Professional Documents
Culture Documents
Kliniczna
JadwigaBanach,prof.dr hab.
E|żbieta
Dembowska' dr n. med.
RenataGórska,prof. dr hab.
ZbigniewJańczuk,prof.dr hab.
TomaszKonopka,dr hab. n. med.
JoannaSzymańska, |ek.med.
MarekZiętek,prof. dr hab'
Redakcja
naukowa
ZbigniewJańczuk
ODbibllotelio
WydawnictwoKwintesencja 2004
Internationale Verlagsgruppe
Quintessenz
Berlin.Barcelona,
Chicago,lstambut,Kopenhaga,Londyn,Moskwa,
Mediolan.New Delhi,Paryz,Praga,Seo Paulo,Tokio,Warszawa
Spis|teści
Rozdziat2 Etiopatogeneza 23
RenataGórska
Wprowadzenie 23
przyzębia
Mikrobiologia 24
pomiędzy
Interakcja bakteriami gospodarza
a odpowiedziq 28
AnalizaczynnikóW
ryzyka
chorób przyzębia
Rozdzia|3 Epidemio|ogia 37
TomaszKonopka
Wprowadzenie 37
MetodoIogiabadańepidemioIogicznych 38
Geograf
ia Występowaniachoróbprzyzębia 40
przyzębia
czynnikiryzykazapaIeń 46
Rozdzial4 Badaniekliniczne 55
JadwigaBanach
Wprowadzenie 55
Badaniepodmiotowe 55
Badanieprzedmiotowe 59
chorób przyzębia
Rozdziat6 K|asyfikacja 83
RenataGórska
Wprowadzenie 83
chorobydziq5eł 85
Chorobyprzyzębia 93
Wadywrodzone lub nabyte 105
Spistreści
9 ProfiIaktykaprofesjonaIna
Rozdział 133
zbigniewJańczvk
Wprowadzenie 133
i jnstruktaż
Badanie hi9ieny 134
Mechaniczneoczyszczanie
zębóW 135
SkaIin9
naddziqsłowyz poIerowaniem
koroni szyjek
zębów 136
KontaktowestosowanieIekóW 140
persone|
średni a profi|aktyka
profesjonaIna 111)
powtarzane
Rozdziat10 Leczenieniechirurgiczne 't45
ZbigniewJańczuk
Wskazania 145
SkaIin9 poddziqsłowy
czyPeriodontaI
debridement 148
usuwaniazlogów poddziqs|owrych
|\,,letody 150
Rozdziatl l Leczeniechirurgiczne
reparacyjne
(resekcyjne)
JadwigaBanach
Wprowadzenie 157
Kiretaż 158
operacjapłatowa 159
przesunięcia
Zabiegdowierzcho|kowego plataImetodaNabersa 160
Gingiwektomia
Osteoplastyka 162
6
spistreści
'l3 Metodyregeneracji
tkanekprzyzębia 't77
Rozdział
zbigniewJańczuk
Wprowadzenie 117
Mechanizmy tkanekprzyzębia
regeneracji 179
Błonyzaporowe 181
Białkamatrycyszk|iwnej 186
Siarczanwapnia- materiatwszczepowy/bariera 187
Wszczepowe
Biomateriały tkanekprzyzębia
w regeneracji 187
skutecznośćmetodregeneracji przyzębia
tkanek 192
narzadużucia
Rozdziat15 Leczeniezaburzeńczynnościowych z't'l
Marekziętek
Wprowadzenie 211
Przyczynyzaburzeńczynnościowych 212
0bjawyk|inicznedysfunkcji
skroniowo-żuchwowych 212
Analizazwarcia 213
protetyczne
Rozdzial16 Postępowanie W chorobachprzyzębia 215
Marek ziętek
Wprowadzenie 215
protetyczne
Uzupełnienia a chorobyprzyzębia 216
Szynowaniezębów 219
Rozdziat18 Fazapodtrzymujqca
w |eczeniuchorób przyzębia z5ź
ZbigniewJańczuk
Zakresi programfazy podtrzymujqcej 234
vv)PU'ProLo PoLlEr rrd 239
Trudności fazypodtrzymującej
W realizacji 240
Wprowadzenie
przyzębia
strukturymorfoI09iCzne
Wprowadzcn!e
7l r I ffiffi,
Ryc'1'1 schematyczne
przedstawen]e
wyzynania5ęfębóW Ryc'1'2a-e schematyczne p2edstawi€ n iebierneqo!Ą,yżyna
nia
się zębÓw a . ostatniafaza WyEyraniaa}nnego' b, c zqb Wy
znjęry,prawdłowewarunk W pz'fębiu, d rozpoe}naiqcysię
starc,yfanik pz\żębia,e zaawansowanynalczy ,anik puyzębia
f q/raŹn}mobnażenem korzeniafęba (w9 furmy)
11
przyzębia
MorfoIogia
,,' -.r.--1,-,--,rr,
-:']\--f.\']l\
Nablonek l
Dziąno
srqr'. I
=-
t_-a
i3pŚ|a
ź:.I
i'..,ł.
'.tl )'
i--I
---.rl
n
Rorek dziqqlowy
2 mm
Nablonełlążący],9 mnr
DfiąŚ|ofębodo|owe3 ]2 mm
. Blonaś|ufMadfiąŚ|a 10+mm
posfczegó|nych
Ryc-1'3 Loka|ifac]a elementóWprf}zębja'
s.hematWg Woelfe|a
i scheida
przyzębia
MorfoIogia
(brfeżne)
WoInedziqsło szelokość
Dzią5ło
zębodołowe (pżyczepione) szerokość 3,0- 12,0
Rowekdziąsłowy g|ębokość 0,69 0,5 1,5
0.86Made)
Nab|onek (pżyczep
łączący nabłonkowy) dtu9ość 0,97(l\tavnard) 0,38- 2,77
1,9(\ivoaffel)
Przycf
ep|ą(znotkankowy dIugość 1.08 ' | , 0- t , 5
13
MońoIogiaprzyzębia
ta
t)
Morfol
ł'atwowięc poddajesię nawet słab}mulazom me. chówzęba Byc.1'8)' stąd ńżnice v|'szerckości ozęb
duniczdlm, toksycznlm, baktwjnyn itp. DŁ'gość nej w tych trzech rcgiomch. Należy dodać' że ozęb.
przyczepunablonkorłego łf'rrosi od 0'3Bdo 2,77mm' na Ęba będącegow funłcji zgĘfowej jest nreco
śr€dnio wgwade 0,86mm, a wg Maynardai Wi]sona szersza niż zęba rłłitqczonego z ńn*cji. Brak jest
0,97rnm. wedługWoelfelal nie przel.raea 1 rnm. bo\,{iemantagonistysĘłnuluj4cegofimkcję zębaa'
Przycfep nabłonlow jest połączeńem bar.]zo Wiadomo natomiast,żehipelfunkcja zębapowodu.
delikatnlm' Pod nim zrrajdujesię przyczepłączno. je poszerzenieozębnej,co jest jednak zwĘzanejuz
tkankow który waru*uje moc dzĘsta przycze. l pro.elem rc.omiji b|aszkizbitejrębodolr-'
pionego' Jego długość waha się od 1 do 1,5 mm ozębnarĄ5,pehiaprzesbzerrmiędzybtaszkązbitą
(średniookoło1,08mm). odpowiada to pmkrycz. zębodołua cenentem koŹeni zęba.około 607ojej
nie odtegłości 1 trrmmiędzy połączeniemszldilvno. mary stanowĘ\Ą'łóklakolageno\rc.biegnącemiędzy
cemento$,yrn (szyjka zęba) a bifegiem \aT1tstka koscią /ębodolu a (Pmentem' Sklada się ona
zębodolo\'rego. z *'lókien ĘcznotkalkorwcĘ komóreĘ naczyń,ner.
PEyczep łącznotkanko\ĄT/ jest utlvofiony przez uów i substancjiMstawo\łej ' WedhĘRateitsdraka2
wiązaniaĘczrrotkankowe,w k1órychrttókna kolage. na 1 mm cemenfu ko.fćnio\'r'ego pźyczepiasię ok(>
nowP nadzębodololnP |ą(4 cemen| koPeniow! |o28000$.lokien' W duiJ,rn powiek/eniu moŹia r1)7.
z dziąsłem(\ło|newłókna dzĘsło1\€) omf cement r.dznićposuczegó|ne !\'lóknaozębnej(Ryc'1.9)lub ich
korzeńo(y fe szc.Ątem 1{tostka zębodolowego vliqzki o baduo chaEkerystycznej budowie'wśńd
(t\,'loknas/(Ątu \Ą}.rosu<al. Mają one ^jżnj.ot\€ny u'lóken oĘbnei oajistotriejszqlolę w pocz4tkc
przebieg(Ryc.1.5). \ĄymstadiumchorobypŹ}zębia- odgĘ{ąiqtĄ'iókra
Pońeważ poziom plzltzepu łącznotkanło\,Vegoskupionew prz!żębiubzezn}'rn.Posiadająone prze.
jest dostępny badaniu ]dinicznemu' stanow \tręc bieg hoĄfonta]ny (Ryc.1.3i 1'10)'podaas gdywtók.
bardzo istotny parametr kliniczny uĄĄ4€ny pc na w środkowej częściozębnejmaj4pŹebĘ skośny
wszedEie do ocenystanusystemumocującegozęby a w części ńencholkowej zbliżonydo piono$'ego'
Dtategopoń\tnanie poziomuprĄlczepułąe.notkan. Lldad naczJmiow ozębnej wg Ićnza pnedsta.
kowego- czyli odległości dna keszonki przyzębnej wia R}.' l'8' Uuad ten lq(/}<ie7powicraho$n}.rni
od granicyszkli\Ą.no{ementowej, pved i po zastosc nacz}'dami dziąs.ła' z sitem zębodołouTmoraz oko.
łEnJ,nlle@eniu - jest jedn}tn z podstawowch para. |icq wieżcholkowq' Sieć dacuń ozęb[ej pogrubia
metrów ocmy skutec7'ności danej metody leczćnia' się w kierun](r wiefichołka korzenia. Prfestźćńe
cry zabiegu. rracz5niowewidocznesa między wĘzkami 1t:lókien
koĘenołych na Ryc. 1.9.
M ozĘnx.t ooery*u .zcfegó|nąmtę w prflzębiu,
a zutaszczajej u,łóknaprzyczepiąiące się z jednejstlo
ny do kości'a z dlu8iej do cemenfu (R}t' 1.6),a e.
kiedy nawetdo zębiny Gnbośćwiązadlaozębnejw.
nosi od 0,12<lo0'53 mm' Śre<lrriagnrbość 0,2 mm
anniejsza się z wiekiem do0.l mm. Te średnie stano.
wĘ efubośćdłvóchkartek papiefu. Bardfo istotna
informaqjadotyczyfaltu, żew kazd}m wieku ozęb.
na jest sze.szaprzy szyjcei wierzchołlolniżw śmd.
ku korzerua|?.Md lo Z:!vią/ek 7 inlens}ĄĄ,noścjq nl.
chów rctacyjnych, ldóĄ''l1l ząb jest poddany @c'
1'?' Przechylajqce ruchy zęba sq minima|ne w śmd.
ku rctacyjn}m,podczasgdy zawszewiększew okoli.
cy szyjki zębai wierzchołkakożenia. odpowiadato
krv',iw ozębnejpodczasru. .|
teźróżnicomplzepł}'\Ąu M. ' 10 sóemat prz€bieguMókien br,eżnych'
tb
Mońo|ogiaprzyzębia
l
B]aszlrakostnazewnęt-Znapokrywąiącakorzenre
niekórych zębowjest częstobardzo cieDka' zdarza
się nailet, żekorzenienie sązupelniepokĘ4ekością
albopoĘte tytkocienĘ jej \,larst\łąl.
Dotycą,to nai
częściejsiekaey kłów 1ń pzedhzonowó\i[ Tbki
Ry..1.11 Ruchomo( zębatzvv'ozębnowa'czy|ipooqtkowa
hŹk ze\ĄIętrznejblaszki kostnej przy kilor zębach pzy obciąż€niu100p (Ą; widoanenapię.iaWłókienw obrębie
slwierdfaśęprzewainiedopiempo odprepamwaniu prawid|owejo,ębnej(snona|ewa).Ruchomo(zębażw. pr,y.
pod(fasChifuĘjczne. 500p (B),powodująca
zębnowa,Ey'li wtórna,przyobciąźeniu
data ś|u,óMkowo.okostnowego defoffnacię
Wyrostkazębodolow€go- cerwonepo|epo nronie
go leoenia dehiscencjiw obĘbiejednegozęba' prawej(wgRateitrchaka).
17
MorfoIogiaprzyzębia
!!!
't!
1 5-
' W fębeh tżonowy.hpodańodlugoś.po'ąegó ny.h kÓżenj W śzoęcepo okowy pżedn,po akowy Vn' podńiebisnyjW żo.hwe moja n], dyśta
ny'
przyzębia
Mor{oIogia
19
I Morfo|ogiaprzyzębia
Y
IJJ"
N
(J
N
=
T
{J
.N ----
%
Ryc..|'14 odsetkjlsun;ętych(brakują€ych)
zębówu osób w wieku3'.44 |at'
Mik.obio|ogiapŻrzębia
Interakcjapomiędzybakteriamia odpowiedziągospodarza
Ana|izaczynnikóWry'yka
L'rJp!'owadzenie
MikrobioIogia przyzębia
W pł,rrr<.rner<mnr'N'Ą (Da'iolpl4q&e)
pehi
zasadnioą mlę w inicjo\'aniu proceso\'r'zapalnych
większościjednostek chombo*ych toczacych się
W t]ljankachpr4zębia i \łraf z cz5nniłamiogó|n5mi
rł'pbmarra obronęimmturologienągospodaŹaoraz
współdec}duje o rczle8łości i lnamice Focesu zapal.
nego.Ątka bakteryjnajestmiękkim osademmocno
przylegąiqcJ'm do powierzcłnizę'bówlub intrycht\łar.
Ryc.2'3 chorobapftyzębia2'
Ąr:h powienchni aujdujących się w jamie ustnej,
b'lączajqcw to ufupeŁienia protetyczne'Pl4jmując
taĘ definiqięnaleł $rraźńe odńżńć p\tkę od in.
k1rjeosobniczo odpowiedźna baktede znajdujące nych niezmineralizowanyĆh osadó\rtakichjak &brjs
się w pł]tce nazębnej' osoby Ltóre chonrjq na cu. (resztkirozłożonego pokarmu)IDb|ruteńAąun ( L>
ldz!'Ćęlub palq papierosy sq bardziej narażonena stancjabida)4. ostatnio w piśmiennidwieuzjruEne
chorobęplz}zębiaw pońwnaniu do osób z&or,vych jest pojęciebiof.'lm.Biofilrn stanowiąba]tede \łrazze
i niepalącJch (Ryc.2'3)' $odowjskieą które \lyfiĄŹĘają'
Tak więc Idiniczneobjaw najcfęściej uystępują. Ą,tka balĆel].nazbudowanajest z manycy i bak.
q t h przeulelĄ ó zapaleńp.7\zebiasa W}.nikiemin. te.ii. MaĘca składasię z elementów pochoduenia
telŹkqii pomiędzyCz!fuikiem etiologicznJm,w tjm bakeryjnego (polisadMrydy)oraf ze s]dadnikówpG
prypadku spc.}.fi(allmi bakeńami obe.n5mi chodzacYchod gospodaEa (glikoproteinyślinyobu.
w p\'tce nazębnej(PoryhanmmĄs gi11giL@lis, Bacte. marłekomórki, bidka sutwic!). Ątka bat1eryjna
fukLesforsath s' Tąry1enn denticolĄActin,bacill s sldadasię pźede Wsą'stkimz ba]Ćerii(50 907r)'Je.
act:inomlcetemcamitĄns) a t]€nlrami gospodarza. den gram ńt]{i zawieraokoło2\10tl dmbnoustro
Natomiast olresowe znfany międzymilaofloĘ jów Bakerie pbtki charakełfuje dużańżnorod.
a odpowiedzią8ospodarzas4 przycz}rnąstwierdza. ność _ wjamie ustnejmoże$ystępo\łaćokoło500ga.
n}'chklinicmie epŁodów niszczeniatkanek prz]'zę- tunkó\"[Jednak2apatogennedla przlzębiau\łafasię
bia prowadzącychdo pog1ębianiakieszonek przy. bezt]eno\ae bakteńe gram.ujemne,a wśńdńch r!5'.
zębnych' utraty pŹyczepu łącznot]Gn]<owego omz mienia sięnajQęścjej następujące gatunki|Po'?ŁuI&
kości \ł}Tostkazębodołowego.okesy zaoshfeń monas Eillgirnlis F.g.),BactptoidesforyfhJ (B.f.),
i progresji plzeplatane są oklesami remisji' czy]i lletloletu denticok G.d.),rzŹdzie:Eikalela cale
.labillarji slanu ldini(.Toego, histologir
Tnegoi ra- dens F,.c.),CatWldncter rectus(C.r.),PrcLotelk in-
diologicnego przlzębia.3 tempdia @:.),F..tlobac'terhnn mkbatuxn Ft.).
24
Etiopatogeneza
Ruch Brakbakteriiporuszających
się obecnebakterieruchome
25
ffifiEtiopatogeneza
żóttv
zesDół
S.mr'fis
S. oftlis
s. sangub
S, goraloni
S. inkmedius
zo
Ełi^n'fń.lAnp7,i
27
[\\W
Etiopatogeneza
28
Etiopatogeneza
i
NISZCZENIE
KoŚcI
endotoksynbakteryjnych
Ryc'2.5 Schematoddziaływania strukturprzyzębia'
na niszczenie
29
tr Etiopatogeneza
PMN
<_
----lr-
---->
LPS
{MMP)
30
'r
Etiopatogeneza
JI
W Etiopatogeneza
iiiitlctxnn-ce ścisł^viązekmię.
zaobseńvowano
d,rystopnjemdP.huł(ii pr\Źebida fuk'f. ą. niPza. Kamieńnazębnyodgryl,vagłównąlo|ęW podtŻymy.
leżnieod wielx i stanu higienyjamy ustnej' Zau.Wa. Waniuchorobyprzyzębiapopżezutz},rn}wanie pb,tkj
żonowiękze jlościpb'tki nazębneju osób z cu]<Izj'cą. naswojej powieżchni,W b|iskim ztkanlGmi
kontakcie
co możepozosta\Ąać w zwiąZkuz dietątych chorych' dziąs|a
iw miejs(ac1,gd/e pł}.tkanieTożebycu'u'lię
Chombapr4zębia u osób Z cułrzycqjest \ĄYnikiem' ta podaas cĄlszczeniazębóWzatem|ekaŻepowinni
zńększonej podatności na infckcje,zabufeń mecha. niety|kopos;adaćk|iniczne usunięcia
umi€ j ętności ka-
nizmów immunologicznych'zlviękzonej akĘ$noścr mieniaiinnychaynnikóWpred}sponujqcych, a|etakże
koĘenazy i obecnościmi]ooangiopatii' I€czenre powinnizdawać sobiesprawęfe skutkówzaniechania
pfebiega wolniej u osób z Cukr4'cąi ma korzlstny procedury
!\,ykonania Usuwania ztogóWnazębnych']9
$pł}\vna pżebiegchombypodsta\ło\lej'r3
33
I etbpaogErm
34
I
Etiopatogeneza
5i
chotóbptzyzęhia
Epidemiologia
TomaszKonopka
Wprowadzenie
MetodoIogiabadań epidemioIogicznych
Chorób przyzębia
GeograłiaWystępowania
38
choróbprzyzębia
EpidemioIogia
!@
0 zdroweprzy?ębie
1 prfyost.ożnym
krwawienie zg|ębnikowaniu instruktaź
W|aściw€ j
hisienyjamyustnej
2 kamieńnafębnylubuwarunkowanja sp2yjające W|aściwej
instruktaż
rctencjip\'iki,głębokość
ki€ s zoneknieprzekracfa higienyjamyunnej,
3 mrn skaingIubl Usunięcie
.za(hy|kóWletencyjnych'
gtębokość
kieszonekod
3'5 do 5,5mm
głębokość
kieszonek
6 mm iWięcej kompleksoweleczenie
periodontologiczne
39
choróbprzyzębia
Epidemio|ogia
W pein},rn
Tabe|a3'2 ogó nystatuschorobowy badaniu
klinicznyrn uprovaonym(WgKnqman'ĄbandelI)'
i w badaniu
Badanie (PRP)
uproszcrone Pozytywne Negatywne Razem
Pozytylvne a b a+b
Negat}ĄVne c d c+d
Razem !+d n
b = 0' ponieważ
miejsca PRPsączęścią
badaneW w pr,yzębiu
miejsc badanych
w FM'
(truepreyalence- TPfM)to: a + c
WskaźnikplawdziweiChorobowości
n
l+g a
chorobowości
Wskaźnik Wynikająry
z badania
uploszczonego
PPRP;
n
czu|ośćbadania
Uproszczonego
okreś|ana --Ł- = -!!BL
jestjako|
a+c TPru
i oznacza
odsetek
naprawdę
chorych,
któryChidenMkujeprocedura
badania
uproszaonego
swoistość
badania =l- - ł - '
uploŚzc'on.qo.
b+d d
zawsze
ay|ijeden idenMkujeosobyniespe|niające
WarunkóW poddanych
chotoby ploceduże
PRP
40
choróbprzyzębia
EpidemioIogia
(Guangdong) 1 9 9 8
chiny 157f 0%
1985 't3ya
Hiszpania 975 70k 116 21) 0,4
4'l
chorób przyzębia
Epidemiologia
Badaniapzekrojoweu doroslych.
Baelumiwsp.20 1131tł.yblanych
|o.owoosób w wieku P|ytkana 75 95%,kamieńna 10 85"/o
Kenia 15 65;pełnebadaniek|iniczne
uwzg|ęd' powierfchniach;
wszystkich cAL>4mm
niajqcep|ytkę,kamień,stan zapa|ny u 68%wWieku 25-34,91%
dła35-44|at,
dziqda,
PPDicAL,tuchomość fębóW 96%dla45-54lati 99%dla55-65;PPD
>4 mm u 87%w wieku25 34, 83%
dla 15-44lai, 92%dla45-54lat i 95%
d|a55 65;niski%osób/miejs(
z cAL |Ub
PPD>7 mm.
43
chorób przyzębia
EpidemioIogia
kobiety-22.2)
Haubekiwsp. 301 1+19 7,6
2001[4aroko
44
choróbprzyzębia
EpidemioIogia
45
chorób przyzębia
EpidemioIogia
Wynępowaniei najczęst9a|oka|izacja
recesjidziąse|'
N4ierau
i Febig Niemcy 2410 18-22 19,24/, 23-l'/o:33-5,8'k:
1987f4 (Wilrzburg) 43-5,1%; 34,13-5,so/a;
454,90/a
Kleber Niemcy 7500 20 24 39,41o 33%recesji
naklach
19902s (Berlin) 35-44 4Ą'3ll i pEedtrzonowcach
Kó||esta
i Uhin Szwecja 570 16 22,50/a 16-15,4ak;26-14,4ań)
199ff6 18 36,40/a 24-9,2ab14-8,f%;
84,9ak
Serino
iwsp- Szwecja 225 1978Ibad.
199428 18-29 16,14,34,26,24
3041 2510 16,26,44,23,34
4f-53 334/" 26,16,14, 45,35
54-65 4Aak 16,26,36,44,41
19901bad.
1 82 9 191a f3, 13,21, f2,3f
30-41 33Ók 13,23,41'11,Ą3
42-53 444/a 15,3Ą,16'35,45
5+65 464/. 16,26,21, 44,3f
vanPalenstein
i wsp. Tanzania 575 2A-34 18vo 41,31,16,14,13
19982e 3444 314/o 16,31,41,f6,34
45-64 514/o 16,41, 31, f6, 14
Matthesen
iwsp. Gwinea 12 90k brakdanych
198616 -Blssau 3039 83'/,
5059 100%
Albander USA 30818 3039 10%(3mm) brakdanych
badanle
NHANES
lll 4449 (3mm)
190/" występowanlew popu|'
198&199412 50-59 (3mm)
31"/o 30-90lat:
60-69 40%(3mm) recesje>1mm 580/0
70-79 45%(3mm) rec€ s Je
>3 mm'22,50/0
80-90 60%(3mm)
Banach
iwsp. PoLska 501 69 97%recesji
Wżuchwie
199210 (Szczecin) 9-12 6,94/o Wszystkie
Wżu.hwie
Konopka
iwsp. Polska 11-19 18,5% 14,24,33,13
199531 (Wroclaw) 20-34 30,24/a f4',|3,1Ą'26
35Ą4 42,64 16,34,33,24
47
I
choróbp
r Epidemio|ogia
4a
chorób przyzębia
EpidemioIogia
pow}żej
133osóbra5ykaukaskiej 35 |at; i ll-lB3953OD =
Allele2 dlalL-1A-889
1997 49 f postacią
lagodną,42 ze średnio. l8'8naręższe fapa|eniep?yzębia
w od
zaawansowanq,
43z ciężkq
i uogó]nionq' nresrenru0o pos(acrragoonel u nrepa-
lqcychWWiekv 4G.60|at'
Gorci wsp. 64 osobyrasykaukaskiejśredniaWieku Allele2 dla lllB 3953 0D = 4,67
I998 42; 10 z postacią
agres],M/nq,
10 ze łe. najciężsfe przyzębia
zapa|enie w odniesie.
dniozaawansowanq, 12z ciężką
i uogó|. niudopostacilagodnej
i agresylvnej.
nioną,32kontrcla.
N/ccvire
iwsp. 42 osobyrasykaukaskiej
w wieku33-62 Allele2 dla L'lB 3953i palacrety,toniu
1999 lat. 7,7lazywiękzeryzyko Utńtyzębów
Pa hilliwsp. 142osobyrasykaukaskiej
w wieku16 62 Allele1 dla lL-183953i palaczetytoniu
2000 Iata; agresywnezapaIeniepżyzębia oD = 4,9agresywne zapa|enieplfyfębia
-z|o|Glizowane
21' Uogó|nione
49, kon. w odniesieniudo kontroli.
McDevitt
iwso. 90 osób ńsy kaukaskiej
w Wieku35-55 Allele2 dlalL1A889i lL-183953i nie-
2000 lat;zaawansowaneprzewlekle
zapalenie paqcychoD = 3,75zaawansowane zapa.
prfyfębia44,kontro|a
46' leniepżyzębia genotypo.
w odniesieniu
Ł czynniki modytikowa|ne
sT.ł\ HIGIE\\. J.$I\ US'INE.I I ]\III(Ro. filal.tce zapaleń dziąsełi pneł]eldego Zapalenia
FI,oRA PoI)DZI'lsŁ0l1 [J PŁI.TKI \tZEl!NIJ plz]zębia dowodzi możliwościmodJ'{ikacji tego
od pueprowadzenia w polo\Ą'ielat 60' przez cz]'rmikaetiologicznegopeńodontopatii'
Ióe i w'sp'zflallych badań intelwencyjn]'chu stu" obecnośćpoddziqsłowegobiofi]Jnu mikrcbiolo.
dentów wiailomo, żc poziom Ęieny jamy ustnej gicznegojest dezbędna dla zapoczatkowaniai pro.
i związanaf nim bezpośrednio ilośćpłJtki nazębnej 8resji zapaleniaprz}zębia.Speqfika s}dadutej pbł.
korelują Z \Ą]Btępo\Ąaniemi Zaarvansowaniemcho. ki deq,duje w duż],mstopniu o zmiennościr1zyka
rób prZ]zębia'Na początkIlat 70-.n,].konano szercg s'Zńkiego postępuchomby.zdolnośćszńkiej reko.
pmspekĘ'rmychbadań oceniająq.chwp\'rv łłaści. lonira'ii powierrthni Lolrcnia. wv.|ępolanip
wej higieny jamy ustnej na fapobieganiepeńodon. w ubl'tkach o sz]'bkiej utracie Fryczepul rv!-sokic
topatiomi próch icy zębów W1'kazanow1sokąsrvo. Śs|Pmnse i mipi\lo\ĄP po/iomyst\oi.R(hjmmu.
istośćdob.ej hi8ieny jamy ustnej i blaku zapalenia noglobuLini możliwość u5,dfielania czlmików wĘ.
dziasełjako cz]Dnika prognostycznegodla fiZjolo. lencji wskazujQna specja]nąrolę takich bakterii
gicznegostanu pfz}zębia.Wysoka skuteczność pro. w etiopatogenezie a8r€sjĄłn]'ch peńodontopatii'
gramówopaloci na rcdukcji prytki nazębnejw plo. Wytiki wielu badairsugert|ją,fe Actinobacillusacti.
49
chorób przyzębia
EpidemioIogia
50
cnoroD przyzęoIa
EpIdemIol09|a
)l
Badanie
kliniczne
JadwigaBanach
Wprowadzenie
Badaniepodmiotowe
Badanieprzedmiotowe
',.{Cprerqiad.zen,o
Badamic p o ti l.l,i
iÓto ił1'.]
55
Badaniekliniczne
Dokładnywywiad dotyey:
skarg gtóWnych,ostatniegobadania ogó|no|ekar-
o c/ zdrowotnego skieooi ieqo wvniku, na7wisl.oi adres e|aża
llĄ
zaap|ikowaneIeczeni€
rodiinneqo Iub specjaIisty,
ogó|ne W odniesieniudo chorób serca, cukrzycy
(kontrolowana, niekontro|owana),chorób krwi,
chorób zakaźnychi skóry upoś|edzenia fizycznego
j umysłowego.chorób neuro|ogicznych(padacz-
ka), chorób uwarunkowanychgenetycznje(zespói
Aktualneproblemy Downa, Papillon-Lefevre, neutropenia,hypofosfa-
zdrowotne,zmiany tazja. zespół chediak Higashi itd'), statusu zawo.
dowego i socja|nego,pa|eniapapierosóWWięcej
u lekarzarodzinnego niż pół paczki dziennie, nadużywaniaaIkoho|U,
lub specjalisty $resu psycnrczne9o.
56
Badaniekliniczne
t -9
- .9 E
tl e
L] : -9
-l ^.9
O
-]
-l : a
fJ ; U E9
rl ! g
rl 6 -'
Ll .9 e 9 .9
- a 'ó I
-
E €
s.
ś
e
ł F3
P
EĘE
= I
ł I
.9 E
ł 5
ł
== ł
d
p ł :g
r I35 T ł €P -
Ól. I 5ge- g ł -
ś; 9. e g
I P
=i
E U :9.€ =
B:: o o o ,) ,) 00{J o o o o o !
zao!aa!fr a !aft:l
FaaaaaO!! !lll:r
9
!
d:ę
E ;; E
E E:-e 6
€
^.:a+^. =
6 fi*
€
E 9Er x =
! :e: i = .9
P EE!€ $
Ę l3;.9
95; a
;
ł'
Ź
.9
s. E E:g;:
'- ':
;
e e
p
ą
iEE€ E I
= ł
E
ś
:Ei : * E Es , ; E = a
*: E
f !
==E
: BEE :
=
ł ł F q E E5 ;
3Ś ź a
źE ł ł ś I ! ; Y ; +ł E E
o{J o o o
a
i ' E E ł Ć o o .: =
'=Ę_aE
EśśEE
:ż'
6 E!aa- FE
Ry( 4.2 Kwestionarluv
zdrowotny
51
I Badaniekliniczne
ŹE
ą. 9H'F
s
B
- E :p
EgE E E*€E
' E: F@ ą:
:a '. EE* E€ś FĘ
*;ĘEElTe:Ęś
:E
E
! b Ę1j.:JJ -+]J.; =!
o+E' <f
E
i
0
g
9
c
9
=
9
ó
I ż
B
z c
5
I
I
s
ó-
B
B
B
ż
o
0
0
=
E
f
)ó
Ę
Badaniek|iniczne
59
BadaniewęzłówclrłolrnJ'ch jest ważn]melemen. chwie. odnoto\\'ujesię ełenfua]na obemośćplfe.
tem w postępo\Ąaniu lekaiskim' często są one pG tok, \Ędzidełek bocznych, a także prawidłowość
większone zań\łno w procesach zapa]irych'jak pźyczepuwę.Izidełka \\€Igi gómej i dolnej'
i nowotlvorcrwch'Badaniu poddajesię węĄ chłon. \Ą/edług Placeka i wsp-si,vlrńżniasię cztery typy
ne po.lżuchilowe 1bdi Lamphaticisubnkndihtla. przyczepu wędzidełkawa.g. Pier'\isfy t}p przycze.
rcs)' po.hń.lkowe (ndi ],lmphaticisubmentlles), pu \łystępujewówczas'gdywędzidełkowaĘi zloka.
jak i niekiedy ob\ł'odowe(kaIko\!e' szJ.ne' nad. Liot\anc jest na granil\ d-/iąslapvyl/epionPgo
i podobojczyko$eitd.)' Jeś|isq one powiękzone, na. i błonyśluzowej pżedsionka jamy ustnej.TYT dfu-
.
leżyspra\\dzićczy powiększe e jest zlokalizouane gi gdy wędzidełkopnyczepia się do dfiqsłaplf!"
(dotycląccjedncj grupy węzłówchłonnych)'czy uo l Zepiun.Bo'l4 ĘTie flecim !\Fd,,ide]].o prz!./.pia
gó|rrione(polr'iększeniewęzłówct onnych obwodo się do brodawki międf}zębowej'zaśw t}pie czwal-
\Ą5'ch)'Ponadto zwTacasię uwagęna ich spoistość, bm, tflv penetrującj.rn,brodawkęhędzidło$tlika
bolesnośćuciskowq,ruchomośći ich stosunek do do brodarłLimiedł,z.borłeim;ęJĄ .iPkd'/ami
zrastanrasię Z otoQeniem. przyśIodko\ł]Tni'
węĄ chłonnepowię]Śzone Z powodu ostrego Pży stwiedzeniu In lub IV t]pu pEyczepu lvę.
pru e.u zapdlnego .d nd ogolmielkie. bolesnci m. dzidełkanależyrł]'konaćtzw test pociągania(]łll.
chome. w prze\łlek\'ch stanach zapa]nJ'choraz Ęłdrome) w celu st1vierrizeniaobjawówblednięcia.
w pźcźutach no.lvohvorowYchczęsto zrastają się poluszania lub odl]M'aniai|ziqsław oko]icypato]o.
z pod:lożemi są rvórłczasnieprzesuwaLre'hvafde, gicznie pży@epionegowędzidełkawa€ lub jęz}.ka
iTr.rłG,lub niebolesne' lR){' 4'5' Te\l lPn \Ą\ka/an}jP\| ro!\nieżp17}
st$,ierdzeniu II t]'pu pfzyczepu wędfidełkawargi
B'ID'ł\IE \\T1\T{]\TRZUS'I'NI' Badanie MG do]nej,którcmu to\łaEyszypielwotńe lub wtóInic
ny śluzo!.'ej \ĄaĘ i pżedsionka jamy ustnei mzprr Zwężonastrefa dziastaFfycżepionego'
cz}na badanie wewnąhzustne'Przeprowadzasię je Wzmkorrc i palpacyjniebadamydz,iqsło(dziąsło
w śviet]e.Ifielrn]'mlub sztucznJm' brzeżne'brcdawki .Ifiąsłowe,.Iz,Ęsło pżyczcpione),
ogĘdającwargi Zwracasię uwagęna ich zabal' zwTacającuwagęna jego barwę, kztałt i przebieg
wienie, stopień wiĘotności,8rubośćoraz \\ylś'ity (obżpLlmidn} prem\|o\Ąe'/d]iko\Ąe. Ziamino\r.
i eu'enfua]nezabuuenia rozwojorve(rozszczepwaĘ. obecność pżetok cą'nnJ'ch,szrzelin Stillmanna lub
wargaolbż]mia. przetokirvaĘ i ich spojenia)' W ba. festonóWMc calla)' konsystencję,a za pomocąq'I.
daniu tj'm dokonujemyta]<że oceny t'ony śluzo$'ej ].iLa,
\łzględniekalibro\'vanej sondy jego sfemkość'
Ętów ust (zajadypęknięcia, nałżerki)'Następnie Badanie dzĘsełdoĄ,kiempozlrala na określenie
balla się r(e\\'nę|17nąpowiĆżL}Uie sa]g' uno\Z.]l jP ich spoistościlub ewentuaklie \Ą1vołaneob.ia.\łT'
i u]Ąvijajqcna zermątfl pa]camiobuĘk ($'ilgotność' knrawienia' Umoż]iłia ono ponadto stwien]zenie
zabań{ieniei stan strefu przejścio$ejIdeina).P.zy' obecności\lysięku w szczelinie dziąsło\Ą'ej, $'zglę.
)|epuiaido nicn! diagno\hlznei pozo.|alcjt,/ęśLidnie W kieszoncept]'zębnej lub dzĘsłowej.
pfedsionka jamy usfuej.tak w szczęce,jak l w zu. Z klinicznegopuiktu widzcnia pożadanejest ba.
danie ./proLo.,i streFrdria.la plz)(/ppionp8o.
Na]eżyocenić,czy jest ona {ystarczająco szeroka
BIednięciedziąsła (po*l.żej1 mm), czyjest zwężonapierwotnie (cecha
wr:odzona)lub wtómie (obecność wad zębow].ch
d2iqs|a
Ruchomośćdziq5ła i'łubzgĘzu umzowego'nieprawiilło\lypnyczep wę.
dfidełkawarg i,4ubjęfyka, nieplawidłowametoda
odryWanie dziqsła szczoteczkowaniauzębienia)' Dochodzi wóWczasdo
obnażeńzębalub zębóWw w1mikutzw recesji dzią.
Ry(' 4.3 ReakcjedziQse|pod.zastestupociąganiawargi sta. szerokośćstrefy dziąsłapEyczepionego jest
Ióżnic4 całkowite.iszerokościdziqsłai gtębokości
60
B a d a n ikel i n i c z n e
okreś|enie
ruchomości
zębów .@r.
Do tego celu słuł również badanie palpac]pe. Ryc.4.s Ustawieniegiovly Ryc.4.6 Ustawieniegiowy
pacjertaprzy poniarze u- pa..enu prry pomia?e ru
W.|dnalh thoroboĘ(hprzyębiaich ru(homoś. chomoś.izębóW przednich chomośc] fębów w odcinku
znaczniez\Ąiększasię i z cfasem dochodzićmożedo W 9cfęce iżuchwie' bocfnym'
zupeblej niemożnościposługiwaniasię rozchwia.
n],TnZębempodczasaltu żucia'rozdrabnianialub
pĄkania pokalTnów' -
tr stopieńruchomości: ruchomość w łu}u>1 mm,
ale <2 rfuĄ
. trI stopień Tuchomości: ruchomośćw fuku > 2
Prfybadaniu ruchomoścjzębów moźemy posłułć się nrm i/lub w płaszczyŹniepionowej,
dwomametodamil lub zgodniez ł1tyczn],'r Niemieckiego Towarzy-
statycznym pomiarem ruchomości, stwa Parcdontologicznegoz 1988r:
dynamicznym pomiarem ruchomości, - 0 stopień: brak stwierdzonejldinionie nlchomG
Ścr,
' I stopieńi llyczuilalna ruchomośćdo l mm
oba pomiary możnaprzeprowadzićIęcznie lub w kierunl<uporiomFn,
za pomocaspecja]nejapamh]ry(Periotest)' Badając u stopień:ruchomość powyżej1 mm \Ą'kerunlrr
stat}'czny pomial ruchomościmożna$ykorz}stać poziomFnl
Ękojeść instrumenfu (luste.ka, zgłębnika)
lub palce m slopień ful homo\ poiawiajq(a się pry na(i.
\!łasnejĘki (Ryc' 4'4). Ptfy tak pŹeprowa.|zon}'n sku wJrg i ieA].a nd Zqbtrębyli,4ubruchomośr
badaniuprzyjmujesię w ska]i Hal]a,D: w kierunk1rpionołTm'
. 0 stopień r'uchomości: minimalna ruchomość lub Ętramiczny pomiar ruchomościzębów przeplo.
jej bĘ\ tadza się \Ąykor4stujqcaparatrrę mechanoelel{tro.
t I stopień ruchomości: ruchomość w łuku<1 mm, niczną aparatPeriotest (Ą'c. 4'5 do 4.?'
0 -08 - +09
I + 1 0- +19
Ryc.4.4 Badanietu- +20- +29
prfy ']ryj! Ękieio l +30- +50
gienxh (vW Rateit- Ryc.4.7 Wańości
ska]i ]chomości zębóWmierzonychPeriote
stemi odpowiadające
im k injcznenopnieruchomości
,ębóW
ol
B a d a n i ek l i n i c z n e
RyC'4.8 Różnag|ębokośćkiesfonkipżyżębnej
na iednejz ba Ry.' 4.9a,b sondaperodonto|ogianamieźącag|ębokość
kie
j zęba.
danychpowierzchn .7onti pŹ}2ębne' a pld.^|dłowo -T"./(/o.a.ł keś7orce
b - nieprawidlowo umiesrczona
w keszonce.
62
postu€ującsĘ skaląs.stopniowq, z użyciemspecja]nej
cechowanejsondy (dębnik Nabelsa)Byc' 4'10i 4.1l)
pneraczonej \d.tcnic do badaniatakirh mjeis,:
! 1 klasa (slmbol F1) - sonda uprcwaalzonaod
tron) predsion].ajam\ ustnpjwprpŚtżeńmie.
dzykoEenio\'r'ąpenetTujena głębokość l/3 szero
kościZęba(do 3 rnm)'
Ryc.4'10K.|iblowanyzg|ębnikN.bersamierący utlatękości .' 2 k|asa (s}łnbolĘ) sonda i!ni]<aw przestrzeń
8Jębiejniż3 fum. ale nie penehujejej na \Ąylot;
.1 3 klasa (s,mbol n) - sondapefletrujeprzestrzeń
jawiąjąq się objalt,k.wawienia.Świadczy on o czyrr. międzykorzeniowqna \aylot.
nyn plocesie zapaln].mtoczaq.rnsię \'r'obĘbie ba.
danej kieszonki' Jest on także ważn}łnWskaŹni.
kiem tempeutJ'cznyn' Ustqpienie kwawienia przy W zaawansowanej chorobiepŻ}zębia, W obrębiezę
ponołn}m zgłębnikowaniu kieszonti po zastoso$,a. bóW tżonowychdochodzido zniszaenianie tylko
nej terapji świadczyo jej skutecmości.8 dziąsła,a|ei tkankikostnej;ods|aniasię WóWCfasich
Pomial głębokośc]ikieszonek powinim byćpŹe. o|o|io międ.,ykozeniowa i hvozą sięw obębiefę
prowaiIzonybaldzo doldadnie,nie ty]ko ue wfględu bów vfonowych w żuchwietzw bifurkacje'zaś
na ustalenie foLpoma a i rokowanie, lecz tałże W szcęCe- t fukacje.
z uwagina śledzenie postępowchoi]by plflrzębiałub
leczenia'Niekedy zb'laszczailla oceny wytików le.
aenja' pozapomiar€ m 8|ęboko.( i kies/onkipowin. G ocena stanuuzębienia
oo dokonaćsĘ pomiaru k]inicznejutraty przyczepu
Ęgnotkankowego' Waltośćuhaty tego pEyczepu Bierzemy tutaj pod uwagęliczbę zębów obecnych
obUgam!popnpl doli(zeniedo 8|ebokos( i kiPsón. w jamie ustnej,ich kontakty z ZębamipŹeciwstaw.
ki* odlegtości'brzegdziąsla- połqczenieszkliwno{e. njĄni, stan .\ł]p€łnień - szczegó]nie klasy I], m
Eentowe' W prz]'ladkach,w }dórychbraluje punk. i v omz ocenęzębówzmienionych choltbo$'o, uzu"
tu odniesienia,jakim jest gmnicaszldi\łnccemento. ppb ony(h lub pokra.tv, h koronamiprotebonlmi.
E. konshuuje sĘ specjalnąsz5nęałrylanową. a takżestan uzupehrieńprotetycznych.
MożesĘ jednak zdar:Zyć,źeokolicamiędzykone' odnotowujemy ponadto obemośćwad zębo.
j'rłŹ. w obĘbie której doszłodo ńznego stopnia ltYch (stłoczenia.obmĘ \Ą,ychylenia)'wad zgĘuu
ń.tlql kości'poh]ta jest w da]sąłncią$ dfĘsłem. i korzeni zębów Bardzo ważnącz}nnością jest rÓw.
ien uwko&"nia miPjv międ/ykoŹenio$5c} pG nieżustaleńe mdząiu zgryzuoraz WkrTcie węzłów
byćpoddany\,nildiwej ocenie.goceniamy je urazołlych.roBadanie przeprcwadzasię Zapomoca
p\tki wosku o szerokości5-7 cm. lekko rozmięk.
czonejw ciepłejwodzie lub ko]orowejka]ki od naj.
gfubszej do najcieńsfej, w ostatnim etapie moż]]i.
wie dwukolorowej.Z\amcamy ń$'nież uwagę na
ścieraniesię zębów (obrosio),Ltóre możebyćobja.
wem bmksizmu.
Niezbędnyn uzupełrrieniembadania podmioto.
wego i przedmiotowegojest \aykonaniezdjęcia ra.
diologicznego, którc jest niezastąpioną pomocą
w \łyk]Ąvaniu i ocenie stopnia zaawansowanta
zmian chombowch w plz]zębiu.
łc 4r 1 fg|ębnikNabersa
W bifuńGcjizęba36' t Wańość
pomiaru pEyzębnejdo
od dia kieżonki bż€ g u dziąśla.
o5
Badanie
radiologiczne
Joannaszymańska
l Metody badańrentgenowski(h
l Moż|iwości W periodonto|ogii
ocenyradio|ogicznej
! Monitorowanie|eęenia
I OgraniczeniadiagnostykirentgenowskEj
65
Badanieradioloqiczne
szczęka Zuchwa
+300
+400 -100
Ry!5'1 zdjęcie W!k& -150
Kły +50o
Siekacze +550 -200
zglyfu- okreś|a
p|aszc4zny
W sfoę.esąto kqtypo!Ąyżej
p|zFębia bftfnego' (+)'
sięjako Wżuchwie poniżej
plaszo}zny
fgrFu jako(-)'
l€psza jakość obrazuw badaniachĘ teÓnĘ \ĄY. W technice ifometrii cieszyńskiego wĘka prG
raza się lv minimaln1nnmietształceniuzalysórv Pa mieniowaniajest skemwana na dwusieona i głów.
^'Źlaona moni|om$il.pnebiegchorobri |erzenia. nie korzeń omz ńenchołek zęba'Przy takim usta.
dającza kazdjłnmzem poń\łnl\€]ne zdjęcie'Powta. wienru geometry(znj,mdługość zębana Zdjęciujest
na}rośćzdjęćjest największazaletą tej techniki. pońvĄrya]na z długością rzecz}tvisĘzęba,ale po
Umozli\\'iato Zss'ndrronizowanie tubusaf trzJ.rnadeł. /iom przyzębia nie ipsl dobrze uwido(Znionj'
kem i fi]nem - za każdj'mlazem zdjęcie.\Ąykonane W technice tej łatwiejjest o nieprawid]łoue ustawie.
jest w taki sam sposób (Ryc.5'1). p
nip lampy ni.i w tet hni( l.ątd pmsleao' ob.erwujc-
jest
Zaleta tych zdjęć teżto. żekość jaEmo\aa rfu' my $tedy oblaz powiększon]ł pomniejszony lub
fuje się ponad$iefichołkami zębówhfonouych. zniekształconyDoryczyto ^!.laszcfazębówwieloko
nenio\łych (głó.WniekoMeni przedsionkowych),
W technice izometrii ciesz!ńskiego łatwiejo btędy a takżestnrktul beleczkouych czy ub}tków brzegu
ze wz€Iędu na sposóbłrykon]''\Ąania fdjęć.homień uyostka Zębodoło\'r'ego. Jeże|ipromió cenha|ny
centra]nyw płasfcfyźniepoziomej pada futaj ńw. pada pod Ętem.!Yiększr,'mod prostego(mzwartjm)
nież,jak w tednice kąta prostego,ortomdialnie, w stosurrkudo dwusiecmej Ęta za\tartegomiędzy
czy]i zgodnie z promieniem kołado badanego*y. osią klszy a osią zęba,otElmamy sloócony obraz
cinla hrkuzębowego vu'eLi |ubżu(h$' Powinien badanychzębó\łrGdy rratomiastpromień centralny
takżepadaćprcstopa.lledo dwusiecznejkąta zawar" będzie padał pod kątem mniejsz:łn od prostego
tegomiędzyosiq długązęba'a osia długąbłonyrent. (osĘm), to na zdjęciuotrz}Tnamyrwdłużonyobraz
genowsl.jejumieszczonejZazębem'Warunkem ta. zębó.wzatem kofzjłstniejsz4metodąw dia8nostyce
kiego uloerurkon'ania pmmienia centralnegojest schorzeńplzylębia jest metodaĘta prostego'
56
Badanieradiologiczne
67
Badanieradiologiczne
kundyr
naj1\.lę.
oplócz korekĘ kontrastuobrazbadanJ'chtkanek Mimo, iZ zcljęciawe\tnatźustnedostarafajq
d.rl.,Piobrob'e terlx '/nei.(o md cej informacji, to w diagnostlce chońb pn}zębia
mo;ppodlp8.r,
dużeznaczenielv leczeniu periodontolo$can].m: znataĄ rólr,rrieżZastoso\Ą'anie \Ąarstlvo\teZdjęcia
-pdnlomo$dti(/neldięliJ lc mai.l
możnadokonaćpomialóu'po Liniachpmst].ch.za. /PMnq|l'U\lne
niż
k7,]'wionychomz pomiafów ĘtóW (na prz}'kład mniejsfą zdolnośćod$'fom\lyvania szczegółów
pomiary ub].tkó\r poziomych i piono\łych).Po. Zdjęcia weunątrzustne, jednak całościo.fa ocena
jest w schożeńach
miaĄ. są dok]ladne.poniervażrra każd]m zdjęciu aparatu stomatognaB'cznego
jest znacnik o okrcślon]thul.miaEch. Po w5.ko. plz}zębia baldzo ważna. Na zdjęciach pantomo8ra.
naniu ekspozycji'dzięki odpońe.lniemu oprogt?' ficzn1'ch nie ma rólmież moż]ifości dokonania ilo.
jest pol.'iększony
mo\\'aniu.ob]iczanejest po.wĘkszenie,jałiemu kładn}ch pomiarói\l gd]'f obraz
uległznacznik i w tald sam sposóbkory'gowanesa o około 15%'
pomiaĄ' jnteresującychnas stfuktur' Zatem u]r Je.l ln powi.L\/PniP rn'dnjP. \tiek5/'F\ $\TniJ-
plono\lTan
konane pomiar1sąnieza]eżneod stopniapowięk. Ize poziomym, a mlxejsze w l[mrarzc
poNĘkszenia w d\róch
szenia czy pomniejsze ia obrauuir trakoe uT'ko_ lvsk.utek ńeróunomiemego
n]1rElliaZdjęcia(R]c' 5'5ai b): \Ą)miafi. h n;c s.,łodtsoPone ne' ^\Vi.l. \\lmjan'
po\iększać odpo\riedniefragmenw - ocenajest bailan].h struktul a także $.\stępuje zniekztałce.
wtedy doldadniejsza, nie obmzu (RJ,c.5.4aib).
oglądaćobmzw odcieniachszamści lub rrpIowadzić ZdjęCia pantomografi czne \\.\,koĘyst!'wanesą do:
kotory(ednakote kolorypojawiająsĘ \'.miejscach ogólnej oceny kościi żuchuy i szczęki oraz stanu
ojednako\ręjgęstości), coprz]'datnc.iest głó\łniedo uzębienia,
ocenyosteopolDzyi osteoĘl o8ulncio. ent .IJ nu pżwębidb|/"żn"Bo'
plzyi\sz!.
dokonaćpomiarów gęstości'co umożLir\iaja1!.1," jcdnoczesnej ocenyub}tkówkostn]rh
kresy analizy gęstościwzdluz \wrcstka zębodoło. stkich zębach,
wego(R}(.5.5c), oceny osteoporof -vogóLnoushrojo!.|ej'
można u\Ąidocznićzęby oraz ub:'tki kostne !^!kr}Ą\dnia( /!Tnikó\\ .nr/viaja.\. h rol\.oio'\i
obrazie.,pseudo 3D". stanu zapalnego prz}zębia.
68
tsaoanre
raotot09lczne
Ryc.5.rta
i b PantomogEm.
Przewlelde pŻFębiabr,eżnegoUb}.tkipo
zapa|enie Ryc.5'5Pomiary dokonane nazdję.iu
pantomogEficzn}m prfy ułciu radio.
row€ j (GENDEX)'
grani.r'f
69
Badanieradiologiczne
na
1łlszperr.rozĘs]{o\\Aozębnawidocznajest
rdję.ia.h ia|o linjinc pęeia(nienie nrzebie8dia.e
od szyjki Zębado wierzchołkakorzenia, pomiędzy
blaszką zbiĘ zębodofua kostniwem zęba.U osób
mtodych ozębnaprzy szyjce oraz przy !ńeŹchołku
możebyćposferzona.w zębachdojŹałychozębna
jestjednakowejszemkości (0,0M,39mm) w zależ. Ryc.5.6 Oblaz rentge
noś(iod wieku' \Ą okr\ie njcu|omnwane8oi fue. novvskizdrow€go pżFt
bia b'zeżnego'Dobrzeua.
zamkniętegowielżchołkaozębnajest poszerzona, znaaone bla'k zbite zę.
( o moie sugercwa.5unl rapatnepn.'zębiawierz. bodołu,prawid|owaśruk'
chołkowego.Konieczra jest wtedy dokładnaocena t.rraiśotygąbaaśej'
RyC.5.7Poaqtkola/e fmia.
ny zapa|neW pzyzębiu
brzeźn},rn.Niszaenieb|a
szekzbit'th,ębodofui pŻ* Ry..5'8a, b KierunekniszczeniakościW zapa|€niach pEy- Ryc.5.9 fmiany zapalne
grodyrniędłzębowqoraz fębia brzeźnego-a - poziomy b piono\,vy' w przyzębiu
bEeźnimz prze
zaokrąg|eni€kątaich poią WagąubikóWpofiomych'
70
Badanieradiologiczne
ffi
B objawy radio|ogiczne
w obrębie fuóch sąsiednichzębowNiszczeniepońome \Ą55tę.
wyrostkazębodolowegow przebieguzapa|eń puJewówQas,gdyjegobŹegjest do tej linii ńłnole'
przyzębia g\ Gdy rratomiastbżeg nisz&enia kostnegotwotł'
z tą linią mniejszylubwiękzy Ęt, (l(ążuje się z nią)'
objawypoczątkowe
świadczqceo staniezapa]n]'rn to taki bp osteolĘ nauyĄŹmypionoiĄF lub Ęt(}
pŹpębia brzeżne8otoczącegosię już w obĘbie \łym (Ą/c' 5.8).Lrb]tki poziomei pionoweW cholc
struktur kosln\(h moiru .twielrl/i, jpd}nje nd bach zapa1nychpfzJzębia są pmcesem osteo|itycz.
zdjęciachwe.\Ą!qnfustnych(zębowT/ch i zgfzowo. n}'mpolegając}mna całko\Ą'itrm zniszzeniu kości
skrzydłouydr)(Ryc'5'7)' obserwujemywtedy] jei jdk
/drót\no czĘsLioĘaĄi(zlrej. i nieoĘani.zn.j'
l ńżnego stopnia zniszcfenie blaszek kościzbitej l]bltli po,'iompo,,na(/Jjqposlępująr e obniianie
będacejzewnętĘnąbalieĘ kości- blaszki zbiĘ brze€u $]'Tostkazębodołowego i obnażaniekorzeni
zębodołu i blaszkizbiĘ przegmdymiędzyzębowej, zębów (Ryc. 5.9).Ub]'tki pionowe oznaczająnato.
l zatarcie ostrości(zaokĘglenie) kqta połączeua miast niszcuenie kościod strony gómej częściszpa.
obu blaszek zbiq'ch (zębodofui pże$ody mię. ry ozębneji naz}'!vasię je kieszonl{ami kostnJ[ni.
dfyzębowej)w miejscu ich połączenia, Najczęściejobserwujemykształb' tójkątne, łuko.
l poszerzenie gómej częściszpaly ozębnejod stlo. we miseczkowatei linijne (Ryc.5.l0a, b' c, d)' Mogq
ny bMe8u\'lyrostkazębodotowego' one dotj'czyćdwóch, hfech lub cztelech ścian,pźy
l obniżeńe brzegu wymstka zebodoło!.ve8o ponad c4tn Dle jest moż|iwena podstawic zdjęcia rcZpo'
3 mm od połączeniaszkli$'no.cementowego' znanie ilu ściandotyczyub},tek,a takżecfy obejmu.
ObjaBJ' w zaalvansowanlm stanie zapalnlm je powieżchnię języko\Ą'ąlub pżedsion]<ową. Gdy
lv miarę rozwoju procesu zapa]negodochodzi do $ ubyku r 71pro\iennlm niszczeniepnebiegaai
<lalszegoniszczenia stluktur kostnych pż}uębia. do wierzchołkakorzenia,obserwujemywtedy obraz
\a zdjęciustwierdzamywówczas: ,,laateru,,kostnegoi tZWzębówzawieszonychw po.
I ubltki poziome (osteolizapozioma), wietrzLl(ang.halg in dir) (Ryc.s.lla, b, c, d).
I ubltki pionowe (osteolizapionowa), Niszczenie \Ą,}Tostka zębodołowcgo u' kierunku
l zmiany o chankerze ub}tków w obĘbie furkacji poziomJĄni piono.\Ą,]m cechujesię dużpn polimor.
zębów.lvielokorzenio\,vych, fizmem.16,lt.l8,l9,20
l osteoporozębrzeżllq'
t';bitki poziomei pionowePodsta.wq doocenykienn' l ntrq,lr FURKł( JI KoRZE\t Nai|eplPjwi.
!o'Iniszczerriakości(poziomego lub pionoi.vego)
jest Ii. doczne są fuIkacje zębów dwukoŹeniowYch.
nia łączącapunlty połącleniaszldi\Ą'ai cemmtu W prz5,padkuzębówtójko.zeniołT'ch furkacjajest
71
Badanieradiol
7Z
Badanie E
radiologiczne
Nie mieży się stopniazaawansowania osteopolc ki' ńwny zarys o przewlek\tn chamlterze procesu
zy w pfZegrodachmiędzylębohych,dlatego objaw (Ą7c'5'14bi c' 5'15).Nie jest to jedrrakdowódpew.
ten jest niespec]'fieny osteoporozabrze8ó1v.\ł}Tost.ny gdyżnie we wszystkichpż],ladkach klinicznych
ka zębodołowego nie jest też\łskaznikiemstopnia zoajdujeto potwiedzenie.
.dd$anŚnlaanjastanu fapa]ne8oi nie pod]e8amoni. W 7a]cż nośti od |dinicznegostopnia(jężko.(iĄ .
tom aniu. W ĘrchpEJpadkach jest teżzjawiskiem roznia się trzy typy zapaleń przJzębia:
odwra'd]n!mi U\lępuiPpo]ecreniu. gdyzrmniei.la. l Lekkie radiologicznie utrata kościod l/4-1l5
jacy się obrzęk przytraca prawidłowąpraę drob dfueo<(iLoftenia o cham]<IeŹe glównie pozio.
.
nych naczyń lawionośnych a zatem i prawidłowe m}łn (kieszonłi prz}zębneŁ5 rnm)-
dostarczanie r'apnia do kości. l ŚIednie utrata koścido 1/zdfugościkorzerua.
Nie porvirmosię uż}'r\aćtelTlinu zanik kostny Do poziomegoniszczeniakościw obrazieltg dolą.
w stosunle do umiant]pu niszczeniapionowegoczy cfa się pionowautrata kości(kieszonki 6.7 mm)'
poziome8o,gd!1zsąto zmiany którc histopatologiĆz. I ciężkie- blak podłozakostnegopźek€cza polo.
nie odpowiadajqosteolifie.22'25'24 wę długości korzenia, \Ą}Taźnapiono\r'fautrata
=
l zalik kości osteopomza, kościw obĘzie ftg (ldino\aatekieszon]<iprzyĘb.
r nis/rzpnieko(ci osleoliza.naprzyldadpionowa, ne 8 mm i \rrięcej)'2.13'16,18.20
fDzioma2s.26
W zapaleniupffJĘbia dorodychnniany mogqdt> E Agreswne zapa|eniepEyzębia
s|łąć większości lń $'są,stkichzęMW ale mogą też
&tygyć rylko zębowhzonorĄ5(hi sie(zĘrlr. Jeż'e]i Jest to grupachońb zapaln}rhpr4zębia (wg}dasJfi.
qliska zniszczeókościdos'czątylko ogrŹniczonego kaqiiAAP z 1999r) ' k&e zastąpiłygrupęwczesnych
tt6zanl \ĄltDstkai sq \ł obĘbie jednej lub dwóch zapaleń przlzębia \4ystępującychu lu<lzimłodych.
iaĄ to zmianyte t.a].tujesięjako prrxesmiejscolry w t'm nrłodzieńczezapa]enieprzyzębia'U podłoża
ub1tkikościdotyczącałegoobrłr}du zęba'czyli są tych chońb lezącą'nniki genetyczno.immunologicz.
l.ratcru i 66ęj.u1o*i.*zoi zębowtral.tuiesię ne, a obrazIentgenowskilly'glqdabar{zo podobnie
uogó]rioĄł Rozległemjszczerriakościobserwo do lmian \apve\^|ekĄmzapaleniupr4zębia'
na zdjęciachw oko]icygtlzaszczękimogąsię8ać
do pozjomu dlra zatoki sz@ękowej'2]3.r6
stan Zaawansowania znian w przJzębiupo\ĄTuen
opisanymdiologicunieoddrielnielv stosunl<udo
iĘo zęba.Prłzębie wokółńźnych zębowmoze
ńzne rrasileniezmian patologicznj,rhi dlatego
Ryc.5.15 P|z€ r ylekly charakter
jest badaniekaźdego zębaindywidua]nie.s procesuzapa|nego- Dlz€g Wy.
Nieregulame zarysy. ..poczarnarle_brzegi przp- rostka zębodo|owego róWny,
wygladzony o zaznaczony.h
*lTostka Zębodoto\łegoz osteopolozq bŹeżn4 b|aszkach fbitych zębodołu
mogąo faostzonej fazie choroby a gład. i przegrody'niędf}zębowej'
73
Badanieradiologiczne
Ryc.5.16ai b Agres)'wnerapalenie
p|zyfębiabreźnego'a zmianyz|G
kalizowanepEy siekaaachW szaęce
ub}łk pionorĄ/qb zmianyuogó|
75
i,i:,ll
aadanieradiologiczne
go).osteopomzaza]iczasię do czj'rmikówr5zykawy.
st ienia choroby przyzębia.osteopoicza ogó]nou'
Ryc.5.20
Zmie strojoła (zanik staftzy) jest zupełnieinnj/m p.oce
sem niż osteopomzabżeżna1vpżebiegu zapaleń
przyzębia.W pE}padku zanik.usta(zego obja$5rwy.
stępująnie rylko w plzegmdach'a]etakzew pozosta.
łcI częściach żuchuyi szczęki oraz w innych ko.
5(iań lr organi/mie'\Ą rapaleniar h pryzębiapne.
biegającychbez osteoporoą'ogó]noustrojowejzmia.
ny są odwraca]nei doryczątylko pze$ód. często
oba schorzeniapŹebiegaj4jednocześnie. stwiel{Zo.
no teżścisłyzwiqzekmiędzyosteopolozaposhneno.
paufalnąa ZrrniejszeŃem 8ęstości .!,v]Tostka
fębodo.
Ryc.5.21Ob łolvegoi orrr sŹrmJrmnasileńem destrukcji kości
porozy ogol w przebiegujego zapaleń'
Cechy chaĘ].terystyczned]a osteopomzy ogól.
tomograficr- noustrojowej obseNowane na zdjęciachpantomo.
€rafiotrych są następujqce(Ryc.5.21):
I obńżenie !,lYsokościw]'1!stka Zębodołowego
o gładkimbrzegu,co spowodo\łanejest zapada.
kach dochodzido nacieków w ozębneji w kościlly. niem się ścieńcfałych i odwapnionychbeleczek
mstka zębodołowego manifestujacychsię na zdję. kostnych,
ciach mzne.Ifeniem struLtury kostnej i osteolizą I brak uwidocznieniazarysu kanałużuchwy,na co
naciekowqw przegmdac.lrmiędz]uębo\aychi w okc vę\ma odwapnieńe jego ścian,
licy wievchołków korzen| Zmianom w pr4zębiu I ściFn' Zenieis|o|y/bi|citżonuźuLhtq'ldorapo.
breżn}Ąni Ze.lolo$al7ys,,a !Mpd}podobne/mianJ wirrnarl5mosićr/sltysokościżuchwyna pozromle
w imych oko]icach szczęki i żuchw W przewle. Zębówtźono.\łyctr i około]/6na poziomie zębów
kł1mzapaleniuprzJzębiabneżnegotych zmian się pŹedtI]Zonouych,
nie sporyka. t zmiany w położeniuotworu bńdkorvego' który
W niedobofzewitamin c i D na fdjęciach obsel. powinien być na poziomie rh odległości od czę.
wujemy osteopomzękościpod postaciąjej zwięk. ścipodstawnejtrzonu żuchwyoraz 2/3o.lległości
szonej przeziemości'W niedocz]Turości plzedniego od gómego zarysu częścizębodołowej-Jest to
plata pzysadki stwierdzamyosteolizębrzególv ko. jedrrak obja\Ą'niepe$'ny ze względurla odmiany
5' i wwoslkn$ zebodolow1Ó i lemcnfu LorzPniG
Meso'Podobne/mian\ t\Ą5tepuia \^niPdo{/}Tmo(i l obrazkościgqbczastejWgląda jak matowe szldo
tarczycy i po t!1€idel1omii. W nadcz}'mościpźy' z powodubraku w],Taźnego mz8laniczer a na be.
tarczyc obsemuje się osteoporozęi osteolifę kości leczki kostne pE]pominajqce sieć.2,]3,16'22.23.24
\ĄłTostkówĘbodoło\'vych- Podobny$'p\Ąv na przy.
zębie majązabunenia hormonów płcio\,!ych. Mieiscoweczynnikiurazowe
W ZespoleAIDS obselwuje się z kolei dużetem.
po utraĘ,kości(poziomei pionowe),ale nie docho. Badania rcntgenowskie pomaśają.Wmzpozna\{a.
dzi do po$Śtania głębokichub1tk(w pionowych. niu miejscoilych cz]aników uazorłych' któle mogą
często dochodzido sekwestracji.2.1'l'u'la,20,'"q powodować powstanie ognisk niszczenia kości
Chorobyprr1zębiawystępujQeęścieju ludzi star. w pŹ],zębiubźeżnm.
szych,u których z racji wieku należyspodzie\,vać
się Kamień nazębĄy67c' 5.22a,b, c) Jego złogiwidocf.
osteopomzyogólnoustrojowej(czyli zariku kostne. ne sąna zdjęciachfigjako lacienieniańznego kztaŁ
r,il
Badanieradiologiczne
Ryc.5.22a,b,c
Ziogi
ksztany.
77
ffi Badanieradioloqiczne
78
iłi
BadanieradioIogiczne
79
Klasy|ikacia ptzyzęhia
chotÓh
RenataGórska
Wprowadzenie
choroby dziąseł
choroby przrfębia
Wadywrodzonelub nabyte
wpi,oŁ.vadzenie
(adultpe.iodont'tA AP)
t. Zapa|enie przFębia dorosłych
WcześnieWystępujqce zapa|enieprzyfębia{earŁonsetperiodontlt,j - EoP)
a) przedpokwitaniowezapa|enieprzyfębia(p/epubeftal periodontitisPP)
- uogolntone
- zlokalifowane
b) mtodfieńczezapaleniep|zyzębia(juvenileperiodohtitis- JP)
- uogó|nione
- zlokalizowane
Gwa|towniepżebiegajqce zapa|enieprfyfębia(rapidlyprog|essive - RPP)
periodonfifis
pEyzębiazwiązanef chorobamiukladowymi
zapa|enia
- zespolemDowna
- cukrzycqtypul
- zespołem Papi||on.Le'evre
- AIDSi innymi
5. ostle mańWiczo.Wrzodziejqce
zapaleniedziqsel(acutenecrotizing -ANUG)
gingfultA
ulceratlye
przyzębia
6. zapaleaie niepoddające
się|eczeniu
83
chorób przyzębia
KIasyfikacJa
chorobydziąse| z płytkq
zwiqzane nazębną
1 zapaLenia Wywo|a
dziqse| nie przefp|}.tkę
neWy|qcf nazębnq:
a, bezinnychczynnlkowmlelsco\,tych/
b. prryooecloscii.rrycl^(fylr'\ow n eF(o\,\,rych
2 cho.obyd7|Ęsel nody,tikowa1e p.7efczyr1iki o9oIne:
a' zwiQzane z uk|adem hormonalnymI
po.witaniowe zaPaLeriedllarel.
7apaIenIe dliqse|zwią7a1e l (ykIerrmenstrLa(yinvrr'
chorobydziqse| W przebiegu cuktzycy'
b' ZWiqzane z chorobami krwi:
zapalenie dfiąseiW przeb]egu białaczek'
W przebeguinnychcho|óbkn/'r'i'
3 chorobydziąseimod}.fikowane przezlekiI
a' poLekowe rofrostowezapa|en]e dziqse|'
b' poIekoWe zapaleniedziąŚel'
4 chorobydziqse|modyfikowane zaburzeniam W odż}vvianiu'
chorobydziąsełnie zwiqzanez p|ytkqnazębną
1 chorobydz qsełfwjqzane jamyustnej'
f infekcjq
2 cho|obydziąseiuwarunkowane qenetycznle'
3 objawyozlałowe w orzeoiegu cńorooogonoustrojowych:
a faburzeniaśluzóW|.oWo-sIorne (|iszajp|asIi,pemf]goid,
pęcheżyca,
rumeń Wieopostaciowry, toczeńrumieniowaty),
b. reakcjea ergiczne.
4 Zrnianypatoogiczne dziqse|pochodfenia ulafowego'
od rozk|adumiej5cz utratąprzy(zepu
W zaIeżnośCi
(<30%
I zlokalizowane miejsc).
2 Uogó|nione(>30% miejsc)'
W za|eżności
od zaawansowania
1 Łagodne (cAL|1-2 mm)'
2 Sfedniozaawansowane (cALi3 4 mm).
3 Zaawansowane (CAL>5 mm).
l Zlokalizowane.
2 Uogó|nione'
przyzębia
1 ZapaIen]a zWiązanez chorobamihematoIogicznymi'
prfyzębia
2 Zapa|enia zwiqfanez cholobami genetycznymi'
Iubzespo|ami
3 Zapaeniaprzyzębia
W przebieguinnychchoróbsystemowych'
odfiejącechorobyprzyzębia
lVIańwiczo.wrf
' MańWiczo'WrzodziejQce
fapaIenledziąsei'
2 MańWiczo'Wrzodz]ejĘce pżyzębia'
f apaIenie
Ropniew prfyzębiu
zespołyendo.periodontaIne
Nieprawidłowościś|uzówkowo.dziąslowe
1 qe(e'jed7|ąs,a(podzia|WgMi e|a]'
2 Blakdz ąsiazębodoiowego'
3 Plytkiprzedsionekjamy ustnej.
4 N]eprawidłowe przycfepyWędzide|e|y'mięśni'
zmianyW przyzębiuW}Ą'ołane urazemfgryŹolvym
'I
Pierwotnyurazz9ryzowy.
2 wtóńy u|azzg|yzawy'
84
ikacjachorób przyzębia
K|asyf
, .,'\:.]
cHoRoBYDzlĄsEŁ , ,,.,Ą |! zapalenie dziąset wywo|ane wylącznie
pEez pMkę naŹębną
Choroby dziqseł (Tabela 6.2) autoży klas}fiłacji Zapalenie dzĘseł'k1órc \Ą,ystępuje na skutek bakte.
podfie]ili na dwie podstawowe$upy' Pierwsząsta. rji znajdującychsię w IĄtce nazębnejjest nącfę.
nowią choroby dziasełzwi4zanez pł].tk4nazębną. ścieji{ystępującąpostaciąchońb dziasel Zapaleńe
Drugą obejmuj4chorcby dziąsełńe związanez jej dzi4sełdo 1999ml(l (opraolwanienowej klas5fika.
obecności4' W grupie pienszej \ĄYo.|rębniono czte. rji) b),lo( hamlle ryło$anejalo zapalenicograniczo
ry podgrupy pielwsz4 z nich stanowią zapalenia ne do brodawki lub brze8lrdziąsłowego jednegolub
dziąsełuT'lvotanep\'tkq nazębnabez miejscowych wietuzębórqbez zmianyw położeniu plzyczeputącz.
czjmników tub z miejscouTmi człnnikami predy. notkanl<owego.
.punuj41mi do odlJarlaniaph'I|ł nazcbnej:na. W ślvietleostatńch badańustalono,żezapa]enie
stępn4 grupę stanowiq choroĘ dziqset mod1flko. dziąsełmoże\Ąlstępowaćń\'vnieżw obrębieZębów
wane cz]nnikami ogólfl}mi, kolejną choroby dzią. z ldinicznąutratąprzyczepułącznotkankowego' Jest
sełmod5fikowanelekami, ostatniąchorobydziąseł to stan, jaki obseń\ujemyw następstlvieakĘ$,nego
l.
mnJ}ti-ko$€ n eZabur/eniami odŻurianiu' leczenia peńodontologicznego po ustąpieniu stanu
W grupie drugiej. Ćhońb nie w],'lvołanych obe- zapa]nego,prfy stabiln}łn,chociażjuż obniżonyn
cnościąp\tki nazębnej' Znalazłymiejsce choroby poziomiepEyczepu i a€dukowanej !\5'sokości kości
d/ią.Pl \ł]Ą'\ołdne przel spec\,ti.,/ne
bd|terie'wiru. i[mstka zębodołolvego (aedukowane prz}uębie)'
s};glżybyoraz choroby dziasełuwarunkowanege. Zapa]eniedziąsełzwjązanez p\tĘ przy Zreduko$a.
netycznie i W}Ą{ołane pnez chorcby skóme (liszaj, nlm prłzębiu można schaĘ]<tel]u o.\Ąaćjako na.
.!v
pemfigoid,pęcherzyca)omz gmpa cholób w],"Vvcila.\ańt ba]deryjnegozapalenia obĘbie brzegu dfią.
nych rcakcją alergicznąlub urazem.l słowego, bez objawówda]szejubaty prfyczepu'obja.
rty kJiniczne są takie, jak w pŹ}'!a.lk zapalenia
I cHoRoBYDz|ĄsEŁzW|ĄzANE dzĘseł$rywołanegopł].tĘ' f iłyjątkiem obecnoscr
z PLYTKĄ NAZĘBNĄ istniejącej już wcześniejuhaty pruyczepułączno.
tkar <owego(Tabele6.5i 6.4;Ry!. 6.1i 6.2).
Zapalenie dziqsełlwwołane pł]'tkąnazębnąjest
$-laikiem interakcji pomiędzy bakteliami znajdu.
iąc}mi się w pbtce nafębnej (pł].tkaniespeq.ficz.
na) a komóIkami obronĄ'rni gospodaila- Ta rów
oo.Ńagamożebyć zmieniona cz].nnikami miejsco.
}]rni lub ogó]n].rni]ub jednjmi i dngimi Ęzem,
a taLre lekami lub nicprawidlouymoddy,hani"m.
z kolei możewohlvaćna nasi]eniei czast|walua
' Nliejscowecz!'nniki' takie jak nawisajace
lelnieńa' Źle\łykonaneuzupełnieniaprotetycz.
stloczenia zębów spźyjać mogq odldadaruu
i nazębnejna skutek utludnionego oczyszcza.
ia powierzchli koron i koneni zębów (patlf
iopatogenezachoiób prz]fębia.,)'W ocenie
ldinicznych dziąsełtrzeba postępowaćkonse.
tnie. Uwaga powinnabyćskoncentrowanana
!!ry. Ryc.6.2zapalenie
Ryc.6'1zapa|€ n i€ dziqseł dziąse|
\Ą]y
zmianach tkanld, ponie.\Ąaż one moga Wo|ane pt',tkanazębnq' wolanepbtką.afębnqpży
znaczeniediagnostyczne.2 zredukowanym przy?ęb|u'
85
choróbprzyzębia
5"JrIasyfikacja
86
ikacjachorób przyzębia
K|asyf
87
choróbprzyzębia
t r|asyfikacja
quzaciążowego'
6'8 charakerystyka
cĘżov'e zapalenie dziąsel Zmiany w jamie ustnej Tabeia
o podłożuendokĄmologiczn}.rntowarz}szą clqzy
ptzez okres kilku miesĘcy W czasieciążyłzyko wy. ! obecność płlki na brzegudziqs|a'
stąpieniai nasilenia zapa]eŃa dziąsełjest podw}f. o zwiękfonaodpowiedź zapaInadziąsła.
szonei nie zwiąZanez iloścĘ p\'tki. BadaniaWykaza' ts MożIiWość Wystqpienia w ca|ymokresieciąży.
ly zrramienniewższe nasilenie chombyu kobietcię. * częstszeWrystępowanie w szczęce-
żamychlg pomrmaniu z paqjentkamipo porcdzie, 6 częstszewystępowanie interproksymaInie.
pomimo że \łskaźnikp\.tki pozostawałna podob. ! Postać masyegzofityenej, uszypułowanej |ubnie'
n]'rn poziomiew obu grupach.co więcej,głębokość e obraz histo|ogiczny ziarniniakaropotwórczego,
kieszone}b]''łapogłębiona, kwawienie przy dębni. bezcechnowotworzenia.
kowanrui szczotko\łanru bardziej nasilone, zaśilość ł cofaniesięzmjanpo porodzie'
p\nu w kieszonce ilziąsłowejpodw5.ższona. obja\ly
zapaleniadziąsełsq podobnedo objawówzapalenia
zwĘzanegoz pĘtk4,pcrzawiękzą skłormości4 dowy. !Ą'łosolłatych, ziaminiak ciężamych'ziarniniak ropo
stqpienia objawówstanu zapalnegopŹy lelasunie h!órczy choroba crockel.HarŁella i inne. Guz cię.
niskiej ilościp\,.tkiw cżasieciqzy7,3(Tabela6'7). ż;amych nie jest Ępo.W}'rnguzem,leczrumożonąod.
powiedziązapa]nąw czasie ciążyna cz]']rnikidraż.
Tabe|a6'7 cha6kter}^\,|G ciążowego dziąse|'
zapa|enia nĘce' w uynil..u czego powstaje pojed}mczympo
twórcfy nacz]'niaĘktóry łatwoklwawi nawetpo de.
D obecność p|}.tkina brzegudziąsia. likah}'m sprowokowaniu'Guz ten przedstawlasĘ
. zwiększona odpowiedź zapaInadziqs|a' ldinicznie jako bezbolesnewygórowanie,o w1glą.
s zapocfątkowa nieW okresieCiqł(2' |ub3' trymestl). duiegt4'ba.u\z)eulowan\lub nie. umieiscowionv
' Zmianazabarwienia dziąsła. na bnegu dziąs|alń - tlę.ciej - na brodaw.e mie.
' ZmianakonturóWdziąsta' dzj'zębowej.GuZ !'!ystępuje.zależnie od Źńdeł,
n zwiększona iIośćWysięku ze szcze|inydziąsłowej- u 0'5." do S.ffżLieżamvchkobiet \\lepuie c7e.
i] Krwawienie przyfgłębnikowaniu' ściejw szczęcei może.ozwinqćsię juz w piel1\Śz]m
- Brakutlatyprzyczepu łącznotkankowego. hfmestrże ciąfy cofającsię lub ostatecmie zanika.
. Brakutratykości wyrostkazębodo|owego. jąc po pomdfie8(Tabela6.8;Byc-6-5).
- Zanikanie stanuzapalnego po porodrie.
choloĘ dziąsełv przebiegu cukrzycy Cukrzyca
jest schorzeniemogóInoustrojo$yn, chank1elffu.
Ziarniniak zwiąfany z ciążą(guz cĘżox'y)opisany jąc}m sĘ zabufeniami w produkcji insulirly i \!}. .
ponadsto lat temu 8uz ciężamychokreślanyjest ja. kająqmi Z tego/abu'cniami t\ melabolizniel u.
ko: nadzia.laknaczlmjałortary' nad-liąślaL r natryń krów białek i tłuszczy a także zabulzeniami
w sbukfuu e i funkcji naczyń krwionośnych' W1róż.
nionodwd g|ó\\'ne$pJ (ulr4q: r}p | ( ukr^. J in.
sulilozależna,cukrzycanrłodocianyc.tt) i t}! tr (cu.
krzyca niezaleźnaod insutiny cuklfyca dorosłych)'
zapa]enie dfiąsełZlviąfanez cukrzycq zwykle jest
klinicznie rwkr}Ąvaneu dzieci z nie\ł}'róltnanqcu.
krzycą Bpu I' objauy zapaleniadziąsełzwiązanego
z cukrzyc4s4 podobnedo objawówzapaleniadziąseł
uwĘzanegoz płytkq,z t]m, żesystematycznakon.
trola poziomu cul<ru\łydajesię ważniejszlrnczJm.
nikiem, wpł}'Vvając}.rn na zaawansowaniezapalenia,
Ry(' 6.5 Guz CiążotĄ/y' niżkontmla pł!.tkinazębnejg0abela 6.9).
88
K|aslikacjachorób przyzębia
Tabe|a6'9 ch.rakterysryka
fapa|eniadziqse|,Wiqfan€ g o f c!. w pŻebiegubia-
Tabe|a6'10 chafah€ r ystykazapa|€ n iadfiąseł
kEycą'
89
il flasyfikac choróbprzyzębia
90
choróbprzyzębia
K|asyfikacja
91
ikacjachoróbprzyzębia
K|asyf
92
ikacjachoróbprzyzębia
K|asyf l':l
93
i. .) Klasyfikacjachorób przyzębia
, ;il
,, PRZEWLEKTEZAPALEI{|A"''
|l enzYzęall 'j' Przewlekłe zapa|eniepżyzębiaV!4/óźniajq następujące
,L-) ..,......'łli,cechykliniene:
. !Ąystępujenajczęście| u doroslych,a|e fda7a się
Przewlelde zapalenie prz],uębiajest Mj(zęstszą po. u dziecii młodfieży,
stacą tego schoĘeniaobserwoua[qu dorcsłych,ale ł częstostwierdza sięobecność kamienia nad.i pod.
łlstępuje ró\łnieżu dzieci i młodfiezyW nowejkla. dziąsłowego,
s]fikacji ostateczniepEyjęto okeślenie',przewlelde !' jestpowiązane z różnolodnq f|orąbaheryjnq,
rapalenie pntzebia.'. je!|
ponie\łaż ono pojęciem ' możebyćpowiqzanez miejs(owymi (zynnikami prc
szelsz]'rnniżpolviązanyściśle z wiekiem telmń uzy. dysponujacymi na odHadanie pl},tki
nazębnel \Ąyni.
wany poprzednio',zapalenie Fzlzębia domsłych'' kającymi z budowyanatomicznej zębóW|Ubmoże
lub ,'fapalenieprzJzębiazwiązanez trĄ.rką''.l byćpowiqzanez Czynnikami spowodowanymi przez
Wedługwspółczesnychpoglądó4 głównąpży. |ekarza(na pżykładnawisające Wypełnienia), bądź
cfj'llą pDewlekłegozapa]eniapn}zębiajest infekcja warunkamimiejscowymi (urazzgryzov'y),
balter].na, ale lv patogenezieintegra|IĘrolę odglT. ? możebyćmodyfikowane prz€z chorobyogó|noustro
wają mechanizmy obronne gospodarua'Zapa]enirl jowe,takiejakCukrztta,zakażenia wirus€m H|Vosteo-
przyzębia to\,varzyszyobemośćńżnJ'ch gatunków porczat
bakerii umiejscowionychna powierzclni Zębatub ] ńożebyćmod}4ikowane pżezCzynnikiinneniżcho-
dfiąśa.Najczęściej Łolowane z głębokichkieszonek robyogó|nouśroiowe, takiejak pa|enie t]^oniuCzy
to:Porpwnan1s gh1gi1)aLis, BacteroidesforstthLls, stres,
Treponmn d"ntimla,Acti|bbąciu1lsacti]1omacetem. 7 rozwija sięwo|no|ubW umiarkowanie szybkim tem.
c'omitd11s, źadziejh(.Lntelk intemedi\ C'amphlla. pią a|emożemiecokesy szybkichpośępóW
bacterrcctlts,Peptjstreptlxocars m:ic.ros, Fusobacte- a jestklasyfikowane na podstawie stopniazaawanso'
rilon nucleąh]|ni Eike||el]ąanodens '20 Waniautraty przyaepu łqcznotkankowego'
Przewlelde zapalenie przJuębiajest chorcbq in.
fekcyjna tkanek podtzlmujących ząb pmwadzqcą
do stanów zapa]nych i postępującej dest.ukcji PĘewlekłe fapalenie prz]zębia może występ(}
lltókien ozębneji kościrq'rostka Zębodołouego. \łaćw postaci zlokalizowanejlub uogó|rdonejoraf
Głównj'rnicechami kliniczn1tni przewlek\ch za. możemieć pżebieg lekki, umiaIkowanylub ciężki.
paleń przyzębia są: kliniczna utrata przyczepu w pocIa(il]o|alj/o\ł€ n cj/mianamipalologic?D}mi
(cĄL), utrata kościw1'rostkazębodolowego(BL), objęte jest mniej niż 307o miejsc badanych'
obemość kieszonekprzyzębnychi stan zapa]nydzią. w których o.|notowanoutratęprz}czepułącznotkan.
seł'Dodatkowomożewystępowaćobrzęk lub rece. kot'ego i ubltek kości'natomiast w postaci uogól.
sja oraukrwawieniepodczasbadania,a takze zwięk. nionejwięrej n} 30%miejs(objeĘchbddaniPm'
szonaruchomość lub przemieszczaniesię i/lub mta. Przew]e]dezapaleniapr4'zębialelrkie i umiar.kc
cja zębów Większość postaci ZalMleniaplzlfębia to \ĄanechaĘkteĘfująśęutrat4przyoepu ĘCznotkan.
pnewlelde stanyzapa]ne,które mogqstopniowona. koi\'ego(odpowiedniol-2 nrm i g mm) ońz obe.
rastać,lub teżoklesowo gwałto\Ą,nie się rrasi],ać' cnościqkieszonekpEpębnych ń'tszych niż 6 rnm'
Ryc'6.12 Śr€.
Ryc'6..|l Ła.
AGRESYWNE ZAPALEI{IA':;:]]],
stopieńzaawansowania chorobycharakeryzuje sięna PRZYZĘBIA , , .:..,,;|!.,,
podstawieklinicznejutratyprzycrepu(CAL).W postaci
iekkiejq/stępuje
utratak|inicznegop|zyeepu(cAL)od
1 do 2 mm.W postaciumiarkowanej od 3 do 4 mm Kolejną glupę chońb prz}zębiastanowiąa$esylv'
cAL, a w postaciciężkiej
Więcejniż5 mm. ne Zapalenia ElrzyLębia(aggressżDe periDdaxitis),
które zastł)iły grupę wczesnych zapa|eń (Earla.
onset Periodonntis - EoP) ilyodlębnionych pod.
Dodatko\Ąomo.że $lstępo\łaćobrzęklub r.ecesjadzią. .'7ds5!tlaIowy( h \Ąd^/laIou Penodonlo|ogijKLi.
słaoraz kwawienie podczasbadania.Jezeli !'vystępu. nicarej w l98g nrlll.
je obnażerrie fuIkadi, nie przekacza ono pierwszego Do grup!'wczesnychzapaleńprzylębia zaliczano
stopniaBc. 6.11i 6.12). takie jednos&i chorobowe,jak predpokwitaniowe
Przewlelde zapalenia prz],zębiaciężkiecharak. zapa]enieprzlzębia zloka]izowanei uogóllrione(LPĘ
ter'\'Zujeutrata ]dinicmego przyczepu łqczllotkan. GPP), młodzienczef apaleniepżyzębiazlokalizoła.
kowego (po\ĄMej5 mm) z posĘpującądegradacja ne i uogólrrione(IJĘ GJP) oraf gwałtoy,nie postępu.
$'lókien ozębneji utiata kości\Ą,]'r.ostkaZębodoło. jące fapalenie przJĘbia GPP)' Jak sama rranra
\ego (Ryc.6.13)'T}po$łmi cechami Zaawansowa. wskazqle,chombyrv tej gmpie dotyczftyludzi mt(|
nego zapa]eniasq: obrzęĘ zaczerwienienie,krrm. dych' Jednak kĄ'tedum r,'ieku rozstrĄgająceo roz.
Ńenie rwstępujacepodczasba.lanialub samoistne, poznaniu budziłodużowątp]iwości' Dyskutou€no,
a więc te same objauy k1órc \Ą,}stępowały podczas .ą u 2l .lerniP8o mę,?( 'łzny / uogdL on\,rni/ midna.
lekkicgo lub umiarkouanegozapaleniapŹ}zębia. mi destfukq,jn}mi tkanek prz1zębiarozpoznajemy
Czlan \{obectegońżni się przewlekłeZaa\łansc gwaftouTliepostępującęzapaleniepr'Jzębia czy uo.
rrŹne Zapa]enieprz}zębiaod popŹednich postaci? gó|nionapostaćm]lodzieńczego zapa]eniapżyzębia.l
Fo pier-wszewiększąniż r/3destrukcjqtkanek przy. Podczasostatniegospotkania najłyżsą.chaut(}
zębia,utratą przyczepułącznotkanlowegowiększq Ętetów w dziedziniepeńodontologiiuzgodniono'ze
oiż 5 mm, obecnością ubJ'tkówkostnjth i fukacji wiek nie moźebyć\Ą']znaonikiemczyklftefium, na
frzekraĆząjqcl'ch I l..lasę,
omz obecnościqkieszonek podstawieLtórcgo diagnozujemychorobę'jak ńw.
gĘbs4.h niż6 mm' obP(DPsą radio|ogiczne /mid. dc/ morno/aa!\an5o\łana dctnull ja kosti nie m.r
q; lv kości'może!'!5'stqpićzlviększonaruchomość że ukrywaćsię pod parasolem wczesnychzapaleń
Ębórł:Przewle]dezaa.n'ansowane Zapalede prz}z+ przJzębia'Wczesne zapalenia prz]zębia zastqpiono
ba możeĘ$ępować w folTnie zloka]izowaneji uo. więc terminem agres$me zapalenia pźylębia'
!ńlnionej ' Pacjentmoze miećmiejsar zdrou'elub ob' które moga łysĘpować w formie miejsco\Ą'ejlub
ile zmianami patologionymi w ńżn}'In stopniu, uoglrrionej' KIJteńum rozpomawaniaagesprne.
im, umiarkowanlm lub ciężkim2],22 gozapa]eniaprz}uębiaopiera się na analiziebadania
klinicznego,mdiologicznego,histologicanegoi tabo-
ratoryjnego,w wqĘ]i$ych prz]'padkachmikrobiolo.
gicznegoi inmunologicznego.
W klas}'fikaqjiZ 1989rol.u istniałań$'nież grupa
pPedpol<wilanio\$l h /apd]Pnpr/],7ębia, kóre mo.
gly przebiegaćmiejscowolub pr4bieIać postaćuo.
gólniona- Kate8ońę taką uhvolfono w celu objęcia
pz5padków; w L1órych dzieci z uzębieniem nr]ecz.
D!'rnmial\ poM.rznp z.rbur7enia p.riodonlologjcznp
Dzisiajjużwiem3iżelriękzośćpadentóW u k1órych
zdiagnozo\t'ano uogó]nionąpostaćprzedpoL:witanio.
wego zapa]eniapzlzębia. w lfe(]z$,listości (]lelpina
6.13 Przew|ekie fap.|eniepzyzębia
ciężkie
95
ikacjachoróbprzyzębia
K|asy"f
Ę z|oka|izowane
96
ikacjachorób przyzębia
KIasyf
ograniczeniem procesucholobowegodo Irle$'rę" rze zaśpowbni b]ć ś\łiadomj nacze ia $r']Ą!u cho.
-
cej niż dwóch zębów poza zmianami obe]muja. ńb ogóIryrh na przebĘ i leczeńe chońb pżpębia'
qmi powierzchnie miętlzlzębowe pienvszJ'ch Do gn,rpycz5nnikórv rtpłIĄ'ającychna \Ą!'stępo.
siekaczylub tEono$aó\ł stałych. $żnie Zmian w tkanłach prz}zębia należy wiele
r horob|ubl"l.orr'\ie]'lóre/ ni.h /o\|a]]opi\anl
2 uogó|nione lv częścidoĘ.czqcejzapaleń dziąsełmod]tkowa.
n]'ch pżcf cz!'Tniki ogó]noustmjowe'2J2 Do chońb
Uogó]l one a$esyl\Ie zapalenie pn]zębia charak. modfikująqch przebicg Zapalcń przs'zębiaza|icza
tel-lzu]estę: się trzy glupy scholzeń:
\\j'stępowaniemcholob!' pneważnieu osób po. Chorobyhematologi(zte.
niżejJ0 roku Z}cia' Chorobylub zespolygenetJ,czne.
SlJl,ąodposip.]/iqllr/prrr' ial surnwill Lrvi na Innechorobys]stemowe.
czlrniki infekqine.
u.s'!Źźńe \\5'stępująqni epizodami destlukcji 1 zapa|enia przyzębia związane
tkanek plf]fębia (utrata plz}'czepułąc.znotkan. z chorobami hematologicznymi
korĄ'egoi utatą kości$]Tostka zębodołowego) '
\!.]'stępo\Ąaniemuogólnionrch zmian chorobo r]EUTR0PE\L.| N.iB\-f,'\ obniżeniegranulo.
lrych plfy co najmniej tŹech zębachstałych(dG c].tów poniżej500/mm5może stano\t'ićniĆbczpie.
tyczyto fębów innJ'chniżpieńlsze siekaczci trZC]. cfeńst\Ą'opo1'ażnrh Zakażeń'rówlież w jamie ust.
nowce)2321 nej' NiedobóI kn''jnek bial}'chprcwadzi do upośle.
dzenia fagoc}tozydrobnoustrojó$':a $' konselo^en.
cji do rourł'ojuuakażeńmiejscou:,rhi uogó]-ronych
ZAPALEN|A PRzYzĘBlA (posocznice).Blona śluzo\Ąa jamy ustnej jest miei
tv W PRZEBIEGUCHOBOB scem, \Ą któĄłn często dochodzi do nie\Ąie]kch
OGOLNYCH uszkodzeń cĘłościtkanki i rozwoju zakażeńgrz1.
biczych lub bakteryjnFh.
Zmniejszenie ilości$anu]oc]tów obojętno.
Phtka bakeĘ'jna jest inicjatolem clDroby pżylę. chłonnych!t€ k1łi możebyćlr1rrikiem piem'otne.
bia.alc znaczącąrolę w etiopatogenezieodgĘ'V\a tak. go, idioparycznegozabuvenia lub \ttómej supresji
żeodpowiedźgospodaża.Cz}nniki ogó]rremocl1fi. szpikLl'Neutmpenia nabJta \Ąlstępujepodczassto.
bją \lsĄŚtkie postaciezapaleniapląu ębia'szczcgól. <nsanialp].tirł' nai(/eniei . ) lotoL)./n}.h' może
nie pop ez i\pł!\v'naukładimmunologicznyi odpo. l.' b\l \\."1'likiPm lakażcnbaktcnin}.h rviru.o.
*iedf zapa]ną'Uzrrajesię $'śródnich chorob]'ogó| \\\l h. piPn\o|niako\Ą\ l h i innt'th. Rot'nier ' zynni.
o€ ' l.1óll. moga po\\oJoMd' l7e\|\/P \\}.lępo\ĄdniP ki fizycznc.chemiczneomz zabuĘeniahonnonalne
or-afz$ię]śzaćnasilenie zapa]enia.]ziąsełlub za. upośledzają\tTtwananie prawidłowej ilości ko.
plenja prnrpbiaI pa'jFnlo\\. u ldoD,h ob.pn\uj. mórek. Nab}te neutropenie mogą być stanem
9ę d}sploporcje pomiędz}' ciężĘ chombąpż}zębia pl7Pj'.io\^ym' u<|ępujq. r m po odslalr'.cniu r zl nni.
. nie\ielkim udziałemcz]łr]ików miejscow],ch'po. ka ic \Ą}\\oluj.]' P8oll' u neLlIrollcnii/midn\
rinno się rozważ]''ć wspć'ristniejqqudzial czrmików w tkanl€ch pż].lębia mogą \!-"-st4pić na8le' To\\a.
qriln]ch, wśródnicll choń! uldado$']rh- Pacjent rz]szy im zapalede plf'lfębia omz błonyś]uzowej
Grpiacr' na ,lapaleniepżlzębia w l,]'niku .\Ą,spółist' z owaln].mi,bardzobolesnymi oruzodzeniami (R5'c.
Chorob ogó]noushojo\Ą\ch pnsinien lr!,c 6']6)'\! neuIropPnij njc ma mnżLi$n.. i \] lĄ ,,pniJ
o rrpłpvic c4tników ogólnych na /mian s pr\/eLiu.l-,2 mojnafrobonaro8lani-
choroby możli.lt'ościach
leczenia, mozlilr:ch ni.rniP.ię ,?dkaż.nja
l/)' l\l/pre\|17P ulż]muj4(
plikacjach i slojej odpo},iedfia]nościza lecze. idpJn.] hi8ipnęjdm}U.|n.j \\w.lki. ,dLieqimu.
a td]'e Lonse](wenljiniPrcdję' d lc./PniJ;|Pka. szą btć rt1konyrrane w osłonie ant-\'1rioFko\Ą€j'
9l
chorób przyzębia
ffi K|asyfikacja
98
choróbprzyzębia
Klasyfikac1a .:.
99
chorób p
s K|asyfikacja
100
chorób przyzębia
K|asyfikacja
101
g K|asyfikacja
choróbprzyzębia
102
ikacjachorób przyzębia
Klasyf
103
choróbprzyzębia
I r|asyfikacja
104
choróbprzyzębia
K|asyfikacja H
105
ikacjachorób przyzębia
K|asy.f
'106
choróbprzyzębiafi
K|asy"fikacja
uego,prawidłot5,rn polożeniupŹycuepułqcznotkan.
Do okołozębovvych defomacjiś|uzóWkowo.dziąsło. kowegoi z uiIfiałemnadmiemychsiłzgĘzortych.
wychna|eżq:
9 R€cesje dziąsłaj tkanekmiękkich,które mogądoiy. l!] Wtórnyurazzgryzowy
czyćpowieEchniwargowej/policfkowej |ubjęzyko
wej i międzyzębowej (brodawkowej)' Povstaje w uynik1 działaniafizjologi@nychsił na
a Zmniejszenie szerokośCidziąsła
zębodo|owego. zqblub zębyw przebieeuzapaleniaplżyfĘbiaze zrc.
9 Zmniejszona głębokość pżedsionka' dukowan}mprĄ /ębiem' rczasamjmam} do .Z},nic.
s Nieprawidłowe przy@epy Wędzide|ely'mięśni. nia z umzem z8Ęzo\łymdożon].rn,a więc działa.
d Przerosty dziqseł,nieprawidło\,ly
kŹah btfegudzią niem nadmiemych sił na zęby ze aedu]<or{an}1n
słowego. przlzębiem') TolvaE]szy mu ub]tek kości,uhŹta
' Nieprawidłowe uabarwieniedziqseł. przycfepu łqcznotkankovegoomz.|ziałarienormal.
Do deJormacjiś|uzówkowo.dfiqsłowych dotyaqcych nych lub nadmiemych siłzgĘŁoi\5'ch.Za przycfJnę
bezzębnego \,q/rostkanależą: Lrazu uważ]ana jest taumatogenna oHuzja' Defirdo'
' Pionowei/lubpoziomeubt,tkibzegu Wyrośka zę. $andje.l ondjako].dżda oNu/ja,w !qni].u1.1orej po.
bodolowego. wstająsily uszkadzająceapaĘt zawieszenio\Ą5r zęba'
r zmniejszona szerokość dziqsła
zębodołowego. Tak więc uraz Zgtyzow może\,['sĘpić przy braku
t Przerosvdziąsevtkanki tqcznej' cech uszko.Izeniatkanek prz5zębialub w przyzębiu
! Nieprawid|owe pPyczepyWędzidetely'mięśni. uszkoi]Zon}tnprzez chorobyprzJzębia (utrataprzy.
. f mniejszona g|ębokość pżedsionka' czepu łącznotkankowego,pogłębieniekieszonek
. Nieprawid|owe zabarwieniedziąseł' pEJzębnycĘ ubJ'tełkości).W przJpadku przyĘbia
uszkodzonegoskutki umzu są większe, poruewaz
znrłiejszasię odpomość tkanek na działaniesil
I ZM|ANYw PRzYzĘB|uWYvl|oŁA. stlvierdlono' ic ura? Zglyorq rłobernoscjzapa.
NE URAZEMZGRYZOWYM lenid/wia'?ane8o,? pb,lk.]możPpo$odoua./mianę
pEebiegu pmcesu zapalnego,w \aT'riku czego po'
od wie]ulat uraz z8łzo.Wyorazjegol\pł}'rvna tk2n. wstąją,zmianyw kościw postaciub}tków kościi kie.
ki przyfębiajest tematem wielu kontm$'eNyjnych szonel<kostnych.Sam uaz z$!zow5' nie jest jednak
.w]Ąłotać zapalenia dziasełlub puyzębia'
4skusji Anerykanska Akademia Periodontologicz- w stanie
!a w}ńżniłaparamety doĘuące urazuzglylo\łego Pb,tka nazębnallydaje się byćczlanikiem odpowie.
u pacjentów z przewlek\'m zapaleniem prz1zębia' dzialn}Ąnza stopień nasilenia objawó\ umiejsco.
DoĘchczas uraz zgĄzow b:'ł definiowany jako wieńe zmian w kościi miejsc utraty Ffyczepu
tt9lod/pnipanara|urawieszeniouego zębau w1ni. w przebieguu.azu Zgryzowego' Podeas gdymla pł}t.
lq'l działanianadmienych sił zg4zolt,ych.obecnie ki nazębnejw chorcbachpz}zębia nie podlegadys.
trraża się, żejest on odpowiedziqrra dfiałanielub kusji,lrpbv uIazuzgr}zowegona poziom prz5'częptl
iem działaniasił oklufyjnych,w w1.nikuczego łącznotkan]<owego i powstawanielqeszonek przy.
ie usfkodzenieapaĘfu za.wieszeniovego zę. Zębnychpozostajedo końca nie lq'jaśniony
lń tkanek samegozębaalbogrupyzęb&vWJ,ńż. Podstawo\łeobja.Wylliniczne uazu zgĘ,zowego
pien.'otnyi wtómy ul'azzgĘuo$5r32,3.1 Y naŚępujqle:Mdmiemaruchomosirębot1retesje
dfi.Fą prfemiesfc.enia zębolqból zębalub Ąlskom.
Pierwotnyurazzgryzowy folt Mczas żucia,łrailiwośćna opuk\tŹnie oraz na
zmianytemperatuy Możeńy,nież\\,:'stępować bole.
uszkodzeniem tkanet podtlzJ,rnujqcychząb' snośóuciskowaw obĘbie mięśniżrtaczylub irrneob.
przeznadmiemedziałaniesiłna zqb ja!..r'ioln*id).fuJ .(cii.lqonior^ ojuchworrcj.
?Ębyze zdro'WymprzJzębiem.Dochodzido niego obecnośćnadmiemie staĄ'ch powierzcbni Zę.
bral.uzmian w obĘbiekościlr1mstka zębodolo. bóW nie$'spółnierr e do ńeku i konsystencji die.
107
ty oraz pęknięcia szkliwa i złama ia koEenia lub WskaŹnikirŹdiolo8iene ulazu 'ZgĘfo.llegomo8a
korony Zęba,moga róunież świadczyć o uystępo. byćnastępujące: poszeźelie przestrzenrozębnolve];
waniu u.azu zglyzowego.Należy jednak pamiętać. zniszczenieblaszk Zbitejfębodolq resoĘcja kości,
że powyźszeobjawy kliniczne nie sq patognomo. widoczna jako pEejaśnieniaw fifkacji lub przy
niczne.lla tego scholzenia i mogqw]stępowaćńw. wicnchot}o korzenia zęba: rc.orpcid korenia'
nieżw innych patotogiach'W różnico\Ąaniupomoc. W celu postałieda ntaściwejdiagnozy odnośńe
ne mogąbyćdodatkowebadania diagnostycme,na urazu zglyzowe8oniezbędnejest urri}]iwe badalie
przy}dadbadanieżWotnościzęba,ocenaparafunk. ldiniczne oraz Ediologiczne34.
cji, badanie radiologiczne-
108
Wnrowadzenie
dontolilaklylti
i leczenia
ZbigniewJańczuk
Wprowadzenie
udptrowadzenie
109
do profilaktyki
Wprowadzenie i leczenia
1l0
do profila
Wprowadzenie iIeczenia.'ł
:łf*:$"."n
nych wiadomośc]i o Zapobieganiuctlombom pr4'fę.
--l l -J l -_Ji| i
'J t tś
bia z poin.truolndtemirh o.posoba'h ufrnmanla
hĘienyjamy ustnej.Pozate8omdlaju nadmrc\łErĘ
samoopieką oferuje się też prcfesjonalne Zabicgi
- \.- - \--\ w postaci usuw€nia złogównazębnych,szczegó]nie
jq9! q9Ę!!a I naddzĘs1oł}.ch, w wykonaniu śtedriegopersonelu
Wzranpaaanu zaŚabóv{nateiahrl(h > stomatologtcfnego, stosującte zabiegijednak r\5']ąCz.
nie u osób dbającvcho hĘienęjamy ustnej'W prze.
Ryc.7.1 Model oTwojowyooietupenodo.Ioogiolej 'wg iol
iFDt). ci\Ą'nFn pr4padku Zabiegiprofesjonahresą nrało
skutecale,
RealizacjaPoziomu 2 $lmaga udziałuśiedniego
vYspommajra lrspoLJrd Eilrpa 5uz I r ur pmponulP personelu upmwnionegodo profesjonalnychzabie.
rozwojo\\y model opiek periodontologicznej gów higicnicznych' hofesjona]ne zabiegi profi]ak.
(Ryc'7'l ) s]..ładąjącysĘ z cztelechpo.Ziomóww.lnrźa' tycznew odniesieniudo większejpoprrlacjiw tvko'
nych,w zależności od dostępnychzasobówmate.ial. naniu lekana stomatologasą nieekonomiczne.
nych i poziomu opieki periodontologicarcj.Model
ten opartyw zasa.lziena ocenie potźeblecznicfych Poao]\'I 3 oprócz dfiałańpoprzeilnioomólvionych
CP]TN oferuje głóiłnie opiekę prcfilaktyczną (P.} faldada badaniaskriningoweza pomocąwskaźnil..a
ziom 1 i 2,a nawet3).nie odcina.iqcsięjednak odpto. periodontologicznychpotrzeb leczniczych (CPITN)
stejopield lecŹniczej(Poziom3),a nawetopieki kom. określon].ch grup populacji,abyuTtrać osobJ,; k1óre
pleksowej(Poziom4),jeślisq takie moż]iwoścl należy otoczyć staĘ pmfesjonalną opieką' Bada"
niem takim należyobjqćpnede \Ąszlstkrm osoby
P0ZI0NI 1 za]dada rcalizację programu edukacji upośledzone, cierpiące na cięż]kiechorcby uldado.
/drc\Ąolnpj, LtoĘ t arr^ilbJ mip.zLanromrloruńp. we' kobiery cięźamei p.acoiłników $T;branychga.
nie rc]i zd1rwe8opż]"Zębiadla utrzjTnaniauzębie. łęziprzemysłu'W naszym kraju należyobjąćbada.
nia w ciągrrcategożyciai korą'ścirt-r'rrikajacych ze niem skriningo$Tm rńĄnież młoduieżl8"letnĘ,
Zdforveji c4stej jamy usmej' Program ten porłrnren gd}z- jak \ł].nikaZbadan epidemiologiczĄ(h plże.
}ftwożyć w mieszkańcachś.lviadomość motp\ujq. prowadzon]'chw 1987t - od 1'4 do 4'2%l8.latków
ca do dbałości o hĘienę jamy ustnej (samoopieka), W l /ęćt i WojP\Ąód/h\ md kje5/on]d o glębokos( i po.
a tŁścilvie zaplanorvanypowinien objąćwĘkszość nad 6 mm i ł]tnaga tneciej kategolii potlżeblecz.
popuiacjińżĄłni sposobami(radio,kino, telewizja niczych w zahesie przlzębia' W],niki badania skri.
i odpowiedrieprognmy miejsco\re). nin8owego{yrnienionych grup popt-acji mogąbyć
Należyńwnocześnieuczyći zalecaćstoso!.'anle dodatkowo$ykoE]Śtane w mońtorowaniu sJtuacji
Ie8ulamej samooceny (samokontro]i)stanu hĘie. epidemiologicznejstanu pvl'zębia'
ny zębów i prz}uębia. Najbardziej skutecfn],'m W prcgamie Poziomu 3 powiino byćtez Za\t'al.
i praktycznJ'n sposobem takiej samooceny stanu te leczenie śrcdniozartansorvan]'chprzwadków
i sposobówutrz]m]Ąvaniahigieny jamy ustnej j est ClroróbprZylębia,z usuwańem poddzi4słolrychzło.
't't2
do profilaktyki
Wprowadzenie i leczenia
113
do profilaktyki
E Wprowadzenie ileczenia
.,l'1l.*".q"'ęlt*p1-.J.'.ji!Ę]6ńjĘ.'-l|-d"l'-l1"-j,l
P5Mjl:[#ffilą:i:Lm
Ry.' 7'2 Udzialposzcfegó|nych chorobom
d,ialańW zapobieganiu Pż}żębia'
114
do profilaktyki
Wprowadzenie i leczenia
115
i leczenia
do profilaktyki
. Wprowadzenie
116
do profilaktyki
Wprowadzenie i leczenra
117
Profilaklylra
domowa
JadwigaBanach
Wprowadzenie
lvlotywacjai samoocena
Wskaźnikihigienyjamy ustnej
Preparatypomocnew wybarwianiuplytki bakteryjnej
znaczeniehigienyjamy ustnejw |eczeniuchorób przrzębia
Przyborydo higi€ n y przestrzenimiędzyzębowych
' Il 9
I Profilaktyka
domowa
":;td'#
mu obemościstanu zapa]negodziąsła,bądźkrua. 1
Ap.okjyma|nyw,każnit (AP|)
2
wienia Z dziąsełw miejs(u, gdzie znajdujesię pł].tka rD
1
i ich bralrr - przy zębaÓ dobrzeoczyszczanych.
Nauczanie rĄ:laściwego oczyszczania zębów po
\tinno u$,fględrriaćtrzy wazne elementy|moty\aa'
cję,jnstluktażolaz kontIolę- ,O :Tfl-|
Jeśliistnieją tnrdnościw umotylvo\łaniupacjen. Jsr..'FtrFFf
ta lub nie jest on w stanie prawidłouoi przez ca\
ąas wykon!'lvaćzabiegów hĘienicznych, a lekarz
plz}stępujedo leczeniachirurgicanegoplu}zębia,na
niegospaddnaiwieks/aodpowied/ialnosa /.r nippr}
wodzeniai powildania w lecreniu.Liczba wizJt pize-
znaczonychna tempię higieniczn4 Za]eł ściśle od
mzległości i ciężkości choIobyprzyzębiat'Aby osĘ
gn4ć końm\,!ysukces w le.zeniu chońb pfz]uębia,
Ryc.8.1Diagram do oznaczania aprokyma|negowskaźnika
średniczasprzeznaczonyna moB1t,owaniei instruk. p\tki(APl) ws bnseso.
tażhigienyjamy ustnej powinierr.\Ą,]'nosić w pr4óLi.
żeniu1 godzinę12 minut na jednegopaqjenta.s
wskaźnik ten jest godny polecenia ze Względu
Wskaźniki higienyiamyustnei na jego prostotę olaz bardzo laótki czas badania
(okołotrzech minut). Uzyskane z badania za}resy
Przed zademonstrowaniem pacjentowi prawidło wskaźnikaAPI powinny być inteĘretowane w na.
wej metody szĆzotkowaniai użyciaprz]'torów dG stępującysposób:
datkoł]'ch,na modelu' a potem w jamie ustnej pa. a API100%-'7ryfa:AaBena jamy ustnej.
cjentanajpiel'wnależyocenić,określić]iebol\o tub I API70% 44vo|ŁEgtenaprzeciętna'
w pro{entachi wpisać do kalĘ choroby \'rskaŹnik l API39vo-257o:tlgjelaw miaĘ dobra,z\ailasf(za
higieny jamy ustnej. gd1wska,;nił zbti-iasię do 25a..|slniej4\Ąót\czas
wanmłi do ocbronyprzed pńchnicą i chorcbami
I lvsrr.ł.Źlu< irrr i.p""i''rrri Ptaque lrulel)GNe przyzębia.Aby móc przystqI]ićdo zabiegówchirur.
lcżt do naimnieirza.o{hJonn}Lh i obe(]riendjc7ę. gicznychna prz1zębiu,wskaŹnikmusi być< 157o,
ścĘpolecanychwskaźnikó\M Po uwidocznieniupłJt. r API < 2570:opĘ'malla higienajamy ustnej.
ki w przestrzeniach międzj,zębortychza pomocą
zgłębnikalub po \ĄlŁaMieniu pŁtki tabletkamialbo I rvsrrMlu< PŁYTKI BAxTERI-JNEJ el'I)
.oztworem \tybalwiając]an. ocenia się higienę $g si]nessi lije' SłużT do ocenygrubości pł}tkibak'
w przestneniach międf}zębo\łych'W k.wadrantach teryjnej umiejscowiotrej w okolicy szyjki zęba.7
1 i 3 obecność p\'tk bakeryjnej rra powierzchniach oceny dokonuje się na cftercch powieżchJdach
styczryÓ badasię od shony jamy ustnej rĄłaściwej.Zęba:po]iczkowejlub \aa.goi\'ej,językowej i dwu
zaśw k$,adrantach2 i 4 - od stronypzedsionlo\Ą,ej powieżctlrfach stycaych: blizszeji dalszej'
(RyĆ'B'1).Kr'teńum ocenyjest \Ą,}stępowanie p\'tki KĘ/teriaoceny|
w przestzeni międfFĘbolvejomaczone jako (+)]ub 0 brak plltki bakteryjnej,
jej brak (-)' Waltość\Ą,skaźnika API oblicza się we. l-cielka warstwa pł].tki przylegającado brzegu
dIu8następujqcego $'uoru i podąiew procentach| dziqsłowegoi szyjki zęba stwierdzona zgłębni.
kiem, ale niewidoczragĄm okiem'
sumaPżestżenimiędzyuębowy.h f plytką 2 umiarkou'ane nagromadzeniep\tki na brzegu
x 100 dziąsłai (lub) na po\^,derzchni zęba olaz w kle.
suro s46tkch 0'.€n6r'yÓ pże.|Eelrimiędąlzębow}th
szonce widocznejużgołJmokiem,
120
Profilaktyka
domowa
l
3'obfite la$omadzenie r}ł],tkiw kieszonce i (lub) WartośćLiczbowawskaźnikaom ńwna się su'
na brzegudziąsłai powieEchni Ęba' mie waltościJiczbowychobu wskazników DI i CI
Aby oblicz1ć wskaźnik higieny jamy ustnej i możervahaćsię od 0 do 6' Wskaznik DL jak i CI
wg si]nessa i l,rie. należy wartościuzyskane ze obljczasię oddzielnietĄ len \posób'iP sumujPsię
Wszystkch powielzcbni zęba zsumowaći po.Ifielić 12 uTników (Z 12 po\'r'ievchld zębów) i dzieli się
przez 4. W ten sposób otrz}'rnamywańośćdla jed. przez 6 oiczbębadanychzębów)'
nego zęba' Stan higieny jamy ustnej powinien być
fbadany pn}najmniej plzy 6 zębach,na przyldad: Preparatypomocnew wybarwianiu
plytki bakteryinei
t
plrtki bakteIvjnej(?l.I'),do sześciuzębów:
Ryc.8.2 Płyni tab|etkiR€d
cot€ do Wyba|Wiania pbtk
bakterynej.
121
Profilaktyka
domowa
Znaczeniehigienyjamy ustnei
w Ieczeniuchorób prryzębia
122
Profilaktyka
domowaH
123
1 Profilaktyka
domowa
'124
Profilaktyka
domowa
r )-) !y
N F
+
ś,
1\
Ryc.8'5Wnikjącedo kieŚzonkiWlosieŚzczote.zkiw m€ t odzie * x-
Szczoteczkęustawiaslę na dziaś1e pod Ętem 45"
ta\ aby$tosie szczotecfkibJ'łoskierc.wancdo wierz.
prawidłowe
Cholkakorzeniazęba'zaścfęść pracującaszczoteczki
- r.rjsnohgJeduputńcn'hniiu a. pra.
"lzęborr'Czę.lL
l ujqra tz.lo|e'zki. tvrLonują.rurhobrntollo.t\] mia.
tający pŹesun€ n a jest z dziaslana koronęzęba'Dzię.
ki ruchowi $Tniatającemu poiączonemuu fuchem
(pólobrotem)rv sta{re nadgarstkow]Ąn, w ostatniej
faziemchu' usu\łap\tkę zalótno z dziąsła' ja]<i z ko'
rony zęba.W metoiIzie''dz,Ęsłozęby','ab! b}'laona nieprawidłowe
s|.Utec/na, Zalecasię W!'konaćŁ6 nchów\ł]aniatają"
co.obrctow]'chrv jednJ,m miejscu oczyszczonlm
plzed pl7ejściemdo następne8o'Zaleca się, ab}'
szczoteczkaobejmowała b{ko hfy sąsiednieZęb}i
t]c]Lo{jla
sti]iinlanoaszczoteczkę uldadasię na dzią.
ś]e pod kątem 45. tak' aby \Ą,rosiesuczoteczki,
podobniejak rv metoduic roll, skiemwalle b]:lodo
wielżchołkakonenia zęba.Częśćpracującaszczo.
......-->
teczki tuclrem popEecznie.wibrując]rn Z dziąsła
ś
pŹesu\tanajest na korcnę lęba' a stąd.uchem wl"
miatająq,Tn\r kieftnku brzegót' sieczn1'c}lub po.
Ruchy popneczno"rvibru. -
wieżchni Zujacrh zębó\^/'
jące muszą mieć małąamplitudę drgań. Tecbrikę -<- . r\.^. \
tę u\Ąażasię obecniejako masujqco.ocz}'szczająca' Y>'
N{etodata' jest szczegóhic polecanaprz!' st\Ąieldfe.
niu cienkiego dziqsłai obecnościobnaŹeńzębów
*
(recesjedziąscł)-
't25
t Profilaktyka
domowa
.:{?'
jqc jednocześńeńurnomiemy ucisk na dziąsło'Po
-
10ruchachzwalnia sĘ nacisk szczoteczkirra chwilę,
ab) Lre$ ponot\nienaplynelddo d/iasld.Poniewi
meto.lata słaboocz}szczaprzestzenie międz],zęb(}
we, na]eżynajpieIw oczyścić Zębyiiną metodą,na
przykładrclL Metodę Chartersapolecasię szczegól.
nie tJ'n paqje[tom z ciorcbą pfyzębia. u których
stlv'ieldfasię l.ecesje.lziąsełi utl"tę konfuru dzi4sła' ł"
Wskazane jest wólczas uż}'hEnieszcfoteczkimięk.
kiej' która ńe traumaĘrzujepozostałejjeszczesh.e.
fy dziqsłaprzyczepionegoi dziąsŁ brzeźnego. Liczne fib
badaniadowiodłyduzej skuteczności tej metody pG
Ryc.8'7 PE€kroj przestrzenimięd4rzębowychmiędfy fębami
wodującej polepszenie ukrwienia dziąsła aż do trfonowymj' Widocznanisza(col)o s,erokościoko|o7 mm'
zwięlśzeniastopniajego aogowacenia. o wk|ęs'm brzequprzyaepunabionkoweqo'
tzo
Profi |aktykadomowa Ł..i:]
't27
li,:Profilaktyka
domowa
128
domowa
Profilaktyka
129
I
L Profilaktyka
domowa
130
ptofesionalna
Profilalrtylm
zbigniewJańczuk
fi wprowadzenie
& Badaniei instruktażhigieny
s Mechaniczne oczysz.zańiezębóW
M ska|ingnaddziqs|owy z po|erowaniemkoroni szyjekzębów
m KontaKowestosowanie|eków
m Średnipersone| a pro{i|aĘkaprofesjona|na
Wprowadzenie
133
profesjonalna
ffi Profilaktyka
134
Profilaktykaprofesjonalna
| '')
W Profilaktykaprofesionalna
s z\\,iększenieskutecznościkontaktowegofluolko. skaIingnaddziąslowy
\\'Źniaprzez stwoEenie bezpośredniego kontak. z polerowaniemkoron
fu jonów I' f powierzchniqzęba(szklilra, cemen. i szyiek zębów
tu korzeniowego),
iT umożlińcnie skutecznego$f'trawimia poulerzÓ. W pł}tcenazębnejsąóko dochodzido mincralizacji
się aogów
ru szkliła przedmocortaniemszynunieluchamia. (juf 3-4 dnia),co prcwadzido odldadania
jącychzębyitp' kamienia nazębnego,l.]ędqcego doskonĄłn podło.
N{echalfczne oczyszczariieZębów nie jest sku' żemdo zatrzs'1nanja śęmiękkici na]otówstwie zo.
zapale.
teczne w pfz]padkLl ob€cności zminefa]izou,anych no,żeLlsuwaniezłogówzapobiegaWstąpieniu
plz\'nainlniPi
zło8ó$ia więc kamienia nazębnego'Wtedy potveb' nia dui.].la'Powinnnb\l WĄkon,"Ą\anc
10
n]'jest skaling naddziąsło\.']r 1-2 mzy w rcku, natomiast w przllraalkuistuie a
- Zabiegi
Zabiegi profesjonalnego mechanicznego ocuy' zmian zapalnyci dziąsla znac7nieCzęścĘ'
przejściu zapa]eńa dziąsła
szczaniazębót'można lrT'konaćdwomametodami: takie mogą zapobicgać
ZIo.
n kątnica wolnoobrotową lub najlepiej kątnca w zapaleńe przyĘbia. systematyczneusuwEnle
odpowiednich gó\,ynazębn]'chjest w pełniskuteczne, jeśliutż]arny.
prcfi]akryczną Prophy uż]Ą'vajqc
jest jednocześnie
rcżimdomowej hĘieny jamy
szczoteczeki 8umek oIaZ pasĘ profesjonalnej, \łany
- nie.
ffi specjalnfmi aparatami (Air-FloW Prophy-Max' u\tr|cj'\Ą pvc.it\o\,rnlttpadku v.lngólrrie u
- jest
Prophl.Jet'' ,\\,twJlYąją'lmi.ihy praLlmie.lr. któryci osób narastaniezłogów bardzosąókie'
niny duulr'ęglanu sodu' poifiehza i Wody (t^v
piasko\łanie)'Tę metodę stosuje się zwkle do
''4'slt'u'r,rt l roozt \rl-ol\\ \Ą) knnuie.ip na.
sĘ
ocz]sz&aniaZębówz si]nieplzy!\alt]łni,z,e$'nqtrz. Eędziami ręcznlmi (Ryc.9'4),do których za]icza
pochodnl''rniprzebańvieniami2 pEede \łszystlomsieĘy i zry.Wacze' \v końcowej fb.
zie możnateżużyćrrniueNa]ne kirety (columbia)'
Do usuwaniazłogólvnazębnlch naddziąsłot'lych st(}
suje się ólłrież naIzędzia ultradzwiękowe i dzwię.
Aby uzyskaćnaj\,\,yższq skutecznośćfabiegu profe. ko$e' W zestawe końcówek do ultradźwięko.lvego
sjona|nego oczyszczania zębówi abyzabiegniebył .ka|inguna.ldlią.|onpgo l]'laidujasie prĄTajnuiej
p2ykryd|apacjenta, na|eżyfawszeWykonywać kąt- trzy końcówki (Ryc'9.5)'Zestawmożebyć$zbogaco.
nicqruchypó|ko|iste' szczotecfka |ubgumkabędzie ny dodatkoi"']'mikońcówkami (Ryc' 9'6).
Wtedyoczyszczała plzedeWszystkim oko|iceprzy Usuwanie Ęczne złogówrrazębnychjest bafiIziej
szyjkowe zębówi pEestżeniemiędf\,fębowe' W ce. pracoch,lonneniż prą' uryciu apańfu dźwiękolvego
Iudokładniejszego oczyszczeniapftestŹenimiędzy. lub ulhadzwiękowego.Sl.ate(zność obu metod jest
zębo!\,ych rnożnawykonywaćszczot€czką stożkowq jethałpodubna. alepamięta'nd]e^. ie naJuĄĄ\€ n ie
dodatkowe ruchypionoweod brodawkidziąs|owej
ku brzegomsiecznym, ale nigdyodwrotnieNieko_
ruchypoziome,którenieoczy-
rzystnesq natomiast
sfczajądobrzeani okolicypżyszyjkowej,ani prze
oko|icaprzyszyjkowa
stżeni międz],zębowej' bi€
IA
gnie bowiem pó|ko|iście, róWnolegledo brzegu
dziqsla,a ruchypoprzeczne wpychajqj."szczedo
przestrzenimiędzyzębowej resztk|'
zgarnięte
t.'o
Profilaktykaprofesjonalna
fir;Ftr,fit
nujące{ozabieg'Abv nalzę.IziaĘcme b}'łyskutecale,
muszqb!''ćdobrzcnaostżone'Końcó\Ą'kiCloapali1tó\Ą'
ultmdŹtjękowegoj dzłięko.lvegonie rraĘą się do
oshzenia;jeślisązuĄ'te,musząb!ć \Ą]'mienione'
\Ą]'konującslGlin€ naleźvocą.Wiściestosować
unane fasail}'dotyczqce; ,,^id',$ .,"r"dN*,t"dl ..1[,*\$ "fiidN ",1fildN
uch\Ą}'tunaEę.IZia(zmoil}4jko\an]m Ryc'9.6 ZesiawkońcóWekdo naddziąs|owego
lttaści$,ego ska|ing!u|tra
uchwltem pisarskim trzcma fralcamilub uch\\,,\" dżWiękoweqo, Wfbogaconykońcówkq da pacj€ n tóW nad.
Wlaźiw}ch(10P),oraz do ply,iki€ g oska|ingupoddfiąs|oweqo
tem calą dłonią);mocniej DaĘędzie Ęczne f 1r0xr0zl.
ultJadń\ięko$e BJ'c' 9'7),
podpan]iaĘki jcdn]m palcem (zw]'klescrde(z.
nJ'm)na ZębachDadentalub n.1pa]cus\\,ojejle\tej
Ęki; do1.1.cą/to szczegó]riĆ nanędzi ęczn}''ch
(Ąr' 9'B),
odpowiedniejakĘĄ\acjinażędzia (lł'lko\,vptż}.
paclkunalfędzia Ęc1nego).
ustawenia i p.o\adzenia ostżapod odpo\Ą,ie.Inim
kątem do opercrł.ancjpowierzc]I zęba.w prĄ.
padku narzędzi Ę(żn!'clt i ń\tnoległego do po.
Ry('9.7 Uch\^łt
narzędziazrnody,fikowanym u.h\'1],tem
pisar
wieocbrri zęba ustawicnia końcó$'ki Lr]iradŹr\'ię. skirn.
kowei l r
Roz\ażającuż]'cienarZędzinależyshlierdzić' że
ska]ingnalfędziami Ęcfn\.lni jest prostszy\Ą,'poz}'.
cji leżącejpacjenta' Nie rqmaga użJ'ciassaka' lecz
hU.o.linnlidgu'JP.|l.ln\ieis/\ śpo/}.ii |Pżą'
ej'/a.
ró$'Io dla pacjenta,jak i operatom' Dla pacjenta
skaling moze b}ćbo\Ąiemniepżiemn}. co niesteĘ
czasem jest nieuchJonne' $\.eodn4 pozJ'cjąleżącą
mużnaunsl.a.zlarzn.,mnjei.reni' napiPLj.r pd.
cjenta' operator Zaś'dzięki lr}godnej s$'oiejpozy(]i
.ied/ą.Pi. L]oLrpido.IPL'no.( i i bclpo.rnr|rricjrvi.
doczności, możepŹep.owadzićzabiegsą\,bciej'deli.
katniej, ]epiej oraz Z mniejszlrn wTlsiłkiem'Jest to
L.rdlo irtolnp \\ pr/\fadku .katirgu.lm mo/e on
blt czasoclrłonn}.rn 7abie8iem' Ryc'9'8 Podparcie
bezpośr€ d nie
rękipacemserdeanymna zę.
bachpacjentaz następczym
wygięciem W nadgarsiku
rękiWce
Niezalcznie od poz!'cji pacjentai operatora bar- |']akt}ryacjnarzędzia'
dzo istotn!'\1T]ł}]1,''
na skutcczność i czasochłonność
Zabieguma ńrmież \ĄtaśCi\ydobóI nażędzi. jak
i t.cliolu]nt'.nn.ob il h użr'ia' \a pmUur| uż}lla. Bardzo istotne jest utv1manie rórtnoległe lub
Jąc nalzędfia u]iradź\Ąiękowego nie stosujesię nrm prawie równoległekońcówki do po.\Ą'ieŹchnizęba,
n](hó\\ .kmbiaialh iJ].r' pżlT.lilkuti' rnoMlęU. a odch]'leniejej nic możepvekraczać 15o.
n].h. Plfesu\Ą! się Mko lekko końcóu,kęńlrrrole. Większc odch]'leńe pnr$adzi do poi\'staniakfa.
gle do powieżĆhnizęba'a usuwanie7;logównastępu. terólv na powienchni szldiua i r,r1pełrrień'Szcze.
ie w \Ą''!niku.!.|ibrac]i
koircówki' \Ą]Ąt'ołującej
ka\Ąlta' gólnie łatwomożnaw ten sposób uszkodzićcement
cję i prady a|.uslł'cunc(fenomenakusł.czn],' korzenio\\,v4
131
ffi*Profilaktykaprofesjonalna
138
Profilaktykaprofesjonalna
@
Pastydo profesjonalnego oczyŚzczania zębówmajq
ńżną ście].alność, oznaczonąliczĘ RDA (RelotiDe
Dentin Abrasi1,ita)IubW,A' (P'elątineE;rrunelAbra.
sioit!)' Do polerowania zębów zaleca się wartości
RDAmiędzy 8 a 40 i BLĄ między 3 a 15.Pasryte za.
wiprają,oprc(/ srodl.óv liernr.h i polerowni.
czych, fluol lub hydtlksyapaĘ.t;sldadnik te bloku.
ją otwarte kanaliki Zębinowe,zabezpieczajqcprzed
ffsffiCI@8
wewe
Pasta Proryt to zestawtnech past do profesjo-
139
Profila profesjonaIna
gabinecie
Pasry chema.Polish I i tr nie posiadająfluorkóW Tabela9.l Metodynuotkowaniakontahoweqow
nadajasĘ do $Śzys&ich zabiególvocz]szczaniai po.
r5l
lerormniapowierzcbrrizębówm' in. przeznaczonych
do u]pe,lnieniamateriałamizłoźorytnii do lakowa.
nia bmzd, gdyżnie utrudniajqwl'trawianiaszklilva. r2%NaF(metodaKnuisona)
plyn(10/,
. Fluocal NaF) . Fuol Prot€Ctol{0,]%t)
r F|uorrnex
płyn(]%AmF) . Bifluod l2 (60/0t)
Kontaktowestosowanie IekóW b barwione (żó|t€ )
. Duraphat (2,26% F)
(6%t)
. Fluoridin
Po merhanicrn!mprofe.iunalnvmoczv.zrraniu ze_
bów faró\Ąno szczotkąobrotową'jak i po piasko*a. (]'250ń
am]nofuorki)
ńu zębów oraz po skalirrgu i polerowaniu kolrn ! Ernex6elee
(1'250ń
amin0l|uorki)
i szyjekĘbóW należyzastosowaćkontalto\Ą€ fluor. . F|uocal
żel(2'75%NaF)
kowanie zębów.W Tabe]i9'1 opisane są cztery pod.
stawo\łe metody profesjona]nego'kontak1owego ok|adyna|yżce indywidualnej
fluorkolr'aniazębów
celem tego Zabie8uw prcfesjona]nejpmfilakĘ,.
l FLuormex
że|(1'25%f)
ce peńodontologicznejjest: . F|uoca|
żel(2,75%F)
m zapobieżenienad.\Ąrażliwości szyjekzębówpo wy. r ELmexGelee(1,25"%
F) . Fluoca|że|2,75
Naf
żej1qmienionych Zabiegach, NeutralFloam1%
& zabezpieczenieich przed prócbnicą,
ts zlvalganie nadMŻżLiwości s4ieĘ jeś]ipacjentsię
ZtJ'n dosił lub nadwmżliwość pojawiłaśęw hŹk.
cie leczenia.
\Ąi/}slkje metod\ me(hani(/ne8oo./}5/l,/ania oczyszczonelub $yskalowanezębyktóIe chcemy
zębóWjak i skafing z polerowaniemkomn i szyjek poddaćfluorkorr'aliu,powinnybyćosuszonei zabez.
zębów prorładzqdo pewnej utraty powierzchow. pie.zoneprzcddosleppmslinv W (elu /abe/pieczp-
nych warst$' szk]iwa,a szczegóIrie cementu kolże. nja pred po/abie8ot\€Ważlit\oścĘ Śio\uje Cie/d.
niowego' Zostajq otre najczęściej'Zremineralizowa. biegi zawartew Tabeli9.1jetlnomzowo.W celu znie-
ne w ciąg! kilku następnychdrri.ale mo8ąbyćprzy. sienia rradlłraz|i\łości potrzebnyjest uwkle powtór'
cz]ną znacznej uraż]iwościna bodŹce tenniczne ny zabieg po 2 3 dniach' stoso$€nie tych metod
i meĆhaniczne'g zapobieganlupńchnicy !'!T'Inaga|
\r'r'
Utrata ta możebyć w niektórych p.fwadkach E przlnajmniej +, s.krctnegow ciqgurol.u (co2 ty.
z,facz a, po ska]ingu ĘcznjĄn pIzy niepmwidło. godnie)wcierania,ol.jadólv na łyżceind)Ą'vidual.
rqm uslrwieniundrzedlidlub /bJ'lm(! nlm nd,i. nej oraz ionolole7y:kor$lne jPs| /as|osowŹnie
sk]r, oraz po skalingu ultradzwiękou]łn (dń^rięko. tych metod nawet lo-krotne,
r.{.rn)przy odchyleniu końcówki więcejrńZo 15. od & 2., s.krctnego lakienc\łaniaw ciągu mku co ffi
połierzchni zęba.Należypamiętać,żew końcówce miesięcy; w pŹ}padku zaś1lysokiego rruyka
tej Mjwiększe wibncje powstająw obrębie2-3 mm pló{haicy cztery razy w rok],L
jej zakońoenia. stqd Iriezbędnejest zastoso\łańe Podczaskontal.towegofluorkowaniazęMw na]e.
z regułykontak1owegofluolko\Ąania powierzchni żyteżpamiętać,żeabyskutecznierozprowadfićpre.
zębówpo trch zabiegach' pajat fluorko\Ąyna powierzchruezębówtrzeba: .
Wńór metodyza]eł od upodobaniai doświadcze' .lo'ot\ai nl(hJ póuo|is|e lĘd/el|a.,/a(ZJĄMid(
nia lekarfa (hĘienistki),Zaopatfzeniagahnefu oraf od okolicy szyjk zębai pżesuwającgo w kierun.
łcrenia paqjenta'Najwięlśząsl.ute(żność uz]slalje ku bżegu siecznegolub powierzchni żujacejko.
się pojonoforezie'Naj\łygodriejszed]apacjentaoraz lony pozwa]ato na równomieme rozprowadze.
lel(alfa sąlakiery dla dolosłychnąjlepiejbezbańme. nie prcpamtu,
140
Profilaktykaprofesjonalna
141
Profilaktykaprofesjonalna
bezniej wT'obmzićpeńodontologii-Dlategokażdyle.
od początkulat 80. istniejespecjalny
WskaŹnik,
który karz stomatologpowinien znać jej zasady oczlrvi'
Wyraża odsetekpracującego (nie
przyfote|u W charak' ściemoże iwkonjĄ{ać zabiegi profilaktyczne' ale
terzeasys9 łedniego personelu' W 1982 r Według jest o wiete kożystniej, a pnede wszystlom ekono'
śozodsetekten Wynosił7: micuniej,gdy \łykonujeje higicnistka lub pzeszko.
t Dania 14,5o/o lona asystentka (pomocdentysryczna).Sredni per_
. Szwecja 9,6o/a sonel może\ĄYkonaćta]<iezabiegiprcfilakbczne na
. Wielka Brytania 8,0% wo|n]'mfotelu lekaża lub na odtŁielnjtn stanowi.
! Finlandia 5,8o/o sku. urządzonyn o wiele skromniej, a więc taniej
. Norwegia 4,6% niż stanowiskolekaŹa stomatologa.ls
r w Po|scewedługdostępny<hWówczas danych
nie pEekraczał ],]5olo'0becniebrakjestdanych l osrnoŚĆ r osrnzm..IlnNAMĘDzIPERIo-
odnośnie tegoW5kaźnika' Do|IToLocIcn{YCH Niemoź]iwc jest skuteczne
.\łykon}Manie koEeni za pomo.
skalingui 8ładzenie
\Ąlilillo..' donLu ie.| wotn.zas
Lq |ępyLhrral7ęd'.i'
rcalizowanepofwoliływ ńek1órych hajach plawle zreduko.Wana, tępy instr mmt musi b}.ćhz}nany
zupełniewyeliminować prócłrnicęŹębówl 2'r3 mocniejisiJniejnaclsLan)ni o'tn. Tamjdslu.u$ar
W pżWadku chońb pląfębia - a szcfe8ólr e za. kamień,tępeostźekruszygoi poleruje.W}Ąvie.anie
pa]e[ - caly ciE'ar ZapobieganiakoncennowEłsię na dużegonaciskll tra tępe narzędzie,abyb}'łoskutecz.
poprawieĘieny jamy ustnej'gdyzpbtła bakteryjna ne - może być też bafl]zo negat$Ąnie odbieran€
bla uważanaza rrryĘcanycz]'Tniketiopatogenerycz. pŹez pacjenta.Pżp.\.'ygajc ic zaśopemtomdo tę.
n1.KieruneJ<profilu|t ki v'tĄila] bo\"iemz ulnanpj pyc]rnarzędzii konicrzność qrvieIania więkzej siĘ
etiopatogenezyNie mógłon byćskutecany\łeWszy. t 1,76. skulingumde prowarlzi, do nisr,rnnia po.
stkich prz1padkach'a szczegó|nieuwarun]{owanych ńefzdlni cementukoEer owego,cow ei.ekcreunre.
cą'lrnikami ogólnousfu)jowmi. Nie ma jedMk zad. moźliwiaprocesyregencracyjnetkanek pz],zębia'
nych jak doĘd _ możli\łości pofilaĘcznych dzia.
tań w odnissieniu do tJ'ch czj'nników genetycznych
czy immunologicznych,z lwjątkiem metod poz$€la. Dosprawdzenia ostrości narzędziasłużanaśępujące
jących na fedukc.ięuydzielania niek1órych q'tokin testy:
G,-lR) i pmstaglandln (PGE2) takid! jak ygacje t tępekońcówkinażędzia powodują odbicieśWiatla
dzĘslone lub elektryczneszczoteQkidźwięko\Ą,e' przyichobracaniupęedźródłem świat|a,
ostrekoń.
PmpozycjeŚoZ i FDI z poptzednichlat, dotyczą. CóWkinieodbijająświat|a, pozostają
szare.
(. rdżnitowaniaopiPfupeńodon|ologi.znej oa roż. r nawet|ekkiepociqgnięcie ośrymnarzędziem po
nych poziomach, zapoczątkowały jednak działania p|astikowymWa|ku powoduje zesklob}Ą^/anie
de|i.
ukierun]<owanedo giup Ą'fyka, choclź nic b}'ły katnychWiórek'
one jeszcze bliżejokeślone.B].ly one sl.jero\'lane
do młodzieżyod l3 roku Zycia,kobiet ciężamych,
pracowników niektórych gałęzi pŹemysfu oraz Na.fędfia peńodontologiczneo osĘch kmwę.
osób dotkniętyÓ chorobami przyzębia,a creĘią. dziach tn4cYchzna&nie rcdul.ująsiłępotrzebnado
rych jednocześniena niekór.e chombyogóhe. przeplD\ładzeniazabiegu,$zmamiają ut'czucie do.
obecnieistniejąjużpe\ĄneFopozycje takich aDz. Ęku. pozostawiającz]stei 8ładkie,ale nie zdańe pG
nico\'r'anychdfiałań prcfi]aktj'cznych,dotyczqcych wież{:bnie,finniejsząją\!5rsiłek operatomomz uczu.
sz(zegóIrrie fazypodtfz]Tnujqcejleczenia (IJatż:Roz. cie d}skonrfoltu,a na\łetstrachu pacjenta'ostlfe.
działlB), a rcalimwanychprzez ś.ednipersone]' nia wTmagają\łyĘcmie naEę.IZia Ęczne; skalery
sloltecaność periodontologicarejplDfilaktyk pm. i kircty uż]''wanew aparatach ultmdźlviękowlch
fesjona]nejjest ogmnma.Nie możnasobie obecnie (dń'viękotlych)w ptzlpadl.rr zużyciamusząbyć*Y.
143
onalna
1M
Leczenie niechirurgiczne
Rouutatzane
zbigniewJańczuk
Wskazania
skaIin9poddziqslowy debridement
CzyPeriodontaI
złogówpoddziqs|owycn
Metodyusuwania
!'l{skazania
cholób p2yfęb]a'
Tabe|a10 1 Le.zenieniechirurgkzne
SkaIingpoddziqs|ovlry K|IeIyręCzneI
- unwersalne (columbia)
- kiretyspecjaLne
(Gracey,
Graceymini)
końcówkido aparatóWu|tradźwięko!'vrych
i dźwiękowych
(meialowe, f pokryc]ern
diamentowrym,WęgIowe)
pastypolerownicze,szaotki(gumki)maszynowe,
iko.fen.zębóW pilniczki,
paskiścierne
szyjeki kożeni
odwraż|iwianie akieryf uorkoweichlorheklydynow€
Unieru(hamianie
zębóW zestawydo unieruchamiania
fębóW
sptawdfenieWarunkóWf gryzo\'!rych f€ s iaw do korekty2gryzu
z ewentua|nq WęzióW
korektą
mieFcowalub
chemioterapia 0,1do 0,2%toztwórg|ukonianiuchlorhekydyny;
antybiotykoterapja
ogólna dawkilecznicze
antybiotyku
od 7 dnido 2-3 tygodni;
(WpPypadkuwskazań) jednorafowa
dawkaprofi|aktyczna godzinęprzedzabiegiem
't45
powtarzane
Leczenieniechirurgiczne
Badaniek|iniane ińg
<5 mm
Kieszonki >6 mm
Kiesronki
niezaIeżnie
od >6 mm
Kieszonki
l zdrowieosó|ne(+)
. (?)
zapalenie (+)
. crynnikiryzyka
l zdrowieogó|ne(?) . Współplacapacjenta
{+)
r (?)
czynnikirlzyka
l Wspó|pEca (7)
pacjenta
! (+)
zapalenie r zapaleniei-)
. fdlowieogó|ne(+) .zdrowieogó|ne ()
. (+)
czynnikiryzyka . czynnikiryzyka(-)
l Wspó|placa (+)
pacienta . wspó|praca (-)
pacjenta
ł
chiruĘiene
Leczenie
Uwaga:|+)Warunkikarz!Śtke}( ) wa|unkinieko?ystne)(?)hkzhane
prz}"ęb]a'
de(yzji|€ a enia zapa|enia
Ryc 10.r Podejmowanie
145
Leczenie poMarzane
niechirurgiczne
147
' Leczente
ntecnrrurqtczne
Dowtarfane
148
powtarzane
Leczenieniechiruroiczne
|eQena periodonto
Dawnaiobecnakoncepc]a ogicznegÓfebranaprzezMar ne o (]999)
G|óWnaprzyczynaI
kameń nafębny G|óWnaprfyczyna:
p|y,tk.
bakt€ r yjna
p|y,tki
Ilość bakteryjnej ptytkibakteryjnej
Jakość
piytkibaktelyjnej
Teorian]€ s pecf]cznej RóWnoWaga jamyustne]
ekosystemu
Dosfc2ętneu5unlę.ie
kamienia P€ r iodontaIdebIidement,któryjestporównywaIny
oo cnrrufgtcznego oczysfczanratany
DośWiadczonyopelatoImożeusunqć Doszczętne
usunięc]e
kamienia
nazębnegonieiest
kamieńnafębnycaIkowicie pierwsroplanowym
radanem eczniczyrn
DośWiadcfonyk|inicysta
możeV!rykryć G1adkapowieŻchnia
koPenianiejestgwarancją
na powierzchni
resztkikamienja korzenia caikowitego
usunięcia
kamienia
nafębne9o
149
ffi Leczenie
niechirur powtarzane
Końcówki
Ryc..|0.3
ręonychkret do ska
|ingupoddziąslow€ g oj Ryc 10.s Wprowadr+
a- kretyuniweEalnej nieukośnekretydo ke
z ostEarnipo obunro szonkpEyzębnej.Usia
nach(ugóry),b - klety wienie pod kątem
Graceyz onrzem Po 85 95"(prostopadledo
jednejWypuk|ej śronie powierzchnikorzenia).
(u dolu).obie kirety Zeskobywaniefogów
majązaokrąg|one koń' poddżąslov!ryÓz prze.
ce w pEeciwieństwie suwanimkrctykuszYl-
150
Leczenie
niechiruroiczne
oowtarzane
Tabe|a10 3 Przeznaczen]e
odpowiednichnumerówkiGt G|a. obecnie przewaźapoglqd,żew leczeniupedodon.
ceydo Posfczegónychfębówjich powieEchniw9Brunsvoda'
tolo8ic r}Tnw więksmścis}tuaqjiklinicmych korzy.
nil re.zne'ja.
\trriei.le sa ndrzed,aiaultradźwjelo\Ąe
ko sk1rtecz ejsze,bezpieczniejszei \Ąygodniejsze]8
12 pnednie
pEednie
B'c.10.10).
34
5-6 pEedn e i pŹedlPonowe ostatnio niektóre firmy wprowadzĘ końcówk do
7-8 t}'ln€(poliakow€i językowe) aparŹtówulhadźwiękołych,k1órc spehiajq m]ę ki.
910 tyne(poliakowe i językowe) rct do ska]in€u poddziąsłowego. są bardro cienkie
11- 12 i),lne(mezialne)
13 14 ty|ne(d}ĄiaIne) i mogąbyć zakończonemałqkieczĘ' Bardzo sku.
teczniei bezboleśnie wgtadząiqporvieEchniekorze.
nia .wgłębokichkieszontachpz]zębnych (Ryc'10'11
i l0'l2)' \^Ąliki badń ostatnich lat wskazujq,żeta
ComZ sze$ze zastosowaniedo usuwania złogów no$a genelacja końcówek r tradzwięko\Ą,}rh jest
nauębnychuańwno nad''jak i poddziąsłowych mąjq w prz}padku poddzĘs.łowego ocąvszczaniakorzeni
apaEty .Lźwiękowe o częstodiwości około5-6 tys.Hz skute(zniejszai bezpieczniejsfariż konwencjona]ne
(Endostar 5, Cavitron, Endosonic 3000)oraz dtra- narzędziaultradźwięko\ve Ta nowage.
i Ęczne.19,20
dŹwięko\łeo częstotlivościod 15 do 50 tys. Hz (Pie. neracjanaTzędziultad.Zwiękoi\ych(s}Śtemymiloo.
zon Maste. 400,Prcphy-Max,Cavi Endo, Amdent), końówe\ końcówki rtęglowe,końcówk Z poky.
o efekcie piezoelekhycznlm lub magnetostrykcyj- ciem diamento$5.rnorau końcówki dla nadrtraż]i.
nj'm (Ryc. 10.?' Końcówki o ńżnych kszta:ltach $ych Ębów) fostala wTtwożoM w u}'rikx potrzeb
/Śkalery do Śl.a]iJlgunaddzĘ.lowegoloraz precrzyi. i .wymogówstawianych narzędziom periodontolo.
ne kiIPh sąbard,/o skuteczne. ie{i ustawi.ię je pra. grcfn],rn.W Tabe|i l0'4 zebrano dane świadczące
Wie róWnolegle do powieżcbni Zęba(naj!'["fejod. o większejskuteczności no!.vegosystemumi]ookoń.
chylone do l5.) i przesuwałagodnJ'mifuchami bez ówek t tradźwiękouych'
u. Ńk.u Podcza\ d-rgan/wibraljp' Z]ogjkamienia .ą Niewielka nieńwnośćpowierzchni (szorstkość)
odr],'\łane od powierzchni zęba,dzięki efel.towi ka" korzeni uz1skiwarra po mikrokońcówkach ultra.
'$'itacji,w czlm pomagawodny aerozol (Ryc. 10.8). dźwięko\łych jest nawet kor4stnie oceliana, gd1z
Ustawieńe pionowekońcówk nażędzi w stosunl$ stwarza lepsze wanxlki przyczepiania się f,bmbla.
do powie.zdmi zębalub i,peŁfenia po\Ą'odujepc stów do powierzchni koŻenia'l0'l8'21tntmdź\'[ięki
wstawaniegłębokch(50-100pm) uszkodzeń(kĘte. usuwająteżskutecaiej bakteńe i endotok],nębak.
ro\a)na powievthni ,?ęba lub ,q pehrieniazarowno teryjnąz powielzdlni korzenia niżnarzędziaĘczne,
jal<
amalgamatowego, i kompoz}.to$'ego Byc. 10.9).
Ska]en d,/więkowe naped/anepowic|r7emnie tq
nniej sl.uteca1eniźr tradŹ\4'iękowe.
ffi"
Ryc 10'7 Wibl.cje końcówki dźwiękowej(okrgne),u|tradźwie Ryc'10'8 Wibracje|iniowefakończenkońcówk u|tradźwięko.
kowE piezodontycznej (|iniowe)
o6f u|tEdźwiękowejmagne wej pierodonty.rnej(32 tys"/sek.).
tostr)lcyjnej(elipsoidalne).
151
powtarzane
niechirurgiczne
Leczenie
Dzialanie
antyseptyczne
piynu(wzmocnienie
efektu
l |iniowa- pi€ f oe|ektryc,ne uIvadźwiękóW)
r eliploidalna1 magnetortrykcyjne
torbita|na ] dźWiękow€
Efektkawitacji
Efektwyp|ukujący
spray'u
Ryc.10.9Kraterna powierzchni
szklrwaspowo na przyzębie'
Ry(' 10'10 Ko|zystnedfiaianie końcówek u|tmdŹWiękola/ych
dowanyniepra\^/id|o|Ą},rn
ushwieniemkońcówki
utradŹwiękow€(w9
i sta|ada)'
152
powtarzane
niechirurgiczne
Leczenie fi
1I \
I r frLfrlilr
/\(
il
rn dL ilil"Ł
Ryc.10.12 KońórĄłi ulvadźWiękowe,piezodonty@ne,sta|owedo ska.
linqu poddziąs|owego:a - W giębokich,a|edonępnychkeszonka(h p|zy.
fębnych (€dna prosta i dwie |ekkoWyqięte),b - W g|ębokich'ma|o do-
stępnychkie'onkach i ub}tkachkostnychmiędf}łorzeniowych;stalowe
H4L i H4R oraz pokMe nasypemdiamentov!ryrn (H2Li HzR) (sate|e€)'
kiretąuniwersalną
RęCzną lęcznąkiletąGńcey|ubspecja|nym |Gmieniem diamentowym
|t]bkońcówkamikqtnicyPlofin(pi|ni.zki
wolframowe,g|adziki
nylonowe lubdrcwniane)
153
Leczenieniechiruroiczne
Dowtarzane
154
Leczenie powtarzane
niechirurgiczne I
155
Leczenie
chirurgiczne
reparacyine
(resekcyine)
JadwigaBanach
Wprowadzenie
Kiretaż
opera(japłatowa
zabjegdowierfchołkowego
przesunięCia
plata:metodaNabersa
Gingiwekomia
Osteoplastyka
lJl p:ri olr-rracize il Ie
157
chiru
iS Leczenie (resekcyjne)
reparacyjne
158
Leczeniechirurgiczne (resekcyjne)
reparacy.jne i{'ii
zafi <niętj'm.NajpienĄ'należłopraclwaćścianęwe.
wnętŹnąpłata,usrlnąćziaminęz .Inakieszonki,a na.
stępniepzystąpićdo kh.eto\łaniapowierzchnikorze.
ni, które naleĄ7pozostawićgła.lkie,v!5polerowane'
Po pr/epfu].aniumiei\La fabie8u rane naleĄ ze.4.
w przeshueliach międzpębonych pmsĄłn szwem
,Ą t. Ry...]1'2 KońcóWka
pętlo\ł]'m'w prz]'padkach,kiedy opatmneknie jest
nazęd,ia u|tradźwi*G konieeny (dobrepźyleganieplatów) należyzalecić
\\--d & Wegodo kireiażu za. pful..nie jamy u.rnej r h]orheksydyrrq'
aby raly ńe
narażaćna urazymec}Enione, z.lłiłale z oczłszn,ł
ńem zęMw Szty usuua sĘ po siedmiu dniach.
159
(resekcyjne)
! Leczeniechiru icznereparacY.ine
Piat
Ryc.11.3a Ryc.11.3b.Plat
nejqrubości'
ar-T
"\r',\.^
Ry.. 1t .4 MieJs.aPla_ Rvc'11.5Z€ p onowa'
aT-T
i
160
Leczenie
chirurgiczne (resekcyjne)
reparacyjne
tol
(resekcyjne)
reparacyjne
I Leczeniechirurgiczne
Osteoplastyka
toz
ŚluzÓwltowo.dziąslowa
Ghirutgia
TomaszKonopka
Wprowadzenie
Poszerzanie
strełydziqs|a
PokryWanie.e.esjidziqsla
zabiegi na wędzidelkach
bVprowadzenEa PoszerzaniestrefydziĘsła
to5
Chirurgiaś|uzówkowo-dziqslowa
pEesuwanE pionowe
a- cięcia
p|.taśuzóWkowego' od błony
biegnqce przedsionka
śluzowej
Rvc'12'1a, b, C' d Dowie|zchołkowe
;:.l;;iliJ;;;ń;;;'.i";;;;"i..'ł'";"*.ą'"l|eszolli'laczacerę.laplonoweC.olep.r.cJp,.tas|./oe,owego(Uę
i.I"**", ' 'o.ei o\o'lnej'd w,^(iepŻe{.FTego p|d|d
oowie|"c.o|towo lowegodoo|ostnei'
s|Lzoń
"","łli't"'i ";.dru
li:..
Rvc.12'2a'b' c' d oŻeszclepo,onys Ulowp]'a' cię(.epo/ome\Ą"cl'.'glan'a \ U7owkowo.o7iqslowe|'b - wszv,ie pl.ta ś'uuow|o.
' t'^ ardego' d' std
'^i"""J" -i" p"edsionu' c-pooz' p pzeszcepu o'oĄ sLlos. o g.ubo(i 2 Tm 7 oooriebFn.a
technikasfyciaW9Ho|brcoka i ochs€ n beina'
ill'j*il "i"*:"'*pi"i'"l.p" w miejscel]orcze'sciirąadapticjępzóvoepu żapewłria
"*.i"
't64
ś|uzówkowo-dziaslowa
Chiruroia
Ryc.12.3a.
b' c Westibu|op|aŚb/ka
metodąKazanijana'a - cię.iepoziomeW b|onieś|ufowej,
piataś]uzóWkowego
b odwarstwlenje c pokryci€ okonn€j p|at€m śuzów
W kierunkudfjąs|a,
ko!Ą/ym
WszycieqoWpogiębione
dnopfledsionka'
165
Chirurgiaś|uzówkowo-dziqslowa
156
Chirurgia /l
ś|uzówkowo-dziqslowa
lT :i l li,
li.:., .N ],....
.... . ' . .I iiti i ;'ii
Ry('12'5a,b, € , d Dokolonoweprzesunię.i€p|atamonkowegowg l\,1arggrafa ' a- liniacięciaod bŹegu df ąsłowego ob|iczana
wg vlzoru: 2 rary W]6okośćnajgiębszejre.esji f dodatkiem2-3 rnm, b wyprepalowaniep|ataś|Uzówkowego i pzecięcie oko,t.
nó W od|egłości równej!Ą/ysokościnajgiębszej r€ c esji powiękzonejo 2-3 mm od bEegu dziąsia,. utwo2eniep|ataś|ufóWko
Wo'okośnowego popr2ezcięci€ W szczelinie
d,]ąslowej' d dokoronowepr,esunię.ie podwójnieusfypulowanego p|atamostko.
weqo ijego nabiLizacjaszwami.
168
Chiruroiaś|uzówkowo-dzias|owa
i,
Ryc12.7a, b iednoczasowametoda
dokoronowegoprzesunię.iapłatamo
stkowegoi plze9oepu b|onyś|ufowej
(d,iękiuprz€ j mościdrn' med'W Bed.
naęa)' a- nan pr,ed fabieqiem'
b śanCztery|atapo zabiegu,ca|ko.
wite pokrycie tet€sji z po9eżeniem
strerydziąs|aprł12epionego'
Ryc.12.8a,b Pokycierecesjimnogiej
pzeszczepem podnabłonkowej tkan.
ki iqc2nejWg Bruno'a - nan pżed
zabiegiem, 22 i 23. b - nan
recesje
dwa atapozabequ,.aikowite poky
cie rccesjiz pogrubieniem dziąsla
'169
l chirur9iaś|uzówkowo-dziqstowa
t.:
il
\,,,:;i
b' c d P|ze9oeppoonao.onkowei
KĄ./c.l2.9a' tkanJ |ącznejw!Bruno.a . pr€ p atd(jasrony biorczej
poprze/.iędepoziomena v!ry.
sóbsci poląoenia 9 b
i!'Wo.cemento''Ą'ego, pigwsze cjęci€ na stroniedawaej, plośopadłe do diugiejosi zębów,2-3 mm od bŻe
gU d,iąła, i- dfugie cięciena ślonie dawaei, ńWno|eg|edo d|ugiejosi zębów 1-2 mm \Ą'je|zcho|kowo w odniesieniudo cięda
pieMsrego, d-wszycie przeszaepu w mieiscebiorse
biegu pokrycia rccesji przeszczepem podlabłon. odległość między d.rni cięciami \qŹnacua gnr.
kowej tkanki tącznej w połączeniu z dokorcno' bość pzeszczepu, a Ęsokość&lgiego cĘcia. zaleź.
rt1'm przesunięciern płata (metoda wg Bnrno]8 na od wvsklepieniapodniebienia,odpowiadadługo.
1994).Plat rozszczepiony str.onybiorczej preparu. ścipobranego przeszczepu (waha się od 5 do 17
je się Włącznie poprzez cięcie poziome, pDowa. mm)- Raspator€m uwałlriasię przeszczep tkanki
d,,onPpoprze/broda\Ąkina wvsokosri polączenia Ęcznej uaaz z okostną,a IŹnęna podniebier u zb]i.
szldiwno.cemeltowego zębów z recesją.Uzyskuje za się i zszj''\tapojedyncz],ni sz\Ąańi. Przeszczep
<iępldl t7ętio\Ąei gnlbofui' poprcz preparatię \tpmwadzanyjest w miejsce biorcze, pod plat ślu.
w kierunku przetlnio'tylnym oraz wierzchotko' zówko$li tak aby brzeg nablonkorw znajdowałsię
1v}'rn,przekraczając 8ranicę śluzówkowo.dziąslo. powżej polaoenia szl.iliuno.cemento\"r'ego'
w4' Za]ecanejest opraco\łEniepowie*chni korze. Następujejego stabilizacjapoprzez zszycie poje.
nia Za poś.ednictwemkiret' a niekiedy wierteł d1ncz1rnisał"amido brodawek(zalecanercsońują.
diamento\,vycho najmniejszej ziarrtistości-Dodat" re się szw}6.0i igld Pc-3)' zabiegkoń.z} dokorc.
ko\nr'opoleca się przeprowadzeńe biomodfikacji nowe pnesunięcie płata ś1uzó.\'r'ko\łego, tak aby
powienchni cementu kol*'eniowego za pomocą \a możtiwienajwięksllm s|opnju po]..n. pre.
wodnego roztworu chlomwodorku tetacykliny szczep' i jego ustabilŁowanie popzez erozpu.
(50-150rĘ/ml pżez 2-3 minutJ)' Potizebna dfu. szczalne sfrły międzJbmdawkowe (4{), przechc
gośćprżeszczepu mieżona jest palodontome. dfą(e pvel pftesa lep i pła|' \Ą/ję]śzosiautorów 7a.
trem lub nitĘ chiruryiczną' teca pokycie miejsca bioNzego opatrunkiem chi_
rurgicznlm na okes 7 dni.
't70
Chirurgiaś|uzówkowo-dziqslowa
r.ie.]']'j sumaryczne
zeŚtawienie
\ĄynikóWk|nicfnychpokryciareces]dziqslapo zastosowaniu
przeszczepu
podnabłonkowej
tkankilacznei.
E
a8sĘE
ffi
Nellon1987 42 14/f9 910 66-1000/0 50%
Borohetii 12 15/15 Iitl - 2,6 70,910 50 100%
iWń' 1994
171
ś|uzówkowo.dziqstowa
Chirurgia
Ryc.12.10a,b sterowanaregenera_
cja tkanek w chirlrrsionyrn leaenru
re.esjidz]ąs|a'a stan pżed fabie
giem,rec€sja ]3' b - standwa |atapo
zabi€gu' calkowitepokycjerc.€sj] z p}
grubieniemdziąs|apŻya€plonego.
172
ChirurgiasIuzÓwkowo-dziqslowa
sumarycfne
fesiaw]eneWynkóWk|i.cznychpokry.ia|€ c esj dfiąslapo fastosowaniu
sterowane]
reqenerac]i
tkanek
Dorninlak
2002 12 3Z/kolagen ii l 3 81% 0-100% 62,5r/o
schemat
doborumetody
chirurqicznego
eczenia
|e.es]]
dziqsla
Wfa|eżnoś.
od przedzabiegowe]
sytuacji
k|inczne]
tB eczen|e
ońodontyczne
iW raziekonieczności
naltępowe
ecfenie
reces]i]'W
|V rokowanienlepewne,brakWskaz.ńdo chirurgicznego|eczeniarecesir
173
ś|uzówkowo-dziąsIowa
1
\-- ).
Rvc'12.11a'b,c'dst€rowanaregenelacjatkane|Wpokrywan|Ulecesj|helodykaw9P|ni?.aloiwsp)'a-(ięciad|aUł\kania
(- p"p".".pprutu''"iowkowo w czę(ikoronowe]
oróstnowego w cl€ ! |
i śUzowkowego
"i"ii..;l","ńl.j*i'.l"i,i"*ó6'
i"i"".i,'ł-t"*e,i- - bionyorazdokolonowe
d z;iożeńie piata
pr,esunięcie w celu pokycia
ca|kowiteqo b|ony'
"a""top|ał'ika,
174
Chirurgiaś|uzówkowo-dziqslowa
dwomasz.lt.arnibocznymi.Polt,stał]pozabiegutrói
Ę1ni' lLrb nrmboidahy ub]tek nabłonka goi siQ
wtóIńe' Na uębyuakładasię ligatlllę i cement ctn.
ruĘiczny na okrcs 7-l0 dni'
S,,,/egoL eArubei<ieBaiarebrnda*Lj pv).ip,z-
nej $,ędzidełkacliminuje się popżez metody pla"
s{'czne: L)iffcnbacha (cięcie u podsta.,]' wędzideł.
ka w kztatcie litery V rvbłonieśluzorĄ'ej i okostnej
i plfJ,sztde w krtatcic litery \'), Schuchardta.Ta
ostamia polega na \ł]4<onaniu cięć tylko w btonie
śluzo\r'ej pionowego plzez śIodek$ędziclełka
olaz dwóch ró$noległ}.ch!\uględemsicbie. daja.
cych kztah litery Z (Ryc' 12-12)' Po$'stajacew ten
RyC'12.12 Frenuop|astykWgschuchardta' Głównec ę.ieprfef .po.ób(l$a Irojla|nep].lRnJ|PĄ ,/Jmicni.miei
środekWędzid€]ka od A do B, dwa ńWnolegle \Ą"ględemsiebe
cA ] BD dajązarys iiery Z' ZarnianamieFcamidwóch tróikątnych scami. rozciągaj4crvędzidełkoi poszeizaj4cplzed.
piatóWpopEezpEemiesfo€ n iepunktuAdo D ipunlduB do c sionek' Płat}'w noł]m miejscu ustala się kilkoma
sz$ami \Ą'ęzełko\r]łni'
Irem oplastjka Glicknana \r mod!'filacji Kostia-
Za.Ę.|:9jiina t!ięt zjcl€ ]jLia
e tr.] na i ŚkŹcha umożli\Ąiaje.lnoczaso.lvepogłębienie
pżedsionłai stosowanajest głóu'rrielv żuchrrie'Za.
Usuwarie niepla1!idło\r]'.hpE}'czepówwęd7idełek bieg rozpoczpa cięciew kształcieliteĄ V w śluzów.
valg i poli.tlt,wrchodb\\\a.ie /e s.kJ/.]npcńo. ce u podstałn/wędzidełka.a następnic jego obu.
dontologiczn]'ch(dodatniobjau pociąganiaw pIzJ" stronnepoziomepve.IłużenieWzdtuż linii śluzórvko.
czepie bmdaw'ko\Ą,lmpenetlujqclm i brodalr'ko. wo.ilziasłowejdo oko]icy ld&Y w kierun]Q dna
rwm IV i m Hasa podfiałuw'gPlaćka; niekied}' pEetlsionka następuje odpt.epanlrEnic płata ślu.
p.ofilaĘcznie wpŹyczepie dziąsło$'-1'm), ońodon. /d\l.oń.go ora/ \q'|ępuj.łĄó \Ą']dkipnmię(nio.
tycznj.ch (obecność diastemy pla$,dzil ej plf]' cał' \t]ch i wędfidełkaod okostnej.Po$'stĄ w ten spo.
końcie w1rznięq'chrtszystkich siekaczachstałrh sób plat przesurtasię clodna pżcdsionl(a(I0-l5 nrm
i przed założeńem aparatu) olaz pmteRrznych od połączeniaszkliwno.cemento\tego. i prz]'są1a
otak stabi]ifaĆjiuzupetnień płyto\\Tlhna skutck się 3.'l resońującyni się sz$'amido okostnejlv linii
t5.sokich p.Zyczepów{ędfidcłek lub plfed plano. ńtnoległej do pien\,szegocięcia' R.mę zaopatrujc
\.van]'rnleczeniem)' Wykonujc się je na ostro skal. się cĆmentemchinĘiczn]''m na okres 1-2 Ę'godrri.
pelem, za pońocą diatcrmii chiruĘicfnĆj lub tech. P o 5 / . Ź F n i e s | r P h d / i a t l d \ \ ' j d si'h P 8 o n a . | c p u i p p u
niĘ laserowq- pzez ziamino$'arliei $tóme nablonko\'anie'
Techniki zabiego\tedziela się na w.vcięciewędzi. \Ą5.cięcielub plastykętędzidełkamożnart1don3.
dełka(lfem]'lectonńc) i jegop]astykę(fe7rłloplasti. \Ąaćf w}koĘlstaniem lascm lv-vsokoenergeB'czne.
Ća)-Najczęściejstosorvancw1'cięcienadokostnorve go Co2 (opcjapmcy Cjągłej, moc B\\)- Do Zalet tej
po]cgana odcięciuwędzidetkau podsta!'['od \Ą']To. meto(v naleŹą:cięcie tkanek bez ]ontaktu 7 opelr.
stka zębodoło$,€goi noż}.czkamiukośnieścięcluje. $€rĘ po\łicżchnia,naĘ(]miasto\Ą'ahemostazana.
go szczJ,tu'Raspatolem odsuwasię go od okostnej cz5,ń,sąt]kie \\,}'gojenie
rany pooperaqjnej i rqsoĘ
w kierunl<u sklepienia przedsionka i stabilizuje akceptacjęzabie8u]aserowegoplfez pacjentóW2?
175
Melody
]cgenG]acii ptzyzę[ia
tkanek
ZbigniewJańczuk
Wprowadrenie
Mechanizmyr€ g eneracjitkanekprzyzębia
Blonyraporowe
Białkamatrycyszk|iwnej
siarczanWapnia- materiałWszczepowy/bariera
Biomateriały
Wsz.zepoweW regeneracji tkanek przyfębia
skutecfnośćmetod regenera(jitkanekprzyfębia
WprowadzeREe
' t 77
''' Metodyregenerac.ii
tkanekprzyzębia
178
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
Mechanizmyregeneracii
tkanek Tabe|a13',1Warunkosiągn]ęcasterowanejrcgenemcjitka.
przyzębia
179
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
w ten sposóbpowstaje,,długipełzającyptączep
rrablon|ol4...nie pozwalająnna dokorono$ąmi.
gTacjęi adhezjęusponnianych wżej komórck pm"
genitoro\łychz ozębnej.Następujezatem zabloko.
wanie tlvożenia nowegopźyĆZepułącznotkanko.
wego, warulkujqcego rcgenemcję opelowanego
ubltku. Bardro jstotnl'm momentem w brm proce-
sie jest fak1' że migt.acjakomóiek nabłonło.wych
dziąsłajest o wiele s4bsza niźkomórck p.ogenito.
rollych ńerzchołkowej częściozębnej'
Niekonystne jest teżlekkie pzyleganie slofepu
fiblfnowego do pońeźdni kolzenia' Folson i IŁ'
nes1oraz szeregimych autońw wskafują że!'!ytm.
wie ie powierzchnizmienia balr]zokolflsmie tę sy.
Ryc.13.1 Schemat uby,tkukostnego fuację.Siatkaułóknika przylegado korzenia,ale bez
podzębodotow€go. pokrytego błonąza.
porową powezchnia kozenja sianowi \a$aźnegofizycznegopotącuenia' W \Ą}nikutegopo
jeden bŹeg fany (ubyfkukostnego)' 2] dnia. h wytuor/},l się na powieęchni Loęenia
długiprzyczepnabłon]ouy\łykluczający\lytworze.
nie sĘ no\tegoprzyoepu tącznotkankow€go'
i wspomagajqCychregeneracjęub}tków prz}zębia' Po \ł],tawieniu Imtv'orcm kwasu cytĄnowego
z uwzględnieńem rcgeneracji stemilanej' $ygładzonego korzenia fęba,jużw duieńpo zabiegu
We wczesnejfazie gojeniaubt'tl1l kostnegotwc .iatkdfibr\mowa bYdą'Psięby qra-lnie prrytrepio
rfy się fibĄnow skrzep,WanDkrjący ,.most''mię. na do porvierzchni korzenia.Po 2l dniach po ?abie-
dzy bŻegami rany czastecfki adhezyjnetakie' jak gtl' \Ą:,tworzone juz .iĄłókna
kolagenoweprzyczepiaja
fibmnektlna, osteopontrna, sialoproteina kostna się do powieżchni korzenią nawetjeszczeplfed \!y.
i laminina stabilizująskruep,a ponadto zawlemj4c |$orfeniem śięno$€ 8 o cemenfu ].or7enio$ego
chemoatiaktanty .lla komórek progenitoro$ych' (Ryc.13.2i 13.3).
zlokalizouanych główniew zachowanej.wierzchol.
ko\łejczęści ozębnejub],tk kostnegopmmująułie.
runko\aaną,dokomno\łąmieracjętych komórek po
powierzcbnikorzenia,adhezjęich do tej polvierzch.
ń i pmMelację rratej powieŹchni. Dokomnowanrl.
gracja komórck progenitorcuych po powierzchd
konenia może być jednak poważnie zaburzotra
w warunkach rany prz],zębia'Rana $,}tworzona
w \4ynikuoperacjiub}tku kostnegow plzluębiu ńż.
ili się bowiem w Zasadnicfysposób rn przyldad od
rany skóry gd],zjeden brzeg rany (powierzdnia ko
nenia| je\t tlan].q t\@rdq.polbdwionana(4łl
klwionośnych(Ą'c. l3.l). Pomdto gojeniesię tej m.
ny przebiegaw śmdowisku jamy ustnej'Z brze8una. Ryc.13.2 Dfug pżycfep na. Ryc.13'3 W|Ókna ko|ageno.
do powiezchni wy-
blonko\r!ry we ptzycfep one 0o po-
Monka dfiąsła'jużw 24 godzinypo zabiegulzacu].na g]-adfonegokoŻena bez jej wietzchnlkozenia w 21 dni
się migracjai ptlifemcja komd€k nablonka'W ci4. wyirawania, wyiwoŹony pojej\Ąyg]adfen! j wytawie'
w21 dnu po zabiegu. nlu Eztworemkwasucytr},rlo-
gu kilkr dni mign-ljąone dowierzchołkowo, o.Isu\ła. W€go, nawetpŻedwyn4r'oże
jąc skrzep fibĘno\łyod powierzchnikoźenia,który n em nowegocementu.
tylko lekko do niej przylega.
180
|\4etody tkanekprzyzębial
regeneracji
w}tawiede korzenia zupehrie zmieniło odpo. siedzeniaAmedcan Dental club z 1902r Dotyc4'ła
wiedźjego powierzchni i uu,arułowało irrny pne- ona leczeniapUorrhpa olDeolariy..Poo(7) zczeniu
bieg gojenia rany prz1zębia; ścisłeprzyteganie korzenia z kamienia i pohaktowaniu jego po.
skzepu do powierzchni korzenia zapobiegłowra. wierzchni kĄasem r el{olĄ5'm'osuszałemczęść ko
staniu naMonka dziąsłai polłstaniu długiegoprzy. rze a na ile to b}tomożliweolaz wcierŹłemalkohol
czepu rrablonłowego'FibĄaĘ przyczepiłaśę bo. w osuszoną po\"/ierzclrniękorzenia; potem uIrue.
wiem z łatwoścĘdo \Ą,:'trawionejpowierzchni. szrzałemkawa}ekjapońskiegopapie.u nasyconego
w następnychdniach zostałazastąpiorraprzezkola. ńnem celuloidorqrrr nad korzenien i brzegiem
gen, którcgo \t{ók1a pzyczepiły się prawie prosto dztqsłataĘ abv st\,Vożyćodlmnną ścianę.Papier
padle do powienchni korzeńa' tlvonąc noł!57 pŹ].mocowdemnil]q. ab] apobie{ jegoprzesunięciu.
czepĘcf notkaDkow u,annłujący r€generację tka. To pohTrcietwadiiało i twor4'łodoskonałąbarieĘ
nek PowieŹchnia \łygładzonegokorzenia była dla tkanki ziarninowej,któm jużnie mogłalrrastać
plzedWytrawiPniPm bezposLacjoua. pr\pomirująi do ub)'tku koslnego \a przestrTenikopenioqej.
powicra }lnie slorupJ. Po wMrawieniu i usrrniętlu W kilku prz]padkach u4skałem dobre w1.rrik|za.
warst(5,nazistej' pojawiłysię tra niej otworki i zo.
miast ziaminy do ub}tkl wrastałodziąsło,'.
stałyobnażone$łók[a koĘenowe, umoż|iwiając Dr Younger opisałw 1902r w bardzoracjona|ny
adhezję komóIek progenitorou5/chi s}'rrteĘ no. sposób swojepostępotanie (wytra\r'''ienie korzeDla,
$ych \a'łókien'lPolson i Hanes (q't.l) shrsznreuwa.
zastosowanieMony zaporoweji jej unieruchomie-
żajq,żefibr'na skrzepu b}"łamediatorcm początko. nie) i obserwacje'nie zdajqcsobleĘlko sprawyz te.
wegoprzycepu do powierzchni korzenia, a llytwo- go' żemógł w niektór''ch prz}padkach uzJskaćre.
rzona natryca fibłny sfużyła jako ruszto$,aniedla generację tkanek prz]'zębia' Jego doświadczenia
mi8laĆjikomórck Fogenitolo\Ąych, niezależńe od i obselwacjenie zostałyteżWkorzlstane'
s}(rtezy koĘenu i tworzenia nowego przyeepu Następną istotną informację opublikov''ałMe.l.
łącznot]€nkowego. (hcr M 1976r. w pracypl. ..Opotencialerppara(ji
tkanek przyzębia''piszqc, ze regenemcjęcemenfu
Bfony zaporowe korzeniowegomogtfuyspowodo\aać komórki bioĘ.
ce pooątek z zachowanejgłębiejozębnej,ale zosta.
Pientszą metodą zape$'niającąsterowanąrcgme. jq \a5'przedzone plfez komórki nabłonkaz dziqsła,
Iacjętkanek pr4zębia byłozastosowa]iebłonzapo. migrujac€ szrtciej po powieŹcbni korzenia. Dolda.
mwch' czy[ tzw balier steruj4qrchdostępposzcze. dnie w sześć lat później,bo w 1982r, zostaĄ/opubli.
góIoF komórkom do zoperowanegoub1tku' kowane pieMŚze \a,yniki stemwanej regeneraqi
wedługwengasplelulsorcm stoso\4anial]łonza. tkanek prz]'zębiaz zastoso\łaniemMony GorcrTex
pom\Ą5rchbJ''łprzed stu laty dr Younge4k1óregoły. (błonae.PIFE, czyli po|itetmJ1uoroet],leno1\,a).6,7
powiedŹna ten tenat znajdujesię w pmtokole po. Nie r ega ona r€solpcji. W}maga chirurgiczrreg{)
r Gore'Tex(e-PTFE) r Vicryl.Poligladin
910{kopolimerglikolowo-mletuwy) . Bio-Gide (waeprfowe)
r Millipore r Resolut (kopolimerqlikolowo-mlekow) t Bio.]V]€nd(Wolowe)
. Guidot(po|imer kwaŚum|ekoweqo) tTissueGuide
r Atrisorb(polimerkwasumlekow&o)
. Celulozowe (utlenione)
! Chitozonowe (pochodna polimeru
naturalnego chityny)
181
l\,4etody tkanekprzyzębia
regeneracji
SRT Poli(L!lactid
co D/L-lactid) 3-4 mies. 9 10 mies
Guidor 5RK + esterkwasucJ,trynowego
SRT nrepTfepu5zczana 010n4 Ł6 tyg' 3-4 m es'
Resolut SRK co g ico|id)
d a kornórekPo|(D/L'aciid
Atrisorb 5RT + N meiyl2 pyrolidon
Poi(D/L-l.ctid) Ł6 tyg' 2.3 mies'
usulięcia po Lj]ku Ę.godniach'co stano(.ijej lnacz. \'lagnussonai $5p' potencjałtĆn Za]eżyod umoco.
nq rradę' obecnie częścicjsloso{ane sqbłonylesol. $ania płata i skifepu $' ub]t1al' Skr'/ep mozc b}'ć
borlalnc(Tabela15.3). bowiem odpo\tied7ialnr fa migmcję komó1.ek na.
Z Tabeli13'1,festa\\iaj4cej .W"runki osiągnięcia blon]{o\!!.chi pol'.stanie długregoprzlczepu nabłon.
sterot?nej legenelacji tkanek plż}zębia\\]łika, że ko$ego zamiast łącfnot]€Ikot€go' Błona utrr1.
b'onVd!r'tu\, rpLln .riab.rrd/o i.loln.rrolp\\ h m muje skrŹcp pżed siłami Ze\mętifn]1ni 1'.ciąg! ki].
postępo\t,aniu'Zape 'niająbo\\iem: ](u t.\'godni'Stad utrl}{ny\!anic się błon rcsorbo\\lal
sknepu.
stabi1izację nych do 6 |.gocLti (Tabela l3'4) lrtclajc się celowe'
zapofępżcciwkodo\ieEchołko\ejnligracjiko. \\eJldr Call'... blorrr r".ortu'ralneni" nn\inn\
mórek labłonka i tkank ]qcznejdziąsła, pozostatać dłużcj dZ 7 t.\godni. Błony zaporo(e
przcstęeńdla regenelacjitkanek' mogą b.\'ćuńenlchamjate oclponicdlimi $,klęta.
Znaczenie błon!' uaporc\!'ej\!' zape\\inlenlu mi (pin}), IóNlieZ resod)owalĄmi' \loga b]ć tez
tżcch powl"ższ-lrh$arul (óN' osiqgnięciasRT ilu. I r o L l p d r rl eo ż n \ mbi i o m . l I p ń d ) a | n i ' ' o , . l b ^ , p i . l / a
stnrjeR}c' 13'1,\[-jaśniajaca ich rolę na prostJn p r r a ' l i ' h z a p a J a n i e n ;r r " n i p , a r ' r . z a l ' p r n i a
pnykladzie. permą ich stabilizacjq '
\\.ediu8niektór]ch autolów (Gieenstein i ca- Blolr.r/.rt'u'u\d I'oi in ndIrr,P lF \\./\.lkjjnuniP_
|on)blon] zapobiegaja teżpżyczcpianiusię dolnej możli\tiać do\lieizchotko\'.ą mĘDcjq komórek na-
otievchołko\lej)części płatado kolfenia' sh\'aża. błollko$l'ch i łącznotkanJ<ou1.chp6 trolf"''iu .o.".
jq' |\|n.Jm\m |ep-/e$drull].dld do].o|ono\\pi15.1)juz w pien!'szl'chcLxachpo zabie$r chinlr$cr-
migradi komórck prcgenitoro\['chozębnej'Jest n].rn' N'Irrsi jednak umoż]i\t.iaćr\l]nialĘ środkólv
to szczególnie\'.ahle\\'pr4padku tĘtkórt 1"i 2. odżJrwrzi:ch,pEede $.sz}'stkim pł]nóN Ab! spclnić
ścienn!'chola7 obnażeńkożeni n' $:\.nikurcces]i te $'afunki błonazaporc a jest pólprzepuszclalna.
Ll,iq.la \lIti"j'/" rrtmoęi roLe. liullr lapL,l'"'-i stanońąc Z jeclnej strony zapolę do do\rienchotko.
sh\alfaj4 pod t]'m \!żględemub!.t]i s.ścienne'Bło. lĘ migracji łspomnianyh komórck. a f drugicj
na Tapobiegaponadto resorpcii kolzenia.r Sldad stlon'l' lllnożli\\iając transpoń środ]ó\\.odżI!'czJ.ch
chemiczn-v blon lape\Ąnia albo ich bioincrtność dokolono\\,o' \\hlunkują to odpoŃednie ot\łorki
nbnję|no..\. Jlbo bio/rodno...JlbU b:U"ktt\nU.. \r blonie o pvclfi)ju poniżej100pm'
(blon! ktageno$c). Zastoso$ane Ł{ony zaporote; na poŃeżcbnic
Stabilizacjaskżepu w l"nic pż!.lębiaj csl bardfo ]orzcnia po$'oilule bowiem szczególne l\arunki go.
ważna.biorqc pod u\!agęlt1nk regeneracji'\\iedlug jenial pnxladzi do sfuorzcnia pŹestrzeni o d\t,Llb]i-
't82
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
'183
tkanekprzyzębia
Metod regeneracji
184
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
i x[]!ł\l, (P{){-If;x-.\(T{}i
]3]-o]:.i'! 910)f ko.
po]imeru glikolidu i kwasu mlekouęgo W stosunku
9:1,jednowarsh\'o$'a, o gmbości 0,132mm' Zbudo'
Wanaz l'.iązekwlókien. którc t!.|ovagęstqsieć (Pe'
riodonLąIMesh)' Posiada otwolki o przekroju
mniejsz].mniż100/-lln,umozlił,iająceprzejścicpły.
nórv odżJ$'cz}'ch, ale zahf]łnujqcekomórki. Ulega R y c ' ' l 3 . 6 ab' ' c . d c l e r y r o ' r ' o l o r ' \ ' . ) o o p o . ł ' a L o
h!'drolizie\'.ciqgusześciu ków koslnyc|r] a- na puykladwąskch EcesijfębÓw ]ednoko'
lgodni. a po tŹech mie. zen owyclr'b- szeEzych, na puykładw biurkacj kouenj.
siącachzupełnejdegradacji'Posiadacztery$ygod. c- nrędzyzębowychd- okreżnyclr' granicfącychze slfeą
ne wzastosowaniulolmy (Rlc. 13.6).
185
Metody regeneracjitkanek przyzębia
|óo
tkanekprzyzębia
|Vetodyregeneracji
187
tkanekprlyzębia
Metodyregeneracji
zamknięty
Cz Cz Cz cż Cz
grwa+ri
otwańykiretaż Cr Cz Cz C2
Cz Cr Cz Cz
188
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
189
tkanekprzyzębia
;ll vetody regeneracji
danez piśmiennictwa
Tabe|a13'7 Dostępne dotyczące
Wybranych niehórych''Ą'szczepów
parametróW kośnych
iaL]op|astycznych'
190
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji l
191
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
192
|Vletody tkanekprzyzębia"
regeneracji
193
tkanekprzyzębIa
Metodyregeneracji
z pneszczepemłącznotl€Ir]o\Ą5rmi błonąbiologicz.
nq) możli\Ąajest częścio$'arcgeneracja tkanek
plf}uębia z pewn],tnpokł\cicm na\ĄetreGsji ldasy
n i ^j 1łgNlilleĘ.
Różne5a teżpotencjalnemoż]ir\'ościgojenral re.
genelacji ubjtków kostn!'ch lv zależnościod ich
\\iPlko'' i' \icl.|ó|/\ .lulo17} '\-i!]ermJn 1| |/
prą.lrrst kości,ob]iczany
sh\,ic.dfili, że naj\Ą,iększ!'
Ryc']3.l0a, b a oo.df ng 7eb. 2b 7 oużvT|g|ebo 1'.odsetkach'obsen!'owa[w duż]'chUb}.tkach. a inni
kim ub}tkiemkostnym,szczegó|nie W obrębiekoŻenia
(Pontońeroctl' 5)' żew mniejsĄ'ch' nawct szelokich
p o r / ( o s e g o p r z e o - i e g or - e d r o / n r n ' l d n J d m
b Jede..o( po z.biegupoAqa,ą.yl .J r.oeKlo'rli"a' i stosun]<owo płytkch- Różnicete pra$dopodobnie
żenia poi.fkowegoprzedniego, pokyc]apozosta'ch
wTnikałi'l iloścjpozostałejozębnej,dostarczającej
t o z . i t T d o g a i n e n w p r o w a d T F nduo u b y l ( - , o n
.ego rrieszaninypo'o\Ąć|ego komórki prcgenitorcte' ozęblrajest bo.wiemgłó\1.
|id|oL !dp"t}1Li .eso'
bo\Ąa.ego|iego |ló|fo o'"nL ńdpnE lil ooo." Ą.
oehie.ie.bń|u losrnegohydroky.p.T}łempo'ą(lc
n}.lnda\ł'cąkomórck pmgcnitoro$-.r'ch'|23 opis$ta.
.yrr 7 .owo!\łĄłoPond u.(d 'onnq po 7reio'o.. nc sąteż.iednakprz]padki26'gdytie stwie zonoIe.
wanyrntróiJosfora nieWapnia' generacjikościw Zadn}.Inopero$an}m ulrytku po
Zastoso\t-aniu blonv Guido. nat\ct Z biomatedałem
i anlłlriotr.kiem(DFDEĄ + tetraq.klina) lub DFD.
sIłI sąlĘC ograniczone,ch].bażezastosujesię jed. BA + porowat'vIlĄ + tehacvklina'
nocfeśniemdek1omięjedncgo Z kożeni (najczę. Znane są na od$'ńt przypailki, gdy samo \Ą,pm"
ściejpoliczkollcgo ufedniego). zamieniająctń.w bi. \\afupnip c\nlab,/ntsBU biomureriahr dn por.ome-
fEkacje (P'j,c.
13.10aib). 8o ubltku kostncgo.na\,-et eresodro\ralnego.po-
L]b].tkikostne rv fuIkacji koneni l klasy są nr1" z\\ala na u7!'skanieznacfnej popraĘi .n,].nikajacej
]de łah\o dostępne. ale ich nie\Ą,ielkagłębokość z \ĄJ.h\'orzeniasię lkanki kościozastępcfej. $]'pcł.
uInrdni.l rPśPnPfu.'ie Ikancl. | -lr.,,\.kuIPkoti4sa ającejubJ,tekbĆZ\ł].tważaniasię .I]ugiegoprZy.
5ię po udostępnienill takiego ub]'tku do ocfyszcza. czepu ł4cznotkanko\Ąego.
nia odpo\'.iedniąszczoteczkąpvez pacjentai okrc. \\\niH \\iplu.ruloroMdnflL.4,c .Lulp(/norLi
so\ł€go oczyszcuania plof esjona]nego' blon zapom$'}ch(e.PTFE. ko]agenolve,\'icń'l' Gui.
Ub}'lki kostnez to\Ą,?ruyszącą rccesjąd7iąsłak]asy do.). uzlskane w Iegencracji ub}tków kostn]'ch
I i II są najczęściejpokĄ.wancróżnieplzesunięt5m,ri podzębodołobYch u ludzi w ciągu ostatnich 20 lat
platami i pżeszcfepami,a ostahio kombinacjąpla. $'skauują,żepo\t'odująone d$E razy więksry uą'sk
tów i pveszczepów łąC7notkanko\Ą'.\'ch pobran]'ch p.llclcpu łacznotkanko$ego iż lv p]z}la.lkach
z podniebicnia t\Ąa ego' \\'.]t.\Tiku b,ch zabiegórv kontrolnych po samej operacji plato\Ę'l..1'5'23
nie osiągasię jednal<rr:gencracjiutracon},chlkanek W ubltkach kostnlrh \,vfurkacjachkorzcni stosowa-
plz],zębia.lecl Ę.lkoplaslł'cznepoklvcie lecesji tkan' nie tl'ch błonjest cfęsto t.udnieiszei lnniĆj skutecf.
ką dziąslo\ła.Uz],s]€nic regeneracjit}Glllek!tZ}Zę. ne' Uzysk pż!'rostultaha się z\Ą,!k]Ć średniomięduy
bia w miejscu fi]cesji moż]i\Ą'e jest po dodatko\,\']łn 1.7 a 3.5 mm' zmniejszcnic głębokości kieszonek
zastosou'aIiul]łonvregeneraq.nejmechanicznejaI. przvębnlah od 1'5 do 4'9, ale jednocześnieZwięk.
bo bio]ogicznejGmdogain) pod płati pod przeszczcp szenierccesjiod 0.,{do l,tj mm.l
lacznotkan]{or\ll Rófnice międf-vńektóIJmi ll]'rlikami badań s4
Ubytki kostne poziomenie nadająsię do sRT we. jednak duzc. Na plą,'k]ladPontoricro i \Ąsp' (q't'4)
d]lugopinii Więldszości autorórv Z ostatnich donie. uz].skwali pełnq Iregcneracjęub]'tkó$. kostn!(h
siń qvnika jednak' żemożLi'!.!a jest regene.acjako. w firkacjach klasy II po zastosouaniubłon]'zapolD
ścipży zastosowaniuspecjaln}'chmetoil /ożon}rh lł'q aZu.90.570. a po zastosowaniurylko opelacji pła.
i biomateliaiów: Podobnieprfy zastoso\aniu złożo. to\lej lv 2B.5%'Natomiast sculeanl] uz]''skałpełne
nJ.chmctod (korolo\Ąolub boczniepżesuniętJ płat Zamknięcictakich ub}tków po zastoso.[aniubłony
194
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
Zestawienie
skutecznoścWsfczepóWkonnychFDBAWporóManiu z meszannąWsfcfepuFDBA koścautoqenn€ j
W \Ąypelnieniu ub\'tkóWplzyzęba (WqMeion ga)'
kością
09óiem
3f9 78 142 6J 42 51 86 24 15
,/o 100,0 23,7 43,2 24,4 2 f, l 100,0 29,0 49,0 13,5 8,5
66,9 78,0
196
tkanekprzyzębia
Metodyregeneracji
197
Zas|osowanie
lasetÓw
wleczeniu
chotó[ptzyzębia
E|żbieta
Dembowska
Wprowadzenie
Podstawyf izyczno-techniczne
urzqdzeń|aserowych
Działaniepromieniowania|aserowegona tkanki
|aserowaw chorobachprryfębia
Biostymu|a.ja
Laseryo dużejmocy W terapii<horóbprzyfębia
zasadybezpieczeństwa
Yf'^
Dfugalista \\'skazańdo ]aseroterapiidajekliniq"
ście\Ąiele możIiwości Zastoso\'v'ań
ut7qiIfeń lasero.
!v!'chw stomatologiizaló\t,now diaglosq'ce, chLur.
gii' biostymulacji'endodoncjii peńodonto]ogii'Aby
jednak rrŁścirriestosować]asery z{'łaszczaduźej
mocy należyzrozumiećcharak1ery'sBkęeneĘii la.
scrolvejlv zależności od dfugościfali. mocypluy pra. T
cy ciągłeji implrlsow'ejoraz dobraćlr'iaściweurz4.
dzenie lasemwc i dawki aplikacji. RyC'14'1 schematbudou,yuEqdzeniaaserowego
'I99
l chorób przyzębia
Iaseróww Ieczeniu
Zastosowanie
200
Zastosowanie chorób przyzębia
laseróww Ieczeniu
o \t'ielkości
aplikowanejdawki cncrgii decyduje: Na R]'c. 14'4moż]nazauwa4.ćtzw obsza-rokien.
technika naśWietlania. ka optycznego'.Iestto przedziałod 500 nm do 950
rcdzaj stosowanejsondyi jej śrcdnica, nm, ważnyclla biosi-mulacji laserowej.w któĄ.rn
głębokość penetracji ś$'jatła
o danej długości
fa]i j..l nai$i.L./atrdn.miri.r. ('7)lipl7enikanle pro-
i mocy mieniowania1! głqb tkanki' ŚrĄiatłolasera poza tJ''m
budo\\atkanl<i, obszarcmjest W \ł],sokimstopniu absońo(ane już
rczległośći tj'p zmian patomotfologicznrh w porviefichow'nychw'arstlvachskóry czy błonyślu.
'wtkancc-5 Zoweji nie dochodzi do efektu st}mulacji w gtęb.
sz$h \tElst\łach-Rofpatfując obszary o dużejab.
Dzialaniepromieniowan!a sońcji świaiła lasercwegomożnazauważyć. Zc tkan.
laserowegona tkanki ki bogatew rĄ'odębędq pocI1laniać promieno\tEnre
o długości fali poniżej400nm i po.!r}źej 1200nm, co
Najważniejsz]'mzagadJrieniemw lasemtenpii jcst Zostało\Ąlkoląstane w laseEe EIYĄG ilługość fa.
donro$adlpnjer-'Llposiedniej dJt\tu pmmipniu$r- li 2940nm, E4cr:YSm - długość fali 2780nm i la.
nia na $,],bmnągłębokość tkanki omz efekBĄma fa. seże Co2 o długości fa]i l0 600nm. .Iak\Ąidać,ma.
miana enelgii światłalasero*ego lv inny r.odzaj ksimum absorrlcjipromienio$€nia dla hemoglobin]
energii biologicznej,chcmicznej,cieplnej bądźmc. \ ) . l ę p l l j e \ \ o b . l d r e ; 0 0 5 9 0 n m . \ \ 1 | a l a n L l , r "
cha icncj',ĄbsoĘcja i penetmcjaś$,ialła lasero\\'e. pmmienio\taric laserolte o długości fali 632'8nm,
go zaleźyzarrlrno od pammctró\Ą,fiZ}.czn]'chfa]i lasel He:Ne (he]o$'o.neono\Ą57) biosBmuluje ele.
jej długości,
ślvietlnej. uż}'tejmoc},ap]iko$"nejdaw. mentj moffologiczneknvi.
ki energii,jak i od budo$'yhistologicznejtkanki. za- 'I.sLil h(.pm)nd|UmiJ'luĄskJ. dobĘ dL{Ę' ję
\Ą,atościw niej u'ody hemoglobinl me]aniny i ul. ppel nJ. nj.rLr\\ionoinp. idk \\idd,nJ Ry'. 11.4,
nJ'chsk.ladnikór1a takżeod lozlcgłości i Bf)u zmun należY.!t}.korz!stać spekłlun od 400do 590nm. D]a'
patologicznychw tkance. te8o\ Nm' Flu.Iostricm\ la"eraIBono$}.8PnPn]ją.
Promień ś\Ąiatła laseĘ w kontakcieZ pońelżch. c\'fale o długości 48Bi 514nm' \,Iożnańur eżstoso'
niq tkanki podlegapńwom fĘ'cznJ,'In.clyli częścio. waćlaserban\Tliko\ł-v o dhĘościfali 5B5nm' .ĄbsoĘ.
sn uletsd ollLi,iu lubJb\orprii. rnrpro.zeniui przeni- da śviatlalasero*'ego!t.tkance zależl'nie tJ,'lkood
k"utiu!t gldbl kŹncl' ,/id!\i\kdlP \Ą\póti\|niAjąi\\ ,'J. długości genem\\€nej fali, a]e równicżod jego mocy
lcznościod naśrtietlanejpowicżchni ofaz usta$ic. w Eacy ciqgłejlub.wimpulsie.
nia sondy\r}stępujqw różnr'chprcporcjach'Najwię.
cej eneĘii plrmieniolvania plfe}Gzujemyustawia.
jac sondęw kontakciei pUstopa.lle do naś$ietlanej
połieżchni' Nla to $ń'Vv' na maks}'ma]nystopień
skuteczności o{ss) stosowanejda\Ą,'ki (Ryc'14'3).
201
laseróww leczeniuchorób przyzębia
I Zastosowanie
202
Zastosowanie chorób przvzebia
Iaseróww Ieczeniu
Przed
]nekc]ą rniejsce
wklucia
ffi 1 3łpkt W przypadku
podawana środka
fnieczu|ającego o połowę
skraca
mieFceWk|ucia
Wszczęce Ąlpkt
pozniecruleniu |ubotwórbródkow1;
okolice
otworu
zuchwowego
Znosfen
e rfutWierzchołka
korzen
a 2-6)lpkt naśW
etaniecodziennie
ubco
nadWrażliwośc jokoIice
szyikizęba drugidfień
zę0|ny
ostrezapalenie rzutwierzcholka
korzenia 3Jlpld codrienne
zabiegi
tkanekokoio
wiezcholkowych
Knłak'obrzęk rnetodą
omiatającq t5J codzennie
lubcodrugidzieivpkt
pozaDte9acn o0Jęly
oDszaI
chirurgicznych
'I
KMawienie kr.^]aWiąCe
miejsce 3-4rhkt
Zapa]eni.ó oko|cazębodo|u, 3llpkt codrienne
zabiegi
poekstrakcyjne Wylostek
fębodo|owy
Uirudnione
Wyży. orc||ca
2arż0noWCowa
nanie
sięzęba 3-10/pkt wrarz lecreniem
miejscowym
mą0losc|
Wzmozonenapir" oko|caprzyczepów 4-1olpkt codziennie
lubcodrugidzień
ciemięśni
zwaczy m|ęsn|zwaczy
ZapaIenie
dziąse| brodawka
odstrony 35 3łpk codziennie
|ubcodrugidfień
nrezFowe językowej
i po]icf
kowej
PoIubpżedusu. brodaWkidfiqselIub 3llpkt codziennie
|ubcodlug]dzień
wantemao9ow
nafębnych ruchem
omiatającym
Pokiretażach Wpolowie
Wysokości 3-6 3/pkt .odfiennie
|ubcodrugidzień
kieszonek przestŻeniach
W1rostka,W
pEyzębnych ńiędzEębowych
Porabiegach oKolrca
rany 3llcmr codziennie
lubcodlugidzień
chiturgicznych
naprzyfęo|u
.\Ąaną regeneracjq
tkanek- \v b'ch pru1padkach klu sześciunaś\'.ietlań codzienńe ]ub co drugi
\, Jniu /dbi.gt bio\nmula,i.rla.orunu przrno.i dzień. !v pra]śCeperiodontologiczncjbiosĘmula.
są'bko efckt plfeciwobrzękov'|].. plfeciwbó]o\']l cję laserowąmożnaZastosowaćró$'nieżplfy utnr.
pżcciu'7apa]nJ. fabie8i mogą b1ć stosorrane rv o. dnion1nr rr1rzynaniuzębó$,ósm]'Ó. \1.|azie lecze.
203
chorób przyzębia
Iaseróww Ieczeniu
Zastosowanie
PltZtrC[Ts[ĄZ.lNIA Do STosot\:łNl'.l.
BIosT\]'ruLAcJI L'Ą.strlto}\[J Należy urłzglę.
dnić przeciw,rvskazaia bez\łzględnei uględnedo
>- tempii biost]mulacfinej. Do p.Zeciwwskazańbez.
względn],chzaliczamy
nowotwolTZłoś|i!t€,
wszelkie zmiany rozrostowe,
2 /apa]enied/i.łse| rc,.o.lt,!\Pi liamino\Ą.
0 nadziąślaki,brodałlzakowatość, nadmieme ro.
0,1 4 gowaceniebłonyśluzowej'
Crąza)
Ry('14.5 Gmficznepredśawiene plawa Arndta'5chu|tfa. chorcbyklwi,
.oshiro- za|eżnośćsi' reakcjiodsiiybodŹca'
ob€mośćrozrusznika serca,
nie\Ąydolność naczlniowo.sercowa(e!!ikontrolo.
nia przeci\Ą'Zapalnego, po eksbakcjach zębó\t!w Ze. wana pvez kardiologa),
społachendo.perio. plzy lorviakach, parcstezjach bĘk zgodypacjenta'
po Znieczuleniu, do naś\t'ietlaniapżed iniełcją' Do przeci\łvskazań$zględnych należą:rł]'soka
a takżew chorcbachsta\Ąuskronio\Ą,o.żuchwouego'gorączka'padaczka,miesi4@ka,zabulżenia\Ą]'dzie.
W TabeL 1.1.1zestalviono pŹyldado\Ąe dah'ki lania $uczołów dokrcun}.ch (nadczlamość i niedo.
stosowaneprzy biostJ'rnulacjitkanek w peńodonto. czynnośćtarczycy), nieustabilizouana cukrzyca,
logii' Należy dodać'źenie są to szĘĄ\Ą1o ustalone aĄrhl a serca' ciężkiezałażenia\{irusolve'$fj'ti
\łielkości'W stanach ostrJch Zapaln}ch dawki są cze,nadlltażliwość na światło, pż!.mo\łanieleków
niekiedy mniejsze o 507oniź w stanach pEewle" światłouczulająq7ch.
ld]ch' Naświet]anietechniĘ bezkontaktową lub
omiatania' ZalecaneZwłaszcfapo Zabiegachchiilr. Lasery o dużeimocy w terapii
gicznyclrlub ze względuna anatomicznietrudny do. chorób Przyzębia
stęp do miejsca naświetlania,wiążesię ze stratą
apliko.\Ąanejenergii' Powinno się u\Ązględnićte u /.]bie8d( h peńodonIologi( /n\t h naj./ę.' iej uĄ.
aspekĘ7tecbniczne i oszacowaćmakjtnalny sto. wan]mi laserami o dużejmocy sq: co2 - (Carboł
pień skuteczności Mss terapjibiost]'mulacyjnej' dżoride)'Nd:YAG (neod]'rno'o.jagowe), Er:YAG (er.
bowo-jagowe), ET,CTYSGG (e*)owo-dmmoweitro.
wo-scandium.galium.gamet),argonowe, diodowe
Wańo Wspomniec o prawie Arndta-schu|tzazmodfi. oraz laserJ półpfewodnikowe (GaAI As). chifur8la
kowanympżef oshilo, któle mówi, żesłabebodźce |J.Pno\'"polPgdnd lokaln}m/ni.^/Pniu i Usunię.
pobudzaia akBl'v1osć{iz|oIogicfna'unIarkowa']ie ciu tkanek miękkich i twardj.ch.wfkonariu cięcia
spŻyjająaktywności fizjo|ogionej; silnebodźcenato- iub koagula( ji lka-nl<i
\\ , elu /dlnymanjakn\dwip-
mian opóźniajq a|dyv./ność bio|ogicfną,a bardzosi|ne nia' L.urtanielub de.trul.. ia l|dnlj na.lępuiPna
jq
bodźcemogą hamować. skutek fototermicznego,fotojonizujacegolub foto.
chemicznego.Iziałaniaprcmieniowaria laserorvego
o duzej gęstości mocy (105-10t2 \Ąłcm2).
Na Ryc- 14.5Zamacfonesa r]rzńIiżone\łaltości PmgorłauEltośćgęstości promienio\timia,ltóra
gęstościenergii pmmieniowania odpo\tiadającepo. powodujetemiczną erczję tkan]<i,rĘnosi od około
szczegó]nj,msh.efom oddfiĄ\,vŹrniabiosĘnulaq.. 1 do 500mJ/mm2'natomiastprogo(a $,artość ener.
nego.Najkorzystniej jest działaćbiosĘnulacgn}m gii prcmieniowaniar'ltafi oleto\Ąego, I(tóń po$oduje
pnrmienio$€niem o gęstościenergii od 0,1 J/cm2 nietenniczneusu\łanietkanki, na sl.utek fotoablacji
do około12J/cm2. u.ulosi około10 rTIJ/rnm2' Nąstępujewtedy .ozldad
204
|aseróww Ieczeniuchorób przvzebia
Zastosowanie
z
9
EFEKTY
FOTOTERMICZNE
1
!
16,6-37.C
Ry('14'6 odzia|yvaniena tkanki m€ c h.nizmów fotojonifa Ryc,]4.7 Efeky termicznew tkanc€ p|zystosowaniuaseróW
q]nych,foioiermicznych] fotochemicznych w fa]eżnośc od
gęstości mocyza9tosowanego |asela1: |aserNd:YAG,2: |aser
baMnikowy,3r laserekcyrnerouy,4: aser Nd:YAG,EriYAG,
5| |as€ r argonow},6: laserco,, kryptonowy,7| |asercof,
8j laser argo.owy, Nd:YAG,9: laser Ndcw:YAc,10: aser
He:Ne'pó|przewodnikow}, baMn]kowy'
20s
Zastosowanie
Iaserów choróbprzyzębia
w leczeniu
206
Zastosowanie
Iaseróww Ieczeniu
chorób orzvzebia
207
chorób przyzębia
laseróww Ieczeniu
Zastosowanie
208
laseróww |eczeniuchorób przyzębia '
Zastosowanie
209
czynnościovwch
zahutzeń
Leczenie
żucia
natządu
Marekziętek
. Wprowadzenie
Ptzy<fyny zabuneń <zynnoś.iovvych
objawy kIini(znedysłunkcjiskroniowo.żu(hWo!'vy.h
I Analizazwarcia
Wprowadzenie
21'l
W Leczenie
zaburzeń
czynnościowych
narzqdu
żucia
Ry.'15.l Pato|ogiane
śar(iezębóW Ryc'15.2 i 15'3 Recesje
dziąse|
spowodowane
eynnikemurazo\Ą}ł,n'
212
Leczeniezaburzeńczynnościowych
narzqdużucia\
we.wnqtrzustnazwarcia. Jej \,lykonanie jest ko. Badanie to przeptwadza się w dwóch fazach:
njetzned]auz}.kaniaró\\no\Ąagi/qIJo$cmięsnio. i.] I F'ĄZA|Analiza centl]'cznaDotyczyona kontak'
wo.nerwowejw uldadzie stomatognatycznJ'rn. Jest tów w dory]n}mpołożeńuzwalcio.!!]m,w makslmal.
ono rd\łoipżnic,'będn!łne|PmenIPm|PlZenidpF. n}'rnza8uzkowaniuzębóworazna dlo.lzepośliugu po.
ńodontologicznego' miedr1ry'rniduomapolożeniami ^.dnio!!5mi'
D lI R\UA: Analiza ekscentr)cznaDotyczy ona
wszystkich moż]iuT''ch eksc€nt.ycznych kontaktów
lednymz zajadnrczych za|ożeń korelĆy zwarciajest zębóww obĘbie categopola zwa.ciowego'
zmianakierunku dzialania siłlgryzowlcnz poziome Aby uzyskaćrórl,nowagęzgryzowq,należyw oby"
go napiorola/y' D|auzyskania tegoceu slosujesięse. dwu fazach otM}Tnaćń\\,nomieme siłynacisku na
|ek$vnesz|ifowanie niekórychguzkóWfębowych' zębyDązysię więc do otrzymaniana zębachodbicia
Na|eżyjednak podkreś|ić, żezeWzg|ędóW pe odonto' kalki o rórmej sile i o charakeIze punk1owym.
|ogicznych nie dął 5ięw tej ana|iziedo uzyskania o(eniąiac całość uldadu stotnatognatycznego na.
zgr)zuposlzgowego, lezy lrziąć pod urvagę ńrrttież staw sklolrrowo.
żuchwow8 Jest on q'lko teoreĘ7cznieoddalonyod
tkanek przJzębia'W prakb/cema o8lolnne znacze.
Analizazwarcia nie w prowadzeniużuch$]'i sposobieZucia.Badając
ten stawpowimo się zwTóciću.\Ąagę na:
Ana]Lując zwarcie powilno się plzeshzegać pew. ..-zabtmenia ruchomościglów żuchuy fi. pneska.
nych zasad,które nie ulegaj4zmianom od lat i wy. kiwanie główżuch$y
dająsię byćdość zasadniczjrrniwskazaliamio: ll7Jski ilPeŚ/(lenid M .IJwie 5konio\\o.
l] Popżez sz]ifowanieguzków nie należyzmieniać
\wsokościa\€rcia' ':j zwichnięciażuchltll
fi Nie na]eł s'ifować bŹegów siecznych zęMw |l,|umzy częścitwanowej czaszki,
dolnvlh. a równo\Ąagę 4n,/o\Ąd u,,\tki$a(po. ] oliTesoweo8lŹnicfenia.uchomościżuch$,y(szeę.
pżez sz]ifowanie powieŹdni podniebiennych kościsk)'
siekaczygómych. ;. promieniowanie bólu ze stawó.'v skfinrowo.
i{!Jeżeli łystępują kontakt' płaszczyznowena po żuchwouych-
ńen.hnjath walgowrrh dob1ch '?ębó!!siel/. I,eclenie zabużeń czJ'nnościolĄ].ch jest domeła
nych.nalezyje fmienić w kontaktypunlrtowe]ub specjalistó\ĄI Jednak ich rozpoznanie,e]iminacjanai
Iiniowejak najbliżejbnegu siecalego. bar{zĘ szkodlirtych c4.nników na]eżydo obowiąf.
. Sz]ifoua.na|eźltloki podnicbienne8ulko\ po. ków lekarza,w periodontologa.
Bm w szczegóIności
]iczko\Ą'ych8ómych i Śoki policzkowe guzkówję. Spośródzabiegówleczniczych,Ltór.epowinrrybyć
zyko$t'ch dolnych. $'Jkona[e, na]eżyW}mienić:analizę zwarcia z eli'
.il Najbardziej szkotlliwe dla uldadu stomato8na- minacj4 węzłówurazowych,ó'.r'iczeniamiesfuowe
|y( /ne8o są $e,,h uIE/ol\P po si roniP b. dn\Llją. omz zastosowanieszjm odciqżających'g,roj] Analifa
cej żuch.lwomz pŹeszkody zgĘfowe \łystępują. rltarcia rosta|apold.ol.P opi\and\ł}żPi'cwic/enia
(P mied^ do|yln\Ąnpo]n,eniem'/MaIio$]m mięśniowestosuje się przy każd]..nodchyleniu od
(cenhaLrqlre.lacją), a maks]'1na]n}'ln f aguzkowa. norm}.doh' '7ą.JmLierunl..u. jak i rorpiętovi ru.
niem (z{"rciem centraln}'In). chów żuch\W
Arra]izę zwalcia przeplowadza się z zastosowa. Zależńe od rcdzaju zablrrzenia pmponuje się
niem kalki artykulacyjnej lub/i pł1.tki wosku. ćwiczenia zmniejszajqce zak€s opuszczania żu.
oprócz tegopowinno się mieć do dyspozycjikamie. lh!\!. cwi.,7enid koqguiąlc iPi tol opu\/(/ania
nie diamentoweo ślednimi mał}mnas}pie,g!m. w płaszcz]źnie czołowejlub strzałkowejomz ÓMcze.
ki olaz material znosząCynadwrażliwość'? nia w}ń(nujące zabuŹenia ruchów bocznyclr'
l Leczenie
zaburzeń
czynnościowych
narzqdu
żucia
214
ptote|yczne
Postępowanie
ptzyzęhia
w chotobach
Marekziętek
L Wprowadzenie
]
Uzupe|nieniaprotetycfnea Chorobyprzrfębia
szynowaniezębóW
Wprowadzenie
215
W chorobachprzyzębia
protetyczne
W Postępowanie
protetyczne
Uzupełnienia Na podstawie\'r'ieloletnichobserwaqii,u\a.d;am ta-
a cho]obyptzyzębia Ę głębokość za praw iłouq. W wielu prfwadkach
możnateżzastoso.i\ać komny dodziąśo$elub nad.
Nieprawidłowowykonane ufup€łnienia pmtetycz. dziąsłowe' Jednakw pra]sce decpja o uniesfczenru
ne stano1viqdla tkanek przluębia czlnnik urazow bnegu korony nie zależy od rozważań teorctyczn}th,
Niezaleznie od tego' czy komna jest konshukcją sa. ale odkonkehych warunkóv{klini(znydl obiekĘv.
mod7ieLĘ'(4 też(lęŚ(iąmoslu.moż,P miel 5\Ąoje na ltudcja $ uŚtaLhuniemozliwiaeeso rq,łxirinnc.
oddział]'1Eniaubocznena tkan]ri prz}zębia. go miejscazakończeniakonrny jak tylko w szczelinie
WedługMarxkorsa osadzeniekomny moze stwc dziqsłowej(Ryc.16'3'16.4i 16'5)'4,5,6,7
rzyć ńepożądane problemy w miejscu jej styku
z dzĘsłem b''zeżnJ.m,zębem sąsiednim i Ębem
pŹeciwsta\tnjm'3 W pEednimodcinkułuku(zwlasz(zaszeęki)na pIan
Nie\ł'łaściweprzyleganie korony do szyjki zęba pierwszy!../ysuwają 5ię\Ązg|ędy enevczne.Tooned€-
powoduje zaleganie rcsztek pokatno\Ąych, tłvo. cydujqo lĄrykonaniukorony poddziqstowej,nawet
rzenie się pł1tki bal1eryjnej, rczwój ba].1eń bez- w przypadkachpeliodonto|ogicznie Wątp|iwych.
t]eno\,Vych(tych samych' którc .iqstępujq 1va8le. Podobnie postępuje się w p|zypadku nadwrażIiwośCi
sIłnych /apa]enia(h pf7lfebia] i powsla$anie szyjek|ubobe<ności w ich oko|icyrĄype|nień |ubub}'t-
próchnicy' Zb}t szerokie obceże korony w okolicy kóW pńchnicowych'4
szyjki doplowadza do rozciągania brzegów szcze]i.
ny dziąsłouej, wwierając ucisk, który zaburza
ulawienie tej częścidziąsłai dopDowadzado wy. Wpl}1vkształfukorony pmtewcznejna pżyzębie
tworzenia Ębka martwiczego na blfe$l dfiąsła' ma ogromneznacueniezańwno Fofilaktyczne, jak
zb}t glębokie jej osadzenie uszkadzaprzyczep na. i leczńcze. Wpuldość ścianbocznych (i punl.a
błon}o\łyblokrje procesy fizjologrcznew szczeli. stycfny)powinnad onić hu eg dziąsłapżed uraza.
nie dzĘsłoweji prcwadzi do powstania kieszonek mi mechaniczn]'miw czasie al.1użucia'Ma to dzi
pr'}zębnych(Ryc'16'1i 16'2).a siaj swoje uzasadnienie'ale słko w plą'padk do.
Wśfi ldinic]stó\"/jstnieją różnicepogĘdów na te- brego dostępu tej oko|icy dla zabiegów hĘienicf.
mat lokalizaqlikoronyw stosunłudo brze8trdziąsla' nych. Samo poszerze e wlpuldości korcny bez
obecńe sądzisię,żeplfv zdro.w],m prz],zębiukolona uwzględnieniatego cf}'nnika doFowadzić możedo
powirrnawnikaćdo szaeliĄY dziąslo\łejda glębokość blokowaflia pźepłJwuślinyutrudnionego usuwa.
0,l{,7 rnm. Ponie\tŹrż leczenie potetyczne .wo]no nia res/el polarmolwch i /a]eganiań,tki'
pro\aadfićtylko przy \!5'leczon}łnprzpębiu, ta Za" To samo dotycfy rriei\łaści.\"r'ego lub \Ątręcrpła.
sada obowiqzujerólrtież W periodontologii' skie8o modelo$ania komn lr te|u dosępu mięsnj
2tr
protetyczne
Postępowanie przyzębia
W chorobach H
Ry(.16.3 do 16.5Rodzajesta
lych konnrukji protetyonych
jednocfelśnie
sz}nujących
zęby
217
l PostępowanieprotetyczneW chorobachprzyzębia
2't8
Postępowanie
protetyczne
W chorobachprzyzębiaW
protezy śluzówkowej'powirula być ona zastą)iona S4'ny dzielimy na cfasowei n\Ą,ałe' IGżdez nich
Fotezą podpańą' W tJTncelu \Ąl,koŹystujesię dziś mogąbyćruchomei stałe.PieMsza ich gfupato są,.
nawet nrchome koŹenie zębów (Ryc' 16'6i 16'7)' ny qasowe flrchome' zaliczamy doń sz]TręcieszJń'
skiego, Mamloka-Griinberga,czy Gliclonana, Hille-
tf rnornzv oz4rl,or'm U pacjentówz choloba. manai Rotne-Ia.Do dngiej gnrpysą''I}caso\Ą,ychsta.
mi prz5'zębia pmjel1ujesię szkieleto\Ą,eproteuyozęb. łyd! Za]iczamy: sz]'nęNowotnego,jej odmianę- są"
nowe' Po\łinny one posiailać system zń\łnor,vazo. nę KóŁsd&ego, ws46tkie odmiany sąn AET omz
nych podpartz \ĄT'korzystaniem małs]malnejIicóy sąmy temoplastJ'cale. W 8npie sz]n t$Ełych ru.
rtłasnychzębów Zadaniem elementów podpieĘjq. . hom\Ó molnaumie.ci.:.amęthrpńLa rrujpopu.
cychjest ń$,nomieme rozłożenie obciażeńi ich pic larniejsząspośńd$'są,stkich stoso\Ą,anych niegd!ś
nou'e ukierun]o\\Enie.Stabilizujeto pmtezęi st$'a- są,n)i są'nęGrozowskego.Grupaszln tnr'ab'chsta.
Iza koEystne \łarunki.lla tkanek pŹ]zębia.obciąże. \.ch (nieJuchomyd' to:sz]nalIruski, surna\Ą/itkow.
nia pionolve,fjfjologiclne .lla zębó\\,fllaro\a}'ch,są skiego,szlTa Bl,lina czyszyM l(rlandskiego.
.tmoltjuo\r''€ne prźez\\iĄzadtaozębnej.Natomiast Wynienione $'yŹejsz]'nymajądziśznaczeniehi.
przy obci4żeniachpoziom}'c]rmożeb}stąpićńebez. storyczne.Nie spełnii/ one
Wmogów fun}cjonal.
piecfeństi\o uszko.|zeniaozębnej.Powinny one być nych olaz estetycznych'Nie sa teź(ŁiśZaleGxe Ze
minimalizo$'ane popEez i'!łaściwe pmjeko\Ą,anie \Ąrzględu na dużąilośćmiejsc rctencyjnych8'
elementów utĘlmujqcych i podpierajqcych].zale.
cam w tJm miejscu koż}stanie z najno$'szychosĘ.
gnlel p|olchkj i sto<oudnje,/asut\,ldb7askd$ i roż. Współcześnienajaęściej stosujesięczasoweszynowa.
ne8oloduąiuzespoleń(Ryc.16'8i 16.9)' nie zębów|igaturą o grubości 0,30,4 mm. Ma to
swojeuzasadnienie ekonomicfne. spośródsfynWe.
szynowaniezębów WnątĘzębowych najpopularniejĘąjestobecnie
szyna
sp|int.Lock'13
stosuje sięjąnapowieŻchniach podni+
sz}ny mąiąza zadanieZblokowaniezębówi rozłoże. bienneji jęfykowejzębóWprzednich'
nie sit żuciana ich większąilość.odciążąiąonejed"
no.7PśniP 7eb) o /rnnieiŚ.'onPirwdolrro'ciżuria,
przy Ltórych WstąpiłyubJ'tk tl'arrki kostnej.lo schemat jej wykonaniapodanyjest szczegóło.
Rola szJ'noi\'aniaw leczeniu peńodontologicz. wo $' instrukcji' W ogó]nych zarysach $yglqda to
nlm iesl wiP|o|rotniPpod\ażanJ.JeJndk moje następująĆoI
wie|o|eIniP doiwiad'/ełip pohvierda koniel/no\| n \Ą57konanie rowka standardoi\'yrnwieftłem'
jego stosolr'aniaw kompleksowejterapii peńodon. m Dno lDwka po}aJ'lvasię cien]<ą rvarstwąmateńa.
tologicznej.l l,l2 fu podldadowego.
219
l Postępowanie W chorobachprzyzębia
protetyczne
s.: ogó|nezasadypostępowania
1. |\,4aje\,!5ki, protetycz- 9.Wise, M.D., Dykema,R.Wr The plaque-retaining
nego w kompleksoM/ym le<zeniuperiodontopatii. cavity of four dental materials.J Prosthet Dent
l'4agsłom] 999;1'9l1-15. 1975:33.21178 190.
2-Glickman, l.rclini(il Periodontology.
saunders,Phila- 10.ZiętekM': MożIiwości zastosowania termoplastóW
delphia- London,1969,3Ed. w leczeniu stomatologicznym. Wrocl Slomat
3. Marxkors, R.i Derfunktionell zweckmoissige Zahner 1982:281-285.
satz'J A Bańh,Lipsl!1976. 11'Zię,teŁM., Paw|akW| ocenastosowanych metod
4' Krt6iński,Z': Zagadnienie prof|akMi peńodonto|ogia- szynowaniazębóWW palodonto|ogii. Wrocłstomat
nej W |€ceniu protetycznym'czas stom 1995;2: 1986:199-205.
97 103. 12'ziętek M', Radwanoako' M.:od|egłe \,v}tlikI
stoso.
5' Loą H.:Reactions of margina| peńodonta|ti5su6to Waniazespa|ającychzębyszynz mateńałówkompo.
reśorative procedures. |ntDentJ 1968;18'4|759-778. zytowych.Polimeryw Medyclnie1993;23:3-4,55 58.
6' sj|nes' J.: Peńodonta|conditionsin patienlst.eated 13'Jańauk z', Borys€ w i@, G.:schienung Von'tark9e.
with denta|bridges'l PeńodontRes1974;9,.l :50-55. |ockeńenzahnenmit der sp|int.LockMelhode' Die
7' IMarXkoń,R.: oplacowaniezęba pod koronęlaną. Ouintessenz 1990i4:65H61.
Protstom1974;5:351358. 14.Greefield,D.S.,Nathanson,D: Periodontal Splinting
8' ZuhrĘR',KleberM'I Peńodonto|ogia. JohannAmbro. WithWireand compositeresin- a r€vis€d approach'
siusBańh,Leipzig1988' J Peńodont 1980;51:465-470'
220
Famaftotetapia
ogÓ|na
imieiscowa
Jadwiga Banach
Wprowadzenie
. Antybiotykoterapia
ogó|na i miej5cowa
Profilaktyka antybiotykowa
Wprowadzenie
22'l
09ó|nai miejscowa
Farmakoterapia
ogó|na
AntybiotykoteYapia
Wyb.erająC antybjotykw |eczeniucholób pŻyzę-
ogEniczenia w stosowaniuantJóiotyków 1\ł'nikąją bia,na|eży braćpod uwagę:
de tylko z ogromnej ńżnorodnościflory bakterTj. uJegou,,|aściwoici lamakokinetyene,kóle za|eźne są
nei e8z}stującejw kiesuoDkachpż,fębnych, a nie. od wiekupacjenta, .horobypodnalvowej, wydolno_
kiedy i w tkance dziąsła,ale ta}ze Zewzględuna lw. ścinaŻądowej, zwtaszczanereki Wątrobyorazspo'
s|ępowanies/(zPpóMopomych' Bad.nia plżepro. sobu podania anlybiotyku.
wadzone przez badaczy niemieckich i japońskich l sĘżenie,jakietenantybiotykosiągaW płyniedziqsło.
ujauniąjąpojawieniesię opomościbalĆeń na zbJ't wym,ś|inią gEnu|oct,tach obojętnochłonnych lub
cfęsto stoso.n'anyw leczeniu zapaleń przJzębia me. makrofagach.
tronidazol i doksycyldinę'
Zdaniem Kleinfeldera i Mii1lera3spośródponad
300 gafunków baktelii arajdujących się w pl}.tce przez 10-14dni. Ęlko w przwadkach odnosz4cych
bakteryjnej z kieszonek pn}zębnych, ai 1+36Ea .ię do irrlelcjj ,1'o.anh'óiohkoterapięmożrrarĄl.
Wkazuje opornośćlub s4 one wĘcz niewlaż]iwe dłużyć do trzech tygodni (21dni)'
na zastosot\an)anB/biotvk'S|qd pojawiajq.ięsu. C'łórmrmi wskazaniami do 1\.fąoeniaantybioĘi.
gestie, aby w leczeniu zamiast antJóiotykoterapii koterapii w chorcbachprz}uębiasą:
u\łzględniaćjeszcze moż]iwość modulowania od. [! \łrzodziej4ce zapa]enieful+d (Gingix)itisulcercsa),
pomości gospodarza poprzez stosowanie leków surzo.|ziejące zapalenie pŹyzębia (Petiadontitis
podwyższąiąrychzdo]rtości fagoc]'tane $anulocy. ulcerosą),
tów obojęttrochłonnych' ts poewlelłe zapalene pftwbla (Pe|iaiontihschro.
Stoso\tanieanĘtiotyk&f powinnobyćogfanicuG '?iĆo)wfazie zaostfienia,
ne i trałtouane u]'łączniejako dodatekdo t.iv me. ttl zapale.rrieprzlzębia w pfzebieguchońb systemo.
chanoterapii(usunięciezłogównazębnychz opmm. \'vych(nab}ta neutmpenia, białaczka'cu](rzyca.
waniem korzeni zębów)' ńekiedy istniejąwskazania zespól nabJtegobraku odpomości- AIDS), cho.
do połaczeniaf zabiegiemchinrgiczn].rt-Ll rób 8PneĘ(lnie uwarunkolrarryL h trodlirrnal o.
Baldzo dokładne mechaniczne oczyszczanie ldiczna neutrcpeńa. zespól Downa, zespółleń.
wsz}stki{h powieźthni zęba.dobrahĘipna jamy $ych teukocj.tóWzespót Papillon.I€feu.e, zespć'l
ustnej oraz chimrgiczne metody zape\'vTliające czy. chediak"HĘashi' zespołyhistroq'tarne,nemow.
\toit, przPslrzenj miedz}zębowl ch są naj$€ / niej. lęca a$anulocJtoza, chorcba Cichna, hJpofosfa.
sątni czrtni}ami w osiągnięciach sukcesu tera.
peutycaego. JedJTlrr \rskazaniem do zastosowa' Bagresw\lre zapalenia pŹyzębia (Periodontitis
nia antJóiotyku jednocześniez mechanoteEpią aggres$,w),
jest obecność bakteń Acti\bbac.ill11sąctinonace' \! opome na leczenie zapa]enieprzJzębia(Re[dĆfo.
te.incomit ls (A.o) w przebiegu zlokalizowanego ry peńadontitis),
i uogóhionego a$€syl\łrego zapalenia pfz],zębia $! \[trane zabiegichirurgiczne (implanty technika
i opomego na lecfenie zapa]eńa pE}zębia po za. rcgeneracjitkanek pEyzębia).
stosowanejterapii kompleksowej. Przebycieprzez anĘóiotyk ''dfugiejdrcgi,'' od je.
W przebiegu prżew]e]degozapaleńa prz}zębia go wcb]łaniania!v przewo.Izie pokarano$yn do
chronica) ant'tiotyk zaleca się tylko krwioobiegu,a stąd pfez kapi]ary ozębnej'dziqsła
(Perio|l'o|Ltitis
w fazie tziv \Ą}tuchów (zaost*eń) w przlzębiu' Ba. i nabłonek kieszonki do płynu dziąsłouego(kie.
dania nad naturalnym przebiegiem choroby wska- szon]rowego),często nie zapeunia minima]nego
zują,żeuhata pzyczepu łącznotkalłowegoi kości stęźeniahamującegoantj'tioq/ku o'{IC)' niezbęd.
!ł},roslkd /ębodo|oMe8o sl( zeki i żuc}wĄ/wia/dnd nego do zahamowania \łaosfu szcfepu odpowie.
jest z okresami akĘWnej deshukcji. AnĘlriolyk dzialnego fa inJekcję' Powodujeto w efekcie brak
w |e'zeniu r horobprztzębiaŚlosuje.ię nąj./ę(' iei zamienonego efekfu tempeutycznego.
222
Farmakoterapia
ogó|nai miejscowal!!
223
ogó|nai miejscowa
Farmakoterapia
224
Farmakoterapia
o9ó|nai miejscowa
225
o9ólna i miejscowa
Farmakoterapia
226
Farmakoterapia
09ó|nai miejscowa
chip unrieszcza się \\' kieszonce na 10 dni. prz}.]{ll. stŹ].katti A i B \Ą,stĘlkujacich zalrartośćdo kie.
\|t!ą( mjejsceapliliacji ldejen q1'jar1oakĄ1ano$]m' szonlri i \\.\peŁiającją ażpo bźeg dfiąsła'Nlicjsce
\\ ciągu 24 gotbin po umieszczeniu go w kicszonce ap]rkacjlpokĄ,ćmleży na okres 7 dni opatrunkiem
ul'.a]nia siq .{0% chlorhc]i's]'drn!: lże(jł\\skaza. bpu Peripac. Septopaclub Coc.Pack' Prcparat j€st
nipm 'lu .lu.ur d id mi, .\,o\\F;oi.-l topi"n pn\. \\.skafan!u.lcc/eniu rjże1'leldegozapaleniaplz]zę.
zębn]'] dochodzi $.ór\.cfas do bloko\łania odpł}lu bia e(,riadontitis chronica).
tJ'dzieLini' ropnej z keszolr]{i \lskutĆk pol\iększe.
nia objętościlistkjr W wilgotnrrn środo\\isku kie.
szonki. Z1o1G1izo\\an!'\' kieszonce ]istek nrożc b!'ć Wszystkie|ekro dzlałaniu
m]ejscowym W systemie
prz}'czynq pżejścio\\ej nadtrażlitości zębórl oraz kontloIowanego,przedłUżonegouWaInian]a
najbar
uczucia ''ucisku'.1rs'rn obszalfe' Podczas1ej|Ć.apjj dziejpoprawiajqstanprzj,zębia' stosowane
]eś| sq
nie obsenĄ\ie się plzebanlień Zębó\\:EfĆkt terapeu. |qcfnie
z usuwaniem złogóW nazębnych
i opracowa.
tFzny utlż!:muje siq o](o|o2:1miosią( e' niemkorzenizębóW'
221
09ó|nai miejscowa
Farmakoterapia
N'la ona na ce]u zapobieżenie ko]onizacji bal(tcrii A}lĄ W 1997r' uslaliłonajno$śZq (€rsję antybio.
izrcLluLnsani'I'nl,n' jalnr' h IrnsilJdnpoop.rd,\i Ęvlotempji profila|tuDej, a'Ąmel.\'łańskieTo$a.
nJ.ch u pacjenta' Pacjent o8óL e Z.Iro\rTnie \!.\.ma' źyst!l,oslomatologicfne (Ą|A) Zaleciłojej stoso\'.a.
ga takej terapji' Zminima1izo$'aniĆ' a na$ct Zredu. r e \r'szystkimstomatologom,
Lnuan p nzrLa nłpłrh' in tel' ii .lni.iq r td, ipn-
tó\{'z podostĄłnbal1eĄin]m zapalenien$sierdfia wsKĄZĄNE 'Ą]0YBIoTYKI I sPosÓB IcH
(endocdrditis), u pacjentów z chon]bą no$'oh\'orc\\ą. DAI'[1oI\'ANLĄ U DoRosŁYcH I DZIECI
]eczonych chemioterapeutjkami' pr4.jmująClrni le.
ki suprestjne' u chol"-ch Z tr]IQf}tą, chorobą nerel! Amokst'Clli]ina (1 godzina pżed Zabiegiemdoust.
neutropeniq' lozsiaĄIm tocznicm rumienio$aĘ.m nie jako plofilakĘ'ka siandardo\Ąa)
olaz do pół ioku po splenekomii. Ponadto po zabie' dorośli: 2,0g
gach pżeszczepó\r kościlub 1ĘIo!\'adzeniem mcta. - dzieci: 50 m8/Ę
lo\5.ch implantó$l Ei U osób,u których dorrstnepodanieanty-
AmĆĄ,kańskic Toważ!sh\o Badań Serca (\}lĄ) biotyku jest niemożliwe
jało pienĄ,sze w.pro!\adziłopcewodnilr profilaĘ,ki Ampic]lina(30minut pned zabicgicm)
anb,bioR'kol'.ej. któĄ !t ] 997 r' zostałpoddany ostal. - domślil2'0 8 domięśniot'o]ubcloży]nic
niej r.er,'jzji. - (l/iP(i' mpĘ L]nmi".n.o*' ' lub L]użlLrrie
"0
E U osób uczulonychna penicylinę
Ii1indam}'Ć}na (1godzinapluedfabiegicmdoustnie)
WedługAmerykańskiego TowazystwaBadań serca domśli: 600mg
.aŚlepJ,acecho'oby\e|(" sq bezwzg|ęd.yrws|aza. - dzieci:20 m9Ę
-er do zastosowaarap.o1ally(i antyooty.owel Cefalokstna*(l godrinapted zabieStem doustnic)
u osób, u którychzap]anowanejest Wykonaniekwa Cefadrolisl l"
wego zabiegustomatologicznegorrs dolośli20 g
pzebyte infekcyjnezapaleniewsierdzra, dzicci:50 mg/Ę
sinjczeWadyWrodzone selca,na pŻykładtetra|ogia .łz!1l'om}'c}na(1godzinapved zabiegiemdolrstnie)
Fa|ota,przelożenie pnrtętniczych,
Wie|kich Klall'tronlcl na
wadyrastawkowei protezyzastawek, - dorośli: 500mg
chirurgicznenaczyniowezespo|ena omija]ące' _ dfieci:15mgiĘ
f l ostibu(/ulon}chna penicylinęom, nie
mogąq'chzaź}ćanMioĘI\:u doustnie
\\'zględn]'.mi
$skazaniami z umiarkorr'arr1mryzy' I(indan}'c}.na(50minut plued ZabiĆgicndożylnie)
k i e l n \ t I c | | o \ l . l n i ab a l . I p Ą i l l . 8 o , / J p J ] P n i d\ " ' A | . _ dorcśli: 600lrĘ
pnrfilaktJ.kiant]'biot]'ko\Ąej
dziado stoso\r-ania plzed dzicci:20mg/Ę
zabicgamiw.1n'ołujaqłnibakedemię sq pacjencjz| lub ceflzolinlt* (50 minut pzed zabiegiemdomię.
iększością\łIrdzon}'chWadseKa. na Pz].]dad śniotolub dożrlnie)
nie ]eczonypźclń,ał]' pżewód tętniczy Botal]a' - domśli: 1,0g
ublte]<w pżegrodzie mjędz1'komonrtej,ubltek - dfieci:25 mg/Ę
\ prlcgroclziemiędz}'lnedsion1<owcj pien\''otnej. \\airc i^tIno||aLllo' .]blu purjelrral1ma3aj4r..
. I P n o , ' d. r o ń . ] L U i J \ | p l d l n t r d/ i l ' ' d \ k J J o Ą ' go plofilakĘ.ki antJ,biotj,kowej' jeśliistnieie potĘe-
nabJt}rnj dysfunkcjami zastawck, na pŹl,kład ba rr1'konaniakiiku zabiegó\Ą,; falecićw]'konanieich
w następst\t'iechorob]rreumar-v+cznei. łącznepod oslonąj cdnorazo$'ejda\Ą,kianl''bioB'ku'
kardiomiopatiami przerostou,\'mi, Gdy zaśzaplanotane jest \Ą'.\konanickilkrr zabie.
wl]radńęciem płatka zasta$ki dwldzie]nej Zc gów rozlożon].ch w czasic' fa]eĆanajest 4.g..Iniowa
\ł'stecznJłnpżcpł}.\ł'ern knti lub zgrrrblcnrem plfen\a między Zabicgami,aby zmńejszyć r}Z].ko
płatkó\\'
Zasta$'ki. p o n r l a n i a r , , r e p r i \ \o p o m \ , h n d a n h h i n h l , .
230
ogó|nai miejscowa
Farmakoterapia
7 RohND I BadanPlbru
.1'
Gló\,n]łn celem tcj faz}'jestutE]manie ró\rro$.a. :f'
gi międz!' czł'nnikanripatogcnnyn i odpo\Ąiedzią
!.
gospodarza2'aby obia$'\'cholob!' sję nic odno\riłJi
popEez pańnĆ$hto działail pacjenta i olotso'
nych \\izlt plofesjonalnlch.r Odpo$iedlio p.o\a-
dzona faza poiltn1łrująca ]ecZenia możĆ!! więk.
szościpr4,padkór'. skulcclnie zatlf]mać ]ub z$ol.
nić postqp chorobyi akh'$rla destrukĆjęprz}Zębia 4 Jsutn e pllki oaiE|y]ne]
GńPn]!
na&orlqo'el! nd! ę]a[yollyp.tren
i zapobjecjcj naw.rotom,redukuja( $pł}1!C7!'nn1.
Ryc'.l8'2schernaiprogramuwił! kontro]ne] podczasfazy
kórv ry'z1ka.]25
R"a|jzl'j l |"lu . .|u ip'l nnż. t a ;'npv' z
olileso\l! kontakt r pacjentem,
bailania ]iontlolIe stanu prŹ}Zębia niern stanu pżY7ębiai higicn!'jam} ustnej, któIe
kontro]e mcdraniczną i chemiczna p|tki nazęb[ej. \:i'konlrjc albo lekarz stomatolog, albo dobrzc r,'y-
Zapobie8anie reinfelicjom i no\\.\m irrfe]śom szkolona higienistka. e\\entualnie asystentka. Po
kiĆsZonek' fbadaniu pacjenta po\''irrna lastqp]ć lozmo\\'a
rpril,.r podlv\ n r't.1.J s |r-L'r-<r l"' . prridn' - l ni na temat \miku badania. 7 el,.entualnąrĆ-
i n J n rr i . i . - J b ' I ' r l a . l . . r l r' n a I ' n . \n l a b \ ' \ i e , mot]}acj4 pacjenta do dalszych Zabiegó\\'higie.
ukie nko\,.alĘ \! d'ałaniach pacjenta i \\i4t kon. nicznFh i p|/ekazanicm mu odpo\iednich clodat.
lrolnlrh do: kowlch informacji i instrukcji, o ile istniclc taka
utrz}'mania hĘien} uzębienia.
działańant}baklcĄln\'ch Pnelr " r i ' I n . 'l r d l i '/ n F g o o / \ . / r/ J n i J
"'lr.
dążeua do 7miany nickoż} stnych oilpotie.Ifi ptuzębót: $łacznie ze skalingicm i poleroiralriem ko.
repalrych gospodarza (Iabela l8.l). 'eni lębó\\.\'.!magaokoło.10minut' Niezbędnyjest
\Ioże to Zapetnić utrz!'manic ldrowego pl7}zę. ńęc Lltlział dobEe plf]goto\tancgo pĆrsonelu śrc.
bia Z opsna]na funkc]ążuciaj estetJką u/ębjenia' dniego lr rĆaLizacjifaz!' lltlz]mująCej.5
\\iil]ta konLo]na podczas faz!' podtiz'\nuiące] Ame4liańska Aładcmia Pedodontologicznaza.
i
po\\inna tn\"ć 50_60 minllt Program takiej \iz!'. proponotŹja też w 198(j r pro$am \t.iz!t ](ontrol.
F'ilustruje R](' 18'2 bqdqca pełnq mod}'fikacją nJ'chpodczasfaz!'podhf]mujacej'8Pońnn] onc Za-
pl.opoz]'cji Ratejts(haka'5 Rozpocz}na się bada. \\.icraćbadanie kliniczne i mdiolo8j(7ne. pżepfo$a.
Drc'r^"pd e .b"9rpo;to_.na^
" " "pod',.,1qp.
Zno9ene nadwraż
Woś.
zębiny M etr.ovra
rymua.tatkanek
234
Fazapodtrzymująca chorób przyzębia
W |eczeniu
235
Fazapodtrzymująca chorób przyzębia
w Ieczeniu
?1.
.-
\ i r It
I
-Y 1}'ł '
z.a
t
t'..,,.'
-.,
Ryc18.5Działani€
Wibracji
akuslycznych
Wlóki€ ne|ektrycznej
sfczotk WpŻestr,en
dźwiękowej achmięd42ębo\^^/ch'
236
Fazapodtrzymujęca
w eczeniuchorób przyzębia
\l ś\[et]e$}nikó\. badai1cllt]efa
i \\sD']l] il]gac]c kicszonek pr7'\febn]'chsq bard/o
Fibrcb|as|yi inńe kómólk
L o 7 \ . t r , "d l J t , r . . , . 1 , . -. \ . / n J n . p n i , . r . n r .-
szają stqżĆniaII,.]fi i PcE' rr' pl1nir: kieszonek
pr/\7ebn\dl. Zmniejszenic b je\t pra\\dopodobnie
Lr;!rP!(k.asena?a z eu{0./loLll
h]rfo]anc dzialaniern iĄlacji na tkanki Dlż\zębia' MMP, iż€ a lynaza r euk.cylówr
231
Fazapodtrzymujqca
w leczeniuchorób przyzębia
1n
'- :.
dzo cennq metodę w leczcniu chorób pżEębia, po. .1. ę
,ualaia lllrrma' o\i.]8nię|F \\niki i \.pUm4Jjq
I',,.
immunotelapię korĆkcinq' Bol]r\Ąina i to.f to pra. /
I
\\'ieidĆnl]'czne tl\''ol7t1\€ ' okłady z boro$.iny (co 2-3
I
il
dni) \'| liclbic kilkunastu po\r'oiltlją przede \Ąsz\.st. |"
{ )
kim istotne zmnieiszenie objarr'ólr'zapa ln].ch: w!\'-
$JiJ le; n.rpol.rd"q m3ora,.nir nrotonJo.
EJ E
I
iri
,:,1":,i
-. I końcóWk Ryc' ]8.8 KońcóWki (kireiy)
Ry!'18.7 De]ikatne
I ril r, r-
(krety)do u|tradz^/iękowe9o węgowe do u|tradźW]ękowe
r :l , Jest podstawor-\.mzabiegiem skŹ|ing! poddfjąsłowegoi go ocrysrczaniakoreni w fa
pżeprc aclzalrJ.mpodczaskaźdej\\izr.tykontrolnej staowa H3 i pokrytanaty- f€ podtrzyrnującejeczena
Zabiegtakijest jak l\iaclo. pem
$' faziepodfuż\'mujqcej. diamento!łym
po|erowanja
Hl, do oraf implantóWt}aanow}ch
korzen W giębo
mo n'stępemdo leczenia stomatologicznego' kichkiegonkachpr4,zębnych,
238
Fazapodtrzymujęca
W |eczeniu
chorób przyzębia
239
W Ieczeniuchorób przyzębia
Fazapodtrzymujqca
240
FazapodtrzymujĘca
W Ieczeniu
chorób przyzębia
241
Fazapodtrzymująca chorób przyzębia
W |eczeniu
Wprowadzenie
EstetykaW niechirurgicznym
|eczeniuprzyzębia
Estetykaw chirurgicznymlecreniuperiodontologicznym
245
w periodontologii
Estetyka
245
w periodontologii
Estetyka
Estetykaw chirurgrcznyrn
ieozeniu Ryc..lg.l Pozabiegowarecesjadfiąs|azwiązanaz brakiem
famknięciabłonyzaporowejpiat€ m '
periodontologicznym
Tabe|a19'1 P|zykiady
p astyc,nejchirurgiiprz],zębia'
Redukcja
ubel minacja
recesji
dziĘs|a Pokrycie
recesj CTG,GTR
odb|ldowa
brcdawek
międzJ'zębou/ych Rekonstrukcja
brodawek przeszczep
Platusrypulowany,
0dbudowa beff ębn€ g o]'!yro!tka Au9mentaqa GBR,przeszcrep
kostny
PoprawakJztaltudziąs|a Zabiegresekcyjny Gingiwoplastyka
i t,lyd|użeni€
korcnk|inicznych pEesuwanie
Dowierzcholkowe plata
cIG pEeszczeppodnablonkow€jthnłi lącz'ej.GIR - sterowanaregeneracja
tkanek'GBR sterowanaregeneńcjakości-
247
w periodontologii
Estetyka
1992
Proeltakis 12 36 rmod.oper.Widmana 1,4 1,5
Barnettiwsp. 1989 1f t9 aplikacia
FDBA 2,2 0,8
Melloniq1984 13 32 aplikaciaDFDBA '1,4 0,f
Blumenihal 1990 1f aplikaciaDFDBA 1,5
1996
Mastersi\'!,sp. 12 aplikacjaDFDBA 1,8
Yukna1994 12 39 1,7 1,3
Evans
1989 ll 14 aplila(iahidroksy;patytLj f,6 1,4
KocherI wsp.1991 18 15 GTRf użyciem
PTFE 1,3
Weiqeliwsp. 1995 48 19 GTRz użyciem
PTrE 1,4
scufeaniwip. 1997 1f 14 GTRf uźyciem
b|ony 4,4 1,7
Hed-"nwsp.1999 12 EMD
zastosowanie 4,6 4,7
i wsp.2000
Parashis 12 f5 zastosowan
e EMD 3,6 0,8
24ó
Estetykaw periodontologii
249
w periodontologii
Estetyka
250
w periodontologii
Estetyka
Ryc.l9.2b Stan
po po
12 miesięcy
Ryc.19.2al/lnoge
weso.
Ryc.19.3bAkcep
Ryc.19.3aRe(esja
klaly wg Milera cjentkę W}g|ąd
dziqs|a12 miesięcy
W}gqdu dziąsla'
251
w periodontologii
Estetyka
ko.ono\ł.vn dla uzyskania płata śluzó$,kowcgo' nego {]Tostka i pżcchodzącena stronę pźcdsion.
Z kolci \tl.konuje się cięcie przez szczelinęclziasŁl kowq' 2 nieznacznln pżckrocfeńem linii śluzó(.
rrą, doclroilzącdo cięcia półkiężyco\Ą,atĆgo i całko- ko\\o.d/iąJosAj' PrcparujP .ię ||d ' /c.' insnigru.
wicic u$Elria się pla1- Wazne jest' aby slGlpel b!'ł bości'u$idaczńająC okostn4' któm stano\ri łoże
W Ciągł}nkontakcie z kością,co Zapobiegapefora. biorcze.Z kolei z podrriebienia(okolicazatuzonou,co-
cji ptata' Następujełahveprzesunięr:iedokoronowe wa)uz].sk1jesię przesfczeplącfnotkankoŃ../(nalcż}'
płatapołksięi,]cowalego tak. ab-r eznacznicpokĄ'l \unij' \ , dlo! r ndLtnn.k. klon umiev'ra .ie
połączeŃeszk]i\\io.cemcntowe' \'.łożubio.cz]m tak, abyposzerŹyćv.'.\.l1)stek lub p(}
Płattcn stabi]DouaĄ'jest !r t]1t1poiożeniupzez wĘkszyćgoW\\:.miaźe piono\t].Ę e\enfua]nic pG
okołolo.minuto\ĄYucisk poprzezgauę'Nie ma po. \tiększyćgo uarótł1o\t $lmia'e popżccznm, jak
hueby zaldadania cementu chiruryicznego,gojenie i !'iono\\ln'śl,lLi| /dlid pnevl /PpI n.l.|tspui- po.
tnrE kjlka lvgodni,pżez CMamiesiacezalecanejest pżcz \\'szyciego .esoótljąq,mi się niÓni do okost.
Ltż]$Enieb''lkomiękkiej szcfoteczkiw opelo$anlm nej' Zabieg końcfy repoz!'da płata oIaZ szcze]ne
rejoniĆ.W pląpadku sąsiadujqqchp\.tkich recesji i bez napięcia pokĄ'cic nim pneszczepu' a następ.
nrnogichrr*onujc się kilka połqczon$hze sobacięć r r a , ' - ! , i c p o j p i l \ n r ^ m. zi n a m i , n l o ,r " n i " m
luko$atJ'ch' ńrmolegfuch do krarrędzi dfiąsłai po rł miejscu cięcia pozjomegoi piono\Ą:.ch'
u,\.kirnju nlaln\'I'dlk\ieh, o\\Jhch, /ts\ilr\.i gnr-
boścircponujesię ca\ ten komplcks dokolDDorł'o' s1'!]Ro11'!\l,r P'EGE\EP'{C.I'ł Kośfi Tech.
niki sterc$.aneiregener.a(jikości(GBR Elt/idpdbo.
'\UG]'IENTACJA Augmentacja kości\t1'1ostka ne rege eralilm) v!.\''kolfł'st]'r\ane sa d]a odbudott
fębodołoh€go jest uażna metodą p]astyczncj chi. kości$:rcstka 1,.każd}m pożądan}m \Ą].lnialze'Za.
rurgji prz]'zębiai polega na w.l/peŁańu zloka]izo. bie8taki można\Ą].konać pŹed \tplo1'.adzenrern rm.
\'.anJ'chubJ{kólf bezzębnego\t.l'rostka' Dochodzi planlu. jc.Iiroczaso$'o po
podczasimplantacji]rń w.r.
do nich najczęściej\ł \rJniku uran po nieostroż. konaniu implanlu !! plf}'pa.lku periinplĄrLtihs'
n]'ln usunięciu zęba,floka]ifowanegoi progres]ĄĄ" \{ zależnośCj od rozległości ub].tkuijego Iodzaju(de.
nego plzebie$l zapaleniaprzyzqbia,Złamadazęba, hiscencja,zębodółpoekstrakq\'jn]!dĆfekt[J.IDstka)
rozległychtońieli' stomatopatii plotetl(znej. Po. stosujesię samąbłonęuapolową'błonę\!raz z auto.
lt,oilująone prcblem!'estetllznc w przednim odcin. logicznjtn pneszcfepem kostn}.rn.błonęz al]oge.
Lu luku/\boMe8o. v,7eqe[nie 3dt planui-.ie r 1- nr,/n)m \\5^/ct'.mko.lrr\mh.,/(,/ppudsJpnion\.
zamlożonyi \fsuszony DFDBA) r0'1ljU^'skuie się
ui klas}fikacji ub]tków \Ą.arostLa \Ą..vróżnia
się: \Ą ten sposóbbardzokosmet]une poszcl'lcnie i/lltb
tJe.ę l ||lIalal|dĄ"L\ lr miarr. po[. r].oso.ję. podwyższelie$ltrstka zębodo'łol'ego'
z}'ko$l'Inz zac.howan4.!t].sokościa $]'r.ostka,
I{lasętrIulrata tkanek na t:rsokośćz zachollanq }ILT0D\ LsŁ.ll'lN'Lł TKĄ\EK PRZ\7ĘBL].
slcmkością\tlTostka. \t'bmlle metodyrcsckyjne Za]iczanesąń\łnieżdo
iilasę III utrala w}'sokości i szerckościwT'mstka' plast-vcf nej chinĘii plz}f ębia'ponie.waŹ n'Ikon],Wa.
ChiruIgicznemetodyau8rnentac.ji u.ł.rostkad7iela ne sqw cclu poprall! zaĄIsuiIfiąsła,w pŹlpadku je.
się lra zmieifajacedo po\''iększeniatkalrki miękkiej go nadmialrr.Przykładcmjest gingiwop]as1].ka st(}
(planol'.anepżed \['konaniem mostu)lub iegenera. sor\ana dla odh,vovenia fizjologicznego ksztaitu
cji kośCj(plano\taDe\\}'konr,!tanie implantó\' 2l dziasław s}tuacjijego nieod\Ą'Taca]nego plzerosnl.
\{ estcĘrzncj augmentacjiub!'tkówtkanl{i mięk. ZabĘ tel rr5.kon]tran!'jestnaj(zęściej w polcko.
kiej klasy I, II i m $lkorż}'stujesię przeszc7eppod. \\}m rc/rcsto\\'].mlapaleniu ibiąsła'Llą'skanie l'.:la.
nabłonkowejtkanłi lącznej(IŹngeri Cala8Dal9B0)' ści$ej$.spóipmq padenta \'. lakrlsic optyma]irej
W bm celu $.miejscu biorc4,mjęZyko\\'o\Ą}'lofulic hĘicnJ jamy ustnejorazprzeprcrtadzenieniechinr.
się cięciepoziome oraz d\\'ź| cię(ia pi.)Ilo$ep el(ra. gic7negoleczcnia pcriodonto]ogicznego na ogółzna.
czającc!r odległości l 2 mm od zębó\\'szcz}tbezzęb. czącozmniejszają jego zakres'
252
w periodontologii
Estetyka
Ryc'19'fla Uogól
Ry..19.4b Sian
prawidlowąh gi€ .
253
w periodontologii
Estetyka
z)4