You are on page 1of 13

1.

CHARAKTERYSTYKA
MATERIA£OWO-TECHNICZNA
WYROBÓW
Z TWORZYW SZTUCZNYCH
1.1. 01

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


1. CHARAKTERYSTYKA SUROWCÓW I PRODUKTÓW
Do produkcji swoich wyrobów Pi- – polietylen œredniej gêstoœci Pipelife stosuje wysokiej klasy, nie-
pelife stosuje tworzywa sztuczne ter- (PE – MD), toksyczne surowce dostarczone przez
moplastyczne z dwóch grup: – polietylen du¿ej gêstoœci (PE – renomowane firmy.
HD), Ponadto ka¿da partia surowca oraz
1.Poliwinylowych – Polichlorek winylu – polipropylen (kopolimer blokowy wszystkie wyroby finalne poddawane
(PVC). polipropylenu PP-b). s¹ œcis³ej kontroli jakoœci.
2.Poliolefin:

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
Polichlorek winylu PVC
Jest to produkt polimeryzacji Rury wykonywane s¹ metod¹ – systemy kanalizacyjne z rur o œcian-
chlorku winylu otrzymywanego z prze- w y t ³ a c z a n i a z P V C z d o d atkiem kach g³adkich - w kolorze pomara-
robu acetylenu lub etylenu. stabilizatorów, œrodków smarnych, ñczowo – br¹zowym,
Do produkcji rur stosowany jest wype³niaczy i pigmentów. – systemy drenarskie – w kolorze
nieplastyfikowany polichlorek winy- Kszta³tki formowane s¹ termopla- ¿ó³tym,
lu PVC – U. PVC bez dodatku plasty- stycznie z odcinków rur lub metod¹ – systemy rynnowe – w kolorze
fikatorów jest twardy, niepalny, od- wtryskow¹. br¹zowym – rustykalnym i bia³ym.
znacza siê du¿¹ odpornoœci¹ che- – rury os³onowe kanalizacji kablowej
miczn¹ i ma znakomite w³aœciwoœci Z PVC produkowane s¹: teletechnicznej – w kolorze szarym.
mechaniczne i dielektryczne. – systemy ciœnieniowe z rur o œciankach
g³adkich - w kolorze szarym,

Polietylen PE
Polietylen otrzymywany jest przez Pipelife produkuje rury metod¹ – systemy ciœnieniowe i grawitacyjne z
polimeryzacjê etylenu. Surowcem do wyt³aczania z polietylenu PE 80 i PE PE 80 i PE 100 – w kolorze niebie-
produkcji rur PE jest homogeniczna 100. skim i czarnym,
mieszanina granulatu polietylenowego Kszta³tki segmentowe wykonywa- – rury os³onowe kanalizacji kablowej
z dodatkiem antyutleniaczy, stabilizato- ne s¹ z odcinków rur. – w kolorze czarnym,
rów i pigmentów. – zasobniki z³¹czowe kanalizacji ka-
Polietylen jest tworzywem o znacz- Z polietylenu PE produkowane s¹: blowej teletechnicznej,
nej udarnoœci i elastycznoœci, bardzo do- – osadniki gnilne przydomowych
brych w³aœciwoœciach chemicznych i di- – systemy gazowe z PE 80 i PE 100 – oczyszczalni œcieków,
elektrycznych. w kolorze ¿ó³tym, – studnie kanalizacyjne.

Polipropylen PP
Polimery (zwi¹zki wielkocz¹stecz- œci mechaniczne i dielektryczne, du¿¹ – systemy kanalizacji zewnêtrznej
kowe) otrzymywane s¹ w wyniku reakcji odpornoœæ na wysokie i niskie tempe- z rur o podwójnej œciance Pragma
monomerów (organicznych zwi¹zków ratury oraz du¿¹ odpornoœæ che- – w kolorze pomarañczowo – br¹zo-
o ma³ej masie cz¹steczkowej. W przy- miczn¹. wym,
padku, gdy wystêpuje jeden rodzaj Rury wykonywane s¹ metod¹ – systemy drenarskie z rur o podwój-
monomeru to polimer okreœla siê wyt³aczania, a kszta³tki formowane nej œciance – w kolorze pomara-
nazw¹ homopolimer. W przypadku gdy s¹ wtryskowo lub zgrzewane segmen- ñczowo – br¹zowym i czarnym,
w reakcji wystêpuj¹ ró¿ne monomery, towo. – rury os³onowe kanalizacji tele-
polimer przyjmuje nazwê monomeru, technicznej – w kolorze czarnym,
który wystêpuje w przewadze z dodat- Z polipropylenu PP-b produkowane s¹: – studzienki kanalizacyjne,
kiem okreœlenia kopolimer (np. kopoli- – systemy kanalizacji deszczowej
mer – polipropylen). – systemy kanalizacji wewnêtrznej i drenarskie o podwójnej œciance
Pipelife produkuje rury z blokowe- PP/HT, o podwy¿szonej odpornoœci w kolorze czarnym.
go kopolimeru polipropylenu(PP-b). na wysokie temperatury – w kolo-
Nadaje on rurom doskona³e w³aœciwo- rze bia³ym i szarym,

2. ODPORNOή CHEMICZNA
Systemy z rur PVC, PE i PP s¹ wych oraz w systemach kanalizacyj- Polietylen, ze wzglêdu na swoj¹
ca³kowicie odporne na dzia³ania che- nych dla œcieków bytowo – gospodar- niepolarn¹ strukturê posiada znako-
miczne czynników zewnêtrznych wy- czych, deszczowych, miejskich i nie- mit¹ odpornoœæ chemiczn¹ i zapewnia
stêpuj¹cych w naturalnych warunkach których przemys³owych, przy warto- bezpieczn¹ eksploatacjê przewodów
gruntowych, dlatego te¿ nie ma potrze- œciach wskaŸników zanieczyszczeñ gazowych z PE w obecnoœci konden-
by stosowania zabezpieczeñ antykoro- dopuszczalnych w œciekach wprowa- satów gazu, organicznych œrodków na-
zyjnych. Odznaczaj¹ siê tak¿e wysok¹ dzonych do urz¹dzeñ kanalizacyj- w ani aj ¹cych i œr odkó w w zb o g a-
odpornoœci¹ na substancje chemiczne, nych. caj¹cych gaz.
wystêpuj¹ce w sieciach wodoci¹go-

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
02 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Przy projektowaniu systemów Rozpuszczalniki organiczne: Substancje chemiczne, wobec któ-
z tworzyw sztucznych do transportu aceton i inne ketony, alkohol, estry, rych tworzywo sztuczne wykazuje od-
œcieków przemys³owych, chemikaliów aldehyd octowy, benzen, dwusiar- pornoœæ niezadawalaj¹c¹ lub ograni-
i mediów o specyficznych w³aœciwo- czek wêgla, czterochlorek wêgla, czon¹, przenikaj¹ przez œcianki rur na
œciach i o zró¿nicowanych temperatu- chloroform, dwuchloroetylen, trój- ca³ej powierzchni kontaktu, powo-
rach nale¿y uwzglêdniæ dane do- chloroetylen, etery. duj¹c zmiêkczanie i pêcznienie two-
tycz¹ce odpornoœci chemicznej. rzywa.
Szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ Halogeny: Nie wolno stosowaæ tworzyw
w przypadkach, gdzie œcieki mog¹ za- fluor, chlor, brom, jodyna. sztucznych do przesy³ania mediów
wieraæ w wysokich stê¿eniach takie zawieraj¹cych substancje chemicz-
substancje jak: Kwasy: ne (o okreœlonym stê¿eniu i tempera-
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

kwas octowy lodowaty, kwas chlo- turze) wobec których tworzywo wy-
Oleje: rosulfonowy, kwas krezylitowy, kazuje odpornoœæ niezadawalaj¹c¹ lub
oleje roœlinne, zwierzêce i mineral- kwas podchlorawy, kwas azotowy, w okreœlonych wypadkach ograni-
ne jak: ropa naftowa i jej pochod- kwas fosforowy, kwas siarkowy. czon¹.
ne, krezole, terpentyna, olej siliko- Tabele odpornoœci chemicznej
nowy. PVC, PE, PP Pipelife udostêpnia na
¿yczenie klienta. W przypadku w¹tpli-

3. ODPORNOŒÆ NA ŒCIERANIE
Ogólnie mo¿na stwierdziæ, ¿e rury Rysunek obok ilustruje wyniki ba- Rury z azbestocementu
z tworzyw sztucznych charakteryzuje dañ œcieralnoœci, przeprowadzonych 3,0
wysoka odpornoœæ na abrazjê, znacz- metod¹ TH Darmstadt [E7]. W bada-
nie wy¿sza ni¿ wiêkszoœci materia³ów niach tych medium stanowi³a mie- 2,5 Rury
tradycyjnych. Jest to szczególnie istot- szanina wody z piaskiem i ¿wirem z w³ókna
ne przy transporcie ró¿nego rodzaju (d<30 mm), o zawartosci kruszywa 46% szklanego

œcieranie [mm]
2,0
œcieków i mieszanin zawieraj¹cych pia- objêtoœciowych.
sek, ¿wir, szlakê itp., w instalacjach 1,5 Rury betonowe
transportu hydraulicznego zak³adów
przeróbki kruszyw, rud, oraz transportu Rury z PVC
1,0
mieszanki betonowej, odpadów, mate-
ria³ów z bagrowania i innych. Rury
0,5 HDPE
Rury kamionkowe
Œrednia abrazja rur z ró¿nych 200000 400000 600000
materia³ów [E7] Iloœæ cykli w czasie testu

W grupie badanych tworzyw naj-


wy¿sz¹ odpornoœci¹ na abrazjê wyka- WYNIKI BADAÑ ABRAZJI RUR [E5]
za³y rury z polietylenu du¿ej gêstoœci Abrazja Wzglêdny
Materia³
PE – HD. Po 400 000 cykli abrazja rur œcianki przyrost
rury
PE - HD wynosi zaledwie 0,3 mm. naprê¿eñ
Porównanie odpornoœci na abrazjê [µm] [%]
rur wykonanych z ró¿nych materia³ów PVC 1 0,6
dobrze obrazuje nastêpuj¹cy przyk³ad.
Stal 2,28 6
Jeœli przyj¹æ umownie wartoœæ abrazji
rury wykonanej z PVC za jedn¹ jed- ¯eliwo 2,77 2
nostkê (1), to abrazja rur wykonanych z Kamionka 5,72 2
innych materia³ów, przy tych samych Beton 21,09 5
warunkach, bêdzie od kilku do kilku- Azbesto-cement 22,92 9
dziesiêciu razy wiêksza (patrz tabela)

Prêdkoœæ przep³ywu
Czynnikiem, który ma istotny Pipelife zaleca aby prêdkoœci
wp³yw na intensywnoœæ abrazji jest przep³ywu w ruroci¹gach z tworzyw
prêdkoœæ przep³ywu transportowanego sztucznych nie przekracza³y 5 m/s.
medium.

4. ODPORNOή NA MIKROORGANIZMY I GRYZONIE


Rury z tworzyw sztucznych s¹ od- bakterii i grzybów. S¹ odporne na kwas terie redukuj¹ce w gruncie siarczany
porne na dzia³anie mikroorganizmów i siarkowy i siarczany, dziêki czemu bak- nie maj¹ wp³ywu na tworzywa.
gryzoni. Nie stanowi¹ te¿ po¿ywki dla

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
1.1. 03

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


5. OBOJÊTNOŒÆ FIZJOLOGICZNA
PVC, PE i PP-b s¹ tworzywami wody pitnej i œrodków spo¿ywczych pi t n¹ m aj ¹ at est y P añ st w o w e g o
obojêtnymi fizjologicznie. Dopuszcze- jest regulowane normami. Rury z PVC Zak³adu Higieny.
nie rur z PVC, PE i PP-b do przesy³ania i PE przeznaczone do kontaktu z wod¹

6. ODPORNOή NA CZYNNIKI ATMOSFERYCZNE


Rury z tworzyw sztucznych (PVC, odzia³ywanie promieniowania s³onecz- strzeni bez ¿adnych zabezpieczeñ. Dla
PP-b, PE) zachowuj¹ sw¹ jednorod- nego nie ma istotnego wp³ywu na tak przechowywanych wyrobów ze

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
noœæ i trwa³oœæ materia³u w zmiennych w³aœciwoœci ruroci¹gów wykonanych wzglêdów bezpieczeñstwa okreœla siê
warunkach atmosferycznych. Nie za- z PVC i PP. maksymalny czas sk³adowania (patrz
chodzi w nich proces ch³oniêcia wody, Odnotowywany jest natomiast rozdzia³ 3.1.). Je¿eli jednak sk³aduje
nie nastêpuje te¿ zjawisko rozwar- wp³yw promieniowania UV na ruroci¹gi siê wyroby odpowiednio zabezpieczo-
stwienia materia³u. wykonane z PE. Normy przedmiotowe ne przed promieniowaniem UV lub
Przedmiotowe normy dla rur wyko- ustalaj¹ maksymalny poziom radiacji sk³adowane s¹ z zastosowaniem os³on
nywanych z PVC i PP nie nak³adaj¹ skumulowanego promieniowania UV przed bezpoœrednim oddzia³ywaniem
¿adnego obowi¹zku prowadzenia te- na ruroci¹gi PE. Nie mo¿e on przekro- œwiat³a s³onecznego to czas u¿ytkowa-
stów odnoœnie wp³ywu promieniowania czyæ 3,5 GJ/m2 nia i sk³adowania mo¿e byæ wyd³u¿ony.
UV ze wzglêdu na zjawisko starzenia Wp³yw promieniowania UV ma W³aœciwe metody sk³adowania opisa-
siê rur wykonanych z tych surowców. znaczenie tylko dla tych wyrobów, któ- ne s¹ w rozdziale 3.1.
Doœwiadczenia wskazuj¹ równie¿, ¿e re sk³adowane s¹ na otwartej prze-

7. W£AŒCIWOŒCI FIZYCZNO - MECHANICZNE


W³aœciwoœci tworzywa zale¿¹ od modyfikuj¹cych oraz od technologii Przeciêtne wartoœci parametrów
stosowanych surowców, dodatków przetwarzania. tworzyw sztucznych stosowanych przez
Pipelife przedstawiono w tabeli poni¿ej.

W£AŒCIWOŒCI FIZYCZNE TWORZYW SZTUCZNYCH STOSOWANYCH PRZEZ PIPELIFE

Polietylen
W³aœciwoœci Jednostka PVC PP-b
PE-80 PE-100
Gêstoœæ [g/cm 3 ] 1,38-1,41 0,90 0,92-0,94 0,94-0,96
Temperatura miêknienia
(Vicat) [ oC] >79 146 60 60
Modu³ sprê¿ystoœci
Younga [MPa] 3200 1150 700 1000

Naprê¿enia przy
[MPa] 50 20 19 22
zerwaniu
Wytrzyma³oœæ na granicy
[MPa] 42 27 20 25
plastycznoœci

Wyd³u¿enie przy zerwaniu [%] > 80 >500 600 >600


Wspó³czynnik termicznej o
[mm/m C] 0,08 0,12 0,18 0,20
rozszerzalnoœci liniowej (α)
Wspó³czynnik przewodnoœci 2 o
0,15
[W/m C] 0,30 0,36 0,42
cieplnej
Maksymalna ci¹g³a [ o C] 75 100 75 75
temperatura u¿ytkowa

Rury z polipropylenu s¹ najl¿ejsze na agresywne œcieki jak i na uderzenia


i wykazuj¹ wy¿sz¹ odpornoœæ na wyso- mechaniczne (ni¿ np. rury z PVC), rów-
kie temperatury ni¿ PVC i PE. S¹ te¿ nie¿ w ujemnych temperaturach, co po-
znacznie bardziej odporne chemicznie zwala na monta¿ w okresach zimowych.

8. USZCZELKI
Do ³¹czenia rur kielichowych Pipe- dów zapewniaj¹cych ca³kowit¹ szczel- Trwa³oœæ uszczelek jest równa trwa³oœci
life produkuje ca³y szereg uszczelek, noœæ i trwa³oœæ po³¹czenia kielich – bosy rur w których s¹ stosowane.
przystosowanych do ró¿nych systemów koniec, na ca³ym obwodzie rury.
oraz ró¿nych warunków pracy przewo-

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
04 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


System uszczelnieñ typu Power
-Lock i Sewer-Lock dla systemów
z PVC
Nowoczesnoœæ i niezawodnoœæ równoœci i luzy w kielichu oraz sprawia,
obu systemów uszczelnieñ jest gwa- ¿e uszczelka zajmuje zawsze w³aœciwe
rantowana przez: po³o¿enie, w efekcie czego uzyskuje 1
– now¹ technologiê wykonywania kie- siê bardzo szczelne i trwa³e z³¹cze.
4 3
lichów i osadzania uszczelek,
– now¹ i innowacyjn¹ konstrukcjê sa- Gdy uszczelka osadzana jest w go-
mych uszczelek. towym kielichu w warunkach budowy,
Technologia wykonywania kieli- zwykle wystêpuj¹ cztery miejsca kry-
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

chów w systemie Power-Lock oraz Se- tyczne wykonania z³¹cza (rys. obok).
wer-Lock polega na tym, ¿e kielich ka¿-
dej rury formowany jest indywidualnie 2
Uszczelka tradycyjna
wokó³ uszczelki, dziêki czemu dopaso-
wuje siê bardzo dok³adnie do jej
Gdy kielich formowany jest wokó³
kszta³tów.
uszczelki, dwa z krytycznych punktów
Ta nowoczesna technologia, przy
zostaj¹ wyeliminowane (rys. obok).
ca³kowicie zautomatyzowanej produk-
1
cji i sta³ej kontroli jakoœci, eliminuje nie-

Pipelife jako jedyny pro-


ducent na rynku polskim 2
s t o s u j e n o wy s y s te m
uszczelnieñ typu Power-Lock i Se- Uszczelka Power-Lock, Sewer-Lock
wer-Lock.

System uszczelniaj¹cy Power


-Lock
Uszczelka sk³ada siê z:
– pierœcienia uszczelniaj¹cego wyko-
nanego z elastomeru EPDM o trwa-
³oœci 50 ± 5 IRHD i wysokiej odpor-
noœci na silnie utleniaj¹ce zwi¹zki
chemiczne, oleje roœlinne i zwierzê- 1 - pierœcieñ 2 - pierœcieñ mocuj¹cy -
ce; uszczelniaj¹cy - czarny, ¿ó³ty, wykonany z PP
– pierœcienia mocuj¹cego – wykona- wykonany z EPDM wzmocnionego
w³óknem szklanym
nego z polipropylenu (PP) wzmoc-
nionego w³óknem szklanym. System Power-Lock

Higieniczna uszczelka
Uszczelka Power-Lock wykonana Poniewa¿ uszczelki Power-Lock ni z³¹cze przed wtargniêciem zanie-
jest z polipropylenu (PP) oraz elasto- s¹ fabrycznie zintegrowane z rur¹, nie czyszczeñ.
meru o symbolu EPDM. Oba tworzywa wystêpuje problem zanieczyszczenia Pierœcieñ stabilizuj¹cy naprê¿ony
zosta³y specjalnie wyselekcjonowane rur podczas ich monta¿u, co mo¿e wy- podczas procesu kielichowania rury,
do przesy³ania wody pitnej. Nie koro- stêpowaæ podczas monta¿u luŸnych zarówno pod dzia³aniem nadciœnienia,
duj¹ i s¹ odporne na oddzia³ywanie uszczelek tradycyjnych. jak i podciœnienia, utrzymuje w sposób
agresywnych warunków gruntowych. Uszczelniaj¹ce dzia³anie przed- trwa³y uszczelkê na swoim miejscu.
niej gumowej krawêdzi uszczelki chro-

System uszczelniaj¹cy Sewer


-Lock
Uszczelka sk³ada siê z:
– pierœcienia uszczelniaj¹cego – wy-
konanego z modyfikowanego kau-
czuku TPE o twardoœci 55 ± 3
IRHD,
– pierœcienia mocuj¹cego – wyko- 1 - pierœcieñ 2 - pierœcieñ mocuj¹cy -
uszczelniaj¹cy ¿ó³ty, wykonany z PP
nanego z polipropylenu (PP) - czarny, wzmocnionego
wzmocnionego w³óknem szkla- wykonany z TPE w³óknem szklanym
nym. System Sewer-Lock

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
1.1. 05

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Konstrukcja i zasada dzia³ania obu zbêdne do monta¿u systemów Power
typów uszczelek s¹ identyczne. Wysu- -Lock i Sewer-Lock s¹ znacznie mniej-
niêta do przodu czêœæ wargowa pier- sze ni¿ przy tradycyjnych uszczelkach
œcienia uszczelniaj¹cego znacznie wargowych.
zmniejsza si³ê tarcia podczas monta¿u. Do specjalnych zastosowañ, np.
Pierœcieñ mocuj¹cy, naprê¿ony do systemów odprowadzaj¹cych œcieki
podczas procesu kielichowania rury, o du¿ej zawartoœci olejów i t³uszczów,
zapobiega ruchom uszczelki utrzy- Pipelife stosuje olejoodporne uszczel-
muj¹c j¹ we w³aœciwym po³o¿eniu oraz ki, wykonane z kauczuku nitrylowego
uniemo¿liwia wyjêcie jej z kielicha. NBR (materia³ ten charakteryzuje siê
Oba pierœcienie, trwale po³¹czone wysok¹ odpornoœci¹ na oleje roœlin-

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
ze sob¹, œciœle przylegaj¹ do kielicha. ne, mineralne, hydrauliczne, transfor-
Specjalnie zaprojektowana kon- matorowe). Uszczelki te mog¹ byæ
strukcja uszczelek sprawia, ¿e si³y nie- montowane specjalnie na ¿yczenie
Klientów.

Widok uszczelki zamontowanej w


kielichu

Praca uszczelki tradycyjnej


Uszczelki tradycyjne zosta³y za- Po oko³o 500 impulsach nastêpuje
projektowane przy za³o¿eniu, ¿e ciœ- przeciek wody
nienie panuj¹ce w ruroci¹gach pod-
czas eksploatacji systemu wodoci¹go-
wego jest niezmienne. Wiadomo jed-
nak, ¿e wiêkszoœæ systemów wodo-
ci¹gowych pracuje w warunkach
zmiennego ciœnienia. Ciœnienie zmie-
Schemat ideowy pracy uszczelki
nia siê wskutek nag³ego zamkniêcia tradycyjnej przy dzia³aniu nadciœnienia
lub otwarcia zasuw, w³¹czenia lub
wy³¹czenia pomp oraz odciêcia pew-
nych odcinków wodoci¹gu np. w celu Po oko³o 500 impulsach zanie-
wykonania wy³¹- czeñ lub napraw. czyszczenia przedostaj¹ siê do wnê-
trza rury – nastêpuje progresywne
œcieranie siê uszczelki.

Schemat ideowy pracy uszczelki


tradycyjnej przy dzia³aniu podciœnienia

Pulsacja ciœnienia – jego zmien- szczelniaj¹cej, stopniowo toruj¹c sobie niem podciœnienia mo¿e nast¹piæ prze-
noœæ od nadciœnienia do podciœnienia drogê nad uszczelk¹. dostawanie siê zanieczyszczeñ.
sprawia, ¿e elastyczna uszczelka od- Badanie pulsacyjne, któremu pod- S t opni ow e œci er a n ie st r e f y
ci¹gana jest w g³¹b kielicha. W rezulta- dano tradycyjne z³¹cze wykaza³o, ¿e uszczelniaj¹cej mo¿e spowodowaæ w
cie przednia krawêdŸ uszczelki odchy- po 500 impulsach pod dzia³aniem nad- rezultacie wysuniêcie siê uszczelki z
la siê, piasek zostaje zassany, a na- ciœnienia powstaj¹ przecieki wody rowka kielicha.
stêpnie przedostaje siê do sfery u- (rys.powy¿ej), natomiast pod dzia³a-

Praca uszczelki Power-Lock


Uszczelka typu Power-Lock zo- Pod wp³ywem nadciœnienia gumo-
sta³a zaprojektowana tak, aby wytrzy- wy pierœcieñ uszczelniaj¹cy dociskany
ma³a zmiany ciœnienia wystêpuj¹ce jest do kielicha i rury. Powoduje to jesz-
wewn¹trz rury podczas pracy systemu cze wiêksz¹ skutecznoœæ uszczelki.
wodoci¹gowego. Wzrost ciœnienia zwiêksza si³ê uszczel-
Zarówno pomys³owa konstrukcja niaj¹c¹.
samej uszczelki Power-Lock jak i nowa
metoda kielichowania rur, zapewniaj¹
skutecznoœæ uszczelnienia z³¹cza pod-
danego dzia³aniu podciœnienia i nad- Schemat ideowy uszczelki Power
-Lock przy dzia³aniu nadciœnienia brak przecieków
ciœnienia.

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
06 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Pod wp³ywem podciœnienia pierœ-
cieñ uszczelniaj¹cy dociskany jest
równie¿ do kielicha i rury, rozszerza siê
promieniœcie i uszczelnia skutecznie
zarówno kielich jak i koniec rury.

Schemat ideowy uszczelki Power


brak przecieków
-Lock przy dzia³aniu podciœnienia
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

Szczelnoœæ i trwa³oœæ po³¹czenia


Konstrukcja uszczelki Power-Lock Materia³ o wysokiej jakoœci w po-
dostosowana jest do rzeczywistych ³¹czeniu z nowoczesn¹ technologi¹
warunków pracy wodoci¹gu. Nie ma produkcji rur i monta¿u uszczelek Po-
problemów przecieku wody i przedo- wer-Lock zapewniaj¹ niezawodnoœæ
stawania siê zanieczyszczeñ do œrod- pracy systemu.
ka ruroci¹gu przez nieszczelne z³¹cze.

£atwoœæ i szybkoœæ monta¿u


System Power-Lock zosta³ zaprojek-
towany, aby sprostaæ wszystkim praktycz- Si³a monta¿owa [N]
nym wymaganiom dotycz¹cym konstrukcji 3000
z³¹cza, wp³ywaj¹cym na wydajnoœæ mon-
ta¿u.
Wykonawca potrzebuje uszczelki,
która zapewnia szczelnoœæ po³¹cze- 1
nia i u³atwia ³¹czenie rur w trudnych wa-
runkach pogodowych i gruntowych.
2000

System Power-Lock zapewnia:


– szybkoœæ i ³atwoœæ centrowania i ³¹-
czenia rur,
– ³atwoœæ monta¿u,
– brak ryzyka przemieszczania i skrê-
cania siê uszczelki, 1000 2
РniezawodnoϾ eksploatacji.

63 75 90 110 125 160 200 225 250 280 315 400


Œrednica [mm]
1. W systemie tradycyjnym
2. W systemie Power-Lock i Sewer-Lock

Porównanie si³y monta¿u niezbêdnej przy stosowaniu uszczelek tradycyjnych i


Power-Lock / Sewer-Lock

Stabilna uszczelka. Nigdy Nawet rury o du¿ej œred- Si³a potrzebna do ³¹cze-
n i e w y s t ê p uj e a wa ri a nicy mog¹ byæ ³¹czone nia rur w systemie Power
bêd¹ca nastêpstwem przemiesz- bez potrzeby u¿ycia specjalnych - Lock jest oko³o dwukrotnie mniej-
czania/skrêcania siê uszczelki. narzêdzi monta¿owych lub sprzê- sza ni¿ w systemie tradycyjnym.
tu.

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
1.1. 07

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Tradycyjny system uszczelek Uszczelka wargowa umieszczana
wargowych fabrycznie w kielichu rury PP/HT
Uszczelka wargowa wk³adana
do kanalizacji wewnêtrznej
jest do rowka w kielichu rury PVC. Kszta³t tylnej zewnêtrznej krawê-
System ten jest stosowany i dostêpny dzi uszczelki i kielicha (patrz¹c od stro-
w naszej ofercie, chocia¿ ró¿ni siê od ny kielicha) zosta³ tak uformowany, aby
uszczelek Power-Lock i Sewer-Lock. ograniczyæ przemieszczanie uszczelki.
Potoczna nazwa tego typu kielicha to
Eurosocket. Ze wzglêdów praktycz-
nych uszczelka jest pozbawiona pierœ-
cienia stabilizuj¹cego, który przy pró-

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
bnym monta¿u (suchy monta¿) jest
czêsto gubiony a nawet wyrzucany. Je-
go rolê przejê³a nowa konstrukcja kieli-
cha.

Uszczelka do rur kielichowych


z PP o podwójnej œciance typu
Pragma®
W¹ski i wysoki karb rury dwuœcien- uszczelka ca³kowicie wype³nia rowek,
nej Pragma sprawia, ¿e uszczelka jest w którym jest w³o¿ona oraz zawsze na
g³êboko osadzona w rowku miêdzy kar- ca³ym swym obwodzie elastycznie
bami. W celu bardzo dobrego przylega- przylega od kielicha rury. Taka kon-
nia do ³¹czonych elementów uszczelki strukcja uszczelki po³¹czona z g³êbo-
s¹ w odpowiedni sposób wyprofilowa- kim osadzaniem w w¹skim rowku spra-
ne w formie „kropli” Przy wsuwaniu bo- wia, ¿e uszczelka nie ulega przemiesz-
sego koñca do kielicha uszczelka ulega czaniu podczas monta¿u.
œciœniêciu w kierunku na zewn¹trz kieli-
cha. Taki monta¿ sprawia, ¿e œciskana

Uszczelka "in situ" jednowargo- Materia³


wa Uszczelki wykonane s¹ z elasto-
Uszczelka ta jest stosowana w sys- merów o wysokiej odpornoœci na
temie studzienek drena¿owych do dzia³anie zwi¹zków chemicznych znaj-
po³¹czenia z kszta³tkami przewodów duj¹cych siê w œciekach.
drena¿owych lub rurami kanalizacyjny- Dziêki wysokiej twardoœci posia-
mi o g³adkich œciankach. daj¹ bardzo korzystne w³aœciwoœci me-
Umo¿liwiaj¹ wykonanie po³¹czenia chaniczne. Ponadto maj¹ dobr¹ odpor-
z rur¹ trzonow¹ studzienki zarówno noœæ na œcieranie oraz starzenie.
o profilu strukturalnym (dwuœciennym),
a tak¿e o œciance g³adkiej.
Uszczelkê t¹ wykorzystuje siê tak-
¿e w osadnikach gnilnych oraz stu-
dzience rozdzielczej przydomowej
oczyszczalni œcieków Pipelife.

Uszczelka "in situ" czterowargo-


wa
S³u¿y do w³¹czania rury kanaliza- ry w uszczelce kolejne elastyczne war-
cyjnej do innej rury kanalizacyjnej lub gi poddaj¹ siê naporowi. Dziêki temu
rury trzonowej studni. Uszczelkê osa- uzyskuje siê dobry rozpór i przyleganie
dza siê w wyciêtym otworze. Nastêpnie uszczelki na swej zewnêtrznej po-
wprowadza siê do œrodka uszczelki ru- wierzchni do wyciêtego otworu oraz
rê kanalizacyjn¹. Umo¿liwia wykonanie czteropunktowe uszczelnienie z rur¹
po³¹czenia rury kanalizacyjnej do inne- wewnêtrzn¹. Wysoki profil warg spra-
go przewodu sieci kanalizacyjnej lub do wia, ¿e nawet przy znacznym osiada-
rury trzonowej studzienki zarówno o pro- niu pod³¹czenia (poddawanie siê
filu strukturalnym (dwuœciennym), a ta- uszczelki) wargi wci¹¿ bêd¹ opasywaæ
k¿e o œciance g³adkiej. rurê na ca³ym obwodzie.
C z t e r o w a r g o wa k o n s tru k c j a
uszczelki sprawia, ¿e przy monta¿u ru-

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
08 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


9. PARAMETRY PROJEKTOWANIA
Niektóre w³aœciwoœci mate-
ria³ów i rur z tworzyw sztucznych
maj¹ wp³yw na pracê instalacji i na-
le¿y je uwzglêdniaæ w projektowaniu
i budowie systemów.

Niski modu³ sprê¿ystoœci


Ta cecha tworzyw sztucznych czalne odkszta³cenia s¹ natomiast wsparcia ze strony gruntu w postaci
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

sprawia, ¿e rury s¹ w swoim przekroju œciœle zwi¹zane z rodzajem tworzywa. odpowiednio dobranego rodzaju
p op r z e c z n y m e l a s t y c z n e i p o d Krótkoterminowe dopuszczalne pod³o¿a i posadowienia oraz zaprojek-
wp³ywem obci¹¿eñ od gruntu, ulegaj¹ odkszta³cenia dla rur PVC wynosz¹ towania warstwy ochronnej wokó³ rury
odkszta³ceniu. Wielkoœæ powsta³ych 8%, a dla rur PE I PP - 9%. Aby rura o okreœlonych parametrach (szczegó³y
odkszta³ceñ zale¿y od sztywnoœci rury mog³a siê temu przeciwstawiæ, ko- podano w dalszej czêœci opracowania).
a nie od samego materia³u. Dopusz- nieczne jest zaprojektowanie dla niej

PrzewodnoϾ elektryczna
Tworzywa sztuczne maj¹ bardzo czaj¹cej przed skutkami wystêpowania nê przed pr¹dami b³¹dz¹cymi, a jej czêœæ
dobre w³aœciwoœci dielektryczne. Rury pr¹dów b³¹dz¹cych. Przewody nie mog¹ jest wymieniana na przewody z tworzy-
nie przewodz¹ pr¹du, dlatego te¿ nie te¿ byæ wykorzystywane do uziemienia wa sztucznego, dla utrzymania ci¹g³o-
zachodzi koniecznoœæ projektowania sieci elektrycznej. Gdy istniej¹ca sieæ œci za³o¿onej ochrony, nale¿y uk³ad
biernej i czynnej ochrony zabezpie- z rur stalowych posiada za³o¿on¹ ochro- zmostkowaæ.

RozszerzalnoϾ termiczna prze-


wodów
Przewody z tworzyw sztucznych, Wartoœæ wspó³czynnika rozsze- ci¹gu zale¿y od rodzaju wartoœci od-
tak jak z innych materia³ów, ulegaj¹ rzalnoœci liniowej (α) dla rur z tworzyw cinków rur. Wartoœci wspó³czynników
wyd³u¿eniu lub skróceniu wskutek ró¿- sztucznych jest oko³o 7 razy wiêksza rozszerzalnoœci liniowej dla PVC, PP i
nicy temperatur przesy³anych mediów i od wspó³czynnika dla rur stalowych. PE podano w p.7 "w³aœciwoœci fizycz-
jej wahañ podczas pracy ruroci¹gu. Wp³yw termicznej rozszerzalno- no-mechaniczne.
œci liniowej materia³u na pracê ruro-

Po³¹czenia kielichowe M
Wszystkie rury ³¹czone na kielichy 1 m
oznaczenie g³êbokoœci wcisku
i uszczelki (kanalizacyjne z PVC i PP,
wodoci¹gowe z PVC) maj¹ mo¿liwoœæ
kompensacji wyd³u¿eñ o okreœlonej
wartoœci.
Uszczelnienie kielichów pierœcie-
niami elastycznymi pozwala na wza-
jemne przesuwanie siê czêœci ruro-
ci¹gu na z³¹czu. Wszystkie rury posia- 2
daj¹ na bosym koñcu fabrycznie wyko- M - g³êbokoœæ kielicha
nane oznaczenia g³êbokoœci wsuniêcia m - g³êbokoœæ monta¿u bosego koñca rury
rury w kielich (rys. obok). 1 - oznaczenie g³êbokoœci wcisku
2 - pierœcieñ uszczelniaj¹cy
Schemat po³¹czenia kielichowego

To sprawia, ¿e dla ruroci¹gów Przyk³ad:


uk³adanych w gruncie, przy przyjêtym Dla œcieków przemys³owych o tem- w zor em okr eœl aj ¹cym w i el k o œæ
standardowo odchyleniu temperatury peraturze +40oC, temperaturze monta- wyd³u¿enia liniowego wyniesie:
do 20oC, zbêdne jest projektowanie ¿u +10oC, wyd³u¿enie dla jednej rury
kompensatorów. PVC o d³ugoœci L=6 m, zgodnie ze ∆L = 6m·300C·0,08mm/m0C = 14,4 mm
Natomiast przy projektowaniu sys-
temów do przesy³ania œcieków prze-
mys³owych, których temperatura jest gdzie:
na ogó³ wy¿sza i wynosi 40oC – 60oC, ∆ L = ∆t L α ∆L - wyd³u¿enie (skurczenie) [m]
celowe jest przeanalizowanie wartoœci ∆t = T1 – T2 o

wyd³u¿enia liniowego oraz okreœlenie T1 - stabilna temperatura gruntu [ C]


w³aœciwej g³êbokoœci monta¿owej
T2 - temperatura
o
rury przy uk³adaniu
[ C]
w³o¿enia bosego koñca rury w kielich. L - d³ugoœæ przewodu [m]
α - wspó³czynnik rozszerzalnoœci
o
liniowej [mm / m · C]

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
1.1. 09

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Po³¹czenia zgrzewane – rury PE
Wspó³czynnik rozszerzalnoœci li- Przy uk³adaniu rur bardzo mocno
niowej (α) rur PE zawieraja siê w grani- nagrzanych, przed ich ostatecznym
cach 0,18 – 0,20 [mm/m·0C]. S¹ to wiel- zmontowaniem nale¿y je pozostawiæ
koœci oko³o 20-krotnie wiêksze od w wykopie do momentu och³odzenia.
wspó³czynnika rozszerzalnoœci liniowej Natomiast przy uk³adaniu przewo-
dla rur stalowych. dów z PE w pomieszczeniach lub ka-
Ruroci¹gi z PE do przesy³ania wo- na³ach (bez obsypki gruntem) lub po-
dy i gazu uk³adane w ziemi o z³¹czach nad powierzchni¹ terenu nale¿y
zgrzewanych, przy odchyleniach tem- uwzglêdniæ wielkoœæ wyd³u¿enia linio-
peratury nie przekraczaj¹cych 20 oC wego.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
(z uwagi na niski modu³ sprê¿ystoœci),
nie wymagaj¹ stosowania urz¹dzeñ
kompensacji wyd³u¿eñ.

W przypadku uk³adania ruro- wyd³u¿enia termicznego. Trwa³e zamo- ZALECANY MAKSYMALNY ROZSTAW PODPÓR,
ci¹gów poza gruntem, nale¿y zawsze cowanie rur w tej pozycji, na po³¹cze- o
PRZYK£AD DLA SDR 17,6; temp. +20 C,
wykorzystaæ ich naturaln¹ elasty- niach i podporach, zapobiega kurczeniu UGIÊCIE DOPUSZCZALNE 6mm.
cznoœæ i tak zaprojektowaæ punkty pod- siê ruroci¹gów. W czasie stygniêcia rur
pojawiaj¹ siê naprê¿enia normalne, Œrednica Maksymalny
parcia i ³uki, aby uzyskaæ naturaln¹
nominalna rozstaw podpór
kompensacjê wyd³u¿eñ termicznych charakterystyczne dla elementów roz-
[mm] [m]
na wszystkich zmianach kierunku (za- ci¹ganych, które bêd¹ utrzymywa³y ru-
równo pionowych jak i poziomych). roci¹g w linii prostej pomiêdzy podpo- 20 0,46
Wykonanie w³aœciwego zamocowania rami. W ten sposób w czasie ponowne- 25 0,61
i podparcia jest niezbêdne do zaproje- go nagrzewania siê instalacji mog¹ 32 0,61
ktowania ruroci¹gów instalowanych wyst¹piæ jedynie minimalne ugiêcia ru-
32 0,61
ponad powierzchni¹ terenu. roci¹gu. Przyk³adowy zalecany maksy-
Podpory te musz¹ wytrzymaæ na- malny rozstaw podpór dla ruroci¹gów o 63 0,48
prê¿enia normalne, powsta³e w wyniku SDR 17,6 dla transportu wody o tem- 90 0,84
rozci¹gania od ró¿nicy temperatur, na peraturze +20oC, przy za³o¿onym ugiê- 125 1,25
które jest nara¿ona rura. Dla systemów ciu rury w œrodku rozpiêtoœci, pomiêdzy
180 1,50
polietylenowych montowanych ponad podporami wynosz¹cym 6 mm, poda-
gruntem preferuje siê instalowanie ru- no w tabeli obok. 250 2,00
roci¹gów, gdy temperatura otoczenia W przypadku przesy³ania mediów 315 2,50
jest równa lub zbli¿ona do maksymal- o wy¿szych temperaturach (ni¿ + 20oC) 400 3,00
nej temperatury pracy. W ten sposób rozstaw podpór nale¿y zmniejszyæ, a w
500 4,00
rury bêd¹ w stanie maksymalnego przypadku temperatury ok. +50oC lub
wy¿szej zalecane s¹ podpory ci¹g³e.

Ochrona ruroci¹gów przed prze-


marzaniem
Rury z tworzyw sztucznych, pomimo przemarzania gruntu. Dlatego te¿ pro-
znacznie mniejszego wspó³czynnika jektowana g³êbokoœæ przykrycia prze-
przewodzenia ciep³a w porównaniu np. wodu powinna zabezpieczaæ przed za-
do ¿eliwa, tak¿e nara¿one s¹ w okresie marzaniem wody w rurach.
zimowym na uszkodzenia wskutek

Przewody kanalizacyjne
Przy projektowaniu g³êbokoœci po- Z ustaleñ normy [B17] wynika, ¿e WARTOŒÆ PRZYKRYCIA RUR KANALIZACY-
sadowienia przewodów kanalizacyj- g³êbokoœæ u³o¿enia ruroci¹gu powin- JNYCH Z PVC W ZALE¯NOŒCI OD G£ÊBOKOŒCI
nych nale¿y siê kierowaæ postanowie- na byæ taka, aby jego przykrycie od PRZEMARZANIA WG NORMY [B17].
niami normy [B3], w której podano wierzchu rury do rzêdnej terenu h u
G³êbokoœæ G³êbokoœæ
g³êbokoœæ przemarzania gruntu hz dla by³o wiêksze ni¿ g³êbokoœæ przema-
przemarzania przykrycia
danej czêœci kraju. rzania hz o 20 cm. gruntu rury
h z [m] h u [m]
0,8 1,0
1,0 1,2
1,2 1,4
1,4 1,6

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
10 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Przewody wodoci¹gowe
Przy projektowaniu przewodów
OCHRONA RUR WODOCI¥GOWYCH PRZED ZAMARZANIEM
wodoci¹gowych z rur z tworzyw sztucz-
nych nale¿y uwzglêdniæ mo¿liwoœæ Mi¹¿szoœæ przykrycia
Strefa G³êbokoœæ Gruboœæ
przemarzania gruntu i zamarzania w przy œrednicy rury
klimatyczna przemarzania warstwy
nim wody. hz dn dn ocieplaj¹cej
G³êbokoœæ u³o¿enia przewodu w <1000 mm >1000 mm
gruncie (patrz tabela) uzale¿niona jest
od g³êbokoœci przemarzania i œrednicy [m] [m] [m] [cm]
ruroci¹gu [B3, B14]. W przypadku I 0,8 1,2 1,0 20
p³ytszego u³o¿enia przewodu, nale¿y II 1,0 1,4 1,2 25
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

go ociepliæ, np. warstw¹ ¿u¿la o grubo- III 1,2 1,6 1,4 30


œci podanej w tabeli. Z uwagi na ostre
IV 1,4 1,8 1,6 40
krawêdzie ziaren ¿u¿la nale¿y zabez-
pieczyæ rurê z tworzywa sztucznego
np. poprzez owiniêcie jej grub¹ foli¹ z
PVC lub PE.

Gazoci¹gi z rur PE (ze wzglêdów


bezpieczeñstwa)
Minimalne przykrycie rury powinno • 0,6m dla przy³¹czy gazowych • 1,0 m przy uk³adaniu gazoci¹gu w
wynosiæ: • 0,8m dla sieci gazowej ulicznej gruntach ornych z g³êbok¹ ork¹.

Lokalizacja przewodów wzglê-


dem uzbrojenia podziemnego,
obiektów i przeszkód terenowych
Po³o¿enie przewodów powinno
byæ tak zaprojektowane, aby nie powo- MINIMALNE ODLEG£OŒCI PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH OD KABLI
dowa³o szkód w istniej¹cym uzbroje- ENERGETYCZNYCH I CIEP£OCI¥GÓW
niu, nie zagra¿a³o statecznoœci funda- Minimalny
mentów obiektów i jednoczeœnie elimi- Rodzaj przewodu dopuszczalny
nowa³o niekorzystny wp³yw obci¹¿e- odstêp [m]
nia oraz umo¿liwia³o spe³nienie spe-
cjalnych wymagañ dotycz¹cych uk³a- Przewody energetyczne
dania ruroci¹gów z tworzyw sztu- - NN i SN do 20kV 0,5
cznych. - pojedyncze kable SN do 20 kV 0,75
- kilka kabli SN powy¿ej 20 kV 0,75 -1,0
Ze wzglêdu na wp³yw temperatu-
- kable WN 1,0 -1,25
ry, szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ
przy sytuowaniu sieci z tworzyw Przewody ciep³ownicze
sztucznych (PVC, PE, PP) w pobli¿u z uwzglêdnieniem izolacji
przewodów o temperaturze wy¿szej termicznej przewodu 1,5
od temperatury gruntu, takich jak: ciep³owniczego
ciep³oci¹gi i kable energetyczne
(a szczególnie kabli WN).

Usytuowanie przewodów z PVC, zgodnie z ustaleniami odnoœnych norm z w³aœcicielami i u¿ytkownikami po-
PE i PP wzglêdem innego uzbrojenia bran¿owych. szczególnych obiektów i sieci pod-
podziemnego nale¿y zaprojektowaæ Lokalizacje projektowanych prze- ziemnych.
wodów nale¿y ka¿dorazowo uzgadniaæ

10. PARAMETRY GEOMETRYCZNE I WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR I KSZTA£TEK


Wymiary geometryczne charakte-
ryzuj¹ce geometriê rur:
DN - wymiar nominalny: oznaczenie OD - œrednica zewnêtrzna: wartoœæ trzonu rury w dowolnym prze-
liczbowe wymiaru elementu, œrednia œrednicy zewnêtrznej kroju poprzecznym.
który jest zaokr¹glon¹ liczb¹ trzonu rury w dowolnym prze- en - nominalna gruboœæ œcianki: licz-
równ¹ w przybli¿eniu wymiaro- kroju poprzecznym. Dla rur ze- bowe oznaczenie gruboœci
wi rzeczywistemu, w [mm]. wn ê tr zni e pr of i l ow anych, œcianki elementu, które jest liczb¹
dn - œrednica nominalna: wymagana œrednica zewnêtrzna jest maksy- w przybli¿eniu równ¹ wymiarowi
œrednica przyporz¹dkowana maln¹ œrednic¹ widoczn¹ w prze- rzeczywistemu, w [mm].
do wymiaru nominalnego w kroju poprzecznym. SDR - znormalizowany stosunek wy-
[mm]. ID - œrednica wewnêtrzna: wartoœæ miarów.
œrednia œrednicy wewnêtrznej

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
1.1. 11

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH


Parametry geometryczne opisuje
znormalizowany stosunek wymiarów
(SDR). Jest to stosunek nominalnej
SDR = de n
n en
œrednicy zewnêtrznej (dn) do nominal- en
nej gruboœci œcianki rury (en):
np. SDR = 200 mm =17,6 SDR 41 SDR 17,6
11,6 mm
SDR = 200 mm = 41
4,9 mm

dn

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
S – szereg; jest drugim para-
metrem rury, który wi¹¿e siê z SDR za- S = SDR - 1
le¿noœci¹: 2

W przypadku rur ciœnieniowych se-


σ gdzie:
S = 10 s
ria (szereg) rury S wyra¿a siê stosun-
σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]
kiem naprê¿eñ dopuszczalnych (σs) do PN PN - ciœnienie nominalne [bar]
ciœnienia nominalnego PN:

Wytrzyma³oœæ rur
gdzie:
Zdolnoœæ rury do przejmowania SN- sztywnoœæ pierœcieniowa rury,
obci¹¿eñ zewnêtrznych pochodz¹cych [kPa];
od gruntu i obci¹¿eñ ruchem ko³owym E - modu³ relaksacji, [kPa];
wyra¿a sztywnoœæ pierœcieniowa rury SN = E 3 I I - moment bezw³adnoœci œcianki rury
SN wyra¿ona wzorem: D 4
na metr bie¿¹cy [m /m];
D - œrednica okrêgu obojêtnego rury
[mm]; w przypadku rur o g³a-
Dla rur o œciankach pe³nych g³ad- dkich œciankach D=dn-en;
kich moment bezw³adnoœci przyjmuje s - gruboœæ œcianki rury [mm]; w
I= s
3
siê równy: przypadku rur o g³adkich
12 œciankach s=en;

Rury bezciœnieniowe klasyfikowa-


RURY Z PE
ne s¹ przy u¿yciu wartoœci sztywnoœci
(minimalne wartoœci sztywnoœci pierœcieniowej)
pierœcieniowej SN wyra¿onej w kPa (1 kPa
= 1kN/m2) okreœlon¹ wg normy ISO SDR 41 33 27,6 26 22 21 17,6 17 13,6 11 9
9969. S 20 16 13,3 12,5 10,5 10 8,3 8 6,3 5 4
Pipelife produkuje rury kanalizacyj- SN [kPa] 1 2 4 5 8 9 15 17 35 71 138
ne z PVC i PP w trzech klasach sztyw-
noœci obwodowej SN = 2 kPa, 4 kPa, 8 kPa
oraz rury z PE o szerszym zakresie
RURY z PVC
klas sztywnoœci. SDR 51 41 34
S 25 20 16,5
Minimalna wymagana wytrzy- SN [kPa] 2 4 8
ma³oœæ MRS
MRS oznacza minimaln¹ wyma- Dopuszczalne naprê¿enie obwo- RURY STRUKTURALNE z PP
gan¹ wytrzyma³oœæ rury na naprê¿e- dowe w œciance rury σs oznacza stosu-
nia po 50 latach u¿ytkowania w tempe- SN[kPa] 4 6,3 8
nek MRS do wspó³czynnika bezpie-
raturze 20oC, wyra¿on¹ w MPa.Okre- czeñstwa C:
œla siê j¹ na podstawie krzywych re- gdzie:
gresji dla rur badanych w wy¿szych σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]
temperaturach i warunkach wy¿szego σs = MRS MRS - minimalna wymagana
naprê¿enia obwodowego. C wytrzyma³oœæ [MPa]

Wspó³czynnik bezpieczeñstwa C
Jest to ogólny wspó³czynnik pracy, Wartoœæ wspó³czynnika bezpie- – dla przewodów ciœnieniowych i gra-
który uwzglêdnia warunki pracy i w³a- czeñstwa przyjmowana jest w zale¿no- witacyjnych z PE, C=1,25 i C=1,6,
œciwoœci systemu rurowego inne ni¿ œci od materia³u rur i przeznaczenia i wy- – dla rur gazowych z PE, C>2 (przyj-
w³aœciwoœci samego materia³u rury. nosi: mowany zwykle C=4).
– dla przewodów ciœnieniowych i wo-
doci¹gowych z PVC; C=2,0 i C=2,5,

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
12 1.1.

CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH

11. PARAMETRY DOTYCZ¥CE WARUNKÓW PRACY

Ciœnienie nominalne PN
– stosowane do zwymiarowania
rur i kszta³tek oraz okreœlaj¹ce wytrzy- σ gdzie:
ma³oœæ materia³ów w temperaturze od- PN = 10 s σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]
S PN - ciœnienie nominalne [bar]
niesienia 20oC.
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA

Ciœnienie robocze pr
– rzeczywiste ciœnienie transpor-
towanego medium w normalnych wa-
runkach pracy.
P
Dopuszczalne ciœnienie robocze pt
– maksymalne ciœnienie transpor-
towanego medium w okreœlonej tem-
peraturze.
e +σ
Rura pod dzia³aniem wewnêtrznego dn
ciœnienia hydrostatycznego

Naprê¿enie obwodowe s
gdzie:
– naprê¿enie powstaj¹ce w œcian- p (dn - e(
σ= σ - naprê¿enia w œciance rury [MPa]
ce rury, pod wp³ywem transportowane- 2e P - ciœnienie [MPa]
go medium pod ciœnieniem (p). dn - œrednica nominalna [mm]
e - gruboœæ œcianki rury [mm]

Zale¿noœæ pomiêdzy dopuszczal- gdzie:


nym naprê¿eniem σs, ciœnieniem nomi- σs= PN S PN - ciœnienie nominalne [bar]
nalnym PN, a szeregiem S: 10 σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]

Temperatura robocza tr
– temperatura transportowanego me- Odpowiednie wykresy zamiesz-
dium w normalnych warunkach pra- czono w rozdzia³ach: "Systemy ciœnie-
cy, przewidziana przez projektanta niowe z PVC do transportu wody i in-
dla danego ruroci¹gu. nych mediów" oraz "Systemy ciœnienio-
Ciœnienie nominalne dla ruroci¹gu we i grawitacyjne z PE".
PN okreœlane jest dla wytrzyma³oœci Gdy temperatury robocze przekra-
materia³u w temperaturze odniesienia czaj¹ 45oC nale¿y zwróciæ siê o ocenê
20oC. do Pipelife.
Je¿eli temperatura eksploatacyjna
rury (transportowanego medium) jest
wy¿sza ni¿ 20oC nale¿y obni¿yæ ciœnie-
nie nominalne PN. W zakresie tempe-
ratur 20oC do 40oC nale¿y uwzglêdniæ
wspó³czynnik redukcji ciœnienia co po-
zwoli na utrzymanie takiego samego
okresu trwa³oœci rury jak przy tempera-
turze 20oC.

Pipelife Polska Sp. z o.o.


Kartoszyno; 84-111 Karlikowo
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: (+ 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl

You might also like