Professional Documents
Culture Documents
2. efekty paradoksalne
- odwrócone placebo ( Nissbett i Storms) – eksperyment o bezsenności
- terapia zaburzeń seksu – lęk jest źródłem dysfunkcji, zależność między lękiem i dystansu.
5. zachowania nieuzasadnione
- kobiety w gniewie
- huśtawka emocjonalna – Doliński
- bezmyślność –listy – Langer
5. co to znaczy poznać?
- wiedzieć co on robi – wiedzieć co przeżywa
- rozumieć dlaczego tak się dzieje, po co on to robi
- trafnie przewidzieć, co on zrobi, szczególnie w sytuacji nowej i złożonej
- szacowanie prawdopodobieństwa
6. poznanie w koncepcji Augusta Flammer
* poziom 1 – występowanie zdarzeń
- pewne rzeczy się zdarzają – bywa że pada deszcz
- coś występuje – na skrzyżowaniu są światła
- coś jest obserwowane pod pewnymi warunkami – gwiazdy są widoczne na niebie,
ale tylko w pogodną noc, nie widać ich w dzień.
* poziom 2 – przyczynowość – schemat przyczynowy – „doświadczam, że pewne zachowania
(czynności), powodują pewne konsekwencje”
- wyodrębnienie 2 elementów i relacji przyczynowej.
* poziom 3 – rozróżnienie między wewnętrznymi a zewnętrznymi, umiejscowienie źródła
kontroli
- ja mam na coś wpływ
- ja nie mam kontroli ( na burze)
- ustalenie związku między zachowaniem a konsekwencjami
- wiedza o swoich możliwościach
* poziom 4 – świadoma ocena przyczynowości regularne
- ilekroć będę płakać, tyle razy ktoś mnie pocieszy
- regularne częste doświadczenie, które stanowią o przewidywaniach
* poziom 5 – przekonanie o kontroli jako pewnej trwałej własności osobowości
- wiem, że ktoś posiada cechy, które pociągają za sobą odpowiednie skutki
IGNORANCJA – pokazywanie zalet drugiej osoby, z którą się rozmawia. Jest to pewien
sposób podlizywania się.
Świat rzeczy
- martwa, żywa przyroda
- wytwory materialne
- nośniki informacji
- rzeczy najcenniejsze, wyjątkowe, święte
Świat społeczny
- ludzie
- organizacja i instytucje
- społeczne wydarzenia
- bliscy nam ludzie
Świat idei
- kultura niematerialna – nauka, literatura, muzyka, taniec
- wierzenia i religie
- systemy polityczne
- przesądy
Rola człowieka
- agent zmiany, sprawca
- obserwator niezaangażowany
- biorca
Korzyści
Konsekwencji negatywnych
Hałas dystans
- wzrost prawdopodobieństwa zachowań agresywnych, gdy wcześniej wzbudzony jest gniew
np. Cohen i Spocepan
- pomaganie w potrzebie – Mathews i Canon
Podsumowanie
- cechy i stany i zachowania człowieka nie mogą być interpretowane z pominięciem kontekstu
- im bardziej złożone środowisko, tym większe prawdopodobieństwo konfliktu, wymagań,
dążeń
- wiele wyznaczników ludzkiego działania, działa poza świadomością ludzi.
WYKŁAD 4 – PYTANIA STAWIANE PRZEZ PSYCHOLOGIE
Podstawowe założenia
- Każdy człowiek posiada pewne właściwości wspólne dla swojego gatunku, a więc wszyscy
ludzie są pod pewnymi względami do siebie podobni
- Założenie to umożliwia generalizowanie twierdzeń, uogólnianie faktów i przenoszenie
wiedzy dotyczącej jednego człowieka (czy jednej małej grupy) na innych ludzi, a nawet na
wszystkich ludzi
- Podobieństwo w czasie i przestrzeni – Tora, Gilgamesz, Homer, Safona
- Każdy człowiek ma pewien wzór względnie stałych właściwości, a w każdym razie
zmienność posiadanych po przez ludzi właściwości nie jest zbyt wielka
- Założenie to umożliwia formułowanie przewidywań odwołując się do stwierdzeń
wcześniejszych powtarzalnych faktów(zjawisk, stanów, cech, zachowań).
- Zdolność przewidywań jednych cech na podstawie znajomości innych (cech skorelowanych
z wykształceniem).
Pytanie o tożsamość
- kim jest? ( do jakiego zbioru należy, kim jest zazwyczaj, kim jest aktualnie?)
- kim był?
- kim będzie?
- kim bywa?
- kim pragnie być?
- kim może być?
- kim powinien być?
Pytanie o tożsamość – zwrócenie uwagi na:
- role społeczne ( co robi)
- związki międzykulturowe
- przynależność
- podobieństwo
- tożsamość korelacyjna (my marynarze)
- tożsamość kategorialnej (my kobiety)
Podsumowanie
- istnieje wiele perspektyw psychologicznej analizy zachowań
- większość zachowań ma więcej niż jedną przyczynę, zatem interakcyjne działanie wielu
czynników jest uwarunkowaniem koniecznych zachowań.
- istnieje naturalna zmienna cech i zachowań
Psychologia introspekcyjna
Nauka a treść psychologii
Psychoanaliza
Koncepcja Freuda – (ogromny dorobek 20- tomów wydania standardowego, rodzina Żydów
ortodoksyjnych
- punktem wyjścia obserwacji czynności pomyłkowe, marzenia senne, niemożliwość
przypomnienia sobie, z drugiej strony tendencje do apriorycznych założeń
- koncentracja uwagi na doświadczeniach z dzieciństwa
- doświadczenie określa drogę przebytą
- podstawowe założenia: bieg procesów, świadome zachowania, dążenie przesądzone przez
nieświadome siły aktywne.
- deklaracja na temat 2- form nieświadomości.
Dlaczego żaby skaczą? ( Seymour i Letvine) ( jej głowa jest nieruchoma i oczy też są
nieruchome.
4 typy detektorów.
- ostrości ( granice między jasnym i ciemnym)
- ciemności ( reakcja na zaciemnienie)
- kontrastu ( poruszanie się kontur)
- uwypuklanie krawędzi ruchomych (okrągłe i poruszające się)
(żaby są ślepe kiedy się nie ruszają i świat się nie rusza, kiedy skaczą powstaje pozorny ryccy
otoczenia i widzą).
Skanowanie obrazu – Aleksandra Turia. Na soczewce robi się źródło silnego światła,
że promyk światła gdy oko poruszało się zapisywane było na płycie.
Nasza percepcja jest fragmentaryczna – nasze oko jest aktywne, przeszukuje obraz w
sposób chaotyczny, najpierw wyszukuje rzeczy społecznych – ludzi.
Obraz jest to rezultat aktywnego procesu, w którym udział bierze percepcja.
Figury i tło
W danym momencie trzeba zdecydować, co jest tłem, a co jest figurą albo jest jedno albo
drugie. No nie jesteśmy w stanie widzieć wszystkiego z punktu widzenia naszej
fragmentarycznej percepcji.
Kontekst
Fizyczne właściwości bodźca i fizyczne właściwości kontekstu, są ważniejsze od naszej
wiedzy. Można dopatrywać się w obrazie czegoś czego nie ma, zależy od kontekstu.
Nastawienie
Oczekiwanie potrafi nam zmienić obraz i nadanie mu sensu. Nastawienie, może być takie, że
nakładamy taką interpretacje obrazu, że nie widzimy fałszu.
Złudzenie
- ruch
- barwa punktów
- wielkości
Figury na niemożliwe
Spostrzeganie twarzy
Jeśli są odwrócone to mamy problem z rozpoznaniem czy zauważeniem zmian.
Organizacja i strukturalizacja
Organizujemy na podstawie bliskości i podobieństwa. Łączymy ze sobą to co jest bliskie i
podobne, a inne będziemy oddzielać np. widzimy tak gwiazdy
Podsumowanie
- proces percepcji polega na wzroście zdolności do rozpoznania obiektów kosztem
rejestrowania detali – lekonomizajca percepcji
- proces percepcji podlega doskonaleniu
- schematy percepcji bywają bez użyteczne w zmiennym otoczeniu.
WYKŁAD 20- GROMADZENIE DOŚWIADCZENIA
UCZENIE SIĘ
Uczenie się
- szerokie znaczenie uczenia się
- uczenie się zmiany w zachowaniu będąca następstwem własnej aktywności
Uczenie się
- nie wszystko trzeba uczyć się – zbiór zachowań pierwotnych obronne odruch powiek,
odruch ssania, i mechanizmy wewnętrzne.
- odruch bezwarunkowy
- funkcja przystosowawcza odruchów
- in printing – gotowe wzorce zachowania ( eksperyment Lorenza i Hessa – przeprowadził go
u gęsi, które mają system „podążaj za kimś”. I pojawia się w pierwszych kilku chwil po
urodzeniu.
Blisko kontakt fizyczny noworodka
Dojrzewanie
Nasze przekonania o tym , by coś potrafić, jest niekonieczne, bo może wystarczy poczekać i
dorosnąć. Dojrzewanie to długi mechanizm, którego nie potrzeba uczyć się, ale pojawiają się
jako wynik zmian organizmu.
Modelowanie - uczenie się społeczne. Teoria społecznego uczenia Bandura. Przez to,
że oglądamy jak zachowują się inni, naśladowanie, przyjmowanie intencji.
- agresja jako efekt modelowania – Bandura
- eksperyment Bronfennbrennera – gwałtownie rośnie agresja, gdy oglądamy przez coś z
agresji, np. bójki na noże.
- eksperyment Leonarda Erona i Rovela Hausmana – im więcej ktoś ogląda scen agresywnych
w wieku 10 lat, to tym bardziej jest agresywny w wieku 30 lat.
- zabawki militarne (efekt broni) i modelowanie sam widok przedmiotu związanego z agresją
powodują większą skłonność do agresji.
SB→ RB S – bodziec
SO→ RO R- reakcja
SO + SB → RB B - bezwarunkowy
SO (SW) → RW O – obojętny
W – warunkowy
4 prawa Pawłowa
1. prawo wzmocnienia – odruch warunkowy zyskuje na sile w skutek występowania w
bliskim czasowym związków z odruchem bezwarunkowym. 0,5 optymalna odległość między
bodźcami
2. prawo wygaszenia – jeżeli wywołuje się odruch warunkowy i nie następuje po nim bodziec
bezwarunkowy to odruch warunkowy powoli słabnie lub przestaje działać.
3. prawo generalizacji – odruch warunkowy powstaje w odpowiedzi nie tylko na bodziec
warunkowy, ale także na bodźce do niego podobne.
4. prawo różnicowania – w miarę powtarzania związków między bodźcem warunkowym i
bodźcem bezwarunkowym reakcja warunkowa powstaje tylko na określony bodziec
warunkowy
Uczenie o zmianie warunków (fiksacja funkcjonalna). Jeśli warunki się zmieniają, to funkcja
uczenia się będzie bezsensu. Ma ona zastosowanie tylko w stałych warunkach.
Podsumowanie
- istnieje kilka niezależnych dróg uczenia się
- uczenie się społeczne – efektywny i ekonomiczny
- uczenie się przez instrukcje – za pomocą środków, jeden przekazuje drugiemu,
opanowuje czynność
- kojarzenie bodźców – klasyczne
- instrumentalne, sprawcze związki między czynnościami i konsekwencjami
- w większości przypadków proces uczenia się jest odwracalny – wyjątkiem jest uczenie się
lęku
- proces uczenia się jest u człowieka i u zwierząt podobny, tempo uczenia się u człowieka jest
szybsze.
WYKŁAD – PODPORZĄDKOWANIE I PRZEKAZYWANIE
INFORMACJI JĘZYK I KOMUNIKACJA
Różnorodność języków
- od 3-6 tysięcy języków
- nie ma reguły – jeden naród jeden język
- Nigeria – 80 języków równorzędnych (przeciętny Nigerczyk 7-8 języków.)
Biologia języka
- czy język jest fenomenem specyficznie ludzkim?
Nie mrówki, pszczoły
Walenie, delfiny
Małpy
Ewa Hoffman – „Zagubienie w przekładzie”
Mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa (…) rzekli: „chodźcie
zbudujemy sobie miasto i wieżę, której wierzchołek będzie sięgał nieba i w ten sposób
uczynimy drogowskaz” – Tora
Cechy języka
- bezbarwne – zielone myśli śpią wściekle
- bezbarwnie śpią zielone wściekłe myśli
- trawa faluje na wietrze
- rolnik pracuje na roli
- Stefan bardzo lubi wakać
- Stefan wczoraj wakał
- Wakanie musi być przyjemne
- kreatywność – możliwość wytworzenia nieskończenie wielu zdań
- wytworzone zdania mogą być poprawne gramatycznie i zarazem bezsensowne
- wytworzone zdania mogą być nie poprawne ale sensowne
- brak konieczności związku z rzeczywistością, a więc nie obowiązuje reguła prawdy i fałszu
jako kryterium poprawności
- zdolność pełnej wymiany – co się rozumie można powiedzieć i odwrotnie
- arbitralność i specjalizacja
Funkcje języka
- reprezentacyjna
- Klasyfikacja
- Różnice kulturowe
- podobieństwa rodzinne (bracia Smith)
- eksperyment Eleonor Rosh – pytania idiotyczne
- co bardziej jest ptakiem – wróbel i bocian?
- co bardziej jest nauką – fizyka i historia?
- kto bardziej jest mężczyzną – pilot czy duchowny?
Funkcje komunikacyjne
- różnorodność – klasyfikacji komunikatów
Searle
- twierdzenie – to jest zielone
- dyrektywy – podaj sól
- zobowiązania – zadzwoń w sobotę
- ekspresja – łe tam
- deklaracja
Nofsinger
- obietnice
- groźba
-życzenia
- oferta
- rozkaz
- komplement
- powitanie
Wypowiedź :
1. oznajmujące
- opisy – sprawności
- oceny – cnoty i wady
2. pseudooznajmujące
- intencja manipulacyjna z droga wycofania się destruktywne
3. sterujące
- życzenia
- rozkazy
Procesy emocjonalne
Ekspresja emocjonalna – badania Piderita
Ekspresja strachu, lęk – emocje najczęściej rozpoznawane
Krytyka A. Wierzbickiej
- „gniew” nie występuje we wszystkich kulturach
- wiele rodzajów „smutków” a w tłumaczenia z języka angielskiego jest jedno sadness
Rola gestykulacji:
Rola kontekstu w rozpoznawaniu emocji
Słowna ekspresja emocjonalna
- kocham cię
- nienawidzę cię
Poznawcza
- poszukiwanie informacji – rozumienie zjawiska, oswajanie się z nim,
np. odcięcie głowy żabie po raz pierwszy, a oswojenie się z emocjami przy
następnym razie.
Np. jak się wie co to jest szpinak to się go bardziej lubi.
- nadawanie nowego sensu informacji
- odcinanie dostępu informacji
- np. rodzice a zmiana zachowanie dziecka. Nie czują, że pali trawkę.
- społeczne reguły okazywania
- np. uspokój się, po co się denerwujesz? Dasz sobie radę.
Nastrój:
- wyuczona bezradność
- utrata kontroli nad działaniem
- wyczerpanie poznawcze
Narzekanie
- pełni funkcje tożsamościową, podtrzymywanie negatywnego nastroju
- 100 dni nastroju – mówili, że czują się gorzej
- krzywda – przez kogo jesteś skrzywdzony przez tych co mają więcej.
Dobrostan
- składowe i globalne
- badania własne nad rzeczami, które dają szczęście
Nic nie robić mieć wolny czas 46 osób
Hedonizm seks, flirtowanie 33 osób
Jeść smacznie, słodycze 12 osób
Inteligencja emocjonalna
Koncepcja I. Reykowskiego
Szukanie ratunku wyżej.
Koncepcja K. Masiach
Atak
Ucieczka
Wypalenie
Cynizm, apatia
Nieludzki stosunek do innych
Zmęczenie i wyczerpanie
Nadmierne obciążenie
WYKŁAD
Emocja jest wynikiem oceny (swojej lub nie swojej) jakiegoś faktu lub zdarzeni, jego
wpływającego na interes podmiotu.
Problem uczuć
Potoczne koncepcje emocji?
Uczucia
- są ukierunkowane – adres – zawsze mają obiekt
- są werbalizowane
- są względnie trwałe
- wyznaczają orientacje behawioralną : od lub do
- wyznaczają gotowość do działania
Motywacja
Klasy procesów motywacyjnych:
- Procesy odpowiedzialne za przejście ze stanu spoczynku do stanu aktywności.
- Procesy odpowiedzialne za zmianę kierunku aktywności, (nowy cel).
- Procesy odpowiedzialne za podtrzymywanie aktywności długoterminowej i powtarzalności.
- Procesy odpowiedzialna za przerwanie działania przed osiągnięciem sukcesu
- Procesy odpowiedzialne za rozpoznanie sukcesu
Początek aktywności
- motywacja typu „bo muszę”
- najczęściej motywacja zewnętrzna „bo lubię”
- Presja biologiczna – tlen, pokarm, sen
- Wymagania ze strony innych
- Role społeczne
- Okoliczności zewnętrzne – pogoda, kataklizm
- motywacja oparta na presji
- motywacja typu „chcę”
- potrzeby koncert
-aspirację, pragnienia
- powinność – moralne – opieka rodziców nad dzieckiem
- postanowienia, zobowiązania
- niezgodność poznawcze
Co nas zmusza
- nadzieja na usunięcie dyskomfortu czy zredukowanie przykrości
- wielkość nacisku zewnętrznego – zagrożenie kary
- nieodpartość nacisku i nieusuwalność nacisku. Np. kolejka Ne można się wycofać.
- uległe zachowanie innych ludzi w takiej sytuacji
- wielkość gratyfikacji oczekiwanej po ustaniu konieczność.
Czego chcemy?
- tego co jest ważne – subiektywnie dla nas
- to co jest moje (wszystkie dzieci są ważne, ale moje ważniejsze od jego
- to co jest dostępne
- to co jest deficytowe – unikalne, ale możliwe do uzyskania
- to co powszechnie pożądane – upragnione
Początek aktywności
- niejasne zróżnicowanie między „muszę” a „chcę”
- socjalizacja jako uwewnętrznienie „muszę” – problem zniewolenia
- zobowiązanie jako uzewnętrznienie „chcę”
- problem pokus i zagrożeń – pokusy mogą być skuteczne w wymuszaniu
- skuteczne techniki wpływy społecznego
- psychologia środowiska – ukryte sterowanie zachowaniem (schody pod skrzyżowaniem)
- wzajemne zależności między motywacją zewnętrzną a wewnętrzną
- szkoła zabija motywacje wewnętrzne. Dostawanie ocen, a nie pochwał, że coś się
nauczyło
pragnienie wyobrażenie
stanu korzystnego
Początek aktywności
- teoria : uruchomienia zachowania – podejście klasyczne (Atkinson).
- wartość celu
- prawdopodobieństwo subiektywne osiągnięcia sukcesu
- wartość iloczynowa
2 wyznaczniki motywacji
- średnie prawdopodobieństwo – najwyższa motywacja
Początek aktywności
- niejasna sprawa – prawdopodobieństwo subiektywne
- co jest kryterium oceny? Kwestia myślenia życzeniowego
- kwestia lęku przed niepowodzeniem
- wymiar optymizmu – pesymizmu
- wpływ osobisty
- wpływ pozaosobisty
Działa to liniowo
Założenie o liniowej funkcji
Założenie o niezależności czynników
Lepsze zaplecze empiryczne
Podtrzymywanie aktywności :
- działanie długotrwałe
- działanie wieloetapowe
- brak bezpośrednich wzmocnień – na końcu nagroda
Przykłady
- ojciec E. Redliński
- ekspedientka, listonosz, roznoszenie ulotek
Motywacja zadaniowa
3 etapy każdego działania
- preparacyjny – skonstruowanie celu, zorganizowanie pomocy, organizacja środków
- realizacyjny – wykonanie, szukanie drogi do celu
- ewolucyjny – sprawdzenie zgodności wyniku, osiągniętego a wynikiem oczekiwanym
Cele
Poznawcze reprezentacja (np. wyobrażenia) stanu, jaki ma być osiągnięty, której
przypisane są:
- zamiar (intencja, przymus) osiągnięcia
- osobisty wpływ na jego realizacje – na przebieg i wynik
- pozytywne emocje związane z działaniem i wynikiem
Reprezentacja celu może być w różnym stopniu wyrazista i psychicznie dostępna
(wiem jasno vs nie wiem czego chce)
- zamiar może być silniejszy lub słabszy
- wpływ osobisty może być zróżnicowany, może zmieniać się w trakcie działania, ale musi
być pozytywny
- pozytywne emocje mogą towarzyszyć działaniu lub tylko wynikowi
Geneza celów
- działających potrzeb
- uczenie się, modelowanie – niektóre rzeczy staja się godne pożądania, uzależnienie
- doświadczenie rozbieżność ze standarem stanów pożądanych
- normy społeczne – co należy robić ( studia – presja )
- pełnione role społeczne, dziedziczenie społeczne (tato jest adwokatem i ja też)
Sterująca
Informacja zwrotna
Pozytywna negatywna
Różnice indywidualne
- różnice warunkowane kulturowo – realizacja wyników badań Norris – czarne kobiety.
( czarne kobiety lepiej sobie radzą w kataklizmach, w warunkach zagrożenia, nie dotyczy to
mężczyzn.
- różnice środowiskowe – Eskimosi na Grenlandii podczas II wojny światowej. Niesamowita
pamięć. Bo mało liczby sygnałów informacyjnych. By sobie poradzić muszą pamiętać
szczegóły. Adaptacja do wymagań środowiska
Zapotrzebowanie a stymulacje w wielkich miastach i na wsi? Zapotrzebowanie na bodźce –
jak poziom pobudzenia jest optymalny.
- różnice warunkowane biologicznie – płeć – człowiek wysoki ma dłuższy czas reakcji bo ma
dłuższe drogi nerwowe.
Różnice indywidualne mają drugo rzędne znaczenie, nie mogą być rozpatrywane w
izolacji od wymagań w których się znajdują.
I. Pawłow – koncepcja
3. kryteria
- siła pobudzenia – odporność na działania bodźców silnych i długotrwałych
- równowaga procesów pobudzenia i hamowania
- ruchliwość procesów nerwowych plastyczne reakcje na zmienne warunki.
Inteligencja
Na co dzień
- inteligencja jako wartość
- duma z bycia inteligentnym (dialogi uliczne, kawiarnia)
- brak inteligencji jako ukrywany defekt umysłu
- inteligencja jako przymiot podkreślający wartość ludzi i rzeczy
- proszek, puder, olej
- inteligencja jako element zasobów (socjobiologowie)
- tautologia
Proste pytania?
Inteligentni?
Inteligencja R. Cattel
Inteligencja
Płynna skrystalizowana
Stenrberg
Przejawy zdolności praktycznego rozwiązywania problemów:
- myślenie, sprawcze i logiczne
- rozpoznanie związku między ideami
- dostrzega wszystkie aspekty problemu
- ma otwarty umysł
- ze zrozumieniem reaguje na idee innych ludzi.
- chwyta istotę różnych sytuacji
- przejawienie zdolności werbalnych
- wyraża się jasno
Efekt J. Flynna :
- Wzrost wskaźników inteligencji o 25 punktów wciągu 50 lat
- Skaza białkowa może mieć skutki na uszkodzenie mózgu
- Powszechna edukacji
- Nowa komputerowa cywilizacja
- Wzrost świadomości psychologicznej