Edukacja regionalna jako integralna część

nauczania w szkole podstawowej.

"Edukacja regionalna jest powrotem do domu, do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł
etyki i jego języka, a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i
ogólnoludzkiej."

Program zreformowanej szkoły zakłada, że ma ona wychować człowieka

twórczego, otwartego, świadomego i pewnie poruszającego się w świecie wartości,
dokonującego trafnych wyborów. Aby móc wychować takiego człowieka niezbędne
jest ukształtowanie w uczniach poczucia własnej tożsamości regionalnej jako
podstawy zaangażowania się w funkcjonowanie własnego środowiska, regionu,
ojczyzny i autentycznego otwarcia się na inne społeczności i kultury.
Zatwierdzona 15 lutego 1999 roku Podstawa programowa ustanawia priorytety
programowe w nowej szkole. Wśród tych priorytetów znalazła się też - po raz
pierwszy w polskiej szkole - międzyprzedmiotowa ścieżka edukacyjna "Edukacja
regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie". Od 1995 roku szkoły mogły
fakultatywnie korzystać z założeń programowych "Dziedzictwo kulturowe w regionie".
Po raz pierwszy jednak znalazła się ta problematyka wśród treści obligatoryjnych.
Nikt dziś chyba nie wątpi w celowość i potrzebę wyposażenia młodego pokolenia w
wiedzę o "małej ojczyźnie", kształtowania emocji z nią związanych i budowania
służących jej rozwojowi postaw. Ta więź a własnym regionem rodzi się częściowo z
pogłębieniem wiedzy o nim, ale przede wszystkim w kontekście z jego przyrodą,
kulturą i ludźmi.
Duże możliwości realizacji tych założeń daje nauczanie przyrody, historii, sztuki.
Ale zajęcia nie mogą odbywać się wyłącznie w sali lekcyjnej, bowiem prawdziwe
poznanie własnej okolicy i regionu wiąże się z przeżyciami i doświadczeniami
zdobytymi w trakcie lekcji terenowych, ukierunkowanych wycieczek oraz lekcji
muzealnych, teatralnych i innych. Najlepszym bowiem podręcznikiem o regionie jest
sam region.
W ostatnich czasach wykonano sporo badań uczestnictwa i aktywności
kulturalnej młodzieży - wszystkie one wykazują, iż generalnie preferowane są
zachowania nie wymagające aktywności myślenia i inicjatywy. Dominuje wtórność
uczestnictwa, tendencja do bierności, podporządkowania się dominującym
wartościom i zachowaniom, standaryzacja brak pogłębionych zainteresowań w sferze
kultury. Wydaje się iż w związku z zaistniałą sytuacją istnieje konieczność
zaproponowania wysokojakościowej przeciwwagi wobec kultury masowej. Może ją
propagować działalność edukacyjna. Edukacja kulturalna jawi się jako możliwość
wpływania na kształtowanie człowieka, jego wielostronne wzbogacenie.
W całym świecie obserwujemy na przełomie wieków ożywienie zainteresowania
problematyką regionalną. Dzisiejsza młodzież, gdy pozna regionalizm w szkole, w
rodzinie, to w swoim przyszłym życiu zawodowym w jego ideach odnajdzie siły i
motywacje wobec wyzwań rozwoju. Zasadne się zatem wydaje wprowadzenie ścieżki
regionalnej. Treści tej ścieżki edukacji dotyczą najbliższego otoczenia i regionu,
charakterystyki jego środowiska geograficznego, historii, języka regionalnego, gwar,
kultury regionalnej, tradycji, obyczajów i regionalnego folkloru.

Na etapie szkoły podstawowej do zadań szkoły należy:

1. Umożliwienie poznania regionu i jego kultury.

2. Wprowadzenie w życie wspólnoty lokalnej.
3. Kształtowanie tożsamości narodowej w aspekcie tożsamości lokalnej.

Do osiągnięć uczniów należy:

1. Odczytywanie związków łączących tradycję rodzinną z tradycjami regionu.

2. Dostrzeganie wpływu wartości związanych z kulturą regionu na życie
poszczególnych ludzi.
3. Świadome i aktywne uczestnictwo w życiu wspólnoty lokalnej, w zachowaniu i
pomnażaniu dziedzictwa kulturowego.

Zatem umożliwienie dzieciom i młodzieży poznania własnego dziedzictwa

kulturowego powinno odbywać się od wczesnego dzieciństwa. Należy je realizować
na każdym etapie edukacji poprzez formy i metody pracy dostosowane do rozwoju
psychofizycznego i intelektualnego oraz możliwości percepcyjnych i kreatywnych:

- W nauczaniu zintegrowanym przez uczestnictwo, przeżywanie treści w formach

bliskich dziecku, związanych z jego środowiskiem rodzinnym i specyfiką regionu
- W starszych klasach szkoły podstawowej we wszystkich przedmiotach w różnych
formach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.
LITERATURA:

1. Edukacja regionalna. "Dziedzictwo kulturalne w zreformowanej szkole".

Praca zbiorowa pod redakcją S. Bednarka, Wrocław 1999.

2. J. Angiel, E. Repsch "Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie"

Geografia w Szkole nr 4 i 5 1999.

3. J. Angiel "Jak uczyć o własnym regionie" Geografia w Szkole nr3 1993.

Kazimiera Kozak -Głowacka

Bolesławiec, 22.10.2000r.