UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA

KATEDRA ZA POLJOPRIVREDNO
MAŠINSTVO

DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ

POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

ISPITNI RAD

Student: Profesor:
Đorđe Vasić Dr Milan Martinov

jun 2010
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Sadržaj

1. Uvod.......................................................................................................................2
2. Definicija.................................................................................................................3
3. Princip daljinske detekcije......................................................................................4
4. Elementi daljinske detekcije...................................................................................5
4.1. Objekat - predmet istraživanja......................................................................5
4.2. Elektromagnetna energija.............................................................................5
4.3. Nosač senzora (Platforma)...........................................................................8
4.4. Senzor........................................................................................................10
4.4.1. Foto optički senzori...........................................................................10
4.4.2. Elektro optički senzori.......................................................................11
4.4.3. Mikrotalasni senzori...........................................................................14
4.4.4. Karakteristike senzora.......................................................................16
4.5. Snimak........................................................................................................16
4.6. Analiza snimka i podatak............................................................................17
5. Primena daljinske detekcije u savremenoj poljoprivrednoj proizvodnji................19
5.1. Detekcija količine hlorofila u usevima.........................................................19
5.2. Detekcija nedostatka azota.........................................................................20
5.3. Klasifikacija zemljišta..................................................................................22
6. Zaključak..............................................................................................................23
7. Literatura..............................................................................................................24

1
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

1. Uvod
Odavno postoji neophodnost da se neposredno opažaju i proučavaju pojave koje
svojim dimenzijama prelaze gornju granicu ljudskih mogućnosti. Iz potrebe da osmatranja
i izučavanja budu objektivnija od dosadašnjih sinteza, iz potrebe da se dobiju novi podaci,
rođen je nov istraživački metod - daljinska detekcija.
Gotovo da nema poznate metode, naučne discipline ili naučne oblasti koje su imale
tako intenzivan i brz razvoj kao daljinska detekcija. Sa savremenom tehnologijom i visoko
usavršenom opremom, programskom podrškom ona je za veoma kratko vreme postala
opšte prihvaćeno naučno područje i nezamenljivo sredstvo u svim sferama života.
Daljinska detekcija je uz aerofotogrametriju nezamenjiv metod masovnog prikupljanja
podataka o prostoru.
Stalni razvoj informacionih tehnologija omogućio je da daljinska detekcija u
kombinaciji sa GIS-om (Geographic Information System) i njegovim aplikacijama pruža
korisne informacije širokom krugu korisnika. U oblastima geodezije i kartografije daljinska
detekcija se sve češće koristi kao važan izvor za kartiranje, u geologiji učestvuje pri
utvrđivanju geološke građe terena, u poljoprivredi pri proučavanju pedološkog sloja i
različitih kultura, u šumarstvu u oblasti izučavanja vegetacionog pokrivača, u hidrologiji
praćenja stanja voda, itd. Tu su i najnovije oblasti primene, poput praćenja i predviđanja
elementarnih nepogoda i prirodnih katastrofa usled pomeranja tla, zaštita životne sredine i
dr.
Daljinska detekcija predstavlja veoma važnu kariku u lancu precizne poljoprivredne
proizvodnje i njenim korišćenjem se omogućuje dobijanje tačne slike o stanju zemljišta i
useva tj. planova za selektivno prskanje korova i insekata, ublažavanje biljnih bolesti,
određivanje količine azota, raspoređivanje navodnjavanja itd.

2
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

2. Definicija
Daljinska detekcija u užem smislu obuhvata analizu i interpretaciju različitih snimaka
delova Zemljine površine, načinjenih sa površine terena, iz vazdušnog prostora ili iz
kosmosa. Početak njene istorije mogao bi biti nastanak klasične fotografije, koja se javlja
1839. godine i vezuje za ime Francuza Dagera (Daguerre). Deset godina kasnije, u
Francuskoj fotografija počinje da se primenjuje pri izradi topografskih karata.
Naziv daljinska detekcija je slobodni prevod engleskog termina Remote Sensing. U
francuskoj literaturi ovaj termin se prevodi kao Teledetection, u nemačkoj Fernerkundung,
a u ruskoj Дистанционние исследования. Kod nas se, prema korišćenom literaturnom
izvoru, pojavljuju i nazivi „daljinska opažanja“, „daljinska istraživanja“, „teledetekcija“,
„daljinski metodi“, „distanciona istraživanja“. Pojam daljinska detekcija je najčešće u
upotrebi.
Najpogodniju definiciju daljinske detekcije dala je Evelin Pruit 1960. godine koja glasi:
„Daljinska detekcija predstavlja metod prikupljanja informacija putem sistema koji nisu u
direktnom, fizičkom kontaktu sa ispitivanom pojavom ili objektom“. Podaci se prikupljaju
registrovanjem i snimanjem odbijene ili emitovane energije objekta i obradom,
analiziranjem i korišćenjem tog podatka.

3
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

3. Princip daljinske detekcije

Pri realizaciji sistema daljinske detekcije jasno se može definisati nekoliko direktno
povezanih elemenata. U geonaukama, kao i u nama zanimljivoj poljoprivredi, objekat je
fizička površina Zemlje. Objekat zrači elektromagnetnu energiju, koja nosi informacije o
njegovim osobinama. Energija može biti sopstvena i reflektovana, koja je saopštena
objektu iz prirodnog ili nekog veštačkog izvora. Tu energiju registruje senzor, koji se u
najvećem broju slučajeva nalazi na pokretnoj platformi (kosmička, aero ili terestrička). Na
osnovu složenog elektronskog sklopa senzora, registrovani signal prevodi se u oblik
pogodan za obradu, odnosno nastaje odgovarajući snimak u digitalnom ili analognom
obliku. Zatim, sledi analiza snimljenog područja, interpretacija rezultata i, na kraju,
upotrebljiva informacija (podatak) o snimljenom sadržaju. Ta informacija najčešće
obuhvata saznanje o vrsti, granicama prostiranja i intenzitetu registrovanog fenomena.
Princip daljinske detekcije se jednostavno može sagledati na osnovu slike 3-1. na
kojoj se uočavaju pomenuti elementi.

Slika 4.1-1 Elementi i princip daljinske detekcije

Princip daljinske detekcije se, najkraće rečeno, svodi na sistematsko merenje

određenog energetskog polja i tumačenje utvrđenih anomalija razlikama u svojstvima
ispitivanog objekta.

4
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

4. Elementi daljinske detekcije

Iz prethodnog razmatranja principa daljinske detekcije proizilazi da u procesu
daljinske detekcije učestvuje osam elemenata: objekt, elektromagnetna energija, senzor,
platforma, snimak, analiza, interpretacija i podatak. Svaki od njih ima svoje specifičnosti.
Za razumevanje i primenu metoda daljinske detekcije neophodno je njihovo detaljnije
poznavanje.

4.1. Objekat - predmet istraživanja

U užem smislu reči, objekat predstavlja deo Zemljine površine koji se istražuje tj. za
koji se traže informacije. Istraživanju se može prići sa različitih aspekata. U šumarstvu
istraživanja će biti usmerena na vegetacioni pokrivač, u hidrologiji na snežni pokrivač i
raspored voda, dok geološke discipline imaju svoje specifične interese koji se odnose na
utvrđivanje geološke građe određenog terena. U geodeziji daljinska detekcija je usmerena
na prikupljanje prostornih podataka koji se odnose na reljef i topografiju terena.
Istraživanja u poljoprivredi se odnose na pedološki sastav zemljišta i rasprostranjenje
različitih kultura kao i na njihovo stanje.

4.2. Elektromagnetna energija

Svako telo, koje se nalazi na Zemljinoj površini, usled Sunčevog zračenja poseduje
energiju određene frekvencije i talasne dužine i sposobno je da emituje energiju dela
elektromagnetnog spektra. Određene čestice materije poseduju električni naboj. One
menjaju okolni prostor oko sebe i stvaraju električno polje. Polje deluje silom na svaki
električni naboj koji se nalazi u njemu. Čestice sa električnim nabojem u pokretu čine
električnu struju. Električna struja izaziva dalje promene okolnog prostora i stvara
magnetno polje. Magnetno polje takođe deluje silom na svaku česticu sa električnim
nabojem u pokretu. Na taj način izmenjeno električno polje stvara magnetno polje, a
izmenjeno magnetno polje stvara električno polje. Nastale promene vode ka uvećanju
energije u vidu povezanih električnih i magnetnih polja sa vremenski i prostorno
promenljivom jačinom.

Slika 4.2- 2 Grafički prikaz električnog i magnetnog polja elektromagnetnog polja

Vektori električnog i magnetnog polja međusobno su upravni, a u svakoj tački

prostora pružaju se upravno na pravac rasprostranjenja energije kao sto je prikazano na
slici 4.2-1.

5
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Opšti zakon talasnog kretanja glasi:

C =λ ⋅ f
gde su:
λ – talasna dužina,
f – frekvencija,
C – brzina svetlosti.

Skup svih vidova zračenja naziva se spektar (slika 4.2-2).

Slika 4.2-2 Spektar elektromagnetne energije u prirodi

Istorodne oblasti sastavljene su od više spektralnih linija, koje se sastoje od: područja
γ i x zraka; ultraljubičastog zračenja; područja vidljivog dela spektra; područja infracrvenog
zračenja; mikrotalasnog i radio-talasnog područja.
 Zraci iz područja γ i χ zračenja imaju malu prodornost kroz atmosferu, pa su
neupotrebljivi za daljinsku detekciju terena.
 Ultraljubičasto zračenje (UV – ultravioletno), čini 10% od ukupne svetlosne energije koja
dospe na Zemljinu površinu. Talasne dužine UV zraka su male i kreću se od 0,1 do 0,4
μm. Prodornost UV zraka iz dalekog i srednjeg dela UV područja kroz atmosferu praktično
ne postoji, pa su oni u potpunosti neupotrebljivi u daljinskoj detekciji. U bliskom delu
prodornost se povećava, ali su do sada obavljena ispitivanja imala prvenstveno
eksperimentalni značaj.
 Vidljivo područje spektra elektromagnetne energije obuhvata zračenja talasnih dužina od
0,4 do 0,7 μm. Njegove granice su postavljene prema osetljivosti ljudskog oka. Čovek
registruje zračenje energije u vidljivom području kao tzv. "belu svetlost". Prema talasnoj
dužini u vidljivom delu spektra razlikuje se, međutim, više boja, od ljubičaste sa najkraćom
(0,4-0,044 μm), preko plave (0,44-0,5 μm), zelene (0,5-0,57 μm), žute (0,57-0,59 μm) i
narandžaste (0,59-0,62 μm), do crvene sa najvećom talasnom dužinom (0,62-0,7 μm).
Spektar "bele svetlosti" može se generalizovati u tri osnovne boje koje sadrži svaka od
ostalih boja (slika 4). Osnovne boje su plava (0,4-0,5μm), zelena (0,5-0,6 μm) i crvena
(0,6-0,7 μm). Osnovni izvor elektromagnetne energije vidljivih zraka je sunce i njihova
prodornost kroz atmosferu je izuzetno visoka. Vidljivi deo predstavlja najviše i najčešće
korišćeno spektralno područje u daljinskoj detekciji.
 Infracrveno područje, označeno kao IC područje (standardna oznaka: IR – infra red),
obuhvata vrlo širok spektar zračenja, čije talasne dužine variraju u rasponu od 0,7 do 1000
μm. U okviru njega razlikuju se:
– blisko infracrveno zračenje, sa talasnim dužinama između 0,7 μm do 1,5 μm;
6
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

– srednje infracrveno zračenje, deo sa dužinama od 1,5 μm do 5,6 μm;

– daleko infracrveno zračenje talasnih dužina od 5,6 μm do 1000 μm.

U odnosu na izvor zračenja može se detektovati: emitovano (termalno) i

reflektovano infracrveno zračenje. Reflektovano IC zračenje (0,7 μm do 3μm) nastaje kao
posledica Sunčevog zračenja i odbijanja od površine Zemlje ili od posmatranog objekta,
dok emitovano IC zračenje (0,3 μm do 1000 μm).
predstavlja, prvenstveno, energiju emitovanu sa površine Zemlje u obliku toplote.
Za daljinsku detekciju IC zračenje ima veliki značaj, a naročito sopstveno
zračenje tela koje zavisi od sastava tog tela, te na taj način određuje njegova svojstva.
Nijanse infracrvene boje su dobar pokazatelj temperaturnih razlika objekta na Zemljinoj
površini. Nijansa određene boje ukazuje na odredjene karakteristike pa tako zelena
najviše, a crvena najmanje odbija ove zrake, pa se zbog toga naročito dobro može
prikazati vegetacija, zbog reagovanja hlorofila na infracrvene zrake.
Karakteristično za IC zrake je da se oni probijaju kroz maglu, izmaglicu, dim i slično,
kao i da se fotografije ove vrste mogu dobiti i noću.
 Područje mikrotalasa obuhvata zračenja velikih talasnih dužina čije se vrednosti kreću u
rasponu od 1.000 μm (1 cm) do 1.000.000 μm (1 m). Izvor zračenja mikrotalasa može biti
prirodan, kada mikrotalase emituje površina zemlje, ili veštački gde ove zrake proizvodi
čovek. Prodornost mikrotalasnih zraka kroz atmosferu je izuzetno velika, čak veća i od
vidljivih zraka. Ovi zraci prodiru kroz oblake, vlagu u vazduhu, krošnje drveća, čak i kroz
plitke naslage na površini terena kao što su peskovi i finozrni aluvijalni sedimenti i
posledica toga je da se njihova primena u daljinskoj detekciji svakodnevno proširuje.
 Radiotalasi predstavljaju zračenje velikih talasnih dužina, preko 1 m, koja se koriste za
potrebe radiokomunikacija. Ova energija je veštačkog porekla, proizvodena od strane
čoveka. U daljinskoj detekciji se koristi izuzetno retko, samo u specijalnim slučajevima.

Tabela 4.2- 1 Raspodela energije sunčevog zračenja po delovima spektra

Glavni emiteri elektromagnetnog zračenja Sunce, površina zemlje i objekti na njoj i

veštački izvori koje stvara čovek. Sunce sa temperaturom od 6.000 K je izvor najveće
7
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

energije zračenja. Količina ove energije koja stiže do zemljine površine nije ravnomerno
raspoređena po spektralnim područjima.
Tabela 4.2-1 prikazuje procentualno učešće pojedinih delova spektra u raspodeli
ukupne energije sunčevog zračenja.
Zraci elektromagnetne energije, koja potiče iz prirodnog ili veštačkog izvora,
emitovane ili reflektovane, moraju između izvora i senzora da pređu određeni put kroz
atmosferu. Propustljivost atmosfere nije jednaka za zrake različitih frekvencija. Zračenje iz
pojedinih područja biva potpuno ili u znatnoj meri prigušeno u atmosferi. Za pojedine
delove spektra atmosfera je pak potpuno propustljiva. Područja gde je prigušenje
minimalno, odnosno, prodornost zraka najveća, nazivaju se prozori. Raspored glavnih
prozora gasovite atmosfere prikazuje tabela 4.2-2.

Tabela 4.2-2 Najpropustljiviji prozori gasne atmosfere

Sa izuzetkom bliskog UV dela, navedena područja istovremeno pokazuju i vrste

elektromagnetne energije koje se najčešće koriste u daljinskoj detekciji.

4.3. Nosač senzora (Platforma)

Platforma je pokretni nosač senzora, koji omogućuje registraciju elektromagnetne
energije na većoj površini terena. Ona se može kretati po površini zemlje (terestrička
platforma), u vazduhu (aero platforma) i u kosmosu (kosmička platforma). U svim
slučajevima platforma treba da obezbedi sistematsko snimanje. Da bi ovaj zahtev bio
ispunjen pravci kretanja platforme moraju biti unapred utvrđeni i prostorno definisani.
Tokom kretanja mora neprekidno postojati mogućnost odredjivanja njenog tačnog
položaja. Dobar kvalitet snimaka podrazumeva pri kretanju visoku stabilnost platforme,
odnosno. senzora. Utvrđivanje položaja platforme, odn. senzora pri snimanju obavlja se
po pravilu GPS tehnologijom.
Na slici 4.3-1je dat prikaz pomenutih platformi.
 Terestričke platforme mogu se kretati po kopnu ili vodi, te se u te svrhe koriste vozila ili
plovila, posebno opremljeni automobili, odnosno brodovi. Terestričke platforme obično od
senzora nose termalne infracrvene skenere i/ili radare.

8
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Slika 4.3- 3Pregled platformi koje se koriste za snimanje u daljinskoj detekciji

 Aero-platforme se kreću u vazduhu, na visinama od, najčešće, par kilometara. U

principu to može biti svaka letilica - balon, helikopter ili avion. Za sistematska snimanja,
posebno kada su u pitanju veće površine terena, isključivo se koriste teži avioni dovoljno
stabilni u vazduhu, opremljeni pored senzora i svim potrebnim uređajima za preciznu
navigaciju i pozicioniranje u momentu snimanja. Sa platformi iz vazduha obavljaju se
različite vrste aerosnimanja. Najčešće se obavljaju fotografska snimanja u vidljivom delu
spektra, po pravilu u stereo tehnici, zatim infracrvena i ultraljubičasta snimanja. Veoma
često avioni se koriste i za skenerska infracrvena termalna snimanja, kao i radarska
snimanja sa bočnim zahvatom, bilo sa stvarnom, bilo sa sintetičkom antenom.
 Kao kosmičke platforme koriste se veštački Zemljini sateliti i kosmički brodovi. Sateliti
imaju fiksnu putanju kretanja i rade potpuno automatizovano. Putanja kretanja kosmičkih
brodova je promenljiva, dirigovana komandama posade. Ukoliko je brod automatizovan,
bez ljudske posade, njegovim kretanjem se upravlja radiovezom iz komandnog centra sa
Zemlje. Kosmičke platforme se kreću na hektokilometarskim visinama. Za sistematska
snimanja iz kosmosa redovno se koristi više različitih senzora. Sandardnu opremu čine
multispektralni skeneri (MSS), i/ili radari sa bočnim zahvatom. Za radarska snimanja u
kosmos se sve češće upućuju i posebni, namenski sateliti.

9
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

4.4. Senzor
Uopsteno, senzori predstavljaju uređaje koji vrše pretvaranje jedne fizičke veličine u
neku drugu, čiji oblik je korisniji za tumačenje i analizu. U oblasti daljinske detekcije
senzori se definišu kao uređaji za otkrivanje, registraciju i merenje zračenja
eletromagnetne energije, sopstvene (emitovane) i/ili saopštene (reflektovane).
Osnovna podela senzora zasniva se na poreklu registrovane energije. Po ovom
kriterijumu senzori se dele u dve kategorije:
 Pasivni senzori registruju energiju koja dolazi od samog objekta, bez obzira da li je sam
objekt poseduje i emituje, ili pak reflektuje energiju saopštenu od nekog prirodnog izvora.
Pasivni senzori, dakle, samo primaju energiju.
 Aktivni senzori proizvode sopstvenu, veštačku energiju, šalju je ka objektu i registruju
odbijeno zračenje. Za razliku od pasivnih oni i šalju i primaju energiju.
Prema konstrukciji i načinu rada senzori se mogu svrstati u tri osnovne kategorije:

• foto-optički senzori
• elektro-optički senzori
• mikrotalasni senzori.

4.4.1. Foto optički senzori

Foto-optički senzori obuhvataju široki spektar različitih konstrukcija foto kamera.

Elektro magnetno zračenje se otkriva i registruje primenom fotohemijskog procesa.
Prozirna podloga (4) izrađena od celuloida ili poliestera se presvlači emulzijom koju čine
kristali halogenida srebra (bromidi, hloridi, ili jodidi) (1) u želatinskoj smesi (2) (slika 4.4.1-
1).

Slika 4.4-4 Presek crno-belog filma

1- zrnca srebro hlorida 2- želatin 3- emulzija 4- osnova 5- ojačanje

Ovakav materijal, nazvan fotografski film, stavlja se u mračnu komoru foto kamere (slika
4.4.1-2).
Otvaranjem zatvarača (1) film (5) se preko sočiva (3) kamere u većoj ili manjoj meri
osvetljava. Dužina osvetljavanja (ekspozicija) zavisi od jačine zračenja objekta na koji je
fotokamera usmerena i osetljivosti filma na svetlost. Halogenidi srebra su u mraku
postojani.

10
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Slika 4.4- 5 Šematski prikaz preseka kamere sa jednim objektivom

1- zatvarač, 2- blenda, 3- sočivo, 4- telo kamere, 5- film

Prilikom osvetljavanja dolazi do slabljenja veze između srebra i halogenih elemenata.

Slabljenje je utoliko veće ukoliko je jači intenzitet osvetljavanja. Na taj način na filmu se
formira skrivena, tzv. latentna slika objekta. Dejstvom hemijskog reagensa (razvijač) na
emulziji se koncentrišu čestice srebra. Izdvajanje i koncentracija srebra su utoliko veći,
ukoliko je bilo jače osvetljavanje. Delovi snimka sa koncentrisanim srebrom postaju
tamniji. Nasuprot tome na neosvetljenim, ili slabije osvetljenim delovima snimka
koncentracija čestica srebra je znatno manja, emulzija se uklanja sa podloge i ti delovi
filma postaju svetliji. Drugim hemijskim reagensom (fiksir) raspadanje halogenida srebra
se prekida i preostala emulzija stabilizuje. U odnosu na objekte koje predstavlja, dobijeni
snimak daje inverziju svetlih i tamnih područja i stoga se naziva negativ. Posebnom
obradom negativa dobija se pozitiv kod koga su odnosi svetlih i tamnih delova identični
odnosima u prirodi.
Elektromagnetna energija registrovana na ovaj način naziva se fotosnimak ili
fotografija. Prvobitna fotografija je bila ograničena na spektralno područje vidljivih zraka.
Sa razvojem tehnike povećavana je osetljivost filmova, tako savremena fotografija
obuhvata šire spektralno područje, počev od bliskog ultraljubičastog zračenja (0,3-0,4 μm)
do bliskog infracrvenog zračenja (0,7-1,5 μm).
Film na kome se obavlja registracija elektromagnetne energije predstavlja i osnovno
ograničenje upotrebljivosti foto-optičkih sistema kao senzora u daljinskoj detekciji. Film je
neobnovljiv materijal za arhiviranje podataka. Jednom snimljen ne može se koristiti za
nova snimanja. Kontinuirano, ili pojedinačno snimanje fotokamerom stoga je vremenski
ograničeno dužinom filma. Snimanje zahteva aktivno učešće operatera pa samim tim ovi
senzori nemaju veliku rasprostranjenost primene u daljinskoj detekciji.

4.4.2. Elektro optički senzori

Uređaji koji registruju i pretvaraju elektromagnetnu energiju (emitovanu i

reflektovanu) u električni impuls nazivaju se elektrooptički senzori. Impulsi dalje stvaraju
prepoznatljivu sliku iz prirode. Među elektrooptičkim senzorima razlikuju se video i
televizijske kamere i skeneri.
 Fotografske, video i televizijske kamere registruju EM zračenje trenutno za celo
posmatrano područje. Savremene video kamere obavljaju snimanja u crno-beloj tehnici,

11
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

koloru, ili multispektralno, u više pojedinačnih užih spektralnih područja istovremeno.

Razvoj tehnike povećava osetljivost video kamera, tako da se danas obavljaju snimanja i u
bliskom infracrvenom spektralnom području sa talasnim dužinama do 1,1 μm. Video i
televizijske kamere su portabilne, lake za korišćenje sa zemlje, iz vazduha ili iz kosmosa i
obavljaju kontinuirana snimanja. Jedino vremensko ograničenje njihovog dejstva čini
trajanje izvora energije, obično obezbeđene korišćenjem solarnih električnih baterija.
Načinjeni snimci čuvaju se na nekom digitalnom nosaču medija na samom uređaju, ili se
pak radio-vezom prenose do neke prijemne stanice. Navedena svojstva čine video i
televizijske kamere izvanrednim senzorom, široko upotrebljivim za potrebe daljinske
detekcije.
 Skeneri takođe funkcionišu na principu konverzije elektromagnetne energije u električne
impulse. Naziv (u engleskom originalu "scanner") je izveden od engleskog glagola "to
scan", u slobodnom prevodu pregledati, pretraživati. Fotografske i video kamere registruju
elektromagnetnu energiju za celo posmatrano područje odjednom. Skener koristi rotirajuće
ili oscilirajuće ogledalo putem koga registruje elektromagnetnu energiju po uskim,
međusobno bliskim i gusto raspoređenim trakama, upravnim (along track) ili poprečnim
(across track) na pravac kretanja nosača-platforme (slika 4.4.2-1).

Slika 4.4- 6 Tipovi skenera najčešće korišćenih u daljinskoj detekciji

a) poprečni, b) uzdužni

Skener može biti konstruisan tako da posebno registruje elektromagnetnu energiju

različitih talasnih dužina, tj. zračenja različitih spektralnih područja i onda se naziva
multispektralni skener (slika 4.4.2-2).

12
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Slika 4.4- 7 Multispektralni skeneri

poprečni, b) uzdužni

- Multispektralni skener ("Multispectral Scanner", skraćeno MSS) simultano registruje

elektromagnetnu energiju u bliskom ultraljubičastom (UV), vidljivom, reflektovanom
infracrvenom (IC) i termalnom IC spektralnom području. Ovakav senzor registruje i
reflektovano i emitovano elektromagnetno zračenje. Svaka pojedinačna talasna dužina
ima na skeneru svoj kanal. Modernije konstrukcije multispektralnih skenera najčešće
obuhvataju 5-10 kanala. Raspon talasnih dužina koje registruju multispektralni skeneri je
od 0,3 do 14 μm. Kao i kod prethodnih senzora iz kategorije elektro-optičkih sistema
elektromagnetna energija koju registruje multispektralni skener se konvertuje u električni
impuls za svaki talasnu dužinu (kanal) posebno. Impulsi se beleže na nekom nasaču
digitalnog modelija, a odatle prevode u vidljivu sliku na televizijskom ekranu ili
kompjuterskom monitoru.
Multispektralni skeneri predstavljaju senzore koji se široko koriste u daljinskoj
detekciji. Registracija elektromagnetne energije, odn. snimanje ovim senzorima obavlja se
po pravilu iz letilica, od helikoptera i aviona do veštačkih zemljinih satelita, sa visokim
stepenom automatizacije.
- Termalni infracrveni skener ("Thermal IR Scanner") je identičan multispektralnom
skeneru s’ tim što razliku čini spektralni opseg u kome se obavlja registrovanje
elektromagnetnog zračenja. Termalni IC skener je ograničen na atmosferske prozore
između 3 i 5 μm, odn. 8 i 14 μm. U ovim prozorima javlja se zračenje sopstvene energije
tela (emitovana energija), koja u znatno većoj meri predstavlja svojstva objekata nego
reflektovana energija. Intenzitet zračenja reflektovane elektromagnetne energije, koja
dolazi od Sunca, znatno je, međutim, veći od intenziteta emitovane energije. Kod
spektralnih područja čije su talasne dužine preko 2 μm, gde spadaju oba navedena
prozora infracrvenog termalnog zračenja, osnovni problem je upravo uticaj toplote
površine tla zagrejane zračenjem Sunca. Stoga su senzori namenjeni za registraciju
termalnog infracrvenog zračenja opremljeni specijalnim filterima, koji dozvoljavaju prolaz
samo zračenju talasnih dužina od 3 do 5 μm i od 8 do 14 μm. Termalni infracrveni skener
pretvara u navedenim prozorima termalno infracrveno zračenje u električne signale čija je
jačina proporcionalna intenzitetu zračenja. Intenzitet dobijenih električnih signala beleži se
na odgovarajući način na nosač digitalnih medija.
13
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

4.4.3. Mikrotalasni senzori

Mikrotalasno područje elektromagnetnog spektra obuhvata zračenja talasnih dužina

1.000 do 1.000.000 μm, tj. od 1mm do 1 m. Ova zračenja mogu biti prirodna, kada ih
emituje sam objekat ili emitovana iz nekog veštačkog izvora, upućena ka objektu i
reflektovana od njega. Shodno tome senzori iz grupe mikrotalasnih sistema mogu biti
pasivni, koji registruju emitovanu sopstvenu energiju objekta, i aktivni, koji proizvode
energiju, upućuju je ka objektu i registruju reflektovano zračenje. Intenzitet prirodnog
mikrotalasnog zračenja je izuzetno slab i zbog toga se pasivni senzori, u koje spadaju
mikrotalasni radiometri, u daljinskoj detekciji se ne koriste.
Osnovni aktivni senzor iz grupe mikrotalasnih sistema je radar. Naziv radar je
akronim reči "Radio Detection And Ranging", u slobodnom prevodu otkrivanje i merenje
udaljenosti objekata putem radio talasa. Radar proizvodi mikrotalasno zračenje, usmerava
ga ka objektu i registruje reflektovanu energiju kao signal nazvan eho (slika 4.4.3-1).

Slika 4.4-8 Princip radarskog snimanja

Intenzitet eha za jedan tip radara zavisi od svojstava objekta. Proces detekcije kod
radara je nezavisan od sunčeve energije, te se podjednako uspešno primenjuje i danju i
noću. Sem toga, zračenja velikih talasnih dužina su prodornija od kratkih talasa.
Mikrotalasi prodiru kroz maglu i oblake, koji drugim senzorima predstavljaju velike smetnje
pri snimanju. Podešavanjem ugla i pravca zračenja radara mogu se isticati pojedina
svojstva istraživanih objekata. Radari koriste zračenja više pojedinačnih talasnih dužina.
Daljinska detekcija koristi radar sa bočnim zahvatom, koji se javlja u dve
varijante: kao radar sa realnom i kao radar sa sintetičkom aperturom. Apertura predstavlja
otvor kroz koji senzor reflektuje ili prima elektromagnetnu energiju, a sastoji se i od
antene, odašiljača i prijemnika.
Radar sa bočnim zahvatom poznat je pod nazivom SLAR (Side Looking Airborne
Radar) u slobodnom prevodu bočno usmereni radar za snimanja iz vazduha (slika 4.4.3-
2).

14
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Slika 4.4-9 Bočni radar SLAR

Svi senzori tipa SLAR imaju antenu postavljenu izvan letilice, koja obuhvata odašiljač
elektromagnetne energije i prijemnik reflektovanog zračenja (eho), i uređaj za arhiviranje
primljenih signala u digitalnom obliku. Antena je izdužena u pravcu kretanja letilice, a
opremljena je posebnim prekidačem koji automatski reguliše njenu aktivnost kao
odašiljača ili kao prijemnika. Odašiljač i prijemnik su usmereni bočno, upravno na pravac
leta i koso na dole. Usmereni zrak koji odašiljač emituje zahvata uzanu traku terena.
Antena šalje kratak impuls koji teren reflektuje, zavisno od svojstava reljefa i geološke
građe. Deo ovog reflektovanog impulsa prihvata antena, prebačena u međuvremenu na
funkciju prijemnika. Posle određenog vremena prekidač prebacuje antenu na funkciju
odašiljača i ona emituje novi impuls. U tom vremenu je i letilica prešla određeni put, tako
da impuls zahvata novu traku terena, paralelnu sa prethodnom i pomerenu u pravcu leta.
Antena, ponovo kao prijemnik, prima eho novog impulsa. Postupak se tokom snimanja
višestruko ponavlja sve dok se teren ne pokrije nizom traka koje grade red, paralelan
pravcu kretanja letilice, odn. nizom od više paralelnih redova, koji pokrivaju veće površine
terena.
Osnovni tipovi radara gledano prema vrsti aperature su RAR (Real Aperture Radar) i
SAR (Synthetic Aperature Radar), znači radari sa realnom i veštačkom aperaturom.
Razlika između njih je u duzini antene. RAR imaju kratku antenu čime je i kvalitet
napravljenih snimaka ograničen, dok je kod SAR antena vestački produžena korišćenjem
kretanja letelice pa je samim tim i kvalitet snimaka znatno bolji.

15
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

4.4.4. Karakteristike senzora

Osnovne karakteristike senzora koji se koriste u daljinskoj detekciji su:

 Prostorna rezolucija – najmanja jedinica zemljišta koja se na snimku može prepoznati
(npr. 5x5 m, 10x10 m) i ona je funkcija konstrukcije senzora i visine leta, tj. orbite
platforme.
 Spektralna rezolucija - predstavlja blizinu i broj spektralnih kanala korišćenih u senzoru.
Da bi snimak imao što bolju spektralnu rezoluciju potrebni su senzori koji će registrovati
zračenja iz različitog dela spektra, odnosno uske intervale talasnih dužina.
 Radiometrijska rezolucija – ukupan broj sivih nijansi u jednom kanalu (najčešće 256 ili
64).
 Vremenska rezolucija – vezana za satelitske platforme i predstavlja period u kojem
satelit prelazi isto područje (izraženo brojem dana) tj. period između dva uzastopna
snimanja istog područja.
 Položajna tačnost – tačnost lokacije u realnom prostoru;
 Visinska tačnost

4.5. Snimak
Snimak predstavlja registrovano zračenje elektromagnetne energije. Da bi snimak
ispunio zahteve koji se pred njega stavljaju, tj. da bi postao izvor informacija o objektu koji
predstavlja, zapis elektromagnetne energije mora se prevesti u vidljivu sliku. Kod klasične
fotografije zapis se već javlja u takvom obliku. Kod drugih sistema kao što su skeneri,
radar i dr., digitalni zapis energije se može prevesti u vidljivu sliku prikazom na monitoru
kompjutera.
Zavisno od vrste senzora kojim je načinjen snimak dobija i naziv. Tako se fotografski
snimak naziva fotogram, skenerski skenogram, zapis elektromagnetne energije načinjen
radarom radarski snimak, itd.
Kompjutersko procesiranje dozvoljava znatna poboljšanja snimka koja obuhvataju
povećanje ili smanjenje kontrasta, ujednačavanje svih delova jednog ili više snimaka po
intenzitetu osvetlenja i kontrasta, njihovu geometrijsku korekciju, kombinovanje snimaka iz
različitih spektralnih područja, i/ili snimaka različitih senzora, itd. Snimci daljinske detekcije
se skoro po pravilu koriste u digitalnom obliku. Snimak preveden u vidljivu sliku se može
javiti u različitim vidovima. On može biti negativ ili pozitiv, crno-beli (gray scale), kolor,
lažni kolor ili kolor kompozit.
Značajno svojstvo, koje određuje kvalitet i upotrebljivost snimka jeste njegova moć
razlaganja ili rezolucija. Rezolucija zavisi od vrste senzora, tj. od načina registracije
elektromagnetne energije i visine snimanja, odn. od razmere snimka. Rezoluciju ne treba
izjednačavati sa pojmom najmanjeg objekta koji se može uočiti na snimku. Kod
savremenih snimaka pohranjenih u digitalnom formatu, rezolucija odgovara jediničnom
elementu slike, tj. pikselu.
Za praćenje stanja useva koriste se senzori visoke rezolucije. Na slici 4.5-1 prikazani
su snimci jednog područja zabeleženi pomoću satelita Landsat.

16
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Slika 4.5- 10 Snimci zabeleženi pomoću satelita Landsat

4.6. Analiza snimka i podatak

Analiza snimka je postupak utvrđivanja razlika u svojstvima i izdvajanje područja po
pojedinim svojstvima. Ta svojstva mogu biti npr. karakteristike reljefa (gustina drenaže,
nagib padina i sl.), razlike u razvoju vegetacije, intenzitet tona na crno-belim snimcima,
odn. različite boje na kolor, lažnim kolor snimcima i kolor kompozitima, i sl.
Analiza snimka se u principu može obaviti na dva suštinski različita načina. Prvi
predstavlja vizuelna, ili logička, a drugi instrumentalna, ili formalna analiza. Svaki od njih
ima određene prednosti i ograničenja. Najbolji rezultati dobijaju se kombinovanjem oba
postupka.
 Vizuelna analiza obavlja se osmatranjem snimaka, uočavanjem razlika i izdvajanjem
anomalnih područja, koja se po pojedinim svojstvima jako razlikuju od okoline. Prednost
ovakvog postupka je mogućnost logičke selekcije podataka. Drugu prednost predstavlja
mogućnost istovremene analize više različitih svojstava.Nedostatak vizuelne analize su
ograničena sposobnost ljudskog čula da uoči veći broj nijansi razlika jednog svojstva i
subjektivnost ocene jednog svojstva. Ovo poslednje posebno dolazi do izražaja kod
identifikacije područja sa istim svojstvima. Svojstva terena često se veoma postepeno
menjaju. Postavljanje granice između pojedinih kategorija u takvim slučajevima je veoma
teško. Identifikacija područja istih svojstava i njihovo razgraničenje sa terenima drugih
svojstava tada postaju krajnje subjektivni i nepouzdani.
 Instrumentalna analiza se obavlja instrumentalnim – računarski podržanim putem. Pri
tome se koriste isključivo snimci u digitalnom obliku, te je i ceo postupak poznat i pod
imenom digitalna analiza. Suštinsku prednost formalne analize nad logičkom čine daleko
veći spektar razlika u svojstvima koje se mogu registrovati i objektivnost postupka.
Formalni postupak je, pored toga, znatno brži i efikasniji od vizuelnog osmatranja.
Podatak je predstava nekog objekta, pojave ili procesa u realnom vremenu, dok se
samo obrađeni podatak koji je spreman za upotrebu naziva informacija.
Na osnovu rezultata daljinske detekcije može se izvoditi sinteza određenih prostornih
podataka, kao i proučavati znatno veća površina prostora nego što je to slučaj sa
terenskim istraživanjima. Terenska merenja nikada ne pokrivaju celu površinu istraživanog
područja. Primenom postupaka daljinske detekcije, logičke ili instrumentalne analize i
interpretacije merenja na snimku obavljaju se na celoj površini snimka. Velika prednost je
u tome što uticaji kao što su prohodnost terena, spoljni klimatski uslovi, doba dana i drugi

17
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

ograničavajući faktori terenskih merenja ne utiču na merenja na snimku u domenu

daljinske detekcije.
Vrednost dobijenih informacija pomoću daljinske detekcije, kao nove i drugačije
kategorije podataka, nije u suprotnosti i ne isključuje rezultate klasičnih metoda merenja
već se međusobno dopunjuju, što ih čini objektivnijim i pouzdanijim.

18
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

5. Primena daljinske detekcije u savremenoj poljoprivrednoj

proizvodnji
Sa povećanjem broja stanovnika širom sveta raste i potreba za povećanjem
poljoprivredne proizvodnje, a samim tim i za poboljšanjem upravljanja poljoprivrednim
resursima. Da bi to bilo moguće prvo je potrebno doći do pouzdanih podataka, ne samo o
tipu, već i o kvalitetu, sastavu i lokaciji posmatranog zemljišta. Mogućnost snimanja i
obrade slike polja useva iz satelita, aviona i pomoću kopnenih vozila, obezbedila je
inzvaredne mogućnosti što se tiče planiranja i pravilnog raspolaganja poljoprivrednim
resursima tj. unapredjenja precizne poljoprivredne proizvodnje. Komercijalne namene
daljinske detekcije radi poboljšanja upravljanja poljoprivrednim resursima su bliže da
postanu realnost.
Daljinska detekcija predstavlja u poljoprivredi dijagnostički alat čije su najvažnije
funkcije:
 dobijanje informacije o refleksiji elekrtomagnetnih talasa iz useva, koja može biti korisna
u otkrivanju bolesti biljaka. Snimci mogu da se prikupljaju i nekoliko puta tokom cele
sezone rasta sto omogućuje pravovremeno donošenje upravljačkih odluka i ispravljanje
problema i nedostataka trenutnog stanja useva.
 slike ili mape kreirane na osnovu daljinske detekcije pružaju brz metod za procenu
stanja zemljišta i lokacija koje imaju slične karakteristike sto se tiče sastava zemljišta.
Izradom mapa o prinosu podstiče se kreativna istraga o dugoročnom algoritmu
upravljanja.
 dobijene slike obezbeđuju vizuelni metod za razumevanje efekata uloženih inputa, kao
što su veštačko hranivo i načina obrade zemljišta, npr. oranje. One su takođe korisne za
razumevanje uticaja faktora okoline kao što su odvodnjavanje ili pojava štetočina.
Pravovremene, tačne i jeftine informacije su veoma važne za uspeh precizne
poljoprivredne proizvodnje. Zbog toga na tržištu postoje kompanije čija delatnost je
ponuda proizvoda koji uključuju on-line pristup izvornim snimcima potrebne rezolucije, a
posebno alatke za merenje i analizu, dok neke kompanije nude proizvode dizajnirane da
pruže određene informacije o poljima i usevima. Na raspolaganju su i multispekrtalni
satelitski snimci. Satelit Ikonos, na primer, može da snimi četiri frekvencijska opsega
( plava, zelena, crvena i bliska IC) rezolucije četiri metra, dok satelit Qickbird 2 može da
snimi višespektralne snimke još veće rezolucije. Medjutim, jedan od najjeftinijih i najčešćih
načina detektovanja je pomoću manjih aviona na koje su postavljene infracrvene kamere.
Primena daljinske detekcije u oblasti poljoprivredne proizvodnje je veoma raznovrsna
i široka, od detekcije količine hlorofila u usevima, izrada mapa za selektivno prskanje,
prehranjivanje, detekcija korova i štetočina itd. Neke od ovih primena biće razrađene u
nastavku rada.

5.1. Detekcija količine hlorofila u usevima

Većina vrsta kamera i sličnih instrumenata koje se koriste kao senzori u daljinskoj
detekciji, oslanjaju se na princip fotografisanja energije sunca koja se reflektuje od
površine objekata na zemlji. Energija se prenosi, apsorbuje ili reflektuje u zavisnosti od
svojstava materijala na koga deluje. Svetlosna energija koja se apsorbuje biva pretvorena
u toplotu dok se reflektovana energija beleži pomoću pomenutih senzora. Na primer,
svetle nijanse zemljišta reflektuju više svetlosti nego tamne. Nasuprot tome, tamno

19
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

zemljište apsorbuje više svetlosne energije i greje se mnogo brže. Vode imaju različite
karakteristike refleksije od zemljišta, a kvalitet refleksije zavisi od dubine i zamućenosti.
Elektromagnetna energija emitovana od useva varira tokom cele sezone i tokom
dana u zavisnosti od sunčevog zračenja. Međutim, najkorisnije informacije predstavljaju
razlike refleksije među različitim delovima EM spektra i one se koriste za razlikovanje
zdrave vegetacije od uvenule ili bolesne.
Različiti faktori kao što su suša, nedostatak hraniva, bolesti, hebricidi mogu promeniti
sadržaj hlorofila i ostalih biljnih supstanci koje utiču na refleksiju. Hlorofil apsorbuje najveći
deo crvenog i plavog dela vidljivog spektra, ali reflektuje talasne duzine koje odgovaraju
zelenoj boji tako da ce se za biljke sa visokim sadržajem hlorofila vezati zelena boja. Kada
lišće biljke gubi hlorofil, manja je apsorpcija i srazmerno visa refleksija talasnih dužina
koje odgovaraju crvenoj boji što dovodi do toga da se na snimku pojavljuje crvena ili žuta
boja ( žuta je kombinacija crvene i zelene). Unutrašnja struktura zdravog lišća takođe
reflektuje blisko IC zračenje, zato se ono i koristi kao odlčan pokazatelj zdravstvenog
stanja vegetacije.
Na slici 5.1 prikazan je snimak zasada maslina dobijen daljinskom detekcijom (a) i
koncentracija hlorofila pojedinih stabala nakon analize snimka (b).

Slika 5.1- 11 Prostorna varijabilnost hlorofila u maslinovom zasadu

a) snimak, b) koncentracija hlorofila nakon izvršene analize

5.2. Detekcija nedostatka azota

Azotno hranivo predstavlja značajan input u poljoprivrednoj proizvodnji i od njega u
velikoj meri zavisi stanje biljaka u toku rasta sto se kasnije odražava i na konačni prinos.
Komercijalni distributeri azotnog hraniva nemaju algoritam po kome upravljaju količinom
hraniva distribuiranom na pojedinim delovima zemljišta što može dovesti do povećanja
troškova i smanjenja prinosa.

20
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

Daljinska detekcija može da se koristi za uočavanje potencijalnih problema i

pravovremenog reagovanja u slučaju istih.
Na slici 5.1-1 prikazano je polje kukuruza snimljeno na zapadu Sjedinjenih Država.
Odmah se uočava razlika u visini biljaka na desnoj strani slike, kukuruz na koji je
distribuirana azotna prehrana, u odnosu na levu stranu na kojoj nije izvršena pravilna
distribucija zbog problema sa distributerom.

Slika 5.2- 12 Zemljište na koje je distribuirano azotno hranivo (desno) i na koje nije vršena
pravilna distribucija (levo)

Primenom daljinske detekcije i analizom snimka uočene su pojedine oblasti, između

ostalog i oblast označena crnim pravougaonikom gde se vide crvene mrlje (siromašna
vegetacija) i zelene oblasti (bujna vegetacija) (slika 5.2-2). Posebno su uočljive crvene
mrlje na severu i jugu ovog polja, dok se istočno i zapadno od crnog pravougaonika
prostire bujna vegetacija.

Slika 5.2-13 Slika polja prikupljena senzorom postavljenim na avionskoj platformi

Daljim ispitivanjem crvenih mrlja unutar crnog pravougaonika pomoću GPS

tehnologije i terenske provere zemljišta (uzorkovanje i ispitivanje), pokazalo se da 25
hektara unutar ove oblasti nije pravilno snadbeveno azotnim hranivom. Problem je
ispravljen, tj. vegetacija je spašena upotrebom ispravnog distributera koji radi na bazi VRT
21
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

tehnologije (Variable Rate Technology). VRT predstavlja tehnologiju promenljive stope

prehranjivanja, primene pesticida i sl., a to sve na osnovu već izrađenih mapa ili na
osnovu dobijenih signala sa senzora u realnom vremenu.

5.3. Klasifikacija zemljišta

Fizičke osobine zemljišta su u korelacijama sa reflektovanim elektromagnetnim
talasima određenih talasnih dužina i zbog toga slike dobijene daljinskom detekcijom imaju
potencijal u automatskoj klasifikaciji vrsta zemljišta i njihovom mapiranju. Na slici 5.3-1
prikazane su nijanse sive u crvenom delu spektra na osnovu kojih se može utvrditi
procenat peska i gline u gornjih 30 cm zemljišta u određenim područjima. Svetliji delovi
slike odgovaraju oblastima sa većom koncentracijom peska.

Slika 5.3- 14 Gray scale slika neobrađenih polja u crvenom delu spektra sa procentualnom
koncentracijom peska i gline u pojedinim lokacijama

22
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

6. Zaključak
Daljinska detekcija predstavlja veoma važan alat za pomoć u upravljanju tj.
donošenju odluka u vezi delovanja na useve u toku vegetacije, kako bi se obezbedio
dobar kvalitet i prinos uz smanjivanje količine zagadjivača koji se unose u životnu sredinu.
Međutim, kao i druge tehnologije, daljinska detekcija ima puno više smisla ako se
kombinuje sa drugim vrstama podataka . Iz tog razloga, čak i istorijska fotografija može da
preuzme novu vrednost. Poređenjem fotografija iz prošlosti sa današnjim snimcima može
se predvideti ponašanje zemljišta u budućnosti.
Naučno istraživački projekti obuhvataju hiperspektralno očitavanje slika, upotrebu
dinamičkog modela za praćenje raznih uticaja kao i razvoj neuronskih mreža za obradu
podataka visoke rezolucije. Jedna od ustanova koja se bavi tehnologijom daljinskih
ispitivanja je i labaratorija za daljinska istraživanja u poljoprivredi ILARS (Illinois
Laboratory for Agricultural Remote Sensing).
Satelitski snimci su jos uvek, zbog visoke cene, dostupni za mali broj korisnika, ali
rast broja kompanija na tržištu, koje se bave prodajom ovih snimaka, polako povećava
konkurenciju tako da se u skorijoj budućnosti očekuju znatno niže cene i dostupnost
većini korisnika.
Zbog ograničene vremenske rezolucije satelita, kao i zbog čestog kašnjenja između
vremena kada je slika snimljena i kada je zaista dostupna proizvođačima, a prvenstveno
zbog niže cene, u poslednje vreme se sve češće primenjuje “Low Cost Remote Sensing”,
tj. snimanje digitalnim kamerama postavljenim na bespilotne letelice.
Potencijal i tendencija ka real – time analizi kvaliteta zemljišta i drugih faktora koji
utiču na stanje useva, obezbediće dobijanje dragocenih informacija koje će pomoći u
pravilnom i pravovremenom donošenju odluka i uticati na konačan ishod.

23
DALJINSKA DETEKCIJA I NJENA PRIMENA U SAVREMENOJ POLJOPRIVREDNOJ PROIZVODNJI

7. Literatura
 Regodić, M : Daljinska detekcija kao metod prikupljanja podataka o prostoru,
Vojnotehnički glasnik, 1/2008.
 Oluić, M : Snimanje i istraživanje zemlje iz svemira, sateliti-senzori-primjena, Hrvatska
akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb, 2001.
 Nowatzki J, Andres R, Kyllo K, Agricultural remote sensing basic, North Dacota State
University, 2004.
 Musaoglu N, Kaya S, Seker D, Goksel C : A Case Study of Using Remote Sensing
Data and GIS for Land Management; Catalca Region, International congres
Washington, 2002.
 www.wikipedia.org
 www.cropscience.org.au

24