Professional Documents
Culture Documents
ZAKRES PROJEKTU
1. Obliczenie ruchliwości chwytaka na podstawie zadanego schematu
kinematycznego.
portowany obiekt, gwarantującego przeniesienie obiektu przy pomocy siły tarcia spełniającej
warunek T > Qmax . Przy takim uchwyceniu obiektu decydujące znaczenie ma siła normalna
N nacisku szczęk na obiekt oraz współczynnik tarcia µ współpracujących powierzchni,
tzn. powierzchni szczęk chwytaka i obiektu transportowanego. Po określeniu siły normalnej
obliczymy następnie maksymalną konieczną siłę chwytu Fch max (wzór 3).
Wstępny dobór geometrii chwytaka zakończymy wyznaczając wymiar „e” dla szczęki
spełniający warunek e > e min (wzór 4). Spełnienie tego warunku gwarantuje prawidłowe
uchwycenie szczękami chwytaka obiektu (wałka) o założonej średnicy maksymalnej, stycznie
do jego powierzchni bocznej.
y&
4. Wyznaczenie charakterystyki prędkościowej chwytaka fv (x ) = &
x
y&
Charakterystyka prędkościowa chwytaka fv (x ) = & określa stosunek prędkości koń-
x
&
cówki chwytnej y do prędkości tłoczyska siłownika x& (przełożenie kinematyczne)
w funkcji przemieszczenia siłownika x . Charakterystykę prędkościową analogicznie jak
i przesunięciową można otrzymać na drodze analitycznej, grafoanalitycznej lub symulacji
komputerowej. Charakterystyka prędkościowa daje możliwość wyznaczenia charakterystyki
siłowej chwytaka fF (x ) .
Fch
5. Wyznaczenie charakterystyki siłowej fF ( x ) =
Fs
Fch
Charakterystyka siłowa chwytaka fF ( x ) = określa stosunek siły chwytu Fch do si-
Fs
ły na tłoczysku siłownika Fs (przełożenie siłowe) w funkcji przemieszczenia siłownika x .
Charakterystykę siłową można otrzymać na drodze grafoanalitycznej, analitycznej lub symu-
lacji komputerowej oraz na podstawie charakterystyki prędkościowej chwytaka korzystając z
1
metody mocy chwilowych fF ( x ) = .
2fv ( x )
Charakterystyka siłowa pozwala na określenie maksymalnej siły na tłoczysku siłowni-
ka Fs max potrzebnej do uzyskania maksymalnej niezbędnej siły chwytu Fch max , co stanowi
podstawę doboru siłownika. Charakterystyka siłowa pozwala ponadto określić korzystny ze
względu na wartość siły chwytu zakres skoku siłownika.
Uwaga: Obliczenia wymagane w pkt. 3÷5 można przeprowadzać różnymi metodami (grafo-
analityczna, analityczna, symulacja komputerowa). W celu uniknięcia błędów obliczenia na-
leży wykonać w każdym przypadku dwiema metodami, z których jedną traktujemy jako pod-
stawową a drugą jako sprawdzającą i wówczas obliczamy tylko wybrane wartości parame-
trów. W przypadku charakterystyki siłowej dodatkową metodą sprawdzającą jest metoda mo-
cy chwilowych (pkt. 6).
W przypadku traktowania metody grafoanalitycznej jako podstawowej obliczenia nale-
ży przeprowadzić dla co najmniej czterech różnych położeń chwytaka w tym dla dwóch poło-
żeń skrajnych (maksymalne i minimalne rozwarcie szczęk chwytaka) a uzyskane wyniki
aproksymować odpowiednimi charakterystykami. Można w tym celu wykorzystać dostępne
programy komputerowe np. Excel.
Przy wyznaczaniu charakterystyki siłowej chwytaka należy przeprowadzić obliczenia
statyczne pomijając siły ciężkości i bezwładności elementów chwytaka oraz pomijając tarcie
w jego parach kinematycznych. Tarcie występuje jedynie pomiędzy szczękami chwytaka
a uchwyconym obiektem.
w = 3 n − 2 p5 − p4 (1)
gdzie: w - ruchliwość chwytaka,
n - liczba członów ruchomych,
p5 - liczba par kinematycznych klasy piątej obrotowych i postępowych,
p4 - liczba par klasy czwartej.
Uwaga: Można przyjmować skoki suwaka 1 mechanizmu chwytaka równe wartościom typo-
wych skoków siłowników.
Przykładowo typowe skoki dla jednego z siłowników typu ADVU firmy Festo wynoszą 1÷400
mm a dla tzw. siłowników krótkoskokowych typ ADV odpowiednio 4÷80 mm. Przyjęcie skoku
suwaka identycznego ze skokiem typowego siłownika upraszcza konstrukcje chwytaka po-
nieważ nie będą wymagane dodatkowe konstrukcyjne ograniczenia skoku.
Ta powierzchnia może
być traktowana jako baza
montażowa
a) b)
Uwaga: x min - jest to odległość centralnego punktu suwaka w pozycji maksymalnie cofniętej
do wybranej bazy montażowej np. górnej powierzchni siłownika. W obliczeniach charaktery-
styk chwytaka wartość x min można przyjmować dowolnie.
2
πd max
Qmax = l max ⋅ γ [N] (2)
4
a) b)
Rozwiązanie:
x cos ϕ x + l 2 cos ϕ 2 + y cos ϕ y + l 4 cos ϕ 4 = 0
x sin ϕ x + l 2 sin ϕ 2 + y sin ϕ y + l 4 sin ϕ 4 = 0
x + l 2 cos ϕ 2 − l 4 = 0
l 2 sin ϕ 2 − y = 0 (6)
l 2 cos ϕ 2 =l 4 − x
stąd: l 2 = (l 4 − x ) + y
2 2 2
l 2 sin ϕ 2 = y
y l 22 − (l 4 − x )2
oraz kąt obrotu członu 2: tgϕ 2 = = (8)
l4 − x l4 − x
55
Przemieszczenie końcówki chwytnej y(x) [mm]
50
45
40
35
30
25
y = l 22 − (l 4 − x )2
20
15
10
0
25 27,5 30 32,5 35 37,5 40 42,5 45 47,5 50
Przemieszczenie suwaka x [mm]
y&
Charakterystyka prędkościowa chwytaka fv (x ) = &
x
Charakterystykę prędkościową otrzymujemy obliczając pochodną względem czasu
wyrażenia (7).
l4 − x y& l4 − x
y& = ± x& lub fv (x ) = = (9)
l 22 − (l 4 − x )2 x& l 22 − (l 4 − x )2
a) b)
v B = v A + v BA
Równanie prędkości punktu B: (10)
IIy − y IIx − x ⊥ AB
vA
kV =
Przyjmujemy podziałkę rysunkową prędkości:
(v A ) i rozwiązujemy wykreślnie równa-
nie (10) (Rys. 7b).
y& (v B )kv v B l −x l4 − x
fv (x ) = = = = ctgϕ 2 = 4 =
x& (v A )kv v A y l 22 − (l 4 − x )2
(11)
1,5
1,4
1,3 l4 − x
Charakterystyka prędkościowa
f v (x ) =
l 22 − (l 4 − x )
2
końcówki chwytnej fv(x)
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
25 27,5 30 32,5 35 37,5 40 42,5 45 47,5 50
Przemieszczenie suwaka x [mm]
Fch
Charakterystyka siłowa (przełożenie siłowe) chwytaka: fF (x ) = (12)
Fs
Ograniczymy się do analizy statycznej chwytaka pomijając siły ciężkości i siły bez-
władności jego elementów oraz siły tarcia w parach kinematycznych. Zadanie rozwiążemy
metodą grafoanalityczną opartą na wektorowym zapisie równań równowagi sił oraz anali-
tycznym zapisie równań równowagi momentów sił. W tej metodzie analizę siłową rozpoczy-
namy od wyznaczenia układu sił działających na tzw. grupę strukturalną (w tym przypadku
jest układ dwóch członów oswobodzonych od podstawy oraz od członu napędzającego). Po
wyznaczeniu sił w grupie strukturalnej przystępuje się do analizy siłowej członu napędzają-
cego (suwaka-tłoczyska siłownika -1).
Ze względu na symetrię mechanizmu przeprowadzimy analizę sił tylko w grupie struk-
turalnej (2,3). Układ sił dla grupy (2’, 3’) będzie identyczny.
Metoda grafoanalityczna daje rozwiązanie graficzne dla jednego, wybranego położe-
nia mechanizmu. Jeżeli chcemy określić siły w wielu położeniach mechanizmu musimy takie
rozwiązanie wielokrotnie powtórzyć.
Zależności geometryczne wynikające z rozwiązania grafoanalitycznego stanowią
w przypadku prostych mechanizmów podstawę do sformułowania analitycznych związków
określających siły w parach kinematycznych mechanizmu i opisujących jego charakterystykę
siłową. Zostanie to wykorzystane w niniejszym przykładzie.
ϕ2
a)
b)
Oswobodzona od więzów τ
grupa strukturalna (2, 3) R12 =0
n τ
∑ Pi (2 ,3 ) = 0 ⇒ R12 + R12 + R 03 + F ch = 0 (13)
=0
τ τ
∑ M iB (2 ) = 0 ⇒ R12 ⋅ AB = 0 ; R12 = 0 (14)
∑ M iB (3 ) = 0 ⇒ −M03 + Fch BC = 0 ; M03 = Fch ⋅ BC (15)
′n = −R12
R21 ′n
a) b)
n 'n
∑ P i (1) = 0 ⇒ F s + R 21 + R 21 = 0 (16)
Na podstawie równania (16) rozwiązanego wykreślnie na Rys. 11b otrzymaliśmy war-
tość i zwrot siły F s siłownika niezbędnej do uchwycenia przedmiotu z siłą Fch
w położeniu mechanizmu jak na rysunku.
Zależności analityczne
n Fch
Na podstawie Rys. 10b mamy: R12 =
sin ϕ 2
n
Na podstawie Rys. 11b mamy: Fs = 2R21 cos ϕ 2 = 2 ⋅ Fch ⋅ ctgϕ 2
F tgϕ 2 l 22 − (l 4 − x )2
fF (x ) = ch = =
stąd charakterystyka siłowa:
Fs 2 2 (l 4 − x ) (17)
Dla dowolnego chwytaka bilans mocy chwilowych przy pominięciu tarcia, sił ciężkości oraz
bezwładności jego elementów ma postać:
1 tgϕ 2 l 22 − (l 4 − x )2
fF (x ) = = =
2fv (x ) 2 2 (l 4 − x ) (21)
0,9
0,6
0,5
0,4
0,3
25 27,5 30 32,5 35 37,5 40 42,5 45 47,5 50
Przemieszczenie suwaka x [mm]
Rys. 14. Model obciążenia i wykres momentów gnących dla ramienia chwytaka
M g max 6 Fch ⋅ BC
σ g max = = ≤ kg (22)
Wg bh 2
n
Ft max R12 4F
τ max = = = ch ≤ kt (23)
A A πd 2
d2
gdzie: A = π – powierzchnia przekroju sworznia, d- średnica sworznia,
4
k t - naprężenia dopuszczalne na ścinanie materiału sworznia.
d2
W przypadku ścinania sworznia w dwu płaszczyznach przyjmujemy A = 2π .
4
πD 2
Teoretyczna siła pchająca cylindra pneumatycznego: Ptp = pn (24)
4
π ( D2 − d 2 )
Teoretyczna siła ciągnąca napędu pneumatycznego: Ptc = pn (25)
4
Uwaga: Obliczona wymagana siła na tłoczysku siłownika Pw = k ⋅ Fs max jest podstawą do-
boru siłownika z katalogu firmowego lub przy projektowaniu własnego. Zalecane jest jednak
projektowanie chwytaka na bazie siłownika dobranego z katalogu firmowego.
Fch
x , x&
Fch
maksymalne
y [mm] rozwarcie
szczęki
minimalne
rozwarcie
szczęki
x [mm]
m
y&
s
m
x& = 0 ,1
s
x [mm]
Fs ( x ) [N]
Fch = 100 N
x [mm]