cz.1
(2009-11-14 12:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
3
Permakultura i nawozy azotowe cz. 2 (2009-11-19 18:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Drzewa, urz dnicy i permakultura (2009-11-20 19:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Permakultura i zwierz ta cz.1 (2009-11-27 20:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Permakultura i agrole[nictwo (2009-11-30 08:07) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Permakultura i kompost (2009-11-30 19:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
1.5 December . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Permakultura i akwakultura cz.1 (2009-12-04 18:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Nisze ekologiczne w permakulturze. (2009-12-06 19:25) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Permakultura i akwakultura cz.2 - Akwaponika (2009-12-09 20:13) . . . . . . . . . . . . . . 49
Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2009-12-10 18:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha (2009-12-12 21:00) . . . . . . . . . . . . . . . 53
Permakultura - jak wykorzysta staw do dogrzania i do[wietlenia (2009-12-13 09:38) . . . . 57
Permakultura i chwasty (2009-12-15 09:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Czego oczekuj czytelnicy? (2009-12-15 21:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Permakultura i energia cz.1 (2009-12-16 09:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które ... (2009-12-16 16:31) . . . . . . . . . . . 64
Niestety to nie sam rynek decyduje o cenach, a biu... (2009-12-16 18:47) . . . . . . . . . . . 64
Masz racj |e w dzisiejszych czasach to urz dasy d... (2009-12-16 20:07) . . . . . . . . . . . 64
Linki do zobaczenia (2009-12-16 22:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Permakultura i energia cz.2 - entropia energii i biomasa. (2009-12-19 13:07) . . . . . . . . . 65
Etyka w projektowaniu permakulturowym (2009-12-20 23:21) . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej (2009-12-21 17:52) . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Permakultura i gleba - jak podnie[ poziom materii organicznej w glebie o kilkaset procent w
ci gu kilku minut? (2009-12-22 17:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Keyline designe - czyli jak przyspieszy procesy glebotwórcze kilkaset razy i sprawi , |e nasze
gospodarstwo b dzie suszoodporne (2009-12-23 20:45) . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Jak kultura mo|e wpByn na ograniczenie plonów. (2009-12-24 23:54) . . . . . . . . . . . . 77
Permakultura i le[ne ogrody cz.3 (2009-12-25 21:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Jak wykorzystuj c zasady permakultury zapewni sobie emerytur lepsz ni| w ZUS’e?
(2009-12-26 09:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Permakultura i naturalne nawozy cz.4 (2009-12-27 20:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Permakultura i sól ziemi. (2009-12-29 07:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Permakultura i naturalne nawozy cz.5 Jak wykorzysta sól morsk jako nawóz?
(2009-12-30 13:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Permakultura i zwierz ta cz.2 (2009-12-31 09:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
4
2 2010 97
2.1 January . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury? (2010-01-01 14:39) . . . . 97
Ora , czy nie ora ? - oto jest pytanie (2010-01-02 09:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Historia dwóch rodzin (2010-01-02 20:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
5 ró|nic mi dzy zwykBym gospodarstwem rolnym a gospodarstwem permakulturowym
(2010-01-03 08:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów (2010-01-03 11:40) . . . . . . . . 109
Permakultura i le[ne ogrody cz.4 (2010-01-04 10:31) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Toalety kompostuj ce cz.1 (2010-01-05 01:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
170 zdj kurzych traktorów (2010-01-05 08:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Produkcja biomasy w permakulturze cz.1 (2010-01-06 04:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
GBód. Just on time (2010-01-06 18:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym. (2010-01-07 01:48) . . . . . 116
Dlaczego odradzam kupowanie gruntów rolnych na obszarze Ziemi Odzyskanych?
(2010-01-07 20:27) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze (2010-01-08 00:36) . . . . . . . . . . . . . . 120
Pro[ba o pomoc (2010-01-08 23:48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co wBa[ciwie
nim jest... (2010-01-09 01:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Wywiad z Bill’em Mollisonem, twórc poj cia permakultura. (2010-01-09 21:37) . . . . . . 129
Jak w permakulturowy sposób ulepszy przydomowy warzywniak? (2010-01-10 08:22) . . . 139
GBód. Just in time (2010-01-11 09:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 21:18) . . . . . . 146
1.Konferencja skypowa (2010-01-11 23:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 23:26) . . . . . . 148
Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze. (2010-01-12 13:40) 152
Tad| mahal, ogród, trawnik i koszt alternatywny (2010-01-13 01:31) . . . . . . . . . . . . . 157
Rolnictwo wspierane przez wspólnot . (2010-01-13 09:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci .”
(2010-01-13 21:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Idealne proporcje, czyli kilka sBów o szybko[ci robienia kompostu, jak tym mo|na zarz dza i
jak to mo|na wykorzysta . (2010-01-14 10:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Zdj cie lasu (2010-01-14 12:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Odpowiedz z Vitalpolu (2010-01-15 10:51) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Poj cie brzegu w permakulturze cz.2 (2010-01-15 16:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
GMO i samowystarczalno[ . (2010-01-16 08:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
5
Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
(2010-01-17 13:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Dlaczego systemy permakulturowe musz by wydajniejsze ni| tradycyjne rolnictwo.
(2010-01-18 10:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Ksi |ka o le[nych ogrodach (2010-01-18 17:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Droga jako struktura przeciwdzaBaj ca erozji, po|arom, suszy i powodzi (2010-01-19 12:28) 195
Powstaje Polski Instytut Permakultury! (2010-01-19 22:45) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Egzotyczne czy krajowe? (2010-01-20 12:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Wygodna toaleta na budow , czyli toaleta kompostuj ca cz.2 (2010-01-20 22:02) . . . . . . 201
Propaganda, piramida |ywienia i omega 3 (2010-01-21 09:39) . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Ksi |ka ”Ogród bez Chemii” ju| w sprzeda|y! (2010-01-22 11:20) . . . . . . . . . . . . . . . 210
Jak obej[ gBupie prawo cz.1 - Prezes;) Polskiego Instytutu Permakultury idzie do ODR’u
(2010-01-23 13:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Permakultura i le[ne ogrody cz. 5 - wi cej nie znaczy lepiej (2010-01-24 16:31) . . . . . . . 217
2 konferencja skypowa (2010-01-24 22:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
(2010-01-25 11:19) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Co sadzi na ni|szych pi trach w le[nym ogrodzie? (2010-01-26 02:43) . . . . . . . . . . . . 223
Fosfor ma znaczenie (2010-01-26 11:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Wykorzystanie pracowników, którym pBaci si za dzieD mniej ni| misk ry|u dziennie - le[ny
ogród i permakultura dla wegan. (2010-01-27 08:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu - Najwi kszy organizm na Ziemi (2010-01-28 10:05) 236
Jak chroni gospodarstwo i ogród przed wi kszymi zwierz tami? (2010-01-28 14:32) . . . . 237
Permakultura i le[ne ogrody cz. 6 - dlaczego w le[nym ogrodzie drzewa nie maj uszkodzeD
mrozowych? (2010-01-29 11:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Jak |ywnos produkowa w domu i szklarni zim ? (2010-01-30 08:50) . . . . . . . . . . . . 244
Jak zdoby warto[ciowe nasiona? (2010-01-30 12:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Jak ochBadza latem szklarni /dom bez u|ywania pr du? (2010-01-31 10:06) . . . . . . . . 247
Jak przestawi gospodarstwo ze zwykBego na gospodarstwo permakulturowe.
(2010-01-31 12:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
2.2 February . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Albedo i ignorancja. (2010-02-01 10:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ? (2010-02-02 21:57) . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Audyt energetyczny (2010-02-03 19:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Setny wpis (2010-02-04 09:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
6
Czy traktujesz swój ogród/gospodarstwo jak ekosystem? (2010-02-04 20:56) . . . . . . . . . 267
Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.1 (2010-02-05 20:53) . . . . . . . . . . . 269
Jak stworzy przyjazn dla [rodowiska i niemal nie[mierteln plantacj drzew?
(2010-02-07 01:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Fosfor ma znaczenie cz. 2 (2010-02-07 10:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie? (2010-02-08 20:12) . 281
Dynamiczne akumulatory (2010-02-09 11:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ? (2010-02-09 22:48) . . . . . . . . . . . . . . . 289
Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu (2010-02-10 11:14) 293
3. Konferencja skypeowa (2010-02-10 19:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Dlaczego system agrole[niczy jest bardziej produktywny, ni| ”normalne” pole?
(2010-02-11 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Przycina , czy nie przycina drzewka i krzey owocowe? (2010-02-12 17:11) . . . . . . . . . . 304
Jak sia by nie musie nasion przykrywa ziemi lub przyorywa ? (2010-02-12 20:27) . . . . 306
Odnie[ sukces i zbankrutowa - czyli sBów kilka rolnictwie konwencjonalnym
(2010-02-12 22:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Permakulturowy ul (2010-02-13 12:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Pierwszy raz na stronie? Przeczytaj czym jest permakultura (2010-02-13 13:39) . . . . . . . 310
Jak obej[ gBupie prawo cz.2 -budujemy siedlisko posiadaj c maB dziaBk . (2010-02-13 21:45) 314
Permakultura, Walentynki i o tym jak mo|na wykorzysta system? (2010-02-14 10:32) . . . 321
PIP poszukuje web designer’a i osob , która stworzy logotyp. (2010-02-15 04:23) . . . . . . 322
Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa (2010-02-15 09:21) . . . . . . . . . . . . . 324
Akwaponika raz jeszcze (2010-02-15 15:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa cz.2 (2010-02-16 09:40) . . . . . . . . . . . 325
Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2010-02-16 11:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
PERMACULTURE A Designers’ Manual (2010-02-16 19:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Projektowanie Keyline cz.3 (2010-02-17 10:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Ksi |ka i ogBoszenia drobne (2010-02-18 12:38) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Permakultura i le[ne ogrody cz.7 - zarz dzamy sukcesj ekologiczn (2010-02-18 14:35) . . . 332
Zazieleni pustynie (2010-02-20 14:52) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Niezmienno[ rzeczy (2010-02-21 10:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Pokona globalne ocieplenie jako efekt uboczny dochodowej dziaBalno[ci rolniczej.
(2010-02-22 12:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
PIP zaczyna buzzowa i flakami rzuca (2010-02-22 18:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
Farmy przyszBo[ci (2010-02-23 10:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Wyr czanie natury? Nie, dzi kuj ! (2010-02-24 07:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
7
Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której
mo|na zaufa ? (2010-02-25 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
5 sposobów na zdrow |ywno[ z ogrodu (2010-02-25 22:08) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Permakultura a woda cz.3 - co zrobic, je[li nie mozna wykopa swale’a? (2010-02-26 19:00) 359
Od czego zacz zbieranie i magazywnowanie deszczówki? (2010-02-27 07:13) . . . . . . . . 363
Jak kupi dobr , permakulturow dziaBk ? Cz.1 (2010-02-27 10:25) . . . . . . . . . . . . . . 363
Czego terrory[ci mog nauczy nas o ochronie [rodowiska i permakulturze? (2010-02-28 11:06) 367
2.3 March . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Permakultura i naturalne nawozy cz. 6: Czarne zBoto - Terra preta (2010-03-02 00:53) . . . 370
O zdrowiu ziemi. (2010-03-03 01:21) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.1 (2010-03-03 09:51) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Permakultura i nawozy azotowe cz.3 (2010-03-04 13:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Spirala zioBowa (2010-03-06 11:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
8 zasad skutecznego zbierania deszczówki (2010-03-06 13:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 07:47) . . . . 385
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 10:41) . . . . 387
Jak usun plantacj wierzby energetycznej i jak zagospodarowa teren po niej bez stosowania
herbicydów? (2010-03-08 12:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Czego Monsanto mo|e nas nauczy o permakulturze? Ekologiczna i dochodowa kontrola
chwastów. (2010-03-09 11:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Zarz dzamy sukcesj ekologiczn cz.2 (2010-03-10 13:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
PIP szuka ziemi (2010-03-10 13:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
GBodny sytego nie zrozumie (2010-03-11 11:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
(2010-03-11 13:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
Jak zagospodarowa nieu|ytki - pierwszy rok? (2010-03-11 15:21) . . . . . . . . . . . . . . . 406
Zaproponuj temat - Jak co[ zrobi ? (2010-03-12 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym cz.2 (2010-03-12 11:43) . . . 422
Co mo|na wycisn z wody? Czyli jak zarobi na stawie? (2010-03-13 19:49) . . . . . . . . 425
Jak zminimalizowa straty ze strony szkodników w sadzie czy ogrodzie bez u|ycia pestycydów?
(2010-03-14 21:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?
(2010-03-15 07:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?
(2010-03-15 09:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:22) . . . . . . . . . . . . . 431
Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:41) . . . . . . . . . . . . . 432
Kiedy mnie potrzeba? (2010-03-16 22:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
8
12zasad permakultury wg. Davida Holmgrena (2010-03-17 09:02) . . . . . . . . . . . . . . . 443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 09:55) . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 12:49) . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Przygotowujemy gleb do zaBo|enia le[nego ogrodu
(2010-03-17 14:53) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Jak mo|emy zatrzyma zmiany klimatyczne (2010-03-17 15:47) . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Promocja (2010-03-18 09:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Dlaczego bioró|norodno[ si opBaca? (2010-03-18 09:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
5 sposobów by owoce i warzywa byBy zdrowe, peBne witamin i mikroelementów.
(2010-03-19 09:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Dlaczego nawozy sztuczne s niepo| dane w gospodarstwie permakulturowym
(2010-03-20 09:40) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
10 przykBadów jak jako[ |ywno[ci wpBywa na zdrowie czBowieka i zwierz t. (2010-03-21 10:29) 454
Czy ludzie powinni je[ ziarno? (2010-03-22 12:06) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie
dostali[my zezwolenia? Zabójczy kompost (2010-03-23 08:42) . . . . . . . . . . . . 465
Jak zabezpieczy gospodarstwo przed po|arem? Cz.1 (2010-03-24 09:15) . . . . . . . . . . . 468
Wykorzystywanie owadów jako zródBa paszy dla zwierz t. (2010-03-24 11:58) . . . . . . . . 470
Czy Twoja dieta przyczynia si do utraty gleby? (2010-03-24 16:13) . . . . . . . . . . . . . 470
Agrole[nictwo prezentacja (2010-03-25 11:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Jak rosn korzenie i jak to wykorzysta ? (2010-03-25 13:08) 470
Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej perspek-
tywie czasowej (50 lat i wi cej)? (2010-03-25 16:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
Droga [winia! (2010-03-26 11:25) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
Kopyto kopyto myje czyli o dzikach, [winiach i [winiach (2010-03-27 07:01) . . . . . . . . . 478
Drzewa paszowe (2010-03-27 16:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Czy ”ekolog” mo|e je[ mi so? WegetariaDskie mity cz.1 (2010-03-27 21:16) . . . . . . . . . 481
Czy na rolnictwie mo|na zarobi ? (2010-03-28 15:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
Ile ludzi mo|e |y na Ziemi? (2010-03-28 21:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
Kolor i [wiatBo jako zródBo |ywno[ci. (2010-03-29 10:08) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.2. Jak unika przeciagów
(2010-03-30 23:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
Agrole[niczy webinar (2010-03-31 20:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
2.4 April . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
Dlaczego Twoje zwierz ta nie powinny je[ ziarna i czym je zast pi . (2010-04-01 01:00) . . 504
Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi . (2010-04-01 13:34) . . 505
Zwyci stwo ekologów! Monsanto rezygnuje z produkcji kukurydzy MON810!
(2010-04-01 19:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
9
Peak Oil u bram? (2010-04-02 08:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
{yczymy Wam wesoBych [wi t Wielkanocnych! (2010-04-03 07:21) . . . . . . . . . . . . . . 511
pH i permakultura cz.1 (2010-04-03 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Jak marnowane s nasze pieni dze na... ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie do
problemu (2010-04-04 14:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie do prob-
lemu zanieczyszczenia wody. (2010-04-04 19:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
Kilka ciekawych filmików. (2010-04-05 14:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Permakulturowy ogród deszczowy (2010-04-05 21:48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Ciekawy artykuB o wy|szo[ci masBa nad margaryn (2010-04-06 20:14) . . . . . . . . . . . . 521
GnieznieDska masakra piB mechaniczn : Jak marnowane s nasze pieni dze cz.2
(2010-04-07 14:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Pogodzi ekonomi , ekologi i kultur - Holistyczne zarz dzanie ziemi cz. 3 - ustalanie celów
(2010-04-09 10:39) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Projektowanie ekonomicznie opBacalnych systemów agrole[niczych cz.1 (2010-04-10 13:55) . 530
Zmiana punktu odniesienia (2010-04-11 10:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
Stan [wiata cz.1 - Ryby morskie i lingwistyka. (2010-04-11 12:55) . . . . . . . . . . . . . . . 533
Inspiracja z natury - rabarbar pustynny http://eko... (2010-04-12 00:22) . . . . . . . . . . . 534
Ciekawe czy jadalne... (2010-04-12 09:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
PopychadBo le[niczego - Le[nictwo, wBadza i permakultura (2010-04-13 16:12) . . . . . . . . 535
Zmiana punktu odniesienia - oceany i pustynie. (2010-04-16 11:40) . . . . . . . . . . . . . . 537
Czy mo|na u|ywa jako [cióBk paiper i gazety? (2010-04-17 07:35) . . . . . . . . . . . . . . 542
Zastosowanie moczu ludzkiego jako nawozu w ogrodzie. (2010-04-17 15:50) . . . . . . . . . 542
Uprawa bezorkowa z wysiewaniem poplonu (2010-04-24 12:05) . . . . . . . . . . . . . . . . 545
Pasza dla kur (2010-04-25 04:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
Kurs w Krakowie (2010-04-27 22:16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
Warsztaty (2010-04-30 22:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
2.5 May . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Nawozy zielone. Desakralizacja (2010-05-01 07:35) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Naturalne zanieczyszczanie [rodowiska (2010-05-01 07:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Le[ny ogród cz. 9 [cióBki (2010-05-06 15:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Woda po wielkopolsku (2010-05-10 19:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-05-13 17:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557
Recenzja ksi |ki ”Samowystarczalne |ycie i jak je wie[ ” (2010-05-20 09:50) . . . . . . . . . 558
MaBa erozja wodna - maBy problem. Du|a erozja wodna - powódz. (2010-05-20 11:18) . . . 558
Relacja z warsztatów (2010-05-20 12:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
10
Kurs permakultury - Jak zaBo|y produktywny le[Dy ogród (2010-05-26 20:47) . . . . . . . 564
2.6 June . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567
{ywa, martwa i bardzo martwa - jak u|yzni jaBow gleb (2010-06-04 18:04) . . . . . . . . 567
Permakultura i le[ne ogrody cz. 9 - gryzonie w ogrodzie. (2010-06-06 11:27) . . . . . . . . . 569
Kurs permakultury - jak zaBo|y produktywny le[ny ogród w TyDcu (2010-06-12 07:45) . . 571
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 08:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 10:16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Czy warto robi kompost? (2010-06-16 16:35) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Czy warto robi kompost? (2010-06-16 22:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Uprawa wspóBrz dowa - jakie sadzi ro[liny wzgl dem siebie? (2010-06-20 09:00) . . . . . . 578
2.7 July . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
O stabilno[ci materii organicznej w glebie (2010-07-06 08:45) . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
Stabilno[ materii organicznej, tempo jej rozkBadu i jak mo|na to wykorzysta
(2010-07-06 22:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
Zaopatrywanie ro[lin w azot w formie organicznej za pomoc grzybów. (2010-07-23 01:02) . 583
Wodny paradoks - susza po powodzi i jak temu zapobiega ? (2010-07-24 12:10) . . . . . . . 583
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:43) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Permakultura i le[ne ogrody cz. 10 - Gildie ro[linne I (2010-07-30 16:29) . . . . . . . . . . . 588
2.8 August . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
Permakultura i zwierz ta cz.3 - pewno[ plonów. (2010-08-06 15:18) . . . . . . . . . . . . . 591
M dro[ przodków - wynalazek fermentacji i kiszenia. (2010-08-10 18:09) . . . . . . . . . . 593
Co zrobi je[li mamy [ciek...rów melioracyjny w pobli|u naszej dziaBki? (2010-08-12 10:06) 599
Permakultura i woda cz.4 - jak szerokie powinny by swale i w jakiej odlegBo[ci od siebie nale|y
je kopa ? (2010-08-15 12:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
O krowie |ywicielce, [winiach i aminokwasach (2010-08-19 11:04) . . . . . . . . . . . . . . . 604
Ogrodnictwo partyznanckie (2010-08-20 11:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
Uprawa ogrodu na wzór Indian. (2010-08-22 14:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
Czym jest [cióBkowanie, jaki obszar wokóB drzewka wy[cióBkowa i czy lepiej jest [cióBkowa
czy posadzi ro[liny okrywowe? (2010-08-26 09:58) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
Jak wytwarza domowym sposobem naturalne suplementy diety cz.1 Witamina D.
(2010-08-28 11:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
Czy powinno nam zale|e na szybklim rozkBadzie [cióBki? (2010-08-29 18:13) . . . . . . . . 623
Le[ny ogród cz.13 Jak zapobiega chorobom drzew i krzewów owocowych? (2010-08-30 07:33) 625
Co ma ze sob wspólnego olej i aspiryna? (2010-08-31 21:31) . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
11
2.9 September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
Jak stare jest Twoje jedzenie? (2010-09-03 12:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
PrzeszBo[ i przyszBo[ ro[lin uprawnych (2010-09-03 15:06) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633
Le[ny ogród cz.11 - Jak zamieni zdziczaBy sad w produktywny le[ny ogród? (2010-09-05 10:05) 633
Ewolucja czyli si oka|e... (2010-09-06 17:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Jak wyhodowa wysokiej warto[ci drewno w systemie agrole[niczym? (2010-09-08 23:01) . . 638
Jak radzi sobie z ograniczeniami swojej dziaBki wykorzystuj c projektowanie permakulturowe?
(2010-09-09 22:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641
Znaczenie kory na martwym drewnie (2010-09-12 11:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641
Dlaczego przygotowuj c ogród do zimy powinni[my by leniwi? (2010-09-13 15:18) . . . . . 642
Co przeszkadza ludziom w posiadaniu produktywnego ogrodu? (2010-09-13 15:21) . . . . . 644
(2010-09-13 22:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Permakultura i zwierz ta cz.4 - Króliki - mi so z przydomowego ogródka. (2010-09-16 21:34) 645
Permakultura na maBej dziaBce (2010-09-17 21:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Co to jest LER - Land Equivalent Ratio? (2010-09-24 10:26) . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Zanieczyszczenie wód cz.2
(2010-09-25 09:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych..? (2010-09-25 11:46) . . 652
Nauka wypisywania sygnatur (2010-09-25 15:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654
Czy mo|na mieszka w chlewie? (2010-09-29 20:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654
Czy istnieje jaka[ róznica mi dzy ogrodnikiem ekologicznym a Eichmannem? Czyli rzecz o
gatunkowizmie (2010-09-30 00:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658
Zmier to |ycie (2010-09-30 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660
Niewydajno[ (2010-09-30 17:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
2.10 October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
Co oznacza gdy na pastwisku jest du|o chwastów? (2010-10-02 00:05) . . . . . . . . . . . . 662
Le[ny ogród cz. 12 - Du|e i maBe drzewa na dziaBce (2010-10-02 19:03) . . . . . . . . . . . . 664
WybujaBo[ - degeneracja rasy czy warto[ciowa praktyka? (2010-10-03 20:02) . . . . . . . . 667
Co ka|dy mikrohodowca powinien wiedzie o termodynamice i metabolizmie?
(2010-10-05 20:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667
Jak mniej czy[ci kurnik i poprawi zdrowie kur z tego powodu? (2010-10-06 01:03) . . . . 668
Dopalacze, Codex Alimentarius i Pierniczki (2010-10-06 09:39) . . . . . . . . . . . . . . . . 673
Kfiatki, pszczuBki i jednoroszce. (2010-10-07 23:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675
Wywiad (2010-10-08 11:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675

12
Chapter 1

2009

1.1 August

Witam wszystkich (2009-08-28 19:33)

Serdecznie witam wszystkich na oficjalnym blogu Polskiego Instytutu Permakultury.


Instytut powstaB z my[l o promowaniu idei permakultury w Polsce.
Zatem czym jest permakultura?
Termin ten zostaB utworzony przez Billa Molisona w latach siedemdziesi tych, jest to sBowo powstaBe z
poB czenia angielskich wyrazów pernament(trwaBe, staBe) oraz agriculture( rolnictwo)

Witam wszystkich (2009-08-28 20:05)

Serdecznie witamy wszystkich na oficjalnym blogu Polskiego Instytutu Permakultury.


Instytut powstaB z my[l o promowaniu idei permakultury w Polsce.
Czym zatem jest permakultura?
Termin ten zostaB stworzony przez Billa Mollisona w latach siedemdziesi tych. Jest to sBowo powstaBe z
poB czenia dwóch angielskich wyrazów permanent (trwaBy, staBy, niezmienny, dBugotrwaBy) oraz agriculture(
rolnictwo, agrokultura). Permakultura zatem to system projektowania i u|ytkowania ziemi, który umo|liwi
pozyskiwanie plonów (ró|nego rodzaju) i zwiekszeniu samowystarczalno[ci bez degradacji [rodowiska/gleby.
Wszystkie te cele uzyskuje si dzi ki na[ladowaniu natury. Pozwala to wyeliminowa u|ywanie nawozów
sztucznych, pestycydów, herbicydów i innych [rodków którymi rutynowo opryskiwane s wspóBczesne pola,
sady czy ogrody.
Jak to osi gn ? Zapraszam do regularnego odwiedzania naszego bloga.

Dlaczego Permakultura dziaBa? (2009-08-31 18:41)

Dlaczego permakultura dziaBa?


Poniewa| na[laduje w swych zasadach natur .
Ta na pozór prosta

13
1.2 September

Dlaczego permakultura dziaBa? (2009-09-01 20:12)

Dlaczego permakultura dziaBa?


Powodem, dla którego permakultura dziaBa jest to, |e w zasadach na[laduje natur . Ale czy konwencjonalne
rolnictwo równie| tego nie robi?
Czy wysiewanie nasion, oranie, nawo|enie nie jest naturalne? Odpowiedz jest jednoznaczna: nie.
WspóBczesne rolnictwo w gBównej mierze oparte jest o ro[liny jednoroczne uprawiane w monokulturach.
To poB czenie w przyrodzie praktycznie nie wyst puje. Do utrzymania tego stanu potrzebne s du|e ilo[ci
energii, czy to w postaci paliw kopalnianych (paliwa do maszyn rolniczych, ropa naftowa do produkcji
pestycydów i herbicydów lub gaz ziemny do produkcji nawozów azotowych itd), czy energii ludzkiej (pie-
lenie grz dek, przekopywanie ogródka, zbieranie [limaków&). Szacuje si , |e do wytworzenia jednej kalorii
jedzenia potrzebne s dwie kalorie energii z paliw kopalnianych.
Permakultura zamiast walki z natur proponuje wspóBprac . PrzykBadem rozwi zania permakulturowego
jest posadzenie kukurydzy, fasoli oraz kabaczka na jednym terenie zamiast sadzenie ka|dej z tych ro[lin os-
obno. Ta kompozycja przez Indian zwana jest trzy siostry . Kukurydza ro[nie wysoko, jednak nie zacienia
caBkowicie gleby czym umo|liwia wzrost chwastów . Fasola wykorzystuje Bodyg kukurydzy jako tyczk i w
zamian za to odwdzi cza si wi zaniem azotu z powietrza. Dzi ki temu nie jest ju| potrzebne nawo|enie
azotem kukurydzy ani kabaczka. Kabaczek natomiast tworzy przy ziemi du|o li[ci, które niemal caBkowicie
zacieniaj gleb , czym utrudniaj wzrost chwastów .
Jak produktywny jest ten system? Plony kukurydzy s porównywalne do tych zbieranych z upraw kon-
wencjonalnych. Dodatkowy plon to oczywi[cie fasola i kabaczek. Ich ilo[ jest mniejsza ni| z upraw kon-
wencjonalnych, ale nie jest to istotne, gdy| najwa|niejsze jest to, |e caBkowity plon z hektara jest wi kszy ni|
z uprawy konwencjonalnej. Dodatkowe korzy[ci to zmniejszenie/wyeliminowanie ilo[ci herbicydów, mniejsza
potrzeba orania oraz nawo|enia. Zwi kszona ilo[ resztek po|niwnych przyczynia si do zapobiegania erozji
oraz umo|liwia zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie.
Co ciekawe, poB czenie tych trzech ro[lin: kukurydzy, kabaczka i fasoli zapewnia organizmowi ludzkiemu
peBnowarto[ciowe biaBko.
Z punktu widzenia rolnika system ten jest du|o bardziej skomplikowany ni| monokultura. Nie stanowi to
natomiast wady w uprawie na maB skal , jak na przykBad przydomowy ogród.
Polecam przeczyta :
[1]Wprowadzenie do permakultury.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pierwszy-raz-na-stronie-przeczytaj-czym.html

Anonymous (2010-02-08 15:39:52)


Witam,
Mam kilka informacji, ale nie mo|na wkleja tu linków, a przepisywa mi si nie chc .
Pozdrawiam
m.lasocki@uw.edu.pl

5 stref (2009-09-25 10:29)

Dzisiejszy post dotyczy b dzie podziaBu terenu na strefy w zale|no[ci od tego jak daleko od centrum akty-
wno[ci si znajduj . To jedno z podstawowych ”narz dzi” w asortymencie projektanta. PodziaB ten umo|liwia
upewnienie si , |e umie[cili[my elementy w odpowiednich miejscach. Upraszczaj c im bli|ej centrum tym
intensywniej uprawiamy dany teren.

14
Strefa 0:
Centrum aktywno[ci to mo|e by nasz dom, ale równie dobrze mo|e to by altanka na dziaBce.
Strefa 1:
To teren w najbli|szym otoczeniu naszego domu. Tutaj mamy zioBa kuchenne, saBaty, szklarnie, owoce,
które wymagaj du|o opieki typu truskawki. Umieszczamy tu tak|e warzywa jednoroczne. To miejsce tak|e
dla maBych zwierz t typu króliki, goB bie, [winki morskie. Do tej strefy importujemy |yzno[ w postaci
[cióBek, nawozów. W tej strefie zbieramy deszczówk i podlewamy ro[liny(mo|liwe, |e r cznie), równie|
tutaj rozmna|amy nasze ro[liny( mBode siewki zazwyczaj wymagaj du|o uwagi)
Strefa 2:
W tej strefie umieszczamy warzywa wieloletnie . Jednak ta strefa jako znajduj ca si dalej od domu/centrum
nie otrzymuje a| tyle uwagi. Ta strefa nadaje si równie| dla porzeczek, agrestu, lekko przycinanych drzew
owocowych. To dobre miejsce na umieszczenie pastwiska dla zwierz t daj cych nam mleko/jajka. W tej
strefie umie[cimy równie| ule.
Strefa 3:
Strefa 3 to obszar poBo|ony jeszcze dalej od centrum. Tutaj nasza ingerencja jest maBa. Powinna ogranicza sie
gBównie do opieki w czasie gdy ro[liny/zwierz ta s mBode. Pózniej nie powinien wymaga dalszej interwencji
Strefa 4:
To na wpóB dzika strefa. Mo|e to by strefa z której pozyskujemy drewno na opaB, zbieramy dzikie zioBa,
grzyby lub polujemy.
Strefa 5
To strefa nale| ca do natury. W tej strefie ludzka interwencja powinna by wyeliminowana. To tutaj mo|emy
uczy si jak obserwowa natur , jakie wzorce ona stosuje. Wbrew pozorom mimo, |e nie ingerujemy ani nie
pozyskujemy nic materialnego z tej strefy to nadal jest to jedna z bardziej produktywnych stref. WBa[nie
dzi ki obserwacjom z tej strefy wiemy jak pracowa z natur a nie przeciw jej.
Warto zaznaczy ,|e nie ka|da miejsce posiada wszystkie 5 stref. W maBym przydomowym ogródku mo|e by
miejsce np tylko na 1 i 2. Warto jednak nawet w tych najmniejszych ogrodach zostawi cho zak tek na
stref 5. Przecie| uczy si gdzie[ trzeba:)

Anonymous (2010-02-07 17:25:44)


PodziaB na strefy uzupeBnia si z zasad , |e ogród to przedBu|enie domu . Dobrym przykBadem jest tzw. ogród zimowy
- jeszcze dom , ale te| i ogród , poB czenie szklarni i pokoju , Badnie zaprojektowany dostarczy ro[lin o wi kszych
wymaganiach temperaturowych , posBu|y za kolektor sBoneczny , stanowi izolacj domu , udost pnia Badne widoki
nawet w chBodn pogod .
Cedric

Anonymous (2010-03-15 17:47:24)


Czy na pastwisku gdzie s krowy konie i owce mog by ule? GBupie pytanie ale dzi[ nikt nie choduje tyle gatunków
zwierz t w jednej gospodarce a pasieka jest jedna na co drug wiosk .

Wojciech Majda (2010-03-15 18:04:47)


Mog by , zwykle w takim przypadku dookoBa ula daje si z 2m |ywopBot, |eby pszczoBy po wylocie z ula musiaBy
wzbi si w powietrze i nie dra|niBy zwierz t. Technika ta te| dziaBa na ludzi :)

Gildie ro[linne a permakultura (2009-09-26 11:29)

Jedno z istotniejszych poj z zakresu permakultury to gildia.


SBowo to najcz [ciej znane jest miBo[nikom historii lub gier RPG. W [redniowieczu gildie(inaczej cechy) byBy
to stowarzyszenia ludzi wykonuj cych dan profesj . IstniaBy np gildie kupieckie, rzemie[lnicze itp. Zadaniem
15
gildii byBo dbanie o interesy jej czBonków. I tak np cech piekarzy dbaB by w mie[cie nie uprawiaBo tego fachu
zbyt wielu ludzi, gdy| obni|yBoby to ceny na chleb, co byBoby niekorzystne dla czBonków cechu (gildii). Gildie
kupieckie natomiast z opBat czBonkowskich dbaBy o bezpieczeDstwo na traktach i drogach.
Powodem dla którego pisz o tym zjawisku jest to, i| osoba wykorzystuj ca permakultur w procesie pro-
jektowania, mo|e równie| wykorzysta zjawisko gildii, tzn ró|nych ro[lin wspieraj cych si nawzajem.
W jednym z wcze[niejszych postów zostaBa wspomniana gildia zwana przez Indian ”trzy siostry”. Jest to
jedna z prostszych poB czeD. Przypomn , kukurydza sBu|y za tyczk dla fasoli, fasola wi |e azot z powietrza
i dostarcza go kukurydzy oraz kabaczkowi, a kabaczek swymi pBo| cymi si li[ mi zacienia gleb chroni c j
przed nadmiernym wyparowaniem wody z gleby oraz ”chwastami”.
Nieco bardziej skomplikowan gildi jest gildia w oparciu o jabBoD.
Centralnym punktem tej gildii jest jak nietrudno si domy[li jabBoD. Pod jabBoni mo|na posadzi np. czos-
nek, |onkile, czy inne ro[liny bulwiaste. Ich zadaniem jest uniemo|liwienie wzrostu traw. Oprócz tych ro[lin
warto zasadzi ro[liny po|yteczne dla owadów(dostarczaj nektaru i pyBku) jak np koper, melisa, mi ta.
Krwawnik, cykoria, |ywokost lekarski wydob d z gB bi gleby potrzebne mikro i makro elementy. W wolnych
miejscach mo|na posia koniczyn - zajmie si wi zaniem azotu z powietrza do gleby.
Gdyby[my chcieli, by ten system byB jeszcze bardziej produktywny mo|emy posadzi pod pniem pn cze typu
mrozoodporne kiwi (Actinidia Arguta).
Podsumowuj c mamy system, który zapewnia nam po|ywienie, jest odporny na szkodniki, przyjazny dla
[rodowiska oraz nie wymaga du|ych nakBadów pracy czy pieni dzy po przyj ciu. Czegó| wi cej mogliby[my
chcie ?

Permakultura i [cióBki, czyli jak robi , |eby si nie narobi . (2009-09-28 03:29)

[1]
Jedna z permakulturowych zasad gBosi: minimum wysiBku maksimum efektu. Do tej filozofii doskonale
wpisuj si [cióBki.
Jak od|ywi gleb , zwi kszy poziom materii organicznej, zmieni / dostosowa pH i zniszczy lub zapobiec
16
wzrostowi chwastów , ograniczy wyparowanie wody z gleby?
Mo|na by stosowa ró|ne skomplikowane, nieprzyjazne, dla [rodowiska techniki, ale po co, gdy te wszystkie
cele mo|na osi gn przy pomocy [cióBkowania?
Oto lista materiaBów, które mog by stosowane na [cióBki:
1.Kora
2.SBoma
3.Wodorosty
4.Trzcina
5.Karton
6.Gazety
7.Papier
8.Li[cie
9.Resztki ro[lin (kolby od kukurydzy, B ty od pomidorów itp.)
10.Dobrze przegniBy obornik
11.Prawie dojrzaBy kompost
12.Trociny
13.Zr bki drewna
Nale|y wiedzie , |e [cióBka [cióBce nie równa, i tak np. inny efekt uzyskamy stosuj c kor , a inny efekt
wykorzystuj c sBom .
Jak wida materiaBów, które mo|na u|y na [cióBk nie brakuje, powodów dla których nale|y [cióBkowa
równie|.
Rozwin temat od|ywiania gleby.
Ka|da [cióBka organiczna po jakim[ czasie rozBo|y si . W mi dzyczasie stanowi b dzie pokarm dla makro
i mikroorganizmów, które z czasem uwolni |yzno[ ka|dej gleby. Warto zauwa|y ,|e [cióBki o wysokim
stosunku w gla do azotu (powy|ej 30 :1) RozkBadaj si do[ dBugo, proces ten zachodzi gBównie przy udziale
grzybów(bakterie preferuj materiaBy Batwiej strawne-zawieraj ce du|o azotu). Dzi ki tego typu [cióBkom
zmieniamy stosunek bakterii do grzybów w glebie na korzy[ tych drugich.
Co jest wa|ne ro[liny wieloletnie(drzewa owocowe, krzewy owocowe) z reguBy wol gleb zdominowan przez
grzyby. Jest to logiczne, gdy zrozumie si pochodzenie przodków naszych drzew i krzewów owocowych(
gBównie las).
Podkre[l jeszcze raz. Permakultura to dziaBanie zgodnie z natur a nie walczenie z ni . To si po prostu
opBaca, ka|demu z partnerów.
Aktualizacja 1:
ZcióBkowanie to zabieg polegaj cy na przykryciu górnej warstwy gleby jakim[ materiaBem. Mo|e to by
materiaB pochodzenia organicznego (wszystkie ww wymienione) lub [cióBka nieorganiczna - czyli np. czarna
folia, dywan.
Tylko [cióBki organiczne poprawiaj |yzno[ gleby.

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sr-Tn-62cHI/AAAAAAAAAA4/MC-AGVAxnbk/s1600-h/Mulch.jpg

Anonymous (2010-02-07 17:58:05)


Je[li chodzi o [cióBkowanie to znakomitym materiaBem ( zwBaszcza pod krzewy ) jest niewymieniona [wie|o skoszona
trawa( mo|e by zmulczowana ). Natomiast niewskazane s gazety , mog zawiera substancje toksyczne .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-07 18:52:44)


Wg mojej wiedzy, ju| od dBu|szego czasu nie stosuje si w gazetach oBowiu, wi c nie stanowi niebezpieczeDstwa. Te
bByszcz ce gazety s po prostu pokryte warstw wosku, który sprawia, |e co najwy|ej wolniej si rozkBadaj .

17
k (2010-02-24 21:04:03)
moze to glupie pytanie ale,
Co to jest [cióBkowaine?
W artykule o tym ani slowa, dowiedzialem sie z czego ale nie jak.

Wojciech Majda (2010-02-24 22:04:36)


Racja:) Zaraz uaktualni artykuB.

jako (2010-02-25 10:21:01)


Mam do dyspozycji (dokBadnie to nie ja, ale upro[ my spraw ) sporo ró|nych wiór i trocin.
Czy lepsze s wióry (grubsze) czy trociny (mniejsze) - jaki rozmiar jest optymalny?
SByszaBem |e trociny z niektórych gatunków (nie wiem jakich) nie za dobrze si nadaj , np na dosypanie do kompostu.
Czy to oznacza |e b d niedobre równie| na [cióBkowanie?
SByszaBem, |e niektórzy nie chc [cióBkowa trocinami, bo wiatr je rozwiewa np. na dziaBce i jest ’baBagan’ a w skrajnej
sytuacji mo|e to nawet powodowa konflikt z s siadem. Jak zapobiec rozwiewaniu takiej trocinowej [cióBki?
Czy mo|e warto j jako[ wcze[niej ’zaprawi ’ grzybami by si szybciej rozkBadaBa?
Podsumowuj c: jak najlepiej zagospodarowa trociny?

Wojciech Majda (2010-02-25 12:14:06)


Je|eli ma si trociny, to warto je przykry warstw innego materiaBu- np sBomy, czy kory - w ten sposób nie b d
za[mieca dziaBki. Odpowiadaj c na Twoje pytanie, czy lepsze s wióry, czy trociny. Lepsze zwykle s wióry, gdy|
trociny gdy s mokre mog Batwo si ubi , co wytworzy nieprzepuszczaln dla powietrza warstw . W takiej sytuacji
powstanie alkohol, który dalej b dzie szkodziB zdrowiu ro[lin. Pozna to mo|na po zapachu - taki ”skisBy”,kwa[ny i
nieprzyjemny.
Zwykle powy|ej 5 cm trocin mo|e powodowa taki efekt.
Reszt odpowiedzi, pózniej:)

Wojciech Majda (2010-02-25 16:13:25)


... Niektóre trociny rzeczywi[cie si nie nadaj . Z dwóch powodów. CaBkowicie nieodpowiednie s trociny ze stolarni,
gdzie u|ywa si impregnowanego drewna. SkBadnikami tych impregnatów jest:chrom, kadm, miedz, oBów - wszystko
w dawkach mocno odbiegaj cych od bezpiecznych.
Trociny s bardzo dobrym materiaBem daj cym du|o w gla w toalecie kompostowej.
Niektóre trociny zawieraj substancje, które spowalniaj wzrost niektórych ro[lin. Wióry, które s wi ksze s pod tym
wzgl dem lepsze, gdy| te substancje wydzielane s bardzo powoli, wi c w mniejszym stopniu s ws tanie zaszkodzi .
Dobrym pomysBem na wykorzystanie trocin jest dodanie ich do obornika i przekompostowanie ich. Mo|na ciepBo
uzyska , no i kompost pod koniec.

Permakultura a inwestowanie (2009-09-29 17:09)

W dzisiejszym po[cie chciaBbym przedstawi interesuj ce podej[cie do inwestowania.


Inwestowania w prawdziwe bogactwo.
Zaprezentuj pewne wyliczenia...
Koszt zakupu sadzonki borówki amerykaDskiej: 6,50 zB. Dla lepszego zapylenia potrzebne s 2 sadzonki
ró|nych odmian.
Liczmy z transportem (wybieramy si do centrum ogrodniczego/szkóBki autobusem;)
6,50 zB x 2 = 13 sadzonki
2,50 zB x 2 = 5 zB bilet
3,00 zB paczka trocin
18
A czny koszt 21 zB
To byBa cze[ dotycz ca kosztów, teraz obliczmy nasz zysk...
Borówka zaczyna owocowa w 2-3 roku po posadzeniu.
ZaBó|my wersj bardzo ostro|n i przyjmijmy,|e zacznie owocowa w 3 roku. W zale|no[ci od odmiany i
warunków borówka daje 3-12 kg owoców z krzaka. Znowu b dzmy ostro|ni i przyjmijmy dla naszych obliczeD
warto[ 3kg. Produktywny |ywot borówki to 15-20 lat. Ponownie b d c ostro|nym przyjmujemy warto[ 15
lat. Cena kg borówek to 14-40 zB. ZaBó|my,|e nie uwzgl dnimy,|e borówki, które by[my kupowali s dro|sze,
bo z uprawy ekologicznej.
Teraz nasze ”równanie” dotycz ce plonów w ci gu |ycia naszych 2 krzewów borówek.
15 lat - 3 lata(do osi gni cia dojrzaBo[ci) = 12lat
12 lat x 6 kg(plon roczny z 2 krzewów borówek) = 72kg
72kg borówek x 14 zB(plon z 12 lat razy cena borówek w sklepie) = 1008 zB. To cena jak musieliby[my
zapBaci za nasze borówki w sklepie, o t kwot jeste[my bogatsi.
Stopa zwrotu z inwestycji okoBo 300 % rocznie
Prosz porówna to z lokat 7 %(od której trzeba zapBaci podatek Belki). Nie wymaga to komentarza.

Maciej (2010-01-01 12:25:31)


Pi knie.
Dolicz koszt zbioru, pakowania i transportu do skupu. Skoro dzi[ nie wydaj grosza na borówk , bo nie jem tego
wcale, b d chciaB osi gn realny zysk ze sprzeda|y.

Wojciech Majda (2010-01-01 15:54:26)


Rachunek ekonomiczny nie wygl da tak dobrze w chwili, gdy chcemy borówki sprzeda . W permakulturze chodzi o
zachowanie odpowiedniej skali. PodaBem ile mo|na zaoszcz dzi na posadzeniu 2 krzewów,a nie 2000.
Moim zdaniem w |yciu nie chodzi o to by mie mnóstwo pieni dzy, a o to by mie wysoka jako[ |ycia. Realny zysk
mo|na ró|nie okre[li - mo|e by to pieni dz, mo|e by to poprawa jako[ci |ycia (i zdrowia). Ostatecznie przecie|
pieni dze to tylko [rodek uBatwiaj cy wymian dóbr i usBug.
Mo|na równie| rozwa|a czy pieni dze oparte o powietrze (jak to jest wspóBcze[nie) a nie zBoto i srebro to takie ”realne
zyski” skoro np. dolar z roku 1910 jest wart w zale|no[ci od wyliczeD od 17 do okoBo 40 dolarów z roku 2010.
Jak pokazaBem w przypadku borówek je[li jeste[my ich miBo[nikami(s bardzo zdrowe) mo|emy osi gn stop zwrotu
z inwestycji rz du 300 % rocznie.
Skoro nie jeste[ amatorem borówek zach cam do posadzenia jaki[ wieloletnich owoców, warzyw czy orzechów.
Jagody goji s jeszcze bardziej zdrowe, posiadaj nawet 10 razy wi cej przeciwutleniaczy ni| borówki amerykaDskie
http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html
Rozumiem Twój sceptycyzm. Wynika on z ró|nie pojmowanego przez nas poj cia bogactwa.

Azzie (2010-01-02 21:36:29)


Sama idea bardzo sluszna (tez uwielbiam borowki amerykanskie) ale do wyliczen musze sie przyczepic :)
Nalezaloby jeszcze dodac koszt naszej pracy, ja swoja cenie na minimum 50 zl/h, koszt ziemi (oczywiscie ziemia nie
jest zuzywana w czasie produkcji, ale chcielibysmy aby nasza inwestycja w realnym czasie np 20 lat sie splacila).
Z mojej niklej wiedzy wynika ze takie dwa krzaki wymagaja z 3 m2 ziemi, wiec koszt jest niewielki, ale ile potrzeba
pracy? Nie wiem, mam nadzieje sie dowiedziec :)
Jest to moj pierwszy wpis tutaj wiec jednoczesnie witam gospodarza i innych czytelnikow :)
Planuje w ciagu kilku lat przeniesc sie na spokojna (?) wies, wiec temat bloga bardzo mnie zainteresowal.

Wojciech Majda (2010-01-02 23:08:24)


Witam równie|.
Rzeczywi[cie robocizny nie liczyBem. Nie uznaj tego za jakie[ cwaniaczenie, po prostu prac w ogrodzie uznaj za
przyjemno[ - dlatego tego nie liczyBem:)

19
Co do nakBadu pracy przy uprawie borówki to trudno tak obliczy dla dwóch krzewów. Na pewno zale|y to od tego,
czy umie[cimy je w odpowiednim miejscu. Je[li b d gdzie[ w szczerym polu b dzie wy|szy. Je[li posadzimy je koBo
sosny (najlepiej koreaDskiej albo syberyskiej, |eby mie jeszcze plon orzeszków piniowych). W ten sposób opadBe igBy
sosen b d tworzy idealne warunki dla borówek ([cióBka która zarazem zakwasza gleb ). To bardzo dobry przykBad
na to, jak odpowiednie usytuowanie elementów wpBywa na ich wydajno[ . Pozdrawiam

mopel44 (2010-01-15 00:48:43)


Co do borowek , trzeba przyciac
- dla krzaczka , z pobraniem materialu , dojsciem , zastanowieniem sie , odniesieniem na kompost - 10 min max.
- zebrac jagody , nie znam ale jestem pewien ze w 15 min mozna obrac krzaczek¬ bez probemu.
Moze jeszcze jakies drobne prace, jak uzupelnienie sciolki.
Co wiecej to do autora :)
A czy doliczacie do tego co kupujecie czas ,amortyzacje samochodu i paliwo spalone ?
Kalkulacja dla krzaczka powinna byc pomniejszona odpowiednio o wyeliminowanie czynnosci zwiazanych z zakupem
a doliczone opisane przezemnie wartosci :) Tak jak juz wyedukowani jestescie policzcie koszt ryzykowania wypadkiem
, okradzeniem buahahahaah :) Zle mowie ? :)
pozdrawiam.
m.

1.3 October

Korzy[ci z ró|norodno[ci gatunkowej wedBug permakultury (2009-10-05 14:48)

[1]
Polikultura, na zdj ciu winoro[l rosn ca na migdale zwyczajnym
Permakultura bardzo ceni ró|norodno[ . Mo|na [miaBo powiedzie , |e ró|norodno[ stanowi rdzeD permakul-
tury. Wynika to z tego, |e wida j w ka|dym naturalnym ekosystemie.
W dzisiejszym po[cie chciaBbym napisa o korzy[ciach ró|norodno[ci gatunkowej.
Szacuje si , |e na [wiecie jest okoBo 35000 do 70000 jadalnych ro[lin, z tego s dowody na to,|e 7000 gatunków
ro[lin byBo uprawiane w czasach historycznych. Jednak|e okoBo 90 procent naszego jedzenia pochodzi z up-
rawy 20 gatunków, a 60 procent z uprawy 3(tak, trzech!) gatunków(kukurydza, ry|, pszenica). Ro[liny te
daj bardzo wysokie plony, jednak|e opieranie naszego bezpieczeDstwa |ywno[ciowego na tylko 3 gatunkach
20
ro[lin sprawia,|e jeste[my bardzo podatni na niebezpieczeDstwo powstania nowych chorób, czy pojawienia
si nowych szkodników.. Je[liby jedno z tych 3 zbó| znacznie zmniejszyBoby swój plon to powstaBaby dziura
w naszym systemie |ywno[ciowym, która na krótk met nie daBaby si w Batwy sposób zaBata .
Jednocze[nie mo|liwo[ci zwi kszenia ró|norodno[ci jeszcze nigdy w historii nie byBy wi ksze! Mo|emy
uprawia polikultury ro[lin i zwierz t o jakich naszym przodkom si nawet nie [niBo. Jest to jedna
z ró|nic dlaczego wydajno[ gospodarstwa permakulturowego jest wi ksza ni| [redniowiecznego chBopa
paDszczyznianego..
Omówi pokrótce pozostaBe korzy[ci:
1.Stabilno[ polikultury.
Ka|dy rok jest inny, troch inna jest pogoda, wi c ro[lina, która ro[nie dobrze w roku wilgotniejszym nie
b dzie radzi sobie równie dobrze w roku suchym. Niektóre lata znowu| b d tak niesprzyjaj ce, |e jaki[
sensowny plon dadz tylko najbardziej wytrzymaBe gatunki. Jednocze[nie te najbardziej wytrzymaBe mog
nie by zbyt produktywne( w porównaniu do potencjaBu innych ro[lin w roku dobrym). Ludowa m dro[
mówi ”lepszy rydz ni| nic”.
2.Dzielenie zasobów przez ro[liny
Ró|nice w sposobie w jaki ró|ne ro[liny rosn sprawiaj ,|e polikultura jest w stanie wykorzysta dan
przestrzeD lepiej. Najlepszy przykBad to wysokie i cienkie warzywo uprawiane z niskim i du|ym (czosnek +
kapusta).
Równie| ró|nica w gB boko[ci korzenienia si sprawia,|e gleba mo|ne by lepiej wykorzystana.
Kolejnym czynnikiem, który ma znaczenie jest fakt,|e ró|ne gatunki ro[lin wykorzystuj ró|ne skBadniki
mineralne. Dzi ki temu zmniejsza si konkurencja mi dzy ro[linami
3.Zdrowie ro[lin
Wiele ze szkodników ro[lin ma konkretnego |ywiciela, i tak w sytuacji polikulturowej szkodnik ma do poko-
nania trudn do zorientowania si mieszanin barw i zapachów. Do tego ma do przebycia wi kszy dystans.
Dystans w trakcie którego ze szkodnika mo|e si zmieni w posiBek dla innego stworzenia.
Dodatkowo wiele ro[lin wydziela substancje, które pomagaj we wzro[cie lub chroni przed
chorobami/paso|ytami inne ro[liny (np. ró|e korzystaj na s siedztwie czosnku a marchew na towarzys-
twie cebuli)
4.PozostaBe powody
Lepsze okrycie gleby, co zmniejsza problem z ”chwastami”. Jako, |e gleba jest caBy czas okryta zmniejsza si
erozj gleby, co umo|liwia zwi kszenie |yzno[ci gleby.
5.Wy|sze plony

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Ssn7xeGyl-I/AAAAAAAAABQ/ON7Veb7dxJg/s1600-h/Polikultura.JPG

Anonymous (2010-02-02 01:08:45)


Uwa|am , |e na polu bioró|norodno[ci jest jeszcze ogromnie du|o do zrobienia . Ja np. staraB si b d wprowadzi
klony cukrowe . Kanada ma z tego korzy[ci - jest syrop klonowy i pi kne przebarwienia jesieni , wi c dlaczego
my nie mo|emy . Na razie zakupiBem dwie sadzonki w zeszBym roku na Allegro , ale poniewa| nie byBy du|e wi c
rosn jeszcze w donicach . Cennym gatunkiem jest [wierk sitkajski - szybki przyrost wysokogatunkowego drewna .
PosadziBem te| tulipanowca , brzostownic ( Zelkova ) , amorf , orszeliny , gBogownik , so[nic ( obecnie uwa|ana
za najbardziej dBugowieczne drzewo ), gBowocis . W zagajniku zadbaBem o nast powanie po sobie kolejnych ro[lin -
miBek amurski ,zawilce nemorosa i blanda, miodunki,sanguinaria , przylaszczki, arum italicum Marmoratum , psiz by
, trójlisty, kokorycze , cyklameny , ranniki , ciemierniki , [nie|niki i inne cebulowe , gdy cz [ z nich zanika nast puje
zmiana aran|acji , pojawiaj si funkie ,kokoryczki , tawuBki , konwalie , podnosz si |urawki , barwinki ,konwal-
nik Nigrescens i liriope , bodziszki , epimedia ,skalnice i rodgersje , jasnoty , dwie zimy przetrwaBa mi Zantedeschia
ethiopica . W ten sposób ograniczam rozwój chwastów . Niedocenian ro[lin jest kokorycz - dobrze si rozsiewa ,
a nie chwa[ci i szybko zanika , niedawno nabyBem czerwon odmian G. Baker . Dodam , |e raz przy ciepBej zimie
15 stycznia ( chyba dwa lata temu ) kwitBy do[ obficie cyklameny , a w lutym bzykaBy w krokusach trzmiele - o tej

21
porze to roku to rewelacja .
Cedric

Anonymous (2010-02-02 01:29:13)


PrzypomniaB mi si jeszcze pomysB zwi kszenia bioró|norodno[ci w zastosowaniu do wsi agroturystycznych . Mi-
anowicie mieszkaDcy takiej miejscowo[ci mogliby si umówi i stworzy wiejski ogród botaniczny . Wygl daBoby to
w ten sposób , |e wg stworzonej listy ro[lin , które mogByby by posadzone np. wzdBu| drogi , ka|dy wybieraBby dla
siebie kilka ro[lin do posadzenia stosownie do miejsca i ewentualnie zaopatrzyBby je w tabliczk informacyjn . Na
pewno zwi kszyBoby to walory turystyczne regionu . Dodam , |e podobnie mo|na robi ze szlakami turystycznymi np.
obsadzi malin , truskawk , poziomk owocuj c caBy sezon , jagod kamczack , borówk czy innymi owocami .
Stworzenie np. wielogatunkowej osBony z krzewów ( taki patchwork )zmniejsza zawiewanie dróg w zimie , daje ptakom
schronienie i uatrakcyjnia spacery . Warto na pocz tek zrobi co[ takiego z s siadem , a za przykBadem pójd inni.
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-02 07:51:42)


Dzi kuj za jak zwykle ciekawy i cenny wkBad. Rzeczywi[cie ludzi na pewno to przyci gnie, a wraz z ludzmi przyjd
pieni dze tak potrzebne gospodarstwu. Sepp Holzer wpadB na pomysB, |e on zasadziB taki wBa[nie ”jadalny krajobraz”
i potem wynajmuje letnikom domki. {ywi si maj sami - co znajd jest ich. Na pewno nie narzeka na klientów.
Du|ej ró|nicy przecie| nie ma w cenie, gdy posadzi si jak [ tuj , czy np. jagod kamczack .

Permakultura a woda cz. 1 (2009-10-08 22:03)

W dzisiejszym po[cie przedstawi podej[cie do wody, jak j zarz dza , by zwi kszy nasz niezale|no[ i po
prostu lepiej j wykorzysta .
Po co to robi ? Odpowiedz jest prosta - woda to cenny zasób. Potrzebujemy do praktycznie wszystkiego.
Od rolnictwa do ka|dej gaB zi przemysBu.
Permakultura proponuje by stara si zatrzyma wod na miejscu jak najdBu|ej, by j magazynowa , by
opuszczaBa nasz system dopiero po wykonaniu wielu zadaD. I tak przykBadem zBego zarz dzania wod jest
kierowanie deszczówki do kanalizacji. W ten sposób z cennego zasobu woda staje si niejako obci |eniem.
Obci |eniem, gdy| w czasie ulewnych deszczy nadmiar wody powoduje przekroczenie mo|liwo[ci przer-
obowych oczyszczalni [cieków. Powoduje to przedostawanie si nie w peBni oczyszczonych [cieków do rzek,
jezior, morza.
Jaka jest alternatywa do tego? Alternatywnym rozwi zaniem jest magazynowanie deszczówki. Dzi ki temu
mo|emy j pózniej wykorzysta . O tym jak robi to najlepiej napisz w nast pnym po[cie.
Zapraszam do ponownych odwiedzin i stosowania zasad permakultury.

22
Permakultura a woda cz. 2 (2009-10-11 22:20)

[1]
Swale
W drugim po[cie nt. zarz dzania wod w permakulturze przedstawi dalsze powody dla których warto os-
zcz dza i magazynowa wod . Zrednie opady deszczu w Polsce wynosz okoBo 600 mm. Warto zauwa|y , |e
s to opady [rednie w tzw. przeci tnym roku. W górach wielko[ opadów dochodzi do 1200, nawet 1800mm.
W Wielkopolsce i na Kujawach poni|ej 500mm. Wielko[ci opadów w zale|no[ci od roku wahaj si znacznie,
np w Poznaniu w 1982r wielko[ opadów wynosiBa 275mm. To maBo, bardzo maBo..
Co da si z tym zrobi ? Raczej niewiele. To co jest wykonalne to jak najlepiej wykorzystywa wod nam
dostepn , nie marnowa jej itd. Permakultura zawiera w sobie szereg technik, które sprawi ,|e nawet z
pustyni da si zrobi oaz .. Kluczow spraw , jest by zatrzyma wod trafiaj ca na nasz posesj . By jak
najdBu|ej przebywaBa na naszej ziemi.
Jedn z podstawowych technik jest budowa tzw swale’a jest to wyraz pochodz cy z j zyka staroangielskiego.
Swale to rów melioracyjny wykopany w poprzek stoku. Jego cel to zatrzymanie wody, uniemo|liwienie spBywu
powierzchniowego. Dzi ki temu:
1. Ogranicza si erozj wodn
2. Gleba ma wi cej czasu do tego by wchBon wod
3. Wytwarza si ró|ne mikroklimaty, które zmieniaj warunki glebowo-wodne czym powoduj wzrost
bioró|norodno[ci
4. Sprawiaj , |e woda jest uwalniana powoli, czym zmniejszaj zagro|enie powodziowe.
5. Umo|liwiaj powstanie |yzniejszej gleby
Zapraszam do komentowania.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/StJEjp_vW3I/AAAAAAAAAB8/B5lhG5h1fYk/s1600-h/Swale.jpg

Anonymous (2010-02-07 22:37:44)


Zastosowanie swale ’a w Polsce mogBoby zmniejszy zagro|enie powodziowe w górach w czasie gwaBtownych ulew b dz
w czasie topnienia [niegu , rozkBadaj c w czasie spByw wody do rzek i skracaj c okresy suszy .
W przypadku terenów podmokBych sadzenie wierzby , która ma du|e zapotrzebowanie na wod odbarczyBoby rowy
melioracyjne .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-09 12:06:12)


Oczywi[cie, zwBaszcza gdy poBaczy si to z zalesianiem, czy mo|e (co zwykle bardziej opBacalne) ”zaagrolesianiem”.

Sokomaniak (2010-09-28 09:47:49)


A co jak kto[ ma dziaBk pBask jak stóB? Albo tylko z lekk pochyBo[ci lub pochyB miejscami?

23
Wojciech Majda (2010-09-29 12:04:03)
Nie ma dziaBek pBaskich jak stóB, s tylko pBaskie ”na oko” albo niedokBadne poziomice :)
Swale robi si na terenie o spadku nawet mniejszym ni| 0,1 % - czyli na 100 metrów dBugo[ci dziaBka obni|a si o 10
cm.

Permakultura a grzyby cz. 1 (2009-10-14 21:18)

[1]
J czmieD po prawej zainfekowany grzybni , po lewej j czmieD nie zainfekowany grzybni .

Dzisiejszy wpis dotyczy b dzie wykorzystania grzybów w permakulturze. W zdrowej glebie le[nej grzyby
mog stanowi ponad poBow biomasy. Ró|ne gatunki grzybów wchodz w zwi zki symbiotyczne z ro[linami,
zwBaszcza wieloletnimi. Szacuje si , |e okoBo 80 % ro[lin z klimatu umiarkowanego uczestnicz w pewnego
rodzaju partnerstwie z grzybami. Dlaczego?
Tego typu ukBad po prostu si opBaca. Obu partnerom. Najpopularniejsze s zwi zki mikoryzowe.
Mikoryza to ukBad korzystny dla grzyba - dostaje on od ro[liny produkt fotosyntezy - glukoz , w zamian
za[ odwdzi cza si dostarczaniem ro[linie wody i soli mineralnych. Grzyb wykorzystuje swoj grzybni do
absorbcji ww skBadników i przekazuje je korzeniom ro[liny. W 20 cm2 ziemi mo|e by nawet 500km grzybni.
Powierzchnia chBonna korzeni (dzi ki grzybni) zwi ksza si nawet kilkaset razy!
Umo|liwia to przetrwanie ro[linie w bardziej niesprzyjaj cym [rodowisku.
Jak zatem permakultura wykorzystuje ten fakt? Zadaniem projektanta permakultury jest stworzenie
warunków przyjaznych grzybom. Jak to [rodowisko stworzy mo|na si dowiedzie [2]z nast pnego wpisu.

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/StYkRq2e1xI/AAAAAAAAACs/NiC_sLv3Tnk/s1600-h/mikoryza.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html

24
Permakultura a grzyby cz. 2 (2009-10-17 18:34)

Druga cz [ postu o grzybach dotyczy b dzie sposobu jak zaszczepi grzyby na naszej posesji.
Najprostsz metod jest [cióBkowanie. Wystarczy dany teren wy[cióBkowa [cióBk organiczn a po jakim[
czasie (niecaBy rok) na naszym terenie pojawi si grzyby. Istnieje jednak sposób, by zwi kszy szanse na to
by grzyby, które si u nas pojawi byBy jadalne..
Nale|y le[ne grzyby jadalne (robaczywki i resztki równie| si nadaj ) zmiksowa i doda do nie chlorowanej
wody. CaBo[ dobrze wymiesza i dan mikstur podlewa nasze drzewa. Zawarte w grzybach, a wBa[ciwie
ich owocnikach(bo tak fachowo nazywa si cz [ grzybów, które najcz [ciej zjadamy) zarodniki przy sprzy-
jaj cych warunkach zaszczepi drzewo/krzew.
Nast pnym sposobem, który wymaga mniej pracy jest wyrzucanie resztek grzybów, robaczywki pod drzewa,
które chcemy zaszczepi . Sposób ten jest niestety mniej skuteczny i wymaga wi kszych ilo[ci grzybów.
Trzeci sposób to zakup specjalnej grzybni w sklepie, zwanej pod popularn nazw mikoryza . Jest to sposób
dro|szy jednak bardzo skuteczny. Niestety nie dysponuj wiedz , czy kto[ w Polsce sprzedaje grzybnie
grzybów jadalnych.
Zaszczepienie ro[lin grzybami zwi ksza ich odporno[ na susz , zanieczyszczenia, niedobór skBadników min-
eralnych oraz choroby.
Prosz o zostawienie komentarza. Chc wiedzie co my[lisz.

Krzysztof Lis (2009-11-13 12:46:17)


W Polsce mo|na ju| kupi grzybni grzybów jadalnych. Nawet na Allegro. Sam kupiBem, wiosn wysypaBem na
dziaBce, efektów jeszcze nie zauwa|yBem (albo s siedzi mi wszystkie wyzbierali...).

Wojciech Majda (2009-11-19 23:01:21)


Dzi kuj , za informacje na ten temat, poszukaBem, znalazBem:)

Wojciech Majda (2009-12-16 22:32:53)


Z tego co wyczytaBem na owocniki trzeba czeka minimum 18 miesi cy.

Anonymous (2010-02-07 22:45:23)


Mikoryza mo|na powiedzie jest jakby systemem wBo[niczek , znacznie zwi kszaj c powierzchni czynn korzenia .
Poza tym jest olbrzymim magazynem wody , soli mineralnych i naturalnych zwi zków obronnych . Dlatego ro[liny z
rozwini t mikoryz mniej choruj , lepiej znosz susz , szybciej rosn .
Jak powszechnie wiadomo antybiotyki s produkowane przez wiele grzybów , tak|e ro[liny s chronione w ten sam
sposób.
Cedric

Anonymous (2010-09-01 09:29:55)


witam
po jakim czasie i jak mozna poznac ze nasza gleba zaszczepila sie grzybami

Wojciech Majda (2010-09-02 16:24:55)


Niezawodnym dowodem na to, |e w naszej glebie s grzyby mikoryzowe jest wyst powanie owocników, czyli tego co
potoczeni nazywane jest grzybami (ta cz [ grzyba, któr cz sto si spo|ywa).
Je[li stworzymy grzybom odpowiednie warunki ([cióBka, pniaki) to na pewno jakie[ si pojawi . Zwykle pierwszych
grzybów (niekoniecznie jadalnych) mo|emy zobaczy ju| kilka tygodni po wy[cióBkowaniu.
Je[li u|ywa si szczepionek z grzybni grzybów mikoryzowych, to owocniki pojawi si po kilkunastu miesi cach.
Mo|e to równie| by 2-3 lata. Nie mniej korzy[ci z posiadania zamikoryzowanych ro[lin da si zauwa|y znacznie
szybciej.

25
Permakultura i naturalne nawozy cz.1 (2009-10-21 07:47)

Permakultura proponuje zupeBnie inne podej[cie do produkcji |ywno[ci, ni| inne systemy rolnicze. Inne
zatem jest podej[cie permakulturowe do nawo|enia.
Przedstawi przepByw pierwistków na polu uprawnym sadzie czy pastwisku.
Z gleby pobierane s mikro i makro elementy poprzez ro[liny -> ro[liny s zjadane przez zwierz ta lub ludzi
->produkty rolne(zwierz ta, ro[liny, grzyby) i zawarte w nich pierwiastki zjadane s przez ludzi -> ludzie
korzystaj z toalety wodnej -> [cieki trafiaj do oczyszczalni [cieków, gdzie mieszane s z zanieczyszczeniami
z ulicy itp -> cz [ pierwiastków w formie szlamu z oczyszczalni wraca gBównie do lasów( poziom metali
ci |kich w tych szlamach jest zbyt wysoki, by móc wykorzystywa je jako regularny nawóz rolniczy. Cz [
pierwiastków przedostaje si za[ do jezior, rzek i w konsekwencji trafiaj do mórz i oceanów.
By uzupeBni tracone mikro i makroelementy trzeba je regularnie uzupeBnia , w rolnictwie konwencjonalnym
zazwyczaj czyni si to poprzez stosowanie nawozów sztucznych oraz odchodów zwierz t.
Permakultura, obserwuj c i na[laduj c natur stara si zamkn cykl i zmieni go z BaDcuch przepBywu materii
w BaDcuch kr |enia materii. Docelowym sposobem jest stosowanie równie| ludzkich fekaliów jako nawozu.
W przypadku moczu jest to do[ proste (zwBaszcza u m |czyzn:). KaB natomiast nale|y kompostowa (przy
u|yciu toalety kompostowej). Wi cej szczegóBów w nast pnym wpisie

Anonymous (2010-02-07 18:17:21)


Chyba jednak najlepszym sposobem naturalnego dostarczania azotu poprzez ro[liny jest Bubin - wieloletni , Badnie
prezentuje si w rabatach zBo|onych , mo|na komponowa ró|ne kolory , zielone cz [ci szybko si rozkBadaj , nie jest
kolczasty i inwazyjny jak robinia . Dochodz do tego jej silnie truj ce owoce , li[cie i kora .
Podobnie truj ce s pereBkowiec japoDski i zBotokap .
Cedric

Anonymous (2010-02-07 18:28:13)


Du|o azotu zawiera tak|e popularna ro[lina synantropijna - pokrzywa , mo|na z niej robi saBatki , u|y jako pasza
dla zwierz t lub do [cióBkowania .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-07 18:55:42)


Estetyka jest rzecz wzgl dn - mi najbardziej podobaj si ro[liny, które mo|na zje[ :)
Czy ten Bubin mo|na zje[ , wiem ,|e s jadalne odmiany, interesuje mnie czy ta konkretna jest jadalna?

Permakultura i naturalne nawozy cz.2 (2009-10-25 07:18)

W drugim po[cie o nawo|eniu w permakulturze dowiedz si paDstwo troch wi cej zamkni ciu cyklu kr |enia
materii w systemach rolniczych.
ChiDczycy i inne ludy poBudniowo wschodniej Azji od wieków u|ywaj odchodów ludzkich do nawo|enia
pól ry|owych. Fakt ten umo|liwia im utrzymanie ogromnej populacji, gdy| zapewniaB |yzno[ pól. W tych
kulturach wykorzystuje si nie przetworzone odchody, co stanowi powa|ne zagro|enie dla zdrowia ludzi, nie
mówi c ju| o walorach estetyczno-zapachowych.
Najlepszym sposobem na unieszkodliwienie patogenów i zapachów jest przekompostowanie odchodów.
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy u|yciu bakterii, grzybów zwierz t i
innych organizmów |ywych.
PrawidBowo przeprowadzony sprawia, i| populacja szkodliwych bakterii, wirusów i innych patogenów zostaje
26
niemal zniszczona. Po zakoDczeniu procesu kompostowania zalecane jest jednak by wykorzysta kompost z
udziaBem odchodów ludzkich pod ro[liny, których jadalne cz [ci nie maj bezpo[redniego kontaktu z gleb
(np. porzeczki, drzewa owocowe itd.)

Sokomaniak (2010-09-28 10:11:30)


A jak si kompostuje odchody? Czy mo|na prosi o wi cej szczegóBów?

Wojciech Majda (2010-09-29 12:06:28)


http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/toalety-kompostujace-cz1. html
W tym wpisie znajdziesz linka do caBej ksi |ki (darmowy pdf) temu zagadnieniu po[wi conej.

Permakultura i naturalne nawozy cz.3 (2009-10-28 18:40)

[1]
W dzisiejszym po[cie chciaBbym poruszy kwesti wykorzystywania moczu jako nawozu.
Permakultura jest to system projektowania trwaBych siedzib ludzkich. System ten nie byBby prawdziwie
trwaBy, gdyby nie proponowaB co robi z nieczysto[ciami produkowanymi przez ludzi.
Ka|dy projektant permakultury powinien wiedzie ,|e zanieczyszczenia to surowce w nieodpowiednim st |eniu
i/lub miejscu. Powtórz jeszcze raz, Zanieczyszczenia to surowce w nieodpowiednim st |eniu i/lub miejscu.
Czym innym jak nie surowcem jest azot i fosfor, który zanieczyszcza jeziora i powoduje zakwit sinic?
Czy| 1 kg azotu w postaci ró|nych nawozów nie kosztuje 1,5 - 2zB?
Przeci tny czBowiek dziennie wydala w moczu okoBo 11g czystego azotu. 5 osobowa rodzina 55g. W ci gu
roku ta warto[ dochodzi do okoBo 20kg, czyli okoBo 40 zB(zakup nawozów w maBych opakowaniach zazwyczaj
jest dro|szy)
Do tego mocz posiada jeszcze potas, fosfor i ró|ne mikroelementy. Do spBukiwania wody po oddawaniu
moczu(przeci tnie okoBo 4 razy dziennie) zu|ywa si okoBo 35-50 l wody. Wody pitnej. Cena spBukanej wody
(przez 5 osobow rodzin ) to okoBo 400zB na rok.
W ci gu roku daje to prawdziwe oszcz dno[ci(oszcz dno[ na zakupie nawozów sztucznych i oszcz dno[ci
na spBukiwaniu wody). Co najwa|niejsze robimy co[ dobrego dla [rodowiska.
Teraz o dawkowaniu moczu:
NierozcieDczony mocz jest do[ mocno dziaBaj cym nawozem i mógBby spowodowa oparzenia ro[lin, dlatego
dobrze jest go rozcieDcza w stosunku 1 cz. moczu na 10 cz. wody. Wskazane jest te| nie aplikowanie
pBynnego zBota:) bezpo[rednio na ro[liny
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SuiNBFahojI/AAAAAAAAADQ/cPRAqgB_pKU/s1600-h/Sikanie.jpg

Anonymous (2010-03-02 10:34:26)


Czytaj c Zwiat Nauki nr9/2008(205) natrafiBem w artykule ”Globalna hydrozagadka” na informacj o Gebers Housing
Project .
Jest o tym w internecie tu :
http://www.sanimap.net/xoops2/uploads/gnavi/15 2.pdf

27
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-02 15:00:09)


Ciekawy artykuB. Jak b dziesz miaB dost p to polecam przeczyta ksi |k ”Liquid Gold” wBa[nie o wykorzystaniu
moczu.

1.4 November

Poj cie brzegu w permakulturze cz.1 (2009-11-01 11:30)

Nast pne wa|ne poj cie z zakresu permakultury to brzeg. GBównie brzeg mi dzy dwoma ekosystemami.
Brzegi (np mi dzy wod a l dem) s zazwyczaj bardziej produktywne, bardziej ró|norodne ni| ka|dy z
tworz cych go ekosystemów z osobna. Wynika to z tego, i| brzeg dysponuje zasobami z ekosystemów
tworz cych go, oraz zasiedlaj go nie tylko organizmy z jednego i drugiego ekosystemu, ale równie| organizmy
wBa[ciwe tylko dla brzegów.
CzBowiek od dawna osiedlaB si na brzegach dwóch lub wi cej ekosystemów, gdy| w tym terenie najBatwiej
byBo zaspokaja mu jego potrzeby.
PrzykBady:
-doliny u podnó|a gór (dost p zarówno do mineraBów jak |elazo, miedz... jak i |yznej, dobrej rolniczej gleby.
To równie| czysta, Batwo dost pna woda)
-uj[cia rzek ( tutaj gromadz si muBy, tworz c |yzn gleb , estuaria rzek to równie| teren obfituj cy w ryby)
O tym jak permakultura wykorzystuje efekt brzegu, by nasz system staB si bardziej produktywny b dzie
mo|na przeczyta w nast pnym po[cie dotycz cym poj cia brzegu w permakulturze.

cedric (2010-03-16 00:40:45)


Czytaj c ksi |k ” Najpi kniejsza historia ro[lin ”mo|na si dowiedzie o efekcie pasa przybrze|nego mórz , w którym
na brzegu zadomowiBy si zielenice , które daBy pocz tek ro[linom naziemnym , w wodzie przybrze|nej pozostaBy
brunatnice , a gB biej do 80 m |yj krasnorosty . Tak to pas przybrze|ny doprowadziB do zró|nicowania glonów i
rozpocz cia nowej gaB zi |ycia - ro[lin l dowych .
Walka z monokultur i maksymalizacja ilo[ci brzegu to ciekawa idea . Patrz c pod k tem bioró|norodno[ci mo|na
tego sporo stworzy na jednej dziaBce - [wiatBo - póBcieD - cieD , ziemia piaszczysta - gliniasta- próchniczna , ziemia
kwa[na - ziemia alkaliczna , ziemia wilgotna - sucha , teren podwy|szony - obni|ony , dobrze zdrenowany - sBabo,
poziom wód gruntowych wysoki-niski i kombinacje tych elementów na niewielkiej przestrzeni mog da ciekawe efekty
.
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-16 08:42:57)


DokBadanie Cedric. ”Wej[cie” |ycia na l d wi |e si równie| z rozwojem grzybów to one na staBe pierwsze si tu
zapuszczaBy (wysyBaj c grzybni ) i rozkBadaBy skaBy by zdoby potrzebne mineraBy.
Warto zauwa|y , |e wi ksza ilo[ brzegów to równie| wi ksza bioróznorodno[ , a to zwykle przekBada si na wi ksz
stabilno[ ekosystemów.
Co jeszcze ciekawe, |e to brzeg morza (do kilkunastu-kilkudziesi ciu metrów gB boko[ci) jest bardziej produktywny
ni| otwarty ocean, gdzie obj to[ wody na tej samej powierzchni mo|e by kilkadziesi t razy wi ksza ni| na pBytkich
obszarach.

28
Permakultura i nawozy azotowe cz. 1 (2009-11-08 10:34)

W ka|dym ekosystemie jednym z kulczowych pierwiastków jest azot. Mimo, |e stanowi 78 % skBadu powietrza
cz sto jego brak wpBywa na obni|enie produktywno[ci ekosystemu. Oczywi[cie nie jest celem permakultury
zamienienie ka|dej gleby na [wiecie w idealn , |yzn , bogat w azot, o pH okoBo 6, gdy| zmniejszyBoby to
ró|norodnosc [wiata ro[lin i zwierz t. Cz [ ro[lin jest przystosowana do tych niesprzyjaj cych warunków,
czasami w innych nie potrafi sie rozwija ..
Gleby, które u|ytkujemy rolniczo powinny by jednak produktywne, gdy| w ten sposób b dziemy mogli
pozostawi wi ksz cz [ ziemi do innych celów, w tym jako parki narodowe/rezerwaty.
Ciekawym, produktywnym i cz sto wykorzystywanym rozwi zaniem w projektowaniu permakulturowym (i
nie tylko) jest stosowanie ro[lin wi | cych azot. Jako, |e ka|dy element systemu powinien speBnia wiele
funkcji projektuje si w ten sposób, by ro[lina sadzona w celu wi zania azotu miaBa jeszcze inn funkcj .
T inn funkcj mo|e by pasza dla zwierz t (lub ludzi;) w postaci li[ci, owoców, bulw, nasion.. Kolejn
korzy[ci jak mo|emy mie z naszych wi | cych azot ro[lin jest ich funkcja jako wiatrochron. Czasami nasz
wi | ca azot ro[lina daje bardzo warto[ciowe drewno.
W nast pnym po[cie opisz pokrótce jak mo|na wykorzystywa konkretne gatunki ro[lin wi | cych azot do
innych celów.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

Azzie (2010-01-02 22:28:24)


Apel ode mnie:
Prosze o dluzsze wpisy! Oczywiscie dluzsze z uwagi na wieksza wartosc merytoryczna :)
Ja wiem, |e teraz wiekszosc czytelnikow jest przyzwyczajona do krotkiej, ”newsowej” formy przekazywania informacji,
jednakze jesli chcesz aby blog byl wartosciowy, musi byc na nim wiecej informacji, albo przynajmniej odnosnikow do
konkretnych artykulow (moga byc po angielsku, damy rade ;) ).
Ja mam ogromny niedosyt po wpisach 20 zdaniowych, gdzie jest zasygnalizowany problem, dwa zdania rozwiazania
i... koniec.
Moze podziel wpisy na dwie czesci: pierwsza, omawiajaca problem i sygnalizujaca rozwiazanie i druga, bardzo
konkretna. Z konkretnymi przykladami, opisami. Im wiecej teorii popartej praktyka tym lepiej!

Wojciech Majda (2010-01-03 00:07:39)


Dzi kuj za pozostawienie opinii.
My[l , |e w nast pnym po[cie dotycz cym nawozów azotowych (cz.2) podane jest wi cej informacji. Na pewno(co
wida po postach) troch trwaBo, zanim pisanie postów zacz Bo przychodzi mi z Batwo[ci .
Wi kszo[ najwa|niejszych tematów (w tym o ro[linach wi | cych azot) b dzie znacznie rozwini ta w pBatnych
newsletterach (które wBa[nie s przygotowywane a których oferta zostanie wkrótce przedstawiona).

Azzie (2010-01-03 00:39:44)


Czytam od poczatku, faktycznie czym dalej w las tym dluzsze posty. I dobrze!
Blog wyladowal w moich ulubionych :)
Widze ze wzorem cynika9 chcesz pojsc w strone platnej zawartosci... Za wartosciowa wiedze warto placic, jednakze
czy nie jest na to za wczesnie? Cynik9 dlugo zbieral wielbicieli po szerokim internecie, a i tak kto wie jak na tym
teraz wychodzi :) Nie lapie sie za nieswoje kieszenie, tylko juz nie raz widzialem jak zbyt szybka proba przejscia na
platna zawartosc konczyla sie fiaskiem i frustracja autorow.
Cos gdzies wspominales o ksiazce (ksiazkach?), ktore piszesz czy tez planujesz napisac. Czy juz cos sie ukazalo?

Wojciech Majda (2010-01-03 02:00:20)


Prosz si nie martwi , nadal b d aktywnie dziaBaB i publikowaB na tym blogu. Nie b d si frustrowaB:)
Monetaryzacja cz [ci mojej wiedzy jest potrzebna, by móc dalej rozwija si , Instytut oraz bloga - planuj zakup

29
kilkudziesi ciu ksi |ek oraz zrobi w tym roku 1 albo 2 kursy. Niestety trzeba b dzie wybra si po to do Australii
albo USA a to kosztuje.
Równie| planuj zakup ziemi (aktualnie wi kszo[ badaD i testów robiona jest na ziemi nale| cej do mojego przyja-
ciela, który bezpBatnie u|ycza ziemi Instytutowi.
Równie| nie zajmowanie si bezpo[redni dziaBalno[ci zarobkow nie zwi zan z permakultur wpBynie na to, |e b d
mógB wi cej czasu przeznacza na popularyzacj permakultury, wi ksz ilo[ testów i badaD, wypróbowanie nowych
ro[lin...
Dodatkowe newslettery b d w formie kursu. B d w nich wchodziB du|o gB biej w temat.
Ciesz si , |e blog zostaB dodany do ulubionych.
Co do mojej ksi |ki to we czwartek wysBaBem podpisan umow wydawnicz do wydawcy. B dzie to ebook o ogrod-
nictwie ekologicznym. W ci gu 2 miesi cy powinien by dost pny w sprzeda|y.
W ci gu roku powinienem napisa ksi |k w stylu ”Wprowadzenie do Permakultury” - ot takie s moje plany
noworoczne:) Równie| w 2010 (prawdopodobnie jesieD - zima) mam zamiar skoDczy ksi |k o le[nych ogrodach.
W 2011 ChciaBbym napisa dzieBo mojego |ycia czyli ”Podr cznik projektowania permakulturowego dla Polski” :)
Jednak zanim w ogóle rozpoczn jego pisanie chciaBbym zrobi jeszcze kilka projektów konkretnych gospodarstw,
ogrodów...

Pasywne ogrzewanie sBoneczne w Permakulturze (2009-11-11 10:45)

”W klimacie umiarkowanym 50 % permakultury to odpowiednie, niskoenergetyczne budownictwo”


Bill Mollison, twórca terminu permakultura.
PostanowiBem zmieni troch konwencje tego bloga...
By czytelnicy cz [ciej mieli warto[ciowy materiaB do poczytania dotycz cy permakultury b d na tym blogu
umieszczaB równie| linki do wpisów na innych moich blogach powi zanych tematycznie z szeroko poj t
permakultur .
CaBych wpisów nie mog zamieszcza , gdy| google uznaBby to za duplikowanie tre[ci (czego konsekwencj
byBoby to, |e blog wypadBby z wyników wyszukiwarki)
Zatem pierwszy link do wpisu o Pasywnym Ogrzewaniu SBonecznym.
[1]http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/11/pasywne-ogrzewanie -soneczne.html
{ycz miBej lektury i zapraszam do zadawania pytaD i komentowania.
1. http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/11/pasywne-ogrzewanie-soneczne.html

Permakultura a weganizm - czyli jak wy|ywi [wiat? (2009-11-12 19:57)

Dzisiejszy post dotyczy b dzie kwestii wy|ywienia, a mianowicie tego, czy idealn diet dla [wiata byBby
weganizm (dieta oparta na caBkowitym wyeliminowaniu produktów pochodzenia zwierz cego, w tym mleka,
jajek, miodu).
Wiele zródeB informuje, |e do wyprodukowania 1kg biaBka zwierz cego potrzeba 10 kg biaBka ro[linnego.
Jak wiadomo im dalej w BaDcuchu pokarmowym, tym mniejsza ilo[ energii dost pna jest na danym poziomie.
Ju| tBumacz obrazowo(dane nieprawdziwe i z gBowy).
1 ha mo|e utrzyma populacje:
10000 koniczyn
10 zaj cy
1 lisa
0,1 wilka
Do[ intuicyjnie ka|dy zdaje sobie spraw , |e wi cej ludzi mo|na wy|ywi karmi c ich soj , ni| woBowin ,
30
czy wieprzowin .
GBówn tego przyczyn jest strata energii powstaBa podczas:
ruchu zwierz cia, podtrzymanie podstawowych procesów |yciowych, produkcje ciepBa.
Sprawa wydaje si oczywista.. Zwierz ta to marnotrawstwo, skoro by wyprodukowa 100kg wieprza potrzeba
300kg paszy. Jak to zazwyczaj w |yciu, nic nie jest tak oczywiste na jakie wygl da..
Przy odpowiednim zaprojektowani naszego systemu zwierz ta mog sprawi , |e z danego obszaru ludzie b d
uzyskiwa wi cej |ywno[ci ni| bez zwierz t. Jak to mo|liwe?
1.Zwierz ta mog zjada resztki po ludziach. SBowo ”pomyje” pochodzi od wody ,w której myto naczynia.
Pomyje pózniej dawano [winiom, lub nie mile widzianym go[ciom;)
2.Zwierz ta mog zje[ |ywno[ , która w innym wypadku byBaby zmarnowana (np.kiepskiej jako[ci spady w
sadzie zjedzone przez [winie, ziarno, które osypaBo si na pole w czasie zbioru zjedzone przez kury)
3.Zwierz ta mog je[ traw :) Tradycyjnie g si byBy wypasane w sadach. Co zapewniaBo wy|sze zbiory, gdy|
ograniczaBo |ywotno[ trawy - najwi kszego konkurenta drzew.
4. W dawnych czasach [winie jadBy ludzkie odchody
5.Dzikie zwierz ta mog zosta zjedzone. Zabijanie zwierz t w celu kontroli ich
liczebno[ci (np. zaj cy/saren/jeleni/dzików) i nie zjadanie ich to zwykBe marnotrawstwo. Ww zwierz ta nie
s oczywi[cie ”wydajne” w konwersji paszy - ro[lin w mi so, ale nie o to przecie| chodzi by zabi /zniszczy
wszystko co nie jest najbardziej wydajne.
6.Dobrze oblatane przez pszczoBy miodne ro[liny (przy innych warunkach równie| dobrych) mog da plon
kilka razy wy|szy, ni| w przypadku gdy ich nie ma ( gBównie chodzi o drzewa i krzewy owocowe, natomiast
dobre zapylenie zwi ksza plony rzepaku do 30 %). Skoro mamy pszczoBy w celach poprawy zbiorów, to czemu
nie zbiera miodu/wosku/propolisu?
7.Projektanci permakulturowi w Azji wschodniej opracowali sposób uprawy ry|u w którym wykorzystuje si
kaczki i ryby do kontroli chwastów oraz azolli (ro[liny wodnej, która za pomoc sinic wi |e azot z powietrza).
Produktywno[ jest wy|sza ni| zwykBego monokulturowego pola ry|owego.
Oczywi[cie sposoby wymienione przeze mnie(poza 6 i 7) sprawdzaj si tylko na maB skal . Nie mniej
stanowi dowód na to, |e w dobrze zaprojektowanym systemie zwierz ta mog zwi ksza plony.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

Corch (2010-07-04 14:04:25)


MiBo |e kto[ to zauwa|yB. Bardzo cz sto czytaj c strony i blogi ”eko” czuj si znienawidzonym barbarzyDcz tylko
dla tego |e jem mi so.
Oczywi[cie |al mi zwierz t, z którymi przemysB spo|ywczy si zbytnio nie liczy... Saram si równie| ograniczy
spo|ycie mi sa (polecam kotlety sojowe!) jednak nie jestem przekonany do caBkowitej rezygnacji z mi sa, a wBasnych
zwierz t, jako mieszkaniec bloku, nie mam jak hodowa .
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-07-06 22:53:53)


Corch, takich przykBadów jest sporo. Czy lew jest niemoralny bo zjada antylopy? Czy kura jest niemoralna, bo oprócz
ziarna zjada robaki?
W chwili obecnej jedzenie mi sa wi |e si z do[ nieciekawymi warunkami |ycia zwierz t (zwBaszcza drobiu,
wieprzowiny). W mniejszym stopniu dotyczy to woBowiny i jagni ciny. Nie dotyczy to za[ dziczyzny (takiej z lasu).
B d musiaB napisa kilka kolejnych przykBadów, bo udaBo mi si je pozna , jak zwierz ta podnosz plony.
Soi staram si unika niemal jak ognia, a zwBaszcza produktów z niefermentowanej soi.
Polecam przeczytanie moje artykuBu na ten temat:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/gmo-niewygodny-list-i-jes zcze-bardziej.html
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/odpowiedz-z-vitalpolu.htm l
Je[li wBadasz w miar dobrze angielskim, to polecam równie| lektur strony fundacji Westona Prica, zwBaszcza cz [
zwan ”alarm sojowy”

31
http://www.westonaprice.org/soy-alert.html

Corch (2010-10-07 16:37:02)


Szkoda tej soi :(
Kotlety sojowe pomagaBy mi zmniejszy ilo[ mi sa w diecie, a tu taki cios/alarm ;]

Niezale|no[ energetyczna Polski (2009-11-13 23:04)

W dzisiejszym po[cie umieszcz linka do mojego artykuBu z bloga o globalnym ociepleniu. Post w linku
dotyczy zakupu wiatru i SBoDca, jakie wkrótce Polsk czekaj - temat przewodni niezale|no[ci energetyczna
Polski. Zapraszam do lektury
prosz klikn [1]tutaj
1. http://globalne.blogspot.com/2009/11/polska-kupi-wiatr-i-sonce-od-szwedow-i.html

”Nie byBoby nas byBby las” - Le[ne ogrody w projektowaniu permakulturowym cz.1
(2009-11-14 12:23)

[1]
Kliknij, |eby powi kszy
Dzisiejszy post dotyczy b dzie le[nego ogrodu. Czym dokBadnie jest le[ny ogród? Czy jest to zwykBy ogród
w lesie?
Le[ny ogród z angielskiego ”forest garden”,”food forest” (las jedzenia) równie| nazywany ogrodem
trójwymiarowym , to wielopoziomowy ogród zaprojektowany i utrzymywany na wzór mBodego lasu. Natu-
ralny las klimatu umiarkowanego nie stanowi zbyt produktywnego (pod wzgl dem dostarczania |ywno[ci dla
czBowieka) systemu. Jednak je[li wykorzystamy w trakcie projektowania ogrodu zasady wielopoziomowo[ci
(tak jak w lesie), a zamiast drzew i krzewów typowo le[nych wykorzystamy produktywne gatunki sadownicze
to mo|emy osi gn niesamowite rezultaty.
Z jakich warstw zatem mo|e skBada si nasz le[ny ogród. Mo|e skBada si a| z 7 poziomów!
1. Wysokie drzewa, korony drzew
2. Niskie drzewa i wysokie krzewy
3. Niskie krzewy zwykle cieniolubne
4. ZioBa i ro[liny zielne
5. Warstwa korzeni
32
6. Niskie ro[liny okrywowe
7. Pn cza
Jakie s korzy[ci z le[nego ogrodu?
-Jest to ogród wymagaj cy du|o mniejszego nakBadu pracy w porównaniu z ogrodem opartym o upraw
ro[lin jednorocznych
-Jest to ogród, który sam si nawozi, sam kontroluje populacje szkodników
-Du|a ró|norodno[ gatunkowa zapewnia dobre plony, nawet w latach z gorsz pogod (gorsza pogoda dla
jednej ro[liny to lepsza dla innej).
-Produkcja |ywno[ci metodami ekologicznymi nie stanowi problemu.
-Le[ne ogrody s przyjazne dla [rodowiska. Bioró|norodno[ mo|e by wy|sza ni| w naturalnym lesie.
-Z czasem zwi ksza |yzno[ gleby.
-Le[ny ogród mo|na (po odpowiednich przygotowaniach) zaBo|y nawet na ubogich glebach, mimo to w ci gu
kilku lat mo|e by bardzo produktywny.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii, ja dodaBem opis po polsku.
W naszym klimacie, naturaln tendencj ka|dego ekosystemu (pole, czy grz dka warzywna to równie| ekosys-
tem)jest d |enie tego ekosystemu by zmieni si w las. Proces ten zwie si sukcesj , a ekosystem koDcowy
klimaksem. Sukcesja jest to oczywi[cie proces powolny i stopniowy, jednak nieubBagany. Etapy sukcesji
przy zaBo|eniu, |e punktem wyj[cia jest naga skaBa (nawet gleby jeszcze nie ma, gdy| powstawanie gleby jest
jednym z etapów sukcesji):
1. GoBa skaBa - czynniki fizyczne (np. zamarzanie i rozmarzanie wody, erozja wodna, promieniowania UV)
powoduj wietrzenie skaBy macierzystej
2. Pojawiaj si bakterie i grzyby, które przyspieszaj wietrzenie skaBy poprzez wydzielanie ró|norodnych
enzymów
3. Pojawiaj si porosty - przyspiesza to wietrzenie gleby, powoli zaczyna by akumulowana materia organ-
iczna
4. Pojawiaj si mchy, dalsza akumulacja materii organicznej
5. Na tym etapie (dzi ki powstaBej wcze[nie maBej ilo[ci gleby) zaczynaj pojawia si jednoroczne trawy i
ro[liny zielne
6. Pojawiaj si wieloletnie ro[liny zielne i trawy
7. Pojawiaj si krzewy
8. Pojawiaj si drzewa pionierskie(drzewa pionierskie s zazwyczaj [wiatBo| dne (nie potrafi |y w cieniu)
9. Drzewa pionierskie zacieniaj dno lasu, wi c ich nasiona nie kieBkuj na dnie lasu, pojawiaj si klimak-
sowe drzewa cieniozno[ne.
10. Na tym etapie ekosystem osi gn B dojrzaBo[ , pojawia si zró|nicowane runo i podszyt. Ekosystem
mo|e trwa w nieskoDczono[ , przy bardzo maBych zmianach i jednocze[nie jest bardzo odporny na czynniki
zewn trzne.
W naszym kraju ekosystemem klimaksowym jest ró|nego rodzaju las (zale|y to gBównie od rodzaju gleby,
stosunków wodnych, ro[lin oraz temperatury).
Co si z tym wi |e na im wcze[niejszym etapie sukcesji nasz ekosystem si znajduje w porównaniu do ekosys-
temu klimaksowego , tym wi cej energii potrzeba na jego utrzymanie.
Dla porównania przeci tna grz dka z warzywami znajduje si na etapie 5., le[ny ogród w klimacie umi-
arkowanym jest na etapie 8. powoli wchodz cym w 9.
Gdyby przeci tn grz dk z warzywami zostawi na kilka tygodni w trakcie sezonu wegetacyjnego (bez pie-
lenia, podlewania itd.) prawdopodobnie nie daBoby si uzyska jakichkolwiek plonów poza [2]chwastami na
kompost. Istniej natomiast le[ne ogrody do których powrócono po 7 latach tzw. ”nic nie robienia” (w
danym miejscu nie byBo ludzi przez 7 lat) i byBy produktywne. Oczywi[cie, nie a| tak, jak gdyby troch
poprzycinano drzewka i krzewy owocowe.
Mo|e zatem stworzenie Raju na Ziemi jest mo|liwe?
Jakimi zasadami kierowa si przy doborze ro[lin i jak je umiejscawia w le[nym ogrodzie... to temat na
kolejny post - [3]mo|esz go przeczyta po klikni ciu w tego linka.
33
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii, ja dodaBem opis po polsku.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S07517vFH4I/AAAAAAAAAOo/GheHaOBlBwk/s1600-h/Forest+garden.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-2.html

Permakultura i nawozy azotowe cz. 2 (2009-11-19 18:24)

[1]
Na ilustracji przedstawiony jest cykl obiegu azotu w przyrodzie.
Drugi wpis po[wi cony nawozom azotowym [2](pierwszy znajdziesz pod tym linkiem) dotyczy b dzie wyko-
rzystaniu poszczególnych gatunków ro[lin wi | cych azot równie| do innych celów. Po co to robi ? Wynika
to z zasady permakulturowej:
”Ka|dy element powinien peBni wi cej ni| jedn funkcj ”. Funkcja dostarczania azotu w ka|dym ekosys-
temie (równie| rolniczym) jest bardzo wa|na. Nie zmienia to jednak tego, |e zasady zobowi zuj i ro[liny
wi | ce azot (element ro[linny) powinny ”dawa ” nam jeszcze jaki[ inny plon (speBnia co najmniej jeszcze
jedn funkcj ). Wykorzystanie ro[lin wi | cych azot atmosferyczny jest szczególnie wa|ne w rolnictwie i
ogrodnictwie ekologicznym. W poB czeniu z wykorzystywaniem azotu zawartego w moczu ludzkim sprawia,
|e ka|dy agroekosystem nie potrzebuje dodatkowego nawo|enia azotem.
Na dzieD dzisiejszy cena 1 kg czystego azotu kosztuje w granicach 1,5 -2 zB. Do uzyskania dobrych plonów np.
pszenicy pola nawozi si nawozami zawieraj cymi do okoBo 160 kg czystego azotu na ha. Ro[liny wi | ce azot
s w stanie w klimacie umiarkowanym wi za do okoBo 250 kg azotu na rok na ha. Czyli zapewniaj nawóz
o warto[ci dochodz cej do 500zB. Niestety nie ka|da ro[lina wi | ca azot wi |e go z t sam skuteczno[ci .
Dane na ten temat s ubogie, zwBaszcza je|eli chodzi o drzewa i krzewy. Wi cej informacji dotycz cych
wi zania azotu dotyczy gBównie ro[lin jednorocznych (np.groch, soja, fasola) oraz ro[lin typowo pastewnych
(np. koniczyna biaBa)
Powró my zatem do innych funkcji, które mog peBni ro[liny wi | ce azot:
ro[liny owocowe:[3]rokitnik zwyczajny, [4]oliwnik wielokwiatowy, oliwnik baldaszkowaty, szeferdia
kanadyjska. Rokitnik zwyczajny zazwyczaj wymaga dodatku odrobiny cukru, miodu lub stewii by byB
naprawd smaczny).
ro[liny ”warzywa”: [5]karagana syberyjska(mBode str ki), brzoza brodawkowata(mBode li[cie), Lespedeza
krzewiasta (mBode li[cie i p dy gotowane na parze)
34
ro[liny paszowe: karagana syberyjska, oliwniki(w skolistny, wielokwiatowy, baldaszkowaty), rokitnik zwycza-
jny. Li[cie i gaB zie mog sBu|y za warto[ciow , wysokobiaBkow pasz dla ro[lino|ernych zwierz t (krowy,
kozy, owce, konie). Owoce lub nasiona stanowi cenn pasz dla ptactwa(równie| hodowlanego)
ro[liny dostarczaj ce drewna: oliwnik w skolistny, oliwnik baldaszkowaty, olsze, brzozy, robinia akacjowa.
ro[liny sBu| ce jako wiatrochron - |ywopBot: Wszystkie tutaj wymienione a zwBaszcza karagana syberyjska.
ro[liny po|ytek dla pszczóB: praktycznie wszystkie ww. poza rokitnikiem
rekultywacja i poprawa |yzno[ci gleb: wszystkie wymienione
Warto równie| wspomnie o ro[linach wi | cych azot, które s nam doskonale znane: groch, fasola, soja,
soczewica, koniczyna. Cz sto równie| u|ywane s : Bubin, facelia, seradela...
W dobrym projekcie permakulturowym wykorzystywane jest wiele z tych funkcji - zadaniem projektanta jest
je dostrzec i wykorzysta . {ywopBot mo|e przecie| by wiatrochronem, u|yznia teren ,który jednocze[nie
chroni od wiatru, dostarcza po|ytku pszczoBom a schronienia, owoce i nasion dla ptaków. Przy okazji gaB zie
i li[cie z przycinania |ywopBotu mog sBu|y jako dodatek do paszy dla krów, owiec, kóz, czy koni.
Obraz dzi ki uprzejmo[ci wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SwW-HEbw1eI/AAAAAAAAAEQ/EPClHMZBG8Y/s1600/Nitrogen_Cycle.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-1.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html

Drzewa, urz dnicy i permakultura (2009-11-20 19:00)

[1]
Zdj cie przedstawia dwoje ludzi dokonuj cych aktu wyci cia drzewa. Czynu, który w ”wolnej” Polsce wymaga
pozwolenia wBadz. Ciekawe, czy oni je uzyskali?
35
Dzisiejszy post b dzie do[ nietypowy, gdy| tyczy si b dzie tego jak ”pozby ” si drzewa, krzewu, które
nam przeszkadza..
Niestety w Polsce mimo (pozornej?) zmiany ustroju nadal obowi zuje prawo, które zabrania wBa[cicielowi
dowolnie dysponowa swoj wBasno[ci . Kwesti szczególnie dotkliw jest niemoc wyci cia drzew i krzewów
na swojej posesji bez zezwolenia, je[li wiek tych drzew wynosi wi cej ni| 5 lat.. Pozwolenie dosta mo|emy
lub mo|emy go równie| nie otrzyma . Wszystko to jest w gruncie rzeczy zale|y od widzimisi urz dnika.
Czasami wi |e si to z uiszczeniem opBaty, czasami nie. Je[li wytniemy drzewo/krzew bez zezwoleD to nawet
mo|emy zosta ukarani. Warto[ kary to zwykle trzykrotno[ opBaty. A ile mo|e wynosi opBata?
Wszystko zale|y od obwodu pnia na wysoko[ci 130cm oraz gatunku ro[liny, która zostaBa lub zostanie [ci ta.
OpBaty te mog w przypadku du|ych drzew dochodzi nawet kilkudziesi ciu ty[ zB.
Warto wiedzie , |e w niektórych przypadkach mo|emy uzyska zwolnienie z opBaty - polecam wykorzysta
t opcj najpierw.
(wg [2]Rzeczpospolitej):
”- drzewa s usuwane w zwi zku z odnow i piel gnacj drzewostanu na terenie nieruchomo[ci wpisanej do
rejestru zabytków,
- drzewa zagra|aj bezpieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach,
- drzewa zagra|aj bezpieczeDstwu ruchu drogowego, kolejowego albo |eglugi,
- drzewa przeszkadzaj w przebudowie dróg publicznych i linii kolejowych,
- drzewa wyrosBy lub posadzono je na nieruchomo[ci ju| po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospo-
darowania przestrzennego na cele budowlane,
- chodzi o zabiegi piel gnacyjne na terenach zieleni komunalnej, parków gminnych, ogrodów dziaBkowych i
zadrzewieD,
- drzewa obumarBy lub nie rokuj szansy na prze|ycie (z przyczyn niezale|nych od posiadacza nieruchomo[ci
czyli nie wtedy, gdy kto[ np. celowo ociosaB pieD, by drzewo obumarBo),
- wyci te maj zosta topole o obwodzie pnia powy|ej 100 cm, które nie nale| do gatunków rodzimych,
je|eli zostan zast pione w najbli|szym sezonie wegetacyjnym innymi gatunkami,
- usuni cie wynika z potrzeb ochrony ro[lin, zwierz t i grzybów obj tych ochron gatunkow lub ochrony
siedlisk przyrodniczych,
- drzewa maj by wyci te z grobli stawów rybnych,
- usuni cie byBo niezb dne i zwi zane z regulacj oraz utrzymaniem koryt rzek, wykonywaniem i utrzymaniem
urz dzeD wodnych sBu| cych ksztaBtowaniu zasobów wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej.”
Je[li odmówiono nam zgody na wyci cie drzewa, gdy|.. urz dnik uznaB,|e nie, bo nie:) to mo|na poczeka
i spróbowa ponownie za jaki[ czas gdy speBniony zostanie warunek z my[lnika drugiego ”drzewa zagra|aj
bezpieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach”
Czynnikiem, który mo|e wpByn na zdrowie drzewa jest [cióBka. ZcióBka mo|e dotyka pnia drzewa/krzewu,
czym sprawi, |e drzewo b dzie bardzo podatne na choroby grzybowe. Kolejnym czynnikiem, który mo|e
obni|y |ywotno[ drzew to niedobór powietrza w strefie korzeni. Mo|na to osi gn poprzez poBo|enie
czarnej plastikowej folii, lub grubej warstwy np.trocin.
Równie niedobre dla zdrowia naszych drzew/krzewów b dzie umieszczenie wokóB ich pnia lub na nich
(krzewach) MateriaBów na kompost. By stworzy kompost potrzebujemy odpowiednich materiaBów i to
w odpowiednich proporcjach. Potrzebny jest odpowiedni stosunek w gla do azotu. Je[li dostarczymy du|o
materiaBów bogatych w azot (obornik/resztki kuchenne/pokrzywy/|ywokost, [cinki traw) to materiaBem bo-
gatym w w giel b dzie pieD/pnie drzewa. Mikroby zatem u|yj pnia jako zródBa po|ywienia, czym sprawi ,
|e kora b dzie wrotami zaka|enia dla ró|nych patogenów. Tym sposobem najszybciej mo|emy pogorszy
stan naszych drzew, wi c nale|ny bardzo tego unika :)
Kolejn spraw , na jak nale|y uwa|a , to nie sadzenie odpowiednich pn czy wokóB drzew. Aktinidia os-
trolistna(mrozoodporne kiwi) lub OBownik Batkowaty (kudzu) mog zagBuszy nawet wysokie drzewo. Po
prostu pozbawi drzewo dost pu do [wiatBa. Szczególnie ”szybki” w zagBuszaniu jest ten drugi gatunek.
Ostatni rzecz na jak nale|y uwa|a to przycinanie drzew. Je[li po przyci ciu jakie[ dziecko lub wandal
umie[ci, przyczepi, przylepi jakiego[ paso|ytniczego grzyba (np hub drzewn ) w miejscu po ranie, to ist-
36
nieje du|a szansa, |e grzyb ten równie| zainfekuje nasze nieszcz sne drzewo..
Oczywi[cie wszystkie ww sposobów nale|y unika , gdy| mog sprawi , |e nasze ”drzewa zagra|aj bez-
pieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach” i b d niestety musiaBy zosta wyci te:) Zabierze to
morze sporo czasu (niektóre metody nawet kilka lat), ale...
Dlaczego o tym pisz na blogu o permakulturze, czy przecie| drzewa nie s dobre dla [rodowiska? Nie
zawsze, bo gdy drzewo zasBania nam okna od poBudnia my musimy zu|ywa wi cej energii na ogrzewanie
i o[wietlanie.. Mo|emy równie| w miejsce Badnie wygl daj cego drzewka czy krzewu ozdobnego posadzi
równie Badnie wygl daj c jabBoD, derenia jadalnego, czy krzew porzeczek. O korzy[ciach zdrowotnych z
tego wynikaj cych nawet nie wspomn .
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SwbxFLA38OI/AAAAAAAAAEY/mWeIg8OgVLs/s1600/458px-Felling_a_gumtree_
c1884-1917_Powerhouse_Museum.jpg
2. http://www.rp.pl/artykul/85081,84763_Im_wieksze_drzewo__tym_wiekszy_problem.html

Permakultura i zwierz ta cz.1 (2009-11-27 20:57)

[1]
Kurzy traktor
Jaki zatem jest stosunek permakultury do zwierz t? Czy zwierz ta w systemach permakulturowych s
zb dne, a mo|e peBni kluczow rol w rolnictwie ekologicznym?
Zwierz ta mog stanowi dodatkowy plon w wielu systemach rolniczych. Oznacza to, |e ich obecno[ przyczy-
nia si do zwi kszenia produktywno[ci danego obszaru. Czasami nawet mo|na wykorzysta natur zwierz t
do tego by ograniczy ilo[ energii czy pracy jak musimy wBo|y by uzyska plon. Wszystko to brzmi bardzo
skomplikowanie i teoretycznie. Ju| zatem podaj konkrety...
Wezmy za przykBad kur .
W naturalnym zachowaniem kury jest min. rozdrapywanie ziemi, szukanie ”robaków”.
T pierwsz wBa[ciwo[ kury mo|na wykorzysta do oczyszczania grz dki, trawnika czy praktycznie ka|dego
terenu z chwastów. Wykorzystuj c przy tym NATURALNE zachowanie kury. WBa[ciwie to kura nie b dzie
szcz [liwa gdy nie b dzie sobie mogBa drapa . Jak tego dokona ?
Wystarczy wybudowa kurzy traktor:) Nie, nie jest to traktor w którego zaprz gni te jest 10 kur:) Kurzy
traktor to du|a klatka dla kur nie posiadaj ca dna. Po co zatem klatka bez dna? Ano po to by kury
skupiBy:) swoje naturalne zachwianie na konkretnym obszarze, nawiozBy je, rozdrapaBy, oczy[ciBy z paso|ytów,
37
chwastów i ich nasion, dany teren. W ci gu kilku dni (zale|y to od ilo[ci kur, wielko[ci chwastów oraz
powierzchni naszego przeno[nego kurnika) b dziemy mie grz dk gotow do obsiania: oczyszczon z
chwastów, lekko spulchnion , nawiezion . Dodatkowo w trakcie tego oczyszczania b d produkowane ja-
jka zdrowsze i o lepszej jako[ci ni| jak by[my trzymali kury w jednym wybiegu (który wkrótce zmieniBby si
w czarny ugór). Wszystko to pozwala przerwa cykl wielu paso|ytów (tych kurzych i ro[linnych).
Innym sposobem na wykorzystanie kur jest wpuszczenie ich na pastwisko 3 dni po tym jak wcze[niej pasBy
si na nim krowy czy konie. Dlaczego akurat 3 dni? Poniewa| akurat tyle zajmuje wytworzenie si czerwi
much i podro[ni cie do optymalnych rozmiarów. Zatem co[ co wcze[niej stanowiBoby niebezpieczeDstwo (w
najgorszym wypadku) a du| niedogodno[ (w przypadku dobrym) -muchy oraz inne paso|yty zmienia si
w plon - zródBo cennego biaBka dla kur. Zmniejsza to równie| (wraz z odpowiedni rotacj zwierz t) koszty
odrobaczania inwentarza oraz koszt paszy dla kur.
Kolejnym przykBadem z pastwiska rodem jest wprowadzenie owiec lub kóz na pastwisko gdzie poprzed-
nio pasBy si konie lub krowy. Owce lub kozy wyjedz niedojady(nie zjedzone ”niesmaczne” ro[liny) oraz
pozostawione przez poprzednich bywalców danego pastwiska ro[liny rosn ce wokóB odchodów zwierz t
(zwierz ta unikaj jedzenia ro[lin, które rosn pachn lub rosn wokóB odchodów swojego gatunku, gdy|
w ten sposób unikaj zaka|enia paso|ytami typowymi dla swojego gatunku).
Wi cej przykBadów oraz ”przepis” na to jak projektowa produktywne wykorzystywanie zwierz ta w systemie
permakulturowym ju| w nast pnym wpisie dotycz cym permakultury i zwierz t.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxAv4AhRpoI/AAAAAAAAAEo/8Fv4ZybE5QY/s1600/A-frame_chicken_tracktor.
JPG

Permakultura i agrole[nictwo (2009-11-30 08:07)

[1]
38
[2]
Zdj cie na górze to dojrzaBy las pastwiskowy, zdj cie na dole to obraz jak wygl daB ten sam teren 34 lata
wcze[niej.
Agrole[nictwo to sposób u|ytkowania ziemi, który B czy na jednym obszarze upraw i piel gnacj drzew
z dziaBalno[ci rolnicz . Wykorzystuje si zatem techniki i wiedz z zakresu le[nictwa i rolnictwa w
celu stworzenia stabilniejszych, produktywniejszych, bardziej ró|norodnych oraz bardziej zrównowa|onych
sposobów wykorzystania ziemi.
W du|ym uproszczeniu to system dzi ki któremu, na danym terenie rosn drzewa oraz uprawiane/hodowane
s inne produkty rolnicze. Istnieje kilka rodzajów systemów agrole[niczych:

• lasy pastwiskowe luby sylwopastoralizm (na pastwisku rosn drzewa)

• rolnictwo alejowe (mi dzy rz dami drzew rosn ”tradycyjne” uprawy rolnicze)

• rolnictwo le[ne (w lesie uprawiane s np. grzyby shitake, boczniaki lub ro[liny cieniolubne typu |eD-
szeD)

• [3]le[ny ogród (najbardziej skomplikowana ale zarazem najbardziej produktywna odmiana systemu
agrole[niczeg)

Specyficznym rodzajem agrole[nictwa jest sadzenie |ywopBotów w celu ochrony przed wiatrem. Innym
sposobem zastosowania drzew w rolnictwie to sadzenie nadbrze|nych pasów ro[linno[ci drzewiastej. Zabez-
piecza to rzeki, jeziora, stawy przed zanieczyszczeniem spowodowanym nawo|eniem ro[lin oraz zapobiega
erozji wodnej.
Agrole[nictwo wymaga niestety posiadania wi kszej wiedzy ni| tradycyjne rolnictwo, czy le[nictwo, bardziej
skomplikowanie jest równie z zarz dzanie tym systemem.
Posiada jednak wiele korzy[ci:

• Szybszy zwrot z inwestycji ze sprzeda|y drewna ni| w przypadku lasu

• Zwi kszenie plonów w przylegaj cych do systemu agrole[niczego terenów (ochrona przed wiatrem to
najwa|niejsza korzy[ z agrole[nictwa)

• Mo|liwo[ zarabiania pieni dzy gdy rosn drzewa (nie zamra|a si kapitaBu na kilkadziesi t lat)
39
• Drzewa mog dostarcza plonów w trakcie, gdy nadal rosn (np. orzech wBoski lub orzech czarny)

• Zapobieganie przed erozj wodn , wietrzn

• Zwi kszanie bioró|norodno[ci terenów rolniczych

• Neutralizacja emisji CO2

• Warto[ estetyczne (wa|ne w prowadzeniu np. gospodarstwa agroturystycznego)

• Zmniejszenie zanieczyszczeD wód powierzchniowych i gruntowych z powodu dostawania si nawozów


do tych|e wód (drzewa maj rozleglejszy, zwykle gB bszy system korzeniowy ni| ro[liny jednoroczne)

• Koszty na budow infrastruktury dla zwierz t gospodarskich mog zosta ograniczone (nie trzeba
budowa wiat by ochroni inwentarz od wiatru, sBoDca.Zb dne s równie| specjalne budynki by uchroni
kury/kaczki/g si przed atakiem ze strony ptaków drapie|nych.

Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxNxxGBhRBI/AAAAAAAAAGQ/h3mydFTGc7M/s1600/Woodhouse_agroforestry_2.
JPG
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxNxtde0g3I/AAAAAAAAAGI/kBLJJWBfFs0/s1600/Agroforestry_1970.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html

PrzemeysBaw Dereszewski (2010-02-20 10:51:07)


To wszystko jest genialne! ZwBaszcza rolnictwo alejowe przypadBo mi do gustu. Gdybym byB dyktatorem to pewnie
zakazaB bym stosowania monokultur.
Ciekaw jestem tylko produktywno[ci rolnictwa alejowego.

Wojciech Majda (2010-02-20 14:22:13)


Jak okre[li produktywno[ , bo to bardzo wieloznaczne poj cie?

PrzemeysBaw Dereszewski (2010-02-20 14:43:32)


Ciekaw jestem gBównie sprawno[ci produkcji, ilo[ci plonów i chwastów na uprawach alejowych w porównaniu do trady-
cyjnego rolnictwa.
Gdzie mo|na wi cej poczyta o uprawach alejowych?

Wojciech Majda (2010-02-20 16:58:35)


Kwestia chwastów zale|y... zale|y od podej[cia i konkretnego sposobu uprawy, jaki wybierzesz. Mo|esz mie ”kon-
wencjonalny” system agrole[niczy, stosuj cy upraw zerow (bez orania) - do pozbywania si chwastów stosujesz
herbicydy. Ten system jest lepszy i wydajniejszy ni| ”normalne” pole monokulturowe.
Wydajno[ ogólnie zale|y od wielu zmiennych:
wieku drzew, doborze komponentów (jakie drzewo do jakiego rodzaju uprawy). Zwykle projektuje si system w ten
sposób, |e chodzi o to, |eby mie jakie[ dochody z ziemi zanim drzewa dojrzej .
Ciekawe poB czenie to pszenica - orzech czarny/wBoski w pózniejszym etapie wypas zwierz t pod orzechem.
Nast pna dobra kombinacja to Robinia akacjowa - zbo|a. Robinia wi |e azot z powietrza, a zbo|a go potrzebuj sporo.
Plony uzyskano (bez nawo|enia N) w takim systemie podobne do tego jakby u|yto 80 kg tego nawozu. Dodatkowo
j czmieD, albo owies (nie pami tam) posiadaBo wy|sz zawarto[ biaBka i byBo ono lepszej jako[ci. Nie dziwi to, gdy|
zbo|a miaBy dost p do azotu caBy sezon, a nie tylko w 1, 2, czy 3 ”rzutach”
Co do polecanej lektury, to zale|y, czy znasz angielski, je[li tak, to napisz, wyszukam Badn biblioteczk dla Ciebie,
je[li nie, to musz Ci zmartwi - jedynym zródBem w Polsce (o którym mi wiadomo) nt. agrole[nictwa jest jak na
razie mój blog. Zapewne po niemiecku i francusku te| co[ jest, ale ja tych j zyków nie znam.

40
Polecam przeczyta te linki (do moich artykuBów):
http://permakulturnik.blogspot.com/search/label/agrole %C5 %9Bnictwo
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-przestawic-gospodarst wo-na-ze.html
Czy mo|e wszystkich wpisów z etykiet agrole[nictwo.

Anonymous (2010-02-20 17:40:58)


Je[li mog zapyta , to czy przy uprawie bez orki, b dzie konieczne urzywanie herbicydów. Czy chwasty bardzo
przeszkadzaBy by zborzu? mo|e mo|naby je wyko|ysta ?

Wojciech Majda (2010-02-20 19:49:23)


Witam Anonimowy. Istniej ogólnie 4 rodzaje uprawy bezorkowej. Jeden taki ”konwencjonalny” - do niszczenia
chwastów u|ywa si herbicydów. Drugi system system uprawy bezorkowej - metod Bonfilsa nie wymaga u|ywania
herbicydów. Oto opis:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych -w-polsce-bez.html
Trzeci to wykorzystanie [wiD/kur do ”zaorania” pola i potem normalny siew.
Czwarty system, b d cy w fazie eksperymentalnej dopiero to uprawa zbó| wieloletnich:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsa nto-w.html
Chwasty zwykle przeszkadzaj w zbo|u i trudno je wykorzysta z tego powodu, |e one po prostu do[ znacznie
ograniczaj plony ziarna. Dlatego w systemach permakulturowych stara si odej[ od uprawy zbó|, wBa[nie z tego
powodu, ze trudno wykorzysta chwasty. W przypadku systemu agrole[niczego opartego o kasztana chiDskiego takie
chwasty nie przeszkadzaj za bardzo, bo mo|na je przerobi na pasz dla zwierz t a gdy drzewa s starsze to nawet
te zwierz ta wypasa w takim gaju.

Permakultura i kompost (2009-11-30 19:18)

[1] Kliknij, |eby powi kszy

Kompost to bardzo ciekawy produkt. Uzyskuje si go poprzez tlenowy rozkBad materii organicznej. W
ogrodnictwie ekologicznym stanowi bardzo cenny produkt. Jednak dzisiejszy post nie b dzie o tym jak
wykorzysta gotowy kompost do celów ogrodniczych. Dzisiejszy post b dzie dotyczy tego jak wykorzysta
proces kompostowania do wytwarzania energii.
Z wszystkich energii powstaj cych podczas procesu kompostowania najBatwiej jest wykorzysta energi
ciepln . Metod t stworzyB Francuz Jean Pain.
Polega ona na umieszczeniu w kompo[cie kolektora rurowego( to nic innego jak dBuga rura przechodz ca
spiralnie przez pryzm kompostow ). Powodem dla którego rura powinna by w ksztaBcie spirali jest to, by
jak najwi ksza powierzchnia zewn trzna rury stykaBa si z materiaBami, które b d kompostowane. Najlep-
szym materiaBem na rur b dzie miedz, gdy| jest dobrym przewodnikiem ciepBa. Niezwykle wa|ne jest by
rura miedziana byBa pokryta cienka warstw tworzywa sztucznego, w innym wypadku rura miedziana (która
jest przecie| bardzo droga) szybko skoroduje. Mniej efektywny, cho nadal skuteczny jest... zwykBy w |
ogrodowy.
41
Przy zaBo|eniu, |e projektujemy nasz system w wersji minimalnej - 1 metr sze[cienny materiaBu na kompost
to naprawd minimum, potrzebujemy okoBo 30 m rury miedzianej znajduj cej si w kompo[cie lub okoBo
60+ m w |a ogrodowego. Pocz tek spirali powinien znajdowa si na dole pryzmy kompostowej a koniec
powinien by najwy|ej. Powodem tego jest to, |e ciepBa woda (na zasadzie konwekcji) unosi si do góry.
Dzi ki takiemu ukBadowi nie b dziemy musieli pompowa wody - fizyka zrobi to za nas. Nie powinno si
wBa[ciwie u|ywa pompy, gdy| w ten sposób temperatura w zbiorniku b dzie zawsze najwy|sza - woda b dzie
kr |y w systemie tak dBugo a| nie osi gnie maksymalnej temperatury jak mo|e uzyska . O ile rura id ca
w kompo[cie powinna by jak najlepszym przewodnikiem, gdy| ma odbiera ciepBo z pryzmy kompostowej,
to rura biegn ca z kompostu do pojemnika z ciepBa wod powinna by jak najlepiej zaizolowana - nie chcemy
przecie|, by ciepBo byBo tracone do otoczenia.
Teraz troch o wydajno[ci.. 1 m3 zapewni ”paliwo” do ogrzewania na kilka tygodni. Wg Jean Pain’a ilo[
energii powstaBa przy kompostowaniu drewna w ten sposób jest wy|sza ni| gdyby[my je spalili!
Temperatury w kompo[cie dochodz do 70 stopni. Je[li nasz system b dzie wydajnie chBodziB kompost(bo
przecie| odbieranie ciepBa tym jest) to kompost nie powinien ogrzewa si do wy|szej temperatury ni| 40-50
stopni. Zatem caBkiem mo|liwe jest ogrzanie wody do wBa[nie tej temperatury.
Proces kompostowania zachodzi najlepiej (najszybciej i bez nadmiernych strat azotu) je[li materiaB na kom-
post zawieraj stosunek w gla do azotu wynosz cy jak 25:1. Je[li u|yjemy wi cej materiaBu bogatego w
w giel, proces zostanie spowolniony. Je[li natomiast zu|yjemy du|o materiaBu bogatego w azot nast pi
straty azotu oraz powstanie przykry zapach. Najlepsze rozwi zanie to zbudowanie wi kszej pryzmy kom-
postowej(kilka, kilkana[cie m3) z materiaBów bogatych w w giel. Mo|emy wykorzysta np. li[cie, gaB zie
z przycinania |ywopBotów, drzewek...Je[li zrobimy nasz pryzm jesieni to powinna wytrzyma ona caB
zim . Na lato b dziemy mie natomiast gotowy kompost.
Jest to zastosowanie Permakultury przez du|e P.
Jeszcze prostszy sposób na wykorzystanie energii cieplnej z procesu kompostowania to zrobienie na jesieD(czy
wiosn ) pryzmy kompostowej w szklarni. W jego trakcie b dzie produkowane ciepBo, które b dzie z kolei
ogrza szklarnie. Inny skutek uboczny to produkowanie CO2 przez kompost, co (w maBym stopniu) zadziaBa
jak nawóz.
Permakultura peBn g b :)
Rysunek jest autorstwa jednego z Czytelników bloga
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4zk57xni2I/AAAAAAAAAYQ/Pdc2vb7MxQM/s1600-h/Ogrzewanie+kompostem,
+kompostowe.jpg

Wojciech Majda (2009-12-12 06:45:47)


Dodam jeszcze, |e pryzm kompostow mo|na na zim okry sBom /trzcin /sianem - zmniejszy to straty ciepBa.

Anonymous (2009-12-28 19:26:06)


Witam
Czy autor mo|e nast pny post po[wi ci maBej domowej biogazowni, jak wykona j w najprostszy sposób(mo|e na
par sposobów), czy wogóle jest jaki[ sens ekonomiczny wykonania takiego ustrojstwa i co z odpadami, s ju| gotowym
nawozem, czy mo|e trzeba je jeszcze kompostowa .
Pozdrawiam:)

Wojciech Majda (2009-12-29 16:17:57)


Postaram si co[ naskroba na ten temat. Jednak najpierw b d musiaB troch badaD porobi , wi c tekst ten pojawi
si dopiero za jaki[ czas. Dzi kuj za sugestie - to bardzo ciekawy temat.
Domowa biogazownia wg mojej aktualnej wiedzy to ekonomicznie opBacalna inwestycja. Wiem, |e projektanci per-
makulturowi buduj je min. w Afryce, wi c to nie mo|e by droga sprawa. Nie wiem jak b dzie to wygl da pod
k tem pozwoleD, zezwoleD itp w Polsce. Jak wkBad do biogazowni wykorzystywane s mocz i (chyba) odchody.

42
PozostaBo[ci po procesie biogazowania mo|na wykorzysta jako nawóz, wi c to |aden odpad nie jest;) Substancja ta
jest podobna do kompostu jednak nie posiada jego strukturotwórczych wBa[ciwo[ci (w glebie).
Mo|na wykorzystywa bezpo[rednio do nawo|enia, nie trzeba kompostowa . Jednak nale|y wiedzie , |e w procesie
biogazowania zabijane jest okoBo 95 % bakterii i paso|ytów. Nie jest to zatem produkt sterylny, jednak nie nale|y
równie| panikowa . Najlepszym i najbezpieczniejszym rozwi zaniem to wykorzystanie tego nawozu poprzez rozBo|enie
go pod ro[liny, których jadalne cz [ci nie maj bezpo[redniego kontaktu z gleb , czyli odpadaj truskawki, saBata,
marchew... Dobrze nadaje si do nawo|enie np. porzeczek, malin, drzew owocowych, drzew orzechowych...
Mam nadziej , |e pomogBem

Anonymous (2009-12-29 23:18:43)


Dzi ki:)
Ogólny zarys ju| mam i z niecierpliwo[ci b d czekaB na post o biogazowni, mo|e jak si ociepli i starczy mi czasu,
to te| co[ wykombinuj na bardzo maB skal (my[l o zastosowaniu gnojówki+obornik i tu pojawia si problem,
mianowicie czy gnojówka mo|e by z paru miesi cy, czy te| musi by[ ”[wie|a”), jak wyjdzie to na pewno dam zna .
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2009-12-30 02:20:49)


Z tego co mi wiadomo, to ”substancj czynn ” w biogazie jest metan, który ma wzór CH4, zatem to czy obornik czy
gnojówka jest stara, czy nowa nie ma du|ego znaczenia. Jedynym minusem u|ywania starego obornika czy gnojówki
jest to, |e w procesie tlenowego rozkBadu tych|e substancji nast piBy straty materiaBu. Zarówno cz [ azotu jak i cze[
w gla zostaBa stracona. Poza tym nie ma |adnej ró|nicy.

cedric (2010-04-11 22:33:14)


Przegl daj c ten ciekawy blog znalazBem co[ takiego
http://ekoblogia.pl/domek-ogrzewany-cieplem-kompostu
Cedric

Sokomaniak (2010-09-28 12:38:04)


A jak si wybiera kompost z takiego urz dzenia aby nie uszkodzi rurki miedzianej? Czy kompost ma by kopcem
czy wrzucony do jakiej[ dziury? Wi cej detali by si przydaBo. Kto[ próbowaB zrobi taki kolektor?

Wojciech Majda (2010-09-29 12:11:27)


Kompost wybiera si rozbieraj c caB ”pryzm ”. To jest system do którego si nie dorzuca na bie| co raczej a robi
si na raz i potem starcza na dBu|szy czas.
My robili[my na jednym z kursów. Niestety nie zd |yB si nagrza porz dnie, bo ju| wyje|d|ali[my. Do tego zB cze w
w |u byBo troch nieszczelne i woda zalatywaBa obornikiem... :/ DaBo si k pa , ale mocno bez rewelacji.

43
1.5 December

Permakultura i akwakultura cz.1 (2009-12-04 18:04)

[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie wody i tego co mo|na w niej uprawia , jak mo|na j wykorzysta w projek-
towaniu permakulturowym.
WspóBczesna uprawa ryb, jest do[ skomplikowanym zagadnieniem (gdy jeszcze chcemy z tego |y robi si
to ju| sztuk ). Czy mo|na wykorzysta zasady permakultury w uprawie ryb? Mo|na:) Postaram si opisa
jak...
Jak zwykle inspiracj powinni[my czerpa z natury. W naturalnych zbiornikach wodnych ryby raczej nie
|yj w monokulturach (nie s jedynym gatunkiem ryby |yj cym w danym jeziorze). Je[li w stawie |yje tylko
jeden gatunek ryby, to na pewno ta ryba nie wykorzystuje wszystkich zródeB po|ywienia, które potencjalnie
znajduj si w jeziorze/stawie. Obrazowo mo|na to przedstawi porównuj c staw do prywatki. Je[li na pry-
watk kupili[my do jedzenia tylko mieszank studenck , a zaprosili[my wiele osób, które lubi tylko orzeszki,
to orzeszki szybko si skoDcz . Po tym jak si skoDcz go[cie lubi cy orzeszki b d niezadowoleni, |e ich
nie ma. Od biedy b d jadli co[ innego, ale szcz [liwi nie b d . Impreza si skoDczy, zostan niezjedzone
rodzynki, suszone [liwki, orzechy wBoskie. Tych resztek b dzie tak du|o, |e b dzie trzeba je wyrzuci , bo nie
b dzie co z nimi zrobi .. Teraz wyobrazmy sobie, |e zapraszamy na imprez osoby lubi ce rodzynki, orzech
i inne bakalie. Wszyscy b d szcz [liwi, 0 resztek - pasza zostanie dobrze wykorzystana:) Pokarm dost pny
dla ryb w stawie zawsze jest tak mieszank studenck .
Odpowiednikiem zapraszania go[ci o ro|nych preferencjach |ywno[ciowych w stawie jest zarybianie go
ró|nymi gatunkami ryb. Takich o ró|nych preferencjach |ywno[ciowych. Do perfekcji opanowali to
ChiDczycy, których tradycyjna akwakultura opiera si (w klimacie umiarkowanym) na karpiu, amurze biaBym,
toBpydze biaBej, toBpydze pstrej.
Amur wyjada caB ro[linno[ w stawie, uwalniaj c w postaci odchodów pBynnych sole mineralne do wody.
Sole mineralne pod wpBywem [wiatBa zmieniane s glony - pokarm dla toBpygi biaBej
Odchody staBe ryb oraz cz [ glonów s |ywno[ci dla zooplanktonu, który z kolei stanowi pokarm toBpygi
44
pstrej.
Karp jest najmniej wyspecjalizowany, co stanowi jego zalet - nad stawem warto posadzi morwy biaBe i
”zarazi ” je jedwabnikami. Du|a cz [ jedwabników wpadnie do wody, gdzie zostan zjedzone przez karpie,
li[cie morwy równie| mog stanowi pasze dla karpi(czy koni), owoce s równie| bogate w biaBko.
Niestety system ten nie jest bez wad: wszystkie ww ryby (poza karpiem) nie rozmna|aj si w Polsce w
warunkach naturalnych - co jaki[ czas b dzie trzeba kupowa , lub produkowa narybek
Czynnikiem ograniczaj cym ilo[ ryb w stawie mo|e by w tym przypadku dost pno[ tlenu dla ryb - to rzecz
o której trzeba pami ta . Je[li staw jest przepBywowy, dobrze jest wykorzysta |yzne wody wypBywaj ce ze
stawu do nawadniania ro[lin, które w jaki[ sposób wykorzystamy, np wierzb energetyczn . W ten sposób
oczy[cimy wod i zwi kszymy swoje plony. Je[li tego nie zrobimy to tracimy pieni dze(w postaci nawozu)
oraz przyczyniamy si do zanieczyszczania rzek/potoków/strumieni.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxlN2OKQHyI/AAAAAAAAAGo/mcOBi2ZadTQ/s1600-h/tilapia.jpg

Anonymous (2009-12-16 12:13:15)


Witam.
ZainteresowaBy mnie te jedwabniki, wi c mo|e troch wi cej o nich. Jak sztucznie zara|amy te biedne morwy i czy
przy okazji nie zarazimy wszystkich drzew w promieniu 100 km?

Wojciech Majda (2009-12-16 17:59:04)


Nie jest to specjalnie skomplikowane, wystarczy larwy jedwabników poBo|y na li[ciach morwy biaBej.Najlepiej zrobi
to w okolicy czerwca - lipca.
Nie ma obawy przed zara|eniem wszystkich drzew w okolicy. Jedwabniki preferuj zdecydowanie morw biaB . Historia
uprawy w Polsce si ga lat dwudziestych ubiegBego wieku. Nigdzie nie notowano przypadków |erowania jedwabników
na drzewach innych ni| z rodziny morwowatych. Wszystkie drzewa morwowate w Polsce s za[ obcego pochodzenia.

Corch (2010-10-07 18:16:18)


A czy s jakie[ alternatywne gatunki dostosowane do naszego klimatu?

Wojciech Majda (2010-10-07 19:19:07)


Te ryby s dostosowane do naszego klimatu. Teoretycznie stosowanie ro|nego rodzaju kombinacji karpia z kaczkami
powinno da wi ksze plony (nawet samego karpia)! z ha.

45
Nisze ekologiczne w permakulturze. (2009-12-06 19:25)

[1]
Permakultura to system projektowania, który opiera si na na[ladowaniu natury - to od niej mo|emy si
wiele nauczy . Podstawowym narz dziem projektanta jest zatem obserwacja naturalnych ekosystemów.
Jednym z kluczowych poj w ekologii jest nisza ekologiczna. Nisza ekologiczna to (maBym uproszczeniu)
zbiór czynników, które umo|liwiaj danej populacji istnienie. Te czynniki to np:
-po|ywienie
-temperatura
-[wiatBo
-schronienie
-dost pno[ wody
-czas
Dobrym przykBadem b dzie dost pno[ po|ywienia na pastwisku. Je[li np. mamy 3 krowy na 2 hektarach
pastwiska, to zazwyczaj nie mo|emy utrzymywa na tym pastwisku 3 sztuk wi cej, gdy| nisza ekologiczna
(dla krów) jest pod k tem ”po|ywienia” wypeBniona. Oznacza to,|e plonów od krów( mi so, mleko) nie da si
ju| zwi kszy . Nie oznacza to jednak, |e dany obszar ziemi nie jest w stanie da nam jeszcze innych plonów.
Nic nie stoi na przeszkodzie, by pasBy si na nim równie| kury (kilkana[cie - kilkadziesi t sztuk). To,|e nie
ma miejsca dl krów a jest miejsce dla kur wynika z tego, |e kury zajmuj inn nisz ekologiczn . Kury |ywi
si min. ro[linami, których krowy nie mog dosi gn oraz czerwiami wyl gaj cymi si w krowich plack-
ach. Prawdopodobnie dany teren byBby w stanie utrzyma równie| z 2 owce czy kozy. Dlaczego? poniewa|
zwierz ta te mog zjada ro[liny, których krowy np nie lubi , czy s dla nich truj ce. Równie| te same 2 ha
(w bardzo sk pych ilo[ciach) mog sBu|y za miejsce sk d zbierany b dzie miód przez pszczoBy.
Taki system (polikulturowy) w przeciwieDstwie do systemu monokulturowego (same krowy) jest bardziej pro-
duktywny i do uzyskania takich samych plonów wymaga mniej pracy (oczywi[cie do ”obsBugi” pozostaBych
zwierz t b dzie potrzeba wi cej roboty). Dlaczego mniej pracy? Gdy| np. nie b dzie trzeba kosi niedo-
jadów, czy rozgrabia kretowisk. Równie| mniejszy b dzie problem z paso|ytami (kury si nimi zajm ).
Krowom za[ nie b d tak mocno doskwiera muchy (co przekBada si na wzrost mleczno[ci!)
Wszystko to oznacza, |e dzi ki zastosowaniu polikultury i wypeBnieniu wi kszej ilo[ci nisz ekologicznych
mo|emy uzyskiwa wi ksze plony przy mniejszym lub równym nakBadzie pracy. Nasz agroekosystem staje
si przez to bardziej stabilny (choroby bydBa nie zdziesi tkuj nam naszych 3 krów:)
W przeciwnej sytuacji, gdyby[my chcieli ignorowa wymagania zwierz t(co do nisz ekologicznych)
musieliby[my ponie[ nakBady. Np w postaci dowo|enia jedzenia z zewn trz albo w przypadku dawania
antybiotyków (jak to jest w przemysBowych fermach zwierz t).
46
Co ciekawe w klimacie umiarkowanym Polski wiele nisz ekologicznych jest nie zagospodarowanych nawet
w ”naturze” nie mówi c ju| nawet o ekosystemach rolniczych. Mo|emy zwi kszy produktywno[ i sta-
bilno[ naszego ogrodu czy dziaBki poprzez zadbanie o to by nasze maBe ekosystemy miaBy nisze odpowiednie
dla wielu gatunków po|ytecznych zwierz t. Najlepszym na to sposobem jest zapewnienia schronienia dla
poszczególnych gatunków zwierz t. I tak zaBo|enie budki l gowej dla sikor sprawi, |e b dziemy mieli mniej
problemu ze szkodnikami. Wybudowanie budki l gowej dla nietoperzy poprawi komfort wieczornego wysiady-
wania na dworze, gdy| nietoperze zjadaj min. komary. Przyci gni cie sów natomiast sprawi, |e zmniejszy
si nam populacja gryzoni. UBo|enie kupy kamieni w sBonecznym miejscu sprawi, |e zapewnimy schronienie
pBazom i gadom. Ich pokarm stanowi min. [limaki. Pozostawienie pryzmy li[ci na zim sprawi, |e jeden je|
wi cej(a mo|e nawet wi cej) b dzie mógB przezimowa . Je|e |ywi si [limakami, larwami chrz szczy...
Tak mo|na wylicza w nieskoDczono[ . Mam nadziej , |e udaBo mi si uzmysBowi jak wa|ne jest to by w
procesie projektowania uwzgl dni miejsce na istoty inne ni| czBowiek. Ostatecznie, nawet dla najwi kszego
egoisty jest to po prostu opBacalne:)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxwHfWvHRlI/AAAAAAAAAG4/8yGwzOB9qZk/s1600-h/Polikulturar.jpg

Anonymous (2009-12-08 23:44:28)


Witaj Wojtku. Mam pytanie czy permakulture da sie wykorzysta przy uprawie zbórz?

Wojciech Majda (2009-12-09 08:09:43)


Witam Anonimowy.
Zasady projektowania permakulturowego mo|na wykorzysta do poprawy wydajno[ci, jako[ci i zmniejszenia nakBadów
na upraw zbó|.
Co da naprawd szybki efekt, to posadzenie |ywopBotu od strony przewa|aj cych wiatrów. Wiatr bardzo wysusza
(woda zazwyczaj jest jednym z czynników ograniczaj cych wzrost), wiatr powoduje ”wyzi bienie” ro[lin, wiatr przy-
czynia si do erozji wietrznej(utrata |yzno[ci i dalsze pogarszanie si mo|liwo[ci trzymania wody).
Masanobu Fukuoka - JapoDczyk napisaBa ksi |k (której jeszcze nie przeczytaBem:) ”Natural Farming” opisuje w niej
jak uprawia zbo|e bez orania i u|ywania herbicydów.
Nast pn spraw jest zastosowanie na glebie metody ”Keyline design” - wkrótce napisze o tym wpis na blogu.
Kolejn spraw , jak mo|esz Anonimie uwzgl dni , to wykorzystanie ro[lin do wi zania azotu. Przy cenie jaka jest
obecnie 1,5-2zB za kg czystego azotu jest to ciekawa opcja. Je[li wykorzystasz do tego celu polsk ”akacj ” (Robinia
pseudacacia) to oprócz tego, |e masz azot dostarczany do systemu, to jeszcze (przy prawidBowym prowadzeniu drzewa)
masz bardzo warto[ciowe drewno za 30-40 lat. Równie| ilo[ jaki i jako[ biaBka w zbo|u byBa lepsza ni| w tradycyjnie
nawo|onym. Jest to zrozumiaBe, poniewa| azot byB dostarczany ro[linom ci gle, a nie w góra 4 dawkach.
Ciekaw alternatyw jest uprawa orzecha czarnego a w mi dzyrz dach np. pszenica. Orzech czarny daje najdro|sze
drewno, jakie mo|na uzyska w klimacie umiarkowanym. Równie| 30-40 letnie drzewa ,mog i[ pod topór. Mo|e ich
by kilkadziesi t do 200. Ka|de (prawidBowo prowadzone) drzewo orzecha czarnego warte jest 10ty[ zB i wi cej - przed
[ci ciem urz dzane s aukcje.
Minusem posiadania drzew w terenie na którym uprawia si zbo|a to.. biurokracja. Znajomy poszedB do ODR’u
mówiB co[ o permakulturze, czy agrole[nictwie.. koszmar. WpadBem na pomysB, |e po prostu b dzie si miaBo zwykBe
grunty rolne, i cienkie pasy sadu orzechowego lub plantacji drzew.
Te wszystkie przykBady,które podaBem to sposoby jak wykorzysta zasady permakultury do uprawy zbo|a..
Jednak najwa|niejsze pytanie brzmi, dlaczego chcesz je uprawia ? Czy dla pieni dzy, czy dla zdobycia |ywno[ci, czy
na pasze dla zwierz t. W wi kszo[ te cele da si lepiej speBni wykorzystuj c dobry projekt oraz ro[liny wieloletnie,
czyli takie, których co roku nie trzeba ora , nawozi ...
Jakby nasuwaBy si jeszcze jakie[ pytania, to prosz pytaj.

47
Wojciech Majda (2009-12-09 08:16:31)
ByBbym zapomniaB, The Land Institute w Kanzas(USA)pracuje nad ”uwieloletnienie” produktywnych zbó| jed-
norocznych i zwi kszeniem wydajno[ci tych wieloletnich. Wzoruj si na naturalnej prerii. W chwili obecnej ich
polikultura zbo|owa skBada si z 7 czy 8 gatunków ro[lin.. Nie ukrywaj , |e potrzeba jeszcze duu|o czasu (kilka-
dziesi t lat i wi cej) do tego by staB si tak produktywny jak rolnictwo oparte o zbo|a jednoroczne.

Anonymous (2009-12-09 19:30:13)


Witaj. Pytanie wynika ze zwykBego zainteresowania. Oczywi[cie dla mnie najwa|niejsze s kwestie finansowe. Jestem
studentem chemii i mierze si z pomysBem otworzenia prywatnego ”instytutu badawczego”. Mo|e to brzmi jak jaka[
milionowa inwestycja, ale ja widz to inaczej. Zreszt mnie nie sta , widz to jako spóBk kilku osób w której gBównym
wkBadem jest wiedza. Dlatego spodobaB mi si twój blog. Ja chciaB bym si ukierunkowa na recykling i rolnictwo
poniewa| badania w tych dziedzinach s stosunkowo tanie. Koncepcje mo|na sprawdza praktycznie w gara|u:)
Zobaczymy co z tego b dzie.
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-09 20:13:09)


Nast pny wpis po[wi cam zatem Tobie:) B dzie bardzo du|o o recyklingu i rolnictwie które mo|na przeprowadza w
gara|u.

Anonymous (2009-12-09 20:54:01)


Wielkie dzi ki :)

Spis warto[ciowych stron ogrodniczych i przyrodniczych (2009-12-10 00:52:45)


Ciekawy artykuB! W sumie to same banaBy zebrane ”do kupy”, ale nie ka|dy sobie zdaje z tego spraw ...
Ale niestety np. z tymi zadrzewieniami po[ród zbó| jest problem - opBaca si to tylko wBa[cicielom wi kszych obszarów,
gdy| przy bezpo[rednim s siedztwie drzew przewa|a wpByw negatywny na zbo|a (konkurencja) - wpByw pozytywny
przewa|a w troch wi kszej odlegBo[ci. Pomimo tego i| w caBo[ci to si opBaca to jednak przy naszym krajowym roz-
drobnieniu produkcji rolnej nie widz wielkiej przyszBo[ci w zastosowaniu przez rolników bez dodatkowych bodzców
typu dopBaty. Ale to ju| pole do popisu dla urz dników...
Drug spraw odno[nie tych zadrzewieD to wybór gatunku drzewa - ja osobi[cie nie polecam orzecha ze wzgl du na
zjawisko allelopatii.

Wojciech Majda (2009-12-10 08:50:14)


Witam anonimowy.
Ciesze si , |e artykuB przypadB Ci do gustu.
Otó| to, permakultura to nie jest jaka[ fizyka j drowa, to wBa[nie takie pami tanie o banaBach. Je[li jednak o nich
zapomnimy b dziemy musieli ponosi wi ksze nakBady, czy to w postaci dodatkowej robocizny, czy energii w inne
formie (paliwa kopalniane, chemii rolnej). Nasze rolnictwo oparte jest na taniej ropie. Ropa nie jest aktualnie tania i
si na to nie zanosi, |eby miaBa taka by ...
Czy powinny by dopBaty do zadrzewieD [ródpolnych? Osobi[cie (nie jako zaBo|yciel Polskiego Instytutu Permakul-
tury;) nie podoba mi si idea dopBat, za same zadrzewienia.
Co do urz dników, to wolaBbym by po libertariaDsku panowaBo laissez-faire (zostawienie w spokoju), gdy| to ich
dziaBalno[ jest przeszkod w wprowadzaniu permakultury. Znajomy opisywany we wcze[niejszym komentarzu chciaB
posadzi |ywopBoty na swoim 11ha gospodarstwie. PoszedB do ODR’u (o[rodka doradztwa rolniczego) i pani poinfor-
mowaBa go, |e owszem mo|na co[ takiego wykona . Nale|y tylko wynaj dendrologa(sic!) by dokonaB oceny z jakich
drzew powinien skBada si |ywopBot. CaBo[ okoBo 3 ty[ zB.
Potem dochodz takie socjalistyczne rzeczy jak ubieganie si o pozwolenie na wyci cie drzew...
Je[li nie dysponujemy du|ym areaBem mo|emy posadzi mniejsze drzewa/krzewy. GBóg dorasta do jaki[ 7 m, kara-
gana syberyjska do 6, tarnina 4,oliwnik baldaszkowaty 4-7 Oliwnik wielokwiatowy 3-2m, ró|a pomarszczona 2. W

48
skuteczno[ci wiatrochronu wa|na jest wysoko[ - im wy|szy tym dalej efekt ”schronienia” wyst puje.
Orzecha czarnego wybraBem celowo, gdy| jego drewno jest bardzo drogie. Jestem [wiadomy, |e li[cie, korzenie
wydzielaj juglon. Zdaje si on nie przeszkadza zbytnio trawom, czyli mo|liwa jest uprawa np. pszenicy (robiono
takie do[wiadczenia we Francji). Oczywi[cie w tym przypadku produktywno[ systemu agrole[niczego orzech czarny-
pszenica wyra|ona w ilo[ci pszenicy b dzie spada w miar jak drzewa b d dojrzewa , ale:
przy 200 drzewach na 1ha mamy po 40 latach
drewno warte 2000000 (dwa miliony zBotych!) Jak dla mnie caBkiem dobry interes i sposób na emerytur . W przelicze-
niu na 1 rok dochód z ha wynosi 40000(mocno zawy|am koszty prowadzenia przycinki i opieki nad drzewami). Ja np
zach ty potrzebowa nie b d , bo stopa zwrotu jest ciut wy|sza ni| w ZUS’e, OFE, czy innych piramidkach finan-
sowych:)
P.S. Nie jestem producentem sadzonek orzecha czarnego;)

PrzemeysBaw Dereszewski (2010-02-20 11:00:18)


Zwietnie, to wszystko jest przemy[lane.
Mam tylko pytanie:
Je[li kury b d przebywaBy na pastwisku, to czy nie b dzie problemu ze znalezieniem ich jajek?

Wojciech Majda (2010-02-27 19:26:46)


Kury na noc id do kurnika - tam si czuj bezpiecznie, zatem tam skBadaj jajka. Pozostanie na noc na pastwisku
mogByby skoDczy jako kolacja dla lisów.

Anonymous (2010-05-19 14:22:19)


moje kury nios si wsz dzie, tylko nie w kurniku (strych, gara|, drewutnia, krzaki ;). Jedna cwaniara w zeszBym
roku opanowaBa wymykanie si przez pBot na plantacj porzeczek, i tam wysiedziaBa kurczaczki (mimo |e codziennie
wracaBa w porze karmienia)

Wojciech Majda (2010-05-19 21:38:31)


Sprytna bestia :)
Ka|dego system trzymania kur ma swoje plusy i minusy. Przynajmniej kury miaBy urozmaicon diet . A mówi , |e
kradzione nie tuczy...

Permakultura i akwakultura cz.2 - Akwaponika (2009-12-09 20:13)

[1]
Akwaponika (z ang. aquaponics) to system integruj cy hodowl ryb (akwakultur ) oraz hydroponik , czyli
sposób uprawy ro[lin bez gleby. Akwaponika jak i hydroponika to bardzo intensywny sposób produkcji
|ywno[ci. Wymaga zatem du|ego nakBadu kapitaBu (na sprz t), du|ego nakBadu pracy oraz posiadania bo-
gatej wiedzy, ale potencjalne plony równie| s ogromne.
49
O ile w systemie hydroponicznym nawozem dla ro[lin jest specjalnie komponowany zestaw mikro i makroele-
mentów (w zazwyczaj w postaci nawozów sztucznych) to w systemie akwaponicznym nawozem dla ro[lin s
odchody rybie (staBe + amoniak).
W uproszczeniu wygl da to w ten sposób:
1.Ryby |yj ce w pojemniku karmimy normalnym jedzeniem dla danego gatunku ryby
2.Ryba wydala amoniak i odchody
3.Cze[ wody z pojemnika z rybami trafia do pojemnika wypeBnionego np. perlitem, lekkim |wirem lub weBn
mineraln . Substancje te sBu| jako medium, które umo|liwia ukorzenianie si ro[lin. Na medium zostaje
cz [ substancji staBych oraz cz [ amoniaku.
4.Bakterie nitryfikuj ce nitryfikuj amoniak do azotanów (to w tej formie zdecydowana wi kszo[ ro[lin po-
biera azot). Dzi ki temu zmniejszany jest poziom amoniaku - gBównego czynnika, który ogranicza intensywn
hodowl ryb.
5.Azotany s pobierane przez ro[liny, dzi ki czemu ro[liny daj Badne plony i szybko rosn .
6.Woda z ”grz dki” ro[linnej wraca oczyszczona do pojemnika z rybami.
Oczywi[cie punkt 4,5,6 przebiega caBy czas.
Grz dka w której rosn ro[liny zalewane s i opró|niane cz sto (co kilka minut). Je[li byByby zalewane zbyt
rzadko to ucierpiaBaby na tym filtracja wody, je[li woda staBaby w grz dce zbyt dBugo pogniByby korzenie
(które potrzebuj powietrza).
Ile zatem ryb powinno by w pojemniku i jaki du|y powinien by pojemnik?
Odpowiedz nie b dzie jednoznaczna. Znane s przypadki gdy ludzie trzymaj 60kg ryby w pojemniku 1000l
(1m3). Jest to jednak do[ sporo i t obsad sugeruj tylko osobom z du|ym do[wiadczeniem. Osoba
pocz tkuj ca powinna hodowa okoBo 20-30kg na 1000l. KsztaBt pojemnika nie jest zbyt wa|ny
Grz dka powinna mie obj to[ mniej wi cej tak sam . To jej powierzchnia jest najwa|niejsza. Przy
gB boko[ci okoBo 30 cm taka grz dka powinna mie powierzchnie okoBo 3m2.
Ro[liny najlepiej nadaj ce si do uprawy akwaponicznej to ro[liny szybko rosn ce, daj ce du|e plony, na-
jlepiej o wysokiej warto[ci(np. pomidory, saBata, truskawki). Jako, |e koszty zaBo|enia (i funkcjonowania)
systemu akwaponicznego s wysokie nie ma zbyt du|ego sensu uprawia w nim upraw typu zbo|a, lub ro[lin,
które wolno rosn . Wynika to z tego, |e:
a)wolno rosn wi c s drogie w utrzymaniu:)
b)wolno rosn wi c sBabo pobieraj azotany (ich nadmiar równie| mo|e zaszkodzi rybom)
Równie| nie polecam uprawy w systemie akwaponicznym sukulentów (kaktusów, aloesów;) z wiadomych
powodów.
Dlaczego system akwaponiczny jest drogi:
-koszty pr du (do obsBugi pomp, oraz natleniacza wody)
-koszty elementów systemu pomp(jedna podstawowa i co najmniej jedna zapasowa), pojemników, szk-
larni(najlepiej system akwaponiczny umie[ci w szklarni, wtedy zima nam nie straszna) akumulatory lub
system awaryjnego zasilania (przy obsadzie 60kg na 1000l wody ryby udusz si przy braku sztucznego
napowietrzania bardzo szybko, a je[li nie udusz si to obni|y si znacznie ich zdrowie, co przy takim
zag szczeniu...), sterowniki, które wB cz si w chwili gdy zabraknie pr du, koszty odczynników chemicznych
do pomiaru pH, poziomu amoniaku, azotanów...
Podsumowuj c akwaponika nie jest Batwym kawaBkiem chleba, ale umo|liwia produkowanie w przydo-
mowych, czy dziaBkowych(chocia| tu mógBby by problem z kradzie|ami) warunkach zdrowych i wolnych
od zanieczyszczeD ryb oraz warzyw. Na pewno stanowi ciekawy element permakultury, zwi kszaj cy
samowystarczalno[ je|eli chodzi o |ywno[ ,cho tym razem raczej do[ drogi i mniej przyst pny kieszeni
przeci tnego Polaka.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
[2]Kolejny wpis o akwaponice znajdziesz tutaj.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyAKkszAxwI/AAAAAAAAAHI/XTIvkS-qKhY/s1600-h/aquaponics.jpg

50
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/akwaponika-raz-jeszcze.html

Sokomaniak (2010-09-28 15:31:22)


Ja mam swoj maB akwaponik w domu;)
Akwarium 100l z kilkoma rybkami. Cz [ wody po okresowej wymianie zostawiam w wiadrze i podlewam ro[liny
doniczkowe. Rosn jak na dro|d|ach.

Wojciech Majda (2010-09-29 12:12:26)


Te| swego czasu tak miaBem :)

Corch (2010-10-07 18:48:04)


odno[nie tematu polecam:
http://cohabitat.net/art.html #PgStart

Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2009-12-10 18:59)

Nie wiesz czym jest le[ny ogród? Pierwsz cz [ tego cyklu, która tBumaczy czym jest le[ny ogród mo|na
przeczyta [1] pod tym linkiem
Zatem jakimi zasadami powinni[my si kierowa projektuj c le[ny ogród? Postaram przedstawi to w skrócie.
Po pierwsze nale|y wiedzie , co chcemy osi gn , czyli nale|y stworzy analiz potrzeb:) Po co w projekcie
umieszcza 4 orzechy wBoskie, skoro |aden z domowników nie lubi orzechów, a nie chcemy równie| sta na
targu sprzedaj c je.
Po okre[leniu naszych potrzeb i pragnieD zaczynamy umiejscawia (najpierw na papierze albo komputerze)
poszczególne ro[liny zaczynaj c od górnego pi tra, czyli wysokich drzew. Nast pnie decydujemy o poBo|eniu
niskich drzew, krzewów, dalej ro[lin zielnych. Umieszczamy w projekcie pn cza uwzgl dniaj c ich maksy-
maln dBugo[ . Po co mamy sadzi pod drzewkiem 4-5m zwykB aktinidie ostrolistn (mrozoodporne kiwi)
skoro pn cze to dorasta do 20-30m. Czy nie lepiej posadzi aktinidie ostrolistn odmiany Issaia, która do-
rasta tylko do 2-3m?. Powinni[my uwzgl dni sadz c drzewa i krzewy, |e one rosn , zarówno wzwy| jak i
w szerz. Jako zalecenie mo|na przyj , |e gdy drzewa b d dorosBe powinny zajmowa 40 % powierzchni
le[nego ogrodu. Dlaczego 40 % a nie wi cej?
Poniewa| w klimacie umiarkowanym czynnikiem ograniczaj cym wzrost ro[lin jest [wiatBo. Mo|liwo[
”przetrwania” ro[liny w cieniu a dawaniem du|ej ilo[ci np. sBodkich i smacznych owoców jest du|a. Do
wytworzenia skrobi, czy innych w glowodanów (nas zwBaszcza interesuje fruktoza:) potrzebna jest du|a ilo[
energii. Energii, któr ro[liny pozyskuj w procesie fotosyntezy. Mniej [wiatBa zatem to mniej sBodkich
owoców, czy biaBka, czy te| tBuszczu.
Pi tro zielne pod drzewami(czyli w cieniu) dobrze nadaje si do uprawy zióB i ro[lin typu saBatowego. Wynika
to z tego, |e ro[liny musz rekompensowa sobie niedobory [wiatBa, wi c wytwarzaj wi cej li[ci lub s one
(li[cie wi ksze).
Ciekawe rzeczy dziej si równie| z wBa[ciwo[ciami ro[lin rosn cych w cieniu. Wiele ro[lin o szerokim zakresie
tolerancji dla [wiatBa w cieniu wytwarza smaczniejsze li[cie (np. li[cie mniszek lekarskiego s mniej gorzkie).
Podobnie dzieje si równie| z rabarbarem, który przykryty wiadrem, z braku [wiatBa staje si smaczniejszy.
Prawdopodobnie (moja teoria:) wynika to z tego, |e ro[lina nie ma wystarczaj cej ilo[ci energii by pro-
dukowa substancje czyni ce je gorzkimi i niesmacznymi dla ro[lino|erców (jest to metoda ochrony przed
ro[lino|ercami). Mniszek lekarski zapewne ”wie”, |e nie b dzie w stanie wytworzy nasion i ”zainwestowa w
ochron ” przy bardzo maBej ilo[ci [wiatBa, która dociera do niego w lesie. Koniec mojej teorii:)
PozostaBe 60 % b dzie nam sBu|y , by umie[ci na nim krzewy, pn cza, czy ro[liny zielne.
Le[ny ogród skBada si mo|e z 7 pi ter ro[linno[ci, nie oznacza to jednak, |e w jednym miejscu b dzie
wszystkie 7 pi ter (pod lip jabBoD, pod jabBoni krzew malin, pod malin truskawki, a na lipie kiwi, albo
51
chmiel... Taka sytuacja nie zaistnieje z prostego powodu - nie ma wystarczaj cej ilo[ci [wiatBa.
Co mo|na natomiast sprawi , to umie[ci wszystkie komponenty w odpowiednim uBo|eniu, by tworzyBy har-
monijn caBo[ .
Kolejn istotn zasad jak nale|y zastosowa , to umiejscowienie ro[lin wi | cych azot z powietrza. Dzi ki
nim b dziemy mie ... darmowy nawóz. Ro[liny te mog dawa nam smaczne owoce,jak [2]oliwnik wielok-
wiatowy, [3]rokitnik zwyczajny albo mog by zródBem warzyw, czy paszy dla kur lub zwierz t, jak np.
[4]karagana syberyjska
Kwesti o której równie| nale|y pami ta , to odpowiednie [cióBkowanie. Na pocz tku na pewno warto
b dzie zaimportowa [cióBk z zewn trz. Ró|ne [cióBki maj ró|ne wBa[ciwo[ci i tak, gdy na ci |kiej,
nie kwa[nej glebie chcemy posadzi borówk amerykaDsk mo|emy u|y igliwia lub kory drzew iglastych.
Ci gBe ”importowanie” [cióBek organicznych byBoby m cz ce (prosz wyobrazi sobie te taczki z igliwiem;) i
czyniBoby nasz le[ny ogród zale|ny od czynników zewn trznych. Takie zdobywanie [cióBki zazwyczaj nie jest
równie| neutralne dla naszej kieszeni(pozyskiwanie jej z lasu jest wykroczeniem, czy nawet przest pstwem).
ZcióBkowanie igliwiem nie kwa[nej z natury gleby gliniastej trzeba regularnie powtarza je|eli chcemy na niej
uprawia kwa[nolubne borówki. Co zatem mo|emy zrobi ? Posadzi wokóB borówek drzewa, które tych
zakwaszaj cych gleb igieB b d nam dostarcza . Sosna zwyczajna jednak nie dostarcza nam du|o innych
korzy[ci, poza igBami, czy nie lepiej posadzi w tym celu sosn koreaDsk (Pinus korainensis) oraz sosn
syberyjsk (Pinus sibirica)(zwan cedrem syberyjskim)?
Te dwa gatunki ro[lin dostarczaj smacznych, bardzo zdrowych i bardzo drogich orzeszków sosnowych(inaczej
piniowych)
Jako, |e obydwa te gatunki nie rosn zbyt szybko i szybko nie zaczn dostarcza nam du|ej ilo[ci igliwia oraz
poniewa| s w Polsce drogie ww. gatunki sosen (syberyjska i koreaDska) nie s dobre do tego by wyci je
w miar potrzeby i u|y je jako zakwaszaj c [cióBk . Najlepiej (i najtaniej) jest kupi kilka drogich sosen
syberyjskich i koreaDskich a wi kszo[ terenu obsadzi borówkami, wrzosem (równie| zakwasza gleb ) oraz
sosn zwyczajn . W czasie gdy wszystkie sosny zwyczajne pójd pod topór sosny koreaDskie i syberyjskie
b d miaBy ju| przyzwoit wielko[ , wi c b d dostarcza dostatecznych ilo[ci igliwia. 1 sadzonka sosny
zwyczajnej kosztuje (w szkóBkach le[nych) z 10-30 gr. sadzimy je wi c regularnie i g sto (2 na metr kwadra-
towy)
Ju| wkrótce kolejny post,na temat le[nych ogrodów.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html

52
Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha (2009-12-12 21:00)

[1]
Na zdj ciu plantacja orzecha czarnego (Juglans nigra)
NadszedB czas, by napisa o tym w jaki sposób mo|na wytworzy du| ilo[ jedzenia.. Bardzo kalorycznego
jedzenia.
W kr gach permakulturowych uwa|a si upraw zbó| jednorocznych na du| skal za co[ do czego ludzko[
powinna raczej odchodzi . Wynika to z tego, |e do uprawy zbó| trzeba co roku (czasem nawet cz [ciej) pole
zaora , nawozi , odchwaszcza .. Wszystkie te czynno[ci nie stanowi dla rolnika zbyt du|ego problemu gdy|
dysponuje on odpowiedni technologi (kombajny, traktory...) oraz du| ilo[ci stosunkowo taniej energii
(rop ). Problem pojawia si lub pojawi si , gdy ta tani energi nie b dziemy dysponowa . Inn spraw
jest, |e oranie doprowadza do spadku |yzno[ci gleby(oczywi[cie mowa o dziesi tkach i setkach lat). Dzisiejsze
gleby s utrzymywane w stanie wysokiej produktywno[ci gBównie dzi ki systematycznemu aplikowaniu na-
wozów sztucznych oraz agrochemii - to w poB czeniu z bardziej produktywnymi odmianami ro[lin uprawnych
stanowi tajemnic sukcesu zielonej rewolucji z lat 60-tych ubiegBego wieku. Bez wykorzystywania tych sub-
stancji produktywno[ naszych pól spadBaby do dramatycznie niskiego poziomu. Wytyka wady jest bardzo
Batwo, jakie zatem konstruktywne rozwi zanie sugeruje Permakultura?
Oparcie naszego rolnictwa o drzewa, gdy| w klimacie umiarkowanym (tropikalny, wi kszej cz [ci sub-
tropikalnego równie|) naturalnym form ro[linno[ci jest jakiego[ rodzaju las. GBównymi kandydatami do
bycia podstawowym zródBem |ywno[ci jest: kasztan jadalny, orzech wBoski, leszczyna, oraz (nie w Polsce)
araukaria chilijska.
Oto realne plony z ha, które mo|na uzyska uprawiaj c dane gatunki ro[lin:
Kasztan jadalny: 5 ton na ha
Orzech wBoski: 7,5 ton na ha
Orzech laskowy: 3 tony na ha
Araukaria chilijska : dane mówi tylko, |e ”bardzo du|e”
Dodatkowe (cho to sprawa przyszBo[ci) du|y potencjaB maj d by takie jak:
D b dwubarwny (Quercus bicolor), oraz Quercus prinus. Równie| Kasztanowiec |óBty (Aesculus flava) daje
53
jadalne ”kasztany”
Dodatkow korzy[ci , która przemawia za orzechami wBoskimi i laskowymi, to to, |e zawieraj wi cej tBuszczu
ni| pszenica czy |yto, wi c ich kaloryczno[ jest wy|sza.
Kasztan jadalny (Castanea sativa) pochodzenia polskiego mo|e w Polsce przemarza , chyba, |e b dziemy w
stanie sprowadzi z USA lub UK specjalne wczesne odmiany, które zostaBy wyhodowane i s stosowane w
póBnocnych stanach w USA. Siewki z nasion pochodz cych z np. W gier nie b d si raczej dobrze sprawdza
w Polsce. Do wschodniej i póBnocnej cz [ci kraju ze wzgl du na temperatury zimowe lepiej nadaje si Kasz-
tan chiDski (Castanea mollissima).
Wracaj c do wydajno[ci.. Drzewa orzechowe oczywi[cie nie daj plonów w pierwszym roku, równie| trzeba
kilka lat poczeka , a| zaczn wydawa du|e ilo[ci orzechów. Straty w produkcji w pocz tkowych latach
mo|na zminimalizowa poprzez sadzenie w pocz tkowych latach np. zbo|a w mi dzyrz dach. Jednak o
czym trzeba pami ta to fakt, |e drzewa po zasadzeniu wymagaj zdecydowanie mniej zabiegów i nakBadów
energii (nie trzeba ora itd )ni| zbo|a. PrzekBada si to na ni|sze koszta dla rolnika. Kasztan jadalny jest
w stanie dawa obfite plony nawet w wieku kilkuset lat. Jakie s w tym czasie oszcz dno[ci na paliwie w
porównaniu do uprawy zbó|?
Nie nale|y równie| zapomina , |e w sadzie z kasztanami czy orzechami mo|na jeszcze uprawia co[ pod
koronami drzew. W cieniu mo|na uprawia ró|nego rodzaju ro[liny na saBatki, zioBa, czy mo|emy wypasa
tam zwierz ta. W przypadku zwykBego pola z pszenic nie ma o tym mowy.
Kolejnym zyskiem z takiego systemu agrole[niczego jest drewno. O ile du|a produkcja orzechów i [2]produkcja
dobrej jako[ci drewna to cele ze sob sprzeczne, to zawsze z przycinania takiego sadu mo|na uzyska drewno
o warto[ci chocia|by opaBowej. Mo|na to drewno rozdrobni , zaszczepi jadalnymi grzybami i sprawi , |e
cz [ energii zawartej w drewnie b dzie mogBa sta si cz [ci BaDcuch pokarmowego ludzi.
Prawdopodobnie 1ha pszenicy jest w stanie dostarczy wi cej kalorii ni| 1 ha kasztana jadalnego,czy orzecha
wBoskiego. Nale|y jednak zaznaczy , |e ilo[ [rodków i czasu, która byBa po[wi cona na badania i polepszanie
zbó| jest i byBa kilkadziesi t czy nawet kilkaset razy wi ksza ni| uwaga po[wi cona ww drzewom. Nie ulega
zatem w tpliwo[ci, |e drzewa mog w przeci gu kilkudziesi ciu lat sta si gBównym zródBem po|ywienia dla
ludzi w klimacie umiarkowanym. Wystarczy, |e damy im szans .
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie
1. http:
//4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyQTnKQduYI/AAAAAAAAAHw/xQYzY3iOWSM/s1600-h/Black+wallnut+plantation.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/jak-wyhodowac-wysokiej-wartosci-drewno.html

Azzie (2010-01-03 00:20:47)


Tylko w jakiej postaci mozna jesc kasztany i orzechy wloskie? Nie jestem zbyt zaawansowanym kucharzem, nic
konkretnego nie przychodzi mi do glowy :)
Coz z tego ze kalorie sa podobne a koszty drzew mniejsze, jesli ich zastosowanie w kuchni jest o wiele mniejsze, jesli
nie bliskie zeru?

Wojciech Majda (2010-01-03 09:22:23)


Tak, w Polsce kasztany s bardzo niepopularne. Bardzo zreszt niesBusznie, bo s baardzo smaczne. Kasztany mo|na
wykorzystywa w miejsce m ki. Z jedn ró|nic - maj du|o mniej glutenu, czyli nie b d si tak dobrze klei . W
przypadku osób chorych na celiak brak glutenu do du|a zaleta.
Kasztany je[ mo|na na surowo - s sBodkawe, mo|na je podpiec - staj si wtedy sBodkie i smaczne. To tradycyjny,
”luksusowy” deser [wi teczny na zachodzie. Z pure robi si (na W grzech) zup .
Kasztan jadalny jest cz [ci polskiej tradycji kulinarnej. Niestety komuni[ci sprawili, |e odeszBy w zapomnienie. ZostaB
tylko schabowy z ziemniakami i kapust . A i to tylko na kartki...
W Polsce z powodu chBodnego klimatu lepiej si b dzie sprawdza kasztan chiDski (Castanea mollissima). Te co
jadBem, a jadBem tylko raz nie byBy tak sBodkie, jak kasztan jadalny(Castanea sativa).
Zastosowanie orzechów w kuchni jest ogromne. Jest to równie| jedno z najzdrowszych pokarmów. Wa|n kwesti jest

54
opracowanie taniego, elektrycznego dziadka do orzechów oraz przyrz du separuj cego Bupiny od mi |szu (ró|ni ludzie
nad tym pracuj , post py s obiecuj ce). Sam mam dost p do du|ej ilo[ orzechów wBoskich. Gdyby tylko jeszcze
kto[ mi je BupaB... :)
W przyszBym roku b d importowaB materiaB siewny kasztana zwyczajnego z Ohio, USA. Oni maj tam rozwini t
upraw komercyjn . Dysponuj zatem wysoko plonuj cymi, smacznymi, odpornymi na mróz gatunkami
Wracaj c do kalorii. Od biedy mo|na da kasztany i orzechy [winiom, cho przy uwzgl dnieniu, |e 1kg [wini kosztuje
5zB, 1kg kasztanów kosztuje 8zB i wi cej a 1 kg pszenicy okoBo 0,50 zB nie wydaje si to zbyt m drym rozwi zaniem,
by nie rzec, |e byBby to kretynizm:)

Anonymous (2010-07-23 14:54:10)


Witam :)
Czy znasz i czy mo|esz zdradzi jakie[ sposoby zapobiegania chorobom drzew orzecha?
Pozdrawiam
zosia

Wojciech Majda (2010-07-24 09:47:14)


Specjalist nie jestem, ale napisze co moim zdaniem warto uczyni :
1.Sprawi by orzechy nie gniBy na ziemi - wiele szkodników i chorób ”zimuje” wBa[nie w owocach. My[l , |e w przy-
padku orzechów jest podobnie.
Do tego celu najlepiej nadaj si [winie. Ewentualnie je[li [wini nie mamy, to pozbiera r cznie.
2. Stosowa m czk bazaltow i/lub sól morsk - uzupeBnienie mikroelementów w glebie nie powinno orzechowi za-
szkodzi .
3.Nie nawozi nadmiernie azotem.
4.Zadba o odpowiedni poziom wilgotno[ci gleby - orzechy maj spore potrzeby wodne.
5. Nie sadzi orzechów zbyt blisko siebie - wtedy ro[liny nie b d konkurowa o podobne mikroelementy co sprawi,
|e b d prze|ywa mniejszy stres.
Mam nadziej , |e to pomo|e. W razie czego z ch ci odp na inne pytania. Pozdrawiam

Corch (2010-08-11 19:47:18)


Witam
Ciekawy wpis. Jednak wydaje mi si |e porównywanie zawarto[ci tBuszczu zbó| i orzechów jest bezcelowe. To tak jak
by stwierdzi |e wieprzowina ma wi cej biaBka ni| marchew. Zbo|a s produktami bogatymi w w glowodany.
Pozdro

Wojciech Majda (2010-08-11 21:16:15)


Tematyk wpisu jest kwestia produkcji kalorii. Do[ istotn kwesti jest to ile tych kalorii mo|na z ha wyprodukowa .
Dlaczego pisz o tym? Poniewa| 1g tBuszczu zawiera 9kcal a 1g w glowodanów 4kcal. To za[ sprawia, |e mimo
uzyskania mniejszych plonów z danego obszaru mo|na produkowa wi cej |ywno[ci.
Podobnie (gdyby nie zwraca uwagi na kaloryczno[ ) mo|na by mówi , |e marchew jest lepsza, bo daje plony rz du
40t z ha a taki orzech tylko 7,5.

Corch (2010-08-13 10:20:04)


W tym kontek[cie to przyznaj Ci 100 % racji.
SByszaBem |e w Bydgoszczy w jednym z parków rosn kasztany jadalne. B d musiaB to sprawdzi :)
I jeszcze strona o kasztanach:
http://www.marron.pl/przepisy/potrawy/
Powodzenia z importem kasztanów.

55
cedric (2010-09-23 22:56:04)
Cenn ro[lin o jadalnych smacznych |oB dziach jest d b Muehlenberga , spotykany nawet w Kanadzie .

Wojciech Majda (2010-09-25 09:37:21)


Dzi ki za informacje. My[l , |e posadz u siebie ten gatunek.

mopel44 (2010-09-25 10:09:22)


@cedric: Googl niestety nie wyszukuje tego gatunku :(
@Wojciech Majda : Widze nowy design na glowie , nowy design stronki :)Osobiscie wolalem stary :) Byl duzo lepszy
i b.oryginalny. o gustach jednak :) Wpisy sie wydluzyly i poziom sie podniosl! Tak trzymac! Pozdrawiam:)

cedric (2010-09-25 12:46:22)


@mopel44
http://en.wikipedia.org/wiki/Quercus muehlenbergii
Na szcz [cie w Polsce chyba jest ju| dost pny
http://ogrodnick.pl/
( kupowaBem ju| u tego sprzedawcy na Allegro - wyj tkowo solidny i uprzejmy )
Tu s inne ciekawe odmiany
http://www.derenjadalny.com/index.html
A tu ró|ne przydatne adresy
http://pracownicy.uwm.edu.pl/kalinow/debiany/drzewa/linki.html

cedric (2010-09-25 13:17:03)


Gdyby kto[ chciaB si zaopatrzy w najBadniejsze klony palmowe IMO to polecam obejrzenie
Acer palmatum Tsuma -gaki
Acer palmatum Bi-hoo® ( tak|e Badne p dy !)
http://www.plantmar.pl/kollisciaste.php
SpeBniaj co najmniej dwie funkcje :)
s pi kne i ich krzy|ówki posadzone obok siebie mog da nowe cenne odmiany .

Anonymous (2010-09-28 20:03:00)


Witam:)Mojego orzecha opanowaB grzyb-antraktoza, czy li[cie oraz orzechy wrzuci na kompost czy lepiej zakopa
gB boko w ziemi. Czy s [rodki zapobiegawcze przeciw antraktozie?.

Wojciech Majda (2010-09-29 12:45:22)


Najlepiej li[cie jest grabi i spali - ograniczy to ilo[ przetrwalników.
Na wiosn prosz obficie nawozi jakimi[ (najlepiej ekologicznymi) nawozami azotowymi - obornik, mocz... ( w grani-
cach maksymalnej dopuszczalnej dawki) - 170 kg N na ha (podzielone na 2 dawki).
Dobrze jest równie| zastosowa m czk bazaltow

Corch (2010-10-07 19:46:54)


Troch poszperaBem w necie i z tego co znalazBem wyszBo |e:
kasztan 5 t/ha 180 kalorii /100g = 9000000 kalorii/ha
pszenica 5,4 t/ha 339 kalorii/100g =18306000 kalorii/ha
Nie ma pewno[ci |e dobrze policzyBem, a dane nie s pewniakami.
Kasztan wypada troch sB bo. Na plus dla permakultury dziaBa to |e, tak jak pisaBe[, mo|na jeszcze co[ z t ziemi
zrobi : wypas, le[ny ogród, ochrona gleby itd.

56
Wojciech Majda (2010-10-08 11:25:52)
Dzi ki za zrobienie obliczeD. Mo|e by , |e kasztan nie jest najbardziej produktywn ro[lin . Za to na pewno jest du|o
zdrowszy ni| pszenica:)
Pozdrawiam

Permakultura - jak wykorzysta staw do dogrzania i do[wietlenia (2009-12-13 09:38)

[1]
Rysunek przedstawia do[ obrazowo o co chodzi, kliknij na obrazek, |eby powi kszy .
Dzisiejszy post dotyczy b dzie wykorzystania stawu w celu dogrzania lub do[wietlenia budynku, szklarni,
czy te| wymagaj cych tego ciepBolubnych ro[lin.
K t padania promieni sBonecznych zmienia si na przestrzeni roku. I tak ([rednia dla Polski):
Najwi kszy jest w dniu przesilenia letniego - 21 czerwca, wynosi on okoBo 60 stopni
Najmniejszy jest w dniu przesilenia zimowego -(zazwyczaj) 21 grudnia i wynosi okoBo 15 stopni.
W dniu równonocy wiosennej 20/21 marca i w dniu równonocy jesiennej 22/23 wrze[nia wynosi ono okoBo
40 stopni. Jak wykorzysta te pozorni ”nudne” astronomiczne dane?
Otó| mo|na wykorzysta je do tego by wybudowa staw w odpowiednim miejscu. W budownictwie pasywnym
i energooszcz dnym budynki powinny wi kszo[ okien mie na poBudniu. Je[li umie[cimy staw na poBudniu
od domu, promienie sBoneczne odbite od tafli stawu b d do[wietla /dogrzewa domu/szklarni zim , wiosn
i na jesieD.
Staw ten mo|e sprawi , |e zyskamy cenn energi . Wszystko to bez pBacenia zBotówki*. Po prostu cz [
promieni sBonecznych odbije si od tafli stawu wpadnie przez okna do domu, gdzie do[wietli/ogrzeje bu-
dynek/szklarnie. Ten sam efekt mo|na wykorzysta ustawiaj c ciepBolubne ro[liny na poBudnie od stawu.
Dzi ki temu mo|liwa b dzie uprawa winoro[li w miejscach w których aktualnie nie mo|na tego robi .[2] Pod
tym linkiem znajdziesz filmik po angielsku, który przedstawia Sepp’a Holzer’a austriackiego rolnika, który
na górnej granicy lasu uprawia drzewka owocowe (w tym cytryny). Wszytko to nie byBo by zbyt dziwne,
gdyby nie fakt, |e jego gospodarstwo znajduje si w Alpach austriackich na wysoko[ci 1100 - 1500 m.n.p.m.
Polecam obejrzenie caBego filmu, gdy| pokazuje on co mo|na osi gn w górach, czyli terenie uwa|anym za
niezbyt nadaj cy si dla rolnictwa.
Po je[li staw wykopiemy r cznie i mamy dobr glin na miejscu;) Koszt wynaj cia koparki zwróci si w ci gu
kilku lat.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
57
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SySw9Fb6OwI/AAAAAAAAAH4/Ye8P_Vhj_7Q/s1600-h/Staw+w+architekturze.JPG
2. http://video.google.pl/videoplay?docid=727825431796194016&hl=pl&emb=1

Permakultura i chwasty (2009-12-15 09:50)

[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie chwastów, czyli wszelkich ro[lin (czasami termin ten dotyczy równie| ryb),
które s niepo| dane z punktu widzenia osoby, które si tym terminem posBuguj .
Co jest bardzo ciekawe, to fakt, |e nie ma jakiej[ jednej okre[lonej listy ro[lin, które s chwastami. Wszystko
zale|ny od kontekstu w którym dana ro[lina wyst puje i naszego do niej podej[cia. Permakultura proponuje
by pozna funkcj , któr dany chwast peBni i dlaczego on jest w miejscu w którym jest. W naturze nic nie
dzieje si bez powodu, tak jest równie| w przypadku chwastów.
Chwasty, to prawie wyB cznie ro[liny pionierskie, czyli takie, które pojawiaj si na danym stanowisku w
pocz tkowym etapie sukcesji ekologicznej. DojrzaBe ekosystemy (w naszym klimacie to niemal wyB cznie las)
s bardzo odporne na inwazje chwastów.
Chwasty peBni bardzo wa|n rol . W permakulturze mo|emy wykorzysta chwasty na kilka sposobów:
1.Chwasty mówi nam o tym jakie warunki glebowo-[wietlne wyst puj na danym obszarze.
2.Chwasty stanowi ”apteczk pierwszej pomocy”w ochronie przed erozj . Udziela jej sama natura, caBkowicie
dobrowolnie.
3.Chwasty poprawiaj |yzno[ gleby, gdy| wydobywaj na powierzchnie mikro i makroelementy z gB bszych
warstw gleby, gdzie w innym wypadku byByby niedost pne dla zbó|, wi kszo[ci drzew i krzewów owocowych.
4.Mog stanowi lekarstwo i pasz dla ludzi:) i zwierz t.
5.Mog dostarcza azotu innym ro[linom.
6.Umo|liwiaj przetrwanie i rozmna|anie po|ytecznym owadom/zwierz tom.
Rozwin troch poszczególne ww.sposoby wykorzystania chwastów.
1. Znaj c wymagania [wietlne, glebowe i wodne chwastów jeste[my w stanie zidentyfikowa jakie ro[liny
b d rosBy najlepiej na danym obszarze.
2.Chwasty chroni przed erozj . Najlepszym dowodem na to jest próba przekopania sBabej piaszczystej gleby
- normalnie nie stanowi to problemu. Do czasu a| dany kawaBek gruntu nie zostanie skolonizowany przez
perz.
58
3.Du|a cze[ chwastów ma bardzo gB bokie systemy korzeniowe np. |ywokost lekarski,lukrecja, cykoria
ponad 2 metry. Zielone cze[ ro[lin po obumarciu dostaj si na powierzchni ziemi, gdzie rozkBadaj c si
przyczyniaj si do zwi kszenia ilo[ci ró|nych, wcze[niej niedost pnych pierwiastków dla ro[lin o pBytkim
systemie korzeniowym.
4Wi kszo[ chwastów stanowi mo|e dodatek do paszy b dz lekarstwo dla zwierz t - perz i koniczyna (dwa
pospolite chwasty trawnikowe) mog stanowi podstaw paszy dla królików.
5.Koniczyna na trawniku sprawi, |e traw jest bardziej zielona, zmniejsza si równie| zapotrzebowanie danego
trawnika na wod .
6.Na jesieD uschni te pokrzywy stanowi miejsce gdzie zimuj np. biedronki - czyli owady zjadaj ce mszyce.
Praktyczny przykBad wykorzystania permakultury:
Jak w ci gu kilku godzin zmieni zachwaszczony g szcz w... produktywne pastwisko.
Przypu[ my,|e mamy do oczyszczenia nowo zakupion dziaBk , jest bardzo zaro[ni ta,
Na tej dziaBce mamy równie| zaro[ni ty mBod wierz , tatarakiem i trzcin staw, który trzeba oczy[ci . Jakie
mamy rozwi zania?
-Opryska wszystko kilkakrotnie herbicydami - to rozwi zanie skuteczne, nie da si ukry , ale czy chcemy je[
ryby z takiego stawu? Oczywi[cie takie rozwi zanie zupeBnie odpada je|eli mamy gospodarstwo ekologiczne.
Potem i tak b dzie trzeba uschni te zaro[la wynie[ w jaki[ sposób.
-R cznie wyczy[ci - baardzo |mudna i niewdzi czna praca.
-Kopark /buldo|er - kosztowne rozwi zanie.
-Wykorzysta siBy natury, czyli umie[ci tam takie komponent systemu, który zrobi to za nas. Musimy
zrobi analiz , co dziaBa jak |ywa rozdrabniarka/niszczarka zaro[li/mBodych drzew i szuwarów? Wybór pada
na kozy, g si, nutrie (zale|y od tego ile wody jest w stawie). Mo|emy dany teren ogrodzi elektrycznym
pastuchem i pozostawi za ogrodzeniem ww. gatunki zwierz t. Z czasem (zale|y od ilo[ci zwierz t, wielko[ci
zaro[li, wielko[ci stawu) zwierz ta w sposób caBkowicie dla nich naturalny przerobi zaro[la w teren na którym
ostaj si tylko wi ksze drzewa, do których b dziemy mie ju| du|o Batwiejszy dost p. Moim zdaniem ostatnie
rozwi zanie to rozwi zanie najlepsze, gdy| w czasie, gdy staw jest oczyszczany (wykonywana jest praca) to
jeszcze tucz si g si, mo|emy mie jajka, koza mo|e nam dawa mleka, mi sa (nie w jednym czasie;) skóry,
weBny. Nutrie daj dobre mi so i warto[ciowe futro.
Mo|emy kozy i g si kupi , je[li chcemy je hodowa , mo|emy równie| je wypo|yczy , od jakiego[ hodowcy
ww. gatunków zwierz t. Przy odpowiednich umiej tno[ciach marketingowych mo|e uda nam si uzyska
jeszcze jaki[ pieni dz za dzier|aw ”pastwiska”?
Jak zatem radzi sobie z chwastami? Zje[ je, lub nauczy si w jaki[ inny sposób je wykorzysta . Wtedy
wBa[ciwie przestan by chwastami, a zaczn by warto[ciowymi ro[linami u|ytkowymi.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SydQxB2F57I/AAAAAAAAAIM/9JzjC6upzdE/s1600-h/Chwasty_segetalne.jpg

Anonymous (2009-12-15 12:36:18)


Ciekawe mo|e by uprawianie chwastów pod biomas opaBow lub pod biogazownie.
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-15 12:48:26)


Zapewne, ciekawa kwestia. Tylko czy celowo uprawiaj c jak [ ro[linie mo|emy mówi jeszcze o ”chwa[cie”? Anoni-
mowy, masz jaki[ konkretny gatunek na my[li?
Pozdrawiam

Anonymous (2009-12-15 20:17:06)


Nie mam ale pe| ci |ko byBo by w Polsce nazwa roslina urzytkow . Z do[wiadczeD niemieckiego instytutu najwi ksz
wydajno[ biogazu uzyskuj ze specjalnej odmiany energetycznej kukurydzy 10000 m3/ha. Z masy zielonej uzyskuje

59
si okoBo 300 m3/t wi c aby temu dorówna nale|aBo by zbiera 34 tony suchej masy z chektara. My[l |e przy
wykorzystaniu chwastów ( najlepiej przy uprawie mieszanej)mo|na by uzyska wi ksze warto[ci.
Tak na marginesie 1m3 odpowiada 0,7 litra benzyny. W Polsce rocznie konsumujemy 4000000 ton. zaBó|my |e 1l=1kg
( zBe zaBo|enie ale to tylko pogl dowe obliczenia). Z jednego hektara otrzymujemy ekwiwalent 7000 l czyli 7 ton, wi c
na zaspokojenie naszych potrzeb na benzyne potrzebujemy biogazu z 580000 ha czyli 5800 km2 ( Polska - 322500
km2). Jest to realne, a nale|y wzi [ pod uwag biogaz z innych |rudeB tak jak naprzykBad wykorzystanie biomasy
odpadowej w rolnictwie której jest bardzo durzo.
Mam nadziej |e zrozumiaBe[ moje wypociny.
Piotr
P.S. Dane dla oleju nap dowego 7500000 t tylko |e metan mo|na wykorzysta tylko w benzyniakach.

Anonymous (2009-12-15 21:23:49)


Zdecydowanie polecam do wypasu króliki.
Nie istniej dla nich ro[liny nie do zjedzenia. Najlepsza ”kosiarka” do trawy jak kiedykolwiek miaBem.
Zyongoo

Wojciech Majda (2009-12-15 21:34:38)


Perz w pewnych sytuacjach (jak np. wyst powanie perzu na trawniku) mo|e by uznawany za ro[lin u|ytkow . Nie
chodzi, mi o to, |e jest on bardzo produktywny, tylko o to, |e w pewnych sytuacjach mo|na go lepiej wykorzysta , |e
mo|na w ogóle go wykorzysta . Np. gdy ma si króliki mo|na wykorzysta je do jego kontroli. Inna sprawa, |e osoby
które maj króliki nie nale| do osób, które chc si pozby ”chwastów” z trawnika.
Z Twojego opisu Piotrze wynika,|e znaleziono wydajny sposób na produkcj paliw. Ciekawe jak wychodzi bilans, gdy
uwzgl dni si caB ilo[ energii zu|yt do wytworzenia tego paliwa (produkcja nawozów sztucznych, paliwo rolnicze
itp.) Dla etanolu produkowanego z kukurydzy ten wspóBczynnik EROEI (z ang. Energy Returned on Energy Invested
- Energia Uzyskana z Energii Zainwestowanej) wynosi 1,05 : 1 Czyli uzyskuje si 5 % wi cej energii ni| si zainwest-
owaBo. Miejmy nadziej , |e wymieniony przez Ciebie proces jest wydajniejszy.

Wojciech Majda (2009-12-15 21:42:33)


Zyongoo, dzi ki za rad . Na wiosn b d ze znajomym konstruowaB ”króliczy traktor”. Znajomy chciaB u|y w mBodym
sadzie roundup-u i glebogryzarki by pozby si perzy. Na szcz [cie udaBo mi si go od tego odwie[ . W ten sposób
zmienimy problem w rozwi zanie (i smaczne, zdrowe mi sko:)Wszystko to bez chemii, czy zu|ywania du|ej ilo[ci
paliwa.

Anonymous (2009-12-15 23:34:14)


EROEI jest bardzo wysokie jak na takie inwestycje (co[ koBo 5.0). CaBy problem polega na tym |e UE zgodnie z
ide socjalizmu najpierw wymy[la sobie problem a pózniej z nim bohatersko walczy - tak jest z CO2. W niemczech
caBy biogaz jest przerabiany na pr d a bior c pod uwag caBo[ciowy bilans ekonomiczny jako paliwo samochodowe
wychodzi najkorzystniej(bilans handlowy, stabilizacja cen). A przy wykorzystaniu biogazu do produkcji pr du w
niemczech niema to wi kszego znaczenia przy ich skali krajowej produkcji.
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-16 09:07:20)


5:1 to rzeczywi[cie imponuj cy wynik jak na energi z biomasy.
Co do CO2 - sam jestem w trakcie tworzenia pewnego przedsi wzi cia, które ma na celu rynkowe i dobrowolne
rozwi zanie tego problemu. Kto wierzy w globalne ocieplenie mo|e zapBaci za zneutralizowanie jego emisji, kto nie
to nie b dzie ponosi |adnych kosztów.

60
cedric (2010-03-13 00:28:33)
Starym sposobem na zmniejszenie zachwaszczenia jest nakrycie po skoszeniu takich miejsc agrowBóknin , ciemn foli
. Brak fotosyntezy i wody przez dBu|szy czas bardzo osBabia ro[liny , a nie usuwamy z gleby korzeni , które obumarBy
i stanowi ostatecznie skBadnik organiczny gleby. Oczywi[cie s chwasty , które to wszystko przetrwaj , a nawet
przebijaj bariery .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-13 06:14:08)


Dzi ki za dobry sposób. Te chwasty co si ostan b dzie ju| jednak Batwiej dobi . Powiedzmy nawet r cznie.

Czego oczekuj czytelnicy? (2009-12-15 21:56)

Drugi post napisany dzisiaj nie b dzie typowym postem.


ChciaBbym aby[cie Wy, czytelnicy tego bloga napisali jakie tematy chcieliby[cie abym poruszyB na blogu.
Mo|e kto[ z Was ma gospodarstwo nastawione na produkcj woBowiny i chciaBby wiedzie , jak mo|na je
ulepszy wykorzystuj c zasady permakultury? Mo|e macie kilka kur i chcieliby[cie sprawi , |e b d lepiej
wykorzystywa |ywno[ na pastwisku? Mo|e interesuje Was kwestie dotycz ce uprawy biomasy?
O tym dowiem si tylko, je[li o tym napiszecie.
Prosz swoje sugestie umie[ci w komentarzach pod tym postem, dzi ki nim ten blog b dzie ciekawszy.

Anonymous (2009-12-15 23:40:08)


Mnie interesuje jak najefektywniej mo|na produkowa energi dzi ki permakulturze. WspóBprodukcja |ywno[ci byBa
by pozytywna :).
Najciekawsze dla mnie s kwestie biopaliw oraz biogazu (jako paliw silnikowych).
Piotr
P.S. StaBem si regularnym czytelnikiem twojego bloga codziennie wchodz |eby sprawdzi czy niema nic nowego, jak
si zbior i zaBo| wBasny ch tnie zacytuj kilka twoich artykuBów.

Wojciech Majda (2009-12-16 09:08:17)


Dzi kuje za odpowiedz, artykuB o energii w permakulturze w trakcie produkcji:)

sylwia (2010-07-04 21:41:09)


Mnie najbardziej interesuje wszystko co dotyczy ogrodu le[nego. Zacz Bam taki tworzy na swojej dziaBce i czytam
wszystko co tylko wpadnie mi w r ce. WBa[nie zaBo|yBam bloga w którym chc opisa do[wiadczenia z tym zwi zane,
a ten blog dodaBam do moich obserwowanych blogów.

Sokomaniak (2010-09-28 17:01:20)


Troch pózno na komentarz ;)
Mnie interesuje wszystko zwi zane z samowystarczalno[ci . Wydaje si |e dzi ki permakulturze Batwiej osi gn
samowystarczalno[ |ywno[ciowa. A je[li jeszcze wspomnisz o domie ekologicznym/pasywnym, produkcji biogazu lub
innej energii odnawialnej to b dzie super.

Anonymous (2010-09-30 09:21:33)


Witam Panie Wojciechu!
Od 2 tygodni z wypiekami na twarzy czytam PaDski blog i na t chwil najbardziej przeszkadza mi bardzo powolne
dziaBanie strony. Nie jestem informatykiem i nie potrafi wskaza przyczyny, ale na komputerze z 1 Gb ram’u i proce-
sorem 1700 MHz przewijanie strony trwa wieki. Nawet na szybszym, domowym sprz cie, z 4 rdzeniowym procesorem

61
i 4 Gb ram’u, przewijanie tekstu odbywa si z trudem. Przegl darka to Firefox i Opera. Dodam, |e z |adn inn
stron www nie mam takich problemów.
Nie jest to odniesienie si do zadawanych przez Pana pytaD: co zmieni i co poprawi , ale nie znalazBem innego miejsca
by zasygnalizowa te problemy.
Pozdrawiam serdecznie i trzymam kciuki za dalszy rozwój bloga i PIP.
Krzysztof

Wojciech Majda (2010-09-30 10:49:31)


Dzi kuj za komplement. Niestety nie mam poj cia w czym jest problem. Na moim laptopie, dziaBa do[ dobrze a i
na sBabszych nie mam takich problemów.
Jako jedyne pocieszenie mog doda , |e od dBu|szego czasu zmniejszam rozmiar zdj przed opublikowaniem, tak|e na
przyszBo[ powinno by lepiej. We wcze[niejszych wpisach z braku znajomo[ci rzeczy tego nie robiBem. Mam nadziej ,
|e to pomo|e. Na przyszBo[ . Równie| pozdrawiam.

Kresowa Zagroda (2010-09-30 12:02:30)


My[l Wojtku, |e gdyby[ zaBo|yB dodatkowy blog, w którym notowaBby[ swoje wzloty i upadki podczas osiedlania si
na swoim i organizowania gospodarstwa, cieszyBby si on sporym zainteresowaniem.
Cho wiadomo, wszystkich rozwi zaD podawa oficjalnie nie nale|y... ;-))) ale zawsze jest to buduj ce, |e kto[ zaczyna
od zera, ma koncepcj i j realizuje.
Nawet na tej mojej zapyziaBej wiosce dochodz mnie informacje o tym, |e coraz wi cej ludzi z miasta chce ucieka i
budowa jakie[ wymarzone gaje-raje. I oni wsparcia potrzebuj .
Pozdrawiam z Kresowej Zagrody,
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-09-30 18:49:19)


Na pewno co[ takiego zrobi . Wkrótce kupi dziaBk , ale zaczn dziaBa dopiero od wiosny... Wtedy prawdopodobnie
zaBo| tego bloga.
My[l , |e to co proponujesz b dzie równie| dobrym tematem na poradnik.

Permakultura i energia cz.1 (2009-12-16 09:33)

[1]
Zgodnie z oczekiwaniem naszego staBego czytelnika, Piotra:) przedstawi podej[cie permakulturowe do pro-
dukcji energii. Rozwin troch temat, bo permakultura to podej[cie holistyczne (caBo[ciowe). Kwestia energii
62
jest kluczow spraw we wspóBczesnym [wiecie.
Dlaczego? Poniewa| energia jest ostateczn walut , za której pomoc mo|na rozwi za wi kszo[ ludzkich
problemów. Tzn je[li ta energia byBa odpowiednio tania i dost pna w wielkiej obfito[ci.
1 Problem przeludnienia? Nie ma sprawy - budujemy kolonie na Ksi |ycu, Marsie i wysyBamy tam ochot-
ników.
2.Problem z koDcz cymi si surowcami? Nie ma problemu - budujemy statek kosmiczny i zaczynamy
wydobywa surówce na innych planetach, mo|emy równie| zmienia jeden pierwiastek w drugi.
3.Za maBo wody sBodkiej dla rolnictwa? Przecie| Ziemia w okoBo 75 % pokryta jest wod . Wystarczy ja
troch odsoli .
4.Globalne ocieplenie? Skoro energia jest taka tania, to nie musimy korzysta z brudnego, niedobrego w gla.
Wszystkie ww sposoby s technicznie wykonalne. Jest tylko jedno maBe ale...
Ad.1 Wystrzelenie na orbit Ziemi 1kg Badunku kosztuje okoBo 6-11 ty[ dolarów amerykaDskich, gBówna
przyczyna to koszty paliwa do pokonania siBy grawitacji.
Ad.2 Jak wy|ej, do zamiany jednego pierwiastka w drugi potrzeba mnóstwo energii.
Ad.3 Baardzo drogie
Ad.4 Jednak musimy, bo energia nie jest taka tania.
Wspólny mianownik dlaczego ww. pomysBy w chwili obecnej to tylko techniczne mo|liwo[ci, to droga energia,
nie dost pna w wystarczaj cej ilo[ci, co czyni omawiane w tym wpisie projekty science fiction. Do czasu a|
nie zostanie wynaleziona bardziej wydajna (mniej energochBonna) technologia, lub odkryte zostanie jakie[
nowe, tanie zródBo energii. Do tego czasu musimy radzi sobie z tym co mamy...
Zatem podej[cie permakulturowe do tematu energii. Permakultura proponuje nast puj c hierarchi je|eli
chodzi o energii.
1.Zaprojektowanie systemu, który potrzebuje mniej energii.
2.Oszcz dzanie energii ju| dost pnej.
3.Wytwarzanie energii, najlepiej w sposób odnawialny.
WytBumacz to na przykBadach.
1.Zamiast uprawia normalne pole pszenicy mo|na posadzi kasztany jadalne, orzechy wBoskie - nie b dzie
trzeba co roku ora (do tego potrzeba mnóstwo energii - prosz wyobrazi sobie przekopywanie 100 m2
ogródka r cznie). Mo|na równie| wypasa zwierz ta pod koronami drzew. Taki system jest bardzo wydajny
je|eli chodzi o ilo[ energii, która jest potrzebna do wyprodukowania 1 kcal |ywno[ci do ilo[ci energii w
paliwach kopalnianych, któr trzeba po[wi ci , |eby ”utrzyma ” system. Podobnym rozwi zaniem jest dom
pasywny - do jego funkcjonowania potrzeba nieporównywalnie mniej energii, ni| do utrzymania tradycyjnego
domu. Na du| skal mo|na lepiej zaprojektowa system dróg, by byBo on bardziej wydajny, pracodawcy
mog pomy[le o telekonferencjach itp.
2.Je[li mamy dom tradycyjny, nie pasywny mo|emy ociepli [ciany, zainstalowa rekuperator, zastosowa
|ywa izolacj (bluszcz). Od strony przewa|aj cych wiatrów posadzi wiecznie zielone drzewa. W systemie
rolniczym je[li mamy konwencjonaln upraw nale|y d |y do ograniczenia orania, stosowania |ywopBotów...
W domu i biurze to np. |arówki energooszcz dne.
3. Wytwarzanie energii to ostatni (bo najdro|szy) poziom je|eli chodzi o hierarchi zarz dzania energi .
Mo|na wykorzysta do tego celu(na maBa skal ) panele sBoneczne, wiatraki, biomasa. Na wi ksz skal w
Polsce dobrym rozwi zaniem byBoby wykorzystanie energii geotermalnej do produkcji energii cieplnej oraz
wód geotermalnych dogrzanych w glem do produkcji pary technicznej(czyli produkcji energii elektrycznej).
Z biomasy mo|na by wytwarza paliwa do samochodów.
Hierarchia energetyczna ustawiona jest w ten sposób, |e pozycje nr 1 jest najtaDsza i najlepsza do zas-
tosowania. Opcja nr 3 jest zazwyczaj najdro|sza. Taniej (na dBu|sz met ) jest sprawi , |e budynek b dzie
zaprojektowany w sposób uwzgl dniaj cy najlepsze wykorzystanie naturalnego [wiatBa, ni| wyprodukowa
|arówk i pr d by ta |arówka mogBa funkcjonowa .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

63
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyixijJg0wI/AAAAAAAAAIY/R3ANL8wPilU/s1600-h/Energia.jpg

Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które ... (2009-12-16 16:31)

Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które wymusza sam rynek :) Zbyt wysoka cena energii skutkuje
oszcz dno[ciami. Ale bardzo dobrze |e to widzisz bo mam ju| do[ ekooszoBomów. Jak spogl dasz na problem
pozyskiwania biomasy w permakulturze? I na spraw maBych biogazowni oraz wtBaczania oczyszczonego
biogazu do sieci.
Piotr

Niestety to nie sam rynek decyduje o cenach, a biu... (2009-12-16 18:47)

Niestety to nie sam rynek decyduje o cenach, a biurokraci w Brukseli. Inna sprawa, |e istniej pot |ne
siBy, które nie chc by Polska byBa samowystarczalna energetycznie. Nie chodzi tu o |adne teorie spiskowe,
tylko jak zwykle w takich przypadkach o kas . Najlepszym przykBadem jest budowa elektrowni atomowej.
Przewiduje si , |e paliwa wystarczy na kilkadziesi t lat, Polska nie posiada zBó| uranu, wi c b dzie musiaBa
go kupowa z Australii lub Rosji. Znowu tworzymy zale|no[ . Oprócz tego kwestia dotacji z bud|etu do jej
wybudowania...
Permakultura to w gruncie rzeczy ruch bardzo wywrotowy:) Bo czy istnieje lepszy sposób na stworzenie
libertarianina, ni| sprawienie, |e kto[ sam zacznie produkowa wi kszo[ |ywno[ci i chocia| cz [ energii?
My[l , |e te dwie rzeczy s w stanie stworzy wi cej libertarian ni| niejeden wykBad o dzieBach Rothbarda.
Produkcja biomasy w permakulturze. To wa|na sprawa, ka|de gospodarstwo rolne powinno produkowa
wi kszo[ paliwa, które zu|ywa, a nawet sporo na eksport. Wydaje mi si , |e najwydajniejszy sposób
wykorzystania biomasy to przepuszczenie jej przez trzewia zwierz t - produkujemy |ywno[ , a z odchodów
zwierz t, czy padBych sztuk produkujemy biometan (nie jestem pewien, czy dobrego sBowa u|yBem). Resztki
z tego procesu mog sBu|y do nawo|enia pól.
PomysB maBych biogazowni i wtBaczania gazu do sieci brzmi bardzo rozs dnie, gdy| systemy bardziej zdecen-
tralizowane s z reguBy bardziej stabilne. Nie wiem natomiast jak wygl daBby rachunek ekonomiczny.

Masz racj |e w dzisiejszych czasach to urz dasy d... (2009-12-16 20:07)

Masz racj |e w dzisiejszych czasach to urz dasy decyduj ale tylko dlatego |e im na to pozwalamy i dajemy
si okrada |eby wybudowa elektrownie atomow .
Co do opBacalno[ci jest lepsza ni| elektrownie z prostej przyczyny |e biogaz produkujemy tylko od wiosny do
jesieni i nietrzeba go podgrzewa . Nietrzeba budowa dodatkowych zbiorników na przefermentowan mase w
zimie.Buduje si tylko z blachy zbiornik w którym zachodzi proces oraz ukBad oczyszcznia ( mówi c prostym
j zykiem pionowa rura z woda przez któr przepuszcza sie gaz i pu|niej osuszacz).W wielkiej brytanii tworzyB
si taki rynek dopuki idioci Z brukselii nie zaczeli forsowa elektrownii.
Piotr

64
Linki do zobaczenia (2009-12-16 22:17)

Przez najbli|sze kilka dni, nie b d miaB dost pu do internetu, wi c postów nie b dzie. W mi dzyczasie
polecam obejrzenie kilku filmików:
Metoda produkcji energii i humusu z odpadów drzewnych (j zyk angielski/niemiecki/)
[1]cz. 1
[2]cz. 2
Film Bill’a Mollison’a - twórc poj cia permakultura, tytuB Global gardener (j zyk angielski/hiszpaDski)
[3]cz.1
[4]cz.2
1. http://www.youtube.com/watch?v=JHRvwNJRNag
2. http://www.youtube.com/watch?v=zGCj7NA0OIs
3. http://www.dailymotion.pl/video/x903iq_permaculture-global-gardener-vost-c_webcam
4. http://www.dailymotion.pl/video/x904cx_permaculture-global-gardener-vostf_webcam

Wojciech Majda (2009-12-21 17:32:58)


Te| tak uwa|am:)

Wojciech Majda (2009-12-21 17:51:50)


Komentarz Aukasza zostaB usuni ty z powodu pogwaBcenia polityki komentarzy.

Permakultura i energia cz.2 - entropia energii i biomasa. (2009-12-19 13:07)

Dzisiejszy post b dzie kontynuacj rozwa|ani o energii.


Jak najlepiej wytwarza energi ? Czy istnieje jeden najlepszy sposób jej produkcji? Oczywi[cie nie, wszystko
zale|y od konkretnego miejsca. W jednym miejscu opBacalne b dzie postawienie wiatraka, w innym miejscu
opBacalna jest produkcja biomasy, w jeszcze innym b d to kolektory sBoneczne lub ogniwa fotowoltaiczne...
O uwzgl dnieniu (b dz nie) danego elementu w naszym projekcie decyduj :
-warunki klimatyczne
-sposób u|ytkowania terenu
-umiej tno[ci/preferencje wBa[ciciela/u|ytkownika terenu
-prawo
-kultura
Nie ma sensu polega na drogich ogniw fotowoltaicznych, skoro miejsce jest bardzo wietrzne (gdzie[ w górach
powiedzmy). Miejsce sBabe w produkcji energii z wiatru jest zazwyczaj dobre do produkcji biomasy - w koDcu
wiatr nie jest czynnikiem ograniczaj cym wzrost ro[lin. Nie oznacza to jednak, |e pod |adnym pozorem nie
powinno si tam stawia wiatraka. Nale|y po prostu gBówny nacisk postawi na produkcje biomasy. Powinno
si oprócz biomasy zapewni jakie[ alternatywne zródBo energii.
Permakulturowa zasada gBosi ”Niech ka|da wa|na funkcja w systemie b dzie zapewniana przez co najmniej
dwa elementy.”
Dlaczego? poniewa| ka|dy element(w tym przypadku biomasa) mo|e zawie[ - atak szkodników, po|ar,
powódz... Chyba ka|dy si zgodzi, |e funkcja dostarczania energii do domu, gospodarstwa, firmy jest wa|na.
Kto z nas chciaBby mie przeprowadzan operacj na otwartym sercu (czy mózgu:) w szpitalu w którym nie
ma ”awaryjnego” zródBa zasilania. Dobrym rozwi zaniem jest równie| dywersyfikacja produkcji biomasy -
nie uprawia tylko 1 gatunku, a najlepiej kilka. Wtedy szansa, |e wszystkie zawiod jest mniejsza. Polska
m dro[ ludowa gBosi ”Nie wkBadaj wszystkich jaj do jednego koszyka”
Jak zwykle Bill Mollison i David Holmgren (twórcy poj cia Permakultura) nie odkryli tu Ameryki. Oni po
prostu spisali kolejn zdroworozs dkow zasad .
65
Wracaj c bardzo okr |n drog do biomasy.
Energia podlega entropii (w uproszczeniu to jej rozproszenie). Im wy|sze stadium entropii energii tym trud-
niej j wykorzysta . Dobrym przykBadem jest energia sBoneczna. Jest to staBe, darmowe i odnawialne zródBo
energii. Niestety to energia stosunkowo ”maBo skoncentrowana”. Fachowo nazywa si to maB g sto[ci ener-
getyczn . W giel, gaz ziemny, czy ropa naftowa jest bardzo skoncentrowanym zródBem energii, co czyni ich
wykorzystanie du|o Batwiejszym i taDszym.
Zawsze podczas przetwarzania jednego rodzaju energii w drugi dochodzi do jej utraty. Chodzi oczywi[cie o
energi dost pn dla czBowieka, gdy| ka|dy czytelnik tego bloga uwa|aB na lekcjach fizyki;) i wie, |e energia
nigdy nie ginie, tylko zmienia swoj posta . Zatem podczas zamiany energii kinetycznej (siBy) wiatru na
energi elektryczn powstaj straty (np. cz [ energii kinetycznej zmienia si w energi ciepln , której nie
wykorzystujemy) Podobnie jest z zamian [wiatBa w energi elektryczn . Sprawno[ najlepszych komer-
cyjnych ogniw fotowoltaicznych si ga okoBo 22-23 %(na statkach kosmicznych, satelitach, czy wahadBowcach
maj lepsze ogniwa, ale ich cena te| jest i[cie kosmiczna).
Im wi cej przetwarzamy energi tym wi ksze straty zachodz . Dlatego ogrzewanie domu piecykiem elek-
trycznym jest takie drogie - najpierw dochodzi do zamiany energii cieplnej na elektryczn straty w elektrowni
( sprawno[ elektrowni to okoBo 30-50 %). Nast pnie dochodzi do odwrotnej zamiany - energii elektrycznej
na energi ciepln (i powstawaniu kolejnych strat)
Podobny proces zachodzi w przyrodzie - ro[liny produkuj ze [wiatBa glukoz , biaBka, tBuszcze, które nast pnie
s zjadane przez ro[lino|erców, a ci z kolei s zjadani przez mi so|erców. Im dalszy poziom BaDcucha pokar-
mowego tym mniej organizmów zajmuje dany poziom. Obrazowo mo|na to przedstawi w ten sposób (dane
z gBowy, nie maj ce odbicia w rzeczywisto[ci):
na 10 ha jest milion koniczyn
10 ha mo|e wy|ywi 100 zaj cy
10 ha mo|e wy|ywi 1 wilka
Dlaczego tak si dzieje? Poniewa| dochodzi do entropii (utraty) pierwotnej energii
ze [wietlnej. Wilk nie jest w stanie pochBon caBej energii jak spo|yB zaj c z prostego powodu - zaj c zu|yB
jej cze[ na:
-utrzymanie temperatury ciaBa
-trawienie
-ruch (równie| ucieczk przed wilkiem)
-rozmna|anie
-wiele, wiele innych
Czy ta energia znikn Ba? Nie, ta energia nadal jest we wszech[wiecie, jednak jest ona stracona dla czBowieka.
Co to ma wspólnego z biomas ?
Ano to, |e proces ten zachodzi równie| je|eli chodzi o produkcje biomasy. Je[li wykorzystamy biomas
bezpo[rednio do spalenia zostaje nam tylko popióB i energia. PopióB zawiera jak [ (zwykle maB ) ilo[ sub-
stancji mineralnych, wi c mo|e stanowi nawóz. Z takiego wykorzystania mamy tylko 2 produkty.
Je[li natomiast biomas damy zwierz tom jako pasz a z ich odchodów wytworzymy metan to :
-tuczymy zwierz ta
-mo|emy od zwierz t uzyska produkty takie jak mleko, weBn , pierze...
-wytwarzamy energi
-mamy warto[ciowy nawóz (substancje podobn do kompostu)
Dlaczego jest to bardziej wydajne? poniewa| wykorzystujemy ”odpady” - co[, czego zwierz ta nie mog ju|
wykorzysta .
Czy jeste[my w stanie wytworzy wi cej energii poprzez bezpo[rednie spalenie, czy bezpo[rednio u|ywaj c
ro[lin do produkcji biogazu? Prawdopodobnie tak, jednak patrz c na caBo[ ”plonów”, to z systemu system
ze zwierz tami jest du|o bardziej produktywny i prawdopodobnie opBacalny.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

66
Anonymous (2009-12-19 22:03:04)
Bardzo fajny artykuB. Tylko wszystko zale|y od zysku ekonomicznego:)jak napisaBe[. Jednocze[nie rynek ma swoje
prawa i wszyscy nie b d pi mleka litrami( na pewno zdajesz sobie z tego spraw ). Moim zdaniem warto spojrze
jeszcze z innej strony. Warto zainteresowa si odpadami zielonymi np przy produkcji pomidorów pozostaj zielone
odpady które Batwo zbiogazowa . I teraz wykorzystuj c ide le[nego ogrodu my[l |e daBo by si zaprojektowa ukBad
maBo wymagaj cy,maj cy dobry plon |ywno[ci, oraz wysoki uzysk biogazu, nawet wraz z mi sem czy mlekiem.
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2009-12-20 00:28:23)


Ciesze si , |e artykuB si podobaB.
Co do zysku ekonomicznego to jest to poj cie, które nie powinno by jedynym celem w projekcie permakulturowym.
Nie mo|na te| by caBkowicie oderwanym od realiów ekonomicznych bo wtedy nasze pomysBy na popraw stanu
[rodowiska, jako[ci |ywno[ci itd. zostan tylko pobo|nym |yczeniem. Natomiast pieni dze to nie wszystko, moim
zdaniem chodzi o jako[ |ycia. Osoba zarabiaj ca miesi cznie 2000zB w mie[cie bez dost pu do ziemi/dziaBki nie jest
w stanie od|ywia si tak dobrze jak osoba z dost pem do ziemi zarabiaj ca 1000zB.Osoby mieszkaj ce na wsi mog
je[ jak król. Do tego dochodzi jeszcze zmniejszenie nakBadu pracy - jakby nie byBo |ywno[ przez nas wyprodukowana
nie jest opodatkowana. Innymi sBowy nie karmimy trola (paDstwowego)
Osobi[cie nie polecam picie mleka dorosBym, bo jest niezdrowe. Dzieci natomiast powinny pi tylko mleko wBasnej
matki:)
Zgadzam si , odpady rolnicze, które nie nadaj si do konsumpcji jak najlepiej jest zbiogazowa .
Projektuj c le[ny ogród, zazwyczaj uwzgl dnia si ró|niej zwierz ta. Zwykle kury. Je[li teren jest du|y to mog
szw da si do woli, jednak gdy jest mniejszy zazwyczaj kury wpuszczane s w kontrolowany sposób i w okre[lonym
czasie (np nie w czasie owocowania truskawek:)
Biomas w wi kszych ilo[ciach najlepiej produkowa wBa[nie w le[nych ogrodach, czy innych systemach agrole[niczych
jako |ywopBoty, a nie jako osobne, du|e plantacje monokulturowe.
Równie| pozdrawiam

Anonymous (2010-02-08 00:47:13)


Przepraszam , ze zamieszczam tyle komentarzy , ale tematyka jest tak ciekawa , ze staram si czyta po kolei od
najstarszego wpisu .
My[l , |e je[li chodzi o energi elektryczn to na znaczeniu bedzie zyskiwa fotowoltaika . Na blogu Solaris ( Bogdana
SzymaDskiego ) mo|na [ledzi post py w zakresie produkcji energii jak i jej gromadzenia . Post p jest du|y . Gdzie[
czytaBem , |e ceny fotowoltaiki spadBy o 50 % w ci gu roku , chyba nie u nas w kraju , ale jednak . Produkuje si
oprócz paneli tak|e folie na okna i blachodachówk fotowoltaiczn .
Tanieje system gromadzenia i przechowywania energii . Post p mo|e by podobnie jak w przypadku komputerów ,
gdy| wiele o[rodków pracuje nad tym i zwi ksza si konkurencja .
W Chinach s ulice , gdzie o[wietlenie jest wykonane tylko wg projektu fotowoltaicznego .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-08 08:51:14)


Cedric komentarze s na tym blogu bardzo mile widziane, nie musisz si ogranicza :D
Blog Solarisa od jakich[ 2 miesi cy obserwuj , wi c jestem na bie| co:)
Z informacji, które przedstawiasz okazuje si , |e b dzie bardzo ciekawie, no i mam równie| nadziej jeszcze taniej!
Bardzo obiecuj ce

67
Etyka w projektowaniu permakulturowym (2009-12-20 23:21)

[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie etyki w projektowaniu permakulturowym. Dlaczego etyki?
Poniewa| permakultura to system projektowania oparty na podstawach etycznych.
Trzy podstawy etyczne permakultury wg Billa Mollisona:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ustanowienie limitu dla nadmiernego wzrostu konsumpcji i populacji.
Trzy podstawy etyczne zazwyczaj stosowane w projektowaniu permakulturowym:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
Dlaczego napisaBem o tym rozró|nieniu? Poniewa| Bill Mollison jest bardzo kontrowersyjn postaci i nie
wszyscy s w stanie zaakceptowa jego 3 zasad .
WytBumacz pokrótce o co chodzi w poszczególnych zasadach.
Troska o Ziemi . To troska o to by wszystkie naturalne ekosystemy istniaBy dalej, ewoluowaBy i powi kszaBy
si . Przestrzeganie tej zasady etycznej nakazuje zostawienie naturalnych ekosystemów i wykorzysty-
wanie ich tylko, gdy nie mamy innego wyj[cia, gdy zaistnieje taka konieczno[ . Przy czym wycinanie
puszczy amazoDskiej by zwi kszy (czasowo) produkcj woBowiny na hamburgery nie jest taka konieczno[ci .
ZwBaszcza, |e np. dzienna dieta przeci tnego Amerykanina jest o kilkaset kilokalorii zbyt obfita. Nierozer-
walnie z trosk o Ziemi B czy si oszcz dzanie zasobów naturalnych - gdy| w ten sposób jeste[my w stanie
zmniejszy ilo[ zanieczyszczeD a co za tym idzie nasz negatywny wpByw na Ziemi . Powinni[my równie|
oszcz dza energi i budowa nasze miasta, siedliska, domy z my[l o jak najmniejszej konsumpcji energii.
Troska o ludzi. Tak samo jak troska o swoj |on , dzieci, rodzin generalnie si opBaca w biologicznym sensie
(przekaza geny dalej itp) - raz ja pomog ci , pózniej ty pomo|esz mi. Tak samo ”opBaca si ” dba o ludzi
w sensie spoBeczeDstwa. WspóBczesnym przykBadem (miejmy nadziej , |e skutecznym) jest ruch fair trade
(sprawiedliwy handel). Opiera si on na pBaceniu robotnikom pracuj cym na np.plantacjach bananów co na-
jmniej oficjaln pensj minimaln . uwzgl dnia si równie| podstawowe zasady BHP pracowników (np. nie
zbieraj bananów w momencie gdy samolot rozpyla w powietrzu opryski). Dzieciom pracowników plantacji
zapewnia si dost p do podstawowej edukacji. W projekcie zatem powinni[my uwzgl dnia , by nie tworzy
niebezpiecznych, czy upadlaj cych miejsc pracy. Zaprojektowany przez nas system nie powinien wymaga ,
by klient potrzebowaB staBej pomocy od projektanta. Po zaBo|eniu systemu (i ewentualnej pomocy przy jego
zakBadaniu) osoba, której projektujemy powinna by w stanie w miar niezale|nie móc nim zarz dza .
68
Ustanowienie limitu dla nadmiernej konsumpcji i populacji. To chyba najbardziej kontrowersyjna zasada
etyczna. O ile pierwszy czBon jest w miar prosty i zrozumiaBy i niejako B czy si z pierwsz zasad (je[li
b dziemy zbyt du|o konsumowa , to wkrótce przekroczymy wydajno[ aktualnie zajmowanych terenów i
b dziemy musieli po[wi ci nowe obszary dziewiczych lasów w celu zaspokajania naszych potrzeb). Druga
cz [ wi |e si z tym samym problemem - je[li nawet ka|dy z ludzi b dzie miaB skromne potrzeby, ale b dzie
tych ludzi mnóstwo nast pi ten sam proces - przekroczenie wydajno[ci ekosystemów. Tak samo jak nie
da si wy|ywi 30 krów na 1 ha pastwiska, tak istniej granice w wydajno[ci dla produkcji jedzenia dla
ludzi. Niektóre obszary na Ziemi s przeludnione - niektóre nisze ekologiczne ludzi s ”przepeBnione” Np.
dost pno[ drewna opaBowego, |ywno[ci, wody do celów rolniczych (np. rzeki Tygrys, Eufrat i Jordan na
Bliskim Wschodzie)
Wszelkie gatunki organizmów s najbardziej nara|one na wymarcie, gdy ich populacja jest zbyt maBa lub
zbyt du|a. PrzykBad na zagro|enia wynikaj ce ze zbyt maBej populacji to: samiec nie jest w stanie spotka
samicy w okresie godowym, co doprowadza do braku potomstwa lub kojarzenia si osobników zbyt blisko
ze sob spokrewnionych, co doprowadza do degeneracji rasy,(jak to rasistowsko zabrzmiaBo:), wzrostu po-
datno[ci na choroby, zwi kszenia ilo[ci chorób genetycznych... Co doprowadza do dalszego zmniejszenia ilo[ci
osobników.
PrzykBad na to, |e populacja mo|e zosta zniszczona, gdy populacja jest zbyt du|a to dro|d|e w beczce
gdy wytwarza si wino. Dro|d|e w sprzyjaj cych warunkach (temperatura ilo[ cukru, wody, brak dost pu
tlenu...) dosBownie (przepraszam za sBownictwo)rozmna|aj si do zasranej [mierci (alkohol to produkt
przemiany materii dro|d|y, gdy jego st |enie przekroczy 17,5 % dro|d|e umieraj , gdy| st |enie alkoholu
jest dla nich toksyczne).
Redystrybucja nadmiaru to kolejna zasada etyczna - podziel si nadmiarem plonów, które pozostaj po
zaspokojeniu Twoich potrzeb. Zasada ta jest uniwersalna dla wi kszo[ci religii i filozofii. Cz [ systemów
etycznych idzie nawet dalej (np. chrze[cijaDstwo), dawaj nawet je[li Tobie brakuje. Do redystrybucji nadmi-
aru plonów nie trzeba paDstwa z jego podatkiem dochodowym, wystarcz dobrzy ludzie. Nie zapominajmy
równie| o dzikich zwierz tach (dokarmianie sikorek zim itp.)
Permakultura opiera si na powy|szych zasadach etycznych. CaBa reszta to po prostu mechanika, jak te
zasady etyczne wprowadzi w |ycie
Zdj cie zrobione przez Aleksandr Majd
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http:
//3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sy7K5EF-sjI/AAAAAAAAAIo/UGKNgG36280/s1600-h/Pi%C4%99kne+zdj%C4%99cie.JPG

69
Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej (2009-12-21 17:52)

[1]
Dzisiejszy post przerwie pasmo bardzo teoretycznych rozwa|aD. B dzie du|o bardzo przyziemnych informacji
- czyli o kasie:)
Zatem jak to jest z ta opBacalno[ci przy produkcji rolnej w permakulturze? Czy skoro plon gBówny jest
ni|szy ni| w uprawie konwencjonalnej, to automatycznie zysk jest mniejszy?
Niekoniecznie
Dlaczego niby ”nie koniecznie” skoro mniej mo|emy sprzeda ? Poniewa| minimalizujemy koszta. Je[li
sprytnie zaprojektujemy nasze gospodarstwo, to np odpadn nam koszty nawozów azotowych, których w
zale|no[ci od rodzaju ro[lin uprawianych zu|ywa si do okoBo 200kg na ha. Cena 1kg nawozu w przeliczeniu
na czysty azot to 1,5 - 2 zB. Rocznie na ha daje to oszcz dno[ci rz du 300-400 zB. Podobnie jest z wod .
Je[li wykopiemy [2]swale to nie b dziemy musieli wydawa pieni dzy (lub zmniejszymy zapotrzebowanie)na
nawadnianie naszych pól/sadów/lasów/pastwisk. Oprócz tego zmniejszy to erozj wodn , co dalej ograniczy
potrzeb nawo|enia.
Je[li zadbamy o wzrost poziomu materii organicznej w glebie równie| polepszy si zaspokojenie potrzeb
wodnych i od|ywienie ro[lin (mineraBy b d utrzymywane przez humus). Wysoki poziom humusu to wi ksza
odporno[ gleby na ubicie, dzi ki czemu nie musimy tak du|o ora - kolejne oszcz dno[ci, tym razem na
paliwie i amortyzacji maszyn rolniczych. Zadbanie o to by byBo bogactwo ró|nych ro[lin daj cych nektar
oraz o habitaty dla zwierz t sprawi, |e ró|ne owady, grzyby, zwierz ta b d dziaBa jako chodz ce selektywne
pestycydy. Chemiczne pestycydy nie bior si z powietrza - trzeba je kupi . To kolejna pozycja na której
mo|na zaoszcz dzi prowadz c gospodarstwo permakulturowe.
WymieniBem jak mo|na zaoszcz dzi pieni dze na pozyskiwaniu tylko jednego ”plonu”. Dodatkowy dochód
mo|na mie ze zbierania zióB, produkcji miodu, drewna, usBug turystyczne. Warte uwagi, jest to, |e osoba,
której posiadBo[ zaprojektowana jest zgodnie z zasadami permakultury mo|e ubiega si o certyfikat up-
rawy ekologicznej. Zazwyczaj taki rolnik dostaje troch wi cej pieni dzy za swoje produkty ni| rolnik nie
posiadaj cy certyfikatu. Szkoda tylko, |e to ”troch wi cej” które dostaje rolnik nie przekBada si na ”troch
dro|szy” produkt w sklepie. Zazwyczaj cena takich produktów w sklepie jest kilkadziesi t do kilkuset procent
wy|sza. Krwio|erczy kapitali[ci jedni ;)
Permakultura nawoBuje do tego by nie uprawia tylko jednego plonu - jest to rozs dne równie| ze wzgl dów
ekonomicznych. W uprawach monokulturowych Batwo o bardzo szybkie namno|enie si szkodników naszej
uprawy - w koDcu jedzenia maj pod dostatkiem. Mo|e si przydarzy nam wBa[nie taka gradacja szkod-
ników, albo pózny przymrozek. Nigdy nie wkBadaj wszystkich jajek do jednego koszyka...
Nawet je[li rok jest idealny do uprawy danej ro[liny jest to paradoksalnie niedobre. Poniewa| dla innych
producentów danego produktu ten rok równie| mógB by idealny wi c jest du|o produktu na rynku. Du|a
poda| to spadek cen, co mo|e sprawi , |e i tak nie wyjdziemy na plus. W sytuacji gdy mamy zdywersy-
70
fikowan (ró|norodn ) produkcj to i szkodniki nam tak nie grozne (jak jedno si nie uda, to inne na pewno
tak). Równie| jeste[my bardziej odporni na kl ski urodzaju.
Minusem jest to, |e b dziemy musieli posi [ dodatkow wiedz (np. o produkcji dodatkowych ro[lin). Up-
rawa monokulturowa jest w jakim[ sensie Batwiejsza. Permakultura w Polsce to ci gle wielka nowo[ .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sy_Io_TnEYI/AAAAAAAAAIw/SagrBs-0wek/s1600-h/Kooperative_kleinr%C3%
A4umige_Nischenvielfalt.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/search/label/woda

Permakultura i gleba - jak podnie[ poziom materii organicznej w glebie o kilkaset pro-
cent w ci gu kilku minut? (2009-12-22 17:15)

[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie materii organicznej w glebie. Zanim jednak wyjdziesz ze strony nie czytaj c
artykuBu...
Stop!
Przeczytaj chocia| ten punkt, |eby wiedzie co tracisz i jakiej wiedzy nie posi dziesz:
Chcesz zmieni swój ”piach”, ziemi po budowie, gruz w |yzn gleb w ci gu roku - dwóch bez wytwarzania
czy kupowania ton kompostu?
Chcesz wiedzie jak mie wi ksze plony?
Chcesz móc rzadziej podlewa ?
Chcesz mie zdrowsze warzywa i owoce?
Chcesz mie mniej ro[liny bardziej odporne na na ataki chorób i szkodników?
Chcesz zaoszcz dzi pieni dze na wywozie [mieci i roboty na grabieniu li[ci?
chcesz ulepszy swoj gleb bez kopania caBej dziaBki i bol cych pleców?
Je[li nie interesuje Ci ta wiedza, to nie czytaj dalej - stracisz tylko czas, bo post ten b dzie odpowiedzi na
ww pytania.
Nie zamierzam pisa artykuBu na temat gleboznawstwa, bo (po reakcjach rodziny wiem, |e tylko mnie ten
temat interesuje;)
ChciaBbym przedstawi kilka informacji nt. poziomu materii organicznej w glebie oraz roli materii organicznej
(w glebie:)
71
Zatem dlaczego pisa o glebie na blogu o permakulturze? Bo grunt to zdrowie:) i to caBkiem dosBownie.
Zdrowa gleba daje zdrowe plony.
Materia organiczna w glebie to : bakterie, grzyby, ro[lin, zwierz ta, wirusy... SBowem wszystkie mo|liwe grupy
organizmów zamieszkuj ce gleb . Materia organiczna to równie| wszystkie ww. skBadniki w ró|nych stadiach
rozkBadu. Niektóre z tych skBadników s ”troch martwe” inne s ju| tak martwe, |e nawet naukowcy nie s
w stanie doj[ co to jest a raczej byBo. Inna nazwa na te dobrze rozBo|one cz [ci to humus lub próchnica
glebowa. Wszystkie te skBadniki - zarówno |ywe jak i martwe s bardzo potrzebne w glebie. Gleba ich
pozbawiona jest gleba upo[ledzon . Taka gleba (o ile stan ten b dzie si utrzymywaB) b dzie z czasem si
degenerowa . W zale|no[ci od punktu wyj[cia i tego jak b dziemy t gleb traktowa mo|e to trwa setki
lat, dziesi tki, a nawet rok ( i mniej).
Jakie funkcje peBni materia organiczna w glebie?
-próchnica utrzymuje wilgo w glebie - bardzo wa|ne na lekkich, piaszczystych glebach
-zapobiega wymywaniu skBadników mineralnych z gleby - bardzo wa|ne na lekkich, piaszczystych glebach
-chroni przed erozj wodn
-stanowi ”bank” skBadników od|ywczych dla ro[lin
-poprawia drena| gleby np. d|d|ownice - bardzo wa|ne na ci |kich, gliniastych glebach.
-niszczy patogeny ro[lin i zwierz t
ChciaBbym zaznaczy , |e jaki[ poziom materii organicznej w glebie wyst puje zawsze, kwestia w tym by byB
on mo|liwie jak najwy|szy (okoBo 3-5 % w warunkach polskich jest osi galne)
Od czego zale|y poziom materii organicznej w glebie?
-temperatury gleby i otoczenia ( im cieplej tym szybciej si rozkBada)
-wilgotno[ci (im wilgotniej, ale do pewnego poziomu tym szybciej jest rozkBadana)
-ilo[ci resztek ro[lin/zwierz t/kompostu corocznie dostarczanych do gleby - im wi cej tym szybciej si aku-
muluje (prosz pomy[le o li[ciach spadaj cych z drzew co roku w lesie)
-od zabiegów agrotechnicznych (jak uprawiamy ziemi , czy j orzemy, przekopujemy itp) im bardziej przekop-
ujemy, orzemy tym szybciej materia organiczna si rozkBada.
O ile na 2 pierwsze czynniki nie mamy du|ego wpBywu (ewentualnie mo|emy podlewa ), to na dwa nast pne
mamy bardzo du|y. Najbardziej istotne jest jednak ten ostatni czynnik. Mo|emy dodawa kompost tonami,
ale je[li b dziemy du|o ora , przekopywa gleb lub zostawia gleb bez okrycia to i tak akumulacja
(zwi kszenie) poziomu materii organicznej b dzie powolne, lub nawet ujemne.
Jak zatem zwi kszy poziom materii organicznej w glebie? Nale|y doda du| ilo[ nierozBo|onej materii
organicznej na wierzch gleby i nie ora czy przekopywa gleby.
Jak mo|na zwi kszy w ci gu kilku minut poziom materii organicznej o kilkaset procent?
UkBadamy kostki sBomy (tak, takie baloty o rozmiarach kilkadziesi t cm na kilkadziesi t cm na kilkadziesi t
cm). Na nie kBadziemy okoBo 3 cm wierzchniej warstwy gleby. Na to jeszcze kilka cm warstw luznej sBomy
(|eby zabezpieczy gleb przed wysuszaniem i erozj wodn ) Konstrukcja jest gotowa do sadzenia (wyj tkowo
dobrze udaj si ziemniaki i motylkowe). To wszystko?
Tak, w ten sposób zwi kszyli[my poziom materii organicznej w glebie (dodali[my przecie| materi organ-
iczn ). W ci gu kilku/kilkunastu miesi cy sBoma b dzie si rozkBada , co sprawi, |e zostaniemy z na-
jczarniejsz , |yzn gleb .
A co z nawo|eniem, czy sBoma nie zwi |e caBego azotu? Ten problem mo|na ola ciepBym moczem
(dosBownie;). W moczu zawarty jest azot i inne dobrodziejstwa potrzebne naszym kartofelkom:)
Zamiast sBomy mo|na u|y równie| np. li[ci.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci wikipedii
Ten post jest wynikiem gBosowania czytelników w ankiecie.
A Ty co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzEBnXv8ooI/AAAAAAAAAI4/f_wh928tiwk/s1600-h/Soil_profile.jpg

72
Anonymous (2009-12-23 15:12:15)
Fajny post :) Z t sBom nawet niewiedziaBem |e tak mo|na. Pytanie czy da si w taki sposób uprawia zborze?
Ciekawi mnie to :)
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-23 16:40:54)


Je|eli chodzi o zbo|e, to wszystko kwestia skali i opBacalno[ci. Czy jest fizycznie mo|liwe, by uprawia w ten sposób
zbo|e? Tak, jest to fizycznie wykonalne.
Pytania jakie mi si nasuwaj , to:
1. Jak kombajn mógBby jezdzi po balotach sBomy?
2. Czy ilo[ sBomy jak musimy po[wi ci na polepszenie gleby pod upraw zbó| jest tego warta?
Wydaje mi si zatem, |e w uprawie zbó| ten sposób jest poprawy gleby byBby nieopBacalny.
Z 1 ha otrzymujemy okoBo 4t sBomy, na wyBo|enie 1 ha sBom potrzebne byBoby pewnie z kilkadziesi t ton. Kilkadziesi t
ton (przyjmijmy 50) kosztowaBoby z 6-7 ty[ zBotych.
Jest to kwestia odpowiedniej skali - to co jest dobre do uprawy ogródka przydomowego nie jest odpowiednie do za-
stosowania na dziesi tkach hektarów. Na du| skal do zwi kszanie poziomu materii organicznej (M.O.) sBu| inne
techniki. Najwa|niejsze jest jednak by w uprawie roli ograniczy utrat materii organicznej, gdy| potencjalne straty
o wiele przekraczaj to co roku mo|na ”dostarczy ” do gleby (w postaci resztek po|niwnych).
Jak zwi kszy poziom materii organicznej w glebie na du| skal to temat mojego nast pnego postu.
Czy odpowiedziaBem na Twoje pytanie?

Anonymous (2009-12-23 17:47:15)


OdpowiedziaBe[.

Sokomaniak (2010-09-29 12:12:40)


Nie rozumiem... Na wierzch gleby (czyli naszej dziaBki) kBadziemy te bale sBomy i to jeszcze posypujemy 3cm gleby.
To znaczy, |e nagle mamy ogródek wy|ej o kilkadziesi t centymetrów? Ile czasu zajmie aby ta sBoma si rozBo|yBa i
poziom si wyrównaB? Jak po tym chodzi , przecie| mo|na wpa[ dziur w sBomie i poBama sobie nogi.
A mo|e trzeba wykopa dóB gB boki na wysoko[ sBomy, poBo|y tam bale, przysypa wykopan gleb i troch udepta
by byBo równo. Ale wtedy jak si rozBo|y to ogródek b dzie ni|ej.

Corch (2010-10-08 11:12:42)


My[le |e t sBom kB dzie si stopniowo. OdsB niamy kawaBek ziemi, kB dziemy sBom , przysypujemy i tak dalej.3cm
ziemi to chyba troch maBo? Ko[ci nie powiniene[ poBama bo jak pisaB Wojtek w po[cie o perma grz dkach, przekop-
uje si je raz, a pó|niej si po nich nie chodzi. ByB nawet link do filmu... A na wykopanych [cie|kach zakopywa sBomy
raczej nie b dziesz?
PostanowiBem |e b d namawiaB siostr , która ma luksus posiadania warzywniaka, do stosowania permakultury. Jej
ziemia przez 10 lat przekopywania i zawzi tego usuwania wszelkiej osBony (jak siora przepieli dziaBk to nic si nie
uchowa) zamieniBa si w popióB. Gleba tak tam dostaBa po tyBku |e nawet po deszczu/podlewaniu woda nie wsi ka tylko
zalega na ”popiole” a| nie wyparuje! Zaczn delikatnie: wB [ciwe grz dki bez przekopywania, wkopanie siana(mamy
wokóB du|o nieu|ytków wi c raczej skosz kawaB B ki zamiast kupowa sBom ) [cióBkowanie i kompostowanie. Jak si
przyjmie b d parB dalej:D
Pozdro

73
Keyline designe - czyli jak przyspieszy procesy glebotwórcze kilkaset razy i sprawi , |e
nasze gospodarstwo b dzie suszoodporne (2009-12-23 20:45)

[1]
Proces glebotwórczy to wytwarzanie gleby. Dzieje si to dzi ki wietrzeniu (erozji) skaBy macierzystej, potem
ró|norodne organizmy(grzyby, ro[liny, bakterie, zwierz ta) w procesie sukcesji ekologicznej zmieniaj t luzn
skaB , w t tni cy |yciem twór, jakim jest gleba. Wi cej na temat sukcesji ekologicznej mo|esz poczyta [2]tu-
taj (tak gdzie[ w poBowie tekstu)
WedBug potocznej wiedzy 1 cm gleby tworzy si kilkaset do tysi ca lat. Jest to prawda, w naturalnych
warunkach.
W naturalnym lesie wytwarzane jest okoBo 0,2t/ha/rok.
Tak, 200 kilogramów na hektar na rok. W traceniu gleby poprzez ró|nego rodzaju erozje, utlenianie ma-
terii organicznej itp. czBowiek osi gn B trzeba przyzna zadziwiaj c biegBo[ . Wiele osób sByszaBo o tym
w kontek[cie krytyki socjalizmu, |e ZSRR zdegradowaBo jedne z naj|yzniejszych gleb [wiata - ukraiDskie
czarnoziemy. Trzeba przyzna , |e USA nie pozostawaBo im dBu|ne i doprowadziBo do podobnego stanu de-
graduj c swoje |yzne niegdy[ gleby preriowe. Stosowane przez wiele lat praktyki rolnicze doprowadzaBy do
tego, |e w ci gu roku tracono na ha do 40 ton gleby. Polepszenie techniki rolnej sprawiBo, |e dzisiaj przeci tnie
traci si ”tylko” 5 ton na ha. Sytuacja zmieniBa si zatem z katastrofalnej w tragiczn .
Jak Batwo wida nie jest to sytuacja, która mo|e trwa w nieskoDczono[ .
W skrajnych przypadkach dziaBalno[ czBowieka jest w stanie doprowadzi do utraty 1000 ton gleby w ci gu
kilku tygodni (lawiny bBotne, które powstaj po wyci ciu lasów w poBudniowej Azji). Zatem w ci gu
roku jeste[my w stanie straci gleb wytwarzan przez 5000 tysi cy lat. Taka sytuacja nie mo|e trwa
w nieskoDczono[ .
Czy mo|emy zatem co[ zaradzi w tej sprawie? Czy mo|emy odwróci czy chocia| zatrzyma te niekorzystne
trendy?
Tak!
W pierwszej poBowie ubiegBego wieku pewien australijski in|ynier górnictwa Percival Alfred Yeomans straciB
w po|arze buszu brata (przed po|arem buszu nie da si uciec - rozprzestrzenia si z pr dko[ci nawet ponad
74
200 km na godzin ). To tragiczne wydarzenie skBoniBo go do stworzenia systemu, który rozwi |e najbardziej
dotkliwe problemy Australii, czyli po|ary b d ce konsekwencj suszy. Z czasem pojawiBo si rozwi zanie
- Keyline design ( termin nieprzetBumaczalny na j zyk polski; oznaczaj cy co[ w rodzaju ”projektowania
przepBywu”)
Czym zatem jest Keyline design stworzony przez P. A. Yeomans’a ?
To sposób projektowania krajobrazu (rolnego, le[nego), który wykorzystuj c topografi terenu d |y do
maksymalizacji wykorzystania wody. W tym celu wykorzystuje si wysoko poBo|one(w danym terenie) tamy,
specyficzny sposób przygotowania gleby (o tym za chwile), odpowiedni wypas zwierz t, kanaBy irygacyjne.
Dzi ki odpowiedniemu projektowi 2 osoby s w stanie w ci gu kilku godzin nawodni 280ha, bez u|ycia
pomp.
Jak przyspieszy wytwarzanie gleby kilkaset razy?
P. A. Yeomans zauwa|yB, |e przy odpowiednim sposobie gospodarowania ziemi da si wytworzy kilka cm
gleby w ci gu 1-3 lat.
Jak to zrobi ?
Ziemia powinna by pastwiskiem, ruD pastwiska powinna zawiera ro[liny gB boko korzeni ce si , najlepiej
o bardzo ekspansywnym systemie korzeniowym.
Gdy wzrost wegetatywny ro[lin jest maksymalny (fachowo w momencie strzelania ro[lin w kBos) stosuje si
specjalny pBug(z ang. Yeomans Keyline Plow), to taki ulepszony kultywator(z ang. chisel plow). ”Ork ”
przeprowadza si dokBadnie w poprzek stoku. Dzi ki temu ka|da woda która spadnie na dany teren wsi knie
w gleb a nie spBynie po powierzchni. Jednak najwa|niejszym dziaBaniem tego kultywatora jest podci cie ko-
rzeni oraz napowietrzenie gleby. Kultywator w przeciwieDstwie do zwykBego pBuga nie powoduje odwrócenia
warstw gleby ”do góry nogami”.
Dodatkowym dziaBaniem, które trzeba przeprowadzi jest intensywny wypas zwierz t w tym czasie. Przy-
gryzienie ro[lin, nawóz z odchodów zwierz t, powoduj gwaBtowny wzrost ro[lin, podci cie korzeni sprawia, |e
do gleby dostaje si si (bez jej odwracania) umo|liwia zachodzenie procesu rozkBadu materii organicznej oraz
mo|liwo[ gB bszej penetracji korzeni gwaBtownie rosn cych ro[lin. Ro[liny b d mogBy szybko ukorzeni si
do poprzedniego poziomu (w koDcu wcze[niej rosn ce tam korzenie rozkBadaj si ). Dodatkowo kultywator
uBatwi wzrost korzeni na wi ksz gB boko[ ni| poprzednio.
Po spasaniu ro[linno[ci przez zwierz ta daje si troch czasu by ro[liny odzyskaBy siBy, po czym prowadzi
si normaln gospodark pastwiskow . Po kilku miesi cach zabieg powtarza si , z t ró|nic , |e tym razem
kultywatorem pracuje si gB biej.
Efektem tej dziaBalno[ci jest wytworzenie bardzo |yznej gleby w przeci gu zaledwie kilku sezonów.
Yeomans napisaB 4 ksi |ki (3 z nich dost pne w wersji online pod linkami w nazwie ksi |ki) Niestety nie
zostaBy przetBumaczone na j.polski :
[3]The Keyline Plan,
[4]The Challenge of Landscape,
Water For Every Farm,
[5]The City Forest.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzJzo67nTUI/AAAAAAAAAJA/_trA5Y5Ni1E/s1600-h/-Keyline_irrigation_
channel_at_Orana.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010125yeomans/010125toc.html
4. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010126yeomansII/010126toc.html
5. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010127yeomansIII/010127toc.html

75
Anonymous (2009-12-23 21:32:32)
Przyznam si |e jest to dla mnie szokuj ce. S mo|e jakie[ filmy dost pne w internecie o tym. Najlepiej z napisami o
ile s :)
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-23 21:59:24)


Domy[lam si , |e chodzi o erozj ? Niestety nie znam |adnych filmików nt. po polsku lub z polskimi napisami.
http://fakty.interia.pl/newsroom/news/chiny-lawina-blotna-zabila-27- osob,947179 To tragiczny przykBad, którego
powodem jest erozja.
http://www.youtube.com/watch?v=qbEgKt-c2OI to przedstawia siB ”rzeki bBota”
Dzi ki temu filmikowi widzimy, |e erozja to nie tylko problem rolnika, który ma gorsze plony. To równie| problem
caBego spoBeczeDstwa, poniewa| osady, które niesione s z wod przyczyniaj si do wypBycania zbiorników reten-
cyjnych, obni|ania sprawno[ci elektrowni wodnych...
Prosz równie| wpisa w wyszukiwark ”dust bowl”, najlepiej wB czy opcje wyszukiwania obrazów - mówi za siebie
Dust Bowl to nazwa na siln erozj wietrzn , któr do[wiadczyBy Stany Zjednoczone w latach 30/40 ubiegBego wieku.
Przyczyn byBy zBe praktyki rolne oraz niespotykana susza (na któr jednak musimy by równie| dzisiaj przygotowani).

Anonymous (2009-12-23 22:05:29)


W sumie to chodziBo mi o keyline designe. Ale o lawinach bBotych sobie poogladaBem. Czasami conieco pokazuj co[
w TV. Nawiasem mówi c ciekawe dlaczego dotyczy to tylko afryki i azjii przecie| w europie swego czasu te| masowo
wycinano lasy.
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2009-12-23 22:20:55)


Pod tym bardzo dBugim linkiem mo|na znalez du|o filmików o Keyline design.
http://video.google.pl/videosearch?q=keyline %20designe &oe=utf-8 &client=firefox-a &rlz=1R1GGGL en-GB
PL348 &um=1 &ie=UTF-8 &sa=N &hl=pl &tab=wv #oe=utf-8 &client=firefox-a &rlz=1R1GGGL en-GB
PL348 &um=1 &ie=UTF-8 &sa=N &hl=pl &tab=wv &q=keyline+design
W Europie nie wyst puj lawiny bBotne, poniewa| mamy inny klimat - umiarkowany. Z tego powodu opady deszczu
s rozBo|one w roku do[ regularnie. W cieplejszych klimatach ni| nasz wyst puj bardziej intensywne deszcze (znane
s przypadki, |e w ci gu 24 godzin na dany teren spadB deszcz bliski [rednim rocznym opadom w Polsce). ZwBaszcza
deszcze monsunowe nios ze sob to zagro|enie.

Anonymous (2010-05-22 20:09:38)


lawiny bBotne mo|e nie ale obsuni cia terenu, i to do[ grozne tak. PrzykBadem jest tragedia Jaworzyny Krynickiej
z przed paru lat. Do której, nawiasem mówi c, doprowadziBa gBupota ludzka i wiara iz regulacja rzek - betonowanie
koryta- uratuje ludzi przed powodziami,a skutek jest wr cz odwrotny. I rzecz jasna idiotyczna masowa wycinka drzew,
lasów, w rejonach górskich, odsBaniaj c tym samym teren, koryto, dla spBywu ogromnych ilo[ci wody.
Niestety wspóBczesny czBowiek zapomniaB jak cenne i pomocne jest obserwowanie przyrody i sBuchanie jej gBosu.

76
Jak kultura mo|e wpByn na ograniczenie plonów. (2009-12-24 23:54)

[1]
Niektórzy ludzie uwa|aj to za rarytas, a Ty?
Dzisiejszy wpis jest konsekwencj [wi tecznej rozmowy z moj narzeczon ...
Kilka tygodni temu na jednym z forów internetowych zamie[ciBem wpis o wegetarianizmie. Wklej tutaj
nieco poprawiony fragment tego wpisu:
”Oczywi[cie we wspóBczesnym modelu rolnictwa jedzenie mi sa jest ”niewydajne”. ZwBaszcza je[li karmi si
krowy zbo|em a nie traw . Pod tym wzgl dem wegetarianie s po|yteczni. Je[li wi cej ludzi jadBoby mi so,
to popyt na zbo|e (i soje) byBby wi kszy, wi c nasze smaczne mi cho byBoby dro|sze:)
Wegetarianizm(je[li miaBby mie pobudki etyczne) i miaBby by zastosowany do caBo[ci populacji jest...bardzo
niewydajnym systemem lub hipokryzj .
Wegetarianie jedz mleko - krowa musi si mniej wi cej raz do roku ocieli , |eby dawaBa mleko. Mniej wi cej
poBowa jej dzieci to byczki. Jak wiadomo byk mleka nie daje:)
Do utrzymania krowy potrzeba okoBo 1 ha pastwiska (zakBadamy, |e chcemy dba o zwierz ta i nie karmi je
nienaturalnym pokarmem jakim dla krowy jest zbo|e).
Po 11 latach mamy 6 krów(jedna matka+5dzieci - jaBówek) i 5 byków. Do których utrzymania potrzebujemy
11 ha pastwiska. To wszystko po to by doi 1 krow ! Jak Batwo zauwa|y nie jest to system zrównowa|ony.
Podobnie jest z kurczakami a raczej jajami (z tym, |e mBode kogutki s od razu zabijane - nie opBaca si
kurczaków odmian ”jajecznych” tuczy .)
Bill Mollison - twórca poj cia permakultura projektowaB raz system permakulturowy wyznawcom Hare
Kryszna. Oni s wegetarianami pij cymi mleko. Chcieli hodowa swoje krowy do produkcji mleka, ale
nie mog je[ ich mi sa. Mollison powiedziaB, to sprzedajcie krowy do rzezni - wtedy ich nie zabijecie i
jeszcze na tym zarobicie.
Nie, nie mo|na czerpa korzy[ci z cierpienia zwierz t, a tym bardziej z ich zabijania. PowiedziaB, |e w takim
razie nie mo|e im pomóc, bo z tej sytuacji nie ma rozs dnego rozwi zania, bo (tutaj przedstawiB te obliczenia
o krowach, które napisaBem powy|ej)
Krysznowcy jednak znalezli rozwi zanie. Nie byBo ono rozs dne, ale rozwi zanie znalezli:
Wieczorem, ”zb dne” byczki i krowy wypuszczali poza ogrodzenie. Tam po prostu znikaBy. Tylko krew i ko[ci
zostawaBy zawsze. Gdy wie si , |e akcja toczy si w Indiach, a osada o której mowa znajdowaBa si na terenie
gdzie wyst puj tygrysy chyba nikt nie ma w tpliwo[ci, co dziaBo si z tymi niechcianymi zwierz tami.
Los je spotkaB dokBadnie ten sam je[li skoDczyByby jako kotlet czy tatar:) na ludzkim talerzu. Przy okazji
wiele gBodnych ludzi (w Indiach ludzie nadal umieraj z gBodu) mogBoby si naje[ .
Podsumowuj c wegetarianie i mi so|ercy s sobie potrzebni i wspieraj si nawzajem:) DokBadnie jak w
naturalnych, zdrowych ekosystemach:)”
Czy zatem uprzedzenia sprawiaj ce, |e plony z ha s mniejsze ni| potencjalnie mo|liwe dotycz tylko
77
”nierozs dnych” wyznawców Hare Kryszna?
Nie.
To dotyczy równie| nas ”normalnych” Polaków. Ogromna wi kszo[ Polaków maj cych dost p do ogrodów,
pól, lasów, dziaBek, stawów nie wykorzystuje z powodów kulturowych ich peBnego potencjaBu. Kto z nas
zjada psy, konie, [limaki, czy |aby?
Wszystkie ww stworzenia s przez niektóre nacje zjadane, niektóre s nawet uznawane za przysmak (raz w
Grecji widziaBem tack póB kilogramow winniczków w cenie 8 albo 20 euro). Nie wykorzystanie poszczególny
plonów mo|e nawet sprawi , |e spadnie wydajno[ innych plonów. Prosz w tym momencie pomy[le o [li-
makach w grz dce saBaty. Przeci tny czBowiek pomy[li ”o cholera, musz co[ z nimi zrobi (czym[ opryska
lub wyzbiera r cznie), znowu czeka mnie niewdzi czna robota w ogródku”. Francuz pomy[li(tak, u|ywam
stereotypu:): ” [wietnie b dzie dzi[ na obiad saBatka i sma|one [limaki, musz lecie po jakie[ dobre wino z
tej okazji”.
Nie wykorzystuj c niektórych plonów sprawiamy, |e kilka [2]nisz ekologicznych jest nie zapeBnionych, co jest
przyczyn dodatkowej, nieproduktywnej pracy (np. ochrona warzywniaka przed [limakami).
W telewizji swego czasu sByszaBem o bezdomnym czBowieku, który zabijaB psy i je zjadaB. Ludzie z jakiej[ orga-
nizacji chroni cej prawa zwierz t zgBosili na policj informacje o popeBnieniu przest pstwa czy wykroczenia.
Pan ten zostaB skazany (kara chyba w zawiasach). Jako[ nie jestem w stanie pot pi tego czBowieka, a Ty?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz, mo|e te| znasz te| jaki[ dobry przepis na [limaki? ZjadBby[ psa, konia, |ab , [wierszcza?
Je[li nie, to dlaczego?
{ycz wszystkim smacznego karpia:) wesoBych [wiat Bo|ego Narodzenia sp dzonych w rodzinnym gronie i
szcz [liwego nowego roku.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzPx33TqF0I/AAAAAAAAAJI/Cc3260b8koo/s1600-h/SteamyKitchenEscargot.
jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html

Anonymous (2009-12-25 16:51:40)


Oprócz kota i psa zjadB bym caB reszt . Populacja psów i kotów jest przez ludzi kontrolowana wi c niema tutaj chyba
problemu.
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2009-12-25 21:15:40)


To, |e populacja psów i kotów jest przez ludzi kontrolowana nie znaczy, |e jest wykorzystywana jako zródBo jedzenia,
czy co[ produktywnego. Populacje [limaków w wi kszo[ci ogrodów równie| s kontrolowane, jednak nie s zjadane.
Analogicznie populacja krów w przypadku wielbicieli Hare Kryszna byBa kontrolowana, jednak nie byBa produktywnie
wykorzystywana.
Oczywi[cie nie pot piam, |e nie jesz psów i kotów:) Mo|na wiedzie dlaczego by[ ich nie jadB? Sam prawdopodobnie
miaBbym problemy z ich zjedzeniem. Po prostu stwierdzam fakt, z którym si nale|y liczy w procesie projektowania.
Przyznam si , |e raz próbowaBem upiec [limaki. ByBy niesamowicie [mierdz ce i nie podobaBa mi si ich ”konsystencja”.
W czerwcu jad do Prowansji na [lub znajomych. Mo|e tam si przekonam?
Równie| pozdrawiam.

Anonymous (2009-12-26 15:26:22)


Oczywi[cie przez wzgl dy kulturowe.
Piotr

Azzie (2010-01-03 18:13:20)


Ja bym zjadl wszystko, pod warunkiem ze byloby dobrze przyrzadzone i nieszkodliwe. Co za roznica, pies, kot, krowa
czy slimak.
78
Slimaki jadlem, kupilem mrozone z sosem czosnkowym (po burgundzku czy jakos tak ;) ), konsystencja troche jak
grzyby. Nie byly zle, ale jakis rarytas to tez raczej nie.

Wojciech Majda (2010-01-03 19:08:43)


Ja te| mam maBo ograniczeD kulinarnych. Zlimaki, które ja przyrz dzaBem byBy zebrane przez mnie wBasnor cznie:)
ChciaBem wykorzysta te zupeBnie nie wykorzystane zasoby, które mam pod nosem. Niestety sztuka kulinarna mnie
pokonaBa. Nast pnym razem zamiast je przegBodzi tydzieD (trzeba tak zrobi , gdy| mog mie w jelitach ro[liny
potencjalnie truj ce dla czBowieka) wrzuc im [wie|e ziele tymianku (gdzie[ o tym wyczytaBem).

skirge (2010-02-07 10:31:12)


Na [limaki prosz uwa|a bo przenosz paso|yty (motylica w trobowa).

Wojciech Majda (2010-02-07 11:22:13)


Dzi ki za ostrze|enie - nie miaBem poj cia. Czy gotowanie/sma|enie nie niszczy tego paskudztwa?

Wojciech Majda (2010-02-07 11:33:49)


Wg. Wikipedii to bBotniarka moczarowa (nic nie pisz o winniczku) jest |ywicielem po[rednim. No ale strze|onego
Pan Bóg strze|e... ZwBaszcza, |e Wiki nie zawsze jest najbardziej wiarygodnym zródBem informacji.

Anonymous (2010-02-07 23:47:44)


Witam
Motylica w trobowa jest przenoszona tylko przez bBotniark moczarow ;). Wyst puje ona na podmokBych/wilgotnych
pastwiskach i B kach, a tam chyba nie masz zamiaru si wypasa :).
Na ”suchym” terenie za to jest motyliczka w trobowa [bardzo podobny paso|yt, ale moim zdaniem wygl da Badniej
;)], na szcz [cie z jej strony nie ma ryzyka, bo przenosz j mrówki.
Pozdrawiam
Hania [studentka zootechniki]

Wojciech Majda (2010-02-08 08:28:55)


Dzi kuj za informacje. Moje [limaki zbieraBem z okolicznego terenu (zdziczaBego parku, B ki i bagienka wBa[nie.) To
na pewno byBy tylko winniczki.
Wczoraj w mojej gBowie powstaBa teoria, dlaczego moje [limaki byBy [mierdz ce i niejadalne:
Niektóre z [limaków podczas gBodzenia mogBy zdechn . Je[li by staBo si w 2 dniu, to potem przez 5 nast pnych
mogBy si rozkBada ... Nast pnym razem sprawdz dokBadnie i w trakcie ich mycia b d tylko te |ywe... przetwarzaB
(nie chciaBem napisa , |e b d je gotowaB |ywcem :)

Corch (2010-08-13 15:16:43)


W tym roku te| próbowaBem winniczków.
PRzepis:
http://www.mojegotowanie.pl/przepisy/przekaski/winniczki z czosnkiem
PosiBek pracochBonny, a smak i ilo[ oprzymanego po|ywienia [rednia. Jako przystawka mo|e by .
Psa, kota, konia bym zjadB, ale jedynie w ekstrymalnej sytuacji.
Co do wegetarian: nie podzielam ich pogl dów od strony technicznej jak i ideaBowych. Technichn stron opisaBe[
powy|ej. IdeaBy... Szkoda mi zwierz , które s traktowane jak surowiec, a nie jak co[ co |yje. Najlepszym rozwi zaniem
byBo by |ywienie si zwierz tami z wBasnej chodowli jednak nie zawsze mamy do tego warunki.

Sokomaniak (2010-09-29 12:27:37)


Ja to bym zjadB wszystko jakbym musiaB: konia, psa, kota itd.
Zlimaki jadBem w Grecji, |aden dla mnie rarytas. Du|o |ucia, wysoka cena, smak raczej bBotny.

79
Permakultura i le[ne ogrody cz.3 (2009-12-25 21:20)

Jako, |e w sondzie prowadzi temat le[nych ogrodów (to Wy, moi czytelniczy wpBywacie na tematyk postów)
postanowiBem szybciej ni| zamierzaBem napisa wpis co lesnych ogrodach cz. 3.
Przechodz c do konkretów, serwuj kolejn dawk informacji dotycz cych le[nych ogrodów.
Poprzednie wpisy mo|esz przeczyta pod tymi linkami:
[1]cz.1
[2]cz.2
Oto kolejne czynniki, na które powinni[my zwróci uwag , przy projektowaniu le[nego ogrodu.
GB boko[ ukorzeniania si ro[lin. Powinni[my B czy ro[liny o ró|nym systemie korzeniowym. np. pBytkim,
[rednio gB bokim i gB bokim systemie korzeniowym. Pozwoli to unikn lub zminimalizowa konkurencj
mi dzy ro[linami. Wynika to z tego, |e ró|ne ro[liny maj wi kszo[ korzeni na ró|nej gB boko[ci, dzi ki
czemu ro[liny ”nie wchodz sobie w parad ”. Przy dobrym projekcie, ro[liny nie tylko sobie nie przeszkadzaj ,
ale siebie nawzajem wspieraj . Dzieje si tak zwBaszcza przy wspóBpracy ro[lin o gB bokim systemie ko-
rzeniowym z ro[linami o pBytkim systemie. Ro[liny o pBytkim systemie korzeniowym chroni górna warstw
gleby przed erozj g st pl tanin korzeni. Ro[liny o gB bokim systemie korzeniowym wydobywaj wod
oraz substancje od|ywcze dla ro[lin o pBytko poBo|onych korzeniach. Na skal przemysBow wykorzystuj
t zasad ChiDczycy, którzy w swoich systemach agrole[niczych B cz upraw zbó| z drzewami. Paulownia
puszysta ( Paulownia tomentosa ) inaczej Cesarskie Drzewko Szcz [ci bywa sadzone z pszenic . Nie do[ , |e
drzewo to sBu|y za wiatrochron dla pszenicy, co zwi ksza plon pszenicy. To jeszcze paulownia puszysta ma
wi kszo[ korzeni na gB boko[ci 40-100 cm, pszenica natomiast na gB boko[ci 0-30 cm. Paulownia wychwytuje
zatem wi kszo[ nawozów sztucznych, które zostan wymyte poza zasi g korzeni pszenicy. Nie do[ , |e za-
pobiega si w ten sposób zanieczyszczeniu wód gruntowych rzek, strumieni i jezior, to jeszcze przyspiesza to
wzrost drzewa. Cz [ nawozu zostaje jednak ”zwrócona” pszenicy, gdy| paulownia jest drzewem li[ciastym

gubi cym li[cie na zim . Li[cie przyczyniaj si zatem do tworzenia gleby i dostarczaj glebie [cióBki oraz
dobrego ekologicznego nawozu.
Kolejna dawka porad ju| w nast pnym po[cie dotycz cym le[nych ogrodów.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-2.html

Anonymous (2010-03-06 18:19:58)


Wszystko to brzmi wspaniale. Las w moich oczach wygl da na zamkni ty i zrównowa|ony ekosystem - wi c posiada
taki samoreguluj cy si system w ogrodzie to wspaniaBa idea.
No i tu nadchodz schody.. Bo opisujesz du|o ro[lin egzotycznych, piszesz o orzeszkach z sosny, o ro[linach z Syberii
i z Chin.. I jako[ to do mnie nie trafia :/ Nawet je[li z ciekawo[ci posadziBbym takie ro[liny, to nie wiem czy miaBbym
ochot na zbieranie ich owoców. Nie wiem czy by mnie przekonaBy.
Nie wiem na ile moje spostrze|enia pokrywaj si z wnioskami innych czytelników, nie chc aby[ odbieraB to jako
krytyk . ChciaBbym natomiast poprosi cie o artykuB napisany pod polskie realia i polski sceptycyzm.
Czyli - typowy polski ogród/sad przydomowy/dziaBkowy - jabBonie sadzone po kilka metrów od siebie, a pod nimi
wymagaj cy piel gnacji i grabienia trawnik. Wchodzisz TY - permakulturniak - i sadzisz. PrzeksztaBcasz bezproduk-
tywny trawnik w krzewy, pn cza itd
(najlepiej aby ro[liny byBy wieloletnie, i znane w Polsce)
DaBoby si stworzy taki artykuB?

80
Anonymous (2010-03-06 19:34:30)
Pewne zaraz otrzymasz odpowiedz, |e wi kszo[ polskich ro[lin wcale polskimi nie s .
Permakultura nie jest polskim ruchem, wi c i ro[liny wymieniane przez koleg Wojtka, s jakby obce, wyci gni te z
zagranicznych schematów.
Jak dla mnie niektóre wpisy czu jakby troch , dzieci c naiwno[ci . Klimat i realia mamy troch inne ni| za granic
i nie wszystkie pomysBy b d tak fajnie funkcjonowa , jak s na blogu opisywane. To samo si tyczy wzgl dów eko-
nomicznych, sprzeda| plonów i zyski pewnie nie b d takie super jak bywaj opisywane i trzeba si z tym liczy .
Kolega Wojtek z teori to mo|e i jest ok, ale |eby jeszcze tej praktyki byBo wi cej.
Pozdrawiam autora i czytelników:)

Wojciech Majda (2010-03-06 19:57:16)


Witam Anonimowy1 i Anonimowy 2.
@Anonimowy1
Wpis dodany do listy oczekuj cej.
Za miesi c, dwa (jak ju| cieplej b dzie) to nawet b d robiB filmik na ten temat, tak|e cierpliwo[ci prosz :)
Twój sceptycyzm nie jest oczywi[cie bezpodstawny, inni Czytelnicy równie| cz sto poruszaj t kwesti .
Anonimowy 2 napisaB Ci co ja bym napisaB (wiele z ro[lin ”polskich” wcale nie jest polskie:)
W mi dzyczasie mo|esz przeczyta niedawny wpis o nawozach azotowych:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azo towe-cz3 04.html
Jest w nim zawarty ”przepis” na system agrole[niczy (rokitnik + ró|a pomarszczona + króliki). Zamiast rokitnika/ró|y
mo|esz podstawi jabBoD, czy inne drzewka. Jedyne o czym musisz pami ta , to to, |e niektóre ro[liny wymagaj
lepszej gleby. Z czasem poprzez zwi kszenie poziomu materii organicznej i ”intensywne” zgryzanie ro[lin |yzno[ gleby
si wytworzy, no ale do tego czasu ro[liny bardziej wymagaj ce mog si nie przyj /sBabo rosn .
W artykule opisz system bez zwierz t u|ytkowych.
@Anonimowy 2
Podane przeze mnie ro[liny s sprawdzone pod k tem wytrzymaBo[ci na nasze warunki atmosferyczne.
Masz mo|e jakie[ zastrze|enia co do konkretnych przykBadów? Aatwiej byBoby mi odnie[ si je|eli wiedziaBbym o co
chodzi.
Które rozwi zania ekonomiczne uwa|asz za naiwne?
Moim zdaniem wi kszo[ przedstawionych tu przykBadów polega na dwóch rzeczach:
-ci cie kosztów (np. na nawozach azotowych)
-zwi kszanie produktywno[ci (intensywne spasanie bydBa, keyline, swale)
Doktoratu z zarz dzania nie mam, ale je[li co[ jest taDsze i mo|na tego wyprodukowa wi cej a na dodatek mo|na
klientowi zakomunikowa , |e produkt jest lepszy, to dlaczego miaBoby to by naiwne?
Rzeczywi[cie mam du| wiedz teoretyczn , te praktyczn jednak szybko nadrabiam :)
Pozdrawiam wszystkich.

Anonymous (2010-03-06 21:21:18)


Super, w takim razie uzbroj si w cierpliwo[ , a w tym czasie czytaB inne artykuBy. Pozdrawiam równie|.

Anonymous (2010-03-08 16:01:35)


Sluchajcie ziomki. W Angli permakultura kwitnie przepieknie. Klimat podobny. Rosliny podobne. Widzialem filmy
i rozmawialem z kilkoma Permacculture Guys z angli i maja juz dawno rozwiniete Food Foresty. Takze i w polsce da
to sie pieknie zrobic. Zwlaszcza, ze klimat jakby ku ocieplaniue sie ma :) Pozdro Wojtek...

Wojciech Majda (2010-03-08 16:14:27)


Witaj Anonimowy.
Rzeczywi[cie klimat mamy podobny do angielskiego. Na szcz [cie dla nas nie identyczny :)
Zim troch zimniej, latem troch cieplej

81
Równie| pozdrawiam.

Anonymous (2010-03-08 18:21:07)


Oj, wiem o Anglii, i widziaBem prezentacje angielskich le[nych ogrodów na youtube. Jednak ja 3 lata |yBem w Anglii,
i wiem |e klimatu polskiego nie da si porówna z angielskim.. Przez 3 lata które tam mieszkaBem, [nieg padaB przez
2 tygodnie w sumie, i z tego 1,5 tygodnia podczas zimy 08/09. Zim 09/10 sp dzaBem ju| w Polsce, no i nie ma
porównania...
Na wBasny u|ytek, uznaj |e w Anglii s jedynie dwie pory roku - wiosna i jesieD. Poza tym, powietrze wydaje mi si
wilgotniejsze w UK. Czu po ko[ciach. Temperatura jakby ni|sza ni| termometr wskazuje.
Dlatego, nie wydaje mi si , aby wizyta w angielskim le[nym ogrodzie, sporz dzenie szkiców, ewentualne pobranie
sadzonek i przeniesienie tego na polski grunt zdaBo egzamin..
Wystarczy |e spojrz za okno na polskie goBe szare trawniki, goBe krzewy itd, a potem spojrz na zdj cia które
wykonaBem rok temu, o tej samej porze w Anglii - soczysta zieleD! Wsz dzie!
Do stworzenia takiego le[nego ogrodu potrzeba innych ro[lin - takich zadomowionych u nas. Hmm, a czy w Niemczech
istniej takie ogrody? Tu klimat powinien by zbli|ony :) Niestety nie znam niemieckiego wi c nawet google nie
pomo|e za wiele. Ale mimo to - zaraz sprawdz :)
Anonimowy - inicjator rozmowy ;) pozdrawia

Wojciech Majda (2010-03-08 18:51:33)


Witaj Anonimowy inicjatorze:)
W Anglii jest klimat umiarkowany morski w Polsce mamy klimat przej[ciowy tzn. przej[ciowy mi dzy morskim a
kontynentalnym.
S pewne ró|nice - jak piszesz w Anglii jest wilgotniej ni| u nas. Ma to swoje plusy i minusy (troch mniej chorób
grzybowych np.)
Sezon wegetacyjny mamy krótszy (210 dni), oni 252 dni ale za to niebo czystsze.
U nas lepiej rosn orzechy, poza tym wiele ro[lin produkuje wi cej substancji leczniczych i od|ywczych.
Wszystko dziaBa w dwie strony.
Ro[liny rzeczywi[cie bra lokalne - jak tylko s ...
W Niemczech jest jaka[ grupa zajmuj ca si permakultur , wi c pewnie i le[ne ogrody maj .
Pozdrawiam

Anonymous (2010-03-08 19:25:40)


PrzeszukaBem net. Rzeczywi[cie, maj swoj ”akademi ” http://www.permakultur-akademie.net
ZnalazBem te| ofert kursu, niestety szansa na to by byB refundowany ju| przepadBa :/
http://www.scribd.com/doc/24223789/Permaculture-Design-Course

Wojciech Majda (2010-03-08 20:42:46)


W tym roku b dzie organizowany PDC w Polsce. B d staraB si , |eby jedna, albo dwie osoby miaBy kurs po ni|szych
stawkach (pokrywaj koszty wyzywienia)

Anonymous (2010-04-09 20:39:05)


wBa[nie znalazBem powy|szy artykuB.
jestem pod wra|eniem.ju|sobie wyobra|am jak mogBoby to wygl da u mnie jak wybuduje domek.
ale jaka dziaBka na to. ogród le[ny i sad..to sporo miejsca.
no wBa[nie ile??
b d [ledziB ten w tek
pozdrawiam
kropekkkk

82
Wojciech Majda (2010-04-09 22:56:51)
Wszystko zale|y od celów jakie si chce osi gn . Je[li chce si zaBo|y le[ny ogród, to ju| nie trzeba sadu:) {eby mie
wi kszo[ owoców i warzyw wystarczy 500m2. Je[li chce si mie zwierz ta dobrze jest mie troch wi cej, cho z
drugiej strony zwierz ta mog je[ rzeczy, których czBowiek nie zje...
Je[li kropekkkk okre[lisz co chcesz osi gn b dzie Batwiej poda przybli|on powierzchni .

Anonymous (2010-05-07 10:59:16)


Sosna zwyczajna mo|e by równie| ro[lin typu ”2 w 1”. Igliwie (a tak|e szyszki) mo|na wykorzystywa , tak jak to
byBo powiedziane w artykule, do [cióBkowania ro[lin lubi cych kwa[ne podBo|e. Sosna zwyczajna jest ro[lin lecznicz ,
olejki sosnowe wykorzystywane s w aromatoterapii, a z wiosennych p ków mo|na wytwarza domowy syrop przeci-
wkaszlowy lub aromatyczn nalewk . Nie potrzeba izolowa olejku sosnowego aby napawa si jej zapachem, wystarczy
posadzi cho by jedno drzewo w pobli|u domu. Nigdy nie sadzmy du|ych drzew w odlegBo[ci mniejszej ni| 20 m od
domu, a wysokich i zimozielonych od strony poBudniowej. W mniejszych ogrodach nale|y sosn przycina . Nasza
rodzima sosna nadaje si równie| na formowane |ywopBoty. Oczywi[cie do ci cia i formowania nadaj si jedynie
mBodsze egzemplarze (nie ogoBocone od doBu).
Sosna zwyczajna w przeciwieDstwie do koreaDskiej jest wytrzymaBa na mrozy na terenie caBego kraju.
Sosna syberyjska ro[nie bardzo, bardzo wolno i mo|emy nie doczeka si nasion.
Jola

Wojciech Majda (2010-05-10 21:11:15)


Dzi ki za informacje. Dane amerykaDskie i angielskie mówi , |e orzeszków sosny koreaDskiej mo|emy doczeka si ju|
po 15-20 latach.

Basia (2010-08-16 16:35:04)


Po raz pierwszy spotkaBam si z takim artykuBem.Jestem zachwycona.Mam ogród ,maBy lasek i próbuj co[ uprawia
.Jestem amatork i to co przeczytaBam na pewno mi bardzo pomorze.Mój ogród jest prowadzony caBkowicie bez sz-
tucznych nawozów i bez oprysków .Dlatego mszyce , [limaki , mrówki maj istny raj.Ja si nie zniech cam i czytam
takie artykuBy jak ten.Z niecierpliwo[ci czekam na dalsz cz [ .Pozdrawiam.

Wojciech Majda (2010-08-16 16:50:24)


Jak na razie napisaBem 10 wpisów stricte o le[nych ogrodach, tak|e nie ma co czeka ;)

83
Jak wykorzystuj c zasady permakultury zapewni sobie emerytur lepsz ni| w ZUS’e?
(2009-12-26 09:02)

[1]
Dlatego, |e wielu z czytelników tego bloga interesuje si ekonomi i s mBodzi...
Nie mamy co liczy na emerytur z ZUS’u, IKE, OFE czy innych (nowo)tworów finansowych. Same OFE
od wrze[nia 2008 do wrze[nia 2009 straciBy kilkana[cie procent zgromadzonych na nich pieni dzy.
Chcesz dowiedzie si jak zainwestowa swoje pieni dze i mie roczn stop zwrotu z inwestycji rz du 300
% ? [2]Przeczytaj tego posta.
Czy b d chciaB Ci wrobi w jaki[ nowy, super oprocentowany fundusz inwestycyjny? Czy b d chciaB
zapisa Ci do jakiego[ OFE (które od wrze[nia 2008 do wrze[nia 2009 straciBo po kilkana[cie procent)?
Nie
B d namawiaB Ci do tego by[ zainwestowaB (tylko swój czas) i zapoznaB si z zasadami permakultury i
ogrodnictwa. Czy jeste[ uczniem, studentem, bankierem, taksówkarzem, czy jeste[ bezrobotnym( a wBa[ciwie
zwBaszcza jak jeste[ bezrobotnym). Zainwestuj swój czas, NAUCZ SI jakich[ praktycznych umiej tno[ci,
wyprodukuj chocia| cz [ swojej |ywno[ci. Za zaoszcz dzone pieni dze kupuj sobie kilka srebrnych monet
miesi cznie. Opieraj swoj emerytur na czym[ konkretnym.
B d namawiaB Ci by[ posadz jakie[ produktywne drzewo. Najlepiej orzechowe, czy kasztany jadalne, gdy|
je mo|na je[ i przechowywa caBy rok. Je[li b dziesz samowystarczalny je|eli chodzi o |ywno[ , to tak jakby
Twoja emerytura byBa wy|sza o minimum 300 zB(za |ywno[ ekologiczn , któr b dziesz spo|ywaB zapBaciBby[
w sklepie prawdopodobnie ponad 600 zB). Zaprojektuj sobie lub zle komu[ projektowanie le[nego ogrodu.
Najprawdopodobniej zajmie to kilka lat nim le[ny ogród wejdzie w szczyt produktywno[ci. Nie wymaga
on du|ych nakBadów na utrzymanie (zarówno w robociznie jaki i pieni dzach) a potencjalna korzy[ , jak
mo|esz z niego mie jest ogromna)
[3]Posadz bluszcz na póBnocne [cianie Twego domu, |eby zaoszcz dzi pieni dze na ogrzewaniu.
Dzi ki tym bardzo tanim inwestycjom (kwestia kilkudziesi ciu zB na narz dzia i nasiona) z czasem b dziesz
mógB przy nie zmienionym dochodzie zaoszcz dzi par zBotych, które b dziesz mógB dalej zainwestowa .
B d namawiaB Ci by[ rozwa|yB, by wybudowa si na wsi. Za cen 1 m2 ziemi w mie[cie mo|esz cz sto
84
kupi 1 ar, czyli 100 m2 ziemi na wsi.
Miej rodzin , dzieci zwBaszcza - one mog Ci utrzymywa na staro[ .
Stary wierszyk naszych przodków gBosi:
”Klaczka, pszczóBka, i pszenica
wywiod z dBugów szlachcica”
Oni dostrzegali, |e prawdziwe bogactwo to ziemia. Ziemia, która odpBaca si obfitymi plonami, je[li tylko
przestrzegamy jej praw.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty zabezpieczaj c si na staro[ wykorzystasz zasady permakultury ?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzXDRb_xOxI/AAAAAAAAAJQ/eDoJRyJu10A/s1600-h/Lange-MigrantMother.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/permakultura-inwestowanie.html
3. http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.html

Anonymous (2009-12-26 14:21:53)


Przyznam |e po twoich postach zaczoBem bra to na powa|nie. Przedewszystkim mo|na zmniejszy koszty staBe, a
zyski zainwestowa w co[ pewnego.
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2009-12-26 17:30:39)


Oczywi[cie, |e to si opBaca.
Ben Bernanke, szef Rezerwy Federalnej (taki amerykaDski bank centralny) powiedziaB swego czasu, |e mo|e zagwaran-
towa , |e rz d amerykaDski b dzie w stanie (dzi ki pieni dzom z FED’u) zagwarantowa spBat swoich zobowi zaD.
Czego jednak FED nie mo|e zagwarantowa , to jak warto[ b d miaBy te pieni dze...
W Polsce przecie| jeszcze okoBo 15 lat temu praktycznie ka|dy byB milionerem (posiadaB milion zBotych).
Tak samo mo|emy robi sobie projekcje nt tego ile dostaniemy pieni dzy z OFE, ZUS’u, ale my tych pieni dzy nie
kontrolujemy - w ka|dej chwili rz d mo|e zmieni warunki gry (jak zrobiono to niedawno). Le[ny ogród stanowi mo|e
po pierwsze zródBo oszcz dno[ci w pocz tkowym okresie |ycia, których nadwy|k mo|na zainwestowa lub oszcz dza
(w formie kruszcu, monet)
Po drugie dojrzaBy le[ny ogród produkuje mas |ywno[ci, lekarstw i innych po|ytecznych produktów. Zatem nasza
emerytura mo|e by mniejsza o kilkaset zBotych (warto[ aktualna) bez uszczerbku dla naszej jako[ci |ycia.
Równie| pozdrawiam

Anonymous (2009-12-26 18:05:09)


Ja si w tym wszystkim do[ dobrze ori tj . Na piramid finansow nie ma co liczy to jest jasne :)
Pozdrawiam Piotr

Anonymous (2009-12-26 18:08:45)


A i jeszcze mam pytanie! Bo caBy czas mówisz o tym |e z le[nego ogrodu mo|na wyci gn zysk jeszcze na drewnie.
ZaBó|my |e posadz sobie jakie[ drogie drzewo i b d chciaB je sprzeda , mówi c szczerze nigdzie nie znalazBem
ch tnych, |adnych firm co by si trudniBy takim handlem. Mo|e jaki[ post na ten temat. I takie pytanko czy jest
jakie[ drzewo które daBo by szybki zysk z drewna zaBó|my w przeci gu 5 lat ?
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2009-12-26 22:54:06)


Zysk na drewnie z le[nego ogrodu mo|na osi gn , jednak pisz c o zysku na drewnie zazwyczaj miaBem na my[li inne
systemy agrole[nicze, ni| le[ny ogród. Najlepsze do produkcji drewna s nast puj ce rodzaje agrole[nictwa :
-lasy pastwiskowe (na pastwisku rosn drzewa)
-rolnictwo alejowe (mi dzy rz dami drzew rosn ”tradycyjne” uprawy rolnicze)

85
-rolnictwo le[ne ( w lesie uprawiane s np. grzyby shitake, boczniaki lub ro[liny cieniolubne typu |eD-szeD)
Wynika to z kilku przyczyn:
1.Po pierwsze najcenniejsze drewno daj drzewa o strzelistym pokroju, takie o prostym pniu i maBej ilo[ci gaB zi w dol-
nej cz [ci pnia. Im dBu|sz desk mo|na wytworzy z danego pnia tym wi cej mo|na uzyska za dan obj to[ drewna.
PrzykBadowo za deska o dBugo[ci 1 m kosztuje 10 zB, 2m np 25 zB a 3 m mo|e kosztowa np 60 zB. Drzewo daj ce du|o
owoców, czy orzechów ro|ni si pokrojem - by zmaksymalizowa produkcj drzewo powinno mie rozBo|yst koron .
Drzewo daj ce du|o orzechów/owoców jest zatem dokBadnie przeciwieDstwem drzewa dobrego do produkcji drewna.
2. Koszt [ci cia i transportu drzewa mo|e czasami przekracza warto[c drewna. Do transportu 1 pnia o dBugo[ci 15m
potrzeba wynaj przecie| kierowc i ci |arówk . Do transportu 10 pni potrzeba te| kierowc i ci |arówk , zatem
koszta si rozkBadaj .
3.Drzewo po [ci ciu musi gdzie[ spa[ . W le[nym ogrodzie zazwyczaj b d to inne gatunki ro[lin, które zostan
zmia|d|one podczas powalania drzewa, co oznacza du|e straty. W innych systemach agrole[niczych mo|na tak za-
planowa , |e w momencie gdy drzewo b dzie [cinane inne plony nie b d uszkodzone (np. pszenica skoszona z
mi dzyrz dów albo zwierz ta wyjedz darD z pastwiska)
4. Firmy kupuj ce drewno mog nie chcie przyjecha by [ci 1 drzewo z powodów patrz punkt 2. Rzadko zdarza si
w warunkach przydomowego ogrodu, |eby mie kilkana[cie sztuk drzew w podobnym wieku i tego samego gatunku.
5.Cz sto równie| mog nie chcie kupowa drewna z ”ogrodu” z powodu obawy, |e nie s w nim umieszczone elementy
typu gwozdzie (które mog uszkodzi piBy oraz zani|y warto[ drewna.
Drzew, które daj plon drewna po 5 latach w klimacie umiarkowanym nie znam. W tak krótkiej skali czasu lepsza
byBaby jaka[ plantacja zióB albo je|eli chodzi o biomas , to mo|e miskantus olbrzymi albo prawo[laz pensylwaDski?
Istnieje mo|liwo[ zainwestowania w plantacje eukaliptusa w Brazylii. Drzewo to ro[nie okoBo 5 lat, jednak z powodów
etycznych nie polecam tego.
U nas po okoBo 10 latach pod topór mo|e i[ Paulowni puszysta. Minusem tego drzewa, jest to, |e w Polsce rynek
(popyt)na to drzewo nie jest jeszcze dobrze rozwini ty (a wBa[ciwie to w ogóle).
Co do znalezienia ch tnych na drewno, to o jakie[ konkretne chodzi?

Sokomaniak (2010-09-29 16:33:42)


To dobre rady ale... nie dla ogromnej wi kszo[ci ludzi którzy mieszkaj w miastach i miasteczkach. Jak zrobi sobie
le[ny ogród mieszkaj c w 10 pi trowym bloku?

Wojciech Majda (2010-09-29 18:55:17)


Aktualnie mieszkam w 4 pi trowym bloku :) Jem dzikie owoce, rosn ce na nie mojej ziemi, ”zajmuj ” si równie|
okolicznymi zdziczaBymi parkami kieruj c sukcesj ekologiczn w stron produktywnego le[nego ogrodu.
No i oczywi[cie szukam ziemi (ju| blisko koDca)...
MieszkaDcom bloku polecam znalez jak [ dziaBk , albo lepiej kupi ziemi roln w jakim[ niezbyt praworz dnym
obszarze kraju i postawi tam 2 budynki gospodarcze blisko siebie... Wychodzi du|o taniej ni| dziaBka budowlana.

Corch (2010-10-08 13:53:42)


To tak jak ja ziom:D Bloki to jest to;)
Poraz kolejny polecam:
http://cohabitat.net/art.html #PgStart
Ja maBo tego |e mieszkam w bloku na 4 pi trze to jeszcze jestem u te[ciów ;] Tak wi c u mnie nawet balkon odpada;(
Do wiosny mam zamiar zlikwidowa kaktysy z mojego parapetu i w ich miejsce ustawi korytko zielno warzywne.
jeszcze nie mam |adnych typów, ale mam sporo czasu na namysB. Ma kto[ jakie[ pomysBy?
korytko b dzie 30x70 cm wysoko[ ok 25 cm.

86
Permakultura i naturalne nawozy cz.4 (2009-12-27 20:20)

[1]
Na zdj ciu wulkan - niszczycielska ale i |yciodajna zarazem siBa.
Po przeczytaniu tego postu b dziesz wiedziaB, dlaczego ludzie osiedlaj si wokóB wulkanów, cz sto b d c o
tym [wiadomym.
Wcze[niejsze posty na temat naturalnych nawozów mo|esz przeczyta pod tymi linkami:
[2]cz.1
[3]cz.2
[4]cz.3
Dzisiaj chciaBbym skupi si na bardzo rzadko w Polsce wykorzystywanym nawozie jakim jest m czka bazal-
towa.
M czka bazaltowa to nic innego jak rozdrobniony bazalt. MineraB ten to zastygBa magma,. Bazalty (bo nie
jest to jednorodna skaBa) s powszechnie stosowane jako kruszywo do budowy dróg oraz surowiec na kostki
brukowe. M czka bazaltowa to ”odpad” powstaBy podczas produkcji ww. produktów.
Ludzie od wieków osiedlali si w miejscach gdzie wybuchaBy wulkany. Zazwyczaj nie b d c tego [wiadomym,
jednak cz sto zdawali sobie z tego spraw . Czy zatem staro|ytni byli idiotami, którzy lekcewa|yli zagro|enie?
Nie, przyczyn takiej kolei rzeczy s wBa[nie skaBy magmowe (bazalt to taka wBa[nie skaBa). SkaBy te s bardzo
bogate w mikroelementy (|elazo, selen, cynk...) gleby pochodzenia wulkanicznego s zatem bardzo |yzne
- to wBa[nie bogate plony |ywno[ci sprawiaBy, |e ludzie tak cz sto obierali sobie za miejsce osiedlenia tak
ryzykowne lokacje. Bazalt zawiera prawie wszystkie pierwiastki dost pne naturalnie na ziemi( oczywi[cie
wi kszo[ w niezwykle maBym st |eniu) zatem gleba z niego wytworzona jest idealna dla wi kszo[ci ro[lin.
Istniej mo|liwo[ reminalizacji ”zm czonych” wieloletnim nawo|eniem nawozami sztucznymi gleb. Taka
dawka mineraBów mo|e pomóc zwBaszcza glebom na których przez wiele lat uprawiano jeden rodzaj ro[lin.
Wtedy ro[liny pobieraj jeden ”zestaw” mikro i makroelementów co doprowadza do spadku produktywno[ci
gleby.
Jak dawkowa m czk bazaltow ? Jeszcze nie ustalono jednoznacznego dawkowania. Sugerowana dawka
wynosi od 100kg - 1t na ha/rok. Sk d ta rozpi to[ ? Wynika to z tego, |e w przeciwieDstwie do nawozów
sztucznych m czki bazaltowej nie mo|na przedawkowa . Je[li u|yjemy jej wi cej po prostu pozostanie ona
w glebie i rozBo|y si , gdy... b dzie ro[linom potrzebna. Na zachodzie przed zaBo|eniem np. sadów ekolog-
icznych rozprowadza si m czk bazaltow w ilo[ci 10t/ha. Zapewni to zapas mikroelementów dla danego
sadu prawdopodobnie na okres caBego |ycia(albo i wi cej) wBa[ciciela danego obszaru.
M czka bazaltowa dostarcza glebie mikroelementów, zatem ro[liny na niej rosn ce s w nie bogatsze. WpBywa
to dodatnio na odporno[ ro[lin na szkodniki oraz choroby. Jako, |e ro[liny s bogate w mikroelementy
poprawia to zdrowie jedz cych je zwierz t i ludzi.
M czka bazaltowa przydatna b dzie na ka|dej glebie, jednak najbardziej przydatna b dzie na glebach pi-
87
aszczystych, gdy| s one zazwyczaj ubogie w skBadniki od|ywcze. Co szczególnie istotne m czka bazaltowa
nie jest wymywana z gleby przez opady deszczu (jak jest w przypadku nawozów sztucznych), wi c nie mo|e
zanieczy[ci wód gruntowych. Stanowi zatem w glebach piaszczystych stabilny i trwaBy rezerwuar mikroele-
mentów, tak wa|nych by mie zdrowe produkty |ywno[ciowe.
T m czk skaln mo|na wykorzysta równie| jako dodatek do kompostu, obornika czy gnojowicy. Ograniczy
si wtedy straty azotu (nawet do 27 %), poprzez wi zanie amoniaku.
Kolejnym zastosowaniem m czki bazaltowej s jej potencjalnie owadobójcze wBa[ciwo[ci. Rozpylenie jej
na zaatakowany jakimi[ szkodnikami obszar zabija je. Dzieje si tak gdy wykorzystamy m czk o bardzo
malej frakcji (drobno zmielon ). Dlaczego tak si dzieje? Poniewa| pyB zatyka owadom przetchlinki co
sprawia, |e si dusz . Owady nie maj pBuc, wymiana gazowa zachodzi poprzez przetchlinki, czyli otwory na
caBej powierzchni ciaBa owadów, które prowadz do pBucotchawek lub tchawek. Gdy te otwory(przetchlinki)
zostan zablokowane pyBem z m czki skalnej owad dusi si . M czki skalne (w tym bazaltowe) rozpylone w
okresie |erowania owadów zabij wszystkie stawonogi (czyli np. owady i paj ki) w tym po|yteczne zna-
jduj ce si w zasi gu pylenia (czyli nad ziemi ). Je[li chcemy zastosowa m czk skaln bez szkody dla
owadów musimy rozprowadzi j w okresie gdy nie ma owadów (np pózn jesieni , zim , wczesn wiosn ),
u|y m czki bazaltowej o du|ej frakcji (bez pyBów) lub poB czy m czk bazaltow z wod , dzi ki czemu
nie b dzie si pyli . M czka skalna nie posiada okresu karencji, czyli nie nale|y si ba , |e produkt ni
opylony b dzie szkodliwy dla naszego zdrowia. Wynika z tego jednak fakt, |e po opadni ciu pyBu [rodek ten
przestaje równie| dziaBa na owady... Ro[liny nale|y opBuka , co wydaje si naturalne - jaka to przyjemno[
je[ zakurzon saBat ?
M czka bazaltowa stanowi dobry [rodek na stonk ziemniaczan
M czka bazaltowa jest zatem nieselektywnym, totalnym, nietoksycznym insektycydem z zerowym okresem
karencji.
Teraz troch o kosztach... M czk bazaltow mo|na kupi ju| za 22 zB za ton . To cena za niesortowan
wieko[ ziaren (tzn. dostaniemy m czk skaln w której mog by cz stki wielko[ci dziesi tych cz [ci mm
jak i 3 cm). Do naszych celów zupeBnie to nie przeszkadza. Warto wiedzie jednak, |e im wi ksze cz stki
tym wolniejszy jest ich rozkBad i co za tym idzie wolniejsze dziaBanie (ale te| na dBu|ej wystarcza). Taka
mieszanka o nieregularnej wielko[ci jest do celów rolniczych idealna, gdy| cz [ rozBo|y si szybko, a cze[
zostanie na pózniej.
Podana wy|ej cena to cena w kopalnaich bazaltu czy miejscach gdzie si go przetwarza. Do nich nale|y
doda jeszcze koszt transportu do naszego miejsca.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzfQNLKXEhI/AAAAAAAAAJg/UAay5YcukPA/s1600-h/MountRedoubtEruption.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-nawozenie-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz3.html

Azzie (2010-01-03 19:36:50)


Mam w rodzinie 10 ha ziemi rolnej, z tego co wiem to jest to klasa 5, sam piach :)
Mysle o wykorzystaniu jej, tylko czy uzyznienie takiej gleby jest oplacalne? Co bys doradzil?
Maczka bazaltowa, sloma, humus? Jaki koszt na ha powinienem zalozyc na doprowadzenie terenu do uzywalnosci?

Wojciech Majda (2010-01-03 21:57:34)


Jak w 99 % przypadków w Polsce najlepszym rozwi zaniem jest zadrzewienie terenu. Systemy agrole[nicze s na-
jbardziej polecane zwBaszcza na ubogich glebach. W takich miejscach daj one najwi ksze korzy[ci. Nie bez powodu
najgorsze gleby (6 klasy) s uwa|ane za nadaj ce si tylko pod zalesienie, czy to nie dziwne, |e w miejscu, które nie
nadaje si do niczego innego przeznacza si pod las?.
Niestety w momencie gdy dany teren staje si z prawnego punktu widzenia lasem wBa[ciciel traci mo|liwo[ decydowa-

88
nia o swoim lesie. Zyskuje za to niew tpliw przyjemno[ bycia wykonawc poleceD pana le[niczego.
Na du| skal import sBomy jest bardzo nieopBacalny - koszt to pewnie z 6ty[ zB na ha. Stosowanie sBomy do wyt-
worzenia materii organicznej to bardzo dobra i skuteczna technika jednak jest to technika na skal ogrodu. SBom na
du| skal mo|na wykorzysta co najwy|ej jako [cióBk wokóB mBodych drzewek. Stosowanie sBomy w konsekwencji
przyczyni si do stworzenia humusu.
Pod punktem humus zrozumiaBem import tej substancji do gospodarstwa? Je[li tak, to równie| koszty b d kosmiczne
i niewspóBmierne do potencjalnych plonów.
Zastosowanie m czki bazaltowej to dobry pomysB. Standardowa dawka na ha to 1 tona. Koszt zakupu 1 tony zaczyna
si od 22 zB. Jest to cena w kopalni bazaltu albo miejscach gdzie bazalt sBu|y jako surowiec do produkcji kostki brukowej
itp. Do tego trzeba doliczy transport. Rozrzucenie tego przez ci gnik na 10 ha b dzie kosztowa (w zale|no[ci czy
posiada si ci gnik, czy nie..) przy wynaj ciu okoBo 500 zB (mo|na te| rozrzuci taczk , ale wtedy pewnie wyjdzie, |e
pBacimy sobie z 40 gr na godzin :)
Koszt zatem wyniósBby pewnie z 1500 (liczyBem okoBo 70 zB za transport) za m czk bazaltow . Jest to zatem do[
dobre i tanie rozwi zanie. Stosowanie maczki bazaltowej to jedynie pocz tek, bo przecie| nie chcemy uzale|nia si
od ci gBego kupowania:)
Dalszym post powaniem byBoby dobór co z t ziemi robi ...
W tym miejscu mog powiedzie czego nie robi - nie ora .
Gleby piaszczyste potencjaln |yzno[ mog zawdzi cza tylko |yciu glebowemu, czyli dzi ki wspóBpracy grzybów
mikoryzowych, bakterii wi | cych azot... By móc to uczyni nale|y zwi kszy poziom materii organicznej. NajtaDszy
sposób to ten opisany w po[cie o projektowaniu Keyline.
Nast pnym problemem gleb piaszczystych jest woda, a raczej jej permanentny niedobór. Tutaj równie| pomocne
b dzie m czka bazaltowa oraz zaprojektowanie gospodarstwa w oparciu o maksymalne wykorzystanie wody deszc-
zowej. Chodzi o to by woda jak najdBu|ej zostawaBa w glebie i wykonywaBa jak najwi ksz prac .
Koszt b dzie równie| zale|aB od naszych zasobów(np. czy mamy kombajn i odpowiedni rodzaj pBuga), wiedzy, oraz
ilo[ci pracy jak jeste[my w stanie wykona .
Jako, |e najprawdopodobniej wi za si to b dzie z robotami ziemnymi (wynaj cie spychacza i koparki), szacuj koszt
na kilkana[cie ty[ zB. B dzie to wydatek jednorazowy, który powinien wystarczy na kilkadziesi t lat.

Permakultura i sól ziemi. (2009-12-29 07:30)

[1]
89
Z dzisiejszego wpisu dowiesz si dlaczego po tragicznym tsunami z grudnia 2004 r poprawiBa si wydajno[
produkcji rolnej w rejonie nim dotkni tym. Oprócz tego napisze dlaczego powinni[my dba o czysto[ naszych
rzek, gdy| przyczynia si to do zwi kszenia produkcji drewna w lesie.
W dniu 26 grudnia 2004 r. W Azji poBudniowej miaBo miejsce tsunami, które zabiBo okoBo 300 ty[. osób.
Ogromna fala zalaBa setki miast i tysi ce wiosek. To tragiczne wydarzenie przyczyniBo si jednak do
zwi kszenia produkcji |ywno[ci.
Dlaczego?
Niestety najpierw znowu troch informacji o glebie i geologii:)
W glebie nie wszystkie pierwiastki s wymywane w jednakowym tempie. Niektóre s bardzo trwaBe, niektóre
Batwo wymywaj si z gleby w czasie deszczu. Po tym jak si wymyj trafiaj do jezior, strumieni, rzek.
Z czasem (mowa tu o geologicznej skali czasu) wymyte pierwiastki trafiaj do mórz i oceanów. Nast puje
zubo|enie gleby...
Problem ten dotyczy zwBaszcza starych geologicznie gleb (jak np. w Australii), ale równie| gleb, które byBy
przez wiele lat orane (przyspiesza erozj , czyli wymywanie), nawo|one nawozami sztucznymi, które zawieraBy
tylko kilka pierwiastków (zazwyczaj 3 NPK, czyli N - azot, P - fosfor, K - potas). W pomidorze naukowcy
znajduj okoBo 52 pierwiastki.
Wszystkie wymyte mineraBy jak ju| wspomniaBem trafiaj z czasem do mórz i oceanów. Co wydaje si
logiczne zatem morza i oceany s bogatsze w substancje, Batwo i szybko wymywalne z gleb, ubo|sze za[ w
te, które s w glebach stabilne.
W naturalnych ekosystemach raz stracony przez ten ekosystem np. fosfor ju| do niego nie wraca (gleby
Australii s w niego szczególnie ubogie). Nowa ”dostawa” fosforu mo|e pochodzi z nast puj cych zródeB:
-wybuchy wulkanów (zapewniaj [wie|y materiaB do produkcji gleby)
-zalanie terenu wod morsk ( tsunami, lub permanentne obni|enie si terenu)
-ptaki |ywi ce si rybami i stworzeniami morskimi wydalaj odchody na ziemi (np. sBynne guano)
To dlatego wBa[nie po przej[ciu tragicznego tsunami w Azji poBudniowo wschodniej poprawiBa si produkcja
rolna (cho w tym przypadku chodziBo bardziej o mikroelementy zawarte w wodzie morskiej, ni| fosfor)
W klimacie umiarkowanym ”zwraca ” ekosystemom pierwiastki mo|e równie| Boso[, który |ywi si przez
wi kszo[ czasu w morzu i tylko na tarBo (|eby si rozmno|y ) wraca do rzeki w której si urodziB. Dziej si
gBównie poprzez drapie|niki (np. niedzwiedzie, ludzi) jak i padlino|erców (lisy, borsuki, szopy...)
W Ameryce PóBnocnej zauwa|yli, |e wokóB strumieni, które maj Bososie szybko[ wzrostu drzew jest ponad
trzykrotna. Zwierk sitkajski (Picea sitchensis) rosn cy przy takim strumieniu potrzebuje tylko 86 lat by
osi gn 50 cm grubo[ci w pier[cienicy (na wysoko[ci 130 cm). W strumieniu bez Bososi potrzebuje na to
okoBo 300 lat. Dlaczego tak si dzieje? Poniewa| Bososie, które zawieraj du|o biaBka s ulubionym daniem
niedzwiedzi. Niedzwiedzie w ci gu 45 dniowego okresu tarBa Bososi zabijaj okoBo 700 Bososi. Z tych Bososi
zjadaj tylko ”lepsze k ski”, co stanowi okoBo 50 % wagi Bososia. Przeci tnie jedne pozostawione przez
niedzwiedzia resztki
wa| okoBo 2,2 kg. To wszystko przekBada si na konkretne ilo[ci azotu, fosforu, wapnia... Dodatkowo ikra
Bososi stanowi pokarm wielu gatunków zwierz t.
Jakie wnioski pByn z tego? Miejmy czyste rzeki - b dziemy mie darmowy nawóz, lepsz |ywno[ .
Drugi wniosek pByn cy z tego posta to fakt, |e woda morska mo|e stanowi nawóz. To jest jednak temat na
kolejny post...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzmiiUkifrI/AAAAAAAAAJo/nt_Y4fL0ExU/s1600-h/Morze.jpg

Anonymous (2009-12-30 12:41:36)


Czekam na drugi w tek ... :)
Piotr

90
Wojciech Majda (2009-12-30 17:25:36)
Doczekanie Twoje;)
Pozdrawiam

Permakultura i naturalne nawozy cz.5 Jak wykorzysta sól morsk jako nawóz?
(2009-12-30 13:28)

W [1]poprzednim wpisie byBa mowa min. o tym, |e po przej[ciu tsunami w 2004r zalane wod morsk pola
zacz By by bardzie produktywne. Jest w nim wytBumaczone równie| dlaczego tak si dzieje.
Dzisiejszy wpis b dzie zawieraB praktyczne informacje nt tego jak mo|emy wykorzysta sól morsk w roli
nawozu.
Dr. Maynard Murray napisaB ksi |k ”Sea Energy Agriculture” w której opisuje ró|norodne do[wiadczenia
zwi zane ze stosowaniem soli morskiej oraz wody morskiej w roli nawozu. Dlaczego akurat wody morskiej?
Poniewa| zawiera ona wszystkie pierwiastki dost pne naturalnie na Ziemi. Na dodatek wi cej jest w niej pier-
wiastków, które szybciej s wymywane z gleby. Znany i powszechnie wykorzystywany przez firmy zajmuj ce
si sprzeda| suplementów diety jest fakt, |e rekiny nie choruj na nowotwory. Opakowanie zawieraj ce
kilkadziesi t gramów chrz tki rekina potrafi kosztowa kilkadziesi t zBotych i wi cej. Mniej znany jest fakt,
|e w[ród ryb i organizmów morskich nie wyst puj choroby degeneratywne (odpowiednik naszego np. artre-
tyzmu, tocznia, Alzheimera...)
Dlaczego?
Poniewa| woda morska zapewnia niezmienne, bogate w mikroelementy [rodowisko |ycia. SkBad wody
morskiej na przestrzeni milionów lat nie zmieniB si bardzo a je[li si zmieniaB, to niezwykle powoli, daj c
|yj cym w morzach i oceanach organizmom czas na przystosowanie. W ostatnich kilkudziesi ciu latach jed-
nak skBad wody morskiej (w niektórych miejscach) zostaB znacznie zmieniony poprzez ró|norodne ”dodatki”
ludzkiego pochodzenia.
Prosz porówna to do gleb u|ytkowanych rolniczo, na których rolnicy potrafi przez kilka lat z rz du up-
rawia to samo zbo|e, np. |yto. Co roku |yto pobiera z gleby okre[lone zestaw skBadników od|ywczych.
Trwanie tego sposobu u|ytkowania ziemi jest mo|liwe dzi ki herbicydom, insektycydom, fungicydom, na-
wozom sztucznym oraz oraniu. Z czasem nawet to nie wystarcza i rolnik jest zmuszony do zmiany ro[liny
uprawnej. Jak zawarto[ mikroelementów ma ma takie |yto, które ro[nie w jednym miejscu dwudziesty
rok?
Czy jedzenie takiej |ywno[ci mo|e zapewni nam zdrowie i ochroni nas przed wymienionymi wcze[niej
chorobami degeneratywnymi? Czy wystarczy Bykn tabletk z chrz stk rekina i wszystko b dzie ok? Na
te pytania ka|dy powinien odpowiedzie sobie samemu.
Pod terminem ”sól” zazwyczaj mamy na my[li chlorek sodu (NaCl) u|ywany w wi kszo[ci domów. Nazwa
handlowa to sól warzona. Jest to bardzo ”oczyszczona” sól kamienna. Sól warzona to w 99,9 % chlorek sodu.
PozostaBe 0,1 % to antyzbrylacze oraz ró|norodne ”zanieczyszczenia” (mineraBy inne ni| chlorek sodu).
Sól kamienna to w 97 % chlorek sodu reszta to równie| ”zanieczyszczenia”
Sól morska to w okoBo 90 % chlorek sodu, reszta tak samo jak w soli kamiennej z tym, |e jest tych mineraBów
wi cej.
Czy jednak sól nie jest szkodliwa dla ro[lin i zwierz t? Przecie| u ludzi wywoBuje nadci[nienie i zawaBy serca.
Czy sól nie jest toksyczna dla ro[lin?
Wszystko zale|ny od st |enia oraz rodzaju soli jaki u|yjemy. Dr. Maynard Murray przeprowadziB z sol
liczne do[wiadczenia. PodlaB ro[lin doniczkow A wod zawieraj c 10 g chlorku sodu (soli stoBowej lub
soli warzonej). Ro[lina zwi dBa. PodlaB ro[lin doniczkow B roztworem soli morskiej, który zawieraB 10g
chlorku sodu + towarzysz ce soli morskiej 10 % ”zanieczyszczeD” ro[lina zacz Ba rosn lepiej.
Inne ciekawe do[wiadczenie opisane w jego ksi |ce to uprawa hydroponiczna pomidorów. Hydroponika to up-
rawa ro[lin bez gleby. Korzenie ro[lin co jaki[ czas opryskuje si roztworem wody z nawozami. Dr. Maynard
91
Murray u|yB w cz [ci uprawy zamiast standardowego roztworu u|yB wody morskiej. Pomidory z roztworem
wody morskiej miaBy si dobrze, nie chorowaBy, byBy sBodsze, byBy bogatsze w sole mineralne. Pod wieloma
wzgl dami byBy lepsze ni| pomidory uprawiane na tradycyjne od|ywce dla pomidorów. Co ciekawe woda
morska jest uboga w potas, którego pomidory uprawiane tradycyjnie potrzebuj du|o.
Inne równie ciekawe do[wiadczenie przeprowadzono na brzoskwiniach
Drzewko nr. 1 i 3 podlano w marcu wod morsk w ilo[ci 6 l na m2 powierzchni zaj tej przez drzewka
(wliczaj c koron drzew) z drzewkiem nr 2 i 4 nie robiono nic. W maju tego samego roku wszystkie drzewka
zaka|ono grzybem wywoBuj cym k dzierzawo[ li[ci. Drzewko 2 i 4 nie wydaBo |adnych owoców nadaj cych
si do sprzeda|y z powodu powa|nego pora|enia tym chorobotwórczym grzybem. Drzewko 1 i 3 nie miaBo
|adnych objawów k dzierzawo[ci li[ci. W ci gu trzech lat trwania eksperymentu drzewa nr. 2 i 4 chorowaBy
co roku i w koDcu uschBy. Drzewa nr 1 i 3 w czasie trwania eksperymentu nie chorowaBy. Dodam, |e oprysk
grzybem nast piB tylko w pierwszym roku.
Zwierz ta karmione pasz , która byBa nawo|ona sol morsk rosn szybciej, lepiej wykorzystuj pasze, szyb-
ciej zaczynaj znosi jajka, s mniej chorowite, i s bardziej pBodne. Najprawdopodobniej efekt ten dotyczy
równie| ludzi.
Czy nie mo|emy zaoszcz dzi i pola nawozi tradycyjnie a zwierz tom i ludziom dodawa drog sól morsk
do pokarmu? Czy nie b dzie tak taniej ni| nawozi caBe hektary pól sol morsk ?
Niestety nie, gdy| ludzie i zwierz ta nie wykorzystuj mineraBów i pierwiastki je[li s one w formie nieor-
ganicznej. By byBy skuteczne musz by zwi zane z atomem w gla, czyli musz by ”wro[ni te” w |ywno[
a nie tylko dodane do niej w trakcie gotowania.
Tabelk z wykazem do[wiadczeD i rezultatami (po angielsku) mo|na zobaczy pod tym [2]linkiem
Warto wiedzie , |e zasolenie morza z którego brano wod do eksperymentu wynosi 3,5 % woda w BaBtyku
ma zasolenie 1,1 % Nale|y zatem u|y 3 razy wi cej wody ni| w eksperymencie.
Gdy kupujemy sól morsk do celów nawozowych i spo|ywczych nale|y zwróci uwag ile NaCl zawiera dana
sól morska. SpotkaBem si z sol firmy o’Sole, która zawiera 99,8 % NaCl. Gdzie s pozostaBe mineraBy, te
które sprawiaj , |e sól morska jest warta swej ceny? Nie jest to zatem warto[ciowa sól. Mam teorie, |e firmy
”oczyszczaj ” j z mineraBów innych ni| chlorek sodu by nie byBa gorzka (chlorek magnezu wyst puj cy w
soli morskiej nadaje jej charakterystyczny gorzkawy smak), by klientowi smakowaBa. Klient pBaci z 3-5zB za
kg soli morskiej (która w sumie nie ró|ni si niczym od soli warzonej kosztuj cej 50 gr za kg) my[l c, |e
kupuje zdrowy produkt. Firma sprzedaje drogo, smakuj cy klientowi produkt (na mikroelementy na pewno
te| jest nabywca, ale nie jest to klient w sklepie a firmy kosmetyczne, czy produkuj ce suplementy diety).
Tyle mojej teorii.
Je[li nie sta nas na zakup soli morskiej to lepiej do celów spo|ywczych u|ywa soli kamiennej. Sól warzona
to prawdziwa biaBa [mier :)
Na ha Dr. Maynard Murray u|ywaB do 3 ton soli morskiej! Z dobrymi rezultatami (je|eli chodzi o produk-
tywno[ ) O ile zadba si o to by erozja wodna nie zachodziBa(czy byBa minimalna) ta ilo[ wystarczy na 5
lat. Stosowanie soli morskiej, czy wody morskiej ma ekonomiczny sens tylko je[li mieszkamy blisko morza.
W innym wypadku nale|y korzysta z m czki bazaltowej (za cen 10kg soli morskiej ze sklepu mo|na kupi
1 ton m czki skalnej lub kilkadziesi t g chrz stki z rekina;)
A Ty co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-sol-ziemi.html
2. http://www.seaagri.com/DrMurraysExperimentsAppendix.pdf

Anonymous (2009-12-30 17:34:11)


Skoro jest to korzystne to dlaczego zasolone gleby australii sa problemem?
Piotr

92
Wojciech Majda (2009-12-30 18:19:43)
Korzystne jest tylko nawo|enie sol morsk , która zawiera NaCl w ilo[ci okoBo 90 %. W ”magicznych” wBa[ciwo[ciach
soli morskiej chodzi raczej o te pozostaBe 10 %.
W Australii problem zasolenia powstaB w wyniku u|ywania wód podziemnych do irygacji pastwisk i pól.
W wyniku gor ca woda wyparowywaBa z gleby lub ro[lin, natomiast sole rozpuszczone w tej|e wodzie pozostaBy. Prosz
wyobrazi sobie ile wody mo|e wyparowa w ci gu dnia gdy temperatura gleby dochodzi do 50 stopni i wi cej(na [wie|o
zaoranym polu pszenicy nie ma cienia) Z czasem (dziesi tki lat zBego u|ytkowania ziemi) ilo[ nagromadzonej soli byBa
taka du|a, |e dochodziBa do kilku procent (powy|ej zasolenia wody morskiej nawet!). Najpierw przestawiano si na
ro[liny toleruj ce wysokie zasolenie. Niestety w tym samym czasie dalej pompowano wod , co powodowaBo dalsze
zasolenie! Po pewnym czasie nic nie mo|e tam rosn .
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Salinity.jpg
To zdj cie przedstawia co prawda Kolorado(USA), ale daje obrazowy pogl d sytuacji. To biaBe co[,co na pierwszy
rzut oka wygl da na [nieg wcale [niegiem nie jest...
Pewn ciekawostk jest to, |e wBa[nie z powodu zasolenie wygin Ba wi kszo[ cywilizacji ”|yznego póBksi zyca”.
PowstaBo bB dne koBo, które tylko permakultura mo|e przerwa :)
Ostatnio idioci z rz du australijskiego wpadli na pomysB by wypompowywa zasolon wod z bagien usun j do
morza...
Tak samo jak ko|uch nie za bardzo przyda si mieszkaDcowi Brazylii, a b dzie bardzo cenny dla mieszkaDca Syberii,
tak samo nie ka|da technika rolna, czy sposób nawo|enia nadaje si do ka|dego klimatu. U|ywanie soli morskiej czy
wody morskiej nadaje si do terenów w których opady deszczu przekraczaj potencjalne wyparowanie. ”Nadmiar”
deszczu b dzie zapobiegaB akumulacji soli. Polska jest jeszcze?(patrz stepowienie Wielkopolski) takim krajem. Sól
morska zwi ksza te| troch pH gleby, które na terenach pustynnych czy póBpustynnych jest zazwyczaj i tak za wysokie,
wi c to dodatkowy powód by tego nie robi .

Anonymous (2009-12-31 01:02:46)


To co mo|e by rozwi zaniem dla krajów które maj liczne pustynie ? Czy w ogóle da si w takich warunkach
pozyskiwa jak kolwiek |ywno[ ? A mo|e da si w naturalny sposób ponie[ ilo[ opadów? Troch naiwne pytania
ale mo|e ... ju| nie takie rzeczy tutaj wypisywaBe[ :)
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-31 08:32:34)


Wcale nie s to naiwne pytania Piotr, to s jedne z najwa|niejszych pytaD jakie ludzko[ musi sobie postawi !
Przecie| w rejonach pustynnych/poBpustynnych |yje mnóstwo ludzi, którzy przez zBa gospodark przyczyniaj si
to powi kszania tych pustyni. Du|y fragment Sahary byB jeszcze w czasach historycznych lasem, jednak popyt na
drewno w Rzymie spowodowaB, |e poszedB on pod topór. Wypas kóz dokoDczyB dzieBa zniszczenia uniemo|liwiaj c
wzrost nowych drzew.
W krajach, które maj liczne pustynie oczywi[cie da si produkowa |ywno[ . Wystarczy wykorzystywa wod , która
nie zawiera soli - znaczy deszczówk . Zazwyczaj opady na pustyniach s bardzo obfite. Roczne opady wynosz ce
200 mm które s podawane dla jakiej[ pustyni to jest [rednia. Mo|e tak by , |e w jednym roku nie spadnie nic, a
w drugim spadnie 400mm. Wynika z tego, |e problemem nie jest absolutny brak wody, tylko brak mo|liwo[ci jej
magazynowania. Robi si z tego jeszcze problem - powstaj rzeki epizodyczne (okresowe), które mog powodowa
wielkie zniszczenia, nie mówi c ju| o erozji. Gdyby przechwyci wod z powiedzmy 10 ha i wykorzystywa j na 1
ha, to mamy baardzo produktywne miejsce - silne nasBonecznienie i 2000mm opadów na ha. Najlepiej wykorzystywa
dany teren jako le[ny ogród, albo jaki[ system agrole[niczy. Pi tro najwy|sze b d to palmy, akacje, kasztan jadalny,
ni|sze drzewa np. oliwki, pomaraDcza, drzewo truskawkowe, drzewo chlebowe... pn cza to winoro[l, kiwi... Le[ne
ogrody wBa[nie w takich terenach maj najwi kszy potencjaB. Równie| permakultura w takich trudnych miejscach
mo|e zaoferowa czBowiekowi najwi cej.
Ciekawym rozwi zaniem jest równie| hodowla goB bi. WBa[ciwie hodowla to troch zbyt mocne sBowo:) Gdy stworzy
si schronienie dla goB bi (wywiercaj c dziury w skaBach, lub buduj c specjalne budki) to umo|liwi si im |ycie.

93
Pokarm nie jest czynnikiem ograniczaj cym mo|liwo[ |ycia na pustyni. Jest nim schronienie i woda. Zatem goB bie
b d same si |ywi , produkowa nam cenny nawóz. Nasza rola to zbudowanie schronienia i przychodzenie po goB bie
- same si nie ugotuj :)
Ilo[ wody dost pn dla ro[lin na pustyni mo|na zwi kszy poprzez odpowiedni [cióBk . W tym przypadku z kamieni...
W nocy temperatura na pustyni obni|a si znacznie wi c nast puje skroplenie wody. Je[li ustawi si kilka kamieni
na sobie a wBa[ciwie porobi si du|o kopczyków z du|ych (kilkana[cie cm dBugo[ci) kamieni to takie ”konstrukcje”
przyczyni si do zapewnienia kilkunastu - kilkudziesi ciu mm wody. Niby niewiele, ale na pustyni mo|e to by kilka-
dziesi t procent wody wi cej. W roku suchym mo|e by to nawet caBa woda jak dostaje dana ro[lina. Te kilkadziesi t
mm stanowi mo|ne ró|nic mi dzy przetrwaniem a [mierci oraz mi dzy przetrwaniem a wydaniem owoców jakiej[
ro[liny. PrzykBad jak zwykle szedB z natury - s owady, które caBo[ swoich potrzeb wodnych zaspokajaj poprzez
wod skroplon na ich ciaBo w nocy.
Co do podniesienia ilo[ci opadów w naturalny sposób. Da si zrobi - wystarczy posadzi las (lub drzewa). PyBek
drzew, ró|nego rodzaju wydzieliny drzew, bakterie, drobne cz [ci li[ci stanowi j dra kondensacji pary wodnej. S
skuteczniejsze (zaczynaj dziaBa w wy|szej temperaturze) ni| zwykBy pyB jaki mo|na spotka na pustyni. Drzewa
równie| wyparowuj wiele wody, czym przyczyniaj si do zwi kszania wilgotno[ci powietrza. W wielu rejonach
naukowcy dowiedli, |e np. 50 % opadów to woda, która zostaBa wyparowana z lasu rosn cego bli|ej wybrze|a. Zetnij
las i o 50 % zmniejsz si opady w gB bi l du. Zjawisko to daje si zauwa|y w Brazylii, czyli lesie deszczowy :( Ro[liny
do[wiadczaj suszy (jak nie pada przez 2 tygodnie, to tamtejsze gatunki mog odczuwa wielki stres - po prostu s
zupeBnie do tego nie przystosowane.
Nie pisaBem na blogu o pustyniach, bo my[laBem, |e ludzie wol czyta o tym jak stosowa permakultur w klimacie
Polski, a gdzie my tam jakie[ pustynie(u|ytkowane rolniczo) mamy .

Anonymous (2009-12-31 11:24:40)


No niemamy pustyD ale temat ciekawy jak caBy blog :D
Piotr

Wojciech Majda (2009-12-31 11:58:58)


Dzi ki za komplement - bardzo pró|ny jestem, wi c ziarno trafiBo na |yzn ziemi :)

Anonymous (2009-12-31 12:15:18)


:D to dobrze. Jak masz ochot to napisz co nieco o tych pustyniach i jak ty to widzisz

Permakultura i zwierz ta cz.2 (2009-12-31 09:47)

[1]
Pierwszy post dotycz cy zwierz t w permakulturze mo|esz przeczyta pod [2]tym linkiem.
Z dzisiejszego postu dowiesz si jak wykorzysta [mieci by wytworzy biaBko na pasz dla zwierz t wszys-
tko|ernych. Czego mo|emy u|y ? Zepsute jedzenie (mo|e by zepsuta pasza dla zwierz t) a nawet z od-
94
chodów tych|e zwierz t czy ich martwych ciaB. Przy okazji zmniejszy si populacje much w okolicy:)
Fachowo ten skomplikowany przyrz d nazywa si : Wisz ce wiadro z czerwiam® ;)
Co potrzebujemy do jego wytworzenia i uruchomienia linii produkcyjnej? Oto skBadniki:
-Du|e wiadro( mo|e by dziurawe)
-Pr ty metalowe
-Aopat (je[li chcemy kopa dziur w ziemi goBymi r kami to nawet tego nie potrzebujemy;)
-”Wsad” czyli jakie[ zepsute jedzenie, kupa, lub padBe zwierz ta.
-W wersji haj tech (jak na zdj ciu) równie| drewno na daszek.
Sposób u|ytkowania
Je[li nasze wiadro nie jest dziurawe to robimy w nim dziury, co kilka cm, grubo[ dziury to okoBo 1,5cm. Mo|e
by wi ksze, lepiej |eby nie byBa mniejsza. Wrzucamy do wiadra ”wsad” czyli rzeczy, których nie mo|emy
da bezpo[rednio kurom albo [winiom (zepsuta pasza, zepsute jedzenie, odchody zwierz t, padBe zwierz ta)
Po jakim[ czasie (zwykle jeszcze w momencie wrzucania wsadu do wiadra;) zlec si muchy, b d zjada
nasz wsad i skBada w nim jaja - zupeBnie jak to muchy. Po kilku tygodniach (w zale|no[ci od temperatury
otoczenia i rodzaju much jakie si nam zlec do naszego ”urz dzenia”:) z wiadra b d wysypywa si czerwie.
Dlaczego?
Poniewa| poczwarki much gdy chc si zmieni w imago (posta dorosB owada) oddalaj si od zródBa
po|ywienia i szukaj zwykBej ziemi/piasku. Jak je znajduj w naszym systemie?
Po prostu opuszczaj wiadro przez jedn z dziur. Wiadro musimy umie[ci na ”stela|u” najlepiej z metalu,
gdy| w innym przypadku do naszego jedzenia dobior si lisy, szczury... Stela| musi by bardzo mocny je[li
chcemy wypasa [winie.
W tym momencie nast puje rzez niewini tek (jeszcze nie dojrzaBych much). Poniewa| na ziemi wokóB
wisz cego wiadra z czerwiam® b d si szw da kurczaki lub [winie (przez nas tam celowo umieszczone).
Zwierz ta te szybko naucza si , |e wokóB wiadra s smaczne, tBu[ciutkie czerwie, wi c b d cz sto patrolowa
ten teren uniemo|liwiaj c jakiej[ poczwarce przeistoczy si w form dorosB .
W ten sposób ograniczona zostanie lokalna populacja much - poniewa| du|a cze[ much z okolicy skBada
b dzie jaja w naszym wiadrze, a przytBaczaj ca wi kszo[ tych jaj nie zmieni si w formy dorosBe - zmieni
si w jajka naszych kur lub smaczne, zdrowe mi sko.
Teraz kilka sBów o higienie.. Tak, system jest troch [mierdz cy, ale równie [mierdz ce s [mieci organiczne
w [mietniku w ciepBy, letni dzieD:) Zapobiegamy równie| wytworzeniu metanu (to silny gaz cieplarniany) na
wypisku [mieci.
Je[li jako wkBad u|yjemy padBych [wiD lub [wiDskich odchodów nie nale|y tymi czerwiami karmi [wiD.
Podobnie gdy zródBem pokarmu b d padBe kurczaki lub kurze odchody nie nale|y karmi tymi czerwiami
kur. Po pierwsze istnieje ryzyko przenoszenia chorób, po drugie zwierz ta b d czu zapach odchodów,
choroby lub [mierci ”swoich” pobratymców, wi c nie b d ich zjada by zminimalizowa ryzyko chorób. To
sprawi, |e wszystkie muchy by si wyl gBy w ziemi i mieliby[my prawdziw plag , cenny surowiec by si
zmarnowaB zatem.
Istniej równie| sposoby by wykorzysta owady do produkcji |ywno[ci z g... na du|o wi ksz skal . Mo|na
w ten sposób zminimalizowa szkodliwy wpByw przemysBowych ferm kurzych, czy [wiDskich. Zastanawiam
si jednak czy doradzanie takim trucicielom i sprawianie, |e staj si bardziej produktywni i ekonomicznie
opBacalni jest z zgodne z etyk permakulturow . Co o tym s dzisz?
Zdj cie ze strony http://www.sustainablechicken.com/
A Ty co o tym my[lisz? ChciaBby[ wybudowa taki system na swojej dziaBce?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Szx1hsC9JeI/AAAAAAAAAKI/hSUvyxIQC3I/s1600-h/suspend-maggot-bucket.
jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html

95
96
Chapter 2

2010

2.1 January

Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury? (2010-01-01 14:39)

[1]
Zdj cie przedstawia ”idealne” usytuowanie poszczególnych elementów na stoku wg zasad permakultury.
Na jednym ze [2]swoich blogów Krzysztof Lis opisaB, jak jego szwagier - rolnik skrytykowaB zakup pewnej
dziaBki. Oto cytat:
”Generalnie gdy szwagier pierwszy raz usByszaB o dziaBce (|e ponad 8 ha za ok. 200 000), stwierdziB, |e warto
j kupi . Dzi[, gdy dowiedziaB si , |e ziemi nadaj cej si do Batwej uprawy jest tam niewielka cz [ (o ile
dobrze kojarz , ok. 2-3 ha), stwierdziB, |e ma to mniejszy sens. Faktycznie, caBa reszta dziaBki nie zarobi na
siebie w klasyczny sposób, trzeba byBoby wymy[li co[ zupeBnie innego.”
Domy[lam si ,(po zdj ciach z innych postów na tamtym blogu), |e chodziBo o to, |e teren jest górzysty,
nierówny i w niektórych miejscach bagienny. Powszechnie uwa|a si , |e tego typu tereny s mniej produk-
tywne z rolniczego punktu widzenia.
ChciaBbym przedstawi permakulturowe podej[cie do tego zagadnienia.
Spadek terenu jest potencjalnie ogromnym atutem, gdy| niesie ze sob du|e mo|liwo[ci, zwBaszcza je[li chodzi
o:
1.Przemieszczanie wody za pomoc grawitacji. Wod mo|na wykorzysta do irygacji (bez u|ycia pompy)
2.Cz [ciowo mo|na równie| ochroni si przed przymrozkami.
3.Je[li posiada si caBe wzniesienie, to mamy dost p do ró|nych mikroklimatów co daje nam mo|liwo[
uprawy wi kszo[ci ro[lin mo|liwych do uprawy w Polsce (a nawet wi cej:) PrzykBadowo ciepBe, sBoneczne
poBudniowe zbocze mo|ne by wykorzystane do uprawy winoro[li a zimne, ciemne i wilgotniejsze póBnocne
97
do uprawy |eD szenia. Na górze zbocza poBudniowego jest sucho i sBonecznie u podnó|a wilgotno i sBonecznie.
4. Spadek terenu w systemach agrole[niczych nie jest przeszkod , gdy| drzewa z czasem stworz |yzn gleb
i zatrzymaj erozj wodn .
Stoki daj równie| nast puj ce korzy[ci osobom na nich osiedlaj cych si :
A.Wy|sze partie zazwyczaj s bardziej wietrzne ni| ni|e poBo|one miejsca, s zatem lepszymi miejscami do
postawienia turbin wiatrowych.
B.W rejonach w których wyst puj powodzie osoba b d ca wy|ej na stoku mo|e sprawi , |e powódz nie
dotknie jej domu.
C.Cena ”nierównego” terenu jest z reguBy du|o ni|sza ni| terenu nadaj cego si dla konwencjonalnego rol-
nictwa.
Bagna s równie| potencjalnie bardzo produktywne - od kotewki wodnej, |urawiny, do bardziej konkretnych
rzeczy jak kaczki i nutrie. Bagna nale| do najbardziej produktywnych ekosystemów na ziemi. Niestety
w naszym kr gu kulturowym nie jest zbytnio rozwini ta uprawa ro[lin wodnych. Jedna z ksi |ek, które
przygotowuj dotyczy b dzie wBa[nie uprawy jadalnych (czy mo|ne u|ytkowych) ro[lin bagienno - wodnych.
Równie| bagna s bardzo tanie w porównaniu z |yzn ziemi rolnicz , gdy| uwa|ane s za nieu|ytki.
Zdj cie pochodzi z ksi |ki ”The Earth Care Manual: A Permaculture Handbook for Britain and Other
Temperate Countries” Patrick Whitefield
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz376A8nGAI/AAAAAAAAAKY/S9MLtOT_3JA/s1600-h/Idealny+Stok.jpg
2. http://tani-dom.blogspot.com/2009/10/krytyka-domu-i-dzialki-nad-drweca.html

Anonymous (2010-01-19 14:04:44)


Pisze Pan |e tworzy ró|ne ksi |ki o permakulturze. Gdzie takowe mo|na naby , lub kiedy mo|na b dzie? Chetnie
poszerzyBbym swoj wiedze z zakresu permakultury z ksi |ek ciekawych, z praktycznymi poradami i rozwi zaniami,
w realnej cenie.
Zainteresowany

Wojciech Majda (2010-01-19 15:17:39)


W chwili obecnej ksi |ki o permakulturze w j. polskim jeszcze nie ma. Je[li jest Pan zainteresowany, to mog stworzy
list angielskich ksi |ek, które czytaBem lub posiadam.
S równie| pozycje po czesku, niemiecku, hiszpaDsku, chyba po francusku.
Ceny niestety s wysokie - taki ”Permaculture Design Manual” Billa Mollisona kosztowaB mnie okoBo 300 zB. Warty
jednak jest tych pieni dzy.
Moja jedyna publikacja dost pne w chwili obecnej to ”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy
nie pozwalaj Ci wyci .” Cena okoBo 37zB (zale|y od kursu dolara)
Wkrótce, my[l |e to kwestia kilku - kilkunastu dni pojawi si mój pierwszy ebook - ”Ogród bez Chemii”. Cena okoBo
24zB (jeszcze nie ustalona do koDca)
W chwili obecnej pisz ksi |k nt:
-le[nych ogrodów
-wst p do permakultury
-35 ro[lin u|ytkowych do cienia
-(jeszcze nie ustalona liczba) ro[lin u|ytkowych/jadalnych do stawu/bagna.
Do[ szybko równie| stworz zapis bloga w formie ebooka - to b dzie pozycja dost pna za darmo.
Na pewno stworz posta o tym ,|e s dost pne moje nowe ksi |ki, oraz b dzie w prawym górnym roku strony staBy
link do ksi garni.

Corch (2010-10-08 14:43:15)


Czy ten ebook z bloga jest jeszcze aktualny?
W zasadzie jestem w trakcie robienia czego[ takiego i szkoda by byBo mojej pracy skoro ju| co[ takiego istnieje ;)

98
Ora , czy nie ora ? - oto jest pytanie (2010-01-02 09:18)

[1]
Na zdj ciu orka w akcji. Zwró uwag na potencjaln erozj wietrzn i to w jakim stanie jest gleba.
Cz sto na blogu wspominaBem o minusach orania. Dzisiejszy post po[wi cony b dzie temu - oraniu, przekopy-
waniu gleby i tym podobnym praktykom. Jak wi kszo[ tematów zwi zanych z gleb równie| to zagadnienie
jest bardzo wa|ne, gdy| oranie jest jedn z gBównych przyczyn utraty |yzno[ci gleby. Nie ma natomiast per-
makultury (ang.permanent agriculture - trwaBego rolnictwa) bez posiadania |yznych, produktywnych gleb.
Oto gBówne powody dla których si orze, czy przekopuje ziemi :
-kontrola chwastów
-zabicie szkodników (np. p draków)
-zwalczanie ubicia gleby
-szybsze rozBo|enie resztek po|niwnych
-zaaplikowanie obornika, kompostu
-wapnowanie
-zabicie nawozów zielonych
-zabicie ro[lin u|ytkowych (np. zmiana u|ytkowania terenu z pastwiska na zbo|a)
-na ziemiach gliniastych rozbija du|e bryBy ziemi, czym poprawia si kieBkowanie nasion
-przekopywanie ogródka mo|e by rodzajem katharsis - czBowiek si m czy wi c odstresowuje:)
Oto gBówne powody dla których nie powinno si ora /przekopywa gleby:
-niszczy si struktur gleby
-czyni si gleb podatn na erozj
-niszczy populacje mikroorganizmów, d|d|ownic...
-niszczy si grzybnie grzybów
-nadmierne natlenienie powoduje strat materii organicznej
-powoduje ubicie gleby
-wydobywa na powierzchni nasiona chwastów
-potrzeba do tego du|o energii (ludzkiej albo z paliw kopalnianych), czasem równie| kosztownych maszyn.
By przeora 1 ha ziemi na gB boko[ 24cm trzeba ”przerzuci ” 3600 ton ziemi!
Jak wida oranie pomaga na wiele problemów, które samo wywoBuje. Alegoria z przysBowiem, |e socjalizm
to ustrój, który bohatersko zwalcza problemy nieznane w innych ustrojach zupeBnie przypadkowe:)
2 najwi ksze wady orania to powodowanie ubicia gleby oraz nadmierne utlenianie materii organicznej. Ubicie
gleby wi |e si ze stosowaniem zbyt ci |kich maszyn rolniczych, zBych opon, zBego rozBo|enia ci |aru w tych
oponach oraz wykonywanie prac polowych gdy ziemia jest zbyt wilgotna.
99
Strata materii organicznej w glebie to ju| z permakulturowego punktu widzenia grzech ci |ki, by nie rzec
[miertelny. To materia organiczna utrzymuje wod w glebie, to ona sprawia, |e gleby maj Badny, czarny
kolor. To wBa[nie humus - inaczej próchnica (jedna z form materii organicznej) sprawia, |e w glebach pi-
aszczystych s utrzymywane mikro i makroelementy.
Materia organiczna w glebie zapewnia ci |kim, gliniastym glebom dobry drena| (woda wsi ka w gB b i nie
tworz si kaBu|e). Je[li wyst pi susza to na glebach z wysokim poziomem humusu jej skutki objawi si
du|o pózniej w porównaniu do gleby z niskim poziomem próchnicy, albo nie objawi si wcale.
Je[li oramy albo przekopujemy gleb urz dzamy prawdziwy holocaust |yj cym w glebie organizmom. Orga-
nizmy beztlenowe s wystawione na dziaBanie tlenu, wi c gin . Organizmy tlenowe s zakopywane, przez co
nie maj c dost pu do tlenu dusz si . Organizmy, które |yj na powierzchni ziemi s zakopywane natomiast
stworzenia |yj ce gB biej s wyrzucane na powierzchni .
Nie zrównuj ludzi z organizmami glebowymi, ale prosz sobie wyobrazi co staBoby si z ludzmi gdyby wraz
z ich domami nagle w ci gu kilku sekund zostali wrzuceni za pomoc gigantycznego pBuga kilkaset albo i
kilka tysi cy m pod powierzchni ziemi? Wynikiem takiego post powania byBaby masowa [mier . DokBadnie
to samo dzieje si z organizmami glebowymi podczas orania, czy przekopywania. Czy kiedykolwiek podczas
przekopywania ogródka zdarzyBo si Tobie przepoBowi d|d|ownic na póB? Wyobraz sobie jak wpBywa na
populacj tych po|ytecznych istot oranie, które przecie| jest gB bsze i rozleglejsze. Kopanie r czne jest sto-
sunkowo wolne, d|d|ownice sBysz nasze kroki - wibracje wi c uciekaj przed nimi. Przed du|o szybszym i
gB bszym zazwyczaj oraniem nie ma dla nich ucieczki.
Podobny wpByw oranie ma na grzyby. Grzyby, które widzimy i zbieramy na jesieD w lesie to tak naprawd
tylko maBa cz [ grzyba - kilkadziesi t do kilku tysi cy razy wi ksza cz [ grzyba znajduje si pod ziemi . Ta
podziemna cz [ grzyba to grzybnia. Wi kszo[ ro[lin tworzy symbiotyczne (obustronnie korzystne) zwi zki
z ro[linami. Grzyb dostarcza ro[linie wod , substancje mineralne. Ro[lina grzybowi daje cukry. Je[li zatem
niszczymy t rozlegB , podziemn sie oraniem (pBug dosBownie przecina cz steczki gleby) to uzale|niamy
ro[liny od dostaw nawozów, gdy| grzyby ju| nie dostarczaj mineraBów z gleby ro[linom. Równie| susza jest
bardziej dotkliwa dla ro[lin bez mikoryzy, bo tak nazywa si tego rodzaju zwi zek. Wi cej na ten temat
mo|esz poczyta tutaj [2]cz.1 oraz [3]tutaj cz.2
Zatem czy nale|y ora , czy nie?
Jak zwykle w takich przypadkach wszystko zale|y od okoliczno[ci... W permakulturze nawet nawozy sztuczne
czasami s wykorzystywane. Tak samo jest z oraniem. Je[li oranie ma na celu popraw zdegradowanej gleby,
lub trwaBe podniesienie |yzno[ci wtedy jest to uzasadnione. Dobrym przykBadem zastosowania orania jest
[4]Keyline design dzi ki któremu mo|emy zwi kszy poziom materii organicznej w glebie i znacznie poprawi
jej produktywno[ . W tym przypadku orze si przez kilka sezonów i potem ju| si tego nie powtarza.
Ostatecznie to Ty zadecydujesz czy b dziesz oraB, czy nie, przekopywaB ziemi w swoim ogrodzie. Zawsze jak
b dziesz to robiB wiedz, |e oranie ma nie tylko plusy ale równie| du|o minusów. O alternatywach do orania,
czym mo|na je zast pi (je[li trzeba?) przeczytasz w nast pnym po[cie o oraniu..
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz? Masz jeszcze ochot przekopa ogródek?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz8i7t9I-MI/AAAAAAAAAKg/ys_xYRzUwDI/s1600-h/Plough.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009_10_01_archive.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html

Anonymous (2010-01-25 04:28:28)


Oj Panie Wojtku tak sobie czytam i czytam i dochodz do wniosku,|e jescze nie caBkiem to czego nauczyB si Pan na
kursach zostaBo przetrawione wewn trznie i zaakceptowane jako sposób my[lenia a raczej dziaBania.
”Jak zwykle w takich przypadkach wszystko zale|y od okoliczno[ci... W permakulturze nawet nawozy sztuczne czasami
s wykorzystywane.”
Oczywi[cie, |e mo|na nawozi nawozami sztucznymi tylko,|e taka uprawa nie ma juz nic wspólnego z permakultur .

100
Co do pytania tytuBowego nasuwa mi si pytanie podstawowe.Po co ora ? Czy nie Batwiej - jak przystaBo na kontem-
plujacego leniucha - podpatrze jak odbywa sie to w naturze? Polecam ksi |k Seppa Holzera Permakultur wydan
po niemiecku nakBadem wydawnictwa Leopolda Stockera w 2008 r.O polskim tBumaczeniu nie sByszaBem. Polecam bo
Holzer to praktyk, który sBowa prrmakultura uzyB dopiero wtedy gdy przekonano go, |e to co od lat robi u siebie na
45 ha gospodarstwie to wBa[nie permakultura. Przepi kna, m dra, usiana autobiograficznymi wstawkami ksi |ka...
ucz ca tego co ka|dy chBop( w odrózniniu od rolnika) powinien z natury rzeczy wiedzie .

Wojciech Majda (2010-01-25 08:12:07)


o u|ywaniu nawozów sztucznych napisaBem caBkiem [wiadomie i nadal bym to podtrzymywaB - istniej sytuacje, gdzie
u|ywanie nawozów sztucznych jest uzasadnione.
PrzykBadowo u|ycie molibdenu. Na glebach w niego ubogich jego deficyt mo|e si objawia upo[ledzonymi zdolno[ciami
wi zania azotu przez ro[liny. Dawka tego nawozu to okoBo 100 gramów na hektar raz na 10 lat. W Polsce raczej tego
problemu nie mamy, gdy| nasza gleba jest geologicznie rzecz bior c bardzo mBoda. W takiej Australii jednak to 100
g na ha / 10 lat zwi ksza
plony z ha o kilkadziesi t procent.
Czy jest to nawóz sztuczny? Tak, czy jego u|ycie byBoby uzasadnione? Czy jest to permakultura, nie wiem, wiem
natomiast, |e projektanci permakulturowi cz sto korzystaj z takiego narz dzia jak analiza gleby po czym ”sypi ”
mikro i makroelementy których w danej glebie brakuje. Zwykle to jednorazowe dziaBanie, pomagaj ce przyj si
drzewom.
Czy jest to uzasadnione dziaBanie?
Moim zdaniem tak - trzeba patrze na spraw caBo[ciowo.
Podobnie ma si rzecz z oraniem. W po[cie jest odno[nik, kiedy mo|e by to korzystne - projektowanie Keyline.
Kilkukrotne u|ycie kultywatora mo|e sprawi , |e wytworzymy gleb , która w innych okoliczno[ciach tworzyBaby si
kilkaset, kilka tysi cy lat.
Co do lenistwa:
W naturze nie wyst powaBy sytuacje, |e jaki[ teren regularnie przez 1000 lat byB regularnie wywracany do góry nogami.
Czasami trzeba si wzi do roboty i zacz robi . Czasami oznacza to równie|, |e trzeba |onie zaBo|y chomonto:)
ten ostatni raz...
Pisz cz sto, |e zale|no[ naszego rolnictwa od paliw kopalnianych jest niedobra. Nie przeszkadza mi to jednak u|y
koparki, czy spychacza, który przecie| zu|ywa mnóstwo paliwa do wykopania tamy, czy swale’a. Holzerowi równie|.
Ksi |k pewnie kiedy[ kupi , niestety moja znajomo[ niemieckiego pozwala co najwy|ej na zrobienie zakupów w
niemieckim supermarkecie samoobsBugowym:)

Anonymous (2010-01-28 01:48:26)


Panie Wojciechu podoba mi si generalnie to co Pan pisze, pochwalam równie| Pana zdystansowane podej[cie do
wBasnej osoby.
W równie zdystansowany sposób podszedBbym do kwestii plonu z ha bo nie jest on warto[ci jedyna w sobie. To do
czego prowadzi pogoD za maksymalizacja q z ha widzimy na wi szo[ci naszych polskich pól. Monokultury bez obsad-
zonej miedzy z przenawo|on gleb nie bed ce w stanie wy|ywi rodziny. Nie mam zamiaru i[ w tym kierunku. Ta
ziemia wycierpiaBa juz wystarczaj co du|o eksperymentów. Pozwólmy naturze by znalazBa na niej znów swoje miejsce.
I nie musimy jej wydziera ostatniego buraka, ziemniaka czy przetwarza ostatnie opadBego jabBka. Zostawmy co[ dla
dzików by nie byBy skazane na genetycznie zmodyfikowana kukurydze wysypan przez ”mysliwych” bezposrednio przed
ambon . A jesli skorzystaj z takiego zaproszenia i zryj nam kawaBek pola to nie patrzmy na to jak na wielk szkod
bo mieli[my u siebie darmowego pracownika. Zamiast wylewa Bzy obsiejmy tak zaoran ziemi i nie zapominajmy
przy zbiorach zostawic co[ dla naszego ju| teraz darmowego pracownika. Pozdrawiam serdecznie

Wojciech Majda (2010-01-28 08:47:37)


Z ciekawo[ci zapytam, jeste[ rolnikiem (bez sarkazmu)?
Powiem Ci Anonimowy, |e poniek d rozumiem tych rolników. System jest tak zaprojektowany, |e mar|e cz sto s

101
cienkie jak kartka papieru. Koszty produkcji rolnej s stosunkowo wysokie, cz sto równie| jedyne co rolnik mo|e
zrobi to minimalizowanie strat, wBa[nie poprzez zebranie wszystkiego. Po prostu rolnicy s trybikiem w tym sys-
temie, trybikiem, który ma robi w polu, kupowa nawozy sztuczne, pestycydy, traktory...
To co proponuje permakultura to drastyczna redukcja kosztów i cz sto równie| zwi kszenie plonów. W takiej sytuacji
te dziki mog sobie ze|re troch buraków, czy pyrek:) ...
W ka|dym miejscy zaprojektowanym zgodnie z zasadami permakultury powinna by równie| strefa 5 - teren pozostaw-
iony samemu sobie. To z tego miejsca czerpiemy inspiracj , to tutaj obserwujemy natur , by móc pózniej powiela
wzorce.
Równie| pozdrawiam

Historia dwóch rodzin (2010-01-02 20:14)

[1]
Run na bank to nie jest wcale rzecz nale| ca do odlegBej przeszBo[ci...
Przedstawi dwa wyimaginowane domy, dwie rodziny.
Rodzina pierwsza nazwijmy ich Kowalskimi jest do[ zamo|na (jak na polskie standardy) mieszka w [red-
niej wielko[ci mie[cie. Podtrzymuj c stereotyp, |e m |czyznie zarabiaj wi cej;) m |, [redniego szczebla
”kierownik” dostaje pensj w wysoko[ci 3500zB brutto na miesi c |ona sekretarka 2500zB (te liczby wzi te z
gBowy, mog by troch nieprawdziwe). PrzyszBo[ w 2005 roku wygl daBa ró|owo, pan Kowalski miaB wkrótce
dosta awans. Pani Kowalska byBa w ci |y, wi c paDstwo Kowalscy postanowili wreszcie wyprowadzi si z
domu rodziców. Przez czas gdy Kowalscy pomieszkiwali u rodziców nie pBacili czynszu - rodzice powiedzieli,
|eby wszystkie pieni dze, które normalnie wydane byByby na czynsz odkBadali na wkBad wBasny na przyszBe
mieszkanie. Kowalscy tak te| czynili. UdaBo uzbiera si im okoBo 50ty[ zB. Kowalscy kupili dom od dewel-
opera w bardzo dobrej, modnej dzielnicy. UdaBo im si dosta kredyt na sum 450ty[ zB (maj w koDcu niezBe
dochody). Dom kosztowaB 390ty[ zB, 90 ty[ wydali na jego urz dzenie, 10ty[ na zaBo|enie ogrodu. Miesi czna
rata kredytu wynosi 1800zB. ZostaBo im 10 ty[ ”na czarn godzin ”
Dom ma powierzchni 140m2, Badny czerwony dach (który tak bardzo podobaB si Kowalskiej) o do[ wyrafi-
nowanym ksztaBcie(czytaj drogim do remontu). DziaBka Kowalskich jest bardzo du|a (jak na tamt okolic )
- to caBe 1050m. Maj du|y trawnik, którym zajmuje si wynaj ty (na czarno) pan. Pani Kowalska lubi
ogrodnictwo - ma do tego naprawd dobr r k - jej ró|e herbaciane s podziwiane w caBej okolicy. Gdyby
tylko nie atakowaBy ich tak cz sto mszyce... Na szcz [cie stosuje regularnie dobry [rodek je zwalczaj cy -
Mospilan 20 SP wi c nie s w stanie zaszkodzi zbytnio pi knu jej ró|. Oprócz ró| Kowalska ma na dziaBce
102
imponuj c kolekcj iglaków - przyj By si bardzo dobrze, to zapewne zasBuga nawozu do iglaków firmy Sub-
stral. Dla Kowalskich byBo to bardzo wa|ne, gdy| niektóre krzewy kosztowaBy ponad 100zB.
Teraz prosz wyobrazi sobie drugie maB|eDstwo: Nowaków. Zarabiaj tyle samo co Kowalscy, byli w identy-
cznej sytuacji jak Kowalscy (dziecko w drodze, mieszkali u rodziców, te same oszcz dno[ci i ten sam kredyt).
Zamiast domu w mie[cie kupili jednak stare, gospodarstwo rolne o powierzchni 7 ha (4 ha gruntów rolnych
4 i 5 klasy oraz 3 ha nieu|ytków - gBównie bagna i zaro[ni ty kilkuletni wierzb i olch staw). Kupili je
okazyjnie po 250 ty[ zB.
230 ty[ zB wydali na remont domu, budynków gospodarczych, szklarni . ZaBo|yli rekuperator, naprawili
dach, poBo|yli 15 cm izolacji - styropianu. Do poBudniowej [ciany domu dobudowali szklarnie, by zyskiwa
dodatkowe ciepBo. Dom nie byB zbudowany z my[l o pasywnym ogrzewaniu sBonecznym, ale uznali, |e i tak
warto j wybudowa . Wydali okoBo 30ty[ na urz dzenie domu i równie| 10 ty[ na zakup sadzonek, nasion.
Zamiast tuj kupili jednak drzewka i krzewy owocowe i orzechowe, troch nasion, kury, króliki, g si. Posadzili
na bagnach jeszcze wi cej olszy, wierzby - ot tak, |eby w przyszBo[ci byBo czym pali w piecu... Doszli do
wniosku, |e wszystko to daBo si zrobi na 1 ha, pozostaBe 3 ha produktywnej ziemi wydzier|awili za 400zB/ha
(czyli 1200zB na rok) do czasu a| nie wpadn na pomysB co z ni zrobi - my[l o agroturystyce. Oprócz tego
dostaj dopBaty z UE do ziemi rolnej okoBo 3000zB na rok.
Czyli B cznie wydali ze swoich pocz tkowych 500ty[ zB 250 ty[ na zakup domu, 230 ty[ na remont, 10 ty[ na
ogród. Zostaje 10 ty[ zB na ”czarn godzin ”
Wyobraz sobie teraz prosz , |e jest rok 2010, czarna godzina przychodzi - zarówno paDstwo Kowalscy jak i
paDstwo Nowakowie trac prac .
Dla której rodziny b dzie to gorsze? Dla rodziny Kowalskich, którzy nie produkuj nic produktywnego w
swoim domu? Prawdopodobnie rocznie ogrzewanie ich domu kosztuje okoBo 3000zB... Czy mo|e dla rodziny
Nowaków, którzy produkuj du| cze[ swojej |ywno[ci, mo|na powiedzie , |e prawie 2,5 raty rocznie maj
opBacone przez ziemi , którzy maj ogrzewanie za darmo?
Jak wpBynie to na jako[ maB|eDstwa Kowalskich? Jak wpBynie to na ich dziecko?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz czytelniku? Mo|e znasz jak [ ”trendy” okolic w której mieszkanie 80m kosztuje 700ty[ zB
i wi cej?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz-5bPwczgI/AAAAAAAAAKo/8d0u1T2fg2g/s1600-h/Northern_Rock_Queue.jpg

Anonymous (2010-01-02 23:35:46)


No ale |eby si tak nad polsk teligencj pastwi to kto to widziaB !!! A ty wiesz jak musiaB szlak trafi znajomych
Kowalskich na widok tak pi knej Willi jaki metra| co za drogie drzewa w koDcu przykleiB rachunek na szybe dla
s siadów to i wiedz :D. Zreszt kto si przejmuje takimi |eczami podpali sie kilka opon pod sejmem i zaraz kredyty
pospBacaj .
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2010-01-02 23:52:02)


Nie zrobiBem tego, by si pastwi . ChciaBem sprawi , |eby ludzie którzy chc si budowa poznali inny ni| main-
streamowy punkt widzenia, taki... wBa[nie permakulturowy (chocia| opisani tu Nowacy gdy si budowali nie znali
poj cia permakultury!)

Azzie (2010-01-03 00:06:31)


Doceniam probe pokazania innej drogi, jednakze szkoda ze to nie jest takie proste...! Sam mam podobne dylematy
ale...
Zakup ziemi rolnej w takiej cenie nie jest mozliwy w bliskich okolicach duzych miast (w historii jest mowa o sredniej
wielkosci, wiem ;) ), a wiec w gre wchodzi wieksza odleglosc = koszt paliwa na dojazdy plus stracony czas na stanie
w korkach. Ryzyko, ze w sytuacji skoku cen paliwa praca stanie sie nieoplacalna, nie trzeba czekac na zwolnienie...
Dodatkowo czas potrzebny na opanowanie ogrodu, szklarni, zwierzat... Czy na pewno da sie to polaczyc z normalna

103
praca zarobkowa, wychowaniem dzieci, wolnym czasem, samorealizacja? Wiem, ze autor wyznaje poglad ze praca w
ogrodzie to juz jest czas wolny i samorealizacja, a jak jeszcze dzieci pomagaja to od razu i ich wychowanie :) Poglad
sluszny, ale nie dla wszystkich... Sam nie wiem czy dla mnie by sie to sprawdzilo...
Czy jednak takiemu zyciu ”na wsi” nie trzeba poswiecic calego swojego czasu? Ewentualnie czasu przynajmniej jed-
nego czlonka rodziny? Nie wydaje mi sie zeby pogodzenie pracy ”w miescie” i pracy ”na wsi” bylo takie proste... Ale
chetnie wyslucham praktykow :)

Wojciech Majda (2010-01-03 00:39:51)


Racja, nie wygl da to a| tak ró|owo gdy jest si mieszkaDcem wi kszego miasta...
NakBad pracy mo|na obni|y dzi ki odpowiedniemu projektowi.
Dobrym przykBadem jest produkcja w glowodanów na du| skal . Mo|na uprawia ro[liny jednoroczne - zbo|a. Co
roku ora , nawozi , odchwaszcza , sia , |niwa robi . Mo|na te| posadzi kasztany chiDskie (Castanea mollissima).
To drzewa, zatem sadzi si je raz na kilkadziesi t/set lat. Zbiera mo|na na przestrzeni kilku tygodni. W celu
”odchwaszczania” mo|na u|y zwierz t, np. królików, krów... Nie do[ , |e zwierz ta wykonaj za nas prac (odch-
waszczanie) to jeszcze si utucz dostarczaj c nam mleka i mi sa. Je[li nie ”wytworzymy” tego korzystnego poB czenia
oznacza to b dzie, nakBad pracy dla nas. WspóBczesne gospodarstwa wiejskie jako, |e nie s zaprojektowane zgodnie
z uwzgl dnieniem zasad permakultury s miejscem gdzie ci |ko trzeba pracowa . Permakultura nie polega na tym
,|e ”wymy[lone” s ró|ne ekologiczne techniki i gad|ety. Permakultura to bardziej te poB czenia mi dzy ró|nymi
elementami systemu, które sprawiaj , |e nasz dom, ogród, sad potrzebuje mniejszych nakBadów energii.Tej ludzkiej
jak i pochodz cej z paliw kopalnianych.

Anonymous (2010-01-03 23:24:34)


To wszystko bardzo pi kne, ale:( my[l |e kolega zbyt mocno popu[ciB wodze fantazji, je[li chodzi o dzier|aw ziemi to
mam 55 ha i bardzo ch tnie j komu[ wydzier|awi za taki czynsz dzier|awny. Nie trzeba nawet by biegBym z matmy
by policzy ile b d zarabiaB rocznie nic nie robi c, w tej chwili nie mam takich zarobków na swojej urodzajnej ziemi.
W naszym klimacie zima nie pozwala na wypasanie krów pod chmurk , trzeba wcze[niej zgromadzi zapasy po|ywienia
na ten okres, przypominam o karmieniu i (je[li chcemy mie mleko) dojeniu krowy 2 x dziennie, plus obsBuga reszty
inwentarza.
Je[li chodzi o upraw ro[lin jednorocznych takich jak zbo|a, to przy maBej skali b dzie trzeba dopBaca do tego in-
teresu(wynaj cie maszyn), a przy troch wi kszej jak w moim przypadku, to ju| nie ma mowy o dodatkowej pracy,
jedna osoba musi by na staBe w gospodarstwie.
Je[li miaBo by to by gospodarstwo zaczynaj ce od zera, to aspekt ekonomiczny te| nie wygl da ró|owo, ziemia jest
bardzo droga, maszyny równie drogie, a ceny za wyprodukowane plony bardzo niskie, do tego dochodzi brak jakiejkol-
wiek przewidywalno[ci co do kierunku produkcji, na plony trzeba dBugo czeka , a przez ten czas ceny mog si zmieni
nawet 100 %, bez wzgl du na to co hodujemy lub uprawiamy. Jest to smutne ale polscy rolnicy nie posiadaj cy
setek hektarów, niedBugo podziel losy rolników z zachodu czy farmerów z USA, czyli pozostan globalne korporacje
uprawiaj ce tysi ce hektarów monokultur i mniejsi od nich rolnicy tkwi cy po uszy w niekoDcz cych si kredytach. Z
nadziej licz na to, |e nasza globalna wioska opami ta si i zmieni kierunek tego owczego p du, nie tylko pod k tem
rolnictwa ale i pozostaBych gaB zi gospodarki.
Co do permakultury to interesuje mnie ten temat i w miar mo|liwo[ci b d wprowadzaB j do mojego ogrodu, uwa|am
|e jest to idealne rozwi zanie na ci |kie czasy, daj ce niezale|no[ i smaczne zdrowe jedzonko:)
Pozdrawiam;)

Wojciech Majda (2010-01-04 00:42:28)


Co do ceny za dzier|aw , to opieraBem si na cenach z wielkopolski - tutaj wszystko jest dro|sze:) Nawet je[li cena za
dzier|aw byBaby mniejsza (powiedzmy 100zB) to i tak Nowacy zrobili du|o lepszy interes ni| Kowalscy.
Permakultura oferuje równie| wiele rolnikom. Prosz rozwa|y wykorzystanie pewnych elementów permakultury nie
tylko w ogrodzie ale równie| w polu.
Wartym rozwa|enia s takie elementy jak |ywopBoty, posadzenie wokóB budynków w którym s zwierz ta pn czy,

104
które b d dziaBa jako |ywa izolacja. Przy odpowiednim zadbaniu, by zwierzaki nie miaBy dost pu do bluszczu, mo|e
on zmniejszy straty ciepBa z budynków gospodarskich. To przeBo|y si na lepsze wykorzystanie paszy przez inwentarz.
http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.htm l
Rwnie| |ywopBoty maj du|y wpByw na plony zbó|, gdy| chroni przed wysuszaj c i wychBadzaj c siB wiatru.
Je[li wykorzysta si jako |ywopBot ro[liny wi | ce azot, takie jak karagana syberyjska(http://roslinyuzytkowe.blogsp-
ot.com/2009/11/karagana-sy beryjska.html), robinia akacjowa mo|na oprócz posiadania |ywopBotu mie równie| pasz
(wszystkie cze[ci karagany str ki w przypadku robinii).
Prosz zacz powoli, np. od bluszczu wokóB obory. Koszt: wycieczka do lasu czy parku po sadzonki, ukorzeniacz
(a i pewnie to nie potrzebne), sekator, Bopata, czas, praca i ch ci. Pieni dze zaoszcz dzone w ten sposób (na paszy
dla zwierz t) prosz zainwestowa w nasiona karagany syberyjskiej. Koszt kg nasion to okoBo 50zB. W ci gu kilku
lat mo|na mie kilka tysi cy sadzonek. Jak zwykle prosz zacz pomaBu. Powiedzmy, |e osBoni Pan od wiatru póB
ha. Zobaczsz jak to wpBynie na produktywno[ upraw. Je[li wyjdzie - powi kszysz |ywopBot, je[li nie, to przeklina
b dziesz jakiego[ Majd z internetu, |e zmarnowaBe[ przez niego z 100zB i kilkana[cie godzin Twojego czasu.
To jest wBa[nie najlepsze w permakulturze - nie trzeba bra po|yczki na kilkaset tysi cy zBotych by co[ zdziaBa .
Wystarczy para r k i ch do roboty.
Ogólnie agrole[nictwo to jest co[ typowo dla rolników. Daje ono mo|liwo[ ograniczenia zu|ycia nawozów (a to jeden
z wa|niejszych pozycji w rubryce ”koszta”). Wszystko to
stanowi alternatyw dla Monsanto i spóBki.
Zreszt prosz przeczyta caBego bloga - na pewno nie b dzie to czas stracony.

Anonymous (2010-01-04 01:35:35)


Bloga przeczytaBem caBego i [ledz na bie| co wszystkie wpisy. Na razie chc si skupi na ogrodzie i na 0,4 ha sadu,
pózniej mo|e jeszcze 3 ha B ki. Pola zostawi jeszcze w spokoju, nie wiem czy w wielkopolsce pomi dzy polami s
miedze itp. ale u mnie w zachodniopomorskim za bardzo nie ma gdzie tego |ywopBotu posadzi , miedzy si nie stosuje,
drogi w skie, a po[wi ci swoje pole po obwodzie szkoda, dotego robinia bardzo si rozsiewa (zaleta ale i spora wada),
co do siania kolejnych obcych ro[lin to tylko w ogrodzie i to pod kontrol . Ogólnie to zakrzewieD za wiele nie ma, a
jak ju| si jakie[ trafi to niech to... zawsze jaki[ jeBop! [mietnisko zrobi:(
U nas uprawia si gBównie zbo|a i rzepak, wi c za dzier|aw 1ha mog dosta max 600 zB i jeszcze musz si martwi
czy wydzier|awiaj cy napewno zapBaci, wi c wol sam uprawi i wiedzie |e w ”porz dku” ziemia jest utrzymana, co
do dopBat to s one dodatkiem do maBej opBacalno[ci i otrzymuje je osoba która uprawia pole, a nie wBa[ciciel.

Wojciech Majda (2010-01-04 08:51:46)


Czyli jednak dobrze napisaBem o cenie za dzier|aw . 1200zB na rok to byBa cena jak dostali za B cznie za 3 ha:).
Zacytuje sam siebie;) :
”Doszli do wniosku, |e wszystko to daBo si zrobi na 1 ha, pozostaBe 3 ha produktywnej ziemi wydzier|awili za
400zB/ha (czyli 1200zB na rok)”
Wiem, |e dopBat z UE powinna dostawa osoba, która uprawia pole, ale wie pan. Ludzie si inaczej umawiaj , wiem,
|e to niezgodne z przepisami...Tak przynajmniej ludzie cwaniakuj w okolicach Gniezna;) Jestem jednak przekonany,
|e w rejonach gdzie jest du|y popyt na ziemi roln jest podobnie.
Co do ro[lin obcych... Pszenica, ziemniaki, kukurydza, jabBoD s obcego pochodzenia. Ziemniaki, robinia i kukurydza
zostaBy wprowadzone do Europy w mniej wi cej tym samym czasie.
Tak samo jak robinia. Je[li natomiast robinia Tobie nie odpowiada polecam w zamian niej rodzim olch lub brzoz
- te| wi | azot. Dodatkowo (cho to troch trudne ze wzgl dów biurokratycznych) ma si od czasu do czasu troch
drewna opaBowego.
W Wielkopolsce mamy miedze.
{ywopBot opBaca si zaBo|y nawet na swojej ziemi.
Bardzo krzepi ce jest to, |e, dodatkowe 0,4 ha ziemi b dzie uprawiane zgodnie z natur :)

105
panika2008 (2010-01-05 10:06:13)
To nie jest takie proste. PaDstwo z gospodarstwem maj co prawda utrzymanie |ycia i stylu |ycia w sensie ekstensy-
wnym, ale nie ma tam za bardzo miejsca na ekspansj . PaDstwo w domu w mie[cie maj znacznie wi ksze pole do
ekspansji - chocia|by do [wiadczenia dla okolicznych mieszczan usBug, które s nieporównywalnie bardziej dochodowe,
ni| to, co zrobi paDstwo wie[niacy - i nie zmieni tego |aden kryzys. Poza tym do roku 2012, gdy nast pi kryzys i
armagedon, paDstwo mieszczanie, na skutek bardziej intensywnej pracy, wi kszych mo|liwo[ci, wi kszych dochodów,
awansów, by mo|e spBac w caBo[ci swoje zadBu|enie i odBo| 100 tys na czarn godzin . PaDstwo wie[niacy b d
mieli caBy czas swoj dych plus r ce peBne paskudnej roboty na gospodarce, |eby powi za koniec z koDcem i nie
umrze z gBodu. {e ju| nie wspomn o kosztach wychowania i edukacji dzieci...

Wojciech Majda (2010-01-05 12:34:36)


W dzisiejszych czasach przy pomocy internetu usBugi mo|na [wiadczy równie| na odlegBo[ .
Produkty mo|na wysyBa poczt . Rzeczywi[cie, w mie[cie jest wi cej mo|liwo[ci zarabiania pieni dzy, jednak koszty
|ycia s równie| wy|sze.
Post jednak nie dotyczy kwestii miasto vs. wie[, tylko wyboru jaki dom i ogród wybieramy...
Kowalscy wybrali ogród i dom, który jest kolejnym konsumentem w ich rodzinie. Nic nie produkuje, tylko wymaga
ci gBego wkBadu. Ogród Kowalskich, cho maBy mo|e produkowa du|o |ywno[ci. Polecam zobaczenie tego filmiku:
http://www.youtube.com/watch?v=QIFPFpxBFVE
WBa[ciciele dziaBki w Kalifornii na powierzchni 1000m produkuj okoBo 3tony jedzenia. Oni produkuj bardzo inten-
sywnie - utrzymuj si z tego.
Fakt, jest tam cieplej, ale w sezonie wegetacyjnym u nas SBoDce dBu|ej [wieci.
Przy zaBo|eniu odpowiedniego ogrodu daBoby si produkowa co najmniej kilkadziesi t (jak nie sporo wi cej) kg
|ywno[ci z dost pnych Kowalskim okoBo 800m. Prosz pami ta o zasadzie Pareto. W ogrodzie te| ma swoje zas-
tosowanie.
Jak wspominasz w komentarzu wkrótce (kwestia 2 lat Twoim zdaniem) czekaj nas ci |kie czasy. Nie uwa|asz, |e
zminimalizowani kosztów i zadbanie o wBasne, niezale|ne zródBo |ywno[ci jest wa|ne?
W roku 2010 wszyscy czBonkowie rodzin stracili prac , wi c to na pewno niekorzystnie wpBywa na ich karier i pBynno[
finansow .
Robota na gospodarstwie nie musi by paskudna. Mo|na zBo|y gospodarstwo ekologiczne bez zwierz t (u|ytkowych),
z ang. vegan organic. Je[li si chce, ma wiedz i rynki zbytu mo|na zaj si produkcja zióB, grzybów, drewna
(ró|nego rodzaju)
Edukacja:
Moja narzeczona, mieszkanka wsi jest du|o bardziej (formalnie) wyksztaBcona ni| ja, na studiach i w szkole równie|
miaBa i ma du|o lepsze oceny ni| ja, ostatnio wygraBa mi dzyuczelnian olimpiad z j. ang. na szczeblu powiatowym.
Doje|d|aBa autobusem, niedawno kupiBa sobie samochód. W czasach internetu uczy si mo|na wsz dzie (gdzie jest
dost p do internetu;) ewentualnie [ci ga pdf’y i newsy z dziedziny podczas wyjazdu do miasta. Mimo, |e czytam po
3 ksi |ki tygodniowo nie byBem w bibliotece od ponad póB roku, w ksi garni od kilku miesi cy.
Na studia i tak zwykle wyprowadza si od rodziców.
Punktu o kosztach wychowania ju| zupeBnie nie rozumiem, mógBby[ wytBumaczy ?
W tym roku Polski Instytut Permakultury b dzie tworzyB centrum demonstracyjne, gdzie zostan zastosowane wszys-
tkie zasady projektowania permakulturowego. W stosownym czasie zaprosz by obejrze jak mo|e wygl dac ”paskudna
robota” w wydaniu permakulturowym.
My[l , |e mamy ten sam cel, tylko inaczej widzimy drog do niego.

panika2008 (2010-01-05 16:14:54)


Oczywi[cie, |e mamy ten sam cel. Ja jednak z natury jestem niepoprawnym optymist , co mi przypomina co chwil
|ona, wi c staram si w ramach równowagi za ka|dym razem znajdowa jak najwi cej ”ale” :)
Koszty wychowania i wyksztaBcenia to: dowo|enie do przedszkola - w mie[cie koszt maBy, na wsi du|y, wymienialny
na opiekunk - koszt jeszcze wi kszy. To koszty ksi |ek, rozrywek, sportu i organizacji wolnego czasu (3 ostatnie s

106
znacznie taDsze w mie[cie) itd. Miasto to naprawd dobre miejsce do odchowania dzieci :) Fakt, |e do[wiadczenie
pracy na wsi jest fantastyczne i nie da si go zamieni na nic innego, na |adne rozrywki miejskie (pami tam z wBasnego
dzieciDstwa robot na polu - super sprawa!), ale patrz c obiektywnie, w mie[cie jest 1000 razy wi cej rozrywek i s
summa summarum taDsze.
Edukacja, o której piszesz w przypadku Twojej narzeczonej, to efekt wyBo|enia przez jej rodziców konkretnych
pieni dzy na wyksztaBcenie gdzie?... surprise! w mie[cie :)
A z tym 2012 to taka byBa figura retoryczna, tak na serio to nie s dz , |eby w ci gu 2 lat nast piB armagedon :) Mo|e
w ci gu 10-20, hehe...
Ch tnie przeczytam o tym centrum demonstracyjnym, trzymam kciuki. Ogród przydomowy - mo|e nie koniecznie
100 % koszerny permakulturowy, ale na pewno z jakimi[ elementami technik biointensywnych - mamy zamiar sami
zaBo|y przy naszym domu (100 m2 za domem... zawsze co[), tylko najpierw dom si musi wybudowa :)

Wojciech Majda (2010-01-05 18:28:07)


Rzeczywi[cie taniej (przez koszty transportu) jest zapewni dzieciom rozrywki i ró|nego rodzaju kursy w mie[cie.
Narzeczona przez 9 lat uczyBa si na wsi. Nie, nie powtarzaBa roku;) 6 lat podstawówki + 3 lata gimnazjum. Przez
nast pne 9 uczyBa si b dzie si uczy w mie[cie. Tak|e 50-50 wychodzi. Masz racj - wy|szych szkóB jeszcze nie ma
na wsi.
Widz , |e jeste[ panika2008 w tej samej sytuacji jest co ja... Dobrze, |e armagedonu nie b dzie w ci gu 2 lat;) bo
le[ny ogród by mi nie zd |y urosn :)

Azzie (2010-01-05 19:36:32)


Zgadzam sie, ze obecnie uprawianie ziemi w celach zywnosciowych jest malo oplacalne finansowo. Sa setki sposobow
na lzejsze zarobienie wiekszych pieniedzy.
Ale jest to aberracja naszych czasow. Wystarczy policzyc ile zywnosci mozna obecnie kupic za srednia krajowa, a ile
bylo to kiedys. Przez kiedys rozumiem czasy sprzed rewolucji technicznej. Obecnie za srednia pensje mozna kupic
setki!!! pieczonych kurczakow. Udzial wydatkow na zywnosc w budzetach krajow rozwinietych jest bardzo maly. Jak
to jest ze mimo tak wielkiego wzrostu ludnosci zywnosc jeszcze staniala?
Wg mnie glowna odpowiedz jest jedna: skrajnie tania energia z ropy naftowej. Oczywiscie znaczenie ma tez rozwoj
technik upraw i ogolnej wiedzy, ale wiekszosc i tak jest zalezna od zewnetrznych dostaw energii.
A wiec koniec taniej ropy oznacza koniec taniej energii i wzrost oplacalnosci jej produkcji.
Zreszta chyba wszyscy co tutaj zagladaja dobrze zdaja sobie z tego sprawe :)
Takze o ile wg mnie wartosc ziemi w miastach jest przeszacowana, tak nie uwazam tak samo o ziemii rolnej.

panika2008 (2010-01-05 21:09:43)


@Azzie: co do szacowania warto[ci, to wszystko zale|y od czasu. Je[li skutki peak oil miaByby by odczuwalne za 50
lub wi cej lat, to na dzieD dzisiejszy ziemia rolna w Polsce JEST przeszacowana (nota bene, w paru miejscach jest
jedna z dro|szych w Europie - na Kujawach np.) - bo alternatyw jest caBe spektrum inwestycji daj cych 1-2 % p.a.
powy|ej inflacji w miar niezale|nie od koniunktury w nieruchomo[ciach i rolnictwie. Je[li peak oil miaBby by za 5
lat, to fakt, opBacaBoby si teraz kupowa t ziemi , nawet po obecnych cenach. Tyle |e nie b dzie za 5 lat. Pewnie
bardziej za 50.

Wojciech Majda (2010-01-06 07:10:52)


@Azzie Moim zdanem nie mo|na kupi setek pieczonych kurczaków. Powiniene[ porównywa podobnej jako[ci
|ywno[ , wi c pieczonego kurczaka z gospodarstwa ekologicznego. Ten jest pewnie z 2 razy dro|szy i mo|na kupi
pewnie tylko 100;)
Co do przyczyny tak niskiej ceny, to si zgodz . GBównie tania energia. Obecnie ludzie u|ywaj wi cej azotowych
nawozów sztucznych ni| wynosi B czna ilo[ zasymilowana przez naturalne ekosystemy. Rocznie ludzie zu|ywaj co[
okoBo 150 mln ton. Bez taniej energii (nie musi by z paliw kopalnianych) ta produkcja nie b dzie tak wysoka.
@panika2008 Ja si przygotowuj na peak oil ju| jakby miaBo by za 5 lat. W tpi , |e b dzie, ale przygotowa si

107
przygotowuj . Cena ropy b dzie caBy czas rosn , na dBugo przed PO moim zdaniem, wi c to z ekonomicznego punktu
widzenia si po prostu opBaci. Zreszt PO to problem ekonomiczny. {adna praca, któr ropa wykonuje nie jest
niezast piona. Wszystko to kwestia kosztów i w tym b dzie tkwi problem.

Wojciech Majda (2010-02-03 21:51:54)


WyczytaBem gdzie[, |e wi kszo[ tworzyw sztucznych do których potrzeba ropy mo|na pozyska z |ywicy sosny, wi c
teoretycznie da si j czym[ innym zast pi . Inna sprawa, |e z jednej sosny (bez uszkadzania drzewa) mo|na pozyska
ilo[ |ywicy id cej w setki gramów a nie jak w przypadku szybów setek tysi cy, czy nawet miliony ton ropy

mopel44 (2010-02-03 21:57:51)


Uwazam rowniez ze PO to bardzo powazny problem. powinno sie ich wyrzucic z sejmu :))))))))))))))

Wojciech (2010-02-03 22:51:58)


Dobry d|oBk :) Na szcz [cie w tym przypadku o substytut jest bardzo Batwo :D

5 ró|nic mi dzy zwykBym gospodarstwem rolnym a gospodarstwem permakulturowym


(2010-01-03 08:32)

Z powodu wzmo|onej akcji marketingowej:) na blogu pojawiBo si wielu nowych czytelników. Z tego powodu
przedstawi 5 ró|nic mi dzy ”zwykBym” gospodarstwem rolnym a gospodarstwem permakulturowym. My[l ,
|e starzy (oczywi[cie tylko sta|em na blogu;) czytelnicy znajd w tym pewn warto[ równie|.
Zacznijmy od [1]strefy zerowej, czyli domu. Dom mieszkaDców zwykBej wsi jest uBo|ony zazwyczaj frontem
do drogi. Nie jest w

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html

108
PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów (2010-01-03 11:40)

[1]
Obraz: Jean-Léon Gérôme Targ niewolników. Pan w zielonej szacie sprawdza, czy potencjalny zakup (niewol-
nica) b dzie nadawa si do pracy.
Minimum wysiBku maksimum efektów. To jedna z zasad permakulturowych. Jedni mog pojmowa to jako
pochwaB lenistwa, drudzy jako normaln zasad dziaBania wolnego rynku. Zgadzam si z obiema opiniami.
Dlaczego permakultura ma za zasad lenistwo? To proste, poniewa| jest to przyjazne dla [rodowiska (zobacz
[2]post o etyce w projektowaniu permakulturowym)
Cz sto sami przez czynniki kulturowe czynimy si niewolnikami.
W jaki sposób lenistwo mo|e przyczyni si do ochrony [rodowiska? Czy nie powinni[my ”dziaBa ” by zwal-
czy globalne ocieplenie, ocali misie polarne, topniej ce lodowce? WBa[ciwie to nie. To co powinni[my
uczyni ograniczy nasz ”dziaBalno[ ”. Przedstawi to na przykBadzie:
Je[li zamiast zbó| jednorocznych posadzimy drzewa daj ce jadalne orzechy, kasztany, nasiona nie b dziemy
musieli ora co roku gleby. Orka na gB boko[ 24cm na 1ha gruntów...ornych (czy to nie paradoks?) wymaga
przerzucenia 3600 ton gleby. Jak my[lisz jakie ilo[ci energii (paliw kopalnianych) s do tego potrzebne? Je[li
tylko by[my zasadzili produktywne, jadalne drzewa...
I nic (je|eli chodzi o oranie) z t gleb potem nie robili.
Kolejnym przykBadem jest le[ny ogród kontra tradycyjny ”warzywniak”. Je[li ”zapeBnimy” wszystkie nisze
ekologiczne w naszym le[nym ogrodzie(wi cej o tym [3]tutaj i [4]tutaj) to ograniczymy zdecydowanie takie
czynno[ci jak nawo|enie, pielenie, ochron ro[lin... Ponownie projektujemy ogród w ten sposób, |e nie
b dziemy musieli nic robi .
Kolejnym przykBadem jest dom pasywny. Projektujemy go z my[l o minimalnym zu|yciu energii - czyli po
to by nie musie dokBada do kominka w ka|dy jesienny i zimowy dzieD. Nawet je[li mieszka si na wsi i opala
wBasnym drewnem warto wybudowa dom pasywny. Mimo, |e za to nie pBacisz, nie oznacza, |e nie spalasz
drewna wartego 3000zB.
Nast pny przykBad to wykorzystanie deszczówki w mie[cie. ZwBaszcza w osiedlach domów jednorodzinnych.
Woda z dachu pBynie do rynsztoka (gdzie miesza si z ”normalnymi” [ciekami np. z toalety) po czym jest
109
pompowana do oczyszczalni [cieków. W czasie ulewnych deszczy ilo[ [cieków jest tak du|a, |e oczyszczalnia
nie jest w stanie ich wszystkich oczy[ci , wi c cz [ nieoczyszczonych [cieków trafia do jezior, rzek, stru-
mieni(gdzie k piemy si latem), wód podziemnych (sk d potem czerpiemy wod do picia). To sztandarowy
przykBad jak stwarzamy sobie prac . Gdyby deszczówka byBa magazynowana wtedy:
-Ograniczamy zu|ycie wody wodoci gowej
-Mamy bardzo dobr wod do podlewania ogrodu, spBukiwania toalety
-Przyczyniamy si do poprawy stanu [rodowiska.
Klas sam w sobie jest trawnik, ale to temat na osobny post...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz, poniewa| ciekawi mnie Twoja opinia.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0CAKXkHhfI/AAAAAAAAAKw/rMfZMZhonEc/s1600-h/Geromeslavemarket.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html

Azzie (2010-01-03 22:26:47)


Moge prosic o wpis nt wierzby energetycznej? Czy oplaca sie jej uprawa: moze lepiej uprawiac cos innego a opal po
prostu kupowac? Z drugiej strony niezaleznosc energetyczna moze byc warta wiecej niz obecna cena opalu...
Wlasnie czytam o uprawach tej rosliny, najwieksze problemy sa w pierwszym roku, gdy trzeba walczyc z chwastami.
Wydaje sie ze idealnym rozwiazaniem byloby posadzenie wierzby wraz z innymi pozytecznymi roslinami ktore za-
gluszylyby chwasty i umozliwily wzrost wierzby... Co na to permakultura ? :)

Wojciech Majda (2010-01-04 00:02:59)


Wkrótce wpis na ten temat b dzie:) W skrócie wierzby na cele energetyczne uprawia si raczej nie opBaca. Ro[lina
ta jest bardzo |arBoczna. By byBo to jako tako opBacalne potrzebne jest tanie zródBo nawozów. Zazwyczaj s to
osady z oczyszczalni [cieków. Osady te oprócz ”[wi tej trójcy” nawozowej N-azot, P-fosfor, K-potas (makroelementy
potrzebne do uprawy ro[lin w najwi kszej ilo[ci) dostajesz gratis takie dodatki jak kadm, rt , oBów. Innymi sBowy
zatruwasz sobie gleb . Je[li nie stosuje si nawo|enia to po kilku lat b dzie si miaBo ”pustynie a nie gleb ”. Cytat
mojego (prawie) te[cia
Wierzba zawiera du|o wody. W Australii i nie tylko ludzie zajmuj cy si projektowaniem Keyline wykorzystuj
|ywopBoty z wierzby jako ochron przed po|arem. Pas wierzby ma pochBon energi ciepln powstaB w czasie
po|aru. Wierzba jest najlepszym do tego celu gatunkiem, bo si nie pali.
Woda zawarta wierzbie sprawia, |e gdy j spalamy zostaje ona wyparowana. Parowanie natomiast powoduje
ochBodzenie substancji paruj cej (na tym polega system termoregulacji ludzi poprzez pocenie si ). Czyli podczas
spalania wierzby podgrzewamy wod , której nie jeste[my w stanie wykorzysta .
Wierzba zawiera równie| stosunkowo du|o chloru, który przyspiesza korozj piecy grzewczych.
Jako podszyt na plantacji wierzby dobra byBaby koniczyna biaBa, gdy| wi |e azot z powietrza. Nie wiem natomiast
jak wpByn Boby to na koszta (1kg nasion koniczyny kosztuje kilkana[cie do dwudziestu co[ zB) Najprawdopodobniej by
si nigdy nie zwróciBo.
PomysB jest zatem z tych dobrych, ale ekonomicznie nie opBacalnych:)
W permakulturze wszystko dziaBa w dwie strony. To co w jednym przypadku jest wielk wad , w niektórych
okoliczno[ciach i przy odpowiednim projekcie mo|e by zalet .
”{arBoczno[ ” wierzby mo|na wykorzysta do oczyszczenia szarej wody, stawu, jezior, z nadmiaru biogenów (NPK).
Nie do[ , ze oczy[ci si poprzez eksport NPK z ekosystemu np. staw, czyli wykona si jak [ prac , to jeszcze pozysku-
jemy (kiepskiej jako[ci, ale zawsze) drewno opaBowe.
Alternatywnym rozwi zanie jest przekompostowanie wierzby i uzyskanie z tego procesu ciepBa. W tym przypadku
wilgotno[ wierzby nie jest problemem - przecie| kompost b dziemy musieli i tak podlewa .
Na opaB do domu lepiej nadaj si inne gatunki ro[lin, ale to ju| temat na osobny wpis.

110
Permakultura i le[ne ogrody cz.4 (2010-01-04 10:31)

[1]
W le[nym ogrodzie znajdzie si równie| miejsce dla ”normalnych” warzyw.
W dzisiejszym wpisie opisz jak wkomponowa upraw ro[lin jednorocznych w ogrodzie le[nym.
Le[ny ogród opiera si powinien na ro[linach wieloletnich, jednak wszyscy jeste[my przyzwyczajeni do
jedzenia np marchwi, ziemniaków, pietruszki... (tak wiem, te ro[liny nie s naprawd jednoroczne, ale
s uprawiane jak jednoroczne). Ro[liny te przecie| wymagaj peBnego sBoDca by wydaBy jakie[ sensowne
plony. Ziemniaki to gBównie skrobia, marchewka równie|). Pami taj [wiatBo to energia dla ro[lin. Cukry,
skrobia, tBuszcze to przetworzone przez ro[lin materiaBy zapasowe, takie ”zaskórniaki” na gorszy czas (by
np. przetrwa zim ) Je[li zatem jest maBo [wiatBa b dzie maBo materiaBu zapasowego, czyli ziemniak mo|e i
uro[nie, ale ”zapasów” nie wytworzy, lub bulwy b d wielko[ci grochu (co powodowaBo by pewne problemy
z obieraniem;)
Czy mo|na wykorzysta stabilno[ i bioró|norodno[ jak zapewnia le[ny ogród i jako[ wykorzysta to do
uprawy ro[lin jednorocznych
Czy mo|na zatem mie ciastko i je zje[ zarazem? Nie wydaje Ci si , |e za du|o wymagasz?
Otó| nie, mo|na to osi gn :)
Wystarczy umie[ci w jaki[ osBoni tych od cienia drzew czy krzewów miejscach grz dki warzywne.
Najlepiej tworzy takie ”wysepki” upraw jednorocznych mi dzy poszczególnymi fragmentami opieraj cego
si na ro[linach wieloletnich le[nego ogrodu. W ten owadzie szkodniki naszego warzywniaka nie b d miaBy
Batwego |ycia - ze wszystkich stron, ”z lasu” b d wychodzi wygBodniaBe owady owado|erne. Myszce np.
b d atakowane przez biedronki (których du|a ilo[ przezimowaBa w zaschni tych pokrzywach), zBotooki.
G sienice b d niszczone przez ró|ne gatunki os, które dzi ki ro[linom nektarodajnym mogBy przej[ caBy
cykl rozwojowy. Ostatnim jej stadium jest osa skBadaj ca jaja w bielinku kapustniku. Larwy tej osy dosBownie
po|eraj za |ycia t g sienic . Co prawda przez dBugi czas g sienica jeszcze b dzie |yBa i zjadaBa nam kapust .
Czego jednak mo|emy by pewni to |e ten osobnik na pewno nie zBo|y jaj. WBa[ciwie to nieszcz sna g sienica
przyczyni si do zguby populacji swych sióstr. W koDcu w niej rodzi si wi cej wrogów jej rasy:) Chyba ju|
wiecie sk d twórcy filmu ”Obcy” czerpali inspiracj ?
111
Tworzenie takich ”wysepek” sprawia, |e mo|emy (je[li musimy) uprawia nawet monokultur jaki[ ro[lin (np.
poletko z ziemniakami), gdy| w szerszym sensie nasz ekosystem nie b dzie monokultur .
”Wysepki” monokulturowe nie powinny stanowi wi cej jak 1/3 powierzchni le[nego ogrodu.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym s dzisz? Masz mo|e jakie[ pytania?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0HBF677frI/AAAAAAAAAK8/WbQIWfsICQY/s1600-h/Vegetables.jpg

sylwia (2010-07-07 09:13:39)


Warzywniak wcale nie musi by monokultur . Uprawa wspóBrz dna warzyw jest dokBadnie odzwierciedleniem per-
makultury na poziomie parteru. I tak np. czosnek posadzony mi dzy truskawkami zapobiega chorobom grzy-
bowym truskawek. Aksamitki posiane w wolne miejsca mi dzy warzywami zaBatwi spraw nicieni, a przy okazji
s ozdob . Szpinak jest dobrym s siadem dla wi kszo[ci warzyw, a jego nadwy|ki mog sBu|y za zielony nawóz
(wi |e azot). Lotne wydzieliny marchwi stymuluj rozwój pora. Z kolei koper przyspiesza kieBkowanie nasion innych
gatunków warzyw. Takich przykBadów dobrego lub niekorzystnego s siedztwa jest bez liku. Je[li do tego uwzgl dnimy
pBodozmian, to b dziemy mieli nie tylko peBn bioró|norodno[ , ale gleb caBy czas okryt ro[linami.
Poza tym niektóre zioBa i warzywa lubi póBcieD (np. mi ta, czosnek, chrzan, szpinak) i mo|na je sadzi pod koronami
drzew owocowych.

Toalety kompostuj ce cz.1 (2010-01-05 01:09)

[1]
Dzisiejszy post stanowi b dzie pierwsz cz [ cyklu o toaletach kompostowych.
Pokrótce przedstawi czym jest kompostowanie (czym jest toaleta tBumaczy chyba nie musz ;)
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy udziale organizmów |ywych.
Ta bardzo krótka definicja dobrze tBumaczy czym kompostowanie jest. Jak nie trudno si domy[li :) toaleta
kompostowa opiera si wBa[nie na procesie kompostowania.
Zatem, |eby toaleta kompostowa dobrze i nie[mierdz co:) dziaBaBa musz by speBnione nast puj ce warunki:
-dobre napowietrzenie (czytaj ”wkBad” na kompost nie mo|e by zbyt ubity, musi mie dobr struktur )
-odpowiednia wilgotno[ (czytaj nie za mokro, nie za sucho)
112
-odpowiednia temperatura (czytaj nie za zimno - jak np. kupa zamarznie to |ycie w kompo[cie zamiera,
wi c siB rzeczy proces kompostowania zwalnia)
-odpowiedni stosunek w gla do azotu. Idealnie 25:1 (tabelka ze stosunkami:) pojawi si wkrótce.
Korzy[ci z toalet kompostowych:
-zamkni ty obieg materii czyli mikro i makro elementy nie opuszczaj naszego ekosystemu, zatem nie musimy
wydawa pieni dzy na nawozy a potem na oczyszczanie zasranych:) [cieków.
-mamy dobry nawóz (kompost)
-ograniczamy zu|ycie wody
-w Batwy sposób mo|na j zbudowa . Najprostsze modele da si wykona w kilkana[cie minut.
-nie sramy do wody pitnej (brutalnie powiedziane, ale prawdziwie)
Osoby chc ce zgB bi ;) temat zach cam do przeczytania [2]darmowego pdf’a (po angielsku)
Jak wytworzy idealne warunki dla kompostowania odchodów? To temat na nast pny wpis.
A Ty co o tym my[lisz? WybudowaBby[ toalet kompostow , |eby by bardziej ekologicznym i niezale|nym?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0KQ91nNUsI/AAAAAAAAALE/Ny_X6BdtaUg/s1600-h/G%C3%B3wno.JPG
2. http://humanurehandbook.com/downloads/Humanure_Handbook_all.pdf

Anonymous (2010-08-21 15:10:09)


http://tinyurl.com/3a8gr6x - tu mo|na pobra edycj 2g w peBnej wesji. Temat bardzo ciekawy moim zdaniem.

170 zdj kurzych traktorów (2010-01-05 08:42)

[1]Strona po angielsku, ale i tak chodzi w niej o obrazki.


Nie wiesz co to kurzy traktor? Przeczytaj [2]tego posta.
1. http://home.centurytel.net/thecitychicken/tractors.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html

Produkcja biomasy w permakulturze cz.1 (2010-01-06 04:01)

Jak zmaksymalizowa produkcj biomasy na cele grzewcze? To pytanie sBysz od czytelników bardzo cz sto.
Przedstawi podej[cie permakulturowe do tego zagadnienia.
Pierwszym zadaniem to postawienie sobie/klientowi kilku pytaD. Mniej wi cej w takiej kolejno[ci jak tu
wypisuj :
1.Jaki jest cel produkcji biomasy?
2.Je[li s nim cele grzewcze, to czy produkcja biomasy jest najlepszym rozwi zaniem? Czy nie daBoby si
zastosowa innego rozwi zanie. Czy je[li produkcja biomasy miaBaby by w celu ogrzewania domu, to nie
daBoby si przystosowa domu, by traciB mniej ciepBa? Czy piec w którym spalamy to drewno jest wydajny?
Oszcz dzanie energii jest najcz [ciej du|o taDsze ni| jej produkowanie, wi c na tym nale|y si skupi .
3.Je[li uznali[my, |e trzeba produkowa t biomas , to czy musimy po[wi ca do jej produkcji osobny teren,
a nie mo|e to by produkt uboczny jakiej[ innej produkcji (np. od przycinania sadu, czy trzebie|y w lesie)?
4.Jakie stosunki wodne, [wietlne i glebowe panuj w terenie, który ma by po[wi cony na przyszB plantacj ?
5.Jakie inne funkcje mogBaby speBnia plantacja?
Do tego dochodzi mnóstwo pytaD dodatkowych. Chodzi mi o przedstawienie procesu projektowania. W
innym wypadku mogliby[my dywagowa o tym czy dana technika zwi ksza produkcj biomasy o 1,78 czy
1,84 %? Jaki miaBoby to sens je[li piec, którego u|ywamy ma sprawno[ 20 % a standardem jest, |e piece
na drewno maj sprawno[ nie ni|sz ni| 70 % ? Pami taj, [1]permakultura zach ca do lenistwa.
113
Teraz troch dywagacji o technikach:) Cho wiedz, |e je[li biomas u|ywasz by ogrza dom i tak powiniene[
sobie zada ww. pytania.
Po pierwsze nie uprawiaj jednego gatunku ro[lin na biomas . Rozwa| upraw nast puj cych ro[lin:
-topinambur
-miskant olbrzymi
-[lazowiec pensylwaDski
Wszystkie ww. ro[liny oprócz tego, |e posiadaj warto[ na cele energetyczne, to mog stanowi pasz dla
zwierz t.
Ww. gatunki ro[lin posadz w mi dzyrz dach drzew takich jak:
-robinia akacjowa
-brzoza brodawkowa/omszona
-olcha szara/czarna
-[2]karagana syberyjska
Dlaczego akurat mi dzy tymi? Poniewa| wi | one azot atmosferyczny, co dziaBa jak nawóz dla ro[lin na
biomas .
Robinia akacjowa. Szczególnie wydajna jest w tym robinia akacjowa. Sama robinia akacjowa ma spore
przyrosty. Robinia akacjowa daje równie| bardzo wytrzymaBe, twarde drewno. Co istotne w gospodarst-
wie, drewno akacji bardzo dobrze znosi kontakt z wilgoci i gleb . Wytrzymuje w glebie ponad 30 lat. Jej
odrosty korzeniowe mog zatem sBu|y za paliki do ogrodzeD. WytrzymaBo[ robinii jest poniek d jej ”wad ”
je[li chodzi o pozyskiwanie jej na biomas (cz [ciej trzeba wymienia i ostrzy piBy). Oczywi[cie jest to
wada, gdy widzimy robini jako co[ nadaj cego si tylko do pieca. Zaleta gdy wykorzystamy jako paliki
czy mocne drewno konstrukcyjne. W czasach gor czki zBota w Kalifornii(1848 1855) drewno robinii górnicy
wykorzystywali jako podpórki stropów w kopalniach.
Hektar monokultury robinii akacjowej jest w stanie zwi za okoBo 250kg azotu na rok. Polska ”akacja” jest w
tym tak wydajna, |e taka plantacja przyczynia si do zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami! ZupeBnie
jak ziemia rolna z której zostan wymyte przez deszcz nawozy azotowe. Z powodu ilo[ci azotu jak wi |e
polska akacja nie jest mo|liwe uzyskanie wysokiego poziomu materii organicznej w glebie na takiej plantacji.
Znowu jak u|ywanie sztucznych nawozów azotowych na polu.
To równie| powód dlaczego nie powinno si sadzi robinii w okolicach zanieczyszczonych stawów, jezior...
Je[li posadzimy wokóB robinii jakie[ ro[liny na biomas o du|ym zapotrzebowaniu na azot(praktycznie wszys-
tkie poza topinamburem), to nie mamy si o co martwi . ”Akacja” to równie| dobr ro[lin miododajn .
Olsza daje drewno bardzo dobre do produkcji [3]grzybów shitake, oraz sama jest dobrym drewnem opaBowym.
Brzoza daje drewno opaBowe oraz leczniczy, bogaty w mikroelementy sok na wiosn . Z soku mo|na zrobi
równie| winko:) w jak|e ci |kim dla domowej piwniczki okresie jakim niew tpliwie jest wiosna/wczesne lato.
Opis po ang [4]jak zrobi wino brzozowe oraz jak pozyska sok z brzozy.
[5]Karagana syberyjska jest bardzo wszechstronn ro[lin : daje pasz dla zwierz t, to dobry |ywopBot, to
wieloletnie warzywo dla ludzi, ro[lina miododajna...
Czy plon biomasy b dzie mniejszy? Nie powiedziane, zwBaszcza je[li uwzgl dni si :
-na plantacji mamy wi ksz bioró|norodno[ a wi c mniej problemów ze szkodnikami
-lepiej wykorzystany jest azot. 60kg nawozu azotowego rozBo|onego np. na 2 dawki jest gorzej wykorzystane
przez ro[liny ni| 60 kg dostarczonego do gleby w ci gu caBego sezonu wegetacyjnego (jak to jest z wi zaniem
azotu przez ro[liny).
Dodatkowo mamy(lub mo|emy mie ):drewno konstrukcyjne, ni|sze koszty nawo|enia, pasz dla zwierz t,
jedzenie dla ludzi(str ki karagany, grzyby), wi cej miodu, wi cej wina;)
Wi cej informacji ju| wkrótce.
A Ty co o tym uwa|asz? Napisz, zwBaszcza je[li masz inne zdanie..

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pochwaa-lenistwa-minimum-wysiku.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html

114
4. http://winemaking.jackkeller.net/request133.asp
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html

panika2008 (2010-01-06 08:09:42)


Nie zgodz si , |e oszcz dzanie energii jest zawsze taDsze, ni| jej produkowanie. Koszt marginalny oszcz dno[ci ro[nie
bardzo szybko wraz ze spadkiem energochBonno[ci. Na pocz tku oszcz dzanie to oklejenie domu styropianem - koszt
niedu|y, ale jak si wyczerpie takie standardowe metody (te|: ustawienie domu do stron [wiata, rozmieszczenie okien,
rekuperator), to dalej oszcz dno[ci s ju| bardzo drogie, osi gni cie poziomu domu pasywnego to doBo|enie lekk r k
100 tys do normalnego projektu. Jaki jest koszt zwrotu takiej inwestycji? Bior c pod uwag wy|szy koszt utrzymania
takiego budynku, ten koszt jest ekstremalnie dBugi, pewnie >50 lat, mo|e >100 lat. Jedynym czynnikiem, który by
skróciB amortyzacj , jest rychBy peak oil, a wBa[ciwie peak coal+peak gas w naszych warunkach, ale to jest spekulacja
a nie inwestowanie w oszcz dno[ .

Azzie (2010-01-06 09:17:26)


Zgadzam sie z panika2008. Dodam jeszcze ze amortyzacja moze byc dluzsza niz czas zycia naszego usprawnienia. Jesli
wydajniejszy piec amortyzuje sie 50 lat, a po 25 nadaje sie jedynie do wymiany, to ewidentnie cos tu jest nie tak :)

Wojciech Majda (2010-01-06 09:27:29)


Dzi kuj za sugesti , poprawiam wpis. Jako[ zapomniaBem o tym, w momencie pisania.
Co do kosztów domu pasywnego prosz zobaczy link:
http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/czy-oplaca-sie-budowac-domy-skraj nie-energooszczedne/

Wojciech Majda (2010-01-06 17:44:32)


Dodam jeszcze, |e sprawno[ pieca na drewno to nie |aden ”haj-tech”, tylko standard. Piec taki(do domu) mo|e
kosztowa z 2ty[ zB. {eby piec miaB sprawno[ 20 % to musi by wyj tkowo popsuty, lub zaprojektowany do tego by
nie ogrzewaB pomieszczenia. Znam takie przypadek w którym osoba wykorzystywaBa piec kuchenny do ogrzewania
pomieszczenia. Piec ten zaprojektowany byB w ten sposób by nie ogrzewa pomieszczenia (gdy| inaczej kucharki by
si latem ”ugotowaBy”. Ilo[ drewna jak ta osoba zu|ywaBa byBa i[cie nieziemska. Jako, |e drewno miaBa ”za darmo”(z
wBasnej ziemi) to nie liczyBa jego kosztów.

Bogdan SzymaDski (2010-01-07 00:48:09)


Dlaczego biomas spala w piecach ? S dost pne kotBy na ró|ne rodzaje biomasy i niektóre s na prawd wysoce
sprawne 80-90 %.
Tu si zgodz z panika |e oszcz dzanie ma sens do pewnego poziomu dlatego nie budowaBbym domu pasywnego lecz
energooszcz dny

Wojciech Majda (2010-01-07 01:42:25)


Dzi ki za informacje.

GBód. Just on time (2010-01-06 18:20)

115
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym. (2010-01-07 01:48)

[1]
Grzyby shitake wyrastaj ce z pniaka. Zwró uwag na biaBy punkt - to miejsce w które wBo|ono grzybni
shitake.
Grzybobranie to zazwyczaj bardzo miBa chwila sp dzona w gronie rodzinnym. Przyjemno[ psuje jedynie
fakt, |e w wi kszo[ci polskich lasów, a zwBaszcza tych znajduj cych si blisko wi kszych miast, konkurencja
w[ród grzybiarzy jest bardzo du|a. Czyni to pozyskanie wi kszej ilo[ci grzybów nie lada wyzwaniem. W wielu
lasach zapaB z jakim grzybiarze zbieraj grzyby doprowadziB do zaniku poszczególnych gatunków grzybów
jadalnych. To nie tylko nieprzyjemne dla grzybiarzy, ale równie| sprawia, |e drzewa w lasach nie wchodz
w najwydajniejsze dla nich zwi zki mikoryzowe. O tym co to jest mikoryza i dlaczego jest istotna [2]mo|esz
przeczyta tutaj.
Jak alternatyw proponuje Polski Instytut Permakultury?
Uprawiaj swoje wBasne grzyby jadalne.
Jak uprawia mikoryzowe grzyby jadalne (czyli takie jakie znajdujesz w lesie) w swoim ogrodzie mo|esz
przeczyta [3] w tym po[cie.
Czy to wszystko? Nie, gdy| istnieje równie| mo|liwo[ uprawy grzybów nie mikoryzowych - saprofitycznych
(destruentów). Ta troch groznie brzmi ca nazwa to nic innego jak okre[lenie grupy grzybów, które zajmuj
si rozkBadem materii organicznej. Najbardziej znanym grzybem z tej grupy jest pieczarka dwuzarodnikowa
(Agaricus bisporus) znana pod nazw u|ytkow jako pieczarka:)
Materi organiczn jak ta pieczarka rozkBada jest obornik koDski lub mieszanka sBomy i odchodów kurzych.
Nazwa pieczarka pochodzi od pieczar (jaskiD) w których na pocz tku rozwijaBa si hodowla tego popularnego
grzyba. Dlaczego akurat w pieczarach? Poniewa| panuje w nich staBa, wysoka wilgotno[ i oraz jednakowa
temperatura a warunki te sprzyjaj wzrostowi pieczarek.
Nast pn propozycj jest grzyb pochodz cy z Azji wschodniej: shii take (czytaj szitake) ,(Lentinula edodes)
zwany bardziej po polsku twardziak. To grzyb b d cy destruentem pierwszego rz du drewna. Co to oznacza?
Nic innego jak to, |e grzyb ten rozkBada [wie|o [ci te drzewa, gaB zie, trociny. WymieniBem przy tej okazji co
jest po|ywk dla tego grzyba. Zatem shitake mo|na uprawia na drewnie niemal wszystkich drzew li[ciastych.
116
Co wa|ne nie potrzeba do tego wysokiej jako[ci drewna (czytaj o prostych, dBugich pniach). Shitake uro[nie
nawet na poskr canych, cienkich gaB ziach. Po|ywk dla shitake mog by nawet trociny (cho wtedy daj
grzyby uwa|ane przez JapoDczyków za gorszej jako[ci). Twardziak ro[nie tylko na drewnie drzew li[ciastych.
Wbrew potocznej opinii grzyby nie s tylko ci |kostrawnym dodatkiem kulinarnym posiadaj cym zerow
warto[ od|ywcz ... Korzy[ci zdrowotne ze spo|ywania grzybów shitake s tak du|e, |e podaje si je w
Japonii pacjentom podczas chemioterapii. Dlaczego? Poniewa| grzyby shitake zawieraj mi dzy innymi (z
ang.) [4]Active Hexose Correlated Compound (AHCC)(nie podejmuj si przetBumaczenia;) Substancja ta
ma nast puj ce wBa[ciwo[ci:
-zwi ksza odporno[ organizmu na bakterie i wirusy mi dzy innymi na gryp oraz HIV
-zwi ksza naturaln zdolno[ organizmu do niszczenia komórek nowotworowych
-poprawia tolerancj chemioterapii.
Oprócz tego shitake zawieraj witamin D, B1, B2, B12 (cenne zródBo dla wegan)
Zatem gdzie najlepiej te grzyby uprawia na domowe potrzeby? Najlepszym miejscem na upraw grzybów
jest(troch upraszczaj c): wilgotne, wolne od silnych wiatrów, ciemne miejsce. Takie warunki panuj na
dnie lasu...
Je[li my[lisz, |e te warunki mog wyst pi w le[nym ogrodzie, nie mylisz si - jaki[ ciemny k t w gB bi
le[nego ogrodu to idealne miejsce do amatorskiej produkcji grzybów.
Wymienione tu dwa gatunki grzybów to tylko uBamek z grzybów, które mo|emy uprawia .
Podsumowuj c grzyby saprofityczne stanowi zatem bardzo ciekawy sposób w jaki mo|na z ”odpadów”
zupeBnie niejadalnych dla czBowieka wytworzy jedzenie i lekarstwa o niezwykle dobroczynnych wBa[ciwo[ciach
zdrowotnych.
Wi cej szczegóBów, mi dzy innymi jak konkretnie uprawia poszczególne gatunki grzybów, jak uprawia je
na skal komercyjn (zgodnie z zasadami perakultury) oraz jak mo|emy wykorzysta do dalszej produkcji
|ywno[ci ”przerobiony pniak” (próchno powstaBe po uprawie shitake)... ju| wkrótce.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0WalDDZ9TI/AAAAAAAAALQ/ZTKAlF7d-uY/s1600-h/Shitake.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Active_Hexose_Correlated_Compound

panika2008 (2010-01-07 15:06:43)


Te grzyby szitake s do[ drogie, nie mówi c o ich przetworach. W sumie niezBy pomysB na ”cash crop” dla rolników
nie posiadaj cych kapitaBu wystarczaj cego na dochodowe uprawy buraków czy pszenicy (50 ha dla takich upraw to
raczej minimum |eby wy|y ).

Wojciech Majda (2010-01-07 15:27:50)


Tak, na maB skal kluczowe jest by wytwarza rzeczy do[ drogie i/lub wytwarza z nich ”warto[ dodan ”. Umo|liwia
to wy|ycie z ziemi o maBej powierzchni.
Paradoksem jest, |e im mniejszy kawaBek ziemi chcemy u|ytkowa rolniczo tym bardziej produktywny si on staje. W
tym przypadku mam na my[li ilo[ produkowanej |ywno[ci z ha. Dobrym przykBadem byBy ogródki dziaBkowe, które
za komuny zajmowaBy jako[ okoBo 1 % powierzchni kraju a produkowaBy kilkadziesi t procent |ywno[ci... Socjalizm
oczywi[cie te| w tym miaB swój istotny udziaB. ChiDczycy powiadaj , |e ”cieD ogrodnik jest najlepszym nawozem”

panika2008 (2010-01-07 17:07:43)


Panie Wojciechu, to nie paradoks, to prawo spadaj cych dochodów :) Na du| skal nie da si zorganizowa pracy na
tyle efektywnie, co na maB ; jako[ zmienia si w ilo[ . Przy pewnej skali jednak wzrost ilo[ci zaczyna zdecydowanie
wygrywa ze spadkiem jako[ci - st d dominacja agrokoncernów.

117
Wojciech Majda (2010-01-07 20:26:45)
Bardzo cieszy mnie to, |e mam tak wyedukowanych czytelników:)

Anonymous (2010-09-18 22:30:06)


Gdzie mo|na znalez nasiona Carqueji?, ro[lina dziaBa osBonowo na w trob na tyle silnie |e stanowi antidotum na
toksyn produkowan przez muchomora sromotnikowego.
Carqueja:
http://botanicscience.blogspot.com/2010/07/carqueja-remedium-na-zo adek-i-nie-tylko.html

Dlaczego odradzam kupowanie gruntów rolnych na obszarze Ziemi Odzyskanych?


(2010-01-07 20:27)

[1]
ChciaBbym ostrzec czytelników bloga przed zakupem ziemi albo domu na [2]Ziemiach Odzyskanych
[3]Ten link przeniesie Ci czytelniku do serwisu Drewnozamiastbenzyny.pl, do wpisu pod tytuBem ”Biopaliwa
pod lup ” o ile sam artykuB nie przedstawia jakiej[ wyj tkowo wysokiej warto[ci ”permakulturowej”, bardziej
w formie ciekawostki) to dyskusja, która wywi zaBa si w komentarzach jest bardzo...pouczaj ca.
Gor co zaczyna by od wypowiedzi:
Irek napisaB dnia 7. StyczeD 2010 o godzinie 15:02.
Dodam tylko, |e opinia tam wyra|ona stanowi moj prywatn opini , a nie stanowisko Polskiego Instytutu
Permakultury. Instytut polityk si nie zajmuje. Nie mniej uwa|am, |e osoby czytaj ce tego bloga zasBuguj
na poznanie... opinii jednego(czy|by?) Niemca.
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| permakultura to poB czenie dwóch sBów: permanent (trwaBe) i agriculture
(rolnictwo, uprawa, agrokultura). Co to zatem za trwaBe rolnictwo je[li po kilku latach przyjdzie Niemiec i
nas wyruguje z ziemi?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Prosz wszystkich o skomentowanie, tym razem to dotyczy ka|dego z nas!
118
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0Y5WsBNWHI/AAAAAAAAALY/i7vXwZDYqyE/s1600-h/Ziemie_Odzyskane.png
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemie_Odzyskane
3. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/biopaliwa-pod-lupa/

Anonymous (2010-01-07 22:29:48)


Tak si skBada, |e buduj dom i mam gospodarstwo na ziemiach odzyskanych, jedno co powiem, to |ywcem mnie nie
wezm !!!
Co do analogii z s siadem i po|yczk , to ku przestrodze: nale|y mocno uwa|a na kredyty, poniewa| ju| paru zna-
jomych rolników ma problemy z pBynno[ci finansow i szybki rozwój ich gospodarstwa mo|e si zle dla nich skoDczy .
Wszystko za spraw destabilizacji cen, b d cej wynikiem tworu wspóBczesnej ekonomii zwanym ”wolnym rynkiem”,
daj cego wszystkim (czytaj: maj cym du|e pieni dze i wpBywy) równe mo|liwo[ci rozwoju.
Cz [ ziem w naszej okolicy (woj. zachodniopomorskie) jest ju| od jakiego[ czasu w nieformalnym posiadaniu Niemców
i Holendrów, którzy wykupuj je na podstawione osoby.

Wojciech Majda (2010-01-07 22:46:34)


Miejmy nadziej , |e do najgorszego nie dojdzie. Nadzieja to chyba jedyne co nam pozostaBo po grudniowej utracie
niepodlegBo[ci.
Jedna kwestia to wykup ziem przez cudzoziemców. Ostatecznie byBy wBa[ciciel dostaje za to pieni dze. Druga, du|o
wa|niejsza to fakt, |e Niemcy, którzy zostali ”wyp dzeni” posiadaj starsze akty wBasno[ci, ni| Polacy aktualnie je
zamieszkuj cy. Europejski TrybunaB Sprawiedliwo[ci, czyli de fakto polski ”S d Najwy|szy” mo|e uzna ich za pra-
wowitych wBa[cicieli terenu. W takim wypadku wBa[ciciel (byBy) zostanie wyrugowany z ziemi. Bez odszkodowania.
Kto wie czy nie zBo| pozwu o to by to byli wBa[ciciele terenu nie zapBacili jakiego[ opBaty za te wszystkie lata co ”pra-
wowici” wBa[ciciele nie mogli korzysta z ich wBasno[ci. Jak [piewaBa Anita Lipnicka ”Wszystko si mo|e zda|y ”(od
siebie dodam) gdy nie ma si niepodlegBo[ci.

Anonymous (2010-02-04 20:03:28)


W prawie polskim istnieje zapis o zasiedzeniu (w zBej lub dobrej wierze) i po pewnym okresie (kilkadziesi t lat) nieru-
chomo[ /ziemia przechodzi na wBasno[ . Oczywi[cie trzeba mie porz dek w papierach i ksiegach wieczystych(to te|
kosztuje, ale zwi ksza szanse na to |e nas nie wyruguj ), pozatym nie wiem jak sprawa wygl da gdy wBa[ciciel |yje,
co na to prawo TrybunaB, i jest jeszcze sporo innych ”ale”, ale porz dek w papierach wcale nie zaszkodzi...
Anonimowy

Wojciech Majda (2010-02-04 21:06:18)


Oczywi[cie Anonimowy porz dek nie zaszkodzi, zabezpieczy si mo|na.
ChciaBbym jednak zwróci uwag , |e prawo polskie od 01.12.2009 (wej[cie w |ycie Traktatu LizboDskiego) ju| nie jest
prawem najwy|szym w naszym kraju.
Nie zmienia to nadal mojego zdania...

119
Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze (2010-01-08 00:36)

[1]
Próba stworzenia produktywnego sBonecznika wieloletniego, to jeden z wielu projektów nad którymi pracuj
naukowcy z The Land Institute. Wszystko to bez modyfikacji genetycznej (GM).
Permakultura to sposób projektowania oraz utrzymywania trwaBych siedlisk ludzkich. Niemo|liwe jest
natomiast istnienie jakiegokolwiek trwaBego siedliska ludzkiego bez zapewnieniu tym|e ludziom prawdzi-
wie trwaBego i zgodnego z natur sposobu pozyskiwania |ywno[ci.
WspóBczesny model rolnictwa przy uwzgl dnieniu skali i tempa utraty gleby trudno takim nazwa . Aktualnie
jako protezy pozwalaj cej ludzko[ci i[ dalej u|ywa si energii z paliw kopalnianych. Dodam tylko, |e proteza
ta coraz bardziej koroduje a i ludzi potrzebuj cych jej u|ywa jest coraz wi cej (okoBo pazdziernika 2012 roku
populacja ludzi na Ziemi osi gnie 7 mld). Dodatkowo prawa noga zaczyna do[ powa|nie niedomaga co
jeszcze bardziej zwi ksza obci |enie protezy (wiele Bowisk jest nadmiernie eksploatowanych, [2]zaBamaBy si
populacje wielu ryb morskich - zródBa biaBka dla du|ej cz [ci ludno[ci). Sytuacja wygl da nie ciekawie.
Na szcz [cie jest permakultura:) z jej wywrotowym podej[ciem do produkcji |ywno[ci i zapewniania potrzeb
ludzkich.
Jednym z takich lekarstw dla ludzko[ci jest zmiana gatunków zbó| jakie si uprawia. Z jednorocznych na
wieloletnie. Lekarstwo to nie jest mo|e najlepsze okre[lenie, gdy| do okre[lenia skali czasowej jakiej potrzeba
na dokonanie tej zmiany lepiej pasuje sBowo rehabilitacja. Rehabilitacja okoBo dwudziestopi cioletnia (na
tyle szacuje organizacj o której za chwil , uczynienie zbó| wieloletnich równie produktywnymi jak zbo|a
jednoroczne).
WBa[nie t dziaBalno[ci zajmuje si [3]The Land Institute, z ang. Instytut Ziemi(od ziemi rolnej a nie
Ziemi-planety) z Kanzas (USA). Celem Instytutu Ziemi jest wytworzenie polikultury wieloletnich zbó| i
ro[lin motylkowych, których plon ziaren (i nasion) b dzie porównywalny z upraw jednoroczn . Inspiracj
do tego jest naturalna preria(formacja ro[linna podobna do stepu). Dlaczego akurat preria? Poniewa| w cza-
sie kilkudziesi ciu - stu kilkudziesi ciu lat uprawy ro[lin jednorocznych na tych preriach doszBo do olbrzymiej
erozji gleby. Swego czasu ”standardem” byBa utrata przez farmera okoBo 40 ton gleby/rok/ha (w naturalnych
warunkach gleba wytwarza si w tempie okoBo 0,2 t/rok, na prerii mo|liwe, |e troch szybciej). Z czasem
farmerzy zacz li odczuwa konsekwencje (gBównie ekonomiczne) zmniejszenie poziomu materii organicznej i
mi |szo[ci (gB boko[ci) gleby...
W warunkach naturalnej prerii, gleba zamiast ubywa w tempie 40 ton na hektar na rok, jest wytwarzana.
To wBa[nie dzi ki prerii, wypasaj cym si na niej bizonom i zarz dzaj cymi ni Indianami powstaBy |yzne
czarnoziemy.
Instytut Ziemi d |y zatem do tego by uprawa zbó| (ale nie tylko!) przypominaBa preri .
Jakie cechy ma preria? Oto one:
-Ró|ne trawy, ro[liny zielne, bobowate (dawniej motylkowe) maja korzenie na ró|nej gBeboko[ci. Dzi ki temu
120
zasoby gleby s lepiej wykorzystywane i gleba jest odporna na erozj . Korzenie niektórych ro[lin dochodz
do gB boko[ci ponad 2 m.
-Jest bogata w gatunki ro[lin. Na naturalnej prerii w Kanzas mo|na doliczy si okoBo 270 gatunków ro[lin.
-Jest odporna na ró|ne warunki pogodowe. Je[li jeden rok jest suchy to lepiej b d rosBy ro[liny sucholubne,
je[li rok jest wilgotny to lepiej b d rosBy potrafi ce t wilgo wykorzysta .
-Jest odporna na ataki szkodników - du|a bioró|norodno[ ro[lin zapewnia bogactwo ró|nych owadów, które
trzymaj szkodniki w szachu.
Instytut Ziemi skupia si zatem na tym, by ”uwieloletnienie” produktywne zbó| jednorocznych oraz
by zwi kszy plony ziaren traw wieloletnich. Dodatkowo próbuje skomponowa tak kombinacj ro[lin
motylkowych i zióB, by ro[liny nie wymagaBy nawozów sztucznych lub wymagaBy ich zdecydowanie mniej.
Jak Batwo si domy[li u|ywanie herbicydów jest wykluczone. Aktualnie polikultura uprawna Instytutu
Ziemi skBada si z okoBo 8 gatunków ro[lin.
Jakie korzy[ci zbo|a wieloletnie b d dawaBy rolnikowi?
-wyeliminowanie corocznej orki
-wyeliminowanie corocznego siewu
-wyeliminowanie/zmniejszenie kosztów nawo|enia
To wszystko skBada si na konkretne oszcz dno[ci - po prostu wi cej pieni dzy b dzie zostawa w r kach rol-
nika. Wg amerykaDskich danych 90 % ceny produktów rolnych to koszta. Z tego powodu |eby si utrzyma z
rolnictwa potrzeba coraz wi kszej powierzchni pól. Je[li nie powi kszysz swojego areaBu, to niestety wkrótce
nie jeste[ w stanie si utrzyma z produkcji rolnej. Opis dotyczyB sytuacji w USA. Jak|e prawdziwy i trafny
jest ten opis do warunków polskich.
Zapewne czytelnicy my[l , |e Instytut Ziemi to pr |nie dziaBaj ca organizacja dotowana przez rz d, w koDcu
chodzi o przyszBo[ amerykaDskiego rolnictwa, no nie?
No nie.
Instytut Ziemi z trudem zbiera [rodki na swoje cele statutowe. Jego roczny bud|et to okoBo 3 mln dolarów.
Prosz to porówna z zyskiem ze sprzeda|y herbicydu nr 1, firmy Monsanto.
W 2008 roku wyniósB on 1,8 mld (1,8 miliarda dolarów), czyli 1800 mln dolarów.
Jak czytelnicy bloga s dz , |e firma taka jak Monsanto, która kontroluje kilkadziesi t procent rynku
sprzeda|y nasion soi, rzepaku, kukurydzy zapatruje si na dziaBalno[ Instytutu Ziemi? Jako, |e 90 % ww.
upraw w USA uprawy GMO (zmodyfikowane genetycznie). Nasiona s opatentowane przez Monsanto, rolnik
zatem nie ma prawa ich oszcz dzi na nastepny rok. Monsanto to korporacja która zamierza wprowadzi (ju|
je wyprodukowaBa, teraz trzeba tylko zaBatwi spraw od strony legislacyjnej!) nasiona GMO z genem ter-
minacji, czyli takim, który uniemo|liwi drugiemu pokoleniu ro[lin wzej[cie. Jak taka firma zapatruje si na
dziaBalno[ Instytutu Ziemi, który sprawi, |e:
-zmniejszy si popyt na herbicydy
-rolnik nie b dzie musiaB kupowa nasion co roku
Bud|et Instytutu Ziemi to 3 mln dolarów na rok, bud|et Monsanto w 2008 roku to 11,365 miliarda dolarów
czyli 11365 mln dolarów. Zysk Monsanto to 2,02 miliarda dolarów. Teraz ju| wiesz Szanowny Czytelniku
dlaczego o Instytucie Ziemi i permakulturze nikt prawie nie sByszaB, a |ywno[ zawieraj ce produkty Mon-
santo zjadasz prawdopodobnie codziennie? Jaki interes maj firmy agrochemiczne w sprawieniu, |e rolnik
nie b dzie potrzebowaB?
[4]”Zwiat wg Monsanto” film ma napisy po polsku. Oto link do pierwszej cz [ci na youtubie(reszt cz [ci
znajdziesz równie| na youtubie). Gor co polecam.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Wkrótce przenosiny na inn domen , prosz si zatem nie obawia przekierowywania. Osoby chc ce pomóc
w tym proszone s o kontakt. W zamian oferuj póB godziny konsultacji skypowej na wybrane przez osob
skBon pomóc temat.
Link do opisu [5]stewii ro[liny - sBodzika.
Zostaw prosz komentarz - to przecie| wa|na kwestia.

121
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0aPDA3F9rI/AAAAAAAAALg/qKJ5DkzaI78/s1600-h/Annual%26perennial_
sunflowerheads%26text.jpg
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Cod_fishing_in_Newfoundland
3. http://www.landinstitute.org/vnews/display.v
4. http://www.youtube.com/watch?v=ePhDyDbbO-M
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/stewia.html

Anonymous (2010-01-08 08:12:33)


Gen terminacji ma swoje plusy, tak a propo GMO. Powoduje on brak ska|enia [rodowiska poniewa| dana sekwencja
genetyczna wymiera w 2 pokoleniu. Przyznam si |e my[laBem |e ten gen wymy[liB jaki[ instytut paDstwowy w USA
i jego patent jest darmowy wBa[nie na taki u|ytek. Wida si myliBem :) A z monsanto problem nie polega na tym |e
istnieje tylko na braku wolnego rynku, na tym |e du|e fermy s dofinansowywane przez rz d USA ( UE ma wi ksze
subsydia). Na wolnym rynku ten rolnik który zniszczy gleb i b dzie miaB ni|sze dochody z ha upadnie w wyniku
konkurencji. CaBy mit z tym |e spoBeczeDstwa s leniwe i wol robi zakupy w supermarketach bo jest taniej jest
za nasze pieni dze, dlaczego du|e sklepy dostaj zwolnienia podatkowe oraz DOFINANSOWANIA DO BUDOWY
NOWYCH SKLEPÓW !!! jak masz mniejszy biznes to paDstwo najwy|ej ci Baskawie zlicytuje ot i caBy problem.
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-08 08:57:14)


Piotrze problem jest jednak troch bardziej skomplikowany, ni| brak wolnego rynku i dotacje do rolnictwa. DziaBanie
paDstwa jest w tej kwestii jednak kluczowe. Bez paDstwa nikt nie mógBby zabroni np.stosowania konkretnych naklejek
na produktach. Lobby[ci tej firmy a lobbing jest wrzucany w KOSZTA funkcjonowania firm!!!
Problem z Monsanto polega mi dzy innymi na tym, |e istnieje. Ta firma jest ZB przez du|e ”Z”. To oni stoj za
takimi rzeczami jak:
-popularno[ aspartamu i zakaz u|ywania stewii jako naturalnego sBodzika.
-Agent Orange
-Roundup ready technology - technologia produkowania ro[lin ”gotowych na Roundup”. Ro[liny GMO (tej firmy) s
w stanie przetrwa oprysk herbicydem totalnym - Roundupem, co ma pono zwi ksza wydajno[ .
-to s ludzie, którzy POZYWAJ farmerów w USA i Kanadzie je[li geny opatentowanych ro[lin znajd si na Twoim
polu a jesli w danym roku nie podpisaBe[ umowy na zakup nasion. Fakt, |e Ty nie wysiewaBe[ ich nasion, tylko geny (z
okolicznych pól poprzez pyBek) skaziBy Twoj upraw nie ma nic do rzeczy. Wielu farmerów zostaBo pozwanych. Koszt
samego rozpocz cia procesu jest wprost niewyobra|alny dla ”average Joe, the farmer”(przeci tnego rolnika Józka).
Prosz sobie wyobrazi , |e czasami wydaj (rolnicy) 25ty[ dolarów, zanim jeszcze wejdzie do sali rozpraw. Kogo na
to sta ? Na kosztown batali prawn na pewno sta Monsanto.
-Monsanto po[rednio odpowiada, za [mier wielu plantatorów baweBny w Indiach. NaobiecywaBo rolnikom gruszki na
wierzbie (du|o wy|sze plony baweBny) je[li tylko posadz specjaln GMO odmian ”baweBny bt.”, która jest odporna
na atak jakiego[ szkodnika i oprysk Roundup’em. Rolnikom zostaBo powiedziane, |e skoro nie b dzie chwastów to i
plon b dzie wy|szy. Rolnicy zadBu|yli si u lokalnych lichwiarzy. Obliczyli, |e skoro plon b dzie du|o wy|szy, to i tak
b dzie opBaca im si zakupi dro|sze ni| zwykBe nasiona od Monsanto, Roundup od Monsanto i nawozy od Monsanto
Niestety plony nie byBy jednak du|o wy|sze ni| zakBadali rolnicy, byBy nawet ni|sze ni| z uprawy tradycyjnej. Do-
datkowo resztki po|niwne, którymi karmiono bydBo(robiono tak od wieków) sprawiaBy, |e bydBo chorowaBo. Rolnikom
zostaje kredyt do spBacenia, na którego spBat nie maj pieni dzy, nie maj pieni dzy nawet na zakup ”normalnych”
nasion (nie mog wykorzysta nasion z ich uprawy, gdy| byBoby to pogwaBceniem umowy). Rolnicy w obliczu utraty
ziemi i niemo|no[ci wykarmienia swojej rodziny popeBniaj samobójstwo. Wypijaj c Roundup.
Teoretycznie wszystko ”wolnorynkowo” si
dzieje. Rolnik przecie| przeczytaB i zrozumiaB umow ? No nie? MaBym druczkiem byBo zapewne gdzie[ napisane, |e
Monsanto nie gwarantuje wy|szych plonów, tylko takie wyniki osi gn Bo na polu do[wiadczalnym w takich i takich
warunkach. A, |e [wiadomo[ prawna maBorolnego chBopa z indyjskiej prowincji jest delikatnie mówi c niewielka, to
jest jak jest. Prawdopodobnie nic z tego nie rozumiaB, wi c przedstawiciel handlowy mu to ”obja[niB”. Teoretycznie

122
chBop sam sobie jest winny, przecie| widziaBy gaBy co braBy, mógB zrobi przecie| ”research”. Sam podpisaB, sam jest
sobie winny. Czy|by?
O genie terminacji ju| za chwil .

Wojciech Majda (2010-01-08 09:39:09)


To o czym piszesz Piotrze to tylko pozorna jego zaleta. Dla [rodowiska mo|e to i zaleta, ale dla ludzko[ci potencjalna
katastrofa. Ju| tBumacz na przykBadzie:
Murzynek bambo w Afryce mieszka, Badny ma domek ten nasz kolezka... Bambo postana zainwestowa troch pieni dzy
w swoje gospodarstwo rolne. UsByszaB od Simby (przedstawiciela firmy Monsanto), |e jest tak pByn co zabija chwasty.
Interesuj ce pomy[laB Bambo, Bambowa nie b dzize musiaBa tak cz sto wychodzi w pole plewi chwastów, b dzie
mogBa Badniej wysprz tac dom. Simba powiedziaB, |e na dodatek ta ro[lina daje wy|sze plony. Co wi cej Bambo
b dzie pionierem tego sposobu w jego kraju (b dzie wymieniony na jakiej[ ”stronie internetowej”)
Minus jest taki, |e trzeba kupi nasiona co roku, bo niby nie wzejd w innym przypadku. No i trzeba kupi ten pByn.
Bambo obliczyB co trzeba byBo. W sumie si opBaca, niezle na tym zarobi. Jak tak dalej pójdzie to za 2 lata kupi sobie
samochód.
Bambo wysiaB nasiona sorgo z genem terminacji. Rzeczywi[cie byBy nawet troch bardziej produktywne ni| jakby miaB
normalnie uprawia pole. No i Bambowa ma du|o czasu wi cej na sprz tanie chaty! Bambo zakupiB i wysiaB nasiona
w drugim roku równie|. S siedzi Bambo mówili mu, |e jak drugi rok bedzie miaB taki urodzaj, to te| wezm kredyt i
sobie kupi nasion i tego pBynu.
Nadchodzi pora deszczowa. Daje du|o dobrze rozBo|onego w czasie deszczu. To b dzie dobry rok dla rolników w
wiosce Bambo....
Nasiona Bambo kieBkuj Badnie... Z nasionami s siadów Bambo jest co[ nie tak. Nie kieBkuje okoBo 80 % nasion (jak
to jest zwykle) tylko jakie[ 30-50 %. Ciekawe dlaczego? Czy|by bogowie nas pokarali za to, |e o nich zapomnieli[my
i czcimy jedynego Boga Jahwe?
Do wioski Bambo zagl da widmo gBodu.
To nie sprawka bogów. To konsekwencja ludzi sie w niego bawi cych. To gen terminacji przeniósB si z pyBkiem z pola
Bambo na pola s siadów i uniemo|liwia ska|enie [rodowiska genami terminacji poprzez uniemo|li kieBkowania ziaren
zawieraj cych ten gen. Rozwi zanie tego problemu na szcz [cie jest bardzo proste - wystarczy, |e wszyscy mieszkaDcy
wioski Bambo co roku kupi nasiona od Simby.

Anonymous (2010-01-08 13:11:02)


Masz racje poza jednym ! Nie ma |adnego wolnego rynku. Ja chc je[ to co mi si podoba a nie to co mi paDstwo
pozwoli.
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-08 13:34:30)


Ja te| bym tak chciaB, jednak bez obrazy Piotr, ale... chcie to my maluczcy mo|emy sobie chcie . Permakultura
proponuje na szcz [cie praktyczne rozwi zania, które mo|na zastosowa mimo tego zBego, korporacyjno - urz dniczego
systemu w którym uczestniczymy.
Inna sprawa, |e w przypadku GMO nie ma kompromisu. Albo b dzie mo|liwa ich uprawa i wszystkie uprawy danego
gatunku ro[lin b d w mniejszym lub wi kszym stopniu ska|one genami GMO albo nie b dziemy mie ich wcale.
Prosz sprawdz jeszcze raz posta, uaktualniBem go troch dodaj c link do 1 cz. filmu z youtuba pt. ”Zwiat wg Mon-
santo” Film ma napisy po polsku. Gor co polecam.

panika2008 (2010-01-08 17:29:59)


Stewia zostaBa zalegalizowana w USA w 2008, wi c mo|e nie wszystko spisek, co [mierdzi, parafrazuj c powiedzenie o
zBocie :)
Czekam z niecierpliwo[ci na ci g dalszy wpisu, interesuje mnie to, jak w praktyce wygl daj takie ”pomieszane” up-
rawy, w szczególno[ci, jak wygl da zbiór plonów (jako[ mi to sobie trudno wyobrazi ), kontrola chwastów/szkodników,

123
jakie s w praktyce plony, i czy to si w ogóle stosuje do naszej strefy klimatycznej.

Anonymous (2010-01-08 19:36:43)


Film widziaBem. Jest ciekawy ale stronniczy niestety co odrzuca bo wygl da on jak propaganda za PRL...
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-08 19:51:35)


Panika2008 tu o |aden spisek nie chodzi, tylko zwykBy biznes:) i kas .
Stewi mo|na kupi legalnie w USA, jednak nie mo|na jej u|ywa jako sBodzik:) Mo|na j sprzedawa jako suplement
diety z racji jej walorów zdrowotnych (wBa[ciwo[ci min. bakterio, grzybobójcze, leczenie cukrzycy typu II).Polecam
mój wpis na ten temat, uaktualniBem posta, dodaj c na dole linka do artykuBu o niej.
BroD Bo|e nie mo|na jej sprzedawa czy marketingowa jako ro[lina sBodzik albo wykorzystywa jej wBa[ciwo[ci w
tym celu, np. u|ywaj c na masow skal w produktach typu light. Po co mie tani , naturaln konkurencj (której
nie mo|na opatentowa ) skoro jest si wBa[cicielem patentu na aspartam? Rynek sBodzików to pot |ny biznes w USA.
Zbiór wygl da normalnie. Przeje|d|a si kombajnem i zbiera ziarno i sBom . Po czym ro[liny cz [ciowo odrastaj
przed zim ( dzi ki temu energia sBoneczna jest lepiej wykorzystywana) - pole nigdy nie jest puste. Zapobiega to
równie| przed erozj .
Zarz dzanie tego typu systemem jest bardziej skomplikowane ni| w przypadku upraw jednorocznych. Wykorzystuje
si takie narz dzia jak: ogieD, kontrolowany wypas zwierz t...
Problem z chwastami jest zwalczany za pomoc odpowiedniej mieszanki nasion i temu, |e na polu co[ zawsze ro[nie.
Ju| tBumacz na przykBadzie:
W uprawie ro[lin jednorocznych pole przez du| cz [ roku jest puste. Mo|na to porówna to wojny. W momencie
gdy dany teren jest wolny od wojsk przeciwnika przej jest go stosunkowo Batwo - oporu prawie nie ma. Natomiast
gdy zostawi si na tym terenie jaki[, maBy nawet oddziaB zdobycie takiego terenu jest du|o trudniejsze, gdy| oddziaB
ten mo|e si okopa , zbudowa umocnienia.
Tak samo du|o Batwiej jest chwastom zaj puste pole ni| dojrzaBy ekosystem (jakim miejmy nadziej b dzie ”jadalna”
preria). Dochodzi do tego zaj cie wszystkich nisz ekologicznych jakie s mo|liwe w tym systemie przez ro[liny jadalne.
W ten sposób dochodzimy do tego czy uprawa takiej jadalnej prerii jest mo|liwa w naszym klimacie.
Tak, to jest mo|liwe z uwzgl dnienie nast puj cego czynnika:
w naszej strefie klimatycznej ekosystemem klimaksowym (czyli takim do którego ”d |y” natura) jest las. Zatem zawsze
b dzie tendencja do tego by nasza preria zmieniBa si w las. Jednak koszt (energetyczny i finansowy) powstrzymy-
wania tego procesu nie jest zbyt du|y. MBode drzewka niezbyt dobrze rosn w 2-3 m trawie:) (tak wysoko[ ma
preria). Dodatkowo drzewa bardzo nie lubi gleby zdominowanej przez bakterie (jak to jest w glebach na których
rosn trawy)...
Zatem takie rozwi zanie jest nawet w naszej strefie klimatycznej lepsze ni| uprawa ro[lin jednorocznych. Zreszt ilo[
opadów na Kujawach wynosi okoBo 450mm na rok. Jeszcze troch spadnie, a globalne ocieplenie prawdopodobnie do
tego doprowadzi, to na Kujawach ekosystemem klimaksowym b dzie step (czyli z amerykaDska preria;). Stepowienie
Wielkopolski równie| daje si zauwa|y (poprzez zmian szaty ro[linnej)
Aktualnie ”wydajno[ ” takiej prerii wynosi 70 % wydajno[ci ro[lin jednorocznych. Kwesti do badaD jest
wBa[nie stworzenie takiej odpowiedniej mieszanki. Równie| trzeba zsynchronizowa dat dojrzewania ziaren/nasion
poszczególnych gatunków ro[lin, tak by wszystkie dojrzewaBy w mo|liwie tym samym okresie.
Jak widzisz panika2008 temat jest ogromnie ciekawy i ogromnie rozlegBy. Na pewno nie jeden PhD daBoby si na ten
temat napisa .
Instytut Ziemi istnieje od 30 lat, wymienione przeze mnie w po[cie 25 lat to czas jaki szacuje, |e zajmie mu by wyt-
worzy naprawd produktywn , ekonomicznie opBacaln alternatyw dla zbó| jednorocznych. Informuj równie|, |e
mo|ne by to du|o pózniej. Nie da si jednak ukry , |e to kierunek w którym nale|y pod |a , je[li chcemy spo|ywa
ziarna zbó| w czasach Peak Oil.

124
Wojciech Majda (2010-01-08 19:54:47)
MógBby[ Piotrze wymieni na czym polega wg Ciebie stronniczo[ tego filmu? Ogl daBem go ju| dawno temu, a
niestety napi ty grafik nie pozwala na obejrzenie go ponownie...

Anonymous (2010-01-08 21:05:03)


Po prostu przedstawia tylko jedn stron konfliktu to po pierwsze. A po drugie taki klimat opisuj cy monsanto jak
jakiego[ szatana:) na pewno wi kszo[ informacji jest prawdziwa ale to wina przede wszystkim post puj cego socjal-
izmu jak pisaBem wy|ej. Jakie masz uczucia jak widzisz film który albo co[ wychwala pod niebiosa albo to demonizuje?
Od razu podsuwa si skojarzenie z reklam .
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-08 21:20:32)


Kwestia tylko co reklamuje?
IMO Monsanto w caBej okazaBo[ci zasBuguje na tak opini . Szatanem nie jest, tylko firm patrz c jedynie na zysk
wBa[cicieli. Bez jakiegokolwiek zwa|ania na takie duperele jak etyka, czy moralno[ . Rzeczywi[cie to post puj ca
faszyzacja ustroju USA (i UE) doprowadza do takich sytuacji. Jednak:
Na wolnym rynku gracz, który posiada tak przewag nad ”indyjskim chBopem” jak posiada Monsanto mo|e robi z
nim praktycznie co chce. I robi.
”WBadza demoralizuje, wBadza absolutna demoralizuje absolutnie”

panika2008 (2010-01-09 10:11:42)


Jeszcze o stewii - wygl da jednak na to, |e zakazana (niezaaprobowana przez FDA) jest tylko sama ro[lina jako sBodzik,
natomiast oczyszczone ekstrakty s zaaprobowane (od niedawna) i zaczynaj by stosowane. W wi kszo[ci cywili-
zowanych krajów (m.in. Kanada, Australia) [wiata mo|na stosowa sam ro[lin jako sBodzik. Tak|e nie jest do koDca
prawd , |e ro[lina jako zródBo sBodzika konkurencyjne dla syntetyków jest eliminowana - bo zezwalaj na stosowanie
ekstraktów, a ze wzgl du na b. du| sBodko[ glikozydów stewii (300x sacharoza), wysokie st |enie w li[ciach (do
10 %) i prost procedur ekstrakcji (ekstr. wodna w temp. pok.), koszt w stosunku do pozyskanego ekstraktu jest
maBy. Potrafi sobie wyobrazi , |e FDA nieaprobuj c stosowania nieoczyszczonej ro[liny zasBania si domniemanym
szkodliwym (teratogennym, byBy takie badania gdzie[ chyba w latach 80) dziaBaniem, które nie wyst puje dla czystych
ekstraktów.

Wojciech Majda (2010-01-09 10:51:46)


Dobrze sBysze , |e si co[ zmienia. Ja sam b d c w UK zakupiBem 100g A-rebaudiozydu - jednej z substancji
wpBywaj cej na sBodki smak stewii. ZainteresowaBem si tym, gdy| nie mog spo|ywa cukru, a byBem [wiadomy,
czym jest aspartam. Mój ”naturalny”
;) sBodzik importowaBem z Kanady. Proceder ten byB widocznie tak popularny, |e Kanadyjska firma miaBa wypozy-
cjonowan stron na ebay’u kanadyjskim, w którym od razu podaw Ba cen w funtach. Opis byB równie| w brytyjskim
angielskim. Z tego co pami tam w UE sprzeda| stewii jest nie dopuszczalna do spo|ycia dla ludzi.
Ludzie bardzo sprawnie obchodz ten zakaz (i chwaBa im za to). Informuj na wst pie, |e nie jest to ro[lina przeznac-
zona do spo|ywania przez ludzi. Pisz , |e jakby[ jednak PRZEZ PRZYPADEK;) spróbowaB te ro[lin , to poczuBby[
przyjemnie sBodki smak... Równie| opisuj jak jest u|ywana w Japonii.

Pro[ba o pomoc (2010-01-08 23:48)

W zwi zku ze zmian domeny z blogspotowej na ”normaln ”(permakultura.org) potrzebny byBby czBowiek z
elementarn znajomo[ci informatyki:) [1]potrafi cy zrobi co[ takiego (opis po angielsku)
Chodzi o uaktualnienie jaki[ ustawieD DNS , czyli stworzenie jaki[ CNAME i ANAME :)
Domena jest wykupiona w firmie cal.pl
125
Nagrod jest póB godzinna konsultacja skypowa na wybrany przez osob , która tego dokona temat. Z góry
jednak zaznacz , |e na poezji si nie znam:)
1. http://www.google.com/support/blogger/bin/answer.py?hl=pl&answer=55373

Corch (2010-10-08 16:12:10)


Czy to jeszcze aktualne?

Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co
wBa[ciwie nim jest... (2010-01-09 01:01)

[1]
Temat Monsanto i GMO wywoBaB lawin (jak na skal tego bloga;) komentarzy. PostanowiBem troch bardziej
podr |y temat.
Wg. Monsanto rozwi zaniem problemu gBodu jest uprawa |ywno[ci modyfikowanej genetycznie. Dalej b d
u|ywaB skrótu GMO (z ang. Genetically Modified Organism) - Organizmy Zmodyfikowane Genetycznie.
GMO maj dawa wi ksze plony, gdy|:
1.Monsanto dobraBo najbardziej produktywn odmian danej ro[liny uprawnej.
2.Dzi ki wbudowaniu genu odporno[ci ro[liny na oprysk herbicydem Roundup mo|na te ro[liny opryskiwa
tym|e herbicydem ([rodkiem do niszczenia chwastów). Niszczy si chwasty, zatem ro[liny u|ytkowe maj
mniejsz konkurencj (o skBadniki od|ywcze, wod , [wiatBo...)
3.Dzi ki np. wbudowaniu do genomu (zbioru wszystkich genów organizmu) genów bakterii Bacillus
thuringiensis kukurydza GMO produkuje w ka|dej swojej komórce toksyn pochodz c z ww. bakterii.
Toksyna ta dziaBa jak insektycyd ([rodek zabijaj cy owady). Je[li zatem jaki[ szkodnik zacznie chrupa
nasz kukurydz , to ginie - z ka|dym k sem faszeruje si wi ksz dawk [miertelnej trucizny.
Mo|na by zatem powiedzie : To rozs dne, rzeczywi[cie powinno zwi kszy to plony ro[lin. Stanowi zatem
jakie[ rozwi zanie w walce z gBodem.
Wszystkie ww. punkty maj równie| inne oblicze, te nie PR-owe, by nie u|y dosadniejszego stwierdzenia,
te prawdziwe.
1.Nie ma czego[ takiego jak najbardziej wydajna odmiana. Jest tylko najbardziej wydajna odmiana w
danych warunkach glebowo - klimatycznych. Ro[liny (zwierz ta równie|) pochodz ce z konkretnego ob-
szaru po dBu|szym czasie (powiedzmy kwestia kilku, kilkunastu pokoleD) zaczynaj przystosowywa si do
lokalnych warunków klimatyczno-glebowych. Osobniki sBabiej przystosowane gin lub sBabiej plonuj przez
126
co nie zostaj wybrane przez rolnika do wysiewu w nast pnym roku. To dlatego mamy tysi ce odmian jabBek,
gruszy, [liw, zbó|... Ro[liny z laboratoriów Monsanto (i innych firm produkuj cych GMO) nie s w stanie
by dostosowane do lokalnych warunków glebowo - klimatycznych. Tak samo jak nie da si w jednym garnku
ugotowa potrawy, która speBni oczekiwania tysi ca osób. Dodatkowo na przestrzeni czasu nie zachodzi pro-
ces przystosowywania si danej linii ro[lin do lokalnych warunków. Dlaczego? Poniewa| rolnik musi co roku
kupowa ziarno od Monsanto. Tak jest zapisane w kontrakcie. Monsanto nie jest w stanie wyprodukowa
co roku setki odmian, wi c skupia si na tym ,|eby produkowa odmiany najbardziej produktywne. I tu
jest pies pogrzebany. Najbardziej produktywne, ale w jakich warunkach? W warunkach optymalnych, czyli
wBa[ciwa wilgotno[ , wBa[ciwa ilo[ nawozów sztucznych... Je[li jaki[ z tych czynników nie jest speBniony to
produktywno[ dramatycznie spada. Dlaczego? Poniewa| dana odmiana ro[lin nie jest przystosowana do
konkretnych warunków klimatyczno - glebowych. Odmiany ”lokalne” s bardziej przystosowane do zmien-
nych warunków pogodowych. Daj mo|e mniejszy plon, ale daj stale, co roku...
2. Ro[liny odporne na Roundup zawieraj wi ksze ilo[ci jego pozostaBo[ci. PozostaBo[ci[2] Roundup’u s
szkodliwe dla zdrowia szczurów. Jak my[lisz w jaki sposób wpBywa to na zdrowie ludzi? Zwierz ta zjadaj ce
resztki po|niwne chorowaBy i spadaBa im pBodno[ .
3.Bt nie jest równie| neutralne dla zdrowia zwierz t. Równie| notuje si spadek pBodno[ci lub nawet
bezpBodno[ . Bacillus thuringiensis byBa równie| swego czasu stosowana przez rolników i ogrodników eko-
logicznych. Namna|ali te bakterie po czym opryskiwali pola zainfekowane szkodnikami([rodek rzadko i tylko
doraznie stosowany). Niestety na skutek uprawy ro[lin GMO zawieraj cy te geny owady znacznie uodporniBy
si na t toksyn , przez co rolnicy ekologiczni stracili jeden z biologicznych sposobów ochrony ro[lin.
Jakie jest zatem rozwi zanie?
Nale|y patrze caBo[ciowo na problem biedy i gBodu w paDstwach trzeciego [wiata. Jedn z gBównych bol czek
tych krajów (oraz praprzyczyn biedy i gBodu zarazem) jest post puj ce pustynnienie. Pustynnienie jest
spowodowane nadmiernym wypasem bydBa, upraw roli i wycinaniem drzew na opaB. Po co trzyma bydBo?
Poniewa| krowy robi krowie placki, które jest dobrym paliwem. Krowy zarazem uniemo|liwiaj regeneracj
drzew. Drzewa zreszt zostaBy wyci te z powodu potrzeby paliwa. Uprawia si w tych krajach ry|, soj ,
soczewic , sorgo, proso, kukurydz , pszenic ...
Jaki to ma ze sob zwi zek?
{eby to zrozumie trzeba si zastanowi po co biednym, gBoduj cym ludziom w Afryce paliwo. Chyba nie
dlatego |eby si ogrza ?
Potrzebuj tego paliwa by gotowa jedzenie. Po co w Afryce gotowa jedzenie, przecie| chyba nie po to, |eby
si rozgrza ?
Jedzenie gotuje si dlatego, |e w innym przypadku jest nie jadalne. Produkty typu soja (zródBo cennego dla
np. Murzynów biaBka) wymaga okoBo godziny gotowania. Ry| minimum póB godziny. Do tego gotowania
potrzeba paliwa, którego ci gle brak i które codziennie trzeba znalez po[wi caj c na to wiele godzin... Robi
to gBównie dzieci, które zamiast chodzi do szkoBy, chodz po polach szukaj c krowiej kupy...
Problemy pustynnienia, gBodu i biedy mo|na by rozwi za w ogrodzie. W le[nym ogrodzie. W jaki sposób?
Poprzez odpowiedni dobór ro[lin, które daj jadalne plony bez potrzeby ich gotowania. Takie jak (w
zale|no[ci od rejonu):
Orzechy: kasztan jadalny, migdaBy, orzechy Macadamia,nanercz zachodni(daje orzechy nerkowca), pistacje,
araukaria chilijska, pekany, orzechy wBoskie, palmy kokosowe, palmy olejowe... Kilkana[cie wi cej
Owoce:awokado, d|akfrut, owoc drzewa chlebowego, figi, oliwki, mango, banany, daktyle pomaraDcza,
cytryny, ananasy... Kilkaset wi cej
Z drzew da si zapewni wszystkie skBadniki od|ywcze potrzebne czBowiekowi (wszystkie potrzebne aminok-
wasy, w glowodany, tBuszcze, witaminy).ZwBaszcza w klimacie tropikalnym i subtropikalnym.
Dzi ki temu mamy jedzenie, nie musimy |ywi krów, bo nie potrzebujemy tyle paliwa, wi c i las mo|e si
zregenerowa . Trzy pieczenia na jednym ro|nie. To jest a| tak proste.
Je[li kto[ z Was zna jakiego[ misjonarza pracuj cego w rejonie, który dotyka gBód lub niedo|ywienie.
Przeka|cie mu prosz linka do tego posta, lub bezpo[rednio niech wy[le do mnie meila, (znajdziesz w zakBadce
o mnie, po prawej). Udziel w miar potrzeby (oczywi[cie bezpBatnych) konsultacji.
127
Pami taj równie| prosz , |e niedBugo nast pi przeprowadzka na inn domen - nie obawiaj si przekierowa-
nia.
Zdj cie pozyskane na zasadzie fair use ze strony [3]http://permaculturedesigns.blogspot.com/
P.S. Wiem, |e palmy to nie drzewa a trawy. Chodzi mi o funkcj
Zostaw prosz komentarz, interesuje mnie Twoja opinia.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0fgAbaXwTI/AAAAAAAAALo/-TV6y49mrmc/s1600-h/Food+forest.png
2. http://polska-wolna-od-gmo.org/gmofree/
przykady-zagroenia-dla-zdrowia-w-ywnoci-genetycznie-modyfikowanej-jeffrey-m-smith/
3. http://permaculturedesigns.blogspot.com/

Anonymous (2010-02-03 01:03:35)


9-go lutego w polskim Sejmie ma by poddana gBosowaniu ustawa u[wi caj ca sprowadzanie do Polski oraz upraw
ro[lin GMO. Z inicjatywy organizacji ICPPC pod wodz Pani Jadwigi Aopaty pod koniec stycznia odbyBy sie w caBej
Polsce spotkania posBów i senatorów z rolnikami ekologicznymi. Spotkania miaBy na celu u[wiadomienie przedstaw-
icielom narodu czym grozi przyzwolenie na upraw i konsumpcj ro[lin GMO ( gBównie chodzi o kukurydz i soj ) . I
ja uczestniczyBam w takim spotkaniu... Refleksja? Pan poseB miaB argument nie do odparcia - siB lobby plantatorów
kukurydzy oraz hodowców wszelkiej zwierzyny rzeznej. Smutne :(
Eko - Wielkopolanka

mopel44 (2010-02-03 01:11:41)


Niech sie Pani nie przejmuje, wolnosc wygra , predzej czy pozniej i predzej czy pozniej tych panow powiesimy ....
pozdrawiam!

Wojciech Majda (2010-02-03 08:27:04)


mopell44 Ty niepoprawny optymisto :D
Ja chyba takim nie jestem. Bo czy po ”obaleniu komunizmu” w 89 przyszBa do nas wolno[ ?
@Eko-Wielkopolanka
Niestety, interes caBo[ci narodu przegrywa z pieni |kami przekazanymi w odpowiednie r ce, odpowiednim ludziom w
odpowiednim czasie.
Jeszcze jeden powód, |eby wzi z si do roboty (szpadla) i zasadzi z dwa kasztany chiDskie i samemu robi sobie z
nich m k i |eby na wBasne potrzeby jakiego[ [winiaczka utuczy .
To tylko kwestia czasu zanim lista ro[lin, które mo|na uprawia zostanie rozszerzona. Najtrudniejszy zawsze jest
pierwszy krok. Zwykle z tego powodu jest on baaardzo maBy...
Pozdrawiam

Anonymous (2010-02-05 00:13:27)


Trzeba jednak przyzna |e jednego murzynom w Afryce nie brakuje - sBoDca. Najprostszym sposobem |eby zmniejszy
ilo[ krówek to piec sBoneczny. To kopuBa albo odpowiednio uBo|one fragmenty folii aluminiowej, lub wypolerowanej
blachy, która skupia promienie sBoneczne na garnku. Takie ”sBoneczne ognisko” pozwala na darmowe gotowanie posiBku
caBy dzieD - wystarczy obraca piec pod |aj c za sloDcem. Mo|na uzyska dostatecznie du| temperature aby ugotowa
nawet warzywa wymagaj ce caBodziennego gotowania/pieczenia. O sBoDce najBatwiej tam gdzie najtrudniej o drewno
- na pustyni czy te| na sawannie. A |e sBoDca nie trzeba przynosi , to murzynki bambo mog chodzi do szkoBy:)
Problem mo|e si pojawi gdy b d chcieli ugotowa co[ wieczorem, albo podczas pory deszczowej, ale zaoszcz dzone
w ci gu roku drewno mo|na wtedy wyko|ysta . Mo|na te| zbudowa system gromadzenia ciepBa ze sBoDca, w którym
skupione promienie sBoDca nagrzewaByby skaBy/mur do temperatury kilkuset stopni, tak |e nawet po zmroku mo|naby
co[ ugotowac/upiec i miec ciepB wode. A do o[wietlenia pokoju wystarczy bateria sBoneczna, akumulator i |arówka.
My[lenie nie boli, ale m czy, wi c ludzie nie mysl . A czasami wystarczy tak jak w permakulturze popatrze |eby
zauwa|y ...
SBonecznik
128
Wojciech Majda (2010-02-05 08:43:39)
Rzeczywi[cie dobry pomysB.
”Problem mo|e si pojawi gdy b d chcieli ugotowa co[ wieczorem, ” - na noc i tak nie powinno si objada ;)

Wywiad z Bill’em Mollisonem, twórc poj cia permakultura. (2010-01-09 21:37)

[1]
Wywiad z Bill’em Mollison’em przeprowadzony przez Alan’a AtKisson’a wiosn 1991 roku. Bill Mollison jest
twórc poj cia permakultura. PrzetBumaczone przez Wojciecha Majd .
W wywiadzie, umie[ciBem tekst oryginalny, dzi ki czemu osoby znaj ce lepiej angielski b d mogBy go
porówna . Je[li zauwa|ycie Drodzy Czytelnicy, |e moje tBumaczenie w istotny sposób si nie zgadza z
oryginaBem (mam na my[li, |e sens wypowiedzi si zmienia, prosz wpisa w komentarzu). Nie jestem za-
wodowym tBumaczem wi c dopuszczam tak mo|liwo[ .
Alan: Permaculture is a slippery idea to me. But from what I read, it seems that not even those who actually
do permaculture really know what it is.
Alan: Permakultura to jak dla mnie [liska idea. Z tego co czytaBem wynika, |e nawet ci co zajmuj si
permakultur nie wiedz naprawd czym ona jest.
Bill: I’m certain I don’t know what permaculture is. That’s what I like about it - it’s not dogmatic. But
you’ve got to say it’s about the only organized system of design that ever was. And that makes it extremely
eerie.
Bill: Jestem pewien, |e ja nie wiem czym permakultura jest. To jest wBa[nie to co w niej lubi nie jest
dogmatyczna. Co jednak mo|na o niej powiedzie , to to, |e jest jedynym zorganizowanym systemem projek-
towania, który zostaB kiedykolwiek stworzony. I to wBa[nie sprawia, |e jest to niesamowicie straszne
Alan: Why ”eerie”?
Alan: Dlaczego straszne?
Bill: There’s no other book about design for living. Don’t you think that’s eerie? I mean, how can we
129
possibly expect to survive if we don’t design what we’re doing to be bearable?
Another thing I find extremely eerie is that when people build a house, they almost exactly get it wrong.
They don’t just get it partly wrong, they get it dead wrong. For example, if you let people loose in a
landscape and tell them to choose a house site, half of them will go sit on the ridges where they’ll die in the
next fire, or where you can’t get water to them. Or they’ll sit in all the dam sites. Or they’ll sit in all the
places that will perish in the next big wind.
But then, at least half of every city is wrong. From latitude 30 degrees to latitude 60, say, you’ve got to have
the long axis of the house facing the sun. If the land is cut up into squares, that makes half of all houses
wrong if they face the road. Even houses way in the country, and way off the road, face the bloody road.
And from there, you just go wronger all the way.
One of the great rules of design is do something basic right. Then everything gets much more right of itself.
But if you do something basic wrong - if you make what I call a Type 1 Error - you can get nothing else
right.
Bill: Nie ma innej ksi |ki o projektowaniu |ycia (projektowaniu sposobu |ycia). Nie uwa|asz tego za straszne?
Mam na my[li to, |e jak niby mamy oczekiwa , |e prze|yjemy je[li nie projektujemy tego co robimy by byBo
zno[ne
Nast pn rzecz jak uwa|am za niesamowicie straszn jest to, |e gdy ludzie buduj dom, niemal na pewno
buduj go zle. Oni nie buduj go w sposób, który sprawia, |e dom jest troch zle wybudowany, buduj go
przera|aj co zle. Na przykBad, je[li dasz ludziom wybór gdzie maj wybudowa dom(na wsi), to poBowa z
nich wybuduje si na kraw dzi szczytu, gdzie zgin w nast pnym po|arze albo gdzie nie da si doprowadzi
do nich wody. Albo umiejscowi dom w miejscu gdzie powinien by staw. Albo jeszcze wybuduj si gdzie[,
gdzie zgin podczas nast pnej wichury.
Co wi cej przynajmniej poBowa z naszych miast jest zle wybudowana. Od szeroko[ci geograficznej 30 do 60
stopni musisz mie o[ dBuga domu zwrócon do sBoDca. Je[li ziemia jest poci ta na kwadratowe dziaBki to
sprawia, |e poBowa domów jest zwrócona frontem do drogi. Nawet domy na wsi i takie zupeBnie na odludziu
s zwrócone frontem do cholernej drogi. Je[li popeBnisz ten podstawowy bB d w konsekwencji jest pózniej
tylko gorzej.
Jedn ze [wietnych zasad projektowania jest ”zrób co[ fundamentalnie dobrze”. Wtedy wszystko zaczyna do
siebie pasowa . Ale je[li zrobisz co[ fundamentalnie zBego je[li popeBnisz to co nazywam bB dem rodzaju
pierwszego nie mo|esz ju| zrobi nic dobrego.
Alan: When you say ”we,” do you mean humans in general, or Western humans especially?
Alan: Kiedy mówisz ”my” masz na my[li ludzi ogólnie, czy zwBaszcza czBowieka cywilizacji zachodniej?
Bill: Human beings in general. There are a few societies that show signs of having been very rational
about the physics of construction and the physics of real life. Some of the old middle-Eastern societies had
downdraft systems over whole cities, and passive, rapid-evaporation ice-making systems. They were rational
people using good physical principles to make themselves comfortable without additional sources of energy.
But most modern homes are simply uninhabitable without electricity - you couldn’t flush the toilet without
it. It’s a huge dependency situation. A house should look after itself - as the weather heats up the house
cools down, as the weather cools down the house heats up. It’s simple stuff, you know? We’ve known how
to do it for a long time.
Bill: Ludzi w ogóle. Istnieje kilka spoBeczeDstw, które pokazuj oznaki bycia bardzo racjonalnym je|eli
chodzi o fizyk budowli i fizyk |ycia. Niektóre ze starych bliskowschodnich spoBeczeDstw u|ywaBo systemu
przeci gów na skal caBych miast, i pasywne, gwaBtownie wyparowuj ce wod systemy do tworzenia lodu.
To byli racjonalni ludzie u|ywaj cy dobrych zasad fizyki by uczyni swoje |ycie wygodnym bez potrzeby
dodatkowego zródBa energii.
Mimo to wi kszo[ wspóBczesnych domów jest po prostu niezamieszkiwalna bez elektryczno[ci nie mo|esz
nawet bez niej spu[ci wody w toalecie. To wytwarza sytuacj ogromnej zale|no[ci. Dom powinien sam
utrzymywa odpowiedni temperatur je[li pogoda si podnosi, dom powinien si ochBadza . Je[li pogoda
si ochBadza, dom powinien si ogrzewa . To s proste rzeczy, wiesz? Wiedzieli[my jak to robi ju| dawno
temu.
130
Alan: And it’s eerie that we don’t do it.
Alan: I to jest wBa[nie straszne, |e tego nie robimy.
Bill: And that we don’t design the garden to assist the house is much more eerie. That we don’t design
agriculture to be sustainable is totally eerie. We design it to be a disaster, and of course, we get a disaster.
Bill: A to, |e nie projektujemy ogrodów by wspóBdziaBaBy z domem jest jeszcze straszniejsze. To, |e nie
projektujemy naszego rolnictwa, by byBo trwaBe (zrównowa|one) jest CAAKOWICIE straszne. Projektujemy
je katastrofalnie i oczywi[cie dostajemy katastrof .
Alan: There’s an old Chinese expression: ”If we don’t change our direction, we’ll wind up where we are
headed.”
Alan: Jest takie stare, chiDskie przysBowie : ”Je[li nie zmienimy kierunku w którym zmierzamy dojdziemy
tam gdzie jeste[my zwróceni (tam gdzie zmierzamy).
Bill: Exactly so. I think we probably have a racial death wish. We don’t understand anything about where
we live, and we don’t want to. We’re happy to power on to the end - like Mr. Bush. He could have saved
more oil than he needed from Iraq, but he preferred to go and ”kick ass” - kill people - and use more oil in
the process.
America is an eerie society. It seems to want to live on a dust bowl. But as one of your own Indians said,
”If you shit in bed, you’ll surely smother in it.”
Bill: W rzeczy samej. My[l , |e mamy marzenie by zniszczy nasz ras . Nie rozumiemy niczego na temat
tego, gdzie mieszkamy i nie chcemy zrozumie . Wolimy polega na sile do koDca jak np. Pan Bush (w
1991 roku mowa byBa o Bushu seniorze). MógBby zaoszcz dzi (mowa o caBym USA) wi cej ropy ni| w ogóle
potrzebowaB z Iraku, jednak wolaB wysBa |oBnierzy, by ”skopa tyBki” zabija ludzi- i zu|y wi cej ropy w
trakcie tego procesu.
Amerykanie to straszne spoBeczeDstwo. Zdaje si , |e chc |y na [2]dust bowl (dosBownie ”miska kurzu”,
nazwa na siln erozj w czasie lat 30 ubiegBego wieku). Ale jak to powiedziaB jeden z waszych Indian ”Je[li
srasz do swojego Bó|ka, na pewno jeste[ dokBadnie pokryty swoim wBasnym gównem”
Alan: Let’s get back to permaculture. What’s your current best definition of it?
Alan: Wró my do permakultury. Jaka jest Twoja obecna najlepsza jej definicja?
Bill: You could say it’s a rational man’s approach to not shitting in his bed.
But if you’re an optimist, you could say it’s an attempt to actually create a Garden of Eden. Or, if you’re a
scientist, you could liken it to a miraculous wardrobe in which you can hang garments of any science or any
art and find they’re always harmonious with, and in relation to, that which is already hanging there. It’s a
framework that never ceases to move, but that will accept information from anywhere.
It’s hard to get your mind around it - I can’t. I guess I would know more about permaculture than most
people, and I can’t define it. It’s multi-dimensional - chaos theory was inevitably involved in it from the
beginning.
You see, if you’re dealing with an assembly of biological systems, you can bring the things together, but you
can’t connect them. We don’t have any power of creation - we have only the power of assembly. So you
just stand there and watch things connect to each other, in some amazement actually. You start by doing
something right, and you watch it get more right than you thought possible.
Bill: Mo|na powiedzie , |e jest to podej[cie racjonalnego czBowieka do niesrania w swoje Bó|ko.
Jesli jeste[ jednak optymist , mo|na powiedzie , |e jest to próba stworzenia ogrodu Eden. Albo je[li jeste[
naukowcem mo|esz porówna j do cudownej garderoby, do której mo|esz powkBada kolekcj z ka|dej nauki
i ka|dej sztuki by mie pewno[ , |e zawsze pasuj harmonijnie do siebie i do wisz cych tam ju| wcze[niej
ubraD. To konstrukcja, która nigdy nie przestanie si rusza , ale która zaakceptuje informacje zewsz d.
Ci |ko to ogarn ja nie potrafi . Wydaje mi si , |e wiem o permakulturze wi cej ni| wi kszo[ ludzi,
ale ja nie potrafi jej okre[li (wyznaczy granic). Permakultura jest wielowymiarowa teoria chaosu byBa
zwi zana z permakultur od pocz tku.
Wiesz, jesli masz do czynienia ze zbiorowiskiem systemów biologicznych, mo|esz pozbiera poszczególne
rzeczy do kupy, jednak nie zmusisz ich by wytworzyBy poB czenia. Nie mamy |adnej mocy wytwarzania
mamy tylko moc tworzenia odpowiednich zbiorowisk (ro[lin, zwierz t i innych elementów). Wi c stoisz tam
131
i patrzysz jak rzeczy same wytwarzaj mi dzy sob poB czenia, z pewn doz zdziwienia. Zaczynasz robi c
co[ dobrze, potem patrzysz jak udaje si to zrobi nawet lepiej ni| myslaBe[, |e to mo|liwe.
Alan: This reminds me of John Todd and his work with artificial ecosystem assembly
Alan: To przypomina mi tworzenie zbiorowisk sztucznych ekosystemów
Bill: There are lots of words for it these days. But the day I brought out my first book, Permaculture One,
there was no word for it, though that’s what it means: artificial ecosystem assembly. I would agree with
anyone who said that if Permaculture had to be written, I wasn’t the person to write it. I’m sure the John
Todds and Hunter Lovinses of this world would have done a far better job than I. But it had to be written
by somebody sooner or later, and historically it was just bad luck that it was me.
Bill:Jest na to dzisiaj wiele nazw. Ale gdy wydaBem moj pierwsz ksi |k ”Permaculture One” (Permakul-
tura jeden) nie byBo na to nazwy, jednak to jest dobra nazwa oddaj ca to, czym naprawd to jest: zbiorowiska
sztucznych ekosystemów. Zgodz si z ka|dym, który powie, |e je[li Permakultura musiaBa by napisana, to
nie ja powinienem j napisa . Jestem przekonany, |e John Todd i Hunter Lovinses tego [wiata zrobiliby to
du|o lepiej ni| ja. Ale musiaBoby to nast pi wcze[niej czy pózniej i historycznie rzecz bior c pech chciaB, |e
trafiBo na mnie.
Alan: How did you come up with the idea of permaculture? What led up to it?
Alan: Jak wpadBe[ na ide permakultury? Co ci do tego doprowadziBo?
Bill: I’d come into town from the bush - after 28 years of field work in natural systems - and become an
academic. So I turned my attention to humans, much as I had to possums in the forests. Humans were my
study animal now - I set up night watches on them, and I made phonograms of the noises they make. I
studied their cries, and their contact calls, and their alarm signals. I never listened to what they were saying
- I watched what they were doing, which is really the exact opposite of the Freuds and Jungs and Adlers.
I soon got to know my animal fairly well - and I found out that it didn’t matter what they were saying. What
they were doing was very interesting, but it had no relation whatsoever to either what they were saying, or
what questions they could answer about what they were doing. No relationship. Anyone who ever studied
mankind by listening to them was self-deluded. The first thing they should have done was to answer the
question, ”Can they report to you correctly on their behavior?” And the answer is, ”No, the poor bastards
cannot.”
Then I sort of pulled out for a while in 1972 - I cut a hole in the bush, built a barn and a house and planted a
garden - gave up on humanity. I was disgusted with the stupidity of the University, the research institutions,
the whole thing.
When the idea of permaculture came to me, it was like a shift in the brain, and suddenly I couldn’t write
it down fast enough. Once you’ve said to yourself, ”But I’m not using my physics in my house,” or ”I’m not
using my ecology in my garden, I’ve never applied it to what I do,” it’s like something physical moves inside
your brain. Suddenly you say, ”If I did apply what I know to how I live, that would be miraculous!” Then
the whole thing unrolls like one great carpet. Undo one knot, and the whole thing just rolls downhill.
Bill: PrzybyBem do miasta z buszu po 28 latach pracy w obr bie naturalnych systemów staBem si
wykBadowc akademickim. Wi c zwróciBem uwag na ludzi, w ten sam sposób jak obserwowaBem wcze[niej
np. oposy (gatunek maBych zwierz t nocnych wyst puj cych w Australii) w lesie. Ludzie stali si wtedy
moimi obiektami badaD robiBem nocne obserwacje ich zachowaD, robiBem fonogramy (zapisy dzwi ków)
odgBosów jakie wydaj . StudiowaBem ich okrzyki, sposoby w jaki si do siebie zwracaj , ich sposoby alar-
mowania o zagro|eniach. Nigdy nie sBuchaBem tego co mówi po prostu obserwowaBem co robi , co jest
dokBanym przeciwieDstwem Freud’a, Jung’a i Adlers’a.
Wkrótce dobrze poznaBem moje zwierz caBkiem dobrze zauwa|yBem, |e nie liczy si co mówi . Co robi
byBo bardzo interesujace, jednak nie miaBo jakiegokolwiek zwi zku z tym o czym mówi albo z odpowiedzi
na pytanie co robi . Zero zwi zku. Ka|dy kto kiedykolwiek studiowaB ludzko[ na podstawie sBuchania ich
sam si oszukiwaB. Pierwsz rzecz jak powinien on zrobi , to zada sobie pytanie ”Czy potrafi dokBadnie
zda sprawozdanie z ich zachowania?” odpowiedz brzmi ”Nie, biedne dranie nie potrafi ”.
Potem wycofaBem si na troch w 1972 wyci Bem troch buszu, zbudowaBem stodoB , dom i zaBo|yBem
ogród ludzko[ ju| sobie odpu[ciBem. ByBem zniesmaczony gBupot uniwersytetu, instytucji badawczych,
132
tego wszystkiego.
Kiedy idea permakultury pojawiBa si u mnie, to byBa jak fizyczna zmiana w mózgu. Nagle nie potrafiBem
spisa tego odpowiednio szybko. Je[li jednak u[wiadomisz sobie ”ale ja nie u|ywam fizyki w domu” albo ”nie
u|ywam ekologii w moim ogrodzie, nigdy nie u|yBem jej do niczego w moim |yciu”. Je[li sobie to u[wiadomisz,
to jakby co[ fizycznego ruszaBo si w moim mózgu. Nagle powiedziaBem sobie, |e ”jesli zastosowaBbym to co
wiem, do tego jak |yje to byBoby to cudowne”. Wszystko si rozwin Bo, jak gigantyczny dywan. Rozwi |
jeden supeB a caBy dywan leci w dóB.
Alan: At this point, permaculture is not just a way of designing things - it’s a movement. What have you
started?
Alan:W tym momencie permakultura to nie jest tylko sposób projektowania, to ruch. Co[ ty zacz B?
Bill: Well, anything that’s any good is self-perpetuating. I’ve started something I can no longer understand
- it’s out of control from the word go. People do things which I find quite amazing - things I would never
have done and can’t understand very well.
For example, one of the people I had trained in 1983, Janet McKinsey, disappeared with a friend into the
bush - two women with children. They decided they could cut down their needs a lot, and they made a very
scientific study of how to do that in their own houses. They’ve now started something called ”Home Options
for Preservation of the Environment” - HOPE.
They point out, for example, that there are only four things in all cleaners - whether it’s shampoo, laundry
detergent, whatever.You buy them in bulk and you mix them up properly, and they all work. It doesn’t
matter if they call the stuff ecologically friendly or have dolphins diving around on the label - it still has
these damn four things in it. Anything else is just unnecessary additions to make it smell good or color it
blue when it goes down the toilet.
Bill:Wiesz, wszystko co dobre jest samonap dzaj ce si . Rozpocz Bem co[, czego sam nie mog ju| zrozumie
- to poza nasz kontrol , niczym pocisk pistoletu po wystrzeleniu. Ludzie robi rzeczy, które uwa|am za
niesamowite - rzeczy, których nigdy bym nie zrobiB i nie potrafi ich dobrze zrozumie .
Na przykBad jeden z ludzi, których przetrenowaBem (kurs projektowania permakulturowego) w 1983r Janet
McKinsey przepadBa wraz z przyjacióBmi w buszu dwie kobiety z dzie mi. OpisaBy jak mo|na ograniczy
swoje potrzeby i opisaBy to w bardzo naukowy sposób. ZrobiBy opis jak uczyni to w normalnych domach.
ZaBo|yBy co[ zwanego HOPE (czyli nadzieja) Domowe Sposoby na Ocalenie Zrodowiska.
Podkre[liBy np., |e istniej 4 substancje czyszcz ce nie wa|ne czy to szampon, proszek do prania, cokolwiek.
Kupujesz je w duzych ilo[ciach i potem mieszasz w odpowiednich proporcjach i one dziaBaj . Nie wa|ne czy
nazywaj to [rodkiem ekologicznym, czy ma nalepk z delfinem zawsze ma te 4 cholerne rzeczy. CaBa reszta
to niepotrzebne dodatki, |eby Badnie pachniaBy, albo barwiBy na niebiesko muszl po spBukaniu toalety.
Alan: So would you call what they’re doing permaculture as well?
Alan: Wi c nazwaBby[ to co one robi permakultur równie|?
Bill: Oh, I don’t know what you call it. But they got there after a permaculture course. When they first came
to town - Benala, in Australia - and lectured, all the women of the town said, ”Oh this is marvelous, we’ll
all do it!” The women started to order these bulk canisters - so then the shops in the town had to change,
because they couldn’t sell them that other crap anymore. Then the Council had to change, to institute
recycling.
So the women - and women spend the money of society on its goods - examined every item they bought in
relation to its energy use and its necessity, and just eliminated those that were energy expensive and unnec-
essary. Simply by women learning exactly what to buy and how to buy, the whole thing can be brought back
to sanity. That’s spreading like mad - like every good idea does.
So my students are constantly amazing me. Here’s another story: I gave one permaculture course in
Botswana, and now my students are out in the bloody desert in Namibia teaching Bushmen - whose language
nobody can speak - to be very good permaculture people.
Bill:Nie wiem jak to nazwa , ale one zaczeBy to robi po kursie projektowania permakulturowego. Kiedy
napierw przybyBy do miasta Benala w Australii i powiedziaBy kobietom w tym mie[cie, to kobiety powiedziaBy
”to cudowne, wszyscy b dziemy tak robi !”. Kobiety zacz By zamawia w ilo[ciach hurtowych wi c potem
133
sklepy musiaBy si przystosowa poniewa| nie mogli ju| dalej sprzedawa tamtego starego gówna. Potem
rada miasta musiaBa si zmieni , by wprowadzi recykling.
Wi c kobiety a kobiety wydaj pieniadze w spoBeczeDstwie na dobra zbadaBy ka|d rzecz, któr kupiBy
w oparciu o zu|ycie energii i tego czy dana rzecz jest rzeczywi[cie niezb dna. Po czym wyeliminowaBy, te
rzeczy, które s energo|erne i zb dne. W prosty sposób poprzez [wiadome kupowanie wszystko mo|e zosta
przywrócone do normalno[ci. To rozszerza si jak szalone zreszt jak ka|da dobra idea.
Wi c moi uczniowie caBy czas mnie zadziwiaj . Oto inna historia: ZrobiBem kurs projektowania permakul-
turowego w Botswanie a teraz moi uczniowie s na pustyni Namib ucz c Buszmenów których j zyka nikt
nie zna jak by dobrymi projektantami permakultury.
Alan: What can they teach the Bushmen that the Bushmen wouldn’t already know?
Alan: Czego mog nauczy Buszmenów, czego oni jeszcze by nie wiedzieli?
Bill: Gardening. Because the Bushmen can no longer go with the game, and the game have been killed by
the fences put up by the European Commission to grow beef. Just like the Australian Aborigine, 63 % of
what they used to live off is extinct, and the rest is rare now. You can’t live like a Bushman or an Aborigine
anymore, so they’ve got to rethink the whole basis of how they’re going to live. Permaculture helps you do
that easily.
Bill:Ogrodnictwa. Poniewa| Buszmeni nie mog dBu|ej polowa na zwierzyn , bo zwierzyna zostaBa zabita
przez pBoty postawiaone przez Komisj Europejsk , by hodowa woBowin . CaBkiem jak w Australii 63 %
tego z czego zwykli si utrzymywa i na co zwykli polowa wygin Bo. A to co przetrwaBo jest rzadkie w
dzisiejszych czasach. Nie mo|esz ju| |y jak Buszmen albo Aborygen, wi c musisz przemy[le caB podstaw
na której b d opiera swoje |ycie. Permakultura pozwala zrobi ci to w prosty sposób.
Alan: So permaculture seems to be as much a change in perception as anything else - a change in where one
begins to look at things from.
Alan:Zmiana percepcji w przypadku permakultury jest równie, je[li nie bardziej, wa|na niz zbiór konkret-
nych zasad. To zmiana gdzie zaczyna si patrze inaczej na wszystko.
Bill: I think that’s right. For me, having suffered through a Western education, it was a shift from passive
learning - you know, ”this is how books say things are” - to something active. It’s saying (and this is a
horrifying thought for university people) that instead of physicists teaching physics, physicists should go
home and see what physics applies to their home.
Now, they may teach sophisticated physics at the university. But they go home to a domestic environment
which can only be described as demented in its use of energy. They can’t see that, and that blindness is
appalling.
Why is it that we don’t build human settlements that will feed themselves, and fuel themselves, and catch
their own water, when any human settlement could do that easily? When it’s a trivial thing to do?
Bill: My[l , |e masz racj . Dla mnie, kóry miaB to nieszcz [cie odebra wyksztaBcenie w stylu zachodnim, to
byBa zmiana z uczenia biernego wiesz, co[ w stylu ”oto jak ksi |ki mówi , |e jest” na uczenie aktywne.
To jest mówienie (a to jest przera|aj ce dla wykBadowcy akademickiego), |e fizyk zamiast naucza fizyki
powinien i[ do domu i zobaczy jak mo|na stosowa fizyk w domu.
W dzisiejszych czasach ucz naprawd skomplikowanych rzeczy na uniwersytetach na wydziaBach fizyki. Ale
pózniej id do swojego [rodowiska domowego, które mo|e zosta opisane tylko jako caBkowicie dysfunkcyjne
je|eli chodzi o sposób u|ywania energii. Nie mog tego dostrzec, a ta [lepota jest ztrwa|aj ca.
Dlaczego nie budujemy osiedli ludzkich, które same b d |ywi , dostarcza paliwa, wody, skoro ka|de siedlisko
mogBoby robi to z B two[ci ? Skoro jest to takie proste.
Alan: Perhaps because we’re so wealthy that we believe we don’t have to.
Alan: Mo|e jeste[my tak bogaci, |e my[limy, |e nie musimy tego robi .
Bill: Well, I don’t call that wealth. You want a definition of wealth from Eskimos, the Inuit? Wealth is
a deep understanding of the natural world. I think Americans are so poor it’s pitiful, because you don’t
understand the natural world at all.
Bill: Có|, ja nie nazwaBbym tego bogactwem. Chcesz definicj bogactwa wg Eskimosów, Inuitów? Bogactwo
to gB bokie zrozumienie [wiata natury. My[l , |e Amerykanie s tak strasznie n dzni, poniewa| nie rozu-
134
miecie [wiata naturalnego dookoBa was.
Alan: If you want to do permaculture, and there isn’t a teacher around, where do you start?
Alan: Je[li chciaBby[ zacz dziaBa w permakulturowym stylu, a nie ma wokóB nauczyciela, gdzie powinno
si zacz ?
Bill: Just start right where you are.
Bill: Zacznij tam gdzie jeste[.
Alan: I read somewhere that you’ve said, ”You start with your nose, then your hands ...”
Alan: PrzeczytaBem gdzie[, |e powiedziaBe[ ”Zaczynasz przy nosie, potem r kach...”
Bill: ”... your back door, your doorstep” - you get all that right, then everything is right. If all that’s wrong,
nothing can ever be right. Say you’re working for a big overseas aid organization. You can’t leave home in
a Mercedes Benz, travel 80 kilometers to work in a great concrete structure where there are diesel engines
thundering in the basement just to keep it cool enough for you to work in, and plan mud huts for Africa!
You can’t get the mud huts right if you haven’t got things right where you are. You’ve got to get things
right, working for you, and then go and say what that is.
Bill:”...potem przy drzwiach, potem za progiem” to b dzie dobrze, to wszystko b dzie dobrze. Je[li to
spieprzysz, nic nie mo|e by w ogóle dobrze. Powiedzmy, |e pracujesz dla wielkiej zagranicznej organizacji
charytatywnej zajmuj cej si pomoc . Nie mozesz odjecha z domu Mercedesem, podró|owa 80 km do
pracy w wielkim, betonowym budynku, w którym musz pracowa pot |ne silniki diesle’a tylko po to by
utrzyma go w niskiej temperaturze, by[ mógB planowa budow lepianki gdzie[ w Afryce! Je[li nie mo|esz
wybudowa lepianki dobrej dla siebie, nie mo|esz zaplanowa dobrej lepianki dla Afryki. Musisz sprawi , |e
b dzie ci sBu|y i potem mówi jak to jest.
Alan: Doing permaculture seems to be the opposite of abstraction.
Alan: DziaBania permakulturowe zdaj si by przeciwieDstwem abstrakcji.
Bill: Oh, I put it another way. I can easily teach people to be gardeners, and from them, once they know
how to garden, you’ll get a philosopher. But I could never teach people to be philosophers - and if I did, you
could never make a gardener out of them.
When you get deep ecologists who are philosophers, and they drive cars and take newspapers and don’t grow
their own vegetables, in fact they’re not deep ecologists - they’re my enemies.
But if you get someone who looks after himself and those around him - like Scott Nearing, or Masanobu
Fukuoka - that’s a deep ecologist. He can talk philosophy that I understand. People like that don’t poison
things, they don’t ruin things, they don’t lose soils, they don’t build things they can’t sustain.
Bill: Hmm, ja bym to inaczej powiedziaB. Mog w Batwy sposób nauczy ludzi jak by ogrodnikami, a stamt d
je[li wiedz jak uprawia ogród, zmieni si w filozofa. Ale nie mógBbym nigdy nauczy ludzi jak by filozo-
fami, a nawet je[libym nauczyB, nigdy nie zrobiBbym z nich ogrodników.
Je[li masz gB bokiego ekologa (osob wyznaj c pr d filozoficzno-ideologiczny zwany gB bok ekologi ),
którzy s filozofami, je|d| samochodami, kupuj gazety i nie maj swojego warzywniaka, to tacy ludzie
nie s naprawd gB bokimi ekologami s moimi wrogami.
Je[li wezmiesz kogo[, kto sam zaspokaja swoje potrzeby i tych którzy s wokóB niego jak Scott Nearing
albo Masanobu Fukuoka to s gB bocy ekolodzy. Mo|e mówi o filozofii i ja go rozumiem. Tacy ludzie nie
zatruwaj niczego, nie niszcz niczego, nie trac gleby, nie buduj rzeczy, których nie mog utrzyma .
Alan: Everything you’ve done suggests that turning around and going another direction is really not that
hard.
Alan: Wszystko, co zrobiBe[ sugeruje, |e odwrócenie si i pój[cie w innym kierunku nie jest takie trudne.
Bill: I think mine is a very rich life. I probably lead a very spoiled life, because I travel from people interested
in permaculture to people interested in permaculture. Some of them are tribal, and some of them are urban,
and so on. I believe humanity is a pretty interesting lot, and they’re all really busy doing and thinking
interesting things.
Bill: My[l , |e moje |ycie jest bardzo bogate. My[l równie|, |e jestem bardzo rozpuszczony przez |ycie,
poniewa| podró|uj od ludzi zainteresowanych permakultur do ludzi zaintereswowanych permakultur .
Niektórzy z tych ludzi to czBonkowie plemion, niektórzy z nich to mieszkaDcy miast i tak dalej. Wierz , |e
135
ludzko[ to caBkiem interesuj ca dziaBka (np.obserwacji), i |e ludzie s bardzo zaj ci robieniem interesuj cych
rzeczy i my[leniem o nich.
Alan: Permaculture involves tampering with nature, but how far do you think we should go? Should we be
doing genetic engineering, creating hybrids, etc.?
Alan: Permakultura wymaga ingerowania w natur , ale jak my[lisz, jak daleko mo|emy si posun ?
Powinni[my stosowa organizmy zmodyfikowane genetycznie, tworzy hybrydy?
Bill: The important thing is not to do any agriculture whatsoever, and particularly to make the modern agri-
cultural sciences a forbidden area - they’re worse than witchcraft, really. The agriculture taught at colleges
between 1930 and 1980 has caused more damage on the face of the Earth than any other factor. ”Should we
tamper with nature?” is no longer a question - we’ve tampered with nature on the whole face of the Earth.
If you let the world roll on the way it’s rolling, you’re voting for death. I’m not voting for death. The
extinction rate is so huge now, we’re to the stage where we’ve got to set up recombinant ecologies. There
are no longer enough species left, anywhere, to hold the system together. We have to let nature put what’s
left together, and see what it can come up with to save our ass.
At the same time, anything that’s left that’s remotely like wilderness should be left strictly alone. We have
no business there any more. It’s not going to save you to go in and cut the last old-stand forests. You should
never have gotten to the stage where you could see the last ancient forests! Just get out of there right now,
because the lessons you need to learn are there. That’s the last place you’ll find those lessons readable.
Bill: Wa|n rzecz jest niestosowanie |adnego rodzaju rolnictwa, a zwBaszcza uczynienie wspóBczesnej nauki
rolniczej stref zakazan te dwie rzeczy s gorsze ni| czarownice, naprawd rolnictwo nauczane na uni-
wersytetach mi dzy 1930 a 1980 uczyniBo wi cej szkód obliczu Ziemi, ni| jakikolwiek inny czynnik. ”Czy
powinni[my ingerowa w natur ?” to nie jest kwestia dyskusji ju| ingerowali[my w natur praktycznie na
caBej Ziemi.
Je[li pozwolisz by [wiat zmierzaB w kierunku w którym zmierza, to tak jakby[ gBosowaB za [mierci . Ja
nie gBosuj za [mierci . Tempo wymierania gatunków jest tak ogromne, |e jeste[my na etapie, |e musimy
tworzy zmodyfikowane ekosystemy (gBównie chodzi o agroekosystemy ekosystemy rolnicze). Ju| nie ma
wystarczaj cej ilos i gatunków, by utrzyma te systemy w caBo[ i. Musimy zatem pozwoli naturze wyko-
rzysta to co zostaBo i zobaczy co z tego b dziemy mogli wykorzysta by ocali nasze dupy.
W tym samym czasie wszystko co cho przypomina dziko[ powinno by pozostawiaone w spokoju. Ju| nie
mamy tam co robi . To naprawd ci nie ocali, je[li pójdziesz i wytniesz ostatni starodrzew. Nigdy nie
powinni[my byli dopu[ci do togo, |e mo|emy zobaczy ostatni dziewiczy las! Po prostu jedz go zobaczy ,
bo lekcje, które musisz opanowa s wBa[nie tam. To ostatnie miejsce gdzie s one jeszcze czytelne.
Alan: How has permaculture been received? What do reviewers say about your books, for example?
Alan: Jak permakultura jest odbierana? Co np. recenzenci mówi o ksi |kach?
Bill: The first time I saw a review of one of my permaculture books was three years after I first started
writing on it. The review started with, ”Permaculture Two is a seditious book.” And I said, ”At last someone
understands what permaculture’s about.” We have to rethink how we’re going to live on this earth - stop
talking about the fact that we’ve got to have agriculture, we’ve got to have exports, because all that is the
death of us. Permaculture challenges what we’re doing and thinking - and to that extent it’s sedition.
People question me coming through the American frontier these days. They ask, ”What’s your occupation?”
I say, ”I’m just a simple gardener.” And that is deeply seditious. If you’re a simple person today, and want
to live simply, that is awfully seditious. And to advise people to live simply is more seditious still.
You see, the worst thing about permaculture is that it’s extremely successful, but it has no center, and no
hierarchy.
Bill:Pierwszy raz gdy zobaczyBem jak [ recenzj jednej z moich ksi zek trzy lata po tym jak zostaBa wydana.
Recenzent zacz B od ”Permaculture Two to bardzo wywrotowa ksi |ka”. Pomy[laBem ”wreszcie kto[ to zrozu-
miaB, czym jest permakultura”. Musimy przemy[le to, jak zamierzamy |y na tej Ziemi przesta gada o
tym, |e to niepodwa|alny fakt, |e musimy mie rolnictwo, musimy eksportowa , poniewa| to oznacza [mier
dla nas. Permakultura kwestionuje to, co robimy i jak my[limy w tym sensie jest wywrotowa.
Gdy mijaBem amarykaDsk granic urz dnicy pytali mnie,” Jaki jest twój zawód?” odpowiedziaBem ”Jestem
136
prostym ogrodnikiem”. I to wBa[nie jest bardzo buntownicze. Je[li jeste[ prost osob dzi[ i chcesz wie[
proste |ycie, to to ju| jest cholernie buntownicze. Doradza innym by wiedli prostsze |ycie jest nawet jeszcze
bardziej wywrotowe.
Widzisz, najgorsz spraw w permakulturze jest to, |e jest niesamowicie skuteczna (odnosi si sukces), ale
nie ma centrum i nie ma hierarchii.
Alan: So that’s worst from whose perspective?
Alan: To jest najgorsze, ale z czyjej perspektywy?
Bill: Anybody that wants to extinguish it. It’s something with a million heads. It’s a way of thinking which
is already loose, and you can’t put a way of thinking back in the box.
Bill: Ka|dego, kto chce j zatrzyma . To co[ zawiera milion gBów. To sposób my[lenia, który ju| jest w
ludzkich gBowach i nie dasz rady wyrzuci sposobu myslenia spowrotem do pudeBka
Alan: Is it an anarchist movement?
Alan: Czyli jest to ruch anarchistyczny?
Bill: No, anarchy would suggest you’re not cooperating. Permaculture is urging complete cooperation be-
tween each other and every other thing, animate and inanimate. You can’t cooperate by knocking something
about or bossing it or forcing it to do things. You won’t get cooperation out of a hierarchical system. You get
enforced directions from the top, and nothing I know of can run like that. I think the world would function
extremely well with millions of little cooperative groups, all in relation to each other.
Bill: Nie, anarchia sugerowaBaby brak wspóBpracy, Permakultura | da caBkowitej wspóBpracy pomi dzy
ka|dym (ludzmi), pomi dzy wszystkim, o|ywionym i nieo|ywionym. Nie mo|esz wspóBpracowa u|ywaj c
siBy albo zmuszaj c co[ by robiBo co[. Nie b dziesz miaB wspóBpracy w systemie hierarchicznym. Dostaniesz
rozkazy z góry a nic co wiem, |e umie biega nie lubi tego. My[l , |e [wiat funkcjonowaBby niezwykle dobrze
z milionami maBych wspóBpracujacych ze soba grup, wszystkie z pozostaBymi.
Alan: Given all the study you’ve done of our behavior and your work in spreading permaculture, do you
have reason to hope we’ll make it as a species?
Alan: Uwzgl dniaj c wszystkei twoje studia nad zachowaniem ludzi i twoj wiedz w szerzeniu permakul-
tury, czy mamy nadziej przetrwa jako gatunek?
Bill: I think it’s pointless asking questions like ”Will humanity survive?” It’s purely up to people - if they
want to, they can, if they don’t want to, they won’t.
I would say, use all the skills you have in relation to others - and that way we can do anything. But if you
lend your skills to other systems that you don’t really believe in, then you might as well never have lived.
You haven’t expressed yourself.
If people want some guidance, I say, just look at what people really do. Don’t listen to them that much.
And choose your friends from people who you like what they do - even though you mightn’t like what they
say.
It’s us chickens that are doing it. There’s no need for anyone else - we are sufficient to do everything possible
to heal this Earth. We don’t have to suppose we need oil, or governments, or anything. We can do it.
Bill: My[l , |e nie ma sensu zadawa pytaD w stylu ”Czy ludzko[ przetrwa”. To zale|y tylko od ludzi. Je[li
chc przetrwa to przetrwaj , je[li nie, to nie.
Powiem w ten sposób: u|yj wszystkich umiej tno[ci w zwi zku z innymi to mozemy wszystko. Je[li jednak
wypo|yczysz swoje umiej tno[ci do innych systemów, w które tak naprawd nie wierzysz, to równie dobrze
mógBby[ nie |y . Nie udaBo ci si przecie| wyrazi .
Je[li ludzie chc wskazówek to powiedziaBbym, |eby popatrze na to co ludzie naprawd robi . Nie sBuchaj
ich za bardzo. Wybieraj przyjacióB z ludzi których lubisz, to co robi , nawet je[li nie lubisz tego, co mówi .
Mamy pietra to zrobi . Nie potrzebujemy kogo[ innego jeste[my zdolni zrobi wszystko by uzdrowi t
Ziemi . Nie musimy zakBada , |e potrzebujemy ropy, rz du czy czegokolwiek innego. Damy rad !
Koniec
Nale|y uwzgl dni , |e Bill Mollison jest Australijczykiem. W Australii prawdziw plag s po|ary buszu,
susze i niesamowita degradacja gleb poprzez na skutek zasolenia.
Jest osob bardzo kontrowersyjn .
137
Pami taj Czytelniku, wkrótce przenosiny na inn domen , nie obawiaj si przekierowania.
Spodziewam si burzy komentarzy. Co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0jq0eVSpkI/AAAAAAAAAMA/1NOuHI3oO94/s1600-h/Bill+Mollison.jpg
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Dust_Bowl

Karol (2010-01-11 13:20:29)


” Nie oczernianie wBadzy, lecz gB boka wobec niej nieufno[ jest tym
co charakteryzuje reakcjonist ”
Nicolas Gomez Davila
Od pocz tku jako[ tak 6 zmysBem czuBem, |e permakultura to wywrotowa nauka, pewnie z tego powodu od razu
przypadBa mi do gustu :)
Odno[nie Monsanto z wcze[niejszych wpisów, to oni robi to co robi dzi ki sBabo[ci paDstwa i moralno[ci. {eby
ich powstrzyma wystarczyBo by wprowadzi odpowiedzialno[ za skutki ska|enia (poBowa nasion mi nie wzeszBa bo
jakiego[ terminatora wiatr przywiaB - odszkodowanie). Roundup w |ywno[ci ? ska|ona wycofa ze sprzeda|y
itp. Tu nie ma co filozofowa o chciwo[ci i | dzy zysku, to tak jakby zBodzieja zdefiniowa jako firm d | c do
maksymalizacji zysku kosztem otoczenia i wnioskowa o to by wprowadzi komun .
Mam jedno zasadnicze pytanie, zaBó|my, |e b d chciaB wybudowa sobie dom pod miastem i zbudowa przy nim
le[ny ogród. Jakiej wielko[ci powinna by dziaBka ?
ZaBo|enia:
- rodznia 2+2
- okoBo (100 godzin pracy w ogrodzie / rok) + czas po[wi cony na zbieranie owoców (o ile b dzie mi si chciaBo)

Wojciech Majda (2010-01-11 16:08:13)


Jak|e trafny cytat - chyba jestem reakcjonist :)
Je|eli chodzi o Monsanto. Oni tworz paDstwo. Maj tyle pieni dzy, |e s w stanie obstawia obydwie opcje polityczne
(mowa o USA). Nie wiem, czy ich dziaBalno[ , to nie wBa[nie skutek silnego paDstwa. Silna rola paDstwa w gospodarce
umo|liwia takie rzeczy. Ju| staro|ytni Grecy zadawali pytanie: ”Tylko kto przypilnuje stra|ników?”
To co Karol opisaBe[, to si fachowo nazywa eksternalizacja kosztów - niech si inni martwi i sprz taj baBagan.
Wkrótce pojawi si wpis o GMO w Polsce.
Odpowiedz na temat wielko[ci le[nego ogrodu b dzie bardzo niejednoznaczna, gdy| podaBe[ mi troch za maBo danych:)
Martin Crawford z Agroforestry Research Trust po[wi ca na rok okoBo 10 dni, czyli okoBo 80h na utrzymanie le[nego
ogrodu o powierzchni 1ha. To gBówne zródBo |ywno[ci dla niego i jego rodziny.
Dobrze zaprojektowany 1 hektarowe siedlisko b dzie w stanie zapewni wszystkie potrzeby rodziny je|eli chodzi o
|ywno[ i opaB. NakBad pracy b dzie wi kszy, gdy chcemy mie zwierz ta inne ni| ryby...

Karol (2010-01-12 11:22:02)


Z odpowiedzi odno[nie wielko[ci gospodarstwa jestem usatysfakcjonowany :) chodziBo mi o przybli|on warto[ .
Odno[nie Monsanto paDstwo jest za wielkie i z tego powodu sBabe i podatne na wpBywy.
Ja generalnie jestem przychylny likwidacji koncepcji ograniczonej odpowiedzialno[ci, gdy| to daje ogromn przewag
wszelkim spóBkom z o.o. nad normalnymi przedsi biorcami.
Je|eli mógBbym zasugerowa jak promowa t filozofi dziaBania to proponowaB bym przedstawienie przynajmniej
jednego gotowego planu na ogródek permakulturowy w naszym klimacie (wersja bez zwierz t, czerwi, much, kur,
oborników).
Mocno zainteresowaBa mnie tak|e informacja, |e wszystkie [rodki czysto[ci skBadaj si z 4 póBproduktów. Je|eli
mógBby[ to rozwin tak |ebym mógB 4 beczki do gara|u kupi i sam sobie miesza to by byBo ciekawe.

Wojciech Majda (2010-01-12 14:21:14)


Za podpowiedz dzi kuj
Wywiad byB udzielony okoBo 19 lat temu, wi c co[ mogBo si zmieni . Po sprawdzeniu: [rodka do mycia WC, proszku
138
do prania, pBynu do naczyD znalazBem takie wspólne skBadniki:
niejonowe [rodki powierzchniowo czynne oraz anionowe [rodki powierzchniowo czynne,
W rumiankowym szamponie do wBosów znalazBem co[ co chyba b dzie zalicza si do kationowych [rodków powierzch-
niowo czynnych. Nie wiem czy dobrze przetBumaczyBem, bo w kosmetykach skBad podaje si w j zyku, który chyba
jest mieszank Baciny z nie wiadomo czym;)
Do takiego mieszania potrzebna jest odpowiednia wiedza (której ja nie posiadam). Np. je[li zmiesza Pan anionowe
i kationowe [rodki powierzchniowo czynne, to b d si neutralizowa , a co za tym idzie nie b d skuteczne. ByBbym
bardzo wdzi czny, gdyby kto[ mógB podobny projekt zrobi w Polsce.
Wieczorem postaram si namówi siostr na komentarz - ona jest mgr. in|. technologii chemicznej, wi c co[ powinna
o tym wiedzie :)

Wojciech Majda (2010-01-12 14:22:27)


Acha i prawie wsz dzie jeszcze woda jest:)

bart smithson (2010-01-19 17:07:51)


Bill’em Mollison’em - Billem Mollisonem
Alan’a AtKisson’a - Alana AtKissona
http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629617

Wojciech Majda (2010-01-19 20:36:48)


Dzi ki, mam nadziej , |e zapami tam i nast pnym razem b dzie lepiej.

Jak w permakulturowy sposób ulepszy przydomowy warzywniak? (2010-01-10 08:22)

[1]
Na zdj ciu wzniesiona grz dka zbudowana bez zwa|ania na kwestie estetyki. Mo|na du|o Badniej:)
Po kilku postach troch jakby filozoficznych i dla wi kszo[ci ludzi mocno teoretycznych (przeci tny czBowiek
nie ma hektarów ziemi, tylko maBy ogródek) nale|ny wróci na ziemi . PostanowiBem zrobi to niemal
dosBownie - dzi[ b dzie troch o glebie, troch o warzywach. Warzywach uprawianych na wBasny u|ytek.
Je[li zastanawiasz si gdzie umie[ci swój warzywniak na dziaBce, najlepiej umie[ go gdzie[ w le[nym
ogrodzie, wi cej na ten temat [2]przeczytasz pod tym linkiem.
Jak go umie[ci , to jedno, ale jak w permakulturowy sposób uprawia warzywniak? ”Permakulturowy” czyli
139
jaki?
-niskonakBadowy (finanse) w budowie i utrzymaniu
-niskonakBadowy je|eli chodzi o energi (z paliw kopalnianych i ludzk )
-daj cy |ywno[ ekologiczn
-nie zatruwaj cy [rodowiska
-daj cy du|e plony
Teraz czas na staB wstawk gleboznawcz :). Nie martw si , same potrzebne Ci Czytelniku konkrety.
W naturalnych ekosystemach (a z nich projektant permakulturowy czerpie inspiracj ) zbyt cz sto nie
wyst puje takie zjawisko jak naga, goBa gleba bez jakiej[ okrywy. Czy widziaBe[ Drogi Czytelniku, by w
BiebrzaDskim Parku Narodowym wyst powaBa gdzie[ goBa gleba? Zapewne tak, wzdBu| wartkich strumieni,
ewentualnie gdzie[ gdzie KILKA DNI TEMU przewróciBo si pot |ne, stare drzewo. O ile pierwsza z sytu-
acji spotykana jest dosy rzadko (kto z nas ma wartki strumieD w swoim ogrodzie?). To druga, czytaj
wywracaj ce si drzewo odsBaniaj ce nieco goBej gleby wyst puje ju| ekstremalnie rzadko.
Natomiast sytuacja, |e gleba bez okrycia wyst puje na du|ym, zwartym obszarze w naszym klimacie w nat-
uralnych warunkach wyst puj raz na... kilkaset? kilka tysi cy lat? mo|e wi cej?
Mowa o po|arach pochodzenia naturalnego.
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| chc pokaza jak nienaturalnie traktowana jest gleba w ogrodzie. Reg-
ularnie przekopywana, regularnie pozostawiana przez du| cz [ roku bez jakiekolwiek okrywy, regularnie
eksportowane s z niej skBadniki od|ywcze, regularnie potem importuje si je/kupuje (z innego zródBa).
Poprzez nasze praktyki zmniejsza si zawarto[ materii organicznej w glebie po czym ci |ko pracujemy nad
tym by j podnie[ (dodaj c kompost i o zgrozo mieszaj c go z z wierzchni warstw gleby)... Wszystkie te
dziaBania wymagaj pracy. To dlatego wielu ludzi nie bierze si za ogrodnictwo, bo kojarzy si im z bólem
pleców.
{eby przekopa górne 24 cm gleby( mniej wi cej tyle ile ma szpadel) na 10m2 trzeba przerzuci 3,6 tony gleby.
Tak, 3600kg. To dobre dla mBodziana, który chce sobie ”przypakowa ”, dla osoby która musi rozBadowa du|y
stres (dla gleby to nie jest dobre ale to ju| inna historia,[3] o której mo|esz przeczyta tutaj), lub dla osoby
pragn cej schudn . Czy taki wysiBek jest jednak odpowiedni dla starszego czBowieka, który ma problemy
z kr gosBupem, albo dla drobnej kobietki wa| cej 50 kg? Zmiem w tpi . To dlatego wiele osób jest ”zmus-
zonych” porzuci ogrodnictwo, lub uwa|a upraw ogrodu za... ork na ugorze:)
Wreszcie przyszedB czas na rozwi zania:
Wzniesiona grz dka (WG). W du|ym uproszczeniu... Kopiemy rów (tak, raz trzeba si narobi ) gB boko[ci
40 cm lub je[li jeste[my bardzo leniwi to gB bszy (to inwestycja w oszcz dzanie na pochylaniu!) szeroko[ci
okoBo 40-50 cm. Ziemi przerzucamy na boki rowu. Dzi ki temu mamy Batwiejszy dost p do grz dki - nie
musimy si schyla , by móc z nimi pracowa . Grz dka ma szeroko[ 80 - 120cm. Dodatkowo ostatni raz
przekopujemy gleb . Co sprawia, |e jest pulchna i... znacie te ”korzy[ci”;) Grz dka ma tak szeroko[ jak
ma, poniewa| je[li byBaby szersza musieliby[my po niej depta w czasie pracy. Tego - ubicia gleby chcemy
unika nawet bardziej ni| diabeB [wi conej wody. Dlaczego? poniewa| grz dki ju| nigdy nie b dziemy wi cej
przekopywa . Dost p do grz dki b dziemy mie 40 - 60 cm z jednego rowu i 40-60 cm z drugiego rowu. Sze-
roko[ grz dki zale|y od dBugo[ci r k (moja nauczycielka anatomii zabiBaby mnie za takie okre[lenie, chodzi
oczywi[cie o koDczyny górne;) ogrodnika.
Nast pna wa|n rzecz jest stworzenie okrywy glebie. Mowa o [cióBce. To kluczowy element tej wzniesionej
grz dki. WG powinna by zawsze pokryta [cióBk . Najlepszym materiaBem jest mieszanka li[ci i sBomy w pro-
porcjach 50:50. ZcióBka sprawi, |e z czasem nawet najgorszy piach zmieni si w |yw gleb . Nie b dzie trzeba
przekopywa jej pózniej, |eby gleba byBa pulchna i miaBa dobr struktur , gdy| brak udeptywania gleby oraz
wysoki, poziom materii organicznej sprawi , |e d|d|ownice b d ”przekopywa ” nam gleb . Równie| one
zajm si utrzymywaniem w niej |yzno[ci. Nasza robota to tylko dostarcza im w razie potrzeby po|ywienia -
[cióBki. W pierwszym roku grz dka b dzie ”konsumowaBa” znaczne ilo[ci [cióBki. W drugim roku i nast pnych
latach ta ilo[ powinna spa[ .
WG mo|na dostosowa do potrzeb osób niepeBnosprawnych, nawet osoby na wózkach inwalidzkich mog
zajmowa si ogrodnictwem. Wymaga to troch cegieB i zaprawy murarskiej, ale jest wykonalne. Je[li jeste[
140
przedstawicielem jakiej[ organizacji zajmuj cej si aktywizacj osób niepeBnosprawnych i uwa|asz, |e poprzez
ogrodnictwo mo|na to osi gn - skontaktuj si ze mn , udziel bezpBatnych konsultacji.
Emilia Hazelip stworzyBa filmik pt ”Synergistic garden” (ogród synergistyczny). [4]Dost pny pod tym linkiem.
J zyk angielski, momentami napisy po francusku. Film ten traktuje wBa[nie o ogrodzie w którym jedynym
nawozem jest [cióBka.
Zdj cie autorstwa Aleksandry Majdy
Pami taj Czytelniku, wkrótce przenosiny na inn domen , nie obawiaj si przekierowania.
Co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0meYhajlQI/AAAAAAAAAMQ/ehUyLRb2CSo/s1600-h/Wzniesiona+grz%C4%85dka.
JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
4. http://video.google.com/videoplay?docid=2865701754864235132

Ewa S. (2010-01-22 17:13:18)


Wojtku, zgB biam uwa|nie twój blog w poszukiwaniu inspiracji do uprawy mojej ziemi. Wst pnie: od roku jestem
wspóBwBa[cicielk maBego gospodarstwa (3 ha) na Podlasiu, hajnowszczyzna. Ziemia tu bardzo sBaba, V-VI klasa, cz [
to ugór, kawaBeczek lasu, stary sad. W zasadzie wi c, jak si dowiaduj z lektury, wymarzony teren pod permakultur .
No, grz dki, które opisujesz wygl daj obiecuj co. Poniewa| moim problemem jest fakt, |e pole le|y na wydmowych
piaskach i warstwa humusu jest bardzo cienka. Nawet pBytka orka odkrywa piasek, taki pla|owy. Miejscowi ludzie
radz sobie w ten sposób, |e sprowadzaj do swoich ogrodów ”czarnoziem” kupiony przy ró|nych robotach drogowych.
Jednak koszt przyczepy takiego humusu jest ci |ki do udzwigni cia, to kilkaset zBotych, co w przeliczeniu na du| ich
ilo[ potrzebn do nawiezienia w ogóle si nie kalkuluje. St d metoda zbudowania warstwy |yznej gleby przypadBa mi
do gustu. ZwBaszcza, |e li[ci i sBomy u nas nie brakuje. Jednak mam powa|n w tpliwo[ , patrz c na zamieszczone
zdj cie. Piszesz, |e ”[cie|ka” mi dzy grz dkami ma mie gB boko[ ok. póB metra. Co jednak wtedy z nawodnieniem
gleby? Przecie| woda deszczowa b dzie [cieka z takich ”wzgórz” do owych rowów i efekt podlewania b dzie stracony,
a gleba, zwBaszcza sBaba, w okresach posuchy nie utrzyma stosownej ilo[ci wilgoci. Czy|by permakultura lubowaBa si
w r cznym podlewaniu? To kBóci si z jej filozofi .
Pozdrawiam i licz na odpowiedz, bo sezon ogródkowy niedBugo ruszy, a mam ch do takiej pracy.
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-01-22 18:15:46)


Dzi ki za dobre pytanie Ewo S.
W ten rów pogarsza nawodnienie grz dki, nie da si tego ukry . Jednak z czasem gleba na tej grz dce stanie si |yzna
dzi ki du|ej zawarto[ materii organicznej. To sprawi, |e gleba stanie si jak g bka pochBaniaj ca i utrzymuj ca wod
z opadów atmosferycznych, która w przeciwnym razie szybko staBaby si niedost pna dla korzeni ro[lin.
Dodatkowo [cióBkowanie zapobiegnie wyparowaniu wody z gleby.
Je[li chcesz mo|esz zrobi [cióBkowan grz dk (bez kopania) jednak wtedy musisz uwzgl dni ten czynnik, |e trzeba
si schyla .
Dlatego dobrze jest umie[ci warzywniak koBo zródBa wody i na dodatek w strefie 1, dzi ki temu b dziemy mie wygod
(bez schylania) i nawodniony warzywniak.
W krajach bardzo suchych ( 200 mm deszczu na rok, czyli 3 razy mniej ni| [rednia dla Polski) tworzy si obni|one
[cióBkowane grz dki. Wg. mojej wiedzy, nie jest to potrzebne w naszym kraju.
Wszystko jest kwesti kompromisu, w Polsce raczej nie trzeba si martwi tak bardzo o nawodnienie [cióBkowanej
grz dki.
Pozdrawiam

141
mopel44 (2010-01-22 20:34:33)
Taka grzadka w pewnych miejsach jest wymagana - jezeli mozna sie wtracic :) - w przypadku ulew nie ryzykuje sie
rowniez porwaniem czy wyplukaniem gleby przez wzburzona wode.
Moja propozycja - grzadki zaplanowac pozostawiajac miejsce na poglebione sciezki - w przyszlosci czesc wywiezc
taczka - czesc przerzucic na grzadki - bedzie moze trzeba odchwascic :(

Wojciech Majda (2010-01-23 01:14:23)


Materia organiczna w glebie sprawia, |e gleba jest mniej podatna na wypBukiwanie. Informacje nt. wszystkich cech
|yznej gleby mo|na zdoby z mojej ksi |ki ”Ogród bez chemii”

Ewa S. (2010-01-23 13:15:24)


Ok.przyj Bam do wiadomo[ci. Cho w moim przypadku sprawa jest taka, |e |Bobi c owe rowy zasypi humus wydoby-
wan ziemi na grz dce, czyli czystym piaskiem. ZcióBka tworzy gleb , jak mniemam co najmniej rok i wi cej, zatem
w pierwszym roku nie ma co liczy na jakie[ sensowne zbiory, czy tak?
Druga rzecz, na mojej ziemi jedynym zródBem wody jest studnia w obej[ciu, kilkadziesi t metrów od planowanego
warzywnika. W okolicy niema |adnej rzeczki, strugi ani nawet stawu. Melioracja polska porobiBa ju| wielkie szkody,
bo co ciekawe, wie[ pierwotnie posadzona byBa na bagnie! a moje pole stalo nad nim jak wyspa. Szcz [ciem, |e woda
nie uciekBa gB biej i mo|na byBo studni wBasnym sumptem wykona . Podlewanie to ci |ka r czna robota zatem. Lub
wydatek na kran gdzie[ w polu. Chyba jednak od noszenia konewek wol schylanie si . ;-)
Pozdrawiam i dzi kuj za porad .
Ewa S.

mopel44 (2010-01-23 14:45:46)


Niestety naklady sa konieczne. Choc przy sciezce szerokosci 50 cm taczka powinna przejechac , nie jestem teraz
pewien. Wiec pozniejsze wybranie piasku nie powinno byc problemem, jednak traci sie miejsca - nawet sporo.
Ewentualnie pozniej przerobienie , lub zakup taczki na wymiar 40 lub mniej- to nie duzy koszt a na pewno sie przyda
przy wszelkich pracach baaaardzo przydatne i naklady pracy pewno nizsze i uzysk wyszszy niz kopac na szerokosc 50
cm. Przerobienie taczki to dla zdolnego mezczyzny z katowka i spwarka - mniej niz 1,5h , koszty tarczy 15 pln .
Szerokosc taczki proponuje jednak sprawdzic - bo dawno nie mialem z nia kontaktu , a pamiec zawodna.
Pozniejszym dokladaniem kompostu mozna podniesc grzadke , bez potrzeby wybierania i wspomniane tachaci tez
bedzie latwiej z taczka.
Co do podlewania mozna latwo ”podrasowac” tanie jak barszcz weze np dostepne w Castoramie - 11 pln za 20m -
zlaczki sciagamy cybankami z gumowym wnetrzem - tanie jak barszcz - nie beda przepuszczac - dosyac tanio mozna
uzyskac duzy metraz - rozgalezienia tez sa dostepne - w niektorych sklepach po 5 pln.
Pompy dla studni mozna juz kupic ponizej 200 pln, jednak potrzebny prad przemienny - taki wystarczaja w zupelnosci
do podlewania.
Na forach duzo jest opisywane. Badalem juz wstepnie sprawe- planuje 3 pojemniki po 1000l do zbierania deszczowki
- u nas woda ze sciekami po 9 pln :(
Z kolei na poczatek mozna pomyslec o drzewach okrywkowych - opisywanych przez p.Geoffa Lawtona - w filmie -
Establishing a Food Forest the Permaculture Way (2008). Beda dawaly dodatkowy cien, i zwiaza wode , wytworza
duzo grzybni. Do doboru to pewno szybkorosnace - wymagaja przycinania - jednak daja rowniez biomase na sciolke
- bezposrednio na grzadce - moze autor sie wypowie. W filmie prezentowana jest ciekawa - troszke inna koncepcja
zakladania lesnego ogrodu ( moze cos przeoczylem czytajac blog :) - przedstawione lasy zakladne sa w innej strefie
klimatycznej ale z logicznego punktu widzenia i teori przedstawionej w filmie - dobra koncepcja.
pozdrawiam.

Wojciech Majda (2010-01-23 15:05:00)


Cz sto w przypadku permakultury mo|na zje[ ciastko i mie ciastko zarazem:) Tak te| jest w tym przypadku, cho
wymaga b dzie to jednak troch wi cej pracy (tylko pocz tkowo).

142
Na zachodzie maj du|o wi kszy szacunek do gleby - pierwsz rzecz jak si robi podczas robót ziemnych to zebranie
górnej warstwy gleby (topsoil) i odBo|enie jej na jedno miejsce. Potem przeprowadza si wykopy, kBadzie si np. jaki[
kabel, czy naprawa rur , po czym zakupuje si dziur /rów ziemi. Na koñcu dopiero kBadzie si górn , |yzn warstw
gleby.
Je[li zbierze Pani taczk górn warstw gleby z miejsca gdzie b dzie grz dka oraz górn warstw gleby z rowu to
pózniej gdy rzuci Pani t gleb na wierzch wzniesionej grz dki to zwi kszy Pani poziom humusu w górnej cz [ci gleby.
Nie straci zatem Pani nic z |yzno[ci, a nawet Pani zyska...
Zrobi Pani zatem dokBadnie to samo, co ludzie, którzy kupuj humus z terenów budowy.
Nawet w przypadku gdy nie robi si tych zabiegów, to w pierwszym roku mo|na uzyska dobre plony - trzeba jednak
nawozi tradycyjnie, gdy| |ycie glebowe nie jest odpowiednio rozwini te, by zaopatrzy ro[liny samoczynnie w wszys-
tkie potrzebne skBadniki od|ywcze. Najlepiej wykorzysta do tego celu rozwodniony mocz (proporcje 1:10).
W mojej ksi |ce ”Ogród bez chemii” opisaBem metod budowania wzniesionej grz dki bez kopania, która na dodatek
umo|liwia uzyskanie dobrych plonów nawet w pierwszym roku, be zu|ywania moczu, czy innych nawozów.

Wojciech Majda (2010-01-23 15:32:09)


@mopel44
Jak zakBada le[ny ogród troch ju| opisaBem, na blogu, jednak o tym mo|na rozprawy pisa .
Je|eli chodzi o ro[liny pionierskie, to w Polsce musimy u|y ro[lin owocowych wi | cych azot - to wa|ne, bo inaczej
mo|emy nie otrzyma pozwolenia na wyci cie i potem klops b dzie...
Je|eli chodzi o kompost, to ogólnie troch szkoda czasu na jego robienie (zazwyczaj). Lepiej rzuci na wierzch gleby
albo np. jakie[ odpadki kuchenne wrzuci pod [cióBk - ot |eby estetyki nie psuBy. Dla gleby i ludzi jest to bardziej
korzystne, ni| najpierw robienie kompostu i potem przenoszenie go na miejsce. W trakcie tworzenia kompostu cz [
substancji od|ywczych jest wymywanych z niego. Lepiej wi c, by te substancje byBy wymywane w zasi gu korzeni
ro[lin. W ten sposób nasza grz dka przypomina bardziej naturalny ekosystem, z normalnym kr |eniem materii...
Trzeba pami ta o zasadzie: ”Minimum wysiBku, maksimum efektu” ;)
Inna sprawa, gdy u|ywamy kompost do wytwarzania ciepB , lub potrzebujemy go do rozmna|ania ro[lin lub wysiewa-
nia nasion i co[ z jego nadmiarem trzeba zrobi (wiem, nie ma czego[ takiego jak nadmiar kompostu:)

mopel44 (2010-01-23 16:46:39)


Wazna kwestie poruszyles - cieplo - zalatwiam ksiazke p.Paina. Angielskojezyczny internet milczy w tym tematacie :(

Wojciech Majda (2010-01-24 02:22:29)


Powiem tak je[li mo|esz wspomóc autora to proponuj zakupi jego ksi |k , je[li nie mo|esz, to na torentach czy
emulach mo|na [ci gn jego ksi |k , pt. ”Another kind of garden”

Wojciech Majda (2010-01-24 02:28:45)


A internet angloj zyczny nie milczy na ten temat:). Darren Doherty stworzyB filmik na tematm jak stworzy prysznic
ogrzewany kompostem. Oto link :
http://www.youtube.com/watch?v=CT3Uz sW0tI

Ewa S. (2010-01-24 11:31:31)


No, có| mam to szcz [cie mie do czynienia z taczk codziennie, nawet teraz, w ten mrozny czas (sBu|y do zwo|enia
drewna na opaB na taras, sk d Batwo czerpa zasoby do pieca bezpo[rednio, bez magazynowania we wn trzu domu).
Ma, moja przynajmniej 60 cm szeroko[ci. ;-)
Pozdrawiam i mam nadziej , |e teoria oka|e si mie zwi zek z praktyk za niedBugo, w naszym oczywista klimacie
dalekim od Australii.
Ewa S.
A propos studni i hydroforów oraz pomp do nich, elektrycznych a jak|e zdobyBam ju| sprawno[ . Jednak elektryka jest
zwodnicza w naszym [wiecie, dlatego jednak kBaniaj si pompy r czne. Takie s dostepne, ale ich moc ss ca jest na

143
ok. 7 metrów. Mam to szcz [cie, |e lustro wody w mojej studni zaBapuje si na tak pompk , lecz co maj wymy[li
ci, którzy maj wod na gB boko[ci np. 30, 40 metrów? Chyba jedynie baterie sBoneczne ich ratuj . Ewentualnie
jakie[ gigantyczne |urawie. To te| ciekawy temat do zbadania a propos. ES

Wojciech Majda (2010-01-24 13:58:48)


Jedn z propozycji jest wiatrak do pompowania wody. Nie taki na pr d, tylko wykorzystuj cy bezpo[rednio energi
kinetyczn wiatru do pompowania. Na wszystkich westernach (Besternach;) wida takie wiatraki. One sBu|yBy wBa[nie
do pompowania wody. To prosta i skuteczna technologia. Dzi ki temu, |e jest tam maBo elementów które mog si
popsu jest bardzo Batwa i tania w eksploatacji. Mo|na zatem na niej polega . Zwykle takie pompy B czyBo si z
jakim[ zbiornikiem wody, |eby mie zapas równie| na dni bezwietrzne.
Rzeczywi[cie to bardzo ciekawy temat na osobny wpis...

Wróbel (2010-06-06 07:58:15)


Panie Wojciechu, interesuje mnie jedna sprawa dot. WG. W jaki sposób sia warzywa na za[cióBkowanej grz dce?
Mam odgarn [cióBk w miejscu, gdzie b d siaB?

Wojciech Majda (2010-06-06 11:30:08)


Tak, trzeba troch odgarn [cióBk .
Ewentualnie przesadza Pan wcze[niej wysiane (np. w szklarni) mBode ro[liny.

GBód. Just in time (2010-01-11 09:22)

[1]
Konsekwencje strajku niektórych grup zawodowych s powa|niejsze ni| w przypadku krawców...
”Just in time” to w wolnym tBumaczeniu (z ang.) ”Po prostu na czas, dokBadnie na czas”. To system dys-
trybucji i logistyki obowi zuj cy we wspóBczesnym [wiecie. Dotyczy zwBaszcza du|ych firm, gdy| wBazie tam
przynosi on najwi ksze korzy[ci finansowe.
Jakie s zaBo|enia tego systemu dystrybucji?
Nieco upraszczaj c ”ograniczamy koszty magazynowania”. Nie jest tak, |e np. supermarket Tesco czy
Biedronka maj wielki magazyn, w którym przechowuj m k zakupion tu| po |niwach. M ka miaBaby
wystarczy na zaopatrzenie sieci sklepów do nast pnych |niw. Taka sytuacja nie ma miejsca. Dlaczego?
Poniewa| magazynowanie czegokolwiek jest kosztowne. Zostaj c przy m ce, Tesco czy Biedronka musiaByby:
wynaj magazyn, zapBaci ludziom za jego pilnowanie, zapBaci z ochron przed gryzoniami (1 szczur jest
w stanie zniszczy okoBo 150kg zbo|a rocznie), zapBaci ludziom za zaBadunek do magazynu i pózniej za za-
144
pakowanie tego ponownie na inn ci |arówk . Wszystko to kosztuje, a w bran|y takiej jak spo|ywcza mar|a
jest bardzo maBa - liczy si ka|dy grosz a nawet jego uBamek. Na milionach sztuk robi si z tego ju| jaki[
pieni dz.
Du|o lepiej (pod wzgl dem finansowym dla ww. supermarketów) wygl da wBa[nie system dystrybucji ”just in
time”. ZaBadunek wygl da mniej wi cej w ten sposób. Producent m ki (mByn znaczy si ;) wysyBa ci |arówk
do centrów dystrybucji supermarketu. Z tej ci |arówki towary przerzucane s bezpo[rednio do ci |arówek,
które rozwo| produkty do poszczególnych supermarketów (konkretnych sklepów). Organizuje si to w ten
sposób, |e po prostu nie trzeba mie magazynu, zatem tnie si koszta. System ten jest do[ skomplikowany
(jak zrobi , |eby ci |arówki producentów byBy w tym samym czasie co zaBadunek do poszczególnych sklepów
jak i ci |arówki supermarketu nie staBy zbyt dBugo, bo to wszystko kosztuje). Zgranie tego wszystkiego jest
nie lada wyzwaniem. Producent je[li spózni si cho troch pBaci pot |ne kary...
Tesco i Biedronka nie s wyj tkami, ”just in time” to standard, U|yBem ich tylko jako przykBad, a nie |eby
napi tnowa te dwie konkretne firmy.
Dlaczego o tym pisz ?
{eby co[ Ci Czytelniku u[wiadomi . Ten sposób dystrybucji jakkolwiek z ekonomicznego punktu widzenia
ma bardzo du|y sens, tak niesie ze sob równie| du|e zagro|enie. Ma kilka sBabych ogniw.
NajsBabsze z nich to transport.
Je[li transport zawiedzie, to towary nie zostan dostarczone do sklepów. Zgadnijcie co si wtedy stanie,
wiedz c, |e w konkretnych sklepach (chodzi o konkretne placówki) te| stosowana jest zasada ”just in time”?
Sklepy nie maj równie| du|ego magazynu, maj tylko miejsce gdzie towary stoj co najwy|ej kilka dni.
Sytuacja w której zawiódB transport miaBa miejsce w roku 2000 w Wielkiej Brytanii. Zastrajkowali rolnicy
i kierowcy ci |arówek przeciwko wysokim cenom ropy. Zablokowali oni rafinerie ropy naftowej i punkty jej
dystrybucji.
Protest rozpocz B si 5 wrze[nia.
Dotkni te zostaBy takie bran|e jak transport, sBu|ba zdrowia (chocia|by paliwo do karetek pogotowia), prze-
mysB, przede wszystkim jednak sklepy z |ywno[ci . Rozpocz to racjonalizowanie jedzenia. Gdyby strajk
przedBu|yB si jeszcze trzy dni dBu|ej w kraju pojawiBby si gBód. Przypomn , |e chodzi o paDstwo
rozwini te (UK) pod koniec XX wieku.
Jak my[lisz ile trwaB strajk? 3 miesi ce, póB roku, rok?
Nie...

...strajk trwaB 9 dni


Mo|e jednak warto by [2]samowystarczalnym energetycznie i |ywno[ciowo? Nawet je[li nie daje to
bezpo[rednich profitów. {ycie ma to do siebie, |e czasami sytuacja si zmienia i... lepiej po prostu by
na to gotowym.
O szczegóBach protestu z 2000 roku mo|esz [3]poczyta tutaj (po angielsku)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty co o tym my[lisz? Ile jedzenia jest w Twojej spi|arni?

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0rhXmhiGhI/AAAAAAAAAMg/WjwbuPVz44w/s1600-h/Strajk.jpg
2. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/
3. http://www.iwar.org.uk/cip/resources/PSEPC/fuel-price-protests.htm

panika2008 (2010-01-11 10:17:07)


Techniczna uwaga: cz [ciej stosuje si okre[lenie just in time (JIT) - just in time inventory.

Wojciech Majda (2010-01-11 11:43:43)


Rzeczywi[cie... Aktualizuj artykuB. Dzi ki za uwag .

145
piotr34 (2010-01-11 23:10:40)
W UK po paru dniach opadow i mrozow drogi sa zablokowane i juz zaczyna sie w niektorych regionach zle dziac.W
sklepach puste polki a klienci zaczynaja panikowac-nawet BBC to pokazuje.Na szczescie kierujac sie swoim wschod-
nioeuropejskim instynktem przetrwania ;) zrobilem wieksze zakupy jakis czas temu wiec spokojnie siedze i grzane
winko pije-ale tubylcy momentami zaczynaja tracic rozum jakby to byla zima stulecia.

Wojciech Majda (2010-01-12 08:19:53)


@piotr34
Cz [ciowo mo|na ich zrozumie , |e panikuj - w koDcu grozi im gBód, albo w lepszym wypadku ich jako[ |ycia spadnie
drastycznie... Np. nie dowioz mro|onych frytek i b d musieli obej[ si smakiem albo zje[ warzywa czy produkty,
których normalnie nie trawi (bo przecie| nie obior ziemniaków i nie zrobi sami frytek;)

GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 21:18)

Id c [ladami sBynnych blogerów (jak np. Kominka) postanowiBem napisa list do jednej z firm. Moj ofiar
padBa firma Vitalpol, której soj ostatnio kupiBem. Soja miaBa by zmieniona przez mnie w kotlety sojowe.
Mo|na by pomy[le ”dobrze, |e Wojciech Majda dba o siebie, b dzie nam mógB dBugo pisa warto[ciowy
content na blogu;)”
Soja przecie| jest zdrowa, no nie? Na swojej stronie internetowej Vitalpol nawet ma tak informacj :
Vitalpol propaguje hasBo: ”warzywa str czkowe to zdrowa |ywno[ przez caBy rok!”
Jak|e byBo moje zdziwienie gdy po powrocie do domu znalazBem na opakowaniu informacj , |e soja w tym
opakowaniu pochodzi z Kanady. Mo|na by pomy[le , no i co z tego?
Ju| tBumacz

1.Konferencja skypowa (2010-01-11 23:23)

Proponuj konferencj skypow dnia 14.01.2010 tj. czwartek o godzinie 21.00 czasu polskiego. ”Wst p”
wolny
Konferencja b dzie polega na zadawaniu pytaD, ja b d próbowaB na nie odpowiedzie :)
Prosz je zatem przygotowa .
Tematyka: Le[ne ogrody
Prosz wpisywa si w komentarzach na ”list obecno[ci”, gdy| w przeciwnym razie nie b dzie konferencji.
Do prowadzeniu dialogu wewn trznego nie potrzebuj skypa;)
Uaktualnienie 1:
Mój login na skypie to:
wojciech.majda
Mile widziane przybycie (na skypa) o 20:55, |eby punkt 21 zacz godzinn cz [ merytoryczn .

Krzysztof Lis (2010-01-13 12:14:48)


To ja si zgBaszam. :)

Wojciech (2010-01-13 12:48:22)


Ok, jak narazie jest[ jedyny, wi c to jakby[ miaB 50 zB za darmo:)

146
Krzysztof Lis (2010-01-13 14:56:43)
Bardzo mnie to cieszy. Przygotuj pytania, |eby Twój czas dobrze wykorzysta . :)

Wojciech Majda (2010-01-13 17:39:33)


UaktualniBem posta, prosz przeczyta .

Anonymous (2010-01-13 20:42:35)


Ja si zgBaszam :)
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-13 20:57:09)


Ok, cieszy mnie wzrastaj ca popularno[ :) konferencji:)

Wojciech Majda (2010-01-14 19:39:39)


Zmiana godziny konferencji.
Zaczynamy o 21:35.

Krzysztof Lis (2010-01-14 21:34:25)


Ja ju| jestem, nie wiem, co dalej. :) WysBaBem Ci ju| nawet zaproszenie. :)

Wojciech Majda (2010-01-14 21:35:06)


Ju| jestem, przepraszam za spóznienie

Anonymous (2010-01-14 22:54:02)


Konferencja byBa poprostu ZAJEBISTA. Durzo przydatnwj wiedzi. Bardzo ciekawy w tek o autonomii. Krzysiek
rozkreciBes rozmow od samego pocz tku :)
Piotr

Krzysztof Lis (2010-01-15 10:23:16)


Nie da si ukry . Wielka porcja [wietnych i bardzo przydatnych informacji. Dobrze, |e miaBem kilka pytaD, to od
razu wym czyBem Wojciecha o to, co mnie interesuje. :)

Wojciech Majda (2010-01-15 11:12:33)


Dobrze, |e si podobaBo. Ju| wkrótce nast pna. Wst pnie 30 stycznia. Jaka godzina my[licie, |e b dzie najlepsza?
Prosz o sugestie

147
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 23:26)

[1]
Id c [ladami sBynnych blogerów (jak np. Kominka) postanowiBem napisa list do jednej z firm. Moj ofiar
padB Vitalpol, której soj ostatnio kupiBem. Soja miaBa by zmieniona przez mnie w kotlety sojowe. Mo|na
by pomy[le ”dobrze, |e Wojciech Majda dba o siebie, b dzie nam mógB dBugo pisa warto[ciowy content na
blogu;)”
Soja przecie| jest zdrowa, no nie? Na swojej stronie internetowej Vitalpol nawet ma tak informacj :
Vitalpol propaguje hasBo: ”warzywa str czkowe to zdrowa |ywno[ przez caBy rok!”
Jak|e byBo moje zdziwienie gdy po powrocie do domu znalazBem na opakowaniu informacj , |e soja w tym
opakowaniu pochodzi z Kanady. Mo|na by pomy[le , no i co z tego?
Ju| tBumacz ... W roku 2006 60 % soi uprawianej w Kanadzie byBo soj genetycznie zmodyfikowan (nie
dysponuje nowszymi danymi). Jednocze[nie Kanada nie wymaga od producentów rolnych informowania o
tym, czy dany produkt zawiera ro[liny GMO, czy nie. Wynika to z tego, |e rz d kanadyjski, na wzór rz du
amerykaDskiego uznaB ro[liny GMO za ”w zasadzie nie ró|ne” od tych naturalnych. Plony pochodz ce od
ro[lin GMO oraz tych nie GMO s wsypywane do tych samych spichlerzy. I my to pózniej jemy... Dlaczego
nie chc je[ ro[lin GMO? Poniewa| jako mBody, bezdzietny czBowiek zale|y mi na mojej pBodno[ci.
Oto tre[ listu wysBanego do firmy Vitalpol dnia 10 stycznia 2010r.
”Witam,
nazywam si Wojciech Majda, jestem blogerem http://permakulturnik.blogspot.com/
Dzi[ zakupiBem opakowanie Waszej soi. Troch mnie zaniepokoiBo, gdy zauwa|yBem, |e soja, któr zakupiBem
pochodzi z Kanady. WedBug mojej wiedzy wi kszo[ soi uprawianej w Ameryce PóBnocnej jest zmodyfikowana
genetycznie. W zwi zku z tym prosz o odpowiedz na nast puj ce pytania:
1.Czy Wasza soja zawiera soj GMO?
2.Je[li nie, to w jaki sposób zapewniacie to, |e przez przypadek nie zostanie zmieszana z soj GMO?
3.Jak upewniacie si , |e soja Waszych dostawców jest sadzona jako nie GMO, skoro mo|e dochodzi do
zapylenia krzy|owego z soj GMO?
Prosz równie| o podanie PaDstwa dostawców soi.
Uprzejmie informuj , |e mój meil wraz z PaDstwa odpowiedzi zostanie opublikowany na ww. blogu.
Z powa|aniem Wojciech Majda”
Do chwili obecnej nie doczekaBem si jeszcze odpowiedzi. Szczerze mówi c si nie spodziewam... Kto wie,
mo|e ich czBowiek od PR’u co[ wymy[li? Co my[licie?
Jaki z tego moraB? Czytajcie Drodzy Czytelnicy informacje na opakowaniu. Przed a nie po zakupie:)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co my[licie o nowym szablonie(wygl dzie) bloga?
148
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0ulwsgG4_I/AAAAAAAAANA/GM4unU3p-Ws/s1600-h/List.jpg

mopel44 (2010-01-12 11:32:30)


Witam. :) na panskiego bloga trafilem z blogu p.Adama Dudy po wpisie w ktorym opisywal Pan idee ogrodu lesnego.
Od dziecka interesuje mnie temat ogrodnictwa , wakacje na wsi :) rodzina z korzeniami rolniczymi te sprawy. Temat
ekologii bardzo mnie intersuje , nie w kwestii ocieplenia klimatu - jestem bardzo sceptyczny.
Bardzo intersowalby mnie wpis o trawniku o ktorym Pan wspomnial w ktoryms z wpisow. PRzeczytalem od wczoraj
caly blog i pomysl oraz cala ideologia to wspaniale idee :) Mam troszke ziemi , ktora stoi ugorem - gleba tragiczna ,
systematyczne koszenie , polepsza sie , nie mniej jednak 50 cm gleby , pod nia picha :( mam kawalek ogrodka , maly
sad - kilka jabloni i duzy trawnik z orzechem wloskim, kilka porzeczek, grusza obok domu.
Rozumiem ze na ugorze budowlanym powinienm zaczac od zywoplotu - bliskosc torow - halasu ( jedna funkcja juz
jest ) - brzega spadzisty ( 45 stopni ) :( poprzednie proby sie nie udaly. JAki pomysl na zywoplot - tragiczna gleba -
moze byc slaozowiec ? Dzika roza ? pozdrawiam! super wszystko to sprawa!

mopel44 (2010-01-12 11:33:12)


piach mialo byc - pod gleba

Wojciech Majda (2010-01-12 12:37:17)


WBa[nie jestem w trakcie pisania artykuBu na inny temat, wi c dzisiaj nie da rady, ale obiecuj jutro napisa wpis o
trawniku.
Za bardzo nie zrozumiaBem o co chodzi z tymi 45 stopniami, czy chodzi o to, |e ro[liny si nie przyj By? Przy
takim spadku terenu zalecaBbym posadzenie ro[lin w swale’u (je[li jest to gleba dobrze przepuszczalna). Proble-
mem stoków/skarp polega na tym, |e gleba Batwo eroduje (wi c nie jest |yzna) dodatkowo woda szybko spBywa po
powierzchni, wi c ro[liny maj zawsze niedobór wody. Polecam na |ywopBot blisko torów iglaki, gdy| one b d
”wygBusza ” równie| zim . To jedno z nielicznych miejsc, gdzie tuja mo|e by dobr propozycj . Mi dzy tujami mo|e
rokitnik - wi |e azoto, wi c przyspieszy wzrost tuj. Po roku dosadzi bluszcz - to zimozielone pn cze ”uzupeBni” luki
w |ywopBocie. Umo|liwi to posiadanie w miar ciekawego |ywopBotu, który wygBuszy skutecznie.
Od wewn trznej strony sugerowaBby posadzenia cisów - wolno rosn , ale daj [wie|e owoce w [rodku zimy.
Zlazowiec b dzie dobry w celach rekultywacji gleby, ale nie zapewni tak skutecznego zim wygBuszania dzwi ków.
Równie| pozdrawiam.

mopel44 (2010-01-12 13:22:21)


Co do trawnikow to tak wykorzystalem moj glos co to kirunku bloga :) mam nadzieje ze moze kilka porad co zrobic
zima, trawnik niestety - przez ojca nawozic nie moge ( mamy 2 domy na jednej dzialce i to taka wpolnota ;/ sic ) ,
nie chce sie tez zgodzic na uzycie piasku ( nie rozumiem dlaczego skoro ja go pielegnuje ale raczej na jego czesci on
sie znajduje, moja czesc bedzie w przygotowaniu , dobrze ze ten blog powstal). Nawozenie trawnika tez tragicznie
, bo azotowo jak to azotowe , ronie jak glupia a nic specjalnego. Nawozy bardziej bogate - drogie;/ i taka bidula
sobie rosnie. Niestety co do zwierzac to on sie nie zgodzi a ja obecnie nie dam tez nie dam rady. Nawoze twen
trawnik popiolem z kominka ale jak Pan pisal - to sredni nawoz - chociaz trawa ma sie duzo lepiej nim zaczalem ja tak
wspomagac. O trawnikach conieco czytalem ale raczej zniechecilem sie. Bardzo wyczekuje na PIP’owskie spojrzenie
na sprawe trawnika.
Od dawna tez chcialem trawnik pod jabloniami zagospodarowac - bo rosnie raczej ziele - lisciom pozwalam zgnic ,
gleba tam slaba byla zawsze- dookola pni wydzielic okrezne grzadki- lecz czas mi nie pozwala by podjac projekt...
widze jednak ze mozna leniwie to zrobic ;) Sporadycznie sypalem wapno na snieg + popiol ostatnimi czasy. Maczka
bardzo mnie zaciekawila. Moje osobiste zdanie , to by na blogu zamieszczac pewne przepisy na gildie . Widzialem
ze dla jabloni bylo , sprobuje pomys wcielic w zycie.Pozdrawiam! Super sprawa. Mam nadzieje ze w przyszlosci bede
mogl sie podlaczyc by cos dac temu blogowi. Uwazam ze promowanie takiego stylu zycia i myslenia to doskonala
sprawa. Po co wozic salate i paic rope jezei moge miec ja w ogrodku! Logika obecnego rozwiazania jest conajwyzej
mierna. Niestety biologia w rezymowej szkole to poroniona sprawa. Takiego czegos powinno sie uczyc , ale wole unikac

149
rozwazan nad rozwiazaniami systemowymi.
Pozdrawiam!

mopel44 (2010-01-12 14:29:58)


hehe ale bzdury tam popisalem. Jak pisalem ten post mialem kilka tel. i wychodziem na zakupy :( na domiar tego
kompletowalem liste, z tego co rodzinka potrzebuje :( mam tez jedno zasadnicze pytanie i mam pomysl na kolejnego
postra / nie pamietam czy znalazlo sie o tym szerzej na blogu - prosilbym o szersze napisanie o braku skladnikow odd-
zywczych w wazywach ”uprawianych” ;))) np. przez magikow z NL. Intereowal sie P. tematem terapii p.dr. Gersona
? Pozdrawiam! :) m.

mopel44 (2010-01-12 15:33:28)


Malo sie ostatnio krece po terenie a z botaniki jestem kiepski. Odszczepki by sie przydaly - by z zywoplotem co
zawalczyc , od lat zajmuje sie Bonsai. Moge sie pochwalic pozyskaniem 3 wisni i jednej czeresni :) oraz orzecha ktory
rosnie w ogrodzie ( 23 lata ) ale to za dzieciaka- szczescie mi pomoglo :) pozdrawiam! m.

Wojciech Majda (2010-01-12 17:24:11)


mopel44 powiedziaB: ”Bardzo wyczekuje na PIP’owskie spojrzenie”
Dochodz do wniosku, |e mogBem pomy[le nad lepsz nazw :)
Post o zawarto[ci skBadników od|ywczych w glebie to rzeczywi[cie ciekawy pomysB, dzi kuj za niego.
Co do terapii ww. dr Gersona to po pobie|nym zapoznaniu si z opisem jednej z jego ksi |ek mog zaBo|y , |e jest
ona racjonalna. Niestety nie jestem lekarzem, wi c nie czuj si na siBach wypowiada w temacie, czy dana terapia
jest dobra, czy zBa. Na mój chBopo-robotniczy rozum ta teoria ma to r ce i nogi..
Bloga (a raczej autora;) b dzie mo|na wkrótce wesprze poprzez zakup publikacji pt:
”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci .”
Istnieje równie| mo|liwo[ pBatnych konsultacji.
W niedalekiej przyszBo[ci (kwestia miesi ca) nadam Instytutowi oficjalna struktur prawn , wtedy b dzie mo|na
równie| wpBaca darowizny.
Jednak najwi kszym wkBadem w pomoc tej stronie b dzie wysBanie linków do osób, które mog by t ide zaintere-
sowane.
{ycz dalszych sukcesów ogrodniczych. To naprawd nie jest trudne!

mopel44 (2010-01-12 17:37:41)


Tak dzialac na pewno nie. Tutaj nie chodzi o trud, pewien musi byc , nawet nie maly , ale przekopywanie grzadek +
reszta by miec marchew jest nieekonomiczne. Zasadzenie marchwii w mini-ekosystemie i wyjecie jej to jest to!
Co do diety - na pewno nie zaszkodzi myslalem nad taka maszynka - prezent - dla osoby ktorej nic juz nie jest w stanie
pomoc, a nadzieja bedzie mile widziana.Wlasnie nie wiem jak jej odszukac w internecie a film o terapii mi sie zagubil
i jakos nie sprawdzilem co mozna przez nawal obowiazkow.
Dziekuje za zyczenia i odwzajemniam.
Pozdrawiam:)
m.

mopel44 (2010-01-12 21:30:54)


maszynka - mialem na mysli te prase dr Gersona. pozdrawiam.
m.

Wojciech Majda (2010-01-14 07:58:34)


Trudno mi ocenia , czy rzeczywi[cie nadzieja to dobry podarunek... Potem ponownie przychodzi rozczarowanie. Nie
mniej skoro nic nie ma do stracenia? Mam nadziej , |e pomo|e

150
Bogdan SzymaDski (2010-01-19 12:58:55)
S jakie[ rzetelne dowody |e GO powoduje bezpBodno[

Wojciech Majda (2010-01-19 14:33:01)


http://www.againstthegrainnutrition.com/newsandnotes/2009/04/14/gene
tically-engineered-corn-may-cause-allergies-infertility-and-diseas e/
To link do artykuBu na ten temat. Referencje s na dole artykuBu.
Dodatkowym czynnikiem, który mo|e wpBywa na pBodno[ jest zwi kszona ilo[ pozostaBo[ci Roundup’u w uprawach
odpornych na ten herbicyd. W koDcu w uprawie konwencjonalnej Roundup stosowany jest tylko przed zasiewem, w
uprawach ”Gotowych na Roundup” rozpyla si go równie| na ro[liny, które pózniej jemy.

mopel44 (2010-01-19 18:41:47)


@Bogdan SzymaDski:
Czy chce Pan jesc produkty modyfikowane wbrew naturze , traktowane chemia ? W dodatku dostarczone przez prze-
siebiorstwo ktore przed nikim nie odpowiada w zadnym aspekcie swojej dzialanosci ? Ew.kary nakadanie na M. sa tak
smieszne ze w gruncie rzeczy sytuacja sprowadza sie do tego co napisalem.
@blogowicze.
Jestem bardzo ciekaw co z tego GMO wyjdzie. Czytalem gdzies ze cala bawelna ,w jakims kraju bardzo tropikalnym,
dostarczona przez M. padla w jednym roku , nie wiadomo czemu....
Naukowcy udowadniaja ze przeszczepianie genu, tego co GMO i w taki sposob powoduje powazne zwyrodnienia roslin.
Nie zglebilem jeszcze tematu , moze ktos zglebi i p.Wojciech moze uzyczy miejsca chociaz na linkownie do powaznych
opracowan. To moze byc powazne i miec b.tragiczne konsekwencje :(
pozdrawiam
m.

Wojciech Majda (2010-01-19 19:30:29)


Je|eli chodzi o baweBne to z tego co mi wiadomo nie jest tak, |e caBa pada. Chodzi bardziej o to, |e nie daje plonów
tak wysokich jak reklamuj sprzedawcy nasion. Przy du|o wy|szych kosztach uprawy (na któr rolnicy si zadBu|yli)
robi si z tego dramat. Dodatkowym czynnikiem negatywnie wpBywaj cym na caB ekonomik i zdowie ludzi jest fakt,
|e resztki po|niwne zawieraj ce wi cej Roundupu ni| normalne uprawy. WpBywa to negatywnie na zdrowie i pBodno[
zwierz t i pózniej na jedz cych je ludzi (lub pij cych mleko tych zwierz t)

mopel44 (2010-01-19 20:58:22)


o jednym przypadku czytalem. Nie mowie ze cala i zawsze. Jednak nie jest to dziwne - taka plantacja z tego jak sie
ja opisuje i reklamuje to juz totalna- monokultura. Wiec nie zdziwilbym sie ...

Wojciech Majda (2010-01-19 23:16:40)


Tak. Soj ”Odporn na Roundup” trzeba nawet nawozi nawozem azotowym. Normalna soja wchodzi w zwi zki
symbiotyczne z bakteriami brodawkowatymi, wi c uprawiaj c soj nie trzeba nawozi azotem, gdy| bakterie zwi |
azot atmosferyczny. Efekt taki, |e po uprawie soi ziemia byBa bogatsza w ten pierwiastek.
Niestety Roundup niszczy nie tylko chwasty, ale i te| te ”dobre bakterie” wi c soj trzeba dodatkowo nawozi (a wi c
pBaci za to).

151
Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze. (2010-01-12 13:40)

[1]
Pole kukurydzy w uprawie zerowej
Masanobu Fukuoka (1914 - 2008) to w jeden z najwi kszych innowatorów produkcji rolnej XX wieku. Nie
zawsze zajmowaB si jednak rolnictwem, ten z wyksztaBcenia mikrobiolog pracowaB swego czasu dla
Prawdopodobnie nazwisko to nie brzmi dla Ciebie znajomo Drogi Czytelniku nawet je[li jeste[ rolnikiem.
Ten wielki JapoDczyk odkryB sposób w jaki mo|na uprawia zbo|a bez orania. Jemu zatem nale|y przypisa
palm pierwszeDstwa je|eli chodzi o tzw. ekologiczn upraw zerow .
Uprawa zerowa to termin bardziej znany ju| przeci tnemu rolnikowi. W skrócie chodzi o to, |e gleby si
nie orze(dlaczego si nie orze? [2]Przeczytaj ten wpis), a chwasty kontroluje si poprzez opryskiwanie her-
bicydami. Zatem zamiast orania mamy zwi kszone ilo[ci zu|ywanych herbicydów. Trudno mi powiedzie
co lepsze. Ot jak firmy z bran|y agrochemicznej potrafi ”przerobi ” niezwykle ciekaw ide ekologicznej
uprawy zerowej na pieni dze. Bez sprzeda|y herbicydów i nawozów sztucznych nie zarobi one po prostu
pieni dzy - zwykBy biznes.
152
[3]
Masanobu Fukuoka
Jakie s zaBo|enia rolnictwa naturalnego (jak zwaB je twórca tej metody)?
1.Nigdy nie zostawiamy gleby bez okrycia
2.Nie stosujemy nawozów sztucznych
3.Nie odchwaszczamy przez oranie
4.Nie wje|d|amy ci |kim sprz tem na pole
5.Nie przycinamy drzew/krzewów
Fukuoka regularnie uzyskiwaB plony równe lub wy|sze ni| najwydajniejsi rolnicy konwencjonalni w jego
okolicy. Znany jest równie| z tego, |e opracowaB on sposób uprawy ry|u eliminuj cy jego czasochBonne prze-
sadzanie. Ogranicza to nakBad pracy w jego uprawie do 1/5 ”normalnej” uprawy.
Jak zatem od strony ”technicznej” wygl da dany sposób uprawy?
W klimacie Japonii mo|liwe jest uzyskanie dwóch plonów na rok. System, który Masanobu Fukuoka opra-
cowaB równie| to wykorzystuje. Latem zbiera si ry| jary a zim zbiera si j czmieD. Ka|de z tych zbó| jest
sadzone jeszcze zanim poprzednie zostaBo zebrane. Wykorzystuje si kuleczki gliniane. Te kuleczki gliniane
to kulki zrobione z nasion, kompostu, gliny i wody. Dzi ki temu ziarna maj dobre warunki do wzrostu i nie
zostaj zjedzone przez ptaki. Z j czmieniem w ry| wysiewa si równie| koniczyn biaB - ona ma dostarcza
azot do gleby. Wkrótce j czmieD przerasta koniczyn w naturalny sposób j przygBuszaj c.
Gdy j czmieD dojrzewa wysiewa si ry|. Gdy j czmieD jest ju| dojrzaBy, to ry| ju| troch podrósB. Zbiera
si j czmieD. Zostaje nam wi c pole mBodym ry|em i koniczyn . Jako, |e ry| jest mBody a koniczyna
ju| ”wyro[ni ta” stanowiBaby du| konkurencj dla ry|u (poza tym ry| jest nisk ro[lin ). Jakie jest za-
tem wyj[cie? Masanobu Fukuoka wymy[liB, |e mo|na zala poletko na tydzieD. Powa|nie osBabi to wzrost
koniczyny (a nie zabije), wi c ry| b dzie mógB rosn bez konkurencji. Zalewanie poletka zabija równie|
wi kszo[ chwastów. Du|o ich i tak nie ma, poniewa| na glebie caBy czas co[ ro[nie, wi c nie jest Batwo
chwastom si ustabilizowa . Na krótko przed tym, jak ma si zebra ry| zalewa si poletko jeszcze raz.
Wpuszcza si tym razem ryby - karpie. Zjadaj one ró|ne paso|yty, typu [limaki. Dodatkowo osBabia to
troch wzrost koniczyny, która wkrótce konkurowaBaby z j czmieniem.
To w uproszczeniu przedstawiony sposób w jaki Masanobu Fukuoka uprawiaB swoj ziemi . Mo|na

153
powiedzie , |e u nas w Polsce si nie da, bo u nas ry|u nie mo|na uprawia , nie mówi c ju| o dwóch
zbiorach w roku. Oczywi[cie mo|na tak powiedzie , z tym |e nie b dzie to prawd . O tym jak uprawia w
Polsce zbo|a bez potrzeby orania ju| wkrótce.
Masanobu Fukuoka napisaB trzy ksi |ki
”The One-Straw Revolution: An Introduction to Natural Farming”
”The Natural Way of Farming: The Theory and Practice of Green Philosophy”
”The Road Back to Nature: Regaining the Paradise Lost”
Dwie pierwsze z nich s dost pne na Scribd.com, torrentach, emulach...
Co o tym my[lisz?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0xuk0HMBII/AAAAAAAAANg/WVgpaTx4jvI/s1600-h/corn_no_till.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
3. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0xuWOdidVI/AAAAAAAAANY/bokGphc94fA/s1600-h/Masanobu+Fukuoka.jpg

piotr34 (2010-01-12 16:23:10)


Ta permakultura zaczyna coraz ciekawiej wygladac.Mniej wkladasz ale wiecej wyjmujesz.Mniejszy naklad
pracy,mniejszy naklad srodkow finansowych,mniej nawozow,mniejsze zniszenie ekosystemu a wydajnosc porownywalna
z najbardziej wydajnymi tradycyjnymi gospodarstwamia a do tego lepsza jakosc.To mogloby byc swietne rozwiazanie
dla polskiego niedoinwestowanego rolnictwa tym bardziej ze te produkty mozna sprzedawac na zachodnie rynki jako
zywnosc ekologiczna za grube pieniadze.Kiedys czytalem ze przed wstapieniem do UE Austria miala podobny problem
jak Polska(male i niezbyt wydajne gospodarstwa rolne)i wlasnie przerzucili sie na zywnosc organiczna ktora obecnie
zalewaja cala UE robiac na tym ogromne pieniadze.

mopel44 (2010-01-12 17:02:18)


No jak najbardziej - cos na wzor ogrodow lesnych , produkowac grzyby i Niemcom sprzedawac , beda placic Ojro
i juz! Borowki, jagody te sprawy. Peak Oil tuz za rogiem, to by moglo nas wyciagnac na wyzyny - a najlepiej to
robic swoje , sasiedzi podpatrza i sie zainteresuja , darmowa ,dobra i pozyteczna promocja ( masz swoja zywnosc
)- moim zdaniem to dobra droga by cos zrobic w tym kraju. Z duza iloscia osob mozna z tym wyjsc na kraj. Ja
juz zaczynam :) zamowilem rotkitnika - na zywoplot - jeszcze musi mi szanowny p.autor bloga pomoc by dopasowac
reszte. pozdrawiam :)
m.

Wojciech Majda (2010-01-12 21:28:00)


Istniej równie| sposoby, by to ludzie z lokalnej spoBeczno[ci b d korzysta z dobrych, a nie jakie[ Niemcy:) Istniej
sposoby, by wykorzysta t staB produkcj jak zapewnia le[ny ogród w celach komercyjnych. Opis tego systemu
pojawi si na blogu ju| wkrótce.
Zach cam równie| na zapisywanie si na konferencj skypowa. W czwartek o 21. Jak na razie nikt si nie zapisaB,
wi c si nie odb dzie!

mopel44 (2010-01-12 21:33:13)


Prosze sie tym nie martwic! Ja nie dam rady. Pozatym musze sie doksztalcic.Pozdrawiam.
m.

Wojciech Majda (2010-01-12 23:36:05)


Nie martwi si . To byBo w formie informacji
Polecono mi, bym organizowaB takie konferencje w weekendy i z 2 tygodniowym wyprzedzeniem.

piotr34 (2010-01-12 23:56:56)


Przyznams sie szczerze ze jako czytelnik od dosc niedawna musze sie jeszcze doksztalcic bo jeszcze nie wiem jakie

154
pytania chcialbym zadac.Mysle ze blog zdobywa dopiero grono czytelnikow ktorzy tak jak ja na razie nadrabiaja
zaleglosci-jak nadrobimy to komentarzy i pytan bedzie wiecej.Ale prosze kontynuowac bo temat jest jak najbardziej
przyszlosciowy-sam zamierzam kupic duza dzialke tej wiosny i na pewno cos tam z permakultury zaimplementuje.

panika2008 (2010-01-13 14:56:08)


Fajne, ale po pierwsze - hodowla ry|u to troch nie bardzo pomysB na naszych szeroko[ciach ;), po drugie - bardzo
mnie ciekawi czy kto[ robiB konkretne, ilo[ciowe badania tych metod.

Wojciech Majda (2010-01-13 18:57:11)


@ Piotr34. Cieszy mnie to niezmiernie, |e udaBo mi si przekona do tego by stosowaB zasady permakultury. Tak z
ciekawo[ci , co masz na my[li mówi c du| dziaBk ? Bo to poj cie bardzo wzgl dne:)
@ panika2008 Ju| wkrótce b dzie wpis o uprawie zerowej w warunkach polskich.
Link to artykuBu z wikipedii (ten jest w miar trafny) o uprawie zerowej (po angielsku) S tam wymienione korzy[ci
i minusy.
http://en.wikipedia.org/wiki/No-till farming
Uprawa zerowa jest stosowana na setkach tysi cy hektarów w USA, jest to powoli element mainstreamu rolniczego.
BadaD ilo[ciowych co do metody Masanobu Fukuoka niestety nie posiadam (nie licz c informacji z jego ksi |ek i osób
na[laduj cych go). Je[li one Ci interesuj , to napisz - postaram si wygrzeba je.

Jola (2010-01-21 12:15:06)


Witam, gratuluje otwarcia instytutu! Permakultura i forest gardeningiem interesuje sie od niedawna ale calekiem
mnie pochlonely. Poki co pracuje za biurkiem ale juz nie moge sie doczekac wlasnego hektara:)

Wojciech Majda (2010-01-22 19:42:04)


Dzi kuj , |ycz zatem szybkiego doczekania si swojej ziemi. Wkrótce napisz artykuB o tym, jak mo|na wybudowa
siedlisko rolnicze nie maj c ziemi w ilo[ci powy|ej [redniej gminnej (czyli warunek wybudowania siedliska).

bosastopa (2010-02-07 06:53:09)


Zamierzam w kwietniu wsia jednoczesnie nasiona amarantusa oraz koniczyny biaBej a nastepnie poBo|y warstw
[cióBki ok. 5cm. Czy moje myslenie jest prawidBowo pozytywne? Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-02-07 07:57:50)


Raczej takiego sposobu nie polecam. Po pierwsze amarantus jest podatny na przymrozki, wi c nawet w
Lubuskiem(jeden z najcieplejszych rejonów w naszym kraju) sadzi si go po przymrozkach majowych.
Po drugie taka warstwa [cióBki zatrzyma kieBkowanie wszystkich nasion (no mo|e poza kokosami :) Mo|na zakBada ,
|e im mniejsze nasiono, tym jest w stanie si przebi przez cieDsz warstw [cióBki.
ZcióBka nie jest selektywna w tym, |e zatrzymuje kieBkowanie chwastów, a ”dobre” nasiona przepuszcza.
Wa|ne jest te| z czego skBada si b dzie ta gruba warstwa [cióBki. Tak gruba warstwa np. [cinków traw sprawi, |e
powstan w glebie warunki beztlenowe, co mo|e zabi niektóre ro[lin...
Do uprawy amarantusa polecam nieco zmodyfikowan odmian gildii ”trzy siostry”. Wi cej informacji w tym wpisie:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/gildie-roslinne-permakult ura.html
Zamiast kukurydzy u|ywasz bosastopo amarantusa. Na maB skal mo|esz pokusi si o robienie sadzonek amaran-
tusa. W tym przypadku mo|esz zacz wysiew w kwietniu (pod osBon ) i przesadza po 20 maja na otwarty teren.
Równie warto[ciowe co nasiona a. jest zielenina tej ciekawej ro[liny.
Opisz prosz bosastopo co chcesz osi gn poprzez tak mieszank (koniczyna + amarantus + [cióBka) to b d mo|e
mógB co[ wi cej doradzi .

155
sylwia (2010-07-07 16:07:33)
Mam pytanie odno[nie zaBo|eD rolnictwa naturalnego.
1. Nigdy nie zostawiamy ziemi bez okrycia.
Jak wi c zasia np. koperek lub saBat ? Jak unikn goBej gleby po siewie?
I drugie.
4.Nie przycinamy drzew i krzewów.
Dlaczego, skoro to wpBywa korzystnie na owoce?

Wojciech Majda (2010-07-07 23:22:18)


Dobre pytania Sylwio.
Nale|y delikatnie rozsun [cióBk , ewentualnie przesadza mBode ro[liny. Kwestia niepozostawiania ziemi bez okrycia
dotyczy warunków poza szklarni . W szklarni, która jest miejscem w którym pracuje si du|o intensywniej i do której
”importuje si ” |yzno[ (np. w postaci kompostu) mo|na sobie pozwoli na tego typu praktyki.
Je|eli chodzi o kwestie przycinania drzew, to Fukuoce chodziBo chyba o to, |e je[li na pocz tku drzewo ma naturalny
pokrój to jest z natury produktywne.
Osobi[cie nie jestem (jeszcze) |adnym specjalistom od przycinania drzew/krzewów, wi c niestety to wszystko co moge
w tej kwestii powiedzie .
Z drugiej strony drzewa i krzewy w lesie s ”przycinane” np. przez wiatr czy przygryzane przez zwierzyn

sylwia (2010-07-08 17:26:30)


Niektóre warzywa mo|na sia w szklarni, a potem przesadza na miejsce staBe (np.pomidory, papryka, seler itd), ale
niektóre sieje si od razu do gruntu jak np. koperek czy szpinak. I o takie przypadki mi chodzi. Wtedy poza szklarni
musi by ziemia odkryta, bo [cióBka utrudniBaby kieBkowanie. Dla mnie jest wa|ne, aby wspomina o takich czy innych
wyj tkach od reguBy.
A odno[nie przycinania drzew. WBa[nie od samego pocz tku przycina si drzewa. Najpierw po to |eby wyrówna
proporcje mi dzy gaB zkami a korzeniami, bo gdy kupujemy drzewko z goBymi korzeniami to s one cz [ciowo uci te
i trudno im udzwign obsBug wszystkich gaB zek. A potem gdyby nie przycina gaB zi (np. jabBoni) to rosByby w
du|ej cz [ci pionowo do góry, albo do [rodka drzewa, albo w zbyt du|ym zag szczeniu. I owoce z takiego drzewa
byByby bardzo maBe, z trudem by dojrzaBy i nie byByby zbyt dobre. Obserwuj to zjawisko u siebie jako, |e przej Bam
po poprzednim wBa[cicielu stary sad. I wBa[nie przycinanie starych drzew odmBadza je.
A drzewa owocowe, które si kupuje to nie s drzewa rosn ce naturalnie, bo s np. szczepione i nie mo|na ich trak-
towa jak drzewa naturalne.
Wydaje mi si te| |e nie chodzi o to, |eby odrzuci wszystko co klasyczne ogrodnictwo proponuje tylko dokonywa
nieustaj co wyborów co w danej sytuacji jest lepsze.
Ja osobi[cie wol czere[ni szczepion ni| dzik . Rosn u mnie obok siebie i mam porównanie.

Wojciech Majda (2010-07-10 18:32:15)


Ok, b d staraB si na przyszBo[ bardziej jednoznacznie opisywa dane metody i techniki.
We wpisie opisaBem metod w jaki sposób Fukuoka uprawiaB swoj ziemi . Dla niego to dziaBaBo o czym [wiadczy to,
|e nie zbankrutowaB, miaB wielu uczniów.
W swojej ksi |ce opisuje on, |e ”naturalne rolnictwo” w przypadku drzew owocowych nie polega na tym, |e po odziedz-
iczeniu sadu ”konwencjonalnego” zaprzestaje si przycina drzewa. Wg. Fukuoki zaprzesta przycina drzewa mo|na
dopiero po osi gni ciu przez drzewo tego, co on nazwaB naturalnym pokrojem.
Widocznie drzewka które on sadziB byBy inaczej szczepione - w taki sposób, |e nie wymagaBy przycinania.
Jeszcze inna kwestia, któr mo|na mie wpByw na to, |e musimy przycina drzewka jest fakt, |e aktualnie odmiany
dobierane s tylko pod k tem tego, |eby byBy smaczne i produktywne a nie, |eby wymagaBy mniej ci cia?

156
Tad| mahal, ogród, trawnik i koszt alternatywny (2010-01-13 01:31)

[1]
Tad| Mahal
Historia trawnika:
Historia pochodzenia trawnika si ga kilka wieków wstecz. Pewien wBadca (Szahd|ahana) w Indiach tak
opBakiwaB [mier swojej |ony w roku 1632, |e postanowiB wybudowa jej pi kny grobowiec Tad| Mahal.
ChciaB by grobowiec byB widoczny z daleka, wi c w przestrzeni wokóB niego postanowiB posadzi gBównie
traw . By nic nie zasBaniaBo pi kna budowli. Jednak trawa jak to trawa ma tendencj do tego, |e ro[nie,
no nie? Zatem by trawnik byB Badny ci gle musiaB kto[ go strzyc. Mo|na by u|y oczywi[cie krów lub
owiec by kontrolowaBy wzrost darni. Niestety wg Shahd|ahany czynno[ fizjologiczna jak jest wydalanie (a
krowy robi niezBe kupy!) nie wspóBgraBaby z powag miejsca spoczynku szacownej maB|onki. PostanowiB
wykorzysta do kontroli darni co[, co mo|e nie robi kupy w miejscu gdzie kontrolowana jest wysoko[ trawy.
Wybór padB na ludzi.
Strzyc to bardzo trafnie dobrane sBowo, gdy| w XVII wieku nie byBo jeszcze nawet mechanicznych kosiarek.
Stosowanie kos nie dawaBo odpowiednio równego i estetycznego wygl du. Pierwszymi ludzkimi kosiarkami
byBo 27 wdów, które codziennie na kolanach z no|yczkami kontrolowaBo dBugo[ trawy - to im przypadB ten
niew tpliwy zaszczyt strzy|enia prawdopodobni pierwszego królewskiego trawnika. Ich |al przypomina miaB
(komu?) zgryzot jak odczuwa wBadca po utracie ukochanej |ony - Mumtaz Mahal.
Po dBu|szym czasie przybyli do Indii Brytyjczycy i szybko podchwycili pomysB i przesBanie, które staBo za
trawnikiem. Idealnie wpisywaBo si w koncepcj pot gi Imperium Brytyjskiego...
Do utrzymywania ”prawidBowego” trawnika potrzebni byli ludzie gotowi wykonywa t |mudn , ci |k i
niewdzi czn prac tylko naprawd pot |ne osoby, zwykle posiadaj ca niewolników, lub ludzi bliskich tego
statusu mogBa sobie na to pozwoli . Wykorzystanie zwierz t do tego celu byBo ”pase”, bo skoro nie mo|esz
mie ludzi, którzy b d dla ciebie wykonywa t robot , to co z ciebie za pan?
Ponadto po to by mie pi kny trawnik potrzebny by du|y teren ”wyB czony” z produkcji. Przecie| 1 ha past-
wiska mo|e spokojnie wy|ywi kilka owiec. Równie| tylko bogaci mogli sobie na to pozwoli a to oznaczaBo
status. Jeste[ bogaty to masz trawnik, jeste[ biedak to masz pastwisko wokóB domu.
Potem wynaleziono w 1830 pierwsz mechaniczn kosiark . Ten wynalazek niesamowicie podniósB wyda-
jno[ (i ”równo[ ” koszenia). Dzi ki temu ka|dy, nawet osoba nie posiadaj ca niewolników mogBa mie Badny
trawnik, a co si z tym wi |e aspirowa do grona ludzi sukcesu. WystarczyBo, |e samemu staBo si niewol-
nikiem... trawnika.
157
Trawnik dzisiaj:
Trawnik to teren na którym ro[nie trawa:) Nie jest to jednak zwykBa trawa, gdy| musi to by trawa o kolorze
soczystej, szmaragdowej zieleni. Wszelkie ro[liny z innej grupy ni| trawy (czyli np. ro[liny zielne typu
mniszek lekarski, krwawnik, cykoria) s niemile widziane. Na tyle niemile, |e niszczy si je ró|norodnymi
preparatami (herbicydami selektywnymi).
PrzemysB |yj cy z trawników zdoBaB nawet sprawi , |e ludzie uwa|aj koniczyn , która przecie| wi |e azot z
powietrza za chwast, który szpeci teren zielony, wi c nale|y si go pozby ...
Oczywi[cie rozkBadaj ce si zdzbBa trawy s prawdziwym koszmarem estetycznym. Wszelkie [cinki traw
nale|y Badnie wygrabi i si ich pozby . W ten sposób pozbywamy si du|ej ilo[ci mikro i makroelementów.
Na szcz [cie Batwo mo|na uzupeBni te niedobory skBadników od|ywczych w glebie. S przecie| ró|ne gran-
ulki, pByny, które firmy agrochemiczne ochoczo dostarczaj potrzebuj cym... WBa[ciciele trawników pBac
przecie| za nawozy sztuczne t sam cen za kilkadziesi t gramów substancji, co rolnicy za kilogram lub
nawet wi cej.
Nawozy sztuczne s dosy nieprzyjazne dla ró|nych organizmów |yj cych w glebie. Zabijaj np.
d|d|ownice, co sprawia, |e gleba szybko staje si podatna na ubicie, sBaby drena|...Jak zwykle przemysB
trawnikowy spieszy z pomoc wystarczy kupi aerator.
Kolejn konsekwencj stosowania nawozów sztucznych jest zniszczenie grzybni grzybów mikoryzowych to
dalej upo[ledza mo|liwo[ pozyskiwania przez trawy substancji mineralnych w naturalny sposób.
Natura nie znosi pró|ni - brak ”ochrony” grzybów mikoryzowych powoduje, |e nasze ro[liny podatne s na
ataki grzybów chorobotwórczych. Pojawiaj si brzydkie plamy na trawniku. Znowu na odsiecz przychodz
nam firmy produkuj ce chemi roln . Tym razem lekarstwo to fungicydy([rodki grzybobójcze). Nazwa brzmi
troch strasznie, ale nie nale|y si martwi przemysB zadbaB o to by byBy one bezpieczne. Wystarczy, |e
nie b dziemy pozwala naszym dzieciom czy zwierzakom bawi si na trawniku przez kilka dni a wszystko
b dzie dobrze.
Je[li my[lisz Czytelniku, |e fungicydy ”dobijaj ” grzyby mikoryzowe to my[lisz Czytelniku bardzo logicznie.
W Polsce mamy klimat umiarkowany przej[ciowy, tzn jest to klimat ”pomi dzy klimatem morskim a klimatem
kontynentalnym. W du|ym uproszczeniu klimat morski to taki, w którym s maBe ró|nice temperatur na
przestrzeni roku, powietrze jest wilgotniejsze, opady z reguBy bardziej obfite i cz stsze, lata s chBodniejsze.
Klimat kontynentalny to du|e ró|nice temperatur (na zimnej Syberii latem standardem jest temperatura
okoBo 30 stopni Celsjusza), opady s mniejsze i rzadsze, powietrze suche. Polska zatem jest gdzie[ po[rodku.
Latem u nas zdarzaj si okresy gdzie nie pada przez 30 dni i wi cej.
Pi kne, szmaragdowe trawniki w UK lub Irlandii to skutek cz stej mgBy, jeszcze cz stszych deszczy, i mniej
intensywnego [wiatBa. W Polsce odtworzenie takich warunków jest bardzo kosztowne zarówno je|eli chodzi
o pieni dze, wod i koszty dla [rodowiska.
Cz sto w komentarzach pojawiaj si twierdzenia, |e uprawa |ywno[ci w ogrodzie jest nieopBacalna, gdy|
potrzeba na to po[wi ca czas, który niektórzy czytelnicy bloga okre[laj na powiedzmy 50 zB za godzin .
Je[li zatem chcemy uprawia marchewk to by byBo to ”opBacalne” trzeba by dzi ki godzinie pracy wytworzy
ponad 25 kg marchewki (przy uwzgl dnieniu, |e marchewka kosztuje 2zB za kilogram). Czy to takie proste
jest?
Nie, poniewa| zazwyczaj maBo kto uwzgl dnia koszt alternatywny, czyli np. utrzymanie trawnika. Nie s
one wcale maBe uwzgl dniaj c czas na chocia|by koszenie.
Oczywi[cie mo|na wi kszo[ dziaBki wybetonowa , cho to te| kosztuje.
Nie twierdz , |e trawnik jest absolutnym zBem, nie, tak nie jest. W ogrodzie permakulturowym te| jest na
niego miejsce. Gdzie[ przecie| trzeba gra w piBk z dzie mi, opala si , grilowa . Zcinki z trawnika stanowi
przecie| mog [cióBk na nasz [cióBkowan grz dk . Koniczyn , mniszka i inne chwasty nale|ny polubi
stanowi przecie| zródBo nektaru dla pszczóB i lekarstwo.
Nie dajmy natomiast sobie sprzeda tego ”American dream” jakim jest domek z pieskiem i trawnikiem. Je[li
kto[ chce nam go sprzeda wiedzmy, |e dla coraz wi kszej rzeszy ludzi American dream okazuje si by
zwykBym koszmarem.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
158
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S00Wh5eDssI/AAAAAAAAANw/dU0CTPrJLsw/s1600-h/Taj_Mahal_in_March_2004.
jpg

mopel44 (2010-01-13 08:21:58)


Hmmm :) Dziekuje. Wiec mikrokoniczyna ? tylko z tego co ludzie pisza to ona taka miro nie jest. A raczej mega jesli
wziac pod uwage ekspansje. Jakis pomysl na to ? pozdrawiam
m.

Wojciech Majda (2010-01-13 09:23:45)


To kwestia podej[cia i patrzenia na ”problem”. Ekspansja? Masz na my[li dobry wzrost paszy i materiaBu na [cióBk :)
? Dla mnie bomba:) Królik albo wzniesiona grz dka rozwi |e problem ekspansji.
Koniczyna biaBa dorasta do jaki[ okoBo 40 cm. W dzieD, czy nawet miesi c nie przyjmie kontroli nad ogrodem...
Problemem jest koniczyna je[li przyjmie si zaBo|enie, |e jest zBa. Nie ma zaBo|enia, nie ma problemu. Jako ro[lina
wi | ca azot powinna by witana z otwartymi r kami w ka|dym ogrodzie. Na ka|dym pastwisku na pewno jest.

mopel44 (2010-01-13 09:34:59)


Mialem na mysli kwestie trawnika - nie mam mozliwosci wcielania zwierzat do projketu - i to sie szybko nie zmieni.
Mam na mysli obecne eksperymenty z mikrokoniczyna - niby mala chociaz z kilku zdjec na internecie - jakos ich malo
;) to ”trawnik” nie wyjdzie raczej ”koniczynnik” ;) trawnik potrzebny i jest miejsce. Po panskim poscie nabralem dys-
tansu do trawnika. Jakos nigdzie nie podaje sie jego pochodzenia ani celu w jakim zaistnial w kulturze. Postanowilem
zadzialac w kwestii mulcowania trawnika.
Acha zapomnialbym - w planach jest instalacja na deszczowke - u nas na Slasku w moim miescie woda 8 pln ;( ( ze
sciekami ) :/

mopel44 (2010-01-13 09:45:24)


a co do koniczyny kwestie zrozumialem ale skad wzniesiona grzadka przy temacie trawnikow? :) chyba sie nie zrozu-
mielismy. A co do koniczyny walcze z nia bo zjada moj trawnik - nie dlatego ze jej nie lubie :) ale nie ma tam
praktycznie nic trawy - jak wytargam ja ( oczywiscie pod drzewko idzie ) to gola ziemia pod spodem . Co nie tak ? :(
m.

Wojciech Majda (2010-01-13 11:26:07)


ChodziBo mi o wytworzenie poB czenia mi dzy tymi elementami (trawnik - wzniesiona grz dka). Je[li wykorzysta si
[cinki z trawnika do [cióBkowania wzniesionej grz dki, to wytworzy si pozytywne poB czenia. Nada to trawnikowi
bardziej u|ytkowy charakter. Koniczyna mo|e sugerowa , |e PaDski ”trawnkik” :) ma niedobory azotu. Mo|na na to
poradzi u|ywaj c nawozów sztucznych, albo roztworu moczu 1cz moczu na 10 cz. wody. Powtarza co 2 tygodnie w
ilo[ciach okoBo 1 litr na m2.
Mo|e zbyt rzadko Pan kosi swój trawnik, mo|e zbyt wysoko... Niestety nie jestem trawnikologiem :D

159
Rolnictwo wspierane przez wspólnot . (2010-01-13 09:41)

[1]
Na zdj ciu przykBadowy tygodniowy koszyk produktów z CSA. Jak dla mnie troch maBo, ale to wszystko
kwestia udziaBów i dogadania si .
Dzisiejszy wpis nie b dzie o tym, czy dopBaty do rolnictwa s maBe, czy du|e, sBuszne, czy nie sBuszne
przecie| o to chodzi politykom, by poprzez system podatkowy i redystrybucji ”napuszcza ” jedn grup za-
wodow /klas na drug . Jest to zasBona dymna ,która zarzucona zostaBa by przeci tny czBowiek skupiaB si
na problemach nieistotnych a nie dostrzegaB istot problemu.
Kolejny rok dBug publiczny RP b dzie powi kszony. Czy| nie lepiej jest zruci win na np. rolników? Gdyby
tylko pBacili ZUS a nie KRUS, gdyby tylko nie dostawali dopBat... O tym wszystkim dzisiejszy wpis nie
b dzie.
B dzie natomiast o prawdziwym rolnictwie wspieranym przez wspólnot . Nie, t biurokratyczno totali-
tarn ”Wspólnot ” Europejsk , tylko tak prawdziw , lokaln .
Termin rolnictwo wspierane przez wspólnot (dalej po prostu RWPW)to dosBownie przetBumaczony ter-
min angielski Community-supported agriculture (skrót CSA). CSA to system spoBeczno ekonomiczny,
który stanowi atrakcyjn alternatyw dla rolników. Dzi ki temu systemowi nie uczestnicz oni w typowym
”BaDcuchu pokarmowym” |ywno[ci.
Konwencjonalny system zaopatrzenia w |ywno[ przeci tnego czBowieka wygl da mniej-wi cej tak: rolnik->
hurtownia -> dystrybutor -> sklep. Co mo|na powiedzie o tym systemie to na pewno, nie to, |e zapewnia
on rolnikom ogromne profity. Jak w wi kszo[ci przypadków najwi cej zgarnia po[rednik.
Na zachodzie rolnicy organiczni (ekologiczni) doszli do wniosku, |e je[li skróci si maksymalnie ten BaDcuch
to zysk dla rolnika jest najwi kszy. CSA to jedna z konsekwencji tego ”skracania”.
Na czym RWPW polega?
Klient ”wykupuje” udziaB w rocznej produkcji danego rolnika. Co tydzieD dostaje w zamian pewien udziaB
produkcji rolnej danego rolnika. Dodatkowo rolnik dostaje pieni dze z góry, dzi ki czemu mo|e uniezale|ni
si od kredytów bankowych. Eliminuje to kolejne koszta i zapewnia spokój umysBu.
Posiadanie ”udziaBów” w produkcji rolnej sprawia, |e klient dostaje produkty, które s w sezonie. Je[li pomi-
dory nie udaBy si trudno, jest jeszcze kilka innych rzeczy jakie klient dostaje w ”koszyku”. Je[li natomiast
s obfite zbiory to klient równie| ma w nich udziaB.
Produkcja zatem powinna by rozBo|ona w czasie, stabilna ludzie chc przecie| dostawa [wie|e jedzenie
co tydzieD w ilo[ciach, które s w stanie zu|ytkowa . Nie mo|na przecie| naje[ si na zapas (wiem, ignoruj
problem nadwagi;) Idealnie nadaje si zatem do ”peramakulturowego” rolnictwa, zwBaszcza le[nego ogrodu.
Zwykle kwestie logistyczne zaBatwione s w ten sposób:
Rolnik wkBada do koszyków odpowiednie, ró|norodne plony, co tydzieD przyje|d|a jeden z czBonków CSA
by odebra od rolnika |ywno[ . Ten czBowiek zajmuj cy si dystrybucj to oczywi[cie po[rednik, jednak w
przypadku CSA zadowala si on zwykle rabatem na udziaBy lub je[li odlegBo[ jest wi ksza, lub czBonków
CSA jest wi cej to ma on swoje udziaBy za darmo (tzn bez pBacenia pieni dzy). Zmniejsza to dalej potrzeb
zarabiania pieni dzy przez rolnika. Je[li CSA jest wi ksze, to takich osób co rozwo| jedzenia w zamian za
udziaBy jest odpowiednio wi cej.
Dodatkowo cz sto udziaBowcy przyje|d|aj na ”swoj ” farm i pomagaj w pracach na ziemi. W koDcu prze-
160
cie| je[li pomo|e to b dzie miaB wi ksze plony. Dla mieszczuchów taki wypad to jak wakacje pod grusz ...
Jak zatem CSA przyci gaj klientów, którzy s skBonni wyBo|y kas za jedzenia na caBy rok z góry? Stosuj
zazwyczaj strategi , niskich cen. Koszt |ywno[ci ekologicznej w supermarketach s z reguBy o kilkana[cie-
kilkadziesi t procent wy|sze jak zwykBej |ywno[ci. Rolnik z CSA mo|e zaoferowa klientom cen ni|sz za
|ywno[ ekologiczn , jak supermarket za zwykB |ywno[ .
Dodatkowo cz st tworz na swoich farmach place zabaw dla dzieci, miejsca gdzie mieszczuchy mog zrobi
ognisko (i kupi drewno) lub np grilla(i kupi w giel drzewny). Rolnicy z CSA wykorzystuj zatem zasad
marketingow , |e nie sprzedaj zwykBego produktu a sprzedaj styl |ycia (zdrowy, ekologiczny, zgodny z
natur , gdzie zwierz ta s dobrze traktowane). Zachodnie CSA mocno przyczyniBy si do propagowania
nowych warzyw i owoców. Po prostu klient dostaje pewnego razu w koszyku dziwnie wygl daj c ro[lin
wraz z karteczk z instrukcj ”jak to si je”.
Dodatkowym plusem jest mo|liwo[ kupowania strasznego, zBego, pot pianego przez UE i inne SANEPIDY
surowego mleka. WBa[ciwie to si tego mleka nie kupuje, tylko odbiera, przecie| ma si udziaBy... No nie?
Oczywi[cie pewnie z poBowa z tych rzeczy nie jest w Polsce legalna (barter np.), ale przecie| jeste[my Po-
lakami (wi kszo[ czytelników przynajmniej) wi c umiemy kombinowa :) Czerwonych komuchów pokon-
ali[my (zaBó|my) to mamy si teraz da niebieskim?
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S02Hmu3K4jI/AAAAAAAAAN4/E-yQeZAH34Y/s1600-h/CSA+koszyk.jpg

Anonymous (2010-01-13 15:00:57)


Znam te tematy :) Po pierwsze w Polsce barter jest legalny tylko trzeba zapBaci podatek. Sam nawet my[laBem |eby
zaBo|y jakie[ stowarzyszenie ale o szerszym zakresie tak aby pomóc zwykBym ludziom w zmniejszeniu wydatków.
Np takie proszki mo|na zast pi zwykBym proszkiem technologicznym czyli tym samym ale w hurcie i kilkakrotnie
taDszym, i tak mo|na zrobi wiele |eczy. Tylko z do[wiadczenia wiem |e niestety Polacy maj tylko | dania i najlepiej
|eby im za darmo dali i pod drzwi przywiezli...
Ale to byB by bardzo dobry sposób promocji monarchizmu i normalnego stylu |ycia.
Piotr

panika2008 (2010-01-13 15:05:04)


Koncepcja interesuj ca, ale z punktu widzenia inwestora indywidualnego jest to straszna ruletka - to tak naprawd
spóBka pBac ca du| , ale nadzwyczajnie nieprzewidywaln dywidend ... Nie s dz , |eby kiedykolwiek taki system mógB
uzyska popularno[ . Od [redniowiecza trendem jest centralizacja transportu, dystrybucji i przechowania |ywno[ci
- i ma to swój bardzo gB boki sens ekonomiczny, podziaB pracy prowadzi do wysokiej efektywno[ci, której skutkiem
ubocznym jest, fakt, spadek cen |ywno[ci, ale argumentowa za odwróceniem tego trendu to troch jak argumentowa
za tBuczeniem szyb, by dawa prac szklarzom (Ce qu’on voit et ce qu’on ne voit pas Bastiata si kBania...)

Wojciech Majda (2010-01-13 17:34:55)


@ Piotr w jaki sposób mo|na by przy pomocy RWPW promowa monarchizm, bo zwi zku przyczynowo-skutkowego
nie widz za bardzo?
@panika2008
Nie twierdz , |e ten system stanie si dominuj cym w Polsce sposobem pozyskiwania przez ludzi |ywno[ci |ywno[ci.
Nie argumentuj |eby[my zamkn li supermarkety - przedstawiam jak ju| pisaBem alternatyw , dzi ki czemu zwBaszcza
gospodarstwa permakulturowe prosperuj . Mo|e ”supermarketowy” BaDcuch |ywno[ci jest ekonomicznie wydajny - nie
da si ukry , skoro od tylu lat rozwija si i przejmuje coraz wi ksz cz [ rynku |ywno[ci.
Jednak cz [ ludzi ma go do[ - CSA stanowi wBa[nie rozwi zanie. W Tesco i Sommerfild’dzie, w którym kupowaBem
(zródBo jedynej |ywno[ci organicznej w miasteczku w którym mieszkaBem) takie [liwki (te z uprawy ekologicznej) byBy
zbierane gdzie[ na 2-3 tygodnie przed osi gni ciem dojrzaBo[ci konsumpcyjnej. Teoretycznie wi c [liwka nawet ta
”ekologiczna” nie byBa bardzo smaczna. Najlepsze owoce jakie jadBem w Anglii to byBy je|yny, mirabelki i fuksje, cisy,
które rosBy na drodze z domu do pracy. Jako osoba, która przyjechaBa zebra kapitaB nie byBo mnie sta na |ywno[

161
organiczn , która i tak nie byBa zbyt smaczna. Ta ”ekonomiczno[ ” ma zatem niewymiern cen , która zostaje prz-
erzucona na klienta.
Gdyby nie fakt, |e dowiedziaBem si o tym systemie pózno i to, |e byBem w UK tylko rok, to na pewno bym w to
wszedB - to po prostu si opBaca, zwBaszcza jak chce si zdrowo od|ywia .
Na zachodzi ten system bardzo pr |nie si rozwija. Dodatkowo umo|liwia on |ycie z ziemi na bardzo maBym obszarze.
W sumie to dochodz do wniosku, |e jednak argumentuj za odwróceniem tego trendu. Nie po to by dawa prace
szklarzom, tylko po to by szkBo byBo dobrej jako[ci, nie miaBo przebarwieD i nikomu nie spadBo na gBow podczas
silniejszego podmuchu wiatru. Do osi gni cia tego celu prawdopodobnie b dziemy potrzebowa wi cej szklarzy...

Wojciech Majda (2010-01-13 17:49:52)


@ Piotr
Praca organiczna, u podstaw nie jest Batwa. Nie mniej nie nale|y si zniech ca .
Co do proszków do prania, to wi kszo[ proszku to dosBownie ”proszek” (chyba ró|ne sole sodu) który sprawiaj , |e
proszku jest wi cej, s one zatem ”wypeBniaczem”, Klientowi gorzej by byBo pogodzi si z my[l , |e pBaci za tak maB
ilo[ substancji.

Anonymous (2010-01-13 17:53:12)


Wojtku takiego zwi zku nie zjandziesz w |adnej organizacjii parapolitycznejtrudnioacej si szeroko poj ta pomoc (
jest ich do[ sporo na [wiecie o zgroza najwi cej lewicowych). Poprostu polega to na zasadzie my jeste[my tacy i tacy,
ludek otrzymuje jak [ korzy[ i wtedy mówi si o widzisz ile mo|esz z nami skorzysta ! Takie przekupstwo polityczne
ale w dzisiejszych czasach w polityce bez przekupstwa nie ujedziesz, a idea monarchizmu jest do[ egzotyczna jak na
Polsk . Pr dzej w Brazylii doszBo by do monarchii wojuj c ideami i argumentami ( poparcie tam wachca sie nawet
pod 20 % a to jest naprawde sporo).
Piotr

panika2008 (2010-01-13 20:35:55)


@WM: w proszkach du|a cz [ to balast - borany i fosforany, ale one maj jednak sens; poza tym, który wymieniBe[
(optycznie ”du|o”, ale te| uBatwia to dozowanie), maj one wpByw na rozpuszczalno[ innych skBadników i ich efekty-
wno[ kompleksuj c , pH wody (m.in. wBasno[ci buforuj ce) i skuteczno[ [rodków powierzchniowo czynnych.

Wojciech Majda (2010-01-13 20:59:46)


Widz , |e b d musiaB si doksztaBci z chemii, dzi ki za info.

mopel44 (2010-01-13 22:42:31)


@Panika2008 mysle ze peak oil moze nas wrecz zmusic do takiego modelu - ale tak powoli - jak dobiera sie nam wladza
do gardla - by przynajmniej zywnosc byla wytwarzana lokalnie - niestety bez drastycznej zmiany diety sie nie obejdzie
...
Co do ROI vs risk inwestycji - z tego co autor nam tutaj prezentuje na blogu - permanenta - stala gospodarka ziemia
ma byc z zalozenia odporna na niurodzaj i plagi. Wiec i ryzyko i potencjalne profity raczej sa stale, z malymi od-
chyleniami - mysle ze w porownaniu ze spolkami S.A. to raczej blizej mu obligacjom i to nawet nie tym smieciowym.
@autor. Mysle ze taki model to tworzenie permanentnej gospodarki - gdy na danym obszarze jest zrodlo super jakosci
niedrogiej zywnosci - sadze ze w miare wzrostu ceny ropy w dluzszym terminie - nawet taniej - siedliska ludzi stana
sie trwalsze. Czekam na wiecej o lesnych ogrodach bo trzeba dzialac na swoim placu:) a nie ogladac sie na innych.
Co do posta to mysle ze w naszym tubylczej prowincji bezprawia taki system moze sie sprawdzac na zasadzie sasiedzkiej
- sasiadka opowie sasiadce jakie jej dobre orzechy dostarczasz i jakas masz super marchew na abonament. Na wzor
tej rodziny z Californi o ktorej film zlinkowales. Pozatym sasiada ciezko orznac i nei ma sensu - poopowiada innym
sasiadom i biznes lezy.
pozdrawiam
m.

162
Wojciech Majda (2010-01-13 23:10:02)
Marketing wirusowy zdecydowanie jest najskuteczniejszym rodzajem reklamy. Gospodarstwa permakulturowe s
bardziej odporne na niekorzystne czynniki atmosferyczno - biologiczne. Z prostej przyczyny - uwzgl dnia si takie
rzeczy w projekcie...
Je[li w danym roku kompletnie nic by nie wzeszBo w permakulturowym gospodarstwie CSA, to oznaczaBoby, |e mamy
wi kszy problem ni| tylko finanse (jaka[ bomba atomowa, albo wybuch wulkanu, taki jak np. w 1816:)
Równie| pozdrawiam

mopel44 (2010-01-14 15:49:34)


Nie az tak na mysli finansow.Mialem raczej na mysli to ze z samej idei dajemy bardzo stabilna co do warunkow umowe
z mala liczba zmiennych po stronie ryzyka. Do tego powinno sie to raczej traktowac jako headge dla obydwu stron -
bardzo symetryczna, uczciwa i przynoszaca b.wiele korzysci dla obydwu stron umowa. W wykonaniu opisywanym w
poscie - mysle od strony prawnej stosunkowo latwa ale moge sie mylicl;/ tutaj juz nic nie moze byc latwe i proste ;/
pozdrawiam.
m.

mopel44 (2010-01-14 15:52:31)


nawet juz nie poprawiam. Co za tydzien :(

Wojciech Majda (2010-01-15 11:04:48)


@Piotr i mopel44 tu nawet nie chodzi o podatek dochodowy dla rolnika, |e on ma zyski ze sprzeda|y, tylko chodzi o
to,|e osoba rozwo| ca |ywno[ po domach w zamian za jedzenie prowadzi nielegaln dziaBalno[ gospodarcz . Mu-
siaBaby zarejestrowa firm , pBaci z 800 zB ZUS’u miesi cznie...
Wydaje mi si , |e szansa, |e takiego rozwoziciela zBapi jest bardzo maBa, wi c nie nale|y si tym przejmowa . Chodzi
mi tylko o to, |e prawne rozwi zania mocno utrudniaj wprowadzenie tego systemu.
PaDstwo lubi przecie| kontrolowa wszystko...

Anonymous (2010-02-04 20:40:14)


Rozwiazanie prostrze. {ywno[ rozwozi rolnik, albo okoliczni mieszkaDcy przyje|d|aj do niego sami po jedzenie.
Mo|na te| handlowa na targowiskach. Teraz mo|na b dzie sprzedawa produkty przetworzone do 5000zB rocznie.
Czyli pieczywo, d|emy, przetwory wa|ywne, mro|onki, w dliny, i inne(oprócz alkoholu). A gdyby zaBo|y agrotu-
rystyke w gospodarstwie mo|naby urz dza jakie[ Eko-wakacje wczasowiczom, jakie[ atrakcje, wycieczki po le[nym
ogrodzie(dobra promocja nie musi kosztowa wiele, a zachwyca konsumentów i przynosi zyski)
MaBorolny

Wojciech Majda (2010-02-04 23:14:20)


Jak mówisz MaBorolny. Jak jest si kreatywnym i robotnym, to mo|na co[ wykombinowa i zarobi . Mo|e kokosy to
nie b d , ale b dzie si mie wysoka jako[ |ycia. Wa|ne jest te| równie|, |e czBowiek si a| tak bardzo nie stresuje,
bo nie musiaB zaci ga kredyt na nawozy, maszyny itd...
Wa|ne jest te| to, |e dywersyfikuje si zródBa dochodu.

cudzinka (2010-09-28 16:10:12)


Jest taki projekt w trakcie realizacji. W Dolno[l skiej Fundacji Ekorozwoju prowadzi go (prowadziBa?) Monika
Onyszkiewicz i projekt ten nazywa si EkoPaczka. PrzykBad przyszedB z Niemiec; rolnik produkuje i dowozi odbior-
com, którzy u niego zamówili konkretne ilo[ci produktów, które on akurat ma.
www.eko.wroc.pl

163
”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci
wyci .” (2010-01-13 21:10)

[1]
”[2]Zlikwiduj drzewo,czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci .” To pierwsza
pBatna publikacja wydana przeze mnie.
Oto streszczenie:
Ksi |ka opisuje 5 skutecznych metod, dzi ki którym uzyskamy pozwolenie na bezpBatne wyci cie ka|dego
drzewa. Nawet takiego, którego urz dnicy wcze[niej zabronili nam usun .
Publikacja ta nie jest zatem poradnikiem dotycz cym tego gdzie wysBa wniosek o zgod . Odpowiada na
potrzeb ludzi, którzy dostali odpowiedz odmown , lub których nie sta na zapBacenie horrendalnej opBaty.
[3]Mo|na j zakupi w sklepie smashwords.com po klikni ciu w tego linka, koszt to niecaBe 40 zB. Jest krótka,
ale niezwykle rzeczowa. Polecam wszystkim potrzebuj cym.
W chwili obecnej by j zakupi nale|y zaBo|y konto w serwisie smashwords.com, pracuj nad tym by to
zmieni , tzn. by wystarczyB tylko paypal lub karta debetowa/pBatnicza.

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S043E3RLueI/AAAAAAAAAOI/7M_yJ2Pb-Wc/s1600-h/okladka+zlikwiduj+
drzewo+(2).jpg
2. https://www.smashwords.com/books/view/8536
3. https://www.smashwords.com/books/view/8536

164
Idealne proporcje, czyli kilka sBów o szybko[ci robienia kompostu, jak tym mo|na
zarz dza i jak to mo|na wykorzysta . (2010-01-14 10:44)

[1]
Na zdj ciu pryzma kompostowa w zim . Wida du|e ilo[ci niewykorzystanej energii ulatniaj cej si z kom-
postu.
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy udziale organizmu |ywych Do jego
produkcji potrzebne s nast puj ce skBadniki:
Do procesu kompostowania potrzebne s nast puj ce skBadniki:
" w giel
" azot
" woda
" tlen
SkBadniki te musz znajdowa si w materiale do kompostowania w odpowiednich proporcjach.
Je[li zatem chcemy pozyskiwa [2]energi z kompostu (wi cej o tym w tym linku) to mo|emy dostosowa
tempo tego procesu poprzez zmienianie proporcje poszczególnych cz [ci kompostu (mowa o wodzie, tlenu,
azocie, w glu).
Zmieni ilo[ wody w kompo[cie jest stosunkowo Batwo - wystarczy kompost podla lub nakry foli , by nie
padaB na niego deszcz. Nadmiar wody w kompo[cie wypiera powietrze, co prowadzi do strat azotu, kompostu
i niesamowitego smrodu.
Zmienianie ilo[ci dost pnego tlenu jest ju| troch trudniejsze. Na krótk met mo|na ”przerzuci ” pryzm
kompostow . Jest to m cz ce, ale wykonalne. Nie da si tego okre[li jako typow ”permakulturow ” tech-
nik - za du|o roboty na dBu|sz met . Ta metoda zapewni tak|e zapotrzebowanie na tlen przez maB chwil
- aktywna pryzma kompostowa zu|yje ten tlen w ci gu kilku/kilkudziesi ciu minut.
Co zatem nale|y zrobi , by zapewni tlen pryzmie kompostowej? Nale|y zastosowa rozwi zania systemowe,
by nie rzec strukturalne. Kompost musi mie odpowiedni struktur . Musi by ”puszysty” by powietrze
Batwo dochodziBy nawet do jego [rodka.
PrzykBadem ”pryzmy kompostowej” (tego nawet nie godzi si tak nazwa ;) o zBej strukturze jest kopiec zro-
165
biony ze [cinków traw. Jako, |e nie nadaj one kompostowi odpowiedniej struktury, to pryzma zmienia si
wkrótce w [mierdz c , ob[lizgB struktur nie maj c zbyt wiele wspólnego z kompostem. Dlaczego?
Poniewa| rozkBad tej materii organicznej (przynajmniej wewn trz ”pryzmy”) zachodzi w warunkach
beztlenowych - brak przestrzeni mi dzy materiaBami sprawia, |e organizmy tlenowe nie maj tlenu do oddy-
chania i nie s w stanie w nim |y . Podobnie jak my nie mo|emy oddycha pod wod , nie dlatego, |e woda
nam szkodzi, tylko dlatego, |e nie ma tam w odpowiedniej ilo[ci tego, co potrzebujemy - tlenu.
Dobra pryzma kompostowa ma zatem sporo maBych przestrzeni na powietrze. By to osi gn powinni[my do
[cinków trawy doda np troch gaB zi z przycinanego |ywopBotu. GaB zie stworz maBe ”kieszenie powietrza”
i drogi którymi b dzie dochodziBo do wymiany gazowej.
Przesadzi mo|na równie| w druga stron , czyli |e mamy za du|o powietrza w naszej pryzmie - gaB zie
uBo|one w kup mog rozkBada si nawet kilkana[cie i wi cej lat. Chodzi zatem o maksymalizowanie efektu
brzegu - czyli miejsca gdzie B cz si dwa [rodowiska. Pierwsze to rozkBadaj ca si materia organiczna, drugie
[rodowisko to powietrze.
Nast pne skBadniki potrzebne do procesu kompostowania to azot i w giel. Omówione zostan one wspólnie.
Idealny stosunek w gla do azotu (ile cze[ w gla na ile cz [ci azotu w materiale na kompost) mie[ci si
mi dzy 25:1 a 30:1. Proporcje te zapewni optymalne przekompostowanie materiaBu z którego kompost jest
stworzony. Zbyt du|o materiaBu bogatego w azot sprawi, |e nasz kompost zacznie wydziela nieprzyjemny
zapach i dojdzie do strat azotu. Zbyt maBa ilo[ azotu spowolni proces kompostowania.
Proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
MateriaBy bogate w w giel:
Karton 350:1
A ty kukurydzy 75:1
Odpady od owoców 35:1
Li[cie 60:1
Gazety 175:1
Aupiny od orzeszków ziemnych 35:1
Igliwie sosen 80:1
Trociny 325:1
SBoma 75:1
Zr bki drzew 400:1
MateriaBy bogate w azot:
Mocz 0,8 :1
Lucerna 12:1
Koniczyna 23:1
Fusy kawy 20:1
Odpady kuchenne 20:1
Odpady ogrodnicze 30:1
Zcinki traw 20:1
Siano 25:1
Obornik 15:1
Wodorosty morskie 19:1
Resztki warzyw 25:1
Chwasty 30:1
Nie jest tak, |e musimy d |y zawsze do stworzenia ”idealnych” proporcji w gla do azotu. Zale|y to od
naszych celów. Je[li chcemy by[my z naszej kupy kompostowej pozyskiwali ciepBo a mamy w sumie maBo
materiaBów, to powinni[my d |y do proporcji 25:1 a nawet mniejszych. Mo|na zatem zaBo|y , |e im
wi cej azotu (do pewnej granicy, prawdopodobnie okoBo 12:1) tym szybciej zachodzi proces
kompostowania, a co si z tym wi |e, tym wi cej ciepBa jest produkowane. Niestety tym wi ksze
s równie| straty azotu i w gla. Co to oznacza?
No to, |e b dziemy mie mniej kompostu ni| je[liby[my wykorzystali materiaBy bogatsze w w giel. Nie za-
166
wsze jednak te wady s bardzo dotkliwe, da si to nawet w pewnych okoliczno[ciach wykorzysta . Jednym z
takich zastosowaD jest ciepBy inspekt. CiepBy inspekt to w pewnym uproszczeniu pudeBko wypeBnione gdzie[
na gB boko[ 30 cm obornikiem koDskim, na to przychodzi warstwa okoBo 10cm ziemi. Na gór pudeBka
nakBada si szyb . CiepBo z rozkBadaj cego si obornika umo|liwia wcze[niejsze rozpocz cie sezonu oprawy
warzyw. Dodatkowo tracony azot jest cz [ciowo wykorzystywany przez ro[liny w inspekcie.
Je[li stosunek C:N podniesiemy, wydBu|y to czas potrzebny do przekompostowania. ReguBa: Im mniej azotu,
tym wolniej przebiega proces kompostowania. Mo|e to by zaleta w momencie, gdy chcemy wykorzysta ten
proces do wytwarzania ciepBa. Robimy pryzm , instalujemy caBy sprz t i system b dzie dziaBaB dBu|ej, zatem
jest to zaleta. Wtedy jednak pryzma kompostowa musi by wi ksza, minimum 3 metry sze[cienne mate-
riaBu. Taki kompost jest równie| bardziej ”grzybowy”, co jest preferowane przez wi kszo[ ro[lin wieloletnich.
Dlaczego jest bardziej ”grzybowy”? Poniewa| bakterie nie przepadaj za rozkBadem materii ubogiej w w giel.
Do rozkBadu materiaBu bogatego w w giel (ligniny, celulozy) potrzeba do[ silnych enzymów. Bakterie ich
nie posiadaj . To mi dzy innymi dlatego stosuje si impregnaty do drewna.
Dodatkowo w takim kompo[cie ”z drewna” nale|y bardzo zadba o zmaksymalizowanie brzegu. Uczyni
to nale|y poniewa| ze wzgl du na ”trudny materiaB”(ubogi w azot) wyeliminowali[my spor grup destru-
entów - bakterii (oczywi[cie nie wszystkie, chodzi o wi kszo[ ). Maksymalizuje si brzeg poprzez zwi kszenie
powierzchni mi dzy dwoma elementami. W tym przypadku równie| mi dzy drewnem (bo to gBówny materiaB
bogaty w w giel) a powietrzem. Robi si to za pomoc rozdrobnienia tego drewna. Obrazowo przedstawi
to w ten sposób:
ZBo|ony zeszyt 16 kartkowy o wymiarach 10x20 cm to bryBa maj ca powierzchni troszk ponad 400 cm2
(200cm2 na okBadk , 200cm na tyB plus jaka[ nieistotna warto[ na brzegi zeszytu). Je[li ten zeszyt rozBo|ymy
i poBo|ymy ”na kant” to jego powierzchnia zwi ksza si do okoBo 7200 cm2 (16 dwustronnych kartek + okBadka
+ tyB).
Zwi kszona powierzchnia pozwala zatem na zwi kszenie powierzchni na jak b d dziaBa grzyby - przyspiesza
to zatem tempo kompostowania.
Jak zwykle nie nale|y przesadza i rozdrobni drewna w pyB, czy nawet trociny - wtedy zmniejszymy brzeg
wi c nie wykorzystamy jego potencjaBu. Dlaczego zmniejszymy? Gdy| pod wpBywem wagi nasza ”pryzma”
straci struktur - nie b dzie wiec wtedy powietrza, zmniejsza si zatem brzeg.
Obrazowo mo|na przedstawi to tak: w torebce m ki jest maBo powietrza, w torebce cukru troch wi cej,
[3]w paczce GMO soi jeszcze wi cej, w paczce jabBek jeszcze wi cej. Kwestia znalezienia równowagi. Wiem,
s równie| produkty pakowane pró|niowo:)
Zauwa|yBem, |e zapomniaBem kontynuowa wpisów o poj ciu ”brzegu” w permakulturze. Jak widzicie jest
to niesamowicie istotne.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Lista proporcji C:N w poszczególnych materiaBach pochodzi z mojego wkrótce ukazuj cego si ebooka ”Ogród
bez chemii”
Co o tym s dzicie?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S07oc6Cr7HI/AAAAAAAAAOY/SMg0G6W3O2Q/s1600-h/Kompost.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/gmo-niewygodny-list-i-jeszcze-bardziej.html

mopel44 (2010-01-14 16:54:39)


czekamy na ebooka, zima powoli sie konczy a trzeba jeszcze zaplanowac :)

Wojciech Majda (2010-01-14 22:52:04)


Ciesze si , |e b dzie klient:)

167
jako (2010-03-29 15:45:20)
Ciekawy wykres pokazuj cy w jakich paDstwach u|ywa si kompostowania jako metod utylizacji [mieci:
http://dobrowol.org/blog/2010/03/smieci 2.html

cedric (2010-04-24 22:41:37)


Wyczerpuj cy tekst o zakBadaniu kompostu
http://podszarotka.republika.pl/index1.html?http %3A %2F %2Fpodszarotka.republika.pl %2Fnawozy.html

cedric (2010-04-24 22:48:23)


O biohumusie
http://podszarotka.republika.pl/index1.html?http %3A %2F %2Fpodszarotka.republika.pl %2Fnawozy.html

Zdj cie lasu (2010-01-14 12:04)

[1]
Zdj cie zwykBego lasu, jakich w Polsce sporo, kliknij w nie, |eby powi kszy .
Wi cej na temat tego [2]jak wykorzysta to zdj cie do celów ogrodniczych pod tym linkiem.
Zdj cie autorstwa Aleksandry Majdy.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S076efxsODI/AAAAAAAAAOw/EAYNRqh09ug/s1600-h/Pi%C4%99tra+w+lesie.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html

Ameba (2010-01-16 15:04:10)


Skoro jeste[my przy tematyce lasu. Jak wykorzysta w sposób ekologiczny wykopane z ziemi pniaki brzozowe - po-
zostaBe po wyr bie kawaBka lasu.

Wojciech Majda (2010-01-16 15:12:49)


Je[li s [wie|e mo|na spróbowa je zaszczepi grzybni shitake lub boczniaków. Je[li starsze, to rozdrobni i przerobi
na [cióBk (je[li mamy sprz t). Sam pniak pozostawiony pod jakim[ drzewem b dzie korzystny dla niego - b dzie
rozkBadaB si powoli stanowi c prawdziwy raj dla grzybów, owadów itp. Dzi ki temu ekosystem ogrodu b dzie bogat-
szy a co si z tym wi |e bardziej odporny na ataki ”szkodników”.
Mo|na równie| pniak wrzuci na wzniesion grz dk - przyczyni si (na bardzo dBug met ) do zwi kszenia poziomu

168
materii organicznej w glebie.
Pniak przy odpowiednich wymiarach mo|e sBu|y jako zwykBy siedzenie.

Odpowiedz z Vitalpolu (2010-01-15 10:51)

[1]
Na zdj ciu nie|yj cy ju| praktyk z dziedziny Public Relations (PR).
Wczoraj przyszBa odpowiedz z Vitalpolu. Dla tych, co zapomnieli przypominam, |e kwestia dotyczy soi z
Kanady, któr kupiBem niedawno. Najprawdopodobniej soja ta zawiera soj GMO. Dlaczego? Przeczytaj
[2]tego posta zawiera on równie| mój pierwszy list, który wysBaBem do Vitalpol’u - sprzedawcy, który dostar-
cza soj z Kanady do supermarketów.
Oto odpowiedz z Vitalpolu PPH:
”Witam,
Uprzejmie informujemy, |e zgodnie z przepisami obowi zuj cymi w Polsce produkty rolne importowane musz
posiada [wiadectwo o niemodyfikowaniu genetycznym produktu. Zapewniam, |e nasi dostawcy surowców
takie [wiadectwa posiadaj . Jednocze[nie informujemy, |e od 2010 roku zaprzestajemy konfekcjonowania soi
w naszej firmie.
Pozdrawiam
Edyta Warchulska
Vitalpol PPH
tel. 041 377 62 82”
Pani Edyta Warchulska my[laBa, |e zadowoli mnie taka, PR-owa odpowiedz - myliBa si . Oto list, który do
niej wysBaBem:
”Witam,
Dzi kuj za odpowiedz. Niestety nie odpowiedziaBa Pani na pytanie nr. 2 i 3 z poprzedniego meila. PrzesyBam
je zatem jeszcze raz:
2.Je[li nie, to w jaki sposób zapewniacie to, |e przez przypadek nie zostanie zmieszana z soj GMO?
169
3.Jak upewniacie si , |e soja Waszych dostawców jest sadzona jako nie GMO, skoro mo|e dochodzi do
zapylenia krzy|owego z soj GMO?
Z poszanowaniem Wojciech Majda”

Co Ty o tym my[lisz? Czy Twoim zdaniem [wiadectwo o niemodyfikowaniu genetycznym produktu


zapobiega przed zapyleniem krzy|owym? Je[li masz na ten temat informacje - prosz podziel si ze mn i
naszymi Czytelnikami. Ja niestety nie mam doktoratu z biotechnologii, jestem zwykBym chBopo-robotnikiem.
To co wiem natomiast, to fakt, |e papier i e-mail Byknie wszystko.
[3]Link do artykuBu po angielsku o szkodliwo[ci kukurydzy GMO
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Uaktualnienie 1
Odpowiedz na drugi list:
Witam,
Uprzejmie informujemy, |e Pana szczegóBowe pytania powinny zosta skierowane bezpo[rednio do produ-
centów soi. Osoby i firmy odpowiedzialne za t gaB z produkcji oraz za wystawianie odpowiednich cer-
tyfikatów znaja sposoby na ustrze|enie si przed przypadkowym zanieczyszczeniem ziarna. Niestety jako
importer towaru nie mamy mo|liwo[ci uczestniczy w procesie produkcyjnym. Ze strony importera mo|na
tylko zapewnic konsumenta, |e dokBada on wszelkich staraD, aby importowac towar od solidnego i wiarygod-
nego partnera handlowego, który posiada niezb dne zabezpieczenia i certyfikaty.
Pozdrawiam
Edyta Warchulska
Vitalpol PPH”
Moja odpowiedz:
”Dzi kuj , za odpowiedz, uzyskaBem w ten sposób odpowiedzi na wszystkie pytani.
Z powa|aniem Wojciech Majda.”
Moje podejrzenia byBy sBuszne. Nasza soja ma certyfikat, wi c ju| nic innego nas nie interesuje. Wolimy
tematu nie dr |y ....
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1A6wAgKJKI/AAAAAAAAAO4/fEaE3mcO-EQ/s1600-h/Goebbels.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/gmo-niewygodny-list-i-jeszcze-bardziej.html
3. http://www.huffingtonpost.com/2010/01/12/monsantos-gmo-corn-linked_n_420365.html

panika2008 (2010-01-16 19:18:43)


Z drugiej strony trudno wymaga od firmy handlowej, swoj drog chyba niedu|ej, |eby tworzyBa pion badaD genety-
cznych...

Wojciech Majda (2010-01-16 22:31:32)


Nie mam nic do Vitalpolu osobi[cie. Chodzi mi o to, |e takie certyfikaty daj ludziom poczucie bezpieczeDstwa. Z
bezpieczeDstwem prawdziwym nie ma to du|o wspólnego...
Co to oznacza? {ywno[ GMO jest w Polsce nie tylko w postaci paszy dal zwierz t, ale równie| bezpo[rednio jako
produkt, który my konsumujemy. Korporacje i rz d robi z nas króliki do[wiadczalne. IMO eksperymenty na ludziach
mo|na przeprowadza tylko pod warunkiem, |e obiekt badaD si na nie zgodzi. Inaczej to zwykBa bolszewia. Moim to
zdaniem kolejny powód, |eby wzi sprawy w swoje r ce i uprawia swoj |ywno[ .

Wojciech Majda (2010-01-18 08:37:32)


Prosz to poB czy z tematem o Centralnym O[rodku BadaD Odmian Ro[lin Uprawnych. Widzisz panika2008 jak to
wszystko do siebie pasuje?
Nie chodzi mi o jak [ spiskow teori dziejów, nie. Chodzi mi o to, |e ww. o[rodek powstaB i dziaBa w interesie du|ych
firm a nie obywateli. Wszystko na nasz koszt - to my ponosimy tego koszty w postaci wy|szych cen na produkty rolne
a na dodatek drastycznie ogranicza si nam wybór ro[lin jakie mo|emy uprawia .

170
Poj cie brzegu w permakulturze cz.2 (2010-01-15 16:36)

[1]
Ró|ne rodzaje produktywnych brzegów w permakulturze.
DBugo nie pisaBem ju| wpisu, w caBo[ci po[wi conego poj ciu brzegu.
”Brzeg” to okre[lenie na miejsce gdzie B cz si (co najmniej) dwie rzeczy, dwa [rodowiska. Dlaczego jest ono
tak wa|ne?
Poniewa| wpBywa to na wBa[ciwo[ci materiaBów, produktywno[ ekosystemów (nasz le[ny ogród, czy nawet
zwykBe pole ziemniaków to te| ekosystem)... Praktycznie na wszystko. Poj cie brzegu, to jedna z tych rzeczy,
które zaczyna si sobie zauwa|a dopiero gdy si z nim zapoznamy,
Najlepiej przedstawi kilka przykBadów.
1.W jednym z wcze[niejszych postów napisaBem o kompo[cie z drewna i tym, jak wa|ne jest by byB on materiaB
na niego byB odpowiednio rozdrobniony, by wykorzysta efekt brzegu.
2.B d c nadal przy drewnie. W USA cie[le na budowach pracuj bez r kawiczek - nie musz ba si o drzazgi
wchodz ce im w dBonie. Dlaczego poniewa| drewno konstrukcyjne jest bardzo dobrze wyheblowane. Nie robi
si to jednak w celu ochrony dBoni cie[li - dobre wyheblowanie drewna to jedna z metod która sprawia, |e
nie trzeba u|ywa do jego konserwacji impregnatów chemicznych. Dlaczego? Poniewa| zminimalizowaBo
si brzeg. Grzyby, mrówki i termity nie maj ”punktu zaczepienia”. Spowalnia to zatem rozkBad materii
organicznej.
3.Dobre miejsce na polowanie to teren przy wodzie, gdy| np. sarna musi si napi , czyli korzysta z zasobów
jednego [rodowisk - wodnego. Je[li chce je[ to korzysta z innego, np. las lub pole. Ponownie da si zauwa|y ,
|e gdyby nie miaBy dost pu do zasobów z jednego z tych [rodowisk w wystarczaj cej ilo[ci, to populacja saren
byBaby ni|sza. PrzykBadowo, gdyby nie wystarczyBo wody dla wszystkich, to zwierz ta najni|ej w hierarchii
umieraj z pragnienia, lub cierpi du|y stres.
4.Drzewa owocowe najwi cej owoców daj na zewn trznej cz [ci korony, gdy| tam jest najwi cej [wiatBa.
Drzewo mogBoby dostarczy substancje od|ywcze wsz dzie, jednak ”woli” robi to na zewn trznej cz [ci
171
korony, |eby zaoszcz dzi energi na transporcie. Dlatego le[ny ogród, który maksymalizuje powierzchni
korony jest bardziej produktywny i jest w nim wi ksza bioró|norodno[ . Wi ksza bioró|norodno[ , to
bardziej stabilny i bardziej odporny na szkodniki ekosystem.
5. Ludzie bez ”dwóch” [rodowisk te| nie s w stanie funkcjonowa . Przynajmniej w naszym klimacie.
Je[li nie mamy schronienia zim zamarzamy. Je[li nie mamy [rodowiska poza domem, to giniemy z gBodu.
Mo|na teoretycznie uprawia /hodowa caB |ywno[ w domu, ale jakim kosztem? Dlaczego NASA nadal
woli dowozi na stacje kosmiczne wi kszo[ jedzenia (a koszt transportu 1 kg to okoBo 6-11 ty[ $)?
6.Minimalizuje si brzeg, w celu ograniczenia strat energii. To dlatego domy pasywne i energooszcz dne
maj prost bryB - zmniejsza si w ten sposób powierzchni wypromieniowania ciepBa.
7.Gleba to brzeg mi dzy skaB macierzyst i powietrzem. Je[li ten brzeg jest ”du|y” tzn gleba jest dobrze
napowietrzona, to gleba jest du|o bardziej produktywna, ni| ubita gleba, czy naga skaBa.
Mam nadziej , |e udaBo mi si przedstawi pokrótce o co chodzi. Masz mo|e Czytelniku jeszcze
jakie[ przykBady? Temat jest daleki od wyczerpania...
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1CQRV7VjAI/AAAAAAAAAPA/eJXOKZ_8jYk/s1600-h/Brzeg.gif

GMO i samowystarczalno[ . (2010-01-16 08:37)

[1] CENTRALNY OZRODEK BADANIA


ODMIAN ROZLIN UPRAWNYCH
Z rozmów z Wami oraz z informacji z komentarzy wiem, |e najbardziej interesuj Was posty o le[nych
ogrodach oraz sposoby jak osi gn samowystarczalno[ energetyczn . Cel to peBna (lub niemal peBna)
niezale|no[ . Dzisiejszy post b dzie wBa[ciwie o samowystarczalno[ci, a raczej jednym z najwi kszych za-
gro|eni dla niej...
Mowa b dzie o nasionach. Co to niby nasiona maj do samowystarczalno[ci? Bardzo du|o, ju| tBumacz .
UE narzuciBa Polsce (jak i innym krajom czBonkowskim) by mo|na byBo handlowa tylko zarejestrowanymi
odmianami ro[lin. W Polsce ich rejestracj zajmuje si CENTRALNY OZRODEK BADANIA ODMIAN
ROZLIN UPRAWNYCH. Na podstawie takich krajowych o[rodków UE tworzy tzw. Wspólnotowy Katalog
Odmian Ro[lin Rolniczych (CCA) oraz Wspólnotowy Katalog Odmian Ro[lin Warzywnych (CCV). Po co
podaje te pozornie nieciekawe informacje?
{eby poinformowa Ci Drogi Czytelniku, |e nie mo|na wytwarza czy sprzedawa nasion (fachowo materiaBu
siewnego) odmian ro[lin nie b d cych w CCA i CCV. Dotyczy to ro[lin, którym CCA i CCV byBo Baskawe
si zaj : [2]Oto link do spisu tych ro[lin
Je[li zatem ro[lina nie jest tam wymieniona, to (jeszcze?) mo|emy spokojnie handlowa jej materiaBem
siewnym. Je[li jest to mo|emy nim handlowa tylko pod warunkiem, |e konkretna odmiana tej ro[liny up-
rawnej jest w CCA lub CCV.
Jak zwykle najBatwiej operowa na przykBadzie.
172
Rolnik Wojciech ma 5ha ziemi. Sadzi na niej zazwyczaj marchew odmiany ”Pi kny Wojtu[”. Marchew ta
bardzo dobrze si sprzedaje - o tej odmianie dowiedziaB si od swego ojca. Jest bardzo sBodka, daje du|e plony
na jego do[ podBej jako[ci glebie. Nasiona Wojciech kupowaB co roku od lokalnego sprzedawcy. Pewnego
razu, gdy Wojciech chciaB jak co roku kupi nasiona ”Pi knego Wojtusia” okazaBo si , |e kupi ich nie mo|e.
Stach - sprzedawca nasion powiedziaB: ”Wiesz, chciaBbym Ci je móc sprzeda nawet na lewo, ale nie mogBem
ich nigdzie dosta . Niestety nikt nie wyst piB o przedBu|enie wpisu do CCV - nikomu by si to nie opBacaBo -
za maBa sprzeda|. Od tego roku handel ”Pi knym Wojtusiem” (nasionami) jest ju| nielegalny i praktycznie
rzecz bior c niemo|liwy.”
Spis opBat znajdziesz pod [3]tym linkiem. Na pierwszy rzut oka wida , |e taniej jak okoBo 3000zB nie da si
zarejestrowa danej ro[liny uprawnej. PrzedBu|enie jest troch taDsze.
CzBowiek uprawiaj cy nasiona ”niszowe” nie ma racji bytu. Ile nasion jednej odmiany marchwi musiaBby
sprzeda , |eby opBaci same opBaty rejestracyjne, nie mówi nawet o tym, by miaB jaki[ zysk, ilu rolników
musiaBby zaopatrzy w nasiona?
Taka sytuacja sBu|y oczywi[cie wielkim koncernom, je sta na to by zapBaci opBaty rejestrowe. One
sprzedadz kilka odmian danej ro[liny na terenie caBej UE, sta je zatem na opBat . Jest to dla nich bardzo
wygodne wr cz, bo u|ywaj c fachowych ekonomicznych terminów ”podnosi si koszty wej[cia” na rynek.
Czas na staB wzmiank o naszej ulubionej firmie na M... [4]Magazyn Forbes przyznaB Monsanto tytuB ”Firmy
roku 2009”. Kolejny rok, mimo kryzysu Monsanto notuje wzrost zysków. Tym razem (rok 2009) to 2,1 mld
dolarów. Planuje równie| wej[ w rynek owoców i warzyw - jestem po prostu zachwycony, nie mog si
wprost doczeka . Co to oznacza? {e firmy, tak zBe i niemoralne nie tylko nie s karane, ale notuj wzrost
zysków. Zwi kszenie dochodów oznacza zatem, |e b d mogBy robi wi cej i b d robi dalej to co robiBy,
bo najwyrazniej si to opBaca.
Na szcz [cie istniej sposoby jak obej[ to ZBe prawo. Tworzy si organizacj , najlepiej w formie sto-
warzyszenia. Co roku czBonkowie wpBacaj okre[lon kwot na to stowarzyszenie. Zazwyczaj istniej ró|ne
”poziomy” czBonkostwa. Dzi ki temu je[li jest si bogatszym, to mo|na wpBaca wi cej na stowarzyszenie.
Stowarzyszenie zajmuje si wymian nasion mi dzy czBonkami. SkBadka czBonkowska sBu|y utrzymaniu sto-
warzyszenia, opBaceniu kosztów przesyBania nasion mi dzy czBonkami, oraz w miar potrzeby utrzymania
jednego miejsca gdzie hoduje si nasiona rzadkich odmian ro[lin.
Na stronie [5]http://www.seedsavers.org/ mo|na kupi nasiona jako nie-czBonek organizacji. Jednak po zare-
jestrowaniu ma si dost p do du|o wi kszej ilo[ci nasion. Seed Savers Exchange to organizacja z USA, wiem,
|e s takie równie| w UK. Jak tam si da, to u nas te| musi si to uda .
Te wszystkie CCV i CCA powstaBy jak wi kszo[ struktur biurokratycznych oczywi[cie dla naszego dobra.
Broni nas przed tym, by[my nie mieli zbyt ró|norodnych, niezharmonizowanych, niestandaryzowanych ro[lin
uprawnych.
Od ochrony bioró|norodno[ci jest przecie| zupeBnie inny program unijny, no nie?
Co Ty o tym my[lisz? Czy przeszkadza Ci moje nielegalistyczne podej[cie?

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1FtvLOFrbI/AAAAAAAAAPQ/bZ5vGE1Qrsg/s1600-h/cobo.jpg
2. http://www.coboru.pl/Polska/Rejestr/Wykaz%20gatunk%C3%B3w%20KR%202010.pdf
3. http://www.coboru.pl/Polska/Rejestr/cennikro.htm
4. http://www.forbes.com/forbes/2010/0118/americas-best-company-10-gmos-dupont-planet-versus-monsanto.html
5. http://www.seedsavers.org/

Anonymous (2010-01-16 12:06:58)


Takie podej[cie wr cz mi si podoba :) ale pami taj |e w Polsce namawianie do niepBacenia podatków jest karalne.
Piotr
P.S. Co z postem uprawy zburz bez orania w Polsce.

173
Wojciech Majda (2010-01-16 13:01:27)
Ja nie namawiam do tego by Bama prawo, ja tylko informuj jak to zle i niedobrze jest w innych krajach;) Tak bez
kontroli paDstwa. A| mnie dziwi, |e Ci ludzie wszyscy si jeszcze nie potruli...
Co do pBacenia podatków, to uwa|am, |e trzeba oddawa Bogu co boskie a cesarzowi co cesarskie.
Cesarz na szcz [cie cz sto nie jest w stanie zorientowa si ile jest jego cesarskiego. Je[li istniej sposoby, |eby zmini-
malizowa ucisk podatkowy to czemu nie? W koDcu wi kszo[ metod proponowanych przez permakultur , to sposoby,
które zmniejszaj potrzeb ”robienia zakupów”. Dzi ki temu paDstwo ma mniej, wi c mniej mo|e szkodzi ludziom...
Posta o zbo|ach postaram si na jutro napisa .

piotr34 (2010-01-16 13:56:24)


Dobrze prowadzone i przystosowane do lokalnych warunkow rolnictwo to podstawowa sprawa w zapewnieniu bez-
pieczenstwa zywnosciowego kraju.Kiedys czytalem ze w ZSRR przydomowe ogrodki zajmowaly tylko 1 %(slownie
jeden procent)ziemi uprawnej ale dostarczaly 50 %(slownie piedziesiat procent)zywnosci konsumowanje w ZSRR.To
robi wrazenie.

Wojciech Majda (2010-01-16 14:03:00)


Tak,te| sByszaBem o tych danych. Mollison gdzie[ mówiB, |e w jakim[ miejscu w Chinach z 8ty[ ha ziemi |yje 40 ty[
ludzi. To powiedziaB w kontek[cie, tego, |e jeden z ranczerów w Australii byB zagro|ony bankructwem gospodaruj c
na podobnym obszarze.
Przy tych danych z ZSRR nale|y uwzgl dni bardzo wpBywowy czynnik socjalizmu:)

Anonymous (2010-01-16 15:54:10)


Widzisz Wojtku jak socjalizm wpBywa pozytywnie na robotno[ narodu a ty tak na niego wszystkie zBo[ci zrzucasz :)
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-16 18:19:17)


Wiem, |e to sarkazm:) Oczywi[cie chodziBo mi i (chyba)Piotrowi34 jak niewydajny jest socjalizm (równie|;) je|eli
chodzi o produkcj roln .

Anonymous (2010-01-16 18:43:42)


Sarkazm sarkazmem ale jak przyjdzie |y nam w czym[ takim to ju| nieb dzie nam do [miechu! A si zapowiada ...
Piotr

Adam Duda (2010-01-16 18:49:08)


niezBe tempo Panie Wojciechu... prosz oszcz dza siBy intelektualne na dBugi termin :D

Wojciech Majda (2010-01-16 18:59:12)


@Piotr. {ywcem mnie nie wezm ;) Jakiego[ airsoft guna sobie kupi . Podobno zabi mo|na z 200 m:)
@AD Prosz si nie martwi , zamierzam si tym zawodowo zajmowa :) Temat jest tak gB boki, |e |ycia nie starczy...

Anonymous (2010-04-27 10:54:34)


a ja namawiam do Bamania prawa. Z czasem niestety przyzwyczajamy si do tych szkodliwych idiotyzmów! Uwa|am,
|e jawn gBupot nie tylko trzeba sBowem obna|a ale i czynem.
Te ”spóBdzielnie” to wBa[nie ten czyn. Nie wbrew prawu, tylko w ramach szacunku do prawa. Przypominam |e prawo
ma sBu|y spoBeczeDstwu, a nie by jemu wbrew.
Tyle si zrz dzi o wolno[ci wyboru, demokracji, wolnym rynku, a tak na prawd to prawo nas coraz bardziej zniewala.
DziwiBam si ze jest taka ubogo[ na rynku nasion, |e coraz ci |ej jest dosta w handlu stare dobre odmiany, a tu
okazuje si |e znikaj one nie same z siebie tylko zostaB skonstruowany do tego prawny mechanizm!
Wrzucam Pana stron do ulubionych, czy tego Pan chce czy nie!

174
Pozdrawiam
M.

www.boskawola.pl (2010-04-27 15:03:01)


No i prosz : jak to przykBad ro[linek do klasyki socjalizmu odsyBa! Wszak wedle Lenina, najwy|szym stadium rozwoju
kapitalizmu jest imperializm, kiedy to do gBosu dochodz monopolistyczne firmy, wpBywaj ce na polityk paDstwa.
Mo|na mie tu uzasadnione w tpliwo[ci, co jest pierwsze: czy to nie przypadkiem ch paDstwa do w[ciubiania nosa
w nieswoje sprawy nie sprawia, |e takie firmy mog powsta i przetrwa ..? Bo przecie| bez tego rodzaju regulacji,
zwykle wBa[nie trosk o zdrowie, bezpieczeDstwo i higien populacji motywowanych, 99 % tego rodzaju firm padBaby
najdalej w trzecim pokoleniu po [mierci zaBo|yciela - jak to si zwykle byBo dziaBo do tej pory... Chyba jakiego[ posta
na ten temat machn !

Wojciech Majda (2010-04-27 19:48:28)


@M
Dzi ki M. za dodanie do ulubionych i podoba mi si to :D
Rzeczywi[cie to nie przypadek co si dzieje z nasionami a celowe i zamierzone dziaBanie kilku korporacji. Politycy s
bardzo skBonni do dbania o nasze zdrowie i bezpieczeDstwo - a jak kto[ im posmaruje, zasponsoruje kampanie wyborcza
czy zatrudni po zakoDczeniu kadencji na intratnym stanowisku to ju| ze skóry wychodz by nam robi dobrze.
Wielkim fanem Korwina nie jestem, ale trzeba przyzna , |e zna du|o ciekawych powiedzonek. Jak ulaB pasuje tutaj
”jak kto[ nam robi dobrze na siB to to si gwaBt nazywa”.
Te haseBka (wolny rynek, demokracja...) to wygodne s do manipulacji. W praktyce politykom i tym którzy rz dz
politykami nie opBaca si by ludzie byli naprawd wolni.
@Pan Jacek
To leninowskie spostrze|enie bardzo sBuszne jest. Przecie| jak si ma 90 % rynku to du|o nie ma si do zyskania -
mo|na tylko straci .
Chyba b d musiaB poczyta ”klasyków” :)
Na PaDski wpis b d czekaB z niecierpliwo[ci .

Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS


(2010-01-17 13:36)

[1]
Jedna ro[lina pszenicy uprawiana wg metody Bonfilis’a
Opisz metod uprawy zbó| bez orania, która mo|e by zastosowana w naszym klimacie.
Opis tutejszy opis jest tBumaczeniem artykuB ”How to grow winter wheat?
The Fukuoka-Bonfils method” Jest to opis dotycz cy do[wiadczenia we Francji, wi c poszczególne terminy
(okresy) b d si ró|ni od tych wyst puj cych w Polsce. Nie mniej zasada jest ta sama.
Oto przetBumaczona tre[ artykuBu
”Pszenica ozima zwykle siana jest w okolicach wrze[nia-pazdziernika i ro[nie bardzo nieznacznie zanim we-
jdzie w stan spoczynku. To spoczynek zimowy wyzwala w niej kwitnienie. Wzrost nast puje ponownie w
styczniu, ro[liny produkuje okre[lona ilo[ zdzbeB (krzewienie si ) i koDcu w okolicach sierpnia s zbierane
(ro[liny). Jest wiele minusów w uprawie pszenicy ozimej w sposób konwencjonalny. W przededniu zimy
ro[liny s ci gle maBe, co sprawia, |e gleba jest podatna na siln erozj . Krzewienie si zachodzi w lutym-
175
marcu, gdy temperatury dla tego procesu fizjologicznego s nieoptymalne. Ro[liny s maBo bardzo podatne na
ataki szkodników wi c musz by poddawane rozlicznym zabiegom przeciwko grzybom i chwastom. Cz ste
przejazdy traktorami powoduj za[ ubicie oraz zBe napowietrzenie gleby.

[2]
Tradycyjny sposób uprawy pszenicy ozimej

Metoda Marc Bonfils’a


Czy istnieje jaka[ alternatywa? Czy mo|emy poprawia stan naszej gleby i jeszcze ci gle uprawia na niej
jedzenie, które potrzebujemy? Marc Bonfils eksperymentowaB przez wiele lat nad ró|nymi alternatywnymi
sposobami uprawy w Beauce we Francji i opracowaB system, który wpisuje si w ogólne zasady permakultury.
Mimo, |e metoda Bonfils’a zostaBa stworzona do uprawy pszenicy, Batwo mo|na j zaadaptowa równie| do
uprawy innych zbó|. Bonfils opracowaB sposób uprawy zbó| bez orania dla klimatu europejskiego, podobnie
jak Masanobu Fukuoka zrobiB to dla Japonii.
Pod koniec czerwca znacznie wcze[niej ni| w uprawie konwencjonalnej sieje si czy mo|e lepiej wciska
si pszenic w gleb w rozstawie okoBo 60 cm. Gleb pokrywa w tym czasie dywan koniczyny wieloletniej,
wcze[niej posianej w kwietniu. Koniczyna zapewnia azot , lepsz flor bakteryjn gleby, oraz rozwój glonów,
które równie| wi | azot z powietrza. Podczas tego dBugiego okresu wegetacyjnego pszenica wytwarza ro-
zlegBy i gB boki system korzeniowy. Wszystko to zasBuga lepszemu dost powi do skBadników mineralnych i
aktywno[ci bakterii. To zapewnia ro[linie dobry start w przyszBym roku. Plony rz du 15 ton na hektar (6
ton na akr) byBy uzyskane w ten sposób. Porównanie niektórych parametrów:
Konwencjonalne Bonfils
Ro[lin na m2 350 1.5-4
ydzbeB na ro[lin 0-3 100-150
KBosów na ro[lin 12-15 35
Ziaren na kBos 20-30 40-60
Waga ziaren niska wysoka
Nawet przed zebraniem kBosów nowa pszenica jest od razu siana w okryw z koniczyny mi dzy ”krzaki”
pszenicy. Koniczyna jest wieloletnia, wi c nie jest siana co roku, lecz tylko [cinana do wysoko[ci, która nie
uszkadza pszenicy.
Po zbiorach w sierpniu sBoma i jest wracana na pole. W tej metodzie uprawa jest ograniczona do niezb dnego
minimum, unikaj c w ten sposób praktyk jak oranie i co si z tym wi |e ubijanie gleby. Pomaga to regen-
eracji gleby.
Zalety:
Optymalna temperatura dla krzewienia si zbó| to 20-25 stopni Celsjusza. W Metodzie Bonfils’a w przeci-
wieDstwie do konwencjonalnej uprawy krzewienie zaczyna si w sierpniu roku w którym ro[liny s sadzone,
czyli wtedy, kiedy temperatury s bli|sze optymalnym. Rozwija si zatem lepszy system korzeniowy a co za
tym idzie, lepsze ro[liny. Redukuje si wymywanie substancji od|ywczych zima. Wi ksze ro[liny zdaj si
równie| bardziej wytrzymaBe na zimno ni| maBe siewki. Wi ksza odlegBo[ mi dzy ro[linami powoduje du|o
intensywniejsze krzewienie si a ka|de dodatkowe zdzbBo to wi cej kBosów. Okres kBoszenia zaczyna si w
sierpniu, jest zatem du|o dBu|szy, ni| w konwencjonalnej uprawie pszenicy ozimej.
Problemy:
GBównym niebezpieczeDstwem jest zBy dobór odmiany: je[li odmiana pszenicy nie b dzie bezwzgl dnie ozima,
to ro[lina b dzie próbowaBa przej[ peBen cykl wegetacyjny przed zim w konsekwencji produkuj c mniej ni|
w metodzie konwencjonalnej.. Wi kszo[ wspóBczesnych odmian jest hybrydami mi dzy jarymi a ozimymi

176
wi c ma t tendencj . Wynika z tego, |e powinno si szuka tradycyjnych odmian produkuj cych du|o
sBomy, silnym wzrostem wegetatywnym, silnie si kBosz cymi i daj cych g st okryw .
Zbiór mechaniczny stanowi problem w metodzie Bonfils’a poniewa| |niwa maj miejsce po[ród mBodych,
podatnych na zniszczenie ro[lin. Ci cie powinno si zatem przeprowadza minimum 5 cm nad poziomem
gleby.
Problemem zwi zku pszenica-koniczyna jest to, |e pszenica ro[nie bardzo wysoko, poniewa| gleba jest bo-
gata w azot. Du|y odst py mi dzy poszczególnymi ro[linami pozwalaj cy na maksymalny dost p [wiatBa
redukuje ryzyko wylegania si zbó|.

[3]
Pszenica uprawiana w metodzie Bonfils’a
Wersja oryginalna:
”Winter wheat is normally sown in
September-November and
grows just a little before going
dormant in winter. The winter cold triggers
flowering. After the floral initiation in
January, the plants develop a number of
tillers and are finally harvested in August.
There are a number of drawbacks in
growing winter wheat the conventional
way. As the plants are still small at the onset
of winter, soil erosion is high. Tillering
takes place in February-March when temperatures
are sub-optimal for this physiological
stage of plant growth. The plants are
vulnerable and require numerous treatments
against weeds and fungi. The frequent
tractor passes over the land lead to
compaction and bad aeration of the topsoil.
Marc Bonfils method
Is there an alternative? Can we regenerate
our soils and still grow the food we need?
Marc Bonfils has experimented with alternative
cultural measures in the region of
Beauce, France, for many years and has
developed a system that embraces the general
principles of permaculture. Although
Bonfil s method is primarily for wheat, it is
easily adaptable to other cereals. Bonfils
found a way of growing food without
ploughing in the European climate, as
Masanobu Fukuoka did in Japan.
At the end of June much earlier than
in the traditional way - wheat is sown, or

177
rather pressed into the soil at a spacing of
60cm, through the carpet of spreading perennial
clover, previously sown in April. The
clover cover assures Nitrogen fixation, better
bacterial life, and development of algae
that are also capable of fixing Nitrogen.
During its long vegetative period the wheat
plant makes deep roots before winter sets
in, thanks to better availability of nutrients
and greater bacterial activity. This gives the
plants a head start for the next summer.
Yields of over 15 tons per hectare (6 tons
per acre) have been obtained in this manner.
A comparison of some parameters:
Conventional Bonfils
Plants/m 350 1.5-4
Ears/plant 0-3 100-150
Earlets/plant 12-15 35
Grains/ear 20-30 40-60
Weight of grains Low High
Even before harvesting of the ears, the new
wheat crop is already pressed in through
the clover carpet amongst the maturing
bushes of wheat. Clover is a perennial: it is
not sown each year but simply cut down at
the beginning of the season, at a height that
does not damage the wheat plants.
After harvesting in August, the straw
and chaff are returned to the field. In this
method, tillage is reduced to a bare
minimum, avoiding practices like
ploughing and compaction that retard the
process of revitalising the soil.
Advantages
The optimal temperature for tillering is
20-25ºc. In Bonfils method, unlike in the
conventional, tillering starts already in
August of the year of sowing, when temperatures
are closer to the optimal. A better
root system develops and a better plant
stand is obtained, reducing leaching of
nutrients in winter. These bigger plants
appear to resist the cold better than young
seedlings. With a wider stand, much more
tillers are produced, each tiller leading to an
ear. The tillering period starting in August is
much longer than with the conventional
winter wheat growing method.
Problems
The main danger lies in the wrong choice
178
of variety: if a strictly winter variety is not
used, then the plants will go to grain before
winter, producing less than the standard
methods. Most modern varieties, being
hybrids between winter and spring or
warm-climate types, have this tendency.
Therefore, one should seek long-straw,
traditional varieties, with strong vegetative
vigour that gives plenty of side-shoots and
dense foliage.
Mechanical harvesting constitutes a
problem in the Bonfils method, as harvesting
takes place amidst young, vulnerable
seedlings. Cutting should be at least 5 cm
above the soil.
A problem of the wheat-clover association
is that the wheat grows too tall
because of the richness in soil Nitrogen.
Sowing wide, permitting maximum sunshine
and thus reducing the risk of lodging
of the wheat, can counteract this.
n
Adapted from
- Marc Bonfils. Le blé d hiver et sa physiologie
végétale selon la méthode Fukuoka-Bonfils.
Permaculture Pyrénées. Association las Encantadas.
B.P. 217. F-11300 Limoux, France.
- Marc Bonfils. The harmonious wheatsmith: can we
regenerate our soils and still grow the food we
need? Permaculture Association, Old Cuming Farm,
Buckfastleigh, Devon TQ11 0LP, UK.
Similar experiences are presented in:
- Sayre KD, Moreno Ramos OH. 1997. Applications of
raised-bed planting systems to wheat. Mexico, DF
(Mexico): CIMMYT. 36 p. Series: CIMMYT Wheat
Special Report (WPSR) No. 31.”
Podczas pisania tego wpisu znalazBem taki [4]link, z nieco rozszerzonym artykuBem (po angielsku)
Co o tym s dzisz? Interesuje mnie Twoja opinia, zwBaszcza je[li jeste[ rolnikiem - prosz o
komentarz.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1MEexAdBMI/AAAAAAAAAPY/EL9ReDIo1Z8/s1600-h/Pszenica+bonfils%27a.PNG
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1MEtvy99jI/AAAAAAAAAPg/BBbj9yADLcc/s1600-h/Konwencjonalna+uprawa+
ozima.PNG
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1ME-aNNWsI/AAAAAAAAAPo/uytrHsyDlLg/s1600-h/Bonfils.PNG
4. http://eap.mcgill.ca/CPW_9.htm

Anonymous (2010-01-17 14:04:39)


O ile dobrze zrozumiaBem to sieje si zborze w odstepach co 60 cm w kupkach ? I taki sposób daje 15 ton/ha we
Francji. A jakie s zbiry w standardowym rolictwie?
Piotr
179
Wojciech Majda (2010-01-17 17:37:40)
Sadzi si jedno ziarno, w odst pach co 60 cm. Plony pszenicy wahaj si w granicach 0-10 t mo|e maks okoBo 11 ton
z ha. Standardowo to co[ w granicach 4-8t. Obrazek 1 w tym wpisie pokazuje jedn ro[lin zawieraj c wiele kBosów.

Wojciech Majda (2010-01-17 17:38:17)


Zawieraj c wiele kBosów i wiele zdzbeB.

Anonymous (2010-01-17 17:53:20)


ZaszokowaBo mnie to |e z jednego ziarna mo|e wyrosn tyle kBosów. Co wpBywa na takie wachania plonów ?
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-17 18:07:40)


W uprawie konwencjonalnej, czy metod Bonfils’a?
Je[li chodzi CI o upraw konwencjonaln , to gBównie pogoda. Je[li jest sucho na wiosn , je[li w zBym momencie pada
grad, ataki szkodników, ”kultura rolna”...

Anonymous (2010-01-17 18:26:18)


chodzi mi o metod Bonifils’a 0-10 t to ogromna rozbierzno[ .
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-17 18:34:19)


0-10t to wydajno[ konwencjonalnej uprawy.
W metodzie Bonfils’a pewnie te| mo|e by 0 (jak si spali pole:)

panika2008 (2010-01-18 11:27:31)


Szokuj cy jest ten plon. W Polsce [rednie zbiory ozimej s na poziomie 4 t/ha, mo|e te 15 to jaki[ odosobniony
przypadek na wyj tkowo |yznym stanowisku gdzie[ na poBudniu Francji?

panika2008 (2010-01-18 11:31:25)


Kurcze, a| si prosi |eby to wypróbowa w praktyce. Czy kto[ zna przypadki takich upraw w Polsce?

Anonymous (2010-01-18 12:02:08)


Raczej nie Wojtek jest chyba pierwszym który o tym wogóle pisze. Ale zwsze jak masz gdzie to mo|esz eksperymen-
talnie na jakim[ kawaBku wyprubowa metod . Z oisu to bardzo maBo pracy wymaga. Sam bym sprubowaB.
Piotr

panika2008 (2010-01-18 12:08:23)


No wBa[nie pola to ja mam jak kot napBakaB (900 m2), a i to zostanie niedBugo zabudowane. Chyba |e wuja na
Kujawach namówi , chocia| nie s dz , |eby mu si chchiaBo z tym bawi .

Anonymous (2010-01-18 12:44:28)


Mi sie wydaje |e do testów wystarczy 100 m2 ale jak kto ma mozliwo[ci :)
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-18 13:08:41)


Poczekamy, zobaczymy. W tym roku kupuj ziemi . idealnie byBaby to ziemia 6 klasy, albo nawet teren do rekul-
tywacji, po jakiej[ kopalni odkrywkowej, |wirowni byBoby idealnie. Z rok zajmie rekultywacja/budowa domu itd.
Jako[ w czerwcu 2011 roku (mam nadziej ) b d siaB zbo|e:) wBa[nie t metod .

180
Co do poletka do[wiadczalnego, to na takim maBym obszarze jak 100m2 mo|na zarzuci , |e ro[liny wykorzystuj sub-
stancje mineralne z obrze|y poletka, wi c nie b dzie to miarodajne (znowu efekt ”brzegu”:). Mo|e uda mi si namówi
przyjaciela, by wypróbowaB t metod na jakim[ 0,1 ha ju| w tym roku. To ju| co[ b dzie znaczy ...

Zeus (2010-01-18 14:59:06)


Serdecznie witam Ci Wojtku i wszystkich obserwatorów,
od niedawna regularnie czytam pojawiaj ce si tu teksty i powoli staj si zwolennikiem permakultury.
Co prawda bardziej interesuje mnie le[ny ogród, ale z racji zerowego stanu jego realizacji, mog bez problemów przez-
naczy 0,1 ha na eksperyment permakulturowej uprawy pszenicy.
Niestety zupeBnie nie znam si na agrotechnice i nie mam |adnych do[wiadczeD w uprawie czegokolwiek.
Z mojej interpretacji Twoich informacji Wojtku wynika, |e moja dziaBka ma bardzo du|y potencjaB permakulturowy
(2/3 to wzgórze o poBudniowej wystawie, miejsce gdzie kiedy[ byB sad dworski, a u jego podnó|a kiedy[ biBo zródeBko
(zasypane przez poprzedniego wBa[ciciela) i pByn B sobie strumyczek, w ubiegBym roku tylko do wrze[nia).
Nie wiem tylko, czy nie mam za dobrej gleby, bo w wi kszo[ci to klasa IIIA. Przed trzema laty byBo to pole uprawne
(pszenica, rzepak, buraki) a potem pastwisko z wysian koDczyn z tym, |e jak ogl daBem je w lecie gBówn ro[link
byB mniszek.
My[lisz, |e w takie co[ mo|na byBoby wysia koDczyn a pózniej pszenic ? Czy nale|aBoby wcze[niej przeprowadzi
jakie[ inne zabiegi agrotechniczne?
pzdr

Wojciech Majda (2010-01-18 15:48:50)


Witam, równie|.
Jeszcze b d musiaB poczyta wi cej na ten temat, by wypowiada si co do konkretnych zabiegów agrotechnicznych.
Bonfils opublikowaB kilka dokumentów i chyba ksi |k po francusku nt. fizjologii pszenicy i tego jak konkretnie
stosowa t metod - musz to przeczyta zanim si wypowiem.
Le[ny ogród to rzeczywi[cie jedna z najciekawszych koncepcji permakulturowych.
Z opisu widz , |e dziaBka rzeczywi[cie ma du|y potencjaB. Wzgórze o wystawie poBudniowej o nachyleniu 5 % to
jakby[ posiadaB pBaski teren poBo|ony 50km bardziej na poBudnie. W poB czeniu z efektem stawu, a mo|na winogrona
i brzoskwinie uprawia na Suwalszczyznie:)
Gleba nie mo|e by ”za dobra” dla le[nego ogrodu. Pewne gatunki ro[lin jak np. jagoda kamczacka daj pono
smaczniejsze owoce na gorszej glebie, ale to raczej wyj tek. Le[ny ogród dalej poprawi |yzno[ gleby któr posiadasz,
bo w przeciwieDstwie do uprawy ro[lin jednorocznych w le[nym ogrodzie jest wytwarzana gleba, a nie tracona.
Zwykle gdy opisywaBem le[ne ogrody przedstawiaBem je w kontek[cie tego, |e gleba jest równie| tworzona. ByBa to
zach ta do ich tworzenia. Je[li natomiast masz ju| dobr gleb , to tym lepiej dla Ciebie, zaoszcz dzisz sobie sporo
pracy i Twój ogród b dzie bardziej produktywny.
Wg badaD przeprowadzanych we Francji systemy agrole[nicze s najbardziej ekonomicznie opBacalne na gorszych gle-
bach. Na tych najlepszych (I i II) jednak bardziej opBacalna jest uprawa konwencjonalna.
Pewnym wyzwaniem zwi zanym z dobr gleb mog by trudno[ci z zakBadaniem ”plantacji drzew” na dobrych glebach
- pod t nazw zakBadane s zwykle |ywopBoty. Urz dnicy nie s w stanie tego zrozumie , |e |ywopBot mo|e speBnia
kilka funkcji (poza ochron przyrody) wi c trzeba bra dendrologa by oceniB jakie gatunki maj by posadzone na
|ywopBot.
Co do zabiegów agrotechnicznych - b dziemy w kontakcie mam nadziej , to powiem jak ju| przeczytam.
Równie| pozdrawiam.

panika2008 (2010-01-18 18:01:37)


Apropos gleby VI klasy, pokopalnianej itd - jest to temat mnie te| niezwykle interesuj cy. Wojtku, znasz mo|e jakie[
metody (najlepiej naturalnej, nie musi by szybka) rekultywacji takiej gleby, |eby z biegiem czasu osi gn np. IV-III
klas ? (O ile si da oczywi[cie). Takie nieu|ytki s taDsze, ni| normalna ziemia uprawna, i to mogBaby by fajna
inwestycja.

181
Wojciech Majda (2010-01-18 19:35:17)
Je|eli chodzi o rekultywacj gleby zdegradowanych, to polecam posta o projektowaniu Keyline.
DodaBbym do tego m czk bazaltow + troch nawozów sztucznych. W pocz tkowych okresie je[li na glebie prakty-
cznie nic nie ro[nie to pierwsz rzecz , jak nale|y zrobi to ograniczy erozj wodn poprzez oranie w poprzek stoku
oraz ustabilizowanie jakiejkolwiek okrywy ro[linnej, cho by perzu. Potem kultywatorem metod P. A. Yeomans’a z
wypasem zwierz t. Dodatkowo na terenie wypasu (czyli rekultywowanego terenu) zwierz ta dokarmia si sianem bo-
gatym w nasiona. Dzi ki temu b d dobrze kieBkowa , w naturalnej otoczce:) NajBatwiej osi gn to poprzez system
pastwiskowy lub jak [ z form agrole[nictwa - wa|ne,|eby gleba byBa caBy czas okryta ro[linno[ci .
Co do zmiany klasyfikacji bonitacyjnej gleby, to chciaBbym zauwa|y , |e jest to twór zarówno gleboznawczy jak i
biurokratyczny - celem jego powstania byBo okre[lenie ile dany rolnik ma dostarczy zbo|a. Wi | si z tematem
zmiany klasy ziemi nast puj ce kwestie:
-klasy te byBy ustalane kilkadziesi t lat temu, przez nie zawsze kompetentne osoby. Znajomy architekt powiedziaB mi,
ze to wygl daBo w ten sposób, |e szedB pijany geodeta i mówiB: tu b dzie 3, tu b dzie 5. Je[li komu[ za bardzo nie
zani|yB (czyli nie uznaB, |e gleba jest za dobra) to nikt nie protestowaB. W koDcu je[li miaB oficjalnie lepsz gleb , to
bardziej mógB socjalizm wesprze wy|sz dostaw zbo|a...
-od ziemi lepszej (ni|szej klasy) trzeba zapBaci wi kszy podatek
-ziemie klasy VI s chyba nawet zwolnione z podatku gruntowego
-istniej dopBaty do za trudne warunki uprawy(czy co[ w tym stylu) klasa gleby nierozerwalnie si z tym wi |e
-zmiana klasy gleby jest kosztowna, zwykle dziaBa si , |eby podnie[ klas gleby - tzn, |eby z lepszej zrobi gorsz .
Aatwiej jest co[ takiego odrolni .
-na biurokratycznie lepszej ziemi trudniej Ci dziaBa inaczej ni| rolniczo. Decyzj o odrolnieniu gleby klasy I podejmuje
chyba minister rolnictwa!
Zatem je[li chciaBby[ j pózniej sprzeda to ja szedBbym w t stron - rozmawiasz z rolnikiem i mówisz:
”SBuchaj rolnik, to jest ziemia VI klasy, z takim a takim poziomem materii organicznej, tu masz prosz aktualn
analiz gleby. Jak widzisz, mimo, |e jest VI klasy, to da si uprawia na niej buraki i pszenic . Nie b dziesz za ni
pBaci podatku gruntowego, dostaniesz dopBat , ze trudne warunki u|ytkowania, wi c dawaj Pan wi cej kasy na stóB,
bo wi cej te| z tej ziemi wyci[niesz”

panika2008 (2010-01-18 19:46:52)


Dzi ki za bardzo warto[ciowe uwagi! No to czas doczyta :)

panika2008 (2010-01-18 19:59:20)


A jeszcze spytam o jedn rzecz, mam nadziej |e Ci nie zam cz ;) WspomniaBe[, |e kupiBby[ ziemi , a kiedy[
wcze[niej pisaBe[, |e jeste[ przeciwny kupowaniu w pasie potencjalnych roszczeD niemieckich. Gdzie wi c zamierzasz
kupowa ? I czy z zamysBem staBego osiedlenia si , czy te| raczej eksperymentalnej/domowej uprawy, albo inwestycji?
Ja, je[li bym kupowaB (mo|e za par miesi cy, raczej w przyszBym roku albo jeszcze pózniej - bo przewiduj spadek
cen ziemi rolnej), to w kongresówie, po prawej stronie wisBy, gdzie[ pewnie mi dzy Warszaw a Lublinem :)

Wojciech Majda (2010-01-18 20:22:13)


Nie mecz mnie pytania Czytelników - bardzo je lubi , sam jeste[ blogerem to wiesz, |e lepiej nie pisa w pró|ni :)
Ja kupowa b d równie| po prawej stronie WisBy, albo w obr bie Konina - to wst pne zaBo|enia.
Na pewno jednak nie na Ziemiach Odzyskanych - to z góry odpada (z wiadomych wzgl dów).
Zamierzam tam wybudowa dom, caBe siedlisko i przede wszystkim centrum demonstracyjne. Do tego moje firmy
(wykorzystuj ce zasady permakultury:) tam umiejscowi . Teren b dzie zatem kupiony z ka|dego wymienionego przez
Ciebie powodu:)
Mam nadziej , |e to b dzie taka siedziba ordynacji Majdów;)

182
panika2008 (2010-01-18 21:12:17)
O |esz, ”P. A. Yeomans zauwa|yB, |e przy odpowiednim sposobie gospodarowania ziemi da si wytworzy kilka cm
gleby w ci gu 1-3 lat”... my[laBem, |e da si troch szybciej, bo w tym tempie to z totalnego nieurodzaju w miar
|yzna gleba to si zrobi dla wnuków...
A kojarzysz temat terra preta? Jaka[ metoda nad któr pracuj w Brazylii na podstawie póBnaturalnego glebotwórstwa
dokonywanego przez plemiona w drowne tamtych okolic, gBówny skBadnik to w odpowiednim momencie karczowanie
i cz [ciowe wypalanie.
Zastanawiam si te| nad tym, czy tego procesu w naszych warunkach by si nie daBo przyspieszy jakimi[ sztucznymi
metodami, jakimi[ nawozami, wysianiem jakich[ ekstremofilnych ro[lin? Co[ kojarz , |e np. kapary s takimi ro[linami
rosn cymi praktycznie na zupeBnej pustyni, tyle |e oczywi[cie nie w naszym klimacie. Jest co[ takiego mo|liwe w
naszych warunkach?

Wojciech Majda (2010-01-18 21:39:15)


panika2008 termin gleba przetBumaczyBem w znaczeniu ”topsoil”, czyli górna warstwa gleby. Do uprawy warzyw, czy
zbó| teoretycznie wystarczy 20-30 cm tego ”topsoil” wBa[nie. Przy odpowiednim gospodarowaniu ju| po jednym sezonie
takiego u|ytkowania poprawa jest znacz ca. 3 sezony pozwalaj na nieurodzajnej glebie sadzi nawet drzewa. To w
chwili obecnej najszybsza metoda. Naturalnie ten proces tworzenia 1 cm ”topsoil” trwa okoBo 1000 lat. W tradycyjnej
uprawie nawet takie tempo jest niemo|liwe do uzyskania.
Terra preta to znane mi poj cie. Opisz t kwesti szerzej w pBatnych newsletterach. W skrócie powiem tylko, |e
trzeba trzyma w giel w beczce/pojemniku z moczem przez kilka tygodni i potem wyrzuci to na pole.
Ro[lin bardzo ekspansywna, któr ja b d u|ywaB do rekultywacji jest kudzu - oBownik Batkowaty. Wi |e równie|
azot atmosferyczny, jest cenn ro[lin paszow , zarówno cz [ci zielone jak i kB cze. Je[li natomiast z rekultywacji nic
nie wyjdzie, to mo|na u|y korzeD kudzu by wyleczy si z alkoholizmu :D
W ka|dym z tych systemów chodzi jednak o zwi kszenie poziomu materii organicznej, materia organiczna to gBównie
w giel, wi c mo|na u|y go jako substytutu.

mopel44 (2010-01-25 13:58:46)


badalem temat i publikacje o metodzie podaja w zrodlach ksiazke : The Harmonious Wheatsmith by Mark Moody -
mozna ja kupic on-line - najtaniej widzialem za 4,5 $ , nie kupuje jednak bo znajomy odmowil mi wykonania testu a
ciocia jest juz wiekowa , nie nauczy sie nowych sztuczek. Moze jak ojciec i o ile te ziemie przejmie sprobuje :)

Wojciech Majda (2010-01-25 15:19:22)


Troch szkoda, no ale nie da si ukry , |e to wielka nowo[ jest, wi c pewna doza konserwatyzmu jest zrozumiaBa. No
miejmy nadziej , |e jednak ziemia b dzie w Waszych r kach.

mopel44 (2010-02-11 07:18:53)


http://pacovercrop.ning.com/profiles/blogs/new-highboy-cover-crop-se eder

Wojciech Majda (2010-02-11 08:04:12)


Ciekawy filmik. Szkoda tylko, |e nie pokazali jak wygl da pole po [ci ciu kukurydzy zaraz.

mopel44 (2010-02-11 08:41:57)


chodzi Panu czy jest tam koniczyna ? Wlasnie w metodzie p.Bonfils’a opis mowi ze nasiono jest ” pressed ” do gruntu.
Wiec taka metoda jak Hi-boy nie odpowiada tej metodzie.
tutaj ciekawe o okrywce i jej wlasciwosciach :
http://www.attra.org/attra-pub/PDF/covercrop.pdf
jak rowniez i :
http://www.sare.org/publications/bsbc/bsbc.pdf
bardzo duzo darmowych opracowan i ksiazek jest o cover crops - tego trzeba szukac a nie no-till. pozdrawiam

183
m.

Wojciech Majda (2010-02-11 11:13:18)


ChodziBo mi o to jak wysokie jest to |ytko zaraz po [ci ciu kukurydzy. Dzi ki za warto[ciowe linki :D

PrzemeysBaw Dereszewski (2010-02-20 15:27:56)


Czy stosuj c upraw bez orania trzeba stosowa pBodozmian?

mopel44 (2010-02-20 15:38:31)


A tak wracajac - to najgorsze jest sadzenie ! kulki nasienne ? co wlasnie z tym ”pressed” do gruntu - odnosnie ziaren
;/ sadzenie mechaniczne wydaje sie wrecz niemozliwe, reczne rowniez klopotliwe. Hi-boy - ten seeder z filmiku ktory
wkleilem , nie da rady przy koniczynie - czy sie myle ? pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-02-20 16:36:59)


@ PrzemeysBaw Dereszewski
Ju| stosowanie koniczyny jest swego rodzaju pBodozmianem. Je[li daBoby si wple[ w to równie| inne ro[liny, to byBoby
to na pewno bardzo korzystne. Niestety nie znam si bardzo na tym, jeszcze caBej ksi |ki Fukuoki nie przeczytaBem.
@mopel44
Mo|e by problem z Hi-boyem. Waga nasiona nie jest na tyle du|a, |e b dzie w stanie ”wbi ” si w gleb , je[li b dzie
na niej jaka[ okrywa.
Kulki nasienne sprawi , |e nie b dzie potrzebne ich wciskanie do gruntu, poza tym s na tyle ci |kie, |e na pewno
trafi na ziemi , a nie zatrzymaj si np. na li[ciu koniczyny.

Anonymous (2010-02-21 16:09:47)


Czy mo|na do zwo|enia plonów z pola u|ywa koni i wozu konnego? nie b dzie to zbytnie jak na t metod ugniatanie
ziemi?
I jeszcze jedno pytanie je[li mo|na, to zaBó|my |e kupujemy pole, na nim [ciernisko jest, to czy trzeba jako[ przygo-
towa teren do uprawy t metod ?

Anonymous (2010-03-01 00:01:49)


Jak wytBumaczy fakt, |e metoda uprawy daj ca plon pszenicy 15t/ha, który jest ewenementem na skal [wiatow ,
nie zostaB rozpowszechniony?
PróbowaBem znalez jakie[ opisy badaD albo do[wiadczeD osobistych rolników, po polsku i angielsku.. Niestety, inter-
net milczy na ten temat. Widniej jedynie te same wersje powy|szego artykuBu, entuzjastyczne i baardzo teoretyczne.
Pod linkiem http://overclover.com/CerealsOverClover.html
znajduje si jeden opis stosowania tej metody, bez rezulatów (pszenica wykBosiBa si w tym samym roku - przed zim ).
k.

Wojciech Majda (2010-03-01 08:56:13)


@Anonimowy
Wydaje mi si , |e taki koD nie powinien powodowa zbytniego ubicia gleby, wi c si nadaje. W [ciernisku trzeba
b dzie wysia koniczyn . Wydaje mi si , |e nie wystarczy wysia koniczyn w pierwszym roku. Zaznacz tylko, |e
ja ta metod pszenicy nie uprawiaBem (|adn metod nie uprawiaBem:) To jest metoda nowatorska, u nas jeszcze nie
sprawdzona. Wydaje mi si , |e w tym roku powstanie kilka takich poletek do[wiadczalnych.
@k.
Ja widz kilka potencjalnych powodów:
1.Nale|y zada sobie pytanie ”kto korzysta”. Jaki interes maj firmy agrochemiczne, produkuj ce traktory itp w tym
by promowa t metod ?
Dlaczego np. BaweBna BT zrobiBa tak furor w Indiach mimo, |e przyczyniBa si do bankructwa i samobójstw wielu

184
rolników? Monsanto i inne firmy rolnicze posiadaj po prostu du|o lepsze kanaBy dystrybucji.
2.To jeszcze du|a nowo[
W artykule o tej metodzie znalazBem odno[nik do tego raportu - pisz , |e podobne rezultaty (jeszcze nie czytaBem)...
http://www.cimmyt.org/english/docs/tech pubs/plantsyswheat.pdf
Wkrótce zaBaduj na chomika kilka artykuBów Bonfilsa. TBumaczy od strony fizjologii pszenicy co i jak.

mopel44 (2010-03-01 11:27:24)


Mam gdzies dane dotyczace wiazania azotu przez zywa okrywke - koniczyna biala zapewnia ponad polowe wiecej niz
sypia nawozow w UK.
Rekord swiata ciagnikiem NEW holland wykazal 10,2 t/ha.
Nalezy zwazyc iz - bodaj w tabeli w linku podanym przez autora jest ta informacja - klosow wypada wiecej na m2 niz
przy normalnej uprawie.
Sa wieksze. Ziarna sa duzo wieksze i ciezsze.
Oceniam ze jest to jak najbardziej mozliwe ale na pewno nie w pierwszym roku.
Zgodne jest to z angielskojezyczna fizjologia pszenicy P.Bonfilsa.
Ok - niech bedzie 10 ton - to i tak super wynik przy braku potrzeby nawozenia , orania i oprysku? Zgodzi sie Pan
Anonimowy ?
@WM : czy przy takim wieloletnim stosowaniu pszenicy na danym terenie wystapi mikroryza ? Nie znalazlem szer-
szych opracowan szczepienia mikroryza pszenicy. Co Pan o tym mysli ?
Pozdrawiam

mopel44 (2010-03-01 11:34:29)


Anatomia pszenicy dostepna jest w sieci za free , nie wiem tylko czy to calosc czy nie.
Nalezy popatrzec kto robi na czym biznes ?
Firmy prosukcyjne na sprzecie - w tej metodzie potrzeba mniej sprzetu.
Firmy energetyczne na ropie / smarach.
Monsanto na GMO .
A Pan Bonfils anatomie dal za darmo w sieci - a druga swoja ksiazke o pszenicy sprzedaje za smieszne 4funciaki - kto
ma biznes ?
Pozatym problemem w tej metodzie jest sadzenie - zbior moim zdaniem mozna rozwiazac.
Bez wsparcia producentow sprzetu mozna zapomniec o tej metodzie na wieksza skale.

Wojciech Majda (2010-03-01 16:48:26)


My[l mopel44, |e istotn kwestie poruszyBe[.
Je|eli chodzi o mikoryz w przypadku pszenicy to zapewne z czasem si pojawi. Zarodniki grzybów mikoryzowych
s w glebie, tylko zwykle w bardzo maBych ilo[ciach. Je[li zapewnimy odpowiednie warunki (zwBaszcza nie b dziemy
u|ywa fungicydów i nie b dziemy ora ) to z czasem si ona rozwinie samoczynnie.
Podobnie jest z drzewkami owocowymi. Nie trzeba ich szczepi mikoryz - wystarczy zapewni warunki w jakich grzyby
mikoryzowe ”maj dobrze” i same si pojawi . Zwykle jednak w warunkach ogrodu mo|na to poprawi poprzez szczepi-
enie grzybni grzybów jadalnych - wtedy mamy dodatkowy plon.
Motylkowate w runi pastwiska wi | wg ksi |ki ”A karstwo” Macieja Rogalskiego od 100 do 270 kg azotu na ha.
Najwy|sz wydajno[ wykazuje lucerna - w zasiewach monokulturowych dochodzi do 600kg.
Zrednio na 1 % udziaBu koniczyny biaBej w runi pastwiska wi |e 3-5kg na ha.
Na 1 ha pszenicy wali si gdzie[ do 150 kg azotu (wi cej nie jest uzasadnione ekonomicznie). Chyba okoBo poBowa z
tego jest bezpo[rednio wykorzystywana przez pszenic .
Tak|e teoretycznie wystarczy :)
P.S. Nie panujmy sobie, ja w tym miesi cu mam 24 urodziny. Jeden z moich znajomych mówi, |e ”panów wybili
komuni[ci” inny znowu| ”na pana to trzeba mie pieni dze i wygl d” Ja co najmniej jednego jeszcze nie mam;)

185
mopel44 (2010-03-01 22:38:32)
Tak , poziom przy bialej jest bardzo duzy - jednak w metodzie Bonfilsa okres wegetacyjny jest dluzszy - wiecej moze
wykorzystac - do tego jezeli juz mikroryza bedzie w glebie - naprawde efekty moga zaskoczyc. Zapomnialem dodac ze
nalezy zwrocic uwage iz sciolka i lepsza gleba lepiej przytrzyma wode poczawszy od stopionej ze sniegu - co samo w
sobie da dodatkowego ”kopa”.
Tabela opisujaca fizjologiczne cechy pszenicy jest troszke ubozsza w przytoczonym linku niz w pdfie.
No i nalezy nadmienic ze zastrzega on by stosowac specyficzne gatunki pszenicy.
Jestem bardzo ciekaw efektu - niby jakies malzenstwo bada te metode - jest stronka w sieci - trzeba by sie z nimi
skontaktowac.

Wojciech (2010-03-02 07:51:22)


MógBby[ poda linka do strony tego maB|eDstwa?

mopel44 (2010-04-26 10:57:19)


E ten firefox, odpowiedziale juz raz ale nei zamiescilo. to strona overclover.com.pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-04-27 19:49:23)


Dzi ki

mopel44 (2010-05-01 16:08:47)


to tam trudno wyszukac - http://overclover.com/COC-2008.html

Anonymous (2010-05-02 13:48:37)


intryguj ca metoda, ale trzeba j sprawdzi i dopracowa na wBasnym terenie i z dost pnymi odmianami. My[l , |e
mo|na sprawdzi nawet na niewielkich poletkach i zasia (wcisn ) r cznie w istniej c koniczyn (lucern czy inne
motylkowe) sprawdzaj c warianty zag szczenia, terminu, odmiany i piel gnacji. Je[li potencjaB jest 15 t/ha gra warta
[wieczki. Potem zbudowanie siewnika nie powinno by wielkim wyzwaniem.
TestowaBem metod fukuoki na swoim terenie - jest bardzo zawodna powód nieregularne opady deszczu. Na wyspie
Sikoku gdzie przez lata Fukuoka dopracowaB si swojego systemu s regularne pory deszczowe, które pobudzaj
otoczkowane w glinie nasiona do kieBkowania i wspieraj zakorzenienie si mBodej siewki i wzrost. U nas niestety
cz sto nie kieBkuj , lub po wykieBkowaniu zasychaj .

Anonymous (2010-05-02 14:02:42)


Co[ mi tu nie pasuje
Konwencjonalne Bonfils
Ro[lin na m2 350 1.5-4
ydzbeB na ro[lin 0-3 100-150
KBosów na ro[lin 12-15 35
je[li dobrze rozumiem to z jednego ziarna wyrasta jedna ro[lina. W fazie krzewienia wyrasta kilka zdzbeB, które w
fazie kloszenia zakoDczone s kBosem. Wi c od biedy jest fizycznie mo|liwe, |e kBosów b dzie mniej ni| zdzbeB chocia|
maBo prawdopodobne |e ich 100 - 150 da 35 kBosów. Ale jak wytBumaczy , |e na 0 - 3 zdzbBach b dzie 12 - 15 kBosów?

Wojciech Majda (2010-05-10 21:29:04)


@Anonimowy 1
Bez testów rzeczywi[cie si nie ob dzie. Dzi ki za informacje nt. Twoich rezultatów z t metod .
@Anonimowy 2
Mo|liwie, |e zle przetBumaczyBem ten fragment:
”Conventional Bonfils
Plants/m 350 1.5-4
Ears/plant 0-3 100-150
186
Earlets/plant 12-15 35
Grains/ear 20-30 40-60
Weight of grains Low High”
Przyznam si , |e nie byBem pewien tego, czy to dobrze tBumacz a w sBownikach które posiadam/internetowych ni-
estety nie ma tBumaczenia tych sBów.

Aleksander (2010-07-03 01:59:10)


Cze[ wszystkim:)
ZaciekawiBa mnie metoda Bonfilsa, bo wBa[nie na moim pi knym >10-arowym trawniku stoi 30-40 cm wody gruntowej,
która wyszBa podczas wysokiej fali na Wi[le i zmusiBa mnie do szukania sposobów na nowe zagospodarowanie terenu.
Gleba jest wi[lana, wi c bardzo dobra cho specyficzna (gliniasta), ale nie mam czasu na uprawianie, wi c dotychczas
byBa tam po prostu trawa (plus ogródek i ziemniaki na wBasne potrzeby). Z tego powodu, jak i poniewa| na[cie lat
wcze[niej byBa w tym miejscu szkóBka iglaków, ziemia jest mocno zakwaszona, a gnij ca trawa j zapewne jeszcze
bardziej dokwasi.
Tak wi c ewentualne dziaBania w zakresie permakultury b d mógB zacz dopiero w przyszBym roku, czyli mam caBy
rok na nauk i przygotowania.
W internecie znalazBem ciekawy link, którego chyba tutaj jeszcze nie byBo:
http://www.permies.com/permaculture-forums/1568
0/permaculture/fukuokabonfils-winter-wheat-method-for-chicken-feed
Pisz tam m.in.:
With a traditional system, one seed of wheat gives you an average of 375 grains of wheat.
With this alternative syste, one seed of wheat gives you an average of 6250 grains of wheat.
I suppose it is wise for most operations to plant their wheat much closer together so that it grows straight and tall
for the combine.
FYI: there are about 15,000 grains of wheat in a pound.
Czyli w skrócie: ziarno tradycyjnej pszenicy daje 375 ziaren plonu, a ziarno uprawiane wg Bonfilsa - 6250 ziaren. Na
funt liczy si 15 tys. ziaren, czyli >33 tys. ziaren / kg
Mo|na wi c oszacowa potencjalne plony.
Pisz tak|e o odmianach:
- pszenica:
Regarding varieties, the Harmonious Wheatsmith by Mark Moodie specifies the following characteristics:
”Varieties pre-dating 1826, long straw, strong vegetative vigour, broad area of side-shooting, high resistance to cold,
very late maturity, pure winter type, floral initiation requiring at least 6-700ˆo T-Sum, large leaf area for better
photosynthesis, absence of carbon starvation and highly developed roots to avoid drying of immature grain, 1 part
above ground, 2 parts below.
Such varieties are; ble siegle (or Bled Siegle or Ralet); Autumn Victoria (victoria d’Automne); Prince Alber; Autmn
Chiddam; Golden Top; Dattel; Sharrif Squarehead; Poulard d’Auvergne; The Giant Squareheaded Hybrid Wheat
(tritical 1907); Schlanstedt Rye.
Trials have also begun with Dinkel; Champlein; Red Standard; Chidham Red and White Chaff (related to Chiddam?);
Squarehead Master; Percival’s blue cone; and Maris Wigeon.
- i owies:
Oats being tried include Radnorshire Sprig; land oat; ceirch du Bach; Cornish; Old Cornish and Hen Gardie.

Anonymous (2010-07-03 02:03:26)


Cze[ wszystkim:)
Mam ciekawy link którego tu jeszcze nie byBo:
http://www.permies.com/permaculture-forums/1568
0/permaculture/fukuokabonfils-winter-wheat-method-for-chicken-feed
Podaj dane o wydajno[ci:

187
With a traditional system, one seed of wheat gives you an average of 375 grains of wheat.
With this alternative syste, one seed of wheat gives you an average of 6250 grains of wheat.
I suppose it is wise for most operations to plant their wheat much closer together so that it grows straight and tall
for the combine.
FYI: there are about 15,000 grains of wheat in a pound.
Pisz te| o odmianach:
- pszenica:
Regarding varieties, the Harmonious Wheatsmith by Mark Moodie specifies the following characteristics:
”Varieties pre-dating 1826, long straw, strong vegetative vigour, broad area of side-shooting, high resistance to cold,
very late maturity, pure winter type, floral initiation requiring at least 6-700ˆo T-Sum, large leaf area for better
photosynthesis, absence of carbon starvation and highly developed roots to avoid drying of immature grain, 1 part
above ground, 2 parts below.
Such varieties are; ble siegle (or Bled Siegle or Ralet); Autumn Victoria (victoria d’Automne); Prince Alber; Autmn
Chiddam; Golden Top; Dattel; Sharrif Squarehead; Poulard d’Auvergne; The Giant Squareheaded Hybrid Wheat
(tritical 1907); Schlanstedt Rye.
Trials have also begun with Dinkel; Champlein; Red Standard; Chidham Red and White Chaff (related to Chiddam?);
Squarehead Master; Percival’s blue cone; and Maris Wigeon.
owies:
Oats being tried include Radnorshire Sprig; land oat; ceirch du Bach; Cornish; Old Cornish and Hen Gardie.

Wojciech Majda (2010-07-06 22:35:00)


Dzi ki Aleksander za wklejk .

Aleksander (2010-07-08 23:05:50)


Ciekawi mnie sprawa roku 1826, tj. |e odmiany musz pochodzi sprzed tego roku.
Czy to data graniczna upowszechnienia nawozów sztucznych (po której jak przypuszczam powstawaBy odmiany z
nawozami wbudowanymi w metabolizm), czy te| co[ innego?
Gdzie w Polsce mo|na kupi takie odmiany?

Wojciech Majda (2010-07-10 18:17:31)


Gdzie mo|na kupi takie odmiany nie mam poj cia niestety. Dlaczego autor wybraB dat akurat 1826 nie wiem
dokBadnie. Jednak ja wi zaBbym to ze stosowaniem guana a nie nawozów sztucznych (których powstanie i stosowanie
na szerok skal to raczej druga poBowa XIX w.
Odmiany zbó| z nawozami wbudowanym w metabolizm, to raczej dopiero kwestia przyszBo[ci (GMO).

jackommm (2010-09-29 01:12:56)


Metoda Bonfilsa mnie równie| zaintrygowala. Od roku mam pole 26a II klasy w wiekszosci (choc klasy jak Wojtek
wczesniej zauwazyl nie wiele znacza) Zeszlej jesieni zasialem bezposrednio w sciernisku recznie biala koniczyne - polowe
pola 13a , gesciej niz sugeruje bonfils (aczkolwiek nie wiem czy jest taka koniecznosc). Druga polowe na wiosne plytko
zaoralem wysialem koniczyne , a potem pare innych upraw. Koniczyne skosilem co najmniej raz , niekiedy wiecej.
Efekt koncowy - pole jest pokryte w wiekszosci dywanem bujnej, grubej koniczyny i wiecej koszonej tym lepszej.
Chwasty lacznie z perzem i 2 arami zasadzonych poziomek zostaly mocno zagluszone.
Dodatkowe obserwacje:
1.przy sianiu w sciernisku dobrze jest rownomiernie rozprowadzic pozostala slome. tam gdzie bylo jej grubo koniczyna
slabo rosla
2.jesienna koniczyna nie dala jeszcze wiekszych efektow nawozowych(na wiosne lato). Sadzilem w ni pomidory, dynie,
ogorki i inne - wszystko roslo marnie - wyrazny brak azotu tudzie| innych skladnikow(A pole I i II klasa!!! :) )
zobaczymy w przyszym roku...
3.Jedynie w miar udaly si marchewki, bób, rzodkiew biala, salata, drobne fasolki

188
Wysialem tydzien temu 2 garsci pszenicy tak na probe czy cos wyjdzie na wiosne ( ale to taka byle jaka pszenica i
siana pozno wiec d
alem sobie spokoj z odstepami)
Na wiosne skosze konicz i wysieje troche jeczmienia a moze i innych zbó|...
Je[li chodzi o dat 1826 to powstala wtedy pszenica Noah - krzy|ówka zimowej odmiany rodem z pónocnej Afryki
ze [ródziemnomorsk odmian wiosenn - jak pisze Bonfils w ”Fizjologii pszenicy”. Dzisiejsze odmiany wywodz si
wa[nie z Noah. Brak im cech stricte zimowej pszenicy
Z kupowaniem tych odmian jest problem..By mo|e bank genów móglby odpalic 100 ziarenek...Bede jeszcze szukal...
pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-09-29 12:28:23)


Dzi ki za komentarz!

Dlaczego systemy permakulturowe musz by wydajniejsze ni| tradycyjne rolnictwo.


(2010-01-18 10:47)

[1]
Od przebi[niegów mo|emy nauczy si , jak nie kopa si z koniem...
Dzisiejszy post ma do[ odwa|ny, by nie rzec arogancki tytuB. Mam nadziej , |e po jego przeczytaniu b dziesz
równie| tak uwa|aB.
Zaczn od pocz tku, czyli energii.
Zdecydowana wi kszo[ energii, któr czBowiek ma do dyspozycji jest to energia sBoneczna w jednej albo
drugiej formie. W giel, ropa, czy gaz ziemny, to przecie| nic innego jak ”zasoby” energii sBonecznej z
przeszBo[ci. Wykorzystuj c paliwa kopalniane korzystamy z energii sBonecznej, któr setki milionów lat
temu pradawne ro[liny (i nie tylko) przerobiBy na w giel lub w glowodory. Jako, |e s to zasoby nieodnaw-
ialne
mo|na zaBo|y , |e kiedy[ si skoDcz . W niektórych rejonach [wiata ju| to nast piBo tzn. skoDczyBy si
zapasy paliw kopalnianych na danym obszarze. ZostaBy zu|yte, spalone i nie wróc wi cej (w ludzkiej skali
czasu), koniec.
Nasze |ycie opiera si na energii. Energia ta mo|e pochodzi z paliw kopalnianych (w giel, ropa...) jed-
nak zasoby te jak wiadomo kiedy[ si skoDcz . yródBem energii dla tych no[ników energii (poza uranem)
byBo sBoDce. WspóBczesny [wiat |yje zatem na energetyczn ”krech ”, z rolnictwem jest podobnie. Wzrost
produktywno[ci w rolnictwie zostaB osi gni ty gBównie poprzez nawozy sztuczne, do których zu|yto paliwo
189
wytworzone miliony lat temu.
Co staBoby si z wydajno[ci , gdyby nie nawozy sztuczne i paliwo do traktorów?
Nie twierdz , |e nie nale|y wykorzystywa paliw kopalnianych, |e jest to zBe z natury (nie mógBbym pisa
tego bloga bez nich), nale|y je wykorzystywa odpowiedzialnie, np. do pisania bloga o permakulturze:) albo
robót ziemnych, które poprawiaj produktywno[ i sprawiaj , |e trwale zwi ksza si |yzno[ gleby itp.
Jak zwykle w systemach permakulturowych staramy si pracowa z tym, co mamy.
Co zatem mamy? Mamy sBoDce, które [wieci caBy czas. Powinni[my wykorzysta je jak najbardziej produk-
tywnie. Np. do dogrzania szklarni, domu , winoro[li, brzoskwiD...
Rolnictwo konwencjonalne mo|e sobie pozwoli na marnotrawstwo energii sBonecznej, na tracenie gleby...
Niedobory przecie| zawsze mo|na uzupeBni paliwami kopalnianymi, utracon gleb ”granulkami” z NPK.
Czym innym jak nie marnotrawstwem energii sBonecznej jest pozostawianie pól pustymi przez okres od sierp-
nia do marca?
Na pastwisku w okresie pocz tek sierpnia - koniec pazdziernika powstaje 35 % procent biomasy (w uj ciu
rocznym). Czy rozs dne byBoby pozbawianie si np. 1/3 ciepBa z kolektorów sBonecznych? Najwyrazniej
jednak mo|emy sobie pozwoli na niewykorzystywanie tego, jeste[my energetycznie ”bogaci” a przynajmniej
praktyki rolnicze przystosowane s do tego, |e dysponujemy bogatym zródBem energii.
Jakie jest zatem alternatywne, permakulturowe rozwi zanie?
Zbo|a jednoroczne produkowane [2]Metod FUKUOKA-BONIFILS,
[3]uprawa zbó| wieloletnich i przede wszystkim [4]le[ny ogród, czy na wi ksz skal [5]agrole[nictwo.
Dlaczego te systemy lepiej wykorzystuj energi sBoneczn ? Poniewa| produkcja zachodzi w nich gdy tylko
jest odpowiednio ciepBo. Na zwykBym polu |yta cz sto gleba jest goBa, czyli padaj ce promienie sBoneczne
nie s przetwarzane na biomas . W le[nym ogrodzie natomiast wykorzystuje si ro[liny, które rozwijaj
si zanim nawet drzewa wydadz li[cie. Zazwyczaj s to ro[liny jadalne, ale mo|na u|y te| takie jak np.
przebi[nieg. Ro[lina ta przystosowaBa si do |ycia w lesie. ”Wie”, |e nie daBaby rady konkurowa z drzewami
na wysoko[ - jest przecie| [miesznie niska. Stosuje inna, równie skuteczn strategi - przechodzi wi ksz
cz [ swojego cyklu |yciowego gdy drzewa nie maj jeszcze li[ci, zatem nie ma problemu z dost pem do
[wiatBa, substancji mineralnych i wody.
Po co kopa si z koniem, zwBaszcza gdy ten koD jest wi kszy i silniejszy? Nie lepiej go obej[ ?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.

Co Ty o tym my[lisz?
Aktualizacja 1. Uprawa zbó| wieloletnich jest jeszcze na etapie wczesnych eksperymentów - plony w tym
przypadku s (jeszcze) ni|sze w porównaniu do uprawy konwencjonalnej.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1QuTfATiAI/AAAAAAAAAPw/DI34dCNZhos/s1600-h/Przebi%C5%9Bnieg_
przebija_si%C4%99_przez_%C5%9Bnieg.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html

Ksi |ka o le[nych ogrodach (2010-01-18 17:24)

WBa[nie zacz Bem pisa ksi |k o le[nych ogrodach, w zwi zku z tym prosiBbym by[cie w komentarzach opisali
jakie s Wasze pro[by, propozycje i | dania:) O czym chcieliby[cie przeczyta , na co zwróci uwag . Jednym
zdaniem, czego potrzebujecie.
Gor co zach cam do komentowania, gdy| dzi ki temu ksi |ka ta b dzie lepsza, bardziej warto[ciowa, bardziej
odpowiada b dzie Waszym wymaganiom. To Wy w koDcu b dziecie za ni pBaci ;p wi c lepiej, by byBa
tego warta!
190
Anonymous (2010-01-18 18:28:55)
ByB bym troch ostro|ny z pBaceniem za Twoj ksi |k . Poniewa| wydaje mi si , |e teoria któr nam wykBadasz
na blogu jest pobie|nym skrótem publikacji innych osób, jestem równie| sceptycznie nastawiony do Twojego
do[wiadczenia w dziedzinie Permakultury (wiedzy o naturze nie da si wchBon tak hop siup;) potrzeba do tego
dobrych paru lat praktyki, my[l |e do[wiadczenie z Twoim wBasym, funkcjonuj cym ju|, ogrodem le[mym w naszym
klimacie, byBo by czym[ co by mnie prekonaBo do zakupu ksi |ki), a chyba nie posiadasz za wiele praktyki w dziedzinie
ogrodnictwa czy rolnictwa. Je[li mam racj , to uwa|am, |e lepiej by[ przetBumaczyB któr [ ksi |k zagranicznych
autorów np. Mollisona.
Je[li si myl , to prosz naprostuj moj zbB kan dusz ;)
Nie neguj Twoich artykuBów na blogu, s pomocne, ale jako punkt zaczepienia.
Lepiej skorzysta z do[wiadczeD innych, którym si udaBo i poprawnie funkcjonuje, ni| odkrywa Ameryk na nowo:)
Pozdrawiam

daek (2010-01-18 19:48:09)


Permakultura wydaje si czym[ racjonalnym, skupia si na rozwoju gleby i ro[lin, zamiast na czystej eksploatacji.
Natomiast z informacji, które znalazBem wynika, |e jest to fajny sposób sp dzenia czasu na dziaBce i jaki[ maBych
projektów. Brakuje mi informacji jak t wiedz zamieni na co[ wi kszego(mo|e kilkadziesi t ha), i jednocze[nie
utrzyma produktywno[ wykorzystuj c maszyny i technologi .
Nie wyobra|am sobie du|ych gospodarstw korzystajacych tylko i wyB cznie z pracy r k (wydaje mi si , |e powy|ej
pewnej wielko[ci traci to sens ekonomiczny, ch tnie wysBucham argumentów je[li si myl ).
Uwa|am, |e znalezienie sposobu na poB czenie permakultury z technologi b dzie tym czym mo|na zainteresowa
rolników do takiej uprawy na du|a skal .
Jak komentarz powy|ej, te| ch tnie dowiem si o Twoich praktycznych projektach w naszym klimacie.
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-18 19:54:47)


Nie mylisz si anonimie - moje do[wiadczenie ogrodnicze jest skromne - raptem okoBo roku. Wpisy tu prezentowane
zazwyczaj s przystosowanymi na nasze potrzeby rzeczami, które inni ju| stosuj . W koDcu po co odkrywa Ameryk
- jak zreszt zauwa|asz:) Wiedz nt. ekologii zdobywaBem ju| w gimnazjum. Si pochwal , |e w liceum wygraBem
powiatowy konkurs ekologiczny - gBówn nagrod byB rower górski :D PrzeczytaBem setki ksi |ek i tysi ce artykuBów na
tematy zwi zane z ekologi /ogrodnictwem/agrole[nictwem/permakultur . W dziedzinach tych czuj si kompetentny.
Wiedz o permakulturze da si ”wchBon c” szybko - kurs projektowania permakulturowego to 72 godziny wykBadów i
wiczeD podczas których czBowiek uczy si sposobu my[lenia, a nie konkretnych, ”magicznych” technik.
Oczywi[cie do[wiadczenie jest cenne - zdobywam je równie| teraz, jednak chciaBbym zauwa|y , |e w pewnych kwestiach
nie trzeba mie do[wiadczenia. Czy potrzeba do[wiadczy tego by stwierdzi , |e nasiono w odpowiednich warunkach
kieBkuje?
Co do ksi |ek Mollisona, to nie koniecznie byBaby przydatne przeci tnemu czytelnikowi, gdy| du|a jej cz [ po[wi cona
jest zagadnieniom takim jak: pustynie, permakultura na wyspach, w tropikach, w klimacie podzwrotnikowym...
To czym b dzie moja ksi |ka to wBa[nie do[wiadczeniem innych ludzi z tym, |e ze skupieniem si na klimacie polskim.
Po co miaBby polski Czytelnik kupowa ksi |k w której opisane s techniki jak stworzy gildi opart o banany i
palmy daktylowe? Czy nie lepiej skupi si na jabBkach?
Po co na nowo odkrywa Ameryk ?
Dzi kuj bardzo za opini i rozumiem Pana/Pani punkt widzenia. Równie| pozdrawiam.

Zeus (2010-01-18 20:08:21)


Co prawda permakultur zainteresowaBem si bardzo niedawno, ale [miem twierdzi , |e na dzieD dzisiejszy nikt jeszcze
w Polsce nie ma ogrodu le[nego. Co prawda organizowane s ju| warsztaty permakultury (w okolicy Warszawy i
Lublina), w oparciu o wBasne do[wiadczenia praktyczne, ale dotycz one gBównie zasad ogólnych takich jak zakBadanie
grz dek, uprawy warzyw itp. Nigdzie nie znalazBem informacji o tym, |e kto[ w Polsce wykorzystuje staw w celu do-

191
grzania lub do[wietlenia budynku, szklarni, czy te| wymagaj cych tego ciepBolubnych ro[lin, czy ma w swoim ogrodzie
Swale.
Je|eli jest inaczej to bardzo prosz o info.
OdzywaBem si przy w tku dotycz cym uprawy zbó| jednorocznych w Polsce metod FUKUOKA-BONIFILS.
Przy okazji drobne sprostowanie, je[li mog ?
Dzi kuj .
We wspóBczesnej agrotechnice s znane i z powodzeniem stosowane przede wszystkim na du| skal metody uprawy
bezorkowej, ale metody te niewiele, albo jeszcze mniej maj cokolwiek wspólnego z upraw permakulturow .
Reprezentuj organizacj pozarz dow non-for-profit, która od koDca ubr. u|ytkuje ok. 1,5ha dziaBk . Naszym pier-
wotnym zaBo|eniem byBo stworzenie ogrodu ró|anego w oparciu o ekologiczn upraw owocowych odmiany dzikiej
ró|y.
Permakulturowa zasada Minimum wysiBku maksimum efektów , jest mi szczególnie bliska.
Na pocz tek pomy[laBem, |e skoro i tak mamy na dziaBce kilka kilkudziesi cioletnich drzew jabBoniowych (resztki pod-
worskiego sadu), to dlaczego nie spróbowa pobawi si w gildie z kiwi, czosnkiem i innymi zioBami. I tak mi li[my
zamiar posadzi drzewa od póBnocy, to dlaczego nie stworzy ogrodu le[nego? Logiczne?
Nie dziaBamy dla osi gania zysków, dlatego bez problemu ponownie zgBaszam nasz dziaBk do eksperymentowania.
Na pocz tek mo|emy poteoretyzowa , spróbowa stworzy zaBo|enia projektowe, itp. Jak b d ch tni to mog Was
zaprosi na wizj lokaln itp.
[1]... wspomniana dziaBka ”z lotu ptaka
pzdr

1. http://www.2bs.pl/permakultura/2bsd.jpg
Wojciech Majda (2010-01-18 20:08:42)
@Daek
Na wi ksz skal permakultura proponuje agrolesnictwo, projektowanie Keyline, Metoda Bonfils’a i w przyszBo[ci
zbo|a wieloletnie.
Elementy, które mo|na zastosowa na du| skale, to np |ywopBoty, drzewa paszowe, drzewa wi | ce azot z powietrza...
Podsumowuj c redukcja kosztów. Oszcz dno[ci na np. azocie, jakie mo|na osi gn przy maBej skali s maBe, przy
skali kilkudziesi ciu ha to robi si powa|ne pieni dze.
Wkrótce napisz post o wykorzystaniu drogi do celów permakulturowych. To równie| b dzie mo|na wykorzysta na
du| skal .
Le[ny ogród, to system odpowiedni raczej do skali przydomowego ogrodu lub maBego gospodarstwa rolnego. Przy-
pomn , |e ksi |ka dotyczy b dzie le[nych ogrodów, a nie permakultury jako caBo[ci:)
prosiBbym zatem o skupienie si na tej kwestii.
Oczywi[cie dzi kuje za wszystkie opinie - dzi ki nim ten blog b dzie lepszy.
Równie| pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-18 20:32:47)


@Zeus w Dziadowicach miaBy by latem 2009 roku warsztaty, gdzie kto[ mi B dawa warsztaty permakultury. W planie
byBo nauka wytyczania i budowy swale’i. Niestety z powodu zBych warunków atmosferycznych warsztaty nie odbyBy
si . Sk din d dziwne, |e dali si pokona pogodzie na warsztatach permakultury:) Inna sprawa, |e tam ostry re|im
wegetariaDski by panowaB i jeszcze np wieczorem piwka by nie dali wypi , tak po caBym dniu nauki...
”Permakulturowa zasada Minimum wysiBku maksimum efektów , jest mi szczególnie bliska.” Mi równie|:) i chyba
ka|demu leniowi równie|;)

Zeus (2010-01-18 20:51:05)


W takim razie wcale si nie dziwi , |e wymi kli.
Po co budowa swale jak si nie ma w planach degustacji nalewek z owoców le[nego ogrodu.
Mo|e to zle, ale nie interesuj mnie |adne ideologie w tym te| i te zwi zane z tworzeniem wydzielonych spoBeczno[ci,
jak np. eko wioski. Jestem zwyczajnym czBowiekiem, ceni tolerancj i (bio)ró|norodno[ .
A ja tBumacz sobie to tak, |e bez wymy[lania tego jak robi aby si nie narobi nijaki rozwój nie byBby mo|liwy.

192
pzdr

Anonymous (2010-01-18 21:06:20)


Mo|e (napewno) troch nie na temat, ale mam pytanie do Zeusa (a mo|e kto[ inny te| dysponuje tak wiedz ), my[l
|e pozostali b d równie| zainteresowani odpowiedzi :
Jak t dzik ró| pó|niej wyko|ysta do wyrobu np. d|emu?
UsuneBem z niej pestki, ale przy próbie usuwania wBosków z Bupinki daBem sobie spokój przy drugiej sztuce.
SprawdzaBem w ró|nych zródBach i nigdzie nie jest nawet wspomniane, |e wBoski te s jadalne, albo niejadalne, a
niechciaB bym eksperymentowa na sobie.
Wracaj c do ksi |ki to byBo by fajnie gdyby pojawiBy si w niej gBównie gildie ro[lin uznane jako ”typowo polskie”,
czyli uprawiane u nas od dawna, nie jestem przeciwny ”nowym” ro[linom, ale chc ich jak najmniej w moim ogrodzie,
zreszt np. kiwi z tego co czytaBem nie wychodz u nas najpepsze
Pozdrawiam :)

Zeus (2010-01-18 21:20:09)


@Anonimowy
Jeszcze nie miaBem nigdy takich ilo[ci owoców ró|anych aby my[le o zrobieniu z nich konfitur. Na ten cel mo|na
wykorzysta przecie| pBatki.
Niestety nie znam permakulturowej metody na usuwanie nasion z owoców dzikich ró|. Wiem jedynie, |e nasionka te
s jadalne. Co niektórzy tBocz z nich doskonaBy olej. Troch eksperymentowali[my z ich namaczaniem, co by wyko-
rzysta ró|nice ci |arów (same nasionka s troch l|ejsze). Mo|na te| pod ci[nieniem strumienia wody przecisn
nasionka przez sito. Do wyrobu nalewki, taki stopieD czysto[ci w zupeBno[ci wystarcza.
pzdr

Anonymous (2010-01-18 21:51:11)


Konfitury chciaBem zrobi z dzikiej ró|y (tej podBu|nej) w malutkich sBoiczkach, jako lekarstwo na zimowe przezi bienia
i nie tylko, wBa[ciwo[ci dzika ró|a ma caBkiem sporo. ChodziBo mi konkretnie o krzemionkowe wBoski (sw dz po wrzuce-
niu za koszule i potarciu:) a nie o pestki. Domy[lam si , |e s nie szkodliwe ale pewno[ci brak.
Mimo to dzi ki za odpowiedz.
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-18 22:04:16)


Niestety nie wiem, czy te wBoski s szkodliwe, czy nie. Permakulturowe rozwi zanie tego problemu to wybór lepszego
gatunku ró|y:)
Dzika ró|a jako tako nie jest najlepszym gatunkiem wyj[ciowym do przetwórstwa, czy nawet na potrzeby domowe.
Du|o lepsza jest ró|a pomarszczona - ma wi cej mi |szu, kótry na dodatek Batwo odchodzi od pestki, mniej pestek i
wi cej witaminy C ni| ró|a dzika. Koszt jednej sadzonki w szkóBkach le[nych to okoBo 30 groszy za 20-30 cm ro[link .
http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/roza-pomarszczona.html

Wojciech Majda (2010-01-18 22:13:52)


Dzi kuj anonim za sugesti dotycz c ksi |ki. Ja moje kiwi posadziBem latem, wi c pierwsze owoce zobacz pewnie
za 2-3 lata. Pisz c kiwi miaBem na my[li mrozoodporne kiwi, czyli aktinidi ostrolistn
http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/mrozoodporne-kiwi-aktini dia-ostrolistna.html
Znajomy zapewniaB mnie, |e smak owoców z jego ogrodu (w Polsce) byB du|o lepszy ni| tych supermarketowych,
sBodsze i wchodz ce w melonowo-ananasowy smak:) Niestety chat sprzedaB i przeprowadziB si , wiec przyjdzie mi
czeka na poznanie tego smaku:)
Kiwi znane ze sklepu to inny gatunek - ten rzeczywi[cie byBoby trudno uprawia w warunkach polskich.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Aktinidia smakowita
Wracaj c do ró|y pomarszczonej pami tam, |e jadBem je jako[ w pazdzierniku/listopadzie. Z tego co pami tam udaBo

193
mi si goBymi r kami oddzieli od pestki mi |sz, bez |adnego problemu z wBoskami. Dodam, |e to ju| byBo po przym-
rozkach.

Krzysztof Lis (2010-01-19 19:29:58)


Ja od takiej ksi |ki oczekiwaBbym przede wszystkim rozdziaBu opisuj cego w sposób wyczerpuj cy jedn lub kilka
[cie|ek do zaBo|enia wBasnego ogrodu le[nego na przestrzeni kilku-kilkunastu lat. Czyli co po kolei sadzi , najlepiej,
jak wspomniaBem, w kilku wariantach – od wariantu dla cierpliwych, ale leniwych (maBo roboty, ale du|o czekania na
efekt) do wariantu dla niecierpliwych dysponuj cych wolnym czasem w du|ych ilo[ciach (efekt osi gnie si szybciej,
ale trzeba wBo|y wi cej pracy).
IdeaBem byBoby jakby ta ksi |ka byBa potem uaktualniana w razie potrzeby.
Jakby co, sBu| namiarem na [wietne wydawnictwo, które mogBoby chyba wyda Twoj ksi |k . W razie czego, pisz
na priv. :)

Wojciech Majda (2010-01-19 20:25:26)


Dzi ki za informacj o oczekiwaniach. Na pewno to uwzgl dni .
Opisz w niej teori stoj c za powstawaniem le[nego ogrodu, sporo o sukcesji ekologicznej. Wszystko to napisane
przyst pnym j zykiem. Czytelnik zatem dostanie nie tylko przepis na gotowy le[ny ogród, ale równie| wiedz stoj c
za tym. B dzie wi c rozumiaB dlaczego dany element jest w konkretnym miejscu i ewentualnie czym go zast pi i w
jakim czasie.
Uaktualnienia w przypadku ebooka s jak najbardziej mo|liwe i w miar Batwe. Zamierzam z tego |y , wi c na pewno
b d tak czyniB.
Normalnie ju| pisz jak sprzedawca:)

mopel44 (2010-01-19 21:41:50)


Jaka przewiduje Pan cene - gdyz jak widac ,sa glosy ktore mowia ze nie zaryzykuja kupna :) mysle ze 40 pln to nie
ryzyko :)
Rowniez sklaniam sie ku propozycji by w opisach gildii bardziej egzotyczne rosliny stosowac jako alternatywe - np
co do m.o. kiwi zainteresowalem sie juz i na forach ogrodniczych pisza ze owocow nie dostali , o zgrozo, nie kwitly
nawet - rozumiem ze w rozwiazaniu permakulturowym duzo latwiej o owoce - duzo lepsze warunki, lecz jednak jestem
sceptyczny. Pozatym to kiwi moze padnac mimo wszystko przy mrozach niegdys normalnych w naszym klimacie -
wiec troszke problematyczne to z zalozeniami permakultury.

Wojciech Majda (2010-01-19 22:50:34)


My[l , |e cena b dzie wBa[nie w okolicach 40 zB. Jeszcze zobaczymy ile czasu mi to zajmie (czy|bym byB wyznawc
laborystycznej teorii warto[ci? :)
Oczywi[cie b d przedstawione ró|ne rodzaje ro[lin: te znane, te tradycyjne, ale troch zapomniane (jak np. dereD
jadalny) i te ”egzotyczne”.
Czego jednak bym si nie obawiaB, to problemów z przemarzaniem aktinidii ostrolistnej znosi mrozy do -32 stopni,
aktinidia pstrolistna do -40 stopni.
Oczywi[cie to nie jedyne ”jadalne” pn cze, które mo|na stosowa w le[nym ogrodzie. Jest jeszcze nasturcja, chmiel,
cytryniec chiDski...
Klimat staje si cieplejszy - to fakt, którego nikt nie kwestionuje. Co jest dyskusyjne, to czy czBowiek jest tego przy-
czyn .
B d jednak broniB ro[lin ”egzotycznych”, poniewa| umo|liwiaj one zwi kszenie plonów z naszego ogrodu. Wiele z
nisz ekologicznych jest niezagospodarowanych nawet w naturalnych ekosystemach. Skoro dysponujemy gatunkami z
caBego [wiata, to dlaczego ich nie wykorzysta ? Je[li je u|yjemy, to nasz ogród b dzie bardziej produktywny, a co si
z tym wi |e b dzie bardziej ”ekologiczny”.
Rdzenna flora Europy jest do[ uboga (w porównaniu do Azji) gBównie z powodów uksztaBtowania terenu, ale to temat
na odr bn dyskusj ...

194
Ju| wiem jaki b dzie temat jutrzejszego posta:)

Droga jako struktura przeciwdzaBaj ca erozji, po|arom, suszy i powodzi (2010-01-19 12:28)

[1]
Kliknij na rysunek, |eby powi kszy .
Czy droga mo|e peBni wszystkie ww funkcje? Mo|e, je[li zaprojektuje si j w odpowiedni sposób wyko-
rzystuj c zasady [2]projektowania Keyline.
W projektowaniu Keyline i permakulturze d |y si do tego, by wod przechwyci w mo|liwie najwy|szym
miejscu. Dlaczego?
Poniewa| im wy|ej jest woda tym wi ksz energi potencjaln dysponujemy. Obrazowo mo|na to przed-
stawi w ten sposób:
Je[li mamy 5 kg mBotek 2mm nad czyj [ gBow i go upu[cimy, to osobie prawdopodobnie nic si nie stanie
- mBotek jest nisko, wi c zawiera w sobie maBo energii potencjalnej. W czasie spadania energia potencjalna
zmienia si w energi kinetyczn , czyli przekBadaj c na chBopo-robotniczy:) rozum mBotek nie zd |yB nabra
szybko[ci, czyli nic lub prawie nic gBowie nie zrobi.
Teraz je[li 5kg mBotek znajduje si 20 metrów nad czyj [ gBow i upu[cimy go to energia potencjalna, (której
mBotek umieszczony wysoko posiada sporo) zacznie si zmienia w energi kinetyczn . Z gBowy zatem zostanie
mokra plama*
Nie róbcie tego do[wiadczenia w domu :)
Podobnie jest z wod , im wy|ej jest ona magazynowana, tym wi ksz energi potencjaln ona posiada i tym
wi cej mo|emy z ni zrobi bez u|ycia zewn trznego zródBa energii.
Zatem je[li umie[cimy tam lub staw nisko, to b dziemy musieli u|ywa do transportu wody pomp. Czy to
elektrycznych, czy wiatrowych to ju| kwestia wtórna - koszta zwi ksz si i tak. Dochodzi do tego dodatkowy
element, który mo|e zawie[ w czasie gdy b dziemy go potrzebowa (np. po|ar).
Je[li na naszej posesji mamy wod ”wysoko” to mo|emy j u|y do tego by nawadnia pola, lasy, pastwiska,
sady w celu poprawy produktywno[ci. O tym jak wa|na jest woda nie trzeba chyba nikomu mówi ...
Wod ze stawu, czy tamy mo|emy wykorzysta równie|, w czasie po|aru - po prostu bardzo silnie nawadni-
amy teren podatny na po|ar. Nawet je[li nie zatrzymamy ognia caBkowicie, to ro[liny pobior maksymalnie
du|o wody, dzi ki czemu zwi kszy si jej procentowa zawarto[ w li[ciach, Bodygach. Paruj ca (z li[ci i Bodyg)
woda obni|y temperatur po|aru, zatem istnieje mo|liwo[ , |e w np. lesie temperatura po|aru nie b dzie na
tyle wysoka, |e dojdzie do po|aru koron drzew. Dodatkowo, ta ni|sza temperatura znacznie utrudni post p
po|aru i da dodatkowy czas stra|y po|arnej lub dodatkowe minuty na ucieczk .
Odpowiednio zaprojektowana droga zmniejsza równie| erozj wodn - spowalnia spByw wody po powierzchni,
co przekBada si równie| na zapobieganie utracie |yzno[ci gleby.
195
Jako, |e mniej wody spBywa od razu, a du|a cze[ jest magazynowana, to zmniejsza si zagro|enie powodziowe.
Droga musi mie maBy spadek oraz powinna mie kanaB, którym b dzie pByn Ba woda do stawu. Umiejscowie-
nie stawu jest kompromisem miedzy potencjaln ”zlewni ” stawu” - im wy|ej tym mniejsza ilo[ wody b dzie
spBywa do stawu. Jednak tym wi ksz prac mo|e wykona woda z danego stawu bez potrzeby dodatkowego
zródBa energii. Najlepiej jest stworzy kilka mniejszych jak jeden du|y.
W takim stawie mo|na [3]oczywi[cie co[ hodowa a [wiatBo, które odbija si od lustra wody wykorzysta
do uprawy ro[lin ciepBolubnych, lub dogrzania i do[wietlenia domu. Po|ary nie zdarzaj si cz sto, ale si
zdarzaj . Wtedy mo|na wykorzysta wod ze stawu do ratowania dobytku. W koDcu nie czas |aBowa ryb,
gdy pBon ludzie i lasy.
Jak zapewne stali czytelnicy ju| zauwa|yli, to permakultura to nie jest jaka[ fizyka j drowa. W projektowa-
niu permakulturowym wykorzystuje si proste zasady fizyki i ekologii w celu stworzenia produktywnych,
bezpiecznych i trwaBych siedlisk ludzkich.
P.S. Obiecuj , |e kiedy[ naucz si stosowa inne programy do tworzenia ”grafiki” ni| paint ;) Znacie mo|e
jakie[ darmowe i dobre programy, takie |eby nie byBy zbyt skomplikowane? Po prostu odpowiednie:)
A co Ty o tym my[lisz? Jest to rozs dne?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1WXfveIWxI/AAAAAAAAAP4/aL_Dt2qsBNo/s1600-h/Droga+przeciw.png
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html

Krzysztof Lis (2010-01-19 20:04:46)


GIMP do rastrowej (np. obróbki zdj ) i InkScape do wektorowej (np. rysunki i schemaciki). Oba darmowe. :)

Wojciech Majda (2010-01-19 20:57:04)


Ten drugi ju| si instaluje, dzieki.

Anonymous (2010-09-16 20:47:34)


Na Windowsa dobry i darmowy jest Paint.NET, program ma najcz [ciej u|ywane funkcje z Photoshopa. Jak dobrze
si poszuka na forum przy oficjalnej stronie programu to mo|na znalez spolszczenie.

Wojciech Majda (2010-09-16 20:52:19)


Dzi ki, mam ju| obydwa programy.

Powstaje Polski Instytut Permakultury! (2010-01-19 22:45)

[1]
O co chodzi?
196
Na pocz tku Polski Instytut Permakultury byB pewn ide (w mojej gBowie;), która urzeczywistniBa si w
formie tego bloga. Jutro id do notariusza zBo|y tzw. o[wiadczenie woli. Wol , któr b d o[wiadczaB to
ch ufundowania Polskiego Instytutu Permakultury. DoszedBem do wniosku, |e najskuteczniej i najBatwiej
b dzie mi propagowa i dziaBa w obr bie permakultury wBa[nie w formie fundacji.
Jako fundatorowi przysBuguje mi prawo wyznaczenia czBonków zarz du fundacji. Tymi czBonkami i
czBonkiniami(|eby by polipoprawnym:) b d ja (Wojciech Majda) i moja siostra (Aleksandra Majda). Sobie
wyznaczyBem funkcj prezesa:) siostra (autorka wielu ilustracji i fotografii na tym blogu) b dzie wicepreze-
sem. Jak na razie pracujemy jako wolontariusze - mamy nadzieje, |e wkrótce si to zmieni i b dziemy mogli
zaj si tym ”na peBen etat”.
Wkrótce równie| (kwestia miesi ca) nast pi przeprowadzka na inn domen , zmienimy równie| szat
graficzn na bardziej profesjonaln , powstanie równie| permakulturowe forum.
W planach jest równie| zakup ziemi, by wybudowa pierwsze w Polsce permakulturowe centrum demon-
stracyjne. Takie z wzniesionymi grz dkami, le[nym ogrodem w peBni, energooszcz dnym i zintegrowanym z
otoczeniem domem, zwierz tami, kilkoma przykBadami systemów agrole[niczych, lasem odro[lowym, sys-
temem akwaponicznym, polikulturow akwakultur ryb... Oczywi[cie z uwzgl dnieniem równie| zasad
projektowania Keyline. W skrócie z wszystkim o czym pisz na blogu:) Zadaniem centrum demonstra-
cyjnego b dzie... demonstrowanie:) co mo|na osi gn stosuj c zasady permakultury. W centrum b d
przeprowadzane kursy z tematyki permakultury, le[nych ogrodów, uprawy grzybów, ogrodnictwa ekolog-
icznego...
Nie chce tworzy kolejnej ekowioski, poniewa| nie odpowiadaBby mi taki styl |ycia i zapewne wi kszo[ci
czytelników nie chciaBaby mieszka w jakiej[ nowoczesnej komunie.
To b dzie dobry rok, a na pewno bardzo pracowity.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1ayRqxtn5I/AAAAAAAAAQA/mpaFndxbQ-k/s1600-h/creation.jpg

197
Egzotyczne czy krajowe? (2010-01-20 12:24)

[1]
Barszcz Sosnowskiego - jedna z ro[lin obcego pochodzenia. Sk din d dar ZSRR dla bratniego PRLu.
Chyba ka|dy ekologicznie nastawiony ogrodnik zastanawiaB si kiedy[ nad tym, czy dobrze posadzi jest
konkretn ro[liny w swoim ogrodzie. Niektóre mogBy zosta zdyskwalifikowane z tego wzgl du, |e nie s
rodzime , krajowe , lub s egzotyczne, inwazyjne. Przedstawi kilka ciekawych informacji...
Co to jest ro[lina krajowa a co egzotyczna? O ile te drug grup Batwiej okre[li to z t pierwsz ju| nie
jest tak Batwo. Ro[liny zawsze si rozprzestrzeniaBy przy pomocy zwierz t (w tym ludzi), wiatru, czy wody.
Jeszce kilkana[cie tysi cy lat temu na terenie póBnocnej polski z powodu zlodowacenia nie byBo |adnych ro[lin.
Czy to oznacza, |e ka|da ro[lina tam rosn ca jest egzotyczna?
Dodam tylko, |e wi kszo[ (ponad 50 %) naszego kraju jest pokryte ro[linno[ci obcego pochodzenia. Bo
czy| krajowym, czy rdzennym mo|na nazwa
pszenic , |yto, owies pochodz ce z Azji?
Ziemniaki, pomidory, kukurydza, tytoD, dynia pochodz z Ameryki PoBudniowej i PóBnocnej
Len pochodzi z Afryki
Nawet nasza jabBoD domowa nie jest polskiego (czy nawet europejskiego) pochodzenia.
Jak zatem wygl daBby polskie sady, pola, czy ogrody bez tych ro[lin? A przede wszystkim jak produktywne
byByby?
Wiele szumu wywoBywane jest, |e jaka[ ro[lina jest nie tutejsza, |e jest ro[lin inwazyjn . SBowo inwazja
wi |e si z silnym nacechowaniem emocjonalnym.
TBumaczy si , |e wypiera rodzime gatunki ro[lin. Prawd jest natomiast, |e ekosystemy zmieniaj si , i z
czasem dostosuj si do wszystkich nowych ro[lin i innych organizmów.
Ten czas szacuje si [rednio na 300 500 lat. To du|o licz c ludzk skal czasu, ale bardzo maBo w skali
natury.
Stosunkowo niedawno w Polsce pojawiB si szrotówek kasztanowcowiaczek owad |ywi cy si li[ mi kasz-
tanowca zwyczajnego (popularnie zwanego kasztanem), niektóre dane donosz , |e niektóre gatunki ptaków
(gBównie sikory) zaczynaj si nim |ywi . To w taki sposób wytwarza si naturalne wi zi mi dzy gatunkami.
198
Gdy zwi ksza si dost pno[ jakiego[ typu po|ywienia, po jakim[ czasie pojawiaj si jego amatorzy.
W celu ochrony kasztanowców (i nie tylko) warto wi c instalowa budki l gowe dla ptaków dostosowane dla
sikor, oraz dokarmia je zim wykBadaj c sBonin lub nasiona oleiste (sBonecznik, konopie...) Tak przy okazji.
Kasztanowiec zwyczajny równie| nie jest ro[lin pochodzenia polskiego...
Zatem czy ogród ekologiczny mo|e zawiera takie egzotyczne ro[liny? Moim zdaniem nawet powinien.
W dzisiejszych czasach dysponujemy ro[linami z praktycznie ka|dego miejsca, Batwo wi c mo|emy dosta
ro[liny z podobnych stref klimatycznych jak klimat Polski, jednak znajduj cych si na drugim koDcu [wiata
(Japonia, Chiny, Chile, Argentyna, Stany Zjednoczone, Kanada).
Równie| du|y potencjaB w dostarczaniu u|ytecznych ro[lin maj kraje dawnego Zwi zku Radzieckiego:
Ukraina, Kazachstan, Mongolia, Rosja.
Dzi ki temu mo|emy sprawi , |e nasz ogród b dzie bardzo produktywny. Bo ogród prawdziwie ekologiczny
to ogród, który dostarcza nam du|ej ilo[ci po|ywienia.. Sprawa staje si bardziej jasna, gdy u[wiadomimy
sobie, |e rolnictwo jest jednym z gBównych przyczyn zanieczyszczenia [rodowiska. Grunty rolne zajmuj w
Polsce niemal 60 % powierzchni. Je[li wokóB naszego domu b dziemy uprawia tylko ro[liny ozdobne, czy
b dziemy chcieli stworzy maBy rezerwat dzikiej przyrody to b dzie dobre dla przyrody...lokalnej. Jednak
warzywa i owoce, które b dziemy spo|ywa b d musiaBy gdzie[ rosn . Najprawdopodobniej za[ b d rosBy
w sadach, polach monokulturowych, w których stosuje si herbicydy, fungicydy, nawozy sztuczne. Do tego
dochodz zanieczyszczenia, które powstaj w trakcie transportu.
Uprawiaj c nasz ogród w sposób zgodny z natura przyczynimy si do tego, |e b dzie on zarówno produkty-
wny jak i przyjazny dla natury.
Tre[ wpisu pochodzi z mojej ksi |ki ”Ogród bez chemii”, która uka|e si w tym tygodniu (mo|liwe nawet,
|e jutro).
A Ty co teraz my[lisz o uprawie mrozoodpornego kiwi i pomidorów w swoim ogrodzie?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1boTiNl6hI/AAAAAAAAAQI/v-ZcS_RErkU/s1600-h/Barszcz+Sosnowskiego.jpg

Anonymous (2010-01-20 16:29:26)


Mam wra|enie |e ten post jest wynikiem moich paru komentarzy.
Ile ludzi na [wiecie tyle punktów widzenia, w tym niemal ka|dy ma swoj racj . IdeaBem byB by zBoty [rodek. Przed-
stawi zatem mój punkt widzenia, mo|ecie si zgodzi lub nie.
Nie neguj wprowadzania nowych ro[lin do naszych ogrodów ani naszych krajobrazów, ale odnosz wra|enie |e zbyt
wiele uwagi przywi zujesz do wprowadzania ”egzotycznych” ro[lin do naszych ogrodów. Mamy wiele odmian owoców,
warzyw itd., które ju| dawno przystosowaBy si do naszego klimatu. S one mocno odporne na nasze warunki kli-
matyczne, choroby, a i szkody wyrz dzone
przez szkodniki nie czyni tak wielkiego spustoszenia jak dla nowych odmian. Moim zdaniem na sam pocz tek
powinni[my wprowadza ”nasze krajowe” ro[liny, tworzy gildie z nimi, a ”egzotyczne” powinny by brane pod uwag
na drugim planie. Borówka nie ma u nas wielu wrogów (szkodniki, choroby) przez co nadaje si do uprawy ekolog-
icznej, ale jak pisaBem dopiero na drugi plan.
Rozumiem |e to byBy uprawy na du| skal , ale mo|e mimo to ku przestrodze podam co staBo si z tysi cami odmian
kukurydzy uprawianych w Ameryce PóBnocnej, zostaBy one zast pione przez jedn mo|e kilka odmian w tym GMO
(podejrzewam, |e te stare odmiany przepadBy). Tak wi c na pierwszy plan wysuwam rodzime ro[linki jak i zwierz ta,
przy okazji b d one mogBy posBu|y jako bani genów czy nasion.
Pozdrawiam Marcin.

Wojciech Majda (2010-01-20 17:03:41)


PoruszyBe[ wa|n kwesti Marcin, na któr jak piszesz nie ma jednego rozwi zania.
Je[li ro[lina speBniaj ca dan funkcj (np. wi zanie azotu) b dzie krajowa, to u|yj krajowej. Je[li nie b dzie krajowej
to nie zawaham si u|y jakiej[ egzotycznej.
Lokalne odmiany ro[lin s z reguBy lepiej przystosowane do danego klimatu/gleby.
Jednak w niektórych okoliczno[ciach ro[liny obcego pochodzenia (inne gatunki) mog by bardziej produktywne ni|

199
krajowe. Wynika to z tego, |e nie maj w nowym [rodowisku wrogów.
Inna sprawa, |e ludzie przyzwyczajeni s do jedzenia |ywno[ci ”egzotycznej” tzn. bananów, pomaraDczy itd. Czy nie
lepiej b dzie gdy gatunki egzotyczne b dziemy uprawia w ogrodzie, jak kupowa w supermarkecie (gdzie s impor-
towane z daleka)?
Co do ro[lin z Ameryki. Monsanto tworzy soj produkuj c kwasy omega 3 :|

Anonymous (2010-01-20 18:52:44)


”Co do ro[lin z Ameryki. Monsanto tworzy soj produkuj c kwasy omega 3”
I tu te| mamy gotowe rozwi zanie, a mianowicie ro[lin o wszechstronnym wykorzystaniu i walorach od|ywczo-
leczniczych równie| zawieraj c kwasy omega 3, a jest ni ju| troch zapomniany LEN.
{e troch oberwaBo mi si za ksi |k Mollisona, mam okazj si odegra ;) bananów i pomaraDczy w ogrodzie raczej
uprawia si nie da -taki |arcik;)
Dopóki mam jeszcze jabBka ze swojego ogrodu (jeszcze nie le[nego, ale ju| nie dBugo), to staram si nie kupowa
owoców w sklepie.
Do wi zania azotu mo|na u|y motylkowych, wypróbuje koniczyn biaB jako podszycie, do tego mo|e jeszcze bób,
groszek i fasolk , cho nie wiem czy b d si same rozsiewa .
Pozdrawiam Marcin

Wojciech Majda (2010-01-20 19:23:42)


Nie potrzebnie odebraBe[ to jako ”oberwanie” - moje intencje byBy czyste niczym woda w Morski Oku pod koniec
sezonu turystycznego:)
Ro[lin i zwierz t zawieraj cych kwasy tBuszczowe omega 3 nie brakuje. Kiedy[ ludzie jedli dziesi tki a nawet setki
rodzajów ro[lin. Dzisiaj przemysB spo|ywczo-rolniczy zmieniB to w ten sposób, |e jemy 4 ro[liny przerobione na
dziesi tki a nawet setki sposobów...
Len nie jest rodzim roslin ;) warto[ci od|ywcze ma bardzo dobre - jak pami tam by je[ go przez kilka dni to mam
pózniej bardzo Badne, l[ni ce wBosy:) Mózg skBada si w du|ej cz [ci z tBuszczy wi c na pewno dobrze na niego wpBywa.
Bananów nie da si uprawia , ale da si asymin trójklapow :) - daje on owoce o smaku budyniu bananowego.
Jaki[ dobry substytut pomaraDczy pewnie wkrótce te| wykombinuj . Jeste[my wi c kwita:)
Mo|na u|y koniczyny, grochu, ale mo|na równie| wieloletniego oliwnika wielokwiatowego, oliwnika baldaszkowatego,
czy rokitnika. Dwie pierwsze daj smaczne owoce jadalne na surowo. Zawieraj równie| kwasy tBuszczowe omega 3 -
do[ rzadka cecha jak na owoce.

Anonymous (2010-02-15 23:56:54)


Gdzie[ czytaBem , |e w Himalajach znaleziono gatunek banana ( maBe owoce i niesmaczny )do uprawy w naszym klima-
cie , wytrzymuje poni|ej -20st. C , a wi c wi cej ni| musa basjoo . Poniewa| banan jest bylin , mo|na go porz dnie
przykopcowa na zim , |eby odbiB na wiosn . Je[li to prawda , to kiedy[ rusz prace hodowlane i doczekamy si
bananów do uprawy w naszym klimacie .
Podobnie jest z kameliami , s odmiany , które mogByby przetrwa zim w ok. Szczecina .
Cedric

Wojciech (2010-02-16 00:20:04)


Ciekawe.
Brytyjczycy w tych skrajnie poBudniowych cz [ciach swojej wyspy te| uprawiaj banany. Nie |eby mieli owoce, no ale
uprawia uprawiaj :)
PotencjaB rzeczywi[cie jest du|y. Jest tyle owoców, które wymagaj tylko troch uwagi i nakBadów ze strony po-
mologów, czy ambitnych ogrodników - amatorów... Chocia|by wymieniona wy|ej asymina trójklapowa (paw paw)
Inna sprawa, |e globalne ocieplenie ma miejsce, wi c nasze mo|liwo[ci uprawy ciepBolubnych ro[lin si poprawi .
Jak to [piewaB Monty Python ”Always look on the bright side of life”

200
Wygodna toaleta na budow , czyli toaleta kompostuj ca cz.2 (2010-01-20 22:02)

[1]
Toaleta kompostuj ca mo|e wygl da niemal pi knie
Drugi post na temat toalety kompostuj cej ([2]pierwszy jest dost pny pod tym linkiem) b dzie dotyczy jej
zastosowania, oraz jak sprawi , by proces kompostowania odchodów ludzkich przebiegB... sprawnie i bezwon-
nie:)
W kluczowym czynnikiem do tego by proces ten byB szybki, Batwy i przyjemny jest zadbanie o to by odchody
kompostowaBy si , czyli rozkBadaBy si przy udziale tlenu i za pomoc organizmów |ywych. Potrzebujemy
do tego 4 rzeczy:
-tlenu
-wody
-w gla
-azotu
O tym jak dokBadnie powinien przebiega proces kompostowania przeczytasz [3]pod tym linkiem
Musisz wiedzie Drogi Czytelniku, |e pewne substancje staj si wybuchowe dopiero po zmieszaniu (np. tlen
i woda). Podobnie jest z mieszaniem odchodów staBych (czytaj kupy:) z moczem. Osobno Batwo jest je
”zneutralizowa ”, zmieszane razem stanowi bardzo kBopotliw substancj . Przez mocz nie przenosz si (w
naszym klimacie) |adne choroby. W momencie opuszczenia naszego ciaBa jest zwykle niemal sterylny (prawie
robi jednak ró|nic ).
Wynika to z tego, |e mieszaj c mocz z odchodami zwi kszymy znacznie ilo[ substancji niebezpiecznych
(wcze[niej to tylko kupa;). Dodatkowo stworzymy idealne warunki do namna|ania si patogenów, gdy| du|a
ilo[ wody (zatem warunki beztlenowe), która jest w naszej ”mieszance” + du|a ilo[ po|ywki to po prostu
marzenie bakterii takich jak E. Cola.
Jakie jest zatem rozwi zanie?
Oddziela obydwa surowce:) u zródBa, czyli mie specjalne siedzisko w którym odchody spadaj w dóB, a
mocz odprowadzany jest do innego miejsca.
Zwykle kup zasypuje si trocinami po ka|dym u|yciu (zamiast spBukiwania toalety)
201
Mocz jest odprowadzany na baloty sBomy lub trociny (ka|dy inny materiaB bogaty w w giel b dzie dobry).
Pisuary dla m |czyzn s du|o Batwiejsze do zbudowania - wystarczy ustawi kostk sBomy:)
Istniej systemy w których wybiera si kompost, istniej równie| systemy w których si go nie wybiera -
teren wokóB toalety obsadza si wierzb oraz |ywokostem. Obie ro[liny s bardzo |arBoczne je|eli chodzi o
mikro i makroelementy a zwBaszcza o azot.
Toaletom z których wyjmuje si kompost zwykle pozwala si le|akowa okoBo roku po ostatnim u|yciu.
Zapewnia to dodatkow redukcj potencjalnych patogenów. Zwykle kompost z toalety kompostuj cej wyko-
rzystuje si do nawo|enia ro[lin, których jadalne cze[ nie maj kontaktu z gleb . Nadaje si zatem pod
jabBonie, grusze, maliny...
Toalety kompostowe s bardzo dobrym rozwi zaniem w przypadku budowy. Dzi ki nim zaoszcz dza si
pieni dze na wynajmie toi-toi i w tpliwej przyjemno[ci czyszczenia tej jednostki. Autor korzystaB przez 2
tygodnie z takiej toalety kompostuj cej - nie byBo nigdy |adnych przykrych zapachów. Z 2 jednostek ko-
rzystaBo 15 osób.

[4]
Istniej prostsze wersje - budowlane
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1dvhAKuO8I/AAAAAAAAARI/3KXBQJMT9Ys/s1600-h/Toaleta+kompostuj%C4%
85ca+deluxe.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/toalety-kompostujace-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
4. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1dvvV4MCvI/AAAAAAAAARQ/Ja6HXa0VkHE/s1600-h/Composttoilet.jpg

bosastopa (2010-02-19 18:39:27)


Toaleta kompostujaca winna by kucana, gdyz jest to pozycja najlepsza. W latach 60 tych byBy ogólnie
obowi zuj ce.Obecne muszle <koncertowe? s nieergonomiczne.

Anonymous (2010-03-03 20:26:23)


Kucaj c? Jak wtedy zapobiec wpadni ciu kupy do spodni spuszczonych na kostki?

Wojciech Majda (2010-03-03 21:28:33)


To co bosastopa pisze to prawda.
Prosz zwróci uwag na pierwsze zdj cie - kibelek taki jest bardzo niski, poza tym jest w nim taki podnó|ek - wszys-
tko to sprawia, |e pozycja jest bardziej fizjologiczna a co za tym idzie... CzBowiek przystosowany jest do wypró|niania
si w pozycji kucaj cej - nogi mocno podgi te, w jamie brzusznej jakby cia[niej, wi c Batwiej si zaBatwi . Siedz c
na przeci tnym WC nogi s pod k tem 90 stopni, wtedy w jamie brzusznej jest wi cej miejsca, dlatego trzeba si
dodatkowo wysili .
Kiedy[ pracowaBem w bran|y medycznej i prowadziBem wiczenia lecznicze podczas praktyk.
Gdy osoby miaBy problem z zaparciem to zalecane byBy ”brzuszki”, przysiady itp. Gdy| to pobudza perystaltyke jelit...
Mam nadziej , |e to co napisaBem kupy si trzyma;) ?

Anonymous (2010-03-04 15:22:22)


Tak, wszystko jasne :) Czyli zwykBa domowa muszla klozetowa równie| jest ergonomiczna - bo mo|na podci gn nogi
pod tyBek, uBo|y je po bokach muszli. A plecy pochyli .
Chyba |e znowu spodnie owini te wokóB kostek nie pozwol na ergonomiczn pozycj ;)
202
Czyli, reasumuj c, toaleta ze zdj cia poni|ej artykuBu (sBawojka) ma nie najlepszy ksztaBt pod wzgl dem ergonomii.
Ale b dzie chroniBa opuszczone spodnie przed zabrudzeniem.

cedric (2010-04-12 00:01:33)


W temacie toalety znalazBem co[ takiego
http://ekoblogia.pl/kombi-z-sanitariatow-nawet-do-kawalerki

cedric (2010-04-12 00:37:25)


I jeszcze jeden model
http://ekoblogia.pl/sanitariaty-w-szufladach

Wojciech Majda (2010-04-12 09:11:12)


Czego to ludzie nie wymy[l :)

Propaganda, piramida |ywienia i omega 3 (2010-01-21 09:39)

[1]
Rysunek przedstawia dlaczego w USA saBata jest dro|sza ni| BigMac. Kliknij |eby powi kszy . Piramida
na lewo przedstawia jak procentowo rozkBadaBy si subwencje dla rolnictwa w USA a piramida na prawo
przedstawia zalecan (przez te sam instytucj !) idealn , zdrow diet .
Dzisiejszy wpis zawiera b dzie troch informacji o |ywno[ci, ukazuj cym w do[ nieobiektywny sposób
dlaczego nasza dieta wygl da jak wygl da.
Znajdziesz tutaj informacje nt:
-ustalania przez rz d piramidy |ywno[ciowej
-ro[linach bogatych w kwasy tBuszczowe omega 3, które mo|na uprawia w ogrodzie.
-jak sprawi , |e |ywno[ przez Ciebie uprawiana/hodowana miaBa du|o kwasów tBuszczowych omega 3.
Zdrowa dieta skBada si z ró|norodnych produktów w odpowiednich proporcjach.
W 1992 roku amerykaDski odpowiednik naszego ministerstwa rolnictwa stworzyB co[ zwanego piramid
|ywienia. W obrazowy sposób przedstawia co, jak cz sto i w jakich ilo[ciach. Im wy|ej tym mniej i rzadziej
nale|aBo dany produkt je[ .
Ta pierwsza piramida (bo piramida jest zmieniana co 5 lat) na u podstawy miaBa produkty zawieraj ce
w glowodany, pi tro wy|ej warzywa i owoce jeszcze wy|ej. Na 3 (od doBu) poziomie zostaBy umieszczone(obok
ryb i smalcu) tak straszne produkty jak orzechy, ro[liny str czkowe. Na tym samym poziomie umieszczono
203
równie| produkty mleczne i jajka. Szczyt piramidy wieDczy: cukier, alkohol, tBuszcz. Dlaczego? Bo wg
twórco piramidy s one zBe i nie powinny by spo|ywane, lub powinny by spo|ywane tylko okazjonalnie.
Interesuj ce jest, |e twórcami tej piramidy byB departament rolnictwa a agencja ds. |ywno[ci i leków.
Skoro oficjalnie zalecane jest spo|ywanie du|ej ilo[ci w glowodanów, to dlaczego dziwimy si , |e ludzie maj
problemy z cukrzyc ? Pieczone ziemniaki zwi kszaj poziom glukozy we krwi szybciej ni| cukier (sacharoza)
W Polsce te| kiedy[ w dwudziestoleciu mi dzywojennym rz d propagowaB hasBo ”Cukier krzepi”(o tym, |e
cukrzyc ju| nie mówiB). Dzi[ rz d promuje hasBo ”Pij mleko b dziesz wielki!”... O tym, |e mleko jest
niezdrowe (dla dorosBych ludzi), o tym, |e |aden dorosBy ssak nie potrzebuje mleka by |y te| nie jest
mówione.
O czym si zatem mówi?
O tym co trzeba - mamy ”mleczn górk ” - no to robimy program skierowany do dzieci, b dziemy rozdawa
mleko w szkoBach. Rozdawa to jednak nie jest dobre okre[lenie, bo za to mleko przecie| kto[ (podatnik) nam
zapBaci. Gdy sBuchamy czyi[ rad nale|y wiedzie jak motywacj ma dana osoba/instytucja i jaki interes.
Ja nie jestem wyj tkiem - ”sprzedaj ” Wam ide permakultury, chc by[cie kupili moje ksi |ki, skorzys-
tali z moich usBug, zastosowali te zasady w swoich domach/ogrodach/gospodarstwach nawet nie pBac c mi -
po[rednio przecie| b dzie promowa to Instytut i mnie. Jaki[ znajomy przyjdzie i zobaczy Wasz le[ny ogród,
zapyta si jak go stworzy a Wy wy[lecie go na stron PIP:)
Kwasy tBuszczowe omega 3 s bardzo wa|ne dla zdrowia czBowieka (i nie tylko). Mi dzy innymi maj
wBa[ciwo[ci zmniejszaj ce stany zapalne. Skutecznie poprawiaj jako[ |ycia osób chorych na np. reumatyzm,
artretyzm, toczeD...
Jak sprawi , |e produkty, które hodujemy b d miaBy wi cej kwasów tBuszczowych omega 3?
Odpowiedzi nie jest zakup soi ”podrasowanej” przez Monsanto, tylko:
Wolny wypas zwierz t. Zwierz ta |ywi ce si na pastwisku produkuj wi cej kwasów omega 3. Dotyczy to
zarówno kur (wtedy jajka maj wi cej kwasów omega 3) jak i krów. Krowy daj mleko bogatsze w te dobre
tBuszcze jak i woBowina zawiera du|o tego dobrego tBuszczu. Wynika to z tego, |e pasza (trawa) zawiera
kwasy omega 3.
Mo|na to wykorzysta do marketingu - widziaBem w Kauflandzie 6 jaj o zwi kszonej zawarto[ci kwasów
omega 3 w cenie chyba z 5 zB.
Alternatywnym zródBem kwasów omega 3 dla ludzi i zwierz t mo|e by :
-rokitnik zwyczajny (owoce, olej z nasion)
-oliwnik baldaszkowaty (owoce, olej z nasion)
-oliwnik wielokwiatowy(owoce, olej z nasion)
-siemi lniane (nasiona)
-orzechy wBoskie
-orzechy pekan
-orzechy laskowy
Li[cie trzech pierwszych gatunków ro[lin zawieraj równie| du|e ilo[ci kwasów tBuszczowych omega 3,
stanowi zatem doskonaBe ich zródBo dla: królików, kóz, koni, krów, [winek morskich, owiec... Te trzy
ro[liny s równie| dobrymi kandydatami na |ywopBot, wi | równie| azot, urosn nawet na najgorszych
glebach. Oliwniki s wyj tkowo odporne na susze.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1gS--KHE5I/AAAAAAAAARY/hwHFgVJueis/s1600-h/food+subs+pyramid.jpg

mopel44 (2010-01-21 16:54:44)


Witam. Wklejal pan film o jakims staruszku ktory prezentowal ogrod - nie mam na mysli p.Seppa Holzera tylko jakis
inny , nie umiem go odnalezc. Moglby go Pan przywolac ? dziekuje i pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-21 17:11:26)


http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/linki-do-zobaczenia.html
Oto on. Ten staruszek to Mollison:)

204
DodaBem równie| now etykiet - filmiki.

mopel44 (2010-01-21 18:30:14)


chodzilo mi o inny film, duzo starszy mezczyzna :) a jak wyglda p. to wiem :) tamten nie mial brody :)

futrzak (2010-01-22 05:29:39)


No dobrze, ale jak te rosliny wlaczyc do diety? Jakies przepisy?

Wojciech Majda (2010-01-22 08:03:26)


Zastrzegam sobie, |e nie jestem kucharzem, czytaj co zBego to nie ja:) :
rokitnik - na surowo (dla ludzi lubi cych kwa[ne smaki) mo|e by stosowany jako zamiennik dla cytryny. Rokitnik
zasypany cukrem to jedna ze smaczniejszych rzeczy jakie w |yciu jadBem. SBodko - kwa[ny syrop o smaku i zapachu
ananasa i cytryny. Pychota. Jest skBadnikiem wina zimowego.
Oliwniki mo|na zjada na surowo, mo|na równie| je suszy (jak rodzynki), dodaj c np. do musli. Nasiona pono
rónie| s jadalne, ale je to lepiej wypluwa i dawa np. kurom (s do[ twarde). Oliwniki to owoce. Nadaj si
równie| do przetworów
Siemie lniane ja zjadam z maBym dodatkiem stewii. Miel je zawsze sam, gdy| kwasy omega 3 s bardzo podatne na
rozkB d pod wpBywem [wiatBa, tlenu i wysokiej temperatury... Zmielone w paczce szybko traci swoje prozdrowotne
wB [ciwo[ci.
Orzechy pekan u|ywa identycznie jak orzechy wBoskie.
PozostaBe ro[liny (orzech wBoski i orzech laskowy) s na tyle popularne, |e B two znajdziesz je w sieci (np.google).
Innym dobrym zródBem przepisów na u|ycie orzechów s strony internetowe wegetarniaDskie/wegaDskie. Oni tam
zwykle tworz przepisy tak, by w przepisie ró|ne biaBka ro[linne si uzupeBniaBy, dzi ki czemu mo|na uzyska biaBko
o wy|szej warto[ci ni| zwierz ce.

Wojciech Majda (2010-01-22 08:05:01)


@ mopel44 Niestety nie wiem o który filmik chodzi. Mo|e jakby[ podpowiedziaB bardziej temetyk , to bym wiedziaB...

Anonymous (2010-05-19 14:59:01)


prosz pami ta , |e europejczycy maj do[ star mutacj przystosowawcz , pozwalaj c im trawi mleko przez caBe
|ycie (a np na dalekim wschodzie tego genu nie maj ). Nie widz wi c powodu, by mleka nie pi - w koDcu ma wiele
po|ytecznych substancji, cho by Batwo przyswajalny wapD.
(nie jestem mleczarzem, a nawet niezbyt mi osobi[cie mleko smakuje - chyba |e [wie|e ’jeszcze ciepBe’)

Wojciech Majda (2010-05-19 21:41:48)


Jako typowy, mBody mieszczuch musz si przyzna , |e nie pami tam smaku surowego mleka...
Sam nie widz powodu by pi mleko. Jego przetwory - masBo i [mietana to oczywi[cie co innego :) ZwBaszcza je[li
krowa karmiona jest naturaln pasz - traw , zioBami i li[ mi drzew.

Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:15)

Permakultura na du| skal .


Jeden z Czytelników zasugerowaB w komentarzach, bym napisaB jak permakultura mo|e by stosowana na
du| (kilkudziesi t ha i wi cej), jak mo|e by stosowana przez rolników dysponuj cymi maszynami. O tym
wBa[nie b dzie ten wpis permakulturze na du| skal . Jednak Czytelnicy nie posiadaj cy hektarów pól,
B k i sadów równie| znajd w nim u|yteczne informacje.
Pierwsze co rolnik musiaBby zrobi to okre[li po co gospodaruje na ziemi. . Zwykle chodzi o osi gni cie
odpowiedniego poziomu dochodów, ot ”|eby zarobi na chleb”. Nale|y zatem albo zwi kszy przychody albo
205
zmniejszy koszty produkcji rolnej, a najlepiej obydwie te rzeczy naraz.
Permakultura ma w obydwu dziedzinach wiele do zaoferowania.
Zaczniemy od strefy 0 czyli obej[cia. Jesli rolnik prowadzi produkcj zwierz c powinien zadaba on o
odpowiedni temperatur w oborze/chlewie/kurniku. Za niska temperatura powodowac b dzie straty en-
ergii zwierz ta b d zu|ywa j do utrzymania staBej temperatury ciaBa. Wi kszo[ z hodowanych w Polsce
zwierz t to ssaki i ptaki, s to zwierz ta staBocieplne. Im wi ksza ró|nica temperatury mi dzy temperaturom
otoczenia a temperatur optymaln dla danego gatunku zwierz t, tym wi cej b dzie dane zwierze zu|ywa
energii na utrzymanie swojej temperatury. Oznacza to b dzie po prostu wi ksze zu|ycie paszy, czyli wy|sze
koszta. Jesli zatem w oborze/chlewie/kurniku b dzie bli|sza optymalnej tym mniej paszy zu|yj nasze
zwierz ta. Prosta fizyka i biologia, no nie?
Jak zatem utrzyma t optymaln temperatur ? Przychodz mi do gBowy takie koncepcje:
Pierwsza to zainstalowanie rekuperatora, czyli wentylacji z odzyskiem ciepBa. Jest to koncepcja, na któr
trzeba si troch wykosztowa (10 tysi cy zB i w gór ), jednak jest to bardzo dobra inwestycja.
Drugi pomysB to wykorzystanie ro[lin jako |ywej izolacji. Najlepszym gatunkiem wydaje si by bluszcz
pospolity. Nale|y jednak zabezpieczy inwentarz w ten sposób, by nie miaB mo|liwo[ci zjedzenia go, gdy|
jest dla zwierz t trujacy. Jest to pomysB w realizacji tani jak barszcz. Kwestia wybrania si do lasu/parku
gdzie bluszcz ro[nie i pobranie kilkunastu/kilkudziesi ciu 20 cm kawaBków tej ro[liny. Nie potrzebuje nawet
ukorzeniacza. Bluszcz ro[nie raczej wolno okoBo 1m na rok, jednak po 3-4 latach b dzie on pokrywaB [ciany
naszego budynku gospodarczego, czym wydatnie przyczyni si do ograniczenia strat ciepBa. Co si z tym
wi |e zmniejsz si koszta ponoszone na pasz , a to = wy|sza opBacalno[ = wi cej pieni dzy.
Istniej równie| sposoby na zamian odchodów zwierz t w pasz o wBa[ciwo[ciach podobnych do m czki
rybnej, (ale tym sposobem dziel si tylko podczas projektowania). Z odchodów zwierz t uzyskuje si pasz
(dla [wiD, kur, nie dla roslino|erców) w ilo[ci 20 % wagi odchodów. Zmniejsza to zatem ilo[ odchodów
(która w hodowli na du| skale mo|e by problemem) i produkuje si warto[ciow pasz .
Oddalaj c si od budynków gospodarczych dochodzimy do pól. Tutaj projektowanie permakulturowe mo|e
da rolnikowi najwi cej. Przede wszystki projektowanie Keyline dzi ki wykorzystaniu zasad tego typu
(magazynowanie wody wysoko, zwi kszenie poziomu materii organicznej gleby, dzi ki specjalnemu sposobowi
u|ywania zwierz t i kultywatora). Zwi kszony poziom materii organicznej w glebie = wy|sza |yzno[ gleby.
Lepsze nawodnienie upraw = wy|sze plony = wi cej pieni dzy.
Mo|na do poprawy kondycji gleby i zaszczepienia jej po|ytecznymi organizmami u|y aktywnie napowietr-
zonej herbatki kompostowej. Ta tajemnicza mikstura (o której b dzie mo|na przeczyta w mojej ksi |ce
”Ogród bez chemii”) skBada si gBównie z wody, jednka zawiera 4 razy wi cej po|ytecznych bakterii ni| sam
kompost!
Nast pnym elementem, który dobrze jest zastosowa jest |ywopBot chroni cy od wiatru. Je[li zostanie za-
sadzony w odpowiedni sposób, to rolnik bedzie w stanie zwi kszy plony o kilka kilkana[cie procent (nawet
z uwzgl dnieniem terenu zaj tego przez ten |ywopBot). Oczywi[cie |ywopBot mo|e sBu|y nie tylko jako wia-
trochron, ale równie| miejsce gdzie produkuje si drewno, pasz ...
Skoro przy wykorzystaniu |ywopBotów jeste[my to nast pn ciekaw propozycj dla rolników s systemy
agrole[nicze. Agrole[nictwo umo|liwia stopniowe przej[cie z uprawy ro[lin jednorocznych na uprawy wielo-
letnie.
Permakultur nie trzeba stosowa od razu ”totalnie” na caBym obszarze. Mo|na w jednym roku wypróbowa
jaki[ element, np. |ywopBot, jesli si sprawdzi po roku, dwóch, to stosujemy na wi kszym obszarze.
A Ty obszarniku;) co o tym myslisz?

206
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:37)

[1]
Permakultura na du| skal .
Jeden z Czytelników zasugerowaB w komentarzach, bym napisaB jak permakultura mo|e by stosowana na
du| (kilkadziesi t ha i wi cej), jak mo|e by stosowana przez rolników dysponuj cymi maszynami. O tym
wBa[nie b dzie ten wpis permakulturze na du| skal . Jednak Czytelnicy nie posiadaj cy hektarów pól,
B k i sadów równie| znajd w nim u|yteczne informacje.
Pierwsze co rolnik musiaBby zrobi to okre[li po co gospodaruje na ziemi. . Zwykle chodzi o osi gni cie
odpowiedniego poziomu dochodów, ot ”|eby zarobi na chleb”. Nale|y zatem albo zwi kszy przychody albo
zmniejszy koszty produkcji rolnej, a najlepiej obydwie te rzeczy naraz.
Permakultura ma w obydwu dziedzinach wiele do zaoferowania.
Zaczniemy od [2]strefy 0 czyli obej[cia. Je[li rolnik prowadzi produkcj zwierz c powinien zadba on o
odpowiedni temperatur w oborze/chlewie/kurniku. Za niska temperatura powodowa b dzie straty en-
ergii zwierz ta b d zu|ywa j do utrzymania staBej temperatury ciaBa. Wi kszo[ z hodowanych w Polsce
zwierz t to ssaki i ptaki, s to zwierz ta staBocieplne. Im wi ksza ró|nica temperatury mi dzy temperaturom
otoczenia a temperatur optymaln dla danego gatunku zwierz t, tym wi cej b dzie dane zwierze zu|ywa
energii na utrzymanie swojej temperatury. Oznacza to b dzie po prostu wi ksze zu|ycie paszy, czyli wy|sze
koszta. Je[li zatem w oborze/chlewie/kurniku b dzie bli|sza optymalnej tym mniej paszy zu|yj nasze
zwierz ta. Prosta fizyka i biologia, no nie?
Jak zatem utrzyma t optymaln temperatur ? Przychodz mi do gBowy takie koncepcje:
Pierwsza to zainstalowanie rekuperatora, czyli wentylacji z odzyskiem ciepBa. Jest to koncepcja, na któr
trzeba si troch wykosztowa (10 tysi cy zB i w gór ), jednak jest to bardzo dobra inwestycja.
Drugi pomysB to [3]wykorzystanie ro[lin jako |ywej izolacji. Najlepszym gatunkiem wydaje si by bluszcz
pospolity. Nale|y jednak zabezpieczy inwentarz w ten sposób, by nie miaB mo|liwo[ci zjedzenia go, gdy|
jest dla zwierz t truj cy. Jest to pomysB w realizacji tani jak barszcz. Kwestia wybrania si do lasu/parku
gdzie bluszcz ro[nie i pobranie kilkunastu/kilkudziesi ciu 20 cm kawaBków tej ro[liny. Nie potrzebuje nawet
ukorzeniacza. Bluszcz ro[nie raczej wolno okoBo 1m na rok, jednak po 3-4 latach b dzie on pokrywaB [ciany
naszego budynku gospodarczego, czym wydatnie przyczyni si do ograniczenia strat ciepBa. Co si z tym
wi |e zmniejsz si koszta ponoszone na pasz , a to = wy|sza opBacalno[ = wi cej pieni dzy.
Istniej równie| sposoby na zamian odchodów zwierz t w pasz o wBa[ciwo[ciach podobnych do m czki
rybnej, (ale tym sposobem dziel si tylko podczas projektowania). Z odchodów zwierz t uzyskuje si pasz
(dla [wiD, kur, nie dla ro[lino|erców) w ilo[ci 20 % wagi odchodów. Zmniejsza to zatem ilo[ odchodów
(która w hodowli na du| skale mo|e by problemem) i produkuje si warto[ciow pasz .
Oddalaj c si od budynków gospodarczych dochodzimy do pól. Tutaj projektowanie permakulturowe mo|e
da rolnikowi najwi cej. Przede wszystkim Keyline dzi ki wykorzystaniu zasad tego typu (magazynowanie
wody wysoko, [4]zwi kszenie poziomu materii organicznej gleby, dzi ki specjalnemu sposobowi u|ywania
zwierz t i kultywatora). Zwi kszony poziom materii organicznej w glebie = wy|sza |yzno[ gleby.[5] Lepsze
nawodnienie upraw = wy|sze plony = wi cej pieni dzy.
Mo|na do poprawy kondycji gleby i zaszczepienia jej po|ytecznymi organizmami u|y aktywnie napowietr-
zonej herbatki kompostowej. Ta tajemnicza mikstura (o której b dzie mo|na przeczyta w mojej ksi |ce
”Ogród bez chemii”) skBada si gBównie z wody, jednak zawiera 4 razy wi cej po|ytecznych bakterii ni| sam
kompost!
Nast pnym elementem, który dobrze jest zastosowa jest |ywopBot chroni cy od wiatru. Je[li zostanie za-
sadzony w odpowiedni sposób, to rolnik b dzie w stanie zwi kszy plony o kilka kilkana[cie procent (nawet
207
z uwzgl dnieniem terenu zaj tego przez ten |ywopBot). Oczywi[cie |ywopBot mo|e sBu|y nie tylko jako wia-
trochron, ale równie| miejsce gdzie produkuje si drewno, pasz ...
Skoro przy wykorzystaniu |ywopBotów jeste[my to nast pn ciekaw propozycj dla rolników s [6]systemy
agrole[nicze. Agrole[nictwo umo|liwia stopniowe przej[cie z uprawy ro[lin jednorocznych na uprawy wielo-
letnie.
Permakultur nie trzeba stosowa od razu ”totalnie” na caBym obszarze. Mo|na w jednym roku wypróbowa
jaki[ element, np. |ywopBot, je[li si sprawdzi po roku, dwóch, to stosujemy na wi kszym obszarze.
Ju| wkrótce opisz prawdziwe przykBady rolników, którzy skorzystali z wprowadzenia systemów ag-
role[niczych na swojej ziemi.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty obszarniku;) co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1lWRxKdXUI/AAAAAAAAARg/44SWEFexI1c/s1600-h/800px-Dairy.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
3. http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html

Anonymous (2010-01-30 02:39:01)


”Istniej równie| sposoby na zamian odchodów zwierz t w pasz o wBa[ciwo[ciach podobnych do m czki rybnej, (ale
tym sposobem dziel si tylko podczas projektowania). Z odchodów zwierz t uzyskuje si pasz (dla [wiD, kur, nie
dla ro[lino|erców) w ilo[ci 20 % wagi odchodów. Zmniejsza to zatem ilo[ odchodów (która w hodowli na du| skale
mo|e by problemem) i produkuje si warto[ciow pasz .”
Oj Panie Wojtku, Panie Wojtku tyle wysiBku i wszystko na nic. Skoro jeste[my juz przy absudrach to zapytam wprost:
Co Pan na to |eby przetwarza ludzkie odchody na pokarm dla ludzi? Po co i[ okr |n drog ? Co m drego wyczytaB
Pan na ten temat? Smacznego.Po co odkrywa [wiat na nowo?
Pro[ciej chyba wróci od starych ras np. swiD , ktore chodowano ongi[ na tej ziemii. Nie potrzebuj one ani |adnych
chlweni, ani rekuperatora, ani klinatyzacji bo sa przystosowane do warunków w których |yj . A to dzieki selekcji
naturalnej i wieloletniej pracy hodowlanej m drych i cierpliwych ludzi. Mo|e nie jest to wtedy ”wysokowydajna
produkcja mi sna” ale mi so tych zwierz t ma nieporównalnie lepsze walory smakowe i juz teraz mo|e osi ga du|o
lepsze ceny przy odpowiednim markietingu regionalnym. MaBo tego ze wzgl du na to, |e hodowla jest ekstensywna
praktycznie nie wymagaj ca dokarmiania nawet zim przestaje istnie ”[wiDska górka”. Ta jest bowiem raczej prze-
jawem ludzkich nie [wiDskich zachowaD stadnych. Co do stoBu do, krórego mo|emy zaprosi nasze [winki to polecam
”mieszank pioniersk ”. Swinkom wystarczy tylko cz [ plonu. Reszte mo|na zebra na wBasne potrzeby a najlepiej
zostawi na pastwisku gdzie b dzie je[li nie zostanie zjedzona zielonym nawozem. Je[li do tego dodamy drzewa
owocowe uszlachetnione i dzikie, orzechy, wBoskie, laskowe, kasztany owocujace |ywopBoty daj ce schronienie i pokarm
ptakom to mamy niepeBny obraz sielanki. A co robi w tym czasie nasz obszarnik skoro nie jest ju| przywiazany jak
chBop paDsczy|niany do wideB albo maszyny skarmiaj cej? Kontempluje? Knuje jak ulepszy past powstrzymuj c
zwierz ta przed obgryzanie mBodych gaBazek drzew owocowych? Eksperymentuje z zioBami do gnojówki zioBowej
dziaBaj ce przeciw mszycom? Czyta pami tniki babci w nadziei znalezienia przepisu na t kieBbas , któr zawsze
podawaBa na wielkanoc? Zapewne mo|e juz sobie na to pozwoli zaraz po tym jak dokoDczyB rachunek ekonomiczny i
energetyczny takiego przedsi wzi cia. Ale najpierw musi dokona jednego: zmieni swoj stosunek do natury, do misji
|yciowej, do wBasnej godno[ci a przede wszystkim zrozumie , |e prawnie jest wprawdzie wBa[cicielem tej ziemii ale z
ewolucyjnego punktu widzenia jest tylko jej go[ciem.
Pozdrawiam Panie Wojtku

Wojciech Majda (2010-01-30 07:46:03)


Witam,
Technika o której mowa (zamiany odchodów w pasz ) jest bardzo warto[ciowa. Nie polega na tym, |e skarmia si

208
[winie podgrzanymi odchodami czy co[, tylko za pomoc odpowiednio zaprojektowanego systemu i u|yciu okre[lonego
gatunku owada zmienia si te odchody w larwy. Larwy wBa[nie maj ww. wBa[ciwo[ci m czki rybnej.
Odchody ludzkie sk din d równie| mo|na by przetworzy za pomoc tej techniki. Gdyby nie kwestie logistyczne, nie
widziaBbym problemów by przerabia je na pokarm, dla [wiD/kur. Dla ludzi si to raczej nie nadaje z 2 powodów:
-kto (w naszym kraju) chciaBby zjada larwy owadów?
-kwestie potencjalnego zagro|enia patogenami.
Idealnie by byBo, |eby larwy tuczone na odchodach [wiD byBy dawane kurczakom i na odwrót.
Nie robi si nic innego jak wydBu|a BaDcuch pokarmowy - w naturze dziki te| |r larwy wyst puj ce w odchodach (nie
swoich). Dzi ki temu lepiej wykorzystuje si energi sBoneczn . ChciaBbym zauwa|y , |e w tym systemie nie karmi si
zwierz t nimi samymi (tym samym gatunkiem zwierz t).
Ja równie| wolaBbym, |eby wszystkie zwierz ta pasBy si na wolnym wybiegu...
Wpis jest odp na pro[b jednego z Czytelników, który chciaB bym opisaB, co permakultura mo|e zaoferowa wielokob-
szarowym rolnikom, z uwzgl dnieniem maszyn oraz technologii.
Zgodzisz si Anonimowy, |e Batwiej przekona rolnika, do ulepszenia jego gospodarstwa stosuj c ww technologi (te
larwy, rekuperator, |yw izolacj ), ni| by zmieniB caBkowicie sposób produkcji trzody chlewnej (na wypas pastwiskowy).
Opisany przez Ciebie wypas dla [wiD jest bardzo ciekawy, wkrótce o tym miaBem napisa :)
MógBby[/mogBaby[ Anonimowy napisa kilka sBów, o ro[linach tworz cych takie pastwisko, kilka ju| opisaBe[/Ba[ ale
prosiBbym o wi cej, zwBaszcza ro[lin tworz cych ruD pastwiskow .
Równie| pozdrawiam.

Cezary (2010-02-01 05:04:30)


Panie Wojtku groch i groszek z kukurydza tworza niezastapion mieszank .Mog by razem zbierane. Kukurydza jest
wysokoenergetyczna i rewelacyjnie nadaje si na pasz zawieza niestety b. maBo biaBka. Ten brak uzupeBnia doskonale
groszek z grochem. Ekologicznie ujmuj c Kukurydza stanowi doskonaBe rusztowanie dla groszków, które z kolei
oddaja azot poprawiajacy wzrost ”rusztowania”. Najnizsze pi tro stanowi kolorowa mieszanka z róznych rodzajów
koniczyn,które zapewniaj odpowiedni wilfotno[c gleby. Dla [wiD szczegolnie dobrze nadaje si topinambur,kapusta
pastewna i rosyjska, burak.Dla rozrzutnych równie| wszystkie warzywa ale wtedy stoimy w bezposredniej konkurencji
pokarmowej do naszych zwierzaków ;-)Lubin ma|e okrasi nasze pastwisko. Pozdrawiam.

Wojciech Majda (2010-02-01 07:52:08)


Dzi kuj za informacje. Czy tak mieszank trzeba wysiewa albo podsiewa co roku?

209
Ksi |ka ”Ogród bez Chemii” ju| w sprzeda|y! (2010-01-22 11:20)

[1]
Wreszcie w sprzeda|y:) moja pierwsza ksi |ka - [2]”Ogród bez chemii”. Ksi |ka wydana zostaBa przez
wydawnictwo e-bookowo. Jak mo|na si domy[li ksi |ka jest ebookiem, czyli ksi |k elektroniczn .
ZawarBem w niej wiedz z kilku moich blogów, oraz jest w niej sporo informacji nt. o których jeszcze nie
pisaBem. Wbrew nazwie zawarte s tam równie| informacje przydatne równie| rolnikom. ZwBaszcza rozdziaB
o aktywnie napowietrzanej herbatce kompostowej. Dla osób, które korzystaj z technologii Efektywnych
Organizmów na du| skal , wiedza zawarta w tej ksi |ce pozwoli zaoszcz dzi setki jak nie tysi ce zBotych
rocznie.
”Ogród bez chemii” kosztuje 24 zB. My[l , |e jest to cena do[ przyst pna.
[3]Ksi |k mo|na zakupi pod tym linkiem
Równie| pod tym samym linkiem mo|na [ci gn darmowy fragment ksi |ki. Gor co polecam.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1l8J_SFE-I/AAAAAAAAARo/ToHllB_UUv0/s1600-h/Ok%C5%82adka.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
3. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/

mopel44 (2010-01-23 14:09:38)


Ksiazka zakupiona , ma byc w poniedzialek :)

Wojciech Majda (2010-01-23 14:51:46)


Zwietnie:)
Tak z ciekawo[ci pytam Ty j kupiBe[ i b dzie w poniedziaBek, czy kupisz w poniedziaBek?
Pytam, bo chc wiedzie , jak wygl da wprzeda| w tym wydawnictwie, jak wygodna jest dla klienta.
Dzi ki

210
mopel44 (2010-01-23 14:57:39)
zakupilem wieczorem i moj bank internetowy obsluzy przelew dopiero w poniedzialek - pewno z rana o 7 czy 9. Dam
znac co i jak. Haslo jest permanentne ? Np. jak utrace z HDD czy bede mogl znajac haslo odzyskac moja kopie ?
pozdrawiam!
m.

Wojciech Majda (2010-01-23 15:09:32)


Szczerze mówi c to nie wiem, skontaktuj si z wydawnictwem. Nast ne ksi |ki b d wydane w troch ”lepszych
miejscach” - nie powinno by tak, |e klient pBaci i dopiero po zaksi gowaniu jest wysyB ny ebook.

mopel44 (2010-01-23 15:15:41)


Mysle ze gdybym platnosc karta zrobil to bym mial instant, jednak nie uzywam tego wynalazku ( sam nie wiem czemu
:) - kilka lat temu wiem ze byly problemy z oszustwami w USA i do tego wirusy/trojany moga ugryzc potrfela :)
zabezpieczony jestem dobrze wiec sie nie martwie a i tak w weekend nie mam czasu zaglebic. Mysle ze jednak kwestia
dostepnosci to nie problem - na normalne ksiazki tez sie czeka. Gdyby zrobil rano przelew pewno przed poludniem
jeszcze bym dostal - mysle ze cena jednak gra role wiec proponuje przeanalizowanie zmiany rozwiazania publikacji.
pozdrawiam!

Wojciech Majda (2010-01-23 15:33:39)


Dzi ki za opini .

Wojciech Majda (2010-01-25 11:49:24)


W kwestii utracenia ksi |ki z dysku, to w razie czego wy[lij meila do wydawnictwa, a jak b d robi problemy jakie[,
to wy[lij do mnie melia i to jako[ zaBatwimy:)

mopel44 (2010-01-25 12:56:17)


Pieniadze doszly , hasla jeszcze nie dostalem.

Wojciech Majda (2010-01-25 15:16:37)


Ju| wysBaBem wiadomo[ do wydawnictwa w tej sprawie.

mopel44 (2010-01-25 15:48:03)


O 14:25 doszla, wieczorem zabiore sie do lektury :) pozdrawiam

mopel44 (2010-01-25 15:50:32)


E niepotrzenie ta wiadomosc , przy perzelewach gorzej bywa , np. statica czasem uruchamiala mi usluge dopiero po
2,5 dniach od zaksiegowania .... Choc ogolnie nie znam sie na standardach obslugi zamowien elektronicznych, nie
kupuje praktycznie poza allegro. pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-25 16:17:11)


No to najwa|niejsze, miBej lektury |ycz .

211
Jak obej[ gBupie prawo cz.1 - Prezes;) Polskiego Instytutu Permakultury idzie do ODR’u
(2010-01-23 13:37)

[1]
Pos g Temidy z terenu Uniwersytetu Chuo w Tokio
Wczoraj byBem w powiatowym ODRe (O[rodku Doradztwa Rolniczego) mieszcz cego si przy ulicy Roosvelta
114 w Gnieznie. Cel tej wycieczki dydaktycznej to zadanie kilkunastu (niewygodnych:) pytaD. Pan urz dnik
i Pani urz dniczka zapytani o nazwisko spytali si bardzo uprzejmie a po co mi to? (Ja si wcze[niej
przedstawiBem.) Gdy odpowiedziaBem, |e pisz na temat permakultury i czytelnicy mojego bloga chcieli by
mie informacje ”prawne” zwi zane z permakultur , czyli rolnictwem ekologicznym itp. Pan odpowiedziaB
mi, |e w takich sprawach (jak podanie nazwiska do upublicznienia wypowiedzi urz dnika paDstwowego?),
to powinienem si kontaktowa z central w Poznaniu, oni s tu tylko fili . Nie nalegaBem, na zdradzenie
nazwisk - nie byBo celem mej wizyty przecie| poznanie nazwisk lokalnych urz dników... Mimo wszystko
dziwne.
Pierwsze pytanie brzmiaBo:
1.Czy mo|na zasadzi wielofunkcyjny |ywopBot, czy trzeba to zgBasza itp? {ywopBot miaBby by zasadzony
gBównie w celu ochrony plonów przed wiatrem, co przyczyni si do wi kszej produktywno[ci.
Pan odpowiedziaB, |e program dopBat do nasadzeD [ródpolnych si skoDczyB, zatem mo|na to robi , bez prob-
lemu, tylko nie dostanie si dopBat za obszar zaj ty przez |ywopBot.
2.Czy je[li chciaBbym pózniej wycina drzewa z tego |ywopBotu, czy byBoby to mo|liwe?
Pan odpowiedziaB: Drzewa, to byBby problem, bo trzeba by zgBasza to w geodezji, zreszt teraz ze zgod na
wyci cie drzew jest ci |ko - trzeba do gminy o pozwolenie wyst pi , a ostatnio to ci |ko zgod uzyska .
3.ChciaBbym zaBo|y system agrole[niczy, czyli na jednym obszarze s posadzone drzewa i np. wypasane s
krowy, czy to jest mo|liwe?
Nie, no albo s drzewa, albo B ka, no teren jest zaklasyfikowany jako las, plantacja albo B ka, pastwisko. A
krowy mo|e pan sobie wypasa wsz dzie, nikt przecie| nie b dzie pana za to [cigaB. Pan urz dnik si myli -
najlepszy przykBad to próba wypasania zwierz t w lesie i co na to le[nicy...
4.Je[li chciaBbym posadzi orzecha czarnego, pozyskiwa z niego orzechy, wypasa na tym terenie zwierz ta
212
i jeszcze po okoBo 40 latach wyci je by pozyska drewno, czy co[ takiego jest mo|liwe?
Skoro s drzewa i chce si je wycina , to trzeba to pytanie do nadle[nictwa, a nie do nas.
5.Chc uprawia zbo|e bez orania metod Fukuoka-Bonfils, czy to mo|liwe?
Tak, uprawa bezorkowa jest nawet zalecana, gdy| chroni gleb przed erozj .
Wreszcie jakie[ pozytywne informacje:)
6.Chc mie na jednej przestrzeni uprawia wiele gatunków ro[lin i zwierz t. Czy dostan dopBaty z UE
takie jak przysBuguj np. za upraw monokultury |yta i jakie, w jakiej wysoko[ci? (Zadaj c je miaBem na
my[li le[ny ogród)
Je[li s to drzewa to owocowe to mo|na zakwalifikowa to jako sad. Nie ma znaczenia ile jest
tam gatunków drzew owocowych, wa|ne by byBy to gatunki owocowe, a nie jakie[ iglaki np.
Równie| nie b dzie panu nikt sprawdzaB, czy ma pan tam królika, czy krow .
W trakcie rozmowy z Panem i urocza Pani z ODRu dowiedziaBem si du|o nt. tego jak obchodzi te gBupie
wymogi klasyfikacji gruntu jako grunt orny sad, plantacj , B k .
W du|ym uproszczeniu mo|na robi prawie wszystko (poza wycinaniem drzew), je[li nie bierze si dopBat z
UE, gdy| to wBa[nie ARIMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) najwi cej kontroluje co
dzieje si z ziemi . Cel to zapobie|enie wyBudzeniu dopBat - stosuje si zatem metod kija i marchewki.
Je[li chce si mie system agrole[niczy i mie dopBaty do niego, to najlepiej zaklasyfikowa go jako sad lub
plantacj drzew. Je[li wybieramy ”drog sadu” to trzeba wiedzie , |e drzewa owocowe mo|emy wycina bez
zezwolenia. To przecie| normalne, |e usuwa si co jaki[ czas drzewka, które robi si mniej produktywne.
Kluczowe jest poj cie co to jest drzewo owocowe - jest to drzewo, które ró|ni si od typu (podstawowego
gatunku) tym, |e jest bardziej produktywne, produkuje bardziej warto[ciowe owoce... Tak|e wyci cie jabBoni
odmiany Kortland jest ok, ale wyci cie dziczki jabBoni ju| ok mo|e nie by . Kwestia interpretacji urz dnika.
Podobnie jest z orzechem wBoskim (czy czarnym). Je[li ro[nie w sadzie, to jest to drzewo owocowe, je[li
gdzie[ w parku jest to drzewo ozdobne czyli wg prawa nie owocowe:). KretyDskie prawo, ale prawo. Za-
tem osoba chc ca zaBo|y system agrole[niczy w oparciu o orzecha czarnego mo|e zgBosi , |e sadzi sad z
orzechami czarnymi odmiany owocowej. Trzeba zatem posadzi odmiany szlachetne owocowe, albo posiada
certyfikat, czy dowód, |e sadzimy takie odmiany;) np. rachunek, |e kupili[my kilka kg orzechów odmian
szlachetnych owocowych. Po czym kupujemy sadzonki albo orzechy odmian dobrych do produkcji drewna.
Drzewa w sadzie prowadzimy w sposób, który zmaksymalizuje jako[ drewna (dBugie, strzeliste, wysoko si
rozgaB ziaj ce). Taki sposób prowadzenia sprawi, |e b dzie mniej orzechów, ale warto[ drewna b dzie du|o
wy|sza. W pocz tkowych latach zbieramy z tego terenu siano, pózniej mo|emy wpuszcza zwierz ta (os-
tro|nie nadzoruj c!)
Zatem da rad w Polsce uprawia permakultur na du| skal :) wystarczy dobrze kombinowa :).
Wkrótce udaj si do nadle[nictwa, wypyta si troch o zagadnienia zwi zane z sadzeniem lasu i plantacji.
Jakie drzewa mo|na sadzi jako drzewa plantacyjne itd...
Oczywi[cie Drodzy Czytelnicy zostan o tym poinformowani :)
Niestety kretyDskie, antywolno[ciowe prawo sprawia, |e trzeba po[wi ca na to wi cej czasu i trudniej
pozyska wielorakie plony z jednego obszaru. Podobny problem porusza moja ksi |ka ”[2]Zlikwiduj drzewo,
czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”. W normalnym kraju takie drzewo
po prostu by si wyci Bo, a nie musiaBo najpierw sprawia , |e drzewo zachoruje i wycina dopiero pózniej.
Takie prawo jest bardzo nieekologiczne, gdy| w normalnej sytuacji takie drzewo mo|na by wykorzysta do
produkcji mebli itd. Drewno z drzewa zaka|onego grzybami paso|ytniczymi jest bardzo podBym materiaBem
do wyrobu mebli...
A Ty co o tym my[lisz? Znasz mo|e jakie[ sposoby jak stosowa permakultur mimo gBupiego
i zBego prawa? Daj co[ prosz temu blogowi poprzez opisanie tego sposobu w komentarzach.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1rucfa4n0I/AAAAAAAAARw/p9f35ICt2M4/s1600-h/Temida.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/

213
mopel44 (2010-01-23 14:06:35)
no niestety , bolszewicki kraj , nawet moja energia uzyskana ze slonca czy wiatru nie jest moja , o moich drzewach , na
mojej ziemi , wysadzonych i pielegnowanych przezemnie to juz nie ma co mowic. Nie lubie szafowac takimi epitetami
ale tak niestety juz jest :(
Moj dab na mojej ziemi ? chca go to niech doplacaja ! i juz !

panika2008 (2010-01-23 14:45:32)


Co do wycinania drzew, to jest prosty myk - wystarczy, |e drzewo jest mBodsze, ni| 5 lat. Jak b dzie miaBo 6 czy 7, to
raczej te| nikt nic nie zrobi, bo musieliby zamawia ekspertyz dendrologiczn , |eby to wykaza , a przecie| nie b d
si w to bawili jak wytniesz troch badyli na miedzy. (Chyba |e miedza ma 5 km, hehehe).
Z t upraw bezorkow to rzeczywi[cie niezBe zaskoczenie. Wygl da na to, |e biurokraci s bardziej post powi, ni|
zwykli rolnicy.

Anonymous (2010-01-23 14:47:28)


Z tymi nazwiskami to tak w ka|dym urz dzie juz jest poprostu niechc podawa bo wol ci ola i zle obsBuzy ni|
popracowa . A jak poznasz nazwisko takiej pani to mo|esz zBo|y zarzalenie i | da oficjalnych wyja[nieD na pismie.
Jacy ludzie taki kraj ...
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-23 15:11:12)


@mopel44
Powiem Ci, |e ja bym chciaB, |eby oni nie dopBacali i nic nie gadali. Podobnie jest z lasem - niech nie dopBacaj , ale
pozwalaj robi w nim co si chce...
@panika2008
znam sytuacj , |e s siad doniósB o wyci ciu KRZEWÓW starszych ni| 5 lat i zostaBa naBo|ona kara...
@Piotr
Tak, najlepiej nie mie |adnej odpowiedzialno[ci niestety si z Tob musz zgodzi .

mopel44 (2010-01-23 15:20:38)


Rozumiem jeszcze w przypadku lasu - znajomy lesnik mi omowil sprawe - ze jeden kolezka pokpil sobie ochrone przed
szkodnikami - oraz nakaz wycinki i trzeba bylo wyciac 150 ha dookola - karmniki i budki dla dzieciolow powinny mimo
wszystko takie problemy rozwiazywac prawda ? Jednak to co sie dzieje to przesadza i jakas patologia najciezszego
kalibru - jak sobie posadze przed domem to nie moge sciac - to bolszewizm pelna geba!

Wojciech Majda (2010-01-23 16:04:05)


Je[li zBe zarz dzanie jednym lasem sprawia, |e przez niego trzeba wyci taki obszar, to problem zapewne jest wi kszy
i nie wiem, czy same budki poradz sobie... Pewnie sadzono monokultury sosnowe? To jest co[ w stylu bB du typu
pierwszego o którym mówiB Mollison w wywiadzie. Budki dla ptaków to wa|ny element, ale jednak jest to dodatek.
Widocznie taki system (zle zaprojektowany) wymaga takiej bolszewickiej metody zarz dzania. Nie znam szkodnika,
który jest szkodnikiem wszystkich gatunków drzew - a od tego trzeba by zacz ...
Przy innym zaBo|eniu na pewno mo|na by stworzy las /system agrole[niczy, który mógBby by zarz dzany z ni|szego
(poziom wBa[ciciela) poziomu. To dowód na to, |e te systemy (lasy) byBy (za komuny/lub s teraz) projektowane w
ten sposób, |e wymagana jest wiedza, obecno[ i wBadza paDstwowych le[ników. Czy| nie jest to genialne uzasadnienie
potrzeby ich istnienia?
Przecie| gdyby tylko wBadza le[ników byBa wi ksza, do tej straty by nie doszBo...
A |e to oni go zaprojektowali - to taki nieistotny szczegóB.

214
mopel44 (2010-01-23 16:09:48)
p.Holzer w ktoryms filmie rowniez bardzo atakuje rzady za takie monokultury.
Bolszewickie to mialem na mysli w kwestii drzewka na moim placu. A co do systemow lesnych w PL to bolszewizm
rozwiazan nie wynika z tego ze sa zle zaprojektowane - niech sobie tam ramola lesnicy ze trzeba dbac - ok to mozna
zrozumiec- jednak dlaczego nie mozna wyciac ? to jest bolszewickie! Sprzedaliscie - jest to moje to o co kaman ?
Pomijajac juz to ze przydaloby sie wycinac , przerzedzac by zasadzic monokultury... pisalismy juz o tym kiedys na
blogu p.Dudy .Wiem ze to wszystko nie takie proste ale trzeba cos robic i zmieniac podejscie. Ale tutaj juz nie ma o
czym pisac - zmykam na mecza paczec :) pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-23 16:43:52)


A ja koszul na imprez prasowa :)

Karol (2010-01-25 11:03:15)


Mam takie pytanie, w rodzinie jest 1 ha lasu, le|y (a raczej stoi) on odBogiem . Czy w zwi zku z tym, |e jest si
posiadaczem lasu mo|na zarobi jakiekolwiek pieni dze ? Czy te| jest to co[ co jest zupeBnie bezwarto[ciowe ? Bo
jedyny sposób jaki mi do gBowy przychodzi to stopniowe jego wycinanie i zasadzanie nowego ale z tego co wiem
to nikt mi nic bez znajomo[ci wyci nie pozwoli. Las jest okoBo 40 km od mojego miejsca zamieszkania tak wi c
permakultura chyba odpada ...

Wojciech Majda (2010-01-25 11:40:16)


No odlegBo[ mo|e by przeszkod . Wycinanie drzew w lesie nie jest ”trudne”. SugerowaBbym skontaktowa si z
nadle[niczym, on powie co i jak. Wycinanie drzew w lesie jest du|o Batwiejsze od strony prawno-biurokratycznej ni|
wycinanie ich gdzie[ indziej (no poza sadem mo|e).
Co mo|na rozwa|y , to uprawa |eD-szenia, kwiatów le[nych dla miBo[ników ogrodów naturalnych, mo|e grzyby jakie[
wypas [wiD. Jedna z osób wypasa w lesie [winie (przez 1 miesi c w roku) dzi ki temu maj lepszy smak, gdy| ten 1
miesi c to ostatni miesi c ich |ycia. Dzi ki temu maj lepszy smak i s zdrowsze. Sprzedaje je wi c nie jako [winie,
tylko jako [winie ”wykaDczane” w lesie, wi c uzyskuje wy|sz cen .
Niestety du|ym problemem z powodu odlegBo[ci i trudno[ci z nadzorowaniem mo|e by zBodziejstwo.
Równie| nie wiem jak ww. rzeczy b d si miaBy do wBadzy le[ników, bo to oni naprawd rz dz w lesie.

Wojciech Majda (2010-01-25 17:36:55)


@Karol
Mo|esz równie| rozwa|y wej[cie w jakiego[ rodzaju ukBad z osoba mieszkaj c w okolicy Twojego lasu. ZaBo|ysz jaki[
system i osoba ta w zamian za udziaBy b dzie go dogl da .

Anonymous (2010-02-02 12:26:03)


Dziwny jest ten [wiat.... Chcieli[my posadzi las - pono unia zabiega o wzrost lesisto[ci i wspiera finansowo takie
inicjatywy. OkazaBo si , |e jeste[my w obszarze Natura2000 i wsparcia finansowego brak :( Owszem - mo|emy go sobie
posadzi , ale na koszt wBasny. Gwoli informacji - pierwsze drewno opaBowe mo|na pozyska po ok. 20-tu latach. No
i kicha ...
Pozdrawiam - eko- wielkopolanka

Wojciech Majda (2010-02-02 13:34:27)


Odradzam sadzenie lasu - przestajesz eko-wielkopolanko by wtedy zarz dc tej ziemi. Prosz pomy[le o wielo-
gatunkowej plantacji drzew :) Pami taj c, by struktur na[ladowaBa las. Trzeba u|y gatunków obcego pochodzenia.
Alternatywnie mo|na zaBo|y las z drzew owocowych. Wa|ne by u|y drzewa odmian szlachetnych - by nie robili
pózniej problemu z wycinaniem. Dzi[ napisz jak mo|na w szybszy sposób uzyskiwa dochód z lasu, wcze[niej ni| po
20 latach. Drewno na opaB, to jedno z najmniej dochodowych produktów z lasu.
Warunek, to móc go kontrolowa , czyli de facto nie mo|e by to las w sensie prawnym. Jako, |e równie| mieszkasz w

215
Wlkp, to musisz wiedzie , |e u nas jest to bardziej kontrolowane i przepisy s bardziej restrykcyjnie egzekwowane ni|
na ”dzikim”;) wschodzie. Troch trudniej jest si równie| ”jako[ dogada ” je[li wiesz, o co mi chodzi...
W sumie powinna si Pani cieszy , |e nie mo|e Pani tego zrobi ;) - przy odrobinie kombinowania, sporej ilo[ci wiedzy
mo|na sprawi , |e taki ”las” b dzie zdrowszy ni| las zaprojektowany przez le[ników. A na pewno bardziej produkty-
wny i zapewniaj cy nam wi kszy dochód.
B d musiaB si wybra do nadle[nictwa wkrótce, by dowiedzie si kilku rzeczy...
Równie| pozdrawiam eko - Wielkopolanin:)

Anonymous (2010-02-02 22:41:23)


Mhm... Prawd mówi c mam jaki[ psychiczny opór przed wprowadzaniem obcych gatunków :( Czy wytrzymaj nasz
klimat ? Sprawa druga - ów skromny spBachetek gruntu ( 1,5 ha) le|y sobie pod sosnowym lasem ( prawie 60-letnim)
i daleko od domu. Ziemia tam licha a potencjalne drzewa owocowe nara|one na ataki zwierzyny. Nie my[leli[my
o sadzeniu monokultury sosnowej ( ze zrozumiaBych wzgl dów) , ale o mieszaninie sosnowo- li[ciastej z gatunków
rodzimych.
Ale chBon wszelkie sugestie - Pan reprezentuje nowatorskie stanowisko. Swoj drog - z przyjemno[ci obserwujemy
sukcesj d bów, malin i je|yn w tym 60-letnim sosnowym borze.
Odno[nie opieki merytorycznej nadle[nictwa - rzeczywi[cie maj obowi zek nadzorowania prac w lasach prywatnych,
który to tBumacz Batwo[ci rozprzestrzeniania si szkodników na lasy paDstwowe oczywi[cie ( b d ce wi kszo[ci )i
naszym ( rolników) niedoinformowaniem w tej dziedzinie. Nie jest to jednak nic przykrego ( ten nadzór) co stwierdzam
na podstawie wBasnych do[wiadczeD. Po prostu pan nadlesniczy przysBaB nam dwóch |wawych podle[niczych a ci wyce-
chowali drzewa najpierw w tzw. czyszczeniu póznym a potem w trzebie|y ( tak si fachowo nazywa ten zabieg) .
WidziaBam onegdaj las prywatny, w którym wBa[ciciel wyci B co popadnie...a najpi kniejsze drzewa przede wszystkim.
Ruiny i zgliszcza... :( Czasem warto skorzysta z rady fachowców i nie dyskredytowaBabym ich wszystkich w czambuB
:)
Pozdrawiam eko - Wielkopolanka :)

Wojciech Majda (2010-02-02 23:29:22)


Nie mam nic przeciwko temu, |e le[nicy doradzaj - maj przecie| do[ rozlegB wiedz na ten temat. Gdyby tylko
na doradztwie koDczyBa si ich rola, byBbym bardzo szcz [liwy.
Chodzi o to, |e to oni decyduj (wBa[ciwie to ustawy, ale oni je wcielaj w |ycie) o tym jakie gatunki drzew (i nie
tylko) b d sadzone w lesie - za bardzo nie mo|na tutaj decydowa .
WBa[ciciel, który idiotycznie zarz dza swoim lasem sam sobie strzela w kolano. Ciekaw kwesti jest, dlaczego zle
zarz dzany jeden las mo|e przyczyni si do tego, |e zniszczone zostan setki. Czy to jest dobry system?
Istniej drzewa jak robinia akacjowa, które na pewno znios nasz klimat s mrozoodporne, odporne na susz . Daj
warto[ciowe drewno, drzewo to szybko ro[nie, radzi sobie dobrze na nieu|ytkach, wi |e azot z powietrza... I nie jest
sadzona przez le[ników ( i chyba nie mo|na posadzi jej w ”lesie”), gdy| uwa|ana jest za chwast le[ny...

Anonymous (2010-02-02 23:45:19)


Robinia ? Fakt - widziaBam j tylko na skraju lasów - a i to byB zapewne przejaw samowolki ;)
Oprócz niew tpliwych zalet ma i wady - na przykBad pBytki i rozlegBy system korzeniowy silnie osuszaj cy gleb , liczne
odrosty korzeniowe. Z drugiej strony...nie ma ceny na miód akacjowy :)
Pozdrawiam ...licz c na dalsz ciekaw lektur - eko - Wielkopolanka

Wojciech Majda (2010-02-03 00:47:13)


Liczne odrosty korzeniowe to w przypadku odpowiedniego sposobu zarz dzania niesamowita zaleta. Ju| wkrótce wpis
na ten temat.

216
Permakultura i le[ne ogrody cz. 5 - wi cej nie znaczy lepiej (2010-01-24 16:31)

[1]
Dzisiejszy wpis b dzie po[wi cony [wiatBu w le[nym ogrodzie. Znajdziecie tutaj równie| informacje nt
fizjologii ro[li, le[nictwa, ekologii, produkcji biomasy i ekonomii - ot zwykBy permakulturowy wpis... Wszys-
tko podane w bardzo przyst pny sposób, tak by ka|dy chBopo-robotnik mógB to zrozumie :)
Wiele osób jest zafascynowane ide samowystarczalno[ci, chce produkowa du|o |ywno[ci na bardzo maBym
obszarze. Nie ma oczywi[cie w tym nic zBego. Sadz wi c drzewa owocowe/orzechowe bardzo g sto - w koDcu
wi cej drzew to wi cej |ywno[ci... No nie?
Nie.
Zbyt g ste posadzenie powoduje, |e efekt koDcowy jest odwrotny od zamierzonego, czyli ogród produkuje
mniej |ywno[ci, ni| gdyby[my posadzili mniej drzew.
Dlaczego tak jest?
By odpowiedzie na to pytanie nale|y pozna takie poj cie z dziedziny ekologii (nauki) jak produktywno[
pierwotna ekosystemów.
Istnieje co[ takiego jak produktywno[ pierwotna brutto - to caBkowita ilo[ energii chemicznej, która zostaBa
wytworzona przez ro[liny* na danym obszarze.
istniej równie| ekosystemy, w których producentami nie s ro[liny ani nawet organizmy przeprowadzaj ce
fotosyntez , ale w warunkach le[nego ogrodu nie maj one znaczenia.
Produktywno[ pierwotna netto, to produktywno[ pierwotna brutto po odj ciu energii zu|ytej przez ro[liny
do oddychania - to taki koszt uzyskania ”przychodu” energetycznego.
W to wliczone s takie procesy jak transport wody z gleby do li[ci. Do tego ro[lina musi zu|y energi by
np. siB siB grawitacji.
CzBowiek wykorzysta jest w stanie wyB cznie produktywno[ pierwotn netto, i to na dodatek nie caB .
Zwykle przecie| nie jemy korzeni pszenicy. Z drugiej strony te niedost pne nam korzenie peBni wa|n rol
w np. zachowaniu |yzno[ci gleby.
W le[nym ogrodzie ro[liny pozyskuj energi ze sBoDca. Je[li zatem tego sBoDca jest maBo, to mo|e to wpByn
negatywnie na produkcj pierwotn brutto. Dlaczego? Poniewa| koszt uzyskania przychodu b dzie zbyt
wysoki - ro[liny b d musiaBy konkurowa ( a konkurencja jest energetycznie ”kosztowna”). Ta konkurencja
sprawia, |e ”zysk energetyczny” spada, a spada bo [rodki zostaBy przeznaczone na walk z konkurencj .
Mo|na to porówna do rynku. Je[li jest si jedynym dostawcom |ywno[ci, to nie trzeba za bardzo tworzy
|adnych dziaBów marketingowych, ani pracownicy firmy nie musz traci energii na np. roznoszenie ulotek
reklamowych - ludzie i tak musz kupi (zwBaszcza gdy jeszcze stworzy si prawo zabraniaj ce ludziom bez
zezwolenia produkowa |ywno[ci). Na wolnym rynku, firma musi zatrudnia np. ludzi do marketingu, czy
217
pBaci za reklamy, wi c zysk jest mniejszy. Wi kszo[ wBa[cicieli firm chciaBaby mie monopol i nie mie
konkurencji, z prostego powodu - to si po prostu opBaca.
Innym porównaniem b dzie praca kopaczy rowów. Kto na dBu|sz met jest w stanie wykona wi cej pracy?
Jeden kopacz z Bopat , na diecie dziennej wynosz cej 4000 kcal dziennie, czy 10 kopaczy z Bopat , którzy
dostaj po 400 kcal dziennie?
W przeci tnym ogrodzie jednak rzadko zdarza si sytuacja, w której sadzenie zbyt g sto drzew miaBoby
ograniczy produkcj pierwotn netto. Jednak w przypadku uprawy owoców/orzechów nie chodzi przecie|
o maksymalny przyrost biomasy ro[lin, tylko chodzi o owoce/orzechy. Nie jemy przecie| gaB zi jabBoni, tylko
jabBka.
W przypadku gdy sadzimy drzewa zbyt g sto to wi kszo[ energii idzie w biomas drzewa. Drzewa rosn
wysoko, s strzeliste, maj maBo gaB zi na dole pnia. Dlaczego? Poniewa| po[wi caj caB energi na wzrost,
by pokona konkurencj innych drzew i zdoby dost p do ograniczonego (w tych warunkach) zasobu - [wiatBa.
Na produkcj owoców/orzechów ju| wiele energii nie zostaje).
Proces ten mo|na wykorzysta na nasz korzy[ - w lesie, czy systemie agrole[niczym. Dzi ki temu b dziemy
mie proste, dBugie pnie bez s ków (takie s najbardziej warto[ciowe). Dzi ki temu mamy maksymalny przy-
rost biomasy, cho w tym przypadku nale|y ju| zwróci baczn uwag na czy zbyt g ste sadzenie nie powoduje
zbyt du|ych wydatków ro[liny na ”koszty konkurencji”
Zatem podczas projektowania naszego le[nego ogrodu powinni[my zrobi wszystko, by zmniejszy
konkurencj mi dzy poszczególnymi gatunkami organizmów. Ten post byB o zmniejszeniu konkurencji o
[wiatBo, ale nale|y tak|e pami ta o innych zasobach o które ro[liny mog ze sob walczy , takie jak woda,
substancje od|ywcze, zapylenie... Dlatego powinni[my wykorzystywa ro[liny, które maj ro|ne nisze eko-
logiczne - zmaksymalizuje to plony, które mo|emy uzyska z danego obszaru i unikniemy konkurencji.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.

A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1xoKyoxzWI/AAAAAAAAAR4/5-WLFpKio_M/s1600-h/A_deciduous_beech_
forest_in_Slovenia.jpg

Anonymous (2010-01-28 06:50:45)


Szanowny Panie Wojtku!
PaDskie artykuBy sa wspaniaBe.Przymierzamy si zaBo|enia ogrodu lesnego na dziaBce 0,22ha wydzier|awionej na 20
lat. Prosze o umieszczenie mnie do konferencji 30 tego stycznia. Mam dopiero 60 lat i zajmuje si agroturstyk .
Pozdrawiam skaype: stacholat

Wojciech Majda (2010-01-28 18:55:45)


Dzi kuj , prosz w odpowiednim czasie (przed konferencj ) wysBa mi pro[b o dodanie do kontaktów (na skypie).
Mój login to wojciech.majda

Anonymous (2010-02-28 22:55:56)


Nie za bardzo rozumiem porównanie nt. kopaczy z Bopat . Czy tych 10 kopaczy ma tylko jedn Bopat ?
Dieta 400 kcal nie wystarczy do podstawowej przemiany materii tote| nawet czBowiek medytuj cy b dzie pra-
wodopodobnie traciB na wadze.
k.

Wojciech Majda (2010-03-01 08:03:09)


@Konrad
Nawet jakby miaBo 10 Bopat, to b d traci na wadze, a w dalszej prospektywnie umr . WBa[nie o to chodzi... Mam
nadziej , |e tym razem bardziej zrozumiale :)
Chodzi o to, |e np. w lesie posadzonym przez czBowieka sadzi si powiedzmy 10ty[ sosen na ha. Je[li nie zrobi si
218
trzebie|y to produktywno[ tej plantacji spadnie, mimo, |e jest tak du|o sosenek. Wynika to wBa[nie z tego, |e nawet
sosna zu|ywa jak [ ilo[ energii na wBasne procesy |yciowe (podobnie jak kopacze). Dlatego drzewa, które rosn zbyt
g sto nie dadz tyle biomasy (drzew).
Osobn kwesti jest produkcja owoców/orzechów. Do tych rzeczy potrzeba du|ej ilo[ci energii, je[li ta energia jest
po[wi cana na na procesy |yciowe (np. wzrost wegetatywny w gór , |eby nie zosta zagBuszonym przez inne drzewka)
to produkcja owoców maleje. Wynika to z tego, |e ka|de drzewko zu|ywa du|o energii na walk o byt. Dysponuje
zatem maB nadwy|k energii, któr mo|na by zainwestowa w produkcj owoców.

2 konferencja skypowa (2010-01-24 22:03)

Dnia 30 stycznia tj. sobota o godzinie 18 odb dzie si godzinna konferencja skypowa.
Temat przewodni to gleba - wszystko co chcieliby[cie o niej wiedzie , ale wstydzicie si zapyta :) Na pocz tku
dam krótki wykBad o roli materii organicznej i o tym jak wytwarza gleb dobra do odpowiednich gatunków
ro[lin.
Odpowiada b d na pytania czytelników. Je[li pytania b d z innej dziedziny (i b d znaB odpowiedz:), to
równie| na nie odpowiem. Zach cam do przygotowania listy pytaD. Jest to okazja do darmowych konsultacji,
za które normalnie bior 50zB/h dlatego gor co polecam.
Pozwol sobie zacytowa co napisali uczestnicy 1 konferencji po jej zakoDczeniu:
”Konferencja byBa poprostu ZAJEBISTA. Durzo przydatnwj wiedzi. Bardzo ciekawy w tek o autonomii.
Krzysiek rozkreciBes rozmow od samego pocz tku :)
Piotr”
”Nie da si ukry . Wielka porcja [wietnych i bardzo przydatnych informacji. Dobrze, |e miaBem kilka pytaD,
to od razu wym czyBem Wojciecha o to, co mnie interesuje. :)”
Tradycyjnie ju| prosz o wpisanie si na ”list obecno[ci” w komentarzach.
Je[li nie masz Drogi Czytelniku skypa to zach cam do zaBo|enia konta. Je[li wykupi si abonamant w
wysoko[ci 23 zB miesi cznie mamy 10000 minut (ponad 150 godzin) na telefony stacjonarne w Europie. Nie
mam |adnego programu partnerskiego ze skypem, po prostu to warto[ciowy produkt:)
Aktualizacja 1
Mój login na skypie to wojciech.majda

Anonymous (2010-01-28 06:58:30)


Umie[ciBem linka do PaDskiej strony . Adres mojej strony to www.bosastopa.comze.com
pozdrawiam.
stacholat

Wojciech Majda (2010-01-28 09:02:52)


Dzi ki bardzo.
Czy mam wysBa tabel na adres znajduj cy si na tamtej stronie internetowej, zaczynaj cy si na bosa....?

Wojciech Majda (2010-01-28 19:34:17)


Na konferencji b dzie: Pan o nicku stacholat

tfaruk2 (2010-01-30 09:28:17)


Postaram si uczestniczy w konferencji.

Wojciech Majda (2010-01-30 10:39:48)


Zwietnie

219
Wojciech Majda (2010-01-30 17:57:06)
Zaczynamy za moment, prosz si zalogowa .

tfaruk2 (2010-01-31 08:07:29)


Super sprawa taka konferencja. Wiedza wyBo|ona jak na talerzu w prosty i zrosumiaBy sposób.
Uzyskalem wyczerpuj ce odpowiedzi na moje pytania.
Polecam ka|demu, j zeli nastepne konferencje b d organizowane ja postaram si w nich uczestniczy .

Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
(2010-01-25 11:19)

[1]
Stado gnu pas ce si gdzie[ w Afryce.
PostanowiBem kontynuowa opisywanie, co permakultura mo|e zaoferowa rolnikom wielkoobszarowym.
Wiedza w tym po[cie zawarta mo|e by jednak wykorzystana na bardzo maB skal , do hodowania kilku
kur, czy królików. W koDcu czy osoba posiadaj ca maBo ziemi, nie musi jej intensywniej u|ywa ni| obszar-
nicy?
Krowy jedz deser najpierw. Co to oznacza?
Krowy (i inne zwierz ta równie|) najpierw jedz to co im smakuje i co Badnie pachnie. To przecie| oczywiste.
Jak jednak wi |e si ten truizm z permakultur ?
Jak zwykle lepiej wspóBpracowa z natur , czyli je[li wykorzystamy naturalne tendencje zwierz t to bardziej
nam si to opBaci, ni| je[li mieliby[my walczy z tymi prawami.
Jak zatem ”hodowla” bydBa wygl da lub raczej wygl daBa w naturze? Czy zwierz ta przemieszczaBy si w
obr bie maBego obszaru i jadBy ro[liny rosn ce na tym terenie?
Zale|y od gatunku. Krowa pochodzi od tura a tur to byBo zwierze le[ne, |yj ce w maBych grupach na sto-
sunkowo staBym obszarze.
To co chc opisa , to w jaki sposób inne du|e gatunki ro[lino|erców korzystaBy i ”utrzymywaBy” past-
wiska. Jednym z takich najwi kszych pastwisk [wiata byBy póBnocnoamerykaDskie prerie. UtrzymywaBy
one dosBownie miliony (naukowcy szacuj , |e od 30 - 200 mln) sztuk! W dniu dzisiejszym w USA populacj
krów szacuje si na 96,669,000 sztuk(96 milionów). Co zatem (poza obszarem) stanowiBo tajemnic tak du|ej
wydajno[ci? Przecie| nie byBo nawozów sztucznych, na prerii mogBy rosn chwasty, które bez nowoczesnych
herbicydów zaraz by ”zjadBy” caB preri .
Jednak mimo braku tych nowoczesnych [rodków preria nie tylko utrzymywaBa du| populacj bizonów, ale
równie| caBy czas zwi kszaBa swoj |yzno[ . Prosz to porówna z wspóBczesnym rolnictwem, które mo|e
co najwy|ej minimalizowa straty materii organicznej z gleby. Czyli caBy czas |yzno[ si zmniejsza, jednak
220
dzi ki nowoczesnej technice proces ten jest wolniejszy. Zwietne rozwi zanie.
Jak zatem zwi kszy wydajno[ pastwiska i jeszcze zwi ksza |yzno[ gleby?
Trzeba na[ladowa jak to robi si w naturze. A robi si to tak:
Antylopy gnu ogromnym stadem licz cym po dziesi tysi cy sztuk i wi cej wchodz na dany teren. Du|a
wielko[ stada jest spowodowana wzgl dami bezpieczeDstwa - w kupie Batwiej si obroni , kupa [mierdzi,
kupy nikt nie ruszy;) Zgryzaj go bardzo intensywnie. Jako, |e jest du|a konkurencja antylopy wiedz , |e
nie mog by wybredne - musz |re wszystko co jest i robi to szybko. DarD zostaje wyjedzona bardzo
nisko, gnu pozostawiaj równie| du|e ilo[ci odchodów oraz kopytami ”wzruszaj ” ziemi , czym sprawiaj , |e
nasiona ró|nych ro[lin maj uBatwione kieBkowanie (to samo dzieje si gdy mamy grz dk - goBa gleba to raj
do kieBkowania nasion chwastów). Dodatkowo ro[liny maj ce rozbudowane systemy korzeniowe i okre[lon
ilo[ li[ci i Bodyg nad ziemi s zmuszone ”amputowa ” sobie cz [ korzeni. Wynika to z tego, |e nie byBy
by w stanie utrzyma takiej ich ilo[ci, przecie| dana masa korzeni byBa dostosowana do du|o wi kszej ilo[ci
”zieleniny” nad ziemi . Zatem w ten sposób dostarcza si du|ej ilo[ci materii organicznej do gleby.
Proces wytwarzania gleby metod opracowan przez P.A Yeomansa opiera si na tym procesie, przeczyta o
tym [2]mo|esz w tym po[cie.
Jak to wykorzysta te zasady w gospodarstwie, czy ogrodzie? Przecie| w Polsce nie ma antylop gnu.
Odpowiedz na to pytanie jest odpowiednia g sto[ zwierz t na dany teren pastwiska. i to du|a g sto[ . W
Afryce trzyma si bydBo w kwaterach dochodz cych dokilku tysi cy sztuk bydBa na hektar Tak, dobrze
czytasz, kilka tysi cy krów na jednym ha. Oczywi[cie krowy s tam bardzo krótko, raptem kilka godzin.
W filmie tu umieszczonym rolnik z USA posiadaj cy gospodarstwo o powierzchni 220 ha (550 akrów) wyko-
rzystuje te zasady. On trzyma krowy w kwaterach 0,2 ha w ilo[ci okoBo 100 sztuk. Codziennie krowy
przenosz si na inn kwater . Wszystko jest bardzo Batwe - rolnik ten korzysta z elektrycznego pastucha.
Wystarczy, |e przeniesie pBot i zawoBa krowy a one same biegn w to miejsce - w koDcu tam jest nowa, [wie|a
ro[linno[ . Umo|liwiBo mu to zwi kszenie wydajno[ci pastwiska. Normalnie 1 akr (0,4 ha) pastwiska w jego
rejonie ma wydajno[ roczn 80 krowo-dni (nie wiem, czy dobrze przetBumaczyBem;). On stosuj c t metod
zwi kszyB j do 400 krowo-dni. Wszystko to bez stosowania nawozów sztucznych i podsiewania od 50 lat...
Jak to ma si do redukcji kosztów i zwi kszania wydajno[ci na du| skal ?
[EMBED]
Od 4 minuty zaczyna si wytBumaczenie dlaczego i jak system ten dziaBa.
Mechanizm dlaczego jest to mo|liwe zostanie opisany w nast pnym po[cie temu po[wi conym.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii. Jak widzicie widzicie;) pierwszy filmik na tym blogu, coraz lepszy
webmajster si ze mnie robi :D
A co Ty o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S11yXjKFuTI/AAAAAAAAASA/bfIOIrWdOSk/s1600-h/Gnu.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html

piotr34 (2010-01-26 00:26:46)


Niektore te Twoje dane mnie po prostu szokuja.TAAAAKA wydajnosc?Nigdy nie mialem byc rolnikiem ale normalnie
zaczynam o tym myslec(tym bardziej ze niektorzy specjalisci od inwestycji(np:Jim Rogers)widza w tym najlepszy
biznes na przyszlosc).

Wojciech Majda (2010-01-26 02:20:06)


Tak... Takie rzeczy dziej si , gdy nie ignoruje si zasad ekologii i fizyki. Wiele osób bogatych j kupuje - ziemi nie
przybywa, ziemi rolnej jest coraz mniej (zasolenie i pustynnienie) a w 2012 ludzi b dzie ju| 7 mld. Do tego biopaliwa...

Wojciech Majda (2010-01-26 02:21:28)


To 7 miliardów ludzi, to pod warunkiem, |e [wiat si nie skoDczy. Wszyscy przecie| wiemy, |e kalendarz Majów
koDczy si wBa[nie na 2012 roku...
:D
221
Anonymous (2010-02-09 00:46:08)
Je|eli chodzi o wypasanie zwierz t to wypas wielopastwiskowy jest bardzo dobry. Je|eli mamy 10 pastwisk na stado
[dopasowanych wielko[ci oczywi[cie] mo|na bardzo zmniejszy ryzyko wyst powania paso|ytów u naszego bydBa [koni,
[wini, kur, owiec...]. Zrednio czas wyl gania paso|yta trwa 3 dni [wtedy pastwisko jest ”bezpieczne” :)]. Okres, przez
jaki larwy paso|ytów s inwazyjne [mog zarazi nasze zwierzaki] trwa ok. 28 dni. Oczywi[cie je|eli kwatera si do
tego nadaje to mo|na na niej np. po koniach wypasa kozy, po kozach króliki, a na sam koniec wpu[ci tam drób.
Króliki musz by przed drobiem...
Pisz to tak na wszelki wypadek, mo|e komu[ ta wiedza si przyda :).
Pozdrawiam
Hania
Ps. Od razu mówi , |e filmu nie ogl daBam, je|eli si powtarzam to musicie mi to wybaczy ... o tej porze póB godziny
ogl dania to dla mnie za du|o ;)

Wojciech Majda (2010-02-09 08:01:21)


Dzi ki, w filmie farmer opowiada, |e on nie musi szczepi swoich zwierz t, wBa[nie z tego powodu rotacji.
MogBaby[ powiedzie dlaczego króliki musz by na pastwisku przed drobiem?

Anonymous (2010-02-09 10:38:37)


Drób przenosi grozn dla królików chorob [teraz z gBowy nie powiem, o jak chorob chodzi, musiaBabym sprawdzi ].
Z tego powodu nie mo|na trzyma królików na jednym wybiegu z drobiem [chyba, |e najpierw s one, a pózniej drób],
nie mog by trzymane w jednym pomieszczeniu itp... Po prostu trzymaj c te zwierz ta razem ryzykujemy, |e nasza
hodowla królików skoDczy si w bardzo szybki i nieprzyjemny [chyba nikt nie lubi patrze jak mu zwierzaki padaj ]
sposób.
PrzypomniaBo mi si te|, |e [wietnym, naturalnym [rodkiem odrobaczaj cym jest.... dynia. Wydaje mi si , |e daBoby
si wykorzysta j np. w ”trzech siostrach” zamiast kabaczka.
Pozdrawiam
Hania

Wojciech Majda (2010-02-09 12:01:35)


A to ciekawe - dobrze wiedzie . Dyni mo|na jak najbardziej wykorzysta w ”trzech siostrach”. Dynia i kabaczek
krzy|uj si ze sob daj c pBodne nasiona...
Pozdrawiam

Anonymous (2010-02-09 13:22:53)


O tym, |e dynia i kabaczek si krzy|uj nie wiedziaBam :).
A tak swoj droga pomysB wykorzystania dyni w trzech siostrach przy[niB mi si dzisiaj w nocy ;). Jeszcze par innych
pomysBów na ogród le[ny mi si przy[niBo, b d musiaBa si nad tym zastanowi . ZwBaszcza nad wykorzystaniem d bu
[z |oB dzi mo|na robi m k ]...
Pozdrawiam
Hania

Wojciech (2010-02-09 15:36:16)


Gwarantuje, |e to nie pierwszy permakulturowy sen jaki b dziesz miaBa :)
Je[li chcemy oszcz dza swoje nasiona, to musimy oddziela dynie i kabaczki/cukinie bo mo|e nam si w nast pnym
roku cukidyna :) z maBymi i twardymi pestkami np. Albo inne dziwne rzeczy :D
Co do m ki z |oB dzi polecam te przepisy :
http://wolny-strzelec.blogspot.com/2010/02/jak-przygotowac-zoedzie-d o-jedzenia.html

222
Co sadzi na ni|szych pi trach w le[nym ogrodzie? (2010-01-26 02:43)

Dzisiejszy post b dzie opisem tego jak zdoby informacje nt tego co sadzi na ni|szych pietrach w le[nym
ogrodzie. Pewnie zawsze zastanawiaBe[ si Drogi Czytelniku co tam posadzi ?
Zdoby potrzebn wiedz mo|na bardzo szybko, przy okazji pomagaj c wypromowa Polski Instytut Per-
makultury (PIP).
Wystarczy, |e umie[cisz gdzie[ (forum, wzmianka na blogu...) minimum 2 linki do Twoich 2 ulubionych
wpisów z bloga PIP lub mog by to linki do strony gBównej:
http://permakulturnik.blogspot.com/
Gdy je umie[cisz wy[lij mi meila z linkami do miejsc gdzie je umie[ciBe[, a ja po weryfikacji prze[l Ci na
Twojego meila tabel 44 ro[lin, których u|ywam gdy projektuj le[ne ogrody. Tabela zawiera nazw polsk ,
po Bacinie, wysoko[ i szeroko[ ro[lin, wymagania [wietlne i glebowe oraz krótko opisane zastosowanie danej
ro[liny. S w tej grupie zarówno dynamiczne akumulatory, ro[liny przyci gaj ce po|yteczne owady, ro[liny
daj ce owoce, ro[liny na saBatk , jak i przyprawy. Czy wiedziaBe[ Drogi Czytelniku, |e mo|esz w Polsce
uprawia substytut imbiru?
Je[li nie, a zale|y Ci na du|ym stopniu samowystarczalno[ci to gor co polecam wzi cie udziaBu w tym ”pro-
gramie partnerskim”:) Normalnie musiaBby[ po[wi ci kilkana[cie godzin by zdoby t wiedz . Tutaj zostanie
Ci ona podana niemal na talerzu, w zamian za 5 minut Twojego czasu.
Je[li umie[cisz staBy link (np na Twoim blogu lub innej stronie internetowej) do strony PIP, to wystarczy,
ten jeden link.

mopel44 (2010-01-26 02:49:48)


nie posiadam :( moze ilosc merutorycznych postow :P pozdrawiam

Anonymous (2010-01-26 03:02:13)


mopel44 napewno jeste[ zarejestrowany na jakim[ poczytnym forum i jak masz do[c sporo postów i si udzielasz to
wystarczy |e wstawisz link z jakim[ opisem w stopk . Powinno to wystarczy .
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-26 04:18:16)


Albo wystarczy, ze w jakim[ komentarzu napiszesz co[ w stylu:
”Skoro o inwestowaniu mówimy, to co my[licie o tym:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnic two.html
czyli o inwestowaniu w upraw drzew? Mog rosn drzewa i jednocze[nie zwierz ta si pa[ na tym samym terenie.”
Co[ takiego, to ju| jest jeden link. Wi c jak by[ jeszcze jeden komentarz napisaB na forum ogrodniczym i daB linka do
wpisu o le[nym ogrodzie to to ju| wystarczy, potem wysyBasz melia do mnie z linkami, gdzie s te komentarze i potem
ja wysyBam tabelk :)

Wojciech Majda (2010-01-26 04:21:17)


Dodam jeszcze, |e nie mo|ne to by komentarz na stronie PIP :)

mopel44 (2010-01-26 04:30:50)


kurka co to o tej porze juz nie spisz czy pracujesz tak jak ja ? Cale zamieszanie zrobilem bo nie doczytalem, da sie
zrobic :) ksiazki nie doczytalem , cwiartke walnalem :) hihi ide kimac bo jutro nie wstane w formie :( pozdrowki i
spac.

Wojciech Majda (2010-01-26 14:20:23)


Oj troch za wcze[nie poszedBem spa i obudziBem si w [rodku nocy:)

223
Zeus (2010-01-26 21:55:33)
@Wojciech, do umieszczenia staBego linku na stronie przydaBby si banerek, najlepiej wyrazny przy 100 pikselach
szeroko[ci.
pzdr

Wojciech Majda (2010-01-26 22:08:55)


Czy zrobienie takiego banera, to tylko zrobienie obrazka, czy co[ jeszcze trzeba robi (jakie[ programowanie, html-e
itp.?

Zeus (2010-01-26 22:33:52)


To zale|y tylko i wyB cznie od Ciebie. Jak si zgodzisz to mog umie[ci to w |owe drzewko z niniejszego blogu, po
klikni ciu na które otworzy si Twój blog.
pzdr
p.s.
nt. zlecenia poprowadzenia warsztatów mo|emy rozmawia tu, czy wolisz e-mili ?

Wojciech Majda (2010-01-26 23:07:43)


Wol na gg, je[li mo|esz, lub w drugiej kolejno[ci na meila.
Prosz , mo|esz umie[ci to drzewko z w |em Uroborosem:)

Zeus (2010-01-27 22:43:43)


Ok. napisz do Ciebie niebawem.
Sprawdz, czy taki link Ci pasuje [1]www.2bs.pl

1. http://www.2bs.pl/
Wojciech Majda (2010-01-27 23:51:18)
Jak najbardziej, dzi ki

Fosfor ma znaczenie (2010-01-26 11:33)

Dzisiejszy wpis jest pierwsz cz [ci tBumaczenia artykuBu, który ukazaB si na stronie [1]Australijskiego In-
stytutu BadaD Permakulturowych (The Permaculture Research Institute of Australia). Jak si okazaBo (tzn.
byBo to jasne od pocz tku, ale nie zwróciBem uwagi:) autorem jest Polak Pan Dr. Marcin Gerwin. Ory-
ginalny artykuB o tytule [2]Phosphorus Matters II Keeping Phosphorus on Farm dost pny jest pod tym
linkiem na ww australijskiej stronie. ArtykuB napisany zostaB pi kna angielszczyzn , tBumaczenie na j zyk
polski jest moje, wi c wszystkie bB dy s wynikiem mojego ci |kiego pióra (czy mo|e bardziej laptopa;),
ewentualnych braków znajomo[ci j. angielskiego i polskiego;) TBumaczenie za zgod autora:
”Przedmowa administratorów strony ( The Permaculture Research Institute of Australia): Peak Phosphorus
-szczyt wydobycia fosforu (dalej PP) rzadko kiedy przyci ga uwag . Zwykle jest problem jest niezauwa|alny
z powodu pozostawania w cieniu swojego wi kszego brata, Peak Oil (szczyt wydobycia ropy naftowej). Mimo
tego konsekwencje PP s du|o bardziej dramatyczne. O ile obydwa szczyty wi | si z pot |nymi brakami
w produkcji |ywno[ci, to PP z Batwo[ci zgarn Bby nagrod w dziedzinie najwi ksza katastrofa.
Ostatnie badania dowodz , |e szczyt wydobycia fosforu to sprawa, której nie mo|emy sobie pozwoli dBu|ej
ignorowa :
...[wiatowy szczyt wydobycie fosforytów (skaB z których produkuje si nawozy fosforowe) szacuje si na rok
2033. O ile to wydaje si odlegB przyszBo[ci , obecnie nie ma obecnie na rynku |adnych alternatyw, które
mogByby na du| skal zast pi fosforyty. Budowa nowej infrastruktury i rozwi zaD instytucjonalnych mo|e
zaj caBe dziesi ciolecia.
224
Rolnicy na caBym [wiecie potrzebuj nawozów fosforowych, jednak wi kszo[ zBó| fosforytów s pod kontrol
tylko kilku paDstw w tym Chin, Maroko i USA. Chiny ostatnio naBo|yBo 135 % cBo eksportowe
na wywóz fosforytów co w praktyce oznacza zatrzymanie eksportu tych skaB z Chin. Rezerwy w USA sza-
cuje si , |e wyczerpi si w ci gu 30 lat. Maroko aktualnie okupuje Sahar Zachodni i jej pot |ne zasoby
fosforytów. Wszystko wbrew rezolucji ONZu . [3]Western Sahara Resources Watch
Marcin, podium jest Twoje.
Jak zatrzyma fosfor na farmie, Marcin Gerwin (kontynuacja artykuBu Closing the Phosphorus Cycle - jak
domkn cykl kr |enia fosforu)
Zaraz po czystej wodzie, fosfor b dzie jednym z czynników, które w nieunikniony sposób b d ogranicza
populacj ludzi na Ziemi napisaB Bill Mollison w ksi |ce Permaculture: A Designers Manual (Permakul-
tura: Podr cznik projektanta) ponad 20 lat temu. (1). Jest wa|ne by[my uwzgl dniali recykling fosforu w
naszych systemach produkcji i dystrybucji |ywno[ci. Fosfor (P) jest kluczowym pierwiastkiem do uprawy
ka|dego rodzaju upraw i bez niego nie powstanie |adna tabliczka czekolady, owsianka, czy d|em wi[ciowy.
Uaktywnianie fosforu obecnego w glebie
W wielu glebach fosfor jest naturalnie obecny w wystarczaj cych ilo[ciach, jednak jest chemicznie zwi zany
i nie wyst puje w formie dost pnej dla ro[lin. Wi kszo[ gleb u|ytkowanych rolniczo w Zachodniej Europie
i Ameryce PóBnocnej jest nadmiernie nawo|ona ogromnymi dawkami superfosfatów, c o skutkuje wi zaniem
fosforu z innymi pierwiastkami, co czyni go niedost pnym dla ro[lin. To powoduje, |e fosfor jest neiwyko-
rzystany w glebie. W konsekwencji koncentracja fosforu si ga 750 ppm (cz [ci na milion), podczas gdy
do normalnego wzrostu zbó| potrzeba 45 ppm(2). By okre[li , czy masz odpowiedni poziom fosforu w
glebie najlepszym sposobem jest zrobienie analizy gleby. Je[li poziom fosforu jest w normie, ale Twoje
ro[liny zdradzaj oznaki niedoboru fosforu ( ró|ówawe li[cie, pora|one Bodygi), mo|esz potrzebowa pomocy
wyspecjalizowanej dru|yny wydobywaj cej fosfor grzybów. Grzyby s specjalistami od rozkBadu. Enzymy
przez nie wydzielane pozwalaj rozkBada lignin , celuloz , pancerzyki chitynowe owadów oraz ko[ci zwierz t.
Wszystkie te skBadniki s zbyt trudne do rozkBadu przy udziale bakterii. Ay|ka zdrowej gleby mo|e zawiera
kilka metrów niewidzialnej goBym okiem grzybni.
Grzybnia okre[lonych gatunków grzybów ma niesamowicie wa|n funkcj . Produkuje silne kwasy, które
pozwalaj im im dosBownie rozpuszcza skaBy i wydobywa z nich fosfor. Te grzyby tworz obopólnie ko-
rzystne zwi zki z korzeniami ro[lin i mog dostarcza fosfor w ten sposób ro[linom. Te grzyby to grzyby
mikoryzowe.
Grzyby mikoryzowe mog zwi ksza powierzchni chBonn korzeni ro[lin od 700 do 1000 razy (4). Grzyby te
mog pobiera fosfor z ogromnych odlegBo[ci, wiele metrów od drzewa. Ten transport równie| odbywa si za
pomoc grzybni. Grzyb dostarcza ro[linie fosfor, a ro[lina odwdzi cza si cukrami stworzonymi w procesie
fotosyntezy. Grzyby nie maj chlorofilu, wi c nie mog fotosyntetyzowa .
Sadzonki drzew, krzewów i ro[lin wieloletnich mog zosta zaszczepione grzybem mikoryzowym ju| gdy rosn
w szkóBce. Wa|ne jest by dosta odpowiedni rodzaj zarodników dla Twojej ro[liny. Mo|esz zaszczepi równie|
grzyby mikoryzowe na drzewach dorosBych poprzez wykopanie dziury w pobli|u drzewa, tak by odsBoni korze-
nie . Nast pnie nale|y wysypa zarodniki lub grzybni na korzenie. Nasiona ro[lin jednorocznych i warzywa
mog równie| zosta zaszczepione , jednak ro[liny z rodziny kapustowatych ( Brasicaceae), buraki i szpinak
nie tworz zwi zków mikoryzowych.
Optymalne pH do pobierania fosforu przez ro[liny, to 6.0 7,5, odchylenia od tego przedziaBu sprawiaj , |e
fosfor robi si niedost pny. Konwencjonalne rozwi zanie to dodanie siarki na glebach zbyt zasadowych lub
wapna na glebach zbyt kwa[nych. Jednak mo|e by to do[ drogie rozwi zanie, zwBaszcza gdy mamy dziaBa
na du|ym obszarze. Ale je[li chcemy uprawia ro[liny kwasolubne takie jak np. borówka amerykaDska to co
mamy uczyni ? Przecie| dla borówki optymalne pH wynosi 3,5 4,8. je[li b dzie wy|sze ro[lina mo|e nawet
uschn . Wi c skoro fosfor jest niedost pny przy taki niskim pH , to w jaki sposób ta ro[lina mo|e w ogóle
rosn ? Mo|na przecie| dostawa fosfor poprzez partnerstwo z konkretnymi grzybami mikoryzowymi, które
maj si dobrze w glebie o tak niskim pH i które wydobywaj dla borówki fosfor.
Mo|na równie| dostosowa pH poprzez zmienianie równowagi mi dzy bakteriami a grzybami w glebie.
Mo|esz u|y br zowej [cióBki, takiej jak zr bki drewna, rozdrobnione gaB zie, by stworzy [rodowisko
225
dobre do wzrostu grzybów i obni|enia pH poni|ej 7. Z drugiej strony poprzez aplikowanie zielonych [cióBek
(trawy,obornika) lub aktywnie napowietrzanej herbatki kompostowej by podnie[ pH gleby do troch ponad
7. Powodem dla którego tak si dzieje jest to, |e [luz bakterii jest zasadowy, a kwasy wydzielane przez
grzyby s ... kwa[ne, wi c obni|aj pH gleby.
Niektóre pierwiastki s dost pne dla ro[lin w niskim pH a niektóre w wysokim. pH gleby b dzie zmienia
si mi dzy mikrosiedliskami na danym terenie i rol organizmów glebowych jest tego kontrolowanie. Je[li
u|yjemy np. wapna, to caBy system zostanie czasowo zdeterminowany przez to dziaBanie i skuteczno[ dostar-
czania ró|nych pierwiastków z ró|nych mikrosiedlisk zostanie ograniczona. Wi c zamiast aplikowa mineraBy
w celu uaktywnienia fosforu za pomoc reakcji chemicznych, mo|emy stymulowa wzrost odpowiedniej,
zdrowej sieci pokarmowej w naszej glebie. Ta zró|nicowana, zdrowa, peBna |ycia gleba dostarczy ro[linom
wszystkie kluczowe pierwiastki i wspiera b dzie ci gBy ich recykling.

[4]
U|ywanie herbicydów gdy grzyby mikoryzowe s obecne w glebie mo|e przynie[ niespodziewane konsek-
wencje. Grzyby mog transportowa nie tylko mineraBy, ale równie| ró|ne pestycydy. Badania w Chinach
ujawniBy, |e grzyby mikoryzowe mog transportowa toksyczny herbicyd atrazyn (od 2008 roku w Polsce
nie mo|na jej stosowa przypis W.M.) która zostaBa u|yta na polu kukurydzy(5). Prawdopodobnie podobne
zjawisko zaszBo na tym australijskim pastwisku ze zdj cia. Na przodzie pastwisko dobrze zarz dzane (kom-
post, aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa), w tle po latach aplikowania pestycydów drzewa s
albo martwe albo umieraj .(6)
Przypisy:
1 B. Mollison, Permaculture: A Designers Manual, 2004, p. 192.
2 Ibid
3 J. Lowenfells, W. Lewis, Teaming with Microbes, 2006, p. 53.
4 Ibid, p. 61.
5 Honglin Huanga, Shuzhen Zhanga, Xiao-quan Shana, Bao-Dong Chena, Yong-Guan Zhua and J. Nigel B.
Bellb, Effect of arbuscular mycorrhizal fungus (Glomus caledonium) on the accumulation and metabolism of
atrazine in maize (Zea mays L.) and atrazine dissipation in soil.
6 See also: K. Lewis, B. McCarthy, Nontarget tree mortality after tree-of-heaven (Ailanthus altissima) in-
jection with imazapyr, Northern Journal of Applied Forestry, 25(2):66-72, 2008. In this study a herbicide
imazapyr was injected to Tree-of-heaven (Ailanthus altissima), which in some regions is an invasive tree.
The results showed that imazapyr injections not only killed all injected tree-of-heaven, but also 17.5 % of
neighboring (within 3 m) noninjected tree-of-heaven and eight other tree species 62 weeks after treatment.
The possible ways of transmission of the herbicide were root grafts, mutually shared mycorrhizal fungi, root
exudation and absorption, and/or leaf senescence. ”
1. http://www.permaculture.org.au/
2. http://permaculture.org.au/2009/07/23/phosphorus-matters-ii-keeping-phosphorus-on-farms/
3. http://www.wsrw.org/index.php?cat=105&art=1216
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S17GnPcXr_I/AAAAAAAAASQ/SZ6lE5h5GLU/s1600-h/Atrazyna+na+pastwisku.

226
.PNG

Anonymous (2010-01-26 12:04:57)


Super artykuB. Takie maBe wtr cenie wiesz mo|e co[ bardziej szczegóBowo o tych enzymach rozkBadaj cych lignin i
celuloz ?
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-26 12:31:28)


Ciesze si , |e autor - Marcin Gerwin si zgodziB - sam bym takiego dobrego nie napisaB.
Te enzymy to ligninazy i celulazy. Jakiej[ gB bokiej wiedzy na ten temat nie mam niestety. Z tego co wiem, jednak,
to chyba tylko grzyby rozkBadaj te substancje. Bakterie preferuj ”Batwiejsze” materiaBy. Aatwiejsze, czyli takie o
mniejszym stosunku w gla do azotu (jak mocz, obornik, [cinki traw...) Grzyby s ”przyci gane” przez takie materiaBy
jak papier, drewno, gaB zie, li[cie... WBa[ciwie to grzyby równie| ”lubi ” materiaBy bogate w azot, tylko przegrywaj
konkurencje z bakteriami, które du|o szybciej si rozmna|aj .

Anonymous (2010-01-26 13:25:18)


A widziaBe[ mo|e gdzie[ jaki[ artykuB na ten temat ? Mo|e kto[ ju| si pokusiB o hodowle grzybni w celu uzyskania
tych enzymów?
Piotr

Wojciech Majda (2010-01-26 14:05:20)


Ksi |ki na ten temat, to praktycznie wszystkie nt. konserwowania drewna. CaBy przemysB jest na tym zbudowany.
Hoduj ju| grzyby rozkBadaj ce ligniny w celach komercyjnych, oto link do artykuBu po polsku:
http://micro.org.pl/doku.php/grupa14:index
ArtykuB ma du|o wzorków chemicznych, wi c pewnie Ci zainteresuje:)

mopel44 (2010-01-26 16:29:18)


czyli mozna zastosowac takie cos ?
http://www.motoallegro.pl/item879345816 zywa grzybnia lesne grzyby w twoim ogrodzie.html
gdzie kupic grzybnie by zaaplikowac ? - wlasciwie zaaplikowac ?

Wojciech Majda (2010-01-26 18:10:04)


My[l , |e ten sprzedawca z Twojego linka jest ok. Wiod cym sprzedawc w Polsce jest Mykolfor. Maj stron inter-
netow :
http://www.mikoryza.pl/
Przepis jak dokBadnie zaaplikowa jest na stronie i pewnie b dzie te| na opakowaniu. Ja bym dodaB jeszcze do tego
du|o [cióBki bogatej w w giel (drewno, gaB zie, papier, karton, sBoma...) po zaaplikowaniu. Grzyby uwielbiaj takie
[rodowisko (wilgotne i bogate w ”pokarm”)

panika2008 (2010-01-27 14:03:49)


Wg moich niejawnych, do[ wiarygodnych informacji nie ma peak’u fosforowego, b dzie du|o pózniej, ni| peak ropy i
prawdopodobnie w gla, wi c w tym zakresie nie ma co si ba :)

mopel44 (2010-01-27 14:31:44)


Mysle ze 35 PLN + przesylka na 20 drzewek to nie problem finansowy.
Mam pytanie do autora : czy ma sens zaszepianie drzewek jabloni ktore rosna na terenie gdzie nie bylo nic opryskiwane
czy przekopywane przynajmniej od 20 lat ? Jablonie 30 letnie . Pony z jablek sa super od 5 lat. Musze zrzucac mae
jabluszka bo jest ich tak duzo ze mialbym malutkie. pozdrawiam!

227
Wojciech Majda (2010-01-27 15:51:02)
My[l , |e mimo wszystko mo|e to pomóc. Mikoflor ma chyba szczepionki specjalnie do drzew owocowcy.
Mo|liwe, |e nie byBy stworzone optymalne warunki dla wzrostu grzybów mikoryzowych, czyli np. grabiono i palono
li[cie. To co[ do rozwa|enia.
@panika2008 ciekawo[ mnie z|era teraz ...wrrr :)
Istniej pewnego rodzaju substytuty fosforu. Tzn. skaBy zawieraj ce mniej fosforu ni| te wykorzystywane dzisiaj.
Mamy je nawet w Polsce, ale trzeba wybudowa infrastruktur i jest to surowiec gorszej jako[ci. W poB czeniu z PO
(chodzi o Peak Oil, cho Platforma Obywatelska u wBadzy te| by w sumie pasowaBa;) sytuacja b dzie do[ nieprzy-
jemna. Jakie[ totalne zaBamanie produkcji |ywno[ci nam nie grozi, ale jak za zwyczaj w takich sytuacjach - biedni
b d mieli prze.....

Wykorzystanie pracowników, którym pBaci si za dzieD mniej ni| misk ry|u dziennie -
le[ny ogród i permakultura dla wegan. (2010-01-27 08:47)

[1]
Wbrew pozorom jedzenie wegaDskie to nie tylko saBata i kieBki...
W dzisiejszym po[cie chciaBbym opisa , jak permakultura, czy le[ny ogród mo|e zaspokoi potrzeby wegan,
czyli osób, które nie spo|ywaj /u|ywaj |adnych produktów pochodzenia zwierz cego. Mimo, |e sam nie
jestem weganem, ani nawet wegetarianinem, to wiem, |e co najmniej kilku Czytelników bloga stosuje tak
diet . My[l , |e informacje zawarte w tym wpisie b d przydatne równie| dla osób, które chciaByby stosowa
permakultur , czy zaBo|y le[ny ogród, ale nie chc mie zwierz t gospodarskich.
Zapewne zauwa|yBe[ Drogi czytelniku, |e napisaBem ”...ale nie chc mie zwierz t gospodarskich.”. Nie oz-
nacza to, |e w takim ogrodzie nie ma zwierz t i ich nie wykorzystujemy.
Permakulturowe systemy produkcji |ywno[ci staraj si d |y do zamkni cia obiegu materii w obr bie
naszego agroekosystemu. Co to oznacza? Po prostu staramy si wróci wi kszo[ pierwiastków, które
”pobrali[my” w jedzeniu do naszego ogrodu. Cel ten osi ga si przez u|ywanie moczu jako nawozu oraz (w
wersji dla bardziej odwa|nych) poprzez toalety kompostowe.
Mimo, |e nie chcemy wykorzystywa zwierz t (w przypadku wegan) to nie oznacza, to |e ich nie b dzie w
le[nym ogrodzie. Na pewno si pojawi . Nawet naszym zadaniem jest stworzenie im odpowiednich warunków
do |ycia. Mo|na powiedzie , |e b d one pracowa za ”wikt i opierunek”.
Wcze[niej wspomniaBem, |e permakulturowy ogród, ”pole” czy sad przypomina ma normalny, naturalny
ekosystem. W naszym klimacie w wi kszo[ci (naturalnych) [rodowisk wyst puje mnóstwo gatunków zwierz t.
Zwierz ta te peBni okre[lone funkcje w tym ekosystemie. Je[li nie zapewnimy w naszym ”sztucznym” ekosys-
temie (le[nym ogrodzie) miejsca dla zwierz t, to czeka nas dodatkowa praca.
228
Jaka praca? Ju| tBumacz .
Jedn z istotniejszych funkcji zwierz t jest kontrola szkodników. Zaraz, przecie| te szkodniki, to te|
zwierz ta, a my ich nie chcemy, jeste[my weganami...
Czy my[lisz Drogi Czytelniku, |e jaki[ prawdziwy Polak;) (który nie jest amatorem [limaków, ani nie hoduje
ich na eksport) celowo przynosi do swojego ogrodu [limaki? Raczej nie, one po prostu si same pojawiaj .
Musimy zatem uwzgl dni jak b dziemy je kontrolowa . Mo|na to robi r cznie, je[li nie chcemy ich zabija
to wywozimy gdzie[ daleko do lasu. [2]Tam zjedz je ”tygrysy”. Ten sposób jest bardzo czasochBonny. Mo|na
te| u|ywa chemii do ich niszczenia, ale wtedy zabija si zwierz ta i czy chcemy mie w swoim ogrodzie
produkty, od których mo|e zdechn nasz pies, czy zatru si nasze dziecko? Skoro czytasz tego bloga, to
pewnie tego jednak nie chcesz.
Istnieje trzecia droga:) i w przeciwieDstwie do ekonomii, w przypadku kontroli szkodników ona dziaBa do[
dobrze. Do jej zastosowania trzeba wykorzysta zwierz ta, które |ywi si [limakami - te| s likwidowane,
ale my mamy r czki czyste :)
Te zwierz ta to |aby, ropuchy, |óBwie, w |e czy inna gadzina;) By pojawiBy si pBazy wystarczy wykopa
maBe oczko wodne, lub postawi w cieniu zatkany korkiem stary zlew. Trzeba równie| stworzy bezpieczn
drog wyj[cia dla |ab, czy ropuch, które wejd do zlewu - w przeciwnym razie [liskie i gB bokie zlewy stan
si puBapk dla |ab, które wkrótce umr z wyczerpania. Mo|na wykorzysta równie| je|e. Przyci ga si je
robi c kompost z którego wyjadaj ro|ne ”robaki”. By zwi kszy szans , |e je|e przezimuj usypuje si kupki
li[ci na zim (dodatkowy powód, poza utrat cennej materii organicznej, by nie pali li[ci na jesieD). Li[cie
takie mamy za darmo lub mo|emy je zdoby za darmo z przedszkoli, szkóB - w miejscach tych zwykle pali
si ten ”odpad”...wrr. Na nasz korzy[ dziaBa, |e maj c t wiedz , mo|emy w ci gu sezonu podnie[ poziom
materii organicznej w naszej glebie do niesamowitego poziomu. Ja jestem z Gniezna, kolebki (Wielko;)Polski
i prawd mówi c bardzo do mnie przemawia, |e b d miaB pracownika, który b dzie dla mnie robiB przez
kilkadziesi t dni w roku za kup li[ci (taDsze ni| ry|):)
Chyba jednak nie tylko Wielkopolanie lubi tak oszcz dno[ ...
Podobnie jest w przypadku zapylenia owoców/orzechów. Je[li nie zadbamy o to, by ro[liny miaBy odpowied-
nie zapylenie (gBównie pszczoBy miodne) to wBa[nie odpowiednie zapylenie ro[lin mo|e stanowi czynnik
ograniczaj cy nasze plony. WegaDskie rozwi zanie, które ja bym proponowaB, to zrobienie ”ula” w której
umie[ci si kupiony wcze[niej rój pszczóB. Dzi ki temu b dziemy mie dobrze zapylone ro[liny. Wystarczy
zamkni ta skrzynka z maB dziur , by pszczoBy mogBy wlatywa i wylatywa . Taka konstrukcja jest bardzo
tania - nie musimy tam zagl da i wybiera miodu, wi c zwykBa skrzynia wystarczy. Alternatyw dla zapy-
lania przez pszczoBy miodne jest:
-zapylanie r czne - niesamowicie czasochBonne
-zapylanie przez gatunki inne ni| pszczoBa miodna - niestety zwykle niewystarczaj ce
W nast pnej cz [ci wpisu po[wi conego weganom b d opisywaB jak w le[nym ogrodzie rozwi za dwie
kwestie, które s do[ kontrowersyjne
-witamin B12
-jak uzyska peBnowarto[ciowe biaBko w warunkach polskich z le[nego ogrodu.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Masz mo|e jakie[ pomysBy, jak mo|na ”ulepszy ” wegaDski le[ny ogród lub system permakul-
turowy? Ciekawi mnie Twoja opinia.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2Az0t3jb4I/AAAAAAAAAS4/QfcqpwaO73U/s1600-h/Raw_vegan_lunch.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/jak-kultura-moze-wpynac-na-ograniczenie.html

Ewa S. (2010-01-27 09:12:56)


Pi knie i spokojnie to brzmi. Ale s jeszcze takie zwierz ta jak zaj ce i dzikie króliki, dziki, sarny, Bosie i jelenie
oraz |ubry w naszym polskim klimacie. Nie wspomn o zwykBych psach i kotach albo kurach (no, weganie mo|e
kur nie hoduj , ale jest to mo|liwe, wystarczy nie mie na staBe koguta, a stare kury zostawia na do|ywociu), które
potrafi zrobi szkody, zeszpeci i rozdrapa ogródek. Z |ubrami nie |art. Jest to pewien problem w okolicy, w której

229
mieszkam. ;-) Jak je wszystkie zaprz c do pracy?
Pozdrowienia z prawie-puszczy, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-01-27 13:49:59)


{ubra, raczej do pBuga zaprz c si nie da:)
Odpowiedz na te pytanie jak je zaprz c do pracy to b dzie caBy, dBugi wpis - dzi ki za podrzucenie kolejnego ciekawego
tematu.
Na szcz [cie jest mo|liwe zabezpieczenie si przed sBoniem, wi c 6 razy mniejszy |ubr nie b dzie stanowi problemu:)
Niestety b dzie si to wi za z robotami ziemnymi..
Znam jednego weganina, który hodowaB nawet kaczki - u|ywaB je do kontroli [limaków w swoim warzywniaku.

Ewa S. (2010-01-28 10:21:33)


Znajomy rolnik po prostu z góry kBadzie na straty plony z pola s siaduj cego z lasem. Brzeg tego pola po prostu
obsiewa rzadziej. Nie obsia si go tam te| |aden zysk, bo zwierzyna zjadBaby obrze|a pola w gB bi. Co do |ubra to
ró|ne widziaBam patenty. A cznie ze [ciganiem zwierza na traktorze w obstawie burka z podwórka, albo atakiem z
widBami na byka. To drugie co prawda skoDczyBo si wiadomo[ciami w telewizji, pogotowiem dla poturbowanej osoby
i zBaman r k , a potem odstrzaBem byka-ludo|ercy w majestacie prawa polskiego.
Temat jest taki: jedne zwierz ta sBu| , ale inne szkodz . Tych drugich jest jakby nawet ostatnio troch wi cej (np.
dzików), pewnie z powodu zaburzonej równowagi na du|ych obszarach. ZwBaszcza na terenach przy-le[nych, których
w Polsce jest o wiele wi cej, ni| na zachodzie.
Pozdrawiam z za[nie|onego lasu, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-01-28 12:25:56)


To tez problem prawny, bo gdyby rolnik mógB odstrzeli dzika i potem sprzeda jego mi so, to pewnie nie traktowaBby
tego jako strat ...
Sposób na zabezpieczenie si przed |ubrem, który opisz jest (po zbudowaniu) bardzo pasywny - nie wymaga paliw
kopalnianych, traktorów, czy nawet wideB:)

Anonymous (2010-01-28 20:22:00)


Gdyby rolnik mógB prawnie odstrzeli dzik zwierzyn (wBasno[ Skarbu PaDstwa), to szybko dziki, sarny itd. by[my
ogl dali tylko w zoo.
Na szcz [cie w moim przypadku dziki nie stanowi du|ego zagro|enia dla moich upraw, ale jak ju| wyrz dz szkody,
to wystarczyBo by, by
Skarb PaDstwa za po[rednictwem np. koBa Bowieckiego wypBacaB rzetelnie odszkodowania lub dokBadaB si do zabez-
pieczeD upraw przed szkodami, jedno i drugie jest traktowane po macoszemu i je[li jest co[ w ogóle wypBacone to w
[miesznych kwotach.
Pozdrawiam;)

Wojciech Majda (2010-01-28 22:11:32)


WBa[nie chodziBo mi, |e w tym momencie dzik to tylko i wyB cznie szkodnik. Gdyby mo|na byBo prowadzi odstrzaB,
to dzik stanowiBby pewnego rodzaju ”zasób”. Nie chodzi tylko o warto[ mi sa, czy skóry, ale równie| pieni dze, jakie
mo|na by uzyska gdy umo|liwi si komu[ polowanie.
W ten sposób wchodzimy te| w bardzo grz ski temat jakim jest monopol PZA na organizowanie polowaD. Jak w
wi kszo[ci przypadków monopol jakiej[ instytucji sprawia, |e instytucja ta jest niewydajna. W normalnej sytuacji
(rynkowej) spraw ”zarz dzania” dzikami, je[li PZA pBaciBby jakie[ [mieszne odszkodowania przekazaBby Pan innej,
konkurencyjnej organizacji. W Polsce niestety nie mamy takiej mo|liwo[ci. Mamy jeden PZA, mamy jeden PZPN,
jeden system emerytalny (piramidka)...
W chwili obecnej PZA i po[rednio Skarb PaDstwa |eruj na wBa[cicielach ziemi (Skarb PaDstwa to nawet bardzo
bezpo[rednio;).

230
W Afryce (Kenia bodaj|e) po sprywatyzowaniu parków narodowych (i |yj cej w niej zwierzyny) znikn B problem
kBusownictwa (bo wBa[ciciel dba o swoje), zwi kszyBa si populacja sBoni i innych zagro|onych zwierz t. W Polsce
na pewno byBoby podobnie - kwota jak mógBby rolnik uzyska za pozwolenie na odstrzaB przekraczaBaby wszystkie
potencjalne straty jakie taki dzik/sarna/jeleD/|ubr wyrz dza.
W Kenii wBa[ciciele parków narodowych urz dzaj safari. Mo|na ”polowa ” z aparatem fotograficznym, lub za do-
datkow opBat ze strzelb . WBa[ciciel dba o to, by za du|o nie zabi zwierz t, bo kto by chciaB przyjecha na safari,
co |adnego sBonia nie ma?
ByBaby to dodatkowa zach ta dla ludzi by sadzili lasy... No ale do tego potrzeba paDstwa, które ceni wolno[ ludzi.
Prawo zakazuj ce hodowa dzikie zwierz ta równie| nie pomaga.

Anonymous (2010-01-29 00:43:36)


Nadal jestem przeciw polowaniom na dzikie zwierz ta, jako podstawowy argument stawiam fakt i| nie mamy ich na
tyle, by umo|liwi polowania dla przeci tnego Kowalskiego.
Mimo wadliwie dziaBaj cego systemu zarz dzania zasobami le[nymi, uwa|am |e prywatyzacja lasów czy te| zwierz t
bez kontroli paDstwowej mogBa by by nie obliczalna w skutkach dla przyrody, mam na my[li przemian w pieni dz
wszystkiego co ro[nie i co si rusza (na drzewo nie ucieka, bo ju| by byBo wyci te;)
Sama idea jest w porz dku, ale mentalno[ Polaków i pomysBowo[ czasami nie s powodami do dumy.
Zreszt mo|emy si przekona z telewizji, |e nawet ci, których wybraB lud (czyli my) nie s godni zaufania.
Co do hodowli zwierz t Bownych, to powinna istnie mo|liwo[ ich hodowli, w zamkni tym (odgrodzonym) terenie.
Wtedy mo|na by byBo urz dza sobie polowania, czy co tam si chce. Problem mog stanowi spore rozdrobnienie
dziaBek, oraz koszty ich odgrodzenia, bo szkody spowodowanej przez zwierzyn na drodze mo|e nie wynagrodzi nam
|adne odszkodowanie.
Co do zakBadania nowych prywatnych lasów i robienia z drzewami co nam si podoba to jestem za,
ale istniej ce dorodne drzewa niech sobie spokojnie rosn .
Pozdrawiam Marcin

mopel44 (2010-01-29 01:32:34)


Jak czytam lub slysze ze wszedzie mozna , lub tam i tam mozna a odpowiedz ze w PL nie mozna bo ludzie to wariaci
i pomylency to az mi sie stawia.
A ktos kto sadzi ze ludzie wybrani przez lud mieliby byc odpowiedzialni i godni zaufania to za przepraszeniem musi
byc idiota. Nie powinno to byc dziwne w kraju ktory jest :
demokratycznym paDstwem prawnym, urzeczywistniaj cym zasady sprawiedliwo[ci spoBecznej .
Broni nie mozna , decydowac o swojej emeryturze nie mozna, haty jaka sie chce postawic w szczerym polu nie mozna ,
pustelnikiem czy zebrakiem byc nie mozna. To w ogole pozamykac wszystkich w zakladach bo przeciez tutaj mieszka
banda wariatow! Dziekuje .

Wojciech Majda (2010-01-29 06:28:48)


@Marcin
PrzysBowiowy przeci tny Kowalski raczej by sobie nie polowaB, tylko robiliby to ”bur|uje” :) Cena odstrzaBu ustalana
byBby rynkowo. Z racji g sto[ci zaludnienia w Polsce ta cena byBaby do[ wysoka.
W chwili obecnej PZA pBaci rolnikom bardzo nierynkowe stawki - mo|e sobie pozwoli to robi , bo rolnik nie mo|e nic
zrobi , PZA ma prawny monopol na polowania. Koszty s zatem przerzucane na rolnika (to on ma zniszczone plony)
a [mietank - korzy[ci (przyjemno[ z polowania, mi so, skóry, trofea) zbieraj czBonkowie PZA.
Fachowo nazywa si to eksternalizacja kosztów, zwykle stosowana przez du|e koncerny, w kwestii ochrony [rodowiska:
”Wyprodukowa produkt, ale my nie zaBo|ymy filtru na komin, bo oczyszczanie wyziewów z naszej fabryki byBoby
kosztowne. Fakt, |e pózniej lokalna spoBeczno[ w wy|szych kosztach leczenia zapBaci 30 razy wi cej nie ma du|ego
znaczenia - w koDcu my nie pBacimy.”
Panie Marcinie, ludzie to nie s kretyni, bardzo cz sto jak Pan zauwa|a kieruj si ch ci zysku. Przecie| Batwo b d
mogli sobie obliczy :

231
”Ten dzik ze|arB mi buraków za 600zB, zniszczeD mi narobiB za 1000, wi c jak za odstrzaB dostan 3000zB to i tak si
b dzie opBaca ” Nie zajdzie jaka[ orgia zabijania (na pewno nie wi ksza jak dzisiaj na polowaniach ”kolesi”).
Rolnicy to cz sto ludzie prowadz cy hodowl zwierz t. Wiedz wi c, |e jak sprzeda/zabije si stado rozpBodowe, to
ju| pózniej nie b dzie nowych zwierz t. To jest tak proste.
mopel44 poruszyB niezwykle istotn kwesti - brak odwagi. Cz sto sByszy si , |e ”Polacy jeszcze nie doro[li
do demokracji”, ”|e jeszcze nie doro[li[my to tego czy owego”... Jak mamy dorosn , skoro nie daje si nam
odpowiedzialno[ci?
Panie Marcinie, co je[li t pomysBowo[ ludzie mogliby ”po[wi ca ” na np. zwi kszanie produktywno[ci gospodarstw
rolnych, lasów a nie na kombinowanie jak obej[ jedno, drugie, czy setne prawo.
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-01-29 06:49:25)


@ Marcin
Sam jestem za pozostawieniem pomników przyrody itp. Jednak wi kszo[ lasów w Polsce to nie |adne dorodne drze-
wostany, tylko monokultury sosnowe. Ich warto[ biologiczna nie jest zbyt wysoka. Oczywi[cie ka|dy las peBni wa|ne
funkcje (retencja wody, oczyszczanie wody, miejsce rekreacji, produkcja drewna... Jednak du|o lepszy dla [rodowiska
byBby zwykle las, inny ni| plantacje sosny.
Dosadniej mówi c, nie ma czego zachowywa , a na pewno nie trzeba tworzy caBej struktury biurokratyczno-kontrolnej
jak jest ten cyrk z kontrol i wBadz le[ników w lasach. Nieprecyzyjnie si troch wyraziBem - nie trzeba tego tworzy ,
gdy chodzi nam o dobro i produktywno[ lasów, a nie o utrzymaniu statusu quo, który jest bardzo wygodny dla wielu
osób. Kto o zdrowych zmysBach pozbywa si wBadzy dobrowolnie?
No na pewno nie le[nicy...

Anonymous (2010-01-29 15:28:56)


@mopel44
Moim zdaniem osoby zarz dzaj ce jakimkolwiek dobrem wspólnym, równie| osoby sprawuj ce wBadze paDstwow ,
czy te| na poziomie gminy, powinny kierowa si prawem, dobrem ludzi, a ich dziaBanie nie powinno opiera si
terazniejszych zyskach, bo to co dobre w danej chwili w przyszBo[ci mo|e okaza si bardzo zBym w skutkach po-
suni ciem. Wiem |e rzeczywisto[ czasami pokazuje co[ innego:)
Do prawdziwej demokracji jeszcze nam daleko, zreszt nie tylko nam. Poza tym demokracja, demokracj ale kto[ musi
mimo to czuwa nie tylko nad demokracj , ale równie| nad innymi ludzmi jak i przyrod , którym dziaBanie jakiego[
”wolnego go[cia” mo|e powa|nie zaszkodzi .
Nie mam broni, uwa|am |e nie jest mi potrzebna i ciesz si |e inni te| nie maj do niej swobodnego dost pu, uwa|am
|e to daje mi wi ksze bezpieczeDstwo ni| posiadanie jej nie tylko przeze mnie ale i innych.
Je[li uwa|asz, |e ludzie wybrani przez lud nie musz wykazywa si odpowiedzialno[ci i by godnymi zaufania, to
brak mi sBów.
Mo|e mam pecha i mieszkam w innej Polsce, ale wokóB mnie istniej niestety ”wariaci i pomyleDcy” w tym sensie, |e
nie zale|y im na naszym [rodowisku, liczy si tylko bie| cy zysk za wszelk cen . W ostatnim czasie wBa[ciwie nie
ma problemu z uzyskaniem pozwolenia na wyci cie topoli. Mo|e niezbyt urodziwy krajobraz, zostaB prawie ogoBocony
z drzew, bo wi kszo[ drzew rosn cych przy polach i drogach to topole. Drzewa te speBniaBy wiele przydatnych
funkcji od tworzenia mikroklimatu (wiatr, cieD itp.) do schronienia dla zwierz t, gBównie ptaków. Min Bo ju| troch
czasu od wyci cia tych drzew, a nikt nie nasadziB nowych, natomiast je[li zdarzyB si wyj tek i nasadziB (z obawy
przed urz dow kar ), to zadbaB o to by one jednak nie wyrosBy, bo b dzie miaB wi cej pola pod monokultur - to
przykBad obliczeD ekonomicznych, ludzi b d cych w posiadaniu ziemi(pola), maj cymi mo|liwo[ci wycinania drzew,
b d cymi rolnikami, ale tylko z definicji, a nie z przekonaD(chyba |e do pieni dza). Do tego dochodzi wycinanie przez
tzw.”nurków” wszystkiego co ro[nie, mam na my[li grubsze krzewy czy maBe drzewa, taki permakulturowy |ywopBot.
Uwa|am, |e w wi kszo[ci przypadków zanim wytnie si te niby bezwarto[ciowe plantacje, to powinno si ju| mie w
pewnym stopniu, odro[ni ty ten funkcjonalny peBnowarto[ciowy las, bo drzewa nie odrosn w kilka lat.
Mam nadziej |e nie przynudziBem:)

232
Pozdrawiam Marcin

Wojciech Majda (2010-01-29 18:16:53)


Nie przynudzasz Marcin - to b ciekawa kwestia. Nie chc , |eby blog zmieniB si w kóBeczko wzajemnej adoracji:)
Nie wiem, co mopel44 miaB na my[li, ale ja zrozumiaBem jego wypowiedz w ten sposób:
Nie chodzi o to, |e ludzie wybrani przez lud nie musz by odpowiedzialni itp., tylko o to, |e ludzie wybierani przez
lud nie s odpowiedzialni/kompetentni.
Co do broni- mo|na w Polsce kupi za 3500zB airsoft guna. CzytaBem gdzie[, |e tym mo|na z 200m komu[ czaszk
rozwali , jako[ nie sByszaBem o fali zabójstw z tej wiatrówki...
BroD jak nazwa wskazuje sBu|y do bronienia si . Zaborcy ju| w XVIII wieku nas rozbroili, wszystkie wBadze kontynuuj
t polityk - ludzie z widBami nie s w stanie du|o zrobi policjantowi z karabinem. W przypadku wojny natomiast
(a wojny si zdarzaj co kilkadziesi t lat, szczególnie w Polsce) nie jeste[my nic w stanie zrobi . Irakijczycy mog si
opiera amerykaDskim najezdzc , a my co by[my zrobili? Przypomn , |e armia iracka zostaBa rozbita w tydzieD albo
dwa, ile zaj Boby zniszczenie Wojska Polskiego? Co zrobimy po tym jak wojsko skapituluje? Mamy kolejny raz i[ na
rzez jak barany? Jak nie b dziemy mie broni, to taki los nas czeka.
W sprawie |ywopBotu - potrzeba do tego wiedzy i u[wiadomienia jak korzystny on jest (zwBaszcza na monokulturowym
polu). Nie stosowanie go, to po prostu strata pieni dzy, ju| nawet abstrahuj c od jego warto[ci dla [rodowiska - to
si po prostu opBaca (wy|sze plony).
Wracaj c do lasu. Mój przyjaciel nie mógB posadzi lasu na swojej ziemi, bo w planach zagospodarowania dany teren
miaB pozosta gruntem rolnym. Im wi cej dr |yB temat, tym bardziej odchodziB od tego pomysBu, bo dowiadywaB si
coraz wi cej, ze przestaje by wBa[cicielem lasu a zostaje podwykonawc zaleceD pana le[niczego.
On by chciaB zasadzi z 2 ha lasu. Nawet jak b dzie to mo|liwe, nie zrobi tego z powodów prawnych.
Wkrótce wyrusz do nadle[nictwa i dowiem si jakie ro[liny mo|na uprawia na plantacji drzew. Postaram si stworzy
projekt ”analogu lasu” tzn. Wielogatunkowej plantacji drzew obcego pochodzenia. Dzi ki temu b dzie mo|na mie
las, bez rz dów le[niczego. ZaBo|enie brzmi pi knie, zobaczymy jak to wyjdzie w praktyce i czy jest to wykonalne od
strony prawnej.
Pozdrawiam

Anonymous (2010-02-02 15:38:38)


Co do pszczóB jako pszczelarz musze stanowczo zaprotestowa ! :)
PszczoBy sa niew tpliwie dobrymi zapylaczami dla wielu ro[lin(ale nie dla wszystkich), jednak co do warunków ich
bytowania, sprawa nie ogranicza si do ”drewnianego pudBa z dziurk ”.
Pierwszym powodem jest zima - rodzina pszczela nie [pi jako tako, ale tylko zwalnia matabolizm i |ywi si pokarmem
zgromadzonym w lecie. W ci gu zimy wewn trz ula panuje mróz , jednak pszczoBy skupiaj si w tzw: kB b, w którym
ogrzewaja sie wzajemnie. Natomiast na wiosne, królowa zaczyna skBada jaja i do ich rozwoju potrzebna jest tem-
peratura 36 stopni(je[li dobrze pamietam) - i tu drewniana skrzynka nie wystarczy. Potrzebny jest ul z prawdziwego
zda|enia z ociepleniem, albo grubymi [ciankami.
{yczliwy pszczelarz

Anonymous (2010-02-02 15:39:42)


cd.
Druga sprawa to to, |e nawet jesli te pszczoBy dotrwaj do wiosny, i nie zgin z gBodu zu|ywaj c na ogrzanie ula o sBabej
izolacji caBe swoje zapasy, to i tak nie bed w stanie ogrza go dostatecznie - a wtedy zaczynaj sie rozwija choroby
grozne nie tylko dla tej rodziny, ale tak|e dla innych pasiek, np: nosemoza(biegunka pszczóB) czy zgnilec(martwica,
jest tak niebezpieczny dla pszczóB, |e jest zwalczany z urz du i wykrycie go w pasiece oznacza zniszczenie wszystkich
uli z pszczoBami oraz kwarantanne i zakaz sprzedarzy miodu z pasiek sasiednich!!!). A to juz nie przelewki, bo choroba
jest nieuleczalna.
{yczliwy pszczelarz

233
Anonymous (2010-02-02 15:40:39)
cd.
Po trzecie, nawet jesli rodzina nie zBapie tej czy innej choroby, to nie leczona nie przetrwa inwazji pasorzyta warroa
destructor, który wyl ga sie na larwach pszczóB, roznosi ró|ne wirusy i potrafi zniszczy caB kolonie w ci gu 2 lat.
Pozatym taka nie leczona rodzina staje si wylegarni pasorzyta i roznosi go na inne pasieki w okolicy. WBa[nie ten
pasorzyt spowodowaB, |e wygin By wszystkie dzikie pszczoBy!!!
Po czwarte, pomijaj c choroby, pszczoBa to nie slimak, i potrafi by niebezpieczna. Obecnie hodowane pszczoBy nie sa
agresywne, jednak w przypadku gdy królowa ma wi cej ni| 3 lata, pszczoBy staja si niebezpieczne dla wszystkiego
co sie rusza w promieniu kilkuset metrów. Broni one swojej kolonii, jednak im starsza królowa, tym jej potomstwo
jest agresywniejsze. PszczoBa | dlac wstrzykuje jad i wyrywa sobie | dBo, po czym ginie. Dla normalnego czBowieka
100-200 urz dleD to dawka smiertelna. Dla osoby uczulonej jedno urz dlenie, bez podania surowicy mo|e si skoDczy
[mierci przez uduszenie... A w lecie w jednej rodzinie |yje kilkadziesi t tysi cy pszczóB... Wi c raczej o spokojnej
pracy w ogrodzie mozecie zapomnie ... A w przypadku porzadlenia np: s siada przez nieubezpieczone pszczoBy ma
prawo wystapi o odszkodowanie.
{yczliwy pszczelarz

Anonymous (2010-02-02 15:42:15)


cd.
Po pi te, pszczoBy zdobywaja nowe tereny przez podziaB rodziny - wychowuja sobie now królowa, a nastepnie stara
królowa zabiera cz [ pszczóB i idzie z nimi szuka nowego miejsca na gniazdo. Zazwyczaj rojeniu sie towarzyszy
latanina pszczóB wsz dzie w promieniu kilkudzisi ciu metrów(wiec moga kogos porzadli ). PszczoBy znajduj sobie
jak [ gaB z, dziuple, pudBo, strych, gdzie zamieszkaj . I w ten sposób powielaja sie wy|ej wymienione poblemy.
Po szóste, mimo wszystko pszczelarstwo to wdzi czne zajecie, które mo|e by uzupeBnieniem permakultury i do-
datkowym zródBem dochodu, b dz hobby, gdy| kwitnace drzewa, krzewy, zioBa i inne ro[liny z le[nego ogrodu stanowi
wspaniaBe zródBo pyBku i nektaru potrzebnego pszczoBom przez caBy rok, a o którego staBy przybytek trudno w monokul-
turach. Samo pszczelarstwo jest tak skomplikowane jak permakultura, o ile nie bardziej, i do wBasciwego gospo-
darowania (zarówno dla nas jak i pszczóB) potrzebna jest wiedza. Oczywi[cie ka|dy mo|e by pszczelarzem, jednak
bez wiedzy i umiej tno[ci, to tak jak z no|em - mo|emy zrobi krzywde sobie lub innym. Je|eli jednak kto[ chciaBby
zostac pszczelarzem, powinien zaja sie teori na temat pszczóB czy metod pracy w pasiece, pózniej poprosic jakiego[
pszczelarza o pomoc czy porade(a najlepiej kilku, bo w pszczelarstwie to jak w polityce - ka|dy ma swój punkt
widzenia na te same rzeczy) i odby u niego jakie[ praktyczne szkolenie, przy którym przekonamy sie czy ta praca
jest dla nas, kiedy pszczoBy Barz nam po rekach kiedy pracujemy i czasem nas urz dl :) A potem mo|emy zakupi
pszczoBy, chociaz to te| sport nie najtaDszy, bo nowy ul to ok 250zB, a rodzina pszczela to od 100zB wzwy|. Jednak
ka|dy zaczynaB i niektórzy |yj tylko z swoich pasiek - wBa[nie dzieki wiedzy któr posiadaj .
Ps: Za du|o znaków, wi c dodaBem w cz [ciach
Pozdrawiam
{yczliwy pszczelarz

Wojciech Majda (2010-02-02 19:07:17)


Dzi kuj {yczliwy pszczelarzu za bardzo warto[ciowe uwagi. Celem ”weganskiego pszczelarza” nie jest pozyskanie
miodu , wi c to troch zmienia sposób zarz dzania ulem. Skoro nie pobiera si miodu, to pszczoBy maj wi cej ”ma-
teriaBu zapasowego” by przetrwa zim .
Czy pszczoBy miodne nie s najwa|niejsze do zapylenia? Gdzie[ wyczytaBem, |e wczesn wiosn populacja innych
owadów zapylaj cych jest na tyle maBa (zwBaszcza w ”tradycyjnych” uprawach monokulturowych), |e hodowla pszczóB
jest kluczowa do uzyskanie obfitych plonów.
Nawet nie wiedziaBem, |e to a| tak skompilowane:) Terminowa u jakiego[ pszczelarza na pewno b d :)
Postaram si wkrótce przedstawi ”permakulturowe” podej[cie do hodowli pszczóB. Mój znajomy pszczelarz z Wlk.
Brytanii przedstawiB mi kilka sposobów jak sobie radz tam. Oni (Brytole) maj u siebie nawet wi cej ”chemii” w
rolnictwie, du|o wi cej samolotów i co si z tym wi | ni|sz odporno[ rojów.

234
Jeszcze raz dzi ki za cenne informacje.

Anonymous (2010-02-02 20:19:58)


Nie ma za co :) tylko jako pszczelarz poczuBem sie w obowi zku poinformowa o pewnych ”zagro|eniach” zwiazanych
z pszczoBami, które dla osób nieznajacych zagadnienia sa obce.
Znam tak metode zwan ”pszczelarstwo naturalne”, chociaz sam jej nie stosuje. Polega ona na hodowaniu pszczóB nie
tylko dla zapylania, ale dla samego faktu obcowania z natur . Niekiedy nie pozyskuje sie od nich miodu, nie stosuje uli
drewnianych czy innych, ale np: sBomiane. U znajomego w Wlk Brytani mo|e skrzynia wystarczy, bo klimat Bagodny, u
nas to nie przejdzie. W pszczelarstwie naturalnym wykorzystuje si metody jak najbardziej naturalne i nieinwazyjne,
co jest jednak bardziej problematyczne. PrzykBadowo zwalczanie pasorzyta warroa destructor odbywa si [rodkami
chemicznymi poza sezonem produkcji miodu, ale mo|na stosowa tak|e inne metody, np: kwasy organiczne, chocia|
jest to metoda o wiele bradziej pracochBonna bo trzeba j wykona kilkakrotnie i posiada odpowiedni sprz t, a to
kosztuje czas i pieni dze, wi c na wi ksz skale nie stosuje sie tego.
Z tym miodem na zime tez nie taka prosta sprawa, bo np: miód spadziowy(z cukrowej wydzieliny mszyc filtruj cych
soki drzew) zawiera du|o zanieczyszczeD, co mo|e prowadzi do rozerwania pszczoBy w zimie(pszczoBy nie zaBatwiaj
si w ulu), wiec nie kazdy miód sie nadaje, a spadz wyst puje szczególnie w górach jesieni .
{yczliwy pszczelarz
cdn

Anonymous (2010-02-02 20:20:53)


{eczywiscie, na wiosne pszczoly s najwi kszymi ilo[ciowo zapylaczami zwBaszcza monokultur typu sady czy rzepak,
bo sa jedynymi owadami które zimuj ”stadnie”, pomimo zimowego zmniejszenia liczebno[ci. Inne pszczoBowate,
motyle, muchy zimuj samotnie a w trakcie sezonu te| nie tworza rodzin. Natomiast osy, trzmiele i szerszenie tworz
rodziny, ale zimuja tylko królowe. Chemizacja rolnictwa, monokultury, niszczenie b dz”adaptacja” naturalnych siedlisk
skutecznie zmniejszyBy populacje innych owadów.
Skomplikowane jest i to bardzo, jednak pszczoBy to najdziksze z hodowanych przez czBowieka stworzeD, bo wszystkie
zwierz tka mozna udomowi (oswoi ), a pszczoBy nie. Pszczelarze to raczej opiekuni ula i osoby które lecz pszczoBy,
natomiast je|eli chcemy pozyska miód czy co kolwiek innego, to tak jak w permakulturze, musimy si ”przystosowa ”
do naturalnego zachowania pszczóB i je w tym celu wyko|ysta . Bo szkodz c pszczoBom, szkodzimy sami sobie. Dlatego
pszczelarstwo daje mozliwo[ poznawania natury i wyko|ystania wiedzy o niej w obcowaniu z ni .
Jak widzisz pszczelarstwo nie jest zagadnieniem prostym, wi c jako pszczelarz prosiBbym o mo|liwo[ merytorycznego
”ocenzurowania” artykuBu przed publikacj . Inaczej b de siaB spustoszenie na forum ;p
Mój mail to: czosnaczek1@o2.pl
{yczliwy pszczelarz

Wojciech Majda (2010-02-02 22:09:02)


Je[li to spustoszenie, b dziesz {yczliwy pszczelarzu siaB b dziesz nadal w formie merytorycznych uwag (jak dot d),
to moja wolno[ciowa dusza nigdy nie zgodzi si na |adn cenzur :). Ba zach casz mnie bym bzdury pisaB :)
Pozdrawiam.

Anonymous (2010-02-05 02:18:26)


{yczliwy pszczelarzu - zapanuj nad ortografi tak dobrze jak nad pszczoBami. Twoja wiedza w zakresie zwierz tek
jest imponuj ca ale BA DY A{ KAUJ W OCZY!!!!

Anonymous (2010-02-05 14:54:07)


Przecie| to nie blog ortograficzny, Facet ma wiedz na temat, na który wi kszo[ z nas nie ma poj cia i miBo |e si z
nami j dzieli. Mnie te bB dy mocno nie kBuj (mo|e mam sBabszy wzrok:). Wa|niejsze s dla mnie informacje zawarte
w tek[cie ni| ogonki czy inne bla bla. Zreszt do uprawy ro[lin lub hodowli zwierz t albo jakich[ |yj tek ortografia
nie jest potrzebna.

235
Anonymous (2010-03-25 17:57:49)
Ale ”|eczywi[cie” i inne cuda s powalaj ce. Tak samo w algorytmice ortografia nie jest niezb dna ale ”ko|eni grafu”
nie chc widzie .

Wojciech Majda (2010-03-25 19:06:56)


Oj b dzmy wyrozumiali... Sam wal takie byki, |e gBowa boli (Czytelników;). Ja na szcz [cie wpisy mog pózniej
edytowa - w przypadku komentarzy nie ma takiej opcji.
Nie czepiajmy si pierdóB, bo to nie od tego miejsce.
Pozdrafiam wshystkih ;)

Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu - Najwi kszy organizm na Ziemi (2010-01-28 10:05)

[1]
MaBy-wielki grzybek
PrawidBow odpowiedzi z ankiety ”Najwi kszy organizm na Ziemi nale|y do królestwa:”
Jest
Grzybów.
Konkretnie jest to grzyb opieDka ciemna, (Armillaria ostoyae). Jeden grzyb zajmuje powierzchni okoBo 900
ha( 8,9km2) w lesie w Oregonie (USA). Wa|y okoBo 600 ton. Badania genetyczne potwierdziBy, |e to jeden
organizm.
To co wida na fotografii to tylko, owocnik tego grzyba - on dorasta do wysoko[ci 20 cm. To co ”najwa|niejsze
jest niewidoczne dla oczu”* - tak jest równie| w przypadku grzybów. To grzybnia osi ga tak imponuj ce
rozmiary.
Cytat z ”MaBego Ksi cia”, Antoine de Saint-Exupéry
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii

Czy nadal chcesz ignorowa to pot |ne królestwo? Ja w ka|dym razie nie zamierzam - bo
król jest naprawd wielki.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2FTkH_3IeI/AAAAAAAAATA/S5HWmT9XhSE/s1600-h/Armillaria_ostoyae.jpg

236
Jak chroni gospodarstwo i ogród przed wi kszymi zwierz tami? (2010-01-28 14:32)

Jedna z Czytelniczek bloga - Ewa S. zainspirowaBa mnie do napisania wpisu o ochronie pól i ogrodów przed
dzikimi zwierz tami.
Istniej cztery ogólne strategie:
-odizolowanie od naszej posesji tych zwierz t
-uprawa ro[lin, które te zwierz ta lubi bardziej ni| to co my chcemy zebra
-kontrola populacji
-stosowanie repelentów ([rodków chemicznych, które sprawiaj , |e opryskane nimi ro[liny b d miaBy dla
zwierz t nieprzyjemny smak i/lub zapach)
Ka|da z tych metod ma swoje plusy i minusy, nie ma niestety |adnej magicznej metody.
Dzi[ skupi si na pierwszej strategii.
Zatem jak sprawi , |e taki np. |ubr n kaj cy Ew S. ;) nie b dzie jej przeszkadza ? Teoretycznie mo|na
wybudowa ogrodzenie. Jednak jakie silne ogrodzenie musiaBoby to by , by zatrzyma to wa| ce niemal ton
zwierz ? I ile by to miaBo kosztowa . W przypadku ogrodzenia pola koszt takiego ”ci |kiego” ogrodzenie
(pewnie trzeba by byBo wybudowa fundament pod ka|dy sBupek) byBaby kosmiczna, pewnie i tak nigdy by
si nie zwróciBa. Pewnym rozwi zaniem tego problemu jest zastosowanie techniki, któr zacz to stosowa w
Afryce by ogrodzi pola uprawne i sady przed sBoniami. {ubr je dziennie okoBo 40-60 kg paszy, sBoD natomiast
jest w stanie zje[ dziennie okoBo 200-250 kg. Jako, |e sBoD to zwierz stadne a nie s niezwykBe stada licz ce
po sto i wi cej sztuk, to mo|na wyobrazi sobie skal zniszczeD jakie te zwierz ta mog dokona . Jeden
”lunch” takiego stada mo|e oznacza gBód dla caBej wioski...

Zwykle rolnicy ustawiaj stra|e, w razie czego sBonie s odstrzeliwane.


Istnieje jednak sposób, który sprawi, |e sBonie i ludzie mog wspóB|y razem. Sposób ten opisaB Mollison. Ta
technika nazywa si pBot ”Ha Ha!” Polega na wykopaniu rowu o gB boko[ci 2 metrów. Wa|ne by rów miaB
strome brzegi. Szeroko[ rowu mo|e by ro|na, ale nie mniejsza na 2 metry. Na dnie rowu mo|na równie|
co[ uprawia . SBonie nie mog zej[ na dóB. Dlaczego nazwa ”Ha Ha!” Bo rolnik mo|e sta po drugiej stronie
rowu i [mia si sBoniowi w twarz (czy mo|e trafniej w tr b ;). Mollison ma bardzo specyficzne poczucie
humoru...
Skoro metoda dziaBa na 3 metrowe sBonie, to zapewne zadziaBa na 2 metrowe |ubry.
Nast pnym do[ popularnym szkodnikiem jest zaj c/dziki królik. Z nimi jest taki problem, |e zwykBy pBot nie
wystarczy, bo stwory te mog kopa . Martin Crawford z Agroforestry Research Trust, którego le[ny ogród
przylega do lasu wynalazB do[ ciekawy sposób na radzenie sobie z tymi zwierz tami(cho w Anglii maj
du|o wi cej królików ni| zaj cy - odwrotnie ni| w Polsce). Zauwa|yB, |e króliki s w stanie zrobi podkop
pod pBotem, nawet do[ gB boki. Zakopywanie siatki metalowej na gB boko[ 1 metra byBoby niezwykle
m cz ce. Zauwa|yB równie|, |e króliki zaczynaj podkop zaraz przy pBocie. PostanowiB wi c zaBo|y siatk
równie| na ziemi, od strony lasu (czyli sk d przychodz króliki do jego le[nego ogrodu). PoBo|yB 40 cm siatki
metalowej. Króliki gdy chciaBy dobra si do jego ro[lin zaczynaBy podkopywa si przy pBocie. Gdy jednak
po kilku próbach natrafiaBy na siatk i nie mogBy si przekopa , to musiaBy sobie odpu[ci . Króliki nie s
zbyt inteligentnymi zwierz tami - nie s w stanie wpa[ na to, |e 45 cm od pBotu ju| siatki nie ma.
237
Znowu wida jak wa|na jest obserwacja natury - wystarczy patrze , a rozwi zanie przyjdzie samo...

Anonymous (2010-01-29 14:08:50)


Z tymi zaj cami/królikami to chyba nie gBupi pomysB. Ale wykopanie fosy i umocnienie jej [cian to na pewno nie maBy
koszt, musieli by[my mie naprawd warto[ciow upraw by opBacaBo si j w ten sposób chroni od zwierz t. A w
zwi zku z tym |e w wi kszo[ci (chyba wszystkie) uprawy u nas s na granicy opBacalno[ci, to taki rów raczej nie wypali.
No chyba |e mamy na tyle pieni dzy |e nam na nich nie zale|y. TaDszym cho mniej skutecznym rozwi zaniem byBo
by ogrodzi teren siatk le[n lub pastuchem elektrycznym. Rozp dzonego stada sBoni to nie zatrzyma;) ale spokojnie
pas ce si |ubry na pewno.
Poza tym, t fos raczej i tak nale|aBo by ogrodzi , poniewa| byBa by niemaBym zagro|eniem dla ludzi i zwierz t.
Pozdrawiam Marcin

Wojciech Majda (2010-01-29 14:52:44)


Racja, chyba |ubry a| takich strat nie wyrz dzaj . Nie mniej jest to jakie[ rozwi zanie w przypadku, gdy nie ma si
pieni dzy, a ma mnóstwo czasu i ochoty ”przypadkowa ” :)
Problem opBacalno[ci upraw jest kwesti odpowiedniego zarz dzania i wiedzy. Wykorzystuj c zasady permakultury
mo|na zmniejszy koszty i zwi kszy produkcj . Pastuch elektryczny, to rzeczywi[cie wa|ny wynalazek, cz sto wyko-
rzystywany w systemach permakulturowych.

Anonymous (2010-01-29 18:07:02)


My[l , |e opBacalno[ ze sprzeda|y produktów wytworzonych na zasadach premakultury, b dzie zale|e równie| od
skali naszej uprawy, bo przy zbyt du|ej (obszarowo i ilo[ciowo) produkcji mo|e by problem ze zbytem produktów,
tym bardziej |e cz sto s to produkty nie goszcz ce na stole przeci tnego Kowalskiego czy Nowaka.
W tej chwili mog podnie[ opBacalno[ z hektara mojego pola bez stosowania zasad permakultury, poprzez upraw
warzyw zamiast zbó|, ale problem jest ze sprzeda| tych warzyw, obrót tonami na bazarze(raczej si nie da) lub
sprzeda| hurtowa po niskich cenach.
Pozdrawiam Marcin

Wojciech Majda (2010-01-29 21:37:07)


To przy zaBo|eniu, |e jako rolnik produkujesz tylko |ywno[ . Mo|esz równie| produkowa przecie| warto[ciowe drewno
ró|nego rodzaju, tyczki bambusowe...
Zasady permakultury mo|na wykorzysta na ka|d skal i nie ignorowanie praw natury popBaci na ka|d skal . Takie
rzeczy jak |ywopBoty, przecie| zwi kszy wydajno[ praktycznie ka|dej uprawy. Czy to np. jagody goji, borówek,
czy ”najnormalniejszych” zbo|a, typu |yto, pszen|yto, pszenica. Taki |ywopBot zwi kszy równie| opBacalno[ uprawy
warzyw. Kilka - kilkana[cie procent wi ksze plony to przecie| nie tak maBo. ZwBaszcza, gdy uwzgl dni si , |e |ywopBot
mo|e mie te| inne funkcje i nie jest to teren wyB czony z produkcji. Nie musisz nawet zmienia sposobów produkcji
na tak bez chemii. Po prostu wiatr nie b dzie wysuszaB tak gleby i upraw, wi c b d wy|sze plony.
Mo|e skoro s problemy ze zbytem, mo|na rozwa|y czy nie przestawi si teraz powoli na jakie[ wieloletnie uprawy
(typu kasztany chiDskie). Gusta kulinarne ludzi si zmieniaj i b d si zmienia . Ludzie chc nowo[ci i egzotyki -
trend ten b dzie post powaB.
Warto by w czym[ pierwszy. Ja z moim przyjacielem zakBadamy pierwsz w Polsce ”plantacj ” (oczywi[cie nie
monokulturow ) jagód goji (kolcowój pospolity). Takich produktów, w których mo|na by pierwszym jest mnóstwo...
238
Je|eli chodzi o zbyt...
Je[li stworzy pan stosunek z klientem to b dziesz w stanie sprzedawa mu bezpo[rednio, klient nawet przyjedzie ode-
bra towar. Musi mie tylko powód.
”Tanio[ ” zakupu nie jest powodem, bo je[li uwzgl dni si koszt transportu to wcale nie wychodzi mu taniej.
Kiedy[ sByszaBem, |e jeden z rolników otrzymaB pytanie od klienta. ”Czy podaje Pan swoim brojlerom i nioskom
antybiotyki w paszy?” Rolnik odp. ”tak, bo inaczej by chorowaBy przecie|” klient zrezygnowaB z zakupu i odszedB.
To daBo mu do my[lenia.
{aden z klientów nigdy, mu nie podzi kowaB i nie powiedziaB co[ w stylu ”wie pan, bardzo ciesz si , |e sypie pan
te wszystkie hormony wzrostu, i daje antybiotyki swoim kurczakom. Dzi ki temu jak kupuje tego kurczaka i robi z
niego rosóB, to mog odpu[ci mojej córce popoBudniow dawk antybiotyków gdy jest chora na zapalenie oskrzeli.”
Nigdy te| nie usByszaB, |e klient cieszy si , |e wali na pola nawozy sztuczne, opryskuje je nawozami sztucznymi. Gdy
przemieniB si na upraw ekologiczn (nie permakultur , bo w tamtym czasie o tym jeszcze nie wiedziaB). SByszaB rzeczy
w stylu ”|e klienci dzi kuj mu za to, |e te kurczaki s z wolnego obiegu i nie s faszerowane antybiotykami, a krowy
|ywione s pasz , które nie zawieraj jej kuzynek.
Mo|e to jest jakie[ rozwi zanie?

Wojciech Majda (2010-01-29 21:38:39)


Do tego mo|na stworzy stron internetow . Np. na blogspocie - czas 10 minut, koszt 0 zB.
nawet je[li nie b dziesz od razu mie certyfikatu, |e[ ekologiczny, a np. b dziesz komunikowaB (na blogu) |e starasz
si przestawisz, albo chocia| prowadzi zintegrowan produkcj roln i starasz si zminimalizowa zu|ycie chemii, to
jeste[ w stanie stworzy wi z z klientem. Ju| nie b dziesz dla niego ”producentem rolnym”, ale ”naszym” rolnikiem
Marcinem, który co prawda pryska pola chemi , ale stara si minimalizowa zu|ycie, wi c siB rzeczy lepiej kupi
od niego pietruch ni| od jakiego[ IksiDskiego na bazarze o którym nic nie wiesz. Takie blogi ”farmowe” s bardzo
popularne na zachodzie...
Ja na tym blogu równie| stworzyBem wi z z czytelnikami. Nie jeste[ dla mnie jakim[ ”czytelnikiem”, tak samo ja nie
jestem dla Ciebie ”jakim[ kolesiem co pisze bloga”, tylko jestem dla Ciebie Wojciech Majda, czBowiek, którego mniej
wi cej znam, wiem, czego mo|na si po nim spodziewa
Skoro umiesz pisa komentarze pod tym wpisem, to umiesz te| napisa wpis na blogu - to jest proste jak barszcz.
Prosz zobacz jak wygl daj moje pierwsze wpisy. Krótkie, stylistycznie ”waga ci |ka”. Jak linka wklejaBem to
ani nie klikalny, ani nic... Teraz ju| s linki klikalne, s równie| zdj cia, ba filmiki! :) Jakie[ akcje marketingowe
przeprowadzam... Wszystko dla ludzi i wszystkiego mo|na si nauczy , to nie jest takie trudne jak si wydaje.
Pozdrawiam równie| i mam nadziej , |e moje ”rady marketingowe” na co[ si przydaBy :D
Si tak rozpisaBem, |e gógiel kazaB mi na 2 cz [ci podzieli mój komentarz :D

Wojciech Majda (2010-01-29 22:14:51)


CzytaBem w ksi |ce ”Wyró|nij si lub zgiD”, |e jaki[ browar w USA zacz B komunikowa w reklamach, |e czy[ci swoje
butelki ”gor c para”. Ludzie zacz li kojarzy ten browar jako ”bardzo higieniczny”, bo czy[ci butelki gor c par
przecie|. Za etykietk ”bardzo higieniczny” przyszBa wy|sz sprzeda|. Na zasadzie efektu aureoli (to co[ w stylu, |e
skoro np. jeste[ Badny, to ludzie przypisuj c Ci równie| inteligencje, m dro[ ...)
Fakt, |e wszystkie browary u|ywaBy dokBadnie tej samej technologii do czyszczenia butelek nie zmieniB niczego. Ot jak
ludzki umysB dziaBa...

Anonymous (2010-06-09 21:57:50)


Piszecie o zaj cach, |ubrach. A co z sarnami? Na mojej dziaBce zniszczyBy mi mnóstwo [wie|o posadzonych drzewek.
Robi przeró|ne zabezpieczenia, np. z patyków, siatki plastikowej. Co mo|na jeszcze zrobi ?
sylwia

MaQ (2010-06-10 14:19:07)


MiaBem ten sam problem co Sylwia.

239
- ”Co mo|na jeszcze zrobi ?”
1. Ogrodzi :) najtaniej siatk le[n i sBupkami drewnianymi co 10 -15 metrów.
2. SByszaBem te| o ”mydeBku” kupujemy tanie mydeBko zapachowe w sklepie i spinacze kroimy na kawaBki (mog by
naprawd malutkie chodzi o zapach) i wieszamy po jednym na drzewku jak bombki na choince. Mo|na blisko pnia
tak |eby za du|o deszcze nie spBukaBy.
Pozdrawiam

sylwia (2010-06-28 08:38:23)


Ogrodzenie to dobry pomysB, ale nie w ka|dych warunkach si sprawdza. Mam du| dziaBk o nieregularnym ksztaBcie
i koszt takiego ogrodzenia byBby zbyt wysoki jak dla mnie. Do tego ogradzaj c caB dziaBk odci Babym dost p sarnom
do mojego lasu, albo siebie odgrodziBabym od lasu gdyby ogrodzenie zrobi przed nim.
A co do mydeBka. Nie do koDca przekonuje mnie ten pomysB, bo deszczu sporo i wydaje mi si , |e mogBoby go spBuka .
Poza tym w zimie mog by gaB zki oszronione albo o[nie|one i po zawodach. A o zim mi gBownie chodzi.Gdyby kto[
ju| wypróbowaB ten pomysB i opowiedziaB o swoich do[wiadczeniach to co innego.

Anonymous (2010-09-23 16:29:04)


witam
jaki jest koszt miesieczny utrzymania elektrycznego pastucha czy ktos moze podac przyblizone zuzycie pradu w okresie
jednego miesiaca na terenie 0,1ha
pozdrawiam arga

Wojciech Majda (2010-09-23 18:06:08)


Koszty s zapewne znikome je|eli korzystasz z pr du z elektrowni. Mo|na je równie| zasila z akumulatora samo-
chodowego podB czonego do maBego ogniwa fotowoltaicznego.
Najlepiej jakby[ argo napisaBa do producentów. Np. tego:
http://www.pastuchelektryczny.pl/kontakt.html

Wojciech Majda (2010-09-23 18:41:39)


Na godzin elektryzator, który zapewni napi cie dla 10 km linki (zwykle w jednym boku ogrodzenia s 2-3 linki)
zu|ywa zaledwie 5W.
Na miesi c zu|yje si zatem okoBo 3,6 KWh. Pr d ten jest zatem wart okoBo 2 zBotych (w zale|no[ci od taryfy +- 1zB
).

240
Permakultura i le[ne ogrody cz. 6 - dlaczego w le[nym ogrodzie drzewa nie maj
uszkodzeD mrozowych? (2010-01-29 11:50)

[1]
Z racji mrozów postanowiBem poruszy temat uszkodzeD mrozowych drzew, zwBaszcza owocowych... Dlaczego
powstaj one w sadzie, a nie ma ich np. w lesie?
By odpowiedzie na to pytanie i wykorzysta to do zwi kszenia produktywno[ci nale|y pozna mechanizm
dziaBania pogody.
Zrozumie zimn pogod :
-wilgotne powietrze nagrzewa si wolniej, jednak równie| wolniej traci ciepBo. Spowalnia zatem zmian tem-
peratur.
-chmury blokuj przepByw ciepBa. W pochmurn pogod ziemia wolniej si nagrzewa, ale równie| wolniej
traci ciepBo w nocy.
-zimne powietrze jest ci |sze ni| ciepBe
-wiatr mo|e przyczyni si do szybkiej utraty ciepBa i wilgoci
To bardzo podstawowe informacje.
By zrozumie mechanizm uszkodzeD mrozowych nale|y jeszcze dowiedzie si dlaczego one wyst puj .
Ich przyczyn jest zamarzanie wody w tkankach ro[lin - wyst puje to w przypadku naprawd srogich mrozów.
Drugim powodem jest du|a dzienna ró|nica temperatur. PieD drzewa w mrozny dzieD szybko si nagrzewa,
nast pnie w czasie nocy temperatura gwaBtownie si obni|a. To powoduje pekanie kory. Kora jest natomiast
barier chroni c drzewo przed atakami insektów, bakterii, grzybów. Podobnie jest z ludzmi, je[li mamy
nieopatrzon ran jest to niebezpieczne. Jedno maBe zadrapanie nic nam nie zrobi, jednak zniszczenie skóry
na wi kszej powierzchni jest ju| grozne. Zwykle w sadach stosuje si z tego powodu wapnowanie pni. Proces
przeciwny mo|na wykorzysta do zniszczenia niechcianego drzewa. Szerzej proces ten opisuj w mojej ksi |ce
[2]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”.
Dlaczego zatem uszkodzenia mrozowe nie wyst puj w lesie? Gdy| klimat w lesie jest bardziej Bagodny. Jest
natomiast Bagodniejszy poniewa|:
-drzewa na obrze|ach zatrzymuj /spowalniaj wiatr - nie jest zatem w lesie tak chBodno i jest wilgotniej, co
zmniejsza amplitudy temperatur
-pnie drzew w lesie nie s wystawione na bezpo[rednie promieniowanie sBoneczne - inne pi tra ro[linno[ci
zwykle (cho cz [ciowo) osBaniaj pnie przed bezpo[rednim promieniowaniem sBonecznym, co zapobiega na-
grzewaniu si ich w trakcie sBonecznego dnia.
Co zatem mo|e sprawi , |e w le[nym ogrodzie b dziemy mieli mniej uszkodzeD mrozowych?
-|ywopBoty chroni ce przed zimnym, suchym wiatrem
241
-sadzenie ro[lin, które osBoni pieD przed bezpo[rednim promieniowaniem sBonecznym cho cz [ciowo.
Mo|emy u|y takich ro[lin jak pn cza jadalne jak [3]Mrozoodporne kiwi lub krzewy takie jak malina, je|yna,
[4]kolcowój pospolity. Mo|na te| w cieniu drzew posadzi takie rzadko uznawane za krzew owocowy ro[liny
jak cis pospolity - [wie|e owoce w [rodku zimy, z wBasnego ogrodu, to do[ cenna i niespotykana rzecz.
W ten sposób mo|na dalej zmniejszy ilo[ pracy (nie musimy wapnowa ), zwi kszy zdrowie drzew w
ogrodzie i jeszcze mie wy|sze plony - na tym w sumie opiera si idea le[nego ogrodu.
Wszystko co musimy robi to obserwowa natur i zastosowa t wiedz . Za kopiowanie z tego doskonaBego
wzoru nikt nas do s du nie pozwie...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
W[ród uczestników 2 konferencji skypeowej zostanie rozlosowana paczka 50 nasion
kolcowoju pospolitego (jagody goji). Warunek, to wpisa si w komentarzach na list obecno[ci - to nic nie
kosztuje! [5]Zapisa si mo|na pod tym linkiem
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2K_yJcPGAI/AAAAAAAAATY/v8P-qCKWqJ4/s1600-h/Winter_Forest_Near_
Erzhausen_II.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/mrozoodporne-kiwi-aktinidia-ostrolistna.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/2-konferencja-skypowa.html

Anonymous (2010-01-30 01:23:35)


Witam i ciesz si , |e trafiBem na Pana blog . Akurat od paru lat zakBadam wi kszy ogród , na razie 40 arów (
piasek , kl.V , poBudniowy stok ), potem ok 1 ha . W sumie jest tego 1,4 ha . Na razie ogród le[ny to kilka arów
zagajnika brzozy samosiejki , ale prawie kompletnie obsadzony , wysypany kor . Rosn tam kozaki , podgrzybki ,
jest kolekcja takich ro[lin jak miodunki, epimedia , trójlisty i jagodowiec , barwinki , obuwiki - odmiany ,poziomki
i truskawki ozdobne , jasnoty i meehania ,tawuBki i hosty, fioBki , rodgersje , |urawki , tiarelle , skalnice , tolmiea,
kolekcja konwalii,kiregeszoma ,psiz by, arum odm. marmoratum , wiele peBnokwiatowych odmian ciemiernika i gera-
nium , cyklameny wiosenne i jesienne , brusznica i borówka amerykaDska . Wy|sze pi tro to klony palmowe , masa
azalii i rózaneczników , lilaki , gBogi ,hortensje i piwonie , ostrokrzewy , laurowi[nie , pierisy , derenie ,ró|owiec ,
rzadsze drzewa jak parrotia , howenia , euptelela , itd .
Ogród traktuj bardziej jako ozdobny , nawet mam swoj ide , któr polecam innym , mianowicie sadzenie w k pach
brzozy po|ytecznej lub jej odmian np. Doorenboos , które posiadaj najbardziej biaB kor ze wszystkich brzóz i
która nie ciemnieje z wiekiem lub brzozy brodawkowatej Gracilis i Lacinata - pi kne li[cie , tworz Badny a|urek. Do
zadarniania u|ywam barwinka odmian Illumination i Reticulata ( zimozielone najBadniejsze li[cie ), ten szkielet nadaje
si do obsadzania ró|nymi ro[linami , ja preferuj azali Nabucco , chyba najciemniejsza z azalii . Tworzy to Badny
efekt , niebiesko -biaBy i biaBo czerwony .
Drug pasj sa iglaki - cedry , choiny , daglezje itd . Mam kolekcj brzóz , buków , d bów , wszystko na razie
kilkuletnie , czeka na lekkie formowanie .
W[ród takich ro[lin dosadzam borówki amerykaDskie - na sBoDcy i w lekkim cieniu . Owocowanie zaczyna si czasem
na sBoDcu pocz. lipca , a w cieniu trwa do poB. wrze[nia . Staram si zdobywa wszystkie nowe odmiany malin ,
leszczyny , agrestu , porzeczek . Na wBasne potrzeby posadziBem kilka czere[ni o ró|nych terminach dojrzewania ,
wi[nie i czerech . Na sBoDcu króluj sosny ( co tylko jest Badnego )i [wierki ( Badne jest zestawienie odm. Rydal (
czerwone mBode p dy ) i Aurospica ( kremowe p dy wiosenne ). Generalnie preferuj ro[liny , które tworz zmiany
aran|acji , jak [wierki odm. KoDca , BiaBobok , Maigold . Pi knie prezentuj si sosny z gatunku parviflora , cz [
kosodrzewin .
pomi dzy nimi sadz ró|e parkowe , miskanty , szczodrzeDce .
Cz [ wokóB domu jest zostawiona na ogród skalny.
Obecnie najbardziej poszukuj przebi[niegów odm. angielskich przede wszystkim |óBtych .

242
Z iglaków poluj na choin kanadyjsk Gentsch White i jodB koreaDsk Icebreaker .
Cedric

Wojciech Majda (2010-01-30 07:57:57)


ZwróciBe[ Cerdic uwag , na bardzo ciekaw kwesti - jak rozBo|y produkcj owoców w czasie, poprzez umieszczenie
ro[lin w ró|nych stanowiskach [wietlnych. Dzi ki za podrzucenie pomysBu.
Na tym blogu, pragniemy zwróci uwag , na to by produkowa du| ilo[ |ywno[ci, ale jak wida zasady mo|na
wykorzystac równie| do nasadzeD typowo ”estetycznych”.
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las- lesne-ogrody-w.html
ProsiBbym Ci , by[ napisaB jakie gatunki gBogów masz na swojej dziaBce?

Anonymous (2010-01-31 02:22:10)


ZwykBy dziki i odmiany ozdobne : Variegata , Paul’s Scarlet i Giroudii .
www.zszp.pl ma ro[liny dost pne w Polsce , du|a oferta jest u szmit.pl .
Cedric

Wojciech Majda (2010-01-31 10:10:41)


Dzi ki

Anonymous (2010-02-01 00:15:50)


W przyszBo[ci pomy[l o uprawie szarBatu na wBasne potrzeby . Na razie obowi zki zawodowe nie daj mi odpoczywa
za du|o w ogrodzie .
W Polsce ruszyBy na masow skal uprawy szarBatu na lubelszczyznie . Jest nazywany ”zbo|em ” XXI w. - maBe
wymagania , du|o biaBka . Z ro[lin ozdobnych i jadalnych warte zainteresowania s kanny , lilie , paBka wodna ,
sBonecznik bulwiasty , tatarak .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-01 08:48:27)


SzarBat to rzeczywi[cie bardzo warto[ciowa ro[lina. Dzi ki za sugestie dotycz ce ciekawych ro[lin uprawnych.

Anonymous (2010-02-01 11:31:45)


Na Allegro w zeszBym roku byB w sprzeda|y topinambur ( sBonecznik bulwiasty ) odmiana czerwona i biaBa chyba w
cenie 4 zB za kilogram .
Dobrze ro[nie ( chwa[ci ) na podmokBych terenach i daje du|y plon biomasy .
http://www.ekoswiat.com.pl/ekologia/pdf/2006-04-47.pdf
Ok. 20 lat temu wydana byBa dobra ksi |ka Z. PodbiaBkowskiego ” Ro[liny u|ytkowe ” .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-01 12:28:41)


WidziaBem zdj cie topinambura, którego jedna ”bulwa” wa|y z 2-3 kg i jest du|o wi ksza ni| zaci[ni ta pi [ .

Anonymous (2010-05-10 01:48:04)


Czy s jakie[ po|ytki z mchu w lesie, dla ro[lin sadzonych w na dziaBce le[nej?
W necie prawie nie ma gBosów za. Do tej pory na blogu te| nic nie byBo na ten temat.

Wojciech Majda (2010-05-10 21:04:20)


Obecno[ mchu wskazuje kilka rzeczy:
-kwa[n ziemi
-raczej kiepskie warunki wodne (mo|e by warstwa filcu potrawnikowego)

243
-wilgo
Mech zapobiega erozji gleby i wyparowaniu z niej wody. Zatem je[li si go usunie (a nic nie posadzi si na jego miejsce)
to ww zjawiska mog zachodzi .
Nie widz osobi[cie powodu dla którego mieliby[my zwalcza mech dla samego zwalczania.

Jak |ywnos produkowa w domu i szklarni zim ? (2010-01-30 08:50)

CaBoroczna produkcja [wie|y warzyw i owoców, to taki Zwi ty Graal samowystarczalno[ci


Dzisiejszy wpis dotyczy b dzie produkcji |ywno[ci w domu/przydomowej szklarni i co tam sugerowaBbym
hodowa .
Nie b dzie to lista, z konkretnymi ro[linami, poznacie Drodzy Czytelnicy zasady, jakimi ja b d si kierowaB,
gdy b d hodowaB ro[liny w szklarni zim i jakie ro[liny b d hodowaB w domu.
Ogóln zasad jest, by zim uprawia ro[liny, które nie potrzebuj zapylenia. Dlaczego? poniewa| zim o nie
bardzo trudno. Zasady ta tyczy si równie| uprawie ro[lin w domu. Mo|na oczywi[cie bawi si w pszczóBk
i chodzi z p dzelkiem, jednak jest to czasochBonne. Po co robi to, je[li istnieje du|a grupa ro[lin, która
nie potrzebuje zapylenia, by daBa nam plony. Te ro[liny to np. saBata, pietruszka, zioBa kulinarne, aloes,
[1]stewia...
Innym sposobem jest uprawa ro[lin, które nie wymagaj zapylenia w czasie zimy. Ten sposób jest
szczególnie po|yteczny, gdy chcemy uprawia w naszej szklarni owoce egzotyczne - takie jak figi, czy (chyba)
pomaraDcza.
Warto pomy[le o tym, by szklarnia nie staBa ot tak sobie w [rodku ogrodu, tylko by przylegaBa póBnocn
[cian do czego[. Najlepszym rozwi zaniem b dzie by to co[ (ta [ciana) miaBa du| pojemno[ ciepln i by
byBa ciemna. W ten sposób [ciana mo|e magazynowa ciepBo zdobyte za dnia i powoli oddawa je szklarni
w nocy - zmniejszy to ró|nice temperatur mi dzy dniem i noc .
Zwykle w systemach permakulturowych szklarnia przylega do kurnika. Powietrze z kurnika jest bogate w
CO2, wi c sBu|y to jako nawóz. Dodatkowo szklarnia dogrzewa [cian kurnika za dnia, a kury wydzielaj c
ciepBo dogrzewaj szklarni w nocy. To taka sytuacja typu win-win (jak zwykle zreszt w permakulturze;)
Polecam równie| wykorzysta efekt stawu do dogrzania/do[wietlenia szklarni. ZwiatBo odbite od lustra
wody b dzie do[wietla i dogrzewa szklarnie. K t padania promieni sBonecznych 22 grudnia wynosi okoBo
15 stopni, w trzeciej dekadzie marca i wrze[nia ten k t to 40 stopni. K t padania promieni sBonecznych 21
czerwca to okoBo 60 stopni. Promieni czerwcowych jednak nie chcemy (w szklarni), gdy| prawdopodobnie
przyczyniBoby si to do przegrzania szklarni.

[2]
244
Dodatkowo mo|na w szklarni [3]kompostowa ró|ne materiaBy. W trakcie procesu kompostowania wyt-
warzane jest du|o ciepBa (i CO2) wi c uBatwi to utrzymanie odpowiedniej temperatury.
Ka|da z tych metod z osobna nie znaczy zbyt wiele, jednak w poB czeniu przedBu|aj one znacznie sezon
wegetacyjny, by nie rzec, |e umo|liwiaj ci gB produkcj |ywno[ci w szklarni - prawie jak na równiku;)
Ilustracja pochodzi z mojej ksi |ki [4]”Ogród bez chemii”
A ty co o tym s dzisz?
1. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/stewia.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2PmlgiEd1I/AAAAAAAAAT8/E6i167ztntg/s1600-h/promienie+zimowe.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
4. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/

bosastopa (2010-02-05 18:51:24)


Ciekawe sa pomysBy wykorzystania energii sBonecznej.Podobno mo|na ugotowa obiad ustawiaj c odpowiednio pod
k tem aluminiowy koBnierz, do którego wstawia si garnek. Co Pan otym s dzi.Prosze o podanie przepisu z rysunkiem.
Cz sto ogl dam PaDskie blogi. S nowoczesne i ciekawe.Pozdrawiam.bosastopa

Wojciech Majda (2010-02-05 19:41:42)


Bosastopo wBa[nie dodaBem do listy ”wpisów do napisania” temat o kuchence sBonecznej.
Nie jest trudno uzyska temperatur 150 stopni w sBoneczny dzieD. SByszaBem o ludziach, co w takich solarnych
piecykach piecz chleb nawet.
To dobry pomysB, zwBaszcza na lato i gor ce dni. Nie ma chyba nic gorszego jak dodatkowe dogrzewanie mieszkania
przez gotowanie w nich jedzenia.
Dzi kuj :)

Jak zdoby warto[ciowe nasiona? (2010-01-30 12:32)

[1]
Je[li chciaBby[ zdoby nasiona warto[ciowej ro[liny, która ma dziesi razy wi cej przeciwutleniaczy ni|
borówka amerykaDska i zarazem chciaBby[ rozpropagowa Polski Instytut Permakultury prosz pomó|
nam. Wystarczy umie[ci na forach internetowych, lub np. we wpisie na blogu lub w komentarzach do
245
jakiego[ wpisu na blogu(nie musi to by Twój blog) 3 linki do artykuBu na blogu, lub na stron gBówn
http://permakulturnik.blogspot.com/
Alternatywnie mo|na umie[ci jeden link staBy na stronie internetowej/blogu.
W komentarzach umieszcz przykBad umieszczenia 1 linka w komentarzach - zrób takie co[ w 3 miejscach
(ale innych ni| moje blogi) a ja wy[l Ci nasiona.
W zamian otrzymasz nasiona [2]jagody goji (kolcowoju pospolitego) - to jedna z ro[lin nale| ca do grupy
|ywno[ci funkcjonalnej. Wraz z 40 nasionami wysyBam opis uprawy.
Po umieszczeniu linków do bloga prosz o wysBanie meila z adresami miejsc, gdzie umie[ciBe[ linki oraz
adresem pocztowym na jaki mam wysBa nasiona.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2QZ9q4oVPI/AAAAAAAAAUE/3XQQeMB-oQE/s1600-h/Goji.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html

Wojciech Majda (2010-01-30 12:34:45)


Cze[ , skoro rozmawiamy o samowystarczalno[ci to polecam tego bloga, du|o informacji nt ekologicznej uprawy ro[lin.
http://permakulturnik.blogspot.com/

pi kwadrat (2010-02-03 10:49:39)


Witam,
wikipedia nie zawsze jest dobrym zródBem informacji ale jest tam napisane i| kolcowój jest uwa|any w Polsce za ro[lin
truj c . Czy mógBby si Pan do tego ustosunkowac?
Pozdrawiam serdecznie
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kolcow %C3 %B3j pospolity

Wojciech Majda (2010-02-03 12:18:06)


Witam pi kwadrat.
Znany jest mi ten wpis w Wikipedii. Zawiera przestarzaBe/nieprawdziwe informacje. Podaje zreszt , info o badaniach
w Tajlandii. Prosz spojrze na link do angielskiej wersji
http://en.wikipedia.org/wiki/Wolfberry.
Ja osobi[cie zjadBem z kilka paczek suszonych jagód goji (taka jest nazwa marketingowa owoców kolcowoju pospo-
litego) Jeszcze |yj , wi c powinno by ok. Suszone maj bardzo ciekawy, charakterystyczny smak - to taka typowa
przek ska, dodatek do musli... Niestety 1 kg suszonych kosztuje 90-160 zB.
Na [wie|e owoce jeszcze czekam (wysiaBem moje nasiona w listopadzie 2009).
Kiedy[ jak naucz si edytowac Wikipedie to to zmieni - mog si powoBa na powa|ne zródBo - moj ksi |k ”Ogród
bez chemii” :)
Pozdrawiam.

tfaruk2 (2010-02-09 15:52:55)


Witam Panie Wojtku,
WB [nie dostaBem list z nasionami i instrukj wysiewu. Bardzo dzi kuj i id zasadzi ro[liny ....
Pozdrawiam,
Aukasz

Wojciech (2010-02-09 16:17:50)


Ciesze si , |e dotarBy. Dziwne, |e dopiero teraz, bo wysBaBem dokBadnie tydzieD temu :) Pocztówka z Anglii szBa krócej
:)

mopel44 (2010-02-09 22:46:12)


do mnie nie doszly ,a zwyklym listem poszly ?

246
Wojciech Majda (2010-02-09 23:16:36)
Tak, je[li nie dojd w ci gu 2 dni, to wy[l nast pn paczk .

tfaruk2 (2010-02-20 12:13:36)


No no, Wojtek napisaB w ”Instrukcji wysiewu i uprawy” doB czonej do nasion, |e ”pierwsze kieBki powinny pojawi si
po okoBo 10-14 dniach”.
Dzi[ wBa[nie mija 10 dni i s pierwsze kieBki :-) Co za dokBadno[ !!! A ju| zaczynaBem ba si czy cokolwiek z tego
b dzie bo mój kot doniczk w której zasadziBem goi chciaB potraktowa jako kuwet ;-)
Pozdrawiam,
Aukasz

Wojciech Majda (2010-02-20 14:17:47)


Ciesze si , |e wszystko ok. Wczoraj widziaBem jak moi nowi znajomi mieli zabezpieczone przed kotem swoje kieBkuj ce
nasiona - przykryli je metalow , sztywn ”siatk ”. Patent skuteczny, bo korytko nie przykryte byBo niezle rozryte...

Jak ochBadza latem szklarni /dom bez u|ywania pr du? (2010-01-31 10:06)

[1]
By pokrzepi Czytelników w ten zimny dzieD chciaBbym odej[ na chwil od problemu tego, jak ogrza
dom/siebie/szklarni /zwierz ta. W tym po[cie skupi si na problemie, który dopiero b dzie nas czekaB za
kilka miesi cy, a który pewnie w tej chwili wi kszo[ z nas chciaBaby mie .
Chodzi o nadmiar ciepBa, zwBaszcza w szklarni.
Rysunek przedstawia szklarni , która ma zainstalowany jeden, dodatkowy maBy element. Tym elementem
jest czarny kominek z maBym ”daszkiem”. Czemu on sBu|y?
Do tego by to zrozumie trzeba przypomnie sobie/pozna ;) jedn z zasad fizyki.
Zasada ta gBosi, |e ciepBe gazy s l|ejsze ni| te zimniejsze.
To do[ oczywiste - na tej zasadzie opiera si dziaBanie balonów oraz kominów. W tych drugich ró|nica
temperatur sprawia, |e ciepBe, zu|yte, bogate w CO2 powietrze idzie do góry. Nieszczelno[ciami w domu, lub
szybem wentylacyjnym natomiast napBywa nowe, (zwykle zimne i [wie|e powietrze). Taki sposób wentylacji
jest swoj drog bardzo niewydajny - traci si du|o ciepBa w ten sposób.
Nasz czarny kominek równie| dziaBa na tej samej zasadzie. Jako, |e jest czarny, szybko si nagrzewa. Gdy
247
materiaB z którego jest zrobiony si nagrzeje, to zaczyna ogrzewa powietrze w kominku. CiepBe powietrze jak
ju| wiemy;) jest l|ejsze ni| to ci |sze. Zatem to l|ejsze, cieplejsze powietrze unosi si do góry. W kominku
wytwarza si podci[nienie, wi c z doBu kominka zasysane jest powietrze. Po czasie w caBej szklarni wytwarza
si podci[nienie i szklarnia musi zassa [wie|e, zimniejsze powietrze z zewn trz.
Mo|na równie| zbudowa wydajniejsz wersj - z u|yciem rury biegn cej pod ziemi . Wtedy ziemia b dzie
ochBadza powietrze wchodz ce do szklarni. Minusem tego rozwi zania jest to, |e owady zapylaj ce nie b d
w stanie w ten sposób wlecie do szklarni, ewentualnie ich praca b dzie znacznie utrudniona. Trzeba o tym
pami ta .

[2]
Co ciekawe, to fakt, |e sam w sobie system ten ma wbudowane sprz |enie zwrotne. Im bardziej sBoneczna
pogoda, tym bardziej nagrzewa si kominek, a co za tym idzie tym intensywniej wentylowana jest szklarnia.
System ten nale|y tak skonstruowa , by mo|na go byBo ”wyB czy ” w zimie, na jesieD czy na wiosn .
WidziaBem równie| systemy, w których wykorzystuje si t zasad do trzymania w chBodzie warzyw i owoców.
A Ty co o tym my[lisz? Przydatne to, czy nie?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VIlzjvxlI/AAAAAAAAAUc/kmgKiyB-vik/s1600-h/Klimatyzacja.png
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VIPKok0HI/AAAAAAAAAUM/4PmzgicIuZQ/s1600-h/Klimatyzacja2.png

Anonymous (2010-02-01 00:49:37)


Ogrodnicy stosuj w szklarniach najcz [ciej automatyczne zasBony , b dz domowy sposób to bielenie szyb ( u chryzan-
tem skracanie dnia pobudza do kwitnienia na Wszystkich Zwi tych . Poniewa| nie zamierzam budowa szklarni
ograniczyBem si tylko do cieniowania domu od strony wschodniej i poBudniowej sadz c drzewa zrzucaj ce li[cie na
zim . Tym sposobem mam w lecie naturaln klimatyzacj na poBudniowym stoku , a w zimie solidne naturalne
grzanie .
Polecam do sadzenia brzozy , ich faktura daje prze[wit nie ograniczaj c caBkowicie widoków - najlepsza odmiana to
Lacinata , o nitkowatych , powcinanych li[ciach . Inny wybór to metasekwoje , modrzewie . U mnie s brzozy i
modrzew , poniewa| metasekwoja wymaga wi cej wilgoci , ale pi knie si przebarwia , podobnie jak cypry[nik bBotny
przed zrzuceniem li[ci .
Aadnie prezentuje si te| lipa Henry’ego , [wie|e li[cie od spodu srebrno -omszone , z wierzchu nieco purpurowe ,z
dBugimi nitkami , pózniej zielenieje .
http://forum.garten-pur.de/attachments/Tilia henryana Austrieb.jpg
Do poprawy powietrza wokóB domu polecam sadzenie jaBowca pospolitego - dowoln odmian , lawend ( podobno

248
odstrasza komary i dziaBa koj co na ukBad nerwowy , tak|e pózniej [ci ta do domu )oraz sosny . Do naturalnego
odka|ania gleby mo|na posadzi aksamitk . Natomiast |eby zmniejszy wahania temperaturowo - wodne gleby
oprócz [cióBkowania
mo|na dorzuci rozdrobniony styropian - w upaBy ziemia si tak nie nagrzewa i nie wysycha , a w zimie korzenie ,
cebule i bulwy tak nie przemarzaj .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-01 08:30:13)


PomysB z drzewami jest rzeczywi[cie dobry. Co do bielenia szyb w szklarni - w ten sposób ogranicza si równie|
dopByw [wiatBa, wi c ro[liny w jakim[ stopniu sBabiej rosn . W nast pnym okresie tzn jesieD - wiosny chcemy w naszej
szklarni wi cej [wiatBa. Co wtedy musimy zrobi ? Czy[ci ka|d szyb ? To bardzo du|o czasu by zabraBo. Dlatego
uwa|am, |e bielenie szyb jest kiepskim pomysBem, daj cym rozwi zanie jednego problemu, ale przy okazji znacznie
zmniejszaj cym potencjaB szklarni.
Automatyczne zasBony to ciekawy pomysB. Mo|na je wykorzysta równie| do zabezpieczania szklarni przed utrat
ciepBa zim .
Czy dziaBanie styropianu sprowadza si do tego, |e jest biaBy i odbija promienie sBoneczne?

Anonymous (2010-02-07 20:25:43)


A dodawanie styropianu do gleby to takie permakulturowe i ekologiczne jest?

Wojciech Majda (2010-02-07 21:58:36)


Czekam na odpowiedz, |ebym mógB oceni :)

Anonymous (2010-02-07 22:23:58)


Styropian stosuje wielu ogrodników , jest te| polecany w ksi |ce Edgara Gugenhana 777 rad z ogrodnictwa . Zalecana
ilo[ to 1-2 m3 na 100 m2 rozprowadzone w mo|liwie najmniej wietrzny dzieD .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-08 08:56:11)


Czyli dziaBanie styropianu, to gBównie odbijanie promieni sBonecznych i sprawianie, |e gleba jest ”l|ejsza”?

Anonymous (2010-02-08 09:56:19)


Styropian jest mieszany z ziemi kompostow , b dz rozrzucany po ziemi . BiaBy jest tylko kilka dni , kiedy jest czysty
. Deszcz , podlewanie , prace ziemne to szybko usuwaj .
Cedric

bosastopa (2010-02-18 04:50:33)


Jest fajny film o budowaniu domu okr gBego w ksztaBcie kopuBy wykonanego z ziemi. Eko kopuBa na stronie
www.vismaya-maitreya.pl/news z instrukcja budowania. CzyniBem próby z turbin Pawlaka o konstrukcji pionowej
jako wiatrak.Udane. Pomimo, ze mieszkam w doBku ale skarpa ,utwardzony plac kostk i sadzawka powoduj za-
wirowania powietrza dla wiatraka.

Wojciech (2010-02-18 08:45:50)


Niestety link nie dziaBa.

249
Jak przestawi gospodarstwo ze zwykBego na gospodarstwo permakulturowe.
(2010-01-31 12:15)

[1]
Kliknij w obrazek, |eby powi kszy .
Zapewne ten temat interesuje wielu Czytelników bloga.
Z moich postów mo|na wnioskowa , |e jestem or downikiem tego, by do produkcji |ywno[ci w naszym
klimacie wykorzysta gBównie drzewa...
Co prawda s to ro[liny wieloletnie, do ich ”uprawy” nie potrzeba tak drogich maszyn... Maj jednak jedn
wad , która mo|e zniech ca do ich stosowania - potrzebuj czasu zanim zaczn dawa plony.
ChciaBbym pokaza , jak mo|na sprawi , |e b d na ziemi dorasta drzewa i jednocze[nie nie b dzie to
ziemia wyB czona z produkcji rolnej. Oznacza to, |e rolnik mo|e przestawia swoje gospodarstwo na upraw
ro[lin wieloletnich uprawiaj c na danej ziemi równie| ro[liny jednoroczne, które zapewniaj mu potrzebne
pieni dze. Dzi ki temu nie musi zamra|a pieni dzy i ziemi na dBugie lata. Oto tBumaczenie jednej historii.
”Bob Carruthers, farmer z Morrilton w stanie Arkansas, stan przed wyborem: albo stanie si wi kszy, albo
zmieni produkcj albo b dzie czekaB jak zostanie wypchni ty z rynku. ZdecydowaB si posadzi na swych
równiutkich polach pekany (drzewa daj ce orzechy podobne do orzechów wBoskich). Drzewa posadziB w
rz dach, mi dzy nimi postanowiB nadal uprawia ro[liny jednoroczne w czasie gdy drzewa s nadal maBe.
WybraB kilka rodzajów pekanów, na które jest du|y popyt i takie które dojrzewaj na przestrzeni dBugiego
czasu. PosadziB je w odst pach 10,5 metra. Rz dy s oddalone od siebie o 18 metrów. ZainstalowaB równie|
nawadnianie kropelkowe, przez pierwsze kilka lat nawoziB w oparciu o analiz gleby oraz li[ci. Cztery lata po
posadzeniu uzyskaB ju| jaki[ plon orzechów pekan, które sprzedaje w hurcie po 1,5 dolara za funta(okoBo 3,20
dolara za kg). Planuje zakupi mechanicznego dziadka do orzechów, |eby mógB dodawa wi cej warto[ci do
swojego produktu i sprzedawa bezpo[rednio konsumentowi, bez po[rednictwa hurtowni.
Mi dzy swoimi 18 metrowymi rz dami Carruthers uprawia bezorkowo pszenic i soj z 17 % spadkiem w
plonach w porównaniu do poprzedniego monokulturowego pola. PlanowaB, |e nast pi zmiana w dost pno[ci
[wiatBa w miar , jak drzewa b d dorastaB. Gdy [wiatBo b dzie niewystarczaj ce do produkcji soi ograniczy
produkcj mi dzy rz dami tylko do pszenicy. OkoBo roku 22 zetnie co drugie drzewo w rz dzie. B d rosBy
250
zatem w rozstawie, 18 na 21 metrów. Pocz tkowo obliczaB, |e koszt zaBo|enia zwróci si w 13 roku, teraz
spodziewa si jednak, |e nast pi to w 10 albo 11 roku. W mi dzyczasie uprawa w mi dzyrz dach zapewnia
przepByw gotówki i wykorzystanie ziemi, gdy dochód z drzew jest minimalny.”
Warto zauwa|y , |e Bob Carruthers nie stosowaB jako tako permakultury, tylko stworzyB system agrole[niczy -
jeden z elementów projektowania permakulturowego. Prawdopodobnie w swojej uprawie bezorkowej stosowaB
herbicydy.
TBumaczenie historii jest moje, oryginaB mo|na znalez w artykule ”Agroforestry overview” (Omówienie
agrole[nictwa). CaBo[ w j zyku ang [2]dost pna pod tym linkiem.
Ilustracja pochodzi z ksi |ki Billa Mollisona ”Permculture: A Designers manual”
Zasoby:
[3]Agrole[nictwo od strony prawnej
[4]Wydajno[ z ha systemu agrole[niczego
[5]OpBacalno[ produkcji rolnej w systemach permakulturowych
[6]Kasztan jadalny, chiDski, amerykaDski - ciekawe drzewa do systemu agrole[niczego
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VnDPWP4HI/AAAAAAAAAUk/Wapujvqu75c/s1600-h/Przestawienie.PNG
2. http://www.attra.ncat.org/attra-pub/PDF/agrofor.pdf
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-obejsc-gupie-prawo-cz1-prezes.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-opacalnosc-produkcji.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html

Anonymous (2010-02-01 01:03:17)


Nie wiem czy ten ogrodnik sprzedaje te ro[liny jadalne i owocowe , ale zawsze byB do przodu z nowo[ciami i rarytasami
.
http://garden-of-dreams.fm.interia.pl/owocowe.htm
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-01 07:52:43)


Sprzedaje, sprzedaje. Mam gdzie[ na dysku jego cennik nawet.

Anonymous (2010-02-09 00:53:50)


Poni|ej wklejam ciekawe artykuBy o sadownictwie
http://www.forumakad.pl/archiwum/2001/01/artykuly/17-sad poczatku xxi wieku.htm
http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=609
http://www.ogrody-krzekowo.pl/index.php?option=com content &view=article &id=181 %3Ajabonie-baleriny
&catid=29 %3Aporady &Itemid=64 &794b9fd83b340478cb0629ef6cab73f0=8838ee866492d10fec0feac574fa4984
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-09 08:24:05)


Bardzo ciekawe artykuBy, polecam.

251
2.2 February

Albedo i ignorancja. (2010-02-01 10:46)

W trakcie jednego z moich programów partnerskich ([1]nasiona linki), sprawdzaj c, czy linki rzeczywi[cie
istniej zauwa|yBem, |e jeden z moderatorów (rafaloku)na forum usun B link do wpisu o ”efekcie stawu”
(wBa[nie chc c zalinkowa do tamtego w tku na forum okazaBo si , |e ju| ten temat usuni to.)
tfaruk2 pokrótce opisaB w czym rzecz, po czym umie[ciB linka.
Odpowiedz moderatora byBo usuni cie linków oraz bardzo rzeczowa odpowiedz w stylu ”bzdura” albo ”to o
czym ten czBowiek pisze w tym linku to bzdura”. Nie pami tam dokBadnie, zacytowa nie mog , bo w tek
na forum ju| nie istnieje.
tfaruk2 poprosiB o odpowiedz i jakie[ uzasadnienie nazwania tego bzdur . W chwili gdy sprawdzaBem linki
odpowiedzi moderatora jeszcze nie byBo, dzi[ z ciekawo[ci zajrzaBem na tamto forum ogrodnicze i wpis zostaB
skasowany, wi c nie wiem, czy odpowiedziaB, czy nie...
Rozumiem, |e mo|na nie mie informacji na ten temat - sam ich kiedy[ nie miaBem. Jednak z racji tego,
|e jest si moderatorem elementarne zasady rzetelno[ci wymagaj , by co[ sprawdzi , zanim si to usunie.
Nie chodzi mi o wypróbowanie w praktyce, ale chocia|by wygóglowanie danego tematu. Moderator rafaloku
poszedB na Batwizn intelektualn i temat nie pasuj cy do jego aktualnej wiedzy i wizji [wiata po prostu
usun B.
Ten wpis nie b dzie o jednak o rafaloku, a o tym, jakie informacje chciaBem mu przesBa . Podziel si nimi
z Wami, my[l , |e Drodzy Czytelnicy bardziej na tym skorzystaj ...
Albedo to wg Wikipedii: ”Albedo (biaBo[ ) to stosunek ilo[ci promieniowania odbitego do padaj cego, jest
parametrem okre[laj cym zdolno[ odbijania promieni przez dan powierzchni .” Ta definicja do[ trafnie
oddaje czym albedo jest.
W uproszczeniu oznacza to, jak dobrze od danej substancji odbijaj si promienie [wietlne. Od [ciany
pomalowanej na czarno promienie odbijaj si sBabo - czarna [ciana pochBania energi , a nie j odbija. Taka
biaBa [ciana odbija du| cz [ energii, dlatego biaBe pomieszczenia wydaj si ... ja[niejsze ni| pomalowane
na czarno:)
Wa|ne w zjawisku albedo jest jeszcze faktura substancji na jak padaj promienie [wietlne. Im gBadsza,
tym lepiej odbija promienie [wietlne w okre[lonym kierunku. PrzykBadem jest koszulka baweBniana - zwykBa
br zowa koszula nie jest zbyt ”[wiec ca”, ma zatem niskie albedo. Koszula wykonana z tego samego surowca
(baweBny) i tego samego koloru (br zowy) mo|e mie wi ksze albedo, gdy jest gBadka. Takim przykBadem
byBaby br zowa, aksamitna koszula. Aksamit, to nic innego, jak odpowiednio utkana baweBna.
Co jest rzecz , która jest bardzo gBadka? Tak rzecz jest lustro. Albedo lustra nie jest 100 %, gdy| w
naturze nie ma rzeczy doskonaBych, jest jednak bardzo wysokie (mocno powy|ej 90 %).
Albedo wody:
Zapewne wi kszo[ Czytelników sByszaBa okre[lenie ”lustro wody”. Nie jest to tylko zwi zek frazeologiczny.
Przecie| w spokojnej wodzie mo|na si przejrze ... To, |e mo|emy siebie dostrzec w wodzie, to nic innego
jak odbicie promieni [wietlnych.
Albedo wody nie jest warto[ci staB , jak si okazuje. Zale|y od k ta padania promieni sBonecznych. W
uproszczeniu im wi kszy k t, tym mniej promieni [wietlnych jest odbijane od powierzchni wody, a tym
wi cej jest przez lustro wody pochBanianych. . To bardzo ciekawa wBa[ciwo[ . Oznacza, |e latem (gdy k t
padania promieni sBonecznych jest wi kszy) to lustro wody odbija mniej promieni sBonecznych. Wiosn
i jesieni wi cej, a najwi cej zim ! Znowu mo|emy wykorzysta t zasad fizyki, do poprawy jako[ci |ycia i
produktywno[ci, np. w domu pasywnym albo ekologicznym, szklarni, czy do zwi kszenia produkcji owoców,
czy orzechów. W ten sposób zmniejszymy koszty ogrzewania i o[wietlenia. Jak zwykle w projektowaniu
permakulturowym, gdy wykorzysta si zasady fizyki, mo|na na tym zarobi /zaoszcz dzi i by ekologicznym
w tym samym czasie.

[2]
252
Tabelka pochodzi [3]z tej strony internetowej , jej autorzy to: Sebastian Wypych i Mateusz KamiDski.
Warto wiedzie , |e k t padania promieni sBonecznych w grudniu jest najni|szy ([rednia dla Polski) to 15
stopni, w czerwcu jest najwi kszy i wynosi 60 stopni.
Im dalej na póBnoc tym bardziej zmniejsza si k t padania promieni sBonecznych, zatem ”efekt stawu” jest
wi kszy. Nie s to jakie[ kosmiczne wielko[ci - w okresie zimy raptem kilkana[cie procent wi cej, ale zawsze.
Znieg równie| ma niezBe albedo, wi c przestrzeD przed domem dobrze mie ”woln ” (pod warunkiem, |e
mamy du|o szyb od poBudnia).
Jak zatem wida to nie bzdura, tylko zwykBa fizyka...
A Ty co o tym my[lisz?
Aktualizacja 1
ZostaBa zmieniona nazwa moderatora na rafaloku. OkazaBo si , |e to administrator forum
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-zdobyc-wartosciowe-nasiona.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2ajHFzDqRI/AAAAAAAAAUs/unbvkoFmc3A/s1600-h/Albedo.PNG
3. http://www.atmosphere.mpg.de/enid/2__Klimat_obszar_w_zurbanizowanych/-_Bilans_promieniowania_138.html

Anonymous (2010-02-01 14:31:07)


Wojtku przepraszam za brak kontaktu ale internet mi nawaliB pisze z komputera kolegi. Jak b de mógB to si odezw .
Piotr

Wojciech (2010-02-01 15:05:33)


Nie ma sprawy.

Anonymous (2010-02-01 19:22:35)


Witam,
Poniewa| nazywa mnie Pan ignorantem i pisze ”Jednak z racji tego, |e jest si moderatorem elementarne zasady
rzetelno[ci wymagaj , by co[ sprawdzi , zanim si to usunie.” pozwoli Pan, |e si do tego odnios .
Zacznijmy od tego, sk d si wzi B wpis na moim forum. ByB to wpis osoby, która weszBa na forum tylko po to aby
podlinkowa do Pana bloga. Jak si pózniej okazaBo, o czym sam Pan pisze na blogu, osoba ta byBa uczestnikiem
PaDskiego programu partnerskiego. W ramach wspóBpracy oferuje Pan nasiona warto[ciowej ro[liny w zamian za
umieszczanie linków do Pana bloga.
W takim razie ja si pytam Pana, czy ma Pan poj cie o podstawowych zasadach netykiety (to taka etyka w internecie).
W ramach programu partnerskiego zach ca Pan ludzi do linkowania do Pana bloga i tym samym rozsiewania SPAMU.
Tak, niestety wpis umieszczony na naszym forum to SPAM reklamuj cy Pana bloga, Bami cy regulamin naszego forum.
Tym samym chciaB Pan (za po[rednictwem innej osoby) wykorzysta nasze forum do zrobienia sobie darmowej reklamy.
To przykre, bo jest Pan aktywny w internecie, pisze Pan ciekawego bloga, a posuwa si Pan do takich metod...
Zgodnie z regulaminem forum spamowy wpis zostaB usuni ty. Nie dlatego, |e ktokolwiek z nas nie zgadza si ze
zjawiskiem albedo lub jest przeciwny Pana blogowi i idei permakultury. Nie mamy nic przeciwko temu ale nie
zgadzamy si na SPAMOWANIE naszego forum.
Prosz sobie wyobrazi , |e tego dnia usun li[my kilkadziesi t wpisów spamowych - linków do allegro, reklam sklepów
internetowych, polecaj cych jakie[ produkty itp. W wi kszo[ci s to wpisy osób które wchodz na forum tylko po
to aby SPAMOWA , w pierwszym napisanym po[cie umieszczaj reklam i znikaj . Przez takie wpisy u|ytkownicy
forum s zdezorientowani. Nie wiedz który produkt lub strona www s naprawd dobre, godne polecenia, a kiedy to
dziaBalno[ SPAMERÓW takich jak Pan.
Póznym popoBudniem trafiBem na wpis reklamuj cy Pana bloga, z którego jedna z moderatorek usun Ba ju| linki.
Dlaczego napisaBem, |e to co byBo w tym wpisie to bzdura? Bo na tyle tylko byBo mnie sta po caBym dniu walki
ze spamem. Negatywne komentarze do wpisów ze SPAMEM s celowe, maj zniech ca autorów takich wpisów do
dalszego SPAMOWANIA.
Zach caj c w swoim programie partnerskim do umieszczania wpisów z takimi linkami za[mieca Pan nasze forum.
Marnuje Pan nasz czas, bo musimy to usuwa . Czy to dobra reklama dla Pana bloga? W tpi . Mu ju| mamy Pana

253
na ”czarnej” li[cie SPAMERÓW. WysyBamy te| informacje do administratorów zaprzyjaznionych for ogrodniczych o
zwróceniu uwagi na takie spamerskie wpisy, aby zwrócili uwag na posty z linkami do Pana strony. Tak, niestety -
walka ze SPAMEM jest trudna, musimy wspóBpracowa i pomaga sobie z innymi forami.
Oczywi[cie trzeba jako[ reklamowa swoja stron www. Ale s inne metody, nawet bezpBatne. Mo|na np. potrudzi
si aby napisa do wBa[cicieli innych stron www z propozycj wymiany linków. O, ja si wymieniBem z wieloma
osobami, które mi to proponowaBy:
http://poradnikogrodniczy.pl/linkownia.php
Lubi wspóBpracowa z autorami innych stron www ale nie mog pozwoli aby kto[ spamowaB moj stron czy forum
i wykorzystywaB moj prac wBo|on w rozwój forum do robienia sobie darmowej reklamy moim kosztem i kosztem
naszych moderatorów.
Prosz si zatem zastanowi nad swoim SPAMERSKIM post powaniem, zanim nazwie Pan kogo[ ignorantem...
to przykre, |e pisz c o ekologii i recyclingu, za[mieca Pan internet SPAMEM.

Anonymous (2010-02-01 22:08:19)


Ja tak na marginesie
Albedo to nie jakie[ odkryte novum - ucz tego powszechnie - w szkoBach. Wi c dlaczego z tych tysi cy czy milionów
ucz cych si nikt nie wpadB na ”genialny” pomysB z wykorzystaniem tafli jeziora do odzyskiwania wi kszej ilo[ci energii
cieplnej? Czy|by sami ignoranci uczyli si na uczelniach i nie potrafili skojarzy takich prostych faktów ?
Otó| nie. Miejmy tu na uwadze to, |e w[ród osób zawodowo zajmuj cych si problemem, czyli w gBównej
mierze in|ynierów [rodowiska, najbardziej eksploatowanym obecnie tematem i najmodniejszym dla potencjalnych
u|ytkowników jest tzw. dom pasywny oraz ogólnie poj ty odzysk energii.
Temu tematowi po[wi cona po cz [ci zostaBa równie| ostatnia Budma 2010. Czyli potocznie mówi c naprawd wiele
osób nad tym siedzi i duma ;). Jednak fakt, |e nikt pomysBu powy|szego nie wykorzystuje, nie [wiadczy o peBnej
ignorancji naszych in|ynierów (sk din d ju| znanych na [wiecie ze swej fachowo[ci w bran|y), ale raczej o tym, |e
pomysB z wielu wzgl dów jest niepraktyczny.
Cho by z takiego prostego powodu, |e korzystne dla ww idei albedo faktycznie wyst puje w Polsce, jednak jedynie
w okresie najkrótszych i najzimniejszych dni. Czyli w skrócie - bardzo krótkie dni i rzadko sBoneczne (skoro ju|
albedo to i cho by meteorologia ;) ) nie pozwalaj na konstruktywne wykorzystanie tej energii, ju| to z prostej zasady
ekonomii. A z ekonomii niestety te| ”m cz ” na in|ynierii, a je[li nawet nie, to |ycie szybko ten fakt weryfikuje samo
;). Nadmieni nale|y, |e te zimne dni zazwyczaj maj jedn wad - mo|e zacz pada [nieg, jak obecnie, a wówczas
tafli jeziora niestety nie wida . A w zwi zku z powy|szym albedo z tafli jeziora szlag trafia... (bo pBaszczyzny [niegu
ju| si nie da zaprojektowa , pomimo korzystnego albedo ;) )
Tak przy okazji jest to równie| powód dlaczego kolektory sBoneczne w wi kszo[ci przypadków nie mog zagwarantowa
100 % energii do podgrzania wody w zimie ;)
Natomiast latem, poBo|one blisko domu oczko/jeziorko, raz |e mo|e powodowa efekt ol[nienia, a dwa |e przyci ga
wsz dobylskie komary... Mo|na oczywi[cie debatowa co zrobi aby tego unikn tylko... po co. Zysk na poziomie
uBamka procentowego energii w skali zapotrzebowania, masa problemów (w tym ekonomicznych i technicznych) aby
wBa[ciwie zaprojektowa zbiornik, a efekt - mizerny, je[li nie |aden.
Takie projekty znajduj zainteresowanie oczywi[cie, ale tylko do pierwszej analizy ekonomicznej i wskazania tempa
zwrotu - niestety. Potem umieraj [mierci naturaln .
Oczywi[cie gratuluj otwartego umysBu i wykorzystania prostych skojarzeD, jednak z przykro[ci stwierdzam, |e nie
mog zapromowa akurat tej idei w budownictwie pasywnym.
Natomiast chciaBabym zwróci uwag na gBówn wad przedstawionej idei - brak jakichkolwiek konkretnych danych, z
którymi mo|na by polemizowa . Bo przecie| z sam ide wykorzystania zjawiska albedo, powszechnie znan i wyko-
rzystywan ju| z du|o lepszym skutkiem w budownictwie - nie sposób.
Pozdrawiam i dzi kuj za porcj u[miechu w ten chmurny poniedziaBek (nimbostratus).

Wojciech Majda (2010-02-01 22:21:58)


Czy informacja w tym wpisie, s bezwarto[ciowe dla czytelników Pana forum? Czy w linku znajdzie Pan informacje

254
o nowym, [wietnym [rodku przeczyszczaj cym? Nie. W linku zawarte byBy rzetelne, potwierdzone naukowo infor-
macje ”na tematy zwi zane z piel gnacj ogrodu i upraw ro[lin” (jakby Pan nie zauwa|yB cytat pochodzi z punktu
pierwszego regulaminu forum).
Jak zatem odró|ni spam od informacji ”na tematy zwi zane z piel gnacj ogrodu i upraw ro[lin”? Czy|by kryterium
byBo wysoko[ wpBaty na konto?
U|ytkownik tfaruk2, podlinkowaB wBa[nie taki wpis. Zgodz si , |e zarejestrowaB si po raz pierwszy. PodaB linka,
pokrótce wytBumaczyB o co chodzi i zapytaB ”co o tym my[licie”. Odpowiedzi moderatora byBo ”bzdura” i usuni cie
linku.
tfaruk2 nast pnie zadaB pytanie dlaczego tak my[li, mo|e jakie[ argumenty. Ewidentnie, wida byBo, |e dalej chciaB
dyskutowa . Sam (jak wynika z wpisu) chciaBem zabra udziaB w dyskusji i (co ju| z niego nie wynika)zarejestrowa
si na ww. forum. Szczerze mówi c ju| tego nie zrobi , skoro dyskusj koDczy si w taki sposób.
Sugeruj zmian sposobu doboru moderatorów i strategii walki ze spamem - obecna sprawia, |e jako[ bardzo spada.
”WysyBamy te| informacje do administratorów zaprzyjaznionych for ogrodniczych o zwróceniu uwagi na takie spamer-
skie wpisy, aby zwrócili uwag na posty z linkami do Pana strony. ”
Prosz jeszcze nie zapomnie naskar|y do googla.
To przykre, |e pisz c o ogrodnictwie tworzy Pan takie ”kfiatki”.

Anonymous (2010-02-01 22:56:09)


Pyta Pan jak rozró|ni spam od normalnej dyskusji na forum? Je[li kto[ rejestruje si na forum i w pierwszym wpisie
linkuje do jakiej[ strony z tekstem ”co o tym s dzicie?” to jest to wBa[nie typowa zagrywka spamerska maj ca zwróci
uwag czytelników np. na czyjego[ bloga. Jak widz nadal Pan nie zrozumiaB co Pan robi i wydaje si Panu |e taki
program partnerski, zach caj cy do siania spamu jest ok, |e zawalanie for linkami których nikt nie prosiB jest ok.
Wklejam Panu ofert firmy spamerskiej, która to co Pan robi nazywa ”marketingiem szeptanym” na forum. Najgorsza
forma spamu wprowadzaj ca ludzi w bB d. Ró|nica mi dzy tymi cwaniakami a Panem jest tylko taka, |e Pan za
spamowanie i za[miecanie for linkami rozdaje nasiona.
Cytowana oferta spamerska:
Witam
Bardzo prosz o zapoznanie si z ofert wspóBpracy przy promocji PaDstwa oferty na forach internetowych przez firm .
Specjalizujemy si w kampaniach wizerunkowych na forach
internetowych.
Postaram si PaDstwu przybli|y szczegóBy wspóBpracy. Tworz c nasz ofert byli[my przekonani, |e istnieje zapotrze-
bowanie rynkowe, na skuteczny i profesjonalny marketing szeptany. Jak doskonale wiemy, ka|dy z nas przynajmniej
raz w |yciu dokonaB zakupu produktu, usBugi z polecenia innej osoby.
Polecenie i opinia wydawana na temat produktu przez osob , która ju| nabyBa dany produkt i funkcjonuje w danej
spoBeczno[ci jest niemal|e 100 procentowym gwarantem, |e potencjalny klient dokona zakupu wBa[nie u PaDstwa.
Specjalizujemy si w tworzeniu nowych tematów na forach bran|owych, prosimy o zapoznanie si z produktem poprzez
odwiedzenie linku do sklepu, strony firmowej. Mamy pewno[ , |e aby forumowicz skutecznie pomógB, wcze[niej musi
zapozna si z opisem usBugi b dz te| produktu. Kontynuujemy rozpocz te wcze[niej w tki, buduj c tym samym
wiarygodno[ marki.
Kolejn form reklamy jest propagowanie oferty na istniej cych ju| w tkach, zakBadanych poprzez forumowiczów.
Ka|dy z nas szukaB opinii na temat produktu, usBugi. Staramy si takie pro[by o pomoc wyszukiwa i skutecznie
sprzedawa klientowi PaDstwa ofert .
{eby nie by nachalnym i nie popsu wizerunku firmy coraz cz [ciej stosujemy metod tzw. produktu unikalnego
Polega ona na podaniu w tre[ci wypowiedzi dokBadnej nazwy produktu, którego nie posiada konkurencja. U|ytkownik
kopiuje wtedy nazw towaru do wyszukiwarki internetowej, a w wynikach wyszukiwania PaDstwa oferta pojawia si
na pierwszym miejscu! Tym samym na forach nie jeste[my pos dzani o reklam .
Na PaDstwa |yczenie dodajemy równie| opinie na portalach typu ceneo.pl, skapiec.pl, nokaut.pl, dedo.pl, opineo.pl
czy te| sklepy24.pl Cz sto ostatnim krokiem przed dokonaniem zakupu jest szukanie opinii klientów, wBa[nie w tego
typu portalach, dobrze jest mie nie zepsut reputacj .

255
Swoj prac wykonujemy na najpopularniejszych forach internetowych, w danej bran|y, co gwarantuje nam du|e
zainteresowanie i moc potencjalnych klientów.
Nasze ceny wahaj si od 200 300zB netto miesi cznie. Oczywi[cie mo|liwa indywidualna negocjacja ceny.
Pod koniec miesi ca rozliczeniowego oczywi[cie dor czamy raport, który zawiera opis wykonanych prac oraz faktur .
Zapraszamy do wspóBpracy.

Wojciech Majda (2010-02-01 23:21:25)


Oczywi[cie, albedo to nie jest jakie[ nowe odkrycie. Dlaczego tak maBo osób wykorzystuje t zasad ? A dlaczego
nie wykorzystuje si |ywopBotów do zwi kszania produktywno[ci pól? Z braku znajomo[ci zasad projektowania per-
makulturowego:)
Nigdy nie twierdziBem, |e na polskich uczelniach ucz sami ignoranci. Po prostu je[li nie my[li si w okre[lony
sposób, to trudno dostrzec i poB czy pewne rzeczy. Transfer ka|dej technologii, czy wiedzy potrzebuje czasu, nawet
w dzisiejszych czasach.
Mam [wiadomo[ , |e domy pasywne s teraz na topie. Twierdzenie, |e pomysB ten nie jest wykorzystywany w Polsce,
wi c jest niepraktyczny, jest naprawd kuriozalny. Dobrze, |e Kopernik i Galileusz nie mieli podobnego podej[cia.
Nie wiem, czy jest Anonimowy in|ynierem, ale z Twojej wypowiedzi mo|na wnioskowa , |e do koDca nie rozumiesz
Anonimowy idei albedo. Albedo wyst puje zawsze, tylko w zale|no[ci od k ta padania promieni sBonecznych i mate-
riaBu ró|ni si siB . Albedo [niegu jest wy|sze ni| wody w okolicy 90 %. Nie bez powodu mówi si o [lepocie [nie|nej
(link do wikipedii) http://pl.wikipedia.org/wiki/ %C5 %9Alepota %C5 %9Bnie %C5 %BCna
Albedo [niegu:
http://en.wikipedia.org/wiki/Albedo #Snow
Wracaj c do ekonomii budowa takiego stawu jest rzeczywi[cie niezbyt opBacalna na dziaBce w mie[cie, jednak w przy-
padku, gdy mieszkamy na wsi i planujemy wybudowa dom, to wykopanie stawu w momencie, gdy i tak wynaj li[my
kopark (by wykopaBa fundamenty) nie jest bardzo drogie. Jako, |e to blog o permakulturze, to staw nie sBu|yBby
tylko do ogrzewania domu. SBu|yBby równie| za staw rybny, do nawadniania upraw, jako staw przeciwpo|arowy...
Je[li chcemy hodowa ryby na swoje potrzeby, to czym[ godnym rozwa|enia jest umieszczenie stawu w odpowiedniej
odlegBo[ci od domu.
Jakich danych Ci jeszcze Anonimowy brakuje?
K t padania promieni sBonecznych w Polsce:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-jak-wykorzys tac-stawu-do.html
Albedo wody w zale|no[ci od k ta padania promieni sBonecznych znajdziesz w tabeli w tym wpisie.
Mi jako[ nie jest do [miechu, pozdrawiam równie|.

Wojciech Majda (2010-02-01 23:28:51)


Anonimowy, czy informacje zawarte w linku do wpisu byBy dla u|ytkowników szkodliwe, wprowadzaBy ich w bB d,
próbowaBy im co[ sprzeda ? Czy poznanie wiedzy zawartej w tym wpisie zwi kszy wiedz u|ytkowników forum o
wa|ne, u|yteczne informacje, które przyczyni si do tego, |e b d lepszymi ogrodnikami?

Wojciech Majda (2010-02-02 09:05:33)


Jeszcze do Anonimowego od chmur (nimbostratus)
http://www.okna.pl/aktualnosci,1082,W nurcie EKO - budownictwo pasywne.html
Pod tym linkiem znajdziesz informacje, |e jednak w pasywnym budownictwie uwzgl dniaj ”efekt stawu”.

mopel44 (2010-02-03 01:32:19)


Jezei mozna sie wtracic. Wiele z wpisow byly dosc merytoryczne , a takze podnosily poziom forum i uwazam ze prezen-
towaly uzytkownikom bardzo ciekawe zrodlo wiedzy. I jak zaznaczyl p.Wojciech nie bylo w nich zadnego oszustwa
czy korzysci majatkowej. Nie rozumiem w tym wszystkim panicznego zachowania panow moderatorow , gdyz nie bylo
tutaj zadnej konkurencji dla panstwa forum. Dodatkowo akcja byla lojalnosciowa , a promowala nic innego jak bardzo
ciekawe i pozytywne i ekologiczne ( w tym pozytywnym znaczeniu tego slowa ) podejscie do tematu prowadzenia

256
ogrodu czy uprawy roli.
A co do efektu stawu - podczas mojego zamieszkiwania w bloku jeden pokoj w mieszkaniu byl poludniowy , drugi
polnocny i w poludniowym ( zima byla bardzo pogodna ) zuzycie na podzielnikach ciepla kaloryferow bylo o 15 %
nizsze.
pozdrawiam.
m.

bosastopa (2010-02-05 05:52:49)


KOncentrowanie si na braku pieni dzy powoduje powi kszenie tego braku /wi cej pracujesz i masz wieksze
potrzeby/.A jesli twierdzisz, |e b dziesz bogaty to znaczy , ze obecnie nie jeste[ bogaczem. Wykorzystuj c prawo
Gedbelsa /min propagandy III Rzeszy/ ”nawet wierutna bzdura wielokro powtarzana staje si prawd ” warto chwali
si bogactwem /którego chwilowo nie ma/ dajac czas na jego materializacj .

Wojciech Majda (2010-02-05 08:39:44)


Szczerze mówi c, mimo ”osi gni ” Goebbelsa nie zmierzam bra z niego przykBadu. KBama , czy opowiada bzdur
równie| - chyba nie chwiaBby[ bosastopa, |eby wszystko co pisz na tym blogu byBo kBamstwem ”w oczekiwaniu” na
jego materializacj .

Wojciech Majda (2010-02-15 04:26:01)


Dzi kuj rafaloku (administratorze strony, której dotyczy wpis) za podsuni cie dobrego pomysBu na promowanie PIP
- wymiany linków.

Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ? (2010-02-02 21:57)

Do napisania dzisiejszego wpisu zainspirowaBa mnie Nasza Czytelniczka - eko-wielkopolanka.


Czy na lesie mo|na zarobi ? Na pewno na dBu|sz met . Mo|na i nie trzeba by [1]PawBem Piskorskimby
zarobi na lesie uczciwie, czy nawet bez dopBat i to w krótkim okresie.
Potrzebna do tego jest:
-wiedza
-mo|liwo[ zarz dzania lasem/terenem.
Osoby uwa|nie czytaj ce komentarze wiedz , |e delikatnie mówi c nie jestem wielkim miBo[nikiem tego, |e
wBa[ciciele lasu maj w nim mniej do mówienia, ni| pan le[niczy oraz |e s takie problemy z wyci ciem
drzewa na wBasnej posesji. NapisaBem nawet poradnik pt. [2]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa,
którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”. Jak zatem mo|na pozyska dochód z lasu, szybciej ni| za kilka-
dziesi t lat i to bez dotacji?
Istnieje na to kilka sposobów:
Pierwszym z nich jest wypas [wiD w lesie. W [redniowieczu warto[ lasu okre[lano nie na podstawie warto[ci
drewna, ale na ilo[ci [wiD, które w tym lesie mo|na wypasa . To jedno z potencjalnych zródeB dochodu. Joe
Salatin wykorzystuje do tego celu swój mBody las. Kupuje zwykBe [winie, które potrzebuj okoBo miesi ca
do tego, by byBy w peBni utuczone. Na miesi c ”przemysBowe” [winie pas si w lesie. Dzi ki temu oszcz dza
na paszy, zjadane s chwasty, p draki i inne paso|yty drzew zwi kszaj c zdrowie drzew i tucz c si zarazem.
Ponadto swoimi odchodami u|yzniaj drzewa. Joe Salatin sprzedaje swoje [winie po wy|szej cenie, gdy| nie
s to zwykBe [winie, a [winie, które ”koDczyBy” w lesie. Dzi ki temu wytworzyB warto[ dodan , za któr
dostaje wi cej pieni dzy.
[EMBED]
O wypasie [wiD w lesie zaczyna si w 21:11 minucie video.
Nast pnym sposobem na zwi kszenie produkcji lasu zanim jest gotowy do [ci cia jest uprawa w nim grzybów.
Mo|na rozwa|y hodowl grzybów |yj cych na drewnie - dwa przykBady to shitake i boczniaki. By wypro-
257
dukowa dobrej jako[ci drewno trzeba dokona kilka razy trzebie|y - jest to zabieg piel gnacyjny polegaj cy
na wyci ciu drzew, które nie s proste, rosn za wolno lub za szybko. Warto[ drewna z trzebie|y jest bardzo
niska gdy| drzewa s cienkie, krzywe... Zwykle trzebie| jest kosztownym zabiegiem - trzeba opBaci robot-
ników, koszty maszyn i paliwa. Nale|y ten maBo warto[ciowy materiaB wywie[ z lasu, gdy| pozostawiony w
lesie stanowi zagro|enie po|arowe. Ewentualnie skupuj go elektrownie i elektrociepBownie, by speBni normy
ekologiczne. Przerobienie maBowarto[ciowego drewna na jadalne grzyby stanowi dobry przykBad wytwarza-
nia warto[ci dodanej. Kilogram odpadów drzewnych kosztuje okoBo 40gr (nie szukaBem zbyt rzetelnie) cena
za [3]25 gramów suszonych grzybów shitake (na pierwszej w googlu ofercie) to 5,99 To si nazywa warto[
dodana!
Nast pn propozycj jest uprawa ro[lin cieniolubnych. Drogi |eD-szeD jest dobrym przykBadem - jeden dzieD
bezpo[rednie sBoDca zabiBby t warto[ciow ro[lin .
Na zachodzie s równie| szkóBki le[ne, które produkuj i sprzedaj zioBa i kwiaty le[ne.
To nie wszystkie sposoby, jak mo|na produktywnie wykorzysta las. Jedna rzecz jest jednak wspólna - trzeba
móc nim zarz dza , a nie tylko by popychadBem le[niczego...
Aktualizacja 1:
1 ha lasu dostarcza farmerowi (w formie zaoszcz dzonej paszy) na rok okoBo 750 - 1250 dolarów.
Nale|y równie| pami ta , |e ka|de zwierz ta mo|na wpu[ci dopiero, gdy system jest na nie gotowy
(odpowiednio dojrzaBy).
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci/artykul/piskorski;wykupuje;ziemie;na;pomorzu,27,0,154139.html
2. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/Zlikwidujdrzewo,czylijakpozby%C4%87si%C4%99drzewa,kt%C3%
B3regourz%C4%99dnicyniepozwalaj%C4%85Ciwyci%C4%85%C4%87
3. http://www.alejahandlowa.pl/tr/produkt/
grzyby-shitake-cale-kapelusze-25g-www-skworcu-pl-siemianowice-slaskie_3701436.html

Anonymous (2010-02-03 12:23:17)


Dopóki nie nast pi zmiana mentalno[ci ludzkiej , nie ma co liczy na wielkie dochody z lasu . Uprawy i hodowle
intensywne zawsze pokonaj drobnych producentów , gdy| samo wyprodukowanie czegokolwiek chyba nie jest poBow
sukcesu . Wi kszym problemem jest przechowywanie , sprzeda| (rejestracja dziaBalno[ci gosp. , kasa fiskalna , haracz
dla paDstwa , sie dystrybucji , normy sanitarne , opieka weterynaryjna .Produkcja na maB skal to mo|e by hobby
, gdy si ma dobry zawód . Ale rodzin z tego utrzyma b dzie trudno , nie mówi c o oszcz dzaniu .
Nastawiaj c si na taki profil ogrodniczej czy hodowlanej warto szuka dziaBalno[ci niszowej . Uprawa ro[lin rzadkich
, trudniejszych w rozmna|aniu , uzyskiwanie wBasnych odmian , hodowla zwierz t ( np. ozdobne gatunki drobiu ,
kotów , królików itp.) .
Jako dobry przykBad podam jeszcze raz upraw przebi[niegów( ang. snowdrops ) . Uprawa ich w GB jest do[ modna
, nastawiona na wydobywanie nowych cech , jak zwi kszanie ilo[ci barwy |óBtej b dz pomaraDczowej w kwiatach , albo
zieleni w pBatkach korony . Inn cech jest termin kwitnienia i jego wydBu|anie ( s przebi[niegi kwitn ce jesieni ) ,
wysoko[ ro[lin , ilo[ pBatków i ich ksztaBt , to samo dotyczy li[ci . My[l , |e mo|na by zwi kszy ilo[ pozyskiwanych
cebul przez wprowadzenie spoczynku ”zimowego ” latem w lodówce ( w woreczku z ziemi ) by uzyska drugi wzrost
jesieni .
Ceny cebul w GB s do[ wysokie , zwBaszcza nowo[ci . W Polsce na razie s niedost pne ,nawe do[ stare odmiany.
Linki do zdj i cen w GB :
www.judyssnowdrops.co.uk
www.harveysgardenplants.co.uk/galanthus.asp
ceny do 40 funtów za bulwk .
Inne ro[liny , których nowe odmiany daj szans na sukces :
-brunnera ;
-pluskwica;
-rodgersja;

258
-miodunka;
-trójlist;
-epimedium;
-szachownice (rzadkie gatunki);
-pigwowce peBnokwiatowe ( na Allegro jest Yukigoten -biaBy , a na grafice w Google mo|na wpisa Chaenomeles
Hagoromo Nishiki- i klikn obrazek - poka| si zdj cia rarytasów z Japonii) ;
-[nie|yczki;
-przylaszczki japoDskie;
-storczyki gruntowe ;
-sanguinarnia ( odm .Rosea i Plena , rozmna|anie do[ proste - na Allegro s po 50 zB za sztuk );
-trawy ozdobne.
Cedric

Wojciech (2010-02-03 15:35:07)


Cedric nie jest tak tragicznie. PrzedstawiBem wcze[niej w wpisie o CSA, jak nawet maBy rolnik mo|e zwi kszy dochód
ze swojego gospodarstwa. Jak napisaBem we wpisie na sprzeda|y kwiatków mo|na zarobi , nie wiedziaBem jednak, |e
to a| o takie pieni dze chodzi!
Do wi kszo[ci rodzajów dziaBalno[ci rolniczej nie trzeba rejestrowa firmy. PomysB ze znalezieniem niszy jest genialny
w swojej prostocie. Przy okazji przebi[nieg to taki kwiat, który mo|e nas nauczy jak nie kopa si z koniem.

Anonymous (2010-04-11 13:20:39)


My[l |e jest troszk inaczej ni| wam si wydaje.
Trzebie| jest zabiegiem który dostarcza caBkiem sporych ilo[ci drewna opaBowego, gdyz wykonuje sie go w drze-
wostanach kilkudziesi ciu-letnich.
Uzyskanie wiec dochodu z takiego kilkudziesi cioletniego lasu jest o wiele prostsze, wystarczy sprzeda drewno opaBowe-
na opaB, trzeba jednak te kilkadziesi t lat poczeka , wcze[niej koryguje si las na drodze tzw czyszczeD czyli wBa[nie
usuwania drewna które jest za drobne na opaB handlowy-jednocze[nie równie| nie nadaje si do uprawy grzybów, bo
ich nie hoduje si na chru[cie, tylko albo na drzewnych klocach albo na substracie.
Wykonanie substratu wymaga oczywi[cie przetworzenia pozyskanego chrustu, np przy pomocy r baka na zr bki lub
wióry.
Takie zr bki tez mo|na oczywi[cie sprzeda , i je[li mamy je w du|ych ilo[ciach( takich cie|arówkowych) to kupi je
elektrownie, ale |eby je przetworzy trzeba u|y r baka , który w wersji wydajnej profesjonalnej jest bardzo drogim
urz dzeniem, wymagaj cym dostarczenia paliwa b dz energii elektrycznej i obsBuguj cej siBy roboczej.
Zatem koszty to : wykonanie zabiegów w drzewostanie(praca), r bak( zakup lub wypo|yczenie), obsBuga r baka,
paliwo+zaBadunek na transport do odbiorcy. zr bki i wióry s do[ tanie i zasadniczo caBo[ tego zabiegu jest
nieopBacalna.
Hodowla grzybów w naszych warunkach klimatycznych jest kBopotliwa, grzyby s wra|liwe na ro|ne patogeny, a plon
jest uzale|niony od wielu zmiennych, wobec czego nie wystarczy zaszczepi grzybni na pniaczku w ogrodzie, aby
zarobi , poniewa| aby zarobi , nawet je[li szcz [liwie uzyskamy plon nale|y go jeszcze umie szybko sprzeda , a nie
jest to proste, a grzyby s nietrwaBe.
uprawa zióB to zbli|ona historia, nie b dziemy uprawiac ich w mBodniku bo ten jest za g sty, mo|na próbowac uprawy
w dojrzaBym drzewostanie, ale wydajniej jest po prostu zacieni jakiks ibszar pBachtami i tam hodowac ni| nara|a
cenne plony na oddziaBywanie caBego zespoBu szkodników w lesie.
Z kolei nasze rodzime zioBa s skupowane p[rzez herbapole np w tak niskich cenach , ze nie tylko o uczciwym zarobku
, ale o jakimkolwiek sensie takiej dziaBalnosci mozna zapomnie .
Dodam |e nie wystarczy podeprze si tu wirtualn rzeczywisto[ci , |e kto[ znalazB w sieci jakie[ zioBo za tyle i tyle,
zbierz, oczy[ , wysusz a potem spróbuj sprzeda np 50 kg surowca zielarskiego, jak to zrobisz i b dzie to opBacalne,
opisz jak i gdzie, rzeczywisto[ bywa okrutna..
W mBodniku nie da si hodowa [wiD poniewa| d by rodzime zaczynaj owocowanie w póznym wieku, podobnie buki,

259
a zioBa i inne byliny zaczynaj w nim rosn dopiero gdy faza mBodnika si koDczy, a drzewostan dojrzewa i rozluznia
si , dopuszczaj c do dna lasu wi cej [wiatBa.
Wcze[niej nie ma tam wiele do jedzenia dla [wiD, a trzeba im ów lasek ogrodzi coby nie zwiaBy, zapewni wod do
picia, miejsce do odpoczynku, zeby was organizacje obrony zwierz t nie zlinczowaBy, pilnowa , nic nie jest proste i
za darmo.Dodatkowo [winie , jak to [winie taki las mocno dewastuj , co jest zasadniczym powodem zakazu wypasu
zwierz t na terenie le[nym w w naszym kraju.
Przebi[niegi te| w mBodniku specjalnie dobrze nie rosn ze wzgl du na zacienienie i konkurencj mBodych drzew,
kwiaty rosn w dojrzaBych przerzedzonych drzewostanach, zreszt niech kto[ mo|e zbierze gar[ cebul przebi[niegów
i je sprzeda z zyskiem, co jest nielegalne bo sa chronione, a wtedy ujrzy wszelkie komplikacje marketingowo-prawne
oraz pracochBonnos któras sie z tym wia|e.
Czasem w sweirkowych mBodnikach ostro bradzaj rydze, nawet po kilkaset kilo z ha, mo|na zebra , ale zbierzcie i
sprzedajcie pierwsze 10 kg, zrozumiecie, dlaczego nie jest to zBota |yBa, choc rydze pono drogie..
pozdrawiam
Leszy

Wojciech Majda (2010-04-12 08:11:29)


@Leszy
Nie rozdrabniaBem si nad konkretnymi terminami (mo|e powinienem), nazywaj c trzebie| równie| czyszczenia.
Rzeczywi[cie b dzie do tego trzeba rozdrabniarki, która mo|e kosztowa od kilku ty[. (u|ywana) w gór . Co do
sprzeda|y - odpowiedni marketing oraz sprzeda| bezpo[rednia (model CSA).
Przeci tny, mBody las jest IMO bardzo kiepsk inwestycj , która bez dopBat nie jest w stanie funkcjonowa , no chyba,
|e kto[ ma bardzo du|o pieni dzy. Dlatego projekt nasadzeD typu 5000 sadzonek na ha jest zBy. Zamra|a si kapitaB
na kilkadziesi t lat.

Wojciech Majda (2010-04-12 08:55:32)


MBodnik to zreszt kwestia 15-30 lat. Technicznie rzecz bior c jest to zanim las dojrzeje:)
Po tym okresie polecaBbym przerzedzi drzewostan do[ mocno. Wtedy b dzie wi cej [wiatBa na dnie lasu zatem
b dzie runo.
Sprz ty dla [wiD rzeczywi[cie trzeba kupi (poidBo) + elektryczny pastuch + akumulator. Jest to inwestycja rz dy
tysi ca+ zBotych (w zale|no[ci od wielko[ci). ObroDcom przyrody chyba da si wytBumaczy , |e [winia pochodzi od
dzika, czyli zwierz cia le[nego? Wystarczy du|a blaszana buda wy[cieBana sBom ...
Dewastacja drzew przez [winie to kwestia odpowiedniego zarz dzania tymi [winiami (dlatego pastuch elektryczny).
Nie mo|e by tak, |e [winie s na jednym fragmencie caBy czas - wtedy rzeczywi[cie zdegraduj dany obszar. Je[li
wprowadzi si wypas kwaterowy lub b dzie si [winie wpuszcza przez miesi c - dwa w roku to ich wpByw mo|e by
korzystny. Zwierz ta same w sobie nie degraduj ekosystemu - to zwierz ta przebywaj ce w danym miejscu za dBugo
lub w nieodpowiednim czasie to robi .
Co do przebi[niegów...Równie| chodzi o znalezienie rynku. Stanie przy drodze z produktami raczej tym nie nazw .
Leszy wypas zwierz t w lesie jest zakazany? Czy tyczy si to tylko LP czy mo|e równie| tych prywatnych?

Anonymous (2010-05-10 21:32:04)


Faktycznie trzeba mie pewn wiedz je[li ma si zamiar hodowa [winie w lesie.I nie jest to tak |e si je do lasu
wypu[ci a za miesi c-dwa zabierze ”wypasione”.Pewna rsp zrobiBa tak kiedy[ w mojej okolicy i [winie tak zdegrad-
owaBy las |e po deszczu kilka uton Bo w bBocie(dosBownie).Ale my[l ze je[li kto[ wie jak taki wypas zorganizowa to
z pewno[ci na tym zarobi.

260
Audyt energetyczny (2010-02-03 19:33)

Dzisiejszy wpis nie b dzie o tym, jak otrzyma [wiadectwo energetyczne domu. B dzie natomiast o tym
czym jest projektowanie permakulturowe.
Projektowanie permakulturowe to takie co[ przypominaj ce audyt zewn trzny w firmie. Przyje|d|a os-
oba z zewn trz i przygl da si jak firma funkcjonuje, wypytuje pracowników tej firmy i wBa[ciciela o wiele
pozornie nieistotnych rzeczy. Wszystko w celu wykrycia nieprawidBowo[ci, czy jakich[ niewydajnych pro-
cesów/zachowaD. Nie robi si tego ot tak tylko, |eby popsu dzieD pracownikom i by wBa[cicielowi napsu
nerwów - przecie| taka usBuga kosztuje.
Podobnie jest z projektowaniem permakulturowym. Zadaniem projektanta jest dokonanie takiego au-
dytu danego gospodarstwa/ogrodu/domu/firmy. W pierwszej kolejno[ci równie| zadaje si du|o pytaD
dotycz cych warunków terenowo-klimatycznych. Cz sto ju| na pierwszy rzut oka wida jakie ”energie”
najbardziej wpBywaj na dany teren. PrzykBad, to drzewa, które mog by odpowiednio ”przyci te” przez
wiatr. To wskazówka, gdzie nale|y posadzi |ywopBot.
Zadaniem projektanta jest odnalezienie miejsc w którym tracona jest z systemu energia oraz materia.
PrzykBadem na tracenie energii s wiatry. Jedna sprawa, |e mo|na pozyskiwa z nich energi , a druga,
|e je[li s ”niezagospodarowane” to mog przyczynia si do obni|enia plonów (poprzez utrat ciepBa przez
ro[liny).
Utrata materii mo|e nast powa równie| poprzez wiatr - mo|e on przyczyni si do zwi kszonej utraty wody
przez ro[liny, a to równie| oznacza mniejsze plony.
Miejscem gdzie równie| cz sto tracona jest materia jest gleba, a konkretnie jej erozja i wymywanie substancji
mineralnych.
Zadanie projektanta to dostrze|enie tych strat i znalezienie sposobu by je zminimalizowa .
To jednak nie wszystko. Równie wa|ne jest, by wytworzy maksymalnie du| ilo[ warto[ciowych poB czeD
mi dzy poszczególnymi elementami systemu - w ten sposób zminimalizujemy nakBad pracy i [rodków.
PrzykBadem jest sadzenie w sadzie z orzechami wBoskimi oliwników - ro[lin wi | cych azot. Je[li ich nie
posadzimy (lub innych wi | cych azot) to drzewa b d rosBy o 30-50 % wolniej.
Podobnie je[li chcemy np. mie jabBka oraz mi so/jajka. Mo|emy hodowa np. g si i mo|emy mie sad
w którym trzeba b dzie kosi traw . Je|eli nie stworzymy mi dzy tymi dwoma elementami poB czenia, to
b dzie trzeba dostarczy paszy g siom oraz kosi traw w sadzie. Zaoszcz dzimy dzi ki temu sobie pracy
oraz sprawimy, |e ziemia b dzie wydajniej wykorzystywana.
Projektowanie permakulturowe to dziaBanie interdyscyplinarne. Trzeba zna si po trochu na rol-
nictwie/ogrodnictwie ekologicznym, ekologii, biologii, le[nictwie, prawie, architekturze. Jednak i tak na-
jwa|niejszy jest zmysB obserwacji.
Zwykle projekty dwóch ró|nych projektantów nie s takie same.
Je[li czujesz si na siBach mo|esz sam dokona takiego audytu swojego ogrodu czy gospodarstwa, mo|esz te|
wynaj do tego wykwalifikowanych ludzi :D Wa|ne by tego dokona , bo samo si nie zrobi.
Najlepiej ju| dzisiaj (w tej chwili) zastanów si gdzie w Twoim ogrodzie/gospodarstwie wyst puj najwi ksze
straty i pomy[l, jak je usun /zminimalizowa stosuj c rozwi zania systemowe. Swoimi przemy[leniami
podziel si prosz z innymi Czytelnikami w komentarzach. Zacznij od jednej rzeczy, która Twoim zdaniem
zrobi najwi ksza ró|nic .

Anonymous (2010-02-08 23:36:59)


Projektuj c posesj pod k tem maksymalizacji pozyskiwania energii naturalnej do ogrzania domu wydaje mi si , |e
powinni[my zastanowi si ,czy dana dziaBka oferuje nam dobre warunki wodno - [wietlno - termiczne . Na tym etapie
warto poszuka i naby mo|liwie najlepsz dziaBk . Stosunek ceny dziaBki agrole[nej do kosztu budowy domu sugeruje
, |e posiadana nienajlepsza dziaBka nie powinna popycha nas do budowy na niej domu na caBe |ycie , gdzie rosn ce
koszty ogrzewania i energii elektrycznej dadz nam si na emeryturze we znaki .
Najlepszym rozwi zaniem byBoby nabycie dziaBki na lekkim wzniesieniu , na poBudniowym stoku , gdzie w granicy

261
pBynie potok , o areale powy|ej 1 ha .
Cedric

Anonymous (2010-02-09 00:02:35)


Budowany dom nale|aBoby postawi osi dBug ze wschodu na zachód ze wzgl du na kierunek wiatru i stron z na-
jwi ksz liczb okien [ciennych i dachowych na poBudnie . Dach czterospadowy , koperta z solidn wi zb , z zaporami
[niegowymi ( o czym pózniej ).
ZagB bienie budynku w teren osBania przed wiatrami z innych stron , tworzy skarp , któr mo|na wykorzysta jako
skalniak umocniony gBazami narzutowymi ( wprawny majster jest w stanie wymurowa nam naturalnie wygl daj cy
” diabli kamieD ” ) , miniaturowymi iglakami z dodatkiem ro[lin jagodowych np. caBosezonowe poziomki .
Dodatkowo taka skarpa odbija [wiatBo i o[wietla dom od tyBu ,gromadzi i oddaje ciepBo od strony póBnocnej . Taras
wokóB domu mo|e sBu|y o ka|dej porze dnia - w poBudnie mo|na skry si w cieniu od strony póBnocnej , w pozostaBych
godzinach mo|emy cieszy si Badnymi widokami z wzniesienia na otwart przestrzeD .
Cedric

Anonymous (2010-02-09 00:18:28)


W projektowaniu permakulturowym podoba mi si podej[cie ” gdy nie mo|esz czego[ pokona , to si przyB cz ”
. Takim wrogiem - sprzymierzeDcem mo|e by [nieg . Znieg zawiewaj cy posesj jest utrudnieniem . Jednak [nieg
pozostawiony na dachu z zaporami [niegowymi stanowi izolacj . Znieg odrzucony we wBa[ciwe miejsce chroni wra|liwe
ro[liny przed przemarzaniem . Znieg zatrzymany przez ro[liny zimozielone tworzy [cian dla wiatru .
Wreszcie zgromadzony w cieniu ro[lin zimozielonych mo|e topniej c dostarcza na wiosn wod ro[linom cebulowym
- woda , sBoDce , nawóz to najwa|niejsze czynniki dla dobrego rozmna|ania si i kwitnienia krokusów , przebi[niegów
i innych .
Cedric

Anonymous (2010-02-09 00:35:18)


Jedn z najwa|niejszych rzeczy stwarzaj cych korzystne stanowisko termiczne jest umiej tne obsadzenie ro[linami
zimozielonymi od zachodu i póBnocy . Dobrze sprawdzaj si tu sosna pospolita , czarna i wydmowa - u mnie ro[nie
do[ strzeli[cie ( jej podgatunek Pinus longaeva jest jedn z najdBu|ej |yj cych ro[lin na [wiecie - w ksi |ce A. Blooma
” Iglaki ” jest zdj cie ro[liny , która ma 5000 lat ) , a jako uzupeBnienie cisy i jaBowiec pospolity . Tworz c ze skalni-
akiem wokóB domu otulin ro[linno -ziemn zatrzymuj [nieg i wiatry , wyBapuj [wiatBo i ciepBo sBoneczne oddaj c
na dom . Mo|na powiedzie , |e jest to taki naturalny kolektor sBoneczny .
Wysokie g ste ro[liny iglaste mog by wykorzystane do torowania ci gów powietrznych na Bopaty wiatraka .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-09 08:25:30)


Ciekawe informacje :)
”Wysokie g ste ro[liny iglaste mog by wykorzystane do torowania ci gów powietrznych na Bopaty wiatraka .”
Raz takie co[ wykorzystaBem w jednym projekcie :)

Anonymous (2010-02-10 22:19:45)


Za jaki[ czas chciaBabym kupi niedu|e gospodarstwo. ChciaBabym mie przydomow szklarni [poB czon z domem].
Zastanawiam si , czy nie byBoby dobrym rozwi zaniem poBo|enie takiej szklarni od strony poBudniowej, tak, |eby
wyBapywaBa jak najwi cej ciepBa?
Co pan o tym my[li, panie Wojtku?
Pozdrawiam
Hania

262
Wojciech Majda (2010-02-10 23:19:11)
To jest bardzo dobre rozwi zanie :)
Wa|ne jest jednak, by nie byB to kolejny pokój w którym utrzymuje si temperatur pokojow zim /wiosn /jesieni
domu, je[li szklarnia ”wystaje”. W takim przypadku byBaby to bardzo kosztowna energetycznie zabawa.
Oto link do ”wystaj cej” szklarni:
http://www.ogrodyzimowe.com/index.php?id=2 &temat id=7
Je[li szklarnia ma by ”Wystaj ca” to mo|e poprawi troch bilans cieplny budynku, je[li nie b dzie specjalnie dogrze-
wana. Na lato dobrze jest posadzi jakie[ jednoroczne pn cza (np. fasolka szparagowa) na zewn trznej [cianie szklarni,
|eby szklarnia nie zmieniaBa si w piekarnik sBoneczny. Równie| motyw z czarnym daszkiem pomo|e w chBodzeniu.
Pozdrawiam

Wojciech (2010-02-10 23:34:55)


Jeszcze dodam, |e ogólnie dla ”ciepBoty” szklarni, jest lepsze, by do jakiej[ [ciany przylegaBa - w ten sposób sBaba
izolacja (szkBo) jest z 3 a nie z 4 stron, zawsze to troch zmniejsza straty ciepBa. Dodatkowo masa termalna jak
stanowi [ciana sprawi, |e szklarnia nie b dzie si tak wolno ozi bia w nocy.

Setny wpis (2010-02-04 09:00)

[1]
To ju| setny wpis na tym blogu. Wymaga to pewnego rodzaju podsumowania, refleksji oraz przedstawienia
planów PIP na przyszBo[ .
Podsumowanie i refleksj zrobiBem w gBowie. Oto wnioski:
1.Za maBo ludzi wie o permakulturze. Jest to bez w tpienia bardzo dobra koncepcja, jednak niestety równie|
maBo popularna.
2.Nale|y permakultur rozpropagowa
3.Trzeba znacznie zwi kszy dochody PIP (bo moje oszcz dno[ci ju| si powoli koDcz :)
Plany s zwi zane z wnioskami :), czy mo|e opracowane w oparciu o nie. I tak:
1.Nale|y zintensyfikowa i poprawi sposób promocji PIP. Wiecie marketing i te inne sprawy.
2.W celu zdobycia wi kszej ilo[ci pieni dzy trzeba:
a)zdoby wi ksz ilo[ klientów na projektowanie, doradztwo, konsultacje...
b)mie produkty, za które klient b dzie skBonny zapBaci
c)zdoby fundraiserów
d)zorganizowa kursy
W chwili obecnej pracuj nad wszystkimi czterema dziedzinami.
a)By zwi kszy ilo[ osób, które skorzystaj np. z projektowania zamierzam zatrudni po[redników, którzy
b d dostawa okre[lony procent od ka|dego projektu/usBugi wykupionej przez klienta takim po[rednikiem
263
mo|esz by równie| Ty.
b)W przygotowaniu jest projekt o roboczej nazwie ”Przyjaciel Polskiego Instytutu Permakultury” W skrócie
w zamian za opBat miesi czn lub roczn , osoba b dzie otrzymywa dost p do materiaBów niedost pnych
dla osób niepBac cych oraz b d dysponowa zni|kami w ró|nych reklamuj cych si na Bamach (nowej) strony
PIP (która jest w budowie) firm.
Oczywi[cie reklamodawcy b d dobierani pod k tem ”permakulturowym”. Firm produkuj cych herbicydy
raczej nie u[wiadczycie;) SzkóBk z ciekawymi jadalnymi ro[linami, owszem. Do programu b d ci gle staraB
si dorzuca nowe bonusy (np.ebooki) oraz nowe zni|ki. Pami taj, to b dzie dodatek do unikatowych mate-
riaBów...
c)Ju| skontaktowaBem si z paroma fundraiserami.
d)Jeden kurs permakultury ju| jest w planach, jednak on b dzie zamkni ty (nie b dzie mo|na w nim uczest-
niczy )
Je[li chciaBby[ pomóc (równie| nie za darmo) z punktem a) lub c) skontaktuj si na meila. Z racji bardzo
maBej ilo[ pieni dzy jak (jeszcze;) PIP dysponuje wszelka zapBata jest na zasadzie prowizji.
Je[li jeste[ osob , która byBaby zainteresowana reklam na stronie, oferujesz jakie[ produkty/usBugi, które
mog by warto[ciowe dla osób zainteresowanych permakultur i b dziesz w stanie da zni|ki osobom
pBac cym za bycie ”Przyjacielem PIP” tak|e skontaktuj si ze mn .
Równie| je[li dysponujesz infrastruktur do zorganizowania kursu (pole namiotowe, kuchnia, prysznic,
miejsce gdzie mo|na przeprowadzi wykBad...) i chciaBby[ si podj spraw organizacyjnych to tak|e prosz
skontaktuj si ze mn .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Aktualizacja 1
Je[li masz mo|e jak [, dziaBaj c kamer cyfrow i jej nie potrzebujesz a chciaBby[ mie zrobiony profesjon-
alny projekt permakulturowy - skontaktuj si równie| pewnie si dogadamy:)
Aktualizacja 2
Z powodu du|ej ilo[ci zgBoszeD od osób, które chc by zostaB zorganizowany kurs na ich posiadBo[ci informuj ,
|e istnieje taka mo|liwo[ , pod warunkiem jednak, |e osoba ten kurs zorganizuje tzn. zdob dzie kursantów
itp. Ja b d wyst powaB tylko w roli instruktora.
A Ty co o tym my[lisz? Masz mo|e jeszcze jaki[ pomysB jak mo|na wypromowa PIP oraz zwi kszy ”obroty”
?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2p_Jr0xaOI/AAAAAAAAAU4/3tfmtNrRJHY/s1600-h/Gabe-birthday-part.jpg

jako (2010-02-11 16:27:19)


Metoda promocji byBoby ’wbicie’ si w organizacj jakiego[ oficjalnego szkolenia dla rolników na tematy ’uprawy
bezorkowej’.
Skoro urz dnicy zalecaj t metod , a jest maBo znana w[ród rolników, to jest to nisza do wykorzystania i przy
odrobinie staraD udaBo by si nawet uzyska wsparcie urz dników.
Kolejna rzecz, to popularyzowanie tematu. Polecam wyszukanie du|ych spoBeczno[ci mog cych potrzebowa konsul-
tacji w tym zakresie, nast pnie wyszuka fora najpopularniejsze w tych [rodowiskach, monitorowa je, i udziela si .
W ten sposób pozna mo|na potrzeby potencjalnych klientów i informowa o swojej wiedzy/usBugach (’agresywno[ ’
informacji o swoich usBugach nale|y dobra do poziomu akceptowanego na danym forum).
PrzykBadowo, obiecuj cym [rodowiskiem mog by osoby buduj ce dom, lub planuj ce jego budow . Du|o tej
spoBeczno[ci udziela si na forach Muratora. SprawdziBem, |e na tym forum (ponad 110tys u|ytkowników) sBowo
permakultura wcale si nie pojawia.

jako (2010-02-11 16:48:14)


ZapomniaBem o jeszcze jednym: pozycjonowanie w Google.
Niniejszy serwis przy wyszukiwaniu sBowa ’permakultura’ jest na razie na czwartym miejscu. To dobrze, ale powinien
by na pierwszym, bo wcze[niej wymienione serwisy zawieraj znacznie mniej informacji.

264
My[l , |e przez regularne ’podci ganie’ przez obecnych czytelników, da si stosunkowo szybko umie[cic niniejszy blog
na pierwszym miejscu.
Wystarczy co jaki[ czas wyszukiwa w Google sBowo ’permakultura’ (lub inne pod którymi chcemy by blog
byB znajdowany), i w wynikach wyszukiwania klika link do blogu (a do innych nie). Warto to robi z
ró|nych miejsc/komputerów/przegl darek, bo dzi ki temu algorytm wyliczaj cy trafno[ potraktuje nas jako kilku
u|ytkowników.

Wojciech Majda (2010-02-11 18:41:24)


Na muratorze od dzi[ PIP zacz Bem lansowa :D
Pozycjonowa ciut pozycjonuj , z braku [rodków stosuj c akcj ”nasiona za linki”:) Na forum o yerba mate store tak
si promowaB - my[l , |e to dobry pomysB.
O tym, |e wchodzenie przez linki jest te| wa|ne w pozycjonowaniu nie miaBem poj cia - dzi ki za warto[ciowe infor-
macje.

Wojciech Majda (2010-02-11 19:47:53)


Dzi ki za podpowiedzi - bardzo dobry pomysB z tym muratorem. Ju| kilkana[cie osób przeczytaBo mojego posta :D

Anonymous (2010-02-11 22:33:31)


Poniewa| dopiero wgryzam si w temat permakultury , nie mam wystarczaj cej wiedzy , aby co[ podpowiada .
Nie wiem jak w podr cznikach permakultury potraktowana jest tradycyjna architektura krajobrazu , projektowanie
ogrodów . Tego co mi najbardziej do tej pory brakuje w projektowaniu permakulturowym to maBo estetyczne ogrody
ogl dane na filmach . Du|o jest o drobiu ,kompostach jednak obawiam si , |e wiele osób chciaBoby permakultur
wprz [ w tradycyjny Badny ogród , bez zwierz cych zapachów .
Permakultura jest mo|na powiedzie ”przewrotem kopernikaDskim ” w pojmowaniu [rodowiska . Przewarto[ciowuje
projektowania i architektur krajobrazu , jednak uwa|am , |e powinna korzysta z dotychczasowych zdobyczy garden
design . S dz , |e wszystkie rozdziaBy projektowania ogrodu powinny zosta napisane ponownie z uwzgl dnieniem
postulatów permakultury. KamieD w ogrodzie , woda w ogrodzie , [cie|ki i dró|ki , nawierzchnie , trawy , krzewy ,
drzewa , mam nadziej , |e tematy te b d obecne na blogu w ”refreshening way” .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-11 23:37:00)


Rzeczywi[cie za bardzo nie uwzgl dniaBem kwestii estetyki na blogu, cho wiele permakulturowych ogrodów, które
widziaBem byBo naprawd przepi kne.
Niestety mój zmysB estetyczny nie jest zbyt dobrze rozwini ty, nie jest te| w ogóle wyrafinowany - mi podoba si
jabBoD, której gaB zie uginaj si pod ci |arem owoców :D

jako (2010-02-12 11:25:01)


Zauwa|yBem, |e na forum Muratora wycinaj Ci reklamy ze stopek.
Mo|e warto tam zawrze co[, co po[rednio naprowadzi na Twój blog, a nie b dzie traktowane jako reklama.
Np. ”Permakultura, czyli jak mieszka , uprawia i hodowa tanio, zdrowo i w zgodzie z natur ”, albo inne hasBo tego
typu.
Oczywi[cie wa|ne tu jest pozycjonowanie, o którym ju| pisaBem, by zainteresowani po wyszukaniu permakultury
Googlami, trafiali na Twoj stron .

Wojciech Majda (2010-02-12 12:42:23)


Dzi ki, za sugesti

Wojciech Majda (2010-02-12 13:00:35)


Ju| zmieniBem :D

265
W sumie to najwa|niejsze jest, by znalezli warto[ciowe informacje o permakulturze. Jak b d na innych stronach, ale
b d z linkiem do PIPu to i tak b dzie dobrze.
Mam nadziej , |e wkrótce b d pierwsz trójk w googlu okupowa :D

jako (2010-02-12 16:32:51)


Widz , |e na muratorze udzielasz si na caBego :)
Mam nadziej , |e dzi ki temu b dzie du|o wej[ na tego bloga, za co trzymam kciuki.
Ale wiem po sobie, ze osoba trafiaj ca tutaj mo|e by na poczatku nieco przytBoczona du| ilo[ci informacji. Brakuje
wprowadzenia w zagadnienia poruszane na tym blogu. Taki dokument powinien by jako[ wyró|niony, by Batwo byBo
do niego dotrze . W jego tre[ci mo|naby zawrze wprowadzenie do permakultury i zestaw linków do postów pole-
canych na pocz tek.
Wiem, |e niektóre z postów mo|na potraktowa jako wprowadzenie do permakultury, ale s one zaszyte gdzie[ gB boko
- brakuje czytelnego komunikatu ”Jeste[ pocz tkuj cy? Zacznij tutaj”.
Dzi ki temu, gdy kto[ ju| trafi na ten blog, to b dzie mógB Batwo wej[ w temat, a nat pnie b dzie dr |yB to, co go
interesuje.

Wojciech Majda (2010-02-12 20:08:45)


Tak, jak si okazaBo, to bardzo dobre zródBo nowych czytelników, jeszcze raz dzi ki Anonimowy za rad .
Jako dzi ki znowu za podrzucenie ciekawego pomysBu - zaczn przygotowywa artykuB wprowadzaj cy i b dzie do
niego staBy link z boku.
Fajnie mie takiego bloga - ludzie ci gle za darmo podrzucaj dobre pomysBy, za które pewnie specom od mar-
ketingu/useability/SEO musaiBby pBaci grub kapuch :D

jako (2010-02-14 16:41:06)


Troch klikania i linków i ...
permakulturnik wskoczyB na czoBo wyników wyszukiwania w Google :)
Gratuluj !

jako (2010-02-15 08:24:48)


Chyba jeszcze nie jest tak dobrze jak my[laBem :(
Chyba byBem zalogowany do Google i ’spersonalizowane wyszukiwanie’ wy[wietliBo mi permakulturnik jako pierwszy
:(
Ale co si odwlecze, to nie uciecze, jak powiadaBy nasze babcie :)

Wojciech (2010-02-15 11:35:16)


”Cierpliwo[ jest nagrod sam w sobie”
”Nadmierny po[piech burzy wewn trzn harmoni ”
Takie wschodnioidalne powiedzonka :D

Anonymous (2010-05-02 11:36:14)


Od dawna z podziwem obserwuj Twoj ”prac ” w necie. O kursie w Krakowie dowiedziaBem si bo jestem na li[cie
ZIG-u. W czerwcu b dzie kolejna konferencja w Krakowie - http://zig.eco.pl/s35 konferencje.html. Mo|e warto si
tam pojawi . Poza tym czy zetkn Be[ si ju| z platform barterow - http://www.bartersystem.pl/serwis/? Dzi ki
niej mo|esz mie dost p do tego na co nie masz gotówki a sam zareklamowa i sprzeda swoje usBugi w czym pomo|e
Ci broker, oczywi[cie je[li wejdziesz do systemu. Nie jest to za darmo, ale ma swoje zalety.
Podobnie jak Tobie podoba mi si po prostu owocuj cy i niezbyt uporz dkowany sad, czy urozmaicona grz dka z
warzywami ale pewnie i to mo|na jako[ fajnie zakomponowa . Je[li nie jest to Twoj mocn stron to mo|e warto
stworzy zespóB.
”Albowiem |niwo jest wielkie, tylko robotników maBo” :)

266
Thilien (2010-06-07 15:11:22)
Witam! Bardzo fajny, interesuj cy blog. CzytaBam sporo na temat upraw ekologicznych czy biodynamicznej uprawie,
natomiast pierwszy raz ”sBysz ” o poj ciu permakultury. B d tu zagl dac :-)
Ale |eby byBo na temat. Proponuj zrobienie programu partnerskiego. Osoba przyst puj ca do takiego programu
otrzymaBaby numer referencyjny i za zwabienie klienta otrzymywaBaby prowizj - procent. Ja na przykBad prowadz
bloga ro[linnego i ch tnie bym umie[ciBa link do takiego kursu.

Anonymous (2010-09-17 12:15:29)


Bardzo lubi poszerza swoj wiedz na podstawie zawartych tu artykuBów jednak...
brak rozs dnego spisu tre[ci praktycznie uniemo|liwia mi powrót odo czytanego artykuBu na przykBad na innym kom-
puterze
PROSZ o spis artykuBów nie tylko po dacie wpisu ale równie| po tytule co znacznie uBatwi nawigacj nie tylko po
sBowach kluczowych
dzi kuj za blog edukacyjny :D
marillka

Wojciech Majda (2010-09-17 19:00:01)


Witam, niestety formuBa bloga nie za bardzo pozwala na tworzenie spisów tre[ci. Jedyne co mog poleci to korzys-
tanie z etykiet, które mo|na znalez po prawej stronie.

Czy traktujesz swój ogród/gospodarstwo jak ekosystem? (2010-02-04 20:56)

[1]
Tzw. BaDcuch pokarmowy to uproszczenie, by dzieci w szkole mogBy zrozumie pewn koncepcj . W naturze
wyst puj sieci pokarmowe.
Czy uwa|asz, |e Twój ogród/sad/pole to ekosystem?
Je[li nie, to koniecznie przeczytaj ten wpis. Je[li tak, to przeczytaj go równie| - znajdziesz w nim du|o
267
ciekawych informacji, nt. tego jak:
-zwi kszy plony
-zmniejszy nakBad pracy
Zawarte tutaj informacje b d ogólne, bowiem s to rozwi zania systemowe a nie konkretne techniki, typu
”jak zwi kszy produkcj ziemniaków u|ywaj c [cióBki”.
Co to jest ekosystem?
By odpowiedzie na pytanie z tematu dzisiejszego wpisu nale|y dowiedzie si co to jest ekosystem. W
uproszczeniu (je[li chcesz naukowej definicji sprawdz np. Wikipedi ) ekosystem to poB czenie nieo|ywionych
i o|ywionych skBadników przyrody. Wa|ne jest do zrozumienia tego poj cia, |e ekosystem to co[ wi cej
ni| suma wszystkich elementów. Elementy ekosystemu wywieraj na siebie wpByw, przez co tworz ”now
jako[ ”. WBa[nie dzi ki tym interakcjom w ekosystemach ci gle si co[ dzieje. Zwykle w ekosystemach kli-
maksowych (najbardziej dojrzaBych) ”dzieje si ” najwi cej i wBa[nie te ekosystemy s najbardziej stabilne i
wytrzymaBe na zmian , czy niekorzystne warunki [rodowiska( bardziej odporne na susz jest las d bowy ni|
np. pole pszenicy). W miar dojrzewania ekosystemu wytwarzaj si nowe, coraz bardziej skomplikowane
poB czenia mi dzy ró|nymi elementami. Na pocz tku sukcesji ekologicznej te zale|no[ci s bardzo proste.
Zwykle, gdy nie ma jeszcze gleby, czyli ekosystem jest na pocz tkowym etapie sukcesji wygl daj one tak:
skaBa - porosty - ro[lino|ercy. [2]Wi cej o sukcesji mo|esz przeczyta po klikni ciu tutaj.
Czasami warto, by rzeczy byBy skomplikowane
W dojrzaBych ekosystemach istniej du|o bardziej skomplikowane poB czenia. Wyst puj np. paso|yty
paso|ytów (przykBadem s paso|ytnicze osy, które paso|ytuj na mszycach, które z kolei paso|ytuj na
ro[linach. Kiedy[ wyczytaBem, |e znaleziono paso|yta szóstego stopnia, oznacza, |e wyst powaB BaDcuch
pokarmowy, który wygl daB w ten sposób:
skaBa macierzysta - ro[lina - zwierz - paso|yt pierwszego rz du - paso|yt drugiego rz du (czyli paso|yt
paso|yta) - paso|yt trzeciego rz du (czyli paso|yt paso|yta paso|yta)... i tak dalej do szóstego rz du. Ni-
estety nie jestem w stanie znalez zródBa w tej chwili.
Jak ju| wcze[niej napisaBem im bardziej dojrzaBy ekosystem, tym stabilniejszy on jest i tym wi cej zale|no[ci
w nim wyst puje. Jako mo|na to wykorzysta ?
Czasami warto, rzeczy komplikowa na siB
Osoby b d ce zarejestrowane na fejsbóku wiedz , |e w rubryce ”Stan cywilny” mo|na wybra wiele opcji,
jedna z nich jest ”to skomplikowane”. O ile w odniesieniu do czBowieka to dziwne, to w przypadku relacji
w ogrodzie/polu chcemy mie jak najwi cej takich ”to skomplikowanych” zwi zków. Jednym ze sposobów
na zwi kszenie ilo[ci ró|norodnych zwi zków, jest zwi kszenie bioró|norodno[ci w obr bie ekosystemu -
[3]wykorzystanie efektu brzegu. Bioró|norodno[ mo|na zwi kszy poprzez :
-Wytworzenie ró|nych ekosystemów w obr bie maBego obszarów (np. las, step, trawnik, pole, staw, pBaski
teren, stok...). Le[ny ogród z [4]wzniesion grz dk to jeden z takich przykBadów.
-Stworzy warunki, jakie wyst puj w dojrzaBych ekosystemach . Jednym z przykBadów jest stworzenie grubej
warstwy rozkBadaj cej si materii organicznej [5]bogatej w w giel ([cióBki, która wolno si rozkBada). Takie
”sztuczne postarzenie” ekosystemu. Dzi ki temu wytworzymy na sBabej, polnej, zdominowanej przez bakterie
glebie, warunki, które przypomina stary, dojrzaBy las (w takich drzewka owocowe czuj si najlepiej).
Jak zatem mo|na zwi kszy plony i zmniejszy nakBad pracy?
Poprzez wytworzenie odpowiednio skomplikowanych zwi zków. Jednym z najlepszych przykBadów jest za-
szczepienie drzewek jadalnymi grzybami mikoryzowymi - nie trzeba drzew nawozi (po kilku latach wystarcz
li[cie spadaj ce z drzew + ewentualne wysikanie si od czasu do czasu pod drzewkiem). Dodatkowo mamy
plony w postaci jadalnych grzybów.
Nast pnym przykBadem jest zadbanie, o ww. paso|ytnicze osy - zBo| one jaja w mszycach lub g sienicach,
zapobiegaj c dzi ki temu namno|eniu danego gatunku. Nie do[ , |e mamy mniej pracy (np. nie musimy
przygotowywa wywaru z pokrzyw, by je zniszczy ) to jeszcze mamy wi ksze plony.
Nie oznacza, to, |e nie nale|y stosowa ró|nych ekologicznych pestycydów (takich jak np. gnojówka z
pokrzyw, czy [6]m czka bazaltowa. W niektórych przypadkach trudno o stworzenie caBego ekosystemu (jak
w przypadku produkcji |ywno[ci zim w szklarni). Sam wBa[nie odmra|am gnojówk z pokrzyw, gdy| dzisiaj
268
zauwa|yBem na mojej stewii (która ro[nie na parapecie w domu) mszyce.
W przyrodzie istnieje pi królestw organizmów. ZwykBy ”chemiczny” ogrodnik polega gBównie na jednym -
ro[lin. Ogrodnik permakulturowy stara si zaprz c do roboty przedstawicieli nast puj cych królestw:
-ro[liny (bez komentarza;)
-grzyby (np. [7]grzyby mikoryzowe)
-monera (bakterie wi | ce azot)
-protista (plankton w stawie)
-zwierz ta (np. d|d|ownice, które napowietrzaj gleb )
Mo|na wykorzysta równie| twory, które nie zaliczaj si do |adnego z królestw (jak np. wirusy)
W ten sposób sprawiamy, |e w naszym ogrodzie, lesie, sadzie, polu pracuje wi cej specjalistów. {aden
naprawd dobry specjalista w jakiej[ dziedzinie nie b dzie pracowaB za darmo, czy w kiepskich warunkach -
rol ogrodnika jest stworzy takie dobre warunki. Nie jest to trudne, wi kszo[ specjalistów w ogrodzie,[8]
b dzie pracowa za mniej ni| misk ry|u dziennie,
Czasami jednak najprostsze rozwi zania wcale nie s najlepsze. A Ty czy nadal za-
mierzasz ignorowa specjalistów i chcesz wykonywa caB prac samemu? Podziel si swoimi
przemy[leniami w komentarzach
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2snOlOx-yI/AAAAAAAAAVI/T1pxkD0CGFQ/s1600-h/Sie%C4%87+pokarmowa.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wykorzystanie-pracownikow-ktorym-paci.html

Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.1 (2010-02-05 20:53)

[1]
Na zdj ciu posadzone od póBnocy domu sosny, których gBównym zadaniem jest ochrona przed wiatrem.
Dodatkowo drzewa zostaBy zaszczepione grzybami mikoryzowymi (ju| daj du|e ilo[ci jadalnych grzybów).
Wida , specjalnie wybudowane waBy ziemne, które maj zapobiega szybkiemu spBywowi wody, wida równie|
du|o sBomy - idealnej [cióBki dla drzew. W przyszBo[ci b d tam równie| posadzone borówki. Zdj cie pochodzi
269
z pierwszego domu pasywnego w Polsce w którym zastosowano zasady permakultury.
Cz sto wspominaBem na Bamach tego bloga (i nie tylko) o tym, |e |ywopBoty mog zwi kszy wydajno[ np.
pola pszenicy, sadu, czy ogrodu. Czas bym napisaB troch wi cej na ten temat.
Podstawowe powody do stworzenie |ywopBotu mog si ró|ni . W niektórych sytuacjach ochrona przed wia-
trem mo|e by mniej wa|na jak ochrona przed wzrokiem przechodniów czy haBasem od ulicy lub torów.
Ju| we wst pie mo|na zobaczy , |e |ywopBot mo|e mie ró|ne zastosowania. Oto wszystko, co w tej chwili
przychodzi mi do gBowy:
1.ochrona przed haBasem
2.ochrona przed wiatrem
3.zwi ksza nasz prywatno[
4.poprawia estetyk
5.zwi ksza bioró|norodno[
6.stanowi ostoj szkodników
7.stanowi ostoj dla po|ytecznych zwierz t i innych organizmów
8.mo|e wi za azot
9.zródBo |ywno[ci dla dzikich zwierz t
10.zródBo |ywno[ci dla ludzi
11.zródBo paszy dla zwierz t gospodarskich
12.zródBo drewna do uprawy grzybów
13.zródBo drewna na sBupy do ogrodzeD
14.zródBo nektaru i pyBku dla pszczóB
15.ochrona przed erozj
16.ochrona przed wiatrem poprawia zapylanie ro[lin polegaj cych na pszczoBach
Wszystkie ww. punkty stanowi w odpowiednich okoliczno[ciach plus (nawet punkt 6).
W dzisiejszym wpisie skupi si na punkcie 2, czyli ochronie przed wiatrem.
WytBumacz dlaczego dobrze zaprojektowany |ywopBot mo|e zwi ksza plony i ogranicza koszta. Dobrze
zaprojektowany |ywopBot dzi ki zmniejszeniu siBy wiatru, ma na chroniony teren nast puj cy efekt:
-zwi ksza wzgl dn wilgotno[ powietrza
-Bagodzi temperatur gleby i powietrza
-ogranicza wyparowanie wody z gleby, czyli poprawia wilgotno[ gleby
-mo|e zatrzymywa [nieg, czyli zwi ksza ilo[ wilgoci dost pnej ro[linom na wiosn
Zapewne ka|dy z nas wie, |e pranie w wietrzny dzieD suszy si du|o szybciej. O ile w tym przypadku jest to
dal nas korzystne, to w przypadku wilgoci odebranej ro[linom jest to dla nas du|a strata.
Skuteczno[ |ywopBotu zale|y od kilku czynników:
-wysoko[ci |ywopBotu
-g sto[ci
-czy jest zwarty, czy nie
-czy wyst puj w nim przerwy, czy nie
Skuteczno[ |ywopBotu zmniejsza si w miar oddalania od niego. Przy zaBo|eniu, |e |ywopBot zatrzymuje 90
% siBy wiatru, to na odlegBo[ 1 razy wysoko[ pr dko[ wiatru b dzie wynosi okoBo 10 % pocz tkowej. Gdy
dojdziemy do odlegBo[ci 8 razy wysoko[ |ywopBotu to jego skuteczno[ spadnie do okoBo 50 %. Efekt wia-
trochronu da si zaobserwowa nawet na odlegBo[ci okoBo 20 razy wysoko[ |ywopBotu. Na takiej odlegBo[ci
jednak szybko[ wiatru zmniejszona jest jedyne o kilka procent.
Polecam obejrzenie filmiku video o wiatrochronach. Twórcami filmu jest Uniwersytet Missouri (USA)
[EMBED]
Cz.1
[EMBED]
Cz.2
{ywopBoty nie s elementami, które mo|na wykorzysta tylko w rolnictwie czy ogrodnictwie. Ich zastosowanie
w budownictwie jest równie wa|ne. [2]Wg. wydziaBu Le[nictwa Uniwersytetu Toronto (Kanada). Odpowied-
270
nio zaprojektowany |ywopBot mo|ne ograniczy koszty ogrzewania zim a| o 25 %. W Polsce dobrze jest
mie |ywopBot od póBnocy - zabezpieczy nas przed mroznymi wiatrami polarnymi.
Ju| wkrótce napisz o tym, jak wykorzysta |ywopBot by zwi kszy wydajno[ siBowni wiatrowej oraz jak
ustrzec si najcz [ciej popeBnianych bB dów podczas projektowania |ywopBotów.
Jak wida zagadnieniami takimi jak |ywopBoty i agrole[nictwo zajmuj si w USA uniwersytety. Miejmy
nadzieje, |e wkrótce w Polsce te| zostanie dostrze|ona ich rola.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2x4xTc1qOI/AAAAAAAAAVQ/JFhnGkHaiFA/s1600-h/P1110155.JPG
2. http://www.lrconline.com/Extension_Notes_English/pdf/wndbrk_bnfts.pdf

Anonymous (2010-02-13 16:07:10)


My[l , |e maBo kBopotliw biurokracyjnie form pozyskiwania drewna na opaB mógBby by |ywopBot z grabu . Drewno
jedno z najlepszych do palenia , roslina akceptowana jako |ywopBotowa . {eby mie wystarczaj c ilo[ nale|aBoby
zasadzi szerszy |ywopBot i [cink przeprowadza na bardziej wyro[ni tych drzewach .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-13 17:36:09)


Co masz na my[li Cedric mówi , |e ro[lina akceptowalna na |ywopBot?
Pisz c [cink masz na my[li wycinanie gaB zi, czy co?

Anonymous (2010-02-13 21:11:43)


Nie wiem , jaka jest urz dnicza definicja |ywopBotu , ale wydaje mi si , |e grab nie powinien by problemem .
Pisz c o [cince miaBem na my[li podro[ni te drzewa i ich grubsze gaB zie przed formowaniem w |ywopBot .
WidziaBem te| w jakim[ czasopi[mie zapory z miskanta , sBu| ce za ”|ywopBot” .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-13 21:54:04)


Niestety Cedric do czego[ takiego jak najbardziej si mog przyczepi . Jako tako |ywopBot mo|esz sobie posadzi ,
ale wycina drzew nie mo|esz (bez zezwolenia z gminy). Wycink grabu to sobie mo|esz robi w lesie (jak si le[nicy
zgodz :) lub na plantacji drzew, cho nie wiem, czy grab mo|e by hodowany na plantacji drzew - na to te| s przepisy
:D
To jest wBa[nie najgorsze, |e to co na zdrowy rozum jest logiczne i normalne w rzeczywisto[ci urz dniczej jest ab-
surdalne.
Wiatrochron z miskanta to rzeczywi[cie dobry pomysB. Niestety jest dosy niski, a wysoko[ |ywopBotu jest jednym z
najwa|niejszych czynników decyduj cym o powierzchni osBanianej. Wkrótce napisz o tym wpis.

Anonymous (2010-02-13 22:44:55)


Pisz c [cinka mam na my[li formowanie w |ywopBot , a nie wycinanie drzewa . PrzykBadowo drzewo ma 5 m. wcze[niej
miaBo obcinany szczyt , |eby nie rosBo za wysoko , a pieD i gaB zie grubiaBy , wtedy zmniejszam je do po| danej wysoko[ci
. Nie ma mowy o wyci ciu , ale o formowaniu do 2-metrowego |ywopBotu .
Miskant floridus odm. Giganteus , który sadziBem
osi ga 4 m.
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-13 22:54:33)


Ciekawy patent z tym |ywopBotem - sprytnie |e[ to wykombinowaB :D Jak ja lubi takie sztuczki
Nawet nie wiedziaBem, |e a| takie wysokie to ro[nie - dzi ki za ciekawe informacje i pomysBy nieoceniony Cedricu:)

271
Anonymous (2010-02-13 23:09:07)
PomysBów ci u mnie dostatek :)
Tak na marginesie ogl dania 1 cz. filmu i tematu snow management - takie wietrochrony dobrze powinny si spisywa
jesli kto[ chciaBby mie dBu|ej [nieg do biegania na nartach czy do zjazdu - mniejsze zapotrzebowanie na armatki
[nie|ne .
A. Bloom w ” Iglakach” jako dobr ro[lin |ywopBotow poleca cyprysowiec Leylanda - ro[nie u mnie na prób (
generalnie nie lubi kolumnowych |ywotników - nie pasuj do krajobrazu - chyba go kiedy[ w co[ uformuj ).
Rzeczywi[cie ro[nie szybko i nie Bysieje od doBu .
Cedric

Anonymous (2010-02-13 23:23:38)


Je[li chodzi o ochron przed intruzami to najlepsza jest tarnina , pi knie kwitnie ,ma dobre owoce na przetwory .
Mo|e Badniej prezentuje si ognik , jednak cz sciej wymarza ( cho podobno s odmiany odporne). Zalet ognika
jest Batwo[ rozmna|ania . Samemu mo|na wyprodukowa nieograniczon ilo[ sadzonek , do tego do[ szybko si
zag szcza i przy Bagodnej zimie jest ozdobny caBy rok . Z |óBtym ognikiem pi knie komponuje callicarpa o fioletowych
koralach .
Cedric

Anonymous (2010-02-13 23:37:37)


Je[li chodzi o grab to mam posadzone w ogrodzie le[nym odmiany Variegata , Purpurea i Quercifolia ( ogród na
zewn trz si nie wyró|nia - nasadzenia strukturalne to brzozy i sosny ró|nych odmian i gatunków). Aadne li[cie ma
grab japoDski .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-14 10:41:39)


Rzeczywi[cie tarnina jest bardzo warto[ciowym drzewem/krzewem. Ja lubi jej cierpko-kwa[ny smak nawet na surowo.

Zeus (2010-02-14 14:41:55)


Jak Wojtku wiesz, nie jestem (jeszcze) ekspertem, ale zanim posadziB bym w swoim |ywopBocie krzewy tarniny,
poszukaBbym dokBadniejszych informacji nt. jej oddziaBywania na inne ro[linki.
Ja jaki[ czas temu te| uwa|aBem, |e tarnina jest bardzo cennym krzewem. Krzew ten bardzo Badnie promuje Tarnów
firmuj c np. herbat , czy nalewk z jego owoców.
Nie wiem, czy poni|sze informacje nie s przesadzone, ale wyczytaBem na kilku stronach w sieci, |e ze wzgl du na
fitoncydy, zarówno tarnina jaki i gBogi czy berberysy, nie s dobrymi s siadami bo hamuj rozwój innych upraw.
pzdr

Wojciech Majda (2010-02-15 03:15:26)


”zarówno tarnina jaki i gBogi czy berberysy, nie s dobrymi s siadami bo hamuj rozwój innych upraw.”
Masz na my[li, |e razem hamuj , czy ka|de z osobna?

Zeus (2010-02-15 12:15:14)


niestety ka|de z osobna
pzdr

Anonymous (2010-02-16 00:21:01)


PrzypomniaBa mi si wa|na ro[lina motylkowa , której mam wiele odmian na dziaBce , mianowicie szczodrzeniec -
najBadniejsze odmiany wg mnie to Lena i Praecox .
Dobrze prezentuj si te| ketmie i forsycje ,zwBaszcza najnowsze odmiany Kumson, Jeanine , Fiesta , a tak|e Abelio-
phylllum ( biaBa forsycja ).

272
Cedric

Anonymous (2010-02-16 00:24:26)


Poza tym szczodrzeDce i janowce , jako ro[liny wymagaj ce corocznego ci cia mogByby dostarcza azotu do kompos-
townika .
Cedric

Jak stworzy przyjazn dla [rodowiska i niemal nie[mierteln plantacj drzew?


(2010-02-07 01:13)

Las odro[lowy (z ang. coppice) to jeden z bardzo rzadko wykorzystywanych przez czBowieka sposobów
zarz dzania lasem.. Regularne wycinanie lasu odro[lowego (z ang. coppicing) to jeszcze bardziej specyficzna
forma u|ytkowania lasu w którym raz posadzone drzewa mog by regularnie wycinane przez nast pne
kilkadziesi t pokoleD.
Las odro[lowy, lub las niskopienny to las pochodzenia ludzkiego. Zarz dzanie nim polega na regularnym
wycinaniu odrastaj cych ze [ci tego pnia drzew. Drzewa w takim lesie wygl daj bardziej jak krzewy, ni|
”normalne” drzewa. W Wielkiej Brytanii istniej lasy odro[lowe, które s nieprzerwanie wykorzystane przez
ponad 3000 lat.
Bardzo ciekawe rzeczy dziej si z dBugowieczno[ci drzew w lasach odro[lowych. O ile taki orzech laskowy
zwykle |yje okoBo 50-60 lat, to orzech laskowy regularnie ci ty (przy ziemi) mo|e nadal w wieku 600 lat
dawa przyzwoitej jako[ci drewno.
”Dobrze zarz dzana” plantacja wierzby energetycznej mo|e dawa przyzwoite plony przez okoBo 20-30 lat.
Przy czym ”normalnie” wierzba |yje okoBo 100-150 lat.
Na czym polega zarz dzanie lasem odro[lowym?
Na wycinaniu przy ziemi pni drzew zim w regularnych odst pach czasu. W zale|no[ci od celu, na które
zamierzamy przeznaczy drewno z tego lasu rotacja mo|e waha si od 4 - 30 lat. Wa|ne jest by drzewa [cina
zim , gdy| w tym czasie wi kszo[ zapasów energii drzewo magazynuje w korzeniach. Dzi ki temu b dzie
miaBo znaczne przyrosty i nie wpByniemy negatywnie na |ywotno[ drzew, wr cz przeciwnie - zwi kszymy j .
Dlaczego zatem leszczyna, która normalni |yje 60-70 lat, w lesie odro[lowym potrafi |y 600 lat i wi cej, a
wierzba, która normalnie |yje troch ponad setk na plantacji |yje okoBo 20-30 lat?
[1]Odpowiedzi s chwasty. W naturalnych ekosystemach peBni one bardzo wa|n rol . Nazywane s one
w kr gach permakulturowych (w mi dzynarodowych, bo w Polsce to za du|o tych kr gów jeszcze nie ma ;)
[2]dynamicznymi akumulatorami. Chwasty, czyli gBównie ro[liny pionierskie maj tendencj do akumulowa-
nia pierwiastków, których w glebie brakuje. Gdy one obumr , to pierwiastki ”wydobyte z gleby” s pózniej
dost pne dla innych ro[lin.

273
[3]

Olcha zaraz po [ci ciu


”Dobrze zarz dzana” plantacja wierzby energetycznej jest nawo|ona nawozami sztucznymi, cz sto odch-
waszczana za pomoc herbicydów lub mechanicznie. {aden z tych czynników z osobna nie jest w stanie
zniszczy [4]grzybów mikoryzowych, jednak w poB czeniu powstaje negatywny efekty synergii (2 +2 = 6).
Taka plantacja to caBkowita monokultura. Dodatkowo z gleby tworzy si prawdziwa ”pustynia”.
W lesie odro[lowym natomiast [5]bioró|norodno[ jest nawet wy|sza ni| w naturalnym lesie!
Dlaczego?
D |y si do tego, je[li rotacja jest o[mioletnia, by w ka|dym roku wycina 1/8 areaBu. W ten sposób wyst puj
ró|norodne mikroklimaty dla podszytu w tym lesie. W 1 roku po wyci ciu rosn ro[liny [wiatBolubne, w
drugim równie|, w trzecim takie toleruj ce maBe zacienienie... w ósmym tylko caBkowicie cieniolubne. Zatem
na jednym, maBym obszarze mamy prawdziwe bogactwo kwiatów, zióB a co si z tym wi |e ró|norodnych
insektów, grzybów...

[6]
Ta sama olcha rok pózniej
Warto zauwa|y , |e w niektórych okoliczno[ciach las odro[lowy na bardzo maBa skal powstaje przy udziale
zwierz t innych ni| ludzie. Od czasu do czasu bobry przytn drzewo, lub du|y zwierz (sBoD, tur, |ubr...)
274
zBamie jakie[ mBode drzewko. Odbijanie drzew to najprawdopodobniej sposób w jaki drzewa przystosowaBy
si do tego zachowania - czBowiek tylko wykorzystuje ten naturalny proces.
Do lasu odro[lowego nie nadaj si wszystkie gatunki drzew. Wi kszo[ drzew iglastych jest nieodpowiednia.
Drewno zatem stanowi tylko jedno ze zródeB dochodu z takiego lasu. Ju| wkrótce wi cej informacji jak mo|na
spo|ytkowania produkty z lasu odro[lowego.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Zastanawia mnie, czy panowie le[nicy pozwolili by na taki sposób u|ytkowania lasu... Mo|e
kto[ z Was wie, lub co[ podejrzewa?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S24EkSduRmI/AAAAAAAAAVo/yErdi8KTV34/s1600-h/Olsza1.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
6. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S24FAXbXgcI/AAAAAAAAAVw/ok4_JpfnpwI/s1600-h/Olsza2.JPG

bosastopa (2010-02-07 06:31:40)


To mi sie podoba a mówi c po [l sku ”TO JE DOBRE”
Gdyby rolnicy bardziej kochali ziemi , to otrzymali by sswoja miBo[ podwojon ./ Co wysyBam wraca 2x/. Codziennie
zagladam na PaDska stron i z rado[cia odnajduje tam fajne wiadomosci. BRAWO

Wojciech Majda (2010-02-07 07:29:02)


Niezwykle cieszy mnie to, |e mam tak wiernego i zadowolonego Czytelnika :)
My[l , |e tu nawet nie o miBo[ do ziemi chodzi, tylko o wiedz i sposobu my[lenia. Po prostu nie byli uczeni tego w
szkoBach, czy uczelniach.
Nie b d tworzyB jakich[ spiskowych teorii dziejów, ale je[li rolnik stosuje permakultur , to za du|o nie mo|na go
”wydoi ” z pieni |ków. Przecie| taka osoba, która dowie si , |e mo|na wykorzystywa drzewa wi | ce azot z powi-
etrza i w ten sposób ograniczaj c zu|ycie nawozów sztucznych jest beznadziejnym klientem dla tego| producenta -
tak poinformowana osoba nie rokuje nadziei, |e b dzie robi u tego producenta zakupy...
Jak zwykle nie chodzi o jaki[ spisek, tylko naprawd grub kas .

Wojciech Majda (2010-02-07 07:40:56)


Takie co[ wykopaBem z sieci:
”Market Value The global fertilizer market grew by 16.3 % in 2007 to reach a value of $46 billion. Market Value
Forecast In 2012, the market is forecast to have a value of $99 billion, an increase of 114.6 % since 2007. Market
Volume The market grew by 5.1 % in 2007 to reach a volume o f 145 million metric tons. Market Volume Forecast
In 2012, the market is forecast to have a volume of 183 million metric tons, an increase of 25.9 % since 2007. Market
Segmentation I Nitrogen segment accounts for 56.7 % of the global m arket value. Market Segmentation II The
Asia-Pacific market accounts for 57.9 % of the g lobal market value. ...”
http://www.alacrastore.com/storecontent/datamonitor-premium-profiles /OHIG0114
PrzetBumacz najciekawsze dane: Globalny rynek nawozów sztucznych wyniósB w 2007 roku 46 miliardów dolarów.
Przewidywania warto[ tego rynku na 2012 rok to 99 miliardów dolarów.
To caBo[ rynku nawozów sztucznych, a nie tylko nawozów azotowych, no ale wida , |e gra toczy si o naprawd du|e
pieni dze.

Anonymous (2010-02-07 10:33:14)


No niezle czekam na kontynuacj tego wpisu.
Piotr

275
Ewa S. (2010-02-07 11:08:51)
Istnieje co[ takiego jak klasyfikacja gruntów, wg której ustala si podatki. Jest wi c grunt uprawowy, teren past-
wiskowy albo las, albo ugór, zwany zadrzewieniem (pisz z pami ci, mog podawa nazwy po swojemu, a nie
urz dowo). Na takim ugorze rosn przewa|nie samosiejki, drzewa i krzewy. Do wieku 5 lat nie s lasem, nawet
je[li s bardzo g ste, nie pBaci si za nie podatku i rolnik mo|e je wycina dowolnie, bez zgBaszania w le[nictwie.
Zatem taki ukBad jest najkorzystniejszy dla prowadzenia lasu odro[lowego.
O ile fajnie mie /kupi od razu rol z jak [ cz [ci urz dowo zaklasyfikowanego ugoru, to przeklasyfikowanie np.
pastwiska na ugór, czy innego rodzaju gruntu wymaga nakBadu finansowego i to, o ile wiem do[ du|ego (ok. tysi ca
zBotych, mniej lub wi cej). Czasem zdarza si , |e urz d sam wyst puje o przeklasyfikowanie, wtedy mo|na si zaBapa
na darmow usBug urz dnicz , ale to si dzieje rzadko.
Pozdrawiam, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-02-07 11:30:11)


@Piotr
Dzieki, wkrótce si doczekasz:)
@Ewa S.
To ciekawe. Zastanawia mnie jednak co zrobi , gdy chce si mie las odro[lowy w rotacji 8 lub 10 letniej. Na chwil
obecn wydaje mi si , |e jaka[ forma plantacji byBaby najlepsza. Leszczyn mo|na by nawet pewnie podci gn pod
sad orzechowy :) byleby tylko si nie przyczepili, |e sad ”zachwaszczony” jest :| Taka wBa[nie klasyfikacja gruntów
to typowo urz dniczy wymysB. To kolejny dowód na to jak biurokracja przeszkadzaj w post pie technologicznym i
ochronie [rodowiska.
Równie| pozdrawiam

Anonymous (2010-02-07 11:54:05)


Teoretycznie zadrzewienie jest do pi ciu lat. Jednak najcz [ciej (a przynajmniej tam, gdzie mam dziaBk :>) klasy-
fikacja jest wypadkow dwóch czynników: ”na oko” i ”jak leci”. Ot napisa wniosek, |e starsze od lat s jedynie
pojedyncze drzewa itd. zwykle nikt tego nie sprawdzi...

Wojciech Majda (2010-02-07 13:19:57)


Dobrze wiedzie Anonimowy. Jednak mnie wkurza taka sytuacja, |e przepisy robi z normalnych, uczciwie pracuj cych
ludzi osoby, które Bami prawo...
Wszystko jest ok, jak jest ok. Jak natomiast podpadniesz wBadzom, s siadowi, |onie soBtysa, my[liwym, le[niczym...
to s w stanie dobra si ka|demu do d... Pewnie jak [ grzywn dowali , nie mówi c ju| o zwrocie dopBat itp.
Mo|na wiedzie sk d Anonimowy piszesz? Tutaj (we wschodniej Wielkopolsce) to wiadomo - poniemiecki ordung
mamy i chyba nie jest tak Batwo.

Anonymous (2010-02-08 00:02:41)


Kwartalnik Agroenergetyka pisaB , |e wierzba energetyczna ma zBe perspektywy jako ro[lina energetyczna w Polsce .
Po pierwsze warunki wodne s nieodpowiednie - zbyt maBe opady na wi kszo[ci terenów Polski . Po drugie wymaga
ochrony przed szkodnikami . Po trzecie drewno zawiera zbyt du|o wody , suszenie i rozdrabnianie jest maBo opBacalne
. Po czwarte przy spalaniu wydzielane jest stosunkowo du|o chloru .
Cedric

mopel44 (2010-02-08 02:36:02)


Witam po krotkiej przerwie. W sieci reklamowany jest slazowiec i to rowniez przez niektore instytuty i jeszcze
jakas trawa. Slazowiec jest reklamowany jako baaardzo odporny, jednak trafilem na dokument jakiegos instytutu
badawaczego z PL ( nie pamietam szukalem czegos innego ) , pozatym jest bardzo drogi przez to ze obowiazuje na
niego patent :( nie rozumiem tego jak mozna zastrzec rosline i jej nasiona.... slazowie niby zbiera sie zima, plony
nie mniejsze niz w przypadku wierzby - teoretycznie wieksze i zebrany ma wilgotnosc odpowiednia na opal. Pozatym

276
termin zbiorow jest poza pracami rolniczymi , wiec kolejny pozytyw. moze ktos ma doswiadczenia z nim ? doplata
na zalozenie plantacji jest dobra ( dane z 2005 ). pozdrawiam!
m.

mopel44 (2010-02-08 02:37:50)


acha umknelo mi :) mozliwa zaleznosc : cena + patent = reklama :) moze wskazywac ze dane sa przeklamane i
slazowiec nie jest taki mocny :(

Wojciech Majda (2010-02-08 08:46:47)


Wierzba to raczej kiepska ro[lina opaBowa. Jak piszesz Cedric ma wysok wilgotno[ (a wi c du|o energii jest
marnowane na wyparowanie tej wody) oraz du|o chloru (który przyczynia si do korozji kotBów/piecy) Ww cechy
nie sprawiaj przeszkadzaj jednak w tym, by wykorzystywa wierzb do produkcji ciepBa z kompostu, wtedy ta
wysoka wilgotno[ pomaga...
@mopel44
Z pierwszej r ki nie mam informacji, ale same przychylne opinie sByszaBem nt [lazowca pensylwaDskiego. Niestety
podobnie byBo kilka lat temu z wierzb .
T traw o której mówisz jest prawdopodobnie miskantus.
Obydwie ro[liny (miskantus i [lazowiec) maj jeszcze ten plus, |e nadaj si na pasz dla bydBa (jak s [wie|e). No
ale nie da si ukry , |e istniej inne, taDsze w zakupie ro[liny paszowe.
Jak mo|na opatentowa nasiona?
Prawdopodobnie opatentowana zostaBa jaka[ konkretne, najbardziej produktywna odmiana tej ro[liny.
Ta cena mo|e by form reklamy - ludzie przecie| my[l , |e jak co[ jest takie dobre to musi kosztowa .

Anonymous (2010-02-22 10:21:57)


Witam,
Mo|e trzeba to uporz dkowa ?
A wi c Panie Wojciechu Majda ...
Jestem wspóBtwórc odmiany odmiany PETEMI malwy pensylwaDskiej - [lazowca pensylwaDskiego i to ta odmiana
ma ochron odmianow w Polsce i UE.
Opatentowany jest sposób wytwarzania paliwa staBego z powstaBej biomasy ro[liny rodzaj Sida herpaphrodita Rusby.
Jak mi widomo z pocz tkiem 2002 roku zacz li[my propagowa t ro[lin i na ten temat w sieci jest troch mate-
riaBów, potem przyszBa rewelacyjna wierzba z idealnym programem odkupu sadzonek, |e zachwyt obB kaB rolników. To
obB kanie mija, bo boimasy z zawarto[ci 65 % wody maBo kto poszukuje. Wystarczy zobaczy ogBoszenia ”sprzedam
plantacj wierzby” i podobne.
Po szczeguBy odno[nie malwy pensylwaDskiej - [lazowca pensylwaDskiego zapraszam na moj stron
www.biomalwa.com.
Pozdrawiam
MirosBaw Kozakowski

Wojciech Majda (2010-02-22 12:51:31)


Ciekawe. MógBby Pan napisa , czy [lazowiec mo|e stanowi pasz dla bydBa? ChciaBbym si upewni .
”To obB kanie mija, bo boimasy z zawarto[ci 65 % wody maBo kto poszukuje”
Na szcz [cie do ogrzewania kompostowego si nadaje:)

Anonymous (2010-02-22 15:59:10)


Po pierwsze [lazowiec daje du|o biomasy ze [redni zawarto[ci biaBka i mógBby stanowi pasz dla bydBa. Tylko jest
jeden problem, kiedy nadaje si do spasania jest w naturze ciepBo (okres letni), a ona wytwarza du|o kumaryny, która
to nie pozwala zwierz ciu wzi jej do g by. Od lat pi dziesi tych tamtego stulecia prof. BolesBaw Styk na AR Lublin
podejmowaB próby zmiany przekonania bydBa do tej ro[liny i nic z tego nie wyszBo.

277
Po drugie si zgadzam z t opini (”Na szcz [cie do ogrzewania kompostowego si nadaje:); byB kiedy[ u mnie go[
który zezr bkowaB [wie| wierzb , i proces humifikacji w maBej pryzmie nast piB po 1 miesi cu. Jest to |ywa tkanka i
popieram taki kierunek my[lenia.
MirosBaw Kozakowski

Wojciech Majda (2010-02-22 16:19:18)


Dzi kuj za odpowiedz.

Anonymous (2010-09-13 23:29:28)


I co dalej z tym tematem ? Napisz Wojtku ile drewna mo|na uzyska rocznie oraz jakiej jako[ci wydaje mi si |e
odrosty z racji |e s g stsze ni| pojedyncze drzewo daj cieDsze pnie. CaBy czas kusi mnie zaBo|enie lasu na jakim[
mega ugorze. Kupi za grosze, posadzi las i jaka[ emerytura by byBa co by czBowiek z gBodu nie zdechB. Ale to wszystko
nie jest takie proste, wi c zastanawiam si nad dodatkowymi zródBami dochodu z takiego lasu cho by 500 zB z hektara
rocznie ale przy maBym nakBadzie pracy bo to ma by tylko takie zabezpieczenie.
Czekam na jak [ odpowiedz

Wojciech Majda (2010-09-14 10:49:36)


Dobrze, przygotuj rozszerzenie informacji o produkcji drewna. Tak na szybko mog napisa , |e nie radz ”sadzi lasu”
bo wtedy o tym co i JAK tam b dziesz hodowa b dzie decydowa le[niczy a nie Ty Anonimowy.
Administracja, które w swej nieskoDczonej m dro[ci ustalaj plany i sposoby w jaki trzeba zarz dza lasem nie wpadBa
jeszcze na tego typu informacje.
Swego rodzaju wykorzystaniem drewna z lasu odro[lowego jest produkcja grzybów typu shitake, boczniaki...

Anonymous (2010-09-28 09:40:24)


Po nowelizacji ustawy o ochronie przyrody mozna bez pozwolenia wycina drzewa do wieku 10 lat. A 10 lat na dobrej
glebie rolnej to du|a masa drewna.

Wojciech Majda (2010-09-29 12:01:03)


To dobra wiadomo[ ...

Fosfor ma znaczenie cz. 2 (2010-02-07 10:17)

[1]
Pierwsz cz [ artykuBu [2]mo|esz zobaczy pod tym linkiem. Nowych czytelników poinformuj , a starym
przypomn , |e wpis ten jest tBumaczeniem artykuBu Pana Dr. Marcina Gerwina. Pana Dr. :) na co
dzieD mo|na poczyta na stronie [3]Sopockiej Inicjatywy Rozwojowej. ArtykuB jak jak ju| wspomniaBem jest
tBumaczeniem artykuBu (o tym ju| nie wspominaBem;) [4]Phosphorus Matters II Keeping Phosphorus on
Farm. ArtykuB ten zostaB opublikowany na Bamach [5]Australijskiego Instytutu BadaD Permakulturowych
(The Permaculture Research Institute of Australia). TBumaczenie jest moje - ze mnie |aden doktor nie jest,
tylko zwykBy chBopo-robotnik, tak|e prosz o wyrozumiaBo[ :-D
TBumaczenie:
”...
Wybór nawozu fosforowego
Gleby w wielu miejscach na [wiecie s naturalnie ubogie w fosfor. Dobrym przykBadem jest Nizina Ama-
zonki, wyspa Jawa lub Australia. Wiele innych gleb zostaBo zdegradowanych poprzez nieodpowiednie praktyki
agrotechniczne - naga gleba byBa wymywana przez deszcze, nios c ze sob równie| fosfor. Kolejnym zródBem
ubytku fosforu jest nadmierne usuwanie po|ywki dla sieci pokarmowej w glebie. W ten sposób niemo|liwym
staBo si by ro[liny byBy od|ywiane w inny sposób jak poprzez nawozy sztuczne. O ile zdrowa sie pokar-
278
mowa w glebie mo|e zosta przywrócona, to je[li w glebie nie ma odpowiedniej ilo[ci fosforu (z jakiegokolwiek
powodu) fosfor musi by zwrócony ziemi przez rolnika.
Inn opcj jest czekanie a| naturalne procesy górotwórcze podnios dno morza, gdzie koDcz nawozy fos-
forowe. Gdy nowe BaDcuch górskie si uformuj deszcz zacznie wypBukiwa fosfor ze skaB czyni c go ponownie
dost pnym dla ro[lin. Niestety proces ten mo|e zabra troch czasu - okoBo 10 -15 milionów lat...

[6]

Dlaczego trzeba zmienia pH gleby dla niektórych rodzajów ro[linBorówka amerykaDska dobrze
ro[nie tylko na kwa[nej glebie poniewa| preferuje pobiera azot w formie [7]amonowej (NH4) ni| w formie
azotanowej III (NO2) lub azotanowej V (NO3) (7). Gdy pH gleby jest neutralne lub wy|sze pewne bakterie za-
czynaj przetwarza jony amony w azotany. Jako, |e azotany nie stanowi menue dla borówki amerykaDskiej,
wi c nie pobieraj one azot i wi dn . Gdy pH jest niskie to jonów amonowych jest du|o - bakterie nitry-
fikuj ce nie pracuj , wi c borówki mog rosn wspaniale.

[8] Na zdj ciu widzimy borówk , która ro[nie bez


[cióBki, prawdopodobnie taki krzew trzeba du|o cz [ciej podlewa , trzeba nawozi nawozami azotowymi i
279
zakwasza gleb (NH4)ze2SO4, trzeba pieli (wida kilka maBych zdzbeB traw). Wszystkie te funkcje mogBaby
speBnia dobra [cióBka np. z kory sosnowej lub igliwie sosnowe.

Dla ogrodników ekologicznych jednym z podstawowych zródeB fosforu s zmielone fosforyty. Dobrej jako[ci
fosforyt powinien by wolnym od zanieczyszczeD takich jak : fluorki, metale ci |kie i radioaktywny uran.
M czka fosforytowa mo|e by aplikowana bezpo[rednio na gleb (w ilo[ci 100kg na hektar), powinna by
zwi zana z materi organiczn , [cióBk , kompostem lub herbatk kompostow by wzmocni flor glebow
i umo|liwi jej karmienie ro[lin poprzez dziaBanie bakterii, grzybów i innych mikroorganizmów. Innym
sposobem jest wrzucenie skaB fosforytowych w kompost zdominowany przez grzyby ([9]z du| ilo[ci mate-
riaBów bogatych w w giel - przypis W.M.), dzi ki temu grzyby b d mogBy przeksztaBci skaB w rozpuszczaln
form . Kolejnym sposobem to przygotowanie specjalnego fosforo-kompostu (8). Zaszczepienie roslin grzy-
bami mikoryzowymi znacznie zwi ksza efektywno[ nawozów ze skaB fosforowych.
Odkryto na Kostaryce, |e nawozy fosforowe mog by aplikowane na [cióBk , a nie tylko pod ni . Dzi ki
temu zapobiega si unieruchamianiu fosforu przez kwa[ne, tropikalne gleby.
Glina wymyta z warstw mi dzy skaBami fosforowymi podczas wydobywania tych|e równie| mo|e by u|yta
jako nawóz. Cz steczki gliny s otoczone przez naturalny fosforany - tak forma fosforu jest zwana fosforem
koloidalnym. Dzi ki glinie fosfor jest Batwiej dost pny dla ro[lin ni| fosfor z fosforytów (skaB). Mo|e by
u|yta z kompostem lub obornikiem - kwasy zawarte w oborniku rozpuszcz fosforany ponadto stabilizuje to
poziom azotu w oborniku i zapobiega jego stratom (10).
Nawozy superfosfatowe s zrobione z przetworzonych chemicznie fosforytów. Nie s polecane poniewa|
stanowi bardzo skoncentrowane i bardzo Batwo reaguj ce chemicznie zródBo fosforu. Gdy s aplikowane na
pola reaguj z wapnem, |elazem, magnezem i glinem tworz c w ci gu sekund zwi zki, które czyni fosfor
niedost pny dla ro[lin. Mog równie| reagowa z pierwiastkami [ladowymi wi | c je i powoduj c ich deficyt
w glebie. Superfosfaty s rozpuszczalne w wodzie i mog zosta Batwo wymyte przez deszcze, zanim ro[liny
maj nawet szans je pobra . Mo|e to pózniej powodowa eutrofizacj (prze|yznienie co powoduje zakwit
glonów - przypis W.M.) jezior i rzek. Warto doda , |e wysokie st |enie fosforu w nawozie (powy|ej 10 %)
jest zabójcze dla grzybów mikoryzowych. (11)
Superfosfaty maj równie| swoje zalety: zostaBy oczyszczone i nie zawieraj toksycznych skBadników jak np.
uran ([10]niestety nie zawsze - przypis W.M.). S te| tego wad. Odpady s magazynowane na haBdach, a
skoro zawieraj uran s radioaktywne. Fluorki wymywane z tych haBd mog zanieczyszcza wody powierzch-
niowe...”
Przypisy:
7. Methodology: Integrated Production of Highbush Blueberry, edited by Danuta Krzewinska, 2005, p.
8. See: chapter 9 Ways of improving the agronomic effectiveness of phosphate rocks in: F. Za-
pata and R.N. Roy, Use of Phosphate Rocks for Sustainable Agriculture, FAO 2004. Available at:
[11]http://www.fao.org/docrep/007/y5053e/y5053e00.htm #Contents
9. R. Bunch, Five Fertility Principles, The Overstory #20,
[12]http://www.agroforestry.net/overstory/overstory20.html, accessed on 16.01.2009.
10.P. Sullivan, Alternative Soil Amendments, ATTRA, http://attra.ncat.org/attra-pub/altsoilamend.html,
accessed on 13.01.2009.
11. J. Lowenfells, W. Lewis, op. cit., p. 151. Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Kolejna cz [ tBumaczenia artykuBu ju| wkrótce

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26FbgAXNMI/AAAAAAAAAV4/vpJhyqLS7kg/s1600-h/Bor%C3%B3wka1.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dzisiejszy-wpis-jest-pierwsza-czescia.html
3. http://www.sopockainicjatywa.org/
4. http://permaculture.org.au/2009/07/23/phosphorus-matters-ii-keeping-phosphorus-on-farms/
5. http://www.permaculture.org.au/
6. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26E4_8DypI/AAAAAAAAAV0/DGXlcK9w_W8/s1600-h/Bor%C3%B3wka2.jpg
7. http://portalwiedzy.onet.pl/26978,,,,amon,haslo.html

280
8. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26FbgAXNMI/AAAAAAAAAV4/vpJhyqLS7kg/s1600-h/Bor%C3%B3wka1.jpg
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
10. http://en.wikipedia.org/wiki/Fertilizer#Heavy_metal_accumulation
11. http://www.fao.org/docrep/007/y5053e/y5053e00.htm#Contents
12. http://www.agroforestry.net/overstory/overstory20.html

Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie? (2010-02-08 20:12)

Czy| nie jest marzeniem ka|dego ogrodnika/rolnika/le[nika, by nie mie w ogrodzie, na polu, w lesie |adnych
szkodników? Na pewno wielu osobom si to marzy :) zwBaszcza, tu| po tym gdy np. mszyce zrobi inwazj
na tak wyczekiwane truskawki.

[1]
Mszyce |eruj na koprze

Jak zatem pozby si szkodników? Czy najlepszy sposób na szkodniki, to wybicie ich wszystkich do nogi?
Nie.
Ju| tBumacz dlaczego. Najlepiej, by nie byBa to tylko sucha teoria to opisz sytuacje w oparciu o do[ pop-
ularnego szkodnika - mszyce. Mszyce to nazwa na bardzo du| rodzin owadów o podobnym trybie |ycia,
w Polsce wyst puje ich kilkaset gatunków, nie wszystkie jednak stanowi zagro|enie dla ludzi . Naturalni
wrogowie mszyc to:
-biedronki,
-zBotooki,
[2]-bzygi (owady podobne do os),
-owadziarki (paso|ytnicze osy),
-pryszczarek mszycojad
-Uko[nikowate (paj ki)
-niektóre gatunki grzybów
By zrozumie dlaczego wybicie w pieD wszystkich mszyc w naszym ogrodzie nie jest dobrym pomysBem, trzeba
pozna naszego wroga. Cech wspóln wszystkich mszyc jest, |e ich strategia je|eli chodzi o rozmna|anie to:
281
narobi du|o dzieciaków, du|o z nich zostanie zjedzone ale to nie istotne, gdy| i tak du|o z nich przetrwa.
Niektóre gatunki mszyc, by proces rozmna|ania jeszcze usprawni przez pewn cz [ sezony rozmna|aj si
partenogenetycznie (inaczej dzieworództwo). Osoby, które ogl daBy Seksmisj (lub uwa|aBy na lekcji biologii
:) wiedz , |e oznacza to sposób rozmna|ania bezpBciowego - by stworzy maBe mszyce, nie potrzeba mamusi i
tatusia, tylko... Wszystkie mszyce s przez pewien czas mamusiami. Mszyca urodzona z takiej mamy-mszycy
jest jej identyczn kopi (poza rozmiarem). Ten sposób rozmna|ania jest niezwykle wydajny. Jedna mszyca
kapu[cianka - Brevicoryne brassicae mo|e wyprodukowa (w sprzyjaj cych warunkach) do 40 pokoleD mszyc.
Zatem jedna mszyca jest teoretycznie w stanie w ci gu jednego sezonu mie kilka miliardów
potomków!
Porównajmy teraz w jaki sposób rozwija si sympatyczna biedronka - jeden z bardziej popularnych wrogów
mszyc. Wg Wikipedii biedronki ”Mno| si bardzo szybko i mog dawa 2-4 pokolenia rocznie.” Nie wiem
ile jaj skBada biedronka, ale na pewno rozmna|a si du|o wolniej ni| mszyce.
Podczas inwazji mszyc mo|emy u|y jakiego[ insektycydu - du|o tego typu [rodków jest na rynku. Jest
to sposób skuteczny - te [rodki rzeczywi[cie nisz mszyce, niestety zazwyczaj nie s to [rodki selektywne i
zabijaj wiele innych po|ytecznych owadów (np. biedronki).
Nawet je[li dany pestycyd zabijaBby tylko mszyce i na dodatek byBby to [rodek nie zabijaj cy biedronek nie
byBoby to dobre (dla biedronek).
Dlaczego?
Poniewa| wkrótce biedronki zaczn gBodowa i umr z gBodu. {adnym [rodkiem nie jeste[my zabi wszyst-
kich mszyc, a nawet je[liby si to udaBo na naszej dziaBce, to nie jest mo|liwe zniszczy wszystkie mszyce na
dziaBkach okolicznych.
Efekt? Nasze biedronki umarBy z gBodu, wi c chwilowo mszyce imigrantki maja prawdziwe Eldorado - do
czasu a| nie u|yjemy jakiego[ [rodka chemicznego jeszcze raz.
Warto zaznaczy , |e ro[liny s najbardziej podatne na ataki mszyc, gdy szybko rosn , a zwBaszcza gdy s
intensywnie nawo|one azotem (czy to z nawozów sztucznych, czy z obornika).

[3]
ZBotook

Gdy w naszym ogrodzie/sadzie/polu wyst puj mszyce w du|ych ilo[ciach, to warto to wykorzysta posi-
adaj c ule. PszczoBy b d zbiera spadz, a my b dziemy mie bardzo zdrowy i bogaty w mikroelementy
miód. W ten sposób z czego[, co wydaje si jednoznacznie negatywne (atak szkodników) mo|na mie jaki[
282
zysk, a przynajmniej zminimalizowa straty. Im gorszy rok dla naszej ”ogrodniczej” cz [ci dziaBalno[ci, tym
lepiej dla naszej dziaBalno[ci pszczelarskiej.
Na kursie projektowania permakulturowego ucz , |e nie ma czego[ takiego jak problem z nadmiarem [li-
maków. Co mo|e wyst pi to problem niedoboru kaczek (dla których [limaki s warto[ciow pasz ). Zami-
ana problemu w rozwi zanie to esencja permakultury.
O tym jak stworzy odpowiednie warunki dla rozwoju naturalnych wrogów szkodników ju| wkrótce.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3Bh5bQWmII/AAAAAAAAAWA/gvkXxUoiWN4/s1600-h/Mszyce1.jpg
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Bzygowate
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3BiIoYtZTI/AAAAAAAAAWE/cxJL7QbO5Qc/s1600-h/Z%C5%82otook.jpg

Anonymous (2010-02-08 21:52:20)


Z ogródka to raczej miodu spadziowego nie b dzie:) PszczoBy mog zbiera spadz nawet ze zbó|, ale to zdarza si
ekstremalnie rzadko(raz na kilkana[cie-kilkadziesi t lat). Ale |eby byB miód spadziowy, to potrzebne s drzewa z
okre[lonymi gatunkami mszyc i miodówek oraz odpowiednia POGODA. Owady te rozwijaj si najlepiej na drzewach
iglastych tj.: Zwierki, jodBy czy modrzewie (ale spadz z modrzewiów szkodzi pszczoBom). Takie monokultury le[ne
spadziuj raz lepiej raz gorzej, ale w miare regularnie (to znaczy nie co roku, ale co 2 lata np.). Takie lasy daj du|o
spadzi, ale powodem tego jest te| powierzchnia tych lasów (monokultury na du|ych obszarach).
Czasem spadziuj tez drzewa li[ciaste(lipy, jawory, klony, d by buki), ale tylko raz na kilka lat. Dlaczego? Ze wzgl du
na mszyce.
Mszyce rozwijaj si w latach ciepBych i wilgotnych. W nast pnym roku równie| jest du|o mszyc, ale tak|e du|o
owadów poluj cych na mszyce. Pogoda tak|e mo|e nie sprzyja spadziowaniu drzew (krople spadzi na li[ciach szybko
wysychaj ). W nast pnym roku b dzie maBo mszyc, ale du|o biedronek i innych owadów poluj cych na mszyce. Nie
b d miaBy co je[ wi c wygin , a w dodatku rozmno| si drapie|niki poluj ce na nasze biedronki. W 4 roku dla
drapie|ników zabraknie biedronek, ale za to b d mogBy si rozmna|a mszyce, nie zagro|one biedronkami. Cykl ten
mo|e przebiega szybciej lub wolniej, zale|nie od pogody.
Co do produkcji spadzi przez mszyce i mo|liwo[ci jej zbioru przez pszczoBy, oprócz pogody(w suche lata spadz wysycha,
a w mokre gwaBtowne deszcze spBukuj j z li[ci), du|e znaczenie maja mrówki. Dlaczego akurat mrówki? Bo broni
mszyce przed biedronkami jak baca owce przed wilkami :) i dzi ki temu mszyce mog si jeszcze bardziej rozmna|a .
{yczliwy pszczelarz

Wojciech Majda (2010-02-08 22:25:46)


M drze mówisz, jakby[ ksi gi czytaB ;)
Jak zwykle bezcenne informacje, dzi ki.
{yczliwy pszczelarzu, wiesz mo|e, czy mrówki jako[ ”walcz ” o to, |eby pszczoBy nie zbieraBy spadzi, czy wpByw mrówek
ogranicza si tylko do tego, |e chroni mszyce przed drapie|nikami (biedronki, zBotooki...) ?
Czy pszczoBy zbieraj spadz bezpo[rednio z odwBoków mszyc, czy z li[ci itp?

Anonymous (2010-02-08 22:52:16)


Mrówki (nawet te le[ne) to inny kaliber ni| pszczoBy :) Nawet je[li mrówka odwa|y si zaatakowa , to pszczoBa si
obroni lub odleci. Biedronki natomiast, to niewiele wi ksze od mrówek owady, wi c mrówka (czy mo|e bardziej grupa
mrówek) mog jej zrobi krzywd . Ale z tego co wiem to mrówki bardziej odstraszaj biedronki swoim atakiem bo
nie pozwalaj im si w spokoju po|ywi (a je[li biedronka porwie jedn krówk to takiej straty nie odczuj ).
PszczoBy je[li maj tak mo|liwo[ zbieraj krople spadzi, bo to Batwiej i szybciej :) i je[li kropla b dzie na odwBoku
mszycy, to ni nie pogardz . Najcz [ciej jednak krople le| na li[ciach, lub si po nich rozpBywaj . Wtedy pszczoBy
zlizuj spadz, musi jednak by dostateczna wilgotno[ , bo spadz ma w sobie bardzo maBo wody i szybko wysycha.
Czasem pod drzewami w lecie wida mokry chodnik, pomimo |e deszcz nie padaB to tak|e jest spadz. Tylko kiedy
upadnie na beton od razu wysycha, wi c pszczoBy jej nie zbieraj .
{yczliwy pszczelarz

283
Wojciech Majda (2010-02-09 08:26:24)
Dzi ki, za odpowiedz na pytania.

Anonymous (2010-02-16 00:28:56)


Panuje powszechne przekonanie o szkodach wyrz dzanych przez Basice . Prawda za[ jest taka , |e Basica w ci gu swego
|ycia zabija od 2 do 3 tys. gryzoni i robi to bardzo sprawnie , bo znakomicie penetruje w skie korytarze w ziemi .
Gryzonie potrafi stanowi do 90 diety Basic .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-16 01:33:10)


Dobrze wiedzie Cedric. Jedna z moich klientek powiedziaBa mi, ze chce hodowa Basice wBa[nie w tym celu. Jako[ nie
zwróciBem na to wi kszej uwagi wcze[niej.

Ewa S. (2010-02-16 11:39:38)


Aasice równie| [wietnie po|ywiaj si w kurnikach i s bardzo trudne wtedy do schwytania. To na wsiach du|y prob-
lem. SpotkaBam si z tym, |e rolnicy rezygnowali caBkiem z hodowli kur, zniech ceni walk . Uszczelnianie kurnika,
gB bokie podmurowania na nic, bo potrafi si w[lizn w momencie nieuwagi, gdy np. zapomnisz w por zamkn
kury. Efekt po takiej jednej wizycie: co najmniej kilka kur martwych, z wyjedzonym mózgiem, a kuna, czy Basica nie
odpuszcz , póki pozostaje |ywa cho jedna sztuka.
Jednak, co ciekawe. MieszkaBam kilka lat w okolicy, gdzie kuny szalaBy ludziom po kurnikach, a w moim, cho byB mocno
prowizoryczny i bez fundametów wszystko byBo ok. Przypuszczam, |e nie próbowaBy ataku ze wzgl du na obecno[
penetruj cych psów (nieBaDcuchowych), a ostatniego roku pobytu trzymaBam przez zim g si, które s [wietne w
samoobronie przed drobnymi zwierz tami. A jednak, gdy wyprowadziBam si stamt d, moi nast pcy zaprowadzili
sobie kurnik w tym samym miejscu, trzymali 10 kurek, ale w ci gu 3 miesi cy wszystkie im kuna zjadBa. Nie mieli
psa?
Pozdrawiam, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-02-16 12:26:21)


Dobry pies nie jest zBy.
Dobra g [ równie| nie jest zBa, zwBaszcza dobrze przyrz dzona:)
Z ciekawo[ci jak si ukBadaBo wspóB|ycie na linii pies-g [? SByszaBem, |e g si psów nie toleruj wBa[nie z powodu
wrodzonego instynktu obronnego.

Ewa S. (2010-02-17 10:11:51)


zale|y od psa ;-))))
jak szybko ucieka to nic mu nie jest, bo g [ jest powolna. cho zdarzaBo si , |e po podwórzu fruwaBy wyrwane dziobek
kBaczki sier[ci z psiego ogona.
Najbardziej problematyczna jest linia nie g [, ale g sior-pies, g sior-czBowiek.
Najlepiej po prostu jest go w por zje[ , wtedy z g siami daje si |y .
mój g sior atakowaB nie tylko obcych ludzi, psa, szczury, ale i utBukB koguta w pojedynku o wBadz w kurniku.
;-)
Pozdrawiam
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-02-17 11:54:47)


Co za zwierz ta... I po co tv jak si ma g siora? :)

284
Ewa S. (2010-02-18 10:53:54)
zostawiBam sobie jedn g [, na do|ywociu. znosi jaja 2x na rok, po ok. 20 szt. ale nie o to chodzi. 1 jajo odpowiada
2 jajom kurzym i jest jak najbardziej jadalne.
Jest [wietna w zawiadamianiu o wszystkim co si dzieje na zewn trz. nawet, |e deszcz pada. czego pies nie zrobi.
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-02-18 12:41:30)


Gorzej jak zawiadamia, |e gospodarze wBa[nie chc i[ spa :D
HaBas to chyba najwi kszy wróg zBodziei wi c chyba te| b d miaB g ski :)
A mi so starej g si te| jest niesmaczne (jak np. od starej kury)?
Pozdrawiam

Ewa S. (2010-02-19 10:10:33)


Jest twarde, wi c nie nadaje si na pieczeD. Miewa za to du|o tBuszczu na g si smalec (niektórzy du|o za to pBac ,
bo bez cholesterolu). I nadaje si na rosóB, bardzo pyszny. A rosóB, wedBug Francuzów, którzy go wymy[lili i to ich
narodowa potrawa, gotuje si 2 godziny i 20 minut. Nawet najtwardsza g [, albo kura zmiekn , zapewniam.
Pozdro, Ewa

Dynamiczne akumulatory (2010-02-09 11:54)

[1]
To nie |aden chwast, tylko warto[ciowy dynamiczny akumulator.
Dynamiczny akumulator - ta do[ dziwna nazwa nie jest okre[leniem jakiego[ nowego szybko Baduj cego si
rodzaju akumulatora samochodowego. Nie ma nawet nic wspólnego z pr dem elektrycznych.
Dynamiczny akumulator z ang. (Dynamic accumulator) to ro[lina, która ma zdolno[ do akumulacji (st d
nazwa:) okre[lonych pierwiastków z gleby. Cz sto wykorzystuje si je w projektowaniu permakulturowym
tworz c[2] gildie ro[linne.
Dynamiczne akumulatory cz sto s to ro[liny pionierskie, jeszcze cz [ciej nazywane s po
prostu...[3]chwastami.
Istot skuteczno[ci dynamicznych akumulatorów jest ich mo|liwo[ wzrostu na glebach ubogich w ró|ne pier-
wiastki, które one maj zdolno[ akumulacji. Jako, |e s wyspecjalizowane w zdobywaniu poszczególnych
285
pierwiastków (niektóre s dobre w akumulacji kilku ró|nych), to po uschni ciu lub [ci ciu danej ro[liny jej
biomasa zawiera pierwiastki, których w glebie brakuje. Zatem po u|yciu danej ro[liny jako [cióBki, pozostaw-
ieniu jej w miejscu gdzie uschBa (na zim np.) lub po tym jak jakie[ zwierz wydali w formie odchodów dan
ro[lin , pierwiastki zawarte w danej ro[linie b d znajdowa si na powierzchni gleby. Na dodatek znajduj
si one wtedy w bardzo Batwo dost pnej formie.
Zwykle dynamiczne akumulatory maj gB boki, palowy system korzeniowy. Cykoria podró|nik lub |ywokost
lekarski ponad 2m. W ten sposób ro[liny te ”wykopuj ” mineraBy, które w innym wypadku byByby niedost pne
dla drzewek owocowych, których system korzeniowy si ga do gB boko[ci 30-40 cm. {ywokost lekarski mo|ne
[4]zapobiega nawet zanieczyszczeniom wód gruntowych. Dzi ki temu, z czasem umo|liwiaj kolonizacj
danego terenu, przez ro[liny o wi kszych wymaganiach glebowych. My mo|emy celowo je posadzi w swoim
ogrodzie, by utrzyma w nim |yzno[ .
Oto lista ro[lin zielnych u|ywanych jako dynamiczne akumulatory, literka po nazwie Bacinskiej to symbol
pierwiastka jaki dana ro[lina akumuluje szczególnei dobrze. List znalazBem na stronie [5]Earth Conserva-
tion:
Ro[liny gromadz ce substancje mineralne
- Achillea millefolium (Krwawnik pospolity: K, P, Cu)
- Allium schoenoprasum (Szczypiorek: K, Ca)
- Chamaemelum nobile (Rumian szlachetny: K, P, Ca)
- Glycyrrhiza glabra (Lukrecja: P, N2)
- Medicago sativa (Lucerna siewna: Fe, N2)
- Mentha pipperita (Mi ta pieprzowa: K, Mg)
- Nasturtium officinale (Rukiew wodna: K, P, Ca, S, Fe, Mg, Na)
- Rumex spp. (Szczaw: K, P, Ca, Fe, Na)
- Symphytum spp. ({ywokost: K, P, Ca, Cu, Fe, Mg)
- Taraxum officinale (Mniszek lekarski, mlecz: K, P, Ca, Cu, Fe)
- Urtica dioica (Pokrzywa: K, Ca, S, Cu, Fe, Na)
Ro[liny gromadz ce fosfor
- Achillea millefolium (Krwawnik pospolity)
- Allium schoenoprasum (Szczypiorek)
- Betula spp. (Brzoza)
- Chamaemelum nobile (Rumian szlachetny)
- Glycyrrhiza glabra (Lukrecja)
- Juglans spp. (Orzech)
- Lupinus spp. (Aubin)
- Medicago sativa (Lucerna siewna)
- Melilotus alba (Nostrzyk biaBy)
- Melilotus officinalis (Nostrzyk |óBty)
- Melissa officinalis (Melisa)
- Mentha pipperita (Mi ta pieprzowa)
- Nasturtium officinale (Rukiew wodna)
- Rumex spp. (Szczaw)
- Satureja spp. (Cz ber)
- Stellaria media (Gwiazdnica pospolita)
- Symphytum spp. ({ywokost)
- Taraxum officinale (Mniszek lekarski, mlecz)
- Tilia spp. (Lipa)
- Trifolium spp. (Koniczyna)
- Urtica dioica (Pokrzywa)
- Vicia spp. (Wyka)
Jak wida lista jest bardzo bogata, du|o z tych ro[lin to po prostu u|yteczne zioBa, wi kszo[ z nich daje
286
równie| nektar[6] dla po|ytecznych os, czy zBotooków.
Idealnie komponuj si do le[nego ogrodu, zapewniaj c wielorakie korzy[ci taki jak:
-zródBo po|ywienia i leków dla ludzi i dzikiej przyrody
-zródBo |yzno[ci gleby
-poprawiaj jako[ innych plonów
-[7]zwi kszaj wydajno[ z ha (ró|nych rodzajów plonów)
-zmniejszaj nakBad pracy
-zmniejszaj koszty utrzymania systemu
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3E9VcbQr7I/AAAAAAAAAWI/qZ3u8XS0Bd8/s1600-h/Mniszek%20lekarski.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/gildie-roslinne-permakultura.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wygodna-toaleta-na-budowe-czyli-toaleta.html
5. http://ziemia.org/lista-roslin.php
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html

Anonymous (2010-02-09 18:36:30)


Witam Wojtku.
Mam inne zapytanie ni| tytuB wpisu.
Czy li[cie z orzecha wBoskiego da si wykorzysta na [cióBk /kompost. CzytaBem |e, li[cie orzecha wBoskiego zawieraj
bardzo du|o garbników i innych zwi zków dBugo rozkBadaj cych si , przez co proces rozkBadu caBych li[ci nast puje
raczej opornie. Li[cie orzecha wBoskiego zawiera 5-hydroksy-1,4-naftochinon - substancj dziaBaj c niekorzystnie na
ro[liny w s siedztwie orzecha, która spowalnia ich wzrost.Mo|e to dlatego kompost z li[ci orzecha wBoskiego uwa|any
jest za niepo| dany.

Wojciech Majda (2010-02-09 20:02:42)


Wszystkie cz [ci orzecha wBoskiego zawieraj juglon - substancj , która osBabia, czy nawet hamuje wzrost niektórych
rodzajów gatunków ro[lin (pewnie to jego chemiczn nazw podaBe[;). Najwi cej juglonu posiadaj i wydzielaj jed-
nak korzenie orzecha.
Niekorzystny wpByw orzecha na niektóre ro[liny wi |e si z juglonem wBa[nie oraz z du| ilo[ci wody, któr orzech
pobiera.
Odpowiadaj c na Twoje pytanie, da si wykorzysta na kompost li[cie orzecha wBoskiego. Mo|liwe tylko, |e z powodu
tego wBa[nie juglonu ich rozkBad zajmie troch dBu|ej. Z czasem jednak si rozBo|y. By przyspieszy proces warto
zadba o odpowiedni stosunek w gla do azotu i inne warunki prawidBowego kompostowania.
Najlepszym rozwi zaniem jest zostawienie li[ci orzecha tam gdzie one spadBy - pod drzewem, ewentualnie zgrabienie
ich ze [cie|ek itp.
Je[li natomiast masz dost p do du|ej ilo[ci li[ci orzecha wBoskiego powiedzmy od s siadów, to zawsze mo|esz mie
dwie pryzmy kompostowe - jedn szybko rozkBadaj c si bez li[ci orzecha wBoskiego druga, wolniej z li[ mi.
Ogólnie jednak robienie kompostu dla samego robienia kompostu si nie opBaca - lepiej wykorzysta materi organ-
iczn jako [cióBk , no chyba, |e potrzebujesz kompost do wysiewania nasion, produkcji ciepBa, aktywnie napowietrzanej
herbatki kompostowej... Robienie kompostu dla samego robienia kompostu to po prostu strata czasu, no chyba, |e to
lubimy (jak np. ja :)
Kilka ro[lin odpornych na juglon:
bez czarny, morwy, kolcowój pospolity (goji), oliwniki, rokitnik zwyczajny (chyba).

287
Wojciech Majda (2010-02-10 01:51:53)
ZnalazBem ciekawy test, jak sprawdzi , czy kompost z li[ci orzecha wBoskiego nie b dzie szkodliwy dla innych ro[lin.
Nale|y spróbowa w nim wysia nasiona pomidora. Je[li wzejd , to jest ok równie| dla innych ro[lin.

Anonymous (2010-02-10 11:21:42)


SpotkaBam si z opini , |e to inny gatunek orzecha zawiera szkodliwy juglon - mianowicie orzech czarny ( Juglans
nigra). Orzech wBoski ( Juglans regia) jest niewinny :) Pod moimi orzechami wBoskimi chwasty sobie w najlepsze rosn
- o ile im tylko pozwoli na to ograniczony dost p [wiatBa, bo orzechy maj przecie| bardzo g ste korony.
Pozdrawiam - eko - Wielkopolanka.

Wojciech Majda (2010-02-10 12:34:50)


Tak, orzech wBoski to piku[ przy czarnym;)
Juglans nigra pochodzi z USA :) - tam to wszystko maj wi ksze, mocniejsze i bardziej niszczycielskie. Swoj drog
orzech czarny, czy wBoski te| s swojego rodzaju dynamicznymi akumulatorami, bo posiadaj gB boki system ko-
rzeniowy.
Warto doda , |e oliwniki przyspieszaj wzrost wegetatywny orzechów o okoBo 30 %, gdy| wi | azot. Same s odporne
na juglon. Podobny efekt b dzie miaB (chyba) rokitnik zwyczajny.
Zna kto[ mo|e jakie[ jadalne/u|ytkowe pn cze, co wytrzyma towarzystwo orzecha?
Równie| pozdrawiam

Anonymous (2010-02-10 13:02:30)


Pan Piku[ ;)
Ja w tpi czy cokolwiek wytrzyma towarzystwo orzecha - je[li ju| nie z powodu juglonu, to z powodu |arBoczno[ci
orzecha - to znany pijak i pasibrzuch o rozlegBym i gB bokim systemie korzeniowym. A tp pn cze to ma rosn na
[cianie budynku, treja|u czy wprost na orzechu ?
...ale b dziemy zdrowi :) Podrawiam po raz kolejny ;)
eko - ziomalka

Wojciech Majda (2010-02-10 16:43:56)


Wszystkie zródBa mówi , |e s siedztwo orzecha czarnego ma du|o mocniejszy wpByw na ro[liny, które nie s odporne
na juglon ni| orzech wBoski. Zasi g oddziaBywania dorosBego orzecha czarnego si ga 20-30 metrów poza lini korony,
tak|e to co[ znaczy :)
Rzeczywi[cie, ro[liny w towarzystwie wszystkich rodzajów orzecha nie maj lekko - ciemno, sucho, ”gBodno”, jeszcze
chemikalia rozsypuj ...
A pn cze to jak znasz do ka|dej z opcji, które wymieniBa[.
No rzeczywi[cie, sobie sBodzimy i zdrowymi niesamowicie :D

shark (2010-04-01 00:04:47)


cytat z muratora:
Fermentowany nawóz kurzy
2 kg suchego nawozu (do kupienia w maBych workach w sklepach ogrodniczych),
10 l wody.
Nawóz zala wod . Po upBywie trzech tygodni, gdy mieszanka przefermentuje (na powierzchni przestan pojawia si
p cherzyki gazu), nadaje si do u|ycia. Stosuje si j w du|ym rozcieDczeniu 1 l na 20 l wody, 2-3 razy w ci gu
sezonu. Ro[liny podlewamy ostro|nie, tak |eby nie moczy li[ci.
Nawóz z pokrzywy
1 kg [wie|ych pokrzyw,
10 l wody
Pokrzywy poci i wrzuci do wody. Pozostawi na dwa tygodnie, w tym czasie kilka razy dokBadnie przemiesza .

288
Gdy na powierzchni nie b dzie ju| p cherzyków gazu nawóz jest gotowy. Stosuje si go w rozcieDczeniu 1 l na 10
l wody, 2-3 razy w ci gu sezonu. Mo|na nim opryskiwa caBe ro[liny. Preparat ten, poza tym |e dostarcza ro[linom
mineraBów, ogranicza wyst powanie mszyc.

Wojciech Majda (2010-04-01 16:03:05)


Dzi ki shark
Sam stosowaBem z dobrym skutkiem gnojówk z pokrzyw. Nawet mam j jeszcze na balkonie. Jest taka wydajna, |e
moja to zrobiona byBa w kilku baniakach 2 lata temu...
Jeszcze tak jeden mi zostaB.

Anonymous (2010-05-01 12:20:06)


kupiBam Gojie w doniczce w Merlinie w lutym do tej pory nie wypu[ iBa listeczka jak dalej a takszukaBam przez wiele
lat tego krzewu prosz o porade

Wojciech Majda (2010-05-19 22:22:55)


Najprawdopodobniej ju| nie prze|yje. Z tego co widziaBem, to dziczka kolcowoju pospolitego ju| nawet kwitnie...
Je[li Pani chce to bardzo prosto mo|na wyhodowa goji z nasion. Wystarczy kupi suszone jagody goji, wrzuci kilka
do kubka z wod na 2-3 godziny (a| zmi kn ). Nast pnie wydBubujemy nasiona. Z jednej jagody powinno by okoBo
20-30. Po wysianiu powinny zacz kieBkowa po 10-14 dniach. Moje wysiane we wrze[niu 2009 maj ju| z 40 cm.
PisaBem troch o goji na moim drugim blogu:
http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html
Mam nadziej , |e pomogBem.

Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ? (2010-02-09 22:48)

[1]

T kur kto[ naprawd celowo wyhodowaB

Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ?


289
Takie pytanie otrzymaBem w jednym z meili. Odpowiedz zdaje si by prosta: tak, lub nie. Niestety krótka,
jednowyrazowa odpowiedz pewnie by Czytelników i twórc pytania nie zadowoliBa, nie mówi c ju| o robotach
googla ;), wi c odpowiem wymijaj co :)
Zaczn od tego jak to kiedy[ wygl daBo, zanim na [wiecie nie znano jeszcze hormonów wzrostu, antybiotyków,
i podstaw genetyki, :). Cofniemy si zatem do wieku XIX. Wiem, Mendel wtedy ju| swoje prawa odkryB,
ale chodzi o czas, gdy wiedza trafiBa pod strzechy - do chBopów, czyli producentów jaj i kur. Zaczniemy od
pocz tku roku. W styczniu w obej[ciu chBopa byBo zwykle tylko kilka kur i jeden kogut. Kury nie dostawaBy
codziennie paszy, czy chocia|by ziarna, jak to jest dzisiaj. Ba, nie dostawaBy jej w ogóle - ziarno byBo zbyt
cenne, by tak po prostu karmi nimi kury. OraBo si przecie| przy pomocy woBów/koni (bogatsi chBopi) albo
|ony i chomonto (wersja ekonomiczna;). Wydajno[ z ha byBa z 4 razy ni|sza, ni| jest dzisiaj ( 2 tony |yta,
czy pszenicy z hektara to byB niesamowity urodzaj!).
Wracaj c do naszego zwykBego chBopa, jego zony, chomonto i kur:)... Czy kury od|ywiaBy si zatem pran
(energi kosmosu) ? Nie, jadBy takie rzeczy jak:

• czerwie i inne robactwo wyl gaj ce si z odchodów wi kszych zwierz t

• ziarno i nasiona, które przeszBy niestrawione przez przewód pokarmowy innych zwierz t gospodarskich

• ziarno i nasiona, które rozsypaBy si na ziemi i wi ksze zwierz ta nie mogBy ich ju| zje[ .

• obornik

Jedno mo|na powiedzie - nie byBa to dieta zrównowa|ona. Mo|na nawet powiedzie , |e nie byBa to dieta,
która pokrywaBa potrzeby energetyczne (kaloryczne) kur. Zima dla kur to bardzo ”cienki czas” - po prostu
mocno nie dojadaBy (jak zreszt wi kszo[ ludzi w przeszBo[ci). Oczywi[cie w takich warunkach (permanent-
nego gBodu) kury nie znosiBy |adnych jaj. TraciBy na wadze, podupadaBy na zdrowiu, ale wkrótce...
Wraz z przyj[ciem wiosny sytuacja poprawiaBa si . Kury mogBy pa[ si na dworze, zjada trawk ... Na-
jwa|niejszym zródBem jedzenia dla kur byB jednak... brud, a raczej robactwo si w nim si wyl gaj ce. Krowie
i [wiDskie placki byBy niemal wsz dzie - XIX wiek i wcze[niejsze nie sByn By z higieny. Je[li wioska w której
mieszkaB chBop byBa wi ksza (takie maBe miasteczko niemal|e) to ludzie wyrzucali odpadki kuchenne i swoje
odchody na ulic , tworz c idealne warunki do rozwoju czerwi i chorób. Kury pasBy si w tych warunkach
do[ dobrze. Podobnie jak szczury.
Kilka kur chBopa znosiBo zapBodnione jajka, wkrótce pojawiaBy si maBe kurczaczki.Przeci tny chBop miaB
pewnie z kilkadziesi t sztuk. Stary kogut trafiaB do garnka, ewentualnie byB sprzedawany. W dzisiejszych
czasach pewnie tak starego koguta (jeden rok) by[my nie zjedli, nasze ”kurczaki” maj zwykle okoBo 7 ty-
godni. Jajka z drugiego rzutu trafiaBy ju| na stóB, a u biedaków na sprzeda|.
NadeszBo lato, czas |niw - to dobry czas dla kur. Z racji kiepskiej techniki du|a ilo[ ziarna podczas |niw
si marnowaBa - osypywaBa si na ziemi . Na szcz [cie kury je zjadaBy, wi c nie do koDca ziarno przepadaBo
bezproduktywnie. Czerwi latem mnóstwo, kury Badnie rosn (ju| z 4 -5 miesi c). Kury szwendaj si po
sadzie, dzi ki czemu wyjadaj ze spadów robaki, podskubuj równie| trawk ...
Nadchodzi jesieD - kury ju| s tBuste, czas je sprzeda {ydowi:), mo|e w tym roku da lepsz cen , w zeszBym
byBa kiepska, tak dobrego katolika okrada , to ino {yd;) mo|e. ChBop zostawiaB sobie zwykle te sBabo
wygl daj ce, gdy| my[laB, |e si na nast pny rok podtucz i sprzeda si je za lepsz cen ni| w tym roku
(przez nieznajomo[ genetyki degenerowaBo si kurz ras ).
Kury w XIX wieku dawaBy [rednio 70 jajek rocznie. Dzisiaj daj (odmiany przemysBowe) okoBo 300,
Zielononó|ki 180.
Przedstawiony tu opis poniek d odpowiada na pytanie,czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi . Znawcy
tematu twierdz , |e kur karmi na wybiegu nie trzeba, jednak w takim wypadku na 1 ha pastwiska mo|na
wy|ywi tylko okoBo 4- 5 ptaków i to nawet nie zima. Dla porównania 1 ha pastwiska mo|e przy odpowiednim
zarz dzaniu dostarczy okoBo 300 kurom 20 % paszy. Widzimy zatem do[ jasno, |e jeden ha pastwiska daje
290
jedzenie dla 60 kur w ci gu sezonu pod warunkiem, |e dajemy im jeszcze jak [ inna pasz . W przeciwnym
wypadku warto[ 4-5 kur na ha wydaje si prawidBowa.
Wa|ne jest by kury nie pozostawaBy caBy czas w tym samym miejscu (kwestia namna|ania si paso|ytów)
oraz niszczenia swojej wBasnej bazy pokarmowej. Kury jak i[2] krowy jedz deser najpierw, zatem b d
|re ro[liny przez siebie ulubione, a ignorowa te niesmaczne. Efekt, to zanik w runi pastwiska ro[lin przez
siebie lubianych, a rozpowszechnienie i zaj cie caBego pastwiska przez ro[liny niejadalne dla siebie. W koDcu
doprowadzi to do tego, |e b dziemy musieli interweniowa . ZwykBy rolnik robi to kosz c niedojady, stosuj c
herbicydy, b dzie musiaB potem podsiewa warto[ciowymi ro[linami pastwisko itp innymi sBowy tworz c
niepotrzebna prac i koszty. Permakulturowiec (jak ja nie lubi sBowotwórstwa;)
wy[le do zjedzenia niedojadów inne zwierz ta, a przede wszystkim wprowadzi wypas rotacyjny, czym zapo-
biegnie degradacji pastwiska..
Warto pomy[le o sadzeniu specjalnych wieloletnich ro[lin paszowych dla kur, oto kilka propozycji:
[3]- karagana syberyjska
[4]-oliwnik wielokwiatowy
-oliwnik baldaszkowaty
-morwy
[5]-|ywokost lekarski
-rdest ptasi
-maliny
-truskawki (cho to raczej ekstrawagancja;)
-koniczyna
-robinia akacjowa
-buk
-babka lanacetowata
-mniszek lekarski
-jarz bina
-ró|a dzika i [6]ró|a pomarszczona
-gBogi
-[7]dereD jadalny
-berberysy
Jak wida wi kszo[ z tych ro[lin to ”chwasty” lub dynamiczne akumulatory jak kto woli. Wiele z nich to
równie| zwykBe ro[liny jadalne.
Na dBu|sz met mo|na pomy[le równie| o [8]kasztanie chiDskim. Minie zapewne wiele lat, nim stanie si
to ekonomicznie opBacalne, no ale staramy si my[le dBugoterminowo. Takie kasztany b dzie trzeba kurom
ze[rutowa . My[l równie|, |e orzechy wBoskie i laskowe te| by si nadaBy, cho tutaj te| wchodzi w gr
sprawa ekonomiki i oczywi[cie rozBupania skorup.
Kury, czy ogólnie zwierz ta, które maj mo|liwo[ korzystania z wolnego wybiegu maj wy|szy poziom nien-
asyconych kwasów tBuszczowych omega 3. Równie| jajka od kur z wolnego wypasu s bogatsze w te cenne
substancje od|ywcze, ni| kury karmione tylko zbo|ami/nasionami.
Mo|na równie| wykorzysta [9]wiadro do zamiany odpadków w jedzenie dla kur.
Je|eli interesuje Ci jak przygotowa konkretn mieszank dla kur na wolnym wybiegu to polecam przeczyta
[10]ten wpis.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3HXSfC0fSI/AAAAAAAAAWM/MRIvmHEp1zk/s1600-h/chicken3%7E.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/roza-pomarszczona.html
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/deren-jadalny.html

291
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-zwierzeta-cz2.html
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/pasza-dla-kur.html

Anonymous (2010-02-10 11:16:26)


Witam :)
MaBe sprostowanie - to nie tylko zielononó|ki znosz 180 jajek rocznie.Ka|da kura rasy ogólnou|ytkowej ( sussex,
plymouth rock, rhode island red) w przeci tnych warunkach wiejskiego podwórka znosi ok. 190-200 jaj. Po prostu
biologia kury tak dziaBa - kura ma owulacj co drugi dzieD i w tej samej cz stotliwo[ci znosi jajko :) Oczywi[cie
kury maj swoje ”trudne dni” , kiedy nie[no[ spada - ot, chocia|by w trakcie przepierzania , krótkiego dnia ( [wiatBo
stymuluje nie[no[ !), niedoboru pasz ( gruba okrywa [nie|na) , chBód w kurniku. Nie polecam jednak pozostawiania
zwierz t samym sobie - jak to sugerowaB pytaj cy . Kury wspóBczesne to nie dzikie ba|anty, które sobie same poradz .
O tych biednych istotach skazanych na chów klatkowy i zmuszanych do produkowania 300 jaj lepiej zmilcze ...
Pozdrawiam - eko- Wielkopolanka.

Krzysztof Lis (2010-02-10 11:51:20)


@konkurs – a co zBego jest w permakulturniku?

Wojciech Majda (2010-02-10 12:26:27)


@ eko-Wielkopolanka, dzi ki za informacje o kurach.
Pytaj cy pytaB tylko w celach inforamcyjnych, niczego nie sugerowaB :)
Gdzie[ czytaBem, |e je[li odpowiednio ”zarz dza si ” [wiatBem to mo|na mie sporo jajek równie| zim , jak dzieD jest
krótki. Czy z odpowiedni pasz , bez dodatkowego do[wietlania mo|na mie jajka zim ?
@krzysztof Lis - permakulturnik jest zdecydowanie za dBugie. Jako nazwa domeny ujdzie (cho w sumie za bardzo si
nie zastanawiaBem jak permakultura byBa zaj ta), ale 5 sylabowy wyraz jest chyba za dBugi.
Po angielsku to b dzie ”permaculturist” albo w skrócie ”permi”.
Mo|e ”permer” ;) ?

Anonymous (2010-02-10 13:08:09)


Oczywi[cie - w kurnikach sztucznie przedBu|a si dzieD. ZwiatBo stymuluje nie[no[ , bo ptaszory dostaj w ten sposób
informacj , |e sezon wegetacyjny tu|-tu| , a wi c b dzie czym wykarmi pisklaki. Kury nie s takie gBupie...;)
W warunkach krótkiego dnia - pora|ka.
Ja mam cich nadziej , |e nie sugerowaB ;)
Eko- Wielkopolanka

Anonymous (2010-02-10 22:17:18)


Je[li chodzi o nazwy to proponuj ró|ne w zale|no[ci od sytuacji :
- gdy |ona chce powiedzie czule to mo|e ” mój kochany permisiu ” ;
- gdy b dzie to np. PaDstwowa Inspekcja Permakulturalna to niech kontroluj cy nazywa si permowiec ;
- ogólnie to mo|e perman czy perwoman ;
-a swojsko to permiak , permiacy , permiarze.
Cedric

Anonymous (2010-02-11 20:20:51)


Co do kur nie wiem jak dziaBaBa by zmiana paszy na lepsz w zimie, po okresie gorszej paszy i przepierzenia sie, bo
niektóre ptaki wBa[nie poprzez dostateczn ilo[ po|ywienia dochodz do wniosku |e czas ju| ”znie[ jajko”. Kury
na fermach maj jednakowo dlugi dzieD i jednakow pasze caBy rok - w naszym klimacie raczej nie do zapewnienia w
warunkach permakulturowych. Poprostu trzeba przebole |e kury sie ”oszukuje” co do dBugo[ci dnia i pory roku i to
dlatego daj wiecej jajek. Ale za to permakulturowe kury daj mniej, ale zdrowszych jajek.

292
A skoro o ”permakulturze” i ”permakulturnikach” (fajne i zabawne troche) mowa, to ja bym proponowaB: le[ny ogrod-
nik, rolnik naturalny, biorolnik czy biofarmer, bardzo swojsko to mogBoby by : piastun ziemi, modnie: ekorolnik,
kierowniczo: ekonadzorca\ekokierownik uprawy, i hodowli, informatycznie: ekoadmin (istrator)ogrodu/uprawy albo
nowocze[nie: kierownik natury.
Do wyboru do koloru ;p
MaBorolny

Wojciech Majda (2010-02-11 23:23:25)


Osobi[cie nie mam nic przeciwko temu, by troch kury [ciemnia (czy mo|e do[wietla ?) u|ywaj c |arówki :D
Nazwy bardzo ciekawe.

Jurek (2010-04-25 09:58:28)


Ja u|ywam ”permakulturysta”.
Brzmi swojsko i sprzyja sieciowemu lansowi, dopóki si tej nazwy nie skonfrontuje z rzeczywist postur ”kulturysty”
;)

Wojciech Majda (2010-04-25 22:59:11)


Mo|e te| kierownik PGR’u (permakulturowego gospodarstwa rolnego)?

Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu (2010-02-10 11:14)

[1]
Na zdj ciu kupa kompostu a na kupie kupa kur.
Osoby czytaj ce bloga od dBu|szego czasu pewnie ju| zauwa|yBy, |e permakultura jest koncepcj rewolucyjn ,
by nie rzec wywrotow . Nie u|ywanie pestycydów, nawozów sztucznych to tylko wierzchoBek góry lodowej,
która w obliczu Peak Oil, ogromnej erozji i degradacji gleb, wyczerpywania si zasobów sBodkiej wody i
fosforu zmiecie stare sposoby produkcji |ywno[ci i sposobu w jaki |yjemy. Permakultura zmienia caBkowicie
paradygmat produkcji i dystrybucji |ywno[ci oraz sposób produkcji wielu dóbr.
”W Oxford English Dictionary paradygmat jest zdefiniowany jako wzorzec lub najogólniejszy model lub
jako wzorcowy przykBad. Termin ten jest u|ywany w wielu naukach w powy|szym sensie ale dotyczy tylko
ich podstawowych zaBo|eD.” - Wikipedia
W tym wpisie chciaBbym zmieni najogólniejszy wzorzec podej[cia do... paszy dla zwierz t gospodarskich.
Konkretnie kur. Nie b dzie to wpis o tym, jakie ro[liny stosowa jako pasz , b dzie to wpis o tym jak jeden
z przedsi biorców hodowaB 1200 kur niosek nie kupuj c im jedzenia. Nie do[ , |e nie kupowaB im jedzenia, to
293
pBacono mu za to, by dostawaB pasz dla kur. Co trzeba byBo do tego zrobi ? Odpowiednio poskBada
kilka elementów do kupy. Ju| opisuj :
W 2008 roku jak pami tamy doznali[my znacznej podwy|ki cen ropy naftowej. OdbiBo si to na cenie gazu
ziemnego (który w wielu bran|ach mo|e stanowi substytut ropy naftowej). Gaz ziemny jest podstawowym
zródBem energii do produkcji nawozów azotowych. Cena nawozów sztucznych poszBa w gór . Jako, |e
nowoczesne rolnictwo opiera si w du|ej mierze na ropie, diesel potrzebny jest by dokona opryski, by ora ,
by rozprowadzi nawozy sztuczne, by zebra zbo|e... Jednym zdaniem praktycznie do wszystkiego. O tym,
jak [2]brak ropy mo|e sparali|owa nowoczesny kraj mo|esz przeczyta tutaj.
W 2008 roku dla amerykaDskich producentów jaj i brojlerów koszty paszy wzrosBy o 38 % (w Polsce pewnie
podobnie). Nie zapowiadaBo si , |eby ceny miaBy i[ w dóB. Nawet je[li kto[ sam kupowaB surowce do pro-
dukcji paszy dla kur zwi kszyBa si cena kukurydzy, pszenicy, soi, wi c i tak pBaciB wi cej. Co pozostawaBo
hodowcom kur?
Podwy|szy ceny z swój produkt (wy|sza cena oznacza mniejsz sprzeda|) , powi kszy skal produkcji,
dzi ki czemu mo|na zadowoli mi mniejsz mar| lub zbankrutowa . Jak wida rozwi zania nieciekawe.
Jakby sytuacja wygl daBa, gdyby jednak nie musie pBaci za pasze?
Wy|sze koszty produkcji u konkurencji oznacza, |e mo|na zwi kszy troch cen , oferuj c troch ni|sz cen
ni| daj konkurenci. I w takiej sytuacjina kryzysie si zarabia.
No ale jak karmi te kury?
Nie byBoby zbyt odkrywcze, gdybym powiedziaB, |e mo|na samemu produkowa pasz dla kur. Zreszt koszty
produkcji i tak poszBy do góry, wi c nie da si uzyska ni|szej ceny za ziarno.
Dlaczego jednak zakBadamy, |e kury musz by karmione ziarnem i nasionami, dlatego, |e przemysB rolniczy
tak chce?
Karl Hammer z firmy [3]Vermont Compost Company (VCC) oprócz produkcji kompostu postanowiB doda
do swojej dziaBalno[ci (produkcja kompostu) równie| 1200 kur niosek. Je[li my[lisz, |e rachunek za pasz
jest wysoki - mylisz si . To Karl dostaje pieni dze za to, |e dostaje pasz dla swoich kur - jego firma zajmuje
si wywozem odpadów organicznych z restauracji, stoBówek... SBowem wsz dzie gdzie produkuje si materi
organiczn w du|ej ilo[ci. Firmom korzystaj cym z usBug VCC i tak bardziej opBaca si segregowa materi
organiczn , i pBaci VCC ni| pBaci za odbiór surowców, ni| wywóz ”odpadów” na wysypisko [mieci.
Tam s mieszane z sianem i odchodami krów.
Kury Karla s na wolnym wybiegu, szwendaj si swobodnie po caBej kompostowni, jednak ich ulubione
miejsce to góra odpadów, gdzie jest ”[wie|e” jedzenie. Po jakim[ czasie w kompo[cie pojawiaj si czerwie i
d|d|ownice, które kury z du| ch ci zjadaj . Taka dieta jest dla nich bardzo zdrowa, wzmacnia ich ukBad
odporno[ciowy. Kury szukaj c tBustych robali rozdrapuj i przewracaj kup kompostow , co sprawia, |e
jest lepiej napowietrzona. Jak to ka|dy stwór co co[ zjada musi te| co[ usun - odchody dalej przyspieszaj
tworzenie kompostu.
Czy my[lisz, |e to niezdrowe, |e kury szwendaj si po kompostowni i jedz robaki, resztki jedzenia, które
mog by sple[niaBe?
Kury jedz jedzenie, które jest jeszcze dobre, to co jest ju| niejadalne zostawiaj d|d|ownicom i czerwiom,
które potem s zjadane przez kury. Kury maj wybór. czy my[lisz, |e to gorsze, ni| granulki, czy pelety dla
kur? W fermach przemysBowych kury nie maj wyboru - jedz co hodowca da. Moim zdaniem takie |ywienie
jest du|o bardziej naturalne, bo kury zjadaj ”|ywe” jedzenie.
Jeszcze kwestia produktywno[ci kur.
Karl u|ywa starych odmian kur, daj cych mniej jaj na rok ni| te najlepsze nioski. Jednak ”najlepsze, prze-
mysBowe” nioski s produktywne tylko w poB czeniu z wysokiej jako[ci przetworzonym jedzeniem. Kury, które
VCC stosuje s to :Australorps, Buff Orpingtons, Wyandottes, Rhode Island Reds 0 anglosaskie odpowied-
niki naszych ”zielononó|ek”. W takich warunkach (wolny wybieg) du|o bardziej produktywne s wBa[nie te
kury daj ce o 1/3 - 1/2 jajek mniej.
Innymi sBowy kury s integraln cz [ci tej firmy. Nie tylko wytwarzaj jajka (tworz c zdrowy dochód), ale
równie| zmniejszaj koszty przewracania pryzmy kompostowej, dzi ki czemu przyspieszaj przepByw gotówki
w firmie. Kto by pomy[laB, |e kura i ekologia mo|e by najwi kszym sprzymierzeDcem krwio|erczych kapi-
294
talistów? ;)
Oczywi[cie wi kszo[ Czytelników tego bloga.
Du|a cze[ tego artykuBu jest [4]tBumaczeniem tego angielskiego artykuBu.
Zdj cie pozyskane na zasadzie ”fair use” z tej samej strony.
A Ty co o tym my[lisz? Jak chcesz to zer|nij ten pomysB. Jak na mój chBopo-robotniczy rozum jest on
caBkiem rozs dny. ZwBaszcza, |e sukcesywnie wzrasta w Polsce podatek od skBadowania [mieci na wysypisku
[mieci. Wkrótce czekaj nas nawet kary z UE, za to, |e za du|o odpadów trafia na wysypiska [mieci...

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3KHOlZGgwI/AAAAAAAAAWQ/H6MuqnQ5z9w/s1600-h/KupaKur.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/god-just-on-time.html
3. http://vermontcompost.com/
4. http://www.themodernhomestead.us/article/A+Paradigm+Shift.html

Jola (2010-02-10 14:42:27)


Swietny pomysl. Dzieki ze piszesz tego bloga. Czytam regularnie:)

Azzie (2010-02-10 16:06:38)


Niezle musi zajezdzac z tej farmy... Co ze skargami sasiadow i ewentualnymi karami za zasmrodzenie calej okolicy...?

Wojciech Majda (2010-02-10 16:57:44)


@Jola, Ciesz si :)
@Azzie
Vermont, to stan z populacj 24 osoby/km2. Zapewne wpBywa to na to, |e ceny ziemi s ni|sze, tak|e kompostownia
pewnie usytuowana jest odpowiednio na uboczu.
To jest bardziej kompostownia (ich gBówny towar to kompost na sprzeda|), wi c pewnie inne prawa si do tego sto-
suje...
Jakby te wszystkie ”[mieci” trafiaBy na wysypisko to te| by pewnie fioBkami, nie pachniaBo. Ponadto je[li materia
organiczna jest rozkBadana w warunkach beztlenowych (jak na wysypisku) to powstaje metan - gaz grozny dla zaBogi
wysypiska (mo|e wybuchn ). By sobie z tym radzi trzeba budowa specjalne dreny itp - to wszystko kosztuje.
Dlatego VCC mo|e bra od swoich ”dostawców” ni|sze ceny.
Je[li materiaB na pryzmie kompostowej ma odpowiedni stosunek w gla do azotu, jest natleniony, nie jest zbyt mokry,
to w trakcie procesu kompostowania nie wydziela si smród (czytaj nie nast puj straty azotu :) Oczywi[cie jak nowa
dostawa towaru przyje|d|a, to mo|e zalatywa , no ale analogiczna sytuacja jest na wysypisku [mieci.

Wojciech Majda (2010-02-10 17:03:37)


Aha metan jest te| gazem cieplarnianym (z 20 razy silniejszym ni| CO2).
Nie jest istotne, czy wierzysz w globalne ocieplenie, czy nie. Wa|ne, |e UE nie lubi metanu i je[li co[ z tym wkrótce
nie zrobimy, to b dziemy pBaci pot |ne kary (setki milionów zBotych rocznie). Jako, |e nie jeste[my suwerennym
paDstwem musimy si podporz dkowa .
Wykorzystanie ”odpadów” organicznych do produkcji jedzenia, jest du|o lepszym rozwi zaniem ni| produkcja z tych
odpadów energii. ZwBaszcza, |e jedzenia na [wiecie coraz mniej...

futrzak (2010-02-11 07:02:57)


Czyli wracamy (nasza cywilizacja) do korzeni.
Niedawno gdzies czytalam, ze indianie brazylijscy (zanim ich wytepily choroby bialych konwistadorow) uprawiali
rosliny potrzebne im do przezycia bez wyrebu dzungli.
Wykorzystywali swoja znajomosc srodowiska naturalnego tak, ze nie niszczyli lokalnego ekosystemu, ale z nim wspol-
pracowali...

295
Wojciech Majda (2010-02-11 08:18:46)
Chyba nie mamy wyj[cia.
Indianie brazylijscy to bardzo ró|norodna spoBeczno[ . Niektórzy z nich byli typowymi Bowcami-zbieraczami, niektórzy
wycinali drzewa by uprawia ro[liny, jeszcze inne grupy wypalaBy podszyt w lesie, by uBatwi sobie polowanie i zwi kszy
ilo[ dost pnej dla zwierz t na, które oni polowali |ywno[ci.
Wiele dowodów [wiadczy, |e Puszcza AmazoDska byBa caBkiem intensywnie zarz dzanym terenem. Biali, gdy przybyli
tam po raz pierwszy my[leli, |e mieszkaj tam dzicy - nawet nie znaj rolnictwa (czytaj orania pól). Ta wBa[nie dzika
d|ungla, to swego rodzaju ”rolnictwo”.
Jak si okazuje uprawa zbó| w tropikach jest bardzo niewydajna, na dBu|sz met du|o wy|sze plony daj drzewa.
W dzisiejszych czasach g sto[ zaludnienia jest na tyle wysoka, |e nie za bardzo da si powróci do gospodarki
zbieracko-Bowieckiej. Mo|na jednak zaprojektowa system, który b dzie dostarczaB du|ej ilo[ci zdrowego po|ywienia,
zwi kszaB dochody rolników i byB przyjazny dla [rodowiska.

Kamil (2010-02-23 11:17:05)


Witam, Jestem studentem ochrony [rodowiska na politechnice .Bardzo ciekawy blog, czytam go codziennie. Znajduje
w nim bardzo wiele nawi zaD do tego co mnie uczyli przez 5 lat, lecz nigdy nie padBo sBowo Permakultura.
Odno[nie tego wpisu. Intryguje mnie sposób w jaki Karl zbiera jajka od swoich kur :)
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-02-23 13:46:02)


Cze[ Kamil. bardzo cieszy mnie, |e ju| zasady permakultury s uczone na wy|szych uczelniach. Sepp Holzer przez
wiele lat te| ”robiB” permakultur nie znaj c tego sBowa...
Co do jajek.
1. Kury pierwszy okres |ycia sp dzaj w osobnym wybiegu, gdzie ucz si od starszych kur tego jak szuka jedzenia.
2.Na noc id do kurnika, pózniej kojarz kurnik z bezpiecznym miejscem i pózniej skBadaj tam jajka
Punkt pierwszy to informacje oparte o artykuB zaklinowany w tym wpisie, a drugi to przypuszczenie (nie jest o tym
napisane w artykule, cho to najbardziej prawdopodobna wersja).
Inna sprawa, |e jak cz [ kur zBo|y jajka gdzie[ w kompo[cie to i tak strat nie ma du|ych, bo za jedzenie Karl nie
pBaci, a kury sBu| równie| do przewracania pryzmy, wi c i tak cz [ roboty ju| odwalaj .
Równie| pozdrawiam

Anonymous (2010-03-25 13:59:02)


A mo|e kury id na mi so?

Wojciech Majda (2010-03-25 14:13:04)


Akurat ta firma ma kury nioski.

Kresowa Zagroda (2010-03-25 19:27:39)


Hehe, a co przeszkadza zje[ niosk , gdy ju| si wyprztyka?
{e mi so twarde?
To nie na pieczeD, a na rosóB idzie. Pyszny. Z jednej kury wychodzi rosoBu 12 porcji (wypraktykowaBam) + w tróbka
z cebulk (gdy kura zdrowo si od|ywiaBa).
Co do szczegóBów hodowli. Trzymanie kur w zgodzie z wiekiem w tym samym pomieszczeniu, a potem rano ich
rozdzielanie to jaka[ paranoja. Niechaj kto[ spróbuje cho raz to zrobi ! Kura dBugo nie musi si uczy grzeba .
Przewa|nie uczy si w pierwszych dniach |ycia. Wystarczy poobserwowa .
Problemem jest B czenie nowych kur ze starym stadem. Trwa to kilka dni. Kury tBuk nowe przybyszki, ale po 2-3
dniach przyjmuj je do siebie.
Jaja ka|da nioska znosi w specjalnym gniezdzie. Potrafi si w tym celu oderwa od |erowania. Je[li czuje si bez-
piecznie w kurniku i gniazdo jest wspólne dla wszystkich kur to bezbB dnie tam trafi (chyba, |e to zielononó|ka).

296
Pozdrawiam serdecznie teoretyków
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-03-25 20:25:33)


Chyba nic nie przeszkadza zje[ kury nioski, ale przeci tny klient nie kupi starej, twardej kury.
To jest firma - ona ma przynosi zysk. Poza tym maj 1200 kur, a nie 10. Przeci tny klient nie kupi starej, twardej
kury. Pewnie s przerabiane na jedzenie dla psów, czy kotów.
Zielononó|ki maj problem z wracaniem?
Pozdrawiam praktyków ;)

Kresowa Zagroda (2010-08-07 13:36:50)


Mam ju| zielone nó|ki. Nie maj .

Anonymous (2010-09-09 22:14:27)


Kury liliputy maj , jak jest w okolicy wysokie drzewo to nocuj na drzewie. :/

3. Konferencja skypeowa (2010-02-10 19:04)

W niedziel 28 lutego o godzinie 20 odb dzie si 3 konferencja skypeowa.

[1]
Ankieta w której jaki[ czas temu uczestniczyli[cie jednoznacznie dowodzi, |e najbardziej dogodnym dla Was
dniem tygodnia na konferencj jest niedziela. Kilkana[cie procent uznaBo, |e wol inny dzieD tygodnia ni|
od poniedziaBku do niedzieli :) - niestety trudno b dzie mi speBni Wasz pro[b :D
Mam nadziej , |e ludzie z du|ego PIPu (PaDstwowej Inspekcji Pracy) si nie przyczepi , |e wolontariusze
(znaczy si prezes, czyli ja;) z maBego PIPu (Polskiego Instytutu Permakultury) pracuj po nocach i to w
niedziel .
Nowych Czytelników informuj , |e konferencja, to takie (okoBo) godzinne spotkanie na skype i mo|liwo[
zadawania mi pytaD. Zwykle za godzinn konsultacj bior 50 zB, uczestnicz c w konferencji jeste[ w stanie
otrzyma darmow porad . Pytania mog by bardzo ogólne, mog by bardzo szczegóBowe. Postaram si
w miar mo|liwo[ci na nie odpowiedzie . Wszystko za darmo!
Wcze[niej miaBem koncepcj , |e ka|da konferencja b dzie miaBa jaka[ wyznaczon (przeze mnie) tematyk .
ChciaBem przez 5 minut dawa wykBad na jaki[ temat. PomysB, cho dobry w teorii okazaB si niezbyt prak-
tyczny:) Je[li chcesz mo|esz wpisa w komentarzach pod tym postem, |ebym mini wykBadzik na jaki[ temat
przygotowaB.
W konferencji warto uczestniczy , nawet je[li nie ma si do zadania pytaD, na pewno inni b d mieli. Poza
tym kilka razy wielu ludzi powiedziaBo mi, |e mam radiowy gBos;)
O jako[ci konferencji skypowej [wiadczy bardzo dynamicznym wzrost ich popularno[ci - w pierwszej uczest-
297
niczyBy 2 osoby, w drugiej 3 (czyli wzrost 50 % !!) Je[li trend si utrzyma to w 3 b dzie uczestniczy 4,5
osoby - cokolwiek to znaczy :)
Tradycyjnie ju| prosz wpisywa si na ”list obecno[ci” w komentarzach.

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3L3ZBEzCXI/AAAAAAAAAWU/4Agj3H2pPUM/s1600-h/skype.jpg

bosastopa (2010-02-11 05:16:09)


Zapisuj si na konferencj . Podoba mi si taka rewolucja do |ycia zdrowego /my[lenie + dziaBanie/
Uprzejmie prosz o wolniejsze mówienie /wtrdy jest to bardzie zrozumiaBe/ PaDskie artykuBy sa wspaniaBe i ciekawe.

Wojciech Majda (2010-02-11 08:43:03)


Postaram si troch zwolni :D

Krzysztof Lis (2010-02-11 09:12:37)


Postaram si by . :)

tfaruk2 (2010-02-11 10:43:10)


Ja te| sie postaram by ...

Wojciech Majda (2010-02-11 10:53:01)


No, no, jeszcze póBtorej osoby i dobrym przewidywaczem trendów b d :D

krasulmistrz (2010-02-11 15:35:40)


Ja równie| mam nadziej , |e b d uczestniczyB w konferencji, pochwal si , |e na poprzedniej byBem i temat o glebie
byB bardzo ciekawy. Tym razem proponowaBbym temat o sBomie, mnie najbardziej tu by interesowaBo o kilkuletniej
przepracowanej sBomie, której tyle na naszych wsiach le|y, jak j najlepiej wykorzysta do u|yznienia gleby

jako (2010-02-11 15:37:46)


Postaram si by .
Temat, który jeszcze nie byB poruszany, to metody zagospodarowania przydomowej oczyszczalni [cieków.
Takie oczyszczalnie s coraz cz stsze. Jest ich wiele typów. Jak dodatkowo je wykorzysta (bo w koDcu zabieraj
troch miejsca)? Co z nimi mo|na zrobi , a czego robi nie nale|y? Jakie ro[liny/zwierz ta mog przy tym by
przydatne?

Wojciech Majda (2010-02-11 17:14:34)


Bardzo ciekawe tematy (na wpisy i konferencje)
Dzi ki za sugestie.
To ju| 5 osób :) norma wyrobiona

mopel44 (2010-02-11 18:08:08)


powinienem byc ale nie dam glowy, jakos nie mam szczescia do tych konferencji - zly okres :(

greg (2010-02-16 11:42:09)


Postaram si uczestniczy w konferencji.
Prosz o podj cie tematu wytwarzania |yznej gleby na goBym piachu (podobno permakultura potrafi takie cuda).
Mam na my[li gleby piaszczyste 5-6 klasy (rosn tylko sosenki, mchy i porosty) a nawet miejsca po |wirowniach.
greg

298
Wojciech Majda (2010-02-16 11:57:08)
Ciesze si , |e popularno[ wzrasta :)
Dobra, przygotuj kilka informacji na temat rekultywacji, czy nawet tworzenia gleby.

Sylwia Zawada (2010-02-17 20:23:59)


witam, super pomysl, dopisuje sie na konferencje i pozdrawiam!

Wojciech Majda (2010-02-17 22:16:46)


Nieskromnie pochwal Ci za dobr decyzj :)

greg (2010-02-18 13:08:42)


ZdecydowaBem si . ChciaBbym wypróbowa permakultur . Posiadam dziaBk w POD. Pod upraw mog przeznaczy
100m2 zachwaszczonego trawnika (ale z koniczyn !). Mam dosy jego koszenia. My[l ze na pocz tek wysiej trzy
siostry.
To mo|e by jeden z tematów konferencji, czyli jak zacz permakulturzy , |eby si przekona i nie zniech ci .
greg

Wojciech Majda (2010-02-18 14:37:15)


Ciesze si , |e kto[ si przekonaB :)
Temat porusz ...

Anonymous (2010-02-21 23:38:45)


Ech... a mnie pewnie znowu ominie konferencja...

Wojciech Majda (2010-02-22 09:48:39)


@Anonimowy. Konferencje b d organizowane minimum raz w miesi cu, tak|e pewnie kiedy[ si zaBapiesz :)

Jacek (2010-02-28 02:14:14)


Hej, równie| pojawi si na konferencji, do usByszenia ;)
Jacek

Wojciech Majda (2010-02-28 08:39:27)


B dzie mi bardzo miBo, pozdrawiam:)

PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-28 12:15:25)


Pozdrawiam
Prosz mnie uwzgl dni w telekonferencji
do usByszenia dzisiaj:-))) Andrzej

Wojciech Majda (2010-02-28 13:48:37)


Zwietnie :)

kasia (2010-02-28 16:49:05)


postaram sie dolaczyc...
Kasia (kahulinka)

jako (2010-02-28 19:56:53)


Melduj gotowo[ :)

299
jako (2010-03-01 08:38:36)
Mam wra|enie, |e poprzeczka zostaBa wysoko postawiona (pod wzgl dem ilo[ci uczestników).
Nie jestem pewien czy nast pnym razem da si osi gn wzrost o 50 % :)

Wojciech Majda (2010-03-01 09:34:48)


Taki dynamiczny wzrost jest jak najbardziej niezrównowa|ony;)
B dzie trzeba pomy[le bardziej nad jakim[ rozwi zaniem systemowym, bo to co sprawdza si na maB skal
niekoniecznie dziaBa na du| . Ogólnie ten chaos:), który na pocz tku panowaB (wszyscy dzwonili do mnie) byB bardzo...
rozwijaj cy:D
B dzie trzeba opisa zasady itp. Wydaje mi si , |e to powinno pomóc.

Dlaczego system agrole[niczy jest bardziej produktywny, ni| ”normalne” pole?


(2010-02-11 11:03)

W przedstawionej tabeli mo|na zobaczy produktywno[ pierwotn wybranych ekosystemów. Co to znaczy?


W uproszczeniu oznacza to ile biomasy (suchej masy) jest wytwarzane przez dany system w ci gu roku. Jak
wida ”uprawy rolne ogóBem” 650 gramów na metr kwadratowy. Las mieszany strefy umiarkowanej 1300
g/m2.

[1]
Ju| w tym momencie daje to wiele do my[lenia. Istniej odchyBy w jedn i drug stron , tzn bardziej pro-
duktywny las i pole, jak i mniej produktywne las i pole. Raz jest urodzaj to plony s wy|sze, raz ostry
przymrozek, to plony s ni|sze. Jeden le[nik lepiej zarz dza lasem, drugi gorzej. W sumie normalne, no nie?
Warto[ 1300 g/m2 (jak i te 650gm/2) mo|na trwale przesun w gór stosuj c odpowiednie, bardziej pro-
duktywne ro[liny, ni| te wyst puj ce w naturalnym lesie.
Zatem dlaczego wyst puj takie ró|nice? To przecie| dwukrotna ró|nica w produktywno[ci!
I dlaczego nikt na du| skal nie wykorzystaB informacji z tej tabeli, by zmieni sposób w jaki wytwarzamy
300
|ywno[ ?
Te ró|nice wyst puj poniewa| du|a cz [ energii sBonecznej jest na zwykBym polu marnowana. W prosty
sposób - przez du| cz [ roku promienie sBoneczne padaj na goB gleb , gdy| na polu nic nie ro[nie przez
spor cz [ roku. Nawet je[li pole jest obsiane, to nie okrywa w pierwszych tygodniach caBego pola.

[2]
Ile procent energii [wietlnej jest wykorzystywane przez to kilkutygodniowe pole pszenicy?
W [3]systemach agrole[niczych [wiatBo jest lepiej wykorzystywane, gdy| projektuje si by uwzgl dniaBy ten
czynnik.
Dobrym przykBadem jest [4]le[ny ogród, w którym wiele ro[lin jest zimozielonych lub zaczynaj rosn
zanim drzewa wytworz li[cie i rosn jeszcze po tym jak drzewa ju| zgubi li[cie. Niewykorzystanie en-
ergii w agroekosystemie ma swoja wysok cen i nie chodzi tylko o utracone korzy[ci. W konwencjonalnych
sadach trzeba ponosi spore wydatki na utrzymywanie gleby w ”ugorze czarnym” gdy| ”chwasty” zbyt mocno
ograniczaByby produkcj owoców. Chwasty zwalcza si [5] mechanicznie, lub chemicznie, za pomoc her-
bicydów. Ka|de z tych rozwi zaD kosztuje - herbicydów czy paliwa nikt przecie| sadownikowi nie da, pracy
te| nikt nie wykona w czynie spoBecznym...
[EMBED]
Weedseeker - przykBad ”post pu” w zwalczaniu chwastów w sadach konwencjonalnych
Wiemy ju| jak zwi kszy produktywno[ w le[nym ogrodzie. Mo|na powiedzie , |e le[ny ogród nadaje si do
przydomowego ogródka, ewentualnie na skal rolnika maBo-obszarowego. Co zarobi , gdy ma si kilkana[cie
i wi cej hektarów? Czy mo|na t zasad wykorzysta ?
Tak, tradycyjnie wypasano w sadach g si. Trawa utrzymuje si (jak jest dobrze zarz dzana) na pastwisku
caBy rok, zatem taki system jest w stanie wykorzysta maksimum energii dost pnej ze sBoDca. Trzeba
oczywi[cie pnie drzew zabezpieczy przed g siami, gdy| mog je okorowa . Plony owoców b d mniejsze,
ni| w sadzie monokulturowym (drzewka nie lubi traw, zwBaszcza maBe drzewka), ale znacznie obni| si
koszty utrzymania takiego sadu (herbicydy, paliwo, amortyzacja maszyn). CaBkiem mo|liwe, |e b dzie mo|na
ograniczy stosowanie insektycydów (pozostaj c w ramach konwencjonalnego sadownictwa), gdy| im wi ksza
bioró|norodno[ podszytu, tym wi ksza ilo[ po|ytecznych insektów.
OkoBo 90 % paszy g si mo|e stanowi trawa, czy mo|e dokBadniej podszyt sadu. Dodatkowo dywersyfikuje
to zródBo dochodu - w przypadku nieurodzaju jabBek lub kl ski urodzaju nie pójdzie si z torbami - zawsze
zostaj g si. Takie g ski mo|na marketingowa jako zdrowe g si karmione na pastwisku, zawieraj ce du|o
kwasów omega 3... Nie trzeba do tego by rolnikiem ekologicznym, cho to marketingowo bardzo pomaga -
mieszczuchy chc je[ zdrowe jedzenie i niektórzy s w stanie za to zapBaci ciut wi cej.
ChciaBbym zaznaczy , |e [6]koszt produkcji |ywno[ci ekologicznej przy stosowaniu zasad permakultury nie
musi by wcale wy|szy ni| tej ”normalnej”.
Aktualizacja 1
301
Energia w przyrodzie oczywi[cie nie ginie - energia sBoneczna padaj ca na mBode pole pszenicy nie jest ginie
równie| - pole si ogrzewa i wysusza. Jak my[lisz wpBywa to na produktywno[ tego pola?
A Ty co o Tym my[lisz?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3PRy7sKt5I/AAAAAAAAAWc/SkZ7aXS7SUs/s1600-h/Produktywno%C5%9B%C4%87%
20ekosystem%C3%B3w.jpg
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3PFgkszbWI/AAAAAAAAAWY/FNuv2eB-NHY/s1600-h/M%C5%82oda%20pszenica.
jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html

Anonymous (2010-02-11 20:51:55)


Z tej tabeli mo|na wyci gn równie| ciekawe wnioski. Tu jest podana produkcja/rok/m2. Ale jaka jest konsumpcja
przez ro[liny nast pnych pokoleD? Przecie| najgrubsza warstwa gleby wystepuje na stepach (ponad metr) które wcale
nie wytwazaj najwi cej, a przecie| zima, pora suszy, po|ary takze wystepuja na stepie. Za to las tropikalny wytwarza
bardzo du|o, a jak wiadomo gleby pod nim prawie ”ni ma”. Chodzi o to |e pierwiastki |yciodajne sa caBy czas w obiegu
w lesie tropikalnym(ciepBo, mokro wiec wszystko |yje i chce je[ ), za to na stepie ro[liny rozwiniete zima obumieraj ,
a nad nimi (pózniej na nich) wyrastaj kolejne i materia sie odkBada - nie taka zima zBa jak j maluj :)
”Nasz” las lisciasty za to daje wiecej materii ni| zu|ywa, ale przyrost jest niewielki (warstwa gleby pod lasem jest, ale
nie ma to jak pod stepem).
MaBorolny

Anonymous (2010-02-11 22:10:59)


Pisz oczywisto[ , |e najwi ksze plony b d w przypadku dostatecznej ilo[ci wody , skBadników pokarmowych ,wystar-
czaj cej ilo[ci [wiatBa , dobrej gleby . Aby wody nie brakBo warto sadzi drzewa o palowym systemie korzeniowym
( oszcz dzaj wod powierzchniow , nie zagBuszaj ro[lin pBycej korzeni cych si , b d cych akumulatorami dynam-
icznymi , )ilo[ [wiatBa regulujemy poprzez odpowiedni rozstaw i przycinanie , poni|ej planujemy uprawy uzupeBniaj ce
.
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-11 23:16:37)


Ro[liny jako takie nie konsumuj materii organicznej - wszystkie substancje od|ywcze pobieraj w formie nieorgan-
icznej. To organizmy glebowe j rozkBadaj .
Masz pewnie na my[li szybko[ akumulacji materii organicznej. Ta rzeczywi[ci jest najszybsza na stepach i preriach.
Wynika to z tego, |e dostarczana jest (M.O.) w dwóch rzutach na rok .Pierwszy to lato - ro[liny zamieraj gdy| jest
za sucho, po czym na jesieD znowu troch rosn , bo jest wilgotno. Drugi rzut to zima - ro[liny zamieraj , gdy| jest
za zimno. Warunki te (brak odpowiedniej wilgotno[ci i za niska temperatura) nie s optymalne do rozwoju |ycia
glebowego - w ten sposób powoli zwi ksza si poziom próchniczy w glebie.
Opisany przez Ciebie MaBorolny las tropikalny mo|e nas równie| wiele nauczy - kiepska gleba mo|e by bardzo pro-
duktywna, byle tylko caBy czas co[ na niej rosBo...

Anonymous (2010-02-28 16:42:12)


Z powy|szej tabeli zbyt pochopnych zwi zków bym dla gospodarowania nie wyci gaB. Po pierwsze porównywanie
produktywno[ci w ró|nych strefach klimatycznych jest maBo praktyczne.
Po drugie systemy rolnicze maj to do siebie, |e wytwarzaj biomas u|yteczn czBowiekowi bezpo[rednio jako zródBo
kalorii i biaBka, czego nie mo|na powiedzie o ekosystemach le[nych. CzBowiek bowiem nie |ywi si drewnem tylko
pszenic i ziemniakami.
302
konrad

Wojciech Majda (2010-02-28 21:46:31)


Drewno mo|na przerobi na w glowodany i biaBko za pomoc grzybów. Ogólnie chodzi o to, by maksymalizowa
produkcj pierwotn danego terenu, im wi cej energii pozyskamy, tym wi kszy mamy potencjaB. Jak powszechnie
wiadomo pola przez du| cze[ roku s puste, wi c energia jest marnowana. Gdy uprawia si ro[liny na chocia|by
dwóch pi trach wygl da to lepiej.
PrzykBad to kasztan chiDski i pod kasztanem wypas zwierz t. Trawa rosn ca pod kasztanem jest w stanie przechwyci
energie, której kasztan nie pobiera gdy nie ma li[ci...
Polecam przeczytanie tego wpisu:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogro dy-cz-5-wiecej.html

Anonymous (2010-03-01 00:13:29)


PolemizowaBbym.
ChciaBbym zobaczy tych, dla których gBownym zródBem biaBka/w glowodanów s grzyby. Zobacz , to uwierz .
Pszenica ozima ro[nie (jest w glebie) przez 10 miesi cy, wi c nie za bardzo rozumiem jakiego rodzaju klimat/upraw
masz na my[li mówi c, |e ’pola przez du| cze[ roku s puste’ - taka sytuacja dotyczy nieudolnego rolnika czy ogrod-
nika.
k.

Wojciech Majda (2010-03-01 07:51:53)


@ Konrad
Dobrym przykBadem jest to 2 zdj cie, które wida w tym po[cie. Mimo, |e od kilku tygodni trwa ju| sezon wege-
tacyjny, to wi kszo[ energii sBonecznej nie jest produktywnie wykorzystywana, bo pada na goB gleb . W systemie
agrole[niczym kasztan - pastwisko caBa energia jest wykorzystywana - w okresie gdy kasztan ma li[cie to wi kszo[
energii pochBanianej jest przez to drzewo, w okresie gdy nie ma, to przez trawy,zioBa pod kasztanem.
Grzyby shitake mog ”przetworzy ” 40 % wagi drewna w owocniki. Owocniki zawieraj kilka procent procent biaBka i
w glowodanów.
Nie polecam, by te grzyby byBy gBównym zródBem w glowodanów/biaBka. Dieta powinna by bardzo urozmaicona
(wyznaj teori , |e im bardziej tym lepiej), w glowodanów nie powinno si za du|o spo|ywa (moim zdaniem). Opis,
czy danych osób, których podstaw diety s grzyby nie posiadam, natomiast bardzo dobrze udokumentowany jest
wpByw diety w której podstaw s zbo|a...
W Egipcie z racji przeprowadzanych tam wykopalisk znajduj wiele szkieletów. Szkielety z czasów z przed rolnictwa
maj 180 cm wysoko[ci. Zwykle gwaBtowna [mier (maBo chorób). Po zaBo|eniu paDstwa i przej[ciu na |ywienie
zbiorowe - gBównie zbo|a (chyba pszenica i j czmieD) [redni wzrost to 150cm. Do tego standardem byBy choroby typu
:reumatyzm, osteoporoza, próchnica.
Taki system agrole[niczy mo|e dawa : w glowodany (kasztany), biaBko (mi so, grzyby), suplementy diety (grzyby +
zioBa).
Nie powiem, |e to caBkowicie zrównowa|ona dieta - trzeba by uzupeBni o owoce, orzechy i warzywa z le[nego ogrodu,
ale to caBkiem dobra podstawa.

303
Przycina , czy nie przycina drzewka i krzey owocowe? (2010-02-12 17:11)

[1] Po lewej konwencjonalny sposób prowadzenia drzewka, po


prawej drzewko naturalne

Na |yczenie jednej z moich klientek i znajomej zarazem (wyborna nalewka domowej roboty równie wybornie
integruje ludzi:) postanowiBem opisa permakulturowe podej[cie do przycinania drzew i krzewów owocowych.
WygrzebaBem troch [2]informacji z tej strony.
We wpisie o [3]uprawie zbó| bez orania poznali[my pana Masanobu Fukuoka. Wypowiada si on równie|
o przycinaniu drzew. TwierdziB on, |e powinni[my ograniczy przycinanie drzew do minimum. Je[li przyci-
namy, to tylko w celu uBatwienia uzyskanie przez drzewko ”naturalnego pokroju”.
W swojej ostatniej ksi |ce ”The Natural Way of Farming: The Theory and Practice of Green Philosophy”
(Naturalny Sposób Uprawy Ro[lin: Teoria i Praktyka Zielonej Filozofii- tBumaczenie tytuBu W.M.). Oto kilka
cytatów:

O ile m drzej i Batwiej jest ograniczy si do minimalnego przycinania poprawiaj cego, którego celem jest
przybli|enie drzewa do naturalnej formy ni| stosowanie metody produkcji owoców wymagaj cej co roku roz-
legBego przycinania.

Sadownicy nigdy nie próbowali ”prowadzi ” drzew owocowych w pokroju naturalnym. Wi kszo[ nigdy nawet
nie zastanowiBa si czym jest naturalna forma. Oczywi[cie pomolodzy (specjali[ci zajmuj cy si ulepszaniem
ro[lin owocowych) temu zaprzecz mówi c, |e pracuj z naturalnymi formami drzew i potem szukaja sposobu,
by je ulepszy . Jednak jest oczywiste, |e nie sprawdzili, czym jest naturalna forma (drzewa-W.M.). Nawet
jedna ksi |ka, czy raport (w roku wydania ksi |ki W.M.) zostaBa wydana na temat tego jak przycinanie
drzew w oparciu o takie czynniki jak [4]filotaksja (sposób w jaki li[cie umieszczone s na gaB zi) cytrusów,
albo która tBumaczy rozbie|no[ci mi dzy ró|nymi rodzajami naturalnych form w zale|no[ci od k ta pod
jakim rosn gaB zie gBówne w stosunku do przewodnika.

304
Wielu ma mgliste wyobra|enie zwi zane z tym, co jest naturaln form drzewa. Cz sto uto|samiaj to z
pokrojem drzewa, które zostaBo zaniedbane. Jest jednak mi dzy tymi dwoma pokrojami ogromna ró|nica.

Naturalne pokroje drzew pokazywane od czasu do czasu w czasopismach bran|owych sadowników nie s
w ogóle naturalne. S to po prostu drzewa o dziwacznym ksztaBcie, które zostawiono samopas po tym jak
pocz tkowo je przyci to czy w inny sposób ”zadbano”.
Ju| wkrótce jak t wiedz zastosowa w praktyce...
Obrazek autorstwa Seppa Holzera, tak tego samego, co uprawia w Alpach austriackich cytryny, oraz tego co
ma drzewa owocowe wokóB górnej granicy lasu (1500m n.p.m)...
[EMBED]
Przez pierwsze 35 sekund filmu jest tylko ciemno[ ,potem si rozkr ca

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3WB1k0244I/AAAAAAAAAWg/-H23zog9t3g/s1600-h/Holzer+Fruit+Tree+
Plantings+2+-Diagram+-LRG.JPG
2. http://fukuokafarmingol.info/fover.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-bez-orania-czyli-o-uprawa-zboz.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ulistnienie

Anonymous (2010-02-12 22:50:04)


Przycinanie drzew w sadach wynika z wielu przesBanek . Ci cie sprzyja dost powi [wiatBa do korony drzewa - takie
drzewa mniej choruj . Mniejsze drzewa to Batwiejsze zbiory , mo|liwo[ stosowania siatek ochronnych ( np. czere[nie
- ochrona przed szpakami i gradem ). Niekiedy potrzebne s opryski - niemo|liwe jest opryskiwanie nieregularnych
drzew . Ci cie reguluje ilo[ owoców i ich jako[ .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-12 23:46:05)


Nie w tpi , |e jest wiele przesBanek do tego, |eby przycina drzewka, jednak zadaniem PIP jest prezentowanie alter-
natyw...

mopel44 (2010-02-13 23:28:07)


Mi to akurat film nie chce sie odpalic :( moze link bezposredni pomoze ?

Wojciech Majda (2010-02-14 02:40:22)


Ju| co[ tam pogrzebaBem, bo równie| przestaBo pokazywa . W razie czego:
http://video.google.com/videoplay?docid=235437896615994763 &ei=TFN3S9G7Cqfk2gKGxazgBw
&q=permaculture+sepp &view=3 #

Anonymous (2010-02-16 12:25:47)


Witam,
http://fundacja.ogr.ar.krakow.pl/pdf/J.Skrzynski 72-78.pdf
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-02-16 14:46:49)


Ciekawy artykuB.

305
Jak sia by nie musie nasion przykrywa ziemi lub przyorywa ? (2010-02-12 20:27)

Oranie, czy przekopywanie ziemi jest zwykle niepo| dane, m cz ce i nieekonomiczne. Co zrobi , gdy jednak
chcieliby[my uprawia ro[liny jednoroczne i ro[liny te trzeba przykry ziemi , by prawidBowo wykieBkowaBy
(czy |eby nie z|arBy ich ptaki)?
Jednym z takich rozwi zaD s kulki nasienne, czy kulki gliniane. Ja dalej b d stosowaB t pierwsz nazw ...
Kulki nasienne, to wymieszane w odpowiednich proporcjach nasiona, kompost, glina i woda. Czasami do-
dawane jest do tego troch obornika.
Zadaniem kulek nasiennych jest zabezpieczenie nasion przed ptakami oraz wBa[nie stworzenie warunków im-
ituj cych znajdowanie si pod ziemi nasion. Dodatkowo maBa ilo[ kompostu stanowi swego rodzaju nawóz
oraz szczepionke zawieraj c ”dobre bakterie” (i grzyby) dla mBodych ro[lin.
Kolejn ciekawostk , jest to, |e kuleczki nasienne zapobiegaj przed za szybkim kieBkowaniem nasion po
sBabym deszczu.
Dlaczego?
Poniewa| glina zawarta w kulkach pierwsza zwi |e wilgo . Dzi ki temu nasiona zaczn kieBkowa dopiero po
porz dnych deszczach, co zabezpieczy je przed falstartem.
Oto przepis na kulki nasienne:
-1 cz [ nasion (obj to[ciowo)
-3 cz [ci drobno przesianego kompostu
-5 cz [ci gliny ewentualnie bentonitu
-2 cz [ci wody
Opcje dodatkowe:
-1 cz [ naturalnego repelentu na owady ( chilli, lawenda, mi ta pieprzowa)
Sposób przygotowania:
1.Wymiesza dokBadnie wszystko poza wod
2.Powoli dodawa wod , a| b dzie mo|na uformowa z mieszanki kulki o [rednicy okoBo 1cm.
Wysiewa w zale|no[ci od celu ró|nei g sto. By podsiewa pastwisko np. stosuje si 10 kulek na m2

Odnie[ sukces i zbankrutowa - czyli sBów kilka rolnictwie konwencjonalnym


(2010-02-12 22:36)

306
Permakulturowy ul (2010-02-13 12:41)

[1]
PrzykBadowy ul górnoramkowy

Dzisiejszy wpis b dzie po[wi cony pszczoBom.


W permaklturze chodzi przede wszystkim o dobry projekt, który zminimalizuje nakBady energii i pracy a
zwi kszy plony. Nie inaczej jest w doborze odpowiedniego ula. Projekt ula wpBywa na:

• cen zakupu

• koszty utrzymania

• ilo[ roztoczy i chorób a co si z tym wi | ilo[ci leków, które zu|yjemy

• lo[ plonów (miód, wosk...)

To co zaleca [2]Permaculture Institute (pierwszy na [wiecie instytut permakultury zaBo|ony przez Billa Mol-
lisona) to stosowanie uli górnoramkowych (nie wiem, czy dobrze tBumacz ”[3]Top-bar hive”)
Ul górnoramkowy to ul wygl daj cy troch jak koByska lub trumna :)

W [rodku ula, na szeroko[ s uBo|one klepki. Na nich pszczoBy same buduj sobie komórki. To kluczowy
element tego ula. Dlaczego?
Poniewa| dzi ki temu pszczoBy maj mo|liwo[ tworzenia komórek o ro|nej wielko[ci. W ”normalny” ulu
czerw (larwy pszczóB) wyl gaj si w komórkach tego samego rozmiaru, co komórki w których skBadowany
jest miód. W naturalnych ulach komórki te s ró|nej wielko[ci.
Pozyskiwanie miodu polega zatem na odkryciu ”daszka” i wyci gni ciu klepki (ramki) z woskiem i miodem.
307
Plaster miodu nast pnie odcina si , a klepk wkBada ponownie do ula. Ewentualnie klepk przed wBo|eniem
do ula ponownie mo|na wcze[niej zdezynfekowa .
W ten sposób mamy ju| dwa czynniki, które wpBywaj na popraw zdrowia roju:
-pszczoBy same buduj komórki, dzi ki czemu czerw wyl gaj si optymalnej dla jego wielko[ci komórce
-nie wyst puje recykling wosku, dzi ki czemu zmniejsza si liczb paso|ytów.
Miód mo|na pakowa w plastrach do sBoików sprzedaj c go mieszczuchom jako nowo[ , zdrowy, [wie|y miód
jeszcze w plastrach - to si sprzeda :D

[4]

Ul górnoramkowy produkuje du|o wi cej wosku ni| ul ”tradycyjny”. Produkcja miodu wg ró|nych zródeB
jest mniejsza lub równa.
Polecam równie| zapoznanie si z koncepcj zioBomiodu - umo|liwia on zrobienie z chwastów i niezdrowego
cukru produkt bardzo zdrowy. Mo|na ( wytwarza zioBomiód w okresie gdy maBo co kwitnie, dzi ki czemu
wykorzysta si pszczoBy bardzo produktywnie.
Aktualizacja 1:
Z ciekawostek jeszcze dodam, |e w Wielkiej Brytanii nie mo|na dosta miodu organicznego (z uprawy eko-
logicznej) pochodz cego z Wielkiej Brytanii. Soil Association nie wyda certyfikatu, |e dany miód pochodzi
z uprawy ekologicznej, gdy| nie ma w UK takiego obszaru w którym w promieniu 2 km (”zasi g” pszczóB)
byByby tylko uprawy ekologiczne. Troch przykre.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3Z_pGL6MZI/AAAAAAAAAWo/QX9CKgxbtgE/s1600-h/TopBarHives.jpg
2. http://www.permaculture.org/nm/index.php/site/beekeeping_main/
3. http://en.wikipedia.org/wiki/Top-bar_hive
4. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3aM0e6L_DI/AAAAAAAAAWs/EmCQyJIJJ8k/s1600-h/Plastry.PNG

Anonymous (2010-02-14 20:12:20)


Witaj,
Odno[nie pszczóB, to tak si skBada, |e jestem pszczelarzem. Có| sprawa z ulami nie jest taka prosta, po pierwsze to
nie ul, a pszczoBy robi miód. Badania naukowe wskazuj , |e rodzaj ula nie ma praktycznie |adnego znaczenia je[li
chodzi o wydajno[ miodow .
Natomiast plastry w sBoikach, to dobra droga. W Australii s ju| metody, gdzie pszczoBy skBadaj miód prosto do
plastrów w sBoikach :)
”W ten sposób mamy ju| dwa czynniki, które wpBywaj na popraw zdrowia roju:
-pszczoBy same buduj komórki, dzi ki czemu czerw wyl gaj si optymalnej dla jego wielko[ci komórce
-nie wyst puje recykling wosku, dzi ki czemu zmniejsza si liczb paso|ytów.”
Podawan w z pszczoBy i tak przebudowuj wedle wBasnych potrzeb, wi c i tam s ró|ne komórki.
PszczoBy powinno si zimowa na starych (jednorocznych ramkach), maj lepsze parametry cieplne.
PszczoBy s super i s markerem [rodowiskowym. Pi knie tako| wpisuj si w permakultur . Zbieraj nektar i pyBek,
zwi kszaj c wydajno[ ro[lin.
Polecam...
Mark0wy

308
Anonymous (2010-02-14 22:05:10)
Jak kolega po fachu wy|ej opisaB, to nie ul daje miód. Najwa|niejsze kwestie co do ula, to:
- czy ul b dzie staB w miejscu czy b dzie przewo|ony (od tego zale|y czy ul b dzie ci |szy, czy l|ejszy, korpusowy i
wytrzymalszy)
- czy b dzie dostatecznie ocieplony (w ci gu roku mo|na pszczoBy trzyma w byle czym , chocia| zu|yj przez to
wi cej pokarmu na ogrzanie ula b dz jego chBodzenie, ale zimy w naszym klimacie nie przetrwaj )
- ul musi by do[ pojemny, bo je[li pszczoBy maj za ciasno dochodzi do rójki (nast puje podziaB rodziny). Mo|na
te| cz [ciej odbiera miód, ale to pracochBonne
- je[li chodzi o choroby, to materiaB z którego zostaB wykonany decyduje to o metodzie dezynfekcji ula.
Od konstrukcji ula zale|y tak|e rodzaj ramek. Normalnie jest to drewniana ramka z przewleczonym drutem w
[rodku(|eby przy odwirowywaniu miodu nie wyBamaBo wosku z ramki). W Polsce u|ywa si kilku typów ramek(ró|ni
si gBównie rozmiarami), mo|na u|ywa tak|e beleczek tak jak napisano w po[cie, tyle |e:
- taki sposób na sprzeda| miodu jest atrakcyjny, ale nie ka|dy kupi taki miód który jest dro|szy, a sprzedaje si wosk
z miodem(chocia| miód prosto z plastra podobno zdrowszy)
- pszczoBy zbuduj plastry jakie chc (zdarza si |e przerabiaj plastry wedBug wBasnego uznania)
- królowa znosi jajeczka na [rodku plastra, a pszczoBy nad larwami skBadaj zapasy miodu(je|eli gniazdo nie jest
oddzielone od magazynu) utrudnia to odbiór miodu, bo plaster z larwami raczej ci |ko przyczepi z powrotem do
beleczki po oderwaniu cz [ci z miodem.
- jak ju| kolega pisaB, pszczoBy powinny zimowa na plastrach z których wykluBy si ju| larwy(larwa po wyl gni ciu
zostawia w plastrze oprz d, który czyni go cieplejszym ).
Je[li chodzi o roztocza, to varroa destructor (po naszemu warroza) rozmna|a si w zamkni tej komórce plastra z
rozwijaj c si larw , a reszt |ycia sp dza na plecach pszczoBy. Mo|na go t pi ró|nymi metodami(chemicznymi
b dz nie), ale znam tylko jedn konstrukcje ula, która pomaga zwalcza tego paso|yta(a w zasadzie przeszkadza mu
w rozwoju). Ul obrotowy. W obsBudze bardzo niepraktyczny, ale je[li chodzi o zwalczanie warrozy to skuteczny.
Wybacz krytyk , ale to konstruktywna krytyka :) bo nie ka|da metoda, odpowiada naszym potrzeb w konkretnych
przypadkach. Szczególnie kiedy kto[ ma o czym[ mgliste poj cie (bez urazy ), wydaje mu si to dobrym rozwi zaniem,
ale w cale nie musi by dla niego najlepsze. Mnie tego nauczyBy pszczoBy, i chyba nie jednego jeszcze naucz :)
Pozdrawiam
{yczliwy Pszczelarz

Wojciech Majda (2010-02-14 22:53:40)


Dzi kuj za konstruktywn krytyk i zach cam do jej zintensyfikowania :)
Tylko w taki sposób mo|emy si przecie| uczy - dzi ki Waszym uwagom ta nauka jest dla mnie du|o szybsza:)
Sam pszczóB nie mam rzeczywi[cie i nie za bardzo si na tym znam.
Ul o którym mowa polecali znajomi z Australii (tam jest cieplutko) oraz z Wielkiej Brytanii. Ci Brytyjczycy których
znaBem byli z okolic Devon’u - wg. stref klimatycznych USDA ich okolica to 9 (Wielkopolska 6, SuwaBki 5). U nich
temperatura dochodzi do okoBo - 12 stopni C (wyj tkowo).
ByBem [wiadkiem kontroli tych uli (górnoramkowych)
przez paDstwowego inspektora pszczóB (chyba ”bee hive inspector”) i on bardzo pozytywnie si o nich wypowiadaB
wBa[nie w kontek[cie warrozy. TwierdziB, |e ule tego typu rzadziej choruj .
Jak ju| mówiBem nie mam wBasnego do[wiadczenia.
Cytuj c wielkiego polskiego elektryka ”s plusy dodatnie i plusy ujemne” :D równie| w ulach górnoramkowych.

Anonymous (2010-09-24 18:12:05)


Jako[ nie podchodz do tego powa|nie no mo|e jeden taki ”ul” ale na masow skal .... w mojej pasiece na takich ulach
bym zbankrutowaB, bo bym musiaB mie wi cej osób do obsBugi a w ramkowych to korpusami i do pracowni zrobi
sam dla ”dziaBkowców” to mo|e pomysB ale dla pszczelarza powy|ej 30 pni to tylko kupa pracy i zmiana gospodarki...
””

309
Wojciech Majda (2010-09-25 09:39:47)
Rzeczywi[cie na skal komercyjn mo|e z tym by gorzej. Wiem, |e ja b d takich kilka miaB.

Wojciech Majda (2010-09-25 10:10:35)


W przydomowej pasiece mo|e taki ul by lepszy, bo nie trzeba kupowa /wypo|ycza sprz tu, którego ule korpusowe
wymagaj (np. wirówk do miodu).

Anonymous (2010-10-06 22:04:27)


ObsBuga ula nie jest a| tak prosta na jak wygl da z pozoru, pojedynczy ul tworzy caBy ekosystem.
Przegl daBem forum pszczelarskie i wygrzebaBem informacj o zaleszczotkach - paj czakach wyjadaj cych roztocza i
barciaka mniejszego.

Pierwszy raz na stronie? Przeczytaj czym jest permakultura (2010-02-13 13:39)

[1] Symbol permakultury - w | Uroboros, którego koniec


jest równie| pocz tkiem
Jeste[ pierwszy raz na stronie? Przeczytaj tego posta
Permakultura to poj cie zapewne nieznane wi kszo[ci ludziom w Polsce. Czym zatem jest ta Permakultura?
Jest to sposób projektowania i utrzymywania samowystarczalnych i trwaBych osiedli ludzkich. Najlepiej
przedstawi na przykBadzie.
Wyobraz sobie Czytelniku dom energooszcz dny, zatem wi kszo[ okien w tym domu jest usytuowana od
poBudnia, by wykorzysta pasywne ogrzewanie sBoneczne. Sypialnie maj okna wychodz ce na wschód dzi ki
temu promienie sBoneczne b d rano budzi mieszkaDców. Od póBnocy domu usytuowane s pomieszczenia,
które ciepBe by nie musz , takie jak gara| czy spi|arnia. Pomieszczenia te zatem b d stanowi izolacj
dla miejsc, które musz by cieplejsze np. salon czy sypialnie. B d c przy izolacji [ciany s bardzo do-
brze zaizolowane. Dodatkowo by zmniejszy straty ciepBa i przy okazji ograniczy koszty na malowanie
[cian posadzono bluszcz, którego gruba warstwa doskonale chroni tynk przed promieniami UV i zacinaj cym
deszczem. Zapewne w domu tym jest rekuperator, by odzyska ciepBo tracone zwykle przez wentylacj .
Czy zatem permakultura to nowa nazwa na dom energooszcz dny/pasywny?
Nie, gdy| równie wa|ne jak sposób wybudowania budynku jest to, co ten budynek otacza.
310
Przed tym domem jest wykopany staw. Dlaczego ? Poniewa| promienie sBoneczne odbite od tego stawu
posBu| do do[wietlenia i dogrzania domu. To jednak nie jedyny powód dla którego istnieje staw. W stawie
hodowanych jest kilka gatunków ryb: toBpyga biaBa, toBpyga pstra, karp i amur. Dzi ki zastosowaniu [2]po-
likultury ró|nych gatunków ryb pasza jest lepiej wykorzystywana - karp zjada owoce morwy i jedwabniki,
amur li[cie morwy biaBej. Karp równie| (w pewnym stopniu) |ywi si odchodami pozostaBych ryb. Nie
zjedzone przez karpia odchody sBu| za pokarm dla zooplanktonu, którym |ywi si toBpyga pstra. Biogeny
uwolnione w trakcie przemiany materii ryb sBu| za podstaw do rozwoju fitoplanktonu pokarmu dla toBpygi
biaBej
Wspomniana wcze[niej morwa biaBa nie sBu|y tylko za pokarm dla jedwabników jej li[cie stanowi cenn ,
bogat w biaBko pasz dla królików, które równie| trzymane s na posesji.
Morwa jest te| ro[lin buforow oddzielaj c od wpBywu orzechów wBoskich reszt ogrodu sama jest
niewra|liwa na juglon (substancj wydzielan przez orzecha wBoskiego, by utrudni konkurencji wzrost).
Orzechy wBoskie, pekany oraz kasztany jadalne stanowi równie| górne pi tro le[nego ogrodu czyli pro-
duktywnego, daj cego du| ilo[ |ywno[ci ogrodu, który w strukturze przypomina las. Las natomiast jest w
naszym klimacie ekosystemem klimaksowym. W ogrodzie tym wykorzystuje si równie| przestrzeD pionow
wa|n rol speBniaj w le[nym ogrodzie pn cza takie jak: mrozoodporne kiwi, cytryniec chiDski, nasturcja
wi ksza. Poni|ej koron drzew rosn maliny, porzeczki, jagody goji&
Nawozi tego le[nego ogrodu za bardzo nie trzeba , gdy| nawozi si sam, poniewa| celowo umieszczono w
nim ro[liny wi | ce azot z powietrza. Jedn z takich wi | cych azot ro[lin jest rokitnik zwyczajny i oliwnik
wielokwiatowy. Nie do[ , |e u|yzniaj gleb , to jeszcze daj bardzo warto[ciowe owoce. Ni|sze pi tra w tym
lesie jedzenia zajmuj takie ro[liny jak mniszek lekarski, krwawnik pospolity, cykoria podró|nik, |ywokost
lekarski, truskawki i poziomki.
[3]Chwasty? W tym ogrodzie nie ma chwastów, gdy| le[ny ogród na[laduje w swej strukturze las, zatem
twórca ogrodu celowo wypeBniB wszystkie nisze ekologiczne ro[linami dla siebie u|ytecznymi. Chwast to
ro[liny pionierskie, wi c je[li nasz ogród jest na pózniejszym stadium sukcesji to du|o trudniej chwastom jest
wyrosn , nie mówi c ju| nawet o opanowaniu caBego ogrodu. Je[li jaki[ si ju| pojawi to wita si go z
otwartymi r kami - po jego [ci ciu i rzuceniu na ziemi przyczyni si do stworzenia |yznej gleby.
Od póBnocnej strony domu posadzone s sosny zwyczajne ich celem jest ochroni dom od silnych wiatrów,
co dalej zmniejszy koszty ogrzewania. Oprócz tego igliwie spadaj ce z drzew stwarza doskonaBe warunki do
uprawy borówek. Mi dzy sosnami zwyczajnymi posadzone s wolno rosn ce sosny syberyjskie i koreaDskie.
Gdy tylko dorosn do odpowiednich rozmiarów zast pi one w funkcji sosny zwyczajne. Dodatkow ich
korzy[ci jest fakt, |e daj orzeszki piniowe bardzo cenne i zdrowe orzechy.
By dalej zwi kszy wydajno[ tego stworzonego przez czBowieka ekosystemu drzewa w le[nym ogrodzie i sosny
zaszczepiono mikoryz grzybów jadalnych. Nie do[ , |e znacznie poprawia to kondycj drzew, to jeszcze daje
nam bezpo[redni korzy[ jadalne grzyby.
Zasady projektowania permakulturowego mo|na zastosowa równie| na du|o wi ksz skal . Stosuj c takie
elementy jak [4]projektowanie Keyline, stosowanie |ywopBotów, systemy agrole[nicze,[5] roboty ziemne
chroni ce gleb przed erozj a rolnika przed susz .
Czym zatem jest permakultura? To jedyny sposób projektowania osiedli ludzkich uwzgl dniaj cy zasady
ekologii i fizyki, by nie u|y innego okre[lenia zdrowego rozs dku.
Dalsze czytanie bloga zalecam rozpocz od tych artykuBów:
[6]Co to jest le[ny ogród? -czyli jak stworzy produktywny ogród nie wymagaj cy nawo|enia.
[7]Co to jest agrole[nictwo - czyli o permakulturze dla rolników.
[8]Dlaczego dbanie o bioró|norodno[ w ogrodzie, sadzie, plantacji si opBaca?
[9]Etyka w projektowaniu permakulturowym.
[10]Tanie ogrzewanie tanim paliwem.
[11]Wywiad z Billem Mollisone - twórc poj cia permakultura.
[12]Jak zwi kszy pi ciokrotnie wydajno[ pastwiska bez stosowania nawozów sztucznych, czy herbicydów.
Po przeczytaniu tych postów b dziesz ju| wiedziaB, co to permakultura - wtedy Batwiej b dzie Ci Drogi Czytel-
niku zrozumie inne wpisy. Je[li chcesz, mo|esz skorzysta z moich usBug projektowania permakulturowego
311
lub konsultacji. [13]Wystarczy napisa do mnie maila
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3adrZTx_JI/AAAAAAAAAWw/dC1zLi2Ow_M/s1600-h/permaculture.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
11. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
13. mailto:plpermaculture@gmail.com

Wojciech Majda (2010-02-13 13:49:46)


Co my[licie, czy to w miar dobrze tBumaczy czym jest permakultura?

piotr34 (2010-02-13 17:45:46)


Tlumaczenie jak sadze w porzadku.
Powiedzmy ze jestem mieszczuchem i chce wybudowac na przedmiesciach(dzialke beda kupowal za 2-3 miesiace).Nie
chce sie bawic w rolnictwo(przynajmniej poki co bo pozniej kto wie)ale chcialbym wykorzystac niektore elementy
permakultury przy urzadzaniu swojej posesji tak aby poprawic swoj komfort zycia(wydajniejsze ogrzewanie,troche
roslinek do podjadania i pewien komfort zycia).Co bys proponowal-jaka dzialka i gdzie i co z nia zrobic?Na razie tak
z grubsza chociaz bo pozniej to mozemy juz umowic sie na platne konsultacje.Mysle zreszta ze dla wielu mieszkancow
przedmiesci to moze byc ciekawe bo wielu byloby zainteresowanych pewna poprawa komfortu zycia i zielnia wokol
domu jesli to nie wymagalo by wielkich inwestycji i ciaglego nadzoru.
P.S.Bo rolnikem jeszcze nie zostaje ale juz wspomnialem-w przyszlosci kto wie.

Wojciech Majda (2010-02-13 19:04:37)


Dzi ki za opini .
Je[li miaBby[ kupowa dziaBk , to zwró uwag na to by[ w warunkach zabudowy miaB mo|liwo[ usytuowania domu
na z wi kszo[ci okien na poBudnie. Warto zrobi projekcj , jak b dzie z pasywnym ogrzewaniem sBonecznym, gdy ta
pi kna, sBoneczna przestrzeD, która w chwili obecnej jest przed nami b dzie wygl da jak kto[ s siedni dziaBk kupi
i si na niej wybuduje. To takie najwa|niejsze.
Potem ju| w trakcie budowani warto nie da si przekona ”fachowcom”, co mówi ”panie, po co 25 cm styropianu,
my zawsze kBadziemy najwy|ej 12 i jest dobrze”. Dobrze to mo|e jest dla ”fachowców”, bo pracuj na znanej sobie
technologii a nie dla przyszBego u|ytkownika domu, który pózniej b dzie t chat ogrzewaB.
ZalecaBbym poczytanie o domach pasywnych, |eby od póBnocy byBy pomieszczenia, w których nie musimy ogrzewa
do wysokiej temperatury. oprócz tego sypialnia od wschodu - dobrze wpBywa na psychik gdy budzi nas sBoneczko :)
Warto uwzgl dni zasad ”ka|d wa|n funkcj zapewniaj minimum dwa (niezale|ne od siebie) elementy” oraz ”ka|dy
element wykonuje minimum dwie funkcj ” - Kieruj si tym a naprawd Twój dom b dzie lepszy ni| 99 % domów w
okolicy.
W te zasady wpisuje si bardzo dobrze produkcja energii z kompostu - masz ciepBo oraz pod koniec procesu kom-
post(dwie funkcje), w jakim[ sensie ”unieszkodliwiasz odpady” (3 funkcja) wi c minimalizujesz koszty wywozu [mieci
(które b d szybko rosBy), bo UE ma plan... Do speBnienia ”funkcji ogrzewania” dodaBbym mo|e kominek z pBaszczem
wodnym oraz kolektory sBoneczne do ogrzewania wody. Warto pomy[le o wodzie (równie| minimum 2 zródBa) jednym
mo|e by studnia/wodoci gi a drugim deszczówka.
W ten sposób b dziesz w miar odporny na wiele niedogodno[ci.

312
No i dziaBka w jak najmniej trendi okolicy, |eby[ mógB jak najwi ksz kupi :)
Koniecznie dodaBbym do tego bluszcz, jako |yw izolacj .
No i le[ny ogród oczywi[cie :) z du| ilo[ci ro[lin wieloletnich typu orzechy wBoskie, laskowe, kasztany. W przypadku
wojny (a wojny si zdarzaj ) to jedzenie jest walut .
Je[li masz wi cej kasy, to mo|esz si pobawi w produkcj energii elektrycznej. Moim zdaniem warto mie cho maBe
mo|liwo[ci wytwarzania i magazynowania, |eby chocia| rekuperator, czy lampka nocna mogBa dziaBa - brak [wiatBa
znacznie obni|a ludzk produktywno[ .
Jak b dziesz si ju| budowaB, to mog da Ci namiary do dobrego architekta, ju| permakulturowo u[wiadomionego
:D
To zdj cie jego chaBupy jest na kilku zdj ciach...

Anonymous (2010-02-13 21:46:06)


@ piotr34
Przepraszam , |e si wB czam , ale mam par wBasnych spostrze|eD , je[li chodzi o kupno dziaBki . Jesli nie masz
jeszcze wybranego miejsca w Polsce na kupno to najlepiej w tych regionach gdzie jest najcieplej . Wegetacja b dzie
tam wcze[niej , mniejsze rachunki za ogrzewanie .
Warto kupi wi ksz dziaBk ze wzgl du mo|liwo[ przej[cia do KRUS-u . Poza tym grunty raczej nie s w stadium
baDki , nie powinno si umoczy na kupnie . Wi kszy areaB daje mo|liwo[ lepszego usytuowania domu ( tak|e Badne
widoki ), bez s siada zagl daj cego w okno . Na wi kszej dziaBce mo|na zorganizowa wBasn oczyszczalni [cieków
, znalez miejsce na studni , wiatrak , pomp ciepBa , kompost , plac zabaw dla dzieci , las ,sad ogród , kolektory i
fotowoltaika nie tylko na dachu , w rozwydrzeniu basen czy maBe boisko . Poza tym wi ksza dziaBka umo|liwia budow
czego[ wi kszego w przypadku prowadzenia firmy .
Cedric

piotr34 (2010-02-13 22:30:57)


Ok dzieki chlopaki.Temat domow pasywnych juz troche znam ale z tym kompostem zdaje sie sprytny
pomysl.Milionerem nie jestem ale cos tam pomysle-a co do tego uswiadomionego permakulturowo architekta to bede
pamietal.Temat jak sadze bedzie do rozwiniecia gdzies tak okolo kwietnia i jakby co to dam znac.

Wojciech Majda (2010-02-13 22:58:16)


Dzi[ ju| napisaBem sposób jak siedlisko sobie wybudowa nie maj c [redniej gminnej. Z dwa razy si natkn Bem na
to, |e kto[ opisywaB te sposoby na forum (|e on taki motyw z dzier|aw zrobiB).

Wojciech Majda (2010-02-13 23:30:51)


@Cedric
Grunty na pewno nie b d traci na warto[ci. ZwBaszcza je[li ich cena oparta jest na realnej warto[ci produkcyjnej, a
nie na tym, |e s trendi, czy ,|e Doda mieszka niedaleko :)
Pieni |ków dodrukuj , wie|owiec wybuduj , ale terenu nowego nie stworz (cho formowanie górek i dolin teoretycznei
zwi ksza powierzchni ).
Je[ ludzi b d musieli zawsze, zwBaszcza, |e okoBo jesieni 2012 roku na Ziemi urodzi si 7 miliardowy czBowiek...
@piotr34
Nie b d ukrywaB nieskromnie, |e to moja zasBuga - to u[wiadomienie tego architekta. Chodzi oczywi[cie tylko o kwestie
permakulturowe:) Polecam, bo on jest naprawd m dry - sam gBównie buduje swoj chat , wi c ma do[wiadczenie
te| od drugiej strony.
Dodam jeszcze, |e to dobry katolik :) (be jaj i sarkazmu to pisz ).

Anonimowy (2010-09-23 23:06:24)


W koDcu dobry artykuB, ujmuj cy sprawnie czym jest permakultura. Dzi kuj za publikacj , przydaBa mi si do
napisania krótkiej notatki na uczelni .

313
cudzinka (2010-09-28 16:38:58)
Ciesz si , |e trafiBam na t stron :)
W kwestii artykuBu chciaBabym doda , |e amur w stawie bywa znacznym szkodnikiem, bo potrzebuje du|o pokarmu
ro[linnego, wi c do maBych stawów si nie nadaje i nie mo|na si spodziewa jego pokojowego wspóBistnienia z innymi
gatunkami ryb.
Co do budowy domu, polecam rozwa|enie budowania z gliny lub sBomy i gliny (http://strawbale.pl/).

Wojciech Majda (2010-09-29 12:17:08)


@Cudzinka
Racja. To, |e potrzebuje du|o pokarmu oznacza te| to, |e szybko ro[nie.
Do z glinosBomobeli rozwa|am.

Jak obej[ gBupie prawo cz.2 -budujemy siedlisko posiadaj c maB dziaBk .
(2010-02-13 21:45)

Pierwsz cz [ cyklu o obchodzeniu gBupiego prawa [1]znajdziesz pod tym linkiem - rzecz dotyczy ag-
role[nictwa i wycinania drzew.
Mie swój domek i 1 ha ziemi (minimum;) to marzenie chyba wszystkich ludzi (zainteresowanych permakul-
tur ;)
W Rosji wielu czytelników ksi |ki ”Anastazja” posiadaj c 1ha staje si caBkiem samowystarczalnych - rzu-
caj nawet normaln robot . Z gBow zagospodarowany 1 ha ziemi umo|liwia stworzenie domu caBkowicie
autonomicznego pod warunkiem, |e mamy sporo pieni |ków albo ograniczymy nasz apetyt na pr d.
Niestety Polska to nie Rosja;) cz sto nie jest mo|liwe wybudowanie si na ”tak maBej dziaBce” rolnej. Opisz
zatem kiedy mo|na si wybudowa :
-kiedy nasze gospodarstwo ma powierzchni wi ksz ni| [rednia gminna powierzchnia gospodarstwa rolnego
-kiedy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nasza dziaBka jest zapisana jako dziaBka, na
której mo|liwa jest ”zabudowa siedliskowa”
Opcja nr jeden nas zwBaszcza interesuje, gdy| nasze gospodarstwo ma mie powierzchni powy|ej [redniej
gminnej. Jak si okazuje nie trzeba by posiadaczem gruntów by byBy one liczone do tej powierzchni.
Mo|na te grunty dzier|awi . I wBa[nie w ten sposób mo|na ten gBupi przepis obej[ . Trzeba od jakiego[
rolnika wydzier|awi grunty. Nie trzeba oczywi[cie ich samemu uprawia , bo mo|emy si umówi , |e my
b dziemy tylko nominalnymi dzier|awcami tych gruntów, a on rolnik - wBa[ciciel b dzie je uprawiaB normal-
nie. Oczywi[cie trzeba rolnikowi odpali jakie[ pieni |ki, no ale te pieni dze na pewno s du|o mniejsze ni|,
zakup kilku(nastu) ha gruntów.
Pewnie w artykuB jest niejasny, w wielu miejscach u|yBem niefachowego sBownictwa - nie jestem specjalist
od prawa. Za wszelkie sugesti w celu jego ulepszenia b d wdzi czny.
UznaBem, |e te informacje mog si Wam przyda . Piszcie prosz je[li znacie jeszcze jakie[ sposoby na tanie
budowanie czy mo|e tanie uzyskanie pozwolenia na budow ... Inni na pewno na tym skorzystaj .
Aktualizacja1:
Prosz koniecznie przeczyta komentarze do tego artykuBu - du|o wa|nych i przydatnych informacji!
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-obejsc-gupie-prawo-cz1-prezes.html

kasia (2010-02-14 09:27:47)


Witam,
TrafiBam tu przez www Adama Dudy :)), którego blog te| czytam naBogowo.
Ja i mój m | zajmujemy si odtwarzaniem kultury materialnej [redniowiecza ( jezdzimy na turnieje itp), caBkiem nat-
uralne wi c , |e od poczatku chcieli[my kupi ziemi , aby zbudowa dom stylizowany na [redniowieczny , mog zatem

314
sBu|y do[wiadczeniem , które nabyli[my przy okazji kontaktów z gminami :))( cho ja te| nie jestem prawnikiem
tylko dentyst )
Po tym przydBugim wst pie dodaBabym do Twojego artykuBu od siebie , |e:
najpierw trzeba sprawdzi w gminie czy jest aktualny , obowi zuj cy plan zagospodarowania przestrzennego , je|eli
nie ma to wtedy obowi zuje [rednia hektarów w gminie
je|eli jest plan zagospodarowania wtedy posiadacz 1 hektara dziaBki rolnej ( lub dzier|awca w cz [ci) mo|e budowa
siedlisko ,ale nale|y poprosi o wypis z planu zagospodarowania i sprawdzi czy mo|liwe jest dla tej dziaBki stawianie
nowej zabudowy siedliskowej , warto równie| sprawdzi czy droga dochodz ca do dziaBki jest drog publiczn , to
warunek konieczny ( cho je|eli do dziaBki dochodzi droga gminna wewn trzna B cz ca si z drog publiczn to te|
jest ok)
nale|y wyst pi do elekrowni o warunki przyB czenia (do 200 m elektrownia ci gnie przewody na swój koszt)
To samo z wodoci giem lub studni

Anonymous (2010-02-14 10:27:49)


Witam,
ChciaBbym bardziej szczegóBowo rozwin temat i podzieli si swoimi do[wiadczeniami.
Wi kszo[ terenów w Polsce nie posiada ustalonego miejscowego planu zagospodarowania terenu (ponad 90 %), doty-
czy to w szczególno[ci nieruchomo[ci rolnych.
Nie jest tajemnic , |e dziaBki rolne s du|o taDsze ni| budowlane, jest ich wi cej (je|eli chodzi o powierzchni ), mo|na
znalez dziaBk naprawd w Badnym zak tku.
Nale|y jednak pami ta , |e nie zawsze ni|sze koszty zwi zane z kupnem dziaBki rolnej wi | si z mniejszymi kosztami
inwestycji, rozumianej jako kupno dziaBki i budowa domu, z racji np. tego, |e bardzo kosztowne mo|e okaza si
doprowadzanie mediów. To jest jednak kwestia indywidualna dla ka|dej nieruchomo[ci i oddzielna, nie dotyczy ona
gBównego w tku wpisu.
Bardzo wa|n kwesti jest to, |e w momencie kupna nieruchomo[ci rolnej nale|y powiedzie notariuszowi, |e w umowie
kupna-sprzeda|y ma by zawarte sformowanie, |e nabywana nieruchomo[ b dzie stanowiBa nasze gospodarstwo rolne
(oszcz dzimy na opBatach notarialnych).

Anonymous (2010-02-14 10:28:29)


Je|eli chodzi o prawo, to warunki jakie musz by speBnione aby uzyska pozwolenie na zabudow
na terenie, dla którego nie ma planów zagospodarowania przestrzennego
s nast puj ce (USTAWY z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, ArtykuBu 61 punkt 1 i 4. ,
[1]http://lex.pl/serwis/du/2003/0717.htm ):
Art. 61. 1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest mo|liwe jedynie
w przypadku B cznego speBnienia nast puj cych warunków:
1) co najmniej jedna dziaBka s siednia, dost pna z tej samej drogi
publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalaj cy na okre[lenie wymagaD
dotycz cych nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów,
cech i wskazników ksztaBtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu,
w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii
zabudowy oraz intensywno[ci wykorzystania terenu;
2) teren ma dost p do drogi publicznej;
3) istniej ce lub projektowane uzbrojenie terenu, z uwzgl dnieniem
ust. 5, jest wystarczaj ce dla zamierzenia budowlanego;
4) teren nie wymaga uzyskania zgody na zmian przeznaczenia
gruntów rolnych i le[nych na cele nierolnicze i niele[ne albo jest
obj ty zgod uzyskan przy sporz dzaniu miejscowych planów, które
utraciBy moc na podstawie art. 67 ustawy, o której mowa w art. 88 ust.
1;
5) decyzja jest zgodna z przepisami odr bnymi.
...

315
4. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje si do zabudowy zagrodowej, w
przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego zwi zanego z t
zabudow przekracza [redni powierzchni gospodarstwa rolnego w danej
gminie.
Pierwszy punkt dotycz cy s siedniej zabudowy jest bardzo
restrykcyjnie egzekwowany przez urbanist , któremu Urz d (Gminy/Miasta) zleca wydanie
opinii na temat mo|liwo[ci zabudowy. Urbanista, na podstawie istniej cych budynków,
które znajduj si w s siedztwie okre[la co mo|na nowego wybudowa (to
jest tak zwana zasada dobrego s siedztwa, któr wprowadzono, |eby np.
nie budowano domu jednorodzinnego obok dziesi ciopi trowego bloku).

1. http://lex.pl/serwis/du/2003/0717.htm
Anonymous (2010-02-14 10:29:29)
Powy|ej wymienion Ustaw uzupeBnia:
ROZPORZ DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY
z dnia 26 sierpnia 2003 r.
w sprawie sposobu ustalania wymagaD dotycz cych nowej zabudowy i
zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego.
[1]http://www.abc.com.pl/serwis/du/2003/1588.htm
Szczególnie wa|ny jest zapis:
§ 3. 1. W celu ustalenia wymagaD dla nowej zabudowy i zagospodarowania
terenu wBa[ciwy organ wyznacza wokóB dziaBki budowlanej, której
dotyczy wniosek o ustalenie warunków zabudowy, obszar analizowany i
przeprowadza na nim analiz funkcji oraz cech zabudowy i
zagospodarowania terenu w zakresie warunków, o których mowa w art. 61
ust. 1-5 ustawy.
2. Granice obszaru analizowanego wyznacza si na kopii mapy, o której
mowa w art. 52 ust. 2 pkt 1 ustawy, w odlegBo[ci nie mniejszej ni|
trzykrotna szeroko[ frontu dziaBki obj tej wnioskiem o ustalenie
warunków zabudowy, nie mniejszej jednak ni| 50 metrów.
Przepis ten mówi jaki terem ma przeanalizowa urbanista. Jest to teren nie
tylko [ci[le s siednich dziaBek ale tak|e dziaBek które znajduj si w
”odlegBo[ci nie mniejszej ni| trzykrotna szeroko[ frontu dziaBki
obj tej wnioskiem”.
Warto wi c sprawdzi na mapach czy przypadkiem w takim obszarze nie ma
jakiej[ zabudowy (polecam [2]www.geoportal.gov.pl, mo|na tam znalez
dokBadne granice dziaBek, jak i narz dzia do zmierzenia odlegBo[ci).
Je|eli jednak rzeczywi[cie nie ma zabudowy w analizowanym obr bie
mo|na wykorzysta jeszcze innym sposób a mianowicie wyst pi o warunki
zabudowy siedliskowej.
W takim wypadku trzeba wykaza , |e prowadzi si gospodarstwo rolne o
powierzchni przekraczaj cej powierzchnie [redniej wielko[ci
gospodarstwa rolnego w Gminie.
Je|eli nie posiada si tak du|ego areaBu, wówczas pozostaB cz [
mo|na wydzier|awi a nast pnie zBo|y wniosek (w skBad gospodarstwa
rolnego wchodz zarówno grunty wBasne ale tak|e i te dzier|awione,
wystarczy zarejestrowa tak dzier|aw w Starostwie Powiatowym). Po
otrzymaniu warunków zabudowy i rozpocz ciu budowy dzier|aw mo|na
zerwa .
Zdaje sobie spraw , |e nie jest Batwo znalez osob , od której mo|na
byBoby wydzier|awi grunty rolne z tego wzgl du, |e wi kszo[ rolników
korzysta obecnie z dopBat obszarowych.
Jest jeszcze trzecia opcja. Mo|na zBo|y do Urz du wniosek o to, |eby
ten opracowaB plany zagospodarowania terenu dla dziaBki i

316
okolicy. Nie znam szczegóBów jak to si robi, niemniej jednak z
rozmowy z urz dniczk z mojej Gminy dowiedziaBem si , |e najlepiej
je|eli taki wniosek dotyczy wi kszego terenu (no bo jasne jest, |e
Urz d nie b dzie wszczynaB drogiej i dBugiej procedury dla np. 30
arów).
Urz d nie ma obowi zku rozpocz procedury zmiany planu tereny na
wniosek petenta ale moim zdaniem warto co[ takiego zrobi w
ostateczno[ci jak ju| inne sposoby si wyczerpi .
Do tej pory taka procedura byBa bardzo kosztowna z racji odrolnienia
terenu. Je|eli teren jest odralniany wówczas trzeba zapBaci
’odszkodowanie’ za jego odrolnienie i wyB czenie z produkcji rolnej.
To s bardzo wysokie koszty.
Niemniej jednak tereny rolne znajduj ce si w granicach miast zostaBy
w my[l nowej ustawy z mocy prawa odrolnione
wi c mo|e ta procedura nie jest ju| taka droga i dBuga.
Odrolnienie gruntów rolnych le| cych w granicach administracyjnych miasta:
http://samorzad.infor.pl/gospodarka/rolnictwo/98407,Nowe-zasady-gosp
odarowania-gruntami-rolnymi-w-miastach.html
Prosz tak|e dowiedzie si czy przypadkiem miasto/gmina nie ma w
planach lub nie rozpocz Bo ustala nowego planu zagospodarowania
terenu danej dziaBki i okolic.

1. http://www.abc.com.pl/serwis/du/2003/1588.htm
2. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/www.geoportal.gov.pl
Anonymous (2010-02-14 10:30:00)
Tak wygl da teoria. Wykorzystanie przedstawionego sposobu nie jest ju| takie Batwe ale nie jest te| niemo|liwe.
Pierwsza bardzo istotna kwestia to znalezienie rolnika/rolników, który mógBby i chciaBby wydzier|awi grunty. Tak
jak ju| napisaBem, wi kszo[ rolników obecnie korzysta z ”dopBat unijnych”, cz sto takie dopBaty stanowi dla nich
du|y przychód wi c nie s skBonni do ryzyka utracenia tych dopBat w momencie dzier|awy.
DowiadywaBem si w ARiMR czy mo|liwy jest nast puj cy przypadek: osoba bior ca grunty w dzier|aw nie skBada
wniosku o dotacj , osoba oddaj ca grunty w dzier|aw nadal skBada wnioski o dopBaty.
Odpowiedz ARiMR jest taka, |e prawo do dopBaty ma osoba rzeczywi[cie uprawiaj ca dany grunt, nie wa|ne czy jest
dzier|awc czy wBa[cicielem.
Logicznym jest oczywi[cie, |e to wszytko nie trzyma si kupy, bo kto[ oddaje w dzier|aw grunty, które dalej u|ytkuje
i na które skBada wniosek o dopBat - osoba bior ca grunt w dzier|aw nic z tego interesu nie ma, wi cej, pBaci jeszcze
czynsz dzier|awny .... nie stanowi to jednak |adnego problemu dla ARiMR.
Mimo powy|szego nadal jest ci |ko znalez dzier|awc .
Na Agencj Nieruchomo[ci Rolnych te| nie ma co liczy , z tego co sByszaBem oni ju| nie wydzier|awiaj gruntów tylko
sprzedaj (nie wiem ile jest w tym prawdy).
Mo|na tak|e zBo|y wniosek do Gminy o wydzier|awienie gruntów (hehe, tak to nie jest pomyBka). Gminy cz sto
posiadaj tereny do wydzier|awienia (w bardzo korzystnych cenach oscyluj cych wysoko[ci podatku gruntowego),
niestety s to zazwyczaj maBe areaBy.
Co do samej umowy dzier|awy to w moim Urz dzie Gminy wymagano ode mnie, |eby byBa to umowa na czas 10, 15,
20, 30 lat albo na czas nieokre[lony. Logiczne jest, |e w takim przypadku podpisujemy umow na czas nieokre[lony z
powiedzmy póB rocznym / rocznym okresem wypowiedzenia.
Ja po powi kszeniu powierzchni mojego gospodarstwa rolnego do powierzchni wi kszej ni| [rednia powierzchnia gospo-
darstwa w mojej gminie zBo|yBem wniosek o wydanie warunków zabudowy siedliskowej.
Wniosek jest w trakcie rozpatrywania, co z tego wyjdzie to dopiero si oka|e. CaBa procedura i zmagania si z
urz dnikami kosztuj mnie du|o zdrowia i nerwów.
My[l , |e pomimo obszernego komentarza nie wyczerpaBem caBego tematu. Je|eli kto[ chciaBby dowiedzie si czego[
bardziej szczegóBowego prosz o kontakt na nieruchomosci.rolne@gmail.com

317
Jestem staBym czytelnikiem bloga Wojtka, zazwyczaj jak co[ komentuj to loguje si za pomoc mojego konta pry-
watnego w gmailu ale teraz musz odst pi od te reguBy, jako[ nie bardzo chc si afiszowa kim jestem bo mo|e tego
bloga czyta te| kto[ z urz dników mojej Gminy ;-)
Pozdrawiam,
Anonimowy

Anonymous (2010-02-14 10:36:10)


@kasia
W momencie gdy jest plan zagospodarowania terenu to wszytko jest Batwiejsze ....
Nie wiem z jaka elektrowni miaBa[ do czynienia ale w moim przypadku za przyB czenie pr du i wody musz w caBo[ci
sam zapBaci .
Pr du obej[ si nie da ale odno[nie wody to raczej wybuduj wBasn studni gB binow .
Pozdrawiam,
Anonimowy

piotr34 (2010-02-14 10:44:57)


Informacje jak najbardziej na czasie i sadze ze je wykorzystam.Dzieki.

kasia (2010-02-14 13:27:39)


Ja pisaBam o koszcie doprowadzenia linii , bo za przyB cze zawsze trzeba zapBaci osobi[cie :))
A propos wody , to nasza gmina daBa nam mo|liwo[ przyB czenia si do wodoci gu ale najgrubsz rur ( koszt 20tys)
wi c b dziemy wierci studnie , problem w tym , |e uj cie we wsi jest na gB boko[ci 70 m i geolog powiedziaB nam ,
|e u nas b dzie podobnie:)) no , ale b dziemy samowystarczalni bpod warunkiem ze nie wyl cz pr du :)

Wojciech Majda (2010-02-14 22:24:14)


Niedobry googiel poBkn B mój komentarz...
Dzi kuje wszystkim za bardzo warto[ciowe informacje - to lubi w blogu, |e dzi ki Czytelnikom (a zwBaszcza Komen-
tatorom:) mam dost p do wielu informacji (nawet ze zródBami), za które normalnie musiaBbym pBaci - dzi ki Wam
za to jeszcze raz.
Anonimowemu |ycz wygrania wojny z urz dnikami - naprawd warto :D
Rozumiem, |e warto ustala jakie[ zasady co do planowania przestrzennego. {eby czBowiek co si buduje nie miaB po
2 latach fabryki cegieB za pBotem, ale to co jest w tej chwili to masakra.
ZwykBy czBowiek, by zaspokoi podstawow potrzeb , jak jest mieszkanie musi kupowa dziaBk , która jest zwykle
kilkadziesi t razy dro|sza ni| analogiczny obszar ”ziemi rolnej”. Wiele urz dników dobrze sobie |yje z tego.
Jak mamy mówi o zrównowa|onym rozwoju, jak wie[ nam si wyludnia? {eby naprawd mie ekologiczn gospo-
dark potrzeba, by ”na ziemi” pracowaBo du|o wi cej ludzi...
Anonimowy napisaB
”Zdaje sobie spraw , |e nie jest Batwo znalez osob , od której mo|na
byBoby wydzier|awi grunty rolne z tego wzgl du, |e wi kszo[ rolników
korzysta obecnie z dopBat obszarowych.”
Wtedy trzeba po prostu wi ksze pieni dze zapBaci . PrzykBadowo je[li za dopBat jest 500zB, a my chcieli[my da
rolnikowi 500, to dajemy rolnikowi 1000zB (500zB co by uzyskaB za dopBat i 500zB ”za usBug ”) W naszej umowie jest,
|e rolnik sam u|ytkowuje ”wydzier|awione” pole. Nam chodzi tylko o ”papierek”.

Wojciech Majda (2010-02-14 22:31:22)


@Kasia
Zalecam pomy[le o tym, by mie co najmniej dwa niezale|ne zródBa wody - bo woda jest wa|na :)
Mo|na t zasad zastosowa równie| do studni - dla wygody i wydajno[ci pompa elektryczna, a dla niezawodno[ci
równie| wiatrak, który b dzie bezpo[rednio energi kinetyczn wiatru u|ywaB do pompowania wody (bez zamiany na

318
energi elektryczn ). Dodatkowo mo|e si zdarzy (nie mówi , |e si zdarzy), |e woda w studni zostanie przez kogo[
zanieczyszczona - wtedy równie| warto mie jakie[ zródBo wody. W tym miejscu mo|na wykorzystywa deszczówk ,
która po przefiltrowaniu mo|na wykorzysta nawet do picia.
Mo|e jakiego[ ró|d|karza wynaj do znalezienia wody. Mo|e znajdzie jakie[ pBytsze ujecie?

Ewa S. (2010-02-15 09:55:35)


co do ró|d|karzy.
korzystaBam z dwóch porad. ka|da powtwierdziBa miejsce cieku wody. Przy okazji dowiedziaBam si , jak go ”zobaczy ”
wBasnymi oczami na powierzchni. Ocenia si rodzaj zadrzewienia np. U mnie na dziaBce jest to pas, na którym rosn
[wietnie 3 d by, kilka grabów i osik, poletko dzikiej ró|y, a na starym drzewie owocowym kilka hub. S to ro[liny
klasyczne dla cieków, lubi ce wod .
Pierwszy z rózd|karzy okre[liB gB boko[ wody na 7 metrów wgB b.
Drugi, który zreszt prowadziB firm studniarsk i którego wynaj Bam do wydr |enia studni, znalazB miejsce wody w
tym samym obszarze, wytyczyB punkt na podstawie profesjonalnej ró|d|ki i znalazB wod na gB boko[ci 12 metrów.
Jednak pompa ci gn ca wod ma zasi g 7 metrów i radzi sobie w zupeBno[ci, co oznacza, |e pierwszy ró|d|karz okre[liB
poziom lustra wody w studni, a nie jej zródBa.
Jeszcze, spotkaBam si z tym, |e na niektórych terenach jest spora opBata za kopanie wBasnego uj cia wody i trzeba
wyst powa o pozwolenie. Tak jest w okolicach Tarnowa np.
Pozdrowienia
Ewa S.

kasia (2010-02-15 14:18:18)


Nasza dziaBka to byBo orne pole , wi c na razie zadrzewienia s mBode , nie liczac 1500 drzew które sami posadzili[my
osobi[cie( intuicyjnie zrobili[my |ywopBot od strony najwi kszych wiatrów ) i powiem Wam , |e zamiar posadzenie
600 80 cm drzew w weekend to gBupi pomysB bo pod koniec prawie pBakali[my nad szpadlami we dwójk z m |em ,
na szcz [cie s siad si zlitowaB i troch nam zaoraB , wtedy idzie bByskawicznie :))
Znajomy za to zrobiB nam odwierty do budowy i wsz dzie woda dopiero 1,5m 2m
Uj cie musimy mie sporo gB biej ni| 10m , bo wspomniany s siad hoduje [winie :)), tak mi si przynajmniej wydaje

Wojciech Majda (2010-02-15 15:59:19)


Ciekawe. Mo|e od strony s siada warto posadzi |ywopBot z wierzby lub |ywokost lekarski - one maj bardzo baardzo
du|y apetyt na azot, fosfor, potas (czyli tych wszystkich ”dobrodziejstw” co si mo|esz spodziewa u [wiD). {ywokost
ma system korzeniowy si gaj cy 2 metrów (i chyba wi cej).
Co do uj cia wody... Mo|e lepsza b dzie wBa[nie pBytsza studnia, bo odchody [wiDskie nie b d miaBy mo|liwo[ci
spByni cia do Waszego uj cia?
GB bsza studnia to teoretycznie wi ksza ”szansa”, |e zanieczyszczenia spByn z innych obszarów. Wszystko zale|y od
konkretnej struktury geologicznej Waszego terenu. Tak na chBopski rozum mi si tak wydaje.
Je[li u|yje si ww ro[lin, to mo|e to stanowi swego rodzaju filtr wodny. Trzeba uwzgl dni , |e b dzie ona przestawaB
dziaBa zim (z wiadomych wzgl dów).
Istniej równie| jakie[ grzyby, których grzybnia si ga gB boko w ziemi i pobiera bardzo du|o biogenów (NPK)...
Je[li Wasze uj cie wody jest ni|ej ni| chlew s siada, to koniecznie filtr odwróconej osmozy (czy inny dobry). Raki
|oB dka i inne tego typu dziadostwa wBa[nie z takich rzeczy si bior i z magicznych szamb, których nie trzeba opró|nia
przez kilka lat, mimo, |e s intensywnie u|ytkowane.
@Ewa S
Ile bierze taki ró|d|karz?

Ewa S. (2010-02-16 11:29:34)


Pierwszy wzi B 60 zBotych. Drugi miaB t usBug w ramach wiercenia. SpotkaBam si te| z cen 100 zBotych. Pozdraw-
iam, Ewa S.

319
PS. Jeszcze taki kruczek. Jest przepis, |e ka|de wiercenie gB binowe poni|ej jakiej[ okre[lonej gB boko[ci (nie pomn
dobrze, ok. 30-40 metrów) wymaga zezwolenia urz dowego.

Wojciech Majda (2010-02-16 12:21:23)


”...wymaga zezwolenia urz dowego.”
A jak|e:)
Dlaczego niby miaBoby by dozwolone co[ co mo|e wymaga zezwolenia?
Dzi ki za cennik.
Rozumiem, |e jak by si chciaBo wod mineraln butelkowa , no ale na potrzeby gospodarstwa?

Anonymous (2010-02-16 12:50:03)


Dobrym rozwi zaniem na wBasn wod jest wspólny z s siadami wodoci g . Tam gdzie si wybudowaBem jest wodoci g
wiejski pBaci si nieco ponad 1zB za m3 wody , nie ma tego co w mie[cie gdzie 1 m3 wody 3 zB , a odprowadzenie drugie
3 zB . U moich rodziców na wsi jest tylko roczna opBata konserwacyjna ok. 50 zB . Warto na ten temat porozmawia z
s siadami .
S siad , który mieszka powy|ej mnie i ma sBabe ci[nienie zaproponowaB wykorzystanie |ródBa wody z góry - wtedy
woda jest bezpBatna , pod wBasnym ci[nieniem .
Przy kopaniu fundamentów wykorzystaBem sprz t ci |ki do wykopania dwóch studni gB bokich na 4 kr gi przy granicy
w obni|eniu terenu . PBynie tam maBy potok , wi c wody nie braknie , a kiedy[ wykorzystam do podlewania .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-16 22:25:30)


Dobry pomysB Cedricu. Wie kto[ mo|e ile wynosi cena za m3 wody gdy ma si studni ? Chodzi mi o koszta z
uwzgl dnieniem kosztów energii do wypompowania i konserwacji sprz tu.

Ewa S. (2010-02-17 10:06:30)


a propos gB binowych studni. zezwolenie jest wymagane (firma wierc ca studnie, je[li nie znajdzie wody do pewnej
gB boko[ci przerywa robot na tej gB boko[ci, chyba |e... no, wiadomo, ale o tym sza), gdy| ka|dy gB boki odwiert
obni|a poziom wody gruntowej i pitnej w jakim[ okre[lonym promieniu, zatem wywiera wpByw na obszar o wiele
wi kszy, ni| dziaBka. Tworzy si nisza.
Pozdrawiam
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-02-17 13:05:09)


Rzeczywi[cie, ma to uzasadnienie. A tak w ogóle to wimy, rozumimy :)

Anonymous (2010-03-25 21:13:59)


BBagam! Dajcie spokój z ró|d|karzami i innymi szamanami!

Wojciech (2010-03-25 22:30:46)


Nie rozumiem Anonimowy co masz do ró|d|karzy - to sprawdzona metoda (w przypadku dobrego ró|d|karza). Ewa
S. opisuje, |e jeden z wykonawców odwiertów korzysta z tej metody. Musi by to skuteczne, bo chyba nie robi tego,
by zabawi klienta?
Szamani wbrew pozorom maj ogromn wiedz nt. zioBolecznictwa (i nie tylko)... A |e na czarach si znaj przy
okazji ;) to w czym to szkodzi?

Kogut (2010-03-26 13:15:40)


To jest dokBadnie to co z szamanami - jest jaka[ rzeczywista wiedza (szaman oryginalny - zioBa, zwierz ta itp -
ró|d|karz z przykBadu - zauwa|yB drzewo wodnolubne). Ale jest te| caBa ta otoczka - magia czy te| jaka[ ró|d|ka. To

320
jest naprawd niesamowite - ka|dy ci powie, |e w magi nie wierzy a wielu to w dziaBania ró|d|karzy wierzy, w stosuje
homeopati i czyta z uwag horoskopy.

Wojciech Majda (2010-03-26 14:25:31)


W horoskopy wie| , z tym, |e tylko te dobre. Te zBe uwa|am, za ciemnot i zabobon;)
Jeden mój znajomy, in|ynier zna si na ró|d|karstwie. Sam to stosowaB. Jest to ostatnia osoba, któr bym podejrzewaB
o stosowanie magii, bo to prawdziwy katolik jest. Nawet z gatunku tych ”przedsoborowych”.

Anonymous (2010-08-12 11:25:54)


mam problem czy remont starego szamba wymaga zgBoszenia i ile si na nie czeka

Wojciech Majda (2010-08-13 10:51:21)


Niestety nie mam poj cia.

Permakultura, Walentynki i o tym jak mo|na wykorzysta system? (2010-02-14 10:32)

[1]
Projektuj c, czy dziaBaj c starajmy si by w samym [rodku...
Dzi[ Walentynki, wi c za du|o o kompo[cie, oborniku i d|d|ownicach nie b dzie :)
Z tej okazji chciaBbym przypomnie o etyce permakulturowej, gdy b dziemy kupowa prezenty, kwiatki...
Przypomn , |e etyka permakultury opiera si na 3 prostych zasadach:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Redystrybucja nadmiaru dóbr/równy podziaB.
RozBo| to w oparciu o zakup kwiatków dla ukochanej...
Mo|na kupi pi kne, bez skazy 60 cm ró|e z Holandii. na pewno si z nich ucieszy, w koDcu takie Badne s ...
Jednak :
Do produkcji tych ró| stosuje si niesamowite wprost ilo[ci chemikaliów - to co jest stosowane na polach
soi modyfikowanej genetycznie, to maBy piku[. W koDcu ludzie tego nie jedz , ani nawet zwierz ta wi c nie
trzeba si a| tak przejmowa ...Zatruwamy wi c Ziemi (chemikaliami), transport lotniczy nie jest te| bardzo
przyjazny dla [rodowiska. Po[rednio zatruwamy ludzi (pracuj cych przy uprawie tych ró| oraz pij cych
wod do której przedostaBy si ww chemikalia). Nie widz , równie| jak miaBaby przyczynia si zakup ró|,
321
do równego podziaBu dóbr. Dodatkowo kto[ (podejrzewam producentów kwiatków:) wymy[liB zabobon, |e
ró| od ukochanego si nie suszy, bo ”usycha miBo[ ”. Czyli co trzeba wyrzuci na [mietnik? Co to robi z
miBo[ci ? Ciekawe, czy mo|na tak ró| przekompostowa , co si wtedy dzieje z miBo[ci ? Bez komentarza
:)
Jak mo|na inaczej?
Ja kupi orchide doniczkow - jest du|o bardziej trwaBa. Pewnie te| jest mocno ”chemiczna”, no ale
wytrzyma dBu|ej. Ponadto kupi Bakocie w metalowej puszce - po zjedzeniu b dzie puszka (w której pózniej
narzeczona b dzie mi wkBada ciastka upieczone przez ni :) Widzicie jak w ten sposób dziaBa zasada ”ka|dy
element speBnia wi cej ni| jedn funkcj ”?
Sam wykorzystuj zasady permakultury w |yciu codziennym np. o[wiadczyBem si w Walentynki - dzi ki
temu jeden prezent ”zaBatwi” dwie okazje :) Aatwo b dzie mi równie| pami ta o rocznicy. W ten sposób
minimalizuje nakBad pracy (umysBowej) - caBy ”system” marketingowo-kapitalistyczny b dzie mi przypom-
inaB o rocznicy. Dzi ki temu nigdy nie zapomn co przeBo|y si na wy|sz jako[ |ycia. Ka|dy m |czyzna
zapewne wie, co si stanie jak zapomni si o jakiej[ wa|nej rocznicy :) Ka|da kobieta pewnie mo|e sobie
wyobrazi , do czego jest zdolna, gdy jej m |czyzna zapomni :)
Obrazek pochodzi ze strony Davida Holmgrena - wspóBautora poj cia permakultura.
[2]http://permacultureprinciples.com/
Prosz o pami ta o komentarzach.Co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3e8kmLyo4I/AAAAAAAAAW4/BoWU7iFC3Hk/s1600-h/Etyka.PNG
2. http://permacultureprinciples.com/

jako (2010-02-14 17:38:47)


Przyznam, |e nie [wi tuj rocznicy o[wiadczyn, ale pewnie wiele par tak robi :)
Za to przyznaj , |e planowa mo|na ró|ne rzeczy, np imiona dla dzieci :)
Wg mnie warto wybra imi :
- wszystkim znane, aby unikn niewygodnych pytaD typu ’jak to si pisze?’
- maBo podobne do innych imion, aby unika przekr cenia imienia
- nieb d ce akurat ’w modzie’, bo bycie jedn z trzech Julii w klasie to nic fajnego
- bez polskich znaków, bo kolejne pokolenia b d cz [ciej od nas pisa po angielsku, a wtedy b d mieli dylemat,
czy pisa poprawnie swoje imi posBuguj c si kBopotliwymi dla odbiorcy ’ogonkami’, czy znieksztaBca swoje imi
usuwaj c ogonki
- maj ce Badne, znane i jednoznaczne zdrobnienie - cz [ zdrobnieD mo|e pochodzi od kilku ró|nych imion co prowadzi
do pomyBek
- tylko jedno imi , bo posiadanie dwu daje wieczny dylemat, czy wypeBniaj c formularze podawa jedno czy oba
imiona - czasem podanie raz jednego a drugim razem obydwu, powoduje |e zostaniemy uznani za dwie ró|ne osoby,
co komplikuje |ycie
- Badnie wspóBbrzmi ce z nazwiskiem, bo nie ka|da kombinacja jest Badna

Wojciech Majda (2010-02-14 21:58:56)


Tak, wiele jest takich motywów. Czego jednak nie mo|na robi to dawa dziecku urodzonemu np 24 grudnia na imi
Adam, czy Ewa. W ten sposób b dzie dziecko dostawa tylko jeden prezent zamiast 3, a to ju| dla dziecka du|a
niesprawiedliwo[ :D

PIP poszukuje web designer’a i osob , która stworzy logotyp. (2010-02-15 04:23)

Jak w temacie.
Jako, |e pragniemy by coraz bardziej profesjonalni. B dziemy do tego potrzebowa porz dnej strony inter-
netowej. Dlatego je[li jeste[ web designerem to prosz napisz na naszego maila [1]plpermaculture@gmali.com.
322
PIP nie posiada jeszcze du|ej ilo[ci pieni dzy, wi c nie b dziemy mogli zapBaci Ci pieni dzmi - w zamian
zobowi |e si zrobi Ci peBen projekt permakulturowy. Wtedy przyje|d|am do Ciebie zobaczy Twoje miejsce
- szczegóBy w mailu .
Strona b dzie zawieraBa takie elementy jak:
-blog :)
-mo|liwo[ zaBo|enia konta po dokonaniu pBatno[ci. W koncie u|ytkownik b dzie miaB mo|liwo[ [ci gania
plików (ebooki, podcasty), ogl dania filmów, informacje o kuponach zni|kowych na usBugi reklamodawców...
-kilka/kilkana[cie podstron statycznych ( o nas, misja PIP itp)
-mo|liwo[ tworzenia listy mailingowej i wysyBania newsletterów
-sklep
-banery reklamodawców
W ramach usBugi wchodziBoby 2 miesi ce pomocy technicznej.
Stronka miaBaby by prosta:) bez |adnych flaszowych animacji, czy denerwuj cych melodyjek. W stylu
ksi |ki ”Don’t make me think!”
Oprócz tego je[li czyta nas jaki[ grafik, to...
PIP musiaBby dorobi si jakiego[ logo. WBa[ciwie to nie jakiego[, a Badnego :) Za to oferuj 4 godziny
konsultacji skypeowych. Je[li zrobisz caBy logotyp czyli logo + 2 banery, ”urz dowa” kartka do drukowania,
stópka do maili to zobowi zuje si zrobi zdalny projekt le[nego ogrodu. SzczegóBy równie| w mailu.
[2]plpermaculture@gmali.com.
Oprócz tego b dziesz miaB [wiadomo[ , |e uczestniczysz w czym[... znacz cym, czym[ co odmieni oblicze
Ziemi i Polski.

1. mailto:plpermaculture@gmali.com
2. mailto:plpermaculture@gmali.com

Zeus (2010-02-15 12:13:17)


W sprawie wykonania strony, czy grafiki nie mog pomóc, ale aby uczestniczy w czym[... znacz cym, czym[ co
odmieni oblicze Ziemi i Polski , mog zaoferowa dla PIP u profesjonalny hosting (co te| jest warte kilkaset zBotych
rocznie).
pzdr

Wojciech Majda (2010-02-15 12:41:12)


MiBo, skorzystam .
Te| si jako[ odwdzi cz .
No ale tym si zajmiemy dopiero po tym, jak zostanie stworzona :D
Pozdrawiam.

Zeus (2010-02-16 11:30:39)


i tak i nie &
moim skromnym zdaniem ju| teraz mo|na by byBo pozycjonowa domen .
Wystarczy jedna strona z uroboros em i informacj o budowie serwisu PIP u i planowanym terminie jego uruchomie-
niu. Odpowiednio dobrane sBowa kluczowe w mi dzyczasie zrobi swoje. Jako tekst mo|na by byBo umie[ci mniej
wi cej to co napisaBe[ we wpisie pierwszy raz na stronie z odno[nikami do blogu.
pzdr

Wojciech Majda (2010-02-16 12:18:37)


Hmm wkrótce si skontaktuje z Tob w tej sprawie.

323
Anonymous (2010-03-02 08:25:48)
Witam, wysBaBam do Pana wczoraj maila, ale niestety dostaBam zwrotnego, |e nie mo|na go dostarczy . Zajmuj si
grafik i tworzeniem stron internetowych. Posiadam te| 1 ha ziemi. My[l , |e mogliby[my si dogada .
Pozdrawiam Agnieszka

Anonymous (2010-06-16 13:45:32)


Witam, czy sprawa aktualna ? Jestem programist , mógBbym pomóc.
Pozdrawiam PaweB

Wojciech Majda (2010-06-16 22:56:43)


Prosz napisa na maila.

Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa (2010-02-15 09:21)

Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa (ANHK) z ang. Actively Aerated Compost Tea to bardzo
ciekawa substancjalna. Tekst pochodzi z mojej ksi |ki ”[1]Ogród bez chemii”
Co to jest aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa?
Je[li przez dBugi czas w naszym ogrodzie stosowane byBy nawozy sztuczne oraz chemiczne [rodki ochrony ro[lin
dobrym rozwi zaniem jest u|ycie kompostu do zaszczepienia gleby odpowiednimi organizmami. Niestety
do zrobienia tego na powierzchni caBego ogrodu potrzebowaliby[my ogromnych ilo[ci kompostu (którego
zazwyczaj jest deficyt). Na szcz [cie dysponujemy innym rozwi zaniem. T alternatyw jest aktywnie
napowietrzana herbatka kompostowa. Ta troch przydBugawa nazwa do[ dobrze tBumaczy czym ona jest...
Aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa to do[ nowe narz dzie w arsenale ekologicznego ogrodnika.
Jest to mikstura powstaj ca z udziaBem wody , kompostu i powietrza maj ca na celu namno|y mikroorga-
nizmy bytuj ce w kompo[cie. Po co nam ona? Otó| jest to swego rodzaju szczepionka której zadanie to
odbudowa populacji mikro i makroorganizmów, które bytuj w zdrowej glebie. Dla przykBadu podam, |e w
1 By|eczce kompostu mo|na znalez okoBo 1 miliarda bakterii. W 1 By|ce aktywnie napowietrzanej herbatki
kompostowej mo|na naliczy okoBo 4 miliardów.
Jak Batwo zauwa|y jest to bardzo du|a ró|nica, zwBaszcza gdy uwzgl dnimy, |e kompostu zazwyczaj nam
brakuje, a gBównym skBadnikiem (okoBo 95 %) aktywnie napowietrzanej herbatki kompostowej jest woda.
Jak wytworzy aktywnie napowietrzan herbatk kompostow ?
Beczka powinna by ustawiona w cieniu, gdy| promienie UV mog zabija wra|liwe na [wiatBo mikroorga-
nizmy glebowe(które pobrali[my z kompostu).
Temperatura otoczenia powinna wynosi minimum 15 stopni.
Do beczki z deszczówk , je[li j nie dysponujemy to mo|emy u|y wody wodoci gowej, pod warunkiem, |e
staBa kilka godzin bez przykrywy z wB czon pomp w celu wyparowania chloru.
Do okoBo 100 l beczki dodajemy 3kg gotowego kompostu. Bardzo istotne jest to, by byB on [wie|y a jed-
nocze[nie dojrzaBy. Powinien mie zapach gleby le[nej. Dlaczego? Gdy| tylko taki zawiera odpowiednie
proporcje i gatunki bakterii, grzybów, promieniowców, nicieni i innych organizmów, które |yj w kompo[cie
i zdrowej, |yznej glebie. Z tego powodu (brak odpowiedniej flory i fauny glebowej) caBkowicie nieodpowiedni
jest kompost niedojrzaBy, stary lub brzydko pachn cy.
Zatem do beczki dodajemy okoBo 3 kilogramy kompostu, do dna beczki przyczepiamy koDcówk silnej pompki
akwariowej. Nasza mikstura powinna do[ mocno buzowa . Je|eli chodzi o jako[ pompek to im mniejsza
wielko[ p cherzyków(a wi ksza ilo[ ) tym lepiej, gdy| proces w którym wytwarzana jest aktywnie napowi-
etrzana herbatka kompostowa sBu|y do namna|ania organizmów tlenowych( to te w zdecydowanej mierze
tworz zdrowo flor glebow )
Nast pnym dodatkiem jest melasa 10 By|ek stoBowych (wa|ne by byBa bez konserwantów) je[li j nie dys-
ponujemy to mo|emy doda z dwie szklanki soku owocowego( równie| musi by bez konserwantów)
324
Cukry zawarte w tych skBadnikach b d stanowiBy zródBo po|ywienia dla rozmna|aj cych si w bardzo szy-
bkim tempie mikroorganizmów. Ilo[ ta wystarczy na okoBo 2 dni intensywnego namna|ania.
Po wrzuceniu i wymieszaniu wszystkich skBadników pozostaje nam tylko wB czy pompk i czeka .”
Dalszy fragment ksi |ki ”[2]Ogród bez chemii” dotycz cy tego jak rozpozna , czy nasza herbatka jest
dobrze zrobiona oraz jak dawkowa ANHK ju| wkrótce.
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/

bosastopa (2010-02-19 18:17:48)


Zwalczanie szkodników poprzez opryskiwane metod rozcieDczeD Hahenemanna.Trzeba zebra od kilku do do
kilkudziesi ciu owadów (50-60) i spali z drewnem w zamkni tym piecu uwzgl dniajac odpowiedni konstelacj planet.
Uzyskany popióB dyminazujemy, rozcieraj c go na drobny pyB.Pobieramy 1 gram popioBu i zalewamy 9 cm3 wody
,potrz saj c buteleczk przez 3 minuty. Jest to roztwór hemeopatyczny D1. Do niego dodajemy 90 cm3 wody
i , mieszamy 3 minuty otrzymuj c D2. Post pujemy podobnie do roztworu D4 dodaj c kolejne 900 i 9000 cm3
wody.Uzyskany roztwór D4 mozna przechowywa . Z roztworu D4 pobieramy 10 cm3 i post puj c kolejno jak wy|ej
dochodz c do roztworu D8. Roztworem tym opryskujemy przez kolejne dni pora|one rosliny, lub miejsca przebywania
szkodników zgodnie z kalendarzem. Autor Barbara i Krzysztof Kowalkowscy 1988 r.

Wojciech (2010-02-20 09:57:54)


WypróbowaBe[ to bosastopo? Tak mnie zastanawia, czy to dziaBa. Ma kto[ mo|e do[wiadczenie w uprawie biodynam-
icznej? Je[li tak, to prosz o podzielenie si swoimi do[wiadczeniami.

Akwaponika raz jeszcze (2010-02-15 15:41)

ZnalazBem ciekawy filmik o akwaponice z ang. (aquaponics) czyli systemie, który jest poB czeniem hydro-
poniki (bezglebowej uprawy ro[lin) z akwakultur , czyli hodowl ró|nych rzeczy w wodzie (zwBaszcza ryb).
O szczegóBach systemów akwaponicznych mo|esz poczyta w [1]pierwszym wpisie o akwaponice. Akwaponka
umo|liwia intensywn produkcj ryb w poB czeniu z intensywn produkcj ro[linn - wszystko bez u|ywania
nawozów sztucznych, bez zatruwania wód powierzchniowych, czy podziemnych i bez zu|ywania du|ej ilo[ci
wody.
Filmik jest po angielsku i (je[li tytuB nie kBamie) zostaB stworzony na Uniwersytecie Vancouver Island. MiBego
ogl dania.
[EMBED]
P.S. Tilapia to taka ryba.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz2.html

Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa cz.2 (2010-02-16 09:40)

Dzisiejszy wpis jest kontynuacj wczorajszego wpisu o Aktywnie Napowietrzanej Herbatce Kompostowej
(ANKH). Fragment pochodzi z ksi |ki [1]”Ogród bez chemii”
”Czas na herbatk
Czas potrzebny do zrobienia aktywnie napowietrzonej herbatki kompostowej wynosi 24-36 godzin. Po czym
pozna , |e jest ju| gotowa?
1.Po kolorze - dobrze zrobiona powinna mie br zowy kolor
325
2.Temperatura herbatki mo|e si podnie[ z powodu aktywno[ci oraz szybko[ci namna|ania si mikroorga-
nizmów
3.Zapach powinien by przyjemny, ziemisty, sBodkawy.
Je[li zapach jest nieprzyjemny (np. alkoholowy , herbatka prawdopodobnie nie udaBa si . Najcz stsz tego
przyczyn jest zbyt sBabe napowietrzanie beczki (czytaj za sBaba pompka), zbyt niska temperatura otoczenia
lub u|ycie niedojrzaBego kompostu.
Nieudan herbatk kompostow nie nale|y podlewa ro[lin, gdy| w ten sposób zaszczepimy glebie orga-
nizmami beztlenowymi, których produkty przemiany materii s niekorzystne dla korzeni ro[lin.
Aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa ma bardzo krótk dat wa|no[ci.
Wynika to z 2 powodów:
1. mikroorganizmy które si tam znajduj zaczn zjada si nawzajem z powodu braku pokarmu (|ycie w
kompo[cie, czy aktywnie napowietrzanej herbatce kompostowej to zdecydowanie nie jest sielanka:)
2. mikroorganizmy tlenowe zu|ywaj tlen, którego po zakoDczeniu napowietrzania zaczyna szybko brakowa .
Najlepiej zu|y j w ci gu 4 godzin od zakoDczenia napowietrzania. Wytrzyma jednak (lecz efekty b d si
zmniejsza w miar post pu czasu) do 4-5 dni gdy jest trzymana w ciemnym miejscu , lub gdy b dzie ci gle
napowietrzana.
U|ywanie i dawka:
Herbatk stosujemy pocz tkowo w dawce okoBo 20 litrów na 1000 metrów kwadratowych. Aktywnie napowi-
etrzanej herbatki kompostowej nie mo|na przedawkowa , wi ksza dawka nie spowoduje lepszych rezultatów.
Co najwy|ej cz stsze aplikowanie przyspieszy powstanie odpowiedniej równowagi ekologicznej w naszej glebie.
Do aplikacji nie powinno si u|ywa konewek cynowych, tylko plastikowe. Aktywnie napowietrzan herbatk
kompostowa powinno si rozlewa równomiernie.
Optymalne warunki do robienia naszego ekologicznego oprysku to pogoda pochmurna, w trakcie opadów
deszczu lub po deszczu. SBoneczna aura to najgorszy czas do robienia oprysków, gdy| promieniowanie UV
jest w stanie zabi du| cze[ z tych po|ytecznych organizmów. Je[li pogoda ma by sBoneczna, to najlepiej
opryski robi przed godzina 9 lub po 16. Wtedy promieniowanie UV jest sBabsze.
Jak cz sto stosowa aktywnie napowietrzan herbatk kompostow ?
Odpowiedz na to pytanie jest bardzo wzgl dna wszystko zale|y od tego w jakim stanie jest nasza gleba.
Gdy rutynowo spryskiwali[my nasz ogród chemi a jedyn od|ywk dla naszej gleby byBy nawozy sztuczne,
b dziemy musieli aplikowa herbatk cz [ciej.
Na pocz tku, gdy przestawiamy si z uprawy konwencjonalnej na ekologiczna zalecana cz stotliwo[
dawkowania to co 2 tygodnie, przez 3 miesi ce. Po tym okresie zalecane jest robienie oprysków co 1 miesi c
przez caBy sezon. W nast pnym roku wystarczy ju| robi opryski 3 razy w roku (na wiosn , [rodek lata oraz
po opadni ciu li[ci na jesieD).
Je[li z jaki[ powodów musimy u|y jakiego[ [rodka chemicznego w naszym ogrodzie nale|y da kilka dni, by
[rodek ten zadziaBaB, nast pnie nale|y zaaplikowa aktywnie napowietrzan herbatk kompostow po tych
kilku dniach. Oprysk nasz herbatk nale|y powtórzy po nast pnych dwóch tygodniach.
Aktywnie napowietrzan herbatk kompostow mo|emy stosowa do rekultywacji gleby w warzywniaku,
sadzie, oraz na rabacie z ro[linami ozdobnymi. Równie dobrze sprawdza si do poprawiania wygl du
trawnika.”
A Ty co o tym my[lisz? W dziaBaniu nieco podobne do Efektywnych Mikroorganizmów (EM). Mo|liwe,
|e nie tak skuteczne, ale zwa|ywszy, |e koszt produkcji po zakupie ”sprz tu” (beczki i pompki) bliski jest
kosztowi wody z kranu...
Fragment pochodzi z ksi |ki [2]”Ogród bez chemii”.

1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/

326
Anonymous (2010-03-02 21:43:04)
PomysB wydaje si [wietny. Mam jednak pytanie co do dawki. 20l na 1000 m kw. to 0,08 szklanki na metr kw.
Troch trudno byBoby j rozprowadzi równomiernie :). No chyba, |e przed aplikacj trzeba rozcieDczy . Tylko, |e to
rozcieDczanie jako[ nie ma dla mnie sensu.

Wojciech Majda (2010-03-02 22:37:55)


Nie ma problemu z rozprowadzaniem równomiernie. To chodzi o to, by ”zaszczepi ”. Tego nie trzeba du|o. jed-
nocze[nie je[li wygodniej jest stosowa wi ksz dawk , to nie ma problemu. RozcieDczanie te| wchodzi w gr , byle by
zachowa dawk i nie stosowa wody chlorowanej.

Anonymous (2010-03-30 11:44:54)


witam
a czy przy braku kompostu lub w sytuacji gdy nie wiem czy ma ”dobre parametry” czy jest dojrzaBy mo|na zastosowa
co[ innego np. wzi troch [cióBki/gleby z lasu??

Wojciech Majda (2010-03-30 12:07:26)


Teoretycznie tak, jednak efekt nie b dzie nawet w cz [ci tak dobry.
Kompost mo|na pozna , |e jest ok, gdy kieBkuj w nim dobrze nasiona pomidorów. Je[li nie kieBkuj , to znaczy, |e
jest jeszcze za sBabo rozBo|ony. Nie mo|e te| [mierdzie - powinien mie przyjemny zapach.

Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2010-02-16 11:47)

[1]
Na zdj ciu mBody le[ny ogród gdzie[ w Devon (Anglia)
Dzi[ caBkiem przypadkiem zauwa|yBem, |e druga cz [ cyklu o le[nych ogrodach nie zostaBa opublikowana -
caBy czas siedziaBa sobie w archiwum. Mimo, |e wpis ma ju| kilka miesi cy, to nadal zawarte w nim infor-
macje b d przydatne, gdy| maj ponadczasowy charakter:)
Nie wiesz czym jest le[ny ogród? Pierwsz cz [ tego cyklu, która tBumaczy czym jest le[ny ogród mo|na
przeczyta [2] pod tym linkiem
Zatem jakimi zasadami powinni[my si kierowa projektuj c le[ny ogród? Postaram przedstawi to w skrócie.
Po pierwsze nale|y wiedzie , co chcemy osi gn , czyli nale|y stworzy analiz potrzeb:) Po co w projekcie
umieszcza 4 orzechy wBoskie, skoro |aden z domowników nie lubi orzechów, a nie chcemy równie| sta na
327
targu sprzedaj c je?
Po okre[leniu naszych potrzeb i pragnieD zaczynamy umiejscawia (najpierw na papierze albo komputerze)
poszczególne ro[liny zaczynaj c od górnego pi tra, czyli wysokich drzew. Nast pnie decydujemy o poBo|eniu
niskich drzew, krzewów, dalej ro[lin zielnych. Umieszczamy w projekcie pn cza uwzgl dniaj c ich maksy-
maln dBugo[ . Po co mamy sadzi pod drzewkiem cztero, pi cio metrowym zwykB aktinidie ostrolistn
(mrozoodporne kiwi) skoro pn cze to dorasta do 20-30m. Czy nie lepiej posadzi aktinidie ostrolistn odmi-
any Issaia, która dorasta tylko do 2-3m?. Powinni[my uwzgl dni sadz c drzewa i krzewy, |e one rosn ,
zarówno wzwy| jak i w szerz. Jako dobr wskazówk mo|na przyj , |e gdy drzewa b d dorosBe powinny
zajmowa 40 % powierzchni le[nego ogrodu. Dlaczego 40 % a nie wi cej?
Poniewa| w klimacie umiarkowanym czynnikiem ograniczaj cym wzrost ro[lin jest [wiatBo. Ró|nica mi dzy
mo|liwo[ ”przetrwania” ro[liny w cieniu a dawaniem du|ej ilo[ci np. sBodkich i smacznych owoców jest du|a.
Do wytworzenia skrobi, czy innych w glowodanów (nas zwBaszcza interesuje fruktoza:) potrzebna jest du|a
ilo[ energii. Energii, któr ro[liny pozyskuj w procesie fotosyntezy. Mniej [wiatBa zatem to mniej sBodkich
owoców, czy biaBka, czy te| tBuszczu.
Pi tro zielne pod drzewami(czyli w cieniu) dobrze nadaje si do uprawy zióB i ro[lin typu saBatowego. Wynika
to z tego, |e ro[liny musz rekompensowa sobie niedobory [wiatBa, wi c wytwarzaj wi cej li[ci lub s one
(li[cie wi ksze).
Ciekawe rzeczy dziej si równie| z wBa[ciwo[ciami ro[lin rosn cych w cieniu. Wiele ro[lin o szerokim zakresie
tolerancji dla [wiatBa w cieniu wytwarza smaczniejsze li[cie (np. li[cie mniszeka lekarskiego s mniej gorzkie).
Podobnie dzieje si równie| z rabarbarem, który przykryty wiadrem, z braku [wiatBa staje si smaczniejszy.
Prawdopodobnie (moja teoria:) wynika to z tego, |e ro[lina nie ma wystarczaj cej ilo[ci energii by pro-
dukowa substancje czyni ce je gorzkimi i niesmacznymi dla ro[lino|erców (jest to metoda ochrony przed
ro[lino|ercami). Mniszek lekarski zapewne ”wie”, |e nie b dzie w stanie wytworzy nasion i ”zainwestowa w
ochron ” przy bardzo maBej ilo[ci [wiatBa, która dociera do niego w lesie. Koniec mojej teorii:)
Na pozostaBych 60 % zagospodarowujemy pod k tem krzewów, pn czy, czy ro[lin [wiatBolubnych ro[lin ziel-
nych.
Le[ny ogród skBada si mo|e z 7 pi ter ro[linno[ci, nie oznacza to jednak, |e w jednym miejscu b dzie
wszystkie 7 pi ter (pod lip jabBoD, pod jabBoni krzew malin, pod malin truskawki, a na lipie kiwi, albo
chmiel... Taka sytuacja nie zaistnieje z prostego powodu - nie ma wystarczaj cej ilo[ci [wiatBa.
Co mo|na natomiast sprawi , to umie[ci wszystkie komponenty w odpowiednim uBo|eniu, by tworzyBy har-
monijn caBo[ . Zazwyczaj w jednym miejscu mog znajdowa si z 3-4 pi tra.
Kolejn istotn zasad jak nale|y zastosowa , to umiejscowienie ro[lin wi | cych azot z powietrza. Dzi ki
nim b dziemy mie ... darmowy nawóz. Ro[liny te mog dawa nam smaczne owoce,jak [3]oliwnik wielok-
wiatowy, [4]rokitnik zwyczajny albo mog by zródBem warzyw, czy paszy dla kur lub zwierz t, jak np.
[5]karagana syberyjska
Kwesti o której równie| nale|y pami ta , to odpowiednie [cióBkowanie. Na pocz tku na pewno warto b dzie
zaimportowa [cióBk z zewn trz. Ró|ne [cióBki maj ró|ne wBa[ciwo[ci i tak, gdy na ci |kiej, nie kwa[nej
glebie chcemy posadzi borówk amerykaDsk mo|emy u|y igliwia lub kory drzew iglastych. Ci gBe ”impor-
towanie” [cióBek organicznych byBoby m cz ce (prosz wyobrazi sobie te taczki z igliwiem;) i czyniBoby nasz
le[ny ogród zale|ny od czynników zewn trznych. Takie zdobywanie [cióBki zazwyczaj nie jest równie| neu-
tralne dla naszej kieszeni(pozyskiwanie jej z lasu jest wykroczeniem, czy nawet przest pstwem). ZcióBkowanie
igliwiem nie kwa[nej z natury gleby gliniastej trzeba regularnie powtarza je|eli chcemy na niej uprawia
kwa[nolubne borówki. Co zatem mo|emy zrobi ? Posadzi wokóB borówek drzewa, które te zakwaszaj ce
gleb igliwie b d produkowa . Mo|e sosna zwyczajna?
Sosna zwyczajna jednak nie dostarcza nam du|o innych korzy[ci, poza igBami, czy nie lepiej posadzi
w tym celu sosn koreaDsk (Pinus korainensis) oraz [6]sosn syberyjsk (Pinus sibirica)(zwan cedrem
syberyjskim)?
Te dwa gatunki ro[lin dostarczaj smacznych, bardzo zdrowych i bardzo drogich orzeszków sosnowych(inaczej
piniowych). W ten sposób urzeczywistniamy permakulturow zasad ”niech ka|dy element speBnia co najm-
niej dwie funkcje”
328
Jako, |e te gatunki nie rosn zbyt szybko i szybko nie zaczn dostarcza nam du|ej ilo[ci igliwia oraz poniewa|
s w Polsce drogie, ww. gatunki sosen (syberyjska i koreaDska) nie s dobre do tego by wyci je w miar
potrzeby i u|y je jako zakwaszaj c [cióBk . Najlepiej (i najtaniej) jest kupi kilka drogich sosen syberyjs-
kich i koreaDskich a wi kszo[ terenu obsadzi borówkami, wrzosem (równie| zakwasza gleb ) oraz sosn
zwyczajn . W czasie gdy wszystkie sosny zwyczajne pójd pod topór sosny koreaDskie i syberyjskie b d
miaBy ju| przyzwoit wielko[ , wi c b d dostarcza dostatecznych ilo[ci igliwia. 1 sadzonka sosny zwycza-
jnej kosztuje (w szkóBkach le[nych) z 10-30 gr. sadzimy je wi c regularnie i g sto (2-3 na metr kwadratowy)
[7]Trzeci cz [ cyklu o le[nych ogrodach przeczytasz pod tym linkiem.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyFqcLZyiDI/AAAAAAAAAHg/8quY_thqEIU/s1600-h/M%C5%82ody+fg.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/sosna-syberyjska.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz3.html

Cezary (2010-02-16 21:08:06)


http://hotfile.com/dl/10661767/d9be836/Poradnik Wlasciciela Lasu.pdf.html
ZnalazBem dobr ksi |k , mo|e si przyda pasjonatom.

Wojciech Majda (2010-02-16 22:18:52)


Dzi ki, za podzielenie si linkiem. WBa[nie si [ci gn Ba.
Je|eli przy ksi |kach jeste[my, to wkrótce powysyBam do wydawnictwa Springer pro[b o przekazanie na rzecz PIP
ksi |ek (pdf-ów) za kilka tysi cy zBotych.
W bran|y agrole[nictwa jedna ksi |ka mo|e kosztowa dwie[cie dolarów i wi cej...
PomysB za rad Darrena Rowse i Krzysztofa Lisa.
Zobaczymy co z tego b dzie:)
Mam jeszcze pro[b do wszystkich. Wkrótce pojawi si recenzja ksi |ki Permaculture A Designers’ Manual. ProsiBbym
ludzi o du| liczb komentarzy - do celów marketingowych si PIP’owi przyda :)

PERMACULTURE A Designers’ Manual (2010-02-16 19:54)

Dzisiejszy wpis jest pierwszym wpisem recenzuj cym ksi |ki. Swoich ksi |ek nie zamierzam recenzowa , bo
obawiam si , |e byBbym troch nieobiektywny;)
Jako pierwsz postanowiBem opisa permakulturow ”Bibli ” - ksi |k Billa Mollisona ”PERMACULTURE A
Designers’ Manual” W tBumaczeniu na j. polski jej tytuB to ”Permakultura podr cznik projektanta” WBa[ciwie
ju| jej tytuB du|o mówi czym, ta ksi |ka jest.

Projektowanie Keyline cz.3 (2010-02-17 10:12)

Dzisiejszy post dotyczy b dzie projektowania Keyline. Jak to wygl da w praktyce.

329
[1]

Wcze[niej, dzi ki genialnemu australijskiemu wynalazcy P. A. Yeomansowi dowiedzieli[my si [2]jak


przyspieszy procesy glebotwórcze kilkaset razy oraz [3]jak mo|emy sprawi , |e droga b dzie
struktur przeciwdziaBaj c erozji wodnej, powodzi, suszy, po|arowi, oraz zwi kszy produkty-
wno[ naszego gospodarstwa.
W dzisiejszej odsBonie poznamy wi cej zasad projektowania gospodarstwa w oparciu o projektowanie Key-
line...
Bardzo wa|ne jest by ”ora ” (czy mo|e lepsze okre[lenie to u|ywa kultywatora) w poprzek stoku. Wytycze-
nie poziomic na takim polu/pastwisku jest równie wa|ne jak ka|da nast pna cz [ tego procesu.
Umo|liwi to powolne wsi kanie wody w gleb zamiast spBywu powierzchniowego po niej. Zapobiega si dzi ki
temu utracie wody oraz erozji wodnej (utracie gleby, czyli |yzno[ci), zwi ksza si równie| produktywno[
gleby. Na zatrzymywanie wody i zwi kszenie |yzno[ci gleby przy zastosowaniu ”orania” Keyline wpBywa wiele
czynników:
-rowek od ka|dego ”talerza”? (nie wiem jak to si fachowo nazywa:) dziaBa jako [4]mikro swale.
-woda szybko wsi ka w gleb , dzi ki czemu nie wyparowuje bezproduktywnie na powierzchni, tylko jest
wykorzystywana przez ro[liny.
-z czasem (kilka zastosowaD kultywatora) wytwarza si gleba o wysokim poziomie materii organicznej. Gleba
taka dziaBa jak g bka, które wchBania wod (prosz pola wod torf, to zobaczy si ile mo|e wchBon gleba
o wysokim poziomie materii organicznej.
-napowietrzamy i spulchniamy gleb , bez jej odwracania - dzi ki czemu nie wyst puje nadmierne utlenianie
materii organicznej. Nie robimy te| holocaustu florze i faunie glebowej poprzez odwracanie gleby ”do góry
nogami”
Jak to zwykle w permakulturze jeden czynnik jest wa|ny i po|yteczny, ale ich poB czenie daje efekt synergii
(2+2+2=17), co drastycznie poprawia produktywno[ .
Drzewa w gospodarstwie
Drzewa na farmie s bardzo istotne, je[li zale|y nam na lepszym wykorzystaniu wody. Po co prze-
cie| mamy traci bezproduktywnie wod z gleby i ro[lin bo nie mamy |ywopBotu, który ochroni nasze
sad/pole/pastwisko/las od wiatru? Brak takiego |ywopBotu to zwykle kilka procent ni|sze plony (nawet
z uwzgl dnieniem obszaru zaj tego pod |ywopBot). Nie nale|y zapomina , |e |ywopBot to nie jest ”teren
wyj ty z produkcji” Mo|emy w nim uprawia warto[ciowe ro[liny, drewno opaBowe, drzewa paszowe...
O tym [5]jak posadzi produktywny |ywopBot przeczytasz tutaj.
W projektowaniu Keyline |ywopBoty nie oszcz dzaj gospodarstwu wody tylko dzi ki temu, |e sBu| za wia-
trochron. Same drzewa/krzewy posadzone w poprzek stoku zatrzymuj wod i gleb zapobiegaj c erozji
wodnej. Projektowanie Keyline bardzo dobrze wpisuje si we wszelkie systemy agrole[nicze w tym le[ny
ogród, cho to raczej technika na wi ksz skal .
”Oranie” sposobem Keyline jest metod sBu| c do wytwarzania gleby czy rekultywacji terenu. Przy poprawie
stanu gleby t technik i prawidBowym zarz dzaniu ziemi nie b dzie potrzeba stosowania jej ci gle. Je[li to
330
nie jest dobre u|ycie paliw kopalnianych, zrównowa|one rolnictwo i zrównowa|ony rozwój, to nie wiem, co
nim jest...
Metoda ta sprawdza si w Australii - kraju, którego wi ksza cz [ to pustynie i póBpustynie. [6]Roczne
opady deszczu na wi kszo[ci obszaru Australii s zbli|one do opadów w Polsce lub s ni|sze. Temperatura
za[ wy|sza, potencjalne wyparowanie du|o wy|sze równie|.
Jak my[lisz czy takie zastosowanie permakultury przyda si Polsce?
Zdj cie pochodz ze strony [7]”TreeYo Permaculture”

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3uyLp-E3RI/AAAAAAAAAW8/FkHTflxswMY/s1600-h/Oranie%20Keyline.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
6. http://www.enviro-friendly.com/average-rainfall.shtml
7. http://treeyopermaculture.wordpress.com/courses-attended/carbon-farming-course-the-farm-tennessee-usa/
keyline-design-with-darren-daugherty/

Karol (2010-02-17 14:23:54)


Jeste[ pBodny jak gospodarstwo permakulturowe :)
ProsiB bym tak|e o informacj czemu sBowo holokaust napisane jest z wielkiej litery ? Ciekawi mnie to z powodów
czysto hobbystycznych :) Prosz o podanie reguBy gramatycznej, a nie opis zdarzenia.

Wojciech Majda (2010-02-17 17:51:48)


Dzi kuj za komplementowanie mojej pBodno[ci :)
Dlaczego u|yBem wielkiej litery w sBowie Holocaust? Wydaje mi si , |e to nazwa wBasna i dlatego jest pisana wielka
liter . U|yBem tego sBowa w znaczeniu Holocaustu z II WZ a nie ”caBopalenia”.
Ja tam zawsze trójczyny z j.polskiego miaBem, wi c si nie b d upieraB jak to bB d jest...
SprawdziBem teraz w Wikipedii (wiem, |e to bardzo powa|ne zródBo informacji naukowej;) i tam podobnie to tBumacz
http://pl.wikipedia.org/wiki/Holocaust

Karol (2010-02-18 15:03:35)


Nie chc Pana m czy pierdoBami, ale je|eli przyj , |e to nazwa wBasna to zdanie jest cokolwiek bez sensu (prosz
podstawi definicj i przeczyta ). Zdanie ma sens jedynie wtedy gdy przyjmiemy, |e holokaust to zbrodnicze dziaBanie
na wielk skal i wtedy tak jak np. ludobójstwo powinno by z maBej.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wniebowst pienie PaDskie
Wniebowst pienie piszemy z du|ej z powodów religijnych, jednak zaprzeczanie wniebowst pieniu (i sBusznie) nie jest
karalne w kodeksie karnym. Jak widz objawy ([wiadome lub nie) religii której dogmaty s penalizowane to dostaj
wysypki .... st d moja reakcja (mo|liwe i| przesadna).
Pozdrawiam

Anonymous (2010-02-18 20:06:07)


PBodo[c pBodno[ci -ale nie dziaB jak nale|y RSS.
Subskrubuj par blogów z blogpsot, a tylko na tym nie ci gnie feedów....
U|ywam Opery, subskrybcja przez Atom

Wojciech (2010-02-18 20:53:40)


@Karol
Masz racj
@Anonimowy

331
Postaram si co[ pogrzeba , efektów nie mog obieca , bo si za bardzo na tym nie znam...
Jak wi cej osób skorzysta z pBatnych usBug, to b dzie sta mnie na informatyka :D

Ksi |ka i ogBoszenia drobne (2010-02-18 12:38)

PostanowiBem zmieni sposób promowania PIP. O powodzie dlaczego mo|esz przeczyta we wpisie ”[1]Albedo
i ignorancja”. Polecam przeczyta równie| komentarze pod wpisem.
Aktualnie oferuj dost p do jednego z rozdziaBów ksi |ki o le[nym ogrodzie. RozdziaB jest z pierwszej cz [ci
ksi |ki (to cz [ teoretyczna). Opisuj w nim znaczenie grzybów w naturalnym lesie, dlaczego grzyby s
wa|ne i nie nale|ny ich ignorowa .
DoszedBem do wniosku, |e forma ebooka jest niezbyt poci gaj ca. Ksi |ka b dzie tzw multibookiem, czyli
ksi |k korzystaj c z wielu mediów. Sama w sobie b dzie stanowi spójn caBo[ , jednak b dzie posiada
mnóstwo linków gdzie b dzie mo|na rozwin interesuj ce nas tematy. Linki b d do ró|nych zródeB (teksty,
filmy, pliki audio)
Co zrobi , |eby uzyska dost p do rozdziaBu ksi |ki?
Wystarczy poleci bloga 2 osobom, które mog nim by zainteresowane. Je[li ju| to zrobiBe[ tzn. polecaBe[
blog PIP to musisz poleci bloga komu[ innemu :) Mo|esz zrobi to ustnie, przez gg, przez maila. Nie b d
tego sprawdzaB - wierz , |e b dziesz uczciwy. Nie chcesz przecie| popeBnia grzechu/psu sobie karm :) dla
kawaBka ksi |ki (nawet tak dobrej jak moja;)?
Do koDca lutego postanowiBem urz dzi promocj na konsultacje - normalna cena to 50 zB. Promocyjna cena
jest o ponad 40 % ni|sza Godzinna konsultacja skype’owa kosztuje teraz 29,99 zB. Obowi zuje równie| 20 %
zni|ka na usBugi projektowania - szczegóBy w mailu.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/albedo-i-ignorancja.html

Permakultura i le[ne ogrody cz.7 - zarz dzamy sukcesj ekologiczn (2010-02-18 14:35)

[1]
Na zdj ciu ”zaniedbany” ogród, który sam si zmienia w le[ny ogród. WBa[ciciel tego ogrodu
posadziB wi[nie. KawaBek dalej posadziB równie| maliny i truskawki. Nie miaB czasu go dogl da ,
bo zaj ty byB budow domu. Jak wida natura sama d |y do stworzenia lasu, a |e dost pne
byBy maliny i truskawki, to powstanie le[ny ogród:)
Permakultura czerpie inspiracj z natury. Upraszczaj c mo|na powiedzie , |e trzeba obserwowa i kopiowa
z natury to, co najbardziej warto[ciowe i troszeczk przystosowa dany element do naszych potrzeb.
332
Jedn z takich inspiracji jest le[ny ogród - to ogród, który w swojej strukturze, sposobie powstawania i
sposobie ”bycia” na[laduje las. W [2]pierwszym wpisie o le[nym ogrodzie mo|na przeczyta o sukcesji
ekologicznej i jak wpBywa ona na to ile pracy wymaga nasz ogród. Dla przypomnienia zacytuj fragment
wpisu:
”W naszym klimacie, naturaln tendencj ka|dego ekosystemu (pole, czy grz dka warzywna to równie|
ekosystem)jest d |enie tego ekosystemu by zmieni si w las. Proces ten zwie si sukcesj , a ekosystem
koDcowy klimaksem. Sukcesja jest to oczywi[cie proces powolny i stopniowy, jednak nieubBagany. Etapy
sukcesji przy zaBo|eniu, |e punktem wyj[cia jest naga skaBa (nawet gleby jeszcze nie ma, gdy| powstawanie
gleby jest jednym z etapów sukcesji):
1. GoBa skaBa - czynniki fizyczne (np. zamarzanie i rozmarzanie wody, erozja wodna, promieniowania UV)
powoduj wietrzenie skaBy macierzystej
2. Pojawiaj si bakterie i grzyby, które przyspieszaj wietrzenie skaBy poprzez wydzielanie ró|norodnych
enzymów
3. Pojawiaj si porosty - przyspiesza to wietrzenie gleby, powoli zaczyna by akumulowana materia organ-
iczna
4. Pojawiaj si mchy, dalsza akumulacja materii organicznej
5. Na tym etapie (dzi ki powstaBej wcze[nie maBej ilo[ci gleby) zaczynaj pojawia si jednoroczne trawy i
ro[liny zielne
6. Pojawiaj si wieloletnie ro[liny zielne i trawy
7. Pojawiaj si krzewy
8. Pojawiaj si drzewa pionierskie(drzewa pionierskie s zazwyczaj [wiatBo| dne (nie potrafi |y w cieniu)
9. Drzewa pionierskie zacieniaj dno lasu, wi c ich nasiona nie kieBkuj na dnie lasu, pojawiaj si klimak-
sowe drzewa cieniozno[ne.
10. Na tym etapie ekosystem osi gn B dojrzaBo[ , pojawia si zró|nicowane runo i podszyt. Ekosystem
mo|e trwa w nieskoDczono[ , przy bardzo maBych zmianach i jednocze[nie jest bardzo odporny na czynniki
zewn trzne.
W naszym kraju ekosystemem klimaksowym jest ró|nego rodzaju las (zale|y to gBównie od rodzaju gleby,
stosunków wodnych, ro[lin oraz temperatury).
Co si z tym wi |e na im wcze[niejszym etapie sukcesji nasz ekosystem si znajduje w porównaniu do ekosys-
temu klimaksowego , tym wi cej energii potrzeba na jego utrzymanie.
Dla porównania przeci tna grz dka z warzywami znajduje si na etapie 5., le[ny ogród w klimacie umi-
arkowanym jest na etapie 8. powoli wchodz cym w 9.”
Jak zatem zarz dza sukcesj ekologiczn ?
Do[wiadczenia le[nych ogrodników w innych paDstwach mówi , |e da si niejako pomin poszczególne
etapy, pod warunkiem, |e stworzymy warunki, które wyst puj na tych pomini tych etapach. Brzmi to
troch skomplikowanie, ale w rzeczywisto[ci takie nie jest.
WytBumacz na kilku przykBadach:
W normalnych warunkach proces 1-6 mo|e zaj kilka tysi cy lat. My mo|emy ten proces skróci do jednego
roku, z odpowiednimi [rodkami nawet do kilku dni. CaBa istota tego procesu sprowadza si do jednego -
stworzenia gleby. Je[li przywieziemy |yzn gleb ci |arówkami, to proces ten mo|na skróci do kilku godzin
pewnie. Wystarczy mie odpowiednio gruby portfel. Du|o taDszym rozwi zaniem (cho troch bardziej
czasochBonnym) jest zastosowanie odpowiednio grubej warstwy [cióBki (np. sBoma lub li[cie).
Dlaczego? Bo w procesie glebotwórczym (w du|ym uproszczeniu) chodzi o akumulacj materii organicznej.
Tym sposobem mo|na zacz upraw ro[lin nawet na betonie, czy asfalcie ( polecam najpierw zrobienie kilku
dziur kompresorem, by korzenie mogBy przedosta si do podglebia).
Je[li poBo|ymy 30cm warstw sBomy, potem z 5 cm kompostu, na to dalej sBom , to w takiej ”glebie” mo|na
uprawia np. ziemniaki - od razu, nie trzeba czeka a| sBoma si rozBo|y. Nawet na betonie.
Wiele etapów sukcesji w zarz dzanym przez czBowieka ekosystemie mo|e zachodzi niemal jednocze[nie -
warto to wykorzysta . Zwykle le[ne ogrody zakBada si w ten sposób, |e drzewa i krzewy owocowe/orzechowe
stanowi tylko 10 % wszystkich sadzonych drzew 90 % to drzewa i krzewy pionierskie, zwykle wi | ce azot.
333
W tropikach stosuje si zwykle jakiego[ rodzaju akacje. W Polsce najwydajniejszym (wg mojej wiedzy)
gatunkiem drzewa wi | cego azot jest robinia akacjowa. Mo|na by stosowa równie| olchy i brzozy, gdyby
nie jeden szkopuB: Wi kszo[ z tych pionierskich drzew (90 %) si usuwa/wycina. ich zadanie to wi zanie
azotu (co przyspiesza wzrost drzew ”produktywnych” i likwiduje koszty nawo|enia azotem) oraz wytworzenie
poprzez ich [cióBkowanie lub poprzez li[cie spadaj ce zim dobr , |yzn , zdominowana przez grzyby gleb
le[n . Po odpowiednim czasie - w momencie gdy drzewa pionierskie zaczynaj zagBusza drzewka produkty-
wne, drzewa pionierskie wycina si lub przycina. Te [cinki drzew lub pniaki rzuca si pod drzewka owocowe,
dzi ki czemu tworzy si raj dla grzybów mikoryzowych, co dalej przyspiesza wzrost drzew owocowych i
zapewnia dobre plonowanie. Alternatywnym rozwi zaniem dla drzew pionierskich mo|e by u|ycie jako
[3]po|ywka do produkcji grzybów jadalnych - np. shitake. Po zakoDczeniu produkcji grzybów jadalnych
mamy z tego próchna równie| po|ywk dla grzybów mikoryzowych (niektóre z nich równie| s jadalne).
Zwykle po tym czasie (gdy drzewka owocowe s ju| dojrzaBe) zapotrzebowanie na azot w naszym le[nym
ogrodzie spada znacznie. Dlatego pozostawia si tylko okoBo 10 % drzew wi | cych azot.
Mo|na równie| wykorzysta inne ro[liny wi | ce azot, takie jak rokitnik zwyczajny, oliwnik baldaszkowaty,
czy oliwnik wielokwiatowy - wszystkie te gatunki daj warto[ciowe owoce. Dlatego w polskich warunkach
raczej je bym zalecaB do le[nego ogrodu - poniewa| mog by uznane, za gatunki drzew/krzewów owocowych,
a do wyci cia drzew/krzewów owocowych nie jest potrzebne zezwolenie.
Z drugiej strony robini akacjow trudno jest wyci , tak na amen, zwBaszcza, je[li tnie si j zim - robinia
bardzo dobrze nadaje si na drzewo [4]do lasu odro[lowego. Z tego powodu,|e trudno j zabi mo|na nie
dosta kary za wyci cie drzewa, bo drzewo to odro[nie...
Decyzja jakie drzewa i krzewy sadzi nale|y do Ciebie. Pami taj jednak, |e w razie posiadania kBopotliwego
drzewa jest moja ksi |ka:”[5]Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj
Ci wyci ”
Zdj cie autorstwa [6]Aleksandry Majdy

A Ty co o tym my[lisz?
[7]

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S31BB4cIvpI/AAAAAAAAAXA/HKq-IT5U8Wg/s1600-h/Dziki%20le%C5%9Bny%
20ogr%C3%B3d.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
5. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
6. http://chemiadlaludzi.blogspot.com/
7. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/

futrzak (2010-02-19 04:34:35)


A ja mam takie pytanie.
Nie mieszkam w Polsce, ale w polnocnej Kalifornii. Jak wiadomo klimat jest tutaj drastycznie inny i rozwiazania
dobre dla Polski nie zdadza tu egzaminu. Glowny problem - kompletny brak wody przez 7-8 miesiecy plus dosc palace
slonce przez 5 miesiecy.
Czy sa jakies rozwiazania permakulturowe dla tej strefy klimatycznej? Czy moglbys mnie skierowac do jakichs zrodel?
Moze zreszta sa gdzies w Kalifornii szkoly permakultury?

334
Wojciech Majda (2010-02-19 05:40:55)
Cze[ Futrzak
W Kalifornii permakultura rozwija si peBn g b , wBa[nie z powodu suszy i braku wody, jaki Was czeka. Permakul-
tura narodziBa si w Australii - tam te| za dobrze nie maj .
To adres jednej szkoBy permakultury (wBa[nie w póBnocnej Kalifornii:
http://www.regenerativedesign.org/aboutpinc
Rozwi zania dla takich obszarów to po pierwsze (tak na szybko):
-[cióBka, która zapobiega przed wysuszaniem gleby
-swale do wykorzystania caBej wody, która spada na posesj
-wykorzystywanie szarej wody (grey water) do podlewania drzew owocowych
-wykorzystanie deszczówki
Polecam zakup kilku ksi |ek:
Rainwater Harvesting for Drylands and Beyond, Volume 1: Guiding Principles to Welcome Rain into Your Life and
Landscape
Rainwater Harvesting for Drylands and Beyond, Volume 2: Water-Harvesting Earthworks
Pod tym linkiem du|o ciekawych informacji i zdj :
http://www.harvestingrainwater.com/
Napisane zostaBy przez pana z Arizony.
Wieczorem (czasu polskiego, czyli za kilkana[cie godzin) postaram si napisa caBy wpis.
Po sieci hula te| ebook o le[nych ogrodach w Kalifornii. ”West Coast Food Forestry” napisany przez Rain Tenaqiya -
wi kszo[ci ro[lin tam opisanych nie mo|na uprawia w Polsce, bo za zimno
Pozdrawiam

kasia (2010-02-19 10:43:04)


Witam,
Tak sobie pomy[laBam , a propos wcze[niejszego wpisu o wypasie [wiD w lesie , jak to ma si do wBo[nicy , tzn jakie
b d straty mi sa i czy nie szkoda pr du w tej sytuacji :))

kasia (2010-02-19 10:59:39)


Sama sobie odpowiem , ma sens bo odsetek chorych dzików w Polsce ok 0,2 % , znalazBam b ciekaw prac link poni|ej
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/przeglad epimed/57-4/574 01.pdf

futrzak (2010-02-19 21:21:02)


WM:
dzieki :)
ide ogladac linki, rozejrze sie za ksiazkami.

Zazieleni pustynie (2010-02-20 14:52)

[1]

[EMBED]
Jeden z najpopularniejszych filmików na youtubie ”Greening the Desert” (Zazieleni Pustyni ). Narratorem
jest Geoff Lawton z [2]Permaculture Research Institute of Australia.
Jak si okazaBo cz [ Czytelników naszego bloga nie mieszka w Polsce ( Irlandia, Kanada, Wielka Brytania).
To wBa[ciwie byBo jasne du|o wcze[niej, jednak ostatnio dowiedziaBem si , |e mamy czytelników równie| w
krajach, czy rejonach o innym klimacie - du|o cieplejszym i du|o bardziej suchym. Mowa o Kalifornii - to
335
stan le| cy na zachodnim wybrze|u USA. Klimat Kalifornii jest do[ zró|nicowany, bo stan ten liczy ponad
400ty[ km kwadratowych (wi cej ni| Polska). Czytelnik futrzak zastanawiaB si czy permakultur mo|na
zastosowa równie| w jego rejonie (póBnocna Kalifornia). OpisaB, |e s tam warunki drastycznie ró|ne od
tych panuj cych w Polsce. Klimat w jego rejonie to klimat [ródziemnomorski. W Kalifornii nigdy nie byBem,
ale domy[lam si , |e warunki wyst puj tam podobne do tych, które wyst puj w Grecji (krór odwiedzaBem
kilkukrotnie) - przez wi ksz cz [ roku pal ce sBoDce. Opady deszczu bliskie temu, co u nas (500-600mm)
lub nawet mniejsze, jednak potencjalne wyparowanie jest kilka razy wy|sze. Zdecydowana wi kszo[ opadów
przypada na okres zimowy...
Te teoretycznie bardzo niesprzyjaj ce warunki nie przeszkadzaj temu, |e Kalifornia to najludniejszy stan
w USA. Jest on równie| wiod cym producentem owoców, warzyw oraz orzechów w tym kraju. Mo|na by
pomy[le ”Bebscy ci Amerykanie co[ z niczego s w stanie zrobi , nawet jedzenie na pustkowiu produkuj ”.
Rzeczywisto[ nie jest jednak tak ró|owa. Ogromna produkcja |ywno[ci, win oraz hi-tech (z których Kali-
fornia równie| sBynie) to produkcja, która zostaBa zwi kszona ”na krech ”. Nie chodzi mi nawet o pieni dze,
chocia| warto wspomnie , |e stan ten jest na kraw dzi bankructwa...
Mam na my[li wod .
Wod , któr m.in Kalifornijczycy zu|ywaj w ogromnych ilo[ciach. Zu|ycie wody (nie tylko przez stan Kali-
fornia doprowadziBo, |e rzeka Kolorado nie zawsze dociera do Pacyfiku... ”Ratunkiem” dla farmerów jest
wykorzystywanie wody ze zródeB nieodnawialnych. Kopane s studnie tak gB bokie, |e dociera si do wód
gB binowych. Zapasy tej wody w ludzkiej skali czasu nie odnawiaj si - po ich zu|yciu wody dla nast pnych
pokoleD ju| nie b dzie. Z ka|dym wypompowanym litrem wody trzeba si ga ciut gB biej, a to wi |e si z
wi kszym zu|yciem energii. W obliczu peak oil (szczytu wydobycia ropy naftowej).
Trudno okre[li taki sposób rolnictwa zrównowa|onym i umo|liwiaj cym istnienie w dBu|szej perspektywie
(sustainable).
Dodatkowym problemem zwi zanym z u|ywaniem tego typu systemów irygacji jest post puj ce zwi kszanie
si zasolenia gleby. Po jakim[ czasie gleba przestaje si nadawa do czegokolwiek. Prawdopodobnie wBa[nie
wzrost zasolenia gleby byB przyczyn upadku cywilizacji tzw. {yznego PóBksi |yca.
Rok 2010 b dzie niestety prawdopodobnie[3] 4 rokiem z kolei suszy w Kaliforni[4]i. Badania grubo[ci przy-
rostów drzew ucz nas, |e ponad tysi c lat temu wyst powaBy susze trwaj ce po kilkadziesi t lat. Wiele
sadów migdaBowych, brzoskwiniowych, cytrusowych jest przerabianych na [cióBk na sprzeda| - to jedyne co
przeci tny farmer mo|e zrobi , by zminimalizowa straty...
Sytuacj pogarsza fakt, |e mnóstwo wody jest marnowane, na preferencje kulturowe, takie jak np. trawniki,
pola golfowe. Jak my[lisz ile wody dziennie potrzebuje pole golfowe uwzgl dniaj c, |e temperatura w cieniu
dochodzi do 40 stopni?

[5]

336
[6]Susza w Kalifornii rok 2009
Napisali[my ju| o tym, co jest zBego, teraz czas na rozwi zania. Jak zwykle rozwi zaniem jest permakultura:)
Bill Mollison - twórca permakultury pochodzi z Australii, kraju, którego wi kszo[ jest równie| sucha jak
pieprz czy Kalifornia. W filmie pt ”Global gardener: Drylands” Bill Mollison opowiada o tym jak przywróci
do produktywno[ci pustynie. Opisuje równie| jedn dobr rzecz, która powstaBa podczas ”New Deal”.
[EMBED]
Jaki inne rozwi zania proponuj ?
Przede wszystkim magazynowanie deszczówki i recykling szarej wody. Z racji tego, |e gleby w Kalifornii to
gBównie gliny warto przygotowa odpowiednio du|e swala’e, gdy| opady przypadaj na póBrocze zimowe -
chcemy by woda by gleba byBa maksymalnie nawodniona zanim opu[ci nasz posesj . Polecane jest stworze-
nie swego rodzaju toru przeszkód dla wody - zanim wpadnie ona do rynsztoka, czy kanalizacji powinna
przej[ przez kilka miejsc w naszym ogrodzie. im dBu|ej ”bB dzi” tym lepiej. Przy domu (zródle dodatkowej
ilo[ci wody) powinny znajdowa si bardziej wymagaj ce (je|eli chodzi o wod ) ro[liny, w miar jak si
oddalamy od strefy zerowej, zapotrzebowanie na wod powinno male , gdy| coraz mniej wody dociera tam
naszym ”torem przeszkód”. Ciekawie o tym mówi i pokazuje przy pomocy blachy do pieczenia babeczek :)
jak magazynowa wod w glebie oraz jak sadzi drzewa, by maksymalnie wykorzysta wszelka wod , która
spada z nieba Brad Lancaster.
[EMBED]
Warto pomy[le o odpowiednio usytuowanym drzewie - jedno dorosBe drzewo mo|e obni|a temperatur w
domu o kilka stopni, co mo|e przyczyni si do oszcz dno[ci kilkuset dolarów na rok (na klimatyzacji).
Do chBodzenia domu mo|na wykorzysta , [7]motyw z ”czarnym kominkiem” (koniecznie rura do-
prowadzaj ca powietrze powinna i[ kilka metrów pod ziemi )
Na wi kszo[ci obszarów równie| [cióBka, w celu ograniczenia wyparowania i oszcz dzania wody.
Do ochrony przed po|arami (które cz sto nawiedzaj ten rejon [wiata) projektowanie Keyline i wykorzys-
tanie szarej wody - ro[liny dobrze nawodnione gorzej si pal .
Je|eli przy po|arach jeste[my. W Australii, bodaj|e w Melbourne istnieje prawo, które zobowi zuje wBa[cicieli
nieruchomo[ci do tego, by mieli traw przystrzy|on , czy |eby nie byBo na tej posiadBo[ci suchoro[li, gdy| w
przypadku po|aru ma on wi cej paliwa. Pewien przedsi biorczy absolwent kursu projektowania permakul-
turowego wpadB na pewien pomysB - otworzyB firm wypo|yczaj c owce i kozy. WBa[ciciel nieruchomo[ci
musiaB pBaci co tydzieD okre[lon stawk od owcy/kozy. Zwierz ta sBu|yBy za |yw ”kosiark ”, co oszcz dzaBo
klientowi roboty w ogródku. Obowi zkiem wypo|yczaj cego byBo zapewnienie wody zwierz ciu oraz zabez-
pieczenie przed tym, by owce/kozy nie wchodziBy tam gdzie nie maj (np. rabata z kwiatami).
W ten sposób wBa[ciciel firmy:
-dostawaB pieni dze za wypo|yczenie zwierz cia
-zwierz si tuczyBo na ”cudzej” paszy
-zmniejszaB zagro|enie po|arowe
O sposobie jak mo|na sprawi , |e [8]ludzie b d Ci pBaci za pasze dla kur mo|esz przeczyta tutaj.
Oto filmik pokazuj cy 2000letni le[ny ogród w Maroko
Przypominam, |e w niedziel 28 lutego o godzinie 20 odb dzie si [9]3 konferencja skypowa
[EMBED]
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3_pcMrdPOI/AAAAAAAAAXI/WcO467uz9nI/s1600-h/california_drought_dry_
riverbed_2009.jpg
2. http://permaculture.org.au/
3. http://draft.blogger.com/goog_1266662733554
4. http://www.water.ca.gov/drought/
5. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3_pcMrdPOI/AAAAAAAAAXI/WcO467uz9nI/s1600-h/california_drought_dry_
riverbed_2009.jpg
6. http://afteramerica.wordpress.com/2009/10/16/how-far-is-the-us-from-food-shortages-and-food-riots/
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-ochadzac-latem-szklarniedom-bez.html

337
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/3-konferencja-skypeowa.html

tfaruk2 (2010-02-20 18:27:51)


Jutro ma by konferencja ?
PisaBe[, |e
”W niedziel 28 lutego o godzinie 20 odb dzie si 3 konferencja skypeowa.”
To jak to ostatecznie jest ?

Wojciech Majda (2010-02-20 20:44:42)


Przepraszam, daty mi si pomyliBy. Konferencja b dzie 28 lutego, czyli za tydzieD.

futrzak (2010-02-20 22:14:52)


Bardzo dziekuje za wpis :)
Od siebie dodam pare rzeczy.
Tutaj tez jest firma wypozyczajaca kozy. Z tego rozwiazania korzysta Google (headquarters mam o rzut beretem, 1
mila) - a maja cale wielkie hektary trawy i wzgorz na kampusie.
Z woda niestety nie ma lekko. Tak sie bowiem sklada, ze stan dofinansowuje kazdy litr wody, wiec kto by sie przej-
mowal. Norma sa ogromne trawniki na kazdym kampusie firmy i przy biurowcach, norma sa trawniki przy domach i
kompleksach mieszkalnych. Zeby to utrzymac przy zyciu, trzeba wpompowac jakies przerazajace ilosci wody. O tym,
ile pozera rolnictwo w Central Valley juz nawet nie wspomne :(
Sa lokalne inicjatywy, jak np. http://www.losethelawn.com/ ale strasznie ciezko im sie przebic do powszechnej swiado-
mosci.
Mieszkam w kompleksie condominiow, gdzie oczywiscie sa cholerne trawniki i co tydzien ciezki sprzet zmechanizowany
do ich koszenia i przycinania. Na spotkaniu home owners association probowalam namowic ludzi do zrobienia natu-
ralnego landscape z roslin nie wymagajacych nawadniania, ale jak grochem o sciane :(
Dopiero jak zabraknie zupelnie wody to sie ludzie obudza. Eh.

Wojciech Majda (2010-02-20 22:55:00)


Mamy narz dzia, mamy wiedz , mamy technologi . Nie ma niestety ch ci zmiany sytuacji.
Tak z ciekawo[ci zapytam, czy Google ma trawnik nawadniany, czy s ekologicznie i tego nie robi (u|ywaj tylko
kóz)?
Z wod , zwBaszcza w rolnictwie te| s cyrki. Nie ma tak, |e ka|dy rolnik pBaci po równo, tylko kto byB pierwszy i
kto ”zaklepaB” sobie wi ksze zu|ycie wody ten dostaje ja w niemal nielimitowanych ilo[ciach. Ci co przyszli pózniej
dostaj du|o mniej, cz sto ci potentaci odsprzedaj z niezBym zyskiem swoj tani wod . Socjalizm czystej wody :)
Co do naturalnej ro[linno[ci, to warto zauwa|y , |e to i tak jest taDsze, bo odpada du|a ilo[ robocizny - spoBecznie
tego przecie| nikt nie robi i spoBecznie nikt kosiarki nie zatankuje.
O Home Owners Associatio to tylko same zBe rzeczy sByszaBem, |e np nie pozwalaj zaBo|y zbiornika na deszczówk ,
bo taki widok obni|y warto[ nieruchomo[ci w okolicy itp. Jako[ nie wpadli na pomysB, |e taki zbiornik mo|e ich
cenne nieruchomo[ci przed spaleniem ochroni .

Anonymous (2010-02-21 01:21:44)


Je[li chodzi o pustynie to najlepiej przeznaczy je na farmy fotowoltaiczne . Nie ma co si kopa z koniem . W
póBcieniu paneli niech sobie rosn sukulenty - agawy , opuncje - mo|na je wykorzysta spo|ywczo i w kosmetyce . W
takim terenie nale|aBoby stosowa agro|ele - dBu|ej zatrzymuj i oddaj wod , mo|e te| gromadz wod ze skraplania
w nocy . I koniecznie [cióBka.
Cedric

338
Anonymous (2010-02-21 01:34:03)
O ile si nie myl to s agrowBókniny odbijaj ce [wiatBo sBoneczne , w ten sposób ziemia nie nagrzewaBaby si tak
intensywnie .
Jako naturalny preparat o du|ej absorbcji wody reklamowano mi w sklepie kostki wiór kokosowych , mo|na domiesza
do ziemi .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-21 06:49:45)


Rzeczywi[cie, pod panelami fotowoltaicznymi mo|na co[ uprawia . Ma to jednak ten minus, |e takie ogniwa s sto-
sunkowo drogie, no ale zasada oczywi[cie dobra - zmieni problem w rozwi zanie.

Anonymous (2010-02-21 13:07:36)


Witam,
Co do zu|ycia wody i nawozu.
Proste domowe rozwi zanie.
Ro[liny domowe potzrbuj i wody i nawozu.
Rozwi zaniem jest hodowla kieBków, s zdrowe, ekologiczne, pod r k . Wod , która z nich [cieka, jest bardzo bogata
w substancje od|ywcze i podlewamy ni kwiaty. Rosn na pot g , nie marnujemy wody i nie kupujemy nawozów
syntetycznych.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-02-21 14:07:39)


Rzeczywi[cie jest to dobre rozwi zanie na oszcz dno[ci wody w domu. Obawiam si jednak, |e to kropla w morzu
potrzeb a raczej kropla w morzu marnotrawstwa.
Pozdrawiam

Anonymous (2010-02-21 16:11:07)


Izrael radzi sobie z susz nawadnianiem kroplowym . Je[li chcemy powieli t metod na maB skale to mo|emy
zakopa wi ksz butelk z wod w ziemi i nawadnia kapilarnie wst |k , która b dzie ” piBa ” wod z butelki oddaj c
do gruntu wokóB ro[liny .
Cedric

Anonymous (2010-02-21 16:44:08)


Spadek cen paneli fotowoltaicznych mo|na porówna do spadku cen komputerów . Cena moduBu fotowoltaicznego w
1979 r. wyniosBa 32 USD . W 2006 r. byBy to 3 USD . W Chinach , gdzie mówi ” nigdy nie ufaj mapie starszej ni|
trzy miesi ce ” s ju| ulice z o[wietleniem wyB cznie fotowoltaicznym .
Cedric

Anonymous (2010-02-21 21:52:59)


Libia zabraBa si za ”sadzenie ” sztucznych drzew ,które dawaByby cieD , a przede wszystkim zbieraBy wilgo ze skra-
plania nocnego i chBodziBy powietrze w dzieD , zwi kszaj c szanse na opady .
http://www.arabia.pl/content/view/286487/2/
Cedric

Anonymous (2010-02-21 23:10:14)


Dobre pomysBy. Nawet bardzo dobre. Ale mam pytanie z drugiej strony: czy istnieje mo|liwo[ permakulturowej
uprawy ro[lin u|ytkowych które lubi nadmiar wody albo nawet rosn pod wod ? W naszym klimacie. Czyli takie
ro[linne zagospodarowanie stawu, rzeczki lub bagna. Je[li tak to czy pojawi si jaki[ wpis na ten temat?

339
Ogrodnik

futrzak (2010-02-22 01:13:30)


@WM:
w Google jest roznie. Wiele wzgorz dookola jest porosnietych naturalna trawa, ktora oczywiscie w lecie usycha i tam
sie pasa kozy.
Niestety, przy centrum kampusu maja trawniki nawadniane i tam koz nie ma.
Jesli chodzi o panele sloneczne to jest to fajna idea, niestety ciagle dosc droga: cena paneli do sredniego domu wraz z
instalacja to jest 30 000 - 50 000 dolarow.
W tej chwili powstaja firmy, ktore zaczynaja ofeowac instalacje w leasingu, tak jak samochody - ma to sens tam, gdzie
ludzie wydaja mnostwo kasy na klimatyzacje, bo miesieczna rata splaty wynosi mniej niz dotychczasowy rachunek za
prad.
Maja tez zniesc prawo, ktore zabranialo PG &E skupowac energie elektryczna od prywatnych dostawcow. Jesli wezmie
sie pod uwage, ze nadwyzki bedzie mozna spowrotem sprzedac do sieci przesylowej, to bardzo mozliwe, ze juz niedlugo,
udzial solar energy znaczaco wzrosnie, przynajmniej w Kalifornii, Nevadzie, Arizonie i innych slonecznych miejscach.

Wojciech Majda (2010-02-22 08:50:47)


@ Cedric. Cz sto stosowan metod na pustyniach jest ustawianie kopczyków kamieni. Woda na nich si skrapla w
nocy.
@Ogrodnik
Z ro[lin wodnych to w tej chwili przychodz mi do gBowy tylko takie: kotewka orzech wodny, rukiew wodna.
Na bagna mo|e dziki ry|, albo |urawina.
Jedn z propozycji jest uprawa wierzby. Nie na biomas , ale |eby wytwarza z niej ”artystyczny” w giel drzewny (do
rysowania)...
Mo|na wykorzysta równie| polikultur ryb - dzi ki temu pasza jest du|o lepiej wykorzystana, zmniejsza si znacznie
zanieczyszczenie wody. Dobrze jest poB czenie hodowli ryb z nawadnianiem upraw wod ze stawu, bo jest bogata w
biogeny (NPK).[1]Oto link do wpisu o polikulturze ryb.
Mam w planach napisa ksi |k na ten temat (wodne i bagienne ro[liny u|ytkowe, które mo|na w Polsce uprawia ).
@futrzak
Idea leasingu paneli dobra sprawa. A| dziwi jednak, |e nie wpadli na to, |e mo|na posadzi drzewa, które rzucaj
cieD. Brad Lancaster (ten od ksi |ki, któr Ci poleciBem) obliczyB, |e dobrze postawione drzewo mo|e da oszcz dno[ci
rz du kilku tysi cy dolarów na pr dzie dla klimatyzacji. To w przypadku dom - gdyby zastosowa drzewa w fir-
mach, to oszcz dno[ci byByby odpowiednio wi ksze. ZwBaszcza, |e jak piszesz teren wokóB tych budynków jest. Przy
odpowiednim doborze gatunków da si nawet mie trawniczek pod drzewem :)

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
Anonymous (2010-03-01 12:30:31)
@futrzak
Je[li chodzi o sadzenie ro[lin w du|ym nasBonecznieniu i maBej wilgoci , to najlepiej radz sobie ro[liny o szarym ,
popielatym kolorze ulistnienia . O ile si da , to warto sadzi ro[liny o mo|liwie najgB biej rozwini tym systemie
korzeniowym , a przyci tej , zwartej koronie ( mniejsza transpiracja ).
Aby zmniejszy w pocz tkowym okresie straty wody warto wkopa np. na póB metra opask , która przy podlaniu
nie b dzie oddawa na boki wody i formowa ukorzenianie wgB b , gdzie jest wi ksza stabilno[ wodna . ZakBadaj c
grz dk , rabat mo|na wyodr bni pas 30 cm ulepszonej ziemi ograniczonej po obu stronach opask , |eby ukierunk-
owa podlewanie wgB b , a nie na boki . Okrycie agrowBóknin odbijaj c [wiatBo zmniejszy parowanie i nagrzewanie
, a dodatkowo do[wietli ro[liny od doBu ( je[li to ma mie wpByw na owocowanie np . winogron ). Podobn funkcj
do[wietlania [wierków od doBu w tajdze peBni [nieg.
Je[li chodzi o wybór ro[lin dla Kalifornii , to warto zastanowi si nad flor Australii ( eukaliptus ) i basenu Morza
Zródziemnego ( pinia , cedr np. odm. glauca , cyprys wieczniezielony ) , u|yte do cieniowania - powinny mie gB boki
system korzeniowy. W lekkim cieniu jest wi ksze pole manewru .
Cedric

340
Anonymous (2010-03-02 23:00:33)
Jeszcze jednym sposobem ochrony ro[lin przed upaBem cz sto stosowanym w centrach ogrodniczych jest stosowanie
siatek cieniuj cych . Oczywi[cie mo|na to stosowa dla egzemplarzy maBych i [rednich rozmiarów , do tego wa|ne jest
wBa[ciwe formowanie ro[lin . Siatki s te| u|ywane do ochrony sadów czere[niowych przed szpakami lub gradobiciem
.
Jako rekreacyjne zastosowanie wymieni cieniowanie placu zabaw lub zabezpieczanie boiska ( kortu )przed uciekaniem
piBki . W tym celu warto wybetonowa miejsce na kilkumetrowe maszty ( metalowe rurki ) , które ustawiamy pionowo
i na nich rozwieszamy siatki . Takie maszty mo|na oczywi[cie te| stosowa w miejscach upraw .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-16 08:30:22)


Stosowanie ro[lin typu eukaliptusy i sosny trzeba mocno rozwa|y . Raczej nie powinny by sadzone w miastach, gdy|
wydzielaj sporo olejków eterycznych (zwB szcza eukaliptus). Olejki te pod wpBywem temperatury (chyba powy|ej 58
stopni C) mog ulec samozapBonowi.

cedric (2010-04-19 23:40:56)


http://ekoblogia.pl/kalifornijskie-wylapywacze-mgiel

Apolinary {uchowicz (2010-05-25 22:58:11)


W Polsce ukazaB si w magazynie Green2 artykuB o bardzo ciekawym pomy[le
Sahara Forest Project (opracowanie Marcin Agopsowicz)
”Zdaniem twórców projektu, recept na kryzys wodny jest pozyskiwanie wody pitnej z wody morskiej. Przyjazny
[rodowisku system Seawater Greenhouse, na[laduj cy naturalny cykl hydrologiczny, pozwala niewielkim kosztem
uzyska sBodk wod z wody morskiej, przy jednoczesnym nawodnieniu upraw.”
a tu link do pdf-u po angielsku http://www.seawatergreenhouse.com/Downloads/Sahara %20Forest.pdf
Jak dla mnie rewelacja i kilka znaków zapytania.

cedric (2010-09-05 17:45:47)


Cenn ro[lin do zalesiania pustyni , znosz c susz i zasolenie , du|e wahania temperatury jest saksauB . {yje kilka-
dziesi t lat , formuje kilkumetrowe krzewiaste k py , stanowi po|ywienie dla zwierz t , dostarcza ludziom opaBu .
Niestety nie wiem czy mo|liwa jest jego uprawa w Polsce .

Wojciech Majda (2010-09-05 21:14:33)


My[l , |e w Polsce a| takich ci |kich warunków klimatycznych nie mamy. Nie mniej zawsze dobrze jest mie wi cej
ciekawych ro[lin jak mniej...

Niezmienno[ rzeczy (2010-02-21 10:04)

[EMBED]
Ciekawy cykl wykBadów prowadzony przez Darrena Doherty. To jeden z najwi kszych specjalistów od od
projektowania Keyline na [wiecie i niezBy jajcarz przy okazji. Filmik przedstawia pierwsz cz [ , reszta
równie| na youtube.
Wiele osób, które si buduj stoi przed problemem... Gdzie postawi dom na dziaBce. Mo|e tutaj, bo jest
Badny widok, mo|e tutaj, bo mniej betonu b dzie trzeba pod fundamenty wyla . Ogólnie trudno zadecydowa
- nikt nie uczy w naukowy sposób o takiej podstawowej rzeczy, jak... gdzie do cholery ten dom postawi
:) Nikt poza ludzmi z kr gu permakulturowego. Zacz tki tego podej[cia stosuj architekci zajmuj cy si
domami pasywnymi, samowystarczalnymi, czy energooszcz dnymi - staraj si np. umiejscowi dom dBug
341
osi na linii wschód - zachód, tak by dom korzystaB maksymalnie z energii sBonecznej. To niezwykle wa|ne.
No ale co z pozostaBym skBadnikami, które skBadaj si na dom autonomiczny, czy mo|e samowystarczalno[
|ywno[ciowo-[ciekow ?
Nie da rady prze|y bez jedzenia, nawet w najbardziej samowystarczalnym domu.
Dzisiejszy wpis dotyczy b dzie Keyline-owej hierarchii trwaBo[ci. Brzmi bardzo górnolotnie i tajem-
niczo, ale po przeczytaniu tego wpisu b dziesz pewnie tak jak i ja przekonany, |e to nic innego, jak zdrowy
rozs dek i troch wiedzy.
Twórc koncepcji Keyline byB australijski in|ynier górnictwa P.A. Yeomans. Dla nowych Czytelników
przypomn , |e projektowanie Keyline to sposób projektowania posiadBo[ci, by byBo one suszoodporne,
po|aroodporne, by mo|na wydajniej byBo u|ywa wod w gospodarstwie, co przekBada si na podniesion
jako[ |ycia, wy|sz produkcj roln , bezpieczeDstwo, wi ksz bioró|norodno[ i ostatecznie wi ksze profity
dla wBa[ciciela takiej posiadBo[ci. W projektowaniu Keyline chodzi o dbanie o zarz dzanie wod . CaBa reszta
(zwi kszona produktywno[ ) to skutek lepszego jej wykorzystania.
Skala trwaBo[ci poszczególnych komponentów systemu w którym przychodz nam |y :
1. Klimat
2. Rzezba terenu
3. Woda
4. Drogi
5. Drzewa
6. Budynki
7. Inne podziaBy np.pBoty
8. Gleba
Te czynniki uszeregowane s od tego co najtrudniej zmieni ,do tego co najBatwiej. Tak te| powinni[my z nimi
pracowa . Czynnik wy|ej w hierarchii jest wa|niejszy, trudniej go zmieni a co si z tym wi |e jest to kosz-
towniejsze. Paradoksalnie nawet je[li naszym najwa|niejszym cele jest postawienie budynku to powinni[my
uwzgl dni ww. hierarchi . Ostatecznie (je[li budujemy dla siebie) b dziemy przecie| w tym budynku |y a
nie tylko przebywa .
1.Uwzgl dnienie czynnika 1 jest do[ logiczne - w Polsce mamy zimy, warto pomy[le o odpowiedniej drodze,
na któr mniej b dzie [nieg zawiewaB, wia|e si to równie| z takimi rzeczami, jak posiadanie dobrej izolacji
w domu oraz rekuperatora... Klimat ogólnie przecie| trudno zmieni . Mo|emy modyfikowa mikroklimat,
no ale trudno oczekiwa , |e b dziemy mie w styczniu w [rodku pola +15 stopni w nocy (w Polsce). Je[li
mieszkamy w takiej Wielkopolsce, czy na Kujawach, to niewiele mo|emy zrobi z tym, |e mamy [redni
roczn opadów 600-450 mm na rok.
2.Rzezba terenu jest równie| trudno zmienialnym czynnikiem. Jest to mo|liwe, ale jest to równie| sto-
sunkowo drogie. Modyfikowa rzezb terenu do pewnego stopnia mo|emy, jednak pot |ne roboty ziemne
(robienie pot |nych tam, czy zrównywanie gór) wi |e si z kosztami. Aatwiej postawi dom troch inaczej,
ni| zrównywa wzniesienie, |eby mie z miejsca, które sobie upatrzyli[my Badny widok. Swale, oraz wykopanie
maBego stawu to przykBad takich robót zimnych, które maj dobry stosunek koszt : efekt.
3.Woda to kolejny wa|ny czynnik, który jest trudniej modyfikowalny ni| decyzja o usytuowaniu domu. Woda
na posesji zale|y od dwóch wcze[niejszych czynników. Przy odpowiednim uksztaBtowaniu terenu woda b dzie
na sBu|y bardzo produktywnie. Zwykle wi |e si to z mo|liwo[ci jej magazynowania i tym, by pozostawaBa
ona na naszej posesji jak najdBu|ej i jak najwolniej poruszaBa si przez nasz dziaBk . Warto pami ta , |e
woda pod wpBywem grawitacji spBywa w dóB - warto to wykorzysta i umiejscowi ogród z ro[linami wyma-
gaj cy du|ej ilo[ci nawadniania poni|ej domu. W ten sposób b dzie mo|na wykorzysta szar wod , nawet
bez pompy.
4.Droga jest struktur , któr po postawieniu jest zwykle elementem bardzo trwaBym.[1] Dlaczego nie wyko-
rzysta jej w projekcie Keyline? Aatwiej zaprojektowa dom, który jest dobrze usytuowany w stosunku do
drogi, ni| drog speBniaj c zadania powierzone jej w projekcie Keyline dostosowa do domu.
5. Drzewa s wa|nymi elementami w dbaniu o wod . Zwykle w projektowaniu Keyline sadzi si je w
poprzek stoku, czyli zgodnie z poziomic . Spowalniaj spByw wody oraz zabezpieczaj pole, sad, ogród przed
342
erozj wodn , czym przyczyniaj si dalej do zwi kszania produktywno[ci systemu. [2]{ywopBot od strony
przewa|aj cego kierunku wiatru zmniejsza straty wody z gleby czy ro[lin. W projekcie Keyline pasy drzew
s stawiane równie| w celu ochrony przed po|arami. Dobrym gatunkiem drzewa do tego celu jest wierzba,
gdy| drzewo to si nie pali (z powodu jej wilgotno[ci).
6.Wreszcie dochodzimy do budynków. Wg zasad Keyline powinni[my umieszcza budynki w oparciu o wy|ej
wymienione zasady/elementy, gdy| o umiejscowieniu mo|emy decydowa do[ dowolnie. Woda natomiast.
nie b dzie pByn Ba pod gór , no chyba, |e u|yjemy energii do pokonania siBy grawitacji (co jest drogie)
7.Inne elementy takie jak pBoty s bardzo ruchome, to normalne...
8.Gleba. Dlaczego gleba jest ostatnia, czy oznacza, |e jest najmniej wa|na?
Nie.
Chodzi o to, |e Batwo mo|na j modyfikowa , mo|na nawet j przenie[ u|ywaj c buldo|era, czy koparki
(lub taczki na mniejsz skal ). [3]Gleb mo|na sobie równie| stworzy ... Dlaczego o tym wspominam? By
nikt nie postawiB domu w miejscu, gdzie nie ma dobrej wystawy sBonecznej, czy nie ma dost pu do wody, z
powodu tego, |e w danym miejscu jest bardzo dobra ziemia do prowadzenia ogródka.
W je[li zaprojektujemy swoj posiadBo[ zgodnie z ww. zasadami, to susza nam nie grozi. Nie zawsze jest
to mo|liwe, z powodu posiadania maBej dziaBki, prawa,itp no ale to jest plan do którego powinni[my d |y .

[4]
Oto zdj cie fragmentu jednej farmy zaprojektowanej zgodnie z zasadami Keyline. Wida , |e
[wie|o po wcielaniu projektu w |ycie jest.Kliknij, |eby powi kszy

Na zakoDczenie pewien smutny dowcip...


-Jak jest ró|nica mi dzy le[nikiem i urz dnikiem z ARiMR a Bogiem?
-Bóg nie my[li, |e jest le[nikiem czy urz dnikiem ARiMR..
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4D25xECIsI/AAAAAAAAAXQ/x-Bydm7bwso/s1600-h/
Taranakifarm-keyline-design-large.jpg

Anonymous (2010-02-21 15:26:23)


Uwa|am , |e ta hierarchia jest rewelacyjna .

343
Rozpatruj c kolejno punkty mo|na zauwa|y , |e górale lepiej uwzgl dniaj dostosowanie dachu do warunkow kli-
matycznych ni| architekci projektuj cy centra handlowe . Jest z tego niemaBy cmentarzyk .
Je[li chodzi o wypoziomowanie terenu to prostym sposobem robi si to jak przy stawianiu fundamentów - wystarczy
w | ogrodowy z wod i patyki do znaczenia jednakowych poziomów terenu .
Przy okazji rzezby terenu warto zaakcentowa problem wydawania zezwoleD . Uwzgl dnianie s drobiazgi , a na istotne
uwarunkowania zupeBnie nie zwraca si uwagi . Np. domy stawiane s w rozlewiskach rzek czy groznych potoków lub
jak niedawno w Portugalii osuwisk terenu . Gdyby w 1997 r. w czasie wielkiej powodzi nie byBo domów w terenach
zalewowych , prawie polderach mo|na byBo przerwa waBy i ocali WrocBaw od zalania . Uwa|am , |e powinna by
wykonana mapa terenów zalewowych , podtapianych , |eby grunty te wyB czy z budownictwa mieszkalnego . ByBoby
mniej ludzkich dramatów .
Je[li chodzi o nasBonecznienie to sByszBem , |e Szwajcarzy opracowali tak map dla Polski i jak si mo|na spodziewa
najlepsze warunki s na Lubelszczyznie .
Cedric

Anonymous (2010-02-21 15:43:57)


W uzupeBnieniu punktu dotycz cego wody to warto przypomnie o retencji [niegu - spowalnianiu topnienia przez za-
cienianie drzewami i |ywopBotami , gromadzenie w zagB bieniach i swale’ach , od[nieznaniu i gromadzeniu na stosach
, które wydBu| podlewanie ogrodu .
Cedric

Anonymous (2010-02-21 16:02:49)


W punkcie omawiaj cym drogi ( dró|ki i [cie|ki wokóB domu ) dorzuciBbym sadzenie zapór przeciw[nie|nych ( np.
niski |ywopBot z jaBowca pospolitego odm . Compacta lub cyprysik |ywotnikowaty odm. Rubicon zachowuj swoj
wysoko[ dBugo ) , które dodatkowo mog gromadzi energi sBoneczn powoduj c szybsze topnienie oblodzeD . Tak|e
kolor nawierzchni ma wpByw na tempo odmarzania nawierzchni - ciemna mo|e w ci gu sBonecznego dnia wyschn
,wi c na noc unikamy niebezpieczeDstwa przymarzania roztopionego [niegu .
Sam dojazd do gara|u powinien by jak najkrótszy . Ustawianie budynku po przeciwnej stronie do bramy wjazdowej
powoduje , |e mamy wi cej do o[nie|ania , co na emeryturze , gdy zdrowie szwankuje jest pewn niedogodno[ci .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-21 16:23:22)


Racja Cedric projektowanie Keyline to pod wzgl dem ”wodnym” najlepszy drogowskaz jaki do tej pory powstaB.
To link do fajnej mapki - nie jest to co prawda mapka nasBonecznienia, ale mapa tzw. [1]USDA hardiness zones.
Bardzo przydatna rzecz, jak chce si zamawia ro[liny z zagranicy np.
O tym co mówisz z osiedlaniem si na terenach zalewowych to te| racja. Jakby w zlewni Odry, zwBaszcza w górnym
nurcie byBo u|ywane projektowanie Keyline, agrole[nictwo, to by równie| problem byB du|o mniejszy. Inna sprawa, |e
tereny tereny zalewowe, to zwykle naj|yzniejsze ziemie.

1. http://bambusy.pl/viewtopic.php?f=6&t=6
Anonymous (2010-02-21 17:06:24)
Cz sto korzystam z klasyfikcji hardiness zones przy sadzeniu .
Do 6 stopnia mo|na w Polsce w ciepBych zacisznych warunkach sadzi . Wa|ny jest rodzaj gleby . U mnie na piasku
5 kl. zimuje Zantedeschia ( kalla ) ethiopica . ZimowaB te| mieczyk ogrodowy , ale chyba spotkaB swoje przeznaczenie
w paszczy karczownika . Po dodaniu rozdrobnionego styropianu , przysypaniu li[ mi i [niegiem wiele ro[lin mo|e
przetrwa nasze warunki . Figowiec czy granat zimuj w naszych warunkach .
Tak na marginesie dodam , |e nowym ekologicznym sposobem pozbycia si gryzoni jest podlewanie ogrodu olejem
rycynowym . S w sprzeda|y butelki , które podB cza si do w |a . GryzoD zjadaj c ro[liny i pustosz c nam ogród
pochBania razem olej , dostaje problemów |oB dkowych i wyprowadza si w go[cinniejsze tereny . Tak przynajmniej
pisze producent . Niestety , nie zd |yBem jesieni wypróbowa .

344
Cedric

Anonymous (2010-02-21 17:28:00)


Je[li chodzi o punkt 5 , to architektura krajobrazu powinna zrobi podziaB ro[lin ze wzgl du na system korzeniowy .
Ukorzenienie ro[lin mo|na porówna do zbrojenia betonu . Dodatkowo dochodzi temat akumulatorów dynamicznych
i wydobywania skBadników mineralnych na powierzchni ( i wody w li[ciach !-transpiracja li[ci Bagodzi upaBy ).
Nasadzenia powinno si wi c prowadzi pod k tem systemu korzeniowego i poziomu lustra wody dla gB bokiego umoc-
nienia gruntu oraz pBytkiego - ze wzgl du na osuszane podmokBych terenów czy te| umacnianie waBów powodziowych
.
Cedric

mopel44 (2010-02-21 18:37:54)


Co do terenow zalewowych Odry to w zwiazku z Opolem - mieszkalem tam 5 lat - to tereny Niemieckie - Niemcy w
centrum miasta sadzili zborze .... Polacy przyszli i stukali sie w leb. Pobudowali sie i zadowoleni ... w 1997 czy 96 nie
pamietam, dokladnie - okazalo sie kto madrzejszy .... a jak ktos sie odezwal w tej sprawie takim glosem to z blotem
sie go mieszalo ... tak samo sie smiejemy z Niemcow ze spadnie 5 cm sniegu i Republika sparalizowana .... pzdr

Wojciech Majda (2010-02-21 19:28:21)


Cedric rzeczywi[cie jest przed nami sporo pracy, równie| tej naukowej. Sepp Holzer poruszyB w jednym z filmów o nim
tematyk nie uwzgl dniania ró|nych systemów korzeniowych ro[lin. W jego s siedztwie posadzone byBy monokultury
[wierkowe, co sprawiaBo, |e Batwo dochodziBo do osuwania si ziemi i lawin.
@mopel44
Niestety w ”Katyniu” wybito min. kwiat naukowców polskich. Takie straty intelektualne naprawi zajmuje kilka
pokoleD.
Jest indiaDskie przysBowie, mówi ce o podejmowaniu decyzji- trzeba rozpatrzy , jaki wpByw b dzie to miaBo na siedem
pokoleD wprzód.
Jak wida taka decyzja o zabudowie byBa dobra... do czasu trzeciego pokolenia.

Anonymous (2010-02-22 12:17:13)


Wiele pomysBów z projektowania permakulturowego b dzie mo|na B czy z obserwacjami z zakresu biomimikry.
www.biomimicryinstitute.org
Cedric

Pokona globalne ocieplenie jako efekt uboczny dochodowej dziaBalno[ci rolniczej.


(2010-02-22 12:34)

[1]
W pierwszym wpisie o [2]projektowaniu Keyline opisaBem metod jak drastycznie przyspieszy procesy gle-
botwórcze (tak z kilkaset razy:). Upraszczaj c chodzi w tej metodzie o szybkie zwi kszenie ilo[ci materii
organicznej w glebie, bo w gruncie rzeczy tym s procesy glebotwórcze. Humus inaczej próchnica glebowa
345
to dojrzaBa i stabilna forma materii organicznej w glebie. SkBada si 58 % z w gla (C). Tej próchnicy nie ma
w glebie za wiele - jej poziom w Polskich glebach u|ytkowanych rolniczo waha si w przedziale 0,6 - 6 % .
Wi kszo[ jednak mie[ci si w przedziale 1-3 %.
1 % zawarto[ci w gla organicznego w glebie do gB boko[ci 30cm na obszarze 1 ha, oznacza, |e w giel tej gleby
je[li zostanie utleniony to wytworzy si z niego okoBo 154 Tony CO2. To sporo - przeci tny Polak wytwarza
rocznie okoBo 8-9ton CO2. 1 % w gla organicznego to okoBo 1,8 % zawarto[ materii organicznej w glebie.
Dlaczego o tym pisz ? Dlatego, |e stosuj c sposób ”orania” Keyline mo|na ten proces odwróci , czyli
zwi kszy ilo[ materii organicznej w glebie. Do bardzo wysokiego poziomu. Szybko i na du|o wi ksz
gB boko[ ni| tylko 30 cm. Zwi kszenie poziomu w gla organicznego (w tabeli w giel organiczny to OC)
w glebie z poziomu 1 % do poziomu 4 % sprawi, |e gleba zasekwestruje (pochBonie) okoBo 462 tony CO2.
Przypomn , |e mówimy tylko o jednym hektarze i glebie do gB boko[ci 30 cm. ”Oranie” Keyline mo|na
stosowa równie| do wi kszych gB boko[ci - rekordzi[ci wytworzyli gleb do okoBo 2 metrów. Zwykle jednak
nie ma potrzeby stosowania tej techniki na gB boko[ wi ksz ni| 1 metr.
To byBy opisane korzy[ci dla klimatu i ”ekologów”. Teraz to co rolnicy i permiarze :) lubi najbardziej czyli
korzy[ci dla u|ytkowników tej techniki. Wi kszo[ gleb w Polsce to jakiego[ rodzaju ”piachy”. Takie piachy
posiadaj zwykle zbyt dobry drena| - woda przez te gleby po prostu zbyt szybko spBywa poza zasi g korzeni,
co sprawia, |e produktywno[ takiej ziemi spada. Zdolno[ piasku do trzymania wody w przeciwieDstwie do
gliny i iBu jest bardzo sBaba. Zatem gleby u|ytkowane rolniczo, które s ubogie w glin i iBy s zwykle suche...
Czy tak musi by , czy jeste[my skazani na suche piaszczyste gleby, albo ich kosztowne nawadnianie?
Nie, na szcz [cie jest materia organiczna. Próchnica posiada zdolno[ci utrzymywania wody, zwykle w
ilo[ciach 300-500 % (w zale|no[ci od formy). Niektóre rodzaje torfu s w stanie utrzyma wod w ilo[ci
1200 % swojej suchej masy. Zatem ile mo|e utrzyma wody taki metr kwadratowy gleby bogatej w materi
organiczn ?
Je[li poziom materii organicznej wynosi okoBo 7 procent (4 procent w gla organicznego) 1 m2 mo|e utrzyma
okoBo 67 litrów wody (je[li gB boko[ gleby wynosi 30cm, je[li jest gB bsza, to odpowiednio wi cej!).
Uwzgl dniaj c, |e przeci tnie na 1 metr kwadratowy w Polsce pada rocznie 600 litrów wody... To caBkiem
niezBy wynik. Wyliczenia te nie uwzgl dniaj mo|liwo[ci magazynowania wody przez inne cz [ci gleby (jak
np. piasek, glina, czy iBy, tylko sam materi organiczn ). To mo|liwo[ magazynowania wody przez gleb
w jednym momencie, a nie w ci gu caBego roku. Jako, |e opady w Polsce rozBo|one s w miar regularnie,
to tak wysoki poziom materii organicznej zapewnia wykorzystanie caBej wody jaka spadnie na ziemi .
Koszt takiego ”orania” Keyline to okoBo 40 $ rocznie na ha - dane amerykaDskie, czyli okoBo 120zB na ha.
Zabieg ten wykonuje si zwykle przez 3 lata.
Oczywi[cie teren ulepszania dziaBki nie jest w |adnym wypadku terenem wyB czonym z produkcji. Z ka|dym
przejazdem kultywatora ziemia staje si lepszym pastwiskiem. Zwierz ta s integraln cz [ci tego ulepsza-
nia ziemi.
Mamy system, który jest zyskowny dla rolnika - poprawia jako[ ziemi i zyskowno[ produkcji, nie wymaga
dotacji, konsumenci maj zdrowe ekologiczne mi so/mleko/jajka. Sekwestracja CO2 prze gleb jest jednak
ignorowana.
Promowane s Wielkie Budowle Socjalizmu w rodzaju sekwestracji CO2 w zbiornikach podziemnych, umieszc-
zonych gdzie[ w gB bi ziemi. Nie do[ , |e jest to drogie w budowie, to wi za si to b dzie z wzrostem
kosztów pozyskiwania energii elektrycznej i cieplnej. Cytat Jerzego Buzka: ”Zamiast si zarzyna finan-
sowo, zarzyna przemysB, wydajmy 10 mld (euro) na technologie w glowe i dokonajmy skoku
technologicznego”CaBy artykuB z którego pochodzi ten cytat[3]znajdziesz tutaj.
”Jego (Buzka - przypis W.M.) zdaniem, dzi ki nakBadom na badania i rozwój, realne jest obni|enie kosztów
CCS, tak by w roku 2020 ta technologia zwi kszaBa koszt produkcji energii jedynie o ok. 20 proc.”
Jak wida , lepiej i taniej jest sprawi , |e dwutlenek w gla zostanie pochBoni ty przez gleb a nie przez dziur
w ziemi. No ale przecie| w tym ratowaniu klimatu nie chodzi o to, |eby byBo lepiej i taniej. Im gB bsza
dziura, tym trudniej b dzie si pieni dzy doliczy . Ot to taki biznes - z dziurami bez dna.
P.S. Nie wiem, czy istnieje globalne ocieplenie, czy nie. Polecam przeczytanie[4]tego wpisu na blogu
Adama Dudy (zwBaszcza komentarzy). Czego jednak jestem pewien, |e istniej lepsze sposoby na sek-
346
westracje CO2. By wykorzysta te sposoby nie potrzeba jednak nakBada nowych podatków, ustanawia
nowych dopBat... I to zapewne przewa|y, |e sekwestracja CO2 przez gleb nie zostanie uwzgl dniona.
Mo|e Ci równie| zainteresowa wpis:
[5]Permakultura i agrole[nictwo
[6]Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4Ji99fBBeI/AAAAAAAAAXU/dE9VU3AWBGE/s1600-h/Tabela%20w%C4%99gla.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,4862036.html
4. http://www.adamduda.pl/2009/12/22/kto-robi-do-strumyka/
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html

PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-22 19:02:38)


Witam
Od kilku dni studiuje twoje wpisy na tym blogu. DowiedziaBem si o twoim istnieniu po artykule
[1]Jak uniezale|ni si od systemu? Rozwi zanie jest w ogrodzie!
Jestem pod wra|eniem twojej pasji w poszukiwaniach naturalnych metod bycia wspóBpartnerem natury a nie pod-
porz dkowaniu jej sobie, co dBugoterminowo nie wychodzi nam na dobre.
Proponuj promocj idei permakultury na chomiku gromadz c w jednym miejscu pobrane z netu filmiki na które ty
si powoBujesz i pdf z twoich artykuBów gdzie b d podane wszelkie dane, linki, itp
Pozdrawiam
Andrzej

1. http://newworldorder.com.pl/artykul.php?id=1861&tytul=Jak+uniezale%C5%BCni%C4%87+si%C4%99+od+systemu%3F+
Rozwi%C4%85zanie+jest+w+ogrodzie!
PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-22 19:08:02)
[1]http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA SYNERGIA
uzupeBniam wcze[niejszy komentarz o adres chomika

1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
Wojciech Majda (2010-02-22 20:45:39)
Dzi ki za pomysB Andrzeju. Jak to zrobiBe[, |e filmiki z youtuba [ci gn Be[?

jako (2010-02-22 20:52:09)


ByBoby [wietnie, gdyby udaBo si pozyska jakiego[ tBumacza, by angloj zyczne filmiki wyposa|y w napisy (nie
wszyscy czytelnicy wBadaj biegle angielskim ’rolno-ogrodniczym’).

Wojciech Majda (2010-02-22 21:03:14)


Jak kto[ mnie nauczy tworzy napisy do filmów, to mog powoli zacz to robi . Ju| wkrótce (niech tylko [nieg si
roztopi) zaczn tworzy permakulturowe filmy po polsku. Pewnie jeszcze z 2 tygodnie, mo|e krócej...

Anonymous (2010-02-22 22:41:29)


Panie Wojtku , uwa|am , |e wzorem niektórych blogerów mógBby Pan przeksztaBci PIP w organizacj po|ytku pub-
licznego lub po prostu umie[ci nr konta na przekazywanie darowizn. Wiadomo[ci , które Pan podaje s bezcenne .
Cedric

Wojciech Majda (2010-02-23 08:08:30)


Dzi kuj za sBowa otuchy:) Wkrótce (my[l , |e kwestia miesi ca) PIP b dzie mógB dostawa oficjalnie darowizny.
Rozpocz ty b dzie równie| program ”Przyjaciel Polskiego Instytutu Permakultury” - to b dzie sposób na popieranie
347
PIPu i jeszcze osi ganie pewnych korzy[ci - dost p do unikatowych materiaBów, filmików itp.

PIP zaczyna buzzowa i flakami rzuca (2010-02-22 18:17)

Ostatnio Google stworzyB co[ w rodzaju komunikatora - Buzz. ChciaBem u|ywa Blipa, no ale na ostatnie 20
logowaD jakie[ 19 okazaBo si niemo|liwe z powodu przeci |enia tego urz dzenia do mikroblogowania.
To jedno, które byBo udane okazaBo si nieproduktywne i tak, gdy| nie moglem wysBa wiadomo[ci z
powodu...przeci |enia. Widok Pana Oponki mnie ju| troch frustruje.

[1]
Na Buzze b d umieszczaB ró|ne linki, krótkie notki, z których nie da si stworzy normalnego wpisu, czy
mo|e nie maj ponadczasowego;) charakteru, ale mimo wszystko s warte uwagi przeci tnego permakul-
turnika.
ZarejestrowaBem si równie| na flaker.pl mój login to Permakultura
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4K8CUM7QRI/AAAAAAAAAXY/XBAp3eFXGMA/s1600-h/Oponka.PNG

PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-22 23:23:37)


[1]http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA SYNERGIA
Istnieje wiele sposobów pobierania filmów. tutaj podam dwa poprzez specjalistyczne oprogramowanie
1 to Jdownloader do pobrania tutaj
[2]http://www.dobreprogramy.pl/JDownloader,Program,Windows,13327 .html
zaleta free i umo|liwia kolejkowanie pobierania wielu plików bez nadzoru
2 to u|ycie downloadera z Youtube
Youtube Downloader HD do pobrania np tutaj
[3]http://www.sciagnij.pl/programy/p/Windows-Internet-Pobieranie z Youtube-Youtube Downloader HD/6614
specjalista w pobieraniu filmów w jako[ci HD
wada pobiera pojedynczo pliki
i wiele innych sposobów, te dwa wystarcza pod wzgl dem skuteczno[ci.
A co do napisów to powinienem sam zgB bi ten temat teoretycznie i praktycznie.
Pozdrawiam Andrzej

348
1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
2. http://www.dobreprogramy.pl/JDownloader,Program,Windows,13327.html
3. http://www.sciagnij.pl/programy/p/Windows-Internet-Pobieranie_z_Youtube-Youtube_Downloader_HD/6614
Wojciech Majda (2010-02-23 08:25:34)
Czy byBaby mo|liwo[ Panie Andrzeju, |e Pan zaj Bby si ”archiwizacj ” tego typu materiaBów? Na blogu byBby
umieszczony staBy link do takiego chomika.
Inna sprawa, |e wiele z tych filmów znajduje si na youtubie powiedzmy ”nieoficjalnie” - bez zgody wBa[cicieli praw
autorskich. Gdybym robiB to oficjalnie, to ka|dy przeciwnik PIPu (a pewnie w przyszBo[ci, gdy idea si rozniesie b dzie
ich sporo). B dzie miaB amunicj by zniszczy (finansowo) Instytut.
Co wolno osobie prywatnej, to nie przystoi organizacjom pozarz dowym :)

Krzysztof Lis (2010-02-23 09:07:00)


Jak Ci znalez na buzzie?

Wojciech Majda (2010-02-23 10:50:49)


Z tego co mi wiadomo ju| mnie obserwujesz:)
plpermaculture@gmail.com
Jeszcze nic nie wysBaBem, ale zaczn ...

jako (2010-02-23 11:27:54)


Cho sam nie u|ywam serwisów spoBeczno[ciowych, to propagowanie tam permakultury uwa|am za dobry pomysB.
Co do odpBatno[ci na PIP (wnioskuj z ankiety), to chyba jeszcze troch za wcze[nie. PIP ci gle jeszcze potrzebuje
zwi kszania popularno[ci, ciagle jeszcze potrzebuje pomocy ’zapaleDców’, a wprowadzenie odpBatno[ci zniech ca ’za-
paleDców’ oraz czytelników.
Dodatkowo wprowadzanie odpBatno[ci wymaga odpowiednich narz dzi, które kosztuj . Mo|e nawet koszt ich
wprowadzenia/utrzymania caBkiem pochBon zyski. PochBonie te| Twój czas, który mo|esz spo|ytkowa bardziej
twórczo.
Ja wiem, |e za co[ trzeba si utrzymywa , ale wytrzymaj jeszcze troch :)
Wydaje mi si (bo nie znam statystyk ogl dalno[ci), |e PIP caBy czas zyskuje na popularno[ci i z czasem przeBo|y si
to na zwi kszon ilo[ konsultacji oraz $ $ $.

Wojciech Majda (2010-02-23 13:36:13)


@Jako
Te pieni dze to nie b dzie dost p do bloga. Normalnie za darmo b dzie mo|na go czyta jak teraz.
Te pieni dze to b d form wspierania dodatkowego. B dzie to mo|liwo[ (dla tych co chc ) wspomóc spraw , w
zamian przyjaciele PIP b d mieli zni|ki w ró|nych firmach, które b d si reklamowa na blogu, zni|k na konsul-
tacj /projektowanie oraz dost p do unikatowych materiaBów.
My[l , |e to uczciwa i skuteczna forma finansowania tej szacownej instytucji jak jest PIP :)
A co do statystyk... OkoBo 6ty[ wizyt w miesi cu okoBo 2,7 ty[ UU. CaBkiem niezle - jak na pocz tek.
Co o tym my[licie (tym sposobie finansowania) ?

349
Farmy przyszBo[ci (2010-02-23 10:49)

[1]

Ponownie obejrzaBem wczoraj bardzo ciekawy film dokumentalny stworzony przez BBC i Rebecc Hosking
”A Farm for the Future” (Farma PrzyszBo[ci - TBumaczenie W.M.). Prezenterem jest równie| Rebecca. Tem-
atyka filmu to jak b dzie wygl da rolnictwo przyszBo[ci uwzgl dniaj c, |e kiedy[ nast pi Peak Oil (szczyt
wydobycia ropy naftowej). Poruszone s w nim takie kwestie jak:
-czy rolnictwo ekologiczne mo|e istnie bez ropy
-jak wy|ywimy wi ksz populacj ludzi dysponuj c mniejszym obszarem
-przykBad le[nego ogrodu
-permakultura w klimacie umiarkowanym
-jak dostarcza fosfor swoim ro[linom bez nawo|enia
-hodowanie bydBa na pastwisku przez caBy rok.
Film pokazuje problem i raptem wskazuje rozwi zania. Jak produkcja |ywno[ci b dzie wygl da za
kilkana[cie - kilkadziesi lat? Trudno jednoznacznie na to pytanie odpowiedzie . Jedno jest jednak pewne -
lepiej zastanowi si nad tym ju| teraz, bo pózniej mo|emy nie mie czasu na zastanowienie si .
Zastanawia mnie, jak i czy w ogóle rolnicy czytaj cy tego bloga przygotowuj si na Peak Oil. Jak b dzie
wygl da opBacalno[ produkcji rolnej, gdy cena oleju nap dowego b dzie dwukrotnie, trzykrotnie wy|sza a
cena nawozów azotowych i fosforowych zwi kszy si czterokrotnie?
W chwili obecnej brzmi to jak science fiction, ale takie historie ju| przerabiali[my - ceny nawozów w 2008
wzrosBy znacznie, ceny ropy równie|. Co je[li cena miaBaby si utrzyma ?
Optymizmem nie napawa równie| fakt, |e w Wielkiej Brytanii przeci tny wiek rolnika to 60 lat.
[EMBED] Cz.1 w której Rebecca informuje o problemie, przedstawienie dlaczego Peak Oil jest
grozny dla ludzko[ci. Obrazowo tBumaczy to na przykBadzie tradycyjnego sandwicha (kanapki)
z supermarketu (bez którego du|a cz [ Brytyjczyków pomarBaby z gBodu ;)
[EMBED]
Cz.2 w której Rebecca idzie na konferencje Soil Association (Stowarzyszenia Gleby) - gBównej organizacji w
UK zajmuj cej si promowaniem rolnictwa/ogrodnictwa ekologicznego oraz certyfikowaniem produkcji eko-
logicznej. Rebecca dowiaduje si podczas konferencji, |e nie ma prostych rozwiazaD. Rozwi zania musz si
jednak znalez inaczej ”mamy przekichane”. Okazuje si , |e GMO nie jest rozwi zaniem, poniewa| te up-
rawy s zwykle równie mocno zale|ne od ropy naftowej jak te konwencjonalne (je[li nie bardziej). Odwiedza
swoj star (dosBownie) przyjacióBk , która pami ta jak u|ywano koni w gospodarstwie. Jej przyjacióBka
miBa do dyspozycji 2 konie. WspóBcze[ni rolnicy dysponuj maszynami, które maj moc nawet kilkuset koni
mechanicznych.
[EMBED]
Cz.3. Rebecca pokazuje nam, |e nawet rolnicy ekologiczni s zale|ni od ropy naftowej (np. by zbiera
siano). Odwiedza gospodarstwo, w którym jedynym urz dzeniem na rop jest quad (rodzaj czterokoBowego
motoru). Ponadto hoduj bydBo przez caBy rok na dworze - nie posiadaj obory ani stodoBy, kupuj bardzo
maBo jedzenia dla swoich zwierz t. By to osi gn zaprzestano stosowa podstawow technik rolna - orania.
Richard Heinberg - popularny w kr gach osób zainteresowanych Peak Oil autor ksi |ek opowiada jak nawozy
350
sztuczne mog stanowi protez |yznej, |ywej gleby.Rebecca odwiedza farm Patricka Whitefielda -
pioniera permakultury w Wielkiej Brytanii. Dowiaduje si od niego dlaczego las ro[nie bez
nawozów i herbicydów a pole pszenicy nie.
[EMBED]
Cz.4
Rebecca mówi do Patrica, |e przecie| dzikie jagódki, czy kilka orzeszków, jakie mo|na znalez
w lesie nie wy|ywi takiej ilo[ci ludzi jak pole zbo|a. Patric udziela odpowiedzi...

Rebeca zadaje pytanie ”Czy permakultura mo|e wy|ywi Wielk Brytani ?” Patric odpowiada
pytaniem na pytanie ”A czy obecne metody wy|ywienia mog by kontynuowane, tak, by
wy|ywi UK? Odpowiedz na jego pytanie brzmi nie - nie mamy wyboru, musimy znalez co[ in-
nego. W 2 minucie Rebecca odwiedza produktywn , permakulturow farm , która dwadzie[cia
lat temu byBa zdegradowanym pastwiskiem. Konwersja u|yBa si bez u|ywania nawozów sz-
tucznych, czy herbicydów. Hodowane na tej farmie owce i konie s |ywione w du|ej cz [ci
li[ mi drzew. W 7:20 minucie filmu Rebbeca odwiedza le[ny ogród
Martina Crawforda - najwi kszego w Europie specjalisty od le[nych ogrodów.
[EMBED]
Cz.5 Martin Crawford opowiada o mikoryzie, jak zaprojektowa ogród, by nie byBo w nim strat
spowodowanych szkodnikami. Twierdzi te|, |e le[ny ogród zaprojektowany pod k tem produktywno[ci mo|e
wy|ywi 25 osób z ha - bardzo odwa|ne stwierdzenie.
Opowiada równie| jak mo|emy produkowa du| ilo[ w glowodanów w le[nym ogrodzie, czy mo|e dokBadniej
w systemie agrole[niczym.W tej cz [ci Rebecca podsuwa rozwi zania i robi podsumowanie filmu.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4OG1ou_rpI/AAAAAAAAAXg/JGYK37Qtkio/s1600-h/A-farm-for-the-future.
jpg

Jola (2010-02-23 12:50:04)


Na pewno obejrz , dzi ki.

Wojciech Majda (2010-02-23 13:47:31)


Solidnie polecam - film z gatunku tych ”otwieraj cych oczy”

piotr34 (2010-02-23 13:49:56)


Dobry link-wlasnie ogladam.Ciekawe kiedy nasi rolnicy i wlasciwe ministerstwa sie obudza.

Wojciech Majda (2010-02-23 16:06:06)


Pewnie troch czasu jeszcze minie. Adam Duda wysBaB kiedy[ list w sprawie tego, czy jaka[ powa|na instytucja (chyba
jakie[ ministerstwo) uwzgl dnia takie zagadnienie jak Peak Oil w planach dotycz cych rozwoju Polski. Jak si okazaBo
nie rozumiej nawet poj cia.

Anonymous (2010-02-23 16:48:13)


Wojtku do twoich filmów przydaBy by sie napisy odezw si do ciebie w tej sprawie w ci gu kilku dni :) o ile chce ci
sie tBumaczy bo samo robienie napisów jest banalne.
Piotr

Wojciech Majda (2010-02-23 16:54:23)


Dzieki

351
tfaruk2 (2010-02-23 18:12:48)
Zwietny film, bardzo inspiruj cy i przemawiaj cy do [wiadomo[ci (np ten fragment pokazuj cy pole po zaoraniu po
20 latach ....).
Co do napisów do filmów z youtuba to mo|e co[ takiego:
http://www.overstream.net/index.php

Wojciech Majda (2010-02-23 18:32:14)


Dzi ki za linka, na pewno pomo|e:) Jak tylko znajd czas, to zaczn troch tBumaczy . Mo|liwe, |e jutro na youtube
pojawi si filmik mojego autorstwa:) WidziaBem ju|, |e w miejscu w którym chc kopa ziemia ju| odtajaBa.
Równocze[nie zach cam innych do tBumaczeD, jak co[ ciekawego stworzycie, to ch tnie umieszcz na blogu. Sam nie
dam wszystkiego zrobi
”Nie pytaj co PIP mo|e zrobi dla Ciebie, zapytaj co Ty mo|esz zrobi dla PIP” Wojciech Majda ;)
Czy mo|e bardziej swojsko:
”-Pomo|ecie?”

Anonymous (2010-03-25 19:39:59)


Witam
ZnalazBam film ”A farm for the future” i chciaBbym wykorzysta go na szkoleniach dla rolników, które prowadze w
ramach mojej pracy.
No niestety nie mog nigdzie znalez napisow, a rolnic raczej po angielsku ogl da nie b d chcieli. Super by byBo
gdyby daBo rade zdoby ten film z lektorem.
ProsiBabym o kontakt je[li mo|na
Dzi kuj
Natalia N.
gg: 12658652 lub guga 89120@interia.pl

Apolinary {uchowicz (2010-05-22 13:08:26)


Widz , |e min Bo troch czasu, czy kto[ zrobiB napisy lub tBumaczenia??? Nawet transkrypt angielski bardzo by mi
pomógB (niestety nie rozumiem ze sBuchu).
Je[li nie to ja popracuj nad tym.

Apolinary {uchowicz (2010-05-25 18:53:33)


Dzi ki pomocy zaprzyjaznionego mBodego czBowieka mam ju| transkrypt dialogów angielskich 4 odcinka. S tam
oczywi[cie luki i pewnie bB dy, ale ju| mog powoli tBumaczy na polski.
ZnalazBem te| w sieci transkrypt angielski w formie streszczenia caBego filmu - http://www.shade-
growing.com/permaculture/a-farm-for-the-future-tran script

352
Wyr czanie natury? Nie, dzi kuj ! (2010-02-24 07:17)

[1]
To tylko cz [ profesjonalnego sprz tu do opieki nad trawnikiem...
Ostatnio za namow jednego z Komentatorów zacz Bem lansowa si i permakultur na forum muratora.
(dla tych co chc , zwykle przeczyta mnie mo|na w dziale [2]Pami tajcie o ogrodach i [3][4]Ekologiczne -
projekt, dom, |ycie.
Ostatnio, kto[ od[wie|yB w tek [5]Jak (kiedy) wertykulowa ?
Dla tych co nie wiedz co to wertykulacja (ja sam jeszcze przed chwil jeszcze nie wiedziaBem co to jest) -
to jeden z zabiegów pi kno[ci jakim niektórzy wBa[ciciel trawników poddaj swoje trawniki. O [6]historii i
genezie powstania trawnika mo|esz poczyta tutaj. Polecam - jest to epicka opowie[ o miBo[ci, zdradzie i
ch do|eniu;) SBowem wszystko co sprawia, |e powie[ i |ycie jest ciekawe. Wracaj c do tematu wertykulacji
trawnika. WytBumacz co to wertykulacja (przyklejam z Wikipedii):
Wertykulacja - zabieg piel gnacyjny wykonywany na trawnikach ozdobnych i sportowych, polegaj cy na
pionowym ci ciu darni. PBytkie pionowe ci cie trawnika ma na celu cz [ciowe usuni cie próchnicy
powierzchniowej, stworzenie lepszych warunków dla dopBywu powietrza, wody i skBadników pokarmowych
do strefy korzeniowej, przygotowanie trawnika do piaskowania, stworzenie korzystniejszych warunków dla
przeprowadzenia podsiewu oraz przerzedzenie zbyt g stego podsiewu...
Z góry informuj , |e na piel gnacji trawników si nie znam. Opieraj c si jednak na definicji wertykulacji
na pierwszy rzut oka wida , co jest ju| nie tak...
Usuwanie materii organiczne z wierzchniej warstwy gleby jest z |ywno[ciowego punktu widzenia niedobre,
gdy| zabieramy |ywno[ organizmom glebowym. Jak zapewne wi kszo[ czytelników wie, d|d|ownice s to
po|yteczne stworzenia, |ywi si martw materi organiczn . Brak materii organicznej w górnej warstwie
gleby czy zmniejszenie jej dopBywu sprawi, |e z czasem jej poziom w glebie zacznie spada . Jak niedawno
napisaBem we wpisie [7]Pokona globalne ocieplenie jako efekt uboczny dochodowej dziaBalno[ci rolniczej ma-
teria organiczna w glebie jest niezwykle istotna, gdy| mi dzy innymi sprawia, |e gleba jest w stanie utrzyma
wod . Innymi sBowy objawy suszy du|o szybciej dadz o sobie zna na glebie ubogiej w materi organiczn
ni| na tej w t materi organiczn bogat .
Co to oznacza?
Pt to, |e nie b dziemy musieli naszego trawnika tak cz sto podlewa .
To jednak nie jedyny powód, dla którego niski poziom materii organicznej w glebie jest niepo| dany.
Nast pny wa|ny skBadnik gleby to powietrze. Zwykle trawnik jest podatny na ubicie (bo si po nim chodzi,
skacze itp). Jak wiemy d|d|ownice jedz materi organiczn . Do trawienia potrzebuj jednak równie| innych
353
cz [ci gleby - tych mineralnych. Zwykle w tym celu musz wydr |y korytarze, by dosta si do tych cz stek.
Inna sprawa, |e d|d|ownice gBupie nie s ;) i ”wiedz ”, |e pozostanie przez dBu|szy czas blisko powierzchni
mo|e zakoDczy si zmienieniem si w pokarm dla ptaków. D|d|ownice zatem wol wci gn jedzenie do
norki i zje[ je gB boko w ziemi, gdzie niebezpieczeDstwo jest mniejsze. Wydalaj c d|d|ownice sprawiaj , |e
materia organiczna zostaje zmineralizowana. Dzi ki temu mineraBy zawarte w martwej materii organicznej
mog wróci by ponownie wykorzystane przez ro[liny (ro[liny s w stanie pobiera pierwiastki tylko w formie
nieorganicznej).
W trakcie przeprowadzania swoich naturalnych funkcji |yciowych d|d|ownice:
-mineralizuj materi organiczna
-dostarczaj c j z powierzchni w gB b gleby
-napowietrzaj i spulchniaj gleb
Do[ istotne funkcje. Je[li zatem b dziemy usuwa martw materi organiczn z powierzchni gleby, wkrótce
populacja d|d|ownic si zmniejszy. Zatem osBabn wszelkie dziaBania i funkcje przez nie wykonywane. Po
jakim[ czasie ubicie gleby dojdzie do tego stopnia, |e |adna d|d|ownica nie b dzie w stanie |y w takiej
ubitej glebie... WidziaB kto[ d|d|ownice dr | ce norki w asfalcie albo betonie?
W tym momencie gleba zaczyna si degenerowa - nie ma miejsca na powietrze, zatem korzenie ro[lin zaczy-
naj chorowa . Bez d|d|ownicowych korytarzy woda nie wsi ka wgB b. Gdy pada deszcz to robi si kaBu|e
na powierzchni (znowu warunki beztlenowe), gdy [wiecie sBoDce to woda szybko wyparowuje. Ro[liny nie
maj równie| odpowiedniej ilo[ci ”po|ywienia” - mineraBów.
Widzimy zatem, |e jeden tak pozornie niewinny krok nie chcemy mie brzydkich, suchych ”ogigli” na trawniku
mo|e mie konsekwencje du|o powa|niejsze, ni| nam si wydaje.
Warto wiedzie , |e wyp dzi d|d|ownice mo|na równie| w inny sposób - stosuj c nawozy sztuczne to w
wi kszo[ci sole - bBona [luzowa d|d|ownic jest na nie bardzo wra|liwa. Porówna to mo|na do sypania soli
na ran , albo do oka - to nie jest przyjemna rzecz. D|d|ownica dosBownie od tych soli usycha (na zasadzie
osmozy wyrównuje si st |enie osmotyczne mi dzy ”granulkiem” nawozu a posiadaj c wod d|d|ownic ).
Sady[ci mog zrobi do[wiadczenie i wrzuci d|d|ownice lub [limaka bez skorupy do miseczki z sol , to
zobacz co si stanie.
Kolejny czynnik, który przyczynia si do zniszczenia d|d|ownic to stosowanie herbicydów, fungicydów, czy
insektycydów. W skrócie d|d|ownice nie lubi by trute, podobnie zreszt jak ludzie.
Zdrowy trawnik nie koDczy si tylko na posiadaniu d|d|ownic. Równie wa|ne s grzyby mikoryzowe. Grzyby
lubi wBa[ciwie takie same gatunki, jak d|d|ownice i szkodz im podobne rzeczy. ZwBaszcza jednak nale|y
unika fungicydów - co w sumie nie jest dziwne, przecie| to s [rodki grzybobójcze. Gdy go u|yjemy nale|y
mie [wiadomo[ , |e poza niepo| danym przez nas grzybem chorobotwórczym uszkadzamy równie| grzyby
po|yteczne - te mikoryzowe. W dBu|szej perspektywie osBabiamy zdrowie naszego trawnika i gleby.
Do[ wyj tkowym czynnikiem, który szkodzi zwBaszcza grzybom s wszelkiego rodzaju przekopywania,
gB bokie ci cia gleby itp. Dlaczego? Poniewa| d|d|ownice czuj c wibracje uciekn . Grzybnia nie ma takiej
mo|liwo[ci.

354
[8]

Po lewej j czmieD bez grzybni mikoryzowej. Po prawej j posiadaj cy.

Jest kto[ jeszcze, kto uwa|a, |e le[ny ogród wymaga wi cej roboty i pieni dzy ni| utrzymanie
trawnika?
Dlaczego trawnik wymaga du|o pracy?
Poniewa| nie jest klimaksow (dojrzaB ) form ro[linno[ w naszym klimacie. [9]Wi cej o tym mo|esz
przeczyta tutaj.
Kolejny powód, to zniszczenie istotnej cz [ci |ywej cz [ci ekosystemu, konkretnie [10]destruentów. Gdy
funkcji wyst puj cej w naturalnym ekosystemie nie uwzgl dnimy w czasie projektowania, to
my musimy wzi na siebie zadanie jej wykonywania.
Reszta, czyli aeratory, wertykulatory, nawozy sztuczne, fungicydy to tylko konsekwencja tego pierwszego
kroku. Zalecam poczytanie tego w tku [11]Jak (kiedy) wertykulowa ? Du|o si mo|na dowiedzie (o naturze
ludzkiej i wertykulacji :) daje równie| do my[lenia.
{eby byBo jasne - nie jestem wrogiem absolutnym posiadania trawników - jest na nie miejsce. Gdzie[ si
przecie| trzeba opala , czy gra w piBk . Trzeba jednak pami ta , |e trawnik miaB by symbolem bycia
panem, a nie sBug ...

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4TBPtOi7sI/AAAAAAAAAXo/BgZm3gZeWCU/s1600-h/Lawn%20Care%20WEB.jpg
2. http://forum.muratordom.pl/pamietajcie-o-ogrodach,f38.htm
3. http://draft.blogger.com/goog_1266959814485
4. http://forum.muratordom.pl/ekologiczne-projekt-dom-zycie,f129.htm
5. http://forum.muratordom.pl/jak-kiedy-wertykulowac,t45666.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/tadz-mahal-ogrod-trawnik-i-koszt.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
8. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4RhXj4JMYI/AAAAAAAAAXk/SVuORCpJ-KE/s1600-h/mikoryza.jpg
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
10. http://pl.wikipedia.org/wiki/Reducent
11. http://forum.muratordom.pl/jak-kiedy-wertykulowac,t45666.htm

355
Ewa Szulc - Nastrojowy Ogród (2010-02-27 09:17:12)
Wertykulowanie trawnika ma na celu przerzedzenie ilo[ci ro[lin i naci cie darni, dzi ki czemu ta monokulturowa up-
rawa mo|e normalnie rosn . Ten zabieg napowietrza i rozluznia zbit darD i ziemi , dzi ki czemu ziemia na trawniku
jest utrzymywana w odpowiedniej kulturze.
.
Usuni cie cz [ci próchnicy staje si przy tym zabiegu tzw. zBem koniecznym.
A tak w ogóle to nie jestem zwolenniczk wymuskanych trawników w ogrodach, bo pochBaniaj nazbyt du|o chemii i
pracy. Natomiast je[li chce si wymuskany trawnik mie w ogrodzie, to trzeba go niestety wertykulowa od czasu do
czasu.
..
Jestem tu po raz pierwszy i bardzo si ciesz , |e znalazBam ten blog, poniewa| porusza bliskie mi tematy gospodarowa-
nia w ogrodzie zgodnie z prawami natury, o czym równie| prowadz blog.
Gratuluj bloga - napewno jest potrzebny rozs dnym ogrodnikom i innym osobom, które szukaj naturalnych sposobów
na gospodarowanie ziemi w [wiecie zdominowanym przez koncerny chemiczne.
Pozdrawiam serdecznie,
Ewa

Wojciech Majda (2010-02-27 09:48:17)


Dzi ki z informacje i dobre sBowo
Pozdrawiam równie|.

Anonymous (2010-09-16 18:01:01)


Jak ju| kosi trawnik to na maksymalnie podniesionym ostrzu kosiarki.
W ten sposób mo|na kosi bez kosza i nie ma potrzeby nawet grabi suchej trawy.

Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której
mo|na zaufa ? (2010-02-25 11:03)

[1]
Marketing jest bardzo wa|ny, zwBaszcza w produkcji ekologicznej.
Jak znalez klienta, który zapBaci za |ywno[ odpowiedni cen , która uczciwie wynagrodzi trud wBo|ony w
jej produkcj ?
To pytanie zadaje sobie wi kszo[ rolników, czy ogrodników a zwBaszcza producenci |ywno[ci ekologicznej.
356
Rynek w Polsce na produkty ekologiczne jest maBy, co powoduje, |e cz sto rolnik ekologiczny nie jest w stanie
dosta ekstra za to, |e produkuje ekologicznie. Koszty zwykle jednak s wy|sze lub produkcja jest ni|sza
ni| w gospodarstwie konwencjonalnym (gdy si zasady permakultury dobrze zastosuje to jedno i drugie du|o
lepiej wygl da). Przeczytaj wpis o [2]niszach ekologicznych w permakulturze i [3]jak zwi kszy wydajno[
pastwiska pi ciokrotnie.
Zatem co mo|na z tym zrobi ?
Stworzy wi z z klientem - do tego nie potrzeba mie dziaBu marketingu z bud|etem w wysoko[ci setek tysi cy
zBotych.
Wystarczy darmowy blog. Celem prowadzenia takiego bloga jest informowanie o tym, jak si rzeczy maj w
gospodarstwie, czy jest plaga szkodników, czy zdrowie krowy, która chorowaBa si poprawiBo, jak tam [winki
si maj ... W skrócie opisuje si normalne, codzienne |ycie w gospodarstwie. Do[ istotne jest by prowadzi
produkcj ekologiczn . Nie trzeba mie do tego certyfikatu, wa|ne by czytelnicy bloga wiedzieli jak si rzeczy
maj . Od czasu do czasu mo|na co[ napisa o szkodliwo[ci GMO, pestycydów w |ywno[ci - to przyci gnie
ludzi szukaj cych informacji.
Trudno oczekiwa , |e ludzie b d kupowa Twoje truskawki jak b dziesz opisywaB tego typu rzeczy:
”Wczoraj na truskawkach pojawiBa si szara ple[D, nie ma si jednak co martwi , bo jak tylko zauwa|yBem to
opryskaBem pole podwójn dawk fungicydów. Jak tylko minie okres karencji, to b dzie mo|na je[ te smaczne
i bogate w witaminy owoce. Wyobraz sobie ten cudowny smak [wie|o zerwanych truskawek. Daj specjaln
zni|k w wysoko[ci 10 % dla Czytelników. Wystarczy u|y hasBa ”Lubi Bloga Zdzicha-Rolnika” :)”
Rozumiecie o czym pisz ? Dlatego wa|ne jest by produkowa |ywno[ ekologiczn , ewentualnie stara si
przej[ na tak produkcj . Ludzie to kupi , caBkiem mo|liwe, |e nawet przyjad do Twojego gospodarstwa,
by te produkty sami odebra . W ten sposób zmniejszasz koszta transportu i po[redników. Mo|e uda Ci
si w ten sposób rozpocz program zwany ”[4]Rolnictwo wspierane przez wspólnot ”? Zwykle taki model
sprzedawania |ywno[ci jest mo|liwy blisko du|ych miast, gdzie ludzi chc cych zdrowo je[ jest wi cej.Mo|na
te| zdywersyfikowa dochód i zaj si agroturystyk - wtedy rynkiem w jakim[ sensie b dzie caBa Polska.
Je[li stworzy si [5]le[ny ogród, mo|e to przyci gn ludzi jego pi knem, a gospodarzowi dostarczy ciekawych,
rzadkich ro[lin, które mo|na serwowa klientom (za odpowiedni cen ). To sposób na wyró|nienie si .
Oto amerykaDski przykBad takiego bloga rolniczego - równie| na bloggerze (czyli strona internetowa jest
za darmo) [6]The Beginning Farmer (Pocz tkuj cy rolnik). W Polsce równie| s ju| takie blogi rolnicze.
Jednym z nich jest blog Indianki [7]Rancho na Mazurach Garbatych.
Indianka opisuje w nim z jakimi trudno[ciami przychodzi jej si zmierzy i jak je przezwyci |a. Opis bloga
du|o tBumaczy o czym Indianka Pisze:
”Codzienno[ na Mazurach Garbatych. Blog samotnej emigrantki z miasta, wielbi cej natur i |ycie w har-
monii z ni , wiod cej sielskie |ycie na rancho zakBócane od czasu do czasu brutaln lokaln specyfik regionu...
Prawdziwe |ycie na wsi mazurskiej, nie |adne obBudne, lukrowane pierdoBy ;)”
Do[ istotn cz [ci takiego przedsi wzi cia jest mo|liwo[ osobistego odbioru produktów, czy odwiedzane
gospodarstwa - dzi ki temu dokonuje si równie| ”inspekcji” warunków produkcji |ywno[ci. Widz c jak
prowadzona jest produkcja mo|na mie pewno[ , |e |ywno[ jest naprawd zdrowa (mimo, |e rolnik mo|e
nie posiada certyfikatu ekologicznego.
Inny sposób na promowanie dziaBalno[ci permakulturowej jest odpowiedni marketing (najlepiej B czy bloga
i zasad , któr zaraz opisz ).
Niedawno odpowiadaBem na wiadomo[ jednego z Czytelników bloga. Zajmuje si on produkcj mleka. My[li
o tym, by produkowa sery |óBte, gdy| to pozwoli uzyskiwa wi kszy dochód. DoradziBem mu by pomy[laB
o tym, by karmi swoje krowy drzewami :) Konkretnie[8] karagan syberyjsk , oliwnikami, morw biaB ,
wierzb ...
W ten sposób jego ser |óBty nie b dzie zwykBym serem |óBtym, ale b dzie serem |óBtym z mleka od krów
jedz cych drzewa :) W marketingu wa|ne jest by si wyró|nia - my[l , |e taki sposób wyró|ni go z tBumu
producentów mleka/sera.
Je[li stworzysz blog rolniczy i zajmujesz si produkcj |ywno[ci ekologicznej zgBo[ si do mnie po napisaniu
kilku postów. Ch tnie Ci podlinkuj .
357
Zdj cie pochodzi ze strony [9]Speak Media Blog

A Ty co o tym s dzisz?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4ZJe4SoFWI/AAAAAAAAAXs/-6JgudSdfVw/s1600-h/Green%20Marketing.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://thebeginningfarmer.blogspot.com/
7. http://kreatywnaromantyczka.blogspot.com/
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
9. http://www.speakmediablog.com/

wiktorek (2010-02-26 02:24:10)


Na wst pie (jako ze to moj pierwszy komentarz) gratuluje blogu. Forma jak i ogolna koncepcja godne nasladowania!
Dzisiejszy temat porusza dosc wazna kwestie. Nie tyle moze marketingu co informacji o produkcie. Czesto producenci
czy to zywnosci czy ubran, urzadzen rtv/agd, chemii itp itd skupiaja cala sile w wypromowaniu produktu co nie jest
to|same z podaniem informacji o nim. Np. duza siec (nie chce wchodzic w szczegóBy) ”polskich” ubran to defacto
import z chin. Czesto zdarza sie ze takie produkty s opatrzone polskim kodem kreskowym (590....) co juz wprowadza
lekko w bB d. Internet jest doskonaBym narz dziem do informowania i idea wykorzystania blogów do promocji swoich
gospodarstw wydaje sie bardzo dobra. Na tyle, |e mozna by przeszepi j szerzej (oczywiscie korzystali by ci produ-
cenci którzy nie maj sie czego wstydzi ) - co dla konsumenta mogloby byc tylko i wyB cznie na korzy[ .
Przy okazji zapytam : czy znalazl sie chetny do zrobienia strony ?

Wojciech Majda (2010-02-26 08:07:16)


Witamy na blogu wiktorku:)
Racja. Z t informacj nie jest najlepiej. Raz potrzebowaBem sól morsk do eksperymentu i musiaBem sp dzi w
sklepie ponad póB godziny, by znalez odpowiedni sól, która nie byBa przetwarzana zbyt mocno i posiadaBa naturalny
poziom NaCl
Jeszcze do strony si ch tny nie znalazB.

jako (2010-03-26 12:00:26)


Ze wzgl du na niedostosowanie polskich ferm kurzych do wymogów unijnych mo|e doj[ do likwidacji wielu ferm.
http://katowice.gazeta.pl/katowice/1,35019,7702797,Jajecznica tylko dla bogatych To niewykluczone.html
Wg mnie jest to szansa dla tych, którzy maj jajka od biegusów. Bo ceny prawdopodobnie wzrosn ze wzgl du na
spadek poda|y.

Wojciech Majda (2010-03-26 15:00:37)


Rzeczywi[cie szansa... Dziwne, |e ludzie inwestuj cy grub kas w te kurniki nie wiedzieli o tych zmianach...

jako (2010-03-26 16:18:39)


Kto[ straci, a kto[ zyska.
To nie pierwszy raz gdy ’dobrze poinformowani’ i maj cy odpowiednie zródBa finansowania wzbogac si kosztem
pozostaBych.
To stara jak [wiat metoda tworzenia oligopoli: wystarczy odpowiednio du|o regulacji i przepisów, a w efekcie na rynku
utrzyma si jedynie kilka najwi kszych podmiotów.

358
Wojciech Majda (2010-03-27 06:54:40)
Niestety rzeczywi[cie tak jest. Doxa kiedy[ napisaB dobrze pasuj cy tu tekst (cytat z gBowy):
”PoBo|yB si spa praworz dnym obywatelem, obudziB si kryminalistom”

5 sposobów na zdrow |ywno[ z ogrodu (2010-02-25 22:08)

Permakultura a woda cz.3 - co zrobic, je[li nie mozna wykopa swale’a? (2010-02-26 19:00)

[1]Swale (czytaj sBejl) to jeden ze sposobów zabezpieczania ziemi przed erozj wodn . W skrócie, jest to rów
wykopany po to by spowolni spByw wody. Dzi ki temu mo|emy zabezpieczy si przed susz , gdy| taki rów
sprawi, |e woda dBu|ej pozostanie na naszej posesji. Umo|liwi to jej lepsze wykorzystanie przez ro[liny.

[2]
Czasami jednak takiego rowu nie mo|na wykopa - z wielu powodów. Jednym z nich mo|e by obecno[
korzeni w miejscu gdzie mamy kopa swalea...
Gdy ulepszaBem gospodarstwo mojego przyjaciela byBem zafascynowany ide swalea. Przyjaciel poprosiB mnie
bym wykopaB swale’e dla jego drzewek posadzonych na póBnocnej cz [ci jego siedliska, gdy| zauwa|yB znaczn
popraw we wzro[cie drzew gdzie zrobiB odpowiednie doBy, które sprawiBy, |e woda tak szybko nie spBywaBa
po jego bardzo piaszczystej ziemi.
359
Zabieraj c si do Bopaty (jak wiecie chBopo-robotnikiem jestem;) zacz Bem kopa swalea przy pierwszym
drzewku.SzBo bardzo ci |ko, gdy| w tamtym miejscu to dobrze tylko perz ro[nie (niesamowita ro[lina
chroni ca przed erozj i swego rodzaju dynamiczny akumulator:) . W trakcie kopania natrafiBem nie tylko
na klacz perzu, ale równie| na korzenie tych ju| troch podro[ni tych drzewek, dla dobra których kopaBem
te ”dobroczynne rowy”.
Im wi cej korzeni sosen przecinaBem tym bardziej dochodziBem do wniosku, |e takie ”robienie dobrze” mBodym
drzewkom to si gwaBt nazywa ;) ZastanowiBem si co tu mo|na zmieni . DoszedBem do wniosku, |e swale
nie jest dobrem samym w sobie, po|yteczna jest funkcja jak wykonuje. A ta funkcja to... zatrzymywanie
wody. Zatrzyma wod mo|e zarówno rów, jak i struktura ”nadziemna” - waB.
W my[l powiedzenia, które Krzysztof Lis promuje - ”rozs dny czBowiek unika pracy” (czy jako[ tak;) albo jed-
nej z zasad permakultury ”Minimum wysiBku, maksimum efektu” ZabraBem si za usypywanie waBów ziemi.
Ziemi braBem z zaoranego pola, które przylegaBo do terenu, na którym urz dowaBem. W ten sposób (my[l c
i unikaj c pracy):
-mniej si zm czyBem - przekopywanie ziemi na której jest perz to mord ga
-nie uszkadzaBem korzeni drzewek
-rów, który powstaB na polu gdy wybieraBem ziemi posBu|yB mi do sadzenia nowego rz du drzew, (zasada
ka|dy element speBnia minimum dwie funkcje)
-mój przyjaciel mniej mi zapBaciB (za prac pBaciB mi na godziny).
StworzyBem dzi[ krótki film o budowie i dziaBaniu takiego waBu ziemnego. Pogoda mi dopisaBa - byBy roztopy,
wi c wszystko daBo si Badnie i obrazowo przedstawi .
[EMBED]
Film jest bardzo cicho, z czasem naucz si równie| z tym problemem radzi . W miar zdobywania
do[wiadczenia b d równie| naturalniej wygl daB przed kamer :)

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4gLYpStbxI/AAAAAAAAAXw/s_ltc-jnaEk/s1600-h/Dwa%20w%20jednym.JPG

Anonymous (2010-02-26 19:34:55)


Jako[ maBo przekonuj cy i profesjonalny ten filmik... Jeszcze musisz popracowa nad prezencj i prezentacj idei.
Jakie byBy to drzewka? PomysB na przeciwdziaBanie erozji jest sBuszny ale czy w tym przypadku nadmiar wody nie
spowoduje negatywnych efektów na korzenie drzewka?
Konrad.

Wojciech Majda (2010-02-26 20:18:57)


W przyszBo[ci b dzie lepiej z filmikami.
Budow waBu ziemnego zacz Bem od doBu ”dziaBki” w celach pokazowych (|eby si szybko napeBniaB wod ). Normalnie
tego typu budowle zaczyna si robi od góry dziaBki, gdy| wtedy wody jest du|o mniej. W drugiej cz [ci (jeszcze nie
opublikowana) pokazaBem jak sprawi , |e woda nie b dzie si nadmiernie gromadzi w tym wale.
Gatunku krzewu/drzewa nie znam.

Anonymous (2010-02-26 20:39:42)


Dzi ki za szybk odpowiedz. Popieram permakultur , wybieram si nawet na szkolenie do Niemiec, gdy tylko zdob d
fundusze...
Jednak p. na blokowisku w Gnieznie to dziaBanie czysto teoretyczne: nie Twój teren, maBo informacji istotnych dla
projektowania (np. gatunek drzewek, co jest pod spodem itp.).
Oraz jeszcze raz: prezentacja, klarowno[ , profesjonalizm!
Konrad.

360
PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-26 22:58:40)
Test archiwizacji
Film mo|na zobaczy i pobra z chomika
[1]PERMAKULTURA SYNERGIA Oszcz dzanie i magazynowanie wody w ogrodzie oraz mo|na pobra
[2]tu mo|esz pobra bez logowania
Pozdrawiam
Andrzej

1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA/Polski+Instytut+Permakultury/Filmiki+kr*c4*99cone+przez+PIP
2. http://www.przeklej.pl/plik/oszczedzanie-i-magazynowanie-wody-w-ogrodzie-avi-000aoi1bf3oh2j6
Wojciech Majda (2010-02-26 23:12:37)
@Andrzej
Wielkie dzi ki, za Twój wkBad.
@Konrad
Rzeczywi[cie trudno powiedzie , |e du|o zmieni to jedno drzewko/krzew w bloku... Film miaB za zadanie poinstruowa
o tym, |e woda jest i to du|o. Po prostu jest marnowana.
Jakby[ byB zainteresowany to b d robione warsztaty permakultury w tym roku, w Polsce. Ja b d instruktorem :D

PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-26 23:34:41)


[1]http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA SYNERGIA
PodzieliBem chomika logicznie na kilka grup, mi dzy innymi b d dodawaB filmy budz ce, otwieraj ce oczy na nasz
rzeczywisto[ w folderze Wdra|am zasady permakultury poniewa| wiem, |e
jest tu np
Zestaw filmów pokazuj cych prawdziwe oblicze Genetycznie Modyfikowanych Organizmów. Jest to zbiór czterech
dokumentów, dzi ki którym mo|na poszerzy wiedz na temat niebezpieczeDstw zwi zanych z |ywno[ci GMO.
Ukryte zagro|enia w jedzeniu dla dzieci zapis rozmowy z Jeffrey em Smith em znanym równie| w Polsce autorem
ksi |ki Nasiona KBamstwa . W dokumencie przedstawione s szokuj ce fakty na temat konsekwencji spo|ywania przez
amerykaDskich uczniów |ywno[ci zawieraj cej GMO.
{ywno[ modyfikowana genetycznie udokumentowane zagro|enie dla zdrowia zapis wykBadu Jeffrey a Smith a
podczas konferencji Fundacji The Westin A. Price. Film peBen informacji na temat organizmów modyfikowanych
genetycznie, ich wpBywu na zdrowie ludzkie, oraz ignorowanych ostrze|eniach wielu naukowców dotycz cych GMO.
Nasiona prawdy dokument odpowiada na pytanie: czego nie powiedz rolnikowi firmy sprzedaj ce ziarna GMO?
Ministerstwo ry|u film przedstawia zagro|enia zwi zane z wprowadzeniem ry|u modyfikowanego genetycznie firmy
Bayer.
Filmy pochodz z pByty wydanej przez Instytut Spraw Obywatelskich w ramach kampanii Naturalne Geny.
Równie| jest mocny materiaB o:
Apel PAN w sprawie szkodliwo[ci GMO PoniedziaBek, 15 Luty 2010 00:00
Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN) wystosowaB bezprecedensowy apel w sprawie zagro|enia
zdrowia i [rodowiska ze strony GMO. Eksperci PAN wskazuj na realne zagro|enie bioró|norodno[ci Polski ze strony
wprowadzanych do [rodowiska organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO).
Mo|na mie zastrze|enia o maBo emocjonalne i profesjonalne przedstawienie naprawd bardzo wa|nych informacji, ale
gor co polecam ten materiaB. Determinuje on bByskawiczne wdra|anie zasad permakultury w |ycie.

1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
Wojciech Majda (2010-02-27 00:03:19)
@Andrzej
Te| dostaBem te pByt ostatnio - doB czona byBa do gazety. Jeszcze nie obejrzaBem wszystkich programów, ale zach ciB
mnie Pan do tego, by to zrobi .
MógBby Pan skontaktowa si ze mn na maila, albo gg?

361
jako (2010-02-27 08:19:36)
My[l , |e filmik jak najbardziej jest ok.
Z czasem b dzie coraz lepiej. Warto da ’kamerzy[cie’ jak [ ksi |k na temat filmowania - przyda si par wskazówek
dotycz cych kadrowania itp.
Mo|na rozwa|y wB czenie na prób stabilizacji obrazu, je[li kamera j ma. Je[li nie ma, to
z do[wiadczenia wiem, |e niezle mo|na wystabilizowa film w postprocessingu: VirtualDub+Deshaker
(http://www.guthspot.se/video/deshaker.htm).
Przy bardziej skomplikowanych tematach nie warto sie sili na nakr cenie caBo[ci w jednym uj ciu: kr ci fragmentami
i w razie potrzeby/mo|liwo[ci kr ci powtórki, potem zmontowa caBo[c jakim[ programem. Mo|na wtedy te| doBo|y
jak [ krótk czoBówk , czy cho by logo, dzi ki czemu Batwo b dzie rozpozna , |e filmik powstaB w permakulturniku i
skieruje widzów do Twojego bloga.
Jeszcze raz podkre[l : JEST OK, TAK TRZYMA , z czasem b dzie jeszcze lepiej.

Wojciech Majda (2010-02-27 09:45:55)


Dzi ki za sBowa pokrzepienia i dobre rady.
Kamerzysta ju| rozpocz B nauk kr cenia. Warto doda , |e osoby tej (Pani Wiceprezes;) nie mo|na nazwa kamerzyt ,
bo filmik kr cony byB aparatem fotograficznym, takim w miar wypasionym, no ale opcje kamerowania s bardzo kiep-
skie - nawet zoomu nie mo|na robi . Z czasem (i wzrostem ilo[ci funduszy:) pewnie te| kamery si PIP dorobi.
Jestem zwolennikiem wzrostu organicznego, tak bardziej przez p czkowanie jak kredyty.

Anonymous (2010-02-27 10:34:55)


Moim zdaniem, jak na pocz tek jest zupeBnie ok. Czekam na nast pne. Jako[ przyjdzie z czasem. Dla mnie wa|niejsza
jest tre[ .
Pozdrawiam
Hubert

Krzysztof Lis (2010-02-28 09:49:06)


Dodam tylko, |e moje |yciowe motto, które staram si propagowa , idzie nawet krok dalej – ”zdrowy na umy[le unika
pracy”. :)

Wojciech Majda (2010-02-28 11:08:57)


Pochwalam, pochwalam :) Chyba te| b d gBosiB t zasad :)

Anonymous (2010-03-02 23:33:02)


Je[li zale|y nam na kilkudniowym zatrzymaniu wody opadowej na dziaBce , a mamy np. ziemi piaszczyst , to w
swale’u umieszczamy grubsz foli , co posBu|y nam za tymczasowy zbiornik wody do podlewania . Taka najgrubsza
folia zgrzana do wi kszych rozmiarów mo|e te| przyda si do wyBo|enia prowizorycznego basenu k pielowego dla
dzieci w wykopie ziemnym lub zagB bionym tarasie .
Sadz c ro[liny zawsze zaleca si wykonanie maBego doBka i ubicie ziemi wokóB w celu gromadzenia wody .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-03 01:35:40)


Te| tak mo|na:)
Specjali[ci (wi ksi ni| ja;) polecaj wypeBnienie swalea materi organiczn - ona troch zaabsorbuje wody, a po czasie
rozBo|y si wytwarzaj c próchnic , która skutecznie b dzie zatrzymywa wod w glebie.
Warto zauwa|y , |e to znowu| kwestia odpowiedniej techniki do odpowiedniej skali. Na przydomow taka technika
jest godna polecenia - w koDcu mo|na mie równie| drugie zastosowanie - basen dla dzieci. Na wi ksz skal ju| nie
za bardzo z powodu kosztów.
Podobnie jest ze sBom - do ogródka super, na skal kilku ha tu ju| nie za bardzo si nadaje.

362
Od czego zacz zbieranie i magazywnowanie deszczówki? (2010-02-27 07:13)

Jak kupi dobr , permakulturow dziaBk ? Cz.1 (2010-02-27 10:25)

[1] [2]Zdj cie przypaBacowego parku w Ar-


cugowie koBo Gniezna

Cz sto dostaj pytania dotycz ce tego czy dana dziaBka b dzie dobra czy zBa do celów permakulturowych.
Czy lepsza jest pBaska czy stroma, wilgotna czy sucha, gleba gliniasta czy piach...
Przed dalsza lektura polecam przeczyta te wpisy, je[li wcze[niej ich nie czytaBe[:
[3]Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury?
[4]Niezmienno[ rzeczy
[5]
Dowiesz si z tych wpisów du|o nt tego jak umieszcza poszczególne cz [ci samowystarczalnego siedliska
oraz tego, |e poBo|enie dom jest 6 z kolei rzecz a nie pierwsz , któr powinni[my uwzgl dni je|eli chcemy
|y wygodni, tanio i w zgodzie z natur .
Zatem jaka dziaBka byBaby idealna? Pomijam w tym momencie takie wa|ne czynniki jak dojazd do pracy,
dost pno[ do szkóB...)
Dobrze by byBo, by byBa to dziaBka poBo|ona na poBudniowym stoku, lub chocia| jej cz [ miaBa tak wys-
taw - chcemy pozyska darmow energie sBoneczn do ogrzewania i o[wietlania naszego domu. To jeden
z wa|niejszych czynników - na przestrzeni kilkudziesi ciu lat zapewni to ogromne oszcz dno[ci. Warto
uwzgl dni , |e kiedy[ paliwa kopalniane si skoDcz a na dBugo zanim to nastanie b dzie wzrasta ich cena.
W konsekwencji doprowadzi to do wzrostu ceny innych zródeB energii - np. drewna. To, |e b dziesz miaB
swoje drewno nie zmieni tego, |e b dziesz spalaB produkt wart kup kasy - mógBby[ przecie| je sprzeda , czy
przerobi na jedzenie.
Je[li zatem rozwa|asz budow domu autonomicznego, to ten czynnik b dzie bardzo wa|ny - poprawi to
skuteczno[ paneli sBonecznych oraz zmniejszy zapotrzebowanie na pBatn energi innego rodzaju (przecie|
dostajesz caBkiem sporo za darmo od SBoDca). No i ja[niej w domu b dziesz miaB:)
Teraz dochodzimy do nast pnego czynnika - jako[ gleby. Czytelnicy tego bloga wiedz ju|, |e jako[ gleby
363
mo|na poprawi - na du| skal przyspieszaj c procesy glebotwórcze kilkaset razy za pomoc ”orania Key-
line”, na skal mniejsz stosuj c [cióBk .
Czynniki, które mo|na zmieni to jeszcze ilo[ wody, która jest w glebie. Aatwiej jest paradoksalnie sprawi ,
|e wody naszej posesji b dzie wi cej, ni| mniej. Wystarczy wykopa swale’e , zastosowa projektowanie Key-
line. Jak pokazaBem w pierwszym odcinku cyklu programów opublikowanym na youtube Czytelnicy obawiali
si czy moja konstrukcja nie sprawia, |e wody jest za du|o, co uwa|am za sukces:) .
[EMBED]
Trudniejsze, cho nie niemo|liwe jest drenowanie terenu. Opcja ta jest zwykle równie| bardziej kosztowna...
Jako, |e zajmujemy si permakultur , to warto zwróci uwag na zasad ”Minimum wysiBku, maksimum
efektu” Pisze o tym we wpisie [6]PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów.
Dysponujemy technologi umo|liwiaj c robienie wielu rzeczy, niektóre z nich s caBkiem niesamowite -
wysBanie czBowieka na Ksi |yc np. To, |e co[ jest wykonalne nie oznacz, ze jest to ekonomicznie opBacalne.
Mo|na otworzy w okolicach SuwaBk, na bagnach plantacj aloesu. Gleb przecie| mo|na zdrenowa , ro[linki
do[wietli i dogrza . Nie t dy jednak droga, nale|y i[ po najmniejszej linii oporu. Je[li mamy gleb
podmokB , niemal bagnist , to czemu tego nie wykorzysta i nie uprawia |urawiny, która lubi takie warunki?
[7]Po co kopa si z koniem jak mo|na fikanie konia ukierunkowa i to wykorzysta na nasz i konia korzy[ ?
Oczywi[cie na skal mikro (ogródkow ) warto modyfikowa pH gleby, mikroklimat, nawet w znacznym stop-
niu - przecie| czBowiek nie mo|e |ywic si tylko |urawin . Na du| skal du|o lepiej dla nas i natury - wojna
nie wa|ne z kim/czym zwykle sporo kosztuje.
Teraz kilka sBów je|eli chodzi o cen ziemi. ZwBaszcza je[li kupujemy ziemi kiepskiej klasy je[li przychodzi
do pBacenia to nie bierzmy pod uwag tak bardzo tego ile mo|emy stworzy na tej ziemi (znaj c zasady per-
makultury), tylko jaka jest jej warto[ rynkowa. Prawda za[ jest taka, |e ziemia 5 i 6 klasy jest ziemi niemal
beznadziejn dla konwencjonalnego rolnictwa. NakBady rolnik musi ponosi du|e a zwrot sBaby i niepewny.
Mainstream (gBówny nurt) rolniczy nie wie, |e mo|na gleby w tak szybki sposób ulepsza . Klasa gleby to co[
danego raz na zawsze i ziemia 6 klasy ju| taka b dzie na zawsze. No mo|e jak si las posadzi, to po 1000 lat
si centymetr gleby stworzy, o ile las b dzie dobrze zarz dzany (podobnie do naturalnego). Je[li jeszcze ta
licha gleba jest na stoku, to ju| w ogóle niska cena powinna by ...Lepiej w czasie negocjacji nie informowa
sprzedaj cego o permakulturze :D
Nie uwzgl dnione w tym zostaBy takie czynniki jak odlegBo[ do pracy, szkoBy itp. Nie twierdz , |e to nie jest
wa|ne.
Mogli by si rolnicy wypowiedzie jaki maj zysk (na r k ) z 1 ha kiepskiej gleby (powiedzmy 4,5,6 klasa)?
Pomo|e to innym w negocjacjach. Zach cam do komentowania.

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4jmDIKfg3I/AAAAAAAAAX0/gglEBeUNiAU/s1600-h/Naturalny+park.JPG
2. http://arcugowo.blogspot.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-teren-pagorkowaty-nie-jest.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-teren-pagorkowaty-nie-jest.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pochwaa-lenistwa-minimum-wysiku.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-systemy-permakulturowe-musza.html

piotr34 (2010-02-27 16:50:40)


A ja tu widze pomysl na biznes.
A jakby tak kupowac hektary ziemi kiepskiej klasy a potem uzywajac orania Keyline i paru innych rzeczy i ”przerabiac”
ja na ziemie znacznie wyzszej klasy?Nie siedze w temacie handlu ziemia ale chyba przebitka moglaby byc niezla(a i
biznes pozyteczny spolecznie do tego-to lubie).
P.S.Uzywajac orania Keyline i innych rzaczy to wlasciwie jak szybko i o ile klas mozemy poprawic jakosc ziemi?

364
Wojciech Majda (2010-02-27 19:38:32)
Jak najbardziej to pomysB na dobry biznes i inwestycje.
Co do podnoszenia klasy ziemi - prosz poczytaj komentarze pod tym wpisem.
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych -w-polsce-bez.html #comments
Odpowiadaj c na Twoje pytanie tak dokBadnie to 3 lata i mamy bardzo dobr gleb . Warto zauwa|y , |e nie jest to
okres wyB czony z produkcji - mo|na prowadzi gospodark pastwiskowa, oczywi[cie odpowiednio zmodyfikowan , ale
i tak bardziej produktywn ni| normaln .
DzwoniBem z 2 tygodnie temu do kopali w gla odkrywkowego w Koninie. Cena wywoBawcza 7ha ziemi po rekultywacji
to 66ty[ zB.

Wojciech Majda (2010-02-27 20:16:31)


DodaBbym tylko, |e dzieje si to du|o szybciej ni| tam napisaBem (kilka cm w ci gu 3 lat). Nie chciaBem robi faBszywych
obietnic panice2008:)
Musz dokoDczy czytanie ksi |ki Yeomansa ”Water for Every Farm” - to co on wypisuje jest bardzo m dre, teorety-
cznie oczywiste ale bardzo odkrywcze na swój sposób.

Anonymous (2010-02-27 20:24:01)


Witam,
Te 66 tys. to drogo.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-02-27 20:55:53)


Za 7 ha dziaBk w Wielkopolsce?

Wojciech Majda (2010-02-27 21:39:25)


@Piotr 34
Taki tekst znalazBem:
”The Carbon Farmers of America report that studies have shown 12 % increases in
agricultural productivity resulting from a 1 % increase in organic matter to six inches of
soil depth. Additionally, Enhancing SOC sequestration with changes in land use and
management practice has been recognized as one of the important strategies for reducing
atmospheric CO2 level. (Tan, Lal, 2005) In 1999, Lal, et al. estimated that
improvements in the management of US cropland could potentially sequester between 75
and 208 Tg C year-1 (83-230 million tons of Carbon) for several decades.
Though keyline practices have been adopted throughout Australia, there is a lack of welldocumented
studies that actually quantify the effects of keyline cultivation, especially in
cool temperate climates with 30+ inches of annual rainfall.”

Wojciech Majda (2010-02-27 21:48:00)


@Markowy
Jak znasz lepsz ofert to prosz si podziel :)

Anonymous (2010-02-28 10:20:09)


Witam,
Nie napisaBe[, |e w Wielkopolsce. Bo faktycznie na zachodzie bez zmian ;), ceny wysokie.
Moim zdaniem bior c pod uwag ceny ziemi i system dopBat, trzeba celowa w tak ziemi , która spBaci si maksy-
malnie po 5 latach.
St d raczej poBudniowy-wschód.

365
Mo|na jeszcze kupi ziemi po 8 tys. za hektar IV klasa. Bierzesz dopBaty na maliny i po 3 latach inwestycja si
zwraca.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-02-28 11:11:47)


Mam nadziej , |e mnie w maliny z tymi malinami nie wpuszczasz :)
Rozejrz si tam (poBudniowy wschód)chyba te|.
Inna sprawa, |e przyszBo[ dopBat po 2013 jest niepewna.
Pozdrawiam.

tfaruk2 (2010-02-28 19:55:41)


Wojtek, mo|esz poda jaki[ link rozwijaj cy Twoj wypowiedz: ”Inna sprawa, |e przyszBo[ dopBat po 2013 jest
niepewna.” ?
Co do ceny ziemi to jakim[ punktem odniesienia jest na pewno informacja podawana przez ARiMR:
http://www.arimr.gov.pl/index.php?id=68 &id1=0 &id2=0
Rzeczywi[cie jest tak, |e np w [wi tokrzyskiem grunty sBabe (grunty klas V, VI) [rednio kosztuj 6285,0 zB ale ju| w
wielkopolsce to jest 20538,0 zB za ha.

Wojciech Majda (2010-02-28 21:36:37)


http://www.ppr.pl/artykul-od-2012-r-doplaty-dla-rolnikow-beda-malec- 147394.php
http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/doplaty;bezposre
dnie;dla;rolnikow;-;do;konca;2013;r,93,0,329565.html
Trudno powiedzie , co z nimi b dzie... z podanych tekstów wynika jednak, |e b d prawdopodobnie male .
Wow, |yj w najdro|szym województwie. Ciekawe czemu w [wi tokrzyskim tak tanio... Mo|e si inwestorzy scyzo-
ryków boj :) Dla mnie dobrze, b dzie taniej :)
Dzi ki za linka

Anonymous (2010-02-28 21:55:57)


Dobrze , |e s stoki poBudniowe i póBnocne . Dla zwolenników globalnego ocieplenia b d odpowiednie póBnocne , dla
przeciwników poBudniowe . Zobaczymy po latach , kto zyskaB na rachunkach :)
Cedric

Wojciech (2010-03-01 17:46:10)


Jakkolwiek trudno mi jednoznacznie okre[li czy GO jest spowodowane przez czBowieka czy nie. Nie mniej ja si b d
budowaB na poBudniowym :D

366
Czego terrory[ci mog nauczy nas o ochronie [rodowiska i permakulturze?
(2010-02-28 11:06)

[1]

Sonda pokazaBa, |e Czytelnicy bloga, którzy wzi li udziaB w ankiecie raczej do obszarników nie nale| :)
Dlatego dzisiejszy wpis b dzie traktowa o tym, jak wykorzysta zasoby z nie swojego terenu - brak lub
niedostatek jakich[ surowców nie powinien by przeszkod - wystarczy dobrze zakombinowa .
Zacznijmy od wytwarzania |yzno[ci. ZaBó|my, |e wBa[nie skoDczyBa si budowa domu, chcemy zabra si
za zakBadanie ogrodu. ”Gleba”, czy mo|e trafniej mieszanina cementu, piachu, styropianu, gruzu i innych
ró|nych dziwnych substancji to jak zapewne domy[lacie si nie jest idealne medium do sadzenia truskawek,
saBaty, czy chocia|by[ drzewek owocowych. By móc sadzi ro[liny mo|na kupi wywrotk ziemi, albo dwie.
Mo|na te| zastosowa [cióBk .
Zwykle na jesieD ludzie maj peBno li[ci. Cze[ ludzi równie| nie kompostuje swoich ”odpadów” ogrodowych,
tylko je wyrzuca. Je[li jeste[my w dobrych stosunkach z takimi s siadami mo|na zostawi im du| , plecion
siatk plastikow (tak jak babcie u|ywaj ;) Regularnie b dzie si odbiera taki pakunek i dzi ki temu
powoli zwi ksza poziom materii organicznej w glebie - czyli zwi ksza |yzno[ . Oprócz tego, |e zwi kszymy
|yzno[ gleby to przyczynimy si do ochrony [rodowiska - z gnij cej materii organicznej powstanie metan
(gaz cieplarniany) a nasze wyspiaka [mieci starcz nam na krócej.
Nast pnym sposobem jak wykorzysta cudze surowce s pszczoBy - do ich posiadania nie potrzeba bardzo
du|o miejsca a produkuj nam pokarm wykorzystuj c du|y, nie nasz obszar. Nie jest to metoda caBkiem
”na s pa” ;) bo osoba, która dostarcza naszym pszczoBom po|ytek ma lepiej zapylone ro[liny - osi ga zatem
potencjalnie wy|sze plony.
Kolejna metoda na darmowe (po poniesieniu pocz tkowych kosztów;) surowce to zbudowanie budek l gowych
dla ptaków. Je[li umie[cimy je na naszej posesji , to ptaki b d zjada owady i maBe owoce - te za[ posi-
adaj w sobie du|o fosforu. Odchody ptaków zatem równie| s bogate w fosfor (oraz azot i mikroelementy).
WidziaBem w sklepie 200g opakowanie guano za kilka zBotych - mo|emy mie [wie|e, niemal za darmo. Taka
budka l gowa to nie tylko maBa fabryka nawozów fosforowych, ale równie| lokalny punkt ochrony ro[lin.
Je[li zbudujemy budk dla sikor, to mo|emy mie [wiadomo[ , |e jedna taka rodzina zje okoBo 70 kg larw i
owadów, gBównie szkodników.* Znowu realizowana jest zasada ka|dy element speBnia minimum dwie funkcje.
Nast pny punkt jest bardzo wa|ny - to woda
Sposób ten ma wielkie znaczenie na bardzo du| , jak i maB skal .
W Polsce [rednia opadów to okoBo 600 mm na rok. W niektórych miejscach jest bardziej mokro (góry) w
niektórych (Wielkopolska i Kujawy) bardziej sucho. Nie oznacza to jednak, |e dysponujemy tylko tak ilo[ci
wody. Oczywi[cie mo|emy u|y studni i pompy... Jednak na du| skal jest to drogie do zainstalowania i
niepotrzebnie zwi ksza to koszta produkcji (pr d, amortyzacja pomp). Mo|na wykorzysta przecie| wod
s siada ”z góry” - skoro on wody nie szanuje, to czemu my mamy z niej nie korzysta ?
Obrazek tBumaczy o co chodzi:

367
[2]

Kliknij, |eby powi kszy . Na czerwono zaznaczona jest teoretyczna dziaBka. Kolorem sre-
brnymzaznaczyBem sk d na dziaBk mo|e potencjalnie pByn woda. Niebieska strzaBka pokazuje
koryto wydr |one przez erozje wodn . Wida zatem dobrze, |e woda jest tylko, |e w czasie
deszczu szybko spBywa do morza, zamiast by produktywnie wykorzystana w tym suchym i
podatnym na po|ary kraju Ile wody zatem jest do dyspozycji, skoro [rednie opady w Grecji to
okoBo 400mm na rok? Mo|e odpowiednik 4000mm, mo|e wi cej. Trzeba tylko j zmagazynowa
w czasie obfito[ci- najlepiej w za pomoc swalei i |yznej, wy[cióBkowanej gleby... Zdj cie zro-
bione przez Aleksandr Majd w Diros, Grecja.

Warto wspomnie , |e mo|na sprawi , |e ludzie b d nam [3]pBaci za to, |e b d nam dawa surowce.
Zatem czego mog nas nauczy terrory[ci o ochronie [rodowiska i permakulturze? Tego, |e jednej osoby
odpad jest kogo[ innego surowcem. W przypadku terrorystów mam na my[li po| dane przez nich odpady
promieniotwórcze, które s dla normalnych ludzi... odpadem. A dla terrorystów materiaBem do produkcji
[4]brudnej bomby.
Brudna bomba nie jest teoretycznie (bo nigdy nie zostaBa jeszcze zastosowana) bardzo skuteczna w zabijaniu
ludzi, jednak jest skuteczna w sianiu paniki i niszczeniu gospodarki.
My, perma-kultury[ci ;) powinni[my stara si przetwarza swoje odpady na miejscu. Odpady, czy
zanieczyszczenia to przejaw zle zaprojektowanego systemu.
Wie mo|e jaki[ pszczelarz, czy sikorki zjadaj pszczoBy?
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4o-0w19yqI/AAAAAAAAAYE/RX3X-10ELL8/s1600-h/Brudna%20bomba.jpg
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4o2b_-I_2I/AAAAAAAAAYA/KBVshLPfmUU/s1600-h/Woda%20z%20g%C3%B3ry.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Brudna_bomba

Anonymous (2010-02-28 22:48:54)


Zjadaj i to do[ bezczelnie bo jak nie maja co to zjadaj pszczoBy z wylotu ula - ale nie s w stanie a| tak bardzo
uszczupli kolonii. Bardziej szkodz jesieni , kiedy szukaj c pokarmu stukaj w ul aby pszczoBa wyszBa i mogBa j
zje[ . Wtedy denerwuj caB rodzine przez co mo|e nie przezimowa . Ale to bardziej hipotetyczna sytuacja, bo ja sie
z tak nie spotkaBem - widocznie sikorki preferuj inne owady. Ale na bezrybiu rak te| ryba...

368
jako (2010-03-01 08:33:21)
Czy to oznacza, |e ’wyciszenie’ ula pomo|e pszczoBom?

Anonymous (2010-03-01 21:02:16)


PszczoBy podczas zimowania zbieraj si w jednym miejscu ula w tzw.: kB b i siedz jedna koBo drugiej trzymaj c
si s siadki, dzi ki czemu mog sie ogrza . Kiedy temperatura otoczenia znacznie spada, ich metabolizm zwalnia.
Wewn trz kB bu pszczoBy zjadaj zapasy(miód albo cukier) i grzej si ciepBem innych pszczóB. Gdy si najedz
i ogrzej , wychodz na zewn trz kB bu aby zzi bni te pszczoBy mogBy si ogrza . Wszystko dzieje si troch w
zwolnionym tempie. Kiedy jednak co[ zastuka koBo ula albo co gorsza w ul, pszczoBy czuj c drgania denerwuj si
i zaczynaj si rozchodzi po ulu w poszukiwaniu przyczyny/winnego. Powoduje to zaburzenie ich rytmu |ycia,
wychBodzenie kB bu i [mier niektórych pszczóB. Je|eli sytuacja si powtarza, rodzina osBabnie albo nawet zginie. Wiec
pasieka powinna si znajdowa w ustronnym miejscu, z dala od ludzi, dróg, zwierz t domowych, warsztatów, itp.
Jako, nie wiem jak mo|na by wyciszy ul. Ale je[li pszczoBy s zdrowe, maj co je[ i nic im nie haBasuje to powinny
przezimowa bez problemu.

Anonymous (2010-03-01 21:03:06)


{yczliwy pszczelarz :)

Anonymous (2010-03-01 22:25:52)


Witam,
Sikorki potrafi osBabi pszczoBy, a nawet doprowadzi do upadku rodziny.
CaBy temat:
http://free4web.pl/3/2,92259,225699,7864955,Thread.html
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-02 07:39:26)


Dzi ki za linka i informacje.
MiaBem dobr teori :) by sztucznie podnie[ populacje sikor (poprzez budowanie budek l gowych i dokarmianie zi-
mowe) dzi ki temu populacja wi kszo[ci szkodników owadzich byBaby do[ znacznie ograniczona. Niestety teoria nie
pasuje do rzeczywisto[ci. Tym gorzej dla rzeczywisto[ci ;)

jako (2010-03-02 12:08:50)


”MiaBem dobr teori :) by sztucznie podnie[ populacje sikor”
Sztuczne podnoszenie czego[ w przyrodzie cz sto powoduje nierównowag , a potem wahni cie wahadBa w drug stron .
Nadmiar sikor zagrozi pszczoBom, bo szybko wyt pi one szkodniki i zaczn przymiera gBodem (pisaBe[ kiedy[ o mszy-
cach i biedronkach - tutaj jest to samo).
Wg mnie trzeba spróbowa trafi w ’zBoty [rodek’, zamiast nadmiernie podnosi populacj . W efekcie powinna by
stabilna populacja i szkodników i sikor. Bo z istnieniem pewnej ilo[ci szkodników trzeba si pogodzi , a walczy
jedynie z ich nadmiarem.
Niezale|nie od tego warto próbowa zabezpiecza ule :)

Wojciech Majda (2010-03-02 15:11:19)


Racja.
Chodzi o to, |e trudno okre[li co jest ”naturaln populacj sikor” w okolicy. Jakby nie byBo wi kszo[ terenu Pol-
ski, to tereny przez czBowieka przeksztaBcone. Nie ma ”naturalnych” dziupli, bo nie ma a| tyle takich starych drzew.
Dokarmianie zimowe jest rzeczywi[cie caBkowicie ”nienaturalne”.
Zastanawia mnie równie|, czy daBoby si w ten sposób zwalczy szrotówka kasztanowcowiaczka...

369
jako (2010-03-10 22:10:21)
Warto pami ta i o ’nocnych’ t picielach owadów, czyli nietoperzach.
Wystarczy zapewni im miejsca do nocowania i zimowania (odpowiednie budki), a odwdzi cz si nam np. ogranicze-
niem populacji komarów (500 komarów/noc/nietoperza).
No i nie wyjadaj pszczóB z ula :)

Wojciech Majda (2010-03-10 23:36:36)


Racja, i jeszcze guano wytwarzaj :)
CzytaBem o ludziach, którzy caBe pomieszczenia przystosowuj do kolonii nietoperzy. Na ziemi rozpo[cieraj du|e folie
i zbieraj raz w roku z nich ten cenny bogaty w fosfor i mikroelementy nawóz.
W Gnieznie w parku miejskim zaBo|yli chyba budki dla nietoperzy. To co si wieczorem nad stawkiem dziaBo przeszBo
moje naj[mielsze oczekiwania.
Stawek a raczej prze|yznione bajoro od zawsze byBo wyl garni komarów. Wieczorem latem nie daBo si wysiedzie
tak |arBy. Po zainstalowaniu budek i fontanny populacja komarów drastycznie spadBa.
Nad stawem w ci gu minuty nietoperze przelatywaBy kilkana[cie razy.

Apolinary {uchowicz (2010-05-21 20:35:36)


Nie zdawaBem sobie sprawy |e nietoperze t pi tyle komarów i daj cenny nawóz. Coraz bardziej je lubi .Dzi ki za
informacje. Popracuj w temacie skrzynek. Czy kto[ ma jeszcze jakie[ do[wiadczenia z nimi zwi zane?

Wojciech Majda (2010-05-21 22:14:40)


Takie budki zarówno dla nietoperzy jak i dla ptaków to mo|e by prawdziwa fabryka nawozów, bo przecie| |eruj
na du|o wi kszym terenie ni| nasz a du| cz [ czasu sp dzaj na naszej dziaBce, co sprawia, |e stosunkowo du|o
odchodów wydalaj .
http://www.cleanairgardening.com/batguano.html
W tym linku jest na sprzeda| (w USA) 10 funtowa (4,7kg) paczka suszonego guana za cen 35 dolców...

2.3 March

Permakultura i naturalne nawozy cz. 6: Czarne zBoto - Terra preta (2010-03-02 00:53)

[1] Po lewej zwykBy oxisol, po prawej Terra preta (dosBownie


czarna ziemia)

Dzisiejszy wpis nie b dzie po[wi cony nowo odkrytym zBo|om ropy naftowej gdzie[ w Ameryce PoBudniowej.
B dzie o...
370
Czarnym zBocie.
Zaczniemy od podstaw - fundamentu. MateriaBem wyj[ciowym w naszej historii jest jak to zwykle bywa gleba.
W tym przypadku oxisole - to bardzo jaBowe gleby wyst puj ce w tropikach, mi dzy innymi w Dorzeczu Ama-
zonki. Co maj jaBowe gleby gdzie[ w Brazylii do sytuacji polskiego ogrodnika, czy rolnika?
Bardzo du|o, gdy| niektóre gleby w tamtym rejonie takie jaBowe nie s . No i co z tego mo|na by rzec -
przecie| w Polsce te| mamy niektóre gleby bardziej |yzne ni| inne. Warto jednak przedstawi dlaczego te
gleby w Amazonii s jaBowe i dlaczego staBy si |yzne...
{yzna gleba to gleba, która posiada wysoki poziom materii organicznej. W tropikach z racji wysokiej
wilgotno[ci i temperatury rozkBad materii organicznej jest niezwykle szybki. W kilka tygodni nie b dzie
[ladu po padBej krowie - nawet ko[ci zostan zutylizowane. Równie| opadBe li[cie rozkBadaj si bardzo
szybko. Wi kszo[ drzew ma pBytki system korzeniowy po to by od razu przechwyci pierwiastki zawarte
w rozkBadaj c si na powierzchni materii organicznej. Gdy wytnie si drzewa - jak to cz sto si robi, by
oczy[ci teren pod plantacj GMO soi lub pastwisko dla krów gleba zostaje odkryta, materia organiczna
szybko zostaje wymyta i zostajemy z caBkowicie jaBow gleb . W takim przypadku bardzo trudno o ponowne
zalesienie danego obszaru...
Jak zatem w takich warunkach ma si wytworzy |yzna gleba?
OkazaBo si , |e cz [ gleb jest bardzo |yzna. Co ciekawe nie s |óBte jak zwykBe oxisole, tylko s czarne.
Jeszcze dziwniejsze jest to, |e gleby te charakteryzuje wysoki poziom materii organicznej, mimo, |e s up-
rawiane od setek lat. Co zatem trzeba zrobi , |eby trwale zwi kszy poziom materii organicznej - doda do
gleby tak materi organiczn , której nic nawet w Dorzeczu Amazonki nie trawi...
Indianie w Dorzeczu Amazonki dodawali do gleby w giel drzewny wymieszany z odchodami zwierz t i padBymi
zwierz tami. Taka mieszanka sprawiaBa, |e trwale poprawiano |yzno[ gleby. W giel ma do[ znaczne
mo|liwo[ci wi zania ró|nych pierwiastków, w tym biogenów (pierwiastków takich jak NPK). Zapobiega za-
tem wymywaniu tych wa|nych dla ro[lin substancji. Nast pn cech , wa|n raczej dla nas ni| dla Indian
jest zwi kszenie pojemno[ci wodnej gleby.
Terra preta, bo tak z portugalskiego nazywana jest ta czarna ziemia ma jeszcze inne zadziwiaj ce wBa[ciwo[ci.
Potrafi si ”regenerowa ” Niektórzy rolnicy sprzedaj j nawet, gdy| jest poszukiwanym towarem. Twierdz
równie|, |e wystarczy zostawi z 20 cm warstw terra preta, by pod wpBywem li[ci i spadaj cej materii
organicznej gleba si regenerowaBa. Niektórzy naukowcy podejrzewaj nawet, |e w spraw zaanga|owane s
jakie[ bakterie. BBC zrobiBa ciekawy film na m.in. ten temat.
[EMBED]

O Terra preta zaczyna si od 30 minuty. CaBy film jest bardzo ciekawy - opowiada histori
dlaczego El Dorado nigdy nie zostaBo odnalezione oraz przedstawia ciekaw teori , która rzuca
cieD na dotychczasowe podej[cie do g sto[ci zaludnienia Dorzecza Amazonii oraz zaawansowania
technologicznego ludów tamtych rejonów.
Alternatyw dla w gla drzewnego jest u|ycie ”zwykBego” w gla (brunatny lub kamienny). ZnalazBem na forum
biologia ciekawy wpis na ten temat. Jakkolwiek nie zgadzam si z wszystkim pogl dami tego czBowieka, to
przedstawia ciekawe spojrzenie na kilka spraw - [2]kliknij tutaj.
”Ze wzgl du na powoln mineralizacj w gla w glebie, efekty dziaBania du|ych dawek utrzymuj si do 8 lat,
powoduj c ZWI KSZENIE POJEMNOZCI WODNEJ I SORPCYJNEJ GLEBY.” - cytat pochodzi z tej
samej strony. Autor u|yB troch niewBa[ciwego okre[lenia. W giel si nie mineralizuje, tylko utlenia. Nie
mniej warto zauwa|y , |e te 8 lat to w przypadku ”normalnego” u|ytkowania gleby - tzn. z przekopywaniem,
oraniem itp. Je[li nie b dziemy ora , czy przekopywa gleby, a dostarcza b dziemy [cióBki to ten efekt
b dzie trwaBy DodaBbym jeszcze, |e wBa[ciwo[ci sorpcyjne w gla (utrzymywania pierwiastków) mog by w
pocz tkowym okresie powodem spadku plonów, gdy| w giel ”wci gnie” du| ilo[ dost pnego azotu, fosforu
i potasu. Dlatego wBa[nie Indianie mieszali go z odchodami zwierz t, czy ich ciaBami lub krwi . W skali
ogródkowej w giel mo|na moczy w zbiornikiem z np. moczem. Na wi ksz skal mo|na moczy w giel w
gnojowicy, czy gnojówce. Od biedy mo|na u|y mocznika . Takie nasi kanie powinno trwa 2-3 tygodnie.
371
Tematem wykorzystania w gla drzewnego do nawo|enia zajmuje si ju| wiele uniwersytetów i kilka firm
prywatnych.
Poprzedni wpis o [3]nawozach naturalnych mo|esz przeczyta tutaj.

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4xTrTvGYEI/AAAAAAAAAYI/KWmv6yPu4-Y/s1600-h/Terra_Preta.jpg
2. http://www.forum.biolog.pl/wegiel-brunatny-jako-nawoz-vt18035.htm
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz5-jak.html

piotr34 (2010-03-03 01:55:23)


Przyznaje ze mimo mojego pozytywnego nastawienia zdecydowanie nie docenialem mozliwosci permakultury-
ZDECYDOWANIE.

Wojciech Majda (2010-03-03 08:31:11)


Wiesz piotr 34. To w sumie nie ”permakultura” wymy[liBa te rzeczy - tylko w ramach tego systemu projektowania
takie techniki i metody zostaj docenione i WYKORZYSTANE. Na tym polega jej ”genialno[ ” wBa[nie:)
Im wi cej czytam, tym bardziej mi szcz ka opada. - np. z postem o Holistycznym zarz dzaniu ziemi (który wBa[nie
przygotowuj ).
Pozdrawiam

O zdrowiu ziemi. (2010-03-03 01:21)

Zapewne w kr gu miBo[ników medycyny niekonwencjonalnej znane jest poj cie holistycznego (caBo[ciowego)
podej[cia do zdrowia. Nie jestem specjalist od medycyny niekonwencjonalnej (cho posiadam wyksztaBcenie
w zawodzie paramedycznym), ale ja rozumiem to podej[cie w ten sposób: musimy patrze na organizm jako
caBo[ - choroba nie bierze si bez przyczyny. W medycynie konwencjonalnej te| jest podobne podej[cie
- choroby nie wyst puj bez przyczyny. Cz sto tymi przyczynami s np. bakterie czy wirusy. Dla kon-
wencjonalnej medycyny to jest wystarczaj ce wytBumaczenie - nast piBa infekcja bakteryjna czy wirusowa,
wi c czBowiek zachorowaB. Moim zdaniem cz sto medycyna ”niekonwencjonalna” idzie krok dalej pytaj c
dlaczego dany czBowiek zachorowaB (bakterie czy wirusy) oraz dociekaj c przyczyny dlaczego dany czBowiek
staB si podatny na chorobotwórcze bakterie czy wirusy.
Znane s przykBady, gdy jedno ”konwencjonalne” lekarstwo pomaga na np. serce, ale szkodzi na w trob . To
za[, które ma pomaga na w trob szkodzi na nerki, to na nerki...
W ”bran|y” wyst puj zdarzaj si zarówno konowaBy jak i z drugiej strony szarlatani...

Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.1 (2010-03-03 09:51)

”WspóBczesne rolnictwo traci wi cej gleby ni| produkuje |ywno[ci”

Poincelot
372
[1] Czytelnicy na pewno domy[laj si , która
strona jest zarz dzana Holistycznie. Czy wiesz, |e obsada zwierz t jest równie| du|o wy|sza
na tej lepiej zarz dzanej stronie? Zwró cie uwag , |e po lewej stronie, nie tylko wydajno[
pastwiska jest mniejsza, wida równie| siln erozj brzegu strumienia.

Z angielska holistyczne zarz dzanie ziemi to ”Holistic Land Management”. Termin ten zostaB stworzony
przez Allan Savory i jego |on Jody Butterfield. Napisali oni m.in. ksi |k pt. ”Holistic Land Management”
(która miaBem przyjemno[ bardzo szybko przeczyta ). Opisuj w niej swoje podej[cie do zarz dzania farm ,
czy gospodarstwem. Allan urodziB si w Rodezji (dzisiaj ta byBa kolonia nale|y do Zimbabwe). Poruszaj w
niej tak tematyk jak post puj ce pustynnienie, degradacja gleby i pastwisk...
Osoby, które stosuj podej[cie opisane w tej ksi |ce byBy w ci gu 10 lat zwi kszy ponad tysi ckrotnie wyda-
jno[ pastwiska z ha. Nie jest to specjalnie trudne w przypadku, gdy 1 ha pastwiska jest w stanie utrzyma
mniej ni| jedn krow przez dzieD w roku:) Taka ”wydajno[ ” panuje na niektórych farmach w Australii z
powodu wieloletnich bB dów w sposobie u|ytkowania rancza. Bill Mollison opisuje w ksi |ce ”Permaculture:
A Designers’ manual” podobny przypadek. yle ”zarz dzana” krowa na mili kwadratowej pastwiska mo|e
przyczyni si do zmienienia tego obszaru w pustynie. 1 mila kwadratowa to okoBo 260 ha!!!
Potoczn wiedz jest to, |e nadmierny wypas bydBa przyczynia si do pustynnienia. Savory rozprawia si z
tym mitem.
To zBe zarz dzanie bydBem przyczynia si do pustynnienia. Zwiat jak si okazuje peBen jest przykBadów w
którym przyczyn pustynnienia byBo wstrzymanie wypasu bydBa, czy odgrodzenie terenu by nie mogBy
si na nim dzikie zwierz ta wypasa .
Jak si okazaBo nadmierne wypasanie nie ma nic wspólnego z ilo[ci zwierz t na jednostk
powierzchni. Co wpBywa na nadmierne wypasanie to ilo[ dni w których ro[liny s wystaw-
ione na spasanie przez zwierz ta oraz ilo[ dni mi dzy nast pnym spasaniem.Naszym zadaniem,
jako zarz dców jakiego[ terenu powinno by zatem skrócenie czasu jaki zwierz ta s na danym obszarze i
wydBu|enie okresów mi dzy pierwszym a kolejnym spasaniem.
Je[li b dziemy si kierowa tymi zasadami to mo|emy mie du|o wi ksz ilo[ zwierz t na pastwisku, zm-
niejszy koszty nawozów do zera, zaprzesta u|ywania herbicydów oraz zmieni pustynie w produktywne
pastwiska i lasy - Sahara to w du|ej cz [ci pustynia pochodzenia antropogenicznego (ludzkiego)
W Polsce raczej do pustynnienia nie dojdzie, jakkolwiek zasady pozostaj podobne.
Gdy mamy ci gle na tym samym obszarze jedn krow , to krowa ta z czasem przyczyni si do degradacji
pastwiska (zje wszystkie jadalne ro[liny). Na pastwisku pozostan tylko ro[liny niejadalne i truj ce dla krów.
Gdyby trzyma krow w zamkni ciu na 10 ha z czasem krowa umarBaby z gBodu na skutek zBego zarz dzania.
By temu zapobiec stosuje si wypas kwaterowy, herbicydy i podsiewanie pastwiska. Oznacza to nakBad pracy
i koszty dla rolnika.
[EMBED]
[2]Allan Savory - Keeping Cattle: cause or cure for climate crisis? from [3]Feasta on [4]Vimeo.

373
Polecam obejrzenie godzinnego wykBadu Allana Savory. Wiedza w nim zawarta jest dla ka|dego
wBa[ciciela pastwiska wr cz bezcenna.
ProsiBbym, aby osoby zainteresowane wprowadzeniem tej metody si do mnie zgBosiBy. Za darmo zaprojektuj
i b d doradzaB w kwestii przystosowania tej metody do warunków polskich. Wymagane jest:

• posiadanie pastwiska:)

• elektrycznego pastucha

• jakiego[ trawo|ernego du|ego inwentarza - co do[ oczywiste:)

• zgoda na opublikowanie wyników na blogu i dzielenie si obserwacjami z Czytelnikami

• ch bycia pionierem :)

• posiadanie kultywator lub dost p do niego

Bardzo mocno preferowane b d osoby z Wielkopolski/Kujawsko-Pomorskiego. Im bli|ej Gniezna tym lepiej:)


Niewielkopolanie, Niekujawiacy, Niepomorzanie prosz nie bierzcie tego osobi[cie:) - kilkukrotne wycieczki
na drugi koniec Polski s bardzo czasochBonne, troch kosztowne no i CO2 bym du|o wytworzyB :)
Ch tnych prosz o wpisywanie si w komentarze do postu wraz z podaniem miejscowo[ci i najlepiej odlegBo[ci
od Gniezna :)
Innych zach cam do komentowania - co o tym my[licie?
Zdj ciedzi ki uprzejmo[ci [5]Holistic Management International. Aktualnie na [wiecie Holisty-
cznie zarz dzane jest 30 milionów akrów tj. okoBo 12 milionów hektarów.

1. http:
//2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S44TkY_vbBI/AAAAAAAAAYY/gAuHha98sL4/s1600-h/Holistic%20land%20management.jpg
2. http://vimeo.com/8239427
3. http://vimeo.com/feasta
4. http://vimeo.com/
5. http://www.holisticmanagement.org/index.html

Anonymous (2010-03-03 18:18:50)


Witam. Troche nie na temat, ale kwestia ta nurtuje mnie ju| jaki[ czas.
Z tego co widz permakultura bardzo sprytnie wykorzystuje naturalne zale|no[ci wyst puj ce w [rodowisku. Ro[liny
rosn wydaj plony, ale czy istniej jakie[ permakulturowe sposoby na uBatwienie zbiorów tych owoców czy cz [ci
ro[lin? W monokulturach mo|na zebra np. zbo|a czy owoce kombajnem, ale w permakulturowych uprawach ci |ki
sprz t ubija gleb , poza tym ró|ne ro[liny na jednym kawaBku nie mog by zbierane w ten sam sposób, bo s to ró|ne
gatunki, albo dojrzewaj w ró|nym okresie.
W permakulturze odpada wi kszo[ prac typu oranie (poza Keyline), opryski, nawo|enie, cz [ciowo siew - to wszystko
pozwala na oszcz dzenie czasu i energii w postaci pracy czy paliwa, ale takie zabiegi jak zbiór musz by prowad-
zone przy pomocy ludzkich mi [ni, selektywnie, ka|dy gatunek z osobna. Powoduje to |e permakultura znajduje
zastosowanie najcz [ciej w maBych gospodarstwach (mówie o uprawie, nie hodowli). Pozwala to na samowystar-
czalno[ , ale jest to ograniczenie dla rozwoju permakultury na szerok skale - warto zastanowi si nad rozwi zaniami
uBatwiaj cymi prace typu zbiory bo ma to strategiczne znaczenie dla rozwoju permakultury i PIP-u :) (obszarnik za
projekt zapBaci wi cej, a zawsze du|emu klientowi mo|na da rabacik co zach ci jego i innych). Ja wiem |e wszyscy s
leniwi, a robi nie ma komu :) ale sama permakultura wyznaje zasad ”maksimum efektu, przy minimum kosztów”,
wi c mo|e jest to temat na jaki[ wpis?

374
Ogrodnik

Anonymous (2010-03-03 18:20:05)


Z konstruktywnych rozwi zaD przychodzi mi uprawa wielu ro[lin na jednym polu, które dojrzewaj w tym samym
czasie i zbiór ich kombajnem, a nast pnie zastosowanie takiej mieszanki jako paszy b dz nasion siewnych. Mo|na
tak|e takie nasiona tryjerowa , przez co rozdzielimy jeden gatunek od drugiego. PrzykBadem jest fasola uprawiana
razem z kukurydz . Nie jest to rozwi zanie doskonaBe, ale zawsze jakie[:)
Innym sposobem na np. ro[liny o nasionach drobnych i nierównomiernie dojrzewaj cych, to otrzepywanie nasion z
rosn cych ro[lin na pBachty co jaki[ czas, a nast pnie u|ycia ich jako mieszanki lub tryjerowania tych nasion. Wi cej
nasion si uratuje ale jest to pracochBonna metoda.
Na wi ksze owoce mo|na by stosowa siatki zawieszone pod drzewami - ale nie wiem czy to opBacalne.
Borówki i niektóre jagody mo|na by zbiera przy u|yciu maszynki do zbioru borówek (taki grzebieD z zbiorniczkiem
z tyBu)
Tyle przychodzi mi teraz do gBowy. Czy istniej jeszcze jakie[ permakulturowe metody na uBatwienie sobie pracy? A
mo|e po odpuszczeniu zabiegów orania, opryskiwania itd, itp. czasu zostaje tak du|o |e nie ma co ze sob zrobi i
czBowiek sam a| si rwie do zbiorów?
Ps: Tryjerowanie to oddzielanie grubszych nasion od drobniejszych poprzez przesiewanie w takim antycznym
urz dzeniu które czy[ci np. zbo|e od chwastów mi: poprzez przesiewanie przez sita o ro|nych [rednicach otworów
i wywiewaniu l|ejszych chwastów przy pomocy wiatraka. W moim regionie nazywa si ono inaczej, ale chyba ”try-
jerowanie” to nazwa polska.
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-03-03 20:48:16)


Witam Ogrodniku.
Temat ju| wrzucony na list tematów do zrobienia. Przychodzi mi ju| kilka pomysBów na to, jak zmniejszy nakBad
pracy. Mo|na wpu[ci ludzi do sadu/le[nego ogrodu by sobie sami zebrali - ta opcja dobrze B czy si z agroturystyk
lub je[li gospodarstwo jest blisko miasta. Wtedy ka|da osoba pBaci ”wej[ciówk ” i sama pasie si w sadzie/le[nym
ogrodzie. W zale|no[ci od tego, co jest akurat w ogrodzie to wej[ciówka mo|e by dro|sza taDsza.
Permakultura na du| skal (kilkadziesi t tysi cy hektarów) to przede wszystkim ró|nego rodzaju agrole[nictwo i
Keyline. Najmniej absorbuj ce jest prowadzenie lasu pastwiskowego. Zwierz ta na mi so/skóry a drzewa na drewno.
Na troch mniejsz skal (cho te| du| ) dobre s produkty, które nie trzeba zebra powiedzmy ”w jeden dzieD” -
orzechy/kasztany.
Polecam zapoznanie si z koncepcj 5 stref:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
Takie zbieranie orzechów jest do[ Batwe - zwBaszcza je[li pu[ci si krowy pod orzechami, |eby wy|arBy traw . Trzeba
tylko na placki uwa|a ;)
Do zbierania orzechów polecam przyrz d zwany nut wizard. Chyba ju| dost pny w Europie. Sam z ziemi w 40 sekund
zebraBem kilkadziesi t orzechów laskowych. Bez schylania si - szBo szybko, Batwo i przyjemnie.
Nie da si ukry , |e jak piszesz zbiór jest zwykle trudniejszy i bardziej pracochBonny=wy|sze koszty ni| w monokul-
turowych.

Anonymous (2010-03-03 21:30:37)


Jest rozwi zanie podobne do ”wypasowych wej[ciówek”, które spotkaBem na pobliskiej plantacji truskawek - teren
ogrodzony, truskawki urosn to przychodz ludzie i zbieraj , i przy wyj[ciu pBac za wag zebranych owoców. Ma to
jednak ta wad |e ludzie s jacy s (szczególnie nieu[wiadomieni peramkulturowo) i gotowi rozdepta póB ogrodu w
poszukiwaniu pietruszki :( Rozwi zaniem byBoby utworzenie bardzo g stej sieci [cie|ek, ale to niszczy gleb miejscami
i wyB cza cz [ ziemi z produkcji. Poza tym w dzisiejszych czasach ludzie s leniwi i wol mie podane wszystko na
tacy i raczej nie b dzie sie im chciaBo gania po le[nym ogrodzie za ziemniakami na obiad... Chocia| dla innych byBaby
to atrakcja - ale takich jest niewielu :(

375
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-03-03 22:40:29)


Sepp Holzer wypo|ycza domki letnikom a oni maj sobie znalez jedzenie.
Gdzie ludzie tam te| [cie|ki musz by niestety. Wykorzystuj c zasad ”pi trowo[ci” niekoniecznie [cie|ka musi by
terenem wyj tym z produkcji - przecie| mo|e drzewo rosn nad [cie|k .
Ogrodnik:
”Ma to jednak ta wad |e ludzie s jacy s (szczególnie nieu[wiadomieni peramkulturowo) i gotowi rozdepta póB
ogrodu w poszukiwaniu pietruszki :(”
W tym zachowaniu to ludzie zupeBnie si od innych zwierz t nie ró|ni :) Krowy te| jedz deser najpierw...
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpier w-czyli-o-tym.html
Mo|e rozwi zaniem jest du|a intensywno[ spasania i potem dBugi okres odpoczynku le[nego ogrodu? :)

Zeus (2010-03-04 19:30:04)


Na glebach mineralnych, intensywne poruszanie si zwierz t nie jest po| dane, bowiem ugniatanie i tak mocno zbitej
wierzchniej warstwy gleby wpBywa ujemnie na jej wBa[ciwo[ci
fizyko-chemiczne (zmniejszenie porowato[ci, a tym samym intensywno[ci wsi kania i zatrzymywania wody oraz napowi-
etrzenia). Sprawia to, |e w miejsce warto[ciowych gatunków runi rozwijaj si gatunki mniej warto[ciowe (np. sity),
a nawet niepo| dane, którym takie warunki sprzyjaj .
Organizacja wypasu zwierz t w gospodarstwach ekologicznych - doc. dr hab. Zbigniew Wasilewski, Instytut Melio-
racji i U|ytków Zielonych w Falentach
skomentujesz to?

jako (2010-03-04 20:28:19)


IMHO przy ’wypasie permakulturowym’ dziaBanie zwierz t jest intensywne, ale krótkotrwaBe, dzi ki czemu zyski
(nawo|enie i ’amputacja zieleniny’) przewa|aj nad stratami (ugniatanie).

Wojciech Majda (2010-03-04 20:50:15)


Opisany przez pana dr. model wypasu dotyczy typowego u|ytkowania pastwiskowego. Je[li zwierz ta b d porusza
si intensywnie przez dBugi czas - np. w druj c od jednego fragmentu pastwiska do drugiego w poszukiwaniu najs-
maczniejszych k sków, to rzeczywi[cie b dzie to na dBu|sz met dla pastwiska negatywne.
W przypadku intensywnego spasania prawie wszystkie ro[liny s z|arte, a te co nie s zjedzone zostaj stratowane.
Wszystkie ro[liny ”startuj od zera”. Ten typ wypasu jest lepszy, bo krowy przy du|ej obsadzie nie wybrzydzaj i nie
Ba| po pastwisku. Przyczyniaj c si do dodatkowego ubicia gleby.
Przy zaBo|eniu, |e mamy 10 ha
Kluczowe jest jednak pytanie czy intensywniejsze u|ytkowanie jest 10 krów na 0,1 ha przez 1 dzieD,
czy 10 krów na 10ha przez 100 dni?
W pierwszym przypadku ka|dy fragment pastwiska (i ro[liny) ma na regeneracj po intensywnym wypasie 100 dni w
drugim nie ma ani chwili ”odpoczynku”. Krowy Ba| po pastwisku i zjadaj najpierw smaczne k ski, co przyczynia si
do staBej degradacji runi pastwiska.
Do tego dochodzi staBe zwi kszanie si poziomu materii organicznej (poprzez auto-amputacj korzeni mocno
zgryzionych traw)
Oczywi[cie przedstawiony model to uproszczenie, no ale mam nadziej , |e obrazowo przedstawiBem o co chodzi.

Wojciech Majda (2010-03-04 20:55:32)


Jako m drze prawi (jakby ksi gi czytaB;)
RozkBadaj ca si materia organiczna (korzenie ro[lin) b d po|ywk dla d|d|ownic, co sprawi, |e te zaczn pracowa
pilnie nad napowietrzeniem gleby. Du|a ilo[ d|d|ownic przyci gnie krety (dalsze napowietrzenie i spulchnienie), które
na normalnym pastwisku przyczyniaj si do wzrostu ”chwastów”. W holistycznym zarz dzaniu nie ma tego problemu

376
(ro[liny niesmaczne zostan z|arte, a truj ce zadeptane).

Permakultura i nawozy azotowe cz.3 (2010-03-04 13:00)

Dawno nie poruszaBem tematu azotu w osobnym wpisie. Dla przypomnienia polec przeczytanie [1]poprzed-
niego wpisu o nawozach azotowych.

[2]
[3]
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| 1 kg azotu w zale|no[ci od rodzaju nawozu sztucznego jaki si u|yje kosztuje
okoBo 1,5 - 2zB - niby nie du|o. Jednak gdy jest si rolnikiem, to trzeba tego nawozu sypa kilkadziesi t - do
300 kg na ha. Robi si z tego ju| powa|ne pieni dze zatem. To dawka roczna, wi c pieni dze te| trzeba
wydawa co roku.Wida zatem, |e pozycja nawozy (azotowe) to do[ istotna cz [ kosztów uprawy wi kszo[ci
upraw rolnych. Nie wiem, czy to tylko ja osobi[cie, czy moje wielkopolskie korzenie, ale ja pieni dzy nie
lubi wydawa :).
Wpis ten b dzie równie| przydatny ogrodnikom, którzy nie chc stosowa ”granulków”, czyli chc mie po
prostu zdrowszy ogród.
Sytuacja robi si zwBaszcza nieciekawa, w roku w którym panuje ”kl ska urodzaju”. Kl ska urodzaju to
okre[lenie oznaczaj ce niskie ceny na dany produkt rolny z powodu tego, |e dany rok byB wyj tkowo dobry
(pod k tem pogody i braku szkodników) dla danego produktu. Warunki byBy zatem tak dobre, |e na rynku
jest za du|o danego dobra - doprowadza to cz sto do spadku ceny, poni|ej ceny produkcji. Wielu rolnikom
nie opBaca si wtedy nawet zatrudnia zbieraczy do zbierania np. jabBek, bo na ka|dym zebranym przez nich
kilogramie b d musieli dopBaca do interesu.
Permakultura proponuje inne podej[cie do nawo|enia azotowego. Lepiej jest wykorzysta do tego celu ro[liny
wi | ce azot - mo|na je u|ywa na wiele sposobów:

• ro[lina wi | ca azot musi rosn w okolicy ro[liny, która tego azotu potrzebuje

• [cióBkujemy ro[linami wi | cymi azot ro[liny, które azotu potrzebuj


377
• przycinamy ro[liny wi | ce azot, dzi ki czemu odpowiednia cz [ korzeni (na których s bakterie
brodawkowate, które to wi | azot dla ro[lin wi | cych azot). Gdy korzenie i brodawki si rozBo| to
dostarcz glebie azotu.

• mamy dobr , mocno zagrzybion gleb i grzyby mikoryzowe transportuj azot (i nie tylko) z miejsca
gdzie tego azotu jest du|o, do miejsca, gdzie ten azot jest potrzebny.

• spadaj ce li[cie ro[lin wi | cych azot

• odchody zwierz t zjadaj cych ro[liny wi | ce azot (równie| mocz ludzki )

W trakcie poszukiwaD udaBo mi si zebra troch informacji nt. tego ile poszczególne gatunki ro[lin wi |
tego azotu. Wszystkie dane to ilo[ kilogramów czystego azotu na hektar na rok w przypadku monokultury
danej uprawy.
Lucerna nawet do 600 kg
Robinia akacjowa 250 kg
Olsza - 200 kg
Koniczyna biaBa - tutaj rozpi to[ w[ród zródeB jest du|a 200-500 kg
Aubin ([rednia) okoBo 100 kg
Niestety jeszcze nie mam danych dotycz cych innych ro[lin zwBaszcza wieloletnich.
Warto zauwa|y , |e ilo[ , która tutaj jest podana, to ilo[ azotu, któr ro[liny wi | , a nie ilo[ , która jest
dost pna dla innych ro[lin. Cz sto jest tak, |e ro[lina sama do gleby wydziela bardzo maBe ilo[ci azotu - jak
np. Bubin.
Wi kszo[ z tego co wytworzy jest zu|ywane przez ni do wytworzenia nasion. To dlatego ro[liny str czkowe
maj tak du|o biaBka (w cz steczkach biaBka jest azot). Dlatego w konwencjonalnym ogrodnictwie i rolnictwie
wi kszo[ nawozów zielonych wi | cych azot [cina si i przyoruje zanim ro[liny wydadz nasiona (a nawet
zakwitn ). W ten sposób nawóz zielony szybko si rozkBada i azot w nim zawarty szybko jest dost pny dla
ro[lin rosn cych po nawozie zielonym. Nam jednak nie chodzi oczywi[cie o jednorazow akcj a permanentne
korzy[ci w postaci |yznej gleby.
Inna sprawa, |e z nawozów sztucznych wykorzystywane przez ro[liny jest tylko 50-70 % azotu. Reszta jest
tracona, gBównie poprzez wymywanie do wód gruntowych (które pózniej pijemy).
Jak t nieco skomplikowane dla osoby ”nie siedz cej w temacie” teorie mo|na wykorzysta w praktyce?
Poka| na przykBadzie kiepskiej gleby piaszczystej - powiedzmy 5 klasa.
Sad ogradzamy |ywopBotem z karagany syberyjskiej (krzew ten równie| wi |e azot) - zapewni on osBon
przed wiatrem, co zapobiegnie wysuszaniu ro[lin i gleby oraz uszkodzeniom mechanicznym, zapewni te| lep-
sze zapylenie owocom. Przy rozplanowaniu sadu nie postanowili[my mie monokultury jednogatunkowej,
gdy| to nie jest ani opBacalne ani przyjazne dla [rodowiska (z wielu wzgl dów).
Je[li mamy sBabe gleby mo|emy pomy[le o rokitniku zwyczajnym i ró|y pomarszczonej. Warto jednak
uprawia je naprzemiennie lub w rz dach raz rokitnik, raz ró|a. Dzi ki temu ró|a b dzie korzysta z azotu,
który rokitnik wi | . Gleba w sadzie mo|e by obsiana koniczyn - równie| wi |e azot, co przyspieszy wzrost
nowych sadzonek.
Je[li rz dy mi dzy ro[linami b d miaBy odpowiedni szeroko[ mo|na pokusi si o zbudowanie[4] kurzych,
króliczych czy g sich traktorów dostosowanych do szeroko[ci rz dów - wtedy kury b d wyjadaBy trawy i
koniczyn - nie do[ , |e kontroluj [5] ”chwasty” to jeszcze odchody s bogate w azot, potas i fosfor. Dzi ki
temu drzewka maj dost p do tych pierwiastków w Batwo przyswajalnej formie.
Gdy b dziemy przycina karaganowy |ywopBot li[cie mog posBu|y za karm dla królików, kóz, krów. Nie
zjedzone przez te zwierz ta cz [ci np. gaB zie mo|na rzuci na ziemi do sadu - stworz dobrej jako[ci
[cióBk , która b dzie stanowi ”straw ” dla grzybów mikoryzowych. Grzyby te potrafi ”przenosi ” azot na
odlegBo[ kilkudziesi ciu metrów. Powiedzmy mi dzy |ywopBotem a ró| dzik . Po przyci ciu |ywopBotu
ro[lina dokona ”auto-amputacji” cz [ci swoich korzeni, które wkrótce zaczn si rozkBada (wzbogacaj c
okoliczn gleb w azot i materi organiczn ).
378
Karagana na wiosn dostarczy miodu pszczoBom, latem substytutu fasolki szparagowej dla ludzi, jesieD
dostarczy paszy dla kur i dodatkowej [cióBki (li[ci). Po zebraniu owoców z sadu warto wypu[ci tam kury
samopas, by wy|arBy spady i ró|ne szkodniki...
W ten sposób nie tylko dostarczyli[my azot ro[linom, ale równie| mocno zdywersyfikowali[my produkcj
roln - wtedy b dziemy odporni na kl ski (nie)urodzaju. Z czasem zwi kszymy równie| poziom materii
organicznej w glebie, co dalej przyczyni si do poprawy wydajno[ci tej ”kiepskiej” piaszczystej gleby.

”Plony s ograniczone tylko nasz wyobrazni ” Bill Mollison


A Ty co o tym my[lisz?

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4-gmKmi1uI/AAAAAAAAAYc/8UNUF5iab0s/s1600-h/goat-grazing-oak.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html

Anonymous (2010-03-04 13:30:13)


Karagana kwitnie w maju-czerwcu. Na wiosne w sadzie jest wystarczaj co du|o nektaru, wi c karagana b dzie tylko
dodatkiem. Bardziej przyda si mo|e w czerwcu, je[li w okolicy nie ma akacji. Ale na sBabszych glebach Batwiej o
akacje.
Nie wiedziaBem |e niedoj|aBe str ki s jadalne. Mo|e trzeba b dzie posadzi jak [ w ogrodzie :)

Anonymous (2010-03-04 14:38:52)


Z Badnych motylkowych sadziBem zBotokap ( dobrze znosi ci cie , ale silnie truj cy ) , niezast pione s janowce i szczo-
drzeDce ( chyba kwitn w czerwcu ) , Badnie kwitn ca cassia , niezle prezentuje si niski do 3 m.krzew robinia wBochata
Macrophylla ( zamierzam posadzi ze wzgl du na ró|owe kwiatostany, chocia| niezupeBnie wytrzymaBa na mrozy ,
wymaga osBoni cia ) . Aadne ozdobne odmiany motylkowych to karagana Walker ( wygl da jak modrzew pBacz cy ) i
robinia Frisia o cytrynowych li[ciach . Delikatne li[cie ma pereBkowiec japoDski , dobrze znosi ci cie .
Podobnie prezentuj si odmiany Sunburst ( cytrynowa ) i Ruby Lace ( czerwona) glediczji . Warto wybra si w
maju do renomowanej , dobrze zaopatrzonej szkóBki w maju , |eby zobaczy na |ywo .
I wreszcie znan ro[lin pn c jest glicynia . Dobrze prezentuje si kilka egzemplarzy splecionych razem .
Wydaje mi si , |e powinno prowadzi si polityk siewu ro[lin motylkowych zwBaszcza na zboczach , dzi ki czemu
caBy stok otrzymywaBby nawo|enie azotem ze spBywaj cymi opadami .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-04 14:55:50)


@ Anonimowy
Tak, s jadalne. Smaku nie maj jakiego[ specjalnego - bardzo delikatny. Nikt jeszcze nie prowadziB hodowli karagany
pod k tem smaku. PIP zacznie.
Rzeczywi[cie teoretycznie lepsza byBaby robinia akacjowa, jednak jej li[cie s truj ce dla wi kszo[ci zwierz t, zatem
troch mniej korzy[ci jest z niej(cho z drugiej strony ma bardzo dobre, twarde drewno).
Cedric jak zwykle jeste[ w stanie du|o bardziej warto[ciow porad pod k tem estetyki da ni| ja :)
Co do motylkowych na stokach, to wykorzystuje si to w projektowaniu bardzo cz sto. Zwykle pierwszy rz d drzew,
powy|ej nawet pierwszego swale’a to ró|nego rodzaju akacje, u nas najlepiej robinia, bo odporna na susz .

futrzak (2010-03-04 23:19:00)


A ja ciekawa jestem jak sie mierzy ta ilosci azotu, ktora wiaza rosliny motylkowe. Podane to w kilogramach, a przeciez
azot z powietrza jest gazem. Ten w postaci cieklej ma bardzo niska temperature, z kolei azot juz zwiazany w roslinach

379
wystepuje nie w postaci wolnej, ale roznych zwiazkow.

Anonymous (2010-03-05 00:08:40)


W biznesie rolnym pewne s tylko koszty . Reszta , czyli zdrowie , pogoda , ceny sprzeda|y , zysk s wielk niewiadom
( raz na wozie , raz w nawozie :). W permakulturze bardzo podoba mi si poBo|enie nacisku na obni|anie kosztów ,
walor ekologiczny , buforowanie zagro|eD , rozkBadanie ryzyka niepowodzenia na wiele upraw .
Czy nie my[laBe[ Wojtku o sprzedaniu swojej wiedzy samorz dom , w ministerstwach , |e nie wspomn o ODR -ach
? Teraz s takie problemy z powodziami , cenami nawozów ( gazu ziemnego) itd?
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-05 00:10:26)


Najprawdopodobniej poprzez wa|enie ile tego azotu jest np. w biaBkach (do których potrzebny jest azot).
Amoniak to NH3
Zatem w cz steczce amoniaku jest 14u masy azotu oraz 3u masy wodoru. Wi c Batwo obliczy ile procentowo wa|y
ten azot.
Podobnie je[li pozna si procentow ilo[ azotu w danym biaBku, czy substancji zawieraj cej azot mo|na obliczy ile
tego azotu jest. Potem tylko przeliczy przez wag biomasy.
Alternatywna metoda to dobranie odpowiedniego rozpuszczalnika i ekstrakcja tego azotu - siostra chemica mi to
powiedziaBa :)

Wojciech Majda (2010-03-05 00:24:55)


@ Cedric
Jeszcze kilka projektów zrobi , porz dn stron internetow , do koDca prawne sprawy dopn i ogólnie troch wi cej
pieni dzy PIP zdob dzie i b dzie mo|na spróbowa dziaBa w ”administracji”.
Brak formalnego wyksztaBcenia sprawia, |e jestem maBo wiarygodny. Gdy zrobi jeszcze kilka projektów, gospodarstwo
pokazowe stworz , to b dzie du|o Batwiej przekonywa instytucje rz dowe.
Z mojego maBego do[wiadczenia w polityce lokalnej to mog powiedzie , |e to niezBe bagno jest.
Co do chocia|by nawozów azotowych i gazu ziemnego. My[lisz Cedric, |e rz dowi zale|y na tym ,|eby[my mniej gazu
zu|ywali?
Polecam przeczyta ten wpis z blogu Aleksandra Zciosa:
http://bezdekretu.blogspot.com/2010/01/nieme-kino-waldemara-pawlaka. html
Mam dobre doj[cie do Zbigniewa Dolaty - posBa PiSu b d cego czBonkiem komisji rolnictwa. Wkrótce b d si z nim
kontaktowaB. Spróbuj polobbowa :) zwBaszcza, |eby agrole[nictwo mo|na byBo Batwiej stosowa .

cedric (2010-03-14 16:01:50)


Z ro[lin motylkowych , niewymienionych wcze[niej warto te| posadzi surmi - odstrasza komary , dobrze znosi ci cie
, ma ciekawe li[cie , które dobrze uzupeBniaj faktur ulistnienia w ogrodzie . Mam posadzone trzy odmiany - Aurea
, Pulverulenta , Purpurea . Dost pne s te| Variegata i Nana .
http://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/rosliny-odstraszajace -komary-id25.html
Cedric

380
Spirala zioBowa (2010-03-06 11:11)

[1]
Spirala zioBowa, widok od góry, kliknij, |eby powi kszy . PóBnoc jest od góry rysunku, poBudnie
od doBu.
ZioBa (zwBaszcza u|ywane cz sto jako przyprawy kuchenne) warto uprawia bardzo blisko drzwi do domu,
gdy| w ten sposób b dziemy po nie si ga regularnie, co pozytywnie przyczyni si naszemu zdrowiu. Uprawa
zióB dalej od domu sprawia, |e zwBaszcza w deszczowe dni po prostu nie b dzie nam si chciaBo ubra ciepBo,
zaBo|y buty... i si gniemy zioBa z paczki.
Grz dka z zioBami tu| przy domu mogBaby nie wygl da specjalnie poci gaj co, nie mówi c ju| o tym ile
miejsca na ni by[my potrzebowali.
Jednym z ciekawych elementów w ogrodzie ekologicznym mo|e by spirala zioBowa.
Spirala zioBowa to element ogrodu dzi ki któremu mo|emy na maBej powierzchni uprawia bardzo du|a ilo[
ró|nych rodzajów zióB, równie| tych o ró|nych wymaganiach glebowych, wodnych i [wietlnych. Na obszarze
kilku metrów kwadratowych mo|liwa jest uprawa ro[lin od ciepBo i sucholubnych do ro[lin cieniolubnych a
nawet wodnych!
Spirala zioBowa przypomina rodzaj kopca. Wy|ej znajduj si ro[liny sucholubne, ni|ej te lubi ce bardziej
wilgotn gleb . Równie| mo|na wykorzysta to, |e strona póBnocna spirali zioBowej jest mniej o[wietlona,
dzi ki temu uprawia mo|emy ro[liny cieniolubne. Od poBudnia, zwBaszcza na górze dobrze rosn b d zioBa
[ródziemnomorskie (oregano, rozmaryn, szaBwia... . U podnó|a mo|na umie[ci nawet maBy stawek (zatkany
stary zlew lub stara wanna idealnie do tego celu si b dzie nadawa ). Taki zbiornik jest idealny do uprawy
rukwi wodnej.
Spirala zioBowa u podstawy ma szeroko[ okoBo 1,5 m [rednicy (mo|e by troch wi cej, jednak nie polecam
szerszej ni| 2 m. ze wzgl du na trudno[ dost pu w szerszych spiralach)
Jak stworzy spirale zioBowa?
Usypujemy kopiec o [rednicy 1,5 do 2 metrów a wysoki na okoBo metr. Na pocz tku odkBadamy górn , 20 cm
warstw gleby, |eby nie marnowa bogatej w próchnic warstwy. Nast pnie z dost pnych nam materiaBów
usypujemy wi ksza cze[ kopca. Podlewamy Mo|na u|y ubogiej ziemi, piasku, gruzu.
W [rodek naszej spirali zioBowej mo|emy wBo|y plastikow rur . Rura ta mo|e by podB czona do w |a
ogrodowego w razie potrzeby, dzi ki temu b dziemy mie jeszcze mniej pracy -nie b dziemy musieli dzwiga
konewki:)

381
[2]

Spirala zioBowa z zainstalowan rur do podlewania. Przekrój poprzeczny

Od podstawy zaczynamy wytwarza w gór rodzaj podjazdu , im wy|ej tym bardziej do [rodka zawija
nasza spirala.
Z reguBy gleba w której rosn zioBa nie powinna by bardzo |yzna. Zazwyczaj zioBa rosn wtedy wolniej, ale
:
" zawieraj wi cej substancji leczniczych
" maj intensywniejszy smak
W razie potrzeby mo|na bardziej wymagaj ce zioBa umie[ci w doniczce z bardziej |yzn gleb .
Tekst pochodzi z ksi |ki [3]”Ogród bez chemii”.
[EMBED]

CzBonkowie grupy [4]Anastazja.org stworzyli napisy do jednego z filmów o spirali zioBowej.


Przedstawiony w nim jest alternatywny sposób na jej wybudowanie.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5IljQYQJPI/AAAAAAAAAYo/NaTcdnfuqEA/s1600-h/Spirala%20zio%C5%82owa%
20od%20g%C3%B3ry.PNG
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5IlqzFsX5I/AAAAAAAAAYs/2XRJAFXOAYg/s1600-h/Spirala%20zio%C5%82owa%
20przer%C3%B3j.PNG
3. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
4. http://www.youtube.com/user/TheAnastasiaChannel

bosastopa (2010-03-08 03:57:34)


w kwestii gospodarowania wod warto wykorzysta ró|d|k lub wahadBo i palikami wytyczy przebieg swale.

Cezary (2010-03-08 08:43:45)


Pytanko: gdzie jest Pn-Pd? Chodzi o cieD który pada na ro[liny.

Wojciech Majda (2010-03-08 08:46:44)


MógBby[ bosastopo opisa , jak by to miaBo pomóc, bo nie wiem?
Swale trzeba kopa w poprzek stoku, bo jak nie to b d dziaBaBy jak rów odwadniaj cy - woda b dzie pod |a w
najni|sze miejsce. Tym szybciej im bardziej kat mi dzy spadkiem terenu a swalem b dzie odbiegaB od k ta 90 stopni.

Wojciech Majda (2010-03-08 08:48:26)


ZapomniaBem doda , ju| edytuj posta, coby dalej ludzi w zamieszanie nie wprowadza :)
PóBnoc jest na górze rysunku, zatem poBudnie jest na dole :D

382
Anonymous (2010-09-17 10:15:50)
W ramach oszcz dno[ci przestrzeni spiral zioBow mo|na zbudowa na piwniczce ziemnej.

8 zasad skutecznego zbierania deszczówki (2010-03-06 13:56)

[1]
Zlewnia teoretycznego strumienia. Dobrze byBoby przeszkodzi szybkiemu spBywowi wody...
Ostatnio ponownie przeczytaBem ksi |k Brada Lancastera ”Rainwater harwesting for Drylands and Be-
yond. PostanowiBem przetBumaczy i przedstawi Czytelnikom bloga jego 8 zasad skutecznego zbierania de-
sczówki. Zasady te s uniwersalne - dotycz zarówno 200 metrowej dziaBki jaki i gospodarstwa o powierzchni
kilkudziesi ciu tysi cy ha (takich w Polsce raczej nie mamy:)
1. Zacznij od dBugiej obserwacji i rozmy[laD.
Zacznij obserwowa swoj ”zlewni ” (obszar z którego woda spBywa do danego jeziora,rzeki, bagna).
Gdzie woda spBywa, gdzie si magazynuje? Gdzie zachodzi erozja? Gdzie podczas deszczu pBynie szybko?
Pami taj, |e woda to oportunista - pBynie po najmniejszej linii oporu.

2.Rozpocznij gromadzi deszczówk w najwy|szym punkcie, w miar jak wyczerpaBe[ potencjaB


”na górze” schodz w dóB.
To bardzo wa|na zasada. Zwykle na górze mamy mniej wody, zatem Batwiej jest nad ni zapanowa , ni|
na dole. Im wy|ej wod zmagazynujemy tym wi kszym potencjaBem dysponujemy. Je[li wod b dziemy
gromadzi ”do góry” to mo|emy u|y grawitacji do nawadniania. Je[li b dziemy mie j na dole, to b dzie
trzeba korzysta z pomp, a to wi |e si z kosztami. W przypadku przeci tnej malej dziaBki cz sto najwy|szym
punktem jest dach.
3.Zacznij od maBych i prostych metod.
Jako pierwsz konstrukcj zatrzymuj c wod nie buduj zapory Hoovera czy [2]Tamy Trzech PrzeBomów.
Niech pierwsz Twoj konstrukcja b dzie maBy swale, czy zbiornik na deszczówk . 10 maBych robót ziemnych
jest wydajniejsze ni| 1 du|a. W przypadku niepowodzenia, czy bB du w budowie du|o Batwiej naprawi czy
poprawi maB konstrukcj ni| giganta.
4.Spowolnij i rozprowadz wod oraz spraw, |e woda wsi knie w ziemi .
WydBu| maksymalnie bieg wody po Twojej posesji. Woda powinna powoli meandrowa po Twojej posesji.
Im wolniej woda porusza si , tym mniejsz siB wymywania ma. oznacza to, |e w ten sposób woda wymyje
383
mniej materii organicznej z Twojej posesji a co si z tym wi |e stracisz mniej |yzno[ci. Woda powinna
powoli przesi ka przez gleb , a nie spBywa po niej. Warto równie| sprawi , |e zostanie rozprowadzona po
caBej posesji.
5. Zawsze zaplanuj co stanie si z nadmiarem wody i wykorzystaj ten nadmiar wody jako
zasób.
Planuj wszystkie struktury ziemne tak, by byBy w stanie poradzi sobie z nadmiarem wody. Najlepiej ten
nadmiar wody ukierunkowa do... nast pnej struktury magazynuj cej wod .
[EMBED]

Druga cz [ cyklu o oszcz dzaniu i magazynowaniu wody w ogrodzie.


6. Stwórz |yw g bk .
Zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie sprawi, |e woda b dzie wsi kaBa w gleb a nie po niej
spBywaBa. {yzna gleba o wysokim poziomie materii organicznej, to najlepszy i najtaDszy ”magazyn” wody
dla ro[lin. 1 g humusu jest w stanie utrzyma 4-12 g wody. Regularnie dodawaj materie organiczn do gleby.
Je[li nie jeste[ w stanie dodawa [cióBki to spraw, by co[ na tej glebie rosBo. ZcióBka ochroni równie| gleb
przed wysychaniem. GoBa gleba szybciej wysycha ni| gleba na której co[ ro[nie. Materia organiczna sprawi,
|e gleby piaszczyste b d lepiej utrzymywa wod w glebie, a na ci |kich glebach poprawia to drena|.
7.Maksymalizuj korzystne relacje mi dzy elementami systemu poprzez spi trzanie funkcji.
Patrz na swoj posesj caBo[ciowo, nie tylko na wod . Umieszczaj struktury ziemne np. swale, tam gdzie b d
zasila potrzebuj ce tej wody drzewka, czy krzewy owocowe. Innym przykBadem jest zbiornik na deszczówk ,
który mo|e zapewnia prywatno[ i sBu|y za podpórk do uprawy jadalnych pn czy. Nadmiar wody mo|e
by wykorzystany do napeBnienia stawu, w [3]którym mo|esz hodowa np. ryby.
8.Ci gle sprawdzaj, udoskonalaj i obserwuj swój system.
Niekoniecznie to co stworzymy b dzie od razu doskonaBe...Warto zatem wróci do zasady pierwszej, nawet
ju| po wykopaniu swalei, usypaniu waBów i usytuowaniu zbiorników na deszczówk ... Zwykle pojawi si
nowe mo|liwo[ci, których nie uwzgl dnili[my na pocz tku.
A Ty co o tym my[lisz?
Warto przeczyta :[4]
Niezmienno[ rzeczy
[5]Droga jako struktura przeciwdzaBaj ca erozji, po|arom, suszy i powodzi
[6]

1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5JPDhKIpuI/AAAAAAAAAYw/gVt8oARauAo/s1600-h/Zlewnia.png
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zapora_Trzech_Prze%C5%82om%C3%B3w
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html

jako (2010-03-07 13:09:00)


WBa[nie obejrzaBem kilka pierwszych odcinków z animowanej serii ”ByBa sobie ziemia”.
Sporo czasu po[wi cono w nich wodzie, a wiele rozwi zaD tam pokazanych jest |ywcem wzi tych z permakultury.
Oczywi[cie wiele jest uproszczeD, ale to w koDcu musi by zrozumiaBe dla dzieci. Z tego, co d |yBem zaobserwowa po
reakcjach maBej widowni, jest to [wietnie przez ni odbierane :)

Wojciech Majda (2010-03-07 22:48:13)


Racja, w sumie te roboty ziemne to fajna zabawa. Ma si usprawiedliwienie do tego, |e czBowiek si w bBocku babra,
nawet jak jest dorosBy :D

384
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 07:47)

[1]

{eruj ca szaraDcza - z tego li[cia du|o nie zostanie...

”Szkodniki - nazw t okre[la si organizmy, których |yciowa dziaBalno[ przynosi straty dla
gospodarki czBowieka.
Szacuje si , |e straty spowodowane przez szkodniki w uprawianych ro[linach si gaj okoBo 10-15 % warto[ci
caBego plonu w [wiatowej skali.
Rodzaje szkodników
Do szkodników nale| zwierz ta uszkadzaj ce ro[liny uprawne oraz zbiory tych ro[lin przechowywane w
magazynach, spichrzach, zakBadach przetwórczych, uszkadzaj ce drzewa, krzewy le[ne i parkowe, materiaBy
drewnopochodne, materiaBy tekstylne, ksi |ki i caBe ksi gozbiory, produkty spo|ywcze itd. Do szkodników
nale| niektóre gatunki nicieni, [limaków, wijów, roztoczy oraz owadów (grupa najliczniejsza) a z kr gowców
gBównie gryzonie.
Szkodniki oprócz oczywistych szkód jakie wywoBuj , to znaczy oprócz uszkadzania i zniek-
sztaBcania ró|norodnych cz [ci ro[lin i w efekcie znacznego cz sto obni|enia plonu (nierzadko
powoduj zamieranie ro[lin), przenosz czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe
wirusy, bakterie lub grzyby.
Za masowe pojawianie si szkodników, odpowiedzialna jest w du|ym stopniu uprawa jednego gatunku
ro[liny na du|ej powierzchni (monokultura) a tak|e intensyfikacja rolnictwa.”

Wikipedia
ARMiR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) to organ zajmuje realizowaniem wielu roz-
porzadzeD i ustaw Ministerstwa Rolnictwa. GBównie w dziedzinach takich jak rozdzielanie[rodków unijnych
i krajowych. Pilnuje, czy rolnik nie kantowaB na powierzchni zgBaszaj c wniosek o dopBaty.*
Pozyskanie dopBat uzale|nione jest w du|ej mierze od tego, czy utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze
rolnej”. Do tego by sprawdzi , czy rzeczywi[cie jest kultura czy tej kultury na wsi nie ma :) Innymi sBowy
sprawdza, czy na wsi jest kultura, czy jest wiocha :D W swojej pracy ARMiR wykorzystywane s takie
instrumenty inwigilacji jak:

• zdj cia satelitarne


385
• armia urz dników (sezonowo dochodzi do kilkunastu tysi cy)

• studenci i praktykanci

Jak w wi kszo[ci urz dów w Polsce tak i tam panuje prywata i kolesiostwo. [2]Mo|na nawet o tym
poczyta na forum ARMiRu :-D np. tutaj.
Napisz troch o tej kulturze, bo przecie| kultura to wa|na sprawa - bez kultury jest chamstko :) a chamom
si pi ni |ki nie nale| . Wida w tym momencie wyrazn rol ARMiRu - kulturotwórcz . Gdyby nie ARMiR
ludzie na wsi, a raczej ich uprawy byByby caBkiem niekulturalne a naród by nam zchamiaB...
Teraz opisz troch o tej kulturze. Wiemy ju|, |e ARMiR dba o kultur . No ale jak my zwykli chBopo-
robotnicy mamy wiedzie co to kultura? Na szcz [cie z pomoc prostym ludziom przychodzi Ministerstwo
Rolnictwa (MR). Aadnie opisano, co jest kulturalne w jednym z rozporz dzeD M. WBa[ciwie to napisano w
niej o tym, jakie minimalne wymagania trzeba speBni , by by zaliczonym w poczet ludzi kulturalnych a co
si z tym wi | dosta eurodopBaty.
[3]W rozporz dzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie
minimalnych norm, mo|na przeczyta (fragment):

§ 5. 1. Plantacje zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41) oraz wieloletnie plantacje
trwaBe wykorzystywane na cele energetyczne uznaje si za utrzymywane zgodnie z normami, je|eli:
[4]
1) s utrzymywane w stanie niezachwaszczonym;
[5]
2) zbiór ro[lin z plantacji nast puje maksymalnie w cyklu:
[6]
a) o[mioletnim – dla plantacji zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41),
[7]b) czteroletnim – dla wieloletnich plantacji trwaBych;

WytBuszczenie moje. Przypomn nowym Czytelnikom, |e wBasne dzi ki [8]chwastom mo|na sprawi , |e
ro[liny, normalnie |yj ce 60-80 lat (leszczyny) mog w 600 roku |ycia dawa dobre plony drewna. Jed-
nocze[nie plantacja wierzby (która naturalnie |yje okoBo 100 lat) utrzymywana w dobrej kulturze rolnej po
20-30 latach nadaje si tylko pod topór i cholera wie co jeszcze - trzeba pozby si jako[ tych korzeni...
Gleba po takiej plantacj utrzymywanej w ”dobrej kulturze rolnej” zwykle to pustynia. Tak kulturaln plan-
tacj mo|na nawozi osadami z oczyszczalni [cieków, które posiadaj takie ”dobrodziejstwa” jak oBów, kadm,
czy rt . Mo|na to robi , byle nie byBy przesadza z ilo[ci zanieczyszczeD, jakie si do gleby wprowadza...
To wszytko mo|na robi i uprawa nadal jest utrzymywana w ”dobrej kulturze rolnej”.
Nie daj Bóg jednak, |eby urzedas (czy satelita) zobaczyB na Twoim polu w du|ej ilo[ci mniszka lekarskiego,
czy inne [9]dynamiczne akumulatory, które natura sama ”wysyBa”, |eby naprawi gleb i niedobory
ró|nych pierwiastków.
Gleb nale|y ukulturalnia (pozbywaj c si chwastów) stosuj c takie kulturalne narz dzia jak herbicydy,
glebogryzark . Na mniejsz skal mo|na lata z motyczk i ”haka ” chwasty. W pierwszym przypadku kul-
tura jest du|a, bo rolnik u|ywa nowoczesnych, kulturalnych metod agrotechnicznych. W drugim, ju| troszk
mniej, no ale przecie| trening aerobowy jest równie| wa|ny w kulturystyce.
Ogólnie pewnie MR chodziBo, o to, |eby Polska pod |aBa drog zrównowa|onego rozwoju. Jaki jednak to
jest rozwój, je[li firmy przemysBu chemicznego i produkuj ce maszyny rolnicze nie zwi kszaj zysków i si
nie rozwijaj ? No |aden, wi c dlatego mamy prawo jakie mamy...
Na ile procent mozDa okre[li straty spowodowane tymi dwoma paso|ytami? Trudno okre[li , cho te
kilkana[cie tysi cy osób zatrudnione w ARMiRze du|o mówi. Warto zauwa|y , |e straty bezpo[rednie
to tylko cz [ strat. Cytuj c jeszcze raz definicj szkodnika trzeba pami ta o fragmencie ”..przenosz
czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe wirusy, bakterie lub grzyby.”
386
Stonka ziemniaczana to szkodnik paso|ytujacy na nielicznej grupie ro[lin. ARMiR i MR to szkodnik bardziej
przypominaj cy sk|y|owanie szaraDczy z piajwk - z|era wszystko co zielone i spija krew z ka|dego.
[EMBED]
Piosenka Kazika o parlamencie, ale.. My[licie, |e ogieD dojdzie do MR? Co Warszawiacy?
*Z ciekawostek podam, |e greccy rolnicy zBo|yli kiedy[ wnioski o dopBaty bezpo[rednie na grunty, których
powierzchnia przekraczaBa B czn powierzchni l dow Grecji (z lasami, rzekami, parkami narodowymi,
górami i obszarem zaj tym pod zabudow wB cznie:)
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Npbe2Wv8I/AAAAAAAAAY0/DS_clf6xpNg/s1600-h/Szara%C5%84cza%20%C5%
BCeruje.jpg
2. http://forum-arimr.info/viewtopic.php?f=14&t=263&start=20
3. http://www.gajanet.pl/IMG/pdf/Rozp._ujednolicone_minimalne_normy_2009.pdf
4. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
5. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
6. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
7. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html

ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 10:41)

[1]

{eruj ca szaraDcza - z tego li[cia du|o nie zostanie...

”Szkodniki - nazw t okre[la si organizmy, których |yciowa dziaBalno[ przynosi straty dla
gospodarki czBowieka.
Szacuje si , |e straty spowodowane przez szkodniki w uprawianych ro[linach si gaj okoBo 10-15 % warto[ci
caBego plonu w [wiatowej skali.
Rodzaje szkodników
Do szkodników nale| zwierz ta uszkadzaj ce ro[liny uprawne oraz zbiory tych ro[lin przechowywane w
magazynach, spichrzach, zakBadach przetwórczych, uszkadzaj ce drzewa, krzewy le[ne i parkowe, materiaBy
drewnopochodne, materiaBy tekstylne, ksi |ki i caBe ksi gozbiory, produkty spo|ywcze itd. Do szkodników
nale| niektóre gatunki nicieni, [limaków, wijów, roztoczy oraz owadów (grupa najliczniejsza) a z kr gowców
387
gBównie gryzonie.
Szkodniki oprócz oczywistych szkód jakie wywoBuj , to znaczy oprócz uszkadzania i zniek-
sztaBcania ró|norodnych cz [ci ro[lin i w efekcie znacznego cz sto obni|enia plonu (nierzadko
powoduj zamieranie ro[lin), przenosz czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe
wirusy, bakterie lub grzyby.
Za masowe pojawianie si szkodników, odpowiedzialna jest w du|ym stopniu uprawa jednego gatunku
ro[liny na du|ej powierzchni (monokultura) a tak|e intensyfikacja rolnictwa.”

Wikipedia
ARiMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) to organ zajmuje realizowaniem wielu roz-
porz dzeD i ustaw Ministerstwa Rolnictwa. GBównie w dziedzinach takich jak rozdzielanie [rodków unijnych
i krajowych. Pilnuje, czy rolnik nie kantowaB na powierzchni zgBaszaj c wniosek o dopBaty.*
Pozyskanie dopBat uzale|nione jest w du|ej mierze od tego, czy utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze
rolnej”. Do tego by sprawdzi , czy rzeczywi[cie jest kultura czy tej kultury na wsi nie ma :) Innymi sBowy
sprawdza, czy na wsi jest kultura, czy jest wiocha :D W swojej pracy ARiMR wykorzystywane s takie
instrumenty inwigilacji jak:

• zdj cia satelitarne

• armia urz dników (sezonowo dochodzi do kilkunastu tysi cy)

• studenci i praktykanci

Jak w wi kszo[ci urz dów w Polsce tak i tam panuje prywata i kolesiostwo. [2]Mo|na nawet o tym
poczyta na forum ARiMRu :-D np. tutaj.
Napisz troch o tej kulturze, bo przecie| kultura to wa|na sprawa - bez kultury jest chamstwo :) a chamom
si pieni |ki nie nale| . Wida w tym momencie wyrazn rol ARiMRu - kulturotwórcz . Gdyby nie ARiMR
ludzie na wsi, a raczej ich uprawy byByby caBkiem niekulturalne a naród by nam schamiaB...
Teraz opisz troch o tej kulturze. Wiemy ju|, |e ARiMR dba o kultur . No ale jak my, zwykli chBopo-
robotnicy mamy wiedzie co to kultura? Na szcz [cie z pomoc prostym ludziom przychodzi Ministerstwo
Rolnictwa (MR). Aadnie opisano, co jest kulturalne w jednym z rozporz dzeD M. WBa[ciwie to napisano w
niej o tym, jakie minimalne wymagania trzeba speBni , by by zaliczonym w poczet ludzi kulturalnych a co
si z tym wi | dosta eurodopBaty.
[3]W rozporz dzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie
minimalnych norm, mo|na przeczyta (fragment):

§ 5. 1. Plantacje zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41) oraz wieloletnie plantacje
trwaBe wykorzystywane na cele energetyczne uznaje si za utrzymywane zgodnie z normami, je|eli:
[4]

1) s utrzymywane w stanie niezachwaszczonym;


[5]

2) zbiór ro[lin z plantacji nast puje maksymalnie w cyklu:


[6]

a) o[mioletnim – dla plantacji zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41),


[7]b) czteroletnim – dla wieloletnich plantacji trwaBych;
388
WytBuszczenie moje. Przypomn nowym Czytelnikom, |e wBasne dzi ki chwastom mo|na sprawi , |e
[8]ro[liny, normalnie |yj ce 60-80 lat (leszczyny) mog w 600 roku |ycia dawa dobre plony drewna. Jed-
nocze[nie plantacja wierzby (która naturalnie |yje okoBo 100 lat) utrzymywana w ”dobrej kulturze rolne”j po
20-30 latach nadaje si tylko pod topór i cholera wie co jeszcze - trzeba pozby si jako[ tych korzeni...
Gleba po takiej plantacji utrzymywanej w ”dobrej kulturze rolnej” zwykle to pustynia. Tak kulturaln plan-
tacj mo|na nawozi osadami z oczyszczalni [cieków, które posiadaj takie ”dobrodziejstwa” jak oBów, kadm,
czy rt . Mo|na to robi , byle nie byBy przesadza z ilo[ci zanieczyszczeD, jakie si do gleby wprowadza...
To wszytko mo|na robi i uprawa nadal jest utrzymywana w ”dobrej kulturze rolnej”.
Nie daj Bóg jednak, |eby urz das (czy satelita) zobaczyB na Twoim polu w du|ej ilo[ci mniszka lekarskiego,
czy inne [9]dynamiczne akumulatory, które natura sama ”wysyBa”, |eby naprawi gleb . W takim przy-
padku mo|na straci dopBaty, albo nawet zosta ”poproszonym” o ich zwrot.
Gleb nale|y ukulturalnia (pozbywaj c si chwastów) stosuj c takie kulturalne narz dzia jak herbicydy,
glebogryzark . Na mniejsz skal mo|na lata z motyczk i ”haka ” chwasty. W pierwszym przypadku kul-
tura jest du|a, bo rolnik u|ywa nowoczesnych, kulturalnych metod. W drugim, ju| troszk mniej, no ale
przecie| trening aerobowy jest równie| wa|ny w kulturystyce.
Ogólnie pewnie MR chodziBo, o to, |eby Polska pod |aBa drog zrównowa|onego rozwoju. Jaki jednak to
jest rozwój, je[li firmy przemysBu chemicznego i produkuj ce maszyny rolnicze nie zwi kszaj zysków i si
nie rozwijaj ? No |aden, wi c dlatego mamy prawo jakie mamy...
Na ile procent mo|na okre[li straty spowodowane tymi dwoma paso|ytami? Trudno okre[li , cho te
kilkana[cie tysi cy osób zatrudnione w ARiMRze du|o mówi. Warto zauwa|y , |e straty bezpo[rednie to
tylko cz [ strat. Cytuj c jeszcze raz definicj szkodnika trzeba pami ta o fragmencie ”..przenosz czasem
równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe wirusy, bakterie lub grzyby.” Stonka ziemniaczana
to szkodnik paso|ytuj cy na nielicznej grupie ro[lin. ARiMR i MR to szkodnik bardziej przypominaj cy
skrzy|owanie szaraDczy z pijawk - z|era wszystko co zielone i spija krew z ka|dego roznosz c przy okazji
bakcyla ”dobrej kultury rolnej”...
[EMBED]

Piosenka Kazika o parlamencie, ale... My[licie, |e ogieD dojdzie do MR? Co Warszawiacy?


PopióB czasami jest dobrym nawozem :)

*Z ciekawostek podam, |e greccy rolnicy zBo|yli kiedy[ wnioski o dopBaty bezpo[rednie na grunty, których
powierzchnia przekraczaBa B czn powierzchni l dow Grecji (z lasami, rzekami, parkami narodowymi,
górami i obszarem zaj tym pod zabudow wB cznie:)
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Npbe2Wv8I/AAAAAAAAAY0/DS_clf6xpNg/s1600-h/Szara%C5%84cza%20%C5%
BCeruje.jpg
2. http://forum-arimr.info/viewtopic.php?f=14&t=263&start=20
3. http://www.gajanet.pl/IMG/pdf/Rozp._ujednolicone_minimalne_normy_2009.pdf
4. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
5. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
6. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
7. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html

Krzysztof Lis (2010-03-08 17:58:35)


Ogólnie caBa unijna Wspólna Polityka Rolna to jeden wielki bezsens. Dzi ki temu w Afryce europejskie mleko w
proszku jest taDsze, ni| mleko prosto od tamtejszej krowy. Z naszych podatków finansujemy wi c dopBaty dla europe-
jskich rolników po to, by[my mogli kupowa od nich dro|ej np. cukier (trzcinowy jest taDszy, ale trzeba promowa

389
nasze buraki cukrowe).
Trzeba bra stamt d tak du|o pieni dzy, jak tylko si da. Im wcze[niej ta bzdura zbankrutuje, tym lepiej. ;)

Wojciech Majda (2010-03-08 19:00:09)


Tak, warto doda , |e w ten sposób niszcz afrykaDskich rolników... po czym wyci gaj od podatników jeszcze raz
kas na pomoc gBoduj cym w Afryce.
Z przesBaniem komentarza si caBkowicie zgadzam.
Mój znajomy wysiaB w swojej plantacji wierzby koniczyn troch . Ten ”chwast” ro[nie troch na pocz tku i na koDcu
sezonu wegetacyjnego, wi |e azot, wi c w maBym stopniu zwi ksza plony wierzby.
Ciekawi mnie, czy urz dnicy uznaliby to za zachwaszczenie, czy nie? Znowu decyzja nale|y do ja[nie pana z ARiMRu...
Zakup flaszki jako wzi tku pewnie zaw |a mocno definicj chwastu :)

bosastopa (2010-03-11 05:16:38)


SYSTEM wBadzy jest oparty na strachu. Poprzez wymuszanie zale|nosci jednego rodzaju upraw rolniczych /dopBaty
z UE/ rolnik jest przywi zywany do ziemi i obligowany na degradacj tej ziemi /nawozy/ walk /chwasty/ . Zyski
z tego czerpi koncerny i zarabia na tym SBu|ba Choroby /Zdrowia/. Od 10 lat znaczny rozrost aptek. Zwi kszanie
skBadki zdrowotnej powoduje powiekszanie chorób i protesty chorej SBu|by Zdrowia. Ale ten system ju| p ka. Idzie
NOWE. Dzieki internetowi ludzie nabieraja odwagi. Nie ogl dajmy TV.!!!

Jak usun plantacj wierzby energetycznej i jak zagospodarowa teren po niej bez
stosowania herbicydów? (2010-03-08 12:14)

[1]
W |yciu ka|dego plantatora wierzby energetycznej przychodzi taki czas, |e ta wierzba zaczyna chorowa ,
spadaj jej plony. Ziemia jest ju| tak jaBowa, |e tak dBu|ej po prostu nie mo|na i si po prostu nie opBaca...
Je[li utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze rolnej” to zwykle taki czas przychodzi po 20-30 latach.
Przed posadzeniem wierzby, trzeba pami ta o jednej sprawie - co b dzie po tym okresie? Wierzba to drzewo
o rozlegBym systemie korzeniowym. Po wykarczowaniu plantacji zostaj nam jednak korzenie. Na obszarze
eksplanacji trudno zatem b dzie np. ora .Pozbycie si korzeni to zaj cie drogie, ci |kie i czasochBonne.
Niedobitki b d przez wiele lat odbija z korzeni skutecznie przeszkadzaj c w prowadzeniu normalnej pro-
dukcji rolnej.
Jak zatem zagospodarowa tak eksplantacj wierzby zgodnie z zasadami permakultury?
390
Je[li chcemy dziaBa z natur a nie walczy z ni mo|emy dany teren zamieni w pastwisko. Najlepiej wypasa
na takim pastwisku zwierz ta, które gustuj w wierzbie - krowy, kozy, owce. W tym przypadku, gdy pojawi
si nowe p dy, to zwierz ta je ze|r . Warto [2]wykorzysta intensywny, holistyczny wypas zwierz t,
gdy| wtedy na pewno wszystkie p dy zostan z|arte. Poza tym w ten sposób zwi kszy si poziom materii
organicznej w glebie, co przyspieszy jej regeneracj .
Jako, |e ziemia po plantacji wierzby energetycznej to niemal ”pustynia” warto zastanowi si jak mo|na
zwi kszy poziom przyswajalnych przez ro[liny i potrzebnych do ich wzrostu pierwiastków. GBównie chodzi
o N-azot P-fosfor K-potas, ale równie wa|ne s te mikroelementy.
W celu dostarczenia glebie azotu, warto posadzi ro[liny wi | ce azot, do zaopatrywania ro[lin w fosfor
warto wykorzysta grzyby mikoryzowe i odchody ptaków. Do tego by dostarczy potas warto posadzi
|ywokost lekarski - nie do[ , |e ma on zdolno[ akumulowania potasu, to stanowi cenn ro[lin paszow . By
zadba o mikroelementy mo|na stosowa m czk bazaltow , lub po prostu pozwoli rosn [3]”chwastom”.
Chwasty[4]maj zdolno[ do akumulowania pierwiastków, których jest niedobór w glebie. Po ich
zwi dni ciu (lub zjedzeniu i wydaleniu przez zwierz ta) pierwiastki, które zgromadziBa dana ro[lina s
dost pne innym ro[linom, tym nie maj cej takich zdolno[ci.
W ten sposób mo|na sprawi , |e korzenie wierzby, które w normalnych warunkach stanowiByby du|y problem,
w przypadku takiego gospodarowania nie b d stanowiBy wi kszego problemu. Z czasem korzenie wierzby
si rozBo| ...zwi kszaj c poziom próchnicy w glebie.
Przy okazji pisania o wierzbie, warto jeszcze doda , |e mo|na przyspieszy próchnienie [ci tego pniaka
poprzez wywiercenie w nim dziury i nasypanie nawozu azotowego. W ten sposób ([5]idealne propor-
cje w gla do azotu) stworzy si odpowiednie warunki, do przyspieszenia procesu kompostowania, czyli
nasz pniak szybciej zmieni si w próchno. Jest to jednak metoda raczej na skal ogródkow , ni| plantacj
(czasochBonne byBoby zrobi to 40 ty[ razy na 1 ha).
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Tb4ycq1lI/AAAAAAAAAY4/Y2is3lIjATI/s1600-h/Wierzba.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html

Anonymous (2010-03-08 17:16:56)


My[l , |e w je[li nam zale|y na nawo|eniu dziaBki na maB skal , to mo|emy w ró|nych miejscach ustawia misk z
wod lub okruchami dla ptaków , które odwdzi cz si zostawiaj c swój nawóz .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-08 18:21:51)


Dobry i tani sposób:)

jako (2010-03-08 21:03:09)


Wydaje mi si , |e na wi ksz skal swale speBnia podobn funkcj .
Gdy uda si w nim zgromadzi stoj c wod , to b dzie to wodopój dla okolicznych ptaków.
Ptasie odchody zostawione w okolicy swale przes cz si razem z wod w dóB stoku.
Tam gdzie teren jest pB ski i swale nie ma sensu, mo|naby ’wykombinowa ’ jak [ konstrukcj wyBapuj c deszczówk ,
magazynuj c i udost pniaj c j w sposób przyst pny dla ptaków. Pojemno[ zbiornika wcale nie musi by du|a, a
najwi kszym elementem konstrukcji byBby ’deszczoBap’.

Wojciech Majda (2010-03-08 21:33:56)


Jako w swaleu nie powinna woda sta dBu|ej jak 12 godzin. Zadaniem swale’a nie jest bycie ”magazynem” wody, ale
miejscem, gdzie woda b dzie wsi ka w gleb . Zwykle wypeBnia si go materi organiczn , która przyci ga d|d|ownice
i krety, a te poprawiaj drena|, wi c dodatkowo b d ”przeszkadza ” w ”magazynowaniu” wody w swale’u.

391
Jak ja to widz , to mo|na umie[ci misk (doci |on kamieniem) w swaleu. Najlepiej w cieniu, |eby woda szybko nie
wyparowaBa.
W Polsce tereny caBkowicie pBaskie raczej nie wyst puj naturalnie.
Do kopania swalea wykorzystuje si nawet mniejsze spadki terenu ni| 0,5 %. Na 100 metrów spadek jest poni|ej
50cm. Na ”pBaskim” terenie trzeba by troch bardziej dokBadnym. patrz mój pierwszy filmik o magazynowaniu wody
- tamten waB zrobiBem caBkiem na oko, bo spadek terenu byB znaczny.

Anonymous (2010-03-09 00:51:57)


Poni|ej zaB czam ciekawy tekst o biomasie i OZE
www.czarny-dunajec.pl/files/5 0.doc
Warto zwróci uwag na walory nawozowe popioBu ze spalania owsu i Bubinu i wBasno[ci przeciwerozyjne spartyny (
odporna na zasolenie i susz ) i prosa rózgowatego ( cenna ro[lina dla bydBa ).
Nie odmówi sobie te| podkre[lenia walorów ozdobnych wielu odmian prosa rózgowatego i miskanta zwBaszcza jesieni
oraz rdestu sachaliDskigo Variegata ( u mnie na suchym piasku co roku osi ga 2 m i Badnie wysycha zim ).
A tu s przepi kne zdj cia traw ozdobnych , gdyby kto[ si wahaB mie je w swoim ogrodzie
http://forumogrodnicze.info/viewtopic.php?f=32 &t=29940
Dobre do [cióBkowania , na kompost , dla zwierz t .
Cedric

Anonymous (2010-03-09 01:22:48)


A tu zwieDczenie sezonu w wykonaniu traw
http://www.weranda.pl/place/show/33/ogrody i rosliny/4890788/jesien kolorowych traw
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-09 09:55:45)


Dzi ki za linki. B d kombinowaB z tymi trawami.
O rde[cie sachaliDskim jest burzliwa dyskusja z moim udziaBem na forum muratora :D
http://forum.muratordom.pl/rdest-sachalinski-help-help-help,t164807. htm

Czego Monsanto mo|e nas nauczy o permakulturze? Ekologiczna i dochodowa kontrola


chwastów. (2010-03-09 11:59)

[1]
Kozy w trakcie zmieniania definicji chwastów
Chwasty - przekleDstwo ogrodników i rolników. Czy chwasty s bezwzgl dnie zBe i niepo| dane?
Nie.
392
Wszystko zale|y od kontekstu, czyli umieszczenia elementów (w tym wypadku ro[linnych) w szerszym sys-
temie.
Monsanto - najwi ksza na [wiecie firma agrochemiczna i lider biotechnologii w du|ej mierze swoje istnienie
opiera na chwastach, gdy| w uproszczeniu zarabia na ich niszczeniu. Nie da si ukry , |e jest w [wietnym
biznesie, bo przy obecnych metodach gospodarowania chwastów po prostu nie da si zniszczy . To prawdzi-
wie trwaBy biznes. Im wi cej dziaBaj , tym wi ksza jest potrzeba ich istnienia. Przynajmniej w ramach
obecnego ”systemu rolniczego”.
Czy zatem b d doradzaB, |eby Czytelnicy zacz li warzy herbicydy w gara|u a po godzinach pracy mody-
fikowali genetycznie ziemniaki? Raczej nie - przecie| by si to kBóciBo z przesBaniem bloga;)
ChciaBbym przedstawi alternatywny sposób zarabiania na tym ”nieszcz [ciu” jakim s chwasty - taki przy-
jazny dla [rodowiska i kieszeni.
Wiele osób na kursie permakultury nauczyBo si , |e ”problem jest rozwi zaniem”. Równie| w przypadku
chwastów jest podobnie. Nie ma jednej listy ro[lin, które s chwastami. Chwast to wg Wikipedii:

Chwast ka|da ro[lina niepo| dana z punktu widzenia osoby, posBuguj cej si tym terminem.
Chwasty rosn zazwyczaj dziko na polu uprawnym, B ce, pastwisku itp. Chwasty cz sto produkuj
nasiona zdolne do dBugotrwaBego przebywania w stanie spoczynku. Pozostaj one w tym stanie,
póki nie zostan wystawione na dziaBanie [wiatBa lub na przykBad nie nast pi uszkodzenie ich
Bupiny. Dzi ki temu chwasty mog kieBkowa , np. w [wie|o zaoranej ziemi.

Wida zatem, |e je[li zmieni si definicj tego co jest niepo| dane w Batwy sposób ”gin ” chwasty i to du|o
lepiej ni| po zastosowaniu najnowocze[niej mieszanki herbicydów.
W naturalnych ekosystemach jest tak, |e jednych organizmów odpad, to innych pokarm. Opisywany byB ju|
wcze[niej na blogu sposób[2]jak sprawi , |e ludzie b d nam pBaci za pasz dla naszych zwierz t.
T pasz jednak musieli[my przywozi do zwierz t.
Tym razem to zwierz ta przywozimy ”do paszy”. Po co? WBa[nie |eby si pasBy na cudzym pastwisku. Lub
inaczej mówi c przywozimy zwierz ta by zwalczyBy chwasty...
Hektar je|yn, chaszczy nie do przej[cia? Co trzeba zrobi , |eby sobie z tym poradzi ? Jedna opcja to
opryska wysok dawk herbicydów, wynaj pot |n maszyn by zaoraBa teren. Niezbyt permakulturowe,
ekologiczne i zdrowe rozwi zanie...
Alternatyw jest ogrodzi teren elektrycznych pastuchem i zamkn wewn trz tego hektara kilkadziesi t
kóz. Po 4-5 dniach kozy wyczyszcz dany teren do ziemi, odatkowo go nawo| c. Oczywi[cie przeci tny
czBowiek nie ma tylu kóz. Dlatego istniej (w USA, Australii) firmy zajmuj ce si tego typu dziaBalno[ci .
[3]PrzykBadowa firma bierze za oczyszczenie takiego ha 800-1000 dolarów. Trudno przekBada to na polskie
realia, ale warto zauwa|y , |e kozy oprócz tego, |e na siebie zarabiaj to tak|e tucz si . Z racji tego, |e
trudno byBoby je doi stosuje si raczej rasy mi sne, czy rasy daj ce weBn . Inna firma, ma zaj te terminy
na kilka miesi cy naprzód...
Zadam wi c pytanie... Ile kóz mo|na mie na ha stosuj c ten sposób ”wypasu”?
Jakby kto[ miaB tak firm , lub j zaBo|y, to prosz napisa do mnie - ch tnie pomog ja promowa .
Dla [rodowiska taka metoda jest na pewno lepsza. Czy zatem stosowanie naturalnych sposobów kontroli
chwastów mo|e by Batwiejsza i bardziej przyjazne dla kieszeni? Mo|e - [4]jeden z deweloperów zaoszcz dziB
na oczyszczeniu w ten sposób terenu kilka tysi cy dolarów.
Chyba ju| nie mamy innych wymówek.
Zdj cie z [5]tej strony pozyskane na zasadzie ”fair use”.
Inspiracj do napisania tego artykuBu byBa dyskusja na tym [6]w tku forum muratora.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5YpgUy2c8I/AAAAAAAAAZA/GX0bBtxyIm4/s1600-h/Kozy.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
3. http://www.pesticide.org/pubs/alts/goats/goats.html
4. http://www.seattlepi.com/local/319789_goats14.html

393
5. http://www.pesticide.org/pubs/alts/goats/goats.html
6. http://forum.muratordom.pl/rdest-sachalinski-help-help-help,t164807.htm

Anonymous (2010-03-09 20:55:36)


Z mojego punktu widzenia przy odchwaszczaniu pszenicy czy rzepaku, to raczej metody monsanto b d lepiej
skutkowaBy ni| kozy. W takiej wBa[nie uprawie potrzeba kontroli chwastów, cho lepiej byBo by je wyeliminowa
caBkowicie. A Twój sposób mo|e i skuteczny, ale kontroli w nim nie widz , bo nie ma tam uprawy gBównej, s tylko
”chwasty” które trzeba zniszczy .

Wojciech Majda (2010-03-09 21:30:22)


Rzeczywi[cie kozy w uprawie pszenicy, czy rzepaku nie s zbyt przydatne.
W przypadku tu opisanym nie ma W OGÓLE chwastów, jest tylko pasza dla kóz.
To, |e takie trudno[ci s z chwastami w pszenicy czy rzepaku powinno nam da du|o do my[lenia. Istniej przecie|
”bezchwastowe” alternatywy.

Anonymous (2010-03-09 22:10:52)


Panie Wojtku,
firma ktorej nazwy Pan u|yB, nie tylko produkuje herbicydy, ale GMO, ponadto wspóBpracuje z IG farben firma która
produkowaBa cyklon B do znanych celów z tego wzgl du zwracam si do Pana z prosba, jako czBowieka który powinien
szerzy specyiczn swiadomo[ aby Pan jescze przemy[laB tytuB tego artykuBu, bo w tej postaci to nadaje on konotacji
wrecz ekologicznej dla tej szkodniczej korporacji
Z powazaniem

Wojciech Majda (2010-03-10 01:00:19)


@Anonimowy
SBowo Monsanto na tym blogu jest praktycznie synonimem ZBa przez du|e Z. PrzesBaniem artykuBu jest to, |e nawet
od tych trucicieli mo|emy si uczy .
Pozdrawiam

jako (2010-04-09 19:28:17)


Owce zast pi kosiarki na B kach wokóB Góry Zwi tej Anny:
http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100325/POWIAT10/51307 9060

Wojciech Majda (2010-04-09 21:16:59)


Dzi ki za linka.
Bardzo to rozs dne ze strony urz dników - po pierwsze u|ycie owiec a po drugie, |e urz d nie zakupi owiec na wBasno[
a b dzie je ”wynajmowaB”.
Ciekawe czy urz d b dzie musiaB za to pBaci czy obrotni urz dnicy (to chyba oksymoron ;) zaBatwi , |e pastwisko
b dzie wynajmowane pasterzom nieodpBatnie?

394
Zarz dzamy sukcesj ekologiczn cz.2 (2010-03-10 13:02)

[1]
Ta monokulturowa plantacja sosny doprowadzi do trwaBej degradacji gleby poprzez jej zak-
waszenie.
Dzisiejszy wpis b dzie do[ teoretyczny. Napisz troch o sukcesji ekologicznej i ró|nych...teoriach na jej
temat. Pod koniec b d zawarte informacje jakie przeBo|enie na rzeczywisto[ ogrodow , le[n czy roln ta
teoria ma. Warto t wiedz zdoby poniewa|:

• uBatwi nam to stosowanie i zrozumienie permakultury,

• sprawi, |e nasz ogród/las/gospodarstwo b dzie bardziej produktywne,

• sprawi, |e nakBad pracy (w gospodarstwie/ogrodzie/lesie) zostanie zminimalizowany,

• pozwoli ograniczy zu|ycie nawozów (sztucznych i naturalnych)

Przypomn co to jest sukcesja ekologiczna.


W uproszczeniu, to sposób w jaki zmienia si ekosystem w dBu|szym okresie czasu. Od stadium pocz tkowego,
zwykle prostszego do stadium dojrzaBego (klimaksowego). Je[li chcesz zgB bi temat, to polecam przeczytanie
bardzo dobrze napisanego artykuBu na Wikipedii nt. sukcesji ekologicznej
Jednym z takich przykBadów sukcesji ekologicznej jest opuszczone pole...
W dawnych czasach (XIV w.), gdy do Europy zawleczona zostaBa ”Czarna Zmier ” (grozna choroba, mo|liwe,
|e d|uma) wielu ludzi zmarBo. Ró|ne dane mówi o 1/4 - 1/3 populacji. Wiele z ofiar tej choroby to byli
chBopi. Z braku osób, które by oraBy i wypasaBy zwierz ta wiele z pól zacz Bo zarasta chwastami, by wkrótce
zmieni si w las...
Proces zmiany ekosystemu od pola do lasu to wBa[nie sukcesja ekologiczna.
PowstaBo wiele teorii na jej temat. Pierwsz byB tzw. klasyczna model sukcesji.
Teoria o klasycznym modelu sukcesji mówi o tym, |e je[li teren na danym obszarze zostanie pozostawiony
samemu sobie to zmieni si w jaki[ konkretny, dojrzaBy (klimaksowy) ekosystem. To koncepcja monoklimaksu
- jest tylko jeden mo|liwy ekosystem klimaksowy jaki mo|e naturalnie wytworzy si na danym obszarze.
Innymi sBowy jak zostawimy jakie[ pole, to co by si nie dziaBo b dzie na tym terenie konkretny las, np. bór
395
sosnowy, a na pewno nie b dzie czego[ innego np. d browy.
Jak si okazaBo teoria ta byBa nie do koDca prawdziwa. Dlaczego?
Poniewa| to, jakie ro[liny pionierskie pierwsze pojawia si na miejscu ma kluczowe znaczenie dla tego w
jakim kierunku ”pójdzie” sukcesja ekologiczna. PrzykBadowo je[li na polu szybko pojawia si sosny, to z
czasem sosny obni| pH gleby, czym TRWALE zdeterminuj , jakie ro[liny b d rosn po niej.
PrzekBadaj c to na chBopo-robotniczy j zyk mo|na powiedzie , |e ka|da ro[lina zmienia [rodowisko.
ZwBaszcza istotnie i szybko zmieniaj to [rodowisko ro[liny pionierskie. Ro[liny pionierskie zwykle znane
s pod bardziej popularn nazw - [2]chwasty. Ta zmiana mo|e dokonywa si poprzez:

• wydzielanie ró|norodnych substancji, które uniemo|liwiaj wzrost konkretnych ro[lin, czy innych or-
ganizmów lub substancji, które przyci gaj poszczególne ro[liny i/lub organizmy

• [3]akumulowanie poszczególnych pierwiastków w ró|nych proporcjach

• tworzenie [cióBki zakwaszaj cej gleb

• u|yznianie gleby poprzez wi zanie azotu

Dlaczego przedstawiam t teori ?


Poniewa| ma ona kluczowe znaczenie dla prowadzenia dziaBalno[ci rolniczej/ogrodniczej/le[nicze.
Podam przykBad dlaczego sukcesji ekologicznej nie nale|y ignorowa :
Kupujemy tanie grunty. Powiedzmy ziemi do rekultywacji. Czy to jest peBnowarto[ciowa ziemia do celów
rolniczych, czy le[nych? Czy mo|na na takim gruncie zaBo|y sad?
Oczywi[cie mo|na, zasadzi drzewka itp. Inna sprawa, czy b dzie si miaBo z tego jakie[ plony. Dlaczego
zatem nie mo|na zaBo|y sadu na takim niezrekultywowanym gruncie? Poniewa| ten ekosystem a zwBaszcza
gleba jest na zbyt wczesnym etapie sukcesji.
Jakie zatem praktyczne wnioski pByn z tej teorii o sukcesji?
Poprzez dobór odpowiednich ro[lin pionierskich mo|emy wpByn na |yzno[ gleby i kierunek w którym
b dzie zmierzaB nasz ekosystem. czy to b dzie ogród, las czy system agrole[niczy.
Je[li posadzimy na pocz tku na jakim[ terenie sosny (i chyba wrzosy) to spowoduje to zakwaszenie gleby. W
naturalnych warunkach proces tej jest raczej jednokierunkowy. Raz obni|onego pH w Polsce w warunkach
naturalnych jest niemal niemo|liwe do podniesienia. Pod sosnami ten proces jest najintensywniejszy. Ten
proces nazywa si bielicowaniem gleby. Gleby bielicowe s kwa[ne i maBo |yzne.
Jednocze[nie gleby wytworzone na tej samej skale macierzystej, ale na których na pocz tku pojawiBy si
drzewa inne ni| iglaste wytworzyBy gleby brunatne - nie tak kwa[ne i |yzniejsze.
Zatem je[li posadzimy na pocz tku rekultywacji odpowiednie ro[liny, to b dziemy w stanie stworzy idealne
warunki dla naszych ro[lin ”dBugoterminowych”. Jakie to ro[liny? To temat na osobny wpis...
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5eGH1Vio4I/AAAAAAAAAZI/EmzrKsVG6qA/s1600-h/Monokultura%20sosnowa.
JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html

Cezary (2010-03-10 19:40:29)


Dzi ki, no to zaczynamy jeszcze raz. Kupujemy 1-2h nieu|ytków idzie wiosna i ... nie chcemy ora to co ... ro[liny
pionierskie po pachy, ani kozy ani nic, przecie| to pocz tek... maszyn te| nie ma... stary dom bardziej do rozbiórki
ni| do mieszkania... je[t zrudeBko kopiemy staw?

396
Cezary (2010-03-10 19:42:52)
yródeBko oczywi[cie.

Wojciech Majda (2010-03-11 00:04:11)


Wszystko zale|y od tego, co chcesz z t ziemi dalej zrobi . Musicie odpowiedzie sobie na to pytanie. Trzeba mie
jaki[ pomysB na miejsce. Staw to zwykle bardzo przydatna i produktywna rzecz, wi c je[li mo|ecie, to warto go
wykopa .
Zauwa|, |e nie trzeba posiada czego[ by móc z danej rzeczy korzysta . Maszyny jak i zwierz ta mo|na wypo|yczy .

Cezary (2010-03-11 09:35:33)


Ogród Le[ny, który wy|ywi moj rodzin , taki jest plan-nadwy|ki dla przyjacióB na wymian .

jako (2010-03-11 11:14:19)


@ Cezary
Nie jestem co prawda ’gB boko w temacie’, ale ja bym najpierw wszystko dokBadnie udokumentowaB...
Tzn. fotografowaB/filmowaB ile wlezie: z daleka, z bliska, w ró|nych stron, jakie ro[liny mam i gdzie, zebraB z internetu
wszelkie mo|liwe zdj cia lotnicze i satelitarne (one co jaki[ czas s aktualizowane, wi c zgrywaBbym zanim zostan
zast pione nowszymi).
Dlaczego? Bo te ro[liny pionierskie ju| chyba dBu|szy czas rosBy, wi c mog du|o powiedzie o glebie, ilo[ci wody itp.
Na ich podstawie mo|na by si wst pnie zorientowa , gdzie jest bardziej sucho, a gdzie mniej, gdzie jest dobra gleba,
a gdzie gorsza. Zagospodarowuj c dziaBk utracisz t informacj , wi c trzeba mo|liwie najlepiej udokumentowa to,
co teraz masz.
ZnalazBbym te| jakie[ dobre staBe miejsca do fotografowania, i okresowo robiB z nich zdj cia. Dzi ki temu, |e fotki
pochodziByby z tych samych miejsc mógBbym porównywa zmiany jakie zachodz na dziaBce: gdzie najszybciej wysycha
ro[linno[ w czasie suszy, gdzie najszybciej zacielenia si po deszczu, gdzie zbieraj si kaBu|e, gdzie robi si zaspy
[niegu itp.

jako (2010-03-11 11:18:36)


@ Cezary
A co do zródeBka: zbadaj wod (np. w sanepidzie), |eby si nie okazaBo, |e poczynisz inwestycje, a skBad wody b dzie
nie taki jak trzeba.
No i warto (przynajmniej z grubsza) okre[li poziom wód gruntowych w ró|nych cz [ciach dziaBki.

Wojciech Majda (2010-03-11 12:22:06)


@Cezary
Je[li chodzi o jedzenie to my[l w kategoriach takich:
w glowodany
biaBko
tBuszcze
witaminy, mikroelementy i substancje specjalne.
Te pierwsze, cho je lubimy powinny by z powodów zdrowotnych ograniczone, ale w le[nym ogrodzie to mog by
kasztany chiDskie - mo|na z nich m k zrobi , przechowa przez caBy rok. Do tego oczywi[cie owoce.
BiaBko: Wszelkiego rodzaju orzechy, mo|e ro[liny str czkowe (wi kszo[ to niestety jednoroczne. Do tego dochodz
jajk, mi so od g si, królików. Skoro masz wod , to warto staw wykopa i hodowa rybki, kaczki.
TBuszcze:
Tu równie| orzechy gBównie. Do tego oliwniki, rokitnik.
Witaminy, mikroelementy i substancje specjalne:
Wystarczy, |e nie b dziesz u|ywaB ”granulków”, i b dziesz miaB ró|norodn diet . Warto komponowa saBatki z
ró|nych chwastów, zwBaszcza jak masz jakie[ niedobory mikroelementów. Mo|na sprawdzi , jakie mineraBy akumuluje

397
dany chwast - zioBo (musi by jadalny oczywi[cie) i w ten sposób dostarczysz swojemu organizmowi odpowiednich
pierwiastków.
Wi kszo[ kalorii powinna pochodzi z dziaBu tBuszcze/biaBka. Dobrze jest posadzi ro[liny dojrzewaj ce w ró|nym
okresie czasu.
Dzisiejszy wpis b dzie po[wi cony wBa[nie temu, jak rozpocz dziaBanie na nieu|ytku.

cedric (2010-03-14 22:35:49)


ArtykuB dot. zagro|eD powodowanych przez drzewa blisko domu
http://www.bankier.pl/wiadomosc/Dom-w-cieniu-konarow-1679911.html
ArtykuBy dot. maBo znanych ro[lin z Chin
http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=308
http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=282
W tym dobrym artykule zebrane s cechy systemów korzeniowych
http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/wazne korzenie,3abcd7eb418787db8748.html
Cedric

cedric (2010-03-14 23:59:57)


ZadaBem sobie trud przejrzenia drzew i krzewów pod k tem systemu korzeniowego .
Bez (Sambucus nigra)-system korzeniowy bardzo wytrzymaBy, pBaski i rozlegBy
Brzoza- system korzeniowy silnie rozwini ty, ale powierzchniowy .
Buk- przewa|nie rozlegBy i gB boki .
Choina kanadyjska-szeroki i pBytki system korzeniowy
Cis-System korzeniowy jest bardzo zwi zBy i g sty, nawet starsze Batwo przesadza . Nie przeszkadza im konkurencja
ze strony korzeni innych ro[lin - nadaj si do sadzenia w zadrzewionych ogrodach.
D b - przez kilka lat rozbudowuje gB boki system korzeniowy , potem startuje w gór .
Grab pospolity -system korzeniowy sercowaty, gB boki i silnie rozwini ty, dobrze utrwala gleb , wytwarza liczne odro[la
.
JodBa pospolita -silny system korzeniowy ,komponent kilku ekosystemów le[nych,gatunek odznaczaj cy si wybit-
nymi wBa[ciwo[ciami ochronnymi gleb i piel gnacyjnymi,Nale|y podkre[li korzystne oddziaBywanie jodBy na warunki
glebowe. daje obfity opad igliwia, które ulega szybkiemu rozkBadowi, nie zakwasza gleby i wzbogaca j istotnie w
próchnic i zwi zki mineralne.
Klon jesionolistny -najbardziej tolerancyjny ze wszystkich klonów , doskonale znosi susz , ocienienie i du|e mróz
,stosowany jest jako gatunek pionierski (tolerancyjno[ , du|y opad li[ci daj cych próchnic ).
Klon srebrzysty - ekspansywne korzenie .
Klon zwyczajny-sercowaty, nierównomiernie pBaski system korzeniowy szeroko rozparty, z niektórymi, zagB biaj cymi
si pionowo w grunt korzeniami.
Lipa drobnolistna - wyksztaBca silny system korzeniowy, z gB bokimi korzeniami bocznymi, rozchodz cymi si uko[nie
i szeroko , du|a zdolno[ odro[lowa , zachowuje j o póznej staro[ci.
Metasekwoja-pBytki i bardzo rozlegBy system korzeniowy.
Modrzew-na ogóB silny system korzeniowy, z licznymi korzeniami bocznymi,znaczna odporno[ modrzewia europe-
jskiego na po|ary le[ne.
Olsza czarna-sercowaty, do[ zwarty , gB boki, na glebach z wysokim poziomem wody gruntowej- bardziej spBaszczony.
Sosna pospolita- na piasku gB boki , w ziemi wilgotnej pBycej i na boki , mo|e uszkadza fundamenty .
Wi z szypuBkowy-wytwarza korzeD palowy i silne korzenie boczne id ce w gleb .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-15 09:40:55)


Dzi ki Cedric, bardzo przydatne materiaBy. Ju| sobie archiwalizuj :)

398
cedric (2010-03-15 23:15:17)
Przegl daj c przewodnik survivalowy Aukasza Ruczaja ” Dzikie ro[liny jadalne Polski znalazBem w wymienionej liter-
aturze stron Plants For Future Database - komputerowa baza danych ro[lin jadalnych
http://www.pfaf.org/leaflets/top20.php
Jest tu Bubin jadalny Lupinus mutabilis, nie powiem |ebym byB ch tny , ale dla zwierz t mo|e by si nadaB .
Ogólnie uwa|am ,|e przydatna strona.
Cedric

PIP szuka ziemi (2010-03-10 13:03)

Polski Instytut Permakultury szuka ziemi.


Najwa|niejsze, |eby byBa tania (do 10 ty[ za ha). Mo|e by do rekultywacji, mo|e by 5, 6 klasy.
Minimalna wielko[ to 5 ha, maksymalnej nie ma;) ale na ziemi mo|e by przeznaczone najwy|ej 100ty[ zB
(za caBo[ ).
Troch wi kszy bud|et mog przeznaczy , je[li na ziemi b dzie dom. Mo|e by do remontu.

[1]
Grunty nie mog by na Ziemiach Odzyskanych
Je[li chcesz sprzeda ziemi , to wy[lij mi wiadomo[ na maila:
[2]plpermaculture@gmail.com
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5dvP0lmowI/AAAAAAAAAZE/jgGPfOYXW60/s1600-h/Ziemie_Odzyskane.png
2. mailto:plpermaculture@gmail.com

panika2008 (2010-03-10 13:22:11)


Chcesz si przenie[ wraz z caBym majdanem |yciowym, czy tylko zrobi tak enklaw do eksperymentowania z per-
makultur /prowadzenia badaD/gospodarstwo demonstracyjne?
Tak jak pisaBem Ci kiedy[ w mailu, s dz , |e warto zacz poszukiwania od ogBoszeD ANR, szczególnie tych z dopiskiem
”IV, V, VI przetarg” :D Obawiam si , |e od prywatnych kuBaków taniej nie kupisz.

399
Gregor (2010-03-10 13:53:53)
Z ciekawo[ci - dlaczego nie ziemie poniemieckie? Chodzi o zabezpieczenie przed ewentualnymi roszczeniami?

Wojciech Majda (2010-03-10 14:31:01)


@panika2008
Tak, b d si przenosiB z caBym majdanem, to miejsce w którym mam zamiar zamieszka i prowadzi gospodarstwo i
centrum demonstracyjne.
Ziemi szukam te| na wBasn r k , jednak mo|e kto[ akurat co[...
Rzeczywi[cie od po kuBakach to si niczego dobrego nie spodziewam ;) RozkuBaczy ich i przekaza ziemi bezrolnym!
:D
@Gregor
Tak, wBa[nie z tego powodu. Nie bez przyczyny ziemia w lubuskim jest taka tania.
Jak Ci to interesuje, dlaczego, to polecam przeczyta komentarze pod tym wpisem na blogu drewnozamiastbenzyny.pl
http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/biopaliwa-pod-lupa/
Na pocz tku jest normalna dyskusja, po czym wychodzi szydBo z szowinistycznego austriackiego, czy niemieckiego
worka.

Anonymous (2010-03-10 15:30:08)


Niemców jest coraz mniej i s to gBównie starsi ludzie. NiedBugo b dzie wi cej Turków, a prawdziwi Niemcy b d
w mniejszo[ci. Niemcy widz co si dzieje z ich narodem, jak sie starzeje i pozostaje im tylko odgra|anie si . Zeby
zmieni granice, to musiaBa by wybuchn wojna.

Wojciech Majda (2010-03-10 16:20:13)


@Anonimowy
Turków w Niemczech jest okoBo 3 miliony, caBe Niemcy licz 80mln obywateli, wi c troch czasu zajmie zanim b d
stanowi ”przeciwwag ”.
W sprawie roszczeD Niemców do terenów Ziemi Odzyskanych nie chodzi o to, |e granice Polski si zmieni . Chodzi
o to, |e aktualni wBa[ciciele mog straci swoj wBasno[ , bo Niemcy poka| akty wBasno[ci. Te starsze. W ksi gach
wieczystych nie ma pozycji, |e Niemcy sprzedali, czy darowali swoje nieruchomo[ci, wi c mog by uznani, za pra-
wowitych wBa[cicieli.
Granice nie musz si zmienia , bo i tak ju| nic nie znacz . Polska i tak nie jest niepodlegBym paDstwem. GwaBt
dokona si mo|e w majestacie prawa, bez karabinów i czoBgów.
Dlatego wol uwzgl dni ten czynnik dokonuj c zakupu |ycia.

mp (2010-03-10 16:59:47)
E, nie warto chyba z powodu jednego niemieckiego trolla rezygnowa z zakupu ziemi z ”ziem odzyskanych”. Dolno[l skie
to fajny obszar, Sudety, caBkiem ciepBo jak na Polsk . Autostrada A4 - skomunikowanie ze [wiatem. Z biznesowego
punktu widzenia to dla ciebie bardzo dobry obszar. Aatwiej chyba o kursantów, turystów (tak sobie my[l |e chciaBby[
przyci gn klientów prowadz c co[ na ksztaBt agroturystyki równie|). WrocBaw mógBby odbiera twoje produkty rolne
(chyba b dziesz d |yB do uzyskania certyfikatu ekologicznego?). Ziemia jest tania raczej na wschodzie, w tzw. Polsce
B. Drewniane domy w niskim standardzie 50 -80 mkw. plus 1 - 3 hektary mo|na znalez za 50-80 tys. zB.. A mo|e i
ziemi daBoby si dokupi . Plusem starego domu s : podci gni ty pr d, studnia, no i dach nad gBow . Oczywi[cie, to
zaoszcz dziBoby czas i pieni dze potrzebne na zaBatwianie przyB czy, projektu domu, warunków zabudowy itd. Sam
domek mo|na by próbowa przerobi na sBomo-gliniany - przy wi kszej lub mniejszej samowolce budowlanej... Tak
przynajmniej ja kombinuj , zainteresowany tematem..
Bo z tego co wyczytaBem, to zbudowanie domu na wBasnych hektarach, to droga przez m k :/ No i pr d trzeba
koniecznie ci gn .

400
Wojciech Majda (2010-03-10 17:35:20)
mp to nie jest jeden niemiecki troll. Zwi zek wyp dzonych, Erica Stainbach... To pot |na grupa ludzi.
Kwestia prawna jest mocno niepewna - szkoda ryzykowa pieni dze. Jak b d si budowaB na wschodzie to zawsze
dodatkowy spokój umysBu b dzie...
Prawdopodobnie b d miaB certyfikat ekologiczny, cho to pewne nie jest z powodu tego, czy nie ma jaki[ mocno.
Wi kszo[ dochodów b dzie pochodziBa z projektowania/pensji z PIP’u i sprzeda|y ksi |ek. przynajmniej mam tak
w planie :)
Masz mo|e adresy gdzie takie tanie chaBupy z ha mo|na kupi ? Bardzo interesuj ca oferta, no i cena...
PomysB z samowolk budowlan cho bardzo kusz cy niestety odpada - pewnie tam b dzie si du|o ludzi kr ci ,
pewnie gazety/media itp.

mp (2010-03-10 18:19:44)
Ja zwykle przegl dam gratka.pl . Najciekawsze pod wzgl dem ceny oferty zwykle nie maj niestety zdj , ale czasem
maj adres internetowy po[rednika. Du|o domków mo|na znalez na www.wns.pl
Trzeba by zapolowa na jak [ wyj tkow okazj , ale takie oferty s cz ste:
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=17799
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=13428
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=17990
Oczywi[cie, wielu twierdzi |e Batwiej co[ wybudowa ni| remontowa . Wi c te oferty nie s mo|e najlepsze.

Wojciech Majda (2010-03-10 19:19:02)


Niezmiernie Ci mp dzi kuj za te linki :) Naprawd dobre oferty.

panika2008 (2010-03-10 20:00:14)


@WM/Anonimowy a’propos tych Turków w reichu - jest taki znany dowcip, jedzie dwóch Turków tramwajem w
Berlinie i rozmawiaj : ”noo, z roku na rok jest nas tutaj coraz wi cej, ju| 3 miliony!”, na co odwraca si staruszka z
siedzenia przed nimi i mówi: ”{ydów te| tu kiedy[ byBy 3 miliony”...

panika2008 (2010-03-10 20:19:03)


@mp/WM a’propos gdzie i co: samowolka budowlana - no-no. Rozbiórka albo kilkaset tys zB. Nie radz , to JEST
egzekwowane, a w obliczu coraz gorszej sytuacji bud|etowej na pewno nadzór nie b dzie skBonny przymyka oka nawet
na pierdoBy.
Koszt wykonania projektów, dokumentacji i przyBacza pr du do domu, je[li pr d jest przy granicy dziaBki (tak byBo u
mnie - wBa[nie to dopinam, elektryk robi mi na dniach prowizork ) jest niewielki, |eby nie powiedzie znikomy. Woda
to w ogóle {ADEN problem, bo koszt zrobienia studni gB binowej jest niewielki, chyba |e masz wod na gB b. 50 m,
ale wi kszo[ Polski, mimo du|ego obni|enia si w ost. dekadach poziomu wód, ci gle na szcz [cie ma j na gB b.
max 20-30 m. U nas za odwiert i pierdoBy (obsypki, rury itd) dobrzy fachowcy bior 120 zB/m gB boko[ci, taDsi pewnie
ze 100, ale to podwarszawskie ceny, na ”[cianie wschodniej” pewnie troch mniej. Do tego dobra pompa gB binowa -
wypas Grundfos za 1k zB, mo|na znalez taDsze wcale nie gorsze. Bior c pod uwag koszty eksploatacji to i tak taDszy
wybór w horyzoncie >10 lat. WZ-ka nic nie kosztuje. Projekt domu i tak musisz mie , te| na przebudow , chyba |e
kupujesz ju| gotowy do mieszkania - ale tak nie jest tanio. Projekty gotowe chodz od ok. 1200 zB, dopBacisz par
stówek i masz wypas energooszcz dn chat obBo|on styropianem dwumetrowym :D
Tak|e nie demonizowaBbym koncepcji ”pierwotnego zasiedlenia” jakiego[ zadupia - problemy owszem, mog wyst pi ,
ale raczej nie z kas , bardziej z przeprawami w urz dach. GBówny koszt to sp dzony tam czas i nerwy, ale to si te|
da przej[ - jam i tysi ce innych inwestorów tego chodz cymi dowodami.

mp (2010-03-10 20:24:01)
Dobre ;)
A wBa[nie, w kontek[cie roszczeD nie mo|na zapomina o Izraelitach. I tutaj nie tylko ziemie odzyskane, ale i teren

401
caBej Polski jest potencjalnie zagro|ony. I te zagro|enie wydaje mi si realniejsze od tego ze strony Niemców.

panika2008 (2010-03-10 20:37:21)


@mp - chyba si mylisz, przynajmniej na gruncie ówczesnego i aktualnego prawa, zakBadaj c |e b dzie egzekwowane
(a na razie jest) - w tym przypadku maj tek byB w wi kszo[ci porzucony i przeszedB prawnie skutecznie na skarb
paDstwa.

Anonymous (2010-03-10 22:47:12)


Witam,
Problem troooch przerysowany.
Jak napisaB przedmówca instytucja przemilczenia zaBatwiBa spraw . Na dokBadke mamy jeszcze zasiedzenie, nawet w
zBej wierze - 30 lat.
Kilka mocno nagBo[nionych spraw, dotyczy wBa[cicieli (Niemców), którzy wyjechali w latach 70 i przed terminem
zasiedzenia przez nowych wBa[cicieli zBo|yli powództwo windykacyjne o wydanie nieruchomo[ci, naBo|yBo si na to
niezborne dziaBanie wBadz, które nie dokonaBy stosownych wpisów w ksi gach wieczystych.
Wystarczy czytac ksi gi wieczyste, albo podnie[c w s dzie spraw zasiedzenie i ...Niemcy mog ... popatrzec przez
pBot.
Pozdrawiam
Mark0wy

Anonymous (2010-03-10 22:50:35)


Witam,
Dobra cena to max 8 tys.
Dobry program rolno[rodowiskowy i zwraca si po 4 latach, max. 5.
Podkarpacie, [wi tokrzyskie...
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-10 23:28:59)


@panika2008
Je[li kupuje si dom do remontu, to w sumie rzeczywi[cie jest Batwiej i taniej. 50 ty[ i mo|na naby 3ha dziaBk . W
mie[cie za dziaBk budowlan za 50 ty[ to pewnie 3000 si nie kupi.
Inna sprawa, |e jak b d z drugiego koDca Polski przyje|d|aB, to troch Batwiej b dzie mi, si zaaklimatyzowa , jak
ju| ju| wod , pr d i dach nad gBow . Bo sByszaBem, |e jak si w nowym domu mieszka, zanim nie zostanie oddany do
u|ytku to niezBe kary s .
Ojciec budowlaDcem jest, wi c b dziemy sobie w wolnej chwili dBuba powoli i chaBup naprawia /stawia od nowa.
@Markowy
Czyli te wszystkie zwi zki wyp dzonych i Erica Stainbach to takie zupeBnie niegrozne s ?
Wiesz mo|e Markowy, jak si te polskie 30 lat ma do prawa UE? Bo przecie| s dem najwy|szym w Polsce jest TrybunaB
Sprawiedliwo[ci w Sztrasburgu chyba.
PrzyszBo[ dopBat po 2013, czy 2012 jest niepewna, co nie zmienia faktu, |e w SE Polsce to rzeczywi[cie dobr okazj
mo|na znalez .
Pozdrawiam

Anonymous (2010-03-11 12:06:06)


Witam,
Niegrozne, to taki polityczny cyrk
Art. 8 konstytucji, zreszt w sprawie nadrz dno[ci prawa UE, TrybunaB Niemiecki ma takie same stanowisko. Kon-
stytucja jest prawem najwy|szym. S oczywi[cie ró|ne opinie w tym temacie, ale niektórzy uwa|aj , |e ziemia jest

402
szce[cianem. Prawo UE nie reguluje kwestii zwi zanych z prawem cywilnym. W przyszBo[ci mo|e, ale do kolejnego
traktatu zgoda wszystkich paDstw b dzie potrzebna, W ka|dym kraju istniej instytucje podobne do naszego za-
siedzenia, bo stan prawny nie mo|e by inny ni| utrwalony (30 lat) stan faktyczny.
Tak wi c wystarczy ksi gi i je[li nie ma zastrze|eD o wpisie, [miaBo kupowa .
WarmiDsko-Mazurskie, tam jeszcze du|o ziemii.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-11 13:40:41)


Dzi ki za odpowiedz.
Chyba zostan przy poBudniu, bo tam troch cieplej :) Cho z drugiej strony, jakby jaka[ dobra oferta si trafiBa...

Anonymous (2010-03-11 13:43:57)


Witam!
Pod Golubiem Dobrzyniem (kujawsko -pomorskie)jest 43 hektary nale| ce do Agencji Rynku Rolnego - tylko nie wiem
czy oni dziel i za ile mo|na by kupi . Kuj.-pom. jest dosy drogie je[li chodzi o ziemi roln , ale w okolicach jest
du|o gospodarstw ekologicznych. My te| zamierzamy si przenie[ tam za 2 lata do miejscowo[ci Nowy MByn. W
planach - wioska ekologiczna.
pozdrawiam
Ania

Wojciech Majda (2010-03-11 15:31:54)


Na Kujawach niestety ziemia jest du|o dro|sza...
Sam chyba jestem jak chwast, znaczy si ro[lina pionierska, wi c mog osiedli si w miejscu, gdzie króluje ”chemia”.
Tam chyba taki przyklad jest najbardziej potrzebny.
Mam nadziej , |e b dziesz z nami dzieliBa si informacjami o Waszej wiosce ekologicznej.
Pozdrawiam.

panika2008 (2010-03-11 16:40:31)


@Ania,WM - ziemia na Kujawach jest kosmicznie droga, generalnie na poziomie cen we Francji czy WBoszech; co
prawda jest urodzajna, ale nie ten klimat... nie ta infrastruktura... wiadomo. Szczerze odradzam.

Wojciech Majda (2010-03-11 18:37:45)


Racja, szczerze mówi c nie dysponuj nawet tak kas , |eby si tam osiedli . Na poBudniu te| wi cej wody jest no i
Badniej chyba. Gdyby jeszcze te góry nie zasBaniaBy widoku, to ju| w ogóle byBaby bajka ;)

www.boskawola.pl (2010-03-19 16:55:14)


Na Twoim miejscu skoncentrowaBbym si gBównie na Ziemiach Odzyskanych. Dolny Zl sk, albo Lubuskie. Nie ma
lepszych miejsc dla rolnictwa w Polsce. A ziemia jest tam tania, bo jeszcze niedawno dominowaBy PGR-y... Ale - je[li
koniecznie chcesz, to kilka miesi cy temu s siad oferowaB mi 5-hektarow B k . To dobra B ka, naturalna, w pradolinie
Pilicy, przy kanale odwadniaj cym, który tamt okolic akurat nawadnia. O cenie nie rozmawiaBem, bo nie miaBem
wtedy kasy, a poza tym, ze mn ten grunt nie graniczy, wi c go na pastwiska nie zamieni . CzBowiek ma tak|e grunty
orne i te| chce je sprzeda - zostaBo mu 5 lat do emerytury, nie ma nast pcy, a jak sprzeda i co[ odBo|y, to mo|e b dzie
miaB z czego |y ... Oczywi[cie, bez zabudowaD, ale u mnie gmina wyj tkowo porz dna i przyjazna. Pozdrawiam.

Anonymous (2010-03-22 22:43:21)


je[li nie masz kasy albo nie chcesz ryzykowa twardego l dowania na prowincji to spróbuj co[ wydzierzawi z ANR
lub prywatnie

403
Wojciech (2010-03-23 06:43:08)
@BoskaWola
Rozwa| jeszcze raz te Ziemie Odzyskane
@Anonimowy
Nie powiedziaBem, |e nie mam kasy. I tak chc si budowa . Wersja na wsi z ha b dzie paradoksalnie taDsza ni|
kilkaset m2 w mie[cie czy te| mieszkanie.

Anonymous (2010-05-01 10:52:32)


wez sobie czegos w Bódzkim poszukaj. wiecej urosnie temperaturowo, komunikacja wzglednie dobra, ziemie marnej
klasy to nei powinny byc wybitnie drogie po cenach agencyjnych. czasem tez ktos cos sprzedaje w miare umiarkowanie,
ale to juz na totalnym ..odludziu;)

waldi0987 (2010-05-22 11:49:07)


witam
a mo|e to Ci zainteresuje :)
http://nieruchomosci.zumi.pl/20155093,dom,lubelskie-Czarnolozy,oglos zenie.html

waldi0987 (2010-05-22 11:50:41)


ups :)
raz jeszcze
Opis:
Siedlisko poBo|one na pofaBdowanym terenie, blisko lasu, spokój, cisza, 23 km od miasta CheBm. Dom drewniany,
dach pokryty now blach trapezow , okna starsze drewniane. Wewn trz znajduje si jeden du|y pokój, kuchnia,
Bazienka, dwa mniejsze pomieszczenia do wykorzystania. Na podBogach we wszystkich pomieszczeniach znajduj si
drewniane deski, [ciany obite pByt gipsowo-kartonow , pomalowane. Na dziaBce oprócz budynku mieszkalnego zna-
jduje si murowana piwnica ziemna oraz murowano-drewniana stodoBa wewn trz wybetonowana w bardzo dobrym
stanie. Media: woda z wodoci gu, energia, szambo. Powierzchnia dziaBki pod budynkami to 5,20 ha (w tym cz [
pod budynkami, reszta jako pole uprawne), do sprzeda|y przeznaczone s dodatkowo dziaBki o powierzchni 2,28 ha (w
tym okoBo 0,70 ha B ki oraz 1,58 ha terenów przeznaczonych pod zalesienie).

Anonymous (2010-05-27 17:31:21)


Witam! Mam ziemi w rejonie CheBma. Niestety tylko 2ha ale z tego co wiem to jest mo|liwos odkupienia przylega-
jacych pól. W razie pytaD prosz o kontakt 724 070 724.

Anonymous (2010-06-25 08:58:23)


Prosz zapyta agencj nieruchomo[ci rolnych we Lwówku Zl skim. B d sprzedawa ziemi we Wleniu. W planie
zagospodarowania jest pod budow ale to jeszcze ziemia rolna przed przekwalifikowaniem. Wi c ANR sprzeda to po
kosztach ziemi rolnej - inaczej nie mo|e. Teren parku krajobrazowego Panu nie przeszkodzi. Powierzchnia tak okoBo
50 ha spoko jest.
Pzdr i |ycz powodzenia:)
PS: Niemcy tutaj przyje|d|aj na wycieczki sentymentalne - sami emeryci przed pój[ciem na wieczny odpoczynek.
Nie ma strachu:) A klimat jest boski. Winnice dobrze si udaj :)

Anonymous (2010-07-02 16:44:40)


je[li zamierzasz organizowa co[ wi cej ni| tylko hodowl ro[linek w samotno[ci pomy[l o blisko[ci autostrady, dobrej
linii kolejowej, relatywnie blisko wielkiego miasta gdzie byBby popyt na ekoprodukty, itp.
Im kursantom/dostawcom b dzie Batwiej dojecha tym lepiej.
Lubuskiego bym si nie baB, blisko jest berlin, zielona, gorzów, poznaD, szczecin, du|y rynek zbytu, niemców nie ma
si co ba tylko trzeba dokBadnie sprawdzi ksi gi wieczyste.

404
Tania ziemia jest pono po drugiej stronie odry w dawnym DDR.

MHP (2010-08-02 01:38:36)


To prawda co pisali zrób to blisko jakiego[ miasta. Era hippie si skoDczyBa :)

MHP (2010-08-02 02:26:51)


W Zwidniku blisko Lublina buduj lotnisko wraz z tym infrastruktur . Odwiedzam czasem te tereny przypadBy by ci
do gustu. Polecam okolice kopalni Bogdanka.

Wojciech Majda (2010-08-06 08:21:14)


Dzi ki za sugestie, ale koBo lotniska bym nie chciaB mieszka . Ceni sobie spokój

Kresowa Zagroda (2010-08-07 12:51:11)


Wojtku, wci | jeszcze szukasz?
Najlepszym sposobem na znalezienie czego[, jest okre[lenie sobie celu, a potem trzeba wsi [ w samochód i osobi[cie
objezdzi w wybranym regionie wie[ po wsi. Rozmawia z ludzmi, pyta , sBucha rad starszych, ogl da , porównywa .
Agencje, okazje przez internet, cz sto maj kiepski dojazd, lub ju| dawno maj obsadzonych potajemnie klientów,
których nie przebijesz w przetargu, albo gdy si zjawisz jak Filip z konopi, to z miejsca narobisz sobie wrogów.
O-SO-Bi-ZCIE, i nie czeka , bo czas nie czeka.
{ycz powodzenia!
Ewa S.

Anonymous (2010-09-19 17:07:10)


hoduj c króliki w ...traktorze i sadz c maliny na kompo[cie nie da rady kupi czego[ konkretnego trzeba by wzi si
za uczciw i konkretn robot wtedy za wiele lat b dzie kasa dzi ki której mo|na b dzie speBni mBodzieDcze marzenia
i nawet si powygBupia ;)

Wojciech Majda (2010-09-22 20:02:57)


@Ewa
Mam 2 miejsca ”namierzone”.W woj. Zwi tokrzyskim.
Motyw ze znajomo[ciami w[ród urz dników Agencji jest dobry, jak si umie go wykorzysta . Dzi ki za rady, inni
ludzie mówili mi te| podobnie.
@Anonimowy
Z Twojej wypowiedzi wynika jakby moja praca byBa nieuczciwa i niekonkretna. A i czeka wiele lat na ziemi nie
musz ...

Kresowa Zagroda (2010-09-23 11:00:03)


Wojciech, trzymam kciuki, |eby[ trafiB na najwBa[ciwsze miejsce w [wiecie. ;-)
Co do przetargów, ostatnio namierzyBy[my B k z przetargu, urz dnicy byli mili i przychylni, bo akurat |aden z pra-
cowników paDstwowych nie chciaB jej kupi . Przetarg byB powtórzony, cena spadBa, bo nikt pola nie chciaB. Ale... w
praniu okazaBo si , |e miaBo ono przyczajonego kupca, który je uprawiaB, rolnika z s siedztwa... i to dlatego nikt si z
innych rolników nie zgBaszaB, a on ryzykowaB, nie zjawiaj c si na wcze[niejszych przetargach. Suma sumarum, mamy
B k , inn , w tej samej wsi, kupion od tego wBa[nie rolnika, który si jednej wyzbyB, aby kupi pole bli|ej wBasnego.
Sam si do nas zgBosiB, dzi ki ogBoszeniu, które wcze[niej wywiesiBy[my na tablicy przed domem soBtysa. I jest zgoda.
A mogBo by , przez nie[wiadomo[ , gorzej...
Zwi tokrzyskie, wspaniaBa sprawa. Znam co nieco, bo to mój kiedy[ s siedni region.
Pozdro, ES

405
Anonymous (2010-09-23 18:02:27)
witam. równie| interesuje mnie zrealizowanie koncepcji ekowiochy albo przynajmniej gospodarstwa, osobi[cie mnie
interesuj tereny maBopolski z kierunkiem na blisko[ Tatr, ch tnie skorzystam z rad na tej stronie,a w przyszBo[ci
mo|e nawi |emy wioskow wspóBprace, interesuje mnie 2 h w zwy| jakby kto[ sByszaB o takim terenie w tym regionie:)
pozdrawiam

GBodny sytego nie zrozumie (2010-03-11 11:49)

GBodny

(2010-03-11 13:12)

Jak zagospodarowa nieu|ytki - pierwszy rok? (2010-03-11 15:21)

Ostatnio Czytelnik Cezary zadaB mi w komentarzach pytanie... Od czego zacz zagospodarowywanie 1-2ha
nieu|ytków? To bardzo dobre pytanie:) na które jeszcze tak jednoznacznie nie zostaBa udzielona na blogu
odpowiedz. Domy[lam si , |e chodzi o jakie[ chaszcze nie do przej[cia, czy mo|e pastwisko-chwastowisko.
Konwencjonalny rolnik najprawdopodobniej opryskaBby wszystko jakim[ pot |nym herbicydem, pewnie nie
raz a kilka. Nast pnie zebraBby [1]istniej ce chwasty, ususzyB i spaliB. By dalej dobi chwasty wieloletnie
kilka razy zaoraBby gleb ... To metoda na pewno skuteczna.
Jak pewnie Czytelnicy si domy[laj opisana wy|ej metoda nie jest jednak najbardziej przyjaznym dla
[rodowiska sposobem pozbycia si chwastów, czy chaszczy.
Jak zatem mo|emy si tych chwastów pozby ?
NajBatwiej jest u|y odpowiednich zwierz t - kozy zjedz chwasty, krowy trawy, [winie korzenie niektórych
chwastów i p draki a kury wy|r nasiona chwastów.
Warto zauwa|y , |e nie trzeba posiada tych zwierz t, by z nich móc korzysta - te wi ksze mo|na wypo|yczy
(zwBaszcza dwa pierwsze) - jakby nie byBo rolnik b dzie miaB z tego korzy[ , bo jego pastwisko b dzie miaBo
wi cej czasu, by odpocz , wi c np. wi cej siana b dzie mógB zebra .
ZwBaszcza na glebach ci |kich warto[2] intensywne spasanie zwierz t poB czy z [3]oraniem Keyline.
Ora oczywi[cie nale|y w poprzek stoku, by zapobiec erozji wodnej, utracie wody, mineraBów i materii or-
ganicznej.
Je[li chcemy i[ drog bez zwierz t, to chwastowisko kosimy po czym stosujemy odpowiedni [cióBk ...
Musimy wiedzie , co chcemy z ziemi robi , je[li mamy sadzi drzewka owocowe, to w miejscu, w którym
b dziemy je sadzi kosimy chwasty bardzo nisko. Zci tych chwastów oczywi[cie nie usuwamy z terenu,
gdzie b dziemy sadzi drzewka - w koDcu rozBo| si zwi kszaj c poziom materii organicznej gleby. Przed
poBo|eniem [cióBki niezwykle wa|ne jest, by mocno podla teren. Je[li to za[ jest niemo|liwe z powodów od-
legBo[ci od zródBa wody to sadzi nale|y tylko wiosn /jesieni . Dlaczego? Gdy| warstwa [cióBki zapobiegnie
wyparowaniu wody, ale równie| utrudni dost p deszczówki do korzeni. W pierwszym okresie [cióBka musi
by du|o grubsza ni| pózniej, gdy| jej zadaniem jest zagBuszenie chwastów i stworzenie |yznej gleby.

406
[4]
Karton skutecznie zapobiegnie zagBuszeniu drzewka na kilka miesi cy je[li poBo|ona zostanie
równie| inna [cióBka na jego powierzchni. Jego przeci cie do poBowy i maBy otwór w [rodku
uBatwia jego zaBo|enie. Karton najlepiej kBa[ na ziemi jako pierwsz warstw [cióBki. Z czasem
zostanie rozBo|ony przez d|d|ownice.
Je[li chcemy od razu zagospodarowa ni|sze pi tra le[nego ogrodu, to mo|na na [cióBce poBo|y 5cm warstw
kompostu lub ziemi ogrodowej i posadzi /wysia w niej zioBa, pn cza czy inne ro[liny przez nas po| dane.
W rejonach gdzie gleba jest lekka dobrze jest drzewka posadzi poni|ej swalei - w poB czeniu ze [cióBk
zwi ksz one znacznie szans , |e drzewka si przyjm . Przyspieszy równie| to ich wzrost oraz poprawi
plonowanie.

[5]
Ten przydomowy sad b dzie zmieniany w produktywny le[ny ogród. W odst pach mi dzy
jednym a drugim drzewkiem w rz dzie b d rosBy zioBa i dynamiczne akumulatory. Odst py
miedzy rz dami b d wykorzystane do hodowli królików i kur w ”[6]króliczych i kurzych trak-
torach”. W ten sposób wykorzystana zostanie przestrzeD zanim drzewka dojrzej . Perz, który
wyst puje na tej ubogie, piaszczystej glebie w du|ej ilo[ci zostanie zamieniony w pasz dla
królików i nawóz dla drzewek owocowych. W ten sposób problem, czyli perz, który utrud-
niaBby wzrost drzewek owocowych, gdy| konkurowaBby z nimi o wod i substancje pokarmowe -
zostaje zmieniony w rozwi zanie - to esencja permakultury. Z czasem perz zaniknie, a pojawi
si inne bardziej szlachetne gatunki traw i zióB.
407
Na zdj ciu wida równie| [cióBk w rz dach gdzie s drzewka. ZcióBk s niedojady z pastwiska,
które wBa[ciciel sadu dostaB za darmo od okolicznego rolnika (dla którego to byB odpad). Ju|
wida ich czarny kolor - rozkBadaj si dostarczaj c glebie mikroelementów, w gla i azotu.
Znasz mo|e inne sposoby jak zmieni nieu|ytek w co[ produktywnego? Je[li tak, to prosz podziel si
swoj wiedz .
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
4. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5jsIk_6fYI/AAAAAAAAAZU/3qmRIZnTHes/s1600-h/P1130683.JPG
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5jxscNUgMI/AAAAAAAAAZY/LajedZ3a37g/s1600-h/Agrole%C5%9Bnictwo.JPG
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html

panika2008 (2010-03-11 16:42:04)


Super wpis, od dawna si nad tym zastanawiaBem i nie mogBem znalez takich konkretnych informacji. Wi cej takich,
ci gnij temat! :)

panika2008 (2010-03-11 16:54:43)


Co do przyjazno[ci dla [rodowiska ”chemicznej wojny totalnej”, to ztcw roundup (glifosfat) po max roku si rozkBada
i jest nieszkodliwy, a wi kszo[ ro[lin mo|na wysiewa ju| 3-4 miesi ce po oprysku.

mp (2010-03-11 17:39:15)
No, na taki konkretny artykuB czekaBem. Wi cej takich, i nie zarobisz ju| na projektowaniu permakulturowych ogrodów
;) {artuj oczywi[cie :D
W sprawie traktorów. Ciekawe czy króliki nie zrobiByby sobie wykopu na wolno[ ? Je[li traktor miaBby by mobilny
- nie byBoby mowy o wkopywaniu siatki wgB b gleby.. Nie trzymaBem nigdy królików to nie wiem.
I jeszcze co do traktorów zwierz cych.. Jak dBugo nale|aBoby taki traktor trzyma w jednym miejscu? Kury grzebi
w ziemi i zadeptuj j na klepisko - takie przynajmniej widziaBem wybiegi. Czeka a| ziemia b dzie ogoBocona z
chwastów i trawy, czy przesuwa traktor kiedy jeszcze jest troch zielonego?
Kibicuj w takim razie kupnu przez ciebie jaki[ hektarów :) Dobrze byBoby zobaczy film z praktycznej realizacji.
(Ten o robieniu kaBu| za pomoc saperki nie byB najlepszy - ale wierz |e b dzie lepiej i profesjonalniej)
I jeszcze co do praktycznego przeksztaBcania nieu|ytków w le[ny ogród - podrzuc pomysB. Je[li nie brakuje ci wiary
w siebie i powodzenie swojej inwestycji - mo|e spróbuj zainteresowa sob jakiego[ mBodego re|ysera dokumentów?
Niech cie odwiedza przez kilka lat, pokr ci troch .. Jak ju| b d efekty - te tony z hektara, posklejaBby to w jaki[
fajny dokument?

Wojciech Majda (2010-03-11 17:42:14)


Dzi ki za komplement:)
Roundupem chyba mo|na pryska nawet w momencie wysiewania ro[lin, bo on jest absorbowany przez cz [ci asymila-
cyjne (zielone). Pod tym k tem jest ”bezpieczny” dla jeszcze nie wykieBkowanych ro[lin. Trzeba pami ta , |e herbicyd
ten robi spustoszenie w florze i faunie glebowej, co jest kluczowym czynnikiem je[li chcemy prowadzi dziaBalno[
permakulturow .
Dobry link z [1]Wiki dotycz cy toksyczno[ci Roundupu
A to, [2]co czyniBa atrazyna - bardzo popularny, bo tani i skuteczny herbicyd, który zostaB zbanowany w UE w 2008
roku...
[3]Tutaj mo|na poczyta pod tym linkiem lamenty rolników nad tym, |e zostaBa zakazana.

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Roundup#Toxicity_2
2. http://blogs.discovermagazine.com/80beats/2010/03/02/
common-weedkiller-chemically-castrates-frogs-turns-males-into-females/

408
3. http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/ochrona-roslin/pozegnanie_z_atrazyna,e26b96f4fd3c8c6bcb01.html
Wojciech Majda (2010-03-11 18:05:45)
@mp
Dzi ki za dobre sBowo. O prac si nie boj , bo jak si to troch rozkr ci, to od roboty si nie op dz . Projektowanie
permakulturowe mo|e da efekty w wi kszo[ci dziedzin |ycia gospodarczego gdzie prowadzona jest jaka[ produkcja.
Króliczy traktor ma od doBu siatk metalow tak , |e królik si nie przeci[nie, ale b dzie miaB dobry dost p do zie-
leniny. Drut musi by odpowiednio mocny, |eby nie przegryzBy...
Ilo[ czasu, jaki miaByby pozostawa zwierz ta na jednym miejscu zale|y od tego jaki efekt chcesz uzyska . Mo|e
zale|y Ci na pozbawieniu caBej ro[linno[ci na danym obszarze, bo chcesz w konkretnym miejscu zacz sadzi ”trzy
siostry”, albo zrobi zagon na kapust ?
Mo|e zale|e Ci na Badnym wygl dzie i przystrzy|eniu trawnika?
Je[li za[ chodzi Ci o zminimalizowanie nakBadu pracy, to musisz dobra ilo[ królików tak, |e ze|r wszystkie ro[liny
(równie| te niesmaczne) na danym obszarze, cho oczywi[cie nie do goBej ziemi.
PrzykBad kur i klepiska jest bardzo dobrym dowodem na to jak nie zarz dza pastwiskiem:)
Kury najpierw |r to co dobre, presja na te ro[liny jest tak du|a, |e zanikaj . Potem kury bior si za mniej smaczne
rzeczy, dodatkowo jak czego[ nie zjedz to to rozdrapi . Ro[liny nie maj odpowiedniej ilo[ci czasu by si zregen-
erowa , dlatego gleba traci najpierw okryw , a potem brak ro[lin, [cióBki i nadmiar azotu przyczynia si do utraty
materii organicznej w glebie i utraty struktury. Nawet na zwykBym piachu!

Wojciech Majda (2010-03-11 18:08:20)


MBody re|yser dokumentów sam si nawet do mnie zgBosiB :) Tak|e b dziemy dziaBa .

Anonymous (2010-03-11 19:34:30)


”Na przykBad jeden z ludzi, których przetrenowaBem (kurs projektowania permakulturowego) w 1983r Janet McKinsey
przepadBa wraz z przyjacióBmi w buszu dwie kobiety z dzie mi. OpisaBy jak mo|na ograniczy swoje potrzeby i
opisaBy to w bardzo naukowy sposób. ZrobiBy opis jak uczyni to w normalnych domach. ZaBo|yBy co[ zwanego HOPE
(czyli nadzieja) Domowe Sposoby na Ocalenie Zrodowiska.
Podkre[liBy np., |e istniej 4 substancje czyszcz ce nie wa|ne czy to szampon, proszek do prania, cokolwiek. Kupu-
jesz je w duzych ilo[ciach i potem mieszasz w odpowiednich proporcjach i one dziaBaj . Nie wa|ne czy nazywaj to
[rodkiem ekologicznym, czy ma nalepk z delfinem zawsze ma te 4 cholerne rzeczy. CaBa reszta to niepotrzebne
dodatki, |eby Badnie pachniaBy, albo barwiBy na niebiesko muszl po spBukaniu toalety.” -cytat z paDskiego bloga .
Ch tnie poznaBbym paDsk opini i paDskiej siostry na ten temat !!! eurozet2

Wojciech Majda (2010-03-11 20:13:44)


PoprosiBem siostr by si wypowiedziaBa, jako[ wtedy to umkn Bo. Wkrótce pewnie napisze w po[cie o wywiadzie z
Billem Mollisonem.
Jaka jest moja opinia na ten temat?
Zasada dziaBalno[ci wi kszo[ci [rodków jest taka sama. Dzi[ ju| rzadko kiedy kupuje si zwykBy produkt (w przypadku
[rodków czyszcz cych), najcz [ciej ”kupuje si ” okre[lony styl |ycia. A to kosztuje (reklamy w tv itp).
Moja mam zacz Ba kupowa zwykBy ocet do mycia naczyD (nie jako jedyny [rodek) tBuszcz nie ma |adnych szans :)
No i 1 litr kosztuje jako[ 80 gr (jak si w du|ej, 5 l butelce kupi).
20 lat jakie min Bo od wywiadu to szmat czasu w przypadku tak dynamicznei rozwijaj cej si dziedziny jak chemia,
wi c... Lepiej siostra si wypowie, bo zaczynam za bardzo spekulowa :D

Cezary (2010-03-11 22:09:01)


Dzi ki, za konkret. Wiosna tu|, tu| trzeba rozgl da sie bardziej intensywnie: moim priorytetem staje si poBudniowy
stok ze zródeBkiem; ugór 1-2h;domek (pewnie stary z eternitem)i zaniedbany sad, pewnie nikt w nim nic nie robiB od
10 lat - dobre na pocz tek - oczywi[cie w Górach Zwi tokrzyskich - czego (znalezienia) i Wam (potrzebuj cym)|ycz

409
panika2008 (2010-03-11 23:10:07)
90, jak nie 95 % [rodków czysto[ci domowych, od mydeB w pBynie i szamponów, przez pByny do podBóg, okien i naczyD,
a| po pByny do kibli, jest oparte na jednym z dwóch blisko ze sob zwi zanych (z punktu widzenia industrialnej syn-
tezy) zwi zkach - albo na siarczanie laurylu sodu (SLS), albo siarczanie etoksylaurylu sodu (SLES, pewnie lekko
skrzywiBem nazw - chemia to byBo dawno), z naciskiem na SLES, bo jest mniej dra|ni cy. Sprawdzcie sobie etykietki
:) Kupuje si toto w Chinach po 5 czy 10 $/litr, rozcieDcza 10-krotnie, dodaje zapachy i np. [rodki reguluj ce pH - i
sprzedaje.

panika2008 (2010-03-11 23:11:59)


Do mycia tBuszczów, szczególnie przypalonych, to raczej zasady, soda daje rad , ale prawdziwym wymiataczem w tej
konkurencji jest NaOH i KOH, w warunkach ”polowych” (i stosowanych od niepami tnych czasów do pewnie gdzie[
XVIII w.) z dowolnego popioBu organicznego (Na2O/K2O).

Anonymous (2010-03-11 23:56:48)


Zachowa próchnic
http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/zachowac prochnice,ec6b1aa7654d7d1763c3.html
Prawo chroni gleb
http://www.farmer.pl/prawo/przepisy-i-regulacje/prawo chroni glebe,d299b120f8df025bead6.html
Z obory i pola
http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/z obory i pola,96a3130b69125d8e77a3.html
Cedric

bosastopa (2010-03-12 04:25:48)


Dla królików proponuj samonap dzaj cy traktor z siatki w ksztaBcie walca, wewnatrz którego s króliki. w boki tego
walca wmontowany jest dr |ek do przenoszenia w inne miejsce. Króliki same popychaj i w przypadku skBonu terenu
przesuwaja traktor.

Wojciech Majda (2010-03-12 08:49:06)


@Cezary
Dzi kuj
@Panika2008
Dzi ki za informacje. Rzeczywi[cie ocet zmywa dobrze tylko zwykBy tBuszcz, a nie przypalony.
Osobi[cie a| tak mnie nie ci gnie, |eby swój pByn do mycia kibelka i naczyD robi :)
@Cedric dzi ki za linki.
@bosastopa
Obawiam si , |e taki ksztaBt byBby niezbyt praktyczny. Po pierwsze powierzchnia kontaktu z ziemi (pastwiskiem)
w walcu jest bardzo maBa, po drugie króliki musiaBy by by w raczej niefizjologicznej pozycji przez wi kszo[ czasu.
Trzecia sprawa, to kontrola tempa przesuwania si walcu na stoku - do tego trzeba by robi do[ skomplikowane
obliczenia i skonstruowa jaki[ mechanizm ”kontroli pr dko[ci” przesuwania si walca po stoku.

mp (2010-03-12 09:50:48)
Je[li króliczy traktor ma mie siatk od spodu, to w ogóle wydaje mi si maBo praktyczny - jedyne zastosowanie to
przycinanie traw - i to niezbyt wysokich. Bo wy|sze trawy, chwasty, nie mówi c ju| o krzakach, po prostu zostaByby
przygniecione do ziemi siatk .. Króliki musiaByby wyci ga zdzbBa Bapkami (?) Dlatego takie gBupie pytanie o zabez-
pieczenie przed ucieczk zadaBem. Króliki w takim razie jedynie mogByby by stosowane po przej[ciu ci |szych zwierz t
- bydBa, trzody kopytnej.
Z królików wi kszo[ ludzi planuj cych le[ny ogród mogBaby zrezygnowa . I poprzesta na samych kurach. Kurzy
traktor mo|na by wykorzysta nawet do pielenia grz dek z warzywami. Tak mi si wydaje.
No i kur Batwiej ubi . Ssaki tak si patrz tymi [lepiami :/

410
Wojciech Majda (2010-03-12 11:30:40)
Masz racj mp - króliki nie s najlepszymi stworzeniami na pocz tek do oczyszczania terenu z wielkich chwastów. Do
tego sBu| kozy/owce/krowy (w tej kolejno[ci je|eli chodzi o skuteczno[ ).
ydzbBa traw mo|e królik wyci ga te| pyszczkiem - co[ jak spagetti, tylko mocno ”aldente”;)
Czy kura, czy królik to pytanie niemal filozoficzne :) Króliki szybko si mno| ;) no i mog si |ywi , rzeczami, którymi
czBowiek nie mo|e - traw . Kury zwykle mog uzyskiwa tylko do 30 % paszy z pastwiska. Reszt |ywno[ci to gBównie
konkurencja dla czBowieka (ziarno itp.) i odpady ogrodowe/kuchenne. Królik mo|e caBo[ |ywno[ci pobiera z le[nego
ogrodu
Kury bardziej niszcz traw /darD ni| j zjadaj , zatem mo|na powiedzie , |e sporo jest marnowane.
Zamierzam kupi dobry paralizator, |eby wBa[nie szybko zwierzaki ogBusza i potem, |eby si tak nie patrzyBy z
wyrzutem na mnie (|e chc je zje[ ) :| No ale taki jest los ro[lino|erców ogólnie.
Podsumowuj c ka|de z tych zwierz t mo|na inaczej wykorzysta , bo inne funkcje w ekosystemie peBni te zwierz ta.
Jeden b dzie miaB miejsce i upodobanie na króliki, drugi na kury, a trzeci (taki jak ja) na jedno i drugie plus sporo
wi cej:)

mp (2010-03-12 13:29:50)
W takim razie zamiast królików proponuj g si do traktora. Pono jedz wszystko co zielone, jak kozy prawie. Nie
kopi dziur. Daj jajka.
Króliki s o tyle dobre, |e daj futro na czapki uszatki - ostatnio bardzo modne :) Ale s bardzo sBabe i chorowite.
Ka|dy kogo znam osobi[cie, i kto hodowaB króliki, do[wiadczyB jakiej[ króliczej zarazy :/ i szybko wybijaB caBe stadko.
Oczywi[cie, tak jak mówisz - ka|dy ma wBasne upodobania.

jako (2010-03-12 14:37:08)


”Ka|dy kogo znam osobi[cie, i kto hodowaB króliki, do[wiadczyB jakiej[ króliczej zarazy :/ i szybko wybijaB caBe stadko.”
Mo|e króliki na wybiegu s silniejsze (wi cej ruchu, sBoDca, urozmaicone [wie|e po|ywienie) oraz nie mieszkaj ’na
wBasnych odchodach’ przez co rzadziej choruj .
W koDcu, skoro króliki dziko |yj ce szybko opanowuj teren, to nie mog to by takie ’sBabe i chorowite’ zwierzaki.

Wojciech Majda (2010-03-12 14:54:46)


@mp Rzeczywi[cie króliki do tytanów zdrowia nie nale| .
G [ jeszcze za stró|a mo|e sBu|y , ma jednak minus, |e to do[ gBo[ny stwór.
@jako
W Polsce królików dzikich mamy maBo (kilka tysi cy).
Joe Salatin powiedziaB, |e zabraBo mu 5 lat wyhodowanie rasy królików, które s dobre do |ycia na dworze. Cho jak
piszesz - zmniejszenie kontaktu z odchodami i rotacja na pewno wpBywa pozytywnie na ich zdrowie.

bosastopa (2010-03-13 05:31:33)


po skrupulatnym ogl daniu Twoich blogów przystapiBem do dziaBania. UstaliBem przebieg swailów zdejmuj c
warstw gleby zarosni tej perzem ukBadaj c waB w poprzek stoku. /widBami ogrodniczymi/OdsBoni t gleb glini-
ast nakBuwaBem widBami rozchylaj c wkBadaBem wiechcie ze sBomy. Na to ukBadaBem warstwe sBomy.

www.boskawola.pl (2010-03-19 08:50:10)


Do[wiadczenia, bardzo pozytywne, z rekultywacj ponad 20-letnich nieu|ytków opisaBem w ostatnim, marcowym nu-
merze miesi cznika ”KoDski Targ”.
Z tym, |e:
1) Mnie nie chodziBo o ”produktywno[ ”. TworzyBem pastwiska dla koni i to dla bardzo cennych koni szlachetnych,
bynajmniej nie przeznaczonych do zjedzenia (byBoby to chyba najdro|sze mi so na [wiecie...). Nie zale|aBo mi ani na
maksymalnych przyrostach biomasy, ani na tuczeniu zjadaj cych j zwierz t. Wr cz przeciwnie - miaBy jak najwi cej

411
biega . St d te| trawa powinna by przede wszystkim odporna na deptanie. I to si w peBni udaBo.
2) Je[li pozostawiaBem fragmenty nie uprawiane w postaci pojedynczych drzew, k p drzew, a nawet fragmentów
caBkowicie ”dzikich” - to po to, aby konie miaBy cieD, gaB zie do obgryzania i zioBa. Oraz po cz [ci dlatego, |e oszukaBa
mnie firma zatrudniona do wyrywania karpów (i tak przekroczyli termin realizacji zadania ponad dwukrotnie i pod
koniec mieli po prostu do[ ) - i nie wsz dzie daBo si zwyczajnie wjecha traktorem, |eby cokolwiek zrobi . Przypad-
kowo zatem.
Z efektu jestem jak na razie bardzo zadowolony. Ostateczny sprawdzian przejdzie w tym roku, kiedy pierwszy, 4-
hektarowy padok b dzie musiaB si zregenerowa i przyj czterokopytne z powrotem gdzie[ mi dzy [w. Jerzym a
[w. Józefem, a drugi, ponad 10-haktorowy po pierwszym pokosie i po zbudowaniu ogrodzeD - przej je na pocz tku
sierpnia i go[ci do koDca pazdziernika. Uwa|am te|, |e powstaB nowy biotop bogatszy i obfitszy od poprzedniego
- tj. od smutnych chaszczy, zBo|onych z karBowatych brzóz i sosen na poszyciu z mchów i porostów, wyrosBych na
zdegradowanej, peBnej [mieci glebie. A ju| ptaków, które si na resztkach zjadanego przez konie owsa pas mam chyba
wi cej, ni| caBa reszta wsi i wszystkie lasy dookoBa razem wzi te - dr si teraz tak gBo[no, |e trudno wytrzyma ... :-)

Wojciech Majda (2010-03-19 15:37:16)


Jak tylko gdzie[ natrafi na ten magazyn to bardzo ch tnie przeczytam. No i gratuluj publikacji.
Bardzo ciekawi mnie jak b dzie szBo dalsze ulepszanie gleby. Pozdrawiam

Zaproponuj temat - Jak co[ zrobi ? (2010-03-12 09:36)

OkazaBo si , |e poprzedni wpis ”[1]Jak zagospodarowa nieu|ytki - pierwszy rok?” Czytelnikom bardzo si
spodobaB. Powodem dla którego zebraB dobre opinie, jest to, |e rozwi zywaB jaki[ konkretny problem (tak
przynajmniej mi si wydaje).
Zauwa|yBem, |e pisz chyba o troch zbyt teoretycznych rzeczach...
Dlatego postanowiBem
zda si na Czytelników -prosz wpisywa tutaj propozycje wpisów. Najlepiej, |eby stanowiBy
rozwi zanie jakiego[ konkretnego problemu na skal domu/ogrodu/lasu/lasu/gospodarstwa. O
globalnym ociepleniu i innych sprawach, które s poza naszym kr giem wpBywu te| b d pisaB, ale o tym
mog pisa caBe tomiszcza, bez sugestii ze strony Czytelników...
Australijczycy z Permablitz mówi : ”Changing the World One Garden at a Time”
Jak zmieni Twój ogród?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/jak-zagospodarowac-nieuzytki-pierwszy.html

mp (2010-03-12 10:10:00)
Wg moich informacji globalne ocieplenie powodowane przez czBowieka to tylko szkodliwa teoria. Wystarczy si
dowiedzie , ile caBa planeta dostarcza CO2 do atmosfery, ile promili z tego pochodzi z dziaBalno[ci czBowieka i jaki
procent tych promili zostaje ograniczony w wielkiej walce przeciw emisji CO2. A| si nie chce czyta czegokolwiek z
hasBem ocieplenie..

Wojciech Majda (2010-03-12 11:10:55)


Rzeczywi[cie w kwestia GO jest mocno kontrowersyjna, zwBaszcza w kontek[cie ”Climategate”. Proponowane przez
mainstream formy walki z GO to po prostu zakamuflowany sposób wprowadzenia nowego podatku.

Anonymous (2010-03-12 11:35:13)


Mam pytanie odno[nie popioBów z elektrowni. Na ”chBopski rozum” popióB ze spalania w gla to zródBo potasu i innych
mikroelementów. Czemu wi c wysypywany jest na haBdy, gdzie w swoim nagromadzeniu stanowi zagro|enie (pyB,
popióB w wodzie zmnienia si w Bug, du|a zawarto[ radonu) zamiast rozsypywa go na polach? W necie znalazBem

412
co[ takiego: http://www.popiol.pl/nowosci.html?lang=pl &nr=311
http://www.rakstop.engo.pl/www/popioly.htm
Wynika z tego, |e elektrownie za odbieranie od nich popioBu pBac . Rozsypany popióB na du|ej powierzchni raczej
nie zawiera groznych ilo[ci radonu, wr cz przeciwnie radioaktywno[ w drobnych dawkach dobrze wpBywa na ro[liny
i zwierz ta. Pewnie problemem jest rozdzielenie popioBu od |u|lu - ale to chyba mo|na Batwo zrobi u|ywaj c sita...
Artur

Wojciech Majda (2010-03-12 12:08:33)


W giel zawiera oprócz pierwiastków promieniotwórczych równie| oBów, rt , kadm i inne ”smaczki”. Je[li s w w glu,
to s zupeBnie nieszkodliwe - dlatego mo|na u|ywa w gla jako nawozu. Jednak w popioBach ich ilo[ jest ju| znaczna
i s w formie dost pnej dla ro[lin.
Nie jestem na sto procent pewien, ale wydaje mi si , |e tu chodzi bardziej wBa[nie o ilo[ metali ci |kich w glebach.
Po przekroczeniu jakiego[ poziomu ziemia nie nadaje si do produkcji |ywno[ci itp. Warto[ nawozowa w stosunku
do potencjalnego zagro|enia jest zupeBnie niewspóBmierna, bo usuwanie metali ci |kich z gleby jest bardzo drogie.
Wydaje mi si równie|, |e w glebach wokóB elektrowni/elektrociepBowni spalaj cych w giel
ilo[ pierwiastków promieniotwórczych (i metali ci |kich) jest wystarczaj co wysoka. Transport popioBu na du|e od-
legBo[ci (gdzie st |enie pierwiastków promieniotwórczych i metali ci |kich jest maBe) byBby kosztowny.
[1]Ciekawy link o metalach ci |kich w glebie.

1. http://www.ho.haslo.pl/article.php?id=2297
jako (2010-03-12 14:43:01)
Propozycja tematu: praktyczny traktor kurzy/króliczy.
Na co zwróci uwag w naszym klimacie (osBona przed deszczem/sBoDcem)?
Z czego zbudowa , a czego unika ?
Jakie wyposa|enie w [rodku (woda, |ywno[ )?
Jak cz sto dogl da zwierz ta w traktorze (np uzupeBnia wod )?
Jak konserwowa , czy[ci taki traktor?
Czy i gdzie i za ile mo|na kupi gotowy?
Jakie zabezpieczenia przed ucieczk zwierz t/drapie|nikami/zBodziejami?
Jakie traktory i jak Ty zamierzasz zrobi ?

mp (2010-03-12 15:02:55)
@Jako
To chyba zbyt szczegóBowy temat. Wielko[ traktora kurzego musiaBaby by uzale|niona np od szeroko[ci alejek
mi dzy drzewami w planowanym czy zastanym sadzie, tak|e od szeroko[ci planowanych grz dek na warzywa.
Jest takie forum woliera.com. Tam s dyskusje o budowie kurnika maBego, na potrzeby hobbysty. Taki kurnik ma
zwykle maBy, odgrodzony wybieg, u góry tak|e siatka lub dach. No i po prostu trzeba by ten kurnik z wybiegiem
postawi na kóBeczkach. Fajny byBby jaki[ system opuszczania i podnoszenia kóBek - hydrauliczny jak w paleciakach
z hurtowni czy supermarketu, albo jaki[ prosty mechaniczny.
Kurnik musiaBby by drewniany, OSB, ocieplony weBn szklan . W kurniku okno o powierzchni 1/6 podBogi. PodBoga
kurnika powinna by betonowa - w traktorze raczej si tego nie da zrobi , wi c mo|e linoleum. Na 1mkw kurnika 4-6
kur. 1 kura na 1mkw wybiegu. No i karmienie i pojenie takie jak w tradycyjnych kurnikach.
No, taki traktor to zwykBy kurnik z wybiegiem, tyle |e mobilny.
Mnie zaciekawiB temat kompostownika z hodowl d|d|ownic kalifornijskich. I wykorzystywanie tych d|d|ownic jako
pasza smakoByk dla kur. Ale tu chciaBbym przeczyta artykuB jakiego[ wieloletniego praktyka..

Anonymous (2010-03-12 15:13:01)


Staw, oczko wodne, potoczek i bagno.
Jakie u|yteczne ro[liny mo|na uprawia w stawie/bagnie, a jakie w jego pobli|u?
Jakie gatunki ryb mo|na w nich hodowa , aby si uzupeBniaBy i nie konkurowaBy z sob ?

413
Jakie ro[liny dobra do stawu i okolic aby nie zdominowaBy stawu i nie zostaBy zjedzone przez ryby?
Jaka ilo[ ryb na powierzchnie/obj to[ stawu?
Jakie warunki powinny mie ryby aby prze|yBy(natlenienie, schronienie, pokarm, temp. wody, mo|liwo[ rozmna|ania)i
uchroniBy si przed drapie|nikiem?
Mo|e to temat na kilka wpisów, ale hodowla ryb i retencjonowanie wody na terenie pagórkowatym mogBy by sie dobrze
uzupeBnia . I chodzi mi to po gBowie :)
Ogrodnik

panika2008 (2010-03-12 16:13:38)


Z popioBem jeszcze jest taki problem, |e zawiera z reguBy du|o pyBu - wi c zagro|enie pylic . Radioaktywno[ nie
jest ograniczona do radonu, popioBy - w zale|no[ci od miejsca pochodzenia w gla - zawieraj cz sto istotne ilo[ci
uranu (z niektórych polskich zBó| bodaj|e do 0,5 % masy popioBu!) i toru, tak|e zagro|enie radiologiczne jest kwesti
podstawow i raczej nie do przeskoczenia.

jako (2010-03-12 16:40:21)


@mp
Dzi ki za cenne informacje.
”To chyba zbyt szczegóBowy temat”
I tak i nie. Traktory to bardzo ciekawe rozwi zania, ale dla kogo[, kto nie miaB wczesniej z nimi do czynienia, brak
konkretnej wiedzy ’jak zacz ’ jest przeszkod .
Czy kurnik ma dziaBa tylko w sezonie (przecie| zim jest [nieg) - to oznacza, |e na zime trzeba miec stacjonarny
kurnik lub pozby si zwierz t?
W jakim wieku maj zaczyna kury ’prac na traktorze’ ? Czy mo|e maj si wyl ga bezpo[rednio w traktorze?
Mo|e to [mieszne pytania, ale takie zadaje sobie ka|dy, kto nie byB do tej pory hodowc kur. A nawet je[li ma ju|
jakie[ do[wiadczenie z kurami, to pewne rzeczy na traktorze moga wygl da inaczej.
Innymi sBowy, przydaBby si artukuB typu: ’od zera do traktora’, tak jak przy zagospodarowywaniu ugoru.
O ile wiem, Wojtek planuje uruchomic u siebie traktory, wi c ka|da informacja o tym, co planuje i jak sobie radzi
b dzie bezcenna dla na[ladowców.

mp (2010-03-12 17:33:35)
@jako
ja te| nigdy nie hodowaBem kur :) Chyba tu wszyscy czytelnicy jeste[my mieszczuchami. Autor bloga te|. :D
Ale drobiem od jakiego[ czasu si interesuj . MaBe kurczaczki chyba trzeba jednak hodowa na paszy do tego przez-
naczonej. No i w ogóle oddzielnie od dorosBych, w jakim[ przedszkolu. PodrosBe wprowadza do stada, albo budowa
im nowy traktor :)
Tutaj zdj cie takiego potencjalnego traktora:
http://chickencoopplans4u.com/small-chicken-coop-plans/mobile-and-sm all-chicken-coops-pros-and-cons
Na zim mogByby zosta chyba w mobilnym kurniku. MaBy jest, to sobie by nachuchaBy ;) i miaBy ciepBo. Tyle |e
trzeba by je byBo karmi wtedy pasz .
Ostatnio modna jest rasa kur zielononó|ek kuropatwianych. Pono s bardzo odporne na pogod , bo to stara polska
rasa, bardzo zbli|ona do dzikich przodków kury domowej.

mp (2010-03-12 18:01:11)
A z tematów na nowe wpisy, chciaBbym poprosi o wypisanie konkretnych grup ro[lin wspóBpracuj cych ze sob . Tak
jak indiaDskie trzy siostry. Np: JabBoD - pomidor - ziemniak (ten przykBad chyba by jednak nie wypaliB :) dlatego to
wa|na dla mnie i innych czytelników wiedza)
I jeszcze prosz o opis jakiej[ sympatycznej, wieloletniej ro[linki która dawaBaby pasz kurom.. Aby mo|na byBo
zrezygnowa ze zbó|. To mo|e temat na twój drugi blog, o ro[linach.

414
jako (2010-03-12 18:52:50)
Kupowanie zimowej paszy dla zwierz t troch nie pasuje do wizerunku permakulturnika, dlatego przyB czam si do
pytania mp.
Czy mo|emy wytwarza pasz , któr da si produkowa bez u|ycia drogich maszyn/narz dzi i magazynowa na zim ?

Anonymous (2010-03-12 18:54:51)


Z tym kurzym traktorem w zimie to chyba nie bardzo, bo przecie| maBa powierzchnia ”mobilnego kurnika” szybko by
si wychBadzaBa, wi c nie wiem czy kury dadz rad sobie nachucha :)
Bardziej interesuje mnie sprawa dna kurzego traktora. Je[li na spodzie by nic nie byBo, to musieli by[my mie bardzo
równ powierzchni np. sadu, a tak si nie da (zastaBe nierówno[ci, kretowiska, myszy itp). Po przej[ciu kurnika te|
mogBy by powsta pewne wgB bienia. Natomiast je[li miaBa by by tam siatka, to jak te biedne kurki miaBy by sobie
pogrzeba ?

mp (2010-03-12 19:45:03)
No wBa[nie maBe powierzchnie Batwiej nagrza . No i kurnik jest ocieplony, kury siedz na grz dach poprzytulane i
si ogrzewaj . Poza tym, je[li w zim chcemy mie jajka, to musi by w [rodku |arówka - te| da troch ciepBa.
Dodatkowo, dostarcza im si ciepB wod i gotowane ziemniaki do kurnika. Kury to twarde zawodniczki, nie zgin
przez zim .
Co do nierówno[ci terenu - cz [ daBoby si rozwi za dodatkowym fartuchem z elastycznej siatki przymocowanym u
doBu ramy traktora. W razie szczelin - przymocowaBoby si ten fartuch do ziemi [ledziami namiotowymi. No a wi ksze
wertepy :/ có|, zwykBy traktor czy kombajn te| nie wsz dzie dojedzie.

Wojciech Majda (2010-03-12 22:08:58)


@panika2008
Nawet nie wiedziaBem, |e a| tyle tego syfu jest w w glu...
@Wszyscy
Dzi ki wszystkim za propozycje tematów.
Co do kurzych traktorów:
B dziemy konstruowali je (i królicze) u znajomego (to zdj cie sadu we wpisie o ugorze pochodzi wBa[nie z jego gospo-
darstwa). Ich szeroko[ b dzie dostosowana do szeroko[ci rz dów. Najprawdopodobniej b dzie chodziBo o maksymaln
powierzchni traktora, bo znajomy bardzo zaj tym czBowiekiem jest wi c woli zamiast kosi traw po[wi ci ten czas
na tuczenie królików.
W naszym klimacie zim miejsce kur jest raczej w kurniku. Zim i tak taka kura nie znajdzie du|o jedzenia na dworze.
Mo|na pomy[le o wykorzystaniu rokitnika, gBogu, karagany, oliwników. WidziaBem niedawno owoce gBogu na [niegu,
a rokitnika i oliwnika na gaB ziach.
Na wi ksz skal to ”zimowe” jedzenie dla kur
to ze[rutowane kasztany chiDskie. Oczywi[cie w chwili obecnej byBby to kretynizm ekonomiczny, no ale jak GMO
b dzie powszechne i nie b dzie mo|liwy zakup normalnego ziarna to rozwa| t opcj . Mo|e te| ze[rutowane |oB dzie
si nadadz ?
Inn opcj na |arcie dla kur jest wykorzystanie kompostu. Je[li w jaki[ kontrolowany sposób pu[ci si kury w szklarni,
mog wybiera robaki z kompostu. Dodatkowo kompost ogrzewaBby szklarni w której by warzywa rosBy.
[1]170 zdj kurzych traktorów do inspiracji.

1. http://home.centurytel.net/thecitychicken/tractors.html
Wojciech Majda (2010-03-12 22:18:09)
@mp pomysB z fartuchem bardzo ciekawy.
Jeszcze do kur zim :
Warto zauwa|y , |e co innego ”prze|y ” a co innego wydajnie pasz wykorzystywa . Je[li kurze jest zimno, to jako
stwór staBocieplny zu|yje do utrzymania (staBej) temperatury ciaBa wi cej energii. Oznacza to, |e jej zapotrzebowanie
na jedzenie b dzie wi ksze.
Przy skali domowej nie ma to a| takiego du|ego znaczenia, no ale je[li chcemy by wydajni, to IMHO kury powinny

415
by trzymane na zim w zamkni ciu.

mp (2010-03-12 22:44:28)
Dzi ki ;)
My[l , |e nie ma co sugerowa si zdj ciami kurzych traktorów dost pnych w necie. I kurzy traktor wyposa|y w
peBnosprawny, ocieplony kurnik - skrojony na miar potrzeb i mo|liwo[ci polskiej kury :D (z mo|liwo[ci zamkni cia
w zim )
Posiadanie odr bnego kurnika na zim ? Trzeba by ro rozwa|y pod wzgl dem potrzebnej pracy i finansów. No i
je[li mieliby[my posiada kilka traktorów, ka|dy z wBasn zaBog , stadem.. To wpuszczenie tych zaBóg do kurnika
zimowego, zbiorczego, skoDczyBoby si walkami o wBadz i budowaniem hierarchii a| do wiosny. A na wiosn ponowny
przydziaB do traktorów i znów walki.
Je[li traktor jest tylko jeden - to te| lepiej |eby byB od razu z kurnikiem caBorocznym.
No i te maBe traktory na jedn , dwie kury to raczej pomyBka. Kura musi |y w stadzie, z kogutem si pobawi . Kogut
musi mie 5 kur cnj. , aby si nie nudziB i nie zrobiB im krzywdy z tej nami tno[ci..

Wojciech Majda (2010-03-12 23:58:14)


”...nie zrobiB im krzywdy z tej namietno[ci” :D
Kto[ kiedy[ marketingowaB swoje jajka jako ”jajka od szcz [liwych kur bo maj cych dost p do koguta”
PoruszyBe[ rzeczywi[cie istotny problem z tym B czeniem stada. W ogóle nie zwróciBem uwagi na to wcze[niej.
Wydaje mi si , |e je[li kogutów jest mniej, powiedzmy jeden to i problem z B czeniem jest du|o mniejszy. Wszystkie
feministki wiedz , |e to samce s gBówn przyczyn przemocy ;)
Poza tym kogut jest stosunkowo nieproduktywnym czBonkiem stada, wi c posiadanie 1 koguta powiedzmy na 6 kur
sprawia, |e musimy zu|y o 1/6 paszy wi cej (a mo|e nawet wi cej).
Swoj drog ciekawa kwestia, czy kury bywaj sfrustrowane z braku koguta...

mp (2010-03-13 07:35:52)
Nie chc si wym drza ;) bo sam nie jestem ekspertem od kur, ale z koguta nie ma co rezygnowa . Je[li nie b dzie
samca alfa - to jedna z kur si po[wi ci i zrobi si na babo-chBopa. Taka samica alfa nie b dzie dawa jajek. Nawet je[li
kogut jest, to samica alfa tez mo|e wyst pi . Kogut nawet nie b dzie próbowaB po niej skaka . Ona b dzie speBniaBa
inne role w stadzie kur - taka przewodniczka. Czasem nioski si kwocz - chc wysiadywa jajka na piskl ta - wtedy
równie| nie znosz jajek. Metody wybijania kwoce z gBowy macierzyDstwa s drastyczne :/
No i niestety, nie tylko koguty walcz o wBadz . Je[liby do stada samotnych kur wprowadzi du|ego i silnego koguta
- tak z marszu, bez kwarantanny - to zostaBby on zadziobany i zjedzony.
Im wi cej czytam o kurach, tym bardziej fascynuj ce si wydaj :D

Kresowa Zagroda (2010-03-13 10:16:25)


U mnie na wsi mówi ludziska: ”Kury bez koguta nie wiedz jak chodz ...”. ;-)
Trzymam kury (10 sztuk obecnie) na wolnym wybiegu. Kogut peBni rol stra|nika. Np. przed nadlatuj cym jas-
trz biem. Wydaje z siebie ostrzegawczy dzwi k (nie jest to zwykBe pianie) i wszystkie kury, gdziekolwiek im si trafi
by , kryj si w cieniu, pod krzakami, daszkami itp. Kiedy jastrz b odlatuje, kogut pieje normalnie i kury wychodz .
jeszcze tak:
2 koguty, nawet wychowane w tym samym stadzie pr dzej czy pózniej walcz i mo|e by |e na [mier i |ycie.
Trzeba jednego zje[ .
Koguty nadaj si do zjedzenia i rolnicy kupuj mBode kogutki na odchowanie w tym celu. Mi snym.
Nioski pozostaj .
Poza tym koguty piej i jest to co[, co na wsi jest wa|ne. Kogut budzi sBoDce. Bez niego nie wstaBby dzieD.
;-)
Warto pomy[le , zanim si wsadzi kury do ciasnej klatki.
PozdrawiamEwa S.

416
cedric (2010-03-13 13:40:56)
Rzuc gar[ tematów do rozwa|enia w przyszBo[ci pod k tem permakultury.
Mo|e co[ zaskoczy .
Odprowadzanie [cieków .
KamieD wokóB domu .
ZcióBki.
Drogi , [cie|ki wokóB domu .
Drogi polne.
Drewno na opaB .
Ci cie i prowadzenie drzew.
Drób ozdobny .
Chów zwierz t a przepisy weterynaryjne i unijne .
Je[li wpadnie kilka dalszych to dopisz .
B dziemy mogli odda si zgniliznie my[lenia .

Wojciech Majda (2010-03-13 17:12:40)


@mp
Nie wiedziaBem, |e psychika kur jest tak gB boka :) Serio
@Kresowa Zagroda
Kurzy traktor jest jednym ze sposobów na wykorzystanie naturalnych tendencji kur do zmienienia szaty ro[linnej w
stron takiej, któr my chcemy. Moim zdaniem to najlepsza metoda na oczyszczenie terenu pod przyszBe grz dki.
@Cedric
Dzi ki za propozycje.
Za choler tylko nie wiem, jak napisa co[ permakulturowego o drobiu ozdobnym ;)

Kresowa Zagroda (2010-03-13 17:30:38)


Wojtku, kury nie s gBupie i mo|na si do swojego stada gB boko przywi za . Powie ci to ka|da wiejska gospodyni.
Poza tym, kury niszcz podBo|e tylko w tedy, gdy jest ich nadmiar na zbyt maBej powierzchni. Moje maj prawie 3
ha, na 10 sztuk. Nie musz si martwi o to, aby je przenosi , cho warzywnik ze [wie|o nastawion permakulturow
gleb trzeba b dzie ogrodzi le[n siatk przed rozgrzebaniem. Ale to si przyda te| przed kozami zrobi . Znosz
[wietne du|e jaja, nie niszcz c podBo|a, a niszcz c owady i szkodniki. No, wBa[nie, za ka|dym razem, gdy przynosi si
z kurnika stosik jaj to jest to TO. ;-))))

Wojciech Majda (2010-03-13 18:31:03)


Oczywi[cie powierzchnia ma wpByw na to co kury mog zrobi z ziemi . Najwydajniejsze jest jednak rotacyjne
podej[cie. Na Twoich 3 ha, kury nie mog wyrz dzi du|ych szkód, ale je[li chciaBoby si trzyma tak z 300 na ha, to
kluczowa byBaby odpowiednia rotacja.

mp (2010-03-14 10:21:05)
No wBa[nie, 300 niosek to liczba od której mo|na zacz mówi o dochodach z kur. Tyle |e taka liczba kur b dzie
pochBania ton ziarna na miesi c (i kilkaset kilo suplementów - ro[lin zielonych, warzyw i robactwa). GBównym
skBadnikiem diety kurzej s w glowodany (70 - 80 %). W takim razie mam pytanie do ciebie Wojtku, ile hektarów
permakultury trzeba by mie by tak liczb wykarmi ? Mówi c o samowystarczalno[ci gospodarstwa - bez zakupów
poza farm .
(UkBadam sobie w gBowie biznes plan ;)

Kresowa Zagroda (2010-03-14 11:43:37)


Moim zdaniem to my[lenie super-produkcyjne i specjalistyczne, kBóci si z ide permakultury. Ale mniejsza. Prak-

417
tyka zwykBych rolników, nawet nie ekologicznych jest taka, |e kurnik jest [wietnym dodatkiem do innych hodowli i
upraw w zagrodzie. Produkuje nie tylko jaja, ale i mi so na codzienne potrzeby wBasne rodziny i najlepszy nawóz
naturalny. Poza tym przy tak licznym stadzie z zaBo|enia trzeba korzysta z usBug wyl garni paDstwowej co roku, aby
uzupeBnia stado niosek do zaBo|onej sobie liczby. Ten sposób jest drogi, gdy| odchowanie kurcz t wymaga specjal-
nych warunków, ciepBa, izolacji od dorosBych sztuk i ci gBej uwagi. Chyba, |e pozwoli cz [ci kwok zasi [ na jajach
i wysiadywa kurcz ta (to jest moim zdaniem najzdrowszy i w peBni etyczny i permakulturowy sposób prowadzenia
kurnika). Ale wtedy wchodzi mnóstwo ró|nych ale.
@mp, wychowaj cho 10 sztuk, a b dziesz wiedziaB na czym stoisz i co mo|na z tym zrobi , NIE PAKUJ C stada w
warunki skoncentrowanej fermy. Pozdrawiam, Ewa

Wojciech Majda (2010-03-14 12:19:05)


Jedna kura nioska zjada dziennie okoBo 110-180 g jedzenia. To jest waga ”optymalnej” paszy - ze[rutowanej, przetwor-
zonej itp.
ZakBadaj c t warto[ kury |r dziennie 33 - 54 kg paszy. Je[li przemno|y si t warto[ razy 365 dni to wychodzi, |e
potrzebujesz 12 - 20 ton paszy na rok.
PrzykBadowo 1 ha kasztana chiDskiego daje do 5 ton kasztanów. Zatem teoretycznie, jakby[ chciaB karmi kasztanami,
to musiaBby[ mie do 4ha.
Jednak pod kasztanem mo|e co[ rosn np. |ywokost - dobra ro[lina, która mo|ne stanowi
znaczn cz [ diety kury (ma w suchej masie 21-30 % biaBka).
W sBoDcu plony |ywokostu dochodz do 15 ton (suchej masy) na ha. Nie dysponuj danymi o plonach w cieniu,
ale przyjmuj c konserwatywn warto[ 5 ton nie powinni[my by zbyt daleko od prawdy (|ywokost ro[nie zanim na
kasztanie pojawi si li[cie i po tym jak ju| je straci)
Wracaj c do naszych obliczeD... Mo|na zatem teoretycznie ograniczy obszar do 2ha.
Trzeba uwzgl dni jednak, ze zim te kury raczej musz gdzie[ by , musz mie jak [ [cióBk itp. Potrzebny jest
zatem dodatkowy obszar na upraw [cióBki. {ywokost mo|e by nawo|ony [wie|ym kurzeDcem, kasztan jednak raczej
nie. {ywokost kiepsko si przechowuje (w postaci kiszonek).
Inna sprawa, |e karmienie kur kasztanami to rzucanie pereB przez wieprze :)
Podam ceny ze sklepu. 1kg pszenicy mo|na kupi za 90gr - 1,20zB. Kasztanów chiDskich (sprzedawanych jako kasztany
jadalne) nie widziaBem taDszych jak 8-9 zB...

mp (2010-03-14 12:42:00)
Ewo,
My[l |e specjalizacja nie kBóci si z permakultur . Mo|na mie na wBasnym hektarze krow , koz , kur , kaczk ,
królika, g [, warzywnik, sad, poletko zbo|a, kartoflisko itd
B dzie ró|norodno[ - ale nie b dzie samowystarczalno[ci.
B dziemy mieli co je[ , ale nie b dzie za co kupi dziecku ksi |ek do szkoBy, czy opBaci podatek rolny albo wetery-
narza.
Oczywi[cie, kury musiaByby by hodowane etycznie. Bo na tej etyce budowany byBby marketing sprzeda|y. Sory je[li
brzmi to zbyt analitycznie, zimna kalkulacja itp. Nie spodziewam si wielkich zysków - ale zyski by musz , aby mie
jaki[ finansowy bufor na wypadek jaki[ kBopotów w naszym maBym wBasnym systemie.
Pozdrawiam równie| :)

Wojciech Majda (2010-03-14 12:48:12)


@Kresowa Zagroda
Rzeczywi[cie taka ilo[ nie jest polecana na bardzo maBy obszar (jak w wyliczeniach podaBem teoretycznie 2 ha).
Chodzi o to, |e tego g. b dzie za du|o po prostu, i do gleby b dzie za du|o azotu dostarczane. Doprowadzi do utraty
materii organicznej. 300 kur wydali w odchodach okoBo 800-1500 kg, zatem na ha b dzie to 400-750 kg, a to sporo za
du|o...
Oczywi[cie spora cz [ azotu kilka razy b dzie wykorzystywana (np. 3-4 razy w roku |arty |ywokost) no ale to zde-

418
cydowanie za du|o na dBu|sz met ...
Zatem mp najwa|niejsze jest ustalenie celów, jaki chcesz osi gn ze swojej ziemi. Do tego, co mo|na zrobi i jakie
cele sobie wybra warto kierowa si etyk permakulturow .

mp (2010-03-14 12:50:00)
WM dzi ki za wyliczenia.

Wojciech Majda (2010-03-14 12:53:33)


PoB czenie produkcji zwierz cej (|e u|yj takiego technicznego terminu) z ro[linn jest najbardziej warto[ciowe i chyba
te| najbardziej dochodowe.
Ka|dy sprawny system musi wytwarza nadwy|ki. Permakultura, je[li ma zmieni [wiat musi by ekonomicznie
opBacalna równie|.
B d musiaB stworzy posta o 12 zasadach permakultury wkrótce...
Pozdrawiam

Wojciech Majda (2010-03-14 12:58:55)


Skoro chodzi o pieni dze, to mo|na pomy[le o uprawie ró|nych specjalistycznych zióB. Jednym z takich pomysBów
jest kudzu - oBownik Batkowaty. Ro[lina paszowa, wi | ca azot a korzeD to cenne zioBo w medycynie chiDskiej. 45 g
tabletek korzenia kosztuje kilkadziesi t zBotych. W Polsce chyba tego jeszcze nikt nie uprawia...
”Minusem” jest to, |e ro[lina nale|y do 4 najszybciej rosn cych ro[lin na [wiecie. Znaczy si du|e przyrosty paszy i
korzenia na sprzeda|...

cedric (2010-03-14 13:42:18)


Tu s slajdy z pokazu drobiu ozdobnego
http://zjak.fotosik.pl/slideshow.php?id=388034 &type=album &add1=zjak
a tu artykuBy
http://www.mojeptaki.pl/
Dlaczego sugerowaBem taki temat ? Poniewa| EU chce na wszystkim poBo|y Bap , wszystko kontrolowa . Mog
przyj[ czasy , |e ziemniaki , pomidory b dziemy znowu uprawia jako ro[liny ozdobne , bo na uprawy rolne potrzebne
b dzie szkolenie , specjalistyczne opryski , pozwolenia . To sam dotyczy zwierz t hodowlanych - wszystko jest kol-
czykowane , obr czkowane , obecnie ubój zwierz t jest obwarowany wieloma przepisami i zapewne dotyczy to b dzie
drobiu ,nie zdziwi si , je[li wróc czasy gBodu na Ukrainie , zostan nam tylko uprawy i hodowle ozdobne .
To takie moje pesymistyczne spojrzenie .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-14 23:05:48)


Rzeczywi[cie bardzo pesymistyczne...
Nie mniej tak to troch wygl da. Sprzeda| stewii w UE jest nielegalna dla celów konsumpcyjnych. Na szcz [cie
mo|na j kupowa jako ro[lina ozdobna, czy sBodzik dla kota :)

Anonymous (2010-03-15 00:19:06)


Mo|e troch monotonnie wróc do tematu popioBów z elektrociepBowni jako nawozów :) PogrzebaBem w necie i jak
si okazaBo, niektóre popioBy ju| teraz s wykorzystywane jako nawóz. Pono popioBy s stale monitorowane pod
wzgl dem skBadu chemicznego przez elektrociepBownie, wi c od razu wiadomo czy popióB zawiera wysokie st |enia
metali ci |kich lub radioaktywnych.
Zasadniczo wykorzystuje si popióB uzyskany ze spalania w gla brunatnego. Jego podstawowym zadaniem jest od-
kwaszanie gleby przy równoczesnym dostarczeniu mikroelementów. ”PopioBy z w gla brunatnego stanowi ce bogate
zródBo niektórych makro (Ca i Mg) i
mikroelementów (Fe, Mn, B) s stosowane od wielu lat w formie nieprzetworzonej

419
(pylistej lub granulowanej) do odkwaszania gleb” to cytat z tej pracy: http://www.up.poznan.pl/ogrodnictwo/Ogro-
dnictwo %2037/26 %20Roszyk.pdf Nadmiar popioBu mo|e doprowadzi do strat fosforu.
Na tej stronie: http://www.popiol.pl/zastosowanie.html?lang=pl jest kilka artykuBów o nawo|eniu popioBem z w gla,
niestety dost pnych tylko po zalogowaniu. ZrezygnowaBem z rejestracji bo troch za du|o chcieli o mnie wiedzie :) Z
zajawek wynika te| i| popióB w glowy zwi ksza sorpcj wody w glebie.
http://whocares.caer.uky.edu/wasp/AshSymposium/AshLibraryAuthors.asp bardzo du|a ilo[ materiaBów naukowych
(raporty i streszczenia z konferencji naukowych o utylizacji popioBu z w gla). W wolnej chwili przejrz dokBadnie ale
wynika z kilu sprawdzonych artykuBów i| popióB w glowy jest u|ywany do rekultywacji gleb zatrutych metalami
ci |kimi, ma wysokie wBa[ciwo[ci sorpcyjne i wi |e metale ci |kie w zwi zki chemiczne nierozpuszczalne w wodzie.
Prawd jest, |e oddychanie popioBem powstaBym ze spalania w gl lub picie wody zanieczyszczonej popioBem to kiepski
pomysB. Ale jak zawsze wszytko zale|y od dawki - picie du|ych ilo[ci wody destylowanej te| mo|e zabi .
Artur

Anonymous (2010-03-15 08:46:45)


Propozycja tematu:
Ogródek warzywny na balkonie.

Wojciech Majda (2010-03-15 09:41:28)


@Artur
Dzi ki za linki.
Pewnie wszystko zale|y od konkretnego w gla i jego skBadu.
@Anonimowy
Wkrótce takowy powstanie :)

Anonymous (2010-03-15 17:17:14)


To pomysB bardziej na eksperyment, ale je|eli w permakulturze jedna rzecz powinna peBni kilka funkcji, to mam
pomysB jak nada jednemu kawaBkowi pola kilka funkcji.
A chodzi o wzbogacanie gleby poprzez jednoczesn uprawe zbó| metod Fukuoki, uprawie dynamicznych akumula-
torów w mi dzyrz dziach(typu, mniszki, koniczyna i inne ”chwasty”), tak aby pszczoBy mogBy skorzysta z ich nektaru.
Mi dzyrz dzia co jaki[ czas byByby poddawane spasaniu przez kurzy/króliczy/g si traktor, po czym przeorywane
metoda Keyline. W przypadku zbó| jednorocznych, po |niwach mo|na by na [ciernisku wypaca krowy/owce/kozy.
Zciernisko pozostawione do odro[ni cia przed zim , chroniBo by gleb jesieni , zim i wiosn przed spBukiwaniem.
Ro[liny amputuj c wBasne korzenie i poprzez przyorywanie zwi kszaBoby si poziom materii organicznej w glebie.
Dzi ki temu mieliby[my:
- urodzajn gleb która |yje i mo|e zbiera nadmiar wody, a w czasie suszy nie wysycha za szybko
- zbo|e dla kur/g si/królików
- zielon pasze dla zwierz t
- nektar dla pszczóB
- ewentualny nadmiar zbo|a na sprzeda|
ByBby to eksperyment, bo chyba jeszcze nikt nie próbowaB czy na jednym polu mo|na jednocze[nie ekologicznie
hodowa drób i uprawia pasze (zbo|e)dla niego. To tak a propo dyskusji o kurzych traktorach i karmieniu kur :) a
mo|e nawet my[le o nadwy|ce na sprzeda| - a to z pewno[ci zainteresowaBoby szersze grono rolników i hodowców -
zreszt potencjalnych klientów PIP-u...
Ogrodnik

Anonymous (2010-03-15 17:35:17)


Z innej beczki
Dlaczego nie pojawiaj si nowe posty na ”ro[linach u|ytkowych” i ”wolnym strzelcu”?
Przecie| to równie| ciekawe blogi, ale nie rozumiem dlaczego traktuje je pan po macoszemu. Mo|na by ”co[ zrobi ” i

420
napisa nowe posty :)
”Ro[liny u|ytkowe” powinny by botanicznym leksykonem ka|dego permakulturnika i le[nego ogrodnika, a ”wolny strz-
elec” zródBem informacji co mo|na uzyska z danej ro[liny/owocu, jak przyrz dza i przechowywa ”nietypowe” jak dla
zwykBego zjadacza chleba, pBody rolne. My[l ze taki byB zamiar, ale biedactwa zostaBy zagBuszone przez permakulture
i zapomniane :) A jak dla mnie to tak nie permakulturowo |eby stosowa monokultur blogow :)
Bo jakby to powiedzie , te dwa blogi to takie dynamiczne akumulatory wiedzy, które wydobywaj to co ka|demu
permakulturnikowi do |ycia potrzebne he he :)
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-03-15 18:14:09)


@Ogrodnik 1komentarz
PomysB ciekawy, jednak utrzymywanie ”chwastów” i zbo|a przy sobie w równowadze to zadanie niezwykle trudne. Jak
zapobiec temu, |e dynamiczne akumulatory nie rozmno| si wegetatywnie i nie zaczn kolonizowa zbo|a?
@2komentarz
Przyznaje si do winy :) Tamte blogi to bardziej zaplecze (pozycjonerskie) dla gBównego bloga. Cho widz , |e te|
maj potencjaB... Chyba czas do roboty si zabra .

cedric (2010-03-15 19:01:11)


@Ogrodnik , WM , wszyscy
Wklejam z góry
Szukasz pracy, dodatkowego dochodu lub chcesz pomóc PIP?
My[l , |e ka|dy czytaj cy mógBby si zdeklarowa napisa o jednej ro[linie u|ytkowej , najobszerniej jak si da nawet
z zagl dni ciem do biblioteki i wtedy odci |ymy PIP , a sami b dziemy mieli bogate praktyczne zródBo informacji
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-15 19:46:33)


Nie powiem, na wpisy go[cinne jestem bardzo otwarty :)

jako (2010-03-16 10:13:25)


My[l ,|e pomysB cedric-a jest [wietny.
Bo rozumiem, |e autor b dzie znaB opisywan ro[lin ’na wylot’, wi c podane informacje b d pochodziBy z prak-
tycznych do[wiadczeD konkretnych ludzi. Takie praktyczne do[wiadczenia byByby dobrym argumentem na odparcie
czasem padaj cych tez, |e permakultura dobrze wygl da tylko w teorii...

Anonymous (2010-03-16 12:04:28)


Mog dostarczy informacji o ro[linach po|ytecznych dla pszczóB. Pewien atut - wiedza ta b dzie pochodzi z ksi |ki.
Chocia| z drugiej strony czy ma sens przepisywa ksi |k ?
A propos opisywania ro[liny - zawsze istnieje forum pod artykuBem, wi c je[li kto[ b dzie chciaB cos doda lub poprawi
to tam napisze.
A takie gotowe artykuBy to mamy przesyBa na paDskiego maila, czy tez pan z dostarczonych informacji stworzy caBo[ ?
{yczliwy pszczelarz

Wojciech Majda (2010-03-16 17:17:23)


ByBoby miBo {yczliwy pszczelarzu, gdyby[ napisaB caBy artykuB i przesBaB na maila.
Powiem tak, dost p do zródeB mam, jednak czasu troch brakuje.
Najlepiej jakby[ jeszcze {yczliwy pszczelarzu opisywaB ro[liny pod k tem permakulturowym, czyli opisywaB równie|
inne zastosowania danej ro[liny (np. dobra na pasze dla bydBa, wi |e azot, mBode p dy mo|na zjada jak szparagi,
gB boki system korzeniowy, du|y przyrost biomasy, jakie[ wyj tkowa cenne wBa[ciwo[ci lecznicze itp.) Najbardziej
warto[ciowe b d te o których si nie pisze w wi kszo[ci ksi |ek, czy mo|e si pisze, ale nie jest powszechnie wiadoma

421
wiedza jak mo|na je zastosowa (np. mBode li[cie lipy do saBatek).

Kresowa Zagroda (2010-03-28 12:44:35)


A mi brakuje kilku przykBadowych projektów (rozplanowania przestrzennego) ogrodu permakulturowego - taki pakiet
na start :-))) A.

Wojciech Majda (2010-03-28 13:38:30)


Ok, wkrótce co[ opublikuj :) Wy[l do klientów zapytanie czy chc bym tutaj to upubliczniB.

Kresowa Zagroda (2010-03-28 14:18:28)


Ok, b d czeka . My[l te| |e dla wszystkich potencjalnych klientów zach t by byBy zdj cia z realizacji wcielonych
ju| w |ycie. A.

Anonymous (2010-03-30 12:31:24)


Co do oryginalnego pytania:
Mo|e przydaBoby si co[ skrobn praktycznego o pH ziemi i o tym jak sobie radzi (przeksztaBcanie vs dostosowywanie
si ) do gleb wybitnie kwa[nych. Taki Holzer to sobie poradziB z bielicami po monokulturze [wierkowej.... a my, biedne
misie, co mo|emy?

Wojciech Majda (2010-03-30 13:17:25)


Ju| nawet wcze[niej 1/3 wpisu napisaBem o pH. My[laBem jednak, |e to jak na razie maBo interesuj cy temat, wi c go
odBo|yBem na pózniej. Widz jednak, z jest zainteresowanie to i artykuB b dzie.

MaQ (2010-06-10 14:51:40)


Mam te| swoj propozycj .
Spora cz [ osób czytaj cych tego bloga ma naprawd maBe ogródki takie jak Kowalscy w po[cie [1]o dwóch rodzinach.
Moje pytanie brzmi - co mo|na zrobi na takim maBym ( 10Ar)kawaBku ziemi? Tzn z wi kszymi drzewami (orzechy,
kasztany) sprawa raczej utrudniona ze wzgl du na wielko[ systemu korzeniowego i dodatkowy ”problem” |e moja
dziaBka jest nara|ona na naprawd silne morskie wiatry (wiatrak w planach).
Pozdrawiam

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/historia-dwoch-rodzin.html
Wojciech Majda (2010-06-12 08:39:03)
Dodane do listy wpisów do napisania...

Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym cz.2 (2010-03-12 11:43)

W poprzednim wpisie o [1]jadalnych grzybach w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym opisaBem dwa


grzyby jadalne, które s destruentami pierwszego rz du - shitake i pieczark .
To okre[lenie ”pierwszego rz du” oznacza nic innego jak kolejno[ w której dany organizm rozkBada materi
organiczn .
Najlepiej przedstawi to na przykBadzie innego BaDcuch pokarmowego.
Koniczyna - królik - lis - orzeB.
Koniczyna jest producentem, królik konsumentem pierwszego rz du, lis konsumentem drugiego rz du a orzeB
konsumentem trzeciego rz du. Zatem jest to opisana kolejno[ ”zjadania” danej ro[liny.
Wracaj c do naszych destruentów (grzybów) to poznali[my dwa przykBady destruentów pierwszego rz du.
Istniej równie| gatunki u|ytecznych dla czBowieka grzybów destruentów drugiego rz du. Grzyby te nie
rosn co prawda na podBo|u po uprawie pieczarek, a na spróchniaBym drewnie. Takim, co to powstaje np.
422
po wst pnym rozBo|eniu tego drewna przez np. grzyby u|ytkowe, takie jak shitake.
Takimi destruentami drugiego rz du s :
[2]Aysiczka uprawna(Stropharia rugosoannulata Farlow ex Murr)
[3]CzernidBak koBpakowaty [4](Coprinus comatus).
[5]Auskwiak nameko (Pholiota nameko)

Po rozBo|eniu drewna przez destruentów drugiego rz du powstaje produkt podobny do humusu.


[EMBED]

Krótki film o rolnictwie le[nym Uniwersytetu Missouri - jednej z odmian [6]systemu ag-
role[niczego.

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
2. http://www.grzyby.pl/gatunki/Stropharia_rugosoannulata.htm
3. http://draft.blogger.com/goog_1268385475006
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Czernid%C5%82ak_ko%C5%82pakowaty
5. http://www.shiitake.pl/nameko-amatororyg.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html

panika2008 (2010-03-12 16:15:39)


Fajna sprawa. Masz jakie[ informacje o wBasno[ciach od|ywczych/smakowych tych grzybów? Wydaj mi si troch
egzotyczne.

Wojciech Majda (2010-03-12 19:26:58)


Ogólnie ludy wschodu specjalizuj si w ich uprawie.
Polecam ksi |k Paula Stemetsa:
[1]Mushroom Cultivator: A Practical Guide to Growing Mushrooms at Home
Pewnie te| niedBugo kto[ zaBaduje j na chomika jak znam |ycie;)

1. http://www.scribd.com/doc/6652468/Mushroom-Cultivator-A-Practical-Guide-to-Growing-Mushrooms-at-Home
panika2008 (2010-03-12 22:29:27)
Ciekawe na ile realne jest uprawianie ich u nas. Jak by tylko znalez rynek zbytu (reich? francja?), to biznes mógBby
by caBkiem niezBy.

Wojciech Majda (2010-03-12 23:39:56)


Tak sobie kombinuj , |e w ró|nych bur|ujskich restauracjach orientalnych w du|ych miastach w Polsce mo|e by na
tego typu produkty zapotrzebowanie.
Mamy w koDcu stosunkowo du|o KoreaDczyków, JapoDczyków, ChiDczyków... Wielu z nich to caBkiem bogaci ludzie.
Pami tam jak kiedy[ w pudelku;) wyczytaBem, |e Kamel chodziB do restauracji, gdzie jedno sushi 200 zB kosztuje a
teraz (po zwolnieniu z pracy) kupowaB tani kieBbas ;) Przy takiej cenie za porcj szefowie kuchni chcieliby dba o
autentyczno[ i je[li byBaby tylko taka mo|liwo[ rozszerzy menu o tego typu grzybki.
My[l , |e par osób w Polsce mogBoby z tego |y z zaopatrywania takich restauracji.
A tak w ogóle to si dowiedziaBem, |e uprawa grzybów to ”specjalny dziaB produkcji rolnej” i trzeba ZUS pBaci a nie
KRUS...

panika2008 (2010-03-13 10:39:31)


@WM: pierwsze 2 lata ZUS s ulgowe - niewysokie. A potem mo|na przerejestrowa si do UK i prowadzi w Polsce
oddziaB :) Ciekawe, czy s na takie uprawy jakie[ dopBaty UE, jak b d miaB troch czasu wi cej to poszukam.

423
Wojciech Majda (2010-03-13 12:24:01)
ByBoby miBo :)
Co do nie pBacenia ZUSu, to mo|na otworzy spóBk z o.o. i zgromadzenie wspólników mo|e powoBa na funkcj
czBonka zarz du - takie ”powoBanie” to nie jest na zasadzie umowy o prac , wi c si dostaje nieozusowane pieni dze...
Nie zmienia to faktu, |e trzeba kombinowa i to do[ drogie... Normalnie ci gle wiatr w oczy :/
[1]Fajny artykuB o kombinowaniu - wszystko zgodne z prawem:) polecam ka|demu pocz tkuj cemu przedsi biorcy,
albo osobie prowadz cej dziaBalno[ gospodarcz i nie specjalnie chc cej pBaci ZUS..
Mo|e panika2008 opiszesz to na swoim blog? Ciebie wi cej ludzi zainteresowanych ekonomi /biznesem chyba czyta.

1. http://kadry.infor.pl/kadry/ubezpieczenia/zasady_podlegania/porady/326331,czy_za_czlonka_zarzadu_spolki_
z_o_o_nalezy_odprowadzac_skladki_zus.html
panika2008 (2010-03-13 14:51:25)
@WM: problem ze sp. z o.o. jest taki, |e je[li ma ona wyB cznie czBonków zarz du i nikogo zatrudnionego na
umow o prac , dzieBo, zlecenie itp i |adnych faktur/umów na nabyte towary/usBugi to nie za bardzo mo|na cokolwiek
sprzedawa ... w tym przypadku Batwo mo|na wykaza omijanie prawa. Jakim[ tam wyj[ciem mo|e by zatrudni-
anie ”dla picu” sBupa za marne grosze bez ZUSu (uod/uoz), który niby tworzy dla firmy produkt/usBug , a firma go
odsprzedaje z jak [ du|a mar| ... tylko trzeba mie zaufanego ”sBupa” - najlepiej rodzina - to ju| jest jednak Bamanie
prawa, wi c nie zach cam, chocia| sygnalizuj tak mo|liwo[ ;)

Wojciech Majda (2010-03-13 16:59:58)


Rozumiem, czyli czBonek zarz du nie mo|e si zajmowa sprzeda| , a tylko i wyB czeni ”zarz dzaniem”?

panika2008 (2010-03-13 18:10:42)


No jak by si zajmowaB sprzeda| (czy [wiadczeniem usBug za pieni dze) to jest inna dziaBalno[ , ni| uczestnictwo w
radzie nadzorczej. Dlatego chyba to nie jest tak Batwo zorganizowa .

Anonymous (2010-03-15 20:58:57)


Jest to Batwe do zorganizowania, sam tak robi . Mam spóBk z o.o. zarabiam tam jako czBonek zarz du za posiedzenia
zarz du wBa[nie. PBac podatek wg. progów podatkowych, w istocie troch mniejszy bo w skBad ka|dej diety
wypBacanej za posiedzenia zarz du doliczane s jakie[ koszta (co[ koBo 100zB). Oprócz tego jestem zatrudniony na
1/4 etatu (tak ksi gowy doradziB - ju| nie pami tam dlaczego) na minimaln pensj . SkBadk na NFZ pBac w caBo[ci,
ale te| w wi kszo[ci jest ona odpisywana od podatku - bardziej si to opBaca od wykupienia ubezpieczenia indywid-
ualnie, co kosztuje 300zB i nic si nie odzyskuje (prywatne ubezpieczenia s fajne, ale co do zasady nie obejmuj
np. przyjazdu karetki - a wypadki chodz po ludziach). Do tego pBac 1/4 ubezpieczenia emerytalnego, rentowego,
funduszu pracy itp. od minimalnej pensji. Poniewa| s to koszta, wi c odzyskuj cz [ z tego z podatku, tak wi c
efektywnie ZUS kosztuje mnie ok 60zB miesi cznie. Mam peBne ubezpieczenie zdrowotne i wypadkowe. W peBni legal-
nie. Emerytury z tego nie b dzie, ale w to |e na staro[ ZUS czy OFE mi co[ wypBaci to ja od dawna nie wierz :)
Oprócz tego zatrudniam kilka osób na peBny etat.
Pami ta trzeba, |e zaBo|enie spóBki z o.o. i jej prowadzenie troch kosztuje. Wprawdzie ostatnio przy obni|eniu
kapitaBu zakBadowego do 5000zB opBaty notarialne mocno spadBy, ale umowa spóBki + opBaty s dowe + opBaty notari-
alne to wci | przynajmniej 3000 zB. Do tego dochodzi koszt ksi gowo[ci - nie polecam prowadzi samemu...
Artur

Wojciech Majda (2010-03-16 00:23:14)


Dzi ki za informacje. Sam kiedy[ pewnie tak b d kombinowaB.

424
Co mo|na wycisn z wody? Czyli jak zarobi na stawie? (2010-03-13 19:49)

Ogrodnik - nasz Czytelnik zasugerowaB bym napisaB co[ o stawie (o wielu innych tematach;). Dzisiaj opisz
jeden ze sposobów wykorzystywania stawu oraz jego brzegu...
Wi kszo[ osób kopi c stawy czyni je okr gBymi, lub prostok tnym. Taki ksztaBt sprawia, |e linia brze-
gowa b dzie maBa... Stali Czytelnicy wiedz ju|, |e w projektowaniu permakulturowym cz sto d |y si do
maksymalizowania wszelkiego rodzaju brzegów (czyli miejsc w którym spotykaj si dwa ro|ne [rodowiska) z
powodu tego, |e brzeg jest miejscem o najwi kszej produktywno[ci. Mo|na o tym poczyta [1] tutaj oraz[2]
tutaj.
Czasami projektanci permakulturowi (i ich klienci) d | do tego, by wi kszo[ upraw byBa jednym wielkim
brzegiem. Jest to logiczne, gdy| brzeg jest zwykle du|o bardziej produktywny, ni| ka|de ze [rodowisk z
osobna. W przypadku stawu obrazowo tBumaczy to poni|szy obrazek.

[3]
Ka|dy z tych stawów ma dokBadnie tak sama powierzchni 75 jednostek kwadratowych. Czym
si ró|ni to dBugo[ci linii brzegowej. Staw A ma promieD 5 jednostek i lini brzegow dBug
na 32 jednostki. Staw B jest szeroki na 2 i dBugi na 37,5 jednostki i ma B cznie 81 jednostek
linii brzegowej.Staw C ma szeroko[ 1 i jest dBugi na 75 jednostek. DBugo[ jego linii brzegowej
to153 jednostki.
Czy tzw. efekt brzegu to jaka[ magia? Nie, po prostu organizmy mog korzysta z zasobów obydwu
[rodowisk. W tym przypadku ryby ze stawu mog wykorzysta traw , która b dzie dobrze rosn na skraju
stawu.Dlaczego trawa ma rosn c lepiej? Poniewa| b dzie miaBa nielimitowany dost p do wody bogatej w
biogeny. O tym, jak wykorzysta traw jako pasz dla ryb przeczytasz w pierwszym wpisie o[4] polikulturze
ryb. W ten sposób poprawi si natlenienie wody oraz oczy[ci si wod z odchodów rybich. Nie s wi c
tracone cenne pierwiastki (NPK) oraz nie jest zanieczyszczane [rodowisko. Staw mo|na wykorzysta równie|
do produkcji paszy dla [wiD, brojlerów.
[EMBED]
W drugiej minucie filmu zaczyna by opisywany ekstensywnie wykorzystywany staw, którego
gBówn funkcj jest nawadnianie komercyjnego ogrodu warzywnego.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz1.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
3. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5vScTxtTbI/AAAAAAAAAZo/O57iUyYCPnU/s1600-h/Kszta%C5%82t%20stawu.PNG
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html

425
Jak zminimalizowa straty ze strony szkodników w sadzie czy ogrodzie bez u|ycia pesty-
cydów? (2010-03-14 21:11)

[1] Ró|ne rodzaje grzybów znalezione w jednym lesie.

Jednym z gBównych powodów dla których s u|ywane pestycydy ([rodki przeciwko szkodnikom) jest nie
tyle wyst powanie tych szkodników, a tzw. przekroczenie progu szkodliwo[ci gospodarczej (dalej w skrócie
PPSG).
PPSG to tak na chBopski rozum moment w którym szkodniki (grzyby, owady, gryzonie, chwasty) wyrz dzaj
wi ksze straty ni| wynosiBby koszt walczenia z danym szkodnikiem. Jedna g sienica |eruj ca na li[ciach
jabBoD nie uczyni du|ych szkód. 1000 ju| tak...
Nie chodzi zatem o to, by nie byBo szkodników, ale by ich liczba byBa na tyle niska, |e nie wyrz dzaj znacznej
szkody.
By liczba szkodników czy czynników chorobotwórczych w sadzie czy ogrodzie nie przekraczaBa progu
szkodliwo[ gospodarczej nale|y:

• wybra odmiany drzew/krzewów odporne na najpopularniejsze w naszym rejonie choroby

• zmniejszy ilo[ przycinania

• zadba o ptaki drapie|ne, pBazy, gady, paso|ytnicze osy, owady drapie|ne

• sadzi drzewa/krzewy wi | ce azot

• zmniejszy stres produktywnych drzew/krzewów poprzez posadzenie |ywopBotu i [cióBkowanie

• stosowa kury, kaczki, g si, [winie by ”posprz taBy” spady i wyszukaBy w [cióBce paso|ytów. Je[li nie
mamy tych zwierz t, to nale|y przynajmniej spady pozbiera lub lepiej przerobi (np. na soki)
426
• nie stosowa nawozów sztucznych, gdy| uszkadzaj one grzybnie grzybów mikoryzowych

• w miar mo|liwo[ci nawozi [2]m czk bazaltow

Mollison w ksi |ce ”Permaculture A Designers’ manual” opisuje, |e stosowanie pierwszych 6 metod (pozostaBe
s moje;) zmniejsza ilo[ wyst puj cych szkodników do 4-7 % tego, co wyst puje w sadzie monokulturowym.
W ten sposób nie tylko zabezpieczymy si przed owadami, ale równie| przed chorobami wirusowymi i in-
fekcjami grzybów.
Troch inne jest podej[cie permakulturowe ni| podej[cie rolnika/sadownika konwencjonalnego. ”Tradycyjny”
rolnik chce nie dopu[ci do zainfekowania sadu, je[li dojdzie do choroby, namno|enia szkodnika szybko si je
niszczy. Sadownik permakulturowy woli polega na naturalnych sprzymierzeDcach. Sposób konwencjonalny
przypomina czBowieka, który by zabezpieczy si przed chorobami unika zarazków a jak jakie[ si pojawi ,
to szybko u|ywa odpowiednich i silnych leków. Permakulturnik b dzie pracowaB nad tym, by zdrowo si
od|ywia i dobrze si prowadzi w celu wytworzenia silnego systemu odporno[ciowego.
Twierdzenie to znaczeniu odpowiedniej szaty ro[linnej w sadzie zdaj si potwierdza równie| inni autorzy.
W ksi |ce ”Biodiversityand Pest Managementin Agroecosystems” doktorzy Miguel Angel Altieri i Clara Ines
Nicholls pisz :

The data indicate that orchards with rich floral undergrowth exhibit a
lower incidence of insect pests than clean-cultivated orchards,
mainly because of an increased abundance and efficiency of
predators and parasitoids (Altieri and Schmidt, 1985). In some
cases, groundcover directly affects herbivore species that discriminate
among trees with and without cover beneath.

TBumaczenie moje (W.M.):

Dane wskazuj , |e sady z bogat w gatunki flor wykazuj mniejszy zakres wyst powania
owadzich szkodników ni| w sadach w których stosuje si ugór czarny (brak [cióBki, czy trawy
-W.M.), gBówna przyczyna to wi ksza ilo[ i wydajno[ drapie|ników i paso|ytów (tych szkod-
ników -W.M.) (opisali Altieri and Schmidt, 1985). W niektórych przypadkach szata ro[linna lub
jej brak bezpo[rednio wpBywaBa na wyst powanie gatunków poszczególnych ro[lino|erców (w tym
przypadku szkodników owadzich).

Wa|na jest bioró|norodno[ w samym sadzie, czy ogrodzie, ale równie istotne jest to co jest dookoBa.
PrzykBadowo, je[li w naszym sadzie mamy jabBonie i nasz sad ma bogaty szat ro[linn w darni, a dookoBa nas
jest 30 ha monokulturowych sadów jabBoni, to mo|emy mie problem. Je[li jednak nasz sad (nawet monokul-
turowy) graniczy z B k ko[na (gdzie wyst puje bogactwo zióB) to po|yteczne owady mog imigrowa z B ki
do naszego sadu.

Polecam przeczytanie równie| tych wpisów:[3]

Korzy[ci z ró|norodno[ci gatunkowej wedBug permakultury[4]


Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie?

A Ty co o tym my[lisz?
427
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S51D5hDrJWI/AAAAAAAAAZs/vKsX8dxBQwQ/s1600-h/Grzyby+Saskatchewan.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html

Anonymous (2010-03-15 07:51:48)


Mistrzu wspominasz tu o bioró|norodno[ci. Proponuj , by[ w którym[ wpisie, czy |eby stale si wy[wietlaBo na blogu,
zaznaczyB, |e obecny rok jest wBa[nie rokiem bioró|norodno[ci, która jest tak wa|na, a ludzie s tak nie[wiadomi tego.

Wojciech Majda (2010-03-15 09:45:45)


Dzi ki, |e powiedziaBe[ - sam nie miaBem poj cia o tym roku bioró|norodno[ci:)
Wspomnie we wpisie mog oczywi[cie, linku staBego, czy informacji to szkoda miejsca. Przecie| te wszystkie ”roki”,
”dni”, ”miesi ce” i tak nic nie zmieniaj . Co ludzi zmienia, to dostrzeganie korzy[ci.
Chyba musz kupi sobie kalendarz post powca;)

cedric (2010-04-24 23:25:37)


Jak zaprosi ptaki do ogrodu
http://podszarotka.republika.pl/index1.html?http %3A %2F %2Fpodszarotka.republika.pl %2Fnawozy.html

Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?


(2010-03-15 07:33)

Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?


(2010-03-15 09:24)

[1]
Na zdj ciu przedstawiony jest ten sam gatunek trawy. Ró|nica polega na tym, jak s
u|ytkowane. Ta po lewej jest ci gle przycinana, tej po prawej pozwolono dorosn do maksy-
428
malnej wielko[ci. Wi ksza cz [ tych korzeni (po prawej) mo|e by trzy razy w roku auto-
amputowana bez szkody dla ro[liny. Drastycznie zwi kszy to poziom materii organicznej w
glebie.
W poprzednim wpisie o [2]Holistycznym zarz dzaniu ziemi dowiedzieli[my si , |e ilo[ zwierz t na pastwisku
nie ma wpBywu na przepasanie pastwiska.
Dla przypomnienia podam warunki w których dochodzi do nadmiernego spasania:

• Zbyt dBugie wystawienie ro[lin na spasanie przez zwierz ta

• Zbyt krótki okres mi dzy pierwszym spasaniem a nast pnym

Zatem w polskich warunkach nadmierne spasanie mo|e wyst pi w trzech okoliczno[ciach (podam na
przykBadzie krowy):

1. Krowa zostaje na pastwisku zbyt dBugo. Przez to ro[lina po pierwszym ugryzieniu przez krow zaczyna
odrasta . Jako, |e ro[lina odrzuca zdecydowan wi kszo[ korzeni, do wzrostu wykorzystuje zapasy
energetyczne b d ce w tych korzeniach co pozostaBy oraz w kB czach i Bodydze (zale|nie od gatunku).
Je[li zostanie ugryziona w krótkim czasie po raz drugi nie ma ju| zapasów - musi korzysta tylko z
fotosyntezy. Ta za[ jest znacznie ograniczona z powodu...odgryzienia li[ci i Bodyg przez krow . Efektem
jest wolny wzrost ro[liny. Je[li dziaBanie to si powtarza regularnie, to wkrótce ro[lina przestaje mie
energi do odrastania i zanika na pastwisku. Tego rodzaju dziaBanie mo|e dokona jedna krowa.

2. Krowa powraca na pastwisko zbyt szybko. Powoduje to niepeBn regeneracj systemu korzeniowego oraz
mniejsze przyrosty ro[liny. Wynika to z tego, |e cz [ci asymilacyjne - gBównie li[cie (przetwarzaj ce
energi sBoneczn na materiaBy zapasowe) nie zd |yBy wytworzy odpowiedniej ilo[ci energii, by zregen-
erowa zapasy (korzeniach, Bodygach, klaczach). Efektem jest wolniejszy wzrost ro[lin po zgryzieniu
lub z czasem [mier ro[liny.

3. Specyficzne dla obszarów gdzie wyst puje zima (np. Polska;) to nadmierne wypasanie pastwiska wiosn
- je[li ro[liny zostaBy spasane jesieni i nie zd |yBy odbudowa zapasów przed zim .

[EMBED]

Allan Savory opisuje dlaczego dochodzi do nadmiernego spasania.


Z jego wykBadu pByn nast puj ce wnioski:

1. Zwierz ta nie powinny by na danej kwaterze pastwiska dBu|ej ni| trzy dni

2. Kwater powinno by mo|liwie du|o - on mówi o kilkuset (bo zarz dza parkiem narodowym) w warunk-
ach Polskich powinno by tych kwater kilkadziesi t.

A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S53szkDeDRI/AAAAAAAAAZ0/C6U0jWHdnhI/s1600-h/Trawa%20k%C4%99powa.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html

429
Anonymous (2010-03-15 09:50:57)
Cytuj :
”Jako, |e ro[lina odrzuca zdecydowan wi kszo[ korzeni”
Co to za proces, w jaki sposób, po co i w jakich okoliczno[ciach ro[lina odrzuca (jak rozumiem, swoje wBasne) korzenie?

Wojciech Majda (2010-03-15 11:04:00)


Z racji tego, |e aparat asymilacyjny (gBównie li[cie) jest zbyt maBy do utrzymania takiej masy korzeni. Do podtrzymy-
wania ”|ycia” korzeni i procesów metabolicznych potrzebna jest energia. Ro[lina zwyczajnie nie ma potrzeby posiada-
nia tak rozlegBego systemu korzeniowego.
Mo|na to obrazowo porówna do czBowieka, który ma wóz z koDmi. Na wozie ma cenny towar. Niestety jego konie
padaj - sam nie uci gnie wozu, wi c woznica bierze co jest najcenniejsze i idzie do wsi to sprzeda , po czym kupuje
konie i wraca do wozu. Pchanie wozu (utrzymywanie korzeni) byBoby zbyt ci |kie i zaj Boby du|o wi cej czasu, ni|
taka ”wizyta w wiosce”

Wojciech Majda (2010-03-15 12:20:22)


Proces ”odrzucania korzeni” zachodzi w ci gu kilku godzin po [ci ciu ro[lin. Polega na zaprzestaniu oddychania
(komórkowego) nadmiaru korzeni.

jako (2010-03-15 13:34:57)


No i po jakim[ czasie ro[linki maj szans na powrót ’zje[ ’ to, co zostaBo w glebie z amputowanych wBasnych korzeni.

Wojciech Majda (2010-03-15 15:17:55)


Teoretycznie nie szybko, bo jest to sposób na trwaBe zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie. Spora cz [
z tych korzeni zostaje przeksztaBcona w próchnic . Jednak w trakcie tego przeksztaBcania gleba wprost t tni |yciem,
wi c ró|ne pierwiastki s pod wpBywem enzymów ró|nych mikroorganizmów uwalniane ze skaBy macierzystej.
Z ka|dym takim cyklem gleba staje si |yzniejsza.
To troch taki jeszcze nie wyja[niony przez nauk fenomen. Jean Pain ”nawoziB” pola i ogród kompostem powstaBym
z zr bków drzew. Zawarto[ skBadników od|ywczych dla ro[lin (NPK) byBa bliska zeru, a jednak ro[liny rosBy bardzo
dobrze.

panika2008 (2010-03-16 12:06:37)


@WM: ciekawa sprawa z tym eksperymentem Pain’a (brak NPK). Masz jakie[ odno[niki/wi cej info?

Wojciech Majda (2010-03-16 13:44:24)


Jego ksi |ka [1]”Another Kind of Garden” zawiera du|o informacji na ten temat.
Zdobywanie azotu jest poniek d wytBumaczone przez wolno|yj ce bakterie wi | ce azot, z tym, |e szacuje si ich
wydajno[ na kilka kg na ha/na rok.
Podobnie ludzie, którzy [cióBkuj sam sBom osi gaj dobre efekty - po roku wytwarza si ju| spora warstwa humusu.

1. http://thepiratebay.org/torrent/4774652/THE_METHODS_OF_JEAN_PAIN_Another_Kind_of_Garden
panika2008 (2010-03-16 21:23:54)
Kurcz , nawet w rolnictwie jest tyle zagadek... niesamowite!

Wojciech Majda (2010-03-16 21:38:17)


Racja, co ciekawe wi kszo[ z tych badaD jest robiona bez paDstwowej, czy korporacyjnej kasy.

Anonymous (2010-03-16 22:17:57)


Z tego co zauwa|yBem na zdj ciach, to gaB zie na te zr bki byBy [cinane w czasie wegetacji razem z sokami i li[ mi,
my[l |e to miaBo jakie[ znaczenie, je[li chodzi o azot itp.

430
Wojciech Majda (2010-03-16 22:39:01)
Mo|e by Anonimowy, a mo|e trzebie| robiona byBa zim , bo latem mo|e si las Batwo zapali od piB i silników. Jeszcze
inna opcja, to fakt, |e w Prowansji to klimat [ródziemnomorski panuje i wiele ro[lin wiecznie zielonych tam maj .

Anonymous (2010-03-16 22:57:32)


Chodzi mi o to, |e te gaB zie, a pózniej zr bki maj co[ jeszcze poza drewnem.
Zima zim , ale facet (na zdj ciach w tej ksi |ce) pracuje na krótki r kawek:)

Anonymous (2010-03-16 23:07:03)


ChodziBo mi o to, |e na [cinki idzie nie tylko samo drewno, ale i li[cie, a Ty mi tu o jakiej[ zimie.
Zima zim , ale ten facet (na zdj ciach w ksi |ce) pracuje na krótki r kawek:)

Wojciech Majda (2010-03-16 23:08:53)


Jakby nie byBo li[cie te| nie maj za du|o azotu i innych pierwiastków.

Anonymous (2010-03-16 23:11:40)


Sorki co[ mi si z dublowaBo:)

Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:22)

W ci gu ostatnich kilku dni na Bamach bloga przetoczyBa si ostra (jak na skal naszego, spokojnego bloga;)
dyskusja. DotyczyBa ona kwestii specjalizacji, konkretnie koncepcji trzymania 300 kur niosek w kurzych
traktorach...
Je[li chcemy rozwa|y , czy jest to dobre z permakulturowego punktu widzenia nale|y zada pytanie:
Czy jest to zgodne z [1]permakulturow etyk ?
Dla przypomnienia trzy zasady etyczne to:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y zrozumie , |e nie |yjemy w pró|ni, tylko w spoBeczeDstwie i
[rodowisku. Je[li my (permakulturnicy) nie b dziemy produkowa jajek w sposób zbli|ony do naturalnego,
niskoenergetycznie i ekologicznie, to kto[ inny zrobi to za nas. Z zupeBnym ignorowaniem ww. zasad np.
posiadaj c ferm na 100.00ty[ niosek.
Ogród, sad, pole czy pastwisko jest tworem caBkowicie sztucznym. Wi kszo[ terenu Polski gdyby nie
ludzie porosBaby lasem. Naturalny las mo|e wy|ywi bardzo maBo ludzi - ka|de spoBeczeDstwo Bowcy-zbieraczy
zawsze przegrywa/przegrywaBo w wojnach z rolnikami/pasterzami. Dlaczego?
Poniewa| wydajno[ z ha byBa na tyle maBa, |e Ci ludzie nie byli w stanie konkurowa (cho by pod k tem
liczebnym) z wydajniejszymi (a wi c liczniejszymi) rolnikami. Naturalny las nie jest ekosystemem, który jest
w stanie wy|ywi tyle ludzi, co pole kartofli - tutaj nie ma |adnych w tpliwo[ci.
Zatem by utrzyma populacj ludzi na tym poziomie co mamy obecnie musimy produkowa w Polsce |ywno[
dla okoBo 38mln ludzi. Nie tylko musimy j produkowa , ale musi to by dla rolników ekonomicznie opBacalne.
Docelowo bardziej opBacalne ni| konwencjonalne sposoby - tylko w ten sposób jeste[my w stanie zmieni nasz
region, kraj, [wiat... Gdy u[wiadomimy sobie, |e tereny u|ytkowane rolniczo zajmuj w Polsce ponad poBow
powierzchni kraju to wiemy, |e wBa[nie w dziedzinie rolnictwa mo|emy najwi cej zdziaBa .
Je[li chcemy by konwencjonalni rolnicy przestawili si na upraw permakulturow /ekologiczn to musi si to
im opBaca . Jestem skBonny przypuszcza , |e zdecydowana wi kszo[ rolników to nie s psychopaci, którzy
celowo stosuj chemi by nas tru ... Oni stosuj chemi , poniewa| jest to opBacalne. Je[li zatem stworzymy
431
system, który b dzie atrakcyjn finansowo alternatyw dla rolników to oni sami si zaczn przestawia na
ten model produkcji.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html

Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:41)

W ci gu ostatnich kilku dni na Bamach bloga przetoczyBa si ostra (jak na skal naszego spokojnego bloga;)
dyskusja. DotyczyBa ona kwestii specjalizacji, konkretnie koncepcji trzymania 300 kur niosek w kurzych
traktorach...
Je[li chcemy rozwa|y , czy jest to dobre z permakulturowego punktu widzenia nale|y zada pytanie:
Czy jest to zgodne z [1]permakulturow etyk ?
Dla przypomnienia trzy zasady etyczne to:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y zrozumie , |e nie |yjemy w pró|ni, tylko w spoBeczeDstwie i
[rodowisku. Je[li my (permakulturnicy) nie b dziemy produkowa jajek w sposób zbli|ony do naturalnego,
niskoenergetycznie i ekologicznie, to kto[ inny zrobi to za nas. Z zupeBnym ignorowaniem ww. zasad np.
posiadaj c ferm na 100.00ty[ niosek.
Ogród, sad, pole czy pastwisko jest tworem caBkowicie sztucznym. Wi kszo[ terenu Polski gdyby nie
ludzie porosBaby lasem. Naturalny las mo|e wy|ywi bardzo maBo ludzi - ka|de spoBeczeDstwo Bowcy-zbieraczy
zawsze przegrywa/przegrywaBo w wojnach z rolnikami/pasterzami. Dlaczego?
Poniewa| wydajno[ z ha byBa na tyle maBa, |e Ci ludzie nie byli w stanie konkurowa (cho by pod k tem
liczebnym) z wydajniejszymi (a wi c liczniejszymi) rolnikami. Naturalny las nie jest ekosystemem, który jest
w stanie wy|ywi tyle ludzi, co pole kartofli - tutaj nie ma |adnych w tpliwo[ci.
Zatem by utrzyma populacj ludzi na tym poziomie co mamy obecnie musimy produkowa w Polsce |ywno[
dla okoBo 38mln ludzi. Nie tylko musimy j produkowa , ale musi to by dla rolników ekonomicznie opBacalne.
Docelowo bardziej opBacalne ni| konwencjonalne sposoby - tylko w ten sposób jeste[my w stanie zmieni nasz
region, kraj, [wiat... Gdy u[wiadomimy sobie, |e tereny u|ytkowane rolniczo zajmuj w Polsce ponad poBow
powierzchni kraju to wiemy, |e wBa[nie w dziedzinie rolnictwa mo|emy najwi cej zdziaBa .
Je[li chcemy by konwencjonalni rolnicy przestawili si na upraw permakulturow /ekologiczn to musi si to
im opBaca . Jestem skBonny przypuszcza , |e zdecydowana wi kszo[ rolników to nie s psychopaci, którzy
celowo stosuj chemi by nas tru ... Oni stosuj chemi , poniewa| jest to opBacalne. Je[li zatem stworzymy
system, który b dzie atrakcyjn finansowo alternatyw dla rolników to oni sami si zaczn przestawia na
ten model produkcji.
By Rolnik mógB si utrzymywa z jakiej[ dziaBalno[ci musi mu ona przynosi odpowiednio du|y dochód -
czyli musi wyprodukowa nadwy|k . PrzykBadowo z 20 kur niosek b dzie miaB ([rednio) 10-15 jaj dziennie.
ZakBadaj c, |e koszta (pasza, amortyzacja, reklama, transport) stanowi poBow ceny (zakBadaj c, |e takie
ekologiczne jajko jest sprzedawane za 60 groszy) to jego dzienny dochód z tych kur 3 - 4,5zB zysku. To
naprawd niewiele - miesi czny dochód wyniesie okoBo 90 - 135 zB. To du|o mniej ni| pensja minimalna.
Je[li ilo[ kur si zwi kszy tak z 10 razy to ju| robi si z tego jaki[ pieni dz.
Mo|na by rozwa|a , czy trzymanie kur w kurzych traktorach jest dobre dla zwierz t. Trzeba przed tym
rozwa|y jaka jest alternatywa. T alternatyw jest:
-chów klatkowy
-chów [cióBkowy
-kury s caBkowicie wolnym wybiegu
Ka|da z tych opcji ma swoje minusy.
Pierwsza z nich - wiadomo to dla zwierz t i [rodowiska tragedia. Dla ludzi jedz cych pózniej te jajka równie|
432
nie jest to najlepsze.
Druga opcja - troch lepsza, ale nadal wymaga du|ych nakBadów energii. Zwierz ta s w troch lepszym
stanie.
Trzecia opcja - kury s na caBkowicie wolnym wybiegu - szwendaj si po caBym gospodarstwie. Teoretycznie
dobre rozwi zanie, ale:

• prosz sobie wyobrazcie 200 - 300 kur chodz cych wokóB gospodarstwa (odchody i podatno[ na
paso|yty wynikBa z braku rotacji)

• okoliczna szata ro[linna zostanie szybko zdegradowana, gdy| ro[liny jadalne przez kury wkrótce zostan
przez nie po|arte.

• by pozby si niechcianych ro[lin wkrótce b dzie trzeba stosowa herbicydy lub mechaniczn kontrol
chwastów oraz podsiewanie warto[ciowymi ro[linami. Mimo wszystko wkrótce sytuacja si powtórzy.

Wida zatem jasno, |e kurzy traktor, czy na du|o wi ksz skal jaka[ forma ruchomego kurnika to najlepsza,
a co si z tym wi |e najbardziej przyjazna dla [rodowiska opcja dost pna dla osoby chc cej hodowa kury
na jajka na skal komercyjn .
[EMBED]

W tym filmie, od 4:30 Joel Salatin pokazuje jak mo|na hodowa na skal przemysBow z
poszanowaniem praw zwierz t i po prostu zgodnie z natur . Rocznie na jego 40 ha pastwiska
produkowane jest:

• 18 ton woBowiny

• 13 ton wieprzowiny

• 10.000 brojlerów (kurczaków na mi so)

• 1200 indyków

• 1000 królików

• 420000 (420 tysi cy) jajek.

Z tego co mi wiadomo jego farma nie ma certyfikatu produkcji ekologicznej, jednak jest bardziej ekologiczna
ni| inne. Nie mniej dzi ki odpowiedniej rotacji (w tym kur) nie musi stosowa nawozów sztucznych, czy
herbicydów, nie mniej jego pastwisko z ka|dym rokiem robi si coraz |yzniejsze - nie dochodzi na nim do
nadmiernego wypasu.
Je[li zgadzasz si (lub nie) z tre[ci tego wpisu to napisz komentarz - ch tnie poznam Twoj opini .
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html

mp (2010-03-16 18:47:27)
Mo|e zmieD ostatnie zdanie, bo wygl da jakby komentarze mogli dawa jedynie przeciwnicy opisanej wy|ej sytuacji ;)
Moje refleksje s takie:
Reporta| z youtube [wietny, du|o tre[ciwych informacji. ”Kosmiczna technologia” elektrycznego pastucha i wykorzys-
tanie tunelów do parkowania kurników na zim bardzo ciekawe i daj du|o do my[lenia :)
Mobilne kurniki maj jeszcze jedn przewag nad stacjonarnymi - nie trzeba za nie pBaci podatku od nieruchomo[ci

433
(za maBy budynek gospodarczy-gara| pBaci si wi cej ni| za dom) I tutaj nie jestem pewien, ale tunel jest chyba
nieruchomo[ci za który trzeba pBaci podatek :/
No i niestety, zrównowa|ona hodowla zwierz t, wymaga sporego areaBu. MaBorolny musi chyba poprzesta na pro-
dukcji ro[linnej - zwierz ta traktuj c jako ruchome rozrzutniki obornika i pestycydy.
Trzymanie zwierz t w mobilnych kurnikach to chyba najlepszy sposób na ochron terenów nie gotowych na przyj cie
zwierz t. Np. grz dek ze [wie|o rozsianymi ziarnami, lub dopiero co kieBkuj cymi (kieBki s zdrowe bogate w enzymy).
To chyba ekonomiczniejszy sposób ni| zabezpieczanie siatk wra|liwych obszarów. Cho my[l , |e w pewnych porach
roku, kury z mobilnego kurnika nale|aBoby wypu[ci samopas. np podczas inwazji stonki na ziemniaki.

Wojciech Majda (2010-03-16 19:12:34)


Rzeczywi[cie, mo|e dawa takie odczucie ;) zatem zmieniBem troch ostatnie zdanie.
Czy maBorolny powinien poprzesta na produkcji ro[linnej? Moim zdaniem nie, bo zwierz ta dostarczaj du|ej
”warto[ci dodanej”. Je[li ma si 5 ha, to przykBadowo uprawiaj c zbo|e mo|na zarobi w dobrym roku maks 2
ty[ zB z ha (dane szacunkowe). Zatem maksymalny dochód to 10 ty[.
Je[li zakombinuje si jako[ ze zwierz tami, to potencjalny plon mo|e by du|o wi kszy...
W przypadku 5 ha, to szczerze mówi c nie widz powodu, by nie mie tam tych 300 kur niosek.
Zwierz ta s kluczowe do utrzymania |yzno[ci w gospodarstwach ekologicznych, gdy| przyspieszaj obieg materii. Nic
nie stoi na przeszkodzie, by pod koniec sprzeda je na mi so (czy skór /weBn ).

mp (2010-03-16 19:55:16)
Nie wyraziBem si precyzyjnie, miaBem na my[li, tak jak piszesz - traktowanie zwierz t jedynie jako dodatek do
gBównego zródBa dochodu - ro[lin. GBównie z powodu twojego komentarza pod innym tematem - o ilo[ci obornika jak
300 niosek produkuje. My[laBem o wi kszym st |eniu kur na ha ni| 300 na 5 ha.
Oczywi[cie, da si wszystko zorganizowa . Co do paszy - suchy chleb z piekarni mógBby zapewni nawet 100 %
w glowodanów potrzebnych kurom (reszt skBadników wydziobaBy by z pastwiska). To akurat mo|e byBoby zgodne
po cz [ci z ide permakultury (wykorzystanie odpadów), ale niezgodne z ekologi (bo jadByby [mieci).
No ale byByby kBopoty z utrzymaniem gleby w dobrej kondycji. Cz [ obornika - ta któr kury wydalaj [pi c na
grz dach, mo|na by wynosi do kompostownika w celu ochrony gleby..
Wg moich pobie|nych wyliczeD, farmer z filmu, trzyma nie wi cej ni| 90 sztuk drobiu na hektar w tym samym czasie.

Wojciech Majda (2010-03-16 20:48:26)


Racja, z tym, |e on jeszcze ma tam inne rzeczy ([winie, krowy itp)
To o ekologii i jedzeniu [mieci to domy[lam si sarkazm na przepisy unijne?
WBa[ciwie, to trudno okre[li jakie potencjalne zapotrzebowanie na azot miaBoby takie intensywnie, holistycznie
zarz dzane pastwisko. Wg. ksi |ki ”A karstwo” wyd. Kurpisz
Stosowano nawo|enie w ilo[ci 450kg N na rok, jednak wtedy spada smakowito[ i wspóBczynnik wykorzystania runi w
porównaniu do nawo|enia 300 kg N na rok.
W systemie agrole[niczym spraw jeszcze bardziej komplikuje fakt, |e dobrze jest zaprzesta nawo|enia N w okolicach
koDca lipca, by drzewa zd |yBy zdrewnie przed zim .

panika2008 (2010-03-16 21:38:14)


Z tego, co wiem (wój ma gospodarstwo na Kujawach - prawie 100 ha wBasnych+dzier|awa) uprawa ro[lin jako ro[lin
(nie jako pasza dla wBasnych zwierz ) jest na dzieD dzisiejszy caBkowicie nieopBacalna, chyba |e w niszach rynkowych
- trudne, wymagaj ce specjalnych technik i specjalnych zabiegów, |eby je sprzeda , uprawy (poziomki, szparagi itp).
Dochód z czystej uprawy ro[lin jest niewiele wi kszy od zera nawet przy tak du|ej skali - ledwo by starczyBo na koszty
staBe, a przy wysokiej warto[ci ziemi byBoby to wyj tkowe marnotrastwo kapitaBu.

mp (2010-03-16 22:02:04)
@WM

434
NiezupeBnie sarkazm, chleb wspóBczesny jest peBen [mieci. Pono kury go uwielbiaj (chyba z powodu ulepszaczy), ale
nie wpBywa dobrze na ich w troby, robi si tBuste i maBo ruchliwe. No i oczywi[cie - mo|na zapomnie o certyfikacie
produkcji ekologicznej.
Ogólnie poszukuj czego[ co daBoby dochód z niewielkiej ilo[ci ziemi - 1-2 ha (Mieszkam w województwie gdzie ziemia
jest droga - ale nie chc si st d rusza , bo jest ogromny rynek zbytu na wyci gni cie r ki i dobry klimat). To niemal
nierealne - do[wiadczony rolnik machn Bby r k i wy[miaB. Ale uwa|am |e si da - pieczarki, szynszyle, szkóBka -
to przykBady. ZaciekawiBy mnie kasztany jadalne - nasiona zdobyB bym z pobliskiego parku - drzewo b dzie wi c
przystosowane do lokalnej pogody. No, ale komercyjne plony pojawiByby si chyba za 10 lat. O wy|ywienie siebie i
nadwy|ki dla rodziny si nie martwi - czBowiek je tylko ton rocznie. Koszty ogrzewania na zim zniweluje ju| 10
arów wierzby en. lub [lazowca. Pozostaje mi tylko znalez co[ komercyjnego, no i ”posiadBo[ ” ;)
@panika
No wBa[nie, 100 ha, i ledwo zyski przewy|szaj koszty. Musz by strasznie naiwny licz c na zysk z 1 czy 2 ha :D

Wojciech Majda (2010-03-16 22:33:40)


@Mp
Kurom tBuste w troby robi si od rafinowanych w glowodanów (jak i zreszt ludziom) patrz fenomen diety
Kwa[niewskiego.
Polecam i[ w rzadkie zióBka...
Sprawdz, czy kasztan z Twojej okolicy daje jakie[ konkretne plony itp. Mo|e by , |e to jaka[ podrz dna odmiana.
Szczepione daj ju| plon w 3-4 roku. Zaimportowanie z UK 10 sadzonek to koszt rz du 800zB (na oko licz ) Mo|na je
pózniej rozmno|y wegetatywnie wykorzystuj c jako podkBadki te dziczki z parku.
Zawsze b dziesz miaB szlachetne odmiany - wi ksze kasztany i bardziej plenne. Uwzgl dniwszy, |e taki kasztan daje
komercyjny plon przez 100 lat to b dzie dobra inwestycja.
Niech zgadn ...jeste[ z okolic WrocBawia? ;)
W UK jedna pani (co j znam) wyci gaBa 13.000 funtów z dwóch akrów, czyli 0,8 ha - kursy, CSA...
Normalnie by si nie zarabiaBa tak, ale potrzebowaBa takiego dochodu, by móc si wybudowa legalnie.

Anonymous (2010-03-17 08:46:37)


Witam,
Przepraszam bardzo, ale je[li kto[ ma 100 ha i to na Kujawach, gdzie jest bardzo dobra ziemia i nie osi ga porz dnego
zysku, to albo absolutnie nie zna si na rolnictwie, albo wprowadza w ludzi w bB d, co si cz sto zgadza (Nowy ci gnik
stoi na podwórku, ale jest zle, oj jak zle).
100 ha to z samych dopBat licz lekko bez specjalnego kombinowania z programami rolno[rodowiskowymi, to b dzie
ponad 100.000.
Jak si pogBówkuje, to ju| mo|e 300.000, a na malinach nawet 400.000.
Nie wiem jakie wujek ma potrzeby, ale jak doBo|y do tego zyski z uprawy, to jest pot |na gotówka.
Jak mu si nie opBaca uprawia , to niech przestawi si na TUZ-y, zwi kszy poziom próchnicy w glebie i spokojnie
300.000 zarobi.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-17 08:57:32)


Mollison kiedy[ mówiB o wydajno[ci z ha i ile mo|e ludzi wy|ywi i ilu mo|e da prac .
On opisywaB, |e w Chinach z 8000 ha |yBo 40000 ludzi, jeden z uczestników kursu powiedziaB, |e na takiej samej
powierzchni jego syn wBa[nie bankrutuje (w Australii).

mp (2010-03-17 09:23:38)
Mieszkam w [l skim - klimat jest dobry - bo industrialny :D . 1/10 Polaków mieszka na Zl sku - w du|ym st |eniu.
Ka|de miasto ma sklep ze zdrow |ywno[ci , a odlegBo[ od miasta do miasta to 15 - 20 km. Dlatego koszty dystrybucji

435
byByby niewielkie. My[l , |e mniejszy areaB tutaj daBby wi kszy zysk od wi kszego areaBu w jakim[ zapomnianym
zak tku Polski.
Kasztany rosn w parkach paBacowych - dlatego pewnie s to szlachetne odmiany. Tyle |e mo|e bardziej ozdobne ni|
plonodajne - o tym nie pomy[laBem.
PrzykBad pani z UK buduj cy, cho oczywi[cie, Anglicy s w stanie zapBaci wi cej za kurs czy ”organic, free range”
produkty. Mo|na [miaBo zaBo|y |e polskim odpowiednikiem byBoby 13tys zB. CSA to swietny pomysB - trzeba ci
po[redników, albo klepa bied :)

jako (2010-03-17 11:12:52)


”chleb wspóBczesny jest peBen [mieci”
Dlatego piek wBasny chleb i Wam te| polecam.
Na bazie przepisów ze strony www.chleb.info.pl wyhodowaBem zakwas, bo najbardziej lubi chleby |ytnie razowe. Ale
chleby i buBki pszenne (bez zakwasu) te| czasem jadBem.
Chleb pieczony w domu kosztuje 2-3 razy mniej ni| ten ze sklepu. W przypadku buBek ró|nica w cenie jest wr cz
kosmiczna. Najwi cej kosztuje pr d do piekarnika - wg moich szacunków okoBo 1zB.
Piek raczej okazjonalnie, dla relaksu - polecam wszystkim, a zwBaszcza tym, którzy lubi czasem co[ upichci .
Podobnie polecam robienie w domu jogurtu - kilka minut roboty (jak si ju| opracuje metody) daje w efekcie [wie|y
|ywy bio-jogurt dla caBej rodziny. Nieprzetworzone mleko jest niezbyt zdrowe dla ludzi, ale w postaci jogurtu jest ju|
du|o lepiej przyswajane, i co ciekawe - du|o lepiej si przechowuje. Odpowiednio zrobiony naturalny jogurt jest g sty
|e prawie da si kroi (mimo, |e bez zag stników), mo|na dodawa co si lubi (konfitury owocowe, [wietny jest polany
miodem), zrobi na nim sernik (ciekawe - sernik bez sera :) ), u|ywa zamiast [mietany, do zup i sosów, itp.

Anonymous (2010-03-17 12:09:29)


@Markowy
Nowy traktor na podwórku to jeszcze nie wyznacznik dobrobytu, to tak jak by[my oceniali jak to dobrze |yje si Po-
lakom po wskazniku PKB. Znam osobi[cie rolników, którzy posiadaj nowy park maszynowy (zakupiony z dotacjami
UE), du| ilo[ ziemi plus dzier|awa, a ledwo wi | koniec z koDcem. Produkcji rolniczej nie mo|esz przestawi tak z
dnia na dzieD, bo:
- niektóre ro[liny wydaj plony na drugi lub trzeci rok po posadzeniu, a nawet dBu|ej,
- trzeba pozna ro[lin , sposób jej uprawy, plonowanie na naszych ziemiach itd. zanim tak naprawd b dzie ona
dawaBa odpowiednie plony,
- przy tak du|ym areale nie wystarczy r czny zbiór, czy magazynowanie gdziekolwiek. Cz sto potrzebne s kolejne
(specjalistyczne) maszyny do zbioru czy uprawy, które du|o kosztuj .
-maszyny cz sto s zakupione na kredyt, który trzeba spBaca latami, nowe maszyny te| trzeba za co[ kupi ,
-do tego trzeba spBaca kredyty zaci gni te na zakup ziemi, wedBug moich wst pnych wyliczeD uwzgl dniaj c dopBaty
do upraw, ziemia zakupiona w ostatnich latach przy tradycyjnej uprawie (zbo|a, rzepak) zaczyna przynosi zyski w 20
roku jej uprawiania, a przecie| trzeba jeszcze zakupi sprz t do uprawy, którego amortyzacja jest obliczana na okoBo
15 lat.
Mo|na by zró|nicowa produkcj roln , ale na jak ? OpBacalno[ uprawy zbó| bardzo sBaba, hodowla zwierz t cenowy
doBek, ceny skupu jabBek oraz owoców mi kkich- wystarczy posBucha wiadomo[ci. Mo|na uprawia /hodowa ró|ne
wynalazki (produkty niszowe) ale przy naszych hektarach b dziemy mie tego sporo, a nie produkcja jest sztuk , tylko
znalezienie dBugoletniego odbiorcy i sprzeda mu produkty za rozs dn cen .
OpisaBem tutaj pobie|nie problemy typowych rolników, caBkiem inaczej ma si sprawa ludzi, którzy posiadaj du|y
zasób gotówki, który lokuj w zakupie ziemi i jej uprawie poniewa|, nie musz oni czeka tych dwudziestu lat na
zyski, dopBaty UE na zakup sprz tu tak|e s skonstruowane na ich korzy[ .
W tym przypadku prawd wydaje si by , jak to mówi Pierwszy milion trzeba ukra[ , albo odziedziczy .
Zreszt zach cam optymistów niech spróbuj swoich siB w rolnictwie, interes dobry, kwalifikacji specjalnie nie trzeba
posiada , rolnik to nie s dzia, adwokat itp. wi c mo|e by nim praktycznie ka|dy, a pózniej to ju| tylko spijanie
smakowitego miodku.

436
Pozdrawiam:)

mp (2010-03-17 12:46:45)
Kapitalizm peBn g b .
MaBym nie opBaca si produkowa , bo nie b d w stanie konkurowa cenowo z du|ymi. Du|ym nie opBaca si pro-
dukowa , bo koszty sprz tu, nieruchomo[ci i rat kredytów pochBaniaj prawie caBe zyski. Ponadto nie s w stanie sami
ogarn tematu sprzeda|y i dystrybucji.
Dlatego w Polsce jedyne oferty pracy to akwizycja za grosze. Albo w biurokracji. I wszyscy s nieszcz [liwi i pracuj
na rzecz garstki nierobów - banksterów.
Zabra rop i wszystko rozsypie si jak domek z kart.

Anonymous (2010-03-17 12:51:01)


Witam,
Prosta kalkulacja bez fajerwerków typu 4000 zl/ha z malin + zbiór.
DopBaty - 507 zB/ha
pBatno[ zwierz ca 502 zB/ha
TUZ - 500 zB/ha
ekologia - 220 zB/ha
Czyli 1500 zB/ha rocznie.
Mo|na troch jednak si wysili i zrobi ekspertyz ekologiczn (refundowana) i dorzuci za ochron B k albo siedlisk
ptaków dodatkowe 800-1500 zB ha.
Mo|na jeszcze troch pomy[le i kupi jakie[ prymitywne, maBo wymagaj ce gatunki zwierz t
owce wrzosówki - dopBata 310zB/rok,
albo konik polski - dopBata 1600 zB/rok
Ziemia spBaca si w zale|no[ci od tego czy umiemy szuka taniej (co nie oznacza sBabej) ziemi od 2 do maksymalnie
10 lat.
Pozdrawiam
Mark0wy

Anonymous (2010-03-17 12:55:14)


Witam,
Czyli 1500 zB/ha rocznie. Mam na my[li czysty zysk. Te 200 zB z górk , to koszty, skoszenia i inne.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-17 14:08:28)


Wydaje mi si (osobie jeszcze z zewn trz), |e troch wyst puje syndrom ”trawa jest bardziej zielona po drugiej stronie
pBotu”. Duzi i mali maj problemy, s tylko innej natury.
Osobi[cie jestem optymist i chciaBbym by obszarnikiem, cho zaczn pewnie od maBego obszaru (kilku ha). Dlat-
ego (by zarabia ) b d staraB si ogranicza koszty jak to tylko mo|liwe (ro[liny wi | ce azot, wykorzystywanie
|ywopBotów, metody oszcz dzania wody, u|ywanie zwierz t zamiast herbicydów...)
Dzi ki Markowy za informacje o dopBatach

Anonymous (2010-03-17 18:06:12)


@Markowy
Nie napisaBem |e taka sytuacja ma si do wszystkich rolników, opisaBem jak to wygl da w moich stronach. Oczywi[cie
s ró|ne przypadki.
Rozumiem |e osobi[cie uprawiasz to 100 ha malin oraz x ha B ki i zysk masz taki jak opisaBe[. Ale je[li ka|dy kto
przeczyta Twój komentarz zaBo|yB by tak plantacj to szybko cena za malin by drastycznie spadBa i ju| nie byBo by

437
tak optymistycznie. Do[wiadczyBem tego na marchewce, kapu[cie i na czarnej porzeczce (na plon czekaBem 3 lata), jak
sadziBem to byBo super kolorowo, ale gdy doszBo do sprzeda|y to ju| [wiat nabraB czarno-biaBych barw, na szcz [cie
obszar uprawy byB raczej dodatkiem do produkcji.
Polecam artykuB:
http://www.sadownictwo.com.pl/8712 Czy-unijne-doplaty-wykoncza-plantatorow-malin–
dopBaty nie s do koni a do klaczy i to co najmniej dwóch tej samej rasy
http://www.odr.zetobi.com.pl/ochrona/ochr044.htm
Kaczy nie dostaniesz za darmo, musisz je zakupi koszt okoBo 8 ty[. PBatno[ roczna 1500 zB/szt zwrot po 2,5 latach,
przez ten czas musisz da jej wikt i opierunek, mleka raczej z niej nie b dzie, mo|e i si zwróci, ale z tego |aden
interes, chyba, |e to hobby + gospodarstwo agroturystyczne, jednak musisz mie B k (jak b dziesz miaB szcz [cie to
mo|e i b d na niej ptaszki, ale gwarancji |adnej), speBni warunki, a pami taj, |e jeszcze musisz mie czas na upraw
i zbiór malin, o zakupie kombajnu nie wspomn , chyba |e najmiesz na czarno tabun ludzi do zbioru, u mnie takich
nie ma i z trudem znajduje kogo[ do pomocy przy wykopkach.
DopBaty do produkcji nie s zarobkiem, a jedynie zapomog , tak |eby[ nie likwidowaB produkcji i mógB jeszcze troch
po wegetowa (dzi ki globalnemu wolnemu rynkowi).
Najgorsze w tym wszystkim jest to, |e nie masz najmniejszej pewno[ci jak cen w przyszBym roku otrzymasz za pro-
dukty posadzone w tym roku, to samo tyczy si zwierz t. Produkcja rolnicza jest do[ specyficzna, wymaga dBu|szych
i nie maBych inwestycji, najcz [ciej nie da si z roku na rok zmienia produkcji, do tego dochodz zmienne i nie do
przewidzenia warunki pogodowe.
Na koniec mo|e jeszcze jeden link:
http://www.wrpnowe.home.pl/gazeta/66/wrp.P42.pdf

Anonymous (2010-03-17 18:46:40)


@Jako
Pode[lij przepis na sernik bez sera:) na jogurcie czyli, bo te| sam robi jogurcik i ch tnie zjadB bym taki sernik.
Cho to troch odbiega od tematu, ale mo|e Wojtek zamie[ci go w ”Wolnym strzelcu”, przecie| w sytuacji kryzysowej
domowe sBodko[ci na domowym jogurcie poprawi morale.
Marcin

Anonymous (2010-03-17 19:47:24)


Anonimowy,
Oczywi[cie, rolnictwo jest nieprzewidywaln dziedzin , bo nara|on na spekulacje, uBatwione faktem sezonowo[ci wielu
artykuBów rolnych, zale|n wielce od pogody. Prawda.
Ale rolnicy najbardziej protestowali wej[ciu do UE, a najbardziej jako grupa spoBeczno-zawodowa na tym skorzystali.
Mo|na oczywi[cie si zastanawia si czy w skali makro ten system dopBat jest zasadny ale, to go nie zmieni.
Mam znacznie mniej ziemi, ale na samych TUZ-ach ziemia zwraca mi si w niecaBe 5 lat, bez dopBat zwierz cych.
Za maliny kasa jest do 50 ha w 100 %, ale i tak si to bardzo opBaca. DopBaty s niezale|ne od zysku ze sprzeda|y.
Najwi kszym przekleDstwem wspóBczesnego rolnictwa jest w ska specjalizacja, która wykaDczaj [wiDskie doBki i czysta
spekulacja.
Oczywi[cie mo|na trafi na nisz , zBapa dobr kontraktacje, trafi w punkt z upraw . Ale ilu to si udaj ???
Taka specjalizacja ma jeszcze t wad , |e tworzy monokultury, olbrzymie obszary ekologicznej pustyni.
PBatno[ za klacze oczywi[cie minimum 2,mo|na kupi ju| za 4 tys. Co roku masz zrebaka od ka|dej klaczy. Owce od
10 maciorek, kupi mo|na za 100 zB.
Co do malin, dwa razy w roku koszenie. Nawet zbiera nie musisz :O
Nie jest kolorowo, ale nie jest zle.
Powodzenia
Mark0wy

438
Anonymous (2010-03-17 19:50:33)
Witam,
Jeszcze jedno. Przed wojn mieli[my pi kn kart spóBdzielczo[ci rolniczej, zepsut przez zBe do[wiadczenia w tej
materii za PRL-u.
Bez spóBdzielczo[ci rolniczej, rolnictwo jest skazane na pastw spekulacji i po[redników.
Kiedy[ budowano spóBdzielcze przechowalnie owoców, przetwórnie, teraz w tej materii stagnacja. Niestety.
Pozdrawiam
Mark0wy

Anonymous (2010-03-17 19:52:34)


Witaj,
Je[li zdecydujesz si na wrzosówki, to masz 4 jagni ta od maciorki rocznie. Jagni cina zdrowa i smaczna.
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-17 21:40:23)


@Anonimowy
Markowy zwróciB uwag na wa|n kwesti - nadmiern specjalizacj . W takiej sytuacji zBy dla rolnika mo|e by
urodzajny jak i nieurodzajny rok. Powinno si zdywersyfikowa produkcj - równie| t w niszach. Je[li ma si 20 ha,
to wej[ po trochu (kilka arów na pocz tek) w kilka nisz.
Zacz zamienia permakulturowo najpierw maB cz [ - mo|e posadzi |ywopBot, co osBoni od wiatru 0,5 ha. Mo|na
zastosowa aktywnie napowietrzan herbatk kompostow .
Wa|ne jest by ograniczy po[redników - tutaj polecam model CSA i zbudowanie relacji z koDcowym odbiorc |ywno[ci,
czyli zwykBym Kowalskim.

Anonymous (2010-03-17 22:42:04)


Je[li na niedu| skal to pomysB ok, ale je[li si ma wi cej to zbyt wiele srok za ogon nie utrzymasz. Ja mam 55ha
i powiem szczerze |e w jedn stron za du|o, a w t drug za maBo:) mam tyle szcz [cia |e wi kszo[ mojej ziemi
odziedziczyBem, swoj ci |k prac zarabiaB na ni mój dziadek, a pózniej ojciec.
Niestety rolnik jest sam sobie zostawiony i ci |ki |ywot ma. Promuje si grupy producenckie, ale jako[ wzi cia raczej
na nie nie ma, podobno Batwiej wspólnie wynegocjowa wy|sze ceny za pBody rolne, ale w naszej produkcji pszenica
rzepak, to wi cej si raczej nie da.
W moich stronach (zachodniopomorskie) rolnicy s raczej nie ufni do wszelkich spóBek, cho mo|na by w ten sposób
obni|y koszty np. zakupu maszyn.
Mo|e i jaki[ zwierzyniec bym zaBo|yB jednak B ki nie mam za wiele 4 ha, |eby jeszcze byBo gdzie go trzyma to bym
spróbowaB, budowa stajni czy obory nie wchodzi w rachub te 1500zB do klaczy a| tak mnie nie n ci, zreszt nie
wiadomo jak dBugo b d te dopBaty.
Do malin te| maj dopBaca do 2012 je[li si nie myl . Z tego co wyczytaBem to trzeba mie podpisan umow
przetwarzania z zakBadem przetwórczym i na jej podstawie s przyznawane dopBaty, wi c samo koszenie nie wystarczy.
ByBem kiedy[ na spotkaniu w miejscowo[ci Brzózki, w gospodarstwie agroturystycznym, gospodarz wzi B jeszcze z
poprzedniego programu PROW jakie[ owce (w tej chwili nie pami tam jakie) po trzech latach rasa jego owiec zostaBa
wycofana z rejestru ras zagro|onych, a gospodarz musiaB si jeszcze z tymi owcami gania bez dopBat przez kolejne
dwa lata, bo tak byBo w umowie.
Pisz to bo uwa|am |e dopBaty UE (powód zazdro[ci niektórych nierolnych) nie powinny by zródBem dochodu, rol-
nictwo powinno by opBacane bez dopBat. A tymczasem ubojnie spekulacja, gorzelnie ju| nie istniej , mieszalnie pasz
te| brak, maBa by jedna, 4 lata min By i nadal nic nie wida , warzywa Rolhurt? przyje|d|aj rolnicy z Polski i trzeba
si ”bi ” z nimi o ceny, biopaliwa? wiadomo, bio gaz stoi, pojawiBa si ostatnio szansa na dzier|aw pola pod wiatraki,
ale nie wiadomo czy si ludzie nie przejad (szukaj w necie).
Rolnik z gBodu nie zginie, ale ja to widz w czerni i bieli, trzeba dorabia do gospodarstwa, UE ma na to dopBaty, chc

439
spróbowa ale warunkiem jest wyBo|enie z góry gotówki której nie mam, nie w tej ilo[ci.
Pozdrawiam.

Anonymous (2010-03-17 23:08:32)


@Markowy
”Ziemia spBaca si w zale|no[ci od tego czy umiemy szuka taniej (co nie oznacza sBabej) ziemi od 2 do maksymalnie
10 lat”
Jak szukasz takiej ziemi? posiadam ju| gospodarstwo, cena w mojej okolicy to 23ty[ za hektar (znajomy kupiB par
hektarów w przetargu, miesi c temu z ANR za 37ty[/ha, ale siedzi ju| od dobrych paru lat w Anglii wiec chyba ma
z czego doBo|y ,ziemi uprawia jego ojciec) mo|e poszuka ziemi w innej okolicy i doje|d|a traktorem na pole 50km,
czy sprzeda tatowy dobytek i przenie[ si z caBym gospodarstwem?

jako (2010-03-18 09:13:00)


@ Marcin
Troch to off-topic, wi c krótko.
Przepis: http://paulinkowakuchnia.blox.pl/2008/01/Sernik-z-jogurtow-balkanski ch.html
Musi by do tego naprawd dobry jogurt, np: http://maluta.pl/produkty/napoje 13 balkanski 340.gif
albo g sty domowej roboty.
Co do Wolnego strzelca, to faktycznie przydaBoby si go o|ywi , np. przepisami na przygotowanie potraw z permakul-
turowych upraw.

Wojciech Majda (2010-03-18 10:27:39)


@Anonimowy 55ha rolnik ;)
CSA sprawdza si na skal kilkuset hektarów jak i kilkudziesi ciu arów. Co do trzymania bydBa... mo|e da si
trzyma bydBo mi sne bez obory (nie wiem co UE na to, pewnie to zbrodnia). Do tego trzeba mie jaki[ bardzo dobry,
zatrzymuj cy 100 % wiatru |ywopBot.
Mo|esz te| brojlery kupi na wiosn i sprzeda je jako z wolnego wypasu - lepsza cena jest wtedy. Jak piszesz
najwa|niejsze jest znalezienie klienta - dlatego mo|na zacz blogowa - PIP wspiera blogi rolnicze (zwBaszcza jak
produkujesz ekologicznie, czy chocia| na wolnym wybiegu zwierzaki puszczasz;)
Oczywi[cie nierozs dne byBoby kupowa od razu 1000 maBych brojlerów. Najlepiej kupi kilkana[cie/dziesi t sztuk i
zobaczy jak to schodzi i czy b dzie na to klient.
Sam wiesz, |e na rolnictwie to najwi cej zarabiaj po[rednicy, (hurtownie, Tesco...) wi c je[li uda Ci si dotrze do
klienta (np. przez blog rolniczy) to b dziesz mógB osi ga kilka procent wy|sz cen . Wy|sza cena o kilka procent
mo|e oznacza zysk wy|szy o kilkadziesi t procent - warto o tym pami ta .
Czy trudno jest grunty orne zamieni w TUZ? Chodzi o sprawy administracyjne?
@Jako
Zobowi zuje si co[ dopisa do koDca tygodnia
Rzeczywi[cie offtopic, no ale komentarze pod wpisem, zawsze |yj swoim |yciem:D
@Markowy
Tak mi si przypomniaBo, |e z tymi B kami ekologicznymi z rzadkimi ptakami, czy motylkami to mo|e by tak, |e nie
mo|na maszynami kosi . Je[li natomiast wydajno[ koszenia kos rolnik nie ma 10razy wy|szej ni| ja, to chyba na
chleb by tak nie zarobiB :)

Anonymous (2010-03-18 10:34:16)


Witam,
Konik polski mo|e by z powodzenie hodowany w tzw. chowie tabunowym, bez pomieszczeD. Wystarczy wiata, która
chroni przed opadami.
Dlatego jest to takie korzystne, ponadto jest to rasa odporna na choroby i [wietnie wykorzystuj pastwisko.
Pozdrawiam

440
Mark0wy

Anonymous (2010-03-18 10:44:11)


Witam,
Wojtku nie ma takich ograniczeD.
S ograniczenia w terminach i sposobach (nie mo|na kosi od zewn trz do wewn trz, tak by zwierz ta mogBy uciec).
Moim zdaniem przyszBo[ci (na co wskazuj przykBady Europy Zach.) jest |ywno[ ekologiczna i sprzeda| bezpo[rednia
(budowanie sieci).
No i trzeba my[le . Sapere Aude!
http://www.biogospodarstwo.pl/
Pozdrawiam
Mark0wy

Wojciech Majda (2010-03-18 12:45:22)


@Markowy
Dzi ki za informacje o tym koszeniu i linka. Dobrze, |e si tutaj udzielasz - dzi ki temu moja ”wiedza prawnicza” nie
musi pochodzi tylko z serwisu pudelek.pl ;)
Mo|e zabrzmi to strasznie, ale przyjaciel powiedziaB mi, |e konina bardzo smaczna jest :)
PomysB na wykorzystywanie zwierz t w celach usBugowych np.renifery na Bo|e Narodzenie i MikoBaja jest genialny...
Jakby nie byBo mamy XXI wiek i powoli wchodzimy w er poprzemysBow (a mo|e ju| weszli[my).
@Anonimowy 55ha rolnik
Je[li miaBby Pan ochot mog udzieli darmowych konsultacji skypeowych. Prosz wysBa maila, czy przez gg si
skontaktowa . Mo|e uda si nam razem sprawi , |e jedno gospodarstwo wi cej b dzie bardziej dochodowe?
Pozdrawiam Wszystkich

Anonymous (2010-03-18 20:19:21)


Stwórzmy organizacje konspiracyjn , tak z teorii spiskowych, przejmijmy wBadz w kraju i zrezygnujmy z ropy itd.
b dziemy zmuszeni przestawi si na ekologi troch naprawimy... A i oka|e si |e samochody mog by ekologiczne,
wyda si |e chemia nie jest potrzebna....

Wojciech (2010-03-19 06:01:22)


A po co mamy si kry z naszymi celami?

Anonymous (2010-03-19 14:29:16)


{eby nas do wBadzy dopu[cili

Wojciech Majda (2010-03-19 15:33:05)


Osobi[cie uwa|am, |e trudno jest pBywa w szambie i wyj[ z takiej k pieli czystym i pachn cym...

mp (2010-03-19 17:14:42)
Anonimowy,
Permakulturowe hasBa to ”Wszystkie problemy [wiata mo|na rozwi za w ogrodzie” oraz ”One garden at the time” -
czyli krok po kroku, ogród za ogrodem. Polityka przyci ga specyficznych (eufemizm ;) ludzi, i cz [ spoBeczeDstwa
nawet nie chce mie z ni nic wspólnego (spójrz na frekwencj w wyborach).
Nie wiem jakie hasBa polityczne s bliskie twórcom permakultury, i nawet mnie to nie obchodzi zbytnio. Ale - d |enie
do jak najwi kszej samowystarczalno[ci to bardzo niebezpieczna broD na polityków i ich mocodawców. Je[li którego[
dnia, spoBeczeDstwo nie b dzie musiaBo kupowa samochodów by dojecha do pracy, bra 30 letnich kredytów na
zakup kawalerki w mie[cie - bo tam praca, jecha do supermarketu by kupi |ywno[ , harowa na plazm by z niej
dowiedzie si o konieczno[ci kupienia nowej komórki... - to wBadza polityków zmarnieje i uschnie.

441
Dlatego - róbmy swoje, samotnie lub w grupach, a polityk zostawmy specyficznym ludziom. Na wybory nie
ucz szczajmy a w ramach wyra|ania swoich pogl dów spalmy czasem kilka opon na Wiejskiej. Tyle ode mnie :)

www.boskawola.pl (2010-03-19 21:02:44)


Jak widz , |e kto[ na powa|nie rozwa|a mo|liwo[ hodowania koni dla tych 1600 zB/rok dopBaty do klaczy, to... mam
ochot przespacerowa si wierzchem na Koszykow , gdzie ma siedzib PZHK i szabl te puste Bby co do jednego
po[cina ! Ju| naprawd nic gBupszego ni| te dopBaty (które s przy okazji majstersztykiem sabota|u, je[li idzie o
konkurencyjno[ polskiej hodowli: kto[, kto ”produkuje” konie dla 1600 zeta rocznie zrobi wszystko, |eby t pro-
dukcj jak najmniejszym kosztem op dzi , a wi c b dzie hodowaB konie, które si absolutnie do niczego nie nadaj -
poniewa| za[ prawie wszystkie konie hodowane w Polsce ju| s ”zachowawcze” i dopBaty do nich przysBuguj , to opinia
powszechna jest taka, |e konie z Polski generalnie, do niczego si nie nadaj ...) nie mo|na byBo wymy[li ...
W kwestii opBacalno[ci produkcji, itd., polecam moje: http://boskawola.blogspot.com/2009/11/na-wsi-bida-czyli-jak-
radkowi- unia-nie.html

Wojciech Majda (2010-03-19 22:04:11)


@mp
Mollison jest chyba zbyt m dry by bawi si w podziaBy typu prawicowiec-lewicowiec.
Pami tam, |e raz jechaB jak po Bysej kobyle (przepraszam Boska Wola;) po paDstwie, by po chwili dowala korpo-
racjom.
Chyba najlepszym pomysBem na zmian ”systemu” jest dobrowolnie zredukowa baz podatkow . Za ha kiepskiej
ziemi jest chyba kilkadziesi t zB rocznie podatku :)
@Boska Wola
Bardzo ciekawa perspektywa.
Zapewne znane jest Ci przysBowie, |e ”Socjalizm bohatersko zwalcza problemy nie znane w innym ustroju.” Chyba
trudno o lepszy przykBad ni| ten który podaBe[.
@Wszyscy
Polecam przeczytanie artykuBu z linka, którego podaB Boska Wola.

Wojciech Majda (2010-03-19 22:15:23)


http://www.agroo.pl/ekologiczne-uprawy-sadownicze.html
Artykulik o tym, jak mo|na liczy na dopBaty z UE.

Anonymous (2010-03-19 22:46:37)


Widz (czytam), |e znalazBa si ”bratnia dusza” :) maj ca podobne zdanie na temat dopBat UE, chocia| kolega
Markowy, podobno robi na nich niezBy interes, przynajmniej w wykazywanych obliczeniach, cho jak dla mnie s one
naci gane. Robi niewiele i kas bra , prawie po permakulturowemu:).
ArtykuB z poprzedniego linka podanego przez Wojtka, zdaje si potwierdza opisane prze zemnie problemy gospodarza,
który poBasiB si na dopBaty do zagro|onych ras owiec, a pózniej mówi c niegrzecznie zostaB wydym... przez ARiMR

Wojciech Majda (2010-03-20 07:42:11)


Ja te| uwa|am, |e rolnictwo powinno by dochodowe bez dopBat. Jednak jak daj to nale|y bra , bo i tak ta kasa
nam zostaBa ju| odebrana. Inna sprawa, |e wBa[nie dopBaty sprawiaj , |e produkcja w wielu przypadkach dochodowa
nie jest.
Po permakulturowemu to by byBo :”Robi niewiele i kas bra ” i jeszcze du|o produkowa ;)
Trzeba stara si pracowa sprytniej a nie ci |ej.
Solaris opisywaB na swoim blogu, jak w Hiszpanii te| zmienili po roku reguBy gry, z tym, |e tam to nie chodziBo o
dopBaty do porzeczek (raczej si ich tam nie da uprawia ), czy owieczek a do wiatraków i ogniw fotowoltaicznych...
Tam po roku (jak mnóstwo inwestycji zostaBo poczynionych) obni|yli cen za odbiór zielonej energii (która wcze[niej
byBa ustalona)

442
P.S. SBowo wydyma , to dopuszczalne tutaj wyra|enia - my tu kwiatków nie sadzimy. Zreszt to i tak eufemizm dla
tego jak ich potraktowali...

Kiedy mnie potrzeba? (2010-03-16 22:41)

Zauwa|yBem |e wiele osób zgBasza si do mnie w sprawie usBug po tym jak dostali ju| pozwolenie na budow ,
czy po tym jak ju| si wybudowali. Je[li to tylko mo|liwe zalecam zrobi to zanim wyst pi si o pozwolenie
na budow - wtedy czBowiek (projektant permakulturowy te| czBowiek) mo|e zdziaBa najwi cej i wytworzy
najwi cej korzystnych poB czeD mi dzy ro|nymi komponentami w gospodarstwie/domu.
Nie oznacza to, |e po tym jak ju| dom jest wybudowany nie jestem potrzebny. Cytuj c Oleksego ”wsz dzie
mnie potrzebuj ” ;) Moje usBugi mog by przydatne równie|, je[li:

• chcesz zaBo|y system agrole[niczy

• chcesz zaBo|y le[ny ogród

• chcesz produktywniej wykorzystywa wod w swoim gospodarstwie

• chcesz zamieni odchody zwierz t w pasz dla kur/[wiD/ryb

• chcesz podnie[ |yzno[ swojej gleby

• chcesz zrekultywowa swoj ziemi

• chcesz ze mn porozmawia ;)

12zasad permakultury wg. Davida Holmgrena (2010-03-17 09:02)

DoszedBem do wniosku, |e ju| jest odpowiedni czas na to by napisa posta o 12 zasadach permakultury.
ZostaBy one wyartykuBowanie przez Davida Holmgrena w ksi |ce ”Permaculture: Principles & Pathways
Beyond Sustainability - wspóBtwórc poj cia permakultura. David jest osob du|o mniej znan i mniej
charyzmatyczn ni| Bill Mollison. Nie mniej on równie| wpByn B bardzo istotnie na to rozwój permakultury.
12 Zasad permakultury:

1. Obserwuj i wspóBdziaBajDobry projekt polega na harmonijnym poB czeniu elementu ludzkiego i


naturalnego. Nale|y

Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 09:55)

Kompost to materiaB do[ po| dany w gospodarstwie ekologicznym, czy le[nym ogrodzie. Zwykle jednak:
-jest go za maBo
-dBugo trzeba na niego czeka
Zazwyczaj robienie kompostu zabiera rok - je[li robi si to w nienaukowy i przestarzaBy sposób.

443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 12:49)

Kompost to materiaB do[ porz dany

Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Przygotowujemy gleb do zaBo|enia le[nego ogrodu


(2010-03-17 14:53)

Jak mo|emy zatrzyma zmiany klimatyczne (2010-03-17 15:47)

Promocja (2010-03-18 09:46)

Do koDca tygodnia, tj. 21 marca obowi zuje promocja -15 % na wszystkie usBugi. Je[li ilo[ ch tnych b dzie
na tyle du|a, |e nie b d w stanie wszystkich obsBu|y , to osoby które zgBosz si do mnie do koDca tygodnia
nadal b d miaBy mo|liwo[ skorzystania ze zni|ki (nawet je[li umówimy si na pózniejszy termin).

Dlaczego bioró|norodno[ si opBaca? (2010-03-18 09:47)

[1] Nie jest wykluczone, |e te chwasty zwi kszaj dochód


wBa[ciciela tego pola.
444
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci [2]tej strony

Monokultura rolnicza to przykBad agroekosystemu (ekosystemu rolniczego) w którym na danym obszarze


dominuje jeden gatunek ro[lin - zwykle inne ro[liny s bardzo niepo| dane - s wr cz zwalczane, jako
[3]chwasty. W takim ekosystemie bioró|norodno[ jest bardzo niska.
No i co z tego, mo|na by rzec?
Systemy o niskie bioró|norodno[ci s zwykle:

• bardziej podatne na zBe warunki atmosferyczne

• bardziej podatne na ataki szkodników

• bardziej podatne na wyst pienie chorób

• wymagaj du|o wi kszych nakBadów pracy, [rodków i energii by utrzyma ten system w stanie
niezmienionym

W miar zwi kszania si ilo[ci gatunków wytwarzaj si coraz bardziej skomplikowane zale|no[ci mi dzy
organizmami w tym systemie. W prostym (monokulturowym) ekosystemie wyst puj zwykle du|o prostsze
relacje typu :
ro[lina-ro[lino|erny owad
Te bardziej zBo|one systemy maj wi cej relacji np.
ro[lina - ro[lino|erny owad - owad |ywi cy si ro[lino|ernymi owadami
ro[lina- ro[lino|erny owad - owad skBadaj cy jaja w ro[lino|ernym owadzie
Jak pisaBem we wcze[niejszym po[cie nale|y uwzgl dni otaczaj c nas szat ro[linn . Bardzo dobre dla
kontroli szkodliwych owadów s ro[liny, które produkuj po|ywienie dla jednej z faz rozwoju po|ytecznych
owadów (np. paso|ytniczej osy, która skBada jaja w g sienicach, czy mszycach).
Te ro[liny nale| do rodzin:

• Baldaszkowate (Umbelliferae) np. koper

• Bobowate (Fabaceae) np. Bubin, groch

• Astrowate (Asteraceae) np. krwawnik, mniszek lekarski

Oprócz posiadania odpowiedniej ró|norodno[ci ro[lin wa|ny jest równie| czynnik czasu.
Chyba nikt nie spodziewa si , |e je[li posadzi si las d bowy na jesieD, to |e na wiosn pojawi si koziróg
d bosz. Podobnie jest z pojawieniem si po|ytecznych gatunków owadów - do tego potrzeba troch czasu.
Czasu w którym po|yteczne owady b d mogBy si od|ywia . To do[ wa|ne, poniewa| je[li np. nie b dzie
w odpowiednim czasie nektaru dla paso|ytniczych os, to one zdechn z gBodu i nie zBo| jaj w g sienicach
lub mszycach.
”W niektórych obszarach by zwi kszy bioró|norodno[ wystarczyBo zaprzesta stosowanie pestycydów. StaBo
si to na plantacji bananów na Kostaryce - po dwóch latach niestosowania pestycydów wi kszo[ gBównych
szkodników zmniejszyBa liczebno[ , niektóre za[ niemal znikn By caBkowicie. Po dziesi ciu latach wi kszo[
szkodników byBo pod caBkowit biologiczn kontrol ”.*
”W sadach koBo lasów du|a ró|norodno[ owado|ernych owadów rozwija si wcze[nie. W tych sadach gBówne
szkodniki (np. owocówka jabBkóweczka - Cydia pomonella i miodówk gruszow - Psylla pyricola) s szybko
zredukowane i w ci gu sezonu utrzymywane na niskim poziomie. W sadach intensywnie u|ytkowanych
(insektycydy, fungicydy, herbicydy, nawozy sztuczne, czarny ugór...) po|ytecznych szkodniko|ernych owadów
445
nie ma, wi c presja szkodników jest du|o wy|sza.”*
Chyba nie trzeba dodawa , |e to oznacza ni|sze koszty?
”Biodiversityand Pest Managementin Agroecosystems” doktorzy Miguel Angel Altieri i Clara Ines Nicholls
TBumaczenie W.M.
Znaczenie bioró|norodno[ci w kontroli szkodników nie jest jeszcze do koDca wytBumaczone. Jedno jest jednak
pewne - to dziaBa. A Ty co o tym my[lisz?
Polecam przeczytanie wpisu:
[4]Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6Hr8hqSiVI/AAAAAAAAAZ4/gSImU6B_sVU/s1600-h/Bior%C3%B3%C5%BCnorodno%
C5%9B%C4%87.jpg
2. http://www.lucnix.be/main.php
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html

Krzysztof Lis (2010-03-18 21:16:47)


USA to klasyczny przykBad super-monokultury.
Uprawia si tam niemal wyB cznie kukurydz , która pózniej jest surowcem dla:
przemysBu spo|ywczego (pBatki, m ka, cukier, cola),
hodowli bydBa (tak, bydBo w naturze nie jada kukurydzy, ale jak nie ma wyboru, to je),
pozostaBego przemysBu (jako jeden z surowców do produkcji baterii, papieru, kosmetyków, tekstyliów a nawet leków).

Wojciech Majda (2010-03-19 06:28:16)


Racja. Tam s w stanie na kilku tysi cach ha uprawia to samo...
Ich podej[cie to mie jedn ro[lin do wszystkiego (no mo|e trzy - nie nale|y zapomina o soji i rzepaku).
Takie |ywione ziarnami bydBo ma w swoim tBuszczu du|o mniej kwasów tBuszczowych omega 3

5 sposobów by owoce i warzywa byBy zdrowe, peBne witamin i mikroelementów.


(2010-03-19 09:55)

Pragnieniem chyba ka|dego z nas jest by[my my i bliskie nam osoby byli zdrowi i peBni energii. Twórcy
leków i suplementów diety chc dzi ki reklamom przekona nas, |e wystarczy zu|y odpowiednie (kosztuj ce
zwykle kilkadziesi t i wi cej zBotych)opakowanie tabletek. Czy jednak Bykanie ”naturalnych” nawet suple-
mentów diety jest... naturalne?
Dlaczego zatem musimy Byka ró|ne naturalne suplementy diety? Poniewa| wiele z substancji, które kiedy[
wyst powaBy naturalnie w naszej |ywno[ci, z powodu intensyfikacji produkcji rolnej ju| tam nie wyst puje.
Ofiarami poprawy wydajno[ci z hektara padBy mi dzy innymi:

• witaminy

• mikroelementy

• substancje lecznicze

W zamian wyst puj tam takie ”cenne” dodatki jak: azotany, pozostaBo[ci herbicydów, fungicydów, insek-
tycydów, wosków mineralnych.
Nie jeste[my w stanie zmieni tego jak rolnik, czy sadownik uprawia swoje owoce czy warzywa. To, co jed-
nak jest w naszej mocy, to wzi sprawy w swoje r ce. Wystarczy w przydomowym ogródku, czy na dziaBce
446
uprawia owoce i warzywa w oparciu o te 5 zasad:

1. Nie stosuj nawozów sztucznych.

2. Nie stosuj pestycydów ([rodków grzybobójczych, owadobójczych, chwastobójczych) - maBa cze[ tych
substancji zostaje wchBoni ta przez owoce i warzywa.

3. U|ywaj naturalnych nawozów jak [1]m czk bazaltow czy sól morsk - zawieraj naturalne mikroele-
menty.

4. Stosuj [cióBk organiczn - zwBaszcza dla drzewek i krzewów owocowych. RozkBadaj ca si sBoma
przyci gnie [2]grzyby mikoryzowe, które sprawi , |e Twoje drzewka owocowe b d bardziej odporne
na szkodniki.

5. U|ywaj Aktywnie Napowietrzonej Herbatki Kompostowej, by Twoja gleba t tniBa |yciem.

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html

panika2008 (2010-03-19 19:09:35)


Czy za nawozy sztuczne uwa|asz te| np. wapno palone i fosforany (typu superfosfat)? Je[li tak, to dziwi mnie, |e
odradzasz ich u|ycie - to| to nieorganiczne skBadniki nie wpBywaj ce - o ile si poprawnie dozuje - na ”zdrowotno[ ”
jedzenia.

www.boskawola.pl (2010-03-19 20:00:01)


To prawda. Co mo|e by zBego w nawozach mineralnych? Takich jak WapMag - nie tylko reguluje pH, ale te| poprawia
zdolno[ gleby do wchBaniania wody i innych substancji mineralnych - saletrzak, polifoska czy mocznik..? O ile nie sypie
si tego zbyt wiele, rzecz jasna. Ale te| sztuka wBa[ciwego dozowania nawozów nie jest Batw , ani maB - i oczywi[cie
jest prawd , |e wielu rolników robi to nieumiej tnie. GBównie zreszt przesadzaj c w stron (bied powodowanej
i zle rozumianej) oszcz dno[ci. Moja ziemia byBa kompletnie wyjaBowiona m.in. na skutek spowodowanej brakiem
wBa[ciwego nawo|enia, rabunkowej eksploatacji w poBowie lat 80., kiedy przez krótki czas gospodarzyB tu PGR - a na
nawozy brakowaBo ju| ”wsadu dewizowego”... Z drugiej strony jak widz gdy s siedzi wylewaj na pola szamba, to
odechciewa mi si nawet my[le o kupowaniu od nich czegokolwiek - przecie| tam wszystkie mo|liwe choróbska naraz
siedz !

Wojciech Majda (2010-03-19 21:45:25)


@panika2008
Wapno palone jest nawozem sztucznym i to do[ szybko i brutalnie dziaBaj cym - jakby nie byBo wykorzystywano je
od wieków do ochrony przed zarazami (zasypuj c ciaBa po epidemiach). Skoro niszczy bakterie chorobotwórcze to
niszczy równie| bakterie glebowe.
Superfosfaty przyczyniaj si do zanieczyszczenia wód (je[li zostanie wymyty). Du|o lepszym rozwi zaniem jest zad-
banie o grzyby mikoryzowe - one zadbaj o zaopatrzenie ro[lin w fosfor. Kolejnym minusem stosowania sztucznych
nawozów fosforowych jest wyst powanie w nich du|ej ilo[ci metali ci |kich i pierwiastków radioaktywnych - to jedno
z wa|niejszych zródeB zanieczyszczenie gleb tymi pierwiastkami.
@Boska Wola
ZBe w nawozach mineralnych jest to, |e przyczyniaj si do dalszego jednostronnego pozbawienia gleby mikroele-
mentów. PrzykBadowo w przeci tnym pomidorze wyst puj 52 pierwiastki. W nawozach sztucznych dba si zwykle o
zaopatrzenie kilku.
Jak piszesz stosowanie nawozów sztucznych to sztuka. Sztuka, której przeci tny zjadacz chleba (a nawet rolnik) nie

447
opanowaB.

Dlaczego nawozy sztuczne s niepo| dane w gospodarstwie permakulturowym


(2010-03-20 09:40)

Zapewnienie ro[linom potrzebnych im substancji mineralnych to jedna z kluczowych kwestii, gdy chcemy
osi gn sukces w jakiejkolwiek produkcji rolnej. To fakt bezdyskusyjny.
Ró|ni si jednak sposoby sprawiania, |e te ro[liny zaspokajaj swoje potrzeby. PozwoliBem podzieli te
sposoby na 3 grupy. Wiem, |e cholernie upraszczam spraw i u|ywam stereotypów, ale mam nadziej , |e
b dzie to pomocne.

[1]

Przy tak du|ej skali erozji wodnej nic dziwnego, |e pola trzeba nawozi i nawadnia .

I W rolnictwie konwencjonalnym je[li jakie[ ro[liny wykazuj np. objawy niedoboru azotu to nawozi si je
np. mocznikiem. Na podstawie do[wiadczenia, cen rynkowych i wiedzy naukowej dawkuje si cz sto nawozy
z wyprzedzeniem (np. w czasie siewu). Cz sto stosuje si nawozy sztuczne.
II Zaopatrywanie ro[lin w pierwiastki w rolnictwie ekologicznym wygl da podobnie. Dochodz jeszcze takie
czynniki jak zwracanie du|o wi kszej uwagi na pBodozmian i stan |ycia glebowego. Nie wykorzystuje si tzw.
nawozów sztucznych. W przypadku stwierdzenia niedoboru azotu u ro[lin u|yje si jakiego[ ekologicznego
nawozu bogatego w azot np. obornika czy m czki z krwi.
III Rolnictwo permakulturowe zwraca du|o wi ksza uwag na |ycie glebowe, chcemy ci koszty i sta
si samowystarczalni - dlatego je[li pojawi si objawy niedoboru azotu u ro[lin to przycinamy |ywopBot
z wi | cych azot ro[lin lub stosujemy [cióBk z ro[lin bogatych w azot. Na przyszBo[ zapami tujemy, |e
w danym miejscu wyst piB niedobór azotu - dobrze jest w okolicy posadzi jak [ ro[lin , która tego azotu
b dzie dostarcza .
Wymieniony wy|ej podziaB jest du|ym uproszczeniem. Du|a cz [ rolników konwencjonalnych równie| dba
o |ycie glebowe stosuj c np. EM . Rolnicy ekologiczni i konwencjonalni stosuj ro[liny wi | ce azot - gBównie
jednak te jednoroczne. Rolnik permakulturowy wykorzystuje tak|e obornik. Chodzi o odpowiednie poBo|enie
akcentów.

448
[2]
Obornik koDski - dobre zródBo ”ekologicznego” azotu.
Sam nie miaBbym problemu ze stosowaniem nawozów sztucznych np. do rekultywacji terenu po kopalni od-
krywkowej. Czasami trzeba u|y np. nawozów fosforowych, |eby ro[lina (np. drzewko) w ogóle si przyj Bo
- cz sto na glebach skrajnie zdegradowanych grzybów mikoryzowych jeszcze nie ma i nie ma odpowiednich
warunków do ich istnienia.

Czy zatem powinno si stosowa nawozy sztuczne w gospodarstwie permakulturowym? Mo|e na samym
pocz tku mog by one bardzo pomocne. Jednak je[li chcemy mie zdrowe produkty albo marketingowa
nasz |ywno[ jako zdrow to du|o Batwiej b dzie to robi je[li na pytanie klienta ”Czy u|ywacie chemii
albo nawozów sztucznych?” B dzie mo|na odpowiedzie ”Nie”. Nawet je[li ma si bardzo bogat wiedz nt.
nawo|enia to dla przeci tnego klienta:
nawozy sztuczne = chemia = zBo

Zadaj sobie pytanie, czy znasz jakiego[ konsumenta (niezwi zanego z rolnictwem) i zadaj mu pytanie: ”Czy
je[li cena jest taka sama to wolisz je[ warzywa do produkcji których u|yto nawozy sztuczne, czy warzywa
do których u|yto nawozy ekologiczne?”
Zmienianie [wiadomo[ci klienta (|e nawozy sztuczne mog by dobre) zaj Boby mnóstwo czasu.Zadaj sobie
takie pytania:

• Ile czasu zajmie Ci przekonywanie 1 klienta?

• Ile czasu zajmie Ci przekonywanie 30 klientów?

• Ile wtedy b dziesz zarabia na godzin ?

• Czy Twoje umiej tno[ci przekonywania/manipulacji/wywierania wpBywu/sprzeda|y s na tyle wysokie,


|e uda Ci si tego dokona bez odstraszania klienta?

Opisany model oczywi[cie dotyczy przypadku gdy chcesz [3]sprzedawa bezpo[rednio i sam zgarnia dziaBk
po[redników. W przypadku gdy sprzedajesz do hurtowni to nie ma to praktycznie |adnego znaczenia.
Po co jednak kopa si z koniem, [4]jak mo|na kopanie konia wykorzysta ?
W artykule tym nie wspomniaBem jeszcze nawet takich kwestiach jak zanieczyszczenie [rodowiska i Peak Oil.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.

A Ty co o tym my[lisz?
1. http:
//2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6SICEq2YSI/AAAAAAAAAaA/qmMqf_C15e0/s1600-h/Runoff_of_soil_&_fertilizer.jpg
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6SI0M3CH3I/AAAAAAAAAaE/tEJtsDWP_lc/s1600-h/Obornik%20Ko%C5%84ski.
jpg

449
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-systemy-permakulturowe-musza.html

Adam Duda (2010-03-20 15:53:44)


co to za przekleDstwa?

Wojciech Majda (2010-03-20 16:35:41)


Nie rozumiem?

mp (2010-03-20 17:09:25)
Zamiast ”cholernie” napisz ”zajebi[cie” ;)
Czyli jaki zestaw nawozów poleciBby[ dla niecierpliwego ”na dzieD dobry”. Czy na Byse pole, zaorane i jaBowe zarzuciBby[
mieszank w gla brunatnego, m czki bazaltowej i fosforany? Tak jako[ odebraBem po lekturze bloga. Czy raczej po-
zostaB na klasyce permakulturowej - [cióBka, kompost i ro[liny wi | ce azot?

www.boskawola.pl (2010-03-20 18:59:49)


Z tym koDskim nawozem to jest tylko jeden problem: w caBej Rzeczypospolitej jest w tej chwili ([rednio) mniej ni| 1
koD na kilometr kwadratowy. Czyli jeden koD na 100 ha. Stanowczo za maBo, |eby zapewni wBa[ciwe zaopatrzenie w
azot...
A caBy smutek tej sytuacji polega jeszcze i na tym, |e dla mnie np., to co moje konie na padoku po sobie zostawiBy, jest
problemem, a nie bogactwem: oprócz azotu, fosforu, w gla i wielu innych mineraBów, s tam bowiem tak|e miliony
jajeczek rozmaitych paso|ytów. Czasem bardzo groznych. Nieprzypadkiem dzicy przodkowie koni byli zwierz tami
w drownymi - i nie wracaBy szybko w okolic , gdzie raz ju| si pasBy.
Na szcz [cie mam takie kawaBki ziemi, na których konie nie b d si jeszcze przez dwa czy trzy lata pasBy i mog na
nich ten naturalny nawóz wykorzysta . Potem jednak, b d si musiaB wymienia . Np. na obornik krowi, groznych
dla koni paso|ytów nie zawieraj cy...

Wojciech Majda (2010-03-20 19:07:48)


AA ju| skojarzyBem. Nawet nie zwróciBem uwagi, ze to przekleDstwo :)
Wszystko zale|y od skali. Nawozy fosforowe to raczej tylko do rekultywacji terenów gdzie nie ma gleby, czyli wBa[nie
na terenach po kopalniach odkrywkowych czy |wirowniach - s bardzo przydatne, gdy nic nie chce rosn , lub ten
wzrost jest bardzo wolny.
JaBowe pole jest takie z powodu braku materii organicznej. Przyda si aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa
(w skrócie ANKH - by zaszczepi je dobrymi mikroorganizmami). NajtaDszym sposobem na du| skal jest holisty-
czny, intensywny wypas bydBa. W Australii gleby s bardzo ubogie w fosfor z racji tego, |e s bardzo stare (do[ Batwo
jest wymywany). Po stosowaniu orania keyline z wypasem bydBa ro[liny nie miaBy |adnych objawów niedoboru fosforu
i innych skBadników mineralnych. WBa[nie z powodu tego, |e gleba byBa bogata w materi organiczn i peBna |ycia.
M czka bazaltowa jest przydatna w niemal ka|dym przypadku i je[li s na ni pieni dze, to bardzo mocno zalecam
stosowa .

Wojciech Majda (2010-03-20 19:14:34)


@Boskawola
Niektórzy wykorzystuj kury do tego, by wy|eraBy z odchodów paso|yty. Wtedy to paso|yty z problemu staj si
produktem.
Je[li daBby[ rad stworzy odpowiednie warunki do kompostowania (dobre napowietrzenie i stosunek w gla do azotu)
to du|a cz [ paso|ytów ginie. Mo|esz wykorzysta te| ten obornik do produkcji ciepBej wody. W tym roku b d ze
znajomym budowaB taki skromny system wykorzystuj cy kompost do ogrzewania ciepBej wody i domu
Dlatego te| uwa|am, |e jaka[ forma rotacji na pastwisku jest wskazana.

450
Kresowa Zagroda (2010-03-20 19:49:46)
Wspieram ide kur. Dla was dwojga wystarczy na pocz tek 5-6. Niesamowita przyjemno[ z hodowli najprostszej w
[wiecie. (Kura w tej ilo[ci troszczy si sama o siebie, o ile oczywi[cie ma jaki[ dach nad gBowa i grz d ). Kompost -
jest gdzie wylewa zlewki i odpadki, a potem z czego warzywa stworzy w ogródku. I kr ci si ! ;-)
Pozdrawiam, Ewa

Krzysztof Lis (2010-03-20 20:02:26)


@artykuB: dzi[ wBa[nie zakBadaBem rozsad warzyw do posadzenia za czas jaki[ w grunt. {eby byBo permarolniczo,
najpierw w doniczki, potem w grunt, |ebym nie musiaB walczy z chwastami.
Doniczki kupiBem fajne, tofrowe, które si rozkBadaj w ziemi i nie trzeba wysadza z nich ro[lin.
Ale ziemi do przygotowania rozsady kupiBem z domieszkami chemii. Taka akurat byBa w markecie, wi c nie zas-
tanawiaBem si dBugo, tylko wzi Bem...
Te| uwa|am, |e nawozy sztuczne w permarolnictwie powinny by stosowane raz – tylko na pocz tku przeksztaBcania
zwykBej dziaBki w permakulturow .

www.boskawola.pl (2010-03-20 20:02:41)


Wewn trz pryzmy nawozu temperatura mo|e przekracza 60 stopni - i dziaBa to, przynajmniej latem, prawie jak
autoklaw. Dlatego te| pByta na obornik to moja inwestycja numer dwa na rok bie| cy, zaraz po ogrodzeniach dla
Wielkiego Padoku...
Z tym, |e konie hoduje si od 6 tysi cy lat. A koDskiego nawozu u|ywa do czegokolwiek innego ni| opaB od jakich[ 200.
Ró|nica w skali do[wiadczeD jest do[ przepastna. Nie pokBadaBbym takiego a| zaufania w kurach, czy nawet w dobrze
napowietrzonej pryzmie nawozu, |eby o paso|ytach zapomnie . Po prostu konie nale| do zwierz t na ten rodzaj
zagro|enia bardzo maBo odpornych, bo nie wyst powaB on w ich poprzedzaj cej udomowienie historii - stado wracaBo
na to samo pastwisko dopiero po upBywie czasu wystarczaj cego, |eby paso|yty zmieniBy si w materi nieorganiczn ...
Problem wymaga przemy[lenia od pocz tku. W tej chwili 95 % koni hodowanych w Polsce, to konie rzezne. W ich
przypadku na pewno i uzyskanie optymalnych przyrostów masy i jak najlepsze wykorzystanie pastwiska to s sprawy
kluczowe.
W[ród pozostaBych 5 %, 3/4 to konie obj te programami ”ochrony zachowawczej” i dopBatami. Powinny wyzdycha
jak najszybciej! Reszt za[ trzyma si , jak u mnie, z przyczyn estetycznych i sentymentalnych. Rotacja na pastwisku
nie ma w tym momencie |adnego znaczenia...

www.boskawola.pl (2010-03-20 20:14:15)


Tak na marginesie: kurzy nawóz jest jednym z najsilniejszych alergenów dla koni. Zaraz po owczej weBnie. St d
rotacje kury - konie, czy owce - konie na tym samym pastwisku czy w tym samym pomieszczeniu (caBa Warszawa
zna smutn histori kilkudziesi ciu koni z PGR Bródno, które postawiono w dawnej owczarni - wszystkie skoDczyBy
bardzo zle...), jest trudna do pomy[lenia. Zreszt , prawd pisz c, po prostu nie cierpi drobiu!

Wojciech Majda (2010-03-20 20:40:55)


@Ewa
Kur niosek b d miaB z 20, coby caB rodzin w jajka zaopatrywa , do tego jakie[ brojlery...
@Krzysztof Lis
Na zachodzie ekolodzy by Ci pot pili, bo torf to surowiec nieodnawialny i trzeba niszczy torfowiska ;)
Te troch nawozów sztucznych nie powinno a| tak bardzo zaszkodzi . Wa|ne jest czym Ty pózniej b dziesz sypaB.
@BoskaWola
Temperatura + kompostownie + odpowiednie przele|akowanie powinno zaBatwi spraw paso|ytów.
Jak piszesz konie to zwierz ta w drowne, wi c w naturze chyba nie powstaj kupy odchodów o wysoko[ci metra.
Paso|yty s przystosowane raczej do |ycia w odchodach/glebie a nie w kompo[cie. {ycie w nim do zdecydowanie nie
jest bajka je[li organizm nie |ywi si kompostem lub jakim[ organizmem co |yje w kompo[cie.
Paso|yty koDskie takimi organizmami s . One s przystosowane, by przetrwa jak najdBu|ej a nie broni si przed

451
dziesi tkami, czy setkami organizmów, które chc tego paso|yta w ka|dej godzinie ze|re . Co do ciepBa w zim -
okrycie 20cm warstw sBomy powinno spraw zaBatwi .
Ciekawy link o paso|ytach w kompo[cie:
http://whatcom.wsu.edu/ag/compost/fundamentals/needs temperature.htm
Nie mniej je[li nie chcesz wykorzystywa ciepBa z kompostu, to Twój sposób (czyli wymienienie si obornikiem) jest
rzeczywi[cie najlepszy - genialny w swojej prostocie. Po co problem rozwi zywa , jak mo|na problemu w ogóle nie
mie .
Dzi ki za te statystyki. Zawsze my[laBem, |e wi kszo[ koni w Polsce to pod siodBo jest... Wi kszo[ jedzie pewnie do
WBoch?

Wojciech Majda (2010-03-20 20:43:02)


Wiesz mo|e jak jest z odchodami innych ptaków i koDmi?

www.boskawola.pl (2010-03-20 21:45:16)


Nie wiem. Wiem natomiast, tak a propos równolegBej dyskusji na blogu p. Ewy, |e hodowla koni szlachetnych to nie
sprawa kalkulacji zysków i strat, a miBo[ci.
Aktualna sytuacja jest ewenementem. Jeszcze do poBowy XIX w. gBówn siB poci gow byBy woBy. Konie hodowano
na wojn . Ewentualnie - od parady i dla szybkiego transportu ludzi, poczty i cennych przesyBek. W przypadku wo-
jennego konia nie ma |adnego znaczenia, czy zadepcze on 2, 4, czy 10 ha pastwiska - byle tylko ocaliB gBow swojego
pana w potrzebie! To chyba jasne, prawda..?
CaBkiem nowa, [wiecka tradycja hodowania koni na mi so pozbawiona jest historycznych korzeni. Jest to te| zatem
dziewicze pole dla badaD i eksperymentów...

Kresowa Zagroda (2010-03-21 10:23:22)


Czyli, Wojtku, brojlery b dziesz braB z wyl garni i co roku je hoBubiB?
Nie próbowaBam sama, bo jestem wygodna, wol kiedy stado samo si rozmna|a i dba o siebie. Zacz Bam od kupienia
5 kur i 1 koguta w wieku kilku tygodni. Pami tam, jak nie umiaBy nawet je[ ziarna! dot d karmione pasz tre[ciw
w ciasnej klatce. Ale po dwóch dniach gBodówki instynkt si w nich obudziB.
Teraz mam kur 10 (w tym 2 koguty). Kilka sztuk z mBodych zeszBorocznych zgin Bo pod dziobem jastrz bia. Mam
nadziej , |e w tym roku jaka[ kura usi dzie i wysiedzi kolejn mBodzie| i ilo[ nieco si zwi kszy.
Znajomi rolnicy mówi mi o brojlerach. Trzeba je pa[ intensywnie, o ile nie pasz tre[ciw (jest jednak coraz wi ksze
niebezpieczeDstwo, |e b dzie zawiera kukurydz GMO) to pszenic . S sBabe i cz sto padaj na serce zanim urosn
nawet w wiejskich warunkach.
Najlepiej samemu si przekona w praktyce jak to jest z drobiem.
Wielu jednak woli na mi so kupi mBode kogutki i je troch podchowa . Nie bij si zbytnio w grupie, dopóki nie
dorosn .
Pozdrawiam, Ewa

Wojciech (2010-03-21 11:00:46)


@BoskaWola
Dzi ki za informacje.
@Ewa
Mo|liwe, |e brojlery b d zamawiaB. Jednym z moich celów jest wyhodowanie zwierz t, które b d lepiej przystosowane
do wypasu pastwiskowego, ale równie| ekonomicznie opBacalne dla rolnika. Taki brojler byBby bardzo przydatny, bo
Polacy lubi kurczaki a te obecnie hodowane to w do[ podBych warunkach s trzymane.
Pozdrawiam

mp (2010-03-21 11:31:36)
Brojlerom zwykle nie chce si ruszy z miejsca - nie odejd od miski z ziarnem. Robi pod siebie. Nie nadaj si

452
do traktora czy na pastwisko bo w wyhodowano je by |yBy w zag szczeniu po kilkana[cie na metr kwadratowy i nie
sprawiaBy |adnych problemów. Ale mo|e w[ród partii kurczaczków znajdzie si jaki[ |wawszy odszczepieniec którego
b dzie mo|na zachowa do dalszej reprodukcji. Ja bym zostaB przy zwykBych, wiejskich, mieszaDcach towarowych
koloru czerwonego-br zowego. I nios , i zje[ mo|na. No i najlepiej z przydomowej hodowli, prowadzonej przez
hodowc [wiadomego genetyki, znaj cego swoje kury.

Wojciech Majda (2010-03-21 12:42:13)


Troch w krzy|owanie si pobawi :)
Ojcem kogut zielononó|ek matk brojlerka;)
Ciekawe co by z tego byBo...

Anonymous (2010-03-22 23:54:07)


Witam,
BoskaWolo:
”W[ród pozostaBych 5 %, 3/4 to konie obj te programami ”ochrony zachowawczej” i dopBatami. Powinny wyzdycha
jak najszybciej!”
Czy mógBbym prosi o jakie[ argumenty?
Pozdrawiam serdecznie
Marek Lasocki

Sotar (2010-03-24 19:22:36)


Z doniczkami torfowymi te| trzeba uwa|a !
Mo|na wykoDczy ro[Binki które ”udusz ” si wewn trz jednego rodzaju gleby odgrodzonego innym przed trzecim.
Zale|nie od kombinacji struktury i jako[ci tych gleb, korzenie mog ”nie chcie ” przekroczy tak sztywnych barier.
Wyczytane w Edible Foreast Gardens a wcze[niej sprawdzone, niestety, empirycznie ;)

Wojciech Majda (2010-03-24 19:55:33)


Ciekawe spostrze|enie Sotar. Wkrótce napisz caBy wpis jak ró|ne praktyki ogrodnicze wpBywaj na rozwój korzeni,
a co si z tym wi | jako[ plonów. Domy[lam si , |e poB czenie stosunkowo |yznej gleby jak jest w doniczce i prawie
czystego piasku, który Ty posiadasz nie zach ca korzeni do rozrastania...

www.boskawola.pl (2010-03-28 21:42:04)


Panie Marku: je[li uraziBem, to przepraszam. Oczywi[cie, z tym ”wyzdychaniem”, to tylko retoryczna przesada!
Argumenty:
1) ”Programy ochrony” - wszystkie jak jeden - wykluczaj u|ycie w rozrodzie innych ogierów, ni| zatwierdzone, z
bardzo w skiej i bardzo ograniczonej genetycznie populacji. Ma to sens w przypadku koników polskich, których
ksi ga stadna jest zamkni ta. Ale w przypadku typowych ras póBkrwi, jak konie wielkopolskie, [l skie czy maBopolskie
- jest to nonsens.
2) ”Programy ochrony” nakBadaj na posiadaczy klaczy OBOWI ZEK ich regularnego rozmna|ania. W praktyce,
bior c pod uwag skomplikowan natur rozrodu koni: co roku. Oznacza to intensywne zwi kszanie populacji. W
jakim celu???
3) ”Programy ochrony” nie zawieraj |adnych innych kryteriów kwalifikacji do nich klaczy i ogierów, jak tylko rodowód
i absolutnie minimalne wymagania pod wzgl dem poprawno[ci budowy. Skoro wyklucza si post p hodowlany poprzez
dodanie nowych, obcych genów, to taki brak selekcji oznacza, |e tego post pu w ogóle nie b dzie. Mo|e by co na-
jwy|ej regres.
4) Wszystko to dla 1600 zBotych ROCZNIE na ka|d obj t programem klacz. Je[li kto[ podejmuje si hodowli koni
po to, aby zdoby te pieni dze, to ju| sam ten fakt jest strat . Bo taki czBowiek nie powinien si do konia na zasi g
kopyta zbli|a ! Nigdy i w |adnych okoliczno[ciach...
5) Poniewa| dochód z takich hodowli jest praktycznie staBy (skBada si z 1600 zB rocznie dopBaty i przychodu z

453
corocznej sprzeda|y zrebi cia: w tej chwili zrebic kwalifikuj c si do programu mo|na kupi za 2 do 3 tysi cy
zBotych niezale|nie od rasy), to jedynym sposobem maksymalizacji zysku jest minimalizacja kosztów. Cz sto kosztem
zdrowia koni. Na pewno za[, kosztem ich jako[ci: bo kry si b dzie zawsze najtaDszym ogierem, byle tylko byB do
programu dopuszczony i blisko staB...
6) Nawet, je[li przypadkiem do programu trafiB tak|e ciekawy materiaB zarodowy, to przepadnie, bo nie da si go
uszlachetni najlepszym materiaBem programami nie obj tym.
7) Podstawowym skutkiem funkcjonowania tych programów jest masowa produkcja bardzo miernych i bardzo tanich
koni. Co skutecznie psuje mark hodowli polskiej jako takiej. No i nie bardzo wiadomo, co z tymi koDmi ewentualnie
robi ? Nie biegaj , nie skacz , nie ruszaj si , nie wygl daj ... Po co one w ogóle?
8) Ogólnie to jest albo gBupota: kto[ chciaB ”zrobi dobrze” sobie i swoim kolegom, doj c podatników, tylko
przemy[lenie konsekwencji przekraczaBo jego zdolno[ci umysBowe (poniewa| przypadkiem znam pani , która taki pro-
gram ochrony dla rasy wielkopolskiej pisaBa, skBonny jestem wierzy w to wytBumaczenie...), albo celowy sabota| na
zlecenie hodowców zagranicznych, którzy u siebie nigdzie takich gBupot nie robi i dzi ki temu normalnie hoduj dobre
konie sportowe, które w coraz wi kszym stopniu znajduj nabywców tak|e i w Polsce: bo u nas, na miejscu, o dobrego
konia coraz to trudniej...

10 przykBadów jak jako[ |ywno[ci wpBywa na zdrowie czBowieka i zwierz t.


(2010-03-21 10:29)

[1]
Aowcy-zbieracze ciesz si dobrym zdrowiem. Mo|e warto byBoby wyci gn wnioski i zmieni
nasz diet ?
Nasz nowy Czytelnik Jacek Kobus napisaB na swoim [2]bardzo ciekawym blogu wpis pt. [3]Dobrobyt.
Autor podkre[la fakt, |e jednostki o sBabych genach jeszcze 100 lat temu zostaByby w procesie doboru natu-
ralnego usuni te - nie miaByby szansy do[wiadczy alergii, bo tego po pierwsze by tego nie do|yBy (zmarByby
w mBodym wieku) a po drugie nikt nie potrafiB diagnozowa alergii.
W tym punkcie zgadzam si z Autorem, [miertelno[ niemowl t z powodu chorób byBa bardzo wysoka. W
niektórych spoBeczno[ciach niemowl ta poddawano ogl dzinom i testom. Jednostki wybrakowane albo gin By
podczas testu lub chwil po nim - jak w Tybecie (jeszcze kilkadziesi t lat temu) albo dzieci chore od razu
zabijano - jak w staro|ytnej Sparcie. Uzasadnieniem takiego post powania byBo twierdzenie, |e je[li dzieci nie
prze|yj testu (np. zanurzenia w lodowatej wodzie tu| po urodzeniu) to i tak nie poradz sobie dalej w tym
454
trudnym [wiecie. W staro|ytnej Sparcie mieli inn motywacj - upo[ledzone czy chore dziecko stanowiBoby
brzemi , którego to totalitarne paDstwo nie chciaBo/mogBo dzwiga .
Nie rozwa|ania nt. traktowania noworodków jednak s tematem dzisiejszego wpisu. Po krótkiej dygresji
wró my do wpisu Pana Jacka Kobusa...
GBówn tez artykuBu (przynajmniej tak j zrozumiaBem) i puent jest:

Nie |ywno[ zatem powinni[cie PaDstwo o swoje dolegliwo[ci obwinia , tylko wBasne geny,
które w razie gBodu i tak zostaByby przez Natur brzydko bardzo mówi c, w pierwszej kolejno[ci
wybrakowane&

Z tym stwierdzeniem jednak zupeBnie si nie zgadzam. Dlaczego?


Poniewa| dieta ma ogromny wpByw na zdrowie. Oto tylko kilka przykBadów:

1. Dieta bogata w w glowodany proste (cukier, biaBa m ka, ziemniaki) charakteryzuje si [4]wysokim
indeksem glikemicznym. To za[ powoduje [5]wzrost zachorowania na cukrzyc typu drugiego.

2. Dieta ludzi wspóBczesnych w 70 % opiera si o w glowodany. CzBowiek przez wi ksza cz [ swojej


ewolucyjnej historii byB wszystko|erny - zwykle w glowodany stanowiBy mniejszy procent diety. Ho-
minidy jedz mi so od okoBo dwóch milionów lat - dieta oparta o zbo|a i ro[liny str czkowe to kwestia
co najwy|ej 10000 lat.

3. Dieta uboga w nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 a bogata w nienasycone kwasy omega 6 [6]sprzyja
powstawaniu chorób degeneratywnych i stanów zapalnych.

4. Przypadki osteoporozy s najcz stsze w krajach o du|ym [7]spo|yciu mleka[8].

5. U osób nie spo|ywaj cych produktów pochodzenia zwierz cego czasami wyst puje niedobór witaminy
B12

6. Wraz z przej[ciem systemu |ywno[ciowego z opartego na zbieractwie i Bowiectwie do rolnictwa o[9]bni|aB


si [redni wzrost ludzi.

7. Myszy karmione kukurydz GMO maj [10]ni|sza pBodno[ i wydaj na [wiat mniej mBodych ni| ich
nie karmione GMO siostry.

8. Warzywa i owoce ”nieekologiczne” cz sto zawieraj wi cej wody ni| warzywa i owoce ekologiczne.

9. Kury karmione |ywno[ci ekologiczn znosiBy o 28 % wi cej jajek.

10. {ywno[ ekologiczna [11]zawiera wi cej witamin i mikroelementów.

Czy nadal kto[ my[li, |e jako[ |ywno[ nie ma wpBywu na zdrowie?


Jaka zatem jest alternatywa czy mamy porzuci nasze pola i zacz szuka korzonków po lasach?
Nie, nasza dieta ma by bardzo ró|norodna, uboga w przetworzone w glowodany i ma przypomina diet do
której czBowiek si przystosowaB. Nie przez 10 ty[ lat a przez 2 miliony. Moim zdaniem idealnym sposobem
na produkcj zdrowych warzyw i owoców jest[12] le[ny ogród[13].
A Ty co o tym my[lisz?
[14]
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6XmCz6mVgI/AAAAAAAAAaQ/TOWbMpsIKvk/s1600-h/San_tribesman.jpg
2. http://boskawola.blogspot.com/

455
3. http://boskawola.blogspot.com/2010/03/dobrobyt.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Indeks_glikemiczny
5. http://www.diabetes.ucsf.edu/about-us/news-events/news/200806/
hunter-gatherer-diet-may-help-prevent-and-treat-type-2-diabetes
6. http://www.umm.edu/altmed/articles/omega-3-000316.htm
7. http://draft.blogger.com/goog_1269155887761
8. http:///
9. http://www.beyondveg.com/nicholson-w/angel-1984/angel-1984-1a.shtml
10. http://www.organicconsumers.org/articles/article_15588.cfm
11. http://vancouver.ca/COMMSVCS/SOCIALPLANNING/initiatives/foodpolicy/tools/pdf/Organic_Reasons.pdf
12. http://draft.blogger.com/goog_1269155887772
13. http:///
14. http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=5722251314424273003&postID=787902432423300212

mp (2010-03-21 11:16:52)
W kwestii ”dobrobytu” autorowi zalinkowanego wpisu (oraz wszystkim czytelnikom) polecam lektur Manifestu Un-
abombera. Ted Kaczynski |yB przez 20 lat w górach poluj c na wiewiórki i wysyBaj c bomby wyselekcjonowanym
ludziom - i rozmy[laB nad tym dlaczego cho jest dobrze, to jest zle. Facet jest matematycznym geniuszem i wszystko
precyzyjnie rozkminiB.
A co do zdrowej |ywno[ci - je[li z szyneczki kupionej w biedronce wylewa si jaka[ lepka ciecz to nie mam zBudzeD |e
to zdrowe po|ywienie.

Wojciech Majda (2010-03-21 12:25:31)


Ta ciecz to ”tylko” solanka ;) Koszt kilkana[cie gr za kilogram. Kilogram mi sa: kilka-kilkana[cie zBotych. I wszystko
jasne...
A te wiewiórki;) to a propos naturalnej, zdrowej diety?

mp (2010-03-21 16:03:22)
Nie jestem pewien co do wiewiórek - na jakim[ forum survivalowym wyczytaBem |e ich si nie je. A je[li chodzi o
w dliny ze sklepów - odnosz wra|enie, |e ich jako[ spada. Tutaj zbiór ciekawych artykuBów na temat (ostrzegam
ludzi o mocnej wyobrazni i sBabym |oB dku):
http://www.sfd.pl/Dla wszystkich ktorzy lubia poledwice drobiowa i inne tradycyjne wedliny -t256709.html
Z drugiej strony - je[li nie ze sklepu - to mo|e od gospodarza? Kolega robiB [winiobicie u s siada w czwartek. ZapraszaB
na swojskie mi so. Za kilo |ywego pBaci 3 zB, rzeznik bierze stów za ubój, rozbiór i wepchanie mi sa w jelita.. ale nie
wspominaB o weterynarzu :/
Póki sobie nie wyhoduj sam, to wole nie my[le co jem..

www.boskawola.pl (2010-03-21 16:47:50)


Jestem zaszczycony, |e moje marginesowe w sumie uwagi, zainspirowaBy Gospodarza do tak ciekawej i przekonywuj cej
analizy. Nie mam zamiaru polemizowa z przedstawionymi tu wnioskami, bo nie mam po temu |adnych kompetencji.
Tylko... Czy z faktu, |e dzi[ od|ywiamy si by mo|e niewBa[ciwie wynika, |e 100 lat temu nasi pradziadowie od|ywiali
si lepiej..? Mam wra|enie, |e wi kszo[ z nich spo|ywaBa jeszcze wi cej w glowodanów (szczególnie skrobi), za to
prawie w ogóle nie miaBa w swojej diecie kwasów tBuszczowych czy witamin... No, powiedzmy, |e spo|ywaBa je se-
zonowo i od [wi ta!
Ceaterus paribus mog si zgodzi na to, |e w skali historycznej dieta po prostu nie ma znaczenia. Bo albo jest zbyt
uboga, albo niewBa[ciwa i zbyt bogata. NajsBabsi albo umieraj z gBodu, albo... z prze|arcia..?
Pytanie, jaki rodzaj [mierci jest przyjemniejszy mogBoby ju| by nadto cyniczne, prawda..? To umówmy si , |e o tym
nie wspomniaBem :-)

456
Kresowa Zagroda (2010-03-21 19:55:21)
Z tym weterynarzem badaj cym mi so to miejskie sztucznie podkr cone przewra|liwienie. Troch takie, jak z
domestosem i zapachami w kiblu. Je[li kto[ my[li, |e ka|da tusza jest w zakBadzie mi snym przebadana to si
grubo myli. Jest owszem, na niej przybita piecz , i tyle.
Czy weterynarz obecny przy gospodarskim uboju ma jakie[ laboratorium ze sob ? Mocno w tpi . Najpewniej ma
piecz tk i papierek.
Zasad ostro|no[ci przy jedzeniu ”swojskiego mi sa” jest nie je[ nic na surowo, a przetworzone na ogniu. Ofiarami
paso|ytów [wiDskich padaj gBównie wielbiciele tatara (dlatego bywa to przypadBo[ np. weselna, do tego przewa|nie
latem, gdy temperatura si dokBada).
U mnie na wsi takie [winiobicie jest kilka razy w roku, gospodarze zaopatruj si u siebie po kolei od zawsze i nikt
jeszcze nie zachorowaB. A s to ludzie ju| najcz [ciej po 70tce i wiele takich [wiD w swoim |yciu zjedli.
Pozdrawiam, Ewa

piotr34 (2010-03-21 20:16:22)


Oczywiscie ze dieta ma znaczenie-wiadomo na przyklad iz dieta matki w ciazy ma KLUCZOWE znaczenie dla zdrowia
dziecka.Ogolnie nasze spoleczenstwo nie jest takie chorowite ja to twierdza pesymisci-fakt ze genetycznie jestesmy
slabsi(tu sie zgadzam-opieka prenatalna robi swoje)ale lepsze warunki mieszkaniowe,lepsza(albo po prostu jakakolwiek
dostepna a nie zawsze w historii tak bylo)zywnosc,wyzszy poziom higieny,lzejsza praca itp itd jednak robia jednak
roznice.Srednia dlugosc zycia czy wzrost-obecnie znacznie wyzsze niz w poprzednich wiekach jednak wskazuja iz jako
spoleczenstwo jestesmy w lepszej formie niz nasi przodkowie.

futrzak (2010-03-21 23:22:29)


piotr34:
wiesz, wszystko zalezy od punktu widzenia :)
Kiedys ”kondycja” przecietnego doroslego czlowieka byla znacznie lepsza, niz dzis, bo po prostu jednostki slabsze,
chorowite, zle odzywione dosc szybko schodzily z tego swiata. W spoleczenstwie lowiecko-zbierackim nawet ci, ktorzy
byli wolnymi biegaczami, mieli kiepski refleks, byli eliminowani - najczesciej zabijani przez dzikie zwierzeta.
W epoce neolitycznej i pozniej znacznie sie pogorszylo: ludzi zaczely dreczyc najrozniejsze pasozyty, choroby takie
jak dzuma, trad, czerwonka, cholera i inne zakazne. Gestosc zaludnienia na obszarach zamieszkanych wzrosla, poziom
higieny sie obnizyl, jakosc pozywienia spadla - ludzie masowo przestawili sie na zarcie oparte na weglowodanach. Nie
gnebily ich tak bardzo choroby-zmory wspolczesnosci jak np. choroba wiencowa czy rak bo po prostu zbyt wczesnie
umierali albo nawet jesli ktos zachorowal na raka, to zmarl bez diagnozy.
Dzis jest znacznie lepiej, ale to tez zalezy od tego, jaka czesc populacji bedziemy oceniac. Przecietny mieszkaniec
Szwecji albo Norwegii ma znacznie lepsza kondycje i zdrowie niz przecietny mieszkaniec Kenii albo Etiopii - mimo
tego, ze to w tych dwoch ostatnich krajach dziala ”dobor naturalny” na populacji ludzkiej.

Wojciech Majda (2010-03-22 08:02:38)


@mp
Wiewiórki szare s uznanym i jadanym po|ywieniem w USA. S troch wi ksze ni| te nasze rude. Jedyne co mo|e z
nimi by zBego, to maBa ilo[ tBuszczu - je[li ta sytuacja ma miejsce przez dBugi czas, mo|e doj[ do zmian w mózgu.
Nie wiedziaBem, |e ta solanka to a| taki hardcore.
Znajomy powiedziaB mi, |e je[li chcemy kupi mi so bez dodatków, to trzeba kupowa mi so z ko[cia - nie faszeruj
tego solank , bo nastrzykiwarka si popsuje (igBy si zBami na ko[ci).
@Boska Wola
100 lat temu nasi przodkowie od|ywiali si ... inaczej. Jedzenie byBo bardziej monotonne, ale to co jedli miaBo wi ksz
warto[ od|ywcza, bo miaBo wi cej witamin i mikroelementów. Nie mniej dieta oparta o zbo|a jest niezdrowa.
@Ewa
Rzeczywi[ ie zapach domestosa i jego ”higieniczno[ ” to [ciema. SkBad profesjonalnych [rodków czyszcz cych jest
zmieniany co póB roku, |eby bakterie i wirusy nie mogBy si przystosowa . Ten ostry zapach daje poczucie higieny.

457
Co[ podobnego jak ubezpieczenie w ZUS daje poczucie bezpieczeDstwa, |e b dzie si miaBo emerytur :)

Wojciech Majda (2010-03-22 09:19:55)


@piotr34 i futrzak
IMO Wy|szy wzrost to skutek wi kszej ilo[ci mi sa w naszej diecie. Nasze zdrowie (jako ogóBu spoBeczeDstwa) wcale
si nie poprawia. Eliminowane s po prostu przypadki w których ludzie umieraj od powszechnych chorób, poprawiBa
si higiena oraz warunki pracy.
Higiena jest bardzo wa|na. Najlepiej [wiadczy o tym jak byBo czysto, to |e kur nie musiano dokarmia - same znaj-
dowaBy po|ywienie w odpadkach i odchodach wyrzucanych na ulic ...
WspóBcze[ni Bowcy-zbieracze s z zdrowsi ni| my. Stosunkowo niska dBugo[ |ycia to byBa przyczyna niebezpiecznych
”warunków pracy”. Te kilkana[cie ty[ lat temu to po ziemi chodziBy jeszcze ogromne leniwce, bobry, mamuty i tygrysy
szabloz bne.
Ciekawy punkt widzenia z t Etiopi futrzak.
CzytaBem rok temu ksi |k ”Organic Baby” autorka/autor opisywali w niej sposób jak mie ”ekologiczne” dziecko.
Opisany jest tam sposób na lecenie bezpBodno[ci.
PoB czenie gBodówek z jedzeniem po tych gBodówkach tylko produktów ekologicznych dawaBo rodzicom wysok szans
na dziecko (co[ koBo 40 %). Wy|sz nawet ni| in vitro (które nie jest metod leczenia pBodno[ci sk din d).
M |czyzni zaczynali produkowa wi cej plemników, byBy one |ywotniejsze, a kobietom (ju| nie pami tam dobrze)
regulowaB si cykl, komórki równomiernie dojrzewaBy...

mp (2010-03-22 10:03:57)
Ciekawe jest wBa[nie leczenie bezpBodno[ci naturalnym jedzeniem. W tym filmie, w 27 minucie:
http://video.google.com/videoplay?docid=-6370279933612522952 #docid=659155658226666080
facet twierdzi |e dzi ki owocom niepokalanka mnisiego (vitex agnus castus) jego bezpBodna |ona zacz Ba miesi czkowa
(czego wcze[niej nie robiBa) i urodziBa syna.

Wojciech Majda (2010-03-22 12:12:33)


Rzeczywi[cie ciekawa sprawa.
Ken Fern to w ogóle bardzo wa|na posta w dziedzinie permakultury. Sam jest weganem i swoj dziaBk uprawia bez
zwierz t.

Czy ludzie powinni je[ ziarno? (2010-03-22 12:06)

[1]
Czy ziarna s zdrowe?
Jednym z gBównych powodów dla którego uwa|a si permakultur za zabaw dla garstki hobbystów czy
458
miBo[ników bardzo alternatywnego stylu |ycia jest to, |e trudno przestawi si z uprawy zbó| na drzewa (jak
np. kasztan jadalny, czy kasztan chiDski).
Wpis ten nie b dzie dotyczyB jednak tego czy jest to Batwe czy mo|e trudne.
Wpis dotyczy b dzie tego czy zbo|a s naturalnym pokarmem dla ludzi.
Zacz nale|y od spostrze|enia, |e ka|dy niemal organizm (a nawet wirus, czyli ”organizm” który nie nale|y
do [wiata |ywego) chce przekaza swoje geny. U ludzi objawia si to ch ci posiadania dzieci, u zwierz t
posiadaniem potomstwa, u dro|d|y poprzez p czkowanie, u ro[lin poprzez mi dzy innymi wydawanie nasion.
Ka|dy organizm chce si zatem rozmno|y (przekaza geny), cz sto jednak interesy poszczególnych gatunków
s ze sob sprzeczne - rozmno|enie si królików nie sprzyja rozmna|aniu traw. Jakby nie byBo wi ksza ilo[
królików sprawi, |e trawy b d z|erane bardziej i nie b d w stanie wytworzy nasion.
Jeszcze Batwiej zaobserwowa konflikt interesów na przykBadzie królik - wilk. Bycie zjedzonym przez wilka
bardzo skutecznie przeszkadza w przekazywaniu swoich genów królikowi;) Dlatego wszystkie organizmy na
Ziemi wyksztaBcaj jakiego[ rodzaju mechanizmy by broni si przed byciem zjedzonym przez inne orga-
nizmy.
Dla królików takim mechanizmem jest dobry sBuch i szybko[ ucieczki. Co maj jednak zrobi organizmy,
które ucieka nie mog , jak np. ro[liny? Przystosowuj si do bycia jedzonym. Czasami nawet ”zjadacze”
s wykorzystywani. Jednym z takich przykBadów s jabBka - jabBoD produkuje smaczne dla dzików owoce,
które jesieni s przez te dziki z|erane. Nasiona, które s dobrze zabezpieczone (min. przed dziaBaniem
soków |oB dkowych) przechodz przez przewód pokarmowy dzika w wi kszo[ci bez szwanku. Nie do[ , |e
zwierz rozprzestrzenia nasiona jabBoni po du|ym terenie (terytorium dzika), to jeszcze nawóz - odchody
dzika zapewniaj mBodej jabBonce dobry start. Jest to sytuacja typu win-win (wygrany-wygrany), korzysta
ka|da strona.
Istniej równie| ro[liny, które nie wytwarzaj owoców. Jak zatem one zabezpieczaj si przed zjedzeniem?
Jednym z takich sposobów jest uczynienie nasion niestrawnymi/niesmacznymi/truj cymi. Sposób ten cz sto
wybieraj trawy i ro[liny str czkowe. Ziarna i nasiona, które cz sto uprawiamy zawieraj takie substancje
szkodliwe dla czBowieka jak:

• kwas fitowy

• gluten

• lecytyny

• inhibitory trypsyny

• fazyna

Spo|ywanie nieprzetworzonych ziaren zbó| i ro[lin str czkowych jest dla zdrowia szkodliwe. Znane s przy-
padki [mierci po zjedzeniu niedogotowanej czerwonej fasoli. Ju| 3 niedogotowane czerwone fasolki mog
wywoBa bardzo nieprzyjemne dolegliwo[ci |oB dkowe.
Mo|na by rzec, |e przecie| mo|emy te ziarna/nasiona gotowa , piec, fermentowa , stosowa Bugi... Oczywi[cie
te procesy zmniejszaj szkodliwo[ tych produktów. Jednak nale|y sobie zada pytanie:

Jak ludzie dawno, dawno temu dokonywali tego typu obróbki?


PodpBomyki teoretycznie mogBy by robione przed wynalezieniem naczyD glinianych. Jak jednak wymoczy i
gotowa ro[liny str czkowe bez naczynia? Najstarsze [lady istnienia naczyD glinianych szacuje si na 11 tys.
p.n.e.
Wynalazek fermentacji (piwa, nie tofu) to kwestia ostatnich 6 tys. lat. Fermentowanie tofu trwa trwa z rok,
dwa. Trudno przypuszcza , |e dziaBo si to w skórzanej sakwie...
459
Przechowywanie tego typu |ywno[ci te| nastr cza problemów, je[li nie ma si naczyD glinianych.

Wynika z tego wyraznie, |e spo|ywanie nasion traw i ro[lin str czkowych to bardzo nowy wynalazek. Przez
wi ksz cz [ naszej ewolucyjnej historii (okoBo 2 miliony lat) nie |ywili[my si nasionami traw i ro[lin
str czkowych. Wynalazek ognia (300-400 ty[ lat temu) bardzo zmieniB nasze nawyki |ywno[ciowe, jednak
nie na tyle, |e zacz li[my je[ ziarna.
Dopiero pocz tek cywilizacji (czyli rolnictwa i ceramiki) umo|liwiBo kilku cwaniakom zmienienie naturalnych
nawyków |ywno[ciowych ludzi. Tylko dzi ki rolnictwu mogBy powsta nadwy|ki |ywno[ci, które umo|liwiBy
utrzymywanie ludzi nie zajmuj cych si bezpo[rednio produkcj |ywno[ci - rzemie[lników, wojowników i
klasy pró|niaczej. Reszta, czyli wojny i choroby cywilizacyjne to ju| tylko konsekwencja tego.
Nowocze[ni Bowcy-zbieracze powinni swoj |ywno[ zdobywa z [2]le[nego ogrodu.
Sam od dzisiaj przechodz na tzw. [3]diet jaskiniowca. B d Was informowaB o post pach.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6dOiz4XVqI/AAAAAAAAAaU/U0jTfuvhv9g/s1600-h/Various_grains.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://www.earth360.com/diet_paleodiet_balzer.html

Jola (2010-03-22 13:49:39)


Bardzo sie ciesze ze publikujesz posty tak czesto:) Co do diety jaskiniowca - gdyby wyrzucic z niej mieso i jajka
pozostaje ci Raw Diet, czyli tzw surowa dieta. Jeszcze bardziej zdrowsza.

jako (2010-03-22 13:50:55)


To dobry, staBy temat do ’Wolnego strzelca’.
Je[li dasz rad w miar cz sto podawa swój jadBospis, to byBaby to cenna informacja dla ewentualnych na[ladowców.
Przy okazji miaBby[ dodatkow motywacj , by wytrwa w diecie :)

Wojciech Majda (2010-03-22 14:07:09)


@Jola
Co jest dobre na krótk met dieta surowa albo gBodówka chocia|by nie jest dobre na dBu|sz met - brak wit b12,
odpowiedniego biaBka, ró|nych kwasów tBuszczowych...
Na [wiecie nie byBo jeszcze |adnej chocia|by wegaDskiej nie mówi c o witariaDskiej cywilizacji. Dlatego nie uwa|am,
|e taka dieta jest dobra.

panika2008 (2010-03-22 16:12:00)


Troch chyba przesadziBe[ ze szkodliwo[ci glutenu. Jest on niebezpieczny gBównie dla maBych dzieci (gdzie[ do roku),
które maj sBabo rozwini ty ukBad traw. i dla ludzi z wrodzon nietolerancj , dla wi kszo[ci populacji jest to bardzo
warto[ciowe i po|ywne biaBko. Co do reszty - nie wypowiadam si , bo nie znam si za bardzo na dietetyce. Ciekawa
sprawa z t fasol . DodaBbym z tego typu ciekawiostek kwesti ziemniaków - zjedzenie wi kszej ilo[ci surowych lub
póBsurowych wywoBuje, oprócz rozstroju trawiennego, wysok gor czk i halucynacje.

panika2008 (2010-03-22 16:14:21)


@WM/jola: nie do koDca jest tak, |e surowe ro[liny nie zawieraj B12. Troch jestem w temacie (wege). Oczywi[cie
same ro[liny nie s zródBem B12, bo jej nie syntetyzuj , ale niektóre gatunki (nie wiem dokBadnie, na pewno chodzi
o jak [ zielenin - saBata? szpinak?) |yj w symbiozie z bakteriami na powierzchni li[ci, które produkuj du|e ilo[ci
tej witaminy - wi c jak najbardziej mo|na st d mie B12, byle nie my zbyt dokBadnie i nie wygotowywa - raw food
wBa[nie byBoby tu dobrym rozwi zaniem.

460
Azzie (2010-03-22 16:19:21)
Dawno nie zagladalem, ogrom ilosci nowych postow mnie przerosl :)
MaBa uwaga: czytaj swoje posty przed publikacja. O ile w komentarzach nikomu chyba to nie przeszkadza, to jednak
wpis na blogu jest trescia ”wyzszego” rzedu i przynajmniej mnie strasznie raza takie kwiatki jak:
”|e ka|dy niemal ka|dy organizm”
”Jak ludzie dawno, dawno temu ludzie dokonywali”
itp. plus troche niegramatycznosci :)
Bron Boze nie odbieraj tego osobiscie, po prostu uwazam ze wartosciowe tresci musza byc podane w staranny sposob,
odpowiedni do ich wysokiej wartosci :) Szczegolnie, |e raz napisany post b dzie czytany przez wielu przez lata :)

Wojciech Majda (2010-03-22 17:00:11)


@panika2008
Gluten szkodzi wielu ludziom, ciekawy link, polecam przeczyta :
http://www.marksdailyapple.com/gluten-celiac-disease/
Witamina B12 wyst puje naturalnie w |ywoko[cie lekarskim i spirulinie (takim bardzo warto[ciowym, sBodkowodnym
glonie). Jednak na pewno w tym pierwszym s to ilo[ci zbyt maBe, by mógB on stanowi powa|ne zródBo tej witaminy.
{ywokost co[ tam zawiera, |e ludzie nie powinni go stosowa wewn trznie a zwBaszcza bez nadzoru do[wiadczonego
zielarza/lekarza.
B12 powstaje w koDcowym odcinku przewodu pokarmowego czBowieka. Niestety za daleko, by mogBa by wchBoni ta.
Je[li by nawozi warzywa korzeniowe przekompostowanymi odchodami i by si potem ich nie myBo, no na pewno
dostarczy si sporej ilo[ci B12 ;). No ale kto by tak chciaB? Gdzie[ te| czytaBem, ze to mocno przereklamowane zródBo
jest.
W grzybach np. shitake jest równie| B12.
Kolega mi mówiB, |e u niego w internacie (w liceum) kiedy[ postanowili si naje[ surowych ziemniaków, |eby wcze[niej
na [wi ta Bo|ego Narodzenia pojecha do domu. ZadziaBaBo podobno. Oficjalna wersja: w internacie widocznie byB
jaki[ wirus lub zatrucie pokarmowe:)
@Azzie
Zawsze czytam przed opublikowaniem. Teraz (jak mi zwróciBe[ uwag ) przeczytaBem ponownie i si a| przeraziBem...
Wkrótce (pewnie kwestia okoBo 3 miesi cy) my[l , |e zatrudni jak [ asystentk , która b dzie równie| zajmowa si
poprawianiem tekstów.
@Wszyscy
Sam przez okoBo rok byBem wegetarianinem. I to z gatunku tych bardzo nawiedzono-nietolerancyjnych :)
Zbo|a (poza cen oczywi[cie) nie maj naprawd |adnych korzy[ci dla konsumenta. Inne grupy |ywno[ci stanowi
lepsze zródBo witamin/mikroelementów/substancji leczniczych.

piotr34 (2010-03-22 18:31:35)


Ciekawa sprawa-nigdy nie patrzylem na to z tej strony ale z ewolucyjnego punktu widzenia te 10 tys lat to rzeczywi-
scie niezbyt wiele.Z roslinami straczkowymi cos moze byc na rzeczy-z tego co wiem w starozytnosci raczej nie cieszyly
sie one dobra slawa-szczegolnie bob ktory uwazany byl za ”pokarm zmarlych”-nie jadali go ani kaplani egipscy ani
pitagorejczycy.

www.boskawola.pl (2010-03-22 18:44:52)


MaBa uwaga odno[nie bobu. To nie byB ”pokarm zmarBych”, tylko co[ w rodzaju tabu: pitagorejczycy np. wierzyli, |e
dusze zmarBych wcielaj si w nasiona bobu na jakim[ etapie swojej w drówki (nie byB on zatem pokarmem zmarBych,
tylko zmarBymi we wBasnych ich osobach!). Tabu zakazywaBo nie tylko zjadania, ale te| jakiegokolwiek uszkadzania
bobu. Wedle legendy Pitagoras zgin B, kiedy uciekaj c przed swoimi mordercami znalazB si na skraju pola bobu - i
nie odwa|yB si naD wkroczy , |eby [wi tych ro[lin nie uszkodzi ...

461
Wojciech Majda (2010-03-22 19:12:05)
A ja prosty czBowiek my[laBem, |e kapBani nie jedli bobu, |eby nie traci autorytetu (puszczanie b ków mo|e taki efekt
przynie[ ;)

Wojciech Majda (2010-03-22 19:26:24)


@piotr34
CiaBo czBowieka jest bardzo dobrze przystosowane do |ycia. Niestety ”software” jest z epoki kamienia Bupanego;) Dlat-
ego tak trudno ludziom si opanowa z jedzeniem. Natura nas stworzyBa do tego by je[ do oporu (a nawet wi cej)
jak jest jedzenie, bo pózniej b dzie chudy okres.
Realia wspóBczesne s takie, |e |remy (za przeproszeniem) do oporu a chude czasy nigdy nie przychodz !
Boska Wola cz sto o tym wspomina.:)
@Boska Wola
PrzypomniaBo mi si Elvis zmarB mo|na powiedzie z prze|arcia - na kibelku. MiaB zawaB serca spowodowany zat-
wardzeniem. No ale jak si o 2 w nocy budzi i prosi kuchark o przygotowanie kanapki z masBem orzechowym i
bananem sma|onym w karmelu, to czego mo|na si spodziewa ?

www.boskawola.pl (2010-03-22 20:40:25)


To si ju| i Katarzynie II wcze[niej przytrafiBo... Cho bananów ani masBa orzechowego raczej nie próbowaBa.

futrzak (2010-03-22 20:58:15)


E tam, Elvis oprocz tego sie koszmarnie faszerowal narkotykami i napewno to mialo duzy wplyw, chociaz oczywiscie
zawal byl przyczyna bezposrednia.
Dieta z ograniczona iloscia weglowodanow i ziaren jest fajna, ale niestety droga - jesli do tego chce sie tez jesc organ-
iczne mieso bez dodatkow.
Przecietna cena to co najmniej 100 % wiecej, niestety.
Dochodzi tez kwestia blonnika: taka czerwona fasola ma go ok. 30 % a potem ida rozne pelnoziarniste produkty.
Mozna niby ugotowac sobie zupe-krem ze szpinaku albo brokulow, ale przeciez codziennie sie tego jesc nie da.. podob-
nie jak sliwek ;)
Najtansz ei najzdrowsze odzywianie uprawial moj przyjaciel bedac w Belize 2 miesiace: ryby lowili sobie sami z morza,
na targu kupowali swieze tropikalne owoce i warzywa. Tylko, ze nie kazdy mieszka w Belize.
Ale szczegolow jadlospisu chetnie poslucham, bo mnie sie juz powoli wyczerpuje inwencja odnosnie gotowania bez
uzycia m ki, pieczenia etc.

Wojciech Majda (2010-03-22 21:39:56)


@Boska Wola
Ciekawe :)
@Nina
Wkrótce co[ o diecie jaskiniowca i przepisy na wolnym strzelcu opublikuj ...
Rzeczywi[cie to b dzie dro|ej. W chwili obecnej organicznych produktów nie b d kupowaB, bo:
-w Gnieznie nie ma |adnego sklepu ze zdrow |ywno[ci
-pierwszy z dwóch rolników, któremu mog zaufa jeszcze mi sa i jajek nie produkuje, a drugi nie produkuje jajek i
mi sa ekologicznego.
Ci w tropikach to maj dobrze...

futrzak (2010-03-22 23:14:29)


WM:
no ba. ale kazdy kij ma dwa konce: w klimacie tropikalnym, gdzie zarcia w brod, nie trzeba sie martwic o ogrzanie
chlupy zima etc. nie rozwinela sie zadna zaawnasowana cywilizacja - imho nie mieli po prostu motywacji do tego, zeby
sie wysilac...

462
cedric (2010-03-22 23:27:04)
@ Nina
Polecam nale[niki z m ki gryczanej i nadzieniem szpinakowo-drobiowym z curry i sosem beszamelowym .
Gryka uro[nie tam gdzie nie uda si pszenica , ani j czmieD czy |yto . Przy okazji pszczoBy maj du|o po|ytku .
To samo dotyczy szarBatu .
Cedric

Wojciech (2010-03-23 06:03:45)


Cedric gryka te| zbo|e :) w sosie beszamelowym m ka jest. Nie mniej pomysB smaczny. W diecie jaskiniowca podstawa
diety to takie produkty jak:
-mi so
-jajka
-warzywa
-owoce
-orzechy
Czy czBonkowie ”zaawansowanej cywilizacji” zachodu s szcz [liwsi? Takie mocno offtopicowe pytanie...

www.boskawola.pl (2010-03-23 08:49:39)


Podobno najszcz [liwsi na [wiecie s mieszkaDcy Kostaryki. Jaki[ czas temu ”Onet” si rozpisywaB. Wi c jednak
tropiki, ale... s siedni Honduras, Gwatemala, Panama itp. - daleko w rankingu, za to tu| za sBoneczn Kostaryk
jakie[ smutne klimatycznie Danie, Szwajcarie, Kanady, wi c to raczej nie klimat! Autorzy z ”Onetu” robili co mogli,
|eby ukry jedyn mi dzy s siednimi paDstwami a Kostaryk ró|nic : po prostu to jest najbardziej ”biaBy” kraj re-
gionu. Zapewne dostrze|enie tego faktu jest rasizmem, tak? No trudno...

Jola (2010-03-23 10:14:06)


Odno[nie witaminy B12:
http://www.living-foods.com/articles/b12issue.html
’According to Marieb’s ’Human Anatomy and Physiology’, vitamin B12 can be destroyed by highly alkaline and highly
acid conditions. This assumes that the B12 in meat would be easily destroyed because the hydrochloric acid in our
stomachs during the digestion of meat is highly acidic. This may explain why meat-eaters are just as likely to have a
B12 deficiency as vegans - even though their diet contains vitamin B12. ’
’If a person is healthy and on a healthy vegan, high-percentage raw food diet and does not habitually over-eat, wrongly
combine their foods and abuse their bodies generally, and is able to obtain quality produce and utilise fasting quite
regularly I would suggest that t is unlikely that they will develop B12 deficiency symptoms providing their intestinal
flora was not previously deranged. ’
Witamina B12 nie toleruje kwa[nego [rodowiska w |oBadku, a wBa[nie takie mamy podczas trawienia mi sa. I je[li
jeste[my na zdrowej, bogatej w [wie|e owoce i warzywa diecie - niedobór witaminy B12 nam nie grozi.

Wojciech Majda (2010-03-23 12:34:37)


@Boska Wola
Mo|e to jest jaki[ ideaB - biaBa ”cywilizacja”, poBudniowe podej[cie do |ycia? Nie powiem, |ycie w tropikach wydaje
si by poci gaj ce.
@Jola
Dzi ki za linka Jola czBowiek uczy si caBe |ycie.
Nie mniej weganizm w naszym klimacie wydaj mi si marnotrawstwem (w permakulturowym sensie) - tyle jest zwierz t,
które mo|na produktywnie wykorzysta .
CzytaBa[ mo|e mój wpis o czynnikach ograniczaj cych plony?
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/jak-kultura-moze-wpynac-n a-ograniczenie.html
Mo|na wiedzie , czy jeste[ wegank i je[li tak, to z jakich powodów?
463
Jola (2010-03-23 14:53:42)
PrzeczytaBam Twój post. Na temat jedzenia, optymalnej diety pod wzgl dem zdrowotnym czy mo|e i ekonomicznym
mo|na by dBugo dyskutowa . SpodobaBo mi si to zdanie: ’Podsumowuj c wegetarianie i mi so|ercy s sobie potrzebni
i wspieraj si nawzajem:) DokBadnie jak w naturalnych, zdrowych ekosystemach:)’
Jednak|e, ja na diet patrz z punktu widzenia zdrowia. Tylko i wyB cznie. Nie b d zjada czego[ tylko dlatego, |e
co[ si zmarnuje - a wiadomo |e w naturze nic si nie marnuje, jak tylko czBowiek nie przeszkadza:)
Ja jestem witariank , czyli na surowej diecie w okoBo 80 % - tak na marginesie Wojtek, surowych ziemnaków to nie
uwzgl dnia:)
Moje decyzje dotycz ce diety zostaBy podj te na podstawie faktów, dotycz cych plusów diety surowej i minusów
tradycyjnej diety.
Zabawny Paul Nison nt Raw Diet - filmik na youtube:
http://www.youtube.com/watch?v=jLN0JI 9jXk
Dlaczego nie jem mi sa??? Link dla zainetersowanych:
http://www.rawfoodexplained.com/why-we-should-not-eat-meat/
Dlaczego nie pij mleka??? Link dla zainetersowanych:
http://www.notmilk.com/kradjian.html
I |ycz wszytkim zdrowia:))))))

Wojciech Majda (2010-03-23 16:04:05)


O surowe ziemniaczki, to Ciebie nie podejrzewam :) Zreszt w diecie jaskiniowca te| ich nie ma.
Dwa ciekawe linki o weganach i wit. B12. Dane wskazuj , |e jednak weganie maj mniej wit b12 ni| nie weganie:
http://beyondveg.com/billings-t/comp-anat/comp-anat-7b.shtml #B-12 %20in %20vegan %20diets
W tym linku (na dole) opisany jest do[wiadczenie na weganach, którzy mieli anemi . Zgodzili si wzi udziaB w
eksperymencie - mieli pi wodny roztwór swoich wBasnych odchodów:
Direct coprophagy: a reliable (vegan?) B-12 source
Note: this section may be considered to be in poor taste–both figuratively and literally–by some readers. It is included
here for completeness, and in the event certain (extremist) fruitarian/veg*ns might be interested in experimenting
with a vegan (?) source of vitamin B-12 that is truly radical in character.
B-12 produced in, but cannot be absorbed from, the human colon. The human colon contains bacteria that produce
vitamin B-12, and fecal matter is a rich source of B-12. This raises the question of whether B-12 can be absorbed
from the colon. From Herbert [1988, p. 852]:
In one of the less appetizing but more brilliant experiments in the field of vitamin B-12 metabolism in the 50s, Sheila
Callendar (7) in England delineated that colon bacteria make large amounts of vitamin B-12. Although the bacterial
vitamin B-12 is not absorbed through the colon, it is active for humans. Callendar studied vegan volunteers who
had vitamin B-12 deficiency characterized by classic megaloblastic anemia. She collected 24-h stools, made water
extracts of them, and fed the extract to the patients, thereby curing their vitamin B-12 deficiency. This experiment
demonstrated clearly that 1) colon bacteria of vegans make enough vitamin B-12 to cure vitamin B-12 deficiency, 2)
the vitamin B-12 is not absorbed through the colon wall, and 3) if given by mouth, it is absorbed primarily in the
small bowel.
Herbert et al. [1984] collected the 24-hour fecal output from 6 men. They found that the (24-hour) total fecal output
contained 100 mcg of total corrinoids, of which only 5 mcg was true B-12 (the remainder being analogues). (Note:
see Mozafar [1994] for a table of B-12 levels in manure, feces, soil, sludge, etc.) Given this, the work of Callendar
mentioned above could be taken to suggest that the true B-12 in the feces (if reingested and passed back through the
small bowel) would be absorbed, despite the substantial amount of analogues present.
Any takers? Further, the daily output of 5 mcg versus the RDA/RDI of 1-2 mcg suggests that a direct coprophagy
level (i.e., reingestion of feces) of 20-40 % of output will meet requirements for B-12. Might this qualify as the only
truly reliable, vegan (?) source of B-12? Will coprophagy be the next fad among certain fruitarian extremists? (Oblig-
atory warning: coprophagy, and the handling of feces, is unsafe and increases the risk of transmission of parasites and
diseases. Coprophagy is not recommended.)

464
http://beyondveg.com/billings-t/comp-anat/comp-anat-7c.shtml

Jola (2010-03-23 16:32:43)


Dzi ki, poczytam. Aczkolwiek mam wra|enie, |e aby zdoby prawdziw odpowiedz musiaBabym sama przeprowadzi
badania...ale naukowcem nie jestem:) Pozostaje zdrowy rozs dek i selekcja zródeB na podstawie których podejmuje
si decyzje.
Pozdrawiam

Anonymous (2010-05-28 21:29:46)


Raw-diet to porazka, wymysl szarlatanow naszej epoki. Ta dieta jest zdrowa tylko wg tychze szarlatanow, ktorzy
ja agresywnie promuja. Tymczasem zadna znana nam cywilizacja zbieraczy-lowcow nie zywi sie wylacznie surowymi
roslinami.
Tylko czlowiek jest na tyle zdegenerowanym gatunkiem, ze polityka/przekonania/wymysly z sufitu wziete/ideologia
potrafia przeslonic mu anatomie/fizjologie. Ocenia sie, ze Homo ma 2-2.5 lat i zywi sie miesem (padlina, a nastepnie
tym co upolowal) od tysiecy pokolen. Mozna oczywiscie tego nie przyjmowac do wiadomosci i uznac, ze spadek jaki
odziedziczylismy po tych licznych pokoleniach mnie nie dotyczy, ale skutki beda oplakane.
Sugeruje przeczytac ponizszy artykul
http://www.beyondveg.com/tu-j-l/raw-cooked/raw-cooked-1a.shtml
A jesli ktos ma fobie na punkcie cieplnej obrobki miesa zawsze moze zainwestowac w parowar i/lub wolnowar.

Anonymous (2010-05-28 21:31:09)


p.s.
oczywiscie mialo byc
”Ocenia sie, ze Homo ma 2-2.5mln lat i...” ;-)

Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie
dostali[my zezwolenia? Zabójczy kompost (2010-03-23 08:42)

Ostatnio opublikowane zostaBo kilka wpisów teoretycznych. Dzi[ powróc do praktycznych rozwi zaD:
Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie dostali[my zezwolenia?

Tekst pochodzi z mojej publikacji[1]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego
urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”
Ksi |k napisaBem dla pieni dzy oraz by pomóc wszystkim ludziom, którzy musz pozby si drzewa. Moja
wolno[ciowa dusza nie znosi tego, gdy wBa[ciciel terenu nie mo|e nim zarz dza wedle swej woli.Zreszt
niektóre drzewa przynosz wi cej strat dla [rodowiska ni| korzy[ci - wszystko zale|y od kontekstu.

”Zarz dzanie zdrowiem drzew poprzez kompost.

Ka|dy z ogrodników zapewne sByszaB jak dobry dla ogrodu jest kompost. Jak zatem miaBby zabi drzewa?
Proces kompostowania to tlenowy rozkBad materii organicznej przy udziale organizmów |ywych. Do tego by
proces kompostowania zachodziB potrzebne s nast puj ce skBadniki:
1.Tlen
2.Woda
3.W giel
4.Azot
465
Nas w tym momencie interesuje stosunek w gla do azotu (C to symbol w gla, N to symbol azotu)... ”Idealny”
stosunek w gla do azotu, to jak 25:1. Zapewnia on, szybki, najbardziej ekonomiczny (bez strat azotu) oraz
bez przykrych zapachów proces powstawania kompostu. Je[li w gla jest wi cej, to proces kompostowania
spowalnia, je[li natomiast stosunek w gla do azotu, jest wy|szy, to nast puj jego straty do atmosfery. Z
reguBy powoduje to równie| powstawanie przykrego zapachu.
Proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
MateriaBy bogate w w giel:
Karton 350:1
A ty kukurydzy 75:1
Odpady od owoców 35:1
Li[cie 60:1
Gazety 175:1
Aupiny od orzeszków ziemnych 35:1
Igliwie sosen 80:1
Trociny 325:1
SBoma 75:1
Zr bki drzew 400:1
Drewno 400:1
MateriaBy bogate w azot:
Mocz 0,8 :1
Kurzeniec 7:1
Lucerna 12:1
Koniczyna 23:1
Fusy kawy 20:1
Odpady kuchenne 20:1
Odpady ogrodnicze 30:1
Zcinki traw 20:1
Siano 25:1
Obornik 15:1
Wodorosty morskie 19:1
Resztki warzyw 25:1
Chwasty 30:1
Je[li chcemy aby drzewo zacz Bo chorowa - interesuj nas tylko materiaBy bogate w azot (o niskim
wspóBczynniku w gla do azotu). Najlepszym materiaBem zdaje si by kurzeniec (odchody kurze zmieszane
ze [cióBk ).
Co nale|y zrobi ?
ObBo|y kurzeniec wokóB pnia drzewa. Jako, |e materiaB ten zawiera du|o azotu, bakterie i inne organizmy
glebowe b d potrzebowa w gla, by dokonaB si proces kompostowania. Jako, |e nie ma |adnego Batwo
466
dost pnego zródBa w gla, organizmy glebowe b d ”pobiera ” go z pnia. Najpierw przyczyniaj c si do
uszkodzenia kory. Kora natomiast stanowi jakby ”skór ” drzewa to gBówny sposób w jaki drzewo chroni
si przed atakami patogenów (chorobotwórczych grzybów, bakterii, wirusów) dodatkowo umo|liwi to Batwy
dost p s
zkodnikom owadzim. Drzewo z chor kor zacznie szybko chorowa . Proces ten mo|na przyspieszy oddaj c
mocz na kurzeniec znajduj cy si pod drzewem:) Kopczyk wok
óB pnia powinien mie wysoko[ okoBo 40 cm. Je[li proces ten chcemy rozpocz zim najlepiej przykry nasz
kopczyk minimum 20cm warstw sBomy. Wa|ne jest by nie miesza sBomy z kurzeDcem, gdy| sBoma zawiera
du|o w gla organizmy glebowe zu|yj to ”Batwiej strawne” zródBo w gla najpierw, co sprawi, |e caBy proces
b dzie wolniejszy. SBoma w tym przypadku sBu|y za izolacj .
Po 3 miesi cach nale|y zmieni zawarto[ kopczyka, na nowy kurzeniec, gdy| stary zu|yB ju| wi ksz cz [
azotu. ”Zu|yty” kurzeniec b dzie dobrym nawozem do warzywnika. Ju| w tym momencie drzewo powinno
pokazywa oznaki stresu i pocz tki chorób. Zrobienie nowego kopczyka sprawi, |e drzewo na pewno zachoruje,
a chore drzewo mo|na wyci bez opBat...”
[2]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”
Z tego sposobu mo|na wyci gn jeszcze tak lekcj : ZcióBka czy ta bogata w azot, czy uboga nie powinna
przylega do pnia krzewów i drzew, gdy| grzyby/bakterie mog ”pomyli ” martw materi organiczn z t
|yw .
O przykBadzie jak wykorzysta kompost do celów grzewczych [3]przeczytasz pod tym linkiem.
A Ty uwa|asz, |e jestem zBy przyczyniaj c si do niszczenia drzew?
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html

Anonymous (2010-03-26 11:56:01)


Panie Wojciechu! ZainteresowaBem si permakultur a szperaj c troch w necie odnalazBem informacj |e z pryzm
kompostowych ulatnia si amoniak (czyli azot) nawet 30 %! NAJWI CEJ W ZIMIE. Ciekaw jestem sposobów per-
makulturowych na zwi zenie (absorbcj )tego gazu na naszej pryzmie i wykorzystanie go jako nawozu!

Wojciech Majda (2010-03-26 14:44:55)


Je[li z pryzmy kompostowej ulatnia si amoniak, to znaczy, |e powstaBy warunki beztlenowe czyli co[ poszBo nie tak.
Mo|liwe, |e zastosowali[my za du|o materiaBów bogatych w azot, mo|e nasza pryzma nie ma odpowiedniej struktury
(za sBaby dost p powietrza). Rozwi zaniem obydwu tych problemów b dzie przerzucenie kompostu i w trakcie prz-
erzucania dodawanie np. gaB zi - one s ubogie w w giel i zapewni pryzmie struktur .
Inna przyczyna warunków beztlenowych, to nadmiar wody.
To, |e ulatnia si amoniak Batwo pozna , bo zwi zek ten [mierdzi niesamowicie. Dobrze robiony kompost powinien
by niemal bezwonny.
W przypadku obornika dobrym sposobem na zmniejszenie strat azotu jest stosowanie maczki bazaltowej - ona zm-
niejsza straty azotu o okoBo 28 %. Nie mniej dobrze by byBo doda materiaBu bogatego w w giel (gaB zie, sBoma,...)
Szczerze mówi c to nie przychodzi mi do gBowy |aden pomysB jak wykorzysta ten ulatniaj cy si azot.
Podsumowuj c... lepiej (i taniej) jest zapobiec stratom, ni| pózniej kombinowa jak je potem przechwyci .
Je[li jeszcze Anonimowy nie czytaBe[ wpisu ”Idealne proporcje...” to polecam:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-k ilka-sow-o.html

467
Jak zabezpieczy gospodarstwo przed po|arem? Cz.1 (2010-03-24 09:15)

Po|ar to jedna z bardziej niszczycielskich siB w [rodowisku naturalnym. Równie| w Polsce po|ary przyczy-
niaj si do cierpienia i [mierci du|ej ilo[ci ludzi. Spraw b d rozpatrywaB pod katem projektowania domu
i gospodarstwa, a nie pod katem nie dawaniu maBym dzieciom zapaBek...
Zauwa|yBem, |e wiele osób lubi cych kontakt z natur buduje si w lesie. To bardzo przyjemne miejsce do
mieszkania. Niestety jest to zarazem do[ niebezpieczne miejsce do mieszkania. ZwBaszcza je[li jest to [1]bór
suchy, plantacja sosny zwyczajnej lub w mniejszym stopniu [2]bór [wie|y. Przyczyn tego niebezpieczeDstwa
nie s jednak dziki czy zbójcy a po|ar.
Wiele osób nie u[wiadamia sobie, |e w mBodym kilkunastoletnim letnim lesie jest kilkadziesi t ton paliwa
na ha. W przypadku po|aru koron drzew sytuacja mo|e by naprawd nieciekawa. Najlepszym sposobem
by si zabezpieczy jest zwi kszenie ilo[ci wody na naszej posesji. Na szcz [cie mo|emy co[ z tym zrobi -
dzisiaj opisz jedn metod .
Pierwszym sposobem, by zmniejszy zagro|enie po|arowe jest posadzenie |ywopBotu od strony potencjalnego
po|aru (czyli lasu). Nie powinien by to jednak byle jaki |ywopBot a |ywopBot z ro[liny, która cechuje si
wysok wilgotno[ci - wierzba do tego celu nadaje si idealnie. Ju| 2 metrowy pas wierzby znacznie zre-
dukuje tempo rozprzestrzeniana si ognia oraz pochBonie du| cz [ promieniowania cieplnego.
2 metrowy pas wierzby nie sprawi jednak, |e zatrzymamy po|ar stulecia - do tego b dziemy potrzebowa
równie| innych strategii i wi ksz ilo[ci rz dów wierzby.
Wierzba wbrew propagandzie nie jest paliwem, które dobrze si pali. Gdy ro[nie jest niemal caBkowicie
niepalna. W ten sposób mo|na osBonic nie tylko budynki gospodarcze, ale równie|:

• sad

• pastwisko

• plantacje drzew

• fragment lasu

Wa|ne jest, by wiedzie , |e nie wystarczy w lesie posadzi pas wierzby, by zabezpieczy jaki[ fragment
przed po|arem. Równie wa|ne jest by mi dzy lasem a pasem wierzby byBa spora (kilkudziesi ciometrowa
przestrzeD) z maB ilo[ci paliwa - jednym z lepszych pomysBów jest wykorzystanie tej przestrzeni jako past-
wisko.
Oto przykBad jak czBowiek dzi ki [3]wyci ciu drzew uratowaB swój dom. Za wyci cie drzew byB oczywi[cie
prze[ladowany prawnie i finansowo przez paDstwo... Teraz rozumiecie dlaczego napisaBem ksi |k [4]Zlik-
widuj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ?
ZnalazBem równie| poradnik na temat [5]stosowania drzew w celach przeciwpo|arowych. Dotyczy warunków
australijskich, ale i tak warto go przeczyta .
Przeczytaj równie| wpis

[6]Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.1


A Ty co o tym my[lisz?
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3r_suchy
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3r_%C5%9Bwie%C5%BCy
3. http://www.smh.com.au/national/fined-for-illegal-clearing-family-now-feel-vindicated-20090212-85bd.html
4. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/

468
5. http://www.smalltreefarm.com.au/about-retardants.pdf
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html

cedric (2010-03-28 18:04:53)


Jako , |e jestem posiadaczem terenów piaszczystych kl.V z dominuj c sosn i brzoz temat po|aru bardzo mnie
dotyczy .
OgieD jest takim |ywioBem , |e opanowanie go przekracza mo|liwo[ci pojedynczego gospodarstwa . Wskazana byBaby
wspóBpraca s siedzka , planowanie przeciwpo|arowe terenów na szczeblu gminnym ( np. podwarszawskie miejscowo[ci
w piaszczystych lasach sosnowych) jak te| ministerialnym .
Ale planowanie na wy|szych szczeblach zostawmy min. [rodowiska . Co mo|emy zrobi w s siedztwie ? Zadba o
wykaszanie traw i wycinanie zeschni tych gaB zi , pilnowa , |eby dzieci nie wypalaBy traw na wiosn ,zadba o dobr
[cióBk , |eby zapobiega wysychaniu , zaplanowa nasadzenia pod k tem bioró|norodno[ci ( wi cej drzew o du|ych
wymaganiach wodnych ), niesadzenie drzew - akceleratorów ognia blisko domu i tworzenie przerw ( firebreaks jak
w polecanym artykule ) i pasów przeciwpo|arowych , kontrolowanie rozmiarów drzew przez przycinanie zawczasu ,
dzi ki czemu mo|emy polewa koron wod lub Batwiej [ci ni|sze drzewo .
Wierzba rzeczywi[cie zawiera du|o wody i trudno si pali ,jednak zle ro[nie na piaskach . Dobrym drzewem o du|ych
wymaganiach wodnych , a jednak wytrzymuj cych suche ziemie jest modrzew . Zalet jest gB boki system korzeniowy
, co daje odporno[ na wiatr , sprawdza si przy cieniowaniu posesji w lecie i umo|liwia korzystanie ze sBoDca w zimie
. U mnie ro[nie kilka odmian i gatunków , jednak je[li chodzi o zawarto[ wody to najwi cej powinien mie modrzew
dahurski - dBugie igBy osi gaj ponad 5 cm .
Innym zagadnieniem jest stan gleby i jej jako[ . Poprawa bonitacji i pojemno[ci wodnej gleby da nam wi cej wody
w samej ro[linie jak te| zwi kszone parowanie w czasie po|aru i ni|sz temperatur .
Cenne jest posiadanie automatycznego podlewania .
Warto mie sprawn piB motorow , koce ga[nicze .
Wzmiankowany artykuB polecaB wykorzystanie w planowaniu przeciwpo|arowym basenu , beczek ( mo|na je zgrabnie
ukry w[ród ro[linno[ci ).
ZagB bienia ziemne , swale’e mo|na na czas ulewy wyBo|y foli , |eby przedBu|y nawadnianie szybko wysychaj cej
gleby , ewentualnie natychmiast opró|ni w czasie zagro|enia ogniem . Od strony nawietrznej sk d mo|e przyj[ fala
ognia mo|na zaprojektowa staw gospodarczy lub przydomow ekologiczn oczyszczalni [cieków . Warto zastanowi
si te| nad drena|em terenu - czy odst pi od niego od strony spodziewanego zagro|enia po|arem .
Cedric

Wojciech Majda (2010-03-29 16:00:56)


M drze piszesz Cedric. Skoro jest zapotrzebowanie, to szybciej napisz kolejny wpis na ten temat.

Krzysztof Lis (2010-03-30 09:21:16)


WróciBem wczoraj z Ukrainy. Wielkie, puste przestrzenie. Sporo po|arów B k, sporo miejsc, gdzie paliBy si lasy.
I tak si wBa[nie zastanawiaBem, co z tym zrobi . Dzi ki za ten wpis, który przeczytaBem z opóznieniem. :)

Wojciech Majda (2010-03-30 10:41:55)


Nie ma za co (tak kokieteryjnie odpowiem;)
Nie mniej po|ary B k to sztandarowy przykBad wykorzystywania pierwszego paliwa kopalnianego czBowieka - gleby.
Mineralizacja materii organicznej daje krótkoterminowo lepsze plony. Dzieje si to kosztem poziomu materii organ-
icznej, który systematycznie spada. Jako, |e gleby maj najlepsze na [wiecie mog tak destrukcyjn gospodark
prowadzi bardzo dBugo. Wszystko jednak do czasu.

cedric (2010-04-21 00:31:26)


http://ekoblogia.pl/chipy-przeciwpozarowe-dla-drzew

469
Wojciech Majda (2010-04-24 12:23:15)
Ciekawe. Dzi ki Cedric.

Wykorzystywanie owadów jako zródBa paszy dla zwierz t. (2010-03-24 11:58)

kl

Czy Twoja dieta przyczynia si do utraty gleby? (2010-03-24 16:13)

Agrole[nictwo prezentacja (2010-03-25 11:14)

http://practicalfarmers.org/resources/next-generation-resources/farm inar.html
Polecam obejrzenie ka|demu zainteresowanemu zaBo|eniem systemu agrole[niczego prezentacj stworzon
przez produkcj

Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Jak rosn korzenie i jak to wykorzysta ?


(2010-03-25 13:08)

”Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu” przysBowie to dotyczy zarówno cech charakteru czBowieka jak i
tego co dzieje si w innym miejscu zwykle dla nas niewidocznym - pod ziemi . W tym wpisie skupi si
na korzeniach ro[lin, konkretnie na tym, jak nasze dziaBanie mo|e przyczyni si do tego, |e nasze drzewa i
krzewy owocowe b d si miaBy silny i rozbudowany system korzeniowy.
Popularne wyobra|enie dotycz ce systemu korzeniowego przedstawia, |e korzenie s mniej wi cej odbiciem
tego co jest ”na górze”. Sam nawet padBem ofiar tego uprzedzenia robi c jeden z rysunków do mojej ksi |ki
”[1]Ogród bez chemii”

[2]
470
Popularne, cho nieprawdziwe wyobra|enie dotycz ce systemu korzeniowego przeci tnego
drzewa

W rzeczywisto[ci system korzeniowy drzew znacznie si ró|ni od tego naszego wyobra|enia. Zwykle wygl daj

bardziej jak ten z tego obrazka: [3] System korzeniowy


drzewa Wi kszo[ korzeni jest na gB boko[ci do 90 cm. Si gaj natomiast daleko poza zasi g korony drzewa.
Im ubo|sza gleba, tym rozleglejszy system korzeniowy drzewo/krzew musi posiada . Je[li korona drzewa ma
promieD 2 metrów, to korzenie tego drzewa na ubogiej, piaszczystej glebie b d dochodzi do 6 a w skrajnych
przypadkach do 14 metrów od pnia drzewa! Powodem dla którego drzewo, czy krzew rozbudowuje tak mocno
system korzeniowy jest poszukiwanie substancji mineralnych i wody.
Teraz gdy wiemy dlaczego i jak korzenie rosn mo|emy t wiedz wykorzysta . Wykorzystywanie wiedzy
zacz nale|y od oceny gleby na której przychodzi nam sadzi drzewa i krzewy owocowe. Zwykle w Polsce
jest to uboga gleba. Mo|liwe, |e tej gleby nawet jeszcze nie ma, bo dopiero co skoDczyli[my budowa dom.
W takim przypadku wa|ne jest odpowiednie nawo|enie ro[lin. Cz sto stosowany jest obornik, czy kompost.
Jest to zachowanie dobre i racjonalne - jakby nie byBo gleba jest tak uboga, |e drzewko nie b dzie dobrze
rosBo bez dodatku Batwo przyswajalnych substancji mineralnych. W tym celu sypiemy obornik (niektórzy te|
wkopuj , ale tego nie polecam) wokóB drzewka/krzewu. Wszystko niby ok. Otó| nie do koDca. Drzewo (dalej
przyjmijmy, |e b dzie to jabBoD) rozwija swój system korzeniowy po to by pobiera substancje mineralne z
gleby. Je[li zatem wi kszo[ tych substancji mineralnych jest przy pniu, to jak drzewo ma potrzeb by in-
westowa w rozlegBy system korzeniowy? W takim przypadku, gdy skoDcz si skBadniki mineralne w nawozie
ro[lina pozostanie ze sBabym systemem korzeniowym - b dzie wi c polega na naszym ci gBym dokarmianiu.
Zwi ksza to koszta i nakBad pracy.

Jak zatem mamy aplikowa nawozy je[li musimy?


Cz [ dajemy bezpo[rednio w miejscu gdzie b dzie dost pny dla ro[liny, cz [ za[ w miejscu, gdzie b dzie
musiaBa si ”troch wysili ”, czytaj stworzy odpowiednio rozbudowany system korzeniowy. Z czasem nawozi
b dziemy dalej i dalej od pnia jabBoni. Kolejna sprawa jaka si wi | z korzeniami to dost p do wody. Je[li
caBy czas podlewamy drzewo blisko pnia, to jak motywacj ma drzewko do tego, by rozbudowywa swój
system korzeniowy? {adn - przecie| woda zawsze jest w tym samym miejscu... Z podlewaniem jest jeszcze
ten problem, |e cz sto ludzie podlewaj równomiernie wokóB jabBonki. W ten sposób przyzwyczajaj korzenie,
|e woda zwykle jest przy powierzchni gleby. Drzewa nie wytwarzaj wtedy gB boko si gaj cych korzeni, które
mogByby dosi gn wód gruntowych. Je[li zatem musimy podlewa drzewka, to róbmy to raczej rzadziej ni|
cz [ciej, na stosunkowo maBym obszarze i bardzo obficie.
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6s7dIcKrtI/AAAAAAAAAac/llh0yStnTfU/s1600-h/Korzenie+drzew+wyobra%
C5%BCenie.gif
3. http://www.sustland.umn.edu/implement/images/planting_fig1b.gif

471
panika2008 (2010-03-25 16:06:06)
Dobry wpis, tym bardziej |e ja troch b d w tym kierunku wBa[nie dr |yB teraz - trza b dzie jakie[ drzewka posadzi .
My[lisz, |e na takiej glebie, gdzie na 20-30 cm zaczyna si tBusta glina, jakiekolwiek drzewo wi ksze zapu[ci korzenie
i si utrzyma? Niby byBy tam jakie[ brzózki samosiejki, ale fajnie by byBo wBa[nie np. jabBoD...

Wojciech Majda (2010-03-25 16:36:51)


Dzi kuj :)
{eby rozluzni glin mo|na zrobi kilka rzeczy:
-wersja droga, pracochBonna i szybka doda du| ilo[ piasku i zaora .
-droga taDsza i ogólnie lepsza (cho wolniejsza) doda du| ilo[ materii organicznej.
Je[li warstwa gliny jest cholernie ubita (jezdziBy po niej koparki, buldo|ery) itp. to najlepiej przeora . W przypadku
”tylko” znacznego ubicia to polecane jest u|ycie odpowiedniego nawozu zielonego. Jednym z lepszych jest rzodkiew
daikon.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzodkiew japo %C5 %84ska
Nasiona do zamówienia w Anglii. Rzepy nie jesz, tylko pozwalasz si rozBo|y :) - dzi ki temu ”przebije” ona glin i
dostarczy na do[ znaczn gB boko[ materii organicznej.
Wskazany jest równie| Bubin - on dziaBa gB biej, ale a| tak du|o biomasy nie dostarcza glebie.
Oprócz tego [cióBka:) Z czasem podniesiesz poziom materii organicznej - przyci gniesz d|d|ownice i krety, to one
zadbaj o odpowiednie rozluznienie gleby.
Przy zakupie drzewka dobrze zrobisz jak zwrócisz uwag na to, |e dana podkBadka jest dobra na gleby ci |kie.

Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej
perspektywie czasowej (50 lat i wi cej)? (2010-03-25 16:02)

Ten wpis b dzie komentarzem do ankiety, w której Czytelnicy uczestniczyli kilka dni temu.
Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej perspektywie czasowej
(50 lat i wi cej)?

Sadzenie drzew i ich nie wycinanie


9 (25%)

Wytwarzanie i dbanie o gleby


7 (19%)

Czysta energia i zmniejszenie zu|ycia paliw kopalnianych


6 (16%)

Inny
7 (19%)

Nic si nie da zrobi - i tak wszyscy zginiemy ;)


7 (19%)

Liczba gBosów do tej pory: 36

472
IFRAME: [1]http://permakulturnik.blogspot.com/robots.txt #153

1. http://permakulturnik.blogspot.com/robots.txt#153

Droga [winia! (2010-03-26 11:25)

[1]
We wcze[niejszych wpisach o [2]agrole[nictwie pisaBem, |e karmienie [wiD kasztanami byBoby rzucaniem pereB
przed wieprze, bo 1 kg kasztanów w sklepie kosztuje okoBo 8-9 zB, a 1 kg pszenicy czy kukurydzy niecaB
zBotówk . OkazaBo si , |e nie miaBem racji.
Dlaczego?
Poniewa| najdro|sze szynki [wiata s robione wBa[nie ze [wiD karmionych kasztanami. PrzykBadowa cena za
[3]14-15 funtow szynk to 262 $. PrzekBada si to na cen okoBo 760 zB za 6,5 -7kh szynk .
CaBkiem dobrze mo|na równie| zarobi na [winiach ”wykaDczanych” na |oB dziach. Za takiego wieprzka w
Nowym Jorku uzyskuj 1000 dolarów. Zrednia cena skupu |ywca wieprzowego w USA to troch ponad 2 $
za kg. Przyjmuj c, |e wieprzek wa|y 110 kg, mo|na uzyska z niego prawie 5 razy wi kszy przychód, ni|
z ”konwencjonalnego”. Koszt wyhodowania wieprza koDcz cego na |oB dziach to 200 $. Zysk zatem wynosi
800 $.
Zwinie oprócz tego, |e tucz si w lesie, to jeszcze udowodniono, |e [4]ich obecno[ przyspiesza wzrost i
zdrowie drzew oraz jest dobra dla lasu i bioró|norodno[ci. Zwinie z|eraj oprócz |oB dzi jeszcze p draki,
gryzonie, runo, grzyby... okazaBo si równie|, |e Bakome [winie niektórych |oB dzi nie pogryz dobrze - tak
naturalnie [5]skaryfikowane |oB dzie du|o lepiej kieBkuj a mBode d by szybciej rosn . W przypadku sadu
kasztanowego [winie zjadaj myszy, gryzonie, kasztany zakopane przez te myszy (które mog by zródBem
chorób), szkodliwe sBonkowce kasztanowcowe (rodzaj chrz szczy).
Jak w przypadku wszystkich zwierz t |yj cych na pastwisku wa|ne jest odpowiednie zarz dzanie tymi
zwierz tami - [winie nie s wyj tkiem. Zwykle daje si im kilka tygodni w roku, by wybiegaBy si w lesie.
Dlaczego [winie karmione kasztanami osi gaj takie ceny?
Poniewa| maj lepsze wBa[ciwo[ci smakowe i od|ywcze oraz s odpowiednio marketingowane.
W momencie gdy niemal skoDczyBem pisa artykuB znalazBem linka do szynki za okoBo[6] 400 $ za kilogram.
Tak, niemal 1200 zB za kilogram! Ta szynka jest ze [wiD z wolnego wypasu, ale [winie koDcz równie| na
|oB dziach.
Je[li spodobaB Ci si ten wpis, to zapewne zainteresuje Ci równie|:
[7]Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ?
[8]Jak stworzy przyjazn dla [rodowiska i niemal nie[mierteln plantacj drzew?
Zdj cie pochodzi [9]z tej strony, na zasadzie fair use.
A Ty co o tym my[lisz?
[10]

473
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6yLM2XZ9bI/AAAAAAAAAag/vXSvkFKnGBw/s1600-h/acorn_pigs.png
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
3. http://www.amazon.com/Prosciutto-Parma-Fiorucci-Whole-Boneless/dp/B002AQHM80%3FSubscriptionId%
3D14H876SFAKFS0EHBYQ02%26tag%3Dhubpages-20%26linkCode%3Dxm2%26camp%3D2025%26creative%3D165953%26creativeASIN%
3DB002AQHM80
4. http://www.stockmangrassfarmer.net/cgi-bin/page.cgi?id=656
5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaryfikacja_%28ogrodnictwo%29
6. http://www.jamon.com/products/j-jm-107.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
9. http://www.beckerlaneorganic.com/acorn.php
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html

Anonymous (2010-03-26 14:15:39)


Nie sztuka wyprodukowa , trzeba umie sprzeda to co si wyprodukowaBo. A sztuk jest sprzeda to za dobre
pieni dze.
Musi znalez si kto[ kto zapBaci ten 1000zB. Inaczej sami najemy si najdro|szej szynki [wiata :) Ale raczej na tym
nie zarobimy.
Przede wszystkim marketing - czyli promocja tego co si produkuje. Trzeba udowodni (lub wmówi ) komu[ |e ta
szynka jest warta tych pieni dzy tak, aby zapBaciB ten tysi c albo nawet milion. To taka sztuka manipulacji. Smutne
ale prawdziwe :(
Ale st paj c po ziemi, to mo|na sprzedawa tak szynk dro|ej ni| normaln , promowa sie w internecie, mo|na te|
by pomy[le o jakiej[ grupie producenckiej i eksporcie np do Chin (MuzBumanie i wszelkiej ma[ci szejkowie z Dubaju
odpadaj bo nie jedz wieprzowiny). Tylko to wymaga czasu, nerwów, pieni dzy i firmy która wybiBa by si na rynku
z takim towarem - tym bardziej |e konkurencja juz istnieje
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-03-26 14:55:30)


@Ogrodnik
usun Bem Twój jeden wpis, bo googiel go zdublowaB, mam nadziej , ze si nie obrazisz.
Rzeczywi[cie trzeba klienta odszuka . Dobrym miejscem, by zacz s bur|ujskie restauracje w du|ych mias-
tach(Warszawa, PoznaD, WrocBaw, Kraków). Je[li si prowadzi bloga rolniczego, to znacznie uBatwia spraw - mo|e
szefowie z wy|szej póBki znajd go w internecie przez przypadek?
PrzykBadowo, czytam bloga Ewy S. (Kresowa Zagroda). Mimo, |e jej na oczy nie widziaBem (nawet zdj cia), to
ufam jej i warto[ciom, które reprezentuje sto razy bardziej, ni| jakim[ papierkom (certyfikatom ekologicznym). Je[li
mieszkaBbym bli|ej, to z miB ch ci kupowaBbym od niej sery, jajka, mi so. Nawet troch dro|ej ni| w sklepie, bo
miaBbym pewno[ , |e jej produkty s zdrowe... Ona za to miaBaby du|o wy|sz cen za swoje produkty, jak by miaBa
oddawa do normalnego sklepu.

www.boskawola.pl (2010-03-26 20:02:53)


Obawiam si , |e polscy ”szefowie z wy|szej póBki” s komputerowymi analfabetami raczej. W ka|dym razie, nie znaBem
do tej pory |adnego, który by nie byB... A sprzeda| produktu, który nie mo|e konkurowa cen , to naprawd droga
przez m k . Snoby, których na to byBoby sta , z definicji kupuj tylko marki powszechnie znane i cenione (inaczej, jak
mógBby si karmi ich snobizm, prawda..?). Przekonanie szerszej publiczno[ci, |e wydaj ”money for value” i towar
wart jest swojej ceny mimo, |e nie wisi na nim snobistyczna metka w sytuacji, gdy to ”value” nie jest ani oczywiste
(kwestie zdrowotne maBo kogo obchodz , póki nie zachoruje, a rozkoszowanie si smakiem uchodzi raczej za gorsz c
sBabo[ woli w sytuacji, gdy najcenniejszym dobrem dla 70 % rodzin jest mieszkanie...), ani bezsporne (bo przecie| de
gustibus non disputandum...) - to prawie beznadziejna sprawa...

474
Wojciech Majda (2010-03-27 06:25:40)
@Boska Wola
Dzi ki za rozwianie moich zbyt optymistycznych wizji marketingowych :)
Nie zgodz si z wnioskami pByn cymi z twierdzenia, |e kwestie zdrowotne maBo kogo obchodz , póki nie zachoruje.
MaBy Cytacik:
”Na podstawie ankiety alergiczny nie|yt nosa stwierdzono [rednio u 22,54 % (23,6 % u 6-7-latków, 24,6 % u 13-14,
21,0 % u dorosBych), u 24,0 % osób pBci m skiej i u 21,2 % pBci |eDskiej (OR=1,079; 95 %CI: 1,044-1,116; p=0,000).
W mie[cie cz sto[ ANN oceniono na 23,2 %, a w [rodowisku wiejskim na 16,0 % (OR=1,595; 95 %CI: 1,371-1,85;
p<0,0005). W badaniu lekarskim alergiczny nie|yt nosa rozpoznano u 28,9 % badanych, z czego okresowy stwierd-
zono u 13,8 %, przewlekBy rozpoznano u 15,2 %. Wnioski: Alergiczny nie|yt nosa jest cz stym schorzeniem w Polsce
(obejmuj cym blisko 25 % populacji polskiej) i jest znacz cym problemem socjalnym”
http://alergia.org.pl/lek/index.php?option=com content &task=view &id=192 &Itemid=71
Ludzie posiadaj cy dzieci z alergiami s w stanie wydawa konkretne pieni dze na ich leczenie - sam jestem |ywym
przykBadem.
Mo|na si dyskutowa , czy ilo[ alergii w narodzie wzrasta (moim zdaniem tak), czy tylko ludzie s bardziej
u[wiadomieni, lepsza diagnostyka... Nie zmienia to
faktu, |e coraz wi cej ludzi chce |y zdrowo, dzi ki czemu po zaspokojeniu podstawowych potrzeb, cz [ kupi dro|sze
jedzenie...

Wojciech Majda (2010-03-27 06:38:50)


Mo|na si te| sugerowa trendami z zachodu.
Kto 20 lat temu piB butelkowan wod mineraln na co dzieD? Kto 15 lat temu chodziB na siBowni ? Kto 10 lat temu
za|ywaB codziennie suplementy diety?

Kresowa Zagroda (2010-03-27 09:27:10)


Wojtku, czy masz alergi na pyBki? i tzw. katar sienny?
Je[li tak mam sprawdzon recept jak si z tego skutecznie i na zawsze wyleczy przy pomocy homeopatii. Mog
podesBa nazw leku i jak go bra . Sama si wyleczyBam z pot |nej dolegliwo[ci tego typu i praca na wsi, nawet
sianokosy mi nie straszne.
Pozdrawiam
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-03-27 10:17:00)


Alergia na pyBki i w minimalnym stopniu nawet na produkty zbo|owe. Katar sienny równie|.
Tak a propos Twojego wpisu o braku robotników
(dla zainteresowanych link)
http://kresowazagroda.blogspot.com/2010/03/wiosenne-porzadki.html #comments
Raz w czasie |niw si zdarzyBo, |e ”robotnicy” uznali, |e ju| zarobili na flaszk w tym tygodniu i w poBowie dnia 1-2
po poBudniu powiedzieli, |e ju| nie b d dalej robi , bo im wystarczy. To byBo nawet nie w poBowie pracy, a w nocy
zapowiadane byBy deszcze. Ziarno zostaBo ju| caBe zebrane, chodziBo o zaBadowanie kostek sBomy na traktor i wrzucenie
ich na strych chlewu. Je[li by zostaBo zmoczone, to trzeba by na nowo rozkBada i suszy ...
Jako, |e akurat w ten dzieD odwiedzaBem dziewczyn (córk tego rolnika, co zostaB tak wystawiony) to nasza randka
zmieniBa si w romantyczn przygod na traktorze... :) Zyrtec i rumianek troch pomógB, ale pózniej 3 dni mnie w zBy
chBonne na szyi i pBuca bolaBy jak diabli.
My[l (o ile nie masz nic przeciwko), |e mo|esz nazw tego lekarstwa i jak za|ywa w komentarzach wpisa - inni
mog te| skorzysta z Twojej rekomendacji. Je[li, nie to b d bardzo wdzi czny za maila.

Wojciech Majda (2010-03-27 10:21:09)


Mo|e gospodarz za dobrze pBaciB? Bo 10zB za godzin , to w okolicach Gniezna (chyba najwy|sze bezrobocie w

475
Wielkopolsce) nawet w okresie boomu pomocnik murarza nie zarabiaB, nie mówi c o innych pracownikach niewykwal-
ifikowanych.

Kresowa Zagroda (2010-03-27 19:26:20)


Znajdz aptek homeopatyczn . Kup lekarstwo firmy Boiron o nazwie Pollen. Jest to niewielka buteleczka z granulkami
w [rodku. Mo|esz trafi na Pollen 9 i Pollen 15. Te cyfry to ilo[ rozcieDczeD, jakim zostaB poddany lek (tu alergen
pyBkowy). Im ich wi cej, tym lekarstwo mocniejsze w dziaBaniu. Zaleca si zacz od Pollen 9 (sBabszego), a potem
przej[ do 15. Ale mo|e by , |e b dzie tylko 9 albo tylko 15. Nic to. Je[li trafisz 9, za|ywaj po 5 granulek rano na
czczo pod j zyk, a| si rozpuszcz . Je[ i pi mo|na dopiero 0,5 godziny pózniej.
Je[li trafisz tylko 15, za|ywaj po 3 granulki w ten sam sposób.
Leczenie trwa caBy sezon letni.
Powinno wystarczy do koDca |ycia.
W pierwszej cz [ci lata Bykasz 9, potem 15, albo 15, tylko zwi kszasz dawki do 5 granulek.
Staraj si nie zapomnie za|ywania leku, bo ka|da przerwa rozpoczyna leczenie od pocz tku!
SiB homeopatii jest systematyczno[ .
Mo|na powtórzy leczenie w nast pnym sezonie, o ile pojawiaj si objawy. Tzn. wtedy, gdy zaczynasz kicha , a nie
przez caBy czas.
Pomaga.
{ycz zdrowia! ;-)
Ewa S.

Kresowa Zagroda (2010-03-28 12:35:24)


U nas cena za godzin pracy to ok. 5 zB, przy ci |szych pracach trzeba liczy 100 zB na dzieD. Do tego peBne wy|ywienie.
I co jest w sumie zrozumiaBe kwota wynagrodzenia przekBada si na jako[ pracy.
A wracaj c do [wiD, troch o polskich obecnych realiach: koszt maBej [winki to 200 zB, koszt |ywca to nawet 3,50 zB/kg.
Waga [wini utuczonej 100-150 kg, okres tuczu 6-10 msc. Cena 1 szt. |ywca to okoBo 500 zB. Daje to oszaBamiaj cy
zysk 300 zB wypracowany w ci gu 6 msc caBodobowej opieki nad zwierz tami. Pozostawi to bez komentarzy. Moi
drodzy je[li to tylko mo|liwe stosujcie mniej wirtualnej rzeczywisto[ci a wi cej konkretów z realnego [wiata.

Wojciech Majda (2010-03-28 13:32:22)


@Ewa
Te 300 zB, to nie zysk, tylko wzrost warto[ci zwierz cia - musisz liczy jeszcze koszta paszy, ryzyko i weterynari :)
Cena co podajesz - 500zB, czy 3,5zB za kilogram |ywca to cena za zwykB [wini . MaBo który rolnik zadaje sobie trud,
by marketingowa swoje [winie jako lepsze i zdrowsze. Sk d konsument ma wiedzie , |e ta [winia jest dro|sza, bo
warta jest swojej ceny?
Do tego potrzeba zaufania i wyrobienia marki - to nie powstaje z dnia na dzieD.
http://en.wikipedia.org/wiki/Brand equity
Chcesz przykBadu z rzeczywisto[ci chocia|by Polskiej?
1.Coca-Cola - sprzedaj produkt, który jest szkodliwy dla zdrowia, ma dziwny smak, koszt produktów w butelce koli
to kilkana[cie gr, nie mniej sprzedaj go po cenie kilka razy wy|szej...
Nie uwa|asz, |e Batwiej b dzie marketingowa produkt, który jest dobry dla [rodowiska i zdrowy dla konsumenta?
Do tego nie potrzeba du|ych [rodków, cho nie powiem kasa uBatwia niesamowicie wszystko.
Nast pny przykBad:
2.Ja i PIP. Pod koniec sierpnia 2009r pojawiBem si w internecie. Zacz Bem [wiadczy usBugi na które w Polsce nie
byBo rynku!Jak na razie nie ma nie wiadomo jakich dochodów, ale jako[ ci gn .
My[lisz, |e du|o mnie to kosztowaBo (pieni dzy)?
Odpowiem, |e nie. Tylko umiej tno[ci, czas i wiedza. Wystarczy chcie i odpowiednio priorytety ustawi .

476
Kogut (2010-03-28 13:42:22)
Co do homeopatii - jest to tylko i wyB cznie placebo. Substancje s tak rozcieDczone, |e w leku homeopatycznym nie
ma nawet POJEDYNCZYCH ATOMÓW substancji rozcieDczanej. Lekarstwa homeopatyczne s kompletnie sprzeczne
z caB wiedz naukow i opieraj si na pseudonaukowych podstawach (pami wody, efekt potencjalizacji itp).
Co nie zmienia faktu, |e stosowanie placebo mo|e dawa pewne rezultaty.

Wojciech Majda (2010-03-28 14:27:34)


Mam nadziej , |e trafi na bardzo przekonywuj cego lekarza.
Co do naukowego uzasadnienia... W wieku 16 lat poszedBem do lekarza powiedzie , |e czuj si zle, [pi po 10 godzin
na dob i nadal nie mog wytrzyma w szkole by nie podsypa na lekcjach (nie chodzi nawet o to, |e nudne byBy).
Pan dr. zbadaB mnie i powiedziaB, |e wszystko jest ze mn ok, a jestem jeszcze za mBody na leki pobudzaj ce.
Mocno podleczyBa mnie tzw. medycyna alternatywna. Wi kszo[ wiedzy musiaBem zdoby na wBasn r k .

Kresowa Zagroda (2010-03-28 14:48:59)


Kogutowi proponuj poczyta sobie troch o homeopatii, bo dyskusja byBa ostatnio bardzo |ywa i w necie i w tv.
Reprezentujesz klasyczny oportunizm racjonalistyczny. Tylko tyle dodam, |e leki homeopatyczne, zwBaszcza p.alergii
s stosowane przez weterynarzy na zwierz tach (psach, kotach) bardzo skutecznie. Znajoma stosowaBa na swoim aler-
gicznym dogu, i byBa zadowolona, bo wreszcie przestaBa pBaci za konwencjonalne leki jak za szynk ze [wini pasionej
na |oB dziach. Zwierz ta o wiar w lekarstwo trudno pos dza . Najpierw zatem proponuj sprawdzi , potem si
wym drza .
Pozdrawiam, Ewa S.

Kresowa Zagroda (2010-03-28 15:01:44)


Wojtku, tej |oB dziowej [winki nie bierz do siebie, to |art. ;-)
Mo|na promowa , a jak|e. Ale jak kryzys dupnie i nikogo ie b dzie sta na specjalne ceny to i |oB dziowe [winie b d
w równej cenie z nie|oB dziowymi... byle daBa si zje[ .
S warto[ci bezcenne na tym [wiecie.
Znam rolników. Maj zawsze kilka (kilkana[cie) [wiD pasionych zbo|em i ziemniakami, a reszt op dzaj paDstwow
karm i osypk . Ta reszta idzie na paDstwowe skupy, reszta dla rodziny i znajomych. Nie powiem, |eby nie mieli
ch tnych do kupowania wierci czy póBtuszy zwBaszcza przed [wi tami. Ceny s tylko troch wy|sze, ni| w skupie. Tu
zasady te| dyktuje jaki[ rynek innego obiegu. Ale kupi ju| osobno sBonin , boczek to ju| kasiora. Ostatnio zdaje si
co[ si ruszyBo w tej materii samo. Ludzie masowo przyznaj , |e [wiDskie mi so ze sklepu [mierdzi i szukaj u chBopa.
Tu jednak gra rol te| uczciwo[ (moralno[ ) owego|. Sk d pewno[ czym ow [wini karmiB? Mo|e tylko tym si owa
[winia ró|ni , |e nie pochodzi z masowej hodowli i nie jadBa a| tyle koncentratu kanibalistycznego co tamta.
Pozdrawiam, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-03-28 15:55:10)


Ewo napisaBem wpis, taki ekonomiczny.
W kwestii |ywno[ci jestem niczym Stalin - ”wierz ludziom, ale wol ich kontrolowa ;).
Dlatego do czasu a| si nie przeprowadz i nie b d swojego produkowaB, to b d kupowaB ”normalne” jedzenie, bez
certyfikatu. No chyba, |e b d mógB dokona inspekcji danego gospodarstwa, zwierz t itp. Wielokrotnej inspekcji,
np. kupuj c owoce czy warzywa. Sama jeste[ ”w bran|y” dBu|ej ni| ja i znasz pewnie wi cej historii o |ywno[ci ”z
certyfikatem” ni| ja.
Znam przypadek, |e jedna rodzina przeszBa na wegetarianizm wBa[nie z powodu tego, |e ”mi so [mierdzi”

477
Kopyto kopyto myje czyli o dzikach, [winiach i [winiach (2010-03-27 07:01)

Ostatnio w czasie zbierania materiaBów do napisania wpisu o [1]drogich [winiach natrafiBem na informacje,
|e je[li chce si na du| skal pozyskiwa |oB dzie z lasu, to trzeba uzyska zgod wBa[ciciela tego| lasu. No
zdaje si by to logiczne
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html

Drzewa paszowe (2010-03-27 16:22)

Jako, |e wielu Czytelników tego bloga posiada zwierz ta ro[lino|erne (lub chce je posiada ) postanowiBem
napisa co[ wi cej o ró|nych drzewach, które mo|na wykorzystywa jako pasz dla tych|e zwierz t. Pisz c
ro[lino|erne mam gBównie na my[li krowy, konie, kozy, owce i króliki.

[1]

Zdj cie zrobione przez [2]Aleksandr Majd w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Krowa mogBa
chodzi po danym fragmencie parku do[ swobodnie, jednak przez dBu|sz chwil |erowaBa na
li[ciach i gaB ziach tego mBodego krzewu.
Zwykle najdro|szym (bo najtrudniejszym do uzyskania) skBadnikiem paszy jest biaBko. Zwierz ta ro[lino|erne
potrzebuj go by rosn (czytaj by sta si mi sem) czy dawa mleko/weBn /futro/skóry. To, |e biaBko jest
drogie dobrze wida na przykBadzie cen ro[lin paszowych (dane orientacyjne):

• |yto (konsumpcyjne) - 310-350zB/tona , zawarto[ biaBka 12 %


478
• pszenica - 455 zB/tona, zawarto[ biaBka - 12,5 %

• groch - 800 zB/tona, zawarto[ biaBka - 22 %

• soja - 1350 zB/tona, zawarto[ biaBka - 36 %

Równie cenne s pasze bogate w tBuszcze z racji tego, |e dostarczaj zwierz tom niemal dwa razy wi cej
energii ni| w glowodany.
{ywienie zwierz t ro[lino|ernych tego typu paszami (nasionami ro[lin jednorocznych) nie jest jednak ani
permakulturowe, ani dla zwierz t szczególnie zdrowe. Czym zatem te zwierz ta karmi ? Najlepiej ro[linami
wieloletnimi. Wymieni tutaj tylko kilka drzew, które dobrze nadaj si jak pasza dla zwierz t.

1. [3]Karagana syberyjska - zawarto[ biaBka w li[ciach 18-19 %. Wi |e azot

2. Morwa biaBa - li[cie mog stanowi do 60 % diety prze|uwaczy i do 40 % diety królików. [4]Plony li[ci
25-30 ton/ha. Zawarto[ biaBka w p dach i li[ciach 16-39 % (im mBodsze li[cie tym wi cej biaBka)

3. Wierzba zawarto[ biaBka w li[ciach 15 %, li[cie s bogate w cynk i magnez.

4. Topola zawarto[ biaBka w li[ciach 10-13 %

5. Oliwnik w skolistny 18,6 % biaBka i 6,6 % tBuszczu. nale|y do tej samej rodziny, co rokitnik zwyczajny,
zatem wysoce prawdopodobne, |e równie| li[cie zawieraj nienasycone kwasy tBuszczowe omega Wi |e
azot

Podane warto[ci biaBka i tBuszczu dotycz suchej masy danej ro[liny.


Jednym z czynników ograniczaj cych stosowanie drzew jako jedynego zródBa paszy jest wysoka zawarto[
tanin w li[ciach drzew. [5]Cho taniny przyczyniaj si do gorszego przyswajania azotu z pokarmu, to równie|
negatywnie wpBywaj na rozwój niektórych paso|ytów wewn trznych. Mog mie zatem ogólnie pozytywny
wpByw na zdrowie zwierz t.
Inne drzewa/krzewy o których zródBa wskazuj , ze mog by dobrym zródBem paszy dla zwierz t
ro[lino|ernych:

• Kolcolist zachodni - wi |e azot z powietrza, bardzo dobre przyrosty.

• Rokitnik zwyczajny - jego BaciDska nazwa po starogrecku oznacza l[ni cy koD. Dodawanie koniom do
paszy li[ci lub owoców rokitnika poprawia zdrowie zwierz t i wygl d sier[ci. Wi |e azot z powietrza.

{ywienie zwierz t li[ mi drzew i krzewów jest szczególnie po| dane w lipcu i sierpniu, gdy| w miesi cach
tych wydajno[ pastwiska spada gBównie z powodu zbyt maBej ilo[ci opadów deszczu. Drzewa z reguBy posi-
adaj gB bszy system korzeniowy, co umo|liwia im dost p do pokBadów wody niedost pnej dla traw.
Drzewa s integraln cz [ci ka|dego projektu permakulturowego. Cz sto wykorzystuje si je w [6]projek-
towaniu Keyline oraz jako wiatrochrony. O innych funkcjach jakie mog peBni |ywopBoty z drzew mo|esz
[7]przeczyta pod tym linkiem.
A Ty co o tym my[lisz? Znasz mo|e jeszcze jakie[ drzewo/krzew, które dobrze si nadaje na pasz dla
zwierz t ro[lino|ernych?
Aktualizacja 1
D by zawieraj 5-6 % biaBka w li[ciach.
JaBowce zawieraj okoBo 8 % biaBka w igBach.
479
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S64awJiZKKI/AAAAAAAAAak/rW66hhK60nI/s1600-h/Krowa+w+Bieszczadach.JPG
2. http://chemiadlaludzi.blogspot.com/
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
4. http://www.iaea.org/nafa/d3/public/mulberry-fullpaper.pdf
5. http://www.smallstock.info/info/feed/tree-fodder.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html

Farmer (2010-03-27 19:21:55)


To wszystko sie potwierdza w |eczywisto[ci i jest bardziej opBacalne. Fakt.
Ja mam pytanie nie na temat ale bliskie pastwiskom:
Czy jest mozliwe aby na oranym dotychczas polu przywróci ekosystem B ki z du| ró|norodno[ci roslin, zióB traw?

Wojciech Majda (2010-03-27 19:55:02)


Tak, jest to mo|liwe, jednak sposoby przywracania tych dwóch ekosystemów b d troch zró|nicowane. W uproszcze-
niu podziel to na dwa punkty, bo trzeba do nich podchodzi osobno: B ka i pastwisko.
A ka cechuj ca si du| bioró|norodno[ci jest zwykle bardzo kiepska pod k tem paszowym. Ró|norodno[ kwiatów
i zióB na B ce, to konsekwencja maBej zasobno[ci tej|e B ki w biogeny (NPK). ZioBa i ró|ne traw, które tam wyst puj
s specjalistami w dostosowywaniu si do bardzo kiepskich warunków (gBównie glebowych). S to ró|norodne dy-
namiczne akumulatory. Warto zauwa|y , |e najbardziej bioró|norodne B ki s w górach. Zwykle na stokach (czytaj
erozja wodna uniemo|liwia wyksztaBcenie si |yznej glebie) dodatkowo czBowiek kosz c te B ki dalej eksportuje biogeny
i ró|ne pierwiastki, które w normalnych warunkach zioBa by wydobyBy na powierzchnie. Te warunki sprawiaj , |e ”pro-
duktywne”, czyli wymagaj ce du|ej ilo[ci NPK ro[liny nigdy si na B ce nie pojawi . Tzn. nigdy do czasu nawo|enia.
Równie istotnym czynnikiem maj cym wpByw na ró|norodno[ szaty ro[linnej B ki jest czas i cz stotliwo[ koszenia
tej B ki. Polecam warto[ciowy artykuB:
http://ogrody.gazetadom.pl/ogrody/1,72077,6526235,Laka kwietna usmiech natury.html
O pastwisku napisz zaraz...

www.boskawola.pl (2010-03-27 20:13:02)


Nasze konie lubi gaB zki wierzby oraz sosny. Przez caB zim dostawaBy na padok [wie|e gaB zki sosnowe. Oczywi[cie
nie jest to w |adnym razie pasza, któr by wy|y mogBy, raczej to dla przyjemno[ci |ucia maltretowaBy, w wi kszej
ilo[ci pewnie by im nawet szkodziBo.
Konie lubi te| d by, w ka|dej postaci: li[ci, gaB zek, |oB dzi. Wbrew teorii zreszt . Wida jej nie czytaBy!
Smaczna jest tak|e osikowa kora. Poniewa| z tego do[ prostego krzewu porobiBem beleczki do zamykania wej[ na
padok, wszystkie zostaBy niezwBocznie dokBadnie okorowane.
Ciekawe, |e brzozy na padoku ogryzBy z li[ci i gaB zek - ale jak im przynie[ gaB zek [ci tych, to na nie w ogóle nie
reflektuj ... Pewnie tak|e w tym przypadku, chodziBo o wiczenie szcz k, a nie o smak!

Wojciech Majda (2010-03-27 20:16:05)


Pastwiska to miejsca, gdzie ro[liny s nawo|one - odchodami zwierz t, cz sto równie| nawozami sztucznymi. Takie
warunki nie sprzyjaj specjalnie zbytniej bioró|norodno[ci. Holistyczene zarz dzanie pastwiskiem sprawi, |e b dzie
ono jednak do[ bioró|onrodne - w koDcu nie wyrywa si wszystkich chwastów, cz [ z nich mo|e przetrwa na past-
wisku zachowuj c równowag .
Najwi ksza bioró|norodno[ powstanie dzi ki ”B czeniu” ró|nych ekosystemów i tzw. efektowi brzegu - je[li b dziemy
mie fragment pastwiska w peBnym sBoDcu, to b d tam inne ro[liny, ni| w cz [ci tu| za poBudniowym |ywopBotem,
gdzie ro[liny b d miaBy du|o mniej [wiatBa...
Sprawdzon metod na zwi kszenie bioró|norodno[ci pastwiska jest dokarmianie zwierz t sianem z bogatej w gatunki
B ki. Wa|ne jest by to siano pochodziBo z pózno skoszonej B ki (|eby miaBo nasiona) - w ten sposób cz [ nasion
przejdzie przez przewód pokarmowy ro[lin i ulegnie skaryfikacji. Dodatek nawozu (odchodów) sprawi, |e b dzie miaBo

480
dobre warunki do startu.
Kolejnym wa|nym czynnikiem jest czas od zamiany gruntu ornego w pastwisko. Wbrew pozorom wcale nie jest tak,
ze im dawniej nast piBa zamiana, tym wi ksza bioró|norodno[ . Nie mniej w pierwszym roku po wysiewie nie mo|emy
si spodziewa runi jak na 100 letnim, tradycyjnie u|ytkowanym pastwisku w Bieszczadach...

Farmer (2010-03-27 20:22:12)


To ciekawe, zwBaszcza górskie B ki.
Dzi kuj

Anonymous (2010-03-27 22:39:42)


Li[cie klonu zawieraj 86 g/kg/s.m. biaBka strawnego, gaB zie 30 g/kg/s.m. biaBka strawnego; li[cie brzozy 59 g/kg/s.m.
biaBka strawnego, gaB zie 19 g/kg/s.m. biaBka strawnego; li[cie bukowe 79 g/kg/s.m. biaBka strawnego, gaB zie 15
g/kg/s.m. biaBka strawnego; li[cie topoli 110 g/kg/s.m. biaBka strawnego, gaB zie 30 g/kg/s.m. biaBka strawnego;
dla porównania wyczyniec B kowy 77 g/kg/s.m. biaBka strawnego, kupkówka 76 g/kg/s.m. biaBka strawnego, trawy
B kowe 67 g/kg/s.m. biaBka strawnego, trawy pastwiskowe 162 g/kg/s.m. biaBka strawnego. Dowodzi to, |e li[cie
drzew dorównuj swoj warto[ci trawie dane (wg: Der Ziegenzuchter, 4/1986) zaczerpni te z ”Podr cznik Rolnictwa
Ekologicznego” Georg E. Siebeneicher

Wojciech Majda (2010-03-28 07:09:08)


@Farmer
Nie ma za co
@Anonimowy
Dzi ki za informacje

Czy ”ekolog” mo|e je[ mi so? WegetariaDskie mity cz.1 (2010-03-27 21:16)

[1]
Nie istniej wegaDskie zródBa peBnowarto[ciowego biaBka, które nie niszcz gleby.
Wiele osób jest zdziwionych, |e jem mi so... Ostatni nawet zadano mi pytanie:
”Jak osoba znaj ca si na ekologii i zaBo|yciel pr |nie rozwijaj cej si organizacji* zajmuj cej si promowanie
481
zrównowa|onego rolnictwa mo|e nie by weganem?”
sformuBowania ”pr |nie rozwijaj cej si ” nie byBo w pytaniu, ale osoba pytaj ca zapewne to miaBa na my[li;)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y si gn do zródeB - w tym przypadku do zródeB wegetariaDskiego
wyobra|enia, |e mi so jest bardziej ”nieekologiczne”, ni| dieta wegaDska. Oto cytat z gBównego polskiego
portalu wegetariaDskiego, [2]Wegetarianie.pl:

Aby pokaza , w jakim ogromnym stopniu spo|ywanie mi sa wpBywa na degradacj zasobów


naturalnych, przedstawia si poni|sze zestawienie. Obszar o powierzchni 5 boisk futbolowych
mo|e wy|ywi jedynie 2 ludzi jedz cych mi so, 10 ludzi jedz cych kukurydz , 24 ludzi jedz cych
zbo|a lub 64 ludzi jedz cych soj . Logika jest prosta - wyeliminowanie mi sa z jadBospisu wpBywa
bezpo[rednio na zmniejszenie gBodu na [wiecie.

Ta logika jest zbyt prosta, by nie napisa , |e to manipulacja. Zgodzi si mog z tym, |e z tej powierzchni w
ten sposób da si wy|ywi na diecie mi snej 2 osoby (cho mi si troch nie zgadza - [3]wspóBczynnik konwer-
sji [4]paszy dla krów wynosi 1:12, dla brojlerów wspóBczynnik ten dochodzi nawet do 1:1,75). W wyliczeniach
tych przyj to zaBo|enie, |e nasionami wyprodukowanymi na tym obszarze b d karmione zwierz ta.Co jest
z tym nie tak? Fakt, |e autorzy przyj li za dogmat nienaturalny sposób karmienia krów - ziarnem i na-
sionami (w wyliczeniach przyj to najprawdopodobniej wspóBczynnik konwersji paszy dla krów). Naturalny
pokarm krów to trawa, li[cie drzew i krzewów oraz zioBa le[ne, a nie jak wydaje si portalowi
Wegetarianie.pl: soja, kukurydza czy zbo|a! Autorzy tekstu przyj li równie| za fakt nie podlegaj cy
dyskusji przemysBowy chów zwierz t.
Ile jadBa mo|na uzyska z tego samego obszaru, gdy zwierz ta karmimy naturalnie czyli traw ?
Joel Salatin [5]zarz dzaj c holistycznie z tego obszaru (4ha) uzyskuje:

• 3,000 jaj*

• 1,000 brojlerów *

• 80 kur rosoBowych*

• 900 kg woBowiny

• 1100 kg wieprzowiny

• 100 indyków

• 50 królików

* Kury dostaj równie| ziarno


Z tego obszaru mo|na wyprodukowa (odejmuj c kury i jajka) 6,800,050 kcal |ywno[ci. Przeci tny czBowiek
potrzebuje rocznie 720 000 kcal (365 dni w roku x 2000 kcal). Dziel c B czn ilo[ kalorii z tego terenu przez
roczne zapotrzebowanie na kalorie wychodzi nam okoBo 9 osób. 9 osób, które b dzie dobrze wy|ywione,
|ywno[ci bogat w kwasy omega 3 i peBnowarto[ciowe biaBko. Do tego dochodzi warto[ od|ywcza ko[ci
i organów(nie uwzgl dnionych w wyliczeniach). Prosz to porówna z soj , pszenic i kukurydz i ich
[6]w tpliwymi ”warto[ciami” od|ywczymi...
Do[ istotn spraw o której twórcom wegetariaDskiego wyliczenia si jakby ”zapomniaBo” s nawozy. W jaki
sposób soja, pszenica czy kukurydza b dzie nawo|ona bez zwierz t? Moc wegetariaDskiego pozytywnego
my[lenia czy nawozami sztucznymi?
To jednak temat na osobny wpis...
Du|o informacji zawartych w tym wpisie pochodzi z ksi |ki [7]”The Vegetarian Myth: Food, Justice and
482
Sustainability”. Je[li jeste[ wegetarianinem i my[lisz, |e Twoja dieta jest bardziej etyczna, zdrowsza i dobra
dla planety koniecznie przeczytaj t ksi |k - rozwieje Twoje zBudzenia. Autorka ksi |ki Lierre Keith przez
20 lat byBa wegank .
P.S. Nie jestem przeciwny wegetarianom, ale sam nie jestem i mam nadziej , |e nigdy nie b d musiaB by .
Odpowiadaj c na zadane mi pytanie zacytuj Lierre Keith i niegrzecznie odpowiem pytaniem na pytanie:
”Jak ”ekolog” mo|e |ywi si ro[linami jednorocznymi uprawianymi w monokulturze?”
Kolejna porcja wegetariaDskich mitów ju| wkrótce.
A Ty co o tym my[lisz? Zapraszam do gor cej dyskusji :)

1. http:
//4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S65jRIO_luI/AAAAAAAAAas/28VSxz38g4Y/s1600-h/Wegetaria%C5%84skie+jedzenie.jpg
2. http://www.wegetarianie.pl/htmlp-5.html
3. http://draft.blogger.com/goog_137028200
4. http://www.cdr.gov.pl/kongres/files/3.3.1.pdf
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
7. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116

panika2008 (2010-03-27 21:53:10)


Uch... 9 osób (optymistyczne, bo jak sam piszesz nie uwzgl dnia paszy dla brojlerów) to ci gle < 24 lub 64. Nie
rozumiem problemu. Wy|sza efektywno[ ekologiczna diety wegetariaDskiej wynika z praw natury, których si nie
da przeskoczy , a s bezpo[rednik wnioskiem z II zasady termodynamiki... im wi cej po[redników, tym mniejsza
efektywno[ procesu, tym wi ksza dysypacja energii itd.

Wojciech Majda (2010-03-27 22:08:03)


Te obliczenia byBy bez uwzgl dnienia kur i jajek.
Soja, kukurydza i pszenica to nie jest jaki[ szczyt osi gni natury w przemienianiu energii sBonecznej w jedzenie.
Ro[liny te nie pokrywaj w 100 % przez 100 % czasu caBej gleby, zatem du|a cz [ energii jest marnowana.
Zwierz ta s w stanie przemieni rzeczy dla nas niejadalne (celuloz ) w jedzenie. Tak jest w przypadku traw czy
B tów...

jako (2010-03-28 11:33:20)


”9 osób to ci gle < 24 lub 64”
Ale te 24 lub 64, to przy zaBo|eniu, |e konwertujemy na |ywno[ olbrzymie ilo[ci taniej ropy i degradujemy gleb . To
taki |ywno[ciowy odpowiednik |ycia na kredyt - |ycie na kredyt jest pi kne, ale kiedy[ si koDczy. Trzeba b dzie ten
kredyt spBaci (zregenerowa gleb ) i nauczy si |y bez po|yczania (czyli bez taniej ropy).

Wojciech Majda (2010-03-28 12:07:35)


M drze mówisz jako. WBa[nie tworze wpis na ten temat...

Kresowa Zagroda (2010-03-28 14:25:24)


Ja w[ród wegetarian spotkaBam si przestrzeganiem zasady jedzenia jaja tylko niezal |onego. Czyli de facto bez
mo|liwo[ci dalszego rozrodu. Nie uzyskaBam nigdy odpowiedzi sk d w takim [wiecie braByby si kury :-))) A.

Wojciech Majda (2010-03-28 14:59:34)


I co zrobi z kogutkami :)
Jakby[ miaBa okazj , to przeczytaj t ksi |k Vegetarian Myth. Otwiera oczy.

483
www.boskawola.pl (2010-03-28 16:13:02)
Wszystkie te wyliczenia brzmi dla mnie przera|aj co! Co takiego etycznego jest w ”wegetarniazmie” czy ”ekologizmie”,
|e wyznawcy tych religii maj si za tak [wi tych i doskonaBych - jednocze[nie bez zmru|enia oka przeliczaj c i ludzi
i zwierz ta na kalorie i kg suchej masy..? To| to potworne... Jaki[ wynaturzony, przeciwny zdrowemu rozs dkowi
satanizm! Kury nie s bohaterkami mojego romansu, ale postawa pani Ewy, która je po prostu lubi, jest o wiele
bardziej ludzka i etyczna, ni| postawia szaleDca, który proporcje kuro-hektaro-kalorii wylicza. MiaBem zreszt starcie
z p. Cezarym WyszyDskim z Vivy wBa[nie a propos takich bezdusznych wyliczeD - przy tym, czy one s prawdziwe, czy
faBszywe, to mnie, prawd pisz c, guzik obchodzi, ja w ogóle taki sposób my[lenia odrzucam! - efekt zostaB opisany w
sylwestrowym wydaniu tygodnika ”Najwy|szy Czas!” i (w peBnej wersji) w styczniowym numerze miesi cznika ”KoDski
Targ”. Jak b d miaB chwilk czasu, wrzuc skany do netu - na pewno nie dzi[, bo przy wydajno[ci domowego B cza,
to po prostu niemo|liwe...

jako (2010-03-28 17:07:31)


Nie zauwa|yBem, by kto[ tutaj uwa|aB si za [wi tego ani doskonaBego. Zauwa|yBem grup ludzi, którzy dostrzegaj
problemy i próbuj znalez rozwi zania. Mo|e nieidealne rozwi zania, ale lepsze ni| to, co obecnie mamy.
Umiej tno[ wyliczania ilo[ci osób mog cych wy|y z hektara ziemi nie jest nieetyczna. Nieetyczne jest przemilczanie
wyników takiego wyliczenia. Niezrozumienie lub przemilczenie wyniku skutkuje masowym gBodem i/lub wyrzynaniem
s siadów za pomoc maczety, po to, by zdoby kilka k sów |ywno[ci.
W najbardziej [wiatBym i kulturalnym spoBeczeDstwie etyka staje si niepopularna, gdy prawdziwy gBód zagl da w
oczy.
Dlatego, o ile nie ka|dy musi w ten sposób my[le (ma Pan prawo odrzuca taki sposób myslenia), to kto[ w ten sposób
my[le jednak powinien. Moim zdaniem, im wi cej ludzi zna takie fakty, tym lepiej. Musimy zacz dostrzega [wiat
takim jakim naprawd jest, przesta odrzuca fakty dlatego, |e s nam niewygodne. Je[li tego nie zrobimy, to trwanie
w zBudnym bBogostanie zle si dla nas skoDczy.
Historia ju| wiele razy pokazaBa nam, co si dzieje ze poBeczeDstwami, które ze wzgl dów [wiatopogl dowych odrzucaj
twarde fakty.

www.boskawola.pl (2010-03-28 17:30:05)


No i wBa[nie o to mi chodzi: pisze Pan tak, jakby to Pan byB tym [wiatBym, zatroskanym i |yczliwym |yciu, a ja bym
tu robiB za chciwego i bezdusznego kapitalist , który dalej wBasnego nosa nie widzi... Moim zdaniem jest dokBadnie
odwrotnie. Wyliczanki tego rodzaju sBu| wyB cznie ideologii i niczemu wi cej. Nie s to |adne ”twarde fakty”. To
w ogóle nie s fakty! Jak wpis pana Wojciecha dowodzi, zasadzaj si bowiem na manipulacji i faBszerstwie. W
ogóle: jakie 4 ha..? Jakiej ziemi..? UkraiDskiego czarnoziemu, czy moich biednych piasków nad Pilic ..? Nie widz
tu miejsca na |adne fakty. Jest za to nachalna propaganda ”jedynego sBusznego stylu |ycia” i oczywiste uroszczenie
”jedynej sBusznej moralno[ci”.
Czy grozi nam gBód..? Panie, daj Pan spokój! Cena owsa i |yta wBa[nie spadBa poni|ej 30 zB/100 kg. Dla mnie to
super, utrzymanie koni b dzie mnie jeszcze mniej kosztowaBo - ale moi s siedzi gor czkowo my[l , co by tu zasia
zamiast tych zbó|, bo taka cena nawet im za rop nie zwróci. Cena koniny w skupie utrzymuje si na poziomie 6 - 8
zB/kg: a poniewa| konia, w przeciwieDstwie do [wini czy krowy nie da si utuczy na m czce kostnej i granulowanym
moczniku, hodowcy mi snych ”zimniaków” pBacz mi w mankiet za ka|dym razem, gdy takiego spotkam. 5 lat temu,
gdy konina kosztowaBa 10 zB/kg kupili klacze - matki, które teraz maj po 8 - 10 lat i ju| si na mi so nie nadaj ,
b d je musieli sprzeda za poBow normalnej ceny skupu...
Jaki gBód..? {ywno[ci jest za du|o. Co wynika równie| z absurdalnej, faBszuj cej normalny mechanizm popytu i
poda|y, polityki rolnej Jewrosojuza. {e co, |e w Afryce gBoduj ..? Jak przestan si wy|yna macztami, to od razu
i gBodowa przestan ! Taka jest wBa[nie naturalna kolejno[ rzeczy: najpierw jest wojna, a dopiero potem gBód i
choroby...

Wojciech Majda (2010-03-28 17:32:31)


@Boska Wola

484
Wydajno[ z ha jest poniek d zwi zana z ekonomi . Ewa jest zadowolona z wydajno[ci jej ziemi, ale je[li chcemy (a
ja chc ) by przemysBowe fermy drobiu (co maj po 100 tys. niosek i wi cej) znikn By to musi by jaka[ alternatywa i
dlatego te wyliczenia.
Pan Panie Jacku hoduje konie z miBo[ci, wi c nie patrzy w ogóle na wydajno[ . Je|eli chodzi o kwestie wy|ywienia
nas, Polski czy [wiata to tym sprawom trzeba si przygl da . Podobnie je|eli chcemy produkcj rolnicz opiera na
liczbach.
Na such mas si przelicza, bo to bardzo dobry wskaznik - |ywokost daje plony wielko[ci kilkadziesi t ton z ha.
Niestety wi kszo[ z tej masy (chyba 85 %) to woda. Trudno naje[ si wod (cho wg |ydowskiego dowcipu dobrze
zapeBnia |oB dek;)
@Jako
Amen :)

Wojciech Majda (2010-03-28 17:39:36)


@Boska Wola
Mój drugi wpis dzisiaj ( o ile si wyrobi ) b dzie poruszaB wBa[nie kwestie jako[ci ziemi i wyliczeD.
Kwestie gBodu w Afryce to jeszcze dopBaty do kukurydzy w USA. Trudno oceni , co jest przyczyn a co skutkiem, nie
mniej dopBaty do rolnictwa w USA i UE nie pomagaj w utrzymaniu produkcji rolnej w Afryce.
Co do gBodu, to paradoksalnie mimo niskich cen nie jest dobrze - z powodu dominuj cego sposobu zarz dzania rezer-
wami ”just on time”. W przypadku ziarna jest tak równie| - oby nie byBo gorszego roku, bo b dzie nieciekawie (dla
biednych ludzi).
P.S. Za bezdusznego kapitalist to na tym blogu ja uchodz , tak|e prosz sobie mojej metki nie przywBaszcza ;)

www.boskawola.pl (2010-03-28 17:46:55)


Panie Wojciechu, problem w tym, |e ostateczn konsekwencj takiego ”wskaznikowego” rozumowania (i p. Cezary z
Vivy nie powstrzymaB si przed jasnym tej tezy postawieniem!) jest taka, |e powinienem jak najszybciej moje konie
zabi . Bo ”marnuj ” w ten sposób zasoby, które mogByby kogo[ nakarmi : one si przecie| w ogóle do jedzenia nie
nadaj , nawet jako karma dla psów marnie by si spisaBy... Jak to nie jest totalitaryzm, to co to jest..? W tym
momencie to ja przestaj dyskutowa na sBowa, a zaczynam na pi [ci, czy jakiekolwiek ostre przedmioty, jakie mam
pod r k ...

Wojciech Majda (2010-03-28 19:22:42)


Na szcz [cie mamy jeszcze wBasno[ prywatn . Miejmy nadziej , |e ”WegetariaDski sen” si nie zi[ci nigdy... W razie
czego jak b d nas w przyszBo[ci rozkuBacza to do bitki si przyB cze :D

Anonymous (2010-03-28 20:38:34)


Wiecie co panowie, pozwólcie powiedzie sBówko.
Du|o m drych komentarzy padBo, ale jako[ wszystko zr cznie omija sedno rzeczy, i niestety caBa dyskusja to teorety-
czne pierdu-pierdu.
Z wpisów pana Wojciecha wynika (je[li dobrze zrozumiaBem), |e nie ma pan dost pu do [wie|ej |ywno[ci od rolnika,
tak?
To znaczy, |e je pan mi so ze sklepu. I ono jest ”produkowane” metodami potwornie degraduj cymi [rodowisko
(stBoczenie, problem odchodów, zanieczyszczenia...). Co wi cej, mi so to jest |aBosnej jako[ci(bo to masówka, no
chyba |e pan kupuje tylko elitarne kieBbaski), które panu de facto szkodzi.
A wegetarianie wcinaj cy soj , oprócz tego |e niszcz sami siebie(praktycznie caBa soja jest GMO - nie czarujmy si
etykietkami ”niemodyfikowana”), to soja jest nieergonomiczna, monokulturowa i w ogóle pfe pfe :)
Czym tu si podnieca , wegetarianizm, weganizm, nabijanie pychy, tak czy siak wi kszo[ z nas |yje w miastach i
swoim obrazem |ycia niszczy planet . Wi c nie wa|ne co si je, niech ka|dy je to co naprawd potrzebuje, ale niech je
SWOJE JEDZENIE, SWOJE WAASNE PRZEZ SI WYHODOWANE. Wtedy wszystkie durne dyskusje zakoDcz
|ywot.....

485
Jurek (2010-03-30 09:31:29)
My[l |e Anonimowy dotkn B sedna problemu.
Ja sam jestem sobie od 16-stu lat wegetarianinem (ostatnio lakto-owo, czyli przyswajam mleko i jajka), prze[lizgn Bem
si po witarianizmie i innych wynalazkach.
To co mnie na ten moment odrzuciBo od witarianizmu, mimo |e czuBem si na nim [wietnie, to totalna hipokryzja
która byBa moim udziaBem.
NIE DA si w polskim klimacie by raw-foodyst i je[ zdrowo, je[li nie ma si do tego bardzo dobrze przygotowanego
gospodarstwa z wybitnie opanowanymi metodami uprawy ro[lin na przedBu|onym cyklu wegetacyjnym (czary-mary z
mikroklimatem, upraw na grzej cym kompo[cie, itp) + super-hiper spi|arni a mo|e nawet lodowni.
Bo to co si da kupi , zakBadaj c |e nie jest si milionerem mieszkaj cym w okolicach powiedzmy Warszawy, to jest
masakra...
D |enie do samowystarczalno[ci z naciskiem na zdrowe, wBasne jedzenie jest na ten moment dla mnie wa|niejsze
ni| konkretna filozofia |ywieniowa. Szczególnie |e moja ”filozofia” opiera si gBównie na przekonaniach moralnych i
badaniu samopoczucia po konkretnym jedzeniu. Dane ’naukowe’ s tak sprzeczne i maBo obiektywne, |e nie wiadomo
czemu wierzy .
Dlatego d | do produkowania jak najwi kszego % swojego |areBka bez chemii, warto[ciowego, nie p dzonego.
A |e nie jestem w stanie osobi[cie zar|n [wini, dopóki to mnie b dzie ”ja lub ona” i uwa|am intencjonalne zabijanie
zwierz t za co[ moralnie niewBa[ciwego (ale nie zamierzam nikogo ”nawraca ” i prosz o ”nienawracanie” mnie równie|
;) ), to uprawiam wyB cznie ro[liny. Jaj ju| nie produkuj bo husky s siada miaB miej oporów przed zabijaniem ni| ja
i pojawiB si w okolicy zanim zd zyli[my stworzy chicken tractor :) Mleko bior od s siadów, którym zagl dam do
obory i wiem czym krow karmi a czym nie. Nie maj certyfikatu i Bóg zapBa , bo w ten sposób mam eko-mleko za 1
zB za litr... opBaca mi si to bardziej, póki co, ni| wBasna krowa. Szczególnie |e nie mam dla niej budynku. Oczywi[cie
obornik byBby miBym dodatkiem do kompostownika....

Wojciech Majda (2010-03-30 10:36:45)


@ Anonimowy
Pisanie o soi, |e jest niemodyfikowana oznacza, |e jest to zwykBa, wysuszona soja a nie , ze jest to soja niemody-
fikowana genetycznie.
Taka niemodyfikowana soja nie zostaBa ze[rutowana, Bugowana czy pra|ona. {ywno[ w sklepie w Polsce nie musi
by opisywana jako nie zawieraj ca GMO, bo teoretycznie jedzenie bezpo[rednio spo|ywane przez ludzi nie mo|e by
GMO. Inna sprawa jak jest w rzeczywisto[ci...
Mi so i produkty zwierz ce kupuj ”normalne”. Cokolwiek to w dzisiejszych czasach znaczy.
@Jurek
Zgadzam si co do wi kszo[ci.
Nie mniej... Wklej jedn moj wypowiedz z forum:
”Nie mo|emy myli poj . Mamuty |yBy w du|o zimniejszym klimacie ni| rosn awokado... Awokado poza tym
pochodzi z Ameryki PoBudniowej, nie z Afryki.
Najlepszym dowodem na to, |e ludzie nie byli tradycyjnie weganami jest to, |e nie istnieje (i chyba nie istniaBo) |adne
wegaDskie spoBeczeDstwo pierwotne.
Chocia|by najstarszy stworzony przez czBowieka rysunek przedstawia polowanie:
http://en.wikipedia.org/wiki/Art of the Upper Paleolithic
Przodkowie ludzi zacz li u|ywa narz dzi 5-2 milionów lat temu, zatem wszystko obywaBo si bez Bapania - rzucano
czy dzgano zwierz dzid . ”CzBowiek” nie wtapiaB z bów w sier[ , tylko u|ywaB no|a zrobionego z ko[ci czy kamieni
do wyci cia otworu w brzuchu zwierz cia. ”Ludzie” je[li co[ wi kszego upolowali to nie jedli mi sa - |ywili si or-
ganami, bo w nich wi cej tBuszczu byBo. TBuszcz to skBadnik, który zapewniaB najwi cej energii i byB zatem najbardziej
po| dany. Jakby nie byBo 60 % suchej masy mózgu to wBa[nie tBuszcz.
Kolejne zródBo |ywno[ci dla przodków ludzi to padlina i resztki zwierz t upolowanych przez mi so|erców.
Brzmi to obrzydliwie, ale takie s fakty - jedzenia byBo ci gle maBo, wi c jak co[ byBo zjadliwe, to si to jadBo... ”

486
vegie (2010-04-15 13:20:56)
Kto[ mi to na forum wkleiB
Ludzie, jak wy to liczycie? Trac wiar w ludzko[ jak czytam takie bzdury.
Z 4 hektarów uzyska si 20 ton siana. To starczy na wy|ywienie raptem 3 krów, oczywi[cie pod warunkiem, |e jeszcze
kup kasy zainwestuje si w dodatkowe od|ywki - kiszonki, ziarna. Akurat b dzie 900 kg woBowiny. Yo, na tym si
koDczy wydajno[ 4 hektarów. Tzn zle, skoDczyBa si jeszcze zanim zacz li[my liczy , bo na samym sianie krowa nie
poci gnie.
Na 4 hektarach to akurat mo|na sobie postawi gospodarstwo z pomieszczeniami dla tych zwierz t i maBe pastwisko,
a lwi cz [ pokarmu dla tych zwierz t trzeba sprowadza od s siada, który potrzebuje 20 hektarów by wy|ywi te
nasze ”tanie” zwierz ta.
OK, a teraz jeszcze trzeba uwzgl dni :
- pomieszczenia gospodarcze dla zwierz t
- rzeznie
- dodatkowe koszty obróbki
To wszystko zu|ywa gigantyczne ilo[ci energii, wody - no, ogólnie kosztuje. Jak gigantyczne ilo[ci wody zu|ywa rzeznia
mo|na zapyta dowolnego technologa ochrony [rodowiska. Biochemicznego zapotrzebowania tlenowego [cieków z
rzezni nie przeskoczy si .
Kolejna sprawa, czemu akurat uwzgl dniono soj do porównaD? Bo na jakim[ maBym portaliku wege kto[ tak napisaB?
Spoko, jak si poszuka innego portaliku wege to mo|na znalez jeszcze mniej wydajne ro[liny. W sumie jakby porówna
najbardziej wydajn produkcj mi sn z najmniej wydajn ro[linn , ”zapomnie ” uwzgl dni koszty dodatkowego
przetworzenia inwentarza w posiBek, problemy z zatruciem [rodowiska w trakcie tej|e produkcji - to wyjdzie ”tylko”
kilkakrotnie mniejsza efektywno[ produkcji mi sa w porównaniu do ro[lin.
Ale je[li ju| wezmiemy do obliczeD np ziemniaki, to mamy 175 osób z 4 hektarów. NiezBe porównanie, 2 osoby z
hodowli krów + gigantyczne ilo[ci [cieków i dodatkowo zu|ytej energii, albo 175 osób z ziemniaków. No, w przy-
padku marchewki troch gorzej, bo raptem 80 osób.
Ale spoko, po co bra 175 osób, jak to wygl da? Lepiej uwzgl dni co[ tak maBo wydajnego jak kukurydza i przed-
stawi [wiatu wielkie odkrycie, |e taka powierzchnia upraw wy|ywi tylko 10 wegetarian.
Spoko, ja proponuj w nast pnym artykule porówna broilery do uprawy np gozdzików, dopiero si oka|e jacy ci
wegetarianie s nieekologiczni!
ehh....

Wojciech Majda (2010-04-16 06:17:49)


@ Veggie
To porównanie (soi) pochodzi ze strony Wegetarianie pl i u|yte zostaBo jako argument za wegetarianizmem. Dane
dotycz ce tych obliczeD portal Wegetarianie.pl zabraB najprawdopodobniej od organizacji VegFarm.
Trudno oceni ”wielko[ ” portalu. Wegetarianie.pl jest lepiej wypozycjonowane ni| Twój serwis, wi c mo|e dlatego
u|yBem danych z tego portalu...
Nie wiem sk d wzi Bo Ci si wyobra|enie, |e chc |ywi krowy sianem? Przez cz [ roku zapewne b dzie to niezb dna,
jednak w sezonie krowy |ywi si b d runi pastwiskow , która jest kompletnym pokarmem dla krów. Swoj drog
siano dobrej jako[ci równie| jest wystarczaj cym pokarmem dla krów. Zwykle jednak dokarmia si je ziarnem i pasz
by szybciej przybieraBy na wadze. Farmer z opisu tego jednak nie robi.
Je|eli chodzi o pomieszczenia dla zwierz t to rzeczywi[cie zajmuj troch miejsca. Nie mniej jaki[ gara| dla ci gnika
te| musi by (ci gnik jest potrzebny by uprawia ro[liny jednoroczne np. wymienione przez Ciebie ziemniaki).
Pomieszczenia nie musz by a| tak du|e, bo [winie s w trzymane na pastwisku i zabijane przed zim , kury s
zamykane w specjalnie przystosowanym do tego tunelu foliowym, który przez wiosn - jesieD wykorzystywany jest
jako szklarnia do uprawy warzyw.

Wojciech Majda (2010-04-16 06:43:05)


@ Vegie

487
Nie wiem co masz na my[li pisz c ”dodatkowe koszty obróbki”. W tej chwili nie rozpatrujemy chyba tego pod katem
ekonomicznym. Zreszt skoro rolnicy hoduj [winie to musi si to opBaca na dBu|sz met .
Co do zu|ycia wody w celu zabijania zwierz t:
http://www.youtube.com/watch?v=k4P229ArpZA &feature=related
Na tym filmie pokazane jest jak kurczaki s przerabiane na farmie z której pochodz ”mi sne” statystyki. Nie wiem czy
zu|ywane jest do tego du|o wody czy nie. Wiem jednak jedno - nie jest to woda ”zmarnowana” gdy| sama woda wraz
z zawartymi w niej biogenami sBu|y za [wietn irygacj i nawóz dla pastwiska. Zatem bez problemu ”przeskakuje si ”
biologiczne zapotrzebowanie na tlen. Z prostego powodu - wykorzystuje si takie techniki w którym ten wskaznik w
ogóle nie ma zastosowania. Nie wiem, czy prawo USA zezwala na zabijanie zwierz t na farmie. Zapewne w przypadku
krów byBoby podobnie - nie byBoby [cieków z rzezni a byBby cenny nawóz. Mo|liwe, |e wi kszo[ ”odpadów” z uboju
krowy mo|na by da [winiom do zjedzenia (to musiaBbym jeszcze doczyta ).
Dlaczego u|yto soj do porównaD? Mo|liwe, |e dlatego poniewa| jest ro[lin która mo|e zaspokoi (w kiepski sposób
ale jednak) wszystkie niezb dne czBowiekowi makroskBadniki od|ywcze (tBuszcz i biaBko).
Ziemniaki nie s zródBem tBuszczu. yródBem biaBka s pod warunkiem, |e zostan poB czone z innym produktem
(zwierz cym b dz ro[linnym).

Wojciech Majda (2010-04-16 06:54:03)


ChciaBbym zaznaczy , |e dieta wspóBczesnego wegetarianina jest lepsza dla [rodowiska ni| dieta przeci tnego zjadacza
mi sa (z racji tego, |e je ni|ej w BaDcuchu pokarmowym).
Jednak je[li b dziemy |ywi si zwierz tami pochodz cymi z wypasu (idealnie z systemu agrole[niczego) to taka dieta
b dzie du|o lepsza dla [rodowiska ni| przeci tna dieta wegetariaDska. Z prostego powodu - jakie[ [rodowisko na
pastwisku istnieje poza monokultur soi, ziemniaków czy zbó|.
Celem PIP jest promowanie trwaBych osiedli ludzkich. Trudno o wysoki poziom zbiorów jakichkolwiek ro[lin jed-
norocznych bez nawozów sztucznych lub obornika czy innych produktów odzwierz cych.

Anonymous (2010-04-16 12:10:34)


Szanowny Pan opisuje na swoim serwisie sytuacje idealn , która (niestety) nie dotyczy praktycznie wszystkich
jedz cych ”mi so”, b dz nie.
Dlatego wydaje mi si porównywanie jednego (wyidealizowanego)wyj tego przypadku z ludzmi którzy obrali sobie
inn dost pn dla nich drog ku polepszeniu stanu [wiata i ul|enia okrutnie traktowanym zwierz tom w hodowlach
przemysBowych, za niewBa[ciwe.
Wydaje mi si , |e nie nale|y si sprzecza która metoda ochrony [rodowiska jest sBuszniejsza, a zastanowi jak je
sensownie poB czy .
pozdrawiam
Marek

Czy na rolnictwie mo|na zarobi ? (2010-03-28 15:46)

Czy na rolnictwie mo|na zarobi ?


To do[ istotne pytanie.
Ostatnio pojawiBy si na blogu gBosy, |e to co wypisuje tutaj jest wirtualne i nie ma pokrycia w rzeczywisto[ci.
Chodzi konkretnie o komentarz dotycz cy opBacalno[ci hodowania [1]drogich [wiD.
We wpisie o drogich [winiach podaBem przykBady firm które sprzedaj szynk w cenie niemal 1200 zB za
kilogram. OpisaBem równie| co ludzie robi , |e przeci tny przychód ze [wini zwi ksza si z 220 $ (okoBo
650zB) za [winie do 1000 dolarów (okoBo 2900zB) za [wini . Koszt wyprodukowania [wini drogiej to okoBo
600zB, zysk zatem wynosi 2300zB. Niestety nie dysponuj danymi mówi cymi o tym, jak wygl daj koszty w
przypadku tuczu normalnej [wini w USA.
By osi gn wy|sz cen na nasz [wini (za [wini mo|esz zamieni dowolny produkt rolny) trzeba znalez
488
osob , która b dzie skBonna zapBaci za to zwierz wi cej. Ludzie s skBonni i pBac wi cej za lepszy
produkt. PrzykBad:
Maluch i Mercedes to s samochody. Mercedesy s jednak zwykle troch :) dro|sze ni| Maluchy. Dlaczego?
Poniewa| Mercedesy:

• komunikuj presti|

• s bezpieczniejsze

• s wygodniejsze

• maj lepsze osi gi

• wi cej w nie mo|na zapakowa

Je[li uwa|asz, |e w Polsce nie ma takich ludzi, którzy s gotowi zapBaci wi cej za dobrej jako[ci [winie to
si mylisz - po prostu nie mo|esz ich znalez lub oni nie mog Ci znalez .
Samo si to jednak nie zrobi - musisz m drze wyda odpowiedni ilo[ pieni dzy. lub popracowa nad
marketingiem samemu. Zadam Ci pytanie ile godzin w zeszBym tygodniu po[wi ciBe[ na marketing swoich
produktów? Zero, jedn , dwie? Mo|e tak 20?
PrzykBadowo w mie[cie w którym mieszkam (Gniezno okoBo 70 tys mieszkaDców) nie ma sklepu ze zdrow
|ywno[ci . Nie ma równie| w internecie informacji, |e jaki[ rolnik z okolicy oferuje |ywno[ ekologiczn .
Warto zauwa|y , |e osoby zainteresowane ekologi , to zwykle mBodsi ludzie, bardziej obeznani z cywilizacj -
oni w poszukiwaniu informacji pytaj zwykle googla pierwszego. Ja wpisaBem ”|ywno[ ekologiczna Gniezno”
i nie pojawiB si |aden warto[ciowy wynik. Ch tnie kupi jaja od chBopa (po inspekcji jego kur) nawet po
55-60gr sztuka (w Kauflandzie mo|na kupi 30 jaj za 9,99zB). Jestem skBonny zapBaci komu[ ponad 50 %
wi cej za jajka (byle byBy z wypasu pastwiskowego). Lepsze sBowo to byBbym, bo nikogo nie znalazBem...
Polecam lektur :
[2]Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której mo|na zaufa ?
Skoro w Polsce ludzie s biedni, to dlaczego niektórzy równie| je|d| Mercedesami?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html#comments
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-znalesc-klienta-na-produkty.html

www.boskawola.pl (2010-03-28 16:34:10)


Panie Wojciechu, produkt, który Pan oferuje, w postaci doradztwa w projektowaniu ogrodów le[nych, upraw, itd. -
posiada dla potencjalnych klientów warto[ oczywist i wielkiego marketingu poza aktywno[ci w sieci nie wymaga.
Sprzeda| produktów ”naprawd zdrowej |ywno[ci”, to zadanie o caBkowicie ró|nym, o kilka rz dów wi kszym stopniu
komplikacji!
Prawd pisz c, nawet o tym my[laBem i próbowaBem zainteresowa znajomych z du|ej sieci FMCG. To jest jednak
naprawd bardzo trudne. Kilka tylko trudno[ci dla przykBadu:
a) w normalnych warunkach gros korzy[ci uzyskuje si dzi ki efektowi skali i zasadzie ”du|y obrót, maBy zysk”.
Wystarczy popatrze na list najbogatszych ”Forbesa”: producentów dóbr luksusowych w pierwszej dziesi tce brak!
Jak jednak uzyska efekt skali, je[li wyklucza si monokultur ..? Która nie tylko jest wydajna, ale te| - co istotne:
Batwa w obsBudze! Wczoraj pomagaBem Radkowi, druhowi memu serdecznemu, usuwa karpy olszyn, które wyci B na
swojej B ce. ZwróciBem mu uwag , |e usuwaj c je, grozi caBej B ce zabagnieniem. OdparB, |e trudno - ale bez drzew
Batwiej jezdzi ci gnikiem... Równie| sprzeda| |ywno[ci ”naprawd ekologicznej” trudno prowadzi na wielk skal ,
je[li nie ma du|ych, wyspecjalizowanych producentów (o co nie tak Batwo).
b) oprócz tego, |e znalezienie dostawców to manufaktura i rzemiosBo, to i dalsze etapy ”logistycznej obróbki” nie
wygl daj lepiej: taka |ywno[ jednak na ogóB szybciej si psuje, przy tym cz sto wygl da maBo atrakcyjnie, no i jest

489
dro|sza...
c) wylansowanie mody na tak |ywno[ wymaga du|ych nakBadów - a przy tym, tyle jest przecie| produktów konkuren-
cyjnych, mo|e nieuczciwych, ale przecie| ju| na rynku zasiedziaBych...
Pozdrawiam najserdeczniej

jako (2010-03-28 17:27:02)


Nie od razu Kraków zbudowano.
Sama [wiadomo[ u rolnika, |e s alternatywy do obecnych metod uprawy, jest bezcenna.
Cz [ odwa|niejszych rolników spróbuje nowych metod - cho by dla |ywno[ci na wBasne potrzeby.
Zwiadomo[ istnienia alternatywy uBatwi dostrzeganie wad obecnych metod.
Trzeba czasu. Ci bardziej odwa|ni sporo zaryzykuj , ale w razie znacz cej zmiany warunków (np znaczny wzrost cen
ropy i nawozów) b d lepiej przygotowani.

cedric (2010-03-28 18:45:42)


Je[li rolnictwo ma by wykorzystane jako jedyne zródBo dochodu to wymaga zaanga|owania na wi ksz skal . Jednak
na mniejsz mo|e by dodatkiem do wykonywanego zawodu lub uzupeBnieniem emerytury . Zmniejsza te| wydatki na
|ywno[ , wod , energi i [mieci w porównaniu z |yciem w blokowisku , przyczynia si do aktywno[ci fizycznej , uczy
dzieci pracowito[ci i szacunku dla pracy , je[li posesja jest dobrze i pomysBowo urz dzona mo|e by to przyjemniejsze
ni| wyjazdy na wczasy .
yródBem dochodu mo|e by agroturystyka ( moi rodzice traktuj to pobie|nie , jako dodatek do emerytury - jednak
dostarcza kilka tysi cy rocznie ).Je[li kto[ potraktowaBby to powa|nie
mógBby du|o wi cej . Podam przykBady atrakcji w takim gospodarstwie :
- k cik warzywno - owocowy dla go[ci ;
- bezpieczny plac zabaw dla dzieci -piaskownica , hu[tawki , szaBasy , drabinki , liny , baseniki , maBe boisko do kosza
, siatkówki , [cie|ki rowerowe ;
- maBy ogród ozdobny , botaniczny ;
- miejsce na ognisko czy grilla ;
- pole namiotowe ;
- basen lub kort tenisowy - oczywi[cie wi ksze nakBady , ale kort mógBby mie du|e wzi cie i staBych go[ci .
- w zimie tereny do biegania na nartach .
Je[li chodzi rozmna|anie zwierz t mog to by pomysBy niszowe - rzadkie rasy kotów , psów , pawie , ba|anty , inny
drób ozdobny , strusie , kozy .
Rozwa|aj c upraw ro[lin ozdobnych mógBbym zasugerowa ro[liny rzadkie , niedost pne w Polsce . Mo|liwo[ci s
teraz jak nigdy . Wystarczy wyjazd do Anglii czy Holandii .
Nie wiem czy mo|na kupi np. nowe odmiany warzyw , kieBki ro[lin ( soja , soczewica ,lucerna , rzodkiewka , brokuB,
burak, pszenica, kapusta, kalarepa ,kukurydza , owies , gorczyca , groch - nie ka|demu chce si tego pilnowa w domu
). Mo|e warto zainteresowa si rzadszymi owocami , borówk amerykaDsk , truskawk poza sezonem . To tylko
takie luzne propozycje .

cedric (2010-03-28 20:02:00)


Dobrze urz dzone gospodarstwo agroturystyczne zapewni go[ciom z miasta k piel sBoneczn , wodn i le[n .
http://www.ibles.pl/dzialalnosc/wydawnictwa/doniesienia-ibl/doniesie nia-4-2009.pdf

Kresowa Zagroda (2010-03-28 20:37:04)


czyli dojenie ludzi, a nie zwierz t... :-)
górale ju| od dawna mówi na turystów ”stonka”, ale tylko dzi ki tej stonce |yj wygodnie. Gdyby mieli si utrzyma
ze swoich hal i ekologicznych serów, to siedzieliby do tej pory w szaBasach na co dzieD, a nie od [wi ta.
Pewien czBowiek, nie-Polak, osiedliB si jaki[ czas temu w Polsce i uczy jak si biznes kr ci w rolnictwie. OdtworzyB
proces dawnej technologii pieczenia chleba, pocz wszy od siania, zbioru i u|ywania |aren. Piecze chleb w piecu chle-

490
bowym, opalanym drewnem olchowym i brzozowym. Jeden bochenek kosztuje u niego... 40 zB. Fajnie! Tylko kogo
sta na takie zdrowe |ywienie? Mo|e na prezent, rarytas, przysmak raz do roku lub na imprez snobów. Po prostu
nisza.
Ile mo|na w ten sposób chlebów upiec? Nawet je[li si postawi 10 pieców chlebowych (wliczy koszty w cen chleba).
Sposób na codzienne |ycie dla pojedynczej rodziny. Ale domu z tego nie postawi , nawet, gdyby bochenek kosztowaB
50 zB.
Pozdrawiam, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-03-28 22:04:03)


@Boska Wola
Nie mówi , |e trzeba od razu sprzedawa szynk za 1200zB. Nie mniej, jak si postaramy, to mo|e nasze prawnuki?
Raczej nie bedzie to trudne zwa|ywszy na inflacj i kBopoty w ZUS’e :D
Do rzeczy. Najpierw mo|na si skupi na prostszych rzeczach, takich mniej przetworzonych jak jaka i warzywa.
I trzeba pracowa (tzn. projektanci permakulturowi musz ;) by systemy agrole[nicze byBy Batwe w zarz dzaniu - wtedy
maj szans by ”sprzedane” rolnikom.
@jako
Racja. W jakim[ sensie mo|na by troch permakulturowym i troch konwencjonalnym rolnikiem. Np. Do tego by
korzysta z dobrodziejstwa |ywopBotu nie trzeba od razu wyrzeka si nawozów sztucznych
@Cedric
Dobrze kombinujesz. Jedno B czy si z drugim, bo jak letnik przyjedzie na wakacje i mu jadBo zasmakuje, to i mo|e
klientem na jajka, owoce i warzywa b dzie?
@Ewa
No jak si prosz strzy|enie id c na Krupówki to jak biednym ludziom odmówi ? :D
Ewo w Polsce jest sporo bur|ujów. Sam ch tnie kupiBbym drogie jajka, no ale nie ma.

Anonymous (2010-03-31 17:05:07)


kilka sBów od ekonomisty, je[li jest popyt to jest i poda|. W polsce jest popyt na tani |ywno[ (jak zreszt na
caBym [wiecie) wi c producenci (rolnicy) skupiaj si na tanich produktach. popyt na drog zdrow zywno[ wci |
jest bardzo maBy, bo jak to wielu mówi ”na co[ trzeba umrze ” wi c nie przejmuj si jakie [wiDstwa Baduj w siebie
i jakie geny przekazuj swoim dzieciom (bo podatno[ na choroby, alergie nabyte za |ycia przekazuje si w genach)
nawiasem mówi c trzeba mie jeszcze podstawow wiedz i [wiadomo[ w tych tematach. inna sprawa to podej[cie
tych którzy popieraj teori ewolucji, mówi cych sobie ”co mnie nie zabije to mnie wzmacnia” i |r wszystko, mówi c
|e si uodparniaj na te wszystkie ”E-ile[ tam” i to pozwoli im prze|y :)
Jak b dzie? tego by mo|e si nie dowiemy za naszego |ycia, bo konsekwencje mo|e poznaj nasze dzieci lub wnuki.
I jeszcze jedna uwaga na koniec:
na [wiecie istnieje co[ takiego jak media, a co za tym idzie propaganda.
O wielu rzeczach nie jeste[my informowani przez media lub wr cz nas okBamuj , bo jakie[ lobby zapBaciBo za wyciszanie
prawdy.

Wojciech Majda (2010-03-31 20:18:00)


”co mnie nie zabije to mnie wzmocni”... Ja dodaBbym jeszcze do tego jeszcze :
no chyba, |e si kumuluje w organizmie:/
Nie dziwie si , |e przemysB promuje jedzenie ziaren. Aatwo mo|na zrobi z 0,5 kg pszenicy (która teraz kosztuje 45gr
za kilogram) produkt, który sprzeda si za 4 zBote. Na mi sie trudno mie 20 krotn przebitk .
Dzi[ czytaBem o soi i si troch przeraziBem...

Wojciech Majda (2010-03-31 20:24:42)


Zastanawia mnie Anonimowy czy alergi nabyt z powodu zBej jako[ci |ywno[ci mo|na ”przekaza ” w genach dzieciom.
Raczej tak nie jest.

491
Inna sprawa je[li jedzenie/[rodowisko doprowadza do uszkodzenia komórek jajowych u kobiet czy plemników u
m |czyzn. Je|eli w tym pierwszym przypadku nic si nie da raczej ju| zrobi to je|eli chodzi o m |czyzn odstawienie
”zBej |ywno[ci” powinno poprawi ilo[ i |ywotno[ plemników. Nie dzieje si to tak od razu, nie mniej jest to jakie[
rozwi zanie.
Mimo wszystko dzi kuj , |e podzieliBe[ si z nami Twoj opini .

Ile ludzi mo|e |y na Ziemi? (2010-03-28 21:30)

[1]

Kontynuuj c niejako temat wegetarianizmu postanowiBem opisa ciekaw koncepcj któr poznaBem dzi ki
ksi |ce [2]”The Vegetarian Myth: Food, Justice and Sustainability”.
Kiedy ludzko[ zacz Ba korzysta z paliw kopalnianych? WedBug potocznej wiedzy okoBo XVIII czy XIX
wieku. Lierre Keith (autorka ksi |ki) zwraca uwag , |e ludzie zacz li wykorzystywa paliwa kopalniane du|o
wcze[niej - okoBo 10 tys. lat temu. Pierwszym paliwem kopalnianym byBa...gleba. Ta nowatorska koncepcja to
”gleba kopalniana”* ( z ang. fossil soil od fossil fuel, czyli paliwo kopalniane). Jakby si zastanowi ma racj -
ludzie karczuj c lasy, orz c sawann wykorzystywali i niszczyli gleb do uprawy ro[lin jednorocznych. Gleb
która tworzyBa si przy udziale energii sBonecznej, ro[lin i zwierz t przez setki tysi cy lat zanim czBowiek
zacz B ja uprawia .
*Jak kto[ ma lepsze tBumaczenie to si polecam.
Jednym z dobrych przykBadów co si stanie ze [rodowiskiem gdy ”skoDczy si energia w glebie” (czytaj spad-
nie poziom materii organicznej) i zwi kszy si zasolenie s tereny dzisiejszego Bliskiego Wschodu. Na Bliskim
Wschodzi jest a raczej byB obszar zwany {yznym PóBksi |ycem. Nazwa ta pochodzi od... |yznej gleby która
wyst powaBa na tym obszarze.

492
[3]
Czerwony obszar to teren tzw. {yznego PóBksi |yca - jednego z trzech miejsc na [wiecie, gdzie
narodziBo si rolnictwo. Rysunek dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
{yzny póBksi |yc to równie| kolebka pierwszych cywilizacji. To tam narodziBo si rolnictwo, to równie| tam
pierwsze daBy o sobie zna objawy do czego rolnictwo mo|e doprowadzi . Czytelnikom nale|y si kilka sBów
wprowadzenia. W tym rejonie wymy[lono koBo i pismo. Pola pocz tkowo rodziBy obfite plony. Przyczyn
tego byBa mi dzy innymi |yzna gleba bogata w materi organiczn . Pierwsi rolnicy orz c gleb przyczyniali
si do mineralizacji tej|e materii organicznej. Dzi ki temu uwalniane byBy pierwiastki (w materii organicznej
zawarte), które pózniej byBy wykorzystywane przez ro[liny uprawne jako nawóz. Warto zauwa|y , |e pola
pierwszych rolników do[ cz sto równie| nawo|one byBy krwi . Ludzk . {yzny PóBksi |yc to równie| teren
pierwszych wojen na wi ksz skal .
Po kilku tysi cach lat, gdy poziom humusu nie byB ju| tak wysoki zarz dcy wpadli na pomysB, |e mo|na
uzyska jeszcze wy|sze plony, gdy b dzie si pola nawadnia . Stworzenie sieci kanaBów irygacyjnych
wymagaBo:

• wBadzy centralnej, która by zarz dzaBa kanaBami


• sposobu komunikacji, który byBby czytelny i jasny (dla tych dla których ma by czytelny i jasny) -
pisma
• wykonawców robót - niewolników/sBug/poddanych
• ludzi dbaj cych o wykonywanie poleceD wBadzy centralnej - armii
• ludzi dbaj cych o legitymizacj tej wBadzy - kapBanów

Trudno powiedzie czy wykorzystano te elementy by stworzy system, czy potrzeba systemu stworzyBa te
elementy. Nie mniej warto wiedzie , |e to rolnictwo byBo przyczyn powstania paDstwa i instytucji niewol-
nictwa. Aowcy-zbieracze nie dysponowali nadwy|kami jedzenia umo|liwiaj cymi wystawienie armii/sBu|b
493
porz dkowych. Zreszt jak trzyma kogo[ w wi zieniu w [rodku puszczy/sawanny? Co miaBby tam robi
wi zieD, jaki byBby tego sens?
Niestety poprzez nieracjonaln irygacj nast piB wzrost zasolenia gleby. Najpierw przestawiono si z pszenicy
na upraw zbó| bardziej odpornych na zasolenie - jak owies, potem na jeszcze bardziej odporny j czmieD.
Z czasem nie daBo si jednak uprawia niczego... W ci gu kilku tysi cy lat {yzny PóBksi |yc zmieniB si w
sBony póBksi |yc i w konsekwencji w pustyni . Dobrym przykBadem jest Irak - kraj, który importuje wi ksz
cz [ swojej |ywno[ci. {ywno[ dotowana jest z pieni dzy ze sprzeda|y ropy. Co stanie si z ci gle rosn c
populacj Irakijczyków gdy skoDczy si ropa? Czas poka|e. Historia uczy jednak, |e ludzie wol walczy ni|
gin z gBodu. Bogactwa |yznej gleby Irakijczycy ju| nie maj .
Lierre Keith zadaje w ksi |ce pytanie ”Ile ludzi mo|e wy|ywi Ziemia w sposób trwaBy?” Nie daje konkret-
nej odpowiedzi, cho uwa|a liczb 500 milionów za zbyt du| . To dlatego rozwa|ania wegetarian na temat
wydajno[ci |ywienia ludzi soj a wydajno[ci |ywienia ludzi mi sem jest myl ca. Obrazowo przedstawi to
porównanie:
Przeci tny bokser za|ywaj cy sterydy, po za|yciu amfetaminy przed walk jest w stanie pokona dobrego
”czystego” boksera. Bo jak|e mo|na wygra z osobnikiem, który bólu nie czuje, jego reakcje s du|o szybsze,
nie m czy si i jest sztucznie silniejszy?
Czy o tym kto jest lepszym bokserem ma decydowa tylko i wyB cznie wynik jednego meczu? A mo|e wyniki
za 5, 10 i 20 lat? Mo|e te| stan zdrowia boksera za 30 lat?
Uprawa ”bardzo wydajnej” soi jest jedn z przyczyn post puj cego pustynnienia. Tak, soja jest w 90 %
skarmiana zwierz tom, jednak problem nie le|y w zwierz tach a w soi. Zwierz ta s potrzebne ziemi i
ludziom, soja nie. Czy naturalnym [rodowiskiem dla Zrodkowego Zachodu w USA jest monokultura soi, czy
mo|e jest to preria na której pas si zwierz ta? Czy Wy|yna Mongolska (na której sk din d prowadzony
jest niewBa[ciwy wypas zwierz t) mo|e by zamieniona w grunty orne ?
Oto kilka cytatów z serii ”stan [wiata”
WedBug ”Food, Land, Population and the U.S. Economy”, Pimentel and Giampietro, Nov. 1994 :
”Over the past 40 years, approximately 30 % of the world’s cropland has become unproductive.”
”Przez ostatnie 40 lat okoBo 30 % [wiatowej powierzchni gruntów ornych staBa si nieproduktywna”
World Bank: ”Land Resources Management”
About 2 million hectares of rainfed and irrigated agricultural lands are lost to production every year due to
severe land degradation, among other factors.”
”OkoBo dwa miliony hektarów rocznie nawadnianego za pomoc irygacji i zwykBych opadów deszczu gruntów
ornych jest co roku tracone mi dzy innymi z powodu degradacji gleby.”
Tempo utraty gleby ró|ni si . Jedna cecha jest jednak wspólna - tereny które trac najwi cej gleby to
monokultury jednoroczne. ZupeBnie takie jak soja, pszenica, kukurydza, ziemniaki.
Istniej sposoby uprawy zbó| w których gleba nie jest tracona, jednak to ci gle niemal eksperyment. Mo|esz
o nich poczyta w tych wpisach:
[4]Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze
[5]Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
[EMBED]

O tym jak potraktowano autork mo|esz zobaczy w filmiku zrobionym przez sprawców
zdarzenia. W planie odczytu przewidziana byBa dyskusja i mo|liwo[ zadawania pytaD... Ciasto
zawieraBo chilli co sprawiBo chwilow [lepot autorki. Sama Lierre Keith twierdzi, |e jest z powodu
swojego 20 letniego weganizmu sBaba i niemal upo[ledzona fizycznie.
[EMBED]

Wywiad z autork po zdarzeniu


Opisz pokrótce sk d mam ksi |k [6]”The Vegetarian Myth: Food, Justice and Sustainability” -
494
dostaBem j od wydawnictwa PM Press, poniewa| napisaBem do nich, |e napisz recenzj w zamian za ni .
Jak si okazaBo, ksi |ka otworzyBa mi oczy na wiele spraw dostarczaj c tematu na kilka wpisów:) Je[li zatem
chcecie j kupi - kupcie u zródBa, tzn wydawcy, wtedy autor i wydawca zarabia najwi cej... Link do ksi |ki
nie jest linkiem partnerskim. Ksi |ka w formacie PDF kosztuje 10 $. Do zakupu gor co zach cam, bo jest
tego warta. To jedna z tych pozycji, |e w czasie czytania czBowiek musi wsta i zrobi przerw na my[lenie, bo
ilo[ burz cych stary pogl d [wiata informacji (podanych w bardzo przyst pny sposób) jest ogromna. Mimo,
|e z wieloma pogl dami Lierre Keith si nie zgadzam nie mo|na odmówi jej logiki i wiedzy. Jeszcze raz
ksi |k gor co polecam.

1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6-s4jriplI/AAAAAAAAAa4/LJ54i4l76_Q/s1600-h/Wegetaria%C5%84ski+Mit.
gif
2. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S69uVr2tdrI/AAAAAAAAAa0/Mtr2N2PR2Dg/s1600-h/%C5%BByzny+p%C3%B3%C5%
82ksi%C4%99zyc.png
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
6. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116

piotr34 (2010-03-28 22:05:26)


O ile pamietam to w permakulturze sa metody ”tworzenia” nowej gleby i to jest jeden z powodow dla ktorych widze
tu gigantyczny potencjal-w koncu caly Slask mozna by ”zrekultywowac”.A co do wegetarian i im podobnych-coz coraz
czesciej sie slyszy o takich sytuacjach-widac argumentow im brakuje.

Wojciech Majda (2010-03-28 22:25:33)


Rzeczywi[cie gleby mo|na rekultywowa stosuj c zasady permakultury... Szczerze mówi c to pierwszy przypadek o
którym sByszaBem, |e weganie ludzi ciastami obrzucaj .

panika2008 (2010-03-29 13:12:59)


”Sama Lierre Keith jest z powodu swojego 20 letniego weganizmu sBaba i niemal upo[ledzona fizycznie.” - no teraz to
ju| pojechaBe[ po bandzie. KontrprzykBady:
- Maja Ostaszewska (ta aktorka) - 38 lat diety wegaDskiej (od urodzenia) - peBnia sprawno[ci fizycznej i intelektualnej
- moja |ona - ok. 15 lat diety wegetariaDskiej (w ró|nych okresach na przemian wegaDska i laktoowo) - w trakcie
ci |y (z blizniakami - co bardziej obci |a organizm) zrobiBa sobie kompleksowe badania krwi, lekarce opadBa szcz ka,
bo tak dobrych wyników u kobiety w ci |y jeszcze nie widziaBa w swojej praktyce - |adnych niedoborów, wi kszo[
wskazników w górnej cz [ci dopuszczalnej skali

panika2008 (2010-03-29 13:15:45)


@piotr34, mo|e i brakuje im argumentów, ale w wi kszo[ci rozwini tych krajów [wiata (m.in. w Polsce) odsetek
wegetarian si zwi ksza. Odtworzenie gleby na wyrobiskach i totalnej pustyni to zadanie na kilkadziesi t lat nawet
przy intensywnej rekultywacji i nawo|eniu, problem jest bardzo powa|ny.

Wojciech Majda (2010-03-29 14:01:57)


Hej panika2008 ja j zacytowaBem (po przetBumaczeniu na polski). Sama Keith twierdzi, |e to weganizm przyczyniB
si do jej osteoporozy, zaburzeD emocjonalnych, zniszczenia stawów i zaburzenia cyklu menstruacyjnego.
W ksi |ce wspomina o tym kilka razy. W wywiadzie chyba raz.
Nie twierdz , |e nie mo|na by zdrowym na diecie wegaDskiej. Ludzie mog si przystosowa do wielu ro|nych
diet. Uwa|am jednak (jak na razie to kwestia wiary w wyniki naukowców i archeologów), |e najlepsze wyniki mo|na
osi gn od|ywiaj c si w taki sposób jak od|ywiali si nasi przodkowie przez wi kszo[ czasu. Oni natomiast nie
wybierali, |e b d je[ same ro[liny - jedli co byBo pod r k zawsze mocno faworyzuj c tBuszcze i mi so...

495
Produktywno[ gleby mo|na odtworzy bardzo szybko, kwestia dosBownie miesi cy. Nie mniej by stworzy z tego
grunty orne potrzeba b dzie dziesi tek lat. Pytanie tylko po co tworzy grunty orne, by one pózniej ponownie
zniszczyBy gleb ? W przypadku systemów agrole[niczych typu sad - pastwisko, czy le[ny ogród ora nie trzeba, a ten
sposób u|ytkowania produkuje wi cej kcal ni| uprawa pszenicy. Na obszarze pustyD, gdzie [wiatBo nie jest czynnikiem
ograniczaj cym wzrost to jest idealny system.
Nie mniej w konwencjonalnym uj ciu dany grunt jest ju| nieodwracalnie stracony dla rolnictwa.

panika2008 (2010-03-29 15:58:00)


Powiniene[ napisa , |e ”twierdzi ona, |e jest (...) sBaba” |eby byBo jasne, bo tak, jak napisaBe[, to Ty sugerujesz zwi zek
przyczynowo-skutkowy mi dzy jej problemami a diet . Zgodz si z Tob w peBni - organizm ludzki jest w stanie
przystosowa si do caBego spektrum diet i nie ma co demonizowa ani jedzenia, ani niejedzenia mi sa.

Wojciech Majda (2010-03-29 16:23:20)


SBuszna uwaga.

jako (2010-03-29 16:47:40)


Z tym przystosowaniem si , to nie jest tak dobrze jak nam si wydaje.
Kiedy[ zmiana warunków, w tym przypadku po|ywienia, powodowaBa ’przystosowanie si ’ w du|ej mierze przez
wymarcie osobników nieprzystosowanych. Po jakim[ czasie choroby i zaburzenia usun Byby z populacji te osBabione
osobniki, które zle reagowaBy na dany pokarm.
Dzisiaj mamy du| cz [ populacji, która mimo, |e osBabiona, dzi ki osi gni ciom medycyny jest utrzymana przy
|yciu (brzmi to niefajnie, wiem).
W efekcie przystosowanie si mo|e ju| nie dziaBa tak, jak kiedy[.
Zmiem równie| twierdzi , |e skBad |ywno[ci zmieniB si bardzo w ci gu ostatnich 20-30 lat. PojawiBo si w niej zbyt
du|o ró|nych substancji chemicznych, których wcze[niej ludzki ukBad pokarmowy nie znaB. Nie s dz by gatunek homo
sapiens byB w stanie zmieni tak bardzo swoj diet w ci gu jednego pokolenia i nie odczuwa tego efektów. My[l ,
|e bardzo wiele problemów nas trapi cych wynika ze zbyt szybkiej zmiany diety.

Wojciech Majda (2010-03-29 16:50:32)


Przytocz cytat z ksi zki... dotycz cy szkodliwo[ci tBuszczy.
Vegetarian Myth:
”Had enough? Who knows what other factors are involved with countries on the other side of the world, you might
be saying defensively. Fine, let s look at the United States.
The past fifteen years have seen a reduction in fat consumption of almost 25 percent,72 due to the relentless badgering
of the medical establishment and the willingness of corporate food manufacturers to fabricate an endless array of
faux-foods with their faux-fats: cheap polyunsaturated vegetable oils that have to be chemically altered to approach
the mouthfeel that humans, craving our native saturated fats, will accept.
Twenty-five percent is a big reduction. Did you get healthier? Or did you notice that the incidence of diseases com-
monly blamed on animal products has gone from high to epidemic?
Type 2 diabetes has increased by a factor of more than ten. Heart disease deaths, after more than ten years of decline,
took a turn for the worse in 1992 and have slowly been in
creasing since. An accurate measure of the increase in cardiovascular diseases can be seen in the rates of discharge
from the hospital of patients with that diagnosis, which, according to the American Heart Association, have increased
by 25 percent since 1976. The incidence of stroke is on the rise, and cancer continues its relentless and increasing
toll with the very cancers most often blamed on fat consumption cancer of the breast and prostate leading the
charge.73”

Wojciech Majda (2010-03-29 16:51:26)


Te liczby 72 i 73 to przypisy.

496
panika2008 (2010-03-29 23:17:13)
@WM: a ta m dra pani nie pisze o tym, |e tBuszcze zwierz ce (tkanka tBuszczowa) jest gBównym skBadowiskiem
wszelkiego [miecia, którym ”rolnicy” karmi swoje warchlaczki i mu ki? Nie wspomina o tym, |e zwierz ta pochBaniaj
>90 % [wiatowej produkcji antybiotyków i o tym, jak ich metabolity (antybiotyków) l duj w tBuszczu wBa[nie? A
wBa[nie, kto[ zarzucaB wege produkcji rolnej |e jest tak wysoka dzi ki nawozom sztucznym. A to mi sko w du|ych i
tanich ilo[ciach na póBkach sklepów to nie jest przypadkiem wBa[nie przez te >90 % antybiotyków?

Wojciech Majda (2010-03-30 00:51:48)


Pisze i o tym:) Jest wielk or downiczk zwierz t z wolnego wybiegu wBa[nie a przeciwniczk ferm przemysBowych.
Mi so jest tanie poniewa|:
-s dopBaty do mi sa i paszy dla tego mi sa
-s nawozy sztuczne wi c mo|emy karmi zwierz ta stosunkowo tanim ziarnem/soj
-systematycznie niszczymy lasy deszczowe by pozyska nowe ziemie pod upraw
-mamy nowoczesn weterynari (antybiotyki itp)
Ty jeste[ panika2008 wegetarianinem };) ? Ogólnie to bardzo polecam Ci przeczytanie tej ksi |ki. Naprawd otwiera
oczy. Wbrew pozorom to nie jest ksi |ka przeciwna wegetarianizmowi, tylko... rolnictwu.

panika2008 (2010-03-30 10:51:11)


Tak, jestem wegetarianinem - i |yj ! A do tego caBkiem zdrowy jestem, siB mi nie brak, ani fizycznych, ani umysBowych
;) Tak|e teksty o tym, |e kto[ podupadB na zdrowiu z powodu diety wege wBo|yBbym mi dzy bajki - no, chyba |e to
byBa dieta wege zBo|ona w 95 % z chleba z serem, no ale powiedzmy sobie szczerze, |e mi so|erca jedz cy gBównie w
McDonaldzie te| okazem zdrowia nie b dzie.

Kolor i [wiatBo jako zródBo |ywno[ci. (2010-03-29 10:08)

Nie zamierzam przekonywa Was, |e mo|na |ywi si [wiatBem i kolorami. Ja nie z tych;) Przedstawi jednak
jak mo|na wykorzysta [wiatBo oraz kolory by zapewni pasz dla zwierz t.

[1]
Krowi placek przyci ga muchy bogactwem zapachów, jedzenia i interesuj ca faktur .

Zapewne ka|da osoba, która zaBo|yBa kiedy[ |óBt koszulk latem zauwa|yBa, |e przyci ga ona robactwo.
Billowi Mollisonowi udaBo si t wBa[ciwo[ wykorzysta ... a jak|e do produkcji paszy dla ryb. By móc
równie| wykorzysta wBa[ciwo[ |oBtego koloru trzeba wiedzie co |óBty kolor oznacza. W mowie kwiatów
|óBty kolor znaczy zazdro[ . Raczej jednak owadom nie chodzi o to, |e obdarzamy uczuciem inn osob
497
czy zwierz a nie je. Intensywnie |óBty kolor w naturze przyci ga owady, poniewa| tak tradycyjnie niektóre
kwiaty komunikuj , |e ich kwiaty s peBne nektaru. ”Owady zapylaj ce zatem przyle cie tu, zapBodnijcie
nasze nasiona (za pomoc pyBku z innego kwiatu, nie tak bezpo[rednio;) opijcie si nektarem i pole cie dalej
przekaza nasz pyBek (wszystko po to, by przekaza dalej geny ro[liny)” zdaj si ”mówi ” kwiaty za pomoc
|óBtego koloru. {óBty kolor wykorzystuj jednak równie| inne owady, te mniej ro[linom przychylne. Dla tych
owadów to informacje o tym, |e ro[lina jest wBa[nie w stadium kwitnienia czyli jest smaczna i lekkostrawna.
Przypomina to troch sytuacj , gdy kto[ ogBasza si w internecie, |e chce kupi za gotówk samochód i po-
daje swój adres. Poza uczciwymi osobami, które chc sprzeda samochód takie ogBoszenie mo|e przyci gn
zBodziei, dla których taka informacja to sygnaB, |e w danym domu mo|e by spora gotówka - warto ten dom
zatem obrobi .

[2]
Pasikonik, [wierszcz albo jeszcze inny owad |ywi cy si ro[linami mo|e zmieni si w ryb , albo
jajko. Owady te s bardzo bogate w mikroelementy, biaBko i tBuszcz.
Jednymi z takich ”zBodziei” s pasikoniki i [wierszcze - to gBównie ro[lino|erne owady. Cz sto wykorzystuj
kolory jako informacje. Mollison wykorzystywaB je jako zródBo paszy dla ryb - wystarczy, |e ustawi si |óBty
balon w wodzie ”tu| poza zasi giem skoku [wierszczy”. Szacuj , |e to b dzie gdzie[ 30-40 cm od brzegu.
Zwierszcz skacz z nadziej , |e trafi na kwiat w okresie kwitnienia. W jego maBym mózgu jest zakodowane,
|e |óBty kolor oznacza jedzenie. Je[li odbije si od balonu i wróci na ziemi , to spróbuje jeszcze raz. Je[li nie
wróci... no có| teraz jest w wodzie, gdzie pBywaj ryby, które bardzo lubi tBuste i bogate w biaBko [wierszcze.
Obawiam si jednak dwóch rzeczy: jak dBugo wytrzyma na sBoDcu balon, czy nie lepiej u|y jakiej[ Badnej ;)
plastikowej kuli? Druga to, nie wiem jak ten system wpBywaBby na pszczoBy.
Drugim rozwi zaniem jest wykorzystanie lampy zabijaj cej komary i owady. Nie do[ , |e b dzie nam przy-
jemniej latem, to jeszcze usma|one przez lamp komary i my stan si pasz dla ryb. Lamp nale|y ustawi
strategicznie, by chroniBa nas oraz by usma|one owady wpadaBy do wody. Je[li nasze miejsce jest daleko od
wody, lub nie mamy ryb, to warto pod lamp poBo|y tac - wtedy mo|na ”jedzenie” zanie[ kurom. Je[li
kury chodz po terenie, gdzie jest lampa, to nawet nie trzeba bawi si z tac - rano powiny je zje[ .
Z jednego posiedzenia w zale|no[ci od tego ile robactwa mamy w okolicy mo|na uzbiera nawet do kilkuset g
owadów. Zwykle jednak ta warto[ jest ni|sza (kilkadziesi t - sto kilkadziesi t g). Wyst puje tutaj ciekawe
sprz |enie zwrotne - im gorzej (im wi cej robactwa mamy w okolicy) tym lepiej - wi cej paszy dla zwierz t
mamy.
Polecam równie| wszystkim przeczytanie ciekawego artykuBu z Wikipedii o [3]atrakantach. Mo|e któremu[
z Was wpadnie do gBowy sposób jak wykorzysta je do zwi kszania plonów? Je[li tak, to prosz podzielcie
si waszym pomysBem wpisuj c si w komentarzach.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7BcfdHofDI/AAAAAAAAAa8/NdQ5FUm1CTI/s1600-h/krowi+placek.JPG
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7BdNAYh-YI/AAAAAAAAAbA/ead-NYL--3c/s1600-h/Pasiokonik.JPG

498
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Atraktant

Anonymous (2010-03-29 12:43:51)


Je[li chodzi o pszczoBy, to owszem, kieruj si kolorem. Jednak ta puBapka prawdopodobnie na nie nie podziaBa, bo
dla owadów zapylaj cych liczy si jeszcze zapach - a taka kula nie pachnie. Poza tym, pszczoBy umiej lata i raczej
nie wlec do wody.
{yczliwy pszczelarz

Wojciech Majda (2010-03-29 14:03:41)


Dzi ki za info. Nie przypominam sobie, by mnie kiedy[ pszczoBy atakowaBy, bo w |óBtej koszulce byBem. Wida , |e
kwiatkami nie pachniaBem ;)

Jurek (2010-03-30 09:09:10)


Z lampami do sma|enia owadów to osobi[cie bym uwa|aB. Kiedy mieszkaBem w Holandii, miaBem okazj po zmroku
przekracza na piechot ”granic ” z Niemcami. ”Granic ” t mo|na byBo rozpozna najBatwiej po radykalnym urwaniu
si rz du latarni. Przy tej samej ulicy w Holandii byBo ich mnóstwo, co kilkadziesi t metrów, po niemieckiej stronie -
wcale.
ZainteresowaBem si tematem i okazaBo si |e fauna (a co za tym idzie równie| flora) Holandii cierpi mocno z tzw.
”zanieczyszczenia [wiatBem” (light pollution). Nocne o[wietlenie autostrad, ulic i alejek zaburza bardzo cykle |yciowe
wielu nocnych zwierz t, w tym motyli które chc kopulowa latarnie. A |e, jak wiadomo, |aden organizm nie |yje w
izolacji, poci gn Bo to za sob dalsze zmiany w ekosystemie. Poza tym nawet cykle |yciowe drzew ulegBy widocznemu
bezpo[redniemu zaburzeniu przez przerwanie ci gBo[ci nocy sztucznym [wiatBem.
Oczywi[cie mowa tu o innej skali u|ywania [wiatBa, a jak wiadomo skala ma kluczowe znaczenie.
Niech b dzie to przestroga przed ”przemysBowym” wykorzystaniem teoretycznie ciekawych metod :)
Ja u siebie ograniczam do[wietlanie okolicy noc do niezb dnego minimum. Niech sobie |yj tka [pi .

Wojciech Majda (2010-03-30 11:28:47)


Dzi ki za zwrócenie uwagi na istotn kwesti .
Nie mniej je[li si j posiada, to na maBa skal mo|e nie stanowi to problemu, zwBaszcza jak imprez organizujemy
itp.
Najprawdopodobniej kwestie o[wietlenia w Niemczech wynika z nadmiaru produkowanej energii elektrycznej w nocy
- co[ z ni trzeba zrobi , bo sie mo|e si popsu od nadmiaru pr du.
Mo|e specjali[ci od energetyki czy jacy[ in|ynierowie si wypowiedz na ten temat szerzej:)
Swoj drog ciekawe co sprawia, |e w Holandii jasno a w Niemczech ciemno.
SByszaBem, |e w Pradze ju| zostaBy wprowadzone jakie[ przepisy, |eby zapobiec zanieczyszczeniom [wietlnym. Tam
jednak bardziej chodziBo o turystów, |e nie mog gwiazd ogl da ni| jakie[ |yj tka :)

Jurek (2010-03-30 12:13:34)


No wBa[nie w Niemczech ciemniej - tam [wiadomo[ ekologiczna (swoj drog nie zawsze ”permakulturalnie” poj-
mowana) jest do[ wysoka.
W Holandii natomiast du| wag si przykBada do komfortu |ycia ludzi a natur si ma gdzie[ (albo nigdzie, bo las,
albo nawet monoupraw le[n w caBych Niderlandach do[ trudno znalez ).
Kiedy[ rozmawiaBem z polskim profesorem który robiB projekty badawcze z dziedziny kompostu na uniwersytecie w
Utrechcie. Z jego badaD ok. r. 2005 wynikBo, |e poziom ska|enia gleb metalami ci |kimi (pozostaBo[ci po nawozach
sztucznych) jest tam przeci tnie 17 (sBownie: siedemna[cie) razy wy|szy ni| w Polsce i porównywalny na terenach
rolniczych z polskimi terenami przemysBowymi.
Jak zobaczycie w markecie ”kraj pochodzenia: Holandia” to zastanówcie si dwa razy ;)
Ale ale, to ju| totalna dygresja od oryginalnego tematu.

499
Jurek (2010-03-30 12:23:43)
Wi c |eby si poprawi i tak bardzo nie offtopowa to zacytuj :
http://en.wikipedia.org/wiki/Light pollution #Disruption of ecosystems
”Light pollution poses a serious threat to wildlife, having negative impacts on plant and animal physiology. Light
pollution can confuse animal navigation, alter competitive interactions, change predator-prey relations, and cause
physiological harm. The rhythm of life is orchestrated by the natural diurnal patterns of light and dark, so disruption
to these patterns impacts the ecological dynamics.”
W zaimprowizowanym tBumaczeniu:
”Ska|enie [wietlne stwarza powa|ne zagro|enie dla przyrody, ze wzgl du na negatywny wpByw na fizjologi ro[lin i
zwierz t. Ska|enie [wietlne mo|e utrudnia nawigacj zwierz t, zmienia interakcje w realcji konkurencji, zmienia
relacje drapie|nik-ofiara i wywoBywa szkody fizjologiczne. Rytm |ycia jest zale|ny od naturalnego rytmu ciemno[ci i
[wiatBa, wi c zaburzenia tego rytmu wpBywaj na dynamik ekologiczn .”
I tu Wikipedia odsyBa m.in. do :
1) a b Perry, G.; Buchanan, B. W.; Fisher, R. N.; Salmon, M.; Wise, S. E. (2008). ”Effects of artificial night lighting
on amphibians and reptiles in urban environments.”. Urban Herpetology. 3. Society for the Study of Amphibians and
Reptiles. pp. 239 256. ISBN 0916984796. 2) T. Longcore and C. Rich (2004). ”Ecological light pollution”. Frontiers
in Ecology and the Environment 2(4): 191 198.

Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.2. Jak unika przeciagów


(2010-03-30 23:29)

W[1] pierwszym wpisie o projektowaniu produktywnych |ywopBotów dowiedzieli[my si jakie po|yteczne


funkcje mo|e peBni |ywopBot oraz jaki teren taki |ywopBot mo|e chroni od wiatru.

[2]
Stalin planuje...sadzenie |ywopBotów na stepach poBudniowego ZSRR
Dla przypomnienia przytocz fragment poprzedniego wpisu, gdy| dzisiaj skupia si b dziemy na przeci gach.

” Dobrze zaprojektowany |ywopBot dzi ki zmniejszeniu siBy wiatru, ma na chroniony teren


nast puj cy efekt:
-zwi ksza wzgl dn wilgotno[ powietrza
-Bagodzi temperatur gleby i powietrza
-ogranicza wyparowanie wody z gleby, czyli poprawia wilgotno[ gleby
-mo|e zatrzymywa [nieg, czyli zwi ksza ilo[ wilgoci dost pnej ro[linom na wiosn ”
500
Czasami jednak nasz |ywopBot mo|e pogorszy spraw . Poni|szy rysunek obrazowo pokazuje jak nie nale|y
projektowa |ywopBotu. Pojedyncze drzewo, z ”goBym” pniem mo|e przyczyni si do zwi kszenia pr dko[ci
wiatru przy ziemi. Dzieje si tak, poniewa| wiatr przemieszcza si po najmniejszej linii oporu. Cz [ wia-
tru, która normalnie równomiernie by przemieszczaBa si na caBej szeroko[ci korony drzewa teraz zostaje
podzielona. Cz [ pBynie powy|ej korony drzewa. Spora jednak cz [ pBynie poni|ej korony drzewa. Wiatr
zamiast by zatrzymywany czy spowalniany zwi ksza swoj pr dko[ . Ma to na okoliczne ro[liny nast puj cy
negatywny wpByw:

• mog zwi ksza si uszkodzenia mechaniczne

• zwi ksza si wyparowanie wody przez ro[liny i gleb

• wi ksza szybko[ wiatru mo|e utrudnia zapylenie ro[lin przez owady

• nast puje ”obni|enie temperatury odczuwalnej” dla ro[lin i zwierz t. Nasz sezon wegetacyjny zatem
si skraca

[3]
yle zaprojektowany |ywopBot. Wolna przestrzeD pod koron drzewa sprawia, |e wiatr przy
powierzchni zwi ksza swoj pr dko[ .
By si przed tym efektem uchroni nale|y zaprojektowa |ywopBot w ten sposób by wiatr Bagodnie ukierunk-
owywany byB ponad korony drzewa.

[4]
Wiatr w Bagodny sposób ukierunkowywany jest ponad koron drzewa. Dzi ki temu |ywopBot
jest bardziej produktywny i skutecznie chroni uprawy przed wiatrem.
Taki |ywopBot wbrew pozorom nie sBu|y tylko do ochrony delikatnych krzewów owocowych. Równie istotny
b dzie w lesie, [5]le[nym ogrodzie czy na plantacji biomasy. Tego typu |ywopBot w przypadku lasu zwany
jest okrajkiem. Jako, |e zapobiega przed dostaniem si wiatru do lasu zabezpiecza ten las przed nadmiern
utrat wody. PrzekBada si to na wi ksze przyrosty drewna. Okrajek stanowi równie| cenny habitat dla
dzikiej przyrody. Mo|e warto by staB si on nasz [6]pi t stref ?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7Ju03_HkfI/AAAAAAAAAbM/xBwPoLIQpwI/s1600-h/%C5%BBywop%C5%82ot+
Stalina.jpg
3. 
2wCEAAMCAgMCAgMDAwMEAwMEBQgFBQQEBQoHBwYIDAoMDAsKCwsNDhIQDQ4RDgsLEBYQERMUFRUVDA8XGBYUGBIUFRQBAwQEBQQFCQUFCRQNCw0UFBQUF
AABEIAEMAaAMBEQACEQEDEQH/

501
xAGiAAABBQEBAQEBAQAAAAAAAAAAAQIDBAUGBwgJCgsQAAIBAwMCBAMFBQQEAAABfQECAwAEEQUSITFBBhNRYQcicRQygZGhCCNCscEVUtHwJDNicoIJChYXGBk
j5+
gEAAwEBAQEBAQEBAQAAAAAAAAECAwQFBgcICQoLEQACAQIEBAMEBwUEBAABAncAAQIDEQQFITEGEkFRB2FxEyIygQgUQpGhscEJIzNS8BVictEKFiQ04SXxFxgZ
Tl5ufo6ery8/T19vf4+fr/2gAMAwEAAhEDEQA/AP1QoAKACgAoAKACgAoAKACgAoAjmuIrdd0sqRL6uwA/WgCsut6czYF/ak+gmX/
GgC6DkZFAFY38QYjbNkHHED/4UAH9oRf3Z/8AvxJ/8TQBDJq6K+yO2u55P7q27KP++mAX9aAJHvZlUEafcOfQNHn9XoAQ3F67/JaRqmR/
rp9re/Cqw/
WgCneavLazOHmtoxGuWiRWlcHqCxyoQY7tx70AeBfHP9rzSfhBdSadPctc6y6bksbOJGkiUgbWkDEhDyTy3IwQCDmvGx2a4fAvllrLsv17Hz+
Y53hcufJP3p9l+vb8zyrwx+3z4T8SalFa+MLbxRp9m+YzdWt6nlqCerpAsbYxwcbj7V5VLiOhKVqkHFd9zxaPFmHnPlq03Fd9/wDI+sNH8I+
CvGuj6dq+nn+
2tNmUT2tyuoTTRsPUZcj2I7cg19VTqQqxU4O6Z9rSqwrQVSm7p7NGy3gfSxvMdpabmUKVlsoWUjOcHCgkfjWhqWbTwrY2MaLaxJZsueLZQqcnJwjZUflQBow2qi
hzQBPQAUAFAEFzfW9ntE86RMwJVWb5mx1wOp/CgCE300xxbWjuP+ek/7pffqN2f+A496AKl2HLLFcTvd3DLlbS1zEp7bmOcgdeS2OOATQB5t+
0P8R4vgd8I9V8TOsD6quLfS7UKBCl1JnYQv8W0bnJPJCnGM4rzMxxf1LDSqrfZev9anj5tjv7Pwkqy+LZer/
q5+Ruq6pea5qV1qGoXMl5fXUjTT3EzbnkdjksT3JNfkspSnJyk7tn4bOcqknObu2Vakg+uf+CfPxyufCfj3/
hAdSuWbQ9dLGzVzxb3gGRt9BIAVI/vBPfP1eQ410q31aT92W3k/
+Cfb8MZjKhX+qTfuz28n/wAH87H6SV+iH6sFABQAUAZ11cQW8pWfU2tySMLIyIOTgAErzzxQA+LR7eOLy99xIhOT5lzI+
ec85bp7dO3SgBBNpulu8UfkQy4DNDCo3kdB8q8np6dqAAy3l9kQobKE/wDLaQAyEf7K9B2OW/FaALFpZxWSFYwcscs7Eszn1JPJ/wAigD4d/
wCCnviCVLTwFoaMRBI93eyrngsojRD+
AeT86+J4lqO1Kn6v8j864vqu1Gl01f5JfqfBdfDH5uFAGv4P1+Xwp4t0XW4GZJtOvYbtGXqDG4YfyrWjUdKpGoujT+43oVXRqwqr7LT+
4/cUEMARyDX7Uf0MLQAUAFAFK6mvxIVtrSCSPu09wUJ+gCN/SgCi2nzNIrPoultj+ITEsPpmL+ooAupcm1wg0+aKEAsXQIVH/
AVYsT9BQBLBqVtcSCNZQsxBIikBSTA77Tg9x2oAs0AfCH/BT7RZSfAGrqCYB9stHPYMfKZfzAf8q+H4lg/3U/VfkfnHF9N/
uanTVfkfCNfEH5yFAGj4b0WXxJ4i0vSIAzT391FaxhRklncKMfia0pwdScYLq7GtKm6tSNNbtpfefuWqhVAHQDFftZ/
RAtABQAUAFABQAUARz28V1GY5okmjPVJFDA/gaAKv2Ca25tLhgO8NwTIh+hPzD8yB/doA8f8A2q/hm3xk+DmqaJ5H2bXLVhf6azkGOSeMH5A/
Qb1Z0G7acsDjAryc0wjxmGlCPxLVeq/zPDzrAvMMHKnH4lqvVf5rQ/JO4t5bS4lgnjeGeJikkcilWRgcEEHoQe1fk7TTsz8PacXZ7jKQj6j/
AGBPgtc+PPipF4tvLc/2D4abzhI6/LLeY/dIPdc+YcdNq/3hX02RYN18R7aS92H59P8AM+w4awEsTiliJL3Yfn0+7f7j9Oq/
ST9dCgAoAKAM+6gETkpPeQlsktFmUcn0YNj8BQBUXUJ5ElitrmfzEOPMvNMlPP4BAw+n50ASTayLNQbi8tIyei3Aa3yfYsT/ACoAjXXZ8bn/
ALKWPrvGok8f9+6AL8NzczxLIkVs6MMhkuCQfodlACu96VIFtbtnghp2x/6BQB8yfHv9h7RfjDqb6zpEdr4P16Tmae0lMltcH1kg8tfm/
wBpWXOecmvAx2TUcZL2i92XfufL5lkGHx8vaRfJPulv6rTXzPjL9lP9nyP4/fELxhompX8lnZ+FZkjuvsagy3eZJU+
QscJzF3z1r53C5HCtUanPReX6/wDANsf4byyuFKtiMRzRn0Ss9k9369j9QvA3hKy+HXhiz0HQtMj0bSrRdsUCW2/
J7sxWRizE8knk191RoU8PTVOkrJHs4fD0sLTVGjG0UWNQ8SvoCNPqur6fb25PyedaNbZ9t0kwBrPE4zDYOPPiakYLvJpfmZYvH4TAQ9pi6saa7ykl+
bF0HxhD4nfbpl/YXW0/vPLljkKjHokrH88VlhcwweNv9VrRnb+WSf5Mxwea4DMb/U68Klv5ZJ/kzfNtO3W7Zf8Armij+
YNegeoPt4Xh3b7iSfPTzAox+QFAC3NwlrEZHEjKO0cbOfyUE0AQf2iXCGG0uZlbqdgj2/UOVP5CgBsuoTxkBdMupPdWi/q4oAa2p3IH/
IJvD9Hh/wDjlAEflRTgtJozZPUOsJJ/8eNAENrZ2UJfGgi0Xuwhi5/BGJ/SgBt5/Z++MyDVAVOVEAuwPxCcH6GgD4C/4JqeU3xk+
OuWuUzdR7WjEm4f6Rc9QB/
MV4uA/iVP67n6ZxZb6nhLdn+UT9A13KV/0/USAOQbYc/X91XtH5mfE/xSu9cu/iFrP9uSSNPHMyIkoIKqGO3b227dpGB796/
kXiKriquZ1vrt+dSa12UeiXlbbvufw3xZXr1syrrHqX1hTktX7qhpyKKtddXe9mmtL3b5vQJbjTNfWXSPtEOqvKkqSW4fc0mAi7T0JwoGB+
XPPkYeriYVKc8PJqado23ve+ltd389jzo43NalLB1KdX+DenSUXHnj7zqNcq9+zlUbUpK0m3FN8rS/QjSWun0uza+UJemFDOq9BJtG4D8c1/
ZOGdV0IOurTsr+ttfxP7qwjrSw9N4hWqcq5vW2v4lqug6z8WP+H1Pxv/6FbwB/4Lr7/wCTKAD/AIfU/G//AKFbwB/4Lr7/AOTKAD/
h9T8b/wDoVvAH/guvv/kygA/4fU/G/wD6FbwB/wCC6+/+TKAD/h9T8b/+hW8Af+C6+/8AkygA/wCH1Pxv/wChW8Af+C6+/wDkygA/4fU/
G/8A6FbwB/4Lr7/5MoA4P4d/8FNvGvwn1fW9U8J/DX4daNf604fUJo7TUnM7BmYEh74gcux4x1rGFGFNtwVrno4rMcVjYQp4ifMo7bafcd5/
w+p+N/8A0K3gD/wXX3/yZWx5xh+I/wDgrl8UPFyqNY8AfDa/ZBhZJdLvd6j0DC8yB7ZrycdlOAzNL65RU7dWtfv3/
E8PMsjy3OElj6Ealtm1qvRrVfeVvDv/AAVh+I/hS48/Svh38NbS47Tf2ZfPIPozXpI/A1hgciyzLpe0wtCMZd9397u0c2XcNZPlM/
aYLDRjLva7+Td2vkzpf+H1Pxv/AOhW8Af+C6+/+TK90+lD/h9T8b/+hW8Af+C6+/8AkygD/9k=
4. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7JnzOlb44I/AAAAAAAAAbI/cFJCGxJqbEU/s1600-h/%C5%BBywop%C5%82ot+bez+
przeci%C4%85gu.jpg
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html

Robert (2010-05-05 23:12:28)


Wojtku ja swoje |ycie z permakultur chc zacz od wydzielenia i ogrodzenia |ywopBotem 400 m2 na ktorych ma byc

502
moje mini gospodarstwo. Nie wiem czym ogrodzic |eby ogrodzenie speBniaBo zaBo|one przezemnie funkcje. ChciaBbym
aby zapewniaBo chron przed czynikami atmosferycznymi ale te| |eby mój malutki synek nie mogB sam si dosta na
teren ogrodu. Czy ogrodzi si siatk le[n i obsadzi czy wystarcz same ro[liny. Fajnie by byBo |eby ro[liny byBy
wysokie nadawaBy si na pokarm dla kur í królików lub na opaB. {ycz wszystkim speBnienia permakulturowych celów.

Wojciech Majda (2010-05-10 21:18:58)


Na |ywopBot mo|na da karagan syberyjsk , oliwnik baldaszkowaty lub rokitnik zwyczajny (mo|na te| wszystko
naraz).
Oliwnik i rokitnik daje owoce, ich nasiona mo|na wypluwa i dawa kurom do zjedzenia. Wszystkie wymienione ro[liny
daj li[cie dobre na pasze dla królików i wi | azot. Rokitnik jednak ro[nie troch wolno (zwBaszcza na pocz tku).
Karagana daje str ki, które mog by substytutem fasolki szparagowej.
Je[li posadzisz odpowiednio g sto, to nie musisz si obawia , |e synek przejdzie, cho uzyskanie zwartej [ciany mo|e
zaj troch czasu (w przypadku karagany b dzie najszybciej).
Wybór zatem jest do[ trudny ;)
Dzi ki za |yczenia i |ycz równie| speBnienia marzeD.

Agrole[niczy webinar (2010-03-31 20:04)

Webinar jest to rodzaj konferencji internetowej poB czonej z prezentacj multimedialn . WyszperaBem dla
Was nagranie ciekawego webinara, który odbyB si w lutym tego roku.
[1]Opportunities in Agroforestry - szanse w agrole[nictwie. Tematem przewodnim prezentacji jest ” High -
value Tree crops (drzewa daj ce plony wysokiej warto[ci). Najprawdopodobniej b dziesz musiaB zainstalowa
dodatkowe wtyczki do Twojej przegl darki, prosz si nie obawia - ja tak zrobiBem i wszystko jest ok.
W prezentacji omówione s systemy agrole[nicze w oparciu o kasztany (mieszaDce mi dzygatunkowe). Jak
[winie mog przysBu|y si do poprawy jako[ci kasztanów.
W prezentacji opisane jest jakie cieniolubne drzewo owocowe zasadzi pod kasztanem by zwi kszy plony z
ha jednocze[nie w ogóle nie obni|aj c ilo[ci kasztanów. Je[li interesuje Ci ta wiedza to polecam obejrze t
prezentacj .
Podam jakie odmiany kasztanów byBy tam zalecane:

• ”Qing”

• ”Peach”

• ”Gideon”

• ”Mossbarger”

• ”Eaton”

• ”Sleeping Giant”

• ”Auburn Homestead”

• ”Shotgun”

Omówione zostaBy równie| persymony amerykaDskie (Diospyros virginiana) oraz pawpaw (Asymina
trójklapowa Asimina triloba).
Agrole[nik daj cy wykBad mówi o agrole[nictwie w stanie Iowa (USA). Z tego co mi wiadomo klimat mamy
503
podobny, nawet troch mniejsze mrozy w Polsce mamy.
Mo|e jaka[ osoba mieszkaj ca w USA powie nam o ró|nicach w klimacie stanu Iowa a Polski?*
Wcale nie wywoBuj Futrzaka do wypowiedzi ;)
Ka|dej osobie znaj cej angielski chc cej zaBo|y system agrole[niczy gor co polecam tego webinara. Przez
pierwsze 3 minuty jest gadane na tematy organizacyjne - mo|na przewin ...

1. http://connect.extension.iastate.edu/p66218353/

Anonymous (2010-03-31 21:06:50)


Ostrze|enie, weszBam w podany przez Pana adres, zainstalowaBam co kazali i niestety co[ trzasneBo w moim komput-
erze. Nie pomogBo mawet odinstalowanie. Jak tylko wB cz gBos, moj komputer zaczyna potwornie piszcze . Mo|e
kto[ wie jak to naprawi . Joanna

Wojciech Majda (2010-03-31 21:30:51)


Cz sto uruchomienie ponownie komputera pomaga :)

futrzak (2010-03-31 22:05:56)


Obawiam sie, ze w temacie Iowy powiem tyle, co przecietny Polak, doinformowany z ksiazki :) bo po prostu tam nie
mieszkam.
Przejezdzalam raz, w lecie, i bylo dosc duszno i goraco. No i ciagnace sie calymi setkami kilometrow bezkresne rowniny
zaludnione monokulturowym rolnictwem, obficie nawadnianym. Od czasu do czasu krowy. Ludzi malo :)
Gdyby nie ta woda i nawozy to pewnie juz dawno nic by tam nie roslo.

Wojciech Majda (2010-03-31 23:42:51)


Dzi ki.

2.4 April

Dlaczego Twoje zwierz ta nie powinny je[ ziarna i czym je zast pi . (2010-04-01 01:00)

PorzekadBo ”Jeste[ tym czym jesz” sprawdza si równie| w przypadku zwierz t. Je[li zwierz ta b d karmione
byle czym to i zwierzaki b d byle jakie. W dzisiejszym wpisie skupi si na bylejako[ci jedzenia... dla
zwierz t - ziarnie. Zacz nale|y od tego, |e ziarna zawieraj maBo nienasyconych kwasów tBuszczowych
omega 3 a stosunkowo du|o nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 6. TBuszczu w zbo|ach jest bardzo
niewiele, jednak w tym przypadku chodzi o proporcje w udziale tych poszczególnych (omega 3 i omega 6)
kwasów tBuszczowych w tBuszczu a nie absolutne ilo[ci.
Niezb dne nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 i omega 6 s ... niezb dne dla organizmu czBowieka.
Niezb dne poniewa| organizm ludzki sam nie potrafi ich wytwarza , wi c musz by dostarczane wraz z
pokarmem. U zwierz t hodowlanych jest podobnie.
Jak wsz dzie wa|ne s odpowiednie proporcje. W tym przypadku idealne proporcje to 1:1 albo 1:2.
Oznacza to, |e na ka|d jednostk kwasów tBuszczowych omega 3 powinna przypada jedna (albo dwie)
jednostki kwasów tBuszczowych omega 6. W diecie wspóBczesnego czBowieka stosunek ten wynosi 1:15 - 1:30.
Oznacza to, |e dominuj w nim kwasy omega 6.
W diecie ludzi pierwotnych i wspóBczesnych Bowców-zbieraczy wspóBczynnik ten wynosi 1:1 lub 1:2

504
Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi . (2010-04-01 13:34)

PorzekadBo ”Jeste[ tym co jesz” sprawdza si równie| w przypadku zwierz t. Je[li zwierz ta b d karmione
byle czym to i zwierzaki b d byle jakie. W dzisiejszym wpisie skupi si na bylejako[ci jedzenia... dla
zwierz t - ziarnie.
Zacz nale|y od tego, |e ziarna zawieraj maBo nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 3 a stosunkowo
du|o nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 6. TBuszczu w zbo|ach jest bardzo niewiele, jednak w tym
przypadku chodzi o proporcje w udziale tych poszczególnych (omega 3 i omega 6) kwasów tBuszczowych w
tBuszczu a nie absolutne ilo[ci.
Niezb dne nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 i omega 6 s ... niezb dne dla organizmu czBowieka.
Niezb dne poniewa| organizm ludzki sam nie potrafi ich wytwarza , wi c musz by dostarczane wraz z
pokarmem. U zwierz t hodowlanych jest podobnie.[1]Naukowcy japoDscy za gBówn przyczyn zachorowaD
na choroby degeneracyjne w ich kraju (i prawdopodobnie na [wiecie) uznali spadek spo|ycia kwasów omega
3 a drastyczny wzrost spo|ycia kwasów omega 6.
Jak wsz dzie wa|ne s odpowiednie proporcje. W tym przypadku idealne proporcje to 1:1
Oznacza to, |e na ka|d jednostk kwasów tBuszczowych omega 3 powinna przypada jedna jednostka kwasów
tBuszczowych omega 6. W diecie wspóBczesnego czBowieka stosunek ten wynosi 1:10 - 1:50. Oznacza to, |e
dominuj w nim kwasy omega 6.
W diecie ludzi pierwotnych i wspóBczesnych Bowców-zbieraczy wspóBczynnik ten wynosi 1:1 lub 1:2. W tych
spoBeczno[ciach choroby cywilizacyjne (degeneracyjne) s rzadko[ci (reumatyzm, próchnica, nowotwory,
choroby serca, cukrzyca), by nie powiedzie , |e niemal nie wyst puj .
Warto zauwa|y , |e w diecie [ródziemnomorskiej oraz diecie mieszkaDców Okinawy (znanych ze swej
dBugowieczno[ci) stosunek ten wynosi 1:4 lub nawet mniej.
W tBuszczu dzikich zwierz t stosunek omega 3 do omega 6 wynosi zwykle okoBo 1:1 (czasami jest nawet
ni|szy). Dlaczego tak jest?
Poniewa| zwierz ta te jedz zwykle produkty w których stosunek omega 3 do omega 6 jest podobny do
stosunku tych tBuszczy w nich samych.Poznanie przodków zwierz t hodowlanych pozwoli nam okre[li co
jest naturaln diet dla zwierz t. PrzykBadowo:
Kury - podstaw diety przodków kur nie byBo ziarno a owady, drobne zwierz ta, owoce, nasiona (np. granatu).
Mniej wi cej w takiej kolejno[ci je|eli chodzi o ilo[ .
Przodkowie krów - tury to zwierz ta le[ne - równie| nie |ywiBy si ziarnem a zioBami, li[ mi drzew i traw .
G si - dzikie g si jedz mi kkie trawy, wodorosty, minimaln ilo[ owadów i maBych ryb.
Nie oznacza to, |e zwierz ta te (nawet dzikie) nie zjedz ziaren - bardzo prawdopodobne, |e b d je je[ ,
preferuj c je nawet nad swoj naturaln diet . Podobnie jak wiele ludzi przekBada batoniki czekoladowe i
czipsy nad owoce, mi so i orzechy. Nie oznacza to jednak, |e jest to dla nich zdrowe.

[2]
505
W USA wiele krów mi snych ro[nie na ranczach |ywi c si traw , pod koniec |ycia cz sto
trafiaj do ferm przemysBowych (z ang. feed lot) by tam karmi je pasz , gdy| wtedy mi so
jest ”delikatniejsze” i ”bardziej smaczne”. Tabela przedstawia jak ilo[ dni na paszy(gBównie
zbo|a+soja)a nie pastwisku wpBywa na spadek ilo[ci omega 3 w mi sie tych zwierz t.
Tak samo spada ilo[ kwasów omega 3 w mleku zwierz t karmionych ”pasz ” a nie traw /li[ mi drzew.
Podobny efekt (lepsze proporcje kwasów tBuszczowych omega 3 do omega 6) uzyskamy dla jajek, gdykury
b d |ywiBy si na pastwisku.

[3]
Wbrew pozorom jaja od kur z wolnego wybiegu (jak na zdj ciu na lewo) wcale nie musz by
du|o bogatsze w kwasy omega 3 ni| te karmione ”przemysBowo”. Mimo, |e warunki w jakich
trzymane s te kury s o niebo lepsze ni| z ferm przemysBowych niekoniecznie w jajkach musi
by wi ksza ilo[ kwasów omega 3. To dost p do odpowiedniej paszy (trawa, zielenina, owady)
sprawia, |e kury znosz jajka bogate w te dobroczynne tBuszcze. [4]Ró|nice w proporcjach
omega 3 - omega 6 mi dzy jajami z ferm przemysBowych a jajami z wypasu pastwiskowego
mog by nawet dziesi ciokrotne. Zdj cie pokazuje jak wa|na jest odpowiednia rotacja na
”pastwisku”. Tym wa|niejsza im mniejszym obszarem dysponujemy i im bardziej intensywnie
dany obszar chcemy u|ytkowa . Na pierwszym planie zdj cia widoczny jest równie| orzech
wBoski - jest to zatem swego rodzaju system agrole[niczy.
Zatem je[li chcemy mie zdrowsze jajka czy brojlery musimy kury trzyma na trawie, ewentualnie cz sto im
traw i zielenin dawa . Kolejn strategi by poprawi jako[ jajek i mi sa jest wykorzystywanie owadów
i innych maBych zwierz t jako karmy dla kur. Warto zatem umo|liwi kurom dost p do miejsca gdzie tych
”robaków” jest du|o - wy[cióBkowany sad ze spadami, grz dka pod koniec sezonu ogrodniczego czy [5]kom-
postownik to kilka z takich miejsc gdzie kury mog znalez sporo jedzenia. Obni| si koszta paszy oraz
zwi kszy to zdrowie kur i ludzi jedz cych jajka czy te kury.
Nie zawsze zrezygnowanie z ziaren jest mo|liwe (zwBaszcza zim jest to trudne) wtedy mo|na suplementowa
pasz zwierz t w produkty bogate w omega 3 a ubogie w omega 6 . Jednym z przykBadów jest siemi lniane.
W przypadku kur nie powinno jednak przekracza 5 % diety, gdy| mo|e to spowodowa ”[6]rybi zapach”
jajek. Stosunek omega 3 do omega 6 w nasionach rzepaku jest równy 1:2 dlatego pod tym wzgl dem to
dobry pokarm dla zwierz t.
Ro[liny, które mo|emy uprawia w naszym ogrodzie/gospodarstwie, które s bogate w kwasy omega 3:

• oliwnik baldaszkowaty
• [7]oliwnik wielokwiatowy
506
• [8]rokitnik zwyczajny
• [9]portulaka pospolita

Wszystkie te ro[liny s równie| jadalne dla ludzi (nie caBe oczywi[cie;)


ZwBaszcza osoby cierpi ce na bóle stawów, cukrzyc , reumatyzm i nadci[nienie t tnicze zyskaj na zmniejsze-
niu spo|ycia omega 6 a zwi kszeniu spo|ycia omega 3.
Oto krótka lista pokarmów i ich proporcji kwasów tBuszczowych. Pierwsza liczba to omega 3 druga omega
6:

• olej sojowy 1:7


• siemi lniane, olej lniany 4:1
• olej kukurydziany 1:146
• olej sBonecznikowy 1:200
• olej z pestek winogron 1:140
• olej rzepakowy* 1:2
• oliwa (olej z oliwek) 1:12

Podsumowuj c chciaBbym zaznaczy , |e wBa[ciwe proporcje kwasów tBuszczowych omega 3 i omega 6 nie
stanowi jakiego[ magicznego eliksiru, który rozwi |e wszystkie nasze problemy zdrowotne. Niemniej je[li
to tylko mo|liwe warto sprawi , |e proporcje kwasów tBuszczowych w diecie naszej i naszych zwierz t b d
bardziej... naturalne. Równowaga równie| w kwestiach zdrowotnych to podstawa.
Aktualizacja 1:
DodaBem stosunek o3 do o6 oleju rzepakowego i oliwy.
Olej rzepakowy jest niezwykle mocno przetworzonym olejem. W trakcie obróbki chemicznej i termicznej
zdecydowana wi kszo[ kwasów omega 3 zostaje zniszczona.
1. http://www.omega3sealoil.com/Chapter3_1.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7RpH8ac2_I/AAAAAAAAAbU/kEHF0yEg1Nk/s1600-h/Omega+3+w+fermach+
przemys%C5%82owych.JPG
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7RqLwW3azI/AAAAAAAAAbY/iiPMvXZWuRE/s1600-h/Wybieg+dla+kur+dwa.JPG
4. http://www.eatwild.com/healthbenefits.htm
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
6. http://animalscience.ucdavis.edu/avian/pfs21.htm
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Portulaka_pospolita

shark (2010-04-01 18:30:37)


moge potwierdzic tezy z praktycznego doswiaczenia, kury ktore maj wony wybieg zjadaj o 30 %-50 % mniej ziarna
ktore im dostarczam. Jesli tylko moga sobie pobiegac i same znalesc robaczki czy ziolka. Niestey to jest wada
kurzegotraktora kurki ktore sa zamkniete na takiej malej przestrzseni maj mniejszy dostep do swoiego ulubionego
porzywienia zjadaj wiecej ziarna (mogbym im ograniczac ale to nie etyczne) i znosza mniej jajek. Kiedy im pozwole
pobiegac po trawie poza kurzym traktorem sytuacja sie poprawia. dobrym rozwiazaniem jest polaczenie sektorwego
wypasu i kurzego traktora.

507
Wojciech Majda (2010-04-01 21:02:16)
Dzi ki za informacje. Rzeczywi[cie kurzy traktor jest swego rodzaju kompromisem.

Anonymous (2010-05-14 11:53:34)


Nie przydaBoby si doda do listy olejów jadalnych oleju rzepakowego (najcz [ciej spo|ywanego w Polsce) i oleju z
oliwek (reklamowanego jako najzdrowszy)?
Dziwnym jest podawanie oleju lnianego czy kukurydzianego je|eli brak na li[cie podstwowych olei spo|ywczych.

Wojciech Majda (2010-05-19 22:36:03)


Ok Anonimowy. WyszperaBem stosunek oliwy i oleju rzepakowego.
Pozdrawiam

Zwyci stwo ekologów! Monsanto rezygnuje z produkcji kukurydzy MON810!


(2010-04-01 19:22)

Niespodziewana nowina i zwyci stwo przeciwników GMO. Firma Monsanto zrezygnuje z produkcji [1]kukury-
dzy MON810 w 2011 roku. Prezes Monsanto - Hugh Grant powiedziaB w porannym o[wiadczeniu mi dzy
innymi:
1. We just felt we needed to do the right thing,
”Po prostu czuli[my, |e musimy uczyni to co dobre.”
2. If our products are doing more harm than good, we thought perhaps we should change our tact for feeding
the world.
”Je[li nasze produkty robi wi cej zBego ni| dobrego to pomy[leli[my, |e musimy zmieni taktyk by wy|ywi
[wiat.”
Jednocze[nie Hugh Grant zwróciB si do akcjonariuszy zapewniaj c, |e ”biotechnologia to droga bardzo
owocna jednak równie| bardzo trudna i wyboista. Jedn z takich kolein byBa wBa[nie kukurydza MON810.
Teraz na szcz [cie jeste[my ju| na wBa[ciwiej drodze”
Wypowiedz Granta jest odpowiedzi na[2] niedawno ogBoszone badania nad |ywieniem myszy kukurydz
MON 810. Kukurydza ta wywoBywaBa odpowiedz immunologiczn u myszy. ZwBaszcza starszych .
Co dodaje sprawie kontrowersji to fakt, |e kukurydza MON 810 jest uprawiana w USA na milionach hek-
tarów.
Aktualizacja 1:
Wczoraj byB 1 kwietnia... Tylko informacja o tym, |e Monsanto wycofuje si z produkcji tej kukurydzy byBa
|artem. Reszta to niestety smutna rzeczywisto[ .
1. http://en.wikipedia.org/wiki/MON_810
2. http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf802059w

Gregor (2010-04-01 20:21:30)


No wiesz, nie wszystkie modyfikacje genetyczne s zBe. Ludzko[ od tysi cleci dokonywaBa modyfikacji ro[lin. Najpierw
przez selekcj odmian, które im pasowaBy, a na pocz tku XX wieku na[wietlano tysi ce nasion promieniowaniem X,
alfa i beta, powoduj c wiele przypadkowych mutacji. Jedno na tysi c kieBkowaBo, czasem przypadkowa modyfikacja
akurat zmieniaBa jak [ konkretn cech ro[liny. Dzi[ akurat u|ywa si wirusów i najnowszych technologii, ale przy-
najmniej nie robimy zmian na [lepo.
Dodatkowo zmodyfikowana genetycznie |ywno[ mo|e akurat nie potrzebowa tyle nawo|enia albo wspierania
fungi/herbicydami, co przyczynia si do oszcz dno[ci energii i ochrony [rodowiska. Nie ka|da modyfikacja gene-
tyczna jest zBa, tylko |e ekoterrory[ci protestuj przeciw czemukolwiek si da, ale jak si im zapBaci, to jako[ wszystko
akceptuj .

508
Wojciech Majda (2010-04-01 20:31:36)
W niektórych przypadkach rzeczywi[cie jest to korzystne (np produkcja leków). Znasz mo|e jak [ ro[lin GMO, która
wymaga mniej pestycydów i mniej nawozów? Bo w w wi kszo[ci przypadków to jest dokBadnie na odwrót... Soja
Roundup Ready najlepszym tego przykBadem.
Czy tak ”|ywi si [wiat”?

www.boskawola.pl (2010-04-01 20:47:08)


Prima Aprilis..?

futrzak (2010-04-01 22:51:30)


Gregor:
nie wszystkie modyfikacje sa zle, zauwaz jednak, ze w naturze tempo ich zachodzenia jest dosc powolne. Przez setki
tysiace lat uklad trawienny czlowieka mial szanse ewoluowac razem z otaczajacym nas srodowiskiem i sie do niego
przystosowac.
genetycznie modyfikowane rosliny moze i sa odporne na jakies tam zarazy, moze i daja wiekszy plon z hektara i
tak dalej - ale kazda z nich powinna przesc bardzo rygorystyczne badania bo po prostu nie wiadomo, jaki bedzie jej
dlugofalowy wplyw na organizm czlowieka.
Tymczasem korporacje takie jak Monsanto przeprowadzaja dosc powierzchowne badania, na dodatek jesli okaza sie
one negatywne, to staraja sie ukryc wyniki.

Wojciech Majda (2010-04-02 06:45:58)


@Wszyscy
Prosz przeczyta aktualizacj wpisu :)
Pan Jacek pierwszy si poBapaB.
@futrzak
Wbrew GMO propagandzie nie udaBo si zwi kszy plonów. Przynajmniej nie w przypadku najbardziej
rozprzestrzenionych upraw. W praktyce wydajno[ z ha. Zamienia si jedn chemi na inn (z tej zwalczaj cej
szkodniki owadzie) na herbicydy....

Peak Oil u bram? (2010-04-02 08:46)

[1]
509
ZnalazBem na jednym z blogów, który obserwuj ”[2]Co w zBocie, srebrze i ropie piszczy” artykuB [3]”Peak”
na plynnych paliwach miedzy 2011 a 2015. Na naszym blogu ju| pisaBem o Peak Oil w kontek[cie [4]farmy
przyszBo[ci.
We wcze[niej wymienionym blogu znalazBem informacje zawarte w o[wiadczeniu AmerykaDskiego Departa-
mentu Energii (dalej ADE;). ADE przyznaje, |e ”istnieje szansa, i| mo|emy do[wiadczy spadku w produkcji
paliw pBynnych pomi dzy 2011 a 2015 je[li nie b dzie odpowiednich inwestycji”.

Dla przypomnienia napisz , |e Peak Oil to teoria (a w niektórych krajach ju| rzeczywisto[ ) zakBadaj ca, |e:

1. Ropa naftowa to surowiec nieodnawialny

2. Po tym jak zostanie osi gni ty szczyt odkry zBó| ropy na danym obszarze nast puje (po kilkudziesi ciu
latach) szczyt produkcji ropy naftowej z danego terenu.

3. Nie oznacza to, |e ropa si skoDczy, tylko |e nie b dziemy w stanie wydobywa jej tak szybko jak do
tej pory

4. Koszta wydobycia s znacznie wy|sze po Peak Oil ni| przed nim. Oznacza to wzrost ceny dla kon-
sumenta.

By zrozumie jakie to mo|e mie konsekwencje dla nas trzeba wiedzie , |e caBa nasza gospodarka opiera si
o rop - od transportu przez szczoteczki do z bów, komputery do nawozów sztucznych. Czy oznacza to, |e
[wiat si zawali?
Nie, sk d|e znowu cho mi dzy 2011 a 2015 jest rok 2012 - rok w którym koDczy si kalendarz Majów;).
Oznacz to jednak, |e b dzie najprawdopodobniej wzrost cen paliwa i wszystkich produktów i usBug, które w
jaki[ sposób korzystaj z tego paliwa (czyli praktycznie wszystkiego).
Polecam przeczytanie artykuBu o [5]historii dwóch rodzin. Mo|e warto sprawi , |e Twój dom stanie si
producentem a nie konsumentem?
A czy Ty uwzgl dniasz w swoim |yciu Peak Oil, uwa|asz, |e jeszcze nie czas a mo|e nie [6]przyjmujesz tego
do wiadomo[ci (jak polski rz d). Prosz podziel si z nami swoja opini .
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7WTLALde7I/AAAAAAAAAbc/gsybCYXzWC0/s1600/barbarian_security_gate.
jpg
2. http://surowce.blogspot.com/
3. http://surowce.blogspot.com/2010/04/peak-na-plynnych-paliwach-miedzy-2011.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/farmy-przyszosci.html%20%20
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/historia-dwoch-rodzin.html
6. http://adamduda.wordpress.com/2008/10/09/peakoil-odpowiedz-na-interpelacje-poselska/

piotr34 (2010-04-02 12:41:30)


Ostatnio troche dyskutowalem na ten temat tutaj
http://tiny.pl/hgj8x

Wojciech Majda (2010-04-02 14:26:49)


Ciekawie pisaBe[.
Totalnej katastrofy nie b dzie raczej, ale jako[ |ycia poszczególnych ludzi mo|e si znacznie obni|y , je[li si nie
podejmie czynnych przygotowa IMO.

510
piotr34 (2010-04-03 00:25:57)
Jasne ze tak-to ze mozna zapobiec katastrofie jeszcze nie znaczy ze jej tak po prostu nie bedzie.Oczywiscie trzeba cos
robic bo inaczej to sie faktycznie obudzimy w jaskiniach.

Anonymous (2010-07-26 23:31:22)


niesamowity blog, dzi kuje bardzo. A mo|e tak przy okazji co[ by Pan o konopi napisaB? Niby taka straszna ro[linka,
a si okazuje si , |e przynajmniej cz [ciowo rop mo|e zast pi .
Zdravim,
Andrzej

Wojciech Majda (2010-07-30 16:52:00)


Dzi ki.
Konopia IMO nie jest odpowiedzi na kwestie Peak Oil. Ziemi pod t konopi trzeba przecie| zaora , nawozi itp.
Ma bardzo dobre tempo wzrostu, ale...
Swoj droga ubrania z konopi s Badne i z tego co sByszaBem trwaBe.
Sam jako libertarianin nie mam przeciwko konopi siewnej czy indyjskiej nic przeciw. Dlaczego wszystkie zyski maj
zostawa w Afganistanie a nie w Polsce? Narkotyki jak i |ywno[ powinny by uprawiane lokalnie.

{yczymy Wam wesoBych [wi t Wielkanocnych! (2010-04-03 07:21)

WesoBych [wi t Wielkanocnych sp dzonych w miBej, rodzinnej atmosferze i smacznego jajka |yczy zaBoga
Polskiego Instytutu Permakultury :)

shark (2010-04-03 12:31:09)


Zdrowych i wesolych swiat i jak najszybszej przeprowadzki z ”krainy teori” do ”krainy praktyki” w sumie tego sam
sobie |ycze bo blog zyska niesamowicie na wartosci ;)

Wojciech Majda (2010-04-03 16:47:08)


Dzi kuj bardzo. My[l , | to kwestia kilku miesi cy...

Cezary (2010-04-03 20:28:44)


ZmartwychwstaBy Pan Niech obdarzy nas wszystkich Wszelkim Dobrem...”pozwala mi le|e na zielonych pastwiskach,
prowadzi nad wody gdzie mog odpocz ...”

Wojciech Majda (2010-04-03 20:49:56)


Dzi kuj i równie| |ycz wszystkiego co najlepsze.
Dla mnie zwBaszcza te zielone pastwiska poci gaj co wygl daj :)

bosastopa (2010-04-05 05:55:59)


Ale ZmartwychwstaBy Pan ma tylko Twoje r ce do twórczego dziaBania, gdy| Twórca 6 dni pracowaB a 7 odpocz B
/nie maj c zegarka/.
Energia nie wykorzystana Twórczo ulega destrukcji.

Wojciech Majda (2010-04-05 09:31:16)


Mój laptop wytrzymuje na baterii 2 godziny. Tak|e mog sobie le|e na zielonym pastwisku i pisa :)

511
shark (2010-04-05 14:19:57)
do ogrodow lesny ten cytat z wanej ksiazeczki jest odpowiedni ;) :
Przypatrzcie si ptakom w powietrzu: nie siej ani |n i nie zbieraj do spichlerzy, a Ojciec wasz niebieski je |ywi.
Czy| wy nie jeste[cie wa|niejsi ni| one?

Wojciech Majda (2010-04-05 14:56:14)


Bardzo trafne i pi kne:)
Chyba powinienem zacz czyta Bibli , jak b d potrzebowaB cytatów.

bosastopa (2010-04-06 18:57:45)


Ojciec Niebieski ptaki zywi ale nie zanosi im do gniazd robaków.

pH i permakultura cz.1 (2010-04-03 09:36)

Jeden z Czytelników poprosiB bym napisaB co[ o zmianie pH gleby. Najpierw krótkie wprowadzenie czym pH
jest i dlaczego jest tak wa|ne.

Skala pH ilo[ciowa skala kwasowo[ci i zasadowo[ci roztworów wodnych zwi zków


chemicznych.

Wikipedia
Najni|sze pH (0) ma kwas solny, najwy|sze (14) ma wodorotlenek sodu. 7 to odczyn oboj tny.

Wi kszo[ ro[lin uprawnych czuje si najlepiej w pH o przedziale 6-7.


Zapewnienie odpowiedniego pH ro[linom uprawnym jest istotne, gdy|:

• ro[liny gorzej rosn w glebie o nieodpowiednim pH a niektóre nawet nie rosn wcale

• spada jako[ i ilo[ plonów

• mog wyst powa niedobory mikroelementów w ro[linach

• przy zbyt niskim pH zwi ksza si absorpcja metali ci |kich (oBów, kadm...) oraz szkodliwego w du|ych
ilo[ciach glinu

• makroelementy s sBabiej przyswajane

• na glebach o niskim pH obni|a si wydajno[ procesu wi zania azotu z powietrza przez bakterie bro-
dawkowe

W Polsce wi kszo[ gleb jest zakwaszona lub silnie zakwaszona. SkBada si na to kilka czynników:

1. SkaBa macierzysta na wi kszo[ci terenów naszego kraju ma naturalnie niski odczyn.

2. Na wielu terenach Polski opady deszczu s wi ksze ni| potencjalne wyparowanie co przyczynia si do
wypBukiwania Batwo wymywanych pierwiastków zasadotwórczych (wapnia, potasu, magnezu) .
512
3. Nawo|enie sztucznymi nawozami azotowymi przyczynia si do obni|enia pH
4. Uprawa ro[lin, które przyczyniaj si do zakwaszenia gleby (gBównie sosny i inne iglaki) poprzez wyt-
warzanie zakwaszaj cej [cióBki
5. Uprawa ro[lin na sprzeda| wi |e si z eksportem zasadotwórczych (zwi kszaj cych pH) pierwiastków
- wapnia, potasu i magnezu

Wiemy ju|, |e pH w Polsce mamy z reguBy za niskie. Naszym zadaniem jest zatem sprawi , |e pH si pod-
niesie, albo chocia| nie b dzie si obni|a . Odnios si do poszczególnych punktów i dodam kilka innych
spostrze|eD:
1.O ile to pierwsze jest niemo|liwe do zmiany (no chyba, |e zmienimy miejsce zamieszkania), to z innymi
czynnikami mo|emy ju| ”pracowa ”.
2. Wymywanie pierwiastków zasadotwórczych mo|emy w do[ Batwy sposób ograniczy . Wystarczy sprawi ,
|e woda nie b dzie tak szybko przepBywa przez nasz gleb . Pierwszym sposobem jest odpowiednie uk-
sztaBtowanie terenu, by zatrzyma erozj wodn . Jednym z takich sposobów jest wykopanie[1] swalea.
Drugim sposobem jest jest zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie. Dzi ki temu woda dBu|ej
b dzie w warstwie dost pnej dla korzeni ro[lin wi c mniej pierwiastków zasadotwórczych zostanie wymyte.
By ten efekt zwi kszy jeszcze bardziej dobrze jest B czy ro[liny o pBytkim i gB bokim systemie korzeniowym
- wtedy jeszcze mniej wody (z rozpuszczonymi w niej pierwiastkami) zostanie wymyte poza zasi g korzeni
ro[lin. [2]M czka bazaltowa jest przydatna do wi zania wody na terenie piaszczystym. Sama ma delikatne
dziaBanie zasadotwórcze.
3. Sztucznych nawozów azotowych nie musimy stosowa w gospodarstwie permakulturowym. [3]Przeczytaj
dlaczego s one niepolecane w gospodarstwie permakulturowym.
4.Powinni[my bardzo uwa|a jak [cióBk stosujemy. Jako reguB mo|na uzna , |e [cióBka organiczna,
która mimo rozdrobienia materiaBu przyczynia si do zakwaszenia gleby. Z reguBy materiaBy te s
równie| ubogie w azot oraz bogate w ró|nego rodzaju woski (które utrudniaj rozkBad).
Najlepszym przykBadem s [cióBki pochodz ce z sosny: kora lub igliwie. Do ich rozkBadu potrzebne s grzyby,
które wytwarzaj silne kwasyby rozBo|y te ubogie w azot a bogate w woski substancje... Czasami warto
t wBa[ciwo[ wykorzysta - mo|na [cióBkowa borówki [cinkami z przycinania tuj i sosen.
5.Je[li sprzedajemy ro[liny na sprzeda| warto zastanowi si czy nie sprzedajemy czasami biomasy.
Sprzedawanie biomasy ro[lin jest najbardziej ”kosztownym” rodzajem produkcji jaki mo|emy prowadzi .
Oczywi[cie rozpatruj c eksport pierwiastków z gleby. Dobrym przykBadem jest wierzba energetyczna.
Dochód z plantacji bardzo umiarkowany (je[li w ogóle), eksport mikro i makroelementów ogromy. Sprzeda|
zióB, d|emów czy agroturystyka pod tym wzgl dem nie jest a| tak kosztowna. Dobrym przykBadem s [4]pro-
ducenci weBny z alpaków. Produkuj wyrób którego nie jest du|o na rynku, ale który jest odpowiednio
drogi.
6.Warto wykorzystywa dynamiczne akumulatory, które gromadz wapD. Jednym z nich jest [5]|ywokost
lekarski. SpeBnia on co najmniej dwie funkcje w dostarczaniu wapnia ro[linom. Po pierwsze magazynuje
wapD w sobie. Po drugie ma gB boki system korzeniowy co zapobiega...wymywaniu wapnia poza zasi g ko-
rzeni naszych ro[lin.
Podobnie robinia akacjowa ma gB boki system korzeniowy i jest dynamicznym akumulatorem. [6]Marc Bon-
fils opisuje, |e popióB z niej zawiera 75 % tlenku wapnia (nie wiem czy dobrze przetBumaczyBem - chalk). Jako,
|e robinia to drzewo rosn ce bardzo dobrze na glebach suchych i piaszczystych, wi |e azot atmosferyczny z
powietrza (nawet do 250 kg na ha) jest u|ywana do rekultywacji gleby. Dobrze nadaje si zatem na gleby
VI klasy.
7. Dobrym rozwi zaniem dla osób, które si buduj a maj piaszczyst gleb jest wykorzystanie gruzy
budowlanego - ma zasadowe pH. Podobnie stary cement. PudeBka plastikowe i ró|ne chemikalia budowlane
lepiej odkBada na inn kupk .
Dla najwi kszego efektu najlepiej B czy wszystkie te strategie.

513
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/dlaczego-nawozy-sztuczne-sa-niepozadane.html
4. http://duoart.blogspot.com/
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
6. http://www.permaculturefrance.org/fr/content/article/fodder-trees-temperate-climate-marc-bonfils

bosastopa (2010-04-05 05:49:52)


P: Czy mo|na amatorskim sposobem zbada PH gleby?
A mo|e ro[liny rosn ce na dziaBce sugeruj jej kwaso lub zasadowo[ ?

Wojciech Majda (2010-04-05 09:22:21)


Mo|na w sklepach ogrodniczych kupi kwasomierze glebowe.
Tak, szata ro[linna wskazuje na pH gleby.
Lista ro[lin wskazuj cych na pH gleby tutaj:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ro %C5 %9Blina wska %C5 %BAnikowa
Tutaj przykBadowe ro[liny wskazuj ce na niskie pH:
http://www.info-ogrody.pl/artykul,id m-21,t-rosliny wskaznikowe gleb kwasnych.html

Jak marnowane s nasze pieni dze na... ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie
do problemu (2010-04-04 14:36)

Uwa|am, |e w Polsce za du|o pieni dzy wydawanych jest na tzw. ”ochron [rodowiska”.
Im wi cej pieni dzy tym zwykle gorzej s wydawane (szef dziaBu nie zauwa|y, |e wlej sobie troch benzynki
do prywatnego baku, przecie| bud|et na benzyn mamy i tak w wysoko[ci 3 mln zB rocznie. Co to jest
kilkadziesi t litrów...)
Zwykle du|o gorzej wydawane s pieni dze publiczne ni| prywatne (patrz prywatyzacja i obsadzanie
stanowisk w spóBkach skarbu paDstawa wg. partyjnego klucza).
Równie| w miar zwi kszania odlegBo[ci geograficznej od zródBa funduszy do miejsc ich wykorzystania wzrasta
marnotrawstwo (szef nie dowie si , |e w pracy nie byBem, w koDcu caBy miesi c jest na Bahamach).
Poprzez ró|ne poB czenia wy|ej wymienionych czynników powstaj ró|ne poB czenia. Czasami uzyskuje si
efekt synergii (2+2+2 =15).
Najgorsz kombinacj pod k tem wydajno[ci wykorzystywania pieni dzy jest poB czenie:
Du|e pieni dze + Publiczne pieni dze + Pieni dze pByn z daleka. Idealnie w ten schemat wpisuj
si wszelkiego rodzaje fundusze z Unii Europejskiej. Pieni |ków jest du|o (bo zabrano nam je w podatkach)
s to pieni |ki publiczne (bo zabrane nam w podatkach i wkBadane do jednego ”wora”) i pieni |ki s wysyBane
z daleka (nasz skBadk Polska przekazuje karnie do Brukseli, potem jest nam zwracana (oczywi[cie nie caBa
kwota w postaci ró|nych funduszy).

Korzystaj c z okazji postanowiBem wybra si nad okoliczne jezioro na spacer. Nazwa geograficzna jeziora
to jezioro Jelonek, przez okolicznych zwana Aazienki. Moim zdaniem bardziej adekwatna byBaby nazwa
”Toaleta”, ”Zciek” lub ”Rynsztok”.

514
[1]
Tablica informacyjna o rekultywacji jeziora ”Jelonek” w Gnieznie
Nie znam si za bardzo na finansach na skal samorz du, paDstwa czy UE* jestem jednak moim chBopo -
robotniczym rozumem ogarn to, dlaczego ro[liny i glony rosn a czemu nie. Równie| w jeziorze.Tak|e
takim, które jest zanieczyszczone... Dzisiejszy wpis b dzie o rekultywacji zanieczyszczonego jeziora. Rekul-
tywacji finansowanej a jak|e ze [rodków unijnych (przynajmniej cz [ciowo).
Problemem jeziora Jelonek jest zanieczyszczenie z powodu prze|yznienia lub bardziej fachowo eutrofizacji.
SBowo prze|yznienie bardzo dobrze oddaje istot problemu. Nie b dzie zbytnim uproszeniem je[li napisz , |e
istot problemu jest nadmierna |yzno[ jeziora. Do wody dostaBo si zbyt du|o biogenów, czyli pierwiastków
które sprawiaj , |e ro[liny dobrze i szybko rosn (N - azot, P - fosfor, K -potas). Jak to mogBoby by prob-
lemem?

1. Do wody dostaje si du|o N P K, cho gBówn rol w eutrofizacji wiedzie fosfor i azot.

2. Szybko rozmna|aj ce si glony i sinice wykorzystuj c obfito[ ”pokarmu” (biogenów).

3. Przejrzysto[ wody spada, co prowadzi do zaniku dopBywu [wiatBa dla ro[lin |yj cych na dnie zbiornika.
W konsekwencji ro[liny umieraj .

4. Du|a cz [ glonów po ”zakwicie” opada na dno.

5. Brak ro[lin fotosyntetyzuj cych oraz rozkBad glonów i sinic doprowadza do wytworzenia si warunków
beztlenowych przy dnie jeziora.

6. W warunkach beztlenowego rozkBadu glonów wytwarzane s min. zwi zki takie jak siarkowodór, które
przyczyniaj si do [mierci zwierz t wy|szych

7. Z powodu braku tlenu gin zwierz ta wy|sze w jeziorze (poza tymi |yj cymi kilkadziesi t cm od
powierzchni wody)

8. Na dno zbiornika opada muB co przyczynia si do wypBycania zbiornika.

Projekt rekultywacji tego jeziora zakBada inaktywacj fosforu w osadach dennych ([2]tutaj zaBo|enia tego
konkretnego projektu). W uproszczeniu zakBada on dodanie odpowiednich zwi zków chemicznych, które
sprawi , |e fosfor (wa|ny skBadnik nawozowy) zmieni si w form niedost pna dla ro[lin i glonów. ByBoby to
dziaBanie jak najbardziej rozs dne gdyby nie fakt, |e nie zadbano o jedn z podstawowych zasad rekultywacji
jezior - [3]zapobieganie dostawanie si nowych biogenów (czyli gBównie N i P ). Do jeziora Jelonek ci gle
515
dopBywaj biogeny...

[4]

• W czasie deszczu do jeziora pByn wartkie strumienie nios ce ze sob gleb i materie
organiczn . Te skBadniki zawieraj w sobie mi dzy innymi fosfor.

• Innym pot |nym zródBem zanieczyszczenia jeziora fosforem s okoliczne Pracownicze


Ogrody DziaBkowe - ogrodnicy amatorzy cz sto sypi nawozy ”na oko” przekraczaj c kilku-
kilkunastokrotnie dozwolon dawk .

• Okoliczne grunty orne

[5] Drugim caBkowicie ignorowanym problemem


jest poda| azotu. O tym skBadniku ”rekultywatorzy” jakby zapomnieli. To fosfor i azot wBa[nie
s gBównymi czynnikami ograniczaj cymi wzrost glonów. W pierwszej kolejno[ci powinny by
wyci te drzewa wi | ce azot - takie jak robinia akacjowa, która ro[nie w wielkiej obfito[ci wokóB
jeziora.WokóB jeziora mo|na naliczy kilkana[cie du|ych (20 -25m) akacji, kilkadziesi t [redniej
wielko[ci (5-15m) i setki maBych (do 5 metrów).
Nie twierdz , |e rekultywacja nie da |adnych efektów. Efekty jednak b d du|o mniejsze ni| je[li twórcy
programu rekultywacji podeszliby do sprawy holistycznie, dziaBaj c na wielu frontach.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7iSHlCJChI/AAAAAAAAAbk/PiEajX0xBp8/s1600-h/Tablica.JPG
2. http://www.nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/srodki_zagraniczne/life/life_w_polsce/rekultywacja_
jezior_jelonek_i_winiary_w_gnieznie_metoda_inaktywacji_fosforu_w_osadach_dennych.pdf

516
3. http:
//www.ecol-unicon.com/klik/KlikFiles/zalaczniki/attach_9660a74.pdf?PHPSESSID=9cd14b119d993439b9c5099a4910623b
4. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7i1Nzr6y3I/AAAAAAAAAbw/RJNTJdsJXnA/s1600-h/P1140677.JPG
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7jE9ynmYOI/AAAAAAAAAb0/YNHVnLYZzAw/s1600-h/P1140691.JPG

Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie do


problemu zanieczyszczenia wody. (2010-04-04 19:47)

Uwa|am, |e w Polsce za du|o pieni dzy wydawanych jest na tzw. ”ochron [rodowiska”.
Z reguBy im wi cej pieni dzy jest wydawane tym gorzej s wydawane (szef dziaBu nie zauwa|y, |e wlej sobie
troch benzynki do prywatnego baku, przecie| bud|et na benzyn mamy i tak w wysoko[ci 3 mln zB rocznie.
Co to jest kilkadziesi t litrów...)
Zwykle du|o gorzej wydawane s pieni dze publiczne ni| prywatne (patrz prywatyzacja i obsadzanie
stanowisk w spóBkach skarbu paDstwa wg. partyjnego klucza).
Równie| w miar zwi kszania odlegBo[ci geograficznej od zródBa funduszy do miejsc ich wykorzystania wzrasta
marnotrawstwo (szef nie dowie si , |e w pracy nie byBem w koDcu caBy miesi c jest na Bahamach).
Poprzez ró|ne poB czenia wy|ej wymienionych czynników powstaj ró|ne poB czenia. Czasami uzyskuje si
efekt synergii (2+2+2 =15).
Najgorsz kombinacj pod k tem wydajno[ci wykorzystywania pieni dzy jest poB czenie:
Du|e pieni dze + Publiczne pieni dze + Pieni dze pByn z daleka. Idealnie w ten schemat wpisuj
si wszelkiego rodzaje fundusze z Unii Europejskiej. Pieni |ków jest du|o (bo zabrano nam je w podatkach)
s to pieni |ki publiczne (bo zabrane nam w podatkach i wkBadane do jednego ”wora”) i pieni |ki s wysyBane
z daleka (skBadk Polska przekazuje karnie do Brukseli, potem jest nam zwracana (oczywi[cie nie caBa kwota
w postaci ró|nych funduszy).

Korzystaj c z okazji postanowiBem wybra si nad okoliczne jezioro na spacer. Nazwa geograficzna jeziora
to jezioro Jelonek, przez okolicznych zwana Aazienki. Moim zdaniem bardziej adekwatna byBaby nazwa
”Toaleta”, ”Zciek” lub ”Rynsztok”.

[1]
Tablica informacyjna o rekultywacji jeziora ”Jelonek” w Gnieznie
Nie znam si za bardzo na finansach na skal samorz du, paDstwa czy UE jestem jednak moim chBopo -
robotniczym rozumem ogarn to, dlaczego ro[liny i glony rosn a czemu nie. Równie| w jeziorze.Tak|e
takim, które jest zanieczyszczone... Dzisiejszy wpis b dzie o rekultywacji zanieczyszczonego jeziora. Rekul-
517
tywacji finansowanej a jak|e ze [rodków unijnych (przynajmniej cz [ciowo).

[2]
Prze|yzniona woda nie zach ca do k pieli...
Problemem jeziora Jelonek jest zanieczyszczenie z powodu prze|yznienia lub bardziej fachowo eutrofizacji.
SBowo prze|yznienie bardzo dobrze oddaje na czym problem polega. Nie b dzie zbytnim uproszeniem je[li
napisz , |e istot problemu jest nadmierna |yzno[ jeziora. Do wody dostaBo si zbyt du|o biogenów, czyli
pierwiastków które sprawiaj , |e ro[liny dobrze i szybko rosn . Biogeny to gBównie N - azot, P - fosfor, K
-potas. Jak to co dobre mogBoby by problemem?

1. Do wody dostaje si du|o N P K, cho gBówn rol w eutrofizacji wiedzie fosfor i azot.

2. Szybko rozmna|aj ce si glony i sinice wykorzystuj c obfito[ ”pokarmu” (biogenów).

3. Przejrzysto[ wody spada, co prowadzi do zaniku dopBywu [wiatBa dla ro[lin |yj cych na dnie zbiornika.
W konsekwencji ro[liny umieraj .

4. Du|a cz [ glonów po ”zakwicie” opada na dno.

5. Brak ro[lin fotosyntetyzuj cych oraz rozkBad glonów i sinic doprowadza do wytworzenia si warunków
beztlenowych przy dnie jeziora.

6. W warunkach beztlenowego rozkBadu glonów wytwarzane s min. zwi zki takie jak siarkowodór, które
przyczyniaj si do [mierci zwierz t wy|szych

7. Z powodu braku tlenu gin zwierz ta wy|sze w jeziorze (poza tymi |yj cymi kilkadziesi t cm od
powierzchni wody)

8. Na dno zbiornika opada muB co przyczynia si do wypBycania zbiornika.

Projekt rekultywacji tego jeziora zakBada inaktywacj fosforu w osadach dennych ([3]tutaj zaBo|enia tego
konkretnego projektu). W uproszczeniu zakBada on dodanie odpowiednich zwi zków chemicznych, które
sprawi , |e fosfor (wa|ny skBadnik nawozowy) zmieni si w form niedost pna dla ro[lin i glonów. ByBoby to
dziaBanie jak najbardziej rozs dne gdyby nie fakt, |e nie zadbano o jedn z podstawowych zasad rekultywacji
jezior -[4]zapobieganie dostawanie si nowych biogenów (czyli gBównie N i P ). Do jeziora Jelonek
ci gle dopBywaj biogeny...

518
[5]

• W czasie deszczu do jeziora pByn wartkie strumienie nios ce ze sob gleb i materie
organiczn . Te skBadniki zawieraj w sobie mi dzy innymi fosfor.

• Innym pot |nym zródBem zanieczyszczenia jeziora fosforem s okoliczne Pracownicze


Ogrody DziaBkowe - ogrodnicy amatorzy cz sto sypi nawozy ”na oko” przekraczaj c kilku-
kilkunastokrotnie dozwolon dawk .

• Okoliczne grunty orne s nawo|one

[6] Drugim caBkowicie ignorowanym


problemem jest poda| azotu. O tym pierwiastku ”rekultywatorzy” jakby zapomnieli. To fosfor
i azot wBa[nie s gBównymi czynnikami ograniczaj cymi wzrost glonów. W pierwszej kolejno[ci
powinny by wyci te[7] drzewa wi | ce azot - takie jak robinia akacjowa, która ro[nie w wielkiej
obfito[ci wokóB jeziora.WokóB jeziora mo|na naliczy kilkana[cie du|ych (20 -25m) akacji, kilka-
dziesi t [redniej wielko[ci (5-15m) i setki maBych (do 5 metrów).
Nie twierdz , |e rekultywacja nie da |adnych efektów. Efekty jednak b d du|o gorsze ni| je[li twórcy
programu rekultywacji [8]podeszliby do sprawy holistycznie, dziaBaj c na wielu frontach. O wydajno[ w
519
przypadku wykorzystania funduszy publicznych za bardzo nikt si nie przejmuje. W tym przypadku chodzi
przecie| bardziej o gonienie króliczka a nie o jego zBapanie. Za zBapanego króliczka nikt przecie| funduszy
nie daje...
Zdj cia autorstwa [9]Aleksandry Majdy.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7iSHlCJChI/AAAAAAAAAbk/PiEajX0xBp8/s1600-h/Tablica.JPG
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7jOBFyRJ4I/AAAAAAAAAb8/MBxcg0NXJNM/s1600-h/Eutrofizacja.jpg
3. http://www.nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/srodki_zagraniczne/life/life_w_polsce/rekultywacja_
jezior_jelonek_i_winiary_w_gnieznie_metoda_inaktywacji_fosforu_w_osadach_dennych.pdf
4. http:
//www.ecol-unicon.com/klik/KlikFiles/zalaczniki/attach_9660a74.pdf?PHPSESSID=9cd14b119d993439b9c5099a4910623b
5. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7i1Nzr6y3I/AAAAAAAAAbw/RJNTJdsJXnA/s1600-h/P1140677.JPG
6. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7jE9ynmYOI/AAAAAAAAAb0/YNHVnLYZzAw/s1600-h/P1140691.JPG
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
9. http://chemiadlaludzi.blogspot.com/

Jola (2010-04-06 13:14:00)


Zwitny wpis i bardzo celne uwagi. Powiniene[ zgBosi si do instytucji odpowiedzialnej za projekt jako konsultat. I
mówi caBkowicie powa|nie.

Wojciech Majda (2010-04-06 18:47:05)


Dzi ki Jola. Wkrótce zaczn tego typu rzeczy robi . Musz tylko poczeka na stron internetow , bo to doda mi i
PIP wiarygodno[ci.

Kilka ciekawych filmików. (2010-04-05 14:05)

Dzisiejszy wpis b dzie bardzo widowiskowy - b dzie w nim kilka ciekawych filmików.

Permakulturowy ogród deszczowy (2010-04-05 21:48)

Ogród deszczowy (z ang. raingarden) to typ ogrodu w którym woda deszczowa wykorzystywana jest w specy-
ficzny sposób. W ogólnym zaBo|eniu chodzi o to, |e deszczówka spadaj ca na dach domu najpierw napeBnia
zbiornik na deszczówk . Nast pnie nadmiar wody spBywa do odpowiednio ustawionych maBych stawów i
kanaBów nawadniaj cych. Gdy pierwszy staw si napeBni to nadmiar wody z pierwszego stawu wpBywa do
nast pnego i tak a| caBa woda nie zostanie wykorzystana (lub zabraknie nam miejsca na posesji;)
Ro[linno[ jest tak dobrana, |e bli|ej domu s ro[liny wymagaj ce wi cej wody i uwagi. Wynika to z tego, |e
maBy deszcz mo|e spowodowa , |e napeBni si tylko zbiornik na deszczówk i ewentualnie cz [ciowo pierwszy
staw. Wykorzystywana zatem w ten sposób jest [1]zasada stref aktywno[ci. Podczas wi kszych opadów
deszczu napeBni si równie| dalsze stawy.
Ten sposób zagospodarowania terenu sprawia, |e niemal caBa woda spadaj ca na nasz posesje jest dobrze
wykorzystywana. Zastosowanie zasad ogrodu deszczowego na wi ksz skal znacznie zmniejszyBoby negaty-
wny wpByw ludzi na [rodowisko:

520
• Woda w czasie burzliwych opadów deszczu nie powodowaBaby nadmiernego obci |enia oczyszczalni
[cieków. Woda deszczowa jest w kanalizacji mieszana ze [ciekami. Gdy opady s znaczne przekraczane
s moce przerobowe oczyszczalni i cz [ [cieków zostaje odprowadzana do rzek, jezior, morza bez
oczyszczenia.

• Zmniejszymy zu|ycie wody w czasie suszy - nie b dziemy potrzebowa tak du|o wody do podlewania
ro[lin.

[EMBED]

Bill Willson z [2]Midwest Permaculture w USA zrobiB ciekawy film na ten temat.
Je[li interesuje Ci lepsze wykorzystanie wody na skal gospodarstwa przeczytaj o [3]projektowaniu Keyline.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
2. http://www.midwestpermaculture.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html

Ciekawy artykuB o wy|szo[ci masBa nad margaryn (2010-04-06 20:14)

[1]
Pajda chleba ze smalcem jest zdrowsza ni| chleb z margaryn ...
ZnalazBem dzisiaj ciekawy artykuB na temat tBuszczy. Dowiedzie si z niego mo|na dlaczego tBuszcze ro[linne
promowane s jako zdrowe mimo, |e takie nie s (jak zwykle chodzi o pieni dze). Pani profesor Gra|yna
Cichosz przedstawia kilka faktów dotycz cych wpBywu margaryny i sma|enia potraw na oleju. Rozwiewany
jest stereotyp:
521
tBuszcze zwierz ce - zBe
tBuszcze ro[linne - dobre
Jak to zwykle w |yciu bywa w pewnych kwestiach si z pani profesor nie zgadzam: Osobi[cie uwa|am, |e
stosunek omega 3 do omega 6 powinien by jak 1:1 a nie okoBo 1:4. Mam te| inne podej[cie do mleka ni|
pani profesor...
Wreszcie jednak do gBównego nurtu [wiadomo[ci (Gazeta Wyborcza to niestety gBówny nurt) docieraj in-
formacje o prawdziwym znaczeniu tBuszczu w diecie.
Polecam przeczyta ten artykuB:
[2]My chcemy masBa a nie margaryny
Polecam równie| przeczyta te wpisy:
[3]Czy ludzie powinni je[ ziarno?
[4]Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi .
1. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Chleb_ze_smalcem.jpg
2. http://wyborcza.pl/1,75248,7717475.html?as=2&startsz=x
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html

futrzak (2010-04-06 23:11:10)


Ale ona porownuje tluszcze sztucznie utwardzane zawarte w margarynie z maslem. Tutaj wiadomo, jak to bedzie
wygladac.
Na dodatek te tluszcze sztucznie utwardzane (i inne przerobione przez czlowieka, jak te w batonikach etc.) nazywa
”tluszcze roslinne” i przykleja im etykietke samo ZUO.
Tymczasem oliwa z pierwszego tloczenia na przyklad jest znacznie zdrowsza dla organizmu ludzkiego niz maslo, o
smalcu juz nie wspominajac.

Wojciech Majda (2010-04-07 07:44:12)


Widzisz futrzak to taka oczywisto[ jest w USA:) W Polsce dopiero to trafia do mainstreamu.
Swoj drog pani profesor nie uwzgl dniBa tego w jaki sposób |ywione s zwierz ta. Wiele ryb karmione jest ”l dow ”
pasz (ziarnem) co wpBywa równie| na stosunek omega 3 do omega6. Dotyczy te| to o dziwo ryb morskich przemysBowo
hodowanych.
Jestem skBonny zaryzykowa twierdzenie, |e smalec od [wini z wypasu pastwiskowego jest zdrowszy od przeci tnej
oliwy z oliwek (która ma stosunek o3 do o6 jak 1: od 3 do 13). Podobnie na jako[ tBuszczu w ma[le czy serze wpBywa
karma krowy/kozy.
Blaszki mia|d|ycowe w 3/4 skBadaj si z nienasyconych kwasów tBuszczowych.
Ide wpisu (mojego) byBo zapoznanie ludzi z tym,|e nie ka|dy tBuszcz jest zBy, |e |yj c w Polsce te| mog je[ zdrowo,
niekoniecznie jedz c tylko importowany tBuszcz. No i |e sma|enie p czków jest zdrowsze na smalcu (nie mówi , |e
zdrowe, tylko zdrowsze;)
Tak|e podsumowuj c diabeB tkwi w szczegóBach typu co jadBa [winia, z której jest smalec i czym |ywiBa si krowa z
której jest Twoje mleko.

Kresowa Zagroda (2010-04-07 10:51:12)


A propos sma|enia p czków na smalcu. Od moich miejscowych starych gospodarzy dowiedziaBam si , |e dawniej
sma|ono p czki na Boju baranim lub kozim, czasem dla zwi kszenia masy pomieszanym z olejem.
Pozdrawiam, Ewa S.

panika2008 (2010-04-07 12:09:13)


Co za beBkot, po trafieniu w artkule na fragment ”zródBem (...) kwasów tBuszczowych EPA i DHA o wysokiej akty-
wno[ci biologicznej s tBuszcze ryb i ssaków morskich” darowaBem sobie reszt . Ta pani ma bardzo mgliste poj cie o
tym, o czym pisze.
522
jako (2010-04-07 12:24:44)
Dosy oryginalne zródBo utrzymania: zbieranie i sprzeda| owadów |ywi cych si niepo| danymi ro[linami:
http://biznes.onet.pl/poskromienie-robakow-dla-zysku,18577,3204179,1 ,news-detal

Wojciech Majda (2010-04-07 13:13:13)


@Ewa
Dzi ki za informacje.
@panika2008
Nie |ebym jakim[ ekspertem w tej dziedzinie byB, ale wiele zródeB podaje, |e w wi kszo[ci omega 3 w ro[linach to
ALA. Organizm czBowieka mo|e przeksztaBca ALA w DHA i EPA ale jest to dosy niewydajny proces. Pani profesor
(jak we wcze[niejszym wpisie wspomniaBem) nie powiedziaBa nic w wywiadzie o tym czym karmione s zwierz ta, z
których potem pozyskujemy ten ”warto[ciowszy” tBuszcz.
Mo|esz napisa panika2008 dlaczego uwa|asz, dlaczego ta profesurka nie ma poj cia o czym pisze artykuBu?
@Jako
Ciekawy sposób na |ycie :) Sam zamierzam wynajmowa kozy do odchwaszczania.

panika2008 (2010-04-07 18:04:58)


@WM: chocia|by dlatego, |e zapomina o gBównym zródle EPA, którym s algi; EPA jest dla ryb egzogenny. Poza tym
konwersja EPA do DHA w organizmie czBowieka nie jest wcale niewydajna, w skim gardBem jest ALA->EPA, tyle |e
nie stwierdzono jak dotychczas jednoznacznie |e przyjmowanie normalnych ilo[ci ALA przy odstawieniu EPA i DHA
powoduje niedobory któregokolwiek z 2 ostatnich kwasów... tak wi c to, co pisze ta pani, to s póBprawdy wynikaj ce
ewidentnie z jej ignorancji.

Wojciech Majda (2010-04-08 07:32:37)


Dzi ki panika2008. Rzeczywi[cie jakby si zastanowi to chyba |adne zwierz nie produkuje omega3. Wiesz mo|e
jakie ilo[ci trzeba by spo|ywa |eby tych alg byBa wystarczaj ca ilo[ ?
Jak tylko b d miaB mo|liwo[ to zamierzam spo|ywa tego typu wodorosty - wcze[niej tylko my[laBem o mikroele-
mentach zawartych w nich a teraz mnie jeszcze o omega3 u[wiadomiBe[...
Masz jakie[ namiary na dobre zródBo?

futrzak (2010-04-08 09:31:32)


Wojciech:
spirulina. ja sobie zamawiam online, bo w sklepach raz ze w pigulach (a te sie zle przyswajaja) a dwa, ze drogie jak
diabli.

futrzak (2010-04-08 09:37:05)


zamawiam stad:
http://www.nutsonline.com/cookingbaking/powders/spirulina/organic.ht ml
ta organiczna jak widac drozsza, ale w sumie uwazam, ze sie oplaca.
Mozna dodawac do roznych shakes, zup warzywnych i innych plynow.

Wojciech Majda (2010-04-08 10:54:29)


Spirulin nawet kiedy[ kupowaBem... Pami tam,|e miaBa ciekawy grzybowo-rybi smak.
Z ciekawostek dodam, |e wi |e azot z powietrza i nie jest technicznie rzecz bior c ro[lin ... Chyba te| ma B12, tak|e
dobra dla wegan.
Dostawc b d musiaB znalez innego, no chyba |e dal ka|dego glonu b d musiaB osobny paszport fitosanitarny
zaBatwi ;)

523
jako (2010-04-08 12:11:30)
Proponuj napisa na ’Wolnym strzelcu’ artykuB o spirulinie: dlaczego warto, w jakiej formie (tabletki/proszek itp),
w jakiej ilo[ci, i mniej wi cej za ile to mo|na kupi (by zach ceni ludzie nie przepBacali).
PrzydaBa by si te| aktualizacja tematu ’diety jaskiniowca’. Udaje si j utrzyma , czy nie za bardzo?

Wojciech Majda (2010-04-08 13:31:22)


@Jako
Spirulin b d przyjmowaB do czasu a| nie b d jadB porz dnego mi sa i jajek. Z utrzymaniem diety raczej nie jest
idealnie, nie mniej znacznie ograniczyBem jedzenie chleba ”razowego”, ziemniaków i innych wypeBniaczy. Dzi[ na [ni-
adanie jadBem jogurt baBkaDski z wiórkami kokosowymi i truskawkami(mro|onymi). Nie mo|na nazwa tego jedzeniem
”w sezonie”, nawet nie jest za bardzo ”jaskiniowo” (jogurt). Uwa|am jednak, |e fermentowane produkty s zdrowe.

GnieznieDska masakra piB mechaniczn : Jak marnowane s nasze pieni dze cz.2
(2010-04-07 14:05)

Zapewne ka|dy mieszczuch i wsiok widziaB jak w miastach naszego kraju poprzycinane s drzewa b d ce
cz [ci tzw. ”zieleni miejskiej”. Drzewa w miastach peBnia wielorakie funkcje:

• oczyszczaj powietrze z pyBów i zanieczyszczeD


• upi kszaj okolice
• niszcz bakterie i wirusy
• s miejscem gdzie gniazduj ptaki
• Bagodz ekstremalne temperatury
• wiele wiele innych

Ogólnie rzecz bior c peBni wiele po|ytecznych funkcji. Czasami drzewa trzeba jednak przyci . Robi si to
z wielu powodów. Jednym z nich jest np. wyeksponowanie pewnych szczególnie urokliwych obiektów.

[1]
Pracownicy GnieznieDskiej SpóBdzielni Mieszkaniowej (GSM) postanowili przyci troch
drzewa by mieszkaDcy bloków mieli mo|liwo[ podziwiania swojego [mietnika z okien i
balkonów.
524
Innym powodem dla którego drzewa s przycinane jest ich zbyt du|y rozmiar.

[2]
Równie| w tym przypadku pracownicy GSM przychodz z pomoc . Na pierwszym planie dwa
drzewa przyci te w tym roku. Dalej wida drzewa ”przyci te” rok wcze[niej.
Zapewne tak mocne ci cie powodowane jest wzgl dami ekonomicznymi - je[li drzewo przyci te zostanie moc-
niej, to nie b dzie trzeba przycina go tak cz sto.
Na moje pytanie do ”kierownika” brygady wycinaj cej czy ma wytyczne od GSM, |e ma wycina niemal
100 % korony czy nie wie, |e nie nale|y wycina wi cej ni| 1/3 uzyskaBem zaskakuj c odpowiedz (cytuj z
pami ci):
”E tam, to tylko takie. Mo|na wycina wi cej, nie ma z tym problemu. Zreszt drzewa w mie[cie |yj i
tak tylko 20-30 lat. Przecie| ile one maj ziemi?” . Zachowuj c ocen ”wiedzy” pana kierownika dla siebie i
Czytelników zapytaBem, no skoro nie ma wytycznych od GSM, to dlaczego wycinane jest ponad 30 % korony.
Przecie| to fatalnie wpBywa na estetyk tych drzew. Pan kierownik przyznaB mi racj : ”No estetyki to tu nie
ma |adnej”.
Robi c zdj cia do tego wpisu zostaBem zatrzymany przez jednego z mieszkaDców mojego osiedla. Domy[liB
si , |e fotografuj robot rzezników z Gniezna. W jego wypowiedzi sBowa debile i idioci powtarzaBy si cz sto.
MówiB równie|, |e ju| nie jeden raz mieszkaDcy walczyli z rzeznikami drzew.
Jakie byBoby permakulturowe rozwi zanie? Posadzi drzewo , które naturalnie dorasta do ni|szej wysoko[ci
i/lub ma pokrój kolumnowy. Naturalnie. Wtedy ograniczy si znacznie potrzeby przycinania. Je[li ju| si
przycina, to robi si to raz na 20 lat a nie jak to jest czynione w GSM - co okoBo 5 lat. Wtedy mo|na przyci
tak, jak powinno si przycina - usuwaj c maksymalnie 1/3 korony (a nie jak to robi GSM 100 %).
ByBoby zatem taniej, byBoby ciszej, byBoby Badniej, byBoby rozs dniej. Wystarczy dostosowa konkretny
gatunek drzewa do danego miejsca... Niby niewiele, od wBadz spóBdzielni nie mo|na jednak zbyt du|o
wymaga ... No chyba, |e to dziaBanie [wiadome, by ”znajomi prezesa” mieli miejsca pracy a zaprzyjaznieni
z zarz dem GSM przedsi biorcy wielotysi czne kontrakty. Ta niekompetencja albo kolesiostwo kosztuje
spóBdzielców w Polsce miliony zBotych.
Nadal jednak widz , |e w centrum miasta (to ju| nie teren wBadania GSM) sadzone s dorastaj ce do 20-30
metrów klony i lipy. Czy nie lepiej w tym miejscu posadzi np. gBóg, który dorasta do 6-7 metrów skoro
obiektywnie rzecz bior c miejsca jest tam tylko na maBe drzewo?
Jestem pewien, |e rzeznicy drzew grasuj nie tylko w Gnieznie - ich ofiary widziaBem w caBej
Polsce. Masz mo|e jakie[ do[wiadczenia z Tym zwi zane? Je[li tak to podziel si z nami pisz c
525
komentarz.
To jeden z przykBadów w jaki mo|emy stwarza sobie zb dn prac . Polecam przeczyta równie| te wpisy:
[3]Ora czy nie ora ? Oto jest pytanie
[4]Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7xYPbYiSxI/AAAAAAAAAcA/Okfst6yKlTE/s1600-h/%C5%9Amietnik.jpg
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7xZ-2t_KAI/AAAAAAAAAcE/aE41WK1kAQk/s1600-h/Przyci%C4%99te+drzewa.
jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html

Anonymous (2010-04-07 21:34:13)


CzBowieku, wsz dzie tak rezaj .
U nas w BiaBymstoku wycieli caBy park w centrum miasta, |eby go potem wybetonowa . Co z protestów? Nic.
Za to np. w takim MiDsku (BiaBoru[) sami mieszkaDcy wychodz z inicjatyw sadzenia drzew. W samym centrum
posadzili wielk cedrow alej , przy wspóBudziale polityków i ró|nych postaci medialnych...

futrzak (2010-04-08 05:18:02)


Tu gdzie mieszkam (Dolina Krzemowa) na szczescie zachowali rozsadek: wycinaja tylko najnizsze galezie i te, ktore
groza np. zlamaniem i spadnieciem na samochod albo cudza posesje.
Drzew dookola dostatek i nie brakuje naprawde poteznych (np. sekwoje) nawet w srodku miasta.
Zeby jeszcze przestal stan dofinansowywac wode to moze ludzie przerzuciliby sie na natywne rosliny zamiast pompowac
hektolitry wody w idiotyczne trawniki....

futrzak (2010-04-08 05:33:48)


BTW: mam pytanie zupelnie z innej bajki, mianowicie: jaki nawoz naturalny mozna stosowac do roslin doniczkowych?
Moja rodzicielka dawno temu tlukla skorupki jajek i wrzucala do konewki, rozwiazanie takie ma jednak wade: smierdzi
strasznie jak juz sie skorupki zaczna rozkladac :)

Wojciech Majda (2010-04-08 07:25:50)


@Anonimowy
To si musi zmieni . Mam nadziej , |e takie artykuBy i n kanie spóBdzielni telefonami sprawi, |e zaczn sadzi
odpowiednie drzewa w odpowiednie miejsce.
@futrzak
Naj[mieszniejsze jest to, ze drzewa mocno przycinane maj gaB zie du|o sBabiej przytwierdzone do pnia ni| te nie
ci te. Tak|e polityka ”drzewna” w Polsce jest te| dla nas niebezpieczna.
Pot ga demokracji i socjalizmu jest niesamowita - co tam wykorzystywanie nieodnawialnych zródeB wody do podle-
wania trawniczka i pól golfowych. Kalifornia przecie| to taki zielony stan :)
Ja do moich ro[lin domowych u|ywam swojego moczu. Musi by rozcieDczony 1:10. IMO naturalniej si ju| nie da:)
Nie [mierdzi, ro[liny rosn jak gBupie - dostatek azotu potasu i mikroelementów. Stosowa tak cz sto jak normalny
nawóz, ewentualnie w miar potrzeby cz [ciej. ZwBaszcza jak jest m |czyzna w domu to Batwo pozyska ;)
Niektórzy jako ozdobn [cióBk wykorzystuj Buski kakaowca - wydziela przyjemny zapach czekolady i stanowi dobry,
uniwersalny nawóz. Sam nie stosowaBem, ale wiele ludzi sobie chwali.

tfaruk2 (2010-04-14 18:17:24)


@futrzak
Nie wiem dokBadnie gdzie ty w Dolinie Krzemowej mieszkasz ale swego czasu gBo[na byBa wycinka drzew na California
Avenue w Palo Alto, wida gBupota pod tym wzgl dem nie ogranicza si jedynie do Polski.
[1]http://www.paloaltoonline.com/news/show story.php?id=13827
[2]http://www.paulgraham.com/californiaavenueoaks.html

526
1. http://www.paloaltoonline.com/news/show_story.php?id=13827
2. http://www.paulgraham.com/californiaavenueoaks.html
futrzak (2010-04-15 23:47:14)
tfaruk2:
zdania byly podzielone. Podobna akcje zrobili na San Antonio w Mountain View i ja to rozumiem: korzenie tych
drzew rozwalily chodniki i wrosly tak w jezdnie, ze mozna sobie bylo zerwac zawieszenie w samochodzie.
Wszystkie drzewa usunieto, rozkopano ulice i polozona nowa nawierzchnie, zasadzono nowe mlode drzewa.
Nie popadajmy w skrajnosci.

swr (2010-04-16 10:27:24)


ZafascynowaB mnie wpis o [rodku którego u|ywa Pan do podlewania ro[lin domowych.
Kilka pytani z nim zwi zanych.
1. Jak cz sto nale|y nawozi ?
2. Czy [rodek musi by [wie|y czy lepszy odstaBy.
3. Czy wskazana jest jaka[ szczególna dieta przed pozyskaniem [rodka np. piwo ?
4. Czy w ten sam sposób mo|na/nale|y u|yznia ro[liny w ogrodzie (owocowe i iglaki, ewentualnie traw ) i czy dieta
piwna równie| w tym przypadku jest wskazana.

Wojciech Majda (2010-04-16 11:48:22)


1. W zale|no[ci od potrzeby i pami ci. Ja zwykle robi to raz na miesi c.
2.Duu|o lepszy [wie|y, bo odstaBy [mierdzi niesamowicie - oprócz brzydkiego zapachu oznacza to równie|, |e tracimy
azot
3.Zawarto[ mocznika w moczu zale|y od ilo[ci biaBka w naszej diecie. Im wi cej biaBka tym wi cej mocznika. Piwo
powoduje tylko, |e wi cej wody wydalamy (no i |e mo|na si upi ).
4. Mo|na nawet nale|y.
W moczy przeci tnego czBowieka jest 11 g azotu dziennie. Jako, |e przeci tny czBowiek wydala niecaBe 2 -1,5 l mo|na
wnioskowa , |e jedne sikanie (200- 300) ml zawiera okoBo 1,5 g czystego azotu.

swr (2010-04-16 13:43:51)


Dzi kuj za wyczerpuj c odpowiedz !!!!
Ju| drukuj i pokazuj |onie.

Pogodzi ekonomi , ekologi i kultur - Holistyczne zarz dzanie ziemi cz. 3 - ustalanie
celów (2010-04-09 10:39)

Holistyczne zarz dzanie ziemi (z ang Holistic Land Management) to specyficzny sposób zarz dzania. Oz-
nacza to zatem, |e jest to sposób podejmowania decyzji. Ju| wcze[niej opisywane byBy na blogu
pewne elementy holistycznego zarz dzania ziemi . Jak do tej pory jednak nie zostaBo napisane czym do
koDca jest to holistyczne zarz dzanie.
SBowo ”holistyczne” oznacza caBo[ciowe - caBo[ciowe podej[cie do problemu zarz dzania ziemi . Zarz dzanie
holistyczne uwzgl dnia trzy wa|ne czynniki, które musi uwzgl dni ka|da osoba, która chce:

• mie wysok jako[ zycia


• mie pieni dze
• by w zgodzie z natur
527
• by w zgodzie z lokaln spoBeczno[ci

Te czynniki to:

1. ekonomia
2. ekologia
3. kultura

Wszystkie trzy musz by uwzgl dnione w planie.


PrzykBadowo ferma przemysBowa [wiD mo|e i jest ekonomicznie opBacalna (1), ale zatruwa si [rodowisko (2)
- najpierw pod upraw soi wycinane s lasy deszczowe potem jeszcze ogromna ilo[ odchodów gromadzonych
w jednym miejscu zanieczyszcza wody gruntowe i powierzchniowe. Czy takie mi so jest zdrowe dla ludzi?
Nast pnie dochodzi czynnik spoBeczny (3). Czy jaka[ lokalna spoBeczno[ chce mie ferm na 5 tysi ce [wiD
na swoim terenie? Kto chce mie tak ferm ”za pBotem”? Czy ludzie chc je[ mi so z ferm przemysBowych
(nie uwzgl dniaj c ceny)?
Innym przykBadem jest [1]system agrole[niczy. Powiedzmy gBówne pi tro to kasztan chiDski. Jako ni|sze
drzewo w rz dach kasztana uprawia si cieniolubny pawpaw (egzotyczne drzewo owocowe). W mi dzyrz dach
wypasane s krowy. Pod koniec zbiorów kasztanów do tego ”lasu pastwiskowego” puszcza si [winie by poz-
jadaBy niezebrane i zakopane przez myszy kasztany. W ten sposób zapobiega si chorobom kasztana przy
okazji produkuj c [2]drogie [winie.
W ten sposób czynnik ekonomiczny (1) jest dobry - zdywersyfikowali[my produkcj (kasztany, paw-
paw[asymina], woBowina/mleko/[winie). W przypadku braku odbiorców na te lekko egzotyczne pBody rolne
mo|na chocia|by da je [winiom. Ograniczone s koszty nawo|enia i ”odchwaszczania” - zwierz ta robi
to za nas. Czynnik ekologiczny (2) równie| jest uwzgl dniony. Erozja gleby w tego typu systemie jest
du|o mniejsza ni| w przypadku gruntów ornych, przy odpowiednim zarz dzaniu gleba mo|e by nawet wyt-
warzana. Z racji maBej g sto[ci zwierz t na jednostk powierzchni i niemal ci gBej okrywy ro[linnej nie s
zanieczyszczane wody gruntowe. Taki system agrole[niczy przyczynia si równie| do Bagodzenia skrajno[ci
pogodowych - suszy i powodzi. ZwBaszcza je[li wykorzystane s w nim zasady [3]projektowania Keyline.
Czynnik kulturowy (3) - w tym przypadku system ten jest nowo[ci mog by problemy z przekonaniem
ludzi do spo|ywania wi kszej ilo[ci naszych produktów. Równie| regulacje prawne mog nie by najbardziej
przyjazne tego typu rozwi zaniom. Nie mniej lokalna spoBeczno[ i s siedzi nie powinni mie wi kszego
problemu z zaakceptowaniem tego typu rozwi zania.

[EMBED]
Allan Savory - twórca holistycznego zarz dzania ziemi opowiada (po angielsku) o jego kon-
cepcji.
Warto zawsze odpowiedzie na pytanie jakie cele chcesz osi gn ?
Szczerze mówi c w tpi , |eby wBa[ciciel przemysBowej fermy [wiD miaB za cel produkowa na rok 10000
ton wieprzowiny. To raczej jest [rodek do celu. Domy[lam si równie|, |e chodzi o pieni dze (hodowla
[wiD przemysBowych IMO nie zapewnia dobrej jako[ci |ycia) Istniej natomiast lepsze sposoby zarabiania
pieni dzy na ziemi ni| stBaczanie kilka tysi cy [wiD na obszarze mniejszym ni| hektar...
A Ty jaki cel chcesz osi gn ?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html

528
Anonymous (2010-04-09 11:19:25)
W j zyku polskim pawpaw to asymina.

Wojciech Majda (2010-04-09 11:40:15)


Dzi ki, dopisaBem w nawiasie.

Anonymous (2010-04-09 19:13:47)


O rety, dlaczego w kóBko o tych kasztanach jadalnych...
Czy nie istniej holistyczne rodzime systemy? Przegl daj c ksi |ki Mollisona, zauwa|yBem, |e on sporo wie i przytacza
ciekawostki o tradycjach rolniczych... naszych regionów! (Europa wschodnia)...
Wielu moich znajomych, i ja sam równie|, stawiamy na ”swojskie” ro[liny. Mo|e to szownizm, ale nie zamierzam
czyni kasztana chiDskiego i asyminy podstaw swojej egzystencji :D
Mamy d by, buki, cedry, orzech wBoski i par innych fajnych drzew ”paszowych”, a krzewów owocowych to ju| w ogóle
co niemiara[...]
W tek z drugiej baczki, cytuj :
””W ten sposób zapobiega si chorobom kasztana przy okazji PRODUKUJ C drogie [winie.””
Tak nowomow sByszaBem ju| w szkole rolniczej i miaBem jej serdecznie dosy . Czy permakulturowcy równie| traktuj
zwierz ta w kategorii >produktów< czy to po prostu ”bB d w druku”?

Anonymous (2010-04-09 20:29:12)


Na owoce urodlina (indiaDskie pawpaw) poczekasz pewnie z 10 lat. Do tego trzeba [wietnie trafi z miejscem i odmian ,
by nie drzewo premarzBo której[ zimy.

Wojciech Majda (2010-04-09 21:11:20)


@Anonimowy 1
Rzeczywi[cie du|o pisze o kasztanie. W to miejsce mo|na jednak wrzuci inne drzewa daj ce wysokiej warto[ci plony.
Asymina jest bardzo dobrym przykBadem, bo to drzewo wymagaj ce cienia. Wiele agrole[ników poleca to poB czenie
jako pasuj c do siebie gildi .
Co do szowinizmu :) IMO to jest szowinizm. Rdzenna flora Europy jest stosunkowo uboga z powodu uksztaBtowania
terenu - gdy przychodziBy zlodowacenia ro[liny z powodów geograficznych (góry) nie miaBy si gdzie wycofa . Zwierz ta
zawsze roznosiBy nasiona ró|nych ro[lin - na piórach, w sier[ci czy brzuchu. CzBowiek te| zwierz , dlaczego zatem
miaBby by wykluczony z naturalnych czynników przenoszenia nasion?
SBowo ”produkcja” u|yBem jako synonim sBowa hodowla. Nie widz nic zBego w tym by u|ywa tego sBowa. Wieprzowina
mo|e by jednym z produktów systemu. To, |e u|ywam sBowa produkcja w odniesieniu do zwierz t nie oznacza, |e
nie chc by [winie |yBy w dobrostanie.
@ Anonimowy 2
Urodlina mo|na kupi w odmianie. Osobi[cie sam zamierzam tak zrobi . Mo|na wybra odmiany bardziej mrozood-
porne. Ich naturalny zasi g (je|eli chodzi o USDA hardiness zones) si ga strefie 4. SuwaBki s w strefie 5, wi kszo[
Polski w 6. Zgadzam si jednak, |e trzeba wybiera te mrozoodporne i dostosowane do naszego klimatu.
Szczepione drzewka daj pierwsze plony w 3-4 roku |ycia.

Wojciech Majda (2010-04-09 21:31:25)


Nie mnie wolaBbym by uwaga komentatorów bardziej byBa skupiona na holistycznym zarz dzaniu a nie
asyminie/urodlinie/pawpawie :)
Wida jednak, |e tego typu ro[liny (kasztan i pawpaw) sprawiaj du|o kontrowersji jako czynnik 3 - kulturowy. Warto
to uwzgl dni .

529
Anonymous (2010-04-10 00:37:06)
Nie widze przeszkód by uprawia kasztany, asymin czy inne mango, je[li tylko w Polsce ro[nie i daje dobre plony.
Trzeba tylko jeszcze pami ta o zbycie. Jak kto[ sobie robi le[ny ogród koBo domu zamiast np. boiska, bo |yje z
czego innego, to nie ma sprawy. Jak kto[ jest rolnikiem i chce z tego wy|y , musi hodowa ro[liny na które jest zbyt.
Stworzenie popytu na zbyt egzotyczne ro[liny raczej przekracza mo|lwo[ci pojedyDczego rolnika, nawet kilkudziesi cio
hektarowego. Zasadzi najpierw a potem dopiero szuka czy wogóle jest kto[ ch tny plon kupi to prosta droga do
baDkructwa.
Arturro

Wojciech Majda (2010-04-10 01:17:50)


Niezbyt to rozs dne zacz co[ produkowa bez znajomo[ci rynku. Nie mniej sprzedaj c za pomoc CSA mo|na mie
na to zbyt i zadowolonych klientów.
Ostatnio widziaBem w Kauflandzie gruszki azjatyckie - za 1 sztuk 2,99 zB. Kasztany w sezonie te| byB.

Kresowa Zagroda (2010-04-10 11:24:21)


Wojtku, je[li pierwsze owoce pojawiaj si po kilku, a nawet wi cej latach, to warunki zbytu mog si w tym czasie
diametralnie zmieni . Pozdrawiam, Ewa S.

Wojciech Majda (2010-04-10 14:31:08)


@Ewa nast pny wpis o tym napisaBem. Nie mo|na powiedzie , |e warunki zbytu na pawpawy si zmieni diametralnie,
bo w chwili obecnej nie ma na nie zbytu - rynek jeszcze nie istnieje.

cedric (2010-04-24 23:07:26)


Ekologiczna kwatera sadownicza
http://podszarotka.republika.pl/index1.html?http %3A %2F %2Fpodszarotka.republika.pl %2Fnawozy.html

Projektowanie ekonomicznie opBacalnych systemów agrole[niczych cz.1 (2010-04-10 13:55)

[1] Na zdj ciu mBody system agrole[niczy -


las pastwiskowy. Posadzone drzewka zabezpieczone s przed zwierz tami. Posadzone na tym terenie drzewa
to jabBonie, morwy czarne, grusze europejskie, czere[nie i wi[nie. Na tym terenie pas si owce (niewidoczne
teraz na zdj ciu), g si i kury. Zapewnia to dywersyfikacj ryzyka i wy|sze B czne plony. Zdj cie zrobione w
530
Devon w Anglii.

Nowym Czytelnikom przypomn co to jest gildia - gildia to grupa ro[lin wzajemnie si wspieraj cych
rosn cych w tym samym czasie na tym samym obszarze. Gildie ro[linne to nie pBodozmian. Ro[liny nawza-
jem dostarczaj sobie wzajemnie ró|norodnych korzy[ci. Sztandarowym przykBadem jest gildia zwana ”trzy
siostry”. To poB czenie kukurydzy, fasoli i kabaczka. Kukurydza sBu|y za tyczk , fasola wspina si po kukury-
dzy oraz dostarcza kabaczkowi i kukurydzy azotu. Kabaczek za[ swymi li[ mi ocienia gleb czym zmniejsza
presj ze strony chwastów, ogranicza wyparowanie wody z gleby i ogranicza erozj wodn . A czne plony
tego typu mieszanki przewy|szaj plony konwencjonalne. Je[li uprawy konwencjonalnej si nie nawozi (jak
trzech sióstr) to trzy siostry wygl daj o niebo lepiej.
Najwi kszym minusem jest jednak to, |e trudno w takim systemie pracowa z maszynami. Trudno ze-
bra fasol i kukurydz nie rozje|d|aj c kabaczków kombajnem. Równie| ró|nice w terminie dojrzewa-
nia poszczególnych komponentów nie uBatwiaj sytuacji. Gildia ta zatem ma zastosowanie raczej na skal
ogródka, gdzie nie ma problemu z r cznym zebraniem fasoli w lipcu, kukurydzy w sierpniu a kabaczków we
wrze[niu/pazdzierniku.
Czy mo|na stosowa gildie i permakultur na skal komercyjn ?
Tak i robione jest to z du|ymi sukcesami przez wielu ludzi na [wiecie. Gildie projektowane pod k tem
komercyjnym musz by prostsze w obsBudze. Z reguBy oznacza to mniejsz liczb ro[lin. Le[ny ogród to
przykBad takiego systemu zBo|onego z bardzo du|ej iloci ro|nych gildii ro[linnych. Mo|liwe, |e ze zbyt du|ej
jak na skal komercyjn . Du|o ekonomiczniej (pod k tem czasu na zbieranie) jest je[li w danym miejscu jest
du|e zag szczenie jednego typu plonów (np. jabBek). IdeaBem pod tym wzgl dem jest monokultura.
Gdy do gildii doda si zwierz ta u|ytkowe to zaczynamy mie caBkiem konkretny ekosystem - to jest jednym
z zaBo|eD permakultury.
W poprzednim wpisie o istocie holistycznego zarz dzania ziemi podaBem przykBad systemu agrole[niczego
w którym uprawiany jest [2]kasztan chiDski. W rz dach w których jest kasztan posadzone s pawpawy
(asymina/urodlin). Pawpawy to drzewa ni|sze ni| kasztany i s na dodatek cieniolubne. Wykorzystywana
jest zatem [wiatBo, którego kasztany nie wykorzystuj . Zarówno kasztany jak i pawpawy daj plony (kasztany
i owoce) to dla Polaków produkty egzotyczne. Kasztany s troch mniej egzotyczne, pawpawy to caBkowita
nowo[ . Dlatego b d stanowi produkt ryzykowny (trudno o rynek zbytu) ale te| s to produkty, które
mog osi ga wysok cen . S to zatem produkty dobre na czasy prosperity. Je[li ich nie sprzedamy (ci |kie
czasy), to mamy jedzenie dla siebie i rodziny oraz pasz dla zwierz t.
W rz dach mi dzy drzewami mog wypasa si zwierz ta - krowy daj c mleko, mi so oraz kontroluj c
chwasty i traw . W tym samym czasie dostarczaj drzewom nawozu. Krowy daj mi so i mleko czyli pro-
dukt na które zbyt raczej jest zawsze (inna sprawa to opBacalno[ ). Je[li jest si dobrym marketingowcem
mo|na przekona klientów, |e nasze mleko/mi so jest lepsze bo od krów wypasanych na zioBach (w cieniu
drzew trawy rosn gorzej ni| ro[liny zielne) - to na czasy dobrobytu. W tym systemie mo|emy równie|
wypasa [winie - ze|r kasztany zakopane przez myszy (i same myszy) oraz spady pawpawów. Ograniczy to
choroby drzew. Zwinie mo|emy marketingowa jako [wietne [winie bo z wolnego wypasu i jeszcze koDczone
na kasztanach. Je[li czasy b d ci |kie (recesja, wojna itp.) to ograniczymy koszta paszy dla [wiD. Nie widz
tez przeszkód by do tego systemu nie dorzuci te| kury.
Inn opcj jest uprawa w cieniu kasztanów i pawpawów drogich, cieniolubnych zióB leczniczych np. |eD szeD
amerykaDski lub gorzknik kanadyjski. ZioBa te s trudne w uprawie, ale uzyskuje si za nie dobre pieni dze.
W mi dzyrz dach, tam gdzie jest [wiatBo mo|na uprawia je|ówk purpurow . Ta druga wersja jest chyba
bardziej dochodowa jednak wi kszo[ produktów b dzie dobrze schodzi raczej tylko w czasie prosperity.
Jeden z komentatorów zwróciB mi uwag , |e ci gle m cz te kasztany chiDskie. Dlaczego nie pisz o in-
nych drzewach paszowych np. d bach, orzechach wBoskich, cedrach(sosnach syberyjskich), bukach? Opisz
dlaczego nie uwa|am d bów, buków i sosen syberyjskich za najbardziej po| dane drzewa paszowe do sys-
temów agrole[niczych:

531
• d by - silna tendencja do naprzemiennego owocowania - zwykle dobry rok wyst puje co kilka lat
(przynajmniej u rodzimych gatunków). Pierwsze plony po kilkudziesi ciu latach (50-60)

• buki - nie mam danych dotycz cych ilo[ci plonów na ha. Zaczyna owocowa po kilkudziesi ciu latach
(40-50), owocuje przemiennie

• sosny syberyjskie (zwane przez wielu cedrami) - plony z ha dojrzaBej plantacji to kilkadziesi t kg na ha
na rok. Pierwsze plony po 15 -20 latach (wersja optymistyczna)

Orzecha wBoskiego rzeczywi[cie nie opisywaBem :) B dzie trzeba mu wpis po[wi ci .


Mam nadziej , |e Czytelnicy b d wiedzie ju| czym kierowa si w przypadku projektowania systemu ag-
role[niczego...
Polecam przeczyta równie|:

[3][4]Dlaczego system agrole[niczy jest bardziej produktywny, ni| ”normalne” pole?


[5]Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ?
[6]Rolnictwo wspierane przez wspólnot .
A Ty co o tym my[lisz?

1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S8BofiK9WbI/AAAAAAAAAcI/ZSypDK25ccc/s1600/Agrole%C5%9Bnictwo.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
3. http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=5722251314424273003&postID=5495252195204345623
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html

Anonymous (2010-04-20 18:56:35)


Super. To caBa idea permakultury pokrywa si dokBadnie z moj wizj |ycia. Czyli w zgodzie z natur , na ile to
mo|liwe samowystarczalnie no i nie haruj c od [witu do zmroku (jak to si dzieje w klasycznym rolnictwie). Zaintere-
sowaBy mnie te pawpawy ( jak sprawdzaj si w naszym klimacie, kiedy owocuj , gdzie i w jakiej cenie mo|na kupi
sadzonki? ).
Jeszcze Warszawianka

Wojciech Majda (2010-04-24 12:21:02)


Jedyne miejsce w Polsce gdzie mo|na kupi pawpawy (o którym mi wiadomo) to:
http://www.derenjadalny.com/oferta.html
Kosztuje chyba z 20-30 zB.
Dojrzewaj okoBo pazdziernika.
Odmiany, które oni tam maj potrzebuj ciepBego i dBugiego lata by owocowaBy. Na dodatek okrywani na zim . B d
[ci gaB odmiany sprawdzaj ce si w zimniejszym klimacie.

Zmiana punktu odniesienia (2010-04-11 10:11)

Shifting baseline

532
Stan [wiata cz.1 - Ryby morskie i lingwistyka. (2010-04-11 12:55)

Amerykanie zwykli mawia gdy chc np. pocieszy koleg , |e nie wyszBo mu podrywanie jakiej[ Badnej
dziewczyny ”there are plenty of fish in the sea” - po polsku idiom ten oznacza ”tego kwiata jest póB [wiata”.
Kolega ma si zatem nie martwi , bo na [wiecie jest du|o Badnych kobiet. Któr [ na pewno uda mu si
”[ciemni ” ;)
Je[li chcemy przetBumaczy to amerykaDskie przysBowie dosBownie wyjdzie nam co[ w stylu ”jest wiele ryb w
morzu”... Czy|by?
WedBug raportu [1]FAO Bowiska w 2007 roku byBy:

• 19 % Bowisk byBo nadmiernie wykorzystywanych


• 8 % zaBamanych (wyczerpanych)
• 1 % regenerowaB si z wyczerpania
• 52 % maksymalnie trwale wykorzystywanych (bez uszczerbku dla przyszBego pogBowia ryb)
• 20 % umiarkowanie wykorzystywane z potencjaln mo|liwo[ci niewielskiego zwi kszenia produkcji

Wynika z tego, |e 79 % Bowisk jest wykorzystywana maksymalnie jak to mo|liwe lub nawet bardziej. Nie
ulega w tpliwo[ci, |e ten trend musi si odwróci - inaczej w [2]2050 roku nie b dziemy mie nie tylko ryb
morskich ale równie| owoców morza.
Brak ryb drapie|nych w morzach i oceanach doprowadza nawet do zmiany nawyków kulinarnych - zaczyna
si Bowi ... [3]meduzy. Meduzy namna|aj si w du|ej ilo[ci korzystaj c z nisz ekologicznych zwolnionych
przez ryby. S zatem ”chwastami” morskimi, które korzystaj z okazji.
W poB czeniu z rosn c populacj ludzi - aktualnie 6,9 mld, w 2050 na Ziemi b dzie |yBo 9-11 mld ludzi,
Peak Oil i skal rocznej degradacji gleby nie napawa to optymizmem.
Pozornie pocieszaj cy jest wzrost produkcji ryb pochodz cych z hodowli. Dlaczego pozorny? Poniewa| du|a
cz [ paszy dla tych ryb pochodzi z ryb karmowych zBapanych w morzach i oceanach. M czka rybna wyko-
rzystywana jest równie| w produkcji zwierz t l dowych (kur, [wiD). Musimy zatem zacz produkowa ryby
i zwierz ta w sposób który nie przyczynia si do degradacji mórz i gleby.
Ci gle nasuwa mi si pytanie ile ludzi mo|e wy|ywi Ziemia?
Polecam równie| przeczyta wpisy:
[4]Permakultura i akwakultura cz.1
[5]Ile ludzi mo|e |y na Ziemi?
[6][7]Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha

[8]Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
A Ty co o tym my[lisz?

1. ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0250e/i0250e.pdf
2. http://www.foodproductiondaily.com/Supply-Chain/Overfishing-means-the-end-of-seafood-by-2050-large-study
3. http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-07/cp-jdf070506.php
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/ile-ludzi-moze-zyc-na-ziemi.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html

533
futrzak (2010-04-11 22:46:48)
w kuchni orientalnej meduzy zadomowily sie juz dawno, ja zreszta je uwielbiam :) - pod warunkiem, ze wlasciwie
przyrzadzone.
Co do tego, ile ludnosci moze wyzywic Ziemia.. obawiam sie, ze gdyby zywnosc produkowac w sposob permakulturowy
i ”sustainable” to niewiele.
Ograniczanie rabunkowej eksploatacji to jedno, ale bez rownoczesnej globalnej kontroli urodzin nic to nie da...

Wojciech Majda (2010-04-12 09:27:59)


Hmm,
Je[li wi cej ludzi zajmowaBoby si produkcj |ywno[ci, to nie mieliby[my raczej problemu. Uprawa w ogrodzie przy-
domowym jest najwydajniejsz (je|eli chodzi o ilo[ kalorii i ilo[ jedzenia z m2). Dobrze zarz dzana dziaBka kon-
wencjonalna jest w stanie zapewni owoce i warzywa dla rodziny przez wi ksz cz [ roku.
Co do reszty caBkowicie si zgadzam (no mo|e poza meduz , której jeszcze nie jadBem;)
Nic nie da nawet czterokrotny wzrost wydajno[ci jak ludzi b dzie 5 razy tyle...
To taki paradoks liberalny, |e je[li chcemy mie wolno[ w przyszBo[ci, to musimy popiera kontrol urodzin. Inna
sprawa, |e to chodzi o kontrol urodzin w odpowiednich miejscach. Osobi[cie uwa|am, |e w Polsce powinno rodzi
si wi cej dzieci, bo populacja jak mamy jest te| ”niezrównowa|ona”.
Swoj drog tBumaczenie sBowa sustanable na zrównowa|ony jako[ mi nie pasuje...

futrzak (2010-04-12 09:54:32)


no bo sustainable to w zasadzie nie jest ”zrownowazony”... google tak podaje, ale translator google pozostawia wiele
do zyczenia :)
w tym kontekscie sustainable znaczy odnawialny, podtrzymujacy ciagla egzystencje/zycie...
nie ma niestety zgrabnego jednoslownego tlumaczenia na polski...
Owszem, dobrze zarzadzana dzialka jest w stanie zapewnic owoce i warzywa przez wieksza czesc roku, ale skad wziac
tyle ziemii, zeby kazdy mieszkaniec miasta mogl sobie uprawiac takie dzialki? Stanowi to nie lada problem zwlaszcza
w krajach, ktore sa przeludnione a maja male arealy ziemi uprawnej.

Wojciech Majda (2010-04-12 10:49:07)


W jednym z filmów widziaBem, |e Mollison zrobiB kurs w slamsach. Szara woda, która wcze[niej leciaBa do rowu i
byBa miejscem rozmna|ania komarów (i przyczyn malarii) byBa delikatnie ukierunkowywany by nawadnia przydo-
mowy ogród, a raczej ”przyruderowy”. Miejsca tam naprawd tyle co kot napBakaB, ale uprawiali bardzo intensywnie.
Nast pna sprawa, |e mo|na sadzi drzewa, które b d ponad domami - w krajach w których jest gBód i bieda zwykle
te| jest gor co.
Niektóre kraje, które s przeludnione (arabskie) maj du|o ziemi na mieszkaDca, tylko niewiele z tej ziemi jest ziemi
uprawn . Nie jest uprawna dlatego, |e zostaBa zdegradowana.
Nie da si ukry , ze miasto zwBaszcza to du|e nie jest idealnym miejscem do produkcji |ywno[ci.
Problemy lingwistyczne rzeczywi[cie s spore... Miejmy nadziej , |e w przeci gu kilku lat pojawi si wiele nowych,
trafnych sBów.

Inspiracja z natury - rabarbar pustynny http://eko... (2010-04-12 00:22)

Inspiracja z natury - rabarbar pustynny


http://ekoblogia.pl/pustynny-rabarbar-inspiruje-inzynierow

534
Ciekawe czy jadalne... (2010-04-12 09:13)

Ciekawe czy jadalne...

PopychadBo le[niczego - Le[nictwo, wBadza i permakultura (2010-04-13 16:12)

Kilka razy wypowiadaBem si ju| na Bamach bloga na temat le[nictwa i lasów. Osobi[cie mam mocno
niepochlebn opini o naszym prawie dotycz cym wycinania drzew. I tego, |e wBa[ciciel ziemi z chwil za-
miany stanu prawnego jego gruntów ornych w grunty le[ne traci wBadz nad tym obszarem. Zmienia si w
popychadBo nadle[niczego. Prosz nie zrozumie mnie zle - nie twierdz , |e le[nicy s zli - to prawo stoj ce
za nimi jest zBe. Prawo, które zmienia wBa[ciciela lasu w wykonawc poleceD le[niczego. Wolny czBowiek nie
mo|e sobie posadzi lasu w sposób jaki chce i zarz dza nim jak chce.

[1]
W czym ta monokultura sosnowa, chciaBem powiedzie las jest lepszy ni| polikultura stworzona
z orzechów wBoskich i kasztanów? Chyba tylko w Batwo[ci podpalenia.
Je[li czBowiek zgodzi si |y pod dyktando le[niczego ma z tego wiele korzy[ci, których nie ma osoba, która
posiada las ”bezprawny”:

• zwolnienie z podatku gruntowego przez 40 lat

• ró|norodne dopBaty rz du kilku-kilkunastu tys. zBotych od ha na zalesianie i pózniej przez 15-20 lat
mniejsze - na piel gnacje i za utracone korzy[ci

Osoba, która chciaBaby zasadzi sobie las sama - id c drog planacji drzew (nie wiem czy wszystkie drzewa
mo|na w ten sposób uprawia ) nie b dzie korzysta z tak hojnych dotacji - musi pBaci podatek rolny, nie
ma dotacji na zalesienie...
Dobrze jest rozwa|y przyczyny dlaczego dotacje do lasów s tak wysokie. Wnika to gBównie z tego powodu,
|e lasy peBni wiele po|ytecznych funkcji. Wiele z tych funkcji które peBni las (jak np. ochrona przed
535
powodziom i suszom) nie dostarcza wBa[cicielowi lasu bezpo[rednich korzy[ci finansowych. W skali paDstwa
jednak te usBugi przekBadaj si na konkretne korzy[ci (np. nie potrzeba budowa tyle zbiorników reten-
cyjnych). Rolnicy jednak nie sadz masowo lasów (bez dotacji) poniewa| pierwsze plony ze standardowo
posadzonego lasu (10000 - 2000 sadzonek na ha tak jak chc tego le[nicy) mo|na uzyska dopiero (wersja
optymistyczna) po kilkunastu latach. Z czego rolnicy mieliby |y do tego czasu za bardzo nie wiadomo -
dlatego s dopBaty.
Czy problem ten mo|ebny rozwi za bez dopBat? Moim zdaniem tak. WystarczyBoby da ludziom wolno[ .
Lasów mogliby[my mie w Polsce wi cej. Znam osobi[cie jedn osob , która chciaBa sobie posadzi las.
zródBem utrzymania tej osoby nie jest rolnictwo - mógBby sobie zatem pozwoli |eby nie osi ga dochodów
z tego hektara czy dwóch. Ta osoba jednak gdy dowiedziaBa si z czym wi |e si (poddanie si wBadzy
le[niczego) zrezygnowaBa z tego. WBa[nie z powodu umiBowania wolno[ci nie chciaBa dobrowolnie pozbywa
si wBadzy nad swoj ziemi na kilkadziesi t (jak nie wi cej) lat.
Las to co[ wi cej ni| drzewa w nim rosn ce, ale nie da si ukry , |e drzewa s w nim bardzo wa|ne. Dlatego
najbardziej ekonomicznym sposobem na posadzenie lasu jest zaBo|enie [2]systemu agrole[niczego. Umo|liwi
to osi ganie korzy[ci finansowych z lasu du|o wcze[niej ni| te drzewa dojrzej . Po posadzeniu drzew (w ilo[ci
200 - 500 na ha) mo|na ci gle prowadzi na nim dziaBalno[ rolnicz - w mi dzyrz dach uprawia zbo|e (je[li
chce si by konwencjonalnym). Po kilku latach (powiedzmy 5) gdy drzewa zaczn zacienia zbo|a, mo|na
uprawia ro[liny cieniolubne lub zbiera siano z takiego ”lasu”. Zbiory nie b d tak obfite jak w przypadku
normalnego pastwiska, ale umo|liwi uzyskiwanie dochodów na dBugo zanim drzewa dojrzej . Po kolejnych
5 latach nasz system agrole[niczy jest ju| gotowy na przyj cie wi kszych zwierz t.
Je[li zapewnimy drzewom odpowiedni ochron w postaci osBonek mo|emy ju| w drugim roku po posadzeniu
pa[ w takim ”lesie” g si i kury - b d kontrolowa wysoko[ traw, chwastów oraz mo|emy uzyska dochód
w postaci mi sa czy jaj.
Drzewa w takich okoliczno[ciach rosn te| szybciej ni| drzewa w lesie. Zatem pierwsze du|e zyski mo|emy
uzyska wcze[niej ni| w lesie (30 lat i wcze[niej). Du|ym plusem lasu pastwiskowego (systemu agrole[niczego
w którym wypasane s zwierz ta) jest fakt, |e mo|emy poB czy wzrost drzew z praktykami, które przy-
czyniaj si do [3]przyspieszania procesów glebotwórczych kilkaset razy. Je[li nie chcemy drzew wycina i
zamieni nasz system agrole[niczy w las wystarczy dosadzi krzewy (maliny, porzeczki, je|yny...) i niskie
drzewa (gBóg, jarz by...). W ten sposób mo|na w ci gu kilku lat od decyzji o zmianie ”stworzy ” bardzo
ró|norodny i stabilny ekosystem le[ny.
Minusem systemu agrole[niczego jest:

• opodatkowanie sadu (to moim zdaniem najlepsza forma prawna dla tego typu ”bezprawnego” lasu)

• wi ksza zBo|ono[ zarz dzania ni| lasem

• potrzeba cz stszego podkrzesania drzew je[li chcemy je sprzeda na warto[ciowe drewno

Mo|emy mie lasy do których nie b dzie trzeba dopBaca . Mo|emy mie lasy, które b d pod ka|dym k tem
lepsze ni| to od czego wymaga od nas prawo. Lasy który na dodatek s w stanie wy|ywi wi cej zwierzyny
- zwBaszcza je[li posadzili[my drzewa typu orzechy wBoskie czy kasztany. Las w którym bioró|norodno[
jest wy|sza ni| w naturalnym lesie. Nasz ”nienaturalny” las je[li go odpowiednio zaprojektujemy mo|e
mie równie| wi ksz retencj wodn ni| las naturalny - wystarczy stworzy odpowiednie roboty ziemne i
[4]zarz dza nim pod katem tworzenie si gleby.
Niestety trzeba by w tym celu da ludziom wolno[ i pozbawi wBadzy urz dników. Jak powszechnie wiemy
(wedBug ustawodawców i biurokratów) Polacy nie dojrzeli jeszcze do wolno[ci. Podobnie zreszt jak do
demokracji, prawa do posiadania broni i wielu wielu innych rzeczy. Jeste[my jednak odpowiednio dojrzali by
nas doi i strzyc niemiBosiernie. Tyberiusz zwykB mawia , |e ”owce nale|y strzyc a nie obdziera ze skóry”...

A Ty co o tym my[lisz?
536
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5eGH1Vio4I/AAAAAAAAAZI/EmzrKsVG6qA/s1600/Monokultura%20sosnowa.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html

Anonymous (2010-05-01 10:41:28)


Moim zdaniem sosna lepiej wspiera rodzime gatunki niz orzech i kasztan - jakie niby zwierzeta mialyby to jesc? Moze
oprocz wiewiórek - orzechy - ale jeszcze trzeba te wiewiórki miec. Ewentualnie dziki, których dostatek. I moze myszy.
Z kolei d by rosn wolno, ale faktycznie jak si patrzy na wycink w lasach panstwowych to pierwsze co wtedy leci to
siewki debow itp, zeby oczyscic teren pod wycinke sosen. Chlop jak doplat nie dostanie to las wytnie, spali w piecu
i tyle bedzie z tego lasu, to samo jesli nie bedzie mial nad soba kontroli w formie nadlesniczego. A juz napewno nie
bedzie zarzadzal lasem pod katem tworzenia sie gleby, bo go to zwyczajnie nie obchodzi. Predzej bedzie sobie stal
zwyczajny zarosniety ógorek i tyle. Wiec moim zdaniem po cos te przepisy jednak s .
Ta osoba co sobie chciaBa posadzic las przeciez mogla to zrobic, nie musiala zglaszac sie do doplat? teren nie fig-
urowalby jako las, wiec w czym problem?

www.boskawola.pl (2010-05-01 14:58:36)


A jakie to konkretnie rodzime gatunki zwierz t |r sosnowe szyszki, czy mo|e nawet igBy..? Na 90 % terytorium Polski
sosna to gatunek obcy, bo w naturze porastaB je las mieszany. Wystarczy popatrze jak w dolnym pi trze monokultury
sosnowej te wBa[nie wspomniane samosiejski d bów si bujnie pleni !
Niby dlaczego chBop miaBby las wycina , je[li dopBat nie dostanie? Rozumiem, |e zdaniem Szanownego Komenta-
tora, jak kto[ mieszka na wsi i pracuje na roli, to z definicji jest kretynem, tak? No có|, 90 % potomków chBopów
paDszczyznianych, obecnie tBumami zaludniaj cych miasta, tak wBa[nie my[li - bo ich przodkom si po prostu na roli
nie udaBo, znaczy, byli na to za gBupi...
W rzeczywisto[ci brak dopBat mógBby skutkowa do[ gwaBtownym zalesieniem Polski. Oczywi[cie: brak jakichkolwiek
dopBat, a nie tylko dopBat do lasów! Po prostu Batwiej jest utrzyma las (i mie z niego jakie[ po|ytki, np. drewno) na
marnej ziemi, ni| walczy do upadBego o zebranie z niej trzech kartofelków czy póB worka |yta. A |e ziemie w Polsce
s cz sto marne - wielu by tak zrobiBo. Co najmniej dwóch moich s siadów zalesiBo dziaBki w czasach, gdy jeszcze
|adne dopBaty za to nie przysBugiwaBy - byBo im za daleko doje|d|a na tak marny piasek. A teraz maj i dopBaty, i
ju| co[ tam na opaB czy chy by do produkcji mioteB - zbieraj z tych lasków...

Zmiana punktu odniesienia - oceany i pustynie. (2010-04-16 11:40)

Ludzie do diabelnie inteligentne istoty. Czasami jednak ludzie ucz si zbyt szybko. Cz sto takie podej[cie
stawaBo si przyczyn problemów. Podobnie jest z nasz ocen stanu [rodowiska. Je[li zmiany zachodz
bardzo powoli i s nieznaczne, to na przestrzeni pokoleD mo|emy ich nie dostrzec, my[l c, |e stan [wiata
zastany za naszego |ycia jest normalny, ba naturalny!
Dla lepszego zrozumienia o co mi chodzi posBu| si przykBadem szynki. Podczas odwiedzin jednego z moich
znajomych zostaBem pocz stowany szynk swojskiej roboty. Szynka nie za bardzo mi smakowaBa, mimo, |e
gospodarze (s starsi ni| ja o okoBo 7-15 lat) zachwycali si niesamowicie. Szynka mi nie smakowaBa, z wielu
powodów:

• byBa zbyt ”mi sna”

• miaBa zbyt intensywny smak

• byBa twarda
537
• byBa taka szara, a nie Badna ró|owiutka...

Dla mnie, czBowieka który [wiadome |ycie (powiedzmy od wieku 6 lat) sp dziB za ”kapitalizmu” inna jest
definicja dobrej szynki. ZmieniB si mój punkt odniesienia na to co jest ”normaln ” szynk . Normalna
szynka wg mnie:

• jest delikatna w smaku (wpByw sojowego izolatu biaBkowego)

• jest mi kka (pod wpBywem du|ej zawarto[ci solankami)

• jest ró|owa (pod wpBywem ro|nych konserwantów i barwników)

Na moj ocen tego czym jest dobra szynka wpByn Bo to, |e w czasach mBodo[ci (która trwa do dzisiaj w
sumie ;) zawsze jadBem inn szynk i si do niej przyzwyczaiBem.
Za bardzo Was szanuj , by zajmowa Wam czas opisami moich kulinarnych upodobaD tylko w celu pochwale-
nia si moj osob . Pisz o szynce z powodu tego, |e ”szynkowy” problem wyst puje równie| w nauce. Gdzie
konsekwencje tego co uznamy za ”normalna szynk ” s du|o gB bsze - jest to jeden z [1]bB dów poznawczych.
Dobrze opisuje sytuacj dowcip o {ydzie z zatBoczonego mieszkania, który udaB si do rabina po porad :

Przychodzi biedny {yd do rabina i prosi o rad :


Oj, m dry Rebe, pomó| mi. To moje |ycie takie ci |kie: mieszkam w niewielkiej chatce z |on ,
czwórk dzieci, babci , dziadkiem i jeszcze te[ciow . Ju| si zupeBnie nie mie[cimy w tej maBej
izdebce. Oj pomó|, m dry Rebe...
Na to Rabin powiada:
SByszaBem, |e masz w obórce koz ?...
- Tak Rebe, mam jedn koz , co daje mleko, którym karmi dzieci.
- To j teraz sprowadz do domu - mówi rabin.
Rebe, Rebe, co ty mówisz?... Ja, |ona, czwórka dzieci, |ona, te[ciowa i jeszcze koza?... To jak ja
teraz b d mieszkaB?...
Ale rabin byB nieubBagany - musisz wprowadzi sobie koz do domu!!
Za par tygodni rabin spotyka tego {yda i pyta si :
- A co tam Icek u ciebie?
Oj Rebe. Teraz to ju| zupeBnie nie da si |y w domu. Ja, |ona, czwórka dzieci, |ona, te[ciowa,
dziadek i jeszcze teraz ta koza. To ju| nie jest |ycie.
Na to rabin powiada:
- To zabierz koz z powrotem do obórki.
Za niedBugo rabin jeszcze raz spotyka {yda i pyta si go:
Jak tam Icek, w twoim domu?...
- Oj, Rebe. Jaki[ ty m dry! Jak my teraz mamy w domu du|o miejsca. Zwietnie mie[cimy si w
tej izdebce - ja, |ona, czwórka dzieci, |ona, te[ciowa i dziadek. Oj jaki[ ty m dry, Rebe...

Nasz problem polega na tym, |e nie bardzo mamy gdzie t koz odstawi ...
Zachodni naukowcy zajmuj cy si oceanografi stworzyli nawet odpowiedni termin na tego typu okre[lenie
- ”shifting baseline” - zmiana punktu odniesienia. Starsi naukowcy zauwa|yli, |e mBodzi badacze mórz i
oceanów zacz li zachwyca si bogactwem i bioró|norodno[ci mocno ju| zubo|onych na skutek dziaBalno[ci
czBowieka ekosystemów morskich. MBodzi uznali za ”normalne”, |e w rafie koralowej jest 300 gatunków ryb,
500 gatunków koralowców, starzy jednak pami taj , |e za ich mBodo[ci tych ryb byBo 500 gatunków a samych
koralowców 700. S natomiast zapiski [wiadcz ce o tym, |e wcze[niej wygin Bo kilkadziesi t innych gatunków
538
ryb.
[EMBED]
Problem zmiany punktu odniesienia ma zastosowanie równie| w wi kszo[ci nauk [rodowiskowych
(oceanografii, sozologii, ekologii) ale równie| mo|e wpBywa na ocen pracy historyków.
Jednym z lepszych przykBadów jest obecno[ i aktualna wielko[ Sahary - pustyni zajmuj cej obszar ponad
9 milionów kilometrów kwadratowych. To jest ”normalne” - przecie| byBa tam od zawsze...
Czy|by?
W skrócie - na pewno nie takiej wielko[ci jak jest dzisiaj.
Istnieje na [wiecie wiele pustyni, jednak nie wszystkie s naturalne. Potocznie uwa|a si , |e przyczyn
powstawania pustyD jest maBa ilo[ opadów. Zatem je[li klimat si zmienia (jak zmieniB si np. kilkana[cie
tysi cy lat temu, pod koniec ostatniej epoki lodowcowej) to niejako ”automatycznie” powstaje pustynia. Nic
dalszego od prawdy. Rzeczywi[cie okresy suszy lub zmniejszenie si ilo[ci opadów wpBywaj na pogorszenie
stanu szaty ro[linnej, jednak gBówn przyczyn pustynnienia jest zBe zarz dzanie ziemi a nie sama susza
czy obni|enie ilo[ci opadów. Obni|enie ilo[ci opadów sprawia tylko, |e czBowiek ma tendencje do wi kszej
eksploatacji [rodowiska. Mo|e to robi na wiele sposobów gBównie poprzez nieodpowiedni wypas zwierz t:

• Nie zostawia ro[linom odpowiednio dBugiego okresu odpoczynku mi dzy jednym wypasem a drugim.

• Zbyt dBugie wystawienie ro[lin na spasanie zwierz t

Innym, nawet szybciej i o wiele wydajniej przyczyniaj cym si do pustynnienia dziaBaniem jest oranie pól i
pozostawianie gleby bez okrywy.
[2]Pan Jacek Kobus na swoim blogu polemizuje z moimi tezami dotycz cymi rolnictwa i Bowców - zbieraczy.
Sam Pan Jacek streszcza je bardzo trafnie:

1. Istnieje [cisBy zwi zek pomi dzy upraw roli a paDstwem, czy te| ogólniej rzecz bior c:
aparatem przymusu.
2. Zbieracko Bowiecki tryb |ycia zostaB wyparty przez tryb |ycia rolniczy siB . Ludno[ do
tej pory zbieracko Bowiecka utraciBa swoj ziemi i zostaBa zmuszona do uprawy roli oraz
[wiadczeD na rzecz paDstwa.
3. Zbieracko Bowiecki tryb |ycia byB o wiele zdrowszy, czego dowodz znalezione w egipskich
wykopaliskach szkielety. Przed rewolucj neolityczn mierz po 1,80 m i nie wykazuj |ad-
nych zmian chorobowych (najcz stsza [mier : gwaBtowna), a po tej rewolucji malej do 1,50
m i peBno w[ród nich dowodów na liczne choroby trapi ce ludno[ .

Autor podaje wiele informacji, które zmieniBy moje podej[cie do kwestii wy|ywienia i rolnictwa. Jest jednak
w tym wpisie kilka kwestii z którymi si nie zgadzam.
Dalej autor bloga [3]Konie achaBtekiDskie i... inne sprawy! pisze:

Jest caBkiem prawdopodobne, |e do[ gwaBtowne pustynnienie sawanny, do jakiego doszBo ok.
10.000 lat temu zmusiBo jej pierwotnych mieszkaDców aby chc c nie chc c porzucili dotychczasowy
tryb |ycia i skupili si w pobli|u wody. Tam za[, aby uzyska ziarno, które w sposób naturalny
na bagnach nie rosBo, siB rzeczy trzeba si byBo wzi za rolnictwo.

Z tym punktem nie mog si zgodzi - pustynnienie nie zachodzi ”ot tak po prostu” tylko w zdecydowanej
wi kszo[ci jest spowodowane dziaBalno[ci czBowieka. Albo bezpo[rednio poprzez nadmierny i niekon-
trolowany wypas bydBa. Pierwsze udomowione zwierz ta - owce i kozy zostaBy udomowione okoBo 11 -9
539
tys. lat temu. CaBkiem mo|liwe zatem, udomowiono owce i kozy na tysi c lat zanim zlodowacenie si
zakoDczyBo. Koniec epoki lodowcowej nie byB procesem który dokonaB si oczywi[cie w konkretnym roku,
ale rozci gaB si na setki lat. Nie mniej jednak pierwsi pasterze nie maj cy wspóBczesnej wiedzy dotycz cej
zarz dzania pastwiskiem przyczynili si do zamiany sawanny w Sahar . Analogiczna skutki miaBo rolnictwo
z jego oraniem na terenach podatnych na pustynnienie. Fakt, |e rolnictwo i zBy wypas zwierz t przyczynia
si do pustynnienia nie podlega w tpliwo[ci - proces ten wyst puje przecie| równie| do dzi[. Równie| w
przypadku prymitywnych rolników i pasterzy, których sposób uprawy ziemi nie ró|ni si zbytnio od tego,
który najprawdopodobniej stosowali pierwsi rolnicy. Dzisiaj proces pustynnienia [4]post puje nawet w USA.
Trzeba doda , |e niektóre stanu USA jak Teksas i Nowy Meksyk s prawdziwymi [wiatowymi liderami je|eli
chodzi o tempo i dotkliwo[ pustynnienia.
Przecie| te pustynie s naturalne... No nie?
Pan Jacek nawet na swoim blogu opisaB przykBad jak [5]wspólnotowe pastwisko jest w opBakanym stanie. Przy
zBym zarz dzaniu pustynie mog powsta nawet w Polsce! Nie mówi c nawet o du|o cieplejszym Teksasie
czy Saharze.
[EMBED]

Ciekawy film jak chwasty mog przyczynia si do erozji wodnej i w konsekwencji do pustyn-
nienia.
Kolejny cytat z tekstu Pana Jacka z którym si nie zgadzam:

... PBodozmian, który w poBowie XIX wieku spowodowaB wraz z zagospodarowaniem pre-
rii amerykaDskich i stepów poBudniowej Rosji ogromny wzrost produkcji |ywno[ci w krajach
klimatu umiarkowanego umo|liwiB wzrost liczby ludno[ci Egiptu i innych krajów importuj cych
|ywno[ ponad jej dotychczasowe limity. Nie wida na razie granicy tego wzrostu.

Niestety granic wzrostu wida . Chocia|by po tym o ile rocznie wzrasta produkcja |ywno[ci:
In fact, there is evidence that limits to agricultural intensification are already being reached. The average
annual growth rate of cereal production in developing countries has fallen to 1.0 percent, compared to 2.5
percent per year over the past 35 years (FAO 2000:12). Water scarcity and land degradation are already
severe enough to reduce yields on about 16 percent of agricultural lands, especially cropland in Africa and
Central America and pasture in Africa (Wood et al. 2000:Intro3).
Populacja ludzka wzrasta natomiast o wi cej ni| 1 % - co roku przybywa 80-75 milionów ludzi. Uwzgl dniaj c
skal erozji gleby, przeBowione morza i oceany oraz to, |e du|a cz [ z |ywno[ci produkowanej przez nas jest
produkowana przy pomocy wody, która pochodzi ze zródeB nieodnawialnych. PrzykBadowo rok 2008 byB
szóstym z rz du rokiem w którym wyprodukowano mniej |ywno[ci ni| jej zu|yto. Ostatni rok
byB dobry dla rolników. Niestety nie mam danych dotycz cych [wiatowych rezerw |ywno[ci.
Polemika z kilkoma innym cz [ciami artykuBu b dzie musiaBa poczeka ... Ju| wkrótce powrót do ”normal-
nych” czyli praktycznych wpisów :)
Polecam przeczytanie tych wpisów:
[6]Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.1
[7]Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co wBa[ciwie
nim jest...
[8]Jak zwi kszy pi ciokrotnie wydajno[ pastwiska bez stosowania nawozów sztucznych, czy herbicydów.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_b%C5%82%C4%99d%C3%B3w_poznawczych
2. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/dobrobyt-nedza.html
3. http://boskawola.blogspot.com/
4. http://www.managingwholes.com/desertification.htm
5. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/wspolnotowe-pastwisko.html

540
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-zywnosc-gmo-nie-jest.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html

www.boskawola.pl (2010-04-16 18:04:23)


Panie Wojciechu,
”Dobrze, czy zle, byle bez bB dów w nazwisku” - a |e nazwisko mam do[ proste i o pomyBk trudno, to prosiBbym
jednak o poprawk .
Sahara swoje obecne rozmiary z caB pewno[ci zawdzi cza czBowiekowi! Konkretnie - jak twierdzi prof. Plit z Insty-
tutu Geografii UW, a ja si z nim zgadzam: jest to skutek zniesienia niewolnictwa. Bo odk d niewolników brak, nie
ma komu konserwowa kanaBów nawadniaj cych...
Natomiast: czy kozy i owce udomowiono wBa[nie na Saharze? Rysunki naskalne z tego obszaru pokazuj wielkie stada
antylop, nosoro|ców, sBoni i tego rodzaju zwierz t. Ale czy kozy? Nie wiem po prostu, wi c si pytam. W tym
przypadku akurat 1000 lat w prawo lub w lewo ma znaczenie, a przy braku innych zródeB ni| (rzadko rozrzucone i na
pewno nie systematyczne) wykopaliska oraz wspomniane rysunki - jest to trudne do zbadania.
Druga rzecz: cytat, który Pan przytacza odno[nie produkcji zbó| mówi o ”developing countries”. Czyli o ró|nych
tam Egiptach, Indiach, Chinach, Gabonach i temu podobnych. Tymczasem ja pisaBem konkretnie o zastosowaniu
pBodozmianu w krajach klimatu umiarkowanego, które w wi kszo[ci s obecnie ”developed” - albo ich prawie |e nie
ma, jak porzuconej przez mieszkaDców wiejskiej Ukrainy, o czym te| pisaBem. Wydaje mi si , |e i u nas i na Ukrainie
i w Rosji i w wi kszo[ci krajów Europy Zachodniej, je[li idzie o produkcj |ywno[ci, istniej ogromne rezerwy. Nie
wymawiaj c, ale sam przecie| zagospodarowaBem 16 ha ziemi która byBa uprawiana ostatni raz 30 lat temu, po czym
zostaBa porzucona. I takiej porzuconej ziemi jest w mojej gminie jeszcze kilkaset hektarów. A nie jest to |adna
wyj tkowa gmina...
Pozdrawiam serdecznie.

Wojciech Majda (2010-04-16 23:54:33)


Najmocniej przepraszam za literówk w nazwisku, ju| poprawiBem.
Kóz raczej nie udomowiono na Saharze, jednak wraz z ”post pem” w produkcji |ywno[ci przyczyniBo si to do jej
wytworzenia.
Brak niewolników jako przyczyna pustynnienia? IMO bzdurne zaBo|enie. WynikaBoby z tego, |e przed nastaniem
rolnictwa (i wynalezieniem instytucji niewolnictwa) caBa niemal ziemia byBaby jedn wielk pustyni , a tak nie byBo.
Zapewne jednak zmiana klimatu jaka wtedy zaszBa popchn Ba ludzi równie| do zmiany gBównego sposobu pozyskiwania
po|ywienia. Pytanie tylko czy byBa to zmiana dobrowolna czy wymuszona za pomoc bata.
Linki o sytuacji w USA. Konkretnie w Kalifornii:
http://www.mnforsustain.org/calif food supply threatened pimentel.htm
Sam Kaliforni czeka najprawdopodobniej 4 rok suszy. Skala erozji w USA, Australii i Afryce jest zatrwa|aj ca.
Bior c pod uwag , |e ludzi b dzie coraz wi cej i |e ci ludzie (ChiDczycy i mieszkaDcy Indii) b d chcieli lepiej je[
(wi cej mi sa i jajek) to wy|ywienie mo|e stanowi problem pod warunkiem, |e nie zmienimy naszych praktyk rolnych.
Równie| pozdrawiam serdecznie.

www.boskawola.pl (2010-04-17 07:23:32)


Prosz zauwa|y , Panie Wojciechu, |e orka wymaga udomowienia tak|e woBu. Mo|na co prawda ora w bab , do
pBuga zaprz gni t , ale to jednak troch maBo wydajne...
Zgódzmy si , |e jaka[ pustynia na tej Saharze to i bez czBowieka powstaBa. Malutka. Tyciutka. Jak piaskownica. Ale
jednak...
Teza prof. Plita jest jedn z serii ciekawych paradoksów jakie ten znakomity wykBadowca zwykB swoim sBuchaczom ser-
wowa . W stosunku do Sahary jest ona prawdziwa lokalnie: gBównie w Maroku jak s dz . Na pewno jest prawdziwa w
Iranie i Azji Zrodkowej: bo tam stosowano system kanaBów podziemnych, do konserwacji których u|ywani byli wBa[nie
niewolnicy. W koDcu XIX w., kiedy ich zabrakBo, cz [ kanaBów si zamuliBa. Dobrowolnie nikt w takie ciemne nory

541
wchodzi nie chciaB...
I prosz a| tak nie nadinterpretowa : nie caBa ziemia byBa przed nastaniem niewolnictwa pustyni , ale jak ju| si gdzie[
pustynia trafiBa, to trzeba sobie byBo z tym faktem - lepiej lub gorzej - radzi . M.in. sposób iraDsko - [rodkowoaz-
jatycki, z podziemnymi, wykutymi w skale kanaBami, byB jednym z inteligentniejszych. Sukces Arabów w Hiszpanii
polegaB tak|e na zaimportowaniu tej technologii z drugiego kraDca Kalifatu.

Anonymous (2010-04-17 13:41:14)


Gdzie mógBbym co[ wi cej przeczyta na temat podziemnych kanaBów irygacyjnych? B d c w Libii widziaBem anty-
czne i [redniowieczne, podziemne zbiorniki na wod , ale o podziemnych kanaBach irygacyjnych nie sByszaBem.
Arturro

www.boskawola.pl (2010-04-17 20:43:21)


@Arturro
http://en.wikipedia.org/wiki/Karez

Czy mo|na u|ywa jako [cióBk paiper i gazety? (2010-04-17 07:35)

DostaBem ju| kilk apytaD sformuowanych w mniej

Zastosowanie moczu ludzkiego jako nawozu w ogrodzie. (2010-04-17 15:50)

Ostatnio du|e zainteresowanie w[ród Czytelników wzbudziBo wykorzystywanie moczu jako nawozu.
Temat jest na tyle powa|ny ;), |e postanowiBem po[wi ci mu caBy wpis.
Mocz w ogrodzie ekologicznym mo|e peBni wiele funkcji. Jedn z najwa|niejszych jest jego warto[
nawozowa.
To w moczu zawarta jest wi kszo[ biogenów (pierwiastków potrzebnych ro[linom pobieranych z gleby w
najwi kszych ilo[ciach)wydzielanych przez czBowieka. Zrednio jeden czBowiek dziennie w moczu wydala:

• 8-11 g azotu

• 2 g fosforu

• 2 g potasu

Mocz zawiera równie| spor ilo[ wapnia (2g) oraz du| ilo[ innych mikro i makroelementów. Mocz jest
bogatym w azot nawozem wieloskBadnikowym.
PrzykBadowo nawóz pBynny marki Florvit Eko uniwersalny zawiera w 1 kg:

• 50g azotu

• 14,1 g potasu

• 16,6 g fosforu
542
Cena 1,5 kg opakowania tego ”ekologicznego” nawozu to 8,20 zB. Zatem je[li przez 7 dni b dziemy sikami
podlewa nasz ogród mo|emy zaoszcz dzi t sum pieni dzy. Zamiast zanieczyszcza wod pitn , obci |a
[rodowisko i oczyszczalnie [cieków mo|emy t wod u|y do rozcieDczania moczu - b dziemy podlewa i
nawozi ogród zarazem. Takie rozwi zanie jest du|o bardziej ”ekologiczne” ni| nawet [wietnie reklamowany
”ekologiczny” nawóz komercyjny. Wykorzystanie moczu w ogrodzie stanowi zatem do[ prost i Batw do
zastosowania alternatyw dla [1]toalety kompostowej.
[EMBED]

Film o wykorzystaniu moczu w Afryce


Jak stosowa mocz?
Najlepiej rozcieDczony. Na jedn cz [ moczu nale|y dawa od 5 do 10 cz [ci wody. Taka mikstura jest
dobra do podlewania warzyw, ro[lin ozdobnych i trawnika. Drzewka (równie| te owocowe) mo|na podlewa
bezpo[rednio, pod pieD lub na ziemi pod drzewkiem.
Dawkowanie:
Na 1 ha przeci tnego sadu nawozi si azotem w ilo[ci 100-200 kg ([rednio) na rok. Na 1 m2 ogrodu przekBada
si to zatem na dawk 10-20 g azotu na m2. Dobrze jest rozBo|y caB ilo[ nawozu na kilka dawek.
W praktyce je[li rozcieDczamy mocz w stosunku 1:5 to dziennie mo|emy wyprodukowa okoBo 7,5 - 10 litrów
nawozu. Je[li podlejemy takim roztworem tylko 1 m2 to mo|emy troch przesadzi - cz [ azotu zostanie
wymyta. Dlatego lepiej jest podla nim 5 m2. Wtedy jednorazowa dawka na m2 b dzie wynosiBa okoBo
2g azotu, czyli nie za du|o. Je[li nawo|enie b dziemy powtarza w odst pie 2 tygodni mo|emy dostar-
czy danemu fragmentowi sadu dostarczy okoBo 20 g azotu na m2. Nawo|enie nawozami azotowymi (czyli
np. moczem lub obornikiem) drzew i krzewów owocowych powinni[my zakoDczy pod koniec lipca by nie
pobudza nadmiernie wzrostu wegetatywnego drzew i krzewów pózno w sezonie. Je[li by[my dalej kontyn-
uowali nawo|enie mo|emy sprawi , |e cz [ nowych gaB zi nie zd |y zdrewnie przed zim i stanie si podatne
na uszkodzenia mrozowe. Od sierpnia mo|na przeznacza pBynne zBoto na trawniki, grz dki z warzywami czy
|ywokostem.
Mocz 4 osobowej rodziny w sezonie wegetacyjnym w zupeBno[ci wystarczy do nawo|enia 400 - 800m ogrodu.
Je[li dodatkowo posadzimy w ogrodzie [2]ro[liny wi | ce azot nie bedziemy musieli si ju| wi cej martwi (i
kupowa ) o nawozy azotowe. Idealnie zatem wykorzystanie moczu wpisuje si w koncepcj samowystarczal-
nego, przydomowego [3]le[nego ogrodu.

Jak aplikowa mocz?


Sprawa jest najBatwiejsza w przypadku m |czyzn. Wystarczy butelka z odpowiednio grubym lejkiem. Na-
jlepsze s plastikowe butelki po 5 l wodzie mineralnej. Po u|yciu mo|na j odstawi w jakie[ ustronne miejsce
w toalecie.
Sam mieszkaj c przez dBu|szy czas w domku jednorodzinnym z ogrodem ustawiaBem butelk w toalecie.
Zwykle wieczorem gdy byBa ju| peBna po prostu szedBem do ogrodu i opró|niaBem zawarto[ . Nie raz zdarzyBo
mi si wyla zawarto[ bezpo[rednio na trawnik staraj c si ”podla ” kilkana[cie m2. Trawnik w miejscu w
którym takie praktyki wykonywaBem byB niesamowicie zielony i odporniejszy na susz .
Istnieje mo|liwo[ stosowania moczu w formie nawo|enia dolistnego. Osobi[cie rozcieDczaBem wtedy mocz
z wod w proporcjach 1:15. Efekty s (jak zwykle w przypadku nawo|enia dolistnego) bardzo szybkie i w
moim przypadku byBy bardzo dobre. Po 4 bezdeszczowych dniach od aplikacji na warzywa li[ciowe i zioBa nie
wykrywa si |adnego zapachu czy smaku nawet bez mycia tych produktów. Okres karencji dla komercyjnego
u|ycia jest jednak chyba troch dBu|szy;)

Od czego zale|y skBad moczu?


Zawarto[ skBadników nawozowych w moczu zale|y przede wszystkim od naszej diety - im wi cej w niej biaBka
tym wi cej mocznika (a zatem azotu) b dzie posiadaB nasz mocz. Je[li nasza dieta bogata jest w produkty
takie jak orzechy, peBne ziarna zbó|, nasiona, ryby, mi so, jajka nasz mocz b dzie bogatszy w fosfor. W
543
przypadku przyjmowania leków typu antybiotyki nie powinni[my si obawia , |e pojawi si one w naszych
warzywach czy owocach. By mie dodatkow pewno[ najlepiej nie uzywa moczu do nawo|enia dolistnego
w czasie choroby a aplikowa go bezpo[rednio na gleb .
Kwestie na które trzeba zwróci uwag :
Mocz zdrowego czBowieka jest sterylny. W klimacie umiarkowanym nie ma |adnych chorób przenoszonych
poprzez kontakt z moczem. Je[li przyjmujemy leki typu antybiotyki nie powinni[my si obawia , |e pojawi
si one w naszych warzywach czy owocach.
Moczu lepiej nie przechowywa dBugo, bo zaczyna [mierdzie - to oznaka ulatniania si amoniaku czyli strat
azotu. Zu|y najlepiej w ciagu 24 godzin.
W przypadku choroby dróg moczowych, przyjmowania antybiotyków lub menstruacji lepiej nie stosowa
moczu do nawo|enia dolistnego. Du|o bezpieczniej i higieniczniej u|y jest go wtedy do podlewania drzew i
krzewów owocowych lub innych ro[lin, których jadalne cz [ci nie maj bezpo[redniej styczno[ci z ziemi .
Ostatecznie nie ma co panikowa - to nie s toksyczne [cieki tylko zwykBe siki...
A Ty co o tym my[lisz? Stosujesz lub zamierzasz stosowa mocz w swoim ogrodzie?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wygodna-toaleta-na-budowe-czyli-toaleta.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html

Anonymous (2010-04-21 08:25:51)


ja mieszkaj c na wsi nie potrafi si odlewa w domu, tak mi sumienie nie pozwala, straty wody, cennego moczu,
[cieki... Ostatnio nawet kup jak nie mam lenia to robi poza domem hehe (mo|e nie pod ziemniaki ;) Chyba sobie
zrobi wychodek, kompostuj c ludzki kaB, te| wychodzi podobno niezBy nawóz, np. pod jabBonk .

Anonymous (2010-04-21 21:48:55)


Pozdrowienia dla autora bloga - bardzo inspiruj ce i rozszerzaj ce wiedz miejsce w sieci.
Co do tematu posta: buduj dom jednorodzinny i wszystko co w nim robi , najpierw dobrze przemy[l . TrafiBem
swego czasu na artykuB, który opisywaB gospodark [ciekami w naszym kraju i jak energetycznie i surowcowo jest to
irracjonalny proces. Potem dr | c temat trafiBem na informacje o toaletach separuj cych i caBe opisy jak skorzysta z
odzyskanych [cieków w przydomowym ogródku. Pomy[laBem, |e za kilka, kilkana[cie lat to b dzie standard, zwBaszcza
przy naszych nikBych zasobach wody. Dlatego stan zerowy zawiera 3 instalacje [ciekowe: [cieki szare, uryna i czarne.
Ka|dy z innego zródBa i inaczej zagospodarowywane, do tego pompy, sterowniki i zmiana mentalno[ci u domowników
i go[ci.
CaBo[ do[ moduBowo pomy[lana, wi c jest mo|liwa zmiana koncepcji w trakcie eksploatacji.
I... tak jak pisze autor bloga, podlewanie kwiatków rzadk urynk (wg. artykuBów, które czytaBem, uryna w formie
nierozcieDczonej, a tak|e bez dost pu [wiatB i powietrza mo|e sta miesi cami). PozostaBe instalacje te| pracuj ce
na odzysk wody lub kompostu do ogrodu. Podany te| jest przykBad symbiozy: szkoBa zbiera uryn i raz w roku rolnik
zabiera wszystko do robienia gnojowicy.
Temat bardzo ciekawy, cho z gatunku tych tabu - prze wiczone w praktyce ;).
pozdrawiam
Józef ze Wsi

Wojciech Majda (2010-04-24 12:13:50)


@Anonimowy
Ja te| jak pracuje w terenie to sikam tylko pod drzewka. Trzeba tylko uwa|a na stra| miejsk - mog nie zrozumie ,
|e chodzi o ekologiczne nawo|enie ;)
@Józef ze Wsi
Rzeczywi[cie [cieki (nie tylko zreszt w naszym kraju) to temat tabu. Jak nierozs dne jest to zagadnienie [wiadczy
chocia|by fakt, |e za odbiór pBaci si prawie tyle samo co za czyst wod .
Jestem tylko sceptycznie nastawiony do tego ”stania” moczu bez dost pu [wiatBa i powietrza. Niemal wsz dzie s

544
bakterie beztlenowe, które zaczn rozkBada mocznik i inne substancje w moczu zawarte. Masz mo|e jakie[ zródBo by
to potwierdzi ?
Równie| pozdrawiam

Bartek (2010-04-25 20:59:30)


Moczowe tips & tricks :)
{eby z tym moczem nie trzeba biega co chwile na pole mo|na u|y trocin - doskonale pochBaniaj zapachy a do-
datkowo wyrównuj balans azot/w giel.

Wojciech Majda (2010-04-25 22:03:48)


Dzi ki. Rzeczywi[cie trociny dobrze ”pij ” mocz co sprawia, ze mo|e on dBu|ej sta bez opró|niania.

Uprawa bezorkowa z wysiewaniem poplonu (2010-04-24 12:05)

ZnalazBem ciekawy filmik w którym pewien amerykaDski farmer poB czyB dwie metody zapobiegania erozji
gleby:

1. Uprawa bezorkowa (tzw. uprawa zerowa)

2. Wysiewanie poplonu

PoB czenie tych dwóch metod pozwala nie tylko zatrzyma erozj gleby ale na dodatek budowa gleb poprzez
zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie. W ten sposób [1]sekwestruje si CO2 zapobiegaj c glob-
alnemu ociepleniu. Jest to ciekawy przykBad na to jak intensywniejsze u|ytkowanie ziemi mo|e by lepsze
dla [rodowiska ni| to bardziej ekstensywne.
Teren na którym on gospodaruje jest jak na polskie realia kosmiczny (8500 akrów czyli okoBo 3400 ha) nie
mniej warto zauwa|y , |e da si uprawia ro[liny jednoroczne bez niszczenia gleby oraz ograniczaj c zu|ycie
nawozów sztucznych. Du|ym minusem stosowania tych technik w warunkach polskich jest spory koszt za-
kupu specjalnego siewnika.
[EMBED]
Farmer ten u|ywa na dodatek pBodozmian. Wszystkie te cele osi gn B zwi kszaj c produktywno[ swoich
pól oraz co bardzo wa|ne dochód z ha. Polecam przeczytanie tych wpisów:
[2]Projektowanie Keyline cz.3
[3]Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2
[4]Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
[5]Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze
[6]Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze.

A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-bez-orania-czyli-o-uprawa-zboz.html

545
www.boskawola.pl (2010-04-24 14:29:17)
Druh mój serdeczny Radek bardzo si wBa[nie takim siewnikiem interesuje. Zawsze to mniej roboty... Natomiast,
Panie Wojciechu, my[l |e logiczny porz dek zdarzeD jest taki:
1) Farmer ów stosuje pBodozmian - a wi c tak metod uprawy roli, opracowan praktycznie i teoretycznie na Wyspach
Brytyjskich w poBowie XVIII wieku, która pozwala przynajmniej w warunkach klimatu umiarkowanego, uzyskiwa
maksimum plonów przy zachowaniu, a nawet polepszeniu jako[ci gleby dzi ki wykorzystaniu naturalnych ró|nic mi dzy
wBa[ciwo[ciami poszczególnych ro[lin uprawnych (w zakresie przyswajania lub nie przyswajania azotu atmosferycznego
oraz stopnia wykorzystania ró|nych pierwiastków zawartych w glebie).To jest najwa|niejsza informacja, poniewa| caBa
reszta czynno[ci, jakie farmer wykonuje, musi by tej zasadniczej strategii podporz dkowana.
2) Aby stosowa pBodozmian konieczne jest wysiewanie poplonów: czyli ro[lin, które zasiewamy na gruncie po zebra-
niu wBa[ciwego plonu i pozwalamy im na polu zgni (tradycyjnie to si je po prostu zaorywuje) po to, aby uzupeBni
pierwiastki, jakie wykorzystali[my zbieraj c plon wBa[ciwy przed wysianiem nast pnego - zwykle o innym zapotrze-
bowaniu na pierwiastki ni| poprzedni.
3) Dodatkowo, co zapewne ma istotne znaczenie na obszarach z deficytem wody i zagro|eniem np. erozj wiatrow ,
rolnik ten u|ywa do tego wszystkiego techniki wysiewu bezorkowego. Taka technika miaBaby dobroczynny wpByw np.
na moj ”pustyni ” - bo warstwa próchnicza byBa tam tak cienka, |e po przeoraniu, zwyczajnie znikn Ba i ju| jej nie
ma. Jednak to, czy stosowa tak technik na ”ci |kich” glebach o du|ej mi |szo[ci, pozostaje spraw otwart : na
pewno tak, o ile zwraca to koszt zakupu maszyny (w ka|dym razie oszcz dzamy bowiem na paliwie). Jednak, gdybym
miaB ukraiDski czarnoziem, pewnie wolaBbym go tradycyjnie ora , sadz c tylko na miedzach nie |ywopBoty nawet, a po
prostu drzewa owocowe (jak to si zreszt od wieków robiBo...)...
Przy okazji pytanie: Radek zagospodarowuje wBa[nie odziedziczon po przodkach B k . Dawniej, póki nie byBo
nowoczesnej obory ze stanowiskami dla krów, sBu|yBa jako pastwisko. MiaBa zatem a| dwa stawy (|eby nie trzeba
krów poi ), które Radek zasypaB. Oraz sporo drzew - kiepskich: olch, osik, wierzb - które jednakowo| pozwalaBy
kontrolowa poziom wody, dzi ki czemu krowy si nie topiBy w bagnie. Które to drzewa Radek wyci B, |eby byBo
mu wygodniej ci gnikiem jezdzi . Bradzo te| nie lubi, kiedy na traw gaB zie z drzew lec , bo si od tego ostrza
jego samozbieraj cej przyczepy t pi . Gleba na tej B ce jest bardzo zró|nicowana: od torfowej po czysty piasek. Po-
radziBem mu, |eby po wyrównaniu terenu, co teraz wBa[nie robi, posadziB wzdBu| granic |ywopBot. Jakie ro[liny byByby
najlepsze, |eby po dawnemu poziom wody kontrolowa , a przy tym problemu z zanieczyszczeniem trawy gaB zkami i
nadmiarem opadBych li[ci unikn ..?

Wojciech Majda (2010-04-24 15:14:00)


Zgadzam si . Rolnik ten stosuje pBodozmian, jednak ta technika nie jest wcale a| tak powszechnie stosowana - s
przecie| nawozy sztuczne i pestycydy...
Mo|na stosowa pBodozmian bez poplonów - w jednym roku wysiewamy kukurydz , w drugim soj w trzecim
pszenic (to tak z gBowy). Jest to pBodozmian bardziej ekstensywny i w sumie gorszy.
Czy stosowa tak technik na glebach ci |kich? Jak najbardziej - materia organiczna poprawi ich struktur i
wBa[ciwo[ci wodne.
Podobnie na glebach o du|ej mi |szo[ci - po co j traci skoro to cecha pozytywna?
Oczywi[cie wa|ny jest czynnik ekonomiczny.
Oranie (chyba) naj|yzniejszych na [wiecie gleb przyczyniBo si do tego, |e ich mi |szo[ zmniejszyBa si dramatycznie.
W niektórych miejscach z kilku metrów (nawet do 3-4!) do zera. W niektórych miejscach troszk mniej - do kilku-
nastu cm. Dlatego to wBa[nie USA uprawa zerowa jest tak zaawansowana, bo widz do czego doprowadziBo oranie.
Czarnoziemy ukraiDskie spotykaB podobny los. Z racji gorszego sprz tu proces ten zachodzi jednak troch wolniej.

Wojciech Majda (2010-04-24 15:17:50)


Co do drzew to mo|e tuje - |ywotniki zachodnie? One |Bopi wod ostro. Preferuj |yzne gleby, ale powinny sobie
poradzi . Minus maj tylko taki, |e daj gB boki cieD.

546
www.boskawola.pl (2010-04-24 18:21:00)
Panie Wojtku, pan manipuluje! Zamiana upraw w trójk cie, który Pan zaproponowaB, nie ma nic wspólnego z
pBodozmianem: zapotrzebowanie wszystkich tych upraw na pierwiastki zawarte w glebie, a co najwa|niejsze - czas, w
jakim to zapotrzebowanie nast pi (przej[cie od zbó| ozimych do jarych po to jest potrzebne, |eby si mi dzyplon po
oziminie wysiany zd |yB w glebie rozBo|y !) - jest prawie takie samo. {adna to wi c zmiana.
PBodozmian bez poplonu to nie pBodozmian i bez nawozów sztucznych taka gospodarka jest po prostu niemo|liwa: nic
nie uro[nie...
GB boka orka na pewno odpowiada za powstanie - jeszcze w Zredniowieczu - ”pustyni meklemburskiej”: sBabe, mBode
le[ne gleby na Pojezierzu Meklemburskim, zamieszkaBym pierwotnie przez SBowian, nie wytrzymaBy troch tylko
gB bszej orki, jak zastosowali (dalej zreszt orz cy jednoskibowymi pBugami, zaprz |onymi w woBy!) niemieccy
koloni[ci i potem przez kilkaset lat tylko brzózki i sosenki tam rosBy.
Jednak nawet gB boka orka na glebie której mi |szo[ jest wi ksza ni| gB boko[ orki w poB czeniu ze stosowaniem
uzupeBniaj cych materi organiczn i zu|yte pierwiastki mi dzyplonów oraz obornika (pod warunkiem, |e nie zachodzi
erozja wiatrowa, tj. |e utrzymuje si np. zadrzewienia [ródpolne - których na pewno brak na preriach Ameryki, a
które sadzono w XVIII wieku i wcze[niej na Ukrainie!) nie wyczerpuje gleby i nie zmniejsza jej mi |szo[ci. Po 200
latach stosowania takiej praktyki tak|e i w Polsce, mo|na to powiedzie z caB pewno[ci , bez |adnych w tpliwo[ci.
Siew bezorkowy to interesuj ca nowinka, by mo|e opBacalna (nie znam cen sprz tu...), ale nie jest to artykuB wiary i
dogmat, którego kwestionowa nie mo|na!

Wojciech Majda (2010-04-24 19:51:00)


Rzeczywi[cie wyj tkowo zBy przykBad dobraBem.
Nie mniej soja jest z rodziny bobowatych, wi c zapotrzebowanie ma ró|ne.
To co opisaBem we wcze[niejszym po[cie powinienem opisa pBodozmianem uproszczonym (tak to chyba si nazywa).
WspóBcze[nie B czy si pBodozmian z nawo|eniem nawozami sztucznymi. Nie wiem gdzie Pan widzi w mojej wypowiedzi
manipulacj ?
S k w tym, |e pBodozmian w wielu miejscach zaprzestano stosowa , wBa[nie z racji posiadania dobrych gleb. W przy-
padku
Wg ró|nych zródeB obszar kraju na którym zaszBa ”powa|na degradacja gleby z powodu erozji” na Ukrainie to 1/4 -
1/3 obszaru. Tutaj jedno zródBo podaj ce 1/4.
http://www.springerlink.com/content/k1883020kl678868/
Zgadzam si , |e siew bezorkowy to w skali naszej cywilizacji nowinka technologiczna (kwestia kilkudziesi ciu lat).
Jest to jednak nowinka technologiczna, która okazaBa si ju| przydatna. W poB czeniu z inn dobr technologi -
pBodozmianem daje bardzo dobre rezultaty.

Anonymous (2010-04-29 14:02:24)


Witam.
Kiedy[ padBa propozycja aby dodawa polskie napisy do filmików, ale od tamtego czasu nie widze zmian w tej ma-
terii. Wi c o[mielam si ponowi pro[be o dodawanie polskich napisów do filmików, bo prawdopodobnie nie wszyscy
odwiedzaj cy biegle wBadaj angielskim.
Pozdrawiam
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-04-30 22:15:23)


B d si staraB puszcza wi cej filmików po polsku. Niestety tBumaczenie ich zajmowaBoby zbyt du|o czasu (którego
ostatnio i tak mam maBo). Jak sprawy potocz si dobrze to za kilka miesi cy zatrudni osob , która b dzie miedzy
innymi tBumaczyBa filmiki.
Pozdrawiam

547
Pasza dla kur (2010-04-25 04:05)

Zapewne wielu z Czytelników tego bloga chce trzyma kury lub ju| je ma. Jednym z wa|niejszych czynników
decyduj cych o sukcesie w hodowli zwierz t jest odpowiednia dieta. Kiedy[ kur praktycznie nie karmiono -
same musiaBy sobie radzi . Niestety odbijaBo si to równie| na nie[no[ci tych zwierz t - znosiBy kilkana[cie-
kilkadziesi t jaj na rok. Je[li chcemy mie tych jajek wi cej musimy kury dokarmia .
Dieta kur musi by odpowiednio zbilansowana. Pasza dla kur powinna zawiera odpowiedni ilo[

• kalorii

• biaBka

• tBuszczu

• w glowodanów

• mikroelementów

• wapna

Wa|na jest równie| jako[ ww skBadników.


Warto równie| pami ta , |e poszczególne rodzaje kur potrzebuj ró|nego rodzaju |ywno[ci. PrzykBadowo
brojlery (kury hodowane na mi so) potrzebuj wi cej biaBka ni| kury nioski. Nioski za[ musz mie w diecie
zdecydowanie wi cej wapnia.
Zwykle podaje si , |e kury w zale|no[ci od rodzaju i wieku potrzebuj biaBka w diecie w ilo[ci:

• brojlery 19 %

• kury rosn ce 16 %

• kury nioski 17 %

Przedstawi przykBadowe mieszanki dla poszczególnych rodzajów kur wg zaleceD jednego z czBonków Amer-
ican Pastured Poultry Producer Association - Jeffa Mattocksa
Mieszanka dla brojlerów 19 % biaBka (w gramach):

• ze[rutowana kukurydza 1015

• pra|ona, ze[rutowana soja 625

• owies 100

• m czka z lucerny 100

• m czka rybna 60 % (?) 75

• aragonit(zródBo wapna) 25

• mieszanka mineraBów i suplementów diety dla kurczaków 60


548
A cznie 2000 g
Mieszanka dla kur rosn cych 16 % biaBka (w gramach)

• ze[rutowana kukurydza 1215

• pra|ona, ze[rutowana soja 450

• owies 100

• m czka z lucerny 100

• m czka rybna 60 % (?) 50

• aragonit (zródBo wapna) 25

• mieszanka mineraBów i suplementów diety dla kurczaków 60

A cznie 2000 g

Mieszanka dla kur niosek 17 % biaBka (w gramach)

• ze[rutowana kukurydza 965

• pra|ona, ze[rutowana soja 600

• owies 100

• m czka z lucerny 100

• aragonit (zródBo wapna) 175

• mieszanka mineraBów i suplementów diety dla kurczaków 60

A cznie 2000 g
Podane wy|ej mieszanki |ywno[ciowe s dostosowane dla chowu pastwiskowego zwierz t w warunkach
amerykaDskich. kury zatem pobieraj du| cz [ paszy z pastwiska - ”robaków”, trawy i zióB, nasion
chwastów...
Inne skBadniki, które mog stanowi cz [ paszy dla kur:

• [1]|ywokost lekarski

• oBownik Batkowaty

• ”odpady” mleczarskie (serwatka, twaróg, ma[lanka)

• kieBki

• pokrzywy (zawarto[ biaBka w suchej masie 40 % !)

• resztki kuchenne

• siemi lniane (do 5 % skBadu paszy)


549
• ze[rutowany rzepak

• suchy chleb

• rz sa wodna

• buraki cukrowe

• ugotowane ziemniaki

• kieBki

• spady z sadu

• dro|d|e

[EMBED]

W filmie opisane jest jak brojlery jedz kijanki dzi ki czemu staw jest oczyszczany i zmniejszane
s koszty zakupu paszy (7:00).
[2]Warto zapewni kurom dost p do pryzmy kompostowej czy pryzmy z obornikiem - b d z nich wybiera
d|d|ownice, czerwie i inne robactwo dzi ki czemu nasze jajka i mi so b d zdrowsze i smaczniejsze. Zm-
niejszymy równie| przy okazji zu|ycie paszy.
Polecam równie| przeczytanie wpisów:
[3]Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ?
[4]Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi .
[5]Kolor i [wiatBo jako zródBo |ywno[ci.
[6]Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-kury-na-wolnym-wybiegu-trzeba.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/kolor-i-swiato-jako-zrodo-zywnosci.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-opacalnosc-produkcji.html

pedros.lol (2010-04-25 12:37:33)


Cze[ :)
Super ten Twój blog! W ci gu dwóch dni dowiedziaBem si wi cej praktycznych i przydatnych rzeczy, ni| w ci gu
ostatnich dwóch lat z kilkudziesi ciu ksi |ek :)
Co do wpisu, nie zauwa|yBem nigdzie, a interesuje mnie to, czy jest mo|liwo[ jakiego[ przeliczenia ilo[ci kur lub
innych zwierz t np. na dost pn dla nich powierzchni lub na liczb osób od których zbiera si odpadki na kompost.
Konkretnie: czy mo|na jako[ okre[li , ile zwierz t wy|ywi np. 5 arów?
Pozdrawiam i |ycz wszystkiego dobrego!

Wojciech Majda (2010-04-25 22:02:03)


OpisaBem temat ile zwierz t na dan jednostk powierzchni w komentarzach pod tym wpisem.
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zaproponuj-temat-jak-cos- zrobic.html
Jeden z lepszych sposobów na permakulturowe wy|ywienie kur do dawanie im kasztanów jadalnych. Jednak z ekonomi
nie ma to nic wspólnego - 1kg kasztanów 8-9 zB a 1kg pszenicy 70 - 120gr (cena ze sklepu).

550
WyliczeD dotycz cych ile kompostu potrzeba by wy|ywi jedna kur nie jestem w stanie da , bo nie wiem.
DogrzebaBem si tego, |e jeden Polak wytwarza rocznie 100 kg odpadków organicznych i okoBo 50 kg pa-
pieru/makulatury. To jest potencjalne zródBo paszy. Nie znam niestety wspóBczynnika konwersji odpadów organ-
icznych w pasz czy ile jest biaBka i kalorii w takich odpadach. Du|o zale|y od tego jak ”[wie|e” s [mieci.
Zatem kwestia tego ile kur na 5 arach si wy|ywi jest bardzo trudna do okre[lenia.
Równie| pozdrawiam

pedros.lol (2010-04-26 16:50:32)


Dzi ki za szybk odpowiedz :)

Kurs w Krakowie (2010-04-27 22:16)

Dnia 8.05 tj. sobota

Warsztaty (2010-04-30 22:12)

Polski Instytut Permakultury i Fundacja Królewski Szlak zapraszaj na pierwsze w Krakowie


warsztaty z cyklu:
Permakultura w ogrodzie
Warsztaty odb d si w sobot 08.05.2010 w siedzibie Fundacji Królewski Szlak przy ul.Promowej 4
w TyDcu (w pobli|u parkingu nad WisB u podnó|a Opactwa o.o.Benedyktynów)w godz : 9:00 -18:00
Warsztaty, poB czone z wykBadem prowadzi Wojciech Majda, zaBo|yciel Polskiego Instytutu Permakultury.
Planujemy kontynuacj weekendowych warsztatów w ci gu caBego roku, co pozwoli ch tnym zdoby prakty-
czna wiedz stosowania zasad permakultury we wBasnym ogrodzie. Promocyjna cena warsztatów: 90 zB, dla
studentów 60 zB
w cenie wliczone s materiaBy szkoleniowe i jeden ciepBy posiBek UWAGA: konieczne jest ubranie i obuwie
robocze, niezb dne do pracy w ogrodzie!

Wyja[nienie dla tych, dla których poj cie permakultury jest nowe:

Permakultura to podej[cie do ogrodnictwa, które szuka


równowagi mi dzy wszystkimi formami |ycia poprzez ich odpowiednie
usytuowanie
w ekosystemie.

Barbara Wojtkowska-Guicherit Fundacja Królewski Szlak, 607-373-088


Wojciech Majda Polski Instytut Permakultury [1]permakulturnik.blogspot.com

1. http://permakulturnik.blogspot.com/

Anonymous (2010-05-01 10:11:41)


Kolejne warsztaty b d w tym samym miejscu, czy te| mo|e co[ bli|ej warszawy...?

551
jako (2010-05-04 10:21:36)
Czy jest ju| znany jaki[ przybli|ony plan zaj , poruszane tematy?
Ile godzin b dzie w formie wykBadów, a ile w formie ’prac polowych’ ?
Proponuj by caBy wykBad (a i by mo|e prace polowe) nagrywa kamer . Mo|na je potem u|y na wiele sposobów:
- do samodoskonalenia wykBadowcy :) (ogl dni cie siebie samego jest bardzo pouczaj ce),
- jako materiaBy do www czy interaktywnego podr cznika o którym wspominaBe[ kiedy[,
- jako dokumentacja po[wiadczaj ca wiarygodno[ , fachowo[ i do[wiadczenie wykBadowcy - dzi ki takim materiaBom
Batwiej Ci b dzie zorganizowa kolejne warsztaty/szkolenia w innych miejscach
W ramach promocji mo|e warto rozlosowa w[ród uczestników kilka egzemplarzy Twojego ebook-a.
Gdyby nie to, |e sobot mam zaj t , to ch tnie wybraB bym si na te warsztaty - ale trzymam kciuki, by byBo na tyle
du|e zainteresowanie, |e zorganizujecie drug tur :)

Jola A (2010-05-05 23:03:07)


Gratuluj zorganizowania warsztatów Wojtek! Wytrwale d |ysz do celu i to jest imponuj ce! Dalszych sukcesów
|ycz :)

Wojciech Majda (2010-05-10 21:23:18)


@Anonimowy
Warsztaty b d odbywa si w Krakowie ale równie| w Dziadowicach tj. poBudniowo-wschodniej Wielkopolsce.
@Jako
Niestety problemy z komputerami sprawiBy, |e nie miaBem sposobu na opublikowanie odpowiedzi...
Dzi ki za sugestie,
Warsztaty udaBy si bardzo dobrze, wkrótce opublikuj wpis na ten temat.
Druga tura na pewno b dzie, równie| w Krakowie, tak|e zapraszam :D
@Jola
Dzi ki za |yczenia, równie| powodzenia |ycz .

2.5 May

Nawozy zielone. Desakralizacja (2010-05-01 07:35)

Cz sto pracuj c z klientami (je[li chciaBby[ by jednym z nich to napisz do mnie [1]maila) zauwa|yBem
niemal pobo|ne podej[cie do ro[lin wysiewanych na nawóz zielony. Dla tych którym ten termin du|o nie
mówi wspomn , |e s to specjalne ro[liny wysiewane w celu poprawy |yzno[ci gleby, dostarczenia azotu,
poprawy struktury gleby, ochrony przed erozj , ochrony przed chwastami, w celach fitosanitarnych, [2]jako
dynamiczne akumulatory... Ogólnie peBni wiele po|ytecznych funkcji.

552
[3]
Bób. Jeden z lepszych nawozów zielonych. Który mo|e dostarczy smacznych plonów, glebie
azotu i okoBo 30 ton/ha resztek po|niwnych.
Nie mniej nie zawsze s najlepsz rzecz jak mo|emy naszej ziemi zafundowa . Nawozy zielone maj
speBnia w ogrodzie/polu/sadzie/systemie agrole[niczym odpowiedni funkcj a nie s celem samym w sobie
(no chyba, |e lubisz uprawia t grup ro[lin dla samej uprawy).
Opisze mo|e kiedy wysianie ro[lin na nawóz zielony jest dobrym pomysBem:

• chcemy grunty orne u|yzni

• chcemy grunty orne przeksztaBci w le[ny ogród czy system agrole[niczy

• stanowi cz [ pBodozmianu

• chcemy zapobiec zachwaszczeniu terenu

• chcemy u|yzni teren pobudowlany

• chcemy zrekultywowa teren po kopalni odkrywkowej czy |wirowni

• gdy nie mamy zwartej okrywy glebowej na naszym terenie ([cióBki lub ro[lin)

Kiedy wysiewanie ro[lin na nawóz zielony nie jest polecane?


GBównie kiedy mamy bogat i dobrze rozwini t szat ro[linn np. na pastwisku, chwastowisku czy innym
nieu|ytku. Moim zdaniem nie jest to dobre wyj[cie, gdy| najpierw b dziemy musieli po[wi ci mnóstwo en-
ergii lub czasu na organizacj by pozby si szaty ro[linnej do goBej ziemi. Mo|na tego dokona za pomoc :

• orania
553
• herbicydów

• zbyt intensywnego, dBugotrwaBego wypasu zwierz t ([wiD, kóz, krów, kur)

W trakcie tych zabiegów zwykle niszczona jest struktura gleby lub uszkadzane |ycie glebowe. Wszystko to
nie sprzyja podnoszeniu trwaBej |yzno[ci gleby. Je[li ro[liny na nawóz zielony chcemy wysia by poprawi
|yzno[ gleby... Czy zatem jest to skuteczne i wydajne dziaBanie - najpierw niszczenie okrywy gleby i jej
struktury by potem poprawia j (ponosz c koszty) poprzez wysianie nawozów zielonych?
Moim zdaniem nie.
Ten sam efekt mo|na osi gn mniejszym nakBadem siB i [rodków. Je[li chcemy podnie[ |yzno[ gleby, by
np. poprawi szanse przyj cia naszych nowo posadzonych drzewek owocowych mo|emy po prostu zagBuszy
istniej ce chwasty/darD warstw [cióBki (polecam karton). Z czasem rozBo| si dostarczaj c drzewkom
potrzebnych im skBadników niemal jak zielony nawóz (dBu|ej dziaBaj cy). Je[li tak post pimy to oka|e si ,
|e nawet perz jest nawozem zielonym. Skoro mamy go na miejscu i jest za darmo (pewnie mo|na nawet od
s siadów dosta ;)?
Istniej równie| uzasadnione przypadki gdy istniej c darD trzeba zniszczy - wtedy nawozy zielone s dobrym
rozwi zaniem gdy| pozwalaj zminimalizowa uszkodzenia spowodowane ork . Jednym z takich przypadków
jest potrzeba wapnowania gleby. Z drugiej strony pastwiska cz sto wapnuje si tylko powierzchniowo - z
czasem wapD dostanie si na odpowiedni poziom, cho zabiera to troch czasu.
[4]Musimy ustali nasz cel, co chcemy osi gn dzi ki tej ziemi, któr mamy. Potem musimy pomy[le jakie
narz dzia i techniki b d najlepsze by osi gn ten cel. Podsumowuj c nawozy zielone stanowi ciekawe
narz dzie w repertuarze permakulturnika. Nale|y jednak pami ta , |e je[li mamy tylko mBotek to wszystko
wygl da jak wystaj cy gwózdz.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Istniej zapewne inne, uzasadnione powody by u|y nawozów zielonych. Je[li je znasz, to prosz
podziel si z nami wiedz w komentarzach.
1. mailto:plpermaculture@gmail.com
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S9u6NKNOwxI/AAAAAAAAAcQ/5auRwyScVDQ/s1600/B%C3%B3b.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/pogodzic-ekonomie-ekologie-i-kulture.html

Jurek Ambroszczyk (2010-05-01 10:33:38)


Ciekawy wpis. Niemal powiaBo herezj ;) Popieram tez i wnioski, chciaBem jednak zaznaczy , |e [cióBkowanie kar-
tonem/gazetami wcale nie wyklucza u|ycia nawozów zielonych - wr cz je uBatwia. Warunek: Dost pno[ kompostu
lub ”importowanej” gleby. Oczywi[cie - importowanie gleby z daleka dla samego importowania z permakultur nie ma
nic wspólnego, ale bywa, |e np. przy budowie musimy zedrze warstw ”|ywej” ziemi - i tu mo|emy j wykorzysta .
Do rzeczy: Wg mnie optymaln taktyk poradzenia sobie z zachwaszczonym/zatrawionym i niezbyt urodzajnym ob-
szarem, który chcemy uprawia jest:
1) porz dne skoszenie go i podlanie
2) wy[cióBkowanie kartonem lub czym[ podobnym
3) obsypanie kartonu niedu| warstw ziemi/kompostu
4) obsianie tego nawozem zielonym
Je[li gleba jest |yzna, krok 4 mo|na pomin i od razu obsia /obsadzi tak przygotowan grz dk ro[linno[ci do-
celow .
Oczywi[cie mowa tu o skali ogrodu, nie pola uprawnego.

mopel44 (2010-05-04 23:19:51)


http://www.sarep.ucdavis.edu/newsltr/v7n1/sa-11.htm

554
Wojciech Majda (2010-05-10 21:09:02)
Rzeczywi[cie Jurek taka technika na maB skal chyba jest najlepsza.
Dzi ki mopel44 za linka. Wyka ma bardzo dobry wpByw na plony, sam widziaBem j jako ”chwast” u mego znajomego
w Bubinie. Gdzie[ obiBo mi si o uszy, |e z 200kg N na ha wi |e.

mopel44 (2010-05-25 18:08:09)


http://www.sare.org/publications/covercrops/chart2.pdf
w ogole to jest cale 3rd edition on-line :) pozdrawiam

Naturalne zanieczyszczanie [rodowiska (2010-05-01 07:54)

http://books.google.pl/books?id=HZpG2jefbzQC
&pg=PA147 &lpg=PA147 &dq=fava+bean+nitrogen+fixation+per+acre &source=bl &ots=VP8UGufxyS
&sig=-NK-HEozp4ZVqmFF-lBpSeCZP-o &hl=pl &ei=80 bS7aAPcaOOPP0lfAP &sa=X &oi=book result
&ct=result &resnum=3 &ved=0CBMQ6AEwAg #v=onepage &q=fava %20bean %20nitrogen %20fixation
%20per %20acre &f=false

Le[ny ogród cz. 9 [cióBki (2010-05-06 15:44)

Niedawno rozmawiaBem ze znajomym o sBomie. Konkretnie o tym, |e trzeba sBom spryska mocznikiem
(sztucznym nawozem azotowym), bo inaczej si nie rozBo|y. Na pocz tku mieli[my maB wymian zdaD na
temat

Woda po wielkopolsku (2010-05-10 19:42)

Woda to podstawa |ycia. WedBug aktualnego stanu wiedzy brak wody mo|na uto|samia z brakiem |ycia.
Nasz kraj w przeliczeniu na ilo[ wody na jednego mieszkaDca jest krajem bardzo ubogim w wod . Dlatego
rozs dne jest jest racjonalne wykorzystanie. Bardzo ciekawym sposobem na zwi kszenie naszych zasobów
wodnych jest zwi kszenie ilo[ci zadaD, które woda ma do wykonania zanim opu[ci nasz posesj .
Je[li wodzie dajemy do wykonania tylko jedno zadanie zanim opu[ci nasz posiadBo[ , to musimy zu|y jej
rzeczywi[cie sporo. Je[li jednak przydzielimy jej kilka funkcji, to jej zu|ycie mo|emy do[ istotnie zmniejszy .
Oto kilka propozycji:

• Je[li wst pnie wypBuczemy brudne naczynia w wiadrze z wod a potem pomyje dajemy [winiom do
wypicia to nasza woda nie speBni jednej a kilka funkcji - najpierw wst pnie oczy[ci nam naczynia, napoi
i nakarmi [winie by w koDcu mocz [wini nawodniB sad, pastwisko, las czy sBom (któr wykorzystamy
do produkcji ciepBa z kompostu).

• Wykorzystywanie szarej - zu|ytej wody z kuchni i Bazienki (ale z wykluczeniem wody z toalety) do
nawadniania ogrodu.

• Po wypiciu wody wykorzystanie ”zu|ytej” przez czBowieka wody czyli moczu do nawadniania i nawo|enia
ogrodu.
555
• Woda z intensywnie u|ytkowanego stawu rybnego (zawieraj cego sporo odchodów) jest du|o lepsza do
nawadniania sadu czy warzywniaka ni| woda czysta. Na tej zasadzie opiera si [1]akwaponika

We wszystkich wy|ej wymienionych przykBadach woda z recyklingu jest du|o lepsza ni| woda czysta Wynika
to z tego, |e wykonuje ona równie| inne funkcje ni| woda czysta. Mo|na nawet powiedzie , |e je[li nie
poddajemy wodzie recyklingowi, to przyczynia si to do zanieczyszczenia [rodowiska lub musimy ponosi
wysokie nakBady na oczyszczenie tej wody.
Warto pami ta , |e:

Tempo wzrostu ro[lin czy mo|e dokBadniej plony ro[lin z powodu braku wody spadaj na dBugo
zanim ro[liny wygl daj na przywi dni te.
Je|eli przy temacie wody jeste[my...WrzuciBem na youtube film pokazuj cy efekty mojej pracy - waBu ziemnego
który zostaB wykopany by pokaza jak mo|na oszcz dza i magazynowa wod w ogrodzie.
Efekty s inne ni| zakBadaBem, ale równie| dobre
[EMBED]
Masz mo|e inne pomysBy jak sprawi by woda wykonaBa wi cej pracy?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz2.html

Krzysztof Lis (2010-05-11 11:05:53)


Ja bym jeszcze dodaB, |e warto wykorzystywa deszczówk . Ja chyba sobie zakopi jaki[ spory zbiornik na wod
deszczow , a jak komu[ si nie chce, zawsze mo|na zrobi ogród deszczowy pod wylotem rynny. :)

Stru[ P dziwiatr (2010-05-11 18:10:07)


Stosuj taki system na deszczówk od paru lat:
http://i29.photobucket.com/albums/c268/strusp/inne/ogrd2002.jpg
Sad i owoce jagodow znajduj si ni|ej na pochyBo[ci, mo|na je nawadnia bez u|ycia energii elektrycznej czy naszej
:)
Natomiast tu| obok mam warzywnik -mo|na u|yc pompy lub konewki

pedros.lol (2010-05-11 19:14:33)


MaBa oczyszczalnia z cz [ci hydrofitow , z przepBywem podpowierzchniowym w której ro[link czynn jest wierzba
wiciowa.
Schemat jest taki:
1. Osadnik, z którego osad pewnie mo|na jako[ zagospodarowa (opaB?, nawóz po kompostowaniu); pokusiBbym si
te| o mo|liwo[ produkcji biogazu w tym miejscu, ale nie wiem jak to wygl da z technicznego punktu widzenia.
2. Oczyszczalnia hydrofitowa z wierzb , któr mo|na wykorzysta jako zródBo energii. Mo|na u|y filtrów grun-
towych/piaskowych, ale wtedy element nie speBni dwóch funkcji ;)
3. Zbiornik na oczyszczon wod , jaki[ stawik czy co[, w którym mo|na by hodowa rybki, a nadmiar wody zu|y do
nawadniania czy nawet spBukiwania toalety lub mycia czego[.

waldi0987 (2010-05-11 20:10:58)


witam
mam wBa[nie podB czone 2 zbiorniki po 1000 ltr pod rynn w zeszBym roku do podlewanie ogródka tylko raz ko-
rzystaBem z wody bie| cej
a tu ciekawy link mo|e nie koniecznie powi zany z tym tematem, ale ciekawy :)
<http://pl.wikibooks.org/wiki/Ekoogrodnictwo/P %C5 %82odozmian/Uprawa wsp %C3 %B3 %C5 %82rz %C4
%99dna?

556
Wojciech Majda (2010-05-13 07:11:40)
Deszczówka, to rzeczywi[cie najprostszy a wi c jeden z m drzejszych pomysBów.
@Krzysztof
Jak tylko masz mo|liwo[ to polecam usytuowanie zbiornika w najwy|szym miejscu, tak by[ nie musiaB pomp itp.
stosowa .
@Stru[ P dziwiatr
Dobrze wiedzie , warzywniak i tak wymaga wi cej uwagi, wi c i latanie z konewk nie jest pewnie tak dokuczliwe...
@pedros.lol
Dzi ki za ciekawe pomysBy, wida w tym przypadku jak wa|ne jest dobre usytuowanie domu na dziaBce - dom wy|ej,
ni|ej staw do oczyszczenia wody i jeszcze ni|ej warzywniak. W skali kilku lat robi si z tego spora ilo[ roboczogodzin...
@waldio987
Nawet nie wiedziaBem, |e to a| tak skuteczne :)
Pewnie w tym roku nie b dziesz musiaB w ogóle podlewa ...
Ciekawy link, dzi ki

Anonymous (2010-05-14 17:55:06)


Witam,
Temat oszcz dzania wody jest mi znany. Od roku podlewam ogród deszczówk (2 pojemniki 1m3, woda z rynien) i
bardzo to sobie chwal .
Przed chwil rzuciBam okiem na artykuB o Mosano i przypomniaB mi si podobny w tre[ci artykuB Przekroju:
http://www.przekroj.pl/wydarzenia swiat artykul,6546.html
Pozdrawiam,
Ewa

Anonymous (2010-05-16 20:30:19)


A mo|e z okazji panuj cej za oknem pogody jaki[ post o permakulturowym przeciwdziaBaniu powodzi
i retencjonowaniu/odprowadzaniu/przesi kaniu nadmiaru wody? Mo|e jaki skutek przynosi to w skali
gospodarstwa/miejscowo[ci/regionu/kraju?
Ogrodnik

Kresowa Zagroda (2010-05-19 10:45:02)


Ta powódz uczy jeszcze jednego: je[li kto[ szuka ziemi to nie tylko nie na Ziemiach Odzyskanych (wzgl dy historyczno-
polityczne), ale nie na ziemiach zagro|onych powodziami. To zjawisko nasila si z roku na rok i nie ma co liczy , |e
si tak Batwo zatrzyma. Je[li wi c szuka ziemi to w regionach bez-rzecznych. Mo|e mniej malownicze, ale o wiele
bezpieczniejsze. Pozdrawiam z Zabu|a
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-05-19 21:34:20)


Dzi ki Ewo za artykuB,
@Ogrodnik
WBa[nie co[ skrobi na ten temat...
@Ewa S.
Rzeczywi[cie, czynnik powodziowy równie| uwzgl dniam.

Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-05-13 17:56)

Jednym ze szczególnych obszarów moich zainteresowaD jest wi zanie azotu przez ro[liny z powietrza.
DokBadnie rzecz bior c nie robi tego ro[liny a bakterie lub promieniowce (rodzaj organizmów podobnych do
557
bakterii) wspóB|yj ce z tymi ro[linami. Bakterie i ro[liny maj z tego obopólne korzy[ci - tego typu zwi zek
u|ywaj c fachowej, ekologicznej terminologii zwie si [1]mutualizmem.
W poprzednim wpisie o nawozach azotowych opisaBem ile azotu wi | poszczególne ro[liny wi | ce azot.
Dzisiaj chc opisa w szczegóBach na jakiej zasadzie jeste[my wstanie dostarczy azotu naszym ro[linom
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Mutualizm

Recenzja ksi |ki ”Samowystarczalne |ycie i jak je wie[ ” (2010-05-20 09:50)

ChciaB bym przedstawi wideorecenzj ksi |ki Johna Seymoura [1]”The Self-Sufficient Life and How to Live
It ”. Autorem recenzji jest Krzysztof Lis - wBa[ciciel serwisu ”[2]Drewno Zamiast Benzyny”.
[EMBED]
Sam ksi |k kiedy[ przeczytaBem, byBo to dawno, dawno temu. Pami tam jednak, |e ksi |ka mi si bardzo
podobaBa - jak Krzysztof mówi peBno informacji na temat samowystarczalno[ci w niemal wszystkich aspek-
tach: |ywno[ciowej, energetycznej, alkoholowej a nawet odzie|owej. Niestety jeszcze nie przetBumaczona na
polski.
SByszaBem te|, |e gdzie[ po torentach i innych emulach mo|na skan ksi |ki dosta ;)
Disclaimer:
Link w tytule ksi |ki jest linkiem partnerskim Krzysztofa do ksi garni Amazon, gdzie mo|na kupi t ksi |k
w wersji papierowej (twarda oprawa).
1. http://www.amazon.com/gp/product/0756654505?ie=UTF8&tag=airsblogfromp-20&linkCode=as2&camp=1789&creative=
9325&creativeASIN=0756654505
2. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/

pedros.lol (2010-05-22 14:27:49)


Nie jestem przekonany, czy to do koDca legalne, ale dost pne bezpo[rednio [1]tutaj. Nie jestem te| przekonany, czy
to peBna wersja.

1. http://www.slideshare.net/mrhempAThotmailDOTcom/the-complete-book-of-self-sufficiency

MaBa erozja wodna - maBy problem. Du|a erozja wodna - powódz. (2010-05-20 11:18)

[1]
558
Tabela pokazuje zmian pojemno[ wodnej (tylko) w górnych 30 cm gleby w zwi zku ze zmian
poziomu w gla organicznego w glebie. 1 % w gla organicznego w glebie, to okoBo 1,7 % materii
organicznej w glebie. PrzykBadowo 1m2 gleby o zawarto[ci 4 % w gla organicznego (czyli okoBo 7
% materii organicznej) ma zdolno[ do zatrzymywania dodatkowo 57 litrów wody w porównaniu
do gleby, która materii organicznej praktycznie nie posiada. Opady, które przyczyniBy si do
powodzi to 110 litrów na 1 m2 w ci gu kilkunastu godzin.
Historia to taki wredny stwór, który lubi si powtarza . Wzorem Pana Jacka autora bloga [2]Boska Wola -
postanowiBem pomóc sobie chiDskim powiedzonkiem:

Je[li nie zmienimy kierunku to najprawdopodobniej dojdziemy tam gdzie zmierzamy (moje
tBumaczenie z angielskiego - chiDskim nie wBadam):If we don’t change our direction we’re likely
to end up where we’re headed.

Wiele razy wspominaBem na blogu o erozji wodnej. O tym, |e jest bardzo niepo| danym zjawiskiem, gdy|
przyczynia si do utraty |yzno[ci gleby, pózniej ro[liny maj tej wody niedostatek itd. To co ostatnio spotkaBo
Polsk jest niczym innym jak skutkiem erozji wodnej i maBej pojemno[ci wodnej gleb powy|ej zalanych
terenów. MaBa pojemno[ wodna i du|e opady na wielkim obszarze spowodowaBy, |e spByw powierzchniowy
wody byB gwaBtowny i niezwykle niszczycielski. Brzmi to mo|e maBo wyszukanie ale to jest istot i przyczyn
tej tragedii.
Nie pracowali[my na to tylko my, ale równie| pokolenia przed nami, które wyci By lasy i zagospodarowaBy
teren w sposób, który sprawiB, |e pojemno[ wodna gleb zmniejszyBa si . Pojemno[ wodna zmniejszyBa
si ... z powodu erozji wodnej. Ta za[ powstaBa na skutek wycinania lasów i pozostawiania gleby bez okrywy
ro[linnej (np. poprzez oranie gleby).
To równie| brzmi banalnie - Prawda zwykle bywa prosta i banalna.
Je[li chcemy zapobiec tego typu tragediom w przyszBo[ci to MUSIMY ograniczy spByw powierzchniowy wody
oraz zwi kszy pojemno[ wodn naszych gleb - to najtaDsze i najskuteczniejsze rozwi zanie. WBa[ciwie re-
cept na ten problem byBoby przestrzeganie [3]8 zasad skutecznego zbierania deszczówki. Na skal paDstwa
czy nawet na skal wi ksz - przy wspóBpracy z Czechami i SBowakami.
Je[li rolnicy zwi ksz pojemno[ wodn gleb górskich (które nawet przed wyci ciem lasów i tak byBa bardzo
sBaba) b dzie mo|na ograniczy spByw powierzchniowy wody. To za[ sprawi, |e do rzek na krótk met trafi
mniej wody. PrzepByw wody w rzekach i strumieniach w ci gu roku b dzie bardziej wyrównany. W ten
sposób zapobiegnie si zarówno powodziom jak i suszom.
Najmniejsz pojemno[ wodn oraz najszybszym spBywem powierzchniowym charakteryzuj si grunty orne
dlatego najbardziej przyczyniaj ce si do powodzi (i suszy). Troch lepsze s sady, sporo lepsze s trwaBe
u|ytki zielone a najlepsze s widne lasy w których warstwa podszytu jest dobrze rozwini ta.
Wskazanym rozwi zaniem jest zadrzewienie obszarów górskich. Je[li chcemy u|ytkowa gospodarczo rejon z
którego spByw powierzchniowy jest znaczny nale|y zmieni sposób u|ytkowania gruntu z gruntów ornych w
[4]system agrole[niczy typu sylwopasturalnego. Sylwopastoralizm to sposób u|ytkowania terenu w którym
rosn drzewa oraz wypasane s zwierz ta (inna nazwa to las pastwiskowy). Je[li zwierz ta s wypasane
w odpowiedni sposób przyczyniaj si one do zwi kszenia poziomu materii organicznej w glebie. Ta za[
sprawia, |e pojemno[ wodna gleby oraz wspóBczynnik infiltracji wody si zwi ksza.
Wi cej wody, która pozostanie w glebie oraz która wsi knie oznacza, |e spByw powierzchniowy jest mniejszy.
Mniejszy spByw powierzchniowy to mniejsza powódz lub brak.
Wielkie i drogie zbiorniki retencyjne powinny stanowi uzupeBnienie maBej (maBe tamy, maBe stawy i maBe
tamy) i najmniejszej retencji wodnej, czyli tej w glebie...
Podsumowuj c co mo|na zrobi by ograniczy powodzie? Oto krótka lista:

1. Kopa swale. Na terenach o znacznych opadach deszczu w odlegBo[ci nawet 10 razy szeroko[ci swale’a
559
2. [5]Stosowa oranie Keyline, by zwi kszy wspóBczynnik infiltracji wody

3. [6]Stosowa intensywny, holistyczny sposób wypasu zwierz t by szybko zwi kszy poziom materii or-
ganicznej w glebie (która sprawi, |e gleba b dzie magazynowa du|o wi cej wody)

4. Sadzi drzewa i krzewy na poziomicach (warstwicach/izohipsach) - dokBadnie w poprzek stoku. To


równie| spowolni spByw powierzchniowy wody.

5. Okrywa ro[linna na 100 % powierzchni gleby 100 % czasu. Je[li musisz uprawia ro[liny jednoroczne
to [7]stosuj upraw bezorkow .

6. Odpowiednio gBosowa , by politycy [8]którzy uznaj inwestycje w zapobieganie powodziom za zb dne


zostali odsuni ci od wBadzy.

7. Mo|liwe, |e nale|y wprowadzi subsydia rolnicze w zale|no[ci od poziomu materii organicznej w glebie?

Jakie rady mo|na mie dla ludzi, którzy maj dziaBki w górach? Je[li zobaczysz na swojej posiadBo[ci spByw
powierzchniowy wody z Twojego terenu postaraj si co[ z tym zrobi - uznaj go za niedopuszczalny. To sposób
u|ytkowania gruntów powy|ej zalewanych terenów maj najwi kszy wpByw na powstawanie powodzi. Nikt
wBa[cicielom dziaBek pewnie nie zapBaci, ale tego typu dziaBanie i tak jest opBacalne ekonomicznie.
Wracaj c do chiDskiego powiedzonka - dok d zmierza rz d w kwestii ochrony przeciwpowodziowej. Jestem
skBonny my[le , |e w kierunku najbli|szych wyborów - ”po nich cho by potop” :/ zdaj si my[le politycy
PO.
Masz mo|e jeszcze jakie[ pomysBy na to jak mo|emy sprawi , |e nie b dziemy zalewa ”tych z
doBu”?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4Ji99fBBeI/AAAAAAAAAXU/dE9VU3AWBGE/s1600/Tabela+w%C4%99gla.PNG
2. http://boskawola.blogspot.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/8-zasad-skutecznego-zbierania.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/uprawa-bezorkowa-z-wysiewaniem-poplonu.html
8. http://www.rp.pl/artykul/90126.html

Gregor (2010-05-20 12:57:32)


Prosz si nie bawi w polityk . W sumie |aden rz d w PL nie zrobiB nic konkretnego dla powodzi, niezale|nie czy
PO, PiS, SLD, itp.

pedros.lol (2010-05-20 17:35:49)


No wBa[nie, zbiorniki retencyjne s jednym z najskuteczniejszych zabezpieczeD w dodatku o wielu funkcjach. Niestety
|aden polityk z pustego nie naleje, wi c kasy b dzie brakowaBo na ich budow zawsze. Punkt szósty Twojej listy to
moim zdaniem mrzonka :)
Jeszcze link o [1]retencjonowaniu w rolnictwie bardziej konwencjonalnym

1. http://pl.wikibooks.org/wiki/Ekoogrodnictwo/Nawadnianie/Retencja
Wojciech Majda (2010-05-20 19:58:44)
@ pedros.lol i Gregor
Mo|e i fantastyka, ale nie da si ukry , |e musimy to zrobi je[li chcemy. Podobnie mo|emy wini komunistów za to,
|e zniszczyli maBa retencj wodn , no ale min Bo ju| (teoretycznie) 20 od czasu odzyskania niepodlegBo[ci.
Dzi ki za linka

560
Apolinary {uchowicz (2010-05-21 19:50:42)
Mieszkam na Jurze Krakowsko Czstochowskiej, w zlewni Pr dnika na wysoko[ci ponad 400 czyli ok 200 wy|ej ni|
Kraków. Trzy dni temu sytuacja wygl daBa tak jak w moim blogu z 18 maja http://nasionaprzetrwaniacywilizacji.blo-
gspot.com/. Dzisiaj wBa[ciwie jest bez zmian. KaBu|a na moim polu jeszcze si nie przelaBa. prawie nie ma spBywu
powierzchniowego z mojego pola. Niedalekie pole kukurydzy wypuszcza nadal wartki strumieD wody po ka|dym
deszczu.

Wojciech Majda (2010-05-21 21:57:31)


Dzi ki za linka, ciekawy. Twój blog zreszt te| :)

Anonymous (2010-06-09 11:44:25)


Ay|eczka dziegciu.
W czasie ostatnich deszczy w górach, na stromych wylesionych skarpach i stokach, miaBy miejsce osuwiska. Przyczyn
byBo kilka:
- du|e nachylenie stoku (czasem nawet niewielkie wystarczyBo)
- brak drzew których korzenie wi zaByby glebe
- brak naturalnej grzybni która równie| w pewnym stopniu wi |e glebe
- gliniasty/piaszczysty/miaBki grunt o niskiej spoistosci (po namokni ciu)
- rozdrobniona skaBa maciezysta(pod gleb )
- ukBad skaBy macie|ystej (o k cie uBo|enia pomi dzy poziomem szczytu, a pionowym przektojem góry) która sprzyja
”zje|d|aniu” caBej masy ziemi, b dz nawet caBej góry, szczególnie gdy pomi dzy skaBami znajduje si ”smarowidBo”
czyli woda uBatwiaj ca [lizg.
- obci |enie stoku przez budynki, drogi, itd, itp
Kombinacja tych czynników lub nawet pojedyDczy z nich pod wpBywem wody (obci |aj cej stok, wypBukuj cej najm-
niejsze cz steczki odpowiadaj ce za zwi zBo[ ziemi, wypBukuj c nawet tunele które mog si zapada , wytwarzaj c
zwi kszone cisnienie w glebie i odpychaj c od siebie poszczególne krysztaBki poprzez wypenianie luki pomi dzy nimi
i ”rozpychaj c si ”, czy po prostu rozmi kczaj c ziemi i uBatwiaj c [lizg), przyczyniB si do powstania osuwiska.
I nasuwa si pytanie: Czy budowa swale’ów, mikro retencja w górskich stawach, i nano-retencja wody w próchnicy
gleby, nie spowoduje powstania osuwisk? Zgromadzona tam woda b dzie obci |a stok. Wi c nale|y si zastanowi
czy warto, bo mo|e si okaza , |e zabawa w retencjonowanie wody w górach przyniesie wi cej strat ni| po|ytku.
Najlepiej gdyby w górach i na stokach nie byBo pastwisk, pól, domów tylko las, ale te domy tam stoj , wi c trzeba
by ostroznym |eby nie zniszczy swojego lub czyjego[ dorobku |ycia.
Ogrodnik

Wojciech Majda (2010-06-12 08:40:28)


B d musiaB napisa o tym caBy wpis.

Anonymous (2010-06-13 16:41:23)


Punkt 6 to nie jest mrzonka.Przecie| poprzez gBosowanie mamy wpByw na bieg wydarzeD,politycy robi to co chc
ludzie w bardzo du|ym stopniu.

Anonymous (2010-06-13 16:42:12)


Poza tym panie Wojciechu,bardzo mi si podoba gdy bawi si pan w polityke:-)

cedric (2010-07-22 12:03:07)


ArtykuB o problemach wodnych
http://theeconomiccollapseblog.com/archives/water-shortage

561
Wojciech Majda (2010-07-24 09:51:11)
Bardzo ciekawy, dzi ki za linka. Na szcz [cie mo|na co[ z tym zrobi - agrole[nictwo i permakultura rozwija si na
[wiecie dobrze.

cedric (2010-07-24 17:55:52)


Dla przypomnienia stary dowcip [p. ks.Tischnera o powodzi
W Aopusznej cz sto byBy powodzie. WylewaB Dunajec. ChBopi wychodzili na most i zastanawiali si , czy tym razem
woda zabierze most, czy te| nie. Pewnego razu chBopów zaintrygowaBo co[ innego: góralski kapelusz unosz cy si
na wodzie. Raz z pr dem, raz pod pr d. Jak si okazaBo, byB to Franek G sienica, który powiedziaB, |e ma w d&
powódz i orze. Dla Tischnera byBa to góralska wersja róbmy swoje . KawaB opowiadany w stanie wojennym nabieraB
swoistego wymiaru.
http://www.tygodnikpodhalanski.pl/www/index.php?mod=news &id=9439

cedric (2010-07-24 18:12:15)


Znajomym kolekcjoner ro[lin doradziB mi w celu poprawy struktury gleby posia |yto jako poplon ozimy . Ma niewielkie
wygania wodne i glebowe , mrozoodporne , toleruje kwa[ny odczyn gleby , ma gB boki system korzeniowy . PoleciB
te| tektur jako po|ywk dla d|d|ownic , które potrzebuj celulozy dla rozwoju .
W ostatnim numerze DziaBkowca 8(720) s zalecone ro[liny na zielone nawozy jako poplon letni - bobowate (Bubin
|óBty , peluszka , bobik ), kapustowate (gorczyca ,rzepak jary) czerpakowate ( facelia bB kitna ), rdestowate ( gryka)
i jako poplon ozimy - bobowate ( wyka kosmata ) , kapustowate ( rzepak ozimy), trawy ( |yto) .
Aubin , wyka i wBa[nie |yto maj gB boki system korzeniowy . Poza tym HansKlos przerobiBby |yto na ”|ytko”.

cedric (2010-07-24 21:26:36)


Polecam artykuB o zapobieganiu powodziom
http://kielce.gazeta.pl/kielce/1,47262,7918027,Jak zapobiegac powodziom Wsluchajmy sie w przyrode.html
Dla Ciebie Wojtku ( i nie tylko ) artykuB o Wielkopolsce
http://alfaomega.webnode.com/products/stefan %20bratkowski %3a %20woda %2c %20katastrofa %20i %20przysz
%C5 %82o %C5 %9B %C4 %87/
Polski patent na tanie elektrownie wodne typu Melody
http://wiecejtlenu.pl/2010/06/28/kola-elektrowni-mozna-przyczepic-do -pomostu-kladki-mostu/

cedric (2010-07-24 21:45:25)


Problemem osuwiska ( jak np. w Kalwarii LanckoroDskiej ) jest du|e nachylenie stoku i jednocze[nie olbrzymia masa
wody zgromadzona w osuwisku . Nie wiem czy to by co[ daBo , ale powinno si w takich zagro|onych terenach zadba
o ”uzbrojenie” pionowe i poziome gruntu korzeniami drzew . Np. pBytko korzeni ce si [wierki i brzozy powinny by
uzupeBniane gB boko zakorzenionym modrzewiem , jodB , [wierkiem srebrnym , bukiem . Taka sie korzeni mogBaby
do pewnych granic powstrzyma ci |ar osuwaj cego si gruntu .
W jednym z komentarzy zestawiBem wi kszo[ systemów korzeniowych drzew i krzewów wyst puj cych w Polsce .
Mo|na by z tego zrobi nawet osobny post .

cedric (2010-09-20 23:19:02)


ZcióBka drzew li[ciastych zatrzymuje 4 do 6 razy wi cej wody ni| opadBe igliwie ( z powodu woskowiny ) . Sadzenie
drzew li[ciastych zwi ksza naturaln retencj le[n .
Pojemno[ wodna torfowisk w Polsce wynosiBa w latach dziewi dziesi tych 16 mld m3 , podczas gdy pojemno[
powodziowa zbiorników wodnych - 400 mld m3.

Wojciech Majda (2010-09-22 20:10:12)


Dzi ki za informacje. Tak wBa[nie si zastanawiaBem dlaczego [cióBka w lasach iglastych nie zatrzymuje wody - teraz
ju| wiem. :)

562
A z tymi liczbami to na pewno dobrze napisaBe[? Nie jest mo|e czasem odwrotnie?

cedric (2010-09-22 21:28:45)


Te informacje s ze [wietnej ksi |ki Iwony Jacyny ” Czy zadepczemy przyrod ?” -jestem [wie|o po lekturze - gor co
polecam . Pomimo roku wydania ( 1987) nadal bardzo aktualna i dobrze si czyta . Na Allegro jest za par zBotych .
SprawdziBem jeszcze raz - w ksi |ce jest tak jak napisaBem . Powierzchnia torfowisk ( l dowych jezior ) byBa wtedy
pi ciokrotnie wi ksza od powierzchni naturalnych jezior , a ich pojemno[ szacowano na 18 mld m3 .

Relacja z warsztatów (2010-05-20 12:02)

[1]

Na zdj ciu wida , |e pracowali[my w prawdziwie tradycyjny sposób - jedna osoba kopie, pi
si patrzy:D Ka|dy ma jakie[ uwagi i wskazówki jak osoba kopi ca mo|e robi to lepiej ;) Wida
równie| ciekawy ksztaBt maBego swalea - to my musimy dostosowa si do terenu a nie teren do
nas.

Dnia 8 maja odbyBy si pierwsze prowadzone przeze mnie warsztaty w TyDcu (koBo Krakowa). ByBo to pier-
wsze takie spotkanie - jego celem byBo pokazanie czym permakultura wBa[ciwie jest i jak j mo|na zastosowa
w ogrodzie.Warsztaty min By w przyjemnej i twórczej atmosferze.
W trakcie warsztatów (po cz [ci teoretycznej) wytyczyli[my swlea, posadzili[my kilka ro[lin i porz dnie
ro[liny wy[cióBkowali[my...
Niestety z powodu powodzi miejsce w który wcze[niej sadzili[my ro[liny zostaBo troch podtopione...

563
[2]
Na szcz [cie cz [ sadzonych ro[lin zostaBa przed powodzi ”wysadzona” a druga cz [ si ostaBa.
Zapraszam wszystkich na drug edycj warsztatów. Tym razem b d to warsztaty dwudniowe na temat tego
jak zaBo|y le[ny ogród. SzczegóBy ju| wkrótce.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S_UFFIoPieI/AAAAAAAAAdI/MkRI0STGkso/s1600/IMG_2962.JPG
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S_UF_Uj3MbI/AAAAAAAAAdM/tS24r8ak7E8/s1600/20100518%28001%29.jpg

Kresowa Zagroda (2010-05-20 14:56:31)


To wygl da na symboliczne znaczenie. Malutki waB i napór |ywioBu wielokrotnie przekraczaj cy jego opór. Praca
wykonana po nic. Zniwelowana. ;-)
Czasem zdarza si , |e dobrze jest uBatwi spBywanie wodzie, ni| j hamowa .
Na tym si ju| przejechaBa polska melioracja. Najpierw byBo za du|o, teraz za maBo wody, a bardzo rzadko zdarza si ,
|e jest w sam raz.
Ewa S.

Wojciech Majda (2010-05-20 19:45:47)


WBa[cicielka powiedziaBa, |e swale si ostaB. A| sam si zdziwiBem... Nie mniej nauczka na przyszBo[ , |e czasami
nasadzenia planowa pózniej.
Najlepsz form melioracji jest chyba podniesienie poziomu materii organicznej w glebie - dobrze na czas suszy, dobrze
na czas powodzi i dobrze na normalne czasy. To chyba melioracyjne panaceum.

www.boskawola.pl (2010-05-22 19:45:51)


Panie Wojciechu, jest te| i takie chiDskie powiedzonko: ”Natur wody jest pByn w dóB. Zamiast wi c stawia jej tamy,
kopmy kanaBy, którymi spBynie szybciej...” Swoj drog jednak, bardzo ciekawy wpis. Gratuluj . A| mi si w tek na
forum Re-Volty przypomniaB, który kiedy[ zaBo|yBem: http://www.re-volta.pl/forum/index.php/topic,9746.0.html

Kurs permakultury - Jak zaBo|y produktywny le[Dy ogród (2010-05-26 20:47)

Dnia 7 i 8 sierpnia w Dziadowicach (województwo wielkopolskie) odb d si warsztaty permakultury. Tem-


atyk warsztatów jest Jak zaBo|y produktywny le[ny ogród . Celem kursu jest przekazanie uczest-
nikom podstawowej wiedzy na temat projektowania, tworzenia i utrzymywania le[nego ogrodu w polskim
564
klimacie.
Le[ny ogród jest to ogród w swej strukturze przypominaj cy las, w którym produkcja |ywno[ci i zióB
leczniczych odbywa si na wielu pi trach zupeBnie jak w lesie. Dzi ki temu, |e le[ny ogród na[laduje
naturalny ekosystem, jego utrzymanie wymaga du|o mniejszego nakBadu pracy ni| w przypadku konwencjon-
alnego ogrodu czy nawet trawnika.
Plan kursu:
Informacje wprowadzaj ce i poj cia:

• · Las naturalna forma ro[linno[ci w klimacie umiarkowanym

• · Dlaczego le[ny ogród omówienie korzy[ci

• · Sukcesja ekologiczna

• · Nisza ekologiczna

• · Znaczenie chwastów i dynamicznych akumulatorów

• · Ro[liny wi | ce azot

• · Znaczenie |ywopBotów

• · Efekt brzegu

Projektowanie:

• · Zasady projektowania

• · Zbieranie informacji o miejscu

• · Projektowanie |ywopBotu

• · Uwzgl dnianie [cie|ek

• · Zaczynanie od zera

• · Przerabianie konwencjonalnego sadu

• · Konwencjonalne uprawy w le[nym ogrodzie

Praktyka:

• · Uwzgl dnianie okrywy ro[linnej znaczenie i funkcja

• · Rodzaje i znaczenie [cióBek

• · Swale wytyczanie i kopanie

• · Sadzenie ro[lin w zachwaszczonym miejscu

Ciekawe i nieznane gatunki ro[lin do u|ytku w le[nym ogrodzie:

565
• · Drzewa i krzewy

• · Pn cza

• · ZioBa

• · Ro[liny okrywowe

• · Jadalne grzyby w le[nym ogrodzie

Zwierz ta w le[nym ogrodzie


Liczba miejsc ograniczona do 25. Decyduje kolejno[ zgBoszeD. ZgBoszenia prosz kierowa na adres mailowy
[1]plpermaculture@gmail.com
Cena warsztatów to 170 zB.
W cenie wliczone jest:
· WegetariaDskie wy|ywienie : obiad, kolacja (w sobot ) oraz [niadanie i obiad (w niedziel )
· Nocleg we wBasnym namiocie.
· MateriaBy szkoleniowe w wersji elektronicznej
Zaczynamy ju| w sobot o godzinie 9!

1. mailto:plpermaculture@gmail.com

Anonymous (2010-05-26 20:52:30)


Rozumiem, |e chodzi o 7 i 8 sierpnia?

Wojciech Majda (2010-05-28 17:38:35)


Masz racj , ju| poprawiBem.

mopel44 (2010-05-30 17:22:27)


moze offtopic ale b.cikawe
radish tillage :
http://www.tillageradish.com/research.php
no i biomasa jest pod ziemia no i N scavenger
pozdrawiam

Anonymous (2010-06-04 11:47:30)


Na stronach WP pojawiB sie artykuB o Amazonii - Indianie uprawiali puszcz nie niszcz c jej.
H.
http://odkrywcy.pl/kat,111394,page,3,title,Sekret-amazonskiej-puszcz y,wid,12330232,wiadomosc.html

566
2.6 June

{ywa, martwa i bardzo martwa - jak u|yzni jaBow gleb (2010-06-04 18:04)

[1] Grzyby o|ywiaj ponownie martw ma-


teri organiczn

{ywa, martwa i bardzo martwa to okre[lenie na ró|ne stadia ”|ycia” materii organicznej w glebie. Ten bardzo
nienaukowy podziaB bardzo obrazowo przedstawia nam o czym mowa.
Cz [ ”|ywa” to np. korzenie ro[lin, d|d|ownice, bakterie, grzyby, roztocza, owady... SBowem wszystko co
jeszcze |yje.
Cz [ ”martwa” to li[cie le| ce na powierzchni gleby, sBoma, odchody zwierz t, szcz tki zwierz t czy bak-
terii... T cz [ci materii organicznej mo|na Batwo zaklasyfikowa - to co widzimy ju| nie |yje, ale mo|emy
rozpozna jak dany organizm/cz [ wygl daBa za |ycia.
Cz [ ”bardzo martwa” to szcz tki ro[linne, zwierz ce czy inne z których nie da si rozpozna czym dana
rzecz byBa - dany fragment jest tak przetworzony, |e nikt nie jest w stanie rozpozna jak wygl daBa forma
wyj[ciowa (|ywa). Do tej cz [ materii organicznej nale|y humus (próchnica). Tylko maBa cz [ materii
organicznej zamienia si w humus - stabiln form materii organicznej.
Zdrowa gleba powinna zawiera wszystkie ww. formy materii organicznej. Je[li której[ formy materii or-
ganicznej jej brakuje, to nasza gleba jest... wybrakowana i nie mo|emy osi gn ”peBnej mocy produk-
cyjnej”. PrzykBadowo je[li wBa[nie skoDczyli[my budow domu i zamiast gleby mamy twór, którego skaB
macierzyst jest urbanit ;) - ubita mieszanina gruzu, piasku i cementu to trudno oczekiwa by taka ”gleba”
daBa nam jakiekolwiek plony - brakuje jej wszak|e wszystkich trzech form materii organicznej. Samo dodanie
jakiej[ [cióBki organicznej (sBomy, kory, zr bków, li[ci...) nie sprawi, |e w pierwszym roku osi gniemy jakie[
niesamowite rezultaty - nasza skBadaj ca si z materii organicznej dru|yna dziaBa tylko na 1/3 gwizdka. W
tym momencie mamy dopiero ”martw ” cz [ . By przyspieszy tempo z jakim poprawia si nam |yzno[
gleby mo|na zaszczepi (czyli doda ”|ywy” cz [ ) nasz [cióBk kompostem, obornikiem, EM, albo je[li
jeste[my oszcz dni i mamy maBo kompostu [2]Aktywnie Napowietrzan Herbatk Kompostow . Je|eli nie
mamy |adnej z tych rzeczy, to warto dorzuci cho pod [cióBk cho kilka szpadli |yznej ziemi z ogródka
s siada.
W przypadku gdy nam si spieszy z wytwarzaniem gleby (na maBym obszarze) mo|emy u|y równie|
[3]odpowiednio przygotowany w giel by nasza gleba jeszcze szybciej osi gn Ba swój maksymalny potencjaB
(w tym przypadku w giel to ”bardzo martwa” cz [ naszej materii organicznej. Z racji ceny takiego kom-
pleksowego ulepszenia najlepiej skupi si na ogrodzie warzywnym, bardzo drogich uprawach komercyjnych
567
czy terenie w [4]permakulturowej pierwszej i drugiej strefie.
W warstwach wygl da to b dzie tak (zaczynaj c od najni|szej):

1. urbanit lub inna maBo |yzna gleba

2. nas czony w giel 2 - 10 cm

3. kompost/ziemia 10+ cm

4. [cióBka 2 - 20 cm

Je[li mamy |yzn gleb a nie b dziemy dodawa odpowiedniej ilo[ci materii organicznej (czyli cz [ci martwej)
to z czasem |yzno[ tej gleby spadnie. Podobnie niektóre zabiegi agrotechniczne np. oranie zle wpBywa
na |ycie glebowe - przecinane zostaj grzybnie, d|d|ownice gin , organizmy beztlenowe s wystawiane na
dziaBanie toksycznego dla nich tlenu... Zanim przekopiesz jak [ grz dk . Zastanów si czy to jest najlep-
sze rozwi zanie. CaBkiem mo|liwe, |e to targni cie si na |yw materi organiczn nie jest najlepszym
rozwi zaniem - przykBadowo mo|emy pozabija d|d|ownice, które dbaj o drena| lub poprzerywa grzybnie
grzybów mikoryzowych, które uBatwiaj wzrost wielu ro[linom.
Warto zaznaczy , |e ka|de za stadiów materii organicznej w glebie inaczej (cho pozytywnie) wpBywa na
zaopatrzenie ro[lin w wod :

• Cz [ |ywa: PrzykBadowo d|d|ownice poprawiaj drena|. Bakterie wytwarzaj chelaty - [luzy, które
sprawiaj , |e zwi ksza si pojemno[ wodna gleby oraz jej struktura. Grzyby mikoryzowe dostarczaj
ro[linom w zamian za cukry wod

• Cz [ martwa: ZcióBka na powierzchni gleby sprawia, |e powierzchnia gleby tak szybko nie wysycha.
SBu|y równie| za pokarm dla d|d|ownic, grzybów i innych po|ytecznych organizmów.

• Cz [ bardzo martwa: Ró|ne formy humusu maj zdolno[ do wi zania wody w ilo[ci od 5 do nawet
12 razy wi kszej ni| waga tego humusu.

Je[li a| tak bardzo Ci si nie spieszy wystarczy |e posadzisz jakie[ ro[liny pionierskie - z czasem cz [ |ywa
zmieni si ka|d inn ...
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TAkkdEieAWI/AAAAAAAAAdY/FqdoG62ubHo/s1600/1.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html

cedric (2010-09-25 13:10:25)


ZnalazBem Badne motto na blogu
http://onestraw.wordpress.com/sub-acre-ag/re-building-soil/
” Feed the Soil, not the Plant! ”
Nie wiem czy byB linkowany , ale ciekawy .

Wojciech Majda (2010-09-25 13:55:46)


Te| ju| nie pami tam. Nie mniej jest od dawna w blogrolu :) Pozdrawiam.

568
Permakultura i le[ne ogrody cz. 9 - gryzonie w ogrodzie. (2010-06-06 11:27)

Jedn z niewielu wad [cióBkowania jest zwi kszenie si populacji gryzoni, którym taka [cióBka zapewnia
idealne warunki do |ycia i rozmna|ania si . Problem ten jest szczególnie dotkliwy w sadach czy le[nym
ogrodzie, gdzie gryzonie s w stanie podgryz korzenie drzew i krzewów owocowych do tego stopnia, |e
ro[liny te zamr . Mog one zatem spowodowa du|e straty - zarówno pieni dzy jak i co nawet cenniejsze -
czasu.

[1]

W tym angielskim le[nym ogrodzie problemu z gryzoniami nie ma, gdy| wyst puje w nim
bogactwo ro|nego rodzaju ro[lin, których korzenie gryzonie preferuj nad korzenie produkty-
wnych drzew i krzewów. Inna sprawa, |e tam zim rzadko kiedy [nieg maj :)
By problem ten rozwi za nale|y naszego ”wroga” zrozumie . Konkretnie trzeba dowiedzie si dlaczego
korzenie drzew i krzewów s podjadane przez gryzonie?
Nale|y zrozumie , |e myszy, nornice, karczowniki nie robi szkód specjalnie, |eby nam na zBo[ zrobi , tylko
robi to gBównie z gBodu. Drugi potencjalny powód to potrzeba st pienia z bów, które gryzoniom rosn
przez caBe |ycie.
Zatem je[li wy[cióBkujemy tradycyjny sad to stworzymy gryzoniom dobre warunki do |ycia i rozmna|ania,
jednocze[nie niszcz c wszelkie inne ro[liny ni| nasze produktywne ro[liny uprawne. To sprawi, |e jedynym
zródBem |ywno[ci dla zwi kszonej populacji gryzoni zim stan si ... korzenie drzew i krzewów. Tych posad-
zonych przez nas.
Jak mo|na zatem temu zaradzi ?
Trzeba dosadzi jakich[ innych ro[lin. najlepiej takich, które gryzonie lubi - ró|nego rodzaju bulwy czy
ro[liny o grubych i warto[ciowych (z punktu widzenia gryzonia) korzeniach. Najlepiej by korzenie te miaBy
lepsze warto[ci od|ywcze ni| korzenie drzew.
Oto kilka propozycji:

• [2]|ywokost lekarski

• [3]topinambur

• mniszek lekarski
569
• Bopian

• lubczyk

• cykoria

• krwawnik

• lukrecja

Warto wiedzie , |e te ”chwasty” s zwykle dobrymi [4]dynamicznymi akumulatorami - sprawiaj , |e z


gB bszych warstw gleby wydobywane s niedost pne dla drzew i krzewów owocowych mineraBów. Kolejn
korzy[ci s ich potencjalne wBa[ciwo[ci zdrowotne i kulinarne dla wBa[ciciela le[nego ogrodu - takie ”chwasty”
stanowi wa|n cz [ naturalnej apteczki pierwszej i pózniejszej pomocy.
Inn taktyk ”na gryzonie” jest sadzenie ro[lin odstraszaj cych te szkodniki, takich jak:

• bazylia - raczej w sBonecznej cz [ci le[nego ogrodu

• cebula, czosnek czy czosnek niedzwiedzi

• mi ta

Kolejn propozycj jest wypas w okresie jesiennym kur i [wiD w danym fragmencie le[nego ogrodu. W tym
przypadku ”szkodniki” zmieniaj si w cen , bogat w biaBko pasz . Przy okazji takiego wypasu zwierz ta
zjedz równie| spady co sprawi, |e i innych szkodników w nast pnym roku b dzie mniej.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TAtnmKdfkfI/AAAAAAAAAdg/R5sdbEXeuig/s1600/M%C5%82ody+fg.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
3. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/topinambur-slonecznik-bulwiasty/
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html

Anonymous (2010-06-06 18:49:44)


Witam,
Polecam sadzi narcyzy przy drzewkach.
Mark0wy

Anonymous (2010-06-07 15:15:18)


Interesuje mnie le[ny ogród ale czy mo|na go tak zaprojektowa aby byB jak najbardziej produktywny oraz tak |eby
zbiór byB maszynowy ? PisaBe[ kiedy[ np o siewniku który zwi kszaB poziom materii organicznej.
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2010-06-07 17:25:37)


Dzi ki Markowy za sugesti .
@Piotr
Siewnik sam w sobie nie zwi ksza poziomu materii organicznej, to odpowiednie stosowanie kultywatora czy jeszcze
lepiej specjalnego pBugu keyline (zostaB on stworzony wBa[nie do tego celu) sprawia, |e je[li zrobimy to w odpowiednim
czasie, to poziom materii organicznej z szybko si zwi kszy. Polecam przeczytanie tego wpisu:
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3 .html
i wszystkich innych oznaczonych ”keyline” oraz ”holistyczne zarz dzanie ziemi ” (w lewym górnym rogu bloga jest
wyszukiwarka.
Le[ny ogród przystosowany na skal komercyjn to ró|nego rodzaju systemy agrole[nicze. By rozszerzy wiedz an

570
ten temat prosz przeczyta ten wpis:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnic two.html
W skrócie agrole[nictwo to poB czenie uprawy drzew oraz innej dziaBalno[ci rolniczej np. sad w którym wypasa si
g si albo hodowla orzechów i uprawa zbo|a/warzyw/zióB w mi dzyrz dach.
Dzi ki temu zarz dzanie takim systemem jest prostsze co za tym idzie Batwiejsze do zmechanizowania.
Pozdrawiam

Anonymous (2010-06-29 14:54:33)


Czy zjadanie gryzoni przez swinie nie zwieksza niebezpieczenstwa zachorowania tych ostatnich na wlosien? Ostatnio
zastanawia mnie ta kwestia - konkretnie chorob na ktore moga zapasc swinie przy takim wypasaniu.
Adam

Wojciech Majda (2010-07-06 22:49:08)


Rzeczywi[cie istniej takie niebezpieczeDstwo. Nie mniej [winie ”konwencjonalne” równie| mog zjada gryzonie, dla
których chlewy to do[ dobre [rodowisko |ycia w którym zwykle jest sporo jedzenia. Dotyczy to zwBaszcza ”[rednio”
intensywnej hodowli.

Kurs permakultury - jak zaBo|y produktywny le[ny ogród w TyDcu (2010-06-12 07:45)

Fundacja Królewski Szlak i Polski Instytut Permakultury informuj :


Dnia 3 i 4 lipca w TyDcu (koBo Krakowa) odb d si warsztaty permakultury. Tematyk warsztatów jest
Jak zaBo|y produktywny le[ny ogród . Celem kursu jest przekazanie uczestnikom podstawowej wiedzy
na temat projektowania, tworzenia i utrzymywania le[nego ogrodu w polskim klimacie.
Le[ny ogród jest to ogród w swej strukturze przypominaj cy las, w którym produkcja |ywno[ci i zióB
leczniczych odbywa si na wielu pi trach zupeBnie jak w lesie. Dzi ki temu, |e le[ny ogród na[laduje
naturalny ekosystem, jego utrzymanie wymaga du|o mniejszego nakBadu pracy ni| w przypadku konwencjon-
alnego ogrodu czy nawet trawnika.
Plan kursu:
Informacje wprowadzaj ce i poj cia:

• Las naturalna forma ro[linno[ci w klimacie umiarkowanym

• Dlaczego le[ny ogród omówienie korzy[ci

• Sukcesja ekologiczna

• Nisza ekologiczna

• Znaczenie chwastów i dynamicznych akumulatorów

• Ro[liny wi | ce azot

• Znaczenie |ywopBotów

• Efekt brzegu

Projektowanie:

• Zasady projektowania
571
• Zbieranie informacji o miejscu

• Projektowanie |ywopBotu

• Uwzgl dnianie [cie|ek

• Zaczynanie od zera

• Przerabianie konwencjonalnego sadu

• Konwencjonalne uprawy w le[nym ogrodzie

Praktyka:

• Uwzgl dnianie okrywy ro[linnej znaczenie i funkcja

• Rodzaje i znaczenie [cióBek

• Swale wytyczanie i kopanie

• Sadzenie ro[lin w zachwaszczonym miejscu

Ciekawe i nieznane gatunki ro[lin do u|ytku w le[nym ogrodzie:

• Drzewa i krzewy

• Pn cza

• ZioBa

• Ro[liny okrywowe

• Jadalne grzyby w le[nym ogrodzie

Zwierz ta w le[nym ogrodzie


Liczba miejsc ograniczona do 25. Decyduje kolejno[ zgBoszeD. ZgBoszenia prosz kierowa na adres mailowy
[1]plpermaculture@gmail.com
Cena warsztatów to 200 zB.
W cenie wliczone jest:

• Wy|ywienie : 2 obiady, kawa, herbata + przek ski

• MateriaBy szkoleniowe w wersji elektronicznej

Za dodatkow opBat (20zB) istnieje mo|liwo[ noclegu.


ZgBoszenia prosz kierowa na adres:
kingsartproject@gmail.com
Adres warsztatów:
ul.Promowa 4 w TyDcu (w pobli|u parkingu nad WisB u podnó|a Opactwa o.o.Benedyktynów)
1. mailto:plpermaculture@gmail.com

572
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 08:57)

Ostatnio trafiBem w internecie na ksi |k Johna Leavonsa ”How to Grow more vegetables, nuts, berries,
grains, and other crops on less land than you can imagine” w tBumaczeniu na polski brzmie to b dzie
mniej wi cej tak: ”Jak uprawia wi cej warzyw, orzechów, owoców jagodowych i innych pBodów rolnych na
mniejszej powierzchni ni| mo|esz sobie wyobrazi ”
Po tytule do[ Batwo mo|na domy[li si o czym ksi |ka jest :)
Ksi |ka traktuje o ogrodnictwie biointensywnym. Opisz (a wBa[ciwie przetBumacz ze wst pu ksi |ki na
czym uprawa biointensywna si opiera:

• GB bokim przygotowaniu gleby - gleba po osi gni ciu odpowiedniej struktury mo|e wystarczy
przekopywanie przez kilka lat tylko na gB boko[ 5 cm (do czasu a| ubicie sprawi, |e znowu b dzie
trzeba przekopa gB biej).

• U|ywanie kompostu (humusu) do podtrzymania |yzno[ i gleby oraz zaopatrywania ro[lin w niezb dne
im skBadniki od|ywcze.

• MaBe odlegBo[ci mi dzy ro[linami - takie jak w naturze.Jak|e zaskoczeni byliby[my znajduj c na B ce
czy w lesie rz dki ro[lin a mi dzy nimi pasy pozbawione ro[linno[ci jak na pustyni.

• Sadzenie ro[lin w synergistycznej polikulturze co sprawia, |e ro[liny pozytywnie na siebie oddziaBuj .

• Sadzenie ro[lin bogatych w w giel - obsadza si okoBo 60 % terenu uprawnego ro[linami daj cymi
nasiona i ziarna oraz by wytworzy du| ilo[ resztek po|niwnych na kompost.

• Sadzenie ro[lin bogatych w kalorie - okoBo 30 % obszaru po[wi cone jest na upraw ro[lin o du|ej
kaloryczno[ci dla czBowieka na jednostk powierzchni (ziemniaki, czosnek, pasternak.)

Sugerowana

Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna


(2010-06-12 10:16)

Ostatnio trafiBem w internecie na ksi |k Johna Leavonsa ”How to Grow more vegetables, nuts, berries,
grains, and other crops on less land than you can imagine” w tBumaczeniu na polski brzmie to b dzie
mniej wi cej tak: ”Jak uprawia wi cej warzyw, orzechów, owoców jagodowych i innych pBodów rolnych na
mniejszej powierzchni ni| mo|esz sobie wyobrazi ”
Po tytule do[ Batwo mo|na domy[li si o czym ksi |ka jest :)
Uprawa biointensywna opiera si o kilka zasad:

• Dobre przygotowanie gleby - po osi gni ciu przez ni odpowiedniej struktury wystarczy przekopywa
ja przez wiele lat do gB boko[ci tylko 5 cm.

• U|ycie kompostu i humusu do utrzymania |yzno[ci gleby oraz do zaopatrywania ro[lin w substancje
od|ywcze.

• MaBa odlegBo[ mi dzy ro[linami


573
• Sadzenie ró|nych ro[lin blisko siebie dzi ki czemu uzyskuje si efekt synergii

• Sadzenie na 60 % obszaru ro[lin na dwuzadaniowych ro[lin - produkuj cych nasiona i ziarna oraz
produkuj cych du| ilo[ bogatego w w giel materiaBu na kompost

• Sadzenie na 30 % obszaru ro[lin korzeniowych daj cych po|ywienie o du|ej ilo[ci kalorii na jednostk
powierzchni takich jak ziemniaki, pasternak, czosnek.

Autor ksi |ki sugeruje, |e stosuj c metod biointensywn mo|na wyprodukowa |ywno[ dla jednej osoby
na powierzchni okoBo 40m2. B dzie to dieta czysto wegaDska. Niestety gdy chcemy mie mi so/jajka/mleko
potrzeba troch wi cej miejsca.

[1]
Obrazek z ksi |ki pokazuje ró|nic mi dzy upraw biointensywn (po lewej) a konwencjonaln
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TBNBYtSpzpI/AAAAAAAAAd8/yWyn4ti-lIw/s1600/Biointensywne.JPG

Krzysztof Lis (2010-06-12 19:33:19)


Troch nie na temat, ale chciaBem napisa , |e [wietnie teraz blog wygl da. :D

Jola L (2010-06-14 14:09:32)


i ja sie dolaczam! swietny wyglad bloga!

panika2008 (2010-06-14 14:20:48)


Uprawa biointensywna - super sprawa. Mam w planach ”od zawsze” kiedy[ tego spróbowa w praktyce :)

panika2008 (2010-06-14 14:31:48)


Aczkolwiek powierzchnia 40m2 dla zrównowa|onej, nawet [ci[le wegaDskiej diety, wydaje si pomysBem z kosmosu.

574
Najbardziej optymistyczne realistyczne szacunki, jakie widziaBem, bez zaBo|enia u|ycia du|ych ilo[ci pestycydów i
nawozów, to równo 100 razy wi cej - 4000 m2 powierzchni, i to przy sprzyjaj cym klimacie (raczej na poBudnie od
nas). Wielu autorów postuluje jednak, |e uprawy ”sustainable” musiaByby zabiera raczej bli|ej hektara, |eby w 100
% utrzyma przy |yciu jedn osob , dostarczaj c jej wszystkich niezb dnych skBadników - a niezb dne skBadniki to
nie tylko biaBko, w glowodany i tBuszcze, heh.

futrzak (2010-06-15 23:08:41)


Ladny nowy dizajn bloga :)

Wojciech Majda (2010-06-16 23:19:05)


@panika2008
Standardowo uprawiana dziaBka 400m2 jest w stanie zapewni owoce + warzywa dla 4 osobowej rodziny. Przy
zaBo|eniu, |e uprawia si naprawd intensywnie mo|liwe, |e jest do osi gni cia taka wydajno[ . Raz dyskutuj c
z jednym wegetarianinem nt. tego ile mo|na ludzi wy|ywi 1 ha soi a ile z 1 ha diety mi snej powiedziaB on, |e z 1
ha ziemniaków mo|na wy|ywi (zapewni kalorie) 175 ludziom. To byBy obliczenia dotycz ce rolnictwa konwencjon-
alnego.
Taka uprawa ogródkowa, na maB skal jest du|o bardziej wydajna (gdzie[ 4-5 razy) ni| uprawa na du| skal . Sam
widz to na przykBadzie mojego balkonu i mojej ”dziaBki”. Szacuj , |e z mojego balkonu b d miaB kilka-kilkana[cie
razy wi cej pomidorów ni| z mojej ”dziaBki” (któr odwiedzam co 2 tygodnie). Do tego jeszcze na tych dziaBkowych
ostatnio zobaczyBem jaja stonki...
Na balkonie |adnego szkodnika jeszcze nie zauwa|yBem a wysokie dawki nawozów (moich sików) teoretycznie powinny
sprawi , |e balkonowe uprawy s du|o bardziej podatne na atak szkodników.
ChiDczycy mawiali, |e cieD ogrodnika jest najlepszym nawozem. CaBkowicie si z tym zgadzam
@Futrzak
Dzi ki :D

Czy warto robi kompost? (2010-06-16 16:35)

Czy warto robi kompost? (2010-06-16 22:55)

Zapewne wi kszo[ osób, które chce produkowa zdrow , ekologiczn |ywno[ w swoim wBasnym ogrodzie
robi kompost.CaBkiem mo|liwe, |e w ten sposób niepotrzebnie traci si mnóstwo czasu i surowców!

575
[1]
Z |yzno[ci gleby i kompostem jest jak z |yciem - niekoniecznie ten który najwi cej ”robi” ma
najlepsze rezultaty.
Robienie kompostu to sposób na zmniejszenie obj to[ci odpadów organicznych oraz (je[li wykorzystamy
kompost na miejscu) sposób na zamkni cie cyklu obiegu wielu pierwiastków. Kompost to równie| [wietny
produkt, który poprawia struktur gleby.
Jak zatem mo|na by przeciwko robieniu kompostu? To tak jakby byBo si przeciwko maBym kotkom czy
niewycinaniu pierwotnych puszczy.
Kompost wbrew pozorom ma równie| swoje ujemne strony. DokBadnie rzecz bior c to nie sam kompost a
proces jego tworzenia.
Po pierwsze proces kompostowania jest do[ energochBonny- trzeba materiaBy na kompost przenie[ na
odpowiednie miejsce (kompostownik), potem jeszcze nale|y wszystko ukBada w [2]odpowiednich propor-
cjach nast pnie od czasu do czasu wypadaBoby tak pryzm kompostow przerzuci . Na koniec trzeba
gotowy kompost rozrzuci na grz dki (czy tam gdzie jest potrzebny).
Konsekwencje zaniedbania (brak przerzucania) jest przeci gni cie caBego procesu kompostowania do roku a
nawet dBu|ej i wi ksze straty substancji nawozowych.
Je[li natomiast brak nam wiedzy dotycz cej odpowiedniego kompostowania to doprowadzamy do nad-
miernych strat ró|nych cennych substancji z kompostu (azot si ulatnia, fosfor jest wypBukiwany, a w giel
utleniany...) Sprawia to, |e nasz kompost staje si gorszym nawozem. Przy okazji zanieczyszczamy wody
gruntowe...
Zaniedbywanie i brak wiedzy dotycz ce kompostowania to poB czenie najgorsze. Niestety z moich obserwacji
wynika, |e równie| najbardziej popularne...
Jakie zatem s alternatywy?
Na skal przydomowego [3]le[nego ogrodu najlepiej jest wrzuci produkty, które normalnie by[my chcieli
kompostowa na grz dki, jako [cióBka. W przypadku odpadów kuchennych najlepiej wBo|y je pod [cióBk -
w my[l przysBowia ”co z oczu to z serca” (cienkie warstwy). Tego typu dziaBanie ma du|o korzy[ci:

• Ogranicza si nakBad pracy - nie trzeba kompostu przerzuca , rozrzuca itp. Wystarczy raz poBo|y i
ju| gotowe.
• Zwi kszamy populacj d|d|ownic i innych po|ytecznych organizmów na grz dce (czyli tam gdzie s
one naprawd potrzebne) a nie 15 metrów dalej (na pryzmie kompostowej)
576
• Nie dochodzi do strat substancji nawozowych - wszystko wykorzystywane jest od razu przez ro[liny
rosn ce nieopodal.

• Nie dochodzi do zanieczyszczenia wód gruntowych (z ww powodu).

• Gleba i ro[liny dostaj substancje od|ywcze stopniowo a nie dopiero wtedy gdy my b dziemy mie czas
rozrzuci kompost na grz dkach.

W niektórych sytuacjach kompostowania nie da si unikn i jest potrzebne przykBadowo gdy:

• potrzebujemy kompostu do wysiewania nasion/robienia sadzonek/[4]aktywnie napowietrzanej herbatki


kompostowej

• dysponujemy du| ilo[ci odpadów o wysokiej zawarto[ci azotu (np.odpady kochenne) przykBadowo
gdy odbieramy resztki kuchenne ze stoBówek, internatów, sklepów...

• chcemy zmniejszy obj to[ obornika/odpadów (du|o Batwiej rozprowadzi 20 ton kompostu ni| 40-50
ton obornika)

• [5]chcemy pozyska energi z procesu kompostowania

• mamy toalet kompostow

• lubimy robi kompost i chcemy si odstresowa

Czy jestem przeciwnikiem robienia kompostu? Nie, osobi[cie bardzo lubi to robi , jednak warto wiedzie ,
|e s inne mniej pracochBonne i nawet skuteczniejsze sposoby na zwi kszenie |yzno[ci gleby i wyko-
rzystanie materii organicznej. ZwBaszcza je[li nie mamy specjalnie ch ci, kondycji czy czasu by przerzuca
pryzm kompostow oraz nie wykorzystujemy kompostu czy procesu kompostowania do innych celów.
Masz mo|e jeszcze inne spostrze|enia na temat kompostu?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TBk5ATrEOuI/AAAAAAAAAeA/kmjwv4xc23A/s1600/Kompostowanie.gif
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html

www.boskawola.pl (2010-06-17 07:59:57)


Jak si troch ogarn , to dam u siebie jaki[ fotoreporta| z naszej ”pustyni”, gdzie ju| prawie rok zrzucamy obornik.
WzeszBo pi knie |yto (ze sBomy) i owies, a w miejscu, gdzie z natury tylko mchy i porosty rosBy, jest wcale zielono.
Oczywi[cie, to w sumie przypadek i nie ma nic wspólnego ani z tym, co Pan proponuje, ani z tzw. ”dobr kultur
roln ” - ale i tak jest [miesznie... Pozdrawiam!

cedric (2010-07-05 21:33:36)


Gdyby kto[ miaB bardzo maBo ziemi a chciaB co[ uprawia na niewielk skal to polecam
http://www.windowfarms.org/

Wojciech Majda (2010-07-06 22:45:50)


@Pan Jacek
Czekam z niecierpliwo[ci
@cedric
577
Ciekawa sprawa. Sam zamieniBem mój balkon w teren o intensywnej produkcji pomidorów, nasturcji i zióB. Wkrótce
mo|e zaczn karm dla zwierz t tam hodowa :D

Uprawa wspóBrz dowa - jakie sadzi ro[liny wzgl dem siebie? (2010-06-20 09:00)

Uprawa wspóBrz dowa lub wspóBrz dna (z ang. companion planting) to uprawa w bliskiej odlegBo[ci od siebie
ró|nych gatunków i odmian ro[lin. W teorii chodzi o to by ro[lin tak uprawiane:

• nie konkurowaBy ze sob tak mocno o dost p do [wiatBa (np. cebula dymka posadzony z kapust czy
saBat )

• nie konkurowaBy ze sob tak mocno o dost p do skBadników mineralnych (dzi ki posiadaniu ró|nego
typu systemu korzeniowego i ró|nych potrzeb)

• dost p do wody (ró|ne gatunki ro[lin maj ró|ne wymagania wodne)

• poprawiaj zapylenie

• poprawiaBy nawzajem swój smak

• dostarczaBy [1]jedne drugim azot

• chroni si od szkodników i chorób (np. czosnek niedaleko ró|)

[2]
PrzykBad uprawy wspóBrz dowej z wykorzystaniem aksamitek.
Niestety nie jest tak dobrze, |e wystarczy zmiesza nasiona ró|nych gatunków ro[lin, wysia je i ju| zaczn
dobrze rosn . Niektóre ro[liny dziaBaj na siebie negatywnie (przykBadowo pomidory posadzone nieopodal
pola ziemniaków mog zosta zaatakowane przez stonk ziemniaczan ).
WBa[nie by pomóc ogrodnikom i rolnikom ”ogarn ” te wszystkie pozytywne poB czenia tworzy si specjalne
tabele. Takie np. jak ta [3]tu (po polsku) oraz te dwie, bogatsze po angielsku:
[4]1 i [5]2
Z tych angielskich mo|na si dowiedzie , |e ogórecznik oraz [6]nasturcja wi ksza s dobre ”na wszystko” (i
przy okazji jadalne). MiBo[nicy ogródków w stylu rustykalnym dowiedz si , |e wrotycz pospolity (popularny
chwast B kowy) i krwawnik pospolity (chyba nawet jeszcze bardziej popularny) odstrasza szkodliwe owady.
Ten ostatni jest równie| [7]dynamicznym akumulatorem i dobr ro[lin nektarodajn . Uprawa wspóBrz dowa
to dobra propozycja na [8]permakulturowy warzywniak. By zmaksymalizowa efekt ochrony dobrze by takie
grz dki byBy gdzie[ w [9]le[nym ogrodzie.
578
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TB27Xet4n0I/AAAAAAAAAeE/zIfIUbusO34/s1600/Uprawa+wsp%C3%B3%C5%82rz%
C4%99dowa.JPG
3. http://pl.wikibooks.org/wiki/Ekoogrodnictwo/P%C5%82odozmian/Uprawa_wsp%C3%B3%C5%82rz%C4%99dna
4. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_companion_plants
5. http://www.gb0063551.pwp.blueyonder.co.uk/seeog/companion/
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/nasturcja-wieksza.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz4.html

Wróbel (2010-07-02 15:06:54)


Panie Wojciechu, co z blogiem? Od 12 dni |adnego wpisu :(

Wojciech Majda (2010-07-06 22:34:05)


Mocno zaj ty jestem aktualnie. Mam nadziej , |e dzisiejszy, troch dBu|szy wynagrodzi Panu czekanie:)

Anonymous (2010-07-23 13:56:45)


Polec t stronk znajomym.
Ale pod warunkiem, |e tu:
”...wystarczy zmiesza nasiona ró|nych gatunków ro[lin, posadzi je i ju| zaczn ...”
zmieni si na:
”...wystarczy zmiesza nasiona ró|nych gatunków ro[lin, poSIA je i ju| zaczn ...”
:)
dar61

Wojciech Majda (2010-07-24 09:49:46)


Dzi ki za zwrócenie uwagi - ju| zmienione :)
Pozdrawiam.

2.7 July

O stabilno[ci materii organicznej w glebie (2010-07-06 08:45)

Wcze[niej pisaBem ju|, |e materia organiczna w glebie ma wiele form

Stabilno[ materii organicznej, tempo jej rozkBadu i jak mo|na to wykorzysta


(2010-07-06 22:32)

Kilka razy ju| na blogu poruszaBem kwestie tego jak [1]wa|na jest materia organiczna (M.O.) w glebie. Dzi[
porusz ten temat ponownie z uwzgl dnieniem zastosowania tej wiedzy równie| w... architekturze.
Od dBu|szego czasu czuBem, |e materia organiczna materii organicznej nie jest równa. Jest przecie| obornik
kurzy (bardzo bogaty w azot), jest sBoma i jest równie| drewno (które s ubogie w azot). Wszystkie te
produkty rozkBadaj si z ró|n szybko[ci . WBa[nie o tym i konsekwencjach tego b dzie ten wpis. Wszys-
tkie informacje dotycz ce materiaBów b d dotyczy materii organicznej naturalnego pochodzenia. Stosunek
579
w gla(C) do azotu (N) podaje si w formie liczbowej - pierwsza liczba oznacza ilo[ w gla druga ilo[ azotu.
Im mniej w gla przypada na jednostk azotu tym bardziej bogata w azot dana substancja jest. Dla przy-
pomnienia wklej ponownie proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
Proporcje w gla (C) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach
MateriaBy bogate w w giel:

• Karton 350:1

• A ty kukurydzy 75:1

• Odpady od owoców 35:1

• Li[cie 60:1

• Gazety 175:1

• Aupiny od orzeszków ziemnych 35:1

• Igliwie sosen 80:1

• Trociny 325:1

• SBoma 75:1

• Zr bki drzew 400:1

MateriaBy bogate w azot:

• Mocz 0,8 :1

• Lucerna 12:1

• Koniczyna 23:1

• Fusy kawy 20:1

• Odpady kuchenne 20:1

• Odpady ogrodnicze 30:1

• Zcinki traw 20:1

• Siano 25:1

• Obornik 15:1

• Wodorosty morskie 19:1

• Resztki warzyw 25:1

• Chwasty 30:1
580
Od czego zale|y szybko[ rozkBadu materii organicznej?
Tempo rozkBadu materii organicznej zale|y w du|ej mierze od zawarto[ci w niej azotu a [ci[le mówi c od pro-
porcji w gla do azotu. Mo|na przyj , |e materiaBy bogate w azot rozkBadaj si szybciej. Mi dzy
innymi dlatego ciepBym, dobrym i naturalnym materiaBem budulcowym jest sBoma (C:N 1:75) a nie wykorzys-
tuje si siana (C:N 1:25). Wykorzystuje si ja np. do budowy z glinosBomobeli (z ang. strawbale). Siano na
pierwszy rzut oka jest materiaBem bardzo podobnym, jednak wysoka zawarto[ biaBka (ka|de biaBko zawiera
azot) w sianie sprawia, |e jest ono do[ Batwo i szybko rozkBadane przez ró|ne mikro i makroorganizmy.

[2]
Drewno jest przykBadem ubogiego w azot materiaBu, b dzie zatem rozkBada si stosunkowo
dBugo. Przy okazji dostarczy po|ywienia grzybom [3]saprobiontycznym i [4]mikoryzowym.
Innym tradycyjnym, ubogim w azot materiaBem budulcowym jest trzcina, która wykorzystywana byBa (a w
niektórych rejonach [wiata nadal jest) jako materiaB do budowy dachu - strzechy. Ta sama trzcina je[li jed-
nak ro[nie w warunkach du|ej ilo[ci azotu (jak np. w przydomowych oczyszczalniach [cieków) sama zawiera
wi ksz ilo[ azotu co dyskwalifikuje j jak materiaB budowlany.
Kolejnym czynnikiem, który wpBywa na tempo rozkBadu materii organicznej to temperatura. Generalnie
im wy|sza temperatura tym szybciej materia organiczna si rozkBada. Jednak po przekroczeniu pewnej
temperatury (najprawdopodobniej okoBo 70 stopni C) organizmy rozkBadaj ce materi organiczn zaczynaj
wymiera (jak np. w kompo[cie) i proces kompostowania zwalnia, gdy| nadmiar ciepBa ogranicza aktywno[
destruentów.
Niskie temperatury sprawiaj , |e rozkBad materii organicznej jest spowolniony a zim (zwBaszcza podczas
srogiej zimy) ustaje on caBkiem.
Nast pny czynnik, który ma wpByw na stabilno[ materii organicznej to wilgotno[ . Je|eli wilgotno[ jest
niska, to i aktywno[ mikroorganizmów jest mniejsza (a to gBówni sprawcy rozkBadu materii organicznej). Na
suchych terenach praktycznie nie dochodzi do rozkBadu materii organicznej przy udziale mikroorganizmów.
Zatem je|eli na tych obszarach nie ma wielkich prze|uwaczy (antylop, sBoni, krów, bizonów...) które sprawi ,
|e w materia organiczna rozBo|y si w ich |oB dkach (przy udziale mikroorganizmów zreszt ) to uschni te
trawy czy krzewy w ogóle si nie rozkBadaj w procesie biologicznym a s utleniane w procesie chemicznym.
Takie utlenienie trwa cz sto wiele dziesi cioleci, co sprawia, |e pierwiastki zawarte w tej uschni tej ro[linie
s w ekosystemie zwi zane na kilkadziesi t lat! Mocno spowalnia to obieg materii a to wpBywa bezpo[rednio
na produktywno[ tych i tak stosunkowo maBoproduktywnych terenów.
Poniek d proces ten mo|na zaobserwowa czasami w (niektórych) polskich lasach prywatnych, zwBaszcza na
plantacjach sosny na suchych stanowiskach. Je[li wBa[ciciel zaniedba czyszczenia i trzebie|e, to cz [ drzew,
581
które przegraBo w walce o [wiatBo usycha*. Je[li nie zostan przerobione na [cinki czy trociny to wi | w
swojej biomasie stosunkowo du|o ró|nych pierwiastków, czasowo (kilkana[cie - kilkadziesi t lat?) zuba|aj c
ekosystem mBodego lasu.
Z drugiej strony zwBaszcza w zimniejszym klimacie szcz tki ro[lin czy zwierz t dobrze konserwowane s w
torfowiskach (które charakteryzuj si wysok wilgotno[ci ). Czasami da si nawet rozpozna zawarto[
|oB dka zwierz t, które zgin By kilka tysi cy lat temu. Wi |e si to jednak z maB ilo[ci tlenu o czym
napisz dalej.
Nast pnym istotnym czynnikiem, który wpBywa na tempo rozkBadu materii organicznej jest jej wielko[
cz stek tej M.O. Du|o szybciej rozBo|y si tona sieczki ni| 1 wa| cy ton pieD drzewa. Ma to zwi zek ze
zwi kszeniem powierzchni na któr mog dziaBa mikro i makroorganizmy. Szerzej opisuj to we wpisie o
[5]efekcie brzegu.
Kwestia powierzchni rozkBadu wi |e si równie| z odpowiednim napowietrzeniem gleby. Jedn z praktyk,
które obni|a poziom materii organicznej w glebie jest oranie. GBówn przyczyn jej utraty jest nadmierne
natlenienie gleby (do którego oranie si przyczynia).
Zwykle równie| materia organiczna rozkBada si szybciej w glebach piaszczystych z racji ich lepszego napowi-
etrzenia by nie rzec nadmiernego. St d trudniej podnie[ poziom materii organicznej w glebie piaszczystej
ni| w ci |kiej, gliniastej.
Martwe, stoj ce drzewa s istotn cz [ci ekosystemu lasu. MBode, uschni te drzewa nie powinny jednak w
lesie wyst powa masowo, gdy| stanowi bardzo dobre paliwo w czasie po|aru.
Jak wykorzysta informacje o tempie rozkBadu materii organicznej w praktyce?
Zastosowanie ww. informacji ma miejsce gBównie w obszarach w których pracujemy z gleb i ro[linami, ale
równie| w wielu innych przypadkach.
MateriaBy bogate w azot (obornik, gnojówka, pokrzywy, |ywokost...) szybciej si rozkBadaj , co sprawia, |e
mog da ro[linom zastrzyk energii. To istotne zwBaszcza dla mBodych ro[lin, które jeszcze rosn wegetaty-
wnie(wzrost li[ci i gaB zi). Z drugiej strony szybko rozkBadaj ce si M.O. sprawia, |e jej poziom w glebie
równie| szybko spada. MateriaBy ubo|sze w azot ([6]w giel kamienny i drzewny, sBoma, trociny, li[cie...)
rozkBadaj si dBu|ej, Batwiej zatem doprowadzi do akumulacji (trwaBego zwi kszenia) poziomu materii or-
ganicznej w glebie przy ich pomocy. Nie oznacza to, |e jedne materiaBy s lepsze a inne gorsze - ró|ne
formy materii organicznej maj po prostu ró|ne zastosowanie. Te bogate w azot dadz po prostu szybciej
zauwa|alne efekty a te ubogie bardziej dBugofalowe.
Jest to jeden z gBównych powodów dla którego konwencjonalnym dziaBkowcom, nawet takim nie stosuj cym
”chemii” poprawa gleby zajmuje bardzo du|o czasu (kilka, kilkana[cie lat) a nie jak to jest mo|liwe [7]jeden
sezon. Wynika to z tego, |e polegaj oni na materiaBach szybko dziaBaj cych typu obornik czy standardowy
kompost. Je[li s stosowane nawozy zielone (w celu podniesienia poziomu M.O.) to s one [cinane i przy-
orywane zanim ro[lina zakwitnie, czyli wtedy kiedy jest bogata w biaBko (azot). Wszystko to daje zwykle
dobre, cho krótkotrwaBe efekty.
Jak ju| wspomniaBem wcze[niej proporcje w gla do azotu zale| równie| od stadium w którym znajduje
si dana ro[lina. Zwykle im mBodsza tym wi cej biaBka (a wi c azotu) zawiera dana ro[lina. W czasie
dojrzewania nasion ro[lin wi kszo[ dost pnego w tej ro[linie azotu jest przekazywana do produkcji nasion
(które to s zwykle bogate w biaBko). To za[ sprawia, |e masa ro[liny jest bogata w celuloz i lignin , czyli
substancje ”ci |kostrawne” (a wi c dBu|ej pozostaj ce w glebie) dla |ycia glebowego. Dobrym sposobem na
zielony nawóz jest zastosowanie bobu - mamy smaczne, cho czasami antyspoBeczne ;) po|ywienie i du| ilo[
zielonego nawozu, który do czasu a| zbierzemy nasiona zd |y ju| niezle zdrewnie .
Jeszcze innym zastosowaniem wiedzy na temat rozkBadu materii organicznej jest unikanie sadzenia wysokich
drzew w miejscach gdzie mamy pokryty dach drewnianym gontem. Wynika to z tego, |e drzewa na jesieD
zrzucaj li[cie, które potem mog zostawa na dachu, gdzie b d zwi ksza wilgotno[ drewna i przyspiesza
jego rozkBad.
Kolejny sposób w jaki mo|emy wykorzysta te informacje to produkcja ciepBa z kompostu. Szerzej pisz o
tym [8]tutaj.
Dla osób, które chc zgB bi temat materii organicznej w glebie polecam przeczytanie punktu 2.4 (zaczyna
582
si na stronie 10) [9]tej ksi |ki (dost p darmowy).
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/zywa-martwa-i-bardzo-martwa-jak-uzyznic.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TDON_4aGZBI/AAAAAAAAAeI/QRC6PVcRRAQ/s1600/Rozk%C5%82adaj%C4%85ce+si%
C4%99+drewno.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-gleba-jak-podniesc.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
9. http://www.acta-agrophysica.org/artykuly/acta_agrophysica/ActaAgr_123_2005_0_6_0.pdf

Zaopatrywanie ro[lin w azot w formie organicznej za pomoc grzybów. (2010-07-23 01:02)

http://permaculture.org.au/2010/07/22/soil-carbon-can-it-save-agricu lture %E2 %80 %99s-bacon/


W poBowie gdzie[ tak.
rop and pasture production. It is one of the great ironies of agriculture that the atmosphere is around 78 %
nitrogen, but not one single molecule is directly available to plants. There are approximately 78,000 tonnes
of nitrogen gas sitting above every hectare of land. Apart from small accessions via lightning, this nitrogen
cannot be accessed without a microbial bridge.
Nitrogen-fixing bacteria be they free-living in the rhizosphere, confined to nodules on plant roots, or existing
as endophytes in leaves or stems derive most of their energy from liquid carbon fixed during photosynthesis.
Adding water-soluble nitrogen in the form of urea, anhydrous ammonia or nitrate destabilises the plant-soil
ecosystem by reducing the activity of mycorrhizal fungi and free living N-fixing bacteria (Killham 1994).
The presence of high levels of water-soluble nitrogen in soil sends a signal to plants to reduce the supply of
liquid carbon to microbial symbionts, effectively inhibiting the microbial associations that would otherwise
supply atmospheric nitrogen for free.
This contradicts the widely promoted belief that nitrogenous fertiliser needs to be added in order for stable
soil carbon to form. Indeed, the opposite is true (Khan et al. 2007, Larson 2007, Mulvaney et al. 2009).
Soil test data show that as soil carbon levels increase in microbially active soils, availabilities of P, K, S, Ca,
Zn and B commonly increase, while levels of nitrate nitrogen are often reduced.
If plants are mycorrhizal, they don t require nitrogen in a mineralised form, that is, in the form of nitrate or
ammonium. In order to transport mineralised nitrogen, mycorrhizal fungi have to convert it to glutamate,
which represents an energy cost. For this reason, nitrogen is preferentially transported in an organic form,
generally as amino acids such as glycine and glutamine (Leake et al. 2004).
Utilisation of organic nitrogen by mycorrhizal fungi closes the nitrogen loop and prevents soil acidity, as
well as preventing volatilisation of nitrogen to the atmosphere and leaching to aquifers, rivers and streams.
Changes to soil chemistry and nitrogen dynamics in microbially balanced soils also reduce the abundance
of weedy species such as annual ryegrass, capeweed, mustard weed and thistles. The germination of these
species is stimulated by the ready availability of nitrate nitrogen.

Wodny paradoks - susza po powodzi i jak temu zapobiega ? (2010-07-24 12:10)

Susza - jej konsekwencje.


Pogoda jak na lipiec jest do[ upalna*. Co ciekawe da si zauwa|y (przynajmniej we wschodniej
Wielkopolsce) pierwsze objawy suszy. Sporo drzew, nawet tych dojrzaBych jest jakby ”przywi dni ta”. Trzeba
583
wiedzie , |e je[li jeste[my w stanie goBym okiem zobaczy , |e ro[linom brakuje wody, to ich szybko[ wzrostu
czy plonowanie obni|yBo si na dBugo zanim my to dostrzegli[my. Przywi dni te li[cie sprawiaj , |e powierzch-
nia li[ci , które s wystawione na dziaBanie promieni sBonecznych zmniejsza si . Oznacza to oczywi[cie, |e
proces fotosyntezy jest spowolniony, czyli ”produkcja energii” potrzebnej ro[linie do wzrostu, kwitnienie, pro-
dukcji sBodkich i tBustych (np. orzechy) plonów spada. Ro[liny ograniczaj proces fotosyntezy, poniewa| do
tego procesu jak pami tamy ze szkoBy podstawowej :) potrzebna jest min. woda.

[1]

6H2O + 6CO2 + h½ (energia [wietlna) ’ C6H12O6 + 6O2; ”E -2872 kJ/mol (-687 kcal/mol)

Wi dni cie jest tylko jednym z wielu sposobów w jaki ro[liny chroni si przed utrat wody. Na dBugo
wcze[niej zanim ro[liny zaczynaj wi dn ro[liny zamykaj cz [ aparatów szparkowych, którymi do li[cia
dostaje si |yciodajny (dla ro[lin) dwutlenek w gla) - jeden z najwa|niejszych substratów do produkcji
glukozy (cukrów).

[2]
W czasie suszy spada wydajno[ nienawadnianych pastwisk, sadów, lasów i ogrodów.
584
Wszystko to brzmi do[ dziwnie, zwa|ywszy na fakt, |e jeszcze dwa miesi ce temu mieli[my zupeBnie inny
problem - powódz.
Przyczyna tych dwóch zjawisk jest bardzo zbli|ona - niski poziom materii organicznej w glebie. Oczywi[cie,
to nie od poziomu próchnicy w glebie zale|y wysoko[ opadów, ale od wysoko[ci próchnicy zale|y ju| to, ile
wody jest dost pnej dla ro[lin w czasie sezonu wegetacyjnego. Materia organiczna w glebie dziaBa jak g bka,
która wychwytuje wod w czasie gdy jest jej nadmiar i powoli oddaje j ro[linom w czasie gdy opadów nie
ma. To ”przechwytywanie wody” w czasie jej nadmiaru równie| przyczynia si do dobrostanu wi kszo[ci
ro[lin - w przypadku gleby o sBabym drena|u nie powstaj kaBu|e. DBugo stoj ce kaBu|e mog powodowa
powstanie warunków beztlenowych w strefie korzeni - to sprawia, |e korzenie drzew i krzewów owocowych
zaczynaj gni . Dzi ki wysokiemu poziomowi materii organicznej w glebie woda po pierwsze szybko wsi ka
w gleb a po drugie dzi ki siBom kapilarnym jest równomiernie ”rozprowadzona” po caBym profilu glebowym
(caBej gB boko[ci gleby).
Wysoki poziom materii organicznej powoduje równie| lepsze podsi kanie wody. Oznacza to, |e ro[linom o
pBytkim systemie korzeniowym Batwiej jest zaspokoi swoje potrzeby wodne. Ta cecha materii organicznej
najwa|niejsza jest na glebach piaszczystych, które gorzej ”przewodz ” wod ni| gleby ci |sze. Gleby zbyt
lekkie s zatem podwójnie ”upo[ledzone” - po pierwsze gorzej trzymaj wod która trafia do niej z opadów
(czy nawadniania) by nast pnie gorzej podsi kaBy.
Obrazowo o co chodzi z tym caBym ”podsi kaniem” tBumacz poni|sze fotografie.

[3]

Rolka papieru toaletowego wBo|ona do miski w której poziom wody wynosiB okoBo 1 cm. Na
tym zdj ciu wida jak materia organiczna (karton) przewodzi wod . Kliknij w zdj cie, |eby
powi kszy .

585
[4]
Po kilku minutach siBy kapilarne sprawiBy, |e woda podsi kn Ba jeszcze wy|ej. Po okoBo godzinie
od wBo|enia rolki do miski z wod caBa rolka byBa ju| mokra.
By woda skutecznie podsi kaBa materia organiczna musi znajdowa si do[ gB boko. Nawet na gB boko[ci 2
metrów. Oranie czy przekopywanie gleby na t gB boko[ nie jest ani Batwe ani przyjemne ani ekonomicznie
opBacalne (na du| skal ). Jak zatem sprawi , |e materia organiczna znajdzie si tam gdzie tego chcemy?
W tym miejscu warto zaznaczy , |e naj|yzniejsze gleby wcale nie powstawaBy tam gdzie rósB las i w których
materia organiczna byBa dostarczana ”od góry” (poprzez opadaj ce li[cie itp.) ale na obszarach gdzie materia
organiczna byBa/jest dostarczana ”od doBu” (poprzez zamieraj ce na skutek zgryzania przez ro[lino|erców
korzenie). Wi cej na ten temat mo|na przeczyta [5]tutaj.
Jak zwi kszy poziom materii organicznej w glebie na du|ej gB boko[ci?
Nale|y u|y ro[lin o gB bokim systemie korzeniowym i od czasu do czasu je przycina . Okre[lenie ”od czasu
do czasu” nie jest w tym przypadku zbyt trafne, gdy| je[li chcemy zwi kszy poziom materii organicznej
gB boko nale|y ro[liny przycina w momencie gdy osi gn najwi kszy mo|liwy wzrost wegetatywny (czyli w
momencie gdy wytworz najwi cej biomasy). Zwykle t maksymalna biomas ro[liny jednoroczne,
zielne i trawy osi gaj tu| przed kwitnieniem.
Jednym z najlepszych i najnaturalniejszych sposobów na dokonanie tego jest wykorzystanie zwierz t
ro[lino|ernych. Sposób ten szerzej opisany jest tutaj.
Osoby nie maj ce wystarczaj cej ilo[ci miejsca by wypasa w ogrodzi stada krów ;) mog przygotowa gleb
poprzez zastosowanie nawozów zielonych o gB bokim systemie korzeniowym np. Bubin, rzepak.
Innym sposobem, ju| bardziej trwaBym jest zastosowanie wieloletnich [6]dynamicznych akumulatorów i
ich sukcesywne przycinanie. Jednym z najlepszych jest [7]|ywokost lekarski odmiany Bocking 14 (która
charakteryzuje si lepszym wzrostem). Normalny |ywokost jest niemal równie dobry cho troch bardziej
kBopotliwy, gdy| rozmna|a si równie| generatywnie (przez nasiona).
Podsumowuj c, |eby zapobiec suszy, mie bardziej produktywny ogród czy pastwisko nale|y mie lepsz
gleb :). SBowo lepsza oznacza w wielu przypadkach gB bsz i bogatsz w materi organiczn .
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Tekst pisany byB przed fal ulew jakie ponownie nawiedziBy pierwsz stolic Polski. Nie zmienia to faktu, |e
niedobór wody zd |yB spowodowa obni|enie produktywno[ci pól, sadów i [8]le[nych ogrodów.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEq1VDvFOYI/AAAAAAAAAes/p7xNXfZTXn0/s1600/Fotosynteza.png
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqzKiY5s2I/AAAAAAAAAeo/Q8nKl_iIzI0/s1600/Owce+w+czasie+suszy.jpg
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqpKUsbC-I/AAAAAAAAAek/hU9yaF6L644/s1600/Si%C5%82y+kapilarne.JPG
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqpJzCsEPI/AAAAAAAAAeg/L1q3ObHygi0/s1600/DSC02017.JPG

586
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html

Anonymous (2010-07-24 19:56:24)


Witaj Wojtku.
A co s dzisz o terrapreta ? Mo|e napisaB by[ co[ na temat jakie[ wyniki badaD dla podobnego do Polskiego klimatu.
Jak stosowa na co mo|na liczy jak produkowa na maB i wielk skal .
Mnie ten temat ogromnie interesuje:) Szczególnie |e niema co si oszukiwa ludzie s przyzwyczajeni do chleba i
jakiej[ masowej migracji nie b dzie od zbó| do warzyw.
Poza tym w Polsce jest wiele piaszczystych terenów które s nieproduktywne a dla zbo|a wystarczy z 10 cm dobrej
ziemi (tak mi sie wydaje).
Pozdrawiam Piotr

Wojciech Majda (2010-07-25 17:38:43)


Witam,
o terra preta ju| na blogu pisaBem:)
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne- nawozy-cz-6.html
MiBej lektury |ycz .

Anonymous (2010-07-25 17:54:30)


To ju| czytaBem :) MiaBem nadziej |e to b dzie jaki[ wst p.
Piotr

Wojciech Majda (2010-07-31 07:24:42)


Hmm... a jakich informacji Ci jeszcze brakuje?

cedric (2010-09-13 21:41:31)


Wojtku , gdzie mo|na kupi wymieniony w po[cie |ywokost ( Bocking) . WBa[nie s w drodze do mnie inne odmiany
ozdobne |ywokostu - kupiBem w szkóBce WesoBowskich
http://ogrodkomercyjny.pl/ogrod/species/1/zywokost/119
ZnalazBem te| ciekawe jadalne sBodkie jarz biny z Rosji
http://www.szmit.pl/p/?co=oferta &lang=pl &show group=Sorbus &group pol=jarz %B1b &sort=2
Musz przejecha tam póB Polski , ale wydaje mi si , |e warto .

Wojciech Majda (2010-09-13 22:20:03)


Ja go Cedric nie kupowaBem w Polsce a szmuglowaBem z Anglii - raz kupiBem a drugi raz dostaBem pozwolenie na
wykopanie kilku kg korzeni.
Chyba wysyBkowo mo|na zakupi tutaj:
http://www.organiccatalogue.com/catalog/product info.php?products id=1116
My[laBem, |e w przyszBym roku rozpoczn sprzeda|, ale nie rozmno|yBem go w dostatecznej ilo[ci.
Rzeczywi[cie jarz b wygl da zach caj co... no i tego typu owoce s bogatsze w witaminy i przeciwutleniacze ni| jakie[
tam jabBka.

Wojciech Majda (2010-09-13 22:43:41)


Jednak w tym linku co podaBem ju| maj wyprzedane caBe zapasy korzeni. Mo|e tutaj jeszcze b dzie:
http://www.reedymeadownursery.co.uk/Comfrey.html. Te| z Anglii.

587
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:32)

Czwarty wpis nt. nawozów azotowych b dzie dotyczyB niekonwencjonalnych zródeB azotu - takich dost pnych
ka|demu

Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:43)

W poprzednim wpisie nt. nawo|enia azotem opisaBem jakie [1]ro[liny wspóB|yj z ró|nymi mikroorganizmami,
które to wi | azot atmosferyczny dostarczaj c go pózniej ro[linie i po[rednio caBemu ekosystemowi...
Dzisiaj skupi si na zródle azotu, które równie| jest dost pne caBkiem za darmo - opady atmosferyczne i
wolno|yj ce bakterie wi | ce azot atmosferyczny (nie wchodz ce w zwi zki symbiotyczne z ro[linami)...
WyBadowania atmosferyczne powoduj , |e azot cz steczkowy (N2) powstaj tlenki azotu
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html

Permakultura i le[ne ogrody cz. 10 - Gildie ro[linne I (2010-07-30 16:29)

Z racji tego, |e pracuj nad ksi |k postanowiBem opublikowa cz [ rozdziaBu dotycz cego gildii ro[linnych...

”SBowo gildia najcz [ciej znane jest miBo[nikom historii lub gier RPG. W [redniowieczu gildie
(inaczej cechy) byBy to stowarzyszenia ludzi wykonuj cych dan profesj . IstniaBy np. Gildie
kupieckie, rzemie[lnicze itp. Zadaniem gildii byBo dbanie o interesy jej czBonków. I tak np. cech
piekarzy dbaB by w mie[cie nie uprawiaBo tego fachu zbyt wielu ludzi, gdy| obni|yBoby to ceny
na chleb, co byBoby niekorzystne dla czBonków cechu (gildii). Gildie kupieckie natomiast z opBat
czBonkowskich dbaBy o bezpieczeDstwo na traktach i drogach.

Jak t wiedz wykorzysta w projektowaniu le[nego ogrodu? Mo|na wykorzysta wBa[ciwo[ci ró|nych
ro[lin, by ka|da z nich wspieraBa si nawzajem lub, by wspieraBy konkretn ro[lin (lub grup ro[lin).

Gildie wieloletnie

Gildie mo|na stosowa równie| w przypadku ro[lin wieloletnich takich jak drzewa i krzewy owocowe czy
zioBa.

Pod jabBoni mo|na posadzi np. czosnek, |onkile, czosnek niedzwiedzi, szczypiorek, czy inne ro[liny

bulwiaste. Ich zadaniem jest uniemo|liwienie wzrostu traw (trawy wydzielaj substancje allolepatyczne,
które utrudniaj wzrost oraz ograniczaj plonowanie drzew.

szkodliwe dla drzew). Kolejnym plusem z nie posiadania traw po drzewem jest to, i| nie

konkuruj one z jabBoni o wod i skBadniki mineralne (zarówno drzewa owocowe, jak

i trawy maj pBytki system korzeniowy). Oprócz tych ro[lin warto zasadzi ro[liny
588
po|yteczne dla owadów (np. dostarczaj nektaru i pyBku) jak np. koper, krwawnik, melisa, mi ta, dzi ki
czemu nie b dziemy mie problemu ze szkodnikami. UzupeBnieniem o warstw krzewów tej gildii b dzie
dodanie do niej porzeczek (mog rosn nawet w gB bokim w cieniu). Równie dobrze b d radzi sobie
równie| je|yny i maliny, cho te dwa krzewy lepiej radz sobie w póBcieniu lub nawet ja[niejszej
(poBudniowej) cz [ci tej gildii. Ciemniejsz , póBnocn cz [ mo|e zajmowa np. topinambur (sBonecznik
bulwiasty) jego smaczne bulwy mog sBu|y za pokarm dla ludzi i gryzoni. W ten sposób jabBoD b dzie
chroniona przed podgryzaniem korzeni przez gryzonie te b d przekBada od|ywcze bulwy topinambura
nad ubogie w kalorie i ci |kostrawne korzenie jabBoni.

Krwawnik, cykoria podró|nik, |ywokost lekarski wydob d z gB bi gleby potrzebne mikro i makro

elementy.

Pod sam jabBoni od strony poBudniowej znakomicie b d sobie radzi ro[liny do bezpo[redniej konsumpcji
przez nas takie jak poziomka pospolita, fioBek wonny czy klajtonia przeszyta.

[1]
Tak mo|e wygl da przykBadowa gildia. Kliknij w obrazek by powi kszy . Jeden kwadrat to
okoBo metr.
1.JabBoD na podkBadce M26
2.Oliwnik wielokwiatowy
3.Porzeczka czerwona
4.Porzeczka czarna
5.Cykoria podró|nik
6.{ywokost lekarski
7.Cykoria podró|nik
8.Topinambur
9.Mi ta
10.Czosnek niedzwiedzi
11.Krwawnik pospolity
12.Karagana syberyjska
13.FioBek wonny, Szczaw zwyczajny, Poziomka pospolita, Klajtonia przeszyta
589
14.Maliny
15.Nasturcja wi ksza

Gdyby[my chcieli, by ten system byB jeszcze bardziej produktywny mo|emy posadzi pod
pniem pn cze typu mrozoodporne kiwi (Actinidia Arguta) najlepiej odmian Issai, gdy|
inne dorastaj ce do kilkunastu metrów mogByby zagBuszy nasz jabBoD. Kolejnym jadalnym pn czem do
tej owocowej gildii mo|e nasturcja wi ksza. To pn cze, które w naszych warunkach jest jednoroczne nale|y
sadzi co roku, jednak ma to t przewag , |e ju| po kilku tygodniach wzrostu nasturcja dawa nam b dzie
mnóstwo po|ywnej, pikantnej i smacznej ”zieleniny” na saBatki czy kanapki. Dodatkow korzy[ci dla caBej
gildii a zwBaszcza jabBoni jest preferowanie nasturcji nad jabBoD przez mszyce. Te wyj tkowo uci |liwe
szkodniki atakuj raczej li[cie szybko rosn cej nasturcji a nie mniej od|ywcze i bardziej twarde li[cie jabBoni.
Innym dodatkowym plonem z tej gildii mógBby by szpinak nowozelandzki lub szczaw. Je[li mamy problem
z p drakami warto doda do naszej mieszanki gryk lub gorczyc .
W wolnych miejscach mo|na posia koniczyn , która zajmie si wi zaniem azotu
z powietrza do gleby. Inn propozycj jako ro[liny okrywowej mo|e by rumianek czy wspomniany ju|
wcze[niej szczaw.
Oczywi[cie mo|emy równie| wymienia elementy. np. zamiast jabBoni u|y [liw , wi[nie lub
grusz . ”
Czytelnicy [2]”Ogrodu bez chemii” znajd w tym fragmencie zapewne znajom tre[ . W mojej ksi |ce
dotycz cej zakBadania produktywnego le[nego ogrodu na |yczenie Czytelników postanowiBem znacznie
rozwin kwestie tworzenia gildii ro[linnych. Je[li uwa|asz, |e warto by zawrze w tej ksi |ce jakie[
konkretne informacje prosz napisz o tym. Najlepiej w komentarzach[3]do tego wpisu.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TFLf2843ClI/AAAAAAAAAew/wCsN3_UYUGk/s1600/Gildia+jab%C5%82o%C5%84+p%
C3%B3%C5%82kar%C5%82owata.JPG
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/ksiazka-o-lesnych-ogrodach.html

sylwia (2010-08-04 21:13:58)


A jak si b dzie chodzi i zbiera owoce pod tak jabBonk skoro pod ni maj by same po|yteczne ro[liny? To| to
wszystko b dzie podeptane...
I jeszcze jedno. Taka jabBonka ma sBaby system korzeniowy. Czy wi c topinambur, który ma silny system korzeniowy
i du|e zapotrzebowanie na skBadniki od|ywcze, nie b dzie konkurowaB z jabBonk ? A do tego ro[nie on na wysoko[ 2
metry lub wy|ej i wychodzi mi z rysunku, |e b dzie si przebijaB mi dzy gaB ziami jabBoni.

Wojciech Majda (2010-08-06 08:19:39)


1.MaB ilo[ ubicia te ro[liny znios - nic si im nie stanie. To jest zawsze kwestia równowagi - teoretycznie mo|emy
mie tam traw (któr b dziemy musieli kosi ), albo te po|yteczne ro[liny.
2.System korzeniowy jabBoni na podkBadce M26 nie jest taki a| sBaby. Zreszt po to by zasila t gildi daje si sporo
|ywokostu, krwawnika, cykorii czy innych dynamicznych akumulatorów, których przycinanie (tak z 3-4razy w roku)
dostarczy jabBoni (i topinamburowi) wiele substancji mineralnych.
3. PolecaBbym inaczej prowadzi jabBonk , by miaBa wy|szy pieD - wtedy tego problemu nie ma. Ewentualnie mo|na
topinambura nie sadzi . Tutaj nie ma |adnych sztywnych reguB. Gildie mog by bardziej skomplikowane (jak ta we
wpisie) a mog by proste - 3 skBadnikowe np. grusza, |ywokost, nasturcja.

590
2.8 August

Permakultura i zwierz ta cz.3 - pewno[ plonów. (2010-08-06 15:18)

W poprzednim wpisie z o zwierz tach w systemach permakulturowych skupiBem si na wytwarzaniu taniej


paszy dla kur - z odpadów i odchodów. Ten wpis po[wi c temu dlaczego zwierz ta s istotnym skBadnikiem
samowystarczalnego gospodarstwa. ZwBaszcza dla gospodarstw czy domów które chc d |y do bez-
pieczeDstwa |ywno[ciowego.
BezpieczeDstwo |ywno[ciowe czy mo|e samowystarczalno[ w produkcji |ywno[ci to d |enie i marzenie za-
pewne wielu Czytelników tego bloga. Nie ma si co dziwi - w powszechnym mniemaniu owoce i warzywa
”z supermarketu” smakuj gorzej ni| te wyhodowane wBasnym sumptem.
Kolejn kwesti - dla wielu nawet wa|niejsz ni| smak jest wy|sza warto[ od|ywcza i nieobecno[ w
wBasnor cznie wyhodowanej |ywno[ci ró|nych substancji, które przed XX w. w |ywno[ci nie wyst powaBy.
Wiele z nich nie byBo nawet wtedy jeszcze na [wiecie.
Podczas mojego rocznego pobytu w Anglii najlepsze owoce, które miaBem okazj je[ to byBy dzikie je|yny,
mirabelki i owoce fuksji. Owocom sprzedawanym w sklepie, nawet tym organicznym (z upraw ekologicznych)
brakowaBo smaku.
Co niektórzy ceni sobie to, |e we wBasnym ogrodzie mo|na uprawia takie gatunki ro[lin i takie odmiany,
które w sklepach s niedost pne czy to z powodu braku popytu na nie, czy z powodu tego, |e dana odmi-
ana/gatunek nie przechowuje si dobrze. Kto z Was widziaB ostatnio (powiedzmy jesieni , gdy jest ”sezon”)
[wie|e owoce rokitnika lub kto teraz widzi w sklepie morwy czy mirabelki (jedne z moich ulubionych owoców:)
?
Ten troch przydBugawy wst p miaB przedstawi ró|ne powody dla których ludzie d | do samowystar-
czalno[ci |ywno[ciowej przynajmniej w maBym stopniu. Co jednak zwierz ta maj do do tego?
Zwierz ta po prostu dywersyfikuj produkcj |ywno[ci. Dobrym przykBadem na to, |e opieranie si wyB cznie
na ro[linach jest ten rok. Przynajmniej we wschodniej Wielkopolsce maj byB bardzo deszczowy i zimny.
SpowodowaBo to sBab aktywno[ pszczóB w okresie gdy drzewa i krzewy owocowe kwitn . W konsekwencji
zawi zaBo si maBo owoców/orzechów. S dz c po cenach na lokalnych targowiskach dla innych upraw ten rok
równie| nie byB Baskawy - najpierw powódz, potem niemal susza. W przypadku hodowli zwierz t (zwBaszcza
ro[lino|ernych) ten rok mo|na uzna za do[ dobry - obficie padaBy deszcze wi c i trawa rosBa dobrze co
oznacza mo|liwo[ wy|ywienia du|ej ilo[ci zwierz t czy odBo|enia du|ej ilo[ci po|ywnego siana.
CaBkiem prawdopodobne, |e na nieszcz sn majow pogod wpByw miaB wybuch islandzkiego wulkanu Ey-
jafjallajokull. W przeszBo[ci zdarzaBy si równie| nieszcz [cia du|o wi ksze z powodu wybuchu wulkanów
i ni|szej aktywno[ci sBoDca. Nieco zapomnianym wydarzeniem jest tzw. [1]Rok bez lata - to historyczna
nazwa na rok 1816 - rok w którym ”nie byBo lata”. No bo czy latem mo|na nazwa lato je[li w czerwcu s
regularne przymrozki? Konsekwencj niskiej temperatury byBo zniszczenie niemal wszystkich upraw. Ceny
owsa - ówczesnego odpowiednika ropy zwi kszyBy si o[miokrotnie. W Ameryce PóBnocnej, Wielkiej Brytanii,
Niemczech, Polsce i póBnocnej Europie nastaB gBód.
By prze|y ludzie zacz li min. zjada zwierz ta poci gowe.

591
[2]
Ofiara gBodu wywoBanego przez czBowieka w latach 1932-1933. GBód made in ZSRR
Zwierz t ro[lino|erne maj t przewag , |e mog je[ jedzenie, którego czBowiek je[ nie mo|e - np. niedojrzaBe
|yto czy pszenic . Zmarzni t ”zielenin ” mo|na przerobi na sianokiszonk i w ten sposób zgromadzi
zapasy na ci |k i dBug zim . Je[li umie[cimy w jednym miejscu wi cej ”odpadów” organicznych [3]mo|emy
przerobi je na pasz dla kur. Te za[ mog nam dostarczy po|ywnego biaBka. Ostatecznie owce, [winie czy
krowy mog trafi do garnka. Przeci tna krowa wa| ca z póB tony dostarczy okoBo 250 kg mi sa plus sporo
organów, Boju i ko[ci, które równie| s bardzo po|ywne.To wystarczaj ca ilo[ by wy|ywi czBowieka przez
rok.
Ju| wkrótce opisz indiaDski sposób na robienie ”batonów energetycznych” ze zwierz , które odpowiednio
przechowywane praktycznie nie maj terminu wa|no[ci.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_bez_lata
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TFwLO64bzWI/AAAAAAAAAfE/F8fdCsOPUXs/s1600/Holodomor2.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html

www.boskawola.pl (2010-08-06 18:07:33)


Nara|a si Pan wegetarianom, Panie Wojciechu! Swoj drog , a| dziwne, |e ruch wegetariaDski nie powstaB u nas przed
rokiem 1863? Dlaczego? Bo przecie| uwBaszczenie chBopów torowaBo drog pBodozmianowi, czyli wBa[nie: masowej
hodowli potwornie wykorzystywanych jako siBa robocza, pokarm i zródBo naturalnego nawozu zwierz t. Wcze[niej
trzymano ich minimalne ilo[ci! Wegetarianie powinni zatem byli uwBaszczeniu aktywnie si sprzeciwi . Trójpolówka
ideaBem wegetarianina? Weganie rozumiem wspieraj wyB cznie gospodark |arow ..? To jest dopiero konserwatyzm!

Kresowa Zagroda (2010-08-07 12:53:41)


Ja ju| si naraziBam. Jestem okrutnic bez serca i lito[ci, bo zjadam zwierz ta ze swojej hodowli, a przecie| mo|na
hodowa kury bez koguta i |eDskie kozy, daj ce mleko bez koDca (jak si dowiedziaBam od pewnej wegetarianki),
niczego (no, wr cz nikogo) nie morduj c.

Wojciech Majda (2010-08-09 10:53:18)


@Pan Jacek
Zapewne Czytelnicy bloga wiedz , |e od|ywiam si na modB paleolityczn . Ci |ko by ”jaskiniowcem” w naszym
klimacie nie jedz c mi sa i tBuszczu zwierz cego.
Jestem przekonany, |e zapewne wi kszo[ ludzi, nawet wegetarian zjadBaby zwierz ta gdyby nastaB gBód. Ostatecznie

592
ja chc w przypadku jakiego[ wyj tkowo nieszcz [liwego wydarzenia przetrwa . Kwestie ideologiczno-dietetyczne w
takich okoliczno[ciach schodz na plan dalszy czego historia i wspóBczesno[ daje dowody a| zbyt cz sto. Sam gdybym
nie miaB wyboru na pewno konsumowaBbym pszenic z soj gdyby to zapewni miaBoby mi prze|ycie.
Zastanawiam mnie to co Pan napisaB o tej ilo[ci zwierz t przed wprowadzeniem pBodozmianu. Przecie| w przypadku
trójpolówki 1/3 ziemi ugoruje. Czy na tym ugorze nie urz dzano czego[ w rodzaju tymczasowego, jednorocznego
pastwiska?
Kilka razy ju| pisaBem o takim zjawisku jak ”vegan organic gardening” czyli ekologiczne ogrodnictwo wegaDskie... Na
skal przydomowego ogrodu jako nawóz zwierz cy mog sBu|y odchody ludzkie (staBe po przekompostowaniu).
@Ewa
Oderwanie od rzeczywisto[ci niektórych osób (zarówno wegetarian jak i niewegetarian) jest po prostu niewyobra|alne.
Chocia| kto wie, wkrótce zapewne wyprodukuj w komercyjnie przyst pnej cenie odpowiednie [rodki hormonalne,
które zapewni krowom wieczn laktacj ...
Ja pozostan jednak krwio|erczym konserwatyst :)

www.boskawola.pl (2010-08-11 11:11:49)


Prof. Pruski pisz c swoj ”Hodowl zwierz t gospodarskich w Galicji 1772 - 1918” korzystaB tak|e z (nielicznych, ale
jednak istniej cych!) wspomnieD galicyjskich chBopów, którzy opisywali czasy sprzed uwBaszczenia. Wie Pan, Panie
Wojtku, jak si po chBopsku nazywaBa krowa..? ”ZBo konieczne”! Oczywi[cie, |e pola ugorowane byBy wykorzystywane
jako pastwisko - jednak wydajno[ takiego pastwiska nie byBa wielka. Nie rosBa na nim bujna trawa, tylko raczej
pionierskie chwasty, o których tak cz sto Pan wspomina. Co najgorsze za[ - brakowaBo pokarmu dla zwierz t na
zim . Nie byBo kiszonek - ani te| ro[lin okopowych, przede wszystkim buraków (oraz produktów pochodnych, jak
wysBodki), które w pocz tkach pBodozmianu byBy gBównym pokarmem zimowym dla zwierz t. Nie byBo te| (wiele)
siana: bo nawet, je[li gdzie[ istniaBy naturalne B ki, stanowi ce pastwiska permanentne, to niewiele trawy daBo si z
nich pozyska - a przy tym, jej koszenie (r czne), a potem zbieranie jako czynno[ bardzo pracochBonna, nie mogBo si
odbywa na du| skal . PanowaBa monokultura zbo|owa: ludzie jedli (i sprzedawali) ziarna zbó|, dla zwierz t musiaBa
wystarczy na zim sBoma. Nie mogBo ich by zatem wiele.

Wojciech Majda (2010-08-11 14:45:07)


Dzi ki, w sumie bardzo logiczne - w pierwszym roku po oraniu caBkiem dobrze udaje si tradycyjny warzywniak.
Dopiero od drugiego zaczynaj si schody z chwastami.
Wie Pan mo|e czy ugory byBy jako[ podsiewane, czy wszystko zostawiano naturze?

www.boskawola.pl (2010-08-11 22:39:17)


Wszystko zostawiano naturze. Za to po upBywie roku ugorowania czasem (nie w ka|dym cyklu, wi c nie co 3 lata, a
rzadziej: co 6 lat, co 9, czasem co 12..), starano si zaora na ponownie branym pod upraw ugorze nie tylko resztki
po wyrosBych tam chwastach i ten nawóz, które skarmiane tymi chwastami zwierz ta same tam zostawiBy, ale i jaki[
dodatkowy obornik, je[li jaki[ udaBo si zebra .

M dro[ przodków - wynalazek fermentacji i kiszenia. (2010-08-10 18:09)

Ponad tydzieD temu, w weekend dla odmiany postanowiBem nie szwenda si po polach czy lasach a troch
socjalizowa si udaj c na Plac Zw.Wojciecha w Gnieznie by uczestniczy w festynie historycznym ku czci
1010 rocznicy Zjazdu GnieznieDskiego. B d c sob zainteresowaBy mnie skromne stoiska z jedzeniem :)

593
[1]
PodpBomyk z miodem i makiem - maBo paleolityczne, nie mniej smaczne danie.
WypytaBem si paD przygotowuj cych podpBomyki czy m ka u|yta do produkcji podpBomyków poddawana
jest wcze[niej zakiszeniu. One odpowiedziaBy, |e nie - ciasto na podpBomyki to zwykBa m ka wymieszana z
wod i szczypt soli... Dlaczego to takie istotne? Tego mo|na dowiedzie si w dalszej cz [ci wpisu...
WedBug wi kszo[ci wspóBczesnych naukowców podstaw diety ludzi powinny by w glowodany (zbo|a, owoce,
warzywa, ro[liny str czkowe). GBówny nurt dietetyki gBosi, |e:
Niezdrowe s w glowodany przetworzone/rafinowane/oczyszczone np.

• cukier

• chleb biaBy, pszenny

• biaBa m ka

• biaBy ry|

Za po| dane dla zdrowia (wg. potocznej wiedzy) uwa|a si produkty typu chleb z peBnego przemiaBu - skoro
produkt ten nie zostaB przetworzony a| tak bardzo przez czBowieka jak chleb ”nierazowy”, to przecie| musi
by zdrowszy?
Nie, gdy| ziarna zbó| nie s naturalnym po|ywieniem czBowieka (i wi kszo[ci zwierz t poza gryzoniami). In-
nym przykBadem mniej przetworzonych produktów, których warto[ od|ywcza jest mniejsza bez przetwarza-
nia to ziemniaki, owoce bzu czarnego czy ro[liny str czkowe.
Tradycyjne spoBeczno[ci w których u|ywano zbó| jako podstawy wy|ywienia zawsze po[wi caBy sporo czasu
i wysiBku na ich odpowiednie przygotowanie. Te zabiegi powoduj , |e warto[ od|ywcza ziaren poprawia si .
Zwykle caBy procedura rozpoczynaBa si od mielenia ziaren. Proces ten byB albo czasochBonny albo kosztowny.
WBa[nie dlatego dawniej na wsi wBa[ciciel mByna czerpaB z niego niezBy dochód (zwBaszcza je[li mieli prawnie
usankcjonowany monopol). Biedacy swoje ziarna mielili w domu - r cznie. Jeszcze do niedawna przykBadowo
w Tajlandii biedacy jedli nieoczyszczony ry| lub mielili go r cznie. Powód byB prozaiczny - mBynarze zabierali
bogate w biaBko otr by a to przecie| potencjalne zródBo paszy dla kur i [wiD. Wró my jednak do ludzi...
Czy ro[liny chc by[my zjadali nasiona?
Ziarna zbó| zawieraj du| ilo[ ró|nych substancji anty|ywieniowych (z ang. antinutrient). Ta nazwa do[
dobrze tBumaczy ich rol ... Maj po prostu spowodowa , |e ziarno/nasiono b dzie niestrawne, niesmaczne,
maBo od|ywcze lub spowoduje sensacje |oB dkowo-jelitowe zwierz ciu (gBównie chodzi o ro[lino|erców), które
594
takie ziarno/nasiono spo|yje. Celem takiej ”polityki” jest ”nauczenie” zwierz t by ziaren i nasion nie jadBy.
Ostatecznie jaki interes ro[lina ma w tym by kto[ lub co[ zjadBo jej nasiona - jej ”dzieci”? Nie po to organizm
ten po[wi ciB mnóstwo energii na wyprodukowanie nasion by teraz, gdy nasiona s ju| dojrzaBe (czytaj ro[lina
przeznaczyBa na dane ”dziecko” maksymalnie du|o energii jak to jest mo|liwe) jakie[ zwierz je zjadBo. Dla
wi kszo[ci ro[lin czBowiek to taki sam szkodnik jak mysz czy jeleD, wi c traktowa trzeba go tak samo -
truciznami.
Kto kogo wykorzystaB?
Osobn kwesti , któr w tym wpisie nie b d si zajmowaB zbyt rozlegle jest to czy to czBowiek udomowiB
zbo|a czy mo|e to zbo|a wykorzystaBy czBowieka do rozmna|ania si ? Ostatecznie przecie| w ”normalnych”
warunkach dzika pszenica wyst puje tylko na Bliskim Wschodzie, soja w Azji Wschodniej a kukurydza w
Ameryce Centralnej i cz [ci PoBudniowej. Dzisiaj te 3 uprawy rozprzestrzenione s na wszystkich konty-
nentach poza Antarktyd , czBowiek pomaga im równie| w ten sposób, |e dostarcza im substancje mineralne
(nawo|enie), zwalcza ich konkurentów (chwasty) i chroni ich zdrowie (ochrona przed grzybami i szkodnikami).
To wszystko w zamian za mo|liwo[ przetrwania. Choroby cywilizacyjne takie jak próchnica, osteoporoza,
reumatoidalne zapalenie stawów, toczeD, zawaBy mi [nia sercowego to bonusy z którymi przyszBo nam |y
po przej[ciu na diet w której dominuj zbo|a i ro[liny str czkowe. Wró my jednak do ludzi...

Czy produkty z m ki razowej s zdrowsze?


Zewsz d jeste[my bombardowani informacjami o tym, |e to chleb razowy jest zdrowszy ni| ten biaBy. W
koDcu przecie| w otr bach jest wi cej substancji mineralnych biaBka i bBonnika ni| w bielmie i zarodku (to
jest to co zostaje po oczyszczeniu ziarna z otr bów - to z tej cz [ci ziarna robi si biaB m k ). Niestety w
otr bach jest równie| du|o wi cej kwasu fitowego lub fityny (to inna nazwa dla kwasu fitowego) ni| w
wewn trznej cz [ci ziarna. Kwas fitowy za[ to jedna z substancji anty|ywieniowych, która sprawia, |e wapno,
magnez, |elazo i cynk s sBabiej wchBaniane przez organizm ludzki. Dla zdrowia czBowieka nie jest istotne to
ile danych pierwiastków jest w po|ywieniu ale jak bardzo s one przyswajalne. To dlatego lekarstwem na
anemi (niedobór |elaza) nie s opiBki |elaza a dieta bogata w w tróbki, buraczki, rodzynki...
Jak zmniejszy ilo[ substancji anty|ywno[ciowych w cie[cie?
Jak ju| wcze[niej wspomniaBem tradycyjne spoBeczno[ci po[wi caBy sporo czasu na to by swoje ziarno
odpowiednio ”przerobi ” przed ich spo|yciem. Nowoczesna nauka potwierdza, |e te sposoby sprawiaj , |e ilo[
substancji anty|ywno[ciowych zmniejsza si . PrzykBadowo [wie|o zmielone ziarno pszenicy i |yta zawiera
fitynaz - enzym który rozkBada fityn (t szkodliw substancj anty|ywno[ciow ). Niestety (dla warto[ci
od|ywczych) wi kszo[ m k, które mo|na uzyska w sklepach to m ki z mBynów stalowych w których mie-
lenie zachodzi bardzo szybko a co si z tym wi |e w stosunkowo wysokiej temperaturze. To za[ sprawia, |e
fitynaza ulega denaturalizacji ( ”[cina si ” niczym biaBko jajka w czasie gotowania). Innymi sBowy fitynaza
staje si nieaktywna.
Efekt jest taki, |e w przemysBowych warunkach nie jeste[my w stanie uzyska m ki z zawarto[ci fitynaz -
musieliby[my ziarna mieli na niskich obrotach.
Odpowiednie zmielenie m ki to dopiero pierwszy krok do stworzenia chleba o wy|szej warto[ci od|ywczej.
Drug równie istotn kwesti jest zakwaszenie m ki, czyli dodanie wody. Fitynaza mo|e dziaBa na fityn
tylko warunkach wysokiej wilgotno[ci.

Gluten - kBopotliwe biaBko


Nast pn kBopotliw substancj w przeci tnej m ce pszennej lub |ytniej jest gluten. Gluten to biaBko
wyst puj ce w wielu zbo|ach. Umo|liwia on nadanie ciastu puszysto[ci, gdy| dzi ki niemu ciasto mo|e
zawiera wi cej dwutlenku w gla i lepiej si lepi (gluten w czystej postaci przypomina konsystencj gum
do |ucia). Wiele osób cierpi jednak na nietolerancj glutenu a wi kszo[ci osób gluten szkodzi cho niemal
bezobjawowo. Skoro przy glutenie jeste[my to warto wspomnie , |e przed XX w. zbo|a zawieraBy mniej tego
biaBka. Po prostu w tym czasie zacz to selekcjonowa zbo|a pod k tem warto[ci do celów piekarniczych (a
nie myli z od|ywczymi!). Wracaj c do naszego chleba...
Jak zmniejszy ilo[ glutenu w chlebie?
595
Je[li do m ki z niechlorowan wod dodamy zakwasu chlebowego (ja z baraku tego u|yBem wody po ogórkach
kiszonych) to zaszczepimy ciasto wieloma bakteriami i grzybami, które zaczn rozkBada znajduj ce si w nim
substancje. Jedn z takich rozkBadanych przez te grzyby i bakterie substancji jest wBa[nie gluten. Podobno
cz [ osób cierpi cych na celiaki (nietolerancj glutenu) mo|e spo|ywa wysokiej jako[ci chleb na zakwasie.
Jak poprawi jako[ biaBka w chlebie?
Kolejn ciekaw rzecz , która dzieje si w czasie takiego zakwaszania ciasta jest zmiana profilu aminok-
wasów w tym chlebie - cze[ m ki zmienia si w bakterie i grzyby, które to zawieraj wszystkie aminokwasy
egzogenne (takie których organizm czBowieka nie jest w stanie sam wytwarza ). Innymi sBowy taki chleb na
zakwasie lepiej zaspokaja potrzeby biaBkowe czBowieka.
By ciasto si ”ukisiBo” trzeba je zostawi w cieple na kilkana[cie lub wi cej godzin (ja zostawiBem moje na 2
dni w temperaturze pokojowej i byB naprawd wyborny).
Czy nasi przodkowie jedli biaBe pieczywo?
Nasi przodkowie (powiedzmy przed XX w.) najprawdopodobniej nie jedli chleba biaBego. Z do[ prozaicznego
powodu - [2]nie byBo wtedy jeszcze tak dobrych i czystych kultur dro|d|owych. Przed XX czy XIX wiekiem
wi kszo[ biaBego pieczywa (to byBo jedzenie zarezerwowane raczej dla bogatych) - buBki, biaBy chleb... i tak
byBa przygotowywana w jakim[ stopniu na zakwasie z dodatkiem sporej ilo[ci dro|d|y.
Dlaczego chleb razowy ze sklepu nie mo|e by zdrowy?
Na zakoDczenie opisz dlaczego taki ”chleb razowy” ze sklepu raczej nie mo|e by bardzo zdrowy. Jak zwykle
gdy nie wiadomo o co chodzi chodzi o pieni dze. Prosz pomy[le ile musiaBby kosztowa m ka, która pow-
staje w mBynie posiadaj cym 3-4 razy mniejsz wydajno[ ni| mByn o tym samym rozmiarze a stosuj cy
szybsze mielenie? Nast pna sprawa to kwestia czasu. Chleb na dro|d|ach wyrasta w 2-3godziny. Miejsce w
piekarni na to by przechowywa ciasto na chleb na zakwasie kilkana[cie godzin równie| kosztuje...
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGF6fDV76KI/AAAAAAAAAfQ/ftX60t_jymw/s1600/Podp%C5%82omyk.jpg
2. http://wholehealthsource.blogspot.com/2010/06/fermented-grain-recipes-from-around.html

marcin (2010-08-10 19:13:58)


Ciekawy artykuB, mógBby[ poda przepis na najmniej ”szkodliwy” chleb, który mo|na przyrz dzi w domowych warunk-
ach? My[l , |e ciekaw rzecz byBby cykl artykuBów, w którym mo|na by przeczyta jak i z czego przygotowa najmniej
szkodliwe dla czBowieka dania.

Wojciech Majda (2010-08-10 19:34:12)


Mog opisa w jednym z nast pnych artykuBów. Du|o lepiej jednak chleba nie je[ :)
Tak na szybko:
IMO najmniej szkodliwe jest dobrej jako[ci mi so, organy, jajka, surowe masBo, Bój zwierz cy (od zwierz t karmionych
pastwiskowo). Je[li komu[ nie szkodzi to równie| surowe mleko równie| jest ok (mi niezbyt sBu| produkty mleczne
poza masBem i bardziej dojrzaBymi serami).
Z owoców polecam jagody, mirabelki, owoce ró|y, porzeczki. Najlepiej dzikie. Pózniej z wBasnego ogrodu borówki,
jagody kamczackie, truskawki...
Zwykle owoce jagodowe maj wi cej warto[ci od|ywczych ni| jabBka, gruszki, banany itp.

Wojciech Majda (2010-08-10 19:35:25)


Poniek d uto|samiam si z zasadami bloga ”PaNu”
Here is a 12- step list of what to do. Go as far down the list as you can in whatever time frame you can manage.
The further along the list you stop, the healthier you will be. There is no counting, measuring, or weighing. You are
not required to purchase anything specific from me or anyone else. There are no special supplements, drugs or testing
required.*
1. Eliminate sugar (including fruit juices and sports drinks) and all foods that contain flour.
2. Start eating proper fats - Use healthy animal fats or coconut fat to substitute fat calories for carbohydrate calories
that formerly came from sugar and flour. Drink whole cream or coconut milk.

596
3. Eliminate gluten grains. Limit grains like corn and rice, which are nutritionally poor.
4. Eliminate grain and seed derived oils (cooking oils) Cook with Ghee, butter, animal fats, or coconut oil.
5. Favor ruminants like beef, lamb and bison for your meat. Eat eggs and some fish.
6. Make sure you are Vitamin D replete. Get daily midday sun or consider supplementation.
7. 2 meals a day is best. Don’t graze like a herbivore.
8. Adjust your 6s and 3s. Pastured (grass fed) dairy and grass fed beef or bison has a more optimal 6:3 ratio, more
vitamins and CLA. A teaspoon or two of Carlson’s fish oil (1-2 g DHA/EPA) daily is good compensatory supplemen-
tation if you eat grain-fed beef or no fish.
9. Proper exercise - emphasizing resistance and interval training over long aerobic sessions.
10. Most modern fruit is just a candy bar from a tree. Go easy on bags of sugar like apples. Stick with berries and
avoid watermelon which is pure fructose. Eat in moderation.
11. Eliminate legumes
12. Eliminate all remaining dairy including cheese- (now you are ”Orthodox paleolithic”)
http://www.paleonu.com/get-started/

Strus Pedziwiatr (2010-08-10 22:07:59)


chleb.info- kopalnia wiedzy o zakwasie i pieczywie

marcin (2010-08-10 23:56:26)


Dzi ki za opis, a artykuB na pewno przeczytam je[li si pojawi ;)
A je[li chodzi o proponowane zasady od|ywiania i lista rzeczy, które ”mo|na” je[ to wydaje si dosy rygorystyczna
(np. 2 posiBki w ci gu dnia). Ci |ko byBoby spróbowa od|ywia si w taki sposób, przynajmniej je[li chodzi o mnie.
Pozdrawiam.

Wojciech Majda (2010-08-11 06:07:52)


@Stru[ P dziwiatr
Dzi ki za linka
@Marcin
Z tego co pami tam to autor zalecaB przestrzega co najmniej pierwszych 4 zasad - to i tak ju| ”zdziaBa cuda”.
Je[li Twoim gBównym zródBem energii b dzie tBuszcz nasycony albo jednonienasycony (czyli masBo, Bój zwierz cy, ja-
jka, kokos, oliwa z oliwek) a nie glukoza, to z czasem zmieni Ci si szlaki metaboliczne. Twój organizm nie b dzie
polegaB tak bardzo na glukozie. To za[ sprawi, |e nie b dziesz musiaB je[ tak cz sto, gdy| nie b dziesz miaB spadków
i wzlotów poziomu glukozy we krwi.
PrzykBadowo ja jadBem ostatni posiBek (kilka [liwek) okoBo 16. Teraz (14 godzin pózniej) nadal nie jestem gBodny.
Prawdopodobnie pierwszym daniem dzisiaj b dzie jajecznica z boczkiem (na 3 jajkach) + 50g masBa.

Wojciech Majda (2010-08-11 06:11:59)


Dodam jeszcze, |e je[li od|ywiam si w ten sposób, to ka|dego dnia chudn jakie[ 200-300 g co mi bardzo pasuje, bo
swego czasu troch zb dnego balastu nabraBem.

marcin (2010-08-11 10:19:45)


Z tym traceniem balastu to w moim przypadku jest minus, jestem dosy szczupBy i raczej wolaBbym przybra troch
na wadze jednocze[nie wicz c. Jak ma si taka dieta do uprawiania sportu / wiczeD fizycznych?

Wojciech Majda (2010-08-11 14:41:28)


Najlepiej b dzie jak poczytasz troch forum Dobra Dieta (link jest po prawej stronie).
Co do wiczeD fizycznych to wielu osobom pomaga (zwBaszcza na stawy), w przyrostach masy zapewne pomo|e
spo|ywanie sporej ilo[ci wysokiej jako[ci biaBka.
Wi kszo[ tradycyjnych Bowców - zbieraczy jest do[ umi [niona i szczupBa.

597
Ja trac tBuszcz;) a nie mas mi [niow .
Je[li zale|y Ci na przytyciu (tBuszczu) to najlepsza droga do tego to jedzenie du|ej ilo[ci olei ro[linnych +
w glowodanów prostych (cukier, miód, owoce, ciastka, biaBy chleb). Niestety tego typu jadBo nie jest zbyt zdrowe.

marcin (2010-08-11 18:29:06)


Nie nie, jak najbardziej zale|y na mi [niach ;) chodziBo mi raczej o to czy 2 posiBki dziennie i zawieraj ce gBównie
tBuszcze i biaBko wystarcz , |eby zaspokoi organizm wicz cego (chodzi o zapotrzebowanie energetyczne). Pozdraw-
iam.

Wojciech Majda (2010-08-11 19:41:54)


Raczej nie powinno by z tym problemu, gdy| 1 g tBuszczu zawiera okoBo 9kcal a 1g w glowodanów okoBo 4kcal. Zreszt
to tylko wytyczne - ka|dy organizm jest inny i ma inne potrzeby.

jako (2010-08-12 12:40:59)


Dla tych, którzy nie toleruj surowego mleka polecam robienie domowych jogurtów. Jest to nieskomplikowane, a
powstaBy jogurt zdrowszy i w wielu przypadkach taDszy ni| ten ze sklepu. Jest bardzo trwaBy, wi c mo|na zrobi co
jaki[ czas wi ksz porcj a potem przez par dni zjada . Z powodzeniem mo|e zast pi [mietan , a smakosze mog z
niego zrobi tzw. serek jogurtowy (da si nawet zrobi z tego sernik).
A co do chleba, to zdecydowanie z zakwasem. Zrobi zakwas Batwo, dba o niego te| nie problem. Jedynym problemem
mo|e by ewentualnie zaopatrzenie w m k |ytni , bo jest trudno dost pna. Chleb nawet z niewielkim dodatkiem
zakwasu jest du|o smaczniejszy. Od prawie roku co najmniej poBow pieczywa spo|ywanego przez rodzink piek ja
:)
Na pocz tku próbowanie receptur, wyrabianie ciasta, pieczenie to byB [wietny sposób na aktywny wypoczynek. W
efekcie przestaBo mi smakowa pieczywo ze sklepu. Potem okazaBo si , |e aby codziennie zajada wBasny chleb, to
trzeba po[wi ci temu wi cej czasu. No i bycie piekarzem ’z musu’ nie jest ju| tak fajne jak bycie piekarzem ’z
wyboru’. Rozwi zaniem byBa maszyna do pieczenia chleba - kilka minut na wrzucenie skBadników i reszta robi si
sama... Co prawda ksztaBt chleba z maszyny jest ’niestandardowy’ ale dla mnie to bez znaczenia - liczy si smak. W
Tesco byBy takie po 130zB, a potem na wyprzeda|y cena spadBa do 60zB - prawie za darmo. OkazaBo si |e na programie
standardowym (3 godz) [wietnie wychodzi te| chleb z dodatkiem zakwasu - wystarczy zmniejszy ilo[ ’przepisowych’
dro|d|y o poBow i doda w to miejsce par By|ek zakwasu. Co ciekawe, taki domowy chleb wychodzi taniej ni| ze
sklepu.
Po trzech godzinach mo|na si delektowa nagrod - pajd ciepBego jeszcze pszenno-|ytniego chleba z plastrami zim-
nego masBa prosto z lodówki ... mniam :)

Wojciech Majda (2010-08-13 10:54:55)


No jogurt w miar ok toleruj . Musz spróbowa jeszcze jak b d sobie radziB z produktami z surowego mleka -
podobno s lepsze.
Umiej tno[ci piekarniczych tylko pogratulowa jako.
Nie powiem, taki chlebek jest smaczny ja jednak porzuciBem próby robienia zdrowego chleba. Im wi cej czytam o
od|ywianiu tym bardziej uwa|am to okre[lenie z oksymoron.

jako (2010-08-13 11:27:29)


No có|, wielu (wi kszo[ ?) ludzi nie rezygnuje caBkiem ze swoich ulubionych potraw/zaj mimo [wiadomo[ci |e s
one niezdrowe.
Nawet je[li kto[ jest przekonany, |e dieta jaskiniowca jest najzdrowsza, to szansa na to, |e w peBni si do niej zastosuje,
jest pewnie mniejsza ni| 1:100.
My[l , |e raptowna zmiana diety mogBa by by wr cz szkodliwa. Pozostaje nam zatem modyfikowa j krok po kroku
w kierunku ideaBu.
W codziennej diecie mamy wiele rzeczy du|o bardziej szkodliwych ni| pieczywo. Eliminacj warto rozpocz wBa[nie

598
od nich. Pieczywo jest bardziej zakorzenione w naszej diecie i trudniej je wyeliminowa . Próba skBonienia kogo[ do
eliminacji pieczywa (a wBa[ciwie to wszystkich produktów z m ki) z diety jest niemal na pewno skazana na niepowodze-
nie :(
W tym kontek[cie zamiana pieczywa opartego na dro|d|ach i spulchniaczach na oparte na zakwaszonym cie[cie, jest
raczej drog w dobrym kierunku.
Jest jeszcze jeden aspekt: dieta powinna by urozmaicona. Dlatego nie s dz by ’jaskiniowiec’ musiaB caBkowicie
rezygnowa z chleba - pajda dwa razy w tygodniu raczej nie zaszkodzi, a b dzie dobrym urozmaiceniem jadBospisu.
Zreszt , nawet gdybym zrezygnowaB z chleba, to b d piekB dla reszty ’chlebo|ernej’ rodzinki, bo wiem |e to dla nich
zdrowsze, ni| pieczywo sklepowe :)

Wojciech Majda (2010-08-13 15:41:32)


Zgodz si z Tob . Ostatnio to gBównie ja w domu gotuj i prawie wszyscy jedz u mnie mocno na nut paleolityczn .
Nie s dz , |eby moja dieta byBa monotonna, bo jadam wiele rodzajów mi s i ryb. Do tego sporo dzikich owoców i
zieleniny, która ro[nie sezonowo na B kach i lasach wokóB mojego domu.

Wojciech Majda (2010-10-07 12:49:42)


Wkrótce b d próbowaB chleba z dodatkiem m ki z |oB dzi. Zobaczymy co z tego wyjdzie...

Co zrobi je[li mamy [ciek...rów melioracyjny w pobli|u naszej dziaBki? (2010-08-12 10:06)

Wielu wBa[cicieli nieruchomo[ci zapewne ma t ”przyjemno[ ”, |e ich dziaBka graniczy z rolniczym rowem
melioracyjnym których inna nazwa z racji jako[ci wody to [ciek. Mo|liwe nawet, |e taki rów przebiega przez
cz [ naszej dziaBki. Zwykle stanowi tylko wyl garnie komarów...

[1]
Rów melioracyjny mo|e stanowi cenny zasób - trzeba tylko umie go wykorzysta .
Co mo|na znalez w rowie melioracyjnym?
Woda w wielu rowach melioracyjnych zwykle jest mocno zanieczyszczona. W tym miejscu warto przytoczy
definicj zanieczyszczenia stworzon przez [2]Billa Mollisona - twórcy poj cia permakultura.

599
Zanieczyszczenie to surowiec znajduj cy si w nieodpowiednim miejscu lub nieodpowiednim
st |eniu

Jakie zanieczyszczenia zawiera zwykle woda w takim rowie melioracyjnym?

• azotany i azot w innych formach

• fosforany

• mikroelementy

• materi organiczn

• drobnoustroje chorobotwórcze

• [rodki ochrony ro[lin (ZOR) i ich pozostaBo[ci (herbicydy, insektycydy, fungicydy...)

Sk d w wodzie z rowu bior si te wszystkie substancje?


Zwykle s one pochodzenia rolniczego - w czasie intensywnych opadów deszczu du|a cz [ z u|ytego przez
rolnika nawozu jest wymywana z gleby i trafia do wód gruntowych lub rowów melioracyjnych.Drobnoustroje
chorobotwórcze najcz [ciej dostaj si do [cieków rolniczych z u|ywanych przez rolnika nawozów typu
gnojówka, gnojowica lub obornik.
Jak wykorzysta obecno[ rowu melioracyjnego z zanieczyszczon wod na nasza korzy[ ?
Z tego koktajlu trudno wykorzysta tylko ten ostatni skBadnik (ZOR). PozostaBe mog by cennymi zasobami
- wystarczy tylko ustawi odpowiednie elementy w odpowiednim miejscu, co wBa[ciwie jest istot projek-
towania permakulturowego :)
Tymi odpowiednimi elementami b d ro[liny, które maj du|e zapotrzebowanie na biogeny (pierwiastki takie
jak azot i fosfor)... Jedn z lepszych ro[lin do tego celu b dzie wierzba - mo|na b dzie j pózniej przerobi
na [cióBk , opaB, po|ywk dla grzybów jadalnych czy materiaB do ogrzewania kompostowego. W ten sposób
speBniona zostanie permakulturowa zasada - niech ka|dy element peBni co najmniej dwie funkcje.
Innymi ro[linami które mo|emy uprawia w okolicach rowu melioracyjnego to [3]|ywokost lekarski i pokrzywa
- mo|na nimi karmi zwierz ta, stosowa jako szybko rozkBadaj c si [cióBk lub robi z nich herbatki prze-
ciwko szkodnikom.

Jadalne ro[liny, które mo|emy uprawia w pobli|u rowu melioracyjnego.


Jest kilka ro[lin jadalnych, które maj du|e zapotrzebowanie pokarmowe:

• bez czarny (plantacje bzu czarnego nawozi si nawozami azotowymi w ilo[ci dochodz cych do 300 kg
na ha/rok)

• [liwy
600
[4]
Obficie owocuj cy czarny bez rosn cy w pobli|u rowu melioracyjnego. ZasBania mBodego orzecha
wBoskiego.
Dodam równie|, |e zaobserwowaBem kilka razy rosn cy nieopodal rowów melioracyjnych dziczki orzecha
wBoskiego. Du|a ilo[ wody i biogenów wpBynie zapewne korzystnie na tempo wzrostu, jednak najpraw-
dopodobniej orzech wBoski nie b dzie owocowa obficie.

Czy pestycydy w [ciekach s grozne dla zdrowia?


Kwesti na któr trzeba zwróci uwag s [rodki ochrony ro[lin (pestycydy) i ich pozostaBo[ci. Jakkolwiek
wyst puj one [ciekach, to nie stanowi one bardzo du|ego zagro|enia. Zdecydowana wi kszo[ [rodków
ochrony ro[lin (ZOR) stosowanych w rolnictwie dostaje si do ro[lin poprzez li[cie i inne cz [ci asymilacyjne
ro[lin a nie korzenie. Je[li jednak chcesz Drogi Czytelniku ”dmucha na zimne” uprawiaj wzdBu| rowów
melioracyjnych ro[liny, których nie b dziesz bezpo[rednio konsumowaB (wierzb , pokrzyw , |ywokost czy
czarny bez na jedzenie dla dzikich zwierz t)
Jak zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze w [ciekach?
Paradoksalnie specjalnie nie trzeba ich zwalcza - znikn one w konsekwencji zmniejszenia ilo[ci biogenów i
zwi kszenia ilo[ci tlenu w wodzie. Oznacza to, |e je[li chcemy oczy[ci wod musimy spo|ytkowa substancje,
które sprawiaj , |e ro[liny dobrze rosn .
Jakich ro[lin nie sadzi wokóB rowów melioracyjnych?
WokóB rowów melioracyjnych z zanieczyszczon wod nale|y unika sadzenia [5]ro[lin wi | cych azot (np.
oliwników, robinii akacjowej, olch...) - tego pierwiastka i tak jest zbyt du|o w zeutrofizowanej (prze|yznionej)
wodzie.
Podsumowuj c [ciek to dobre miejsce do uprawy wielu ro[lin o du|ych wymaganiach wodno-pokarmowych.
Nie do[ , |e b d nam lepiej rosBy, to sadz c je nieopodal rowów melioracyjnych przyczynimy si do
oczyszczenia [rodowiska wodnego.
Tysi ce zanieczyszczonych rowów melioracyjnych czeka na Was! Nie ka|cie im czeka ;)
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGOApDqdkhI/AAAAAAAAAfY/y4hRcOnCKOs/s1600/%C5%9Aciek.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wywiad-z-billem-mollisonem-tworca.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGOikPxHMcI/AAAAAAAAAfc/Kv6ITgT3l_s/s1600/Bez+czarny+na+bagnie.jpg
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html

601
Permakultura i woda cz.4 - jak szerokie powinny by swale i w jakiej odlegBo[ci od siebie
nale|y je kopa ? (2010-08-15 12:13)

Dla przypomnienia swale to rów wykopany na warstwicy. Innymi sBowy to rów wykopany dokBadnie w poprzek
spadku terenu (stoku). By swale byB wykopany równo wykorzystuje si nawet poziomice (np. wodne i/lub
laserowe).
Swale to struktura ziemna maj ca na celu spowolni spByw powierzchniowy wody. No ale ile
wBa[ciwie tych rowów nam trzeba? Skoro wiemy ju| jakie dokBadnie zadanie ma taki swale peBni mo|emy
przyst pi do ustalania wytycznych i obliczeD.
Je|eli chcemy zatrzyma spByw powierzchniowy wody to musimy wiedzie ile wody mo|e z danej powierzchni
spByn . Ile procent wody spBywa z danego terenu:

• Wybetonowana/wyasfaltowana powierzchnia 80-90 %

• GoBa gleba 20 -75 % ([rednia to 35-55 %)

• Trawnik/obszary trawiaste 5-35 % [rednia 10-25 %

• Rdzenna preria amerykaDska 6 %

• Las 15 %

Zatem mo|na si spodziewa , |e z ka|dych 600 litrów wody spadaj cych na m2 ([rednia opadów dla Polski)
okoBo 150 litrów spBynie z naszego trawnika a okoBo 500 litrów je[li dany teren jest wybrukowany.
Ile wody mo|e pomie[ci swale?
To oczywi[cie zale|y od jego wielko[ci. Zwykle swale maj ksztaBt trapezu. Wzór na obj to[ swale to to
(a+b)*h*0,5 - to powierzchnia przekroju swale (trapezu). Nast pnie dan wielko[ mno|y si razy dBugo[
swale. NajBatwiej jest operowa w metrach...
PrzykBadowy swale o szeroko[ci podstaw (1,5 m + 0,5 m) * 0,5 * 0,5 m . Po obliczeniach wychodzi, |e metr
bie| cy takiego swale b dzie w stanie zmagazynowa okoBo 0,5m3 wody. m3 wody to jest 500 litrów. Do
to ilo[ wody zmagazynowana przez sam swale. Dodatkow ilo[ wody (cho mniejsze) mo|e zmagazynowa
waB powstaBy z ziemi, któr wykopali[my...

[1]
Graficzne przedstawienie przekroju poprzecznego swalea.

Wcze[niej wspomniaBem ju|, |e w tym rowie woda nie ma sta ci gle - on ma przechwyci i zatrzyma wod ,
która spBywa... Ostatnio w czasie tragicznych nawaBnic spadBo nawet 190mm deszczu w ci gu 24 godzin
(niemal 1/3 [redniej rocznej!). Zatem opisany wcze[niej swale byBby w stanie zebra caB wod z okoBo 10
602
metrów powy|ej niego. W praktyce ilo[ przechwyconego przez niego wody byBaby wi ksza, gdy| ta ilo[
wody spadB w ci gu 24 godzin a nie minuty. Cz [ wody znajduj cej si w swaleu zd |yBaby wsi kn w
gB b gleby dostarczaj cy nowych mo|liwo[ci przechwytywania wody.
Co jak odlegBo[ kopa swale?
W zale|no[ci od klimatu swale kopie si co 10 - 20 szeroko[ci samego swale. W klimatach umiarkowanych*
mo|na kopa co 20 szeroko[ci w klimatach z deszczami monsunowymi lepiej co 10.
Je[li swale jest w |szy powiedzmy na szeroko[ szpadla (okoBo 20 cm) to taki swale dobrze jest kopa co
2 - 4 metrów. [2]Bardzo istotna jest równie| ilo[ materii organicznej w glebie - im jej wi cej tym swale
mo|na kopa w wi kszej odlegBo[ci od siebie. Wynika to z tego, |e materia organiczna ma spore wBa[ciwo[ci
sorpcyjne.

[3]

Wy[cióBkowana morela posadzona poni|ej malego swale’a (szerokiego na jeden szpadel).


Kolejn spraw jest kwestia czy mo|liwe i opBacalne jest przechwycenie caBej wody, która spadanie na nasza
posesj ? Mo|liwe tak, opBacalne.. raczej nie. Kto zagwarantuje, |e za 3 lata nie b dzie nawaBnicy tysi clecia
i nie spadnie 300 mm wody w ci gu 24h? Czy mam si przygotowa na to? Owszem mo|na, to kwestia tylko
ceny. Lepiej jednak by gotowym na to by nasze swale byBy w stanie przyj wod z maksymalnych opadów,
które wyst piBy na danym terenie w ci gu ostatnich 100 lat. Reszt wody niech przechwyci [4]materia
organiczna w glebie, bo mo|liwo[ci s du|e.
Na koniec par linków:
Ciekawe [5]badanie wskazuj ce, |e to nie wiek lasu (przynajmniej w przypadku mBodych lasów) a zawarto[
materii organicznej w glebie wpBywa na wielko[ spBywu powierzchniowego.[6]Drugie badanie dowodz ce,
|e w 95-100letnim lesie [wierkowym spByw powierzchniowy jest mniejszy ni| w [wie|o wyci tym lesie, ale
wi kszy ni| w 45 lesie. Te dwa badania potwierdzaj moje wcze[niejsze przypuszczenia - widne lasy (z dobrze
rozwini tym podszytem) s lepsze w retencjonowaniu wody ni| te o gorzej rozwini tym. najprawdopodobniej
oznacza to, |e dobrze zaprojektowane systemy agrole[nicze mog by w tym wydajniejsze ni| naturalne lasy!
Nasz umiarkowany klimat ostatnimi czasy wcale tego [7]umiarkowania jako[ nie ukazuje. :)
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGenhUhbZmI/AAAAAAAAAfg/Q9H50zOy2ec/s1600/Swale+obraz.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/05/maa-erozja-wodna-may-problem-duza.html
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGe51A97ikI/AAAAAAAAAfk/0IbrbcDvP2s/s1600/Wy%C5%9Bci%C3%B3%C5%
82kowana+morela+poni%C5%BCej+swale.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/05/maa-erozja-wodna-may-problem-duza.html

603
5. http://www.scipub.org/fulltext/ajas/ajas661043-1046.pdf
6. http://iahs.info/redbooks/a187/iahs_187_0291.pdf
7. http://boskawola.blogspot.com/2010/07/klimat.html

O krowie |ywicielce, [winiach i aminokwasach (2010-08-19 11:04)

Mimo, |e wpis jest w gruncie rzeczy o krowach najpierw zaczn od [wiD i maBego przypomnienia z dziedziny
biologii. :)
Czego [winie potrzebuj do wydajnego wzrostu?
Organizmy zwierz ce by rosn potrzebuj materiaBu budulcowego - biaBka. WBa[ciwie to niedokBadnie si
wyraziBem - zwierz ta (i ludzie) potrzebuj nie biaBka, a substancji z których to biaBko jest zbudowane
- aminokwasów. Cz [ z tych tych aminokwasów ludzie i zwierz ta s w stanie ”wyprodukowa ” we
wBasnym zakresie. Te aminokwasy nazywamy endogennymi. CiaBo czBowieka i [wini wytwarza je gBównie z
w glowodanów i innych aminokwasów.

[1]
Tak muskulatur trudno osi gn w naturalny sposób przyjmuj c nawet najlepszy zestaw
aminokwasów. Umieszczenie tej fotografii w cz [ci wpisu o [winiach to caBkowity zbieg
okoliczno[ci ;)
Aminokwasy, których ludzie i [winie nie s w stanie syntetyzowa (wytwarza we wBasnym organizmie) nazy-
wamy aminokwasami egzogennymi.
Aminokwasy egzogenne:

1. fenyloalanina (phenylalanine, Phe)

2. izoleucyna (isoleucine, Ile)

3. leucyna (leucine, Leu)

4. lizyna (lysine, Lys)


604
5. metionina (methionine, Met)

6. treonina (threonine, Thr)

7. tryptofan (tryptophan, Trp)

8. walina (valine, Val)

U dziecka nale|y jeszcze wymieni dwa aminokwasy:

1. histydyna (histidine, His)

2. arginina (arginine, Arg)

Je[li nie b dziemy dostarcza ich naszemu organizmowi mo|emy nabawi si ro|nych, nieprzyjemnych chorób
i symptomów zaczynaj c od zawaBu mi [nia sercowego (serce nie b dzie miaBo odpowiednich aminokwasów
by si regenerowa ) na wypadaniu wBosów i depresji koDcz c... W cywilizowanym [wiecie ludziom niedobór
tych aminokwasów nie grozi, chyba, |e s na dietach w których ilo[ biaBka jest zbyt maBa, jako[ tego
biaBka (zawarto[ aminokwasów egzogennych jest nieodpowiednia) lub dany czBowiek ma jakie[ inne prob-
lemy zdrowotne zwi zane z trawieniem i przyswajaniem biaBka.

[2]
Bieszczadzka krowa uzupeBniaj ca sw diet w li[cie i gaB zie krzewu.
U [wiD jest podobnie, jednak uwzgl dniaj c, |e |ywot przeci tnej [wini jest krótszy jakie[ 70-140 razy ni|
|ywot czBowieka problemów z niedoborem biaBka a| tak nie wida ... Czy mo|e wida , ale objawia si to
zwi kszon ilo[ci tBuszczu w ogólnej wadze [wini ipogorszeniem wspóBczynnika konwersji paszy (ile
kg jedzenia musi [winia spo|y by przybra kg na wadze). Je[li w paszy [wiD brakuje chocia|by jednego z
aminokwasów egzogennych do tego by zostaBo wytworzone biaBko strukturalne (np. mi [nie) to wi kszo[
paszy zostanie przetworzona na tBuszcz (sBonin ). Oczywi[cie nie ma w tym nic zBego je[li produkujemy [winie
na swoje potrzeby - sBonina od [wiD z wypasu pastwiskowego to tradycyjny, zdrowy tBuszcz u|ywany przez
naszych przodków od wieków. Jednak je[li produkujemy [winie na skal komercyjn , to du|a ilo[ sBoniny
nie jest po| dana. Po pierwsze spada tzw. mi sno[ [wini co obni|a cen mi sa w skupie. Jako konsumenci
wiemy, |e sBonina kosztuje okoBo 1-3 zB za 1kg a 1 kg ”mi sa” okoBo 12 zB i wi cej. Je[li doda do tego, |e
605
wytworzenie tBuszczu u [wini jest bardziej kosztowne ni| ”mi sa” to wiemy ju| dlaczego komercyjni hodowcy
unikaj otBuszczenia [wini jak ognia.Wynika to z tego, |e tBuszcz zawiera 9kcal na g a biaBko zawiera 4kcal
na g. Co wi cej pasze zawieraj ce du|o biaBka s du|o dro|sze ni| te w glowodanowe a ich kaloryczno[ jest
przecie| taka sama. Hodowca na otBuszczonej [wini traci zatem potrójnie...
W przypadku aminokwasów egzogennych wszystkie potrzebne s naraz - je[li b dzie brakowa
cho by jednego, biaBko z pokarmu nie zostanie wykorzystane efektywnie. Starszej daty podr czniki do bi-
ologii, dietetyki czy hodowli zwierz t dziel biaBko na peBnowarto[ciowe (zwierz ce) i niepeBnowarto[ciowe
(ro[linne). Z tymi aminokwasami jest jak z drewnian beczk do przetrzymywania wody. Mo|e by w 99
% ”sprawna” ale je[li b dzie brakowa jednej, w skiej deski caBa konstrukcja nie speBni powierzonego jej
zdania. Warto[ biaBka b dzie liczona do najmniejszego wspólnego mianownika - do tego aminokwasu egzo-
gennego, którego brakuje. Dalej porównuj c aminokwasy do beczki... Woda mo|e by magazynowana tylko
do poziomu najni|szej dziury w tej|e beczce. Nie jest istotne, |e beczka ma pojemno[ 500 l (dostarczamy
du|ej ilo[ci biaBka w ogóle) co natomiast jest wa|ne, to jak nisko jest najni|sza dziura (którego aminokwasu
egzogennego [wini brakuje).
Je[li chcemy hodowa [winie na pastwisku, to zwykle te aminokwasy, które s czynnikiem ograniczaj cym
wzrost [wiD (bo brakuje ich w runi pastwiskowej) to: lizyna, metionina, treonina i trypto-
fan.Teoretycznie mo|na by suplementowa |ywi c [winie [rut rzepakow lub soj , jednak ich sposób pro-
dukcji pozostawia wiele do |yczenia je|eli chodzi o warto[ od|ywcz tych dwóch ro[lin.
Krowa - potencjalne zródBo warto[ciowej paszy dla [wiD
Co maj te wszystkie wywody o aminokwasach i [winiach maj do krów?
Krowy mog dostarczy w bardzo du|ych ilo[ciach brakuj cych [winiom aminokwasów oraz dostarczy
lekkostrawnego pokarmu.
[3]We wpisie o drogich [winiach wspomniaBem o tym jak hodowane s [winie na szynk parmeDsk - maj
dost p do pastwiska oraz dostaj kasztany jadalne oraz serwatk . Zapewnia im to peBnowarto[ciow pasz
a oprócz tego smak uznawany przez znawców za wyborny, bardzo sBodki.
Zapewne Czytelnikom powoli krystalizuje si ju| pewien obraz. Krowa daje mleko, z mleka czBowiek robi
sobie masBo i sery. Resztki z produkcji (ma[lank i serwatk ) daje si [winiom do zjedzenia - stanowi to
peBnowarto[ciow pasz - nie potrzeba ju| soi GMO...
Jedna krowa mo|e dostarcza kilkadziesi t kilogramów paszy dla [wiD dziennie.
Wbrew pozorom mleko, ma[lanka i serwatka nie s jedynym po|ywienie dla [wiD, którego mo|e dostarcza
krowa. Inne potencjalne zródBo jadBa dla tych [wiDskich wszystko|erców to... krowie odchody.
Co dzieje si z ro[linami, które krowa spo|yje?
Z pokarmem poBkni tym przez krowy dzieje si wile ciekawych rzeczy. Przede wszystkim trzeba wiedzie ,
|e dla krów ro[liny nie s bezpo[rednim zródBem po|ywienia - by zwi kszy warto[ od|ywcz swej paszy
krowy wykorzystuj po[redników - bakterie. Krowy poprzez |ucie ro[lin zwi kszaj powierzchni na któr
mog dziaBa bakterie. Te bakterie trawi pokarm ro[linny po czym si rozmna|aj . Nast pnie krowa zjada
wst pnie przetrawiony pokarm ro[linny wraz z wszystkimi bakteriami. Krowa (a raczej rolnik j |ywi cy)
w przeciwieDstwie do [wini nie musi si martwi o to by konsumowaBa ona jakie[ aminokwasy egzogenne.
Wystarczy, |e b dzie przyjmowa odpowiedni ilo[ biaBka, wBókna oraz w glowodanów. WBa[ciwie to krowa
nie musi nawet spo|ywa du|ej ilo[ci biaBka - cz [ci po|ywienia, który bakterie w jej |oB dkach s w stanie
przerobi na biaBko mo|e by mocznik (zródBo azotu dla bakterii do produkcji biaBka). Znane s przypadki w
których du| cz [ diety krowy stanowiBy trociny, mocznik (zródBo azotu do syntezy biaBka przez bakterie)
oraz lizawka melasowo-mikroelementowa.
Dlaczego krowa mo|e spo|ywa |ywno[ niezawieraj c wszystkich aminokwasów egzogennych?
Poniewa| krowa stwarza w swoim |oB dku warunki do rozwoju bakterii, których po|ywienie mo|e nie zaw-
iera kompletu aminokwasów. Te bakterie s w stanie jednak wytwarza wszystkie aminokwasy egzogenne.
Gdy te si namno| krowa po prostu je ”zjada” przenosz c tre[ pokarmow do nast pnego |oB dka.

606
[4]
Krowie odchody stanowi cenn cho tani pasz dla [wiD.
Dlaczego odchody krowy mog stanowi pasz dla [wiD?
Zwinie s zwierz tami wszystko|ernymi. Natura daBa im zadanie bycia czy[cicielem [rodowiska. Oprócz tego,
|e jedz ro[lin i zwierz ta, to [winie spo|ywaj z wielkim uznaniem odchody innych zwierz t. Krowi obornik
skBada si w sporej cz [ci z niestrawionych cz [ci ro[lin oraz z bakterii. Te ostatnie za[ tak jak ju| wcze[niej
wspomniaBem zawieraj wszystkie aminokwasy egzogenne. Mog zatem stanowi cenny ”koncentrat
paszowy”. Dodatkowo je[li krowy |ywione s ziarnem, to cz [ ziarna przechodzi przez przewód pokarmowy
krów wBa[ciwie niestrawiona. W normalnych warunkach tego typu produkt by si zmarnowaB.
Korzy[ci ze stosowania odchodów krowich w |ywieniu [wiD.
Pierwsz , do[ oczywist korzy[ci jest stosowanie odchodów krowich jako zródBo energii dla [wini, drugie
to wspomniane wcze[niej biaBko i aminokwasy egzogenne. Trzeci korzy[ci |ywienia [wiD odchodami krów
to dostarczanie im mikroelementów oraz witamin, gBównie z grupy B (równie| B12).

Jaki procent [wiDskiej diety mog stanowi odchody krów?


FAO (agencja ONZ zajmuj ca si wy|ywieniem i rolnictwem) [5]opublikowaBa dane o eksperymencie
przeprowadzonym na Mauritiusie w 1976 r. w którym [winie karmione byBy w 40 % krowimi odchodami
w 40 % melas i w 20 % komercyjn mieszank paszow . Zwinie na takiej mieszance co prawda rosBy wolniej
ni| w grupie kontrolnej, ale hodowcy i tak osi gn li dobre wyniki ekonomiczne z powodu niskiej ceny takiej
mieszanki
.
W zale|no[ci od kilku czynników:

• wieku i diety krowy

• jak cz [ci diety [wiD maj stanowi odchody

• wieku [wiD

Jedna krowa mo|e dostarcza pokarmu w formie odchodów dla od 3 do 17 [wiD.


Jak zintegrowa mo|liwo[ od|ywiania si [wiD odchodami krów w szerszym systemie permakul-
turowym?
Je[li chcemy hodowa [winie i krowy na permakulturow modB mog zasugerowa tego typu rozwi zanie.
607
W pierwszym dniu na pastwisku wypasana jest krowa/krowy. Na drugi dzieD na pastwisko wchodz [winie -
b d jadBy korzonki i cz [ runi pastwiskowej. Trzeciego dnia mo|na na dan kwater pastwiska wysBa kury
- zjedz one spor cze[ paso|ytów wyst puj cych w odchodach [wiD i kur. Dodatkowo rozgrzebi je czym
przyspiesz ich rozkBad i dostarczenie zawartych w nich substancji ro[linom. W ten sposób wykorzystywane
jest wiedza dotycz ca holistycznego wypasu zwierz dzi ki czemu [6]nie dojdzie do nadmiernego wypasu
ro[lin na pastwisku oraz ilo[ niedojadów b dzie maBa.
Samo pastwisko mo|e by np. rzadkim [7]lasem pastwiskowym na którym rosn orzechy wBoskie,[8] kasztany
hybrydowe lub drzewka owocowe czy inne [9]drzewa paszowe. Ten system agrole[niczy powinien by osBoni ty
od wiatru odpowiednio [10]wysokim i g stym |ywopBotem.
Czy w ten sposób mo|na utuczy [wini bez zakupu paszy z zewn trz?
W chwili obecnej trudno powiedzie czy samo pastwisko + odchody krowie s w stanie zapewni peBni
wy|ywienia dla [wiD. Jestem skBonny przypuszcza , |e je[li dodamy do diety tych zwierz t orzechy wBoskie i
kasztany hybrydowe to [winie b d rosBy caBkiem przyzwoicie a my b dziemy mogli cieszy si tym, |e wiemy
co jadBo nasze jedzenie.

[11]
Dla nas koDski kaB to odchody - dla [wini smaczne i od|ywcze [niadanie/obiad/kolacja ;)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Czy [winie mo|na karmi odchodami innych zwierz t ro[lino|ernych?
Tak, [winie mo|na karmi odchodami innych zwierz t ro[lino|ernych np. takich jak koni, kóz, królików...
Bardzo dobrym zródBem |ywno[ci dla [wiD s odchody koDskie, gdy| konie trawi mniej wydajnie ni| krowy,
wi c ”koDskie jabBka” zawieraj wi cej nasion itp. bardziej kalorycznych elementów paszy.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzyv91o6_I/AAAAAAAAAfw/s_9_9JVx2K4/s1600/synthol1.jpg
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzxZTDRLiI/AAAAAAAAAfo/lJBCv619G0o/s1600/Krowa+w+Bieszczadach.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzxe9VMs7I/AAAAAAAAAfs/ZAIesM6KGfY/s1600/krowi+placek.JPG
5. http://www.fao.org/docrep/004/x6518e/X6518E03.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html#comments
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
11. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzzQ1zVvEI/AAAAAAAAAf0/6-8LHDq4fNc/s1600/%C5%81ajno_ko%C5%84skie.
jpg

608
Anonymous (2010-08-21 07:57:46)
No, Wojtek, musz przyzna |e to chyba najbardziej kontrowersyjna teoria na tym blogu. Porusza pewne tabu -
jedzenie odchodów traktowane jest jak dewiacja. A tu prosz , okazuje si |e jedzmy g... - miliardy much nie mog
si myli :)
No nic, gratulacje, lubi wszystko przy czym musz do siebie powiedzie hmmm :)
To nasze rozmowy o g... w Dziadowicach tak Ci natchn By? CzekaBem na wpis o tych batonach energetycznych co
si nie psuj , ale teraz sam si boj z czego one b d :)
Pozdrawiam
Adam K.

Wojciech Majda (2010-08-21 08:34:49)


Batony b d wkrótce :)
Rozmowy rzeczywi[cie byBy zródBem inspiracji, |eby tak naprawd ”wgB bi si w temat”.
Swoj drog kiedy[ zrobiono eksperyment (dobrowolny). Grupa wegan z anemi spowodowan deficytem witaminy
B12 miaBa wypi roztwór swoich odchodów. Poprawa byBa niemal natychmiastowa. Trzeba przyzna , |e to niezwykBe
po[wi cenie dla idei. Rzecz chyba godna szacunku ? :)
Nikogo jednak nie namawiam do jedzenia odchodów. Du|o przyjemniej i zdrowiej jest mie po[rednika w postaci [wini
:)

Anonymous (2010-08-22 13:54:40)


Jedzenie odchodów przez zwierz ta które my pózniej zjemy mo|e wyda si kontrowersyjne, ale... Ludzie nie s
[wiadomi co tak naprawd jedz . W rzezni z 1 kilograma mi sa robi si 2 kilogramy kieBbasy czy innych przetworów
mi sopodobnych i w dodatku nie produkuje si prawie |adnych odpadów... A to daje dwa wnioski:
- ludzie mog zje[ prawie wszystko (mam namy[li wszystkie elementy zwierz cia)
- ludzie mog zje[ wszystko, byleby nie wiedzieli co to (je[li jeszcze znajdziemy dobrego kBamce czytaj: marketingowca,
to ludzie b d je[ , mówi |e dobre i zdrowe...)
Ja jednak wolaBbym zje[ [winke karmion odchodami, ni| antybiotykami, sterydami czy hormonami... W Stanach
miaB miejsce przypadek, gdzie pracownikom Fast foodu serwuj cego kurczaki, urosBy piersi od jedzenia na koszt firmy...
Jak si pózniej okazaBo kurczaki na fermie byBy dokarmiane pasz z |eDskimi hormonami, aby lepiej rosBy.

Wojciech Majda (2010-08-22 17:58:08)


Solanki s du|o taDsze ni| mi so. Te| dlatego dodaje si do wielu w dlin czy produktów mi sopodobnych soj , bo:
-jest tania
-jest sucha wi c da si j nafaszerowa wi ksz ilo[ci solanki ni| mi so.
-z dodatkiem glutaminianu sodu smakuje niemal jak mi so.

Anonymous (2010-09-18 14:35:06)


PrzypomniaBa mi si metoda na orzecha wBoskiego:
Jak w ogrodzie macie orzech wBoski w odmianie o twardej Bupinie nale|y zasadzi obok niego drugiego orzecha wBoskiego
od strony poBudniowej. (Inne drzewa niech tnie rosn ). Ten orzech o zacienionej koronie b dzie miaB orzechy w
mi kszej Bupinie.

Ogrodnictwo partyznanckie (2010-08-20 11:10)

Dzikusy mniej pracuj - busz s leniwe.

609
Uprawa ogrodu na wzór Indian. (2010-08-22 14:24)

Niektóre plemiona i paDstwa Indian zarówno póBnocnoamerykaDskich jak i tych z Ameryki PoBudniowej miaBo
specyficzne podej[cie do uprawy ziemi. WBa[ciwie to wedBug europejskich standardów wiele plemion Indian
ziemi nie uprawiali - mi dzy innymi dlatego zwani byli przez biaBych dzikusami, bo jak|e to mo|na by
cywilizowanym nie uprawiaj c ziemi?
Podej[cie Indian charakteryzowaBo si poprawianiem warunków wzrostu przydatnym im (po[rednio lub
bezpo[rednio) dziko rosn cym ro[linom. W ten sposób zarz dzane byBy caBe ekosystemy...
W tym wpisie b d zbiorczo mieszkaDców obu Ameryk nazywaB Indianami, ”troch ” rzecz upraszczaj c
poniewa| ró|nice w rozwoju cywilizacyjnym mi dzy poszczególnymi paDstwami i plemionami byBy ogromne.
Podobnie jak dzisiaj Europejczycy (w sensie mieszkaDcy Europy a nie miBo[nicy Unii Europejskiej ;) wykazuj
ró|ny poziom rozwoju cywilizacyjnego. Japiszon z Londynu jak i chBop z moBdawskiej wsi ”zabitej dechami”
to dwie wspóBcze[nie wyst puj ce skrajno[ci. W niektórych rejonach Nowego Zwiata rozwini te byBo równie|
typowe rolnictw.

Co szczególnego robili Indianie co odró|niaBo ich sposób ”uprawy” ziemi od europejskiego?


Wiele ludów nie uprawiaBo ziemi w tradycyjnym tego sBowa znaczeniu (nie orali itp.) tylko poprawiaBo
warunki |ycia produktywnych ro[linom. Jak tego dokonywali?
Zwi kszali np. dost p do [wiatBa dla ro[lin owocowych, orzechowych czy daj cych bulwy je[li te tego
wymagaBy. Zwykle dokonywali tego poprzez usuni cie ro[lin nieproduktywnych czy takich, które nie dawaBy
im bezpo[rednio korzy[ci.

[1]

Zdj cie zaniedbanej gildii ro[linnej przed.

610
[2]
Zdj cie tej samej gildii po ”odchwaszczeniu” i rzuceniu chwastów jako [cióBk na ziemi .
Kolejnym sposobem w jaki Indianie zarz dzali ziemi jest poprawa warunków wodnych dla produktywnych
ro[lin. Zwykle robili to poprzez usypywanie drobnych waBów ziemnych lub ukBadaniu gaB zi czy pni drzew
w ten sposób, |e spowalniany zostawaB spByw powierzchniowy wody. Na podobnej zasadzie jak
Indianie w wielu miejscach wypalali w odpowiednim czasie (zwykle na pocz tku pory suchej) podszyt w lesie.
SprawiaBo to, |e po|ar dotykaB tylko podszyt i runo le[ne a nie niszczyB drzew. Po takim po|arze odrastaBa
bujnie ro[linno[ , co zapewniaBo wysokiej jako[ci pasz dla ”jedzenia jedzenia” czyli wszelkiej ma[ci jeleniom,
Bosiom, dzikom... MBode ro[liny s bardziej po|ywne, zawieraj chocia|by du|o wi cej biaBka ni| te stare,
zdrewniaBe. Oprócz tego, |e stwarzali w ten sposób [rodowisko dobre dla dziczyzny to jeszcze Batwiej byBo im
polowa , gdy| nie musieli przedziera si przez cierniste zaro[la.Czerwonoskórzy robili zatem co[ w rodzaju
ekstensywnie (niskonakBadowo) zarz dzanych [3]le[nych pastwisk dla dzikich zwierz t.
W jaki sposób mo|na wykorzysta wiedz o indiaDskim zarz dzaniu ziemi we wspóBczesnym
[wiecie?
Rdzenni mieszkaDcy obu Ameryk stosowali ro|ne techniki i metody, które byBy stosunkowo maBo czasochBonne
a dawaBy przyzwoite efekty. My równie| mo|emy nauczy si czerpa z ich wiedzy. Wi kszo[ z tych sposobów
nadaje si raczej do [4]permakulturowej strefy 3 i 4. PrzykBadowo je[li w lesie rosn dzikie maliny a wiemy, |e
maliny obradzaj najlepiej na zeszBorocznych p dach, to po owocowaniu w lipcu-sierpniu mo|na je przyci
- w przyszBym roku b d owocowa du|o lepiej. Podobnie mo|na przycina opuszczone, zdziczaBe jabBonie,
grusze... Sam zacz Bem si tak opiekowa kilkunastoma drzewami i nieokre[lon liczb krzewów w mojej
okolicy (3 orzechy wBoskie, z 5 mirabelek, 7 jabBoni, 3 grusze i z 6 wi[ni/czere[ni.)
Kolejn korzy[ci z dbania o dzikie drzewka, to zdobycie do[wiadczenia w przycinaniu. Lepiej wiczy jest
na darmowym materiale, ni| zdobywa wiedz kosztem zdrowia drogich drzewek owocowych.
Indianie równie| wycinali drzewa i krzewy, które zagBuszaBy ro[liny produktywne. Warto [cinki, gaB zie z
takiej przycinki rzuci pod drzewo produktywne - dzi ki temu poza zmniejszeniu konkurencji ze strony sil-
niejszego, ”bezu|ytecznego” drzewa czy krzewu dostarczymy ro[linie troch substancji od|ywczych a [5]grzy-
bom mikoryzowym dobrego pokarmu i [rodowiska.
Mo|na zatem powiedzie , |e rdzenni mieszkaDcy obu Ameryk[6] zarz dzali sukcesj ekologiczn - na swoj ,
zwierz t i natury korzy[ .
[EMBED]

Na koniec Badna, wpadaj ca w ucho piosenka :)


1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THEX0rdkfjI/AAAAAAAAAgA/NRp_GNe3Nlc/s1600/P1180044.JPG

611
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THEYGO2Z8EI/AAAAAAAAAgI/r7SQLLiDViI/s1600/P1180056.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zarzadzamy-sukcesja-ekologiczna-cz2.html

www.boskawola.pl (2010-08-22 17:37:56)


To wszystko bardzo ciekawe, Panie Wojtku i na pewno po|yteczne, ale z ”przyzwoito[ci ” tych efektów, to bym nie
przesadzaB! Ilu byBo Indian na terenie dzisiejszych Stanów przed Kolumbem? Milion, albo i to nie..? A ilu mieszkaDców
liczyBa Unia tu| po wojnie secesyjnej - kiedy nie u|ywano jeszcze przecie| ani ropy naftowej, ani nawozów sztucznych,
a rolnictwo byBo tym samym, starym, dobrym pBodozmianem, do którego i jutro lub pojutrze trzeba b dzie wróci ,
je[li si te zasoby nadmiernie skurcz ..? Jakie[ 30 - 40 razy wi cej, prawda..? Przy tym, nie mo|na powiedzie , aby
Indianie zostawiali sobie jakie[ rezerwy niewykorzystanych terenów - gdyby umieli wytworzy wi cej |ywno[ci, a tym
samym odchowa wi cej dzieci i uchroni si przed gBodem lub konieczno[ci toczenia wojen z s siadami ”o tereny
Bowieckie”, to by tak przecie| zrobili. Znakiem tego - nie umieli... A mam wra|enie, |e rolnictwo amerykaDskie po
wojnie secesyjnej miaBo wBa[nie ci gle jeszcze ogromne rezerwy dziewiczych terenów umo|liwiaj cych czysto ekstensy-
wny wzrost przy wykorzystaniu tych samych technik - i bez |adnego importu energii... My[l , |e przed Panem stoj o
wiele ambitniejsze zadania! Pokaza , jak mo|na by bez (takiego) zu|ycia ropy i nawozów wy|ywi t liczb ludno[ci,
jak [wiat osi gnie za lat 30 czy 40!

Wojciech Majda (2010-08-22 18:17:50)


Do[ ”przyzwoite” wyniki to np. okoBo 4 krotny wzrost ilo[ci owoców w porównaniu do caBkowicie dzikich terenów.
Jednocze[nie Indianie potrafili (nie wiadomo czy jako efekt uboczny czy [wiadomie?) utrzymywa i poprawia |yzno[
gleby w sposób caBkowicie zrównowa|ony. Rzecz, która przy wspóBczesnej wiedzy i technice rolnej w wielu miejscach
USA (Teksas, Newada, Arizona) si nie udaje!
Dzi ki Indianom w Ameryce PóBnocnej byBo 30-200 mln bizonów. W takim USA obecnie jest okoBo 90 mln krów przy
imporcie wielu pasz.
My[l , |e tego typu, indiaDsk produkcj |ywno[ci mo|na nazwa ”zrównowa|on ” (sustainable) a wyniki dziaBalno[ci
do[ przyzwoitymi (jak na tamte czasy).
Indianie mieli ró|ne ”rezerwaty” - byBy to [wi te miejsca natury religijnej, które obj te byBy tabu - np. mo|na byBo z
nich zbiera tylko zioBa itp.
Tutaj jeden link do poczytania w wolnej chwili:
(ciekawie zaczyna si od strony 10)
http://www.sacredland.org/PDFs/csr dl.pdf
Specjalistom ds. Indian nie jestem, ale z tego co mi wiadomo w momencie pierwszego kontaktu z biaBymi byBo ich w
Ameryce PóBnocnej okoBo 40mln ludzi. CaBkiem sporo...

Wojciech Majda (2010-08-22 18:25:05)


Pami tam, |e informacje, które Pan mi kiedy[ podaB o tym, |e za w takiej II RP wBa[ciwie |ywione byBo prawie tyle
samo ludzi ile teraz |yje w Polsce. GBówna zmiana, któr by trzeba byBo przeprowadzi by wy|ywi ludzi za 30-40
lat to sprowadzi wi cej ludzi na wie[. Jeden czBowiek nie jest w stanie ”obrabia ” bez paliw kopalnianych kilkuset
czy nawet kilkudziesi ciu ha jak to ma miejsce w chwili obecnej w USA. Wraz z podwy|k ceny |ywno[ci i wzrostem
pozapracowych kosztów uprawy ustali si pewnie nowa równowaga cenowa i b dzie opBaca si zatrudni wi cej ludzi
w rolnictwie.

www.boskawola.pl (2010-08-22 19:11:10)


Panie Wojciechu - 30 do 40 milionów to mogBo by w 1492 roku Indian w obu Amerykach B cznie. Z czego poBowa w
Meksyku, a reszta drugiej poBowy gBównie w Peru - tam, gdzie mieli najwy|ej rozwini te cywilizacje.
Prosz pami ta , |e nie mieli |adnych du|ych zwierz t hodowlanych (najwi kszym byBa lama), a to byBo gBówne

612
ograniczenie wydajno[ci ich sk din d bardzo pieczoBowitego, wsz dzie przypominaj cego ogrodnictwo - rolnictwa kopi-
eniaczego.

Wojciech Majda (2010-08-22 19:29:18)


Dane dla obu Ameryk mówi o ”do 100 mln”
Tu taki przykBadowy link.
http://en.academic.ru/dic.nsf/enwiki/620752
Zwierz t |adnych du|ych nie mieli, bo ich jeszcze paleolitycznie przodkowie je zjedli!
Swoj drog ciekawe czy ró|nica w psychice mi dzy turem a bizonem byBa na tyle du|a, |e nie daBoby si z niego
zrobi zwierz cia poci gowego...

www.boskawola.pl (2010-08-23 07:26:25)


Panie Wojtku, zwracam honor: w 1492 roku mogBo by Indian w caBej Ameryce PóBnocnej bez Meksyku, czyli w USA
i w Kanadzie nawet do 20 milionów (za: Jared Diamond, Strzelby, zarazki i uczeni, str. 183). Populacja stopniaBa do
okoBo miliona do momentu rozpocz cia intensywnej kolonizacji europejskiej tego kontynentu w drugiej poBowie XVII
w. na skutek epidemii.
Bizon to krewny |ubra, nie tura. {ubrów za[ i u nas nie udaBo si udomowi - cho za PRL byBy czynione w tym
kierunku powa|ne wysiBki! Hybryda |ubra z krow , czyli |ubroD, jako szybko rosn ca, a karmiona byle czym, miaBa
by odpowiedzi na ”problem mi sny”. A swoj drog , je[li wspóBcze[nie w Stanach jest tylko 80 mln krów, to post p
w tej materii jest zgoBa |aden! Ju| w 1910 roku mieli prawie 70 mln sztuk bydBa mi snego wg statystyk, które wBa[nie
odgrzebaBem...
To sk d si bior hamburgery...? Bo ludno[ przez ostatnie 100 lat przecie| zwi kszyBa si kilkukrotnie..? Niech Pan
nie mówi! Przerabiaj surowy mazut, tak..?

Wojciech Majda (2010-08-23 08:30:14)


My[l , |e co[ do rzeczy ma szybszy wzrost tych krów. Na diecie zbo|owo-sojowej rosn one szybciej zatem mimo
posiadania tylko kilkana[cie procent wi cej pogBowia ogólna produkcja woBowiny mogBa wzrosn du|o bardziej.
Krowa ”na paszach” ro[nie chyba jako[ 15 miesi cy a taka z pastwiska osi ga tak sam wielko[ w wieku okoBo 2 lat.
Co ciekawe na zdrowie tak szybki wzrost (na paszach sojowo-zbo|owych) krowie nie wychodzi dobrze. Jako[ nie mog
si powstrzyma od porównania tej sytuacji do ludzi. PrzykBadowo w[ród czarnej biedoty (najwi ksi beneficjenci
pomocy spoBecznej i zarazem najwi ksi konsumenci soi, bo soja jest skBadnikiem wielu programów |ywno[ciowych) 50
% dziewcz t w wieku 8 lat ma pierwsze objawy dojrzaBo[ci pBciowej!
Dziwnym zbiegiem okoliczno[ci jest to, |e w soi s (niby zdrowe) fitohormony, bardzo przypominaj ce w dziaBaniu
estrogen.

Wojciech Majda (2010-08-23 13:55:04)


ByBbym zapomniaB o mojej ulubionej ;) soi, która zapewne na pocz tku XX wieku nie stanowiBa elementu diety
Amerykanów. Ju| na pewno za[ izolatu biaBka sojowego nie dodawano do hamburgerów.
Pami tam, |e jak za mBodu jadaBem wegeburgery z ro|nych budek z fastfoodami, to ró|nicy w smaku jako[ specjalnie
nie czuBem...

jako (2010-08-23 14:39:16)


WBa[nie wróciBem z kilkudniowego odpoczynku na maBej dziaBce u rodziny.
W ramach relaksu próbowaBem kilka rozwi zaD ’permakulturowych’ zaadaptowa do potrzeb dziaBki.
Z ciekawszych do[wiadczeD mog wymieni próby (w koDcu udane) zrobienia wBasnego w gla drzewnego. Teoretycznie
w giel po nas czeniu moczem miaB sBu|y jako zacz tek dziaBkowego ’terra preta’, ale skoDczyB jako paliwo do grilla :)
Ale nie o tym chciaBem... Otó| jednym z najwi kszych problemów na niniejszej dziaBce (i na okolicznych te|), s
choroby drzewek owocowych. Czy poza wzbogacaniem gleby, permakultura ma tu jakie[ rady?

613
jako (2010-08-23 16:21:16)
Inny problem to dokuczliwo[ komarów.
Jakie ro[liny uprawia w pobli|u domu/altany, które skutecznie i dBugotrwale (a nie tylko np. w okresie kwitnienia)
odstraszaByby komary?

Wojciech Majda (2010-08-23 16:26:52)


Ograniczenie konkurencji mi dzy poszczególnymi ro[linami z tego samego gatunku, zmniejszenie ilo[ci szkodników w
ogóle (mszyce np. przenosz wirusy). Nale|y wybra dobre miejsce (brak zastoisk mrozowych), osBoni te od silnych
wiatrów, ale nie ”duszne”, odpowiednie przycinanie drzew.
Jest sporo czynników. Najwa|niejszymi jest jednak kwestia wzbogacenia gleby w mikroelementy.

Wojciech Majda (2010-08-23 16:36:40)


http://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/rosliny-odstraszajace -komary-id25.html
Tutaj spis kilku ro[lin. Nie testowaBem ich, chocia| sByszaBem du|o dobrego o ro[linie zwanej komarzyc .
Dobrym i trwaBym (cho dBugoterminowym dziaBaniem) jest zbudowanie/zakup budek na nietoperze. Jeden nietoperz
w czasie nocy jest w stanie zje[ okoBo 2000 owadów (tak, dwa tysi ce!) .

Anonymous (2010-08-25 16:12:57)


Witam
je[li chodzi o wzbogacenie gleby w materi organiczn to czy dobrym sposobem jest dostarczenie poci tych p dów
malin, maliny byBy opryskiwane przed zbiorem owoców, i jeszcze jedno pytanie czy mo|na stosowa gazetki reklamowe
popularnych marketów do [cióBkowania gleby chodzi mi o to czy farba mo|e mie negatywny wpByw na gleb

Wojciech Majda (2010-08-25 18:34:17)


Takie p dy s w porz dku. Skoro owoce byBy sprzedawane dla ludzi, to ”te troch ” pozostaBo[ci pestycydów nie
powinno stanowi problemu.
Gazety i ulotki to równie| dobry materiaB na [cióBk . Te nie [wiec ce rozkBadaj si szybciej ni| te l[ni ce. W cywili-
zowanych krajach nie u|ywa si ju| od kilkunastu lat oBowiu w farbach do papieru, wi c ten tusz nie powinien by
grozny.

Anonymous (2010-08-26 03:35:39)


Witam wszystkich :) bardzo ciekawych i przydatnych rzeczy si tu naczytaBam.
O ile wiem, ro[liny, których komary unikaj to: kwitn ca pelargonia, li[cie pomidora, jaskry, wrotycz pospolity, bylica
pioBun, czosnek niedzwiedzi, bazylia, biedrzeniec any|, cebula, orzech wBoski (prawdopodobnie równie| ruta).
Na oknie mo|na umie[ci spodki z plastrami cebuli, skór mo|na smarowa sokiem z li[ci bazylii lub wywarem z
li[cia orzecha wBoskiego gotowanego 10 min w occie jabBkowym(ostro|nie - samoopalacz :)) lub roztworem wodnym
witaminy b complex lub mieszank z 1 Ay|ki oliwy z oliwek z kilkoma kroplami naturalnego olejku aromatycznego
np: olejkiem any|owym, gozdzikowym, eukaliptusowym.

Wojciech Majda (2010-08-26 10:22:26)


No jest troch tych domowych sposobów :) Dzi ki Anonimowy.

Czym jest [cióBkowanie, jaki obszar wokóB drzewka wy[cióBkowa i czy lepiej jest [cióBkowa
czy posadzi ro[liny okrywowe? (2010-08-26 09:58)

DostaBem ostatnio od jednej z Czytelniczek bloga pytanie na maila. My[l , |e odpowiedz na nie mo|e by
tematem na caBkiem ciekawy wpis.

614
Panie Wojciechu, chcemy na naszej dziaBce o powierzchni 1,16 ha posadzi na jesieD kilkana[cie
drzewek owocowych. Niestety nie mamy wystarczaj cej ilo[ci sBomy by wy[cióBkowa caB dziaBk .
Dodam jeszcze tylko, |e w miejscu w którym b dziemy sadzi drzewka mamy gleb piaszczyst
V i VI klasy. W zwi zku z tym mam dwa pytania:

• Czy lepiej jest ziemi wokóB drzewka wy[cióBkowa czy lepiej jest pozwoli rosn dookoBa
drzewka ro[linom wspieraj cym?
• Jaka powierzchni wokóB drzewka owocowego nale|y wy[cióBkowa ?
B d wdzi czna za odpowiedz.
Pozdrawiam Hania*

*Lekko przeredagowaBem i skróciBem list Pani Hani


By Czytelnicy mogli lepiej zrozumie odpowiedz, któr udzieliBem Pani Hani najpierw napisz [1] par sBów
o [cióBkach i dlaczego w ogóle si [cióBkuje gleb .

Co to jest [cióBkowanie?
ZcióBkowanie to nic innego jak stosowanie jakiego[ materiaBu w celu przykrycia gleby. Inna nazwa na
[cióBkowanie to mulczowanie lub (z angielska ;) mulchowanie.
Po co [cióBkuje si gleb ?
Zapewne powodów dla których [cióBkuje si gleb jest tyle ile ogrodników, przedstawi jednak te najpopu-
larniejsze:

• ograniczenie wzrostu chwastów

• zagBuszenie chwastów

• ograniczenie wyparowania wody z gleby

• zwi kszanie poziomu materii organicznej w glebie (tylko [cióBki pochodzenia organicznego)

• zwi kszenie poziomu mineraBów w glebie (gBównie [cióBki z m czek skalnych)

• zwi kszenie |yzno[ci gleby ([cióBki pochodzenia naturalnego)

• ch [2]posiadania grzybów jadalnych w ogrodzie

• estetyka

ZcióBkowanie zatem to bardzo przydatna technika. Ich dziaBanie jest kompleksowe - dziaBaj na wielu
poziomach.
Dlaczego [cióBkowanie jest korzystne dla ro[lin?
ZcióBka tworzy swego rodzaju warstw izolacyjn przed sBoDcem - dzi ki temu powierzchnia gleby tak szy-
bko nie oddaje wody. Gdyby jednak powierzchnia gleby wyschBa[3] siBy kapilarne podci gaByby wod z
gB bszych poziomów gleby co sprawiBoby, |e ilo[ wody dost pnej ro[linom znacznie by si zmniejszyBa.
Uwzgl dniaj c fakt, |e na wi kszo[ci obszaru Polski opady deszczu s niewystarczaj ce dla optymalnego
plonowania wi kszo[ci ro[li, jest to istotny czynnik wpBywaj cy na szybko[ i tempo wzrostu ro[lin.
Drugi sposób w jaki [cióBka przyczynia si do lepszego plonowania ro[lin to ograniczenie ilo[ci [4]chwastów.
Mimo, |e wi kszo[ chwastów to [5]dynamiczne akumulatory i s w sadzie czy ogrodzie na dBu|sz met
przydatne, to ich nadmierny wzrost przyczynia si do ograniczenia wzrostu ro[lin i w konsekwencji plonów.
Przyczyn tego zjawiska jest zmniejszenie dost pnej ilo[ci wody oraz Batwo przyswajalnych mineraBów dla
615
ro[lin ”produktywnych”. PrzykBadowo bujnie rosn cy mniszek lekarski na 1 ha sadu posiada w swojej
biomasie okoBo 64kg azotu. To okoBo 1/2 rocznego nawo|enia azotem stosowanego w komercyjnych sadach
jabBoniowych. Je[li ten azot b dzie w okresie od marca - czerwca niedost pny dla ro[lin ”produktywnych”
(czyli nie b dzie w glebie w Batwo dost pnej dla po| danych przez nas ro[lin formie a b dzie w tkankach
mniszka) to tempo wzrostu wegetatywnego (gaB zi i li[ci) mBodych jabBoni obni|y si .
Kolejn korzy[ci ze stosowania [cióBek, tym razem dotyczy to mulczy organicznych (pochodz cych od |ywych
skBadników przyrody i posiadaj cych w swoim skBadzie w giel np. wióry czy sBoma) jest zwi kszenie poziomu
materii organicznej w glebie. ZcióBkowanie to po prostu najlepszy sposób na zrobienie tego w [6]szybki sposób
na maBej powierzchni.
Je[li do [cióBkowania u|yjemy ró|nego rodzaju [7]tBucznia lub grysu bazaltowego to powoli uwalniane z niego
mikroelementy zasil gleb w potrzebne ro[linom do prawidBowego wzrostu skBadniki.

[8]
To drzewko owocowe skorzystaBoby bardzo na ograniczeniu konkurencji wokóB niego. Zci cie
wi kszo[ci ro[lin wokóB niego, wy[cióBkowanie kartonem i sBom pomogBoby bardzo w jego
wzro[cie.
Jaki obszar wokóB drzew i krzewów owocowych nale|y [cióBkowa ?
Obszar wokóB drzewa czy krzewu, który musimy wy[cióBkowa zale|y od gleby w jakiej sadzimy nasze drzewa.
Skoro celem [cióBkowania jest zapobie|enie wyparowaniu wody ze strefy korzeni ro[lin musimy wiedzie jak
daleko si gaj korzenie ro[lin. W glebach ci |kich i tych bardziej |yznych korzenie drzew si gaj zwykle
do okoBo 1,5 raza promienia korony. PrzekBadaj c to na konkretny przypadek... Je[li sadzimy drzewko o
promieniu korony 0,5m (do[ spore drzewko) to dobrze jest wy[cióBkowa gleb wokóB drzewka w promieniu
0,75 m. Na glebach l|ejszych (piaszczystych) i mniej |yznych lepiej korzenie ro[lin si gaj nawet od 3 do 7
razy promienia korony! Teoretycznie zatem dobrze byBoby drzewko z poprzedniego przykBadu wy[cióBkowa
w promieniu okoBo 1,5 m.

Dlaczego drzewa i krzewy owocowe na glebach piaszczystych trzeba mocniej [cióBkowa ?


Drzewa i krzewy na glebach lekkich wymagaj wi cej [cióBkowania gdy| ich system korzeniowy jest rozle-
glejszy. Jest on taki poniewa| gleby lekkie gorzej ”trzymaj ” wod i substancje mineralne ni| gleby ci |sze.
Ro[liny musz zatem wi cej energii zainwestowa w budow rozlegBego systemu korzeniowego by zrekom-
pensowa sobie to, |e rosn na gorszym stanowisku. Dzi ki takiemu rozlegBemu [cióBkowaniu stworzymy
korzystne warunki do rozwoju grzybów mikoryzowych - niezwykle wa|nym sprzymierzeDcom ogrodnika eko-
logicznego na sBabych glebach.
616
[9]
Kukurydza uprawiana bezorkowo.
Czy drzewa owocowe zawsze musz by [cióBkowane?
Generalnie nie. Zreszt na [cióBkowanie dwudziestoletniego orzecha wBoskiego, kasztana jadalnego lub jabBoni
na siewce antonówce wymagaBoby posiadania niezwykle du|ej ilo[ci materiaBu na [cióBk . ZcióBka jest na-
jbardziej po| dana w pierwszych kilku latach |ycia drzewa. Z czasem drzewa b d wytwarza swoj wBasn
[cióBk . Starszym i wi kszym osobnikom trawa i chwasty a| tak bardzo nie szkodz , cho zawsze ograniczaj
w jakim[ stopniu plony owoców/orzechów.
Zatem odpowiadaj c na pytanie czy lepiej jest [cióBkowa czy pozwoli rosn ro[linom wspieraj cym musz
udzieli wymijaj cej odpowiedzi: to zale|y. Od bardzo wielu czynników. PrzykBadowo je[li naszym celem
jest uzyskiwanie wysokich plonów z danego obszaru (nie tylko ro[lin) i mie pewno[ jaki[ ”plonów”, to
mo|emy chcie mie niektóre chwasty. Rosn cy w sadzie czy le[nym ogrodzie mniszek lekarski czy perz mo|e
by warto[ciow i wysoce po| dan pasz dla zwierz a nie jakim[ chwastem. A |e obni|y to troch tempo
wzrostu drzewek owocowych? No có|... [10]bezpieczeDstwo, zdrowie i ró|norodno[ ”kosztuj ”.
Z czasem, gdy drzewka i krzewy ju| troch podrosn mo|na doda wi cej ro[lin, które b d teoretycznie
konkurowa z dojrzaBymi drzewami i krzewami. Dzi ki temu, ze stworzymy gildie ro[linne [11]le[ny ogród
b dzie bardziej przypominaB [12]naturalny ekosystem.
Mam nadziej , |e ten wpis cho troch pozwoliB zrozumie t do[ niejednoznaczn i skomplikowan kwesti .

A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/permakultura-i-scioki-czyli-jak-robic.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/07/wodny-paradoks-susza-po-powodzi-i-jak.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-gleba-jak-podniesc.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
8. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THYarBxgKkI/AAAAAAAAAg4/g32vXYyfCLk/s1600/P1180044.JPG
9. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THYeV57zmwI/AAAAAAAAAg8/ARuq80slXSU/s1600/corn_no_till.jpg
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/permakultura-i-zwierzeta-cz3-pewnosc.html
11. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-traktujesz-swoj-ogrodgospodarstwo.html

617
Jola (2010-08-26 11:51:26)
Bardzo dziekuje za kolejny bardzo przydatny wpis:)

Wojciech Majda (2010-08-26 16:40:56)


Równie| dzi kuj za dobre sBowo. Najlepszym podzi kowaniem b dzie jak zaspamujesz znajomych linkami do tego
czy innych lubianych przez Ciebie postów ;)

jako (2010-08-27 15:29:55)


Jak rodzaj [cióBki organicznej (dokBadniej chodzi mi o trociny) wpBywa na pH gleby?
SpotkaBem si z opini , |e nie wszystkie rodzaje trocin mo|na sypa , bo mo|na zbytnio zakwasi gleb .
Czy niepo| dane domieszki w kartonie (bo nie jest on z reguBy produkowany z my[l o [cióBkowaniu ’zdrowej |ywno[ci’)
nie zanieczyszcz gleby?

Wojciech Majda (2010-08-27 19:00:19)


Trociny zwBaszcza drzew iglastych mog obni|a pH.
Je[li dasz grubsz warstw (5 cm i wi cej) jakichkolwiek trocin (nie wa|ne czy z drzew iglastych czy li[ciastych), to gdy
zmokn ”sklej si ” i wytworzy si warunki beztlenowe w [rodku tej masy. Wtedy mo|e doj[ do fermentacji (rozkBadu
beztlenowego) tych trocin, jednym z produktów które powstaj podczas tego procesu (nie wiem czy w trakcie samej
fermentacji) to ró|nego rodzaju kwasy organiczne (kwas octowy, propionowy i masBowy). Te substancje wydzielaj
do[ obrzydliwy, kwa[ny fetor.
Oprócz w tpliwych wra|eD zapachowych substancje te wpBywaj zle na wzrost ro[lin oraz taka warstwa trocin blokuje
dost p tlenu do strefy korzeni ro[lin.
Ja bym si substancjami zawartymi w kartonach nie martwiB. Co innego je[li byBy w nich przechowywane jakie[ pode-
jrzane substancje (termometry rt ciowe, |arówki energooszcz dne, jarzeniówki, grozne chemikalia itp.) wtedy lepiej
zachowa ostro|no[ . natomiast nie mam |adnych problemów z u|ywaniem gazet, normalnych kartonów itp.

Wojciech Majda (2010-08-27 19:03:15)


PrzypomniaBo mi si , |e w trakcie ostatniego kursu jeden z uczestników powiedziaB mi, |e jego znajomy maj cy kom-
post z d|d|ownicami kalifornijskimi gdy |ywiB je ”[liskim” papierem to nie miaBy si najlepiej.

jako (2010-08-28 09:54:43)


Temat trocin ci gn , bo mam dost p do tego surowca i chciaBbym go maksymalnie wykorzysta .
Tak grubej warstwy (5cm) nie planowaBem wysypywa , a gdybym ju| musiaB, to domieszka grubszych, pokr conych
wiórów powinna poprawi przepuszczalno[ warstwy.
GBównym celem jest zwi kszenie ilo[ci materii organicznej w glebie (dziaBka jest na glebach piaszczystych). Dlatego
zale|y mi na jak najszybszym rozkBadzie, st d u|ycie drobnych trocin zamiast wiórów. Trociny nas czyBem roz-
cieDczonym moczem - dodatek azotu powinien chyba przyspieszy rozkBad. Z ryzykiem zakwaszenia próbowaBem sobie
poradzi tak, |e domieszkowaBem mokre trociny niedu| ilo[ci popioBu drzewnego z paleniska (zawiera du|o KOH
no i chyba sporo mikroelementów). Obawiam si jednak troch , |e silne dziaBanie popioBu spowolni rozwój grzybów
rozkBadaj cych drewno ...
Na razie wy[cióBkowaBem t mieszank niewielki kawaBek dziaBki i za jaki[ czas sprawdz efekty.
Zastanawiam si jednak, czy dBugotrwaBe stosowanie takiego [cióBkowania (bo gleba jest uboga) nie zaszkodzi?
Ph da si jako[ kontrolowa kwasomierzem glebowym, ale czy s jeszcze jakie[ negatywne efekty uboczne intensywnego
i dBugotrwaBego [cióBkowania?

Wojciech Majda (2010-08-28 10:35:39)


Ogólnie rzecz bior c jako skoro masz gleb piaszczyst , to powinno Ci zale|e na tym by materia organiczna rozkBadaBa
si POWOLI. Tzn. w tempie w którym b dzie dochodziBo do jej akumulacji (nagromadzenia). W glebach piaszczystych

618
materia organiczna (M.O.) i tak rozkBada si szybko z powodu dobrego natlenienia.
Zwykle tempo rozkBadu M.O. warto przyspiesza je[li gleba czy Ty (w sytuacji gdy zajmujesz si upraw komer-
cyjn ) potrzebujesz skBadników mineralnych zawartych w tej M.O. Je[li mo|esz dostarcza skBadniki mineralne POZA
[cióBk , to lepiej jak M.O. b dzie rozkBada si wolno, bo wtedy M.O. w glebie b dzie wzrastaB. Z czasem taka [cióBka
przyci gnie grzyby i one b d mineralizowa (”rozkBada ”) skaB macierzyst i dostarcza ro[linom mineraBów za-
wartych w glebie (a nie tylko ze [cióBki).
Czy wytBumaczyBem to w miar zrozumiale, bo nie jestem pewien?
To w sumie dobry temat na nowy post. Dzi ki za ciekawe pytanie. Pozdrawiam

jako (2010-08-28 21:59:27)


Celem jest zarówno szybkie dostarczenie ro[linom potrzebnych naturalnych (wi c raczej bez nawozów sztucznych)
skBadników, a jednocze[nie rozpocz cie dBugoterminowego zwi kszania MO.
Inaczej mówi c, potrzebuj osi gn szybki efekt by przekona wBa[cicieli, do dBugotrwaBego stosowania [cióBkowania.
Wiem - próbuj zje[ ciastko i mie ciastko :)

Wojciech Majda (2010-08-29 06:26:25)


S k w tym jako, |e trociny w sumie praktycznie nic nie maj poza bardzo maBa ilo[ci potasu i [ladow ilo[ci mikroele-
mentów. Same w sobie trociny jakiego[ niesamowitego efektu nie wytworz (w szybkim tempie). SkBadniki nawozowe
dobrze jest dostarcza w innej postaci ni| trociny (np. dodatek do [cióBki [cinków traw, pokrzyw, |ywokostu itp.).
Je[li chcesz zje[ ciastko i mie ciastko to dobry materiaB na permiaka z Ciebie ;)

jako (2010-08-29 09:12:11)


PopióB drzewny powinien dostarczy sporo makro- i mikroelementów oraz zapobiec zakwaszeniu gleby, mocz powinien
dostarczy azotu, którego brak w popiele. Tyle teoria - ale praktyka jest wa|niejsza, dlatego szukam opinii praktyków
:)
Mam nadziej , |e trociny + azot z moczu dadz dobr po|ywk dla grzybów mikoryzowych. Swoj drog , czy da si
jako[ ’zarazi ’ grzybni takie trociny? I tu wBa[nie moja obawa, czy zaprawienie popioBem trocin nie utrudni rozwoju
grzybni.
No i inne wa|ne pytanie, czy dBugotrwaBe, intensywne stosowanie takiej mieszanki nie zaszkodzi ro[linom/glebie.
Na razie wy[cióBkowaBem testowy fragment w rogu dziaBki, pod malinami. Ro[linom na razie to nie zaszkodziBo, b d
kontrolowaB tempo rozkBadu [cióBki. No i czeka mnie zakup miernika Ph.

Wojciech Majda (2010-08-29 12:48:34)


Na moim poletku do[wiadczalnym nie wyst piBy jakie[ problemy z nadmiarem nawo|enia popioBem, ale szczerze mówi c
jako[ specjalnie du|o tego nie u|ywaBem. Teoretycznie taki popióB ma wBa[ciwo[ci ”dezynfekuj ce” wi c mo|e troch
przeszkadza w wytworzeniu si grzybni. WymagaBoby to jednak naprawd sporej ilo[ci tego popioBu.
W popiele jest troch fosforu, sporo potasu i gdzie[ z 30 % tlenku wapnia, wi c je|eli nie przesadzisz z podniesieniem
pH gleby, to wszystko powinno by ok.
Mieszanka, któr stosujesz jest dobra. Kwestia tylko wBa[ciwych proporcji :)
Trociny mo|na zaszczepi grzybni grzybów jadalnych. Najpierw jednak trzeba by je wysterylizowa . Takie bez steryl-
izacji maj sporo innych zarodników. Zwykle grzyby w ten sposób hoduje si w podziurawionych workach foliowych.

Jak wytwarza domowym sposobem naturalne suplementy diety cz.1 Witamina D.


(2010-08-28 11:28)

CzBowiek ”tworzyB si ” przez wi kszo[ czasu w miejscu do[ sBonecznym - w Afryce. O ile historia naszego
gatunku (Homo sapiens sapiens) si ga okoBo 200 tys. lat, to czBowiek nie wyskoczyB z konopi, ale powstaB z
innego gatunku zwierz t czy... istot. Nasz powstaBy okoBo 2 mln lat temu prawdopodobny przodek - czBowiek
619
zr czny (Homo habilis) równie| zamieszkiwaB sBoneczny Czarny L d.
Eksodus ludzi z Afryki nast piB prawdopodobnie okoBo 100 tys. lat temu. Pocz tkowo równie| zajmowali[my
miejsca sBoneczne Bliski Wschód, Azj , Australi . Europa zostaBa skolonizowana przez ludzi stosunkowo
pózno - okoBo 40 tys. lat temu.
Po co te wszystkie dane i wyliczenia?
ChciaBem Czytelnikom pokaza , |e przez wi kszo[ czasu czBowiek przebywaB w miejscach o wysokim
nasBonecznieniu. Wysokie na[wietlenie póBnagich ciaB powodowaBo wysok dzienn produkcj witaminy D
przez skór . Ta za[ [1]potrzebna jest m.in. do wchBaniania wapnia z po|ywienia (ochrona przed krzywic i
osteoporoz ), prawidBowego dziaBania systemu immunologicznego (obronnego), ochrony przed chorobami au-
toimmunologicznymi (artretyzm, toczeD, [2]stwardnienie rozsiane) i chorobami degeneratywnymi (próchnica,
osteoporoza..). W skrócie witamina D jest bardzo wa|na dla zdrowia.
Ile witaminy D jest wytwarzane podczas opalania?

[3][Kobieta+w+bikini.jpg]
Ta sympatycznie wygl daj ca kobieta cieszy si z syntezy witaminy D

Skóra biaBej kobiety w bikini w ci gu 15 - 30 minutowego opalania w lecie w okolicach godziny 12 w poBudnie
wytwarza okoBo 10.000 (dziesi tys.) I.U. witaminy D. Warunkiem prawidBowej syntezy witaminy D
przez skór jest nie u|ywanie kremów do opalania.
Ile wynosi okres póBtrwania witaminy D?
Czas poBowicznego rozpadu (czas jaki mija a| poziom witaminy D we krwi zmniejszy si o poBow ) wynosi
od [4]15 dni do[5] miesi ca.
Czy czBowiek jest w stanie wytworzy odpowiedni ilo[ witaminy D w okresie od jesieni do
wiosny opalaj c si ? W Polsce jest to niemal niemo|liwe (chyba, |e kilkana[cie dni w ka|dym miesi cu
sp dzamy pod równikiem lub na
poBudniowej póBkuli) gdy| intensywno[ promieniowania sBonecznego jest niewystarczaj ca a k t padania
promieni sBonecznych bardzo niekorzystny.
Jakie dawki witaminy D s zalecane przez gBówny nurt medycyny i dietetyki?

WspóBcze[nie zalecana dawka 400 I.U.(jednostek mi dzynarodowych) witaminy D dziennie wystarcza by


zapobiec krzywicy u dzieci. Jednak nie jest to odpowiednia dawka by osi gn peBni korzy[ci z posiadania
wysokiego poziomu tej witaminy. Wiele badaD wskazuje, |e dzienn zalecan dawk powinno si podnie[
nawet [6]kilkunastokrotnie.
Do[ ciekawe jest spostrze|enie, |e [7]dzienna zalecana dawka witaminy D wynosi 1/25 tego co nasz orga-
nizm wytwarza podczas krótkiego opalania. Je[li doda si do tego, fakt, |e nasi przodkowie sp dzali pod
afrykaDskim sBoDcem kilka godzin dziennie to zdrowy rozs dek ka|e kwestionowa zalecan przez gBówny
nurt dawk uznan za po| dan . To nie pierwszy i ostatni raz gdy mainstreamowe zalecenia s delikat-
nie mówi c... nieoparte na racjonalnych przesBankach. Podobnie jest w przypadku jedzenia[8]”zdrowego”
chleba z peBnego przemiaBu oraz [9]ro[lin str czkowych.
Pokarmy bogate w witamin D
WBa[ciwie to ”normalna” |ywno[ nie jest szczególnie bogatym zródBem witaminy D. Nie mo|e to dziwi ,
poniewa| czBowiek i jego przodkowie wi kszo[ (w ewolucyjnej skali) czasu sp dziB w sBonecznej Afryce i nie
musiaB polega na jedzeniu jako zródle witaminy D. Miejsce zamieszkania oraz dieta przeci tnego Polaka nie
zapewnia wi kszo[ci ludzi odpowiedniego poziomu witaminy D.
Oto kilka polecanych produktów stosunkowo bogatych w witamin D. PeBn list przebadanych, bogatych w
witamin D produktów znajdziesz[10] tutaj.

620
• 1 By|eczka od herbaty (4g) oleju z w troby dorsza - 414 I.U.

• 100 g makreli - 345 I.U.

• 1 [ledz (28g) - 460 I.U.

• 1 jajko - 25 I.U.

• 100 g pieczarek - 14 I.U.*

*Grzyby to jedyne wegaDskie zródlo witaminy D, choc wyst puje ona tam w formie D2 a nie w lepiej przyswa-
jalnej formie D3. O grzybach napisz dalszej cz [ci artykuBu.

Jak zwi kszy ilo[ witaminy D w po|ywieniu?


Mimo, |e |ywno[ nie jest najlepszy zródBem witaminy D istniej sposoby by wyprodukowa |ywno[ o
wi kszej jej zawarto[ci. By zwi kszy zawarto[ witaminy D w zwierz tach czy produktach zwierz cych,
które potem my b dziemy spo|ywa nale|y:

• dostarcza zwierz tom pasze bogat w witamin D

• umo|liwi dost p do sBoDca lub[11] na[wietla promieniami UV B

Wida zatem, |e jednym z lepszych sposobów na produkcj |ywno[ci bogatej w witamin D jest chowanie
zwierz t na pastwisku. PrzykBadowo kury z wypasu pastwiskowego [12]daj jajka trzy do sze[ciu razy bo-
gatsze ni| kury z chowu przemysBowego.Skoro kura wi kszo[ dnia sp dza na sBoDcu a nie w ”fabryce jajek”,
to nic dziwnego, |e warto[ biologiczna takich jajek jest wy|sza.
Mleko od krów, które przebywaj na pastwisku jest równie| nieznacznie bogatsze w witamin D ni| mleko
od krów przebywaj cych caBy dzieD w oborze. Jednak najlepszy sposób na podniesienie zawarto[ci witaminy
D (bez innych skutków ubocznych) w mleku krów polega na napromieniowaniu dro|d|y promieniami[13] UV
B i |ywieniu tymi dro|d|ami krów.

Jak drastycznie zwi kszy zawarto[ witaminy D w grzybach?


Witamina D w grzybach peBni rol ochronn - grzyby zabezpieczaj si przed zniszczeniem swojej plechy
(grzyby nie maj tkanek). Zwykle grzyby rosn w miejscach ciemnych i wilgotnych zatem zbyt wiele tej wita-
miny nie produkuj . Jednak je[li wystawimy grzyby na dziaBanie promieniowania UV (np. [wiatBo sBoneczne)
ilo[ witaminy D w nich zwi ksza si nawet kilkaset razy. Jednym z najlepszych sposobów ”domowej roboty”
jest wystawienie[14]grzybów shitake blaszkami do góry (czyli grzyby s ”do góry nogami”) na 6 godzin na
sBoDce. Ilo[ witaminy D zwi ksza si wtedy [15]z 100 I.U. w 100 gramach do 46.000 (46 tys.)!
CaBkiem przyzwoite efekty uzyskuje si równie| z na[wietlania grzybów [16]Reishi i Maitake.
Musz wspomnie , |e grzyby nie zawieraj witaminy D w formie najlepiej przyswajalnej dla czBowieka czyli
D3 (cholekalcyferol) tylko w formie witaminy D2 (ergokalcyferolu). Uwa|a si witamin D3 za lepsze zródBo
witaminy D ni| D2. [17]Witamina D2 ma okoBo trzy do dziesi ciu razy sBabsze dziaBanie jak witamina D3.
Drugie informacja warta wspomnienia, to fakt zatrzymywania przez szkBo wi kszo[ci promieniowania UV.
Dlatego by zwi kszy zawarto[ witaminy D w grzybach nale|y je wystawi na sBoDce bezpo[rednio a nie na
My[l , |e uzbrojeni w t wiedz damy rad przetrwa ka|d , nawet [18]najmniej sBoneczne lato czy zim .
Mo|e nawet t nuklearn ? :)
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Witamina_D#Skutki_niedoboru
2. http://sm1.blox.pl/2007/07/Witamina-D-w-ciazy.html
3. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THjVoSJWatI/AAAAAAAAAhA/-lydnFRI_IU/s1600/Kobieta+w+bikini.jpg

621
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_D#Measuring_vitamin_D_status
5. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/69/5/842
6. http://www.vitamindcouncil.org/treatment.shtml
7. http://vegie.pl/topics234/2204.htm
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/madrosc-przodkow-wynalazek-fermentacji.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
10. http://nutritiondata.self.com/foods-000102000000000000000.html
11. http://jn.nutrition.org/cgi/reprint/5/5/467.pdf
12. http://www.motherearthnews.com/Natural-Health/Health-Benefits-Free-Range-Eggs.aspx
13. http://jn.nutrition.org/cgi/reprint/5/5/467.pdf
14. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
15. http://www.natmedtalk.com/vitamins-minerals/2700-mushrooms-vitamin-d-more-food-facts.html
16. http://en.wikipedia.org/wiki/Mushrooms_and_vitamin_D
17. http://jcem.endojournals.org/cgi/content/full/89/11/5387
18. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/permakultura-i-zwierzeta-cz3-pewnosc.html

Anonymous (2010-08-28 23:15:19)


Czy ten sposób z grzybami zadziaBa tak|e w zimie? Bo w lecie mo|na zaBo|y bikini i tak|e cieszy si z syntezy :)

Wojciech Majda (2010-08-29 06:20:46)


Jesieni napromieniowane grzyby mo|na zakonserwowa poprzez suszenie. Domy[lam si , |e synteza witaminy D przez
grzyby zim jest mniej skuteczna poniewa| intensywno[ promieniowania UV docieraj cego do póBnocnej póBkuli jest
równie| mniejsza.
Kto mo|e zaBo|y bikini latem ten mo|e. Nie, |ebym narzekaB, tak tylko mówi ;)

Wróbel (2010-08-29 07:16:05)


Zwietny podpis pod zdj ciem :)

Wojciech Majda (2010-08-29 07:55:49)


Dzi ki :)

futrzak (2010-08-30 23:33:06)


Dwie uwagi:
nie wyznaczalabym dziennej dawki wit. D3 na podstawie tego, ile jest jej produkowanej przez skore w ciagu 20 min
czy pol godziny. Podczas tego procesu powstaje bowiem prowitamina vit. D3, ktora dopiero pozniej przeksztalcana
jest w cholekalcyferol. Ten proces jest samoregulujacy, dlatego opalajac sie nawet caly dzien nigdy nie osiagnie sie
efektu przedawkowania, co mozna osiagnac przyjmujac suplementy tejze witaminy albo zbyt duzo tranu.
Zgodze sie jednak, ze dawka 400 jednostek to chyba zbyt malo.
Druga uwaga:
ergokalcyferol (vit D2 znajdujaca sie w grzybach) jest innym zwiazkiem chemicznym i nie pelni w naszym ciele ta-
kich samych funkcji jak vit. D3, wobec czego nie polecalabym jej jako zamiennika do wit D3 uzyskanej z produktow
zwierzecych.

Wojciech Majda (2010-08-31 08:38:45)


Futrzak to nie ja ustaliBem t dawk - 5000 I.U. to dawka, która pozwala osi gn i utrzyma wysoki poziom we krwi.
Oczywi[cie lepiej byBoby si opala , no ale nie wszyscy maj to szcz [cie, |e mieszkaj w Kalifornii :)
W linku w artykule pod sBowami ”Witamina D2 ma okoBo trzy razy sBabsze dziaBanie jak witamina D3.” jest opis
badania porównuj cy skuteczno[ witaminy D2 i D3 u ludzi.
Z braku laku grzyby mog by ok. ZwBaszcza, |e takie shitake maj równie| inne dobroczynne wBa[ciwo[ci zdrowotne.

622
Dzi ki za uwagi.

Czy powinno nam zale|e na szybklim rozkBadzie [cióBki? (2010-08-29 18:13)

Jednym z cz sto spotykanych zjawisk je|eli chodzi o [cióBkowanie jest martwienie si o to, |e [cióBka nie
rozkBada si zbyt szybko. DostaBem nawet kilka maili z pytaniem typu ”jak temu zaradzi ”.
Musz od razu zaznaczy , |e je[li chcemy trwale podnie[ |yzno[ gleby to powinni[my d |y do tego
by rozkBad materii organicznej w glebie spowolni ([cióBka to jedna z [1]pocz tkowych forma ma-
terii organicznej). Dalsza cz [ wpisu b dzie wBa[ciwie tBumaczy dlaczego chcemy ten stan ”spowolnienia”
osi gn .
Ilo[ materii organicznej (M.O.) w glebie z roku na rok mo|e pozosta niezmieniona, zmniejsza si lub
zwi ksza si (niezbyt odkrywcze spostrze|enie).
Wzrost poziom M.O. w glebie osi ga si poprzez dostarczenie wi kszej ilo[ci materii organicznej ni| jest
tracone (do[ logiczne, nieprawda|)?
Jakie dziaBania zmniejszaj poziom materii organicznej w glebie?
Przede wszystkim wszelkie zabiegi d | ce do napowietrzenia gleby ([2]oranie, przekopywanie, u|ywanie kulty-
watora..). Cz [ materii organicznej utleniana jest w procesie chemicznym wi kszo[ jednak zostaje rozBo|ona
przy pomocy mikroorganizmów tlenowych. Ka|dego roku cz [ materii organicznej zostaje spalona (”zjed-
zona”) przez organizmy glebowe nawet w lesie, stepie czy innym ekosystemie w który czBowiek nie ingeruje.
Stosowanie zbyt du|ej ilo[ci nawozów zwBaszcza azotowych przyczynia si równie| do zu|ycia w gla organ-
icznego w glebie...Co interesuj ce nie jest zbyt istotne czy jest to nawóz naturalny (np. gnojowica) czy nawóz
sztuczny (np. saletra amonowa). Liczy si stosunek w gla do azotu w glebie.
Nast pnym czynnikiem, który sprawia, |e poziom materii organicznej spada jest nie dodawanie co roku
odpowiedniej ilo[ci materii organicznej do gleby. Jak wcze[niej wspomniaBem martwa materia organiczna
jest caBy czas ”zu|ywana” przez |ycie glebowe. Je[li wi c nic nie zostawiamy bo np. sprzedajemy zbo|e a
sBom u|ywamy do palenia w piecu lub uprawiamy rzep na pasz dla [wiD a zielonk skarmiamy krowy to
z czasem zapasy M.O. zostan zu|yte. DBugofalow konsekwencj takiego dziaBania b dzie spadek |yzno[ci
gleby (w wyniku obni|enia si poziomu materii organicznej w glebie).

[3][SOM.JPG]
Poziom materii organicznej w ró|nych glebach na ró|nej gB boko[ci. Od
lewej gleba le[na, gleba u|ytkowana rolniczo b d ca pocz tkowo lasem,
gleba preriowa, gleba u|ytkowana rolniczo b d ca kiedy[ preri . Zwró
uwag na ró|nic w skali mi dzy glebami pochodzenia le[nego a
preriowego. 1 stopa ( ft )to 30 cm. Kliknij w rysunek |eby powi kszy .

Jak zwi kszy poziom materii organicznej w glebie?


Je[li chcemy zwi kszy poziom materii organicznej w glebie to najszybsz drog jest zmaksymalizowanie pro-
dukcji biomasy, zlikwidowanie jej eksportu (czyli nie wywo|enie z gleby |adnych plonów). To opis dziaBaD na
du| skal . Je[li zwi kszy poziom M.O. chcemy na maBym teren to do bilansu zysków i strat doda mo|emy
równie| [cióBk nabyt poza miejscem [cióBkowania. Dzi ki temu szybko zwi kszymy poziom materii organ-
iczne w glebie.
Dlaczego trudniej zwi kszy poziom materii organicznej w glebie na glebach lekkich?
Na glebach lekkich trudniej jest osi gn wysoki poziom materii organicznej ni| na glebach ci |kich. Wynika
to z tego, |e gleby te s dobrze natlenione i trudniej jest stworzy odpowiedni gruzeBkowat struktur ,
623
która ”chroni” materi organiczn przed dziaBaniem organizmów glebowych. M czka bazaltowa pomaga w
wytworzeniu si odpowiedniej struktury gleby na [4]glebach piaszczystych.

Czy trwalej podnosz poziom materii organicznej w glebie cz [ci podziemne czy nadziemne
ro[lin?

”Korzenie ro[lin, s od razu lepiej rozmieszczone pod ziemi (ni| cz [ci nadziemne), ponadto
skBadaj si w wi kszym stopniu z lignin czyli materiaBu trudno si rozkBadaj cego i w wi kszym
stopniu zmieniaj cego si w zwi zki humusowe ni| cz [ci nadziemne. W jednym z badaD okazaBo
si , |e tylko 1/3 nadziemnych cz [ci owsa zostaBo po roku podczas gdy 42 % cz [ci podziemnej.
Inny eksperyment pokazaB, |e po 5 miesi cach od przyorania wyki na nawóz zielony pozostaBo tylko
13 % (pocz tkowego) w gla zawartego w cz [ciach nadziemnych a a| 50 % pocz tkowego w gla
z cz [ci podziemnych. Obydwa eksperymenty udowodniBy, |e pozostaBo[ci korzeni przyczyniaj
si bardziej do zwi kszenia poziomu materii organicznej w glebie.”

Fred Magdoff i Harold van Es ”Building Soils for Better Crops: Sustainable Soil Management”
Mi dzy innymi dlatego bardziej produktywnymi glebami pod k tem rolniczym s gleby preriowo-stepowe a
nie le[ne. Na stepie kilka razy w roku do gleby ”dodawane s ” korzenie do gleby, w lesie wBa[ciwie tylko raz
w roku - na jesieD. Dlatego w rolnictwie ekologicznym tak wa|n cz [ci pBodozmianu jest tymczasowe past-
wisko - w czasie gdy dany teren jest pastwiskiem ro[nie poziom materii organicznej w glebie. [5]ZwBaszcza
gdy pastwisko zarz dzane jest w odpowiedni sposób.
We wpisie o [6]stabilno[ci materii organicznej napisaBem o tym jakie czynniki sprawiaj , |e materia organiczna
rozkBada si szybciej albo wolniej. Tutaj szybko streszcz jakich materiaBów najlepiej u|ywa by dochodziBo
do akumulacji (gromadzenia) materii organicznej w glebie.
Jaka [cióBka organiczna rozkBada si najwolniej?
Najwolniej rozkBadowi podlega [cióBka:

• skBadaj ca si z du|ych kawaBków - im wi ksze tym dBu|nej si rozkBadaj , gdy| mniejsza jest powierzch-
nia na któr mog dziaBa mikroorganizmy (minimalizujemy efekt brzegu)

• skBadaj ca si z materiaBów o maBej ilo[ci azotu czyli drewno, papier, trociny, wióry a nie obornik,
[cinki traw czy ususzone pokrzywy

• du|ej zawarto[ci ligniny, maBej zawarto[ci cukrów prostych lignina jest ”ci |kostrawna” wi c rozkBadaj
j gBównie grzyby (np. trwalsza [cióBka b dzie ze zdrewniaBych Bodyg bobu ni| z Bodyg mBodych)

• [cióBka z materiaBów, których mikroorganizmy nie trawi , jak np. [7]w giel drzewny, kamienny czy
brunatny.

Zbieraj c te wszystkie czynniki ”do kupy”... Bardzo trwaB [cióBk b dzie [cióBka zrobiona zw gla drzewnego,
wiórów, gaB zi czy nawet samych pniaków. MaBo trwaBa b dzie [cióBka z rozdrobnionych [cinków traw czy
posiekanej pokrzywy.
Jakie materiaBy nie s polecane by zwi kszy trwale poziom materii organicznej w glebie?
Próba zwi kszania poziomu materii organicznej w glebie materiaBami bogatymi w azot obornik, pokrzywy,
[cinki traw czy nawet standardowy kompost to syzyfowa praca. Czy da to dBugofalowy efekt? Na pewno
poprawi plonowanie w pierwszym i drugim roku zastosowania tych. Wi za si to jednak b dzie gBównie
z efektem nawozowym (zawarto[ci substancji potrzebnych ro[linom do wzrostu) a nie ze zwi kszonego
poziomu materii organicznej. Je[li chcemy dziaBa na dBu|sz met to lepiej jest u|y 300 kg sBomy czy
624
wiórów jak 300 kg obornika.
Kiedy warto przyspiesza rozkBad [cióBki?
Od niemal ka|dej reguBy istnieje odst pstwo. Tak jest równie| w przypadku [cióBek. Czasami chcemy by
[cióBka organiczna rozBo|yBa si szybciej. Jednym z takich przypadków jest je[li zajmujemy si upraw na
skal komercyjn . Wtedy mo|e si okaza , |e zale|y nam na tym by [cióBka si rozBo|yBa i uwolniBa dost pne
w niej mikro i makroelementy. Sytuacja a konkretnie ro[liny uprawne mog wymaga tych skBadników, które
s w [cióBce. W takich przypadkach jako [rodek przyspieszaj cy rozkBad materii organicznej i aktywator |ycia
glebowego mo|na u|y [8]Aktywnie Napowietrzon Herbatk Kompostow .
Dalsza lektura:
”Building Soils for Better Crops: Sustainable Soil Management” Fred Magdoff i Harold van Es
”Managing Cover Crops Profitably” Published by the Sustainable Agriculture Network

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/zywa-martwa-i-bardzo-martwa-jak-uzyznic.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THqHzMXzpBI/AAAAAAAAAhM/NFhpawgqTLA/s1600/SOM.JPG
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/07/stabilnosc-materii-organicznej-tempo.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html

jako (2010-08-30 13:20:05)


Dzi ki za informacje.
Czyli jednak powinienem wróci do pomysBu z produkcj w gla drzewnego - bo dBugoterminowo b dzie sporo lepszy
ni| trociny/wióry.

Wojciech Majda (2010-08-31 08:42:56)


Chyba tak b dzie najlepiej jak masz dost p do du|ej ilo[ci surowca...
Do[ ekonomicznym sposobem jest u|ycie w gla brunatnego lub kamiennego. Mo|e by to równie| najtaDszy miaB -
wielko[ cz stek w gla nie ma du|ego znaczenia, cho wielkie bryBy byByby mniej wydajne.

cedric (2010-09-12 22:04:20)


Wyczerpuj cy artykuB o m czce bazaltowej
http://www.czwa.odr.net.pl/print-article.php?id=5165

Wojciech Majda (2010-09-13 22:23:58)


Rzeczywi[cie interesuj cy - do[ krótki ale bardzo tre[ciwy.

cedric (2010-09-20 17:28:10)


Test na rodzaj gleby
http://www.mite.com.au/soiltest2.html

Le[ny ogród cz.13 Jak zapobiega chorobom drzew i krzewów owocowych?


(2010-08-30 07:33)

Jednym z najwi kszych wyzwaD dla ka|dego ogrodnika nie chc cego u|ywa chemii w swoim ogrodzie s
choroby ro[lin. Gryzonie, mszyce i inne szkodniki nie s a| tak trudne do zwalczenia jak niektóre wirusy czy
625
choroby grzybowe. Ich zwalczanie w sadzie konwencjonalnym nie nastr cza wi kszych trudno[ci, cho i to
mo|e by problemem w roku z niesprzyjaj c pogod (np. tak jak w tym).
Rolnicy konwencjonalni korzystaj c z wielu ró|nych [rodków chemicznych (np. fungicydów - [rodków
grzybobójczych) radz sobie z problemem chorób zwykle poprzez zniszczenie patogenu (czynnika
chorobotwórczego).
O ile konwencjonalni sadownicy równie| stosuj ró|ne [rodki zapobiegawcze, to oni mog zawsze polega na
[rodkach chemicznych. Zwykle równie| stosuj rutynowe opryski zgodne z tzw. programami ochrony ro[lin
- sady czy pola konwencjonalne opryskiwane s wedBug pewnego harmonogramu (nawet gdy nie ma [ladów
danej choroby). Nie oceniam w tej chwili czy to dobrze czy zle - tak po prostu jest.
Osoby chc ce mie ogród ekologiczny lub prowadz ce komercyjn upraw ekologiczn nie dysponuj jednak
tak pot |nymi a zwBaszcza szybko dziaBaj cymi [rodkami chemicznymi i musz radzi sobie z chorobami
innymi sposobami.
W pewnym zakresie sposoby, które stosuj sadownicy i ogrodnicy konwencjonalni wykluczaj si z tymi
stosowanymi przez ekologicznych. Nie chodzi nawet o to, |e ogrodnicy ekologiczni za bardzo nie powinni
u|ywa Roundup’u (herbicydu totalnego produkcji firmy Monsanto). Nie w tym rzecz równie|, |e ogrodnicy
konwencjonalni by nie chcieli stosowa pewnych przydatnych praktyk , których u|ywaj niektórzy post powi
ogrodnicy ekologiczni. Nie jest tego przyczyn równie| to, |e ”konwencjonalni” s zli i sprawia im przyjemno[
zatruwanie [rodowiska ”chemi ” i nawozami sztucznymi.
Po prostu sposób w jaki u|ytkuj swoje sady/ogrody wyklucza stosowanie innych. Podobnie jak nie mo|na
zje[ ciastko i mie ciastko (no chyba, |e mamy dwa, ale to psuje zaBo|enie filozoficzne tego przysBowia :).
PrzykBadowo stosowanie wszelkiego rodzaju fungicydów przeciwko chorobom grzybowym owoców uszkadza
(a cz [ciej nawet caBkowicie niszczy) grzybnie po|ytecznych (zazwyczaj) grzybów mikoryzowych. Drzewo
czy krzew bez grzyba mikoryzowego traci ”ochron ” (przed innymi grzybami i chorobami) jak ten grzyb mu
w pewnym stopniu zapewniaB - powoduje to jeszcze wi ksz potrzeb stosowania fungicydów w przyszBo[ci...
Podobnie jest ze stosowaniem insektycydów do zwalczania szkodników - je[li dokona si niektórych
skutecznych oprysków na mszyce to gin równie| paso|ytnicze osy, biedronki, zBotooki i inne stworzenia,
które |ywi si (lub paso|ytuj ) na mszycach. A jak ju| pisaBem drapie|niki nie s w stanie pokona kon-
sumentów pierwszego rz du (w tym przypadku mszyce) w tempie rozmna|ania.
Zatem co nale|y czyni, |eby w naszym le[nym ogrodzie czy na wzniesionej grz dce nie byBo chorób? Co zrobi
by mie ogród bez chemii? Najkrócej mo|na stwierdzi to starym, brytyjskim powiedzeniu powiedzeniu (w
oryginale nieeuropejscy Brytyjczycy ci gle u|ywaj przestarzaBych jednostek imperialnych :)
Dekagram zapobiegania wart jest wi cej ni| kilograma leczenia.
Truizmem b dzie napisanie, |e chorobom lepiej jest zapobiega ni| je leczy . Cz sto jednak zapominamy o
tym, |e zasada ta dotyczy równie| chorób ro[lin. Jak zatem zapobiega chorobom ro[lin? Nale|y kierowa
si podanymi ni|ej wskazówkami:
Zadbaj o makro i mikroelementy w glebie
Zarówno ludzie, zwierz ta jak i ro[liny lepiej si maj gdy maj dost p do wszystkich potrzebnych im
mikroelementów. Niedobór |elaza w diecie ludzi b dzie prowadziB do anemii, niedobory cynku m.in. do
wolniejszego gojenia si ran, pogorszenia kondycji wBosów, paznokci i skóry. Jak my[licie, który czBowiek
przy innych czynnikach takich samych b dzie bardziej podatny na choroby? Ten, który niedoborów nie
posiada czy ten którego skóra jest w kiepskim stanie, sucha; le|y w szpitalu z powodu anemii i skar|y si
piel gniarce, |e po[ciel go przygniata?
W [wiecie ro[lin jest podobnie, z tym, |e poszczególne pierwiastki i mikroelementy peBni inne funkcje. Czy
wiesz, |e budowa chlorofilu (zielonego barwnika w ro[linach, które umo|liwia przeprowadzanie procesu fo-
tosyntezy) jest niemal identyczna jak budowa hemoglobiny (substancji, która umo|liwia transport tlenu we
krwi). Jedyna ró|nica to obecno[ w chlorofilu magnezu zamiast |elaza. Ponownie zapytam : Jak uwa|asz,
|e wpByn Boby na zdrowie kobiety w ci |y niedobór |elaza w diecie? Jak my[lisz, |e wpByw na zdrowie ro[lin
niedobór magnezu w glebie lub wyst powanie go w formie niedost pnej dla ro[lin?
Zauwa| prosz , |e to co chcemy osi gn z wi kszo[ci drzew i krzewów owocowych to uBatwi im wydanie
na [wiat ich ”dzieci” (które my w pewnym momencie zjadamy). :/
626
WysiBek jaki ma przed sob jabBoD owocowa w pewnym sensie przypomina ci | . Naszym celem jako ogrod-
ników jest by byBa to ci |a mo|liwie mnoga.:) Im lepiej zaspokoimy potrzeby naszej ”matki” (w mikro i
makroelementy) tym wi kszy plon wyda i tym mniej osBabiona b dzie (co zapewni plonowanie równie| w
nast pnym roku).
Zminimalizuj stres
Odpowiednia ro[lina na odpowiednie miejsce (nie za mokro, dobry drena|...
Nawo|enie w dobrym czasie i dawce.

Co ma ze sob wspólnego olej i aspiryna? (2010-08-31 21:31)

Zadziwia mnie ilo[ci [rodków przeciwbólowych, które co niektórzy przyjmuj . Swego rodzaju przykrym
standardem jest przyjmowanie przez kobiety w okresie menstruacji gar[ciami paracetamolu, aspiryny czy
ibuprofenu - [rodków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Cz sto stosuje si je równie| w przypadku mi-
gren i bólów z ba. Leki te s skuteczne - u[mierzaj dokuczliwy ból i stany zapalne. O[miel si nawet
zasugerowa , |e Bagodz stany zapalne dlatego likwiduj ból.
Big Pharma is well aware of the effect of n-6 on inflammation. In fact, the way over-the-counter and pre-
scription NSAIDs (ibuprofen, aspirin, Celebres, etc.) work is by reducing the formation of inflammatory
compounds derived from n-6 fatty acids. (The same effect could be achieved by simply limiting dietary
intake of n-6, as we will discuss below, but of course the drug companies don t want you to know that. Less
profit for them.)
As we discussed in the [1]previous article, conversion of the short-chain n-3 alpha-linolenic acid (ALA), found
in plant foods like flax and walnut, to DHA is extremely poor in most people. Part of the reason for that is
that diets high in n-6 LA inhibit conversion of ALA to DHA. For example, one [2]study demonstrated that
an increase of LA consumption from 15g/d to 30g/d decreases ALA to DHA conversion by 40 %.

Death by vegetable oil


So what are the consequences to human health of an n-6:n-3 ratio that is up to 25 times higher than it should
be?
The short answer is that elevated n-6 intakes are associated with an [3]increase in all inflammatory diseases
which is to say virtually all diseases. The list includes (but isn t limited to):

• cardiovascular disease

• type 2 diabetes

• obesity

• metabolic syndrome

• irritable bowel syndrome & inflammatory bowel disease

• macular degeneration

• rheumatoid arthritis

• asthma

• cancer
627
• psychiatric disorders

• autoimmune diseases

1. http://thehealthyskeptic.org/why-fish-stomps-flax-as-a-source-of-omega-3
2. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/71/1/179S?ijkey=5c7af875f3dc71a303f7df78c52145e8b7c31643
3. http://www.ajcn.org/cgi/content/abstract/83/6/S1483

2.9 September

Jak stare jest Twoje jedzenie? (2010-09-03 12:37)

W dzisiejszym wpisie chciaBbym zwróci Czytelnikom uwag na ”[wie|o[ ” poszczególnych rodzajów |ywno[ci.
[1]PisaBem ju| o tym, |e niekoniecznie mniej przetworzona |ywno[ jest zdrowsza od tej na któr ludzie
po[wi cili wi cej czasu i wysiBku. Zwykle im [wie|sze s produkty tym wi ksz warto[ od|ywcz i smakow
posiadaj (ogórki maBosolne s tu jednym z wyj tków - mocno ukiszone s du|o lepsze i smaczniejsze ;).
Ten post po[wi cony b dzie jednak nie temu czy lepsza jest saBata prosto z ogrodu czy taka tygodniowa z
supermarketu. B d chciaB w nim przedstawi , |e im starsza |ywno[ tym lepsza a im [wie|sza tym gorsza.
Wszystko w ewolucyjnej skali czasu...
Na potrzeby tego krótkie opracowania pozwoliBem sobie podzieli |ywno[ na trzy grupy:

1. {ywno[ paleolityczna - przed odkryciem rolnictwa

2. {ywno[ neolityczna - od czasu zapocz tkowania rolnictwa czyli od okoBo 10-13 tysi cy lat)

3. {ywno[ industrialna (przemysBowa) od czasu rewolucji przemysBowej

Pierwsza grupa |ywno[ci to jedzenie, które ludzie (i ich przodkowie) spo|ywali praktycznie od zarania dziejów.
W gruncie rzeczy nasi paleolityczni przodkowie spo|ywali wszystko co dostarczaBo jakiej[ ilo[ci kalorii. Zde-
cydowanie preferowali |ywno[ bogat w kalorie, ni| t rzekomo zdrow i Bykowat (chciaBem napisa bogat
w bBonnik. ;) Te ”paleolityczne” produkty to np.

[2][Paleo+piramida.jpg]
Paleolityczna "piramida |ywienia"

• padlina -Hominidy zanim nauczyBy si polowa spo|ywaBy padlin pozostawion przez drapie|ców.
PrzykBadowo z powodu silnej budowy czaszki ofiary, zwierz ta drapie|ne nie mogBy spo|y mózgów
swych ofiar. Hominidy, które nauczyBy si korzysta z narz dzi minimum 3,4 mln lat temu potrafiBy
spo|ytkowa to niezwykle bogate w tBuszcz zródBo |ywno[ci.

• organy wewn trzne, Bój, mi so upolowanych du|ych i maBych zwierz t - Zwykle jedzone byBo w takiej
kolejno[ci jak podaBem. Mi so w sensie mi [nie jedzone byBo w ostateczno[ci, gdy| jest ubogie w tBuszcz.

• ryby i owoce morza - W terenach nadmorskich czy w pobli|u jezior/rzek/strumieni stanowiBo


warto[ciowe zródBo biaBka witamin i soli mineralnych.
628
• jadalne korzonki i bulwy - Zbieraniem tego typu |ywno[ci zajmowaBy si gBównie samice/kobiety.
;)W kilku kulturach to zaj cie sezonowe, w innych np. Innuici (Eskimosi) z braku ro[linno[ci nie
wyst puj ce.

• owoce - Sezonowo zjadano spore ilo[ci owoców. Nie stanowiBy jednak one skBadnika codziennej diety
wielu ludów, zwBaszcza na póBnoc od Morza Zródziemnego. Poza tym wiele dzikich owoców jest maBo
smacznych/niejadalnych na surowo np. jabBka dziczki, bez czarny czy oliwki.

• orzechy/|oB dzie/kokosy/ - Jak wy|ej, po| dane zródBo kalorii, cho w wielu terenach cz sto sezonowe.

• jadalne nasiona - Ich zbieraniem równie| zajmowaBy si gBównie kobiety/samice

• grzyby - W rejonach gdzie wyst puj .

• miód - Prehistoryczny odpowiednik zdrowych cukierków.

• owady - Niektóre z nich zawieraj bardzo du|o tBuszczu - |aden jaskiniowiec by sobie nie odmówiB!

• jajka - Równie| sezonowe cho niezwykle po| dane zródBo wysokiej jako[ci tBuszczu, biaBka i witamin.

Tego typu |ywno[ spo|ywali[my przez 99 % naszej prehistorii i historii.


Drug grup |ywno[ci jest |ywno[ , któr ludzie (nie wszyscy) zacz li spo|ywa wraz z opanowaniem przez
czBowieka umiej tno[ci rolnictwa (okoBo 10-13 tys lat temu). Do tej grupy zalicza si np.

• zbo|a - Pszenica, |yto, j czmieD, owies, ry|, kukurydza

• nasiona ro[lin str czkowych - Groch, fasola, soczewica, ciecierzyca, bób, soja...

• mleko i przetwory mleczne - Wi | si z udomowieniem bydBa. Wiele osób nie toleruje jednak laktozy.
Dla osób spo|ywaj cych z produktami mlecznymi równie| zbo|a zawieraj ce gluten, kazeina (gBówne
biaBko mleka) mo|e by problemem.

• warzywa - Pochodz ce z rodziny psiankowatych (ziemniaki, pomidory, papryka), dyniowatych (dynia,


kabaczek, cukinia, bakBa|an...) ogólnie warzywa uprawne.

• owoce uprawne - JabBonie, morele, truskawki, borówki...

• alkohol - NieodB czny towarzysz produkcji ro[linnej

• ocet - OkazaB si dobrym [rodkiem do konserwacji |ywno[ci. Ocet z kolei to nieodB czny towarzysz
pocz tkuj cych winiarzy ;)

Trzecia grupa |ywno[ci to |ywno[ industrialna, której produkcja a wi c i spo|ywanie mo|liwe jest
tylko dzi ki rewolucji przemysBowo - naukowej i powstaBemu w jej konsekwencji przemysBowi spo|ywczo-
chemicznemu.Przyj Bem za dat graniczn rok 1800.
W skBad tej grupy wchodzi mi dzy innymi:

• biaBa m ka - Jej konsumpcja w znacznych ilo[ciach wi |e si z wynalazkiem mByna elektrycznego.

• konserwy - Konserwy zostaBy wynalezione na potrzeby wojsk Napoleona na pocz tku XIX w.

• cukier - By mo|na byBo spo|ywa cukier trzeba byBo stworzy odpowiednie procesy technologiczne.
629
• d|em, kompoty - Sposoby na zakonserwowanie owoców. Zwykle dodaje si do nich sporo/du|o cukru,
gdy| wtedy bakterie, dro|d|e i ple[nie nie mog si rozwija . ZBego licho nie rusza?

• pBatki kukurydziane - Standardowo ulepsza si je poprzez dodatek do nich sztucznych witamin i


mikroelementów. W przeciwnym razie ich warto[ od|ywcza byBaby gorsza od cukru. Po dodaniu
tych skBadników ”warto[ od|ywcza” przypomina ”zdrowe” cukierki ”z dodatkiem witamin i mikroele-
mentów” :)

• syrop glukozowo-fruktozowy (z amer. high fructose corn syrup) - Razem z cukrem i biaB m k
coraz cz [ciej uwa|any jest za gBówn przyczyn otyBo[ci na [wiecie, a na pewno w USA. Wchodzi
w skBad wielu napojów sBodz cych, kupnych sosów, soków, d|emów, praktycznie do wszystkiego co jest
opakowane. Jest taDszy i sBodszy ni| cukier. Zwykle zawiera 55 % - 90 %fruktozy i 45 - 10 % glukozy.

• izolat biaBka sojowego - SkBadnik wielu tanich w dlin, mi s, pasztetów, kotletów wegetariaDskich i fast
fódów. Do celów spo|ywczych zacz to wytwarza go w 1959 roku.

• oleje ro[linne* z nasion - Olej rzepakowy, sojowy, kukurydziany, ry|owy, z pestek winogron, z nasion
baweBny... Nie uwa|acie, |e troch trudno wycisn domowym sposobem olej z kukurydzy czy ry|u?
Olej rzepakowy rozpocz to najpierw wytwarza jako lubrykant do silników parowych...

*Z niektórych bogatych w tBuszcze nasion (np. sBonecznika, lnu, konopi) wyciskano olej przed rokiem 1800.
[EMBED]

Niezwykle interesuj cy film pokazuj cy jak my[liwi stosuj sposób polowania zwany persis-
tence hunting (polowanie poprzez zabieganie/zam czenie zwierz cia a| padnie z wyczerpania).
Kto powiedziaB, |e czBowiek jest wolniejszy ni| antylopa? Prawdopodobnie tak polowali nasi
przodkowie.
WpByw od|ywiania na diet poszczególnych grup ludzi
Warto zaznaczy , |e Bowcy-zbieracze charakteryzowali si (a ostatnie ich niedobitki nadal jeszcze si charak-
teryzuj ) bardzo dobrym zdrowiem, niemal nieobecno[ci chorób degeneracyjnych i autoimmunologicznych
(próchnica, osteoporoz , reumatyzmem, toczniem, stwardnieniem rozsianym...).
Ludy rolnicze, które polegaBy na zbo|ach i ro[linach str czkowych (te dwie ro[liny zawieraj B cznie kom-
plet aminokwasów egzogennych) zacz By chorowa na wiele wcze[niej wymienionych chorób zwi zanych ze
spor dawk substancji anty|ywno[ciowych zawartych w tego typu po|ywieniu.
Gdy wspóBcze[ni ludzie zacz li spo|ywa |ywno[ industrialn , to do listy chorób na jakie zapadaj osob-
niki |ywi ce si ”jak rolnicy” doszBy jeszcze takie schorzenia jak: nowotwory, otyBo[ , choroby serca.
Wi kszo[ ludzi, oczywi[cie nie |ywi si tylko i wyB cznie produktami z jednej grupy. Nawet najwi kszy
miBo[nik fast fódów od czasu do czasu zje pewnie tradycyjne pierogi z grzybami odsma|ane na oleju
sBonecznikowym. W jednym posiBku zatem poB czone s skBadniki z a| ”trzech epok”.
Niektóre produkty spo|ywcze z grupy drugiej nie s zBe, ba s nawet bardzo zdrowe. PrzykBadowo takie
masBo od krów z wypasu pastwiskowego jest [wietnym zródBem zródBem tBuszczu, który du|o nie ró|ni si
od tBuszczu zawartego w mi [niach czy organach du|ych ro[lino|erców. Taki tBuszcz cz sto jest/byB pali-
wem dla zdrowych Bowców - zbieraczy i pasterzy. Podobnie niektóre owoce i warzywa jedzone z umiarem
równie| korzystnie wpBywaj na zdrowie jedz cych je osób. Nie przychodz mi do gBowy |adne korzy[ci (poza
wra|eniami smakowymi) ze spo|ywania produktów z trzeciej grupy.
Z reguBy jednak im wi cej spo|ywa si |ywno[ci z pierwszej grupy (z wyj tkiem mo|e padliny, do której nasza
flora bakteryjna jest raczej nie przyzwyczajona ;) tym lepiej. Musimy jednak mie [wiadomo[ kontekstu w
którym spo|ywane byBo dane jedzenie przez Bowców-zbieraczy - wszelka |ywno[ (np. miód i owoce) nie byBa
a| tak dost pna jak dzisiaj.
W jednym z nast pnych wpisów opisz jak zmieniBy si ro[liny w czasie ich udomawiania i jakie s tego
630
konsekwencje zwi zane z ich warto[ci od|ywcz . Skupi si gBównie na owocach i warzywach.
Osoby zainteresowane tym jak od|ywiali si Indianie póBnocnoamerykaDscy mog przeczyta artykuB o bardzo
wymownym tytule ”[3]Guts and Grease” (w wolnym tBumaczeniu ”Flaki i TBuszcz”) napisany przez Sally Fal-
lon Morell i Dr. Mary G. Enig.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/madrosc-przodkow-wynalazek-fermentacji.html
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIDQHQCRDnI/AAAAAAAAAhU/Y_UUH9j3xvA/s1600/Paleo+piramida.jpg
3. http://www.westonaprice.org/traditional-diets/628-guts-and-grease.html

Karol (2010-09-03 13:49:38)


Wszystko fajnie mam tylko 2 uwagi:
1) czym ni|ej schodzimy tym wi cej czasu musimy po[wi ci |ywno[ci, a jak si mieszka w bloku w mie[cie ...., z mojej
perspektywy jedynym ratunkiem jest kupi na wsi póB prosiaka cho teraz i tu coraz trudniej w zwi zku z ró|nymi
normami . Gdzie[ trzeba znalez zBoty [rodek pomi dzy czasem po[wi canym wy|ywieniu a zaj ciami które czyni
z nas ludzi.
2) czym mniej przetworzona |ywno[ tym z reguBy zdrowsza to jest logicze, [miesznie si jednak czyta Twoje wywody
jak si nie wierzy w teori ewolucji.

Wojciech Majda (2010-09-03 15:05:29)


@1.
Minimalnie wi cej czasu rzeczywi[cie po[wi cam na gotowanie/zdobywanie po|ywienia ni| wcze[niej. IMO czas
po[wi cony na hodowle zdrowych warzyw, owoców, jajek, mi sa i mleka to czas po[wi cony rodzinie... Ostatecznie
chyba ka|dy chce by osoby, które kocha |ywiBy si dobrze.
Sam mieszkam jeszcze w bloku, nie oznacza to jednak, |e nie mam dost pu do wysokiej jako[ci |ywno[ci. Cz [ jajek
mam ”od baby” ze wsi (bo przecie| fermy przemysBowe te| s na wsi!).
Wczoraj wyszedBem do zdziczaBego sadu, który ro[nie w okolicy - przyniosBem koszyk jabBek. Jutro przejd si poz-
biera jagody goji rosn ce równie| w pobli|u. Pózniej b dzie bez czarny, brzoskwinie, jarz bina, dzika ró|a, rokitnik.
@2
To ju| kwestia wiary jest. Cho nie jestem ateist , to koncepcja ewolucji wydaje mi si wielce wiarygodna - jej dowody
widz na co dzieD. Koncepcja, |e [wiat powstaB jakie[ 5 tys lat temu jako[ nie wydaje mi si wiarygodna. Jak ju|
wspomniaBem zale|y w co kto wierzy.
Je[li jednak nie wierzysz w teori ewolucji, to nadal zdrowie wspóBczesnych Bowców-zbieraczy jest najlepszym
[wiadectwem wy|szo[ci tego sposobu od|ywiania.

Stru[ P dziwiatr (2010-09-03 20:59:29)


Prosz o poprawienie smiesznych literówek: mód zamiast miód, kompost zamiast kompot + par innych

futrzak (2010-09-04 00:07:20)


Z nasza flora bakteryjna jest tak, ze dostosowuje sie ona do tego co jemy :) tyle ze nastepuje to stopniowo.
Np. wieloletni wegetarianin jesli spozyje duza ilosc miesa, dostanie niestrawnosci. Moze natomiast znow zaczac jesc
mieso zaczynajac od bardzo niewielkich dawek. W naszych jelitach urzeduja tysiace roznych szczepow bakterii, ktore
mutuja, krzyzuja sie etc. zeby jak najlepiej wykorzystac dostepne im pozywienie.
Japonczycy maja np. w jelitach bakterie zywiace sie glonami, duza czesc ich diety stanowia bowiem najrozniejsze ich
odmiany (seaweed, kelp i tak dalej).
Kupowanie gotowej zywnosci typu pizza, wedliny, najrozniejsze zestawy obiadowe jest latwe, z drugiej strony jednak
wlasnoreczne przygotowywanie posilkow mimo ze bardziej czasochlonne daje sie pogodzic z rytmem dnia codziennego.
Jesli sie samemu upiecze schab albo ugotuje kurczaka czy zrobi domowa kielbase to mozna przeciez wrzucic wiekszosc
do zamrazalnika a potem juz tylko odgrzewac przez tydzien czy dwa..

631
Anonymous (2010-09-04 09:00:59)
No wBa[nie co do rzekomego po[wi cania czasu na poszukiwanie jedzenia i przygotowanie. Moja rodzina stara si |y
maksymalnie zdrowo. I jako[ nie widz |eby wi cej czasu na to trzeba byBo po[wi ca . SpytaBem |ony - jej praca to
jakie[ 10-15 min (na obiad). Wydaje mi si ze kluczem jest prostota i zanegowanie temu, co znamy. Nie trzeba mie 2
daD na obiad - mo|na mie np. upieczone mi so i warzywa na parze. W zupeBno[ci wystarcza. Uwierzcie - nie trzeba
tego polewa sosem z Knorra :)
A co do literówek - nie czepiajmy si , wol wi cej postów :)
Pozdrawiam
Adam K.

Wojciech Majda (2010-09-05 20:56:03)


Racja Futrzak. CzBowiek jest w stanie prawie do wszystkiego si przyzwyczai :)
@Adam
Sam ostatnimy czasy jem troch ryb na surowo. To dopiero si szybko przyrz dza!

Karol (2010-09-06 11:22:55)


@Wojciech Majda
1) Kupowanie |ywno[ci od baby nie jest zmian diety :) tylko zródBa sam to robi , [winie, kury, jajka, ale ju|
mleko jest problemem (termin wa|no[ci, czysto[ ), swoj drog co[ ciekawego o mleku od baby mo|esz napisa ?
Natomiast orzechy jadalne korzonki i bulwy itp. to dla mnie fantastyka - aczkolwiek ciekawa :)
2) Ewolucja to ci |ki temat bo dogmatyczny, napisz par zdaD cho nie chciaB bym si narzuca . Problemem jest to
i| 99 % nie rozumie teorii ewolucji (dalej TE) ale w ni wierzy tak jak kiedy[ nikt nie czytaB biblii a wszyscy wierzyli .
TE to wedle najlepszej definicji jak znam (dobra bo krótka) to przyrost informacji genetycznej w wyniku losowych
mutacji lub wzrost zBo|ono[ci systemów organicznych w czasie . Tak|e zmiany jakie obserwujesz z TE nie maj nic
wspólnego ! To, |e np. czBowiek si zmienia i jeste[my coraz wy|si z pokolenia na pokolenie to wr cz zaprzeczenie
ewolucji ! Czemu ? Bo ro[niemy prawie wszyscy ! a zmiany ewolucyjne s losowe i powolne ! Sporo jest filmów na
Youtube na ten temat ogl daBem sporo anty TE i za TE i stanowczo uwa|am t teori za faBszyw . Mog kilka
poleci jak co[ :)

Wojciech Majda (2010-09-07 08:31:47)


@1
Rzeczywi[cie korzonków za du|o nie zjadam. Preferuj inne produkty z pierwszej listy (mi so, ryby, jajka, zielenina...).
@2
Wy|szy wzrost wspóBczesnych ludzi to wynik wi kszej ilo[ci warto[ciowego biaBka w diecie. Ludzie wspóBcze[nie po
prostu ponownie osi gaj wzrost jaki mog osi gn w normalnych warunkach (odpowiednie po|ywienie).
Z racji post pu technologicznego powiedzmy 30 lat temu ludzie zacz li je[ wi cej mi sa ni| 60 lat temu. Ci urodzeni
20 lat temu jedz wi cej ni| ci urodzeni 30 lat temu wi c s wy|si... Zaprzeczenie ewolucji tu nie wystepuje.
”Przyrost informacji genetycznej” o którym piszesz to skutek uboczny T.E. a nie ”ona” w istocie. Nie w tym rzecz.

Karol (2010-09-07 10:21:34)


@Wojciech Majda
Je|eli chodzi o wzrost ludzi to jednym pokoleniem tego nie zmienisz, ogl daBem kiedy[ program na ten temat, cho by[
nie wiem jak dobrze od|ywiaB pigmeja 180 cm nie uzyskasz. Natomiast przez kilka pokoleD ful wypas uro[li by
wszyscy ale zamknijmy ten akurat temat to byB sBaby przykBad.
Je|eli wzrost ilo[ci informacji genetycznej to nie TE to co ni jest? Bo to, |e z wilka zrobisz pekiDczyka to nie ewolucja
! To tylko wariacje w ramach rodzaju, z DNA wilka mo|emy uzyska nieskoDczono[ kombinacji ! ale nadal b dzie to
wilk, pies, kojot czy inny psowaty to, |e jest to potomek wilka poznasz bardzo Batwo daje pBodne potomstwo po
skrzy|owaniu z wilkiem. Znasz poj cie mikro ewolucja ? To s maBe zmiany w obr bie gatunku które nie s skutkiem
mutacji ! Motorem TE natomiast s mutacje !

632
Dobrym porównaniem s programy komputerowe, wynik dziaBania programu mo|e by ró|ny (je|eli zawiera zmienne
losowe) i ten wynik to w przypadku DNA jeste[ np. Ty :) To, |e wyniki si zmieniaj nie jest dowodem, |e program
si zmienia !
Mo|emy z Batwo[ci napisa algorytm którego wynik b dzie miaB charakter tzw. ewolucyjny, ale sam algorytm b dzie
staBy ! A to wBa[nie losowe zmiany algorytmu, a nie wyniku s istot TE.

Wojciech Majda (2010-09-07 14:56:30)


Pigmej o wzro[cie 180 cm rzeczywi[cie trudno uzyska . Ale z osobnika o europejskim zestawie genów ju| tak. Nawet
je[li jego rodzice s ni|si a i to pod warunkiem, |e genotyp rodziców umo|liwia odpowiedni wysoko[ . W genach
mamy bowiem to, |e najlepiej ro[niemy na diecie bogatej w biaBko o wysokiej warto[ci biologicznej. Nasi rodzice mieli
diet ubo|sz w warto[ciowe biaBko ni| my teraz mamy, dlatego jeste[my wy|si.
TE to teoria tBumacz ca ró|norodno[ gatunkow i sposób w jaki ta ró|norodno[ gatunkowa si wytwarza. Ilo[
informacji genetycznej na przestrzeni dziejów a| tak bardzo si nie zmienia (poza kataklizmami kosmicznymi). Po
99.99 % wszystkich gatunków, które na Ziemi kiedy[ |yBy nie pozostaBo ju| du|o informacji genetycznej, przynajmniej
w |ywej formie.
Mylisz si , motorem ewolucji nie s tylko mutacje a wszelkie zmiany w genotypie i fenotypie osobnika które sprawi ,
|e jest on lepiej przystosowany do warunków |ycia w których przychodzi mu |y . Mog to by mutacje, ale wszystko
i tak sprowadza si ostatecznie do doboru naturalnego. Osobniki posiadaj ce ”dobre geny” przekazuj je dalej. Te
za[, które posiadaj zBe odpadaj .
Zreszt podany przez ciebie przykBad psów jest bardzo dobry... Czy taki powiedzmy czaB-czaB (czy inny osobnik)
jest w stanie krzy|owa si z takim mastifem tybetaDskim? Bez udziaBu ludzi ju| nie (abstrahuj c od tego, |e rasy
te powstaBy przy udziale ludzi). Z czasem (mowa o setkach tysi cy lat i wi cej) [cie|ki genetyczne rozchodz si
tak znacznie, |e dwa organizmy, które kiedy[ miaBy wspólnych przodków ju| krzy|owa si nie mog , albo nie daj
pBodnego potomstwa (jak koD i osioB np.)

Karol (2010-09-17 11:25:41)


@Wojciech Majda
Mocno jestem zaj ty, napisz jeszcze par sBów w temacie w terminie pózniejszym.

PrzeszBo[ i przyszBo[ ro[lin uprawnych (2010-09-03 15:06)

Le[ny ogród cz.11 - Jak zamieni zdziczaBy sad w produktywny le[ny ogród?
(2010-09-05 10:05)

[1]Le[ny ogród mo|na zaBo|y w wielu ró|nych miejscach. Zdarza si , |e jednym z punktów wyj[cia jest sad.
Cz sto mocno zdziczaBy i zaro[ni ty. Oznacza to, |e ekosystem tego sadu jest ju| na dalszym etapie sukcesji
ekologicznej ni| by[my tego chcieli. Nierozs dne byBoby wycinanie wszystkich drzew i sadzenie w ich miejsce
nowych - przecie| na pierwsze plony trzeba by czeka sporo czasu. Zreszt oznaczaBoby to wi cej pracy...
Co nale|y uczyni je[li posiadamy zdziczaBy sad?
Powycina sporo drzew i krzewów. Brzmi bardzo prosto. Zanim jednak tego dokonamy warto mie jak [
wizj danego miejsca. Jednak by nasza wizja nie zmieniBa si w przyszBo[ci w ogrodnicz mar senn warto
zachowa odpowiednie odlegBo[ miedzy drzewami i krzewami. Tak by ka|de tego wymagaj ce drzewo czy
krzew miaB wystarczaj c ilo[ [wiatBa, by zmniejszy konkurencj o wod i substancje mineralne. Drzew
(nawet tych owocowych) zwykle trzeba usun sporo. [2]Wi cej ro[lin owocowych wcale nie oznacza wi cej
owoców...

633
W klimacie umiarkowanym drzewa w le[nym ogrodzie powinny zajmowa okoBo 40 % powierzchni.
D |y si do tego po to, by móc posadzi na ni|szych pi trach krzewy i ro[liny zielne, nawet te [wiatBolubne.
Zapewne Czytelnicy zauwa|yli, |e drzewa rodz najlepiej owoce i orzechy je[li korony drzew nie stykaj si
ze sob . Co innego je[li zale|y nam na produkcji biomasy na opaB/podBo|e dla grzybów/[3]pasz dla zwierz t
- w tych miejscach drzewka i krzewy mog rosn troch g [ciej.
W zdziczaBych sadach nierzadko ro[nie mnóstwo [4]chwastów. Niektóre z nich s bardzo wysokie (drzewa),
mo|e nawet wy|sze ni| drzewka owocowe. Wtedy to one w pierwszej kolejno[ci powinny i[ pod topór lub
sekator. Zwykle takie drzewa pionierskie maj rozlegBy system korzeniowy i s bardzo ”zachBanne” na wod i
substancje mineralne. Drzewa i krzewy owocowe z ich sBabszymi korzeniami (zwBaszcza na podkBadkach skar-
laj cych) tak konkurencj b d przegrywa , co objawia si w mniejszej ilo[ci owoców i gorszej ich jako[ci.

[5][Jesion+zas%C5%82aniaj%C4%85cy+jab%C5%82o%C5%84..jpg]
Na tym zdj ciu (kliknij w zdj cie, |eby powi kszy ) zrobionym w okoBo
poBudnia jeden z du|ych chwastów (jesion) zasBania jabBoD, która co
prawda produkuje smaczne owoce, ale w do[ maBej ilo[ci i niewielkiego
rozmiaru. Gdyby pozwoli mu rosn jeszcze kilka sezonów zapewne
spowodowaBoby to zmniejszenie ilo[ owoców produkowanych przez jabBoD
i pogorszyBoby to ich jako[ . Mo|liwe nawet, |e caBkiem zagBuszyBby
jabBoD. Nie do[ , |e jesion konkuruje z jabBoni o wod i sole
mineralne, to jeszcze pozbawia jej [wiatBa. Jest zatem idealnym
kandydatem do "odstrzaBu". Jego usuni cie/przyci cie przyczyni si do
znacznego wzrostu ilo[ci produkowanych jabBek. Efektem ubocznym
rozkBadu korzeni drzew mo|e by wysyp grzybów szlachetnych (jak to
[6]miaBo miejsce u Pana Jacka).

Czy mo|na posadzi po takiej wycince drzew produktywne ro[liny?


Takie oczyszczanie zdziczaBego sadu to doskonaBy moment na sadzenie ró|nego rodzaju krzewów i zióB do
le[nego ogrodu. Wynika to z tego, |e zwykle (zale|y od tego jak bardzo zdziczaBy taki sad jest) rosn ce
tam drzewa i krzewy powoduj caBkowite zacienienie gleby, co sprawia, |e nie rosn tam prawie w ogóle
|adne trawy, ro[liny zielne czy chwasty. Warto ten moment wykorzysta . Je[li nie mamy akurat czasu lub
odpowiednich ro[lin w odpowiedniej ilo[ci, to dobrze jest teren wy[cióBkowa (sugeruj karton na dóB + jaka[
warstwa estetycznej [cióBki na gór ) by nie dopu[ci do jego zachwaszczenia. Zaniechanie tego dziaBania
spowoduje kieBkowanie nasion znajduj cych si na pewno w dostatku w glebie - one tylko czekaj a| b d
miaBy troch sBoDca...W le[nym ogrodzie równie| obowi zuje zasada, |e lepiej zapobiega ni| leczy !

[7][Jesion+przyci%C4%99ty1.jpg]

Jesion z poprzedniego zdj cia po przycince. Jego korona zostaBa zredukowana o ponad 50 %.
Jest to raczej niezdrowe dla drzewa. Nie zale|y mi jednak na jego zdrowiu, wr cz przeciwnie...
Wyst powanie o zgod na pozwolenie na wyci cie na nie moim terenie byBoby strat czasu.
Dzi ki takiemu post powaniu cz [ niedojrzaBych jeszcze jabBek na jabBonce z tyBu b dzie lepiej
nasBoneczniona i jeszcze smaczniejsza. Prosz zwróci uwag na ilo[ li[ci i gaB zi u podnó|a
ogoBoconego drzewa. Ten jesion sBu|yB zatem jako du|ych rozmiarów dynamiczny akumulator i
634
ro[lina wi | ca w giel (zwi kszaj ca ilo[ materii organicznej w glebie).
Czy czas w jakim dokonujemy porz dkowania zdziczaBego sadu ma znaczenie?
Tak, czas oczyszczania ma znaczenie. Je|eli oczyszczania dokonywaliby[my zim czy pózn jesieni , gdy na
drzewach nie ma ju| li[ci, to na wiosn w ogrodzie mieliby[my peBno odrostów korzeniowych. Przyczyn
tego zjawiska byBaby du|a ilo[ energii zgromadzona przez drzewa w korzeniach ro[lin. Przyci cie w okresie
póznego lata pobudzi drzewa do wytworzenia odrostów korzeniowych na jesieD. Zwykle ujemne temperatury
przeszkodz w zdrewnieniu takich odrostów. Dodatkowo drzewa i krzewy b d miaBy mniej ni| gdyby mogBy
”zmagazynowa ” energi z li[ci jak to ma miejsce zwykle na jesieD. Z drugiej strony drzewo [ci te zim ma
mniejsz wilgotno[ , ni| to [ci te w peBni sezonu wegetacyjnego.
MiBo[nicy hodowli grzybów jadalnych b d chcieli z kolei oczyszcza sad bardzo wczesn wiosn , gdy drzewa
transportuj soki z korzeni do li[ci. [8]Drewno z drzewa [ci tego w tym czasie daje grzyby lepszej jako[ci.
Co zrobi ze ”odpadami” z przycinki drzew w takim sadzie?
Zcinki z przycinki najlepiej jest rzuci pod drzewka, które postanowili[my zostawi . Dzi ki temu:

• zwi kszymy poziom materii organicznej wokóB drzewa

• dostarczymy substancji od|ywczych drzewku

• stworzymy przyjazne warunki dla rozwoju grzybów mikoryzowych

• utrudnimy wzrost chwastom


635
[9]

Ta wcze[niej zasBoni ta przez jesion jabBoD zostaBa obBo|ona du| ilo[ci [cinków z tego je-
sionu. W ten sposób zawarte w nim skBadniki od|ywcze przyczyni si do lepszego plonowania.
Utrudni równie| wzrost chwastów. Na przyszBy rok drzewko to powinno da du|o wi ksz
ilo[ owoców lepszej jako[ci. B dzie to zapBata za te kilka chwil po[wi conych na popraw jego
[rodowiska.
Mo|na równie| [cinki drzew kompostowa . Zwykle jednak [10]szkoda marnowa na kompostowanie czas.

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-5-wiecej.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIMsgtJ6SpI/AAAAAAAAAhc/TQ3ZvquUUPE/s1600/Jesion+zas%C5%82aniaj%C4%
85cy+jab%C5%82o%C5%84..jpg
6. http://boskawola.blogspot.com/2010/09/przejscia-nie-ma.html

636
7. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIM1OloypiI/AAAAAAAAAhg/SA8vx6W0ROs/s1600/Jesion+przyci%C4%99ty1.jpg
8. http://extension.missouri.edu/explorepdf/agguides/agroforestry/af1010.pdf
9. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TINLalfYFAI/AAAAAAAAAhk/jJVJ51x5ouw/s1600/Jab%C5%82o%C5%84+wy%C5%
9Bci%C3%B3%C5%82kowana.jpg
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/czy-warto-robic-kompost.html

Krzysztof Lis (2010-09-05 21:13:28)


D Z I K I! Czuj si , jakby[ ten wpis napisaB specjalnie z my[l o mnie, bo sam mam spory zdziczaBy sad do oga-
rni cia. Moja koncepcja przewiduje zutylizowanie gaB zi do postaci zr bków (zamówi chyba fachowców z maszyn ),
które pózniej wykorzystam do [cióBkowania, jako trzeci warstw [cióBki.

Wojciech Majda (2010-09-07 08:33:34)


Prosz bardzo. W mojej ksi |ce temat b dzie nawet bardziej rozwini ty.
No jak masz du|o materiaBu to rzeczywi[cie szkoda tego nie wykorzysta , wi c rozdrabniarka jak najbardziej si
przyda.

Anonymous (2010-09-19 12:04:23)


WygrzebaBem w katalogu niam.pl kolejne ciekawe drzewo - leszczy tureck (osi ga wysoko[ do 20m) i daje jadalne
orzechy.

Ewolucja czyli si oka|e... (2010-09-06 17:50)

Jeden z Czytelników - Karol napisaB komentarz pod wpisem ”Jak stare jest Twoje jedzenie”. Rzecz dotyczy
teorii ewolucji. Pozwol sobie zacytowa cz [ komentarza jako wst p do rozwa|aD biologiczno-filozoficznych
(dzi[ wiele praktycznych porad nie b dzie).

Ewolucja to ci |ki temat bo dogmatyczny, napisz par zdaD cho nie chciaB bym si narzuca .
Problemem jest to i| 99 % nie rozumie teorii ewolucji (dalej TE) ale w ni wierzy tak jak kiedy[
nikt nie czytaB biblii a wszyscy wierzyli . TE to wedle najlepszej definicji jak znam (dobra bo
krótka) to przyrost informacji genetycznej w wyniku losowych mutacji lub wzrost zBo|ono[ci
systemów organicznych w czasie . Tak|e zmiany jakie obserwujesz z TE nie maj nic wspólnego
! To, |e np. czBowiek si zmienia i jeste[my coraz wy|si z pokolenia na pokolenie to wr cz
zaprzeczenie ewolucji ! Czemu ? Bo ro[niemy prawie wszyscy ! a zmiany ewolucyjne s losowe
i powolne ! Sporo jest filmów na Youtube na ten temat ogl daBem sporo anty TE i za TE i
stanowczo uwa|am t teori za faBszyw . Mog kilka poleci jak co[ :)

Czym jest ewolucja?


”Ewolucja (Bac. evolutio rozwini cie, rozwój) - ci gBy proces, polegaj cy na stopniowych zmianach cech
gatunkowych kolejnych pokoleD wskutek eliminacji przez dobór naturalny lub sztuczny cz [ci osobników
(genotypów) z bie| cej populacji. Wraz z nowymi mutacjami wpBywa to w sposób ci gBy na bie| c pul
genow populacji, a przez to w ka|dym momencie ksztaBtuje jej przeci tny fenotyp. Zale|nie od siBy doboru
oraz szybko[ci wymiany pokoleD, po krótszym lub dBu|szym czasie, w stosunku do stanu populacji wyj[ciowej
powstaj tak du|e ró|nice, |e mo|na mówi o odr bnych gatunkach.”
Wikipedia
Moim zdaniem definicja Karola nie do koDca zgadza si z definicj mi znan i podan w podobnej formie
przez Wikipedi . Definicja Karola nie uwzgl dnia czynnika doboru naturalnego czyli... powodu dla którego
ewolucja ma miejsce.
637
W uproszczeniu w teorii ewolucji chodzi o to, |e organizmy dostosowuj si do warunków w jakich |yj ,
albo umieraj . :) Osobniki lepiej przystosowane czyli np. maj ce dost p do wi kszej ilo[ci jedzenia, dost p
do lepszych partnerów seksualnych przekazuj swoje cechy (dobrego przystosowania do [rodowiska) dalej.
Te sBabiej przystosowane albo zdychaj z gBodu, albo je[li s samcami beta (nie dominuj cymi) to nie maj
mo|liwo[ci kopulacji z samicami i nie przekazuj swoich sBabych genów dalej.

Sama komplikacja
Ta Twoj definicja nie uwzgl dnia doboru naturalnego. Uwa|asz ewolucj (dalej E.) za proces id cy w
jednym kierunku (od prostszych form do coraz bardziej zBo|onych). To zaBo|enie jest bB dne - w E. chodzi
o dostosowywanie si do wyst puj cych warunków. To czy dany organizm jest bardziej zBo|ony czy mniej
to sprawa wtórna. Szczury i karaluchy s mniej skomplikowane od czBowieka a osi gn By równie| ”sukces
reprodukcyjny/ewolucyjny?”. CaBkiem mo|liwe, |e potencjaln zim nuklearn prze|yj proste karaluchy a
nie wyrafinowani poeci.
”Zmiany o których pisz ” (domy[lam si , |e chodzi o choroby zwi zane z od|ywianiem?) maj tyle wspólnego
z ewolucj , |e osoby od|ywiaj ce si w ten sposób spo|ywaj produkty |ywno[ciowe, których przez wi ksz
cz [ czasu nasi przodkowie nie spo|ywali.
SpotkaBem si z komentarzem jakiej[ osoby, która uwa|a, |e w ci gu 500 pokoleD jakie min Bo odk d ludzie
zacz li je[ ziarno organizm czBowieka zd |yB si do tego przyzwyczai .
WspóBczesny wysoki wzrost ludzi jest wynikiem spo|ywania dostatecznej ilo[ci biaBka i (mo|e w maBym stop-
niu?) hormonów zawartych w |ywno[ci. W wi kszo[ci to ludy rolnicze w których spo|ywa si du|e ilo[ci
ziaren/str czkowych s (nienaturalnie) NI{SZE a nie Bowcy-zbieracze s wysocy.
Z powodu post pu technologicznego (nawozy sztuczne, produktywniejsze odmiany zwierz t i ro[lin, ZOR...)
ludzi mog spo|ywa wi cej produktów zwierz cych, czyli mniej wi cej tak jak nasi paleolityczni przodkowie.
Nie b d ukrywaB, |e jest to w jakim[ stopniu wiara (niepodwa|alnych dowodów na to nie ma), ni mniej
wi kszo[

Jak wyhodowa wysokiej warto[ci drewno w systemie agrole[niczym? (2010-09-08 23:01)

Wpis dotyczy b dzie gBównie pozyskiwania warto[ciowego (w sensie finansowym) drewna z [1]systemów
agrole[niczych i tego co zrobi by uzyska za drewno mo|liwie najwy|sz cen .
Dlaczego drewno z jednego drzewa jest warte mniej ni| drewno z innego?
WpByw na cen drewna ma wiele czynników. Oto cze[ z nich:

• Gatunek drzewa

• Brak uszkodzeD od szkodników czy chorób

• Ilo[ i wielko[ s ków (im wi cej tym ni|sza jako[ drewna)

• Koniunktura gospodarcza i moda (w mniejszym stopniu)

• Rozmiary (im dBu|sze i szersze deski, bale czy belki da si zrobi z danego kawaBka drewna tym dro|sze
jest to drewno)

• Potencjalne zanieczyszczenia w drewnie (np. wbite gwozdzie)

• Wiek drzewa z którego pozyskano drewno


638
To zapewne nie wszystkie czynniki, my[l jednak, |e te najwa|niejsze.
Dwa drzewa tego samego gatunku posadzone tego samego roku mog jednak osi gn kilkadziesi t lat pózniej
ro|na cen . O ile na koniunktur gospodarcz i mod mamy maBy wpByw to na pozostaBe czynniki ju| mo|emy
wpBywa do[ istotnie.
Na naszym blogu promujemy (da si to chyba zauwa|y :) agrole[nictwo czyli sposób u|ytkowania ziemi,
który integruj hodowl drzew i jak [ inn dziaBalno[ rolnicz np. wypas g si. Taki rodzaj systemu agr-
loe[niczego nazywa si sylwopastoralizmem lub lasem pastwiskowym.

[2][D%C4%85b.jpg]
Ten dorodnie wygl daj cy d b potencjalnie mo|e dostarczy du|ej ilo[ci
drewna.

Jakie czynniki musz by uwzgl dnione przy projektowaniu systemu agrole[niczego?


By na danym terenie mo|na byBo wypasa zwierz ta i by byBo to w miar opBacalne ruD pastwiskowa (poziom
traw, ro[lin bobowatych i zióB) musi otrzymywa odpowiednio wysoki poziom nasBonecznienia. Oznacza to,
|e drzewa rosn ce na pastwisku nie mog rosn zbyt g sto, gdy| powodowaBoby to silne zacienienie i nisk
produkcj zielonki (paszy dla zwierz t) - by wy|ywi 1 krow przez rok (z zebraniem siana na zim ) potrzeba
okoBo 10-15 ha lasu lub okoBo 1 ha dobrego pastwiska. Ponadto je[li chcemy z danego terenu uzyska drogie
drewno to drzewa musz mie odpowiedni pokrój - musz by dBugie i strzeliste.

[3][D%C4%85b+z+wad%C4%85.jpg]
Po dokBadnym przyjrzeniu si mo|na zauwa|y , |e nie da on wysokiej
jako[ci drewna, gdy| bardzo nisko jego pieD "rozdwaja si ". NajdBu|sza
deska jak mo|na uzyska z tego drewna b dzie stosunkowo krótka i
cienka a wi c tania.

Kolejn kwesti o której trzeba pami ta jest nale|yte zabezpieczenie drzew je[li chcemy wypasa w lesie
pastwiskowym zwierz ta. Drzewa musz by gotowe na obecno[ zwierz t. PrzykBadowo w pierwszym roku
po posadzeniu mo|e by lepiej pozyskiwa tylko siano lub uprawia zbo|e. W drugim mo|na si pokusi o
wypas kur, w trzecim i czwartym wypas g si (drzewka musz koniecznie by zabezpieczone przed ogryzaniem).
Starsze drzewka mog znie[ obecno[ [wiD, owiec i krów. MBode drzewko nawet dobrze zabezpieczone przed
zgryzieniem kory i li[ci mo|e nie wytrzyma ocierania si o nie krowy. To oczywi[cie tylko propozycje -
systemy agrole[nicze mo|na i trzeba dopasowywa do indywidualnych warunków.

Dlaczego najdro|sze drewno pochodzi od drzew z lasu?


Drewno pochodz ce z lasu jest na ogóB dro|sze ni| to pochodz ce z przycinki rowów melioracyjnych czy
drzew [ródpolnych. Przyczyn ró|nicy w cenie jest jako[ drewna - to pochodz ce z lasu ma mniej s ków
ni| drzewo rosn ce. Mniejsza ich ilo[ w drewnie z lasu jest spowodowana tym, |e drzewa w lesie szybko
”oczyszczaj ” pieD z dolnych gaB zi. To za[ spowodowane jest tym, |e le[ne drzewa musz walczy o dost p
do [wiatBa - po kilku latach ilo[ [wiatBa, która dociera do dolnych gaB zi jest na tyle maBa, ze drzewu nie
opBaca si w ogóle podtrzymywa ich przy |yciu. Dla le[nego drzewa du|o lepsza inwestycj energii jest
wyprodukowanie nowych gaB zi u góry drzewa gdzie [wiatBa (chwilowo) jest pod dostatkiem. Wynikiem
639
takich warunków wzrostu jest dBugi, prosty a wi c cenny pieD.
Drzewa [ródpolne, takie rosn ce ”swobodnie”, które nie musz walczy o [wiatBo nie maj potrzeby pi cia
si w gór . W takim wypadku drzewo nie ma |adnego interesu w tym by odrzuca dolne gaB zie (skoro
co[ dziaBa to po co to zmienia ?) Miejsca w których dBugo rosn gaB zie a zwBaszcza gdy s grube i du|e
powoduj pojawianie si na pniu s ków (jednej z wad drewna).
Drzewa swobodnie rosn ce b d zatem zwykle produkowa gorszej jako[ci drewno ni| to pochodz ce z lasu.
Z racji mniejszej konkurencji (drzewa po kilku latach zaczynaj dominowa nad innymi ro[linami na danym
terenie) wzrost drzew wolno stoj cych jest szybszy. Z wolno stoj cych drzew uzyskujemy zatem troch wi cej
drewna, jest ono jednak zwykle gorszej jako[ci.
Jakie korzy[ci nad upraw drzew w lesie niesie ze sob hodowla drzew w systemie ag-
role[niczym?
Dwie gBówne korzy[ci w posiadaniu systemu agrole[niczego to:

• Nie zamra|amy kapitaBu (ziemi) na kilkadziesi t lat. W trakcie gdy drzewa rosn mo|na na tym samym
terenie np. wypasa zwierz ta, pozyskiwa siano, uprawia zbo|e w mi dzyrz dach drzew, hodowa
cieniolubne zioBa lub [4]grzyby... Jest to zatem sposób na zwi kszenie zadrzewienia kraju nawet bez
paDstwowych dotacji.

• Drzewa z racji mniejszej konkurencji rosn szybciej. PrzykBadowo wg. ”Temperate Agroforestry Sys-
tems” orzech czarny w systemie agrole[niczym osi ga wiek r bny w wieku 30-50 lat a nie minimum 80
lat jak to jest na standardowej plantacji tego drzewa. Korzy[ finansow z posadzenia drzew mog za-
tem osi gn nawet osoby, które te drzewa sadziBy a nie dopiero ich dzieci czy wnuki. Hektar albo dwa
takiego systemu agrole[niczego stanowi mo|e obok dobrze odchowanych dzieci ;) prawdziwe zabez-
pieczenie emerytalne - nie to co piramidki finansowe typu ZUS czy OFE.

Czy w systemie agrole[niczym mo|na produkowa drewno wysokiej jako[ci?


Tak, nale|y jednak odpowiednio drzewa prowadzi (przycina ). Zwykle polega to na usuwaniu piB dolnych
gaB zi oraz dbaniu by drzewa nie miaBy ró|nych wad. Koniecznie trzeba pami ta o zasadzie, |e podczas jed-
nego zabiegu nie usuwa si wi cej ni| 30 % korony drzewa. Najlepiej drzewa przycina w okresie spoczynku
- w Polsce oznacza to b dzie zim , w ciepBym i suchym klimacie (np. WBochy, Grecja, Kalifornia) latem czy
mo|e dokBadniej mówi c w czasie pory suchej.
Osobom my[l cym powa|niej o produkcji wysokiej jako[ci drewna konstrukcyjnego w systemie agrole[niczym
polecam obejrzenie 10 minutowego filmu autorstwa Darrena Doherty - specjalisty od projektowania [5]Key-
line.
[EMBED]
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIf3F74NQII/AAAAAAAAAh0/HrELdBxl6Fo/s1600/D%C4%85b.jpg
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIf0VhOZvfI/AAAAAAAAAho/zh8krd6IVAQ/s1600/D%C4%85b+z+wad%C4%85.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html

Marcin (2010-09-09 06:56:15)


”O ile na koniunktur gospodarcz i mod mamy maBy wpByw to na pozostaBe czynniki ju| tak.” - maBy bB d ;), powinno
by ”nie”

Sokomaniak (2010-09-09 07:08:30)


Bardzo ciekawy blog, wBa[nie go odkryBem. B d go [ledziB uwa|nie i zapraszam do siebie. Interesuje mnie wszys-
tko zwi zane z ekologia, wBasn produkcj |ywno[ci, zdrowym jedzeniem i trybem |ycia. Widz , |e masz tu sporo

640
u|ytecznych informacji.
Zaczynam czytanie caBego bloga...

Wojciech Majda (2010-09-09 08:12:25)


@Marcin
Dzi ki za zwrócenie uwagi... ach te podwójne zaprzeczenia:)
@Sokomaniak
Dzi ki, Twojego bloga te| czytuj . Nie powiem, |ebym byB wielkim miBo[nikiem soków. Tzn. s smaczne i w ogóle,
ale jak dla mnie za du|o fruktozy i w glowodanów w ogóle maj . No chyba, |eby[ opracowaB jaki[ sok zawieraj cy
maBo w gli i fruktozy. No i |eby byB smaczny ;)

Survivalista (2010-09-09 11:10:07)


Mnie do szcz [cia drewno na dziaBce potrzebne jest gBównie jako paliwo do ogrzewania. Ale z drugiej strony te zabiegi,
o których piszesz, wBa[nie pozwalaj pozyskiwa pewn ilo[ takiego drewna co roku, bez wycinania drzew. :)

Sokomaniak (2010-09-09 18:07:47)


@Wojciech
Có|, ja nic tu nie wymy[l bo wrzucam tylko warzywa i owoce do sokowirówki. Taki z maB ilo[ci w glowodanów to
np: ogórek, szpinak i inne zieleniny. Zawsze te| mo|na rozcieDczy wod .

Wojciech Majda (2010-09-09 19:20:01)


@Survivalista
Rzeczywi[cie - taka przycinka drzew to troch taki sposób |eby zje[ ciastko i mie ciastko.
@Sokomaniak
Rzeczywi[cie taki sok musiaBby by niezbyt dobry. Dobrze, |e chocia| zdrowy...

cedric (2010-09-26 10:51:35)


Masa przydatnych informacji o drzewach
http://www.drzewa.nk4.netmark.pl/dodatki/ciekawostki/ciekawostki.php

cedric (2010-09-26 15:32:17)


Charakterystyka hodowlana drzew le[nych
http://www.wiki.lasypolskie.pl/doku.php?id=c:charakterystyka-hodowla na-drzew-lesnych

Jak radzi sobie z ograniczeniami swojej dziaBki wykorzystuj c projektowanie permakul-


turowe? (2010-09-09 22:17)

Nie ka|dy mieszkaniec Polski a nawet nie ka|dy Czytelnik tego bloga ma to szcz [cie, |e posiada kilka
hektarów ziemi czyli ilo[ , która z naddatkiem pozwoliBaby osi gn samowystarczalno[ |ywno[ciow i
energetyczn . Cz [ciej jednak
Czytelnik MaQ

Znaczenie kory na martwym drewnie (2010-09-12 11:23)

641
Dlaczego przygotowuj c ogród do zimy powinni[my by leniwi? (2010-09-13 15:18)

JesieD to czas zbiorów i przygotowania ogrodu do zimy - cz sto oznacza to wyt |on prac . ChciaBbym tym
wpisem zainspirowa Was do tego by pewne rzeczy sobie ”odpu[ci ”. Mam nadziej , |e przedstawi dlaczego
takie leniwe podej[cie jest lepsze od bycia pracowitym. Zwykle bycie leniwym jest zle postrzegane, dlatego
trzeba sobie do tego lenistwa dorobi jak [ ideologi ;) [1]My[l , |e permakultura ma w tym momencie wiele
do zaoferowania.
W naturalnych ekosystemach w klimacie umiarkowanym gleba nie bywa odkryta praktycznie nigdy. Natu-
ralne po|ary to wyj tki a wiatroBomy s w du|ej mierze konsekwencja zBej gospodarki (nie tylko) le[nej z
czasów gdy tzw. ”plan” byB wa|niejszy ni| jakie[ tam lokalne warunki glebowe czy klimatyczne. :) A nie
naturalnym i cz stym zjawiskiem.
Kilka miesi cy temu widziaBem przewrócon , star wierzb . Z ciekawo[ci podszedBem by sprawdzi ile ziemi
zostaBo odkryte, ile gleby byBo wystawione na erozj - na oko niecaBy metr kwadratowy. Mowa o okoBo stulet-
niej wierzbie rosn cej nad [2]jeziorem z prze|yznion wod .
Zreszt okre[lenie ”goBa ziemia” nie oddawaBoby dokBadnie sytuacji, poniewa| ziemia pokryta tam byBa
warstw li[ci, gaB zek. Sama gleba byBa przero[ni ta [3]grzybni grzybów mikoryzowych co dalej zabez-
pieczaBo ten maBy obszar przed erozj .
Gdyby wierzba przewróciBa si zim to okrywa gleby skBadaBaby si z jeszcze wi kszej ilo[ci li[ci co stanowiBoby
równie| dobre zabezpieczenie.
Po 2 miesi cach poszedBem zobaczy ten teren ponownie - nie byBo ju| [ladu , |e co[ tam si staBo (sBu|by
porz dkowe drewno wywiozBy). Gleba byBa szczelnie zakryta przez ro|ne krzewy i [4]chwasty. Wzmo|ona
erozja wodna na tym obszarze to [lad przeszBo[ci - gleba zostaBa szybko zabezpieczona i warunki do akumu-
lacji materii organicznej mogBy znowu zachodzi .
Czy potrzeba schludno[ci to... wymy[lona potrzeba?
Zwykle ogrodnicy nie za bardzo lubi jesieD - po pierwsze oznacza to koniec sezonu wegetacyjnego, po drugie
zwykle trzeba grabi i pali li[cie. ”Trzeba” to robi poniewa| w przeciwnym wypadku ogród mo|e wygl da
na ”zaniedbany”. Czy aby na pewno taki ogród w którym li[cie s wygrabione jest bardziej zadbany? Os-
obom tak my[l cym proponuj porównanie ogrodu do zdrowia. Czy osoba przyjmuj ca wi cej lekarstw jest
”bardziej zadbana” od tej, która przyjmuje mniej? W przypadku gdy osoba ta jest chora to mo|e i tak, ale
je[li te lekarstwa s zb dne?
Nasza postagralna kultura bardzo nie lubi ludzi leniwych... zreszt czym jest lenistwo jak nie neolitycznym
(powstaBym w czasie po wymy[leniu rolnictwa) wytworem? WBa[ciciele niewolników czy chBopów wiele tracili
gdy ich niewolnicy byli leniwi (patrz [5]”Satyra na leniwych chBopów”). Aowcy-zbieracze z kolei na zaspokoje-
nie swoich potrzeb pracowali po kilkana[cie godzin tygodniowo - reszt czasu po[wi caj c na [piewy, rozmowy,
sztuk i wszystko inne co czyniBo nas ludzmi.
”Schludny” wygl d ogrodu w du|ej mierze powstaB z potrzeby kontrolowania natury i pokazywania wBadzy. Bo
czym innym jak nie ekstrawaganckim przejawem wBadzy jest Luwr z jego idealnie przyci tymi |ywopBotami
i [6]wypiel gnowanymi trawnikami?
Jakich przygotowaD do zimy unika ?
Wiele z powszechnie stosowanych praktyk ogrodniczych i rolniczych warto unika oto kilka najpowszech-
niejszych:

• Przekopywanie gleby i zostawianie skib ziemi by skruszaBy od mrozu. Mo|e czas by pomy[le o
[cióBkowanej wzniesionej grz dce, której przekopywa nie trzeba? Przez jesieD, zim i pocz tek wiosny
sporo materii organicznej mo|e si na takiej grz dce rozBo|y daj c pocz tek |yznej glebie.

• Grabienie li[ci - coroczny dodatek li[ci zabezpiecza gleb przed zim daj c schronienie wielu organiz-
mom |ywym
642
• Palenie li[ci - czasami cz [ li[ci trzeba zgrabi (np. z chodników by nie byBy [liskie). Li[cie zwykle
usypuje si w ”kupy” do czasu a| wyschn . Wtedy pali si je. Czy wiesz, |e w takich li[ciach cz sto
zimuj je|e? Je|e to wytrawni p drako i [limako|ercy. Chyba nie chcesz pali swoich sojuszników?
Poza tym li[cie to [wietny dodatek do gleby ”przyci gaj cy” grzyby mikoryzowe. By zabezpieczy li[cie
od rozwiewania mo|na je przykry siatk . WidziaBem nie raz delikatne ró|e zabezpieczane przed zim
w ten sposób - nie do[ , |e li[cie stanowi b d swego rodzaju izolacj przed mrozem to b d równie|

|ywi grzyby..

• Usuwanie chwastów z zaniedbanych miejsc - uschni te pokrzywy, chwasty, le| ce na ziemi próchniej ce
gaB zie s miejscem zimowania wielu po| danych go[ci w naszym ogrodzie. Je|eli jest jaki[ czas na
porz dkowanie ”dzikich” czy ”zaniedbanych” zak tków ogrodu to na pewno nie jest nim jesieD gdy
wiele po|ytecznych owadów szykuje si do zimy. Szkodniki zreszt równie|, ale trzeba pami ta ,
|e te [7]rozmna|aj si du|o szybciej. W [8]ogrodzie ekologicznym po|yteczne owady czy zwierz ta
nale|y traktowa jak rolnik traktuje swój inwentarz. Niszczenie im schronienia przed zim nie stanowi
najbardziej rozs dnego zachowania je|eli zale|y nam na ich dobru.

[9][Biedronka.jpg]
Biedronka na jednym z zasuszonych chwastów pózn jesieni .

Korzy[ci z ”nieprzygotowywania” ogrodu do zimy

• Nie usuwaj c li[ci z ziemi zabezpieczamy j przed erozj i poprawiamy |yzno[ gleby

• Mamy wi cej czasu dla siebie i rodziny

• Nie niszczymy [rodowiska |ycia wielu organizmów

• Ogród na wiosn b dzie wymagaB mniejszej ilo[ci przygotowania

• Mniejsze problemy ze szkodnikami

Jakie prace warto wykona przed zim ?


Niektóre zaj cia warto przed zim wykona . Nale| do nich np.

• Wysianie ro[lin na nawóz zielony je|eli mamy goB gleb . Cz sto jednym z minusów (stosowanych na
skal rolnicz ) nawozów zielonych jest wykorzystywanie przez nie wody, która pózniej jest niedost pna
w wystarczaj cej ilo[ci dla gBównego plonu wczesn wiosn . Ten rok jest wyj tkowo mokry, wi c to
b dzie du|y plus - nawóz zielony, który zu|yje cz [ wody mo|e pomóc w tym, |e nasz ogród nie zmieni
si w bagno.

• Wygrabi li[cie chorych z chorych drzew. ZwBaszcza je[li nie przewidujemy stosowania m czki bazal-
towej lub soli morskiej w najbli|szej przyszBo[ci.

• Sadzi drzewa i krzewy owocowe - na jesieD s taDsze

• Zabezpieczy co delikatniejsze ro[liny


643
Gdy nast pnym razem kto[ b dzie Ci namawiaB do tego by ”zrobi zimowy porz dek” w ogrodzie po prostu
powiedz mu:
Nie
Teraz masz ju| nawet ideologi :)
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pochwaa-lenistwa-minimum-wysiku.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/jak-marnowane-sa-nasze-pieniadze-na.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
5. http://sredniowiecze.klp.pl/a-7319.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/tadz-mahal-ogrod-trawnik-i-koszt.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-traktujesz-swoj-ogrodgospodarstwo.html
9. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TI4gOuB4UtI/AAAAAAAAAh4/10B7rBz2sPM/s1600/Biedronka.jpg

Energetyczny (2010-09-13 16:38:46)


Naukowcy: Golfsztrom zanika ! - Ostrze|enie przed ostr i dBug zim
[1]http://www.globalnaswiadomosc.com/ostrzezeniegolfstrom.htm

1. http://www.globalnaswiadomosc.com/ostrzezeniegolfstrom.htm
Anonymous (2010-09-13 18:55:54)
Wojtek, w dziedzinie mówców motywacyjnych Ty jeste[ najlepszy! Rewelacja! Kiyosaki to przy Tobie dzieciak!
Rzadko si zdarza, |eby teoria byBa jednocze[nie sensowna i przydatna, a tak|e Batwa do zastosowania.
A poza tym jak zawsze sensownie :)
Adam K.

Wojciech Majda (2010-09-13 22:23:19)


Dzi ki, sporo czytam na ten temat 8)

Wojciech Majda (2010-09-13 22:31:22)


@ Energetyczny
Warto to uwzgl dni w planach ”ogrodniczych”, |e tego typu sytuacja mo|e wyst pi . Dlatego wBa[nie zwierz ta s
tak po| dane w ogrodzie permakulturowym.

Jola (2010-09-14 12:05:27)


’Gdy nast pnym razem kto[ b dzie Ci namawiaB do tego by ”zrobi zimowy porz dek” w ogrodzie po prostu powiedz
mu:
Nie
Teraz masz ju| nawet ideologi :)’
Swietne podsumowanie!!!!!

Wojciech Majda (2010-09-15 18:54:40)


Dzi ki :)

Co przeszkadza ludziom w posiadaniu produktywnego ogrodu? (2010-09-13 15:21)


SiBa woli wystarcza na okoBo dwa tygodnie i jest rozpuszczalna w alkoholu.

SBowa te przypisuje si Markowi Twainowi


644
(2010-09-13 22:24)

Permakultura i zwierz ta cz.4 - Króliki - mi so z przydomowego ogródka.


(2010-09-16 21:34)

Wielu osobom wydaje si , |e w przydomowym [1]le[nym ogrodzie mo|na produkowa tylko ro[liny, no mo|e
jeszcze kilka jajek dziennie - by produkowa wBasne mi so, trzeba mie naprawd spory obszar ziemi id cy
co najmniej w hektary. Mam nadziej , |e uda mi si przekona Was, |e do ”produkcji mi snej” (jakie mocne
sBowa) nie trzeba mie hektarów...
Jakie zwierz ta najbardziej nadaj si do hodowli w przydomowym ogrodzie?
Zwierz ta, które byByby przydatne do ogródkowej produkcji mi sa powinny charakteryzowa si przynajm-
niej cz [ci z wymienionych tu cech:

• szybko i Batwo si rozmna|a

• szybko dorasta

• mie dobry wspóBczynnik konwersji paszy (potrzebowa maB ilo[ jedzenia do wyprodukowania danej
ilo[ci mi sa)

• nie by haBa[liwe

• by Batwe w obsBudze

• dawa zdrowe mi so

• by oczywi[cie smaczne!

Mój pierwszy typ to króliki


Króliki to zwierz ta typowo ro[lino|erne potrzebuj do optymalnego wzrostu pasz ro[linn o zawarto[ci
biaBka okoBo 16-18 %. Komercyjna produkcja mi sa króliczego opiera si na stosowaniu granulatów pas-
zowych i pasz gospodarczych (takich, które mo|na wyprodukowa we wBasnym gospodarstwie).
Standardowo na zaspokojenie potrzeby przeci tnej rodziny zwykle wystarcza mie 4-5 króliki, b d sBu|y
za stado podstawowe (które b dzie sBu|y do dalszego rozrodu). Z tych 4-5 królików oczywi[cie jeden musi
by samcem. Oznacza to, |e b dzie mo|na mie 3-4 samice.
Przeci tna samica dostarcza (w hodowli komercyjnej) okoBo 36, gotowych na rynek królików na rok. Oz-
nacza to, |e w skali roku mo|na uzyska z jednej samicy (i samca oczywi[cie :) okoBo 100 kg królików czyli
okoBo 50 kg mi sa. Warto[ci te nale|y w przypadku chowu przydomowego, braku wiedzy i do[wiadczenia w
hodowli królików obni|y . ZwBaszcza je|eli naszym priorytetem nie jest hodowla królików najbardziej eko-
nomicznie a najbardziej zdrowo dla nas i [rodowiska (czyli z ograniczeniem zbó|, nasion ro[lin str czkowych,
odpadów piekarniczych...). Z 3-4 samic mo|na zatem przy odrobinie szcz [cia uzyska okoBo 120-150 kg
mi sa króliczego lub okoBo 2 króliki na tydzieD. To sporo.
Ile paszy potrzebuj króliki i co jedz ?
Jedna samica z mBodymi odchowanymi do wagi rzeznej (okoBo 2,5 kg) zjada okoBo 100 kg warto[ciowej, suchej
paszy (siano + granulat). Odpowiednio wi cej gdy podaje si zielonk ([wie|e ro[liny) - siano ma wilgotno[
kilkunastu procent , zielonka zwykle 75-90 %. Ilo[ ta dotyczy hodowli komercyjnej - w przypadku chowu
645
przydomowego z racji mo|liwego wolniejszego wzrostu królików ilo[ paszy do odchowania królików mo|e
ulec zwi kszeniu.
Dzikie króliki to zwierz ta przystosowane do jedzenia paszy o stosunkowo niskiej warto[ci od|ywczej - trawy,
zioBa, li[cie, gaB zie.. [2]Wykorzystuj równie| bakterie do zwi kszania warto[ci od|ywczej swego pokarmu.
Je[li jednak nie chcemy hodowa królika do wagi rzeznej rok musimy zadba o to by miaB odpowiedni
pasz - stosunkowo bogat w biaBko i kalorie. WspomniaBem wcze[niej, |e pasza dla królika powinna za-
wiera okoBo 16-18 % biaBka by szybko rósB. [3]ZnalazBem spis ro[lin, którymi mo|na karmi króliki wraz
z opisem wBa[ciwo[ci leczniczych poszczególnych rodzajów ro[lin. Prosz tylko pami ta , |e opisane tam
ro[liny s przedstawiane pod katem |ywienia królika-zwierzaka domowego a nie królika przeznaczonego na
cele spo|ywcze. Nie widz przeciwwskazaD by karmi królika np. orzechami wBoskimi pod koniec tuczu, by
obrósB w tBuszcz.

[Kr%C3%B3lik+i+pasza.jpg]
Króliki mog spo|ywa produkty, które w innym przypadku musiaByby
wyl dowa w [mieciach lub w najlepszym przypadku na pryzmie
kompostowej. Na zdj ciu w jednym wiadrze obierzyny od sBodkiej
kukurydzy, w drugim wiadrze li[cie i Bykowate gB by od kalafiora.
Dzi ki królikom te "odpady" zostan przemienione w smaczne i po|ywne
mi so.

[4]

W trakcie tworzenia wpisu znalazBem równie| ciekawe informacje o [5]eksperymencie przeprowadzonym w


Nigerii. Eksperyment polegaB na zamianie przemysBowo wytworzonego koncentratu paszowego na li[cie morwy
i badaniu jakie króliki b d miaBy przyrosty. OkazaBo si , |e mo|na li[ mi morwy zast pi do 50 % kon-
centratu paszowego bez ró|nicy w tempie wzrostu królików. Warto równie| rozwa|y stosowanie innych
[6]drzew i krzewów paszowych w diecie królika np. jesionu, karagany syberyjskiej, wierzby... W poB czeniu z
zielonk z ró|nych jadalnych [7]chwastów taka dieta zapewni królikom peBnowarto[ciow i zdrow diet . To
za[ sprawi, |e zjadane przez nas króliki b d zdrowe, bogate w witaminy i mikroelementy.
Dlaczego króliki wpasowuj si dobrze w koncepcj samowystarczalnego, permakulturowego
gospodarstwa?
Króliki bardzo dobrze wpisuj si w koncepcj samowystarczalnego gospodarstwa chocia|by z tego powodu,
|e mog zjada chwasty czy produkty dla nas niejadalne lub takie, których my je[ ju| nie chcemy np.
saBata, która zacz Ba kwitn , na marchwi, stary kalafior... Dzi ki temu jeste[my w stanie produktywnie
wykorzysta wi ksz cze[ produktów z naszego ogrodu, co jest szczególnie istotne je|eli ten ogród nie jest
zbyt du|y...
Oczywi[cie w pozyskiwaniu paszy dla królików nie musimy ogranicza si tylko do naszej posesji - od s siadów
mo|na pozyska np. [cinki trawy a z terenów publicznych czyli bezpaDskich :) ró|ne od|ywcze ro[liny typu
pokrzywy, mniszek lekarski, cykori czy Bopian.
Dodatkow korzy[ci z posiadania królików jest króliczy nawóz, który zaliczany jest do nawozów ”ciepBych”,
nadaje si wiec dobrze do inspektów. Jest równie| bogaty w azot - mo|e wi c sBu|y za substancj , która
dodana do materiaBów bogatych w w giel przyspieszy ich rozkBad i zwi kszy [8]produkcj ciepBa w procesie
kompostowania.
Króliki mo|na wykorzysta równie| do kontroli chwastów w sadzie - trzeba umie[ci je w króliczym trak-
torze. W ten sposób niepozorny sad zmieni si w produktywny [9]system agrole[niczy w którym to co byBo
problemem (chwasty i trawa) zmienia si w plon - pasz dla królików.
646
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/o-krowie-zywicielce-swiniach-i.html
3. http://srokacz.pl/211-forum.html
4. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TJJqD23j_UI/AAAAAAAAAh8/Px03DNu2Gl4/s1600/Kr%C3%B3lik+i+pasza.jpg
5. http://www.pjbs.org/pjnonline/fin312.pdf
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html

Sokomaniak (2010-09-17 09:39:16)


36 mBodych na rok! To si dopiero nazywam ”rozman|a ” si jak króliki.

Kresowa Zagroda (2010-09-17 10:24:59)


Jest spora [miertelno[ . Króle s wra|liwe na wiele rzeczy, zdychaj np. od trawy podlanej kwa[nym deszczem.
Cz sto si zdarza, |e samice zjadaj albo porzucaj swoje mioty.
Jednak rzeczywi[cie, w moim podlaskim regionie króliki ciesz si sporym zainteresowaniem. Hodowla jest prosta,
mo|na mie niedu| dziaBk i mie skoszony przez króliczy traktorek trawnik (ten pomysB ju| dawno si sprawdza i
jest stosowany przez zwykBych hodowców nic nie wiedz cych o permakulturze itp.).
Trzyma si je w klatkach wybudowanych na zewn trz, przewa|nie na [cianie jakiego[ budyku gospodarczego. Bo króliki
dobrze znosz zim na [wie|ym powietrzu. Pewnym kBopotem s szczury, które lubi zagl da do takich klatek, a
nawet pBodz z króliczycami hybrydy szczurzo-królicze. Wi c trzeba dba o szczelno[ klatek i odszczurzanie.
My[l o takiej hodowli, ale jak na razie przeszkod jest brak fachowca od zabijania. Podobno to proste, królika si
zabija uderzeniem paBki w gBow , ale na mojej wsi mieszkaj staruszkowie. Kur czy inszy drób zabij za kawaBek sera
bez problemu, a nawet we wBasnym zakresie mo|emy to zrobi . Do ubicia kozioBka wynajmujemy czBowieka znaj cego
si na tym. Do [wini czy cielaka te| si takich mBodych, silnych i oswojonych z t czynno[ci m |czyzn bierze i nie
ma problemu. Ale z królikami byBby pewien kBopot. Trzeba by mie pod bokiem innego hodowc , który by to robiB
sam. A takiego na razie nie znam.
Jak sBysz , przy ubijaniu sztuk rzeznych przewa|nie w wi kszej gromadce od razu, niektórzy pozyskuj na tyle du|o
mi sa, |e kieBbas z niego robi na potrzeby rodziny.
ES

Gopi (2010-09-17 11:44:57)


ja jako samowystarczalne zwierz polecam koz :) z kozy, regularnie dopuszczanej do capa, mo|na mie nawet 4
kozlaków- ich mi so w Polsce nie jest doceniane- niestety nie sBusznie.
Koza tak|e daje mleko.
Jej koszty wy|ywienia natomiast nie s wysokie- resztki z obiadu plus pasza sucha zim i odrobina zbo|a, latem
wystarczy troch siana i wypas.

Anonymous (2010-09-17 13:53:04)


”a nawet pBodz z króliczycami hybrydy szczurzo-królicze” a to dobre;-) mo|e jaki[ dowód (poza opowie[ciami zaco-
fanych mieszkaDców wsi) na istnienie takiego stworzenia:)

Wojciech Majda (2010-09-17 19:34:02)


@ Sokomaniak
36 to liczba, któr [rednio si sprzedaje dzieciakó króliki maj wi cej, ale nie wszystkie do|ywaj .
@Ewa
Te| sByszaBem o tych krzy|ówkach. Niestety nigdy jeszcze nie widziaBem. My[l te|, |e kiedy[ takie co[ spróbuj
wyhodowa (je[li to mo|liwe).

647
@Gopi
Rzeczywi[cie koza to równie dobry skBadnik gospodarstwa permakulturowego. Do maBego ogródka jednak IMO troch
mniej si nadaje ;)

Anonymous (2010-09-17 20:43:38)


Istniej kotopsy wi c nigdy nie mów nigdy. Przyroda oferuje nieskoDczony wachlarz mo|liwo[ci.
http://fakty.interia.pl/newsroom/news/kotopies-i-mulosiol-z-krolikos winka,886208
Ze szczurem nie ma potwierdzonego przypadku.

Wojciech Majda (2010-09-17 21:42:00)


Kiedy[ temat hybryd mnie bardzo interesowaB, nawet wysBaBem kilka maili do ró|nych hodowców królików w tej
sprawie. Jedyni co mi odpisali powiedzieli, |e u nich jest porz dna hodowla i szczurów nie maj .

Kresowa Zagroda (2010-09-18 14:58:11)


Hm, pracowaBam dawno temu w wiejskim GS, m.in. przy skupie królików. ;-) Relacj o hybrydach usByszaBam od
rolnika, który nie wygl daB na zacofanego, widziaB je na wBasne oczy (wygl daBy jak króliki, miaBy jednak szczurze
ogony) we wBasnej hodowli i sam je osobi[cie zlikwidowaB.
W ka|dej porz dnej hodowli mo|e zdarzy si nieszczelna klatka, a z praktyki wiem, |e szczurów polnych, które zag-
nie|d|aj si , tak jak myszy, gBównie jesieni , w pobli|u obór i chlewni tak Batwo nie wykurzysz. Ponadto hodowane
gryzonie, króliki, nutrie przyci gaj je, z racji pokrewieDstwa, jako[ specjalnie.
Pozdrawiam
ES

Anonymous (2010-09-18 20:36:51)


Ogon szczurowi sBu|y do termoregulacji a króliki w lecie s wra|liwe na przegrzanie.
Krzy|ówka mo|e by Batwiejsza w hodowli (je|eli jeszcze b dzie chciaBa je[ ro[liny to jeszcze lepiej) o ile jest w stanie
prze|y .
Pózniej królikoszczury mo|na sprzeda do chiDskiej restauracji. ;) :D

Anonymous (2010-09-19 16:39:18)


fajne s te teorie ”permakulturalne” ktokolwiek ma odrobin praktyki w tym temacie czyta je jak ba[nie ;)

Krzysztof Lis (2010-09-19 21:12:06)


Osobi[cie skBaniam si w pierwszej kolejno[ci ku [winkom i wieprzowinie. :) Wprawdzie ”[wiDskiego traktowa” si
nie da zrobi , ale za to mo|na zrobi ”[wiDsk glebogryzark ”, bo po hodowli [winek na [wie|ym powietrzu pozostaje
kawaBek zrytej gleby.

Wojciech Majda (2010-09-22 20:07:24)


@Anonimowy od teorii
Co masz na my[li?
@Krzysztof Lis
Równie| wieprze lubi :) Ziemia po [winiach rzeczywi[cie jest oczyszczona. WidziaBem gospodarstwo w którym [winie
sprz taBy pole po zbiorach warzyw - zwierzaki miaBy |arcie a rolniczka nie miaBa problemu z chorobami.
”ZwiDski traktor” jest jak piszesz raczej niepraktyczny z powodu rozmiaru tych zwierz t. najlepiej w takich przypad-
kach sprawdza si elektryczny pastuch.

cedric (2010-09-27 08:52:00)


Ponury artykuB o nowej ustawie o uprawie ro[lin i produkcji |ywno[ci w USA
http://theeconomiccollapseblog.com/archives/s-510-12-reasons-why-the

648
-food-safety-bill-from-hell-could-be-very-dangerous-for-the-u-s-ec onomy

Wojciech Majda (2010-09-29 14:28:36)


Jak zwykle w przypadku wprowadzania nowego prawa trzeba zada sobie pytanie ”kto skorzysta?”. Na pewno nie s
to konsumenci... :/

Permakultura na maBej dziaBce (2010-09-17 21:54)

Na blogu wiele miejsca po[wi cam ró|nym technikom i metodom przydatnym na du| skal - projektownie
Keyline, systemy agrole[nicze nie s raczej koncepcjami ,które mo|na zastosowa w 800 metrowym miejskim
ogrodzie czy dziaBce.
Mimo tego, |e nie mo|emy mie w ogrodzie stada krów czy wprowadzi tam traktora by zaoraB nam gleb w
specyficzny sposób wzdBu| poziomic nie oznacza, |e na tej dziaBce nie mo|na nic zrobi .
sad, króliki potem kurczaki.
KOmpost w szklarni nie obok.

Co to jest LER - Land Equivalent Ratio? (2010-09-24 10:26)

Dzisiejszy wpis b dzie przydatny gBównie dla osób, które upraw chc zaj si na skal komercyjn , gdzie
dbanie o wydajno[ ekonomiczn jest jednym z priorytetowych zadaD.
LER to angielski akronim (rodzaj skrótu) powstaBy ze sBów Land Equivalent Ratio lub Land Equivalent Rate
co w wolnym (i moim) tBumaczeniu oznacza ”WspóBczynnik Odpowiednika Ziemi” (jestem otwarty na sugestie
jak to tBumaczenie zmieni ). LER zostaB wymy[lony by mierzy wzrost (lub spadek) wielko[ci plonów gdy s
one uprawiane w sposób inny ni| monokulturowy i by porównywa t wydajno[ do plonów, które uzyskano
by z uprawy monokulturowej... Szczególnie cz sto stosuje si LER w przypadku upraw [1]agrole[niczych i
[2]uprawy wspóBrz dowej. PrzykBadowo je|eli uprawiamy [3]gildi ro[linn typu indiaDskie trzy siostry czyli
kukurydz , fasol i kabaczek to pózniej mierzymy ile ziemi potrzeba by by uzyska podobne plony uprawiaj c
w monokulturze (czyli ka|d z ro[lin osobno) poszczególne ro[liny.
Zatem je|eli z ha uprawy trzech sióstr uzyskuje si tyle plonów, |e trzeba by po[wi ci 1,3 ha ziemi (warto[
wymy[lona) tych trzech ro[lin uprawianych w monokulturze to LER wynosi 1,3. Proste prawda?
LER zostaB wymy[lony by mierzy wydajno[ plonów na skal komercyjn - w przydomowym, nawet pro-
duktywnym ogrodzie nikt nie chodzi z wag czy suwmiark ...

[IMG_2253.JPG]
W tym mBodym sadzie wypasaj si g si przyczyniaj c si do wzrostu
LER’u wieloletniego. Murawa dzi ki temu jest idealnie przystrzy|ona.

[4]
Jak intuicyjnie wi kszo[ ludzi czuje a ci, co jeszcze pami taj pocz tek swojej przygody z ogrodnictwem
wiedz , nie jest tak dobrze, |e wszystkie uprawy wspóBrz dne (czy ogólnie uprawiane nie w monokul-
turze) zawsze owocuj zwi kszeniem plonów. Naszym zadaniem jest odkrycie, które kombinacje powoduj
zwi kszeniem plonów a których kombinacji lepiej unika (np.cebulowatych i warzyw str czkowych).
LER to bardzo fajna teoria, pora jednak na jakie[ dowody, |e to co opisuj to nie tylko mój wymysB. A i
649
praktyczne zastosowania tej wiedzy by si przydaBo, bo przecie| to jest esencj permakultury.
[5]
[6]Przeprowadzono do[wiadczenie nad wpBywem robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia)
na zawarto[ azotu w j czmieniu. Badanie polegaBo na mierzeniu wielko[ci i jako[ci plonów w zale|no[ci od
gleby (dwa rodzaje) i poziomu nawo|enia azotem (trzy ró|ne wielko[ci). OkazaBo si , |e plony obu ro[lin byBy
o 53 % wy|sze ni| gdyby te dwie ro[liny uprawiano osobno. Nie tylko wielko[ plonów byBa wy|sza, ale równie|
jako[ j czmienia byBa lepsza. W drugim roku po posadzeniu robinii zawarto[ azotu w ziarnie i sBomie
j czmienia byBa wy|sza ni| tego j czmienia uprawianego w monokulturze o 11 %*. W kolejnym roku ekspery-
mentu wyci to drzewa co spowodowaBo znaczny wzrost zawarto[ci azotu w ziarnie(najprawdopodobniej
na skutek rozkBadu korzeni robinii, na których licznie wyst puj bakterie wi | ce azot). Zrednio ziarno
j czmienia uprawianego w mi dzyrz dach robinii akacjowej zawieraBo 23 %* wi cej azotu ni| j czmieD up-
rawiany w monokulturze.
Zwi kszona zawarto[ azotu w ziarnie i sBomie zwykle oznacza wi ksza zawarto[ biaBka - j czmieD rosn cy
mi dzy rz dami robinii miaB zatem wy|sz warto[ u|ytkow ([7]biaBko to najdro|szy element paszy).
Uprawa alejowa sBu|y nie tylko j czmieniowi, ale równie| [rodowisku - gdyby[my chcieli pozyskiwa drewno
robinii akacjowej na monokulturowej plantacji doprowadziliby[my do przedostawania si azotanów do wód
gruntowych (efekt podobny jak rolnik nadmiernie czy nieodpowiednio u|ywaj cy nawozów azotowych).
Wynika to z tego, |e robinia jest wydajn [8]ro[lin wi | c azot - tak wydajn , |e a| mo|e zanieczyszcza
[rodowisko! (gdy ro[nie w monokulturze i nie ma w okolicy innych ro[lin, które mog zu|ytkowa zwi zany
przez ni azot). Efekt ten [9]opisany jest w tym badaniu.
Niestety nie ma wielu badaD na temat LER poszczególnych kombinacji ró|nych upraw z klimatu umi-
arkowanego. Te z cieplejszych rejonów s jednak obiecuj ce np.[10] pszenica + topola LER 1,52 - 1,74.
Zapewne ciekawy efekt zwi kszaj cy wydajno[ uzyskano by gdyby sadzi drzewa na poziomicach (w poprzek
spadku terenu) co ograniczyBoby [11]erozj wodn oraz gdyby drzewa stanowiBy [12]|ywopBoty chroni cy up-
rawy od niszczycielskiej siBy wiatru. W przypadku sadów czy plantacji drzew w wielu przypadkach dodanie
elementu zwierz cego znacznie podnosi LER. Chocia|by je|eli kontrolujemy chwasty za pomoc [13]kurzych,
g sich czy króliczych traktorów. Inna sprawa czy nam si chce i czy mo|emy ten system dopasowa do
naszych indywidualnych warunków. Technicznie rzecz bior c z chwil wprowadzenia zwierz t gospodarskich
do sadu nasz sad zmienia si w system sylwopastoralny.
Znacie mo|e jakie[ inne kombinacje upraw, które zwi kszaj LER? Je[li tak to podzielcie si prosz wiedz
pisz c w komentarzu.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/uprawa-wsporzedowa-jakie-sadzic-rosliny.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/gildie-roslinne-permakultura.html
4. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TJxgUpnjjqI/AAAAAAAAAiQ/cHwhk5aBs6E/s1600/IMG_2253.JPG
5. http://draft.blogger.com/goog_420404918
6. http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=3612925
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
9. http://webdoc.sub.gwdg.de/diss/2005/berthold/
10. http://eprints.hec.gov.pk/385/
11. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/05/maa-erozja-wodna-may-problem-duza.html
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zasady-projektowania-produktywnego.html
13. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html

Anonymous (2010-09-25 09:09:04)


dzieD dobry,
mój tata kiedy[ uprawiaB seler pomi dzy rz dami ogórków. Tego roku selery byBy wyj tkowo dorodne :) Ale czy to
jest LER czy nie?

650
Pozdrawiam Paulina

Wojciech Majda (2010-09-25 15:55:23)


LER to by byB jakby plony zostaBy zmierzone :)
Najlepiej na taje samej glebie, w tym samym roku i przy identycznym poziomie nawo|enia |eby wyeliminowa czynnik
losowy.
Bardzo przydatne by byBo jakby tata w przyszBym roku przeprowadziB taki eksperyment. Równie| pozdrawiam.

Iulius (2010-09-26 13:29:59)


Ja bym to przeBo|yB jako ”równowa|nik ziemny”.

Anonymous (2010-09-27 21:48:35)


Od jakiego wieku rosBy tam akacje? Od nasionka czy posadzono kilkuletnie drzewa? A w jakich odst pach od siebie
rosBy drzewa? RosBy pojedynczo, w rz dach wschód-zachód, póBnoc-poBudnie? ProsiBbym o jakie[ szczegóBy.
Pozdrawiam MaBorolny

Wojciech Majda (2010-09-29 11:59:32)


Niestety nie sta mnie byBo na wykupienie dost pu do artykuBu - kierowaBem si tylko abstraktem i opisem tego
do[wiadczenia w jednej z ksi |ek. U|yto sadzonek robinii, nie wiem iluletnich,ale raczej nie wi cej ni| 3-4 lata.
Drzewa rosBy w rz dach.
Z mojej wiedzy nt. agrole[nictwa i ich projektowania ja zrobiBbym tak:
OdlegBo[ mi dzy drzewami 2m. OdlegBo[ mi dzy rz dami - 1 przejazd traktorem (który nam pasuje)jakie[ 4-5 m.
Ja wolaBbym rz dy drzew wzdBu| poziomic, jednak mo|e to powodowa ró|nic w tempie dojrzewania zbó|, dlatego
bardziej równomierne zbiór i lepsz jako[ plonu osi gnie si sadz c w rz dach póBnoc-poBudnie. Dlatego IMO lepiej
jest B czy drzewa + pastwisko.
Ciekawym do[wiadczeniem byBoby równie| przetestowanie karagany syberyjskiej - wtedy mo|na by jej biomas
skarmia zwierz ta a nie tylko do palenia jak drobne [cinki akacji.
@Iulios
Dobre, jeszcze poczekam na inne propozycje.

Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Zanieczyszczenie wód cz.2
(2010-09-25 09:46)

PisaBem kilka miesi cy temu o tym jak nieholistycznie (fragmentarycznie) oczyszcza si gnieznieDskie jezioro
”Jelonek” zwane równie| przez okolicznych mieszkaDców ”Aazienkami”. Przyczyn zanieczyszczenia tego
lokalnego dla mnie jezior nie jest jaki[ niedobry kapitalista, który noc , gdy nikt nie widzi wylewa do niego
toksyczne [cieki. Nie ma w nim jakiego[ niezwykle wysokiego poziomu metali ci |kich. Nie jest ono równie|
ska|one w glowodorami (rop i jej pochodnymi).
”Aazienki” s brudne poniewa| woda w tym jeziorze jest zbyt |yzna (za du|o jest w nim azotu i fosforu).
Przypomn , |e te pierwiastki dostaBy si do jeziora z:

• okolicznych Pracowniczych Ogrodów DziaBkowych (ogrodnicy amatorzy cz sto sypi nawozy ”na oko”
przekraczaj c kilkukrotnie dawk )

• okolicznych nawo|onych gruntów ornych

• drzewa wi | ce azot (gBównie robinii akacjowej), których wiele ro[nie wokóB jeziora i jego zlewni
651
• spByw powierzchniowy wody z maBej cz [ci ulic Gniezna

• sikaj cy do jeziora k pielowicze ;)

PrzysBowie ”co za du|o to niezdrowo” bardzo trafnie oddaje dlaczego du|a ilo[ biogenów (azotu i fosforu)
szkodzi jako[ci wody.
Na pocz tku lata ju| chciaBem ”odszczeka ” na Bamach bloga moje sBowa pot piaj ce sposób w jaki oczyszcza
si nasze jezioro, gdy| jako[ wody poprawiBa si znacznie - na tyle, |e wielokrotnie si na ”Aazienkach”
k paBem - co[ czego z obawy o choroby (nie tylko skóry!) nie czyniBem ”na Aazienkach” od lat. DaBo si za-
uwa|y (pierwszy raz odk d pami tam), |e w wodzie s jakie[ ryby. Woda staBa si du|o bardziej przejrzysta
z racji tego, |e nie byBo w wodzie tyle glonów. To za[ spowodowaBo bujny rozwój wodorostów i wodnych ro[lin
wy|szych. Wszystko to byBo oznak zmniejszonej ilo[ci |yzno[ci wody. Mo|na my[le projekt oczyszczania
Jeziora Jelonek zakoDczyB si sukcesem (wg. tablicy informacyjnej projekt trwaB od roku 2009 do 2010)
Niestety jak przewidziaBem (a chciaBbym si w tym momencie myli ) do jeziora dostaj si gigantyczne ilo[ci
nieoczyszczonej, bogatej w biogeny wody. Chyba jedyna strze|ona pla|a Gniezna w czasie letnich ulew
zmieniaBa swój ksztaBt wielokrotnie. GBówn tego przyczyn byB potok, który tworzyB si w [rodku pla|y
przyczyniaj c si do wymywania du|ej ilo[ci przywo|onego z zewn trz piasku. Swego czasu w wóz po tym
epizodycznym (okresowym) potoku byB tak rozlegBy, |e ratownicy a mo|e inni przedstawiciele wBadz w oczeki-
waniu na dostaw piasku ogrodzili t cz [ k pieliska ta[m ochronn (tak jakiej u|ywaj budowlaDcy).

Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych..? (2010-09-25 11:46)

[P1180358.JPG]
Tradycyjny, nieekologiczny pByn do mycia naczyD - teraz równie| o
zapachu rumiankowym.

[1]
Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych, pior cych, myj cych je|eli wykorzystuje
si szar wod w swoim ogrodzie/gospodarstwie?
Substancj czynn w wi kszo[ci konwencjonalnych [rodków czyszcz cych s detergenty . Sprawiaj one, |e
brud czy tBuszcz ”odkleja si ” od tkaniny/rzeczy. Wi kszo[ detergentów zawiera w swoim skBadzie jakie[
zwi zki fosforu.
Fosfor to jeden z biogenów, który przyczynia si do prze|yznienia wody (pisaBem o tym wi cej [2]tutaj).
Nieoczyszczone [cieki zawieraj ce detergenty gdy trafi do wód powierzchniowych przyczyniaj si do zak-
witu glonów i w konsekwencji nawet do [mierci ryby. Z tego powodu producenci proszków do prania (przy
hojnej ”pomocy” rz dowego bata!) d | do obni|enia zawarto[ci fosforu w proszkach do prania czy [rodkach
czyszcz cych.
Niektórzy producenci wychodz przed szereg i produkuj [rodki czyszcz ce nie zwieraj ce fosforanów. Zwykle
| daj c za swój ekologiczny - bo nie zanieczyszczaj cy (?) [rodowiska - produkt ekstra zapBaty. Przy czym wg.
mojego do[wiadczenia z u|ywanie ekologicznych pBynów do mycia naczyD maj one wydajno[ porównywaln
do pBynów ”z Biedronki 5l tylko za 4.99zB”.
Dlaczego zatem ”pot piam” ekologiczne [rodki czyszcz ce?
Robi to z tego wzgl du, |e fosfor zawarty w normalnym pBynie do mycia naczyD czy proszku do prania
mo|na pózniej powtórnie wykorzysta jako nawóz np. do drzewek owocowych. A skoro w ”ekologicznym”
produkcie tego fosforu nie ma, to taki tzw. ”ekologiczny” proszek nie speBnia permakulturowej zasady ”niech
652
ka|dy element peBni co najmniej dwie funkcje” to gdzie tu jego ”ekologizm”?
Przy tej okazji chc wspomnie jeszcze o biodegradowalno[ci, bo wiele ”ekologicznych” i tych nie [rodków
szczyci si , |e s biodegradowalne. Biodegradacja oznacza, produkt ulega rozkBadowi przy udziale orga-
nizmów |ywych. Praktycznie wszystkie [rodki czyszcz ce ulegaj biodegradacji. Nawet te ”normalne,
”nieekologiczne”. Skoro producenci ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych chwal si , |e ich produkt nie
zanieczyszcza [rodowiska, bo nie ma fosforanów, to mo|na si domy[li , |e [rodki czyszcz ce zawieraj ce
fosforany rozkBadaj si . Po rozkBadzie, fosfor zawarty w tych [rodkach pobierany jest przez glony co do-
prowadza wBa[nie do zakwitu i zanieczyszczeniu wód.

Zanieczyszczenie to surowiec w nieodpowiednim miejscu i/lub st |eniu.

[3]Bill Mollison
Pieni dze zaoszcz dzone na nie kupowaniu tzw. ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych warto wyda w
miejscu gdzie naprawd zrobi to ró|nice dla nas i [rodowiska np. drzewa i krzewy owocowe do [4]le[nego
ogrodu czy na [5]produktywny |ywopBot, rekuperator, wydajny piec/kocioB czy dodatkow izolacj do domu.
W trakcie tworzeni wpisu znalazBem sklep w którym sprzedaj ”ekologiczn ” czyst sól warzon ... [6]20,99zB
za 2 kg! Nie dziwi to, bo za wegaDski produkt z 2 certyfikatami, i posiadaj cy jeden tytuB klient musi
zapBaci . To zwykBa sól sprzedawana 40 razy dro|ej - to si nazywa pot ga marketingu - rolnicy powinni si
tego nauczy .
A Ty nadal zamierzasz kupowa ekologiczne [rodki czysto[ci?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TJ3EVmByG4I/AAAAAAAAAiU/Xvk__f1t2Bw/s1600/P1180358.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/jak-marnowane-sa-nasze-pieniadze-na.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wywiad-z-billem-mollisonem-tworca.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
6. http://www.ekologiczny.pl/x_C_I__P_136010172-136010001.html

cedric (2010-09-25 13:05:39)


Na forum
http://www.ubcbotanicalgarden.org/forums/showthread.php?t=59176
znalazBem tak opini
” Another thought in regards to dry soil...
When soil is very peat-moss based it sometimes has difficulty absorbing water, and applying a wetting agent to the
soil will help it to take up moisture.
Dishsoap is a natural wetting agent, and I use it in pots especially where the water just runs out the bottom but never
absorbs into the soil. It works wonders. ”

Anonymous (2010-09-25 13:49:03)


Wojtku prosz zaBó| jakie[ forum dotycz ce permakultury. Bo w komentarzach ci |ko prowadzi dyskusj

Wojciech Majda (2010-09-25 13:56:57)


Interesuj ce Cedric. To zabawne, |e detergenty mog pomóc w nawil|eniu gleby.
@Anonimowy
My[l , |e w ci gu tygodnia dwóch-trzech tygodni czeka Ci Anonimowy pewna niespodzianka :)
A tymczasem... spróbuj tutaj.

653
panika2008 (2010-09-26 09:53:13)
Ale fosforany to chyba raczej w proszkach do prania. MydBa w pBynie, pByny do zmywania ró|nych powierzchni to
z reguBy SLS, SLES, niekiedy inne estry siarczanowe, kokamidopropylobetaina etc, nie zauwa|yBem |eby gdzie[ w
skBadzie byBy zwi zki fosforu.

Wojciech Majda (2010-09-26 19:32:24)


W proszkach do prania to niemal zawsze, w pBynach do mycia naczyD mog by (pytaBem si siostry). Do tego w
proszkach do zmywarek do naczyD. W kosmetykach rzeczywi[cie. Siostra powiedziaBa, |e te zwi zku fosforu mog si
kry pod nazw anionowe [rodki powierzchniowo czynne.
ZnalazBem artykuB ”w temacie”
http://www.nytimes.com/2010/09/19/science/earth/19clean.html

cudzinka (2010-09-28 16:47:37)


Akurat Ludwik b d kupowa , chocia| w saszetkach a nie w butelkach (trudne dosy i mniej odmian ni| butelkowany).
Proszek do prania jak najbardziej skoncentrowany (czyli zwi zki sodu precz), nad reszt jeszcze nie my[laBam. Za to
pByn do czyszczenia robi sama (z wody utlenionej, octu i wody wraz z kilkoma kroplami zapachu od aromatoterapii).

Wojciech Majda (2010-09-29 12:47:52)


Te| musz si przerzuci na ”pByny” do prania - tam tego sodu prawie w ogóle nie ma.

panika2008 (2010-10-01 12:58:27)


Cudzinka, WM - proponuj zamiast octu dawa kwas cytrynowy. Jest nawet sporo silniejszy, równie tani je[li nie
taDszy i - przede wszystkim - NIE ZMIERDZI :)

Wojciech Majda (2010-10-01 15:56:26)


Dzi ki za rad . Ten smród octu (mama jest wielk zwolenniczk stosowania...do wszystkiego) naprawd mnie odpy-
cha.

Nauka wypisywania sygnatur (2010-09-25 15:56)

Swego czasu |ycie tak mi si potoczyBo, |e miaBem wolny caBy jeden dzieD. Rzecz si miaBa w O|arowie (woj.
Zwi tokrzyskie). Czasu miaBem bardzo du|o - od rana do rana nast pnego dnia. PostanowiBem sprawdzi
czy w lokalnej bibliotece maj jakie[ ciekawe, mnie interesuj ce ksi |ki.

Czy mo|na mieszka w chlewie? (2010-09-29 20:00)

[1]
Prosta odpowiedz na to pytanie brzmi tak - wystarczy nie zmywa naczyD i nie sprz ta w mieszkaniu jakie[
2 tygodnie (w przypadku studentów ten okres skraca si do tygodni lub jednej imprezy;).
Wpis dotyczy ma sprawy mieszkania w budynku gospodarczym wybudowanym ”na zgBoszenie” a nie jak Pan
Bóg przykazaB (a raczej urz dnik) wyst puj c uprzednio o pozwolenie na budow do stosownego urz du.
Moja wiedza w tej dziedzinie nie jest zbyt rozlegBa i jak wiele osób nie posiadaj cych stosownego prawniczego
wyksztaBcenia jestem zagubiony w g szczu ró|nych przepisów, które nasze rz dy ci gle w swej nieskoDczonej
m dro[ci produkuj (aktualny rz d - tzw. liberaBów ”od podwy|szania podatków” nie jest w tym lepszy).
Znajomy architekt powiedziaB mi, |e obj to[ dokumentacji zwi zanej z budow zwykBego domu zwi kszyBa
654
si od pocz tku lat 90 o 1000 %

[DSC09762.JPG]
Czy legalne jest mie oficjalnie takich wspóBlokatorów? Zwinie
oczyszczaj ziemi po uprawie warzyw na komercyjn skal - dzi ki
temu ogranicza si koszta paszy, hoduje [2]drogie [winie oraz
ogranicza ryzyko wyst pienia szkodników zarówno [wiDskich jak i
zwierz cych.

Wiem a raczej wydaje mi si , |e wiem, |e mo|na wybudowa budynek gospodarczy o rozmiarach 5x5m.
Jego wysoko[ nie mo|e przekracza 4 metrów... Taki 1 budynek mo|e przypada na ka|de 500m2 dziaBki.
Wystarczy go zgBosi do starostwa powiatowego.
Z drugiej strony inny znajomy powiedziaB mi, |e rozmiar tego budynku mo|e by 5x7m. Dodatkowo mo|na
takie budynki gospodarcze budowa blisko siebie - praktycznie mog do siebie przylega . Wa|ne jednak, by
byBy od siebie niezale|ne (nie mog mie wspólnej [ciany).
Prosz podzielcie si informacjami na ten temat
Na [3]podobny temat pisaB niedawno autor wolno[ciowego bloga Maczeta Ockhama - opisany jest w tym
wpisie jak mieszka na ”dziaBce” (Pracowniczym Ogrodzie DziaBkowym).
Swoj drog wiecie czy legalne jest mieszkanie w chlewie? Je|eli nie, to jaki urz dnik pilnuje by ludzie nie
mieszkali w chlewach?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKN9EvRIzOI/AAAAAAAAAio/BZXr37GnTM8/s1600/DSC09762.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
3. http://maczetaockhama.blogspot.com/2010/07/dom-wolnego-niezamoznego-czowieka.html

Anonymous (2010-09-29 21:13:49)


Inne pytanie:
Ile czasu jest marnowane na analiz kwestii prawnych? (Cennego czasu który mo|naby przeznaczy na dziaBanie).

Wojciech Majda (2010-09-29 21:50:02)


Strasznie du|o...
Niestety trzeba to robi , by pózniej jacy[ urz dnicy nie kazali owoców pracy rozebra

Maczeta Ockhama (2010-09-29 22:41:19)


Czuj si wywoBany do tablicy :)
Niestety si tak nie da- tj. mo|na wybudowa dopiero w ramach uzupeBniania istniej cej zabudowy siedliskowej - w
wypadku rolnej, bo rozumiem, |e o to chodziBo. Czyli najpierw musi istnie zabudowane siedlisko. Sorry..
@ Anonimowy
Nawet nie chodzi o marnowanie na sam analiz prawa, co na koszty i czas na uzyskanie zgodno[ci z przepisami
lub rzeczywi[cie ich omini cie i znacznie wi ksze straty braku zmian i ulepszeD - bo koszty prawne i biurokratyczne
realnego post pu technicznego s zaporowe.
Szacuj , |e B cznie np. budow domu zawy|a to tak z 3-krotnie. Realne koszty budowy domu bez biurokracji nie
przekroczyByby 500 zB/m2. Pod klucz.

Maczeta Ockhama (2010-09-30 00:02:21)


Cho odpowiadaj c na pytanie z tytuBu - nie ma takiej opcji, |eby kto[ si przyczepiB - ale diabeB tkwi w szczegóBach

655
-pr d, meldunek, itp

Anonymous (2010-09-30 00:37:14)


Oto wBa[nie paDstwu chodzi - spowolnienie dziaBaD, je|eli czego[ nie mo|e kontrolowa to niszczy.
Dlatego jestem zwolennikiem podej[cia Problem - Reakcja - Rozwi zanie. Jak paDstwo tworzy kolejny bubel którego
celem jest destrukcja kreatywnych dziaBaD nale|y zanalizowa problem i znalez rozwi zanie. Jak si nie da to nie ma
sensu kopaD si z koniem, niech sobie biegnie w sobie tylko znanym kieruknu i wej[ z nim w interakcj w stopniu jak
najmniejszym (redukcja szkód :D).

Krzysztof Lis (2010-09-30 08:45:30)


Nie do koDca zgodz si z Maczet , ja mam pust dziaBk roln (z obowi zuj cym planem zagospodarowania przestrzen-
nego dopuszczaj cym budownictwo jednorodzinne) i uruchomiBem tam budow domku gospodarczego na zgBoszenie.
@Wojciech – te 5x5 to wymiary po obrysie [cian, wi c najlepsza b dzie technologia szkieletowa (ocieplenie w [rodku
[ciany daje niezBe parametry przy maBej grubo[ci).
ZgBasza si zamiar budowy nie do urz du gminy, tylko do starostwa powiatowego.
No i zawsze mo|esz spróbowa rozbudowa domek w stron podziemn ... :)

Maczeta Ockhama (2010-09-30 11:55:00)


@ Krzysztof Lis
To miaB Pan zwyczajnie przychylnych urz dników, którzy przychylnie zinterpretowali nieco tylko niejasny przepis -
ale nie musieli i wBa[ciwie nie powinni

Anonymous (2010-09-30 12:17:16)


Witam,
Maczeto - lepiej nie mówi nic ni| wprowadza w bB d.
Prawo budowlane
Art. 29.
1. Pozwolenia na budow nie wymaga budowa:
2) wolno stoj cych parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz
przydomowych oran|erii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do
25 m2, przy czym B czna liczba tych obiektów na dziaBce nie mo|e przekracza
dwóch na ka|de 500 m2 powierzchni dziaBki;
Tak wi c oczywi[cie mo|na budowa 25 m2 budynki gospodarcze.
UzupeBnienie istniej cej zabudowy siedliskowej dotyczy punktu 1):
1) obiektów gospodarczych zwi zanych z produkcj roln i uzupeBniaj cych zabudow
zagrodow w ramach istniej cej dziaBki siedliskowej:
a) parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35
m2, przy rozpi to[ci konstrukcji nie wi kszej ni| 4,80 m,
b) pByt do skBadowania obornika,
©Kancelaria Sejmu s. 22/75
2010-09-07
c) szczelnych zbiorników na gnojówk lub gnojowic o pojemno[ci do 25
m3,
d) naziemnych silosów na materiaBy sypkie o pojemno[ci do 30 m3 i wysoko[ci
nie wi kszej ni| 4,50 m,
e) suszarni kontenerowych o powierzchni zabudowy do 21 m2 ;
2) wolno stoj cych parterowych budynków gospodarczych, wiat
Pozdrawiam
Mark0wy

656
Maczeta Ockhama (2010-09-30 13:40:19)
@ Mark0wy
U[ci[laj c - w ka|dym wypadku wymaga to zgBoszenia i je[li jest niezgodne z planem, organ ma obowi zek wnie[
sprzeciw.
S w istocie dwie ró|ne sprawy:
pierwsza - art 29 ust1 pkt 1) a), czyli zabudowa w ramach uzupeBniania istniej cej zabudowy siedliskowej, czyli na
terenach rolniczych i zrozumiaBem, |e o takie tutaj chodziBo - cho chyba za szybko czytaBem.
druga - art 29 ust 1 pkt 2) czyli budynki gospodarcze, ale tylko w miejscach, gdzie plan w ogóle dopuszcza zabudow ,
czyli w uproszczeniu dziaBka musi by budowlana. A ilo[ papierów nie ró|ni si w specjalnie znacz cy sposób od
budowy zwykBego domu jednorodzinnego. (tak, wiem, to uproszczenia, ale piszmy tu doktoratów)

Anonymous (2010-09-30 14:00:15)


Witam,
Nie chc mi si powtarza argumentacji, wi c prosz tutaj:
http://www.forum.lasypolskie.pl/viewtopic.php?t=17677 &postdays=0 &postorder=asc &start=11
Pozdrawiam
Mark0wy

Anonymous (2010-09-30 14:17:58)


Prawo to zespóB algorytmów tworzonych przez prawników (humanistów), jak widzicie maj c umysB [cisBy mo|na bez
problemu rozmontowa te algorytmy.
”Przez budynek - nale|y rozumie taki obiekt budowlany, który jest trwale zwi zany z gruntem, wydzielony z
przestrzeni za pomoc przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach; ”
Przyczepa kempingowa odpada, trzeba opBaca OC.
Ale pomysB z domem na koBach nie jest zBy (tak zwany wóz konny nie wymagaj cy rejestracji). KoBa mog by przy-
mocowane do belki poziomej i sta w doBku który z czasem sam si zasypie a urz dnicy b d gBowili si przez kilka
lat. ;)
Wóz DrzymaBy v.2.0

Anonymous (2010-09-30 14:29:47)


Przyczep kempingow mo|na równie| wyrejestrowa i nie pBaci OC.

Anonymous (2010-09-30 14:49:36)


SprawdziBem dokBadnie: now przyczep mo|na kupi ju| od 3000zB, do tego ogniwo sBoneczne 100W - 1000zB i w lecie
dziaBka rekreacyjna staje si w peBni samowystarczalna.

Wojciech Majda (2010-09-30 17:47:11)


Mam jeszcze pytanie dotycz ce blisko[ci jednego budynku gospodarczego od drugiego czy takie budynki mog do
siebie przylega uwzgl dniaj c, |e b d od siebie autonomiczne?

Wojciech Majda (2010-09-30 17:52:05)


@Markowy
W punkcie:
”a) parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35
m2, przy rozpi to[ci konstrukcji nie wi kszej ni| 4,80 m,”
Czy taki budynek parterowy mo|e mie piwnic ?
Czy wiecie czy jak si np. za 2-3 lata dobuduje pi tro to kto[ si mo|e do tego przyczepi (chodzi mi o praktyk , bo,
|e to nielegalne jest to si domy[lam) :)

657
Wojciech Majda (2010-09-30 17:54:08)
Ju| wrzucaBem tego linka na facebooka, ale pózniej |eby nie znikneBo...
Tutaj mo|na przeczyta jak budowa domu od strony papirologicznej wygl da na Filipinach:
http://breakdacycle.com/beta/blog1.php/2010/09/28/budowa-domu-na-fil ipnach
A| si zazdrosny robi .

Wojciech Majda (2010-09-30 17:59:14)


Jeszcze ciekawy cytat znalazBem:
”The only thing that saves us from the bureaucracy is its inefficiency.”
Eugene McCarthy
Na polski:
”Jedyna rzecz, która chroni nas przed biurokracj to jej niewydajno[ ” :D

Wojciech Majda (2010-09-30 18:16:09)


@Krzysztof Lis
Dzi ki za informacje - zmieniBem we wpisie ju|. Domek jeszcze nie wiem w jakiej technologii b dzie. My[l , |e ocieple-
nie zrobi si po roku, jak sprawa ”przycichnie” - dzi ki temu zaoszcz dzi si cennej przestrzeni wewn trz budynku.
@Anonimowy od Wozu DrzymaBy
To te| niezBy pomysB na obej[cie tych kretyDskich przepisów.

Anonymous (2010-10-03 01:46:50)


Nawet nie musisz kupowac przyczepy. jest cos takiego jak ”domki holenderskie” - to takie stacjonarne wersje wozu
Drzymaly - w srodku ma wszystko co trzeba, czesto wykorzystywane na dzialki rekreacyjne. Stawiasz na pustakach i
juz.

Anonymous (2010-10-03 01:47:57)


Wojtek czyzbys znalazl swoje miejsce na ziemi?
Adam

Wojciech Majda (2010-10-03 09:13:17)


To pytanie tyczy si tytuBu posta ;) ?
W chwili obecnej jestem na etapie ”sprawdzania papierów” (czy nie zadBu|ona, kto prawnym wBa[cicielem...) jednej
dziaBki.
Zobaczymy co z tego wyjdzie!

Anonymous (2010-10-06 11:14:32)


Do MarkOwego i Wojtka
Wytumaczcie mi co oznacza rozpi to[ konstrukcji nie wi ksza ni| 4,8 m przy powierzchni zabudowy do 35 m?
Piotrek

Wojciech Majda (2010-10-06 11:31:38)


Specjalist nie jestem. Mo|e to co[ w rodzaju wysoko[ci?

Czy istnieje jaka[ róznica mi dzy ogrodnikiem ekologicznym a Eichmannem? Czyli rzecz
o gatunkowizmie (2010-09-30 00:42)

Bardzo denerwuje mnie, jak ludzie bezmy[lnie powtarzaj , |e zwierz ta s równe ludziom...

658
Co to jest gatunkowizm?
Gatunkowizm (z ang. speciesism) to pogl d w my[l którego interesy swojego gatunku mo|na stawia nad
interesami innych gatunków. Zwykle tego poj cia u|ywaj obroDcy praw zwierz t, gdy| uwa|aj oni, |e tak
samo zBe jak niewolnictwo czy rasizm, zBe jest dyskryminowanie kogo[ (czego[?) ze wzgl du na gatunek do
jakiego nale|y.

[Eichmann_Adolf.jpg]
Obersturmbannführer Adolf Otto Eichmann

[1]
Jak Batwo si domy[li gBównymi wyznawcami gatunkowizmu i zarazem istotami o niego oskar|anymi s
przedstawiciele zarozumiaBego gatunku Homo sapiens sapiens. W chwili obecnej dowodów na obecno[ kos-
mitów nie ma zbyt wiele (”Archiwum X” si nie liczy ;) , wi c ich do artykuBu miesza nie b d . Lew nie
ma rozterek moralnych, |e zjada antylop na obiad - jego gatunkowizm nie dotyczy, cho trzeba przyzna ,
|e czasami zdarzy si mu zje[ przedstawiciela swojego gatunku (dotyczy to samców zabijaj cych mBodych
nie b d cych ich potomstwem - chc pozby si konkurencyjnych genów) wi c niejako wszystkich ”równo”
traktuje.
Cz sto osoby sprzeciwiaj ce si gatunkowizmowi uwa|aj , |e ludzie i zwierz ta s sobie ”równi” i powinny
im przysBugiwa równe prawa (w Nowej Zelandii chc nawet da prawa wyborcze szympansom :) . Pozwol
sobie polemizowa z tym pogl dem. Do[ przekornie porównam ogrodnika ekologicznego z [2]Eichmannem
m.in. zbrodniarzem hitlerowskim, twórc logistycznego ”sukcesu” i zBowrogiej wydajno[ci niemieckich obozów
koncentracyjnych.
Celem (niektórzy twierdz , |e niemo|liwym do osi gni cia!) ogrodnictwa i rolnictwa ekologicznego jest
osi gni cie równowagi biologicznej mi dzy poszczególnymi organizmami, w tym stworzonym przez czBowieka
ekosystemie. Je[li doprowadzimy ekosystem do tego stanu, presja ze strony chorób i szkodników b dzie na tyle
maBa, |e uzyskamy zadowalaj ce plony. By t równowag osi gn bez stosowania ”chemii” stosuje si takie
metody jak odpowiedni pBodozmian, sadzenie ro[lin w [3]polikulturze, wypas mieszany (wielogatunkowy) czy
tworzenie habitatów po|ytecznych organizmów. W tym krótkim opisie daBem dowód mojego gatunkowizmu,
no bo czy sBowo szkodnik nie oznacza, |e ”pot piamy” istnienie danego organizmu/gatunku? Czy sBowo
”po|yteczny” nie sugeruje od razu, |e cenimy dany organizm/gatunek bardziej ni| inne?
Wracaj c do tytuBowego Eichmanna... skoro nie ma ró|nicy w warto[ci miedzy ludzmi a zwierz tami to jaka
jest ró|nica mi dzy Eichmannem a dobrym ogrodnikiem ekologicznym? Eichmann swoje obozy te| projek-
towaB w taki sposób by byBy wydajne, stosowaB ró|ne ”mi kkie” metody by Batwiej i taniej osi gn chore
cele III Rzeszy. By zwi kszy produktywno[ wykorzystywaB do tego nawet wi zniów (niewolnicza praca,
sBynni ”Kapo”..). Znajomo[ natury czBowieka (np. psychologia czy fizjologia) u|ywaB do tego by wydajniej
zabija ”nieludzi”. Gdyby jeszcze w piecach nie u|ywali brudnego w gla... Mo|na zatem niemal powiedzie ,
|e stosowaB zasady permakultury? Napewno nie stosowaB jednak [4]permakulturowej etyki czyli:

1. Dbania o Ziemi (Lebensraum si nie liczy)


2. Dbania o ludzi
3. Redystrybucja nadmiaru dóbr i ograniczenie konsumpcji (Niemcy kradli co niemiara a Polakom kon-
sumpcj chleba czy jakichkolwiek kalorii ograniczali a| nadto)

Ka|dy cywilizowany czBowiek czu b dzie obrzydzenie i pot pi te ohydne, barbarzyDskie praktyki. Czy jed-
nak Ci sami ludzie b d si czu podobnie w ogrodzie ekologicznym w którym stwarzamy (celowo!) warunki
659
do rozowju paso|ytniczych os? Przypomn tylko, |e te osy skBadaj jaja w g sienicach czy mszycach (ró|ne
gatunki w ró|nych owadach) by ich mBode miaBy [wie|e jedzenie, by zjadaBy te szkodnika ”na |ywca” od
[rodka. To tylko jeden z wielu elementów. W takim
[5]permakulturowym gospodarstwie wykorzystuje si (jakie brzydkie sBowo) równie| kaczki do tego by zjadaBy
[limaki z [6]permakulturowego warzywniaka a kury i [winie by zjadaBy szkodniki i zepsute spady.
Czy to jest opis obozu koncentracyjnego dla ”czuj cych istot” czy mo|e sielanki do której wi kszo[ Czytel-
ników d |y?
Pami tajmy jednak, |e idee maj swoje konsekwencje!
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKO67kQsM8I/AAAAAAAAAiw/xQJbByj3wbY/s1600/Eichmann_Adolf.jpg
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Eichmann
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pierwszy-raz-na-stronie-przeczytaj-czym.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html

www.boskawola.pl (2010-09-30 08:41:29)


Lepsza PoBowa twierdzi, Panie Wojciechu, |e te zaskakuj ce doprawdy zbie|no[ci w naszych wpisach (przysi gam, |e
nie czytaBem PaDskiego nim daBem wBasny!) to skutek pochodzenia z tego samego zaboru... Pozdrawiam serdecznie!

Wojciech Majda (2010-09-30 09:16:43)


Rzeczywi[cie my[limy podobnie:) Ten wpis chodziB mi po gBowie ju| od kilku tygodni...
Równie| pozdrawiam!

Zmier to |ycie (2010-09-30 09:36)

TytuB wbrew pozorom nie jest szczytem rozwoju orwellowskiego [1]dwójmy[lenia, tylko przedstawieniem
sposobu w jaki funkcjonuj naturalne i te bardziej sztuczne ekosystemy. Chc w nim przedstawi , |e
niezale|nie w jakikolwiek sposób b dziemy gospodarowa i tak musimy zabija ró|ne organizmy (równie|
zwierz ta) by cokolwiek wyprodukowa .
Je[li chcemy uzyska jakie[ plony (nawet wegaDskie) z naszego gospodarstwa musimy zarz dza tym gospo-
darstwem w odpowiedni sposób np. plewi c chwasty - kolejne sBowo w repertuarze [2]gatunkowisty (tego
chcemy jednak unika stosuj c np. [cióBkowane grz dki!). Prawdziwy problem powstaje jednak gdy do
naszego ogrodu zawitaj jakie[ szkodniki np. [limaki.
”Normalny” czBowiek pewnie by je pozabijaB, by one nie z|arBy jego kapusty, ogrodnik ”chemiczny” u|yB
jakiego[ [rodka, Francuz ;)prawdopodobnie by je zjadB, permakulturnik pewnie by pu[ciB kaczki do warzyw-
niaka na chwil by te wy|arBy [limaki (i potem zjadB jajka i kaczki), osoba bardzo wyczulona na cierpienie
innych istot pewnie by je pozbieraBa do wiadra i wyniosBa na B k czy do lasu.
Ka|de z tych rozwi zaD wi |e si jednak z wyrokiem [mierci dla [limaków, chyba, |e po[wi cimy
nasz kapust i outsourcujemy (oddelegujemy) ”konieczno[ zabijania [limaków” na kogo[ innego (kto[ inny
b dzie dla nas produkowaB |ywno[ ). Wi kszo[ ludzi w Polsce wBa[nie tak robi.
Co si stanie ze [limakami wyniesionymi do lasu, B k czy innego naturalnego ekosystemu*?
Natura nie znosi pró|ni, dlatego ilo[ [limaków w tym naturalnym ekosystemie jest zawsze najwi ksza jak
to jest mo|liwe (w danych okoliczno[ciach) - ”[limaczana” [3]nisza ekologiczna jest zapeBniona - nie ma w niej
miejsca na dodatkowe [limaki... Zatem szkodniki ”humanitarnie” przyniesione z innego ekosystemu (naszego
ogrodu) spotka nast puj cy los:

1. nie znajd odpowiedniej ilo[ci po|ywienia i zdechn z gBodu


660
2. przypeBzn do naszego ogrodu ponownie
3. przypeBzn do ogrodu jakiego[ ogrodnika, który nie b dzie si z nimi certoliB.
4. padn ofiar drapie|ników (z braku odpowiedniej ilo[ci schronienia)
5. padn ofiar chorób spowodowanych zbyt du| g sto[ci ”za[limaczenia”
6. je[li w [rodowisku nie b dzie drapie|ców a ilo[ci [limaków nie zdziesi tkuj równie| choroby (sytuacja
raczej rzadko spotykana w naturze), to zwi kszona populacja [limaków doprowadzi do zniszczenia
swojej bazy pokarmowej i w konsekwencji [mierci gBodowej wi kszo[ci tych mi czaków. Ilo[ [limaków
wróci z czasem ponownie do równowagi (mo|liwe, |e na mniejszym poziomie z powodu zdegradowania
[rodowiska).
[ry%C5%9B-zaj%C4%85ce.jpg]
Wykres obrazuj cy ilo[ pozyskanych w danych latach futer zaj cy i
rysi (których zaj ce stanowi baz pokarmow ) . Zwró prosz uwag jak
spadek liczebno[ci rysi nast puje po spadku liczebno[ci zaj cy.
Statystyki s autorstwa kompanii Zatoki Hudsona.

Je[li wynosiliby[my [limaki regularnie to populacja zwierz t poluj cych na [limaki zwi kszyBaby si do tego
stopnia by dostosowa si do zwi kszonej ilo[ci po|ywienia - dost pna ilo[ po|ywienia jest cz sto czynnikiem
ograniczaj cym maksymaln populacj danego gatunku.
Inn opcj jest stworzenie oczek wodnych, gBazów na których mog si wygrzewa pBazy i gady - wszystkie
polskie pBazy na jakim[ etapie |ycia |ywi si [limakami! To jednak znowu jest oddelegowanie potrzebnego w
tym ekosystemie mordowania [limaków na inne organizmy (co jest oczywi[cie bardzo sprytnym i permakul-
turowym rozwi zaniem!
Do czego zmierzam... Zmier to nieodB czny i konieczny element cyklu |ycia - nie bójmy si ko-
rzysta ze [mierci czego[ - to jak najbardziej naturalne zachowanie. Zabrzmi to brutalnie, ale tylko w ten
sposób mo|emy nasze |ycie podtrzyma . Je[li b dziemy robi to [wiadomie mo|emy bardzo poprawi jako[
naszego |ycia a tak|e zwi kszy plony z danego obszaru. Kilka przykBadów jak mo|emy korzysta ze [mierci
i rozkBadu:

• produkcja [4]grzybów jadalnych


• [5]hodowla królików
• [6]poprawa jako[ci gleby dzi ki martwym korzeniom traw
• [7]jedzenie odchodów ró|nych zwierz t przez [winie

*wi kszo[ lasów i B k w Polsce to tak naprawd nie s ekosystemy naturalne, tylko wtórne.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Dw%C3%B3jmy%C5%9Blenie
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/czy-istnieje-jakas-roznica-miedzy.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/permakultura-i-zwierzeta-cz4-kroliki.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/o-krowie-zywicielce-swiniach-i.html

661
Niewydajno[ (2010-09-30 17:44)

The only thing that saves us from the bureaucracy is its inefficiency. Eugene McCarthy

2.10 October

Co oznacza gdy na pastwisku jest du|o chwastów? (2010-10-02 00:05)

Ostatnio odwiedzaj c miejsce gdzie przeprowadzane b d warsztaty permakulturowe zwi zane z produkcj
rolnicz * chodziBem dBugo po pastwisku, które wkrótce zmieni si w wielogatunkow plantacj owoców za-
projektowan zgodnie z zasadami permakultury.

[S%C5%82abe+pastwisko.jpg]
MaBo produktywne pastwisko w GieBczu, które z racji posiadania
ci |kiej gleby ma bardzo du|y potencjaB... Autorem zdj cia jest Anna
Waligóra.

[1]
Pastwisko to byBo do[ niezwykBe, bo w wielu miejscach nie byBo na nim prawie w ogóle trawy. Oprócz tego
w wielu miejscach wida byBo goB ziemi .
RuD pastwiskowa skBadaBa si gBównie z (im wy|ej na li[cie tym wi cej danego gatunku byBo na tym past-
wisku):

• mniszka lekarskiego

• ro|nych gatunków koniczyny

• krwawnika lekarskiego

• cykorii podró|nik

• lucerny

• warto[ciowych traw (nie jestem jeszcze specjalist w rozpoznawaniu poszczególnych gatunków:)

• mchy

W pewnych miejscach mniszek lekarski rósB niemal w monokulturze. Na wielu pastwiskach mlecz (jak równie|
bywa nazywany) jest uci |liwym chwastem. Znawcy tematu zapewne zauwa| , |e mniszek jest przecie|
jadaln , równie| dla krów, koni, owiec, królików... Nawet czBowiek mo|e je[ tego po|ywnego chwasta (z
wielk korzy[ci dla zdrowia). Mniszek lekarski to równie| [2]dynamiczny akumulator. Niestety gdy mniszek
lekarski jest dominuj c ro[lin na pastwisku nie oznacza to nic dobrego...
Dlaczego dominacja mniszka lekarskiego na pastwisku jest niepo| danym zjawiskiem?
Mniszek lekarski poza tym, |e jest bogaty w biaBko, mikroelementy, substancje lecznicze jest równie| ro[lina
niezbyt produktywn . Po prostu mniszek lekarski zajmuje miejsce ro[linom bardziej ni| on produktywnym,
662
czyli takim, które mog dostarczy naszym zwierz tom wi kszej ilo[ci jedzenia. W przypadku przydo-
mowego chowu zwierz t na wBasne potrzeby nie oznacza to tragedii, je[li chcemy utrzymywa si z hodowli
to powinni[my zastanowi si jak ten stan (du|a ilo[ mniszka na pastwisku) zmieni albo |ycie zmusi nas
do zmiany sposobu zarabiamy na chleb (czy mi so jak kto[ chleba nie je ;)
W jakim [rodowisku mniszek lekarski rozwija si dobrze? Kilka sBów o tolerancji i pi knych
kobietach.
Wi kszo[ ro[lin preferuje |yzne, odpowiednio wilgotne (cho nie za bardzo) gleby. Mniszek lekarski nie jest
w tym przypadku wyj tkiem. Jednak jego wyst powanie w du|ej ilo[ci na pastwisku (czy w jakimkolwiek
innym [rodowisku) wcale nie oznacza, |e gleba jest |yzna i ma odpowiedni wilgotno[ ! Zwykle jest wr cz
przeciwnie. Ju| tBumacz dlaczego si dzieje...
Sam fakt preferowania jakich[ okre[lonych warunków przez dany organizm (w tym wypadku ro[lin ) nie
oznacza, |e ten organizm b dzie w konkretnych warunkach wyst powa . Bardzo istotn kwesti jest równie|
fakt czy nasz mniszek lekarski b dzie w stanie wykorzysta w peBni dane dobre warunki [rodowiskowe. Nie
tylko wykorzysta w peBni, ale równie| wygra z konkurencj innych ro[lin, które równie| wyst puj na
danym terenie.
Mniszek lekarski pojawia si na miejscach, którymi szlachetne trawy nie s zainteresowane, a zwykle takie
miejsca to ró|nego rodzaju zbiorowiska ruderalne (takie gdzie niedawno miaBa miejsce jakiego[ typu niszczy-
cielska dziaBalno[ np. budowa domu, oranie czy zle zarz dzane pastwisko)...
T na pierwszy rzut oka niezbyt zrozumiaB teori ekologiczn dobrze jest przeBo|y na j zyk bardziej
przyziemny...np. zwi zków damsko-m skich.
Przyjmijmy, |e nasz |yzna gleb jest pi kn kobiet - jak wiemy uroda to dobro po| dane przez m |czyzn.
Przyjmijmy równie| (co raczej nie b dzie dalekie od prawdy), |e im Badniejsza kobieta, tym bardziej po| dana
jest przez m |czyzn.
Mniszek lekarski b dzie w naszym porównaniu takim maBo atrakcyjnym** facetem. Czy maBo atrakcyjni
m |czyzni po| daj pi knych kobiet (czytaj czy mniszek lekarski ”wolaBby” rosn na |yznej glebie)?
Oczywi[cie! Jednak czy maBo atrakcyjny m |czyzna jest w stanie zdoby pi kn kobiet ? Raczej nie,
gdy| pi kna kobieta wybierze bardziej atrakcyjnego (mniszek lekarski przegra konkurencj na dobrej glebie
z np. wy|ej rosn c traw , która zacieni mniszka). Zatem jedyn szans na to by maBo atrakcyjny
m |czyzna zdobyB kobiet jest konkurowanie o kobiety mniej atrakcyjne (mniej |yzn gleb ), którymi atrak-
cyjni m |czyzni si tak nie interesuj . PrzekBadaj c to na j zyk przysBów - ”nie dla psa kieBbasa”.
Jak ju| wspomniaBem mniszek lekarski to taki ”samiec beta” - chciaBby, ale nie mo|e. Musi zadowoli si tym
co mu zostaje...Czyli kiepsk , ubit gleb . Mlecz jednocze[nie lubi miejsca sBoneczne i stosunkowo bogate
w azot (patrz obecno[ koniczyny i lucerny - [3]ro[lin wi | cych azot). Mniszek lekarki ma szeroki zakres
tolerancji ekologicznej (mo|e wyst powa w wielu ró|nych [rodowiskach).
W [4]sukcesji ekologicznej jest cz sto pionierem, którego mo|na wykorzysta w [5]le[nym ogrodzie. Zwykle
u|ywa si go jako dynamiczny akumulator, jednak je[li sadzi si mBode drzewka, trzeba kontrolowa jego
ilo[ . Wracaj c do naszego ”zamniszkowanego” pastwiska...

Jak przywróci pastwisko do wysokiej produktywno[ci?


Oczywi[cie nale|aBoby pozby si mniszka... Mo|na tego dokona na wiele sposobów:

• Zastosowa herbicydy - to rozwi zanie spowodowaBoby równie| zniszczenie/osBabienie wielce po| danej
koniczyny czy lucerny (nie orientuj si czy s herbicydy dziaBaj ce na mniszka a nie dziaBaj ce na
motylkowe). Ponadto nie stanowi to najbardziej permakulturowego, ekologicznego czy zdrowego dla
zwierz t rozwi zania.

• Zmieni gatunek zwierz t na taki bardziej promuj cy wzrost traw a mniej mniszka lekarskiego. Owce
w przeciwieDstwie do krów preferuj je[ ro[liny zielne nad trawy. S one w stanie (równie| w przeci-
wieDstwie do krów) wybiera poszczególne ro[liny a nie caBy ich zestaw.
663
• WydBu|y czas mi dzy jednym wypasem a drugim w tym miejscu dzi ki czemu trawy b d miaBy wi cej
czasu by si regenerowa

• Co chyba najwa|niejsze (zwBaszcza na krótk met ) zmniejszy ubicie gleby. To jeden z tych momentów
gdy warto u|y ci |szego sprz tu by u|y kultywatora ”orz c” w poprzek stoku.

• Zast pi mniszka lekarskiego na pastwisku ro[lin zajmuj c podobn [6]nisz ekologiczn co on, ale o
wy|szej produktywno[ci np. ró|nego rodzaju [7]cykoriami.

U|ywaj c znowu damsko-m skiego porównania, to u|ycie herbicydów przypominaBoby przegonienie kijem
przez ojca [rednio atrakcyjnej kobiety maBo atrakcyjnych m |czyzn. Oczywi[cie samo zmniejszenie zain-
teresowania dziewczyn ze strony maBo atrakcyjnych partnerów nie sprawi, |e ksi | ta na biaBych koniach
zaczn wali drzwiami i oknami (w rzeczywisto[ci raczej dalej zmniejszy zainteresowanie m |czyzn). By maBo
urodziwa dziewczyna znalazBa partnera o wysokiej warto[ci biologicznej musiaBaby dokona ro|nych trwaBych
zmian np. operacja plastyczna;), schudni cie, zmiana garderoby...
Mam nadziej , |e moimi porównaniami PaD nie uraziBem. Jaki inny facet prawd Wam powie ;) ?
Na chwil obecn to warsztaty zamkni te, jak b dzie mo|na si zapisa to poinformuj na Bamach bloga.
*Atrakcyjno[ w przypadku m |czyzn jest wypadkow statusu spoBecznego, poczucia humoru, pewno[ci
siebie, bogactwa, urody. Niekoniecznie w tej kolejno[ci ;)
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKZSutBMbcI/AAAAAAAAAi0/7eMarvKlrrc/s1600/S%C5%82abe+pastwisko.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zarzadzamy-sukcesja-ekologiczna-cz2.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
7. http://www.ca.uky.edu/agc/pubs/agr/agr190/agr190.pdf

Jola (2010-10-06 15:22:07)


Rewelacyjne porównanie [wiata ro[lin do [wiata ludzi. U[miaBam si równo! Dzi kuje za popraw humoru!

Wojciech Majda (2010-10-06 20:31:01)


Dzi ki. ostatnio daje uj[cie mojej poetyckiej naturze ;) A |e przy pisaniu o oborniku i krowach to [miesznie wychodzi...
:D

Le[ny ogród cz. 12 - Du|e i maBe drzewa na dziaBce (2010-10-02 19:03)

Ro[linno[ w produktywnym [1]le[nym ogrodzie skBada si mo|e z 7 poziomów. Te pi tra zaczynaj c od


najwy|szego to:

1. Wysokie drzewa, korony drzew

2. Niskie drzewa i wysokie krzewy

3. Niskie krzewy zwykle cieniolubne

4. ZioBa i ro[liny zielne

5. Warstwa korzeni
664
6. Niskie ro[liny okrywowe

7. Pn cza

Dzisiejszy wpis chciaBbym po[wi ci kwestii wysoko[ci drzew i tego jakie konsekwencje ma stosowanie wyso-
kich i niskich drzew w le[nym ogrodzie.
We wspóBczesnym sadownictwie odchodzi si od sadzenia wysokich drzew. Przyczyn tego trendu jest:

• wi ksza wygoda zbioru

• lepsza wydajno[ zbioru (mniej roboczogodzin po[wi ca si na zbiór owoców)

• Batwo[ przeprowadzania zabiegów piel gnacyjnych na niskich drzewkach

• trudno[ci z pozyskaniem siBy roboczej na wsi (przynajmniej w Polsce)

• mo|liwo[ posadzenia wi kszej ilo[ci drzewek na jednostce powierzchni (wa|ne dla wBa[cicieli maBych
ogródków, którzy ceni ró|norodno[ )

• szybciej uzyskuje si pierwsze plony

Mimo, |e du|e drzewa maj swój urok to maj równie| wady. W produktywnym le[nym ogrodzie równie|
czasami lepiej jest sadzi drzewa mniejsze ni| wi ksze...

[Bluszcz+pn%C4%85cy+si%C4%99+po+drzewie.jpg]
To pot |ne, poro[ni te bluszczem drzewo zajmuje sporo
miejsca.Podpatruj c natur widzimy, |e przestrzeD pionow mo|na
wykorzysta do uprawy jadalnych pn czy, cho zbiór byBby pracochBonny.
Staro|ytni Rzymianie uprawiali winoro[l na topolach. Oni
wykorzystywali do zbioru niewolników! Je[li jednak to Ci nie
zniech ca mo|na wykorzysta wysokie drzewa do uprawy np.[2]
mrozoodpornego kiwi. Zdj cie zrobione w parku w [3]Arcugowie.

[4]
Kiedy lepiej jest posadzi mniejsze drzewo owocowe, nawet je|eli mamy miejsce na du|e?
GBówn wad wysokich drzew produkuj cych owoce jest jako[ owoców po tym jak te spadn na ziemi .
JabBka i gruszki (nie wszystkie odmiany) odbarwiaj si i zaczynaj gni . O ile brzydki wygl d nie stanowi
problemu gdy owoce chcemy je[ bezpo[rednio, to nawet najmniejsze nadtBuczenie jabBka czy gruszy niemal
uniemo|liwia jego przechowywanie przez dBu|szy czas.
Zale|no[ jest zatem prosta - drzewa z ni|szego drzewa spadaj z mniejszej wysoko[ci, zatem wszelkie
uszkodzenia owoców b d mniejsze lub ich wcale nie b dzie. Owoce z ni|szych drzew Batwiej jest równie|
zebra w czasie gdy s bardzo dojrzaBe a jeszcze nie spadBy - znajduj si przecie| zwykle niemal na wysoko[ci
naszego wzroku - nie musimy wchodzi na drzewo by oceni ich dojrzaBo[ .
Kolejnym przypadkiem, kiedy warto sadzi mniejsze drzewa, to je|eli nasza sprawno[ fizyczna nie jest na-
jlepsza lub je|eli jeste[my ju| w podeszBym wieku. Zwykle niestety ludzie na staro[ nie staj si sprawniejsi
- zbiór z drabiny, nie mówi c ju| nawet o wspinaniu po drzewach mo|e by w podeszBym wieku bardzo
utrudniony.
665
Ostatnim przykBadem drzewa, które wygodniej jest by byBy niskie to drzewa daj ce li[cie na saBatki np lipy.
W tym przypadku jednak du|o bardziej istotne jest jej regularne przycinanie (tak by li[cie rosBy w zasi gu
naszej r ki) ni| stosowanie konkretnej skarlaj cej odmiany.

Jakie drzewa w le[nym ogrodzie mog by wysokie?


Najlepszymi kandydatami do pi tra wysokich drzew w le[nym ogrodzie s drzewa, które daj wszelkiego
rodzaju orzechy (botanicznie rzecz bior c) czyli orzech wBoski, [5]kasztany hybrydowe, pekany, d by, miBorz b
na orzechy (uwaga na smród!) czy inne [6]drzewa produkuj ce du|o kalorii z ha.
Dodatkowo wszelkiego rodzaju drzewa, które maj stanowi |ywno[ dla dzikich zwierz t nie musz by
niskie - ptaki czy wiewiórki maj czas i umiej tno[ci by si do nich dobra . Podobnie niektóre drzewa pas-
zowe, które daj owoce jak np. morwy dla kur mog by wysokie - dojrzaBe owoce i tak spadn .
Nie widz równie| powodu, by owoce przeznaczone na przetwory musiaBy by idealnie wygl daj ce. Dwa
przykBady to jabBka i gruszki uprawiane na kompot, ocet, wino*, bimber czy cydr**.
Kolejn grup drzew, które mog by wysokie to drzewa wi | ce azot jak np. olcha czy robinia akacjowa -
im wi ksze b d tym wi cej azotu b d wi za dla naszego le[nego ogrodu.
Równie wysokie mog by drzewa tworz ce |ywopBot. Zale|no[ jest prosta - im wy|sze drzewa, tym wi kszy
teren dana grupa drzew b dzie chroni .
Wy|sze drzewa mo|emy równie| sadzi , gdy mamy dzieci, które b d mogBy wspina si po nich i zbiera
z nich plony. Z moich obserwacji i pami ci wynika, |e najlepiej nadaj si do tego dzieci w wiek 7-15
lat. Powy|ej tego wieku nastolatkowie cz sto uwa|aj , |e chodzenie po drzewach jest ”dla dzieciaków” i
wykonywa tej czynno[ci nie chc .
Oczywi[cie wielko[ drzew trzeba dostosowa do indywidualnej sytuacji - w maBym ogródku raczej nie warto
jest sadzi kasztana jadalnego czy orzecha wBoskiego. Lepiej to miejsce po[wi ci na 5 innych, owocowych
drzew na podkBadkach póBkarBowych lub karBowych...
Napisz prosz swoje przemy[lenia dotycz ce stosowania niskich i wysokich drzew w le[nym
ogrodzie.
wiem, |e wg wytycznych UE wino robi si tylko z winogron - dlatego celowo u|ywam tego okre[lenia :)
*cydr gruszkowy istnieje, równie| go piBem

1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/mrozoodporne-kiwi-aktinidia-ostrolistna.html
3. http://arcugowo.blogspot.com/
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKdbFAk7HYI/AAAAAAAAAi4/XmkOLH21AHk/s1600/Bluszcz+pn%C4%85cy+si%C4%
99+po+drzewie.jpg
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html

Kresowa Zagroda (2010-10-03 20:07:05)


Cydr ma polsk nazw , je[li z jabBek to jabBecznik, a je[li z gruszek - gruszecznik.
”Gruszecznik, grusznik. Ks. Kluk powiada, |e tym samym sposobem z gruszek si robi, jak jabBecznik z jabBek, ale
napój ten daleko jeszcze jest przyjemniejszy. Dykcjonarz medyczny z r. 1788 twierdzi, |e im cierpsze s gruszki na
grusznik u|yte, tym si grusznik dBu|ej zachowuje .”
Mo|na te| robi sok.
Pozdrowienia
ES

Wojciech Majda (2010-10-03 20:27:24)


Zgadzam si z opini tego ksi dza - mi równie| gruszecznik bardziej podchodzi.

666
WybujaBo[ - degeneracja rasy czy warto[ciowa praktyka? (2010-10-03 20:02)

”Wy|sz szkoB ” samowystarczalno[ci |ywno[ciowej jest hodowanie rozmno|onych u nas zwierz t. Za[
prawdziwym ”doktoratem” w tym zakresie i niejako cennym darem dla nast pnych pokoleD jest wyhodowanie
nowych odmian ro[lin i zwierz t czy poprawianie tych ju| istniej cych. W jakim[ sensie mo|na powiedzie ,
|e w (odleglejszej) przeszBo[ci praktycznie ka|dy rolnik czy ogrodnik poprawiaB warto[ u|ytkow ro[lin czy
zwierz t poprzez proste zachowywanie nasion. Zwykle (cho nie zawsze) wiedziano, |e do wysiewu nale|y
zostawi najlepsze ziarno czy nasiona pochodz ce z najdorodniejszych i najsmaczniejszych ro[lin.
Jednak w przypadku zwierz ta w poBowie poprzedniego tysi clecia (a nawet sporo pózniej) wiedza dotycz ca
genetyki byBa praktycznie nieistniej ca. PrzykBadowo angielscy chBopi sprzedawali swoje najlepsze konie,
zostawiaj c sobie najgorsze. Robili to z my[l , |e dzi ki wi kszej ilo[ci paszy (dobre konie nie b d ju|
konkurowa ze sBabeuszem) koD nabierze kondycji i stanie si równie warto[ciowy (czyli uzyska podobn
cen ) jak te sprzedane. To caBkiem logiczne my[lenie powodowaBo, |e materiaB genetyczny, który zostawaB
w r kach chBopów powoli, cho sukcesywnie si degenerowaB. Obrazuje to przy okazji, jak logiczne my[lenie
mo|e czasem nas zawodzi gdy mamy zBe zaBo|enia...
Mimo niew tpliwej ciemnoty naszych przodków w przypadku genetyki (za 300 lat pewnie b d o nas mówi
tak samo :) udaBo im si wytworzy setki a nawet tysi ce odmian po|ywnych i zdrowych ro[lin uprawnych.
Cz sto punktem wyj[cia byBy ro[liny, które w stanie dzikim s truj ce (np. rzepak), niemal truj ce (jak np.
ziemniaki) lub co najmniej niesmaczne (jak np. wi kszo[ dziczek jabBek). Trzeba przyzna , |e ci pierwsi
hodowcy musieli mie naprawd wielk wizj lub by bardzo zdesperowani. ;)
My dzisiaj z nasz nowoczesn wiedz mamy du|o wi ksze mo|liwo[ci.
W dzisiejszych czasach
WybujaBo[ lub wigor mieszaDcowaty lub heterozja (z ang. heterosis lub hybrid vigor) to zjawisko pole-
gaj ce na poprawie cech u|ytkowych potomków ro[lin lub zwierz t w pierwszym pokoleniu gdy skrzy|uje si
zwierz ta lub ro[liny ró|nych ras lub nawet gatunków.
PrzykBadowo krzy|ówka klaczy konia i samca osBa daje zwierz zwane muBem. MuBy s silniejsze i wytrzymal-
sze ni| osBy czy konie (potrafi np. skaka wy|ej ni| konie o podobnej wielko[ci), posiadaj równie| silniejszy
system odporno[ciowy ni| konie czy osBy. Przeci tnie |yj natomiast dBu|ej ni| ka|de z rodziców. Niestety
zwykle s bezpBodne, co jest jednak efektem krzy|owania si zwierz t pochodz cych z ro|nych gatunków a
nie wybujaBo[ci mieszaDcowej.
Podobne zjawisko zachodzi w przypadku ro[lin. Wi kszo[ odmian zbó|, pomidorów to wBa[nie takie hybrydy
objawiaj ce cechy wybujaBo[ci mieszaDcowej.

Co ka|dy mikrohodowca powinien wiedzie o termodynamice i metabolizmie?


(2010-10-05 20:49)

ArtykuB dotyczy tego co ka|dy mikrohodowca powinien wiedzie wiedzie o metabolizmie zwierz t.
W klimacie umiarkowanym musimy (a przynajmniej w chwili obecnej jest to najbardziej ekonomicznie
opBacalne) przez pewien czas w roku trzyma wi kszo[ zwierz t w zamkni ciu. Mimo wszystkich korzy[ci
zdrowotnych jakie zwierz tom niesie wypas pastwiskowy, strata energii jak niesie ze sob przebywanie przez
dBu|szy czas zim na dworze jest nie do przecenienia.
Osoby hoduj ce zwierz ta na skal komercyjn (zwBaszcza je[li produkuj dzi ki zwierz tom |ywno[ ) na
pewno zauwa| , |e zwierz ta (staBocieplne) wi cej zjadaj gdy na dworze jest -10 stopni Celsjusza ni| jak
te same zwierz ta przebywaj w pomieszczeniu w którym jest temperatura chocia|by 10 stopni Celsjusza.
A je[li nawet te zwierz ta przebywaj ce w zimnie zjadaj tyle samo co zwierz ta w ciepBym pomieszczeniu,
to na pewno przyrosty masy ciaBa czy produkcja jajek/mleka/weBny... jest sBabsza. Fachowo mówi c jak
zwierz ta przebywaj w zimnie to spada wspóBczynnik konwersji paszy.
Dla osób maj cych podstawowe rozeznanie nt. metabolizmu i zasad termodynamiki b dzie to zrozumiaBe,
667
tym co nie uwa|ali na biologii i fizyce w szkole (albo byBo to bardzo dawno temu :) ju| przypominam.
Dzieje si tak dlatego, |e zwierz ta staBocieplne m.in. (ptaki i ssaki) musz (jak nazwa wskazuje :) utrzyma
caBy czas staB temperatur ciaBa*. Niezale|nie od tego czy temperatura otoczenia wynosi -20 czy +20.
Ka|dy wie, |e je[li temperatura gB boka czBowieka odbiega powiedzmy o 6 stopni od normy (36,6) w ka|d
stron to nie oznacza to nic dobrego. Przy +42,6 czBowiek jest ju| prawdopodobnie martwy - cz [ biaBek
w jego organizmie si denaturalizuje ([cina). Co[ podobnego dzieje si jak gotujemy jajko ”na mi kko” - po
przekroczeniu pewnej temperatury

Jak mniej czy[ci kurnik i poprawi zdrowie kur z tego powodu? (2010-10-06 01:03)

Zacz trzeba od tego, |e brud to poj cie wzgl dne. W przeszBo[ci wBa[ciwie tylko [1]dzi ki niemu kury
mogBy w ogóle prze|y zim ...
Dzisiejszy wpis po[wi c pewnej metodzie, która mo|e poprawi komfort i zdrowie zwierz t zimuj cych w
pomieszczeniach, zmniejszy koszty ogrzewania, nakBad pracy na utrzymanie pomieszczeD dla zwierz t oraz
wytworzy materiaB, który b dzie mo|na u|y pózniej do nawo|enia ro[lin w ogrodzie czy na wi ksza skal
na polu. Krótko pisz c speBni kilka po|ytecznych funkcji naraz czyli to co permakulturnik lubi najbardziej.
Wpis odnosi si b dzie gBównie do kur, cho metody tu wspomniane odnosz si w równym stopniu równie|
do [wiD. W mniejszym tak|e do zwierz t ro[lino|ernych (kóz, krów, owiec).
Metoda ta opisywana jest przez niektórych zachodnich (zwBaszcza bardziej ”ekologicznych”) hodowców kur
jako najwi kszy ”kurzy” wynalazek XX wieku. Ta metoda to trzymanie zwierz t ”na gB bokiej [cióBce”
(z ang. deep litter). Czy| nie prawda, |e brzmi ekscytuj co i rewolucyjnie? ;)

[%C5%9Awinie+na+g%C5%82%C4%99bokiej+sci%C3%B3%C5%82ce.JPG]
Zwinie trzymane na gB bokiej [cióBce. Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci
Wikipedii.

[2]
W klimacie umiarkowanym musimy (a przynajmniej w chwili obecnej jest to najbardziej ekonomicznie
opBacalne) przez pewien czas w roku trzyma wi kszo[ zwierz t w zamkni ciu. Mimo wszystkich korzy[ci
zdrowotnych jakie zwierz tom niesie wypas pastwiskowy, strata energii jak niesie ze sob przebywanie przez
dBu|szy czas zim na dworze jest nie do przecenienia.
Takie kury co prawda latem równie| sp dzaj sporo czasu w kurniku (noc ), ale zim czas ten wydBu|a si
du|o bardziej - cz sto gdy jest kiepska pogoda kury nie wychodz z kurnika przez kilka dni (w tym momencie
pomijam fermy przemysBowe na których kury w ogóle [wiatBa dziennego nie widza).
Powoduje to proporcjonalnie zwi kszenie ilo[ci procesów fizjologicznych, które zachodz wewn trz kurnika...
Jednym z tych procesów fizjologicznych jest wydalanie. Dla nas oznacza to, |e zim kury produkuj wi cej
kurzeDca - skoro wi cej s... w kurniku to i logiczne jest, |e wi cej mamy tego silnego, ”gor cego” (bo bogat-
ego w azot i szybko dziaBaj cego) nawozu. Ma to swoje zalety np.

• Mo|emy wi cej upraw nawozi - Pan Jacek z Boskiej Woli [3]opisaB na swoim blogu, |e chów alkierzowy
(zwierz t w zamkni ciu) to jeden z podstawowych mechanizmów jaki umo|liwiB powstanie pBodozmianu
i zaniechanie maBo wydajnej trójpolówki.
668
• Nawóz skoncentrowany jest w jednym miejscu - nie musimy biega po podwórku z szufelk i
zeskrobywa z ziemi je[li chcemy maB ilo[ci tego ”dobra” zasili ro[liny.

• Kury (czy inne zwierz ta) nie niszcz zim pastwiska, o co przy wysokiej obsadzie zwierz t zim nie
trudno - ruD pastwiskowa przecie| zim si nie regeneruje a wilgotna ziemia bardzo jest podatna na
ubijanie...

Zwi kszony czas przebywanie kur w kurniku ma jednak równie| swoje minusy:

• Kury skoncentrowane s na maBej przestrzeni co mo|e wpBywa negatywnie wpByn na ich zdrowie...

• Niedobory wit. D - Je[li nie suplementujemy jej w paszy (co przejawia si b dzie gorsz jako[ci jajek
i mniejsz odporno[ci kur).

• Co chyba najwa|niejsze cz stsze sprz tanie kurnika, obowi zek, który trudno uzna za przyjemny.

Jak ju| wcze[niej napisaBem gB bokie [cióBkowanie (w kurniku) mo|e poprawi komfort nasz i zwierz t...

Co to jest gB bokie [cióBkowanie?


GB bokie [cióBkowanie to po prostu [cióBkowanie du| ilo[ci materiaBu do [cióBkowania. Du| ilo[ okre[la
si jako minimum 20 cm i wi cej - nawet do 1 czy 2 metrów! W pewnym momencie (np. raz do roku)
zwykle b dzie trzeba wybra cz [ materiaBu, gdy| poruszanie si w takim kurniku (czy chlewie) mo|e by
utrudnione lub ilo[ przestrzeni |yciowej dla zwierz t zbyt maBa.
Gdy [cióBka w takim kurniku zu|yje si - nie b dzie mogBa chBon ju| wi cej odchodów, b dzie wilgotna
lub w kurniku b dzie [mierdzie amoniakiem to [cióBki tej nie wyrzuca si z kurnika, tylko dodaje nowej -
na wierzch. Alternatywnie, gdy mamy ju| grub warstw przerobionej gB bokiej [cióBki mo|na wierzchni
warstw ”zeskroba ” i rzuci w k t kurnika by wyschBa. Zwykle przed dodaniem nowej warstwy [cióBki podBo|e
(zu|yta [cióBk ) zasypuje si równie| wapnem gaszonym (wodorotlenkiem wapnia - Ca(OH)2 ). Stosowanie
wapna ogranicza rozwój bakterii chorobotwórczych i sprawia, |e zwi ksza si chBonno[ podBo|a. Na wierzch
rzuca si now [cióBk i lekko miesza si j z wapnem.
Ile wapna stosuje si na 10m2 kurnika? Jednorazowo od 5-8 kg wapna. Lub okoBo 0,5 kg na kur niosk .
Zwykle stosuje si je co 2-4 tygodni. Minusem stosowania wapnia s wi ksze straty azotu. Mo|liwe, |e dobre
efekty uzyskaBoby si stosuj c [4]m czk bazaltow . Niektórzy hodowcy amerykaDscy nie stosuj w swoich
gB boko [cióBkowanych kurnikach |adnego wapna.
Czy ten sposób trzymania kur oraz innych zwierz t nie jest niehigienicznych i niezdrowy dla
zwierz t? Co z bakteriami, paso|ytami i innymi patogenami?
Nie, tego typu sposób trzymania kur nie jest niehigieniczny. W latach 40 ubiegBego wieku [5]przeprowadzono
do[wiadczenie. PolegaBo ono na pomiarze [miertelno[ci kur w zale|no[ci od tego jak post powano ze [cióBk .
W roku 1946 rozpocz to u|ytkowa kurnik. Przez pierwsze trzy lata, gdy regularnie usuwano zu|yt [cióBk
i rozkBadano now [miertelno[ w kur wynosiBa 19 %. ByBo (nast puj cych po sobie) 10 grup kur skBadaBa
si B cznie z 18000 kurczaków (odchowanych od 1 dnia |ycia na fermie). W ci gu nast pnych trzech lat w
których przestano usuwa [cióBk wyhodowana na tej samej fermie 10000 kur a ich [miertelno[ wynosiBa
7 %. Zanim zacz to stosowa gB bokie [cióBkowanie rzadko kiedy w jakiej[ grupie nie dochodziBo do ataku
kokcydiozy (choroby spowodowanej paso|ytniczymi pierwotniakami). Po wychowaniu na gB bokiej [cióBce co
najmniej dwóch grup kur nie byBo z t chorob |adnych zauwa|alnych problemów.
Przyczyn tego zjawiska jest kilka:
Najprawdopodobniej przebywanie kur na ”starej” [cióBce nara|aBo kury ju| od maBego (1 dnia |ycia) na maB
ilo[ kokcydiów (i innych chorób) dzi ki czemu kury nabywaBy odporno[ .
Kolejn prawdopodobn przyczyn lepszej odporno[ci kur na dojrzaBej gB bokiej [cióBce jest ”wi ksza do-
jrzaBo[ ” ekosystemu [cióBki. Podobnie jak pierwotne lasy s bardziej odporne na presje szkodników ni| grunty
669
orne. Wynika to z racji tego, |e w starym lesie jest wi cej ró|norodnych poB czeD mi dzy poszczególnymi or-
ganizmami. By wytworzyBy si te wszystkie korzystne poB czenia (w lesie jaki i [cióBce) potrzeba oczywi[cie
czasu w którym [cióBka (lub przynajmniej jej cz [ ) nie b dzie ruszana. Intuicyjnie ka|dy wie, |e nawet
wielogatunkowy mBodnik w lesie ust puje pod k tem bioró|norodno[ci obszarowi BiaBowie|y o podobnej
powierzchni co wspomniany mBodnik.
Nieruszana [cióBka w kurniku to przykBad ekosystemu detrytusowego w którym nie zachodzi produkcja pier-
wotna (czyli fotosynteza lub chemosynteza). Inne przykBady takich ekosystemów to cz [ [6]ciemnych jaskiD
(czyli nie zachodzi proces fotosyntezy bo i jak bez [wiatBa?) w których podstaw BaDcucha pokarmowego s
np. odchody nietoperzy. Mimo, |e nie ma ro[lin, to bioró|norodno[ w tego typu miejscach jest naprawd
niesamowita!
Co si niejako wi |e z poprzednim powodem dla którego na gB bokiej [cióBce kury mniej choruj to fakt, |e w
takiej [cióBce zachodzi proces kompostowania. Proces kompostowania to tlenowy rozkBad materii organicznej
przy udziale organizmów |ywych. To co si dzieje w kompo[cie to prawdziwa wojna o przetrwanie. Kompost
wprost t tni |yciem. Je[li jeste[ jakim[ ”zwykBym patogenem”, który czeka sobie w [cióBce to ma si pecha.
Organizmy ”nieruchome” i nie posiadaj ce skutecznych mechanizmów jak przetrwa w takim [rodowisku
padn najprawdopodobniej ofiar jakiego[ innego organizmu, który |ywi si takimi ”ciapowatymi” organiz-
mami jak kurzy patogen. Czy oznacza to, |e ani jeden patogen nie przetrwa? Oczywi[cie, |e tak nie jest. Nie
w tym jednak rzeczy by nie przetrwaB ani jeden patogen, tylko by nie zostaB przekroczony próg zjadliwo[ci
dla danego patogenu (ilo[ci bakterii/wirusów/pierwotniaków, która wywoBuje chorob ). PrzekBadaj c to na
bardziej przyziemny przykBad... CzBowiek mo|e poBkn 1 paBeczk Salmonelli i nic mu nie b dzie, jednak je[li
spo|yBby 100000 to ju| mo|e by to problem. Podobnie mo|na wspóB|y seksualnie z osob b d c nosicielem
wirusa HIV i si nie zarazi . ZwBaszcza m |czyzna odbywaj cy stosunek heteroseksualny ma mniejsz szans
zara|enia mimo bycia wystawionym na dziaBanie tego wirusa. Drugi, trzeci czy czwarty stosunek seksualny
mo|e jednak okaza si dla tego lekkomy[lnego lub nie[wiadomego m |czyzny tragiczny w skutkach. MaBa
dawka patogenów jest nawet bardzo po| dana by pobudza ukBad immunologiczny (odporno[ciowy).
Czy s jeszcze jakie[ inne korzy[ci ze stosowania gB bokiego [cióBkowania?
Tak, po pierwsze wspomniaBem, |e gdy stosuje si gB bokie [cióBkowanie to równie| zachodzi proces kom-
postowania (raczej powoli, ale jednak). Skutkiem ubocznym a czasem i gBównym ”plonem” procesu kom-
postowania jest [7]wytwarzanie ciepBa. Zatem taka gB boka [cióBka podwy|sza temperatur w kurniku - co
zwBaszcza zim , jesieni i wczesn wiosn jest bardzo po| danym zjawiskiem.
Kolejna korzy[ zwi zana ze stosowaniem gB bokiego [cióBkowania równie| wi |e si z procesem kompostowa-
nia a konkretnie z organizmami, które tego dokonuj - m.in. d|d|ownice i inne ”robaki”. Kury mog wyjada
je ze [cióBki czym zmniejszaj swoje zapotrzebowanie na pasz , co oznacza równie| mniejsze koszty dla nas jak
i [rodowiska. Sam fakt, |e w tym ”brudzie” kury mog znalez ró|ne smakoByki do zjedzenia oznacza, |e mog
przetrwa spo|ywaj c niepeBnowarto[ciow pasz np. nie zawieraj c wszystkich aminokwasów egzogennych,
tBuszczu lub chocia|by witaminy B12 (brak produktów pochodzenia zwierz cego lub bakteryjnego). GB bokie
[cióBkowanie to technika szczególnie u|yteczna w ci |kich czasach (wojna, gBód, katastrofy naturalne...), gdy
mo|emy mie problemy ze zdobyciem paszy dla kur zawieraj cej komplet aminokwasów. Po[rednio pokazuje
to jak wa|ne w diecie kur s produkty pochodzenia zwierz cego, lub z drugiej strony patrz c jak [8]”nieop-
tymalne” jest karmienie kur czy innych zwierz t ziarnem.

[%C5%9Aci%C3%B3%C5%82ka+a+waga+kur.JPG]
Tabela obrazuje wyniki [9]eksperymentu przeprowadzonego na 3000 kurach
w roku 1947. Badano jak miaB si przyrost masy w zale|no[ci od tego
jak karmione byBy kury i na jakiej [cióBce je hodowane. Oznaczenia
u|yte w tabeli:
Nowa gB boka oznacza gB bok [cióBk , która byBa zakBadana podczas
pierwszego dnia eksperymentu. Stara gB boka oznacza [cióBk , która
ju| byBa u|ywana przez inne kury w pierwszym dniu eksperymentu. Zwie|a
670
oznacza, |e [cióBka byBa nowa i wymieniana co 2 tygodnie. Dieta
peBnowarto[ciowa oznaczaBa diet zawieraj c m czk z lucerny. W
diecie niepeBnowarto[ciowej nie byBo suszonej m czki z lucerny. Waga
osi gni ta w 12 tygodniu hodowli (do[wiadczenie przeprowadzone ponad
póB wieku temu, dzi[ tempo wzrostu brojlerów jest du|o szybsze). Funt
to okoBo 0,473 kg. Zwró prosz uwag na lepsze przyrosty masy ciaBa i
nisk [miertelno[ kur na starej, gB bokiej [cióBce . Niezale|nie od
diety.

[10]
Ostatni korzy[ci ze stosowania gB bokiego [cióBkowania jest posiadanie w kurniku zapasu dojrzaBego kom-
postu - wystarczy odgarn z wierzchu warstw [wie|ej [cióBki a pod spodem b dzie roczny (czy kilkuletni)
dojrzaBy kompost - bez specjalnego przewracania czy dodatkowego wysiBku z naszej strony. Warto[ciowe sub-
stancje nawozowe nie zostan równie| wymyte, jak to czasem dzieje si z kompostem robionym na zewn trz.
[EMBED]
Filmik w którym jeden Amerykanin zachwala gB bokie [cióBkowanie w... kurzym traktorze.
Jakie materiaBy s najlepsze na gB boka [cióBk ?
Na gB boka [cióBk najbardziej przydatne b d materiaBy ubogie w azot - dzi ki temu wi cej odchodów b d
mogBy ”zneutralizowa ”. Kilka przykBadów jakich materiaBów ludzie u|ywaj do gB bokiego [cióBkowania
kurników czy chlewów:

• sBoma

• trociny

• papier

• gazety

• wióry drzewne

• igliwie sosnowe

• suche li[cie

• skorupy od orzechów (rozdrobnione i z dodatkiem innych materiaBów)

Na zakoDczenie chciaBbym jeszcze zaznaczy , |e ze [cióBk jest jak z winem i kobietami - im starsza tym
lepsza.** Jacy[ ch tni na wyrzucanie gnoju z kurnika? :)
Osoby szczególnie zainteresowane t tematyk mog przeczyta równie| artykuB dotycz cy komercyjnej
hodowli kur w systemie [11]gB bokiego [cióBkowania. Mo|e to stanowi atrakcyjn alternatyw dla klatkowych
ferm przemysBowych. O [12]alternatywnych zródBach paszy za której odbiór mo|na uzyska nawet pieni dze
mo|esz przeczyta [13]tutaj.
Drobnym odchyleniem od tej zasady s zwierz ta zapadaj ce np. w sen zimowy. StaBocieplne zwierz ta
gospodarcze jednak w ten sposób nie zimuj ...
*Starsze kobiety s lepsze ni| mBodsze, bo lepiej gotuj ;)
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-kury-na-wolnym-wybiegu-trzeba.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKusKbWZyrI/AAAAAAAAAjA/gkMWCiFp83I/s1600/%C5%9Awinie+na+g%C5%82%C4%

671
99bokiej+sci%C3%B3%C5%82ce.JPG
3. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/dobrobyt-nedza.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
5. http://www.plamondon.com/faq_deep_litter.html
6. http://animals.howstuffworks.com/animal-facts/cave-biology3.htm
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html
9. http://www.plamondon.com/faq_deep_litter.html
10. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKuXjfE1IWI/AAAAAAAAAi8/qGGSimyS7o4/s1600/%C5%9Aci%C3%B3%C5%82ka+a+
waga+kur.JPG
11. http://www.lohmann-information.com/content/l_i_43_artikel6.pdf
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
13. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html

Kresowa Zagroda (2010-10-06 05:46:01)


No, ale trzeba kurzeniec czasem wydosta , aby go u|y na polu lub w ogrodzie. ;-)
ES.

Sokomaniak (2010-10-06 09:21:04)


Bardzo ciekawe. Jak ju| b d miaB swój domek i jakie[ kury to na pewno zastosuj t metod . Prosta i ma same
zalety.

Wojciech Majda (2010-10-06 11:05:04)


@Ewa
No racja. Najlepiej raz do roku na wiosn :) coby si za bardzo nie przem cza
@Sokomaniak
Te| tak zamierzam robi , ale tylko zim .

www.boskawola.pl (2010-10-06 20:31:00)


Tak|e i nasze konie ju| wkrótce (my[l , |e mniej wi cej za dwa tygodnie - na razie nie ma to sensu, bo po prostu
sp dzaj za maBo czasu pod wiat !) i nasze konie dostan gB bsz , a z czasem i caBkiem gB bok [cióBk pod wiat . U
koni nie zaprzestaje si wybierania nawozu w tym celu - ale zbiera si tylko te kupki, które le| na wierzchu, [ciel c w
to miejsce [wie| sBom . Pod spodem gromadzi si coraz to grubsza i coraz to cieplejsza warstwa sBomy przesyconej
moczem i tych cz [ci kaBu (niewielkich - koDski kaB jest bardzo suchy i dobrze si go zbiera), które wpadBy gB biej i
zostaBy przydeptane. Doskonale si to sprawdziBo poprzedniej zimy. Wybierali[my dwukrotnie: w okolicach Bo|ego
Narodzenia (akurat byBa odwil|) i potem dopiero na wiosn . Bardzo gB boka [cióBka mogBaby by niekorzystna dla
koDskich kopyt, jak ka|de inne zbyt mi kkie podBo|e. Oczywi[cie -najbardziej s na to nara|one konie, które dBu|szy
czas sp dzaj w zamkni tej stajni...

Anonymous (2010-10-10 10:00:32)


Sa dwie szkoBy:
Pierwsza: Wyrzuci gnój z kurnika.
Druga: Przenie[ kurnik w inne miejsce a w starym miejscu dosypa sBomy i posadzi warzywa.

Anonymous (2010-10-10 21:56:19)


a mo|e dodawa do [cióBki efektywne mikroorganizmy ;)

672
Dopalacze, Codex Alimentarius i Pierniczki (2010-10-06 09:39)

StaBo si - tzw. dopalacze zostaBy w praktyce zakazane. Zbyt du|o ró|nych grup interesu miaBo w tym interes
- dilerzy narkotyków i mafiozi nie lubi konkurencji (zwBaszcza je[li jest legalna), policjanci (cz [ z nich
za przymykanie oka dostaje od dilerów swoj dziaBk za ”niedziaBanie”). Równie| a mo|e przede wszystkim
politycy, którzy nie mogli nie pokaza jak s ”skuteczni” w dbaniu o lud. S szczególnie pracowici gdy wi |e
si to z wzrostem ich wBadzy a ograniczeniem wolno[ci tego| ludu!
Przyznam równie|, |e cz sto w kwestii tzw. Codex Alimentarius byBem sceptyczny, uwa|aj c ludzi gBosz cych
tego typu pogl dy za oszoBomów. No bo jak mo|na zakaza sprzeda|y i spo|ywania zióBek czy zdrowej
|ywno[ci? Teraz widz , |e nie b dzie to trudne - w arsenale paDstwa b dzie kolejne (zbyt) pot |ne narz dzie.
Mo|na przecie| zarekwirowa towar chocia|by maBego sklepikarza i przeprowadza na jego koszt (przez czas
do 18 miesi cy) raczej kosztowne badania nad danym towarem. Pewien jestem, |e w niemal ka|dym sklepie
spo|ywczym jest co najmniej jedna taka substancja...

Projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziaBaniu narkomanii przygotowany przez Ministerstwo


Zdrowia, wprowadza przepisy, które zakazuj wytwarzania i wprowadzania do obrotu na
terenie Polski jakichkolwiek substancji (niezale|nie od ich stanu fizycznego i zródBa
pochodzenia, w tym ro[lin, grzybów oraz ich cz [ci) lub produktów, które mog by
u|ywane jak [rodki odurzaj ce lub substancje psychotropowe.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia, |e produkt stwarza zagro|enie |ycia lub zdrowia ludzi,
inspektor sanitarny b dzie mógB wstrzyma jego wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu albo
nakaza wycofanie z handlu na okres do 18 miesi cy. W tym czasie prowadzone b d badania
dotycz ce jego wpBywu na zdrowie. To badanie, jak zapowiedziaB Donald Tusk, b dzie prowadzone
na koszt producenta substancji i wBa[ciciela sklepu. Je[li jednak oka|e si , |e badana rzecz nie
jest szkodliwa pieni dze zostan zwrócone.

[1]TVN 24
Przyznam, |e nie sByszaBem jeszcze sBowa sprzeciwu w sprawie tzw. ”ustawy o dopalaczach”.
[Ga%C5%82ka+muszkato%C5%82owa.jpg]
GaBka muszkatoBowa - dopalacz stosowany w setkach tysi cy domów w
Polsce.

[2]
Dlaczego uwa|am, |e ten przepis zwi kszy zakres wBadzy paDstwa? WBa[ciwie z tego powodu, |e do[ pop-
ularna przyprawa u|ywana m.in. do pierniczków jak jest gaBka muszkatoBowa posiada pot |ne wBa[ciwo[ci
psychotropowe. Co do tego nie ma w tpliwo[ci jakakolwiek osoba, która spróbowaBa wypi napój zawieraj cy
kilkadziesi t g. [wie|o sproszkowanej gaBki muszkatoBowej. Mo|na o tym przeczyta nawet na [3]Wikipedii.
Czy oznacza to, |e tradycyjne pierniczki domowej roboty (które zawieraj gaBk muszkatoBow ) b dziemy
je[ wkrótce po raz ostatni?
1. http://tvn24.lajt.pl/1676510,1,5,2,wiadomosc.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKwl09Qpc-I/AAAAAAAAAjE/qpWelWuBjV0/s1600/Ga%C5%82ka+muszkato%C5%
82owa.jpg
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Muszkato%C5%82owiec_korzenny#Psychoaktywno.C5.9B.C4.87_i_toksyczno.C5.9B.C4.
87

673
Wojciech Majda (2010-10-06 09:41:57)
Uwa|am, |e to dobry artykuB by poleciaB ”wirusowo” po necie. Prosz roze[lijcie go do znajomych na fejsbóku, gg,
twiterze...

Anonymous (2010-10-06 11:13:12)


Ameryki nie odkrywasz ziom. Polecam ten: http://www.politycznie.pluru.pl/dopalacze-czyli-don t-believe-the-hy pe

Jola (2010-10-06 15:37:47)


Chca nas kontrolowa od A do Z. Przeciez taka ustawa daje paDstwu nieograniczona wBadze! Kiedy zajdzie ’podejrze-
nie’ moga robic co chca. A kontola trwajaca do 18 miesiecy wykoDczy male i srednie biznesy. I zostan nam same
wielkie korporacje... Czyich interesów ta ustawa ma bronic???!!!

Wojciech Majda (2010-10-06 20:34:07)


@ Anonimowy
Dzi ki za ciekawego linka
@Jola
Na pewno nie s to interesy osób chc cych przyjmowa narkotyki. W tym wBa[nie rzecz, |e powstaje kolejny przepis,
który daje paDstwu szerokie kompetencje (bo pod ten przepis podlegaj np. producenci i sprzedawcy kleju, lakieru
do paznokci, sklepy spo|ywcze...) Prawdopodobnie przez 99,9 % czasu nie b dzie egzekwowany. Ten uBamek procenta
przypadków w którym jednak b dzie egzekwowany, wymierzony zostanie w osoby b d ce w szefami ”niepokornych”
instytucji czy firm...Oznacza to kolejne narz dzie kontroli w r kach rz du.

www.boskawola.pl (2010-10-06 20:36:28)


WBadzy rz du ta nowelizacji nie zwi kszy, bo to ju| jest niemo|liwe - rz d i tak mo|e zrobi z ka|dym, co mu si
|ywnie podoba. Ale mo|liwo[ci zarobku dla kiepsko opBacanych czynowników, którzy w praktyce by o takich kon-
trolach decydowali - niew tpliwie wzrosn ! Na wszelki wypadek trzeba b dzie zaspokaja |yciowe potrzeby ich i ich
pociotków...

Wojciech Majda (2010-10-06 20:42:47)


Te| racja Panie Jacku. Kolejny obszar wolno[ci mog nam wyszarpa ci ”na ni|szym szczeblu”.

Wojciech Majda (2010-10-06 20:44:00)


Swoj drog przydaBby si kto[, kto uwa|a, |e to dobrze, |e dopalacze zwalczono... Tak dla pluralizmu i ciekawej
dyskusji.

futrzak (2010-10-07 00:29:52)


hehehe ;)
Ja powiem tylko, ze takimi ustawami otwiera sie wrota, ba, autostrade dla korupcji.

Anonymous (2010-10-07 04:46:06)


”Lud jest jak zdeptana trawa- rano wstanie ” mawiaB Ludwik XVI nie myli z Benedyktem. PaDski artykuB otwiera
oczy. W dawnych czasach gdy sekwestrator przeprowadzaB u chBopa kontrol to chBop musiaB go przez ten czas |ywi .
Czyli cieszmy sie i napeBniajmy wi zienia.

Anonymous (2010-10-07 23:24:27)


czy to juz ” matrix ”
wlasnie zaparzylem herbatke z dzikiej rozy
wlasnorecznie zerwana i wysuszona we wlasnym piekarniku to swego rodzaju material kolekcjonerski, z tego materialu
mam nadzieje kozystac przez cala zime, nie czuje sie jak przestepca
674
pozdrawiam arga

Anonymous (2010-10-09 18:52:29)


Nie ma sensu si tym przejmowa , paDstwo ma ograniczon pul pieni dzy i nawet przeniesienie najbardziej chorych
pomysBów na papier w formie ustaw nie b dzie skutkowaBo tym |e b d pieni dze na wzmocnienie policji.
Czyli ilo[ papierowego prawa wzro[nie, a nikt nie b dzie stosowaB tych przepisów z powodu ryzyka destabilizacji
systemu :D.

Anonymous (2010-10-09 22:24:15)


Jak to nie ma pieni dzy?
Rz d wezmie nisko oprocentowany kredyt (tylko na 60 % sumy kredytu) i b dzie na policje, ewentualnie podbierze z
funduszy na kultur lub na ochron [rodowiska.

Kfiatki, pszczuBki i jednoroszce. (2010-10-07 23:05)

{ycie w fantazji, |e mo|Da nie zabija hoduj c. PrzykBad z pozbywaniem si mszyc w ogrodzie - albo
insektycydem (mo|e m czk bazaltow ?) albo systemem.

Wywiad (2010-10-08 11:01)

Jakby kogo[ interesowaBo, to udzieliBem [1]wywiadu nt. permakultury Pani Adriannie Borkowskiej z portalu
Ekologia.pl. My[l , |e to dobry sposób na to by permakultura trafiBa do gBównego nurtu. {ycz miBej lektury.

[Wojciech+Majda.JPG]

[2]
1. http://srodowisko.ekologia.pl/ochrona-srodowiska/
Permakultura-i-zrownowazone-rolnictwo-Wojciech-Majda-o-projektowaniu-w-zgodzie-z-natura,13295.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TK7deOWCvcI/AAAAAAAAAjI/hZPOU0UNk8g/s1600/Wojciech+Majda.JPG

675
BlogBook v0.4,
LATEX 2ε & GNU/Linux.
http://www.blogbooker.com

Edited: October 10, 2010

You might also like