dr inż.

Łucja Fukas-Płonka
mgr inż. Marcin Janik

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ

OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

Politechnika Śląska
Instytut Inżynierii Wody i Ścieków
Zakład Wodociągów i Kanalizacji
ul. Konarskiego 18
44-100 Gliwice
tel./fax. 32-2372173
e-mail: biuroeip@wp.pl
 Struktura wykładu
Spis omawianych zagadnień

1. Rodzaje osadów
2. Ilości osadów
3. Charakterystyka osadów
4. Jakość osadów
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

1. Rodzaje osadów

Osady ściekowe powstają w wyniku sedymentacji zawartej w ściekach

zawiesiny, składającej się z substancji mineralnych i organicznych oraz
komórek przyrastającej masy mikroorganizmów.

Osady ściekowe są układami o złożonej strukturze oraz zróżnicowanych

parametrach, zależnych od przyjętej technologii oczyszczania.

Biorąc pod uwagę charakter i miejsce powstawania w ciągu

technologicznym, osady można podzielić na trzy rodzaje:
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

1. Rodzaje osadów

Osady wstępne

Osady wstępne powstają w wyniku sedymentacji w osadnikach

wstępnych łatwoopadalnych zawiesin zawartych w ściekach surowych
lub też strącanego chemicznie fosforu i zawiesin.

Charakteryzują się dużą zawartością zawiesiny mineralnej (stanowiącej

25-40% s.m.), substancji organicznej (60-75% s.m.) oraz
mikroorganizmów chorobotwórczych.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

1. Rodzaje osadów

Osady z procesów biologicznego oczyszczania (osady nadmierne)

Ze względu na technologię oczyszczania wyróżnia się osady ze złóż

biologicznych oraz osady nadmierne z procesów oczyszczania metodą
osadu czynnego.

Najpowszechniej stosowana metoda osadu czynnego daje osad

charakteryzujący się znaczną zawartością substancji organicznej
(60-75 % s.m.). Osad taki składa się z zawiesiny mikroorganizmów
skupionych w drobne kłaczki oraz trudnoopadalnej zawiesiny
mineralnej.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

1. Rodzaje osadów

Osady z procesów chemicznego oczyszczania

Chemiczne oczyszczanie stosowane jest głównie w technologiach

wymagających wysokiego stopnia oczyszczenia ścieków, szczególnie
w przypadku konieczności uzyskania niskich stężeń fosforu i zawiesiny
w odpływie z oczyszczalni.

Technologia chemicznego oczyszczania opiera się na stosowaniu procesu

koagulacji (wytrącanie koloidów w postaci zawiesin kłaczkowatych pod
wpływem czynników chemicznych lub fizycznych).

W chemicznych procesach oczyszczania dla uzyskania kłaczków osadu

nieodzowne jest stosowanie substancji chemicznych - soli żelaza, soli
glinu, wodorotlenku wapnia.
Dla usunięcia związków fosforu stosuje się chemiczne strącanie przy
pomocy soli żelaza, soli glinu lub wodorotlenku wapnia.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

1. Rodzaje osadów

Miejsca powstawania osadów w oczyszczalni ścieków

Jednostopniowy układ
biologicznego oczyszczania
metodą osadu czynnego
z denitryfikacją
i biologiczno-chemicznym
usuwaniem fosforu.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

2. Ilości osadów

Ilość osadu wstępnego

- w osadniku wstępnym następuje usunięcie ładunków zanieczyszczeń
w ilości około 60% zawiesiny - odpowiada to masie osadu wstępnego.

Masa wytworzonego osadu w przeliczeniu na równoważnego mieszkańca:

Ł os.wst. = 40-45 g s.m./ M d

Ilość osadu nadmiernego - odpowiada masie osadu z:

- biologicznego usuwania węgla, azotu, fosforu,
- chemicznego strącania fosforu,
- zawiesiny nierozkładalnej zawartej w ściekach oczyszczonych.

Masa wytworzonego osadu nadmiernego w przeliczeniu na mieszkańca

wynosi:

Ł os.nadm. = 40-65 g s.m./ M d

 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

2. Ilości osadów

Osady wstępne i wtórne różnią się znacznie od siebie uwodnieniem, które

dla osadów wstępnych wynosi 93-98%, a dla osadów nadmiernych
98,5-99,7% - daje to w efekcie bardzo duże różnice w objętości osadu
produkowanego w ciągu doby.

Objętość osadu V zależy od zawartej w nim masy substancji stałych i

uwodnienia: 100G
V= [m3]
ρ (100− W)
os
gdzie:
G – sucha masa substancji stałych w osadzie [kg],
ρ – gęstość osadu [kg/m3],
W – uwodnienie osadu [%]

Jednostkowa objętość osadów (w przeliczeniu na mieszkańca) wynosi:

V os.wst. = 1 – 1,5 l/Md
V os.nadm. = 4 – 20 l/Md
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

2. Ilości osadów

Jeżeli uwodnienie osadu przekracza ok. 70% to zmiany objętości osadu

można określić z zależności:
100-W
V =V 0 [m 3]
1 0 100- W
gdzie: 1
V0 - początkowa objętość osadu [m3],
V1 - końcowa objętość osadu [m3],
W0 - początkowe uwodnienie osadu [%]
W1 – końcowe uwodnienie osadu [%]

Ilość osadów odwodnionych – opuszczających oczyszczalnię:

V os.odw. = 4 – 5 l/Md (osad o uwodnieniu ok. 20%)

 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

2. Ilości osadów

Względna zmiana objętości osadu przy zmianie jego uwodnienia:

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Opracowując metody oraz dobór

urządzeń przeróbki osadów bierze się
pod uwagę szereg parametrów
określających ich właściwości

fizyczne,

chemiczne,

biologiczne.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Parametry fizyczne:

Stężenie suchej masy (s.m.) [ % lub kg/m3 ]

Stężenie suchej masy, wyrażane w procentach, zależy od ilości wody

zawartej w masie osadu. Podczas przeróbki osadów dąży się do
uzyskania coraz większego stężenia suchej masy.

Stężenie suchej masy organicznej (s.m.o.) [ % lub kg/m3 ]

Stężenie suchej masy organicznej, wyrażone w procentach suchej

masy, określa zawartość substancji organicznej w osadzie. Jej ilość
maleje w czasie przeróbki, której celem jest zmineralizowanie jak
największej ilości organicznej masy osadu ściekowego.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Rozmiary i charakter kłaczków osadu

Od tego parametru zależy zdolność cząstki osadu do aglomerowania,

sedymentacji i odwadniania.
Na zwiększenie rozmiarów kłaczków znacząco wpływa dodanie do
osadu polimeru, poprawiającego jego zdolność do odwadniania.

Kłaczkowata struktura osadu pogarsza jego parametry hydrauliczne

Gęstość objętościowa osadów

Gęstość objętościowa osadu w postaci ciekłej: 1,003 – 1,054 kg/m3

 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Woda w osadzie występuje w postaci:

 wody wolnej, międzycząsteczkowej, którą łatwo oddzielić od cząstek

osadu w procesie zagęszczania i filtracji,

 wody półzwiązanej – tj. wody wewnątrz kłaczków osadu,

 wody kapilarnej, związanej w cząsteczkach osadu siłami adhezji i

kohezji,

 wody związanej fizycznie tj. wody higroskopijnej i koloidalnej, którą

z cząsteczkami osadu wiążą siły napięcia powierzchniowego (bardzo
trudna do oddzielenia),

 wody związanej biologicznie, która występuje w komórkach

mikroorganizmów lub w formie biokoloidów otaczających komórki i
tworzące kłaczki osadu czynnego.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Wspólną cechą wszystkich osadów ściekowych jest wysokie

uwodnienie i znaczna zawartość związków organicznych.

Proporcje między zawartością martwej i żywej masy organicznej są

jednym z czynników decydujących o możliwym do uzyskania stopniu
odwodnienia osadu.
Badanie procesów odwadniania:

W fazie początkowej odwadniania odciekiem jest

ciecz uwalniana z osadów przed podłączeniem
podciśnienia (faza rozbiegu)

I faza filtracji to usuwanie wody wolnej z placka

osadu. W tej fazie punkty wykresu zaczynają
równomiernie oddalać się od osi V

II faza filtracji - punkty pomiarowe gwałtownie

odbiegają od osi V, zmieniając kierunek
przebiegu. W tej fazie zaczyna być usuwana
woda półzwiązana
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Opór właściwy

Opór filtracji jest najczęściej stosowanym parametrem opisującym

względną odwadnialność osadu i stanowi ilościową miarę filtrowalności
osadu przy stałym ciśnieniu.

Im mniejszy – tym lepiej!

Ściśliwość

Ściśliwość oznacza podatność osadu na odkształcenie i zdolność do

zmniejszania wolnych przestrzeni osadu pod wpływem przyłożonego
ciśnienia. Znajomość ściśliwości osadu pozwala dobrać sposoby jego
odwadniania.

Im większa odporność na ściskanie – tym lepiej!

 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Własności reologiczne - lepkość

Osady ściekowe wykazują charakter cieczy nienewtonowskiej, płyną

dopiero po przyłożeniu sił powodujących naprężenia.
Prędkość przepływu maleje wraz z przyrostem suchej masy osadu.

Właściwość ta ma znaczący wpływ na dobór pomp, rurociągów i

armatury, a przede wszystkim na zużycie energii w procesie przeróbki.
Lepkość osadów zmniejsza się po procesach ich stabilizacji.

Odporność na ścinanie

Parametr wyrażony jest w N/m2. Im wyższa jego wartość, tym lepiej. Od

parametru tego zależy wydajność procesów odwadniania oraz możliwości
deponowania na składowisku lub tymczasowo na poletkach osadowych.
Im większa – tym lepiej !
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Czas ssania kapilarnego – CSK

Metoda pomiaru filtrowalności.

Pomiar czasu rozprzestrzeniania się cieczy odsączonej z próby osadu
na wyznaczonej powierzchni – określany jest mianem czasu ssania
kapilarnego.

Ładunek elektryczny – potencjał Zeta

Ładunek elektryczny obrazuje wielkość sił odpychania cząstek.

Osady ściekowe generalnie mają ładunek ujemny (-10 do -20mV).
Sposobem na wywołanie efektu łączenia się cząstek koloidalnych w
osadach jest zmniejszenie potencjału (redukcja sił odpychania).
Poprzez dodanie chemikaliów redukuje się ładunek do punktu
izoelektrycznego.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Ciepło spalania i wartość opałowa

Ciepło spalania określa ilość energii, jaką można uzyskać ze

spalenia 1kg SM osadu. Wartość zależna jest od zawartości i
rodzaju związków organicznych zawartych w osadzie.
Ciepło spalania osadów ściekowych jest znaczne i wynosi
ok. 16-21 MJ/kg s.m. dla osadów surowych i ok. 9-15 MJ/kg s.m. w
przypadku osadów ustabilizowanych.

Wartość opałowa oznacza ilość energii, jaką można uzyskać z 1 kg

osadu uwodnionego.
Wilgotność osadów i niska zawartość substancji organicznej potrafi
zmniejszyć jego wartość opałową do 2-3 MJ/kg. Uwodniony osad ma
ujemną wartość opałową.
Badania wykazały, że całkowite spalenie osadu bez dodatku paliwa
możliwe jest przy wartości opałowej rzędu 8 MJ/kg osadu.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Zależność wartości opałowej

od ciepła spalania
i wilgotności osadu
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Parametry chemiczne:

Odczyn pH

Odczyn surowych osadów ściekowych zależy od odczynu ścieków oraz

rodzaju procesów, jakim były one poddane. Zazwyczaj jest on bliski
obojętnemu.
Ze względu na dużą zawartość łatwo zagniwającej substancji
organicznej i obecność mikroorganizmów - odczyn staje się w krótkim
czasie kwaśny.

Wartość odczynu może zmieniać się procesach przeróbki osadów,

szczególnie w podczas stabilizacji i higienizacji osadów, gdzie
wykorzystywany jest wpływ odczynu na zmianę zawartości i rodzaju
mikroorganizmów żyjących w osadzie ściekowym.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Zasadowość

Zasadowość określa zawartość związków alkalicznych rozpuszczonych

w cieczy osadowej. Wartość zasadowości podawana jest najczęściej
w mgCaCO3/dm3.
W osadach zawarte są związki buforowe mające zdolność do
neutralizacji kwasów. Ma to duże znaczenie w utrzymaniu lekko
alkalicznego odczynu podczas fermentacji osadów.
Osady surowe mają niską zasadowość. Wzrasta ona dla osadów
przefermentowanych.

Zawartość lotnych kwasów tłuszczowych (LKT)

Mierzona w mg CH3COOH/dm3 określa ilość lotnych kwasów

organicznych zawartych w osadzie. Jest parametrem kontrolnym
procesu fermentacji.
Ich ilość maleje podczas fermentacji.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Wartość nawozowa

Substancje organiczne zawarte w osadach ściekowych są czynnikiem

poprawiającym strukturę gleby przy rolniczym ich wykorzystaniu.

O glebotwórczych i nawozowych wartościach osadu decyduje jego skład:

- Azot - 1,4 – 5% sm i jest zbliżone do zawartości tego pierwiastka w
gnojowicy oraz wyższe niż w oborniku
- Fosfor - 0,8 – 8% sm i jest porównywalna z zawartością tego składnika w
nawozach naturalnych.
- Potas - 0,1 – 0,6% sm - osady ściekowe są ubogie w potas, jego
zawartość z reguły jest niższa niż w oborniku i gnojowicy.

Ustabilizowane osady ściekowe charakteryzują się korzystnym stosunkiem

węgla do azotu, analogicznie jak w próchnicy gleb uprawowych lub w
dojrzałych kompostach:
C : N = 10÷13 : 1
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Związki specjalne (substancje szkodliwe)

 metale ciężkie;
 wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA);
 absorbowalne organiczne związki chloru (AOX);
 polichlorowane dwufenyle (PCB);
 polichlorowane dibenzodioksyny (PCCD) i polichlorowane
dibenzofurany (PCDF);
 substancje ropopochodne, tłuszcze;
 środki ochrony roślin (pestycydy, insektycydy), antybiotyki, hormony,
konserwanty i inne substancje chemiczne służące stymulacji
produkcji rolnej.

Głównym źródłem metali ciężkich i substancji toksycznych

występujących w osadach są ścieki przemysłowe odprowadzane do
kanalizacji miejskiej
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Parametry biologiczne:

Podatność na rozkład biologiczny

Podatność na rozkład biologiczny zależy od ilości i rodzaju substancji

organicznej oraz warunków występujących w masie osadu – decydujących
o możliwościach rozwoju mikroorganizmów. Niezbędne jest określenie,
czy osad nie zawiera substancji hamujących rozkład biologiczny (związki
toksyczne).

Zawartość związków organicznych w suchej masie osadu w zależności od

stopnia stabilności osadu wynosi: 55 – 85% i głównie zależy od:

składu ścieków,

stosowanej technologii ich oczyszczania

sposobu przeróbki osadów, w szczególności metody stabilizacji.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Właściwości sanitarne osadu

Biomasa osadu powstającego podczas oczyszczania ścieków jest zbiorem

mikroorganizmów reprezentowanych najliczniej przez bakterie, wirusy,
grzyby oraz robaki pasożytnicze.

Organizmy te stanowią poważne zagrożenie dla środowiska

przyrodniczego i człowieka, dlatego bardzo istotne jest zmniejszenie ich
wpływu na otoczenie.

Stopień skażenia biologicznego osadów ściekowych jest podstawowym

kryterium dopuszczającym osady do przyrodniczego wykorzystania.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Technologiczne cechy osadów

Cechy technologiczne decydują o podatności osadów do stabilizacji i

ostatecznego unieszkodliwiania, są istotne z punktu widzenia
projektowania procesów przeróbki osadów.

Parametrów technologicznych zalicza się:

podatność na mineralizację (zdolność do fermentacji lub podatność na

rozkład tlenowy),

zdolność filtracyjną,

wartość opałową,

wartości nawozowe.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

3. Charakterystyka osadów

Rodzaj osadu
Bardzo
Źle Średnio Dobrze
Parametr Jednostka Surowy dobrze
Surowy prze- prze- prze-
biolo- prze-
wstępny fermento- fermento- fermento-
giczny fermento-
wany wany wany
wany
1 2 3 4 5 6 7 8

pH - 5-7 6-7 6,5-7 6,8-7 7,2-7,5 7,4-7,8

Sucha masa (SM) %SM 5-10 4-8 4-12 4-12 4-12 4-12
Straty prażenia
%SMO 60-75 55-80 55-70 50-60 45-55 30-45
(SMOrg.)
1000- 2000- 3000- 4000-
Zasadowość mg CaCO3/dm3 500-1000 500-1000
2500 3500 4500 5500
Lotne kwasy mg CH3COOH 1800- 1800- 1500- 1000-
/dm3
100-1000 <100
tłuszczowe 3600 3600 4000 2500
Opór właściwy 5x1011- 5x1010-
m/kg 1011-1013 1012-1013 1011-1012 1010-1011
filtracji 5x1012 5x1011
Ciepło spalania MJ/kgSM 16-20 15-21 15-18 12,5-16 10,5-15 8-10
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Kontrola jakości osadów ściekowych

Ilość i jakość powstających na oczyszczalni osadów ściekowych jest

zmienna, przy czym do głównych czynników powodujących
zróżnicowanie ich właściwości należą:

rodzaj ścieków dopływających na oczyszczalnię,

wielkość ładunku zanieczyszczeń,

sposób oczyszczania ścieków i stosowane parametry

technologiczne, w tym szczególnie:
- wiek osadu,
- obciążenie osadu ładunkiem zanieczyszczeń,
- występowanie osadnika wstępnego,

sposób przeróbki osadów.

 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Nie ma typowych osadów ściekowych, w każdej oczyszczalni

powstają osady o odmiennych właściwościach fizyko–chemicznych!!

Wspólną cechą wszystkich osadów ściekowych jest:

 wysokie uwodnienie,
 wysoka zawartość związków organicznych,
 duża zawartość związków nawozowych,
 łatwość zagniwania,
 skażenie biologiczne,
 występowanie pierwiastków śladowych i metali ciężkich,
 możliwość występowania substancji toksycznych
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Zasadniczym celem przeróbki osadów jest osiągnięcie następujących

efektów:

 zmniejszenia objętości osadów i usunięcia z nich wody,

 stabilizacji osadów (stabilizacja osadów ściekowych polega na
zmniejszeniu zagniwalności oraz zlikwidowaniu nieprzyjemnych
zapachów poprzez zredukowanie ilości substancji organicznej zawartej
w osadzie),
 higienizacji osadów (higienizacja obejmuje procesy, w wyniku których
następuje usunięcie z osadu organizmów chorobotwórczych i
uzyskanie produktu bezpiecznego sanitarnie),
 przygotowania osadów do ostatecznej formy zagospodarowania.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

W recyklingu organicznym osadów ściekowych istotne jest dbanie o

czystość osadów; konieczne jest rygorystyczne podejście do jakości
ścieków przyjmowanych do sieci kanalizacyjnej.

Osady do rolniczego wykorzystania muszą być ustabilizowane i

zhigienizowane. Wybór sposobu higienizacji – wapnowanie,
kompostowanie, metody termiczne zależy w dużym stopniu od
odczynu pH podłoża terenu, na którym będzie rozprowadzany osad.

Warunkiem decydującym o możliwości ekonomicznego stosowania

recyklingu organicznego jest występowanie w pobliżu oczyszczalni
ścieków odpowiedniego areału terenów rolniczych lub terenów
zdegradowanych nadających się do rekultywacji.

Podstawowym kryterium zastosowania recyklingu energetycznego do

unieszkodliwiania osadów jest wartość opałowa osadów zależna od ich
uwodnienia.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Instrumentem kontroli jakości ścieków trafiających do oczyszczalni

ścieków – a w związku z tym również jakości produkowanych osadów
są następujące przepisy:

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i

zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2001 nr 72 poz. 747)

Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie
sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz
warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U.
2006 nr 136 poz. 964) - określające dopuszczalne wskaźniki zanieczyszczeń w
ściekach przemysłowych wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2001 nr 115 poz. 1229)

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w
sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,
których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urządzeń
kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz.U.
2005 nr 233 poz. 1988) - określające substancje szczególnie szkodliwe dla
środowiska wodnego, których wprowadzanie ściekach przemysłowych do
kanalizacji wymaga pozwolenia wodnoprawnego
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Podstawowe zasady postępowania z osadami wg prof. Oleszkiewicza:

nie przetrzymuje się osadów – prowadzi to do pogorszenia
właściwości osadów (uwalnianie fosfory, zmniejszenie sprawności
odwadniania); wyjątek stanowi zatrzymanie osadu w zagęszczaczach
dla wyprodukowania lotnych kwasów tłuszczowych (LKT),

nie łączy się osadów – mieszanie osadów wstępnych i nadmiernych
zmniejsza ich odwadnialność, ujemnie wpływa na proces stabilizacji
beztlenowej (osad nadmierny źle fermentuje ze względu na obecność
flory bakteryjnej przystosowanej do warunków tlenowych, zmniejszając
ilość produkowanego metanu),

nie zawraca się osadów – aby nie wprowadzać z powrotem do ciągu
oczyszczania ścieków zawiesiny, związków azotu i fosforu,

należy dbać o czystość osadów – zabezpieczenie urządzeń przed
uszkodzeniami i zatykaniem spowodowanym przez piasek, żwir,
kapsle, tłuszcze oraz szczególnie przez szmaty i włosy; należy również
zabezpieczyć przerabiane osady przed wtórnym zakażeniem przez
organizmy chorobotwórcze.
 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ OSADU I MOŻLIWOŚCI ICH KSZTAŁTOWANIA

4. Jakość osadów

Oprócz wymienionych przykazań należy również obowiązkowo:

 zmniejszać uwodnienie osadów w ciągu przeróbki osadów,

 zmniejszyć zagniwalność osadów,
 zabić organizmy chorobotwórcze w osadzie kierowanym do
zagospodarowania,
 przygotować osad do bezpiecznego magazynowania i transportu,
 zagospodarować osad z korzyścią dla środowiska.
 Bibliografia

Wykorzystane materiały:

1. Fukas-Płonka Ł., Zielewicz-Madej E.: Zasady wyboru technologii przeróbki osadów

ściekowych. Mat. Sem. Narady Proj. BPBK Katowice. Ustroń. 1995, pp.43-51.
2. Fukas-Płonka Ł., Zielewicz-Madej E.: Zmiany fizykalnych osadów ściekowych wskutek
fermentacji metanowej. Seminarium polsko-niemieckie ATV. Goerlitz. 1999.
3. Fukas-Płonka Ł., Zielewicz-Madej E. (2000): „Nowoczesne metody przeróbki osadów”.
Materiały konferencyjne – Konferencja Naukowo-Techniczna „OSAD2000”, Gdańsk;
4. Fukas-Płonka Ł., Zielewicz-Madej E.: Charakterystyka ilościowo-jakościowa osadu w
zależności od przyjętej technologii oczyszczania ścieków. Mat. Sem. Szk. Przeróbka i
zagospodarowanie osadów dla małych i średnich oczyszczalni ścieków. Gdańska
Fundacja Wody. Gdańsk. 1998.
5. Oleszkiewicz J. (1998): Gospodarka osadami ściekowymi – Poradnik decydenta, LEM,
Kraków.
6. Zielewicz-Madej E., Fukas-Płonka Ł.: Nowe techniki badań osadów ściekowych i
kontroli procesów przeróbki osadów. Mat. Sem. Szk. Przeróbka i zagospodarowanie
osadów dla małych i średnich oczyszczalni ścieków. Gdańska Fundacja Wody. Gdańsk.
1998.
 dr inż. Łucja Fukas-Płonka
mgr inż. Marcin Janik

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Politechnika Śląska
Instytut Inżynierii Wody i Ścieków
Zakład Wodociągów i Kanalizacji
ul. Konarskiego 18
44-100 Gliwice
tel./fax. 32-2372173
e-mail: biuroeip@wp.pl