Professional Documents
Culture Documents
’http://permakulturnik.blogspot.com/’
2
Contents
1 2009 13
1.1 August . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Witam wszystkich (2009-08-28 19:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Witam wszystkich (2009-08-28 20:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Dlaczego Permakultura dziaBa? (2009-08-31 18:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2 September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Dlaczego permakultura dziaBa? (2009-09-01 20:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
5 stref (2009-09-25 10:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Gildie ro[linne a permakultura (2009-09-26 11:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Permakultura i [cióBki, czyli jak robi , |eby si nie narobi . (2009-09-28 03:29) . . . . . . . 16
Permakultura a inwestowanie (2009-09-29 17:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.3 October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Korzy[ci z ró|norodno[ci gatunkowej wedBug permakultury (2009-10-05 14:48) . . . . . . . 20
Permakultura a woda cz. 1 (2009-10-08 22:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Permakultura a woda cz. 2 (2009-10-11 22:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Permakultura a grzyby cz. 1 (2009-10-14 21:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Permakultura a grzyby cz. 2 (2009-10-17 18:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Permakultura i naturalne nawozy cz.1 (2009-10-21 07:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Permakultura i naturalne nawozy cz.2 (2009-10-25 07:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Permakultura i naturalne nawozy cz.3 (2009-10-28 18:40) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.4 November . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Poj cie brzegu w permakulturze cz.1 (2009-11-01 11:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Permakultura i nawozy azotowe cz. 1 (2009-11-08 10:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Pasywne ogrzewanie sBoneczne w Permakulturze (2009-11-11 10:45) . . . . . . . . . . . . . . 30
Permakultura a weganizm - czyli jak wy|ywi [wiat? (2009-11-12 19:57) . . . . . . . . . . . 30
Niezale|no[ energetyczna Polski (2009-11-13 23:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
”Nie byBoby nas byBby las” - Le[ne ogrody w projektowaniu permakulturowym cz.1
(2009-11-14 12:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
3
Permakultura i nawozy azotowe cz. 2 (2009-11-19 18:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Drzewa, urz dnicy i permakultura (2009-11-20 19:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Permakultura i zwierz ta cz.1 (2009-11-27 20:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Permakultura i agrole[nictwo (2009-11-30 08:07) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Permakultura i kompost (2009-11-30 19:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
1.5 December . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Permakultura i akwakultura cz.1 (2009-12-04 18:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Nisze ekologiczne w permakulturze. (2009-12-06 19:25) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Permakultura i akwakultura cz.2 - Akwaponika (2009-12-09 20:13) . . . . . . . . . . . . . . 49
Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2009-12-10 18:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha (2009-12-12 21:00) . . . . . . . . . . . . . . . 53
Permakultura - jak wykorzysta staw do dogrzania i do[wietlenia (2009-12-13 09:38) . . . . 57
Permakultura i chwasty (2009-12-15 09:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Czego oczekuj czytelnicy? (2009-12-15 21:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Permakultura i energia cz.1 (2009-12-16 09:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które ... (2009-12-16 16:31) . . . . . . . . . . . 64
Niestety to nie sam rynek decyduje o cenach, a biu... (2009-12-16 18:47) . . . . . . . . . . . 64
Masz racj |e w dzisiejszych czasach to urz dasy d... (2009-12-16 20:07) . . . . . . . . . . . 64
Linki do zobaczenia (2009-12-16 22:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Permakultura i energia cz.2 - entropia energii i biomasa. (2009-12-19 13:07) . . . . . . . . . 65
Etyka w projektowaniu permakulturowym (2009-12-20 23:21) . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej (2009-12-21 17:52) . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Permakultura i gleba - jak podnie[ poziom materii organicznej w glebie o kilkaset procent w
ci gu kilku minut? (2009-12-22 17:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Keyline designe - czyli jak przyspieszy procesy glebotwórcze kilkaset razy i sprawi , |e nasze
gospodarstwo b dzie suszoodporne (2009-12-23 20:45) . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Jak kultura mo|e wpByn na ograniczenie plonów. (2009-12-24 23:54) . . . . . . . . . . . . 77
Permakultura i le[ne ogrody cz.3 (2009-12-25 21:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Jak wykorzystuj c zasady permakultury zapewni sobie emerytur lepsz ni| w ZUS’e?
(2009-12-26 09:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Permakultura i naturalne nawozy cz.4 (2009-12-27 20:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Permakultura i sól ziemi. (2009-12-29 07:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Permakultura i naturalne nawozy cz.5 Jak wykorzysta sól morsk jako nawóz?
(2009-12-30 13:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Permakultura i zwierz ta cz.2 (2009-12-31 09:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
4
2 2010 97
2.1 January . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury? (2010-01-01 14:39) . . . . 97
Ora , czy nie ora ? - oto jest pytanie (2010-01-02 09:18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Historia dwóch rodzin (2010-01-02 20:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
5 ró|nic mi dzy zwykBym gospodarstwem rolnym a gospodarstwem permakulturowym
(2010-01-03 08:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów (2010-01-03 11:40) . . . . . . . . 109
Permakultura i le[ne ogrody cz.4 (2010-01-04 10:31) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Toalety kompostuj ce cz.1 (2010-01-05 01:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
170 zdj kurzych traktorów (2010-01-05 08:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Produkcja biomasy w permakulturze cz.1 (2010-01-06 04:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
GBód. Just on time (2010-01-06 18:20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym. (2010-01-07 01:48) . . . . . 116
Dlaczego odradzam kupowanie gruntów rolnych na obszarze Ziemi Odzyskanych?
(2010-01-07 20:27) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze (2010-01-08 00:36) . . . . . . . . . . . . . . 120
Pro[ba o pomoc (2010-01-08 23:48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co wBa[ciwie
nim jest... (2010-01-09 01:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Wywiad z Bill’em Mollisonem, twórc poj cia permakultura. (2010-01-09 21:37) . . . . . . 129
Jak w permakulturowy sposób ulepszy przydomowy warzywniak? (2010-01-10 08:22) . . . 139
GBód. Just in time (2010-01-11 09:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 21:18) . . . . . . 146
1.Konferencja skypowa (2010-01-11 23:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 23:26) . . . . . . 148
Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze. (2010-01-12 13:40) 152
Tad| mahal, ogród, trawnik i koszt alternatywny (2010-01-13 01:31) . . . . . . . . . . . . . 157
Rolnictwo wspierane przez wspólnot . (2010-01-13 09:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci .”
(2010-01-13 21:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Idealne proporcje, czyli kilka sBów o szybko[ci robienia kompostu, jak tym mo|na zarz dza i
jak to mo|na wykorzysta . (2010-01-14 10:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Zdj cie lasu (2010-01-14 12:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Odpowiedz z Vitalpolu (2010-01-15 10:51) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Poj cie brzegu w permakulturze cz.2 (2010-01-15 16:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
GMO i samowystarczalno[ . (2010-01-16 08:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
5
Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
(2010-01-17 13:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Dlaczego systemy permakulturowe musz by wydajniejsze ni| tradycyjne rolnictwo.
(2010-01-18 10:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Ksi |ka o le[nych ogrodach (2010-01-18 17:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Droga jako struktura przeciwdzaBaj ca erozji, po|arom, suszy i powodzi (2010-01-19 12:28) 195
Powstaje Polski Instytut Permakultury! (2010-01-19 22:45) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Egzotyczne czy krajowe? (2010-01-20 12:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Wygodna toaleta na budow , czyli toaleta kompostuj ca cz.2 (2010-01-20 22:02) . . . . . . 201
Propaganda, piramida |ywienia i omega 3 (2010-01-21 09:39) . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Ksi |ka ”Ogród bez Chemii” ju| w sprzeda|y! (2010-01-22 11:20) . . . . . . . . . . . . . . . 210
Jak obej[ gBupie prawo cz.1 - Prezes;) Polskiego Instytutu Permakultury idzie do ODR’u
(2010-01-23 13:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Permakultura i le[ne ogrody cz. 5 - wi cej nie znaczy lepiej (2010-01-24 16:31) . . . . . . . 217
2 konferencja skypowa (2010-01-24 22:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
(2010-01-25 11:19) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Co sadzi na ni|szych pi trach w le[nym ogrodzie? (2010-01-26 02:43) . . . . . . . . . . . . 223
Fosfor ma znaczenie (2010-01-26 11:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Wykorzystanie pracowników, którym pBaci si za dzieD mniej ni| misk ry|u dziennie - le[ny
ogród i permakultura dla wegan. (2010-01-27 08:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu - Najwi kszy organizm na Ziemi (2010-01-28 10:05) 236
Jak chroni gospodarstwo i ogród przed wi kszymi zwierz tami? (2010-01-28 14:32) . . . . 237
Permakultura i le[ne ogrody cz. 6 - dlaczego w le[nym ogrodzie drzewa nie maj uszkodzeD
mrozowych? (2010-01-29 11:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Jak |ywnos produkowa w domu i szklarni zim ? (2010-01-30 08:50) . . . . . . . . . . . . 244
Jak zdoby warto[ciowe nasiona? (2010-01-30 12:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Jak ochBadza latem szklarni /dom bez u|ywania pr du? (2010-01-31 10:06) . . . . . . . . 247
Jak przestawi gospodarstwo ze zwykBego na gospodarstwo permakulturowe.
(2010-01-31 12:15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
2.2 February . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Albedo i ignorancja. (2010-02-01 10:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ? (2010-02-02 21:57) . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Audyt energetyczny (2010-02-03 19:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Setny wpis (2010-02-04 09:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
6
Czy traktujesz swój ogród/gospodarstwo jak ekosystem? (2010-02-04 20:56) . . . . . . . . . 267
Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.1 (2010-02-05 20:53) . . . . . . . . . . . 269
Jak stworzy przyjazn dla [rodowiska i niemal nie[mierteln plantacj drzew?
(2010-02-07 01:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Fosfor ma znaczenie cz. 2 (2010-02-07 10:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie? (2010-02-08 20:12) . 281
Dynamiczne akumulatory (2010-02-09 11:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ? (2010-02-09 22:48) . . . . . . . . . . . . . . . 289
Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu (2010-02-10 11:14) 293
3. Konferencja skypeowa (2010-02-10 19:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Dlaczego system agrole[niczy jest bardziej produktywny, ni| ”normalne” pole?
(2010-02-11 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Przycina , czy nie przycina drzewka i krzey owocowe? (2010-02-12 17:11) . . . . . . . . . . 304
Jak sia by nie musie nasion przykrywa ziemi lub przyorywa ? (2010-02-12 20:27) . . . . 306
Odnie[ sukces i zbankrutowa - czyli sBów kilka rolnictwie konwencjonalnym
(2010-02-12 22:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Permakulturowy ul (2010-02-13 12:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Pierwszy raz na stronie? Przeczytaj czym jest permakultura (2010-02-13 13:39) . . . . . . . 310
Jak obej[ gBupie prawo cz.2 -budujemy siedlisko posiadaj c maB dziaBk . (2010-02-13 21:45) 314
Permakultura, Walentynki i o tym jak mo|na wykorzysta system? (2010-02-14 10:32) . . . 321
PIP poszukuje web designer’a i osob , która stworzy logotyp. (2010-02-15 04:23) . . . . . . 322
Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa (2010-02-15 09:21) . . . . . . . . . . . . . 324
Akwaponika raz jeszcze (2010-02-15 15:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa cz.2 (2010-02-16 09:40) . . . . . . . . . . . 325
Permakultura i le[ne ogrody cz. 2 (2010-02-16 11:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
PERMACULTURE A Designers’ Manual (2010-02-16 19:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Projektowanie Keyline cz.3 (2010-02-17 10:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Ksi |ka i ogBoszenia drobne (2010-02-18 12:38) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Permakultura i le[ne ogrody cz.7 - zarz dzamy sukcesj ekologiczn (2010-02-18 14:35) . . . 332
Zazieleni pustynie (2010-02-20 14:52) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Niezmienno[ rzeczy (2010-02-21 10:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Pokona globalne ocieplenie jako efekt uboczny dochodowej dziaBalno[ci rolniczej.
(2010-02-22 12:34) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
PIP zaczyna buzzowa i flakami rzuca (2010-02-22 18:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
Farmy przyszBo[ci (2010-02-23 10:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Wyr czanie natury? Nie, dzi kuj ! (2010-02-24 07:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
7
Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której
mo|na zaufa ? (2010-02-25 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
5 sposobów na zdrow |ywno[ z ogrodu (2010-02-25 22:08) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Permakultura a woda cz.3 - co zrobic, je[li nie mozna wykopa swale’a? (2010-02-26 19:00) 359
Od czego zacz zbieranie i magazywnowanie deszczówki? (2010-02-27 07:13) . . . . . . . . 363
Jak kupi dobr , permakulturow dziaBk ? Cz.1 (2010-02-27 10:25) . . . . . . . . . . . . . . 363
Czego terrory[ci mog nauczy nas o ochronie [rodowiska i permakulturze? (2010-02-28 11:06) 367
2.3 March . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Permakultura i naturalne nawozy cz. 6: Czarne zBoto - Terra preta (2010-03-02 00:53) . . . 370
O zdrowiu ziemi. (2010-03-03 01:21) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.1 (2010-03-03 09:51) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Permakultura i nawozy azotowe cz.3 (2010-03-04 13:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Spirala zioBowa (2010-03-06 11:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
8 zasad skutecznego zbierania deszczówki (2010-03-06 13:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 07:47) . . . . 385
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 10:41) . . . . 387
Jak usun plantacj wierzby energetycznej i jak zagospodarowa teren po niej bez stosowania
herbicydów? (2010-03-08 12:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Czego Monsanto mo|e nas nauczy o permakulturze? Ekologiczna i dochodowa kontrola
chwastów. (2010-03-09 11:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Zarz dzamy sukcesj ekologiczn cz.2 (2010-03-10 13:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
PIP szuka ziemi (2010-03-10 13:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
GBodny sytego nie zrozumie (2010-03-11 11:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
(2010-03-11 13:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
Jak zagospodarowa nieu|ytki - pierwszy rok? (2010-03-11 15:21) . . . . . . . . . . . . . . . 406
Zaproponuj temat - Jak co[ zrobi ? (2010-03-12 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym cz.2 (2010-03-12 11:43) . . . 422
Co mo|na wycisn z wody? Czyli jak zarobi na stawie? (2010-03-13 19:49) . . . . . . . . 425
Jak zminimalizowa straty ze strony szkodników w sadzie czy ogrodzie bez u|ycia pestycydów?
(2010-03-14 21:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?
(2010-03-15 07:33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2 - Kiedy dochodzi do nadmiernego wypasu?
(2010-03-15 09:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:22) . . . . . . . . . . . . . 431
Specjalizacja w gospodarstwie permakulturowym (2010-03-16 16:41) . . . . . . . . . . . . . 432
Kiedy mnie potrzeba? (2010-03-16 22:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
8
12zasad permakultury wg. Davida Holmgrena (2010-03-17 09:02) . . . . . . . . . . . . . . . 443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 09:55) . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 12:49) . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Przygotowujemy gleb do zaBo|enia le[nego ogrodu
(2010-03-17 14:53) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Jak mo|emy zatrzyma zmiany klimatyczne (2010-03-17 15:47) . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Promocja (2010-03-18 09:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Dlaczego bioró|norodno[ si opBaca? (2010-03-18 09:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
5 sposobów by owoce i warzywa byBy zdrowe, peBne witamin i mikroelementów.
(2010-03-19 09:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Dlaczego nawozy sztuczne s niepo| dane w gospodarstwie permakulturowym
(2010-03-20 09:40) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
10 przykBadów jak jako[ |ywno[ci wpBywa na zdrowie czBowieka i zwierz t. (2010-03-21 10:29) 454
Czy ludzie powinni je[ ziarno? (2010-03-22 12:06) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie
dostali[my zezwolenia? Zabójczy kompost (2010-03-23 08:42) . . . . . . . . . . . . 465
Jak zabezpieczy gospodarstwo przed po|arem? Cz.1 (2010-03-24 09:15) . . . . . . . . . . . 468
Wykorzystywanie owadów jako zródBa paszy dla zwierz t. (2010-03-24 11:58) . . . . . . . . 470
Czy Twoja dieta przyczynia si do utraty gleby? (2010-03-24 16:13) . . . . . . . . . . . . . 470
Agrole[nictwo prezentacja (2010-03-25 11:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
Permakultura i le[ne ogrody cz.8 - Jak rosn korzenie i jak to wykorzysta ? (2010-03-25 13:08) 470
Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej perspek-
tywie czasowej (50 lat i wi cej)? (2010-03-25 16:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
Droga [winia! (2010-03-26 11:25) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
Kopyto kopyto myje czyli o dzikach, [winiach i [winiach (2010-03-27 07:01) . . . . . . . . . 478
Drzewa paszowe (2010-03-27 16:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Czy ”ekolog” mo|e je[ mi so? WegetariaDskie mity cz.1 (2010-03-27 21:16) . . . . . . . . . 481
Czy na rolnictwie mo|na zarobi ? (2010-03-28 15:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
Ile ludzi mo|e |y na Ziemi? (2010-03-28 21:30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
Kolor i [wiatBo jako zródBo |ywno[ci. (2010-03-29 10:08) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Zasady projektowania produktywnego |ywopBotu cz.2. Jak unika przeciagów
(2010-03-30 23:29) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
Agrole[niczy webinar (2010-03-31 20:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
2.4 April . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
Dlaczego Twoje zwierz ta nie powinny je[ ziarna i czym je zast pi . (2010-04-01 01:00) . . 504
Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi . (2010-04-01 13:34) . . 505
Zwyci stwo ekologów! Monsanto rezygnuje z produkcji kukurydzy MON810!
(2010-04-01 19:22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
9
Peak Oil u bram? (2010-04-02 08:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
{yczymy Wam wesoBych [wi t Wielkanocnych! (2010-04-03 07:21) . . . . . . . . . . . . . . 511
pH i permakultura cz.1 (2010-04-03 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Jak marnowane s nasze pieni dze na... ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie do
problemu (2010-04-04 14:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie do prob-
lemu zanieczyszczenia wody. (2010-04-04 19:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
Kilka ciekawych filmików. (2010-04-05 14:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Permakulturowy ogród deszczowy (2010-04-05 21:48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Ciekawy artykuB o wy|szo[ci masBa nad margaryn (2010-04-06 20:14) . . . . . . . . . . . . 521
GnieznieDska masakra piB mechaniczn : Jak marnowane s nasze pieni dze cz.2
(2010-04-07 14:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Pogodzi ekonomi , ekologi i kultur - Holistyczne zarz dzanie ziemi cz. 3 - ustalanie celów
(2010-04-09 10:39) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Projektowanie ekonomicznie opBacalnych systemów agrole[niczych cz.1 (2010-04-10 13:55) . 530
Zmiana punktu odniesienia (2010-04-11 10:11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
Stan [wiata cz.1 - Ryby morskie i lingwistyka. (2010-04-11 12:55) . . . . . . . . . . . . . . . 533
Inspiracja z natury - rabarbar pustynny http://eko... (2010-04-12 00:22) . . . . . . . . . . . 534
Ciekawe czy jadalne... (2010-04-12 09:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
PopychadBo le[niczego - Le[nictwo, wBadza i permakultura (2010-04-13 16:12) . . . . . . . . 535
Zmiana punktu odniesienia - oceany i pustynie. (2010-04-16 11:40) . . . . . . . . . . . . . . 537
Czy mo|na u|ywa jako [cióBk paiper i gazety? (2010-04-17 07:35) . . . . . . . . . . . . . . 542
Zastosowanie moczu ludzkiego jako nawozu w ogrodzie. (2010-04-17 15:50) . . . . . . . . . 542
Uprawa bezorkowa z wysiewaniem poplonu (2010-04-24 12:05) . . . . . . . . . . . . . . . . 545
Pasza dla kur (2010-04-25 04:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
Kurs w Krakowie (2010-04-27 22:16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
Warsztaty (2010-04-30 22:12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
2.5 May . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Nawozy zielone. Desakralizacja (2010-05-01 07:35) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Naturalne zanieczyszczanie [rodowiska (2010-05-01 07:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Le[ny ogród cz. 9 [cióBki (2010-05-06 15:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Woda po wielkopolsku (2010-05-10 19:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-05-13 17:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557
Recenzja ksi |ki ”Samowystarczalne |ycie i jak je wie[ ” (2010-05-20 09:50) . . . . . . . . . 558
MaBa erozja wodna - maBy problem. Du|a erozja wodna - powódz. (2010-05-20 11:18) . . . 558
Relacja z warsztatów (2010-05-20 12:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
10
Kurs permakultury - Jak zaBo|y produktywny le[Dy ogród (2010-05-26 20:47) . . . . . . . 564
2.6 June . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567
{ywa, martwa i bardzo martwa - jak u|yzni jaBow gleb (2010-06-04 18:04) . . . . . . . . 567
Permakultura i le[ne ogrody cz. 9 - gryzonie w ogrodzie. (2010-06-06 11:27) . . . . . . . . . 569
Kurs permakultury - jak zaBo|y produktywny le[ny ogród w TyDcu (2010-06-12 07:45) . . 571
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 08:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 10:16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Czy warto robi kompost? (2010-06-16 16:35) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Czy warto robi kompost? (2010-06-16 22:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Uprawa wspóBrz dowa - jakie sadzi ro[liny wzgl dem siebie? (2010-06-20 09:00) . . . . . . 578
2.7 July . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
O stabilno[ci materii organicznej w glebie (2010-07-06 08:45) . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
Stabilno[ materii organicznej, tempo jej rozkBadu i jak mo|na to wykorzysta
(2010-07-06 22:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
Zaopatrywanie ro[lin w azot w formie organicznej za pomoc grzybów. (2010-07-23 01:02) . 583
Wodny paradoks - susza po powodzi i jak temu zapobiega ? (2010-07-24 12:10) . . . . . . . 583
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:43) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Permakultura i le[ne ogrody cz. 10 - Gildie ro[linne I (2010-07-30 16:29) . . . . . . . . . . . 588
2.8 August . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
Permakultura i zwierz ta cz.3 - pewno[ plonów. (2010-08-06 15:18) . . . . . . . . . . . . . 591
M dro[ przodków - wynalazek fermentacji i kiszenia. (2010-08-10 18:09) . . . . . . . . . . 593
Co zrobi je[li mamy [ciek...rów melioracyjny w pobli|u naszej dziaBki? (2010-08-12 10:06) 599
Permakultura i woda cz.4 - jak szerokie powinny by swale i w jakiej odlegBo[ci od siebie nale|y
je kopa ? (2010-08-15 12:13) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
O krowie |ywicielce, [winiach i aminokwasach (2010-08-19 11:04) . . . . . . . . . . . . . . . 604
Ogrodnictwo partyznanckie (2010-08-20 11:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
Uprawa ogrodu na wzór Indian. (2010-08-22 14:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
Czym jest [cióBkowanie, jaki obszar wokóB drzewka wy[cióBkowa i czy lepiej jest [cióBkowa
czy posadzi ro[liny okrywowe? (2010-08-26 09:58) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
Jak wytwarza domowym sposobem naturalne suplementy diety cz.1 Witamina D.
(2010-08-28 11:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
Czy powinno nam zale|e na szybklim rozkBadzie [cióBki? (2010-08-29 18:13) . . . . . . . . 623
Le[ny ogród cz.13 Jak zapobiega chorobom drzew i krzewów owocowych? (2010-08-30 07:33) 625
Co ma ze sob wspólnego olej i aspiryna? (2010-08-31 21:31) . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
11
2.9 September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
Jak stare jest Twoje jedzenie? (2010-09-03 12:37) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
PrzeszBo[ i przyszBo[ ro[lin uprawnych (2010-09-03 15:06) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633
Le[ny ogród cz.11 - Jak zamieni zdziczaBy sad w produktywny le[ny ogród? (2010-09-05 10:05) 633
Ewolucja czyli si oka|e... (2010-09-06 17:50) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Jak wyhodowa wysokiej warto[ci drewno w systemie agrole[niczym? (2010-09-08 23:01) . . 638
Jak radzi sobie z ograniczeniami swojej dziaBki wykorzystuj c projektowanie permakulturowe?
(2010-09-09 22:17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641
Znaczenie kory na martwym drewnie (2010-09-12 11:23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641
Dlaczego przygotowuj c ogród do zimy powinni[my by leniwi? (2010-09-13 15:18) . . . . . 642
Co przeszkadza ludziom w posiadaniu produktywnego ogrodu? (2010-09-13 15:21) . . . . . 644
(2010-09-13 22:24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Permakultura i zwierz ta cz.4 - Króliki - mi so z przydomowego ogródka. (2010-09-16 21:34) 645
Permakultura na maBej dziaBce (2010-09-17 21:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Co to jest LER - Land Equivalent Ratio? (2010-09-24 10:26) . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Zanieczyszczenie wód cz.2
(2010-09-25 09:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych..? (2010-09-25 11:46) . . 652
Nauka wypisywania sygnatur (2010-09-25 15:56) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654
Czy mo|na mieszka w chlewie? (2010-09-29 20:00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654
Czy istnieje jaka[ róznica mi dzy ogrodnikiem ekologicznym a Eichmannem? Czyli rzecz o
gatunkowizmie (2010-09-30 00:42) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658
Zmier to |ycie (2010-09-30 09:36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660
Niewydajno[ (2010-09-30 17:44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
2.10 October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
Co oznacza gdy na pastwisku jest du|o chwastów? (2010-10-02 00:05) . . . . . . . . . . . . 662
Le[ny ogród cz. 12 - Du|e i maBe drzewa na dziaBce (2010-10-02 19:03) . . . . . . . . . . . . 664
WybujaBo[ - degeneracja rasy czy warto[ciowa praktyka? (2010-10-03 20:02) . . . . . . . . 667
Co ka|dy mikrohodowca powinien wiedzie o termodynamice i metabolizmie?
(2010-10-05 20:49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667
Jak mniej czy[ci kurnik i poprawi zdrowie kur z tego powodu? (2010-10-06 01:03) . . . . 668
Dopalacze, Codex Alimentarius i Pierniczki (2010-10-06 09:39) . . . . . . . . . . . . . . . . 673
Kfiatki, pszczuBki i jednoroszce. (2010-10-07 23:05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675
Wywiad (2010-10-08 11:01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675
12
Chapter 1
2009
1.1 August
13
1.2 September
Dzisiejszy post dotyczy b dzie podziaBu terenu na strefy w zale|no[ci od tego jak daleko od centrum akty-
wno[ci si znajduj . To jedno z podstawowych ”narz dzi” w asortymencie projektanta. PodziaB ten umo|liwia
upewnienie si , |e umie[cili[my elementy w odpowiednich miejscach. Upraszczaj c im bli|ej centrum tym
intensywniej uprawiamy dany teren.
14
Strefa 0:
Centrum aktywno[ci to mo|e by nasz dom, ale równie dobrze mo|e to by altanka na dziaBce.
Strefa 1:
To teren w najbli|szym otoczeniu naszego domu. Tutaj mamy zioBa kuchenne, saBaty, szklarnie, owoce,
które wymagaj du|o opieki typu truskawki. Umieszczamy tu tak|e warzywa jednoroczne. To miejsce tak|e
dla maBych zwierz t typu króliki, goB bie, [winki morskie. Do tej strefy importujemy |yzno[ w postaci
[cióBek, nawozów. W tej strefie zbieramy deszczówk i podlewamy ro[liny(mo|liwe, |e r cznie), równie|
tutaj rozmna|amy nasze ro[liny( mBode siewki zazwyczaj wymagaj du|o uwagi)
Strefa 2:
W tej strefie umieszczamy warzywa wieloletnie . Jednak ta strefa jako znajduj ca si dalej od domu/centrum
nie otrzymuje a| tyle uwagi. Ta strefa nadaje si równie| dla porzeczek, agrestu, lekko przycinanych drzew
owocowych. To dobre miejsce na umieszczenie pastwiska dla zwierz t daj cych nam mleko/jajka. W tej
strefie umie[cimy równie| ule.
Strefa 3:
Strefa 3 to obszar poBo|ony jeszcze dalej od centrum. Tutaj nasza ingerencja jest maBa. Powinna ogranicza sie
gBównie do opieki w czasie gdy ro[liny/zwierz ta s mBode. Pózniej nie powinien wymaga dalszej interwencji
Strefa 4:
To na wpóB dzika strefa. Mo|e to by strefa z której pozyskujemy drewno na opaB, zbieramy dzikie zioBa,
grzyby lub polujemy.
Strefa 5
To strefa nale| ca do natury. W tej strefie ludzka interwencja powinna by wyeliminowana. To tutaj mo|emy
uczy si jak obserwowa natur , jakie wzorce ona stosuje. Wbrew pozorom mimo, |e nie ingerujemy ani nie
pozyskujemy nic materialnego z tej strefy to nadal jest to jedna z bardziej produktywnych stref. WBa[nie
dzi ki obserwacjom z tej strefy wiemy jak pracowa z natur a nie przeciw jej.
Warto zaznaczy ,|e nie ka|da miejsce posiada wszystkie 5 stref. W maBym przydomowym ogródku mo|e by
miejsce np tylko na 1 i 2. Warto jednak nawet w tych najmniejszych ogrodach zostawi cho zak tek na
stref 5. Przecie| uczy si gdzie[ trzeba:)
Permakultura i [cióBki, czyli jak robi , |eby si nie narobi . (2009-09-28 03:29)
[1]
Jedna z permakulturowych zasad gBosi: minimum wysiBku maksimum efektu. Do tej filozofii doskonale
wpisuj si [cióBki.
Jak od|ywi gleb , zwi kszy poziom materii organicznej, zmieni / dostosowa pH i zniszczy lub zapobiec
16
wzrostowi chwastów , ograniczy wyparowanie wody z gleby?
Mo|na by stosowa ró|ne skomplikowane, nieprzyjazne, dla [rodowiska techniki, ale po co, gdy te wszystkie
cele mo|na osi gn przy pomocy [cióBkowania?
Oto lista materiaBów, które mog by stosowane na [cióBki:
1.Kora
2.SBoma
3.Wodorosty
4.Trzcina
5.Karton
6.Gazety
7.Papier
8.Li[cie
9.Resztki ro[lin (kolby od kukurydzy, B ty od pomidorów itp.)
10.Dobrze przegniBy obornik
11.Prawie dojrzaBy kompost
12.Trociny
13.Zr bki drewna
Nale|y wiedzie , |e [cióBka [cióBce nie równa, i tak np. inny efekt uzyskamy stosuj c kor , a inny efekt
wykorzystuj c sBom .
Jak wida materiaBów, które mo|na u|y na [cióBk nie brakuje, powodów dla których nale|y [cióBkowa
równie|.
Rozwin temat od|ywiania gleby.
Ka|da [cióBka organiczna po jakim[ czasie rozBo|y si . W mi dzyczasie stanowi b dzie pokarm dla makro
i mikroorganizmów, które z czasem uwolni |yzno[ ka|dej gleby. Warto zauwa|y ,|e [cióBki o wysokim
stosunku w gla do azotu (powy|ej 30 :1) RozkBadaj si do[ dBugo, proces ten zachodzi gBównie przy udziale
grzybów(bakterie preferuj materiaBy Batwiej strawne-zawieraj ce du|o azotu). Dzi ki tego typu [cióBkom
zmieniamy stosunek bakterii do grzybów w glebie na korzy[ tych drugich.
Co jest wa|ne ro[liny wieloletnie(drzewa owocowe, krzewy owocowe) z reguBy wol gleb zdominowan przez
grzyby. Jest to logiczne, gdy zrozumie si pochodzenie przodków naszych drzew i krzewów owocowych(
gBównie las).
Podkre[l jeszcze raz. Permakultura to dziaBanie zgodnie z natur a nie walczenie z ni . To si po prostu
opBaca, ka|demu z partnerów.
Aktualizacja 1:
ZcióBkowanie to zabieg polegaj cy na przykryciu górnej warstwy gleby jakim[ materiaBem. Mo|e to by
materiaB pochodzenia organicznego (wszystkie ww wymienione) lub [cióBka nieorganiczna - czyli np. czarna
folia, dywan.
Tylko [cióBki organiczne poprawiaj |yzno[ gleby.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sr-Tn-62cHI/AAAAAAAAAA4/MC-AGVAxnbk/s1600-h/Mulch.jpg
17
k (2010-02-24 21:04:03)
moze to glupie pytanie ale,
Co to jest [cióBkowaine?
W artykule o tym ani slowa, dowiedzialem sie z czego ale nie jak.
19
Co do nakBadu pracy przy uprawie borówki to trudno tak obliczy dla dwóch krzewów. Na pewno zale|y to od tego,
czy umie[cimy je w odpowiednim miejscu. Je[li b d gdzie[ w szczerym polu b dzie wy|szy. Je[li posadzimy je koBo
sosny (najlepiej koreaDskiej albo syberyskiej, |eby mie jeszcze plon orzeszków piniowych). W ten sposób opadBe igBy
sosen b d tworzy idealne warunki dla borówek ([cióBka która zarazem zakwasza gleb ). To bardzo dobry przykBad
na to, jak odpowiednie usytuowanie elementów wpBywa na ich wydajno[ . Pozdrawiam
1.3 October
[1]
Polikultura, na zdj ciu winoro[l rosn ca na migdale zwyczajnym
Permakultura bardzo ceni ró|norodno[ . Mo|na [miaBo powiedzie , |e ró|norodno[ stanowi rdzeD permakul-
tury. Wynika to z tego, |e wida j w ka|dym naturalnym ekosystemie.
W dzisiejszym po[cie chciaBbym napisa o korzy[ciach ró|norodno[ci gatunkowej.
Szacuje si , |e na [wiecie jest okoBo 35000 do 70000 jadalnych ro[lin, z tego s dowody na to,|e 7000 gatunków
ro[lin byBo uprawiane w czasach historycznych. Jednak|e okoBo 90 procent naszego jedzenia pochodzi z up-
rawy 20 gatunków, a 60 procent z uprawy 3(tak, trzech!) gatunków(kukurydza, ry|, pszenica). Ro[liny te
daj bardzo wysokie plony, jednak|e opieranie naszego bezpieczeDstwa |ywno[ciowego na tylko 3 gatunkach
20
ro[lin sprawia,|e jeste[my bardzo podatni na niebezpieczeDstwo powstania nowych chorób, czy pojawienia
si nowych szkodników.. Je[liby jedno z tych 3 zbó| znacznie zmniejszyBoby swój plon to powstaBaby dziura
w naszym systemie |ywno[ciowym, która na krótk met nie daBaby si w Batwy sposób zaBata .
Jednocze[nie mo|liwo[ci zwi kszenia ró|norodno[ci jeszcze nigdy w historii nie byBy wi ksze! Mo|emy
uprawia polikultury ro[lin i zwierz t o jakich naszym przodkom si nawet nie [niBo. Jest to jedna
z ró|nic dlaczego wydajno[ gospodarstwa permakulturowego jest wi ksza ni| [redniowiecznego chBopa
paDszczyznianego..
Omówi pokrótce pozostaBe korzy[ci:
1.Stabilno[ polikultury.
Ka|dy rok jest inny, troch inna jest pogoda, wi c ro[lina, która ro[nie dobrze w roku wilgotniejszym nie
b dzie radzi sobie równie dobrze w roku suchym. Niektóre lata znowu| b d tak niesprzyjaj ce, |e jaki[
sensowny plon dadz tylko najbardziej wytrzymaBe gatunki. Jednocze[nie te najbardziej wytrzymaBe mog
nie by zbyt produktywne( w porównaniu do potencjaBu innych ro[lin w roku dobrym). Ludowa m dro[
mówi ”lepszy rydz ni| nic”.
2.Dzielenie zasobów przez ro[liny
Ró|nice w sposobie w jaki ró|ne ro[liny rosn sprawiaj ,|e polikultura jest w stanie wykorzysta dan
przestrzeD lepiej. Najlepszy przykBad to wysokie i cienkie warzywo uprawiane z niskim i du|ym (czosnek +
kapusta).
Równie| ró|nica w gB boko[ci korzenienia si sprawia,|e gleba mo|ne by lepiej wykorzystana.
Kolejnym czynnikiem, który ma znaczenie jest fakt,|e ró|ne gatunki ro[lin wykorzystuj ró|ne skBadniki
mineralne. Dzi ki temu zmniejsza si konkurencja mi dzy ro[linami
3.Zdrowie ro[lin
Wiele ze szkodników ro[lin ma konkretnego |ywiciela, i tak w sytuacji polikulturowej szkodnik ma do poko-
nania trudn do zorientowania si mieszanin barw i zapachów. Do tego ma do przebycia wi kszy dystans.
Dystans w trakcie którego ze szkodnika mo|e si zmieni w posiBek dla innego stworzenia.
Dodatkowo wiele ro[lin wydziela substancje, które pomagaj we wzro[cie lub chroni przed
chorobami/paso|ytami inne ro[liny (np. ró|e korzystaj na s siedztwie czosnku a marchew na towarzys-
twie cebuli)
4.PozostaBe powody
Lepsze okrycie gleby, co zmniejsza problem z ”chwastami”. Jako, |e gleba jest caBy czas okryta zmniejsza si
erozj gleby, co umo|liwia zwi kszenie |yzno[ci gleby.
5.Wy|sze plony
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Ssn7xeGyl-I/AAAAAAAAABQ/ON7Veb7dxJg/s1600-h/Polikultura.JPG
21
porze to roku to rewelacja .
Cedric
W dzisiejszym po[cie przedstawi podej[cie do wody, jak j zarz dza , by zwi kszy nasz niezale|no[ i po
prostu lepiej j wykorzysta .
Po co to robi ? Odpowiedz jest prosta - woda to cenny zasób. Potrzebujemy do praktycznie wszystkiego.
Od rolnictwa do ka|dej gaB zi przemysBu.
Permakultura proponuje by stara si zatrzyma wod na miejscu jak najdBu|ej, by j magazynowa , by
opuszczaBa nasz system dopiero po wykonaniu wielu zadaD. I tak przykBadem zBego zarz dzania wod jest
kierowanie deszczówki do kanalizacji. W ten sposób z cennego zasobu woda staje si niejako obci |eniem.
Obci |eniem, gdy| w czasie ulewnych deszczy nadmiar wody powoduje przekroczenie mo|liwo[ci przer-
obowych oczyszczalni [cieków. Powoduje to przedostawanie si nie w peBni oczyszczonych [cieków do rzek,
jezior, morza.
Jaka jest alternatywa do tego? Alternatywnym rozwi zaniem jest magazynowanie deszczówki. Dzi ki temu
mo|emy j pózniej wykorzysta . O tym jak robi to najlepiej napisz w nast pnym po[cie.
Zapraszam do ponownych odwiedzin i stosowania zasad permakultury.
22
Permakultura a woda cz. 2 (2009-10-11 22:20)
[1]
Swale
W drugim po[cie nt. zarz dzania wod w permakulturze przedstawi dalsze powody dla których warto os-
zcz dza i magazynowa wod . Zrednie opady deszczu w Polsce wynosz okoBo 600 mm. Warto zauwa|y , |e
s to opady [rednie w tzw. przeci tnym roku. W górach wielko[ opadów dochodzi do 1200, nawet 1800mm.
W Wielkopolsce i na Kujawach poni|ej 500mm. Wielko[ci opadów w zale|no[ci od roku wahaj si znacznie,
np w Poznaniu w 1982r wielko[ opadów wynosiBa 275mm. To maBo, bardzo maBo..
Co da si z tym zrobi ? Raczej niewiele. To co jest wykonalne to jak najlepiej wykorzystywa wod nam
dostepn , nie marnowa jej itd. Permakultura zawiera w sobie szereg technik, które sprawi ,|e nawet z
pustyni da si zrobi oaz .. Kluczow spraw , jest by zatrzyma wod trafiaj ca na nasz posesj . By jak
najdBu|ej przebywaBa na naszej ziemi.
Jedn z podstawowych technik jest budowa tzw swale’a jest to wyraz pochodz cy z j zyka staroangielskiego.
Swale to rów melioracyjny wykopany w poprzek stoku. Jego cel to zatrzymanie wody, uniemo|liwienie spBywu
powierzchniowego. Dzi ki temu:
1. Ogranicza si erozj wodn
2. Gleba ma wi cej czasu do tego by wchBon wod
3. Wytwarza si ró|ne mikroklimaty, które zmieniaj warunki glebowo-wodne czym powoduj wzrost
bioró|norodno[ci
4. Sprawiaj , |e woda jest uwalniana powoli, czym zmniejszaj zagro|enie powodziowe.
5. Umo|liwiaj powstanie |yzniejszej gleby
Zapraszam do komentowania.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/StJEjp_vW3I/AAAAAAAAAB8/B5lhG5h1fYk/s1600-h/Swale.jpg
23
Wojciech Majda (2010-09-29 12:04:03)
Nie ma dziaBek pBaskich jak stóB, s tylko pBaskie ”na oko” albo niedokBadne poziomice :)
Swale robi si na terenie o spadku nawet mniejszym ni| 0,1 % - czyli na 100 metrów dBugo[ci dziaBka obni|a si o 10
cm.
[1]
J czmieD po prawej zainfekowany grzybni , po lewej j czmieD nie zainfekowany grzybni .
Dzisiejszy wpis dotyczy b dzie wykorzystania grzybów w permakulturze. W zdrowej glebie le[nej grzyby
mog stanowi ponad poBow biomasy. Ró|ne gatunki grzybów wchodz w zwi zki symbiotyczne z ro[linami,
zwBaszcza wieloletnimi. Szacuje si , |e okoBo 80 % ro[lin z klimatu umiarkowanego uczestnicz w pewnego
rodzaju partnerstwie z grzybami. Dlaczego?
Tego typu ukBad po prostu si opBaca. Obu partnerom. Najpopularniejsze s zwi zki mikoryzowe.
Mikoryza to ukBad korzystny dla grzyba - dostaje on od ro[liny produkt fotosyntezy - glukoz , w zamian
za[ odwdzi cza si dostarczaniem ro[linie wody i soli mineralnych. Grzyb wykorzystuje swoj grzybni do
absorbcji ww skBadników i przekazuje je korzeniom ro[liny. W 20 cm2 ziemi mo|e by nawet 500km grzybni.
Powierzchnia chBonna korzeni (dzi ki grzybni) zwi ksza si nawet kilkaset razy!
Umo|liwia to przetrwanie ro[linie w bardziej niesprzyjaj cym [rodowisku.
Jak zatem permakultura wykorzystuje ten fakt? Zadaniem projektanta permakultury jest stworzenie
warunków przyjaznych grzybom. Jak to [rodowisko stworzy mo|na si dowiedzie [2]z nast pnego wpisu.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/StYkRq2e1xI/AAAAAAAAACs/NiC_sLv3Tnk/s1600-h/mikoryza.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html
24
Permakultura a grzyby cz. 2 (2009-10-17 18:34)
Druga cz [ postu o grzybach dotyczy b dzie sposobu jak zaszczepi grzyby na naszej posesji.
Najprostsz metod jest [cióBkowanie. Wystarczy dany teren wy[cióBkowa [cióBk organiczn a po jakim[
czasie (niecaBy rok) na naszym terenie pojawi si grzyby. Istnieje jednak sposób, by zwi kszy szanse na to
by grzyby, które si u nas pojawi byBy jadalne..
Nale|y le[ne grzyby jadalne (robaczywki i resztki równie| si nadaj ) zmiksowa i doda do nie chlorowanej
wody. CaBo[ dobrze wymiesza i dan mikstur podlewa nasze drzewa. Zawarte w grzybach, a wBa[ciwie
ich owocnikach(bo tak fachowo nazywa si cz [ grzybów, które najcz [ciej zjadamy) zarodniki przy sprzy-
jaj cych warunkach zaszczepi drzewo/krzew.
Nast pnym sposobem, który wymaga mniej pracy jest wyrzucanie resztek grzybów, robaczywki pod drzewa,
które chcemy zaszczepi . Sposób ten jest niestety mniej skuteczny i wymaga wi kszych ilo[ci grzybów.
Trzeci sposób to zakup specjalnej grzybni w sklepie, zwanej pod popularn nazw mikoryza . Jest to sposób
dro|szy jednak bardzo skuteczny. Niestety nie dysponuj wiedz , czy kto[ w Polsce sprzedaje grzybnie
grzybów jadalnych.
Zaszczepienie ro[lin grzybami zwi ksza ich odporno[ na susz , zanieczyszczenia, niedobór skBadników min-
eralnych oraz choroby.
Prosz o zostawienie komentarza. Chc wiedzie co my[lisz.
25
Permakultura i naturalne nawozy cz.1 (2009-10-21 07:47)
Permakultura proponuje zupeBnie inne podej[cie do produkcji |ywno[ci, ni| inne systemy rolnicze. Inne
zatem jest podej[cie permakulturowe do nawo|enia.
Przedstawi przepByw pierwistków na polu uprawnym sadzie czy pastwisku.
Z gleby pobierane s mikro i makro elementy poprzez ro[liny -> ro[liny s zjadane przez zwierz ta lub ludzi
->produkty rolne(zwierz ta, ro[liny, grzyby) i zawarte w nich pierwiastki zjadane s przez ludzi -> ludzie
korzystaj z toalety wodnej -> [cieki trafiaj do oczyszczalni [cieków, gdzie mieszane s z zanieczyszczeniami
z ulicy itp -> cz [ pierwiastków w formie szlamu z oczyszczalni wraca gBównie do lasów( poziom metali
ci |kich w tych szlamach jest zbyt wysoki, by móc wykorzystywa je jako regularny nawóz rolniczy. Cz [
pierwiastków przedostaje si za[ do jezior, rzek i w konsekwencji trafiaj do mórz i oceanów.
By uzupeBni tracone mikro i makroelementy trzeba je regularnie uzupeBnia , w rolnictwie konwencjonalnym
zazwyczaj czyni si to poprzez stosowanie nawozów sztucznych oraz odchodów zwierz t.
Permakultura, obserwuj c i na[laduj c natur stara si zamkn cykl i zmieni go z BaDcuch przepBywu materii
w BaDcuch kr |enia materii. Docelowym sposobem jest stosowanie równie| ludzkich fekaliów jako nawozu.
W przypadku moczu jest to do[ proste (zwBaszcza u m |czyzn:). KaB natomiast nale|y kompostowa (przy
u|yciu toalety kompostowej). Wi cej szczegóBów w nast pnym wpisie
W drugim po[cie o nawo|eniu w permakulturze dowiedz si paDstwo troch wi cej zamkni ciu cyklu kr |enia
materii w systemach rolniczych.
ChiDczycy i inne ludy poBudniowo wschodniej Azji od wieków u|ywaj odchodów ludzkich do nawo|enia
pól ry|owych. Fakt ten umo|liwia im utrzymanie ogromnej populacji, gdy| zapewniaB |yzno[ pól. W tych
kulturach wykorzystuje si nie przetworzone odchody, co stanowi powa|ne zagro|enie dla zdrowia ludzi, nie
mówi c ju| o walorach estetyczno-zapachowych.
Najlepszym sposobem na unieszkodliwienie patogenów i zapachów jest przekompostowanie odchodów.
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy u|yciu bakterii, grzybów zwierz t i
innych organizmów |ywych.
PrawidBowo przeprowadzony sprawia, i| populacja szkodliwych bakterii, wirusów i innych patogenów zostaje
26
niemal zniszczona. Po zakoDczeniu procesu kompostowania zalecane jest jednak by wykorzysta kompost z
udziaBem odchodów ludzkich pod ro[liny, których jadalne cz [ci nie maj bezpo[redniego kontaktu z gleb
(np. porzeczki, drzewa owocowe itd.)
[1]
W dzisiejszym po[cie chciaBbym poruszy kwesti wykorzystywania moczu jako nawozu.
Permakultura jest to system projektowania trwaBych siedzib ludzkich. System ten nie byBby prawdziwie
trwaBy, gdyby nie proponowaB co robi z nieczysto[ciami produkowanymi przez ludzi.
Ka|dy projektant permakultury powinien wiedzie ,|e zanieczyszczenia to surowce w nieodpowiednim st |eniu
i/lub miejscu. Powtórz jeszcze raz, Zanieczyszczenia to surowce w nieodpowiednim st |eniu i/lub miejscu.
Czym innym jak nie surowcem jest azot i fosfor, który zanieczyszcza jeziora i powoduje zakwit sinic?
Czy| 1 kg azotu w postaci ró|nych nawozów nie kosztuje 1,5 - 2zB?
Przeci tny czBowiek dziennie wydala w moczu okoBo 11g czystego azotu. 5 osobowa rodzina 55g. W ci gu
roku ta warto[ dochodzi do okoBo 20kg, czyli okoBo 40 zB(zakup nawozów w maBych opakowaniach zazwyczaj
jest dro|szy)
Do tego mocz posiada jeszcze potas, fosfor i ró|ne mikroelementy. Do spBukiwania wody po oddawaniu
moczu(przeci tnie okoBo 4 razy dziennie) zu|ywa si okoBo 35-50 l wody. Wody pitnej. Cena spBukanej wody
(przez 5 osobow rodzin ) to okoBo 400zB na rok.
W ci gu roku daje to prawdziwe oszcz dno[ci(oszcz dno[ na zakupie nawozów sztucznych i oszcz dno[ci
na spBukiwaniu wody). Co najwa|niejsze robimy co[ dobrego dla [rodowiska.
Teraz o dawkowaniu moczu:
NierozcieDczony mocz jest do[ mocno dziaBaj cym nawozem i mógBby spowodowa oparzenia ro[lin, dlatego
dobrze jest go rozcieDcza w stosunku 1 cz. moczu na 10 cz. wody. Wskazane jest te| nie aplikowanie
pBynnego zBota:) bezpo[rednio na ro[liny
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SuiNBFahojI/AAAAAAAAADQ/cPRAqgB_pKU/s1600-h/Sikanie.jpg
27
Cedric
1.4 November
Nast pne wa|ne poj cie z zakresu permakultury to brzeg. GBównie brzeg mi dzy dwoma ekosystemami.
Brzegi (np mi dzy wod a l dem) s zazwyczaj bardziej produktywne, bardziej ró|norodne ni| ka|dy z
tworz cych go ekosystemów z osobna. Wynika to z tego, i| brzeg dysponuje zasobami z ekosystemów
tworz cych go, oraz zasiedlaj go nie tylko organizmy z jednego i drugiego ekosystemu, ale równie| organizmy
wBa[ciwe tylko dla brzegów.
CzBowiek od dawna osiedlaB si na brzegach dwóch lub wi cej ekosystemów, gdy| w tym terenie najBatwiej
byBo zaspokaja mu jego potrzeby.
PrzykBady:
-doliny u podnó|a gór (dost p zarówno do mineraBów jak |elazo, miedz... jak i |yznej, dobrej rolniczej gleby.
To równie| czysta, Batwo dost pna woda)
-uj[cia rzek ( tutaj gromadz si muBy, tworz c |yzn gleb , estuaria rzek to równie| teren obfituj cy w ryby)
O tym jak permakultura wykorzystuje efekt brzegu, by nasz system staB si bardziej produktywny b dzie
mo|na przeczyta w nast pnym po[cie dotycz cym poj cia brzegu w permakulturze.
28
Permakultura i nawozy azotowe cz. 1 (2009-11-08 10:34)
W ka|dym ekosystemie jednym z kulczowych pierwiastków jest azot. Mimo, |e stanowi 78 % skBadu powietrza
cz sto jego brak wpBywa na obni|enie produktywno[ci ekosystemu. Oczywi[cie nie jest celem permakultury
zamienienie ka|dej gleby na [wiecie w idealn , |yzn , bogat w azot, o pH okoBo 6, gdy| zmniejszyBoby to
ró|norodnosc [wiata ro[lin i zwierz t. Cz [ ro[lin jest przystosowana do tych niesprzyjaj cych warunków,
czasami w innych nie potrafi sie rozwija ..
Gleby, które u|ytkujemy rolniczo powinny by jednak produktywne, gdy| w ten sposób b dziemy mogli
pozostawi wi ksz cz [ ziemi do innych celów, w tym jako parki narodowe/rezerwaty.
Ciekawym, produktywnym i cz sto wykorzystywanym rozwi zaniem w projektowaniu permakulturowym (i
nie tylko) jest stosowanie ro[lin wi | cych azot. Jako, |e ka|dy element systemu powinien speBnia wiele
funkcji projektuje si w ten sposób, by ro[lina sadzona w celu wi zania azotu miaBa jeszcze inn funkcj .
T inn funkcj mo|e by pasza dla zwierz t (lub ludzi;) w postaci li[ci, owoców, bulw, nasion.. Kolejn
korzy[ci jak mo|emy mie z naszych wi | cych azot ro[lin jest ich funkcja jako wiatrochron. Czasami nasz
wi | ca azot ro[lina daje bardzo warto[ciowe drewno.
W nast pnym po[cie opisz pokrótce jak mo|na wykorzystywa konkretne gatunki ro[lin wi | cych azot do
innych celów.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
29
kilkudziesi ciu ksi |ek oraz zrobi w tym roku 1 albo 2 kursy. Niestety trzeba b dzie wybra si po to do Australii
albo USA a to kosztuje.
Równie| planuj zakup ziemi (aktualnie wi kszo[ badaD i testów robiona jest na ziemi nale| cej do mojego przyja-
ciela, który bezpBatnie u|ycza ziemi Instytutowi.
Równie| nie zajmowanie si bezpo[redni dziaBalno[ci zarobkow nie zwi zan z permakultur wpBynie na to, |e b d
mógB wi cej czasu przeznacza na popularyzacj permakultury, wi ksz ilo[ testów i badaD, wypróbowanie nowych
ro[lin...
Dodatkowe newslettery b d w formie kursu. B d w nich wchodziB du|o gB biej w temat.
Ciesz si , |e blog zostaB dodany do ulubionych.
Co do mojej ksi |ki to we czwartek wysBaBem podpisan umow wydawnicz do wydawcy. B dzie to ebook o ogrod-
nictwie ekologicznym. W ci gu 2 miesi cy powinien by dost pny w sprzeda|y.
W ci gu roku powinienem napisa ksi |k w stylu ”Wprowadzenie do Permakultury” - ot takie s moje plany
noworoczne:) Równie| w 2010 (prawdopodobnie jesieD - zima) mam zamiar skoDczy ksi |k o le[nych ogrodach.
W 2011 ChciaBbym napisa dzieBo mojego |ycia czyli ”Podr cznik projektowania permakulturowego dla Polski” :)
Jednak zanim w ogóle rozpoczn jego pisanie chciaBbym zrobi jeszcze kilka projektów konkretnych gospodarstw,
ogrodów...
Dzisiejszy post dotyczy b dzie kwestii wy|ywienia, a mianowicie tego, czy idealn diet dla [wiata byBby
weganizm (dieta oparta na caBkowitym wyeliminowaniu produktów pochodzenia zwierz cego, w tym mleka,
jajek, miodu).
Wiele zródeB informuje, |e do wyprodukowania 1kg biaBka zwierz cego potrzeba 10 kg biaBka ro[linnego.
Jak wiadomo im dalej w BaDcuchu pokarmowym, tym mniejsza ilo[ energii dost pna jest na danym poziomie.
Ju| tBumacz obrazowo(dane nieprawdziwe i z gBowy).
1 ha mo|e utrzyma populacje:
10000 koniczyn
10 zaj cy
1 lisa
0,1 wilka
Do[ intuicyjnie ka|dy zdaje sobie spraw , |e wi cej ludzi mo|na wy|ywi karmi c ich soj , ni| woBowin ,
30
czy wieprzowin .
GBówn tego przyczyn jest strata energii powstaBa podczas:
ruchu zwierz cia, podtrzymanie podstawowych procesów |yciowych, produkcje ciepBa.
Sprawa wydaje si oczywista.. Zwierz ta to marnotrawstwo, skoro by wyprodukowa 100kg wieprza potrzeba
300kg paszy. Jak to zazwyczaj w |yciu, nic nie jest tak oczywiste na jakie wygl da..
Przy odpowiednim zaprojektowani naszego systemu zwierz ta mog sprawi , |e z danego obszaru ludzie b d
uzyskiwa wi cej |ywno[ci ni| bez zwierz t. Jak to mo|liwe?
1.Zwierz ta mog zjada resztki po ludziach. SBowo ”pomyje” pochodzi od wody ,w której myto naczynia.
Pomyje pózniej dawano [winiom, lub nie mile widzianym go[ciom;)
2.Zwierz ta mog zje[ |ywno[ , która w innym wypadku byBaby zmarnowana (np.kiepskiej jako[ci spady w
sadzie zjedzone przez [winie, ziarno, które osypaBo si na pole w czasie zbioru zjedzone przez kury)
3.Zwierz ta mog je[ traw :) Tradycyjnie g si byBy wypasane w sadach. Co zapewniaBo wy|sze zbiory, gdy|
ograniczaBo |ywotno[ trawy - najwi kszego konkurenta drzew.
4. W dawnych czasach [winie jadBy ludzkie odchody
5.Dzikie zwierz ta mog zosta zjedzone. Zabijanie zwierz t w celu kontroli ich
liczebno[ci (np. zaj cy/saren/jeleni/dzików) i nie zjadanie ich to zwykBe marnotrawstwo. Ww zwierz ta nie
s oczywi[cie ”wydajne” w konwersji paszy - ro[lin w mi so, ale nie o to przecie| chodzi by zabi /zniszczy
wszystko co nie jest najbardziej wydajne.
6.Dobrze oblatane przez pszczoBy miodne ro[liny (przy innych warunkach równie| dobrych) mog da plon
kilka razy wy|szy, ni| w przypadku gdy ich nie ma ( gBównie chodzi o drzewa i krzewy owocowe, natomiast
dobre zapylenie zwi ksza plony rzepaku do 30 %). Skoro mamy pszczoBy w celach poprawy zbiorów, to czemu
nie zbiera miodu/wosku/propolisu?
7.Projektanci permakulturowi w Azji wschodniej opracowali sposób uprawy ry|u w którym wykorzystuje si
kaczki i ryby do kontroli chwastów oraz azolli (ro[liny wodnej, która za pomoc sinic wi |e azot z powietrza).
Produktywno[ jest wy|sza ni| zwykBego monokulturowego pola ry|owego.
Oczywi[cie sposoby wymienione przeze mnie(poza 6 i 7) sprawdzaj si tylko na maB skal . Nie mniej
stanowi dowód na to, |e w dobrze zaprojektowanym systemie zwierz ta mog zwi ksza plony.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
31
http://www.westonaprice.org/soy-alert.html
W dzisiejszym po[cie umieszcz linka do mojego artykuBu z bloga o globalnym ociepleniu. Post w linku
dotyczy zakupu wiatru i SBoDca, jakie wkrótce Polsk czekaj - temat przewodni niezale|no[ci energetyczna
Polski. Zapraszam do lektury
prosz klikn [1]tutaj
1. http://globalne.blogspot.com/2009/11/polska-kupi-wiatr-i-sonce-od-szwedow-i.html
”Nie byBoby nas byBby las” - Le[ne ogrody w projektowaniu permakulturowym cz.1
(2009-11-14 12:23)
[1]
Kliknij, |eby powi kszy
Dzisiejszy post dotyczy b dzie le[nego ogrodu. Czym dokBadnie jest le[ny ogród? Czy jest to zwykBy ogród
w lesie?
Le[ny ogród z angielskiego ”forest garden”,”food forest” (las jedzenia) równie| nazywany ogrodem
trójwymiarowym , to wielopoziomowy ogród zaprojektowany i utrzymywany na wzór mBodego lasu. Natu-
ralny las klimatu umiarkowanego nie stanowi zbyt produktywnego (pod wzgl dem dostarczania |ywno[ci dla
czBowieka) systemu. Jednak je[li wykorzystamy w trakcie projektowania ogrodu zasady wielopoziomowo[ci
(tak jak w lesie), a zamiast drzew i krzewów typowo le[nych wykorzystamy produktywne gatunki sadownicze
to mo|emy osi gn niesamowite rezultaty.
Z jakich warstw zatem mo|e skBada si nasz le[ny ogród. Mo|e skBada si a| z 7 poziomów!
1. Wysokie drzewa, korony drzew
2. Niskie drzewa i wysokie krzewy
3. Niskie krzewy zwykle cieniolubne
4. ZioBa i ro[liny zielne
5. Warstwa korzeni
32
6. Niskie ro[liny okrywowe
7. Pn cza
Jakie s korzy[ci z le[nego ogrodu?
-Jest to ogród wymagaj cy du|o mniejszego nakBadu pracy w porównaniu z ogrodem opartym o upraw
ro[lin jednorocznych
-Jest to ogród, który sam si nawozi, sam kontroluje populacje szkodników
-Du|a ró|norodno[ gatunkowa zapewnia dobre plony, nawet w latach z gorsz pogod (gorsza pogoda dla
jednej ro[liny to lepsza dla innej).
-Produkcja |ywno[ci metodami ekologicznymi nie stanowi problemu.
-Le[ne ogrody s przyjazne dla [rodowiska. Bioró|norodno[ mo|e by wy|sza ni| w naturalnym lesie.
-Z czasem zwi ksza |yzno[ gleby.
-Le[ny ogród mo|na (po odpowiednich przygotowaniach) zaBo|y nawet na ubogich glebach, mimo to w ci gu
kilku lat mo|e by bardzo produktywny.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii, ja dodaBem opis po polsku.
W naszym klimacie, naturaln tendencj ka|dego ekosystemu (pole, czy grz dka warzywna to równie| ekosys-
tem)jest d |enie tego ekosystemu by zmieni si w las. Proces ten zwie si sukcesj , a ekosystem koDcowy
klimaksem. Sukcesja jest to oczywi[cie proces powolny i stopniowy, jednak nieubBagany. Etapy sukcesji
przy zaBo|eniu, |e punktem wyj[cia jest naga skaBa (nawet gleby jeszcze nie ma, gdy| powstawanie gleby jest
jednym z etapów sukcesji):
1. GoBa skaBa - czynniki fizyczne (np. zamarzanie i rozmarzanie wody, erozja wodna, promieniowania UV)
powoduj wietrzenie skaBy macierzystej
2. Pojawiaj si bakterie i grzyby, które przyspieszaj wietrzenie skaBy poprzez wydzielanie ró|norodnych
enzymów
3. Pojawiaj si porosty - przyspiesza to wietrzenie gleby, powoli zaczyna by akumulowana materia organ-
iczna
4. Pojawiaj si mchy, dalsza akumulacja materii organicznej
5. Na tym etapie (dzi ki powstaBej wcze[nie maBej ilo[ci gleby) zaczynaj pojawia si jednoroczne trawy i
ro[liny zielne
6. Pojawiaj si wieloletnie ro[liny zielne i trawy
7. Pojawiaj si krzewy
8. Pojawiaj si drzewa pionierskie(drzewa pionierskie s zazwyczaj [wiatBo| dne (nie potrafi |y w cieniu)
9. Drzewa pionierskie zacieniaj dno lasu, wi c ich nasiona nie kieBkuj na dnie lasu, pojawiaj si klimak-
sowe drzewa cieniozno[ne.
10. Na tym etapie ekosystem osi gn B dojrzaBo[ , pojawia si zró|nicowane runo i podszyt. Ekosystem
mo|e trwa w nieskoDczono[ , przy bardzo maBych zmianach i jednocze[nie jest bardzo odporny na czynniki
zewn trzne.
W naszym kraju ekosystemem klimaksowym jest ró|nego rodzaju las (zale|y to gBównie od rodzaju gleby,
stosunków wodnych, ro[lin oraz temperatury).
Co si z tym wi |e na im wcze[niejszym etapie sukcesji nasz ekosystem si znajduje w porównaniu do ekosys-
temu klimaksowego , tym wi cej energii potrzeba na jego utrzymanie.
Dla porównania przeci tna grz dka z warzywami znajduje si na etapie 5., le[ny ogród w klimacie umi-
arkowanym jest na etapie 8. powoli wchodz cym w 9.
Gdyby przeci tn grz dk z warzywami zostawi na kilka tygodni w trakcie sezonu wegetacyjnego (bez pie-
lenia, podlewania itd.) prawdopodobnie nie daBoby si uzyska jakichkolwiek plonów poza [2]chwastami na
kompost. Istniej natomiast le[ne ogrody do których powrócono po 7 latach tzw. ”nic nie robienia” (w
danym miejscu nie byBo ludzi przez 7 lat) i byBy produktywne. Oczywi[cie, nie a| tak, jak gdyby troch
poprzycinano drzewka i krzewy owocowe.
Mo|e zatem stworzenie Raju na Ziemi jest mo|liwe?
Jakimi zasadami kierowa si przy doborze ro[lin i jak je umiejscawia w le[nym ogrodzie... to temat na
kolejny post - [3]mo|esz go przeczyta po klikni ciu w tego linka.
33
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii, ja dodaBem opis po polsku.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S07517vFH4I/AAAAAAAAAOo/GheHaOBlBwk/s1600-h/Forest+garden.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-2.html
[1]
Na ilustracji przedstawiony jest cykl obiegu azotu w przyrodzie.
Drugi wpis po[wi cony nawozom azotowym [2](pierwszy znajdziesz pod tym linkiem) dotyczy b dzie wyko-
rzystaniu poszczególnych gatunków ro[lin wi | cych azot równie| do innych celów. Po co to robi ? Wynika
to z zasady permakulturowej:
”Ka|dy element powinien peBni wi cej ni| jedn funkcj ”. Funkcja dostarczania azotu w ka|dym ekosys-
temie (równie| rolniczym) jest bardzo wa|na. Nie zmienia to jednak tego, |e zasady zobowi zuj i ro[liny
wi | ce azot (element ro[linny) powinny ”dawa ” nam jeszcze jaki[ inny plon (speBnia co najmniej jeszcze
jedn funkcj ). Wykorzystanie ro[lin wi | cych azot atmosferyczny jest szczególnie wa|ne w rolnictwie i
ogrodnictwie ekologicznym. W poB czeniu z wykorzystywaniem azotu zawartego w moczu ludzkim sprawia,
|e ka|dy agroekosystem nie potrzebuje dodatkowego nawo|enia azotem.
Na dzieD dzisiejszy cena 1 kg czystego azotu kosztuje w granicach 1,5 -2 zB. Do uzyskania dobrych plonów np.
pszenicy pola nawozi si nawozami zawieraj cymi do okoBo 160 kg czystego azotu na ha. Ro[liny wi | ce azot
s w stanie w klimacie umiarkowanym wi za do okoBo 250 kg azotu na rok na ha. Czyli zapewniaj nawóz
o warto[ci dochodz cej do 500zB. Niestety nie ka|da ro[lina wi | ca azot wi |e go z t sam skuteczno[ci .
Dane na ten temat s ubogie, zwBaszcza je|eli chodzi o drzewa i krzewy. Wi cej informacji dotycz cych
wi zania azotu dotyczy gBównie ro[lin jednorocznych (np.groch, soja, fasola) oraz ro[lin typowo pastewnych
(np. koniczyna biaBa)
Powró my zatem do innych funkcji, które mog peBni ro[liny wi | ce azot:
ro[liny owocowe:[3]rokitnik zwyczajny, [4]oliwnik wielokwiatowy, oliwnik baldaszkowaty, szeferdia
kanadyjska. Rokitnik zwyczajny zazwyczaj wymaga dodatku odrobiny cukru, miodu lub stewii by byB
naprawd smaczny).
ro[liny ”warzywa”: [5]karagana syberyjska(mBode str ki), brzoza brodawkowata(mBode li[cie), Lespedeza
krzewiasta (mBode li[cie i p dy gotowane na parze)
34
ro[liny paszowe: karagana syberyjska, oliwniki(w skolistny, wielokwiatowy, baldaszkowaty), rokitnik zwycza-
jny. Li[cie i gaB zie mog sBu|y za warto[ciow , wysokobiaBkow pasz dla ro[lino|ernych zwierz t (krowy,
kozy, owce, konie). Owoce lub nasiona stanowi cenn pasz dla ptactwa(równie| hodowlanego)
ro[liny dostarczaj ce drewna: oliwnik w skolistny, oliwnik baldaszkowaty, olsze, brzozy, robinia akacjowa.
ro[liny sBu| ce jako wiatrochron - |ywopBot: Wszystkie tutaj wymienione a zwBaszcza karagana syberyjska.
ro[liny po|ytek dla pszczóB: praktycznie wszystkie ww. poza rokitnikiem
rekultywacja i poprawa |yzno[ci gleb: wszystkie wymienione
Warto równie| wspomnie o ro[linach wi | cych azot, które s nam doskonale znane: groch, fasola, soja,
soczewica, koniczyna. Cz sto równie| u|ywane s : Bubin, facelia, seradela...
W dobrym projekcie permakulturowym wykorzystywane jest wiele z tych funkcji - zadaniem projektanta jest
je dostrzec i wykorzysta . {ywopBot mo|e przecie| by wiatrochronem, u|yznia teren ,który jednocze[nie
chroni od wiatru, dostarcza po|ytku pszczoBom a schronienia, owoce i nasion dla ptaków. Przy okazji gaB zie
i li[cie z przycinania |ywopBotu mog sBu|y jako dodatek do paszy dla krów, owiec, kóz, czy koni.
Obraz dzi ki uprzejmo[ci wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SwW-HEbw1eI/AAAAAAAAAEQ/EPClHMZBG8Y/s1600/Nitrogen_Cycle.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-1.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
[1]
Zdj cie przedstawia dwoje ludzi dokonuj cych aktu wyci cia drzewa. Czynu, który w ”wolnej” Polsce wymaga
pozwolenia wBadz. Ciekawe, czy oni je uzyskali?
35
Dzisiejszy post b dzie do[ nietypowy, gdy| tyczy si b dzie tego jak ”pozby ” si drzewa, krzewu, które
nam przeszkadza..
Niestety w Polsce mimo (pozornej?) zmiany ustroju nadal obowi zuje prawo, które zabrania wBa[cicielowi
dowolnie dysponowa swoj wBasno[ci . Kwesti szczególnie dotkliw jest niemoc wyci cia drzew i krzewów
na swojej posesji bez zezwolenia, je[li wiek tych drzew wynosi wi cej ni| 5 lat.. Pozwolenie dosta mo|emy
lub mo|emy go równie| nie otrzyma . Wszystko to jest w gruncie rzeczy zale|y od widzimisi urz dnika.
Czasami wi |e si to z uiszczeniem opBaty, czasami nie. Je[li wytniemy drzewo/krzew bez zezwoleD to nawet
mo|emy zosta ukarani. Warto[ kary to zwykle trzykrotno[ opBaty. A ile mo|e wynosi opBata?
Wszystko zale|y od obwodu pnia na wysoko[ci 130cm oraz gatunku ro[liny, która zostaBa lub zostanie [ci ta.
OpBaty te mog w przypadku du|ych drzew dochodzi nawet kilkudziesi ciu ty[ zB.
Warto wiedzie , |e w niektórych przypadkach mo|emy uzyska zwolnienie z opBaty - polecam wykorzysta
t opcj najpierw.
(wg [2]Rzeczpospolitej):
”- drzewa s usuwane w zwi zku z odnow i piel gnacj drzewostanu na terenie nieruchomo[ci wpisanej do
rejestru zabytków,
- drzewa zagra|aj bezpieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach,
- drzewa zagra|aj bezpieczeDstwu ruchu drogowego, kolejowego albo |eglugi,
- drzewa przeszkadzaj w przebudowie dróg publicznych i linii kolejowych,
- drzewa wyrosBy lub posadzono je na nieruchomo[ci ju| po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospo-
darowania przestrzennego na cele budowlane,
- chodzi o zabiegi piel gnacyjne na terenach zieleni komunalnej, parków gminnych, ogrodów dziaBkowych i
zadrzewieD,
- drzewa obumarBy lub nie rokuj szansy na prze|ycie (z przyczyn niezale|nych od posiadacza nieruchomo[ci
czyli nie wtedy, gdy kto[ np. celowo ociosaB pieD, by drzewo obumarBo),
- wyci te maj zosta topole o obwodzie pnia powy|ej 100 cm, które nie nale| do gatunków rodzimych,
je|eli zostan zast pione w najbli|szym sezonie wegetacyjnym innymi gatunkami,
- usuni cie wynika z potrzeb ochrony ro[lin, zwierz t i grzybów obj tych ochron gatunkow lub ochrony
siedlisk przyrodniczych,
- drzewa maj by wyci te z grobli stawów rybnych,
- usuni cie byBo niezb dne i zwi zane z regulacj oraz utrzymaniem koryt rzek, wykonywaniem i utrzymaniem
urz dzeD wodnych sBu| cych ksztaBtowaniu zasobów wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej.”
Je[li odmówiono nam zgody na wyci cie drzewa, gdy|.. urz dnik uznaB,|e nie, bo nie:) to mo|na poczeka
i spróbowa ponownie za jaki[ czas gdy speBniony zostanie warunek z my[lnika drugiego ”drzewa zagra|aj
bezpieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach”
Czynnikiem, który mo|e wpByn na zdrowie drzewa jest [cióBka. ZcióBka mo|e dotyka pnia drzewa/krzewu,
czym sprawi, |e drzewo b dzie bardzo podatne na choroby grzybowe. Kolejnym czynnikiem, który mo|e
obni|y |ywotno[ drzew to niedobór powietrza w strefie korzeni. Mo|na to osi gn poprzez poBo|enie
czarnej plastikowej folii, lub grubej warstwy np.trocin.
Równie niedobre dla zdrowia naszych drzew/krzewów b dzie umieszczenie wokóB ich pnia lub na nich
(krzewach) MateriaBów na kompost. By stworzy kompost potrzebujemy odpowiednich materiaBów i to
w odpowiednich proporcjach. Potrzebny jest odpowiedni stosunek w gla do azotu. Je[li dostarczymy du|o
materiaBów bogatych w azot (obornik/resztki kuchenne/pokrzywy/|ywokost, [cinki traw) to materiaBem bo-
gatym w w giel b dzie pieD/pnie drzewa. Mikroby zatem u|yj pnia jako zródBa po|ywienia, czym sprawi ,
|e kora b dzie wrotami zaka|enia dla ró|nych patogenów. Tym sposobem najszybciej mo|emy pogorszy
stan naszych drzew, wi c nale|ny bardzo tego unika :)
Kolejn spraw , na jak nale|y uwa|a , to nie sadzenie odpowiednich pn czy wokóB drzew. Aktinidia os-
trolistna(mrozoodporne kiwi) lub OBownik Batkowaty (kudzu) mog zagBuszy nawet wysokie drzewo. Po
prostu pozbawi drzewo dost pu do [wiatBa. Szczególnie ”szybki” w zagBuszaniu jest ten drugi gatunek.
Ostatni rzecz na jak nale|y uwa|a to przycinanie drzew. Je[li po przyci ciu jakie[ dziecko lub wandal
umie[ci, przyczepi, przylepi jakiego[ paso|ytniczego grzyba (np hub drzewn ) w miejscu po ranie, to ist-
36
nieje du|a szansa, |e grzyb ten równie| zainfekuje nasze nieszcz sne drzewo..
Oczywi[cie wszystkie ww sposobów nale|y unika , gdy| mog sprawi , |e nasze ”drzewa zagra|aj bez-
pieczeDstwu ludzi lub mienia w istniej cych obiektach” i b d niestety musiaBy zosta wyci te:) Zabierze to
morze sporo czasu (niektóre metody nawet kilka lat), ale...
Dlaczego o tym pisz na blogu o permakulturze, czy przecie| drzewa nie s dobre dla [rodowiska? Nie
zawsze, bo gdy drzewo zasBania nam okna od poBudnia my musimy zu|ywa wi cej energii na ogrzewanie
i o[wietlanie.. Mo|emy równie| w miejsce Badnie wygl daj cego drzewka czy krzewu ozdobnego posadzi
równie Badnie wygl daj c jabBoD, derenia jadalnego, czy krzew porzeczek. O korzy[ciach zdrowotnych z
tego wynikaj cych nawet nie wspomn .
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SwbxFLA38OI/AAAAAAAAAEY/mWeIg8OgVLs/s1600/458px-Felling_a_gumtree_
c1884-1917_Powerhouse_Museum.jpg
2. http://www.rp.pl/artykul/85081,84763_Im_wieksze_drzewo__tym_wiekszy_problem.html
[1]
Kurzy traktor
Jaki zatem jest stosunek permakultury do zwierz t? Czy zwierz ta w systemach permakulturowych s
zb dne, a mo|e peBni kluczow rol w rolnictwie ekologicznym?
Zwierz ta mog stanowi dodatkowy plon w wielu systemach rolniczych. Oznacza to, |e ich obecno[ przyczy-
nia si do zwi kszenia produktywno[ci danego obszaru. Czasami nawet mo|na wykorzysta natur zwierz t
do tego by ograniczy ilo[ energii czy pracy jak musimy wBo|y by uzyska plon. Wszystko to brzmi bardzo
skomplikowanie i teoretycznie. Ju| zatem podaj konkrety...
Wezmy za przykBad kur .
W naturalnym zachowaniem kury jest min. rozdrapywanie ziemi, szukanie ”robaków”.
T pierwsz wBa[ciwo[ kury mo|na wykorzysta do oczyszczania grz dki, trawnika czy praktycznie ka|dego
terenu z chwastów. Wykorzystuj c przy tym NATURALNE zachowanie kury. WBa[ciwie to kura nie b dzie
szcz [liwa gdy nie b dzie sobie mogBa drapa . Jak tego dokona ?
Wystarczy wybudowa kurzy traktor:) Nie, nie jest to traktor w którego zaprz gni te jest 10 kur:) Kurzy
traktor to du|a klatka dla kur nie posiadaj ca dna. Po co zatem klatka bez dna? Ano po to by kury
skupiBy:) swoje naturalne zachwianie na konkretnym obszarze, nawiozBy je, rozdrapaBy, oczy[ciBy z paso|ytów,
37
chwastów i ich nasion, dany teren. W ci gu kilku dni (zale|y to od ilo[ci kur, wielko[ci chwastów oraz
powierzchni naszego przeno[nego kurnika) b dziemy mie grz dk gotow do obsiania: oczyszczon z
chwastów, lekko spulchnion , nawiezion . Dodatkowo w trakcie tego oczyszczania b d produkowane ja-
jka zdrowsze i o lepszej jako[ci ni| jak by[my trzymali kury w jednym wybiegu (który wkrótce zmieniBby si
w czarny ugór). Wszystko to pozwala przerwa cykl wielu paso|ytów (tych kurzych i ro[linnych).
Innym sposobem na wykorzystanie kur jest wpuszczenie ich na pastwisko 3 dni po tym jak wcze[niej pasBy
si na nim krowy czy konie. Dlaczego akurat 3 dni? Poniewa| akurat tyle zajmuje wytworzenie si czerwi
much i podro[ni cie do optymalnych rozmiarów. Zatem co[ co wcze[niej stanowiBoby niebezpieczeDstwo (w
najgorszym wypadku) a du| niedogodno[ (w przypadku dobrym) -muchy oraz inne paso|yty zmienia si
w plon - zródBo cennego biaBka dla kur. Zmniejsza to równie| (wraz z odpowiedni rotacj zwierz t) koszty
odrobaczania inwentarza oraz koszt paszy dla kur.
Kolejnym przykBadem z pastwiska rodem jest wprowadzenie owiec lub kóz na pastwisko gdzie poprzed-
nio pasBy si konie lub krowy. Owce lub kozy wyjedz niedojady(nie zjedzone ”niesmaczne” ro[liny) oraz
pozostawione przez poprzednich bywalców danego pastwiska ro[liny rosn ce wokóB odchodów zwierz t
(zwierz ta unikaj jedzenia ro[lin, które rosn pachn lub rosn wokóB odchodów swojego gatunku, gdy|
w ten sposób unikaj zaka|enia paso|ytami typowymi dla swojego gatunku).
Wi cej przykBadów oraz ”przepis” na to jak projektowa produktywne wykorzystywanie zwierz ta w systemie
permakulturowym ju| w nast pnym wpisie dotycz cym permakultury i zwierz t.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxAv4AhRpoI/AAAAAAAAAEo/8Fv4ZybE5QY/s1600/A-frame_chicken_tracktor.
JPG
[1]
38
[2]
Zdj cie na górze to dojrzaBy las pastwiskowy, zdj cie na dole to obraz jak wygl daB ten sam teren 34 lata
wcze[niej.
Agrole[nictwo to sposób u|ytkowania ziemi, który B czy na jednym obszarze upraw i piel gnacj drzew
z dziaBalno[ci rolnicz . Wykorzystuje si zatem techniki i wiedz z zakresu le[nictwa i rolnictwa w
celu stworzenia stabilniejszych, produktywniejszych, bardziej ró|norodnych oraz bardziej zrównowa|onych
sposobów wykorzystania ziemi.
W du|ym uproszczeniu to system dzi ki któremu, na danym terenie rosn drzewa oraz uprawiane/hodowane
s inne produkty rolnicze. Istnieje kilka rodzajów systemów agrole[niczych:
• rolnictwo alejowe (mi dzy rz dami drzew rosn ”tradycyjne” uprawy rolnicze)
• rolnictwo le[ne (w lesie uprawiane s np. grzyby shitake, boczniaki lub ro[liny cieniolubne typu |eD-
szeD)
• [3]le[ny ogród (najbardziej skomplikowana ale zarazem najbardziej produktywna odmiana systemu
agrole[niczeg)
Specyficznym rodzajem agrole[nictwa jest sadzenie |ywopBotów w celu ochrony przed wiatrem. Innym
sposobem zastosowania drzew w rolnictwie to sadzenie nadbrze|nych pasów ro[linno[ci drzewiastej. Zabez-
piecza to rzeki, jeziora, stawy przed zanieczyszczeniem spowodowanym nawo|eniem ro[lin oraz zapobiega
erozji wodnej.
Agrole[nictwo wymaga niestety posiadania wi kszej wiedzy ni| tradycyjne rolnictwo, czy le[nictwo, bardziej
skomplikowanie jest równie z zarz dzanie tym systemem.
Posiada jednak wiele korzy[ci:
• Zwi kszenie plonów w przylegaj cych do systemu agrole[niczego terenów (ochrona przed wiatrem to
najwa|niejsza korzy[ z agrole[nictwa)
• Mo|liwo[ zarabiania pieni dzy gdy rosn drzewa (nie zamra|a si kapitaBu na kilkadziesi t lat)
39
• Drzewa mog dostarcza plonów w trakcie, gdy nadal rosn (np. orzech wBoski lub orzech czarny)
• Koszty na budow infrastruktury dla zwierz t gospodarskich mog zosta ograniczone (nie trzeba
budowa wiat by ochroni inwentarz od wiatru, sBoDca.Zb dne s równie| specjalne budynki by uchroni
kury/kaczki/g si przed atakiem ze strony ptaków drapie|nych.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxNxxGBhRBI/AAAAAAAAAGQ/h3mydFTGc7M/s1600/Woodhouse_agroforestry_2.
JPG
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxNxtde0g3I/AAAAAAAAAGI/kBLJJWBfFs0/s1600/Agroforestry_1970.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
40
Polecam przeczyta te linki (do moich artykuBów):
http://permakulturnik.blogspot.com/search/label/agrole %C5 %9Bnictwo
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-przestawic-gospodarst wo-na-ze.html
Czy mo|e wszystkich wpisów z etykiet agrole[nictwo.
Kompost to bardzo ciekawy produkt. Uzyskuje si go poprzez tlenowy rozkBad materii organicznej. W
ogrodnictwie ekologicznym stanowi bardzo cenny produkt. Jednak dzisiejszy post nie b dzie o tym jak
wykorzysta gotowy kompost do celów ogrodniczych. Dzisiejszy post b dzie dotyczy tego jak wykorzysta
proces kompostowania do wytwarzania energii.
Z wszystkich energii powstaj cych podczas procesu kompostowania najBatwiej jest wykorzysta energi
ciepln . Metod t stworzyB Francuz Jean Pain.
Polega ona na umieszczeniu w kompo[cie kolektora rurowego( to nic innego jak dBuga rura przechodz ca
spiralnie przez pryzm kompostow ). Powodem dla którego rura powinna by w ksztaBcie spirali jest to, by
jak najwi ksza powierzchnia zewn trzna rury stykaBa si z materiaBami, które b d kompostowane. Najlep-
szym materiaBem na rur b dzie miedz, gdy| jest dobrym przewodnikiem ciepBa. Niezwykle wa|ne jest by
rura miedziana byBa pokryta cienka warstw tworzywa sztucznego, w innym wypadku rura miedziana (która
jest przecie| bardzo droga) szybko skoroduje. Mniej efektywny, cho nadal skuteczny jest... zwykBy w |
ogrodowy.
41
Przy zaBo|eniu, |e projektujemy nasz system w wersji minimalnej - 1 metr sze[cienny materiaBu na kompost
to naprawd minimum, potrzebujemy okoBo 30 m rury miedzianej znajduj cej si w kompo[cie lub okoBo
60+ m w |a ogrodowego. Pocz tek spirali powinien znajdowa si na dole pryzmy kompostowej a koniec
powinien by najwy|ej. Powodem tego jest to, |e ciepBa woda (na zasadzie konwekcji) unosi si do góry.
Dzi ki takiemu ukBadowi nie b dziemy musieli pompowa wody - fizyka zrobi to za nas. Nie powinno si
wBa[ciwie u|ywa pompy, gdy| w ten sposób temperatura w zbiorniku b dzie zawsze najwy|sza - woda b dzie
kr |y w systemie tak dBugo a| nie osi gnie maksymalnej temperatury jak mo|e uzyska . O ile rura id ca
w kompo[cie powinna by jak najlepszym przewodnikiem, gdy| ma odbiera ciepBo z pryzmy kompostowej,
to rura biegn ca z kompostu do pojemnika z ciepBa wod powinna by jak najlepiej zaizolowana - nie chcemy
przecie|, by ciepBo byBo tracone do otoczenia.
Teraz troch o wydajno[ci.. 1 m3 zapewni ”paliwo” do ogrzewania na kilka tygodni. Wg Jean Pain’a ilo[
energii powstaBa przy kompostowaniu drewna w ten sposób jest wy|sza ni| gdyby[my je spalili!
Temperatury w kompo[cie dochodz do 70 stopni. Je[li nasz system b dzie wydajnie chBodziB kompost(bo
przecie| odbieranie ciepBa tym jest) to kompost nie powinien ogrzewa si do wy|szej temperatury ni| 40-50
stopni. Zatem caBkiem mo|liwe jest ogrzanie wody do wBa[nie tej temperatury.
Proces kompostowania zachodzi najlepiej (najszybciej i bez nadmiernych strat azotu) je[li materiaB na kom-
post zawieraj stosunek w gla do azotu wynosz cy jak 25:1. Je[li u|yjemy wi cej materiaBu bogatego w
w giel, proces zostanie spowolniony. Je[li natomiast zu|yjemy du|o materiaBu bogatego w azot nast pi
straty azotu oraz powstanie przykry zapach. Najlepsze rozwi zanie to zbudowanie wi kszej pryzmy kom-
postowej(kilka, kilkana[cie m3) z materiaBów bogatych w w giel. Mo|emy wykorzysta np. li[cie, gaB zie
z przycinania |ywopBotów, drzewek...Je[li zrobimy nasz pryzm jesieni to powinna wytrzyma ona caB
zim . Na lato b dziemy mie natomiast gotowy kompost.
Jest to zastosowanie Permakultury przez du|e P.
Jeszcze prostszy sposób na wykorzystanie energii cieplnej z procesu kompostowania to zrobienie na jesieD(czy
wiosn ) pryzmy kompostowej w szklarni. W jego trakcie b dzie produkowane ciepBo, które b dzie z kolei
ogrza szklarnie. Inny skutek uboczny to produkowanie CO2 przez kompost, co (w maBym stopniu) zadziaBa
jak nawóz.
Permakultura peBn g b :)
Rysunek jest autorstwa jednego z Czytelników bloga
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4zk57xni2I/AAAAAAAAAYQ/Pdc2vb7MxQM/s1600-h/Ogrzewanie+kompostem,
+kompostowe.jpg
42
PozostaBo[ci po procesie biogazowania mo|na wykorzysta jako nawóz, wi c to |aden odpad nie jest;) Substancja ta
jest podobna do kompostu jednak nie posiada jego strukturotwórczych wBa[ciwo[ci (w glebie).
Mo|na wykorzystywa bezpo[rednio do nawo|enia, nie trzeba kompostowa . Jednak nale|y wiedzie , |e w procesie
biogazowania zabijane jest okoBo 95 % bakterii i paso|ytów. Nie jest to zatem produkt sterylny, jednak nie nale|y
równie| panikowa . Najlepszym i najbezpieczniejszym rozwi zaniem to wykorzystanie tego nawozu poprzez rozBo|enie
go pod ro[liny, których jadalne cz [ci nie maj bezpo[redniego kontaktu z gleb , czyli odpadaj truskawki, saBata,
marchew... Dobrze nadaje si do nawo|enie np. porzeczek, malin, drzew owocowych, drzew orzechowych...
Mam nadziej , |e pomogBem
43
1.5 December
[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie wody i tego co mo|na w niej uprawia , jak mo|na j wykorzysta w projek-
towaniu permakulturowym.
WspóBczesna uprawa ryb, jest do[ skomplikowanym zagadnieniem (gdy jeszcze chcemy z tego |y robi si
to ju| sztuk ). Czy mo|na wykorzysta zasady permakultury w uprawie ryb? Mo|na:) Postaram si opisa
jak...
Jak zwykle inspiracj powinni[my czerpa z natury. W naturalnych zbiornikach wodnych ryby raczej nie
|yj w monokulturach (nie s jedynym gatunkiem ryby |yj cym w danym jeziorze). Je[li w stawie |yje tylko
jeden gatunek ryby, to na pewno ta ryba nie wykorzystuje wszystkich zródeB po|ywienia, które potencjalnie
znajduj si w jeziorze/stawie. Obrazowo mo|na to przedstawi porównuj c staw do prywatki. Je[li na pry-
watk kupili[my do jedzenia tylko mieszank studenck , a zaprosili[my wiele osób, które lubi tylko orzeszki,
to orzeszki szybko si skoDcz . Po tym jak si skoDcz go[cie lubi cy orzeszki b d niezadowoleni, |e ich
nie ma. Od biedy b d jadli co[ innego, ale szcz [liwi nie b d . Impreza si skoDczy, zostan niezjedzone
rodzynki, suszone [liwki, orzechy wBoskie. Tych resztek b dzie tak du|o, |e b dzie trzeba je wyrzuci , bo nie
b dzie co z nimi zrobi .. Teraz wyobrazmy sobie, |e zapraszamy na imprez osoby lubi ce rodzynki, orzech
i inne bakalie. Wszyscy b d szcz [liwi, 0 resztek - pasza zostanie dobrze wykorzystana:) Pokarm dost pny
dla ryb w stawie zawsze jest tak mieszank studenck .
Odpowiednikiem zapraszania go[ci o ro|nych preferencjach |ywno[ciowych w stawie jest zarybianie go
ró|nymi gatunkami ryb. Takich o ró|nych preferencjach |ywno[ciowych. Do perfekcji opanowali to
ChiDczycy, których tradycyjna akwakultura opiera si (w klimacie umiarkowanym) na karpiu, amurze biaBym,
toBpydze biaBej, toBpydze pstrej.
Amur wyjada caB ro[linno[ w stawie, uwalniaj c w postaci odchodów pBynnych sole mineralne do wody.
Sole mineralne pod wpBywem [wiatBa zmieniane s glony - pokarm dla toBpygi biaBej
Odchody staBe ryb oraz cz [ glonów s |ywno[ci dla zooplanktonu, który z kolei stanowi pokarm toBpygi
44
pstrej.
Karp jest najmniej wyspecjalizowany, co stanowi jego zalet - nad stawem warto posadzi morwy biaBe i
”zarazi ” je jedwabnikami. Du|a cz [ jedwabników wpadnie do wody, gdzie zostan zjedzone przez karpie,
li[cie morwy równie| mog stanowi pasze dla karpi(czy koni), owoce s równie| bogate w biaBko.
Niestety system ten nie jest bez wad: wszystkie ww ryby (poza karpiem) nie rozmna|aj si w Polsce w
warunkach naturalnych - co jaki[ czas b dzie trzeba kupowa , lub produkowa narybek
Czynnikiem ograniczaj cym ilo[ ryb w stawie mo|e by w tym przypadku dost pno[ tlenu dla ryb - to rzecz
o której trzeba pami ta . Je[li staw jest przepBywowy, dobrze jest wykorzysta |yzne wody wypBywaj ce ze
stawu do nawadniania ro[lin, które w jaki[ sposób wykorzystamy, np wierzb energetyczn . W ten sposób
oczy[cimy wod i zwi kszymy swoje plony. Je[li tego nie zrobimy to tracimy pieni dze(w postaci nawozu)
oraz przyczyniamy si do zanieczyszczania rzek/potoków/strumieni.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxlN2OKQHyI/AAAAAAAAAGo/mcOBi2ZadTQ/s1600-h/tilapia.jpg
45
Nisze ekologiczne w permakulturze. (2009-12-06 19:25)
[1]
Permakultura to system projektowania, który opiera si na na[ladowaniu natury - to od niej mo|emy si
wiele nauczy . Podstawowym narz dziem projektanta jest zatem obserwacja naturalnych ekosystemów.
Jednym z kluczowych poj w ekologii jest nisza ekologiczna. Nisza ekologiczna to (maBym uproszczeniu)
zbiór czynników, które umo|liwiaj danej populacji istnienie. Te czynniki to np:
-po|ywienie
-temperatura
-[wiatBo
-schronienie
-dost pno[ wody
-czas
Dobrym przykBadem b dzie dost pno[ po|ywienia na pastwisku. Je[li np. mamy 3 krowy na 2 hektarach
pastwiska, to zazwyczaj nie mo|emy utrzymywa na tym pastwisku 3 sztuk wi cej, gdy| nisza ekologiczna
(dla krów) jest pod k tem ”po|ywienia” wypeBniona. Oznacza to,|e plonów od krów( mi so, mleko) nie da si
ju| zwi kszy . Nie oznacza to jednak, |e dany obszar ziemi nie jest w stanie da nam jeszcze innych plonów.
Nic nie stoi na przeszkodzie, by pasBy si na nim równie| kury (kilkana[cie - kilkadziesi t sztuk). To,|e nie
ma miejsca dl krów a jest miejsce dla kur wynika z tego, |e kury zajmuj inn nisz ekologiczn . Kury |ywi
si min. ro[linami, których krowy nie mog dosi gn oraz czerwiami wyl gaj cymi si w krowich plack-
ach. Prawdopodobnie dany teren byBby w stanie utrzyma równie| z 2 owce czy kozy. Dlaczego? poniewa|
zwierz ta te mog zjada ro[liny, których krowy np nie lubi , czy s dla nich truj ce. Równie| te same 2 ha
(w bardzo sk pych ilo[ciach) mog sBu|y za miejsce sk d zbierany b dzie miód przez pszczoBy.
Taki system (polikulturowy) w przeciwieDstwie do systemu monokulturowego (same krowy) jest bardziej pro-
duktywny i do uzyskania takich samych plonów wymaga mniej pracy (oczywi[cie do ”obsBugi” pozostaBych
zwierz t b dzie potrzeba wi cej roboty). Dlaczego mniej pracy? Gdy| np. nie b dzie trzeba kosi niedo-
jadów, czy rozgrabia kretowisk. Równie| mniejszy b dzie problem z paso|ytami (kury si nimi zajm ).
Krowom za[ nie b d tak mocno doskwiera muchy (co przekBada si na wzrost mleczno[ci!)
Wszystko to oznacza, |e dzi ki zastosowaniu polikultury i wypeBnieniu wi kszej ilo[ci nisz ekologicznych
mo|emy uzyskiwa wi ksze plony przy mniejszym lub równym nakBadzie pracy. Nasz agroekosystem staje
si przez to bardziej stabilny (choroby bydBa nie zdziesi tkuj nam naszych 3 krów:)
W przeciwnej sytuacji, gdyby[my chcieli ignorowa wymagania zwierz t(co do nisz ekologicznych)
musieliby[my ponie[ nakBady. Np w postaci dowo|enia jedzenia z zewn trz albo w przypadku dawania
antybiotyków (jak to jest w przemysBowych fermach zwierz t).
46
Co ciekawe w klimacie umiarkowanym Polski wiele nisz ekologicznych jest nie zagospodarowanych nawet
w ”naturze” nie mówi c ju| nawet o ekosystemach rolniczych. Mo|emy zwi kszy produktywno[ i sta-
bilno[ naszego ogrodu czy dziaBki poprzez zadbanie o to by nasze maBe ekosystemy miaBy nisze odpowiednie
dla wielu gatunków po|ytecznych zwierz t. Najlepszym na to sposobem jest zapewnienia schronienia dla
poszczególnych gatunków zwierz t. I tak zaBo|enie budki l gowej dla sikor sprawi, |e b dziemy mieli mniej
problemu ze szkodnikami. Wybudowanie budki l gowej dla nietoperzy poprawi komfort wieczornego wysiady-
wania na dworze, gdy| nietoperze zjadaj min. komary. Przyci gni cie sów natomiast sprawi, |e zmniejszy
si nam populacja gryzoni. UBo|enie kupy kamieni w sBonecznym miejscu sprawi, |e zapewnimy schronienie
pBazom i gadom. Ich pokarm stanowi min. [limaki. Pozostawienie pryzmy li[ci na zim sprawi, |e jeden je|
wi cej(a mo|e nawet wi cej) b dzie mógB przezimowa . Je|e |ywi si [limakami, larwami chrz szczy...
Tak mo|na wylicza w nieskoDczono[ . Mam nadziej , |e udaBo mi si uzmysBowi jak wa|ne jest to by w
procesie projektowania uwzgl dni miejsce na istoty inne ni| czBowiek. Ostatecznie, nawet dla najwi kszego
egoisty jest to po prostu opBacalne:)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SxwHfWvHRlI/AAAAAAAAAG4/8yGwzOB9qZk/s1600-h/Polikulturar.jpg
47
Wojciech Majda (2009-12-09 08:16:31)
ByBbym zapomniaB, The Land Institute w Kanzas(USA)pracuje nad ”uwieloletnienie” produktywnych zbó| jed-
norocznych i zwi kszeniem wydajno[ci tych wieloletnich. Wzoruj si na naturalnej prerii. W chwili obecnej ich
polikultura zbo|owa skBada si z 7 czy 8 gatunków ro[lin.. Nie ukrywaj , |e potrzeba jeszcze duu|o czasu (kilka-
dziesi t lat i wi cej) do tego by staB si tak produktywny jak rolnictwo oparte o zbo|a jednoroczne.
48
skuteczno[ci wiatrochronu wa|na jest wysoko[ - im wy|szy tym dalej efekt ”schronienia” wyst puje.
Orzecha czarnego wybraBem celowo, gdy| jego drewno jest bardzo drogie. Jestem [wiadomy, |e li[cie, korzenie
wydzielaj juglon. Zdaje si on nie przeszkadza zbytnio trawom, czyli mo|liwa jest uprawa np. pszenicy (robiono
takie do[wiadczenia we Francji). Oczywi[cie w tym przypadku produktywno[ systemu agrole[niczego orzech czarny-
pszenica wyra|ona w ilo[ci pszenicy b dzie spada w miar jak drzewa b d dojrzewa , ale:
przy 200 drzewach na 1ha mamy po 40 latach
drewno warte 2000000 (dwa miliony zBotych!) Jak dla mnie caBkiem dobry interes i sposób na emerytur . W przelicze-
niu na 1 rok dochód z ha wynosi 40000(mocno zawy|am koszty prowadzenia przycinki i opieki nad drzewami). Ja np
zach ty potrzebowa nie b d , bo stopa zwrotu jest ciut wy|sza ni| w ZUS’e, OFE, czy innych piramidkach finan-
sowych:)
P.S. Nie jestem producentem sadzonek orzecha czarnego;)
[1]
Akwaponika (z ang. aquaponics) to system integruj cy hodowl ryb (akwakultur ) oraz hydroponik , czyli
sposób uprawy ro[lin bez gleby. Akwaponika jak i hydroponika to bardzo intensywny sposób produkcji
|ywno[ci. Wymaga zatem du|ego nakBadu kapitaBu (na sprz t), du|ego nakBadu pracy oraz posiadania bo-
gatej wiedzy, ale potencjalne plony równie| s ogromne.
49
O ile w systemie hydroponicznym nawozem dla ro[lin jest specjalnie komponowany zestaw mikro i makroele-
mentów (w zazwyczaj w postaci nawozów sztucznych) to w systemie akwaponicznym nawozem dla ro[lin s
odchody rybie (staBe + amoniak).
W uproszczeniu wygl da to w ten sposób:
1.Ryby |yj ce w pojemniku karmimy normalnym jedzeniem dla danego gatunku ryby
2.Ryba wydala amoniak i odchody
3.Cze[ wody z pojemnika z rybami trafia do pojemnika wypeBnionego np. perlitem, lekkim |wirem lub weBn
mineraln . Substancje te sBu| jako medium, które umo|liwia ukorzenianie si ro[lin. Na medium zostaje
cz [ substancji staBych oraz cz [ amoniaku.
4.Bakterie nitryfikuj ce nitryfikuj amoniak do azotanów (to w tej formie zdecydowana wi kszo[ ro[lin po-
biera azot). Dzi ki temu zmniejszany jest poziom amoniaku - gBównego czynnika, który ogranicza intensywn
hodowl ryb.
5.Azotany s pobierane przez ro[liny, dzi ki czemu ro[liny daj Badne plony i szybko rosn .
6.Woda z ”grz dki” ro[linnej wraca oczyszczona do pojemnika z rybami.
Oczywi[cie punkt 4,5,6 przebiega caBy czas.
Grz dka w której rosn ro[liny zalewane s i opró|niane cz sto (co kilka minut). Je[li byByby zalewane zbyt
rzadko to ucierpiaBaby na tym filtracja wody, je[li woda staBaby w grz dce zbyt dBugo pogniByby korzenie
(które potrzebuj powietrza).
Ile zatem ryb powinno by w pojemniku i jaki du|y powinien by pojemnik?
Odpowiedz nie b dzie jednoznaczna. Znane s przypadki gdy ludzie trzymaj 60kg ryby w pojemniku 1000l
(1m3). Jest to jednak do[ sporo i t obsad sugeruj tylko osobom z du|ym do[wiadczeniem. Osoba
pocz tkuj ca powinna hodowa okoBo 20-30kg na 1000l. KsztaBt pojemnika nie jest zbyt wa|ny
Grz dka powinna mie obj to[ mniej wi cej tak sam . To jej powierzchnia jest najwa|niejsza. Przy
gB boko[ci okoBo 30 cm taka grz dka powinna mie powierzchnie okoBo 3m2.
Ro[liny najlepiej nadaj ce si do uprawy akwaponicznej to ro[liny szybko rosn ce, daj ce du|e plony, na-
jlepiej o wysokiej warto[ci(np. pomidory, saBata, truskawki). Jako, |e koszty zaBo|enia (i funkcjonowania)
systemu akwaponicznego s wysokie nie ma zbyt du|ego sensu uprawia w nim upraw typu zbo|a, lub ro[lin,
które wolno rosn . Wynika to z tego, |e:
a)wolno rosn wi c s drogie w utrzymaniu:)
b)wolno rosn wi c sBabo pobieraj azotany (ich nadmiar równie| mo|e zaszkodzi rybom)
Równie| nie polecam uprawy w systemie akwaponicznym sukulentów (kaktusów, aloesów;) z wiadomych
powodów.
Dlaczego system akwaponiczny jest drogi:
-koszty pr du (do obsBugi pomp, oraz natleniacza wody)
-koszty elementów systemu pomp(jedna podstawowa i co najmniej jedna zapasowa), pojemników, szk-
larni(najlepiej system akwaponiczny umie[ci w szklarni, wtedy zima nam nie straszna) akumulatory lub
system awaryjnego zasilania (przy obsadzie 60kg na 1000l wody ryby udusz si przy braku sztucznego
napowietrzania bardzo szybko, a je[li nie udusz si to obni|y si znacznie ich zdrowie, co przy takim
zag szczeniu...), sterowniki, które wB cz si w chwili gdy zabraknie pr du, koszty odczynników chemicznych
do pomiaru pH, poziomu amoniaku, azotanów...
Podsumowuj c akwaponika nie jest Batwym kawaBkiem chleba, ale umo|liwia produkowanie w przydo-
mowych, czy dziaBkowych(chocia| tu mógBby by problem z kradzie|ami) warunkach zdrowych i wolnych
od zanieczyszczeD ryb oraz warzyw. Na pewno stanowi ciekawy element permakultury, zwi kszaj cy
samowystarczalno[ je|eli chodzi o |ywno[ ,cho tym razem raczej do[ drogi i mniej przyst pny kieszeni
przeci tnego Polaka.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
[2]Kolejny wpis o akwaponice znajdziesz tutaj.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyAKkszAxwI/AAAAAAAAAHI/XTIvkS-qKhY/s1600-h/aquaponics.jpg
50
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/akwaponika-raz-jeszcze.html
Nie wiesz czym jest le[ny ogród? Pierwsz cz [ tego cyklu, która tBumaczy czym jest le[ny ogród mo|na
przeczyta [1] pod tym linkiem
Zatem jakimi zasadami powinni[my si kierowa projektuj c le[ny ogród? Postaram przedstawi to w skrócie.
Po pierwsze nale|y wiedzie , co chcemy osi gn , czyli nale|y stworzy analiz potrzeb:) Po co w projekcie
umieszcza 4 orzechy wBoskie, skoro |aden z domowników nie lubi orzechów, a nie chcemy równie| sta na
targu sprzedaj c je.
Po okre[leniu naszych potrzeb i pragnieD zaczynamy umiejscawia (najpierw na papierze albo komputerze)
poszczególne ro[liny zaczynaj c od górnego pi tra, czyli wysokich drzew. Nast pnie decydujemy o poBo|eniu
niskich drzew, krzewów, dalej ro[lin zielnych. Umieszczamy w projekcie pn cza uwzgl dniaj c ich maksy-
maln dBugo[ . Po co mamy sadzi pod drzewkiem 4-5m zwykB aktinidie ostrolistn (mrozoodporne kiwi)
skoro pn cze to dorasta do 20-30m. Czy nie lepiej posadzi aktinidie ostrolistn odmiany Issaia, która do-
rasta tylko do 2-3m?. Powinni[my uwzgl dni sadz c drzewa i krzewy, |e one rosn , zarówno wzwy| jak i
w szerz. Jako zalecenie mo|na przyj , |e gdy drzewa b d dorosBe powinny zajmowa 40 % powierzchni
le[nego ogrodu. Dlaczego 40 % a nie wi cej?
Poniewa| w klimacie umiarkowanym czynnikiem ograniczaj cym wzrost ro[lin jest [wiatBo. Mo|liwo[
”przetrwania” ro[liny w cieniu a dawaniem du|ej ilo[ci np. sBodkich i smacznych owoców jest du|a. Do
wytworzenia skrobi, czy innych w glowodanów (nas zwBaszcza interesuje fruktoza:) potrzebna jest du|a ilo[
energii. Energii, któr ro[liny pozyskuj w procesie fotosyntezy. Mniej [wiatBa zatem to mniej sBodkich
owoców, czy biaBka, czy te| tBuszczu.
Pi tro zielne pod drzewami(czyli w cieniu) dobrze nadaje si do uprawy zióB i ro[lin typu saBatowego. Wynika
to z tego, |e ro[liny musz rekompensowa sobie niedobory [wiatBa, wi c wytwarzaj wi cej li[ci lub s one
(li[cie wi ksze).
Ciekawe rzeczy dziej si równie| z wBa[ciwo[ciami ro[lin rosn cych w cieniu. Wiele ro[lin o szerokim zakresie
tolerancji dla [wiatBa w cieniu wytwarza smaczniejsze li[cie (np. li[cie mniszek lekarskiego s mniej gorzkie).
Podobnie dzieje si równie| z rabarbarem, który przykryty wiadrem, z braku [wiatBa staje si smaczniejszy.
Prawdopodobnie (moja teoria:) wynika to z tego, |e ro[lina nie ma wystarczaj cej ilo[ci energii by pro-
dukowa substancje czyni ce je gorzkimi i niesmacznymi dla ro[lino|erców (jest to metoda ochrony przed
ro[lino|ercami). Mniszek lekarski zapewne ”wie”, |e nie b dzie w stanie wytworzy nasion i ”zainwestowa w
ochron ” przy bardzo maBej ilo[ci [wiatBa, która dociera do niego w lesie. Koniec mojej teorii:)
PozostaBe 60 % b dzie nam sBu|y , by umie[ci na nim krzewy, pn cza, czy ro[liny zielne.
Le[ny ogród skBada si mo|e z 7 pi ter ro[linno[ci, nie oznacza to jednak, |e w jednym miejscu b dzie
wszystkie 7 pi ter (pod lip jabBoD, pod jabBoni krzew malin, pod malin truskawki, a na lipie kiwi, albo
51
chmiel... Taka sytuacja nie zaistnieje z prostego powodu - nie ma wystarczaj cej ilo[ci [wiatBa.
Co mo|na natomiast sprawi , to umie[ci wszystkie komponenty w odpowiednim uBo|eniu, by tworzyBy har-
monijn caBo[ .
Kolejn istotn zasad jak nale|y zastosowa , to umiejscowienie ro[lin wi | cych azot z powietrza. Dzi ki
nim b dziemy mie ... darmowy nawóz. Ro[liny te mog dawa nam smaczne owoce,jak [2]oliwnik wielok-
wiatowy, [3]rokitnik zwyczajny albo mog by zródBem warzyw, czy paszy dla kur lub zwierz t, jak np.
[4]karagana syberyjska
Kwesti o której równie| nale|y pami ta , to odpowiednie [cióBkowanie. Na pocz tku na pewno warto
b dzie zaimportowa [cióBk z zewn trz. Ró|ne [cióBki maj ró|ne wBa[ciwo[ci i tak, gdy na ci |kiej,
nie kwa[nej glebie chcemy posadzi borówk amerykaDsk mo|emy u|y igliwia lub kory drzew iglastych.
Ci gBe ”importowanie” [cióBek organicznych byBoby m cz ce (prosz wyobrazi sobie te taczki z igliwiem;) i
czyniBoby nasz le[ny ogród zale|ny od czynników zewn trznych. Takie zdobywanie [cióBki zazwyczaj nie jest
równie| neutralne dla naszej kieszeni(pozyskiwanie jej z lasu jest wykroczeniem, czy nawet przest pstwem).
ZcióBkowanie igliwiem nie kwa[nej z natury gleby gliniastej trzeba regularnie powtarza je|eli chcemy na niej
uprawia kwa[nolubne borówki. Co zatem mo|emy zrobi ? Posadzi wokóB borówek drzewa, które tych
zakwaszaj cych gleb igieB b d nam dostarcza . Sosna zwyczajna jednak nie dostarcza nam du|o innych
korzy[ci, poza igBami, czy nie lepiej posadzi w tym celu sosn koreaDsk (Pinus korainensis) oraz sosn
syberyjsk (Pinus sibirica)(zwan cedrem syberyjskim)?
Te dwa gatunki ro[lin dostarczaj smacznych, bardzo zdrowych i bardzo drogich orzeszków sosnowych(inaczej
piniowych)
Jako, |e obydwa te gatunki nie rosn zbyt szybko i szybko nie zaczn dostarcza nam du|ej ilo[ci igliwia oraz
poniewa| s w Polsce drogie ww. gatunki sosen (syberyjska i koreaDska) nie s dobre do tego by wyci je
w miar potrzeby i u|y je jako zakwaszaj c [cióBk . Najlepiej (i najtaniej) jest kupi kilka drogich sosen
syberyjskich i koreaDskich a wi kszo[ terenu obsadzi borówkami, wrzosem (równie| zakwasza gleb ) oraz
sosn zwyczajn . W czasie gdy wszystkie sosny zwyczajne pójd pod topór sosny koreaDskie i syberyjskie
b d miaBy ju| przyzwoit wielko[ , wi c b d dostarcza dostatecznych ilo[ci igliwia. 1 sadzonka sosny
zwyczajnej kosztuje (w szkóBkach le[nych) z 10-30 gr. sadzimy je wi c regularnie i g sto (2 na metr kwadra-
towy)
Ju| wkrótce kolejny post,na temat le[nych ogrodów.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
52
Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha (2009-12-12 21:00)
[1]
Na zdj ciu plantacja orzecha czarnego (Juglans nigra)
NadszedB czas, by napisa o tym w jaki sposób mo|na wytworzy du| ilo[ jedzenia.. Bardzo kalorycznego
jedzenia.
W kr gach permakulturowych uwa|a si upraw zbó| jednorocznych na du| skal za co[ do czego ludzko[
powinna raczej odchodzi . Wynika to z tego, |e do uprawy zbó| trzeba co roku (czasem nawet cz [ciej) pole
zaora , nawozi , odchwaszcza .. Wszystkie te czynno[ci nie stanowi dla rolnika zbyt du|ego problemu gdy|
dysponuje on odpowiedni technologi (kombajny, traktory...) oraz du| ilo[ci stosunkowo taniej energii
(rop ). Problem pojawia si lub pojawi si , gdy ta tani energi nie b dziemy dysponowa . Inn spraw
jest, |e oranie doprowadza do spadku |yzno[ci gleby(oczywi[cie mowa o dziesi tkach i setkach lat). Dzisiejsze
gleby s utrzymywane w stanie wysokiej produktywno[ci gBównie dzi ki systematycznemu aplikowaniu na-
wozów sztucznych oraz agrochemii - to w poB czeniu z bardziej produktywnymi odmianami ro[lin uprawnych
stanowi tajemnic sukcesu zielonej rewolucji z lat 60-tych ubiegBego wieku. Bez wykorzystywania tych sub-
stancji produktywno[ naszych pól spadBaby do dramatycznie niskiego poziomu. Wytyka wady jest bardzo
Batwo, jakie zatem konstruktywne rozwi zanie sugeruje Permakultura?
Oparcie naszego rolnictwa o drzewa, gdy| w klimacie umiarkowanym (tropikalny, wi kszej cz [ci sub-
tropikalnego równie|) naturalnym form ro[linno[ci jest jakiego[ rodzaju las. GBównymi kandydatami do
bycia podstawowym zródBem |ywno[ci jest: kasztan jadalny, orzech wBoski, leszczyna, oraz (nie w Polsce)
araukaria chilijska.
Oto realne plony z ha, które mo|na uzyska uprawiaj c dane gatunki ro[lin:
Kasztan jadalny: 5 ton na ha
Orzech wBoski: 7,5 ton na ha
Orzech laskowy: 3 tony na ha
Araukaria chilijska : dane mówi tylko, |e ”bardzo du|e”
Dodatkowe (cho to sprawa przyszBo[ci) du|y potencjaB maj d by takie jak:
D b dwubarwny (Quercus bicolor), oraz Quercus prinus. Równie| Kasztanowiec |óBty (Aesculus flava) daje
53
jadalne ”kasztany”
Dodatkow korzy[ci , która przemawia za orzechami wBoskimi i laskowymi, to to, |e zawieraj wi cej tBuszczu
ni| pszenica czy |yto, wi c ich kaloryczno[ jest wy|sza.
Kasztan jadalny (Castanea sativa) pochodzenia polskiego mo|e w Polsce przemarza , chyba, |e b dziemy w
stanie sprowadzi z USA lub UK specjalne wczesne odmiany, które zostaBy wyhodowane i s stosowane w
póBnocnych stanach w USA. Siewki z nasion pochodz cych z np. W gier nie b d si raczej dobrze sprawdza
w Polsce. Do wschodniej i póBnocnej cz [ci kraju ze wzgl du na temperatury zimowe lepiej nadaje si Kasz-
tan chiDski (Castanea mollissima).
Wracaj c do wydajno[ci.. Drzewa orzechowe oczywi[cie nie daj plonów w pierwszym roku, równie| trzeba
kilka lat poczeka , a| zaczn wydawa du|e ilo[ci orzechów. Straty w produkcji w pocz tkowych latach
mo|na zminimalizowa poprzez sadzenie w pocz tkowych latach np. zbo|a w mi dzyrz dach. Jednak o
czym trzeba pami ta to fakt, |e drzewa po zasadzeniu wymagaj zdecydowanie mniej zabiegów i nakBadów
energii (nie trzeba ora itd )ni| zbo|a. PrzekBada si to na ni|sze koszta dla rolnika. Kasztan jadalny jest
w stanie dawa obfite plony nawet w wieku kilkuset lat. Jakie s w tym czasie oszcz dno[ci na paliwie w
porównaniu do uprawy zbó|?
Nie nale|y równie| zapomina , |e w sadzie z kasztanami czy orzechami mo|na jeszcze uprawia co[ pod
koronami drzew. W cieniu mo|na uprawia ró|nego rodzaju ro[liny na saBatki, zioBa, czy mo|emy wypasa
tam zwierz ta. W przypadku zwykBego pola z pszenic nie ma o tym mowy.
Kolejnym zyskiem z takiego systemu agrole[niczego jest drewno. O ile du|a produkcja orzechów i [2]produkcja
dobrej jako[ci drewna to cele ze sob sprzeczne, to zawsze z przycinania takiego sadu mo|na uzyska drewno
o warto[ci chocia|by opaBowej. Mo|na to drewno rozdrobni , zaszczepi jadalnymi grzybami i sprawi , |e
cz [ energii zawartej w drewnie b dzie mogBa sta si cz [ci BaDcuch pokarmowego ludzi.
Prawdopodobnie 1ha pszenicy jest w stanie dostarczy wi cej kalorii ni| 1 ha kasztana jadalnego,czy orzecha
wBoskiego. Nale|y jednak zaznaczy , |e ilo[ [rodków i czasu, która byBa po[wi cona na badania i polepszanie
zbó| jest i byBa kilkadziesi t czy nawet kilkaset razy wi ksza ni| uwaga po[wi cona ww drzewom. Nie ulega
zatem w tpliwo[ci, |e drzewa mog w przeci gu kilkudziesi ciu lat sta si gBównym zródBem po|ywienia dla
ludzi w klimacie umiarkowanym. Wystarczy, |e damy im szans .
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie
1. http:
//4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyQTnKQduYI/AAAAAAAAAHw/xQYzY3iOWSM/s1600-h/Black+wallnut+plantation.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/jak-wyhodowac-wysokiej-wartosci-drewno.html
54
opracowanie taniego, elektrycznego dziadka do orzechów oraz przyrz du separuj cego Bupiny od mi |szu (ró|ni ludzie
nad tym pracuj , post py s obiecuj ce). Sam mam dost p do du|ej ilo[ orzechów wBoskich. Gdyby tylko jeszcze
kto[ mi je BupaB... :)
W przyszBym roku b d importowaB materiaB siewny kasztana zwyczajnego z Ohio, USA. Oni maj tam rozwini t
upraw komercyjn . Dysponuj zatem wysoko plonuj cymi, smacznymi, odpornymi na mróz gatunkami
Wracaj c do kalorii. Od biedy mo|na da kasztany i orzechy [winiom, cho przy uwzgl dnieniu, |e 1kg [wini kosztuje
5zB, 1kg kasztanów kosztuje 8zB i wi cej a 1 kg pszenicy okoBo 0,50 zB nie wydaje si to zbyt m drym rozwi zaniem,
by nie rzec, |e byBby to kretynizm:)
55
cedric (2010-09-23 22:56:04)
Cenn ro[lin o jadalnych smacznych |oB dziach jest d b Muehlenberga , spotykany nawet w Kanadzie .
56
Wojciech Majda (2010-10-08 11:25:52)
Dzi ki za zrobienie obliczeD. Mo|e by , |e kasztan nie jest najbardziej produktywn ro[lin . Za to na pewno jest du|o
zdrowszy ni| pszenica:)
Pozdrawiam
[1]
Rysunek przedstawia do[ obrazowo o co chodzi, kliknij na obrazek, |eby powi kszy .
Dzisiejszy post dotyczy b dzie wykorzystania stawu w celu dogrzania lub do[wietlenia budynku, szklarni,
czy te| wymagaj cych tego ciepBolubnych ro[lin.
K t padania promieni sBonecznych zmienia si na przestrzeni roku. I tak ([rednia dla Polski):
Najwi kszy jest w dniu przesilenia letniego - 21 czerwca, wynosi on okoBo 60 stopni
Najmniejszy jest w dniu przesilenia zimowego -(zazwyczaj) 21 grudnia i wynosi okoBo 15 stopni.
W dniu równonocy wiosennej 20/21 marca i w dniu równonocy jesiennej 22/23 wrze[nia wynosi ono okoBo
40 stopni. Jak wykorzysta te pozorni ”nudne” astronomiczne dane?
Otó| mo|na wykorzysta je do tego by wybudowa staw w odpowiednim miejscu. W budownictwie pasywnym
i energooszcz dnym budynki powinny wi kszo[ okien mie na poBudniu. Je[li umie[cimy staw na poBudniu
od domu, promienie sBoneczne odbite od tafli stawu b d do[wietla /dogrzewa domu/szklarni zim , wiosn
i na jesieD.
Staw ten mo|e sprawi , |e zyskamy cenn energi . Wszystko to bez pBacenia zBotówki*. Po prostu cz [
promieni sBonecznych odbije si od tafli stawu wpadnie przez okna do domu, gdzie do[wietli/ogrzeje bu-
dynek/szklarnie. Ten sam efekt mo|na wykorzysta ustawiaj c ciepBolubne ro[liny na poBudnie od stawu.
Dzi ki temu mo|liwa b dzie uprawa winoro[li w miejscach w których aktualnie nie mo|na tego robi .[2] Pod
tym linkiem znajdziesz filmik po angielsku, który przedstawia Sepp’a Holzer’a austriackiego rolnika, który
na górnej granicy lasu uprawia drzewka owocowe (w tym cytryny). Wszytko to nie byBo by zbyt dziwne,
gdyby nie fakt, |e jego gospodarstwo znajduje si w Alpach austriackich na wysoko[ci 1100 - 1500 m.n.p.m.
Polecam obejrzenie caBego filmu, gdy| pokazuje on co mo|na osi gn w górach, czyli terenie uwa|anym za
niezbyt nadaj cy si dla rolnictwa.
Po je[li staw wykopiemy r cznie i mamy dobr glin na miejscu;) Koszt wynaj cia koparki zwróci si w ci gu
kilku lat.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
57
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SySw9Fb6OwI/AAAAAAAAAH4/Ye8P_Vhj_7Q/s1600-h/Staw+w+architekturze.JPG
2. http://video.google.pl/videoplay?docid=727825431796194016&hl=pl&emb=1
[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie chwastów, czyli wszelkich ro[lin (czasami termin ten dotyczy równie| ryb),
które s niepo| dane z punktu widzenia osoby, które si tym terminem posBuguj .
Co jest bardzo ciekawe, to fakt, |e nie ma jakiej[ jednej okre[lonej listy ro[lin, które s chwastami. Wszystko
zale|ny od kontekstu w którym dana ro[lina wyst puje i naszego do niej podej[cia. Permakultura proponuje
by pozna funkcj , któr dany chwast peBni i dlaczego on jest w miejscu w którym jest. W naturze nic nie
dzieje si bez powodu, tak jest równie| w przypadku chwastów.
Chwasty, to prawie wyB cznie ro[liny pionierskie, czyli takie, które pojawiaj si na danym stanowisku w
pocz tkowym etapie sukcesji ekologicznej. DojrzaBe ekosystemy (w naszym klimacie to niemal wyB cznie las)
s bardzo odporne na inwazje chwastów.
Chwasty peBni bardzo wa|n rol . W permakulturze mo|emy wykorzysta chwasty na kilka sposobów:
1.Chwasty mówi nam o tym jakie warunki glebowo-[wietlne wyst puj na danym obszarze.
2.Chwasty stanowi ”apteczk pierwszej pomocy”w ochronie przed erozj . Udziela jej sama natura, caBkowicie
dobrowolnie.
3.Chwasty poprawiaj |yzno[ gleby, gdy| wydobywaj na powierzchnie mikro i makroelementy z gB bszych
warstw gleby, gdzie w innym wypadku byByby niedost pne dla zbó|, wi kszo[ci drzew i krzewów owocowych.
4.Mog stanowi lekarstwo i pasz dla ludzi:) i zwierz t.
5.Mog dostarcza azotu innym ro[linom.
6.Umo|liwiaj przetrwanie i rozmna|anie po|ytecznym owadom/zwierz tom.
Rozwin troch poszczególne ww.sposoby wykorzystania chwastów.
1. Znaj c wymagania [wietlne, glebowe i wodne chwastów jeste[my w stanie zidentyfikowa jakie ro[liny
b d rosBy najlepiej na danym obszarze.
2.Chwasty chroni przed erozj . Najlepszym dowodem na to jest próba przekopania sBabej piaszczystej gleby
- normalnie nie stanowi to problemu. Do czasu a| dany kawaBek gruntu nie zostanie skolonizowany przez
perz.
58
3.Du|a cze[ chwastów ma bardzo gB bokie systemy korzeniowe np. |ywokost lekarski,lukrecja, cykoria
ponad 2 metry. Zielone cze[ ro[lin po obumarciu dostaj si na powierzchni ziemi, gdzie rozkBadaj c si
przyczyniaj si do zwi kszenia ilo[ci ró|nych, wcze[niej niedost pnych pierwiastków dla ro[lin o pBytkim
systemie korzeniowym.
4Wi kszo[ chwastów stanowi mo|e dodatek do paszy b dz lekarstwo dla zwierz t - perz i koniczyna (dwa
pospolite chwasty trawnikowe) mog stanowi podstaw paszy dla królików.
5.Koniczyna na trawniku sprawi, |e traw jest bardziej zielona, zmniejsza si równie| zapotrzebowanie danego
trawnika na wod .
6.Na jesieD uschni te pokrzywy stanowi miejsce gdzie zimuj np. biedronki - czyli owady zjadaj ce mszyce.
Praktyczny przykBad wykorzystania permakultury:
Jak w ci gu kilku godzin zmieni zachwaszczony g szcz w... produktywne pastwisko.
Przypu[ my,|e mamy do oczyszczenia nowo zakupion dziaBk , jest bardzo zaro[ni ta,
Na tej dziaBce mamy równie| zaro[ni ty mBod wierz , tatarakiem i trzcin staw, który trzeba oczy[ci . Jakie
mamy rozwi zania?
-Opryska wszystko kilkakrotnie herbicydami - to rozwi zanie skuteczne, nie da si ukry , ale czy chcemy je[
ryby z takiego stawu? Oczywi[cie takie rozwi zanie zupeBnie odpada je|eli mamy gospodarstwo ekologiczne.
Potem i tak b dzie trzeba uschni te zaro[la wynie[ w jaki[ sposób.
-R cznie wyczy[ci - baardzo |mudna i niewdzi czna praca.
-Kopark /buldo|er - kosztowne rozwi zanie.
-Wykorzysta siBy natury, czyli umie[ci tam takie komponent systemu, który zrobi to za nas. Musimy
zrobi analiz , co dziaBa jak |ywa rozdrabniarka/niszczarka zaro[li/mBodych drzew i szuwarów? Wybór pada
na kozy, g si, nutrie (zale|y od tego ile wody jest w stawie). Mo|emy dany teren ogrodzi elektrycznym
pastuchem i pozostawi za ogrodzeniem ww. gatunki zwierz t. Z czasem (zale|y od ilo[ci zwierz t, wielko[ci
zaro[li, wielko[ci stawu) zwierz ta w sposób caBkowicie dla nich naturalny przerobi zaro[la w teren na którym
ostaj si tylko wi ksze drzewa, do których b dziemy mie ju| du|o Batwiejszy dost p. Moim zdaniem ostatnie
rozwi zanie to rozwi zanie najlepsze, gdy| w czasie, gdy staw jest oczyszczany (wykonywana jest praca) to
jeszcze tucz si g si, mo|emy mie jajka, koza mo|e nam dawa mleka, mi sa (nie w jednym czasie;) skóry,
weBny. Nutrie daj dobre mi so i warto[ciowe futro.
Mo|emy kozy i g si kupi , je[li chcemy je hodowa , mo|emy równie| je wypo|yczy , od jakiego[ hodowcy
ww. gatunków zwierz t. Przy odpowiednich umiej tno[ciach marketingowych mo|e uda nam si uzyska
jeszcze jaki[ pieni dz za dzier|aw ”pastwiska”?
Jak zatem radzi sobie z chwastami? Zje[ je, lub nauczy si w jaki[ inny sposób je wykorzysta . Wtedy
wBa[ciwie przestan by chwastami, a zaczn by warto[ciowymi ro[linami u|ytkowymi.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SydQxB2F57I/AAAAAAAAAIM/9JzjC6upzdE/s1600-h/Chwasty_segetalne.jpg
59
si okoBo 300 m3/t wi c aby temu dorówna nale|aBo by zbiera 34 tony suchej masy z chektara. My[l |e przy
wykorzystaniu chwastów ( najlepiej przy uprawie mieszanej)mo|na by uzyska wi ksze warto[ci.
Tak na marginesie 1m3 odpowiada 0,7 litra benzyny. W Polsce rocznie konsumujemy 4000000 ton. zaBó|my |e 1l=1kg
( zBe zaBo|enie ale to tylko pogl dowe obliczenia). Z jednego hektara otrzymujemy ekwiwalent 7000 l czyli 7 ton, wi c
na zaspokojenie naszych potrzeb na benzyne potrzebujemy biogazu z 580000 ha czyli 5800 km2 ( Polska - 322500
km2). Jest to realne, a nale|y wzi [ pod uwag biogaz z innych |rudeB tak jak naprzykBad wykorzystanie biomasy
odpadowej w rolnictwie której jest bardzo durzo.
Mam nadziej |e zrozumiaBe[ moje wypociny.
Piotr
P.S. Dane dla oleju nap dowego 7500000 t tylko |e metan mo|na wykorzysta tylko w benzyniakach.
60
cedric (2010-03-13 00:28:33)
Starym sposobem na zmniejszenie zachwaszczenia jest nakrycie po skoszeniu takich miejsc agrowBóknin , ciemn foli
. Brak fotosyntezy i wody przez dBu|szy czas bardzo osBabia ro[liny , a nie usuwamy z gleby korzeni , które obumarBy
i stanowi ostatecznie skBadnik organiczny gleby. Oczywi[cie s chwasty , które to wszystko przetrwaj , a nawet
przebijaj bariery .
Cedric
61
i 4 Gb ram’u, przewijanie tekstu odbywa si z trudem. Przegl darka to Firefox i Opera. Dodam, |e z |adn inn
stron www nie mam takich problemów.
Nie jest to odniesienie si do zadawanych przez Pana pytaD: co zmieni i co poprawi , ale nie znalazBem innego miejsca
by zasygnalizowa te problemy.
Pozdrawiam serdecznie i trzymam kciuki za dalszy rozwój bloga i PIP.
Krzysztof
[1]
Zgodnie z oczekiwaniem naszego staBego czytelnika, Piotra:) przedstawi podej[cie permakulturowe do pro-
dukcji energii. Rozwin troch temat, bo permakultura to podej[cie holistyczne (caBo[ciowe). Kwestia energii
62
jest kluczow spraw we wspóBczesnym [wiecie.
Dlaczego? Poniewa| energia jest ostateczn walut , za której pomoc mo|na rozwi za wi kszo[ ludzkich
problemów. Tzn je[li ta energia byBa odpowiednio tania i dost pna w wielkiej obfito[ci.
1 Problem przeludnienia? Nie ma sprawy - budujemy kolonie na Ksi |ycu, Marsie i wysyBamy tam ochot-
ników.
2.Problem z koDcz cymi si surowcami? Nie ma problemu - budujemy statek kosmiczny i zaczynamy
wydobywa surówce na innych planetach, mo|emy równie| zmienia jeden pierwiastek w drugi.
3.Za maBo wody sBodkiej dla rolnictwa? Przecie| Ziemia w okoBo 75 % pokryta jest wod . Wystarczy ja
troch odsoli .
4.Globalne ocieplenie? Skoro energia jest taka tania, to nie musimy korzysta z brudnego, niedobrego w gla.
Wszystkie ww sposoby s technicznie wykonalne. Jest tylko jedno maBe ale...
Ad.1 Wystrzelenie na orbit Ziemi 1kg Badunku kosztuje okoBo 6-11 ty[ dolarów amerykaDskich, gBówna
przyczyna to koszty paliwa do pokonania siBy grawitacji.
Ad.2 Jak wy|ej, do zamiany jednego pierwiastka w drugi potrzeba mnóstwo energii.
Ad.3 Baardzo drogie
Ad.4 Jednak musimy, bo energia nie jest taka tania.
Wspólny mianownik dlaczego ww. pomysBy w chwili obecnej to tylko techniczne mo|liwo[ci, to droga energia,
nie dost pna w wystarczaj cej ilo[ci, co czyni omawiane w tym wpisie projekty science fiction. Do czasu a|
nie zostanie wynaleziona bardziej wydajna (mniej energochBonna) technologia, lub odkryte zostanie jakie[
nowe, tanie zródBo energii. Do tego czasu musimy radzi sobie z tym co mamy...
Zatem podej[cie permakulturowe do tematu energii. Permakultura proponuje nast puj c hierarchi je|eli
chodzi o energii.
1.Zaprojektowanie systemu, który potrzebuje mniej energii.
2.Oszcz dzanie energii ju| dost pnej.
3.Wytwarzanie energii, najlepiej w sposób odnawialny.
WytBumacz to na przykBadach.
1.Zamiast uprawia normalne pole pszenicy mo|na posadzi kasztany jadalne, orzechy wBoskie - nie b dzie
trzeba co roku ora (do tego potrzeba mnóstwo energii - prosz wyobrazi sobie przekopywanie 100 m2
ogródka r cznie). Mo|na równie| wypasa zwierz ta pod koronami drzew. Taki system jest bardzo wydajny
je|eli chodzi o ilo[ energii, która jest potrzebna do wyprodukowania 1 kcal |ywno[ci do ilo[ci energii w
paliwach kopalnianych, któr trzeba po[wi ci , |eby ”utrzyma ” system. Podobnym rozwi zaniem jest dom
pasywny - do jego funkcjonowania potrzeba nieporównywalnie mniej energii, ni| do utrzymania tradycyjnego
domu. Na du| skal mo|na lepiej zaprojektowa system dróg, by byBo on bardziej wydajny, pracodawcy
mog pomy[le o telekonferencjach itp.
2.Je[li mamy dom tradycyjny, nie pasywny mo|emy ociepli [ciany, zainstalowa rekuperator, zastosowa
|ywa izolacj (bluszcz). Od strony przewa|aj cych wiatrów posadzi wiecznie zielone drzewa. W systemie
rolniczym je[li mamy konwencjonaln upraw nale|y d |y do ograniczenia orania, stosowania |ywopBotów...
W domu i biurze to np. |arówki energooszcz dne.
3. Wytwarzanie energii to ostatni (bo najdro|szy) poziom je|eli chodzi o hierarchi zarz dzania energi .
Mo|na wykorzysta do tego celu(na maBa skal ) panele sBoneczne, wiatraki, biomasa. Na wi ksz skal w
Polsce dobrym rozwi zaniem byBoby wykorzystanie energii geotermalnej do produkcji energii cieplnej oraz
wód geotermalnych dogrzanych w glem do produkcji pary technicznej(czyli produkcji energii elektrycznej).
Z biomasy mo|na by wytwarza paliwa do samochodów.
Hierarchia energetyczna ustawiona jest w ten sposób, |e pozycje nr 1 jest najtaDsza i najlepsza do zas-
tosowania. Opcja nr 3 jest zazwyczaj najdro|sza. Taniej (na dBu|sz met ) jest sprawi , |e budynek b dzie
zaprojektowany w sposób uwzgl dniaj cy najlepsze wykorzystanie naturalnego [wiatBa, ni| wyprodukowa
|arówk i pr d by ta |arówka mogBa funkcjonowa .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
63
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyixijJg0wI/AAAAAAAAAIY/R3ANL8wPilU/s1600-h/Energia.jpg
Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które ... (2009-12-16 16:31)
Dzi kuje za wpis. Opisujesz tutaj dziaBania które wymusza sam rynek :) Zbyt wysoka cena energii skutkuje
oszcz dno[ciami. Ale bardzo dobrze |e to widzisz bo mam ju| do[ ekooszoBomów. Jak spogl dasz na problem
pozyskiwania biomasy w permakulturze? I na spraw maBych biogazowni oraz wtBaczania oczyszczonego
biogazu do sieci.
Piotr
Niestety to nie sam rynek decyduje o cenach, a biurokraci w Brukseli. Inna sprawa, |e istniej pot |ne
siBy, które nie chc by Polska byBa samowystarczalna energetycznie. Nie chodzi tu o |adne teorie spiskowe,
tylko jak zwykle w takich przypadkach o kas . Najlepszym przykBadem jest budowa elektrowni atomowej.
Przewiduje si , |e paliwa wystarczy na kilkadziesi t lat, Polska nie posiada zBó| uranu, wi c b dzie musiaBa
go kupowa z Australii lub Rosji. Znowu tworzymy zale|no[ . Oprócz tego kwestia dotacji z bud|etu do jej
wybudowania...
Permakultura to w gruncie rzeczy ruch bardzo wywrotowy:) Bo czy istnieje lepszy sposób na stworzenie
libertarianina, ni| sprawienie, |e kto[ sam zacznie produkowa wi kszo[ |ywno[ci i chocia| cz [ energii?
My[l , |e te dwie rzeczy s w stanie stworzy wi cej libertarian ni| niejeden wykBad o dzieBach Rothbarda.
Produkcja biomasy w permakulturze. To wa|na sprawa, ka|de gospodarstwo rolne powinno produkowa
wi kszo[ paliwa, które zu|ywa, a nawet sporo na eksport. Wydaje mi si , |e najwydajniejszy sposób
wykorzystania biomasy to przepuszczenie jej przez trzewia zwierz t - produkujemy |ywno[ , a z odchodów
zwierz t, czy padBych sztuk produkujemy biometan (nie jestem pewien, czy dobrego sBowa u|yBem). Resztki
z tego procesu mog sBu|y do nawo|enia pól.
PomysB maBych biogazowni i wtBaczania gazu do sieci brzmi bardzo rozs dnie, gdy| systemy bardziej zdecen-
tralizowane s z reguBy bardziej stabilne. Nie wiem natomiast jak wygl daBby rachunek ekonomiczny.
Masz racj |e w dzisiejszych czasach to urz dasy decyduj ale tylko dlatego |e im na to pozwalamy i dajemy
si okrada |eby wybudowa elektrownie atomow .
Co do opBacalno[ci jest lepsza ni| elektrownie z prostej przyczyny |e biogaz produkujemy tylko od wiosny do
jesieni i nietrzeba go podgrzewa . Nietrzeba budowa dodatkowych zbiorników na przefermentowan mase w
zimie.Buduje si tylko z blachy zbiornik w którym zachodzi proces oraz ukBad oczyszcznia ( mówi c prostym
j zykiem pionowa rura z woda przez któr przepuszcza sie gaz i pu|niej osuszacz).W wielkiej brytanii tworzyB
si taki rynek dopuki idioci Z brukselii nie zaczeli forsowa elektrownii.
Piotr
64
Linki do zobaczenia (2009-12-16 22:17)
Przez najbli|sze kilka dni, nie b d miaB dost pu do internetu, wi c postów nie b dzie. W mi dzyczasie
polecam obejrzenie kilku filmików:
Metoda produkcji energii i humusu z odpadów drzewnych (j zyk angielski/niemiecki/)
[1]cz. 1
[2]cz. 2
Film Bill’a Mollison’a - twórc poj cia permakultura, tytuB Global gardener (j zyk angielski/hiszpaDski)
[3]cz.1
[4]cz.2
1. http://www.youtube.com/watch?v=JHRvwNJRNag
2. http://www.youtube.com/watch?v=zGCj7NA0OIs
3. http://www.dailymotion.pl/video/x903iq_permaculture-global-gardener-vost-c_webcam
4. http://www.dailymotion.pl/video/x904cx_permaculture-global-gardener-vostf_webcam
66
Anonymous (2009-12-19 22:03:04)
Bardzo fajny artykuB. Tylko wszystko zale|y od zysku ekonomicznego:)jak napisaBe[. Jednocze[nie rynek ma swoje
prawa i wszyscy nie b d pi mleka litrami( na pewno zdajesz sobie z tego spraw ). Moim zdaniem warto spojrze
jeszcze z innej strony. Warto zainteresowa si odpadami zielonymi np przy produkcji pomidorów pozostaj zielone
odpady które Batwo zbiogazowa . I teraz wykorzystuj c ide le[nego ogrodu my[l |e daBo by si zaprojektowa ukBad
maBo wymagaj cy,maj cy dobry plon |ywno[ci, oraz wysoki uzysk biogazu, nawet wraz z mi sem czy mlekiem.
Pozdrawiam Piotr
67
Etyka w projektowaniu permakulturowym (2009-12-20 23:21)
[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie etyki w projektowaniu permakulturowym. Dlaczego etyki?
Poniewa| permakultura to system projektowania oparty na podstawach etycznych.
Trzy podstawy etyczne permakultury wg Billa Mollisona:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ustanowienie limitu dla nadmiernego wzrostu konsumpcji i populacji.
Trzy podstawy etyczne zazwyczaj stosowane w projektowaniu permakulturowym:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
Dlaczego napisaBem o tym rozró|nieniu? Poniewa| Bill Mollison jest bardzo kontrowersyjn postaci i nie
wszyscy s w stanie zaakceptowa jego 3 zasad .
WytBumacz pokrótce o co chodzi w poszczególnych zasadach.
Troska o Ziemi . To troska o to by wszystkie naturalne ekosystemy istniaBy dalej, ewoluowaBy i powi kszaBy
si . Przestrzeganie tej zasady etycznej nakazuje zostawienie naturalnych ekosystemów i wykorzysty-
wanie ich tylko, gdy nie mamy innego wyj[cia, gdy zaistnieje taka konieczno[ . Przy czym wycinanie
puszczy amazoDskiej by zwi kszy (czasowo) produkcj woBowiny na hamburgery nie jest taka konieczno[ci .
ZwBaszcza, |e np. dzienna dieta przeci tnego Amerykanina jest o kilkaset kilokalorii zbyt obfita. Nierozer-
walnie z trosk o Ziemi B czy si oszcz dzanie zasobów naturalnych - gdy| w ten sposób jeste[my w stanie
zmniejszy ilo[ zanieczyszczeD a co za tym idzie nasz negatywny wpByw na Ziemi . Powinni[my równie|
oszcz dza energi i budowa nasze miasta, siedliska, domy z my[l o jak najmniejszej konsumpcji energii.
Troska o ludzi. Tak samo jak troska o swoj |on , dzieci, rodzin generalnie si opBaca w biologicznym sensie
(przekaza geny dalej itp) - raz ja pomog ci , pózniej ty pomo|esz mi. Tak samo ”opBaca si ” dba o ludzi
w sensie spoBeczeDstwa. WspóBczesnym przykBadem (miejmy nadziej , |e skutecznym) jest ruch fair trade
(sprawiedliwy handel). Opiera si on na pBaceniu robotnikom pracuj cym na np.plantacjach bananów co na-
jmniej oficjaln pensj minimaln . uwzgl dnia si równie| podstawowe zasady BHP pracowników (np. nie
zbieraj bananów w momencie gdy samolot rozpyla w powietrzu opryski). Dzieciom pracowników plantacji
zapewnia si dost p do podstawowej edukacji. W projekcie zatem powinni[my uwzgl dnia , by nie tworzy
niebezpiecznych, czy upadlaj cych miejsc pracy. Zaprojektowany przez nas system nie powinien wymaga ,
by klient potrzebowaB staBej pomocy od projektanta. Po zaBo|eniu systemu (i ewentualnej pomocy przy jego
zakBadaniu) osoba, której projektujemy powinna by w stanie w miar niezale|nie móc nim zarz dza .
68
Ustanowienie limitu dla nadmiernej konsumpcji i populacji. To chyba najbardziej kontrowersyjna zasada
etyczna. O ile pierwszy czBon jest w miar prosty i zrozumiaBy i niejako B czy si z pierwsz zasad (je[li
b dziemy zbyt du|o konsumowa , to wkrótce przekroczymy wydajno[ aktualnie zajmowanych terenów i
b dziemy musieli po[wi ci nowe obszary dziewiczych lasów w celu zaspokajania naszych potrzeb). Druga
cz [ wi |e si z tym samym problemem - je[li nawet ka|dy z ludzi b dzie miaB skromne potrzeby, ale b dzie
tych ludzi mnóstwo nast pi ten sam proces - przekroczenie wydajno[ci ekosystemów. Tak samo jak nie
da si wy|ywi 30 krów na 1 ha pastwiska, tak istniej granice w wydajno[ci dla produkcji jedzenia dla
ludzi. Niektóre obszary na Ziemi s przeludnione - niektóre nisze ekologiczne ludzi s ”przepeBnione” Np.
dost pno[ drewna opaBowego, |ywno[ci, wody do celów rolniczych (np. rzeki Tygrys, Eufrat i Jordan na
Bliskim Wschodzie)
Wszelkie gatunki organizmów s najbardziej nara|one na wymarcie, gdy ich populacja jest zbyt maBa lub
zbyt du|a. PrzykBad na zagro|enia wynikaj ce ze zbyt maBej populacji to: samiec nie jest w stanie spotka
samicy w okresie godowym, co doprowadza do braku potomstwa lub kojarzenia si osobników zbyt blisko
ze sob spokrewnionych, co doprowadza do degeneracji rasy,(jak to rasistowsko zabrzmiaBo:), wzrostu po-
datno[ci na choroby, zwi kszenia ilo[ci chorób genetycznych... Co doprowadza do dalszego zmniejszenia ilo[ci
osobników.
PrzykBad na to, |e populacja mo|e zosta zniszczona, gdy populacja jest zbyt du|a to dro|d|e w beczce
gdy wytwarza si wino. Dro|d|e w sprzyjaj cych warunkach (temperatura ilo[ cukru, wody, brak dost pu
tlenu...) dosBownie (przepraszam za sBownictwo)rozmna|aj si do zasranej [mierci (alkohol to produkt
przemiany materii dro|d|y, gdy jego st |enie przekroczy 17,5 % dro|d|e umieraj , gdy| st |enie alkoholu
jest dla nich toksyczne).
Redystrybucja nadmiaru to kolejna zasada etyczna - podziel si nadmiarem plonów, które pozostaj po
zaspokojeniu Twoich potrzeb. Zasada ta jest uniwersalna dla wi kszo[ci religii i filozofii. Cz [ systemów
etycznych idzie nawet dalej (np. chrze[cijaDstwo), dawaj nawet je[li Tobie brakuje. Do redystrybucji nadmi-
aru plonów nie trzeba paDstwa z jego podatkiem dochodowym, wystarcz dobrzy ludzie. Nie zapominajmy
równie| o dzikich zwierz tach (dokarmianie sikorek zim itp.)
Permakultura opiera si na powy|szych zasadach etycznych. CaBa reszta to po prostu mechanika, jak te
zasady etyczne wprowadzi w |ycie
Zdj cie zrobione przez Aleksandr Majd
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http:
//3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sy7K5EF-sjI/AAAAAAAAAIo/UGKNgG36280/s1600-h/Pi%C4%99kne+zdj%C4%99cie.JPG
69
Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej (2009-12-21 17:52)
[1]
Dzisiejszy post przerwie pasmo bardzo teoretycznych rozwa|aD. B dzie du|o bardzo przyziemnych informacji
- czyli o kasie:)
Zatem jak to jest z ta opBacalno[ci przy produkcji rolnej w permakulturze? Czy skoro plon gBówny jest
ni|szy ni| w uprawie konwencjonalnej, to automatycznie zysk jest mniejszy?
Niekoniecznie
Dlaczego niby ”nie koniecznie” skoro mniej mo|emy sprzeda ? Poniewa| minimalizujemy koszta. Je[li
sprytnie zaprojektujemy nasze gospodarstwo, to np odpadn nam koszty nawozów azotowych, których w
zale|no[ci od rodzaju ro[lin uprawianych zu|ywa si do okoBo 200kg na ha. Cena 1kg nawozu w przeliczeniu
na czysty azot to 1,5 - 2 zB. Rocznie na ha daje to oszcz dno[ci rz du 300-400 zB. Podobnie jest z wod .
Je[li wykopiemy [2]swale to nie b dziemy musieli wydawa pieni dzy (lub zmniejszymy zapotrzebowanie)na
nawadnianie naszych pól/sadów/lasów/pastwisk. Oprócz tego zmniejszy to erozj wodn , co dalej ograniczy
potrzeb nawo|enia.
Je[li zadbamy o wzrost poziomu materii organicznej w glebie równie| polepszy si zaspokojenie potrzeb
wodnych i od|ywienie ro[lin (mineraBy b d utrzymywane przez humus). Wysoki poziom humusu to wi ksza
odporno[ gleby na ubicie, dzi ki czemu nie musimy tak du|o ora - kolejne oszcz dno[ci, tym razem na
paliwie i amortyzacji maszyn rolniczych. Zadbanie o to by byBo bogactwo ró|nych ro[lin daj cych nektar
oraz o habitaty dla zwierz t sprawi, |e ró|ne owady, grzyby, zwierz ta b d dziaBa jako chodz ce selektywne
pestycydy. Chemiczne pestycydy nie bior si z powietrza - trzeba je kupi . To kolejna pozycja na której
mo|na zaoszcz dzi prowadz c gospodarstwo permakulturowe.
WymieniBem jak mo|na zaoszcz dzi pieni dze na pozyskiwaniu tylko jednego ”plonu”. Dodatkowy dochód
mo|na mie ze zbierania zióB, produkcji miodu, drewna, usBug turystyczne. Warte uwagi, jest to, |e osoba,
której posiadBo[ zaprojektowana jest zgodnie z zasadami permakultury mo|e ubiega si o certyfikat up-
rawy ekologicznej. Zazwyczaj taki rolnik dostaje troch wi cej pieni dzy za swoje produkty ni| rolnik nie
posiadaj cy certyfikatu. Szkoda tylko, |e to ”troch wi cej” które dostaje rolnik nie przekBada si na ”troch
dro|szy” produkt w sklepie. Zazwyczaj cena takich produktów w sklepie jest kilkadziesi t do kilkuset procent
wy|sza. Krwio|erczy kapitali[ci jedni ;)
Permakultura nawoBuje do tego by nie uprawia tylko jednego plonu - jest to rozs dne równie| ze wzgl dów
ekonomicznych. W uprawach monokulturowych Batwo o bardzo szybkie namno|enie si szkodników naszej
uprawy - w koDcu jedzenia maj pod dostatkiem. Mo|e si przydarzy nam wBa[nie taka gradacja szkod-
ników, albo pózny przymrozek. Nigdy nie wkBadaj wszystkich jajek do jednego koszyka...
Nawet je[li rok jest idealny do uprawy danej ro[liny jest to paradoksalnie niedobre. Poniewa| dla innych
producentów danego produktu ten rok równie| mógB by idealny wi c jest du|o produktu na rynku. Du|a
poda| to spadek cen, co mo|e sprawi , |e i tak nie wyjdziemy na plus. W sytuacji gdy mamy zdywersy-
70
fikowan (ró|norodn ) produkcj to i szkodniki nam tak nie grozne (jak jedno si nie uda, to inne na pewno
tak). Równie| jeste[my bardziej odporni na kl ski urodzaju.
Minusem jest to, |e b dziemy musieli posi [ dodatkow wiedz (np. o produkcji dodatkowych ro[lin). Up-
rawa monokulturowa jest w jakim[ sensie Batwiejsza. Permakultura w Polsce to ci gle wielka nowo[ .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sy_Io_TnEYI/AAAAAAAAAIw/SagrBs-0wek/s1600-h/Kooperative_kleinr%C3%
A4umige_Nischenvielfalt.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/search/label/woda
Permakultura i gleba - jak podnie[ poziom materii organicznej w glebie o kilkaset pro-
cent w ci gu kilku minut? (2009-12-22 17:15)
[1]
Dzisiejszy post dotyczy b dzie materii organicznej w glebie. Zanim jednak wyjdziesz ze strony nie czytaj c
artykuBu...
Stop!
Przeczytaj chocia| ten punkt, |eby wiedzie co tracisz i jakiej wiedzy nie posi dziesz:
Chcesz zmieni swój ”piach”, ziemi po budowie, gruz w |yzn gleb w ci gu roku - dwóch bez wytwarzania
czy kupowania ton kompostu?
Chcesz wiedzie jak mie wi ksze plony?
Chcesz móc rzadziej podlewa ?
Chcesz mie zdrowsze warzywa i owoce?
Chcesz mie mniej ro[liny bardziej odporne na na ataki chorób i szkodników?
Chcesz zaoszcz dzi pieni dze na wywozie [mieci i roboty na grabieniu li[ci?
chcesz ulepszy swoj gleb bez kopania caBej dziaBki i bol cych pleców?
Je[li nie interesuje Ci ta wiedza, to nie czytaj dalej - stracisz tylko czas, bo post ten b dzie odpowiedzi na
ww pytania.
Nie zamierzam pisa artykuBu na temat gleboznawstwa, bo (po reakcjach rodziny wiem, |e tylko mnie ten
temat interesuje;)
ChciaBbym przedstawi kilka informacji nt. poziomu materii organicznej w glebie oraz roli materii organicznej
(w glebie:)
71
Zatem dlaczego pisa o glebie na blogu o permakulturze? Bo grunt to zdrowie:) i to caBkiem dosBownie.
Zdrowa gleba daje zdrowe plony.
Materia organiczna w glebie to : bakterie, grzyby, ro[lin, zwierz ta, wirusy... SBowem wszystkie mo|liwe grupy
organizmów zamieszkuj ce gleb . Materia organiczna to równie| wszystkie ww. skBadniki w ró|nych stadiach
rozkBadu. Niektóre z tych skBadników s ”troch martwe” inne s ju| tak martwe, |e nawet naukowcy nie s
w stanie doj[ co to jest a raczej byBo. Inna nazwa na te dobrze rozBo|one cz [ci to humus lub próchnica
glebowa. Wszystkie te skBadniki - zarówno |ywe jak i martwe s bardzo potrzebne w glebie. Gleba ich
pozbawiona jest gleba upo[ledzon . Taka gleba (o ile stan ten b dzie si utrzymywaB) b dzie z czasem si
degenerowa . W zale|no[ci od punktu wyj[cia i tego jak b dziemy t gleb traktowa mo|e to trwa setki
lat, dziesi tki, a nawet rok ( i mniej).
Jakie funkcje peBni materia organiczna w glebie?
-próchnica utrzymuje wilgo w glebie - bardzo wa|ne na lekkich, piaszczystych glebach
-zapobiega wymywaniu skBadników mineralnych z gleby - bardzo wa|ne na lekkich, piaszczystych glebach
-chroni przed erozj wodn
-stanowi ”bank” skBadników od|ywczych dla ro[lin
-poprawia drena| gleby np. d|d|ownice - bardzo wa|ne na ci |kich, gliniastych glebach.
-niszczy patogeny ro[lin i zwierz t
ChciaBbym zaznaczy , |e jaki[ poziom materii organicznej w glebie wyst puje zawsze, kwestia w tym by byB
on mo|liwie jak najwy|szy (okoBo 3-5 % w warunkach polskich jest osi galne)
Od czego zale|y poziom materii organicznej w glebie?
-temperatury gleby i otoczenia ( im cieplej tym szybciej si rozkBada)
-wilgotno[ci (im wilgotniej, ale do pewnego poziomu tym szybciej jest rozkBadana)
-ilo[ci resztek ro[lin/zwierz t/kompostu corocznie dostarczanych do gleby - im wi cej tym szybciej si aku-
muluje (prosz pomy[le o li[ciach spadaj cych z drzew co roku w lesie)
-od zabiegów agrotechnicznych (jak uprawiamy ziemi , czy j orzemy, przekopujemy itp) im bardziej przekop-
ujemy, orzemy tym szybciej materia organiczna si rozkBada.
O ile na 2 pierwsze czynniki nie mamy du|ego wpBywu (ewentualnie mo|emy podlewa ), to na dwa nast pne
mamy bardzo du|y. Najbardziej istotne jest jednak ten ostatni czynnik. Mo|emy dodawa kompost tonami,
ale je[li b dziemy du|o ora , przekopywa gleb lub zostawia gleb bez okrycia to i tak akumulacja
(zwi kszenie) poziomu materii organicznej b dzie powolne, lub nawet ujemne.
Jak zatem zwi kszy poziom materii organicznej w glebie? Nale|y doda du| ilo[ nierozBo|onej materii
organicznej na wierzch gleby i nie ora czy przekopywa gleby.
Jak mo|na zwi kszy w ci gu kilku minut poziom materii organicznej o kilkaset procent?
UkBadamy kostki sBomy (tak, takie baloty o rozmiarach kilkadziesi t cm na kilkadziesi t cm na kilkadziesi t
cm). Na nie kBadziemy okoBo 3 cm wierzchniej warstwy gleby. Na to jeszcze kilka cm warstw luznej sBomy
(|eby zabezpieczy gleb przed wysuszaniem i erozj wodn ) Konstrukcja jest gotowa do sadzenia (wyj tkowo
dobrze udaj si ziemniaki i motylkowe). To wszystko?
Tak, w ten sposób zwi kszyli[my poziom materii organicznej w glebie (dodali[my przecie| materi organ-
iczn ). W ci gu kilku/kilkunastu miesi cy sBoma b dzie si rozkBada , co sprawi, |e zostaniemy z na-
jczarniejsz , |yzn gleb .
A co z nawo|eniem, czy sBoma nie zwi |e caBego azotu? Ten problem mo|na ola ciepBym moczem
(dosBownie;). W moczu zawarty jest azot i inne dobrodziejstwa potrzebne naszym kartofelkom:)
Zamiast sBomy mo|na u|y równie| np. li[ci.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci wikipedii
Ten post jest wynikiem gBosowania czytelników w ankiecie.
A Ty co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzEBnXv8ooI/AAAAAAAAAI4/f_wh928tiwk/s1600-h/Soil_profile.jpg
72
Anonymous (2009-12-23 15:12:15)
Fajny post :) Z t sBom nawet niewiedziaBem |e tak mo|na. Pytanie czy da si w taki sposób uprawia zborze?
Ciekawi mnie to :)
Piotr
73
Keyline designe - czyli jak przyspieszy procesy glebotwórcze kilkaset razy i sprawi , |e
nasze gospodarstwo b dzie suszoodporne (2009-12-23 20:45)
[1]
Proces glebotwórczy to wytwarzanie gleby. Dzieje si to dzi ki wietrzeniu (erozji) skaBy macierzystej, potem
ró|norodne organizmy(grzyby, ro[liny, bakterie, zwierz ta) w procesie sukcesji ekologicznej zmieniaj t luzn
skaB , w t tni cy |yciem twór, jakim jest gleba. Wi cej na temat sukcesji ekologicznej mo|esz poczyta [2]tu-
taj (tak gdzie[ w poBowie tekstu)
WedBug potocznej wiedzy 1 cm gleby tworzy si kilkaset do tysi ca lat. Jest to prawda, w naturalnych
warunkach.
W naturalnym lesie wytwarzane jest okoBo 0,2t/ha/rok.
Tak, 200 kilogramów na hektar na rok. W traceniu gleby poprzez ró|nego rodzaju erozje, utlenianie ma-
terii organicznej itp. czBowiek osi gn B trzeba przyzna zadziwiaj c biegBo[ . Wiele osób sByszaBo o tym
w kontek[cie krytyki socjalizmu, |e ZSRR zdegradowaBo jedne z naj|yzniejszych gleb [wiata - ukraiDskie
czarnoziemy. Trzeba przyzna , |e USA nie pozostawaBo im dBu|ne i doprowadziBo do podobnego stanu de-
graduj c swoje |yzne niegdy[ gleby preriowe. Stosowane przez wiele lat praktyki rolnicze doprowadzaBy do
tego, |e w ci gu roku tracono na ha do 40 ton gleby. Polepszenie techniki rolnej sprawiBo, |e dzisiaj przeci tnie
traci si ”tylko” 5 ton na ha. Sytuacja zmieniBa si zatem z katastrofalnej w tragiczn .
Jak Batwo wida nie jest to sytuacja, która mo|e trwa w nieskoDczono[ .
W skrajnych przypadkach dziaBalno[ czBowieka jest w stanie doprowadzi do utraty 1000 ton gleby w ci gu
kilku tygodni (lawiny bBotne, które powstaj po wyci ciu lasów w poBudniowej Azji). Zatem w ci gu
roku jeste[my w stanie straci gleb wytwarzan przez 5000 tysi cy lat. Taka sytuacja nie mo|e trwa
w nieskoDczono[ .
Czy mo|emy zatem co[ zaradzi w tej sprawie? Czy mo|emy odwróci czy chocia| zatrzyma te niekorzystne
trendy?
Tak!
W pierwszej poBowie ubiegBego wieku pewien australijski in|ynier górnictwa Percival Alfred Yeomans straciB
w po|arze buszu brata (przed po|arem buszu nie da si uciec - rozprzestrzenia si z pr dko[ci nawet ponad
74
200 km na godzin ). To tragiczne wydarzenie skBoniBo go do stworzenia systemu, który rozwi |e najbardziej
dotkliwe problemy Australii, czyli po|ary b d ce konsekwencj suszy. Z czasem pojawiBo si rozwi zanie
- Keyline design ( termin nieprzetBumaczalny na j zyk polski; oznaczaj cy co[ w rodzaju ”projektowania
przepBywu”)
Czym zatem jest Keyline design stworzony przez P. A. Yeomans’a ?
To sposób projektowania krajobrazu (rolnego, le[nego), który wykorzystuj c topografi terenu d |y do
maksymalizacji wykorzystania wody. W tym celu wykorzystuje si wysoko poBo|one(w danym terenie) tamy,
specyficzny sposób przygotowania gleby (o tym za chwile), odpowiedni wypas zwierz t, kanaBy irygacyjne.
Dzi ki odpowiedniemu projektowi 2 osoby s w stanie w ci gu kilku godzin nawodni 280ha, bez u|ycia
pomp.
Jak przyspieszy wytwarzanie gleby kilkaset razy?
P. A. Yeomans zauwa|yB, |e przy odpowiednim sposobie gospodarowania ziemi da si wytworzy kilka cm
gleby w ci gu 1-3 lat.
Jak to zrobi ?
Ziemia powinna by pastwiskiem, ruD pastwiska powinna zawiera ro[liny gB boko korzeni ce si , najlepiej
o bardzo ekspansywnym systemie korzeniowym.
Gdy wzrost wegetatywny ro[lin jest maksymalny (fachowo w momencie strzelania ro[lin w kBos) stosuje si
specjalny pBug(z ang. Yeomans Keyline Plow), to taki ulepszony kultywator(z ang. chisel plow). ”Ork ”
przeprowadza si dokBadnie w poprzek stoku. Dzi ki temu ka|da woda która spadnie na dany teren wsi knie
w gleb a nie spBynie po powierzchni. Jednak najwa|niejszym dziaBaniem tego kultywatora jest podci cie ko-
rzeni oraz napowietrzenie gleby. Kultywator w przeciwieDstwie do zwykBego pBuga nie powoduje odwrócenia
warstw gleby ”do góry nogami”.
Dodatkowym dziaBaniem, które trzeba przeprowadzi jest intensywny wypas zwierz t w tym czasie. Przy-
gryzienie ro[lin, nawóz z odchodów zwierz t, powoduj gwaBtowny wzrost ro[lin, podci cie korzeni sprawia, |e
do gleby dostaje si si (bez jej odwracania) umo|liwia zachodzenie procesu rozkBadu materii organicznej oraz
mo|liwo[ gB bszej penetracji korzeni gwaBtownie rosn cych ro[lin. Ro[liny b d mogBy szybko ukorzeni si
do poprzedniego poziomu (w koDcu wcze[niej rosn ce tam korzenie rozkBadaj si ). Dodatkowo kultywator
uBatwi wzrost korzeni na wi ksz gB boko[ ni| poprzednio.
Po spasaniu ro[linno[ci przez zwierz ta daje si troch czasu by ro[liny odzyskaBy siBy, po czym prowadzi
si normaln gospodark pastwiskow . Po kilku miesi cach zabieg powtarza si , z t ró|nic , |e tym razem
kultywatorem pracuje si gB biej.
Efektem tej dziaBalno[ci jest wytworzenie bardzo |yznej gleby w przeci gu zaledwie kilku sezonów.
Yeomans napisaB 4 ksi |ki (3 z nich dost pne w wersji online pod linkami w nazwie ksi |ki) Niestety nie
zostaBy przetBumaczone na j.polski :
[3]The Keyline Plan,
[4]The Challenge of Landscape,
Water For Every Farm,
[5]The City Forest.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzJzo67nTUI/AAAAAAAAAJA/_trA5Y5Ni1E/s1600-h/-Keyline_irrigation_
channel_at_Orana.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010125yeomans/010125toc.html
4. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010126yeomansII/010126toc.html
5. http://www.soilandhealth.org/01aglibrary/010127yeomansIII/010127toc.html
75
Anonymous (2009-12-23 21:32:32)
Przyznam si |e jest to dla mnie szokuj ce. S mo|e jakie[ filmy dost pne w internecie o tym. Najlepiej z napisami o
ile s :)
Piotr
76
Jak kultura mo|e wpByn na ograniczenie plonów. (2009-12-24 23:54)
[1]
Niektórzy ludzie uwa|aj to za rarytas, a Ty?
Dzisiejszy wpis jest konsekwencj [wi tecznej rozmowy z moj narzeczon ...
Kilka tygodni temu na jednym z forów internetowych zamie[ciBem wpis o wegetarianizmie. Wklej tutaj
nieco poprawiony fragment tego wpisu:
”Oczywi[cie we wspóBczesnym modelu rolnictwa jedzenie mi sa jest ”niewydajne”. ZwBaszcza je[li karmi si
krowy zbo|em a nie traw . Pod tym wzgl dem wegetarianie s po|yteczni. Je[li wi cej ludzi jadBoby mi so,
to popyt na zbo|e (i soje) byBby wi kszy, wi c nasze smaczne mi cho byBoby dro|sze:)
Wegetarianizm(je[li miaBby mie pobudki etyczne) i miaBby by zastosowany do caBo[ci populacji jest...bardzo
niewydajnym systemem lub hipokryzj .
Wegetarianie jedz mleko - krowa musi si mniej wi cej raz do roku ocieli , |eby dawaBa mleko. Mniej wi cej
poBowa jej dzieci to byczki. Jak wiadomo byk mleka nie daje:)
Do utrzymania krowy potrzeba okoBo 1 ha pastwiska (zakBadamy, |e chcemy dba o zwierz ta i nie karmi je
nienaturalnym pokarmem jakim dla krowy jest zbo|e).
Po 11 latach mamy 6 krów(jedna matka+5dzieci - jaBówek) i 5 byków. Do których utrzymania potrzebujemy
11 ha pastwiska. To wszystko po to by doi 1 krow ! Jak Batwo zauwa|y nie jest to system zrównowa|ony.
Podobnie jest z kurczakami a raczej jajami (z tym, |e mBode kogutki s od razu zabijane - nie opBaca si
kurczaków odmian ”jajecznych” tuczy .)
Bill Mollison - twórca poj cia permakultura projektowaB raz system permakulturowy wyznawcom Hare
Kryszna. Oni s wegetarianami pij cymi mleko. Chcieli hodowa swoje krowy do produkcji mleka, ale
nie mog je[ ich mi sa. Mollison powiedziaB, to sprzedajcie krowy do rzezni - wtedy ich nie zabijecie i
jeszcze na tym zarobicie.
Nie, nie mo|na czerpa korzy[ci z cierpienia zwierz t, a tym bardziej z ich zabijania. PowiedziaB, |e w takim
razie nie mo|e im pomóc, bo z tej sytuacji nie ma rozs dnego rozwi zania, bo (tutaj przedstawiB te obliczenia
o krowach, które napisaBem powy|ej)
Krysznowcy jednak znalezli rozwi zanie. Nie byBo ono rozs dne, ale rozwi zanie znalezli:
Wieczorem, ”zb dne” byczki i krowy wypuszczali poza ogrodzenie. Tam po prostu znikaBy. Tylko krew i ko[ci
zostawaBy zawsze. Gdy wie si , |e akcja toczy si w Indiach, a osada o której mowa znajdowaBa si na terenie
gdzie wyst puj tygrysy chyba nikt nie ma w tpliwo[ci, co dziaBo si z tymi niechcianymi zwierz tami.
Los je spotkaB dokBadnie ten sam je[li skoDczyByby jako kotlet czy tatar:) na ludzkim talerzu. Przy okazji
wiele gBodnych ludzi (w Indiach ludzie nadal umieraj z gBodu) mogBoby si naje[ .
Podsumowuj c wegetarianie i mi so|ercy s sobie potrzebni i wspieraj si nawzajem:) DokBadnie jak w
naturalnych, zdrowych ekosystemach:)”
Czy zatem uprzedzenia sprawiaj ce, |e plony z ha s mniejsze ni| potencjalnie mo|liwe dotycz tylko
77
”nierozs dnych” wyznawców Hare Kryszna?
Nie.
To dotyczy równie| nas ”normalnych” Polaków. Ogromna wi kszo[ Polaków maj cych dost p do ogrodów,
pól, lasów, dziaBek, stawów nie wykorzystuje z powodów kulturowych ich peBnego potencjaBu. Kto z nas
zjada psy, konie, [limaki, czy |aby?
Wszystkie ww stworzenia s przez niektóre nacje zjadane, niektóre s nawet uznawane za przysmak (raz w
Grecji widziaBem tack póB kilogramow winniczków w cenie 8 albo 20 euro). Nie wykorzystanie poszczególny
plonów mo|e nawet sprawi , |e spadnie wydajno[ innych plonów. Prosz w tym momencie pomy[le o [li-
makach w grz dce saBaty. Przeci tny czBowiek pomy[li ”o cholera, musz co[ z nimi zrobi (czym[ opryska
lub wyzbiera r cznie), znowu czeka mnie niewdzi czna robota w ogródku”. Francuz pomy[li(tak, u|ywam
stereotypu:): ” [wietnie b dzie dzi[ na obiad saBatka i sma|one [limaki, musz lecie po jakie[ dobre wino z
tej okazji”.
Nie wykorzystuj c niektórych plonów sprawiamy, |e kilka [2]nisz ekologicznych jest nie zapeBnionych, co jest
przyczyn dodatkowej, nieproduktywnej pracy (np. ochrona warzywniaka przed [limakami).
W telewizji swego czasu sByszaBem o bezdomnym czBowieku, który zabijaB psy i je zjadaB. Ludzie z jakiej[ orga-
nizacji chroni cej prawa zwierz t zgBosili na policj informacje o popeBnieniu przest pstwa czy wykroczenia.
Pan ten zostaB skazany (kara chyba w zawiasach). Jako[ nie jestem w stanie pot pi tego czBowieka, a Ty?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz, mo|e te| znasz te| jaki[ dobry przepis na [limaki? ZjadBby[ psa, konia, |ab , [wierszcza?
Je[li nie, to dlaczego?
{ycz wszystkim smacznego karpia:) wesoBych [wiat Bo|ego Narodzenia sp dzonych w rodzinnym gronie i
szcz [liwego nowego roku.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzPx33TqF0I/AAAAAAAAAJI/Cc3260b8koo/s1600-h/SteamyKitchenEscargot.
jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
79
Permakultura i le[ne ogrody cz.3 (2009-12-25 21:20)
Jako, |e w sondzie prowadzi temat le[nych ogrodów (to Wy, moi czytelniczy wpBywacie na tematyk postów)
postanowiBem szybciej ni| zamierzaBem napisa wpis co lesnych ogrodach cz. 3.
Przechodz c do konkretów, serwuj kolejn dawk informacji dotycz cych le[nych ogrodów.
Poprzednie wpisy mo|esz przeczyta pod tymi linkami:
[1]cz.1
[2]cz.2
Oto kolejne czynniki, na które powinni[my zwróci uwag , przy projektowaniu le[nego ogrodu.
GB boko[ ukorzeniania si ro[lin. Powinni[my B czy ro[liny o ró|nym systemie korzeniowym. np. pBytkim,
[rednio gB bokim i gB bokim systemie korzeniowym. Pozwoli to unikn lub zminimalizowa konkurencj
mi dzy ro[linami. Wynika to z tego, |e ró|ne ro[liny maj wi kszo[ korzeni na ró|nej gB boko[ci, dzi ki
czemu ro[liny ”nie wchodz sobie w parad ”. Przy dobrym projekcie, ro[liny nie tylko sobie nie przeszkadzaj ,
ale siebie nawzajem wspieraj . Dzieje si tak zwBaszcza przy wspóBpracy ro[lin o gB bokim systemie ko-
rzeniowym z ro[linami o pBytkim systemie. Ro[liny o pBytkim systemie korzeniowym chroni górna warstw
gleby przed erozj g st pl tanin korzeni. Ro[liny o gB bokim systemie korzeniowym wydobywaj wod
oraz substancje od|ywcze dla ro[lin o pBytko poBo|onych korzeniach. Na skal przemysBow wykorzystuj
t zasad ChiDczycy, którzy w swoich systemach agrole[niczych B cz upraw zbó| z drzewami. Paulownia
puszysta ( Paulownia tomentosa ) inaczej Cesarskie Drzewko Szcz [ci bywa sadzone z pszenic . Nie do[ , |e
drzewo to sBu|y za wiatrochron dla pszenicy, co zwi ksza plon pszenicy. To jeszcze paulownia puszysta ma
wi kszo[ korzeni na gB boko[ci 40-100 cm, pszenica natomiast na gB boko[ci 0-30 cm. Paulownia wychwytuje
zatem wi kszo[ nawozów sztucznych, które zostan wymyte poza zasi g korzeni pszenicy. Nie do[ , |e za-
pobiega si w ten sposób zanieczyszczeniu wód gruntowych rzek, strumieni i jezior, to jeszcze przyspiesza to
wzrost drzewa. Cz [ nawozu zostaje jednak ”zwrócona” pszenicy, gdy| paulownia jest drzewem li[ciastym
”
gubi cym li[cie na zim . Li[cie przyczyniaj si zatem do tworzenia gleby i dostarczaj glebie [cióBki oraz
dobrego ekologicznego nawozu.
Kolejna dawka porad ju| w nast pnym po[cie dotycz cym le[nych ogrodów.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-2.html
80
Anonymous (2010-03-06 19:34:30)
Pewne zaraz otrzymasz odpowiedz, |e wi kszo[ polskich ro[lin wcale polskimi nie s .
Permakultura nie jest polskim ruchem, wi c i ro[liny wymieniane przez koleg Wojtka, s jakby obce, wyci gni te z
zagranicznych schematów.
Jak dla mnie niektóre wpisy czu jakby troch , dzieci c naiwno[ci . Klimat i realia mamy troch inne ni| za granic
i nie wszystkie pomysBy b d tak fajnie funkcjonowa , jak s na blogu opisywane. To samo si tyczy wzgl dów eko-
nomicznych, sprzeda| plonów i zyski pewnie nie b d takie super jak bywaj opisywane i trzeba si z tym liczy .
Kolega Wojtek z teori to mo|e i jest ok, ale |eby jeszcze tej praktyki byBo wi cej.
Pozdrawiam autora i czytelników:)
81
Równie| pozdrawiam.
82
Wojciech Majda (2010-04-09 22:56:51)
Wszystko zale|y od celów jakie si chce osi gn . Je[li chce si zaBo|y le[ny ogród, to ju| nie trzeba sadu:) {eby mie
wi kszo[ owoców i warzyw wystarczy 500m2. Je[li chce si mie zwierz ta dobrze jest mie troch wi cej, cho z
drugiej strony zwierz ta mog je[ rzeczy, których czBowiek nie zje...
Je[li kropekkkk okre[lisz co chcesz osi gn b dzie Batwiej poda przybli|on powierzchni .
83
Jak wykorzystuj c zasady permakultury zapewni sobie emerytur lepsz ni| w ZUS’e?
(2009-12-26 09:02)
[1]
Dlatego, |e wielu z czytelników tego bloga interesuje si ekonomi i s mBodzi...
Nie mamy co liczy na emerytur z ZUS’u, IKE, OFE czy innych (nowo)tworów finansowych. Same OFE
od wrze[nia 2008 do wrze[nia 2009 straciBy kilkana[cie procent zgromadzonych na nich pieni dzy.
Chcesz dowiedzie si jak zainwestowa swoje pieni dze i mie roczn stop zwrotu z inwestycji rz du 300
% ? [2]Przeczytaj tego posta.
Czy b d chciaB Ci wrobi w jaki[ nowy, super oprocentowany fundusz inwestycyjny? Czy b d chciaB
zapisa Ci do jakiego[ OFE (które od wrze[nia 2008 do wrze[nia 2009 straciBo po kilkana[cie procent)?
Nie
B d namawiaB Ci do tego by[ zainwestowaB (tylko swój czas) i zapoznaB si z zasadami permakultury i
ogrodnictwa. Czy jeste[ uczniem, studentem, bankierem, taksówkarzem, czy jeste[ bezrobotnym( a wBa[ciwie
zwBaszcza jak jeste[ bezrobotnym). Zainwestuj swój czas, NAUCZ SI jakich[ praktycznych umiej tno[ci,
wyprodukuj chocia| cz [ swojej |ywno[ci. Za zaoszcz dzone pieni dze kupuj sobie kilka srebrnych monet
miesi cznie. Opieraj swoj emerytur na czym[ konkretnym.
B d namawiaB Ci by[ posadz jakie[ produktywne drzewo. Najlepiej orzechowe, czy kasztany jadalne, gdy|
je mo|na je[ i przechowywa caBy rok. Je[li b dziesz samowystarczalny je|eli chodzi o |ywno[ , to tak jakby
Twoja emerytura byBa wy|sza o minimum 300 zB(za |ywno[ ekologiczn , któr b dziesz spo|ywaB zapBaciBby[
w sklepie prawdopodobnie ponad 600 zB). Zaprojektuj sobie lub zle komu[ projektowanie le[nego ogrodu.
Najprawdopodobniej zajmie to kilka lat nim le[ny ogród wejdzie w szczyt produktywno[ci. Nie wymaga
on du|ych nakBadów na utrzymanie (zarówno w robociznie jaki i pieni dzach) a potencjalna korzy[ , jak
mo|esz z niego mie jest ogromna)
[3]Posadz bluszcz na póBnocne [cianie Twego domu, |eby zaoszcz dzi pieni dze na ogrzewaniu.
Dzi ki tym bardzo tanim inwestycjom (kwestia kilkudziesi ciu zB na narz dzia i nasiona) z czasem b dziesz
mógB przy nie zmienionym dochodzie zaoszcz dzi par zBotych, które b dziesz mógB dalej zainwestowa .
B d namawiaB Ci by[ rozwa|yB, by wybudowa si na wsi. Za cen 1 m2 ziemi w mie[cie mo|esz cz sto
84
kupi 1 ar, czyli 100 m2 ziemi na wsi.
Miej rodzin , dzieci zwBaszcza - one mog Ci utrzymywa na staro[ .
Stary wierszyk naszych przodków gBosi:
”Klaczka, pszczóBka, i pszenica
wywiod z dBugów szlachcica”
Oni dostrzegali, |e prawdziwe bogactwo to ziemia. Ziemia, która odpBaca si obfitymi plonami, je[li tylko
przestrzegamy jej praw.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty zabezpieczaj c si na staro[ wykorzystasz zasady permakultury ?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzXDRb_xOxI/AAAAAAAAAJQ/eDoJRyJu10A/s1600-h/Lange-MigrantMother.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/permakultura-inwestowanie.html
3. http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.html
85
-rolnictwo le[ne ( w lesie uprawiane s np. grzyby shitake, boczniaki lub ro[liny cieniolubne typu |eD-szeD)
Wynika to z kilku przyczyn:
1.Po pierwsze najcenniejsze drewno daj drzewa o strzelistym pokroju, takie o prostym pniu i maBej ilo[ci gaB zi w dol-
nej cz [ci pnia. Im dBu|sz desk mo|na wytworzy z danego pnia tym wi cej mo|na uzyska za dan obj to[ drewna.
PrzykBadowo za deska o dBugo[ci 1 m kosztuje 10 zB, 2m np 25 zB a 3 m mo|e kosztowa np 60 zB. Drzewo daj ce du|o
owoców, czy orzechów ro|ni si pokrojem - by zmaksymalizowa produkcj drzewo powinno mie rozBo|yst koron .
Drzewo daj ce du|o orzechów/owoców jest zatem dokBadnie przeciwieDstwem drzewa dobrego do produkcji drewna.
2. Koszt [ci cia i transportu drzewa mo|e czasami przekracza warto[c drewna. Do transportu 1 pnia o dBugo[ci 15m
potrzeba wynaj przecie| kierowc i ci |arówk . Do transportu 10 pni potrzeba te| kierowc i ci |arówk , zatem
koszta si rozkBadaj .
3.Drzewo po [ci ciu musi gdzie[ spa[ . W le[nym ogrodzie zazwyczaj b d to inne gatunki ro[lin, które zostan
zmia|d|one podczas powalania drzewa, co oznacza du|e straty. W innych systemach agrole[niczych mo|na tak za-
planowa , |e w momencie gdy drzewo b dzie [cinane inne plony nie b d uszkodzone (np. pszenica skoszona z
mi dzyrz dów albo zwierz ta wyjedz darD z pastwiska)
4. Firmy kupuj ce drewno mog nie chcie przyjecha by [ci 1 drzewo z powodów patrz punkt 2. Rzadko zdarza si
w warunkach przydomowego ogrodu, |eby mie kilkana[cie sztuk drzew w podobnym wieku i tego samego gatunku.
5.Cz sto równie| mog nie chcie kupowa drewna z ”ogrodu” z powodu obawy, |e nie s w nim umieszczone elementy
typu gwozdzie (które mog uszkodzi piBy oraz zani|y warto[ drewna.
Drzew, które daj plon drewna po 5 latach w klimacie umiarkowanym nie znam. W tak krótkiej skali czasu lepsza
byBaby jaka[ plantacja zióB albo je|eli chodzi o biomas , to mo|e miskantus olbrzymi albo prawo[laz pensylwaDski?
Istnieje mo|liwo[ zainwestowania w plantacje eukaliptusa w Brazylii. Drzewo to ro[nie okoBo 5 lat, jednak z powodów
etycznych nie polecam tego.
U nas po okoBo 10 latach pod topór mo|e i[ Paulowni puszysta. Minusem tego drzewa, jest to, |e w Polsce rynek
(popyt)na to drzewo nie jest jeszcze dobrze rozwini ty (a wBa[ciwie to w ogóle).
Co do znalezienia ch tnych na drewno, to o jakie[ konkretne chodzi?
86
Permakultura i naturalne nawozy cz.4 (2009-12-27 20:20)
[1]
Na zdj ciu wulkan - niszczycielska ale i |yciodajna zarazem siBa.
Po przeczytaniu tego postu b dziesz wiedziaB, dlaczego ludzie osiedlaj si wokóB wulkanów, cz sto b d c o
tym [wiadomym.
Wcze[niejsze posty na temat naturalnych nawozów mo|esz przeczyta pod tymi linkami:
[2]cz.1
[3]cz.2
[4]cz.3
Dzisiaj chciaBbym skupi si na bardzo rzadko w Polsce wykorzystywanym nawozie jakim jest m czka bazal-
towa.
M czka bazaltowa to nic innego jak rozdrobniony bazalt. MineraB ten to zastygBa magma,. Bazalty (bo nie
jest to jednorodna skaBa) s powszechnie stosowane jako kruszywo do budowy dróg oraz surowiec na kostki
brukowe. M czka bazaltowa to ”odpad” powstaBy podczas produkcji ww. produktów.
Ludzie od wieków osiedlali si w miejscach gdzie wybuchaBy wulkany. Zazwyczaj nie b d c tego [wiadomym,
jednak cz sto zdawali sobie z tego spraw . Czy zatem staro|ytni byli idiotami, którzy lekcewa|yli zagro|enie?
Nie, przyczyn takiej kolei rzeczy s wBa[nie skaBy magmowe (bazalt to taka wBa[nie skaBa). SkaBy te s bardzo
bogate w mikroelementy (|elazo, selen, cynk...) gleby pochodzenia wulkanicznego s zatem bardzo |yzne
- to wBa[nie bogate plony |ywno[ci sprawiaBy, |e ludzie tak cz sto obierali sobie za miejsce osiedlenia tak
ryzykowne lokacje. Bazalt zawiera prawie wszystkie pierwiastki dost pne naturalnie na ziemi( oczywi[cie
wi kszo[ w niezwykle maBym st |eniu) zatem gleba z niego wytworzona jest idealna dla wi kszo[ci ro[lin.
Istniej mo|liwo[ reminalizacji ”zm czonych” wieloletnim nawo|eniem nawozami sztucznymi gleb. Taka
dawka mineraBów mo|e pomóc zwBaszcza glebom na których przez wiele lat uprawiano jeden rodzaj ro[lin.
Wtedy ro[liny pobieraj jeden ”zestaw” mikro i makroelementów co doprowadza do spadku produktywno[ci
gleby.
Jak dawkowa m czk bazaltow ? Jeszcze nie ustalono jednoznacznego dawkowania. Sugerowana dawka
wynosi od 100kg - 1t na ha/rok. Sk d ta rozpi to[ ? Wynika to z tego, |e w przeciwieDstwie do nawozów
sztucznych m czki bazaltowej nie mo|na przedawkowa . Je[li u|yjemy jej wi cej po prostu pozostanie ona
w glebie i rozBo|y si , gdy... b dzie ro[linom potrzebna. Na zachodzie przed zaBo|eniem np. sadów ekolog-
icznych rozprowadza si m czk bazaltow w ilo[ci 10t/ha. Zapewni to zapas mikroelementów dla danego
sadu prawdopodobnie na okres caBego |ycia(albo i wi cej) wBa[ciciela danego obszaru.
M czka bazaltowa dostarcza glebie mikroelementów, zatem ro[liny na niej rosn ce s w nie bogatsze. WpBywa
to dodatnio na odporno[ ro[lin na szkodniki oraz choroby. Jako, |e ro[liny s bogate w mikroelementy
poprawia to zdrowie jedz cych je zwierz t i ludzi.
M czka bazaltowa przydatna b dzie na ka|dej glebie, jednak najbardziej przydatna b dzie na glebach pi-
87
aszczystych, gdy| s one zazwyczaj ubogie w skBadniki od|ywcze. Co szczególnie istotne m czka bazaltowa
nie jest wymywana z gleby przez opady deszczu (jak jest w przypadku nawozów sztucznych), wi c nie mo|e
zanieczy[ci wód gruntowych. Stanowi zatem w glebach piaszczystych stabilny i trwaBy rezerwuar mikroele-
mentów, tak wa|nych by mie zdrowe produkty |ywno[ciowe.
T m czk skaln mo|na wykorzysta równie| jako dodatek do kompostu, obornika czy gnojowicy. Ograniczy
si wtedy straty azotu (nawet do 27 %), poprzez wi zanie amoniaku.
Kolejnym zastosowaniem m czki bazaltowej s jej potencjalnie owadobójcze wBa[ciwo[ci. Rozpylenie jej
na zaatakowany jakimi[ szkodnikami obszar zabija je. Dzieje si tak gdy wykorzystamy m czk o bardzo
malej frakcji (drobno zmielon ). Dlaczego tak si dzieje? Poniewa| pyB zatyka owadom przetchlinki co
sprawia, |e si dusz . Owady nie maj pBuc, wymiana gazowa zachodzi poprzez przetchlinki, czyli otwory na
caBej powierzchni ciaBa owadów, które prowadz do pBucotchawek lub tchawek. Gdy te otwory(przetchlinki)
zostan zablokowane pyBem z m czki skalnej owad dusi si . M czki skalne (w tym bazaltowe) rozpylone w
okresie |erowania owadów zabij wszystkie stawonogi (czyli np. owady i paj ki) w tym po|yteczne zna-
jduj ce si w zasi gu pylenia (czyli nad ziemi ). Je[li chcemy zastosowa m czk skaln bez szkody dla
owadów musimy rozprowadzi j w okresie gdy nie ma owadów (np pózn jesieni , zim , wczesn wiosn ),
u|y m czki bazaltowej o du|ej frakcji (bez pyBów) lub poB czy m czk bazaltow z wod , dzi ki czemu
nie b dzie si pyli . M czka skalna nie posiada okresu karencji, czyli nie nale|y si ba , |e produkt ni
opylony b dzie szkodliwy dla naszego zdrowia. Wynika z tego jednak fakt, |e po opadni ciu pyBu [rodek ten
przestaje równie| dziaBa na owady... Ro[liny nale|y opBuka , co wydaje si naturalne - jaka to przyjemno[
je[ zakurzon saBat ?
M czka bazaltowa stanowi dobry [rodek na stonk ziemniaczan
M czka bazaltowa jest zatem nieselektywnym, totalnym, nietoksycznym insektycydem z zerowym okresem
karencji.
Teraz troch o kosztach... M czk bazaltow mo|na kupi ju| za 22 zB za ton . To cena za niesortowan
wieko[ ziaren (tzn. dostaniemy m czk skaln w której mog by cz stki wielko[ci dziesi tych cz [ci mm
jak i 3 cm). Do naszych celów zupeBnie to nie przeszkadza. Warto wiedzie jednak, |e im wi ksze cz stki
tym wolniejszy jest ich rozkBad i co za tym idzie wolniejsze dziaBanie (ale te| na dBu|ej wystarcza). Taka
mieszanka o nieregularnej wielko[ci jest do celów rolniczych idealna, gdy| cz [ rozBo|y si szybko, a cze[
zostanie na pózniej.
Podana wy|ej cena to cena w kopalnaich bazaltu czy miejscach gdzie si go przetwarza. Do nich nale|y
doda jeszcze koszt transportu do naszego miejsca.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzfQNLKXEhI/AAAAAAAAAJg/UAay5YcukPA/s1600-h/MountRedoubtEruption.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-nawozenie-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz3.html
88
nia o swoim lesie. Zyskuje za to niew tpliw przyjemno[ bycia wykonawc poleceD pana le[niczego.
Na du| skal import sBomy jest bardzo nieopBacalny - koszt to pewnie z 6ty[ zB na ha. Stosowanie sBomy do wyt-
worzenia materii organicznej to bardzo dobra i skuteczna technika jednak jest to technika na skal ogrodu. SBom na
du| skal mo|na wykorzysta co najwy|ej jako [cióBk wokóB mBodych drzewek. Stosowanie sBomy w konsekwencji
przyczyni si do stworzenia humusu.
Pod punktem humus zrozumiaBem import tej substancji do gospodarstwa? Je[li tak, to równie| koszty b d kosmiczne
i niewspóBmierne do potencjalnych plonów.
Zastosowanie m czki bazaltowej to dobry pomysB. Standardowa dawka na ha to 1 tona. Koszt zakupu 1 tony zaczyna
si od 22 zB. Jest to cena w kopalni bazaltu albo miejscach gdzie bazalt sBu|y jako surowiec do produkcji kostki brukowej
itp. Do tego trzeba doliczy transport. Rozrzucenie tego przez ci gnik na 10 ha b dzie kosztowa (w zale|no[ci czy
posiada si ci gnik, czy nie..) przy wynaj ciu okoBo 500 zB (mo|na te| rozrzuci taczk , ale wtedy pewnie wyjdzie, |e
pBacimy sobie z 40 gr na godzin :)
Koszt zatem wyniósBby pewnie z 1500 (liczyBem okoBo 70 zB za transport) za m czk bazaltow . Jest to zatem do[
dobre i tanie rozwi zanie. Stosowanie maczki bazaltowej to jedynie pocz tek, bo przecie| nie chcemy uzale|nia si
od ci gBego kupowania:)
Dalszym post powaniem byBoby dobór co z t ziemi robi ...
W tym miejscu mog powiedzie czego nie robi - nie ora .
Gleby piaszczyste potencjaln |yzno[ mog zawdzi cza tylko |yciu glebowemu, czyli dzi ki wspóBpracy grzybów
mikoryzowych, bakterii wi | cych azot... By móc to uczyni nale|y zwi kszy poziom materii organicznej. NajtaDszy
sposób to ten opisany w po[cie o projektowaniu Keyline.
Nast pnym problemem gleb piaszczystych jest woda, a raczej jej permanentny niedobór. Tutaj równie| pomocne
b dzie m czka bazaltowa oraz zaprojektowanie gospodarstwa w oparciu o maksymalne wykorzystanie wody deszc-
zowej. Chodzi o to by woda jak najdBu|ej zostawaBa w glebie i wykonywaBa jak najwi ksz prac .
Koszt b dzie równie| zale|aB od naszych zasobów(np. czy mamy kombajn i odpowiedni rodzaj pBuga), wiedzy, oraz
ilo[ci pracy jak jeste[my w stanie wykona .
Jako, |e najprawdopodobniej wi za si to b dzie z robotami ziemnymi (wynaj cie spychacza i koparki), szacuj koszt
na kilkana[cie ty[ zB. B dzie to wydatek jednorazowy, który powinien wystarczy na kilkadziesi t lat.
[1]
89
Z dzisiejszego wpisu dowiesz si dlaczego po tragicznym tsunami z grudnia 2004 r poprawiBa si wydajno[
produkcji rolnej w rejonie nim dotkni tym. Oprócz tego napisze dlaczego powinni[my dba o czysto[ naszych
rzek, gdy| przyczynia si to do zwi kszenia produkcji drewna w lesie.
W dniu 26 grudnia 2004 r. W Azji poBudniowej miaBo miejsce tsunami, które zabiBo okoBo 300 ty[. osób.
Ogromna fala zalaBa setki miast i tysi ce wiosek. To tragiczne wydarzenie przyczyniBo si jednak do
zwi kszenia produkcji |ywno[ci.
Dlaczego?
Niestety najpierw znowu troch informacji o glebie i geologii:)
W glebie nie wszystkie pierwiastki s wymywane w jednakowym tempie. Niektóre s bardzo trwaBe, niektóre
Batwo wymywaj si z gleby w czasie deszczu. Po tym jak si wymyj trafiaj do jezior, strumieni, rzek.
Z czasem (mowa tu o geologicznej skali czasu) wymyte pierwiastki trafiaj do mórz i oceanów. Nast puje
zubo|enie gleby...
Problem ten dotyczy zwBaszcza starych geologicznie gleb (jak np. w Australii), ale równie| gleb, które byBy
przez wiele lat orane (przyspiesza erozj , czyli wymywanie), nawo|one nawozami sztucznymi, które zawieraBy
tylko kilka pierwiastków (zazwyczaj 3 NPK, czyli N - azot, P - fosfor, K - potas). W pomidorze naukowcy
znajduj okoBo 52 pierwiastki.
Wszystkie wymyte mineraBy jak ju| wspomniaBem trafiaj z czasem do mórz i oceanów. Co wydaje si
logiczne zatem morza i oceany s bogatsze w substancje, Batwo i szybko wymywalne z gleb, ubo|sze za[ w
te, które s w glebach stabilne.
W naturalnych ekosystemach raz stracony przez ten ekosystem np. fosfor ju| do niego nie wraca (gleby
Australii s w niego szczególnie ubogie). Nowa ”dostawa” fosforu mo|e pochodzi z nast puj cych zródeB:
-wybuchy wulkanów (zapewniaj [wie|y materiaB do produkcji gleby)
-zalanie terenu wod morsk ( tsunami, lub permanentne obni|enie si terenu)
-ptaki |ywi ce si rybami i stworzeniami morskimi wydalaj odchody na ziemi (np. sBynne guano)
To dlatego wBa[nie po przej[ciu tragicznego tsunami w Azji poBudniowo wschodniej poprawiBa si produkcja
rolna (cho w tym przypadku chodziBo bardziej o mikroelementy zawarte w wodzie morskiej, ni| fosfor)
W klimacie umiarkowanym ”zwraca ” ekosystemom pierwiastki mo|e równie| Boso[, który |ywi si przez
wi kszo[ czasu w morzu i tylko na tarBo (|eby si rozmno|y ) wraca do rzeki w której si urodziB. Dziej si
gBównie poprzez drapie|niki (np. niedzwiedzie, ludzi) jak i padlino|erców (lisy, borsuki, szopy...)
W Ameryce PóBnocnej zauwa|yli, |e wokóB strumieni, które maj Bososie szybko[ wzrostu drzew jest ponad
trzykrotna. Zwierk sitkajski (Picea sitchensis) rosn cy przy takim strumieniu potrzebuje tylko 86 lat by
osi gn 50 cm grubo[ci w pier[cienicy (na wysoko[ci 130 cm). W strumieniu bez Bososi potrzebuje na to
okoBo 300 lat. Dlaczego tak si dzieje? Poniewa| Bososie, które zawieraj du|o biaBka s ulubionym daniem
niedzwiedzi. Niedzwiedzie w ci gu 45 dniowego okresu tarBa Bososi zabijaj okoBo 700 Bososi. Z tych Bososi
zjadaj tylko ”lepsze k ski”, co stanowi okoBo 50 % wagi Bososia. Przeci tnie jedne pozostawione przez
niedzwiedzia resztki
wa| okoBo 2,2 kg. To wszystko przekBada si na konkretne ilo[ci azotu, fosforu, wapnia... Dodatkowo ikra
Bososi stanowi pokarm wielu gatunków zwierz t.
Jakie wnioski pByn z tego? Miejmy czyste rzeki - b dziemy mie darmowy nawóz, lepsz |ywno[ .
Drugi wniosek pByn cy z tego posta to fakt, |e woda morska mo|e stanowi nawóz. To jest jednak temat na
kolejny post...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SzmiiUkifrI/AAAAAAAAAJo/nt_Y4fL0ExU/s1600-h/Morze.jpg
90
Wojciech Majda (2009-12-30 17:25:36)
Doczekanie Twoje;)
Pozdrawiam
Permakultura i naturalne nawozy cz.5 Jak wykorzysta sól morsk jako nawóz?
(2009-12-30 13:28)
W [1]poprzednim wpisie byBa mowa min. o tym, |e po przej[ciu tsunami w 2004r zalane wod morsk pola
zacz By by bardzie produktywne. Jest w nim wytBumaczone równie| dlaczego tak si dzieje.
Dzisiejszy wpis b dzie zawieraB praktyczne informacje nt tego jak mo|emy wykorzysta sól morsk w roli
nawozu.
Dr. Maynard Murray napisaB ksi |k ”Sea Energy Agriculture” w której opisuje ró|norodne do[wiadczenia
zwi zane ze stosowaniem soli morskiej oraz wody morskiej w roli nawozu. Dlaczego akurat wody morskiej?
Poniewa| zawiera ona wszystkie pierwiastki dost pne naturalnie na Ziemi. Na dodatek wi cej jest w niej pier-
wiastków, które szybciej s wymywane z gleby. Znany i powszechnie wykorzystywany przez firmy zajmuj ce
si sprzeda| suplementów diety jest fakt, |e rekiny nie choruj na nowotwory. Opakowanie zawieraj ce
kilkadziesi t gramów chrz tki rekina potrafi kosztowa kilkadziesi t zBotych i wi cej. Mniej znany jest fakt,
|e w[ród ryb i organizmów morskich nie wyst puj choroby degeneratywne (odpowiednik naszego np. artre-
tyzmu, tocznia, Alzheimera...)
Dlaczego?
Poniewa| woda morska zapewnia niezmienne, bogate w mikroelementy [rodowisko |ycia. SkBad wody
morskiej na przestrzeni milionów lat nie zmieniB si bardzo a je[li si zmieniaB, to niezwykle powoli, daj c
|yj cym w morzach i oceanach organizmom czas na przystosowanie. W ostatnich kilkudziesi ciu latach jed-
nak skBad wody morskiej (w niektórych miejscach) zostaB znacznie zmieniony poprzez ró|norodne ”dodatki”
ludzkiego pochodzenia.
Prosz porówna to do gleb u|ytkowanych rolniczo, na których rolnicy potrafi przez kilka lat z rz du up-
rawia to samo zbo|e, np. |yto. Co roku |yto pobiera z gleby okre[lone zestaw skBadników od|ywczych.
Trwanie tego sposobu u|ytkowania ziemi jest mo|liwe dzi ki herbicydom, insektycydom, fungicydom, na-
wozom sztucznym oraz oraniu. Z czasem nawet to nie wystarcza i rolnik jest zmuszony do zmiany ro[liny
uprawnej. Jak zawarto[ mikroelementów ma ma takie |yto, które ro[nie w jednym miejscu dwudziesty
rok?
Czy jedzenie takiej |ywno[ci mo|e zapewni nam zdrowie i ochroni nas przed wymienionymi wcze[niej
chorobami degeneratywnymi? Czy wystarczy Bykn tabletk z chrz stk rekina i wszystko b dzie ok? Na
te pytania ka|dy powinien odpowiedzie sobie samemu.
Pod terminem ”sól” zazwyczaj mamy na my[li chlorek sodu (NaCl) u|ywany w wi kszo[ci domów. Nazwa
handlowa to sól warzona. Jest to bardzo ”oczyszczona” sól kamienna. Sól warzona to w 99,9 % chlorek sodu.
PozostaBe 0,1 % to antyzbrylacze oraz ró|norodne ”zanieczyszczenia” (mineraBy inne ni| chlorek sodu).
Sól kamienna to w 97 % chlorek sodu reszta to równie| ”zanieczyszczenia”
Sól morska to w okoBo 90 % chlorek sodu, reszta tak samo jak w soli kamiennej z tym, |e jest tych mineraBów
wi cej.
Czy jednak sól nie jest szkodliwa dla ro[lin i zwierz t? Przecie| u ludzi wywoBuje nadci[nienie i zawaBy serca.
Czy sól nie jest toksyczna dla ro[lin?
Wszystko zale|ny od st |enia oraz rodzaju soli jaki u|yjemy. Dr. Maynard Murray przeprowadziB z sol
liczne do[wiadczenia. PodlaB ro[lin doniczkow A wod zawieraj c 10 g chlorku sodu (soli stoBowej lub
soli warzonej). Ro[lina zwi dBa. PodlaB ro[lin doniczkow B roztworem soli morskiej, który zawieraB 10g
chlorku sodu + towarzysz ce soli morskiej 10 % ”zanieczyszczeD” ro[lina zacz Ba rosn lepiej.
Inne ciekawe do[wiadczenie opisane w jego ksi |ce to uprawa hydroponiczna pomidorów. Hydroponika to up-
rawa ro[lin bez gleby. Korzenie ro[lin co jaki[ czas opryskuje si roztworem wody z nawozami. Dr. Maynard
91
Murray u|yB w cz [ci uprawy zamiast standardowego roztworu u|yB wody morskiej. Pomidory z roztworem
wody morskiej miaBy si dobrze, nie chorowaBy, byBy sBodsze, byBy bogatsze w sole mineralne. Pod wieloma
wzgl dami byBy lepsze ni| pomidory uprawiane na tradycyjne od|ywce dla pomidorów. Co ciekawe woda
morska jest uboga w potas, którego pomidory uprawiane tradycyjnie potrzebuj du|o.
Inne równie ciekawe do[wiadczenie przeprowadzono na brzoskwiniach
Drzewko nr. 1 i 3 podlano w marcu wod morsk w ilo[ci 6 l na m2 powierzchni zaj tej przez drzewka
(wliczaj c koron drzew) z drzewkiem nr 2 i 4 nie robiono nic. W maju tego samego roku wszystkie drzewka
zaka|ono grzybem wywoBuj cym k dzierzawo[ li[ci. Drzewko 2 i 4 nie wydaBo |adnych owoców nadaj cych
si do sprzeda|y z powodu powa|nego pora|enia tym chorobotwórczym grzybem. Drzewko 1 i 3 nie miaBo
|adnych objawów k dzierzawo[ci li[ci. W ci gu trzech lat trwania eksperymentu drzewa nr. 2 i 4 chorowaBy
co roku i w koDcu uschBy. Drzewa nr 1 i 3 w czasie trwania eksperymentu nie chorowaBy. Dodam, |e oprysk
grzybem nast piB tylko w pierwszym roku.
Zwierz ta karmione pasz , która byBa nawo|ona sol morsk rosn szybciej, lepiej wykorzystuj pasze, szyb-
ciej zaczynaj znosi jajka, s mniej chorowite, i s bardziej pBodne. Najprawdopodobniej efekt ten dotyczy
równie| ludzi.
Czy nie mo|emy zaoszcz dzi i pola nawozi tradycyjnie a zwierz tom i ludziom dodawa drog sól morsk
do pokarmu? Czy nie b dzie tak taniej ni| nawozi caBe hektary pól sol morsk ?
Niestety nie, gdy| ludzie i zwierz ta nie wykorzystuj mineraBów i pierwiastki je[li s one w formie nieor-
ganicznej. By byBy skuteczne musz by zwi zane z atomem w gla, czyli musz by ”wro[ni te” w |ywno[
a nie tylko dodane do niej w trakcie gotowania.
Tabelk z wykazem do[wiadczeD i rezultatami (po angielsku) mo|na zobaczy pod tym [2]linkiem
Warto wiedzie , |e zasolenie morza z którego brano wod do eksperymentu wynosi 3,5 % woda w BaBtyku
ma zasolenie 1,1 % Nale|y zatem u|y 3 razy wi cej wody ni| w eksperymencie.
Gdy kupujemy sól morsk do celów nawozowych i spo|ywczych nale|y zwróci uwag ile NaCl zawiera dana
sól morska. SpotkaBem si z sol firmy o’Sole, która zawiera 99,8 % NaCl. Gdzie s pozostaBe mineraBy, te
które sprawiaj , |e sól morska jest warta swej ceny? Nie jest to zatem warto[ciowa sól. Mam teorie, |e firmy
”oczyszczaj ” j z mineraBów innych ni| chlorek sodu by nie byBa gorzka (chlorek magnezu wyst puj cy w
soli morskiej nadaje jej charakterystyczny gorzkawy smak), by klientowi smakowaBa. Klient pBaci z 3-5zB za
kg soli morskiej (która w sumie nie ró|ni si niczym od soli warzonej kosztuj cej 50 gr za kg) my[l c, |e
kupuje zdrowy produkt. Firma sprzedaje drogo, smakuj cy klientowi produkt (na mikroelementy na pewno
te| jest nabywca, ale nie jest to klient w sklepie a firmy kosmetyczne, czy produkuj ce suplementy diety).
Tyle mojej teorii.
Je[li nie sta nas na zakup soli morskiej to lepiej do celów spo|ywczych u|ywa soli kamiennej. Sól warzona
to prawdziwa biaBa [mier :)
Na ha Dr. Maynard Murray u|ywaB do 3 ton soli morskiej! Z dobrymi rezultatami (je|eli chodzi o produk-
tywno[ ) O ile zadba si o to by erozja wodna nie zachodziBa(czy byBa minimalna) ta ilo[ wystarczy na 5
lat. Stosowanie soli morskiej, czy wody morskiej ma ekonomiczny sens tylko je[li mieszkamy blisko morza.
W innym wypadku nale|y korzysta z m czki bazaltowej (za cen 10kg soli morskiej ze sklepu mo|na kupi
1 ton m czki skalnej lub kilkadziesi t g chrz stki z rekina;)
A Ty co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-sol-ziemi.html
2. http://www.seaagri.com/DrMurraysExperimentsAppendix.pdf
92
Wojciech Majda (2009-12-30 18:19:43)
Korzystne jest tylko nawo|enie sol morsk , która zawiera NaCl w ilo[ci okoBo 90 %. W ”magicznych” wBa[ciwo[ciach
soli morskiej chodzi raczej o te pozostaBe 10 %.
W Australii problem zasolenia powstaB w wyniku u|ywania wód podziemnych do irygacji pastwisk i pól.
W wyniku gor ca woda wyparowywaBa z gleby lub ro[lin, natomiast sole rozpuszczone w tej|e wodzie pozostaBy. Prosz
wyobrazi sobie ile wody mo|e wyparowa w ci gu dnia gdy temperatura gleby dochodzi do 50 stopni i wi cej(na [wie|o
zaoranym polu pszenicy nie ma cienia) Z czasem (dziesi tki lat zBego u|ytkowania ziemi) ilo[ nagromadzonej soli byBa
taka du|a, |e dochodziBa do kilku procent (powy|ej zasolenia wody morskiej nawet!). Najpierw przestawiano si na
ro[liny toleruj ce wysokie zasolenie. Niestety w tym samym czasie dalej pompowano wod , co powodowaBo dalsze
zasolenie! Po pewnym czasie nic nie mo|e tam rosn .
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Salinity.jpg
To zdj cie przedstawia co prawda Kolorado(USA), ale daje obrazowy pogl d sytuacji. To biaBe co[,co na pierwszy
rzut oka wygl da na [nieg wcale [niegiem nie jest...
Pewn ciekawostk jest to, |e wBa[nie z powodu zasolenie wygin Ba wi kszo[ cywilizacji ”|yznego póBksi zyca”.
PowstaBo bB dne koBo, które tylko permakultura mo|e przerwa :)
Ostatnio idioci z rz du australijskiego wpadli na pomysB by wypompowywa zasolon wod z bagien usun j do
morza...
Tak samo jak ko|uch nie za bardzo przyda si mieszkaDcowi Brazylii, a b dzie bardzo cenny dla mieszkaDca Syberii,
tak samo nie ka|da technika rolna, czy sposób nawo|enia nadaje si do ka|dego klimatu. U|ywanie soli morskiej czy
wody morskiej nadaje si do terenów w których opady deszczu przekraczaj potencjalne wyparowanie. ”Nadmiar”
deszczu b dzie zapobiegaB akumulacji soli. Polska jest jeszcze?(patrz stepowienie Wielkopolski) takim krajem. Sól
morska zwi ksza te| troch pH gleby, które na terenach pustynnych czy póBpustynnych jest zazwyczaj i tak za wysokie,
wi c to dodatkowy powód by tego nie robi .
93
Pokarm nie jest czynnikiem ograniczaj cym mo|liwo[ |ycia na pustyni. Jest nim schronienie i woda. Zatem goB bie
b d same si |ywi , produkowa nam cenny nawóz. Nasza rola to zbudowanie schronienia i przychodzenie po goB bie
- same si nie ugotuj :)
Ilo[ wody dost pn dla ro[lin na pustyni mo|na zwi kszy poprzez odpowiedni [cióBk . W tym przypadku z kamieni...
W nocy temperatura na pustyni obni|a si znacznie wi c nast puje skroplenie wody. Je[li ustawi si kilka kamieni
na sobie a wBa[ciwie porobi si du|o kopczyków z du|ych (kilkana[cie cm dBugo[ci) kamieni to takie ”konstrukcje”
przyczyni si do zapewnienia kilkunastu - kilkudziesi ciu mm wody. Niby niewiele, ale na pustyni mo|e to by kilka-
dziesi t procent wody wi cej. W roku suchym mo|e by to nawet caBa woda jak dostaje dana ro[lina. Te kilkadziesi t
mm stanowi mo|ne ró|nic mi dzy przetrwaniem a [mierci oraz mi dzy przetrwaniem a wydaniem owoców jakiej[
ro[liny. PrzykBad jak zwykle szedB z natury - s owady, które caBo[ swoich potrzeb wodnych zaspokajaj poprzez
wod skroplon na ich ciaBo w nocy.
Co do podniesienia ilo[ci opadów w naturalny sposób. Da si zrobi - wystarczy posadzi las (lub drzewa). PyBek
drzew, ró|nego rodzaju wydzieliny drzew, bakterie, drobne cz [ci li[ci stanowi j dra kondensacji pary wodnej. S
skuteczniejsze (zaczynaj dziaBa w wy|szej temperaturze) ni| zwykBy pyB jaki mo|na spotka na pustyni. Drzewa
równie| wyparowuj wiele wody, czym przyczyniaj si do zwi kszania wilgotno[ci powietrza. W wielu rejonach
naukowcy dowiedli, |e np. 50 % opadów to woda, która zostaBa wyparowana z lasu rosn cego bli|ej wybrze|a. Zetnij
las i o 50 % zmniejsz si opady w gB bi l du. Zjawisko to daje si zauwa|y w Brazylii, czyli lesie deszczowy :( Ro[liny
do[wiadczaj suszy (jak nie pada przez 2 tygodnie, to tamtejsze gatunki mog odczuwa wielki stres - po prostu s
zupeBnie do tego nie przystosowane.
Nie pisaBem na blogu o pustyniach, bo my[laBem, |e ludzie wol czyta o tym jak stosowa permakultur w klimacie
Polski, a gdzie my tam jakie[ pustynie(u|ytkowane rolniczo) mamy .
[1]
Pierwszy post dotycz cy zwierz t w permakulturze mo|esz przeczyta pod [2]tym linkiem.
Z dzisiejszego postu dowiesz si jak wykorzysta [mieci by wytworzy biaBko na pasz dla zwierz t wszys-
tko|ernych. Czego mo|emy u|y ? Zepsute jedzenie (mo|e by zepsuta pasza dla zwierz t) a nawet z od-
94
chodów tych|e zwierz t czy ich martwych ciaB. Przy okazji zmniejszy si populacje much w okolicy:)
Fachowo ten skomplikowany przyrz d nazywa si : Wisz ce wiadro z czerwiam® ;)
Co potrzebujemy do jego wytworzenia i uruchomienia linii produkcyjnej? Oto skBadniki:
-Du|e wiadro( mo|e by dziurawe)
-Pr ty metalowe
-Aopat (je[li chcemy kopa dziur w ziemi goBymi r kami to nawet tego nie potrzebujemy;)
-”Wsad” czyli jakie[ zepsute jedzenie, kupa, lub padBe zwierz ta.
-W wersji haj tech (jak na zdj ciu) równie| drewno na daszek.
Sposób u|ytkowania
Je[li nasze wiadro nie jest dziurawe to robimy w nim dziury, co kilka cm, grubo[ dziury to okoBo 1,5cm. Mo|e
by wi ksze, lepiej |eby nie byBa mniejsza. Wrzucamy do wiadra ”wsad” czyli rzeczy, których nie mo|emy
da bezpo[rednio kurom albo [winiom (zepsuta pasza, zepsute jedzenie, odchody zwierz t, padBe zwierz ta)
Po jakim[ czasie (zwykle jeszcze w momencie wrzucania wsadu do wiadra;) zlec si muchy, b d zjada
nasz wsad i skBada w nim jaja - zupeBnie jak to muchy. Po kilku tygodniach (w zale|no[ci od temperatury
otoczenia i rodzaju much jakie si nam zlec do naszego ”urz dzenia”:) z wiadra b d wysypywa si czerwie.
Dlaczego?
Poniewa| poczwarki much gdy chc si zmieni w imago (posta dorosB owada) oddalaj si od zródBa
po|ywienia i szukaj zwykBej ziemi/piasku. Jak je znajduj w naszym systemie?
Po prostu opuszczaj wiadro przez jedn z dziur. Wiadro musimy umie[ci na ”stela|u” najlepiej z metalu,
gdy| w innym przypadku do naszego jedzenia dobior si lisy, szczury... Stela| musi by bardzo mocny je[li
chcemy wypasa [winie.
W tym momencie nast puje rzez niewini tek (jeszcze nie dojrzaBych much). Poniewa| na ziemi wokóB
wisz cego wiadra z czerwiam® b d si szw da kurczaki lub [winie (przez nas tam celowo umieszczone).
Zwierz ta te szybko naucza si , |e wokóB wiadra s smaczne, tBu[ciutkie czerwie, wi c b d cz sto patrolowa
ten teren uniemo|liwiaj c jakiej[ poczwarce przeistoczy si w form dorosB .
W ten sposób ograniczona zostanie lokalna populacja much - poniewa| du|a cze[ much z okolicy skBada
b dzie jaja w naszym wiadrze, a przytBaczaj ca wi kszo[ tych jaj nie zmieni si w formy dorosBe - zmieni
si w jajka naszych kur lub smaczne, zdrowe mi sko.
Teraz kilka sBów o higienie.. Tak, system jest troch [mierdz cy, ale równie [mierdz ce s [mieci organiczne
w [mietniku w ciepBy, letni dzieD:) Zapobiegamy równie| wytworzeniu metanu (to silny gaz cieplarniany) na
wypisku [mieci.
Je[li jako wkBad u|yjemy padBych [wiD lub [wiDskich odchodów nie nale|y tymi czerwiami karmi [wiD.
Podobnie gdy zródBem pokarmu b d padBe kurczaki lub kurze odchody nie nale|y karmi tymi czerwiami
kur. Po pierwsze istnieje ryzyko przenoszenia chorób, po drugie zwierz ta b d czu zapach odchodów,
choroby lub [mierci ”swoich” pobratymców, wi c nie b d ich zjada by zminimalizowa ryzyko chorób. To
sprawi, |e wszystkie muchy by si wyl gBy w ziemi i mieliby[my prawdziw plag , cenny surowiec by si
zmarnowaB zatem.
Istniej równie| sposoby by wykorzysta owady do produkcji |ywno[ci z g... na du|o wi ksz skal . Mo|na
w ten sposób zminimalizowa szkodliwy wpByw przemysBowych ferm kurzych, czy [wiDskich. Zastanawiam
si jednak czy doradzanie takim trucicielom i sprawianie, |e staj si bardziej produktywni i ekonomicznie
opBacalni jest z zgodne z etyk permakulturow . Co o tym s dzisz?
Zdj cie ze strony http://www.sustainablechicken.com/
A Ty co o tym my[lisz? ChciaBby[ wybudowa taki system na swojej dziaBce?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Szx1hsC9JeI/AAAAAAAAAKI/hSUvyxIQC3I/s1600-h/suspend-maggot-bucket.
jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
95
96
Chapter 2
2010
2.1 January
Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury? (2010-01-01 14:39)
[1]
Zdj cie przedstawia ”idealne” usytuowanie poszczególnych elementów na stoku wg zasad permakultury.
Na jednym ze [2]swoich blogów Krzysztof Lis opisaB, jak jego szwagier - rolnik skrytykowaB zakup pewnej
dziaBki. Oto cytat:
”Generalnie gdy szwagier pierwszy raz usByszaB o dziaBce (|e ponad 8 ha za ok. 200 000), stwierdziB, |e warto
j kupi . Dzi[, gdy dowiedziaB si , |e ziemi nadaj cej si do Batwej uprawy jest tam niewielka cz [ (o ile
dobrze kojarz , ok. 2-3 ha), stwierdziB, |e ma to mniejszy sens. Faktycznie, caBa reszta dziaBki nie zarobi na
siebie w klasyczny sposób, trzeba byBoby wymy[li co[ zupeBnie innego.”
Domy[lam si ,(po zdj ciach z innych postów na tamtym blogu), |e chodziBo o to, |e teren jest górzysty,
nierówny i w niektórych miejscach bagienny. Powszechnie uwa|a si , |e tego typu tereny s mniej produk-
tywne z rolniczego punktu widzenia.
ChciaBbym przedstawi permakulturowe podej[cie do tego zagadnienia.
Spadek terenu jest potencjalnie ogromnym atutem, gdy| niesie ze sob du|e mo|liwo[ci, zwBaszcza je[li chodzi
o:
1.Przemieszczanie wody za pomoc grawitacji. Wod mo|na wykorzysta do irygacji (bez u|ycia pompy)
2.Cz [ciowo mo|na równie| ochroni si przed przymrozkami.
3.Je[li posiada si caBe wzniesienie, to mamy dost p do ró|nych mikroklimatów co daje nam mo|liwo[
uprawy wi kszo[ci ro[lin mo|liwych do uprawy w Polsce (a nawet wi cej:) PrzykBadowo ciepBe, sBoneczne
poBudniowe zbocze mo|ne by wykorzystane do uprawy winoro[li a zimne, ciemne i wilgotniejsze póBnocne
97
do uprawy |eD szenia. Na górze zbocza poBudniowego jest sucho i sBonecznie u podnó|a wilgotno i sBonecznie.
4. Spadek terenu w systemach agrole[niczych nie jest przeszkod , gdy| drzewa z czasem stworz |yzn gleb
i zatrzymaj erozj wodn .
Stoki daj równie| nast puj ce korzy[ci osobom na nich osiedlaj cych si :
A.Wy|sze partie zazwyczaj s bardziej wietrzne ni| ni|e poBo|one miejsca, s zatem lepszymi miejscami do
postawienia turbin wiatrowych.
B.W rejonach w których wyst puj powodzie osoba b d ca wy|ej na stoku mo|e sprawi , |e powódz nie
dotknie jej domu.
C.Cena ”nierównego” terenu jest z reguBy du|o ni|sza ni| terenu nadaj cego si dla konwencjonalnego rol-
nictwa.
Bagna s równie| potencjalnie bardzo produktywne - od kotewki wodnej, |urawiny, do bardziej konkretnych
rzeczy jak kaczki i nutrie. Bagna nale| do najbardziej produktywnych ekosystemów na ziemi. Niestety
w naszym kr gu kulturowym nie jest zbytnio rozwini ta uprawa ro[lin wodnych. Jedna z ksi |ek, które
przygotowuj dotyczy b dzie wBa[nie uprawy jadalnych (czy mo|ne u|ytkowych) ro[lin bagienno - wodnych.
Równie| bagna s bardzo tanie w porównaniu z |yzn ziemi rolnicz , gdy| uwa|ane s za nieu|ytki.
Zdj cie pochodzi z ksi |ki ”The Earth Care Manual: A Permaculture Handbook for Britain and Other
Temperate Countries” Patrick Whitefield
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz376A8nGAI/AAAAAAAAAKY/S9MLtOT_3JA/s1600-h/Idealny+Stok.jpg
2. http://tani-dom.blogspot.com/2009/10/krytyka-domu-i-dzialki-nad-drweca.html
98
Ora , czy nie ora ? - oto jest pytanie (2010-01-02 09:18)
[1]
Na zdj ciu orka w akcji. Zwró uwag na potencjaln erozj wietrzn i to w jakim stanie jest gleba.
Cz sto na blogu wspominaBem o minusach orania. Dzisiejszy post po[wi cony b dzie temu - oraniu, przekopy-
waniu gleby i tym podobnym praktykom. Jak wi kszo[ tematów zwi zanych z gleb równie| to zagadnienie
jest bardzo wa|ne, gdy| oranie jest jedn z gBównych przyczyn utraty |yzno[ci gleby. Nie ma natomiast per-
makultury (ang.permanent agriculture - trwaBego rolnictwa) bez posiadania |yznych, produktywnych gleb.
Oto gBówne powody dla których si orze, czy przekopuje ziemi :
-kontrola chwastów
-zabicie szkodników (np. p draków)
-zwalczanie ubicia gleby
-szybsze rozBo|enie resztek po|niwnych
-zaaplikowanie obornika, kompostu
-wapnowanie
-zabicie nawozów zielonych
-zabicie ro[lin u|ytkowych (np. zmiana u|ytkowania terenu z pastwiska na zbo|a)
-na ziemiach gliniastych rozbija du|e bryBy ziemi, czym poprawia si kieBkowanie nasion
-przekopywanie ogródka mo|e by rodzajem katharsis - czBowiek si m czy wi c odstresowuje:)
Oto gBówne powody dla których nie powinno si ora /przekopywa gleby:
-niszczy si struktur gleby
-czyni si gleb podatn na erozj
-niszczy populacje mikroorganizmów, d|d|ownic...
-niszczy si grzybnie grzybów
-nadmierne natlenienie powoduje strat materii organicznej
-powoduje ubicie gleby
-wydobywa na powierzchni nasiona chwastów
-potrzeba do tego du|o energii (ludzkiej albo z paliw kopalnianych), czasem równie| kosztownych maszyn.
By przeora 1 ha ziemi na gB boko[ 24cm trzeba ”przerzuci ” 3600 ton ziemi!
Jak wida oranie pomaga na wiele problemów, które samo wywoBuje. Alegoria z przysBowiem, |e socjalizm
to ustrój, który bohatersko zwalcza problemy nieznane w innych ustrojach zupeBnie przypadkowe:)
2 najwi ksze wady orania to powodowanie ubicia gleby oraz nadmierne utlenianie materii organicznej. Ubicie
gleby wi |e si ze stosowaniem zbyt ci |kich maszyn rolniczych, zBych opon, zBego rozBo|enia ci |aru w tych
oponach oraz wykonywanie prac polowych gdy ziemia jest zbyt wilgotna.
99
Strata materii organicznej w glebie to ju| z permakulturowego punktu widzenia grzech ci |ki, by nie rzec
[miertelny. To materia organiczna utrzymuje wod w glebie, to ona sprawia, |e gleby maj Badny, czarny
kolor. To wBa[nie humus - inaczej próchnica (jedna z form materii organicznej) sprawia, |e w glebach pi-
aszczystych s utrzymywane mikro i makroelementy.
Materia organiczna w glebie zapewnia ci |kim, gliniastym glebom dobry drena| (woda wsi ka w gB b i nie
tworz si kaBu|e). Je[li wyst pi susza to na glebach z wysokim poziomem humusu jej skutki objawi si
du|o pózniej w porównaniu do gleby z niskim poziomem próchnicy, albo nie objawi si wcale.
Je[li oramy albo przekopujemy gleb urz dzamy prawdziwy holocaust |yj cym w glebie organizmom. Orga-
nizmy beztlenowe s wystawione na dziaBanie tlenu, wi c gin . Organizmy tlenowe s zakopywane, przez co
nie maj c dost pu do tlenu dusz si . Organizmy, które |yj na powierzchni ziemi s zakopywane natomiast
stworzenia |yj ce gB biej s wyrzucane na powierzchni .
Nie zrównuj ludzi z organizmami glebowymi, ale prosz sobie wyobrazi co staBoby si z ludzmi gdyby wraz
z ich domami nagle w ci gu kilku sekund zostali wrzuceni za pomoc gigantycznego pBuga kilkaset albo i
kilka tysi cy m pod powierzchni ziemi? Wynikiem takiego post powania byBaby masowa [mier . DokBadnie
to samo dzieje si z organizmami glebowymi podczas orania, czy przekopywania. Czy kiedykolwiek podczas
przekopywania ogródka zdarzyBo si Tobie przepoBowi d|d|ownic na póB? Wyobraz sobie jak wpBywa na
populacj tych po|ytecznych istot oranie, które przecie| jest gB bsze i rozleglejsze. Kopanie r czne jest sto-
sunkowo wolne, d|d|ownice sBysz nasze kroki - wibracje wi c uciekaj przed nimi. Przed du|o szybszym i
gB bszym zazwyczaj oraniem nie ma dla nich ucieczki.
Podobny wpByw oranie ma na grzyby. Grzyby, które widzimy i zbieramy na jesieD w lesie to tak naprawd
tylko maBa cz [ grzyba - kilkadziesi t do kilku tysi cy razy wi ksza cz [ grzyba znajduje si pod ziemi . Ta
podziemna cz [ grzyba to grzybnia. Wi kszo[ ro[lin tworzy symbiotyczne (obustronnie korzystne) zwi zki
z ro[linami. Grzyb dostarcza ro[linie wod , substancje mineralne. Ro[lina grzybowi daje cukry. Je[li zatem
niszczymy t rozlegB , podziemn sie oraniem (pBug dosBownie przecina cz steczki gleby) to uzale|niamy
ro[liny od dostaw nawozów, gdy| grzyby ju| nie dostarczaj mineraBów z gleby ro[linom. Równie| susza jest
bardziej dotkliwa dla ro[lin bez mikoryzy, bo tak nazywa si tego rodzaju zwi zek. Wi cej na ten temat
mo|esz poczyta tutaj [2]cz.1 oraz [3]tutaj cz.2
Zatem czy nale|y ora , czy nie?
Jak zwykle w takich przypadkach wszystko zale|y od okoliczno[ci... W permakulturze nawet nawozy sztuczne
czasami s wykorzystywane. Tak samo jest z oraniem. Je[li oranie ma na celu popraw zdegradowanej gleby,
lub trwaBe podniesienie |yzno[ci wtedy jest to uzasadnione. Dobrym przykBadem zastosowania orania jest
[4]Keyline design dzi ki któremu mo|emy zwi kszy poziom materii organicznej w glebie i znacznie poprawi
jej produktywno[ . W tym przypadku orze si przez kilka sezonów i potem ju| si tego nie powtarza.
Ostatecznie to Ty zadecydujesz czy b dziesz oraB, czy nie, przekopywaB ziemi w swoim ogrodzie. Zawsze jak
b dziesz to robiB wiedz, |e oranie ma nie tylko plusy ale równie| du|o minusów. O alternatywach do orania,
czym mo|na je zast pi (je[li trzeba?) przeczytasz w nast pnym po[cie o oraniu..
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz? Masz jeszcze ochot przekopa ogródek?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz8i7t9I-MI/AAAAAAAAAKg/ys_xYRzUwDI/s1600-h/Plough.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009_10_01_archive.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
100
Co do pytania tytuBowego nasuwa mi si pytanie podstawowe.Po co ora ? Czy nie Batwiej - jak przystaBo na kontem-
plujacego leniucha - podpatrze jak odbywa sie to w naturze? Polecam ksi |k Seppa Holzera Permakultur wydan
po niemiecku nakBadem wydawnictwa Leopolda Stockera w 2008 r.O polskim tBumaczeniu nie sByszaBem. Polecam bo
Holzer to praktyk, który sBowa prrmakultura uzyB dopiero wtedy gdy przekonano go, |e to co od lat robi u siebie na
45 ha gospodarstwie to wBa[nie permakultura. Przepi kna, m dra, usiana autobiograficznymi wstawkami ksi |ka...
ucz ca tego co ka|dy chBop( w odrózniniu od rolnika) powinien z natury rzeczy wiedzie .
101
cienkie jak kartka papieru. Koszty produkcji rolnej s stosunkowo wysokie, cz sto równie| jedyne co rolnik mo|e
zrobi to minimalizowanie strat, wBa[nie poprzez zebranie wszystkiego. Po prostu rolnicy s trybikiem w tym sys-
temie, trybikiem, który ma robi w polu, kupowa nawozy sztuczne, pestycydy, traktory...
To co proponuje permakultura to drastyczna redukcja kosztów i cz sto równie| zwi kszenie plonów. W takiej sytuacji
te dziki mog sobie ze|re troch buraków, czy pyrek:) ...
W ka|dym miejscy zaprojektowanym zgodnie z zasadami permakultury powinna by równie| strefa 5 - teren pozostaw-
iony samemu sobie. To z tego miejsca czerpiemy inspiracj , to tutaj obserwujemy natur , by móc pózniej powiela
wzorce.
Równie| pozdrawiam
[1]
Run na bank to nie jest wcale rzecz nale| ca do odlegBej przeszBo[ci...
Przedstawi dwa wyimaginowane domy, dwie rodziny.
Rodzina pierwsza nazwijmy ich Kowalskimi jest do[ zamo|na (jak na polskie standardy) mieszka w [red-
niej wielko[ci mie[cie. Podtrzymuj c stereotyp, |e m |czyznie zarabiaj wi cej;) m |, [redniego szczebla
”kierownik” dostaje pensj w wysoko[ci 3500zB brutto na miesi c |ona sekretarka 2500zB (te liczby wzi te z
gBowy, mog by troch nieprawdziwe). PrzyszBo[ w 2005 roku wygl daBa ró|owo, pan Kowalski miaB wkrótce
dosta awans. Pani Kowalska byBa w ci |y, wi c paDstwo Kowalscy postanowili wreszcie wyprowadzi si z
domu rodziców. Przez czas gdy Kowalscy pomieszkiwali u rodziców nie pBacili czynszu - rodzice powiedzieli,
|eby wszystkie pieni dze, które normalnie wydane byByby na czynsz odkBadali na wkBad wBasny na przyszBe
mieszkanie. Kowalscy tak te| czynili. UdaBo uzbiera si im okoBo 50ty[ zB. Kowalscy kupili dom od dewel-
opera w bardzo dobrej, modnej dzielnicy. UdaBo im si dosta kredyt na sum 450ty[ zB (maj w koDcu niezBe
dochody). Dom kosztowaB 390ty[ zB, 90 ty[ wydali na jego urz dzenie, 10ty[ na zaBo|enie ogrodu. Miesi czna
rata kredytu wynosi 1800zB. ZostaBo im 10 ty[ ”na czarn godzin ”
Dom ma powierzchni 140m2, Badny czerwony dach (który tak bardzo podobaB si Kowalskiej) o do[ wyrafi-
nowanym ksztaBcie(czytaj drogim do remontu). DziaBka Kowalskich jest bardzo du|a (jak na tamt okolic )
- to caBe 1050m. Maj du|y trawnik, którym zajmuje si wynaj ty (na czarno) pan. Pani Kowalska lubi
ogrodnictwo - ma do tego naprawd dobr r k - jej ró|e herbaciane s podziwiane w caBej okolicy. Gdyby
tylko nie atakowaBy ich tak cz sto mszyce... Na szcz [cie stosuje regularnie dobry [rodek je zwalczaj cy -
Mospilan 20 SP wi c nie s w stanie zaszkodzi zbytnio pi knu jej ró|. Oprócz ró| Kowalska ma na dziaBce
102
imponuj c kolekcj iglaków - przyj By si bardzo dobrze, to zapewne zasBuga nawozu do iglaków firmy Sub-
stral. Dla Kowalskich byBo to bardzo wa|ne, gdy| niektóre krzewy kosztowaBy ponad 100zB.
Teraz prosz wyobrazi sobie drugie maB|eDstwo: Nowaków. Zarabiaj tyle samo co Kowalscy, byli w identy-
cznej sytuacji jak Kowalscy (dziecko w drodze, mieszkali u rodziców, te same oszcz dno[ci i ten sam kredyt).
Zamiast domu w mie[cie kupili jednak stare, gospodarstwo rolne o powierzchni 7 ha (4 ha gruntów rolnych
4 i 5 klasy oraz 3 ha nieu|ytków - gBównie bagna i zaro[ni ty kilkuletni wierzb i olch staw). Kupili je
okazyjnie po 250 ty[ zB.
230 ty[ zB wydali na remont domu, budynków gospodarczych, szklarni . ZaBo|yli rekuperator, naprawili
dach, poBo|yli 15 cm izolacji - styropianu. Do poBudniowej [ciany domu dobudowali szklarnie, by zyskiwa
dodatkowe ciepBo. Dom nie byB zbudowany z my[l o pasywnym ogrzewaniu sBonecznym, ale uznali, |e i tak
warto j wybudowa . Wydali okoBo 30ty[ na urz dzenie domu i równie| 10 ty[ na zakup sadzonek, nasion.
Zamiast tuj kupili jednak drzewka i krzewy owocowe i orzechowe, troch nasion, kury, króliki, g si. Posadzili
na bagnach jeszcze wi cej olszy, wierzby - ot tak, |eby w przyszBo[ci byBo czym pali w piecu... Doszli do
wniosku, |e wszystko to daBo si zrobi na 1 ha, pozostaBe 3 ha produktywnej ziemi wydzier|awili za 400zB/ha
(czyli 1200zB na rok) do czasu a| nie wpadn na pomysB co z ni zrobi - my[l o agroturystyce. Oprócz tego
dostaj dopBaty z UE do ziemi rolnej okoBo 3000zB na rok.
Czyli B cznie wydali ze swoich pocz tkowych 500ty[ zB 250 ty[ na zakup domu, 230 ty[ na remont, 10 ty[ na
ogród. Zostaje 10 ty[ zB na ”czarn godzin ”
Wyobraz sobie teraz prosz , |e jest rok 2010, czarna godzina przychodzi - zarówno paDstwo Kowalscy jak i
paDstwo Nowakowie trac prac .
Dla której rodziny b dzie to gorsze? Dla rodziny Kowalskich, którzy nie produkuj nic produktywnego w
swoim domu? Prawdopodobnie rocznie ogrzewanie ich domu kosztuje okoBo 3000zB... Czy mo|e dla rodziny
Nowaków, którzy produkuj du| cze[ swojej |ywno[ci, mo|na powiedzie , |e prawie 2,5 raty rocznie maj
opBacone przez ziemi , którzy maj ogrzewanie za darmo?
Jak wpBynie to na jako[ maB|eDstwa Kowalskich? Jak wpBynie to na ich dziecko?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co o tym my[lisz czytelniku? Mo|e znasz jak [ ”trendy” okolic w której mieszkanie 80m kosztuje 700ty[ zB
i wi cej?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/Sz-5bPwczgI/AAAAAAAAAKo/8d0u1T2fg2g/s1600-h/Northern_Rock_Queue.jpg
103
praca zarobkowa, wychowaniem dzieci, wolnym czasem, samorealizacja? Wiem, ze autor wyznaje poglad ze praca w
ogrodzie to juz jest czas wolny i samorealizacja, a jak jeszcze dzieci pomagaja to od razu i ich wychowanie :) Poglad
sluszny, ale nie dla wszystkich... Sam nie wiem czy dla mnie by sie to sprawdzilo...
Czy jednak takiemu zyciu ”na wsi” nie trzeba poswiecic calego swojego czasu? Ewentualnie czasu przynajmniej jed-
nego czlonka rodziny? Nie wydaje mi sie zeby pogodzenie pracy ”w miescie” i pracy ”na wsi” bylo takie proste... Ale
chetnie wyslucham praktykow :)
104
które b d dziaBa jako |ywa izolacja. Przy odpowiednim zadbaniu, by zwierzaki nie miaBy dost pu do bluszczu, mo|e
on zmniejszy straty ciepBa z budynków gospodarskich. To przeBo|y si na lepsze wykorzystanie paszy przez inwentarz.
http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.htm l
Rwnie| |ywopBoty maj du|y wpByw na plony zbó|, gdy| chroni przed wysuszaj c i wychBadzaj c siB wiatru.
Je[li wykorzysta si jako |ywopBot ro[liny wi | ce azot, takie jak karagana syberyjska(http://roslinyuzytkowe.blogsp-
ot.com/2009/11/karagana-sy beryjska.html), robinia akacjowa mo|na oprócz posiadania |ywopBotu mie równie| pasz
(wszystkie cze[ci karagany str ki w przypadku robinii).
Prosz zacz powoli, np. od bluszczu wokóB obory. Koszt: wycieczka do lasu czy parku po sadzonki, ukorzeniacz
(a i pewnie to nie potrzebne), sekator, Bopata, czas, praca i ch ci. Pieni dze zaoszcz dzone w ten sposób (na paszy
dla zwierz t) prosz zainwestowa w nasiona karagany syberyjskiej. Koszt kg nasion to okoBo 50zB. W ci gu kilku
lat mo|na mie kilka tysi cy sadzonek. Jak zwykle prosz zacz pomaBu. Powiedzmy, |e osBoni Pan od wiatru póB
ha. Zobaczsz jak to wpBynie na produktywno[ upraw. Je[li wyjdzie - powi kszysz |ywopBot, je[li nie, to przeklina
b dziesz jakiego[ Majd z internetu, |e zmarnowaBe[ przez niego z 100zB i kilkana[cie godzin Twojego czasu.
To jest wBa[nie najlepsze w permakulturze - nie trzeba bra po|yczki na kilkaset tysi cy zBotych by co[ zdziaBa .
Wystarczy para r k i ch do roboty.
Ogólnie agrole[nictwo to jest co[ typowo dla rolników. Daje ono mo|liwo[ ograniczenia zu|ycia nawozów (a to jeden
z wa|niejszych pozycji w rubryce ”koszta”). Wszystko to
stanowi alternatyw dla Monsanto i spóBki.
Zreszt prosz przeczyta caBego bloga - na pewno nie b dzie to czas stracony.
105
panika2008 (2010-01-05 10:06:13)
To nie jest takie proste. PaDstwo z gospodarstwem maj co prawda utrzymanie |ycia i stylu |ycia w sensie ekstensy-
wnym, ale nie ma tam za bardzo miejsca na ekspansj . PaDstwo w domu w mie[cie maj znacznie wi ksze pole do
ekspansji - chocia|by do [wiadczenia dla okolicznych mieszczan usBug, które s nieporównywalnie bardziej dochodowe,
ni| to, co zrobi paDstwo wie[niacy - i nie zmieni tego |aden kryzys. Poza tym do roku 2012, gdy nast pi kryzys i
armagedon, paDstwo mieszczanie, na skutek bardziej intensywnej pracy, wi kszych mo|liwo[ci, wi kszych dochodów,
awansów, by mo|e spBac w caBo[ci swoje zadBu|enie i odBo| 100 tys na czarn godzin . PaDstwo wie[niacy b d
mieli caBy czas swoj dych plus r ce peBne paskudnej roboty na gospodarce, |eby powi za koniec z koDcem i nie
umrze z gBodu. {e ju| nie wspomn o kosztach wychowania i edukacji dzieci...
106
znacznie taDsze w mie[cie) itd. Miasto to naprawd dobre miejsce do odchowania dzieci :) Fakt, |e do[wiadczenie
pracy na wsi jest fantastyczne i nie da si go zamieni na nic innego, na |adne rozrywki miejskie (pami tam z wBasnego
dzieciDstwa robot na polu - super sprawa!), ale patrz c obiektywnie, w mie[cie jest 1000 razy wi cej rozrywek i s
summa summarum taDsze.
Edukacja, o której piszesz w przypadku Twojej narzeczonej, to efekt wyBo|enia przez jej rodziców konkretnych
pieni dzy na wyksztaBcenie gdzie?... surprise! w mie[cie :)
A z tym 2012 to taka byBa figura retoryczna, tak na serio to nie s dz , |eby w ci gu 2 lat nast piB armagedon :) Mo|e
w ci gu 10-20, hehe...
Ch tnie przeczytam o tym centrum demonstracyjnym, trzymam kciuki. Ogród przydomowy - mo|e nie koniecznie
100 % koszerny permakulturowy, ale na pewno z jakimi[ elementami technik biointensywnych - mamy zamiar sami
zaBo|y przy naszym domu (100 m2 za domem... zawsze co[), tylko najpierw dom si musi wybudowa :)
107
przygotowuj . Cena ropy b dzie caBy czas rosn , na dBugo przed PO moim zdaniem, wi c to z ekonomicznego punktu
widzenia si po prostu opBaci. Zreszt PO to problem ekonomiczny. {adna praca, któr ropa wykonuje nie jest
niezast piona. Wszystko to kwestia kosztów i w tym b dzie tkwi problem.
Z powodu wzmo|onej akcji marketingowej:) na blogu pojawiBo si wielu nowych czytelników. Z tego powodu
przedstawi 5 ró|nic mi dzy ”zwykBym” gospodarstwem rolnym a gospodarstwem permakulturowym. My[l ,
|e starzy (oczywi[cie tylko sta|em na blogu;) czytelnicy znajd w tym pewn warto[ równie|.
Zacznijmy od [1]strefy zerowej, czyli domu. Dom mieszkaDców zwykBej wsi jest uBo|ony zazwyczaj frontem
do drogi. Nie jest w
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
108
PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów (2010-01-03 11:40)
[1]
Obraz: Jean-Léon Gérôme Targ niewolników. Pan w zielonej szacie sprawdza, czy potencjalny zakup (niewol-
nica) b dzie nadawa si do pracy.
Minimum wysiBku maksimum efektów. To jedna z zasad permakulturowych. Jedni mog pojmowa to jako
pochwaB lenistwa, drudzy jako normaln zasad dziaBania wolnego rynku. Zgadzam si z obiema opiniami.
Dlaczego permakultura ma za zasad lenistwo? To proste, poniewa| jest to przyjazne dla [rodowiska (zobacz
[2]post o etyce w projektowaniu permakulturowym)
Cz sto sami przez czynniki kulturowe czynimy si niewolnikami.
W jaki sposób lenistwo mo|e przyczyni si do ochrony [rodowiska? Czy nie powinni[my ”dziaBa ” by zwal-
czy globalne ocieplenie, ocali misie polarne, topniej ce lodowce? WBa[ciwie to nie. To co powinni[my
uczyni ograniczy nasz ”dziaBalno[ ”. Przedstawi to na przykBadzie:
Je[li zamiast zbó| jednorocznych posadzimy drzewa daj ce jadalne orzechy, kasztany, nasiona nie b dziemy
musieli ora co roku gleby. Orka na gB boko[ 24cm na 1ha gruntów...ornych (czy to nie paradoks?) wymaga
przerzucenia 3600 ton gleby. Jak my[lisz jakie ilo[ci energii (paliw kopalnianych) s do tego potrzebne? Je[li
tylko by[my zasadzili produktywne, jadalne drzewa...
I nic (je|eli chodzi o oranie) z t gleb potem nie robili.
Kolejnym przykBadem jest le[ny ogród kontra tradycyjny ”warzywniak”. Je[li ”zapeBnimy” wszystkie nisze
ekologiczne w naszym le[nym ogrodzie(wi cej o tym [3]tutaj i [4]tutaj) to ograniczymy zdecydowanie takie
czynno[ci jak nawo|enie, pielenie, ochron ro[lin... Ponownie projektujemy ogród w ten sposób, |e nie
b dziemy musieli nic robi .
Kolejnym przykBadem jest dom pasywny. Projektujemy go z my[l o minimalnym zu|yciu energii - czyli po
to by nie musie dokBada do kominka w ka|dy jesienny i zimowy dzieD. Nawet je[li mieszka si na wsi i opala
wBasnym drewnem warto wybudowa dom pasywny. Mimo, |e za to nie pBacisz, nie oznacza, |e nie spalasz
drewna wartego 3000zB.
Nast pny przykBad to wykorzystanie deszczówki w mie[cie. ZwBaszcza w osiedlach domów jednorodzinnych.
Woda z dachu pBynie do rynsztoka (gdzie miesza si z ”normalnymi” [ciekami np. z toalety) po czym jest
109
pompowana do oczyszczalni [cieków. W czasie ulewnych deszczy ilo[ [cieków jest tak du|a, |e oczyszczalnia
nie jest w stanie ich wszystkich oczy[ci , wi c cz [ nieoczyszczonych [cieków trafia do jezior, rzek, stru-
mieni(gdzie k piemy si latem), wód podziemnych (sk d potem czerpiemy wod do picia). To sztandarowy
przykBad jak stwarzamy sobie prac . Gdyby deszczówka byBa magazynowana wtedy:
-Ograniczamy zu|ycie wody wodoci gowej
-Mamy bardzo dobr wod do podlewania ogrodu, spBukiwania toalety
-Przyczyniamy si do poprawy stanu [rodowiska.
Klas sam w sobie jest trawnik, ale to temat na osobny post...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz, poniewa| ciekawi mnie Twoja opinia.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0CAKXkHhfI/AAAAAAAAAKw/rMfZMZhonEc/s1600-h/Geromeslavemarket.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
110
Permakultura i le[ne ogrody cz.4 (2010-01-04 10:31)
[1]
W le[nym ogrodzie znajdzie si równie| miejsce dla ”normalnych” warzyw.
W dzisiejszym wpisie opisz jak wkomponowa upraw ro[lin jednorocznych w ogrodzie le[nym.
Le[ny ogród opiera si powinien na ro[linach wieloletnich, jednak wszyscy jeste[my przyzwyczajeni do
jedzenia np marchwi, ziemniaków, pietruszki... (tak wiem, te ro[liny nie s naprawd jednoroczne, ale
s uprawiane jak jednoroczne). Ro[liny te przecie| wymagaj peBnego sBoDca by wydaBy jakie[ sensowne
plony. Ziemniaki to gBównie skrobia, marchewka równie|). Pami taj [wiatBo to energia dla ro[lin. Cukry,
skrobia, tBuszcze to przetworzone przez ro[lin materiaBy zapasowe, takie ”zaskórniaki” na gorszy czas (by
np. przetrwa zim ) Je[li zatem jest maBo [wiatBa b dzie maBo materiaBu zapasowego, czyli ziemniak mo|e i
uro[nie, ale ”zapasów” nie wytworzy, lub bulwy b d wielko[ci grochu (co powodowaBo by pewne problemy
z obieraniem;)
Czy mo|na wykorzysta stabilno[ i bioró|norodno[ jak zapewnia le[ny ogród i jako[ wykorzysta to do
uprawy ro[lin jednorocznych
Czy mo|na zatem mie ciastko i je zje[ zarazem? Nie wydaje Ci si , |e za du|o wymagasz?
Otó| nie, mo|na to osi gn :)
Wystarczy umie[ci w jaki[ osBoni tych od cienia drzew czy krzewów miejscach grz dki warzywne.
Najlepiej tworzy takie ”wysepki” upraw jednorocznych mi dzy poszczególnymi fragmentami opieraj cego
si na ro[linach wieloletnich le[nego ogrodu. W ten owadzie szkodniki naszego warzywniaka nie b d miaBy
Batwego |ycia - ze wszystkich stron, ”z lasu” b d wychodzi wygBodniaBe owady owado|erne. Myszce np.
b d atakowane przez biedronki (których du|a ilo[ przezimowaBa w zaschni tych pokrzywach), zBotooki.
G sienice b d niszczone przez ró|ne gatunki os, które dzi ki ro[linom nektarodajnym mogBy przej[ caBy
cykl rozwojowy. Ostatnim jej stadium jest osa skBadaj ca jaja w bielinku kapustniku. Larwy tej osy dosBownie
po|eraj za |ycia t g sienic . Co prawda przez dBugi czas g sienica jeszcze b dzie |yBa i zjadaBa nam kapust .
Czego jednak mo|emy by pewni to |e ten osobnik na pewno nie zBo|y jaj. WBa[ciwie to nieszcz sna g sienica
przyczyni si do zguby populacji swych sióstr. W koDcu w niej rodzi si wi cej wrogów jej rasy:) Chyba ju|
wiecie sk d twórcy filmu ”Obcy” czerpali inspiracj ?
111
Tworzenie takich ”wysepek” sprawia, |e mo|emy (je[li musimy) uprawia nawet monokultur jaki[ ro[lin (np.
poletko z ziemniakami), gdy| w szerszym sensie nasz ekosystem nie b dzie monokultur .
”Wysepki” monokulturowe nie powinny stanowi wi cej jak 1/3 powierzchni le[nego ogrodu.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym s dzisz? Masz mo|e jakie[ pytania?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0HBF677frI/AAAAAAAAAK8/WbQIWfsICQY/s1600-h/Vegetables.jpg
[1]
Dzisiejszy post stanowi b dzie pierwsz cz [ cyklu o toaletach kompostowych.
Pokrótce przedstawi czym jest kompostowanie (czym jest toaleta tBumaczy chyba nie musz ;)
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy udziale organizmów |ywych.
Ta bardzo krótka definicja dobrze tBumaczy czym kompostowanie jest. Jak nie trudno si domy[li :) toaleta
kompostowa opiera si wBa[nie na procesie kompostowania.
Zatem, |eby toaleta kompostowa dobrze i nie[mierdz co:) dziaBaBa musz by speBnione nast puj ce warunki:
-dobre napowietrzenie (czytaj ”wkBad” na kompost nie mo|e by zbyt ubity, musi mie dobr struktur )
-odpowiednia wilgotno[ (czytaj nie za mokro, nie za sucho)
112
-odpowiednia temperatura (czytaj nie za zimno - jak np. kupa zamarznie to |ycie w kompo[cie zamiera,
wi c siB rzeczy proces kompostowania zwalnia)
-odpowiedni stosunek w gla do azotu. Idealnie 25:1 (tabelka ze stosunkami:) pojawi si wkrótce.
Korzy[ci z toalet kompostowych:
-zamkni ty obieg materii czyli mikro i makro elementy nie opuszczaj naszego ekosystemu, zatem nie musimy
wydawa pieni dzy na nawozy a potem na oczyszczanie zasranych:) [cieków.
-mamy dobry nawóz (kompost)
-ograniczamy zu|ycie wody
-w Batwy sposób mo|na j zbudowa . Najprostsze modele da si wykona w kilkana[cie minut.
-nie sramy do wody pitnej (brutalnie powiedziane, ale prawdziwie)
Osoby chc ce zgB bi ;) temat zach cam do przeczytania [2]darmowego pdf’a (po angielsku)
Jak wytworzy idealne warunki dla kompostowania odchodów? To temat na nast pny wpis.
A Ty co o tym my[lisz? WybudowaBby[ toalet kompostow , |eby by bardziej ekologicznym i niezale|nym?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0KQ91nNUsI/AAAAAAAAALE/Ny_X6BdtaUg/s1600-h/G%C3%B3wno.JPG
2. http://humanurehandbook.com/downloads/Humanure_Handbook_all.pdf
Jak zmaksymalizowa produkcj biomasy na cele grzewcze? To pytanie sBysz od czytelników bardzo cz sto.
Przedstawi podej[cie permakulturowe do tego zagadnienia.
Pierwszym zadaniem to postawienie sobie/klientowi kilku pytaD. Mniej wi cej w takiej kolejno[ci jak tu
wypisuj :
1.Jaki jest cel produkcji biomasy?
2.Je[li s nim cele grzewcze, to czy produkcja biomasy jest najlepszym rozwi zaniem? Czy nie daBoby si
zastosowa innego rozwi zanie. Czy je[li produkcja biomasy miaBaby by w celu ogrzewania domu, to nie
daBoby si przystosowa domu, by traciB mniej ciepBa? Czy piec w którym spalamy to drewno jest wydajny?
Oszcz dzanie energii jest najcz [ciej du|o taDsze ni| jej produkowanie, wi c na tym nale|y si skupi .
3.Je[li uznali[my, |e trzeba produkowa t biomas , to czy musimy po[wi ca do jej produkcji osobny teren,
a nie mo|e to by produkt uboczny jakiej[ innej produkcji (np. od przycinania sadu, czy trzebie|y w lesie)?
4.Jakie stosunki wodne, [wietlne i glebowe panuj w terenie, który ma by po[wi cony na przyszB plantacj ?
5.Jakie inne funkcje mogBaby speBnia plantacja?
Do tego dochodzi mnóstwo pytaD dodatkowych. Chodzi mi o przedstawienie procesu projektowania. W
innym wypadku mogliby[my dywagowa o tym czy dana technika zwi ksza produkcj biomasy o 1,78 czy
1,84 %? Jaki miaBoby to sens je[li piec, którego u|ywamy ma sprawno[ 20 % a standardem jest, |e piece
na drewno maj sprawno[ nie ni|sz ni| 70 % ? Pami taj, [1]permakultura zach ca do lenistwa.
113
Teraz troch dywagacji o technikach:) Cho wiedz, |e je[li biomas u|ywasz by ogrza dom i tak powiniene[
sobie zada ww. pytania.
Po pierwsze nie uprawiaj jednego gatunku ro[lin na biomas . Rozwa| upraw nast puj cych ro[lin:
-topinambur
-miskant olbrzymi
-[lazowiec pensylwaDski
Wszystkie ww. ro[liny oprócz tego, |e posiadaj warto[ na cele energetyczne, to mog stanowi pasz dla
zwierz t.
Ww. gatunki ro[lin posadz w mi dzyrz dach drzew takich jak:
-robinia akacjowa
-brzoza brodawkowa/omszona
-olcha szara/czarna
-[2]karagana syberyjska
Dlaczego akurat mi dzy tymi? Poniewa| wi | one azot atmosferyczny, co dziaBa jak nawóz dla ro[lin na
biomas .
Robinia akacjowa. Szczególnie wydajna jest w tym robinia akacjowa. Sama robinia akacjowa ma spore
przyrosty. Robinia akacjowa daje równie| bardzo wytrzymaBe, twarde drewno. Co istotne w gospodarst-
wie, drewno akacji bardzo dobrze znosi kontakt z wilgoci i gleb . Wytrzymuje w glebie ponad 30 lat. Jej
odrosty korzeniowe mog zatem sBu|y za paliki do ogrodzeD. WytrzymaBo[ robinii jest poniek d jej ”wad ”
je[li chodzi o pozyskiwanie jej na biomas (cz [ciej trzeba wymienia i ostrzy piBy). Oczywi[cie jest to
wada, gdy widzimy robini jako co[ nadaj cego si tylko do pieca. Zaleta gdy wykorzystamy jako paliki
czy mocne drewno konstrukcyjne. W czasach gor czki zBota w Kalifornii(1848 1855) drewno robinii górnicy
wykorzystywali jako podpórki stropów w kopalniach.
Hektar monokultury robinii akacjowej jest w stanie zwi za okoBo 250kg azotu na rok. Polska ”akacja” jest w
tym tak wydajna, |e taka plantacja przyczynia si do zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami! ZupeBnie
jak ziemia rolna z której zostan wymyte przez deszcz nawozy azotowe. Z powodu ilo[ci azotu jak wi |e
polska akacja nie jest mo|liwe uzyskanie wysokiego poziomu materii organicznej w glebie na takiej plantacji.
Znowu jak u|ywanie sztucznych nawozów azotowych na polu.
To równie| powód dlaczego nie powinno si sadzi robinii w okolicach zanieczyszczonych stawów, jezior...
Je[li posadzimy wokóB robinii jakie[ ro[liny na biomas o du|ym zapotrzebowaniu na azot(praktycznie wszys-
tkie poza topinamburem), to nie mamy si o co martwi . ”Akacja” to równie| dobr ro[lin miododajn .
Olsza daje drewno bardzo dobre do produkcji [3]grzybów shitake, oraz sama jest dobrym drewnem opaBowym.
Brzoza daje drewno opaBowe oraz leczniczy, bogaty w mikroelementy sok na wiosn . Z soku mo|na zrobi
równie| winko:) w jak|e ci |kim dla domowej piwniczki okresie jakim niew tpliwie jest wiosna/wczesne lato.
Opis po ang [4]jak zrobi wino brzozowe oraz jak pozyska sok z brzozy.
[5]Karagana syberyjska jest bardzo wszechstronn ro[lin : daje pasz dla zwierz t, to dobry |ywopBot, to
wieloletnie warzywo dla ludzi, ro[lina miododajna...
Czy plon biomasy b dzie mniejszy? Nie powiedziane, zwBaszcza je[li uwzgl dni si :
-na plantacji mamy wi ksz bioró|norodno[ a wi c mniej problemów ze szkodnikami
-lepiej wykorzystany jest azot. 60kg nawozu azotowego rozBo|onego np. na 2 dawki jest gorzej wykorzystane
przez ro[liny ni| 60 kg dostarczonego do gleby w ci gu caBego sezonu wegetacyjnego (jak to jest z wi zaniem
azotu przez ro[liny).
Dodatkowo mamy(lub mo|emy mie ):drewno konstrukcyjne, ni|sze koszty nawo|enia, pasz dla zwierz t,
jedzenie dla ludzi(str ki karagany, grzyby), wi cej miodu, wi cej wina;)
Wi cej informacji ju| wkrótce.
A Ty co o tym uwa|asz? Napisz, zwBaszcza je[li masz inne zdanie..
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pochwaa-lenistwa-minimum-wysiku.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
114
4. http://winemaking.jackkeller.net/request133.asp
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
115
Jadalne grzyby w ogrodzie i gospodarstwie permakulturowym. (2010-01-07 01:48)
[1]
Grzyby shitake wyrastaj ce z pniaka. Zwró uwag na biaBy punkt - to miejsce w które wBo|ono grzybni
shitake.
Grzybobranie to zazwyczaj bardzo miBa chwila sp dzona w gronie rodzinnym. Przyjemno[ psuje jedynie
fakt, |e w wi kszo[ci polskich lasów, a zwBaszcza tych znajduj cych si blisko wi kszych miast, konkurencja
w[ród grzybiarzy jest bardzo du|a. Czyni to pozyskanie wi kszej ilo[ci grzybów nie lada wyzwaniem. W wielu
lasach zapaB z jakim grzybiarze zbieraj grzyby doprowadziB do zaniku poszczególnych gatunków grzybów
jadalnych. To nie tylko nieprzyjemne dla grzybiarzy, ale równie| sprawia, |e drzewa w lasach nie wchodz
w najwydajniejsze dla nich zwi zki mikoryzowe. O tym co to jest mikoryza i dlaczego jest istotna [2]mo|esz
przeczyta tutaj.
Jak alternatyw proponuje Polski Instytut Permakultury?
Uprawiaj swoje wBasne grzyby jadalne.
Jak uprawia mikoryzowe grzyby jadalne (czyli takie jakie znajdujesz w lesie) w swoim ogrodzie mo|esz
przeczyta [3] w tym po[cie.
Czy to wszystko? Nie, gdy| istnieje równie| mo|liwo[ uprawy grzybów nie mikoryzowych - saprofitycznych
(destruentów). Ta troch groznie brzmi ca nazwa to nic innego jak okre[lenie grupy grzybów, które zajmuj
si rozkBadem materii organicznej. Najbardziej znanym grzybem z tej grupy jest pieczarka dwuzarodnikowa
(Agaricus bisporus) znana pod nazw u|ytkow jako pieczarka:)
Materi organiczn jak ta pieczarka rozkBada jest obornik koDski lub mieszanka sBomy i odchodów kurzych.
Nazwa pieczarka pochodzi od pieczar (jaskiD) w których na pocz tku rozwijaBa si hodowla tego popularnego
grzyba. Dlaczego akurat w pieczarach? Poniewa| panuje w nich staBa, wysoka wilgotno[ i oraz jednakowa
temperatura a warunki te sprzyjaj wzrostowi pieczarek.
Nast pn propozycj jest grzyb pochodz cy z Azji wschodniej: shii take (czytaj szitake) ,(Lentinula edodes)
zwany bardziej po polsku twardziak. To grzyb b d cy destruentem pierwszego rz du drewna. Co to oznacza?
Nic innego jak to, |e grzyb ten rozkBada [wie|o [ci te drzewa, gaB zie, trociny. WymieniBem przy tej okazji co
jest po|ywk dla tego grzyba. Zatem shitake mo|na uprawia na drewnie niemal wszystkich drzew li[ciastych.
116
Co wa|ne nie potrzeba do tego wysokiej jako[ci drewna (czytaj o prostych, dBugich pniach). Shitake uro[nie
nawet na poskr canych, cienkich gaB ziach. Po|ywk dla shitake mog by nawet trociny (cho wtedy daj
grzyby uwa|ane przez JapoDczyków za gorszej jako[ci). Twardziak ro[nie tylko na drewnie drzew li[ciastych.
Wbrew potocznej opinii grzyby nie s tylko ci |kostrawnym dodatkiem kulinarnym posiadaj cym zerow
warto[ od|ywcz ... Korzy[ci zdrowotne ze spo|ywania grzybów shitake s tak du|e, |e podaje si je w
Japonii pacjentom podczas chemioterapii. Dlaczego? Poniewa| grzyby shitake zawieraj mi dzy innymi (z
ang.) [4]Active Hexose Correlated Compound (AHCC)(nie podejmuj si przetBumaczenia;) Substancja ta
ma nast puj ce wBa[ciwo[ci:
-zwi ksza odporno[ organizmu na bakterie i wirusy mi dzy innymi na gryp oraz HIV
-zwi ksza naturaln zdolno[ organizmu do niszczenia komórek nowotworowych
-poprawia tolerancj chemioterapii.
Oprócz tego shitake zawieraj witamin D, B1, B2, B12 (cenne zródBo dla wegan)
Zatem gdzie najlepiej te grzyby uprawia na domowe potrzeby? Najlepszym miejscem na upraw grzybów
jest(troch upraszczaj c): wilgotne, wolne od silnych wiatrów, ciemne miejsce. Takie warunki panuj na
dnie lasu...
Je[li my[lisz, |e te warunki mog wyst pi w le[nym ogrodzie, nie mylisz si - jaki[ ciemny k t w gB bi
le[nego ogrodu to idealne miejsce do amatorskiej produkcji grzybów.
Wymienione tu dwa gatunki grzybów to tylko uBamek z grzybów, które mo|emy uprawia .
Podsumowuj c grzyby saprofityczne stanowi zatem bardzo ciekawy sposób w jaki mo|na z ”odpadów”
zupeBnie niejadalnych dla czBowieka wytworzy jedzenie i lekarstwa o niezwykle dobroczynnych wBa[ciwo[ciach
zdrowotnych.
Wi cej szczegóBów, mi dzy innymi jak konkretnie uprawia poszczególne gatunki grzybów, jak uprawia je
na skal komercyjn (zgodnie z zasadami perakultury) oraz jak mo|emy wykorzysta do dalszej produkcji
|ywno[ci ”przerobiony pniak” (próchno powstaBe po uprawie shitake)... ju| wkrótce.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0WalDDZ9TI/AAAAAAAAALQ/ZTKAlF7d-uY/s1600-h/Shitake.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Active_Hexose_Correlated_Compound
117
Wojciech Majda (2010-01-07 20:26:45)
Bardzo cieszy mnie to, |e mam tak wyedukowanych czytelników:)
[1]
ChciaBbym ostrzec czytelników bloga przed zakupem ziemi albo domu na [2]Ziemiach Odzyskanych
[3]Ten link przeniesie Ci czytelniku do serwisu Drewnozamiastbenzyny.pl, do wpisu pod tytuBem ”Biopaliwa
pod lup ” o ile sam artykuB nie przedstawia jakiej[ wyj tkowo wysokiej warto[ci ”permakulturowej”, bardziej
w formie ciekawostki) to dyskusja, która wywi zaBa si w komentarzach jest bardzo...pouczaj ca.
Gor co zaczyna by od wypowiedzi:
Irek napisaB dnia 7. StyczeD 2010 o godzinie 15:02.
Dodam tylko, |e opinia tam wyra|ona stanowi moj prywatn opini , a nie stanowisko Polskiego Instytutu
Permakultury. Instytut polityk si nie zajmuje. Nie mniej uwa|am, |e osoby czytaj ce tego bloga zasBuguj
na poznanie... opinii jednego(czy|by?) Niemca.
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| permakultura to poB czenie dwóch sBów: permanent (trwaBe) i agriculture
(rolnictwo, uprawa, agrokultura). Co to zatem za trwaBe rolnictwo je[li po kilku latach przyjdzie Niemiec i
nas wyruguje z ziemi?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Prosz wszystkich o skomentowanie, tym razem to dotyczy ka|dego z nas!
118
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0Y5WsBNWHI/AAAAAAAAALY/i7vXwZDYqyE/s1600-h/Ziemie_Odzyskane.png
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemie_Odzyskane
3. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/biopaliwa-pod-lupa/
119
Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze (2010-01-08 00:36)
[1]
Próba stworzenia produktywnego sBonecznika wieloletniego, to jeden z wielu projektów nad którymi pracuj
naukowcy z The Land Institute. Wszystko to bez modyfikacji genetycznej (GM).
Permakultura to sposób projektowania oraz utrzymywania trwaBych siedlisk ludzkich. Niemo|liwe jest
natomiast istnienie jakiegokolwiek trwaBego siedliska ludzkiego bez zapewnieniu tym|e ludziom prawdzi-
wie trwaBego i zgodnego z natur sposobu pozyskiwania |ywno[ci.
WspóBczesny model rolnictwa przy uwzgl dnieniu skali i tempa utraty gleby trudno takim nazwa . Aktualnie
jako protezy pozwalaj cej ludzko[ci i[ dalej u|ywa si energii z paliw kopalnianych. Dodam tylko, |e proteza
ta coraz bardziej koroduje a i ludzi potrzebuj cych jej u|ywa jest coraz wi cej (okoBo pazdziernika 2012 roku
populacja ludzi na Ziemi osi gnie 7 mld). Dodatkowo prawa noga zaczyna do[ powa|nie niedomaga co
jeszcze bardziej zwi ksza obci |enie protezy (wiele Bowisk jest nadmiernie eksploatowanych, [2]zaBamaBy si
populacje wielu ryb morskich - zródBa biaBka dla du|ej cz [ci ludno[ci). Sytuacja wygl da nie ciekawie.
Na szcz [cie jest permakultura:) z jej wywrotowym podej[ciem do produkcji |ywno[ci i zapewniania potrzeb
ludzkich.
Jednym z takich lekarstw dla ludzko[ci jest zmiana gatunków zbó| jakie si uprawia. Z jednorocznych na
wieloletnie. Lekarstwo to nie jest mo|e najlepsze okre[lenie, gdy| do okre[lenia skali czasowej jakiej potrzeba
na dokonanie tej zmiany lepiej pasuje sBowo rehabilitacja. Rehabilitacja okoBo dwudziestopi cioletnia (na
tyle szacuje organizacj o której za chwil , uczynienie zbó| wieloletnich równie produktywnymi jak zbo|a
jednoroczne).
WBa[nie t dziaBalno[ci zajmuje si [3]The Land Institute, z ang. Instytut Ziemi(od ziemi rolnej a nie
Ziemi-planety) z Kanzas (USA). Celem Instytutu Ziemi jest wytworzenie polikultury wieloletnich zbó| i
ro[lin motylkowych, których plon ziaren (i nasion) b dzie porównywalny z upraw jednoroczn . Inspiracj
do tego jest naturalna preria(formacja ro[linna podobna do stepu). Dlaczego akurat preria? Poniewa| w cza-
sie kilkudziesi ciu - stu kilkudziesi ciu lat uprawy ro[lin jednorocznych na tych preriach doszBo do olbrzymiej
erozji gleby. Swego czasu ”standardem” byBa utrata przez farmera okoBo 40 ton gleby/rok/ha (w naturalnych
warunkach gleba wytwarza si w tempie okoBo 0,2 t/rok, na prerii mo|liwe, |e troch szybciej). Z czasem
farmerzy zacz li odczuwa konsekwencje (gBównie ekonomiczne) zmniejszenie poziomu materii organicznej i
mi |szo[ci (gB boko[ci) gleby...
W warunkach naturalnej prerii, gleba zamiast ubywa w tempie 40 ton na hektar na rok, jest wytwarzana.
To wBa[nie dzi ki prerii, wypasaj cym si na niej bizonom i zarz dzaj cymi ni Indianami powstaBy |yzne
czarnoziemy.
Instytut Ziemi d |y zatem do tego by uprawa zbó| (ale nie tylko!) przypominaBa preri .
Jakie cechy ma preria? Oto one:
-Ró|ne trawy, ro[liny zielne, bobowate (dawniej motylkowe) maja korzenie na ró|nej gBeboko[ci. Dzi ki temu
120
zasoby gleby s lepiej wykorzystywane i gleba jest odporna na erozj . Korzenie niektórych ro[lin dochodz
do gB boko[ci ponad 2 m.
-Jest bogata w gatunki ro[lin. Na naturalnej prerii w Kanzas mo|na doliczy si okoBo 270 gatunków ro[lin.
-Jest odporna na ró|ne warunki pogodowe. Je[li jeden rok jest suchy to lepiej b d rosBy ro[liny sucholubne,
je[li rok jest wilgotny to lepiej b d rosBy potrafi ce t wilgo wykorzysta .
-Jest odporna na ataki szkodników - du|a bioró|norodno[ ro[lin zapewnia bogactwo ró|nych owadów, które
trzymaj szkodniki w szachu.
Instytut Ziemi skupia si zatem na tym, by ”uwieloletnienie” produktywne zbó| jednorocznych oraz
by zwi kszy plony ziaren traw wieloletnich. Dodatkowo próbuje skomponowa tak kombinacj ro[lin
motylkowych i zióB, by ro[liny nie wymagaBy nawozów sztucznych lub wymagaBy ich zdecydowanie mniej.
Jak Batwo si domy[li u|ywanie herbicydów jest wykluczone. Aktualnie polikultura uprawna Instytutu
Ziemi skBada si z okoBo 8 gatunków ro[lin.
Jakie korzy[ci zbo|a wieloletnie b d dawaBy rolnikowi?
-wyeliminowanie corocznej orki
-wyeliminowanie corocznego siewu
-wyeliminowanie/zmniejszenie kosztów nawo|enia
To wszystko skBada si na konkretne oszcz dno[ci - po prostu wi cej pieni dzy b dzie zostawa w r kach rol-
nika. Wg amerykaDskich danych 90 % ceny produktów rolnych to koszta. Z tego powodu |eby si utrzyma z
rolnictwa potrzeba coraz wi kszej powierzchni pól. Je[li nie powi kszysz swojego areaBu, to niestety wkrótce
nie jeste[ w stanie si utrzyma z produkcji rolnej. Opis dotyczyB sytuacji w USA. Jak|e prawdziwy i trafny
jest ten opis do warunków polskich.
Zapewne czytelnicy my[l , |e Instytut Ziemi to pr |nie dziaBaj ca organizacja dotowana przez rz d, w koDcu
chodzi o przyszBo[ amerykaDskiego rolnictwa, no nie?
No nie.
Instytut Ziemi z trudem zbiera [rodki na swoje cele statutowe. Jego roczny bud|et to okoBo 3 mln dolarów.
Prosz to porówna z zyskiem ze sprzeda|y herbicydu nr 1, firmy Monsanto.
W 2008 roku wyniósB on 1,8 mld (1,8 miliarda dolarów), czyli 1800 mln dolarów.
Jak czytelnicy bloga s dz , |e firma taka jak Monsanto, która kontroluje kilkadziesi t procent rynku
sprzeda|y nasion soi, rzepaku, kukurydzy zapatruje si na dziaBalno[ Instytutu Ziemi? Jako, |e 90 % ww.
upraw w USA uprawy GMO (zmodyfikowane genetycznie). Nasiona s opatentowane przez Monsanto, rolnik
zatem nie ma prawa ich oszcz dzi na nastepny rok. Monsanto to korporacja która zamierza wprowadzi (ju|
je wyprodukowaBa, teraz trzeba tylko zaBatwi spraw od strony legislacyjnej!) nasiona GMO z genem ter-
minacji, czyli takim, który uniemo|liwi drugiemu pokoleniu ro[lin wzej[cie. Jak taka firma zapatruje si na
dziaBalno[ Instytutu Ziemi, który sprawi, |e:
-zmniejszy si popyt na herbicydy
-rolnik nie b dzie musiaB kupowa nasion co roku
Bud|et Instytutu Ziemi to 3 mln dolarów na rok, bud|et Monsanto w 2008 roku to 11,365 miliarda dolarów
czyli 11365 mln dolarów. Zysk Monsanto to 2,02 miliarda dolarów. Teraz ju| wiesz Szanowny Czytelniku
dlaczego o Instytucie Ziemi i permakulturze nikt prawie nie sByszaB, a |ywno[ zawieraj ce produkty Mon-
santo zjadasz prawdopodobnie codziennie? Jaki interes maj firmy agrochemiczne w sprawieniu, |e rolnik
nie b dzie potrzebowaB?
[4]”Zwiat wg Monsanto” film ma napisy po polsku. Oto link do pierwszej cz [ci na youtubie(reszt cz [ci
znajdziesz równie| na youtubie). Gor co polecam.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Wkrótce przenosiny na inn domen , prosz si zatem nie obawia przekierowywania. Osoby chc ce pomóc
w tym proszone s o kontakt. W zamian oferuj póB godziny konsultacji skypowej na wybrane przez osob
skBon pomóc temat.
Link do opisu [5]stewii ro[liny - sBodzika.
Zostaw prosz komentarz - to przecie| wa|na kwestia.
121
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0aPDA3F9rI/AAAAAAAAALg/qKJ5DkzaI78/s1600-h/Annual%26perennial_
sunflowerheads%26text.jpg
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Cod_fishing_in_Newfoundland
3. http://www.landinstitute.org/vnews/display.v
4. http://www.youtube.com/watch?v=ePhDyDbbO-M
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/stewia.html
122
chBop sam sobie jest winny, przecie| widziaBy gaBy co braBy, mógB zrobi przecie| ”research”. Sam podpisaB, sam jest
sobie winny. Czy|by?
O genie terminacji ju| za chwil .
123
jakie s w praktyce plony, i czy to si w ogóle stosuje do naszej strefy klimatycznej.
124
Wojciech Majda (2010-01-08 19:54:47)
MógBby[ Piotrze wymieni na czym polega wg Ciebie stronniczo[ tego filmu? Ogl daBem go ju| dawno temu, a
niestety napi ty grafik nie pozwala na obejrzenie go ponownie...
W zwi zku ze zmian domeny z blogspotowej na ”normaln ”(permakultura.org) potrzebny byBby czBowiek z
elementarn znajomo[ci informatyki:) [1]potrafi cy zrobi co[ takiego (opis po angielsku)
Chodzi o uaktualnienie jaki[ ustawieD DNS , czyli stworzenie jaki[ CNAME i ANAME :)
Domena jest wykupiona w firmie cal.pl
125
Nagrod jest póB godzinna konsultacja skypowa na wybrany przez osob , która tego dokona temat. Z góry
jednak zaznacz , |e na poezji si nie znam:)
1. http://www.google.com/support/blogger/bin/answer.py?hl=pl&answer=55373
Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co
wBa[ciwie nim jest... (2010-01-09 01:01)
[1]
Temat Monsanto i GMO wywoBaB lawin (jak na skal tego bloga;) komentarzy. PostanowiBem troch bardziej
podr |y temat.
Wg. Monsanto rozwi zaniem problemu gBodu jest uprawa |ywno[ci modyfikowanej genetycznie. Dalej b d
u|ywaB skrótu GMO (z ang. Genetically Modified Organism) - Organizmy Zmodyfikowane Genetycznie.
GMO maj dawa wi ksze plony, gdy|:
1.Monsanto dobraBo najbardziej produktywn odmian danej ro[liny uprawnej.
2.Dzi ki wbudowaniu genu odporno[ci ro[liny na oprysk herbicydem Roundup mo|na te ro[liny opryskiwa
tym|e herbicydem ([rodkiem do niszczenia chwastów). Niszczy si chwasty, zatem ro[liny u|ytkowe maj
mniejsz konkurencj (o skBadniki od|ywcze, wod , [wiatBo...)
3.Dzi ki np. wbudowaniu do genomu (zbioru wszystkich genów organizmu) genów bakterii Bacillus
thuringiensis kukurydza GMO produkuje w ka|dej swojej komórce toksyn pochodz c z ww. bakterii.
Toksyna ta dziaBa jak insektycyd ([rodek zabijaj cy owady). Je[li zatem jaki[ szkodnik zacznie chrupa
nasz kukurydz , to ginie - z ka|dym k sem faszeruje si wi ksz dawk [miertelnej trucizny.
Mo|na by zatem powiedzie : To rozs dne, rzeczywi[cie powinno zwi kszy to plony ro[lin. Stanowi zatem
jakie[ rozwi zanie w walce z gBodem.
Wszystkie ww. punkty maj równie| inne oblicze, te nie PR-owe, by nie u|y dosadniejszego stwierdzenia,
te prawdziwe.
1.Nie ma czego[ takiego jak najbardziej wydajna odmiana. Jest tylko najbardziej wydajna odmiana w
danych warunkach glebowo - klimatycznych. Ro[liny (zwierz ta równie|) pochodz ce z konkretnego ob-
szaru po dBu|szym czasie (powiedzmy kwestia kilku, kilkunastu pokoleD) zaczynaj przystosowywa si do
lokalnych warunków klimatyczno-glebowych. Osobniki sBabiej przystosowane gin lub sBabiej plonuj przez
126
co nie zostaj wybrane przez rolnika do wysiewu w nast pnym roku. To dlatego mamy tysi ce odmian jabBek,
gruszy, [liw, zbó|... Ro[liny z laboratoriów Monsanto (i innych firm produkuj cych GMO) nie s w stanie
by dostosowane do lokalnych warunków glebowo - klimatycznych. Tak samo jak nie da si w jednym garnku
ugotowa potrawy, która speBni oczekiwania tysi ca osób. Dodatkowo na przestrzeni czasu nie zachodzi pro-
ces przystosowywania si danej linii ro[lin do lokalnych warunków. Dlaczego? Poniewa| rolnik musi co roku
kupowa ziarno od Monsanto. Tak jest zapisane w kontrakcie. Monsanto nie jest w stanie wyprodukowa
co roku setki odmian, wi c skupia si na tym ,|eby produkowa odmiany najbardziej produktywne. I tu
jest pies pogrzebany. Najbardziej produktywne, ale w jakich warunkach? W warunkach optymalnych, czyli
wBa[ciwa wilgotno[ , wBa[ciwa ilo[ nawozów sztucznych... Je[li jaki[ z tych czynników nie jest speBniony to
produktywno[ dramatycznie spada. Dlaczego? Poniewa| dana odmiana ro[lin nie jest przystosowana do
konkretnych warunków klimatyczno - glebowych. Odmiany ”lokalne” s bardziej przystosowane do zmien-
nych warunków pogodowych. Daj mo|e mniejszy plon, ale daj stale, co roku...
2. Ro[liny odporne na Roundup zawieraj wi ksze ilo[ci jego pozostaBo[ci. PozostaBo[ci[2] Roundup’u s
szkodliwe dla zdrowia szczurów. Jak my[lisz w jaki sposób wpBywa to na zdrowie ludzi? Zwierz ta zjadaj ce
resztki po|niwne chorowaBy i spadaBa im pBodno[ .
3.Bt nie jest równie| neutralne dla zdrowia zwierz t. Równie| notuje si spadek pBodno[ci lub nawet
bezpBodno[ . Bacillus thuringiensis byBa równie| swego czasu stosowana przez rolników i ogrodników eko-
logicznych. Namna|ali te bakterie po czym opryskiwali pola zainfekowane szkodnikami([rodek rzadko i tylko
doraznie stosowany). Niestety na skutek uprawy ro[lin GMO zawieraj cy te geny owady znacznie uodporniBy
si na t toksyn , przez co rolnicy ekologiczni stracili jeden z biologicznych sposobów ochrony ro[lin.
Jakie jest zatem rozwi zanie?
Nale|y patrze caBo[ciowo na problem biedy i gBodu w paDstwach trzeciego [wiata. Jedn z gBównych bol czek
tych krajów (oraz praprzyczyn biedy i gBodu zarazem) jest post puj ce pustynnienie. Pustynnienie jest
spowodowane nadmiernym wypasem bydBa, upraw roli i wycinaniem drzew na opaB. Po co trzyma bydBo?
Poniewa| krowy robi krowie placki, które jest dobrym paliwem. Krowy zarazem uniemo|liwiaj regeneracj
drzew. Drzewa zreszt zostaBy wyci te z powodu potrzeby paliwa. Uprawia si w tych krajach ry|, soj ,
soczewic , sorgo, proso, kukurydz , pszenic ...
Jaki to ma ze sob zwi zek?
{eby to zrozumie trzeba si zastanowi po co biednym, gBoduj cym ludziom w Afryce paliwo. Chyba nie
dlatego |eby si ogrza ?
Potrzebuj tego paliwa by gotowa jedzenie. Po co w Afryce gotowa jedzenie, przecie| chyba nie po to, |eby
si rozgrza ?
Jedzenie gotuje si dlatego, |e w innym przypadku jest nie jadalne. Produkty typu soja (zródBo cennego dla
np. Murzynów biaBka) wymaga okoBo godziny gotowania. Ry| minimum póB godziny. Do tego gotowania
potrzeba paliwa, którego ci gle brak i które codziennie trzeba znalez po[wi caj c na to wiele godzin... Robi
to gBównie dzieci, które zamiast chodzi do szkoBy, chodz po polach szukaj c krowiej kupy...
Problemy pustynnienia, gBodu i biedy mo|na by rozwi za w ogrodzie. W le[nym ogrodzie. W jaki sposób?
Poprzez odpowiedni dobór ro[lin, które daj jadalne plony bez potrzeby ich gotowania. Takie jak (w
zale|no[ci od rejonu):
Orzechy: kasztan jadalny, migdaBy, orzechy Macadamia,nanercz zachodni(daje orzechy nerkowca), pistacje,
araukaria chilijska, pekany, orzechy wBoskie, palmy kokosowe, palmy olejowe... Kilkana[cie wi cej
Owoce:awokado, d|akfrut, owoc drzewa chlebowego, figi, oliwki, mango, banany, daktyle pomaraDcza,
cytryny, ananasy... Kilkaset wi cej
Z drzew da si zapewni wszystkie skBadniki od|ywcze potrzebne czBowiekowi (wszystkie potrzebne aminok-
wasy, w glowodany, tBuszcze, witaminy).ZwBaszcza w klimacie tropikalnym i subtropikalnym.
Dzi ki temu mamy jedzenie, nie musimy |ywi krów, bo nie potrzebujemy tyle paliwa, wi c i las mo|e si
zregenerowa . Trzy pieczenia na jednym ro|nie. To jest a| tak proste.
Je[li kto[ z Was zna jakiego[ misjonarza pracuj cego w rejonie, który dotyka gBód lub niedo|ywienie.
Przeka|cie mu prosz linka do tego posta, lub bezpo[rednio niech wy[le do mnie meila, (znajdziesz w zakBadce
o mnie, po prawej). Udziel w miar potrzeby (oczywi[cie bezpBatnych) konsultacji.
127
Pami taj równie| prosz , |e niedBugo nast pi przeprowadzka na inn domen - nie obawiaj si przekierowa-
nia.
Zdj cie pozyskane na zasadzie fair use ze strony [3]http://permaculturedesigns.blogspot.com/
P.S. Wiem, |e palmy to nie drzewa a trawy. Chodzi mi o funkcj
Zostaw prosz komentarz, interesuje mnie Twoja opinia.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0fgAbaXwTI/AAAAAAAAALo/-TV6y49mrmc/s1600-h/Food+forest.png
2. http://polska-wolna-od-gmo.org/gmofree/
przykady-zagroenia-dla-zdrowia-w-ywnoci-genetycznie-modyfikowanej-jeffrey-m-smith/
3. http://permaculturedesigns.blogspot.com/
[1]
Wywiad z Bill’em Mollison’em przeprowadzony przez Alan’a AtKisson’a wiosn 1991 roku. Bill Mollison jest
twórc poj cia permakultura. PrzetBumaczone przez Wojciecha Majd .
W wywiadzie, umie[ciBem tekst oryginalny, dzi ki czemu osoby znaj ce lepiej angielski b d mogBy go
porówna . Je[li zauwa|ycie Drodzy Czytelnicy, |e moje tBumaczenie w istotny sposób si nie zgadza z
oryginaBem (mam na my[li, |e sens wypowiedzi si zmienia, prosz wpisa w komentarzu). Nie jestem za-
wodowym tBumaczem wi c dopuszczam tak mo|liwo[ .
Alan: Permaculture is a slippery idea to me. But from what I read, it seems that not even those who actually
do permaculture really know what it is.
Alan: Permakultura to jak dla mnie [liska idea. Z tego co czytaBem wynika, |e nawet ci co zajmuj si
permakultur nie wiedz naprawd czym ona jest.
Bill: I’m certain I don’t know what permaculture is. That’s what I like about it - it’s not dogmatic. But
you’ve got to say it’s about the only organized system of design that ever was. And that makes it extremely
eerie.
Bill: Jestem pewien, |e ja nie wiem czym permakultura jest. To jest wBa[nie to co w niej lubi nie jest
dogmatyczna. Co jednak mo|na o niej powiedzie , to to, |e jest jedynym zorganizowanym systemem projek-
towania, który zostaB kiedykolwiek stworzony. I to wBa[nie sprawia, |e jest to niesamowicie straszne
Alan: Why ”eerie”?
Alan: Dlaczego straszne?
Bill: There’s no other book about design for living. Don’t you think that’s eerie? I mean, how can we
129
possibly expect to survive if we don’t design what we’re doing to be bearable?
Another thing I find extremely eerie is that when people build a house, they almost exactly get it wrong.
They don’t just get it partly wrong, they get it dead wrong. For example, if you let people loose in a
landscape and tell them to choose a house site, half of them will go sit on the ridges where they’ll die in the
next fire, or where you can’t get water to them. Or they’ll sit in all the dam sites. Or they’ll sit in all the
places that will perish in the next big wind.
But then, at least half of every city is wrong. From latitude 30 degrees to latitude 60, say, you’ve got to have
the long axis of the house facing the sun. If the land is cut up into squares, that makes half of all houses
wrong if they face the road. Even houses way in the country, and way off the road, face the bloody road.
And from there, you just go wronger all the way.
One of the great rules of design is do something basic right. Then everything gets much more right of itself.
But if you do something basic wrong - if you make what I call a Type 1 Error - you can get nothing else
right.
Bill: Nie ma innej ksi |ki o projektowaniu |ycia (projektowaniu sposobu |ycia). Nie uwa|asz tego za straszne?
Mam na my[li to, |e jak niby mamy oczekiwa , |e prze|yjemy je[li nie projektujemy tego co robimy by byBo
zno[ne
Nast pn rzecz jak uwa|am za niesamowicie straszn jest to, |e gdy ludzie buduj dom, niemal na pewno
buduj go zle. Oni nie buduj go w sposób, który sprawia, |e dom jest troch zle wybudowany, buduj go
przera|aj co zle. Na przykBad, je[li dasz ludziom wybór gdzie maj wybudowa dom(na wsi), to poBowa z
nich wybuduje si na kraw dzi szczytu, gdzie zgin w nast pnym po|arze albo gdzie nie da si doprowadzi
do nich wody. Albo umiejscowi dom w miejscu gdzie powinien by staw. Albo jeszcze wybuduj si gdzie[,
gdzie zgin podczas nast pnej wichury.
Co wi cej przynajmniej poBowa z naszych miast jest zle wybudowana. Od szeroko[ci geograficznej 30 do 60
stopni musisz mie o[ dBuga domu zwrócon do sBoDca. Je[li ziemia jest poci ta na kwadratowe dziaBki to
sprawia, |e poBowa domów jest zwrócona frontem do drogi. Nawet domy na wsi i takie zupeBnie na odludziu
s zwrócone frontem do cholernej drogi. Je[li popeBnisz ten podstawowy bB d w konsekwencji jest pózniej
tylko gorzej.
Jedn ze [wietnych zasad projektowania jest ”zrób co[ fundamentalnie dobrze”. Wtedy wszystko zaczyna do
siebie pasowa . Ale je[li zrobisz co[ fundamentalnie zBego je[li popeBnisz to co nazywam bB dem rodzaju
pierwszego nie mo|esz ju| zrobi nic dobrego.
Alan: When you say ”we,” do you mean humans in general, or Western humans especially?
Alan: Kiedy mówisz ”my” masz na my[li ludzi ogólnie, czy zwBaszcza czBowieka cywilizacji zachodniej?
Bill: Human beings in general. There are a few societies that show signs of having been very rational
about the physics of construction and the physics of real life. Some of the old middle-Eastern societies had
downdraft systems over whole cities, and passive, rapid-evaporation ice-making systems. They were rational
people using good physical principles to make themselves comfortable without additional sources of energy.
But most modern homes are simply uninhabitable without electricity - you couldn’t flush the toilet without
it. It’s a huge dependency situation. A house should look after itself - as the weather heats up the house
cools down, as the weather cools down the house heats up. It’s simple stuff, you know? We’ve known how
to do it for a long time.
Bill: Ludzi w ogóle. Istnieje kilka spoBeczeDstw, które pokazuj oznaki bycia bardzo racjonalnym je|eli
chodzi o fizyk budowli i fizyk |ycia. Niektóre ze starych bliskowschodnich spoBeczeDstw u|ywaBo systemu
przeci gów na skal caBych miast, i pasywne, gwaBtownie wyparowuj ce wod systemy do tworzenia lodu.
To byli racjonalni ludzie u|ywaj cy dobrych zasad fizyki by uczyni swoje |ycie wygodnym bez potrzeby
dodatkowego zródBa energii.
Mimo to wi kszo[ wspóBczesnych domów jest po prostu niezamieszkiwalna bez elektryczno[ci nie mo|esz
nawet bez niej spu[ci wody w toalecie. To wytwarza sytuacj ogromnej zale|no[ci. Dom powinien sam
utrzymywa odpowiedni temperatur je[li pogoda si podnosi, dom powinien si ochBadza . Je[li pogoda
si ochBadza, dom powinien si ogrzewa . To s proste rzeczy, wiesz? Wiedzieli[my jak to robi ju| dawno
temu.
130
Alan: And it’s eerie that we don’t do it.
Alan: I to jest wBa[nie straszne, |e tego nie robimy.
Bill: And that we don’t design the garden to assist the house is much more eerie. That we don’t design
agriculture to be sustainable is totally eerie. We design it to be a disaster, and of course, we get a disaster.
Bill: A to, |e nie projektujemy ogrodów by wspóBdziaBaBy z domem jest jeszcze straszniejsze. To, |e nie
projektujemy naszego rolnictwa, by byBo trwaBe (zrównowa|one) jest CAAKOWICIE straszne. Projektujemy
je katastrofalnie i oczywi[cie dostajemy katastrof .
Alan: There’s an old Chinese expression: ”If we don’t change our direction, we’ll wind up where we are
headed.”
Alan: Jest takie stare, chiDskie przysBowie : ”Je[li nie zmienimy kierunku w którym zmierzamy dojdziemy
tam gdzie jeste[my zwróceni (tam gdzie zmierzamy).
Bill: Exactly so. I think we probably have a racial death wish. We don’t understand anything about where
we live, and we don’t want to. We’re happy to power on to the end - like Mr. Bush. He could have saved
more oil than he needed from Iraq, but he preferred to go and ”kick ass” - kill people - and use more oil in
the process.
America is an eerie society. It seems to want to live on a dust bowl. But as one of your own Indians said,
”If you shit in bed, you’ll surely smother in it.”
Bill: W rzeczy samej. My[l , |e mamy marzenie by zniszczy nasz ras . Nie rozumiemy niczego na temat
tego, gdzie mieszkamy i nie chcemy zrozumie . Wolimy polega na sile do koDca jak np. Pan Bush (w
1991 roku mowa byBa o Bushu seniorze). MógBby zaoszcz dzi (mowa o caBym USA) wi cej ropy ni| w ogóle
potrzebowaB z Iraku, jednak wolaB wysBa |oBnierzy, by ”skopa tyBki” zabija ludzi- i zu|y wi cej ropy w
trakcie tego procesu.
Amerykanie to straszne spoBeczeDstwo. Zdaje si , |e chc |y na [2]dust bowl (dosBownie ”miska kurzu”,
nazwa na siln erozj w czasie lat 30 ubiegBego wieku). Ale jak to powiedziaB jeden z waszych Indian ”Je[li
srasz do swojego Bó|ka, na pewno jeste[ dokBadnie pokryty swoim wBasnym gównem”
Alan: Let’s get back to permaculture. What’s your current best definition of it?
Alan: Wró my do permakultury. Jaka jest Twoja obecna najlepsza jej definicja?
Bill: You could say it’s a rational man’s approach to not shitting in his bed.
But if you’re an optimist, you could say it’s an attempt to actually create a Garden of Eden. Or, if you’re a
scientist, you could liken it to a miraculous wardrobe in which you can hang garments of any science or any
art and find they’re always harmonious with, and in relation to, that which is already hanging there. It’s a
framework that never ceases to move, but that will accept information from anywhere.
It’s hard to get your mind around it - I can’t. I guess I would know more about permaculture than most
people, and I can’t define it. It’s multi-dimensional - chaos theory was inevitably involved in it from the
beginning.
You see, if you’re dealing with an assembly of biological systems, you can bring the things together, but you
can’t connect them. We don’t have any power of creation - we have only the power of assembly. So you
just stand there and watch things connect to each other, in some amazement actually. You start by doing
something right, and you watch it get more right than you thought possible.
Bill: Mo|na powiedzie , |e jest to podej[cie racjonalnego czBowieka do niesrania w swoje Bó|ko.
Jesli jeste[ jednak optymist , mo|na powiedzie , |e jest to próba stworzenia ogrodu Eden. Albo je[li jeste[
naukowcem mo|esz porówna j do cudownej garderoby, do której mo|esz powkBada kolekcj z ka|dej nauki
i ka|dej sztuki by mie pewno[ , |e zawsze pasuj harmonijnie do siebie i do wisz cych tam ju| wcze[niej
ubraD. To konstrukcja, która nigdy nie przestanie si rusza , ale która zaakceptuje informacje zewsz d.
Ci |ko to ogarn ja nie potrafi . Wydaje mi si , |e wiem o permakulturze wi cej ni| wi kszo[ ludzi,
ale ja nie potrafi jej okre[li (wyznaczy granic). Permakultura jest wielowymiarowa teoria chaosu byBa
zwi zana z permakultur od pocz tku.
Wiesz, jesli masz do czynienia ze zbiorowiskiem systemów biologicznych, mo|esz pozbiera poszczególne
rzeczy do kupy, jednak nie zmusisz ich by wytworzyBy poB czenia. Nie mamy |adnej mocy wytwarzania
mamy tylko moc tworzenia odpowiednich zbiorowisk (ro[lin, zwierz t i innych elementów). Wi c stoisz tam
131
i patrzysz jak rzeczy same wytwarzaj mi dzy sob poB czenia, z pewn doz zdziwienia. Zaczynasz robi c
co[ dobrze, potem patrzysz jak udaje si to zrobi nawet lepiej ni| myslaBe[, |e to mo|liwe.
Alan: This reminds me of John Todd and his work with artificial ecosystem assembly
Alan: To przypomina mi tworzenie zbiorowisk sztucznych ekosystemów
Bill: There are lots of words for it these days. But the day I brought out my first book, Permaculture One,
there was no word for it, though that’s what it means: artificial ecosystem assembly. I would agree with
anyone who said that if Permaculture had to be written, I wasn’t the person to write it. I’m sure the John
Todds and Hunter Lovinses of this world would have done a far better job than I. But it had to be written
by somebody sooner or later, and historically it was just bad luck that it was me.
Bill:Jest na to dzisiaj wiele nazw. Ale gdy wydaBem moj pierwsz ksi |k ”Permaculture One” (Permakul-
tura jeden) nie byBo na to nazwy, jednak to jest dobra nazwa oddaj ca to, czym naprawd to jest: zbiorowiska
sztucznych ekosystemów. Zgodz si z ka|dym, który powie, |e je[li Permakultura musiaBa by napisana, to
nie ja powinienem j napisa . Jestem przekonany, |e John Todd i Hunter Lovinses tego [wiata zrobiliby to
du|o lepiej ni| ja. Ale musiaBoby to nast pi wcze[niej czy pózniej i historycznie rzecz bior c pech chciaB, |e
trafiBo na mnie.
Alan: How did you come up with the idea of permaculture? What led up to it?
Alan: Jak wpadBe[ na ide permakultury? Co ci do tego doprowadziBo?
Bill: I’d come into town from the bush - after 28 years of field work in natural systems - and become an
academic. So I turned my attention to humans, much as I had to possums in the forests. Humans were my
study animal now - I set up night watches on them, and I made phonograms of the noises they make. I
studied their cries, and their contact calls, and their alarm signals. I never listened to what they were saying
- I watched what they were doing, which is really the exact opposite of the Freuds and Jungs and Adlers.
I soon got to know my animal fairly well - and I found out that it didn’t matter what they were saying. What
they were doing was very interesting, but it had no relation whatsoever to either what they were saying, or
what questions they could answer about what they were doing. No relationship. Anyone who ever studied
mankind by listening to them was self-deluded. The first thing they should have done was to answer the
question, ”Can they report to you correctly on their behavior?” And the answer is, ”No, the poor bastards
cannot.”
Then I sort of pulled out for a while in 1972 - I cut a hole in the bush, built a barn and a house and planted a
garden - gave up on humanity. I was disgusted with the stupidity of the University, the research institutions,
the whole thing.
When the idea of permaculture came to me, it was like a shift in the brain, and suddenly I couldn’t write
it down fast enough. Once you’ve said to yourself, ”But I’m not using my physics in my house,” or ”I’m not
using my ecology in my garden, I’ve never applied it to what I do,” it’s like something physical moves inside
your brain. Suddenly you say, ”If I did apply what I know to how I live, that would be miraculous!” Then
the whole thing unrolls like one great carpet. Undo one knot, and the whole thing just rolls downhill.
Bill: PrzybyBem do miasta z buszu po 28 latach pracy w obr bie naturalnych systemów staBem si
wykBadowc akademickim. Wi c zwróciBem uwag na ludzi, w ten sam sposób jak obserwowaBem wcze[niej
np. oposy (gatunek maBych zwierz t nocnych wyst puj cych w Australii) w lesie. Ludzie stali si wtedy
moimi obiektami badaD robiBem nocne obserwacje ich zachowaD, robiBem fonogramy (zapisy dzwi ków)
odgBosów jakie wydaj . StudiowaBem ich okrzyki, sposoby w jaki si do siebie zwracaj , ich sposoby alar-
mowania o zagro|eniach. Nigdy nie sBuchaBem tego co mówi po prostu obserwowaBem co robi , co jest
dokBanym przeciwieDstwem Freud’a, Jung’a i Adlers’a.
Wkrótce dobrze poznaBem moje zwierz caBkiem dobrze zauwa|yBem, |e nie liczy si co mówi . Co robi
byBo bardzo interesujace, jednak nie miaBo jakiegokolwiek zwi zku z tym o czym mówi albo z odpowiedzi
na pytanie co robi . Zero zwi zku. Ka|dy kto kiedykolwiek studiowaB ludzko[ na podstawie sBuchania ich
sam si oszukiwaB. Pierwsz rzecz jak powinien on zrobi , to zada sobie pytanie ”Czy potrafi dokBadnie
zda sprawozdanie z ich zachowania?” odpowiedz brzmi ”Nie, biedne dranie nie potrafi ”.
Potem wycofaBem si na troch w 1972 wyci Bem troch buszu, zbudowaBem stodoB , dom i zaBo|yBem
ogród ludzko[ ju| sobie odpu[ciBem. ByBem zniesmaczony gBupot uniwersytetu, instytucji badawczych,
132
tego wszystkiego.
Kiedy idea permakultury pojawiBa si u mnie, to byBa jak fizyczna zmiana w mózgu. Nagle nie potrafiBem
spisa tego odpowiednio szybko. Je[li jednak u[wiadomisz sobie ”ale ja nie u|ywam fizyki w domu” albo ”nie
u|ywam ekologii w moim ogrodzie, nigdy nie u|yBem jej do niczego w moim |yciu”. Je[li sobie to u[wiadomisz,
to jakby co[ fizycznego ruszaBo si w moim mózgu. Nagle powiedziaBem sobie, |e ”jesli zastosowaBbym to co
wiem, do tego jak |yje to byBoby to cudowne”. Wszystko si rozwin Bo, jak gigantyczny dywan. Rozwi |
jeden supeB a caBy dywan leci w dóB.
Alan: At this point, permaculture is not just a way of designing things - it’s a movement. What have you
started?
Alan:W tym momencie permakultura to nie jest tylko sposób projektowania, to ruch. Co[ ty zacz B?
Bill: Well, anything that’s any good is self-perpetuating. I’ve started something I can no longer understand
- it’s out of control from the word go. People do things which I find quite amazing - things I would never
have done and can’t understand very well.
For example, one of the people I had trained in 1983, Janet McKinsey, disappeared with a friend into the
bush - two women with children. They decided they could cut down their needs a lot, and they made a very
scientific study of how to do that in their own houses. They’ve now started something called ”Home Options
for Preservation of the Environment” - HOPE.
They point out, for example, that there are only four things in all cleaners - whether it’s shampoo, laundry
detergent, whatever.You buy them in bulk and you mix them up properly, and they all work. It doesn’t
matter if they call the stuff ecologically friendly or have dolphins diving around on the label - it still has
these damn four things in it. Anything else is just unnecessary additions to make it smell good or color it
blue when it goes down the toilet.
Bill:Wiesz, wszystko co dobre jest samonap dzaj ce si . Rozpocz Bem co[, czego sam nie mog ju| zrozumie
- to poza nasz kontrol , niczym pocisk pistoletu po wystrzeleniu. Ludzie robi rzeczy, które uwa|am za
niesamowite - rzeczy, których nigdy bym nie zrobiB i nie potrafi ich dobrze zrozumie .
Na przykBad jeden z ludzi, których przetrenowaBem (kurs projektowania permakulturowego) w 1983r Janet
McKinsey przepadBa wraz z przyjacióBmi w buszu dwie kobiety z dzie mi. OpisaBy jak mo|na ograniczy
swoje potrzeby i opisaBy to w bardzo naukowy sposób. ZrobiBy opis jak uczyni to w normalnych domach.
ZaBo|yBy co[ zwanego HOPE (czyli nadzieja) Domowe Sposoby na Ocalenie Zrodowiska.
Podkre[liBy np., |e istniej 4 substancje czyszcz ce nie wa|ne czy to szampon, proszek do prania, cokolwiek.
Kupujesz je w duzych ilo[ciach i potem mieszasz w odpowiednich proporcjach i one dziaBaj . Nie wa|ne czy
nazywaj to [rodkiem ekologicznym, czy ma nalepk z delfinem zawsze ma te 4 cholerne rzeczy. CaBa reszta
to niepotrzebne dodatki, |eby Badnie pachniaBy, albo barwiBy na niebiesko muszl po spBukaniu toalety.
Alan: So would you call what they’re doing permaculture as well?
Alan: Wi c nazwaBby[ to co one robi permakultur równie|?
Bill: Oh, I don’t know what you call it. But they got there after a permaculture course. When they first came
to town - Benala, in Australia - and lectured, all the women of the town said, ”Oh this is marvelous, we’ll
all do it!” The women started to order these bulk canisters - so then the shops in the town had to change,
because they couldn’t sell them that other crap anymore. Then the Council had to change, to institute
recycling.
So the women - and women spend the money of society on its goods - examined every item they bought in
relation to its energy use and its necessity, and just eliminated those that were energy expensive and unnec-
essary. Simply by women learning exactly what to buy and how to buy, the whole thing can be brought back
to sanity. That’s spreading like mad - like every good idea does.
So my students are constantly amazing me. Here’s another story: I gave one permaculture course in
Botswana, and now my students are out in the bloody desert in Namibia teaching Bushmen - whose language
nobody can speak - to be very good permaculture people.
Bill:Nie wiem jak to nazwa , ale one zaczeBy to robi po kursie projektowania permakulturowego. Kiedy
napierw przybyBy do miasta Benala w Australii i powiedziaBy kobietom w tym mie[cie, to kobiety powiedziaBy
”to cudowne, wszyscy b dziemy tak robi !”. Kobiety zacz By zamawia w ilo[ciach hurtowych wi c potem
133
sklepy musiaBy si przystosowa poniewa| nie mogli ju| dalej sprzedawa tamtego starego gówna. Potem
rada miasta musiaBa si zmieni , by wprowadzi recykling.
Wi c kobiety a kobiety wydaj pieniadze w spoBeczeDstwie na dobra zbadaBy ka|d rzecz, któr kupiBy
w oparciu o zu|ycie energii i tego czy dana rzecz jest rzeczywi[cie niezb dna. Po czym wyeliminowaBy, te
rzeczy, które s energo|erne i zb dne. W prosty sposób poprzez [wiadome kupowanie wszystko mo|e zosta
przywrócone do normalno[ci. To rozszerza si jak szalone zreszt jak ka|da dobra idea.
Wi c moi uczniowie caBy czas mnie zadziwiaj . Oto inna historia: ZrobiBem kurs projektowania permakul-
turowego w Botswanie a teraz moi uczniowie s na pustyni Namib ucz c Buszmenów których j zyka nikt
nie zna jak by dobrymi projektantami permakultury.
Alan: What can they teach the Bushmen that the Bushmen wouldn’t already know?
Alan: Czego mog nauczy Buszmenów, czego oni jeszcze by nie wiedzieli?
Bill: Gardening. Because the Bushmen can no longer go with the game, and the game have been killed by
the fences put up by the European Commission to grow beef. Just like the Australian Aborigine, 63 % of
what they used to live off is extinct, and the rest is rare now. You can’t live like a Bushman or an Aborigine
anymore, so they’ve got to rethink the whole basis of how they’re going to live. Permaculture helps you do
that easily.
Bill:Ogrodnictwa. Poniewa| Buszmeni nie mog dBu|ej polowa na zwierzyn , bo zwierzyna zostaBa zabita
przez pBoty postawiaone przez Komisj Europejsk , by hodowa woBowin . CaBkiem jak w Australii 63 %
tego z czego zwykli si utrzymywa i na co zwykli polowa wygin Bo. A to co przetrwaBo jest rzadkie w
dzisiejszych czasach. Nie mo|esz ju| |y jak Buszmen albo Aborygen, wi c musisz przemy[le caB podstaw
na której b d opiera swoje |ycie. Permakultura pozwala zrobi ci to w prosty sposób.
Alan: So permaculture seems to be as much a change in perception as anything else - a change in where one
begins to look at things from.
Alan:Zmiana percepcji w przypadku permakultury jest równie, je[li nie bardziej, wa|na niz zbiór konkret-
nych zasad. To zmiana gdzie zaczyna si patrze inaczej na wszystko.
Bill: I think that’s right. For me, having suffered through a Western education, it was a shift from passive
learning - you know, ”this is how books say things are” - to something active. It’s saying (and this is a
horrifying thought for university people) that instead of physicists teaching physics, physicists should go
home and see what physics applies to their home.
Now, they may teach sophisticated physics at the university. But they go home to a domestic environment
which can only be described as demented in its use of energy. They can’t see that, and that blindness is
appalling.
Why is it that we don’t build human settlements that will feed themselves, and fuel themselves, and catch
their own water, when any human settlement could do that easily? When it’s a trivial thing to do?
Bill: My[l , |e masz racj . Dla mnie, kóry miaB to nieszcz [cie odebra wyksztaBcenie w stylu zachodnim, to
byBa zmiana z uczenia biernego wiesz, co[ w stylu ”oto jak ksi |ki mówi , |e jest” na uczenie aktywne.
To jest mówienie (a to jest przera|aj ce dla wykBadowcy akademickiego), |e fizyk zamiast naucza fizyki
powinien i[ do domu i zobaczy jak mo|na stosowa fizyk w domu.
W dzisiejszych czasach ucz naprawd skomplikowanych rzeczy na uniwersytetach na wydziaBach fizyki. Ale
pózniej id do swojego [rodowiska domowego, które mo|e zosta opisane tylko jako caBkowicie dysfunkcyjne
je|eli chodzi o sposób u|ywania energii. Nie mog tego dostrzec, a ta [lepota jest ztrwa|aj ca.
Dlaczego nie budujemy osiedli ludzkich, które same b d |ywi , dostarcza paliwa, wody, skoro ka|de siedlisko
mogBoby robi to z B two[ci ? Skoro jest to takie proste.
Alan: Perhaps because we’re so wealthy that we believe we don’t have to.
Alan: Mo|e jeste[my tak bogaci, |e my[limy, |e nie musimy tego robi .
Bill: Well, I don’t call that wealth. You want a definition of wealth from Eskimos, the Inuit? Wealth is
a deep understanding of the natural world. I think Americans are so poor it’s pitiful, because you don’t
understand the natural world at all.
Bill: Có|, ja nie nazwaBbym tego bogactwem. Chcesz definicj bogactwa wg Eskimosów, Inuitów? Bogactwo
to gB bokie zrozumienie [wiata natury. My[l , |e Amerykanie s tak strasznie n dzni, poniewa| nie rozu-
134
miecie [wiata naturalnego dookoBa was.
Alan: If you want to do permaculture, and there isn’t a teacher around, where do you start?
Alan: Je[li chciaBby[ zacz dziaBa w permakulturowym stylu, a nie ma wokóB nauczyciela, gdzie powinno
si zacz ?
Bill: Just start right where you are.
Bill: Zacznij tam gdzie jeste[.
Alan: I read somewhere that you’ve said, ”You start with your nose, then your hands ...”
Alan: PrzeczytaBem gdzie[, |e powiedziaBe[ ”Zaczynasz przy nosie, potem r kach...”
Bill: ”... your back door, your doorstep” - you get all that right, then everything is right. If all that’s wrong,
nothing can ever be right. Say you’re working for a big overseas aid organization. You can’t leave home in
a Mercedes Benz, travel 80 kilometers to work in a great concrete structure where there are diesel engines
thundering in the basement just to keep it cool enough for you to work in, and plan mud huts for Africa!
You can’t get the mud huts right if you haven’t got things right where you are. You’ve got to get things
right, working for you, and then go and say what that is.
Bill:”...potem przy drzwiach, potem za progiem” to b dzie dobrze, to wszystko b dzie dobrze. Je[li to
spieprzysz, nic nie mo|e by w ogóle dobrze. Powiedzmy, |e pracujesz dla wielkiej zagranicznej organizacji
charytatywnej zajmuj cej si pomoc . Nie mozesz odjecha z domu Mercedesem, podró|owa 80 km do
pracy w wielkim, betonowym budynku, w którym musz pracowa pot |ne silniki diesle’a tylko po to by
utrzyma go w niskiej temperaturze, by[ mógB planowa budow lepianki gdzie[ w Afryce! Je[li nie mo|esz
wybudowa lepianki dobrej dla siebie, nie mo|esz zaplanowa dobrej lepianki dla Afryki. Musisz sprawi , |e
b dzie ci sBu|y i potem mówi jak to jest.
Alan: Doing permaculture seems to be the opposite of abstraction.
Alan: DziaBania permakulturowe zdaj si by przeciwieDstwem abstrakcji.
Bill: Oh, I put it another way. I can easily teach people to be gardeners, and from them, once they know
how to garden, you’ll get a philosopher. But I could never teach people to be philosophers - and if I did, you
could never make a gardener out of them.
When you get deep ecologists who are philosophers, and they drive cars and take newspapers and don’t grow
their own vegetables, in fact they’re not deep ecologists - they’re my enemies.
But if you get someone who looks after himself and those around him - like Scott Nearing, or Masanobu
Fukuoka - that’s a deep ecologist. He can talk philosophy that I understand. People like that don’t poison
things, they don’t ruin things, they don’t lose soils, they don’t build things they can’t sustain.
Bill: Hmm, ja bym to inaczej powiedziaB. Mog w Batwy sposób nauczy ludzi jak by ogrodnikami, a stamt d
je[li wiedz jak uprawia ogród, zmieni si w filozofa. Ale nie mógBbym nigdy nauczy ludzi jak by filozo-
fami, a nawet je[libym nauczyB, nigdy nie zrobiBbym z nich ogrodników.
Je[li masz gB bokiego ekologa (osob wyznaj c pr d filozoficzno-ideologiczny zwany gB bok ekologi ),
którzy s filozofami, je|d| samochodami, kupuj gazety i nie maj swojego warzywniaka, to tacy ludzie
nie s naprawd gB bokimi ekologami s moimi wrogami.
Je[li wezmiesz kogo[, kto sam zaspokaja swoje potrzeby i tych którzy s wokóB niego jak Scott Nearing
albo Masanobu Fukuoka to s gB bocy ekolodzy. Mo|e mówi o filozofii i ja go rozumiem. Tacy ludzie nie
zatruwaj niczego, nie niszcz niczego, nie trac gleby, nie buduj rzeczy, których nie mog utrzyma .
Alan: Everything you’ve done suggests that turning around and going another direction is really not that
hard.
Alan: Wszystko, co zrobiBe[ sugeruje, |e odwrócenie si i pój[cie w innym kierunku nie jest takie trudne.
Bill: I think mine is a very rich life. I probably lead a very spoiled life, because I travel from people interested
in permaculture to people interested in permaculture. Some of them are tribal, and some of them are urban,
and so on. I believe humanity is a pretty interesting lot, and they’re all really busy doing and thinking
interesting things.
Bill: My[l , |e moje |ycie jest bardzo bogate. My[l równie|, |e jestem bardzo rozpuszczony przez |ycie,
poniewa| podró|uj od ludzi zainteresowanych permakultur do ludzi zaintereswowanych permakultur .
Niektórzy z tych ludzi to czBonkowie plemion, niektórzy z nich to mieszkaDcy miast i tak dalej. Wierz , |e
135
ludzko[ to caBkiem interesuj ca dziaBka (np.obserwacji), i |e ludzie s bardzo zaj ci robieniem interesuj cych
rzeczy i my[leniem o nich.
Alan: Permaculture involves tampering with nature, but how far do you think we should go? Should we be
doing genetic engineering, creating hybrids, etc.?
Alan: Permakultura wymaga ingerowania w natur , ale jak my[lisz, jak daleko mo|emy si posun ?
Powinni[my stosowa organizmy zmodyfikowane genetycznie, tworzy hybrydy?
Bill: The important thing is not to do any agriculture whatsoever, and particularly to make the modern agri-
cultural sciences a forbidden area - they’re worse than witchcraft, really. The agriculture taught at colleges
between 1930 and 1980 has caused more damage on the face of the Earth than any other factor. ”Should we
tamper with nature?” is no longer a question - we’ve tampered with nature on the whole face of the Earth.
If you let the world roll on the way it’s rolling, you’re voting for death. I’m not voting for death. The
extinction rate is so huge now, we’re to the stage where we’ve got to set up recombinant ecologies. There
are no longer enough species left, anywhere, to hold the system together. We have to let nature put what’s
left together, and see what it can come up with to save our ass.
At the same time, anything that’s left that’s remotely like wilderness should be left strictly alone. We have
no business there any more. It’s not going to save you to go in and cut the last old-stand forests. You should
never have gotten to the stage where you could see the last ancient forests! Just get out of there right now,
because the lessons you need to learn are there. That’s the last place you’ll find those lessons readable.
Bill: Wa|n rzecz jest niestosowanie |adnego rodzaju rolnictwa, a zwBaszcza uczynienie wspóBczesnej nauki
rolniczej stref zakazan te dwie rzeczy s gorsze ni| czarownice, naprawd rolnictwo nauczane na uni-
wersytetach mi dzy 1930 a 1980 uczyniBo wi cej szkód obliczu Ziemi, ni| jakikolwiek inny czynnik. ”Czy
powinni[my ingerowa w natur ?” to nie jest kwestia dyskusji ju| ingerowali[my w natur praktycznie na
caBej Ziemi.
Je[li pozwolisz by [wiat zmierzaB w kierunku w którym zmierza, to tak jakby[ gBosowaB za [mierci . Ja
nie gBosuj za [mierci . Tempo wymierania gatunków jest tak ogromne, |e jeste[my na etapie, |e musimy
tworzy zmodyfikowane ekosystemy (gBównie chodzi o agroekosystemy ekosystemy rolnicze). Ju| nie ma
wystarczaj cej ilos i gatunków, by utrzyma te systemy w caBo[ i. Musimy zatem pozwoli naturze wyko-
rzysta to co zostaBo i zobaczy co z tego b dziemy mogli wykorzysta by ocali nasze dupy.
W tym samym czasie wszystko co cho przypomina dziko[ powinno by pozostawiaone w spokoju. Ju| nie
mamy tam co robi . To naprawd ci nie ocali, je[li pójdziesz i wytniesz ostatni starodrzew. Nigdy nie
powinni[my byli dopu[ci do togo, |e mo|emy zobaczy ostatni dziewiczy las! Po prostu jedz go zobaczy ,
bo lekcje, które musisz opanowa s wBa[nie tam. To ostatnie miejsce gdzie s one jeszcze czytelne.
Alan: How has permaculture been received? What do reviewers say about your books, for example?
Alan: Jak permakultura jest odbierana? Co np. recenzenci mówi o ksi |kach?
Bill: The first time I saw a review of one of my permaculture books was three years after I first started
writing on it. The review started with, ”Permaculture Two is a seditious book.” And I said, ”At last someone
understands what permaculture’s about.” We have to rethink how we’re going to live on this earth - stop
talking about the fact that we’ve got to have agriculture, we’ve got to have exports, because all that is the
death of us. Permaculture challenges what we’re doing and thinking - and to that extent it’s sedition.
People question me coming through the American frontier these days. They ask, ”What’s your occupation?”
I say, ”I’m just a simple gardener.” And that is deeply seditious. If you’re a simple person today, and want
to live simply, that is awfully seditious. And to advise people to live simply is more seditious still.
You see, the worst thing about permaculture is that it’s extremely successful, but it has no center, and no
hierarchy.
Bill:Pierwszy raz gdy zobaczyBem jak [ recenzj jednej z moich ksi zek trzy lata po tym jak zostaBa wydana.
Recenzent zacz B od ”Permaculture Two to bardzo wywrotowa ksi |ka”. Pomy[laBem ”wreszcie kto[ to zrozu-
miaB, czym jest permakultura”. Musimy przemy[le to, jak zamierzamy |y na tej Ziemi przesta gada o
tym, |e to niepodwa|alny fakt, |e musimy mie rolnictwo, musimy eksportowa , poniewa| to oznacza [mier
dla nas. Permakultura kwestionuje to, co robimy i jak my[limy w tym sensie jest wywrotowa.
Gdy mijaBem amarykaDsk granic urz dnicy pytali mnie,” Jaki jest twój zawód?” odpowiedziaBem ”Jestem
136
prostym ogrodnikiem”. I to wBa[nie jest bardzo buntownicze. Je[li jeste[ prost osob dzi[ i chcesz wie[
proste |ycie, to to ju| jest cholernie buntownicze. Doradza innym by wiedli prostsze |ycie jest nawet jeszcze
bardziej wywrotowe.
Widzisz, najgorsz spraw w permakulturze jest to, |e jest niesamowicie skuteczna (odnosi si sukces), ale
nie ma centrum i nie ma hierarchii.
Alan: So that’s worst from whose perspective?
Alan: To jest najgorsze, ale z czyjej perspektywy?
Bill: Anybody that wants to extinguish it. It’s something with a million heads. It’s a way of thinking which
is already loose, and you can’t put a way of thinking back in the box.
Bill: Ka|dego, kto chce j zatrzyma . To co[ zawiera milion gBów. To sposób my[lenia, który ju| jest w
ludzkich gBowach i nie dasz rady wyrzuci sposobu myslenia spowrotem do pudeBka
Alan: Is it an anarchist movement?
Alan: Czyli jest to ruch anarchistyczny?
Bill: No, anarchy would suggest you’re not cooperating. Permaculture is urging complete cooperation be-
tween each other and every other thing, animate and inanimate. You can’t cooperate by knocking something
about or bossing it or forcing it to do things. You won’t get cooperation out of a hierarchical system. You get
enforced directions from the top, and nothing I know of can run like that. I think the world would function
extremely well with millions of little cooperative groups, all in relation to each other.
Bill: Nie, anarchia sugerowaBaby brak wspóBpracy, Permakultura | da caBkowitej wspóBpracy pomi dzy
ka|dym (ludzmi), pomi dzy wszystkim, o|ywionym i nieo|ywionym. Nie mo|esz wspóBpracowa u|ywaj c
siBy albo zmuszaj c co[ by robiBo co[. Nie b dziesz miaB wspóBpracy w systemie hierarchicznym. Dostaniesz
rozkazy z góry a nic co wiem, |e umie biega nie lubi tego. My[l , |e [wiat funkcjonowaBby niezwykle dobrze
z milionami maBych wspóBpracujacych ze soba grup, wszystkie z pozostaBymi.
Alan: Given all the study you’ve done of our behavior and your work in spreading permaculture, do you
have reason to hope we’ll make it as a species?
Alan: Uwzgl dniaj c wszystkei twoje studia nad zachowaniem ludzi i twoj wiedz w szerzeniu permakul-
tury, czy mamy nadziej przetrwa jako gatunek?
Bill: I think it’s pointless asking questions like ”Will humanity survive?” It’s purely up to people - if they
want to, they can, if they don’t want to, they won’t.
I would say, use all the skills you have in relation to others - and that way we can do anything. But if you
lend your skills to other systems that you don’t really believe in, then you might as well never have lived.
You haven’t expressed yourself.
If people want some guidance, I say, just look at what people really do. Don’t listen to them that much.
And choose your friends from people who you like what they do - even though you mightn’t like what they
say.
It’s us chickens that are doing it. There’s no need for anyone else - we are sufficient to do everything possible
to heal this Earth. We don’t have to suppose we need oil, or governments, or anything. We can do it.
Bill: My[l , |e nie ma sensu zadawa pytaD w stylu ”Czy ludzko[ przetrwa”. To zale|y tylko od ludzi. Je[li
chc przetrwa to przetrwaj , je[li nie, to nie.
Powiem w ten sposób: u|yj wszystkich umiej tno[ci w zwi zku z innymi to mozemy wszystko. Je[li jednak
wypo|yczysz swoje umiej tno[ci do innych systemów, w które tak naprawd nie wierzysz, to równie dobrze
mógBby[ nie |y . Nie udaBo ci si przecie| wyrazi .
Je[li ludzie chc wskazówek to powiedziaBbym, |eby popatrze na to co ludzie naprawd robi . Nie sBuchaj
ich za bardzo. Wybieraj przyjacióB z ludzi których lubisz, to co robi , nawet je[li nie lubisz tego, co mówi .
Mamy pietra to zrobi . Nie potrzebujemy kogo[ innego jeste[my zdolni zrobi wszystko by uzdrowi t
Ziemi . Nie musimy zakBada , |e potrzebujemy ropy, rz du czy czegokolwiek innego. Damy rad !
Koniec
Nale|y uwzgl dni , |e Bill Mollison jest Australijczykiem. W Australii prawdziw plag s po|ary buszu,
susze i niesamowita degradacja gleb poprzez na skutek zasolenia.
Jest osob bardzo kontrowersyjn .
137
Pami taj Czytelniku, wkrótce przenosiny na inn domen , nie obawiaj si przekierowania.
Spodziewam si burzy komentarzy. Co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0jq0eVSpkI/AAAAAAAAAMA/1NOuHI3oO94/s1600-h/Bill+Mollison.jpg
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Dust_Bowl
[1]
Na zdj ciu wzniesiona grz dka zbudowana bez zwa|ania na kwestie estetyki. Mo|na du|o Badniej:)
Po kilku postach troch jakby filozoficznych i dla wi kszo[ci ludzi mocno teoretycznych (przeci tny czBowiek
nie ma hektarów ziemi, tylko maBy ogródek) nale|ny wróci na ziemi . PostanowiBem zrobi to niemal
dosBownie - dzi[ b dzie troch o glebie, troch o warzywach. Warzywach uprawianych na wBasny u|ytek.
Je[li zastanawiasz si gdzie umie[ci swój warzywniak na dziaBce, najlepiej umie[ go gdzie[ w le[nym
ogrodzie, wi cej na ten temat [2]przeczytasz pod tym linkiem.
Jak go umie[ci , to jedno, ale jak w permakulturowy sposób uprawia warzywniak? ”Permakulturowy” czyli
139
jaki?
-niskonakBadowy (finanse) w budowie i utrzymaniu
-niskonakBadowy je|eli chodzi o energi (z paliw kopalnianych i ludzk )
-daj cy |ywno[ ekologiczn
-nie zatruwaj cy [rodowiska
-daj cy du|e plony
Teraz czas na staB wstawk gleboznawcz :). Nie martw si , same potrzebne Ci Czytelniku konkrety.
W naturalnych ekosystemach (a z nich projektant permakulturowy czerpie inspiracj ) zbyt cz sto nie
wyst puje takie zjawisko jak naga, goBa gleba bez jakiej[ okrywy. Czy widziaBe[ Drogi Czytelniku, by w
BiebrzaDskim Parku Narodowym wyst powaBa gdzie[ goBa gleba? Zapewne tak, wzdBu| wartkich strumieni,
ewentualnie gdzie[ gdzie KILKA DNI TEMU przewróciBo si pot |ne, stare drzewo. O ile pierwsza z sytu-
acji spotykana jest dosy rzadko (kto z nas ma wartki strumieD w swoim ogrodzie?). To druga, czytaj
wywracaj ce si drzewo odsBaniaj ce nieco goBej gleby wyst puje ju| ekstremalnie rzadko.
Natomiast sytuacja, |e gleba bez okrycia wyst puje na du|ym, zwartym obszarze w naszym klimacie w nat-
uralnych warunkach wyst puj raz na... kilkaset? kilka tysi cy lat? mo|e wi cej?
Mowa o po|arach pochodzenia naturalnego.
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| chc pokaza jak nienaturalnie traktowana jest gleba w ogrodzie. Reg-
ularnie przekopywana, regularnie pozostawiana przez du| cz [ roku bez jakiekolwiek okrywy, regularnie
eksportowane s z niej skBadniki od|ywcze, regularnie potem importuje si je/kupuje (z innego zródBa).
Poprzez nasze praktyki zmniejsza si zawarto[ materii organicznej w glebie po czym ci |ko pracujemy nad
tym by j podnie[ (dodaj c kompost i o zgrozo mieszaj c go z z wierzchni warstw gleby)... Wszystkie te
dziaBania wymagaj pracy. To dlatego wielu ludzi nie bierze si za ogrodnictwo, bo kojarzy si im z bólem
pleców.
{eby przekopa górne 24 cm gleby( mniej wi cej tyle ile ma szpadel) na 10m2 trzeba przerzuci 3,6 tony gleby.
Tak, 3600kg. To dobre dla mBodziana, który chce sobie ”przypakowa ”, dla osoby która musi rozBadowa du|y
stres (dla gleby to nie jest dobre ale to ju| inna historia,[3] o której mo|esz przeczyta tutaj), lub dla osoby
pragn cej schudn . Czy taki wysiBek jest jednak odpowiedni dla starszego czBowieka, który ma problemy
z kr gosBupem, albo dla drobnej kobietki wa| cej 50 kg? Zmiem w tpi . To dlatego wiele osób jest ”zmus-
zonych” porzuci ogrodnictwo, lub uwa|a upraw ogrodu za... ork na ugorze:)
Wreszcie przyszedB czas na rozwi zania:
Wzniesiona grz dka (WG). W du|ym uproszczeniu... Kopiemy rów (tak, raz trzeba si narobi ) gB boko[ci
40 cm lub je[li jeste[my bardzo leniwi to gB bszy (to inwestycja w oszcz dzanie na pochylaniu!) szeroko[ci
okoBo 40-50 cm. Ziemi przerzucamy na boki rowu. Dzi ki temu mamy Batwiejszy dost p do grz dki - nie
musimy si schyla , by móc z nimi pracowa . Grz dka ma szeroko[ 80 - 120cm. Dodatkowo ostatni raz
przekopujemy gleb . Co sprawia, |e jest pulchna i... znacie te ”korzy[ci”;) Grz dka ma tak szeroko[ jak
ma, poniewa| je[li byBaby szersza musieliby[my po niej depta w czasie pracy. Tego - ubicia gleby chcemy
unika nawet bardziej ni| diabeB [wi conej wody. Dlaczego? poniewa| grz dki ju| nigdy nie b dziemy wi cej
przekopywa . Dost p do grz dki b dziemy mie 40 - 60 cm z jednego rowu i 40-60 cm z drugiego rowu. Sze-
roko[ grz dki zale|y od dBugo[ci r k (moja nauczycielka anatomii zabiBaby mnie za takie okre[lenie, chodzi
oczywi[cie o koDczyny górne;) ogrodnika.
Nast pna wa|n rzecz jest stworzenie okrywy glebie. Mowa o [cióBce. To kluczowy element tej wzniesionej
grz dki. WG powinna by zawsze pokryta [cióBk . Najlepszym materiaBem jest mieszanka li[ci i sBomy w pro-
porcjach 50:50. ZcióBka sprawi, |e z czasem nawet najgorszy piach zmieni si w |yw gleb . Nie b dzie trzeba
przekopywa jej pózniej, |eby gleba byBa pulchna i miaBa dobr struktur , gdy| brak udeptywania gleby oraz
wysoki, poziom materii organicznej sprawi , |e d|d|ownice b d ”przekopywa ” nam gleb . Równie| one
zajm si utrzymywaniem w niej |yzno[ci. Nasza robota to tylko dostarcza im w razie potrzeby po|ywienia -
[cióBki. W pierwszym roku grz dka b dzie ”konsumowaBa” znaczne ilo[ci [cióBki. W drugim roku i nast pnych
latach ta ilo[ powinna spa[ .
WG mo|na dostosowa do potrzeb osób niepeBnosprawnych, nawet osoby na wózkach inwalidzkich mog
zajmowa si ogrodnictwem. Wymaga to troch cegieB i zaprawy murarskiej, ale jest wykonalne. Je[li jeste[
140
przedstawicielem jakiej[ organizacji zajmuj cej si aktywizacj osób niepeBnosprawnych i uwa|asz, |e poprzez
ogrodnictwo mo|na to osi gn - skontaktuj si ze mn , udziel bezpBatnych konsultacji.
Emilia Hazelip stworzyBa filmik pt ”Synergistic garden” (ogród synergistyczny). [4]Dost pny pod tym linkiem.
J zyk angielski, momentami napisy po francusku. Film ten traktuje wBa[nie o ogrodzie w którym jedynym
nawozem jest [cióBka.
Zdj cie autorstwa Aleksandry Majdy
Pami taj Czytelniku, wkrótce przenosiny na inn domen , nie obawiaj si przekierowania.
Co o tym my[lisz? Zostaw prosz komentarz.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0meYhajlQI/AAAAAAAAAMQ/ehUyLRb2CSo/s1600-h/Wzniesiona+grz%C4%85dka.
JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
4. http://video.google.com/videoplay?docid=2865701754864235132
141
mopel44 (2010-01-22 20:34:33)
Taka grzadka w pewnych miejsach jest wymagana - jezeli mozna sie wtracic :) - w przypadku ulew nie ryzykuje sie
rowniez porwaniem czy wyplukaniem gleby przez wzburzona wode.
Moja propozycja - grzadki zaplanowac pozostawiajac miejsce na poglebione sciezki - w przyszlosci czesc wywiezc
taczka - czesc przerzucic na grzadki - bedzie moze trzeba odchwascic :(
142
Na zachodzie maj du|o wi kszy szacunek do gleby - pierwsz rzecz jak si robi podczas robót ziemnych to zebranie
górnej warstwy gleby (topsoil) i odBo|enie jej na jedno miejsce. Potem przeprowadza si wykopy, kBadzie si np. jaki[
kabel, czy naprawa rur , po czym zakupuje si dziur /rów ziemi. Na koñcu dopiero kBadzie si górn , |yzn warstw
gleby.
Je[li zbierze Pani taczk górn warstw gleby z miejsca gdzie b dzie grz dka oraz górn warstw gleby z rowu to
pózniej gdy rzuci Pani t gleb na wierzch wzniesionej grz dki to zwi kszy Pani poziom humusu w górnej cz [ci gleby.
Nie straci zatem Pani nic z |yzno[ci, a nawet Pani zyska...
Zrobi Pani zatem dokBadnie to samo, co ludzie, którzy kupuj humus z terenów budowy.
Nawet w przypadku gdy nie robi si tych zabiegów, to w pierwszym roku mo|na uzyska dobre plony - trzeba jednak
nawozi tradycyjnie, gdy| |ycie glebowe nie jest odpowiednio rozwini te, by zaopatrzy ro[liny samoczynnie w wszys-
tkie potrzebne skBadniki od|ywcze. Najlepiej wykorzysta do tego celu rozwodniony mocz (proporcje 1:10).
W mojej ksi |ce ”Ogród bez chemii” opisaBem metod budowania wzniesionej grz dki bez kopania, która na dodatek
umo|liwia uzyskanie dobrych plonów nawet w pierwszym roku, be zu|ywania moczu, czy innych nawozów.
143
ok. 7 metrów. Mam to szcz [cie, |e lustro wody w mojej studni zaBapuje si na tak pompk , lecz co maj wymy[li
ci, którzy maj wod na gB boko[ci np. 30, 40 metrów? Chyba jedynie baterie sBoneczne ich ratuj . Ewentualnie
jakie[ gigantyczne |urawie. To te| ciekawy temat do zbadania a propos. ES
[1]
Konsekwencje strajku niektórych grup zawodowych s powa|niejsze ni| w przypadku krawców...
”Just in time” to w wolnym tBumaczeniu (z ang.) ”Po prostu na czas, dokBadnie na czas”. To system dys-
trybucji i logistyki obowi zuj cy we wspóBczesnym [wiecie. Dotyczy zwBaszcza du|ych firm, gdy| wBazie tam
przynosi on najwi ksze korzy[ci finansowe.
Jakie s zaBo|enia tego systemu dystrybucji?
Nieco upraszczaj c ”ograniczamy koszty magazynowania”. Nie jest tak, |e np. supermarket Tesco czy
Biedronka maj wielki magazyn, w którym przechowuj m k zakupion tu| po |niwach. M ka miaBaby
wystarczy na zaopatrzenie sieci sklepów do nast pnych |niw. Taka sytuacja nie ma miejsca. Dlaczego?
Poniewa| magazynowanie czegokolwiek jest kosztowne. Zostaj c przy m ce, Tesco czy Biedronka musiaByby:
wynaj magazyn, zapBaci ludziom za jego pilnowanie, zapBaci z ochron przed gryzoniami (1 szczur jest
w stanie zniszczy okoBo 150kg zbo|a rocznie), zapBaci ludziom za zaBadunek do magazynu i pózniej za za-
144
pakowanie tego ponownie na inn ci |arówk . Wszystko to kosztuje, a w bran|y takiej jak spo|ywcza mar|a
jest bardzo maBa - liczy si ka|dy grosz a nawet jego uBamek. Na milionach sztuk robi si z tego ju| jaki[
pieni dz.
Du|o lepiej (pod wzgl dem finansowym dla ww. supermarketów) wygl da wBa[nie system dystrybucji ”just in
time”. ZaBadunek wygl da mniej wi cej w ten sposób. Producent m ki (mByn znaczy si ;) wysyBa ci |arówk
do centrów dystrybucji supermarketu. Z tej ci |arówki towary przerzucane s bezpo[rednio do ci |arówek,
które rozwo| produkty do poszczególnych supermarketów (konkretnych sklepów). Organizuje si to w ten
sposób, |e po prostu nie trzeba mie magazynu, zatem tnie si koszta. System ten jest do[ skomplikowany
(jak zrobi , |eby ci |arówki producentów byBy w tym samym czasie co zaBadunek do poszczególnych sklepów
jak i ci |arówki supermarketu nie staBy zbyt dBugo, bo to wszystko kosztuje). Zgranie tego wszystkiego jest
nie lada wyzwaniem. Producent je[li spózni si cho troch pBaci pot |ne kary...
Tesco i Biedronka nie s wyj tkami, ”just in time” to standard, U|yBem ich tylko jako przykBad, a nie |eby
napi tnowa te dwie konkretne firmy.
Dlaczego o tym pisz ?
{eby co[ Ci Czytelniku u[wiadomi . Ten sposób dystrybucji jakkolwiek z ekonomicznego punktu widzenia
ma bardzo du|y sens, tak niesie ze sob równie| du|e zagro|enie. Ma kilka sBabych ogniw.
NajsBabsze z nich to transport.
Je[li transport zawiedzie, to towary nie zostan dostarczone do sklepów. Zgadnijcie co si wtedy stanie,
wiedz c, |e w konkretnych sklepach (chodzi o konkretne placówki) te| stosowana jest zasada ”just in time”?
Sklepy nie maj równie| du|ego magazynu, maj tylko miejsce gdzie towary stoj co najwy|ej kilka dni.
Sytuacja w której zawiódB transport miaBa miejsce w roku 2000 w Wielkiej Brytanii. Zastrajkowali rolnicy
i kierowcy ci |arówek przeciwko wysokim cenom ropy. Zablokowali oni rafinerie ropy naftowej i punkty jej
dystrybucji.
Protest rozpocz B si 5 wrze[nia.
Dotkni te zostaBy takie bran|e jak transport, sBu|ba zdrowia (chocia|by paliwo do karetek pogotowia), prze-
mysB, przede wszystkim jednak sklepy z |ywno[ci . Rozpocz to racjonalizowanie jedzenia. Gdyby strajk
przedBu|yB si jeszcze trzy dni dBu|ej w kraju pojawiBby si gBód. Przypomn , |e chodzi o paDstwo
rozwini te (UK) pod koniec XX wieku.
Jak my[lisz ile trwaB strajk? 3 miesi ce, póB roku, rok?
Nie...
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0rhXmhiGhI/AAAAAAAAAMg/WjwbuPVz44w/s1600-h/Strajk.jpg
2. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/
3. http://www.iwar.org.uk/cip/resources/PSEPC/fuel-price-protests.htm
145
piotr34 (2010-01-11 23:10:40)
W UK po paru dniach opadow i mrozow drogi sa zablokowane i juz zaczyna sie w niektorych regionach zle dziac.W
sklepach puste polki a klienci zaczynaja panikowac-nawet BBC to pokazuje.Na szczescie kierujac sie swoim wschod-
nioeuropejskim instynktem przetrwania ;) zrobilem wieksze zakupy jakis czas temu wiec spokojnie siedze i grzane
winko pije-ale tubylcy momentami zaczynaja tracic rozum jakby to byla zima stulecia.
Id c [ladami sBynnych blogerów (jak np. Kominka) postanowiBem napisa list do jednej z firm. Moj ofiar
padBa firma Vitalpol, której soj ostatnio kupiBem. Soja miaBa by zmieniona przez mnie w kotlety sojowe.
Mo|na by pomy[le ”dobrze, |e Wojciech Majda dba o siebie, b dzie nam mógB dBugo pisa warto[ciowy
content na blogu;)”
Soja przecie| jest zdrowa, no nie? Na swojej stronie internetowej Vitalpol nawet ma tak informacj :
Vitalpol propaguje hasBo: ”warzywa str czkowe to zdrowa |ywno[ przez caBy rok!”
Jak|e byBo moje zdziwienie gdy po powrocie do domu znalazBem na opakowaniu informacj , |e soja w tym
opakowaniu pochodzi z Kanady. Mo|na by pomy[le , no i co z tego?
Ju| tBumacz
Proponuj konferencj skypow dnia 14.01.2010 tj. czwartek o godzinie 21.00 czasu polskiego. ”Wst p”
wolny
Konferencja b dzie polega na zadawaniu pytaD, ja b d próbowaB na nie odpowiedzie :)
Prosz je zatem przygotowa .
Tematyka: Le[ne ogrody
Prosz wpisywa si w komentarzach na ”list obecno[ci”, gdy| w przeciwnym razie nie b dzie konferencji.
Do prowadzeniu dialogu wewn trznego nie potrzebuj skypa;)
Uaktualnienie 1:
Mój login na skypie to:
wojciech.majda
Mile widziane przybycie (na skypa) o 20:55, |eby punkt 21 zacz godzinn cz [ merytoryczn .
146
Krzysztof Lis (2010-01-13 14:56:43)
Bardzo mnie to cieszy. Przygotuj pytania, |eby Twój czas dobrze wykorzysta . :)
147
GMO, niewygodny list i jeszcze bardziej niewygodne pytania. (2010-01-11 23:26)
[1]
Id c [ladami sBynnych blogerów (jak np. Kominka) postanowiBem napisa list do jednej z firm. Moj ofiar
padB Vitalpol, której soj ostatnio kupiBem. Soja miaBa by zmieniona przez mnie w kotlety sojowe. Mo|na
by pomy[le ”dobrze, |e Wojciech Majda dba o siebie, b dzie nam mógB dBugo pisa warto[ciowy content na
blogu;)”
Soja przecie| jest zdrowa, no nie? Na swojej stronie internetowej Vitalpol nawet ma tak informacj :
Vitalpol propaguje hasBo: ”warzywa str czkowe to zdrowa |ywno[ przez caBy rok!”
Jak|e byBo moje zdziwienie gdy po powrocie do domu znalazBem na opakowaniu informacj , |e soja w tym
opakowaniu pochodzi z Kanady. Mo|na by pomy[le , no i co z tego?
Ju| tBumacz ... W roku 2006 60 % soi uprawianej w Kanadzie byBo soj genetycznie zmodyfikowan (nie
dysponuje nowszymi danymi). Jednocze[nie Kanada nie wymaga od producentów rolnych informowania o
tym, czy dany produkt zawiera ro[liny GMO, czy nie. Wynika to z tego, |e rz d kanadyjski, na wzór rz du
amerykaDskiego uznaB ro[liny GMO za ”w zasadzie nie ró|ne” od tych naturalnych. Plony pochodz ce od
ro[lin GMO oraz tych nie GMO s wsypywane do tych samych spichlerzy. I my to pózniej jemy... Dlaczego
nie chc je[ ro[lin GMO? Poniewa| jako mBody, bezdzietny czBowiek zale|y mi na mojej pBodno[ci.
Oto tre[ listu wysBanego do firmy Vitalpol dnia 10 stycznia 2010r.
”Witam,
nazywam si Wojciech Majda, jestem blogerem http://permakulturnik.blogspot.com/
Dzi[ zakupiBem opakowanie Waszej soi. Troch mnie zaniepokoiBo, gdy zauwa|yBem, |e soja, któr zakupiBem
pochodzi z Kanady. WedBug mojej wiedzy wi kszo[ soi uprawianej w Ameryce PóBnocnej jest zmodyfikowana
genetycznie. W zwi zku z tym prosz o odpowiedz na nast puj ce pytania:
1.Czy Wasza soja zawiera soj GMO?
2.Je[li nie, to w jaki sposób zapewniacie to, |e przez przypadek nie zostanie zmieszana z soj GMO?
3.Jak upewniacie si , |e soja Waszych dostawców jest sadzona jako nie GMO, skoro mo|e dochodzi do
zapylenia krzy|owego z soj GMO?
Prosz równie| o podanie PaDstwa dostawców soi.
Uprzejmie informuj , |e mój meil wraz z PaDstwa odpowiedzi zostanie opublikowany na ww. blogu.
Z powa|aniem Wojciech Majda”
Do chwili obecnej nie doczekaBem si jeszcze odpowiedzi. Szczerze mówi c si nie spodziewam... Kto wie,
mo|e ich czBowiek od PR’u co[ wymy[li? Co my[licie?
Jaki z tego moraB? Czytajcie Drodzy Czytelnicy informacje na opakowaniu. Przed a nie po zakupie:)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co my[licie o nowym szablonie(wygl dzie) bloga?
148
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0ulwsgG4_I/AAAAAAAAANA/GM4unU3p-Ws/s1600-h/List.jpg
149
rozwazan nad rozwiazaniami systemowymi.
Pozdrawiam!
150
Bogdan SzymaDski (2010-01-19 12:58:55)
S jakie[ rzetelne dowody |e GO powoduje bezpBodno[
151
Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze. (2010-01-12 13:40)
[1]
Pole kukurydzy w uprawie zerowej
Masanobu Fukuoka (1914 - 2008) to w jeden z najwi kszych innowatorów produkcji rolnej XX wieku. Nie
zawsze zajmowaB si jednak rolnictwem, ten z wyksztaBcenia mikrobiolog pracowaB swego czasu dla
Prawdopodobnie nazwisko to nie brzmi dla Ciebie znajomo Drogi Czytelniku nawet je[li jeste[ rolnikiem.
Ten wielki JapoDczyk odkryB sposób w jaki mo|na uprawia zbo|a bez orania. Jemu zatem nale|y przypisa
palm pierwszeDstwa je|eli chodzi o tzw. ekologiczn upraw zerow .
Uprawa zerowa to termin bardziej znany ju| przeci tnemu rolnikowi. W skrócie chodzi o to, |e gleby si
nie orze(dlaczego si nie orze? [2]Przeczytaj ten wpis), a chwasty kontroluje si poprzez opryskiwanie her-
bicydami. Zatem zamiast orania mamy zwi kszone ilo[ci zu|ywanych herbicydów. Trudno mi powiedzie
co lepsze. Ot jak firmy z bran|y agrochemicznej potrafi ”przerobi ” niezwykle ciekaw ide ekologicznej
uprawy zerowej na pieni dze. Bez sprzeda|y herbicydów i nawozów sztucznych nie zarobi one po prostu
pieni dzy - zwykBy biznes.
152
[3]
Masanobu Fukuoka
Jakie s zaBo|enia rolnictwa naturalnego (jak zwaB je twórca tej metody)?
1.Nigdy nie zostawiamy gleby bez okrycia
2.Nie stosujemy nawozów sztucznych
3.Nie odchwaszczamy przez oranie
4.Nie wje|d|amy ci |kim sprz tem na pole
5.Nie przycinamy drzew/krzewów
Fukuoka regularnie uzyskiwaB plony równe lub wy|sze ni| najwydajniejsi rolnicy konwencjonalni w jego
okolicy. Znany jest równie| z tego, |e opracowaB on sposób uprawy ry|u eliminuj cy jego czasochBonne prze-
sadzanie. Ogranicza to nakBad pracy w jego uprawie do 1/5 ”normalnej” uprawy.
Jak zatem od strony ”technicznej” wygl da dany sposób uprawy?
W klimacie Japonii mo|liwe jest uzyskanie dwóch plonów na rok. System, który Masanobu Fukuoka opra-
cowaB równie| to wykorzystuje. Latem zbiera si ry| jary a zim zbiera si j czmieD. Ka|de z tych zbó| jest
sadzone jeszcze zanim poprzednie zostaBo zebrane. Wykorzystuje si kuleczki gliniane. Te kuleczki gliniane
to kulki zrobione z nasion, kompostu, gliny i wody. Dzi ki temu ziarna maj dobre warunki do wzrostu i nie
zostaj zjedzone przez ptaki. Z j czmieniem w ry| wysiewa si równie| koniczyn biaB - ona ma dostarcza
azot do gleby. Wkrótce j czmieD przerasta koniczyn w naturalny sposób j przygBuszaj c.
Gdy j czmieD dojrzewa wysiewa si ry|. Gdy j czmieD jest ju| dojrzaBy, to ry| ju| troch podrósB. Zbiera
si j czmieD. Zostaje nam wi c pole mBodym ry|em i koniczyn . Jako, |e ry| jest mBody a koniczyna
ju| ”wyro[ni ta” stanowiBaby du| konkurencj dla ry|u (poza tym ry| jest nisk ro[lin ). Jakie jest za-
tem wyj[cie? Masanobu Fukuoka wymy[liB, |e mo|na zala poletko na tydzieD. Powa|nie osBabi to wzrost
koniczyny (a nie zabije), wi c ry| b dzie mógB rosn bez konkurencji. Zalewanie poletka zabija równie|
wi kszo[ chwastów. Du|o ich i tak nie ma, poniewa| na glebie caBy czas co[ ro[nie, wi c nie jest Batwo
chwastom si ustabilizowa . Na krótko przed tym, jak ma si zebra ry| zalewa si poletko jeszcze raz.
Wpuszcza si tym razem ryby - karpie. Zjadaj one ró|ne paso|yty, typu [limaki. Dodatkowo osBabia to
troch wzrost koniczyny, która wkrótce konkurowaBaby z j czmieniem.
To w uproszczeniu przedstawiony sposób w jaki Masanobu Fukuoka uprawiaB swoj ziemi . Mo|na
153
powiedzie , |e u nas w Polsce si nie da, bo u nas ry|u nie mo|na uprawia , nie mówi c ju| o dwóch
zbiorach w roku. Oczywi[cie mo|na tak powiedzie , z tym |e nie b dzie to prawd . O tym jak uprawia w
Polsce zbo|a bez potrzeby orania ju| wkrótce.
Masanobu Fukuoka napisaB trzy ksi |ki
”The One-Straw Revolution: An Introduction to Natural Farming”
”The Natural Way of Farming: The Theory and Practice of Green Philosophy”
”The Road Back to Nature: Regaining the Paradise Lost”
Dwie pierwsze z nich s dost pne na Scribd.com, torrentach, emulach...
Co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0xuk0HMBII/AAAAAAAAANg/WVgpaTx4jvI/s1600-h/corn_no_till.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
3. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S0xuWOdidVI/AAAAAAAAANY/bokGphc94fA/s1600-h/Masanobu+Fukuoka.jpg
154
pytania chcialbym zadac.Mysle ze blog zdobywa dopiero grono czytelnikow ktorzy tak jak ja na razie nadrabiaja
zaleglosci-jak nadrobimy to komentarzy i pytan bedzie wiecej.Ale prosze kontynuowac bo temat jest jak najbardziej
przyszlosciowy-sam zamierzam kupic duza dzialke tej wiosny i na pewno cos tam z permakultury zaimplementuje.
155
sylwia (2010-07-07 16:07:33)
Mam pytanie odno[nie zaBo|eD rolnictwa naturalnego.
1. Nigdy nie zostawiamy ziemi bez okrycia.
Jak wi c zasia np. koperek lub saBat ? Jak unikn goBej gleby po siewie?
I drugie.
4.Nie przycinamy drzew i krzewów.
Dlaczego, skoro to wpBywa korzystnie na owoce?
156
Tad| mahal, ogród, trawnik i koszt alternatywny (2010-01-13 01:31)
[1]
Tad| Mahal
Historia trawnika:
Historia pochodzenia trawnika si ga kilka wieków wstecz. Pewien wBadca (Szahd|ahana) w Indiach tak
opBakiwaB [mier swojej |ony w roku 1632, |e postanowiB wybudowa jej pi kny grobowiec Tad| Mahal.
ChciaB by grobowiec byB widoczny z daleka, wi c w przestrzeni wokóB niego postanowiB posadzi gBównie
traw . By nic nie zasBaniaBo pi kna budowli. Jednak trawa jak to trawa ma tendencj do tego, |e ro[nie,
no nie? Zatem by trawnik byB Badny ci gle musiaB kto[ go strzyc. Mo|na by u|y oczywi[cie krów lub
owiec by kontrolowaBy wzrost darni. Niestety wg Shahd|ahany czynno[ fizjologiczna jak jest wydalanie (a
krowy robi niezBe kupy!) nie wspóBgraBaby z powag miejsca spoczynku szacownej maB|onki. PostanowiB
wykorzysta do kontroli darni co[, co mo|e nie robi kupy w miejscu gdzie kontrolowana jest wysoko[ trawy.
Wybór padB na ludzi.
Strzyc to bardzo trafnie dobrane sBowo, gdy| w XVII wieku nie byBo jeszcze nawet mechanicznych kosiarek.
Stosowanie kos nie dawaBo odpowiednio równego i estetycznego wygl du. Pierwszymi ludzkimi kosiarkami
byBo 27 wdów, które codziennie na kolanach z no|yczkami kontrolowaBo dBugo[ trawy - to im przypadB ten
niew tpliwy zaszczyt strzy|enia prawdopodobni pierwszego królewskiego trawnika. Ich |al przypomina miaB
(komu?) zgryzot jak odczuwa wBadca po utracie ukochanej |ony - Mumtaz Mahal.
Po dBu|szym czasie przybyli do Indii Brytyjczycy i szybko podchwycili pomysB i przesBanie, które staBo za
trawnikiem. Idealnie wpisywaBo si w koncepcj pot gi Imperium Brytyjskiego...
Do utrzymywania ”prawidBowego” trawnika potrzebni byli ludzie gotowi wykonywa t |mudn , ci |k i
niewdzi czn prac tylko naprawd pot |ne osoby, zwykle posiadaj ca niewolników, lub ludzi bliskich tego
statusu mogBa sobie na to pozwoli . Wykorzystanie zwierz t do tego celu byBo ”pase”, bo skoro nie mo|esz
mie ludzi, którzy b d dla ciebie wykonywa t robot , to co z ciebie za pan?
Ponadto po to by mie pi kny trawnik potrzebny by du|y teren ”wyB czony” z produkcji. Przecie| 1 ha past-
wiska mo|e spokojnie wy|ywi kilka owiec. Równie| tylko bogaci mogli sobie na to pozwoli a to oznaczaBo
status. Jeste[ bogaty to masz trawnik, jeste[ biedak to masz pastwisko wokóB domu.
Potem wynaleziono w 1830 pierwsz mechaniczn kosiark . Ten wynalazek niesamowicie podniósB wyda-
jno[ (i ”równo[ ” koszenia). Dzi ki temu ka|dy, nawet osoba nie posiadaj ca niewolników mogBa mie Badny
trawnik, a co si z tym wi |e aspirowa do grona ludzi sukcesu. WystarczyBo, |e samemu staBo si niewol-
nikiem... trawnika.
157
Trawnik dzisiaj:
Trawnik to teren na którym ro[nie trawa:) Nie jest to jednak zwykBa trawa, gdy| musi to by trawa o kolorze
soczystej, szmaragdowej zieleni. Wszelkie ro[liny z innej grupy ni| trawy (czyli np. ro[liny zielne typu
mniszek lekarski, krwawnik, cykoria) s niemile widziane. Na tyle niemile, |e niszczy si je ró|norodnymi
preparatami (herbicydami selektywnymi).
PrzemysB |yj cy z trawników zdoBaB nawet sprawi , |e ludzie uwa|aj koniczyn , która przecie| wi |e azot z
powietrza za chwast, który szpeci teren zielony, wi c nale|y si go pozby ...
Oczywi[cie rozkBadaj ce si zdzbBa trawy s prawdziwym koszmarem estetycznym. Wszelkie [cinki traw
nale|y Badnie wygrabi i si ich pozby . W ten sposób pozbywamy si du|ej ilo[ci mikro i makroelementów.
Na szcz [cie Batwo mo|na uzupeBni te niedobory skBadników od|ywczych w glebie. S przecie| ró|ne gran-
ulki, pByny, które firmy agrochemiczne ochoczo dostarczaj potrzebuj cym... WBa[ciciele trawników pBac
przecie| za nawozy sztuczne t sam cen za kilkadziesi t gramów substancji, co rolnicy za kilogram lub
nawet wi cej.
Nawozy sztuczne s dosy nieprzyjazne dla ró|nych organizmów |yj cych w glebie. Zabijaj np.
d|d|ownice, co sprawia, |e gleba szybko staje si podatna na ubicie, sBaby drena|...Jak zwykle przemysB
trawnikowy spieszy z pomoc wystarczy kupi aerator.
Kolejn konsekwencj stosowania nawozów sztucznych jest zniszczenie grzybni grzybów mikoryzowych to
dalej upo[ledza mo|liwo[ pozyskiwania przez trawy substancji mineralnych w naturalny sposób.
Natura nie znosi pró|ni - brak ”ochrony” grzybów mikoryzowych powoduje, |e nasze ro[liny podatne s na
ataki grzybów chorobotwórczych. Pojawiaj si brzydkie plamy na trawniku. Znowu na odsiecz przychodz
nam firmy produkuj ce chemi roln . Tym razem lekarstwo to fungicydy([rodki grzybobójcze). Nazwa brzmi
troch strasznie, ale nie nale|y si martwi przemysB zadbaB o to by byBy one bezpieczne. Wystarczy, |e
nie b dziemy pozwala naszym dzieciom czy zwierzakom bawi si na trawniku przez kilka dni a wszystko
b dzie dobrze.
Je[li my[lisz Czytelniku, |e fungicydy ”dobijaj ” grzyby mikoryzowe to my[lisz Czytelniku bardzo logicznie.
W Polsce mamy klimat umiarkowany przej[ciowy, tzn jest to klimat ”pomi dzy klimatem morskim a klimatem
kontynentalnym. W du|ym uproszczeniu klimat morski to taki, w którym s maBe ró|nice temperatur na
przestrzeni roku, powietrze jest wilgotniejsze, opady z reguBy bardziej obfite i cz stsze, lata s chBodniejsze.
Klimat kontynentalny to du|e ró|nice temperatur (na zimnej Syberii latem standardem jest temperatura
okoBo 30 stopni Celsjusza), opady s mniejsze i rzadsze, powietrze suche. Polska zatem jest gdzie[ po[rodku.
Latem u nas zdarzaj si okresy gdzie nie pada przez 30 dni i wi cej.
Pi kne, szmaragdowe trawniki w UK lub Irlandii to skutek cz stej mgBy, jeszcze cz stszych deszczy, i mniej
intensywnego [wiatBa. W Polsce odtworzenie takich warunków jest bardzo kosztowne zarówno je|eli chodzi
o pieni dze, wod i koszty dla [rodowiska.
Cz sto w komentarzach pojawiaj si twierdzenia, |e uprawa |ywno[ci w ogrodzie jest nieopBacalna, gdy|
potrzeba na to po[wi ca czas, który niektórzy czytelnicy bloga okre[laj na powiedzmy 50 zB za godzin .
Je[li zatem chcemy uprawia marchewk to by byBo to ”opBacalne” trzeba by dzi ki godzinie pracy wytworzy
ponad 25 kg marchewki (przy uwzgl dnieniu, |e marchewka kosztuje 2zB za kilogram). Czy to takie proste
jest?
Nie, poniewa| zazwyczaj maBo kto uwzgl dnia koszt alternatywny, czyli np. utrzymanie trawnika. Nie s
one wcale maBe uwzgl dniaj c czas na chocia|by koszenie.
Oczywi[cie mo|na wi kszo[ dziaBki wybetonowa , cho to te| kosztuje.
Nie twierdz , |e trawnik jest absolutnym zBem, nie, tak nie jest. W ogrodzie permakulturowym te| jest na
niego miejsce. Gdzie[ przecie| trzeba gra w piBk z dzie mi, opala si , grilowa . Zcinki z trawnika stanowi
przecie| mog [cióBk na nasz [cióBkowan grz dk . Koniczyn , mniszka i inne chwasty nale|ny polubi
stanowi przecie| zródBo nektaru dla pszczóB i lekarstwo.
Nie dajmy natomiast sobie sprzeda tego ”American dream” jakim jest domek z pieskiem i trawnikiem. Je[li
kto[ chce nam go sprzeda wiedzmy, |e dla coraz wi kszej rzeszy ludzi American dream okazuje si by
zwykBym koszmarem.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
158
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S00Wh5eDssI/AAAAAAAAANw/dU0CTPrJLsw/s1600-h/Taj_Mahal_in_March_2004.
jpg
159
Rolnictwo wspierane przez wspólnot . (2010-01-13 09:41)
[1]
Na zdj ciu przykBadowy tygodniowy koszyk produktów z CSA. Jak dla mnie troch maBo, ale to wszystko
kwestia udziaBów i dogadania si .
Dzisiejszy wpis nie b dzie o tym, czy dopBaty do rolnictwa s maBe, czy du|e, sBuszne, czy nie sBuszne
przecie| o to chodzi politykom, by poprzez system podatkowy i redystrybucji ”napuszcza ” jedn grup za-
wodow /klas na drug . Jest to zasBona dymna ,która zarzucona zostaBa by przeci tny czBowiek skupiaB si
na problemach nieistotnych a nie dostrzegaB istot problemu.
Kolejny rok dBug publiczny RP b dzie powi kszony. Czy| nie lepiej jest zruci win na np. rolników? Gdyby
tylko pBacili ZUS a nie KRUS, gdyby tylko nie dostawali dopBat... O tym wszystkim dzisiejszy wpis nie
b dzie.
B dzie natomiast o prawdziwym rolnictwie wspieranym przez wspólnot . Nie, t biurokratyczno totali-
tarn ”Wspólnot ” Europejsk , tylko tak prawdziw , lokaln .
Termin rolnictwo wspierane przez wspólnot (dalej po prostu RWPW)to dosBownie przetBumaczony ter-
min angielski Community-supported agriculture (skrót CSA). CSA to system spoBeczno ekonomiczny,
który stanowi atrakcyjn alternatyw dla rolników. Dzi ki temu systemowi nie uczestnicz oni w typowym
”BaDcuchu pokarmowym” |ywno[ci.
Konwencjonalny system zaopatrzenia w |ywno[ przeci tnego czBowieka wygl da mniej-wi cej tak: rolnik->
hurtownia -> dystrybutor -> sklep. Co mo|na powiedzie o tym systemie to na pewno, nie to, |e zapewnia
on rolnikom ogromne profity. Jak w wi kszo[ci przypadków najwi cej zgarnia po[rednik.
Na zachodzie rolnicy organiczni (ekologiczni) doszli do wniosku, |e je[li skróci si maksymalnie ten BaDcuch
to zysk dla rolnika jest najwi kszy. CSA to jedna z konsekwencji tego ”skracania”.
Na czym RWPW polega?
Klient ”wykupuje” udziaB w rocznej produkcji danego rolnika. Co tydzieD dostaje w zamian pewien udziaB
produkcji rolnej danego rolnika. Dodatkowo rolnik dostaje pieni dze z góry, dzi ki czemu mo|e uniezale|ni
si od kredytów bankowych. Eliminuje to kolejne koszta i zapewnia spokój umysBu.
Posiadanie ”udziaBów” w produkcji rolnej sprawia, |e klient dostaje produkty, które s w sezonie. Je[li pomi-
dory nie udaBy si trudno, jest jeszcze kilka innych rzeczy jakie klient dostaje w ”koszyku”. Je[li natomiast
s obfite zbiory to klient równie| ma w nich udziaB.
Produkcja zatem powinna by rozBo|ona w czasie, stabilna ludzie chc przecie| dostawa [wie|e jedzenie
co tydzieD w ilo[ciach, które s w stanie zu|ytkowa . Nie mo|na przecie| naje[ si na zapas (wiem, ignoruj
problem nadwagi;) Idealnie nadaje si zatem do ”peramakulturowego” rolnictwa, zwBaszcza le[nego ogrodu.
Zwykle kwestie logistyczne zaBatwione s w ten sposób:
Rolnik wkBada do koszyków odpowiednie, ró|norodne plony, co tydzieD przyje|d|a jeden z czBonków CSA
by odebra od rolnika |ywno[ . Ten czBowiek zajmuj cy si dystrybucj to oczywi[cie po[rednik, jednak w
przypadku CSA zadowala si on zwykle rabatem na udziaBy lub je[li odlegBo[ jest wi ksza, lub czBonków
CSA jest wi cej to ma on swoje udziaBy za darmo (tzn bez pBacenia pieni dzy). Zmniejsza to dalej potrzeb
zarabiania pieni dzy przez rolnika. Je[li CSA jest wi ksze, to takich osób co rozwo| jedzenia w zamian za
udziaBy jest odpowiednio wi cej.
Dodatkowo cz sto udziaBowcy przyje|d|aj na ”swoj ” farm i pomagaj w pracach na ziemi. W koDcu prze-
160
cie| je[li pomo|e to b dzie miaB wi ksze plony. Dla mieszczuchów taki wypad to jak wakacje pod grusz ...
Jak zatem CSA przyci gaj klientów, którzy s skBonni wyBo|y kas za jedzenia na caBy rok z góry? Stosuj
zazwyczaj strategi , niskich cen. Koszt |ywno[ci ekologicznej w supermarketach s z reguBy o kilkana[cie-
kilkadziesi t procent wy|sze jak zwykBej |ywno[ci. Rolnik z CSA mo|e zaoferowa klientom cen ni|sz za
|ywno[ ekologiczn , jak supermarket za zwykB |ywno[ .
Dodatkowo cz st tworz na swoich farmach place zabaw dla dzieci, miejsca gdzie mieszczuchy mog zrobi
ognisko (i kupi drewno) lub np grilla(i kupi w giel drzewny). Rolnicy z CSA wykorzystuj zatem zasad
marketingow , |e nie sprzedaj zwykBego produktu a sprzedaj styl |ycia (zdrowy, ekologiczny, zgodny z
natur , gdzie zwierz ta s dobrze traktowane). Zachodnie CSA mocno przyczyniBy si do propagowania
nowych warzyw i owoców. Po prostu klient dostaje pewnego razu w koszyku dziwnie wygl daj c ro[lin
wraz z karteczk z instrukcj ”jak to si je”.
Dodatkowym plusem jest mo|liwo[ kupowania strasznego, zBego, pot pianego przez UE i inne SANEPIDY
surowego mleka. WBa[ciwie to si tego mleka nie kupuje, tylko odbiera, przecie| ma si udziaBy... No nie?
Oczywi[cie pewnie z poBowa z tych rzeczy nie jest w Polsce legalna (barter np.), ale przecie| jeste[my Po-
lakami (wi kszo[ czytelników przynajmniej) wi c umiemy kombinowa :) Czerwonych komuchów pokon-
ali[my (zaBó|my) to mamy si teraz da niebieskim?
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S02Hmu3K4jI/AAAAAAAAAN4/E-yQeZAH34Y/s1600-h/CSA+koszyk.jpg
161
organiczn , która i tak nie byBa zbyt smaczna. Ta ”ekonomiczno[ ” ma zatem niewymiern cen , która zostaje prz-
erzucona na klienta.
Gdyby nie fakt, |e dowiedziaBem si o tym systemie pózno i to, |e byBem w UK tylko rok, to na pewno bym w to
wszedB - to po prostu si opBaca, zwBaszcza jak chce si zdrowo od|ywia .
Na zachodzi ten system bardzo pr |nie si rozwija. Dodatkowo umo|liwia on |ycie z ziemi na bardzo maBym obszarze.
W sumie to dochodz do wniosku, |e jednak argumentuj za odwróceniem tego trendu. Nie po to by dawa prace
szklarzom, tylko po to by szkBo byBo dobrej jako[ci, nie miaBo przebarwieD i nikomu nie spadBo na gBow podczas
silniejszego podmuchu wiatru. Do osi gni cia tego celu prawdopodobnie b dziemy potrzebowa wi cej szklarzy...
162
Wojciech Majda (2010-01-13 23:10:02)
Marketing wirusowy zdecydowanie jest najskuteczniejszym rodzajem reklamy. Gospodarstwa permakulturowe s
bardziej odporne na niekorzystne czynniki atmosferyczno - biologiczne. Z prostej przyczyny - uwzgl dnia si takie
rzeczy w projekcie...
Je[li w danym roku kompletnie nic by nie wzeszBo w permakulturowym gospodarstwie CSA, to oznaczaBoby, |e mamy
wi kszy problem ni| tylko finanse (jaka[ bomba atomowa, albo wybuch wulkanu, taki jak np. w 1816:)
Równie| pozdrawiam
163
”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci
wyci .” (2010-01-13 21:10)
[1]
”[2]Zlikwiduj drzewo,czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci .” To pierwsza
pBatna publikacja wydana przeze mnie.
Oto streszczenie:
Ksi |ka opisuje 5 skutecznych metod, dzi ki którym uzyskamy pozwolenie na bezpBatne wyci cie ka|dego
drzewa. Nawet takiego, którego urz dnicy wcze[niej zabronili nam usun .
Publikacja ta nie jest zatem poradnikiem dotycz cym tego gdzie wysBa wniosek o zgod . Odpowiada na
potrzeb ludzi, którzy dostali odpowiedz odmown , lub których nie sta na zapBacenie horrendalnej opBaty.
[3]Mo|na j zakupi w sklepie smashwords.com po klikni ciu w tego linka, koszt to niecaBe 40 zB. Jest krótka,
ale niezwykle rzeczowa. Polecam wszystkim potrzebuj cym.
W chwili obecnej by j zakupi nale|y zaBo|y konto w serwisie smashwords.com, pracuj nad tym by to
zmieni , tzn. by wystarczyB tylko paypal lub karta debetowa/pBatnicza.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S043E3RLueI/AAAAAAAAAOI/7M_yJ2Pb-Wc/s1600-h/okladka+zlikwiduj+
drzewo+(2).jpg
2. https://www.smashwords.com/books/view/8536
3. https://www.smashwords.com/books/view/8536
164
Idealne proporcje, czyli kilka sBów o szybko[ci robienia kompostu, jak tym mo|na
zarz dza i jak to mo|na wykorzysta . (2010-01-14 10:44)
[1]
Na zdj ciu pryzma kompostowa w zim . Wida du|e ilo[ci niewykorzystanej energii ulatniaj cej si z kom-
postu.
Kompostowanie to proces tlenowego rozkBadu materii organicznej przy udziale organizmu |ywych Do jego
produkcji potrzebne s nast puj ce skBadniki:
Do procesu kompostowania potrzebne s nast puj ce skBadniki:
" w giel
" azot
" woda
" tlen
SkBadniki te musz znajdowa si w materiale do kompostowania w odpowiednich proporcjach.
Je[li zatem chcemy pozyskiwa [2]energi z kompostu (wi cej o tym w tym linku) to mo|emy dostosowa
tempo tego procesu poprzez zmienianie proporcje poszczególnych cz [ci kompostu (mowa o wodzie, tlenu,
azocie, w glu).
Zmieni ilo[ wody w kompo[cie jest stosunkowo Batwo - wystarczy kompost podla lub nakry foli , by nie
padaB na niego deszcz. Nadmiar wody w kompo[cie wypiera powietrze, co prowadzi do strat azotu, kompostu
i niesamowitego smrodu.
Zmienianie ilo[ci dost pnego tlenu jest ju| troch trudniejsze. Na krótk met mo|na ”przerzuci ” pryzm
kompostow . Jest to m cz ce, ale wykonalne. Nie da si tego okre[li jako typow ”permakulturow ” tech-
nik - za du|o roboty na dBu|sz met . Ta metoda zapewni tak|e zapotrzebowanie na tlen przez maB chwil
- aktywna pryzma kompostowa zu|yje ten tlen w ci gu kilku/kilkudziesi ciu minut.
Co zatem nale|y zrobi , by zapewni tlen pryzmie kompostowej? Nale|y zastosowa rozwi zania systemowe,
by nie rzec strukturalne. Kompost musi mie odpowiedni struktur . Musi by ”puszysty” by powietrze
Batwo dochodziBy nawet do jego [rodka.
PrzykBadem ”pryzmy kompostowej” (tego nawet nie godzi si tak nazwa ;) o zBej strukturze jest kopiec zro-
165
biony ze [cinków traw. Jako, |e nie nadaj one kompostowi odpowiedniej struktury, to pryzma zmienia si
wkrótce w [mierdz c , ob[lizgB struktur nie maj c zbyt wiele wspólnego z kompostem. Dlaczego?
Poniewa| rozkBad tej materii organicznej (przynajmniej wewn trz ”pryzmy”) zachodzi w warunkach
beztlenowych - brak przestrzeni mi dzy materiaBami sprawia, |e organizmy tlenowe nie maj tlenu do oddy-
chania i nie s w stanie w nim |y . Podobnie jak my nie mo|emy oddycha pod wod , nie dlatego, |e woda
nam szkodzi, tylko dlatego, |e nie ma tam w odpowiedniej ilo[ci tego, co potrzebujemy - tlenu.
Dobra pryzma kompostowa ma zatem sporo maBych przestrzeni na powietrze. By to osi gn powinni[my do
[cinków trawy doda np troch gaB zi z przycinanego |ywopBotu. GaB zie stworz maBe ”kieszenie powietrza”
i drogi którymi b dzie dochodziBo do wymiany gazowej.
Przesadzi mo|na równie| w druga stron , czyli |e mamy za du|o powietrza w naszej pryzmie - gaB zie
uBo|one w kup mog rozkBada si nawet kilkana[cie i wi cej lat. Chodzi zatem o maksymalizowanie efektu
brzegu - czyli miejsca gdzie B cz si dwa [rodowiska. Pierwsze to rozkBadaj ca si materia organiczna, drugie
[rodowisko to powietrze.
Nast pne skBadniki potrzebne do procesu kompostowania to azot i w giel. Omówione zostan one wspólnie.
Idealny stosunek w gla do azotu (ile cze[ w gla na ile cz [ci azotu w materiale na kompost) mie[ci si
mi dzy 25:1 a 30:1. Proporcje te zapewni optymalne przekompostowanie materiaBu z którego kompost jest
stworzony. Zbyt du|o materiaBu bogatego w azot sprawi, |e nasz kompost zacznie wydziela nieprzyjemny
zapach i dojdzie do strat azotu. Zbyt maBa ilo[ azotu spowolni proces kompostowania.
Proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
MateriaBy bogate w w giel:
Karton 350:1
A ty kukurydzy 75:1
Odpady od owoców 35:1
Li[cie 60:1
Gazety 175:1
Aupiny od orzeszków ziemnych 35:1
Igliwie sosen 80:1
Trociny 325:1
SBoma 75:1
Zr bki drzew 400:1
MateriaBy bogate w azot:
Mocz 0,8 :1
Lucerna 12:1
Koniczyna 23:1
Fusy kawy 20:1
Odpady kuchenne 20:1
Odpady ogrodnicze 30:1
Zcinki traw 20:1
Siano 25:1
Obornik 15:1
Wodorosty morskie 19:1
Resztki warzyw 25:1
Chwasty 30:1
Nie jest tak, |e musimy d |y zawsze do stworzenia ”idealnych” proporcji w gla do azotu. Zale|y to od
naszych celów. Je[li chcemy by[my z naszej kupy kompostowej pozyskiwali ciepBo a mamy w sumie maBo
materiaBów, to powinni[my d |y do proporcji 25:1 a nawet mniejszych. Mo|na zatem zaBo|y , |e im
wi cej azotu (do pewnej granicy, prawdopodobnie okoBo 12:1) tym szybciej zachodzi proces
kompostowania, a co si z tym wi |e, tym wi cej ciepBa jest produkowane. Niestety tym wi ksze
s równie| straty azotu i w gla. Co to oznacza?
No to, |e b dziemy mie mniej kompostu ni| je[liby[my wykorzystali materiaBy bogatsze w w giel. Nie za-
166
wsze jednak te wady s bardzo dotkliwe, da si to nawet w pewnych okoliczno[ciach wykorzysta . Jednym z
takich zastosowaD jest ciepBy inspekt. CiepBy inspekt to w pewnym uproszczeniu pudeBko wypeBnione gdzie[
na gB boko[ 30 cm obornikiem koDskim, na to przychodzi warstwa okoBo 10cm ziemi. Na gór pudeBka
nakBada si szyb . CiepBo z rozkBadaj cego si obornika umo|liwia wcze[niejsze rozpocz cie sezonu oprawy
warzyw. Dodatkowo tracony azot jest cz [ciowo wykorzystywany przez ro[liny w inspekcie.
Je[li stosunek C:N podniesiemy, wydBu|y to czas potrzebny do przekompostowania. ReguBa: Im mniej azotu,
tym wolniej przebiega proces kompostowania. Mo|e to by zaleta w momencie, gdy chcemy wykorzysta ten
proces do wytwarzania ciepBa. Robimy pryzm , instalujemy caBy sprz t i system b dzie dziaBaB dBu|ej, zatem
jest to zaleta. Wtedy jednak pryzma kompostowa musi by wi ksza, minimum 3 metry sze[cienne mate-
riaBu. Taki kompost jest równie| bardziej ”grzybowy”, co jest preferowane przez wi kszo[ ro[lin wieloletnich.
Dlaczego jest bardziej ”grzybowy”? Poniewa| bakterie nie przepadaj za rozkBadem materii ubogiej w w giel.
Do rozkBadu materiaBu bogatego w w giel (ligniny, celulozy) potrzeba do[ silnych enzymów. Bakterie ich
nie posiadaj . To mi dzy innymi dlatego stosuje si impregnaty do drewna.
Dodatkowo w takim kompo[cie ”z drewna” nale|y bardzo zadba o zmaksymalizowanie brzegu. Uczyni
to nale|y poniewa| ze wzgl du na ”trudny materiaB”(ubogi w azot) wyeliminowali[my spor grup destru-
entów - bakterii (oczywi[cie nie wszystkie, chodzi o wi kszo[ ). Maksymalizuje si brzeg poprzez zwi kszenie
powierzchni mi dzy dwoma elementami. W tym przypadku równie| mi dzy drewnem (bo to gBówny materiaB
bogaty w w giel) a powietrzem. Robi si to za pomoc rozdrobnienia tego drewna. Obrazowo przedstawi
to w ten sposób:
ZBo|ony zeszyt 16 kartkowy o wymiarach 10x20 cm to bryBa maj ca powierzchni troszk ponad 400 cm2
(200cm2 na okBadk , 200cm na tyB plus jaka[ nieistotna warto[ na brzegi zeszytu). Je[li ten zeszyt rozBo|ymy
i poBo|ymy ”na kant” to jego powierzchnia zwi ksza si do okoBo 7200 cm2 (16 dwustronnych kartek + okBadka
+ tyB).
Zwi kszona powierzchnia pozwala zatem na zwi kszenie powierzchni na jak b d dziaBa grzyby - przyspiesza
to zatem tempo kompostowania.
Jak zwykle nie nale|y przesadza i rozdrobni drewna w pyB, czy nawet trociny - wtedy zmniejszymy brzeg
wi c nie wykorzystamy jego potencjaBu. Dlaczego zmniejszymy? Gdy| pod wpBywem wagi nasza ”pryzma”
straci struktur - nie b dzie wiec wtedy powietrza, zmniejsza si zatem brzeg.
Obrazowo mo|na przedstawi to tak: w torebce m ki jest maBo powietrza, w torebce cukru troch wi cej,
[3]w paczce GMO soi jeszcze wi cej, w paczce jabBek jeszcze wi cej. Kwestia znalezienia równowagi. Wiem,
s równie| produkty pakowane pró|niowo:)
Zauwa|yBem, |e zapomniaBem kontynuowa wpisów o poj ciu ”brzegu” w permakulturze. Jak widzicie jest
to niesamowicie istotne.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Lista proporcji C:N w poszczególnych materiaBach pochodzi z mojego wkrótce ukazuj cego si ebooka ”Ogród
bez chemii”
Co o tym s dzicie?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S07oc6Cr7HI/AAAAAAAAAOY/SMg0G6W3O2Q/s1600-h/Kompost.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/gmo-niewygodny-list-i-jeszcze-bardziej.html
167
jako (2010-03-29 15:45:20)
Ciekawy wykres pokazuj cy w jakich paDstwach u|ywa si kompostowania jako metod utylizacji [mieci:
http://dobrowol.org/blog/2010/03/smieci 2.html
[1]
Zdj cie zwykBego lasu, jakich w Polsce sporo, kliknij w nie, |eby powi kszy .
Wi cej na temat tego [2]jak wykorzysta to zdj cie do celów ogrodniczych pod tym linkiem.
Zdj cie autorstwa Aleksandry Majdy.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S076efxsODI/AAAAAAAAAOw/EAYNRqh09ug/s1600-h/Pi%C4%99tra+w+lesie.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
168
materii organicznej w glebie.
Pniak przy odpowiednich wymiarach mo|e sBu|y jako zwykBy siedzenie.
[1]
Na zdj ciu nie|yj cy ju| praktyk z dziedziny Public Relations (PR).
Wczoraj przyszBa odpowiedz z Vitalpolu. Dla tych, co zapomnieli przypominam, |e kwestia dotyczy soi z
Kanady, któr kupiBem niedawno. Najprawdopodobniej soja ta zawiera soj GMO. Dlaczego? Przeczytaj
[2]tego posta zawiera on równie| mój pierwszy list, który wysBaBem do Vitalpol’u - sprzedawcy, który dostar-
cza soj z Kanady do supermarketów.
Oto odpowiedz z Vitalpolu PPH:
”Witam,
Uprzejmie informujemy, |e zgodnie z przepisami obowi zuj cymi w Polsce produkty rolne importowane musz
posiada [wiadectwo o niemodyfikowaniu genetycznym produktu. Zapewniam, |e nasi dostawcy surowców
takie [wiadectwa posiadaj . Jednocze[nie informujemy, |e od 2010 roku zaprzestajemy konfekcjonowania soi
w naszej firmie.
Pozdrawiam
Edyta Warchulska
Vitalpol PPH
tel. 041 377 62 82”
Pani Edyta Warchulska my[laBa, |e zadowoli mnie taka, PR-owa odpowiedz - myliBa si . Oto list, który do
niej wysBaBem:
”Witam,
Dzi kuj za odpowiedz. Niestety nie odpowiedziaBa Pani na pytanie nr. 2 i 3 z poprzedniego meila. PrzesyBam
je zatem jeszcze raz:
2.Je[li nie, to w jaki sposób zapewniacie to, |e przez przypadek nie zostanie zmieszana z soj GMO?
169
3.Jak upewniacie si , |e soja Waszych dostawców jest sadzona jako nie GMO, skoro mo|e dochodzi do
zapylenia krzy|owego z soj GMO?
Z poszanowaniem Wojciech Majda”
170
Poj cie brzegu w permakulturze cz.2 (2010-01-15 16:36)
[1]
Ró|ne rodzaje produktywnych brzegów w permakulturze.
DBugo nie pisaBem ju| wpisu, w caBo[ci po[wi conego poj ciu brzegu.
”Brzeg” to okre[lenie na miejsce gdzie B cz si (co najmniej) dwie rzeczy, dwa [rodowiska. Dlaczego jest ono
tak wa|ne?
Poniewa| wpBywa to na wBa[ciwo[ci materiaBów, produktywno[ ekosystemów (nasz le[ny ogród, czy nawet
zwykBe pole ziemniaków to te| ekosystem)... Praktycznie na wszystko. Poj cie brzegu, to jedna z tych rzeczy,
które zaczyna si sobie zauwa|a dopiero gdy si z nim zapoznamy,
Najlepiej przedstawi kilka przykBadów.
1.W jednym z wcze[niejszych postów napisaBem o kompo[cie z drewna i tym, jak wa|ne jest by byB on materiaB
na niego byB odpowiednio rozdrobniony, by wykorzysta efekt brzegu.
2.B d c nadal przy drewnie. W USA cie[le na budowach pracuj bez r kawiczek - nie musz ba si o drzazgi
wchodz ce im w dBonie. Dlaczego poniewa| drewno konstrukcyjne jest bardzo dobrze wyheblowane. Nie robi
si to jednak w celu ochrony dBoni cie[li - dobre wyheblowanie drewna to jedna z metod która sprawia, |e
nie trzeba u|ywa do jego konserwacji impregnatów chemicznych. Dlaczego? Poniewa| zminimalizowaBo
si brzeg. Grzyby, mrówki i termity nie maj ”punktu zaczepienia”. Spowalnia to zatem rozkBad materii
organicznej.
3.Dobre miejsce na polowanie to teren przy wodzie, gdy| np. sarna musi si napi , czyli korzysta z zasobów
jednego [rodowisk - wodnego. Je[li chce je[ to korzysta z innego, np. las lub pole. Ponownie da si zauwa|y ,
|e gdyby nie miaBy dost pu do zasobów z jednego z tych [rodowisk w wystarczaj cej ilo[ci, to populacja saren
byBaby ni|sza. PrzykBadowo, gdyby nie wystarczyBo wody dla wszystkich, to zwierz ta najni|ej w hierarchii
umieraj z pragnienia, lub cierpi du|y stres.
4.Drzewa owocowe najwi cej owoców daj na zewn trznej cz [ci korony, gdy| tam jest najwi cej [wiatBa.
Drzewo mogBoby dostarczy substancje od|ywcze wsz dzie, jednak ”woli” robi to na zewn trznej cz [ci
171
korony, |eby zaoszcz dzi energi na transporcie. Dlatego le[ny ogród, który maksymalizuje powierzchni
korony jest bardziej produktywny i jest w nim wi ksza bioró|norodno[ . Wi ksza bioró|norodno[ , to
bardziej stabilny i bardziej odporny na szkodniki ekosystem.
5. Ludzie bez ”dwóch” [rodowisk te| nie s w stanie funkcjonowa . Przynajmniej w naszym klimacie.
Je[li nie mamy schronienia zim zamarzamy. Je[li nie mamy [rodowiska poza domem, to giniemy z gBodu.
Mo|na teoretycznie uprawia /hodowa caB |ywno[ w domu, ale jakim kosztem? Dlaczego NASA nadal
woli dowozi na stacje kosmiczne wi kszo[ jedzenia (a koszt transportu 1 kg to okoBo 6-11 ty[ $)?
6.Minimalizuje si brzeg, w celu ograniczenia strat energii. To dlatego domy pasywne i energooszcz dne
maj prost bryB - zmniejsza si w ten sposób powierzchni wypromieniowania ciepBa.
7.Gleba to brzeg mi dzy skaB macierzyst i powietrzem. Je[li ten brzeg jest ”du|y” tzn gleba jest dobrze
napowietrzona, to gleba jest du|o bardziej produktywna, ni| ubita gleba, czy naga skaBa.
Mam nadziej , |e udaBo mi si przedstawi pokrótce o co chodzi. Masz mo|e Czytelniku jeszcze
jakie[ przykBady? Temat jest daleki od wyczerpania...
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1CQRV7VjAI/AAAAAAAAAPA/eJXOKZ_8jYk/s1600-h/Brzeg.gif
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1FtvLOFrbI/AAAAAAAAAPQ/bZ5vGE1Qrsg/s1600-h/cobo.jpg
2. http://www.coboru.pl/Polska/Rejestr/Wykaz%20gatunk%C3%B3w%20KR%202010.pdf
3. http://www.coboru.pl/Polska/Rejestr/cennikro.htm
4. http://www.forbes.com/forbes/2010/0118/americas-best-company-10-gmos-dupont-planet-versus-monsanto.html
5. http://www.seedsavers.org/
173
Wojciech Majda (2010-01-16 13:01:27)
Ja nie namawiam do tego by Bama prawo, ja tylko informuj jak to zle i niedobrze jest w innych krajach;) Tak bez
kontroli paDstwa. A| mnie dziwi, |e Ci ludzie wszyscy si jeszcze nie potruli...
Co do pBacenia podatków, to uwa|am, |e trzeba oddawa Bogu co boskie a cesarzowi co cesarskie.
Cesarz na szcz [cie cz sto nie jest w stanie zorientowa si ile jest jego cesarskiego. Je[li istniej sposoby, |eby zmini-
malizowa ucisk podatkowy to czemu nie? W koDcu wi kszo[ metod proponowanych przez permakultur , to sposoby,
które zmniejszaj potrzeb ”robienia zakupów”. Dzi ki temu paDstwo ma mniej, wi c mniej mo|e szkodzi ludziom...
Posta o zbo|ach postaram si na jutro napisa .
174
Pozdrawiam
M.
[1]
Jedna ro[lina pszenicy uprawiana wg metody Bonfilis’a
Opisz metod uprawy zbó| bez orania, która mo|e by zastosowana w naszym klimacie.
Opis tutejszy opis jest tBumaczeniem artykuB ”How to grow winter wheat?
The Fukuoka-Bonfils method” Jest to opis dotycz cy do[wiadczenia we Francji, wi c poszczególne terminy
(okresy) b d si ró|ni od tych wyst puj cych w Polsce. Nie mniej zasada jest ta sama.
Oto przetBumaczona tre[ artykuBu
”Pszenica ozima zwykle siana jest w okolicach wrze[nia-pazdziernika i ro[nie bardzo nieznacznie zanim we-
jdzie w stan spoczynku. To spoczynek zimowy wyzwala w niej kwitnienie. Wzrost nast puje ponownie w
styczniu, ro[liny produkuje okre[lona ilo[ zdzbeB (krzewienie si ) i koDcu w okolicach sierpnia s zbierane
(ro[liny). Jest wiele minusów w uprawie pszenicy ozimej w sposób konwencjonalny. W przededniu zimy
ro[liny s ci gle maBe, co sprawia, |e gleba jest podatna na siln erozj . Krzewienie si zachodzi w lutym-
175
marcu, gdy temperatury dla tego procesu fizjologicznego s nieoptymalne. Ro[liny s maBo bardzo podatne na
ataki szkodników wi c musz by poddawane rozlicznym zabiegom przeciwko grzybom i chwastom. Cz ste
przejazdy traktorami powoduj za[ ubicie oraz zBe napowietrzenie gleby.
[2]
Tradycyjny sposób uprawy pszenicy ozimej
176
wi c ma t tendencj . Wynika z tego, |e powinno si szuka tradycyjnych odmian produkuj cych du|o
sBomy, silnym wzrostem wegetatywnym, silnie si kBosz cymi i daj cych g st okryw .
Zbiór mechaniczny stanowi problem w metodzie Bonfils’a poniewa| |niwa maj miejsce po[ród mBodych,
podatnych na zniszczenie ro[lin. Ci cie powinno si zatem przeprowadza minimum 5 cm nad poziomem
gleby.
Problemem zwi zku pszenica-koniczyna jest to, |e pszenica ro[nie bardzo wysoko, poniewa| gleba jest bo-
gata w azot. Du|y odst py mi dzy poszczególnymi ro[linami pozwalaj cy na maksymalny dost p [wiatBa
redukuje ryzyko wylegania si zbó|.
[3]
Pszenica uprawiana w metodzie Bonfils’a
Wersja oryginalna:
”Winter wheat is normally sown in
September-November and
grows just a little before going
dormant in winter. The winter cold triggers
flowering. After the floral initiation in
January, the plants develop a number of
tillers and are finally harvested in August.
There are a number of drawbacks in
growing winter wheat the conventional
way. As the plants are still small at the onset
of winter, soil erosion is high. Tillering
takes place in February-March when temperatures
are sub-optimal for this physiological
stage of plant growth. The plants are
vulnerable and require numerous treatments
against weeds and fungi. The frequent
tractor passes over the land lead to
compaction and bad aeration of the topsoil.
Marc Bonfils method
Is there an alternative? Can we regenerate
our soils and still grow the food we need?
Marc Bonfils has experimented with alternative
cultural measures in the region of
Beauce, France, for many years and has
developed a system that embraces the general
principles of permaculture. Although
Bonfil s method is primarily for wheat, it is
easily adaptable to other cereals. Bonfils
found a way of growing food without
ploughing in the European climate, as
Masanobu Fukuoka did in Japan.
At the end of June much earlier than
in the traditional way - wheat is sown, or
177
rather pressed into the soil at a spacing of
60cm, through the carpet of spreading perennial
clover, previously sown in April. The
clover cover assures Nitrogen fixation, better
bacterial life, and development of algae
that are also capable of fixing Nitrogen.
During its long vegetative period the wheat
plant makes deep roots before winter sets
in, thanks to better availability of nutrients
and greater bacterial activity. This gives the
plants a head start for the next summer.
Yields of over 15 tons per hectare (6 tons
per acre) have been obtained in this manner.
A comparison of some parameters:
Conventional Bonfils
Plants/m 350 1.5-4
Ears/plant 0-3 100-150
Earlets/plant 12-15 35
Grains/ear 20-30 40-60
Weight of grains Low High
Even before harvesting of the ears, the new
wheat crop is already pressed in through
the clover carpet amongst the maturing
bushes of wheat. Clover is a perennial: it is
not sown each year but simply cut down at
the beginning of the season, at a height that
does not damage the wheat plants.
After harvesting in August, the straw
and chaff are returned to the field. In this
method, tillage is reduced to a bare
minimum, avoiding practices like
ploughing and compaction that retard the
process of revitalising the soil.
Advantages
The optimal temperature for tillering is
20-25ºc. In Bonfils method, unlike in the
conventional, tillering starts already in
August of the year of sowing, when temperatures
are closer to the optimal. A better
root system develops and a better plant
stand is obtained, reducing leaching of
nutrients in winter. These bigger plants
appear to resist the cold better than young
seedlings. With a wider stand, much more
tillers are produced, each tiller leading to an
ear. The tillering period starting in August is
much longer than with the conventional
winter wheat growing method.
Problems
The main danger lies in the wrong choice
178
of variety: if a strictly winter variety is not
used, then the plants will go to grain before
winter, producing less than the standard
methods. Most modern varieties, being
hybrids between winter and spring or
warm-climate types, have this tendency.
Therefore, one should seek long-straw,
traditional varieties, with strong vegetative
vigour that gives plenty of side-shoots and
dense foliage.
Mechanical harvesting constitutes a
problem in the Bonfils method, as harvesting
takes place amidst young, vulnerable
seedlings. Cutting should be at least 5 cm
above the soil.
A problem of the wheat-clover association
is that the wheat grows too tall
because of the richness in soil Nitrogen.
Sowing wide, permitting maximum sunshine
and thus reducing the risk of lodging
of the wheat, can counteract this.
n
Adapted from
- Marc Bonfils. Le blé d hiver et sa physiologie
végétale selon la méthode Fukuoka-Bonfils.
Permaculture Pyrénées. Association las Encantadas.
B.P. 217. F-11300 Limoux, France.
- Marc Bonfils. The harmonious wheatsmith: can we
regenerate our soils and still grow the food we
need? Permaculture Association, Old Cuming Farm,
Buckfastleigh, Devon TQ11 0LP, UK.
Similar experiences are presented in:
- Sayre KD, Moreno Ramos OH. 1997. Applications of
raised-bed planting systems to wheat. Mexico, DF
(Mexico): CIMMYT. 36 p. Series: CIMMYT Wheat
Special Report (WPSR) No. 31.”
Podczas pisania tego wpisu znalazBem taki [4]link, z nieco rozszerzonym artykuBem (po angielsku)
Co o tym s dzisz? Interesuje mnie Twoja opinia, zwBaszcza je[li jeste[ rolnikiem - prosz o
komentarz.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1MEexAdBMI/AAAAAAAAAPY/EL9ReDIo1Z8/s1600-h/Pszenica+bonfils%27a.PNG
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1MEtvy99jI/AAAAAAAAAPg/BBbj9yADLcc/s1600-h/Konwencjonalna+uprawa+
ozima.PNG
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1ME-aNNWsI/AAAAAAAAAPo/uytrHsyDlLg/s1600-h/Bonfils.PNG
4. http://eap.mcgill.ca/CPW_9.htm
180
Co do poletka do[wiadczalnego, to na takim maBym obszarze jak 100m2 mo|na zarzuci , |e ro[liny wykorzystuj sub-
stancje mineralne z obrze|y poletka, wi c nie b dzie to miarodajne (znowu efekt ”brzegu”:). Mo|e uda mi si namówi
przyjaciela, by wypróbowaB t metod na jakim[ 0,1 ha ju| w tym roku. To ju| co[ b dzie znaczy ...
181
Wojciech Majda (2010-01-18 19:35:17)
Je|eli chodzi o rekultywacj gleby zdegradowanych, to polecam posta o projektowaniu Keyline.
DodaBbym do tego m czk bazaltow + troch nawozów sztucznych. W pocz tkowych okresie je[li na glebie prakty-
cznie nic nie ro[nie to pierwsz rzecz , jak nale|y zrobi to ograniczy erozj wodn poprzez oranie w poprzek stoku
oraz ustabilizowanie jakiejkolwiek okrywy ro[linnej, cho by perzu. Potem kultywatorem metod P. A. Yeomans’a z
wypasem zwierz t. Dodatkowo na terenie wypasu (czyli rekultywowanego terenu) zwierz ta dokarmia si sianem bo-
gatym w nasiona. Dzi ki temu b d dobrze kieBkowa , w naturalnej otoczce:) NajBatwiej osi gn to poprzez system
pastwiskowy lub jak [ z form agrole[nictwa - wa|ne,|eby gleba byBa caBy czas okryta ro[linno[ci .
Co do zmiany klasyfikacji bonitacyjnej gleby, to chciaBbym zauwa|y , |e jest to twór zarówno gleboznawczy jak i
biurokratyczny - celem jego powstania byBo okre[lenie ile dany rolnik ma dostarczy zbo|a. Wi | si z tematem
zmiany klasy ziemi nast puj ce kwestie:
-klasy te byBy ustalane kilkadziesi t lat temu, przez nie zawsze kompetentne osoby. Znajomy architekt powiedziaB mi,
ze to wygl daBo w ten sposób, |e szedB pijany geodeta i mówiB: tu b dzie 3, tu b dzie 5. Je[li komu[ za bardzo nie
zani|yB (czyli nie uznaB, |e gleba jest za dobra) to nikt nie protestowaB. W koDcu je[li miaB oficjalnie lepsz gleb , to
bardziej mógB socjalizm wesprze wy|sz dostaw zbo|a...
-od ziemi lepszej (ni|szej klasy) trzeba zapBaci wi kszy podatek
-ziemie klasy VI s chyba nawet zwolnione z podatku gruntowego
-istniej dopBaty do za trudne warunki uprawy(czy co[ w tym stylu) klasa gleby nierozerwalnie si z tym wi |e
-zmiana klasy gleby jest kosztowna, zwykle dziaBa si , |eby podnie[ klas gleby - tzn, |eby z lepszej zrobi gorsz .
Aatwiej jest co[ takiego odrolni .
-na biurokratycznie lepszej ziemi trudniej Ci dziaBa inaczej ni| rolniczo. Decyzj o odrolnieniu gleby klasy I podejmuje
chyba minister rolnictwa!
Zatem je[li chciaBby[ j pózniej sprzeda to ja szedBbym w t stron - rozmawiasz z rolnikiem i mówisz:
”SBuchaj rolnik, to jest ziemia VI klasy, z takim a takim poziomem materii organicznej, tu masz prosz aktualn
analiz gleby. Jak widzisz, mimo, |e jest VI klasy, to da si uprawia na niej buraki i pszenic . Nie b dziesz za ni
pBaci podatku gruntowego, dostaniesz dopBat , ze trudne warunki u|ytkowania, wi c dawaj Pan wi cej kasy na stóB,
bo wi cej te| z tej ziemi wyci[niesz”
182
panika2008 (2010-01-18 21:12:17)
O |esz, ”P. A. Yeomans zauwa|yB, |e przy odpowiednim sposobie gospodarowania ziemi da si wytworzy kilka cm
gleby w ci gu 1-3 lat”... my[laBem, |e da si troch szybciej, bo w tym tempie to z totalnego nieurodzaju w miar
|yzna gleba to si zrobi dla wnuków...
A kojarzysz temat terra preta? Jaka[ metoda nad któr pracuj w Brazylii na podstawie póBnaturalnego glebotwórstwa
dokonywanego przez plemiona w drowne tamtych okolic, gBówny skBadnik to w odpowiednim momencie karczowanie
i cz [ciowe wypalanie.
Zastanawiam si te| nad tym, czy tego procesu w naszych warunkach by si nie daBo przyspieszy jakimi[ sztucznymi
metodami, jakimi[ nawozami, wysianiem jakich[ ekstremofilnych ro[lin? Co[ kojarz , |e np. kapary s takimi ro[linami
rosn cymi praktycznie na zupeBnej pustyni, tyle |e oczywi[cie nie w naszym klimacie. Jest co[ takiego mo|liwe w
naszych warunkach?
183
m.
184
rolników? Monsanto i inne firmy rolnicze posiadaj po prostu du|o lepsze kanaBy dystrybucji.
2.To jeszcze du|a nowo[
W artykule o tej metodzie znalazBem odno[nik do tego raportu - pisz , |e podobne rezultaty (jeszcze nie czytaBem)...
http://www.cimmyt.org/english/docs/tech pubs/plantsyswheat.pdf
Wkrótce zaBaduj na chomika kilka artykuBów Bonfilsa. TBumaczy od strony fizjologii pszenicy co i jak.
185
mopel44 (2010-03-01 22:38:32)
Tak , poziom przy bialej jest bardzo duzy - jednak w metodzie Bonfilsa okres wegetacyjny jest dluzszy - wiecej moze
wykorzystac - do tego jezeli juz mikroryza bedzie w glebie - naprawde efekty moga zaskoczyc. Zapomnialem dodac ze
nalezy zwrocic uwage iz sciolka i lepsza gleba lepiej przytrzyma wode poczawszy od stopionej ze sniegu - co samo w
sobie da dodatkowego ”kopa”.
Tabela opisujaca fizjologiczne cechy pszenicy jest troszke ubozsza w przytoczonym linku niz w pdfie.
No i nalezy nadmienic ze zastrzega on by stosowac specyficzne gatunki pszenicy.
Jestem bardzo ciekaw efektu - niby jakies malzenstwo bada te metode - jest stronka w sieci - trzeba by sie z nimi
skontaktowac.
187
With a traditional system, one seed of wheat gives you an average of 375 grains of wheat.
With this alternative syste, one seed of wheat gives you an average of 6250 grains of wheat.
I suppose it is wise for most operations to plant their wheat much closer together so that it grows straight and tall
for the combine.
FYI: there are about 15,000 grains of wheat in a pound.
Pisz te| o odmianach:
- pszenica:
Regarding varieties, the Harmonious Wheatsmith by Mark Moodie specifies the following characteristics:
”Varieties pre-dating 1826, long straw, strong vegetative vigour, broad area of side-shooting, high resistance to cold,
very late maturity, pure winter type, floral initiation requiring at least 6-700ˆo T-Sum, large leaf area for better
photosynthesis, absence of carbon starvation and highly developed roots to avoid drying of immature grain, 1 part
above ground, 2 parts below.
Such varieties are; ble siegle (or Bled Siegle or Ralet); Autumn Victoria (victoria d’Automne); Prince Alber; Autmn
Chiddam; Golden Top; Dattel; Sharrif Squarehead; Poulard d’Auvergne; The Giant Squareheaded Hybrid Wheat
(tritical 1907); Schlanstedt Rye.
Trials have also begun with Dinkel; Champlein; Red Standard; Chidham Red and White Chaff (related to Chiddam?);
Squarehead Master; Percival’s blue cone; and Maris Wigeon.
owies:
Oats being tried include Radnorshire Sprig; land oat; ceirch du Bach; Cornish; Old Cornish and Hen Gardie.
188
Wysialem tydzien temu 2 garsci pszenicy tak na probe czy cos wyjdzie na wiosne ( ale to taka byle jaka pszenica i
siana pozno wiec d
alem sobie spokoj z odstepami)
Na wiosne skosze konicz i wysieje troche jeczmienia a moze i innych zbó|...
Je[li chodzi o dat 1826 to powstala wtedy pszenica Noah - krzy|ówka zimowej odmiany rodem z pónocnej Afryki
ze [ródziemnomorsk odmian wiosenn - jak pisze Bonfils w ”Fizjologii pszenicy”. Dzisiejsze odmiany wywodz si
wa[nie z Noah. Brak im cech stricte zimowej pszenicy
Z kupowaniem tych odmian jest problem..By mo|e bank genów móglby odpalic 100 ziarenek...Bede jeszcze szukal...
pozdrawiam
[1]
Od przebi[niegów mo|emy nauczy si , jak nie kopa si z koniem...
Dzisiejszy post ma do[ odwa|ny, by nie rzec arogancki tytuB. Mam nadziej , |e po jego przeczytaniu b dziesz
równie| tak uwa|aB.
Zaczn od pocz tku, czyli energii.
Zdecydowana wi kszo[ energii, któr czBowiek ma do dyspozycji jest to energia sBoneczna w jednej albo
drugiej formie. W giel, ropa, czy gaz ziemny, to przecie| nic innego jak ”zasoby” energii sBonecznej z
przeszBo[ci. Wykorzystuj c paliwa kopalniane korzystamy z energii sBonecznej, któr setki milionów lat
temu pradawne ro[liny (i nie tylko) przerobiBy na w giel lub w glowodory. Jako, |e s to zasoby nieodnaw-
ialne
mo|na zaBo|y , |e kiedy[ si skoDcz . W niektórych rejonach [wiata ju| to nast piBo tzn. skoDczyBy si
zapasy paliw kopalnianych na danym obszarze. ZostaBy zu|yte, spalone i nie wróc wi cej (w ludzkiej skali
czasu), koniec.
Nasze |ycie opiera si na energii. Energia ta mo|e pochodzi z paliw kopalnianych (w giel, ropa...) jed-
nak zasoby te jak wiadomo kiedy[ si skoDcz . yródBem energii dla tych no[ników energii (poza uranem)
byBo sBoDce. WspóBczesny [wiat |yje zatem na energetyczn ”krech ”, z rolnictwem jest podobnie. Wzrost
produktywno[ci w rolnictwie zostaB osi gni ty gBównie poprzez nawozy sztuczne, do których zu|yto paliwo
189
wytworzone miliony lat temu.
Co staBoby si z wydajno[ci , gdyby nie nawozy sztuczne i paliwo do traktorów?
Nie twierdz , |e nie nale|y wykorzystywa paliw kopalnianych, |e jest to zBe z natury (nie mógBbym pisa
tego bloga bez nich), nale|y je wykorzystywa odpowiedzialnie, np. do pisania bloga o permakulturze:) albo
robót ziemnych, które poprawiaj produktywno[ i sprawiaj , |e trwale zwi ksza si |yzno[ gleby itp.
Jak zwykle w systemach permakulturowych staramy si pracowa z tym, co mamy.
Co zatem mamy? Mamy sBoDce, które [wieci caBy czas. Powinni[my wykorzysta je jak najbardziej produk-
tywnie. Np. do dogrzania szklarni, domu , winoro[li, brzoskwiD...
Rolnictwo konwencjonalne mo|e sobie pozwoli na marnotrawstwo energii sBonecznej, na tracenie gleby...
Niedobory przecie| zawsze mo|na uzupeBni paliwami kopalnianymi, utracon gleb ”granulkami” z NPK.
Czym innym jak nie marnotrawstwem energii sBonecznej jest pozostawianie pól pustymi przez okres od sierp-
nia do marca?
Na pastwisku w okresie pocz tek sierpnia - koniec pazdziernika powstaje 35 % procent biomasy (w uj ciu
rocznym). Czy rozs dne byBoby pozbawianie si np. 1/3 ciepBa z kolektorów sBonecznych? Najwyrazniej
jednak mo|emy sobie pozwoli na niewykorzystywanie tego, jeste[my energetycznie ”bogaci” a przynajmniej
praktyki rolnicze przystosowane s do tego, |e dysponujemy bogatym zródBem energii.
Jakie jest zatem alternatywne, permakulturowe rozwi zanie?
Zbo|a jednoroczne produkowane [2]Metod FUKUOKA-BONIFILS,
[3]uprawa zbó| wieloletnich i przede wszystkim [4]le[ny ogród, czy na wi ksz skal [5]agrole[nictwo.
Dlaczego te systemy lepiej wykorzystuj energi sBoneczn ? Poniewa| produkcja zachodzi w nich gdy tylko
jest odpowiednio ciepBo. Na zwykBym polu |yta cz sto gleba jest goBa, czyli padaj ce promienie sBoneczne
nie s przetwarzane na biomas . W le[nym ogrodzie natomiast wykorzystuje si ro[liny, które rozwijaj
si zanim nawet drzewa wydadz li[cie. Zazwyczaj s to ro[liny jadalne, ale mo|na u|y te| takie jak np.
przebi[nieg. Ro[lina ta przystosowaBa si do |ycia w lesie. ”Wie”, |e nie daBaby rady konkurowa z drzewami
na wysoko[ - jest przecie| [miesznie niska. Stosuje inna, równie skuteczn strategi - przechodzi wi ksz
cz [ swojego cyklu |yciowego gdy drzewa nie maj jeszcze li[ci, zatem nie ma problemu z dost pem do
[wiatBa, substancji mineralnych i wody.
Po co kopa si z koniem, zwBaszcza gdy ten koD jest wi kszy i silniejszy? Nie lepiej go obej[ ?
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Co Ty o tym my[lisz?
Aktualizacja 1. Uprawa zbó| wieloletnich jest jeszcze na etapie wczesnych eksperymentów - plony w tym
przypadku s (jeszcze) ni|sze w porównaniu do uprawy konwencjonalnej.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1QuTfATiAI/AAAAAAAAAPw/DI34dCNZhos/s1600-h/Przebi%C5%9Bnieg_
przebija_si%C4%99_przez_%C5%9Bnieg.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
WBa[nie zacz Bem pisa ksi |k o le[nych ogrodach, w zwi zku z tym prosiBbym by[cie w komentarzach opisali
jakie s Wasze pro[by, propozycje i | dania:) O czym chcieliby[cie przeczyta , na co zwróci uwag . Jednym
zdaniem, czego potrzebujecie.
Gor co zach cam do komentowania, gdy| dzi ki temu ksi |ka ta b dzie lepsza, bardziej warto[ciowa, bardziej
odpowiada b dzie Waszym wymaganiom. To Wy w koDcu b dziecie za ni pBaci ;p wi c lepiej, by byBa
tego warta!
190
Anonymous (2010-01-18 18:28:55)
ByB bym troch ostro|ny z pBaceniem za Twoj ksi |k . Poniewa| wydaje mi si , |e teoria któr nam wykBadasz
na blogu jest pobie|nym skrótem publikacji innych osób, jestem równie| sceptycznie nastawiony do Twojego
do[wiadczenia w dziedzinie Permakultury (wiedzy o naturze nie da si wchBon tak hop siup;) potrzeba do tego
dobrych paru lat praktyki, my[l |e do[wiadczenie z Twoim wBasym, funkcjonuj cym ju|, ogrodem le[mym w naszym
klimacie, byBo by czym[ co by mnie prekonaBo do zakupu ksi |ki), a chyba nie posiadasz za wiele praktyki w dziedzinie
ogrodnictwa czy rolnictwa. Je[li mam racj , to uwa|am, |e lepiej by[ przetBumaczyB któr [ ksi |k zagranicznych
autorów np. Mollisona.
Je[li si myl , to prosz naprostuj moj zbB kan dusz ;)
Nie neguj Twoich artykuBów na blogu, s pomocne, ale jako punkt zaczepienia.
Lepiej skorzysta z do[wiadczeD innych, którym si udaBo i poprawnie funkcjonuje, ni| odkrywa Ameryk na nowo:)
Pozdrawiam
191
grzania lub do[wietlenia budynku, szklarni, czy te| wymagaj cych tego ciepBolubnych ro[lin, czy ma w swoim ogrodzie
Swale.
Je|eli jest inaczej to bardzo prosz o info.
OdzywaBem si przy w tku dotycz cym uprawy zbó| jednorocznych w Polsce metod FUKUOKA-BONIFILS.
Przy okazji drobne sprostowanie, je[li mog ?
Dzi kuj .
We wspóBczesnej agrotechnice s znane i z powodzeniem stosowane przede wszystkim na du| skal metody uprawy
bezorkowej, ale metody te niewiele, albo jeszcze mniej maj cokolwiek wspólnego z upraw permakulturow .
Reprezentuj organizacj pozarz dow non-for-profit, która od koDca ubr. u|ytkuje ok. 1,5ha dziaBk . Naszym pier-
wotnym zaBo|eniem byBo stworzenie ogrodu ró|anego w oparciu o ekologiczn upraw owocowych odmiany dzikiej
ró|y.
Permakulturowa zasada Minimum wysiBku maksimum efektów , jest mi szczególnie bliska.
Na pocz tek pomy[laBem, |e skoro i tak mamy na dziaBce kilka kilkudziesi cioletnich drzew jabBoniowych (resztki pod-
worskiego sadu), to dlaczego nie spróbowa pobawi si w gildie z kiwi, czosnkiem i innymi zioBami. I tak mi li[my
zamiar posadzi drzewa od póBnocy, to dlaczego nie stworzy ogrodu le[nego? Logiczne?
Nie dziaBamy dla osi gania zysków, dlatego bez problemu ponownie zgBaszam nasz dziaBk do eksperymentowania.
Na pocz tek mo|emy poteoretyzowa , spróbowa stworzy zaBo|enia projektowe, itp. Jak b d ch tni to mog Was
zaprosi na wizj lokaln itp.
[1]... wspomniana dziaBka ”z lotu ptaka
pzdr
1. http://www.2bs.pl/permakultura/2bsd.jpg
Wojciech Majda (2010-01-18 20:08:42)
@Daek
Na wi ksz skal permakultura proponuje agrolesnictwo, projektowanie Keyline, Metoda Bonfils’a i w przyszBo[ci
zbo|a wieloletnie.
Elementy, które mo|na zastosowa na du| skale, to np |ywopBoty, drzewa paszowe, drzewa wi | ce azot z powietrza...
Podsumowuj c redukcja kosztów. Oszcz dno[ci na np. azocie, jakie mo|na osi gn przy maBej skali s maBe, przy
skali kilkudziesi ciu ha to robi si powa|ne pieni dze.
Wkrótce napisz post o wykorzystaniu drogi do celów permakulturowych. To równie| b dzie mo|na wykorzysta na
du| skal .
Le[ny ogród, to system odpowiedni raczej do skali przydomowego ogrodu lub maBego gospodarstwa rolnego. Przy-
pomn , |e ksi |ka dotyczy b dzie le[nych ogrodów, a nie permakultury jako caBo[ci:)
prosiBbym zatem o skupienie si na tej kwestii.
Oczywi[cie dzi kuje za wszystkie opinie - dzi ki nim ten blog b dzie lepszy.
Równie| pozdrawiam
192
pzdr
193
mi si goBymi r kami oddzieli od pestki mi |sz, bez |adnego problemu z wBoskami. Dodam, |e to ju| byBo po przym-
rozkach.
194
Ju| wiem jaki b dzie temat jutrzejszego posta:)
Droga jako struktura przeciwdzaBaj ca erozji, po|arom, suszy i powodzi (2010-01-19 12:28)
[1]
Kliknij na rysunek, |eby powi kszy .
Czy droga mo|e peBni wszystkie ww funkcje? Mo|e, je[li zaprojektuje si j w odpowiedni sposób wyko-
rzystuj c zasady [2]projektowania Keyline.
W projektowaniu Keyline i permakulturze d |y si do tego, by wod przechwyci w mo|liwie najwy|szym
miejscu. Dlaczego?
Poniewa| im wy|ej jest woda tym wi ksz energi potencjaln dysponujemy. Obrazowo mo|na to przed-
stawi w ten sposób:
Je[li mamy 5 kg mBotek 2mm nad czyj [ gBow i go upu[cimy, to osobie prawdopodobnie nic si nie stanie
- mBotek jest nisko, wi c zawiera w sobie maBo energii potencjalnej. W czasie spadania energia potencjalna
zmienia si w energi kinetyczn , czyli przekBadaj c na chBopo-robotniczy:) rozum mBotek nie zd |yB nabra
szybko[ci, czyli nic lub prawie nic gBowie nie zrobi.
Teraz je[li 5kg mBotek znajduje si 20 metrów nad czyj [ gBow i upu[cimy go to energia potencjalna, (której
mBotek umieszczony wysoko posiada sporo) zacznie si zmienia w energi kinetyczn . Z gBowy zatem zostanie
mokra plama*
Nie róbcie tego do[wiadczenia w domu :)
Podobnie jest z wod , im wy|ej jest ona magazynowana, tym wi ksz energi potencjaln ona posiada i tym
wi cej mo|emy z ni zrobi bez u|ycia zewn trznego zródBa energii.
Zatem je[li umie[cimy tam lub staw nisko, to b dziemy musieli u|ywa do transportu wody pomp. Czy to
elektrycznych, czy wiatrowych to ju| kwestia wtórna - koszta zwi ksz si i tak. Dochodzi do tego dodatkowy
element, który mo|e zawie[ w czasie gdy b dziemy go potrzebowa (np. po|ar).
Je[li na naszej posesji mamy wod ”wysoko” to mo|emy j u|y do tego by nawadnia pola, lasy, pastwiska,
sady w celu poprawy produktywno[ci. O tym jak wa|na jest woda nie trzeba chyba nikomu mówi ...
Wod ze stawu, czy tamy mo|emy wykorzysta równie|, w czasie po|aru - po prostu bardzo silnie nawadni-
amy teren podatny na po|ar. Nawet je[li nie zatrzymamy ognia caBkowicie, to ro[liny pobior maksymalnie
du|o wody, dzi ki czemu zwi kszy si jej procentowa zawarto[ w li[ciach, Bodygach. Paruj ca (z li[ci i Bodyg)
woda obni|y temperatur po|aru, zatem istnieje mo|liwo[ , |e w np. lesie temperatura po|aru nie b dzie na
tyle wysoka, |e dojdzie do po|aru koron drzew. Dodatkowo, ta ni|sza temperatura znacznie utrudni post p
po|aru i da dodatkowy czas stra|y po|arnej lub dodatkowe minuty na ucieczk .
Odpowiednio zaprojektowana droga zmniejsza równie| erozj wodn - spowalnia spByw wody po powierzchni,
co przekBada si równie| na zapobieganie utracie |yzno[ci gleby.
195
Jako, |e mniej wody spBywa od razu, a du|a cze[ jest magazynowana, to zmniejsza si zagro|enie powodziowe.
Droga musi mie maBy spadek oraz powinna mie kanaB, którym b dzie pByn Ba woda do stawu. Umiejscowie-
nie stawu jest kompromisem miedzy potencjaln ”zlewni ” stawu” - im wy|ej tym mniejsza ilo[ wody b dzie
spBywa do stawu. Jednak tym wi ksz prac mo|e wykona woda z danego stawu bez potrzeby dodatkowego
zródBa energii. Najlepiej jest stworzy kilka mniejszych jak jeden du|y.
W takim stawie mo|na [3]oczywi[cie co[ hodowa a [wiatBo, które odbija si od lustra wody wykorzysta
do uprawy ro[lin ciepBolubnych, lub dogrzania i do[wietlenia domu. Po|ary nie zdarzaj si cz sto, ale si
zdarzaj . Wtedy mo|na wykorzysta wod ze stawu do ratowania dobytku. W koDcu nie czas |aBowa ryb,
gdy pBon ludzie i lasy.
Jak zapewne stali czytelnicy ju| zauwa|yli, to permakultura to nie jest jaka[ fizyka j drowa. W projektowa-
niu permakulturowym wykorzystuje si proste zasady fizyki i ekologii w celu stworzenia produktywnych,
bezpiecznych i trwaBych siedlisk ludzkich.
P.S. Obiecuj , |e kiedy[ naucz si stosowa inne programy do tworzenia ”grafiki” ni| paint ;) Znacie mo|e
jakie[ darmowe i dobre programy, takie |eby nie byBy zbyt skomplikowane? Po prostu odpowiednie:)
A co Ty o tym my[lisz? Jest to rozs dne?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1WXfveIWxI/AAAAAAAAAP4/aL_Dt2qsBNo/s1600-h/Droga+przeciw.png
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
[1]
O co chodzi?
196
Na pocz tku Polski Instytut Permakultury byB pewn ide (w mojej gBowie;), która urzeczywistniBa si w
formie tego bloga. Jutro id do notariusza zBo|y tzw. o[wiadczenie woli. Wol , któr b d o[wiadczaB to
ch ufundowania Polskiego Instytutu Permakultury. DoszedBem do wniosku, |e najskuteczniej i najBatwiej
b dzie mi propagowa i dziaBa w obr bie permakultury wBa[nie w formie fundacji.
Jako fundatorowi przysBuguje mi prawo wyznaczenia czBonków zarz du fundacji. Tymi czBonkami i
czBonkiniami(|eby by polipoprawnym:) b d ja (Wojciech Majda) i moja siostra (Aleksandra Majda). Sobie
wyznaczyBem funkcj prezesa:) siostra (autorka wielu ilustracji i fotografii na tym blogu) b dzie wicepreze-
sem. Jak na razie pracujemy jako wolontariusze - mamy nadzieje, |e wkrótce si to zmieni i b dziemy mogli
zaj si tym ”na peBen etat”.
Wkrótce równie| (kwestia miesi ca) nast pi przeprowadzka na inn domen , zmienimy równie| szat
graficzn na bardziej profesjonaln , powstanie równie| permakulturowe forum.
W planach jest równie| zakup ziemi, by wybudowa pierwsze w Polsce permakulturowe centrum demon-
stracyjne. Takie z wzniesionymi grz dkami, le[nym ogrodem w peBni, energooszcz dnym i zintegrowanym z
otoczeniem domem, zwierz tami, kilkoma przykBadami systemów agrole[niczych, lasem odro[lowym, sys-
temem akwaponicznym, polikulturow akwakultur ryb... Oczywi[cie z uwzgl dnieniem równie| zasad
projektowania Keyline. W skrócie z wszystkim o czym pisz na blogu:) Zadaniem centrum demonstra-
cyjnego b dzie... demonstrowanie:) co mo|na osi gn stosuj c zasady permakultury. W centrum b d
przeprowadzane kursy z tematyki permakultury, le[nych ogrodów, uprawy grzybów, ogrodnictwa ekolog-
icznego...
Nie chce tworzy kolejnej ekowioski, poniewa| nie odpowiadaBby mi taki styl |ycia i zapewne wi kszo[ci
czytelników nie chciaBaby mieszka w jakiej[ nowoczesnej komunie.
To b dzie dobry rok, a na pewno bardzo pracowity.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1ayRqxtn5I/AAAAAAAAAQA/mpaFndxbQ-k/s1600-h/creation.jpg
197
Egzotyczne czy krajowe? (2010-01-20 12:24)
[1]
Barszcz Sosnowskiego - jedna z ro[lin obcego pochodzenia. Sk din d dar ZSRR dla bratniego PRLu.
Chyba ka|dy ekologicznie nastawiony ogrodnik zastanawiaB si kiedy[ nad tym, czy dobrze posadzi jest
konkretn ro[liny w swoim ogrodzie. Niektóre mogBy zosta zdyskwalifikowane z tego wzgl du, |e nie s
rodzime , krajowe , lub s egzotyczne, inwazyjne. Przedstawi kilka ciekawych informacji...
Co to jest ro[lina krajowa a co egzotyczna? O ile te drug grup Batwiej okre[li to z t pierwsz ju| nie
jest tak Batwo. Ro[liny zawsze si rozprzestrzeniaBy przy pomocy zwierz t (w tym ludzi), wiatru, czy wody.
Jeszce kilkana[cie tysi cy lat temu na terenie póBnocnej polski z powodu zlodowacenia nie byBo |adnych ro[lin.
Czy to oznacza, |e ka|da ro[lina tam rosn ca jest egzotyczna?
Dodam tylko, |e wi kszo[ (ponad 50 %) naszego kraju jest pokryte ro[linno[ci obcego pochodzenia. Bo
czy| krajowym, czy rdzennym mo|na nazwa
pszenic , |yto, owies pochodz ce z Azji?
Ziemniaki, pomidory, kukurydza, tytoD, dynia pochodz z Ameryki PoBudniowej i PóBnocnej
Len pochodzi z Afryki
Nawet nasza jabBoD domowa nie jest polskiego (czy nawet europejskiego) pochodzenia.
Jak zatem wygl daBby polskie sady, pola, czy ogrody bez tych ro[lin? A przede wszystkim jak produktywne
byByby?
Wiele szumu wywoBywane jest, |e jaka[ ro[lina jest nie tutejsza, |e jest ro[lin inwazyjn . SBowo inwazja
wi |e si z silnym nacechowaniem emocjonalnym.
TBumaczy si , |e wypiera rodzime gatunki ro[lin. Prawd jest natomiast, |e ekosystemy zmieniaj si , i z
czasem dostosuj si do wszystkich nowych ro[lin i innych organizmów.
Ten czas szacuje si [rednio na 300 500 lat. To du|o licz c ludzk skal czasu, ale bardzo maBo w skali
natury.
Stosunkowo niedawno w Polsce pojawiB si szrotówek kasztanowcowiaczek owad |ywi cy si li[ mi kasz-
tanowca zwyczajnego (popularnie zwanego kasztanem), niektóre dane donosz , |e niektóre gatunki ptaków
(gBównie sikory) zaczynaj si nim |ywi . To w taki sposób wytwarza si naturalne wi zi mi dzy gatunkami.
198
Gdy zwi ksza si dost pno[ jakiego[ typu po|ywienia, po jakim[ czasie pojawiaj si jego amatorzy.
W celu ochrony kasztanowców (i nie tylko) warto wi c instalowa budki l gowe dla ptaków dostosowane dla
sikor, oraz dokarmia je zim wykBadaj c sBonin lub nasiona oleiste (sBonecznik, konopie...) Tak przy okazji.
Kasztanowiec zwyczajny równie| nie jest ro[lin pochodzenia polskiego...
Zatem czy ogród ekologiczny mo|e zawiera takie egzotyczne ro[liny? Moim zdaniem nawet powinien.
W dzisiejszych czasach dysponujemy ro[linami z praktycznie ka|dego miejsca, Batwo wi c mo|emy dosta
ro[liny z podobnych stref klimatycznych jak klimat Polski, jednak znajduj cych si na drugim koDcu [wiata
(Japonia, Chiny, Chile, Argentyna, Stany Zjednoczone, Kanada).
Równie| du|y potencjaB w dostarczaniu u|ytecznych ro[lin maj kraje dawnego Zwi zku Radzieckiego:
Ukraina, Kazachstan, Mongolia, Rosja.
Dzi ki temu mo|emy sprawi , |e nasz ogród b dzie bardzo produktywny. Bo ogród prawdziwie ekologiczny
to ogród, który dostarcza nam du|ej ilo[ci po|ywienia.. Sprawa staje si bardziej jasna, gdy u[wiadomimy
sobie, |e rolnictwo jest jednym z gBównych przyczyn zanieczyszczenia [rodowiska. Grunty rolne zajmuj w
Polsce niemal 60 % powierzchni. Je[li wokóB naszego domu b dziemy uprawia tylko ro[liny ozdobne, czy
b dziemy chcieli stworzy maBy rezerwat dzikiej przyrody to b dzie dobre dla przyrody...lokalnej. Jednak
warzywa i owoce, które b dziemy spo|ywa b d musiaBy gdzie[ rosn . Najprawdopodobniej za[ b d rosBy
w sadach, polach monokulturowych, w których stosuje si herbicydy, fungicydy, nawozy sztuczne. Do tego
dochodz zanieczyszczenia, które powstaj w trakcie transportu.
Uprawiaj c nasz ogród w sposób zgodny z natura przyczynimy si do tego, |e b dzie on zarówno produkty-
wny jak i przyjazny dla natury.
Tre[ wpisu pochodzi z mojej ksi |ki ”Ogród bez chemii”, która uka|e si w tym tygodniu (mo|liwe nawet,
|e jutro).
A Ty co teraz my[lisz o uprawie mrozoodpornego kiwi i pomidorów w swoim ogrodzie?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1boTiNl6hI/AAAAAAAAAQI/v-ZcS_RErkU/s1600-h/Barszcz+Sosnowskiego.jpg
199
krajowe. Wynika to z tego, |e nie maj w nowym [rodowisku wrogów.
Inna sprawa, |e ludzie przyzwyczajeni s do jedzenia |ywno[ci ”egzotycznej” tzn. bananów, pomaraDczy itd. Czy nie
lepiej b dzie gdy gatunki egzotyczne b dziemy uprawia w ogrodzie, jak kupowa w supermarkecie (gdzie s impor-
towane z daleka)?
Co do ro[lin z Ameryki. Monsanto tworzy soj produkuj c kwasy omega 3 :|
200
Wygodna toaleta na budow , czyli toaleta kompostuj ca cz.2 (2010-01-20 22:02)
[1]
Toaleta kompostuj ca mo|e wygl da niemal pi knie
Drugi post na temat toalety kompostuj cej ([2]pierwszy jest dost pny pod tym linkiem) b dzie dotyczy jej
zastosowania, oraz jak sprawi , by proces kompostowania odchodów ludzkich przebiegB... sprawnie i bezwon-
nie:)
W kluczowym czynnikiem do tego by proces ten byB szybki, Batwy i przyjemny jest zadbanie o to by odchody
kompostowaBy si , czyli rozkBadaBy si przy udziale tlenu i za pomoc organizmów |ywych. Potrzebujemy
do tego 4 rzeczy:
-tlenu
-wody
-w gla
-azotu
O tym jak dokBadnie powinien przebiega proces kompostowania przeczytasz [3]pod tym linkiem
Musisz wiedzie Drogi Czytelniku, |e pewne substancje staj si wybuchowe dopiero po zmieszaniu (np. tlen
i woda). Podobnie jest z mieszaniem odchodów staBych (czytaj kupy:) z moczem. Osobno Batwo jest je
”zneutralizowa ”, zmieszane razem stanowi bardzo kBopotliw substancj . Przez mocz nie przenosz si (w
naszym klimacie) |adne choroby. W momencie opuszczenia naszego ciaBa jest zwykle niemal sterylny (prawie
robi jednak ró|nic ).
Wynika to z tego, |e mieszaj c mocz z odchodami zwi kszymy znacznie ilo[ substancji niebezpiecznych
(wcze[niej to tylko kupa;). Dodatkowo stworzymy idealne warunki do namna|ania si patogenów, gdy| du|a
ilo[ wody (zatem warunki beztlenowe), która jest w naszej ”mieszance” + du|a ilo[ po|ywki to po prostu
marzenie bakterii takich jak E. Cola.
Jakie jest zatem rozwi zanie?
Oddziela obydwa surowce:) u zródBa, czyli mie specjalne siedzisko w którym odchody spadaj w dóB, a
mocz odprowadzany jest do innego miejsca.
Zwykle kup zasypuje si trocinami po ka|dym u|yciu (zamiast spBukiwania toalety)
201
Mocz jest odprowadzany na baloty sBomy lub trociny (ka|dy inny materiaB bogaty w w giel b dzie dobry).
Pisuary dla m |czyzn s du|o Batwiejsze do zbudowania - wystarczy ustawi kostk sBomy:)
Istniej systemy w których wybiera si kompost, istniej równie| systemy w których si go nie wybiera -
teren wokóB toalety obsadza si wierzb oraz |ywokostem. Obie ro[liny s bardzo |arBoczne je|eli chodzi o
mikro i makroelementy a zwBaszcza o azot.
Toaletom z których wyjmuje si kompost zwykle pozwala si le|akowa okoBo roku po ostatnim u|yciu.
Zapewnia to dodatkow redukcj potencjalnych patogenów. Zwykle kompost z toalety kompostuj cej wyko-
rzystuje si do nawo|enia ro[lin, których jadalne cze[ nie maj kontaktu z gleb . Nadaje si zatem pod
jabBonie, grusze, maliny...
Toalety kompostowe s bardzo dobrym rozwi zaniem w przypadku budowy. Dzi ki nim zaoszcz dza si
pieni dze na wynajmie toi-toi i w tpliwej przyjemno[ci czyszczenia tej jednostki. Autor korzystaB przez 2
tygodnie z takiej toalety kompostuj cej - nie byBo nigdy |adnych przykrych zapachów. Z 2 jednostek ko-
rzystaBo 15 osób.
[4]
Istniej prostsze wersje - budowlane
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1dvhAKuO8I/AAAAAAAAARI/3KXBQJMT9Ys/s1600-h/Toaleta+kompostuj%C4%
85ca+deluxe.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/toalety-kompostujace-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
4. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1dvvV4MCvI/AAAAAAAAARQ/Ja6HXa0VkHE/s1600-h/Composttoilet.jpg
[1]
Rysunek przedstawia dlaczego w USA saBata jest dro|sza ni| BigMac. Kliknij |eby powi kszy . Piramida
na lewo przedstawia jak procentowo rozkBadaBy si subwencje dla rolnictwa w USA a piramida na prawo
przedstawia zalecan (przez te sam instytucj !) idealn , zdrow diet .
Dzisiejszy wpis zawiera b dzie troch informacji o |ywno[ci, ukazuj cym w do[ nieobiektywny sposób
dlaczego nasza dieta wygl da jak wygl da.
Znajdziesz tutaj informacje nt:
-ustalania przez rz d piramidy |ywno[ciowej
-ro[linach bogatych w kwasy tBuszczowe omega 3, które mo|na uprawia w ogrodzie.
-jak sprawi , |e |ywno[ przez Ciebie uprawiana/hodowana miaBa du|o kwasów tBuszczowych omega 3.
Zdrowa dieta skBada si z ró|norodnych produktów w odpowiednich proporcjach.
W 1992 roku amerykaDski odpowiednik naszego ministerstwa rolnictwa stworzyB co[ zwanego piramid
|ywienia. W obrazowy sposób przedstawia co, jak cz sto i w jakich ilo[ciach. Im wy|ej tym mniej i rzadziej
nale|aBo dany produkt je[ .
Ta pierwsza piramida (bo piramida jest zmieniana co 5 lat) na u podstawy miaBa produkty zawieraj ce
w glowodany, pi tro wy|ej warzywa i owoce jeszcze wy|ej. Na 3 (od doBu) poziomie zostaBy umieszczone(obok
ryb i smalcu) tak straszne produkty jak orzechy, ro[liny str czkowe. Na tym samym poziomie umieszczono
203
równie| produkty mleczne i jajka. Szczyt piramidy wieDczy: cukier, alkohol, tBuszcz. Dlaczego? Bo wg
twórco piramidy s one zBe i nie powinny by spo|ywane, lub powinny by spo|ywane tylko okazjonalnie.
Interesuj ce jest, |e twórcami tej piramidy byB departament rolnictwa a agencja ds. |ywno[ci i leków.
Skoro oficjalnie zalecane jest spo|ywanie du|ej ilo[ci w glowodanów, to dlaczego dziwimy si , |e ludzie maj
problemy z cukrzyc ? Pieczone ziemniaki zwi kszaj poziom glukozy we krwi szybciej ni| cukier (sacharoza)
W Polsce te| kiedy[ w dwudziestoleciu mi dzywojennym rz d propagowaB hasBo ”Cukier krzepi”(o tym, |e
cukrzyc ju| nie mówiB). Dzi[ rz d promuje hasBo ”Pij mleko b dziesz wielki!”... O tym, |e mleko jest
niezdrowe (dla dorosBych ludzi), o tym, |e |aden dorosBy ssak nie potrzebuje mleka by |y te| nie jest
mówione.
O czym si zatem mówi?
O tym co trzeba - mamy ”mleczn górk ” - no to robimy program skierowany do dzieci, b dziemy rozdawa
mleko w szkoBach. Rozdawa to jednak nie jest dobre okre[lenie, bo za to mleko przecie| kto[ (podatnik) nam
zapBaci. Gdy sBuchamy czyi[ rad nale|y wiedzie jak motywacj ma dana osoba/instytucja i jaki interes.
Ja nie jestem wyj tkiem - ”sprzedaj ” Wam ide permakultury, chc by[cie kupili moje ksi |ki, skorzys-
tali z moich usBug, zastosowali te zasady w swoich domach/ogrodach/gospodarstwach nawet nie pBac c mi -
po[rednio przecie| b dzie promowa to Instytut i mnie. Jaki[ znajomy przyjdzie i zobaczy Wasz le[ny ogród,
zapyta si jak go stworzy a Wy wy[lecie go na stron PIP:)
Kwasy tBuszczowe omega 3 s bardzo wa|ne dla zdrowia czBowieka (i nie tylko). Mi dzy innymi maj
wBa[ciwo[ci zmniejszaj ce stany zapalne. Skutecznie poprawiaj jako[ |ycia osób chorych na np. reumatyzm,
artretyzm, toczeD...
Jak sprawi , |e produkty, które hodujemy b d miaBy wi cej kwasów tBuszczowych omega 3?
Odpowiedzi nie jest zakup soi ”podrasowanej” przez Monsanto, tylko:
Wolny wypas zwierz t. Zwierz ta |ywi ce si na pastwisku produkuj wi cej kwasów omega 3. Dotyczy to
zarówno kur (wtedy jajka maj wi cej kwasów omega 3) jak i krów. Krowy daj mleko bogatsze w te dobre
tBuszcze jak i woBowina zawiera du|o tego dobrego tBuszczu. Wynika to z tego, |e pasza (trawa) zawiera
kwasy omega 3.
Mo|na to wykorzysta do marketingu - widziaBem w Kauflandzie 6 jaj o zwi kszonej zawarto[ci kwasów
omega 3 w cenie chyba z 5 zB.
Alternatywnym zródBem kwasów omega 3 dla ludzi i zwierz t mo|e by :
-rokitnik zwyczajny (owoce, olej z nasion)
-oliwnik baldaszkowaty (owoce, olej z nasion)
-oliwnik wielokwiatowy(owoce, olej z nasion)
-siemi lniane (nasiona)
-orzechy wBoskie
-orzechy pekan
-orzechy laskowy
Li[cie trzech pierwszych gatunków ro[lin zawieraj równie| du|e ilo[ci kwasów tBuszczowych omega 3,
stanowi zatem doskonaBe ich zródBo dla: królików, kóz, koni, krów, [winek morskich, owiec... Te trzy
ro[liny s równie| dobrymi kandydatami na |ywopBot, wi | równie| azot, urosn nawet na najgorszych
glebach. Oliwniki s wyj tkowo odporne na susze.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1gS--KHE5I/AAAAAAAAARY/hwHFgVJueis/s1600-h/food+subs+pyramid.jpg
204
DodaBem równie| now etykiet - filmiki.
206
Permakultura na du| skal . (2010-01-22 08:37)
[1]
Permakultura na du| skal .
Jeden z Czytelników zasugerowaB w komentarzach, bym napisaB jak permakultura mo|e by stosowana na
du| (kilkadziesi t ha i wi cej), jak mo|e by stosowana przez rolników dysponuj cymi maszynami. O tym
wBa[nie b dzie ten wpis permakulturze na du| skal . Jednak Czytelnicy nie posiadaj cy hektarów pól,
B k i sadów równie| znajd w nim u|yteczne informacje.
Pierwsze co rolnik musiaBby zrobi to okre[li po co gospodaruje na ziemi. . Zwykle chodzi o osi gni cie
odpowiedniego poziomu dochodów, ot ”|eby zarobi na chleb”. Nale|y zatem albo zwi kszy przychody albo
zmniejszy koszty produkcji rolnej, a najlepiej obydwie te rzeczy naraz.
Permakultura ma w obydwu dziedzinach wiele do zaoferowania.
Zaczniemy od [2]strefy 0 czyli obej[cia. Je[li rolnik prowadzi produkcj zwierz c powinien zadba on o
odpowiedni temperatur w oborze/chlewie/kurniku. Za niska temperatura powodowa b dzie straty en-
ergii zwierz ta b d zu|ywa j do utrzymania staBej temperatury ciaBa. Wi kszo[ z hodowanych w Polsce
zwierz t to ssaki i ptaki, s to zwierz ta staBocieplne. Im wi ksza ró|nica temperatury mi dzy temperaturom
otoczenia a temperatur optymaln dla danego gatunku zwierz t, tym wi cej b dzie dane zwierze zu|ywa
energii na utrzymanie swojej temperatury. Oznacza to b dzie po prostu wi ksze zu|ycie paszy, czyli wy|sze
koszta. Je[li zatem w oborze/chlewie/kurniku b dzie bli|sza optymalnej tym mniej paszy zu|yj nasze
zwierz ta. Prosta fizyka i biologia, no nie?
Jak zatem utrzyma t optymaln temperatur ? Przychodz mi do gBowy takie koncepcje:
Pierwsza to zainstalowanie rekuperatora, czyli wentylacji z odzyskiem ciepBa. Jest to koncepcja, na któr
trzeba si troch wykosztowa (10 tysi cy zB i w gór ), jednak jest to bardzo dobra inwestycja.
Drugi pomysB to [3]wykorzystanie ro[lin jako |ywej izolacji. Najlepszym gatunkiem wydaje si by bluszcz
pospolity. Nale|y jednak zabezpieczy inwentarz w ten sposób, by nie miaB mo|liwo[ci zjedzenia go, gdy|
jest dla zwierz t truj cy. Jest to pomysB w realizacji tani jak barszcz. Kwestia wybrania si do lasu/parku
gdzie bluszcz ro[nie i pobranie kilkunastu/kilkudziesi ciu 20 cm kawaBków tej ro[liny. Nie potrzebuje nawet
ukorzeniacza. Bluszcz ro[nie raczej wolno okoBo 1m na rok, jednak po 3-4 latach b dzie on pokrywaB [ciany
naszego budynku gospodarczego, czym wydatnie przyczyni si do ograniczenia strat ciepBa. Co si z tym
wi |e zmniejsz si koszta ponoszone na pasz , a to = wy|sza opBacalno[ = wi cej pieni dzy.
Istniej równie| sposoby na zamian odchodów zwierz t w pasz o wBa[ciwo[ciach podobnych do m czki
rybnej, (ale tym sposobem dziel si tylko podczas projektowania). Z odchodów zwierz t uzyskuje si pasz
(dla [wiD, kur, nie dla ro[lino|erców) w ilo[ci 20 % wagi odchodów. Zmniejsza to zatem ilo[ odchodów
(która w hodowli na du| skale mo|e by problemem) i produkuje si warto[ciow pasz .
Oddalaj c si od budynków gospodarczych dochodzimy do pól. Tutaj projektowanie permakulturowe mo|e
da rolnikowi najwi cej. Przede wszystkim Keyline dzi ki wykorzystaniu zasad tego typu (magazynowanie
wody wysoko, [4]zwi kszenie poziomu materii organicznej gleby, dzi ki specjalnemu sposobowi u|ywania
zwierz t i kultywatora). Zwi kszony poziom materii organicznej w glebie = wy|sza |yzno[ gleby.[5] Lepsze
nawodnienie upraw = wy|sze plony = wi cej pieni dzy.
Mo|na do poprawy kondycji gleby i zaszczepienia jej po|ytecznymi organizmami u|y aktywnie napowietr-
zonej herbatki kompostowej. Ta tajemnicza mikstura (o której b dzie mo|na przeczyta w mojej ksi |ce
”Ogród bez chemii”) skBada si gBównie z wody, jednak zawiera 4 razy wi cej po|ytecznych bakterii ni| sam
kompost!
Nast pnym elementem, który dobrze jest zastosowa jest |ywopBot chroni cy od wiatru. Je[li zostanie za-
sadzony w odpowiedni sposób, to rolnik b dzie w stanie zwi kszy plony o kilka kilkana[cie procent (nawet
207
z uwzgl dnieniem terenu zaj tego przez ten |ywopBot). Oczywi[cie |ywopBot mo|e sBu|y nie tylko jako wia-
trochron, ale równie| miejsce gdzie produkuje si drewno, pasz ...
Skoro przy wykorzystaniu |ywopBotów jeste[my to nast pn ciekaw propozycj dla rolników s [6]systemy
agrole[nicze. Agrole[nictwo umo|liwia stopniowe przej[cie z uprawy ro[lin jednorocznych na uprawy wielo-
letnie.
Permakultur nie trzeba stosowa od razu ”totalnie” na caBym obszarze. Mo|na w jednym roku wypróbowa
jaki[ element, np. |ywopBot, je[li si sprawdzi po roku, dwóch, to stosujemy na wi kszym obszarze.
Ju| wkrótce opisz prawdziwe przykBady rolników, którzy skorzystali z wprowadzenia systemów ag-
role[niczych na swojej ziemi.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
A Ty obszarniku;) co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1lWRxKdXUI/AAAAAAAAARg/44SWEFexI1c/s1600-h/800px-Dairy.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
3. http://ekobudownictwo.blogspot.com/2009/10/bluszcz-zywa-izolacja.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
208
[winie podgrzanymi odchodami czy co[, tylko za pomoc odpowiednio zaprojektowanego systemu i u|yciu okre[lonego
gatunku owada zmienia si te odchody w larwy. Larwy wBa[nie maj ww. wBa[ciwo[ci m czki rybnej.
Odchody ludzkie sk din d równie| mo|na by przetworzy za pomoc tej techniki. Gdyby nie kwestie logistyczne, nie
widziaBbym problemów by przerabia je na pokarm, dla [wiD/kur. Dla ludzi si to raczej nie nadaje z 2 powodów:
-kto (w naszym kraju) chciaBby zjada larwy owadów?
-kwestie potencjalnego zagro|enia patogenami.
Idealnie by byBo, |eby larwy tuczone na odchodach [wiD byBy dawane kurczakom i na odwrót.
Nie robi si nic innego jak wydBu|a BaDcuch pokarmowy - w naturze dziki te| |r larwy wyst puj ce w odchodach (nie
swoich). Dzi ki temu lepiej wykorzystuje si energi sBoneczn . ChciaBbym zauwa|y , |e w tym systemie nie karmi si
zwierz t nimi samymi (tym samym gatunkiem zwierz t).
Ja równie| wolaBbym, |eby wszystkie zwierz ta pasBy si na wolnym wybiegu...
Wpis jest odp na pro[b jednego z Czytelników, który chciaB bym opisaB, co permakultura mo|e zaoferowa wielokob-
szarowym rolnikom, z uwzgl dnieniem maszyn oraz technologii.
Zgodzisz si Anonimowy, |e Batwiej przekona rolnika, do ulepszenia jego gospodarstwa stosuj c ww technologi (te
larwy, rekuperator, |yw izolacj ), ni| by zmieniB caBkowicie sposób produkcji trzody chlewnej (na wypas pastwiskowy).
Opisany przez Ciebie wypas dla [wiD jest bardzo ciekawy, wkrótce o tym miaBem napisa :)
MógBby[/mogBaby[ Anonimowy napisa kilka sBów, o ro[linach tworz cych takie pastwisko, kilka ju| opisaBe[/Ba[ ale
prosiBbym o wi cej, zwBaszcza ro[lin tworz cych ruD pastwiskow .
Równie| pozdrawiam.
209
Ksi |ka ”Ogród bez Chemii” ju| w sprzeda|y! (2010-01-22 11:20)
[1]
Wreszcie w sprzeda|y:) moja pierwsza ksi |ka - [2]”Ogród bez chemii”. Ksi |ka wydana zostaBa przez
wydawnictwo e-bookowo. Jak mo|na si domy[li ksi |ka jest ebookiem, czyli ksi |k elektroniczn .
ZawarBem w niej wiedz z kilku moich blogów, oraz jest w niej sporo informacji nt. o których jeszcze nie
pisaBem. Wbrew nazwie zawarte s tam równie| informacje przydatne równie| rolnikom. ZwBaszcza rozdziaB
o aktywnie napowietrzanej herbatce kompostowej. Dla osób, które korzystaj z technologii Efektywnych
Organizmów na du| skal , wiedza zawarta w tej ksi |ce pozwoli zaoszcz dzi setki jak nie tysi ce zBotych
rocznie.
”Ogród bez chemii” kosztuje 24 zB. My[l , |e jest to cena do[ przyst pna.
[3]Ksi |k mo|na zakupi pod tym linkiem
Równie| pod tym samym linkiem mo|na [ci gn darmowy fragment ksi |ki. Gor co polecam.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1l8J_SFE-I/AAAAAAAAARo/ToHllB_UUv0/s1600-h/Ok%C5%82adka.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
3. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
210
mopel44 (2010-01-23 14:57:39)
zakupilem wieczorem i moj bank internetowy obsluzy przelew dopiero w poniedzialek - pewno z rana o 7 czy 9. Dam
znac co i jak. Haslo jest permanentne ? Np. jak utrace z HDD czy bede mogl znajac haslo odzyskac moja kopie ?
pozdrawiam!
m.
211
Jak obej[ gBupie prawo cz.1 - Prezes;) Polskiego Instytutu Permakultury idzie do ODR’u
(2010-01-23 13:37)
[1]
Pos g Temidy z terenu Uniwersytetu Chuo w Tokio
Wczoraj byBem w powiatowym ODRe (O[rodku Doradztwa Rolniczego) mieszcz cego si przy ulicy Roosvelta
114 w Gnieznie. Cel tej wycieczki dydaktycznej to zadanie kilkunastu (niewygodnych:) pytaD. Pan urz dnik
i Pani urz dniczka zapytani o nazwisko spytali si bardzo uprzejmie a po co mi to? (Ja si wcze[niej
przedstawiBem.) Gdy odpowiedziaBem, |e pisz na temat permakultury i czytelnicy mojego bloga chcieli by
mie informacje ”prawne” zwi zane z permakultur , czyli rolnictwem ekologicznym itp. Pan odpowiedziaB
mi, |e w takich sprawach (jak podanie nazwiska do upublicznienia wypowiedzi urz dnika paDstwowego?),
to powinienem si kontaktowa z central w Poznaniu, oni s tu tylko fili . Nie nalegaBem, na zdradzenie
nazwisk - nie byBo celem mej wizyty przecie| poznanie nazwisk lokalnych urz dników... Mimo wszystko
dziwne.
Pierwsze pytanie brzmiaBo:
1.Czy mo|na zasadzi wielofunkcyjny |ywopBot, czy trzeba to zgBasza itp? {ywopBot miaBby by zasadzony
gBównie w celu ochrony plonów przed wiatrem, co przyczyni si do wi kszej produktywno[ci.
Pan odpowiedziaB, |e program dopBat do nasadzeD [ródpolnych si skoDczyB, zatem mo|na to robi , bez prob-
lemu, tylko nie dostanie si dopBat za obszar zaj ty przez |ywopBot.
2.Czy je[li chciaBbym pózniej wycina drzewa z tego |ywopBotu, czy byBoby to mo|liwe?
Pan odpowiedziaB: Drzewa, to byBby problem, bo trzeba by zgBasza to w geodezji, zreszt teraz ze zgod na
wyci cie drzew jest ci |ko - trzeba do gminy o pozwolenie wyst pi , a ostatnio to ci |ko zgod uzyska .
3.ChciaBbym zaBo|y system agrole[niczy, czyli na jednym obszarze s posadzone drzewa i np. wypasane s
krowy, czy to jest mo|liwe?
Nie, no albo s drzewa, albo B ka, no teren jest zaklasyfikowany jako las, plantacja albo B ka, pastwisko. A
krowy mo|e pan sobie wypasa wsz dzie, nikt przecie| nie b dzie pana za to [cigaB. Pan urz dnik si myli -
najlepszy przykBad to próba wypasania zwierz t w lesie i co na to le[nicy...
4.Je[li chciaBbym posadzi orzecha czarnego, pozyskiwa z niego orzechy, wypasa na tym terenie zwierz ta
212
i jeszcze po okoBo 40 latach wyci je by pozyska drewno, czy co[ takiego jest mo|liwe?
Skoro s drzewa i chce si je wycina , to trzeba to pytanie do nadle[nictwa, a nie do nas.
5.Chc uprawia zbo|e bez orania metod Fukuoka-Bonfils, czy to mo|liwe?
Tak, uprawa bezorkowa jest nawet zalecana, gdy| chroni gleb przed erozj .
Wreszcie jakie[ pozytywne informacje:)
6.Chc mie na jednej przestrzeni uprawia wiele gatunków ro[lin i zwierz t. Czy dostan dopBaty z UE
takie jak przysBuguj np. za upraw monokultury |yta i jakie, w jakiej wysoko[ci? (Zadaj c je miaBem na
my[li le[ny ogród)
Je[li s to drzewa to owocowe to mo|na zakwalifikowa to jako sad. Nie ma znaczenia ile jest
tam gatunków drzew owocowych, wa|ne by byBy to gatunki owocowe, a nie jakie[ iglaki np.
Równie| nie b dzie panu nikt sprawdzaB, czy ma pan tam królika, czy krow .
W trakcie rozmowy z Panem i urocza Pani z ODRu dowiedziaBem si du|o nt. tego jak obchodzi te gBupie
wymogi klasyfikacji gruntu jako grunt orny sad, plantacj , B k .
W du|ym uproszczeniu mo|na robi prawie wszystko (poza wycinaniem drzew), je[li nie bierze si dopBat z
UE, gdy| to wBa[nie ARIMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) najwi cej kontroluje co
dzieje si z ziemi . Cel to zapobie|enie wyBudzeniu dopBat - stosuje si zatem metod kija i marchewki.
Je[li chce si mie system agrole[niczy i mie dopBaty do niego, to najlepiej zaklasyfikowa go jako sad lub
plantacj drzew. Je[li wybieramy ”drog sadu” to trzeba wiedzie , |e drzewa owocowe mo|emy wycina bez
zezwolenia. To przecie| normalne, |e usuwa si co jaki[ czas drzewka, które robi si mniej produktywne.
Kluczowe jest poj cie co to jest drzewo owocowe - jest to drzewo, które ró|ni si od typu (podstawowego
gatunku) tym, |e jest bardziej produktywne, produkuje bardziej warto[ciowe owoce... Tak|e wyci cie jabBoni
odmiany Kortland jest ok, ale wyci cie dziczki jabBoni ju| ok mo|e nie by . Kwestia interpretacji urz dnika.
Podobnie jest z orzechem wBoskim (czy czarnym). Je[li ro[nie w sadzie, to jest to drzewo owocowe, je[li
gdzie[ w parku jest to drzewo ozdobne czyli wg prawa nie owocowe:). KretyDskie prawo, ale prawo. Za-
tem osoba chc ca zaBo|y system agrole[niczy w oparciu o orzecha czarnego mo|e zgBosi , |e sadzi sad z
orzechami czarnymi odmiany owocowej. Trzeba zatem posadzi odmiany szlachetne owocowe, albo posiada
certyfikat, czy dowód, |e sadzimy takie odmiany;) np. rachunek, |e kupili[my kilka kg orzechów odmian
szlachetnych owocowych. Po czym kupujemy sadzonki albo orzechy odmian dobrych do produkcji drewna.
Drzewa w sadzie prowadzimy w sposób, który zmaksymalizuje jako[ drewna (dBugie, strzeliste, wysoko si
rozgaB ziaj ce). Taki sposób prowadzenia sprawi, |e b dzie mniej orzechów, ale warto[ drewna b dzie du|o
wy|sza. W pocz tkowych latach zbieramy z tego terenu siano, pózniej mo|emy wpuszcza zwierz ta (os-
tro|nie nadzoruj c!)
Zatem da rad w Polsce uprawia permakultur na du| skal :) wystarczy dobrze kombinowa :).
Wkrótce udaj si do nadle[nictwa, wypyta si troch o zagadnienia zwi zane z sadzeniem lasu i plantacji.
Jakie drzewa mo|na sadzi jako drzewa plantacyjne itd...
Oczywi[cie Drodzy Czytelnicy zostan o tym poinformowani :)
Niestety kretyDskie, antywolno[ciowe prawo sprawia, |e trzeba po[wi ca na to wi cej czasu i trudniej
pozyska wielorakie plony z jednego obszaru. Podobny problem porusza moja ksi |ka ”[2]Zlikwiduj drzewo,
czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”. W normalnym kraju takie drzewo
po prostu by si wyci Bo, a nie musiaBo najpierw sprawia , |e drzewo zachoruje i wycina dopiero pózniej.
Takie prawo jest bardzo nieekologiczne, gdy| w normalnej sytuacji takie drzewo mo|na by wykorzysta do
produkcji mebli itd. Drewno z drzewa zaka|onego grzybami paso|ytniczymi jest bardzo podBym materiaBem
do wyrobu mebli...
A Ty co o tym my[lisz? Znasz mo|e jakie[ sposoby jak stosowa permakultur mimo gBupiego
i zBego prawa? Daj co[ prosz temu blogowi poprzez opisanie tego sposobu w komentarzach.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1rucfa4n0I/AAAAAAAAARw/p9f35ICt2M4/s1600-h/Temida.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
213
mopel44 (2010-01-23 14:06:35)
no niestety , bolszewicki kraj , nawet moja energia uzyskana ze slonca czy wiatru nie jest moja , o moich drzewach , na
mojej ziemi , wysadzonych i pielegnowanych przezemnie to juz nie ma co mowic. Nie lubie szafowac takimi epitetami
ale tak niestety juz jest :(
Moj dab na mojej ziemi ? chca go to niech doplacaja ! i juz !
214
mopel44 (2010-01-23 16:09:48)
p.Holzer w ktoryms filmie rowniez bardzo atakuje rzady za takie monokultury.
Bolszewickie to mialem na mysli w kwestii drzewka na moim placu. A co do systemow lesnych w PL to bolszewizm
rozwiazan nie wynika z tego ze sa zle zaprojektowane - niech sobie tam ramola lesnicy ze trzeba dbac - ok to mozna
zrozumiec- jednak dlaczego nie mozna wyciac ? to jest bolszewickie! Sprzedaliscie - jest to moje to o co kaman ?
Pomijajac juz to ze przydaloby sie wycinac , przerzedzac by zasadzic monokultury... pisalismy juz o tym kiedys na
blogu p.Dudy .Wiem ze to wszystko nie takie proste ale trzeba cos robic i zmieniac podejscie. Ale tutaj juz nie ma o
czym pisac - zmykam na mecza paczec :) pozdrawiam
215
Wlkp, to musisz wiedzie , |e u nas jest to bardziej kontrolowane i przepisy s bardziej restrykcyjnie egzekwowane ni|
na ”dzikim”;) wschodzie. Troch trudniej jest si równie| ”jako[ dogada ” je[li wiesz, o co mi chodzi...
W sumie powinna si Pani cieszy , |e nie mo|e Pani tego zrobi ;) - przy odrobinie kombinowania, sporej ilo[ci wiedzy
mo|na sprawi , |e taki ”las” b dzie zdrowszy ni| las zaprojektowany przez le[ników. A na pewno bardziej produkty-
wny i zapewniaj cy nam wi kszy dochód.
B d musiaB si wybra do nadle[nictwa wkrótce, by dowiedzie si kilku rzeczy...
Równie| pozdrawiam eko - Wielkopolanin:)
216
Permakultura i le[ne ogrody cz. 5 - wi cej nie znaczy lepiej (2010-01-24 16:31)
[1]
Dzisiejszy wpis b dzie po[wi cony [wiatBu w le[nym ogrodzie. Znajdziecie tutaj równie| informacje nt
fizjologii ro[li, le[nictwa, ekologii, produkcji biomasy i ekonomii - ot zwykBy permakulturowy wpis... Wszys-
tko podane w bardzo przyst pny sposób, tak by ka|dy chBopo-robotnik mógB to zrozumie :)
Wiele osób jest zafascynowane ide samowystarczalno[ci, chce produkowa du|o |ywno[ci na bardzo maBym
obszarze. Nie ma oczywi[cie w tym nic zBego. Sadz wi c drzewa owocowe/orzechowe bardzo g sto - w koDcu
wi cej drzew to wi cej |ywno[ci... No nie?
Nie.
Zbyt g ste posadzenie powoduje, |e efekt koDcowy jest odwrotny od zamierzonego, czyli ogród produkuje
mniej |ywno[ci, ni| gdyby[my posadzili mniej drzew.
Dlaczego tak jest?
By odpowiedzie na to pytanie nale|y pozna takie poj cie z dziedziny ekologii (nauki) jak produktywno[
pierwotna ekosystemów.
Istnieje co[ takiego jak produktywno[ pierwotna brutto - to caBkowita ilo[ energii chemicznej, która zostaBa
wytworzona przez ro[liny* na danym obszarze.
istniej równie| ekosystemy, w których producentami nie s ro[liny ani nawet organizmy przeprowadzaj ce
fotosyntez , ale w warunkach le[nego ogrodu nie maj one znaczenia.
Produktywno[ pierwotna netto, to produktywno[ pierwotna brutto po odj ciu energii zu|ytej przez ro[liny
do oddychania - to taki koszt uzyskania ”przychodu” energetycznego.
W to wliczone s takie procesy jak transport wody z gleby do li[ci. Do tego ro[lina musi zu|y energi by
np. siB siB grawitacji.
CzBowiek wykorzysta jest w stanie wyB cznie produktywno[ pierwotn netto, i to na dodatek nie caB .
Zwykle przecie| nie jemy korzeni pszenicy. Z drugiej strony te niedost pne nam korzenie peBni wa|n rol
w np. zachowaniu |yzno[ci gleby.
W le[nym ogrodzie ro[liny pozyskuj energi ze sBoDca. Je[li zatem tego sBoDca jest maBo, to mo|e to wpByn
negatywnie na produkcj pierwotn brutto. Dlaczego? Poniewa| koszt uzyskania przychodu b dzie zbyt
wysoki - ro[liny b d musiaBy konkurowa ( a konkurencja jest energetycznie ”kosztowna”). Ta konkurencja
sprawia, |e ”zysk energetyczny” spada, a spada bo [rodki zostaBy przeznaczone na walk z konkurencj .
Mo|na to porówna do rynku. Je[li jest si jedynym dostawcom |ywno[ci, to nie trzeba za bardzo tworzy
|adnych dziaBów marketingowych, ani pracownicy firmy nie musz traci energii na np. roznoszenie ulotek
reklamowych - ludzie i tak musz kupi (zwBaszcza gdy jeszcze stworzy si prawo zabraniaj ce ludziom bez
zezwolenia produkowa |ywno[ci). Na wolnym rynku, firma musi zatrudnia np. ludzi do marketingu, czy
217
pBaci za reklamy, wi c zysk jest mniejszy. Wi kszo[ wBa[cicieli firm chciaBaby mie monopol i nie mie
konkurencji, z prostego powodu - to si po prostu opBaca.
Innym porównaniem b dzie praca kopaczy rowów. Kto na dBu|sz met jest w stanie wykona wi cej pracy?
Jeden kopacz z Bopat , na diecie dziennej wynosz cej 4000 kcal dziennie, czy 10 kopaczy z Bopat , którzy
dostaj po 400 kcal dziennie?
W przeci tnym ogrodzie jednak rzadko zdarza si sytuacja, w której sadzenie zbyt g sto drzew miaBoby
ograniczy produkcj pierwotn netto. Jednak w przypadku uprawy owoców/orzechów nie chodzi przecie|
o maksymalny przyrost biomasy ro[lin, tylko chodzi o owoce/orzechy. Nie jemy przecie| gaB zi jabBoni, tylko
jabBka.
W przypadku gdy sadzimy drzewa zbyt g sto to wi kszo[ energii idzie w biomas drzewa. Drzewa rosn
wysoko, s strzeliste, maj maBo gaB zi na dole pnia. Dlaczego? Poniewa| po[wi caj caB energi na wzrost,
by pokona konkurencj innych drzew i zdoby dost p do ograniczonego (w tych warunkach) zasobu - [wiatBa.
Na produkcj owoców/orzechów ju| wiele energii nie zostaje).
Proces ten mo|na wykorzysta na nasz korzy[ - w lesie, czy systemie agrole[niczym. Dzi ki temu b dziemy
mie proste, dBugie pnie bez s ków (takie s najbardziej warto[ciowe). Dzi ki temu mamy maksymalny przy-
rost biomasy, cho w tym przypadku nale|y ju| zwróci baczn uwag na czy zbyt g ste sadzenie nie powoduje
zbyt du|ych wydatków ro[liny na ”koszty konkurencji”
Zatem podczas projektowania naszego le[nego ogrodu powinni[my zrobi wszystko, by zmniejszy
konkurencj mi dzy poszczególnymi gatunkami organizmów. Ten post byB o zmniejszeniu konkurencji o
[wiatBo, ale nale|y tak|e pami ta o innych zasobach o które ro[liny mog ze sob walczy , takie jak woda,
substancje od|ywcze, zapylenie... Dlatego powinni[my wykorzystywa ro[liny, które maj ro|ne nisze eko-
logiczne - zmaksymalizuje to plony, które mo|emy uzyska z danego obszaru i unikniemy konkurencji.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S1xoKyoxzWI/AAAAAAAAAR4/5-WLFpKio_M/s1600-h/A_deciduous_beech_
forest_in_Slovenia.jpg
Dnia 30 stycznia tj. sobota o godzinie 18 odb dzie si godzinna konferencja skypowa.
Temat przewodni to gleba - wszystko co chcieliby[cie o niej wiedzie , ale wstydzicie si zapyta :) Na pocz tku
dam krótki wykBad o roli materii organicznej i o tym jak wytwarza gleb dobra do odpowiednich gatunków
ro[lin.
Odpowiada b d na pytania czytelników. Je[li pytania b d z innej dziedziny (i b d znaB odpowiedz:), to
równie| na nie odpowiem. Zach cam do przygotowania listy pytaD. Jest to okazja do darmowych konsultacji,
za które normalnie bior 50zB/h dlatego gor co polecam.
Pozwol sobie zacytowa co napisali uczestnicy 1 konferencji po jej zakoDczeniu:
”Konferencja byBa poprostu ZAJEBISTA. Durzo przydatnwj wiedzi. Bardzo ciekawy w tek o autonomii.
Krzysiek rozkreciBes rozmow od samego pocz tku :)
Piotr”
”Nie da si ukry . Wielka porcja [wietnych i bardzo przydatnych informacji. Dobrze, |e miaBem kilka pytaD,
to od razu wym czyBem Wojciecha o to, co mnie interesuje. :)”
Tradycyjnie ju| prosz o wpisanie si na ”list obecno[ci” w komentarzach.
Je[li nie masz Drogi Czytelniku skypa to zach cam do zaBo|enia konta. Je[li wykupi si abonamant w
wysoko[ci 23 zB miesi cznie mamy 10000 minut (ponad 150 godzin) na telefony stacjonarne w Europie. Nie
mam |adnego programu partnerskiego ze skypem, po prostu to warto[ciowy produkt:)
Aktualizacja 1
Mój login na skypie to wojciech.majda
219
Wojciech Majda (2010-01-30 17:57:06)
Zaczynamy za moment, prosz si zalogowa .
Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
(2010-01-25 11:19)
[1]
Stado gnu pas ce si gdzie[ w Afryce.
PostanowiBem kontynuowa opisywanie, co permakultura mo|e zaoferowa rolnikom wielkoobszarowym.
Wiedza w tym po[cie zawarta mo|e by jednak wykorzystana na bardzo maB skal , do hodowania kilku
kur, czy królików. W koDcu czy osoba posiadaj ca maBo ziemi, nie musi jej intensywniej u|ywa ni| obszar-
nicy?
Krowy jedz deser najpierw. Co to oznacza?
Krowy (i inne zwierz ta równie|) najpierw jedz to co im smakuje i co Badnie pachnie. To przecie| oczywiste.
Jak jednak wi |e si ten truizm z permakultur ?
Jak zwykle lepiej wspóBpracowa z natur , czyli je[li wykorzystamy naturalne tendencje zwierz t to bardziej
nam si to opBaci, ni| je[li mieliby[my walczy z tymi prawami.
Jak zatem ”hodowla” bydBa wygl da lub raczej wygl daBa w naturze? Czy zwierz ta przemieszczaBy si w
obr bie maBego obszaru i jadBy ro[liny rosn ce na tym terenie?
Zale|y od gatunku. Krowa pochodzi od tura a tur to byBo zwierze le[ne, |yj ce w maBych grupach na sto-
sunkowo staBym obszarze.
To co chc opisa , to w jaki sposób inne du|e gatunki ro[lino|erców korzystaBy i ”utrzymywaBy” past-
wiska. Jednym z takich najwi kszych pastwisk [wiata byBy póBnocnoamerykaDskie prerie. UtrzymywaBy
one dosBownie miliony (naukowcy szacuj , |e od 30 - 200 mln) sztuk! W dniu dzisiejszym w USA populacj
krów szacuje si na 96,669,000 sztuk(96 milionów). Co zatem (poza obszarem) stanowiBo tajemnic tak du|ej
wydajno[ci? Przecie| nie byBo nawozów sztucznych, na prerii mogBy rosn chwasty, które bez nowoczesnych
herbicydów zaraz by ”zjadBy” caB preri .
Jednak mimo braku tych nowoczesnych [rodków preria nie tylko utrzymywaBa du| populacj bizonów, ale
równie| caBy czas zwi kszaBa swoj |yzno[ . Prosz to porówna z wspóBczesnym rolnictwem, które mo|e
co najwy|ej minimalizowa straty materii organicznej z gleby. Czyli caBy czas |yzno[ si zmniejsza, jednak
220
dzi ki nowoczesnej technice proces ten jest wolniejszy. Zwietne rozwi zanie.
Jak zatem zwi kszy wydajno[ pastwiska i jeszcze zwi ksza |yzno[ gleby?
Trzeba na[ladowa jak to robi si w naturze. A robi si to tak:
Antylopy gnu ogromnym stadem licz cym po dziesi tysi cy sztuk i wi cej wchodz na dany teren. Du|a
wielko[ stada jest spowodowana wzgl dami bezpieczeDstwa - w kupie Batwiej si obroni , kupa [mierdzi,
kupy nikt nie ruszy;) Zgryzaj go bardzo intensywnie. Jako, |e jest du|a konkurencja antylopy wiedz , |e
nie mog by wybredne - musz |re wszystko co jest i robi to szybko. DarD zostaje wyjedzona bardzo
nisko, gnu pozostawiaj równie| du|e ilo[ci odchodów oraz kopytami ”wzruszaj ” ziemi , czym sprawiaj , |e
nasiona ró|nych ro[lin maj uBatwione kieBkowanie (to samo dzieje si gdy mamy grz dk - goBa gleba to raj
do kieBkowania nasion chwastów). Dodatkowo ro[liny maj ce rozbudowane systemy korzeniowe i okre[lon
ilo[ li[ci i Bodyg nad ziemi s zmuszone ”amputowa ” sobie cz [ korzeni. Wynika to z tego, |e nie byBy
by w stanie utrzyma takiej ich ilo[ci, przecie| dana masa korzeni byBa dostosowana do du|o wi kszej ilo[ci
”zieleniny” nad ziemi . Zatem w ten sposób dostarcza si du|ej ilo[ci materii organicznej do gleby.
Proces wytwarzania gleby metod opracowan przez P.A Yeomansa opiera si na tym procesie, przeczyta o
tym [2]mo|esz w tym po[cie.
Jak to wykorzysta te zasady w gospodarstwie, czy ogrodzie? Przecie| w Polsce nie ma antylop gnu.
Odpowiedz na to pytanie jest odpowiednia g sto[ zwierz t na dany teren pastwiska. i to du|a g sto[ . W
Afryce trzyma si bydBo w kwaterach dochodz cych dokilku tysi cy sztuk bydBa na hektar Tak, dobrze
czytasz, kilka tysi cy krów na jednym ha. Oczywi[cie krowy s tam bardzo krótko, raptem kilka godzin.
W filmie tu umieszczonym rolnik z USA posiadaj cy gospodarstwo o powierzchni 220 ha (550 akrów) wyko-
rzystuje te zasady. On trzyma krowy w kwaterach 0,2 ha w ilo[ci okoBo 100 sztuk. Codziennie krowy
przenosz si na inn kwater . Wszystko jest bardzo Batwe - rolnik ten korzysta z elektrycznego pastucha.
Wystarczy, |e przeniesie pBot i zawoBa krowy a one same biegn w to miejsce - w koDcu tam jest nowa, [wie|a
ro[linno[ . Umo|liwiBo mu to zwi kszenie wydajno[ci pastwiska. Normalnie 1 akr (0,4 ha) pastwiska w jego
rejonie ma wydajno[ roczn 80 krowo-dni (nie wiem, czy dobrze przetBumaczyBem;). On stosuj c t metod
zwi kszyB j do 400 krowo-dni. Wszystko to bez stosowania nawozów sztucznych i podsiewania od 50 lat...
Jak to ma si do redukcji kosztów i zwi kszania wydajno[ci na du| skal ?
[EMBED]
Od 4 minuty zaczyna si wytBumaczenie dlaczego i jak system ten dziaBa.
Mechanizm dlaczego jest to mo|liwe zostanie opisany w nast pnym po[cie temu po[wi conym.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii. Jak widzicie widzicie;) pierwszy filmik na tym blogu, coraz lepszy
webmajster si ze mnie robi :D
A co Ty o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S11yXjKFuTI/AAAAAAAAASA/bfIOIrWdOSk/s1600-h/Gnu.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
222
Co sadzi na ni|szych pi trach w le[nym ogrodzie? (2010-01-26 02:43)
Dzisiejszy post b dzie opisem tego jak zdoby informacje nt tego co sadzi na ni|szych pietrach w le[nym
ogrodzie. Pewnie zawsze zastanawiaBe[ si Drogi Czytelniku co tam posadzi ?
Zdoby potrzebn wiedz mo|na bardzo szybko, przy okazji pomagaj c wypromowa Polski Instytut Per-
makultury (PIP).
Wystarczy, |e umie[cisz gdzie[ (forum, wzmianka na blogu...) minimum 2 linki do Twoich 2 ulubionych
wpisów z bloga PIP lub mog by to linki do strony gBównej:
http://permakulturnik.blogspot.com/
Gdy je umie[cisz wy[lij mi meila z linkami do miejsc gdzie je umie[ciBe[, a ja po weryfikacji prze[l Ci na
Twojego meila tabel 44 ro[lin, których u|ywam gdy projektuj le[ne ogrody. Tabela zawiera nazw polsk ,
po Bacinie, wysoko[ i szeroko[ ro[lin, wymagania [wietlne i glebowe oraz krótko opisane zastosowanie danej
ro[liny. S w tej grupie zarówno dynamiczne akumulatory, ro[liny przyci gaj ce po|yteczne owady, ro[liny
daj ce owoce, ro[liny na saBatk , jak i przyprawy. Czy wiedziaBe[ Drogi Czytelniku, |e mo|esz w Polsce
uprawia substytut imbiru?
Je[li nie, a zale|y Ci na du|ym stopniu samowystarczalno[ci to gor co polecam wzi cie udziaBu w tym ”pro-
gramie partnerskim”:) Normalnie musiaBby[ po[wi ci kilkana[cie godzin by zdoby t wiedz . Tutaj zostanie
Ci ona podana niemal na talerzu, w zamian za 5 minut Twojego czasu.
Je[li umie[cisz staBy link (np na Twoim blogu lub innej stronie internetowej) do strony PIP, to wystarczy,
ten jeden link.
223
Zeus (2010-01-26 21:55:33)
@Wojciech, do umieszczenia staBego linku na stronie przydaBby si banerek, najlepiej wyrazny przy 100 pikselach
szeroko[ci.
pzdr
1. http://www.2bs.pl/
Wojciech Majda (2010-01-27 23:51:18)
Jak najbardziej, dzi ki
Dzisiejszy wpis jest pierwsz cz [ci tBumaczenia artykuBu, który ukazaB si na stronie [1]Australijskiego In-
stytutu BadaD Permakulturowych (The Permaculture Research Institute of Australia). Jak si okazaBo (tzn.
byBo to jasne od pocz tku, ale nie zwróciBem uwagi:) autorem jest Polak Pan Dr. Marcin Gerwin. Ory-
ginalny artykuB o tytule [2]Phosphorus Matters II Keeping Phosphorus on Farm dost pny jest pod tym
linkiem na ww australijskiej stronie. ArtykuB napisany zostaB pi kna angielszczyzn , tBumaczenie na j zyk
polski jest moje, wi c wszystkie bB dy s wynikiem mojego ci |kiego pióra (czy mo|e bardziej laptopa;),
ewentualnych braków znajomo[ci j. angielskiego i polskiego;) TBumaczenie za zgod autora:
”Przedmowa administratorów strony ( The Permaculture Research Institute of Australia): Peak Phosphorus
-szczyt wydobycia fosforu (dalej PP) rzadko kiedy przyci ga uwag . Zwykle jest problem jest niezauwa|alny
z powodu pozostawania w cieniu swojego wi kszego brata, Peak Oil (szczyt wydobycia ropy naftowej). Mimo
tego konsekwencje PP s du|o bardziej dramatyczne. O ile obydwa szczyty wi | si z pot |nymi brakami
w produkcji |ywno[ci, to PP z Batwo[ci zgarn Bby nagrod w dziedzinie najwi ksza katastrofa.
Ostatnie badania dowodz , |e szczyt wydobycia fosforu to sprawa, której nie mo|emy sobie pozwoli dBu|ej
ignorowa :
...[wiatowy szczyt wydobycie fosforytów (skaB z których produkuje si nawozy fosforowe) szacuje si na rok
2033. O ile to wydaje si odlegB przyszBo[ci , obecnie nie ma obecnie na rynku |adnych alternatyw, które
mogByby na du| skal zast pi fosforyty. Budowa nowej infrastruktury i rozwi zaD instytucjonalnych mo|e
zaj caBe dziesi ciolecia.
224
Rolnicy na caBym [wiecie potrzebuj nawozów fosforowych, jednak wi kszo[ zBó| fosforytów s pod kontrol
tylko kilku paDstw w tym Chin, Maroko i USA. Chiny ostatnio naBo|yBo 135 % cBo eksportowe
na wywóz fosforytów co w praktyce oznacza zatrzymanie eksportu tych skaB z Chin. Rezerwy w USA sza-
cuje si , |e wyczerpi si w ci gu 30 lat. Maroko aktualnie okupuje Sahar Zachodni i jej pot |ne zasoby
fosforytów. Wszystko wbrew rezolucji ONZu . [3]Western Sahara Resources Watch
Marcin, podium jest Twoje.
Jak zatrzyma fosfor na farmie, Marcin Gerwin (kontynuacja artykuBu Closing the Phosphorus Cycle - jak
domkn cykl kr |enia fosforu)
Zaraz po czystej wodzie, fosfor b dzie jednym z czynników, które w nieunikniony sposób b d ogranicza
populacj ludzi na Ziemi napisaB Bill Mollison w ksi |ce Permaculture: A Designers Manual (Permakul-
tura: Podr cznik projektanta) ponad 20 lat temu. (1). Jest wa|ne by[my uwzgl dniali recykling fosforu w
naszych systemach produkcji i dystrybucji |ywno[ci. Fosfor (P) jest kluczowym pierwiastkiem do uprawy
ka|dego rodzaju upraw i bez niego nie powstanie |adna tabliczka czekolady, owsianka, czy d|em wi[ciowy.
Uaktywnianie fosforu obecnego w glebie
W wielu glebach fosfor jest naturalnie obecny w wystarczaj cych ilo[ciach, jednak jest chemicznie zwi zany
i nie wyst puje w formie dost pnej dla ro[lin. Wi kszo[ gleb u|ytkowanych rolniczo w Zachodniej Europie
i Ameryce PóBnocnej jest nadmiernie nawo|ona ogromnymi dawkami superfosfatów, c o skutkuje wi zaniem
fosforu z innymi pierwiastkami, co czyni go niedost pnym dla ro[lin. To powoduje, |e fosfor jest neiwyko-
rzystany w glebie. W konsekwencji koncentracja fosforu si ga 750 ppm (cz [ci na milion), podczas gdy
do normalnego wzrostu zbó| potrzeba 45 ppm(2). By okre[li , czy masz odpowiedni poziom fosforu w
glebie najlepszym sposobem jest zrobienie analizy gleby. Je[li poziom fosforu jest w normie, ale Twoje
ro[liny zdradzaj oznaki niedoboru fosforu ( ró|ówawe li[cie, pora|one Bodygi), mo|esz potrzebowa pomocy
wyspecjalizowanej dru|yny wydobywaj cej fosfor grzybów. Grzyby s specjalistami od rozkBadu. Enzymy
przez nie wydzielane pozwalaj rozkBada lignin , celuloz , pancerzyki chitynowe owadów oraz ko[ci zwierz t.
Wszystkie te skBadniki s zbyt trudne do rozkBadu przy udziale bakterii. Ay|ka zdrowej gleby mo|e zawiera
kilka metrów niewidzialnej goBym okiem grzybni.
Grzybnia okre[lonych gatunków grzybów ma niesamowicie wa|n funkcj . Produkuje silne kwasy, które
pozwalaj im im dosBownie rozpuszcza skaBy i wydobywa z nich fosfor. Te grzyby tworz obopólnie ko-
rzystne zwi zki z korzeniami ro[lin i mog dostarcza fosfor w ten sposób ro[linom. Te grzyby to grzyby
mikoryzowe.
Grzyby mikoryzowe mog zwi ksza powierzchni chBonn korzeni ro[lin od 700 do 1000 razy (4). Grzyby te
mog pobiera fosfor z ogromnych odlegBo[ci, wiele metrów od drzewa. Ten transport równie| odbywa si za
pomoc grzybni. Grzyb dostarcza ro[linie fosfor, a ro[lina odwdzi cza si cukrami stworzonymi w procesie
fotosyntezy. Grzyby nie maj chlorofilu, wi c nie mog fotosyntetyzowa .
Sadzonki drzew, krzewów i ro[lin wieloletnich mog zosta zaszczepione grzybem mikoryzowym ju| gdy rosn
w szkóBce. Wa|ne jest by dosta odpowiedni rodzaj zarodników dla Twojej ro[liny. Mo|esz zaszczepi równie|
grzyby mikoryzowe na drzewach dorosBych poprzez wykopanie dziury w pobli|u drzewa, tak by odsBoni korze-
nie . Nast pnie nale|y wysypa zarodniki lub grzybni na korzenie. Nasiona ro[lin jednorocznych i warzywa
mog równie| zosta zaszczepione , jednak ro[liny z rodziny kapustowatych ( Brasicaceae), buraki i szpinak
nie tworz zwi zków mikoryzowych.
Optymalne pH do pobierania fosforu przez ro[liny, to 6.0 7,5, odchylenia od tego przedziaBu sprawiaj , |e
fosfor robi si niedost pny. Konwencjonalne rozwi zanie to dodanie siarki na glebach zbyt zasadowych lub
wapna na glebach zbyt kwa[nych. Jednak mo|e by to do[ drogie rozwi zanie, zwBaszcza gdy mamy dziaBa
na du|ym obszarze. Ale je[li chcemy uprawia ro[liny kwasolubne takie jak np. borówka amerykaDska to co
mamy uczyni ? Przecie| dla borówki optymalne pH wynosi 3,5 4,8. je[li b dzie wy|sze ro[lina mo|e nawet
uschn . Wi c skoro fosfor jest niedost pny przy taki niskim pH , to w jaki sposób ta ro[lina mo|e w ogóle
rosn ? Mo|na przecie| dostawa fosfor poprzez partnerstwo z konkretnymi grzybami mikoryzowymi, które
maj si dobrze w glebie o tak niskim pH i które wydobywaj dla borówki fosfor.
Mo|na równie| dostosowa pH poprzez zmienianie równowagi mi dzy bakteriami a grzybami w glebie.
Mo|esz u|y br zowej [cióBki, takiej jak zr bki drewna, rozdrobnione gaB zie, by stworzy [rodowisko
225
dobre do wzrostu grzybów i obni|enia pH poni|ej 7. Z drugiej strony poprzez aplikowanie zielonych [cióBek
(trawy,obornika) lub aktywnie napowietrzanej herbatki kompostowej by podnie[ pH gleby do troch ponad
7. Powodem dla którego tak si dzieje jest to, |e [luz bakterii jest zasadowy, a kwasy wydzielane przez
grzyby s ... kwa[ne, wi c obni|aj pH gleby.
Niektóre pierwiastki s dost pne dla ro[lin w niskim pH a niektóre w wysokim. pH gleby b dzie zmienia
si mi dzy mikrosiedliskami na danym terenie i rol organizmów glebowych jest tego kontrolowanie. Je[li
u|yjemy np. wapna, to caBy system zostanie czasowo zdeterminowany przez to dziaBanie i skuteczno[ dostar-
czania ró|nych pierwiastków z ró|nych mikrosiedlisk zostanie ograniczona. Wi c zamiast aplikowa mineraBy
w celu uaktywnienia fosforu za pomoc reakcji chemicznych, mo|emy stymulowa wzrost odpowiedniej,
zdrowej sieci pokarmowej w naszej glebie. Ta zró|nicowana, zdrowa, peBna |ycia gleba dostarczy ro[linom
wszystkie kluczowe pierwiastki i wspiera b dzie ci gBy ich recykling.
[4]
U|ywanie herbicydów gdy grzyby mikoryzowe s obecne w glebie mo|e przynie[ niespodziewane konsek-
wencje. Grzyby mog transportowa nie tylko mineraBy, ale równie| ró|ne pestycydy. Badania w Chinach
ujawniBy, |e grzyby mikoryzowe mog transportowa toksyczny herbicyd atrazyn (od 2008 roku w Polsce
nie mo|na jej stosowa przypis W.M.) która zostaBa u|yta na polu kukurydzy(5). Prawdopodobnie podobne
zjawisko zaszBo na tym australijskim pastwisku ze zdj cia. Na przodzie pastwisko dobrze zarz dzane (kom-
post, aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa), w tle po latach aplikowania pestycydów drzewa s
albo martwe albo umieraj .(6)
Przypisy:
1 B. Mollison, Permaculture: A Designers Manual, 2004, p. 192.
2 Ibid
3 J. Lowenfells, W. Lewis, Teaming with Microbes, 2006, p. 53.
4 Ibid, p. 61.
5 Honglin Huanga, Shuzhen Zhanga, Xiao-quan Shana, Bao-Dong Chena, Yong-Guan Zhua and J. Nigel B.
Bellb, Effect of arbuscular mycorrhizal fungus (Glomus caledonium) on the accumulation and metabolism of
atrazine in maize (Zea mays L.) and atrazine dissipation in soil.
6 See also: K. Lewis, B. McCarthy, Nontarget tree mortality after tree-of-heaven (Ailanthus altissima) in-
jection with imazapyr, Northern Journal of Applied Forestry, 25(2):66-72, 2008. In this study a herbicide
imazapyr was injected to Tree-of-heaven (Ailanthus altissima), which in some regions is an invasive tree.
The results showed that imazapyr injections not only killed all injected tree-of-heaven, but also 17.5 % of
neighboring (within 3 m) noninjected tree-of-heaven and eight other tree species 62 weeks after treatment.
The possible ways of transmission of the herbicide were root grafts, mutually shared mycorrhizal fungi, root
exudation and absorption, and/or leaf senescence. ”
1. http://www.permaculture.org.au/
2. http://permaculture.org.au/2009/07/23/phosphorus-matters-ii-keeping-phosphorus-on-farms/
3. http://www.wsrw.org/index.php?cat=105&art=1216
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S17GnPcXr_I/AAAAAAAAASQ/SZ6lE5h5GLU/s1600-h/Atrazyna+na+pastwisku.
226
.PNG
227
Wojciech Majda (2010-01-27 15:51:02)
My[l , |e mimo wszystko mo|e to pomóc. Mikoflor ma chyba szczepionki specjalnie do drzew owocowcy.
Mo|liwe, |e nie byBy stworzone optymalne warunki dla wzrostu grzybów mikoryzowych, czyli np. grabiono i palono
li[cie. To co[ do rozwa|enia.
@panika2008 ciekawo[ mnie z|era teraz ...wrrr :)
Istniej pewnego rodzaju substytuty fosforu. Tzn. skaBy zawieraj ce mniej fosforu ni| te wykorzystywane dzisiaj.
Mamy je nawet w Polsce, ale trzeba wybudowa infrastruktur i jest to surowiec gorszej jako[ci. W poB czeniu z PO
(chodzi o Peak Oil, cho Platforma Obywatelska u wBadzy te| by w sumie pasowaBa;) sytuacja b dzie do[ nieprzy-
jemna. Jakie[ totalne zaBamanie produkcji |ywno[ci nam nie grozi, ale jak za zwyczaj w takich sytuacjach - biedni
b d mieli prze.....
Wykorzystanie pracowników, którym pBaci si za dzieD mniej ni| misk ry|u dziennie -
le[ny ogród i permakultura dla wegan. (2010-01-27 08:47)
[1]
Wbrew pozorom jedzenie wegaDskie to nie tylko saBata i kieBki...
W dzisiejszym po[cie chciaBbym opisa , jak permakultura, czy le[ny ogród mo|e zaspokoi potrzeby wegan,
czyli osób, które nie spo|ywaj /u|ywaj |adnych produktów pochodzenia zwierz cego. Mimo, |e sam nie
jestem weganem, ani nawet wegetarianinem, to wiem, |e co najmniej kilku Czytelników bloga stosuje tak
diet . My[l , |e informacje zawarte w tym wpisie b d przydatne równie| dla osób, które chciaByby stosowa
permakultur , czy zaBo|y le[ny ogród, ale nie chc mie zwierz t gospodarskich.
Zapewne zauwa|yBe[ Drogi czytelniku, |e napisaBem ”...ale nie chc mie zwierz t gospodarskich.”. Nie oz-
nacza to, |e w takim ogrodzie nie ma zwierz t i ich nie wykorzystujemy.
Permakulturowe systemy produkcji |ywno[ci staraj si d |y do zamkni cia obiegu materii w obr bie
naszego agroekosystemu. Co to oznacza? Po prostu staramy si wróci wi kszo[ pierwiastków, które
”pobrali[my” w jedzeniu do naszego ogrodu. Cel ten osi ga si przez u|ywanie moczu jako nawozu oraz (w
wersji dla bardziej odwa|nych) poprzez toalety kompostowe.
Mimo, |e nie chcemy wykorzystywa zwierz t (w przypadku wegan) to nie oznacza, to |e ich nie b dzie w
le[nym ogrodzie. Na pewno si pojawi . Nawet naszym zadaniem jest stworzenie im odpowiednich warunków
do |ycia. Mo|na powiedzie , |e b d one pracowa za ”wikt i opierunek”.
Wcze[niej wspomniaBem, |e permakulturowy ogród, ”pole” czy sad przypomina ma normalny, naturalny
ekosystem. W naszym klimacie w wi kszo[ci (naturalnych) [rodowisk wyst puje mnóstwo gatunków zwierz t.
Zwierz ta te peBni okre[lone funkcje w tym ekosystemie. Je[li nie zapewnimy w naszym ”sztucznym” ekosys-
temie (le[nym ogrodzie) miejsca dla zwierz t, to czeka nas dodatkowa praca.
228
Jaka praca? Ju| tBumacz .
Jedn z istotniejszych funkcji zwierz t jest kontrola szkodników. Zaraz, przecie| te szkodniki, to te|
zwierz ta, a my ich nie chcemy, jeste[my weganami...
Czy my[lisz Drogi Czytelniku, |e jaki[ prawdziwy Polak;) (który nie jest amatorem [limaków, ani nie hoduje
ich na eksport) celowo przynosi do swojego ogrodu [limaki? Raczej nie, one po prostu si same pojawiaj .
Musimy zatem uwzgl dni jak b dziemy je kontrolowa . Mo|na to robi r cznie, je[li nie chcemy ich zabija
to wywozimy gdzie[ daleko do lasu. [2]Tam zjedz je ”tygrysy”. Ten sposób jest bardzo czasochBonny. Mo|na
te| u|ywa chemii do ich niszczenia, ale wtedy zabija si zwierz ta i czy chcemy mie w swoim ogrodzie
produkty, od których mo|e zdechn nasz pies, czy zatru si nasze dziecko? Skoro czytasz tego bloga, to
pewnie tego jednak nie chcesz.
Istnieje trzecia droga:) i w przeciwieDstwie do ekonomii, w przypadku kontroli szkodników ona dziaBa do[
dobrze. Do jej zastosowania trzeba wykorzysta zwierz ta, które |ywi si [limakami - te| s likwidowane,
ale my mamy r czki czyste :)
Te zwierz ta to |aby, ropuchy, |óBwie, w |e czy inna gadzina;) By pojawiBy si pBazy wystarczy wykopa
maBe oczko wodne, lub postawi w cieniu zatkany korkiem stary zlew. Trzeba równie| stworzy bezpieczn
drog wyj[cia dla |ab, czy ropuch, które wejd do zlewu - w przeciwnym razie [liskie i gB bokie zlewy stan
si puBapk dla |ab, które wkrótce umr z wyczerpania. Mo|na wykorzysta równie| je|e. Przyci ga si je
robi c kompost z którego wyjadaj ro|ne ”robaki”. By zwi kszy szans , |e je|e przezimuj usypuje si kupki
li[ci na zim (dodatkowy powód, poza utrat cennej materii organicznej, by nie pali li[ci na jesieD). Li[cie
takie mamy za darmo lub mo|emy je zdoby za darmo z przedszkoli, szkóB - w miejscach tych zwykle pali
si ten ”odpad”...wrr. Na nasz korzy[ dziaBa, |e maj c t wiedz , mo|emy w ci gu sezonu podnie[ poziom
materii organicznej w naszej glebie do niesamowitego poziomu. Ja jestem z Gniezna, kolebki (Wielko;)Polski
i prawd mówi c bardzo do mnie przemawia, |e b d miaB pracownika, który b dzie dla mnie robiB przez
kilkadziesi t dni w roku za kup li[ci (taDsze ni| ry|):)
Chyba jednak nie tylko Wielkopolanie lubi tak oszcz dno[ ...
Podobnie jest w przypadku zapylenia owoców/orzechów. Je[li nie zadbamy o to, by ro[liny miaBy odpowied-
nie zapylenie (gBównie pszczoBy miodne) to wBa[nie odpowiednie zapylenie ro[lin mo|e stanowi czynnik
ograniczaj cy nasze plony. WegaDskie rozwi zanie, które ja bym proponowaB, to zrobienie ”ula” w której
umie[ci si kupiony wcze[niej rój pszczóB. Dzi ki temu b dziemy mie dobrze zapylone ro[liny. Wystarczy
zamkni ta skrzynka z maB dziur , by pszczoBy mogBy wlatywa i wylatywa . Taka konstrukcja jest bardzo
tania - nie musimy tam zagl da i wybiera miodu, wi c zwykBa skrzynia wystarczy. Alternatyw dla zapy-
lania przez pszczoBy miodne jest:
-zapylanie r czne - niesamowicie czasochBonne
-zapylanie przez gatunki inne ni| pszczoBa miodna - niestety zwykle niewystarczaj ce
W nast pnej cz [ci wpisu po[wi conego weganom b d opisywaB jak w le[nym ogrodzie rozwi za dwie
kwestie, które s do[ kontrowersyjne
-witamin B12
-jak uzyska peBnowarto[ciowe biaBko w warunkach polskich z le[nego ogrodu.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Masz mo|e jakie[ pomysBy, jak mo|na ”ulepszy ” wegaDski le[ny ogród lub system permakul-
turowy? Ciekawi mnie Twoja opinia.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2Az0t3jb4I/AAAAAAAAAS4/QfcqpwaO73U/s1600-h/Raw_vegan_lunch.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/jak-kultura-moze-wpynac-na-ograniczenie.html
229
mieszkam. ;-) Jak je wszystkie zaprz c do pracy?
Pozdrowienia z prawie-puszczy, Ewa S.
230
W Afryce (Kenia bodaj|e) po sprywatyzowaniu parków narodowych (i |yj cej w niej zwierzyny) znikn B problem
kBusownictwa (bo wBa[ciciel dba o swoje), zwi kszyBa si populacja sBoni i innych zagro|onych zwierz t. W Polsce
na pewno byBoby podobnie - kwota jak mógBby rolnik uzyska za pozwolenie na odstrzaB przekraczaBaby wszystkie
potencjalne straty jakie taki dzik/sarna/jeleD/|ubr wyrz dza.
W Kenii wBa[ciciele parków narodowych urz dzaj safari. Mo|na ”polowa ” z aparatem fotograficznym, lub za do-
datkow opBat ze strzelb . WBa[ciciel dba o to, by za du|o nie zabi zwierz t, bo kto by chciaB przyjecha na safari,
co |adnego sBonia nie ma?
ByBaby to dodatkowa zach ta dla ludzi by sadzili lasy... No ale do tego potrzeba paDstwa, które ceni wolno[ ludzi.
Prawo zakazuj ce hodowa dzikie zwierz ta równie| nie pomaga.
231
”Ten dzik ze|arB mi buraków za 600zB, zniszczeD mi narobiB za 1000, wi c jak za odstrzaB dostan 3000zB to i tak si
b dzie opBaca ” Nie zajdzie jaka[ orgia zabijania (na pewno nie wi ksza jak dzisiaj na polowaniach ”kolesi”).
Rolnicy to cz sto ludzie prowadz cy hodowl zwierz t. Wiedz wi c, |e jak sprzeda/zabije si stado rozpBodowe, to
ju| pózniej nie b dzie nowych zwierz t. To jest tak proste.
mopel44 poruszyB niezwykle istotn kwesti - brak odwagi. Cz sto sByszy si , |e ”Polacy jeszcze nie doro[li
do demokracji”, ”|e jeszcze nie doro[li[my to tego czy owego”... Jak mamy dorosn , skoro nie daje si nam
odpowiedzialno[ci?
Panie Marcinie, co je[li t pomysBowo[ ludzie mogliby ”po[wi ca ” na np. zwi kszanie produktywno[ci gospodarstw
rolnych, lasów a nie na kombinowanie jak obej[ jedno, drugie, czy setne prawo.
Pozdrawiam
232
Pozdrawiam Marcin
233
Anonymous (2010-02-02 15:40:39)
cd.
Po trzecie, nawet jesli rodzina nie zBapie tej czy innej choroby, to nie leczona nie przetrwa inwazji pasorzyta warroa
destructor, który wyl ga sie na larwach pszczóB, roznosi ró|ne wirusy i potrafi zniszczy caB kolonie w ci gu 2 lat.
Pozatym taka nie leczona rodzina staje si wylegarni pasorzyta i roznosi go na inne pasieki w okolicy. WBa[nie ten
pasorzyt spowodowaB, |e wygin By wszystkie dzikie pszczoBy!!!
Po czwarte, pomijaj c choroby, pszczoBa to nie slimak, i potrafi by niebezpieczna. Obecnie hodowane pszczoBy nie sa
agresywne, jednak w przypadku gdy królowa ma wi cej ni| 3 lata, pszczoBy staja si niebezpieczne dla wszystkiego
co sie rusza w promieniu kilkuset metrów. Broni one swojej kolonii, jednak im starsza królowa, tym jej potomstwo
jest agresywniejsze. PszczoBa | dlac wstrzykuje jad i wyrywa sobie | dBo, po czym ginie. Dla normalnego czBowieka
100-200 urz dleD to dawka smiertelna. Dla osoby uczulonej jedno urz dlenie, bez podania surowicy mo|e si skoDczy
[mierci przez uduszenie... A w lecie w jednej rodzinie |yje kilkadziesi t tysi cy pszczóB... Wi c raczej o spokojnej
pracy w ogrodzie mozecie zapomnie ... A w przypadku porzadlenia np: s siada przez nieubezpieczone pszczoBy ma
prawo wystapi o odszkodowanie.
{yczliwy pszczelarz
234
Jeszcze raz dzi ki za cenne informacje.
235
Anonymous (2010-03-25 17:57:49)
Ale ”|eczywi[cie” i inne cuda s powalaj ce. Tak samo w algorytmice ortografia nie jest niezb dna ale ”ko|eni grafu”
nie chc widzie .
Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu - Najwi kszy organizm na Ziemi (2010-01-28 10:05)
[1]
MaBy-wielki grzybek
PrawidBow odpowiedzi z ankiety ”Najwi kszy organizm na Ziemi nale|y do królestwa:”
Jest
Grzybów.
Konkretnie jest to grzyb opieDka ciemna, (Armillaria ostoyae). Jeden grzyb zajmuje powierzchni okoBo 900
ha( 8,9km2) w lesie w Oregonie (USA). Wa|y okoBo 600 ton. Badania genetyczne potwierdziBy, |e to jeden
organizm.
To co wida na fotografii to tylko, owocnik tego grzyba - on dorasta do wysoko[ci 20 cm. To co ”najwa|niejsze
jest niewidoczne dla oczu”* - tak jest równie| w przypadku grzybów. To grzybnia osi ga tak imponuj ce
rozmiary.
Cytat z ”MaBego Ksi cia”, Antoine de Saint-Exupéry
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Czy nadal chcesz ignorowa to pot |ne królestwo? Ja w ka|dym razie nie zamierzam - bo
król jest naprawd wielki.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2FTkH_3IeI/AAAAAAAAATA/S5HWmT9XhSE/s1600-h/Armillaria_ostoyae.jpg
236
Jak chroni gospodarstwo i ogród przed wi kszymi zwierz tami? (2010-01-28 14:32)
Jedna z Czytelniczek bloga - Ewa S. zainspirowaBa mnie do napisania wpisu o ochronie pól i ogrodów przed
dzikimi zwierz tami.
Istniej cztery ogólne strategie:
-odizolowanie od naszej posesji tych zwierz t
-uprawa ro[lin, które te zwierz ta lubi bardziej ni| to co my chcemy zebra
-kontrola populacji
-stosowanie repelentów ([rodków chemicznych, które sprawiaj , |e opryskane nimi ro[liny b d miaBy dla
zwierz t nieprzyjemny smak i/lub zapach)
Ka|da z tych metod ma swoje plusy i minusy, nie ma niestety |adnej magicznej metody.
Dzi[ skupi si na pierwszej strategii.
Zatem jak sprawi , |e taki np. |ubr n kaj cy Ew S. ;) nie b dzie jej przeszkadza ? Teoretycznie mo|na
wybudowa ogrodzenie. Jednak jakie silne ogrodzenie musiaBoby to by , by zatrzyma to wa| ce niemal ton
zwierz ? I ile by to miaBo kosztowa . W przypadku ogrodzenia pola koszt takiego ”ci |kiego” ogrodzenie
(pewnie trzeba by byBo wybudowa fundament pod ka|dy sBupek) byBaby kosmiczna, pewnie i tak nigdy by
si nie zwróciBa. Pewnym rozwi zaniem tego problemu jest zastosowanie techniki, któr zacz to stosowa w
Afryce by ogrodzi pola uprawne i sady przed sBoniami. {ubr je dziennie okoBo 40-60 kg paszy, sBoD natomiast
jest w stanie zje[ dziennie okoBo 200-250 kg. Jako, |e sBoD to zwierz stadne a nie s niezwykBe stada licz ce
po sto i wi cej sztuk, to mo|na wyobrazi sobie skal zniszczeD jakie te zwierz ta mog dokona . Jeden
”lunch” takiego stada mo|e oznacza gBód dla caBej wioski...
239
- ”Co mo|na jeszcze zrobi ?”
1. Ogrodzi :) najtaniej siatk le[n i sBupkami drewnianymi co 10 -15 metrów.
2. SByszaBem te| o ”mydeBku” kupujemy tanie mydeBko zapachowe w sklepie i spinacze kroimy na kawaBki (mog by
naprawd malutkie chodzi o zapach) i wieszamy po jednym na drzewku jak bombki na choince. Mo|na blisko pnia
tak |eby za du|o deszcze nie spBukaBy.
Pozdrawiam
240
Permakultura i le[ne ogrody cz. 6 - dlaczego w le[nym ogrodzie drzewa nie maj
uszkodzeD mrozowych? (2010-01-29 11:50)
[1]
Z racji mrozów postanowiBem poruszy temat uszkodzeD mrozowych drzew, zwBaszcza owocowych... Dlaczego
powstaj one w sadzie, a nie ma ich np. w lesie?
By odpowiedzie na to pytanie i wykorzysta to do zwi kszenia produktywno[ci nale|y pozna mechanizm
dziaBania pogody.
Zrozumie zimn pogod :
-wilgotne powietrze nagrzewa si wolniej, jednak równie| wolniej traci ciepBo. Spowalnia zatem zmian tem-
peratur.
-chmury blokuj przepByw ciepBa. W pochmurn pogod ziemia wolniej si nagrzewa, ale równie| wolniej
traci ciepBo w nocy.
-zimne powietrze jest ci |sze ni| ciepBe
-wiatr mo|e przyczyni si do szybkiej utraty ciepBa i wilgoci
To bardzo podstawowe informacje.
By zrozumie mechanizm uszkodzeD mrozowych nale|y jeszcze dowiedzie si dlaczego one wyst puj .
Ich przyczyn jest zamarzanie wody w tkankach ro[lin - wyst puje to w przypadku naprawd srogich mrozów.
Drugim powodem jest du|a dzienna ró|nica temperatur. PieD drzewa w mrozny dzieD szybko si nagrzewa,
nast pnie w czasie nocy temperatura gwaBtownie si obni|a. To powoduje pekanie kory. Kora jest natomiast
barier chroni c drzewo przed atakami insektów, bakterii, grzybów. Podobnie jest z ludzmi, je[li mamy
nieopatrzon ran jest to niebezpieczne. Jedno maBe zadrapanie nic nam nie zrobi, jednak zniszczenie skóry
na wi kszej powierzchni jest ju| grozne. Zwykle w sadach stosuje si z tego powodu wapnowanie pni. Proces
przeciwny mo|na wykorzysta do zniszczenia niechcianego drzewa. Szerzej proces ten opisuj w mojej ksi |ce
[2]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”.
Dlaczego zatem uszkodzenia mrozowe nie wyst puj w lesie? Gdy| klimat w lesie jest bardziej Bagodny. Jest
natomiast Bagodniejszy poniewa|:
-drzewa na obrze|ach zatrzymuj /spowalniaj wiatr - nie jest zatem w lesie tak chBodno i jest wilgotniej, co
zmniejsza amplitudy temperatur
-pnie drzew w lesie nie s wystawione na bezpo[rednie promieniowanie sBoneczne - inne pi tra ro[linno[ci
zwykle (cho cz [ciowo) osBaniaj pnie przed bezpo[rednim promieniowaniem sBonecznym, co zapobiega na-
grzewaniu si ich w trakcie sBonecznego dnia.
Co zatem mo|e sprawi , |e w le[nym ogrodzie b dziemy mieli mniej uszkodzeD mrozowych?
-|ywopBoty chroni ce przed zimnym, suchym wiatrem
241
-sadzenie ro[lin, które osBoni pieD przed bezpo[rednim promieniowaniem sBonecznym cho cz [ciowo.
Mo|emy u|y takich ro[lin jak pn cza jadalne jak [3]Mrozoodporne kiwi lub krzewy takie jak malina, je|yna,
[4]kolcowój pospolity. Mo|na te| w cieniu drzew posadzi takie rzadko uznawane za krzew owocowy ro[liny
jak cis pospolity - [wie|e owoce w [rodku zimy, z wBasnego ogrodu, to do[ cenna i niespotykana rzecz.
W ten sposób mo|na dalej zmniejszy ilo[ pracy (nie musimy wapnowa ), zwi kszy zdrowie drzew w
ogrodzie i jeszcze mie wy|sze plony - na tym w sumie opiera si idea le[nego ogrodu.
Wszystko co musimy robi to obserwowa natur i zastosowa t wiedz . Za kopiowanie z tego doskonaBego
wzoru nikt nas do s du nie pozwie...
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
W[ród uczestników 2 konferencji skypeowej zostanie rozlosowana paczka 50 nasion
kolcowoju pospolitego (jagody goji). Warunek, to wpisa si w komentarzach na list obecno[ci - to nic nie
kosztuje! [5]Zapisa si mo|na pod tym linkiem
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2K_yJcPGAI/AAAAAAAAATY/v8P-qCKWqJ4/s1600-h/Winter_Forest_Near_
Erzhausen_II.jpg
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/mrozoodporne-kiwi-aktinidia-ostrolistna.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/2-konferencja-skypowa.html
242
Z iglaków poluj na choin kanadyjsk Gentsch White i jodB koreaDsk Icebreaker .
Cedric
243
-wilgo
Mech zapobiega erozji gleby i wyparowaniu z niej wody. Zatem je[li si go usunie (a nic nie posadzi si na jego miejsce)
to ww zjawiska mog zachodzi .
Nie widz osobi[cie powodu dla którego mieliby[my zwalcza mech dla samego zwalczania.
[2]
244
Dodatkowo mo|na w szklarni [3]kompostowa ró|ne materiaBy. W trakcie procesu kompostowania wyt-
warzane jest du|o ciepBa (i CO2) wi c uBatwi to utrzymanie odpowiedniej temperatury.
Ka|da z tych metod z osobna nie znaczy zbyt wiele, jednak w poB czeniu przedBu|aj one znacznie sezon
wegetacyjny, by nie rzec, |e umo|liwiaj ci gB produkcj |ywno[ci w szklarni - prawie jak na równiku;)
Ilustracja pochodzi z mojej ksi |ki [4]”Ogród bez chemii”
A ty co o tym s dzisz?
1. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/stewia.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2PmlgiEd1I/AAAAAAAAAT8/E6i167ztntg/s1600-h/promienie+zimowe.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
4. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
[1]
Je[li chciaBby[ zdoby nasiona warto[ciowej ro[liny, która ma dziesi razy wi cej przeciwutleniaczy ni|
borówka amerykaDska i zarazem chciaBby[ rozpropagowa Polski Instytut Permakultury prosz pomó|
nam. Wystarczy umie[ci na forach internetowych, lub np. we wpisie na blogu lub w komentarzach do
245
jakiego[ wpisu na blogu(nie musi to by Twój blog) 3 linki do artykuBu na blogu, lub na stron gBówn
http://permakulturnik.blogspot.com/
Alternatywnie mo|na umie[ci jeden link staBy na stronie internetowej/blogu.
W komentarzach umieszcz przykBad umieszczenia 1 linka w komentarzach - zrób takie co[ w 3 miejscach
(ale innych ni| moje blogi) a ja wy[l Ci nasiona.
W zamian otrzymasz nasiona [2]jagody goji (kolcowoju pospolitego) - to jedna z ro[lin nale| ca do grupy
|ywno[ci funkcjonalnej. Wraz z 40 nasionami wysyBam opis uprawy.
Po umieszczeniu linków do bloga prosz o wysBanie meila z adresami miejsc, gdzie umie[ciBe[ linki oraz
adresem pocztowym na jaki mam wysBa nasiona.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2QZ9q4oVPI/AAAAAAAAAUE/3XQQeMB-oQE/s1600-h/Goji.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/kolcowoj-pospolity.html
246
Wojciech Majda (2010-02-09 23:16:36)
Tak, je[li nie dojd w ci gu 2 dni, to wy[l nast pn paczk .
Jak ochBadza latem szklarni /dom bez u|ywania pr du? (2010-01-31 10:06)
[1]
By pokrzepi Czytelników w ten zimny dzieD chciaBbym odej[ na chwil od problemu tego, jak ogrza
dom/siebie/szklarni /zwierz ta. W tym po[cie skupi si na problemie, który dopiero b dzie nas czekaB za
kilka miesi cy, a który pewnie w tej chwili wi kszo[ z nas chciaBaby mie .
Chodzi o nadmiar ciepBa, zwBaszcza w szklarni.
Rysunek przedstawia szklarni , która ma zainstalowany jeden, dodatkowy maBy element. Tym elementem
jest czarny kominek z maBym ”daszkiem”. Czemu on sBu|y?
Do tego by to zrozumie trzeba przypomnie sobie/pozna ;) jedn z zasad fizyki.
Zasada ta gBosi, |e ciepBe gazy s l|ejsze ni| te zimniejsze.
To do[ oczywiste - na tej zasadzie opiera si dziaBanie balonów oraz kominów. W tych drugich ró|nica
temperatur sprawia, |e ciepBe, zu|yte, bogate w CO2 powietrze idzie do góry. Nieszczelno[ciami w domu, lub
szybem wentylacyjnym natomiast napBywa nowe, (zwykle zimne i [wie|e powietrze). Taki sposób wentylacji
jest swoj drog bardzo niewydajny - traci si du|o ciepBa w ten sposób.
Nasz czarny kominek równie| dziaBa na tej samej zasadzie. Jako, |e jest czarny, szybko si nagrzewa. Gdy
247
materiaB z którego jest zrobiony si nagrzeje, to zaczyna ogrzewa powietrze w kominku. CiepBe powietrze jak
ju| wiemy;) jest l|ejsze ni| to ci |sze. Zatem to l|ejsze, cieplejsze powietrze unosi si do góry. W kominku
wytwarza si podci[nienie, wi c z doBu kominka zasysane jest powietrze. Po czasie w caBej szklarni wytwarza
si podci[nienie i szklarnia musi zassa [wie|e, zimniejsze powietrze z zewn trz.
Mo|na równie| zbudowa wydajniejsz wersj - z u|yciem rury biegn cej pod ziemi . Wtedy ziemia b dzie
ochBadza powietrze wchodz ce do szklarni. Minusem tego rozwi zania jest to, |e owady zapylaj ce nie b d
w stanie w ten sposób wlecie do szklarni, ewentualnie ich praca b dzie znacznie utrudniona. Trzeba o tym
pami ta .
[2]
Co ciekawe, to fakt, |e sam w sobie system ten ma wbudowane sprz |enie zwrotne. Im bardziej sBoneczna
pogoda, tym bardziej nagrzewa si kominek, a co za tym idzie tym intensywniej wentylowana jest szklarnia.
System ten nale|y tak skonstruowa , by mo|na go byBo ”wyB czy ” w zimie, na jesieD czy na wiosn .
WidziaBem równie| systemy, w których wykorzystuje si t zasad do trzymania w chBodzie warzyw i owoców.
A Ty co o tym my[lisz? Przydatne to, czy nie?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VIlzjvxlI/AAAAAAAAAUc/kmgKiyB-vik/s1600-h/Klimatyzacja.png
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VIPKok0HI/AAAAAAAAAUM/4PmzgicIuZQ/s1600-h/Klimatyzacja2.png
248
odstrasza komary i dziaBa koj co na ukBad nerwowy , tak|e pózniej [ci ta do domu )oraz sosny . Do naturalnego
odka|ania gleby mo|na posadzi aksamitk . Natomiast |eby zmniejszy wahania temperaturowo - wodne gleby
oprócz [cióBkowania
mo|na dorzuci rozdrobniony styropian - w upaBy ziemia si tak nie nagrzewa i nie wysycha , a w zimie korzenie ,
cebule i bulwy tak nie przemarzaj .
Cedric
249
Jak przestawi gospodarstwo ze zwykBego na gospodarstwo permakulturowe.
(2010-01-31 12:15)
[1]
Kliknij w obrazek, |eby powi kszy .
Zapewne ten temat interesuje wielu Czytelników bloga.
Z moich postów mo|na wnioskowa , |e jestem or downikiem tego, by do produkcji |ywno[ci w naszym
klimacie wykorzysta gBównie drzewa...
Co prawda s to ro[liny wieloletnie, do ich ”uprawy” nie potrzeba tak drogich maszyn... Maj jednak jedn
wad , która mo|e zniech ca do ich stosowania - potrzebuj czasu zanim zaczn dawa plony.
ChciaBbym pokaza , jak mo|na sprawi , |e b d na ziemi dorasta drzewa i jednocze[nie nie b dzie to
ziemia wyB czona z produkcji rolnej. Oznacza to, |e rolnik mo|e przestawia swoje gospodarstwo na upraw
ro[lin wieloletnich uprawiaj c na danej ziemi równie| ro[liny jednoroczne, które zapewniaj mu potrzebne
pieni dze. Dzi ki temu nie musi zamra|a pieni dzy i ziemi na dBugie lata. Oto tBumaczenie jednej historii.
”Bob Carruthers, farmer z Morrilton w stanie Arkansas, stan przed wyborem: albo stanie si wi kszy, albo
zmieni produkcj albo b dzie czekaB jak zostanie wypchni ty z rynku. ZdecydowaB si posadzi na swych
równiutkich polach pekany (drzewa daj ce orzechy podobne do orzechów wBoskich). Drzewa posadziB w
rz dach, mi dzy nimi postanowiB nadal uprawia ro[liny jednoroczne w czasie gdy drzewa s nadal maBe.
WybraB kilka rodzajów pekanów, na które jest du|y popyt i takie które dojrzewaj na przestrzeni dBugiego
czasu. PosadziB je w odst pach 10,5 metra. Rz dy s oddalone od siebie o 18 metrów. ZainstalowaB równie|
nawadnianie kropelkowe, przez pierwsze kilka lat nawoziB w oparciu o analiz gleby oraz li[ci. Cztery lata po
posadzeniu uzyskaB ju| jaki[ plon orzechów pekan, które sprzedaje w hurcie po 1,5 dolara za funta(okoBo 3,20
dolara za kg). Planuje zakupi mechanicznego dziadka do orzechów, |eby mógB dodawa wi cej warto[ci do
swojego produktu i sprzedawa bezpo[rednio konsumentowi, bez po[rednictwa hurtowni.
Mi dzy swoimi 18 metrowymi rz dami Carruthers uprawia bezorkowo pszenic i soj z 17 % spadkiem w
plonach w porównaniu do poprzedniego monokulturowego pola. PlanowaB, |e nast pi zmiana w dost pno[ci
[wiatBa w miar , jak drzewa b d dorastaB. Gdy [wiatBo b dzie niewystarczaj ce do produkcji soi ograniczy
produkcj mi dzy rz dami tylko do pszenicy. OkoBo roku 22 zetnie co drugie drzewo w rz dzie. B d rosBy
250
zatem w rozstawie, 18 na 21 metrów. Pocz tkowo obliczaB, |e koszt zaBo|enia zwróci si w 13 roku, teraz
spodziewa si jednak, |e nast pi to w 10 albo 11 roku. W mi dzyczasie uprawa w mi dzyrz dach zapewnia
przepByw gotówki i wykorzystanie ziemi, gdy dochód z drzew jest minimalny.”
Warto zauwa|y , |e Bob Carruthers nie stosowaB jako tako permakultury, tylko stworzyB system agrole[niczy -
jeden z elementów projektowania permakulturowego. Prawdopodobnie w swojej uprawie bezorkowej stosowaB
herbicydy.
TBumaczenie historii jest moje, oryginaB mo|na znalez w artykule ”Agroforestry overview” (Omówienie
agrole[nictwa). CaBo[ w j zyku ang [2]dost pna pod tym linkiem.
Ilustracja pochodzi z ksi |ki Billa Mollisona ”Permculture: A Designers manual”
Zasoby:
[3]Agrole[nictwo od strony prawnej
[4]Wydajno[ z ha systemu agrole[niczego
[5]OpBacalno[ produkcji rolnej w systemach permakulturowych
[6]Kasztan jadalny, chiDski, amerykaDski - ciekawe drzewa do systemu agrole[niczego
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2VnDPWP4HI/AAAAAAAAAUk/Wapujvqu75c/s1600-h/Przestawienie.PNG
2. http://www.attra.ncat.org/attra-pub/PDF/agrofor.pdf
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-obejsc-gupie-prawo-cz1-prezes.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-opacalnosc-produkcji.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
251
2.2 February
W trakcie jednego z moich programów partnerskich ([1]nasiona linki), sprawdzaj c, czy linki rzeczywi[cie
istniej zauwa|yBem, |e jeden z moderatorów (rafaloku)na forum usun B link do wpisu o ”efekcie stawu”
(wBa[nie chc c zalinkowa do tamtego w tku na forum okazaBo si , |e ju| ten temat usuni to.)
tfaruk2 pokrótce opisaB w czym rzecz, po czym umie[ciB linka.
Odpowiedz moderatora byBo usuni cie linków oraz bardzo rzeczowa odpowiedz w stylu ”bzdura” albo ”to o
czym ten czBowiek pisze w tym linku to bzdura”. Nie pami tam dokBadnie, zacytowa nie mog , bo w tek
na forum ju| nie istnieje.
tfaruk2 poprosiB o odpowiedz i jakie[ uzasadnienie nazwania tego bzdur . W chwili gdy sprawdzaBem linki
odpowiedzi moderatora jeszcze nie byBo, dzi[ z ciekawo[ci zajrzaBem na tamto forum ogrodnicze i wpis zostaB
skasowany, wi c nie wiem, czy odpowiedziaB, czy nie...
Rozumiem, |e mo|na nie mie informacji na ten temat - sam ich kiedy[ nie miaBem. Jednak z racji tego,
|e jest si moderatorem elementarne zasady rzetelno[ci wymagaj , by co[ sprawdzi , zanim si to usunie.
Nie chodzi mi o wypróbowanie w praktyce, ale chocia|by wygóglowanie danego tematu. Moderator rafaloku
poszedB na Batwizn intelektualn i temat nie pasuj cy do jego aktualnej wiedzy i wizji [wiata po prostu
usun B.
Ten wpis nie b dzie o jednak o rafaloku, a o tym, jakie informacje chciaBem mu przesBa . Podziel si nimi
z Wami, my[l , |e Drodzy Czytelnicy bardziej na tym skorzystaj ...
Albedo to wg Wikipedii: ”Albedo (biaBo[ ) to stosunek ilo[ci promieniowania odbitego do padaj cego, jest
parametrem okre[laj cym zdolno[ odbijania promieni przez dan powierzchni .” Ta definicja do[ trafnie
oddaje czym albedo jest.
W uproszczeniu oznacza to, jak dobrze od danej substancji odbijaj si promienie [wietlne. Od [ciany
pomalowanej na czarno promienie odbijaj si sBabo - czarna [ciana pochBania energi , a nie j odbija. Taka
biaBa [ciana odbija du| cz [ energii, dlatego biaBe pomieszczenia wydaj si ... ja[niejsze ni| pomalowane
na czarno:)
Wa|ne w zjawisku albedo jest jeszcze faktura substancji na jak padaj promienie [wietlne. Im gBadsza,
tym lepiej odbija promienie [wietlne w okre[lonym kierunku. PrzykBadem jest koszulka baweBniana - zwykBa
br zowa koszula nie jest zbyt ”[wiec ca”, ma zatem niskie albedo. Koszula wykonana z tego samego surowca
(baweBny) i tego samego koloru (br zowy) mo|e mie wi ksze albedo, gdy jest gBadka. Takim przykBadem
byBaby br zowa, aksamitna koszula. Aksamit, to nic innego, jak odpowiednio utkana baweBna.
Co jest rzecz , która jest bardzo gBadka? Tak rzecz jest lustro. Albedo lustra nie jest 100 %, gdy| w
naturze nie ma rzeczy doskonaBych, jest jednak bardzo wysokie (mocno powy|ej 90 %).
Albedo wody:
Zapewne wi kszo[ Czytelników sByszaBa okre[lenie ”lustro wody”. Nie jest to tylko zwi zek frazeologiczny.
Przecie| w spokojnej wodzie mo|na si przejrze ... To, |e mo|emy siebie dostrzec w wodzie, to nic innego
jak odbicie promieni [wietlnych.
Albedo wody nie jest warto[ci staB , jak si okazuje. Zale|y od k ta padania promieni sBonecznych. W
uproszczeniu im wi kszy k t, tym mniej promieni [wietlnych jest odbijane od powierzchni wody, a tym
wi cej jest przez lustro wody pochBanianych. . To bardzo ciekawa wBa[ciwo[ . Oznacza, |e latem (gdy k t
padania promieni sBonecznych jest wi kszy) to lustro wody odbija mniej promieni sBonecznych. Wiosn
i jesieni wi cej, a najwi cej zim ! Znowu mo|emy wykorzysta t zasad fizyki, do poprawy jako[ci |ycia i
produktywno[ci, np. w domu pasywnym albo ekologicznym, szklarni, czy do zwi kszenia produkcji owoców,
czy orzechów. W ten sposób zmniejszymy koszty ogrzewania i o[wietlenia. Jak zwykle w projektowaniu
permakulturowym, gdy wykorzysta si zasady fizyki, mo|na na tym zarobi /zaoszcz dzi i by ekologicznym
w tym samym czasie.
[2]
252
Tabelka pochodzi [3]z tej strony internetowej , jej autorzy to: Sebastian Wypych i Mateusz KamiDski.
Warto wiedzie , |e k t padania promieni sBonecznych w grudniu jest najni|szy ([rednia dla Polski) to 15
stopni, w czerwcu jest najwi kszy i wynosi 60 stopni.
Im dalej na póBnoc tym bardziej zmniejsza si k t padania promieni sBonecznych, zatem ”efekt stawu” jest
wi kszy. Nie s to jakie[ kosmiczne wielko[ci - w okresie zimy raptem kilkana[cie procent wi cej, ale zawsze.
Znieg równie| ma niezBe albedo, wi c przestrzeD przed domem dobrze mie ”woln ” (pod warunkiem, |e
mamy du|o szyb od poBudnia).
Jak zatem wida to nie bzdura, tylko zwykBa fizyka...
A Ty co o tym my[lisz?
Aktualizacja 1
ZostaBa zmieniona nazwa moderatora na rafaloku. OkazaBo si , |e to administrator forum
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-zdobyc-wartosciowe-nasiona.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2ajHFzDqRI/AAAAAAAAAUs/unbvkoFmc3A/s1600-h/Albedo.PNG
3. http://www.atmosphere.mpg.de/enid/2__Klimat_obszar_w_zurbanizowanych/-_Bilans_promieniowania_138.html
253
na ”czarnej” li[cie SPAMERÓW. WysyBamy te| informacje do administratorów zaprzyjaznionych for ogrodniczych o
zwróceniu uwagi na takie spamerskie wpisy, aby zwrócili uwag na posty z linkami do Pana strony. Tak, niestety -
walka ze SPAMEM jest trudna, musimy wspóBpracowa i pomaga sobie z innymi forami.
Oczywi[cie trzeba jako[ reklamowa swoja stron www. Ale s inne metody, nawet bezpBatne. Mo|na np. potrudzi
si aby napisa do wBa[cicieli innych stron www z propozycj wymiany linków. O, ja si wymieniBem z wieloma
osobami, które mi to proponowaBy:
http://poradnikogrodniczy.pl/linkownia.php
Lubi wspóBpracowa z autorami innych stron www ale nie mog pozwoli aby kto[ spamowaB moj stron czy forum
i wykorzystywaB moj prac wBo|on w rozwój forum do robienia sobie darmowej reklamy moim kosztem i kosztem
naszych moderatorów.
Prosz si zatem zastanowi nad swoim SPAMERSKIM post powaniem, zanim nazwie Pan kogo[ ignorantem...
to przykre, |e pisz c o ekologii i recyclingu, za[mieca Pan internet SPAMEM.
254
o nowym, [wietnym [rodku przeczyszczaj cym? Nie. W linku zawarte byBy rzetelne, potwierdzone naukowo infor-
macje ”na tematy zwi zane z piel gnacj ogrodu i upraw ro[lin” (jakby Pan nie zauwa|yB cytat pochodzi z punktu
pierwszego regulaminu forum).
Jak zatem odró|ni spam od informacji ”na tematy zwi zane z piel gnacj ogrodu i upraw ro[lin”? Czy|by kryterium
byBo wysoko[ wpBaty na konto?
U|ytkownik tfaruk2, podlinkowaB wBa[nie taki wpis. Zgodz si , |e zarejestrowaB si po raz pierwszy. PodaB linka,
pokrótce wytBumaczyB o co chodzi i zapytaB ”co o tym my[licie”. Odpowiedzi moderatora byBo ”bzdura” i usuni cie
linku.
tfaruk2 nast pnie zadaB pytanie dlaczego tak my[li, mo|e jakie[ argumenty. Ewidentnie, wida byBo, |e dalej chciaB
dyskutowa . Sam (jak wynika z wpisu) chciaBem zabra udziaB w dyskusji i (co ju| z niego nie wynika)zarejestrowa
si na ww. forum. Szczerze mówi c ju| tego nie zrobi , skoro dyskusj koDczy si w taki sposób.
Sugeruj zmian sposobu doboru moderatorów i strategii walki ze spamem - obecna sprawia, |e jako[ bardzo spada.
”WysyBamy te| informacje do administratorów zaprzyjaznionych for ogrodniczych o zwróceniu uwagi na takie spamer-
skie wpisy, aby zwrócili uwag na posty z linkami do Pana strony. ”
Prosz jeszcze nie zapomnie naskar|y do googla.
To przykre, |e pisz c o ogrodnictwie tworzy Pan takie ”kfiatki”.
255
Swoj prac wykonujemy na najpopularniejszych forach internetowych, w danej bran|y, co gwarantuje nam du|e
zainteresowanie i moc potencjalnych klientów.
Nasze ceny wahaj si od 200 300zB netto miesi cznie. Oczywi[cie mo|liwa indywidualna negocjacja ceny.
Pod koniec miesi ca rozliczeniowego oczywi[cie dor czamy raport, który zawiera opis wykonanych prac oraz faktur .
Zapraszamy do wspóBpracy.
256
ogrodu czy uprawy roli.
A co do efektu stawu - podczas mojego zamieszkiwania w bloku jeden pokoj w mieszkaniu byl poludniowy , drugi
polnocny i w poludniowym ( zima byla bardzo pogodna ) zuzycie na podzielnikach ciepla kaloryferow bylo o 15 %
nizsze.
pozdrawiam.
m.
258
-miodunka;
-trójlist;
-epimedium;
-szachownice (rzadkie gatunki);
-pigwowce peBnokwiatowe ( na Allegro jest Yukigoten -biaBy , a na grafice w Google mo|na wpisa Chaenomeles
Hagoromo Nishiki- i klikn obrazek - poka| si zdj cia rarytasów z Japonii) ;
-[nie|yczki;
-przylaszczki japoDskie;
-storczyki gruntowe ;
-sanguinarnia ( odm .Rosea i Plena , rozmna|anie do[ proste - na Allegro s po 50 zB za sztuk );
-trawy ozdobne.
Cedric
259
a zioBa i inne byliny zaczynaj w nim rosn dopiero gdy faza mBodnika si koDczy, a drzewostan dojrzewa i rozluznia
si , dopuszczaj c do dna lasu wi cej [wiatBa.
Wcze[niej nie ma tam wiele do jedzenia dla [wiD, a trzeba im ów lasek ogrodzi coby nie zwiaBy, zapewni wod do
picia, miejsce do odpoczynku, zeby was organizacje obrony zwierz t nie zlinczowaBy, pilnowa , nic nie jest proste i
za darmo.Dodatkowo [winie , jak to [winie taki las mocno dewastuj , co jest zasadniczym powodem zakazu wypasu
zwierz t na terenie le[nym w w naszym kraju.
Przebi[niegi te| w mBodniku specjalnie dobrze nie rosn ze wzgl du na zacienienie i konkurencj mBodych drzew,
kwiaty rosn w dojrzaBych przerzedzonych drzewostanach, zreszt niech kto[ mo|e zbierze gar[ cebul przebi[niegów
i je sprzeda z zyskiem, co jest nielegalne bo sa chronione, a wtedy ujrzy wszelkie komplikacje marketingowo-prawne
oraz pracochBonnos któras sie z tym wia|e.
Czasem w sweirkowych mBodnikach ostro bradzaj rydze, nawet po kilkaset kilo z ha, mo|na zebra , ale zbierzcie i
sprzedajcie pierwsze 10 kg, zrozumiecie, dlaczego nie jest to zBota |yBa, choc rydze pono drogie..
pozdrawiam
Leszy
260
Audyt energetyczny (2010-02-03 19:33)
Dzisiejszy wpis nie b dzie o tym, jak otrzyma [wiadectwo energetyczne domu. B dzie natomiast o tym
czym jest projektowanie permakulturowe.
Projektowanie permakulturowe to takie co[ przypominaj ce audyt zewn trzny w firmie. Przyje|d|a os-
oba z zewn trz i przygl da si jak firma funkcjonuje, wypytuje pracowników tej firmy i wBa[ciciela o wiele
pozornie nieistotnych rzeczy. Wszystko w celu wykrycia nieprawidBowo[ci, czy jakich[ niewydajnych pro-
cesów/zachowaD. Nie robi si tego ot tak tylko, |eby popsu dzieD pracownikom i by wBa[cicielowi napsu
nerwów - przecie| taka usBuga kosztuje.
Podobnie jest z projektowaniem permakulturowym. Zadaniem projektanta jest dokonanie takiego au-
dytu danego gospodarstwa/ogrodu/domu/firmy. W pierwszej kolejno[ci równie| zadaje si du|o pytaD
dotycz cych warunków terenowo-klimatycznych. Cz sto ju| na pierwszy rzut oka wida jakie ”energie”
najbardziej wpBywaj na dany teren. PrzykBad, to drzewa, które mog by odpowiednio ”przyci te” przez
wiatr. To wskazówka, gdzie nale|y posadzi |ywopBot.
Zadaniem projektanta jest odnalezienie miejsc w którym tracona jest z systemu energia oraz materia.
PrzykBadem na tracenie energii s wiatry. Jedna sprawa, |e mo|na pozyskiwa z nich energi , a druga,
|e je[li s ”niezagospodarowane” to mog przyczynia si do obni|enia plonów (poprzez utrat ciepBa przez
ro[liny).
Utrata materii mo|e nast powa równie| poprzez wiatr - mo|e on przyczyni si do zwi kszonej utraty wody
przez ro[liny, a to równie| oznacza mniejsze plony.
Miejscem gdzie równie| cz sto tracona jest materia jest gleba, a konkretnie jej erozja i wymywanie substancji
mineralnych.
Zadanie projektanta to dostrze|enie tych strat i znalezienie sposobu by je zminimalizowa .
To jednak nie wszystko. Równie wa|ne jest, by wytworzy maksymalnie du| ilo[ warto[ciowych poB czeD
mi dzy poszczególnymi elementami systemu - w ten sposób zminimalizujemy nakBad pracy i [rodków.
PrzykBadem jest sadzenie w sadzie z orzechami wBoskimi oliwników - ro[lin wi | cych azot. Je[li ich nie
posadzimy (lub innych wi | cych azot) to drzewa b d rosBy o 30-50 % wolniej.
Podobnie je[li chcemy np. mie jabBka oraz mi so/jajka. Mo|emy hodowa np. g si i mo|emy mie sad
w którym trzeba b dzie kosi traw . Je|eli nie stworzymy mi dzy tymi dwoma elementami poB czenia, to
b dzie trzeba dostarczy paszy g siom oraz kosi traw w sadzie. Zaoszcz dzimy dzi ki temu sobie pracy
oraz sprawimy, |e ziemia b dzie wydajniej wykorzystywana.
Projektowanie permakulturowe to dziaBanie interdyscyplinarne. Trzeba zna si po trochu na rol-
nictwie/ogrodnictwie ekologicznym, ekologii, biologii, le[nictwie, prawie, architekturze. Jednak i tak na-
jwa|niejszy jest zmysB obserwacji.
Zwykle projekty dwóch ró|nych projektantów nie s takie same.
Je[li czujesz si na siBach mo|esz sam dokona takiego audytu swojego ogrodu czy gospodarstwa, mo|esz te|
wynaj do tego wykwalifikowanych ludzi :D Wa|ne by tego dokona , bo samo si nie zrobi.
Najlepiej ju| dzisiaj (w tej chwili) zastanów si gdzie w Twoim ogrodzie/gospodarstwie wyst puj najwi ksze
straty i pomy[l, jak je usun /zminimalizowa stosuj c rozwi zania systemowe. Swoimi przemy[leniami
podziel si prosz z innymi Czytelnikami w komentarzach. Zacznij od jednej rzeczy, która Twoim zdaniem
zrobi najwi ksza ró|nic .
261
pBynie potok , o areale powy|ej 1 ha .
Cedric
262
Wojciech Majda (2010-02-10 23:19:11)
To jest bardzo dobre rozwi zanie :)
Wa|ne jest jednak, by nie byB to kolejny pokój w którym utrzymuje si temperatur pokojow zim /wiosn /jesieni
domu, je[li szklarnia ”wystaje”. W takim przypadku byBaby to bardzo kosztowna energetycznie zabawa.
Oto link do ”wystaj cej” szklarni:
http://www.ogrodyzimowe.com/index.php?id=2 &temat id=7
Je[li szklarnia ma by ”Wystaj ca” to mo|e poprawi troch bilans cieplny budynku, je[li nie b dzie specjalnie dogrze-
wana. Na lato dobrze jest posadzi jakie[ jednoroczne pn cza (np. fasolka szparagowa) na zewn trznej [cianie szklarni,
|eby szklarnia nie zmieniaBa si w piekarnik sBoneczny. Równie| motyw z czarnym daszkiem pomo|e w chBodzeniu.
Pozdrawiam
[1]
To ju| setny wpis na tym blogu. Wymaga to pewnego rodzaju podsumowania, refleksji oraz przedstawienia
planów PIP na przyszBo[ .
Podsumowanie i refleksj zrobiBem w gBowie. Oto wnioski:
1.Za maBo ludzi wie o permakulturze. Jest to bez w tpienia bardzo dobra koncepcja, jednak niestety równie|
maBo popularna.
2.Nale|y permakultur rozpropagowa
3.Trzeba znacznie zwi kszy dochody PIP (bo moje oszcz dno[ci ju| si powoli koDcz :)
Plany s zwi zane z wnioskami :), czy mo|e opracowane w oparciu o nie. I tak:
1.Nale|y zintensyfikowa i poprawi sposób promocji PIP. Wiecie marketing i te inne sprawy.
2.W celu zdobycia wi kszej ilo[ci pieni dzy trzeba:
a)zdoby wi ksz ilo[ klientów na projektowanie, doradztwo, konsultacje...
b)mie produkty, za które klient b dzie skBonny zapBaci
c)zdoby fundraiserów
d)zorganizowa kursy
W chwili obecnej pracuj nad wszystkimi czterema dziedzinami.
a)By zwi kszy ilo[ osób, które skorzystaj np. z projektowania zamierzam zatrudni po[redników, którzy
b d dostawa okre[lony procent od ka|dego projektu/usBugi wykupionej przez klienta takim po[rednikiem
263
mo|esz by równie| Ty.
b)W przygotowaniu jest projekt o roboczej nazwie ”Przyjaciel Polskiego Instytutu Permakultury” W skrócie
w zamian za opBat miesi czn lub roczn , osoba b dzie otrzymywa dost p do materiaBów niedost pnych
dla osób niepBac cych oraz b d dysponowa zni|kami w ró|nych reklamuj cych si na Bamach (nowej) strony
PIP (która jest w budowie) firm.
Oczywi[cie reklamodawcy b d dobierani pod k tem ”permakulturowym”. Firm produkuj cych herbicydy
raczej nie u[wiadczycie;) SzkóBk z ciekawymi jadalnymi ro[linami, owszem. Do programu b d ci gle staraB
si dorzuca nowe bonusy (np.ebooki) oraz nowe zni|ki. Pami taj, to b dzie dodatek do unikatowych mate-
riaBów...
c)Ju| skontaktowaBem si z paroma fundraiserami.
d)Jeden kurs permakultury ju| jest w planach, jednak on b dzie zamkni ty (nie b dzie mo|na w nim uczest-
niczy )
Je[li chciaBby[ pomóc (równie| nie za darmo) z punktem a) lub c) skontaktuj si na meila. Z racji bardzo
maBej ilo[ pieni dzy jak (jeszcze;) PIP dysponuje wszelka zapBata jest na zasadzie prowizji.
Je[li jeste[ osob , która byBaby zainteresowana reklam na stronie, oferujesz jakie[ produkty/usBugi, które
mog by warto[ciowe dla osób zainteresowanych permakultur i b dziesz w stanie da zni|ki osobom
pBac cym za bycie ”Przyjacielem PIP” tak|e skontaktuj si ze mn .
Równie| je[li dysponujesz infrastruktur do zorganizowania kursu (pole namiotowe, kuchnia, prysznic,
miejsce gdzie mo|na przeprowadzi wykBad...) i chciaBby[ si podj spraw organizacyjnych to tak|e prosz
skontaktuj si ze mn .
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Aktualizacja 1
Je[li masz mo|e jak [, dziaBaj c kamer cyfrow i jej nie potrzebujesz a chciaBby[ mie zrobiony profesjon-
alny projekt permakulturowy - skontaktuj si równie| pewnie si dogadamy:)
Aktualizacja 2
Z powodu du|ej ilo[ci zgBoszeD od osób, które chc by zostaB zorganizowany kurs na ich posiadBo[ci informuj ,
|e istnieje taka mo|liwo[ , pod warunkiem jednak, |e osoba ten kurs zorganizuje tzn. zdob dzie kursantów
itp. Ja b d wyst powaB tylko w roli instruktora.
A Ty co o tym my[lisz? Masz mo|e jeszcze jaki[ pomysB jak mo|na wypromowa PIP oraz zwi kszy ”obroty”
?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2p_Jr0xaOI/AAAAAAAAAU4/3tfmtNrRJHY/s1600-h/Gabe-birthday-part.jpg
264
My[l , |e przez regularne ’podci ganie’ przez obecnych czytelników, da si stosunkowo szybko umie[cic niniejszy blog
na pierwszym miejscu.
Wystarczy co jaki[ czas wyszukiwa w Google sBowo ’permakultura’ (lub inne pod którymi chcemy by blog
byB znajdowany), i w wynikach wyszukiwania klika link do blogu (a do innych nie). Warto to robi z
ró|nych miejsc/komputerów/przegl darek, bo dzi ki temu algorytm wyliczaj cy trafno[ potraktuje nas jako kilku
u|ytkowników.
265
W sumie to najwa|niejsze jest, by znalezli warto[ciowe informacje o permakulturze. Jak b d na innych stronach, ale
b d z linkiem do PIPu to i tak b dzie dobrze.
Mam nadziej , |e wkrótce b d pierwsz trójk w googlu okupowa :D
266
Thilien (2010-06-07 15:11:22)
Witam! Bardzo fajny, interesuj cy blog. CzytaBam sporo na temat upraw ekologicznych czy biodynamicznej uprawie,
natomiast pierwszy raz ”sBysz ” o poj ciu permakultury. B d tu zagl dac :-)
Ale |eby byBo na temat. Proponuj zrobienie programu partnerskiego. Osoba przyst puj ca do takiego programu
otrzymaBaby numer referencyjny i za zwabienie klienta otrzymywaBaby prowizj - procent. Ja na przykBad prowadz
bloga ro[linnego i ch tnie bym umie[ciBa link do takiego kursu.
[1]
Tzw. BaDcuch pokarmowy to uproszczenie, by dzieci w szkole mogBy zrozumie pewn koncepcj . W naturze
wyst puj sieci pokarmowe.
Czy uwa|asz, |e Twój ogród/sad/pole to ekosystem?
Je[li nie, to koniecznie przeczytaj ten wpis. Je[li tak, to przeczytaj go równie| - znajdziesz w nim du|o
267
ciekawych informacji, nt. tego jak:
-zwi kszy plony
-zmniejszy nakBad pracy
Zawarte tutaj informacje b d ogólne, bowiem s to rozwi zania systemowe a nie konkretne techniki, typu
”jak zwi kszy produkcj ziemniaków u|ywaj c [cióBki”.
Co to jest ekosystem?
By odpowiedzie na pytanie z tematu dzisiejszego wpisu nale|y dowiedzie si co to jest ekosystem. W
uproszczeniu (je[li chcesz naukowej definicji sprawdz np. Wikipedi ) ekosystem to poB czenie nieo|ywionych
i o|ywionych skBadników przyrody. Wa|ne jest do zrozumienia tego poj cia, |e ekosystem to co[ wi cej
ni| suma wszystkich elementów. Elementy ekosystemu wywieraj na siebie wpByw, przez co tworz ”now
jako[ ”. WBa[nie dzi ki tym interakcjom w ekosystemach ci gle si co[ dzieje. Zwykle w ekosystemach kli-
maksowych (najbardziej dojrzaBych) ”dzieje si ” najwi cej i wBa[nie te ekosystemy s najbardziej stabilne i
wytrzymaBe na zmian , czy niekorzystne warunki [rodowiska( bardziej odporne na susz jest las d bowy ni|
np. pole pszenicy). W miar dojrzewania ekosystemu wytwarzaj si nowe, coraz bardziej skomplikowane
poB czenia mi dzy ró|nymi elementami. Na pocz tku sukcesji ekologicznej te zale|no[ci s bardzo proste.
Zwykle, gdy nie ma jeszcze gleby, czyli ekosystem jest na pocz tkowym etapie sukcesji wygl daj one tak:
skaBa - porosty - ro[lino|ercy. [2]Wi cej o sukcesji mo|esz przeczyta po klikni ciu tutaj.
Czasami warto, by rzeczy byBy skomplikowane
W dojrzaBych ekosystemach istniej du|o bardziej skomplikowane poB czenia. Wyst puj np. paso|yty
paso|ytów (przykBadem s paso|ytnicze osy, które paso|ytuj na mszycach, które z kolei paso|ytuj na
ro[linach. Kiedy[ wyczytaBem, |e znaleziono paso|yta szóstego stopnia, oznacza, |e wyst powaB BaDcuch
pokarmowy, który wygl daB w ten sposób:
skaBa macierzysta - ro[lina - zwierz - paso|yt pierwszego rz du - paso|yt drugiego rz du (czyli paso|yt
paso|yta) - paso|yt trzeciego rz du (czyli paso|yt paso|yta paso|yta)... i tak dalej do szóstego rz du. Ni-
estety nie jestem w stanie znalez zródBa w tej chwili.
Jak ju| wcze[niej napisaBem im bardziej dojrzaBy ekosystem, tym stabilniejszy on jest i tym wi cej zale|no[ci
w nim wyst puje. Jako mo|na to wykorzysta ?
Czasami warto, rzeczy komplikowa na siB
Osoby b d ce zarejestrowane na fejsbóku wiedz , |e w rubryce ”Stan cywilny” mo|na wybra wiele opcji,
jedna z nich jest ”to skomplikowane”. O ile w odniesieniu do czBowieka to dziwne, to w przypadku relacji
w ogrodzie/polu chcemy mie jak najwi cej takich ”to skomplikowanych” zwi zków. Jednym ze sposobów
na zwi kszenie ilo[ci ró|norodnych zwi zków, jest zwi kszenie bioró|norodno[ci w obr bie ekosystemu -
[3]wykorzystanie efektu brzegu. Bioró|norodno[ mo|na zwi kszy poprzez :
-Wytworzenie ró|nych ekosystemów w obr bie maBego obszarów (np. las, step, trawnik, pole, staw, pBaski
teren, stok...). Le[ny ogród z [4]wzniesion grz dk to jeden z takich przykBadów.
-Stworzy warunki, jakie wyst puj w dojrzaBych ekosystemach . Jednym z przykBadów jest stworzenie grubej
warstwy rozkBadaj cej si materii organicznej [5]bogatej w w giel ([cióBki, która wolno si rozkBada). Takie
”sztuczne postarzenie” ekosystemu. Dzi ki temu wytworzymy na sBabej, polnej, zdominowanej przez bakterie
glebie, warunki, które przypomina stary, dojrzaBy las (w takich drzewka owocowe czuj si najlepiej).
Jak zatem mo|na zwi kszy plony i zmniejszy nakBad pracy?
Poprzez wytworzenie odpowiednio skomplikowanych zwi zków. Jednym z najlepszych przykBadów jest za-
szczepienie drzewek jadalnymi grzybami mikoryzowymi - nie trzeba drzew nawozi (po kilku latach wystarcz
li[cie spadaj ce z drzew + ewentualne wysikanie si od czasu do czasu pod drzewkiem). Dodatkowo mamy
plony w postaci jadalnych grzybów.
Nast pnym przykBadem jest zadbanie, o ww. paso|ytnicze osy - zBo| one jaja w mszycach lub g sienicach,
zapobiegaj c dzi ki temu namno|eniu danego gatunku. Nie do[ , |e mamy mniej pracy (np. nie musimy
przygotowywa wywaru z pokrzyw, by je zniszczy ) to jeszcze mamy wi ksze plony.
Nie oznacza, to, |e nie nale|y stosowa ró|nych ekologicznych pestycydów (takich jak np. gnojówka z
pokrzyw, czy [6]m czka bazaltowa. W niektórych przypadkach trudno o stworzenie caBego ekosystemu (jak
w przypadku produkcji |ywno[ci zim w szklarni). Sam wBa[nie odmra|am gnojówk z pokrzyw, gdy| dzisiaj
268
zauwa|yBem na mojej stewii (która ro[nie na parapecie w domu) mszyce.
W przyrodzie istnieje pi królestw organizmów. ZwykBy ”chemiczny” ogrodnik polega gBównie na jednym -
ro[lin. Ogrodnik permakulturowy stara si zaprz c do roboty przedstawicieli nast puj cych królestw:
-ro[liny (bez komentarza;)
-grzyby (np. [7]grzyby mikoryzowe)
-monera (bakterie wi | ce azot)
-protista (plankton w stawie)
-zwierz ta (np. d|d|ownice, które napowietrzaj gleb )
Mo|na wykorzysta równie| twory, które nie zaliczaj si do |adnego z królestw (jak np. wirusy)
W ten sposób sprawiamy, |e w naszym ogrodzie, lesie, sadzie, polu pracuje wi cej specjalistów. {aden
naprawd dobry specjalista w jakiej[ dziedzinie nie b dzie pracowaB za darmo, czy w kiepskich warunkach -
rol ogrodnika jest stworzy takie dobre warunki. Nie jest to trudne, wi kszo[ specjalistów w ogrodzie,[8]
b dzie pracowa za mniej ni| misk ry|u dziennie,
Czasami jednak najprostsze rozwi zania wcale nie s najlepsze. A Ty czy nadal za-
mierzasz ignorowa specjalistów i chcesz wykonywa caB prac samemu? Podziel si swoimi
przemy[leniami w komentarzach
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2snOlOx-yI/AAAAAAAAAVI/T1pxkD0CGFQ/s1600-h/Sie%C4%87+pokarmowa.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-2.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wykorzystanie-pracownikow-ktorym-paci.html
[1]
Na zdj ciu posadzone od póBnocy domu sosny, których gBównym zadaniem jest ochrona przed wiatrem.
Dodatkowo drzewa zostaBy zaszczepione grzybami mikoryzowymi (ju| daj du|e ilo[ci jadalnych grzybów).
Wida , specjalnie wybudowane waBy ziemne, które maj zapobiega szybkiemu spBywowi wody, wida równie|
du|o sBomy - idealnej [cióBki dla drzew. W przyszBo[ci b d tam równie| posadzone borówki. Zdj cie pochodzi
269
z pierwszego domu pasywnego w Polsce w którym zastosowano zasady permakultury.
Cz sto wspominaBem na Bamach tego bloga (i nie tylko) o tym, |e |ywopBoty mog zwi kszy wydajno[ np.
pola pszenicy, sadu, czy ogrodu. Czas bym napisaB troch wi cej na ten temat.
Podstawowe powody do stworzenie |ywopBotu mog si ró|ni . W niektórych sytuacjach ochrona przed wia-
trem mo|e by mniej wa|na jak ochrona przed wzrokiem przechodniów czy haBasem od ulicy lub torów.
Ju| we wst pie mo|na zobaczy , |e |ywopBot mo|e mie ró|ne zastosowania. Oto wszystko, co w tej chwili
przychodzi mi do gBowy:
1.ochrona przed haBasem
2.ochrona przed wiatrem
3.zwi ksza nasz prywatno[
4.poprawia estetyk
5.zwi ksza bioró|norodno[
6.stanowi ostoj szkodników
7.stanowi ostoj dla po|ytecznych zwierz t i innych organizmów
8.mo|e wi za azot
9.zródBo |ywno[ci dla dzikich zwierz t
10.zródBo |ywno[ci dla ludzi
11.zródBo paszy dla zwierz t gospodarskich
12.zródBo drewna do uprawy grzybów
13.zródBo drewna na sBupy do ogrodzeD
14.zródBo nektaru i pyBku dla pszczóB
15.ochrona przed erozj
16.ochrona przed wiatrem poprawia zapylanie ro[lin polegaj cych na pszczoBach
Wszystkie ww. punkty stanowi w odpowiednich okoliczno[ciach plus (nawet punkt 6).
W dzisiejszym wpisie skupi si na punkcie 2, czyli ochronie przed wiatrem.
WytBumacz dlaczego dobrze zaprojektowany |ywopBot mo|e zwi ksza plony i ogranicza koszta. Dobrze
zaprojektowany |ywopBot dzi ki zmniejszeniu siBy wiatru, ma na chroniony teren nast puj cy efekt:
-zwi ksza wzgl dn wilgotno[ powietrza
-Bagodzi temperatur gleby i powietrza
-ogranicza wyparowanie wody z gleby, czyli poprawia wilgotno[ gleby
-mo|e zatrzymywa [nieg, czyli zwi ksza ilo[ wilgoci dost pnej ro[linom na wiosn
Zapewne ka|dy z nas wie, |e pranie w wietrzny dzieD suszy si du|o szybciej. O ile w tym przypadku jest to
dal nas korzystne, to w przypadku wilgoci odebranej ro[linom jest to dla nas du|a strata.
Skuteczno[ |ywopBotu zale|y od kilku czynników:
-wysoko[ci |ywopBotu
-g sto[ci
-czy jest zwarty, czy nie
-czy wyst puj w nim przerwy, czy nie
Skuteczno[ |ywopBotu zmniejsza si w miar oddalania od niego. Przy zaBo|eniu, |e |ywopBot zatrzymuje 90
% siBy wiatru, to na odlegBo[ 1 razy wysoko[ pr dko[ wiatru b dzie wynosi okoBo 10 % pocz tkowej. Gdy
dojdziemy do odlegBo[ci 8 razy wysoko[ |ywopBotu to jego skuteczno[ spadnie do okoBo 50 %. Efekt wia-
trochronu da si zaobserwowa nawet na odlegBo[ci okoBo 20 razy wysoko[ |ywopBotu. Na takiej odlegBo[ci
jednak szybko[ wiatru zmniejszona jest jedyne o kilka procent.
Polecam obejrzenie filmiku video o wiatrochronach. Twórcami filmu jest Uniwersytet Missouri (USA)
[EMBED]
Cz.1
[EMBED]
Cz.2
{ywopBoty nie s elementami, które mo|na wykorzysta tylko w rolnictwie czy ogrodnictwie. Ich zastosowanie
w budownictwie jest równie wa|ne. [2]Wg. wydziaBu Le[nictwa Uniwersytetu Toronto (Kanada). Odpowied-
270
nio zaprojektowany |ywopBot mo|ne ograniczy koszty ogrzewania zim a| o 25 %. W Polsce dobrze jest
mie |ywopBot od póBnocy - zabezpieczy nas przed mroznymi wiatrami polarnymi.
Ju| wkrótce napisz o tym, jak wykorzysta |ywopBot by zwi kszy wydajno[ siBowni wiatrowej oraz jak
ustrzec si najcz [ciej popeBnianych bB dów podczas projektowania |ywopBotów.
Jak wida zagadnieniami takimi jak |ywopBoty i agrole[nictwo zajmuj si w USA uniwersytety. Miejmy
nadzieje, |e wkrótce w Polsce te| zostanie dostrze|ona ich rola.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S2x4xTc1qOI/AAAAAAAAAVQ/JFhnGkHaiFA/s1600-h/P1110155.JPG
2. http://www.lrconline.com/Extension_Notes_English/pdf/wndbrk_bnfts.pdf
271
Anonymous (2010-02-13 23:09:07)
PomysBów ci u mnie dostatek :)
Tak na marginesie ogl dania 1 cz. filmu i tematu snow management - takie wietrochrony dobrze powinny si spisywa
jesli kto[ chciaBby mie dBu|ej [nieg do biegania na nartach czy do zjazdu - mniejsze zapotrzebowanie na armatki
[nie|ne .
A. Bloom w ” Iglakach” jako dobr ro[lin |ywopBotow poleca cyprysowiec Leylanda - ro[nie u mnie na prób (
generalnie nie lubi kolumnowych |ywotników - nie pasuj do krajobrazu - chyba go kiedy[ w co[ uformuj ).
Rzeczywi[cie ro[nie szybko i nie Bysieje od doBu .
Cedric
272
Cedric
Las odro[lowy (z ang. coppice) to jeden z bardzo rzadko wykorzystywanych przez czBowieka sposobów
zarz dzania lasem.. Regularne wycinanie lasu odro[lowego (z ang. coppicing) to jeszcze bardziej specyficzna
forma u|ytkowania lasu w którym raz posadzone drzewa mog by regularnie wycinane przez nast pne
kilkadziesi t pokoleD.
Las odro[lowy, lub las niskopienny to las pochodzenia ludzkiego. Zarz dzanie nim polega na regularnym
wycinaniu odrastaj cych ze [ci tego pnia drzew. Drzewa w takim lesie wygl daj bardziej jak krzewy, ni|
”normalne” drzewa. W Wielkiej Brytanii istniej lasy odro[lowe, które s nieprzerwanie wykorzystane przez
ponad 3000 lat.
Bardzo ciekawe rzeczy dziej si z dBugowieczno[ci drzew w lasach odro[lowych. O ile taki orzech laskowy
zwykle |yje okoBo 50-60 lat, to orzech laskowy regularnie ci ty (przy ziemi) mo|e nadal w wieku 600 lat
dawa przyzwoitej jako[ci drewno.
”Dobrze zarz dzana” plantacja wierzby energetycznej mo|e dawa przyzwoite plony przez okoBo 20-30 lat.
Przy czym ”normalnie” wierzba |yje okoBo 100-150 lat.
Na czym polega zarz dzanie lasem odro[lowym?
Na wycinaniu przy ziemi pni drzew zim w regularnych odst pach czasu. W zale|no[ci od celu, na które
zamierzamy przeznaczy drewno z tego lasu rotacja mo|e waha si od 4 - 30 lat. Wa|ne jest by drzewa [cina
zim , gdy| w tym czasie wi kszo[ zapasów energii drzewo magazynuje w korzeniach. Dzi ki temu b dzie
miaBo znaczne przyrosty i nie wpByniemy negatywnie na |ywotno[ drzew, wr cz przeciwnie - zwi kszymy j .
Dlaczego zatem leszczyna, która normalni |yje 60-70 lat, w lesie odro[lowym potrafi |y 600 lat i wi cej, a
wierzba, która normalnie |yje troch ponad setk na plantacji |yje okoBo 20-30 lat?
[1]Odpowiedzi s chwasty. W naturalnych ekosystemach peBni one bardzo wa|n rol . Nazywane s one
w kr gach permakulturowych (w mi dzynarodowych, bo w Polsce to za du|o tych kr gów jeszcze nie ma ;)
[2]dynamicznymi akumulatorami. Chwasty, czyli gBównie ro[liny pionierskie maj tendencj do akumulowa-
nia pierwiastków, których w glebie brakuje. Gdy one obumr , to pierwiastki ”wydobyte z gleby” s pózniej
dost pne dla innych ro[lin.
273
[3]
[6]
Ta sama olcha rok pózniej
Warto zauwa|y , |e w niektórych okoliczno[ciach las odro[lowy na bardzo maBa skal powstaje przy udziale
zwierz t innych ni| ludzie. Od czasu do czasu bobry przytn drzewo, lub du|y zwierz (sBoD, tur, |ubr...)
274
zBamie jakie[ mBode drzewko. Odbijanie drzew to najprawdopodobniej sposób w jaki drzewa przystosowaBy
si do tego zachowania - czBowiek tylko wykorzystuje ten naturalny proces.
Do lasu odro[lowego nie nadaj si wszystkie gatunki drzew. Wi kszo[ drzew iglastych jest nieodpowiednia.
Drewno zatem stanowi tylko jedno ze zródeB dochodu z takiego lasu. Ju| wkrótce wi cej informacji jak mo|na
spo|ytkowania produkty z lasu odro[lowego.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Zastanawia mnie, czy panowie le[nicy pozwolili by na taki sposób u|ytkowania lasu... Mo|e
kto[ z Was wie, lub co[ podejrzewa?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S24EkSduRmI/AAAAAAAAAVo/yErdi8KTV34/s1600-h/Olsza1.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
6. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S24FAXbXgcI/AAAAAAAAAVw/ok4_JpfnpwI/s1600-h/Olsza2.JPG
275
Ewa S. (2010-02-07 11:08:51)
Istnieje co[ takiego jak klasyfikacja gruntów, wg której ustala si podatki. Jest wi c grunt uprawowy, teren past-
wiskowy albo las, albo ugór, zwany zadrzewieniem (pisz z pami ci, mog podawa nazwy po swojemu, a nie
urz dowo). Na takim ugorze rosn przewa|nie samosiejki, drzewa i krzewy. Do wieku 5 lat nie s lasem, nawet
je[li s bardzo g ste, nie pBaci si za nie podatku i rolnik mo|e je wycina dowolnie, bez zgBaszania w le[nictwie.
Zatem taki ukBad jest najkorzystniejszy dla prowadzenia lasu odro[lowego.
O ile fajnie mie /kupi od razu rol z jak [ cz [ci urz dowo zaklasyfikowanego ugoru, to przeklasyfikowanie np.
pastwiska na ugór, czy innego rodzaju gruntu wymaga nakBadu finansowego i to, o ile wiem do[ du|ego (ok. tysi ca
zBotych, mniej lub wi cej). Czasem zdarza si , |e urz d sam wyst puje o przeklasyfikowanie, wtedy mo|na si zaBapa
na darmow usBug urz dnicz , ale to si dzieje rzadko.
Pozdrawiam, Ewa S.
276
termin zbiorow jest poza pracami rolniczymi , wiec kolejny pozytyw. moze ktos ma doswiadczenia z nim ? doplata
na zalozenie plantacji jest dobra ( dane z 2005 ). pozdrawiam!
m.
277
Po drugie si zgadzam z t opini (”Na szcz [cie do ogrzewania kompostowego si nadaje:); byB kiedy[ u mnie go[
który zezr bkowaB [wie| wierzb , i proces humifikacji w maBej pryzmie nast piB po 1 miesi cu. Jest to |ywa tkanka i
popieram taki kierunek my[lenia.
MirosBaw Kozakowski
[1]
Pierwsz cz [ artykuBu [2]mo|esz zobaczy pod tym linkiem. Nowych czytelników poinformuj , a starym
przypomn , |e wpis ten jest tBumaczeniem artykuBu Pana Dr. Marcina Gerwina. Pana Dr. :) na co
dzieD mo|na poczyta na stronie [3]Sopockiej Inicjatywy Rozwojowej. ArtykuB jak jak ju| wspomniaBem jest
tBumaczeniem artykuBu (o tym ju| nie wspominaBem;) [4]Phosphorus Matters II Keeping Phosphorus on
Farm. ArtykuB ten zostaB opublikowany na Bamach [5]Australijskiego Instytutu BadaD Permakulturowych
(The Permaculture Research Institute of Australia). TBumaczenie jest moje - ze mnie |aden doktor nie jest,
tylko zwykBy chBopo-robotnik, tak|e prosz o wyrozumiaBo[ :-D
TBumaczenie:
”...
Wybór nawozu fosforowego
Gleby w wielu miejscach na [wiecie s naturalnie ubogie w fosfor. Dobrym przykBadem jest Nizina Ama-
zonki, wyspa Jawa lub Australia. Wiele innych gleb zostaBo zdegradowanych poprzez nieodpowiednie praktyki
agrotechniczne - naga gleba byBa wymywana przez deszcze, nios c ze sob równie| fosfor. Kolejnym zródBem
ubytku fosforu jest nadmierne usuwanie po|ywki dla sieci pokarmowej w glebie. W ten sposób niemo|liwym
staBo si by ro[liny byBy od|ywiane w inny sposób jak poprzez nawozy sztuczne. O ile zdrowa sie pokar-
278
mowa w glebie mo|e zosta przywrócona, to je[li w glebie nie ma odpowiedniej ilo[ci fosforu (z jakiegokolwiek
powodu) fosfor musi by zwrócony ziemi przez rolnika.
Inn opcj jest czekanie a| naturalne procesy górotwórcze podnios dno morza, gdzie koDcz nawozy fos-
forowe. Gdy nowe BaDcuch górskie si uformuj deszcz zacznie wypBukiwa fosfor ze skaB czyni c go ponownie
dost pnym dla ro[lin. Niestety proces ten mo|e zabra troch czasu - okoBo 10 -15 milionów lat...
[6]
Dlaczego trzeba zmienia pH gleby dla niektórych rodzajów ro[linBorówka amerykaDska dobrze
ro[nie tylko na kwa[nej glebie poniewa| preferuje pobiera azot w formie [7]amonowej (NH4) ni| w formie
azotanowej III (NO2) lub azotanowej V (NO3) (7). Gdy pH gleby jest neutralne lub wy|sze pewne bakterie za-
czynaj przetwarza jony amony w azotany. Jako, |e azotany nie stanowi menue dla borówki amerykaDskiej,
wi c nie pobieraj one azot i wi dn . Gdy pH jest niskie to jonów amonowych jest du|o - bakterie nitry-
fikuj ce nie pracuj , wi c borówki mog rosn wspaniale.
Dla ogrodników ekologicznych jednym z podstawowych zródeB fosforu s zmielone fosforyty. Dobrej jako[ci
fosforyt powinien by wolnym od zanieczyszczeD takich jak : fluorki, metale ci |kie i radioaktywny uran.
M czka fosforytowa mo|e by aplikowana bezpo[rednio na gleb (w ilo[ci 100kg na hektar), powinna by
zwi zana z materi organiczn , [cióBk , kompostem lub herbatk kompostow by wzmocni flor glebow
i umo|liwi jej karmienie ro[lin poprzez dziaBanie bakterii, grzybów i innych mikroorganizmów. Innym
sposobem jest wrzucenie skaB fosforytowych w kompost zdominowany przez grzyby ([9]z du| ilo[ci mate-
riaBów bogatych w w giel - przypis W.M.), dzi ki temu grzyby b d mogBy przeksztaBci skaB w rozpuszczaln
form . Kolejnym sposobem to przygotowanie specjalnego fosforo-kompostu (8). Zaszczepienie roslin grzy-
bami mikoryzowymi znacznie zwi ksza efektywno[ nawozów ze skaB fosforowych.
Odkryto na Kostaryce, |e nawozy fosforowe mog by aplikowane na [cióBk , a nie tylko pod ni . Dzi ki
temu zapobiega si unieruchamianiu fosforu przez kwa[ne, tropikalne gleby.
Glina wymyta z warstw mi dzy skaBami fosforowymi podczas wydobywania tych|e równie| mo|e by u|yta
jako nawóz. Cz steczki gliny s otoczone przez naturalny fosforany - tak forma fosforu jest zwana fosforem
koloidalnym. Dzi ki glinie fosfor jest Batwiej dost pny dla ro[lin ni| fosfor z fosforytów (skaB). Mo|e by
u|yta z kompostem lub obornikiem - kwasy zawarte w oborniku rozpuszcz fosforany ponadto stabilizuje to
poziom azotu w oborniku i zapobiega jego stratom (10).
Nawozy superfosfatowe s zrobione z przetworzonych chemicznie fosforytów. Nie s polecane poniewa|
stanowi bardzo skoncentrowane i bardzo Batwo reaguj ce chemicznie zródBo fosforu. Gdy s aplikowane na
pola reaguj z wapnem, |elazem, magnezem i glinem tworz c w ci gu sekund zwi zki, które czyni fosfor
niedost pny dla ro[lin. Mog równie| reagowa z pierwiastkami [ladowymi wi | c je i powoduj c ich deficyt
w glebie. Superfosfaty s rozpuszczalne w wodzie i mog zosta Batwo wymyte przez deszcze, zanim ro[liny
maj nawet szans je pobra . Mo|e to pózniej powodowa eutrofizacj (prze|yznienie co powoduje zakwit
glonów - przypis W.M.) jezior i rzek. Warto doda , |e wysokie st |enie fosforu w nawozie (powy|ej 10 %)
jest zabójcze dla grzybów mikoryzowych. (11)
Superfosfaty maj równie| swoje zalety: zostaBy oczyszczone i nie zawieraj toksycznych skBadników jak np.
uran ([10]niestety nie zawsze - przypis W.M.). S te| tego wad. Odpady s magazynowane na haBdach, a
skoro zawieraj uran s radioaktywne. Fluorki wymywane z tych haBd mog zanieczyszcza wody powierzch-
niowe...”
Przypisy:
7. Methodology: Integrated Production of Highbush Blueberry, edited by Danuta Krzewinska, 2005, p.
8. See: chapter 9 Ways of improving the agronomic effectiveness of phosphate rocks in: F. Za-
pata and R.N. Roy, Use of Phosphate Rocks for Sustainable Agriculture, FAO 2004. Available at:
[11]http://www.fao.org/docrep/007/y5053e/y5053e00.htm #Contents
9. R. Bunch, Five Fertility Principles, The Overstory #20,
[12]http://www.agroforestry.net/overstory/overstory20.html, accessed on 16.01.2009.
10.P. Sullivan, Alternative Soil Amendments, ATTRA, http://attra.ncat.org/attra-pub/altsoilamend.html,
accessed on 13.01.2009.
11. J. Lowenfells, W. Lewis, op. cit., p. 151. Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Kolejna cz [ tBumaczenia artykuBu ju| wkrótce
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26FbgAXNMI/AAAAAAAAAV4/vpJhyqLS7kg/s1600-h/Bor%C3%B3wka1.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dzisiejszy-wpis-jest-pierwsza-czescia.html
3. http://www.sopockainicjatywa.org/
4. http://permaculture.org.au/2009/07/23/phosphorus-matters-ii-keeping-phosphorus-on-farms/
5. http://www.permaculture.org.au/
6. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26E4_8DypI/AAAAAAAAAV0/DGXlcK9w_W8/s1600-h/Bor%C3%B3wka2.jpg
7. http://portalwiedzy.onet.pl/26978,,,,amon,haslo.html
280
8. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S26FbgAXNMI/AAAAAAAAAV4/vpJhyqLS7kg/s1600-h/Bor%C3%B3wka1.jpg
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
10. http://en.wikipedia.org/wiki/Fertilizer#Heavy_metal_accumulation
11. http://www.fao.org/docrep/007/y5053e/y5053e00.htm#Contents
12. http://www.agroforestry.net/overstory/overstory20.html
Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie? (2010-02-08 20:12)
Czy| nie jest marzeniem ka|dego ogrodnika/rolnika/le[nika, by nie mie w ogrodzie, na polu, w lesie |adnych
szkodników? Na pewno wielu osobom si to marzy :) zwBaszcza, tu| po tym gdy np. mszyce zrobi inwazj
na tak wyczekiwane truskawki.
[1]
Mszyce |eruj na koprze
Jak zatem pozby si szkodników? Czy najlepszy sposób na szkodniki, to wybicie ich wszystkich do nogi?
Nie.
Ju| tBumacz dlaczego. Najlepiej, by nie byBa to tylko sucha teoria to opisz sytuacje w oparciu o do[ pop-
ularnego szkodnika - mszyce. Mszyce to nazwa na bardzo du| rodzin owadów o podobnym trybie |ycia,
w Polsce wyst puje ich kilkaset gatunków, nie wszystkie jednak stanowi zagro|enie dla ludzi . Naturalni
wrogowie mszyc to:
-biedronki,
-zBotooki,
[2]-bzygi (owady podobne do os),
-owadziarki (paso|ytnicze osy),
-pryszczarek mszycojad
-Uko[nikowate (paj ki)
-niektóre gatunki grzybów
By zrozumie dlaczego wybicie w pieD wszystkich mszyc w naszym ogrodzie nie jest dobrym pomysBem, trzeba
pozna naszego wroga. Cech wspóln wszystkich mszyc jest, |e ich strategia je|eli chodzi o rozmna|anie to:
281
narobi du|o dzieciaków, du|o z nich zostanie zjedzone ale to nie istotne, gdy| i tak du|o z nich przetrwa.
Niektóre gatunki mszyc, by proces rozmna|ania jeszcze usprawni przez pewn cz [ sezony rozmna|aj si
partenogenetycznie (inaczej dzieworództwo). Osoby, które ogl daBy Seksmisj (lub uwa|aBy na lekcji biologii
:) wiedz , |e oznacza to sposób rozmna|ania bezpBciowego - by stworzy maBe mszyce, nie potrzeba mamusi i
tatusia, tylko... Wszystkie mszyce s przez pewien czas mamusiami. Mszyca urodzona z takiej mamy-mszycy
jest jej identyczn kopi (poza rozmiarem). Ten sposób rozmna|ania jest niezwykle wydajny. Jedna mszyca
kapu[cianka - Brevicoryne brassicae mo|e wyprodukowa (w sprzyjaj cych warunkach) do 40 pokoleD mszyc.
Zatem jedna mszyca jest teoretycznie w stanie w ci gu jednego sezonu mie kilka miliardów
potomków!
Porównajmy teraz w jaki sposób rozwija si sympatyczna biedronka - jeden z bardziej popularnych wrogów
mszyc. Wg Wikipedii biedronki ”Mno| si bardzo szybko i mog dawa 2-4 pokolenia rocznie.” Nie wiem
ile jaj skBada biedronka, ale na pewno rozmna|a si du|o wolniej ni| mszyce.
Podczas inwazji mszyc mo|emy u|y jakiego[ insektycydu - du|o tego typu [rodków jest na rynku. Jest
to sposób skuteczny - te [rodki rzeczywi[cie nisz mszyce, niestety zazwyczaj nie s to [rodki selektywne i
zabijaj wiele innych po|ytecznych owadów (np. biedronki).
Nawet je[li dany pestycyd zabijaBby tylko mszyce i na dodatek byBby to [rodek nie zabijaj cy biedronek nie
byBoby to dobre (dla biedronek).
Dlaczego?
Poniewa| wkrótce biedronki zaczn gBodowa i umr z gBodu. {adnym [rodkiem nie jeste[my zabi wszyst-
kich mszyc, a nawet je[liby si to udaBo na naszej dziaBce, to nie jest mo|liwe zniszczy wszystkie mszyce na
dziaBkach okolicznych.
Efekt? Nasze biedronki umarBy z gBodu, wi c chwilowo mszyce imigrantki maja prawdziwe Eldorado - do
czasu a| nie u|yjemy jakiego[ [rodka chemicznego jeszcze raz.
Warto zaznaczy , |e ro[liny s najbardziej podatne na ataki mszyc, gdy szybko rosn , a zwBaszcza gdy s
intensywnie nawo|one azotem (czy to z nawozów sztucznych, czy z obornika).
[3]
ZBotook
Gdy w naszym ogrodzie/sadzie/polu wyst puj mszyce w du|ych ilo[ciach, to warto to wykorzysta posi-
adaj c ule. PszczoBy b d zbiera spadz, a my b dziemy mie bardzo zdrowy i bogaty w mikroelementy
miód. W ten sposób z czego[, co wydaje si jednoznacznie negatywne (atak szkodników) mo|na mie jaki[
282
zysk, a przynajmniej zminimalizowa straty. Im gorszy rok dla naszej ”ogrodniczej” cz [ci dziaBalno[ci, tym
lepiej dla naszej dziaBalno[ci pszczelarskiej.
Na kursie projektowania permakulturowego ucz , |e nie ma czego[ takiego jak problem z nadmiarem [li-
maków. Co mo|e wyst pi to problem niedoboru kaczek (dla których [limaki s warto[ciow pasz ). Zami-
ana problemu w rozwi zanie to esencja permakultury.
O tym jak stworzy odpowiednie warunki dla rozwoju naturalnych wrogów szkodników ju| wkrótce.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3Bh5bQWmII/AAAAAAAAAWA/gvkXxUoiWN4/s1600-h/Mszyce1.jpg
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Bzygowate
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3BiIoYtZTI/AAAAAAAAAWE/cxJL7QbO5Qc/s1600-h/Z%C5%82otook.jpg
283
Wojciech Majda (2010-02-09 08:26:24)
Dzi ki, za odpowiedz na pytania.
284
Ewa S. (2010-02-18 10:53:54)
zostawiBam sobie jedn g [, na do|ywociu. znosi jaja 2x na rok, po ok. 20 szt. ale nie o to chodzi. 1 jajo odpowiada
2 jajom kurzym i jest jak najbardziej jadalne.
Jest [wietna w zawiadamianiu o wszystkim co si dzieje na zewn trz. nawet, |e deszcz pada. czego pies nie zrobi.
Ewa S.
[1]
To nie |aden chwast, tylko warto[ciowy dynamiczny akumulator.
Dynamiczny akumulator - ta do[ dziwna nazwa nie jest okre[leniem jakiego[ nowego szybko Baduj cego si
rodzaju akumulatora samochodowego. Nie ma nawet nic wspólnego z pr dem elektrycznych.
Dynamiczny akumulator z ang. (Dynamic accumulator) to ro[lina, która ma zdolno[ do akumulacji (st d
nazwa:) okre[lonych pierwiastków z gleby. Cz sto wykorzystuje si je w projektowaniu permakulturowym
tworz c[2] gildie ro[linne.
Dynamiczne akumulatory cz sto s to ro[liny pionierskie, jeszcze cz [ciej nazywane s po
prostu...[3]chwastami.
Istot skuteczno[ci dynamicznych akumulatorów jest ich mo|liwo[ wzrostu na glebach ubogich w ró|ne pier-
wiastki, które one maj zdolno[ akumulacji. Jako, |e s wyspecjalizowane w zdobywaniu poszczególnych
285
pierwiastków (niektóre s dobre w akumulacji kilku ró|nych), to po uschni ciu lub [ci ciu danej ro[liny jej
biomasa zawiera pierwiastki, których w glebie brakuje. Zatem po u|yciu danej ro[liny jako [cióBki, pozostaw-
ieniu jej w miejscu gdzie uschBa (na zim np.) lub po tym jak jakie[ zwierz wydali w formie odchodów dan
ro[lin , pierwiastki zawarte w danej ro[linie b d znajdowa si na powierzchni gleby. Na dodatek znajduj
si one wtedy w bardzo Batwo dost pnej formie.
Zwykle dynamiczne akumulatory maj gB boki, palowy system korzeniowy. Cykoria podró|nik lub |ywokost
lekarski ponad 2m. W ten sposób ro[liny te ”wykopuj ” mineraBy, które w innym wypadku byByby niedost pne
dla drzewek owocowych, których system korzeniowy si ga do gB boko[ci 30-40 cm. {ywokost lekarski mo|ne
[4]zapobiega nawet zanieczyszczeniom wód gruntowych. Dzi ki temu, z czasem umo|liwiaj kolonizacj
danego terenu, przez ro[liny o wi kszych wymaganiach glebowych. My mo|emy celowo je posadzi w swoim
ogrodzie, by utrzyma w nim |yzno[ .
Oto lista ro[lin zielnych u|ywanych jako dynamiczne akumulatory, literka po nazwie Bacinskiej to symbol
pierwiastka jaki dana ro[lina akumuluje szczególnei dobrze. List znalazBem na stronie [5]Earth Conserva-
tion:
Ro[liny gromadz ce substancje mineralne
- Achillea millefolium (Krwawnik pospolity: K, P, Cu)
- Allium schoenoprasum (Szczypiorek: K, Ca)
- Chamaemelum nobile (Rumian szlachetny: K, P, Ca)
- Glycyrrhiza glabra (Lukrecja: P, N2)
- Medicago sativa (Lucerna siewna: Fe, N2)
- Mentha pipperita (Mi ta pieprzowa: K, Mg)
- Nasturtium officinale (Rukiew wodna: K, P, Ca, S, Fe, Mg, Na)
- Rumex spp. (Szczaw: K, P, Ca, Fe, Na)
- Symphytum spp. ({ywokost: K, P, Ca, Cu, Fe, Mg)
- Taraxum officinale (Mniszek lekarski, mlecz: K, P, Ca, Cu, Fe)
- Urtica dioica (Pokrzywa: K, Ca, S, Cu, Fe, Na)
Ro[liny gromadz ce fosfor
- Achillea millefolium (Krwawnik pospolity)
- Allium schoenoprasum (Szczypiorek)
- Betula spp. (Brzoza)
- Chamaemelum nobile (Rumian szlachetny)
- Glycyrrhiza glabra (Lukrecja)
- Juglans spp. (Orzech)
- Lupinus spp. (Aubin)
- Medicago sativa (Lucerna siewna)
- Melilotus alba (Nostrzyk biaBy)
- Melilotus officinalis (Nostrzyk |óBty)
- Melissa officinalis (Melisa)
- Mentha pipperita (Mi ta pieprzowa)
- Nasturtium officinale (Rukiew wodna)
- Rumex spp. (Szczaw)
- Satureja spp. (Cz ber)
- Stellaria media (Gwiazdnica pospolita)
- Symphytum spp. ({ywokost)
- Taraxum officinale (Mniszek lekarski, mlecz)
- Tilia spp. (Lipa)
- Trifolium spp. (Koniczyna)
- Urtica dioica (Pokrzywa)
- Vicia spp. (Wyka)
Jak wida lista jest bardzo bogata, du|o z tych ro[lin to po prostu u|yteczne zioBa, wi kszo[ z nich daje
286
równie| nektar[6] dla po|ytecznych os, czy zBotooków.
Idealnie komponuj si do le[nego ogrodu, zapewniaj c wielorakie korzy[ci taki jak:
-zródBo po|ywienia i leków dla ludzi i dzikiej przyrody
-zródBo |yzno[ci gleby
-poprawiaj jako[ innych plonów
-[7]zwi kszaj wydajno[ z ha (ró|nych rodzajów plonów)
-zmniejszaj nakBad pracy
-zmniejszaj koszty utrzymania systemu
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3E9VcbQr7I/AAAAAAAAAWI/qZ3u8XS0Bd8/s1600-h/Mniszek%20lekarski.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/gildie-roslinne-permakultura.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wygodna-toaleta-na-budowe-czyli-toaleta.html
5. http://ziemia.org/lista-roslin.php
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
287
Wojciech Majda (2010-02-10 01:51:53)
ZnalazBem ciekawy test, jak sprawdzi , czy kompost z li[ci orzecha wBoskiego nie b dzie szkodliwy dla innych ro[lin.
Nale|y spróbowa w nim wysia nasiona pomidora. Je[li wzejd , to jest ok równie| dla innych ro[lin.
288
Gdy na powierzchni nie b dzie ju| p cherzyków gazu nawóz jest gotowy. Stosuje si go w rozcieDczeniu 1 l na 10
l wody, 2-3 razy w ci gu sezonu. Mo|na nim opryskiwa caBe ro[liny. Preparat ten, poza tym |e dostarcza ro[linom
mineraBów, ogranicza wyst powanie mszyc.
[1]
• ziarno i nasiona, które przeszBy niestrawione przez przewód pokarmowy innych zwierz t gospodarskich
• ziarno i nasiona, które rozsypaBy si na ziemi i wi ksze zwierz ta nie mogBy ich ju| zje[ .
• obornik
Jedno mo|na powiedzie - nie byBa to dieta zrównowa|ona. Mo|na nawet powiedzie , |e nie byBa to dieta,
która pokrywaBa potrzeby energetyczne (kaloryczne) kur. Zima dla kur to bardzo ”cienki czas” - po prostu
mocno nie dojadaBy (jak zreszt wi kszo[ ludzi w przeszBo[ci). Oczywi[cie w takich warunkach (permanent-
nego gBodu) kury nie znosiBy |adnych jaj. TraciBy na wadze, podupadaBy na zdrowiu, ale wkrótce...
Wraz z przyj[ciem wiosny sytuacja poprawiaBa si . Kury mogBy pa[ si na dworze, zjada trawk ... Na-
jwa|niejszym zródBem jedzenia dla kur byB jednak... brud, a raczej robactwo si w nim si wyl gaj ce. Krowie
i [wiDskie placki byBy niemal wsz dzie - XIX wiek i wcze[niejsze nie sByn By z higieny. Je[li wioska w której
mieszkaB chBop byBa wi ksza (takie maBe miasteczko niemal|e) to ludzie wyrzucali odpadki kuchenne i swoje
odchody na ulic , tworz c idealne warunki do rozwoju czerwi i chorób. Kury pasBy si w tych warunkach
do[ dobrze. Podobnie jak szczury.
Kilka kur chBopa znosiBo zapBodnione jajka, wkrótce pojawiaBy si maBe kurczaczki.Przeci tny chBop miaB
pewnie z kilkadziesi t sztuk. Stary kogut trafiaB do garnka, ewentualnie byB sprzedawany. W dzisiejszych
czasach pewnie tak starego koguta (jeden rok) by[my nie zjedli, nasze ”kurczaki” maj zwykle okoBo 7 ty-
godni. Jajka z drugiego rzutu trafiaBy ju| na stóB, a u biedaków na sprzeda|.
NadeszBo lato, czas |niw - to dobry czas dla kur. Z racji kiepskiej techniki du|a ilo[ ziarna podczas |niw
si marnowaBa - osypywaBa si na ziemi . Na szcz [cie kury je zjadaBy, wi c nie do koDca ziarno przepadaBo
bezproduktywnie. Czerwi latem mnóstwo, kury Badnie rosn (ju| z 4 -5 miesi c). Kury szwendaj si po
sadzie, dzi ki czemu wyjadaj ze spadów robaki, podskubuj równie| trawk ...
Nadchodzi jesieD - kury ju| s tBuste, czas je sprzeda {ydowi:), mo|e w tym roku da lepsz cen , w zeszBym
byBa kiepska, tak dobrego katolika okrada , to ino {yd;) mo|e. ChBop zostawiaB sobie zwykle te sBabo
wygl daj ce, gdy| my[laB, |e si na nast pny rok podtucz i sprzeda si je za lepsz cen ni| w tym roku
(przez nieznajomo[ genetyki degenerowaBo si kurz ras ).
Kury w XIX wieku dawaBy [rednio 70 jajek rocznie. Dzisiaj daj (odmiany przemysBowe) okoBo 300,
Zielononó|ki 180.
Przedstawiony tu opis poniek d odpowiada na pytanie,czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi . Znawcy
tematu twierdz , |e kur karmi na wybiegu nie trzeba, jednak w takim wypadku na 1 ha pastwiska mo|na
wy|ywi tylko okoBo 4- 5 ptaków i to nawet nie zima. Dla porównania 1 ha pastwiska mo|e przy odpowiednim
zarz dzaniu dostarczy okoBo 300 kurom 20 % paszy. Widzimy zatem do[ jasno, |e jeden ha pastwiska daje
290
jedzenie dla 60 kur w ci gu sezonu pod warunkiem, |e dajemy im jeszcze jak [ inna pasz . W przeciwnym
wypadku warto[ 4-5 kur na ha wydaje si prawidBowa.
Wa|ne jest by kury nie pozostawaBy caBy czas w tym samym miejscu (kwestia namna|ania si paso|ytów)
oraz niszczenia swojej wBasnej bazy pokarmowej. Kury jak i[2] krowy jedz deser najpierw, zatem b d
|re ro[liny przez siebie ulubione, a ignorowa te niesmaczne. Efekt, to zanik w runi pastwiska ro[lin przez
siebie lubianych, a rozpowszechnienie i zaj cie caBego pastwiska przez ro[liny niejadalne dla siebie. W koDcu
doprowadzi to do tego, |e b dziemy musieli interweniowa . ZwykBy rolnik robi to kosz c niedojady, stosuj c
herbicydy, b dzie musiaB potem podsiewa warto[ciowymi ro[linami pastwisko itp innymi sBowy tworz c
niepotrzebna prac i koszty. Permakulturowiec (jak ja nie lubi sBowotwórstwa;)
wy[le do zjedzenia niedojadów inne zwierz ta, a przede wszystkim wprowadzi wypas rotacyjny, czym zapo-
biegnie degradacji pastwiska..
Warto pomy[le o sadzeniu specjalnych wieloletnich ro[lin paszowych dla kur, oto kilka propozycji:
[3]- karagana syberyjska
[4]-oliwnik wielokwiatowy
-oliwnik baldaszkowaty
-morwy
[5]-|ywokost lekarski
-rdest ptasi
-maliny
-truskawki (cho to raczej ekstrawagancja;)
-koniczyna
-robinia akacjowa
-buk
-babka lanacetowata
-mniszek lekarski
-jarz bina
-ró|a dzika i [6]ró|a pomarszczona
-gBogi
-[7]dereD jadalny
-berberysy
Jak wida wi kszo[ z tych ro[lin to ”chwasty” lub dynamiczne akumulatory jak kto woli. Wiele z nich to
równie| zwykBe ro[liny jadalne.
Na dBu|sz met mo|na pomy[le równie| o [8]kasztanie chiDskim. Minie zapewne wiele lat, nim stanie si
to ekonomicznie opBacalne, no ale staramy si my[le dBugoterminowo. Takie kasztany b dzie trzeba kurom
ze[rutowa . My[l równie|, |e orzechy wBoskie i laskowe te| by si nadaBy, cho tutaj te| wchodzi w gr
sprawa ekonomiki i oczywi[cie rozBupania skorup.
Kury, czy ogólnie zwierz ta, które maj mo|liwo[ korzystania z wolnego wybiegu maj wy|szy poziom nien-
asyconych kwasów tBuszczowych omega 3. Równie| jajka od kur z wolnego wypasu s bogatsze w te cenne
substancje od|ywcze, ni| kury karmione tylko zbo|ami/nasionami.
Mo|na równie| wykorzysta [9]wiadro do zamiany odpadków w jedzenie dla kur.
Je|eli interesuje Ci jak przygotowa konkretn mieszank dla kur na wolnym wybiegu to polecam przeczyta
[10]ten wpis.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3HXSfC0fSI/AAAAAAAAAWM/MRIvmHEp1zk/s1600-h/chicken3%7E.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/roza-pomarszczona.html
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/deren-jadalny.html
291
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-zwierzeta-cz2.html
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/pasza-dla-kur.html
292
A skoro o ”permakulturze” i ”permakulturnikach” (fajne i zabawne troche) mowa, to ja bym proponowaB: le[ny ogrod-
nik, rolnik naturalny, biorolnik czy biofarmer, bardzo swojsko to mogBoby by : piastun ziemi, modnie: ekorolnik,
kierowniczo: ekonadzorca\ekokierownik uprawy, i hodowli, informatycznie: ekoadmin (istrator)ogrodu/uprawy albo
nowocze[nie: kierownik natury.
Do wyboru do koloru ;p
MaBorolny
Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu (2010-02-10 11:14)
[1]
Na zdj ciu kupa kompostu a na kupie kupa kur.
Osoby czytaj ce bloga od dBu|szego czasu pewnie ju| zauwa|yBy, |e permakultura jest koncepcj rewolucyjn ,
by nie rzec wywrotow . Nie u|ywanie pestycydów, nawozów sztucznych to tylko wierzchoBek góry lodowej,
która w obliczu Peak Oil, ogromnej erozji i degradacji gleb, wyczerpywania si zasobów sBodkiej wody i
fosforu zmiecie stare sposoby produkcji |ywno[ci i sposobu w jaki |yjemy. Permakultura zmienia caBkowicie
paradygmat produkcji i dystrybucji |ywno[ci oraz sposób produkcji wielu dóbr.
”W Oxford English Dictionary paradygmat jest zdefiniowany jako wzorzec lub najogólniejszy model lub
jako wzorcowy przykBad. Termin ten jest u|ywany w wielu naukach w powy|szym sensie ale dotyczy tylko
ich podstawowych zaBo|eD.” - Wikipedia
W tym wpisie chciaBbym zmieni najogólniejszy wzorzec podej[cia do... paszy dla zwierz t gospodarskich.
Konkretnie kur. Nie b dzie to wpis o tym, jakie ro[liny stosowa jako pasz , b dzie to wpis o tym jak jeden
z przedsi biorców hodowaB 1200 kur niosek nie kupuj c im jedzenia. Nie do[ , |e nie kupowaB im jedzenia, to
293
pBacono mu za to, by dostawaB pasz dla kur. Co trzeba byBo do tego zrobi ? Odpowiednio poskBada
kilka elementów do kupy. Ju| opisuj :
W 2008 roku jak pami tamy doznali[my znacznej podwy|ki cen ropy naftowej. OdbiBo si to na cenie gazu
ziemnego (który w wielu bran|ach mo|e stanowi substytut ropy naftowej). Gaz ziemny jest podstawowym
zródBem energii do produkcji nawozów azotowych. Cena nawozów sztucznych poszBa w gór . Jako, |e
nowoczesne rolnictwo opiera si w du|ej mierze na ropie, diesel potrzebny jest by dokona opryski, by ora ,
by rozprowadzi nawozy sztuczne, by zebra zbo|e... Jednym zdaniem praktycznie do wszystkiego. O tym,
jak [2]brak ropy mo|e sparali|owa nowoczesny kraj mo|esz przeczyta tutaj.
W 2008 roku dla amerykaDskich producentów jaj i brojlerów koszty paszy wzrosBy o 38 % (w Polsce pewnie
podobnie). Nie zapowiadaBo si , |eby ceny miaBy i[ w dóB. Nawet je[li kto[ sam kupowaB surowce do pro-
dukcji paszy dla kur zwi kszyBa si cena kukurydzy, pszenicy, soi, wi c i tak pBaciB wi cej. Co pozostawaBo
hodowcom kur?
Podwy|szy ceny z swój produkt (wy|sza cena oznacza mniejsz sprzeda|) , powi kszy skal produkcji,
dzi ki czemu mo|na zadowoli mi mniejsz mar| lub zbankrutowa . Jak wida rozwi zania nieciekawe.
Jakby sytuacja wygl daBa, gdyby jednak nie musie pBaci za pasze?
Wy|sze koszty produkcji u konkurencji oznacza, |e mo|na zwi kszy troch cen , oferuj c troch ni|sz cen
ni| daj konkurenci. I w takiej sytuacjina kryzysie si zarabia.
No ale jak karmi te kury?
Nie byBoby zbyt odkrywcze, gdybym powiedziaB, |e mo|na samemu produkowa pasz dla kur. Zreszt koszty
produkcji i tak poszBy do góry, wi c nie da si uzyska ni|szej ceny za ziarno.
Dlaczego jednak zakBadamy, |e kury musz by karmione ziarnem i nasionami, dlatego, |e przemysB rolniczy
tak chce?
Karl Hammer z firmy [3]Vermont Compost Company (VCC) oprócz produkcji kompostu postanowiB doda
do swojej dziaBalno[ci (produkcja kompostu) równie| 1200 kur niosek. Je[li my[lisz, |e rachunek za pasz
jest wysoki - mylisz si . To Karl dostaje pieni dze za to, |e dostaje pasz dla swoich kur - jego firma zajmuje
si wywozem odpadów organicznych z restauracji, stoBówek... SBowem wsz dzie gdzie produkuje si materi
organiczn w du|ej ilo[ci. Firmom korzystaj cym z usBug VCC i tak bardziej opBaca si segregowa materi
organiczn , i pBaci VCC ni| pBaci za odbiór surowców, ni| wywóz ”odpadów” na wysypisko [mieci.
Tam s mieszane z sianem i odchodami krów.
Kury Karla s na wolnym wybiegu, szwendaj si swobodnie po caBej kompostowni, jednak ich ulubione
miejsce to góra odpadów, gdzie jest ”[wie|e” jedzenie. Po jakim[ czasie w kompo[cie pojawiaj si czerwie i
d|d|ownice, które kury z du| ch ci zjadaj . Taka dieta jest dla nich bardzo zdrowa, wzmacnia ich ukBad
odporno[ciowy. Kury szukaj c tBustych robali rozdrapuj i przewracaj kup kompostow , co sprawia, |e
jest lepiej napowietrzona. Jak to ka|dy stwór co co[ zjada musi te| co[ usun - odchody dalej przyspieszaj
tworzenie kompostu.
Czy my[lisz, |e to niezdrowe, |e kury szwendaj si po kompostowni i jedz robaki, resztki jedzenia, które
mog by sple[niaBe?
Kury jedz jedzenie, które jest jeszcze dobre, to co jest ju| niejadalne zostawiaj d|d|ownicom i czerwiom,
które potem s zjadane przez kury. Kury maj wybór. czy my[lisz, |e to gorsze, ni| granulki, czy pelety dla
kur? W fermach przemysBowych kury nie maj wyboru - jedz co hodowca da. Moim zdaniem takie |ywienie
jest du|o bardziej naturalne, bo kury zjadaj ”|ywe” jedzenie.
Jeszcze kwestia produktywno[ci kur.
Karl u|ywa starych odmian kur, daj cych mniej jaj na rok ni| te najlepsze nioski. Jednak ”najlepsze, prze-
mysBowe” nioski s produktywne tylko w poB czeniu z wysokiej jako[ci przetworzonym jedzeniem. Kury, które
VCC stosuje s to :Australorps, Buff Orpingtons, Wyandottes, Rhode Island Reds 0 anglosaskie odpowied-
niki naszych ”zielononó|ek”. W takich warunkach (wolny wybieg) du|o bardziej produktywne s wBa[nie te
kury daj ce o 1/3 - 1/2 jajek mniej.
Innymi sBowy kury s integraln cz [ci tej firmy. Nie tylko wytwarzaj jajka (tworz c zdrowy dochód), ale
równie| zmniejszaj koszty przewracania pryzmy kompostowej, dzi ki czemu przyspieszaj przepByw gotówki
w firmie. Kto by pomy[laB, |e kura i ekologia mo|e by najwi kszym sprzymierzeDcem krwio|erczych kapi-
294
talistów? ;)
Oczywi[cie wi kszo[ Czytelników tego bloga.
Du|a cze[ tego artykuBu jest [4]tBumaczeniem tego angielskiego artykuBu.
Zdj cie pozyskane na zasadzie ”fair use” z tej samej strony.
A Ty co o tym my[lisz? Jak chcesz to zer|nij ten pomysB. Jak na mój chBopo-robotniczy rozum jest on
caBkiem rozs dny. ZwBaszcza, |e sukcesywnie wzrasta w Polsce podatek od skBadowania [mieci na wysypisku
[mieci. Wkrótce czekaj nas nawet kary z UE, za to, |e za du|o odpadów trafia na wysypiska [mieci...
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3KHOlZGgwI/AAAAAAAAAWQ/H6MuqnQ5z9w/s1600-h/KupaKur.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/god-just-on-time.html
3. http://vermontcompost.com/
4. http://www.themodernhomestead.us/article/A+Paradigm+Shift.html
295
Wojciech Majda (2010-02-11 08:18:46)
Chyba nie mamy wyj[cia.
Indianie brazylijscy to bardzo ró|norodna spoBeczno[ . Niektórzy z nich byli typowymi Bowcami-zbieraczami, niektórzy
wycinali drzewa by uprawia ro[liny, jeszcze inne grupy wypalaBy podszyt w lesie, by uBatwi sobie polowanie i zwi kszy
ilo[ dost pnej dla zwierz t na, które oni polowali |ywno[ci.
Wiele dowodów [wiadczy, |e Puszcza AmazoDska byBa caBkiem intensywnie zarz dzanym terenem. Biali, gdy przybyli
tam po raz pierwszy my[leli, |e mieszkaj tam dzicy - nawet nie znaj rolnictwa (czytaj orania pól). Ta wBa[nie dzika
d|ungla, to swego rodzaju ”rolnictwo”.
Jak si okazuje uprawa zbó| w tropikach jest bardzo niewydajna, na dBu|sz met du|o wy|sze plony daj drzewa.
W dzisiejszych czasach g sto[ zaludnienia jest na tyle wysoka, |e nie za bardzo da si powróci do gospodarki
zbieracko-Bowieckiej. Mo|na jednak zaprojektowa system, który b dzie dostarczaB du|ej ilo[ci zdrowego po|ywienia,
zwi kszaB dochody rolników i byB przyjazny dla [rodowiska.
296
Pozdrawiam serdecznie teoretyków
Ewa S.
[1]
Ankieta w której jaki[ czas temu uczestniczyli[cie jednoznacznie dowodzi, |e najbardziej dogodnym dla Was
dniem tygodnia na konferencj jest niedziela. Kilkana[cie procent uznaBo, |e wol inny dzieD tygodnia ni|
od poniedziaBku do niedzieli :) - niestety trudno b dzie mi speBni Wasz pro[b :D
Mam nadziej , |e ludzie z du|ego PIPu (PaDstwowej Inspekcji Pracy) si nie przyczepi , |e wolontariusze
(znaczy si prezes, czyli ja;) z maBego PIPu (Polskiego Instytutu Permakultury) pracuj po nocach i to w
niedziel .
Nowych Czytelników informuj , |e konferencja, to takie (okoBo) godzinne spotkanie na skype i mo|liwo[
zadawania mi pytaD. Zwykle za godzinn konsultacj bior 50 zB, uczestnicz c w konferencji jeste[ w stanie
otrzyma darmow porad . Pytania mog by bardzo ogólne, mog by bardzo szczegóBowe. Postaram si
w miar mo|liwo[ci na nie odpowiedzie . Wszystko za darmo!
Wcze[niej miaBem koncepcj , |e ka|da konferencja b dzie miaBa jaka[ wyznaczon (przeze mnie) tematyk .
ChciaBem przez 5 minut dawa wykBad na jaki[ temat. PomysB, cho dobry w teorii okazaB si niezbyt prak-
tyczny:) Je[li chcesz mo|esz wpisa w komentarzach pod tym postem, |ebym mini wykBadzik na jaki[ temat
przygotowaB.
W konferencji warto uczestniczy , nawet je[li nie ma si do zadania pytaD, na pewno inni b d mieli. Poza
tym kilka razy wielu ludzi powiedziaBo mi, |e mam radiowy gBos;)
O jako[ci konferencji skypowej [wiadczy bardzo dynamicznym wzrost ich popularno[ci - w pierwszej uczest-
297
niczyBy 2 osoby, w drugiej 3 (czyli wzrost 50 % !!) Je[li trend si utrzyma to w 3 b dzie uczestniczy 4,5
osoby - cokolwiek to znaczy :)
Tradycyjnie ju| prosz wpisywa si na ”list obecno[ci” w komentarzach.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3L3ZBEzCXI/AAAAAAAAAWU/4Agj3H2pPUM/s1600-h/skype.jpg
298
Wojciech Majda (2010-02-16 11:57:08)
Ciesze si , |e popularno[ wzrasta :)
Dobra, przygotuj kilka informacji na temat rekultywacji, czy nawet tworzenia gleby.
299
jako (2010-03-01 08:38:36)
Mam wra|enie, |e poprzeczka zostaBa wysoko postawiona (pod wzgl dem ilo[ci uczestników).
Nie jestem pewien czy nast pnym razem da si osi gn wzrost o 50 % :)
[1]
Ju| w tym momencie daje to wiele do my[lenia. Istniej odchyBy w jedn i drug stron , tzn bardziej pro-
duktywny las i pole, jak i mniej produktywne las i pole. Raz jest urodzaj to plony s wy|sze, raz ostry
przymrozek, to plony s ni|sze. Jeden le[nik lepiej zarz dza lasem, drugi gorzej. W sumie normalne, no nie?
Warto[ 1300 g/m2 (jak i te 650gm/2) mo|na trwale przesun w gór stosuj c odpowiednie, bardziej pro-
duktywne ro[liny, ni| te wyst puj ce w naturalnym lesie.
Zatem dlaczego wyst puj takie ró|nice? To przecie| dwukrotna ró|nica w produktywno[ci!
I dlaczego nikt na du| skal nie wykorzystaB informacji z tej tabeli, by zmieni sposób w jaki wytwarzamy
300
|ywno[ ?
Te ró|nice wyst puj poniewa| du|a cz [ energii sBonecznej jest na zwykBym polu marnowana. W prosty
sposób - przez du| cz [ roku promienie sBoneczne padaj na goB gleb , gdy| na polu nic nie ro[nie przez
spor cz [ roku. Nawet je[li pole jest obsiane, to nie okrywa w pierwszych tygodniach caBego pola.
[2]
Ile procent energii [wietlnej jest wykorzystywane przez to kilkutygodniowe pole pszenicy?
W [3]systemach agrole[niczych [wiatBo jest lepiej wykorzystywane, gdy| projektuje si by uwzgl dniaBy ten
czynnik.
Dobrym przykBadem jest [4]le[ny ogród, w którym wiele ro[lin jest zimozielonych lub zaczynaj rosn
zanim drzewa wytworz li[cie i rosn jeszcze po tym jak drzewa ju| zgubi li[cie. Niewykorzystanie en-
ergii w agroekosystemie ma swoja wysok cen i nie chodzi tylko o utracone korzy[ci. W konwencjonalnych
sadach trzeba ponosi spore wydatki na utrzymywanie gleby w ”ugorze czarnym” gdy| ”chwasty” zbyt mocno
ograniczaByby produkcj owoców. Chwasty zwalcza si [5] mechanicznie, lub chemicznie, za pomoc her-
bicydów. Ka|de z tych rozwi zaD kosztuje - herbicydów czy paliwa nikt przecie| sadownikowi nie da, pracy
te| nikt nie wykona w czynie spoBecznym...
[EMBED]
Weedseeker - przykBad ”post pu” w zwalczaniu chwastów w sadach konwencjonalnych
Wiemy ju| jak zwi kszy produktywno[ w le[nym ogrodzie. Mo|na powiedzie , |e le[ny ogród nadaje si do
przydomowego ogródka, ewentualnie na skal rolnika maBo-obszarowego. Co zarobi , gdy ma si kilkana[cie
i wi cej hektarów? Czy mo|na t zasad wykorzysta ?
Tak, tradycyjnie wypasano w sadach g si. Trawa utrzymuje si (jak jest dobrze zarz dzana) na pastwisku
caBy rok, zatem taki system jest w stanie wykorzysta maksimum energii dost pnej ze sBoDca. Trzeba
oczywi[cie pnie drzew zabezpieczy przed g siami, gdy| mog je okorowa . Plony owoców b d mniejsze,
ni| w sadzie monokulturowym (drzewka nie lubi traw, zwBaszcza maBe drzewka), ale znacznie obni| si
koszty utrzymania takiego sadu (herbicydy, paliwo, amortyzacja maszyn). CaBkiem mo|liwe, |e b dzie mo|na
ograniczy stosowanie insektycydów (pozostaj c w ramach konwencjonalnego sadownictwa), gdy| im wi ksza
bioró|norodno[ podszytu, tym wi ksza ilo[ po|ytecznych insektów.
OkoBo 90 % paszy g si mo|e stanowi trawa, czy mo|e dokBadniej podszyt sadu. Dodatkowo dywersyfikuje
to zródBo dochodu - w przypadku nieurodzaju jabBek lub kl ski urodzaju nie pójdzie si z torbami - zawsze
zostaj g si. Takie g ski mo|na marketingowa jako zdrowe g si karmione na pastwisku, zawieraj ce du|o
kwasów omega 3... Nie trzeba do tego by rolnikiem ekologicznym, cho to marketingowo bardzo pomaga -
mieszczuchy chc je[ zdrowe jedzenie i niektórzy s w stanie za to zapBaci ciut wi cej.
ChciaBbym zaznaczy , |e [6]koszt produkcji |ywno[ci ekologicznej przy stosowaniu zasad permakultury nie
musi by wcale wy|szy ni| tej ”normalnej”.
Aktualizacja 1
301
Energia w przyrodzie oczywi[cie nie ginie - energia sBoneczna padaj ca na mBode pole pszenicy nie jest ginie
równie| - pole si ogrzewa i wysusza. Jak my[lisz wpBywa to na produktywno[ tego pola?
A Ty co o Tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3PRy7sKt5I/AAAAAAAAAWc/SkZ7aXS7SUs/s1600-h/Produktywno%C5%9B%C4%87%
20ekosystem%C3%B3w.jpg
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3PFgkszbWI/AAAAAAAAAWY/FNuv2eB-NHY/s1600-h/M%C5%82oda%20pszenica.
jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
303
Przycina , czy nie przycina drzewka i krzey owocowe? (2010-02-12 17:11)
Na |yczenie jednej z moich klientek i znajomej zarazem (wyborna nalewka domowej roboty równie wybornie
integruje ludzi:) postanowiBem opisa permakulturowe podej[cie do przycinania drzew i krzewów owocowych.
WygrzebaBem troch [2]informacji z tej strony.
We wpisie o [3]uprawie zbó| bez orania poznali[my pana Masanobu Fukuoka. Wypowiada si on równie|
o przycinaniu drzew. TwierdziB on, |e powinni[my ograniczy przycinanie drzew do minimum. Je[li przyci-
namy, to tylko w celu uBatwienia uzyskanie przez drzewko ”naturalnego pokroju”.
W swojej ostatniej ksi |ce ”The Natural Way of Farming: The Theory and Practice of Green Philosophy”
(Naturalny Sposób Uprawy Ro[lin: Teoria i Praktyka Zielonej Filozofii- tBumaczenie tytuBu W.M.). Oto kilka
cytatów:
O ile m drzej i Batwiej jest ograniczy si do minimalnego przycinania poprawiaj cego, którego celem jest
przybli|enie drzewa do naturalnej formy ni| stosowanie metody produkcji owoców wymagaj cej co roku roz-
legBego przycinania.
Sadownicy nigdy nie próbowali ”prowadzi ” drzew owocowych w pokroju naturalnym. Wi kszo[ nigdy nawet
nie zastanowiBa si czym jest naturalna forma. Oczywi[cie pomolodzy (specjali[ci zajmuj cy si ulepszaniem
ro[lin owocowych) temu zaprzecz mówi c, |e pracuj z naturalnymi formami drzew i potem szukaja sposobu,
by je ulepszy . Jednak jest oczywiste, |e nie sprawdzili, czym jest naturalna forma (drzewa-W.M.). Nawet
jedna ksi |ka, czy raport (w roku wydania ksi |ki W.M.) zostaBa wydana na temat tego jak przycinanie
drzew w oparciu o takie czynniki jak [4]filotaksja (sposób w jaki li[cie umieszczone s na gaB zi) cytrusów,
albo która tBumaczy rozbie|no[ci mi dzy ró|nymi rodzajami naturalnych form w zale|no[ci od k ta pod
jakim rosn gaB zie gBówne w stosunku do przewodnika.
304
Wielu ma mgliste wyobra|enie zwi zane z tym, co jest naturaln form drzewa. Cz sto uto|samiaj to z
pokrojem drzewa, które zostaBo zaniedbane. Jest jednak mi dzy tymi dwoma pokrojami ogromna ró|nica.
Naturalne pokroje drzew pokazywane od czasu do czasu w czasopismach bran|owych sadowników nie s
w ogóle naturalne. S to po prostu drzewa o dziwacznym ksztaBcie, które zostawiono samopas po tym jak
pocz tkowo je przyci to czy w inny sposób ”zadbano”.
Ju| wkrótce jak t wiedz zastosowa w praktyce...
Obrazek autorstwa Seppa Holzera, tak tego samego, co uprawia w Alpach austriackich cytryny, oraz tego co
ma drzewa owocowe wokóB górnej granicy lasu (1500m n.p.m)...
[EMBED]
Przez pierwsze 35 sekund filmu jest tylko ciemno[ ,potem si rozkr ca
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3WB1k0244I/AAAAAAAAAWg/-H23zog9t3g/s1600-h/Holzer+Fruit+Tree+
Plantings+2+-Diagram+-LRG.JPG
2. http://fukuokafarmingol.info/fover.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-bez-orania-czyli-o-uprawa-zboz.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ulistnienie
305
Jak sia by nie musie nasion przykrywa ziemi lub przyorywa ? (2010-02-12 20:27)
Oranie, czy przekopywanie ziemi jest zwykle niepo| dane, m cz ce i nieekonomiczne. Co zrobi , gdy jednak
chcieliby[my uprawia ro[liny jednoroczne i ro[liny te trzeba przykry ziemi , by prawidBowo wykieBkowaBy
(czy |eby nie z|arBy ich ptaki)?
Jednym z takich rozwi zaD s kulki nasienne, czy kulki gliniane. Ja dalej b d stosowaB t pierwsz nazw ...
Kulki nasienne, to wymieszane w odpowiednich proporcjach nasiona, kompost, glina i woda. Czasami do-
dawane jest do tego troch obornika.
Zadaniem kulek nasiennych jest zabezpieczenie nasion przed ptakami oraz wBa[nie stworzenie warunków im-
ituj cych znajdowanie si pod ziemi nasion. Dodatkowo maBa ilo[ kompostu stanowi swego rodzaju nawóz
oraz szczepionke zawieraj c ”dobre bakterie” (i grzyby) dla mBodych ro[lin.
Kolejn ciekawostk , jest to, |e kuleczki nasienne zapobiegaj przed za szybkim kieBkowaniem nasion po
sBabym deszczu.
Dlaczego?
Poniewa| glina zawarta w kulkach pierwsza zwi |e wilgo . Dzi ki temu nasiona zaczn kieBkowa dopiero po
porz dnych deszczach, co zabezpieczy je przed falstartem.
Oto przepis na kulki nasienne:
-1 cz [ nasion (obj to[ciowo)
-3 cz [ci drobno przesianego kompostu
-5 cz [ci gliny ewentualnie bentonitu
-2 cz [ci wody
Opcje dodatkowe:
-1 cz [ naturalnego repelentu na owady ( chilli, lawenda, mi ta pieprzowa)
Sposób przygotowania:
1.Wymiesza dokBadnie wszystko poza wod
2.Powoli dodawa wod , a| b dzie mo|na uformowa z mieszanki kulki o [rednicy okoBo 1cm.
Wysiewa w zale|no[ci od celu ró|nei g sto. By podsiewa pastwisko np. stosuje si 10 kulek na m2
306
Permakulturowy ul (2010-02-13 12:41)
[1]
PrzykBadowy ul górnoramkowy
• cen zakupu
• koszty utrzymania
To co zaleca [2]Permaculture Institute (pierwszy na [wiecie instytut permakultury zaBo|ony przez Billa Mol-
lisona) to stosowanie uli górnoramkowych (nie wiem, czy dobrze tBumacz ”[3]Top-bar hive”)
Ul górnoramkowy to ul wygl daj cy troch jak koByska lub trumna :)
W [rodku ula, na szeroko[ s uBo|one klepki. Na nich pszczoBy same buduj sobie komórki. To kluczowy
element tego ula. Dlaczego?
Poniewa| dzi ki temu pszczoBy maj mo|liwo[ tworzenia komórek o ro|nej wielko[ci. W ”normalny” ulu
czerw (larwy pszczóB) wyl gaj si w komórkach tego samego rozmiaru, co komórki w których skBadowany
jest miód. W naturalnych ulach komórki te s ró|nej wielko[ci.
Pozyskiwanie miodu polega zatem na odkryciu ”daszka” i wyci gni ciu klepki (ramki) z woskiem i miodem.
307
Plaster miodu nast pnie odcina si , a klepk wkBada ponownie do ula. Ewentualnie klepk przed wBo|eniem
do ula ponownie mo|na wcze[niej zdezynfekowa .
W ten sposób mamy ju| dwa czynniki, które wpBywaj na popraw zdrowia roju:
-pszczoBy same buduj komórki, dzi ki czemu czerw wyl gaj si optymalnej dla jego wielko[ci komórce
-nie wyst puje recykling wosku, dzi ki czemu zmniejsza si liczb paso|ytów.
Miód mo|na pakowa w plastrach do sBoików sprzedaj c go mieszczuchom jako nowo[ , zdrowy, [wie|y miód
jeszcze w plastrach - to si sprzeda :D
[4]
Ul górnoramkowy produkuje du|o wi cej wosku ni| ul ”tradycyjny”. Produkcja miodu wg ró|nych zródeB
jest mniejsza lub równa.
Polecam równie| zapoznanie si z koncepcj zioBomiodu - umo|liwia on zrobienie z chwastów i niezdrowego
cukru produkt bardzo zdrowy. Mo|na ( wytwarza zioBomiód w okresie gdy maBo co kwitnie, dzi ki czemu
wykorzysta si pszczoBy bardzo produktywnie.
Aktualizacja 1:
Z ciekawostek jeszcze dodam, |e w Wielkiej Brytanii nie mo|na dosta miodu organicznego (z uprawy eko-
logicznej) pochodz cego z Wielkiej Brytanii. Soil Association nie wyda certyfikatu, |e dany miód pochodzi
z uprawy ekologicznej, gdy| nie ma w UK takiego obszaru w którym w promieniu 2 km (”zasi g” pszczóB)
byByby tylko uprawy ekologiczne. Troch przykre.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3Z_pGL6MZI/AAAAAAAAAWo/QX9CKgxbtgE/s1600-h/TopBarHives.jpg
2. http://www.permaculture.org/nm/index.php/site/beekeeping_main/
3. http://en.wikipedia.org/wiki/Top-bar_hive
4. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3aM0e6L_DI/AAAAAAAAAWs/EmCQyJIJJ8k/s1600-h/Plastry.PNG
308
Anonymous (2010-02-14 22:05:10)
Jak kolega po fachu wy|ej opisaB, to nie ul daje miód. Najwa|niejsze kwestie co do ula, to:
- czy ul b dzie staB w miejscu czy b dzie przewo|ony (od tego zale|y czy ul b dzie ci |szy, czy l|ejszy, korpusowy i
wytrzymalszy)
- czy b dzie dostatecznie ocieplony (w ci gu roku mo|na pszczoBy trzyma w byle czym , chocia| zu|yj przez to
wi cej pokarmu na ogrzanie ula b dz jego chBodzenie, ale zimy w naszym klimacie nie przetrwaj )
- ul musi by do[ pojemny, bo je[li pszczoBy maj za ciasno dochodzi do rójki (nast puje podziaB rodziny). Mo|na
te| cz [ciej odbiera miód, ale to pracochBonne
- je[li chodzi o choroby, to materiaB z którego zostaB wykonany decyduje to o metodzie dezynfekcji ula.
Od konstrukcji ula zale|y tak|e rodzaj ramek. Normalnie jest to drewniana ramka z przewleczonym drutem w
[rodku(|eby przy odwirowywaniu miodu nie wyBamaBo wosku z ramki). W Polsce u|ywa si kilku typów ramek(ró|ni
si gBównie rozmiarami), mo|na u|ywa tak|e beleczek tak jak napisano w po[cie, tyle |e:
- taki sposób na sprzeda| miodu jest atrakcyjny, ale nie ka|dy kupi taki miód który jest dro|szy, a sprzedaje si wosk
z miodem(chocia| miód prosto z plastra podobno zdrowszy)
- pszczoBy zbuduj plastry jakie chc (zdarza si |e przerabiaj plastry wedBug wBasnego uznania)
- królowa znosi jajeczka na [rodku plastra, a pszczoBy nad larwami skBadaj zapasy miodu(je|eli gniazdo nie jest
oddzielone od magazynu) utrudnia to odbiór miodu, bo plaster z larwami raczej ci |ko przyczepi z powrotem do
beleczki po oderwaniu cz [ci z miodem.
- jak ju| kolega pisaB, pszczoBy powinny zimowa na plastrach z których wykluBy si ju| larwy(larwa po wyl gni ciu
zostawia w plastrze oprz d, który czyni go cieplejszym ).
Je[li chodzi o roztocza, to varroa destructor (po naszemu warroza) rozmna|a si w zamkni tej komórce plastra z
rozwijaj c si larw , a reszt |ycia sp dza na plecach pszczoBy. Mo|na go t pi ró|nymi metodami(chemicznymi
b dz nie), ale znam tylko jedn konstrukcje ula, która pomaga zwalcza tego paso|yta(a w zasadzie przeszkadza mu
w rozwoju). Ul obrotowy. W obsBudze bardzo niepraktyczny, ale je[li chodzi o zwalczanie warrozy to skuteczny.
Wybacz krytyk , ale to konstruktywna krytyka :) bo nie ka|da metoda, odpowiada naszym potrzeb w konkretnych
przypadkach. Szczególnie kiedy kto[ ma o czym[ mgliste poj cie (bez urazy ), wydaje mu si to dobrym rozwi zaniem,
ale w cale nie musi by dla niego najlepsze. Mnie tego nauczyBy pszczoBy, i chyba nie jednego jeszcze naucz :)
Pozdrawiam
{yczliwy Pszczelarz
309
Wojciech Majda (2010-09-25 09:39:47)
Rzeczywi[cie na skal komercyjn mo|e z tym by gorzej. Wiem, |e ja b d takich kilka miaB.
312
No i dziaBka w jak najmniej trendi okolicy, |eby[ mógB jak najwi ksz kupi :)
Koniecznie dodaBbym do tego bluszcz, jako |yw izolacj .
No i le[ny ogród oczywi[cie :) z du| ilo[ci ro[lin wieloletnich typu orzechy wBoskie, laskowe, kasztany. W przypadku
wojny (a wojny si zdarzaj ) to jedzenie jest walut .
Je[li masz wi cej kasy, to mo|esz si pobawi w produkcj energii elektrycznej. Moim zdaniem warto mie cho maBe
mo|liwo[ci wytwarzania i magazynowania, |eby chocia| rekuperator, czy lampka nocna mogBa dziaBa - brak [wiatBa
znacznie obni|a ludzk produktywno[ .
Jak b dziesz si ju| budowaB, to mog da Ci namiary do dobrego architekta, ju| permakulturowo u[wiadomionego
:D
To zdj cie jego chaBupy jest na kilku zdj ciach...
313
cudzinka (2010-09-28 16:38:58)
Ciesz si , |e trafiBam na t stron :)
W kwestii artykuBu chciaBabym doda , |e amur w stawie bywa znacznym szkodnikiem, bo potrzebuje du|o pokarmu
ro[linnego, wi c do maBych stawów si nie nadaje i nie mo|na si spodziewa jego pokojowego wspóBistnienia z innymi
gatunkami ryb.
Co do budowy domu, polecam rozwa|enie budowania z gliny lub sBomy i gliny (http://strawbale.pl/).
Jak obej[ gBupie prawo cz.2 -budujemy siedlisko posiadaj c maB dziaBk .
(2010-02-13 21:45)
Pierwsz cz [ cyklu o obchodzeniu gBupiego prawa [1]znajdziesz pod tym linkiem - rzecz dotyczy ag-
role[nictwa i wycinania drzew.
Mie swój domek i 1 ha ziemi (minimum;) to marzenie chyba wszystkich ludzi (zainteresowanych permakul-
tur ;)
W Rosji wielu czytelników ksi |ki ”Anastazja” posiadaj c 1ha staje si caBkiem samowystarczalnych - rzu-
caj nawet normaln robot . Z gBow zagospodarowany 1 ha ziemi umo|liwia stworzenie domu caBkowicie
autonomicznego pod warunkiem, |e mamy sporo pieni |ków albo ograniczymy nasz apetyt na pr d.
Niestety Polska to nie Rosja;) cz sto nie jest mo|liwe wybudowanie si na ”tak maBej dziaBce” rolnej. Opisz
zatem kiedy mo|na si wybudowa :
-kiedy nasze gospodarstwo ma powierzchni wi ksz ni| [rednia gminna powierzchnia gospodarstwa rolnego
-kiedy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nasza dziaBka jest zapisana jako dziaBka, na
której mo|liwa jest ”zabudowa siedliskowa”
Opcja nr jeden nas zwBaszcza interesuje, gdy| nasze gospodarstwo ma mie powierzchni powy|ej [redniej
gminnej. Jak si okazuje nie trzeba by posiadaczem gruntów by byBy one liczone do tej powierzchni.
Mo|na te grunty dzier|awi . I wBa[nie w ten sposób mo|na ten gBupi przepis obej[ . Trzeba od jakiego[
rolnika wydzier|awi grunty. Nie trzeba oczywi[cie ich samemu uprawia , bo mo|emy si umówi , |e my
b dziemy tylko nominalnymi dzier|awcami tych gruntów, a on rolnik - wBa[ciciel b dzie je uprawiaB normal-
nie. Oczywi[cie trzeba rolnikowi odpali jakie[ pieni |ki, no ale te pieni dze na pewno s du|o mniejsze ni|,
zakup kilku(nastu) ha gruntów.
Pewnie w artykuB jest niejasny, w wielu miejscach u|yBem niefachowego sBownictwa - nie jestem specjalist
od prawa. Za wszelkie sugesti w celu jego ulepszenia b d wdzi czny.
UznaBem, |e te informacje mog si Wam przyda . Piszcie prosz je[li znacie jeszcze jakie[ sposoby na tanie
budowanie czy mo|e tanie uzyskanie pozwolenia na budow ... Inni na pewno na tym skorzystaj .
Aktualizacja1:
Prosz koniecznie przeczyta komentarze do tego artykuBu - du|o wa|nych i przydatnych informacji!
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-obejsc-gupie-prawo-cz1-prezes.html
314
sBu|y do[wiadczeniem , które nabyli[my przy okazji kontaktów z gminami :))( cho ja te| nie jestem prawnikiem
tylko dentyst )
Po tym przydBugim wst pie dodaBabym do Twojego artykuBu od siebie , |e:
najpierw trzeba sprawdzi w gminie czy jest aktualny , obowi zuj cy plan zagospodarowania przestrzennego , je|eli
nie ma to wtedy obowi zuje [rednia hektarów w gminie
je|eli jest plan zagospodarowania wtedy posiadacz 1 hektara dziaBki rolnej ( lub dzier|awca w cz [ci) mo|e budowa
siedlisko ,ale nale|y poprosi o wypis z planu zagospodarowania i sprawdzi czy mo|liwe jest dla tej dziaBki stawianie
nowej zabudowy siedliskowej , warto równie| sprawdzi czy droga dochodz ca do dziaBki jest drog publiczn , to
warunek konieczny ( cho je|eli do dziaBki dochodzi droga gminna wewn trzna B cz ca si z drog publiczn to te|
jest ok)
nale|y wyst pi do elekrowni o warunki przyB czenia (do 200 m elektrownia ci gnie przewody na swój koszt)
To samo z wodoci giem lub studni
315
4. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje si do zabudowy zagrodowej, w
przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego zwi zanego z t
zabudow przekracza [redni powierzchni gospodarstwa rolnego w danej
gminie.
Pierwszy punkt dotycz cy s siedniej zabudowy jest bardzo
restrykcyjnie egzekwowany przez urbanist , któremu Urz d (Gminy/Miasta) zleca wydanie
opinii na temat mo|liwo[ci zabudowy. Urbanista, na podstawie istniej cych budynków,
które znajduj si w s siedztwie okre[la co mo|na nowego wybudowa (to
jest tak zwana zasada dobrego s siedztwa, któr wprowadzono, |eby np.
nie budowano domu jednorodzinnego obok dziesi ciopi trowego bloku).
1. http://lex.pl/serwis/du/2003/0717.htm
Anonymous (2010-02-14 10:29:29)
Powy|ej wymienion Ustaw uzupeBnia:
ROZPORZ DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY
z dnia 26 sierpnia 2003 r.
w sprawie sposobu ustalania wymagaD dotycz cych nowej zabudowy i
zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego.
[1]http://www.abc.com.pl/serwis/du/2003/1588.htm
Szczególnie wa|ny jest zapis:
§ 3. 1. W celu ustalenia wymagaD dla nowej zabudowy i zagospodarowania
terenu wBa[ciwy organ wyznacza wokóB dziaBki budowlanej, której
dotyczy wniosek o ustalenie warunków zabudowy, obszar analizowany i
przeprowadza na nim analiz funkcji oraz cech zabudowy i
zagospodarowania terenu w zakresie warunków, o których mowa w art. 61
ust. 1-5 ustawy.
2. Granice obszaru analizowanego wyznacza si na kopii mapy, o której
mowa w art. 52 ust. 2 pkt 1 ustawy, w odlegBo[ci nie mniejszej ni|
trzykrotna szeroko[ frontu dziaBki obj tej wnioskiem o ustalenie
warunków zabudowy, nie mniejszej jednak ni| 50 metrów.
Przepis ten mówi jaki terem ma przeanalizowa urbanista. Jest to teren nie
tylko [ci[le s siednich dziaBek ale tak|e dziaBek które znajduj si w
”odlegBo[ci nie mniejszej ni| trzykrotna szeroko[ frontu dziaBki
obj tej wnioskiem”.
Warto wi c sprawdzi na mapach czy przypadkiem w takim obszarze nie ma
jakiej[ zabudowy (polecam [2]www.geoportal.gov.pl, mo|na tam znalez
dokBadne granice dziaBek, jak i narz dzia do zmierzenia odlegBo[ci).
Je|eli jednak rzeczywi[cie nie ma zabudowy w analizowanym obr bie
mo|na wykorzysta jeszcze innym sposób a mianowicie wyst pi o warunki
zabudowy siedliskowej.
W takim wypadku trzeba wykaza , |e prowadzi si gospodarstwo rolne o
powierzchni przekraczaj cej powierzchnie [redniej wielko[ci
gospodarstwa rolnego w Gminie.
Je|eli nie posiada si tak du|ego areaBu, wówczas pozostaB cz [
mo|na wydzier|awi a nast pnie zBo|y wniosek (w skBad gospodarstwa
rolnego wchodz zarówno grunty wBasne ale tak|e i te dzier|awione,
wystarczy zarejestrowa tak dzier|aw w Starostwie Powiatowym). Po
otrzymaniu warunków zabudowy i rozpocz ciu budowy dzier|aw mo|na
zerwa .
Zdaje sobie spraw , |e nie jest Batwo znalez osob , od której mo|na
byBoby wydzier|awi grunty rolne z tego wzgl du, |e wi kszo[ rolników
korzysta obecnie z dopBat obszarowych.
Jest jeszcze trzecia opcja. Mo|na zBo|y do Urz du wniosek o to, |eby
ten opracowaB plany zagospodarowania terenu dla dziaBki i
316
okolicy. Nie znam szczegóBów jak to si robi, niemniej jednak z
rozmowy z urz dniczk z mojej Gminy dowiedziaBem si , |e najlepiej
je|eli taki wniosek dotyczy wi kszego terenu (no bo jasne jest, |e
Urz d nie b dzie wszczynaB drogiej i dBugiej procedury dla np. 30
arów).
Urz d nie ma obowi zku rozpocz procedury zmiany planu tereny na
wniosek petenta ale moim zdaniem warto co[ takiego zrobi w
ostateczno[ci jak ju| inne sposoby si wyczerpi .
Do tej pory taka procedura byBa bardzo kosztowna z racji odrolnienia
terenu. Je|eli teren jest odralniany wówczas trzeba zapBaci
’odszkodowanie’ za jego odrolnienie i wyB czenie z produkcji rolnej.
To s bardzo wysokie koszty.
Niemniej jednak tereny rolne znajduj ce si w granicach miast zostaBy
w my[l nowej ustawy z mocy prawa odrolnione
wi c mo|e ta procedura nie jest ju| taka droga i dBuga.
Odrolnienie gruntów rolnych le| cych w granicach administracyjnych miasta:
http://samorzad.infor.pl/gospodarka/rolnictwo/98407,Nowe-zasady-gosp
odarowania-gruntami-rolnymi-w-miastach.html
Prosz tak|e dowiedzie si czy przypadkiem miasto/gmina nie ma w
planach lub nie rozpocz Bo ustala nowego planu zagospodarowania
terenu danej dziaBki i okolic.
1. http://www.abc.com.pl/serwis/du/2003/1588.htm
2. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/www.geoportal.gov.pl
Anonymous (2010-02-14 10:30:00)
Tak wygl da teoria. Wykorzystanie przedstawionego sposobu nie jest ju| takie Batwe ale nie jest te| niemo|liwe.
Pierwsza bardzo istotna kwestia to znalezienie rolnika/rolników, który mógBby i chciaBby wydzier|awi grunty. Tak
jak ju| napisaBem, wi kszo[ rolników obecnie korzysta z ”dopBat unijnych”, cz sto takie dopBaty stanowi dla nich
du|y przychód wi c nie s skBonni do ryzyka utracenia tych dopBat w momencie dzier|awy.
DowiadywaBem si w ARiMR czy mo|liwy jest nast puj cy przypadek: osoba bior ca grunty w dzier|aw nie skBada
wniosku o dotacj , osoba oddaj ca grunty w dzier|aw nadal skBada wnioski o dopBaty.
Odpowiedz ARiMR jest taka, |e prawo do dopBaty ma osoba rzeczywi[cie uprawiaj ca dany grunt, nie wa|ne czy jest
dzier|awc czy wBa[cicielem.
Logicznym jest oczywi[cie, |e to wszytko nie trzyma si kupy, bo kto[ oddaje w dzier|aw grunty, które dalej u|ytkuje
i na które skBada wniosek o dopBat - osoba bior ca grunt w dzier|aw nic z tego interesu nie ma, wi cej, pBaci jeszcze
czynsz dzier|awny .... nie stanowi to jednak |adnego problemu dla ARiMR.
Mimo powy|szego nadal jest ci |ko znalez dzier|awc .
Na Agencj Nieruchomo[ci Rolnych te| nie ma co liczy , z tego co sByszaBem oni ju| nie wydzier|awiaj gruntów tylko
sprzedaj (nie wiem ile jest w tym prawdy).
Mo|na tak|e zBo|y wniosek do Gminy o wydzier|awienie gruntów (hehe, tak to nie jest pomyBka). Gminy cz sto
posiadaj tereny do wydzier|awienia (w bardzo korzystnych cenach oscyluj cych wysoko[ci podatku gruntowego),
niestety s to zazwyczaj maBe areaBy.
Co do samej umowy dzier|awy to w moim Urz dzie Gminy wymagano ode mnie, |eby byBa to umowa na czas 10, 15,
20, 30 lat albo na czas nieokre[lony. Logiczne jest, |e w takim przypadku podpisujemy umow na czas nieokre[lony z
powiedzmy póB rocznym / rocznym okresem wypowiedzenia.
Ja po powi kszeniu powierzchni mojego gospodarstwa rolnego do powierzchni wi kszej ni| [rednia powierzchnia gospo-
darstwa w mojej gminie zBo|yBem wniosek o wydanie warunków zabudowy siedliskowej.
Wniosek jest w trakcie rozpatrywania, co z tego wyjdzie to dopiero si oka|e. CaBa procedura i zmagania si z
urz dnikami kosztuj mnie du|o zdrowia i nerwów.
My[l , |e pomimo obszernego komentarza nie wyczerpaBem caBego tematu. Je|eli kto[ chciaBby dowiedzie si czego[
bardziej szczegóBowego prosz o kontakt na nieruchomosci.rolne@gmail.com
317
Jestem staBym czytelnikiem bloga Wojtka, zazwyczaj jak co[ komentuj to loguje si za pomoc mojego konta pry-
watnego w gmailu ale teraz musz odst pi od te reguBy, jako[ nie bardzo chc si afiszowa kim jestem bo mo|e tego
bloga czyta te| kto[ z urz dników mojej Gminy ;-)
Pozdrawiam,
Anonimowy
318
energi elektryczn ). Dodatkowo mo|e si zdarzy (nie mówi , |e si zdarzy), |e woda w studni zostanie przez kogo[
zanieczyszczona - wtedy równie| warto mie jakie[ zródBo wody. W tym miejscu mo|na wykorzystywa deszczówk ,
która po przefiltrowaniu mo|na wykorzysta nawet do picia.
Mo|e jakiego[ ró|d|karza wynaj do znalezienia wody. Mo|e znajdzie jakie[ pBytsze ujecie?
319
PS. Jeszcze taki kruczek. Jest przepis, |e ka|de wiercenie gB binowe poni|ej jakiej[ okre[lonej gB boko[ci (nie pomn
dobrze, ok. 30-40 metrów) wymaga zezwolenia urz dowego.
320
jest naprawd niesamowite - ka|dy ci powie, |e w magi nie wierzy a wielu to w dziaBania ró|d|karzy wierzy, w stosuje
homeopati i czyta z uwag horoskopy.
[1]
Projektuj c, czy dziaBaj c starajmy si by w samym [rodku...
Dzi[ Walentynki, wi c za du|o o kompo[cie, oborniku i d|d|ownicach nie b dzie :)
Z tej okazji chciaBbym przypomnie o etyce permakulturowej, gdy b dziemy kupowa prezenty, kwiatki...
Przypomn , |e etyka permakultury opiera si na 3 prostych zasadach:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Redystrybucja nadmiaru dóbr/równy podziaB.
RozBo| to w oparciu o zakup kwiatków dla ukochanej...
Mo|na kupi pi kne, bez skazy 60 cm ró|e z Holandii. na pewno si z nich ucieszy, w koDcu takie Badne s ...
Jednak :
Do produkcji tych ró| stosuje si niesamowite wprost ilo[ci chemikaliów - to co jest stosowane na polach
soi modyfikowanej genetycznie, to maBy piku[. W koDcu ludzie tego nie jedz , ani nawet zwierz ta wi c nie
trzeba si a| tak przejmowa ...Zatruwamy wi c Ziemi (chemikaliami), transport lotniczy nie jest te| bardzo
przyjazny dla [rodowiska. Po[rednio zatruwamy ludzi (pracuj cych przy uprawie tych ró| oraz pij cych
wod do której przedostaBy si ww chemikalia). Nie widz , równie| jak miaBaby przyczynia si zakup ró|,
321
do równego podziaBu dóbr. Dodatkowo kto[ (podejrzewam producentów kwiatków:) wymy[liB zabobon, |e
ró| od ukochanego si nie suszy, bo ”usycha miBo[ ”. Czyli co trzeba wyrzuci na [mietnik? Co to robi z
miBo[ci ? Ciekawe, czy mo|na tak ró| przekompostowa , co si wtedy dzieje z miBo[ci ? Bez komentarza
:)
Jak mo|na inaczej?
Ja kupi orchide doniczkow - jest du|o bardziej trwaBa. Pewnie te| jest mocno ”chemiczna”, no ale
wytrzyma dBu|ej. Ponadto kupi Bakocie w metalowej puszce - po zjedzeniu b dzie puszka (w której pózniej
narzeczona b dzie mi wkBada ciastka upieczone przez ni :) Widzicie jak w ten sposób dziaBa zasada ”ka|dy
element speBnia wi cej ni| jedn funkcj ”?
Sam wykorzystuj zasady permakultury w |yciu codziennym np. o[wiadczyBem si w Walentynki - dzi ki
temu jeden prezent ”zaBatwi” dwie okazje :) Aatwo b dzie mi równie| pami ta o rocznicy. W ten sposób
minimalizuje nakBad pracy (umysBowej) - caBy ”system” marketingowo-kapitalistyczny b dzie mi przypom-
inaB o rocznicy. Dzi ki temu nigdy nie zapomn co przeBo|y si na wy|sz jako[ |ycia. Ka|dy m |czyzna
zapewne wie, co si stanie jak zapomni si o jakiej[ wa|nej rocznicy :) Ka|da kobieta pewnie mo|e sobie
wyobrazi , do czego jest zdolna, gdy jej m |czyzna zapomni :)
Obrazek pochodzi ze strony Davida Holmgrena - wspóBautora poj cia permakultura.
[2]http://permacultureprinciples.com/
Prosz o pami ta o komentarzach.Co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3e8kmLyo4I/AAAAAAAAAW4/BoWU7iFC3Hk/s1600-h/Etyka.PNG
2. http://permacultureprinciples.com/
PIP poszukuje web designer’a i osob , która stworzy logotyp. (2010-02-15 04:23)
Jak w temacie.
Jako, |e pragniemy by coraz bardziej profesjonalni. B dziemy do tego potrzebowa porz dnej strony inter-
netowej. Dlatego je[li jeste[ web designerem to prosz napisz na naszego maila [1]plpermaculture@gmali.com.
322
PIP nie posiada jeszcze du|ej ilo[ci pieni dzy, wi c nie b dziemy mogli zapBaci Ci pieni dzmi - w zamian
zobowi |e si zrobi Ci peBen projekt permakulturowy. Wtedy przyje|d|am do Ciebie zobaczy Twoje miejsce
- szczegóBy w mailu .
Strona b dzie zawieraBa takie elementy jak:
-blog :)
-mo|liwo[ zaBo|enia konta po dokonaniu pBatno[ci. W koncie u|ytkownik b dzie miaB mo|liwo[ [ci gania
plików (ebooki, podcasty), ogl dania filmów, informacje o kuponach zni|kowych na usBugi reklamodawców...
-kilka/kilkana[cie podstron statycznych ( o nas, misja PIP itp)
-mo|liwo[ tworzenia listy mailingowej i wysyBania newsletterów
-sklep
-banery reklamodawców
W ramach usBugi wchodziBoby 2 miesi ce pomocy technicznej.
Stronka miaBaby by prosta:) bez |adnych flaszowych animacji, czy denerwuj cych melodyjek. W stylu
ksi |ki ”Don’t make me think!”
Oprócz tego je[li czyta nas jaki[ grafik, to...
PIP musiaBby dorobi si jakiego[ logo. WBa[ciwie to nie jakiego[, a Badnego :) Za to oferuj 4 godziny
konsultacji skypeowych. Je[li zrobisz caBy logotyp czyli logo + 2 banery, ”urz dowa” kartka do drukowania,
stópka do maili to zobowi zuje si zrobi zdalny projekt le[nego ogrodu. SzczegóBy równie| w mailu.
[2]plpermaculture@gmali.com.
Oprócz tego b dziesz miaB [wiadomo[ , |e uczestniczysz w czym[... znacz cym, czym[ co odmieni oblicze
Ziemi i Polski.
1. mailto:plpermaculture@gmali.com
2. mailto:plpermaculture@gmali.com
323
Anonymous (2010-03-02 08:25:48)
Witam, wysBaBam do Pana wczoraj maila, ale niestety dostaBam zwrotnego, |e nie mo|na go dostarczy . Zajmuj si
grafik i tworzeniem stron internetowych. Posiadam te| 1 ha ziemi. My[l , |e mogliby[my si dogada .
Pozdrawiam Agnieszka
Aktywnie Napowietrzana Herbatka Kompostowa (ANHK) z ang. Actively Aerated Compost Tea to bardzo
ciekawa substancjalna. Tekst pochodzi z mojej ksi |ki ”[1]Ogród bez chemii”
Co to jest aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa?
Je[li przez dBugi czas w naszym ogrodzie stosowane byBy nawozy sztuczne oraz chemiczne [rodki ochrony ro[lin
dobrym rozwi zaniem jest u|ycie kompostu do zaszczepienia gleby odpowiednimi organizmami. Niestety
do zrobienia tego na powierzchni caBego ogrodu potrzebowaliby[my ogromnych ilo[ci kompostu (którego
zazwyczaj jest deficyt). Na szcz [cie dysponujemy innym rozwi zaniem. T alternatyw jest aktywnie
napowietrzana herbatka kompostowa. Ta troch przydBugawa nazwa do[ dobrze tBumaczy czym ona jest...
Aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa to do[ nowe narz dzie w arsenale ekologicznego ogrodnika.
Jest to mikstura powstaj ca z udziaBem wody , kompostu i powietrza maj ca na celu namno|y mikroorga-
nizmy bytuj ce w kompo[cie. Po co nam ona? Otó| jest to swego rodzaju szczepionka której zadanie to
odbudowa populacji mikro i makroorganizmów, które bytuj w zdrowej glebie. Dla przykBadu podam, |e w
1 By|eczce kompostu mo|na znalez okoBo 1 miliarda bakterii. W 1 By|ce aktywnie napowietrzanej herbatki
kompostowej mo|na naliczy okoBo 4 miliardów.
Jak Batwo zauwa|y jest to bardzo du|a ró|nica, zwBaszcza gdy uwzgl dnimy, |e kompostu zazwyczaj nam
brakuje, a gBównym skBadnikiem (okoBo 95 %) aktywnie napowietrzanej herbatki kompostowej jest woda.
Jak wytworzy aktywnie napowietrzan herbatk kompostow ?
Beczka powinna by ustawiona w cieniu, gdy| promienie UV mog zabija wra|liwe na [wiatBo mikroorga-
nizmy glebowe(które pobrali[my z kompostu).
Temperatura otoczenia powinna wynosi minimum 15 stopni.
Do beczki z deszczówk , je[li j nie dysponujemy to mo|emy u|y wody wodoci gowej, pod warunkiem, |e
staBa kilka godzin bez przykrywy z wB czon pomp w celu wyparowania chloru.
Do okoBo 100 l beczki dodajemy 3kg gotowego kompostu. Bardzo istotne jest to, by byB on [wie|y a jed-
nocze[nie dojrzaBy. Powinien mie zapach gleby le[nej. Dlaczego? Gdy| tylko taki zawiera odpowiednie
proporcje i gatunki bakterii, grzybów, promieniowców, nicieni i innych organizmów, które |yj w kompo[cie
i zdrowej, |yznej glebie. Z tego powodu (brak odpowiedniej flory i fauny glebowej) caBkowicie nieodpowiedni
jest kompost niedojrzaBy, stary lub brzydko pachn cy.
Zatem do beczki dodajemy okoBo 3 kilogramy kompostu, do dna beczki przyczepiamy koDcówk silnej pompki
akwariowej. Nasza mikstura powinna do[ mocno buzowa . Je|eli chodzi o jako[ pompek to im mniejsza
wielko[ p cherzyków(a wi ksza ilo[ ) tym lepiej, gdy| proces w którym wytwarzana jest aktywnie napowi-
etrzana herbatka kompostowa sBu|y do namna|ania organizmów tlenowych( to te w zdecydowanej mierze
tworz zdrowo flor glebow )
Nast pnym dodatkiem jest melasa 10 By|ek stoBowych (wa|ne by byBa bez konserwantów) je[li j nie dys-
ponujemy to mo|emy doda z dwie szklanki soku owocowego( równie| musi by bez konserwantów)
324
Cukry zawarte w tych skBadnikach b d stanowiBy zródBo po|ywienia dla rozmna|aj cych si w bardzo szy-
bkim tempie mikroorganizmów. Ilo[ ta wystarczy na okoBo 2 dni intensywnego namna|ania.
Po wrzuceniu i wymieszaniu wszystkich skBadników pozostaje nam tylko wB czy pompk i czeka .”
Dalszy fragment ksi |ki ”[2]Ogród bez chemii” dotycz cy tego jak rozpozna , czy nasza herbatka jest
dobrze zrobiona oraz jak dawkowa ANHK ju| wkrótce.
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
ZnalazBem ciekawy filmik o akwaponice z ang. (aquaponics) czyli systemie, który jest poB czeniem hydro-
poniki (bezglebowej uprawy ro[lin) z akwakultur , czyli hodowl ró|nych rzeczy w wodzie (zwBaszcza ryb).
O szczegóBach systemów akwaponicznych mo|esz poczyta w [1]pierwszym wpisie o akwaponice. Akwaponka
umo|liwia intensywn produkcj ryb w poB czeniu z intensywn produkcj ro[linn - wszystko bez u|ywania
nawozów sztucznych, bez zatruwania wód powierzchniowych, czy podziemnych i bez zu|ywania du|ej ilo[ci
wody.
Filmik jest po angielsku i (je[li tytuB nie kBamie) zostaB stworzony na Uniwersytecie Vancouver Island. MiBego
ogl dania.
[EMBED]
P.S. Tilapia to taka ryba.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz2.html
Dzisiejszy wpis jest kontynuacj wczorajszego wpisu o Aktywnie Napowietrzanej Herbatce Kompostowej
(ANKH). Fragment pochodzi z ksi |ki [1]”Ogród bez chemii”
”Czas na herbatk
Czas potrzebny do zrobienia aktywnie napowietrzonej herbatki kompostowej wynosi 24-36 godzin. Po czym
pozna , |e jest ju| gotowa?
1.Po kolorze - dobrze zrobiona powinna mie br zowy kolor
325
2.Temperatura herbatki mo|e si podnie[ z powodu aktywno[ci oraz szybko[ci namna|ania si mikroorga-
nizmów
3.Zapach powinien by przyjemny, ziemisty, sBodkawy.
Je[li zapach jest nieprzyjemny (np. alkoholowy , herbatka prawdopodobnie nie udaBa si . Najcz stsz tego
przyczyn jest zbyt sBabe napowietrzanie beczki (czytaj za sBaba pompka), zbyt niska temperatura otoczenia
lub u|ycie niedojrzaBego kompostu.
Nieudan herbatk kompostow nie nale|y podlewa ro[lin, gdy| w ten sposób zaszczepimy glebie orga-
nizmami beztlenowymi, których produkty przemiany materii s niekorzystne dla korzeni ro[lin.
Aktywnie napowietrzana herbatka kompostowa ma bardzo krótk dat wa|no[ci.
Wynika to z 2 powodów:
1. mikroorganizmy które si tam znajduj zaczn zjada si nawzajem z powodu braku pokarmu (|ycie w
kompo[cie, czy aktywnie napowietrzanej herbatce kompostowej to zdecydowanie nie jest sielanka:)
2. mikroorganizmy tlenowe zu|ywaj tlen, którego po zakoDczeniu napowietrzania zaczyna szybko brakowa .
Najlepiej zu|y j w ci gu 4 godzin od zakoDczenia napowietrzania. Wytrzyma jednak (lecz efekty b d si
zmniejsza w miar post pu czasu) do 4-5 dni gdy jest trzymana w ciemnym miejscu , lub gdy b dzie ci gle
napowietrzana.
U|ywanie i dawka:
Herbatk stosujemy pocz tkowo w dawce okoBo 20 litrów na 1000 metrów kwadratowych. Aktywnie napowi-
etrzanej herbatki kompostowej nie mo|na przedawkowa , wi ksza dawka nie spowoduje lepszych rezultatów.
Co najwy|ej cz stsze aplikowanie przyspieszy powstanie odpowiedniej równowagi ekologicznej w naszej glebie.
Do aplikacji nie powinno si u|ywa konewek cynowych, tylko plastikowe. Aktywnie napowietrzan herbatk
kompostowa powinno si rozlewa równomiernie.
Optymalne warunki do robienia naszego ekologicznego oprysku to pogoda pochmurna, w trakcie opadów
deszczu lub po deszczu. SBoneczna aura to najgorszy czas do robienia oprysków, gdy| promieniowanie UV
jest w stanie zabi du| cze[ z tych po|ytecznych organizmów. Je[li pogoda ma by sBoneczna, to najlepiej
opryski robi przed godzina 9 lub po 16. Wtedy promieniowanie UV jest sBabsze.
Jak cz sto stosowa aktywnie napowietrzan herbatk kompostow ?
Odpowiedz na to pytanie jest bardzo wzgl dna wszystko zale|y od tego w jakim stanie jest nasza gleba.
Gdy rutynowo spryskiwali[my nasz ogród chemi a jedyn od|ywk dla naszej gleby byBy nawozy sztuczne,
b dziemy musieli aplikowa herbatk cz [ciej.
Na pocz tku, gdy przestawiamy si z uprawy konwencjonalnej na ekologiczna zalecana cz stotliwo[
dawkowania to co 2 tygodnie, przez 3 miesi ce. Po tym okresie zalecane jest robienie oprysków co 1 miesi c
przez caBy sezon. W nast pnym roku wystarczy ju| robi opryski 3 razy w roku (na wiosn , [rodek lata oraz
po opadni ciu li[ci na jesieD).
Je[li z jaki[ powodów musimy u|y jakiego[ [rodka chemicznego w naszym ogrodzie nale|y da kilka dni, by
[rodek ten zadziaBaB, nast pnie nale|y zaaplikowa aktywnie napowietrzan herbatk kompostow po tych
kilku dniach. Oprysk nasz herbatk nale|y powtórzy po nast pnych dwóch tygodniach.
Aktywnie napowietrzan herbatk kompostow mo|emy stosowa do rekultywacji gleby w warzywniaku,
sadzie, oraz na rabacie z ro[linami ozdobnymi. Równie dobrze sprawdza si do poprawiania wygl du
trawnika.”
A Ty co o tym my[lisz? W dziaBaniu nieco podobne do Efektywnych Mikroorganizmów (EM). Mo|liwe,
|e nie tak skuteczne, ale zwa|ywszy, |e koszt produkcji po zakupie ”sprz tu” (beczki i pompki) bliski jest
kosztowi wody z kranu...
Fragment pochodzi z ksi |ki [2]”Ogród bez chemii”.
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
326
Anonymous (2010-03-02 21:43:04)
PomysB wydaje si [wietny. Mam jednak pytanie co do dawki. 20l na 1000 m kw. to 0,08 szklanki na metr kw.
Troch trudno byBoby j rozprowadzi równomiernie :). No chyba, |e przed aplikacj trzeba rozcieDczy . Tylko, |e to
rozcieDczanie jako[ nie ma dla mnie sensu.
[1]
Na zdj ciu mBody le[ny ogród gdzie[ w Devon (Anglia)
Dzi[ caBkiem przypadkiem zauwa|yBem, |e druga cz [ cyklu o le[nych ogrodach nie zostaBa opublikowana -
caBy czas siedziaBa sobie w archiwum. Mimo, |e wpis ma ju| kilka miesi cy, to nadal zawarte w nim infor-
macje b d przydatne, gdy| maj ponadczasowy charakter:)
Nie wiesz czym jest le[ny ogród? Pierwsz cz [ tego cyklu, która tBumaczy czym jest le[ny ogród mo|na
przeczyta [2] pod tym linkiem
Zatem jakimi zasadami powinni[my si kierowa projektuj c le[ny ogród? Postaram przedstawi to w skrócie.
Po pierwsze nale|y wiedzie , co chcemy osi gn , czyli nale|y stworzy analiz potrzeb:) Po co w projekcie
umieszcza 4 orzechy wBoskie, skoro |aden z domowników nie lubi orzechów, a nie chcemy równie| sta na
327
targu sprzedaj c je?
Po okre[leniu naszych potrzeb i pragnieD zaczynamy umiejscawia (najpierw na papierze albo komputerze)
poszczególne ro[liny zaczynaj c od górnego pi tra, czyli wysokich drzew. Nast pnie decydujemy o poBo|eniu
niskich drzew, krzewów, dalej ro[lin zielnych. Umieszczamy w projekcie pn cza uwzgl dniaj c ich maksy-
maln dBugo[ . Po co mamy sadzi pod drzewkiem cztero, pi cio metrowym zwykB aktinidie ostrolistn
(mrozoodporne kiwi) skoro pn cze to dorasta do 20-30m. Czy nie lepiej posadzi aktinidie ostrolistn odmi-
any Issaia, która dorasta tylko do 2-3m?. Powinni[my uwzgl dni sadz c drzewa i krzewy, |e one rosn ,
zarówno wzwy| jak i w szerz. Jako dobr wskazówk mo|na przyj , |e gdy drzewa b d dorosBe powinny
zajmowa 40 % powierzchni le[nego ogrodu. Dlaczego 40 % a nie wi cej?
Poniewa| w klimacie umiarkowanym czynnikiem ograniczaj cym wzrost ro[lin jest [wiatBo. Ró|nica mi dzy
mo|liwo[ ”przetrwania” ro[liny w cieniu a dawaniem du|ej ilo[ci np. sBodkich i smacznych owoców jest du|a.
Do wytworzenia skrobi, czy innych w glowodanów (nas zwBaszcza interesuje fruktoza:) potrzebna jest du|a
ilo[ energii. Energii, któr ro[liny pozyskuj w procesie fotosyntezy. Mniej [wiatBa zatem to mniej sBodkich
owoców, czy biaBka, czy te| tBuszczu.
Pi tro zielne pod drzewami(czyli w cieniu) dobrze nadaje si do uprawy zióB i ro[lin typu saBatowego. Wynika
to z tego, |e ro[liny musz rekompensowa sobie niedobory [wiatBa, wi c wytwarzaj wi cej li[ci lub s one
(li[cie wi ksze).
Ciekawe rzeczy dziej si równie| z wBa[ciwo[ciami ro[lin rosn cych w cieniu. Wiele ro[lin o szerokim zakresie
tolerancji dla [wiatBa w cieniu wytwarza smaczniejsze li[cie (np. li[cie mniszeka lekarskiego s mniej gorzkie).
Podobnie dzieje si równie| z rabarbarem, który przykryty wiadrem, z braku [wiatBa staje si smaczniejszy.
Prawdopodobnie (moja teoria:) wynika to z tego, |e ro[lina nie ma wystarczaj cej ilo[ci energii by pro-
dukowa substancje czyni ce je gorzkimi i niesmacznymi dla ro[lino|erców (jest to metoda ochrony przed
ro[lino|ercami). Mniszek lekarski zapewne ”wie”, |e nie b dzie w stanie wytworzy nasion i ”zainwestowa w
ochron ” przy bardzo maBej ilo[ci [wiatBa, która dociera do niego w lesie. Koniec mojej teorii:)
Na pozostaBych 60 % zagospodarowujemy pod k tem krzewów, pn czy, czy ro[lin [wiatBolubnych ro[lin ziel-
nych.
Le[ny ogród skBada si mo|e z 7 pi ter ro[linno[ci, nie oznacza to jednak, |e w jednym miejscu b dzie
wszystkie 7 pi ter (pod lip jabBoD, pod jabBoni krzew malin, pod malin truskawki, a na lipie kiwi, albo
chmiel... Taka sytuacja nie zaistnieje z prostego powodu - nie ma wystarczaj cej ilo[ci [wiatBa.
Co mo|na natomiast sprawi , to umie[ci wszystkie komponenty w odpowiednim uBo|eniu, by tworzyBy har-
monijn caBo[ . Zazwyczaj w jednym miejscu mog znajdowa si z 3-4 pi tra.
Kolejn istotn zasad jak nale|y zastosowa , to umiejscowienie ro[lin wi | cych azot z powietrza. Dzi ki
nim b dziemy mie ... darmowy nawóz. Ro[liny te mog dawa nam smaczne owoce,jak [3]oliwnik wielok-
wiatowy, [4]rokitnik zwyczajny albo mog by zródBem warzyw, czy paszy dla kur lub zwierz t, jak np.
[5]karagana syberyjska
Kwesti o której równie| nale|y pami ta , to odpowiednie [cióBkowanie. Na pocz tku na pewno warto b dzie
zaimportowa [cióBk z zewn trz. Ró|ne [cióBki maj ró|ne wBa[ciwo[ci i tak, gdy na ci |kiej, nie kwa[nej
glebie chcemy posadzi borówk amerykaDsk mo|emy u|y igliwia lub kory drzew iglastych. Ci gBe ”impor-
towanie” [cióBek organicznych byBoby m cz ce (prosz wyobrazi sobie te taczki z igliwiem;) i czyniBoby nasz
le[ny ogród zale|ny od czynników zewn trznych. Takie zdobywanie [cióBki zazwyczaj nie jest równie| neu-
tralne dla naszej kieszeni(pozyskiwanie jej z lasu jest wykroczeniem, czy nawet przest pstwem). ZcióBkowanie
igliwiem nie kwa[nej z natury gleby gliniastej trzeba regularnie powtarza je|eli chcemy na niej uprawia
kwa[nolubne borówki. Co zatem mo|emy zrobi ? Posadzi wokóB borówek drzewa, które te zakwaszaj ce
gleb igliwie b d produkowa . Mo|e sosna zwyczajna?
Sosna zwyczajna jednak nie dostarcza nam du|o innych korzy[ci, poza igBami, czy nie lepiej posadzi
w tym celu sosn koreaDsk (Pinus korainensis) oraz [6]sosn syberyjsk (Pinus sibirica)(zwan cedrem
syberyjskim)?
Te dwa gatunki ro[lin dostarczaj smacznych, bardzo zdrowych i bardzo drogich orzeszków sosnowych(inaczej
piniowych). W ten sposób urzeczywistniamy permakulturow zasad ”niech ka|dy element speBnia co najm-
niej dwie funkcje”
328
Jako, |e te gatunki nie rosn zbyt szybko i szybko nie zaczn dostarcza nam du|ej ilo[ci igliwia oraz poniewa|
s w Polsce drogie, ww. gatunki sosen (syberyjska i koreaDska) nie s dobre do tego by wyci je w miar
potrzeby i u|y je jako zakwaszaj c [cióBk . Najlepiej (i najtaniej) jest kupi kilka drogich sosen syberyjs-
kich i koreaDskich a wi kszo[ terenu obsadzi borówkami, wrzosem (równie| zakwasza gleb ) oraz sosn
zwyczajn . W czasie gdy wszystkie sosny zwyczajne pójd pod topór sosny koreaDskie i syberyjskie b d
miaBy ju| przyzwoit wielko[ , wi c b d dostarcza dostatecznych ilo[ci igliwia. 1 sadzonka sosny zwycza-
jnej kosztuje (w szkóBkach le[nych) z 10-30 gr. sadzimy je wi c regularnie i g sto (2-3 na metr kwadratowy)
[7]Trzeci cz [ cyklu o le[nych ogrodach przeczytasz pod tym linkiem.
Prosz zostaw komentarz, jestem ciekaw tego co my[lisz, ch tnie równie| odpowiem na Twoje pytanie.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/SyFqcLZyiDI/AAAAAAAAAHg/8quY_thqEIU/s1600-h/M%C5%82ody+fg.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
4. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/sosna-syberyjska.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-lesne-ogrody-cz3.html
Dzisiejszy wpis jest pierwszym wpisem recenzuj cym ksi |ki. Swoich ksi |ek nie zamierzam recenzowa , bo
obawiam si , |e byBbym troch nieobiektywny;)
Jako pierwsz postanowiBem opisa permakulturow ”Bibli ” - ksi |k Billa Mollisona ”PERMACULTURE A
Designers’ Manual” W tBumaczeniu na j. polski jej tytuB to ”Permakultura podr cznik projektanta” WBa[ciwie
ju| jej tytuB du|o mówi czym, ta ksi |ka jest.
329
[1]
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3uyLp-E3RI/AAAAAAAAAW8/FkHTflxswMY/s1600-h/Oranie%20Keyline.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
6. http://www.enviro-friendly.com/average-rainfall.shtml
7. http://treeyopermaculture.wordpress.com/courses-attended/carbon-farming-course-the-farm-tennessee-usa/
keyline-design-with-darren-daugherty/
331
Postaram si co[ pogrzeba , efektów nie mog obieca , bo si za bardzo na tym nie znam...
Jak wi cej osób skorzysta z pBatnych usBug, to b dzie sta mnie na informatyka :D
PostanowiBem zmieni sposób promowania PIP. O powodzie dlaczego mo|esz przeczyta we wpisie ”[1]Albedo
i ignorancja”. Polecam przeczyta równie| komentarze pod wpisem.
Aktualnie oferuj dost p do jednego z rozdziaBów ksi |ki o le[nym ogrodzie. RozdziaB jest z pierwszej cz [ci
ksi |ki (to cz [ teoretyczna). Opisuj w nim znaczenie grzybów w naturalnym lesie, dlaczego grzyby s
wa|ne i nie nale|ny ich ignorowa .
DoszedBem do wniosku, |e forma ebooka jest niezbyt poci gaj ca. Ksi |ka b dzie tzw multibookiem, czyli
ksi |k korzystaj c z wielu mediów. Sama w sobie b dzie stanowi spójn caBo[ , jednak b dzie posiada
mnóstwo linków gdzie b dzie mo|na rozwin interesuj ce nas tematy. Linki b d do ró|nych zródeB (teksty,
filmy, pliki audio)
Co zrobi , |eby uzyska dost p do rozdziaBu ksi |ki?
Wystarczy poleci bloga 2 osobom, które mog nim by zainteresowane. Je[li ju| to zrobiBe[ tzn. polecaBe[
blog PIP to musisz poleci bloga komu[ innemu :) Mo|esz zrobi to ustnie, przez gg, przez maila. Nie b d
tego sprawdzaB - wierz , |e b dziesz uczciwy. Nie chcesz przecie| popeBnia grzechu/psu sobie karm :) dla
kawaBka ksi |ki (nawet tak dobrej jak moja;)?
Do koDca lutego postanowiBem urz dzi promocj na konsultacje - normalna cena to 50 zB. Promocyjna cena
jest o ponad 40 % ni|sza Godzinna konsultacja skype’owa kosztuje teraz 29,99 zB. Obowi zuje równie| 20 %
zni|ka na usBugi projektowania - szczegóBy w mailu.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/albedo-i-ignorancja.html
Permakultura i le[ne ogrody cz.7 - zarz dzamy sukcesj ekologiczn (2010-02-18 14:35)
[1]
Na zdj ciu ”zaniedbany” ogród, który sam si zmienia w le[ny ogród. WBa[ciciel tego ogrodu
posadziB wi[nie. KawaBek dalej posadziB równie| maliny i truskawki. Nie miaB czasu go dogl da ,
bo zaj ty byB budow domu. Jak wida natura sama d |y do stworzenia lasu, a |e dost pne
byBy maliny i truskawki, to powstanie le[ny ogród:)
Permakultura czerpie inspiracj z natury. Upraszczaj c mo|na powiedzie , |e trzeba obserwowa i kopiowa
z natury to, co najbardziej warto[ciowe i troszeczk przystosowa dany element do naszych potrzeb.
332
Jedn z takich inspiracji jest le[ny ogród - to ogród, który w swojej strukturze, sposobie powstawania i
sposobie ”bycia” na[laduje las. W [2]pierwszym wpisie o le[nym ogrodzie mo|na przeczyta o sukcesji
ekologicznej i jak wpBywa ona na to ile pracy wymaga nasz ogród. Dla przypomnienia zacytuj fragment
wpisu:
”W naszym klimacie, naturaln tendencj ka|dego ekosystemu (pole, czy grz dka warzywna to równie|
ekosystem)jest d |enie tego ekosystemu by zmieni si w las. Proces ten zwie si sukcesj , a ekosystem
koDcowy klimaksem. Sukcesja jest to oczywi[cie proces powolny i stopniowy, jednak nieubBagany. Etapy
sukcesji przy zaBo|eniu, |e punktem wyj[cia jest naga skaBa (nawet gleby jeszcze nie ma, gdy| powstawanie
gleby jest jednym z etapów sukcesji):
1. GoBa skaBa - czynniki fizyczne (np. zamarzanie i rozmarzanie wody, erozja wodna, promieniowania UV)
powoduj wietrzenie skaBy macierzystej
2. Pojawiaj si bakterie i grzyby, które przyspieszaj wietrzenie skaBy poprzez wydzielanie ró|norodnych
enzymów
3. Pojawiaj si porosty - przyspiesza to wietrzenie gleby, powoli zaczyna by akumulowana materia organ-
iczna
4. Pojawiaj si mchy, dalsza akumulacja materii organicznej
5. Na tym etapie (dzi ki powstaBej wcze[nie maBej ilo[ci gleby) zaczynaj pojawia si jednoroczne trawy i
ro[liny zielne
6. Pojawiaj si wieloletnie ro[liny zielne i trawy
7. Pojawiaj si krzewy
8. Pojawiaj si drzewa pionierskie(drzewa pionierskie s zazwyczaj [wiatBo| dne (nie potrafi |y w cieniu)
9. Drzewa pionierskie zacieniaj dno lasu, wi c ich nasiona nie kieBkuj na dnie lasu, pojawiaj si klimak-
sowe drzewa cieniozno[ne.
10. Na tym etapie ekosystem osi gn B dojrzaBo[ , pojawia si zró|nicowane runo i podszyt. Ekosystem
mo|e trwa w nieskoDczono[ , przy bardzo maBych zmianach i jednocze[nie jest bardzo odporny na czynniki
zewn trzne.
W naszym kraju ekosystemem klimaksowym jest ró|nego rodzaju las (zale|y to gBównie od rodzaju gleby,
stosunków wodnych, ro[lin oraz temperatury).
Co si z tym wi |e na im wcze[niejszym etapie sukcesji nasz ekosystem si znajduje w porównaniu do ekosys-
temu klimaksowego , tym wi cej energii potrzeba na jego utrzymanie.
Dla porównania przeci tna grz dka z warzywami znajduje si na etapie 5., le[ny ogród w klimacie umi-
arkowanym jest na etapie 8. powoli wchodz cym w 9.”
Jak zatem zarz dza sukcesj ekologiczn ?
Do[wiadczenia le[nych ogrodników w innych paDstwach mówi , |e da si niejako pomin poszczególne
etapy, pod warunkiem, |e stworzymy warunki, które wyst puj na tych pomini tych etapach. Brzmi to
troch skomplikowanie, ale w rzeczywisto[ci takie nie jest.
WytBumacz na kilku przykBadach:
W normalnych warunkach proces 1-6 mo|e zaj kilka tysi cy lat. My mo|emy ten proces skróci do jednego
roku, z odpowiednimi [rodkami nawet do kilku dni. CaBa istota tego procesu sprowadza si do jednego -
stworzenia gleby. Je[li przywieziemy |yzn gleb ci |arówkami, to proces ten mo|na skróci do kilku godzin
pewnie. Wystarczy mie odpowiednio gruby portfel. Du|o taDszym rozwi zaniem (cho troch bardziej
czasochBonnym) jest zastosowanie odpowiednio grubej warstwy [cióBki (np. sBoma lub li[cie).
Dlaczego? Bo w procesie glebotwórczym (w du|ym uproszczeniu) chodzi o akumulacj materii organicznej.
Tym sposobem mo|na zacz upraw ro[lin nawet na betonie, czy asfalcie ( polecam najpierw zrobienie kilku
dziur kompresorem, by korzenie mogBy przedosta si do podglebia).
Je[li poBo|ymy 30cm warstw sBomy, potem z 5 cm kompostu, na to dalej sBom , to w takiej ”glebie” mo|na
uprawia np. ziemniaki - od razu, nie trzeba czeka a| sBoma si rozBo|y. Nawet na betonie.
Wiele etapów sukcesji w zarz dzanym przez czBowieka ekosystemie mo|e zachodzi niemal jednocze[nie -
warto to wykorzysta . Zwykle le[ne ogrody zakBada si w ten sposób, |e drzewa i krzewy owocowe/orzechowe
stanowi tylko 10 % wszystkich sadzonych drzew 90 % to drzewa i krzewy pionierskie, zwykle wi | ce azot.
333
W tropikach stosuje si zwykle jakiego[ rodzaju akacje. W Polsce najwydajniejszym (wg mojej wiedzy)
gatunkiem drzewa wi | cego azot jest robinia akacjowa. Mo|na by stosowa równie| olchy i brzozy, gdyby
nie jeden szkopuB: Wi kszo[ z tych pionierskich drzew (90 %) si usuwa/wycina. ich zadanie to wi zanie
azotu (co przyspiesza wzrost drzew ”produktywnych” i likwiduje koszty nawo|enia azotem) oraz wytworzenie
poprzez ich [cióBkowanie lub poprzez li[cie spadaj ce zim dobr , |yzn , zdominowana przez grzyby gleb
le[n . Po odpowiednim czasie - w momencie gdy drzewa pionierskie zaczynaj zagBusza drzewka produkty-
wne, drzewa pionierskie wycina si lub przycina. Te [cinki drzew lub pniaki rzuca si pod drzewka owocowe,
dzi ki czemu tworzy si raj dla grzybów mikoryzowych, co dalej przyspiesza wzrost drzew owocowych i
zapewnia dobre plonowanie. Alternatywnym rozwi zaniem dla drzew pionierskich mo|e by u|ycie jako
[3]po|ywka do produkcji grzybów jadalnych - np. shitake. Po zakoDczeniu produkcji grzybów jadalnych
mamy z tego próchna równie| po|ywk dla grzybów mikoryzowych (niektóre z nich równie| s jadalne).
Zwykle po tym czasie (gdy drzewka owocowe s ju| dojrzaBe) zapotrzebowanie na azot w naszym le[nym
ogrodzie spada znacznie. Dlatego pozostawia si tylko okoBo 10 % drzew wi | cych azot.
Mo|na równie| wykorzysta inne ro[liny wi | ce azot, takie jak rokitnik zwyczajny, oliwnik baldaszkowaty,
czy oliwnik wielokwiatowy - wszystkie te gatunki daj warto[ciowe owoce. Dlatego w polskich warunkach
raczej je bym zalecaB do le[nego ogrodu - poniewa| mog by uznane, za gatunki drzew/krzewów owocowych,
a do wyci cia drzew/krzewów owocowych nie jest potrzebne zezwolenie.
Z drugiej strony robini akacjow trudno jest wyci , tak na amen, zwBaszcza, je[li tnie si j zim - robinia
bardzo dobrze nadaje si na drzewo [4]do lasu odro[lowego. Z tego powodu,|e trudno j zabi mo|na nie
dosta kary za wyci cie drzewa, bo drzewo to odro[nie...
Decyzja jakie drzewa i krzewy sadzi nale|y do Ciebie. Pami taj jednak, |e w razie posiadania kBopotliwego
drzewa jest moja ksi |ka:”[5]Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj
Ci wyci ”
Zdj cie autorstwa [6]Aleksandry Majdy
A Ty co o tym my[lisz?
[7]
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S31BB4cIvpI/AAAAAAAAAXA/HKq-IT5U8Wg/s1600-h/Dziki%20le%C5%9Bny%
20ogr%C3%B3d.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
5. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
6. http://chemiadlaludzi.blogspot.com/
7. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
334
Wojciech Majda (2010-02-19 05:40:55)
Cze[ Futrzak
W Kalifornii permakultura rozwija si peBn g b , wBa[nie z powodu suszy i braku wody, jaki Was czeka. Permakul-
tura narodziBa si w Australii - tam te| za dobrze nie maj .
To adres jednej szkoBy permakultury (wBa[nie w póBnocnej Kalifornii:
http://www.regenerativedesign.org/aboutpinc
Rozwi zania dla takich obszarów to po pierwsze (tak na szybko):
-[cióBka, która zapobiega przed wysuszaniem gleby
-swale do wykorzystania caBej wody, która spada na posesj
-wykorzystywanie szarej wody (grey water) do podlewania drzew owocowych
-wykorzystanie deszczówki
Polecam zakup kilku ksi |ek:
Rainwater Harvesting for Drylands and Beyond, Volume 1: Guiding Principles to Welcome Rain into Your Life and
Landscape
Rainwater Harvesting for Drylands and Beyond, Volume 2: Water-Harvesting Earthworks
Pod tym linkiem du|o ciekawych informacji i zdj :
http://www.harvestingrainwater.com/
Napisane zostaBy przez pana z Arizony.
Wieczorem (czasu polskiego, czyli za kilkana[cie godzin) postaram si napisa caBy wpis.
Po sieci hula te| ebook o le[nych ogrodach w Kalifornii. ”West Coast Food Forestry” napisany przez Rain Tenaqiya -
wi kszo[ci ro[lin tam opisanych nie mo|na uprawia w Polsce, bo za zimno
Pozdrawiam
[1]
[EMBED]
Jeden z najpopularniejszych filmików na youtubie ”Greening the Desert” (Zazieleni Pustyni ). Narratorem
jest Geoff Lawton z [2]Permaculture Research Institute of Australia.
Jak si okazaBo cz [ Czytelników naszego bloga nie mieszka w Polsce ( Irlandia, Kanada, Wielka Brytania).
To wBa[ciwie byBo jasne du|o wcze[niej, jednak ostatnio dowiedziaBem si , |e mamy czytelników równie| w
krajach, czy rejonach o innym klimacie - du|o cieplejszym i du|o bardziej suchym. Mowa o Kalifornii - to
335
stan le| cy na zachodnim wybrze|u USA. Klimat Kalifornii jest do[ zró|nicowany, bo stan ten liczy ponad
400ty[ km kwadratowych (wi cej ni| Polska). Czytelnik futrzak zastanawiaB si czy permakultur mo|na
zastosowa równie| w jego rejonie (póBnocna Kalifornia). OpisaB, |e s tam warunki drastycznie ró|ne od
tych panuj cych w Polsce. Klimat w jego rejonie to klimat [ródziemnomorski. W Kalifornii nigdy nie byBem,
ale domy[lam si , |e warunki wyst puj tam podobne do tych, które wyst puj w Grecji (krór odwiedzaBem
kilkukrotnie) - przez wi ksz cz [ roku pal ce sBoDce. Opady deszczu bliskie temu, co u nas (500-600mm)
lub nawet mniejsze, jednak potencjalne wyparowanie jest kilka razy wy|sze. Zdecydowana wi kszo[ opadów
przypada na okres zimowy...
Te teoretycznie bardzo niesprzyjaj ce warunki nie przeszkadzaj temu, |e Kalifornia to najludniejszy stan
w USA. Jest on równie| wiod cym producentem owoców, warzyw oraz orzechów w tym kraju. Mo|na by
pomy[le ”Bebscy ci Amerykanie co[ z niczego s w stanie zrobi , nawet jedzenie na pustkowiu produkuj ”.
Rzeczywisto[ nie jest jednak tak ró|owa. Ogromna produkcja |ywno[ci, win oraz hi-tech (z których Kali-
fornia równie| sBynie) to produkcja, która zostaBa zwi kszona ”na krech ”. Nie chodzi mi nawet o pieni dze,
chocia| warto wspomnie , |e stan ten jest na kraw dzi bankructwa...
Mam na my[li wod .
Wod , któr m.in Kalifornijczycy zu|ywaj w ogromnych ilo[ciach. Zu|ycie wody (nie tylko przez stan Kali-
fornia doprowadziBo, |e rzeka Kolorado nie zawsze dociera do Pacyfiku... ”Ratunkiem” dla farmerów jest
wykorzystywanie wody ze zródeB nieodnawialnych. Kopane s studnie tak gB bokie, |e dociera si do wód
gB binowych. Zapasy tej wody w ludzkiej skali czasu nie odnawiaj si - po ich zu|yciu wody dla nast pnych
pokoleD ju| nie b dzie. Z ka|dym wypompowanym litrem wody trzeba si ga ciut gB biej, a to wi |e si z
wi kszym zu|yciem energii. W obliczu peak oil (szczytu wydobycia ropy naftowej).
Trudno okre[li taki sposób rolnictwa zrównowa|onym i umo|liwiaj cym istnienie w dBu|szej perspektywie
(sustainable).
Dodatkowym problemem zwi zanym z u|ywaniem tego typu systemów irygacji jest post puj ce zwi kszanie
si zasolenia gleby. Po jakim[ czasie gleba przestaje si nadawa do czegokolwiek. Prawdopodobnie wBa[nie
wzrost zasolenia gleby byB przyczyn upadku cywilizacji tzw. {yznego PóBksi |yca.
Rok 2010 b dzie niestety prawdopodobnie[3] 4 rokiem z kolei suszy w Kaliforni[4]i. Badania grubo[ci przy-
rostów drzew ucz nas, |e ponad tysi c lat temu wyst powaBy susze trwaj ce po kilkadziesi t lat. Wiele
sadów migdaBowych, brzoskwiniowych, cytrusowych jest przerabianych na [cióBk na sprzeda| - to jedyne co
przeci tny farmer mo|e zrobi , by zminimalizowa straty...
Sytuacj pogarsza fakt, |e mnóstwo wody jest marnowane, na preferencje kulturowe, takie jak np. trawniki,
pola golfowe. Jak my[lisz ile wody dziennie potrzebuje pole golfowe uwzgl dniaj c, |e temperatura w cieniu
dochodzi do 40 stopni?
[5]
336
[6]Susza w Kalifornii rok 2009
Napisali[my ju| o tym, co jest zBego, teraz czas na rozwi zania. Jak zwykle rozwi zaniem jest permakultura:)
Bill Mollison - twórca permakultury pochodzi z Australii, kraju, którego wi kszo[ jest równie| sucha jak
pieprz czy Kalifornia. W filmie pt ”Global gardener: Drylands” Bill Mollison opowiada o tym jak przywróci
do produktywno[ci pustynie. Opisuje równie| jedn dobr rzecz, która powstaBa podczas ”New Deal”.
[EMBED]
Jaki inne rozwi zania proponuj ?
Przede wszystkim magazynowanie deszczówki i recykling szarej wody. Z racji tego, |e gleby w Kalifornii to
gBównie gliny warto przygotowa odpowiednio du|e swala’e, gdy| opady przypadaj na póBrocze zimowe -
chcemy by woda by gleba byBa maksymalnie nawodniona zanim opu[ci nasz posesj . Polecane jest stworze-
nie swego rodzaju toru przeszkód dla wody - zanim wpadnie ona do rynsztoka, czy kanalizacji powinna
przej[ przez kilka miejsc w naszym ogrodzie. im dBu|ej ”bB dzi” tym lepiej. Przy domu (zródle dodatkowej
ilo[ci wody) powinny znajdowa si bardziej wymagaj ce (je|eli chodzi o wod ) ro[liny, w miar jak si
oddalamy od strefy zerowej, zapotrzebowanie na wod powinno male , gdy| coraz mniej wody dociera tam
naszym ”torem przeszkód”. Ciekawie o tym mówi i pokazuje przy pomocy blachy do pieczenia babeczek :)
jak magazynowa wod w glebie oraz jak sadzi drzewa, by maksymalnie wykorzysta wszelka wod , która
spada z nieba Brad Lancaster.
[EMBED]
Warto pomy[le o odpowiednio usytuowanym drzewie - jedno dorosBe drzewo mo|e obni|a temperatur w
domu o kilka stopni, co mo|e przyczyni si do oszcz dno[ci kilkuset dolarów na rok (na klimatyzacji).
Do chBodzenia domu mo|na wykorzysta , [7]motyw z ”czarnym kominkiem” (koniecznie rura do-
prowadzaj ca powietrze powinna i[ kilka metrów pod ziemi )
Na wi kszo[ci obszarów równie| [cióBka, w celu ograniczenia wyparowania i oszcz dzania wody.
Do ochrony przed po|arami (które cz sto nawiedzaj ten rejon [wiata) projektowanie Keyline i wykorzys-
tanie szarej wody - ro[liny dobrze nawodnione gorzej si pal .
Je|eli przy po|arach jeste[my. W Australii, bodaj|e w Melbourne istnieje prawo, które zobowi zuje wBa[cicieli
nieruchomo[ci do tego, by mieli traw przystrzy|on , czy |eby nie byBo na tej posiadBo[ci suchoro[li, gdy| w
przypadku po|aru ma on wi cej paliwa. Pewien przedsi biorczy absolwent kursu projektowania permakul-
turowego wpadB na pewien pomysB - otworzyB firm wypo|yczaj c owce i kozy. WBa[ciciel nieruchomo[ci
musiaB pBaci co tydzieD okre[lon stawk od owcy/kozy. Zwierz ta sBu|yBy za |yw ”kosiark ”, co oszcz dzaBo
klientowi roboty w ogródku. Obowi zkiem wypo|yczaj cego byBo zapewnienie wody zwierz ciu oraz zabez-
pieczenie przed tym, by owce/kozy nie wchodziBy tam gdzie nie maj (np. rabata z kwiatami).
W ten sposób wBa[ciciel firmy:
-dostawaB pieni dze za wypo|yczenie zwierz cia
-zwierz si tuczyBo na ”cudzej” paszy
-zmniejszaB zagro|enie po|arowe
O sposobie jak mo|na sprawi , |e [8]ludzie b d Ci pBaci za pasze dla kur mo|esz przeczyta tutaj.
Oto filmik pokazuj cy 2000letni le[ny ogród w Maroko
Przypominam, |e w niedziel 28 lutego o godzinie 20 odb dzie si [9]3 konferencja skypowa
[EMBED]
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3_pcMrdPOI/AAAAAAAAAXI/WcO467uz9nI/s1600-h/california_drought_dry_
riverbed_2009.jpg
2. http://permaculture.org.au/
3. http://draft.blogger.com/goog_1266662733554
4. http://www.water.ca.gov/drought/
5. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S3_pcMrdPOI/AAAAAAAAAXI/WcO467uz9nI/s1600-h/california_drought_dry_
riverbed_2009.jpg
6. http://afteramerica.wordpress.com/2009/10/16/how-far-is-the-us-from-food-shortages-and-food-riots/
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-ochadzac-latem-szklarniedom-bez.html
337
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/3-konferencja-skypeowa.html
338
Anonymous (2010-02-21 01:34:03)
O ile si nie myl to s agrowBókniny odbijaj ce [wiatBo sBoneczne , w ten sposób ziemia nie nagrzewaBaby si tak
intensywnie .
Jako naturalny preparat o du|ej absorbcji wody reklamowano mi w sklepie kostki wiór kokosowych , mo|na domiesza
do ziemi .
Cedric
339
Ogrodnik
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
Anonymous (2010-03-01 12:30:31)
@futrzak
Je[li chodzi o sadzenie ro[lin w du|ym nasBonecznieniu i maBej wilgoci , to najlepiej radz sobie ro[liny o szarym ,
popielatym kolorze ulistnienia . O ile si da , to warto sadzi ro[liny o mo|liwie najgB biej rozwini tym systemie
korzeniowym , a przyci tej , zwartej koronie ( mniejsza transpiracja ).
Aby zmniejszy w pocz tkowym okresie straty wody warto wkopa np. na póB metra opask , która przy podlaniu
nie b dzie oddawa na boki wody i formowa ukorzenianie wgB b , gdzie jest wi ksza stabilno[ wodna . ZakBadaj c
grz dk , rabat mo|na wyodr bni pas 30 cm ulepszonej ziemi ograniczonej po obu stronach opask , |eby ukierunk-
owa podlewanie wgB b , a nie na boki . Okrycie agrowBóknin odbijaj c [wiatBo zmniejszy parowanie i nagrzewanie
, a dodatkowo do[wietli ro[liny od doBu ( je[li to ma mie wpByw na owocowanie np . winogron ). Podobn funkcj
do[wietlania [wierków od doBu w tajdze peBni [nieg.
Je[li chodzi o wybór ro[lin dla Kalifornii , to warto zastanowi si nad flor Australii ( eukaliptus ) i basenu Morza
Zródziemnego ( pinia , cedr np. odm. glauca , cyprys wieczniezielony ) , u|yte do cieniowania - powinny mie gB boki
system korzeniowy. W lekkim cieniu jest wi ksze pole manewru .
Cedric
340
Anonymous (2010-03-02 23:00:33)
Jeszcze jednym sposobem ochrony ro[lin przed upaBem cz sto stosowanym w centrach ogrodniczych jest stosowanie
siatek cieniuj cych . Oczywi[cie mo|na to stosowa dla egzemplarzy maBych i [rednich rozmiarów , do tego wa|ne jest
wBa[ciwe formowanie ro[lin . Siatki s te| u|ywane do ochrony sadów czere[niowych przed szpakami lub gradobiciem
.
Jako rekreacyjne zastosowanie wymieni cieniowanie placu zabaw lub zabezpieczanie boiska ( kortu )przed uciekaniem
piBki . W tym celu warto wybetonowa miejsce na kilkumetrowe maszty ( metalowe rurki ) , które ustawiamy pionowo
i na nich rozwieszamy siatki . Takie maszty mo|na oczywi[cie te| stosowa w miejscach upraw .
Cedric
[EMBED]
Ciekawy cykl wykBadów prowadzony przez Darrena Doherty. To jeden z najwi kszych specjalistów od od
projektowania Keyline na [wiecie i niezBy jajcarz przy okazji. Filmik przedstawia pierwsz cz [ , reszta
równie| na youtube.
Wiele osób, które si buduj stoi przed problemem... Gdzie postawi dom na dziaBce. Mo|e tutaj, bo jest
Badny widok, mo|e tutaj, bo mniej betonu b dzie trzeba pod fundamenty wyla . Ogólnie trudno zadecydowa
- nikt nie uczy w naukowy sposób o takiej podstawowej rzeczy, jak... gdzie do cholery ten dom postawi
:) Nikt poza ludzmi z kr gu permakulturowego. Zacz tki tego podej[cia stosuj architekci zajmuj cy si
domami pasywnymi, samowystarczalnymi, czy energooszcz dnymi - staraj si np. umiejscowi dom dBug
341
osi na linii wschód - zachód, tak by dom korzystaB maksymalnie z energii sBonecznej. To niezwykle wa|ne.
No ale co z pozostaBym skBadnikami, które skBadaj si na dom autonomiczny, czy mo|e samowystarczalno[
|ywno[ciowo-[ciekow ?
Nie da rady prze|y bez jedzenia, nawet w najbardziej samowystarczalnym domu.
Dzisiejszy wpis dotyczy b dzie Keyline-owej hierarchii trwaBo[ci. Brzmi bardzo górnolotnie i tajem-
niczo, ale po przeczytaniu tego wpisu b dziesz pewnie tak jak i ja przekonany, |e to nic innego, jak zdrowy
rozs dek i troch wiedzy.
Twórc koncepcji Keyline byB australijski in|ynier górnictwa P.A. Yeomans. Dla nowych Czytelników
przypomn , |e projektowanie Keyline to sposób projektowania posiadBo[ci, by byBo one suszoodporne,
po|aroodporne, by mo|na wydajniej byBo u|ywa wod w gospodarstwie, co przekBada si na podniesion
jako[ |ycia, wy|sz produkcj roln , bezpieczeDstwo, wi ksz bioró|norodno[ i ostatecznie wi ksze profity
dla wBa[ciciela takiej posiadBo[ci. W projektowaniu Keyline chodzi o dbanie o zarz dzanie wod . CaBa reszta
(zwi kszona produktywno[ ) to skutek lepszego jej wykorzystania.
Skala trwaBo[ci poszczególnych komponentów systemu w którym przychodz nam |y :
1. Klimat
2. Rzezba terenu
3. Woda
4. Drogi
5. Drzewa
6. Budynki
7. Inne podziaBy np.pBoty
8. Gleba
Te czynniki uszeregowane s od tego co najtrudniej zmieni ,do tego co najBatwiej. Tak te| powinni[my z nimi
pracowa . Czynnik wy|ej w hierarchii jest wa|niejszy, trudniej go zmieni a co si z tym wi |e jest to kosz-
towniejsze. Paradoksalnie nawet je[li naszym najwa|niejszym cele jest postawienie budynku to powinni[my
uwzgl dni ww. hierarchi . Ostatecznie (je[li budujemy dla siebie) b dziemy przecie| w tym budynku |y a
nie tylko przebywa .
1.Uwzgl dnienie czynnika 1 jest do[ logiczne - w Polsce mamy zimy, warto pomy[le o odpowiedniej drodze,
na któr mniej b dzie [nieg zawiewaB, wia|e si to równie| z takimi rzeczami, jak posiadanie dobrej izolacji
w domu oraz rekuperatora... Klimat ogólnie przecie| trudno zmieni . Mo|emy modyfikowa mikroklimat,
no ale trudno oczekiwa , |e b dziemy mie w styczniu w [rodku pola +15 stopni w nocy (w Polsce). Je[li
mieszkamy w takiej Wielkopolsce, czy na Kujawach, to niewiele mo|emy zrobi z tym, |e mamy [redni
roczn opadów 600-450 mm na rok.
2.Rzezba terenu jest równie| trudno zmienialnym czynnikiem. Jest to mo|liwe, ale jest to równie| sto-
sunkowo drogie. Modyfikowa rzezb terenu do pewnego stopnia mo|emy, jednak pot |ne roboty ziemne
(robienie pot |nych tam, czy zrównywanie gór) wi |e si z kosztami. Aatwiej postawi dom troch inaczej,
ni| zrównywa wzniesienie, |eby mie z miejsca, które sobie upatrzyli[my Badny widok. Swale, oraz wykopanie
maBego stawu to przykBad takich robót zimnych, które maj dobry stosunek koszt : efekt.
3.Woda to kolejny wa|ny czynnik, który jest trudniej modyfikowalny ni| decyzja o usytuowaniu domu. Woda
na posesji zale|y od dwóch wcze[niejszych czynników. Przy odpowiednim uksztaBtowaniu terenu woda b dzie
na sBu|y bardzo produktywnie. Zwykle wi |e si to z mo|liwo[ci jej magazynowania i tym, by pozostawaBa
ona na naszej posesji jak najdBu|ej i jak najwolniej poruszaBa si przez nasz dziaBk . Warto pami ta , |e
woda pod wpBywem grawitacji spBywa w dóB - warto to wykorzysta i umiejscowi ogród z ro[linami wyma-
gaj cy du|ej ilo[ci nawadniania poni|ej domu. W ten sposób b dzie mo|na wykorzysta szar wod , nawet
bez pompy.
4.Droga jest struktur , któr po postawieniu jest zwykle elementem bardzo trwaBym.[1] Dlaczego nie wyko-
rzysta jej w projekcie Keyline? Aatwiej zaprojektowa dom, który jest dobrze usytuowany w stosunku do
drogi, ni| drog speBniaj c zadania powierzone jej w projekcie Keyline dostosowa do domu.
5. Drzewa s wa|nymi elementami w dbaniu o wod . Zwykle w projektowaniu Keyline sadzi si je w
poprzek stoku, czyli zgodnie z poziomic . Spowalniaj spByw wody oraz zabezpieczaj pole, sad, ogród przed
342
erozj wodn , czym przyczyniaj si dalej do zwi kszania produktywno[ci systemu. [2]{ywopBot od strony
przewa|aj cego kierunku wiatru zmniejsza straty wody z gleby czy ro[lin. W projekcie Keyline pasy drzew
s stawiane równie| w celu ochrony przed po|arami. Dobrym gatunkiem drzewa do tego celu jest wierzba,
gdy| drzewo to si nie pali (z powodu jej wilgotno[ci).
6.Wreszcie dochodzimy do budynków. Wg zasad Keyline powinni[my umieszcza budynki w oparciu o wy|ej
wymienione zasady/elementy, gdy| o umiejscowieniu mo|emy decydowa do[ dowolnie. Woda natomiast.
nie b dzie pByn Ba pod gór , no chyba, |e u|yjemy energii do pokonania siBy grawitacji (co jest drogie)
7.Inne elementy takie jak pBoty s bardzo ruchome, to normalne...
8.Gleba. Dlaczego gleba jest ostatnia, czy oznacza, |e jest najmniej wa|na?
Nie.
Chodzi o to, |e Batwo mo|na j modyfikowa , mo|na nawet j przenie[ u|ywaj c buldo|era, czy koparki
(lub taczki na mniejsz skal ). [3]Gleb mo|na sobie równie| stworzy ... Dlaczego o tym wspominam? By
nikt nie postawiB domu w miejscu, gdzie nie ma dobrej wystawy sBonecznej, czy nie ma dost pu do wody, z
powodu tego, |e w danym miejscu jest bardzo dobra ziemia do prowadzenia ogródka.
W je[li zaprojektujemy swoj posiadBo[ zgodnie z ww. zasadami, to susza nam nie grozi. Nie zawsze jest
to mo|liwe, z powodu posiadania maBej dziaBki, prawa,itp no ale to jest plan do którego powinni[my d |y .
[4]
Oto zdj cie fragmentu jednej farmy zaprojektowanej zgodnie z zasadami Keyline. Wida , |e
[wie|o po wcielaniu projektu w |ycie jest.Kliknij, |eby powi kszy
343
Rozpatruj c kolejno punkty mo|na zauwa|y , |e górale lepiej uwzgl dniaj dostosowanie dachu do warunkow kli-
matycznych ni| architekci projektuj cy centra handlowe . Jest z tego niemaBy cmentarzyk .
Je[li chodzi o wypoziomowanie terenu to prostym sposobem robi si to jak przy stawianiu fundamentów - wystarczy
w | ogrodowy z wod i patyki do znaczenia jednakowych poziomów terenu .
Przy okazji rzezby terenu warto zaakcentowa problem wydawania zezwoleD . Uwzgl dnianie s drobiazgi , a na istotne
uwarunkowania zupeBnie nie zwraca si uwagi . Np. domy stawiane s w rozlewiskach rzek czy groznych potoków lub
jak niedawno w Portugalii osuwisk terenu . Gdyby w 1997 r. w czasie wielkiej powodzi nie byBo domów w terenach
zalewowych , prawie polderach mo|na byBo przerwa waBy i ocali WrocBaw od zalania . Uwa|am , |e powinna by
wykonana mapa terenów zalewowych , podtapianych , |eby grunty te wyB czy z budownictwa mieszkalnego . ByBoby
mniej ludzkich dramatów .
Je[li chodzi o nasBonecznienie to sByszBem , |e Szwajcarzy opracowali tak map dla Polski i jak si mo|na spodziewa
najlepsze warunki s na Lubelszczyznie .
Cedric
1. http://bambusy.pl/viewtopic.php?f=6&t=6
Anonymous (2010-02-21 17:06:24)
Cz sto korzystam z klasyfikcji hardiness zones przy sadzeniu .
Do 6 stopnia mo|na w Polsce w ciepBych zacisznych warunkach sadzi . Wa|ny jest rodzaj gleby . U mnie na piasku
5 kl. zimuje Zantedeschia ( kalla ) ethiopica . ZimowaB te| mieczyk ogrodowy , ale chyba spotkaB swoje przeznaczenie
w paszczy karczownika . Po dodaniu rozdrobnionego styropianu , przysypaniu li[ mi i [niegiem wiele ro[lin mo|e
przetrwa nasze warunki . Figowiec czy granat zimuj w naszych warunkach .
Tak na marginesie dodam , |e nowym ekologicznym sposobem pozbycia si gryzoni jest podlewanie ogrodu olejem
rycynowym . S w sprzeda|y butelki , które podB cza si do w |a . GryzoD zjadaj c ro[liny i pustosz c nam ogród
pochBania razem olej , dostaje problemów |oB dkowych i wyprowadza si w go[cinniejsze tereny . Tak przynajmniej
pisze producent . Niestety , nie zd |yBem jesieni wypróbowa .
344
Cedric
[1]
W pierwszym wpisie o [2]projektowaniu Keyline opisaBem metod jak drastycznie przyspieszy procesy gle-
botwórcze (tak z kilkaset razy:). Upraszczaj c chodzi w tej metodzie o szybkie zwi kszenie ilo[ci materii
organicznej w glebie, bo w gruncie rzeczy tym s procesy glebotwórcze. Humus inaczej próchnica glebowa
345
to dojrzaBa i stabilna forma materii organicznej w glebie. SkBada si 58 % z w gla (C). Tej próchnicy nie ma
w glebie za wiele - jej poziom w Polskich glebach u|ytkowanych rolniczo waha si w przedziale 0,6 - 6 % .
Wi kszo[ jednak mie[ci si w przedziale 1-3 %.
1 % zawarto[ci w gla organicznego w glebie do gB boko[ci 30cm na obszarze 1 ha, oznacza, |e w giel tej gleby
je[li zostanie utleniony to wytworzy si z niego okoBo 154 Tony CO2. To sporo - przeci tny Polak wytwarza
rocznie okoBo 8-9ton CO2. 1 % w gla organicznego to okoBo 1,8 % zawarto[ materii organicznej w glebie.
Dlaczego o tym pisz ? Dlatego, |e stosuj c sposób ”orania” Keyline mo|na ten proces odwróci , czyli
zwi kszy ilo[ materii organicznej w glebie. Do bardzo wysokiego poziomu. Szybko i na du|o wi ksz
gB boko[ ni| tylko 30 cm. Zwi kszenie poziomu w gla organicznego (w tabeli w giel organiczny to OC)
w glebie z poziomu 1 % do poziomu 4 % sprawi, |e gleba zasekwestruje (pochBonie) okoBo 462 tony CO2.
Przypomn , |e mówimy tylko o jednym hektarze i glebie do gB boko[ci 30 cm. ”Oranie” Keyline mo|na
stosowa równie| do wi kszych gB boko[ci - rekordzi[ci wytworzyli gleb do okoBo 2 metrów. Zwykle jednak
nie ma potrzeby stosowania tej techniki na gB boko[ wi ksz ni| 1 metr.
To byBy opisane korzy[ci dla klimatu i ”ekologów”. Teraz to co rolnicy i permiarze :) lubi najbardziej czyli
korzy[ci dla u|ytkowników tej techniki. Wi kszo[ gleb w Polsce to jakiego[ rodzaju ”piachy”. Takie piachy
posiadaj zwykle zbyt dobry drena| - woda przez te gleby po prostu zbyt szybko spBywa poza zasi g korzeni,
co sprawia, |e produktywno[ takiej ziemi spada. Zdolno[ piasku do trzymania wody w przeciwieDstwie do
gliny i iBu jest bardzo sBaba. Zatem gleby u|ytkowane rolniczo, które s ubogie w glin i iBy s zwykle suche...
Czy tak musi by , czy jeste[my skazani na suche piaszczyste gleby, albo ich kosztowne nawadnianie?
Nie, na szcz [cie jest materia organiczna. Próchnica posiada zdolno[ci utrzymywania wody, zwykle w
ilo[ciach 300-500 % (w zale|no[ci od formy). Niektóre rodzaje torfu s w stanie utrzyma wod w ilo[ci
1200 % swojej suchej masy. Zatem ile mo|e utrzyma wody taki metr kwadratowy gleby bogatej w materi
organiczn ?
Je[li poziom materii organicznej wynosi okoBo 7 procent (4 procent w gla organicznego) 1 m2 mo|e utrzyma
okoBo 67 litrów wody (je[li gB boko[ gleby wynosi 30cm, je[li jest gB bsza, to odpowiednio wi cej!).
Uwzgl dniaj c, |e przeci tnie na 1 metr kwadratowy w Polsce pada rocznie 600 litrów wody... To caBkiem
niezBy wynik. Wyliczenia te nie uwzgl dniaj mo|liwo[ci magazynowania wody przez inne cz [ci gleby (jak
np. piasek, glina, czy iBy, tylko sam materi organiczn ). To mo|liwo[ magazynowania wody przez gleb
w jednym momencie, a nie w ci gu caBego roku. Jako, |e opady w Polsce rozBo|one s w miar regularnie,
to tak wysoki poziom materii organicznej zapewnia wykorzystanie caBej wody jaka spadnie na ziemi .
Koszt takiego ”orania” Keyline to okoBo 40 $ rocznie na ha - dane amerykaDskie, czyli okoBo 120zB na ha.
Zabieg ten wykonuje si zwykle przez 3 lata.
Oczywi[cie teren ulepszania dziaBki nie jest w |adnym wypadku terenem wyB czonym z produkcji. Z ka|dym
przejazdem kultywatora ziemia staje si lepszym pastwiskiem. Zwierz ta s integraln cz [ci tego ulepsza-
nia ziemi.
Mamy system, który jest zyskowny dla rolnika - poprawia jako[ ziemi i zyskowno[ produkcji, nie wymaga
dotacji, konsumenci maj zdrowe ekologiczne mi so/mleko/jajka. Sekwestracja CO2 prze gleb jest jednak
ignorowana.
Promowane s Wielkie Budowle Socjalizmu w rodzaju sekwestracji CO2 w zbiornikach podziemnych, umieszc-
zonych gdzie[ w gB bi ziemi. Nie do[ , |e jest to drogie w budowie, to wi za si to b dzie z wzrostem
kosztów pozyskiwania energii elektrycznej i cieplnej. Cytat Jerzego Buzka: ”Zamiast si zarzyna finan-
sowo, zarzyna przemysB, wydajmy 10 mld (euro) na technologie w glowe i dokonajmy skoku
technologicznego”CaBy artykuB z którego pochodzi ten cytat[3]znajdziesz tutaj.
”Jego (Buzka - przypis W.M.) zdaniem, dzi ki nakBadom na badania i rozwój, realne jest obni|enie kosztów
CCS, tak by w roku 2020 ta technologia zwi kszaBa koszt produkcji energii jedynie o ok. 20 proc.”
Jak wida , lepiej i taniej jest sprawi , |e dwutlenek w gla zostanie pochBoni ty przez gleb a nie przez dziur
w ziemi. No ale przecie| w tym ratowaniu klimatu nie chodzi o to, |eby byBo lepiej i taniej. Im gB bsza
dziura, tym trudniej b dzie si pieni dzy doliczy . Ot to taki biznes - z dziurami bez dna.
P.S. Nie wiem, czy istnieje globalne ocieplenie, czy nie. Polecam przeczytanie[4]tego wpisu na blogu
Adama Dudy (zwBaszcza komentarzy). Czego jednak jestem pewien, |e istniej lepsze sposoby na sek-
346
westracje CO2. By wykorzysta te sposoby nie potrzeba jednak nakBada nowych podatków, ustanawia
nowych dopBat... I to zapewne przewa|y, |e sekwestracja CO2 przez gleb nie zostanie uwzgl dniona.
Mo|e Ci równie| zainteresowa wpis:
[5]Permakultura i agrole[nictwo
[6]Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4Ji99fBBeI/AAAAAAAAAXU/dE9VU3AWBGE/s1600-h/Tabela%20w%C4%99gla.PNG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
3. http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,4862036.html
4. http://www.adamduda.pl/2009/12/22/kto-robi-do-strumyka/
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
1. http://newworldorder.com.pl/artykul.php?id=1861&tytul=Jak+uniezale%C5%BCni%C4%87+si%C4%99+od+systemu%3F+
Rozwi%C4%85zanie+jest+w+ogrodzie!
PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-22 19:08:02)
[1]http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA SYNERGIA
uzupeBniam wcze[niejszy komentarz o adres chomika
1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
Wojciech Majda (2010-02-22 20:45:39)
Dzi ki za pomysB Andrzeju. Jak to zrobiBe[, |e filmiki z youtuba [ci gn Be[?
Ostatnio Google stworzyB co[ w rodzaju komunikatora - Buzz. ChciaBem u|ywa Blipa, no ale na ostatnie 20
logowaD jakie[ 19 okazaBo si niemo|liwe z powodu przeci |enia tego urz dzenia do mikroblogowania.
To jedno, które byBo udane okazaBo si nieproduktywne i tak, gdy| nie moglem wysBa wiadomo[ci z
powodu...przeci |enia. Widok Pana Oponki mnie ju| troch frustruje.
[1]
Na Buzze b d umieszczaB ró|ne linki, krótkie notki, z których nie da si stworzy normalnego wpisu, czy
mo|e nie maj ponadczasowego;) charakteru, ale mimo wszystko s warte uwagi przeci tnego permakul-
turnika.
ZarejestrowaBem si równie| na flaker.pl mój login to Permakultura
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4K8CUM7QRI/AAAAAAAAAXY/XBAp3eFXGMA/s1600-h/Oponka.PNG
348
1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
2. http://www.dobreprogramy.pl/JDownloader,Program,Windows,13327.html
3. http://www.sciagnij.pl/programy/p/Windows-Internet-Pobieranie_z_Youtube-Youtube_Downloader_HD/6614
Wojciech Majda (2010-02-23 08:25:34)
Czy byBaby mo|liwo[ Panie Andrzeju, |e Pan zaj Bby si ”archiwizacj ” tego typu materiaBów? Na blogu byBby
umieszczony staBy link do takiego chomika.
Inna sprawa, |e wiele z tych filmów znajduje si na youtubie powiedzmy ”nieoficjalnie” - bez zgody wBa[cicieli praw
autorskich. Gdybym robiB to oficjalnie, to ka|dy przeciwnik PIPu (a pewnie w przyszBo[ci, gdy idea si rozniesie b dzie
ich sporo). B dzie miaB amunicj by zniszczy (finansowo) Instytut.
Co wolno osobie prywatnej, to nie przystoi organizacjom pozarz dowym :)
349
Farmy przyszBo[ci (2010-02-23 10:49)
[1]
Ponownie obejrzaBem wczoraj bardzo ciekawy film dokumentalny stworzony przez BBC i Rebecc Hosking
”A Farm for the Future” (Farma PrzyszBo[ci - TBumaczenie W.M.). Prezenterem jest równie| Rebecca. Tem-
atyka filmu to jak b dzie wygl da rolnictwo przyszBo[ci uwzgl dniaj c, |e kiedy[ nast pi Peak Oil (szczyt
wydobycia ropy naftowej). Poruszone s w nim takie kwestie jak:
-czy rolnictwo ekologiczne mo|e istnie bez ropy
-jak wy|ywimy wi ksz populacj ludzi dysponuj c mniejszym obszarem
-przykBad le[nego ogrodu
-permakultura w klimacie umiarkowanym
-jak dostarcza fosfor swoim ro[linom bez nawo|enia
-hodowanie bydBa na pastwisku przez caBy rok.
Film pokazuje problem i raptem wskazuje rozwi zania. Jak produkcja |ywno[ci b dzie wygl da za
kilkana[cie - kilkadziesi lat? Trudno jednoznacznie na to pytanie odpowiedzie . Jedno jest jednak pewne -
lepiej zastanowi si nad tym ju| teraz, bo pózniej mo|emy nie mie czasu na zastanowienie si .
Zastanawia mnie, jak i czy w ogóle rolnicy czytaj cy tego bloga przygotowuj si na Peak Oil. Jak b dzie
wygl da opBacalno[ produkcji rolnej, gdy cena oleju nap dowego b dzie dwukrotnie, trzykrotnie wy|sza a
cena nawozów azotowych i fosforowych zwi kszy si czterokrotnie?
W chwili obecnej brzmi to jak science fiction, ale takie historie ju| przerabiali[my - ceny nawozów w 2008
wzrosBy znacznie, ceny ropy równie|. Co je[li cena miaBaby si utrzyma ?
Optymizmem nie napawa równie| fakt, |e w Wielkiej Brytanii przeci tny wiek rolnika to 60 lat.
[EMBED] Cz.1 w której Rebecca informuje o problemie, przedstawienie dlaczego Peak Oil jest
grozny dla ludzko[ci. Obrazowo tBumaczy to na przykBadzie tradycyjnego sandwicha (kanapki)
z supermarketu (bez którego du|a cz [ Brytyjczyków pomarBaby z gBodu ;)
[EMBED]
Cz.2 w której Rebecca idzie na konferencje Soil Association (Stowarzyszenia Gleby) - gBównej organizacji w
UK zajmuj cej si promowaniem rolnictwa/ogrodnictwa ekologicznego oraz certyfikowaniem produkcji eko-
logicznej. Rebecca dowiaduje si podczas konferencji, |e nie ma prostych rozwiazaD. Rozwi zania musz si
jednak znalez inaczej ”mamy przekichane”. Okazuje si , |e GMO nie jest rozwi zaniem, poniewa| te up-
rawy s zwykle równie mocno zale|ne od ropy naftowej jak te konwencjonalne (je[li nie bardziej). Odwiedza
swoj star (dosBownie) przyjacióBk , która pami ta jak u|ywano koni w gospodarstwie. Jej przyjacióBka
miBa do dyspozycji 2 konie. WspóBcze[ni rolnicy dysponuj maszynami, które maj moc nawet kilkuset koni
mechanicznych.
[EMBED]
Cz.3. Rebecca pokazuje nam, |e nawet rolnicy ekologiczni s zale|ni od ropy naftowej (np. by zbiera
siano). Odwiedza gospodarstwo, w którym jedynym urz dzeniem na rop jest quad (rodzaj czterokoBowego
motoru). Ponadto hoduj bydBo przez caBy rok na dworze - nie posiadaj obory ani stodoBy, kupuj bardzo
maBo jedzenia dla swoich zwierz t. By to osi gn zaprzestano stosowa podstawow technik rolna - orania.
Richard Heinberg - popularny w kr gach osób zainteresowanych Peak Oil autor ksi |ek opowiada jak nawozy
350
sztuczne mog stanowi protez |yznej, |ywej gleby.Rebecca odwiedza farm Patricka Whitefielda -
pioniera permakultury w Wielkiej Brytanii. Dowiaduje si od niego dlaczego las ro[nie bez
nawozów i herbicydów a pole pszenicy nie.
[EMBED]
Cz.4
Rebecca mówi do Patrica, |e przecie| dzikie jagódki, czy kilka orzeszków, jakie mo|na znalez
w lesie nie wy|ywi takiej ilo[ci ludzi jak pole zbo|a. Patric udziela odpowiedzi...
Rebeca zadaje pytanie ”Czy permakultura mo|e wy|ywi Wielk Brytani ?” Patric odpowiada
pytaniem na pytanie ”A czy obecne metody wy|ywienia mog by kontynuowane, tak, by
wy|ywi UK? Odpowiedz na jego pytanie brzmi nie - nie mamy wyboru, musimy znalez co[ in-
nego. W 2 minucie Rebecca odwiedza produktywn , permakulturow farm , która dwadzie[cia
lat temu byBa zdegradowanym pastwiskiem. Konwersja u|yBa si bez u|ywania nawozów sz-
tucznych, czy herbicydów. Hodowane na tej farmie owce i konie s |ywione w du|ej cz [ci
li[ mi drzew. W 7:20 minucie filmu Rebbeca odwiedza le[ny ogród
Martina Crawforda - najwi kszego w Europie specjalisty od le[nych ogrodów.
[EMBED]
Cz.5 Martin Crawford opowiada o mikoryzie, jak zaprojektowa ogród, by nie byBo w nim strat
spowodowanych szkodnikami. Twierdzi te|, |e le[ny ogród zaprojektowany pod k tem produktywno[ci mo|e
wy|ywi 25 osób z ha - bardzo odwa|ne stwierdzenie.
Opowiada równie| jak mo|emy produkowa du| ilo[ w glowodanów w le[nym ogrodzie, czy mo|e dokBadniej
w systemie agrole[niczym.W tej cz [ci Rebecca podsuwa rozwi zania i robi podsumowanie filmu.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4OG1ou_rpI/AAAAAAAAAXg/JGYK37Qtkio/s1600-h/A-farm-for-the-future.
jpg
351
tfaruk2 (2010-02-23 18:12:48)
Zwietny film, bardzo inspiruj cy i przemawiaj cy do [wiadomo[ci (np ten fragment pokazuj cy pole po zaoraniu po
20 latach ....).
Co do napisów do filmów z youtuba to mo|e co[ takiego:
http://www.overstream.net/index.php
352
Wyr czanie natury? Nie, dzi kuj ! (2010-02-24 07:17)
[1]
To tylko cz [ profesjonalnego sprz tu do opieki nad trawnikiem...
Ostatnio za namow jednego z Komentatorów zacz Bem lansowa si i permakultur na forum muratora.
(dla tych co chc , zwykle przeczyta mnie mo|na w dziale [2]Pami tajcie o ogrodach i [3][4]Ekologiczne -
projekt, dom, |ycie.
Ostatnio, kto[ od[wie|yB w tek [5]Jak (kiedy) wertykulowa ?
Dla tych co nie wiedz co to wertykulacja (ja sam jeszcze przed chwil jeszcze nie wiedziaBem co to jest) -
to jeden z zabiegów pi kno[ci jakim niektórzy wBa[ciciel trawników poddaj swoje trawniki. O [6]historii i
genezie powstania trawnika mo|esz poczyta tutaj. Polecam - jest to epicka opowie[ o miBo[ci, zdradzie i
ch do|eniu;) SBowem wszystko co sprawia, |e powie[ i |ycie jest ciekawe. Wracaj c do tematu wertykulacji
trawnika. WytBumacz co to wertykulacja (przyklejam z Wikipedii):
Wertykulacja - zabieg piel gnacyjny wykonywany na trawnikach ozdobnych i sportowych, polegaj cy na
pionowym ci ciu darni. PBytkie pionowe ci cie trawnika ma na celu cz [ciowe usuni cie próchnicy
powierzchniowej, stworzenie lepszych warunków dla dopBywu powietrza, wody i skBadników pokarmowych
do strefy korzeniowej, przygotowanie trawnika do piaskowania, stworzenie korzystniejszych warunków dla
przeprowadzenia podsiewu oraz przerzedzenie zbyt g stego podsiewu...
Z góry informuj , |e na piel gnacji trawników si nie znam. Opieraj c si jednak na definicji wertykulacji
na pierwszy rzut oka wida , co jest ju| nie tak...
Usuwanie materii organiczne z wierzchniej warstwy gleby jest z |ywno[ciowego punktu widzenia niedobre,
gdy| zabieramy |ywno[ organizmom glebowym. Jak zapewne wi kszo[ czytelników wie, d|d|ownice s to
po|yteczne stworzenia, |ywi si martw materi organiczn . Brak materii organicznej w górnej warstwie
gleby czy zmniejszenie jej dopBywu sprawi, |e z czasem jej poziom w glebie zacznie spada . Jak niedawno
napisaBem we wpisie [7]Pokona globalne ocieplenie jako efekt uboczny dochodowej dziaBalno[ci rolniczej ma-
teria organiczna w glebie jest niezwykle istotna, gdy| mi dzy innymi sprawia, |e gleba jest w stanie utrzyma
wod . Innymi sBowy objawy suszy du|o szybciej dadz o sobie zna na glebie ubogiej w materi organiczn
ni| na tej w t materi organiczn bogat .
Co to oznacza?
Pt to, |e nie b dziemy musieli naszego trawnika tak cz sto podlewa .
To jednak nie jedyny powód, dla którego niski poziom materii organicznej w glebie jest niepo| dany.
Nast pny wa|ny skBadnik gleby to powietrze. Zwykle trawnik jest podatny na ubicie (bo si po nim chodzi,
skacze itp). Jak wiemy d|d|ownice jedz materi organiczn . Do trawienia potrzebuj jednak równie| innych
353
cz [ci gleby - tych mineralnych. Zwykle w tym celu musz wydr |y korytarze, by dosta si do tych cz stek.
Inna sprawa, |e d|d|ownice gBupie nie s ;) i ”wiedz ”, |e pozostanie przez dBu|szy czas blisko powierzchni
mo|e zakoDczy si zmienieniem si w pokarm dla ptaków. D|d|ownice zatem wol wci gn jedzenie do
norki i zje[ je gB boko w ziemi, gdzie niebezpieczeDstwo jest mniejsze. Wydalaj c d|d|ownice sprawiaj , |e
materia organiczna zostaje zmineralizowana. Dzi ki temu mineraBy zawarte w martwej materii organicznej
mog wróci by ponownie wykorzystane przez ro[liny (ro[liny s w stanie pobiera pierwiastki tylko w formie
nieorganicznej).
W trakcie przeprowadzania swoich naturalnych funkcji |yciowych d|d|ownice:
-mineralizuj materi organiczna
-dostarczaj c j z powierzchni w gB b gleby
-napowietrzaj i spulchniaj gleb
Do[ istotne funkcje. Je[li zatem b dziemy usuwa martw materi organiczn z powierzchni gleby, wkrótce
populacja d|d|ownic si zmniejszy. Zatem osBabn wszelkie dziaBania i funkcje przez nie wykonywane. Po
jakim[ czasie ubicie gleby dojdzie do tego stopnia, |e |adna d|d|ownica nie b dzie w stanie |y w takiej
ubitej glebie... WidziaB kto[ d|d|ownice dr | ce norki w asfalcie albo betonie?
W tym momencie gleba zaczyna si degenerowa - nie ma miejsca na powietrze, zatem korzenie ro[lin zaczy-
naj chorowa . Bez d|d|ownicowych korytarzy woda nie wsi ka wgB b. Gdy pada deszcz to robi si kaBu|e
na powierzchni (znowu warunki beztlenowe), gdy [wiecie sBoDce to woda szybko wyparowuje. Ro[liny nie
maj równie| odpowiedniej ilo[ci ”po|ywienia” - mineraBów.
Widzimy zatem, |e jeden tak pozornie niewinny krok nie chcemy mie brzydkich, suchych ”ogigli” na trawniku
mo|e mie konsekwencje du|o powa|niejsze, ni| nam si wydaje.
Warto wiedzie , |e wyp dzi d|d|ownice mo|na równie| w inny sposób - stosuj c nawozy sztuczne to w
wi kszo[ci sole - bBona [luzowa d|d|ownic jest na nie bardzo wra|liwa. Porówna to mo|na do sypania soli
na ran , albo do oka - to nie jest przyjemna rzecz. D|d|ownica dosBownie od tych soli usycha (na zasadzie
osmozy wyrównuje si st |enie osmotyczne mi dzy ”granulkiem” nawozu a posiadaj c wod d|d|ownic ).
Sady[ci mog zrobi do[wiadczenie i wrzuci d|d|ownice lub [limaka bez skorupy do miseczki z sol , to
zobacz co si stanie.
Kolejny czynnik, który przyczynia si do zniszczenia d|d|ownic to stosowanie herbicydów, fungicydów, czy
insektycydów. W skrócie d|d|ownice nie lubi by trute, podobnie zreszt jak ludzie.
Zdrowy trawnik nie koDczy si tylko na posiadaniu d|d|ownic. Równie wa|ne s grzyby mikoryzowe. Grzyby
lubi wBa[ciwie takie same gatunki, jak d|d|ownice i szkodz im podobne rzeczy. ZwBaszcza jednak nale|y
unika fungicydów - co w sumie nie jest dziwne, przecie| to s [rodki grzybobójcze. Gdy go u|yjemy nale|y
mie [wiadomo[ , |e poza niepo| danym przez nas grzybem chorobotwórczym uszkadzamy równie| grzyby
po|yteczne - te mikoryzowe. W dBu|szej perspektywie osBabiamy zdrowie naszego trawnika i gleby.
Do[ wyj tkowym czynnikiem, który szkodzi zwBaszcza grzybom s wszelkiego rodzaju przekopywania,
gB bokie ci cia gleby itp. Dlaczego? Poniewa| d|d|ownice czuj c wibracje uciekn . Grzybnia nie ma takiej
mo|liwo[ci.
354
[8]
Jest kto[ jeszcze, kto uwa|a, |e le[ny ogród wymaga wi cej roboty i pieni dzy ni| utrzymanie
trawnika?
Dlaczego trawnik wymaga du|o pracy?
Poniewa| nie jest klimaksow (dojrzaB ) form ro[linno[ w naszym klimacie. [9]Wi cej o tym mo|esz
przeczyta tutaj.
Kolejny powód, to zniszczenie istotnej cz [ci |ywej cz [ci ekosystemu, konkretnie [10]destruentów. Gdy
funkcji wyst puj cej w naturalnym ekosystemie nie uwzgl dnimy w czasie projektowania, to
my musimy wzi na siebie zadanie jej wykonywania.
Reszta, czyli aeratory, wertykulatory, nawozy sztuczne, fungicydy to tylko konsekwencja tego pierwszego
kroku. Zalecam poczytanie tego w tku [11]Jak (kiedy) wertykulowa ? Du|o si mo|na dowiedzie (o naturze
ludzkiej i wertykulacji :) daje równie| do my[lenia.
{eby byBo jasne - nie jestem wrogiem absolutnym posiadania trawników - jest na nie miejsce. Gdzie[ si
przecie| trzeba opala , czy gra w piBk . Trzeba jednak pami ta , |e trawnik miaB by symbolem bycia
panem, a nie sBug ...
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4TBPtOi7sI/AAAAAAAAAXo/BgZm3gZeWCU/s1600-h/Lawn%20Care%20WEB.jpg
2. http://forum.muratordom.pl/pamietajcie-o-ogrodach,f38.htm
3. http://draft.blogger.com/goog_1266959814485
4. http://forum.muratordom.pl/ekologiczne-projekt-dom-zycie,f129.htm
5. http://forum.muratordom.pl/jak-kiedy-wertykulowac,t45666.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/tadz-mahal-ogrod-trawnik-i-koszt.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
8. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4RhXj4JMYI/AAAAAAAAAXk/SVuORCpJ-KE/s1600-h/mikoryza.jpg
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
10. http://pl.wikipedia.org/wiki/Reducent
11. http://forum.muratordom.pl/jak-kiedy-wertykulowac,t45666.htm
355
Ewa Szulc - Nastrojowy Ogród (2010-02-27 09:17:12)
Wertykulowanie trawnika ma na celu przerzedzenie ilo[ci ro[lin i naci cie darni, dzi ki czemu ta monokulturowa up-
rawa mo|e normalnie rosn . Ten zabieg napowietrza i rozluznia zbit darD i ziemi , dzi ki czemu ziemia na trawniku
jest utrzymywana w odpowiedniej kulturze.
.
Usuni cie cz [ci próchnicy staje si przy tym zabiegu tzw. zBem koniecznym.
A tak w ogóle to nie jestem zwolenniczk wymuskanych trawników w ogrodach, bo pochBaniaj nazbyt du|o chemii i
pracy. Natomiast je[li chce si wymuskany trawnik mie w ogrodzie, to trzeba go niestety wertykulowa od czasu do
czasu.
..
Jestem tu po raz pierwszy i bardzo si ciesz , |e znalazBam ten blog, poniewa| porusza bliskie mi tematy gospodarowa-
nia w ogrodzie zgodnie z prawami natury, o czym równie| prowadz blog.
Gratuluj bloga - napewno jest potrzebny rozs dnym ogrodnikom i innym osobom, które szukaj naturalnych sposobów
na gospodarowanie ziemi w [wiecie zdominowanym przez koncerny chemiczne.
Pozdrawiam serdecznie,
Ewa
Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której
mo|na zaufa ? (2010-02-25 11:03)
[1]
Marketing jest bardzo wa|ny, zwBaszcza w produkcji ekologicznej.
Jak znalez klienta, który zapBaci za |ywno[ odpowiedni cen , która uczciwie wynagrodzi trud wBo|ony w
jej produkcj ?
To pytanie zadaje sobie wi kszo[ rolników, czy ogrodników a zwBaszcza producenci |ywno[ci ekologicznej.
356
Rynek w Polsce na produkty ekologiczne jest maBy, co powoduje, |e cz sto rolnik ekologiczny nie jest w stanie
dosta ekstra za to, |e produkuje ekologicznie. Koszty zwykle jednak s wy|sze lub produkcja jest ni|sza
ni| w gospodarstwie konwencjonalnym (gdy si zasady permakultury dobrze zastosuje to jedno i drugie du|o
lepiej wygl da). Przeczytaj wpis o [2]niszach ekologicznych w permakulturze i [3]jak zwi kszy wydajno[
pastwiska pi ciokrotnie.
Zatem co mo|na z tym zrobi ?
Stworzy wi z z klientem - do tego nie potrzeba mie dziaBu marketingu z bud|etem w wysoko[ci setek tysi cy
zBotych.
Wystarczy darmowy blog. Celem prowadzenia takiego bloga jest informowanie o tym, jak si rzeczy maj w
gospodarstwie, czy jest plaga szkodników, czy zdrowie krowy, która chorowaBa si poprawiBo, jak tam [winki
si maj ... W skrócie opisuje si normalne, codzienne |ycie w gospodarstwie. Do[ istotne jest by prowadzi
produkcj ekologiczn . Nie trzeba mie do tego certyfikatu, wa|ne by czytelnicy bloga wiedzieli jak si rzeczy
maj . Od czasu do czasu mo|na co[ napisa o szkodliwo[ci GMO, pestycydów w |ywno[ci - to przyci gnie
ludzi szukaj cych informacji.
Trudno oczekiwa , |e ludzie b d kupowa Twoje truskawki jak b dziesz opisywaB tego typu rzeczy:
”Wczoraj na truskawkach pojawiBa si szara ple[D, nie ma si jednak co martwi , bo jak tylko zauwa|yBem to
opryskaBem pole podwójn dawk fungicydów. Jak tylko minie okres karencji, to b dzie mo|na je[ te smaczne
i bogate w witaminy owoce. Wyobraz sobie ten cudowny smak [wie|o zerwanych truskawek. Daj specjaln
zni|k w wysoko[ci 10 % dla Czytelników. Wystarczy u|y hasBa ”Lubi Bloga Zdzicha-Rolnika” :)”
Rozumiecie o czym pisz ? Dlatego wa|ne jest by produkowa |ywno[ ekologiczn , ewentualnie stara si
przej[ na tak produkcj . Ludzie to kupi , caBkiem mo|liwe, |e nawet przyjad do Twojego gospodarstwa,
by te produkty sami odebra . W ten sposób zmniejszasz koszta transportu i po[redników. Mo|e uda Ci
si w ten sposób rozpocz program zwany ”[4]Rolnictwo wspierane przez wspólnot ”? Zwykle taki model
sprzedawania |ywno[ci jest mo|liwy blisko du|ych miast, gdzie ludzi chc cych zdrowo je[ jest wi cej.Mo|na
te| zdywersyfikowa dochód i zaj si agroturystyk - wtedy rynkiem w jakim[ sensie b dzie caBa Polska.
Je[li stworzy si [5]le[ny ogród, mo|e to przyci gn ludzi jego pi knem, a gospodarzowi dostarczy ciekawych,
rzadkich ro[lin, które mo|na serwowa klientom (za odpowiedni cen ). To sposób na wyró|nienie si .
Oto amerykaDski przykBad takiego bloga rolniczego - równie| na bloggerze (czyli strona internetowa jest
za darmo) [6]The Beginning Farmer (Pocz tkuj cy rolnik). W Polsce równie| s ju| takie blogi rolnicze.
Jednym z nich jest blog Indianki [7]Rancho na Mazurach Garbatych.
Indianka opisuje w nim z jakimi trudno[ciami przychodzi jej si zmierzy i jak je przezwyci |a. Opis bloga
du|o tBumaczy o czym Indianka Pisze:
”Codzienno[ na Mazurach Garbatych. Blog samotnej emigrantki z miasta, wielbi cej natur i |ycie w har-
monii z ni , wiod cej sielskie |ycie na rancho zakBócane od czasu do czasu brutaln lokaln specyfik regionu...
Prawdziwe |ycie na wsi mazurskiej, nie |adne obBudne, lukrowane pierdoBy ;)”
Do[ istotn cz [ci takiego przedsi wzi cia jest mo|liwo[ osobistego odbioru produktów, czy odwiedzane
gospodarstwa - dzi ki temu dokonuje si równie| ”inspekcji” warunków produkcji |ywno[ci. Widz c jak
prowadzona jest produkcja mo|na mie pewno[ , |e |ywno[ jest naprawd zdrowa (mimo, |e rolnik mo|e
nie posiada certyfikatu ekologicznego.
Inny sposób na promowanie dziaBalno[ci permakulturowej jest odpowiedni marketing (najlepiej B czy bloga
i zasad , któr zaraz opisz ).
Niedawno odpowiadaBem na wiadomo[ jednego z Czytelników bloga. Zajmuje si on produkcj mleka. My[li
o tym, by produkowa sery |óBte, gdy| to pozwoli uzyskiwa wi kszy dochód. DoradziBem mu by pomy[laB
o tym, by karmi swoje krowy drzewami :) Konkretnie[8] karagan syberyjsk , oliwnikami, morw biaB ,
wierzb ...
W ten sposób jego ser |óBty nie b dzie zwykBym serem |óBtym, ale b dzie serem |óBtym z mleka od krów
jedz cych drzewa :) W marketingu wa|ne jest by si wyró|nia - my[l , |e taki sposób wyró|ni go z tBumu
producentów mleka/sera.
Je[li stworzysz blog rolniczy i zajmujesz si produkcj |ywno[ci ekologicznej zgBo[ si do mnie po napisaniu
kilku postów. Ch tnie Ci podlinkuj .
357
Zdj cie pochodzi ze strony [9]Speak Media Blog
A Ty co o tym s dzisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4ZJe4SoFWI/AAAAAAAAAXs/-6JgudSdfVw/s1600-h/Green%20Marketing.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://thebeginningfarmer.blogspot.com/
7. http://kreatywnaromantyczka.blogspot.com/
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
9. http://www.speakmediablog.com/
358
Wojciech Majda (2010-03-27 06:54:40)
Niestety rzeczywi[cie tak jest. Doxa kiedy[ napisaB dobrze pasuj cy tu tekst (cytat z gBowy):
”PoBo|yB si spa praworz dnym obywatelem, obudziB si kryminalistom”
Permakultura a woda cz.3 - co zrobic, je[li nie mozna wykopa swale’a? (2010-02-26 19:00)
[1]Swale (czytaj sBejl) to jeden ze sposobów zabezpieczania ziemi przed erozj wodn . W skrócie, jest to rów
wykopany po to by spowolni spByw wody. Dzi ki temu mo|emy zabezpieczy si przed susz , gdy| taki rów
sprawi, |e woda dBu|ej pozostanie na naszej posesji. Umo|liwi to jej lepsze wykorzystanie przez ro[liny.
[2]
Czasami jednak takiego rowu nie mo|na wykopa - z wielu powodów. Jednym z nich mo|e by obecno[
korzeni w miejscu gdzie mamy kopa swalea...
Gdy ulepszaBem gospodarstwo mojego przyjaciela byBem zafascynowany ide swalea. Przyjaciel poprosiB mnie
bym wykopaB swale’e dla jego drzewek posadzonych na póBnocnej cz [ci jego siedliska, gdy| zauwa|yB znaczn
popraw we wzro[cie drzew gdzie zrobiB odpowiednie doBy, które sprawiBy, |e woda tak szybko nie spBywaBa
po jego bardzo piaszczystej ziemi.
359
Zabieraj c si do Bopaty (jak wiecie chBopo-robotnikiem jestem;) zacz Bem kopa swalea przy pierwszym
drzewku.SzBo bardzo ci |ko, gdy| w tamtym miejscu to dobrze tylko perz ro[nie (niesamowita ro[lina
chroni ca przed erozj i swego rodzaju dynamiczny akumulator:) . W trakcie kopania natrafiBem nie tylko
na klacz perzu, ale równie| na korzenie tych ju| troch podro[ni tych drzewek, dla dobra których kopaBem
te ”dobroczynne rowy”.
Im wi cej korzeni sosen przecinaBem tym bardziej dochodziBem do wniosku, |e takie ”robienie dobrze” mBodym
drzewkom to si gwaBt nazywa ;) ZastanowiBem si co tu mo|na zmieni . DoszedBem do wniosku, |e swale
nie jest dobrem samym w sobie, po|yteczna jest funkcja jak wykonuje. A ta funkcja to... zatrzymywanie
wody. Zatrzyma wod mo|e zarówno rów, jak i struktura ”nadziemna” - waB.
W my[l powiedzenia, które Krzysztof Lis promuje - ”rozs dny czBowiek unika pracy” (czy jako[ tak;) albo jed-
nej z zasad permakultury ”Minimum wysiBku, maksimum efektu” ZabraBem si za usypywanie waBów ziemi.
Ziemi braBem z zaoranego pola, które przylegaBo do terenu, na którym urz dowaBem. W ten sposób (my[l c
i unikaj c pracy):
-mniej si zm czyBem - przekopywanie ziemi na której jest perz to mord ga
-nie uszkadzaBem korzeni drzewek
-rów, który powstaB na polu gdy wybieraBem ziemi posBu|yB mi do sadzenia nowego rz du drzew, (zasada
ka|dy element speBnia minimum dwie funkcje)
-mój przyjaciel mniej mi zapBaciB (za prac pBaciB mi na godziny).
StworzyBem dzi[ krótki film o budowie i dziaBaniu takiego waBu ziemnego. Pogoda mi dopisaBa - byBy roztopy,
wi c wszystko daBo si Badnie i obrazowo przedstawi .
[EMBED]
Film jest bardzo cicho, z czasem naucz si równie| z tym problemem radzi . W miar zdobywania
do[wiadczenia b d równie| naturalniej wygl daB przed kamer :)
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4gLYpStbxI/AAAAAAAAAXw/s_ltc-jnaEk/s1600-h/Dwa%20w%20jednym.JPG
360
PERMAKULTURA SYNERGIA (2010-02-26 22:58:40)
Test archiwizacji
Film mo|na zobaczy i pobra z chomika
[1]PERMAKULTURA SYNERGIA Oszcz dzanie i magazynowanie wody w ogrodzie oraz mo|na pobra
[2]tu mo|esz pobra bez logowania
Pozdrawiam
Andrzej
1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA/Polski+Instytut+Permakultury/Filmiki+kr*c4*99cone+przez+PIP
2. http://www.przeklej.pl/plik/oszczedzanie-i-magazynowanie-wody-w-ogrodzie-avi-000aoi1bf3oh2j6
Wojciech Majda (2010-02-26 23:12:37)
@Andrzej
Wielkie dzi ki, za Twój wkBad.
@Konrad
Rzeczywi[cie trudno powiedzie , |e du|o zmieni to jedno drzewko/krzew w bloku... Film miaB za zadanie poinstruowa
o tym, |e woda jest i to du|o. Po prostu jest marnowana.
Jakby[ byB zainteresowany to b d robione warsztaty permakultury w tym roku, w Polsce. Ja b d instruktorem :D
1. http://chomikuj.pl/PERMAKULTURA_SYNERGIA
Wojciech Majda (2010-02-27 00:03:19)
@Andrzej
Te| dostaBem te pByt ostatnio - doB czona byBa do gazety. Jeszcze nie obejrzaBem wszystkich programów, ale zach ciB
mnie Pan do tego, by to zrobi .
MógBby Pan skontaktowa si ze mn na maila, albo gg?
361
jako (2010-02-27 08:19:36)
My[l , |e filmik jak najbardziej jest ok.
Z czasem b dzie coraz lepiej. Warto da ’kamerzy[cie’ jak [ ksi |k na temat filmowania - przyda si par wskazówek
dotycz cych kadrowania itp.
Mo|na rozwa|y wB czenie na prób stabilizacji obrazu, je[li kamera j ma. Je[li nie ma, to
z do[wiadczenia wiem, |e niezle mo|na wystabilizowa film w postprocessingu: VirtualDub+Deshaker
(http://www.guthspot.se/video/deshaker.htm).
Przy bardziej skomplikowanych tematach nie warto sie sili na nakr cenie caBo[ci w jednym uj ciu: kr ci fragmentami
i w razie potrzeby/mo|liwo[ci kr ci powtórki, potem zmontowa caBo[c jakim[ programem. Mo|na wtedy te| doBo|y
jak [ krótk czoBówk , czy cho by logo, dzi ki czemu Batwo b dzie rozpozna , |e filmik powstaB w permakulturniku i
skieruje widzów do Twojego bloga.
Jeszcze raz podkre[l : JEST OK, TAK TRZYMA , z czasem b dzie jeszcze lepiej.
362
Od czego zacz zbieranie i magazywnowanie deszczówki? (2010-02-27 07:13)
Cz sto dostaj pytania dotycz ce tego czy dana dziaBka b dzie dobra czy zBa do celów permakulturowych.
Czy lepsza jest pBaska czy stroma, wilgotna czy sucha, gleba gliniasta czy piach...
Przed dalsza lektura polecam przeczyta te wpisy, je[li wcze[niej ich nie czytaBe[:
[3]Dlaczego teren pagórkowaty nie jest wad wedBug permakultury?
[4]Niezmienno[ rzeczy
[5]
Dowiesz si z tych wpisów du|o nt tego jak umieszcza poszczególne cz [ci samowystarczalnego siedliska
oraz tego, |e poBo|enie dom jest 6 z kolei rzecz a nie pierwsz , któr powinni[my uwzgl dni je|eli chcemy
|y wygodni, tanio i w zgodzie z natur .
Zatem jaka dziaBka byBaby idealna? Pomijam w tym momencie takie wa|ne czynniki jak dojazd do pracy,
dost pno[ do szkóB...)
Dobrze by byBo, by byBa to dziaBka poBo|ona na poBudniowym stoku, lub chocia| jej cz [ miaBa tak wys-
taw - chcemy pozyska darmow energie sBoneczn do ogrzewania i o[wietlania naszego domu. To jeden
z wa|niejszych czynników - na przestrzeni kilkudziesi ciu lat zapewni to ogromne oszcz dno[ci. Warto
uwzgl dni , |e kiedy[ paliwa kopalniane si skoDcz a na dBugo zanim to nastanie b dzie wzrasta ich cena.
W konsekwencji doprowadzi to do wzrostu ceny innych zródeB energii - np. drewna. To, |e b dziesz miaB
swoje drewno nie zmieni tego, |e b dziesz spalaB produkt wart kup kasy - mógBby[ przecie| je sprzeda , czy
przerobi na jedzenie.
Je[li zatem rozwa|asz budow domu autonomicznego, to ten czynnik b dzie bardzo wa|ny - poprawi to
skuteczno[ paneli sBonecznych oraz zmniejszy zapotrzebowanie na pBatn energi innego rodzaju (przecie|
dostajesz caBkiem sporo za darmo od SBoDca). No i ja[niej w domu b dziesz miaB:)
Teraz dochodzimy do nast pnego czynnika - jako[ gleby. Czytelnicy tego bloga wiedz ju|, |e jako[ gleby
363
mo|na poprawi - na du| skal przyspieszaj c procesy glebotwórcze kilkaset razy za pomoc ”orania Key-
line”, na skal mniejsz stosuj c [cióBk .
Czynniki, które mo|na zmieni to jeszcze ilo[ wody, która jest w glebie. Aatwiej jest paradoksalnie sprawi ,
|e wody naszej posesji b dzie wi cej, ni| mniej. Wystarczy wykopa swale’e , zastosowa projektowanie Key-
line. Jak pokazaBem w pierwszym odcinku cyklu programów opublikowanym na youtube Czytelnicy obawiali
si czy moja konstrukcja nie sprawia, |e wody jest za du|o, co uwa|am za sukces:) .
[EMBED]
Trudniejsze, cho nie niemo|liwe jest drenowanie terenu. Opcja ta jest zwykle równie| bardziej kosztowna...
Jako, |e zajmujemy si permakultur , to warto zwróci uwag na zasad ”Minimum wysiBku, maksimum
efektu” Pisze o tym we wpisie [6]PochwaBa lenistwa - Minimum wysiBku maksimum efektów.
Dysponujemy technologi umo|liwiaj c robienie wielu rzeczy, niektóre z nich s caBkiem niesamowite -
wysBanie czBowieka na Ksi |yc np. To, |e co[ jest wykonalne nie oznacz, ze jest to ekonomicznie opBacalne.
Mo|na otworzy w okolicach SuwaBk, na bagnach plantacj aloesu. Gleb przecie| mo|na zdrenowa , ro[linki
do[wietli i dogrza . Nie t dy jednak droga, nale|y i[ po najmniejszej linii oporu. Je[li mamy gleb
podmokB , niemal bagnist , to czemu tego nie wykorzysta i nie uprawia |urawiny, która lubi takie warunki?
[7]Po co kopa si z koniem jak mo|na fikanie konia ukierunkowa i to wykorzysta na nasz i konia korzy[ ?
Oczywi[cie na skal mikro (ogródkow ) warto modyfikowa pH gleby, mikroklimat, nawet w znacznym stop-
niu - przecie| czBowiek nie mo|e |ywic si tylko |urawin . Na du| skal du|o lepiej dla nas i natury - wojna
nie wa|ne z kim/czym zwykle sporo kosztuje.
Teraz kilka sBów je|eli chodzi o cen ziemi. ZwBaszcza je[li kupujemy ziemi kiepskiej klasy je[li przychodzi
do pBacenia to nie bierzmy pod uwag tak bardzo tego ile mo|emy stworzy na tej ziemi (znaj c zasady per-
makultury), tylko jaka jest jej warto[ rynkowa. Prawda za[ jest taka, |e ziemia 5 i 6 klasy jest ziemi niemal
beznadziejn dla konwencjonalnego rolnictwa. NakBady rolnik musi ponosi du|e a zwrot sBaby i niepewny.
Mainstream (gBówny nurt) rolniczy nie wie, |e mo|na gleby w tak szybki sposób ulepsza . Klasa gleby to co[
danego raz na zawsze i ziemia 6 klasy ju| taka b dzie na zawsze. No mo|e jak si las posadzi, to po 1000 lat
si centymetr gleby stworzy, o ile las b dzie dobrze zarz dzany (podobnie do naturalnego). Je[li jeszcze ta
licha gleba jest na stoku, to ju| w ogóle niska cena powinna by ...Lepiej w czasie negocjacji nie informowa
sprzedaj cego o permakulturze :D
Nie uwzgl dnione w tym zostaBy takie czynniki jak odlegBo[ do pracy, szkoBy itp. Nie twierdz , |e to nie jest
wa|ne.
Mogli by si rolnicy wypowiedzie jaki maj zysk (na r k ) z 1 ha kiepskiej gleby (powiedzmy 4,5,6 klasa)?
Pomo|e to innym w negocjacjach. Zach cam do komentowania.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4jmDIKfg3I/AAAAAAAAAX0/gglEBeUNiAU/s1600-h/Naturalny+park.JPG
2. http://arcugowo.blogspot.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-teren-pagorkowaty-nie-jest.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-teren-pagorkowaty-nie-jest.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pochwaa-lenistwa-minimum-wysiku.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-systemy-permakulturowe-musza.html
364
Wojciech Majda (2010-02-27 19:38:32)
Jak najbardziej to pomysB na dobry biznes i inwestycje.
Co do podnoszenia klasy ziemi - prosz poczytaj komentarze pod tym wpisem.
http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych -w-polsce-bez.html #comments
Odpowiadaj c na Twoje pytanie tak dokBadnie to 3 lata i mamy bardzo dobr gleb . Warto zauwa|y , |e nie jest to
okres wyB czony z produkcji - mo|na prowadzi gospodark pastwiskowa, oczywi[cie odpowiednio zmodyfikowan , ale
i tak bardziej produktywn ni| normaln .
DzwoniBem z 2 tygodnie temu do kopali w gla odkrywkowego w Koninie. Cena wywoBawcza 7ha ziemi po rekultywacji
to 66ty[ zB.
365
Mo|na jeszcze kupi ziemi po 8 tys. za hektar IV klasa. Bierzesz dopBaty na maliny i po 3 latach inwestycja si
zwraca.
Pozdrawiam
Mark0wy
366
Czego terrory[ci mog nauczy nas o ochronie [rodowiska i permakulturze?
(2010-02-28 11:06)
[1]
Sonda pokazaBa, |e Czytelnicy bloga, którzy wzi li udziaB w ankiecie raczej do obszarników nie nale| :)
Dlatego dzisiejszy wpis b dzie traktowa o tym, jak wykorzysta zasoby z nie swojego terenu - brak lub
niedostatek jakich[ surowców nie powinien by przeszkod - wystarczy dobrze zakombinowa .
Zacznijmy od wytwarzania |yzno[ci. ZaBó|my, |e wBa[nie skoDczyBa si budowa domu, chcemy zabra si
za zakBadanie ogrodu. ”Gleba”, czy mo|e trafniej mieszanina cementu, piachu, styropianu, gruzu i innych
ró|nych dziwnych substancji to jak zapewne domy[lacie si nie jest idealne medium do sadzenia truskawek,
saBaty, czy chocia|by[ drzewek owocowych. By móc sadzi ro[liny mo|na kupi wywrotk ziemi, albo dwie.
Mo|na te| zastosowa [cióBk .
Zwykle na jesieD ludzie maj peBno li[ci. Cze[ ludzi równie| nie kompostuje swoich ”odpadów” ogrodowych,
tylko je wyrzuca. Je[li jeste[my w dobrych stosunkach z takimi s siadami mo|na zostawi im du| , plecion
siatk plastikow (tak jak babcie u|ywaj ;) Regularnie b dzie si odbiera taki pakunek i dzi ki temu
powoli zwi ksza poziom materii organicznej w glebie - czyli zwi ksza |yzno[ . Oprócz tego, |e zwi kszymy
|yzno[ gleby to przyczynimy si do ochrony [rodowiska - z gnij cej materii organicznej powstanie metan
(gaz cieplarniany) a nasze wyspiaka [mieci starcz nam na krócej.
Nast pnym sposobem jak wykorzysta cudze surowce s pszczoBy - do ich posiadania nie potrzeba bardzo
du|o miejsca a produkuj nam pokarm wykorzystuj c du|y, nie nasz obszar. Nie jest to metoda caBkiem
”na s pa” ;) bo osoba, która dostarcza naszym pszczoBom po|ytek ma lepiej zapylone ro[liny - osi ga zatem
potencjalnie wy|sze plony.
Kolejna metoda na darmowe (po poniesieniu pocz tkowych kosztów;) surowce to zbudowanie budek l gowych
dla ptaków. Je[li umie[cimy je na naszej posesji , to ptaki b d zjada owady i maBe owoce - te za[ posi-
adaj w sobie du|o fosforu. Odchody ptaków zatem równie| s bogate w fosfor (oraz azot i mikroelementy).
WidziaBem w sklepie 200g opakowanie guano za kilka zBotych - mo|emy mie [wie|e, niemal za darmo. Taka
budka l gowa to nie tylko maBa fabryka nawozów fosforowych, ale równie| lokalny punkt ochrony ro[lin.
Je[li zbudujemy budk dla sikor, to mo|emy mie [wiadomo[ , |e jedna taka rodzina zje okoBo 70 kg larw i
owadów, gBównie szkodników.* Znowu realizowana jest zasada ka|dy element speBnia minimum dwie funkcje.
Nast pny punkt jest bardzo wa|ny - to woda
Sposób ten ma wielkie znaczenie na bardzo du| , jak i maB skal .
W Polsce [rednia opadów to okoBo 600 mm na rok. W niektórych miejscach jest bardziej mokro (góry) w
niektórych (Wielkopolska i Kujawy) bardziej sucho. Nie oznacza to jednak, |e dysponujemy tylko tak ilo[ci
wody. Oczywi[cie mo|emy u|y studni i pompy... Jednak na du| skal jest to drogie do zainstalowania i
niepotrzebnie zwi ksza to koszta produkcji (pr d, amortyzacja pomp). Mo|na wykorzysta przecie| wod
s siada ”z góry” - skoro on wody nie szanuje, to czemu my mamy z niej nie korzysta ?
Obrazek tBumaczy o co chodzi:
367
[2]
Kliknij, |eby powi kszy . Na czerwono zaznaczona jest teoretyczna dziaBka. Kolorem sre-
brnymzaznaczyBem sk d na dziaBk mo|e potencjalnie pByn woda. Niebieska strzaBka pokazuje
koryto wydr |one przez erozje wodn . Wida zatem dobrze, |e woda jest tylko, |e w czasie
deszczu szybko spBywa do morza, zamiast by produktywnie wykorzystana w tym suchym i
podatnym na po|ary kraju Ile wody zatem jest do dyspozycji, skoro [rednie opady w Grecji to
okoBo 400mm na rok? Mo|e odpowiednik 4000mm, mo|e wi cej. Trzeba tylko j zmagazynowa
w czasie obfito[ci- najlepiej w za pomoc swalei i |yznej, wy[cióBkowanej gleby... Zdj cie zro-
bione przez Aleksandr Majd w Diros, Grecja.
Warto wspomnie , |e mo|na sprawi , |e ludzie b d nam [3]pBaci za to, |e b d nam dawa surowce.
Zatem czego mog nas nauczy terrory[ci o ochronie [rodowiska i permakulturze? Tego, |e jednej osoby
odpad jest kogo[ innego surowcem. W przypadku terrorystów mam na my[li po| dane przez nich odpady
promieniotwórcze, które s dla normalnych ludzi... odpadem. A dla terrorystów materiaBem do produkcji
[4]brudnej bomby.
Brudna bomba nie jest teoretycznie (bo nigdy nie zostaBa jeszcze zastosowana) bardzo skuteczna w zabijaniu
ludzi, jednak jest skuteczna w sianiu paniki i niszczeniu gospodarki.
My, perma-kultury[ci ;) powinni[my stara si przetwarza swoje odpady na miejscu. Odpady, czy
zanieczyszczenia to przejaw zle zaprojektowanego systemu.
Wie mo|e jaki[ pszczelarz, czy sikorki zjadaj pszczoBy?
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4o-0w19yqI/AAAAAAAAAYE/RX3X-10ELL8/s1600-h/Brudna%20bomba.jpg
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4o2b_-I_2I/AAAAAAAAAYA/KBVshLPfmUU/s1600-h/Woda%20z%20g%C3%B3ry.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Brudna_bomba
368
jako (2010-03-01 08:33:21)
Czy to oznacza, |e ’wyciszenie’ ula pomo|e pszczoBom?
369
jako (2010-03-10 22:10:21)
Warto pami ta i o ’nocnych’ t picielach owadów, czyli nietoperzach.
Wystarczy zapewni im miejsca do nocowania i zimowania (odpowiednie budki), a odwdzi cz si nam np. ogranicze-
niem populacji komarów (500 komarów/noc/nietoperza).
No i nie wyjadaj pszczóB z ula :)
2.3 March
Permakultura i naturalne nawozy cz. 6: Czarne zBoto - Terra preta (2010-03-02 00:53)
Dzisiejszy wpis nie b dzie po[wi cony nowo odkrytym zBo|om ropy naftowej gdzie[ w Ameryce PoBudniowej.
B dzie o...
370
Czarnym zBocie.
Zaczniemy od podstaw - fundamentu. MateriaBem wyj[ciowym w naszej historii jest jak to zwykle bywa gleba.
W tym przypadku oxisole - to bardzo jaBowe gleby wyst puj ce w tropikach, mi dzy innymi w Dorzeczu Ama-
zonki. Co maj jaBowe gleby gdzie[ w Brazylii do sytuacji polskiego ogrodnika, czy rolnika?
Bardzo du|o, gdy| niektóre gleby w tamtym rejonie takie jaBowe nie s . No i co z tego mo|na by rzec -
przecie| w Polsce te| mamy niektóre gleby bardziej |yzne ni| inne. Warto jednak przedstawi dlaczego te
gleby w Amazonii s jaBowe i dlaczego staBy si |yzne...
{yzna gleba to gleba, która posiada wysoki poziom materii organicznej. W tropikach z racji wysokiej
wilgotno[ci i temperatury rozkBad materii organicznej jest niezwykle szybki. W kilka tygodni nie b dzie
[ladu po padBej krowie - nawet ko[ci zostan zutylizowane. Równie| opadBe li[cie rozkBadaj si bardzo
szybko. Wi kszo[ drzew ma pBytki system korzeniowy po to by od razu przechwyci pierwiastki zawarte
w rozkBadaj c si na powierzchni materii organicznej. Gdy wytnie si drzewa - jak to cz sto si robi, by
oczy[ci teren pod plantacj GMO soi lub pastwisko dla krów gleba zostaje odkryta, materia organiczna
szybko zostaje wymyta i zostajemy z caBkowicie jaBow gleb . W takim przypadku bardzo trudno o ponowne
zalesienie danego obszaru...
Jak zatem w takich warunkach ma si wytworzy |yzna gleba?
OkazaBo si , |e cz [ gleb jest bardzo |yzna. Co ciekawe nie s |óBte jak zwykBe oxisole, tylko s czarne.
Jeszcze dziwniejsze jest to, |e gleby te charakteryzuje wysoki poziom materii organicznej, mimo, |e s up-
rawiane od setek lat. Co zatem trzeba zrobi , |eby trwale zwi kszy poziom materii organicznej - doda do
gleby tak materi organiczn , której nic nawet w Dorzeczu Amazonki nie trawi...
Indianie w Dorzeczu Amazonki dodawali do gleby w giel drzewny wymieszany z odchodami zwierz t i padBymi
zwierz tami. Taka mieszanka sprawiaBa, |e trwale poprawiano |yzno[ gleby. W giel ma do[ znaczne
mo|liwo[ci wi zania ró|nych pierwiastków, w tym biogenów (pierwiastków takich jak NPK). Zapobiega za-
tem wymywaniu tych wa|nych dla ro[lin substancji. Nast pn cech , wa|n raczej dla nas ni| dla Indian
jest zwi kszenie pojemno[ci wodnej gleby.
Terra preta, bo tak z portugalskiego nazywana jest ta czarna ziemia ma jeszcze inne zadziwiaj ce wBa[ciwo[ci.
Potrafi si ”regenerowa ” Niektórzy rolnicy sprzedaj j nawet, gdy| jest poszukiwanym towarem. Twierdz
równie|, |e wystarczy zostawi z 20 cm warstw terra preta, by pod wpBywem li[ci i spadaj cej materii
organicznej gleba si regenerowaBa. Niektórzy naukowcy podejrzewaj nawet, |e w spraw zaanga|owane s
jakie[ bakterie. BBC zrobiBa ciekawy film na m.in. ten temat.
[EMBED]
O Terra preta zaczyna si od 30 minuty. CaBy film jest bardzo ciekawy - opowiada histori
dlaczego El Dorado nigdy nie zostaBo odnalezione oraz przedstawia ciekaw teori , która rzuca
cieD na dotychczasowe podej[cie do g sto[ci zaludnienia Dorzecza Amazonii oraz zaawansowania
technologicznego ludów tamtych rejonów.
Alternatyw dla w gla drzewnego jest u|ycie ”zwykBego” w gla (brunatny lub kamienny). ZnalazBem na forum
biologia ciekawy wpis na ten temat. Jakkolwiek nie zgadzam si z wszystkim pogl dami tego czBowieka, to
przedstawia ciekawe spojrzenie na kilka spraw - [2]kliknij tutaj.
”Ze wzgl du na powoln mineralizacj w gla w glebie, efekty dziaBania du|ych dawek utrzymuj si do 8 lat,
powoduj c ZWI KSZENIE POJEMNOZCI WODNEJ I SORPCYJNEJ GLEBY.” - cytat pochodzi z tej
samej strony. Autor u|yB troch niewBa[ciwego okre[lenia. W giel si nie mineralizuje, tylko utlenia. Nie
mniej warto zauwa|y , |e te 8 lat to w przypadku ”normalnego” u|ytkowania gleby - tzn. z przekopywaniem,
oraniem itp. Je[li nie b dziemy ora , czy przekopywa gleby, a dostarcza b dziemy [cióBki to ten efekt
b dzie trwaBy DodaBbym jeszcze, |e wBa[ciwo[ci sorpcyjne w gla (utrzymywania pierwiastków) mog by w
pocz tkowym okresie powodem spadku plonów, gdy| w giel ”wci gnie” du| ilo[ dost pnego azotu, fosforu
i potasu. Dlatego wBa[nie Indianie mieszali go z odchodami zwierz t, czy ich ciaBami lub krwi . W skali
ogródkowej w giel mo|na moczy w zbiornikiem z np. moczem. Na wi ksz skal mo|na moczy w giel w
gnojowicy, czy gnojówce. Od biedy mo|na u|y mocznika . Takie nasi kanie powinno trwa 2-3 tygodnie.
371
Tematem wykorzystania w gla drzewnego do nawo|enia zajmuje si ju| wiele uniwersytetów i kilka firm
prywatnych.
Poprzedni wpis o [3]nawozach naturalnych mo|esz przeczyta tutaj.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4xTrTvGYEI/AAAAAAAAAYI/KWmv6yPu4-Y/s1600-h/Terra_Preta.jpg
2. http://www.forum.biolog.pl/wegiel-brunatny-jako-nawoz-vt18035.htm
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz5-jak.html
Zapewne w kr gu miBo[ników medycyny niekonwencjonalnej znane jest poj cie holistycznego (caBo[ciowego)
podej[cia do zdrowia. Nie jestem specjalist od medycyny niekonwencjonalnej (cho posiadam wyksztaBcenie
w zawodzie paramedycznym), ale ja rozumiem to podej[cie w ten sposób: musimy patrze na organizm jako
caBo[ - choroba nie bierze si bez przyczyny. W medycynie konwencjonalnej te| jest podobne podej[cie
- choroby nie wyst puj bez przyczyny. Cz sto tymi przyczynami s np. bakterie czy wirusy. Dla kon-
wencjonalnej medycyny to jest wystarczaj ce wytBumaczenie - nast piBa infekcja bakteryjna czy wirusowa,
wi c czBowiek zachorowaB. Moim zdaniem cz sto medycyna ”niekonwencjonalna” idzie krok dalej pytaj c
dlaczego dany czBowiek zachorowaB (bakterie czy wirusy) oraz dociekaj c przyczyny dlaczego dany czBowiek
staB si podatny na chorobotwórcze bakterie czy wirusy.
Znane s przykBady, gdy jedno ”konwencjonalne” lekarstwo pomaga na np. serce, ale szkodzi na w trob . To
za[, które ma pomaga na w trob szkodzi na nerki, to na nerki...
W ”bran|y” wyst puj zdarzaj si zarówno konowaBy jak i z drugiej strony szarlatani...
Poincelot
372
[1] Czytelnicy na pewno domy[laj si , która
strona jest zarz dzana Holistycznie. Czy wiesz, |e obsada zwierz t jest równie| du|o wy|sza
na tej lepiej zarz dzanej stronie? Zwró cie uwag , |e po lewej stronie, nie tylko wydajno[
pastwiska jest mniejsza, wida równie| siln erozj brzegu strumienia.
Z angielska holistyczne zarz dzanie ziemi to ”Holistic Land Management”. Termin ten zostaB stworzony
przez Allan Savory i jego |on Jody Butterfield. Napisali oni m.in. ksi |k pt. ”Holistic Land Management”
(która miaBem przyjemno[ bardzo szybko przeczyta ). Opisuj w niej swoje podej[cie do zarz dzania farm ,
czy gospodarstwem. Allan urodziB si w Rodezji (dzisiaj ta byBa kolonia nale|y do Zimbabwe). Poruszaj w
niej tak tematyk jak post puj ce pustynnienie, degradacja gleby i pastwisk...
Osoby, które stosuj podej[cie opisane w tej ksi |ce byBy w ci gu 10 lat zwi kszy ponad tysi ckrotnie wyda-
jno[ pastwiska z ha. Nie jest to specjalnie trudne w przypadku, gdy 1 ha pastwiska jest w stanie utrzyma
mniej ni| jedn krow przez dzieD w roku:) Taka ”wydajno[ ” panuje na niektórych farmach w Australii z
powodu wieloletnich bB dów w sposobie u|ytkowania rancza. Bill Mollison opisuje w ksi |ce ”Permaculture:
A Designers’ manual” podobny przypadek. yle ”zarz dzana” krowa na mili kwadratowej pastwiska mo|e
przyczyni si do zmienienia tego obszaru w pustynie. 1 mila kwadratowa to okoBo 260 ha!!!
Potoczn wiedz jest to, |e nadmierny wypas bydBa przyczynia si do pustynnienia. Savory rozprawia si z
tym mitem.
To zBe zarz dzanie bydBem przyczynia si do pustynnienia. Zwiat jak si okazuje peBen jest przykBadów w
którym przyczyn pustynnienia byBo wstrzymanie wypasu bydBa, czy odgrodzenie terenu by nie mogBy
si na nim dzikie zwierz ta wypasa .
Jak si okazaBo nadmierne wypasanie nie ma nic wspólnego z ilo[ci zwierz t na jednostk
powierzchni. Co wpBywa na nadmierne wypasanie to ilo[ dni w których ro[liny s wystaw-
ione na spasanie przez zwierz ta oraz ilo[ dni mi dzy nast pnym spasaniem.Naszym zadaniem,
jako zarz dców jakiego[ terenu powinno by zatem skrócenie czasu jaki zwierz ta s na danym obszarze i
wydBu|enie okresów mi dzy pierwszym a kolejnym spasaniem.
Je[li b dziemy si kierowa tymi zasadami to mo|emy mie du|o wi ksz ilo[ zwierz t na pastwisku, zm-
niejszy koszty nawozów do zera, zaprzesta u|ywania herbicydów oraz zmieni pustynie w produktywne
pastwiska i lasy - Sahara to w du|ej cz [ci pustynia pochodzenia antropogenicznego (ludzkiego)
W Polsce raczej do pustynnienia nie dojdzie, jakkolwiek zasady pozostaj podobne.
Gdy mamy ci gle na tym samym obszarze jedn krow , to krowa ta z czasem przyczyni si do degradacji
pastwiska (zje wszystkie jadalne ro[liny). Na pastwisku pozostan tylko ro[liny niejadalne i truj ce dla krów.
Gdyby trzyma krow w zamkni ciu na 10 ha z czasem krowa umarBaby z gBodu na skutek zBego zarz dzania.
By temu zapobiec stosuje si wypas kwaterowy, herbicydy i podsiewanie pastwiska. Oznacza to nakBad pracy
i koszty dla rolnika.
[EMBED]
[2]Allan Savory - Keeping Cattle: cause or cure for climate crisis? from [3]Feasta on [4]Vimeo.
373
Polecam obejrzenie godzinnego wykBadu Allana Savory. Wiedza w nim zawarta jest dla ka|dego
wBa[ciciela pastwiska wr cz bezcenna.
ProsiBbym, aby osoby zainteresowane wprowadzeniem tej metody si do mnie zgBosiBy. Za darmo zaprojektuj
i b d doradzaB w kwestii przystosowania tej metody do warunków polskich. Wymagane jest:
• posiadanie pastwiska:)
• elektrycznego pastucha
• ch bycia pionierem :)
1. http:
//2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S44TkY_vbBI/AAAAAAAAAYY/gAuHha98sL4/s1600-h/Holistic%20land%20management.jpg
2. http://vimeo.com/8239427
3. http://vimeo.com/feasta
4. http://vimeo.com/
5. http://www.holisticmanagement.org/index.html
374
Ogrodnik
375
Ogrodnik
376
(ro[liny niesmaczne zostan z|arte, a truj ce zadeptane).
Dawno nie poruszaBem tematu azotu w osobnym wpisie. Dla przypomnienia polec przeczytanie [1]poprzed-
niego wpisu o nawozach azotowych.
[2]
[3]
Dlaczego o tym pisz ? Poniewa| 1 kg azotu w zale|no[ci od rodzaju nawozu sztucznego jaki si u|yje kosztuje
okoBo 1,5 - 2zB - niby nie du|o. Jednak gdy jest si rolnikiem, to trzeba tego nawozu sypa kilkadziesi t - do
300 kg na ha. Robi si z tego ju| powa|ne pieni dze zatem. To dawka roczna, wi c pieni dze te| trzeba
wydawa co roku.Wida zatem, |e pozycja nawozy (azotowe) to do[ istotna cz [ kosztów uprawy wi kszo[ci
upraw rolnych. Nie wiem, czy to tylko ja osobi[cie, czy moje wielkopolskie korzenie, ale ja pieni dzy nie
lubi wydawa :).
Wpis ten b dzie równie| przydatny ogrodnikom, którzy nie chc stosowa ”granulków”, czyli chc mie po
prostu zdrowszy ogród.
Sytuacja robi si zwBaszcza nieciekawa, w roku w którym panuje ”kl ska urodzaju”. Kl ska urodzaju to
okre[lenie oznaczaj ce niskie ceny na dany produkt rolny z powodu tego, |e dany rok byB wyj tkowo dobry
(pod k tem pogody i braku szkodników) dla danego produktu. Warunki byBy zatem tak dobre, |e na rynku
jest za du|o danego dobra - doprowadza to cz sto do spadku ceny, poni|ej ceny produkcji. Wielu rolnikom
nie opBaca si wtedy nawet zatrudnia zbieraczy do zbierania np. jabBek, bo na ka|dym zebranym przez nich
kilogramie b d musieli dopBaca do interesu.
Permakultura proponuje inne podej[cie do nawo|enia azotowego. Lepiej jest wykorzysta do tego celu ro[liny
wi | ce azot - mo|na je u|ywa na wiele sposobów:
• ro[lina wi | ca azot musi rosn w okolicy ro[liny, która tego azotu potrzebuje
• mamy dobr , mocno zagrzybion gleb i grzyby mikoryzowe transportuj azot (i nie tylko) z miejsca
gdzie tego azotu jest du|o, do miejsca, gdzie ten azot jest potrzebny.
W trakcie poszukiwaD udaBo mi si zebra troch informacji nt. tego ile poszczególne gatunki ro[lin wi |
tego azotu. Wszystkie dane to ilo[ kilogramów czystego azotu na hektar na rok w przypadku monokultury
danej uprawy.
Lucerna nawet do 600 kg
Robinia akacjowa 250 kg
Olsza - 200 kg
Koniczyna biaBa - tutaj rozpi to[ w[ród zródeB jest du|a 200-500 kg
Aubin ([rednia) okoBo 100 kg
Niestety jeszcze nie mam danych dotycz cych innych ro[lin zwBaszcza wieloletnich.
Warto zauwa|y , |e ilo[ , która tutaj jest podana, to ilo[ azotu, któr ro[liny wi | , a nie ilo[ , która jest
dost pna dla innych ro[lin. Cz sto jest tak, |e ro[lina sama do gleby wydziela bardzo maBe ilo[ci azotu - jak
np. Bubin.
Wi kszo[ z tego co wytworzy jest zu|ywane przez ni do wytworzenia nasion. To dlatego ro[liny str czkowe
maj tak du|o biaBka (w cz steczkach biaBka jest azot). Dlatego w konwencjonalnym ogrodnictwie i rolnictwie
wi kszo[ nawozów zielonych wi | cych azot [cina si i przyoruje zanim ro[liny wydadz nasiona (a nawet
zakwitn ). W ten sposób nawóz zielony szybko si rozkBada i azot w nim zawarty szybko jest dost pny dla
ro[lin rosn cych po nawozie zielonym. Nam jednak nie chodzi oczywi[cie o jednorazow akcj a permanentne
korzy[ci w postaci |yznej gleby.
Inna sprawa, |e z nawozów sztucznych wykorzystywane przez ro[liny jest tylko 50-70 % azotu. Reszta jest
tracona, gBównie poprzez wymywanie do wód gruntowych (które pózniej pijemy).
Jak t nieco skomplikowane dla osoby ”nie siedz cej w temacie” teorie mo|na wykorzysta w praktyce?
Poka| na przykBadzie kiepskiej gleby piaszczystej - powiedzmy 5 klasa.
Sad ogradzamy |ywopBotem z karagany syberyjskiej (krzew ten równie| wi |e azot) - zapewni on osBon
przed wiatrem, co zapobiegnie wysuszaniu ro[lin i gleby oraz uszkodzeniom mechanicznym, zapewni te| lep-
sze zapylenie owocom. Przy rozplanowaniu sadu nie postanowili[my mie monokultury jednogatunkowej,
gdy| to nie jest ani opBacalne ani przyjazne dla [rodowiska (z wielu wzgl dów).
Je[li mamy sBabe gleby mo|emy pomy[le o rokitniku zwyczajnym i ró|y pomarszczonej. Warto jednak
uprawia je naprzemiennie lub w rz dach raz rokitnik, raz ró|a. Dzi ki temu ró|a b dzie korzysta z azotu,
który rokitnik wi | . Gleba w sadzie mo|e by obsiana koniczyn - równie| wi |e azot, co przyspieszy wzrost
nowych sadzonek.
Je[li rz dy mi dzy ro[linami b d miaBy odpowiedni szeroko[ mo|na pokusi si o zbudowanie[4] kurzych,
króliczych czy g sich traktorów dostosowanych do szeroko[ci rz dów - wtedy kury b d wyjadaBy trawy i
koniczyn - nie do[ , |e kontroluj [5] ”chwasty” to jeszcze odchody s bogate w azot, potas i fosfor. Dzi ki
temu drzewka maj dost p do tych pierwiastków w Batwo przyswajalnej formie.
Gdy b dziemy przycina karaganowy |ywopBot li[cie mog posBu|y za karm dla królików, kóz, krów. Nie
zjedzone przez te zwierz ta cz [ci np. gaB zie mo|na rzuci na ziemi do sadu - stworz dobrej jako[ci
[cióBk , która b dzie stanowi ”straw ” dla grzybów mikoryzowych. Grzyby te potrafi ”przenosi ” azot na
odlegBo[ kilkudziesi ciu metrów. Powiedzmy mi dzy |ywopBotem a ró| dzik . Po przyci ciu |ywopBotu
ro[lina dokona ”auto-amputacji” cz [ci swoich korzeni, które wkrótce zaczn si rozkBada (wzbogacaj c
okoliczn gleb w azot i materi organiczn ).
378
Karagana na wiosn dostarczy miodu pszczoBom, latem substytutu fasolki szparagowej dla ludzi, jesieD
dostarczy paszy dla kur i dodatkowej [cióBki (li[ci). Po zebraniu owoców z sadu warto wypu[ci tam kury
samopas, by wy|arBy spady i ró|ne szkodniki...
W ten sposób nie tylko dostarczyli[my azot ro[linom, ale równie| mocno zdywersyfikowali[my produkcj
roln - wtedy b dziemy odporni na kl ski (nie)urodzaju. Z czasem zwi kszymy równie| poziom materii
organicznej w glebie, co dalej przyczyni si do poprawy wydajno[ci tej ”kiepskiej” piaszczystej gleby.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4-gmKmi1uI/AAAAAAAAAYc/8UNUF5iab0s/s1600-h/goat-grazing-oak.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
379
wystepuje nie w postaci wolnej, ale roznych zwiazkow.
380
Spirala zioBowa (2010-03-06 11:11)
[1]
Spirala zioBowa, widok od góry, kliknij, |eby powi kszy . PóBnoc jest od góry rysunku, poBudnie
od doBu.
ZioBa (zwBaszcza u|ywane cz sto jako przyprawy kuchenne) warto uprawia bardzo blisko drzwi do domu,
gdy| w ten sposób b dziemy po nie si ga regularnie, co pozytywnie przyczyni si naszemu zdrowiu. Uprawa
zióB dalej od domu sprawia, |e zwBaszcza w deszczowe dni po prostu nie b dzie nam si chciaBo ubra ciepBo,
zaBo|y buty... i si gniemy zioBa z paczki.
Grz dka z zioBami tu| przy domu mogBaby nie wygl da specjalnie poci gaj co, nie mówi c ju| o tym ile
miejsca na ni by[my potrzebowali.
Jednym z ciekawych elementów w ogrodzie ekologicznym mo|e by spirala zioBowa.
Spirala zioBowa to element ogrodu dzi ki któremu mo|emy na maBej powierzchni uprawia bardzo du|a ilo[
ró|nych rodzajów zióB, równie| tych o ró|nych wymaganiach glebowych, wodnych i [wietlnych. Na obszarze
kilku metrów kwadratowych mo|liwa jest uprawa ro[lin od ciepBo i sucholubnych do ro[lin cieniolubnych a
nawet wodnych!
Spirala zioBowa przypomina rodzaj kopca. Wy|ej znajduj si ro[liny sucholubne, ni|ej te lubi ce bardziej
wilgotn gleb . Równie| mo|na wykorzysta to, |e strona póBnocna spirali zioBowej jest mniej o[wietlona,
dzi ki temu uprawia mo|emy ro[liny cieniolubne. Od poBudnia, zwBaszcza na górze dobrze rosn b d zioBa
[ródziemnomorskie (oregano, rozmaryn, szaBwia... . U podnó|a mo|na umie[ci nawet maBy stawek (zatkany
stary zlew lub stara wanna idealnie do tego celu si b dzie nadawa ). Taki zbiornik jest idealny do uprawy
rukwi wodnej.
Spirala zioBowa u podstawy ma szeroko[ okoBo 1,5 m [rednicy (mo|e by troch wi cej, jednak nie polecam
szerszej ni| 2 m. ze wzgl du na trudno[ dost pu w szerszych spiralach)
Jak stworzy spirale zioBowa?
Usypujemy kopiec o [rednicy 1,5 do 2 metrów a wysoki na okoBo metr. Na pocz tku odkBadamy górn , 20 cm
warstw gleby, |eby nie marnowa bogatej w próchnic warstwy. Nast pnie z dost pnych nam materiaBów
usypujemy wi ksza cze[ kopca. Podlewamy Mo|na u|y ubogiej ziemi, piasku, gruzu.
W [rodek naszej spirali zioBowej mo|emy wBo|y plastikow rur . Rura ta mo|e by podB czona do w |a
ogrodowego w razie potrzeby, dzi ki temu b dziemy mie jeszcze mniej pracy -nie b dziemy musieli dzwiga
konewki:)
381
[2]
Od podstawy zaczynamy wytwarza w gór rodzaj podjazdu , im wy|ej tym bardziej do [rodka zawija
nasza spirala.
Z reguBy gleba w której rosn zioBa nie powinna by bardzo |yzna. Zazwyczaj zioBa rosn wtedy wolniej, ale
:
" zawieraj wi cej substancji leczniczych
" maj intensywniejszy smak
W razie potrzeby mo|na bardziej wymagaj ce zioBa umie[ci w doniczce z bardziej |yzn gleb .
Tekst pochodzi z ksi |ki [3]”Ogród bez chemii”.
[EMBED]
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5IljQYQJPI/AAAAAAAAAYo/NaTcdnfuqEA/s1600-h/Spirala%20zio%C5%82owa%
20od%20g%C3%B3ry.PNG
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5IlqzFsX5I/AAAAAAAAAYs/2XRJAFXOAYg/s1600-h/Spirala%20zio%C5%82owa%
20przer%C3%B3j.PNG
3. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
4. http://www.youtube.com/user/TheAnastasiaChannel
382
Anonymous (2010-09-17 10:15:50)
W ramach oszcz dno[ci przestrzeni spiral zioBow mo|na zbudowa na piwniczce ziemnej.
[1]
Zlewnia teoretycznego strumienia. Dobrze byBoby przeszkodzi szybkiemu spBywowi wody...
Ostatnio ponownie przeczytaBem ksi |k Brada Lancastera ”Rainwater harwesting for Drylands and Be-
yond. PostanowiBem przetBumaczy i przedstawi Czytelnikom bloga jego 8 zasad skutecznego zbierania de-
sczówki. Zasady te s uniwersalne - dotycz zarówno 200 metrowej dziaBki jaki i gospodarstwa o powierzchni
kilkudziesi ciu tysi cy ha (takich w Polsce raczej nie mamy:)
1. Zacznij od dBugiej obserwacji i rozmy[laD.
Zacznij obserwowa swoj ”zlewni ” (obszar z którego woda spBywa do danego jeziora,rzeki, bagna).
Gdzie woda spBywa, gdzie si magazynuje? Gdzie zachodzi erozja? Gdzie podczas deszczu pBynie szybko?
Pami taj, |e woda to oportunista - pBynie po najmniejszej linii oporu.
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5JPDhKIpuI/AAAAAAAAAYw/gVt8oARauAo/s1600-h/Zlewnia.png
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zapora_Trzech_Prze%C5%82om%C3%B3w
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/droga-jako-struktura-przeciwdzaajaca.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/niezmiennosc-rzeczy.html
384
ARiMR i Ministerstwo Rolnictwa - najwi ksze w Polsce szkodniki (2010-03-07 07:47)
[1]
”Szkodniki - nazw t okre[la si organizmy, których |yciowa dziaBalno[ przynosi straty dla
gospodarki czBowieka.
Szacuje si , |e straty spowodowane przez szkodniki w uprawianych ro[linach si gaj okoBo 10-15 % warto[ci
caBego plonu w [wiatowej skali.
Rodzaje szkodników
Do szkodników nale| zwierz ta uszkadzaj ce ro[liny uprawne oraz zbiory tych ro[lin przechowywane w
magazynach, spichrzach, zakBadach przetwórczych, uszkadzaj ce drzewa, krzewy le[ne i parkowe, materiaBy
drewnopochodne, materiaBy tekstylne, ksi |ki i caBe ksi gozbiory, produkty spo|ywcze itd. Do szkodników
nale| niektóre gatunki nicieni, [limaków, wijów, roztoczy oraz owadów (grupa najliczniejsza) a z kr gowców
gBównie gryzonie.
Szkodniki oprócz oczywistych szkód jakie wywoBuj , to znaczy oprócz uszkadzania i zniek-
sztaBcania ró|norodnych cz [ci ro[lin i w efekcie znacznego cz sto obni|enia plonu (nierzadko
powoduj zamieranie ro[lin), przenosz czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe
wirusy, bakterie lub grzyby.
Za masowe pojawianie si szkodników, odpowiedzialna jest w du|ym stopniu uprawa jednego gatunku
ro[liny na du|ej powierzchni (monokultura) a tak|e intensyfikacja rolnictwa.”
Wikipedia
ARMiR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) to organ zajmuje realizowaniem wielu roz-
porzadzeD i ustaw Ministerstwa Rolnictwa. GBównie w dziedzinach takich jak rozdzielanie[rodków unijnych
i krajowych. Pilnuje, czy rolnik nie kantowaB na powierzchni zgBaszaj c wniosek o dopBaty.*
Pozyskanie dopBat uzale|nione jest w du|ej mierze od tego, czy utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze
rolnej”. Do tego by sprawdzi , czy rzeczywi[cie jest kultura czy tej kultury na wsi nie ma :) Innymi sBowy
sprawdza, czy na wsi jest kultura, czy jest wiocha :D W swojej pracy ARMiR wykorzystywane s takie
instrumenty inwigilacji jak:
• studenci i praktykanci
Jak w wi kszo[ci urz dów w Polsce tak i tam panuje prywata i kolesiostwo. [2]Mo|na nawet o tym
poczyta na forum ARMiRu :-D np. tutaj.
Napisz troch o tej kulturze, bo przecie| kultura to wa|na sprawa - bez kultury jest chamstko :) a chamom
si pi ni |ki nie nale| . Wida w tym momencie wyrazn rol ARMiRu - kulturotwórcz . Gdyby nie ARMiR
ludzie na wsi, a raczej ich uprawy byByby caBkiem niekulturalne a naród by nam zchamiaB...
Teraz opisz troch o tej kulturze. Wiemy ju|, |e ARMiR dba o kultur . No ale jak my zwykli chBopo-
robotnicy mamy wiedzie co to kultura? Na szcz [cie z pomoc prostym ludziom przychodzi Ministerstwo
Rolnictwa (MR). Aadnie opisano, co jest kulturalne w jednym z rozporz dzeD M. WBa[ciwie to napisano w
niej o tym, jakie minimalne wymagania trzeba speBni , by by zaliczonym w poczet ludzi kulturalnych a co
si z tym wi | dosta eurodopBaty.
[3]W rozporz dzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie
minimalnych norm, mo|na przeczyta (fragment):
§ 5. 1. Plantacje zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41) oraz wieloletnie plantacje
trwaBe wykorzystywane na cele energetyczne uznaje si za utrzymywane zgodnie z normami, je|eli:
[4]
1) s utrzymywane w stanie niezachwaszczonym;
[5]
2) zbiór ro[lin z plantacji nast puje maksymalnie w cyklu:
[6]
a) o[mioletnim – dla plantacji zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41),
[7]b) czteroletnim – dla wieloletnich plantacji trwaBych;
WytBuszczenie moje. Przypomn nowym Czytelnikom, |e wBasne dzi ki [8]chwastom mo|na sprawi , |e
ro[liny, normalnie |yj ce 60-80 lat (leszczyny) mog w 600 roku |ycia dawa dobre plony drewna. Jed-
nocze[nie plantacja wierzby (która naturalnie |yje okoBo 100 lat) utrzymywana w dobrej kulturze rolnej po
20-30 latach nadaje si tylko pod topór i cholera wie co jeszcze - trzeba pozby si jako[ tych korzeni...
Gleba po takiej plantacj utrzymywanej w ”dobrej kulturze rolnej” zwykle to pustynia. Tak kulturaln plan-
tacj mo|na nawozi osadami z oczyszczalni [cieków, które posiadaj takie ”dobrodziejstwa” jak oBów, kadm,
czy rt . Mo|na to robi , byle nie byBy przesadza z ilo[ci zanieczyszczeD, jakie si do gleby wprowadza...
To wszytko mo|na robi i uprawa nadal jest utrzymywana w ”dobrej kulturze rolnej”.
Nie daj Bóg jednak, |eby urzedas (czy satelita) zobaczyB na Twoim polu w du|ej ilo[ci mniszka lekarskiego,
czy inne [9]dynamiczne akumulatory, które natura sama ”wysyBa”, |eby naprawi gleb i niedobory
ró|nych pierwiastków.
Gleb nale|y ukulturalnia (pozbywaj c si chwastów) stosuj c takie kulturalne narz dzia jak herbicydy,
glebogryzark . Na mniejsz skal mo|na lata z motyczk i ”haka ” chwasty. W pierwszym przypadku kul-
tura jest du|a, bo rolnik u|ywa nowoczesnych, kulturalnych metod agrotechnicznych. W drugim, ju| troszk
mniej, no ale przecie| trening aerobowy jest równie| wa|ny w kulturystyce.
Ogólnie pewnie MR chodziBo, o to, |eby Polska pod |aBa drog zrównowa|onego rozwoju. Jaki jednak to
jest rozwój, je[li firmy przemysBu chemicznego i produkuj ce maszyny rolnicze nie zwi kszaj zysków i si
nie rozwijaj ? No |aden, wi c dlatego mamy prawo jakie mamy...
Na ile procent mozDa okre[li straty spowodowane tymi dwoma paso|ytami? Trudno okre[li , cho te
kilkana[cie tysi cy osób zatrudnione w ARMiRze du|o mówi. Warto zauwa|y , |e straty bezpo[rednie
to tylko cz [ strat. Cytuj c jeszcze raz definicj szkodnika trzeba pami ta o fragmencie ”..przenosz
czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe wirusy, bakterie lub grzyby.”
386
Stonka ziemniaczana to szkodnik paso|ytujacy na nielicznej grupie ro[lin. ARMiR i MR to szkodnik bardziej
przypominaj cy sk|y|owanie szaraDczy z piajwk - z|era wszystko co zielone i spija krew z ka|dego.
[EMBED]
Piosenka Kazika o parlamencie, ale.. My[licie, |e ogieD dojdzie do MR? Co Warszawiacy?
*Z ciekawostek podam, |e greccy rolnicy zBo|yli kiedy[ wnioski o dopBaty bezpo[rednie na grunty, których
powierzchnia przekraczaBa B czn powierzchni l dow Grecji (z lasami, rzekami, parkami narodowymi,
górami i obszarem zaj tym pod zabudow wB cznie:)
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Npbe2Wv8I/AAAAAAAAAY0/DS_clf6xpNg/s1600-h/Szara%C5%84cza%20%C5%
BCeruje.jpg
2. http://forum-arimr.info/viewtopic.php?f=14&t=263&start=20
3. http://www.gajanet.pl/IMG/pdf/Rozp._ujednolicone_minimalne_normy_2009.pdf
4. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
5. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
6. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
7. file://localhost/mnt/ext/blogbooker/tmp/3tcv67gb/3tcv67gb-body.tex.lynx.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
[1]
”Szkodniki - nazw t okre[la si organizmy, których |yciowa dziaBalno[ przynosi straty dla
gospodarki czBowieka.
Szacuje si , |e straty spowodowane przez szkodniki w uprawianych ro[linach si gaj okoBo 10-15 % warto[ci
caBego plonu w [wiatowej skali.
Rodzaje szkodników
Do szkodników nale| zwierz ta uszkadzaj ce ro[liny uprawne oraz zbiory tych ro[lin przechowywane w
magazynach, spichrzach, zakBadach przetwórczych, uszkadzaj ce drzewa, krzewy le[ne i parkowe, materiaBy
drewnopochodne, materiaBy tekstylne, ksi |ki i caBe ksi gozbiory, produkty spo|ywcze itd. Do szkodników
nale| niektóre gatunki nicieni, [limaków, wijów, roztoczy oraz owadów (grupa najliczniejsza) a z kr gowców
387
gBównie gryzonie.
Szkodniki oprócz oczywistych szkód jakie wywoBuj , to znaczy oprócz uszkadzania i zniek-
sztaBcania ró|norodnych cz [ci ro[lin i w efekcie znacznego cz sto obni|enia plonu (nierzadko
powoduj zamieranie ro[lin), przenosz czasem równie| czynniki chorobotwórcze - szkodliwe
wirusy, bakterie lub grzyby.
Za masowe pojawianie si szkodników, odpowiedzialna jest w du|ym stopniu uprawa jednego gatunku
ro[liny na du|ej powierzchni (monokultura) a tak|e intensyfikacja rolnictwa.”
Wikipedia
ARiMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) to organ zajmuje realizowaniem wielu roz-
porz dzeD i ustaw Ministerstwa Rolnictwa. GBównie w dziedzinach takich jak rozdzielanie [rodków unijnych
i krajowych. Pilnuje, czy rolnik nie kantowaB na powierzchni zgBaszaj c wniosek o dopBaty.*
Pozyskanie dopBat uzale|nione jest w du|ej mierze od tego, czy utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze
rolnej”. Do tego by sprawdzi , czy rzeczywi[cie jest kultura czy tej kultury na wsi nie ma :) Innymi sBowy
sprawdza, czy na wsi jest kultura, czy jest wiocha :D W swojej pracy ARiMR wykorzystywane s takie
instrumenty inwigilacji jak:
• studenci i praktykanci
Jak w wi kszo[ci urz dów w Polsce tak i tam panuje prywata i kolesiostwo. [2]Mo|na nawet o tym
poczyta na forum ARiMRu :-D np. tutaj.
Napisz troch o tej kulturze, bo przecie| kultura to wa|na sprawa - bez kultury jest chamstwo :) a chamom
si pieni |ki nie nale| . Wida w tym momencie wyrazn rol ARiMRu - kulturotwórcz . Gdyby nie ARiMR
ludzie na wsi, a raczej ich uprawy byByby caBkiem niekulturalne a naród by nam schamiaB...
Teraz opisz troch o tej kulturze. Wiemy ju|, |e ARiMR dba o kultur . No ale jak my, zwykli chBopo-
robotnicy mamy wiedzie co to kultura? Na szcz [cie z pomoc prostym ludziom przychodzi Ministerstwo
Rolnictwa (MR). Aadnie opisano, co jest kulturalne w jednym z rozporz dzeD M. WBa[ciwie to napisano w
niej o tym, jakie minimalne wymagania trzeba speBni , by by zaliczonym w poczet ludzi kulturalnych a co
si z tym wi | dosta eurodopBaty.
[3]W rozporz dzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie
minimalnych norm, mo|na przeczyta (fragment):
§ 5. 1. Plantacje zagajników o krótkiej rotacji (CN ex 0602 90 41) oraz wieloletnie plantacje
trwaBe wykorzystywane na cele energetyczne uznaje si za utrzymywane zgodnie z normami, je|eli:
[4]
*Z ciekawostek podam, |e greccy rolnicy zBo|yli kiedy[ wnioski o dopBaty bezpo[rednie na grunty, których
powierzchnia przekraczaBa B czn powierzchni l dow Grecji (z lasami, rzekami, parkami narodowymi,
górami i obszarem zaj tym pod zabudow wB cznie:)
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Npbe2Wv8I/AAAAAAAAAY0/DS_clf6xpNg/s1600-h/Szara%C5%84cza%20%C5%
BCeruje.jpg
2. http://forum-arimr.info/viewtopic.php?f=14&t=263&start=20
3. http://www.gajanet.pl/IMG/pdf/Rozp._ujednolicone_minimalne_normy_2009.pdf
4. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
5. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
6. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
7. http://draft.blogger.com/post-create.g?blogID=5722251314424273003
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
389
nasze buraki cukrowe).
Trzeba bra stamt d tak du|o pieni dzy, jak tylko si da. Im wcze[niej ta bzdura zbankrutuje, tym lepiej. ;)
Jak usun plantacj wierzby energetycznej i jak zagospodarowa teren po niej bez
stosowania herbicydów? (2010-03-08 12:14)
[1]
W |yciu ka|dego plantatora wierzby energetycznej przychodzi taki czas, |e ta wierzba zaczyna chorowa ,
spadaj jej plony. Ziemia jest ju| tak jaBowa, |e tak dBu|ej po prostu nie mo|na i si po prostu nie opBaca...
Je[li utrzymujemy ziemi w tzw. ”dobrej kulturze rolnej” to zwykle taki czas przychodzi po 20-30 latach.
Przed posadzeniem wierzby, trzeba pami ta o jednej sprawie - co b dzie po tym okresie? Wierzba to drzewo
o rozlegBym systemie korzeniowym. Po wykarczowaniu plantacji zostaj nam jednak korzenie. Na obszarze
eksplanacji trudno zatem b dzie np. ora .Pozbycie si korzeni to zaj cie drogie, ci |kie i czasochBonne.
Niedobitki b d przez wiele lat odbija z korzeni skutecznie przeszkadzaj c w prowadzeniu normalnej pro-
dukcji rolnej.
Jak zatem zagospodarowa tak eksplantacj wierzby zgodnie z zasadami permakultury?
390
Je[li chcemy dziaBa z natur a nie walczy z ni mo|emy dany teren zamieni w pastwisko. Najlepiej wypasa
na takim pastwisku zwierz ta, które gustuj w wierzbie - krowy, kozy, owce. W tym przypadku, gdy pojawi
si nowe p dy, to zwierz ta je ze|r . Warto [2]wykorzysta intensywny, holistyczny wypas zwierz t,
gdy| wtedy na pewno wszystkie p dy zostan z|arte. Poza tym w ten sposób zwi kszy si poziom materii
organicznej w glebie, co przyspieszy jej regeneracj .
Jako, |e ziemia po plantacji wierzby energetycznej to niemal ”pustynia” warto zastanowi si jak mo|na
zwi kszy poziom przyswajalnych przez ro[liny i potrzebnych do ich wzrostu pierwiastków. GBównie chodzi
o N-azot P-fosfor K-potas, ale równie wa|ne s te mikroelementy.
W celu dostarczenia glebie azotu, warto posadzi ro[liny wi | ce azot, do zaopatrywania ro[lin w fosfor
warto wykorzysta grzyby mikoryzowe i odchody ptaków. Do tego by dostarczy potas warto posadzi
|ywokost lekarski - nie do[ , |e ma on zdolno[ akumulowania potasu, to stanowi cenn ro[lin paszow . By
zadba o mikroelementy mo|na stosowa m czk bazaltow , lub po prostu pozwoli rosn [3]”chwastom”.
Chwasty[4]maj zdolno[ do akumulowania pierwiastków, których jest niedobór w glebie. Po ich
zwi dni ciu (lub zjedzeniu i wydaleniu przez zwierz ta) pierwiastki, które zgromadziBa dana ro[lina s
dost pne innym ro[linom, tym nie maj cej takich zdolno[ci.
W ten sposób mo|na sprawi , |e korzenie wierzby, które w normalnych warunkach stanowiByby du|y problem,
w przypadku takiego gospodarowania nie b d stanowiBy wi kszego problemu. Z czasem korzenie wierzby
si rozBo| ...zwi kszaj c poziom próchnicy w glebie.
Przy okazji pisania o wierzbie, warto jeszcze doda , |e mo|na przyspieszy próchnienie [ci tego pniaka
poprzez wywiercenie w nim dziury i nasypanie nawozu azotowego. W ten sposób ([5]idealne propor-
cje w gla do azotu) stworzy si odpowiednie warunki, do przyspieszenia procesu kompostowania, czyli
nasz pniak szybciej zmieni si w próchno. Jest to jednak metoda raczej na skal ogródkow , ni| plantacj
(czasochBonne byBoby zrobi to 40 ty[ razy na 1 ha).
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5Tb4ycq1lI/AAAAAAAAAY4/Y2is3lIjATI/s1600-h/Wierzba.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
391
Jak ja to widz , to mo|na umie[ci misk (doci |on kamieniem) w swaleu. Najlepiej w cieniu, |eby woda szybko nie
wyparowaBa.
W Polsce tereny caBkowicie pBaskie raczej nie wyst puj naturalnie.
Do kopania swalea wykorzystuje si nawet mniejsze spadki terenu ni| 0,5 %. Na 100 metrów spadek jest poni|ej
50cm. Na ”pBaskim” terenie trzeba by troch bardziej dokBadnym. patrz mój pierwszy filmik o magazynowaniu wody
- tamten waB zrobiBem caBkiem na oko, bo spadek terenu byB znaczny.
[1]
Kozy w trakcie zmieniania definicji chwastów
Chwasty - przekleDstwo ogrodników i rolników. Czy chwasty s bezwzgl dnie zBe i niepo| dane?
Nie.
392
Wszystko zale|y od kontekstu, czyli umieszczenia elementów (w tym wypadku ro[linnych) w szerszym sys-
temie.
Monsanto - najwi ksza na [wiecie firma agrochemiczna i lider biotechnologii w du|ej mierze swoje istnienie
opiera na chwastach, gdy| w uproszczeniu zarabia na ich niszczeniu. Nie da si ukry , |e jest w [wietnym
biznesie, bo przy obecnych metodach gospodarowania chwastów po prostu nie da si zniszczy . To prawdzi-
wie trwaBy biznes. Im wi cej dziaBaj , tym wi ksza jest potrzeba ich istnienia. Przynajmniej w ramach
obecnego ”systemu rolniczego”.
Czy zatem b d doradzaB, |eby Czytelnicy zacz li warzy herbicydy w gara|u a po godzinach pracy mody-
fikowali genetycznie ziemniaki? Raczej nie - przecie| by si to kBóciBo z przesBaniem bloga;)
ChciaBbym przedstawi alternatywny sposób zarabiania na tym ”nieszcz [ciu” jakim s chwasty - taki przy-
jazny dla [rodowiska i kieszeni.
Wiele osób na kursie permakultury nauczyBo si , |e ”problem jest rozwi zaniem”. Równie| w przypadku
chwastów jest podobnie. Nie ma jednej listy ro[lin, które s chwastami. Chwast to wg Wikipedii:
Chwast ka|da ro[lina niepo| dana z punktu widzenia osoby, posBuguj cej si tym terminem.
Chwasty rosn zazwyczaj dziko na polu uprawnym, B ce, pastwisku itp. Chwasty cz sto produkuj
nasiona zdolne do dBugotrwaBego przebywania w stanie spoczynku. Pozostaj one w tym stanie,
póki nie zostan wystawione na dziaBanie [wiatBa lub na przykBad nie nast pi uszkodzenie ich
Bupiny. Dzi ki temu chwasty mog kieBkowa , np. w [wie|o zaoranej ziemi.
Wida zatem, |e je[li zmieni si definicj tego co jest niepo| dane w Batwy sposób ”gin ” chwasty i to du|o
lepiej ni| po zastosowaniu najnowocze[niej mieszanki herbicydów.
W naturalnych ekosystemach jest tak, |e jednych organizmów odpad, to innych pokarm. Opisywany byB ju|
wcze[niej na blogu sposób[2]jak sprawi , |e ludzie b d nam pBaci za pasz dla naszych zwierz t.
T pasz jednak musieli[my przywozi do zwierz t.
Tym razem to zwierz ta przywozimy ”do paszy”. Po co? WBa[nie |eby si pasBy na cudzym pastwisku. Lub
inaczej mówi c przywozimy zwierz ta by zwalczyBy chwasty...
Hektar je|yn, chaszczy nie do przej[cia? Co trzeba zrobi , |eby sobie z tym poradzi ? Jedna opcja to
opryska wysok dawk herbicydów, wynaj pot |n maszyn by zaoraBa teren. Niezbyt permakulturowe,
ekologiczne i zdrowe rozwi zanie...
Alternatyw jest ogrodzi teren elektrycznych pastuchem i zamkn wewn trz tego hektara kilkadziesi t
kóz. Po 4-5 dniach kozy wyczyszcz dany teren do ziemi, odatkowo go nawo| c. Oczywi[cie przeci tny
czBowiek nie ma tylu kóz. Dlatego istniej (w USA, Australii) firmy zajmuj ce si tego typu dziaBalno[ci .
[3]PrzykBadowa firma bierze za oczyszczenie takiego ha 800-1000 dolarów. Trudno przekBada to na polskie
realia, ale warto zauwa|y , |e kozy oprócz tego, |e na siebie zarabiaj to tak|e tucz si . Z racji tego, |e
trudno byBoby je doi stosuje si raczej rasy mi sne, czy rasy daj ce weBn . Inna firma, ma zaj te terminy
na kilka miesi cy naprzód...
Zadam wi c pytanie... Ile kóz mo|na mie na ha stosuj c ten sposób ”wypasu”?
Jakby kto[ miaB tak firm , lub j zaBo|y, to prosz napisa do mnie - ch tnie pomog ja promowa .
Dla [rodowiska taka metoda jest na pewno lepsza. Czy zatem stosowanie naturalnych sposobów kontroli
chwastów mo|e by Batwiejsza i bardziej przyjazne dla kieszeni? Mo|e - [4]jeden z deweloperów zaoszcz dziB
na oczyszczeniu w ten sposób terenu kilka tysi cy dolarów.
Chyba ju| nie mamy innych wymówek.
Zdj cie z [5]tej strony pozyskane na zasadzie ”fair use”.
Inspiracj do napisania tego artykuBu byBa dyskusja na tym [6]w tku forum muratora.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5YpgUy2c8I/AAAAAAAAAZA/GX0bBtxyIm4/s1600-h/Kozy.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
3. http://www.pesticide.org/pubs/alts/goats/goats.html
4. http://www.seattlepi.com/local/319789_goats14.html
393
5. http://www.pesticide.org/pubs/alts/goats/goats.html
6. http://forum.muratordom.pl/rdest-sachalinski-help-help-help,t164807.htm
394
Zarz dzamy sukcesj ekologiczn cz.2 (2010-03-10 13:02)
[1]
Ta monokulturowa plantacja sosny doprowadzi do trwaBej degradacji gleby poprzez jej zak-
waszenie.
Dzisiejszy wpis b dzie do[ teoretyczny. Napisz troch o sukcesji ekologicznej i ró|nych...teoriach na jej
temat. Pod koniec b d zawarte informacje jakie przeBo|enie na rzeczywisto[ ogrodow , le[n czy roln ta
teoria ma. Warto t wiedz zdoby poniewa|:
• wydzielanie ró|norodnych substancji, które uniemo|liwiaj wzrost konkretnych ro[lin, czy innych or-
ganizmów lub substancji, które przyci gaj poszczególne ro[liny i/lub organizmy
396
Cezary (2010-03-10 19:42:52)
yródeBko oczywi[cie.
397
dany chwast - zioBo (musi by jadalny oczywi[cie) i w ten sposób dostarczysz swojemu organizmowi odpowiednich
pierwiastków.
Wi kszo[ kalorii powinna pochodzi z dziaBu tBuszcze/biaBka. Dobrze jest posadzi ro[liny dojrzewaj ce w ró|nym
okresie czasu.
Dzisiejszy wpis b dzie po[wi cony wBa[nie temu, jak rozpocz dziaBanie na nieu|ytku.
398
cedric (2010-03-15 23:15:17)
Przegl daj c przewodnik survivalowy Aukasza Ruczaja ” Dzikie ro[liny jadalne Polski znalazBem w wymienionej liter-
aturze stron Plants For Future Database - komputerowa baza danych ro[lin jadalnych
http://www.pfaf.org/leaflets/top20.php
Jest tu Bubin jadalny Lupinus mutabilis, nie powiem |ebym byB ch tny , ale dla zwierz t mo|e by si nadaB .
Ogólnie uwa|am ,|e przydatna strona.
Cedric
[1]
Grunty nie mog by na Ziemiach Odzyskanych
Je[li chcesz sprzeda ziemi , to wy[lij mi wiadomo[ na maila:
[2]plpermaculture@gmail.com
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5dvP0lmowI/AAAAAAAAAZE/jgGPfOYXW60/s1600-h/Ziemie_Odzyskane.png
2. mailto:plpermaculture@gmail.com
399
Gregor (2010-03-10 13:53:53)
Z ciekawo[ci - dlaczego nie ziemie poniemieckie? Chodzi o zabezpieczenie przed ewentualnymi roszczeniami?
mp (2010-03-10 16:59:47)
E, nie warto chyba z powodu jednego niemieckiego trolla rezygnowa z zakupu ziemi z ”ziem odzyskanych”. Dolno[l skie
to fajny obszar, Sudety, caBkiem ciepBo jak na Polsk . Autostrada A4 - skomunikowanie ze [wiatem. Z biznesowego
punktu widzenia to dla ciebie bardzo dobry obszar. Aatwiej chyba o kursantów, turystów (tak sobie my[l |e chciaBby[
przyci gn klientów prowadz c co[ na ksztaBt agroturystyki równie|). WrocBaw mógBby odbiera twoje produkty rolne
(chyba b dziesz d |yB do uzyskania certyfikatu ekologicznego?). Ziemia jest tania raczej na wschodzie, w tzw. Polsce
B. Drewniane domy w niskim standardzie 50 -80 mkw. plus 1 - 3 hektary mo|na znalez za 50-80 tys. zB.. A mo|e i
ziemi daBoby si dokupi . Plusem starego domu s : podci gni ty pr d, studnia, no i dach nad gBow . Oczywi[cie, to
zaoszcz dziBoby czas i pieni dze potrzebne na zaBatwianie przyB czy, projektu domu, warunków zabudowy itd. Sam
domek mo|na by próbowa przerobi na sBomo-gliniany - przy wi kszej lub mniejszej samowolce budowlanej... Tak
przynajmniej ja kombinuj , zainteresowany tematem..
Bo z tego co wyczytaBem, to zbudowanie domu na wBasnych hektarach, to droga przez m k :/ No i pr d trzeba
koniecznie ci gn .
400
Wojciech Majda (2010-03-10 17:35:20)
mp to nie jest jeden niemiecki troll. Zwi zek wyp dzonych, Erica Stainbach... To pot |na grupa ludzi.
Kwestia prawna jest mocno niepewna - szkoda ryzykowa pieni dze. Jak b d si budowaB na wschodzie to zawsze
dodatkowy spokój umysBu b dzie...
Prawdopodobnie b d miaB certyfikat ekologiczny, cho to pewne nie jest z powodu tego, czy nie ma jaki[ mocno.
Wi kszo[ dochodów b dzie pochodziBa z projektowania/pensji z PIP’u i sprzeda|y ksi |ek. przynajmniej mam tak
w planie :)
Masz mo|e adresy gdzie takie tanie chaBupy z ha mo|na kupi ? Bardzo interesuj ca oferta, no i cena...
PomysB z samowolk budowlan cho bardzo kusz cy niestety odpada - pewnie tam b dzie si du|o ludzi kr ci ,
pewnie gazety/media itp.
mp (2010-03-10 18:19:44)
Ja zwykle przegl dam gratka.pl . Najciekawsze pod wzgl dem ceny oferty zwykle nie maj niestety zdj , ale czasem
maj adres internetowy po[rednika. Du|o domków mo|na znalez na www.wns.pl
Trzeba by zapolowa na jak [ wyj tkow okazj , ale takie oferty s cz ste:
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=17799
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=13428
http://www.wsn.pl/index.php?set=72 &srch db= &srch offer id=17990
Oczywi[cie, wielu twierdzi |e Batwiej co[ wybudowa ni| remontowa . Wi c te oferty nie s mo|e najlepsze.
mp (2010-03-10 20:24:01)
Dobre ;)
A wBa[nie, w kontek[cie roszczeD nie mo|na zapomina o Izraelitach. I tutaj nie tylko ziemie odzyskane, ale i teren
401
caBej Polski jest potencjalnie zagro|ony. I te zagro|enie wydaje mi si realniejsze od tego ze strony Niemców.
402
szce[cianem. Prawo UE nie reguluje kwestii zwi zanych z prawem cywilnym. W przyszBo[ci mo|e, ale do kolejnego
traktatu zgoda wszystkich paDstw b dzie potrzebna, W ka|dym kraju istniej instytucje podobne do naszego za-
siedzenia, bo stan prawny nie mo|e by inny ni| utrwalony (30 lat) stan faktyczny.
Tak wi c wystarczy ksi gi i je[li nie ma zastrze|eD o wpisie, [miaBo kupowa .
WarmiDsko-Mazurskie, tam jeszcze du|o ziemii.
Pozdrawiam
Mark0wy
403
Wojciech (2010-03-23 06:43:08)
@BoskaWola
Rozwa| jeszcze raz te Ziemie Odzyskane
@Anonimowy
Nie powiedziaBem, |e nie mam kasy. I tak chc si budowa . Wersja na wsi z ha b dzie paradoksalnie taDsza ni|
kilkaset m2 w mie[cie czy te| mieszkanie.
404
Tania ziemia jest pono po drugiej stronie odry w dawnym DDR.
405
Anonymous (2010-09-23 18:02:27)
witam. równie| interesuje mnie zrealizowanie koncepcji ekowiochy albo przynajmniej gospodarstwa, osobi[cie mnie
interesuj tereny maBopolski z kierunkiem na blisko[ Tatr, ch tnie skorzystam z rad na tej stronie,a w przyszBo[ci
mo|e nawi |emy wioskow wspóBprace, interesuje mnie 2 h w zwy| jakby kto[ sByszaB o takim terenie w tym regionie:)
pozdrawiam
GBodny
(2010-03-11 13:12)
Ostatnio Czytelnik Cezary zadaB mi w komentarzach pytanie... Od czego zacz zagospodarowywanie 1-2ha
nieu|ytków? To bardzo dobre pytanie:) na które jeszcze tak jednoznacznie nie zostaBa udzielona na blogu
odpowiedz. Domy[lam si , |e chodzi o jakie[ chaszcze nie do przej[cia, czy mo|e pastwisko-chwastowisko.
Konwencjonalny rolnik najprawdopodobniej opryskaBby wszystko jakim[ pot |nym herbicydem, pewnie nie
raz a kilka. Nast pnie zebraBby [1]istniej ce chwasty, ususzyB i spaliB. By dalej dobi chwasty wieloletnie
kilka razy zaoraBby gleb ... To metoda na pewno skuteczna.
Jak pewnie Czytelnicy si domy[laj opisana wy|ej metoda nie jest jednak najbardziej przyjaznym dla
[rodowiska sposobem pozbycia si chwastów, czy chaszczy.
Jak zatem mo|emy si tych chwastów pozby ?
NajBatwiej jest u|y odpowiednich zwierz t - kozy zjedz chwasty, krowy trawy, [winie korzenie niektórych
chwastów i p draki a kury wy|r nasiona chwastów.
Warto zauwa|y , |e nie trzeba posiada tych zwierz t, by z nich móc korzysta - te wi ksze mo|na wypo|yczy
(zwBaszcza dwa pierwsze) - jakby nie byBo rolnik b dzie miaB z tego korzy[ , bo jego pastwisko b dzie miaBo
wi cej czasu, by odpocz , wi c np. wi cej siana b dzie mógB zebra .
ZwBaszcza na glebach ci |kich warto[2] intensywne spasanie zwierz t poB czy z [3]oraniem Keyline.
Ora oczywi[cie nale|y w poprzek stoku, by zapobiec erozji wodnej, utracie wody, mineraBów i materii or-
ganicznej.
Je[li chcemy i[ drog bez zwierz t, to chwastowisko kosimy po czym stosujemy odpowiedni [cióBk ...
Musimy wiedzie , co chcemy z ziemi robi , je[li mamy sadzi drzewka owocowe, to w miejscu, w którym
b dziemy je sadzi kosimy chwasty bardzo nisko. Zci tych chwastów oczywi[cie nie usuwamy z terenu,
gdzie b dziemy sadzi drzewka - w koDcu rozBo| si zwi kszaj c poziom materii organicznej gleby. Przed
poBo|eniem [cióBki niezwykle wa|ne jest, by mocno podla teren. Je[li to za[ jest niemo|liwe z powodów od-
legBo[ci od zródBa wody to sadzi nale|y tylko wiosn /jesieni . Dlaczego? Gdy| warstwa [cióBki zapobiegnie
wyparowaniu wody, ale równie| utrudni dost p deszczówki do korzeni. W pierwszym okresie [cióBka musi
by du|o grubsza ni| pózniej, gdy| jej zadaniem jest zagBuszenie chwastów i stworzenie |yznej gleby.
406
[4]
Karton skutecznie zapobiegnie zagBuszeniu drzewka na kilka miesi cy je[li poBo|ona zostanie
równie| inna [cióBka na jego powierzchni. Jego przeci cie do poBowy i maBy otwór w [rodku
uBatwia jego zaBo|enie. Karton najlepiej kBa[ na ziemi jako pierwsz warstw [cióBki. Z czasem
zostanie rozBo|ony przez d|d|ownice.
Je[li chcemy od razu zagospodarowa ni|sze pi tra le[nego ogrodu, to mo|na na [cióBce poBo|y 5cm warstw
kompostu lub ziemi ogrodowej i posadzi /wysia w niej zioBa, pn cza czy inne ro[liny przez nas po| dane.
W rejonach gdzie gleba jest lekka dobrze jest drzewka posadzi poni|ej swalei - w poB czeniu ze [cióBk
zwi ksz one znacznie szans , |e drzewka si przyjm . Przyspieszy równie| to ich wzrost oraz poprawi
plonowanie.
[5]
Ten przydomowy sad b dzie zmieniany w produktywny le[ny ogród. W odst pach mi dzy
jednym a drugim drzewkiem w rz dzie b d rosBy zioBa i dynamiczne akumulatory. Odst py
miedzy rz dami b d wykorzystane do hodowli królików i kur w ”[6]króliczych i kurzych trak-
torach”. W ten sposób wykorzystana zostanie przestrzeD zanim drzewka dojrzej . Perz, który
wyst puje na tej ubogie, piaszczystej glebie w du|ej ilo[ci zostanie zamieniony w pasz dla
królików i nawóz dla drzewek owocowych. W ten sposób problem, czyli perz, który utrud-
niaBby wzrost drzewek owocowych, gdy| konkurowaBby z nimi o wod i substancje pokarmowe -
zostaje zmieniony w rozwi zanie - to esencja permakultury. Z czasem perz zaniknie, a pojawi
si inne bardziej szlachetne gatunki traw i zióB.
407
Na zdj ciu wida równie| [cióBk w rz dach gdzie s drzewka. ZcióBk s niedojady z pastwiska,
które wBa[ciciel sadu dostaB za darmo od okolicznego rolnika (dla którego to byB odpad). Ju|
wida ich czarny kolor - rozkBadaj si dostarczaj c glebie mikroelementów, w gla i azotu.
Znasz mo|e inne sposoby jak zmieni nieu|ytek w co[ produktywnego? Je[li tak, to prosz podziel si
swoj wiedz .
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
4. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5jsIk_6fYI/AAAAAAAAAZU/3qmRIZnTHes/s1600-h/P1130683.JPG
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5jxscNUgMI/AAAAAAAAAZY/LajedZ3a37g/s1600-h/Agrole%C5%9Bnictwo.JPG
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
mp (2010-03-11 17:39:15)
No, na taki konkretny artykuB czekaBem. Wi cej takich, i nie zarobisz ju| na projektowaniu permakulturowych ogrodów
;) {artuj oczywi[cie :D
W sprawie traktorów. Ciekawe czy króliki nie zrobiByby sobie wykopu na wolno[ ? Je[li traktor miaBby by mobilny
- nie byBoby mowy o wkopywaniu siatki wgB b gleby.. Nie trzymaBem nigdy królików to nie wiem.
I jeszcze co do traktorów zwierz cych.. Jak dBugo nale|aBoby taki traktor trzyma w jednym miejscu? Kury grzebi
w ziemi i zadeptuj j na klepisko - takie przynajmniej widziaBem wybiegi. Czeka a| ziemia b dzie ogoBocona z
chwastów i trawy, czy przesuwa traktor kiedy jeszcze jest troch zielonego?
Kibicuj w takim razie kupnu przez ciebie jaki[ hektarów :) Dobrze byBoby zobaczy film z praktycznej realizacji.
(Ten o robieniu kaBu| za pomoc saperki nie byB najlepszy - ale wierz |e b dzie lepiej i profesjonalniej)
I jeszcze co do praktycznego przeksztaBcania nieu|ytków w le[ny ogród - podrzuc pomysB. Je[li nie brakuje ci wiary
w siebie i powodzenie swojej inwestycji - mo|e spróbuj zainteresowa sob jakiego[ mBodego re|ysera dokumentów?
Niech cie odwiedza przez kilka lat, pokr ci troch .. Jak ju| b d efekty - te tony z hektara, posklejaBby to w jaki[
fajny dokument?
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Roundup#Toxicity_2
2. http://blogs.discovermagazine.com/80beats/2010/03/02/
common-weedkiller-chemically-castrates-frogs-turns-males-into-females/
408
3. http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/ochrona-roslin/pozegnanie_z_atrazyna,e26b96f4fd3c8c6bcb01.html
Wojciech Majda (2010-03-11 18:05:45)
@mp
Dzi ki za dobre sBowo. O prac si nie boj , bo jak si to troch rozkr ci, to od roboty si nie op dz . Projektowanie
permakulturowe mo|e da efekty w wi kszo[ci dziedzin |ycia gospodarczego gdzie prowadzona jest jaka[ produkcja.
Króliczy traktor ma od doBu siatk metalow tak , |e królik si nie przeci[nie, ale b dzie miaB dobry dost p do zie-
leniny. Drut musi by odpowiednio mocny, |eby nie przegryzBy...
Ilo[ czasu, jaki miaByby pozostawa zwierz ta na jednym miejscu zale|y od tego jaki efekt chcesz uzyska . Mo|e
zale|y Ci na pozbawieniu caBej ro[linno[ci na danym obszarze, bo chcesz w konkretnym miejscu zacz sadzi ”trzy
siostry”, albo zrobi zagon na kapust ?
Mo|e zale|e Ci na Badnym wygl dzie i przystrzy|eniu trawnika?
Je[li za[ chodzi Ci o zminimalizowanie nakBadu pracy, to musisz dobra ilo[ królików tak, |e ze|r wszystkie ro[liny
(równie| te niesmaczne) na danym obszarze, cho oczywi[cie nie do goBej ziemi.
PrzykBad kur i klepiska jest bardzo dobrym dowodem na to jak nie zarz dza pastwiskiem:)
Kury najpierw |r to co dobre, presja na te ro[liny jest tak du|a, |e zanikaj . Potem kury bior si za mniej smaczne
rzeczy, dodatkowo jak czego[ nie zjedz to to rozdrapi . Ro[liny nie maj odpowiedniej ilo[ci czasu by si zregen-
erowa , dlatego gleba traci najpierw okryw , a potem brak ro[lin, [cióBki i nadmiar azotu przyczynia si do utraty
materii organicznej w glebie i utraty struktury. Nawet na zwykBym piachu!
409
panika2008 (2010-03-11 23:10:07)
90, jak nie 95 % [rodków czysto[ci domowych, od mydeB w pBynie i szamponów, przez pByny do podBóg, okien i naczyD,
a| po pByny do kibli, jest oparte na jednym z dwóch blisko ze sob zwi zanych (z punktu widzenia industrialnej syn-
tezy) zwi zkach - albo na siarczanie laurylu sodu (SLS), albo siarczanie etoksylaurylu sodu (SLES, pewnie lekko
skrzywiBem nazw - chemia to byBo dawno), z naciskiem na SLES, bo jest mniej dra|ni cy. Sprawdzcie sobie etykietki
:) Kupuje si toto w Chinach po 5 czy 10 $/litr, rozcieDcza 10-krotnie, dodaje zapachy i np. [rodki reguluj ce pH - i
sprzedaje.
mp (2010-03-12 09:50:48)
Je[li króliczy traktor ma mie siatk od spodu, to w ogóle wydaje mi si maBo praktyczny - jedyne zastosowanie to
przycinanie traw - i to niezbyt wysokich. Bo wy|sze trawy, chwasty, nie mówi c ju| o krzakach, po prostu zostaByby
przygniecione do ziemi siatk .. Króliki musiaByby wyci ga zdzbBa Bapkami (?) Dlatego takie gBupie pytanie o zabez-
pieczenie przed ucieczk zadaBem. Króliki w takim razie jedynie mogByby by stosowane po przej[ciu ci |szych zwierz t
- bydBa, trzody kopytnej.
Z królików wi kszo[ ludzi planuj cych le[ny ogród mogBaby zrezygnowa . I poprzesta na samych kurach. Kurzy
traktor mo|na by wykorzysta nawet do pielenia grz dek z warzywami. Tak mi si wydaje.
No i kur Batwiej ubi . Ssaki tak si patrz tymi [lepiami :/
410
Wojciech Majda (2010-03-12 11:30:40)
Masz racj mp - króliki nie s najlepszymi stworzeniami na pocz tek do oczyszczania terenu z wielkich chwastów. Do
tego sBu| kozy/owce/krowy (w tej kolejno[ci je|eli chodzi o skuteczno[ ).
ydzbBa traw mo|e królik wyci ga te| pyszczkiem - co[ jak spagetti, tylko mocno ”aldente”;)
Czy kura, czy królik to pytanie niemal filozoficzne :) Króliki szybko si mno| ;) no i mog si |ywi , rzeczami, którymi
czBowiek nie mo|e - traw . Kury zwykle mog uzyskiwa tylko do 30 % paszy z pastwiska. Reszt |ywno[ci to gBównie
konkurencja dla czBowieka (ziarno itp.) i odpady ogrodowe/kuchenne. Królik mo|e caBo[ |ywno[ci pobiera z le[nego
ogrodu
Kury bardziej niszcz traw /darD ni| j zjadaj , zatem mo|na powiedzie , |e sporo jest marnowane.
Zamierzam kupi dobry paralizator, |eby wBa[nie szybko zwierzaki ogBusza i potem, |eby si tak nie patrzyBy z
wyrzutem na mnie (|e chc je zje[ ) :| No ale taki jest los ro[lino|erców ogólnie.
Podsumowuj c ka|de z tych zwierz t mo|na inaczej wykorzysta , bo inne funkcje w ekosystemie peBni te zwierz ta.
Jeden b dzie miaB miejsce i upodobanie na króliki, drugi na kury, a trzeci (taki jak ja) na jedno i drugie plus sporo
wi cej:)
mp (2010-03-12 13:29:50)
W takim razie zamiast królików proponuj g si do traktora. Pono jedz wszystko co zielone, jak kozy prawie. Nie
kopi dziur. Daj jajka.
Króliki s o tyle dobre, |e daj futro na czapki uszatki - ostatnio bardzo modne :) Ale s bardzo sBabe i chorowite.
Ka|dy kogo znam osobi[cie, i kto hodowaB króliki, do[wiadczyB jakiej[ króliczej zarazy :/ i szybko wybijaB caBe stadko.
Oczywi[cie, tak jak mówisz - ka|dy ma wBasne upodobania.
411
biega . St d te| trawa powinna by przede wszystkim odporna na deptanie. I to si w peBni udaBo.
2) Je[li pozostawiaBem fragmenty nie uprawiane w postaci pojedynczych drzew, k p drzew, a nawet fragmentów
caBkowicie ”dzikich” - to po to, aby konie miaBy cieD, gaB zie do obgryzania i zioBa. Oraz po cz [ci dlatego, |e oszukaBa
mnie firma zatrudniona do wyrywania karpów (i tak przekroczyli termin realizacji zadania ponad dwukrotnie i pod
koniec mieli po prostu do[ ) - i nie wsz dzie daBo si zwyczajnie wjecha traktorem, |eby cokolwiek zrobi . Przypad-
kowo zatem.
Z efektu jestem jak na razie bardzo zadowolony. Ostateczny sprawdzian przejdzie w tym roku, kiedy pierwszy, 4-
hektarowy padok b dzie musiaB si zregenerowa i przyj czterokopytne z powrotem gdzie[ mi dzy [w. Jerzym a
[w. Józefem, a drugi, ponad 10-haktorowy po pierwszym pokosie i po zbudowaniu ogrodzeD - przej je na pocz tku
sierpnia i go[ci do koDca pazdziernika. Uwa|am te|, |e powstaB nowy biotop bogatszy i obfitszy od poprzedniego
- tj. od smutnych chaszczy, zBo|onych z karBowatych brzóz i sosen na poszyciu z mchów i porostów, wyrosBych na
zdegradowanej, peBnej [mieci glebie. A ju| ptaków, które si na resztkach zjadanego przez konie owsa pas mam chyba
wi cej, ni| caBa reszta wsi i wszystkie lasy dookoBa razem wzi te - dr si teraz tak gBo[no, |e trudno wytrzyma ... :-)
OkazaBo si , |e poprzedni wpis ”[1]Jak zagospodarowa nieu|ytki - pierwszy rok?” Czytelnikom bardzo si
spodobaB. Powodem dla którego zebraB dobre opinie, jest to, |e rozwi zywaB jaki[ konkretny problem (tak
przynajmniej mi si wydaje).
Zauwa|yBem, |e pisz chyba o troch zbyt teoretycznych rzeczach...
Dlatego postanowiBem
zda si na Czytelników -prosz wpisywa tutaj propozycje wpisów. Najlepiej, |eby stanowiBy
rozwi zanie jakiego[ konkretnego problemu na skal domu/ogrodu/lasu/lasu/gospodarstwa. O
globalnym ociepleniu i innych sprawach, które s poza naszym kr giem wpBywu te| b d pisaB, ale o tym
mog pisa caBe tomiszcza, bez sugestii ze strony Czytelników...
Australijczycy z Permablitz mówi : ”Changing the World One Garden at a Time”
Jak zmieni Twój ogród?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/jak-zagospodarowac-nieuzytki-pierwszy.html
mp (2010-03-12 10:10:00)
Wg moich informacji globalne ocieplenie powodowane przez czBowieka to tylko szkodliwa teoria. Wystarczy si
dowiedzie , ile caBa planeta dostarcza CO2 do atmosfery, ile promili z tego pochodzi z dziaBalno[ci czBowieka i jaki
procent tych promili zostaje ograniczony w wielkiej walce przeciw emisji CO2. A| si nie chce czyta czegokolwiek z
hasBem ocieplenie..
412
co[ takiego: http://www.popiol.pl/nowosci.html?lang=pl &nr=311
http://www.rakstop.engo.pl/www/popioly.htm
Wynika z tego, |e elektrownie za odbieranie od nich popioBu pBac . Rozsypany popióB na du|ej powierzchni raczej
nie zawiera groznych ilo[ci radonu, wr cz przeciwnie radioaktywno[ w drobnych dawkach dobrze wpBywa na ro[liny
i zwierz ta. Pewnie problemem jest rozdzielenie popioBu od |u|lu - ale to chyba mo|na Batwo zrobi u|ywaj c sita...
Artur
1. http://www.ho.haslo.pl/article.php?id=2297
jako (2010-03-12 14:43:01)
Propozycja tematu: praktyczny traktor kurzy/króliczy.
Na co zwróci uwag w naszym klimacie (osBona przed deszczem/sBoDcem)?
Z czego zbudowa , a czego unika ?
Jakie wyposa|enie w [rodku (woda, |ywno[ )?
Jak cz sto dogl da zwierz ta w traktorze (np uzupeBnia wod )?
Jak konserwowa , czy[ci taki traktor?
Czy i gdzie i za ile mo|na kupi gotowy?
Jakie zabezpieczenia przed ucieczk zwierz t/drapie|nikami/zBodziejami?
Jakie traktory i jak Ty zamierzasz zrobi ?
mp (2010-03-12 15:02:55)
@Jako
To chyba zbyt szczegóBowy temat. Wielko[ traktora kurzego musiaBaby by uzale|niona np od szeroko[ci alejek
mi dzy drzewami w planowanym czy zastanym sadzie, tak|e od szeroko[ci planowanych grz dek na warzywa.
Jest takie forum woliera.com. Tam s dyskusje o budowie kurnika maBego, na potrzeby hobbysty. Taki kurnik ma
zwykle maBy, odgrodzony wybieg, u góry tak|e siatka lub dach. No i po prostu trzeba by ten kurnik z wybiegiem
postawi na kóBeczkach. Fajny byBby jaki[ system opuszczania i podnoszenia kóBek - hydrauliczny jak w paleciakach
z hurtowni czy supermarketu, albo jaki[ prosty mechaniczny.
Kurnik musiaBby by drewniany, OSB, ocieplony weBn szklan . W kurniku okno o powierzchni 1/6 podBogi. PodBoga
kurnika powinna by betonowa - w traktorze raczej si tego nie da zrobi , wi c mo|e linoleum. Na 1mkw kurnika 4-6
kur. 1 kura na 1mkw wybiegu. No i karmienie i pojenie takie jak w tradycyjnych kurnikach.
No, taki traktor to zwykBy kurnik z wybiegiem, tyle |e mobilny.
Mnie zaciekawiB temat kompostownika z hodowl d|d|ownic kalifornijskich. I wykorzystywanie tych d|d|ownic jako
pasza smakoByk dla kur. Ale tu chciaBbym przeczyta artykuB jakiego[ wieloletniego praktyka..
413
Jakie ro[liny dobra do stawu i okolic aby nie zdominowaBy stawu i nie zostaBy zjedzone przez ryby?
Jaka ilo[ ryb na powierzchnie/obj to[ stawu?
Jakie warunki powinny mie ryby aby prze|yBy(natlenienie, schronienie, pokarm, temp. wody, mo|liwo[ rozmna|ania)i
uchroniBy si przed drapie|nikiem?
Mo|e to temat na kilka wpisów, ale hodowla ryb i retencjonowanie wody na terenie pagórkowatym mogBy by sie dobrze
uzupeBnia . I chodzi mi to po gBowie :)
Ogrodnik
mp (2010-03-12 17:33:35)
@jako
ja te| nigdy nie hodowaBem kur :) Chyba tu wszyscy czytelnicy jeste[my mieszczuchami. Autor bloga te|. :D
Ale drobiem od jakiego[ czasu si interesuj . MaBe kurczaczki chyba trzeba jednak hodowa na paszy do tego przez-
naczonej. No i w ogóle oddzielnie od dorosBych, w jakim[ przedszkolu. PodrosBe wprowadza do stada, albo budowa
im nowy traktor :)
Tutaj zdj cie takiego potencjalnego traktora:
http://chickencoopplans4u.com/small-chicken-coop-plans/mobile-and-sm all-chicken-coops-pros-and-cons
Na zim mogByby zosta chyba w mobilnym kurniku. MaBy jest, to sobie by nachuchaBy ;) i miaBy ciepBo. Tyle |e
trzeba by je byBo karmi wtedy pasz .
Ostatnio modna jest rasa kur zielononó|ek kuropatwianych. Pono s bardzo odporne na pogod , bo to stara polska
rasa, bardzo zbli|ona do dzikich przodków kury domowej.
mp (2010-03-12 18:01:11)
A z tematów na nowe wpisy, chciaBbym poprosi o wypisanie konkretnych grup ro[lin wspóBpracuj cych ze sob . Tak
jak indiaDskie trzy siostry. Np: JabBoD - pomidor - ziemniak (ten przykBad chyba by jednak nie wypaliB :) dlatego to
wa|na dla mnie i innych czytelników wiedza)
I jeszcze prosz o opis jakiej[ sympatycznej, wieloletniej ro[linki która dawaBaby pasz kurom.. Aby mo|na byBo
zrezygnowa ze zbó|. To mo|e temat na twój drugi blog, o ro[linach.
414
jako (2010-03-12 18:52:50)
Kupowanie zimowej paszy dla zwierz t troch nie pasuje do wizerunku permakulturnika, dlatego przyB czam si do
pytania mp.
Czy mo|emy wytwarza pasz , któr da si produkowa bez u|ycia drogich maszyn/narz dzi i magazynowa na zim ?
mp (2010-03-12 19:45:03)
No wBa[nie maBe powierzchnie Batwiej nagrza . No i kurnik jest ocieplony, kury siedz na grz dach poprzytulane i
si ogrzewaj . Poza tym, je[li w zim chcemy mie jajka, to musi by w [rodku |arówka - te| da troch ciepBa.
Dodatkowo, dostarcza im si ciepB wod i gotowane ziemniaki do kurnika. Kury to twarde zawodniczki, nie zgin
przez zim .
Co do nierówno[ci terenu - cz [ daBoby si rozwi za dodatkowym fartuchem z elastycznej siatki przymocowanym u
doBu ramy traktora. W razie szczelin - przymocowaBoby si ten fartuch do ziemi [ledziami namiotowymi. No a wi ksze
wertepy :/ có|, zwykBy traktor czy kombajn te| nie wsz dzie dojedzie.
1. http://home.centurytel.net/thecitychicken/tractors.html
Wojciech Majda (2010-03-12 22:18:09)
@mp pomysB z fartuchem bardzo ciekawy.
Jeszcze do kur zim :
Warto zauwa|y , |e co innego ”prze|y ” a co innego wydajnie pasz wykorzystywa . Je[li kurze jest zimno, to jako
stwór staBocieplny zu|yje do utrzymania (staBej) temperatury ciaBa wi cej energii. Oznacza to, |e jej zapotrzebowanie
na jedzenie b dzie wi ksze.
Przy skali domowej nie ma to a| takiego du|ego znaczenia, no ale je[li chcemy by wydajni, to IMHO kury powinny
415
by trzymane na zim w zamkni ciu.
mp (2010-03-12 22:44:28)
Dzi ki ;)
My[l , |e nie ma co sugerowa si zdj ciami kurzych traktorów dost pnych w necie. I kurzy traktor wyposa|y w
peBnosprawny, ocieplony kurnik - skrojony na miar potrzeb i mo|liwo[ci polskiej kury :D (z mo|liwo[ci zamkni cia
w zim )
Posiadanie odr bnego kurnika na zim ? Trzeba by ro rozwa|y pod wzgl dem potrzebnej pracy i finansów. No i
je[li mieliby[my posiada kilka traktorów, ka|dy z wBasn zaBog , stadem.. To wpuszczenie tych zaBóg do kurnika
zimowego, zbiorczego, skoDczyBoby si walkami o wBadz i budowaniem hierarchii a| do wiosny. A na wiosn ponowny
przydziaB do traktorów i znów walki.
Je[li traktor jest tylko jeden - to te| lepiej |eby byB od razu z kurnikiem caBorocznym.
No i te maBe traktory na jedn , dwie kury to raczej pomyBka. Kura musi |y w stadzie, z kogutem si pobawi . Kogut
musi mie 5 kur cnj. , aby si nie nudziB i nie zrobiB im krzywdy z tej nami tno[ci..
mp (2010-03-13 07:35:52)
Nie chc si wym drza ;) bo sam nie jestem ekspertem od kur, ale z koguta nie ma co rezygnowa . Je[li nie b dzie
samca alfa - to jedna z kur si po[wi ci i zrobi si na babo-chBopa. Taka samica alfa nie b dzie dawa jajek. Nawet je[li
kogut jest, to samica alfa tez mo|e wyst pi . Kogut nawet nie b dzie próbowaB po niej skaka . Ona b dzie speBniaBa
inne role w stadzie kur - taka przewodniczka. Czasem nioski si kwocz - chc wysiadywa jajka na piskl ta - wtedy
równie| nie znosz jajek. Metody wybijania kwoce z gBowy macierzyDstwa s drastyczne :/
No i niestety, nie tylko koguty walcz o wBadz . Je[liby do stada samotnych kur wprowadzi du|ego i silnego koguta
- tak z marszu, bez kwarantanny - to zostaBby on zadziobany i zjedzony.
Im wi cej czytam o kurach, tym bardziej fascynuj ce si wydaj :D
416
cedric (2010-03-13 13:40:56)
Rzuc gar[ tematów do rozwa|enia w przyszBo[ci pod k tem permakultury.
Mo|e co[ zaskoczy .
Odprowadzanie [cieków .
KamieD wokóB domu .
ZcióBki.
Drogi , [cie|ki wokóB domu .
Drogi polne.
Drewno na opaB .
Ci cie i prowadzenie drzew.
Drób ozdobny .
Chów zwierz t a przepisy weterynaryjne i unijne .
Je[li wpadnie kilka dalszych to dopisz .
B dziemy mogli odda si zgniliznie my[lenia .
mp (2010-03-14 10:21:05)
No wBa[nie, 300 niosek to liczba od której mo|na zacz mówi o dochodach z kur. Tyle |e taka liczba kur b dzie
pochBania ton ziarna na miesi c (i kilkaset kilo suplementów - ro[lin zielonych, warzyw i robactwa). GBównym
skBadnikiem diety kurzej s w glowodany (70 - 80 %). W takim razie mam pytanie do ciebie Wojtku, ile hektarów
permakultury trzeba by mie by tak liczb wykarmi ? Mówi c o samowystarczalno[ci gospodarstwa - bez zakupów
poza farm .
(UkBadam sobie w gBowie biznes plan ;)
417
tyka zwykBych rolników, nawet nie ekologicznych jest taka, |e kurnik jest [wietnym dodatkiem do innych hodowli i
upraw w zagrodzie. Produkuje nie tylko jaja, ale i mi so na codzienne potrzeby wBasne rodziny i najlepszy nawóz
naturalny. Poza tym przy tak licznym stadzie z zaBo|enia trzeba korzysta z usBug wyl garni paDstwowej co roku, aby
uzupeBnia stado niosek do zaBo|onej sobie liczby. Ten sposób jest drogi, gdy| odchowanie kurcz t wymaga specjal-
nych warunków, ciepBa, izolacji od dorosBych sztuk i ci gBej uwagi. Chyba, |e pozwoli cz [ci kwok zasi [ na jajach
i wysiadywa kurcz ta (to jest moim zdaniem najzdrowszy i w peBni etyczny i permakulturowy sposób prowadzenia
kurnika). Ale wtedy wchodzi mnóstwo ró|nych ale.
@mp, wychowaj cho 10 sztuk, a b dziesz wiedziaB na czym stoisz i co mo|na z tym zrobi , NIE PAKUJ C stada w
warunki skoncentrowanej fermy. Pozdrawiam, Ewa
mp (2010-03-14 12:42:00)
Ewo,
My[l |e specjalizacja nie kBóci si z permakultur . Mo|na mie na wBasnym hektarze krow , koz , kur , kaczk ,
królika, g [, warzywnik, sad, poletko zbo|a, kartoflisko itd
B dzie ró|norodno[ - ale nie b dzie samowystarczalno[ci.
B dziemy mieli co je[ , ale nie b dzie za co kupi dziecku ksi |ek do szkoBy, czy opBaci podatek rolny albo wetery-
narza.
Oczywi[cie, kury musiaByby by hodowane etycznie. Bo na tej etyce budowany byBby marketing sprzeda|y. Sory je[li
brzmi to zbyt analitycznie, zimna kalkulacja itp. Nie spodziewam si wielkich zysków - ale zyski by musz , aby mie
jaki[ finansowy bufor na wypadek jaki[ kBopotów w naszym maBym wBasnym systemie.
Pozdrawiam równie| :)
418
cydowanie za du|o na dBu|sz met ...
Zatem mp najwa|niejsze jest ustalenie celów, jaki chcesz osi gn ze swojej ziemi. Do tego, co mo|na zrobi i jakie
cele sobie wybra warto kierowa si etyk permakulturow .
mp (2010-03-14 12:50:00)
WM dzi ki za wyliczenia.
419
(pylistej lub granulowanej) do odkwaszania gleb” to cytat z tej pracy: http://www.up.poznan.pl/ogrodnictwo/Ogro-
dnictwo %2037/26 %20Roszyk.pdf Nadmiar popioBu mo|e doprowadzi do strat fosforu.
Na tej stronie: http://www.popiol.pl/zastosowanie.html?lang=pl jest kilka artykuBów o nawo|eniu popioBem z w gla,
niestety dost pnych tylko po zalogowaniu. ZrezygnowaBem z rejestracji bo troch za du|o chcieli o mnie wiedzie :) Z
zajawek wynika te| i| popióB w glowy zwi ksza sorpcj wody w glebie.
http://whocares.caer.uky.edu/wasp/AshSymposium/AshLibraryAuthors.asp bardzo du|a ilo[ materiaBów naukowych
(raporty i streszczenia z konferencji naukowych o utylizacji popioBu z w gla). W wolnej chwili przejrz dokBadnie ale
wynika z kilu sprawdzonych artykuBów i| popióB w glowy jest u|ywany do rekultywacji gleb zatrutych metalami
ci |kimi, ma wysokie wBa[ciwo[ci sorpcyjne i wi |e metale ci |kie w zwi zki chemiczne nierozpuszczalne w wodzie.
Prawd jest, |e oddychanie popioBem powstaBym ze spalania w gl lub picie wody zanieczyszczonej popioBem to kiepski
pomysB. Ale jak zawsze wszytko zale|y od dawki - picie du|ych ilo[ci wody destylowanej te| mo|e zabi .
Artur
420
napisa nowe posty :)
”Ro[liny u|ytkowe” powinny by botanicznym leksykonem ka|dego permakulturnika i le[nego ogrodnika, a ”wolny strz-
elec” zródBem informacji co mo|na uzyska z danej ro[liny/owocu, jak przyrz dza i przechowywa ”nietypowe” jak dla
zwykBego zjadacza chleba, pBody rolne. My[l ze taki byB zamiar, ale biedactwa zostaBy zagBuszone przez permakulture
i zapomniane :) A jak dla mnie to tak nie permakulturowo |eby stosowa monokultur blogow :)
Bo jakby to powiedzie , te dwa blogi to takie dynamiczne akumulatory wiedzy, które wydobywaj to co ka|demu
permakulturnikowi do |ycia potrzebne he he :)
Ogrodnik
421
wiedza jak mo|na je zastosowa (np. mBode li[cie lipy do saBatek).
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/historia-dwoch-rodzin.html
Wojciech Majda (2010-06-12 08:39:03)
Dodane do listy wpisów do napisania...
Krótki film o rolnictwie le[nym Uniwersytetu Missouri - jednej z odmian [6]systemu ag-
role[niczego.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
2. http://www.grzyby.pl/gatunki/Stropharia_rugosoannulata.htm
3. http://draft.blogger.com/goog_1268385475006
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Czernid%C5%82ak_ko%C5%82pakowaty
5. http://www.shiitake.pl/nameko-amatororyg.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
1. http://www.scribd.com/doc/6652468/Mushroom-Cultivator-A-Practical-Guide-to-Growing-Mushrooms-at-Home
panika2008 (2010-03-12 22:29:27)
Ciekawe na ile realne jest uprawianie ich u nas. Jak by tylko znalez rynek zbytu (reich? francja?), to biznes mógBby
by caBkiem niezBy.
423
Wojciech Majda (2010-03-13 12:24:01)
ByBoby miBo :)
Co do nie pBacenia ZUSu, to mo|na otworzy spóBk z o.o. i zgromadzenie wspólników mo|e powoBa na funkcj
czBonka zarz du - takie ”powoBanie” to nie jest na zasadzie umowy o prac , wi c si dostaje nieozusowane pieni dze...
Nie zmienia to faktu, |e trzeba kombinowa i to do[ drogie... Normalnie ci gle wiatr w oczy :/
[1]Fajny artykuB o kombinowaniu - wszystko zgodne z prawem:) polecam ka|demu pocz tkuj cemu przedsi biorcy,
albo osobie prowadz cej dziaBalno[ gospodarcz i nie specjalnie chc cej pBaci ZUS..
Mo|e panika2008 opiszesz to na swoim blog? Ciebie wi cej ludzi zainteresowanych ekonomi /biznesem chyba czyta.
1. http://kadry.infor.pl/kadry/ubezpieczenia/zasady_podlegania/porady/326331,czy_za_czlonka_zarzadu_spolki_
z_o_o_nalezy_odprowadzac_skladki_zus.html
panika2008 (2010-03-13 14:51:25)
@WM: problem ze sp. z o.o. jest taki, |e je[li ma ona wyB cznie czBonków zarz du i nikogo zatrudnionego na
umow o prac , dzieBo, zlecenie itp i |adnych faktur/umów na nabyte towary/usBugi to nie za bardzo mo|na cokolwiek
sprzedawa ... w tym przypadku Batwo mo|na wykaza omijanie prawa. Jakim[ tam wyj[ciem mo|e by zatrudni-
anie ”dla picu” sBupa za marne grosze bez ZUSu (uod/uoz), który niby tworzy dla firmy produkt/usBug , a firma go
odsprzedaje z jak [ du|a mar| ... tylko trzeba mie zaufanego ”sBupa” - najlepiej rodzina - to ju| jest jednak Bamanie
prawa, wi c nie zach cam, chocia| sygnalizuj tak mo|liwo[ ;)
424
Co mo|na wycisn z wody? Czyli jak zarobi na stawie? (2010-03-13 19:49)
Ogrodnik - nasz Czytelnik zasugerowaB bym napisaB co[ o stawie (o wielu innych tematach;). Dzisiaj opisz
jeden ze sposobów wykorzystywania stawu oraz jego brzegu...
Wi kszo[ osób kopi c stawy czyni je okr gBymi, lub prostok tnym. Taki ksztaBt sprawia, |e linia brze-
gowa b dzie maBa... Stali Czytelnicy wiedz ju|, |e w projektowaniu permakulturowym cz sto d |y si do
maksymalizowania wszelkiego rodzaju brzegów (czyli miejsc w którym spotykaj si dwa ro|ne [rodowiska) z
powodu tego, |e brzeg jest miejscem o najwi kszej produktywno[ci. Mo|na o tym poczyta [1] tutaj oraz[2]
tutaj.
Czasami projektanci permakulturowi (i ich klienci) d | do tego, by wi kszo[ upraw byBa jednym wielkim
brzegiem. Jest to logiczne, gdy| brzeg jest zwykle du|o bardziej produktywny, ni| ka|de ze [rodowisk z
osobna. W przypadku stawu obrazowo tBumaczy to poni|szy obrazek.
[3]
Ka|dy z tych stawów ma dokBadnie tak sama powierzchni 75 jednostek kwadratowych. Czym
si ró|ni to dBugo[ci linii brzegowej. Staw A ma promieD 5 jednostek i lini brzegow dBug
na 32 jednostki. Staw B jest szeroki na 2 i dBugi na 37,5 jednostki i ma B cznie 81 jednostek
linii brzegowej.Staw C ma szeroko[ 1 i jest dBugi na 75 jednostek. DBugo[ jego linii brzegowej
to153 jednostki.
Czy tzw. efekt brzegu to jaka[ magia? Nie, po prostu organizmy mog korzysta z zasobów obydwu
[rodowisk. W tym przypadku ryby ze stawu mog wykorzysta traw , która b dzie dobrze rosn na skraju
stawu.Dlaczego trawa ma rosn c lepiej? Poniewa| b dzie miaBa nielimitowany dost p do wody bogatej w
biogeny. O tym, jak wykorzysta traw jako pasz dla ryb przeczytasz w pierwszym wpisie o[4] polikulturze
ryb. W ten sposób poprawi si natlenienie wody oraz oczy[ci si wod z odchodów rybich. Nie s wi c
tracone cenne pierwiastki (NPK) oraz nie jest zanieczyszczane [rodowisko. Staw mo|na wykorzysta równie|
do produkcji paszy dla [wiD, brojlerów.
[EMBED]
W drugiej minucie filmu zaczyna by opisywany ekstensywnie wykorzystywany staw, którego
gBówn funkcj jest nawadnianie komercyjnego ogrodu warzywnego.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz1.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
3. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5vScTxtTbI/AAAAAAAAAZo/O57iUyYCPnU/s1600-h/Kszta%C5%82t%20stawu.PNG
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
425
Jak zminimalizowa straty ze strony szkodników w sadzie czy ogrodzie bez u|ycia pesty-
cydów? (2010-03-14 21:11)
Jednym z gBównych powodów dla których s u|ywane pestycydy ([rodki przeciwko szkodnikom) jest nie
tyle wyst powanie tych szkodników, a tzw. przekroczenie progu szkodliwo[ci gospodarczej (dalej w skrócie
PPSG).
PPSG to tak na chBopski rozum moment w którym szkodniki (grzyby, owady, gryzonie, chwasty) wyrz dzaj
wi ksze straty ni| wynosiBby koszt walczenia z danym szkodnikiem. Jedna g sienica |eruj ca na li[ciach
jabBoD nie uczyni du|ych szkód. 1000 ju| tak...
Nie chodzi zatem o to, by nie byBo szkodników, ale by ich liczba byBa na tyle niska, |e nie wyrz dzaj znacznej
szkody.
By liczba szkodników czy czynników chorobotwórczych w sadzie czy ogrodzie nie przekraczaBa progu
szkodliwo[ gospodarczej nale|y:
• stosowa kury, kaczki, g si, [winie by ”posprz taBy” spady i wyszukaBy w [cióBce paso|ytów. Je[li nie
mamy tych zwierz t, to nale|y przynajmniej spady pozbiera lub lepiej przerobi (np. na soki)
426
• nie stosowa nawozów sztucznych, gdy| uszkadzaj one grzybnie grzybów mikoryzowych
Mollison w ksi |ce ”Permaculture A Designers’ manual” opisuje, |e stosowanie pierwszych 6 metod (pozostaBe
s moje;) zmniejsza ilo[ wyst puj cych szkodników do 4-7 % tego, co wyst puje w sadzie monokulturowym.
W ten sposób nie tylko zabezpieczymy si przed owadami, ale równie| przed chorobami wirusowymi i in-
fekcjami grzybów.
Troch inne jest podej[cie permakulturowe ni| podej[cie rolnika/sadownika konwencjonalnego. ”Tradycyjny”
rolnik chce nie dopu[ci do zainfekowania sadu, je[li dojdzie do choroby, namno|enia szkodnika szybko si je
niszczy. Sadownik permakulturowy woli polega na naturalnych sprzymierzeDcach. Sposób konwencjonalny
przypomina czBowieka, który by zabezpieczy si przed chorobami unika zarazków a jak jakie[ si pojawi ,
to szybko u|ywa odpowiednich i silnych leków. Permakulturnik b dzie pracowaB nad tym, by zdrowo si
od|ywia i dobrze si prowadzi w celu wytworzenia silnego systemu odporno[ciowego.
Twierdzenie to znaczeniu odpowiedniej szaty ro[linnej w sadzie zdaj si potwierdza równie| inni autorzy.
W ksi |ce ”Biodiversityand Pest Managementin Agroecosystems” doktorzy Miguel Angel Altieri i Clara Ines
Nicholls pisz :
The data indicate that orchards with rich floral undergrowth exhibit a
lower incidence of insect pests than clean-cultivated orchards,
mainly because of an increased abundance and efficiency of
predators and parasitoids (Altieri and Schmidt, 1985). In some
cases, groundcover directly affects herbivore species that discriminate
among trees with and without cover beneath.
Dane wskazuj , |e sady z bogat w gatunki flor wykazuj mniejszy zakres wyst powania
owadzich szkodników ni| w sadach w których stosuje si ugór czarny (brak [cióBki, czy trawy
-W.M.), gBówna przyczyna to wi ksza ilo[ i wydajno[ drapie|ników i paso|ytów (tych szkod-
ników -W.M.) (opisali Altieri and Schmidt, 1985). W niektórych przypadkach szata ro[linna lub
jej brak bezpo[rednio wpBywaBa na wyst powanie gatunków poszczególnych ro[lino|erców (w tym
przypadku szkodników owadzich).
Wa|na jest bioró|norodno[ w samym sadzie, czy ogrodzie, ale równie istotne jest to co jest dookoBa.
PrzykBadowo, je[li w naszym sadzie mamy jabBonie i nasz sad ma bogaty szat ro[linn w darni, a dookoBa nas
jest 30 ha monokulturowych sadów jabBoni, to mo|emy mie problem. Je[li jednak nasz sad (nawet monokul-
turowy) graniczy z B k ko[na (gdzie wyst puje bogactwo zióB) to po|yteczne owady mog imigrowa z B ki
do naszego sadu.
A Ty co o tym my[lisz?
427
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S51D5hDrJWI/AAAAAAAAAZs/vKsX8dxBQwQ/s1600-h/Grzyby+Saskatchewan.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html
[1]
Na zdj ciu przedstawiony jest ten sam gatunek trawy. Ró|nica polega na tym, jak s
u|ytkowane. Ta po lewej jest ci gle przycinana, tej po prawej pozwolono dorosn do maksy-
428
malnej wielko[ci. Wi ksza cz [ tych korzeni (po prawej) mo|e by trzy razy w roku auto-
amputowana bez szkody dla ro[liny. Drastycznie zwi kszy to poziom materii organicznej w
glebie.
W poprzednim wpisie o [2]Holistycznym zarz dzaniu ziemi dowiedzieli[my si , |e ilo[ zwierz t na pastwisku
nie ma wpBywu na przepasanie pastwiska.
Dla przypomnienia podam warunki w których dochodzi do nadmiernego spasania:
Zatem w polskich warunkach nadmierne spasanie mo|e wyst pi w trzech okoliczno[ciach (podam na
przykBadzie krowy):
1. Krowa zostaje na pastwisku zbyt dBugo. Przez to ro[lina po pierwszym ugryzieniu przez krow zaczyna
odrasta . Jako, |e ro[lina odrzuca zdecydowan wi kszo[ korzeni, do wzrostu wykorzystuje zapasy
energetyczne b d ce w tych korzeniach co pozostaBy oraz w kB czach i Bodydze (zale|nie od gatunku).
Je[li zostanie ugryziona w krótkim czasie po raz drugi nie ma ju| zapasów - musi korzysta tylko z
fotosyntezy. Ta za[ jest znacznie ograniczona z powodu...odgryzienia li[ci i Bodyg przez krow . Efektem
jest wolny wzrost ro[liny. Je[li dziaBanie to si powtarza regularnie, to wkrótce ro[lina przestaje mie
energi do odrastania i zanika na pastwisku. Tego rodzaju dziaBanie mo|e dokona jedna krowa.
2. Krowa powraca na pastwisko zbyt szybko. Powoduje to niepeBn regeneracj systemu korzeniowego oraz
mniejsze przyrosty ro[liny. Wynika to z tego, |e cz [ci asymilacyjne - gBównie li[cie (przetwarzaj ce
energi sBoneczn na materiaBy zapasowe) nie zd |yBy wytworzy odpowiedniej ilo[ci energii, by zregen-
erowa zapasy (korzeniach, Bodygach, klaczach). Efektem jest wolniejszy wzrost ro[lin po zgryzieniu
lub z czasem [mier ro[liny.
3. Specyficzne dla obszarów gdzie wyst puje zima (np. Polska;) to nadmierne wypasanie pastwiska wiosn
- je[li ro[liny zostaBy spasane jesieni i nie zd |yBy odbudowa zapasów przed zim .
[EMBED]
1. Zwierz ta nie powinny by na danej kwaterze pastwiska dBu|ej ni| trzy dni
2. Kwater powinno by mo|liwie du|o - on mówi o kilkuset (bo zarz dza parkiem narodowym) w warunk-
ach Polskich powinno by tych kwater kilkadziesi t.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S53szkDeDRI/AAAAAAAAAZ0/C6U0jWHdnhI/s1600-h/Trawa%20k%C4%99powa.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
429
Anonymous (2010-03-15 09:50:57)
Cytuj :
”Jako, |e ro[lina odrzuca zdecydowan wi kszo[ korzeni”
Co to za proces, w jaki sposób, po co i w jakich okoliczno[ciach ro[lina odrzuca (jak rozumiem, swoje wBasne) korzenie?
1. http://thepiratebay.org/torrent/4774652/THE_METHODS_OF_JEAN_PAIN_Another_Kind_of_Garden
panika2008 (2010-03-16 21:23:54)
Kurcz , nawet w rolnictwie jest tyle zagadek... niesamowite!
430
Wojciech Majda (2010-03-16 22:39:01)
Mo|e by Anonimowy, a mo|e trzebie| robiona byBa zim , bo latem mo|e si las Batwo zapali od piB i silników. Jeszcze
inna opcja, to fakt, |e w Prowansji to klimat [ródziemnomorski panuje i wiele ro[lin wiecznie zielonych tam maj .
W ci gu ostatnich kilku dni na Bamach bloga przetoczyBa si ostra (jak na skal naszego, spokojnego bloga;)
dyskusja. DotyczyBa ona kwestii specjalizacji, konkretnie koncepcji trzymania 300 kur niosek w kurzych
traktorach...
Je[li chcemy rozwa|y , czy jest to dobre z permakulturowego punktu widzenia nale|y zada pytanie:
Czy jest to zgodne z [1]permakulturow etyk ?
Dla przypomnienia trzy zasady etyczne to:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y zrozumie , |e nie |yjemy w pró|ni, tylko w spoBeczeDstwie i
[rodowisku. Je[li my (permakulturnicy) nie b dziemy produkowa jajek w sposób zbli|ony do naturalnego,
niskoenergetycznie i ekologicznie, to kto[ inny zrobi to za nas. Z zupeBnym ignorowaniem ww. zasad np.
posiadaj c ferm na 100.00ty[ niosek.
Ogród, sad, pole czy pastwisko jest tworem caBkowicie sztucznym. Wi kszo[ terenu Polski gdyby nie
ludzie porosBaby lasem. Naturalny las mo|e wy|ywi bardzo maBo ludzi - ka|de spoBeczeDstwo Bowcy-zbieraczy
zawsze przegrywa/przegrywaBo w wojnach z rolnikami/pasterzami. Dlaczego?
Poniewa| wydajno[ z ha byBa na tyle maBa, |e Ci ludzie nie byli w stanie konkurowa (cho by pod k tem
liczebnym) z wydajniejszymi (a wi c liczniejszymi) rolnikami. Naturalny las nie jest ekosystemem, który jest
w stanie wy|ywi tyle ludzi, co pole kartofli - tutaj nie ma |adnych w tpliwo[ci.
Zatem by utrzyma populacj ludzi na tym poziomie co mamy obecnie musimy produkowa w Polsce |ywno[
dla okoBo 38mln ludzi. Nie tylko musimy j produkowa , ale musi to by dla rolników ekonomicznie opBacalne.
Docelowo bardziej opBacalne ni| konwencjonalne sposoby - tylko w ten sposób jeste[my w stanie zmieni nasz
region, kraj, [wiat... Gdy u[wiadomimy sobie, |e tereny u|ytkowane rolniczo zajmuj w Polsce ponad poBow
powierzchni kraju to wiemy, |e wBa[nie w dziedzinie rolnictwa mo|emy najwi cej zdziaBa .
Je[li chcemy by konwencjonalni rolnicy przestawili si na upraw permakulturow /ekologiczn to musi si to
im opBaca . Jestem skBonny przypuszcza , |e zdecydowana wi kszo[ rolników to nie s psychopaci, którzy
celowo stosuj chemi by nas tru ... Oni stosuj chemi , poniewa| jest to opBacalne. Je[li zatem stworzymy
431
system, który b dzie atrakcyjn finansowo alternatyw dla rolników to oni sami si zaczn przestawia na
ten model produkcji.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
W ci gu ostatnich kilku dni na Bamach bloga przetoczyBa si ostra (jak na skal naszego spokojnego bloga;)
dyskusja. DotyczyBa ona kwestii specjalizacji, konkretnie koncepcji trzymania 300 kur niosek w kurzych
traktorach...
Je[li chcemy rozwa|y , czy jest to dobre z permakulturowego punktu widzenia nale|y zada pytanie:
Czy jest to zgodne z [1]permakulturow etyk ?
Dla przypomnienia trzy zasady etyczne to:
1.Troska o Ziemi
2.Troska o ludzi
3.Ograniczenie konsumpcji i redystrybucja nadmiaru (plonów, energii, pieni dzy...)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y zrozumie , |e nie |yjemy w pró|ni, tylko w spoBeczeDstwie i
[rodowisku. Je[li my (permakulturnicy) nie b dziemy produkowa jajek w sposób zbli|ony do naturalnego,
niskoenergetycznie i ekologicznie, to kto[ inny zrobi to za nas. Z zupeBnym ignorowaniem ww. zasad np.
posiadaj c ferm na 100.00ty[ niosek.
Ogród, sad, pole czy pastwisko jest tworem caBkowicie sztucznym. Wi kszo[ terenu Polski gdyby nie
ludzie porosBaby lasem. Naturalny las mo|e wy|ywi bardzo maBo ludzi - ka|de spoBeczeDstwo Bowcy-zbieraczy
zawsze przegrywa/przegrywaBo w wojnach z rolnikami/pasterzami. Dlaczego?
Poniewa| wydajno[ z ha byBa na tyle maBa, |e Ci ludzie nie byli w stanie konkurowa (cho by pod k tem
liczebnym) z wydajniejszymi (a wi c liczniejszymi) rolnikami. Naturalny las nie jest ekosystemem, który jest
w stanie wy|ywi tyle ludzi, co pole kartofli - tutaj nie ma |adnych w tpliwo[ci.
Zatem by utrzyma populacj ludzi na tym poziomie co mamy obecnie musimy produkowa w Polsce |ywno[
dla okoBo 38mln ludzi. Nie tylko musimy j produkowa , ale musi to by dla rolników ekonomicznie opBacalne.
Docelowo bardziej opBacalne ni| konwencjonalne sposoby - tylko w ten sposób jeste[my w stanie zmieni nasz
region, kraj, [wiat... Gdy u[wiadomimy sobie, |e tereny u|ytkowane rolniczo zajmuj w Polsce ponad poBow
powierzchni kraju to wiemy, |e wBa[nie w dziedzinie rolnictwa mo|emy najwi cej zdziaBa .
Je[li chcemy by konwencjonalni rolnicy przestawili si na upraw permakulturow /ekologiczn to musi si to
im opBaca . Jestem skBonny przypuszcza , |e zdecydowana wi kszo[ rolników to nie s psychopaci, którzy
celowo stosuj chemi by nas tru ... Oni stosuj chemi , poniewa| jest to opBacalne. Je[li zatem stworzymy
system, który b dzie atrakcyjn finansowo alternatyw dla rolników to oni sami si zaczn przestawia na
ten model produkcji.
By Rolnik mógB si utrzymywa z jakiej[ dziaBalno[ci musi mu ona przynosi odpowiednio du|y dochód -
czyli musi wyprodukowa nadwy|k . PrzykBadowo z 20 kur niosek b dzie miaB ([rednio) 10-15 jaj dziennie.
ZakBadaj c, |e koszta (pasza, amortyzacja, reklama, transport) stanowi poBow ceny (zakBadaj c, |e takie
ekologiczne jajko jest sprzedawane za 60 groszy) to jego dzienny dochód z tych kur 3 - 4,5zB zysku. To
naprawd niewiele - miesi czny dochód wyniesie okoBo 90 - 135 zB. To du|o mniej ni| pensja minimalna.
Je[li ilo[ kur si zwi kszy tak z 10 razy to ju| robi si z tego jaki[ pieni dz.
Mo|na by rozwa|a , czy trzymanie kur w kurzych traktorach jest dobre dla zwierz t. Trzeba przed tym
rozwa|y jaka jest alternatywa. T alternatyw jest:
-chów klatkowy
-chów [cióBkowy
-kury s caBkowicie wolnym wybiegu
Ka|da z tych opcji ma swoje minusy.
Pierwsza z nich - wiadomo to dla zwierz t i [rodowiska tragedia. Dla ludzi jedz cych pózniej te jajka równie|
432
nie jest to najlepsze.
Druga opcja - troch lepsza, ale nadal wymaga du|ych nakBadów energii. Zwierz ta s w troch lepszym
stanie.
Trzecia opcja - kury s na caBkowicie wolnym wybiegu - szwendaj si po caBym gospodarstwie. Teoretycznie
dobre rozwi zanie, ale:
• prosz sobie wyobrazcie 200 - 300 kur chodz cych wokóB gospodarstwa (odchody i podatno[ na
paso|yty wynikBa z braku rotacji)
• okoliczna szata ro[linna zostanie szybko zdegradowana, gdy| ro[liny jadalne przez kury wkrótce zostan
przez nie po|arte.
• by pozby si niechcianych ro[lin wkrótce b dzie trzeba stosowa herbicydy lub mechaniczn kontrol
chwastów oraz podsiewanie warto[ciowymi ro[linami. Mimo wszystko wkrótce sytuacja si powtórzy.
Wida zatem jasno, |e kurzy traktor, czy na du|o wi ksz skal jaka[ forma ruchomego kurnika to najlepsza,
a co si z tym wi |e najbardziej przyjazna dla [rodowiska opcja dost pna dla osoby chc cej hodowa kury
na jajka na skal komercyjn .
[EMBED]
W tym filmie, od 4:30 Joel Salatin pokazuje jak mo|na hodowa na skal przemysBow z
poszanowaniem praw zwierz t i po prostu zgodnie z natur . Rocznie na jego 40 ha pastwiska
produkowane jest:
• 18 ton woBowiny
• 13 ton wieprzowiny
• 1200 indyków
• 1000 królików
Z tego co mi wiadomo jego farma nie ma certyfikatu produkcji ekologicznej, jednak jest bardziej ekologiczna
ni| inne. Nie mniej dzi ki odpowiedniej rotacji (w tym kur) nie musi stosowa nawozów sztucznych, czy
herbicydów, nie mniej jego pastwisko z ka|dym rokiem robi si coraz |yzniejsze - nie dochodzi na nim do
nadmiernego wypasu.
Je[li zgadzasz si (lub nie) z tre[ci tego wpisu to napisz komentarz - ch tnie poznam Twoj opini .
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
mp (2010-03-16 18:47:27)
Mo|e zmieD ostatnie zdanie, bo wygl da jakby komentarze mogli dawa jedynie przeciwnicy opisanej wy|ej sytuacji ;)
Moje refleksje s takie:
Reporta| z youtube [wietny, du|o tre[ciwych informacji. ”Kosmiczna technologia” elektrycznego pastucha i wykorzys-
tanie tunelów do parkowania kurników na zim bardzo ciekawe i daj du|o do my[lenia :)
Mobilne kurniki maj jeszcze jedn przewag nad stacjonarnymi - nie trzeba za nie pBaci podatku od nieruchomo[ci
433
(za maBy budynek gospodarczy-gara| pBaci si wi cej ni| za dom) I tutaj nie jestem pewien, ale tunel jest chyba
nieruchomo[ci za który trzeba pBaci podatek :/
No i niestety, zrównowa|ona hodowla zwierz t, wymaga sporego areaBu. MaBorolny musi chyba poprzesta na pro-
dukcji ro[linnej - zwierz ta traktuj c jako ruchome rozrzutniki obornika i pestycydy.
Trzymanie zwierz t w mobilnych kurnikach to chyba najlepszy sposób na ochron terenów nie gotowych na przyj cie
zwierz t. Np. grz dek ze [wie|o rozsianymi ziarnami, lub dopiero co kieBkuj cymi (kieBki s zdrowe bogate w enzymy).
To chyba ekonomiczniejszy sposób ni| zabezpieczanie siatk wra|liwych obszarów. Cho my[l , |e w pewnych porach
roku, kury z mobilnego kurnika nale|aBoby wypu[ci samopas. np podczas inwazji stonki na ziemniaki.
mp (2010-03-16 19:55:16)
Nie wyraziBem si precyzyjnie, miaBem na my[li, tak jak piszesz - traktowanie zwierz t jedynie jako dodatek do
gBównego zródBa dochodu - ro[lin. GBównie z powodu twojego komentarza pod innym tematem - o ilo[ci obornika jak
300 niosek produkuje. My[laBem o wi kszym st |eniu kur na ha ni| 300 na 5 ha.
Oczywi[cie, da si wszystko zorganizowa . Co do paszy - suchy chleb z piekarni mógBby zapewni nawet 100 %
w glowodanów potrzebnych kurom (reszt skBadników wydziobaBy by z pastwiska). To akurat mo|e byBoby zgodne
po cz [ci z ide permakultury (wykorzystanie odpadów), ale niezgodne z ekologi (bo jadByby [mieci).
No ale byByby kBopoty z utrzymaniem gleby w dobrej kondycji. Cz [ obornika - ta któr kury wydalaj [pi c na
grz dach, mo|na by wynosi do kompostownika w celu ochrony gleby..
Wg moich pobie|nych wyliczeD, farmer z filmu, trzyma nie wi cej ni| 90 sztuk drobiu na hektar w tym samym czasie.
mp (2010-03-16 22:02:04)
@WM
434
NiezupeBnie sarkazm, chleb wspóBczesny jest peBen [mieci. Pono kury go uwielbiaj (chyba z powodu ulepszaczy), ale
nie wpBywa dobrze na ich w troby, robi si tBuste i maBo ruchliwe. No i oczywi[cie - mo|na zapomnie o certyfikacie
produkcji ekologicznej.
Ogólnie poszukuj czego[ co daBoby dochód z niewielkiej ilo[ci ziemi - 1-2 ha (Mieszkam w województwie gdzie ziemia
jest droga - ale nie chc si st d rusza , bo jest ogromny rynek zbytu na wyci gni cie r ki i dobry klimat). To niemal
nierealne - do[wiadczony rolnik machn Bby r k i wy[miaB. Ale uwa|am |e si da - pieczarki, szynszyle, szkóBka -
to przykBady. ZaciekawiBy mnie kasztany jadalne - nasiona zdobyB bym z pobliskiego parku - drzewo b dzie wi c
przystosowane do lokalnej pogody. No, ale komercyjne plony pojawiByby si chyba za 10 lat. O wy|ywienie siebie i
nadwy|ki dla rodziny si nie martwi - czBowiek je tylko ton rocznie. Koszty ogrzewania na zim zniweluje ju| 10
arów wierzby en. lub [lazowca. Pozostaje mi tylko znalez co[ komercyjnego, no i ”posiadBo[ ” ;)
@panika
No wBa[nie, 100 ha, i ledwo zyski przewy|szaj koszty. Musz by strasznie naiwny licz c na zysk z 1 czy 2 ha :D
mp (2010-03-17 09:23:38)
Mieszkam w [l skim - klimat jest dobry - bo industrialny :D . 1/10 Polaków mieszka na Zl sku - w du|ym st |eniu.
Ka|de miasto ma sklep ze zdrow |ywno[ci , a odlegBo[ od miasta do miasta to 15 - 20 km. Dlatego koszty dystrybucji
435
byByby niewielkie. My[l , |e mniejszy areaB tutaj daBby wi kszy zysk od wi kszego areaBu w jakim[ zapomnianym
zak tku Polski.
Kasztany rosn w parkach paBacowych - dlatego pewnie s to szlachetne odmiany. Tyle |e mo|e bardziej ozdobne ni|
plonodajne - o tym nie pomy[laBem.
PrzykBad pani z UK buduj cy, cho oczywi[cie, Anglicy s w stanie zapBaci wi cej za kurs czy ”organic, free range”
produkty. Mo|na [miaBo zaBo|y |e polskim odpowiednikiem byBoby 13tys zB. CSA to swietny pomysB - trzeba ci
po[redników, albo klepa bied :)
436
Pozdrawiam:)
mp (2010-03-17 12:46:45)
Kapitalizm peBn g b .
MaBym nie opBaca si produkowa , bo nie b d w stanie konkurowa cenowo z du|ymi. Du|ym nie opBaca si pro-
dukowa , bo koszty sprz tu, nieruchomo[ci i rat kredytów pochBaniaj prawie caBe zyski. Ponadto nie s w stanie sami
ogarn tematu sprzeda|y i dystrybucji.
Dlatego w Polsce jedyne oferty pracy to akwizycja za grosze. Albo w biurokracji. I wszyscy s nieszcz [liwi i pracuj
na rzecz garstki nierobów - banksterów.
Zabra rop i wszystko rozsypie si jak domek z kart.
437
tak optymistycznie. Do[wiadczyBem tego na marchewce, kapu[cie i na czarnej porzeczce (na plon czekaBem 3 lata), jak
sadziBem to byBo super kolorowo, ale gdy doszBo do sprzeda|y to ju| [wiat nabraB czarno-biaBych barw, na szcz [cie
obszar uprawy byB raczej dodatkiem do produkcji.
Polecam artykuB:
http://www.sadownictwo.com.pl/8712 Czy-unijne-doplaty-wykoncza-plantatorow-malin–
dopBaty nie s do koni a do klaczy i to co najmniej dwóch tej samej rasy
http://www.odr.zetobi.com.pl/ochrona/ochr044.htm
Kaczy nie dostaniesz za darmo, musisz je zakupi koszt okoBo 8 ty[. PBatno[ roczna 1500 zB/szt zwrot po 2,5 latach,
przez ten czas musisz da jej wikt i opierunek, mleka raczej z niej nie b dzie, mo|e i si zwróci, ale z tego |aden
interes, chyba, |e to hobby + gospodarstwo agroturystyczne, jednak musisz mie B k (jak b dziesz miaB szcz [cie to
mo|e i b d na niej ptaszki, ale gwarancji |adnej), speBni warunki, a pami taj, |e jeszcze musisz mie czas na upraw
i zbiór malin, o zakupie kombajnu nie wspomn , chyba |e najmiesz na czarno tabun ludzi do zbioru, u mnie takich
nie ma i z trudem znajduje kogo[ do pomocy przy wykopkach.
DopBaty do produkcji nie s zarobkiem, a jedynie zapomog , tak |eby[ nie likwidowaB produkcji i mógB jeszcze troch
po wegetowa (dzi ki globalnemu wolnemu rynkowi).
Najgorsze w tym wszystkim jest to, |e nie masz najmniejszej pewno[ci jak cen w przyszBym roku otrzymasz za pro-
dukty posadzone w tym roku, to samo tyczy si zwierz t. Produkcja rolnicza jest do[ specyficzna, wymaga dBu|szych
i nie maBych inwestycji, najcz [ciej nie da si z roku na rok zmienia produkcji, do tego dochodz zmienne i nie do
przewidzenia warunki pogodowe.
Na koniec mo|e jeszcze jeden link:
http://www.wrpnowe.home.pl/gazeta/66/wrp.P42.pdf
438
Anonymous (2010-03-17 19:50:33)
Witam,
Jeszcze jedno. Przed wojn mieli[my pi kn kart spóBdzielczo[ci rolniczej, zepsut przez zBe do[wiadczenia w tej
materii za PRL-u.
Bez spóBdzielczo[ci rolniczej, rolnictwo jest skazane na pastw spekulacji i po[redników.
Kiedy[ budowano spóBdzielcze przechowalnie owoców, przetwórnie, teraz w tej materii stagnacja. Niestety.
Pozdrawiam
Mark0wy
439
spróbowa ale warunkiem jest wyBo|enie z góry gotówki której nie mam, nie w tej ilo[ci.
Pozdrawiam.
440
Mark0wy
mp (2010-03-19 17:14:42)
Anonimowy,
Permakulturowe hasBa to ”Wszystkie problemy [wiata mo|na rozwi za w ogrodzie” oraz ”One garden at the time” -
czyli krok po kroku, ogród za ogrodem. Polityka przyci ga specyficznych (eufemizm ;) ludzi, i cz [ spoBeczeDstwa
nawet nie chce mie z ni nic wspólnego (spójrz na frekwencj w wyborach).
Nie wiem jakie hasBa polityczne s bliskie twórcom permakultury, i nawet mnie to nie obchodzi zbytnio. Ale - d |enie
do jak najwi kszej samowystarczalno[ci to bardzo niebezpieczna broD na polityków i ich mocodawców. Je[li którego[
dnia, spoBeczeDstwo nie b dzie musiaBo kupowa samochodów by dojecha do pracy, bra 30 letnich kredytów na
zakup kawalerki w mie[cie - bo tam praca, jecha do supermarketu by kupi |ywno[ , harowa na plazm by z niej
dowiedzie si o konieczno[ci kupienia nowej komórki... - to wBadza polityków zmarnieje i uschnie.
441
Dlatego - róbmy swoje, samotnie lub w grupach, a polityk zostawmy specyficznym ludziom. Na wybory nie
ucz szczajmy a w ramach wyra|ania swoich pogl dów spalmy czasem kilka opon na Wiejskiej. Tyle ode mnie :)
442
P.S. SBowo wydyma , to dopuszczalne tutaj wyra|enia - my tu kwiatków nie sadzimy. Zreszt to i tak eufemizm dla
tego jak ich potraktowali...
Zauwa|yBem |e wiele osób zgBasza si do mnie w sprawie usBug po tym jak dostali ju| pozwolenie na budow ,
czy po tym jak ju| si wybudowali. Je[li to tylko mo|liwe zalecam zrobi to zanim wyst pi si o pozwolenie
na budow - wtedy czBowiek (projektant permakulturowy te| czBowiek) mo|e zdziaBa najwi cej i wytworzy
najwi cej korzystnych poB czeD mi dzy ro|nymi komponentami w gospodarstwie/domu.
Nie oznacza to, |e po tym jak ju| dom jest wybudowany nie jestem potrzebny. Cytuj c Oleksego ”wsz dzie
mnie potrzebuj ” ;) Moje usBugi mog by przydatne równie|, je[li:
• chcesz ze mn porozmawia ;)
DoszedBem do wniosku, |e ju| jest odpowiedni czas na to by napisa posta o 12 zasadach permakultury.
ZostaBy one wyartykuBowanie przez Davida Holmgrena w ksi |ce ”Permaculture: Principles & Pathways
Beyond Sustainability - wspóBtwórc poj cia permakultura. David jest osob du|o mniej znan i mniej
charyzmatyczn ni| Bill Mollison. Nie mniej on równie| wpByn B bardzo istotnie na to rozwój permakultury.
12 Zasad permakultury:
Kompost to materiaB do[ po| dany w gospodarstwie ekologicznym, czy le[nym ogrodzie. Zwykle jednak:
-jest go za maBo
-dBugo trzeba na niego czeka
Zazwyczaj robienie kompostu zabiera rok - je[li robi si to w nienaukowy i przestarzaBy sposób.
443
Jak szybko zrobi kompost... tak w 18 dni? (2010-03-17 12:49)
Do koDca tygodnia, tj. 21 marca obowi zuje promocja -15 % na wszystkie usBugi. Je[li ilo[ ch tnych b dzie
na tyle du|a, |e nie b d w stanie wszystkich obsBu|y , to osoby które zgBosz si do mnie do koDca tygodnia
nadal b d miaBy mo|liwo[ skorzystania ze zni|ki (nawet je[li umówimy si na pózniejszy termin).
• wymagaj du|o wi kszych nakBadów pracy, [rodków i energii by utrzyma ten system w stanie
niezmienionym
W miar zwi kszania si ilo[ci gatunków wytwarzaj si coraz bardziej skomplikowane zale|no[ci mi dzy
organizmami w tym systemie. W prostym (monokulturowym) ekosystemie wyst puj zwykle du|o prostsze
relacje typu :
ro[lina-ro[lino|erny owad
Te bardziej zBo|one systemy maj wi cej relacji np.
ro[lina - ro[lino|erny owad - owad |ywi cy si ro[lino|ernymi owadami
ro[lina- ro[lino|erny owad - owad skBadaj cy jaja w ro[lino|ernym owadzie
Jak pisaBem we wcze[niejszym po[cie nale|y uwzgl dni otaczaj c nas szat ro[linn . Bardzo dobre dla
kontroli szkodliwych owadów s ro[liny, które produkuj po|ywienie dla jednej z faz rozwoju po|ytecznych
owadów (np. paso|ytniczej osy, która skBada jaja w g sienicach, czy mszycach).
Te ro[liny nale| do rodzin:
Oprócz posiadania odpowiedniej ró|norodno[ci ro[lin wa|ny jest równie| czynnik czasu.
Chyba nikt nie spodziewa si , |e je[li posadzi si las d bowy na jesieD, to |e na wiosn pojawi si koziróg
d bosz. Podobnie jest z pojawieniem si po|ytecznych gatunków owadów - do tego potrzeba troch czasu.
Czasu w którym po|yteczne owady b d mogBy si od|ywia . To do[ wa|ne, poniewa| je[li np. nie b dzie
w odpowiednim czasie nektaru dla paso|ytniczych os, to one zdechn z gBodu i nie zBo| jaj w g sienicach
lub mszycach.
”W niektórych obszarach by zwi kszy bioró|norodno[ wystarczyBo zaprzesta stosowanie pestycydów. StaBo
si to na plantacji bananów na Kostaryce - po dwóch latach niestosowania pestycydów wi kszo[ gBównych
szkodników zmniejszyBa liczebno[ , niektóre za[ niemal znikn By caBkowicie. Po dziesi ciu latach wi kszo[
szkodników byBo pod caBkowit biologiczn kontrol ”.*
”W sadach koBo lasów du|a ró|norodno[ owado|ernych owadów rozwija si wcze[nie. W tych sadach gBówne
szkodniki (np. owocówka jabBkóweczka - Cydia pomonella i miodówk gruszow - Psylla pyricola) s szybko
zredukowane i w ci gu sezonu utrzymywane na niskim poziomie. W sadach intensywnie u|ytkowanych
(insektycydy, fungicydy, herbicydy, nawozy sztuczne, czarny ugór...) po|ytecznych szkodniko|ernych owadów
445
nie ma, wi c presja szkodników jest du|o wy|sza.”*
Chyba nie trzeba dodawa , |e to oznacza ni|sze koszty?
”Biodiversityand Pest Managementin Agroecosystems” doktorzy Miguel Angel Altieri i Clara Ines Nicholls
TBumaczenie W.M.
Znaczenie bioró|norodno[ci w kontroli szkodników nie jest jeszcze do koDca wytBumaczone. Jedno jest jednak
pewne - to dziaBa. A Ty co o tym my[lisz?
Polecam przeczytanie wpisu:
[4]Dlaczego zabicie wszystkich szkodników, to nie jest dobre rozwi zanie?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6Hr8hqSiVI/AAAAAAAAAZ4/gSImU6B_sVU/s1600-h/Bior%C3%B3%C5%BCnorodno%
C5%9B%C4%87.jpg
2. http://www.lucnix.be/main.php
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dlaczego-zabicie-wszystkich-szkodnikow.html
Pragnieniem chyba ka|dego z nas jest by[my my i bliskie nam osoby byli zdrowi i peBni energii. Twórcy
leków i suplementów diety chc dzi ki reklamom przekona nas, |e wystarczy zu|y odpowiednie (kosztuj ce
zwykle kilkadziesi t i wi cej zBotych)opakowanie tabletek. Czy jednak Bykanie ”naturalnych” nawet suple-
mentów diety jest... naturalne?
Dlaczego zatem musimy Byka ró|ne naturalne suplementy diety? Poniewa| wiele z substancji, które kiedy[
wyst powaBy naturalnie w naszej |ywno[ci, z powodu intensyfikacji produkcji rolnej ju| tam nie wyst puje.
Ofiarami poprawy wydajno[ci z hektara padBy mi dzy innymi:
• witaminy
• mikroelementy
• substancje lecznicze
W zamian wyst puj tam takie ”cenne” dodatki jak: azotany, pozostaBo[ci herbicydów, fungicydów, insek-
tycydów, wosków mineralnych.
Nie jeste[my w stanie zmieni tego jak rolnik, czy sadownik uprawia swoje owoce czy warzywa. To, co jed-
nak jest w naszej mocy, to wzi sprawy w swoje r ce. Wystarczy w przydomowym ogródku, czy na dziaBce
446
uprawia owoce i warzywa w oparciu o te 5 zasad:
2. Nie stosuj pestycydów ([rodków grzybobójczych, owadobójczych, chwastobójczych) - maBa cze[ tych
substancji zostaje wchBoni ta przez owoce i warzywa.
3. U|ywaj naturalnych nawozów jak [1]m czk bazaltow czy sól morsk - zawieraj naturalne mikroele-
menty.
4. Stosuj [cióBk organiczn - zwBaszcza dla drzewek i krzewów owocowych. RozkBadaj ca si sBoma
przyci gnie [2]grzyby mikoryzowe, które sprawi , |e Twoje drzewka owocowe b d bardziej odporne
na szkodniki.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
447
opanowaB.
Zapewnienie ro[linom potrzebnych im substancji mineralnych to jedna z kluczowych kwestii, gdy chcemy
osi gn sukces w jakiejkolwiek produkcji rolnej. To fakt bezdyskusyjny.
Ró|ni si jednak sposoby sprawiania, |e te ro[liny zaspokajaj swoje potrzeby. PozwoliBem podzieli te
sposoby na 3 grupy. Wiem, |e cholernie upraszczam spraw i u|ywam stereotypów, ale mam nadziej , |e
b dzie to pomocne.
[1]
Przy tak du|ej skali erozji wodnej nic dziwnego, |e pola trzeba nawozi i nawadnia .
I W rolnictwie konwencjonalnym je[li jakie[ ro[liny wykazuj np. objawy niedoboru azotu to nawozi si je
np. mocznikiem. Na podstawie do[wiadczenia, cen rynkowych i wiedzy naukowej dawkuje si cz sto nawozy
z wyprzedzeniem (np. w czasie siewu). Cz sto stosuje si nawozy sztuczne.
II Zaopatrywanie ro[lin w pierwiastki w rolnictwie ekologicznym wygl da podobnie. Dochodz jeszcze takie
czynniki jak zwracanie du|o wi kszej uwagi na pBodozmian i stan |ycia glebowego. Nie wykorzystuje si tzw.
nawozów sztucznych. W przypadku stwierdzenia niedoboru azotu u ro[lin u|yje si jakiego[ ekologicznego
nawozu bogatego w azot np. obornika czy m czki z krwi.
III Rolnictwo permakulturowe zwraca du|o wi ksza uwag na |ycie glebowe, chcemy ci koszty i sta
si samowystarczalni - dlatego je[li pojawi si objawy niedoboru azotu u ro[lin to przycinamy |ywopBot
z wi | cych azot ro[lin lub stosujemy [cióBk z ro[lin bogatych w azot. Na przyszBo[ zapami tujemy, |e
w danym miejscu wyst piB niedobór azotu - dobrze jest w okolicy posadzi jak [ ro[lin , która tego azotu
b dzie dostarcza .
Wymieniony wy|ej podziaB jest du|ym uproszczeniem. Du|a cz [ rolników konwencjonalnych równie| dba
o |ycie glebowe stosuj c np. EM . Rolnicy ekologiczni i konwencjonalni stosuj ro[liny wi | ce azot - gBównie
jednak te jednoroczne. Rolnik permakulturowy wykorzystuje tak|e obornik. Chodzi o odpowiednie poBo|enie
akcentów.
448
[2]
Obornik koDski - dobre zródBo ”ekologicznego” azotu.
Sam nie miaBbym problemu ze stosowaniem nawozów sztucznych np. do rekultywacji terenu po kopalni od-
krywkowej. Czasami trzeba u|y np. nawozów fosforowych, |eby ro[lina (np. drzewko) w ogóle si przyj Bo
- cz sto na glebach skrajnie zdegradowanych grzybów mikoryzowych jeszcze nie ma i nie ma odpowiednich
warunków do ich istnienia.
Czy zatem powinno si stosowa nawozy sztuczne w gospodarstwie permakulturowym? Mo|e na samym
pocz tku mog by one bardzo pomocne. Jednak je[li chcemy mie zdrowe produkty albo marketingowa
nasz |ywno[ jako zdrow to du|o Batwiej b dzie to robi je[li na pytanie klienta ”Czy u|ywacie chemii
albo nawozów sztucznych?” B dzie mo|na odpowiedzie ”Nie”. Nawet je[li ma si bardzo bogat wiedz nt.
nawo|enia to dla przeci tnego klienta:
nawozy sztuczne = chemia = zBo
Zadaj sobie pytanie, czy znasz jakiego[ konsumenta (niezwi zanego z rolnictwem) i zadaj mu pytanie: ”Czy
je[li cena jest taka sama to wolisz je[ warzywa do produkcji których u|yto nawozy sztuczne, czy warzywa
do których u|yto nawozy ekologiczne?”
Zmienianie [wiadomo[ci klienta (|e nawozy sztuczne mog by dobre) zaj Boby mnóstwo czasu.Zadaj sobie
takie pytania:
Opisany model oczywi[cie dotyczy przypadku gdy chcesz [3]sprzedawa bezpo[rednio i sam zgarnia dziaBk
po[redników. W przypadku gdy sprzedajesz do hurtowni to nie ma to praktycznie |adnego znaczenia.
Po co jednak kopa si z koniem, [4]jak mo|na kopanie konia wykorzysta ?
W artykule tym nie wspomniaBem jeszcze nawet takich kwestiach jak zanieczyszczenie [rodowiska i Peak Oil.
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http:
//2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6SICEq2YSI/AAAAAAAAAaA/qmMqf_C15e0/s1600-h/Runoff_of_soil_&_fertilizer.jpg
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6SI0M3CH3I/AAAAAAAAAaE/tEJtsDWP_lc/s1600-h/Obornik%20Ko%C5%84ski.
jpg
449
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-systemy-permakulturowe-musza.html
mp (2010-03-20 17:09:25)
Zamiast ”cholernie” napisz ”zajebi[cie” ;)
Czyli jaki zestaw nawozów poleciBby[ dla niecierpliwego ”na dzieD dobry”. Czy na Byse pole, zaorane i jaBowe zarzuciBby[
mieszank w gla brunatnego, m czki bazaltowej i fosforany? Tak jako[ odebraBem po lekturze bloga. Czy raczej po-
zostaB na klasyce permakulturowej - [cióBka, kompost i ro[liny wi | ce azot?
450
Kresowa Zagroda (2010-03-20 19:49:46)
Wspieram ide kur. Dla was dwojga wystarczy na pocz tek 5-6. Niesamowita przyjemno[ z hodowli najprostszej w
[wiecie. (Kura w tej ilo[ci troszczy si sama o siebie, o ile oczywi[cie ma jaki[ dach nad gBowa i grz d ). Kompost -
jest gdzie wylewa zlewki i odpadki, a potem z czego warzywa stworzy w ogródku. I kr ci si ! ;-)
Pozdrawiam, Ewa
451
dziesi tkami, czy setkami organizmów, które chc tego paso|yta w ka|dej godzinie ze|re . Co do ciepBa w zim -
okrycie 20cm warstw sBomy powinno spraw zaBatwi .
Ciekawy link o paso|ytach w kompo[cie:
http://whatcom.wsu.edu/ag/compost/fundamentals/needs temperature.htm
Nie mniej je[li nie chcesz wykorzystywa ciepBa z kompostu, to Twój sposób (czyli wymienienie si obornikiem) jest
rzeczywi[cie najlepszy - genialny w swojej prostocie. Po co problem rozwi zywa , jak mo|na problemu w ogóle nie
mie .
Dzi ki za te statystyki. Zawsze my[laBem, |e wi kszo[ koni w Polsce to pod siodBo jest... Wi kszo[ jedzie pewnie do
WBoch?
mp (2010-03-21 11:31:36)
Brojlerom zwykle nie chce si ruszy z miejsca - nie odejd od miski z ziarnem. Robi pod siebie. Nie nadaj si
452
do traktora czy na pastwisko bo w wyhodowano je by |yBy w zag szczeniu po kilkana[cie na metr kwadratowy i nie
sprawiaBy |adnych problemów. Ale mo|e w[ród partii kurczaczków znajdzie si jaki[ |wawszy odszczepieniec którego
b dzie mo|na zachowa do dalszej reprodukcji. Ja bym zostaB przy zwykBych, wiejskich, mieszaDcach towarowych
koloru czerwonego-br zowego. I nios , i zje[ mo|na. No i najlepiej z przydomowej hodowli, prowadzonej przez
hodowc [wiadomego genetyki, znaj cego swoje kury.
453
corocznej sprzeda|y zrebi cia: w tej chwili zrebic kwalifikuj c si do programu mo|na kupi za 2 do 3 tysi cy
zBotych niezale|nie od rasy), to jedynym sposobem maksymalizacji zysku jest minimalizacja kosztów. Cz sto kosztem
zdrowia koni. Na pewno za[, kosztem ich jako[ci: bo kry si b dzie zawsze najtaDszym ogierem, byle tylko byB do
programu dopuszczony i blisko staB...
6) Nawet, je[li przypadkiem do programu trafiB tak|e ciekawy materiaB zarodowy, to przepadnie, bo nie da si go
uszlachetni najlepszym materiaBem programami nie obj tym.
7) Podstawowym skutkiem funkcjonowania tych programów jest masowa produkcja bardzo miernych i bardzo tanich
koni. Co skutecznie psuje mark hodowli polskiej jako takiej. No i nie bardzo wiadomo, co z tymi koDmi ewentualnie
robi ? Nie biegaj , nie skacz , nie ruszaj si , nie wygl daj ... Po co one w ogóle?
8) Ogólnie to jest albo gBupota: kto[ chciaB ”zrobi dobrze” sobie i swoim kolegom, doj c podatników, tylko
przemy[lenie konsekwencji przekraczaBo jego zdolno[ci umysBowe (poniewa| przypadkiem znam pani , która taki pro-
gram ochrony dla rasy wielkopolskiej pisaBa, skBonny jestem wierzy w to wytBumaczenie...), albo celowy sabota| na
zlecenie hodowców zagranicznych, którzy u siebie nigdzie takich gBupot nie robi i dzi ki temu normalnie hoduj dobre
konie sportowe, które w coraz wi kszym stopniu znajduj nabywców tak|e i w Polsce: bo u nas, na miejscu, o dobrego
konia coraz to trudniej...
[1]
Aowcy-zbieracze ciesz si dobrym zdrowiem. Mo|e warto byBoby wyci gn wnioski i zmieni
nasz diet ?
Nasz nowy Czytelnik Jacek Kobus napisaB na swoim [2]bardzo ciekawym blogu wpis pt. [3]Dobrobyt.
Autor podkre[la fakt, |e jednostki o sBabych genach jeszcze 100 lat temu zostaByby w procesie doboru natu-
ralnego usuni te - nie miaByby szansy do[wiadczy alergii, bo tego po pierwsze by tego nie do|yBy (zmarByby
w mBodym wieku) a po drugie nikt nie potrafiB diagnozowa alergii.
W tym punkcie zgadzam si z Autorem, [miertelno[ niemowl t z powodu chorób byBa bardzo wysoka. W
niektórych spoBeczno[ciach niemowl ta poddawano ogl dzinom i testom. Jednostki wybrakowane albo gin By
podczas testu lub chwil po nim - jak w Tybecie (jeszcze kilkadziesi t lat temu) albo dzieci chore od razu
zabijano - jak w staro|ytnej Sparcie. Uzasadnieniem takiego post powania byBo twierdzenie, |e je[li dzieci nie
prze|yj testu (np. zanurzenia w lodowatej wodzie tu| po urodzeniu) to i tak nie poradz sobie dalej w tym
454
trudnym [wiecie. W staro|ytnej Sparcie mieli inn motywacj - upo[ledzone czy chore dziecko stanowiBoby
brzemi , którego to totalitarne paDstwo nie chciaBo/mogBo dzwiga .
Nie rozwa|ania nt. traktowania noworodków jednak s tematem dzisiejszego wpisu. Po krótkiej dygresji
wró my do wpisu Pana Jacka Kobusa...
GBówn tez artykuBu (przynajmniej tak j zrozumiaBem) i puent jest:
Nie |ywno[ zatem powinni[cie PaDstwo o swoje dolegliwo[ci obwinia , tylko wBasne geny,
które w razie gBodu i tak zostaByby przez Natur brzydko bardzo mówi c, w pierwszej kolejno[ci
wybrakowane&
1. Dieta bogata w w glowodany proste (cukier, biaBa m ka, ziemniaki) charakteryzuje si [4]wysokim
indeksem glikemicznym. To za[ powoduje [5]wzrost zachorowania na cukrzyc typu drugiego.
3. Dieta uboga w nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 a bogata w nienasycone kwasy omega 6 [6]sprzyja
powstawaniu chorób degeneratywnych i stanów zapalnych.
5. U osób nie spo|ywaj cych produktów pochodzenia zwierz cego czasami wyst puje niedobór witaminy
B12
7. Myszy karmione kukurydz GMO maj [10]ni|sza pBodno[ i wydaj na [wiat mniej mBodych ni| ich
nie karmione GMO siostry.
8. Warzywa i owoce ”nieekologiczne” cz sto zawieraj wi cej wody ni| warzywa i owoce ekologiczne.
455
3. http://boskawola.blogspot.com/2010/03/dobrobyt.html
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Indeks_glikemiczny
5. http://www.diabetes.ucsf.edu/about-us/news-events/news/200806/
hunter-gatherer-diet-may-help-prevent-and-treat-type-2-diabetes
6. http://www.umm.edu/altmed/articles/omega-3-000316.htm
7. http://draft.blogger.com/goog_1269155887761
8. http:///
9. http://www.beyondveg.com/nicholson-w/angel-1984/angel-1984-1a.shtml
10. http://www.organicconsumers.org/articles/article_15588.cfm
11. http://vancouver.ca/COMMSVCS/SOCIALPLANNING/initiatives/foodpolicy/tools/pdf/Organic_Reasons.pdf
12. http://draft.blogger.com/goog_1269155887772
13. http:///
14. http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=5722251314424273003&postID=787902432423300212
mp (2010-03-21 11:16:52)
W kwestii ”dobrobytu” autorowi zalinkowanego wpisu (oraz wszystkim czytelnikom) polecam lektur Manifestu Un-
abombera. Ted Kaczynski |yB przez 20 lat w górach poluj c na wiewiórki i wysyBaj c bomby wyselekcjonowanym
ludziom - i rozmy[laB nad tym dlaczego cho jest dobrze, to jest zle. Facet jest matematycznym geniuszem i wszystko
precyzyjnie rozkminiB.
A co do zdrowej |ywno[ci - je[li z szyneczki kupionej w biedronce wylewa si jaka[ lepka ciecz to nie mam zBudzeD |e
to zdrowe po|ywienie.
mp (2010-03-21 16:03:22)
Nie jestem pewien co do wiewiórek - na jakim[ forum survivalowym wyczytaBem |e ich si nie je. A je[li chodzi o
w dliny ze sklepów - odnosz wra|enie, |e ich jako[ spada. Tutaj zbiór ciekawych artykuBów na temat (ostrzegam
ludzi o mocnej wyobrazni i sBabym |oB dku):
http://www.sfd.pl/Dla wszystkich ktorzy lubia poledwice drobiowa i inne tradycyjne wedliny -t256709.html
Z drugiej strony - je[li nie ze sklepu - to mo|e od gospodarza? Kolega robiB [winiobicie u s siada w czwartek. ZapraszaB
na swojskie mi so. Za kilo |ywego pBaci 3 zB, rzeznik bierze stów za ubój, rozbiór i wepchanie mi sa w jelita.. ale nie
wspominaB o weterynarzu :/
Póki sobie nie wyhoduj sam, to wole nie my[le co jem..
456
Kresowa Zagroda (2010-03-21 19:55:21)
Z tym weterynarzem badaj cym mi so to miejskie sztucznie podkr cone przewra|liwienie. Troch takie, jak z
domestosem i zapachami w kiblu. Je[li kto[ my[li, |e ka|da tusza jest w zakBadzie mi snym przebadana to si
grubo myli. Jest owszem, na niej przybita piecz , i tyle.
Czy weterynarz obecny przy gospodarskim uboju ma jakie[ laboratorium ze sob ? Mocno w tpi . Najpewniej ma
piecz tk i papierek.
Zasad ostro|no[ci przy jedzeniu ”swojskiego mi sa” jest nie je[ nic na surowo, a przetworzone na ogniu. Ofiarami
paso|ytów [wiDskich padaj gBównie wielbiciele tatara (dlatego bywa to przypadBo[ np. weselna, do tego przewa|nie
latem, gdy temperatura si dokBada).
U mnie na wsi takie [winiobicie jest kilka razy w roku, gospodarze zaopatruj si u siebie po kolei od zawsze i nikt
jeszcze nie zachorowaB. A s to ludzie ju| najcz [ciej po 70tce i wiele takich [wiD w swoim |yciu zjedli.
Pozdrawiam, Ewa
457
Co[ podobnego jak ubezpieczenie w ZUS daje poczucie bezpieczeDstwa, |e b dzie si miaBo emerytur :)
mp (2010-03-22 10:03:57)
Ciekawe jest wBa[nie leczenie bezpBodno[ci naturalnym jedzeniem. W tym filmie, w 27 minucie:
http://video.google.com/videoplay?docid=-6370279933612522952 #docid=659155658226666080
facet twierdzi |e dzi ki owocom niepokalanka mnisiego (vitex agnus castus) jego bezpBodna |ona zacz Ba miesi czkowa
(czego wcze[niej nie robiBa) i urodziBa syna.
[1]
Czy ziarna s zdrowe?
Jednym z gBównych powodów dla którego uwa|a si permakultur za zabaw dla garstki hobbystów czy
458
miBo[ników bardzo alternatywnego stylu |ycia jest to, |e trudno przestawi si z uprawy zbó| na drzewa (jak
np. kasztan jadalny, czy kasztan chiDski).
Wpis ten nie b dzie dotyczyB jednak tego czy jest to Batwe czy mo|e trudne.
Wpis dotyczy b dzie tego czy zbo|a s naturalnym pokarmem dla ludzi.
Zacz nale|y od spostrze|enia, |e ka|dy niemal organizm (a nawet wirus, czyli ”organizm” który nie nale|y
do [wiata |ywego) chce przekaza swoje geny. U ludzi objawia si to ch ci posiadania dzieci, u zwierz t
posiadaniem potomstwa, u dro|d|y poprzez p czkowanie, u ro[lin poprzez mi dzy innymi wydawanie nasion.
Ka|dy organizm chce si zatem rozmno|y (przekaza geny), cz sto jednak interesy poszczególnych gatunków
s ze sob sprzeczne - rozmno|enie si królików nie sprzyja rozmna|aniu traw. Jakby nie byBo wi ksza ilo[
królików sprawi, |e trawy b d z|erane bardziej i nie b d w stanie wytworzy nasion.
Jeszcze Batwiej zaobserwowa konflikt interesów na przykBadzie królik - wilk. Bycie zjedzonym przez wilka
bardzo skutecznie przeszkadza w przekazywaniu swoich genów królikowi;) Dlatego wszystkie organizmy na
Ziemi wyksztaBcaj jakiego[ rodzaju mechanizmy by broni si przed byciem zjedzonym przez inne orga-
nizmy.
Dla królików takim mechanizmem jest dobry sBuch i szybko[ ucieczki. Co maj jednak zrobi organizmy,
które ucieka nie mog , jak np. ro[liny? Przystosowuj si do bycia jedzonym. Czasami nawet ”zjadacze”
s wykorzystywani. Jednym z takich przykBadów s jabBka - jabBoD produkuje smaczne dla dzików owoce,
które jesieni s przez te dziki z|erane. Nasiona, które s dobrze zabezpieczone (min. przed dziaBaniem
soków |oB dkowych) przechodz przez przewód pokarmowy dzika w wi kszo[ci bez szwanku. Nie do[ , |e
zwierz rozprzestrzenia nasiona jabBoni po du|ym terenie (terytorium dzika), to jeszcze nawóz - odchody
dzika zapewniaj mBodej jabBonce dobry start. Jest to sytuacja typu win-win (wygrany-wygrany), korzysta
ka|da strona.
Istniej równie| ro[liny, które nie wytwarzaj owoców. Jak zatem one zabezpieczaj si przed zjedzeniem?
Jednym z takich sposobów jest uczynienie nasion niestrawnymi/niesmacznymi/truj cymi. Sposób ten cz sto
wybieraj trawy i ro[liny str czkowe. Ziarna i nasiona, które cz sto uprawiamy zawieraj takie substancje
szkodliwe dla czBowieka jak:
• kwas fitowy
• gluten
• lecytyny
• inhibitory trypsyny
• fazyna
Spo|ywanie nieprzetworzonych ziaren zbó| i ro[lin str czkowych jest dla zdrowia szkodliwe. Znane s przy-
padki [mierci po zjedzeniu niedogotowanej czerwonej fasoli. Ju| 3 niedogotowane czerwone fasolki mog
wywoBa bardzo nieprzyjemne dolegliwo[ci |oB dkowe.
Mo|na by rzec, |e przecie| mo|emy te ziarna/nasiona gotowa , piec, fermentowa , stosowa Bugi... Oczywi[cie
te procesy zmniejszaj szkodliwo[ tych produktów. Jednak nale|y sobie zada pytanie:
Wynika z tego wyraznie, |e spo|ywanie nasion traw i ro[lin str czkowych to bardzo nowy wynalazek. Przez
wi ksz cz [ naszej ewolucyjnej historii (okoBo 2 miliony lat) nie |ywili[my si nasionami traw i ro[lin
str czkowych. Wynalazek ognia (300-400 ty[ lat temu) bardzo zmieniB nasze nawyki |ywno[ciowe, jednak
nie na tyle, |e zacz li[my je[ ziarna.
Dopiero pocz tek cywilizacji (czyli rolnictwa i ceramiki) umo|liwiBo kilku cwaniakom zmienienie naturalnych
nawyków |ywno[ciowych ludzi. Tylko dzi ki rolnictwu mogBy powsta nadwy|ki |ywno[ci, które umo|liwiBy
utrzymywanie ludzi nie zajmuj cych si bezpo[rednio produkcj |ywno[ci - rzemie[lników, wojowników i
klasy pró|niaczej. Reszta, czyli wojny i choroby cywilizacyjne to ju| tylko konsekwencja tego.
Nowocze[ni Bowcy-zbieracze powinni swoj |ywno[ zdobywa z [2]le[nego ogrodu.
Sam od dzisiaj przechodz na tzw. [3]diet jaskiniowca. B d Was informowaB o post pach.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6dOiz4XVqI/AAAAAAAAAaU/U0jTfuvhv9g/s1600-h/Various_grains.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
3. http://www.earth360.com/diet_paleodiet_balzer.html
460
Azzie (2010-03-22 16:19:21)
Dawno nie zagladalem, ogrom ilosci nowych postow mnie przerosl :)
MaBa uwaga: czytaj swoje posty przed publikacja. O ile w komentarzach nikomu chyba to nie przeszkadza, to jednak
wpis na blogu jest trescia ”wyzszego” rzedu i przynajmniej mnie strasznie raza takie kwiatki jak:
”|e ka|dy niemal ka|dy organizm”
”Jak ludzie dawno, dawno temu ludzie dokonywali”
itp. plus troche niegramatycznosci :)
Bron Boze nie odbieraj tego osobiscie, po prostu uwazam ze wartosciowe tresci musza byc podane w staranny sposob,
odpowiedni do ich wysokiej wartosci :) Szczegolnie, |e raz napisany post b dzie czytany przez wielu przez lata :)
461
Wojciech Majda (2010-03-22 19:12:05)
A ja prosty czBowiek my[laBem, |e kapBani nie jedli bobu, |eby nie traci autorytetu (puszczanie b ków mo|e taki efekt
przynie[ ;)
462
cedric (2010-03-22 23:27:04)
@ Nina
Polecam nale[niki z m ki gryczanej i nadzieniem szpinakowo-drobiowym z curry i sosem beszamelowym .
Gryka uro[nie tam gdzie nie uda si pszenica , ani j czmieD czy |yto . Przy okazji pszczoBy maj du|o po|ytku .
To samo dotyczy szarBatu .
Cedric
464
http://beyondveg.com/billings-t/comp-anat/comp-anat-7c.shtml
Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie
dostali[my zezwolenia? Zabójczy kompost (2010-03-23 08:42)
Ostatnio opublikowane zostaBo kilka wpisów teoretycznych. Dzi[ powróc do praktycznych rozwi zaD:
Jak uzyska darmow zgod na wyci cie drzewa na które nas nie sta lub na które nie dostali[my zezwolenia?
Tekst pochodzi z mojej publikacji[1]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego
urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”
Ksi |k napisaBem dla pieni dzy oraz by pomóc wszystkim ludziom, którzy musz pozby si drzewa. Moja
wolno[ciowa dusza nie znosi tego, gdy wBa[ciciel terenu nie mo|e nim zarz dza wedle swej woli.Zreszt
niektóre drzewa przynosz wi cej strat dla [rodowiska ni| korzy[ci - wszystko zale|y od kontekstu.
Ka|dy z ogrodników zapewne sByszaB jak dobry dla ogrodu jest kompost. Jak zatem miaBby zabi drzewa?
Proces kompostowania to tlenowy rozkBad materii organicznej przy udziale organizmów |ywych. Do tego by
proces kompostowania zachodziB potrzebne s nast puj ce skBadniki:
1.Tlen
2.Woda
3.W giel
4.Azot
465
Nas w tym momencie interesuje stosunek w gla do azotu (C to symbol w gla, N to symbol azotu)... ”Idealny”
stosunek w gla do azotu, to jak 25:1. Zapewnia on, szybki, najbardziej ekonomiczny (bez strat azotu) oraz
bez przykrych zapachów proces powstawania kompostu. Je[li w gla jest wi cej, to proces kompostowania
spowalnia, je[li natomiast stosunek w gla do azotu, jest wy|szy, to nast puj jego straty do atmosfery. Z
reguBy powoduje to równie| powstawanie przykrego zapachu.
Proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
MateriaBy bogate w w giel:
Karton 350:1
A ty kukurydzy 75:1
Odpady od owoców 35:1
Li[cie 60:1
Gazety 175:1
Aupiny od orzeszków ziemnych 35:1
Igliwie sosen 80:1
Trociny 325:1
SBoma 75:1
Zr bki drzew 400:1
Drewno 400:1
MateriaBy bogate w azot:
Mocz 0,8 :1
Kurzeniec 7:1
Lucerna 12:1
Koniczyna 23:1
Fusy kawy 20:1
Odpady kuchenne 20:1
Odpady ogrodnicze 30:1
Zcinki traw 20:1
Siano 25:1
Obornik 15:1
Wodorosty morskie 19:1
Resztki warzyw 25:1
Chwasty 30:1
Je[li chcemy aby drzewo zacz Bo chorowa - interesuj nas tylko materiaBy bogate w azot (o niskim
wspóBczynniku w gla do azotu). Najlepszym materiaBem zdaje si by kurzeniec (odchody kurze zmieszane
ze [cióBk ).
Co nale|y zrobi ?
ObBo|y kurzeniec wokóB pnia drzewa. Jako, |e materiaB ten zawiera du|o azotu, bakterie i inne organizmy
glebowe b d potrzebowa w gla, by dokonaB si proces kompostowania. Jako, |e nie ma |adnego Batwo
466
dost pnego zródBa w gla, organizmy glebowe b d ”pobiera ” go z pnia. Najpierw przyczyniaj c si do
uszkodzenia kory. Kora natomiast stanowi jakby ”skór ” drzewa to gBówny sposób w jaki drzewo chroni
si przed atakami patogenów (chorobotwórczych grzybów, bakterii, wirusów) dodatkowo umo|liwi to Batwy
dost p s
zkodnikom owadzim. Drzewo z chor kor zacznie szybko chorowa . Proces ten mo|na przyspieszy oddaj c
mocz na kurzeniec znajduj cy si pod drzewem:) Kopczyk wok
óB pnia powinien mie wysoko[ okoBo 40 cm. Je[li proces ten chcemy rozpocz zim najlepiej przykry nasz
kopczyk minimum 20cm warstw sBomy. Wa|ne jest by nie miesza sBomy z kurzeDcem, gdy| sBoma zawiera
du|o w gla organizmy glebowe zu|yj to ”Batwiej strawne” zródBo w gla najpierw, co sprawi, |e caBy proces
b dzie wolniejszy. SBoma w tym przypadku sBu|y za izolacj .
Po 3 miesi cach nale|y zmieni zawarto[ kopczyka, na nowy kurzeniec, gdy| stary zu|yB ju| wi ksz cz [
azotu. ”Zu|yty” kurzeniec b dzie dobrym nawozem do warzywnika. Ju| w tym momencie drzewo powinno
pokazywa oznaki stresu i pocz tki chorób. Zrobienie nowego kopczyka sprawi, |e drzewo na pewno zachoruje,
a chore drzewo mo|na wyci bez opBat...”
[2]”Zlikwiduj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ”
Z tego sposobu mo|na wyci gn jeszcze tak lekcj : ZcióBka czy ta bogata w azot, czy uboga nie powinna
przylega do pnia krzewów i drzew, gdy| grzyby/bakterie mog ”pomyli ” martw materi organiczn z t
|yw .
O przykBadzie jak wykorzysta kompost do celów grzewczych [3]przeczytasz pod tym linkiem.
A Ty uwa|asz, |e jestem zBy przyczyniaj c si do niszczenia drzew?
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/195/poradniki/zlikwiduj_drzewo,_czyli_jak_pozbyc_sie_drzewa,_ktorego_
urzednicy_nie_pozwalaja_ci_wyciac/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
467
Jak zabezpieczy gospodarstwo przed po|arem? Cz.1 (2010-03-24 09:15)
Po|ar to jedna z bardziej niszczycielskich siB w [rodowisku naturalnym. Równie| w Polsce po|ary przyczy-
niaj si do cierpienia i [mierci du|ej ilo[ci ludzi. Spraw b d rozpatrywaB pod katem projektowania domu
i gospodarstwa, a nie pod katem nie dawaniu maBym dzieciom zapaBek...
Zauwa|yBem, |e wiele osób lubi cych kontakt z natur buduje si w lesie. To bardzo przyjemne miejsce do
mieszkania. Niestety jest to zarazem do[ niebezpieczne miejsce do mieszkania. ZwBaszcza je[li jest to [1]bór
suchy, plantacja sosny zwyczajnej lub w mniejszym stopniu [2]bór [wie|y. Przyczyn tego niebezpieczeDstwa
nie s jednak dziki czy zbójcy a po|ar.
Wiele osób nie u[wiadamia sobie, |e w mBodym kilkunastoletnim letnim lesie jest kilkadziesi t ton paliwa
na ha. W przypadku po|aru koron drzew sytuacja mo|e by naprawd nieciekawa. Najlepszym sposobem
by si zabezpieczy jest zwi kszenie ilo[ci wody na naszej posesji. Na szcz [cie mo|emy co[ z tym zrobi -
dzisiaj opisz jedn metod .
Pierwszym sposobem, by zmniejszy zagro|enie po|arowe jest posadzenie |ywopBotu od strony potencjalnego
po|aru (czyli lasu). Nie powinien by to jednak byle jaki |ywopBot a |ywopBot z ro[liny, która cechuje si
wysok wilgotno[ci - wierzba do tego celu nadaje si idealnie. Ju| 2 metrowy pas wierzby znacznie zre-
dukuje tempo rozprzestrzeniana si ognia oraz pochBonie du| cz [ promieniowania cieplnego.
2 metrowy pas wierzby nie sprawi jednak, |e zatrzymamy po|ar stulecia - do tego b dziemy potrzebowa
równie| innych strategii i wi ksz ilo[ci rz dów wierzby.
Wierzba wbrew propagandzie nie jest paliwem, które dobrze si pali. Gdy ro[nie jest niemal caBkowicie
niepalna. W ten sposób mo|na osBonic nie tylko budynki gospodarcze, ale równie|:
• sad
• pastwisko
• plantacje drzew
• fragment lasu
Wa|ne jest, by wiedzie , |e nie wystarczy w lesie posadzi pas wierzby, by zabezpieczy jaki[ fragment
przed po|arem. Równie wa|ne jest by mi dzy lasem a pasem wierzby byBa spora (kilkudziesi ciometrowa
przestrzeD) z maB ilo[ci paliwa - jednym z lepszych pomysBów jest wykorzystanie tej przestrzeni jako past-
wisko.
Oto przykBad jak czBowiek dzi ki [3]wyci ciu drzew uratowaB swój dom. Za wyci cie drzew byB oczywi[cie
prze[ladowany prawnie i finansowo przez paDstwo... Teraz rozumiecie dlaczego napisaBem ksi |k [4]Zlik-
widuj drzewo, czyli jak pozby si drzewa, którego urz dnicy nie pozwalaj Ci wyci ?
ZnalazBem równie| poradnik na temat [5]stosowania drzew w celach przeciwpo|arowych. Dotyczy warunków
australijskich, ale i tak warto go przeczyta .
Przeczytaj równie| wpis
468
5. http://www.smalltreefarm.com.au/about-retardants.pdf
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
469
Wojciech Majda (2010-04-24 12:23:15)
Ciekawe. Dzi ki Cedric.
kl
http://practicalfarmers.org/resources/next-generation-resources/farm inar.html
Polecam obejrzenie ka|demu zainteresowanemu zaBo|eniem systemu agrole[niczego prezentacj stworzon
przez produkcj
”Najwa|niejsze jest niewidoczne dla oczu” przysBowie to dotyczy zarówno cech charakteru czBowieka jak i
tego co dzieje si w innym miejscu zwykle dla nas niewidocznym - pod ziemi . W tym wpisie skupi si
na korzeniach ro[lin, konkretnie na tym, jak nasze dziaBanie mo|e przyczyni si do tego, |e nasze drzewa i
krzewy owocowe b d si miaBy silny i rozbudowany system korzeniowy.
Popularne wyobra|enie dotycz ce systemu korzeniowego przedstawia, |e korzenie s mniej wi cej odbiciem
tego co jest ”na górze”. Sam nawet padBem ofiar tego uprzedzenia robi c jeden z rysunków do mojej ksi |ki
”[1]Ogród bez chemii”
[2]
470
Popularne, cho nieprawdziwe wyobra|enie dotycz ce systemu korzeniowego przeci tnego
drzewa
W rzeczywisto[ci system korzeniowy drzew znacznie si ró|ni od tego naszego wyobra|enia. Zwykle wygl daj
1. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6s7dIcKrtI/AAAAAAAAAac/llh0yStnTfU/s1600-h/Korzenie+drzew+wyobra%
C5%BCenie.gif
3. http://www.sustland.umn.edu/implement/images/planting_fig1b.gif
471
panika2008 (2010-03-25 16:06:06)
Dobry wpis, tym bardziej |e ja troch b d w tym kierunku wBa[nie dr |yB teraz - trza b dzie jakie[ drzewka posadzi .
My[lisz, |e na takiej glebie, gdzie na 20-30 cm zaczyna si tBusta glina, jakiekolwiek drzewo wi ksze zapu[ci korzenie
i si utrzyma? Niby byBy tam jakie[ brzózki samosiejki, ale fajnie by byBo wBa[nie np. jabBoD...
Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej
perspektywie czasowej (50 lat i wi cej)? (2010-03-25 16:02)
Ten wpis b dzie komentarzem do ankiety, w której Czytelnicy uczestniczyli kilka dni temu.
Jaki czynnik ma najwi ksze znaczenie dla zapobie|enia zmianom klimatu w dBu|szej perspektywie czasowej
(50 lat i wi cej)?
Inny
7 (19%)
472
IFRAME: [1]http://permakulturnik.blogspot.com/robots.txt #153
1. http://permakulturnik.blogspot.com/robots.txt#153
[1]
We wcze[niejszych wpisach o [2]agrole[nictwie pisaBem, |e karmienie [wiD kasztanami byBoby rzucaniem pereB
przed wieprze, bo 1 kg kasztanów w sklepie kosztuje okoBo 8-9 zB, a 1 kg pszenicy czy kukurydzy niecaB
zBotówk . OkazaBo si , |e nie miaBem racji.
Dlaczego?
Poniewa| najdro|sze szynki [wiata s robione wBa[nie ze [wiD karmionych kasztanami. PrzykBadowa cena za
[3]14-15 funtow szynk to 262 $. PrzekBada si to na cen okoBo 760 zB za 6,5 -7kh szynk .
CaBkiem dobrze mo|na równie| zarobi na [winiach ”wykaDczanych” na |oB dziach. Za takiego wieprzka w
Nowym Jorku uzyskuj 1000 dolarów. Zrednia cena skupu |ywca wieprzowego w USA to troch ponad 2 $
za kg. Przyjmuj c, |e wieprzek wa|y 110 kg, mo|na uzyska z niego prawie 5 razy wi kszy przychód, ni|
z ”konwencjonalnego”. Koszt wyhodowania wieprza koDcz cego na |oB dziach to 200 $. Zysk zatem wynosi
800 $.
Zwinie oprócz tego, |e tucz si w lesie, to jeszcze udowodniono, |e [4]ich obecno[ przyspiesza wzrost i
zdrowie drzew oraz jest dobra dla lasu i bioró|norodno[ci. Zwinie z|eraj oprócz |oB dzi jeszcze p draki,
gryzonie, runo, grzyby... okazaBo si równie|, |e Bakome [winie niektórych |oB dzi nie pogryz dobrze - tak
naturalnie [5]skaryfikowane |oB dzie du|o lepiej kieBkuj a mBode d by szybciej rosn . W przypadku sadu
kasztanowego [winie zjadaj myszy, gryzonie, kasztany zakopane przez te myszy (które mog by zródBem
chorób), szkodliwe sBonkowce kasztanowcowe (rodzaj chrz szczy).
Jak w przypadku wszystkich zwierz t |yj cych na pastwisku wa|ne jest odpowiednie zarz dzanie tymi
zwierz tami - [winie nie s wyj tkiem. Zwykle daje si im kilka tygodni w roku, by wybiegaBy si w lesie.
Dlaczego [winie karmione kasztanami osi gaj takie ceny?
Poniewa| maj lepsze wBa[ciwo[ci smakowe i od|ywcze oraz s odpowiednio marketingowane.
W momencie gdy niemal skoDczyBem pisa artykuB znalazBem linka do szynki za okoBo[6] 400 $ za kilogram.
Tak, niemal 1200 zB za kilogram! Ta szynka jest ze [wiD z wolnego wypasu, ale [winie koDcz równie| na
|oB dziach.
Je[li spodobaB Ci si ten wpis, to zapewne zainteresuje Ci równie|:
[7]Jak zarobi na lesie zanim drzewa dorosn ?
[8]Jak stworzy przyjazn dla [rodowiska i niemal nie[mierteln plantacj drzew?
Zdj cie pochodzi [9]z tej strony, na zasadzie fair use.
A Ty co o tym my[lisz?
[10]
473
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6yLM2XZ9bI/AAAAAAAAAag/vXSvkFKnGBw/s1600-h/acorn_pigs.png
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
3. http://www.amazon.com/Prosciutto-Parma-Fiorucci-Whole-Boneless/dp/B002AQHM80%3FSubscriptionId%
3D14H876SFAKFS0EHBYQ02%26tag%3Dhubpages-20%26linkCode%3Dxm2%26camp%3D2025%26creative%3D165953%26creativeASIN%
3DB002AQHM80
4. http://www.stockmangrassfarmer.net/cgi-bin/page.cgi?id=656
5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaryfikacja_%28ogrodnictwo%29
6. http://www.jamon.com/products/j-jm-107.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-stworzyc-przyjazna-dla-srodowiska-i.html
9. http://www.beckerlaneorganic.com/acorn.php
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
474
Wojciech Majda (2010-03-27 06:25:40)
@Boska Wola
Dzi ki za rozwianie moich zbyt optymistycznych wizji marketingowych :)
Nie zgodz si z wnioskami pByn cymi z twierdzenia, |e kwestie zdrowotne maBo kogo obchodz , póki nie zachoruje.
MaBy Cytacik:
”Na podstawie ankiety alergiczny nie|yt nosa stwierdzono [rednio u 22,54 % (23,6 % u 6-7-latków, 24,6 % u 13-14,
21,0 % u dorosBych), u 24,0 % osób pBci m skiej i u 21,2 % pBci |eDskiej (OR=1,079; 95 %CI: 1,044-1,116; p=0,000).
W mie[cie cz sto[ ANN oceniono na 23,2 %, a w [rodowisku wiejskim na 16,0 % (OR=1,595; 95 %CI: 1,371-1,85;
p<0,0005). W badaniu lekarskim alergiczny nie|yt nosa rozpoznano u 28,9 % badanych, z czego okresowy stwierd-
zono u 13,8 %, przewlekBy rozpoznano u 15,2 %. Wnioski: Alergiczny nie|yt nosa jest cz stym schorzeniem w Polsce
(obejmuj cym blisko 25 % populacji polskiej) i jest znacz cym problemem socjalnym”
http://alergia.org.pl/lek/index.php?option=com content &task=view &id=192 &Itemid=71
Ludzie posiadaj cy dzieci z alergiami s w stanie wydawa konkretne pieni dze na ich leczenie - sam jestem |ywym
przykBadem.
Mo|na si dyskutowa , czy ilo[ alergii w narodzie wzrasta (moim zdaniem tak), czy tylko ludzie s bardziej
u[wiadomieni, lepsza diagnostyka... Nie zmienia to
faktu, |e coraz wi cej ludzi chce |y zdrowo, dzi ki czemu po zaspokojeniu podstawowych potrzeb, cz [ kupi dro|sze
jedzenie...
475
Wielkopolsce) nawet w okresie boomu pomocnik murarza nie zarabiaB, nie mówi c o innych pracownikach niewykwal-
ifikowanych.
476
Kogut (2010-03-28 13:42:22)
Co do homeopatii - jest to tylko i wyB cznie placebo. Substancje s tak rozcieDczone, |e w leku homeopatycznym nie
ma nawet POJEDYNCZYCH ATOMÓW substancji rozcieDczanej. Lekarstwa homeopatyczne s kompletnie sprzeczne
z caB wiedz naukow i opieraj si na pseudonaukowych podstawach (pami wody, efekt potencjalizacji itp).
Co nie zmienia faktu, |e stosowanie placebo mo|e dawa pewne rezultaty.
477
Kopyto kopyto myje czyli o dzikach, [winiach i [winiach (2010-03-27 07:01)
Ostatnio w czasie zbierania materiaBów do napisania wpisu o [1]drogich [winiach natrafiBem na informacje,
|e je[li chce si na du| skal pozyskiwa |oB dzie z lasu, to trzeba uzyska zgod wBa[ciciela tego| lasu. No
zdaje si by to logiczne
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
Jako, |e wielu Czytelników tego bloga posiada zwierz ta ro[lino|erne (lub chce je posiada ) postanowiBem
napisa co[ wi cej o ró|nych drzewach, które mo|na wykorzystywa jako pasz dla tych|e zwierz t. Pisz c
ro[lino|erne mam gBównie na my[li krowy, konie, kozy, owce i króliki.
[1]
Zdj cie zrobione przez [2]Aleksandr Majd w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Krowa mogBa
chodzi po danym fragmencie parku do[ swobodnie, jednak przez dBu|sz chwil |erowaBa na
li[ciach i gaB ziach tego mBodego krzewu.
Zwykle najdro|szym (bo najtrudniejszym do uzyskania) skBadnikiem paszy jest biaBko. Zwierz ta ro[lino|erne
potrzebuj go by rosn (czytaj by sta si mi sem) czy dawa mleko/weBn /futro/skóry. To, |e biaBko jest
drogie dobrze wida na przykBadzie cen ro[lin paszowych (dane orientacyjne):
Równie cenne s pasze bogate w tBuszcze z racji tego, |e dostarczaj zwierz tom niemal dwa razy wi cej
energii ni| w glowodany.
{ywienie zwierz t ro[lino|ernych tego typu paszami (nasionami ro[lin jednorocznych) nie jest jednak ani
permakulturowe, ani dla zwierz t szczególnie zdrowe. Czym zatem te zwierz ta karmi ? Najlepiej ro[linami
wieloletnimi. Wymieni tutaj tylko kilka drzew, które dobrze nadaj si jak pasza dla zwierz t.
2. Morwa biaBa - li[cie mog stanowi do 60 % diety prze|uwaczy i do 40 % diety królików. [4]Plony li[ci
25-30 ton/ha. Zawarto[ biaBka w p dach i li[ciach 16-39 % (im mBodsze li[cie tym wi cej biaBka)
5. Oliwnik w skolistny 18,6 % biaBka i 6,6 % tBuszczu. nale|y do tej samej rodziny, co rokitnik zwyczajny,
zatem wysoce prawdopodobne, |e równie| li[cie zawieraj nienasycone kwasy tBuszczowe omega Wi |e
azot
• Rokitnik zwyczajny - jego BaciDska nazwa po starogrecku oznacza l[ni cy koD. Dodawanie koniom do
paszy li[ci lub owoców rokitnika poprawia zdrowie zwierz t i wygl d sier[ci. Wi |e azot z powietrza.
{ywienie zwierz t li[ mi drzew i krzewów jest szczególnie po| dane w lipcu i sierpniu, gdy| w miesi cach
tych wydajno[ pastwiska spada gBównie z powodu zbyt maBej ilo[ci opadów deszczu. Drzewa z reguBy posi-
adaj gB bszy system korzeniowy, co umo|liwia im dost p do pokBadów wody niedost pnej dla traw.
Drzewa s integraln cz [ci ka|dego projektu permakulturowego. Cz sto wykorzystuje si je w [6]projek-
towaniu Keyline oraz jako wiatrochrony. O innych funkcjach jakie mog peBni |ywopBoty z drzew mo|esz
[7]przeczyta pod tym linkiem.
A Ty co o tym my[lisz? Znasz mo|e jeszcze jakie[ drzewo/krzew, które dobrze si nadaje na pasz dla
zwierz t ro[lino|ernych?
Aktualizacja 1
D by zawieraj 5-6 % biaBka w li[ciach.
JaBowce zawieraj okoBo 8 % biaBka w igBach.
479
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S64awJiZKKI/AAAAAAAAAak/rW66hhK60nI/s1600-h/Krowa+w+Bieszczadach.JPG
2. http://chemiadlaludzi.blogspot.com/
3. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/11/karagana-syberyjska.html
4. http://www.iaea.org/nafa/d3/public/mulberry-fullpaper.pdf
5. http://www.smallstock.info/info/feed/tree-fodder.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
480
dobre warunki do startu.
Kolejnym wa|nym czynnikiem jest czas od zamiany gruntu ornego w pastwisko. Wbrew pozorom wcale nie jest tak,
ze im dawniej nast piBa zamiana, tym wi ksza bioró|norodno[ . Nie mniej w pierwszym roku po wysiewie nie mo|emy
si spodziewa runi jak na 100 letnim, tradycyjnie u|ytkowanym pastwisku w Bieszczadach...
Czy ”ekolog” mo|e je[ mi so? WegetariaDskie mity cz.1 (2010-03-27 21:16)
[1]
Nie istniej wegaDskie zródBa peBnowarto[ciowego biaBka, które nie niszcz gleby.
Wiele osób jest zdziwionych, |e jem mi so... Ostatni nawet zadano mi pytanie:
”Jak osoba znaj ca si na ekologii i zaBo|yciel pr |nie rozwijaj cej si organizacji* zajmuj cej si promowanie
481
zrównowa|onego rolnictwa mo|e nie by weganem?”
sformuBowania ”pr |nie rozwijaj cej si ” nie byBo w pytaniu, ale osoba pytaj ca zapewne to miaBa na my[li;)
By móc odpowiedzie na to pytanie nale|y si gn do zródeB - w tym przypadku do zródeB wegetariaDskiego
wyobra|enia, |e mi so jest bardziej ”nieekologiczne”, ni| dieta wegaDska. Oto cytat z gBównego polskiego
portalu wegetariaDskiego, [2]Wegetarianie.pl:
Ta logika jest zbyt prosta, by nie napisa , |e to manipulacja. Zgodzi si mog z tym, |e z tej powierzchni w
ten sposób da si wy|ywi na diecie mi snej 2 osoby (cho mi si troch nie zgadza - [3]wspóBczynnik konwer-
sji [4]paszy dla krów wynosi 1:12, dla brojlerów wspóBczynnik ten dochodzi nawet do 1:1,75). W wyliczeniach
tych przyj to zaBo|enie, |e nasionami wyprodukowanymi na tym obszarze b d karmione zwierz ta.Co jest
z tym nie tak? Fakt, |e autorzy przyj li za dogmat nienaturalny sposób karmienia krów - ziarnem i na-
sionami (w wyliczeniach przyj to najprawdopodobniej wspóBczynnik konwersji paszy dla krów). Naturalny
pokarm krów to trawa, li[cie drzew i krzewów oraz zioBa le[ne, a nie jak wydaje si portalowi
Wegetarianie.pl: soja, kukurydza czy zbo|a! Autorzy tekstu przyj li równie| za fakt nie podlegaj cy
dyskusji przemysBowy chów zwierz t.
Ile jadBa mo|na uzyska z tego samego obszaru, gdy zwierz ta karmimy naturalnie czyli traw ?
Joel Salatin [5]zarz dzaj c holistycznie z tego obszaru (4ha) uzyskuje:
• 3,000 jaj*
• 1,000 brojlerów *
• 80 kur rosoBowych*
• 900 kg woBowiny
• 1100 kg wieprzowiny
• 100 indyków
• 50 królików
1. http:
//4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S65jRIO_luI/AAAAAAAAAas/28VSxz38g4Y/s1600-h/Wegetaria%C5%84skie+jedzenie.jpg
2. http://www.wegetarianie.pl/htmlp-5.html
3. http://draft.blogger.com/goog_137028200
4. http://www.cdr.gov.pl/kongres/files/3.3.1.pdf
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
7. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116
483
www.boskawola.pl (2010-03-28 16:13:02)
Wszystkie te wyliczenia brzmi dla mnie przera|aj co! Co takiego etycznego jest w ”wegetarniazmie” czy ”ekologizmie”,
|e wyznawcy tych religii maj si za tak [wi tych i doskonaBych - jednocze[nie bez zmru|enia oka przeliczaj c i ludzi
i zwierz ta na kalorie i kg suchej masy..? To| to potworne... Jaki[ wynaturzony, przeciwny zdrowemu rozs dkowi
satanizm! Kury nie s bohaterkami mojego romansu, ale postawa pani Ewy, która je po prostu lubi, jest o wiele
bardziej ludzka i etyczna, ni| postawia szaleDca, który proporcje kuro-hektaro-kalorii wylicza. MiaBem zreszt starcie
z p. Cezarym WyszyDskim z Vivy wBa[nie a propos takich bezdusznych wyliczeD - przy tym, czy one s prawdziwe, czy
faBszywe, to mnie, prawd pisz c, guzik obchodzi, ja w ogóle taki sposób my[lenia odrzucam! - efekt zostaB opisany w
sylwestrowym wydaniu tygodnika ”Najwy|szy Czas!” i (w peBnej wersji) w styczniowym numerze miesi cznika ”KoDski
Targ”. Jak b d miaB chwilk czasu, wrzuc skany do netu - na pewno nie dzi[, bo przy wydajno[ci domowego B cza,
to po prostu niemo|liwe...
484
Wydajno[ z ha jest poniek d zwi zana z ekonomi . Ewa jest zadowolona z wydajno[ci jej ziemi, ale je[li chcemy (a
ja chc ) by przemysBowe fermy drobiu (co maj po 100 tys. niosek i wi cej) znikn By to musi by jaka[ alternatywa i
dlatego te wyliczenia.
Pan Panie Jacku hoduje konie z miBo[ci, wi c nie patrzy w ogóle na wydajno[ . Je|eli chodzi o kwestie wy|ywienia
nas, Polski czy [wiata to tym sprawom trzeba si przygl da . Podobnie je|eli chcemy produkcj rolnicz opiera na
liczbach.
Na such mas si przelicza, bo to bardzo dobry wskaznik - |ywokost daje plony wielko[ci kilkadziesi t ton z ha.
Niestety wi kszo[ z tej masy (chyba 85 %) to woda. Trudno naje[ si wod (cho wg |ydowskiego dowcipu dobrze
zapeBnia |oB dek;)
@Jako
Amen :)
485
Jurek (2010-03-30 09:31:29)
My[l |e Anonimowy dotkn B sedna problemu.
Ja sam jestem sobie od 16-stu lat wegetarianinem (ostatnio lakto-owo, czyli przyswajam mleko i jajka), prze[lizgn Bem
si po witarianizmie i innych wynalazkach.
To co mnie na ten moment odrzuciBo od witarianizmu, mimo |e czuBem si na nim [wietnie, to totalna hipokryzja
która byBa moim udziaBem.
NIE DA si w polskim klimacie by raw-foodyst i je[ zdrowo, je[li nie ma si do tego bardzo dobrze przygotowanego
gospodarstwa z wybitnie opanowanymi metodami uprawy ro[lin na przedBu|onym cyklu wegetacyjnym (czary-mary z
mikroklimatem, upraw na grzej cym kompo[cie, itp) + super-hiper spi|arni a mo|e nawet lodowni.
Bo to co si da kupi , zakBadaj c |e nie jest si milionerem mieszkaj cym w okolicach powiedzmy Warszawy, to jest
masakra...
D |enie do samowystarczalno[ci z naciskiem na zdrowe, wBasne jedzenie jest na ten moment dla mnie wa|niejsze
ni| konkretna filozofia |ywieniowa. Szczególnie |e moja ”filozofia” opiera si gBównie na przekonaniach moralnych i
badaniu samopoczucia po konkretnym jedzeniu. Dane ’naukowe’ s tak sprzeczne i maBo obiektywne, |e nie wiadomo
czemu wierzy .
Dlatego d | do produkowania jak najwi kszego % swojego |areBka bez chemii, warto[ciowego, nie p dzonego.
A |e nie jestem w stanie osobi[cie zar|n [wini, dopóki to mnie b dzie ”ja lub ona” i uwa|am intencjonalne zabijanie
zwierz t za co[ moralnie niewBa[ciwego (ale nie zamierzam nikogo ”nawraca ” i prosz o ”nienawracanie” mnie równie|
;) ), to uprawiam wyB cznie ro[liny. Jaj ju| nie produkuj bo husky s siada miaB miej oporów przed zabijaniem ni| ja
i pojawiB si w okolicy zanim zd zyli[my stworzy chicken tractor :) Mleko bior od s siadów, którym zagl dam do
obory i wiem czym krow karmi a czym nie. Nie maj certyfikatu i Bóg zapBa , bo w ten sposób mam eko-mleko za 1
zB za litr... opBaca mi si to bardziej, póki co, ni| wBasna krowa. Szczególnie |e nie mam dla niej budynku. Oczywi[cie
obornik byBby miBym dodatkiem do kompostownika....
486
vegie (2010-04-15 13:20:56)
Kto[ mi to na forum wkleiB
Ludzie, jak wy to liczycie? Trac wiar w ludzko[ jak czytam takie bzdury.
Z 4 hektarów uzyska si 20 ton siana. To starczy na wy|ywienie raptem 3 krów, oczywi[cie pod warunkiem, |e jeszcze
kup kasy zainwestuje si w dodatkowe od|ywki - kiszonki, ziarna. Akurat b dzie 900 kg woBowiny. Yo, na tym si
koDczy wydajno[ 4 hektarów. Tzn zle, skoDczyBa si jeszcze zanim zacz li[my liczy , bo na samym sianie krowa nie
poci gnie.
Na 4 hektarach to akurat mo|na sobie postawi gospodarstwo z pomieszczeniami dla tych zwierz t i maBe pastwisko,
a lwi cz [ pokarmu dla tych zwierz t trzeba sprowadza od s siada, który potrzebuje 20 hektarów by wy|ywi te
nasze ”tanie” zwierz ta.
OK, a teraz jeszcze trzeba uwzgl dni :
- pomieszczenia gospodarcze dla zwierz t
- rzeznie
- dodatkowe koszty obróbki
To wszystko zu|ywa gigantyczne ilo[ci energii, wody - no, ogólnie kosztuje. Jak gigantyczne ilo[ci wody zu|ywa rzeznia
mo|na zapyta dowolnego technologa ochrony [rodowiska. Biochemicznego zapotrzebowania tlenowego [cieków z
rzezni nie przeskoczy si .
Kolejna sprawa, czemu akurat uwzgl dniono soj do porównaD? Bo na jakim[ maBym portaliku wege kto[ tak napisaB?
Spoko, jak si poszuka innego portaliku wege to mo|na znalez jeszcze mniej wydajne ro[liny. W sumie jakby porówna
najbardziej wydajn produkcj mi sn z najmniej wydajn ro[linn , ”zapomnie ” uwzgl dni koszty dodatkowego
przetworzenia inwentarza w posiBek, problemy z zatruciem [rodowiska w trakcie tej|e produkcji - to wyjdzie ”tylko”
kilkakrotnie mniejsza efektywno[ produkcji mi sa w porównaniu do ro[lin.
Ale je[li ju| wezmiemy do obliczeD np ziemniaki, to mamy 175 osób z 4 hektarów. NiezBe porównanie, 2 osoby z
hodowli krów + gigantyczne ilo[ci [cieków i dodatkowo zu|ytej energii, albo 175 osób z ziemniaków. No, w przy-
padku marchewki troch gorzej, bo raptem 80 osób.
Ale spoko, po co bra 175 osób, jak to wygl da? Lepiej uwzgl dni co[ tak maBo wydajnego jak kukurydza i przed-
stawi [wiatu wielkie odkrycie, |e taka powierzchnia upraw wy|ywi tylko 10 wegetarian.
Spoko, ja proponuj w nast pnym artykule porówna broilery do uprawy np gozdzików, dopiero si oka|e jacy ci
wegetarianie s nieekologiczni!
ehh....
487
Nie wiem co masz na my[li pisz c ”dodatkowe koszty obróbki”. W tej chwili nie rozpatrujemy chyba tego pod katem
ekonomicznym. Zreszt skoro rolnicy hoduj [winie to musi si to opBaca na dBu|sz met .
Co do zu|ycia wody w celu zabijania zwierz t:
http://www.youtube.com/watch?v=k4P229ArpZA &feature=related
Na tym filmie pokazane jest jak kurczaki s przerabiane na farmie z której pochodz ”mi sne” statystyki. Nie wiem czy
zu|ywane jest do tego du|o wody czy nie. Wiem jednak jedno - nie jest to woda ”zmarnowana” gdy| sama woda wraz
z zawartymi w niej biogenami sBu|y za [wietn irygacj i nawóz dla pastwiska. Zatem bez problemu ”przeskakuje si ”
biologiczne zapotrzebowanie na tlen. Z prostego powodu - wykorzystuje si takie techniki w którym ten wskaznik w
ogóle nie ma zastosowania. Nie wiem, czy prawo USA zezwala na zabijanie zwierz t na farmie. Zapewne w przypadku
krów byBoby podobnie - nie byBoby [cieków z rzezni a byBby cenny nawóz. Mo|liwe, |e wi kszo[ ”odpadów” z uboju
krowy mo|na by da [winiom do zjedzenia (to musiaBbym jeszcze doczyta ).
Dlaczego u|yto soj do porównaD? Mo|liwe, |e dlatego poniewa| jest ro[lin która mo|e zaspokoi (w kiepski sposób
ale jednak) wszystkie niezb dne czBowiekowi makroskBadniki od|ywcze (tBuszcz i biaBko).
Ziemniaki nie s zródBem tBuszczu. yródBem biaBka s pod warunkiem, |e zostan poB czone z innym produktem
(zwierz cym b dz ro[linnym).
• komunikuj presti|
• s bezpieczniejsze
• s wygodniejsze
Je[li uwa|asz, |e w Polsce nie ma takich ludzi, którzy s gotowi zapBaci wi cej za dobrej jako[ci [winie to
si mylisz - po prostu nie mo|esz ich znalez lub oni nie mog Ci znalez .
Samo si to jednak nie zrobi - musisz m drze wyda odpowiedni ilo[ pieni dzy. lub popracowa nad
marketingiem samemu. Zadam Ci pytanie ile godzin w zeszBym tygodniu po[wi ciBe[ na marketing swoich
produktów? Zero, jedn , dwie? Mo|e tak 20?
PrzykBadowo w mie[cie w którym mieszkam (Gniezno okoBo 70 tys mieszkaDców) nie ma sklepu ze zdrow
|ywno[ci . Nie ma równie| w internecie informacji, |e jaki[ rolnik z okolicy oferuje |ywno[ ekologiczn .
Warto zauwa|y , |e osoby zainteresowane ekologi , to zwykle mBodsi ludzie, bardziej obeznani z cywilizacj -
oni w poszukiwaniu informacji pytaj zwykle googla pierwszego. Ja wpisaBem ”|ywno[ ekologiczna Gniezno”
i nie pojawiB si |aden warto[ciowy wynik. Ch tnie kupi jaja od chBopa (po inspekcji jego kur) nawet po
55-60gr sztuka (w Kauflandzie mo|na kupi 30 jaj za 9,99zB). Jestem skBonny zapBaci komu[ ponad 50 %
wi cej za jajka (byle byBy z wypasu pastwiskowego). Lepsze sBowo to byBbym, bo nikogo nie znalazBem...
Polecam lektur :
[2]Jak znalez klienta na produkty ekologiczne i jak znalez tani |ywno[ ekologiczn , której mo|na zaufa ?
Skoro w Polsce ludzie s biedni, to dlaczego niektórzy równie| je|d| Mercedesami?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html#comments
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-znalesc-klienta-na-produkty.html
489
dro|sza...
c) wylansowanie mody na tak |ywno[ wymaga du|ych nakBadów - a przy tym, tyle jest przecie| produktów konkuren-
cyjnych, mo|e nieuczciwych, ale przecie| ju| na rynku zasiedziaBych...
Pozdrawiam najserdeczniej
490
bowym, opalanym drewnem olchowym i brzozowym. Jeden bochenek kosztuje u niego... 40 zB. Fajnie! Tylko kogo
sta na takie zdrowe |ywienie? Mo|e na prezent, rarytas, przysmak raz do roku lub na imprez snobów. Po prostu
nisza.
Ile mo|na w ten sposób chlebów upiec? Nawet je[li si postawi 10 pieców chlebowych (wliczy koszty w cen chleba).
Sposób na codzienne |ycie dla pojedynczej rodziny. Ale domu z tego nie postawi , nawet, gdyby bochenek kosztowaB
50 zB.
Pozdrawiam, Ewa S.
491
Inna sprawa je[li jedzenie/[rodowisko doprowadza do uszkodzenia komórek jajowych u kobiet czy plemników u
m |czyzn. Je|eli w tym pierwszym przypadku nic si nie da raczej ju| zrobi to je|eli chodzi o m |czyzn odstawienie
”zBej |ywno[ci” powinno poprawi ilo[ i |ywotno[ plemników. Nie dzieje si to tak od razu, nie mniej jest to jakie[
rozwi zanie.
Mimo wszystko dzi kuj , |e podzieliBe[ si z nami Twoj opini .
[1]
Kontynuuj c niejako temat wegetarianizmu postanowiBem opisa ciekaw koncepcj któr poznaBem dzi ki
ksi |ce [2]”The Vegetarian Myth: Food, Justice and Sustainability”.
Kiedy ludzko[ zacz Ba korzysta z paliw kopalnianych? WedBug potocznej wiedzy okoBo XVIII czy XIX
wieku. Lierre Keith (autorka ksi |ki) zwraca uwag , |e ludzie zacz li wykorzystywa paliwa kopalniane du|o
wcze[niej - okoBo 10 tys. lat temu. Pierwszym paliwem kopalnianym byBa...gleba. Ta nowatorska koncepcja to
”gleba kopalniana”* ( z ang. fossil soil od fossil fuel, czyli paliwo kopalniane). Jakby si zastanowi ma racj -
ludzie karczuj c lasy, orz c sawann wykorzystywali i niszczyli gleb do uprawy ro[lin jednorocznych. Gleb
która tworzyBa si przy udziale energii sBonecznej, ro[lin i zwierz t przez setki tysi cy lat zanim czBowiek
zacz B ja uprawia .
*Jak kto[ ma lepsze tBumaczenie to si polecam.
Jednym z dobrych przykBadów co si stanie ze [rodowiskiem gdy ”skoDczy si energia w glebie” (czytaj spad-
nie poziom materii organicznej) i zwi kszy si zasolenie s tereny dzisiejszego Bliskiego Wschodu. Na Bliskim
Wschodzi jest a raczej byB obszar zwany {yznym PóBksi |ycem. Nazwa ta pochodzi od... |yznej gleby która
wyst powaBa na tym obszarze.
492
[3]
Czerwony obszar to teren tzw. {yznego PóBksi |yca - jednego z trzech miejsc na [wiecie, gdzie
narodziBo si rolnictwo. Rysunek dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
{yzny póBksi |yc to równie| kolebka pierwszych cywilizacji. To tam narodziBo si rolnictwo, to równie| tam
pierwsze daBy o sobie zna objawy do czego rolnictwo mo|e doprowadzi . Czytelnikom nale|y si kilka sBów
wprowadzenia. W tym rejonie wymy[lono koBo i pismo. Pola pocz tkowo rodziBy obfite plony. Przyczyn
tego byBa mi dzy innymi |yzna gleba bogata w materi organiczn . Pierwsi rolnicy orz c gleb przyczyniali
si do mineralizacji tej|e materii organicznej. Dzi ki temu uwalniane byBy pierwiastki (w materii organicznej
zawarte), które pózniej byBy wykorzystywane przez ro[liny uprawne jako nawóz. Warto zauwa|y , |e pola
pierwszych rolników do[ cz sto równie| nawo|one byBy krwi . Ludzk . {yzny PóBksi |yc to równie| teren
pierwszych wojen na wi ksz skal .
Po kilku tysi cach lat, gdy poziom humusu nie byB ju| tak wysoki zarz dcy wpadli na pomysB, |e mo|na
uzyska jeszcze wy|sze plony, gdy b dzie si pola nawadnia . Stworzenie sieci kanaBów irygacyjnych
wymagaBo:
Trudno powiedzie czy wykorzystano te elementy by stworzy system, czy potrzeba systemu stworzyBa te
elementy. Nie mniej warto wiedzie , |e to rolnictwo byBo przyczyn powstania paDstwa i instytucji niewol-
nictwa. Aowcy-zbieracze nie dysponowali nadwy|kami jedzenia umo|liwiaj cymi wystawienie armii/sBu|b
493
porz dkowych. Zreszt jak trzyma kogo[ w wi zieniu w [rodku puszczy/sawanny? Co miaBby tam robi
wi zieD, jaki byBby tego sens?
Niestety poprzez nieracjonaln irygacj nast piB wzrost zasolenia gleby. Najpierw przestawiono si z pszenicy
na upraw zbó| bardziej odpornych na zasolenie - jak owies, potem na jeszcze bardziej odporny j czmieD.
Z czasem nie daBo si jednak uprawia niczego... W ci gu kilku tysi cy lat {yzny PóBksi |yc zmieniB si w
sBony póBksi |yc i w konsekwencji w pustyni . Dobrym przykBadem jest Irak - kraj, który importuje wi ksz
cz [ swojej |ywno[ci. {ywno[ dotowana jest z pieni dzy ze sprzeda|y ropy. Co stanie si z ci gle rosn c
populacj Irakijczyków gdy skoDczy si ropa? Czas poka|e. Historia uczy jednak, |e ludzie wol walczy ni|
gin z gBodu. Bogactwa |yznej gleby Irakijczycy ju| nie maj .
Lierre Keith zadaje w ksi |ce pytanie ”Ile ludzi mo|e wy|ywi Ziemia w sposób trwaBy?” Nie daje konkret-
nej odpowiedzi, cho uwa|a liczb 500 milionów za zbyt du| . To dlatego rozwa|ania wegetarian na temat
wydajno[ci |ywienia ludzi soj a wydajno[ci |ywienia ludzi mi sem jest myl ca. Obrazowo przedstawi to
porównanie:
Przeci tny bokser za|ywaj cy sterydy, po za|yciu amfetaminy przed walk jest w stanie pokona dobrego
”czystego” boksera. Bo jak|e mo|na wygra z osobnikiem, który bólu nie czuje, jego reakcje s du|o szybsze,
nie m czy si i jest sztucznie silniejszy?
Czy o tym kto jest lepszym bokserem ma decydowa tylko i wyB cznie wynik jednego meczu? A mo|e wyniki
za 5, 10 i 20 lat? Mo|e te| stan zdrowia boksera za 30 lat?
Uprawa ”bardzo wydajnej” soi jest jedn z przyczyn post puj cego pustynnienia. Tak, soja jest w 90 %
skarmiana zwierz tom, jednak problem nie le|y w zwierz tach a w soi. Zwierz ta s potrzebne ziemi i
ludziom, soja nie. Czy naturalnym [rodowiskiem dla Zrodkowego Zachodu w USA jest monokultura soi, czy
mo|e jest to preria na której pas si zwierz ta? Czy Wy|yna Mongolska (na której sk din d prowadzony
jest niewBa[ciwy wypas zwierz t) mo|e by zamieniona w grunty orne ?
Oto kilka cytatów z serii ”stan [wiata”
WedBug ”Food, Land, Population and the U.S. Economy”, Pimentel and Giampietro, Nov. 1994 :
”Over the past 40 years, approximately 30 % of the world’s cropland has become unproductive.”
”Przez ostatnie 40 lat okoBo 30 % [wiatowej powierzchni gruntów ornych staBa si nieproduktywna”
World Bank: ”Land Resources Management”
About 2 million hectares of rainfed and irrigated agricultural lands are lost to production every year due to
severe land degradation, among other factors.”
”OkoBo dwa miliony hektarów rocznie nawadnianego za pomoc irygacji i zwykBych opadów deszczu gruntów
ornych jest co roku tracone mi dzy innymi z powodu degradacji gleby.”
Tempo utraty gleby ró|ni si . Jedna cecha jest jednak wspólna - tereny które trac najwi cej gleby to
monokultury jednoroczne. ZupeBnie takie jak soja, pszenica, kukurydza, ziemniaki.
Istniej sposoby uprawy zbó| w których gleba nie jest tracona, jednak to ci gle niemal eksperyment. Mo|esz
o nich poczyta w tych wpisach:
[4]Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze
[5]Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
[EMBED]
O tym jak potraktowano autork mo|esz zobaczy w filmiku zrobionym przez sprawców
zdarzenia. W planie odczytu przewidziana byBa dyskusja i mo|liwo[ zadawania pytaD... Ciasto
zawieraBo chilli co sprawiBo chwilow [lepot autorki. Sama Lierre Keith twierdzi, |e jest z powodu
swojego 20 letniego weganizmu sBaba i niemal upo[ledzona fizycznie.
[EMBED]
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S6-s4jriplI/AAAAAAAAAa4/LJ54i4l76_Q/s1600-h/Wegetaria%C5%84ski+Mit.
gif
2. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S69uVr2tdrI/AAAAAAAAAa0/Mtr2N2PR2Dg/s1600-h/%C5%BByzny+p%C3%B3%C5%
82ksi%C4%99zyc.png
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
6. https://secure.pmpress.org/index.php?l=product_detail&p=116
495
Produktywno[ gleby mo|na odtworzy bardzo szybko, kwestia dosBownie miesi cy. Nie mniej by stworzy z tego
grunty orne potrzeba b dzie dziesi tek lat. Pytanie tylko po co tworzy grunty orne, by one pózniej ponownie
zniszczyBy gleb ? W przypadku systemów agrole[niczych typu sad - pastwisko, czy le[ny ogród ora nie trzeba, a ten
sposób u|ytkowania produkuje wi cej kcal ni| uprawa pszenicy. Na obszarze pustyD, gdzie [wiatBo nie jest czynnikiem
ograniczaj cym wzrost to jest idealny system.
Nie mniej w konwencjonalnym uj ciu dany grunt jest ju| nieodwracalnie stracony dla rolnictwa.
496
panika2008 (2010-03-29 23:17:13)
@WM: a ta m dra pani nie pisze o tym, |e tBuszcze zwierz ce (tkanka tBuszczowa) jest gBównym skBadowiskiem
wszelkiego [miecia, którym ”rolnicy” karmi swoje warchlaczki i mu ki? Nie wspomina o tym, |e zwierz ta pochBaniaj
>90 % [wiatowej produkcji antybiotyków i o tym, jak ich metabolity (antybiotyków) l duj w tBuszczu wBa[nie? A
wBa[nie, kto[ zarzucaB wege produkcji rolnej |e jest tak wysoka dzi ki nawozom sztucznym. A to mi sko w du|ych i
tanich ilo[ciach na póBkach sklepów to nie jest przypadkiem wBa[nie przez te >90 % antybiotyków?
Nie zamierzam przekonywa Was, |e mo|na |ywi si [wiatBem i kolorami. Ja nie z tych;) Przedstawi jednak
jak mo|na wykorzysta [wiatBo oraz kolory by zapewni pasz dla zwierz t.
[1]
Krowi placek przyci ga muchy bogactwem zapachów, jedzenia i interesuj ca faktur .
Zapewne ka|da osoba, która zaBo|yBa kiedy[ |óBt koszulk latem zauwa|yBa, |e przyci ga ona robactwo.
Billowi Mollisonowi udaBo si t wBa[ciwo[ wykorzysta ... a jak|e do produkcji paszy dla ryb. By móc
równie| wykorzysta wBa[ciwo[ |oBtego koloru trzeba wiedzie co |óBty kolor oznacza. W mowie kwiatów
|óBty kolor znaczy zazdro[ . Raczej jednak owadom nie chodzi o to, |e obdarzamy uczuciem inn osob
497
czy zwierz a nie je. Intensywnie |óBty kolor w naturze przyci ga owady, poniewa| tak tradycyjnie niektóre
kwiaty komunikuj , |e ich kwiaty s peBne nektaru. ”Owady zapylaj ce zatem przyle cie tu, zapBodnijcie
nasze nasiona (za pomoc pyBku z innego kwiatu, nie tak bezpo[rednio;) opijcie si nektarem i pole cie dalej
przekaza nasz pyBek (wszystko po to, by przekaza dalej geny ro[liny)” zdaj si ”mówi ” kwiaty za pomoc
|óBtego koloru. {óBty kolor wykorzystuj jednak równie| inne owady, te mniej ro[linom przychylne. Dla tych
owadów to informacje o tym, |e ro[lina jest wBa[nie w stadium kwitnienia czyli jest smaczna i lekkostrawna.
Przypomina to troch sytuacj , gdy kto[ ogBasza si w internecie, |e chce kupi za gotówk samochód i po-
daje swój adres. Poza uczciwymi osobami, które chc sprzeda samochód takie ogBoszenie mo|e przyci gn
zBodziei, dla których taka informacja to sygnaB, |e w danym domu mo|e by spora gotówka - warto ten dom
zatem obrobi .
[2]
Pasikonik, [wierszcz albo jeszcze inny owad |ywi cy si ro[linami mo|e zmieni si w ryb , albo
jajko. Owady te s bardzo bogate w mikroelementy, biaBko i tBuszcz.
Jednymi z takich ”zBodziei” s pasikoniki i [wierszcze - to gBównie ro[lino|erne owady. Cz sto wykorzystuj
kolory jako informacje. Mollison wykorzystywaB je jako zródBo paszy dla ryb - wystarczy, |e ustawi si |óBty
balon w wodzie ”tu| poza zasi giem skoku [wierszczy”. Szacuj , |e to b dzie gdzie[ 30-40 cm od brzegu.
Zwierszcz skacz z nadziej , |e trafi na kwiat w okresie kwitnienia. W jego maBym mózgu jest zakodowane,
|e |óBty kolor oznacza jedzenie. Je[li odbije si od balonu i wróci na ziemi , to spróbuje jeszcze raz. Je[li nie
wróci... no có| teraz jest w wodzie, gdzie pBywaj ryby, które bardzo lubi tBuste i bogate w biaBko [wierszcze.
Obawiam si jednak dwóch rzeczy: jak dBugo wytrzyma na sBoDcu balon, czy nie lepiej u|y jakiej[ Badnej ;)
plastikowej kuli? Druga to, nie wiem jak ten system wpBywaBby na pszczoBy.
Drugim rozwi zaniem jest wykorzystanie lampy zabijaj cej komary i owady. Nie do[ , |e b dzie nam przy-
jemniej latem, to jeszcze usma|one przez lamp komary i my stan si pasz dla ryb. Lamp nale|y ustawi
strategicznie, by chroniBa nas oraz by usma|one owady wpadaBy do wody. Je[li nasze miejsce jest daleko od
wody, lub nie mamy ryb, to warto pod lamp poBo|y tac - wtedy mo|na ”jedzenie” zanie[ kurom. Je[li
kury chodz po terenie, gdzie jest lampa, to nawet nie trzeba bawi si z tac - rano powiny je zje[ .
Z jednego posiedzenia w zale|no[ci od tego ile robactwa mamy w okolicy mo|na uzbiera nawet do kilkuset g
owadów. Zwykle jednak ta warto[ jest ni|sza (kilkadziesi t - sto kilkadziesi t g). Wyst puje tutaj ciekawe
sprz |enie zwrotne - im gorzej (im wi cej robactwa mamy w okolicy) tym lepiej - wi cej paszy dla zwierz t
mamy.
Polecam równie| wszystkim przeczytanie ciekawego artykuBu z Wikipedii o [3]atrakantach. Mo|e któremu[
z Was wpadnie do gBowy sposób jak wykorzysta je do zwi kszania plonów? Je[li tak, to prosz podzielcie
si waszym pomysBem wpisuj c si w komentarzach.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7BcfdHofDI/AAAAAAAAAa8/NdQ5FUm1CTI/s1600-h/krowi+placek.JPG
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7BdNAYh-YI/AAAAAAAAAbA/ead-NYL--3c/s1600-h/Pasiokonik.JPG
498
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Atraktant
499
Jurek (2010-03-30 12:23:43)
Wi c |eby si poprawi i tak bardzo nie offtopowa to zacytuj :
http://en.wikipedia.org/wiki/Light pollution #Disruption of ecosystems
”Light pollution poses a serious threat to wildlife, having negative impacts on plant and animal physiology. Light
pollution can confuse animal navigation, alter competitive interactions, change predator-prey relations, and cause
physiological harm. The rhythm of life is orchestrated by the natural diurnal patterns of light and dark, so disruption
to these patterns impacts the ecological dynamics.”
W zaimprowizowanym tBumaczeniu:
”Ska|enie [wietlne stwarza powa|ne zagro|enie dla przyrody, ze wzgl du na negatywny wpByw na fizjologi ro[lin i
zwierz t. Ska|enie [wietlne mo|e utrudnia nawigacj zwierz t, zmienia interakcje w realcji konkurencji, zmienia
relacje drapie|nik-ofiara i wywoBywa szkody fizjologiczne. Rytm |ycia jest zale|ny od naturalnego rytmu ciemno[ci i
[wiatBa, wi c zaburzenia tego rytmu wpBywaj na dynamik ekologiczn .”
I tu Wikipedia odsyBa m.in. do :
1) a b Perry, G.; Buchanan, B. W.; Fisher, R. N.; Salmon, M.; Wise, S. E. (2008). ”Effects of artificial night lighting
on amphibians and reptiles in urban environments.”. Urban Herpetology. 3. Society for the Study of Amphibians and
Reptiles. pp. 239 256. ISBN 0916984796. 2) T. Longcore and C. Rich (2004). ”Ecological light pollution”. Frontiers
in Ecology and the Environment 2(4): 191 198.
[2]
Stalin planuje...sadzenie |ywopBotów na stepach poBudniowego ZSRR
Dla przypomnienia przytocz fragment poprzedniego wpisu, gdy| dzisiaj skupia si b dziemy na przeci gach.
• nast puje ”obni|enie temperatury odczuwalnej” dla ro[lin i zwierz t. Nasz sezon wegetacyjny zatem
si skraca
[3]
yle zaprojektowany |ywopBot. Wolna przestrzeD pod koron drzewa sprawia, |e wiatr przy
powierzchni zwi ksza swoj pr dko[ .
By si przed tym efektem uchroni nale|y zaprojektowa |ywopBot w ten sposób by wiatr Bagodnie ukierunk-
owywany byB ponad korony drzewa.
[4]
Wiatr w Bagodny sposób ukierunkowywany jest ponad koron drzewa. Dzi ki temu |ywopBot
jest bardziej produktywny i skutecznie chroni uprawy przed wiatrem.
Taki |ywopBot wbrew pozorom nie sBu|y tylko do ochrony delikatnych krzewów owocowych. Równie istotny
b dzie w lesie, [5]le[nym ogrodzie czy na plantacji biomasy. Tego typu |ywopBot w przypadku lasu zwany
jest okrajkiem. Jako, |e zapobiega przed dostaniem si wiatru do lasu zabezpiecza ten las przed nadmiern
utrat wody. PrzekBada si to na wi ksze przyrosty drewna. Okrajek stanowi równie| cenny habitat dla
dzikiej przyrody. Mo|e warto by staB si on nasz [6]pi t stref ?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7Ju03_HkfI/AAAAAAAAAbM/xBwPoLIQpwI/s1600-h/%C5%BBywop%C5%82ot+
Stalina.jpg
3. 
2wCEAAMCAgMCAgMDAwMEAwMEBQgFBQQEBQoHBwYIDAoMDAsKCwsNDhIQDQ4RDgsLEBYQERMUFRUVDA8XGBYUGBIUFRQBAwQEBQQFCQUFCRQNCw0UFBQUF
AABEIAEMAaAMBEQACEQEDEQH/
501
xAGiAAABBQEBAQEBAQAAAAAAAAAAAQIDBAUGBwgJCgsQAAIBAwMCBAMFBQQEAAABfQECAwAEEQUSITFBBhNRYQcicRQygZGhCCNCscEVUtHwJDNicoIJChYXGBk
j5+
gEAAwEBAQEBAQEBAQAAAAAAAAECAwQFBgcICQoLEQACAQIEBAMEBwUEBAABAncAAQIDEQQFITEGEkFRB2FxEyIygQgUQpGhscEJIzNS8BVictEKFiQ04SXxFxgZ
Tl5ufo6ery8/T19vf4+fr/2gAMAwEAAhEDEQA/AP1QoAKACgAoAKACgAoAKACgAoAjmuIrdd0sqRL6uwA/WgCsut6czYF/ak+gmX/
GgC6DkZFAFY38QYjbNkHHED/4UAH9oRf3Z/8AvxJ/8TQBDJq6K+yO2u55P7q27KP++mAX9aAJHvZlUEafcOfQNHn9XoAQ3F67/JaRqmR/
rp9re/Cqw/
WgCneavLazOHmtoxGuWiRWlcHqCxyoQY7tx70AeBfHP9rzSfhBdSadPctc6y6bksbOJGkiUgbWkDEhDyTy3IwQCDmvGx2a4fAvllrLsv17Hz+
Y53hcufJP3p9l+vb8zyrwx+3z4T8SalFa+MLbxRp9m+YzdWt6nlqCerpAsbYxwcbj7V5VLiOhKVqkHFd9zxaPFmHnPlq03Fd9/wDI+sNH8I+
CvGuj6dq+nn+
2tNmUT2tyuoTTRsPUZcj2I7cg19VTqQqxU4O6Z9rSqwrQVSm7p7NGy3gfSxvMdpabmUKVlsoWUjOcHCgkfjWhqWbTwrY2MaLaxJZsueLZQqcnJwjZUflQBow2qi
hzQBPQAUAFAEFzfW9ntE86RMwJVWb5mx1wOp/CgCE300xxbWjuP+ek/7pffqN2f+A496AKl2HLLFcTvd3DLlbS1zEp7bmOcgdeS2OOATQB5t+
0P8R4vgd8I9V8TOsD6quLfS7UKBCl1JnYQv8W0bnJPJCnGM4rzMxxf1LDSqrfZev9anj5tjv7Pwkqy+LZer/
q5+Ruq6pea5qV1qGoXMl5fXUjTT3EzbnkdjksT3JNfkspSnJyk7tn4bOcqknObu2Vakg+uf+CfPxyufCfj3/
hAdSuWbQ9dLGzVzxb3gGRt9BIAVI/vBPfP1eQ410q31aT92W3k/
+Cfb8MZjKhX+qTfuz28n/wAH87H6SV+iH6sFABQAUAZ11cQW8pWfU2tySMLIyIOTgAErzzxQA+LR7eOLy99xIhOT5lzI+
ec85bp7dO3SgBBNpulu8UfkQy4DNDCo3kdB8q8np6dqAAy3l9kQobKE/wDLaQAyEf7K9B2OW/FaALFpZxWSFYwcscs7Eszn1JPJ/wAigD4d/
wCCnviCVLTwFoaMRBI93eyrngsojRD+
AeT86+J4lqO1Kn6v8j864vqu1Gl01f5JfqfBdfDH5uFAGv4P1+Xwp4t0XW4GZJtOvYbtGXqDG4YfyrWjUdKpGoujT+43oVXRqwqr7LT+
4/cUEMARyDX7Uf0MLQAUAFAFK6mvxIVtrSCSPu09wUJ+gCN/SgCi2nzNIrPoultj+ITEsPpmL+ooAupcm1wg0+aKEAsXQIVH/
AVYsT9BQBLBqVtcSCNZQsxBIikBSTA77Tg9x2oAs0AfCH/BT7RZSfAGrqCYB9stHPYMfKZfzAf8q+H4lg/3U/VfkfnHF9N/
uanTVfkfCNfEH5yFAGj4b0WXxJ4i0vSIAzT391FaxhRklncKMfia0pwdScYLq7GtKm6tSNNbtpfefuWqhVAHQDFftZ/
RAtABQAUAFABQAUARz28V1GY5okmjPVJFDA/gaAKv2Ca25tLhgO8NwTIh+hPzD8yB/doA8f8A2q/hm3xk+DmqaJ5H2bXLVhf6azkGOSeMH5A/
Qb1Z0G7acsDjAryc0wjxmGlCPxLVeq/zPDzrAvMMHKnH4lqvVf5rQ/JO4t5bS4lgnjeGeJikkcilWRgcEEHoQe1fk7TTsz8PacXZ7jKQj6j/
AGBPgtc+PPipF4tvLc/2D4abzhI6/LLeY/dIPdc+YcdNq/3hX02RYN18R7aS92H59P8AM+w4awEsTiliJL3Yfn0+7f7j9Oq/
ST9dCgAoAKAM+6gETkpPeQlsktFmUcn0YNj8BQBUXUJ5ElitrmfzEOPMvNMlPP4BAw+n50ASTayLNQbi8tIyei3Aa3yfYsT/ACoAjXXZ8bn/
ALKWPrvGok8f9+6AL8NzczxLIkVs6MMhkuCQfodlACu96VIFtbtnghp2x/6BQB8yfHv9h7RfjDqb6zpEdr4P16Tmae0lMltcH1kg8tfm/
wBpWXOecmvAx2TUcZL2i92XfufL5lkGHx8vaRfJPulv6rTXzPjL9lP9nyP4/fELxhompX8lnZ+FZkjuvsagy3eZJU+
QscJzF3z1r53C5HCtUanPReX6/wDANsf4byyuFKtiMRzRn0Ss9k9369j9QvA3hKy+HXhiz0HQtMj0bSrRdsUCW2/
J7sxWRizE8knk191RoU8PTVOkrJHs4fD0sLTVGjG0UWNQ8SvoCNPqur6fb25PyedaNbZ9t0kwBrPE4zDYOPPiakYLvJpfmZYvH4TAQ9pi6saa7ykl+
bF0HxhD4nfbpl/YXW0/vPLljkKjHokrH88VlhcwweNv9VrRnb+WSf5Mxwea4DMb/U68Klv5ZJ/kzfNtO3W7Zf8Armij+
YNegeoPt4Xh3b7iSfPTzAox+QFAC3NwlrEZHEjKO0cbOfyUE0AQf2iXCGG0uZlbqdgj2/UOVP5CgBsuoTxkBdMupPdWi/q4oAa2p3IH/
IJvD9Hh/wDjlAEflRTgtJozZPUOsJJ/8eNAENrZ2UJfGgi0Xuwhi5/BGJ/SgBt5/Z++MyDVAVOVEAuwPxCcH6GgD4C/4JqeU3xk+
OuWuUzdR7WjEm4f6Rc9QB/
MV4uA/iVP67n6ZxZb6nhLdn+UT9A13KV/0/USAOQbYc/X91XtH5mfE/xSu9cu/iFrP9uSSNPHMyIkoIKqGO3b227dpGB796/
kXiKriquZ1vrt+dSa12UeiXlbbvufw3xZXr1syrrHqX1hTktX7qhpyKKtddXe9mmtL3b5vQJbjTNfWXSPtEOqvKkqSW4fc0mAi7T0JwoGB+
XPPkYeriYVKc8PJqado23ve+ltd389jzo43NalLB1KdX+DenSUXHnj7zqNcq9+zlUbUpK0m3FN8rS/QjSWun0uza+UJemFDOq9BJtG4D8c1/
ZOGdV0IOurTsr+ttfxP7qwjrSw9N4hWqcq5vW2v4lqug6z8WP+H1Pxv/6FbwB/4Lr7/wCTKAD/AIfU/G//AKFbwB/4Lr7/AOTKAD/
h9T8b/wDoVvAH/guvv/kygA/4fU/G/wD6FbwB/wCC6+/+TKAD/h9T8b/+hW8Af+C6+/8AkygA/wCH1Pxv/wChW8Af+C6+/wDkygA/4fU/
G/8A6FbwB/4Lr7/5MoA4P4d/8FNvGvwn1fW9U8J/DX4daNf604fUJo7TUnM7BmYEh74gcux4x1rGFGFNtwVrno4rMcVjYQp4ifMo7bafcd5/
w+p+N/8A0K3gD/wXX3/yZWx5xh+I/wDgrl8UPFyqNY8AfDa/ZBhZJdLvd6j0DC8yB7ZrycdlOAzNL65RU7dWtfv3/
E8PMsjy3OElj6Ealtm1qvRrVfeVvDv/AAVh+I/hS48/Svh38NbS47Tf2ZfPIPozXpI/A1hgciyzLpe0wtCMZd9397u0c2XcNZPlM/
aYLDRjLva7+Td2vkzpf+H1Pxv/AOhW8Af+C6+/+TK90+lD/h9T8b/+hW8Af+C6+/8AkygD/9k=
4. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7JnzOlb44I/AAAAAAAAAbI/cFJCGxJqbEU/s1600-h/%C5%BBywop%C5%82ot+bez+
przeci%C4%85gu.jpg
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
502
moje mini gospodarstwo. Nie wiem czym ogrodzic |eby ogrodzenie speBniaBo zaBo|one przezemnie funkcje. ChciaBbym
aby zapewniaBo chron przed czynikami atmosferycznymi ale te| |eby mój malutki synek nie mogB sam si dosta na
teren ogrodu. Czy ogrodzi si siatk le[n i obsadzi czy wystarcz same ro[liny. Fajnie by byBo |eby ro[liny byBy
wysokie nadawaBy si na pokarm dla kur í królików lub na opaB. {ycz wszystkim speBnienia permakulturowych celów.
Webinar jest to rodzaj konferencji internetowej poB czonej z prezentacj multimedialn . WyszperaBem dla
Was nagranie ciekawego webinara, który odbyB si w lutym tego roku.
[1]Opportunities in Agroforestry - szanse w agrole[nictwie. Tematem przewodnim prezentacji jest ” High -
value Tree crops (drzewa daj ce plony wysokiej warto[ci). Najprawdopodobniej b dziesz musiaB zainstalowa
dodatkowe wtyczki do Twojej przegl darki, prosz si nie obawia - ja tak zrobiBem i wszystko jest ok.
W prezentacji omówione s systemy agrole[nicze w oparciu o kasztany (mieszaDce mi dzygatunkowe). Jak
[winie mog przysBu|y si do poprawy jako[ci kasztanów.
W prezentacji opisane jest jakie cieniolubne drzewo owocowe zasadzi pod kasztanem by zwi kszy plony z
ha jednocze[nie w ogóle nie obni|aj c ilo[ci kasztanów. Je[li interesuje Ci ta wiedza to polecam obejrze t
prezentacj .
Podam jakie odmiany kasztanów byBy tam zalecane:
• ”Qing”
• ”Peach”
• ”Gideon”
• ”Mossbarger”
• ”Eaton”
• ”Sleeping Giant”
• ”Auburn Homestead”
• ”Shotgun”
Omówione zostaBy równie| persymony amerykaDskie (Diospyros virginiana) oraz pawpaw (Asymina
trójklapowa Asimina triloba).
Agrole[nik daj cy wykBad mówi o agrole[nictwie w stanie Iowa (USA). Z tego co mi wiadomo klimat mamy
503
podobny, nawet troch mniejsze mrozy w Polsce mamy.
Mo|e jaka[ osoba mieszkaj ca w USA powie nam o ró|nicach w klimacie stanu Iowa a Polski?*
Wcale nie wywoBuj Futrzaka do wypowiedzi ;)
Ka|dej osobie znaj cej angielski chc cej zaBo|y system agrole[niczy gor co polecam tego webinara. Przez
pierwsze 3 minuty jest gadane na tematy organizacyjne - mo|na przewin ...
1. http://connect.extension.iastate.edu/p66218353/
2.4 April
Dlaczego Twoje zwierz ta nie powinny je[ ziarna i czym je zast pi . (2010-04-01 01:00)
PorzekadBo ”Jeste[ tym czym jesz” sprawdza si równie| w przypadku zwierz t. Je[li zwierz ta b d karmione
byle czym to i zwierzaki b d byle jakie. W dzisiejszym wpisie skupi si na bylejako[ci jedzenia... dla
zwierz t - ziarnie. Zacz nale|y od tego, |e ziarna zawieraj maBo nienasyconych kwasów tBuszczowych
omega 3 a stosunkowo du|o nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 6. TBuszczu w zbo|ach jest bardzo
niewiele, jednak w tym przypadku chodzi o proporcje w udziale tych poszczególnych (omega 3 i omega 6)
kwasów tBuszczowych w tBuszczu a nie absolutne ilo[ci.
Niezb dne nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 i omega 6 s ... niezb dne dla organizmu czBowieka.
Niezb dne poniewa| organizm ludzki sam nie potrafi ich wytwarza , wi c musz by dostarczane wraz z
pokarmem. U zwierz t hodowlanych jest podobnie.
Jak wsz dzie wa|ne s odpowiednie proporcje. W tym przypadku idealne proporcje to 1:1 albo 1:2.
Oznacza to, |e na ka|d jednostk kwasów tBuszczowych omega 3 powinna przypada jedna (albo dwie)
jednostki kwasów tBuszczowych omega 6. W diecie wspóBczesnego czBowieka stosunek ten wynosi 1:15 - 1:30.
Oznacza to, |e dominuj w nim kwasy omega 6.
W diecie ludzi pierwotnych i wspóBczesnych Bowców-zbieraczy wspóBczynnik ten wynosi 1:1 lub 1:2
504
Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi . (2010-04-01 13:34)
PorzekadBo ”Jeste[ tym co jesz” sprawdza si równie| w przypadku zwierz t. Je[li zwierz ta b d karmione
byle czym to i zwierzaki b d byle jakie. W dzisiejszym wpisie skupi si na bylejako[ci jedzenia... dla
zwierz t - ziarnie.
Zacz nale|y od tego, |e ziarna zawieraj maBo nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 3 a stosunkowo
du|o nienasyconych kwasów tBuszczowych omega 6. TBuszczu w zbo|ach jest bardzo niewiele, jednak w tym
przypadku chodzi o proporcje w udziale tych poszczególnych (omega 3 i omega 6) kwasów tBuszczowych w
tBuszczu a nie absolutne ilo[ci.
Niezb dne nienasycone kwasy tBuszczowe omega 3 i omega 6 s ... niezb dne dla organizmu czBowieka.
Niezb dne poniewa| organizm ludzki sam nie potrafi ich wytwarza , wi c musz by dostarczane wraz z
pokarmem. U zwierz t hodowlanych jest podobnie.[1]Naukowcy japoDscy za gBówn przyczyn zachorowaD
na choroby degeneracyjne w ich kraju (i prawdopodobnie na [wiecie) uznali spadek spo|ycia kwasów omega
3 a drastyczny wzrost spo|ycia kwasów omega 6.
Jak wsz dzie wa|ne s odpowiednie proporcje. W tym przypadku idealne proporcje to 1:1
Oznacza to, |e na ka|d jednostk kwasów tBuszczowych omega 3 powinna przypada jedna jednostka kwasów
tBuszczowych omega 6. W diecie wspóBczesnego czBowieka stosunek ten wynosi 1:10 - 1:50. Oznacza to, |e
dominuj w nim kwasy omega 6.
W diecie ludzi pierwotnych i wspóBczesnych Bowców-zbieraczy wspóBczynnik ten wynosi 1:1 lub 1:2. W tych
spoBeczno[ciach choroby cywilizacyjne (degeneracyjne) s rzadko[ci (reumatyzm, próchnica, nowotwory,
choroby serca, cukrzyca), by nie powiedzie , |e niemal nie wyst puj .
Warto zauwa|y , |e w diecie [ródziemnomorskiej oraz diecie mieszkaDców Okinawy (znanych ze swej
dBugowieczno[ci) stosunek ten wynosi 1:4 lub nawet mniej.
W tBuszczu dzikich zwierz t stosunek omega 3 do omega 6 wynosi zwykle okoBo 1:1 (czasami jest nawet
ni|szy). Dlaczego tak jest?
Poniewa| zwierz ta te jedz zwykle produkty w których stosunek omega 3 do omega 6 jest podobny do
stosunku tych tBuszczy w nich samych.Poznanie przodków zwierz t hodowlanych pozwoli nam okre[li co
jest naturaln diet dla zwierz t. PrzykBadowo:
Kury - podstaw diety przodków kur nie byBo ziarno a owady, drobne zwierz ta, owoce, nasiona (np. granatu).
Mniej wi cej w takiej kolejno[ci je|eli chodzi o ilo[ .
Przodkowie krów - tury to zwierz ta le[ne - równie| nie |ywiBy si ziarnem a zioBami, li[ mi drzew i traw .
G si - dzikie g si jedz mi kkie trawy, wodorosty, minimaln ilo[ owadów i maBych ryb.
Nie oznacza to, |e zwierz ta te (nawet dzikie) nie zjedz ziaren - bardzo prawdopodobne, |e b d je je[ ,
preferuj c je nawet nad swoj naturaln diet . Podobnie jak wiele ludzi przekBada batoniki czekoladowe i
czipsy nad owoce, mi so i orzechy. Nie oznacza to jednak, |e jest to dla nich zdrowe.
[2]
505
W USA wiele krów mi snych ro[nie na ranczach |ywi c si traw , pod koniec |ycia cz sto
trafiaj do ferm przemysBowych (z ang. feed lot) by tam karmi je pasz , gdy| wtedy mi so
jest ”delikatniejsze” i ”bardziej smaczne”. Tabela przedstawia jak ilo[ dni na paszy(gBównie
zbo|a+soja)a nie pastwisku wpBywa na spadek ilo[ci omega 3 w mi sie tych zwierz t.
Tak samo spada ilo[ kwasów omega 3 w mleku zwierz t karmionych ”pasz ” a nie traw /li[ mi drzew.
Podobny efekt (lepsze proporcje kwasów tBuszczowych omega 3 do omega 6) uzyskamy dla jajek, gdykury
b d |ywiBy si na pastwisku.
[3]
Wbrew pozorom jaja od kur z wolnego wybiegu (jak na zdj ciu na lewo) wcale nie musz by
du|o bogatsze w kwasy omega 3 ni| te karmione ”przemysBowo”. Mimo, |e warunki w jakich
trzymane s te kury s o niebo lepsze ni| z ferm przemysBowych niekoniecznie w jajkach musi
by wi ksza ilo[ kwasów omega 3. To dost p do odpowiedniej paszy (trawa, zielenina, owady)
sprawia, |e kury znosz jajka bogate w te dobroczynne tBuszcze. [4]Ró|nice w proporcjach
omega 3 - omega 6 mi dzy jajami z ferm przemysBowych a jajami z wypasu pastwiskowego
mog by nawet dziesi ciokrotne. Zdj cie pokazuje jak wa|na jest odpowiednia rotacja na
”pastwisku”. Tym wa|niejsza im mniejszym obszarem dysponujemy i im bardziej intensywnie
dany obszar chcemy u|ytkowa . Na pierwszym planie zdj cia widoczny jest równie| orzech
wBoski - jest to zatem swego rodzaju system agrole[niczy.
Zatem je[li chcemy mie zdrowsze jajka czy brojlery musimy kury trzyma na trawie, ewentualnie cz sto im
traw i zielenin dawa . Kolejn strategi by poprawi jako[ jajek i mi sa jest wykorzystywanie owadów
i innych maBych zwierz t jako karmy dla kur. Warto zatem umo|liwi kurom dost p do miejsca gdzie tych
”robaków” jest du|o - wy[cióBkowany sad ze spadami, grz dka pod koniec sezonu ogrodniczego czy [5]kom-
postownik to kilka z takich miejsc gdzie kury mog znalez sporo jedzenia. Obni| si koszta paszy oraz
zwi kszy to zdrowie kur i ludzi jedz cych jajka czy te kury.
Nie zawsze zrezygnowanie z ziaren jest mo|liwe (zwBaszcza zim jest to trudne) wtedy mo|na suplementowa
pasz zwierz t w produkty bogate w omega 3 a ubogie w omega 6 . Jednym z przykBadów jest siemi lniane.
W przypadku kur nie powinno jednak przekracza 5 % diety, gdy| mo|e to spowodowa ”[6]rybi zapach”
jajek. Stosunek omega 3 do omega 6 w nasionach rzepaku jest równy 1:2 dlatego pod tym wzgl dem to
dobry pokarm dla zwierz t.
Ro[liny, które mo|emy uprawia w naszym ogrodzie/gospodarstwie, które s bogate w kwasy omega 3:
• oliwnik baldaszkowaty
• [7]oliwnik wielokwiatowy
506
• [8]rokitnik zwyczajny
• [9]portulaka pospolita
Podsumowuj c chciaBbym zaznaczy , |e wBa[ciwe proporcje kwasów tBuszczowych omega 3 i omega 6 nie
stanowi jakiego[ magicznego eliksiru, który rozwi |e wszystkie nasze problemy zdrowotne. Niemniej je[li
to tylko mo|liwe warto sprawi , |e proporcje kwasów tBuszczowych w diecie naszej i naszych zwierz t b d
bardziej... naturalne. Równowaga równie| w kwestiach zdrowotnych to podstawa.
Aktualizacja 1:
DodaBem stosunek o3 do o6 oleju rzepakowego i oliwy.
Olej rzepakowy jest niezwykle mocno przetworzonym olejem. W trakcie obróbki chemicznej i termicznej
zdecydowana wi kszo[ kwasów omega 3 zostaje zniszczona.
1. http://www.omega3sealoil.com/Chapter3_1.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7RpH8ac2_I/AAAAAAAAAbU/kEHF0yEg1Nk/s1600-h/Omega+3+w+fermach+
przemys%C5%82owych.JPG
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7RqLwW3azI/AAAAAAAAAbY/iiPMvXZWuRE/s1600-h/Wybieg+dla+kur+dwa.JPG
4. http://www.eatwild.com/healthbenefits.htm
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
6. http://animalscience.ucdavis.edu/avian/pfs21.htm
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/oliwnik-wielokwiatowy.html
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/rokitnik-zwyczajny.html
9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Portulaka_pospolita
507
Wojciech Majda (2010-04-01 21:02:16)
Dzi ki za informacje. Rzeczywi[cie kurzy traktor jest swego rodzaju kompromisem.
Niespodziewana nowina i zwyci stwo przeciwników GMO. Firma Monsanto zrezygnuje z produkcji [1]kukury-
dzy MON810 w 2011 roku. Prezes Monsanto - Hugh Grant powiedziaB w porannym o[wiadczeniu mi dzy
innymi:
1. We just felt we needed to do the right thing,
”Po prostu czuli[my, |e musimy uczyni to co dobre.”
2. If our products are doing more harm than good, we thought perhaps we should change our tact for feeding
the world.
”Je[li nasze produkty robi wi cej zBego ni| dobrego to pomy[leli[my, |e musimy zmieni taktyk by wy|ywi
[wiat.”
Jednocze[nie Hugh Grant zwróciB si do akcjonariuszy zapewniaj c, |e ”biotechnologia to droga bardzo
owocna jednak równie| bardzo trudna i wyboista. Jedn z takich kolein byBa wBa[nie kukurydza MON810.
Teraz na szcz [cie jeste[my ju| na wBa[ciwiej drodze”
Wypowiedz Granta jest odpowiedzi na[2] niedawno ogBoszone badania nad |ywieniem myszy kukurydz
MON 810. Kukurydza ta wywoBywaBa odpowiedz immunologiczn u myszy. ZwBaszcza starszych .
Co dodaje sprawie kontrowersji to fakt, |e kukurydza MON 810 jest uprawiana w USA na milionach hek-
tarów.
Aktualizacja 1:
Wczoraj byB 1 kwietnia... Tylko informacja o tym, |e Monsanto wycofuje si z produkcji tej kukurydzy byBa
|artem. Reszta to niestety smutna rzeczywisto[ .
1. http://en.wikipedia.org/wiki/MON_810
2. http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf802059w
508
Wojciech Majda (2010-04-01 20:31:36)
W niektórych przypadkach rzeczywi[cie jest to korzystne (np produkcja leków). Znasz mo|e jak [ ro[lin GMO, która
wymaga mniej pestycydów i mniej nawozów? Bo w w wi kszo[ci przypadków to jest dokBadnie na odwrót... Soja
Roundup Ready najlepszym tego przykBadem.
Czy tak ”|ywi si [wiat”?
[1]
509
ZnalazBem na jednym z blogów, który obserwuj ”[2]Co w zBocie, srebrze i ropie piszczy” artykuB [3]”Peak”
na plynnych paliwach miedzy 2011 a 2015. Na naszym blogu ju| pisaBem o Peak Oil w kontek[cie [4]farmy
przyszBo[ci.
We wcze[niej wymienionym blogu znalazBem informacje zawarte w o[wiadczeniu AmerykaDskiego Departa-
mentu Energii (dalej ADE;). ADE przyznaje, |e ”istnieje szansa, i| mo|emy do[wiadczy spadku w produkcji
paliw pBynnych pomi dzy 2011 a 2015 je[li nie b dzie odpowiednich inwestycji”.
Dla przypomnienia napisz , |e Peak Oil to teoria (a w niektórych krajach ju| rzeczywisto[ ) zakBadaj ca, |e:
2. Po tym jak zostanie osi gni ty szczyt odkry zBó| ropy na danym obszarze nast puje (po kilkudziesi ciu
latach) szczyt produkcji ropy naftowej z danego terenu.
3. Nie oznacza to, |e ropa si skoDczy, tylko |e nie b dziemy w stanie wydobywa jej tak szybko jak do
tej pory
4. Koszta wydobycia s znacznie wy|sze po Peak Oil ni| przed nim. Oznacza to wzrost ceny dla kon-
sumenta.
By zrozumie jakie to mo|e mie konsekwencje dla nas trzeba wiedzie , |e caBa nasza gospodarka opiera si
o rop - od transportu przez szczoteczki do z bów, komputery do nawozów sztucznych. Czy oznacza to, |e
[wiat si zawali?
Nie, sk d|e znowu cho mi dzy 2011 a 2015 jest rok 2012 - rok w którym koDczy si kalendarz Majów;).
Oznacz to jednak, |e b dzie najprawdopodobniej wzrost cen paliwa i wszystkich produktów i usBug, które w
jaki[ sposób korzystaj z tego paliwa (czyli praktycznie wszystkiego).
Polecam przeczytanie artykuBu o [5]historii dwóch rodzin. Mo|e warto sprawi , |e Twój dom stanie si
producentem a nie konsumentem?
A czy Ty uwzgl dniasz w swoim |yciu Peak Oil, uwa|asz, |e jeszcze nie czas a mo|e nie [6]przyjmujesz tego
do wiadomo[ci (jak polski rz d). Prosz podziel si z nami swoja opini .
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7WTLALde7I/AAAAAAAAAbc/gsybCYXzWC0/s1600/barbarian_security_gate.
jpg
2. http://surowce.blogspot.com/
3. http://surowce.blogspot.com/2010/04/peak-na-plynnych-paliwach-miedzy-2011.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/farmy-przyszosci.html%20%20
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/historia-dwoch-rodzin.html
6. http://adamduda.wordpress.com/2008/10/09/peakoil-odpowiedz-na-interpelacje-poselska/
510
piotr34 (2010-04-03 00:25:57)
Jasne ze tak-to ze mozna zapobiec katastrofie jeszcze nie znaczy ze jej tak po prostu nie bedzie.Oczywiscie trzeba cos
robic bo inaczej to sie faktycznie obudzimy w jaskiniach.
WesoBych [wi t Wielkanocnych sp dzonych w miBej, rodzinnej atmosferze i smacznego jajka |yczy zaBoga
Polskiego Instytutu Permakultury :)
511
shark (2010-04-05 14:19:57)
do ogrodow lesny ten cytat z wanej ksiazeczki jest odpowiedni ;) :
Przypatrzcie si ptakom w powietrzu: nie siej ani |n i nie zbieraj do spichlerzy, a Ojciec wasz niebieski je |ywi.
Czy| wy nie jeste[cie wa|niejsi ni| one?
Jeden z Czytelników poprosiB bym napisaB co[ o zmianie pH gleby. Najpierw krótkie wprowadzenie czym pH
jest i dlaczego jest tak wa|ne.
Wikipedia
Najni|sze pH (0) ma kwas solny, najwy|sze (14) ma wodorotlenek sodu. 7 to odczyn oboj tny.
• ro[liny gorzej rosn w glebie o nieodpowiednim pH a niektóre nawet nie rosn wcale
• przy zbyt niskim pH zwi ksza si absorpcja metali ci |kich (oBów, kadm...) oraz szkodliwego w du|ych
ilo[ciach glinu
• na glebach o niskim pH obni|a si wydajno[ procesu wi zania azotu z powietrza przez bakterie bro-
dawkowe
W Polsce wi kszo[ gleb jest zakwaszona lub silnie zakwaszona. SkBada si na to kilka czynników:
2. Na wielu terenach Polski opady deszczu s wi ksze ni| potencjalne wyparowanie co przyczynia si do
wypBukiwania Batwo wymywanych pierwiastków zasadotwórczych (wapnia, potasu, magnezu) .
512
3. Nawo|enie sztucznymi nawozami azotowymi przyczynia si do obni|enia pH
4. Uprawa ro[lin, które przyczyniaj si do zakwaszenia gleby (gBównie sosny i inne iglaki) poprzez wyt-
warzanie zakwaszaj cej [cióBki
5. Uprawa ro[lin na sprzeda| wi |e si z eksportem zasadotwórczych (zwi kszaj cych pH) pierwiastków
- wapnia, potasu i magnezu
Wiemy ju|, |e pH w Polsce mamy z reguBy za niskie. Naszym zadaniem jest zatem sprawi , |e pH si pod-
niesie, albo chocia| nie b dzie si obni|a . Odnios si do poszczególnych punktów i dodam kilka innych
spostrze|eD:
1.O ile to pierwsze jest niemo|liwe do zmiany (no chyba, |e zmienimy miejsce zamieszkania), to z innymi
czynnikami mo|emy ju| ”pracowa ”.
2. Wymywanie pierwiastków zasadotwórczych mo|emy w do[ Batwy sposób ograniczy . Wystarczy sprawi ,
|e woda nie b dzie tak szybko przepBywa przez nasz gleb . Pierwszym sposobem jest odpowiednie uk-
sztaBtowanie terenu, by zatrzyma erozj wodn . Jednym z takich sposobów jest wykopanie[1] swalea.
Drugim sposobem jest jest zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie. Dzi ki temu woda dBu|ej
b dzie w warstwie dost pnej dla korzeni ro[lin wi c mniej pierwiastków zasadotwórczych zostanie wymyte.
By ten efekt zwi kszy jeszcze bardziej dobrze jest B czy ro[liny o pBytkim i gB bokim systemie korzeniowym
- wtedy jeszcze mniej wody (z rozpuszczonymi w niej pierwiastkami) zostanie wymyte poza zasi g korzeni
ro[lin. [2]M czka bazaltowa jest przydatna do wi zania wody na terenie piaszczystym. Sama ma delikatne
dziaBanie zasadotwórcze.
3. Sztucznych nawozów azotowych nie musimy stosowa w gospodarstwie permakulturowym. [3]Przeczytaj
dlaczego s one niepolecane w gospodarstwie permakulturowym.
4.Powinni[my bardzo uwa|a jak [cióBk stosujemy. Jako reguB mo|na uzna , |e [cióBka organiczna,
która mimo rozdrobienia materiaBu przyczynia si do zakwaszenia gleby. Z reguBy materiaBy te s
równie| ubogie w azot oraz bogate w ró|nego rodzaju woski (które utrudniaj rozkBad).
Najlepszym przykBadem s [cióBki pochodz ce z sosny: kora lub igliwie. Do ich rozkBadu potrzebne s grzyby,
które wytwarzaj silne kwasyby rozBo|y te ubogie w azot a bogate w woski substancje... Czasami warto
t wBa[ciwo[ wykorzysta - mo|na [cióBkowa borówki [cinkami z przycinania tuj i sosen.
5.Je[li sprzedajemy ro[liny na sprzeda| warto zastanowi si czy nie sprzedajemy czasami biomasy.
Sprzedawanie biomasy ro[lin jest najbardziej ”kosztownym” rodzajem produkcji jaki mo|emy prowadzi .
Oczywi[cie rozpatruj c eksport pierwiastków z gleby. Dobrym przykBadem jest wierzba energetyczna.
Dochód z plantacji bardzo umiarkowany (je[li w ogóle), eksport mikro i makroelementów ogromy. Sprzeda|
zióB, d|emów czy agroturystyka pod tym wzgl dem nie jest a| tak kosztowna. Dobrym przykBadem s [4]pro-
ducenci weBny z alpaków. Produkuj wyrób którego nie jest du|o na rynku, ale który jest odpowiednio
drogi.
6.Warto wykorzystywa dynamiczne akumulatory, które gromadz wapD. Jednym z nich jest [5]|ywokost
lekarski. SpeBnia on co najmniej dwie funkcje w dostarczaniu wapnia ro[linom. Po pierwsze magazynuje
wapD w sobie. Po drugie ma gB boki system korzeniowy co zapobiega...wymywaniu wapnia poza zasi g ko-
rzeni naszych ro[lin.
Podobnie robinia akacjowa ma gB boki system korzeniowy i jest dynamicznym akumulatorem. [6]Marc Bon-
fils opisuje, |e popióB z niej zawiera 75 % tlenku wapnia (nie wiem czy dobrze przetBumaczyBem - chalk). Jako,
|e robinia to drzewo rosn ce bardzo dobrze na glebach suchych i piaszczystych, wi |e azot atmosferyczny z
powietrza (nawet do 250 kg na ha) jest u|ywana do rekultywacji gleby. Dobrze nadaje si zatem na gleby
VI klasy.
7. Dobrym rozwi zaniem dla osób, które si buduj a maj piaszczyst gleb jest wykorzystanie gruzy
budowlanego - ma zasadowe pH. Podobnie stary cement. PudeBka plastikowe i ró|ne chemikalia budowlane
lepiej odkBada na inn kupk .
Dla najwi kszego efektu najlepiej B czy wszystkie te strategie.
513
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-woda-cz-2.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/dlaczego-nawozy-sztuczne-sa-niepozadane.html
4. http://duoart.blogspot.com/
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
6. http://www.permaculturefrance.org/fr/content/article/fodder-trees-temperate-climate-marc-bonfils
Jak marnowane s nasze pieni dze na... ochron [rodowiska? Nieholistyczne podej[cie
do problemu (2010-04-04 14:36)
Uwa|am, |e w Polsce za du|o pieni dzy wydawanych jest na tzw. ”ochron [rodowiska”.
Im wi cej pieni dzy tym zwykle gorzej s wydawane (szef dziaBu nie zauwa|y, |e wlej sobie troch benzynki
do prywatnego baku, przecie| bud|et na benzyn mamy i tak w wysoko[ci 3 mln zB rocznie. Co to jest
kilkadziesi t litrów...)
Zwykle du|o gorzej wydawane s pieni dze publiczne ni| prywatne (patrz prywatyzacja i obsadzanie
stanowisk w spóBkach skarbu paDstawa wg. partyjnego klucza).
Równie| w miar zwi kszania odlegBo[ci geograficznej od zródBa funduszy do miejsc ich wykorzystania wzrasta
marnotrawstwo (szef nie dowie si , |e w pracy nie byBem, w koDcu caBy miesi c jest na Bahamach).
Poprzez ró|ne poB czenia wy|ej wymienionych czynników powstaj ró|ne poB czenia. Czasami uzyskuje si
efekt synergii (2+2+2 =15).
Najgorsz kombinacj pod k tem wydajno[ci wykorzystywania pieni dzy jest poB czenie:
Du|e pieni dze + Publiczne pieni dze + Pieni dze pByn z daleka. Idealnie w ten schemat wpisuj
si wszelkiego rodzaje fundusze z Unii Europejskiej. Pieni |ków jest du|o (bo zabrano nam je w podatkach)
s to pieni |ki publiczne (bo zabrane nam w podatkach i wkBadane do jednego ”wora”) i pieni |ki s wysyBane
z daleka (nasz skBadk Polska przekazuje karnie do Brukseli, potem jest nam zwracana (oczywi[cie nie caBa
kwota w postaci ró|nych funduszy).
Korzystaj c z okazji postanowiBem wybra si nad okoliczne jezioro na spacer. Nazwa geograficzna jeziora
to jezioro Jelonek, przez okolicznych zwana Aazienki. Moim zdaniem bardziej adekwatna byBaby nazwa
”Toaleta”, ”Zciek” lub ”Rynsztok”.
514
[1]
Tablica informacyjna o rekultywacji jeziora ”Jelonek” w Gnieznie
Nie znam si za bardzo na finansach na skal samorz du, paDstwa czy UE* jestem jednak moim chBopo -
robotniczym rozumem ogarn to, dlaczego ro[liny i glony rosn a czemu nie. Równie| w jeziorze.Tak|e
takim, które jest zanieczyszczone... Dzisiejszy wpis b dzie o rekultywacji zanieczyszczonego jeziora. Rekul-
tywacji finansowanej a jak|e ze [rodków unijnych (przynajmniej cz [ciowo).
Problemem jeziora Jelonek jest zanieczyszczenie z powodu prze|yznienia lub bardziej fachowo eutrofizacji.
SBowo prze|yznienie bardzo dobrze oddaje istot problemu. Nie b dzie zbytnim uproszeniem je[li napisz , |e
istot problemu jest nadmierna |yzno[ jeziora. Do wody dostaBo si zbyt du|o biogenów, czyli pierwiastków
które sprawiaj , |e ro[liny dobrze i szybko rosn (N - azot, P - fosfor, K -potas). Jak to mogBoby by prob-
lemem?
1. Do wody dostaje si du|o N P K, cho gBówn rol w eutrofizacji wiedzie fosfor i azot.
3. Przejrzysto[ wody spada, co prowadzi do zaniku dopBywu [wiatBa dla ro[lin |yj cych na dnie zbiornika.
W konsekwencji ro[liny umieraj .
5. Brak ro[lin fotosyntetyzuj cych oraz rozkBad glonów i sinic doprowadza do wytworzenia si warunków
beztlenowych przy dnie jeziora.
6. W warunkach beztlenowego rozkBadu glonów wytwarzane s min. zwi zki takie jak siarkowodór, które
przyczyniaj si do [mierci zwierz t wy|szych
7. Z powodu braku tlenu gin zwierz ta wy|sze w jeziorze (poza tymi |yj cymi kilkadziesi t cm od
powierzchni wody)
Projekt rekultywacji tego jeziora zakBada inaktywacj fosforu w osadach dennych ([2]tutaj zaBo|enia tego
konkretnego projektu). W uproszczeniu zakBada on dodanie odpowiednich zwi zków chemicznych, które
sprawi , |e fosfor (wa|ny skBadnik nawozowy) zmieni si w form niedost pna dla ro[lin i glonów. ByBoby to
dziaBanie jak najbardziej rozs dne gdyby nie fakt, |e nie zadbano o jedn z podstawowych zasad rekultywacji
jezior - [3]zapobieganie dostawanie si nowych biogenów (czyli gBównie N i P ). Do jeziora Jelonek ci gle
515
dopBywaj biogeny...
[4]
• W czasie deszczu do jeziora pByn wartkie strumienie nios ce ze sob gleb i materie
organiczn . Te skBadniki zawieraj w sobie mi dzy innymi fosfor.
516
3. http:
//www.ecol-unicon.com/klik/KlikFiles/zalaczniki/attach_9660a74.pdf?PHPSESSID=9cd14b119d993439b9c5099a4910623b
4. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7i1Nzr6y3I/AAAAAAAAAbw/RJNTJdsJXnA/s1600-h/P1140677.JPG
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7jE9ynmYOI/AAAAAAAAAb0/YNHVnLYZzAw/s1600-h/P1140691.JPG
Uwa|am, |e w Polsce za du|o pieni dzy wydawanych jest na tzw. ”ochron [rodowiska”.
Z reguBy im wi cej pieni dzy jest wydawane tym gorzej s wydawane (szef dziaBu nie zauwa|y, |e wlej sobie
troch benzynki do prywatnego baku, przecie| bud|et na benzyn mamy i tak w wysoko[ci 3 mln zB rocznie.
Co to jest kilkadziesi t litrów...)
Zwykle du|o gorzej wydawane s pieni dze publiczne ni| prywatne (patrz prywatyzacja i obsadzanie
stanowisk w spóBkach skarbu paDstwa wg. partyjnego klucza).
Równie| w miar zwi kszania odlegBo[ci geograficznej od zródBa funduszy do miejsc ich wykorzystania wzrasta
marnotrawstwo (szef nie dowie si , |e w pracy nie byBem w koDcu caBy miesi c jest na Bahamach).
Poprzez ró|ne poB czenia wy|ej wymienionych czynników powstaj ró|ne poB czenia. Czasami uzyskuje si
efekt synergii (2+2+2 =15).
Najgorsz kombinacj pod k tem wydajno[ci wykorzystywania pieni dzy jest poB czenie:
Du|e pieni dze + Publiczne pieni dze + Pieni dze pByn z daleka. Idealnie w ten schemat wpisuj
si wszelkiego rodzaje fundusze z Unii Europejskiej. Pieni |ków jest du|o (bo zabrano nam je w podatkach)
s to pieni |ki publiczne (bo zabrane nam w podatkach i wkBadane do jednego ”wora”) i pieni |ki s wysyBane
z daleka (skBadk Polska przekazuje karnie do Brukseli, potem jest nam zwracana (oczywi[cie nie caBa kwota
w postaci ró|nych funduszy).
Korzystaj c z okazji postanowiBem wybra si nad okoliczne jezioro na spacer. Nazwa geograficzna jeziora
to jezioro Jelonek, przez okolicznych zwana Aazienki. Moim zdaniem bardziej adekwatna byBaby nazwa
”Toaleta”, ”Zciek” lub ”Rynsztok”.
[1]
Tablica informacyjna o rekultywacji jeziora ”Jelonek” w Gnieznie
Nie znam si za bardzo na finansach na skal samorz du, paDstwa czy UE jestem jednak moim chBopo -
robotniczym rozumem ogarn to, dlaczego ro[liny i glony rosn a czemu nie. Równie| w jeziorze.Tak|e
takim, które jest zanieczyszczone... Dzisiejszy wpis b dzie o rekultywacji zanieczyszczonego jeziora. Rekul-
517
tywacji finansowanej a jak|e ze [rodków unijnych (przynajmniej cz [ciowo).
[2]
Prze|yzniona woda nie zach ca do k pieli...
Problemem jeziora Jelonek jest zanieczyszczenie z powodu prze|yznienia lub bardziej fachowo eutrofizacji.
SBowo prze|yznienie bardzo dobrze oddaje na czym problem polega. Nie b dzie zbytnim uproszeniem je[li
napisz , |e istot problemu jest nadmierna |yzno[ jeziora. Do wody dostaBo si zbyt du|o biogenów, czyli
pierwiastków które sprawiaj , |e ro[liny dobrze i szybko rosn . Biogeny to gBównie N - azot, P - fosfor, K
-potas. Jak to co dobre mogBoby by problemem?
1. Do wody dostaje si du|o N P K, cho gBówn rol w eutrofizacji wiedzie fosfor i azot.
3. Przejrzysto[ wody spada, co prowadzi do zaniku dopBywu [wiatBa dla ro[lin |yj cych na dnie zbiornika.
W konsekwencji ro[liny umieraj .
5. Brak ro[lin fotosyntetyzuj cych oraz rozkBad glonów i sinic doprowadza do wytworzenia si warunków
beztlenowych przy dnie jeziora.
6. W warunkach beztlenowego rozkBadu glonów wytwarzane s min. zwi zki takie jak siarkowodór, które
przyczyniaj si do [mierci zwierz t wy|szych
7. Z powodu braku tlenu gin zwierz ta wy|sze w jeziorze (poza tymi |yj cymi kilkadziesi t cm od
powierzchni wody)
Projekt rekultywacji tego jeziora zakBada inaktywacj fosforu w osadach dennych ([3]tutaj zaBo|enia tego
konkretnego projektu). W uproszczeniu zakBada on dodanie odpowiednich zwi zków chemicznych, które
sprawi , |e fosfor (wa|ny skBadnik nawozowy) zmieni si w form niedost pna dla ro[lin i glonów. ByBoby to
dziaBanie jak najbardziej rozs dne gdyby nie fakt, |e nie zadbano o jedn z podstawowych zasad rekultywacji
jezior -[4]zapobieganie dostawanie si nowych biogenów (czyli gBównie N i P ). Do jeziora Jelonek
ci gle dopBywaj biogeny...
518
[5]
• W czasie deszczu do jeziora pByn wartkie strumienie nios ce ze sob gleb i materie
organiczn . Te skBadniki zawieraj w sobie mi dzy innymi fosfor.
Dzisiejszy wpis b dzie bardzo widowiskowy - b dzie w nim kilka ciekawych filmików.
Ogród deszczowy (z ang. raingarden) to typ ogrodu w którym woda deszczowa wykorzystywana jest w specy-
ficzny sposób. W ogólnym zaBo|eniu chodzi o to, |e deszczówka spadaj ca na dach domu najpierw napeBnia
zbiornik na deszczówk . Nast pnie nadmiar wody spBywa do odpowiednio ustawionych maBych stawów i
kanaBów nawadniaj cych. Gdy pierwszy staw si napeBni to nadmiar wody z pierwszego stawu wpBywa do
nast pnego i tak a| caBa woda nie zostanie wykorzystana (lub zabraknie nam miejsca na posesji;)
Ro[linno[ jest tak dobrana, |e bli|ej domu s ro[liny wymagaj ce wi cej wody i uwagi. Wynika to z tego, |e
maBy deszcz mo|e spowodowa , |e napeBni si tylko zbiornik na deszczówk i ewentualnie cz [ciowo pierwszy
staw. Wykorzystywana zatem w ten sposób jest [1]zasada stref aktywno[ci. Podczas wi kszych opadów
deszczu napeBni si równie| dalsze stawy.
Ten sposób zagospodarowania terenu sprawia, |e niemal caBa woda spadaj ca na nasz posesje jest dobrze
wykorzystywana. Zastosowanie zasad ogrodu deszczowego na wi ksz skal znacznie zmniejszyBoby negaty-
wny wpByw ludzi na [rodowisko:
520
• Woda w czasie burzliwych opadów deszczu nie powodowaBaby nadmiernego obci |enia oczyszczalni
[cieków. Woda deszczowa jest w kanalizacji mieszana ze [ciekami. Gdy opady s znaczne przekraczane
s moce przerobowe oczyszczalni i cz [ [cieków zostaje odprowadzana do rzek, jezior, morza bez
oczyszczenia.
• Zmniejszymy zu|ycie wody w czasie suszy - nie b dziemy potrzebowa tak du|o wody do podlewania
ro[lin.
[EMBED]
Bill Willson z [2]Midwest Permaculture w USA zrobiB ciekawy film na ten temat.
Je[li interesuje Ci lepsze wykorzystanie wody na skal gospodarstwa przeczytaj o [3]projektowaniu Keyline.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
2. http://www.midwestpermaculture.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
[1]
Pajda chleba ze smalcem jest zdrowsza ni| chleb z margaryn ...
ZnalazBem dzisiaj ciekawy artykuB na temat tBuszczy. Dowiedzie si z niego mo|na dlaczego tBuszcze ro[linne
promowane s jako zdrowe mimo, |e takie nie s (jak zwykle chodzi o pieni dze). Pani profesor Gra|yna
Cichosz przedstawia kilka faktów dotycz cych wpBywu margaryny i sma|enia potraw na oleju. Rozwiewany
jest stereotyp:
521
tBuszcze zwierz ce - zBe
tBuszcze ro[linne - dobre
Jak to zwykle w |yciu bywa w pewnych kwestiach si z pani profesor nie zgadzam: Osobi[cie uwa|am, |e
stosunek omega 3 do omega 6 powinien by jak 1:1 a nie okoBo 1:4. Mam te| inne podej[cie do mleka ni|
pani profesor...
Wreszcie jednak do gBównego nurtu [wiadomo[ci (Gazeta Wyborcza to niestety gBówny nurt) docieraj in-
formacje o prawdziwym znaczeniu tBuszczu w diecie.
Polecam przeczyta ten artykuB:
[2]My chcemy masBa a nie margaryny
Polecam równie| przeczyta te wpisy:
[3]Czy ludzie powinni je[ ziarno?
[4]Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi .
1. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Chleb_ze_smalcem.jpg
2. http://wyborcza.pl/1,75248,7717475.html?as=2&startsz=x
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html
523
jako (2010-04-08 12:11:30)
Proponuj napisa na ’Wolnym strzelcu’ artykuB o spirulinie: dlaczego warto, w jakiej formie (tabletki/proszek itp),
w jakiej ilo[ci, i mniej wi cej za ile to mo|na kupi (by zach ceni ludzie nie przepBacali).
PrzydaBa by si te| aktualizacja tematu ’diety jaskiniowca’. Udaje si j utrzyma , czy nie za bardzo?
GnieznieDska masakra piB mechaniczn : Jak marnowane s nasze pieni dze cz.2
(2010-04-07 14:05)
Zapewne ka|dy mieszczuch i wsiok widziaB jak w miastach naszego kraju poprzycinane s drzewa b d ce
cz [ci tzw. ”zieleni miejskiej”. Drzewa w miastach peBnia wielorakie funkcje:
Ogólnie rzecz bior c peBni wiele po|ytecznych funkcji. Czasami drzewa trzeba jednak przyci . Robi si to
z wielu powodów. Jednym z nich jest np. wyeksponowanie pewnych szczególnie urokliwych obiektów.
[1]
Pracownicy GnieznieDskiej SpóBdzielni Mieszkaniowej (GSM) postanowili przyci troch
drzewa by mieszkaDcy bloków mieli mo|liwo[ podziwiania swojego [mietnika z okien i
balkonów.
524
Innym powodem dla którego drzewa s przycinane jest ich zbyt du|y rozmiar.
[2]
Równie| w tym przypadku pracownicy GSM przychodz z pomoc . Na pierwszym planie dwa
drzewa przyci te w tym roku. Dalej wida drzewa ”przyci te” rok wcze[niej.
Zapewne tak mocne ci cie powodowane jest wzgl dami ekonomicznymi - je[li drzewo przyci te zostanie moc-
niej, to nie b dzie trzeba przycina go tak cz sto.
Na moje pytanie do ”kierownika” brygady wycinaj cej czy ma wytyczne od GSM, |e ma wycina niemal
100 % korony czy nie wie, |e nie nale|y wycina wi cej ni| 1/3 uzyskaBem zaskakuj c odpowiedz (cytuj z
pami ci):
”E tam, to tylko takie. Mo|na wycina wi cej, nie ma z tym problemu. Zreszt drzewa w mie[cie |yj i
tak tylko 20-30 lat. Przecie| ile one maj ziemi?” . Zachowuj c ocen ”wiedzy” pana kierownika dla siebie i
Czytelników zapytaBem, no skoro nie ma wytycznych od GSM, to dlaczego wycinane jest ponad 30 % korony.
Przecie| to fatalnie wpBywa na estetyk tych drzew. Pan kierownik przyznaB mi racj : ”No estetyki to tu nie
ma |adnej”.
Robi c zdj cia do tego wpisu zostaBem zatrzymany przez jednego z mieszkaDców mojego osiedla. Domy[liB
si , |e fotografuj robot rzezników z Gniezna. W jego wypowiedzi sBowa debile i idioci powtarzaBy si cz sto.
MówiB równie|, |e ju| nie jeden raz mieszkaDcy walczyli z rzeznikami drzew.
Jakie byBoby permakulturowe rozwi zanie? Posadzi drzewo , które naturalnie dorasta do ni|szej wysoko[ci
i/lub ma pokrój kolumnowy. Naturalnie. Wtedy ograniczy si znacznie potrzeby przycinania. Je[li ju| si
przycina, to robi si to raz na 20 lat a nie jak to jest czynione w GSM - co okoBo 5 lat. Wtedy mo|na przyci
tak, jak powinno si przycina - usuwaj c maksymalnie 1/3 korony (a nie jak to robi GSM 100 %).
ByBoby zatem taniej, byBoby ciszej, byBoby Badniej, byBoby rozs dniej. Wystarczy dostosowa konkretny
gatunek drzewa do danego miejsca... Niby niewiele, od wBadz spóBdzielni nie mo|na jednak zbyt du|o
wymaga ... No chyba, |e to dziaBanie [wiadome, by ”znajomi prezesa” mieli miejsca pracy a zaprzyjaznieni
z zarz dem GSM przedsi biorcy wielotysi czne kontrakty. Ta niekompetencja albo kolesiostwo kosztuje
spóBdzielców w Polsce miliony zBotych.
Nadal jednak widz , |e w centrum miasta (to ju| nie teren wBadania GSM) sadzone s dorastaj ce do 20-30
metrów klony i lipy. Czy nie lepiej w tym miejscu posadzi np. gBóg, który dorasta do 6-7 metrów skoro
obiektywnie rzecz bior c miejsca jest tam tylko na maBe drzewo?
Jestem pewien, |e rzeznicy drzew grasuj nie tylko w Gnieznie - ich ofiary widziaBem w caBej
Polsce. Masz mo|e jakie[ do[wiadczenia z Tym zwi zane? Je[li tak to podziel si z nami pisz c
525
komentarz.
To jeden z przykBadów w jaki mo|emy stwarza sobie zb dn prac . Polecam przeczyta równie| te wpisy:
[3]Ora czy nie ora ? Oto jest pytanie
[4]Zmiana paradygmatu i pomysB na biznes, który zarabia w czasie kryzysu
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7xYPbYiSxI/AAAAAAAAAcA/Okfst6yKlTE/s1600-h/%C5%9Amietnik.jpg
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S7xZ-2t_KAI/AAAAAAAAAcE/aE41WK1kAQk/s1600-h/Przyci%C4%99te+drzewa.
jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
526
1. http://www.paloaltoonline.com/news/show_story.php?id=13827
2. http://www.paulgraham.com/californiaavenueoaks.html
futrzak (2010-04-15 23:47:14)
tfaruk2:
zdania byly podzielone. Podobna akcje zrobili na San Antonio w Mountain View i ja to rozumiem: korzenie tych
drzew rozwalily chodniki i wrosly tak w jezdnie, ze mozna sobie bylo zerwac zawieszenie w samochodzie.
Wszystkie drzewa usunieto, rozkopano ulice i polozona nowa nawierzchnie, zasadzono nowe mlode drzewa.
Nie popadajmy w skrajnosci.
Pogodzi ekonomi , ekologi i kultur - Holistyczne zarz dzanie ziemi cz. 3 - ustalanie
celów (2010-04-09 10:39)
Holistyczne zarz dzanie ziemi (z ang Holistic Land Management) to specyficzny sposób zarz dzania. Oz-
nacza to zatem, |e jest to sposób podejmowania decyzji. Ju| wcze[niej opisywane byBy na blogu
pewne elementy holistycznego zarz dzania ziemi . Jak do tej pory jednak nie zostaBo napisane czym do
koDca jest to holistyczne zarz dzanie.
SBowo ”holistyczne” oznacza caBo[ciowe - caBo[ciowe podej[cie do problemu zarz dzania ziemi . Zarz dzanie
holistyczne uwzgl dnia trzy wa|ne czynniki, które musi uwzgl dni ka|da osoba, która chce:
Te czynniki to:
1. ekonomia
2. ekologia
3. kultura
[EMBED]
Allan Savory - twórca holistycznego zarz dzania ziemi opowiada (po angielsku) o jego kon-
cepcji.
Warto zawsze odpowiedzie na pytanie jakie cele chcesz osi gn ?
Szczerze mówi c w tpi , |eby wBa[ciciel przemysBowej fermy [wiD miaB za cel produkowa na rok 10000
ton wieprzowiny. To raczej jest [rodek do celu. Domy[lam si równie|, |e chodzi o pieni dze (hodowla
[wiD przemysBowych IMO nie zapewnia dobrej jako[ci |ycia) Istniej natomiast lepsze sposoby zarabiania
pieni dzy na ziemi ni| stBaczanie kilka tysi cy [wiD na obszarze mniejszym ni| hektar...
A Ty jaki cel chcesz osi gn ?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
528
Anonymous (2010-04-09 11:19:25)
W j zyku polskim pawpaw to asymina.
529
Anonymous (2010-04-10 00:37:06)
Nie widze przeszkód by uprawia kasztany, asymin czy inne mango, je[li tylko w Polsce ro[nie i daje dobre plony.
Trzeba tylko jeszcze pami ta o zbycie. Jak kto[ sobie robi le[ny ogród koBo domu zamiast np. boiska, bo |yje z
czego innego, to nie ma sprawy. Jak kto[ jest rolnikiem i chce z tego wy|y , musi hodowa ro[liny na które jest zbyt.
Stworzenie popytu na zbyt egzotyczne ro[liny raczej przekracza mo|lwo[ci pojedyDczego rolnika, nawet kilkudziesi cio
hektarowego. Zasadzi najpierw a potem dopiero szuka czy wogóle jest kto[ ch tny plon kupi to prosta droga do
baDkructwa.
Arturro
Nowym Czytelnikom przypomn co to jest gildia - gildia to grupa ro[lin wzajemnie si wspieraj cych
rosn cych w tym samym czasie na tym samym obszarze. Gildie ro[linne to nie pBodozmian. Ro[liny nawza-
jem dostarczaj sobie wzajemnie ró|norodnych korzy[ci. Sztandarowym przykBadem jest gildia zwana ”trzy
siostry”. To poB czenie kukurydzy, fasoli i kabaczka. Kukurydza sBu|y za tyczk , fasola wspina si po kukury-
dzy oraz dostarcza kabaczkowi i kukurydzy azotu. Kabaczek za[ swymi li[ mi ocienia gleb czym zmniejsza
presj ze strony chwastów, ogranicza wyparowanie wody z gleby i ogranicza erozj wodn . A czne plony
tego typu mieszanki przewy|szaj plony konwencjonalne. Je[li uprawy konwencjonalnej si nie nawozi (jak
trzech sióstr) to trzy siostry wygl daj o niebo lepiej.
Najwi kszym minusem jest jednak to, |e trudno w takim systemie pracowa z maszynami. Trudno ze-
bra fasol i kukurydz nie rozje|d|aj c kabaczków kombajnem. Równie| ró|nice w terminie dojrzewa-
nia poszczególnych komponentów nie uBatwiaj sytuacji. Gildia ta zatem ma zastosowanie raczej na skal
ogródka, gdzie nie ma problemu z r cznym zebraniem fasoli w lipcu, kukurydzy w sierpniu a kabaczków we
wrze[niu/pazdzierniku.
Czy mo|na stosowa gildie i permakultur na skal komercyjn ?
Tak i robione jest to z du|ymi sukcesami przez wielu ludzi na [wiecie. Gildie projektowane pod k tem
komercyjnym musz by prostsze w obsBudze. Z reguBy oznacza to mniejsz liczb ro[lin. Le[ny ogród to
przykBad takiego systemu zBo|onego z bardzo du|ej iloci ro|nych gildii ro[linnych. Mo|liwe, |e ze zbyt du|ej
jak na skal komercyjn . Du|o ekonomiczniej (pod k tem czasu na zbieranie) jest je[li w danym miejscu jest
du|e zag szczenie jednego typu plonów (np. jabBek). IdeaBem pod tym wzgl dem jest monokultura.
Gdy do gildii doda si zwierz ta u|ytkowe to zaczynamy mie caBkiem konkretny ekosystem - to jest jednym
z zaBo|eD permakultury.
W poprzednim wpisie o istocie holistycznego zarz dzania ziemi podaBem przykBad systemu agrole[niczego
w którym uprawiany jest [2]kasztan chiDski. W rz dach w których jest kasztan posadzone s pawpawy
(asymina/urodlin). Pawpawy to drzewa ni|sze ni| kasztany i s na dodatek cieniolubne. Wykorzystywana
jest zatem [wiatBo, którego kasztany nie wykorzystuj . Zarówno kasztany jak i pawpawy daj plony (kasztany
i owoce) to dla Polaków produkty egzotyczne. Kasztany s troch mniej egzotyczne, pawpawy to caBkowita
nowo[ . Dlatego b d stanowi produkt ryzykowny (trudno o rynek zbytu) ale te| s to produkty, które
mog osi ga wysok cen . S to zatem produkty dobre na czasy prosperity. Je[li ich nie sprzedamy (ci |kie
czasy), to mamy jedzenie dla siebie i rodziny oraz pasz dla zwierz t.
W rz dach mi dzy drzewami mog wypasa si zwierz ta - krowy daj c mleko, mi so oraz kontroluj c
chwasty i traw . W tym samym czasie dostarczaj drzewom nawozu. Krowy daj mi so i mleko czyli pro-
dukt na które zbyt raczej jest zawsze (inna sprawa to opBacalno[ ). Je[li jest si dobrym marketingowcem
mo|na przekona klientów, |e nasze mleko/mi so jest lepsze bo od krów wypasanych na zioBach (w cieniu
drzew trawy rosn gorzej ni| ro[liny zielne) - to na czasy dobrobytu. W tym systemie mo|emy równie|
wypasa [winie - ze|r kasztany zakopane przez myszy (i same myszy) oraz spady pawpawów. Ograniczy to
choroby drzew. Zwinie mo|emy marketingowa jako [wietne [winie bo z wolnego wypasu i jeszcze koDczone
na kasztanach. Je[li czasy b d ci |kie (recesja, wojna itp.) to ograniczymy koszta paszy dla [wiD. Nie widz
tez przeszkód by do tego systemu nie dorzuci te| kury.
Inn opcj jest uprawa w cieniu kasztanów i pawpawów drogich, cieniolubnych zióB leczniczych np. |eD szeD
amerykaDski lub gorzknik kanadyjski. ZioBa te s trudne w uprawie, ale uzyskuje si za nie dobre pieni dze.
W mi dzyrz dach, tam gdzie jest [wiatBo mo|na uprawia je|ówk purpurow . Ta druga wersja jest chyba
bardziej dochodowa jednak wi kszo[ produktów b dzie dobrze schodzi raczej tylko w czasie prosperity.
Jeden z komentatorów zwróciB mi uwag , |e ci gle m cz te kasztany chiDskie. Dlaczego nie pisz o in-
nych drzewach paszowych np. d bach, orzechach wBoskich, cedrach(sosnach syberyjskich), bukach? Opisz
dlaczego nie uwa|am d bów, buków i sosen syberyjskich za najbardziej po| dane drzewa paszowe do sys-
temów agrole[niczych:
531
• d by - silna tendencja do naprzemiennego owocowania - zwykle dobry rok wyst puje co kilka lat
(przynajmniej u rodzimych gatunków). Pierwsze plony po kilkudziesi ciu latach (50-60)
• buki - nie mam danych dotycz cych ilo[ci plonów na ha. Zaczyna owocowa po kilkudziesi ciu latach
(40-50), owocuje przemiennie
• sosny syberyjskie (zwane przez wielu cedrami) - plony z ha dojrzaBej plantacji to kilkadziesi t kg na ha
na rok. Pierwsze plony po 15 -20 latach (wersja optymistyczna)
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S8BofiK9WbI/AAAAAAAAAcI/ZSypDK25ccc/s1600/Agrole%C5%9Bnictwo.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
3. http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=5722251314424273003&postID=5495252195204345623
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/jak-zarobic-na-lesie-zanim-drzewa.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/rolnictwo-wspierane-przez-wspolnote.html
Shifting baseline
532
Stan [wiata cz.1 - Ryby morskie i lingwistyka. (2010-04-11 12:55)
Amerykanie zwykli mawia gdy chc np. pocieszy koleg , |e nie wyszBo mu podrywanie jakiej[ Badnej
dziewczyny ”there are plenty of fish in the sea” - po polsku idiom ten oznacza ”tego kwiata jest póB [wiata”.
Kolega ma si zatem nie martwi , bo na [wiecie jest du|o Badnych kobiet. Któr [ na pewno uda mu si
”[ciemni ” ;)
Je[li chcemy przetBumaczy to amerykaDskie przysBowie dosBownie wyjdzie nam co[ w stylu ”jest wiele ryb w
morzu”... Czy|by?
WedBug raportu [1]FAO Bowiska w 2007 roku byBy:
Wynika z tego, |e 79 % Bowisk jest wykorzystywana maksymalnie jak to mo|liwe lub nawet bardziej. Nie
ulega w tpliwo[ci, |e ten trend musi si odwróci - inaczej w [2]2050 roku nie b dziemy mie nie tylko ryb
morskich ale równie| owoców morza.
Brak ryb drapie|nych w morzach i oceanach doprowadza nawet do zmiany nawyków kulinarnych - zaczyna
si Bowi ... [3]meduzy. Meduzy namna|aj si w du|ej ilo[ci korzystaj c z nisz ekologicznych zwolnionych
przez ryby. S zatem ”chwastami” morskimi, które korzystaj z okazji.
W poB czeniu z rosn c populacj ludzi - aktualnie 6,9 mld, w 2050 na Ziemi b dzie |yBo 9-11 mld ludzi,
Peak Oil i skal rocznej degradacji gleby nie napawa to optymizmem.
Pozornie pocieszaj cy jest wzrost produkcji ryb pochodz cych z hodowli. Dlaczego pozorny? Poniewa| du|a
cz [ paszy dla tych ryb pochodzi z ryb karmowych zBapanych w morzach i oceanach. M czka rybna wyko-
rzystywana jest równie| w produkcji zwierz t l dowych (kur, [wiD). Musimy zatem zacz produkowa ryby
i zwierz ta w sposób który nie przyczynia si do degradacji mórz i gleby.
Ci gle nasuwa mi si pytanie ile ludzi mo|e wy|ywi Ziemia?
Polecam równie| przeczyta wpisy:
[4]Permakultura i akwakultura cz.1
[5]Ile ludzi mo|e |y na Ziemi?
[6][7]Permakultura i maksymalne plony kalorii z ha
[8]Krowy jedz deser najpierw, czyli o tym jak zwi kszy wydajno[ pastwiska 5 krotnie.
A Ty co o tym my[lisz?
1. ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0250e/i0250e.pdf
2. http://www.foodproductiondaily.com/Supply-Chain/Overfishing-means-the-end-of-seafood-by-2050-large-study
3. http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-07/cp-jdf070506.php
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/ile-ludzi-moze-zyc-na-ziemi.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
533
futrzak (2010-04-11 22:46:48)
w kuchni orientalnej meduzy zadomowily sie juz dawno, ja zreszta je uwielbiam :) - pod warunkiem, ze wlasciwie
przyrzadzone.
Co do tego, ile ludnosci moze wyzywic Ziemia.. obawiam sie, ze gdyby zywnosc produkowac w sposob permakulturowy
i ”sustainable” to niewiele.
Ograniczanie rabunkowej eksploatacji to jedno, ale bez rownoczesnej globalnej kontroli urodzin nic to nie da...
534
Ciekawe czy jadalne... (2010-04-12 09:13)
Kilka razy wypowiadaBem si ju| na Bamach bloga na temat le[nictwa i lasów. Osobi[cie mam mocno
niepochlebn opini o naszym prawie dotycz cym wycinania drzew. I tego, |e wBa[ciciel ziemi z chwil za-
miany stanu prawnego jego gruntów ornych w grunty le[ne traci wBadz nad tym obszarem. Zmienia si w
popychadBo nadle[niczego. Prosz nie zrozumie mnie zle - nie twierdz , |e le[nicy s zli - to prawo stoj ce
za nimi jest zBe. Prawo, które zmienia wBa[ciciela lasu w wykonawc poleceD le[niczego. Wolny czBowiek nie
mo|e sobie posadzi lasu w sposób jaki chce i zarz dza nim jak chce.
[1]
W czym ta monokultura sosnowa, chciaBem powiedzie las jest lepszy ni| polikultura stworzona
z orzechów wBoskich i kasztanów? Chyba tylko w Batwo[ci podpalenia.
Je[li czBowiek zgodzi si |y pod dyktando le[niczego ma z tego wiele korzy[ci, których nie ma osoba, która
posiada las ”bezprawny”:
• ró|norodne dopBaty rz du kilku-kilkunastu tys. zBotych od ha na zalesianie i pózniej przez 15-20 lat
mniejsze - na piel gnacje i za utracone korzy[ci
Osoba, która chciaBaby zasadzi sobie las sama - id c drog planacji drzew (nie wiem czy wszystkie drzewa
mo|na w ten sposób uprawia ) nie b dzie korzysta z tak hojnych dotacji - musi pBaci podatek rolny, nie
ma dotacji na zalesienie...
Dobrze jest rozwa|y przyczyny dlaczego dotacje do lasów s tak wysokie. Wnika to gBównie z tego powodu,
|e lasy peBni wiele po|ytecznych funkcji. Wiele z tych funkcji które peBni las (jak np. ochrona przed
535
powodziom i suszom) nie dostarcza wBa[cicielowi lasu bezpo[rednich korzy[ci finansowych. W skali paDstwa
jednak te usBugi przekBadaj si na konkretne korzy[ci (np. nie potrzeba budowa tyle zbiorników reten-
cyjnych). Rolnicy jednak nie sadz masowo lasów (bez dotacji) poniewa| pierwsze plony ze standardowo
posadzonego lasu (10000 - 2000 sadzonek na ha tak jak chc tego le[nicy) mo|na uzyska dopiero (wersja
optymistyczna) po kilkunastu latach. Z czego rolnicy mieliby |y do tego czasu za bardzo nie wiadomo -
dlatego s dopBaty.
Czy problem ten mo|ebny rozwi za bez dopBat? Moim zdaniem tak. WystarczyBoby da ludziom wolno[ .
Lasów mogliby[my mie w Polsce wi cej. Znam osobi[cie jedn osob , która chciaBa sobie posadzi las.
zródBem utrzymania tej osoby nie jest rolnictwo - mógBby sobie zatem pozwoli |eby nie osi ga dochodów
z tego hektara czy dwóch. Ta osoba jednak gdy dowiedziaBa si z czym wi |e si (poddanie si wBadzy
le[niczego) zrezygnowaBa z tego. WBa[nie z powodu umiBowania wolno[ci nie chciaBa dobrowolnie pozbywa
si wBadzy nad swoj ziemi na kilkadziesi t (jak nie wi cej) lat.
Las to co[ wi cej ni| drzewa w nim rosn ce, ale nie da si ukry , |e drzewa s w nim bardzo wa|ne. Dlatego
najbardziej ekonomicznym sposobem na posadzenie lasu jest zaBo|enie [2]systemu agrole[niczego. Umo|liwi
to osi ganie korzy[ci finansowych z lasu du|o wcze[niej ni| te drzewa dojrzej . Po posadzeniu drzew (w ilo[ci
200 - 500 na ha) mo|na ci gle prowadzi na nim dziaBalno[ rolnicz - w mi dzyrz dach uprawia zbo|e (je[li
chce si by konwencjonalnym). Po kilku latach (powiedzmy 5) gdy drzewa zaczn zacienia zbo|a, mo|na
uprawia ro[liny cieniolubne lub zbiera siano z takiego ”lasu”. Zbiory nie b d tak obfite jak w przypadku
normalnego pastwiska, ale umo|liwi uzyskiwanie dochodów na dBugo zanim drzewa dojrzej . Po kolejnych
5 latach nasz system agrole[niczy jest ju| gotowy na przyj cie wi kszych zwierz t.
Je[li zapewnimy drzewom odpowiedni ochron w postaci osBonek mo|emy ju| w drugim roku po posadzeniu
pa[ w takim ”lesie” g si i kury - b d kontrolowa wysoko[ traw, chwastów oraz mo|emy uzyska dochód
w postaci mi sa czy jaj.
Drzewa w takich okoliczno[ciach rosn te| szybciej ni| drzewa w lesie. Zatem pierwsze du|e zyski mo|emy
uzyska wcze[niej ni| w lesie (30 lat i wcze[niej). Du|ym plusem lasu pastwiskowego (systemu agrole[niczego
w którym wypasane s zwierz ta) jest fakt, |e mo|emy poB czy wzrost drzew z praktykami, które przy-
czyniaj si do [3]przyspieszania procesów glebotwórczych kilkaset razy. Je[li nie chcemy drzew wycina i
zamieni nasz system agrole[niczy w las wystarczy dosadzi krzewy (maliny, porzeczki, je|yny...) i niskie
drzewa (gBóg, jarz by...). W ten sposób mo|na w ci gu kilku lat od decyzji o zmianie ”stworzy ” bardzo
ró|norodny i stabilny ekosystem le[ny.
Minusem systemu agrole[niczego jest:
• opodatkowanie sadu (to moim zdaniem najlepsza forma prawna dla tego typu ”bezprawnego” lasu)
Mo|emy mie lasy do których nie b dzie trzeba dopBaca . Mo|emy mie lasy, które b d pod ka|dym k tem
lepsze ni| to od czego wymaga od nas prawo. Lasy który na dodatek s w stanie wy|ywi wi cej zwierzyny
- zwBaszcza je[li posadzili[my drzewa typu orzechy wBoskie czy kasztany. Las w którym bioró|norodno[
jest wy|sza ni| w naturalnym lesie. Nasz ”nienaturalny” las je[li go odpowiednio zaprojektujemy mo|e
mie równie| wi ksz retencj wodn ni| las naturalny - wystarczy stworzy odpowiednie roboty ziemne i
[4]zarz dza nim pod katem tworzenie si gleby.
Niestety trzeba by w tym celu da ludziom wolno[ i pozbawi wBadzy urz dników. Jak powszechnie wiemy
(wedBug ustawodawców i biurokratów) Polacy nie dojrzeli jeszcze do wolno[ci. Podobnie zreszt jak do
demokracji, prawa do posiadania broni i wielu wielu innych rzeczy. Jeste[my jednak odpowiednio dojrzali by
nas doi i strzyc niemiBosiernie. Tyberiusz zwykB mawia , |e ”owce nale|y strzyc a nie obdziera ze skóry”...
A Ty co o tym my[lisz?
536
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S5eGH1Vio4I/AAAAAAAAAZI/EmzrKsVG6qA/s1600/Monokultura%20sosnowa.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/keyline-designe-czyli-jak-przyspieszyc.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
Ludzie do diabelnie inteligentne istoty. Czasami jednak ludzie ucz si zbyt szybko. Cz sto takie podej[cie
stawaBo si przyczyn problemów. Podobnie jest z nasz ocen stanu [rodowiska. Je[li zmiany zachodz
bardzo powoli i s nieznaczne, to na przestrzeni pokoleD mo|emy ich nie dostrzec, my[l c, |e stan [wiata
zastany za naszego |ycia jest normalny, ba naturalny!
Dla lepszego zrozumienia o co mi chodzi posBu| si przykBadem szynki. Podczas odwiedzin jednego z moich
znajomych zostaBem pocz stowany szynk swojskiej roboty. Szynka nie za bardzo mi smakowaBa, mimo, |e
gospodarze (s starsi ni| ja o okoBo 7-15 lat) zachwycali si niesamowicie. Szynka mi nie smakowaBa, z wielu
powodów:
• byBa twarda
537
• byBa taka szara, a nie Badna ró|owiutka...
Dla mnie, czBowieka który [wiadome |ycie (powiedzmy od wieku 6 lat) sp dziB za ”kapitalizmu” inna jest
definicja dobrej szynki. ZmieniB si mój punkt odniesienia na to co jest ”normaln ” szynk . Normalna
szynka wg mnie:
Na moj ocen tego czym jest dobra szynka wpByn Bo to, |e w czasach mBodo[ci (która trwa do dzisiaj w
sumie ;) zawsze jadBem inn szynk i si do niej przyzwyczaiBem.
Za bardzo Was szanuj , by zajmowa Wam czas opisami moich kulinarnych upodobaD tylko w celu pochwale-
nia si moj osob . Pisz o szynce z powodu tego, |e ”szynkowy” problem wyst puje równie| w nauce. Gdzie
konsekwencje tego co uznamy za ”normalna szynk ” s du|o gB bsze - jest to jeden z [1]bB dów poznawczych.
Dobrze opisuje sytuacj dowcip o {ydzie z zatBoczonego mieszkania, który udaB si do rabina po porad :
Nasz problem polega na tym, |e nie bardzo mamy gdzie t koz odstawi ...
Zachodni naukowcy zajmuj cy si oceanografi stworzyli nawet odpowiedni termin na tego typu okre[lenie
- ”shifting baseline” - zmiana punktu odniesienia. Starsi naukowcy zauwa|yli, |e mBodzi badacze mórz i
oceanów zacz li zachwyca si bogactwem i bioró|norodno[ci mocno ju| zubo|onych na skutek dziaBalno[ci
czBowieka ekosystemów morskich. MBodzi uznali za ”normalne”, |e w rafie koralowej jest 300 gatunków ryb,
500 gatunków koralowców, starzy jednak pami taj , |e za ich mBodo[ci tych ryb byBo 500 gatunków a samych
koralowców 700. S natomiast zapiski [wiadcz ce o tym, |e wcze[niej wygin Bo kilkadziesi t innych gatunków
538
ryb.
[EMBED]
Problem zmiany punktu odniesienia ma zastosowanie równie| w wi kszo[ci nauk [rodowiskowych
(oceanografii, sozologii, ekologii) ale równie| mo|e wpBywa na ocen pracy historyków.
Jednym z lepszych przykBadów jest obecno[ i aktualna wielko[ Sahary - pustyni zajmuj cej obszar ponad
9 milionów kilometrów kwadratowych. To jest ”normalne” - przecie| byBa tam od zawsze...
Czy|by?
W skrócie - na pewno nie takiej wielko[ci jak jest dzisiaj.
Istnieje na [wiecie wiele pustyni, jednak nie wszystkie s naturalne. Potocznie uwa|a si , |e przyczyn
powstawania pustyD jest maBa ilo[ opadów. Zatem je[li klimat si zmienia (jak zmieniB si np. kilkana[cie
tysi cy lat temu, pod koniec ostatniej epoki lodowcowej) to niejako ”automatycznie” powstaje pustynia. Nic
dalszego od prawdy. Rzeczywi[cie okresy suszy lub zmniejszenie si ilo[ci opadów wpBywaj na pogorszenie
stanu szaty ro[linnej, jednak gBówn przyczyn pustynnienia jest zBe zarz dzanie ziemi a nie sama susza
czy obni|enie ilo[ci opadów. Obni|enie ilo[ci opadów sprawia tylko, |e czBowiek ma tendencje do wi kszej
eksploatacji [rodowiska. Mo|e to robi na wiele sposobów gBównie poprzez nieodpowiedni wypas zwierz t:
• Nie zostawia ro[linom odpowiednio dBugiego okresu odpoczynku mi dzy jednym wypasem a drugim.
Innym, nawet szybciej i o wiele wydajniej przyczyniaj cym si do pustynnienia dziaBaniem jest oranie pól i
pozostawianie gleby bez okrywy.
[2]Pan Jacek Kobus na swoim blogu polemizuje z moimi tezami dotycz cymi rolnictwa i Bowców - zbieraczy.
Sam Pan Jacek streszcza je bardzo trafnie:
1. Istnieje [cisBy zwi zek pomi dzy upraw roli a paDstwem, czy te| ogólniej rzecz bior c:
aparatem przymusu.
2. Zbieracko Bowiecki tryb |ycia zostaB wyparty przez tryb |ycia rolniczy siB . Ludno[ do
tej pory zbieracko Bowiecka utraciBa swoj ziemi i zostaBa zmuszona do uprawy roli oraz
[wiadczeD na rzecz paDstwa.
3. Zbieracko Bowiecki tryb |ycia byB o wiele zdrowszy, czego dowodz znalezione w egipskich
wykopaliskach szkielety. Przed rewolucj neolityczn mierz po 1,80 m i nie wykazuj |ad-
nych zmian chorobowych (najcz stsza [mier : gwaBtowna), a po tej rewolucji malej do 1,50
m i peBno w[ród nich dowodów na liczne choroby trapi ce ludno[ .
Autor podaje wiele informacji, które zmieniBy moje podej[cie do kwestii wy|ywienia i rolnictwa. Jest jednak
w tym wpisie kilka kwestii z którymi si nie zgadzam.
Dalej autor bloga [3]Konie achaBtekiDskie i... inne sprawy! pisze:
Jest caBkiem prawdopodobne, |e do[ gwaBtowne pustynnienie sawanny, do jakiego doszBo ok.
10.000 lat temu zmusiBo jej pierwotnych mieszkaDców aby chc c nie chc c porzucili dotychczasowy
tryb |ycia i skupili si w pobli|u wody. Tam za[, aby uzyska ziarno, które w sposób naturalny
na bagnach nie rosBo, siB rzeczy trzeba si byBo wzi za rolnictwo.
Z tym punktem nie mog si zgodzi - pustynnienie nie zachodzi ”ot tak po prostu” tylko w zdecydowanej
wi kszo[ci jest spowodowane dziaBalno[ci czBowieka. Albo bezpo[rednio poprzez nadmierny i niekon-
trolowany wypas bydBa. Pierwsze udomowione zwierz ta - owce i kozy zostaBy udomowione okoBo 11 -9
539
tys. lat temu. CaBkiem mo|liwe zatem, udomowiono owce i kozy na tysi c lat zanim zlodowacenie si
zakoDczyBo. Koniec epoki lodowcowej nie byB procesem który dokonaB si oczywi[cie w konkretnym roku,
ale rozci gaB si na setki lat. Nie mniej jednak pierwsi pasterze nie maj cy wspóBczesnej wiedzy dotycz cej
zarz dzania pastwiskiem przyczynili si do zamiany sawanny w Sahar . Analogiczna skutki miaBo rolnictwo
z jego oraniem na terenach podatnych na pustynnienie. Fakt, |e rolnictwo i zBy wypas zwierz t przyczynia
si do pustynnienia nie podlega w tpliwo[ci - proces ten wyst puje przecie| równie| do dzi[. Równie| w
przypadku prymitywnych rolników i pasterzy, których sposób uprawy ziemi nie ró|ni si zbytnio od tego,
który najprawdopodobniej stosowali pierwsi rolnicy. Dzisiaj proces pustynnienia [4]post puje nawet w USA.
Trzeba doda , |e niektóre stanu USA jak Teksas i Nowy Meksyk s prawdziwymi [wiatowymi liderami je|eli
chodzi o tempo i dotkliwo[ pustynnienia.
Przecie| te pustynie s naturalne... No nie?
Pan Jacek nawet na swoim blogu opisaB przykBad jak [5]wspólnotowe pastwisko jest w opBakanym stanie. Przy
zBym zarz dzaniu pustynie mog powsta nawet w Polsce! Nie mówi c nawet o du|o cieplejszym Teksasie
czy Saharze.
[EMBED]
Ciekawy film jak chwasty mog przyczynia si do erozji wodnej i w konsekwencji do pustyn-
nienia.
Kolejny cytat z tekstu Pana Jacka z którym si nie zgadzam:
... PBodozmian, który w poBowie XIX wieku spowodowaB wraz z zagospodarowaniem pre-
rii amerykaDskich i stepów poBudniowej Rosji ogromny wzrost produkcji |ywno[ci w krajach
klimatu umiarkowanego umo|liwiB wzrost liczby ludno[ci Egiptu i innych krajów importuj cych
|ywno[ ponad jej dotychczasowe limity. Nie wida na razie granicy tego wzrostu.
Niestety granic wzrostu wida . Chocia|by po tym o ile rocznie wzrasta produkcja |ywno[ci:
In fact, there is evidence that limits to agricultural intensification are already being reached. The average
annual growth rate of cereal production in developing countries has fallen to 1.0 percent, compared to 2.5
percent per year over the past 35 years (FAO 2000:12). Water scarcity and land degradation are already
severe enough to reduce yields on about 16 percent of agricultural lands, especially cropland in Africa and
Central America and pasture in Africa (Wood et al. 2000:Intro3).
Populacja ludzka wzrasta natomiast o wi cej ni| 1 % - co roku przybywa 80-75 milionów ludzi. Uwzgl dniaj c
skal erozji gleby, przeBowione morza i oceany oraz to, |e du|a cz [ z |ywno[ci produkowanej przez nas jest
produkowana przy pomocy wody, która pochodzi ze zródeB nieodnawialnych. PrzykBadowo rok 2008 byB
szóstym z rz du rokiem w którym wyprodukowano mniej |ywno[ci ni| jej zu|yto. Ostatni rok
byB dobry dla rolników. Niestety nie mam danych dotycz cych [wiatowych rezerw |ywno[ci.
Polemika z kilkoma innym cz [ciami artykuBu b dzie musiaBa poczeka ... Ju| wkrótce powrót do ”normal-
nych” czyli praktycznych wpisów :)
Polecam przeczytanie tych wpisów:
[6]Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.1
[7]Dlaczego |ywno[ GMO nie jest rozwi zaniem dla problemu gBodu na [wiecie? I co wBa[ciwie
nim jest...
[8]Jak zwi kszy pi ciokrotnie wydajno[ pastwiska bez stosowania nawozów sztucznych, czy herbicydów.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_b%C5%82%C4%99d%C3%B3w_poznawczych
2. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/dobrobyt-nedza.html
3. http://boskawola.blogspot.com/
4. http://www.managingwholes.com/desertification.htm
5. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/wspolnotowe-pastwisko.html
540
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz1.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/dlaczego-zywnosc-gmo-nie-jest.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
541
wchodzi nie chciaB...
I prosz a| tak nie nadinterpretowa : nie caBa ziemia byBa przed nastaniem niewolnictwa pustyni , ale jak ju| si gdzie[
pustynia trafiBa, to trzeba sobie byBo z tym faktem - lepiej lub gorzej - radzi . M.in. sposób iraDsko - [rodkowoaz-
jatycki, z podziemnymi, wykutymi w skale kanaBami, byB jednym z inteligentniejszych. Sukces Arabów w Hiszpanii
polegaB tak|e na zaimportowaniu tej technologii z drugiego kraDca Kalifatu.
Ostatnio du|e zainteresowanie w[ród Czytelników wzbudziBo wykorzystywanie moczu jako nawozu.
Temat jest na tyle powa|ny ;), |e postanowiBem po[wi ci mu caBy wpis.
Mocz w ogrodzie ekologicznym mo|e peBni wiele funkcji. Jedn z najwa|niejszych jest jego warto[
nawozowa.
To w moczu zawarta jest wi kszo[ biogenów (pierwiastków potrzebnych ro[linom pobieranych z gleby w
najwi kszych ilo[ciach)wydzielanych przez czBowieka. Zrednio jeden czBowiek dziennie w moczu wydala:
• 8-11 g azotu
• 2 g fosforu
• 2 g potasu
Mocz zawiera równie| spor ilo[ wapnia (2g) oraz du| ilo[ innych mikro i makroelementów. Mocz jest
bogatym w azot nawozem wieloskBadnikowym.
PrzykBadowo nawóz pBynny marki Florvit Eko uniwersalny zawiera w 1 kg:
• 50g azotu
• 14,1 g potasu
• 16,6 g fosforu
542
Cena 1,5 kg opakowania tego ”ekologicznego” nawozu to 8,20 zB. Zatem je[li przez 7 dni b dziemy sikami
podlewa nasz ogród mo|emy zaoszcz dzi t sum pieni dzy. Zamiast zanieczyszcza wod pitn , obci |a
[rodowisko i oczyszczalnie [cieków mo|emy t wod u|y do rozcieDczania moczu - b dziemy podlewa i
nawozi ogród zarazem. Takie rozwi zanie jest du|o bardziej ”ekologiczne” ni| nawet [wietnie reklamowany
”ekologiczny” nawóz komercyjny. Wykorzystanie moczu w ogrodzie stanowi zatem do[ prost i Batw do
zastosowania alternatyw dla [1]toalety kompostowej.
[EMBED]
544
bakterie beztlenowe, które zaczn rozkBada mocznik i inne substancje w moczu zawarte. Masz mo|e jakie[ zródBo by
to potwierdzi ?
Równie| pozdrawiam
ZnalazBem ciekawy filmik w którym pewien amerykaDski farmer poB czyB dwie metody zapobiegania erozji
gleby:
2. Wysiewanie poplonu
PoB czenie tych dwóch metod pozwala nie tylko zatrzyma erozj gleby ale na dodatek budowa gleb poprzez
zwi kszenie poziomu materii organicznej w glebie. W ten sposób [1]sekwestruje si CO2 zapobiegaj c glob-
alnemu ociepleniu. Jest to ciekawy przykBad na to jak intensywniejsze u|ytkowanie ziemi mo|e by lepsze
dla [rodowiska ni| to bardziej ekstensywne.
Teren na którym on gospodaruje jest jak na polskie realia kosmiczny (8500 akrów czyli okoBo 3400 ha) nie
mniej warto zauwa|y , |e da si uprawia ro[liny jednoroczne bez niszczenia gleby oraz ograniczaj c zu|ycie
nawozów sztucznych. Du|ym minusem stosowania tych technik w warunkach polskich jest spory koszt za-
kupu specjalnego siewnika.
[EMBED]
Farmer ten u|ywa na dodatek pBodozmian. Wszystkie te cele osi gn B zwi kszaj c produktywno[ swoich
pól oraz co bardzo wa|ne dochód z ha. Polecam przeczytanie tych wpisów:
[2]Projektowanie Keyline cz.3
[3]Holistyczne zarz dzanie ziemi cz.2
[4]Uprawa zbóz jednorocznych w Polsce bez orania. Metod FUKUOKA-BONIFILS
[5]Zbo|a wieloletnie i Monsanto w permakulturze
[6]Zbo|a bez orania, czyli o uprawa zbó| jednorocznych w permakulturze.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/uprawa-zboz-jednorocznych-w-polsce-bez.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-wieloletnie-i-monsanto-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/zboza-bez-orania-czyli-o-uprawa-zboz.html
545
www.boskawola.pl (2010-04-24 14:29:17)
Druh mój serdeczny Radek bardzo si wBa[nie takim siewnikiem interesuje. Zawsze to mniej roboty... Natomiast,
Panie Wojciechu, my[l |e logiczny porz dek zdarzeD jest taki:
1) Farmer ów stosuje pBodozmian - a wi c tak metod uprawy roli, opracowan praktycznie i teoretycznie na Wyspach
Brytyjskich w poBowie XVIII wieku, która pozwala przynajmniej w warunkach klimatu umiarkowanego, uzyskiwa
maksimum plonów przy zachowaniu, a nawet polepszeniu jako[ci gleby dzi ki wykorzystaniu naturalnych ró|nic mi dzy
wBa[ciwo[ciami poszczególnych ro[lin uprawnych (w zakresie przyswajania lub nie przyswajania azotu atmosferycznego
oraz stopnia wykorzystania ró|nych pierwiastków zawartych w glebie).To jest najwa|niejsza informacja, poniewa| caBa
reszta czynno[ci, jakie farmer wykonuje, musi by tej zasadniczej strategii podporz dkowana.
2) Aby stosowa pBodozmian konieczne jest wysiewanie poplonów: czyli ro[lin, które zasiewamy na gruncie po zebra-
niu wBa[ciwego plonu i pozwalamy im na polu zgni (tradycyjnie to si je po prostu zaorywuje) po to, aby uzupeBni
pierwiastki, jakie wykorzystali[my zbieraj c plon wBa[ciwy przed wysianiem nast pnego - zwykle o innym zapotrze-
bowaniu na pierwiastki ni| poprzedni.
3) Dodatkowo, co zapewne ma istotne znaczenie na obszarach z deficytem wody i zagro|eniem np. erozj wiatrow ,
rolnik ten u|ywa do tego wszystkiego techniki wysiewu bezorkowego. Taka technika miaBaby dobroczynny wpByw np.
na moj ”pustyni ” - bo warstwa próchnicza byBa tam tak cienka, |e po przeoraniu, zwyczajnie znikn Ba i ju| jej nie
ma. Jednak to, czy stosowa tak technik na ”ci |kich” glebach o du|ej mi |szo[ci, pozostaje spraw otwart : na
pewno tak, o ile zwraca to koszt zakupu maszyny (w ka|dym razie oszcz dzamy bowiem na paliwie). Jednak, gdybym
miaB ukraiDski czarnoziem, pewnie wolaBbym go tradycyjnie ora , sadz c tylko na miedzach nie |ywopBoty nawet, a po
prostu drzewa owocowe (jak to si zreszt od wieków robiBo...)...
Przy okazji pytanie: Radek zagospodarowuje wBa[nie odziedziczon po przodkach B k . Dawniej, póki nie byBo
nowoczesnej obory ze stanowiskami dla krów, sBu|yBa jako pastwisko. MiaBa zatem a| dwa stawy (|eby nie trzeba
krów poi ), które Radek zasypaB. Oraz sporo drzew - kiepskich: olch, osik, wierzb - które jednakowo| pozwalaBy
kontrolowa poziom wody, dzi ki czemu krowy si nie topiBy w bagnie. Które to drzewa Radek wyci B, |eby byBo
mu wygodniej ci gnikiem jezdzi . Bradzo te| nie lubi, kiedy na traw gaB zie z drzew lec , bo si od tego ostrza
jego samozbieraj cej przyczepy t pi . Gleba na tej B ce jest bardzo zró|nicowana: od torfowej po czysty piasek. Po-
radziBem mu, |eby po wyrównaniu terenu, co teraz wBa[nie robi, posadziB wzdBu| granic |ywopBot. Jakie ro[liny byByby
najlepsze, |eby po dawnemu poziom wody kontrolowa , a przy tym problemu z zanieczyszczeniem trawy gaB zkami i
nadmiarem opadBych li[ci unikn ..?
546
www.boskawola.pl (2010-04-24 18:21:00)
Panie Wojtku, pan manipuluje! Zamiana upraw w trójk cie, który Pan zaproponowaB, nie ma nic wspólnego z
pBodozmianem: zapotrzebowanie wszystkich tych upraw na pierwiastki zawarte w glebie, a co najwa|niejsze - czas, w
jakim to zapotrzebowanie nast pi (przej[cie od zbó| ozimych do jarych po to jest potrzebne, |eby si mi dzyplon po
oziminie wysiany zd |yB w glebie rozBo|y !) - jest prawie takie samo. {adna to wi c zmiana.
PBodozmian bez poplonu to nie pBodozmian i bez nawozów sztucznych taka gospodarka jest po prostu niemo|liwa: nic
nie uro[nie...
GB boka orka na pewno odpowiada za powstanie - jeszcze w Zredniowieczu - ”pustyni meklemburskiej”: sBabe, mBode
le[ne gleby na Pojezierzu Meklemburskim, zamieszkaBym pierwotnie przez SBowian, nie wytrzymaBy troch tylko
gB bszej orki, jak zastosowali (dalej zreszt orz cy jednoskibowymi pBugami, zaprz |onymi w woBy!) niemieccy
koloni[ci i potem przez kilkaset lat tylko brzózki i sosenki tam rosBy.
Jednak nawet gB boka orka na glebie której mi |szo[ jest wi ksza ni| gB boko[ orki w poB czeniu ze stosowaniem
uzupeBniaj cych materi organiczn i zu|yte pierwiastki mi dzyplonów oraz obornika (pod warunkiem, |e nie zachodzi
erozja wiatrowa, tj. |e utrzymuje si np. zadrzewienia [ródpolne - których na pewno brak na preriach Ameryki, a
które sadzono w XVIII wieku i wcze[niej na Ukrainie!) nie wyczerpuje gleby i nie zmniejsza jej mi |szo[ci. Po 200
latach stosowania takiej praktyki tak|e i w Polsce, mo|na to powiedzie z caB pewno[ci , bez |adnych w tpliwo[ci.
Siew bezorkowy to interesuj ca nowinka, by mo|e opBacalna (nie znam cen sprz tu...), ale nie jest to artykuB wiary i
dogmat, którego kwestionowa nie mo|na!
547
Pasza dla kur (2010-04-25 04:05)
Zapewne wielu z Czytelników tego bloga chce trzyma kury lub ju| je ma. Jednym z wa|niejszych czynników
decyduj cych o sukcesie w hodowli zwierz t jest odpowiednia dieta. Kiedy[ kur praktycznie nie karmiono -
same musiaBy sobie radzi . Niestety odbijaBo si to równie| na nie[no[ci tych zwierz t - znosiBy kilkana[cie-
kilkadziesi t jaj na rok. Je[li chcemy mie tych jajek wi cej musimy kury dokarmia .
Dieta kur musi by odpowiednio zbilansowana. Pasza dla kur powinna zawiera odpowiedni ilo[
• kalorii
• biaBka
• tBuszczu
• w glowodanów
• mikroelementów
• wapna
• brojlery 19 %
• kury rosn ce 16 %
• kury nioski 17 %
Przedstawi przykBadowe mieszanki dla poszczególnych rodzajów kur wg zaleceD jednego z czBonków Amer-
ican Pastured Poultry Producer Association - Jeffa Mattocksa
Mieszanka dla brojlerów 19 % biaBka (w gramach):
• owies 100
• aragonit(zródBo wapna) 25
• owies 100
A cznie 2000 g
• owies 100
A cznie 2000 g
Podane wy|ej mieszanki |ywno[ciowe s dostosowane dla chowu pastwiskowego zwierz t w warunkach
amerykaDskich. kury zatem pobieraj du| cz [ paszy z pastwiska - ”robaków”, trawy i zióB, nasion
chwastów...
Inne skBadniki, które mog stanowi cz [ paszy dla kur:
• [1]|ywokost lekarski
• oBownik Batkowaty
• kieBki
• resztki kuchenne
• suchy chleb
• rz sa wodna
• buraki cukrowe
• ugotowane ziemniaki
• kieBki
• spady z sadu
• dro|d|e
[EMBED]
W filmie opisane jest jak brojlery jedz kijanki dzi ki czemu staw jest oczyszczany i zmniejszane
s koszty zakupu paszy (7:00).
[2]Warto zapewni kurom dost p do pryzmy kompostowej czy pryzmy z obornikiem - b d z nich wybiera
d|d|ownice, czerwie i inne robactwo dzi ki czemu nasze jajka i mi so b d zdrowsze i smaczniejsze. Zm-
niejszymy równie| przy okazji zu|ycie paszy.
Polecam równie| przeczytanie wpisów:
[3]Czy kury na wolnym wybiegu trzeba karmi ?
[4]Dlaczego nie powinni[my karmi zwierz t ziarnem i czym je zast pi .
[5]Kolor i [wiatBo jako zródBo |ywno[ci.
[6]Permakultura i opBacalno[ produkcji rolnej
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-kury-na-wolnym-wybiegu-trzeba.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/kolor-i-swiato-jako-zrodo-zywnosci.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-opacalnosc-produkcji.html
550
WyliczeD dotycz cych ile kompostu potrzeba by wy|ywi jedna kur nie jestem w stanie da , bo nie wiem.
DogrzebaBem si tego, |e jeden Polak wytwarza rocznie 100 kg odpadków organicznych i okoBo 50 kg pa-
pieru/makulatury. To jest potencjalne zródBo paszy. Nie znam niestety wspóBczynnika konwersji odpadów organ-
icznych w pasz czy ile jest biaBka i kalorii w takich odpadach. Du|o zale|y od tego jak ”[wie|e” s [mieci.
Zatem kwestia tego ile kur na 5 arach si wy|ywi jest bardzo trudna do okre[lenia.
Równie| pozdrawiam
Wyja[nienie dla tych, dla których poj cie permakultury jest nowe:
1. http://permakulturnik.blogspot.com/
551
jako (2010-05-04 10:21:36)
Czy jest ju| znany jaki[ przybli|ony plan zaj , poruszane tematy?
Ile godzin b dzie w formie wykBadów, a ile w formie ’prac polowych’ ?
Proponuj by caBy wykBad (a i by mo|e prace polowe) nagrywa kamer . Mo|na je potem u|y na wiele sposobów:
- do samodoskonalenia wykBadowcy :) (ogl dni cie siebie samego jest bardzo pouczaj ce),
- jako materiaBy do www czy interaktywnego podr cznika o którym wspominaBe[ kiedy[,
- jako dokumentacja po[wiadczaj ca wiarygodno[ , fachowo[ i do[wiadczenie wykBadowcy - dzi ki takim materiaBom
Batwiej Ci b dzie zorganizowa kolejne warsztaty/szkolenia w innych miejscach
W ramach promocji mo|e warto rozlosowa w[ród uczestników kilka egzemplarzy Twojego ebook-a.
Gdyby nie to, |e sobot mam zaj t , to ch tnie wybraB bym si na te warsztaty - ale trzymam kciuki, by byBo na tyle
du|e zainteresowanie, |e zorganizujecie drug tur :)
2.5 May
Cz sto pracuj c z klientami (je[li chciaBby[ by jednym z nich to napisz do mnie [1]maila) zauwa|yBem
niemal pobo|ne podej[cie do ro[lin wysiewanych na nawóz zielony. Dla tych którym ten termin du|o nie
mówi wspomn , |e s to specjalne ro[liny wysiewane w celu poprawy |yzno[ci gleby, dostarczenia azotu,
poprawy struktury gleby, ochrony przed erozj , ochrony przed chwastami, w celach fitosanitarnych, [2]jako
dynamiczne akumulatory... Ogólnie peBni wiele po|ytecznych funkcji.
552
[3]
Bób. Jeden z lepszych nawozów zielonych. Który mo|e dostarczy smacznych plonów, glebie
azotu i okoBo 30 ton/ha resztek po|niwnych.
Nie mniej nie zawsze s najlepsz rzecz jak mo|emy naszej ziemi zafundowa . Nawozy zielone maj
speBnia w ogrodzie/polu/sadzie/systemie agrole[niczym odpowiedni funkcj a nie s celem samym w sobie
(no chyba, |e lubisz uprawia t grup ro[lin dla samej uprawy).
Opisze mo|e kiedy wysianie ro[lin na nawóz zielony jest dobrym pomysBem:
• stanowi cz [ pBodozmianu
• gdy nie mamy zwartej okrywy glebowej na naszym terenie ([cióBki lub ro[lin)
• orania
553
• herbicydów
W trakcie tych zabiegów zwykle niszczona jest struktura gleby lub uszkadzane |ycie glebowe. Wszystko to
nie sprzyja podnoszeniu trwaBej |yzno[ci gleby. Je[li ro[liny na nawóz zielony chcemy wysia by poprawi
|yzno[ gleby... Czy zatem jest to skuteczne i wydajne dziaBanie - najpierw niszczenie okrywy gleby i jej
struktury by potem poprawia j (ponosz c koszty) poprzez wysianie nawozów zielonych?
Moim zdaniem nie.
Ten sam efekt mo|na osi gn mniejszym nakBadem siB i [rodków. Je[li chcemy podnie[ |yzno[ gleby, by
np. poprawi szanse przyj cia naszych nowo posadzonych drzewek owocowych mo|emy po prostu zagBuszy
istniej ce chwasty/darD warstw [cióBki (polecam karton). Z czasem rozBo| si dostarczaj c drzewkom
potrzebnych im skBadników niemal jak zielony nawóz (dBu|ej dziaBaj cy). Je[li tak post pimy to oka|e si ,
|e nawet perz jest nawozem zielonym. Skoro mamy go na miejscu i jest za darmo (pewnie mo|na nawet od
s siadów dosta ;)?
Istniej równie| uzasadnione przypadki gdy istniej c darD trzeba zniszczy - wtedy nawozy zielone s dobrym
rozwi zaniem gdy| pozwalaj zminimalizowa uszkodzenia spowodowane ork . Jednym z takich przypadków
jest potrzeba wapnowania gleby. Z drugiej strony pastwiska cz sto wapnuje si tylko powierzchniowo - z
czasem wapD dostanie si na odpowiedni poziom, cho zabiera to troch czasu.
[4]Musimy ustali nasz cel, co chcemy osi gn dzi ki tej ziemi, któr mamy. Potem musimy pomy[le jakie
narz dzia i techniki b d najlepsze by osi gn ten cel. Podsumowuj c nawozy zielone stanowi ciekawe
narz dzie w repertuarze permakulturnika. Nale|y jednak pami ta , |e je[li mamy tylko mBotek to wszystko
wygl da jak wystaj cy gwózdz.
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Istniej zapewne inne, uzasadnione powody by u|y nawozów zielonych. Je[li je znasz, to prosz
podziel si z nami wiedz w komentarzach.
1. mailto:plpermaculture@gmail.com
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S9u6NKNOwxI/AAAAAAAAAcQ/5auRwyScVDQ/s1600/B%C3%B3b.jpg
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/pogodzic-ekonomie-ekologie-i-kulture.html
554
Wojciech Majda (2010-05-10 21:09:02)
Rzeczywi[cie Jurek taka technika na maB skal chyba jest najlepsza.
Dzi ki mopel44 za linka. Wyka ma bardzo dobry wpByw na plony, sam widziaBem j jako ”chwast” u mego znajomego
w Bubinie. Gdzie[ obiBo mi si o uszy, |e z 200kg N na ha wi |e.
http://books.google.pl/books?id=HZpG2jefbzQC
&pg=PA147 &lpg=PA147 &dq=fava+bean+nitrogen+fixation+per+acre &source=bl &ots=VP8UGufxyS
&sig=-NK-HEozp4ZVqmFF-lBpSeCZP-o &hl=pl &ei=80 bS7aAPcaOOPP0lfAP &sa=X &oi=book result
&ct=result &resnum=3 &ved=0CBMQ6AEwAg #v=onepage &q=fava %20bean %20nitrogen %20fixation
%20per %20acre &f=false
Niedawno rozmawiaBem ze znajomym o sBomie. Konkretnie o tym, |e trzeba sBom spryska mocznikiem
(sztucznym nawozem azotowym), bo inaczej si nie rozBo|y. Na pocz tku mieli[my maB wymian zdaD na
temat
Woda to podstawa |ycia. WedBug aktualnego stanu wiedzy brak wody mo|na uto|samia z brakiem |ycia.
Nasz kraj w przeliczeniu na ilo[ wody na jednego mieszkaDca jest krajem bardzo ubogim w wod . Dlatego
rozs dne jest jest racjonalne wykorzystanie. Bardzo ciekawym sposobem na zwi kszenie naszych zasobów
wodnych jest zwi kszenie ilo[ci zadaD, które woda ma do wykonania zanim opu[ci nasz posesj .
Je[li wodzie dajemy do wykonania tylko jedno zadanie zanim opu[ci nasz posiadBo[ , to musimy zu|y jej
rzeczywi[cie sporo. Je[li jednak przydzielimy jej kilka funkcji, to jej zu|ycie mo|emy do[ istotnie zmniejszy .
Oto kilka propozycji:
• Je[li wst pnie wypBuczemy brudne naczynia w wiadrze z wod a potem pomyje dajemy [winiom do
wypicia to nasza woda nie speBni jednej a kilka funkcji - najpierw wst pnie oczy[ci nam naczynia, napoi
i nakarmi [winie by w koDcu mocz [wini nawodniB sad, pastwisko, las czy sBom (któr wykorzystamy
do produkcji ciepBa z kompostu).
• Wykorzystywanie szarej - zu|ytej wody z kuchni i Bazienki (ale z wykluczeniem wody z toalety) do
nawadniania ogrodu.
• Po wypiciu wody wykorzystanie ”zu|ytej” przez czBowieka wody czyli moczu do nawadniania i nawo|enia
ogrodu.
555
• Woda z intensywnie u|ytkowanego stawu rybnego (zawieraj cego sporo odchodów) jest du|o lepsza do
nawadniania sadu czy warzywniaka ni| woda czysta. Na tej zasadzie opiera si [1]akwaponika
We wszystkich wy|ej wymienionych przykBadach woda z recyklingu jest du|o lepsza ni| woda czysta Wynika
to z tego, |e wykonuje ona równie| inne funkcje ni| woda czysta. Mo|na nawet powiedzie , |e je[li nie
poddajemy wodzie recyklingowi, to przyczynia si to do zanieczyszczenia [rodowiska lub musimy ponosi
wysokie nakBady na oczyszczenie tej wody.
Warto pami ta , |e:
Tempo wzrostu ro[lin czy mo|e dokBadniej plony ro[lin z powodu braku wody spadaj na dBugo
zanim ro[liny wygl daj na przywi dni te.
Je|eli przy temacie wody jeste[my...WrzuciBem na youtube film pokazuj cy efekty mojej pracy - waBu ziemnego
który zostaB wykopany by pokaza jak mo|na oszcz dza i magazynowa wod w ogrodzie.
Efekty s inne ni| zakBadaBem, ale równie| dobre
[EMBED]
Masz mo|e inne pomysBy jak sprawi by woda wykonaBa wi cej pracy?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-akwakultura-cz2.html
556
Wojciech Majda (2010-05-13 07:11:40)
Deszczówka, to rzeczywi[cie najprostszy a wi c jeden z m drzejszych pomysBów.
@Krzysztof
Jak tylko masz mo|liwo[ to polecam usytuowanie zbiornika w najwy|szym miejscu, tak by[ nie musiaB pomp itp.
stosowa .
@Stru[ P dziwiatr
Dobrze wiedzie , warzywniak i tak wymaga wi cej uwagi, wi c i latanie z konewk nie jest pewnie tak dokuczliwe...
@pedros.lol
Dzi ki za ciekawe pomysBy, wida w tym przypadku jak wa|ne jest dobre usytuowanie domu na dziaBce - dom wy|ej,
ni|ej staw do oczyszczenia wody i jeszcze ni|ej warzywniak. W skali kilku lat robi si z tego spora ilo[ roboczogodzin...
@waldio987
Nawet nie wiedziaBem, |e to a| tak skuteczne :)
Pewnie w tym roku nie b dziesz musiaB w ogóle podlewa ...
Ciekawy link, dzi ki
Jednym ze szczególnych obszarów moich zainteresowaD jest wi zanie azotu przez ro[liny z powietrza.
DokBadnie rzecz bior c nie robi tego ro[liny a bakterie lub promieniowce (rodzaj organizmów podobnych do
557
bakterii) wspóB|yj ce z tymi ro[linami. Bakterie i ro[liny maj z tego obopólne korzy[ci - tego typu zwi zek
u|ywaj c fachowej, ekologicznej terminologii zwie si [1]mutualizmem.
W poprzednim wpisie o nawozach azotowych opisaBem ile azotu wi | poszczególne ro[liny wi | ce azot.
Dzisiaj chc opisa w szczegóBach na jakiej zasadzie jeste[my wstanie dostarczy azotu naszym ro[linom
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Mutualizm
ChciaB bym przedstawi wideorecenzj ksi |ki Johna Seymoura [1]”The Self-Sufficient Life and How to Live
It ”. Autorem recenzji jest Krzysztof Lis - wBa[ciciel serwisu ”[2]Drewno Zamiast Benzyny”.
[EMBED]
Sam ksi |k kiedy[ przeczytaBem, byBo to dawno, dawno temu. Pami tam jednak, |e ksi |ka mi si bardzo
podobaBa - jak Krzysztof mówi peBno informacji na temat samowystarczalno[ci w niemal wszystkich aspek-
tach: |ywno[ciowej, energetycznej, alkoholowej a nawet odzie|owej. Niestety jeszcze nie przetBumaczona na
polski.
SByszaBem te|, |e gdzie[ po torentach i innych emulach mo|na skan ksi |ki dosta ;)
Disclaimer:
Link w tytule ksi |ki jest linkiem partnerskim Krzysztofa do ksi garni Amazon, gdzie mo|na kupi t ksi |k
w wersji papierowej (twarda oprawa).
1. http://www.amazon.com/gp/product/0756654505?ie=UTF8&tag=airsblogfromp-20&linkCode=as2&camp=1789&creative=
9325&creativeASIN=0756654505
2. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/
1. http://www.slideshare.net/mrhempAThotmailDOTcom/the-complete-book-of-self-sufficiency
MaBa erozja wodna - maBy problem. Du|a erozja wodna - powódz. (2010-05-20 11:18)
[1]
558
Tabela pokazuje zmian pojemno[ wodnej (tylko) w górnych 30 cm gleby w zwi zku ze zmian
poziomu w gla organicznego w glebie. 1 % w gla organicznego w glebie, to okoBo 1,7 % materii
organicznej w glebie. PrzykBadowo 1m2 gleby o zawarto[ci 4 % w gla organicznego (czyli okoBo 7
% materii organicznej) ma zdolno[ do zatrzymywania dodatkowo 57 litrów wody w porównaniu
do gleby, która materii organicznej praktycznie nie posiada. Opady, które przyczyniBy si do
powodzi to 110 litrów na 1 m2 w ci gu kilkunastu godzin.
Historia to taki wredny stwór, który lubi si powtarza . Wzorem Pana Jacka autora bloga [2]Boska Wola -
postanowiBem pomóc sobie chiDskim powiedzonkiem:
Je[li nie zmienimy kierunku to najprawdopodobniej dojdziemy tam gdzie zmierzamy (moje
tBumaczenie z angielskiego - chiDskim nie wBadam):If we don’t change our direction we’re likely
to end up where we’re headed.
Wiele razy wspominaBem na blogu o erozji wodnej. O tym, |e jest bardzo niepo| danym zjawiskiem, gdy|
przyczynia si do utraty |yzno[ci gleby, pózniej ro[liny maj tej wody niedostatek itd. To co ostatnio spotkaBo
Polsk jest niczym innym jak skutkiem erozji wodnej i maBej pojemno[ci wodnej gleb powy|ej zalanych
terenów. MaBa pojemno[ wodna i du|e opady na wielkim obszarze spowodowaBy, |e spByw powierzchniowy
wody byB gwaBtowny i niezwykle niszczycielski. Brzmi to mo|e maBo wyszukanie ale to jest istot i przyczyn
tej tragedii.
Nie pracowali[my na to tylko my, ale równie| pokolenia przed nami, które wyci By lasy i zagospodarowaBy
teren w sposób, który sprawiB, |e pojemno[ wodna gleb zmniejszyBa si . Pojemno[ wodna zmniejszyBa
si ... z powodu erozji wodnej. Ta za[ powstaBa na skutek wycinania lasów i pozostawiania gleby bez okrywy
ro[linnej (np. poprzez oranie gleby).
To równie| brzmi banalnie - Prawda zwykle bywa prosta i banalna.
Je[li chcemy zapobiec tego typu tragediom w przyszBo[ci to MUSIMY ograniczy spByw powierzchniowy wody
oraz zwi kszy pojemno[ wodn naszych gleb - to najtaDsze i najskuteczniejsze rozwi zanie. WBa[ciwie re-
cept na ten problem byBoby przestrzeganie [3]8 zasad skutecznego zbierania deszczówki. Na skal paDstwa
czy nawet na skal wi ksz - przy wspóBpracy z Czechami i SBowakami.
Je[li rolnicy zwi ksz pojemno[ wodn gleb górskich (które nawet przed wyci ciem lasów i tak byBa bardzo
sBaba) b dzie mo|na ograniczy spByw powierzchniowy wody. To za[ sprawi, |e do rzek na krótk met trafi
mniej wody. PrzepByw wody w rzekach i strumieniach w ci gu roku b dzie bardziej wyrównany. W ten
sposób zapobiegnie si zarówno powodziom jak i suszom.
Najmniejsz pojemno[ wodn oraz najszybszym spBywem powierzchniowym charakteryzuj si grunty orne
dlatego najbardziej przyczyniaj ce si do powodzi (i suszy). Troch lepsze s sady, sporo lepsze s trwaBe
u|ytki zielone a najlepsze s widne lasy w których warstwa podszytu jest dobrze rozwini ta.
Wskazanym rozwi zaniem jest zadrzewienie obszarów górskich. Je[li chcemy u|ytkowa gospodarczo rejon z
którego spByw powierzchniowy jest znaczny nale|y zmieni sposób u|ytkowania gruntu z gruntów ornych w
[4]system agrole[niczy typu sylwopasturalnego. Sylwopastoralizm to sposób u|ytkowania terenu w którym
rosn drzewa oraz wypasane s zwierz ta (inna nazwa to las pastwiskowy). Je[li zwierz ta s wypasane
w odpowiedni sposób przyczyniaj si one do zwi kszenia poziomu materii organicznej w glebie. Ta za[
sprawia, |e pojemno[ wodna gleby oraz wspóBczynnik infiltracji wody si zwi ksza.
Wi cej wody, która pozostanie w glebie oraz która wsi knie oznacza, |e spByw powierzchniowy jest mniejszy.
Mniejszy spByw powierzchniowy to mniejsza powódz lub brak.
Wielkie i drogie zbiorniki retencyjne powinny stanowi uzupeBnienie maBej (maBe tamy, maBe stawy i maBe
tamy) i najmniejszej retencji wodnej, czyli tej w glebie...
Podsumowuj c co mo|na zrobi by ograniczy powodzie? Oto krótka lista:
1. Kopa swale. Na terenach o znacznych opadach deszczu w odlegBo[ci nawet 10 razy szeroko[ci swale’a
559
2. [5]Stosowa oranie Keyline, by zwi kszy wspóBczynnik infiltracji wody
3. [6]Stosowa intensywny, holistyczny sposób wypasu zwierz t by szybko zwi kszy poziom materii or-
ganicznej w glebie (która sprawi, |e gleba b dzie magazynowa du|o wi cej wody)
5. Okrywa ro[linna na 100 % powierzchni gleby 100 % czasu. Je[li musisz uprawia ro[liny jednoroczne
to [7]stosuj upraw bezorkow .
7. Mo|liwe, |e nale|y wprowadzi subsydia rolnicze w zale|no[ci od poziomu materii organicznej w glebie?
Jakie rady mo|na mie dla ludzi, którzy maj dziaBki w górach? Je[li zobaczysz na swojej posiadBo[ci spByw
powierzchniowy wody z Twojego terenu postaraj si co[ z tym zrobi - uznaj go za niedopuszczalny. To sposób
u|ytkowania gruntów powy|ej zalewanych terenów maj najwi kszy wpByw na powstawanie powodzi. Nikt
wBa[cicielom dziaBek pewnie nie zapBaci, ale tego typu dziaBanie i tak jest opBacalne ekonomicznie.
Wracaj c do chiDskiego powiedzonka - dok d zmierza rz d w kwestii ochrony przeciwpowodziowej. Jestem
skBonny my[le , |e w kierunku najbli|szych wyborów - ”po nich cho by potop” :/ zdaj si my[le politycy
PO.
Masz mo|e jeszcze jakie[ pomysBy na to jak mo|emy sprawi , |e nie b dziemy zalewa ”tych z
doBu”?
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S4Ji99fBBeI/AAAAAAAAAXU/dE9VU3AWBGE/s1600/Tabela+w%C4%99gla.PNG
2. http://boskawola.blogspot.com/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/8-zasad-skutecznego-zbierania.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/projektowanie-keyline-cz3.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/uprawa-bezorkowa-z-wysiewaniem-poplonu.html
8. http://www.rp.pl/artykul/90126.html
1. http://pl.wikibooks.org/wiki/Ekoogrodnictwo/Nawadnianie/Retencja
Wojciech Majda (2010-05-20 19:58:44)
@ pedros.lol i Gregor
Mo|e i fantastyka, ale nie da si ukry , |e musimy to zrobi je[li chcemy. Podobnie mo|emy wini komunistów za to,
|e zniszczyli maBa retencj wodn , no ale min Bo ju| (teoretycznie) 20 od czasu odzyskania niepodlegBo[ci.
Dzi ki za linka
560
Apolinary {uchowicz (2010-05-21 19:50:42)
Mieszkam na Jurze Krakowsko Czstochowskiej, w zlewni Pr dnika na wysoko[ci ponad 400 czyli ok 200 wy|ej ni|
Kraków. Trzy dni temu sytuacja wygl daBa tak jak w moim blogu z 18 maja http://nasionaprzetrwaniacywilizacji.blo-
gspot.com/. Dzisiaj wBa[ciwie jest bez zmian. KaBu|a na moim polu jeszcze si nie przelaBa. prawie nie ma spBywu
powierzchniowego z mojego pola. Niedalekie pole kukurydzy wypuszcza nadal wartki strumieD wody po ka|dym
deszczu.
561
Wojciech Majda (2010-07-24 09:51:11)
Bardzo ciekawy, dzi ki za linka. Na szcz [cie mo|na co[ z tym zrobi - agrole[nictwo i permakultura rozwija si na
[wiecie dobrze.
562
A z tymi liczbami to na pewno dobrze napisaBe[? Nie jest mo|e czasem odwrotnie?
[1]
Na zdj ciu wida , |e pracowali[my w prawdziwie tradycyjny sposób - jedna osoba kopie, pi
si patrzy:D Ka|dy ma jakie[ uwagi i wskazówki jak osoba kopi ca mo|e robi to lepiej ;) Wida
równie| ciekawy ksztaBt maBego swalea - to my musimy dostosowa si do terenu a nie teren do
nas.
Dnia 8 maja odbyBy si pierwsze prowadzone przeze mnie warsztaty w TyDcu (koBo Krakowa). ByBo to pier-
wsze takie spotkanie - jego celem byBo pokazanie czym permakultura wBa[ciwie jest i jak j mo|na zastosowa
w ogrodzie.Warsztaty min By w przyjemnej i twórczej atmosferze.
W trakcie warsztatów (po cz [ci teoretycznej) wytyczyli[my swlea, posadzili[my kilka ro[lin i porz dnie
ro[liny wy[cióBkowali[my...
Niestety z powodu powodzi miejsce w który wcze[niej sadzili[my ro[liny zostaBo troch podtopione...
563
[2]
Na szcz [cie cz [ sadzonych ro[lin zostaBa przed powodzi ”wysadzona” a druga cz [ si ostaBa.
Zapraszam wszystkich na drug edycj warsztatów. Tym razem b d to warsztaty dwudniowe na temat tego
jak zaBo|y le[ny ogród. SzczegóBy ju| wkrótce.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S_UFFIoPieI/AAAAAAAAAdI/MkRI0STGkso/s1600/IMG_2962.JPG
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/S_UF_Uj3MbI/AAAAAAAAAdM/tS24r8ak7E8/s1600/20100518%28001%29.jpg
• · Sukcesja ekologiczna
• · Nisza ekologiczna
• · Ro[liny wi | ce azot
• · Znaczenie |ywopBotów
• · Efekt brzegu
Projektowanie:
• · Zasady projektowania
• · Projektowanie |ywopBotu
• · Zaczynanie od zera
Praktyka:
565
• · Drzewa i krzewy
• · Pn cza
• · ZioBa
• · Ro[liny okrywowe
1. mailto:plpermaculture@gmail.com
566
2.6 June
{ywa, martwa i bardzo martwa - jak u|yzni jaBow gleb (2010-06-04 18:04)
{ywa, martwa i bardzo martwa to okre[lenie na ró|ne stadia ”|ycia” materii organicznej w glebie. Ten bardzo
nienaukowy podziaB bardzo obrazowo przedstawia nam o czym mowa.
Cz [ ”|ywa” to np. korzenie ro[lin, d|d|ownice, bakterie, grzyby, roztocza, owady... SBowem wszystko co
jeszcze |yje.
Cz [ ”martwa” to li[cie le| ce na powierzchni gleby, sBoma, odchody zwierz t, szcz tki zwierz t czy bak-
terii... T cz [ci materii organicznej mo|na Batwo zaklasyfikowa - to co widzimy ju| nie |yje, ale mo|emy
rozpozna jak dany organizm/cz [ wygl daBa za |ycia.
Cz [ ”bardzo martwa” to szcz tki ro[linne, zwierz ce czy inne z których nie da si rozpozna czym dana
rzecz byBa - dany fragment jest tak przetworzony, |e nikt nie jest w stanie rozpozna jak wygl daBa forma
wyj[ciowa (|ywa). Do tej cz [ materii organicznej nale|y humus (próchnica). Tylko maBa cz [ materii
organicznej zamienia si w humus - stabiln form materii organicznej.
Zdrowa gleba powinna zawiera wszystkie ww. formy materii organicznej. Je[li której[ formy materii or-
ganicznej jej brakuje, to nasza gleba jest... wybrakowana i nie mo|emy osi gn ”peBnej mocy produk-
cyjnej”. PrzykBadowo je[li wBa[nie skoDczyli[my budow domu i zamiast gleby mamy twór, którego skaB
macierzyst jest urbanit ;) - ubita mieszanina gruzu, piasku i cementu to trudno oczekiwa by taka ”gleba”
daBa nam jakiekolwiek plony - brakuje jej wszak|e wszystkich trzech form materii organicznej. Samo dodanie
jakiej[ [cióBki organicznej (sBomy, kory, zr bków, li[ci...) nie sprawi, |e w pierwszym roku osi gniemy jakie[
niesamowite rezultaty - nasza skBadaj ca si z materii organicznej dru|yna dziaBa tylko na 1/3 gwizdka. W
tym momencie mamy dopiero ”martw ” cz [ . By przyspieszy tempo z jakim poprawia si nam |yzno[
gleby mo|na zaszczepi (czyli doda ”|ywy” cz [ ) nasz [cióBk kompostem, obornikiem, EM, albo je[li
jeste[my oszcz dni i mamy maBo kompostu [2]Aktywnie Napowietrzan Herbatk Kompostow . Je|eli nie
mamy |adnej z tych rzeczy, to warto dorzuci cho pod [cióBk cho kilka szpadli |yznej ziemi z ogródka
s siada.
W przypadku gdy nam si spieszy z wytwarzaniem gleby (na maBym obszarze) mo|emy u|y równie|
[3]odpowiednio przygotowany w giel by nasza gleba jeszcze szybciej osi gn Ba swój maksymalny potencjaB
(w tym przypadku w giel to ”bardzo martwa” cz [ naszej materii organicznej. Z racji ceny takiego kom-
pleksowego ulepszenia najlepiej skupi si na ogrodzie warzywnym, bardzo drogich uprawach komercyjnych
567
czy terenie w [4]permakulturowej pierwszej i drugiej strefie.
W warstwach wygl da to b dzie tak (zaczynaj c od najni|szej):
3. kompost/ziemia 10+ cm
4. [cióBka 2 - 20 cm
Je[li mamy |yzn gleb a nie b dziemy dodawa odpowiedniej ilo[ci materii organicznej (czyli cz [ci martwej)
to z czasem |yzno[ tej gleby spadnie. Podobnie niektóre zabiegi agrotechniczne np. oranie zle wpBywa
na |ycie glebowe - przecinane zostaj grzybnie, d|d|ownice gin , organizmy beztlenowe s wystawiane na
dziaBanie toksycznego dla nich tlenu... Zanim przekopiesz jak [ grz dk . Zastanów si czy to jest najlep-
sze rozwi zanie. CaBkiem mo|liwe, |e to targni cie si na |yw materi organiczn nie jest najlepszym
rozwi zaniem - przykBadowo mo|emy pozabija d|d|ownice, które dbaj o drena| lub poprzerywa grzybnie
grzybów mikoryzowych, które uBatwiaj wzrost wielu ro[linom.
Warto zaznaczy , |e ka|de za stadiów materii organicznej w glebie inaczej (cho pozytywnie) wpBywa na
zaopatrzenie ro[lin w wod :
• Cz [ |ywa: PrzykBadowo d|d|ownice poprawiaj drena|. Bakterie wytwarzaj chelaty - [luzy, które
sprawiaj , |e zwi ksza si pojemno[ wodna gleby oraz jej struktura. Grzyby mikoryzowe dostarczaj
ro[linom w zamian za cukry wod
• Cz [ martwa: ZcióBka na powierzchni gleby sprawia, |e powierzchnia gleby tak szybko nie wysycha.
SBu|y równie| za pokarm dla d|d|ownic, grzybów i innych po|ytecznych organizmów.
• Cz [ bardzo martwa: Ró|ne formy humusu maj zdolno[ do wi zania wody w ilo[ci od 5 do nawet
12 razy wi kszej ni| waga tego humusu.
Je[li a| tak bardzo Ci si nie spieszy wystarczy |e posadzisz jakie[ ro[liny pionierskie - z czasem cz [ |ywa
zmieni si ka|d inn ...
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TAkkdEieAWI/AAAAAAAAAdY/FqdoG62ubHo/s1600/1.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
568
Permakultura i le[ne ogrody cz. 9 - gryzonie w ogrodzie. (2010-06-06 11:27)
Jedn z niewielu wad [cióBkowania jest zwi kszenie si populacji gryzoni, którym taka [cióBka zapewnia
idealne warunki do |ycia i rozmna|ania si . Problem ten jest szczególnie dotkliwy w sadach czy le[nym
ogrodzie, gdzie gryzonie s w stanie podgryz korzenie drzew i krzewów owocowych do tego stopnia, |e
ro[liny te zamr . Mog one zatem spowodowa du|e straty - zarówno pieni dzy jak i co nawet cenniejsze -
czasu.
[1]
W tym angielskim le[nym ogrodzie problemu z gryzoniami nie ma, gdy| wyst puje w nim
bogactwo ro|nego rodzaju ro[lin, których korzenie gryzonie preferuj nad korzenie produkty-
wnych drzew i krzewów. Inna sprawa, |e tam zim rzadko kiedy [nieg maj :)
By problem ten rozwi za nale|y naszego ”wroga” zrozumie . Konkretnie trzeba dowiedzie si dlaczego
korzenie drzew i krzewów s podjadane przez gryzonie?
Nale|y zrozumie , |e myszy, nornice, karczowniki nie robi szkód specjalnie, |eby nam na zBo[ zrobi , tylko
robi to gBównie z gBodu. Drugi potencjalny powód to potrzeba st pienia z bów, które gryzoniom rosn
przez caBe |ycie.
Zatem je[li wy[cióBkujemy tradycyjny sad to stworzymy gryzoniom dobre warunki do |ycia i rozmna|ania,
jednocze[nie niszcz c wszelkie inne ro[liny ni| nasze produktywne ro[liny uprawne. To sprawi, |e jedynym
zródBem |ywno[ci dla zwi kszonej populacji gryzoni zim stan si ... korzenie drzew i krzewów. Tych posad-
zonych przez nas.
Jak mo|na zatem temu zaradzi ?
Trzeba dosadzi jakich[ innych ro[lin. najlepiej takich, które gryzonie lubi - ró|nego rodzaju bulwy czy
ro[liny o grubych i warto[ciowych (z punktu widzenia gryzonia) korzeniach. Najlepiej by korzenie te miaBy
lepsze warto[ci od|ywcze ni| korzenie drzew.
Oto kilka propozycji:
• [2]|ywokost lekarski
• [3]topinambur
• mniszek lekarski
569
• Bopian
• lubczyk
• cykoria
• krwawnik
• lukrecja
• mi ta
Kolejn propozycj jest wypas w okresie jesiennym kur i [wiD w danym fragmencie le[nego ogrodu. W tym
przypadku ”szkodniki” zmieniaj si w cen , bogat w biaBko pasz . Przy okazji takiego wypasu zwierz ta
zjedz równie| spady co sprawi, |e i innych szkodników w nast pnym roku b dzie mniej.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TAtnmKdfkfI/AAAAAAAAAdg/R5sdbEXeuig/s1600/M%C5%82ody+fg.JPG
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
3. http://www.drewnozamiastbenzyny.pl/topinambur-slonecznik-bulwiasty/
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
570
ten temat prosz przeczyta ten wpis:
http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnic two.html
W skrócie agrole[nictwo to poB czenie uprawy drzew oraz innej dziaBalno[ci rolniczej np. sad w którym wypasa si
g si albo hodowla orzechów i uprawa zbo|a/warzyw/zióB w mi dzyrz dach.
Dzi ki temu zarz dzanie takim systemem jest prostsze co za tym idzie Batwiejsze do zmechanizowania.
Pozdrawiam
Kurs permakultury - jak zaBo|y produktywny le[ny ogród w TyDcu (2010-06-12 07:45)
• Sukcesja ekologiczna
• Nisza ekologiczna
• Ro[liny wi | ce azot
• Znaczenie |ywopBotów
• Efekt brzegu
Projektowanie:
• Zasady projektowania
571
• Zbieranie informacji o miejscu
• Projektowanie |ywopBotu
• Zaczynanie od zera
Praktyka:
• Drzewa i krzewy
• Pn cza
• ZioBa
• Ro[liny okrywowe
572
Jak uprawia wi cej warzyw i owoców na mniejszej powierzchni - uprawa biointensywna
(2010-06-12 08:57)
Ostatnio trafiBem w internecie na ksi |k Johna Leavonsa ”How to Grow more vegetables, nuts, berries,
grains, and other crops on less land than you can imagine” w tBumaczeniu na polski brzmie to b dzie
mniej wi cej tak: ”Jak uprawia wi cej warzyw, orzechów, owoców jagodowych i innych pBodów rolnych na
mniejszej powierzchni ni| mo|esz sobie wyobrazi ”
Po tytule do[ Batwo mo|na domy[li si o czym ksi |ka jest :)
Ksi |ka traktuje o ogrodnictwie biointensywnym. Opisz (a wBa[ciwie przetBumacz ze wst pu ksi |ki na
czym uprawa biointensywna si opiera:
• GB bokim przygotowaniu gleby - gleba po osi gni ciu odpowiedniej struktury mo|e wystarczy
przekopywanie przez kilka lat tylko na gB boko[ 5 cm (do czasu a| ubicie sprawi, |e znowu b dzie
trzeba przekopa gB biej).
• U|ywanie kompostu (humusu) do podtrzymania |yzno[ i gleby oraz zaopatrywania ro[lin w niezb dne
im skBadniki od|ywcze.
• MaBe odlegBo[ci mi dzy ro[linami - takie jak w naturze.Jak|e zaskoczeni byliby[my znajduj c na B ce
czy w lesie rz dki ro[lin a mi dzy nimi pasy pozbawione ro[linno[ci jak na pustyni.
• Sadzenie ro[lin bogatych w w giel - obsadza si okoBo 60 % terenu uprawnego ro[linami daj cymi
nasiona i ziarna oraz by wytworzy du| ilo[ resztek po|niwnych na kompost.
• Sadzenie ro[lin bogatych w kalorie - okoBo 30 % obszaru po[wi cone jest na upraw ro[lin o du|ej
kaloryczno[ci dla czBowieka na jednostk powierzchni (ziemniaki, czosnek, pasternak.)
Sugerowana
Ostatnio trafiBem w internecie na ksi |k Johna Leavonsa ”How to Grow more vegetables, nuts, berries,
grains, and other crops on less land than you can imagine” w tBumaczeniu na polski brzmie to b dzie
mniej wi cej tak: ”Jak uprawia wi cej warzyw, orzechów, owoców jagodowych i innych pBodów rolnych na
mniejszej powierzchni ni| mo|esz sobie wyobrazi ”
Po tytule do[ Batwo mo|na domy[li si o czym ksi |ka jest :)
Uprawa biointensywna opiera si o kilka zasad:
• Dobre przygotowanie gleby - po osi gni ciu przez ni odpowiedniej struktury wystarczy przekopywa
ja przez wiele lat do gB boko[ci tylko 5 cm.
• U|ycie kompostu i humusu do utrzymania |yzno[ci gleby oraz do zaopatrywania ro[lin w substancje
od|ywcze.
• Sadzenie na 60 % obszaru ro[lin na dwuzadaniowych ro[lin - produkuj cych nasiona i ziarna oraz
produkuj cych du| ilo[ bogatego w w giel materiaBu na kompost
• Sadzenie na 30 % obszaru ro[lin korzeniowych daj cych po|ywienie o du|ej ilo[ci kalorii na jednostk
powierzchni takich jak ziemniaki, pasternak, czosnek.
Autor ksi |ki sugeruje, |e stosuj c metod biointensywn mo|na wyprodukowa |ywno[ dla jednej osoby
na powierzchni okoBo 40m2. B dzie to dieta czysto wegaDska. Niestety gdy chcemy mie mi so/jajka/mleko
potrzeba troch wi cej miejsca.
[1]
Obrazek z ksi |ki pokazuje ró|nic mi dzy upraw biointensywn (po lewej) a konwencjonaln
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TBNBYtSpzpI/AAAAAAAAAd8/yWyn4ti-lIw/s1600/Biointensywne.JPG
574
Najbardziej optymistyczne realistyczne szacunki, jakie widziaBem, bez zaBo|enia u|ycia du|ych ilo[ci pestycydów i
nawozów, to równo 100 razy wi cej - 4000 m2 powierzchni, i to przy sprzyjaj cym klimacie (raczej na poBudnie od
nas). Wielu autorów postuluje jednak, |e uprawy ”sustainable” musiaByby zabiera raczej bli|ej hektara, |eby w 100
% utrzyma przy |yciu jedn osob , dostarczaj c jej wszystkich niezb dnych skBadników - a niezb dne skBadniki to
nie tylko biaBko, w glowodany i tBuszcze, heh.
Zapewne wi kszo[ osób, które chce produkowa zdrow , ekologiczn |ywno[ w swoim wBasnym ogrodzie
robi kompost.CaBkiem mo|liwe, |e w ten sposób niepotrzebnie traci si mnóstwo czasu i surowców!
575
[1]
Z |yzno[ci gleby i kompostem jest jak z |yciem - niekoniecznie ten który najwi cej ”robi” ma
najlepsze rezultaty.
Robienie kompostu to sposób na zmniejszenie obj to[ci odpadów organicznych oraz (je[li wykorzystamy
kompost na miejscu) sposób na zamkni cie cyklu obiegu wielu pierwiastków. Kompost to równie| [wietny
produkt, który poprawia struktur gleby.
Jak zatem mo|na by przeciwko robieniu kompostu? To tak jakby byBo si przeciwko maBym kotkom czy
niewycinaniu pierwotnych puszczy.
Kompost wbrew pozorom ma równie| swoje ujemne strony. DokBadnie rzecz bior c to nie sam kompost a
proces jego tworzenia.
Po pierwsze proces kompostowania jest do[ energochBonny- trzeba materiaBy na kompost przenie[ na
odpowiednie miejsce (kompostownik), potem jeszcze nale|y wszystko ukBada w [2]odpowiednich propor-
cjach nast pnie od czasu do czasu wypadaBoby tak pryzm kompostow przerzuci . Na koniec trzeba
gotowy kompost rozrzuci na grz dki (czy tam gdzie jest potrzebny).
Konsekwencje zaniedbania (brak przerzucania) jest przeci gni cie caBego procesu kompostowania do roku a
nawet dBu|ej i wi ksze straty substancji nawozowych.
Je[li natomiast brak nam wiedzy dotycz cej odpowiedniego kompostowania to doprowadzamy do nad-
miernych strat ró|nych cennych substancji z kompostu (azot si ulatnia, fosfor jest wypBukiwany, a w giel
utleniany...) Sprawia to, |e nasz kompost staje si gorszym nawozem. Przy okazji zanieczyszczamy wody
gruntowe...
Zaniedbywanie i brak wiedzy dotycz ce kompostowania to poB czenie najgorsze. Niestety z moich obserwacji
wynika, |e równie| najbardziej popularne...
Jakie zatem s alternatywy?
Na skal przydomowego [3]le[nego ogrodu najlepiej jest wrzuci produkty, które normalnie by[my chcieli
kompostowa na grz dki, jako [cióBka. W przypadku odpadów kuchennych najlepiej wBo|y je pod [cióBk -
w my[l przysBowia ”co z oczu to z serca” (cienkie warstwy). Tego typu dziaBanie ma du|o korzy[ci:
• Ogranicza si nakBad pracy - nie trzeba kompostu przerzuca , rozrzuca itp. Wystarczy raz poBo|y i
ju| gotowe.
• Zwi kszamy populacj d|d|ownic i innych po|ytecznych organizmów na grz dce (czyli tam gdzie s
one naprawd potrzebne) a nie 15 metrów dalej (na pryzmie kompostowej)
576
• Nie dochodzi do strat substancji nawozowych - wszystko wykorzystywane jest od razu przez ro[liny
rosn ce nieopodal.
• Gleba i ro[liny dostaj substancje od|ywcze stopniowo a nie dopiero wtedy gdy my b dziemy mie czas
rozrzuci kompost na grz dkach.
• dysponujemy du| ilo[ci odpadów o wysokiej zawarto[ci azotu (np.odpady kochenne) przykBadowo
gdy odbieramy resztki kuchenne ze stoBówek, internatów, sklepów...
• chcemy zmniejszy obj to[ obornika/odpadów (du|o Batwiej rozprowadzi 20 ton kompostu ni| 40-50
ton obornika)
Czy jestem przeciwnikiem robienia kompostu? Nie, osobi[cie bardzo lubi to robi , jednak warto wiedzie ,
|e s inne mniej pracochBonne i nawet skuteczniejsze sposoby na zwi kszenie |yzno[ci gleby i wyko-
rzystanie materii organicznej. ZwBaszcza je[li nie mamy specjalnie ch ci, kondycji czy czasu by przerzuca
pryzm kompostow oraz nie wykorzystujemy kompostu czy procesu kompostowania do innych celów.
Masz mo|e jeszcze inne spostrze|enia na temat kompostu?
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TBk5ATrEOuI/AAAAAAAAAeA/kmjwv4xc23A/s1600/Kompostowanie.gif
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/idealne-proporcje-czyli-kilka-sow-o.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
Uprawa wspóBrz dowa - jakie sadzi ro[liny wzgl dem siebie? (2010-06-20 09:00)
Uprawa wspóBrz dowa lub wspóBrz dna (z ang. companion planting) to uprawa w bliskiej odlegBo[ci od siebie
ró|nych gatunków i odmian ro[lin. W teorii chodzi o to by ro[lin tak uprawiane:
• nie konkurowaBy ze sob tak mocno o dost p do [wiatBa (np. cebula dymka posadzony z kapust czy
saBat )
• nie konkurowaBy ze sob tak mocno o dost p do skBadników mineralnych (dzi ki posiadaniu ró|nego
typu systemu korzeniowego i ró|nych potrzeb)
• poprawiaj zapylenie
[2]
PrzykBad uprawy wspóBrz dowej z wykorzystaniem aksamitek.
Niestety nie jest tak dobrze, |e wystarczy zmiesza nasiona ró|nych gatunków ro[lin, wysia je i ju| zaczn
dobrze rosn . Niektóre ro[liny dziaBaj na siebie negatywnie (przykBadowo pomidory posadzone nieopodal
pola ziemniaków mog zosta zaatakowane przez stonk ziemniaczan ).
WBa[nie by pomóc ogrodnikom i rolnikom ”ogarn ” te wszystkie pozytywne poB czenia tworzy si specjalne
tabele. Takie np. jak ta [3]tu (po polsku) oraz te dwie, bogatsze po angielsku:
[4]1 i [5]2
Z tych angielskich mo|na si dowiedzie , |e ogórecznik oraz [6]nasturcja wi ksza s dobre ”na wszystko” (i
przy okazji jadalne). MiBo[nicy ogródków w stylu rustykalnym dowiedz si , |e wrotycz pospolity (popularny
chwast B kowy) i krwawnik pospolity (chyba nawet jeszcze bardziej popularny) odstrasza szkodliwe owady.
Ten ostatni jest równie| [7]dynamicznym akumulatorem i dobr ro[lin nektarodajn . Uprawa wspóBrz dowa
to dobra propozycja na [8]permakulturowy warzywniak. By zmaksymalizowa efekt ochrony dobrze by takie
grz dki byBy gdzie[ w [9]le[nym ogrodzie.
578
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz-2.html
2. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TB27Xet4n0I/AAAAAAAAAeE/zIfIUbusO34/s1600/Uprawa+wsp%C3%B3%C5%82rz%
C4%99dowa.JPG
3. http://pl.wikibooks.org/wiki/Ekoogrodnictwo/P%C5%82odozmian/Uprawa_wsp%C3%B3%C5%82rz%C4%99dna
4. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_companion_plants
5. http://www.gb0063551.pwp.blueyonder.co.uk/seeog/companion/
6. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/nasturcja-wieksza.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz4.html
2.7 July
Kilka razy ju| na blogu poruszaBem kwestie tego jak [1]wa|na jest materia organiczna (M.O.) w glebie. Dzi[
porusz ten temat ponownie z uwzgl dnieniem zastosowania tej wiedzy równie| w... architekturze.
Od dBu|szego czasu czuBem, |e materia organiczna materii organicznej nie jest równa. Jest przecie| obornik
kurzy (bardzo bogaty w azot), jest sBoma i jest równie| drewno (które s ubogie w azot). Wszystkie te
produkty rozkBadaj si z ró|n szybko[ci . WBa[nie o tym i konsekwencjach tego b dzie ten wpis. Wszys-
tkie informacje dotycz ce materiaBów b d dotyczy materii organicznej naturalnego pochodzenia. Stosunek
579
w gla(C) do azotu (N) podaje si w formie liczbowej - pierwsza liczba oznacza ilo[ w gla druga ilo[ azotu.
Im mniej w gla przypada na jednostk azotu tym bardziej bogata w azot dana substancja jest. Dla przy-
pomnienia wklej ponownie proporcje w gla ( C ) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach:
Proporcje w gla (C) do azotu (N) w poszczególnych materiaBach
MateriaBy bogate w w giel:
• Karton 350:1
• A ty kukurydzy 75:1
• Li[cie 60:1
• Gazety 175:1
• Trociny 325:1
• SBoma 75:1
• Mocz 0,8 :1
• Lucerna 12:1
• Koniczyna 23:1
• Siano 25:1
• Obornik 15:1
• Chwasty 30:1
580
Od czego zale|y szybko[ rozkBadu materii organicznej?
Tempo rozkBadu materii organicznej zale|y w du|ej mierze od zawarto[ci w niej azotu a [ci[le mówi c od pro-
porcji w gla do azotu. Mo|na przyj , |e materiaBy bogate w azot rozkBadaj si szybciej. Mi dzy
innymi dlatego ciepBym, dobrym i naturalnym materiaBem budulcowym jest sBoma (C:N 1:75) a nie wykorzys-
tuje si siana (C:N 1:25). Wykorzystuje si ja np. do budowy z glinosBomobeli (z ang. strawbale). Siano na
pierwszy rzut oka jest materiaBem bardzo podobnym, jednak wysoka zawarto[ biaBka (ka|de biaBko zawiera
azot) w sianie sprawia, |e jest ono do[ Batwo i szybko rozkBadane przez ró|ne mikro i makroorganizmy.
[2]
Drewno jest przykBadem ubogiego w azot materiaBu, b dzie zatem rozkBada si stosunkowo
dBugo. Przy okazji dostarczy po|ywienia grzybom [3]saprobiontycznym i [4]mikoryzowym.
Innym tradycyjnym, ubogim w azot materiaBem budulcowym jest trzcina, która wykorzystywana byBa (a w
niektórych rejonach [wiata nadal jest) jako materiaB do budowy dachu - strzechy. Ta sama trzcina je[li jed-
nak ro[nie w warunkach du|ej ilo[ci azotu (jak np. w przydomowych oczyszczalniach [cieków) sama zawiera
wi ksz ilo[ azotu co dyskwalifikuje j jak materiaB budowlany.
Kolejnym czynnikiem, który wpBywa na tempo rozkBadu materii organicznej to temperatura. Generalnie
im wy|sza temperatura tym szybciej materia organiczna si rozkBada. Jednak po przekroczeniu pewnej
temperatury (najprawdopodobniej okoBo 70 stopni C) organizmy rozkBadaj ce materi organiczn zaczynaj
wymiera (jak np. w kompo[cie) i proces kompostowania zwalnia, gdy| nadmiar ciepBa ogranicza aktywno[
destruentów.
Niskie temperatury sprawiaj , |e rozkBad materii organicznej jest spowolniony a zim (zwBaszcza podczas
srogiej zimy) ustaje on caBkiem.
Nast pny czynnik, który ma wpByw na stabilno[ materii organicznej to wilgotno[ . Je|eli wilgotno[ jest
niska, to i aktywno[ mikroorganizmów jest mniejsza (a to gBówni sprawcy rozkBadu materii organicznej). Na
suchych terenach praktycznie nie dochodzi do rozkBadu materii organicznej przy udziale mikroorganizmów.
Zatem je|eli na tych obszarach nie ma wielkich prze|uwaczy (antylop, sBoni, krów, bizonów...) które sprawi ,
|e w materia organiczna rozBo|y si w ich |oB dkach (przy udziale mikroorganizmów zreszt ) to uschni te
trawy czy krzewy w ogóle si nie rozkBadaj w procesie biologicznym a s utleniane w procesie chemicznym.
Takie utlenienie trwa cz sto wiele dziesi cioleci, co sprawia, |e pierwiastki zawarte w tej uschni tej ro[linie
s w ekosystemie zwi zane na kilkadziesi t lat! Mocno spowalnia to obieg materii a to wpBywa bezpo[rednio
na produktywno[ tych i tak stosunkowo maBoproduktywnych terenów.
Poniek d proces ten mo|na zaobserwowa czasami w (niektórych) polskich lasach prywatnych, zwBaszcza na
plantacjach sosny na suchych stanowiskach. Je[li wBa[ciciel zaniedba czyszczenia i trzebie|e, to cz [ drzew,
581
które przegraBo w walce o [wiatBo usycha*. Je[li nie zostan przerobione na [cinki czy trociny to wi | w
swojej biomasie stosunkowo du|o ró|nych pierwiastków, czasowo (kilkana[cie - kilkadziesi t lat?) zuba|aj c
ekosystem mBodego lasu.
Z drugiej strony zwBaszcza w zimniejszym klimacie szcz tki ro[lin czy zwierz t dobrze konserwowane s w
torfowiskach (które charakteryzuj si wysok wilgotno[ci ). Czasami da si nawet rozpozna zawarto[
|oB dka zwierz t, które zgin By kilka tysi cy lat temu. Wi |e si to jednak z maB ilo[ci tlenu o czym
napisz dalej.
Nast pnym istotnym czynnikiem, który wpBywa na tempo rozkBadu materii organicznej jest jej wielko[
cz stek tej M.O. Du|o szybciej rozBo|y si tona sieczki ni| 1 wa| cy ton pieD drzewa. Ma to zwi zek ze
zwi kszeniem powierzchni na któr mog dziaBa mikro i makroorganizmy. Szerzej opisuj to we wpisie o
[5]efekcie brzegu.
Kwestia powierzchni rozkBadu wi |e si równie| z odpowiednim napowietrzeniem gleby. Jedn z praktyk,
które obni|a poziom materii organicznej w glebie jest oranie. GBówn przyczyn jej utraty jest nadmierne
natlenienie gleby (do którego oranie si przyczynia).
Zwykle równie| materia organiczna rozkBada si szybciej w glebach piaszczystych z racji ich lepszego napowi-
etrzenia by nie rzec nadmiernego. St d trudniej podnie[ poziom materii organicznej w glebie piaszczystej
ni| w ci |kiej, gliniastej.
Martwe, stoj ce drzewa s istotn cz [ci ekosystemu lasu. MBode, uschni te drzewa nie powinny jednak w
lesie wyst powa masowo, gdy| stanowi bardzo dobre paliwo w czasie po|aru.
Jak wykorzysta informacje o tempie rozkBadu materii organicznej w praktyce?
Zastosowanie ww. informacji ma miejsce gBównie w obszarach w których pracujemy z gleb i ro[linami, ale
równie| w wielu innych przypadkach.
MateriaBy bogate w azot (obornik, gnojówka, pokrzywy, |ywokost...) szybciej si rozkBadaj , co sprawia, |e
mog da ro[linom zastrzyk energii. To istotne zwBaszcza dla mBodych ro[lin, które jeszcze rosn wegetaty-
wnie(wzrost li[ci i gaB zi). Z drugiej strony szybko rozkBadaj ce si M.O. sprawia, |e jej poziom w glebie
równie| szybko spada. MateriaBy ubo|sze w azot ([6]w giel kamienny i drzewny, sBoma, trociny, li[cie...)
rozkBadaj si dBu|ej, Batwiej zatem doprowadzi do akumulacji (trwaBego zwi kszenia) poziomu materii or-
ganicznej w glebie przy ich pomocy. Nie oznacza to, |e jedne materiaBy s lepsze a inne gorsze - ró|ne
formy materii organicznej maj po prostu ró|ne zastosowanie. Te bogate w azot dadz po prostu szybciej
zauwa|alne efekty a te ubogie bardziej dBugofalowe.
Jest to jeden z gBównych powodów dla którego konwencjonalnym dziaBkowcom, nawet takim nie stosuj cym
”chemii” poprawa gleby zajmuje bardzo du|o czasu (kilka, kilkana[cie lat) a nie jak to jest mo|liwe [7]jeden
sezon. Wynika to z tego, |e polegaj oni na materiaBach szybko dziaBaj cych typu obornik czy standardowy
kompost. Je[li s stosowane nawozy zielone (w celu podniesienia poziomu M.O.) to s one [cinane i przy-
orywane zanim ro[lina zakwitnie, czyli wtedy kiedy jest bogata w biaBko (azot). Wszystko to daje zwykle
dobre, cho krótkotrwaBe efekty.
Jak ju| wspomniaBem wcze[niej proporcje w gla do azotu zale| równie| od stadium w którym znajduje
si dana ro[lina. Zwykle im mBodsza tym wi cej biaBka (a wi c azotu) zawiera dana ro[lina. W czasie
dojrzewania nasion ro[lin wi kszo[ dost pnego w tej ro[linie azotu jest przekazywana do produkcji nasion
(które to s zwykle bogate w biaBko). To za[ sprawia, |e masa ro[liny jest bogata w celuloz i lignin , czyli
substancje ”ci |kostrawne” (a wi c dBu|ej pozostaj ce w glebie) dla |ycia glebowego. Dobrym sposobem na
zielony nawóz jest zastosowanie bobu - mamy smaczne, cho czasami antyspoBeczne ;) po|ywienie i du| ilo[
zielonego nawozu, który do czasu a| zbierzemy nasiona zd |y ju| niezle zdrewnie .
Jeszcze innym zastosowaniem wiedzy na temat rozkBadu materii organicznej jest unikanie sadzenia wysokich
drzew w miejscach gdzie mamy pokryty dach drewnianym gontem. Wynika to z tego, |e drzewa na jesieD
zrzucaj li[cie, które potem mog zostawa na dachu, gdzie b d zwi ksza wilgotno[ drewna i przyspiesza
jego rozkBad.
Kolejny sposób w jaki mo|emy wykorzysta te informacje to produkcja ciepBa z kompostu. Szerzej pisz o
tym [8]tutaj.
Dla osób, które chc zgB bi temat materii organicznej w glebie polecam przeczytanie punktu 2.4 (zaczyna
582
si na stronie 10) [9]tej ksi |ki (dost p darmowy).
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/zywa-martwa-i-bardzo-martwa-jak-uzyznic.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TDON_4aGZBI/AAAAAAAAAeI/QRC6PVcRRAQ/s1600/Rozk%C5%82adaj%C4%85ce+si%
C4%99+drewno.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/pojecie-brzegu-w-permakulturze-cz2.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-gleba-jak-podniesc.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
9. http://www.acta-agrophysica.org/artykuly/acta_agrophysica/ActaAgr_123_2005_0_6_0.pdf
[1]
6H2O + 6CO2 + h½ (energia [wietlna) ’ C6H12O6 + 6O2; ”E -2872 kJ/mol (-687 kcal/mol)
Wi dni cie jest tylko jednym z wielu sposobów w jaki ro[liny chroni si przed utrat wody. Na dBugo
wcze[niej zanim ro[liny zaczynaj wi dn ro[liny zamykaj cz [ aparatów szparkowych, którymi do li[cia
dostaje si |yciodajny (dla ro[lin) dwutlenek w gla) - jeden z najwa|niejszych substratów do produkcji
glukozy (cukrów).
[2]
W czasie suszy spada wydajno[ nienawadnianych pastwisk, sadów, lasów i ogrodów.
584
Wszystko to brzmi do[ dziwnie, zwa|ywszy na fakt, |e jeszcze dwa miesi ce temu mieli[my zupeBnie inny
problem - powódz.
Przyczyna tych dwóch zjawisk jest bardzo zbli|ona - niski poziom materii organicznej w glebie. Oczywi[cie,
to nie od poziomu próchnicy w glebie zale|y wysoko[ opadów, ale od wysoko[ci próchnicy zale|y ju| to, ile
wody jest dost pnej dla ro[lin w czasie sezonu wegetacyjnego. Materia organiczna w glebie dziaBa jak g bka,
która wychwytuje wod w czasie gdy jest jej nadmiar i powoli oddaje j ro[linom w czasie gdy opadów nie
ma. To ”przechwytywanie wody” w czasie jej nadmiaru równie| przyczynia si do dobrostanu wi kszo[ci
ro[lin - w przypadku gleby o sBabym drena|u nie powstaj kaBu|e. DBugo stoj ce kaBu|e mog powodowa
powstanie warunków beztlenowych w strefie korzeni - to sprawia, |e korzenie drzew i krzewów owocowych
zaczynaj gni . Dzi ki wysokiemu poziomowi materii organicznej w glebie woda po pierwsze szybko wsi ka
w gleb a po drugie dzi ki siBom kapilarnym jest równomiernie ”rozprowadzona” po caBym profilu glebowym
(caBej gB boko[ci gleby).
Wysoki poziom materii organicznej powoduje równie| lepsze podsi kanie wody. Oznacza to, |e ro[linom o
pBytkim systemie korzeniowym Batwiej jest zaspokoi swoje potrzeby wodne. Ta cecha materii organicznej
najwa|niejsza jest na glebach piaszczystych, które gorzej ”przewodz ” wod ni| gleby ci |sze. Gleby zbyt
lekkie s zatem podwójnie ”upo[ledzone” - po pierwsze gorzej trzymaj wod która trafia do niej z opadów
(czy nawadniania) by nast pnie gorzej podsi kaBy.
Obrazowo o co chodzi z tym caBym ”podsi kaniem” tBumacz poni|sze fotografie.
[3]
Rolka papieru toaletowego wBo|ona do miski w której poziom wody wynosiB okoBo 1 cm. Na
tym zdj ciu wida jak materia organiczna (karton) przewodzi wod . Kliknij w zdj cie, |eby
powi kszy .
585
[4]
Po kilku minutach siBy kapilarne sprawiBy, |e woda podsi kn Ba jeszcze wy|ej. Po okoBo godzinie
od wBo|enia rolki do miski z wod caBa rolka byBa ju| mokra.
By woda skutecznie podsi kaBa materia organiczna musi znajdowa si do[ gB boko. Nawet na gB boko[ci 2
metrów. Oranie czy przekopywanie gleby na t gB boko[ nie jest ani Batwe ani przyjemne ani ekonomicznie
opBacalne (na du| skal ). Jak zatem sprawi , |e materia organiczna znajdzie si tam gdzie tego chcemy?
W tym miejscu warto zaznaczy , |e naj|yzniejsze gleby wcale nie powstawaBy tam gdzie rósB las i w których
materia organiczna byBa dostarczana ”od góry” (poprzez opadaj ce li[cie itp.) ale na obszarach gdzie materia
organiczna byBa/jest dostarczana ”od doBu” (poprzez zamieraj ce na skutek zgryzania przez ro[lino|erców
korzenie). Wi cej na ten temat mo|na przeczyta [5]tutaj.
Jak zwi kszy poziom materii organicznej w glebie na du|ej gB boko[ci?
Nale|y u|y ro[lin o gB bokim systemie korzeniowym i od czasu do czasu je przycina . Okre[lenie ”od czasu
do czasu” nie jest w tym przypadku zbyt trafne, gdy| je[li chcemy zwi kszy poziom materii organicznej
gB boko nale|y ro[liny przycina w momencie gdy osi gn najwi kszy mo|liwy wzrost wegetatywny (czyli w
momencie gdy wytworz najwi cej biomasy). Zwykle t maksymalna biomas ro[liny jednoroczne,
zielne i trawy osi gaj tu| przed kwitnieniem.
Jednym z najlepszych i najnaturalniejszych sposobów na dokonanie tego jest wykorzystanie zwierz t
ro[lino|ernych. Sposób ten szerzej opisany jest tutaj.
Osoby nie maj ce wystarczaj cej ilo[ci miejsca by wypasa w ogrodzi stada krów ;) mog przygotowa gleb
poprzez zastosowanie nawozów zielonych o gB bokim systemie korzeniowym np. Bubin, rzepak.
Innym sposobem, ju| bardziej trwaBym jest zastosowanie wieloletnich [6]dynamicznych akumulatorów i
ich sukcesywne przycinanie. Jednym z najlepszych jest [7]|ywokost lekarski odmiany Bocking 14 (która
charakteryzuje si lepszym wzrostem). Normalny |ywokost jest niemal równie dobry cho troch bardziej
kBopotliwy, gdy| rozmna|a si równie| generatywnie (przez nasiona).
Podsumowuj c, |eby zapobiec suszy, mie bardziej produktywny ogród czy pastwisko nale|y mie lepsz
gleb :). SBowo lepsza oznacza w wielu przypadkach gB bsz i bogatsz w materi organiczn .
Zdj cia dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii.
Tekst pisany byB przed fal ulew jakie ponownie nawiedziBy pierwsz stolic Polski. Nie zmienia to faktu, |e
niedobór wody zd |yB spowodowa obni|enie produktywno[ci pól, sadów i [8]le[nych ogrodów.
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEq1VDvFOYI/AAAAAAAAAes/p7xNXfZTXn0/s1600/Fotosynteza.png
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqzKiY5s2I/AAAAAAAAAeo/Q8nKl_iIzI0/s1600/Owce+w+czasie+suszy.jpg
3. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqpKUsbC-I/AAAAAAAAAek/hU9yaF6L644/s1600/Si%C5%82y+kapilarne.JPG
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TEqpJzCsEPI/AAAAAAAAAeg/L1q3ObHygi0/s1600/DSC02017.JPG
586
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pokonac-globalne-ocieplenie-jako-efekt.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
7. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/10/zywokost-lekarski.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
587
Permakultura i nawozy azotowe cz.4 (2010-07-24 17:32)
Czwarty wpis nt. nawozów azotowych b dzie dotyczyB niekonwencjonalnych zródeB azotu - takich dost pnych
ka|demu
W poprzednim wpisie nt. nawo|enia azotem opisaBem jakie [1]ro[liny wspóB|yj z ró|nymi mikroorganizmami,
które to wi | azot atmosferyczny dostarczaj c go pózniej ro[linie i po[rednio caBemu ekosystemowi...
Dzisiaj skupi si na zródle azotu, które równie| jest dost pne caBkiem za darmo - opady atmosferyczne i
wolno|yj ce bakterie wi | ce azot atmosferyczny (nie wchodz ce w zwi zki symbiotyczne z ro[linami)...
WyBadowania atmosferyczne powoduj , |e azot cz steczkowy (N2) powstaj tlenki azotu
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
Z racji tego, |e pracuj nad ksi |k postanowiBem opublikowa cz [ rozdziaBu dotycz cego gildii ro[linnych...
”SBowo gildia najcz [ciej znane jest miBo[nikom historii lub gier RPG. W [redniowieczu gildie
(inaczej cechy) byBy to stowarzyszenia ludzi wykonuj cych dan profesj . IstniaBy np. Gildie
kupieckie, rzemie[lnicze itp. Zadaniem gildii byBo dbanie o interesy jej czBonków. I tak np. cech
piekarzy dbaB by w mie[cie nie uprawiaBo tego fachu zbyt wielu ludzi, gdy| obni|yBoby to ceny
na chleb, co byBoby niekorzystne dla czBonków cechu (gildii). Gildie kupieckie natomiast z opBat
czBonkowskich dbaBy o bezpieczeDstwo na traktach i drogach.
Jak t wiedz wykorzysta w projektowaniu le[nego ogrodu? Mo|na wykorzysta wBa[ciwo[ci ró|nych
ro[lin, by ka|da z nich wspieraBa si nawzajem lub, by wspieraBy konkretn ro[lin (lub grup ro[lin).
Gildie wieloletnie
Gildie mo|na stosowa równie| w przypadku ro[lin wieloletnich takich jak drzewa i krzewy owocowe czy
zioBa.
Pod jabBoni mo|na posadzi np. czosnek, |onkile, czosnek niedzwiedzi, szczypiorek, czy inne ro[liny
bulwiaste. Ich zadaniem jest uniemo|liwienie wzrostu traw (trawy wydzielaj substancje allolepatyczne,
które utrudniaj wzrost oraz ograniczaj plonowanie drzew.
szkodliwe dla drzew). Kolejnym plusem z nie posiadania traw po drzewem jest to, i| nie
konkuruj one z jabBoni o wod i skBadniki mineralne (zarówno drzewa owocowe, jak
i trawy maj pBytki system korzeniowy). Oprócz tych ro[lin warto zasadzi ro[liny
588
po|yteczne dla owadów (np. dostarczaj nektaru i pyBku) jak np. koper, krwawnik, melisa, mi ta, dzi ki
czemu nie b dziemy mie problemu ze szkodnikami. UzupeBnieniem o warstw krzewów tej gildii b dzie
dodanie do niej porzeczek (mog rosn nawet w gB bokim w cieniu). Równie dobrze b d radzi sobie
równie| je|yny i maliny, cho te dwa krzewy lepiej radz sobie w póBcieniu lub nawet ja[niejszej
(poBudniowej) cz [ci tej gildii. Ciemniejsz , póBnocn cz [ mo|e zajmowa np. topinambur (sBonecznik
bulwiasty) jego smaczne bulwy mog sBu|y za pokarm dla ludzi i gryzoni. W ten sposób jabBoD b dzie
chroniona przed podgryzaniem korzeni przez gryzonie te b d przekBada od|ywcze bulwy topinambura
nad ubogie w kalorie i ci |kostrawne korzenie jabBoni.
Krwawnik, cykoria podró|nik, |ywokost lekarski wydob d z gB bi gleby potrzebne mikro i makro
elementy.
Pod sam jabBoni od strony poBudniowej znakomicie b d sobie radzi ro[liny do bezpo[redniej konsumpcji
przez nas takie jak poziomka pospolita, fioBek wonny czy klajtonia przeszyta.
[1]
Tak mo|e wygl da przykBadowa gildia. Kliknij w obrazek by powi kszy . Jeden kwadrat to
okoBo metr.
1.JabBoD na podkBadce M26
2.Oliwnik wielokwiatowy
3.Porzeczka czerwona
4.Porzeczka czarna
5.Cykoria podró|nik
6.{ywokost lekarski
7.Cykoria podró|nik
8.Topinambur
9.Mi ta
10.Czosnek niedzwiedzi
11.Krwawnik pospolity
12.Karagana syberyjska
13.FioBek wonny, Szczaw zwyczajny, Poziomka pospolita, Klajtonia przeszyta
589
14.Maliny
15.Nasturcja wi ksza
Gdyby[my chcieli, by ten system byB jeszcze bardziej produktywny mo|emy posadzi pod
pniem pn cze typu mrozoodporne kiwi (Actinidia Arguta) najlepiej odmian Issai, gdy|
inne dorastaj ce do kilkunastu metrów mogByby zagBuszy nasz jabBoD. Kolejnym jadalnym pn czem do
tej owocowej gildii mo|e nasturcja wi ksza. To pn cze, które w naszych warunkach jest jednoroczne nale|y
sadzi co roku, jednak ma to t przewag , |e ju| po kilku tygodniach wzrostu nasturcja dawa nam b dzie
mnóstwo po|ywnej, pikantnej i smacznej ”zieleniny” na saBatki czy kanapki. Dodatkow korzy[ci dla caBej
gildii a zwBaszcza jabBoni jest preferowanie nasturcji nad jabBoD przez mszyce. Te wyj tkowo uci |liwe
szkodniki atakuj raczej li[cie szybko rosn cej nasturcji a nie mniej od|ywcze i bardziej twarde li[cie jabBoni.
Innym dodatkowym plonem z tej gildii mógBby by szpinak nowozelandzki lub szczaw. Je[li mamy problem
z p drakami warto doda do naszej mieszanki gryk lub gorczyc .
W wolnych miejscach mo|na posia koniczyn , która zajmie si wi zaniem azotu
z powietrza do gleby. Inn propozycj jako ro[liny okrywowej mo|e by rumianek czy wspomniany ju|
wcze[niej szczaw.
Oczywi[cie mo|emy równie| wymienia elementy. np. zamiast jabBoni u|y [liw , wi[nie lub
grusz . ”
Czytelnicy [2]”Ogrodu bez chemii” znajd w tym fragmencie zapewne znajom tre[ . W mojej ksi |ce
dotycz cej zakBadania produktywnego le[nego ogrodu na |yczenie Czytelników postanowiBem znacznie
rozwin kwestie tworzenia gildii ro[linnych. Je[li uwa|asz, |e warto by zawrze w tej ksi |ce jakie[
konkretne informacje prosz napisz o tym. Najlepiej w komentarzach[3]do tego wpisu.
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TFLf2843ClI/AAAAAAAAAew/wCsN3_UYUGk/s1600/Gildia+jab%C5%82o%C5%84+p%
C3%B3%C5%82kar%C5%82owata.JPG
2. http://www.e-bookowo.pl/ebooks/5/194/poradniki/ogrod_bez_chemii/
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/ksiazka-o-lesnych-ogrodach.html
590
2.8 August
591
[2]
Ofiara gBodu wywoBanego przez czBowieka w latach 1932-1933. GBód made in ZSRR
Zwierz t ro[lino|erne maj t przewag , |e mog je[ jedzenie, którego czBowiek je[ nie mo|e - np. niedojrzaBe
|yto czy pszenic . Zmarzni t ”zielenin ” mo|na przerobi na sianokiszonk i w ten sposób zgromadzi
zapasy na ci |k i dBug zim . Je[li umie[cimy w jednym miejscu wi cej ”odpadów” organicznych [3]mo|emy
przerobi je na pasz dla kur. Te za[ mog nam dostarczy po|ywnego biaBka. Ostatecznie owce, [winie czy
krowy mog trafi do garnka. Przeci tna krowa wa| ca z póB tony dostarczy okoBo 250 kg mi sa plus sporo
organów, Boju i ko[ci, które równie| s bardzo po|ywne.To wystarczaj ca ilo[ by wy|ywi czBowieka przez
rok.
Ju| wkrótce opisz indiaDski sposób na robienie ”batonów energetycznych” ze zwierz , które odpowiednio
przechowywane praktycznie nie maj terminu wa|no[ci.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_bez_lata
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TFwLO64bzWI/AAAAAAAAAfE/F8fdCsOPUXs/s1600/Holodomor2.jpg
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
592
ja chc w przypadku jakiego[ wyj tkowo nieszcz [liwego wydarzenia przetrwa . Kwestie ideologiczno-dietetyczne w
takich okoliczno[ciach schodz na plan dalszy czego historia i wspóBczesno[ daje dowody a| zbyt cz sto. Sam gdybym
nie miaB wyboru na pewno konsumowaBbym pszenic z soj gdyby to zapewni miaBoby mi prze|ycie.
Zastanawiam mnie to co Pan napisaB o tej ilo[ci zwierz t przed wprowadzeniem pBodozmianu. Przecie| w przypadku
trójpolówki 1/3 ziemi ugoruje. Czy na tym ugorze nie urz dzano czego[ w rodzaju tymczasowego, jednorocznego
pastwiska?
Kilka razy ju| pisaBem o takim zjawisku jak ”vegan organic gardening” czyli ekologiczne ogrodnictwo wegaDskie... Na
skal przydomowego ogrodu jako nawóz zwierz cy mog sBu|y odchody ludzkie (staBe po przekompostowaniu).
@Ewa
Oderwanie od rzeczywisto[ci niektórych osób (zarówno wegetarian jak i niewegetarian) jest po prostu niewyobra|alne.
Chocia| kto wie, wkrótce zapewne wyprodukuj w komercyjnie przyst pnej cenie odpowiednie [rodki hormonalne,
które zapewni krowom wieczn laktacj ...
Ja pozostan jednak krwio|erczym konserwatyst :)
Ponad tydzieD temu, w weekend dla odmiany postanowiBem nie szwenda si po polach czy lasach a troch
socjalizowa si udaj c na Plac Zw.Wojciecha w Gnieznie by uczestniczy w festynie historycznym ku czci
1010 rocznicy Zjazdu GnieznieDskiego. B d c sob zainteresowaBy mnie skromne stoiska z jedzeniem :)
593
[1]
PodpBomyk z miodem i makiem - maBo paleolityczne, nie mniej smaczne danie.
WypytaBem si paD przygotowuj cych podpBomyki czy m ka u|yta do produkcji podpBomyków poddawana
jest wcze[niej zakiszeniu. One odpowiedziaBy, |e nie - ciasto na podpBomyki to zwykBa m ka wymieszana z
wod i szczypt soli... Dlaczego to takie istotne? Tego mo|na dowiedzie si w dalszej cz [ci wpisu...
WedBug wi kszo[ci wspóBczesnych naukowców podstaw diety ludzi powinny by w glowodany (zbo|a, owoce,
warzywa, ro[liny str czkowe). GBówny nurt dietetyki gBosi, |e:
Niezdrowe s w glowodany przetworzone/rafinowane/oczyszczone np.
• cukier
• biaBa m ka
• biaBy ry|
Za po| dane dla zdrowia (wg. potocznej wiedzy) uwa|a si produkty typu chleb z peBnego przemiaBu - skoro
produkt ten nie zostaB przetworzony a| tak bardzo przez czBowieka jak chleb ”nierazowy”, to przecie| musi
by zdrowszy?
Nie, gdy| ziarna zbó| nie s naturalnym po|ywieniem czBowieka (i wi kszo[ci zwierz t poza gryzoniami). In-
nym przykBadem mniej przetworzonych produktów, których warto[ od|ywcza jest mniejsza bez przetwarza-
nia to ziemniaki, owoce bzu czarnego czy ro[liny str czkowe.
Tradycyjne spoBeczno[ci w których u|ywano zbó| jako podstawy wy|ywienia zawsze po[wi caBy sporo czasu
i wysiBku na ich odpowiednie przygotowanie. Te zabiegi powoduj , |e warto[ od|ywcza ziaren poprawia si .
Zwykle caBy procedura rozpoczynaBa si od mielenia ziaren. Proces ten byB albo czasochBonny albo kosztowny.
WBa[nie dlatego dawniej na wsi wBa[ciciel mByna czerpaB z niego niezBy dochód (zwBaszcza je[li mieli prawnie
usankcjonowany monopol). Biedacy swoje ziarna mielili w domu - r cznie. Jeszcze do niedawna przykBadowo
w Tajlandii biedacy jedli nieoczyszczony ry| lub mielili go r cznie. Powód byB prozaiczny - mBynarze zabierali
bogate w biaBko otr by a to przecie| potencjalne zródBo paszy dla kur i [wiD. Wró my jednak do ludzi...
Czy ro[liny chc by[my zjadali nasiona?
Ziarna zbó| zawieraj du| ilo[ ró|nych substancji anty|ywieniowych (z ang. antinutrient). Ta nazwa do[
dobrze tBumaczy ich rol ... Maj po prostu spowodowa , |e ziarno/nasiono b dzie niestrawne, niesmaczne,
maBo od|ywcze lub spowoduje sensacje |oB dkowo-jelitowe zwierz ciu (gBównie chodzi o ro[lino|erców), które
594
takie ziarno/nasiono spo|yje. Celem takiej ”polityki” jest ”nauczenie” zwierz t by ziaren i nasion nie jadBy.
Ostatecznie jaki interes ro[lina ma w tym by kto[ lub co[ zjadBo jej nasiona - jej ”dzieci”? Nie po to organizm
ten po[wi ciB mnóstwo energii na wyprodukowanie nasion by teraz, gdy nasiona s ju| dojrzaBe (czytaj ro[lina
przeznaczyBa na dane ”dziecko” maksymalnie du|o energii jak to jest mo|liwe) jakie[ zwierz je zjadBo. Dla
wi kszo[ci ro[lin czBowiek to taki sam szkodnik jak mysz czy jeleD, wi c traktowa trzeba go tak samo -
truciznami.
Kto kogo wykorzystaB?
Osobn kwesti , któr w tym wpisie nie b d si zajmowaB zbyt rozlegle jest to czy to czBowiek udomowiB
zbo|a czy mo|e to zbo|a wykorzystaBy czBowieka do rozmna|ania si ? Ostatecznie przecie| w ”normalnych”
warunkach dzika pszenica wyst puje tylko na Bliskim Wschodzie, soja w Azji Wschodniej a kukurydza w
Ameryce Centralnej i cz [ci PoBudniowej. Dzisiaj te 3 uprawy rozprzestrzenione s na wszystkich konty-
nentach poza Antarktyd , czBowiek pomaga im równie| w ten sposób, |e dostarcza im substancje mineralne
(nawo|enie), zwalcza ich konkurentów (chwasty) i chroni ich zdrowie (ochrona przed grzybami i szkodnikami).
To wszystko w zamian za mo|liwo[ przetrwania. Choroby cywilizacyjne takie jak próchnica, osteoporoza,
reumatoidalne zapalenie stawów, toczeD, zawaBy mi [nia sercowego to bonusy z którymi przyszBo nam |y
po przej[ciu na diet w której dominuj zbo|a i ro[liny str czkowe. Wró my jednak do ludzi...
596
3. Eliminate gluten grains. Limit grains like corn and rice, which are nutritionally poor.
4. Eliminate grain and seed derived oils (cooking oils) Cook with Ghee, butter, animal fats, or coconut oil.
5. Favor ruminants like beef, lamb and bison for your meat. Eat eggs and some fish.
6. Make sure you are Vitamin D replete. Get daily midday sun or consider supplementation.
7. 2 meals a day is best. Don’t graze like a herbivore.
8. Adjust your 6s and 3s. Pastured (grass fed) dairy and grass fed beef or bison has a more optimal 6:3 ratio, more
vitamins and CLA. A teaspoon or two of Carlson’s fish oil (1-2 g DHA/EPA) daily is good compensatory supplemen-
tation if you eat grain-fed beef or no fish.
9. Proper exercise - emphasizing resistance and interval training over long aerobic sessions.
10. Most modern fruit is just a candy bar from a tree. Go easy on bags of sugar like apples. Stick with berries and
avoid watermelon which is pure fructose. Eat in moderation.
11. Eliminate legumes
12. Eliminate all remaining dairy including cheese- (now you are ”Orthodox paleolithic”)
http://www.paleonu.com/get-started/
597
Ja trac tBuszcz;) a nie mas mi [niow .
Je[li zale|y Ci na przytyciu (tBuszczu) to najlepsza droga do tego to jedzenie du|ej ilo[ci olei ro[linnych +
w glowodanów prostych (cukier, miód, owoce, ciastka, biaBy chleb). Niestety tego typu jadBo nie jest zbyt zdrowe.
598
od nich. Pieczywo jest bardziej zakorzenione w naszej diecie i trudniej je wyeliminowa . Próba skBonienia kogo[ do
eliminacji pieczywa (a wBa[ciwie to wszystkich produktów z m ki) z diety jest niemal na pewno skazana na niepowodze-
nie :(
W tym kontek[cie zamiana pieczywa opartego na dro|d|ach i spulchniaczach na oparte na zakwaszonym cie[cie, jest
raczej drog w dobrym kierunku.
Jest jeszcze jeden aspekt: dieta powinna by urozmaicona. Dlatego nie s dz by ’jaskiniowiec’ musiaB caBkowicie
rezygnowa z chleba - pajda dwa razy w tygodniu raczej nie zaszkodzi, a b dzie dobrym urozmaiceniem jadBospisu.
Zreszt , nawet gdybym zrezygnowaB z chleba, to b d piekB dla reszty ’chlebo|ernej’ rodzinki, bo wiem |e to dla nich
zdrowsze, ni| pieczywo sklepowe :)
Co zrobi je[li mamy [ciek...rów melioracyjny w pobli|u naszej dziaBki? (2010-08-12 10:06)
Wielu wBa[cicieli nieruchomo[ci zapewne ma t ”przyjemno[ ”, |e ich dziaBka graniczy z rolniczym rowem
melioracyjnym których inna nazwa z racji jako[ci wody to [ciek. Mo|liwe nawet, |e taki rów przebiega przez
cz [ naszej dziaBki. Zwykle stanowi tylko wyl garnie komarów...
[1]
Rów melioracyjny mo|e stanowi cenny zasób - trzeba tylko umie go wykorzysta .
Co mo|na znalez w rowie melioracyjnym?
Woda w wielu rowach melioracyjnych zwykle jest mocno zanieczyszczona. W tym miejscu warto przytoczy
definicj zanieczyszczenia stworzon przez [2]Billa Mollisona - twórcy poj cia permakultura.
599
Zanieczyszczenie to surowiec znajduj cy si w nieodpowiednim miejscu lub nieodpowiednim
st |eniu
• fosforany
• mikroelementy
• materi organiczn
• drobnoustroje chorobotwórcze
• bez czarny (plantacje bzu czarnego nawozi si nawozami azotowymi w ilo[ci dochodz cych do 300 kg
na ha/rok)
• [liwy
600
[4]
Obficie owocuj cy czarny bez rosn cy w pobli|u rowu melioracyjnego. ZasBania mBodego orzecha
wBoskiego.
Dodam równie|, |e zaobserwowaBem kilka razy rosn cy nieopodal rowów melioracyjnych dziczki orzecha
wBoskiego. Du|a ilo[ wody i biogenów wpBynie zapewne korzystnie na tempo wzrostu, jednak najpraw-
dopodobniej orzech wBoski nie b dzie owocowa obficie.
601
Permakultura i woda cz.4 - jak szerokie powinny by swale i w jakiej odlegBo[ci od siebie
nale|y je kopa ? (2010-08-15 12:13)
Dla przypomnienia swale to rów wykopany na warstwicy. Innymi sBowy to rów wykopany dokBadnie w poprzek
spadku terenu (stoku). By swale byB wykopany równo wykorzystuje si nawet poziomice (np. wodne i/lub
laserowe).
Swale to struktura ziemna maj ca na celu spowolni spByw powierzchniowy wody. No ale ile
wBa[ciwie tych rowów nam trzeba? Skoro wiemy ju| jakie dokBadnie zadanie ma taki swale peBni mo|emy
przyst pi do ustalania wytycznych i obliczeD.
Je|eli chcemy zatrzyma spByw powierzchniowy wody to musimy wiedzie ile wody mo|e z danej powierzchni
spByn . Ile procent wody spBywa z danego terenu:
• Las 15 %
Zatem mo|na si spodziewa , |e z ka|dych 600 litrów wody spadaj cych na m2 ([rednia opadów dla Polski)
okoBo 150 litrów spBynie z naszego trawnika a okoBo 500 litrów je[li dany teren jest wybrukowany.
Ile wody mo|e pomie[ci swale?
To oczywi[cie zale|y od jego wielko[ci. Zwykle swale maj ksztaBt trapezu. Wzór na obj to[ swale to to
(a+b)*h*0,5 - to powierzchnia przekroju swale (trapezu). Nast pnie dan wielko[ mno|y si razy dBugo[
swale. NajBatwiej jest operowa w metrach...
PrzykBadowy swale o szeroko[ci podstaw (1,5 m + 0,5 m) * 0,5 * 0,5 m . Po obliczeniach wychodzi, |e metr
bie| cy takiego swale b dzie w stanie zmagazynowa okoBo 0,5m3 wody. m3 wody to jest 500 litrów. Do
to ilo[ wody zmagazynowana przez sam swale. Dodatkow ilo[ wody (cho mniejsze) mo|e zmagazynowa
waB powstaBy z ziemi, któr wykopali[my...
[1]
Graficzne przedstawienie przekroju poprzecznego swalea.
Wcze[niej wspomniaBem ju|, |e w tym rowie woda nie ma sta ci gle - on ma przechwyci i zatrzyma wod ,
która spBywa... Ostatnio w czasie tragicznych nawaBnic spadBo nawet 190mm deszczu w ci gu 24 godzin
(niemal 1/3 [redniej rocznej!). Zatem opisany wcze[niej swale byBby w stanie zebra caB wod z okoBo 10
602
metrów powy|ej niego. W praktyce ilo[ przechwyconego przez niego wody byBaby wi ksza, gdy| ta ilo[
wody spadB w ci gu 24 godzin a nie minuty. Cz [ wody znajduj cej si w swaleu zd |yBaby wsi kn w
gB b gleby dostarczaj cy nowych mo|liwo[ci przechwytywania wody.
Co jak odlegBo[ kopa swale?
W zale|no[ci od klimatu swale kopie si co 10 - 20 szeroko[ci samego swale. W klimatach umiarkowanych*
mo|na kopa co 20 szeroko[ci w klimatach z deszczami monsunowymi lepiej co 10.
Je[li swale jest w |szy powiedzmy na szeroko[ szpadla (okoBo 20 cm) to taki swale dobrze jest kopa co
2 - 4 metrów. [2]Bardzo istotna jest równie| ilo[ materii organicznej w glebie - im jej wi cej tym swale
mo|na kopa w wi kszej odlegBo[ci od siebie. Wynika to z tego, |e materia organiczna ma spore wBa[ciwo[ci
sorpcyjne.
[3]
603
5. http://www.scipub.org/fulltext/ajas/ajas661043-1046.pdf
6. http://iahs.info/redbooks/a187/iahs_187_0291.pdf
7. http://boskawola.blogspot.com/2010/07/klimat.html
Mimo, |e wpis jest w gruncie rzeczy o krowach najpierw zaczn od [wiD i maBego przypomnienia z dziedziny
biologii. :)
Czego [winie potrzebuj do wydajnego wzrostu?
Organizmy zwierz ce by rosn potrzebuj materiaBu budulcowego - biaBka. WBa[ciwie to niedokBadnie si
wyraziBem - zwierz ta (i ludzie) potrzebuj nie biaBka, a substancji z których to biaBko jest zbudowane
- aminokwasów. Cz [ z tych tych aminokwasów ludzie i zwierz ta s w stanie ”wyprodukowa ” we
wBasnym zakresie. Te aminokwasy nazywamy endogennymi. CiaBo czBowieka i [wini wytwarza je gBównie z
w glowodanów i innych aminokwasów.
[1]
Tak muskulatur trudno osi gn w naturalny sposób przyjmuj c nawet najlepszy zestaw
aminokwasów. Umieszczenie tej fotografii w cz [ci wpisu o [winiach to caBkowity zbieg
okoliczno[ci ;)
Aminokwasy, których ludzie i [winie nie s w stanie syntetyzowa (wytwarza we wBasnym organizmie) nazy-
wamy aminokwasami egzogennymi.
Aminokwasy egzogenne:
Je[li nie b dziemy dostarcza ich naszemu organizmowi mo|emy nabawi si ro|nych, nieprzyjemnych chorób
i symptomów zaczynaj c od zawaBu mi [nia sercowego (serce nie b dzie miaBo odpowiednich aminokwasów
by si regenerowa ) na wypadaniu wBosów i depresji koDcz c... W cywilizowanym [wiecie ludziom niedobór
tych aminokwasów nie grozi, chyba, |e s na dietach w których ilo[ biaBka jest zbyt maBa, jako[ tego
biaBka (zawarto[ aminokwasów egzogennych jest nieodpowiednia) lub dany czBowiek ma jakie[ inne prob-
lemy zdrowotne zwi zane z trawieniem i przyswajaniem biaBka.
[2]
Bieszczadzka krowa uzupeBniaj ca sw diet w li[cie i gaB zie krzewu.
U [wiD jest podobnie, jednak uwzgl dniaj c, |e |ywot przeci tnej [wini jest krótszy jakie[ 70-140 razy ni|
|ywot czBowieka problemów z niedoborem biaBka a| tak nie wida ... Czy mo|e wida , ale objawia si to
zwi kszon ilo[ci tBuszczu w ogólnej wadze [wini ipogorszeniem wspóBczynnika konwersji paszy (ile
kg jedzenia musi [winia spo|y by przybra kg na wadze). Je[li w paszy [wiD brakuje chocia|by jednego z
aminokwasów egzogennych do tego by zostaBo wytworzone biaBko strukturalne (np. mi [nie) to wi kszo[
paszy zostanie przetworzona na tBuszcz (sBonin ). Oczywi[cie nie ma w tym nic zBego je[li produkujemy [winie
na swoje potrzeby - sBonina od [wiD z wypasu pastwiskowego to tradycyjny, zdrowy tBuszcz u|ywany przez
naszych przodków od wieków. Jednak je[li produkujemy [winie na skal komercyjn , to du|a ilo[ sBoniny
nie jest po| dana. Po pierwsze spada tzw. mi sno[ [wini co obni|a cen mi sa w skupie. Jako konsumenci
wiemy, |e sBonina kosztuje okoBo 1-3 zB za 1kg a 1 kg ”mi sa” okoBo 12 zB i wi cej. Je[li doda do tego, |e
605
wytworzenie tBuszczu u [wini jest bardziej kosztowne ni| ”mi sa” to wiemy ju| dlaczego komercyjni hodowcy
unikaj otBuszczenia [wini jak ognia.Wynika to z tego, |e tBuszcz zawiera 9kcal na g a biaBko zawiera 4kcal
na g. Co wi cej pasze zawieraj ce du|o biaBka s du|o dro|sze ni| te w glowodanowe a ich kaloryczno[ jest
przecie| taka sama. Hodowca na otBuszczonej [wini traci zatem potrójnie...
W przypadku aminokwasów egzogennych wszystkie potrzebne s naraz - je[li b dzie brakowa
cho by jednego, biaBko z pokarmu nie zostanie wykorzystane efektywnie. Starszej daty podr czniki do bi-
ologii, dietetyki czy hodowli zwierz t dziel biaBko na peBnowarto[ciowe (zwierz ce) i niepeBnowarto[ciowe
(ro[linne). Z tymi aminokwasami jest jak z drewnian beczk do przetrzymywania wody. Mo|e by w 99
% ”sprawna” ale je[li b dzie brakowa jednej, w skiej deski caBa konstrukcja nie speBni powierzonego jej
zdania. Warto[ biaBka b dzie liczona do najmniejszego wspólnego mianownika - do tego aminokwasu egzo-
gennego, którego brakuje. Dalej porównuj c aminokwasy do beczki... Woda mo|e by magazynowana tylko
do poziomu najni|szej dziury w tej|e beczce. Nie jest istotne, |e beczka ma pojemno[ 500 l (dostarczamy
du|ej ilo[ci biaBka w ogóle) co natomiast jest wa|ne, to jak nisko jest najni|sza dziura (którego aminokwasu
egzogennego [wini brakuje).
Je[li chcemy hodowa [winie na pastwisku, to zwykle te aminokwasy, które s czynnikiem ograniczaj cym
wzrost [wiD (bo brakuje ich w runi pastwiskowej) to: lizyna, metionina, treonina i trypto-
fan.Teoretycznie mo|na by suplementowa |ywi c [winie [rut rzepakow lub soj , jednak ich sposób pro-
dukcji pozostawia wiele do |yczenia je|eli chodzi o warto[ od|ywcz tych dwóch ro[lin.
Krowa - potencjalne zródBo warto[ciowej paszy dla [wiD
Co maj te wszystkie wywody o aminokwasach i [winiach maj do krów?
Krowy mog dostarczy w bardzo du|ych ilo[ciach brakuj cych [winiom aminokwasów oraz dostarczy
lekkostrawnego pokarmu.
[3]We wpisie o drogich [winiach wspomniaBem o tym jak hodowane s [winie na szynk parmeDsk - maj
dost p do pastwiska oraz dostaj kasztany jadalne oraz serwatk . Zapewnia im to peBnowarto[ciow pasz
a oprócz tego smak uznawany przez znawców za wyborny, bardzo sBodki.
Zapewne Czytelnikom powoli krystalizuje si ju| pewien obraz. Krowa daje mleko, z mleka czBowiek robi
sobie masBo i sery. Resztki z produkcji (ma[lank i serwatk ) daje si [winiom do zjedzenia - stanowi to
peBnowarto[ciow pasz - nie potrzeba ju| soi GMO...
Jedna krowa mo|e dostarcza kilkadziesi t kilogramów paszy dla [wiD dziennie.
Wbrew pozorom mleko, ma[lanka i serwatka nie s jedynym po|ywienie dla [wiD, którego mo|e dostarcza
krowa. Inne potencjalne zródBo jadBa dla tych [wiDskich wszystko|erców to... krowie odchody.
Co dzieje si z ro[linami, które krowa spo|yje?
Z pokarmem poBkni tym przez krowy dzieje si wile ciekawych rzeczy. Przede wszystkim trzeba wiedzie ,
|e dla krów ro[liny nie s bezpo[rednim zródBem po|ywienia - by zwi kszy warto[ od|ywcz swej paszy
krowy wykorzystuj po[redników - bakterie. Krowy poprzez |ucie ro[lin zwi kszaj powierzchni na któr
mog dziaBa bakterie. Te bakterie trawi pokarm ro[linny po czym si rozmna|aj . Nast pnie krowa zjada
wst pnie przetrawiony pokarm ro[linny wraz z wszystkimi bakteriami. Krowa (a raczej rolnik j |ywi cy)
w przeciwieDstwie do [wini nie musi si martwi o to by konsumowaBa ona jakie[ aminokwasy egzogenne.
Wystarczy, |e b dzie przyjmowa odpowiedni ilo[ biaBka, wBókna oraz w glowodanów. WBa[ciwie to krowa
nie musi nawet spo|ywa du|ej ilo[ci biaBka - cz [ci po|ywienia, który bakterie w jej |oB dkach s w stanie
przerobi na biaBko mo|e by mocznik (zródBo azotu dla bakterii do produkcji biaBka). Znane s przypadki w
których du| cz [ diety krowy stanowiBy trociny, mocznik (zródBo azotu do syntezy biaBka przez bakterie)
oraz lizawka melasowo-mikroelementowa.
Dlaczego krowa mo|e spo|ywa |ywno[ niezawieraj c wszystkich aminokwasów egzogennych?
Poniewa| krowa stwarza w swoim |oB dku warunki do rozwoju bakterii, których po|ywienie mo|e nie zaw-
iera kompletu aminokwasów. Te bakterie s w stanie jednak wytwarza wszystkie aminokwasy egzogenne.
Gdy te si namno| krowa po prostu je ”zjada” przenosz c tre[ pokarmow do nast pnego |oB dka.
606
[4]
Krowie odchody stanowi cenn cho tani pasz dla [wiD.
Dlaczego odchody krowy mog stanowi pasz dla [wiD?
Zwinie s zwierz tami wszystko|ernymi. Natura daBa im zadanie bycia czy[cicielem [rodowiska. Oprócz tego,
|e jedz ro[lin i zwierz ta, to [winie spo|ywaj z wielkim uznaniem odchody innych zwierz t. Krowi obornik
skBada si w sporej cz [ci z niestrawionych cz [ci ro[lin oraz z bakterii. Te ostatnie za[ tak jak ju| wcze[niej
wspomniaBem zawieraj wszystkie aminokwasy egzogenne. Mog zatem stanowi cenny ”koncentrat
paszowy”. Dodatkowo je[li krowy |ywione s ziarnem, to cz [ ziarna przechodzi przez przewód pokarmowy
krów wBa[ciwie niestrawiona. W normalnych warunkach tego typu produkt by si zmarnowaB.
Korzy[ci ze stosowania odchodów krowich w |ywieniu [wiD.
Pierwsz , do[ oczywist korzy[ci jest stosowanie odchodów krowich jako zródBo energii dla [wini, drugie
to wspomniane wcze[niej biaBko i aminokwasy egzogenne. Trzeci korzy[ci |ywienia [wiD odchodami krów
to dostarczanie im mikroelementów oraz witamin, gBównie z grupy B (równie| B12).
• wieku [wiD
[11]
Dla nas koDski kaB to odchody - dla [wini smaczne i od|ywcze [niadanie/obiad/kolacja ;)
Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci Wikipedii
Czy [winie mo|na karmi odchodami innych zwierz t ro[lino|ernych?
Tak, [winie mo|na karmi odchodami innych zwierz t ro[lino|ernych np. takich jak koni, kóz, królików...
Bardzo dobrym zródBem |ywno[ci dla [wiD s odchody koDskie, gdy| konie trawi mniej wydajnie ni| krowy,
wi c ”koDskie jabBka” zawieraj wi cej nasion itp. bardziej kalorycznych elementów paszy.
1. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzyv91o6_I/AAAAAAAAAfw/s_9_9JVx2K4/s1600/synthol1.jpg
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzxZTDRLiI/AAAAAAAAAfo/lJBCv619G0o/s1600/Krowa+w+Bieszczadach.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzxe9VMs7I/AAAAAAAAAfs/ZAIesM6KGfY/s1600/krowi+placek.JPG
5. http://www.fao.org/docrep/004/x6518e/X6518E03.htm
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/holistyczne-zarzadzanie-ziemia-cz2.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
8. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html#comments
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
11. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TGzzQ1zVvEI/AAAAAAAAAf0/6-8LHDq4fNc/s1600/%C5%81ajno_ko%C5%84skie.
jpg
608
Anonymous (2010-08-21 07:57:46)
No, Wojtek, musz przyzna |e to chyba najbardziej kontrowersyjna teoria na tym blogu. Porusza pewne tabu -
jedzenie odchodów traktowane jest jak dewiacja. A tu prosz , okazuje si |e jedzmy g... - miliardy much nie mog
si myli :)
No nic, gratulacje, lubi wszystko przy czym musz do siebie powiedzie hmmm :)
To nasze rozmowy o g... w Dziadowicach tak Ci natchn By? CzekaBem na wpis o tych batonach energetycznych co
si nie psuj , ale teraz sam si boj z czego one b d :)
Pozdrawiam
Adam K.
609
Uprawa ogrodu na wzór Indian. (2010-08-22 14:24)
Niektóre plemiona i paDstwa Indian zarówno póBnocnoamerykaDskich jak i tych z Ameryki PoBudniowej miaBo
specyficzne podej[cie do uprawy ziemi. WBa[ciwie to wedBug europejskich standardów wiele plemion Indian
ziemi nie uprawiali - mi dzy innymi dlatego zwani byli przez biaBych dzikusami, bo jak|e to mo|na by
cywilizowanym nie uprawiaj c ziemi?
Podej[cie Indian charakteryzowaBo si poprawianiem warunków wzrostu przydatnym im (po[rednio lub
bezpo[rednio) dziko rosn cym ro[linom. W ten sposób zarz dzane byBy caBe ekosystemy...
W tym wpisie b d zbiorczo mieszkaDców obu Ameryk nazywaB Indianami, ”troch ” rzecz upraszczaj c
poniewa| ró|nice w rozwoju cywilizacyjnym mi dzy poszczególnymi paDstwami i plemionami byBy ogromne.
Podobnie jak dzisiaj Europejczycy (w sensie mieszkaDcy Europy a nie miBo[nicy Unii Europejskiej ;) wykazuj
ró|ny poziom rozwoju cywilizacyjnego. Japiszon z Londynu jak i chBop z moBdawskiej wsi ”zabitej dechami”
to dwie wspóBcze[nie wyst puj ce skrajno[ci. W niektórych rejonach Nowego Zwiata rozwini te byBo równie|
typowe rolnictw.
[1]
610
[2]
Zdj cie tej samej gildii po ”odchwaszczeniu” i rzuceniu chwastów jako [cióBk na ziemi .
Kolejnym sposobem w jaki Indianie zarz dzali ziemi jest poprawa warunków wodnych dla produktywnych
ro[lin. Zwykle robili to poprzez usypywanie drobnych waBów ziemnych lub ukBadaniu gaB zi czy pni drzew
w ten sposób, |e spowalniany zostawaB spByw powierzchniowy wody. Na podobnej zasadzie jak
Indianie w wielu miejscach wypalali w odpowiednim czasie (zwykle na pocz tku pory suchej) podszyt w lesie.
SprawiaBo to, |e po|ar dotykaB tylko podszyt i runo le[ne a nie niszczyB drzew. Po takim po|arze odrastaBa
bujnie ro[linno[ , co zapewniaBo wysokiej jako[ci pasz dla ”jedzenia jedzenia” czyli wszelkiej ma[ci jeleniom,
Bosiom, dzikom... MBode ro[liny s bardziej po|ywne, zawieraj chocia|by du|o wi cej biaBka ni| te stare,
zdrewniaBe. Oprócz tego, |e stwarzali w ten sposób [rodowisko dobre dla dziczyzny to jeszcze Batwiej byBo im
polowa , gdy| nie musieli przedziera si przez cierniste zaro[la.Czerwonoskórzy robili zatem co[ w rodzaju
ekstensywnie (niskonakBadowo) zarz dzanych [3]le[nych pastwisk dla dzikich zwierz t.
W jaki sposób mo|na wykorzysta wiedz o indiaDskim zarz dzaniu ziemi we wspóBczesnym
[wiecie?
Rdzenni mieszkaDcy obu Ameryk stosowali ro|ne techniki i metody, które byBy stosunkowo maBo czasochBonne
a dawaBy przyzwoite efekty. My równie| mo|emy nauczy si czerpa z ich wiedzy. Wi kszo[ z tych sposobów
nadaje si raczej do [4]permakulturowej strefy 3 i 4. PrzykBadowo je[li w lesie rosn dzikie maliny a wiemy, |e
maliny obradzaj najlepiej na zeszBorocznych p dach, to po owocowaniu w lipcu-sierpniu mo|na je przyci
- w przyszBym roku b d owocowa du|o lepiej. Podobnie mo|na przycina opuszczone, zdziczaBe jabBonie,
grusze... Sam zacz Bem si tak opiekowa kilkunastoma drzewami i nieokre[lon liczb krzewów w mojej
okolicy (3 orzechy wBoskie, z 5 mirabelek, 7 jabBoni, 3 grusze i z 6 wi[ni/czere[ni.)
Kolejn korzy[ci z dbania o dzikie drzewka, to zdobycie do[wiadczenia w przycinaniu. Lepiej wiczy jest
na darmowym materiale, ni| zdobywa wiedz kosztem zdrowia drogich drzewek owocowych.
Indianie równie| wycinali drzewa i krzewy, które zagBuszaBy ro[liny produktywne. Warto [cinki, gaB zie z
takiej przycinki rzuci pod drzewo produktywne - dzi ki temu poza zmniejszeniu konkurencji ze strony sil-
niejszego, ”bezu|ytecznego” drzewa czy krzewu dostarczymy ro[linie troch substancji od|ywczych a [5]grzy-
bom mikoryzowym dobrego pokarmu i [rodowiska.
Mo|na zatem powiedzie , |e rdzenni mieszkaDcy obu Ameryk[6] zarz dzali sukcesj ekologiczn - na swoj ,
zwierz t i natury korzy[ .
[EMBED]
611
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THEYGO2Z8EI/AAAAAAAAAgI/r7SQLLiDViI/s1600/P1180056.JPG
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/5-stref.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/permakultura-grzyby-cz-1.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zarzadzamy-sukcesja-ekologiczna-cz2.html
612
ograniczenie wydajno[ci ich sk din d bardzo pieczoBowitego, wsz dzie przypominaj cego ogrodnictwo - rolnictwa kopi-
eniaczego.
613
jako (2010-08-23 16:21:16)
Inny problem to dokuczliwo[ komarów.
Jakie ro[liny uprawia w pobli|u domu/altany, które skutecznie i dBugotrwale (a nie tylko np. w okresie kwitnienia)
odstraszaByby komary?
Czym jest [cióBkowanie, jaki obszar wokóB drzewka wy[cióBkowa i czy lepiej jest [cióBkowa
czy posadzi ro[liny okrywowe? (2010-08-26 09:58)
DostaBem ostatnio od jednej z Czytelniczek bloga pytanie na maila. My[l , |e odpowiedz na nie mo|e by
tematem na caBkiem ciekawy wpis.
614
Panie Wojciechu, chcemy na naszej dziaBce o powierzchni 1,16 ha posadzi na jesieD kilkana[cie
drzewek owocowych. Niestety nie mamy wystarczaj cej ilo[ci sBomy by wy[cióBkowa caB dziaBk .
Dodam jeszcze tylko, |e w miejscu w którym b dziemy sadzi drzewka mamy gleb piaszczyst
V i VI klasy. W zwi zku z tym mam dwa pytania:
• Czy lepiej jest ziemi wokóB drzewka wy[cióBkowa czy lepiej jest pozwoli rosn dookoBa
drzewka ro[linom wspieraj cym?
• Jaka powierzchni wokóB drzewka owocowego nale|y wy[cióBkowa ?
B d wdzi czna za odpowiedz.
Pozdrawiam Hania*
Co to jest [cióBkowanie?
ZcióBkowanie to nic innego jak stosowanie jakiego[ materiaBu w celu przykrycia gleby. Inna nazwa na
[cióBkowanie to mulczowanie lub (z angielska ;) mulchowanie.
Po co [cióBkuje si gleb ?
Zapewne powodów dla których [cióBkuje si gleb jest tyle ile ogrodników, przedstawi jednak te najpopu-
larniejsze:
• zagBuszenie chwastów
• zwi kszanie poziomu materii organicznej w glebie (tylko [cióBki pochodzenia organicznego)
• estetyka
ZcióBkowanie zatem to bardzo przydatna technika. Ich dziaBanie jest kompleksowe - dziaBaj na wielu
poziomach.
Dlaczego [cióBkowanie jest korzystne dla ro[lin?
ZcióBka tworzy swego rodzaju warstw izolacyjn przed sBoDcem - dzi ki temu powierzchnia gleby tak szy-
bko nie oddaje wody. Gdyby jednak powierzchnia gleby wyschBa[3] siBy kapilarne podci gaByby wod z
gB bszych poziomów gleby co sprawiBoby, |e ilo[ wody dost pnej ro[linom znacznie by si zmniejszyBa.
Uwzgl dniaj c fakt, |e na wi kszo[ci obszaru Polski opady deszczu s niewystarczaj ce dla optymalnego
plonowania wi kszo[ci ro[li, jest to istotny czynnik wpBywaj cy na szybko[ i tempo wzrostu ro[lin.
Drugi sposób w jaki [cióBka przyczynia si do lepszego plonowania ro[lin to ograniczenie ilo[ci [4]chwastów.
Mimo, |e wi kszo[ chwastów to [5]dynamiczne akumulatory i s w sadzie czy ogrodzie na dBu|sz met
przydatne, to ich nadmierny wzrost przyczynia si do ograniczenia wzrostu ro[lin i w konsekwencji plonów.
Przyczyn tego zjawiska jest zmniejszenie dost pnej ilo[ci wody oraz Batwo przyswajalnych mineraBów dla
615
ro[lin ”produktywnych”. PrzykBadowo bujnie rosn cy mniszek lekarski na 1 ha sadu posiada w swojej
biomasie okoBo 64kg azotu. To okoBo 1/2 rocznego nawo|enia azotem stosowanego w komercyjnych sadach
jabBoniowych. Je[li ten azot b dzie w okresie od marca - czerwca niedost pny dla ro[lin ”produktywnych”
(czyli nie b dzie w glebie w Batwo dost pnej dla po| danych przez nas ro[lin formie a b dzie w tkankach
mniszka) to tempo wzrostu wegetatywnego (gaB zi i li[ci) mBodych jabBoni obni|y si .
Kolejn korzy[ci ze stosowania [cióBek, tym razem dotyczy to mulczy organicznych (pochodz cych od |ywych
skBadników przyrody i posiadaj cych w swoim skBadzie w giel np. wióry czy sBoma) jest zwi kszenie poziomu
materii organicznej w glebie. ZcióBkowanie to po prostu najlepszy sposób na zrobienie tego w [6]szybki sposób
na maBej powierzchni.
Je[li do [cióBkowania u|yjemy ró|nego rodzaju [7]tBucznia lub grysu bazaltowego to powoli uwalniane z niego
mikroelementy zasil gleb w potrzebne ro[linom do prawidBowego wzrostu skBadniki.
[8]
To drzewko owocowe skorzystaBoby bardzo na ograniczeniu konkurencji wokóB niego. Zci cie
wi kszo[ci ro[lin wokóB niego, wy[cióBkowanie kartonem i sBom pomogBoby bardzo w jego
wzro[cie.
Jaki obszar wokóB drzew i krzewów owocowych nale|y [cióBkowa ?
Obszar wokóB drzewa czy krzewu, który musimy wy[cióBkowa zale|y od gleby w jakiej sadzimy nasze drzewa.
Skoro celem [cióBkowania jest zapobie|enie wyparowaniu wody ze strefy korzeni ro[lin musimy wiedzie jak
daleko si gaj korzenie ro[lin. W glebach ci |kich i tych bardziej |yznych korzenie drzew si gaj zwykle
do okoBo 1,5 raza promienia korony. PrzekBadaj c to na konkretny przypadek... Je[li sadzimy drzewko o
promieniu korony 0,5m (do[ spore drzewko) to dobrze jest wy[cióBkowa gleb wokóB drzewka w promieniu
0,75 m. Na glebach l|ejszych (piaszczystych) i mniej |yznych lepiej korzenie ro[lin si gaj nawet od 3 do 7
razy promienia korony! Teoretycznie zatem dobrze byBoby drzewko z poprzedniego przykBadu wy[cióBkowa
w promieniu okoBo 1,5 m.
A Ty co o tym my[lisz?
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/permakultura-i-scioki-czyli-jak-robic.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/07/wodny-paradoks-susza-po-powodzi-i-jak.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-gleba-jak-podniesc.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
8. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THYarBxgKkI/AAAAAAAAAg4/g32vXYyfCLk/s1600/P1180044.JPG
9. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THYeV57zmwI/AAAAAAAAAg8/ARuq80slXSU/s1600/corn_no_till.jpg
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/permakultura-i-zwierzeta-cz3-pewnosc.html
11. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-traktujesz-swoj-ogrodgospodarstwo.html
617
Jola (2010-08-26 11:51:26)
Bardzo dziekuje za kolejny bardzo przydatny wpis:)
618
materia organiczna (M.O.) i tak rozkBada si szybko z powodu dobrego natlenienia.
Zwykle tempo rozkBadu M.O. warto przyspiesza je[li gleba czy Ty (w sytuacji gdy zajmujesz si upraw komer-
cyjn ) potrzebujesz skBadników mineralnych zawartych w tej M.O. Je[li mo|esz dostarcza skBadniki mineralne POZA
[cióBk , to lepiej jak M.O. b dzie rozkBada si wolno, bo wtedy M.O. w glebie b dzie wzrastaB. Z czasem taka [cióBka
przyci gnie grzyby i one b d mineralizowa (”rozkBada ”) skaB macierzyst i dostarcza ro[linom mineraBów za-
wartych w glebie (a nie tylko ze [cióBki).
Czy wytBumaczyBem to w miar zrozumiale, bo nie jestem pewien?
To w sumie dobry temat na nowy post. Dzi ki za ciekawe pytanie. Pozdrawiam
CzBowiek ”tworzyB si ” przez wi kszo[ czasu w miejscu do[ sBonecznym - w Afryce. O ile historia naszego
gatunku (Homo sapiens sapiens) si ga okoBo 200 tys. lat, to czBowiek nie wyskoczyB z konopi, ale powstaB z
innego gatunku zwierz t czy... istot. Nasz powstaBy okoBo 2 mln lat temu prawdopodobny przodek - czBowiek
619
zr czny (Homo habilis) równie| zamieszkiwaB sBoneczny Czarny L d.
Eksodus ludzi z Afryki nast piB prawdopodobnie okoBo 100 tys. lat temu. Pocz tkowo równie| zajmowali[my
miejsca sBoneczne Bliski Wschód, Azj , Australi . Europa zostaBa skolonizowana przez ludzi stosunkowo
pózno - okoBo 40 tys. lat temu.
Po co te wszystkie dane i wyliczenia?
ChciaBem Czytelnikom pokaza , |e przez wi kszo[ czasu czBowiek przebywaB w miejscach o wysokim
nasBonecznieniu. Wysokie na[wietlenie póBnagich ciaB powodowaBo wysok dzienn produkcj witaminy D
przez skór . Ta za[ [1]potrzebna jest m.in. do wchBaniania wapnia z po|ywienia (ochrona przed krzywic i
osteoporoz ), prawidBowego dziaBania systemu immunologicznego (obronnego), ochrony przed chorobami au-
toimmunologicznymi (artretyzm, toczeD, [2]stwardnienie rozsiane) i chorobami degeneratywnymi (próchnica,
osteoporoza..). W skrócie witamina D jest bardzo wa|na dla zdrowia.
Ile witaminy D jest wytwarzane podczas opalania?
[3][Kobieta+w+bikini.jpg]
Ta sympatycznie wygl daj ca kobieta cieszy si z syntezy witaminy D
Skóra biaBej kobiety w bikini w ci gu 15 - 30 minutowego opalania w lecie w okolicach godziny 12 w poBudnie
wytwarza okoBo 10.000 (dziesi tys.) I.U. witaminy D. Warunkiem prawidBowej syntezy witaminy D
przez skór jest nie u|ywanie kremów do opalania.
Ile wynosi okres póBtrwania witaminy D?
Czas poBowicznego rozpadu (czas jaki mija a| poziom witaminy D we krwi zmniejszy si o poBow ) wynosi
od [4]15 dni do[5] miesi ca.
Czy czBowiek jest w stanie wytworzy odpowiedni ilo[ witaminy D w okresie od jesieni do
wiosny opalaj c si ? W Polsce jest to niemal niemo|liwe (chyba, |e kilkana[cie dni w ka|dym miesi cu
sp dzamy pod równikiem lub na
poBudniowej póBkuli) gdy| intensywno[ promieniowania sBonecznego jest niewystarczaj ca a k t padania
promieni sBonecznych bardzo niekorzystny.
Jakie dawki witaminy D s zalecane przez gBówny nurt medycyny i dietetyki?
620
• 1 By|eczka od herbaty (4g) oleju z w troby dorsza - 414 I.U.
• 1 jajko - 25 I.U.
*Grzyby to jedyne wegaDskie zródlo witaminy D, choc wyst puje ona tam w formie D2 a nie w lepiej przyswa-
jalnej formie D3. O grzybach napisz dalszej cz [ci artykuBu.
Wida zatem, |e jednym z lepszych sposobów na produkcj |ywno[ci bogatej w witamin D jest chowanie
zwierz t na pastwisku. PrzykBadowo kury z wypasu pastwiskowego [12]daj jajka trzy do sze[ciu razy bo-
gatsze ni| kury z chowu przemysBowego.Skoro kura wi kszo[ dnia sp dza na sBoDcu a nie w ”fabryce jajek”,
to nic dziwnego, |e warto[ biologiczna takich jajek jest wy|sza.
Mleko od krów, które przebywaj na pastwisku jest równie| nieznacznie bogatsze w witamin D ni| mleko
od krów przebywaj cych caBy dzieD w oborze. Jednak najlepszy sposób na podniesienie zawarto[ci witaminy
D (bez innych skutków ubocznych) w mleku krów polega na napromieniowaniu dro|d|y promieniami[13] UV
B i |ywieniu tymi dro|d|ami krów.
621
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_D#Measuring_vitamin_D_status
5. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/69/5/842
6. http://www.vitamindcouncil.org/treatment.shtml
7. http://vegie.pl/topics234/2204.htm
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/madrosc-przodkow-wynalazek-fermentacji.html
9. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/czy-ludzie-powinni-jesc-ziarno.html
10. http://nutritiondata.self.com/foods-000102000000000000000.html
11. http://jn.nutrition.org/cgi/reprint/5/5/467.pdf
12. http://www.motherearthnews.com/Natural-Health/Health-Benefits-Free-Range-Eggs.aspx
13. http://jn.nutrition.org/cgi/reprint/5/5/467.pdf
14. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
15. http://www.natmedtalk.com/vitamins-minerals/2700-mushrooms-vitamin-d-more-food-facts.html
16. http://en.wikipedia.org/wiki/Mushrooms_and_vitamin_D
17. http://jcem.endojournals.org/cgi/content/full/89/11/5387
18. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/permakultura-i-zwierzeta-cz3-pewnosc.html
622
Dzi ki za uwagi.
Jednym z cz sto spotykanych zjawisk je|eli chodzi o [cióBkowanie jest martwienie si o to, |e [cióBka nie
rozkBada si zbyt szybko. DostaBem nawet kilka maili z pytaniem typu ”jak temu zaradzi ”.
Musz od razu zaznaczy , |e je[li chcemy trwale podnie[ |yzno[ gleby to powinni[my d |y do tego
by rozkBad materii organicznej w glebie spowolni ([cióBka to jedna z [1]pocz tkowych forma ma-
terii organicznej). Dalsza cz [ wpisu b dzie wBa[ciwie tBumaczy dlaczego chcemy ten stan ”spowolnienia”
osi gn .
Ilo[ materii organicznej (M.O.) w glebie z roku na rok mo|e pozosta niezmieniona, zmniejsza si lub
zwi ksza si (niezbyt odkrywcze spostrze|enie).
Wzrost poziom M.O. w glebie osi ga si poprzez dostarczenie wi kszej ilo[ci materii organicznej ni| jest
tracone (do[ logiczne, nieprawda|)?
Jakie dziaBania zmniejszaj poziom materii organicznej w glebie?
Przede wszystkim wszelkie zabiegi d | ce do napowietrzenia gleby ([2]oranie, przekopywanie, u|ywanie kulty-
watora..). Cz [ materii organicznej utleniana jest w procesie chemicznym wi kszo[ jednak zostaje rozBo|ona
przy pomocy mikroorganizmów tlenowych. Ka|dego roku cz [ materii organicznej zostaje spalona (”zjed-
zona”) przez organizmy glebowe nawet w lesie, stepie czy innym ekosystemie w który czBowiek nie ingeruje.
Stosowanie zbyt du|ej ilo[ci nawozów zwBaszcza azotowych przyczynia si równie| do zu|ycia w gla organ-
icznego w glebie...Co interesuj ce nie jest zbyt istotne czy jest to nawóz naturalny (np. gnojowica) czy nawóz
sztuczny (np. saletra amonowa). Liczy si stosunek w gla do azotu w glebie.
Nast pnym czynnikiem, który sprawia, |e poziom materii organicznej spada jest nie dodawanie co roku
odpowiedniej ilo[ci materii organicznej do gleby. Jak wcze[niej wspomniaBem martwa materia organiczna
jest caBy czas ”zu|ywana” przez |ycie glebowe. Je[li wi c nic nie zostawiamy bo np. sprzedajemy zbo|e a
sBom u|ywamy do palenia w piecu lub uprawiamy rzep na pasz dla [wiD a zielonk skarmiamy krowy to
z czasem zapasy M.O. zostan zu|yte. DBugofalow konsekwencj takiego dziaBania b dzie spadek |yzno[ci
gleby (w wyniku obni|enia si poziomu materii organicznej w glebie).
[3][SOM.JPG]
Poziom materii organicznej w ró|nych glebach na ró|nej gB boko[ci. Od
lewej gleba le[na, gleba u|ytkowana rolniczo b d ca pocz tkowo lasem,
gleba preriowa, gleba u|ytkowana rolniczo b d ca kiedy[ preri . Zwró
uwag na ró|nic w skali mi dzy glebami pochodzenia le[nego a
preriowego. 1 stopa ( ft )to 30 cm. Kliknij w rysunek |eby powi kszy .
Czy trwalej podnosz poziom materii organicznej w glebie cz [ci podziemne czy nadziemne
ro[lin?
”Korzenie ro[lin, s od razu lepiej rozmieszczone pod ziemi (ni| cz [ci nadziemne), ponadto
skBadaj si w wi kszym stopniu z lignin czyli materiaBu trudno si rozkBadaj cego i w wi kszym
stopniu zmieniaj cego si w zwi zki humusowe ni| cz [ci nadziemne. W jednym z badaD okazaBo
si , |e tylko 1/3 nadziemnych cz [ci owsa zostaBo po roku podczas gdy 42 % cz [ci podziemnej.
Inny eksperyment pokazaB, |e po 5 miesi cach od przyorania wyki na nawóz zielony pozostaBo tylko
13 % (pocz tkowego) w gla zawartego w cz [ciach nadziemnych a a| 50 % pocz tkowego w gla
z cz [ci podziemnych. Obydwa eksperymenty udowodniBy, |e pozostaBo[ci korzeni przyczyniaj
si bardziej do zwi kszenia poziomu materii organicznej w glebie.”
Fred Magdoff i Harold van Es ”Building Soils for Better Crops: Sustainable Soil Management”
Mi dzy innymi dlatego bardziej produktywnymi glebami pod k tem rolniczym s gleby preriowo-stepowe a
nie le[ne. Na stepie kilka razy w roku do gleby ”dodawane s ” korzenie do gleby, w lesie wBa[ciwie tylko raz
w roku - na jesieD. Dlatego w rolnictwie ekologicznym tak wa|n cz [ci pBodozmianu jest tymczasowe past-
wisko - w czasie gdy dany teren jest pastwiskiem ro[nie poziom materii organicznej w glebie. [5]ZwBaszcza
gdy pastwisko zarz dzane jest w odpowiedni sposób.
We wpisie o [6]stabilno[ci materii organicznej napisaBem o tym jakie czynniki sprawiaj , |e materia organiczna
rozkBada si szybciej albo wolniej. Tutaj szybko streszcz jakich materiaBów najlepiej u|ywa by dochodziBo
do akumulacji (gromadzenia) materii organicznej w glebie.
Jaka [cióBka organiczna rozkBada si najwolniej?
Najwolniej rozkBadowi podlega [cióBka:
• skBadaj ca si z du|ych kawaBków - im wi ksze tym dBu|nej si rozkBadaj , gdy| mniejsza jest powierzch-
nia na któr mog dziaBa mikroorganizmy (minimalizujemy efekt brzegu)
• skBadaj ca si z materiaBów o maBej ilo[ci azotu czyli drewno, papier, trociny, wióry a nie obornik,
[cinki traw czy ususzone pokrzywy
• du|ej zawarto[ci ligniny, maBej zawarto[ci cukrów prostych lignina jest ”ci |kostrawna” wi c rozkBadaj
j gBównie grzyby (np. trwalsza [cióBka b dzie ze zdrewniaBych Bodyg bobu ni| z Bodyg mBodych)
• [cióBka z materiaBów, których mikroorganizmy nie trawi , jak np. [7]w giel drzewny, kamienny czy
brunatny.
Zbieraj c te wszystkie czynniki ”do kupy”... Bardzo trwaB [cióBk b dzie [cióBka zrobiona zw gla drzewnego,
wiórów, gaB zi czy nawet samych pniaków. MaBo trwaBa b dzie [cióBka z rozdrobnionych [cinków traw czy
posiekanej pokrzywy.
Jakie materiaBy nie s polecane by zwi kszy trwale poziom materii organicznej w glebie?
Próba zwi kszania poziomu materii organicznej w glebie materiaBami bogatymi w azot obornik, pokrzywy,
[cinki traw czy nawet standardowy kompost to syzyfowa praca. Czy da to dBugofalowy efekt? Na pewno
poprawi plonowanie w pierwszym i drugim roku zastosowania tych. Wi za si to jednak b dzie gBównie
z efektem nawozowym (zawarto[ci substancji potrzebnych ro[linom do wzrostu) a nie ze zwi kszonego
poziomu materii organicznej. Je[li chcemy dziaBa na dBu|sz met to lepiej jest u|y 300 kg sBomy czy
624
wiórów jak 300 kg obornika.
Kiedy warto przyspiesza rozkBad [cióBki?
Od niemal ka|dej reguBy istnieje odst pstwo. Tak jest równie| w przypadku [cióBek. Czasami chcemy by
[cióBka organiczna rozBo|yBa si szybciej. Jednym z takich przypadków jest je[li zajmujemy si upraw na
skal komercyjn . Wtedy mo|e si okaza , |e zale|y nam na tym by [cióBka si rozBo|yBa i uwolniBa dost pne
w niej mikro i makroelementy. Sytuacja a konkretnie ro[liny uprawne mog wymaga tych skBadników, które
s w [cióBce. W takich przypadkach jako [rodek przyspieszaj cy rozkBad materii organicznej i aktywator |ycia
glebowego mo|na u|y [8]Aktywnie Napowietrzon Herbatk Kompostow .
Dalsza lektura:
”Building Soils for Better Crops: Sustainable Soil Management” Fred Magdoff i Harold van Es
”Managing Cover Crops Profitably” Published by the Sustainable Agriculture Network
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/zywa-martwa-i-bardzo-martwa-jak-uzyznic.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/orac-czy-nie-orac-oto-jest-pytanie.html
3. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/THqHzMXzpBI/AAAAAAAAAhM/NFhpawgqTLA/s1600/SOM.JPG
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/07/stabilnosc-materii-organicznej-tempo.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz-6.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/aktywnie-napowietrzana-herbatka.html
Jednym z najwi kszych wyzwaD dla ka|dego ogrodnika nie chc cego u|ywa chemii w swoim ogrodzie s
choroby ro[lin. Gryzonie, mszyce i inne szkodniki nie s a| tak trudne do zwalczenia jak niektóre wirusy czy
625
choroby grzybowe. Ich zwalczanie w sadzie konwencjonalnym nie nastr cza wi kszych trudno[ci, cho i to
mo|e by problemem w roku z niesprzyjaj c pogod (np. tak jak w tym).
Rolnicy konwencjonalni korzystaj c z wielu ró|nych [rodków chemicznych (np. fungicydów - [rodków
grzybobójczych) radz sobie z problemem chorób zwykle poprzez zniszczenie patogenu (czynnika
chorobotwórczego).
O ile konwencjonalni sadownicy równie| stosuj ró|ne [rodki zapobiegawcze, to oni mog zawsze polega na
[rodkach chemicznych. Zwykle równie| stosuj rutynowe opryski zgodne z tzw. programami ochrony ro[lin
- sady czy pola konwencjonalne opryskiwane s wedBug pewnego harmonogramu (nawet gdy nie ma [ladów
danej choroby). Nie oceniam w tej chwili czy to dobrze czy zle - tak po prostu jest.
Osoby chc ce mie ogród ekologiczny lub prowadz ce komercyjn upraw ekologiczn nie dysponuj jednak
tak pot |nymi a zwBaszcza szybko dziaBaj cymi [rodkami chemicznymi i musz radzi sobie z chorobami
innymi sposobami.
W pewnym zakresie sposoby, które stosuj sadownicy i ogrodnicy konwencjonalni wykluczaj si z tymi
stosowanymi przez ekologicznych. Nie chodzi nawet o to, |e ogrodnicy ekologiczni za bardzo nie powinni
u|ywa Roundup’u (herbicydu totalnego produkcji firmy Monsanto). Nie w tym rzecz równie|, |e ogrodnicy
konwencjonalni by nie chcieli stosowa pewnych przydatnych praktyk , których u|ywaj niektórzy post powi
ogrodnicy ekologiczni. Nie jest tego przyczyn równie| to, |e ”konwencjonalni” s zli i sprawia im przyjemno[
zatruwanie [rodowiska ”chemi ” i nawozami sztucznymi.
Po prostu sposób w jaki u|ytkuj swoje sady/ogrody wyklucza stosowanie innych. Podobnie jak nie mo|na
zje[ ciastko i mie ciastko (no chyba, |e mamy dwa, ale to psuje zaBo|enie filozoficzne tego przysBowia :).
PrzykBadowo stosowanie wszelkiego rodzaju fungicydów przeciwko chorobom grzybowym owoców uszkadza
(a cz [ciej nawet caBkowicie niszczy) grzybnie po|ytecznych (zazwyczaj) grzybów mikoryzowych. Drzewo
czy krzew bez grzyba mikoryzowego traci ”ochron ” (przed innymi grzybami i chorobami) jak ten grzyb mu
w pewnym stopniu zapewniaB - powoduje to jeszcze wi ksz potrzeb stosowania fungicydów w przyszBo[ci...
Podobnie jest ze stosowaniem insektycydów do zwalczania szkodników - je[li dokona si niektórych
skutecznych oprysków na mszyce to gin równie| paso|ytnicze osy, biedronki, zBotooki i inne stworzenia,
które |ywi si (lub paso|ytuj ) na mszycach. A jak ju| pisaBem drapie|niki nie s w stanie pokona kon-
sumentów pierwszego rz du (w tym przypadku mszyce) w tempie rozmna|ania.
Zatem co nale|y czyni, |eby w naszym le[nym ogrodzie czy na wzniesionej grz dce nie byBo chorób? Co zrobi
by mie ogród bez chemii? Najkrócej mo|na stwierdzi to starym, brytyjskim powiedzeniu powiedzeniu (w
oryginale nieeuropejscy Brytyjczycy ci gle u|ywaj przestarzaBych jednostek imperialnych :)
Dekagram zapobiegania wart jest wi cej ni| kilograma leczenia.
Truizmem b dzie napisanie, |e chorobom lepiej jest zapobiega ni| je leczy . Cz sto jednak zapominamy o
tym, |e zasada ta dotyczy równie| chorób ro[lin. Jak zatem zapobiega chorobom ro[lin? Nale|y kierowa
si podanymi ni|ej wskazówkami:
Zadbaj o makro i mikroelementy w glebie
Zarówno ludzie, zwierz ta jak i ro[liny lepiej si maj gdy maj dost p do wszystkich potrzebnych im
mikroelementów. Niedobór |elaza w diecie ludzi b dzie prowadziB do anemii, niedobory cynku m.in. do
wolniejszego gojenia si ran, pogorszenia kondycji wBosów, paznokci i skóry. Jak my[licie, który czBowiek
przy innych czynnikach takich samych b dzie bardziej podatny na choroby? Ten, który niedoborów nie
posiada czy ten którego skóra jest w kiepskim stanie, sucha; le|y w szpitalu z powodu anemii i skar|y si
piel gniarce, |e po[ciel go przygniata?
W [wiecie ro[lin jest podobnie, z tym, |e poszczególne pierwiastki i mikroelementy peBni inne funkcje. Czy
wiesz, |e budowa chlorofilu (zielonego barwnika w ro[linach, które umo|liwia przeprowadzanie procesu fo-
tosyntezy) jest niemal identyczna jak budowa hemoglobiny (substancji, która umo|liwia transport tlenu we
krwi). Jedyna ró|nica to obecno[ w chlorofilu magnezu zamiast |elaza. Ponownie zapytam : Jak uwa|asz,
|e wpByn Boby na zdrowie kobiety w ci |y niedobór |elaza w diecie? Jak my[lisz, |e wpByw na zdrowie ro[lin
niedobór magnezu w glebie lub wyst powanie go w formie niedost pnej dla ro[lin?
Zauwa| prosz , |e to co chcemy osi gn z wi kszo[ci drzew i krzewów owocowych to uBatwi im wydanie
na [wiat ich ”dzieci” (które my w pewnym momencie zjadamy). :/
626
WysiBek jaki ma przed sob jabBoD owocowa w pewnym sensie przypomina ci | . Naszym celem jako ogrod-
ników jest by byBa to ci |a mo|liwie mnoga.:) Im lepiej zaspokoimy potrzeby naszej ”matki” (w mikro i
makroelementy) tym wi kszy plon wyda i tym mniej osBabiona b dzie (co zapewni plonowanie równie| w
nast pnym roku).
Zminimalizuj stres
Odpowiednia ro[lina na odpowiednie miejsce (nie za mokro, dobry drena|...
Nawo|enie w dobrym czasie i dawce.
Zadziwia mnie ilo[ci [rodków przeciwbólowych, które co niektórzy przyjmuj . Swego rodzaju przykrym
standardem jest przyjmowanie przez kobiety w okresie menstruacji gar[ciami paracetamolu, aspiryny czy
ibuprofenu - [rodków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Cz sto stosuje si je równie| w przypadku mi-
gren i bólów z ba. Leki te s skuteczne - u[mierzaj dokuczliwy ból i stany zapalne. O[miel si nawet
zasugerowa , |e Bagodz stany zapalne dlatego likwiduj ból.
Big Pharma is well aware of the effect of n-6 on inflammation. In fact, the way over-the-counter and pre-
scription NSAIDs (ibuprofen, aspirin, Celebres, etc.) work is by reducing the formation of inflammatory
compounds derived from n-6 fatty acids. (The same effect could be achieved by simply limiting dietary
intake of n-6, as we will discuss below, but of course the drug companies don t want you to know that. Less
profit for them.)
As we discussed in the [1]previous article, conversion of the short-chain n-3 alpha-linolenic acid (ALA), found
in plant foods like flax and walnut, to DHA is extremely poor in most people. Part of the reason for that is
that diets high in n-6 LA inhibit conversion of ALA to DHA. For example, one [2]study demonstrated that
an increase of LA consumption from 15g/d to 30g/d decreases ALA to DHA conversion by 40 %.
• cardiovascular disease
• type 2 diabetes
• obesity
• metabolic syndrome
• macular degeneration
• rheumatoid arthritis
• asthma
• cancer
627
• psychiatric disorders
• autoimmune diseases
1. http://thehealthyskeptic.org/why-fish-stomps-flax-as-a-source-of-omega-3
2. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/71/1/179S?ijkey=5c7af875f3dc71a303f7df78c52145e8b7c31643
3. http://www.ajcn.org/cgi/content/abstract/83/6/S1483
2.9 September
W dzisiejszym wpisie chciaBbym zwróci Czytelnikom uwag na ”[wie|o[ ” poszczególnych rodzajów |ywno[ci.
[1]PisaBem ju| o tym, |e niekoniecznie mniej przetworzona |ywno[ jest zdrowsza od tej na któr ludzie
po[wi cili wi cej czasu i wysiBku. Zwykle im [wie|sze s produkty tym wi ksz warto[ od|ywcz i smakow
posiadaj (ogórki maBosolne s tu jednym z wyj tków - mocno ukiszone s du|o lepsze i smaczniejsze ;).
Ten post po[wi cony b dzie jednak nie temu czy lepsza jest saBata prosto z ogrodu czy taka tygodniowa z
supermarketu. B d chciaB w nim przedstawi , |e im starsza |ywno[ tym lepsza a im [wie|sza tym gorsza.
Wszystko w ewolucyjnej skali czasu...
Na potrzeby tego krótkie opracowania pozwoliBem sobie podzieli |ywno[ na trzy grupy:
2. {ywno[ neolityczna - od czasu zapocz tkowania rolnictwa czyli od okoBo 10-13 tysi cy lat)
Pierwsza grupa |ywno[ci to jedzenie, które ludzie (i ich przodkowie) spo|ywali praktycznie od zarania dziejów.
W gruncie rzeczy nasi paleolityczni przodkowie spo|ywali wszystko co dostarczaBo jakiej[ ilo[ci kalorii. Zde-
cydowanie preferowali |ywno[ bogat w kalorie, ni| t rzekomo zdrow i Bykowat (chciaBem napisa bogat
w bBonnik. ;) Te ”paleolityczne” produkty to np.
[2][Paleo+piramida.jpg]
Paleolityczna "piramida |ywienia"
• padlina -Hominidy zanim nauczyBy si polowa spo|ywaBy padlin pozostawion przez drapie|ców.
PrzykBadowo z powodu silnej budowy czaszki ofiary, zwierz ta drapie|ne nie mogBy spo|y mózgów
swych ofiar. Hominidy, które nauczyBy si korzysta z narz dzi minimum 3,4 mln lat temu potrafiBy
spo|ytkowa to niezwykle bogate w tBuszcz zródBo |ywno[ci.
• organy wewn trzne, Bój, mi so upolowanych du|ych i maBych zwierz t - Zwykle jedzone byBo w takiej
kolejno[ci jak podaBem. Mi so w sensie mi [nie jedzone byBo w ostateczno[ci, gdy| jest ubogie w tBuszcz.
• owoce - Sezonowo zjadano spore ilo[ci owoców. Nie stanowiBy jednak one skBadnika codziennej diety
wielu ludów, zwBaszcza na póBnoc od Morza Zródziemnego. Poza tym wiele dzikich owoców jest maBo
smacznych/niejadalnych na surowo np. jabBka dziczki, bez czarny czy oliwki.
• orzechy/|oB dzie/kokosy/ - Jak wy|ej, po| dane zródBo kalorii, cho w wielu terenach cz sto sezonowe.
• owady - Niektóre z nich zawieraj bardzo du|o tBuszczu - |aden jaskiniowiec by sobie nie odmówiB!
• jajka - Równie| sezonowe cho niezwykle po| dane zródBo wysokiej jako[ci tBuszczu, biaBka i witamin.
• nasiona ro[lin str czkowych - Groch, fasola, soczewica, ciecierzyca, bób, soja...
• mleko i przetwory mleczne - Wi | si z udomowieniem bydBa. Wiele osób nie toleruje jednak laktozy.
Dla osób spo|ywaj cych z produktami mlecznymi równie| zbo|a zawieraj ce gluten, kazeina (gBówne
biaBko mleka) mo|e by problemem.
• ocet - OkazaB si dobrym [rodkiem do konserwacji |ywno[ci. Ocet z kolei to nieodB czny towarzysz
pocz tkuj cych winiarzy ;)
Trzecia grupa |ywno[ci to |ywno[ industrialna, której produkcja a wi c i spo|ywanie mo|liwe jest
tylko dzi ki rewolucji przemysBowo - naukowej i powstaBemu w jej konsekwencji przemysBowi spo|ywczo-
chemicznemu.Przyj Bem za dat graniczn rok 1800.
W skBad tej grupy wchodzi mi dzy innymi:
• konserwy - Konserwy zostaBy wynalezione na potrzeby wojsk Napoleona na pocz tku XIX w.
• cukier - By mo|na byBo spo|ywa cukier trzeba byBo stworzy odpowiednie procesy technologiczne.
629
• d|em, kompoty - Sposoby na zakonserwowanie owoców. Zwykle dodaje si do nich sporo/du|o cukru,
gdy| wtedy bakterie, dro|d|e i ple[nie nie mog si rozwija . ZBego licho nie rusza?
• syrop glukozowo-fruktozowy (z amer. high fructose corn syrup) - Razem z cukrem i biaB m k
coraz cz [ciej uwa|any jest za gBówn przyczyn otyBo[ci na [wiecie, a na pewno w USA. Wchodzi
w skBad wielu napojów sBodz cych, kupnych sosów, soków, d|emów, praktycznie do wszystkiego co jest
opakowane. Jest taDszy i sBodszy ni| cukier. Zwykle zawiera 55 % - 90 %fruktozy i 45 - 10 % glukozy.
• izolat biaBka sojowego - SkBadnik wielu tanich w dlin, mi s, pasztetów, kotletów wegetariaDskich i fast
fódów. Do celów spo|ywczych zacz to wytwarza go w 1959 roku.
• oleje ro[linne* z nasion - Olej rzepakowy, sojowy, kukurydziany, ry|owy, z pestek winogron, z nasion
baweBny... Nie uwa|acie, |e troch trudno wycisn domowym sposobem olej z kukurydzy czy ry|u?
Olej rzepakowy rozpocz to najpierw wytwarza jako lubrykant do silników parowych...
*Z niektórych bogatych w tBuszcze nasion (np. sBonecznika, lnu, konopi) wyciskano olej przed rokiem 1800.
[EMBED]
Niezwykle interesuj cy film pokazuj cy jak my[liwi stosuj sposób polowania zwany persis-
tence hunting (polowanie poprzez zabieganie/zam czenie zwierz cia a| padnie z wyczerpania).
Kto powiedziaB, |e czBowiek jest wolniejszy ni| antylopa? Prawdopodobnie tak polowali nasi
przodkowie.
WpByw od|ywiania na diet poszczególnych grup ludzi
Warto zaznaczy , |e Bowcy-zbieracze charakteryzowali si (a ostatnie ich niedobitki nadal jeszcze si charak-
teryzuj ) bardzo dobrym zdrowiem, niemal nieobecno[ci chorób degeneracyjnych i autoimmunologicznych
(próchnica, osteoporoz , reumatyzmem, toczniem, stwardnieniem rozsianym...).
Ludy rolnicze, które polegaBy na zbo|ach i ro[linach str czkowych (te dwie ro[liny zawieraj B cznie kom-
plet aminokwasów egzogennych) zacz By chorowa na wiele wcze[niej wymienionych chorób zwi zanych ze
spor dawk substancji anty|ywno[ciowych zawartych w tego typu po|ywieniu.
Gdy wspóBcze[ni ludzie zacz li spo|ywa |ywno[ industrialn , to do listy chorób na jakie zapadaj osob-
niki |ywi ce si ”jak rolnicy” doszBy jeszcze takie schorzenia jak: nowotwory, otyBo[ , choroby serca.
Wi kszo[ ludzi, oczywi[cie nie |ywi si tylko i wyB cznie produktami z jednej grupy. Nawet najwi kszy
miBo[nik fast fódów od czasu do czasu zje pewnie tradycyjne pierogi z grzybami odsma|ane na oleju
sBonecznikowym. W jednym posiBku zatem poB czone s skBadniki z a| ”trzech epok”.
Niektóre produkty spo|ywcze z grupy drugiej nie s zBe, ba s nawet bardzo zdrowe. PrzykBadowo takie
masBo od krów z wypasu pastwiskowego jest [wietnym zródBem zródBem tBuszczu, który du|o nie ró|ni si
od tBuszczu zawartego w mi [niach czy organach du|ych ro[lino|erców. Taki tBuszcz cz sto jest/byB pali-
wem dla zdrowych Bowców - zbieraczy i pasterzy. Podobnie niektóre owoce i warzywa jedzone z umiarem
równie| korzystnie wpBywaj na zdrowie jedz cych je osób. Nie przychodz mi do gBowy |adne korzy[ci (poza
wra|eniami smakowymi) ze spo|ywania produktów z trzeciej grupy.
Z reguBy jednak im wi cej spo|ywa si |ywno[ci z pierwszej grupy (z wyj tkiem mo|e padliny, do której nasza
flora bakteryjna jest raczej nie przyzwyczajona ;) tym lepiej. Musimy jednak mie [wiadomo[ kontekstu w
którym spo|ywane byBo dane jedzenie przez Bowców-zbieraczy - wszelka |ywno[ (np. miód i owoce) nie byBa
a| tak dost pna jak dzisiaj.
W jednym z nast pnych wpisów opisz jak zmieniBy si ro[liny w czasie ich udomawiania i jakie s tego
630
konsekwencje zwi zane z ich warto[ci od|ywcz . Skupi si gBównie na owocach i warzywach.
Osoby zainteresowane tym jak od|ywiali si Indianie póBnocnoamerykaDscy mog przeczyta artykuB o bardzo
wymownym tytule ”[3]Guts and Grease” (w wolnym tBumaczeniu ”Flaki i TBuszcz”) napisany przez Sally Fal-
lon Morell i Dr. Mary G. Enig.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/madrosc-przodkow-wynalazek-fermentacji.html
2. http://1.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIDQHQCRDnI/AAAAAAAAAhU/Y_UUH9j3xvA/s1600/Paleo+piramida.jpg
3. http://www.westonaprice.org/traditional-diets/628-guts-and-grease.html
631
Anonymous (2010-09-04 09:00:59)
No wBa[nie co do rzekomego po[wi cania czasu na poszukiwanie jedzenia i przygotowanie. Moja rodzina stara si |y
maksymalnie zdrowo. I jako[ nie widz |eby wi cej czasu na to trzeba byBo po[wi ca . SpytaBem |ony - jej praca to
jakie[ 10-15 min (na obiad). Wydaje mi si ze kluczem jest prostota i zanegowanie temu, co znamy. Nie trzeba mie 2
daD na obiad - mo|na mie np. upieczone mi so i warzywa na parze. W zupeBno[ci wystarcza. Uwierzcie - nie trzeba
tego polewa sosem z Knorra :)
A co do literówek - nie czepiajmy si , wol wi cej postów :)
Pozdrawiam
Adam K.
632
Dobrym porównaniem s programy komputerowe, wynik dziaBania programu mo|e by ró|ny (je|eli zawiera zmienne
losowe) i ten wynik to w przypadku DNA jeste[ np. Ty :) To, |e wyniki si zmieniaj nie jest dowodem, |e program
si zmienia !
Mo|emy z Batwo[ci napisa algorytm którego wynik b dzie miaB charakter tzw. ewolucyjny, ale sam algorytm b dzie
staBy ! A to wBa[nie losowe zmiany algorytmu, a nie wyniku s istot TE.
Le[ny ogród cz.11 - Jak zamieni zdziczaBy sad w produktywny le[ny ogród?
(2010-09-05 10:05)
[1]Le[ny ogród mo|na zaBo|y w wielu ró|nych miejscach. Zdarza si , |e jednym z punktów wyj[cia jest sad.
Cz sto mocno zdziczaBy i zaro[ni ty. Oznacza to, |e ekosystem tego sadu jest ju| na dalszym etapie sukcesji
ekologicznej ni| by[my tego chcieli. Nierozs dne byBoby wycinanie wszystkich drzew i sadzenie w ich miejsce
nowych - przecie| na pierwsze plony trzeba by czeka sporo czasu. Zreszt oznaczaBoby to wi cej pracy...
Co nale|y uczyni je[li posiadamy zdziczaBy sad?
Powycina sporo drzew i krzewów. Brzmi bardzo prosto. Zanim jednak tego dokonamy warto mie jak [
wizj danego miejsca. Jednak by nasza wizja nie zmieniBa si w przyszBo[ci w ogrodnicz mar senn warto
zachowa odpowiednie odlegBo[ miedzy drzewami i krzewami. Tak by ka|de tego wymagaj ce drzewo czy
krzew miaB wystarczaj c ilo[ [wiatBa, by zmniejszy konkurencj o wod i substancje mineralne. Drzew
(nawet tych owocowych) zwykle trzeba usun sporo. [2]Wi cej ro[lin owocowych wcale nie oznacza wi cej
owoców...
633
W klimacie umiarkowanym drzewa w le[nym ogrodzie powinny zajmowa okoBo 40 % powierzchni.
D |y si do tego po to, by móc posadzi na ni|szych pi trach krzewy i ro[liny zielne, nawet te [wiatBolubne.
Zapewne Czytelnicy zauwa|yli, |e drzewa rodz najlepiej owoce i orzechy je[li korony drzew nie stykaj si
ze sob . Co innego je[li zale|y nam na produkcji biomasy na opaB/podBo|e dla grzybów/[3]pasz dla zwierz t
- w tych miejscach drzewka i krzewy mog rosn troch g [ciej.
W zdziczaBych sadach nierzadko ro[nie mnóstwo [4]chwastów. Niektóre z nich s bardzo wysokie (drzewa),
mo|e nawet wy|sze ni| drzewka owocowe. Wtedy to one w pierwszej kolejno[ci powinny i[ pod topór lub
sekator. Zwykle takie drzewa pionierskie maj rozlegBy system korzeniowy i s bardzo ”zachBanne” na wod i
substancje mineralne. Drzewa i krzewy owocowe z ich sBabszymi korzeniami (zwBaszcza na podkBadkach skar-
laj cych) tak konkurencj b d przegrywa , co objawia si w mniejszej ilo[ci owoców i gorszej ich jako[ci.
[5][Jesion+zas%C5%82aniaj%C4%85cy+jab%C5%82o%C5%84..jpg]
Na tym zdj ciu (kliknij w zdj cie, |eby powi kszy ) zrobionym w okoBo
poBudnia jeden z du|ych chwastów (jesion) zasBania jabBoD, która co
prawda produkuje smaczne owoce, ale w do[ maBej ilo[ci i niewielkiego
rozmiaru. Gdyby pozwoli mu rosn jeszcze kilka sezonów zapewne
spowodowaBoby to zmniejszenie ilo[ owoców produkowanych przez jabBoD
i pogorszyBoby to ich jako[ . Mo|liwe nawet, |e caBkiem zagBuszyBby
jabBoD. Nie do[ , |e jesion konkuruje z jabBoni o wod i sole
mineralne, to jeszcze pozbawia jej [wiatBa. Jest zatem idealnym
kandydatem do "odstrzaBu". Jego usuni cie/przyci cie przyczyni si do
znacznego wzrostu ilo[ci produkowanych jabBek. Efektem ubocznym
rozkBadu korzeni drzew mo|e by wysyp grzybów szlachetnych (jak to
[6]miaBo miejsce u Pana Jacka).
[7][Jesion+przyci%C4%99ty1.jpg]
Jesion z poprzedniego zdj cia po przycince. Jego korona zostaBa zredukowana o ponad 50 %.
Jest to raczej niezdrowe dla drzewa. Nie zale|y mi jednak na jego zdrowiu, wr cz przeciwnie...
Wyst powanie o zgod na pozwolenie na wyci cie na nie moim terenie byBoby strat czasu.
Dzi ki takiemu post powaniu cz [ niedojrzaBych jeszcze jabBek na jabBonce z tyBu b dzie lepiej
nasBoneczniona i jeszcze smaczniejsza. Prosz zwróci uwag na ilo[ li[ci i gaB zi u podnó|a
ogoBoconego drzewa. Ten jesion sBu|yB zatem jako du|ych rozmiarów dynamiczny akumulator i
634
ro[lina wi | ca w giel (zwi kszaj ca ilo[ materii organicznej w glebie).
Czy czas w jakim dokonujemy porz dkowania zdziczaBego sadu ma znaczenie?
Tak, czas oczyszczania ma znaczenie. Je|eli oczyszczania dokonywaliby[my zim czy pózn jesieni , gdy na
drzewach nie ma ju| li[ci, to na wiosn w ogrodzie mieliby[my peBno odrostów korzeniowych. Przyczyn
tego zjawiska byBaby du|a ilo[ energii zgromadzona przez drzewa w korzeniach ro[lin. Przyci cie w okresie
póznego lata pobudzi drzewa do wytworzenia odrostów korzeniowych na jesieD. Zwykle ujemne temperatury
przeszkodz w zdrewnieniu takich odrostów. Dodatkowo drzewa i krzewy b d miaBy mniej ni| gdyby mogBy
”zmagazynowa ” energi z li[ci jak to ma miejsce zwykle na jesieD. Z drugiej strony drzewo [ci te zim ma
mniejsz wilgotno[ , ni| to [ci te w peBni sezonu wegetacyjnego.
MiBo[nicy hodowli grzybów jadalnych b d chcieli z kolei oczyszcza sad bardzo wczesn wiosn , gdy drzewa
transportuj soki z korzeni do li[ci. [8]Drewno z drzewa [ci tego w tym czasie daje grzyby lepszej jako[ci.
Co zrobi ze ”odpadami” z przycinki drzew w takim sadzie?
Zcinki z przycinki najlepiej jest rzuci pod drzewka, które postanowili[my zostawi . Dzi ki temu:
Ta wcze[niej zasBoni ta przez jesion jabBoD zostaBa obBo|ona du| ilo[ci [cinków z tego je-
sionu. W ten sposób zawarte w nim skBadniki od|ywcze przyczyni si do lepszego plonowania.
Utrudni równie| wzrost chwastów. Na przyszBy rok drzewko to powinno da du|o wi ksz
ilo[ owoców lepszej jako[ci. B dzie to zapBata za te kilka chwil po[wi conych na popraw jego
[rodowiska.
Mo|na równie| [cinki drzew kompostowa . Zwykle jednak [10]szkoda marnowa na kompostowanie czas.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/permakultura-i-lesne-ogrody-cz-5-wiecej.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-chwasty.html
5. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIMsgtJ6SpI/AAAAAAAAAhc/TQ3ZvquUUPE/s1600/Jesion+zas%C5%82aniaj%C4%
85cy+jab%C5%82o%C5%84..jpg
6. http://boskawola.blogspot.com/2010/09/przejscia-nie-ma.html
636
7. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TIM1OloypiI/AAAAAAAAAhg/SA8vx6W0ROs/s1600/Jesion+przyci%C4%99ty1.jpg
8. http://extension.missouri.edu/explorepdf/agguides/agroforestry/af1010.pdf
9. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TINLalfYFAI/AAAAAAAAAhk/jJVJ51x5ouw/s1600/Jab%C5%82o%C5%84+wy%C5%
9Bci%C3%B3%C5%82kowana.jpg
10. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/czy-warto-robic-kompost.html
Jeden z Czytelników - Karol napisaB komentarz pod wpisem ”Jak stare jest Twoje jedzenie”. Rzecz dotyczy
teorii ewolucji. Pozwol sobie zacytowa cz [ komentarza jako wst p do rozwa|aD biologiczno-filozoficznych
(dzi[ wiele praktycznych porad nie b dzie).
Ewolucja to ci |ki temat bo dogmatyczny, napisz par zdaD cho nie chciaB bym si narzuca .
Problemem jest to i| 99 % nie rozumie teorii ewolucji (dalej TE) ale w ni wierzy tak jak kiedy[
nikt nie czytaB biblii a wszyscy wierzyli . TE to wedle najlepszej definicji jak znam (dobra bo
krótka) to przyrost informacji genetycznej w wyniku losowych mutacji lub wzrost zBo|ono[ci
systemów organicznych w czasie . Tak|e zmiany jakie obserwujesz z TE nie maj nic wspólnego
! To, |e np. czBowiek si zmienia i jeste[my coraz wy|si z pokolenia na pokolenie to wr cz
zaprzeczenie ewolucji ! Czemu ? Bo ro[niemy prawie wszyscy ! a zmiany ewolucyjne s losowe
i powolne ! Sporo jest filmów na Youtube na ten temat ogl daBem sporo anty TE i za TE i
stanowczo uwa|am t teori za faBszyw . Mog kilka poleci jak co[ :)
Sama komplikacja
Ta Twoj definicja nie uwzgl dnia doboru naturalnego. Uwa|asz ewolucj (dalej E.) za proces id cy w
jednym kierunku (od prostszych form do coraz bardziej zBo|onych). To zaBo|enie jest bB dne - w E. chodzi
o dostosowywanie si do wyst puj cych warunków. To czy dany organizm jest bardziej zBo|ony czy mniej
to sprawa wtórna. Szczury i karaluchy s mniej skomplikowane od czBowieka a osi gn By równie| ”sukces
reprodukcyjny/ewolucyjny?”. CaBkiem mo|liwe, |e potencjaln zim nuklearn prze|yj proste karaluchy a
nie wyrafinowani poeci.
”Zmiany o których pisz ” (domy[lam si , |e chodzi o choroby zwi zane z od|ywianiem?) maj tyle wspólnego
z ewolucj , |e osoby od|ywiaj ce si w ten sposób spo|ywaj produkty |ywno[ciowe, których przez wi ksz
cz [ czasu nasi przodkowie nie spo|ywali.
SpotkaBem si z komentarzem jakiej[ osoby, która uwa|a, |e w ci gu 500 pokoleD jakie min Bo odk d ludzie
zacz li je[ ziarno organizm czBowieka zd |yB si do tego przyzwyczai .
WspóBczesny wysoki wzrost ludzi jest wynikiem spo|ywania dostatecznej ilo[ci biaBka i (mo|e w maBym stop-
niu?) hormonów zawartych w |ywno[ci. W wi kszo[ci to ludy rolnicze w których spo|ywa si du|e ilo[ci
ziaren/str czkowych s (nienaturalnie) NI{SZE a nie Bowcy-zbieracze s wysocy.
Z powodu post pu technologicznego (nawozy sztuczne, produktywniejsze odmiany zwierz t i ro[lin, ZOR...)
ludzi mog spo|ywa wi cej produktów zwierz cych, czyli mniej wi cej tak jak nasi paleolityczni przodkowie.
Nie b d ukrywaB, |e jest to w jakim[ stopniu wiara (niepodwa|alnych dowodów na to nie ma), ni mniej
wi kszo[
Wpis dotyczy b dzie gBównie pozyskiwania warto[ciowego (w sensie finansowym) drewna z [1]systemów
agrole[niczych i tego co zrobi by uzyska za drewno mo|liwie najwy|sz cen .
Dlaczego drewno z jednego drzewa jest warte mniej ni| drewno z innego?
WpByw na cen drewna ma wiele czynników. Oto cze[ z nich:
• Gatunek drzewa
• Rozmiary (im dBu|sze i szersze deski, bale czy belki da si zrobi z danego kawaBka drewna tym dro|sze
jest to drewno)
[2][D%C4%85b.jpg]
Ten dorodnie wygl daj cy d b potencjalnie mo|e dostarczy du|ej ilo[ci
drewna.
[3][D%C4%85b+z+wad%C4%85.jpg]
Po dokBadnym przyjrzeniu si mo|na zauwa|y , |e nie da on wysokiej
jako[ci drewna, gdy| bardzo nisko jego pieD "rozdwaja si ". NajdBu|sza
deska jak mo|na uzyska z tego drewna b dzie stosunkowo krótka i
cienka a wi c tania.
Kolejn kwesti o której trzeba pami ta jest nale|yte zabezpieczenie drzew je[li chcemy wypasa w lesie
pastwiskowym zwierz ta. Drzewa musz by gotowe na obecno[ zwierz t. PrzykBadowo w pierwszym roku
po posadzeniu mo|e by lepiej pozyskiwa tylko siano lub uprawia zbo|e. W drugim mo|na si pokusi o
wypas kur, w trzecim i czwartym wypas g si (drzewka musz koniecznie by zabezpieczone przed ogryzaniem).
Starsze drzewka mog znie[ obecno[ [wiD, owiec i krów. MBode drzewko nawet dobrze zabezpieczone przed
zgryzieniem kory i li[ci mo|e nie wytrzyma ocierania si o nie krowy. To oczywi[cie tylko propozycje -
systemy agrole[nicze mo|na i trzeba dopasowywa do indywidualnych warunków.
• Nie zamra|amy kapitaBu (ziemi) na kilkadziesi t lat. W trakcie gdy drzewa rosn mo|na na tym samym
terenie np. wypasa zwierz ta, pozyskiwa siano, uprawia zbo|e w mi dzyrz dach drzew, hodowa
cieniolubne zioBa lub [4]grzyby... Jest to zatem sposób na zwi kszenie zadrzewienia kraju nawet bez
paDstwowych dotacji.
• Drzewa z racji mniejszej konkurencji rosn szybciej. PrzykBadowo wg. ”Temperate Agroforestry Sys-
tems” orzech czarny w systemie agrole[niczym osi ga wiek r bny w wieku 30-50 lat a nie minimum 80
lat jak to jest na standardowej plantacji tego drzewa. Korzy[ finansow z posadzenia drzew mog za-
tem osi gn nawet osoby, które te drzewa sadziBy a nie dopiero ich dzieci czy wnuki. Hektar albo dwa
takiego systemu agrole[niczego stanowi mo|e obok dobrze odchowanych dzieci ;) prawdziwe zabez-
pieczenie emerytalne - nie to co piramidki finansowe typu ZUS czy OFE.
640
u|ytecznych informacji.
Zaczynam czytanie caBego bloga...
Nie ka|dy mieszkaniec Polski a nawet nie ka|dy Czytelnik tego bloga ma to szcz [cie, |e posiada kilka
hektarów ziemi czyli ilo[ , która z naddatkiem pozwoliBaby osi gn samowystarczalno[ |ywno[ciow i
energetyczn . Cz [ciej jednak
Czytelnik MaQ
641
Dlaczego przygotowuj c ogród do zimy powinni[my by leniwi? (2010-09-13 15:18)
JesieD to czas zbiorów i przygotowania ogrodu do zimy - cz sto oznacza to wyt |on prac . ChciaBbym tym
wpisem zainspirowa Was do tego by pewne rzeczy sobie ”odpu[ci ”. Mam nadziej , |e przedstawi dlaczego
takie leniwe podej[cie jest lepsze od bycia pracowitym. Zwykle bycie leniwym jest zle postrzegane, dlatego
trzeba sobie do tego lenistwa dorobi jak [ ideologi ;) [1]My[l , |e permakultura ma w tym momencie wiele
do zaoferowania.
W naturalnych ekosystemach w klimacie umiarkowanym gleba nie bywa odkryta praktycznie nigdy. Natu-
ralne po|ary to wyj tki a wiatroBomy s w du|ej mierze konsekwencja zBej gospodarki (nie tylko) le[nej z
czasów gdy tzw. ”plan” byB wa|niejszy ni| jakie[ tam lokalne warunki glebowe czy klimatyczne. :) A nie
naturalnym i cz stym zjawiskiem.
Kilka miesi cy temu widziaBem przewrócon , star wierzb . Z ciekawo[ci podszedBem by sprawdzi ile ziemi
zostaBo odkryte, ile gleby byBo wystawione na erozj - na oko niecaBy metr kwadratowy. Mowa o okoBo stulet-
niej wierzbie rosn cej nad [2]jeziorem z prze|yznion wod .
Zreszt okre[lenie ”goBa ziemia” nie oddawaBoby dokBadnie sytuacji, poniewa| ziemia pokryta tam byBa
warstw li[ci, gaB zek. Sama gleba byBa przero[ni ta [3]grzybni grzybów mikoryzowych co dalej zabez-
pieczaBo ten maBy obszar przed erozj .
Gdyby wierzba przewróciBa si zim to okrywa gleby skBadaBaby si z jeszcze wi kszej ilo[ci li[ci co stanowiBoby
równie| dobre zabezpieczenie.
Po 2 miesi cach poszedBem zobaczy ten teren ponownie - nie byBo ju| [ladu , |e co[ tam si staBo (sBu|by
porz dkowe drewno wywiozBy). Gleba byBa szczelnie zakryta przez ro|ne krzewy i [4]chwasty. Wzmo|ona
erozja wodna na tym obszarze to [lad przeszBo[ci - gleba zostaBa szybko zabezpieczona i warunki do akumu-
lacji materii organicznej mogBy znowu zachodzi .
Czy potrzeba schludno[ci to... wymy[lona potrzeba?
Zwykle ogrodnicy nie za bardzo lubi jesieD - po pierwsze oznacza to koniec sezonu wegetacyjnego, po drugie
zwykle trzeba grabi i pali li[cie. ”Trzeba” to robi poniewa| w przeciwnym wypadku ogród mo|e wygl da
na ”zaniedbany”. Czy aby na pewno taki ogród w którym li[cie s wygrabione jest bardziej zadbany? Os-
obom tak my[l cym proponuj porównanie ogrodu do zdrowia. Czy osoba przyjmuj ca wi cej lekarstw jest
”bardziej zadbana” od tej, która przyjmuje mniej? W przypadku gdy osoba ta jest chora to mo|e i tak, ale
je[li te lekarstwa s zb dne?
Nasza postagralna kultura bardzo nie lubi ludzi leniwych... zreszt czym jest lenistwo jak nie neolitycznym
(powstaBym w czasie po wymy[leniu rolnictwa) wytworem? WBa[ciciele niewolników czy chBopów wiele tracili
gdy ich niewolnicy byli leniwi (patrz [5]”Satyra na leniwych chBopów”). Aowcy-zbieracze z kolei na zaspokoje-
nie swoich potrzeb pracowali po kilkana[cie godzin tygodniowo - reszt czasu po[wi caj c na [piewy, rozmowy,
sztuk i wszystko inne co czyniBo nas ludzmi.
”Schludny” wygl d ogrodu w du|ej mierze powstaB z potrzeby kontrolowania natury i pokazywania wBadzy. Bo
czym innym jak nie ekstrawaganckim przejawem wBadzy jest Luwr z jego idealnie przyci tymi |ywopBotami
i [6]wypiel gnowanymi trawnikami?
Jakich przygotowaD do zimy unika ?
Wiele z powszechnie stosowanych praktyk ogrodniczych i rolniczych warto unika oto kilka najpowszech-
niejszych:
• Przekopywanie gleby i zostawianie skib ziemi by skruszaBy od mrozu. Mo|e czas by pomy[le o
[cióBkowanej wzniesionej grz dce, której przekopywa nie trzeba? Przez jesieD, zim i pocz tek wiosny
sporo materii organicznej mo|e si na takiej grz dce rozBo|y daj c pocz tek |yznej glebie.
• Grabienie li[ci - coroczny dodatek li[ci zabezpiecza gleb przed zim daj c schronienie wielu organiz-
mom |ywym
642
• Palenie li[ci - czasami cz [ li[ci trzeba zgrabi (np. z chodników by nie byBy [liskie). Li[cie zwykle
usypuje si w ”kupy” do czasu a| wyschn . Wtedy pali si je. Czy wiesz, |e w takich li[ciach cz sto
zimuj je|e? Je|e to wytrawni p drako i [limako|ercy. Chyba nie chcesz pali swoich sojuszników?
Poza tym li[cie to [wietny dodatek do gleby ”przyci gaj cy” grzyby mikoryzowe. By zabezpieczy li[cie
od rozwiewania mo|na je przykry siatk . WidziaBem nie raz delikatne ró|e zabezpieczane przed zim
w ten sposób - nie do[ , |e li[cie stanowi b d swego rodzaju izolacj przed mrozem to b d równie|
”
|ywi grzyby..
• Usuwanie chwastów z zaniedbanych miejsc - uschni te pokrzywy, chwasty, le| ce na ziemi próchniej ce
gaB zie s miejscem zimowania wielu po| danych go[ci w naszym ogrodzie. Je|eli jest jaki[ czas na
porz dkowanie ”dzikich” czy ”zaniedbanych” zak tków ogrodu to na pewno nie jest nim jesieD gdy
wiele po|ytecznych owadów szykuje si do zimy. Szkodniki zreszt równie|, ale trzeba pami ta ,
|e te [7]rozmna|aj si du|o szybciej. W [8]ogrodzie ekologicznym po|yteczne owady czy zwierz ta
nale|y traktowa jak rolnik traktuje swój inwentarz. Niszczenie im schronienia przed zim nie stanowi
najbardziej rozs dnego zachowania je|eli zale|y nam na ich dobru.
[9][Biedronka.jpg]
Biedronka na jednym z zasuszonych chwastów pózn jesieni .
• Nie usuwaj c li[ci z ziemi zabezpieczamy j przed erozj i poprawiamy |yzno[ gleby
• Wysianie ro[lin na nawóz zielony je|eli mamy goB gleb . Cz sto jednym z minusów (stosowanych na
skal rolnicz ) nawozów zielonych jest wykorzystywanie przez nie wody, która pózniej jest niedost pna
w wystarczaj cej ilo[ci dla gBównego plonu wczesn wiosn . Ten rok jest wyj tkowo mokry, wi c to
b dzie du|y plus - nawóz zielony, który zu|yje cz [ wody mo|e pomóc w tym, |e nasz ogród nie zmieni
si w bagno.
• Wygrabi li[cie chorych z chorych drzew. ZwBaszcza je[li nie przewidujemy stosowania m czki bazal-
towej lub soli morskiej w najbli|szej przyszBo[ci.
1. http://www.globalnaswiadomosc.com/ostrzezeniegolfstrom.htm
Anonymous (2010-09-13 18:55:54)
Wojtek, w dziedzinie mówców motywacyjnych Ty jeste[ najlepszy! Rewelacja! Kiyosaki to przy Tobie dzieciak!
Rzadko si zdarza, |eby teoria byBa jednocze[nie sensowna i przydatna, a tak|e Batwa do zastosowania.
A poza tym jak zawsze sensownie :)
Adam K.
Wielu osobom wydaje si , |e w przydomowym [1]le[nym ogrodzie mo|na produkowa tylko ro[liny, no mo|e
jeszcze kilka jajek dziennie - by produkowa wBasne mi so, trzeba mie naprawd spory obszar ziemi id cy
co najmniej w hektary. Mam nadziej , |e uda mi si przekona Was, |e do ”produkcji mi snej” (jakie mocne
sBowa) nie trzeba mie hektarów...
Jakie zwierz ta najbardziej nadaj si do hodowli w przydomowym ogrodzie?
Zwierz ta, które byByby przydatne do ogródkowej produkcji mi sa powinny charakteryzowa si przynajm-
niej cz [ci z wymienionych tu cech:
• szybko dorasta
• mie dobry wspóBczynnik konwersji paszy (potrzebowa maB ilo[ jedzenia do wyprodukowania danej
ilo[ci mi sa)
• nie by haBa[liwe
• by Batwe w obsBudze
• dawa zdrowe mi so
• by oczywi[cie smaczne!
[Kr%C3%B3lik+i+pasza.jpg]
Króliki mog spo|ywa produkty, które w innym przypadku musiaByby
wyl dowa w [mieciach lub w najlepszym przypadku na pryzmie
kompostowej. Na zdj ciu w jednym wiadrze obierzyny od sBodkiej
kukurydzy, w drugim wiadrze li[cie i Bykowate gB by od kalafiora.
Dzi ki królikom te "odpady" zostan przemienione w smaczne i po|ywne
mi so.
[4]
647
@Gopi
Rzeczywi[cie koza to równie dobry skBadnik gospodarstwa permakulturowego. Do maBego ogródka jednak IMO troch
mniej si nadaje ;)
648
-food-safety-bill-from-hell-could-be-very-dangerous-for-the-u-s-ec onomy
Na blogu wiele miejsca po[wi cam ró|nym technikom i metodom przydatnym na du| skal - projektownie
Keyline, systemy agrole[nicze nie s raczej koncepcjami ,które mo|na zastosowa w 800 metrowym miejskim
ogrodzie czy dziaBce.
Mimo tego, |e nie mo|emy mie w ogrodzie stada krów czy wprowadzi tam traktora by zaoraB nam gleb w
specyficzny sposób wzdBu| poziomic nie oznacza, |e na tej dziaBce nie mo|na nic zrobi .
sad, króliki potem kurczaki.
KOmpost w szklarni nie obok.
Dzisiejszy wpis b dzie przydatny gBównie dla osób, które upraw chc zaj si na skal komercyjn , gdzie
dbanie o wydajno[ ekonomiczn jest jednym z priorytetowych zadaD.
LER to angielski akronim (rodzaj skrótu) powstaBy ze sBów Land Equivalent Ratio lub Land Equivalent Rate
co w wolnym (i moim) tBumaczeniu oznacza ”WspóBczynnik Odpowiednika Ziemi” (jestem otwarty na sugestie
jak to tBumaczenie zmieni ). LER zostaB wymy[lony by mierzy wzrost (lub spadek) wielko[ci plonów gdy s
one uprawiane w sposób inny ni| monokulturowy i by porównywa t wydajno[ do plonów, które uzyskano
by z uprawy monokulturowej... Szczególnie cz sto stosuje si LER w przypadku upraw [1]agrole[niczych i
[2]uprawy wspóBrz dowej. PrzykBadowo je|eli uprawiamy [3]gildi ro[linn typu indiaDskie trzy siostry czyli
kukurydz , fasol i kabaczek to pózniej mierzymy ile ziemi potrzeba by by uzyska podobne plony uprawiaj c
w monokulturze (czyli ka|d z ro[lin osobno) poszczególne ro[liny.
Zatem je|eli z ha uprawy trzech sióstr uzyskuje si tyle plonów, |e trzeba by po[wi ci 1,3 ha ziemi (warto[
wymy[lona) tych trzech ro[lin uprawianych w monokulturze to LER wynosi 1,3. Proste prawda?
LER zostaB wymy[lony by mierzy wydajno[ plonów na skal komercyjn - w przydomowym, nawet pro-
duktywnym ogrodzie nikt nie chodzi z wag czy suwmiark ...
[IMG_2253.JPG]
W tym mBodym sadzie wypasaj si g si przyczyniaj c si do wzrostu
LER’u wieloletniego. Murawa dzi ki temu jest idealnie przystrzy|ona.
[4]
Jak intuicyjnie wi kszo[ ludzi czuje a ci, co jeszcze pami taj pocz tek swojej przygody z ogrodnictwem
wiedz , nie jest tak dobrze, |e wszystkie uprawy wspóBrz dne (czy ogólnie uprawiane nie w monokul-
turze) zawsze owocuj zwi kszeniem plonów. Naszym zadaniem jest odkrycie, które kombinacje powoduj
zwi kszeniem plonów a których kombinacji lepiej unika (np.cebulowatych i warzyw str czkowych).
LER to bardzo fajna teoria, pora jednak na jakie[ dowody, |e to co opisuj to nie tylko mój wymysB. A i
649
praktyczne zastosowania tej wiedzy by si przydaBo, bo przecie| to jest esencj permakultury.
[5]
[6]Przeprowadzono do[wiadczenie nad wpBywem robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia)
na zawarto[ azotu w j czmieniu. Badanie polegaBo na mierzeniu wielko[ci i jako[ci plonów w zale|no[ci od
gleby (dwa rodzaje) i poziomu nawo|enia azotem (trzy ró|ne wielko[ci). OkazaBo si , |e plony obu ro[lin byBy
o 53 % wy|sze ni| gdyby te dwie ro[liny uprawiano osobno. Nie tylko wielko[ plonów byBa wy|sza, ale równie|
jako[ j czmienia byBa lepsza. W drugim roku po posadzeniu robinii zawarto[ azotu w ziarnie i sBomie
j czmienia byBa wy|sza ni| tego j czmienia uprawianego w monokulturze o 11 %*. W kolejnym roku ekspery-
mentu wyci to drzewa co spowodowaBo znaczny wzrost zawarto[ci azotu w ziarnie(najprawdopodobniej
na skutek rozkBadu korzeni robinii, na których licznie wyst puj bakterie wi | ce azot). Zrednio ziarno
j czmienia uprawianego w mi dzyrz dach robinii akacjowej zawieraBo 23 %* wi cej azotu ni| j czmieD up-
rawiany w monokulturze.
Zwi kszona zawarto[ azotu w ziarnie i sBomie zwykle oznacza wi ksza zawarto[ biaBka - j czmieD rosn cy
mi dzy rz dami robinii miaB zatem wy|sz warto[ u|ytkow ([7]biaBko to najdro|szy element paszy).
Uprawa alejowa sBu|y nie tylko j czmieniowi, ale równie| [rodowisku - gdyby[my chcieli pozyskiwa drewno
robinii akacjowej na monokulturowej plantacji doprowadziliby[my do przedostawania si azotanów do wód
gruntowych (efekt podobny jak rolnik nadmiernie czy nieodpowiednio u|ywaj cy nawozów azotowych).
Wynika to z tego, |e robinia jest wydajn [8]ro[lin wi | c azot - tak wydajn , |e a| mo|e zanieczyszcza
[rodowisko! (gdy ro[nie w monokulturze i nie ma w okolicy innych ro[lin, które mog zu|ytkowa zwi zany
przez ni azot). Efekt ten [9]opisany jest w tym badaniu.
Niestety nie ma wielu badaD na temat LER poszczególnych kombinacji ró|nych upraw z klimatu umi-
arkowanego. Te z cieplejszych rejonów s jednak obiecuj ce np.[10] pszenica + topola LER 1,52 - 1,74.
Zapewne ciekawy efekt zwi kszaj cy wydajno[ uzyskano by gdyby sadzi drzewa na poziomicach (w poprzek
spadku terenu) co ograniczyBoby [11]erozj wodn oraz gdyby drzewa stanowiBy [12]|ywopBoty chroni cy up-
rawy od niszczycielskiej siBy wiatru. W przypadku sadów czy plantacji drzew w wielu przypadkach dodanie
elementu zwierz cego znacznie podnosi LER. Chocia|by je|eli kontrolujemy chwasty za pomoc [13]kurzych,
g sich czy króliczych traktorów. Inna sprawa czy nam si chce i czy mo|emy ten system dopasowa do
naszych indywidualnych warunków. Technicznie rzecz bior c z chwil wprowadzenia zwierz t gospodarskich
do sadu nasz sad zmienia si w system sylwopastoralny.
Znacie mo|e jakie[ inne kombinacje upraw, które zwi kszaj LER? Je[li tak to podzielcie si prosz wiedz
pisz c w komentarzu.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-agrolesnictwo.html
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/06/uprawa-wsporzedowa-jakie-sadzic-rosliny.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/09/gildie-roslinne-permakultura.html
4. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TJxgUpnjjqI/AAAAAAAAAiQ/cHwhk5aBs6E/s1600/IMG_2253.JPG
5. http://draft.blogger.com/goog_420404918
6. http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=3612925
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/drzewa-paszowe.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
9. http://webdoc.sub.gwdg.de/diss/2005/berthold/
10. http://eprints.hec.gov.pk/385/
11. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/05/maa-erozja-wodna-may-problem-duza.html
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zasady-projektowania-produktywnego.html
13. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-zwierzeta-cz1.html
650
Pozdrawiam Paulina
Jak marnowane s nasze pieni dze na ochron [rodowiska? Zanieczyszczenie wód cz.2
(2010-09-25 09:46)
PisaBem kilka miesi cy temu o tym jak nieholistycznie (fragmentarycznie) oczyszcza si gnieznieDskie jezioro
”Jelonek” zwane równie| przez okolicznych mieszkaDców ”Aazienkami”. Przyczyn zanieczyszczenia tego
lokalnego dla mnie jezior nie jest jaki[ niedobry kapitalista, który noc , gdy nikt nie widzi wylewa do niego
toksyczne [cieki. Nie ma w nim jakiego[ niezwykle wysokiego poziomu metali ci |kich. Nie jest ono równie|
ska|one w glowodorami (rop i jej pochodnymi).
”Aazienki” s brudne poniewa| woda w tym jeziorze jest zbyt |yzna (za du|o jest w nim azotu i fosforu).
Przypomn , |e te pierwiastki dostaBy si do jeziora z:
• okolicznych Pracowniczych Ogrodów DziaBkowych (ogrodnicy amatorzy cz sto sypi nawozy ”na oko”
przekraczaj c kilkukrotnie dawk )
• drzewa wi | ce azot (gBównie robinii akacjowej), których wiele ro[nie wokóB jeziora i jego zlewni
651
• spByw powierzchniowy wody z maBej cz [ci ulic Gniezna
PrzysBowie ”co za du|o to niezdrowo” bardzo trafnie oddaje dlaczego du|a ilo[ biogenów (azotu i fosforu)
szkodzi jako[ci wody.
Na pocz tku lata ju| chciaBem ”odszczeka ” na Bamach bloga moje sBowa pot piaj ce sposób w jaki oczyszcza
si nasze jezioro, gdy| jako[ wody poprawiBa si znacznie - na tyle, |e wielokrotnie si na ”Aazienkach”
k paBem - co[ czego z obawy o choroby (nie tylko skóry!) nie czyniBem ”na Aazienkach” od lat. DaBo si za-
uwa|y (pierwszy raz odk d pami tam), |e w wodzie s jakie[ ryby. Woda staBa si du|o bardziej przejrzysta
z racji tego, |e nie byBo w wodzie tyle glonów. To za[ spowodowaBo bujny rozwój wodorostów i wodnych ro[lin
wy|szych. Wszystko to byBo oznak zmniejszonej ilo[ci |yzno[ci wody. Mo|na my[le projekt oczyszczania
Jeziora Jelonek zakoDczyB si sukcesem (wg. tablicy informacyjnej projekt trwaB od roku 2009 do 2010)
Niestety jak przewidziaBem (a chciaBbym si w tym momencie myli ) do jeziora dostaj si gigantyczne ilo[ci
nieoczyszczonej, bogatej w biogeny wody. Chyba jedyna strze|ona pla|a Gniezna w czasie letnich ulew
zmieniaBa swój ksztaBt wielokrotnie. GBówn tego przyczyn byB potok, który tworzyB si w [rodku pla|y
przyczyniaj c si do wymywania du|ej ilo[ci przywo|onego z zewn trz piasku. Swego czasu w wóz po tym
epizodycznym (okresowym) potoku byB tak rozlegBy, |e ratownicy a mo|e inni przedstawiciele wBadz w oczeki-
waniu na dostaw piasku ogrodzili t cz [ k pieliska ta[m ochronn (tak jakiej u|ywaj budowlaDcy).
Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych..? (2010-09-25 11:46)
[P1180358.JPG]
Tradycyjny, nieekologiczny pByn do mycia naczyD - teraz równie| o
zapachu rumiankowym.
[1]
Dlaczego nie warto kupowa ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych, pior cych, myj cych je|eli wykorzystuje
si szar wod w swoim ogrodzie/gospodarstwie?
Substancj czynn w wi kszo[ci konwencjonalnych [rodków czyszcz cych s detergenty . Sprawiaj one, |e
brud czy tBuszcz ”odkleja si ” od tkaniny/rzeczy. Wi kszo[ detergentów zawiera w swoim skBadzie jakie[
zwi zki fosforu.
Fosfor to jeden z biogenów, który przyczynia si do prze|yznienia wody (pisaBem o tym wi cej [2]tutaj).
Nieoczyszczone [cieki zawieraj ce detergenty gdy trafi do wód powierzchniowych przyczyniaj si do zak-
witu glonów i w konsekwencji nawet do [mierci ryby. Z tego powodu producenci proszków do prania (przy
hojnej ”pomocy” rz dowego bata!) d | do obni|enia zawarto[ci fosforu w proszkach do prania czy [rodkach
czyszcz cych.
Niektórzy producenci wychodz przed szereg i produkuj [rodki czyszcz ce nie zwieraj ce fosforanów. Zwykle
| daj c za swój ekologiczny - bo nie zanieczyszczaj cy (?) [rodowiska - produkt ekstra zapBaty. Przy czym wg.
mojego do[wiadczenia z u|ywanie ekologicznych pBynów do mycia naczyD maj one wydajno[ porównywaln
do pBynów ”z Biedronki 5l tylko za 4.99zB”.
Dlaczego zatem ”pot piam” ekologiczne [rodki czyszcz ce?
Robi to z tego wzgl du, |e fosfor zawarty w normalnym pBynie do mycia naczyD czy proszku do prania
mo|na pózniej powtórnie wykorzysta jako nawóz np. do drzewek owocowych. A skoro w ”ekologicznym”
produkcie tego fosforu nie ma, to taki tzw. ”ekologiczny” proszek nie speBnia permakulturowej zasady ”niech
652
ka|dy element peBni co najmniej dwie funkcje” to gdzie tu jego ”ekologizm”?
Przy tej okazji chc wspomnie jeszcze o biodegradowalno[ci, bo wiele ”ekologicznych” i tych nie [rodków
szczyci si , |e s biodegradowalne. Biodegradacja oznacza, produkt ulega rozkBadowi przy udziale orga-
nizmów |ywych. Praktycznie wszystkie [rodki czyszcz ce ulegaj biodegradacji. Nawet te ”normalne,
”nieekologiczne”. Skoro producenci ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych chwal si , |e ich produkt nie
zanieczyszcza [rodowiska, bo nie ma fosforanów, to mo|na si domy[li , |e [rodki czyszcz ce zawieraj ce
fosforany rozkBadaj si . Po rozkBadzie, fosfor zawarty w tych [rodkach pobierany jest przez glony co do-
prowadza wBa[nie do zakwitu i zanieczyszczeniu wód.
[3]Bill Mollison
Pieni dze zaoszcz dzone na nie kupowaniu tzw. ”ekologicznych” [rodków czyszcz cych warto wyda w
miejscu gdzie naprawd zrobi to ró|nice dla nas i [rodowiska np. drzewa i krzewy owocowe do [4]le[nego
ogrodu czy na [5]produktywny |ywopBot, rekuperator, wydajny piec/kocioB czy dodatkow izolacj do domu.
W trakcie tworzeni wpisu znalazBem sklep w którym sprzedaj ”ekologiczn ” czyst sól warzon ... [6]20,99zB
za 2 kg! Nie dziwi to, bo za wegaDski produkt z 2 certyfikatami, i posiadaj cy jeden tytuB klient musi
zapBaci . To zwykBa sól sprzedawana 40 razy dro|ej - to si nazywa pot ga marketingu - rolnicy powinni si
tego nauczy .
A Ty nadal zamierzasz kupowa ekologiczne [rodki czysto[ci?
1. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TJ3EVmByG4I/AAAAAAAAAiU/Xvk__f1t2Bw/s1600/P1180358.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/jak-marnowane-sa-nasze-pieniadze-na.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/wywiad-z-billem-mollisonem-tworca.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zasady-projektowania-produktywnego.html
6. http://www.ekologiczny.pl/x_C_I__P_136010172-136010001.html
653
panika2008 (2010-09-26 09:53:13)
Ale fosforany to chyba raczej w proszkach do prania. MydBa w pBynie, pByny do zmywania ró|nych powierzchni to
z reguBy SLS, SLES, niekiedy inne estry siarczanowe, kokamidopropylobetaina etc, nie zauwa|yBem |eby gdzie[ w
skBadzie byBy zwi zki fosforu.
Swego czasu |ycie tak mi si potoczyBo, |e miaBem wolny caBy jeden dzieD. Rzecz si miaBa w O|arowie (woj.
Zwi tokrzyskie). Czasu miaBem bardzo du|o - od rana do rana nast pnego dnia. PostanowiBem sprawdzi
czy w lokalnej bibliotece maj jakie[ ciekawe, mnie interesuj ce ksi |ki.
[1]
Prosta odpowiedz na to pytanie brzmi tak - wystarczy nie zmywa naczyD i nie sprz ta w mieszkaniu jakie[
2 tygodnie (w przypadku studentów ten okres skraca si do tygodni lub jednej imprezy;).
Wpis dotyczy ma sprawy mieszkania w budynku gospodarczym wybudowanym ”na zgBoszenie” a nie jak Pan
Bóg przykazaB (a raczej urz dnik) wyst puj c uprzednio o pozwolenie na budow do stosownego urz du.
Moja wiedza w tej dziedzinie nie jest zbyt rozlegBa i jak wiele osób nie posiadaj cych stosownego prawniczego
wyksztaBcenia jestem zagubiony w g szczu ró|nych przepisów, które nasze rz dy ci gle w swej nieskoDczonej
m dro[ci produkuj (aktualny rz d - tzw. liberaBów ”od podwy|szania podatków” nie jest w tym lepszy).
Znajomy architekt powiedziaB mi, |e obj to[ dokumentacji zwi zanej z budow zwykBego domu zwi kszyBa
654
si od pocz tku lat 90 o 1000 %
[DSC09762.JPG]
Czy legalne jest mie oficjalnie takich wspóBlokatorów? Zwinie
oczyszczaj ziemi po uprawie warzyw na komercyjn skal - dzi ki
temu ogranicza si koszta paszy, hoduje [2]drogie [winie oraz
ogranicza ryzyko wyst pienia szkodników zarówno [wiDskich jak i
zwierz cych.
Wiem a raczej wydaje mi si , |e wiem, |e mo|na wybudowa budynek gospodarczy o rozmiarach 5x5m.
Jego wysoko[ nie mo|e przekracza 4 metrów... Taki 1 budynek mo|e przypada na ka|de 500m2 dziaBki.
Wystarczy go zgBosi do starostwa powiatowego.
Z drugiej strony inny znajomy powiedziaB mi, |e rozmiar tego budynku mo|e by 5x7m. Dodatkowo mo|na
takie budynki gospodarcze budowa blisko siebie - praktycznie mog do siebie przylega . Wa|ne jednak, by
byBy od siebie niezale|ne (nie mog mie wspólnej [ciany).
Prosz podzielcie si informacjami na ten temat
Na [3]podobny temat pisaB niedawno autor wolno[ciowego bloga Maczeta Ockhama - opisany jest w tym
wpisie jak mieszka na ”dziaBce” (Pracowniczym Ogrodzie DziaBkowym).
Swoj drog wiecie czy legalne jest mieszkanie w chlewie? Je|eli nie, to jaki urz dnik pilnuje by ludzie nie
mieszkali w chlewach?
1. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKN9EvRIzOI/AAAAAAAAAio/BZXr37GnTM8/s1600/DSC09762.JPG
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/droga-swinia.html
3. http://maczetaockhama.blogspot.com/2010/07/dom-wolnego-niezamoznego-czowieka.html
655
-pr d, meldunek, itp
656
Maczeta Ockhama (2010-09-30 13:40:19)
@ Mark0wy
U[ci[laj c - w ka|dym wypadku wymaga to zgBoszenia i je[li jest niezgodne z planem, organ ma obowi zek wnie[
sprzeciw.
S w istocie dwie ró|ne sprawy:
pierwsza - art 29 ust1 pkt 1) a), czyli zabudowa w ramach uzupeBniania istniej cej zabudowy siedliskowej, czyli na
terenach rolniczych i zrozumiaBem, |e o takie tutaj chodziBo - cho chyba za szybko czytaBem.
druga - art 29 ust 1 pkt 2) czyli budynki gospodarcze, ale tylko w miejscach, gdzie plan w ogóle dopuszcza zabudow ,
czyli w uproszczeniu dziaBka musi by budowlana. A ilo[ papierów nie ró|ni si w specjalnie znacz cy sposób od
budowy zwykBego domu jednorodzinnego. (tak, wiem, to uproszczenia, ale piszmy tu doktoratów)
657
Wojciech Majda (2010-09-30 17:54:08)
Ju| wrzucaBem tego linka na facebooka, ale pózniej |eby nie znikneBo...
Tutaj mo|na przeczyta jak budowa domu od strony papirologicznej wygl da na Filipinach:
http://breakdacycle.com/beta/blog1.php/2010/09/28/budowa-domu-na-fil ipnach
A| si zazdrosny robi .
Czy istnieje jaka[ róznica mi dzy ogrodnikiem ekologicznym a Eichmannem? Czyli rzecz
o gatunkowizmie (2010-09-30 00:42)
Bardzo denerwuje mnie, jak ludzie bezmy[lnie powtarzaj , |e zwierz ta s równe ludziom...
658
Co to jest gatunkowizm?
Gatunkowizm (z ang. speciesism) to pogl d w my[l którego interesy swojego gatunku mo|na stawia nad
interesami innych gatunków. Zwykle tego poj cia u|ywaj obroDcy praw zwierz t, gdy| uwa|aj oni, |e tak
samo zBe jak niewolnictwo czy rasizm, zBe jest dyskryminowanie kogo[ (czego[?) ze wzgl du na gatunek do
jakiego nale|y.
[Eichmann_Adolf.jpg]
Obersturmbannführer Adolf Otto Eichmann
[1]
Jak Batwo si domy[li gBównymi wyznawcami gatunkowizmu i zarazem istotami o niego oskar|anymi s
przedstawiciele zarozumiaBego gatunku Homo sapiens sapiens. W chwili obecnej dowodów na obecno[ kos-
mitów nie ma zbyt wiele (”Archiwum X” si nie liczy ;) , wi c ich do artykuBu miesza nie b d . Lew nie
ma rozterek moralnych, |e zjada antylop na obiad - jego gatunkowizm nie dotyczy, cho trzeba przyzna ,
|e czasami zdarzy si mu zje[ przedstawiciela swojego gatunku (dotyczy to samców zabijaj cych mBodych
nie b d cych ich potomstwem - chc pozby si konkurencyjnych genów) wi c niejako wszystkich ”równo”
traktuje.
Cz sto osoby sprzeciwiaj ce si gatunkowizmowi uwa|aj , |e ludzie i zwierz ta s sobie ”równi” i powinny
im przysBugiwa równe prawa (w Nowej Zelandii chc nawet da prawa wyborcze szympansom :) . Pozwol
sobie polemizowa z tym pogl dem. Do[ przekornie porównam ogrodnika ekologicznego z [2]Eichmannem
m.in. zbrodniarzem hitlerowskim, twórc logistycznego ”sukcesu” i zBowrogiej wydajno[ci niemieckich obozów
koncentracyjnych.
Celem (niektórzy twierdz , |e niemo|liwym do osi gni cia!) ogrodnictwa i rolnictwa ekologicznego jest
osi gni cie równowagi biologicznej mi dzy poszczególnymi organizmami, w tym stworzonym przez czBowieka
ekosystemie. Je[li doprowadzimy ekosystem do tego stanu, presja ze strony chorób i szkodników b dzie na tyle
maBa, |e uzyskamy zadowalaj ce plony. By t równowag osi gn bez stosowania ”chemii” stosuje si takie
metody jak odpowiedni pBodozmian, sadzenie ro[lin w [3]polikulturze, wypas mieszany (wielogatunkowy) czy
tworzenie habitatów po|ytecznych organizmów. W tym krótkim opisie daBem dowód mojego gatunkowizmu,
no bo czy sBowo szkodnik nie oznacza, |e ”pot piamy” istnienie danego organizmu/gatunku? Czy sBowo
”po|yteczny” nie sugeruje od razu, |e cenimy dany organizm/gatunek bardziej ni| inne?
Wracaj c do tytuBowego Eichmanna... skoro nie ma ró|nicy w warto[ci miedzy ludzmi a zwierz tami to jaka
jest ró|nica mi dzy Eichmannem a dobrym ogrodnikiem ekologicznym? Eichmann swoje obozy te| projek-
towaB w taki sposób by byBy wydajne, stosowaB ró|ne ”mi kkie” metody by Batwiej i taniej osi gn chore
cele III Rzeszy. By zwi kszy produktywno[ wykorzystywaB do tego nawet wi zniów (niewolnicza praca,
sBynni ”Kapo”..). Znajomo[ natury czBowieka (np. psychologia czy fizjologia) u|ywaB do tego by wydajniej
zabija ”nieludzi”. Gdyby jeszcze w piecach nie u|ywali brudnego w gla... Mo|na zatem niemal powiedzie ,
|e stosowaB zasady permakultury? Napewno nie stosowaB jednak [4]permakulturowej etyki czyli:
Ka|dy cywilizowany czBowiek czu b dzie obrzydzenie i pot pi te ohydne, barbarzyDskie praktyki. Czy jed-
nak Ci sami ludzie b d si czu podobnie w ogrodzie ekologicznym w którym stwarzamy (celowo!) warunki
659
do rozowju paso|ytniczych os? Przypomn tylko, |e te osy skBadaj jaja w g sienicach czy mszycach (ró|ne
gatunki w ró|nych owadach) by ich mBode miaBy [wie|e jedzenie, by zjadaBy te szkodnika ”na |ywca” od
[rodka. To tylko jeden z wielu elementów. W takim
[5]permakulturowym gospodarstwie wykorzystuje si (jakie brzydkie sBowo) równie| kaczki do tego by zjadaBy
[limaki z [6]permakulturowego warzywniaka a kury i [winie by zjadaBy szkodniki i zepsute spady.
Czy to jest opis obozu koncentracyjnego dla ”czuj cych istot” czy mo|e sielanki do której wi kszo[ Czytel-
ników d |y?
Pami tajmy jednak, |e idee maj swoje konsekwencje!
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKO67kQsM8I/AAAAAAAAAiw/xQJbByj3wbY/s1600/Eichmann_Adolf.jpg
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Eichmann
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/10/korzysci-z-roznorodnosci-gatunkowej.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/etyka-w-projektowaniu-permakulturowym.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/pierwszy-raz-na-stronie-przeczytaj-czym.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jak-w-perrmakulturowy-sposob-ulepszyc.html
TytuB wbrew pozorom nie jest szczytem rozwoju orwellowskiego [1]dwójmy[lenia, tylko przedstawieniem
sposobu w jaki funkcjonuj naturalne i te bardziej sztuczne ekosystemy. Chc w nim przedstawi , |e
niezale|nie w jakikolwiek sposób b dziemy gospodarowa i tak musimy zabija ró|ne organizmy (równie|
zwierz ta) by cokolwiek wyprodukowa .
Je[li chcemy uzyska jakie[ plony (nawet wegaDskie) z naszego gospodarstwa musimy zarz dza tym gospo-
darstwem w odpowiedni sposób np. plewi c chwasty - kolejne sBowo w repertuarze [2]gatunkowisty (tego
chcemy jednak unika stosuj c np. [cióBkowane grz dki!). Prawdziwy problem powstaje jednak gdy do
naszego ogrodu zawitaj jakie[ szkodniki np. [limaki.
”Normalny” czBowiek pewnie by je pozabijaB, by one nie z|arBy jego kapusty, ogrodnik ”chemiczny” u|yB
jakiego[ [rodka, Francuz ;)prawdopodobnie by je zjadB, permakulturnik pewnie by pu[ciB kaczki do warzyw-
niaka na chwil by te wy|arBy [limaki (i potem zjadB jajka i kaczki), osoba bardzo wyczulona na cierpienie
innych istot pewnie by je pozbieraBa do wiadra i wyniosBa na B k czy do lasu.
Ka|de z tych rozwi zaD wi |e si jednak z wyrokiem [mierci dla [limaków, chyba, |e po[wi cimy
nasz kapust i outsourcujemy (oddelegujemy) ”konieczno[ zabijania [limaków” na kogo[ innego (kto[ inny
b dzie dla nas produkowaB |ywno[ ). Wi kszo[ ludzi w Polsce wBa[nie tak robi.
Co si stanie ze [limakami wyniesionymi do lasu, B k czy innego naturalnego ekosystemu*?
Natura nie znosi pró|ni, dlatego ilo[ [limaków w tym naturalnym ekosystemie jest zawsze najwi ksza jak
to jest mo|liwe (w danych okoliczno[ciach) - ”[limaczana” [3]nisza ekologiczna jest zapeBniona - nie ma w niej
miejsca na dodatkowe [limaki... Zatem szkodniki ”humanitarnie” przyniesione z innego ekosystemu (naszego
ogrodu) spotka nast puj cy los:
Je[li wynosiliby[my [limaki regularnie to populacja zwierz t poluj cych na [limaki zwi kszyBaby si do tego
stopnia by dostosowa si do zwi kszonej ilo[ci po|ywienia - dost pna ilo[ po|ywienia jest cz sto czynnikiem
ograniczaj cym maksymaln populacj danego gatunku.
Inn opcj jest stworzenie oczek wodnych, gBazów na których mog si wygrzewa pBazy i gady - wszystkie
polskie pBazy na jakim[ etapie |ycia |ywi si [limakami! To jednak znowu jest oddelegowanie potrzebnego w
tym ekosystemie mordowania [limaków na inne organizmy (co jest oczywi[cie bardzo sprytnym i permakul-
turowym rozwi zaniem!
Do czego zmierzam... Zmier to nieodB czny i konieczny element cyklu |ycia - nie bójmy si ko-
rzysta ze [mierci czego[ - to jak najbardziej naturalne zachowanie. Zabrzmi to brutalnie, ale tylko w ten
sposób mo|emy nasze |ycie podtrzyma . Je[li b dziemy robi to [wiadomie mo|emy bardzo poprawi jako[
naszego |ycia a tak|e zwi kszy plony z danego obszaru. Kilka przykBadów jak mo|emy korzysta ze [mierci
i rozkBadu:
*wi kszo[ lasów i B k w Polsce to tak naprawd nie s ekosystemy naturalne, tylko wtórne.
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Dw%C3%B3jmy%C5%9Blenie
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/czy-istnieje-jakas-roznica-miedzy.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/jadalne-grzyby-w-ogrodzie-i.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/09/permakultura-i-zwierzeta-cz4-kroliki.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/01/krowy-jedza-deser-najpierw-czyli-o-tym.html
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/08/o-krowie-zywicielce-swiniach-i.html
661
Niewydajno[ (2010-09-30 17:44)
The only thing that saves us from the bureaucracy is its inefficiency. Eugene McCarthy
2.10 October
Ostatnio odwiedzaj c miejsce gdzie przeprowadzane b d warsztaty permakulturowe zwi zane z produkcj
rolnicz * chodziBem dBugo po pastwisku, które wkrótce zmieni si w wielogatunkow plantacj owoców za-
projektowan zgodnie z zasadami permakultury.
[S%C5%82abe+pastwisko.jpg]
MaBo produktywne pastwisko w GieBczu, które z racji posiadania
ci |kiej gleby ma bardzo du|y potencjaB... Autorem zdj cia jest Anna
Waligóra.
[1]
Pastwisko to byBo do[ niezwykBe, bo w wielu miejscach nie byBo na nim prawie w ogóle trawy. Oprócz tego
w wielu miejscach wida byBo goB ziemi .
RuD pastwiskowa skBadaBa si gBównie z (im wy|ej na li[cie tym wi cej danego gatunku byBo na tym past-
wisku):
• mniszka lekarskiego
• krwawnika lekarskiego
• cykorii podró|nik
• lucerny
• mchy
W pewnych miejscach mniszek lekarski rósB niemal w monokulturze. Na wielu pastwiskach mlecz (jak równie|
bywa nazywany) jest uci |liwym chwastem. Znawcy tematu zapewne zauwa| , |e mniszek jest przecie|
jadaln , równie| dla krów, koni, owiec, królików... Nawet czBowiek mo|e je[ tego po|ywnego chwasta (z
wielk korzy[ci dla zdrowia). Mniszek lekarski to równie| [2]dynamiczny akumulator. Niestety gdy mniszek
lekarski jest dominuj c ro[lin na pastwisku nie oznacza to nic dobrego...
Dlaczego dominacja mniszka lekarskiego na pastwisku jest niepo| danym zjawiskiem?
Mniszek lekarski poza tym, |e jest bogaty w biaBko, mikroelementy, substancje lecznicze jest równie| ro[lina
niezbyt produktywn . Po prostu mniszek lekarski zajmuje miejsce ro[linom bardziej ni| on produktywnym,
662
czyli takim, które mog dostarczy naszym zwierz tom wi kszej ilo[ci jedzenia. W przypadku przydo-
mowego chowu zwierz t na wBasne potrzeby nie oznacza to tragedii, je[li chcemy utrzymywa si z hodowli
to powinni[my zastanowi si jak ten stan (du|a ilo[ mniszka na pastwisku) zmieni albo |ycie zmusi nas
do zmiany sposobu zarabiamy na chleb (czy mi so jak kto[ chleba nie je ;)
W jakim [rodowisku mniszek lekarski rozwija si dobrze? Kilka sBów o tolerancji i pi knych
kobietach.
Wi kszo[ ro[lin preferuje |yzne, odpowiednio wilgotne (cho nie za bardzo) gleby. Mniszek lekarski nie jest
w tym przypadku wyj tkiem. Jednak jego wyst powanie w du|ej ilo[ci na pastwisku (czy w jakimkolwiek
innym [rodowisku) wcale nie oznacza, |e gleba jest |yzna i ma odpowiedni wilgotno[ ! Zwykle jest wr cz
przeciwnie. Ju| tBumacz dlaczego si dzieje...
Sam fakt preferowania jakich[ okre[lonych warunków przez dany organizm (w tym wypadku ro[lin ) nie
oznacza, |e ten organizm b dzie w konkretnych warunkach wyst powa . Bardzo istotn kwesti jest równie|
fakt czy nasz mniszek lekarski b dzie w stanie wykorzysta w peBni dane dobre warunki [rodowiskowe. Nie
tylko wykorzysta w peBni, ale równie| wygra z konkurencj innych ro[lin, które równie| wyst puj na
danym terenie.
Mniszek lekarski pojawia si na miejscach, którymi szlachetne trawy nie s zainteresowane, a zwykle takie
miejsca to ró|nego rodzaju zbiorowiska ruderalne (takie gdzie niedawno miaBa miejsce jakiego[ typu niszczy-
cielska dziaBalno[ np. budowa domu, oranie czy zle zarz dzane pastwisko)...
T na pierwszy rzut oka niezbyt zrozumiaB teori ekologiczn dobrze jest przeBo|y na j zyk bardziej
przyziemny...np. zwi zków damsko-m skich.
Przyjmijmy, |e nasz |yzna gleb jest pi kn kobiet - jak wiemy uroda to dobro po| dane przez m |czyzn.
Przyjmijmy równie| (co raczej nie b dzie dalekie od prawdy), |e im Badniejsza kobieta, tym bardziej po| dana
jest przez m |czyzn.
Mniszek lekarski b dzie w naszym porównaniu takim maBo atrakcyjnym** facetem. Czy maBo atrakcyjni
m |czyzni po| daj pi knych kobiet (czytaj czy mniszek lekarski ”wolaBby” rosn na |yznej glebie)?
Oczywi[cie! Jednak czy maBo atrakcyjny m |czyzna jest w stanie zdoby pi kn kobiet ? Raczej nie,
gdy| pi kna kobieta wybierze bardziej atrakcyjnego (mniszek lekarski przegra konkurencj na dobrej glebie
z np. wy|ej rosn c traw , która zacieni mniszka). Zatem jedyn szans na to by maBo atrakcyjny
m |czyzna zdobyB kobiet jest konkurowanie o kobiety mniej atrakcyjne (mniej |yzn gleb ), którymi atrak-
cyjni m |czyzni si tak nie interesuj . PrzekBadaj c to na j zyk przysBów - ”nie dla psa kieBbasa”.
Jak ju| wspomniaBem mniszek lekarski to taki ”samiec beta” - chciaBby, ale nie mo|e. Musi zadowoli si tym
co mu zostaje...Czyli kiepsk , ubit gleb . Mlecz jednocze[nie lubi miejsca sBoneczne i stosunkowo bogate
w azot (patrz obecno[ koniczyny i lucerny - [3]ro[lin wi | cych azot). Mniszek lekarki ma szeroki zakres
tolerancji ekologicznej (mo|e wyst powa w wielu ró|nych [rodowiskach).
W [4]sukcesji ekologicznej jest cz sto pionierem, którego mo|na wykorzysta w [5]le[nym ogrodzie. Zwykle
u|ywa si go jako dynamiczny akumulator, jednak je[li sadzi si mBode drzewka, trzeba kontrolowa jego
ilo[ . Wracaj c do naszego ”zamniszkowanego” pastwiska...
• Zastosowa herbicydy - to rozwi zanie spowodowaBoby równie| zniszczenie/osBabienie wielce po| danej
koniczyny czy lucerny (nie orientuj si czy s herbicydy dziaBaj ce na mniszka a nie dziaBaj ce na
motylkowe). Ponadto nie stanowi to najbardziej permakulturowego, ekologicznego czy zdrowego dla
zwierz t rozwi zania.
• Zmieni gatunek zwierz t na taki bardziej promuj cy wzrost traw a mniej mniszka lekarskiego. Owce
w przeciwieDstwie do krów preferuj je[ ro[liny zielne nad trawy. S one w stanie (równie| w przeci-
wieDstwie do krów) wybiera poszczególne ro[liny a nie caBy ich zestaw.
663
• WydBu|y czas mi dzy jednym wypasem a drugim w tym miejscu dzi ki czemu trawy b d miaBy wi cej
czasu by si regenerowa
• Co chyba najwa|niejsze (zwBaszcza na krótk met ) zmniejszy ubicie gleby. To jeden z tych momentów
gdy warto u|y ci |szego sprz tu by u|y kultywatora ”orz c” w poprzek stoku.
• Zast pi mniszka lekarskiego na pastwisku ro[lin zajmuj c podobn [6]nisz ekologiczn co on, ale o
wy|szej produktywno[ci np. ró|nego rodzaju [7]cykoriami.
U|ywaj c znowu damsko-m skiego porównania, to u|ycie herbicydów przypominaBoby przegonienie kijem
przez ojca [rednio atrakcyjnej kobiety maBo atrakcyjnych m |czyzn. Oczywi[cie samo zmniejszenie zain-
teresowania dziewczyn ze strony maBo atrakcyjnych partnerów nie sprawi, |e ksi | ta na biaBych koniach
zaczn wali drzwiami i oknami (w rzeczywisto[ci raczej dalej zmniejszy zainteresowanie m |czyzn). By maBo
urodziwa dziewczyna znalazBa partnera o wysokiej warto[ci biologicznej musiaBaby dokona ro|nych trwaBych
zmian np. operacja plastyczna;), schudni cie, zmiana garderoby...
Mam nadziej , |e moimi porównaniami PaD nie uraziBem. Jaki inny facet prawd Wam powie ;) ?
Na chwil obecn to warsztaty zamkni te, jak b dzie mo|na si zapisa to poinformuj na Bamach bloga.
*Atrakcyjno[ w przypadku m |czyzn jest wypadkow statusu spoBecznego, poczucia humoru, pewno[ci
siebie, bogactwa, urody. Niekoniecznie w tej kolejno[ci ;)
1. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKZSutBMbcI/AAAAAAAAAi0/7eMarvKlrrc/s1600/S%C5%82abe+pastwisko.jpg
2. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/dynamiczne-akumulatory.html
3. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/permakultura-i-nawozy-azotowe-cz3_04.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/03/zarzadzamy-sukcesja-ekologiczna-cz2.html
5. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/nisze-ekologiczne-w-permakulturze.html
7. http://www.ca.uky.edu/agc/pubs/agr/agr190/agr190.pdf
5. Warstwa korzeni
664
6. Niskie ro[liny okrywowe
7. Pn cza
Dzisiejszy wpis chciaBbym po[wi ci kwestii wysoko[ci drzew i tego jakie konsekwencje ma stosowanie wyso-
kich i niskich drzew w le[nym ogrodzie.
We wspóBczesnym sadownictwie odchodzi si od sadzenia wysokich drzew. Przyczyn tego trendu jest:
• mo|liwo[ posadzenia wi kszej ilo[ci drzewek na jednostce powierzchni (wa|ne dla wBa[cicieli maBych
ogródków, którzy ceni ró|norodno[ )
Mimo, |e du|e drzewa maj swój urok to maj równie| wady. W produktywnym le[nym ogrodzie równie|
czasami lepiej jest sadzi drzewa mniejsze ni| wi ksze...
[Bluszcz+pn%C4%85cy+si%C4%99+po+drzewie.jpg]
To pot |ne, poro[ni te bluszczem drzewo zajmuje sporo
miejsca.Podpatruj c natur widzimy, |e przestrzeD pionow mo|na
wykorzysta do uprawy jadalnych pn czy, cho zbiór byBby pracochBonny.
Staro|ytni Rzymianie uprawiali winoro[l na topolach. Oni
wykorzystywali do zbioru niewolników! Je[li jednak to Ci nie
zniech ca mo|na wykorzysta wysokie drzewa do uprawy np.[2]
mrozoodpornego kiwi. Zdj cie zrobione w parku w [3]Arcugowie.
[4]
Kiedy lepiej jest posadzi mniejsze drzewo owocowe, nawet je|eli mamy miejsce na du|e?
GBówn wad wysokich drzew produkuj cych owoce jest jako[ owoców po tym jak te spadn na ziemi .
JabBka i gruszki (nie wszystkie odmiany) odbarwiaj si i zaczynaj gni . O ile brzydki wygl d nie stanowi
problemu gdy owoce chcemy je[ bezpo[rednio, to nawet najmniejsze nadtBuczenie jabBka czy gruszy niemal
uniemo|liwia jego przechowywanie przez dBu|szy czas.
Zale|no[ jest zatem prosta - drzewa z ni|szego drzewa spadaj z mniejszej wysoko[ci, zatem wszelkie
uszkodzenia owoców b d mniejsze lub ich wcale nie b dzie. Owoce z ni|szych drzew Batwiej jest równie|
zebra w czasie gdy s bardzo dojrzaBe a jeszcze nie spadBy - znajduj si przecie| zwykle niemal na wysoko[ci
naszego wzroku - nie musimy wchodzi na drzewo by oceni ich dojrzaBo[ .
Kolejnym przypadkiem, kiedy warto sadzi mniejsze drzewa, to je|eli nasza sprawno[ fizyczna nie jest na-
jlepsza lub je|eli jeste[my ju| w podeszBym wieku. Zwykle niestety ludzie na staro[ nie staj si sprawniejsi
- zbiór z drabiny, nie mówi c ju| nawet o wspinaniu po drzewach mo|e by w podeszBym wieku bardzo
utrudniony.
665
Ostatnim przykBadem drzewa, które wygodniej jest by byBy niskie to drzewa daj ce li[cie na saBatki np lipy.
W tym przypadku jednak du|o bardziej istotne jest jej regularne przycinanie (tak by li[cie rosBy w zasi gu
naszej r ki) ni| stosowanie konkretnej skarlaj cej odmiany.
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/nie-byoby-nas-byby-las-lesne-ogrody-w.html
2. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2009/12/mrozoodporne-kiwi-aktinidia-ostrolistna.html
3. http://arcugowo.blogspot.com/
4. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKdbFAk7HYI/AAAAAAAAAi4/XmkOLH21AHk/s1600/Bluszcz+pn%C4%85cy+si%C4%
99+po+drzewie.jpg
5. http://roslinyuzytkowe.blogspot.com/2010/01/kasztan-jadalny-kasztan-amerykanski.html
6. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-maksymalne-plony-kalorii.html
666
WybujaBo[ - degeneracja rasy czy warto[ciowa praktyka? (2010-10-03 20:02)
”Wy|sz szkoB ” samowystarczalno[ci |ywno[ciowej jest hodowanie rozmno|onych u nas zwierz t. Za[
prawdziwym ”doktoratem” w tym zakresie i niejako cennym darem dla nast pnych pokoleD jest wyhodowanie
nowych odmian ro[lin i zwierz t czy poprawianie tych ju| istniej cych. W jakim[ sensie mo|na powiedzie ,
|e w (odleglejszej) przeszBo[ci praktycznie ka|dy rolnik czy ogrodnik poprawiaB warto[ u|ytkow ro[lin czy
zwierz t poprzez proste zachowywanie nasion. Zwykle (cho nie zawsze) wiedziano, |e do wysiewu nale|y
zostawi najlepsze ziarno czy nasiona pochodz ce z najdorodniejszych i najsmaczniejszych ro[lin.
Jednak w przypadku zwierz ta w poBowie poprzedniego tysi clecia (a nawet sporo pózniej) wiedza dotycz ca
genetyki byBa praktycznie nieistniej ca. PrzykBadowo angielscy chBopi sprzedawali swoje najlepsze konie,
zostawiaj c sobie najgorsze. Robili to z my[l , |e dzi ki wi kszej ilo[ci paszy (dobre konie nie b d ju|
konkurowa ze sBabeuszem) koD nabierze kondycji i stanie si równie warto[ciowy (czyli uzyska podobn
cen ) jak te sprzedane. To caBkiem logiczne my[lenie powodowaBo, |e materiaB genetyczny, który zostawaB
w r kach chBopów powoli, cho sukcesywnie si degenerowaB. Obrazuje to przy okazji, jak logiczne my[lenie
mo|e czasem nas zawodzi gdy mamy zBe zaBo|enia...
Mimo niew tpliwej ciemnoty naszych przodków w przypadku genetyki (za 300 lat pewnie b d o nas mówi
tak samo :) udaBo im si wytworzy setki a nawet tysi ce odmian po|ywnych i zdrowych ro[lin uprawnych.
Cz sto punktem wyj[cia byBy ro[liny, które w stanie dzikim s truj ce (np. rzepak), niemal truj ce (jak np.
ziemniaki) lub co najmniej niesmaczne (jak np. wi kszo[ dziczek jabBek). Trzeba przyzna , |e ci pierwsi
hodowcy musieli mie naprawd wielk wizj lub by bardzo zdesperowani. ;)
My dzisiaj z nasz nowoczesn wiedz mamy du|o wi ksze mo|liwo[ci.
W dzisiejszych czasach
WybujaBo[ lub wigor mieszaDcowaty lub heterozja (z ang. heterosis lub hybrid vigor) to zjawisko pole-
gaj ce na poprawie cech u|ytkowych potomków ro[lin lub zwierz t w pierwszym pokoleniu gdy skrzy|uje si
zwierz ta lub ro[liny ró|nych ras lub nawet gatunków.
PrzykBadowo krzy|ówka klaczy konia i samca osBa daje zwierz zwane muBem. MuBy s silniejsze i wytrzymal-
sze ni| osBy czy konie (potrafi np. skaka wy|ej ni| konie o podobnej wielko[ci), posiadaj równie| silniejszy
system odporno[ciowy ni| konie czy osBy. Przeci tnie |yj natomiast dBu|ej ni| ka|de z rodziców. Niestety
zwykle s bezpBodne, co jest jednak efektem krzy|owania si zwierz t pochodz cych z ro|nych gatunków a
nie wybujaBo[ci mieszaDcowej.
Podobne zjawisko zachodzi w przypadku ro[lin. Wi kszo[ odmian zbó|, pomidorów to wBa[nie takie hybrydy
objawiaj ce cechy wybujaBo[ci mieszaDcowej.
ArtykuB dotyczy tego co ka|dy mikrohodowca powinien wiedzie wiedzie o metabolizmie zwierz t.
W klimacie umiarkowanym musimy (a przynajmniej w chwili obecnej jest to najbardziej ekonomicznie
opBacalne) przez pewien czas w roku trzyma wi kszo[ zwierz t w zamkni ciu. Mimo wszystkich korzy[ci
zdrowotnych jakie zwierz tom niesie wypas pastwiskowy, strata energii jak niesie ze sob przebywanie przez
dBu|szy czas zim na dworze jest nie do przecenienia.
Osoby hoduj ce zwierz ta na skal komercyjn (zwBaszcza je[li produkuj dzi ki zwierz tom |ywno[ ) na
pewno zauwa| , |e zwierz ta (staBocieplne) wi cej zjadaj gdy na dworze jest -10 stopni Celsjusza ni| jak
te same zwierz ta przebywaj w pomieszczeniu w którym jest temperatura chocia|by 10 stopni Celsjusza.
A je[li nawet te zwierz ta przebywaj ce w zimnie zjadaj tyle samo co zwierz ta w ciepBym pomieszczeniu,
to na pewno przyrosty masy ciaBa czy produkcja jajek/mleka/weBny... jest sBabsza. Fachowo mówi c jak
zwierz ta przebywaj w zimnie to spada wspóBczynnik konwersji paszy.
Dla osób maj cych podstawowe rozeznanie nt. metabolizmu i zasad termodynamiki b dzie to zrozumiaBe,
667
tym co nie uwa|ali na biologii i fizyce w szkole (albo byBo to bardzo dawno temu :) ju| przypominam.
Dzieje si tak dlatego, |e zwierz ta staBocieplne m.in. (ptaki i ssaki) musz (jak nazwa wskazuje :) utrzyma
caBy czas staB temperatur ciaBa*. Niezale|nie od tego czy temperatura otoczenia wynosi -20 czy +20.
Ka|dy wie, |e je[li temperatura gB boka czBowieka odbiega powiedzmy o 6 stopni od normy (36,6) w ka|d
stron to nie oznacza to nic dobrego. Przy +42,6 czBowiek jest ju| prawdopodobnie martwy - cz [ biaBek
w jego organizmie si denaturalizuje ([cina). Co[ podobnego dzieje si jak gotujemy jajko ”na mi kko” - po
przekroczeniu pewnej temperatury
Jak mniej czy[ci kurnik i poprawi zdrowie kur z tego powodu? (2010-10-06 01:03)
Zacz trzeba od tego, |e brud to poj cie wzgl dne. W przeszBo[ci wBa[ciwie tylko [1]dzi ki niemu kury
mogBy w ogóle prze|y zim ...
Dzisiejszy wpis po[wi c pewnej metodzie, która mo|e poprawi komfort i zdrowie zwierz t zimuj cych w
pomieszczeniach, zmniejszy koszty ogrzewania, nakBad pracy na utrzymanie pomieszczeD dla zwierz t oraz
wytworzy materiaB, który b dzie mo|na u|y pózniej do nawo|enia ro[lin w ogrodzie czy na wi ksza skal
na polu. Krótko pisz c speBni kilka po|ytecznych funkcji naraz czyli to co permakulturnik lubi najbardziej.
Wpis odnosi si b dzie gBównie do kur, cho metody tu wspomniane odnosz si w równym stopniu równie|
do [wiD. W mniejszym tak|e do zwierz t ro[lino|ernych (kóz, krów, owiec).
Metoda ta opisywana jest przez niektórych zachodnich (zwBaszcza bardziej ”ekologicznych”) hodowców kur
jako najwi kszy ”kurzy” wynalazek XX wieku. Ta metoda to trzymanie zwierz t ”na gB bokiej [cióBce”
(z ang. deep litter). Czy| nie prawda, |e brzmi ekscytuj co i rewolucyjnie? ;)
[%C5%9Awinie+na+g%C5%82%C4%99bokiej+sci%C3%B3%C5%82ce.JPG]
Zwinie trzymane na gB bokiej [cióBce. Zdj cie dzi ki uprzejmo[ci
Wikipedii.
[2]
W klimacie umiarkowanym musimy (a przynajmniej w chwili obecnej jest to najbardziej ekonomicznie
opBacalne) przez pewien czas w roku trzyma wi kszo[ zwierz t w zamkni ciu. Mimo wszystkich korzy[ci
zdrowotnych jakie zwierz tom niesie wypas pastwiskowy, strata energii jak niesie ze sob przebywanie przez
dBu|szy czas zim na dworze jest nie do przecenienia.
Takie kury co prawda latem równie| sp dzaj sporo czasu w kurniku (noc ), ale zim czas ten wydBu|a si
du|o bardziej - cz sto gdy jest kiepska pogoda kury nie wychodz z kurnika przez kilka dni (w tym momencie
pomijam fermy przemysBowe na których kury w ogóle [wiatBa dziennego nie widza).
Powoduje to proporcjonalnie zwi kszenie ilo[ci procesów fizjologicznych, które zachodz wewn trz kurnika...
Jednym z tych procesów fizjologicznych jest wydalanie. Dla nas oznacza to, |e zim kury produkuj wi cej
kurzeDca - skoro wi cej s... w kurniku to i logiczne jest, |e wi cej mamy tego silnego, ”gor cego” (bo bogat-
ego w azot i szybko dziaBaj cego) nawozu. Ma to swoje zalety np.
• Mo|emy wi cej upraw nawozi - Pan Jacek z Boskiej Woli [3]opisaB na swoim blogu, |e chów alkierzowy
(zwierz t w zamkni ciu) to jeden z podstawowych mechanizmów jaki umo|liwiB powstanie pBodozmianu
i zaniechanie maBo wydajnej trójpolówki.
668
• Nawóz skoncentrowany jest w jednym miejscu - nie musimy biega po podwórku z szufelk i
zeskrobywa z ziemi je[li chcemy maB ilo[ci tego ”dobra” zasili ro[liny.
• Kury (czy inne zwierz ta) nie niszcz zim pastwiska, o co przy wysokiej obsadzie zwierz t zim nie
trudno - ruD pastwiskowa przecie| zim si nie regeneruje a wilgotna ziemia bardzo jest podatna na
ubijanie...
Zwi kszony czas przebywanie kur w kurniku ma jednak równie| swoje minusy:
• Kury skoncentrowane s na maBej przestrzeni co mo|e wpBywa negatywnie wpByn na ich zdrowie...
• Niedobory wit. D - Je[li nie suplementujemy jej w paszy (co przejawia si b dzie gorsz jako[ci jajek
i mniejsz odporno[ci kur).
• Co chyba najwa|niejsze cz stsze sprz tanie kurnika, obowi zek, który trudno uzna za przyjemny.
Jak ju| wcze[niej napisaBem gB bokie [cióBkowanie (w kurniku) mo|e poprawi komfort nasz i zwierz t...
[%C5%9Aci%C3%B3%C5%82ka+a+waga+kur.JPG]
Tabela obrazuje wyniki [9]eksperymentu przeprowadzonego na 3000 kurach
w roku 1947. Badano jak miaB si przyrost masy w zale|no[ci od tego
jak karmione byBy kury i na jakiej [cióBce je hodowane. Oznaczenia
u|yte w tabeli:
Nowa gB boka oznacza gB bok [cióBk , która byBa zakBadana podczas
pierwszego dnia eksperymentu. Stara gB boka oznacza [cióBk , która
ju| byBa u|ywana przez inne kury w pierwszym dniu eksperymentu. Zwie|a
670
oznacza, |e [cióBka byBa nowa i wymieniana co 2 tygodnie. Dieta
peBnowarto[ciowa oznaczaBa diet zawieraj c m czk z lucerny. W
diecie niepeBnowarto[ciowej nie byBo suszonej m czki z lucerny. Waga
osi gni ta w 12 tygodniu hodowli (do[wiadczenie przeprowadzone ponad
póB wieku temu, dzi[ tempo wzrostu brojlerów jest du|o szybsze). Funt
to okoBo 0,473 kg. Zwró prosz uwag na lepsze przyrosty masy ciaBa i
nisk [miertelno[ kur na starej, gB bokiej [cióBce . Niezale|nie od
diety.
[10]
Ostatni korzy[ci ze stosowania gB bokiego [cióBkowania jest posiadanie w kurniku zapasu dojrzaBego kom-
postu - wystarczy odgarn z wierzchu warstw [wie|ej [cióBki a pod spodem b dzie roczny (czy kilkuletni)
dojrzaBy kompost - bez specjalnego przewracania czy dodatkowego wysiBku z naszej strony. Warto[ciowe sub-
stancje nawozowe nie zostan równie| wymyte, jak to czasem dzieje si z kompostem robionym na zewn trz.
[EMBED]
Filmik w którym jeden Amerykanin zachwala gB bokie [cióBkowanie w... kurzym traktorze.
Jakie materiaBy s najlepsze na gB boka [cióBk ?
Na gB boka [cióBk najbardziej przydatne b d materiaBy ubogie w azot - dzi ki temu wi cej odchodów b d
mogBy ”zneutralizowa ”. Kilka przykBadów jakich materiaBów ludzie u|ywaj do gB bokiego [cióBkowania
kurników czy chlewów:
• sBoma
• trociny
• papier
• gazety
• wióry drzewne
• igliwie sosnowe
• suche li[cie
Na zakoDczenie chciaBbym jeszcze zaznaczy , |e ze [cióBk jest jak z winem i kobietami - im starsza tym
lepsza.** Jacy[ ch tni na wyrzucanie gnoju z kurnika? :)
Osoby szczególnie zainteresowane t tematyk mog przeczyta równie| artykuB dotycz cy komercyjnej
hodowli kur w systemie [11]gB bokiego [cióBkowania. Mo|e to stanowi atrakcyjn alternatyw dla klatkowych
ferm przemysBowych. O [12]alternatywnych zródBach paszy za której odbiór mo|na uzyska nawet pieni dze
mo|esz przeczyta [13]tutaj.
Drobnym odchyleniem od tej zasady s zwierz ta zapadaj ce np. w sen zimowy. StaBocieplne zwierz ta
gospodarcze jednak w ten sposób nie zimuj ...
*Starsze kobiety s lepsze ni| mBodsze, bo lepiej gotuj ;)
1. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/czy-kury-na-wolnym-wybiegu-trzeba.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKusKbWZyrI/AAAAAAAAAjA/gkMWCiFp83I/s1600/%C5%9Awinie+na+g%C5%82%C4%
671
99bokiej+sci%C3%B3%C5%82ce.JPG
3. http://boskawola.blogspot.com/2010/04/dobrobyt-nedza.html
4. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/12/permakultura-i-naturalne-nawozy-cz4.html
5. http://www.plamondon.com/faq_deep_litter.html
6. http://animals.howstuffworks.com/animal-facts/cave-biology3.htm
7. http://permakulturnik.blogspot.com/2009/11/permakultura-i-kompost.html
8. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/04/dlaczego-nie-powinnismy-karmic-zwierzat.html
9. http://www.plamondon.com/faq_deep_litter.html
10. http://4.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKuXjfE1IWI/AAAAAAAAAi8/qGGSimyS7o4/s1600/%C5%9Aci%C3%B3%C5%82ka+a+
waga+kur.JPG
11. http://www.lohmann-information.com/content/l_i_43_artikel6.pdf
12. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
13. http://permakulturnik.blogspot.com/2010/02/zmiana-paradygmatu-i-pomys-na-biznes.html
672
Dopalacze, Codex Alimentarius i Pierniczki (2010-10-06 09:39)
StaBo si - tzw. dopalacze zostaBy w praktyce zakazane. Zbyt du|o ró|nych grup interesu miaBo w tym interes
- dilerzy narkotyków i mafiozi nie lubi konkurencji (zwBaszcza je[li jest legalna), policjanci (cz [ z nich
za przymykanie oka dostaje od dilerów swoj dziaBk za ”niedziaBanie”). Równie| a mo|e przede wszystkim
politycy, którzy nie mogli nie pokaza jak s ”skuteczni” w dbaniu o lud. S szczególnie pracowici gdy wi |e
si to z wzrostem ich wBadzy a ograniczeniem wolno[ci tego| ludu!
Przyznam równie|, |e cz sto w kwestii tzw. Codex Alimentarius byBem sceptyczny, uwa|aj c ludzi gBosz cych
tego typu pogl dy za oszoBomów. No bo jak mo|na zakaza sprzeda|y i spo|ywania zióBek czy zdrowej
|ywno[ci? Teraz widz , |e nie b dzie to trudne - w arsenale paDstwa b dzie kolejne (zbyt) pot |ne narz dzie.
Mo|na przecie| zarekwirowa towar chocia|by maBego sklepikarza i przeprowadza na jego koszt (przez czas
do 18 miesi cy) raczej kosztowne badania nad danym towarem. Pewien jestem, |e w niemal ka|dym sklepie
spo|ywczym jest co najmniej jedna taka substancja...
[1]TVN 24
Przyznam, |e nie sByszaBem jeszcze sBowa sprzeciwu w sprawie tzw. ”ustawy o dopalaczach”.
[Ga%C5%82ka+muszkato%C5%82owa.jpg]
GaBka muszkatoBowa - dopalacz stosowany w setkach tysi cy domów w
Polsce.
[2]
Dlaczego uwa|am, |e ten przepis zwi kszy zakres wBadzy paDstwa? WBa[ciwie z tego powodu, |e do[ pop-
ularna przyprawa u|ywana m.in. do pierniczków jak jest gaBka muszkatoBowa posiada pot |ne wBa[ciwo[ci
psychotropowe. Co do tego nie ma w tpliwo[ci jakakolwiek osoba, która spróbowaBa wypi napój zawieraj cy
kilkadziesi t g. [wie|o sproszkowanej gaBki muszkatoBowej. Mo|na o tym przeczyta nawet na [3]Wikipedii.
Czy oznacza to, |e tradycyjne pierniczki domowej roboty (które zawieraj gaBk muszkatoBow ) b dziemy
je[ wkrótce po raz ostatni?
1. http://tvn24.lajt.pl/1676510,1,5,2,wiadomosc.html
2. http://3.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TKwl09Qpc-I/AAAAAAAAAjE/qpWelWuBjV0/s1600/Ga%C5%82ka+muszkato%C5%
82owa.jpg
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Muszkato%C5%82owiec_korzenny#Psychoaktywno.C5.9B.C4.87_i_toksyczno.C5.9B.C4.
87
673
Wojciech Majda (2010-10-06 09:41:57)
Uwa|am, |e to dobry artykuB by poleciaB ”wirusowo” po necie. Prosz roze[lijcie go do znajomych na fejsbóku, gg,
twiterze...
{ycie w fantazji, |e mo|Da nie zabija hoduj c. PrzykBad z pozbywaniem si mszyc w ogrodzie - albo
insektycydem (mo|e m czk bazaltow ?) albo systemem.
Jakby kogo[ interesowaBo, to udzieliBem [1]wywiadu nt. permakultury Pani Adriannie Borkowskiej z portalu
Ekologia.pl. My[l , |e to dobry sposób na to by permakultura trafiBa do gBównego nurtu. {ycz miBej lektury.
[Wojciech+Majda.JPG]
[2]
1. http://srodowisko.ekologia.pl/ochrona-srodowiska/
Permakultura-i-zrownowazone-rolnictwo-Wojciech-Majda-o-projektowaniu-w-zgodzie-z-natura,13295.html
2. http://2.bp.blogspot.com/_3LX200BCsTU/TK7deOWCvcI/AAAAAAAAAjI/hZPOU0UNk8g/s1600/Wojciech+Majda.JPG
675
BlogBook v0.4,
LATEX 2ε & GNU/Linux.
http://www.blogbooker.com