10 Prędkość bezpieczna

Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu jest jedną z podstawowych przy-

czyn zderzeń na drodze – kolizji i wypadków drogowych. Nie zawsze dozwolona
prędkość jest prędkością bezpieczną. Należy dostosować prędkość do istniejącej
sytuacji i okoliczności, tak aby zawsze w porę zatrzymać się przed przeszkodą.
Długość drogi zatrzymania pojazdu zależy od czasu reakcji kierującego, stanu tech-
nicznego pojazdu i drogi, po której on jedzie.
 Długość drogi, którą pojazd przejedzie od momentu, w którym kierujący za-
uważył przeszkodę i powziął decyzję o hamowaniu, do momentu naciśnięcia
przez kierowcę hamulca, zależy od: a) refleksu kierującego, na który ma wpływ
między innymi wiek, stan zdrowia, stopień zmęczenia, użycie środków farmako-
logicznych, ewentualnie napojów alkoholowych; b) indywidualnych możliwości
spostrzegania, wyciągania wniosków i podejmowania decyzji.
 Długość drogi, którą pojazd przejedzie od momentu naciśnięcia na hamulec, do
momentu rozpoczęcia rzeczywistego hamowania, zależy od stanu technicznego
hamulców.

61
Wypadki na drodze

 Długość rzeczywistej drogi hamowania pojazdu zależy od: a) prędkości, z jaką

porusza się pojazd (jeżeli prędkość wzrasta dwa razy, to właściwa droga hamo-
wania wzrasta cztery razy); b) hamulców (ich rodzaju i stanu technicznego);
c) stanu ogumienia (głębokości rzeźby bieżnika) i utrzymywanego w nich ciś-
nienia; d) stanu nawierzchni i geometrii dróg.
Aby spostrzec niebezpieczeństwo, podjąć decyzję o hamowaniu i nacisnąć hamulec,
wypoczęty kierowca potrzebuje ok. ¾ sekundy oraz dodatkowo potrzeba jeszcze
ok. ¼ sekundy, aby płyn hamulcowy uzyskał odpowiednie ciśnienie. Zatem droga,
którą pojazd przejedzie w tym czasie, będzie równa:
dr = v · tr
gdzie v jest prędkością, z jaką porusza się pojazd (zanim kierowca zacznie ha-
mować), a tr jest czasem potrzebnym na reakcję kierowcy i uzyskanie przez płyn
hamulcowy odpowiedniego ciśnienia (tr = 1 s).
Jeżeli kierowca jest zdenerwowany, nieuważny, źle się czuje, czas reakcji tr może
się wydłużyć nawet do 3 sekund.
Droga, którą pojazd przejedzie do chwili zatrzymania się (dz), jest zatem równa
sumie drogi pokonanej przez niego w czasie reakcji kierowcy (dr) oraz drogi po-
konanej podczas hamowania (dh):
dz = dr + dh
Drogę hamowania można obliczyć – w pewnym przybliżeniu – stosując wzór:
v2
dh =
2ƒ · g
gdzie v jest prędkością pojazdu w momencie rozpoczęcia hamowania, g jest przy-
spieszeniem ziemskim (g = 9,81 m/s2), natomiast f jest współczynnikiem tarcia
między oponami i jezdnią. Jego wartość może zmieniać się od zera do jedności
i zależy m. in. od stanu jezdni (tabela 3).

Tabela 3. Współczynnik tarcia w zależności od stanu jezdni

Współczynnik f Stan jezdni Hamowanie

ok. 0,8 sucha, szorstka bardzo silne hamowanie

ok. 0,6 dość szorstka dość silne

ok. 0,4 wilgotna przeciętne

ok. 0,2 śliska złe

= 0,1 gołoledź bardzo złe

62
 Przyczyny i okoliczności wypadków drogowych

Przyjrzyj się zamieszczonej obok rycinie i przeanalizuj przedstawione na niej in-

formacje.

Miejsce zauważenia Miejsce

niebezpieczeństwa niebezpieczeństwa

15,9 m
6,3 m 2,1 m 7,5 m
30 km/h 0,75 s 0,25 s 1,8 s

18 m
2,1 m 6,3 m 2,1 m 7,5 m
30 km/h 0,25 s 0,75 s 0,25 s 1,8 s

23,6 m
8,3 m 2,8 m 12,5 m
40 km/h 0,75 s 0,25 s 2,25 s

czas reakcji kierowcy

czas uruchomienia hamulców
czas rzeczywistego hamowania

 Podczas wiatru i deszczu prowadź pojazd szczególnie ostrożnie. Przy takiej

pogodzie łatwiej wpaść w poślizg.
 Pamiętaj o utrzymaniu bezpiecznej odległości między swoim pojazdem, a po-
jazdem jadącym przed Tobą. Im szybciej jedziesz, tym odległość ta powinna
być większa, bo w razie niebezpieczeństwa droga hamowania będzie dłuższa.
 A by nie wpaść w poślizg i nie utracić kontroli nad pojazdem, używaj obu
hamulców. Hamowanie należy rozpocząć hamulcem tylnym, potem dołączyć
przedni, stale zwiększając jego udział w hamowaniu. Na nawierzchni suchej
należy znacznie silniej hamować przednim hamulcem niż tylnym, na mokrej
i śliskiej – jednakowo.

63
Wypadki na drodze

Droga hamowania

Hamowanie oboma hamulcami

Hamowanie tylko hamulcem przednim

Hamowanie tylko hamulcem tylnym

Ćwiczenie 55
Napisz wzór, z którego można obliczyć długość drogi zatrzymania, uwzględ-
niając prędkość początkową, z jaką jedzie pojazd i współczynnik tarcia między
oponami a jezdnią.

...........................................................................................................................................

Im słabsza przyczepność (czyli mniejsze tarcie), tym łatwiej blokują się koła. Pojazd
ślizga się po jezdni i wymyka spod kontroli kierowcy. Niekontrolowany poślizg jest
groźny zarówno dla osób siedzących w samochodzie, jak i pieszych na drodze.

64
 Przyczyny i okoliczności wypadków drogowych

W tabeli znajdują się dane dotyczące obrażeń pieszych w zależności od prędkości

pojazdu w chwili zderzenia.

Prędkość
Obrażenia
w chwili Ryzyko śmierci (%)
pieszych
zderzenia

 lekkie obrażenia 15%

30 km/h
pojawiają się przypadki
 30%
inwalidztwa, przypadki śmiertelne
40 km/h
inwalidztwo
 60%
przypadki śmiertelne
50 km/h
 bardzo częste przypadki śmiertelne 85%
60 km/h
wyłącznie przypadki śmiertelne

Ćwiczenie 56
Zastanów się i napisz, dlaczego dopuszczalna prędkość w obszarach zabudowa-
nych wynosi 50 km/h.
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

Wiesz, rozumiesz
 Wszelkie ograniczenia prędkości wpro-
wadzane są ze względu na bezpieczeństwo
wszystkich użytkowników dróg.
 Droga zatrzymania pojazdu zależy od:
cech psychofizycznych kierującego pojaz-
dem, stanu technicznego pojazdu, stanu
nawierzchni i geometrii dróg, warunków
atmosferycznych, prędkości, z jaką poru-
sza się pojazd.
 Im szybciej jedziesz, tym odległość mię-
dzy twoim pojazdem a pojazdem jadącym
przed Tobą powinna być większa, bo w ra-
zie niebezpieczeństwa droga hamowania
będzie dłuższa.

65