WSTĘP

Pojęcie ziemi w teorii ekonomii obejmuje nie tylko ziemię uprawną czy przeznaczoną pod
zabudowę, ale także zawarte w ziemi surowce mineralne, lasy, wody powierzchniowe i
podziemne oraz inne bogactwa naturalne.

Można rozważyć różne zastosowania ziemi, gdy podaż ziemi nie jest całkowicie stała.
PRZYKŁAD 1: Jeżeli w wyniku intensywnego nawożenia uda się użyźnić nieużytki to
wzrośnie podaż ziemi uprawnej.
PRZYKŁAD 2: Jeżeli miasto rozrasta się i następuje zmiana przeznaczenia ziemi z rolnej na
budowlaną, to rośnie podaż ziemi przeznaczonej pod budownictwo.

Powyższe przykłady pokazują rezultaty zmiany przeznaczenia ziemi.

Cechą szczególną ziemi jako czynnika produkcji jest to, że jej ilość w całej gospodarce
zasadniczo nie zmienia się nawet w długim okresie czasu. Chodzi o to, że całkowita podaż
ziemi jest stała w gospodarce i nie może ulec zmianie.
Oznacza to, że podaż ziemi jest doskonale nieelastyczna a krzywa podaży jest linią pionową.
Należy jednak pamiętać, że określenie o nieelastyczności ma charakter względny. O tym z
czego to wynika opowiemy w dalszej części prezentacji

W przypadku ziemi, jej cena może być rozpatrywana na dwa sposoby:

- jako cena zakupu ziemi od jej dotychczasowego właściciela. Wiąże się to z nabyciem praw
własności oraz co za tym idzie, tytuł do przyszłego strumienia usług, jakie zakupiona ziemia
może dostarczyć.

- lub jako stawka najmu: RENTA GRUNTOWA

RENTA GRUNTOWA:
Jest to cena jaką dzierżawca płaci właścicielowi za użytkowanie ziemi, inaczej nazywany
dochodem właściciela ziemi.
Renta gruntowa pojawiła się już u schyłku starożytności, ale znaczenie jej wzrosło dopiero w
gospodarce feudalnej. Występowała wtedy w trzech postaciach: renty naturalnej, renty
odrobkowej (pańszczyzna) i renty pieniężnej - w tej postaci przetrwała do czasów
współczesnych
Ponieważ podaż ziemi (Pdz) jest stała (doskonale nieelastyczna), krzywa podaży ziemi jest
linią prostopadłą do osi odciętych. Wysokość renty gruntowej zależy w tym wypadku tylko i
wyłącznie od popytu na ziemię. Stawka renty gruntowej równoważącej rynek to stawka Rg.
(Punkt przecięcia krzywej podaży z krzywą popytu).
Jeśli popyt na ziemię wzrośnie, pojawi się nowa krzywa popytu Ppz1, co jest równoznaczne
z pojawieniem się nowej stawki renty gruntowej Rg1. Zmiana stawki renty gruntowej jest
jedynym efektem wzrostu popytu na ziemię. Przy zmianie stawki renty, wzrasta dochód
właścicieli zmieni, podaż się nie zmieni. Wzrost dochodu (z tytułu zmiany stawki renty
gruntowej) nie wpływa na efektywność wykorzystania ziemi.

Cena użytkowania może być uzależniona od położenia (lokalizacji) działki, jej urodzajności,
otoczenia, wyposażenia (uzbrojenia), a także cen produktów (dóbr lub usług), które dzięki
niej mogą powstać.
W praktyce obserwuje się bardzo duże różnice w cenach ziemi i stawkach renty gruntowej.
Na przykład w centrum dużego miasta są one wyższe niż w małej miejscowości. Wynika to z
różnic w popycie na ziemię.

Wzór na cenę ziemi/rynkową wartość ziemi:

cz = RWz = Dz / r

cz = RWz – cena areału ziemi (rynkowa wartość ziemi)

Dz – roczny dochód jaki areał jaki przynosi ziemia (renta gruntowa)
r – rynkowa stopa oprocentowania lokat bankowych

Im wyższa jest renta gruntowa i niższe oprocentowanie lokat, tym wyższa cena ziemi.

RENTA GRUNTOWA W PRAKTYCE:

Renta gruntowa to forma dochodu uzyskiwanego przez właściciela ziemi, która jest
wykorzystywana do celów produkcyjnych.
Wysokość renty gruntowej, przy stałej podaży ziemi, zależna jest od ceny użytkowania ziemi
(najmu, dzierżawy) kształtującej się na rynku, popytu na ziemię oraz od jej powierzchni.
Równowaga na rynku ziemi zostaje osiągnięta przy takiej wysokości renty przy której stała
wielkość ziemi zostaje wykorzystana najefektywniej.

W praktyce obserwuje się bardzo duże różnice w cenach ziemi i stawkach renty gruntowej.
Na przykład w centrum dużego miasta są one wyższe niż w małej miejscowości.
Wynika to z różnic w popycie na ziemię. Popyt ten uzależniony jest od krańcowego
przychodu z produktu ziemi, który obliczamy mnożąc krańcowy produkt ziemi w wyrażeniu
fizycznym, np. produkt pochodzący z dodatkowego hektara określonej działki ziemi, przez
uzyskany za ten produkt przychód, czyli utarg krańcowy.
Różne działki ziemi mogą się znacznie różnić między sobą pod względem produktywności,
tzn. urodzajności i przydatności do pewnych zastosowań. Równocześnie te same działki
ziemi mogą mieć różne, konkurencyjne wobec siebie zastosowania.

Różne zastosowania działki ziemi:

Przykładem może być pan Mietek, który zakupuje ziemię w celu budowlanym, chce postawić
na niej budkę z parkingiem, wybudować kawałek drogi asfaltowej itd. Natomiast pan Gienek
potrzebuje ziemi na stodołę oraz kawałek pola na popas, jak również wydzielony obszar na
sad.
Ponadto ceny i przychody uzyskiwane za produkty pochodzące z różnych działek ziemi
zależą od rynkowego popytu na te produkty.

Różnice w cenach ziemi oraz stawkach renty gruntowej, jak również możliwość
różnorodnego wykorzystania tej samej ziemi, umożliwia właścicielom ziemi przenoszenie
usług swoich gruntów z jednego zastosowania do innego.
Przenoszenie usług do innego zastosowania:
Pan Mietek nie chce już dłużej mieć parkingu, postanowił dobudować kilka budek i w ten
sposób wygospodarować miejsce na lokalnych drobnych sklepików. Natomiast pan Gienek
obszar użytkowany przez zwierzęta postanowił zmienić na obszar rekreacyjno-turystyczny.

PODSUMOWANIE:
Ta praktyka różnego zastosowania ziemi pokazuje, że faktycznie nie mamy do czynienia
tylko z jednym ogólnym rynkiem ziemi, tylko praktycznie z wieloma rynkami. I właśnie
dlatego nasze założenie o całkowitej nieelastyczności podaży ma charakter względny.
Jeśli przez ziemię rozumiemy cały obszar świata czy kraju – w tym sensie podaż jest
całkowicie nieelastyczna. Jeśli jednak bierzemy pod uwagę podaż na rynku gruntów pod
uprawę, rynku gruntów pod zabudowę czy przeznaczonych na rekreację, to nie jest ona
całkowicie stała a co za tym idzie całkowicie nieelastyczna.

Najważniejsze zagadnienia do zapamiętania:

- pojęcie ziemi
- cena ziemi jako cena zakupu i wynajem – tzw. Renta gruntowa
- renta gruntowa, wykres, jej zależność od popytu i podaży
- cena ziemi, od czego zależy, wzór
- różne zastosowania ziemi

Źródło: pod red. R.Milewskiego ‘Podstawy Ekonomii’ Wydawnictwo naukowe PWN

Warszawa 2004