You are on page 1of 16

Wykład 1 14.10.

2010

Istota i zakres komunikowania

Czym jest komunikacja?


Komunikowanie to wymiana informacji pomiędzy dynamicznymi systemami bądź
dokonujące się połączenie dwóch obiektów.

Podstawowe tezy komunikowania


1. Nie można nie komunikować się. (komunikujemy się też naszym
zachowaniem, gestami itd.)
2. Nie można opisać wszystko autentycznie. (każdy opisuje ten sam
przedmiot inaczej)
3. Nie wywołuje reakcji, które można przewidzieć do końca. (każdy reaguje
inaczej na informacje)
4. Jest zawsze zwrotne. (zawsze występuje jakaś odpowiedź werbalna lub
niewerbalna na komunikat)
5. Posiada wymiar merytoryczny i osobowościowy.
6. Kształtuje nowy system społeczny. (kształtuje nowe grupy społeczne)

Proces słuchania czynnikiem warunkującym skuteczność


komunikowania interpersonalnego

Dobre słuchanie
Koncentracja + znajomość mowy ciała + przychylne nastawienie do mówcy

Słyszenie jest procesem automatycznym przebiegającym pasywnie.

Słuchanie to czynność świadoma, wykonywana aktywnie. Słuchanie stanowi


reakcję dobrowolną i dlatego trzeba chcieć słuchać.

Warunki efektywnego słuchania


• Musimy chcieć słuchać
• Musimy podzielić się z rozmówcą odpowiedzialnością za proces słuchania
• Musimy nauczyć się słuchać całym ciałem
(wyeliminować zakłócenia, skupić uwagę, utrzymywać kontakt wzrokowy,
posługiwać się właściwie mową ciała)

Zasadnicze przeszkody w słuchaniu związane są z:


• Mówcą
• Słuchaczem
• Komunikatem słownym
• Warunkami zewnętrznymi

Przeszkody związane z osobą mówcy


• Nieprzygotowanie się do rozmowy
• Używanie niezrozumiałych słów
• Popełnianie błędów gramatycznych
• Odchodzenie od tematy – słaba prezentacja tematu
• Używanie gwary lub żargonu
• Nieuświadomienie sobie faktu, że odpowiedzialność spoczywa także na
mówcy
• Niewłaściwe nastawienie do słuchacza - brak entuzjazmu i wiary w swoje
możliwości

Przeszkody związane z osobą słuchacza


• Brak wiedzy na temat efektywnego komunikowania
• Nieuświadomienie sobie celów swoich oraz mówcy
• Nierozpolowanie u siebie stereotypowych zachowań i nastawień
• Brak takich cech jak: dociekliwość, wytrwałość, ciekawość świata
• Niewyćwiczona pamięć
• Nieumiejętność:
- interpretowania, parafrazowania, podsumowywania wypowiedzi
- reagowania słownie i niewerbalnie na wypowiedzi mówcy
- włączania się do rozmowy
- notowania

Przeszkody związane z komunikatem słownym


• Wieloznaczność słów
• Zbyt długie zdania
• Zbyt duża liczba informacji
• Brak i zbyt duża liczba powtórzeń

Przeszkody związane z warunkami zewnętrznymi


• Hałas, słaba akustyka
• Odległość od mówcy
• Zatłoczenie
• Słabe oświetlenie
• Nieodpowiednia temperatura
• Niewygodne siedzenia
• Rozpraszający uwagę wystrój wnętrza

Słuchanie nierefleksyjne
Stanowi najprostszą formę słuchania. Towarzyszy mu przejawianie minimalnych
reakcji ustnych typu „uhm” i zachowywanie uważnej ciszy. Ale nie należy mylić
ze słuchaniem pasywnym, kiedy słuchacz zachowuje milczenie. Słuchanie takie
nie przeszkadza mówcy, ma charakter neutralny, jest pozbawione jakichkolwiek
osądów bądź rad.

Słuchanie refleksyjne
To taki rodzaj uczestnictwa w procesie komunikowania, w którym słuchacz
odzywa się do mówcy w sposób pozbawiony jakichkolwiek osądów. Robi to tylko
po to, aby sprawdzić czy właściwie zrozumiał to, co zostało powiedziane. Duża
skuteczność osiągnięcia porozumienia.

Rodzaje reakcji charakterystycznych dla słuchania refleksyjnego


1. Wyjaśnianie
2. Parafrazowanie
3. Odzwierciedlanie emocji u uczuć
4. Podsumowywanie

Wyjaśnianie
Stawianie pytań otwartych i zamkniętych w celu uświadomienia mowcy, że nie w
pełni rozumiemy to, co powiedział. Potania powinny dotyczyć treści, a nie osoby
mowcy.

Parafrazowanie
Ujmowanie myśli autora własnymi słowami. Słuchacz własnymi słowami wyraża
to, co usłyszał. Parafrazować należy wtedy, gdy uważamy, że właściwie
zrozumieliśmy to, co usłyszeliśmy, ale chcemy, co do tego upewnić się.
Parafrazujemy tylko istotne myśli autora.

Przykłady sformułowań:
- Chcesz powiedzieć, że…
- O ile dobrze rozumiem to…
- Innymi słowy uważasz, że…
- Uważam, że…

Odzwierciedlanie emocji i uczuć


Celem jest uświadomienie mówcy jego własnych emocji.

Przykłady sformułowań:
- Czujesz się (winny, usatysfakcjonowany, odpowiedzialny…)
- Jeśli się nie mylę, to jesteś…
- Jesteś taki roztrzęsiony!

Jak rozpoznać emocje rozmówcy?


Informują o tym takie zachowania jak:
- Używanie przez rozmówców słów opisujących emocje, np. zły, smutny,
szczęśliwy…
- Odszyfrowywanie sygnałów niewerbalnych, np. wyraz twarzy, ton głosu, ruchy
rąk…
- Wczuwanie się w sytuację rozmówcy
- Kontekst, w jakim odbywa się rozmowa

Podsumowywanie
Celem jest zebranie usłyszanych treści w jedną spójną całość.
Przykłady sformułowań:
- Wszystko, co do tej pory powiedziałeś…
- A teraz podsumujmy…
- Jeśli dobrze rozumiem, to…
- Podsumowując wszystko, co do tej pory powiedziałeś…

W jakich sytuacjach należy słuchać nierefleksyjnie?


1. Mówca jest skłonny opowiedzieć o swoich zamiarach, poglądach czy
propozycjach.
2. Mówca czuje potrzebę wyrzucenia z siebie intensywnych emocji.
3. Mówca ma kłopoty z przedstawieniem swoich problemów osobistych.
4. Mówca nie czuje się swobodnie z osoba posiadającą władzę bądź będącą
zwierzchnikiem.

Dlaczego należy słuchać refleksyjnie?


1. Wiele słów ma kilka a nawet kilkanaście znaczeń.
2. Informacje musza być odkodowane.
3. Ludzie maja kłopoty z jasnym formułowaniem swoich myśli.
4. Czynniki subiektywne utrudniają porozumiewanie (zakres naszej wiedzy,
stan emocjonalny, zasady moralne, doświadczenia)

Wykład 2 28.10.2010

Style słuchania
Styl słuchania wyraża to, kim jesteśmy, jaka jest nasza osobowość, nasze
zainteresowania, miejsce w hierarchii społecznej bądź zawodowej oraz płeć.
Zależy też od sytuacji i osoby nadawcy/rozmówcy. W praktyce trzeba wykazać się
elastycznością i dostosować do osoby, której słuchamy i do sytuacji.

Pięć podstawowych reakcji na słowa mówcy


• Najczęściej spotykane – oceniam, interpretuję, popieram
• Najrzadziej spotykane – sprawdzam, rozumiem

 Słuchacz oceniający – używa zwrotów typu: to jest dobre, to jest złe, to


należy rozumieć jeszcze inaczej itp.
 Słuchacz interpretujący – używa zwrotów typu: teraz rozumiem, dlaczego
mi to powiedziałeś, mówisz tak żeby mi udowodnić, że to moja wina.
 Słuchacz popierający – masz absolutnie rację, współczuję ci; jest skłonny
szybko zgodzić się z mówcą lub okazywać sympatię.
 Słuchacz sprawdzający – stawia pytania: gdzie, kiedy, dlaczego i żąda
przedstawienia dowodów.
 Słuchacz rozumiejący – nie ingeruje zbyt silnie w tok wypowiedzi mówcy,
robi dobry użytek z metody słuchania refleksyjnego i nierefleksyjnego;
rozumiem, staram się zrozumieć.

Aktywny Łukasz
• Uczestniczy w rozmowie całym sobą
• Zadaje pytania wyjaśniające – umiejętnie wykorzystuje słuchanie
refleksyjne i nierefleksyjne
• Dobrze odczytuje mowę ciała i sam z niej korzysta
• Stara się zrozumieć punkt widzenia drugiej osoby
• Powstrzymuje się przed pochopnym wyciąganiem wniosków
• Oddziela emocje od treści

Uważna Anna/Anna słuchaczka


• Na bieżąco zadaje pytania, aby sprecyzować wymagania rozmówcy; osoby
takie można spotkać w formach handlowych bądź biurach podróży
• Parafrazuje wypowiedzi mówcy
• Jest to bardzo męczący styl słuchania, ale pomaga w karierze zawodowe

Nieobecny Wincenty
• Najgorszy typ słuchacza – marzyciel
• Włącza się na chwile ciałem – „myśli bujają w obłokach”
• Podczas rozmowy bawi się długopisem, bądź stuka w biurko
• Łatwo go rozpoznać po niewidzącym spojrzeniu
• W celu wciągnięcia do rozmowy najlepiej zaproponować temat bliski jego
zainteresowaniom

Krytyczna Klara
• Słucha tylko po to by znaleźć błąd w wypowiedzi rozmówcy
• Rejestruje wszystkie fakty na gorąco, a w ten sposób umyka główny wątek
• Marszczy brwi lub uśmiecha się z niedowierzaniem
• Robi notatki i w ten sposób nie jest utrzymywany kontakt wzrokowy
• Jest cenną umiejętnością w rozmowach, których celem jest rozwiązanie
problemu

Ustępliwy Jasio
• Częściej słucha niż mówi, zwykle nieśmiały, nie ma własnego zdania
• Dba o przyjemny przebieg rozmowy
• Prawdziwą opinię zachowuje dla siebie
• W większym gronie potakuje głową, niewiele wnosząc do dyskusji
• Często używa zwrotów typu: „o tak”, „rozumiem, o co chodzi”

Czynniki wyznaczające styl słuchania


• Status oraz więzi formalne i nieformalne łączące rozmówców
• Płeć osób uczestniczących w rozmowach
• Sytuacja

Słuchanie informacyjne
Celem jest pozyskanie informacji. Usłyszane treści są automatycznie oceniane i
klasyfikowane. Wymaga od słuchacza koncentracji, zdolności odróżniania faktów i
opinii, wyciągania wniosków i porządkowania informacji podczas ich napływania.
Wykład 3 18.11.2010

Komunikowanie informacyjne i perswazyjne


Kryterium celu, jaki towarzyszy uczestnikom procesu

Komunikowanie informacyjne
Podstawowym celem komunikowania informacyjnego jest kreowanie wzajemnego
porozumienia, przy założeniu, że nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na
postawy i zachowania odbiorców. Ten typ komunikowania ma spełniać funkcję
stricte informacyjną, tzn. wykorzystane w nim fakty i opinie są zaprezentowane w
sposób neutralny, rzeczowy i obiektywy.
Komunikowanie perswazyjne
Komunikowanie perswazyjne operuje perswazją, jako podstawową techniką
wpływania, nakłaniania, namawiania, zachęcania, oczarowywania itp. Zasadniczą
właściwością komunikowania perswazyjnego jest takie oddziaływanie nadawcy na
odbiorcę, aby nakłonić go do akceptacji nowych zachowań i postaw zgodnych z
intencją nadawcy, ale w sposób dobrowolny, tj. bez stosowania środków
przymusu.

Podstawowe metody informacyjne


• Narracja – opis wydarzenia, historii z zachowaniem kolejności
występowania epizodów i wątku od początku do końca
• Opis – dotyczy konkretnej osoby bądź grupy ludzi, przedmiotu, urządzenia
sytuacji itp.
• Demonstracja – to taki proces komunikowania, podczas którego przekazowi
werbalnemu towarzyszy równoczesne wykonywanie czynności ilustrującej
ten komunikat; jest ona charakterystyczna między innymi dla wszelkich
prezentacji kulinarnych i działania różnego rodzaju urządzeń
pozwalających na nabycie praktycznych umiejętności.
• Definiowanie – wyjaśnianie pewnych pojęć, ich klasyfikacja i rozróżnianie,
wskazywanie na synonimy i antonimy, na użycie i funkcje, odwoływanie się
do etymologii i historii, podawanie przykładów i porównywanie.

Zasady skutecznego komunikowania informacyjnego

Zasada kreatywności
Kreatywność przekazu jest determinowana jakością transmitowanych do
odbiorców informacji oraz sposobem ich prezentacji, a także propozycjami
alternatywnych wyborów.

Zasada wiarygodności
Efektywność komunikatu informacyjnego zależy od wiarygodności nadawcy i
zaufania do niego ze strony odbiorców; wiarygodność jednostki zbudowana jest
na jego kompetencjach, czyli na wiedzy i doświadczeniu, autorytecie, intencjach
osobowości.
Zasada nowości informacji
Odbiorcy znacznie chętniej poświęcają uwagę nowym informacjom niż tym już
znanym, nowinki zawsze szybciej się rozchodzą i działają mobilizująco.

Zasada doniosłości
Doniosłość informacji wynika z potrzeby wiedzy odbiorców i z psychologicznego
nastawienia jednostki do postrzegania elementów dla niej istotnych. Nie dla
każdego, bowiem te same informacje mają doniosły charakter.

Zasada położenie nacisku na informację


Nadawca w komunikowaniu informacyjnym często stosuje technikę podkreślania
wagi pewnych informacji, wskazywania odbiorcy, że ich ranga jest wyższa od
innych.

Zasada wykorzystania pomocy wizualnych


W celu wzmocnienia przekazu, uczynienia go zrozumiałym stosuje się pomoce
wizualne w postaci np. map, rysunków, zdjęć, plansz, grafik, przedmiotów, w celu
wyjaśnienia i zaprezentowania zagadnienia.

Podstawowe cele perswazji


• Zmiana istniejących postaw, tj. osłabienie postawy i zmiana jej znaku
• Wzmocnienie istniejącej postawy
• Uformowanie nowej, nieistniejącej dotychczas postawy.

Typy perswazji
Perswazja przekonująca jest klasycznym przykładem procesu transakcyjnego.
Obie strony dążą do wzajemnego porozumienia, nawet kosztem odstąpienia w
całości lub w części od swoich pierwotnych przekonań. Jest to najbardziej
etyczna forma perswazji.

Perswazja nakłaniająca jest to przyciąganie odbiorcy do idei, postaw i zachowań,


które wyznaje jednostka perswadująca. Ten typ perswazji stosowany jest w
procesach wychowawczych, w reklamie, a przede wszystkim w propagandzie. W
zależności od tego, komu ma służyć i jaki jest jej cel, można ją uznać za
pożyteczną lub szkodliwą, uczciwą lub nieuczciwą, jawną bądź ukrytą. Nie można
przypisać jej jednoznacznie cech pozytywnych lub negatywnych.

Perswazja pobudzająca wzbudza najwięcej kontrowersji pod względem etycznym.


Ten typ perswazji jest niczym innym jak agitacją. Jej celem jest narzucenie
odbiorcy określonego wzoru zachowań. Za pomocą sugestii, haseł, skrótów
myślowych, obietnic, świadomego manipulowania informacją, chwytów
socjotechnicznych i technik marketingowych, nadawca dąży do osiągnięcia z
reguły doraźnych, np. kampanie wyborcze.

Fazy procesu perswazyjnego wg Mc Guire


1. Faza ekspozycji przekazu w miejscu łatwo dostępnym dla odbiorcy
2. Faza uruchomienia uwagi odbiorcy i skoncentrowania jej na komunikacie
3. Faza zrozumienia komunikatu przez odbiorcę, tj. proces odkodowania
znaczeń
4. Faza refleksji, związana z interpretacją komunikatu, akceptacja lub
odrzucenie emitowanego przekazu
5. Faza zapamiętywania treści komunikatu jest następstwem jego akceptacji
6. Faza zmiany postaw, czyli najważniejsza sekwencja procesu
perswazyjnego, w której realizuje się intencja nadawcy.

Kampania perswazyjna
To kompleksowa, zorganizowana działalność komunikacyjna, która ma na celu
spowodowanie konkretnych efektów u relatywnie dużej liczby osób w określonym
czasie.

Cechy kampanii perswazyjnej


• Konkretny, jasno sprecyzowany cel – jakie postawy i jakie zachowania są
obiektem modyfikacji.
• Odbiorcami jest bardzo szeroka rzesza ludzi, w tym również publiczność
środków masowego przekazu, gdyż do emisji komunikatów perswazyjnych
wykorzystywane są mass media.
• Jest realizowana w dokładnie określonym czasie, od inauguracji kampanii
do jej zakończenia, co wynika z planu i harmonogramu kampanii.
• Tworzy ją cały szereg aktywności komunikacyjnych, polegających na
przygotowaniu oraz transmisji komunikatów perswazyjnych, realizowanych
według wcześniej przyjętego scenariusza kampanii.

Przyczyny niepowodzenia kampanii perswazyjnej

Konfrontacja postaw nadawcy i odbiorcy


W czasie kampanii perswazyjnej dochodzi do konfrontacji istniejących już postaw
odbiorców z postawami preferowanymi przez nadawcę. Jeżeli różnią się one w
sposób zdecydowany siłą i znakiem, może dojść do dysonansu poznawczego i
odrzucenia komunikatu.

Filtr przekazu
Zjawisko to jest związane z selekcją percepcji jednostki. Odbiorca chętniej czyta,
słucha i ogląda przekazy, które leżą w obszarze jego zainteresowań, odrzucając
już na etapie ekspozycji te, które tam nie znajdują się; filtr może włączać się
świadomie lub bez zaangażowania świadomości.

Zjawisko oporu
Przyczyna wynikająca z psychologicznej niechęci człowieka do akceptacji i
adaptacji narzucanych mu poglądów czy postaw.

Efekt uśpienia
Efektywność procesu perswazyjnego jest funkcją wiarygodności nadawcy. Im
niższy stopień wiarygodności źródła przekazu, tym większa szansa na jego
odrzucenie i odwrotnie, wraz ze wzrostem poziomu wiarygodności i zaufania do
nadawcy zwiększa się jego skuteczność oddziaływania. W przypadku komunikatu
zbudowanego na mocnych lub wystarczająco silnych argumentach, u
podejrzliwego odbiorcy mogą wystąpić zmiany postaw lub zachowań z
opóźnieniem, gdy nie będzie on już wiązał przekazu z mało wiarygodnym
źródłem, tj., kiedy zapamięta treść komunikatu, a zapomni jego autora.

Wykład 4 2.12.2010

Zasady skutecznego komunikowania perswazyjnego

Zasada sprecyzowania celów


Sprecyzowanie celu działania i wskazanie konkretnych efektów w postaci reakcji
odbiorców, jakie chce się uzyskać.

Zasada stosowania logicznej argumentacji


Zastosowanie racjonalnych, dobrze umotywowanych argumentów; wyszukanie
dowodów i odwoływanie się do nich w celu poparcia racji nadawcy, te stosowanie
wartości dowodów; uogólnienie, definiowanie, odwoływanie się do analogii oraz
przyczyn zjawisk i zdarzeń.
Zasada rozpoznania istniejących systemów postaw i wzorów zachowań
odbiorców
Przygotowania materiału perswazyjnego w oparciu o znajomość istniejących
postaw i zachowań odbiorców; należy wiedzieć, co ma się zmienić i na bazie tej
wiedzy opracować zestaw propozycji.

Zasada posługiwania się językiem motywującym do działania


Jasne określenie emocji odbiorcy, na które chce się oddziaływać; wybór
informacji, które pomogą stymulować emocje osób poddawanych perswazji.

Zasada budowania i rozwijania wiarygodności


Budowanie wiarygodności w oparciu o mówienie prawdy, traktowanie informacji z
dystansem, odpieranie ataków przeciwników, ujawnianie całości problemu, a nie
tylko fragmentu.

Zasada prezentacji komunikatu w przekonujący sposób


Prezentowanie komunikatu przez nadawcę w atrakcyjny i przekonywujący
sposób, utrzymywanie kontaktu wzrokowego z odbiorcami.

Zasada obalania przeciwnych argumentów


Obalanie dowodów strony przeciwnej poprzez ocenę dowodów i przyczyn,
wyciąganie konkluzji.

Komunikowanie w organizacjach – zarządzanie informacją wewnętrzną


Skuteczne komunikowanie jest ważne dla szefów firm z dwóch
zasadniczych powodów
• Za pośrednictwem procesu komunikowania są realizowane kierownicze
funkcje takie jak: planowanie, organizowanie, przewodzenie i
kontrolowanie
• Jest czynnością, której kierownicy poświęcają przeważającą część czasu

Role kierownicze, których podstawowym elementem jest


komunikowanie się
• Role interpersonalne
• Role informacyjne
• Role decyzyjne

Role interpersonalne
Kierownik działa jak symbol i przywódca swojej jednostki organizacyjnej,
porozumiewając się z podwładnymi, klientami, dostawcami i kolegami w
organizacji.

Role informacyjne
Kierownicy poszukują informacji u kolegów, podwładnych i innych osób o
wszystkim, co może dotyczyć zadań i obowiązków. W zamian przekazują ważne
dla nich informacje. Ponadto dostarczaj ą kolegom i odpowiednim grupom spoza
organizacji informacji o swojej jednostce.

Role decyzyjne
Kierownicy wprowadzają nowe projekty, zajmują się zakłóceniami oraz
przydzielają zasoby członkom i działom swojej jednostki. Niektóre decyzje są
podejmowane przez kierowników w samotności, lecz opierają się na
dostarczonych informacjach. Z kolei kierownicy musza przekazać swoje decyzje
innym.

Typy kierowników
• Typ autorytarny –odrzucający strategię otwartości i sprzężenia zwrotnego,
blokujący kreatywności podwładnych, wyobcowany i zachowujący dystans.
• Typ permisywny – wiążący się z osobowością introwertyczną, niepotrafiący
wyrażać swoich uczuć, a więc mało otwarty, polegający na strategii
sprzężenia zwrotnego.
• Typ zapatrzony w siebie – dzielący się z podwładnymi własnymi opiniami,
ale niedopuszczający koncepcji i idei innych osób, nastawiony na
autoprezentację, realizujący strategię otwartości kosztem sprzężenia
zwrotnego.
• Typ demokratyczny – najbardziej efektywny w procesie porozumiewania
się z podwładnymi, realizujący w praktyce strategię otwartości i sprzężenia
zwrotnego.

Kierunki komunikowania instytucjonalnego


Kierunek w dół jest najczęstszą praktyką stosowaną w organizacji. Związany jest
z przesyłaniem informacji, poleceń, rozporządzeń itd. od jednostek na szczycie do
niższych szczebli struktury organizacyjnej. Długość drogi, jaką musi pokonać
komunikat, a także liczba pośredników są częstym źródłem zniekształceń
pierwotnej wersji informacji.

Kierunek w górę jest swego rodzaju sprzężeniem zwrotnym, czyli reakcją


podwładnych na przekazy napływające do nich od kierowników np. informacje o
postępie prac, o trudnościach w realizacji itp. Częstotliwość wysyłania
komunikatów w górę zależy w dużej mierze od stylu kierowania organizacją i
strategii otwartości realizowanej przez menedżerów.

Kierunek poziomy obejmuje procesy komunikowania uczestników systemu,


zajmujących tę samą pozycję w strukturze, tj. członków tej samej grupy
zadaniowej, roboczej itd. Kontakty poziome mają bardziej nieformalny charakter
niż komunikowanie wertykalne.

Kierunek ukośny komunikowania dotyczy jednostek, które zajmują różną pozycję


w strukturze i nie są połączone ze sobą więzami bezpośredniego
podporządkowania. Formalnie ten typ komunikowania jest stosowany bardzo
rzadko, kiedy inne kierunki zawodzą.

Podstawowe typy struktur organizacyjnych i modeli komunikacyjnych


• Model biurokracji Webera
• Model stosunków międzyludzkich
• Administracyjny model zachowania
• Model Y
• Model systemu IV
• Model „matryca”

Model biurokracji Webera


• Hierarchia, specjalizacja
• Dokumentacja w formie pisemnej (obecnie coraz częściej wypierana przez
bazy danych i przepływ informacji w sieciach komputerowych)
• Ustalone precyzyjne zakresy obowiązków członków systemu
• Podporządkowanie i subordynacja
• Kierunek komunikowania z góry na dół
• Relacje typu: polecenie – sprawozdanie (zwierzchnicy wydają polecenia,
podwładni je realizują i zdają sprawozdania)
• Założenie, że ludzkie działanie jest racjonalne i daje się przewidzieć

Model stosunków międzyludzkich


Zakłada, że dla większości członków dużych korporacji praca straciła sens. Czują
się oni trybikami w maszynie, odizolowanymi od produktu czy usługi, które
wytwarzają. W takiej sytuacji należy pracy nadać nowe znaczenie, wywołać
zadowolenie i entuzjazm.
Proponowane drogi dojścia
• Motywowanie zatrudnionych osób do nawiązywania nieformalnych
kontaktów w ramach struktury, tj. łączenia się w grupy towarzyskie i
przyjacielskie.
• Budowanie pomostów, czyli komunikowanie się w kierunku horyzontalnym,
wertykalnym i ukośnym, w celu zaspokojenia potrzeb emocjonalnych.
• Zachęcanie personelu do wspólnej pracy i zabawy, organizując spotkania
towarzyskie, bankiety, zabawy i inne formy rozrywki tak, aby stworzyć
okazję do kontaktów nieformalnych i interpersonalnych.

Administracyjny model zachowania


Traktuje Sue organizacje, jako złożoną sieć procesów porozumiewania się
członków. Przełożeni i podwładni mają odrębne, jasno określone zadanie, jednak
kontrola władzy jest ocena na wszystkich szczeblach struktury. Szczególną wagę
przywiązuje się do kanałów informacyjnych i sprawnego przepływu komunikatów.
Komunikowanie ma charakter dwukierunkowy, menedżerowie realizują strategię
otwartości o sprzężenia zwrotnego, wsłuchując się w opinie pracowników.

Wykład 5 16.12.2010

Model Y
Ukazuje organizację, jako płaszczyznę samorealizacji członków. W tej strukturze
preferowany jest kierunek komunikowania od dołu do góry. Wynika to z
założenia, że jednostki znajdujące się na dole piramidy są bliżej wytwarzanego
produktu, w związku z tym posiadają najwięcej doświadczenia i wiedzy. Członków
struktury zachęca sie do komunikowania przy użyciu różnorodnych środków,
starając się unikać pisemnych poleceń. Organizację tego typu charakteryzują się
dużą elastycznością i szybkim reagowaniem na zamiany w otoczeniu.

Model systemu IV
Postrzega organizację, jako system komunikowania werbalnego. W modelu
preferowane są relacje interpersonalne i komunikaty ustne. Menedżerowie są
otwarci na uwagi i opinie podwładnych, poświęcają im wiele czasu. Zarówno
zarządzający jak i wykonawcy mają dużą swobodę w realizacji zadań. Dzięki temu
możliwe jest stworzenie wysoce elastycznej, tolerancyjnej i zazwyczaj sprawnie
funkcjonującej struktury.

Model „matryca”
Przypomina system IV, z tą jednak różnicą, że model pozbawiony jest hierarchii, a
procesy komunikowania zachodzą wszędzie i ciągle. System zbudowany jest na
wzór pajęczyny, stanowiąc prawie całkowite przeciwieństwo modelu Webera.

Zalety
• Akceptacja istotnej roli procesu komunikowania między członkami
struktury, szczególnie komunikowanie interpersonalnego
• Brak założenia, że członkowie organizacji działają racjonalnie
• Lepsze tolerowanie chaosu, zamian na rynku, sytuacji zatrudnionych i
warunków finansowych
• Większa elastyczność, szybsze i sprawniejsze dostosowywanie się do
nowych warunków

Komunikowanie masowe

Komunikowanie masowe
Jest najwyższym poziomem komunikowania, obejmuje, bowiem największą liczbę
odbiorców. Jest to proces przesyłania komunikatu od komunikatora masowego do
publiczności środków masowego przekazu za pośrednictwem mass mediów.
Jest to szczególny proces społeczny, bowiem czynnie angażuje masową
publiczność w praktykę komunikacyjną.

Komunikowanie masowe wyróżnia:


• Ograniczona liczba zmysłów odbiorcy zaangażowanych w proces
komunikacyjny do wzroku i słuchu
• Personalny charakter przekazu, tzn. uczestnicy procesu są wyizolowani i
nie znają się
• Zaangażowanie dużej liczby osób, organizacji i instytucji do przesyłania
komunikatów
• Opóźnione sprzężenie zwrotne wynikające z charakteru transmisji przekazu
medialnego

Usytuowanie komunikatora masowego w społecznym systemie


medialnym

Komunikatorzy masowi są powiązani z organizacjami medialnymi, te z kolei


wchodzą w skład instytucji medialnej, która jest elementem szerszego systemu
społecznego.

Komunikator masowy
Pojęcie komunikatora masowego odnosi się do osób pracujących w środkach
masowego przekazu bądź będących ich właścicielami.

Kategorie komunikatorów masowych


• Właściciele i zarządzający mediami, np. menedżerowie, dyrektorzy,
redaktorzy naczelni
• Twórcy i kreatorzy, np. reżyserzy, pisarze, artyści
• Dziennikarze
• Technicy, np. operatorzy, montażyści, scenografowie i inni specjaliści
niezbędni do funkcjonowania organizacji medialnej
Organizacja medialna
Miejsce, w którym odbywa się produkcja komunikatorów i gdzie występuje mniej
lub bardziej rozłożony system zarządzania; może to być redakcja gazety, kanał
lub sieć telewizyjna, rozgłośnia radiowa, agencja informacyjna lub prasowa,
wydawnictwo, wytwórnia filmowa lub fonograficzna itp.

Podstawowe funkcje organizacji medialnych


• Funkcja nadawcy pierwotnego – kreowanie i emitowanie własnych
komunikatów, których autorami są komunikatorzy masowi.
• Funkcja nadawcy wtórnego, – czyli pośredniczenie w komunikowaniu
wszelkich organizacji pozamedialnych, np. instytucji politycznych,
publicznych, edukacyjnych, społecznych, religijnych i innych.

Instytucja medialna
Jest pojęciem szerszym i bardziej ogólnym; jej trzon tworzą normy zwyczajowe i
prawne regulujące funkcjonowanie sytemu medialnego jako całości. Instytucja
określa pewne ramy i zasady funkcjonowania oraz cele społeczne organizacji
medialnych, różnicując je między sobą; pozwala na zdefiniowanie aktywności
poszczególnych mediów w stosunku do instytucji politycznych, edukacyjnych i
innych.

Cechy wypowiedzi w komunikowaniu masowym


• Publiczna – brak konkretnego adresata, przekazywania za pomocą
technicznych środków rozpowszechniania
• Pośrednia – przestrzenny lub czasowy dystans pomiędzy stronami
biorącymi udział w procesie komunikowania
• Jednostronna – brak zmiany ról pomiędzy strona mówiącą i przysłuchującą
się

Cechy publiczności rozproszonej


• To nie jest żaden społeczny układ, a tworzy się poprzez wsparcie z reguły
wielu ludzi wobec wspólnych spraw
• Wypowiedzi są kierowane za pomocą mass mediów w komunikowaniu
pośrednim, apersonalnym i publicznym
• Członkowie publiczności w układzie przestrzennym są odrębnymi
jednostkami lub relatywnie małymi grupami
• Relatywnie duża liczba ludzi, którzy są ograniczeni technicznymi
warunkami rozpowszechniania informacji
• Członkowie nie znają się nawzajem
• Ludzie, którzy pochodzą z różnych warstw społecznych
• Nie wykazuje żadnego podziału na role

Skutki komunikowanie masowego


Skutki komunikowania masowego oznaczają to wszystko co jest wywoływane
przez proces komunikowanie u odbiorcy, tzn. wszystkie procesy związane z
zachowaniem i przeżyciami obserwowanymi u człowieka oraz procesy,
tłumaczące równocześnie jego uczestnictwo w procesie komunikowania
masowego.

Rodzaje skutków wg kryterium fazy procesu komunikowania


• Skutki pierwotne
• Skutki komunikacyjne właściwe
• Skutki postkomunikacyjne

Skutki pierwotne
Pojawiają się w fazie skierowania i decydowania o przyjęciu komunikatu; w
momencie dostrzeżenia propozycji mass mediów; skutki te wyznaczane są
poprzez dotychczasowe doświadczenia w zakresie komunikowania

Skutki komunikacyjne właściwe


Ujawniają się w trakcie procesu komunikowania; są to zmiany postaw bądź
reakcji obserwowane w konkretnej sytuacji komunikacyjnej.

Skutki postkomunikacyjne
Obserwowane w 5 obszarach, tj.:
• W zachowaniu np. struktura wolnego czasu, naśladownictwo
• Nauce tzn. formalne (szkoła) i nieformalne (wychowanie w domu)
• W opiniach – zjawisko przestępczości
• W emocjach – siła oddziaływania filmów
• W psychologii głębokiej – defekty senne

Skutki wg kryterium stopnia realizacji celu


• Zamierzone
• Niezamierzone

Skutki zamierzone
To takie które nadawca zaplanował przez rozpoczęciem procesu komunikowania i
które chciał zrealizować w trakcie.

Skutki niezamierzone
Powstają w wyniku oddziaływania mass mediów jako rzekomo pozytywne bądź
jako negatywne skutki uboczne.

„Efekt bumerangowy”
Zjawisko dotyczy przypadków, w których komunikowanie przebiega wbrew
zamiarom nadawcy.

Sytuacje opisujące efekt bumerangowy


• Nadawca podczas kształtowania wypowiedzi ma niewłaściwe wyobrażenie
o publiczności i zatraca w ten sposób swój cel
• Nadawca staje przed nierozwiązywalnym dylematem wynikającym z faktu
że jego publiczność jest heterogeniczna; już wcześniej wie, że nie dotrze do
wszystkich i nie osiągnie pewnych celów cząstkowych
• Różne fragmenty wypowiedzi w trakcie pobieżnego rejestrowania wydają
się sprzecznymi i prowadzą do tego, że cała wypowiedź nie jest
akceptowana
• Przykłady służące wizualizacji stosowane przez nadawcę nie odpowiadają
doświadczeniom odbiorcy

Wykład 6 20.01.2011
zaliczenie

Wykład 7 27.01.2011
wpisy

You might also like