Turner

Stratyfikacja termin do opisywania społeczeństwa które:

1. rozdziela w sposób nierówny dochody, władzę, prestiż i inne wartościowe dobra i
2. tworzy odrębne klasy, których członkowie różnią się między sobą pod względem
kulturowym, behawioralnym, organizacyjnym

Stopień stratyfikacji jest określony przez to jak nierówno rozdzielone są dobra, jak się
wyróżniają klasy społeczne, jaka jest mobilność między nimi, ich trwałość i niezmienność

Stratyfikacja klasyczna ( Marks, Weber)

Funkcje stratyfikacji:
1. czynnik integrujący społeczeństwo (ale z drugiej strony przyczyna napięć, konfliktów,
podziałów)

Hipoteza Davisa –Moore’a - jeśli jakaś rola ma znaczenie funkcjonalne i trudno ją

odgrywać gdyż wymaga wysokich kwalifikacji, to gwarantuje ona większy dostęp do
cenionych dóbr (pieniędzy, władzy, prestiżu), ale muszą być spełnione 2 warunki: znaczenie
funkcjonalne i trudność pełnienia roli.
Krytyka:
Teorie funkcjonalistyczne są często krytykowane za usprawiedliwianie istnienia nierówności
społecznych, sprawiając wrażenie, że ci, którzy weszli w posiadanie dóbr, zawsze na nie
zasługują z powodu kwalifikacji i funkcjonalnego znaczenia. ( w rzeczywistości często
zawdzięczają to szczęściu, nadużywaniu władzy, korupcji, dziedziczeniu i innymi procesami
bez związku z talentem)

Teoria G. Leńskiego – stratyfikacja jest wynikiem wzrostu nadwyżek ekonomicznych, w

miarę jak nadwyżki te powiększają się, wzrasta zdolność do utrzymywania osób
nieproduktywnych; niektórzy przywłaszczają sobie te nadwyżki i tworzą dla siebie
przywileje.

USA nierówności w posiadaniu dóbr:

Dystrybucja bogactw:
1. obejmuje wszystkich ludzi posiadających pieniądze bądź własność zamienną na
pieniądze
2. szereguje wszystkich ludzi od pozycji najwyższej do najniższej
3. każdą pozycję dzieli na równe kategorie statystyczne (i tu są jakieś bzdury których już
nie chce mi się pisać)

klasy społeczne w USA:

elita, bardzo zamożni, wyższa średnia, średnia, niższa średnia, wyższa robotnicza, średnia
robotnicza, ubodzy.
Różnice między klasami wyznacza kilka parametrów:
1. rodzaj wykonywanej pracy
2. poziom dochodów i zdolność do gromadzenia majątku z własnego dochodu
3. dyspozycja władzą i prestiżem

Większość amerykanów pozostaje w swojej klasie, czasem są mobilni o jedną pozycję w górę
bądź w dół
STRATYFIKACJA ETNICZNA

Niektórzy ludzie z określonym pochodzeniem narodowościowym znacznie częściej należą do

określonych klas społecznych. (niższych)

Napięcie to bierze się z różnic kulturowych:

1. język i przekonania
2. odmienność zachowań
3. różnice organizacyjne
4. zróżnicowanie w ilości posiadanych pieniędzy, władzy, prestiżu

rasa – różnice biologiczne, (kolor skóry, rysy twarzy), pochodzenie etniczne, behawioralne i
kulturowe, oraz organizacyjne różnice, które pozwalają pogrupować członków danej
populacji w odrębne kategorie.

Uprzedzenia i dyskryminacja – odmienny sposób traktowania innych ze względu na ich

narodowość, inny podział dóbr (do mieszkania, pracy, wykształcenia, władzy, prestiżu)
Uprzedzenia prowadzą do dyskryminacji, trudno je rozgraniczyć.

Wg Mertona typy ludzi:

1. tolerancyjny w każdych okolicznościach
2. tolerancyjny, ale nie zawsze
3. bojaźliwy fanatyk
4. zatwardziały fanatyk

Główną siłą napędową stratyfikacji etnicznej jest dyskryminacja jednej lub kilku grup
etnicznych przez inne. Turner badał zależności między istotnymi na ten proces czynnikami:
1. zasoby, jakie znajdują się w posiadaniu grup etnicznych
2. rozpoznawalność grup etnicznych jako celu dyskryminacji
3. poziom i rodzaj dyskryminacji
4. intensywność uprzedzeń
5. stopień zagrożenia, które jedna grupa stwarza drugiej

Posiadane dobra: im więcej dóbr posiada grupa etniczna, tym łatwiej jej zwalczyć skutki
dyskryminacji ze strony grupy dominującej. Jeśli mają dostęp do danego dobra, będą mieli
ułatwiony dostęp do innych dóbr.

Rozpoznawalność: aby stać się celem dyskryminacji trzeba być widocznym i wyróżniać się
w jakiś sposób. Najczęstsze dyskryminacje dotyczą wyglądu (bo są widoczne), dopiero potem
cechy kulturowe, ale też ważne dla dyskryminacji.

Poziom i rodzaj dyskryminacji: jest bardzo zróżnicowany (ludobójstwa, fizyczna

segregacja, izolacja ekonomiczna)
Rodzajem dyskryminacji mniejszości etnicznych są także klasy niższe (chodzi o pieniądze)

Stopień zagrożenia: kiedy jakaś populacja czuję się zagrożona pod względem
ekonomicznym, społecznym i politycznym, wówczas zaczyna dyskryminować, a im bardziej
czuje zagrożenie tym silniejsza jest dyskryminacja. Duża, łatwo rozpoznawalna grupa zagraża
bardziej niż mała, może opanować miejsce pracy, szkoły, politykę, dzielnice.
Uprzedzenia: kiedy ludzie czują strach to budują negatywne stereotypy w odniesieniu do
tych, którzy czują ten lęk, najczęściej wyimaginowany. Im większy lęk, tym bardziej
negatywne stereotypy. Negatywne stereotypy potęgują lęki, które z kolei uzasadniają
silniejszą dyskryminację. Kulturowe przekonania są zatem siłą sprawczą, kodyfikują grupowe
poczucie zagrożenia, pogłębiają je, uzasadniając stosowanie dyskryminacji.
[ we wszystkich podpunktach podawane były przykłady głównie Murzynów]

Dyskryminacja etniczna w USA

Klasy niższe i ubogie, najmniej zasobów, ofiary najsilniejszych dyskryminacji, najsilniejsza
obawa przed zagrożeniem

STRATYFIKACJA PŁCI
Podział na kobiety i mężczyzn ;), od zawsze, na podstawie tego rozróżnienia przekonania i
normy kulturowe wskazują, jaką pozycję powinni zajmować i jakie pełnić role, jest to proces
definiowania w kategorii kulturowej odpowiadający płci (kulturowa definicja płci).
Definicja biologiczna i kultowa są często powiązane, gdyż to, co większość populacji traktuje
jako „naturalne” biologiczne cechy danej płci jest też zdefiniowane kulturowo i utrwalone za
pomocą sankcji. (podstawowa różnica to genetyczne uwarunkowania, różnice hormonalne i
wpływ na rozwój organów płciowych i innych cech anatomicznych). Wyjątek to obojnaki
(hermafrodyty), gdzie to wychowanie przez rodziców ma znaczenie na wybór płci.

Dynamika stratyfikacji płci: system stratyfikacji płci istnieje wówczas, gdy pozycje
zajmowane przez kobiety i mężczyzn zazwyczaj różnią się wielkością dochodów, władzy,
prestiżem, oraz innymi dobrami.

Pokazany obraz kobiety matki jako przeznaczonej do tej roli (karmi, gotuje, opiekuje się
dziećmi), mężczyzna zaś dba o przetrwanie, byt (poluje, pracuje, naprawia)
Taki podział pracy przetrwał już od społeczeństw pierwotnych a potem tylko rozprzestrzeniał
się i umocnił, utrwalając nierówności pomiędzy płciami.
Wady :
1. kobiety w wielu tradycyjnych społeczeństwach wykonują najcięższe prace i
równocześnie wychowują dzieci,
2. rola kobiet jest ważna i funkcjonalna a wiąże się z nią dużo mniejszy prestiż, władza i
bogactwo

Collins tłumaczy to fizycznością mężczyzn, co daje im przewagę.

Charakter kulturowy: przeciwne są kobietom przekonania, które kładą nacisk na ich

predyspozycje do wychowywania dzieci i prowadzenia domu. Są to przekonania normatywne
oczekiwań co do zajmowanych pozycji i wykonywania ról przez kobiety. Te symbole
kulturowe utrwalają się jednak w procesie socjalizacji, (wychowanie przez rodziców,
oczekiwania) Takie przekazy wzmacniane są przy kontaktach z rówieśnikami.
W sferze gospodarki także wyraźny podział (kobiety sekretarki, pielęgniarki, bibliotekarki i
niskopłacowe zajęcia w usługach, mężczyźni – robotnicy, lekarze, kadra kierownicza,
wyskodochodowe wolne zawody). Kobieta ma gorzej i ciężej jeśli chce się wybić i osiągnąć
sukces. W dziedzinie polityki jest jeszcze gorzej.
W tekście jest mowa o roli kobiety w domu, że musi wykonywać większość prac (pranie,
sprzątanie….itd), a mężczyzn usprawiedliwia się, że to nie ich rola. Mężczyzna ma odnosić
sukcesy i zarabiać na rodzinę, a kobieta powinna zajmować się domem, ewentualnie może coś
dorobić. Taki jest przyjęty stereotyp i cały czas utrwalany
Podsumowanie:

1. Nierówności w społeczeństwie związane są ze zróżnicowaną dystrybucją

wartościowych zasobów pomiędzy różnymi kategoriami ludzi –klasy, narodowości i
płeć należą do najważniejszych.
2. Stratyfikacja klasowa istnieje wówczas, kiedy dochody, władza, prestiż oraz inne
wartościowe dobra przydzielane są poszczególnym członkom społeczeństwa nierówno
i kiedy na bazie tej nierówności różne subpopulacje zaczynają różnić się między sobą
pod względem kulturowym, behawioralnym i organizacyjnym
3. Stopień stratyfikacji zależy od poziomu nierówności, stopnia odmienności klas
uformowanych przez te nierówności, natężenia mobilności pomiędzy klasami i
trwałości tych klas.
4. Istnieją różne sposoby interpretowania zjawiska stratyfikacji a) podejście
marksistowskie, które kładzie nacisk na posiadanie środków produkcji jako przyczynę
stratyfikacji klas oraz wywoływania konfliktów, a tym samym zmian w samej
strukturze stratyfikacji, b) podejście weberowskie podkreśla wielowymiarowy
charakter stratyfikacji (obejmuje nie tylko klasy, ale też partie i grupy statusowe), c)
podejście funkcjonalistyczne dowodzi, że nierówności odzwierciedlają system
nagradzania, który ma zachęcić poszczególnych ludzi do ról ważnych funkcjonalnie, a
zarazem trudnych do odgrywania, d) wedle teorii ewolucjonizmu pogłębiające się
nieustannie po zakończeniu epoki zbieractwa i łowiectwa nierówności we
współczesnych społeczeństwach zostały trochę zniewolone
5. Stratyfikację w Ameryce cechuje wysoki poziom nierówności w zakresie dobrobytu
materialnego i prestiżu. Nierówności w zakresie dystrybucji władzy są o wiele mniej
wyraziste. Granica pomiędzy sąsiednimi klasami społecznymi są często trudne do
uchwycenia. Występuje mobilność, jednak większość ludzi nie przeżywa dużych
zmian (w sensie przechodzenia do innych klas)
6. Narodowość oznacza wyodrębnianie jakiejś subpopulacji pod względem
zewnętrznych cech biologicznych, posiadanych dóbr, zachowania, kultury bądź
organizacji, stratyfikacja etniczna istnieje wówczas, gdy w jakimś społeczeństwie
jedne subpopulcje narodowościowe mają zdecydowanie więcej dóbr niż inne
7. Stratyfikację etniczną tworzy i podtrzymuje dyskryminacja, którą uzasadniają
stronnicze przekonania. Dyskryminacja i uprzedzenia podsycane przez zagrożenie
(ekonomiczne, polityczne, społeczne), które w odczuciu pewnych osób lub grup
stwarza dana populacja etniczna, utrzymują się one dzięki zamkniętemu kołu
wzajemnie umacniających się czynników, takich jak rozpoznawalność danej grupy
etnicznej, poczucie zagrożenia, uprzedzenia i dyskryminacje
8. Płeć w znaczeniu kulturowym odróżnia od siebie kobiety i mężczyzn w kategoriach
cech kulturowych i zajmowanych pozycji w strukturach społecznych. Stratyfikacji płci
istnieje wówczas, gdy kobiety i mężczyźni w danym społeczeństwie stale mają
nierówny udział w takich dobrach jak pieniądze, władza, prestiż
9. Stratyfikacji płci podtrzymywana jest przez tworzące zamknięte koła wzajemnie
umacniające się czynniki: socjalizację, identyfikację z daną płcią, zróżnicowane
poglądy każdej płci, które z kolei stanowią podstawę dyskryminacji i stronniczych
przekonań, podsycanych na dodatek przez poczucie zagrożenia występujące u
mężczyzn
10. Obecnie w USA stosunki miedzy płciami zmieniają się w miarę jak owe cykle
wzajemnie wzmacniających się czynników są przełamywane przez uczestnictwo
kobiet w pracy zawodowej i w polityce, a także przez walkę z przekonaniami na temat
płci krzywdzącymi kobiety