1

DEKLINACJE I, II, III, IV, V

I – rzeczowniki i przymiotniki, których temat zakończony jest na A

- rzeczowniki rodzaju żeńskiego, które w nominativie mają końcówkę A, w genetivie AE
- niewielka grupa rzeczowników rodzaju męskiego oznaczających zawód lub narodowość

Singularis Pluralis
Nom. Puell –a pulchr –a Puell –ae pulchr –ae
Gen. Puell –ae pulchr –ae Puell –arum pulchr –arum
Dat. Puell –ae pulchr –ae Puell –is pulchr –is
Acc. Pell –am pulchr- am Puell –as pulch –as
Abl. Puell –a pulchr –a Puell –is pulchr –is
Voc. Puell –a pulchr –a Puell –ae pulchr –ae

Fabula – opowiadanie ancilla - niewolnica

Aqua – woda familia - rodzina
Terra –ziemia hora - godzina
Luna – księżyc aquila - orzeł
Stella – gwiazda musca - mucha
Silva – las penna - pióro
Insula – wyspa arena - piasek
Amica – przyjaciółka magistra - nauczycielka
Flia – córka sapientia - mądrość
Matrona – kobieta iustitia - sprawiedliwość
Puella – dziewczyna laetitia - radość
Domina – pani tristia - smutek
Amicitia – przyjaźń victoria – zwycięstwo

II – rzeczowniki zakończone na –US, -ER, -UM

Singularis Pluralis
Nom. Amic –us ver –us Amic –i ve –i
Gen. Amic –i ver –i Amic –orum ver –orum
Dat. Amic –o ver –o Amic –is ver -is
Acc. Amic –um ver –um Amic –os ver -os
Abl. Amic –o ver –o Amic –is ver -is
Voc. Amic –e ver –e Amic –i ver –i

Deus – bóg amicus – przyjaciel

Mundus – świat inimicus – nieprzyjaciel
Lups – wilk focus - ognisko
Corvus –kruk circulus – koło, okrąg
Medicus – lekarz digitus - palec
Dominus – pan rusticus – wieśniak

Singularis Pluralis
Nom. Lib –er Lib- ri
Gen. Lib –ri Libr -orum
Dat. Lib –ro Libr -is
Acc. Lib –rum Libr -os
Abl. Libr –o Libr -is
Voc. Lib –er Libr -i
 2
Puer – chłopiec ager – pole uprawne
Liber - książka faber – rzemieślnik

Singularis Pluralis
Nom. Templ –um parv –um Templ –a parv –a
Gen. Templ –i parv –i Templ –orum parv –orum
Dat. Templ –o parv –o Templ –is parv -is
Acc. Templ –um parv –um Templ –a parv –a
Abl. Templ -o parv –o Templ –is parv –is
Voc. Templ –um parv –um Templ –a parv -a

Vocabularium – słownik, słownictwo oppidum – miasto regnum – królestwo exemplum -

przykład
Verbum – słowo templum – świątynia caelum – niebo silentium –
cisza
Vitium – wada, błąd ingenium - talent
Gaudium – radość bellum – wojna

III – dzieli się na trzy typy

A) spółgłoskowy
- obejmuje wszystkie trzy rodzaje rzeczowników i przymiotników
- rzeczowniki nierównozgłoskowe (takie, które w genetivie singularis mają o jedną sylabę więcej niż w
nominativie sg.)
- RODZINA Z PIESKIEM: pater – ojciec, mater – matka, frater – brat, senex – starzec, iuvenis-
młodzieniec, canis – pies, vates – wieszcz
- Dwa rzeczowniki o temacie na –u: sus – świnia, grus – żuraw
- Przymiotniki w stopniu wyższym
- Niektóre przymiotniki o jednym zakończeniu w stopniu równym, np. vetus – stary, dives – bogaty,
pauper - ubogi

Singularis Pluralis
Nom. Honor Corpus Honor –es Corpor –a
Gen. Honor –is Corpo –ris Honor –um Corpor –um
Dat. Honor –i Corpor –i Honor –ibus Corpor –ibus
Acc. Honor –em Corpus Honor –es Corpor –a
Abl. Honor –e Corpo –re Honor –ibus Corpor –ibus
Voc. Honor Corpus Honor –es Corpor -a
Żeński i męski nijaki
B) samogłoskowy
- neutra zakończone na –E, -AL.,-AR
- przymiotniki o określonych zakończeniach (w stopniu równym)
- równozgłoskowe nazwy rzek i miejscowości na –is
- kilka rzeczowników rodzaju żeńskiego na –IS, acc. sg. na –IM : puppis – rufa, securis – siekiera, sitis –
pragnienie, turris – wieża
- participia praesens activi (imiesłów przymitnikowy czynny) użyty w znaczeniu przymiotnikowym

Singularis Pluralis
Nom. Mare Mar –ia
Gen. Mar –is Mar –ium
Dat. Mar –i Mar –ibus
Acc. Mare Mar –ia
Abl. Mar –i Mar –ibus
 3
Voc. Mare Mar –ia

Typy tych przymiotników :

-o trzech zakończeniach przymiotników –ER, -RIS, -E
caleber, celebris, celebre – uroczyście obchodzony, uroczysty, sławny w połączeniu z rzeczownikiem
saluber, salubris, salubre – zdrowy
celer, celeris, celere – szybki
acer, acris, acere – ostry
alacer, alacris, alacre – skrzydlaty, ochoczy (animo alacri – ochoczy duchem)

- o dwóch zakończeniach –IS (dla rodz. Męskiego i żeńskiego) oraz –E (dla rodzaju nijakiego)
gravis grave – ciężki (periculum grave – poważne niebezpieczeństwo)
omnis, omne – cały
gentilis, gentile – narodowy, ojczysty
tristis, triste –smutny
hilaris, hilare – wesoły
crudelis, crudele – okrutny
facilis, facile – łatwy
difficilis, difficile – trudny
simmilis, simmile – podobny
disimmilis- niepodobny
credibilis, credibile – wiarygodny
incredibilis - niewiarygodny
possibilis – możliwy
impossibilis – niemożliwe
pinguis, pingue – tłusty (ager pinguis – żyzne pole)

- o jednym zakończeniu –X, -NS

felix, felicis – szczęśliwy victor, victoris - zwycięski
infelix – nieszczęśliwy vetus, veteris -
pertinax, pertinacis – uparty
audax, audacis – odważny, zuchwały, śmiały
mendax, mendacis – kłamliwy
sapiens, sapientis – rozumny
prudens, prudentis – roztropny, ostrożny, biegły
ingens, ingentis – ogromny
clemens, clementis – łagodny
c) mieszany
- rzeczowniki równozgłoskowe kończące się w nom. sg. Na –IS lub –ES
finis, finis – koniec
navis, navis – okręt
classis, classis – flota
hostis, hostis – wróg
orbis, orbis – krąg (orbis terrarum – świat)
mensis, mensis- miesiąc
panis, panis – chleb
avis, avis –ptak
testis, testis – świadek (testimonium – świadectwo)
fames, famis – głod
clades, cladis – klęska, zagłada
nubes, nubis – chmura
- rzeczowniki nierównozgłoskowe, które w gen. sg. przed końcówką –IS mają dwie spółgłoski, prawie
wszystkie są jednosylabowe w nominativie
urbs, urbis – miasto
 4
ars, artis – sztuka
mors, mortis – śmierć
pars, partis – część
nox, noctis – noc
mons, montis – góra
fons, fontis – źródła
pons, pontis – most
- participia praesens activi w znaczeniu właściwym

IV. – rzeczowniki o temacie zakończonym na –U

- rzeczowniki rodzaju męskiego w nominativie zakończone na –US, rodzaju nijakiego na –U

Rodzaj męski Rodzaj nijaki

Nominativus singularis -us -u
Genetivus singularis -us -us

Singularis Pluralis
Nom. Fruct –us Fruct –us
Gen. Fruct –us Fruct –uum
Dat. Fruct –ui Fruct –ibus
Acc. Fruct –um Fruct –us
Abl. Fruct –u Fruct –ibus
Voc. Fruct –us Fruct –us

Singularis Pluralis
Nom. Genu Genu –a
Gen. Gen –us Genu –um
Dat. Genu Gen –ibus
Acc. Genu Genu –a
Abl. Genu Gen –ibus
Voc. Genu Genu –a

Cornu, cornus – róg

Gelu, gelus – lód lub mróz  rodzaj nijaki
Ganu, genus – kolano

Exercitus, exercitus – wojsko

Senatus, senatus – senat
Magistratus, magistratus – urzędnik, urząd (magistratum gerere – sprawować urząd)
Consensus, consensus – porozumienie, zgoda
Vultus, vultus – twarz, odbicie  rodzaj męski
Siritus, spiritus – duch
Gradus, gradus – stopień
Specus, specus – jaskinia
Spelunca – mała jaskinia

Manus, manus – ręka  wyjątki rodzaju żeńskiego, które mieszją deklinację II i IV

Domus, domus – dom
Acus – igła, szpilka
Tribus –dzielnica
Rzeczowniki oznaczające kobiety lub drzewa (nurus- synowa, socrus – teściowa, anus – baba)
 5
Domo – z domu
Domum –do domu
Domi – w domu
- V – są to tylkorzeczowniki o rodzaju żeńskim !!!
- w nominativie zakończone na –ES, w genetivie na -EI
- większość ma tylko liczbę pojedynczą !!!

Singularis Pluralis
Nom. Res Res
Gen. Rei Rerum
Dat. Rei Rebus
Acc. Rem Res
Abl. Re Rebus
Voc. Res Res

Res, rei – rzecz, sprawa  odmieniają się w sg. i pl.

Dies, diei – dzień (może mieć różny rodzaj)
Dies constituta – dzień ustalony
Dies festus – świąteczny dzień
Dies nebulosus – pochmurny dzień

Spes, spei – nadzieja  odmieniają się tylko w sg.

Fides, fidei – wiara
Acies, aciei – szyk bojowy, szereg, linia boju
Facies, faciei – twarz, powierzchowność
Species, speciei – gatunek

KONIUGACJE I, II, III, IV

I – czasowniki, których temat kończy się na –A + końcówka RE

osoba singularis pluralis

1 Cogit –o Cogita –mus
2 Cogita –s Cogita –tis
3 Cogita -t Cogita –nt
Rozk. Cogita ! Cogita –te !
Strona bierna
1 Visit –or Visita –mur
2 Visita –ris Visita –mini
3 Visita –tur Visita –ntur
Bezok. Visitar -i

Cogitare –myśleć mutare – zmieniać się

Sperare – mieć nadzieję
Desperare – tracić nadzieję
Dare – dawać
Curare – troszczyć się
Sanare – leczyć, uzdrawiać
Accusare – uzdrawiać
Laudare – chwalić
Castigare – karcić
Nominare – nazywać
iurare - przysięgać
aedificare - budować
orare - przemawiać
laborare - pracować
pugnare - walczyć
parare - przygotowywać
volare - latać
cantare - śpiewać
cenare – ucztować, jeść kolację
 6

II – czasowniki, których temat zakończony jest na -E

osoba singularis pluralis

1 Cense –o Cense –mus
2 Cense –s Cense –tis
3 Cense –t Cense –nt
Rozk. Cense ! Cense –te !
Strona bierna
1 Cens- or Cense –mur
2 Cense –ris Cense –mini
3 Cense –tur Cense –ntur
Bezok. Censer -i

Habere – mieć exercere - ćwiczyć

Timere- bać się (+ acc.) valere – być zdrowym
Debere – gaudere – cieszyć się
Docere – uczyć kogoś censere – oceniać, wyceniać
Silere – milczeć Manere – pozostać
Nocere – szkodzić Movere – poruszać, wzruszać

III – czasowniki, których temat zakończony jest na spółgłoskę + spójka

osoba singularis pluralis

1 Vinc–o Vinc - i - mus
2 Vinc – i – s Vinc - i – tis
3 Vinc – i – t Vinc – u –nt
Rozk. Vince ! Vinc - i – te !
Strona bierna
1 Vinc –or Vinc – i – mur
2 Vinc – i – s Vinc – i – mini
3 Vinc – i – t Vins – u – ntur
Bezok. Vinci
Minuere – zmniejszać colere - szanować
Discere (+acc.) – uczyć concurrere – biec w to samo miejsce
Mittere – wysyłać poscere – żądać, domagać się
Conspiciere – zauważać, dostrzegać perdere – zgubić, zmarnować
Icipiere – zaczynać fallere – oszukać, zmylić
Despiciere – przeoczyć, lekceważyć, wzgardzić canere – śpiewać, opiewać
Premere – uciskać credere - wierzyć
Gerere – sprawować, pełnić, prowadzić tradere - przekazywać
Scribere – pisać tangere - dotykać
Ponere – kłaść, stawiać pellere – wypędzić, odeprzeć, uciekać
Ducere – prowadzić vendere - sprzedać
Dicere – mowić emere - kupić
Pingere – rysować, malować fugiere - uciekać
Agere – prowadzić, działać legere - czytać
Exigere – wypędzić vincere - zwyciężać
Capiere – chwytać relinquere – opuścić, pozostawić
Concipiere – przyjąć, pojąć, zrozumieć corrumpere – zepsuć, przekupić
Faciere – robić cognoscere – poznać, dowiedzieć się
 7
Conficiere – zrobić, ukończyć constituere – ustanawiać
Currere – biec construere – konstruować
Metuere – lękać się tribuere - przydzielić
IV – czasowniki, których temat, zakończony jest na spółgłoskę + I

osoba singularis pluralis

1 Puni –o Puni –mus
2 Puni –s Puni –tis
3 Puni –t Puni –unt
Rozk.
Strona bierna
1 Puni –or Puni –mur
2 Puni –ris Puni –mini
3 Puni -tur Puni –untur
Bezok. Puni

Audire – słyszeć
Venire – przyjść, przybyć
Invenire – znaleźć, wynaleźć, spotkać
Sentire – czuć
Consentire – zgadzać się
Aperire – otwierać
Punire – karać

CZASY

- IMPERFECTUM – przeszły niedokonany

- Długi czas trwania lub czynność niedokończona
- Czynność powtarzająca się, dawny zwyczaj
- Ten sam temat i końcówki co w praesens
- BA – cecha czasowa wspólna dla czterech koniugacji
- I, II – TEMAT + BA + KOŃCÓWKI
- III, IV – TEMAT + E + BA + KOŃCÓWKI

- FUTURUM – przyszły (czynność późniejsza z dwóch)

- I/II - TEMAT + B + SPÓJKI + KOŃCÓWKI
- III/IV – TEMAT + CECHA CZASOWA (a dla 1 os. lp., dla pozostałych e długie) + KOŃCÓWKI

ZAIMKI

Osobowe
Nom. Ego Tu Nos Vos
Gen. Mei – mnie Tui – ciebie Nostri – nas Vestri – was Sui – siebie
Dat. Mihi – mnie Tibi – tobie Nobis – nam Vobis - wam Sibi – sobie
Acc. Me – mnie Te – ciebie Nos – nas Vos – was Se – siebie, się
Abl. Me – o mnie Te – o tobie Nos – o nas Vos - o was Se – sobą
Ja Ty My Wy Zwrotne
Secum –ze sobą
Tylko dla os. 3

Dzierżawcze
Meus, mea, meum – mój
 8
Tuus, tua, tuum – twój
Noster, nostra, nostrum – nasz  odmieniają się jak przymiotniki deklinacji I i II
Vester, vestra, vestrum – wasz
Suus, sua, suum - swój
Wskazujące
HIC, HAEC, HOC – TEN (TEN OTO, TEN MÓJ, TEN NASZ, TEN OBECNY)
singularis Pluralis
Nom. Hic Haec Hoc Hi Hae Haec
Gen. Huius Horum Harum Horum
Dat. Huic His
Acc. Hunc Hanc Hoc Hos Has Haec
Abl. Hoc Hac Hoc His
Męski żeński nijaki

ISTE, ISTA, ISTUD – TEN (TEN TWÓJ, TEN WASZ)

Singularis Pluralis
Nom. Iste Ista Istud Isti Istae Ista
Gen. Istius Istorum Istarum Istorum
Dat. Isti Istis
Acc. Istum Istam Istud Istos Istas Ista
Abl. Isto Ista Isto Istis

ILLE, ILLA, ILLUD – TAMTEN, ÓW

Singularis Pluralis
Nom. Ille Illa Illud Illi Illae Illa
Gen. Illius Illorum Illarum Illorum
Dat. Illi Illis
Acc. Illum Illam Illud Illos Illas Illa
Abl. Illo Illa Illo Illis

Określające
IS, EA, ID – TEN, ON
Singularis Pluralis
Nom. Is Ea Id Ei (ii) Eae Ea
Gen. Eius Eorum Earum Eorum
Dat. Ei Eis (iis)
Acc. Eum Eam Id Eos Eas Ea
Abl. Eo Ea Eo Eis (iis)

IPSE, IPSA, IPSUM – SAM

singularis Pluralis
Nom. Ipse Ipsa Ipsum Ipsi Ipsae Ipsa
Gen. Ipsius Ipsorum Ipsarum Ipsorum
Dat. Ipsi Ipsis
Acc. Ipsum Ipsam Ipsum Ipsos Ipsas Ipsa
Abl. Ipso Ipsa Ipso Ipsis

IDEM, EADEM, IDEM – TEN SAM

singularis Pluralis
Nom. Idem Eadem Idem Eidem (idem) Eadem Eadem
 9
Gen. Eiusdem Eorundem Earundem Eorundem
Dat. Eidem Eisdem (iisdem, isdem)
Acc. Eundem Eandem Idem Eosdem Easdem Eadem
Abl. Eodem Eadem Eodem Eisdem (iisdem, isdem)
Względne
QUI, QUAE, QUOD – KTÓRY, KTÓRA, KTÓRE
Singularis Pluralis
Nom. Qui Quae Quod Qui Quae Quae
Gen. Cuius Quorum Quarum Quorum
Dat. Cui Quibus
Acc. Quem Quam Quo Quos Quas Quae
Abl. Quo Qua Quocum Quibus
Quocum quacum quocum quibiscum (dla wszystkich)

-przede wszystkim w zdaniach przydawkowych, ale może zaczynać zdanie główne

Quisquis, quidquid – ktokolwiek, odmieniają się oba człony
Quicumque, quaecumque, quodcumque – którykolwiek, odmienia się tylko pierwszy człon

Qui tacet, consentit – Kto milczy, zgadza się.

NEMO i NIHIL (NIKT i NIC)

Nom. Nemo Nihil
Gen. Nullius Nullius rei
Dat. Nemini Nulli rei
Acc. Neminem Nihil
Abl. Nullo Nulla re

PRZYMIOTNIKI ZAIMKOWE:
UNUS, A, UM – jeden
SOLUS, A, UM – sam
TOTUS, A, UM – cały  odmieniają się jak przymiotniki deklinacji I i II,
ale w gen. sg. na wszystkie rodzaje
występuje końcówka zaimkowa –ius,
w dat. sg. –i; jako gen. sg dla alius – alterius,
jako dat. sg alteri
ULLUS, A, UM – jakiś
NULLUS, A, UM – żaden

ALTER, ALTERA, UM – jeden z dwóch

UTER, UTRA, UM – który z dwóch
NEUTER, NEUTRA, UM – żaden z dwóch
UTERQUE,, UTRAQUE, UTRUMQUE – każdy z dwóch
ALIUS, A, UD -inny

ODPOWIEDNIKI ZAIMKOWE:
Pytajne Wskazujące Nieokreślone
Qualis – jaki Talis - taki
Quantus – jak wielki Tantus – tak wielki
Quantum – ile Tantum – tyle Aliquantum – nieco
Quot – ilu Tot – tylu Aliquot – kilka
Ubi – gdzie Ibi – tam Alicubi – gdzieś
Hic – tu Usquam – gdzieś
Istic – tam Alibi - gdzie indziej
Illic – tam Ubique – wszędzie
 10
Quo – dokąd Eo – tam (dokąd) Aliquo – dokądś
Eodem – tamże
Huc – tu dotąd
Istuc – tam dotąd
Illuc – tam dotąd
Unde – skąd Inde – stamtąd Alicunde – skądś
Hinc – stąd Undique – zewsząd
Istinc – stamtąd
Illinc – stamtąd
Qua – którędy Ea, hac – tędy Aliqua – którędyś
Istac – tamtędy
Illac – tamtędy
Quando – kiedy Tum – wtedy Aliquando – kiedyś
Tunc – wtey Umquam – kiedyś
Quotiens – ile razy Totiens – tyle razy Aliquotiens – kilka razy
Quam – jak Tam – tak
Ut - jak Ita – tak
Sic – tak

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW:

A) REGULARNE

Gradus positivus Gradus comparativus Gradus superlativus

Prudens, prudentis Prudentior, prudentius Prudentissimus, prudentissima um
Peritus, a, um Peritior, peritius Peritissimus, peritissima –um
Hilaris, e Hilarior, hilarius Hilarissimus, hilarissima –um
Felix, icis Felicior, felicius Felicissimus, felicissima –um
Ferox, ocis Ferocior, ferocius Ferocissimus, ferocissima – um
Piger, um Pigerior, pigerius Pigerrimus, pigerrima –um
Acer, e Acrior, acrius Acerrimus, acerrima -um
Sapiens, sapientis Sapiensior, sapinsius Sapientissimus
Beatus, a, um Beatior, beatius Beatissimus, beatissima –um
- od tematu gen. sg. masc. - od tematu gen. sg. masc.
odcinamy –i lub –is odcinamy –i lub –is oraz
- do tematu dodajemy –ior dla dodajemy końcówkę –issimus,
rodzaju m. i f. a dla n. –ius a, um
- odmieniają się wedlug dek. - przymiotniki zakończone na –
III, odmiany spółgłoskowej er tworzą końcówkę –errimus
(czyli dodajemy do tematu –
rimus DO FORMY
NOMINATIVU)
- kilka przymiotników na –illis
tworzy superlativus na –
illimus, a, um*
- odmieniają się jak
przymiotniki dek. I i II stopnia
równego*

* facilis – łatwy, difficilis – trudny, similis – podobny, dissimilis – niepodobny, humilis – niski, gracilis –
wysmukły
 11

B) SUPLETYWNE (NIEREGULARNE):
Gradus positivus Gradus comparativus Gradus superlativus
Bonus, a, um – dobry Melior, ior, ius Optimus, a, um
Malus, a, um – zły Peior, ior, ius Pessimus, a, um
Magnus, a, um – duży Maior, ior, ius Maximus, a, um
Parvus, a, um – mały Minor, or, us Minimus, a, um
Propinquus, a, um – bliski Propior, ior, ius Proximus, a, um
Multi, ae, um- liczni Plures, es, a Plurimi, ae, a

C) OPISOWE (PERYFRASTYCZNE):
- przymiotniki zakończone na –eus, -ius, -uus stopniują się tylko w ten sposób

I / II dek. i – us, a, um
e - us, a, um
u - us, a, um

pius, a, um – pobożny
noxius – szkodliwy
innoxius – nieszkodliwy
idoneus – dogodny, odpowiedni
vacuus – pusty
horror vacui – strach przed wolną przestrzenią
strenuus – gorliwy, pilny
arduus – stromy, spadzisty

TWORZY SIĘ PRZEZ DODANIE MAGIS I MAXIME

PRZYSŁÓWKI

Tworzenie:
I / II dek. – zmieniamy zakończenie gen. sing. masc. –i na –E
III dek. - zmieniamy zakończenie gen. sing. masc. –is na –ITER (facile i difficile to wyjątki, które są z III,
ale tworzą się jak z II
III dek. zakończona na –ns w gen. sg. zmieniamy na –ER

Gradus positivus Gradus comparativus Gradus superlativus

Hilariter Hilarius Hilarissime
Tworzymy od przymiotnika (gen.) Równy jest stopniu wyższemu Gradus superlativus przymiotnika
przymiotnika i ma rodzaj nijaki, zamieniamy z końcówki us, a, um
dodajemy końcówkę –IUS na przysłówkową -E

Bene – dobrze Melius Optime

Male – źle Peius Pessime
Magnopere – bardzo Magis Maxime
Parum – mało Minus Minime
Prope – blisko Propius Proxime
Multum – wiele Plus Plurimum
Saepe – często Saepius Saepissime
Diu – długo Diutius Diutissime
Gradus positivus Gradus comparativus Gradus superlativus
 12

IMIESŁÓW CZYNNY

I laudare - laudans (gen. laudantis)  odmiana według deklinacji III typu samogłoskowego, ale w abl.
II habere - habens (habentis) sg. jest końcówka „e”
III vincere - vincens (vincentis)  nie ma formy “będący”, posse i prodesse też nie ma tej formy
Fugiere – fugiens (fugientis)
Construere – construens (construentis)
IV scio, scire – sciens (scientis)

ABLATIVUS COMPARATIONIS (ABLATIVUS PORÓWNANIA):

- wyraża osobę lub rzecz, z którą coś porównujemy; pełni tę samą funkcję co quam z nominativem lub
accusatiwem
melle dulcior lub dulcior quam mel (słodszy od miodu)
- tylko ablativu można użyć, jeżeli osoba lub rzecz, z którą coś porównujemy, jest wyrażona zaimkiem
względnym
- tylko zwrotu z quam można użyć, jeżeli chodzi o inny przypadek niż nominativus czy accusativus