Przygotowali:

Marta Zadrożna
Łukasz Kolator

1
 SPIS TREŚCI

Definicja spedycji i jej klasyfikacja............................................................................................2

Zakres obowiązków spedytora....................................................................................................4
Wybrane przepisy prawa stosowane w spedycji.........................................................................6
INCOTERMS 2010.................................................................................................................6
Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne.....................................................................................8
Konwencja CMR.....................................................................................................................9
Konwencja COTIF................................................................................................................10
Ogólne czynności spedycyjne ..................................................................................................11
Spedycja w procesie międzynarodowej wymiany handlowej...................................................14
Dokumenty Spedycyjne............................................................................................................15
Organizacje zrzeszające spedytorów.........................................................................................17
Polska Izba Spedycji i Logistyki (PISIL).............................................................................17
Międzynarodowa Federacja Zrzeszeń Spedytorów FIATA..................................................18
Universal Freight Organisation (UFO).................................................................................19

Definicja spedycji i jej klasyfikacja

2
Spedycja to zarobkowe organizowanie przemieszczenia ładunków w zastępstwie
zleceniodawcy oraz wykonywanie związanych z tym czynności z wyjątkiem samego
transportu i czynności dodatkowych.
Istotną częścią działalności spedycyjnej jest praca koncepcyjna, występująca w mniejszym
lub większym nasileniu w każdym podmiocie.
Spedycję można klasyfikować według różnych kryteriów. Do najczęstszych kryteriów należą:
1. Rodzaj użytego środka transportu:
o Spedycja samochodowa;
o Spedycja kolejowa;
o Spedycja morska;
o Spedycja wodna śródlądowa;
o Spedycja lotnicza
2. Miejsce wykonywania usług spedycyjnych:
o Spedycja miejska;
o Spedycja wiejska;
o Spedycja portowa;
o Spedycja dworcowa;
o Spedycja graniczna;
o Spedycja targowo-wystawowa.
3. Liczba kolejno użytych środków transportu:
o Spedycja prosta,
o Spedycja wiązana
4. Faza procesu transportowego:
o Spedycja nadania;
o Spedycja odbioru;
o Spedycja przemieszczania;
5. Rodzaj przesyłanych ładunków:
o Spedycja ładunków masowych;
o Spedycja ładunków drobnicowych

3
Zakres obowiązków spedytora
Spedytor jest koordynatorem i organizatorem procesu transportowego. Odpowiednia
organizacja procesu transportowego to stan, to wykonywanie wszystkich czynności przez
poszczególnych uczestników tego procesu odbywa się w ustalonej kolejności, w określony
sposób i we wzajemnym powiązaniu ze sobą. Spedytor zawodowo i za wynagrodzeniem, we
własnym imieniu, lecz na rachunek zleceniodawcy podejmuje się wysłania lub odbioru
przesyłki towarowej oraz innych czynności związanych z jej obsługa i przewozem.

Spedytor występuje jako doradca i koordynator procesów transportowych obsługujący

różne gałęzie transportu, przy założeniu, że znajdzie optymalnie rozwiązanie dla swojego
klienta. W praktyce jednak na rynku usług spedycyjnych występuje wielu spedytorów
specjalizujących się tylko w jednej określonej dziedzinie, np. spedycji kolejowej,
samochodowej czy lotniczej.
Zakres działalności spedycyjnej jest ściśle jest ściśle związany z procesami
transportowymi. Procesem transportowym nazywamy ciąg następujących czynności,
stanowiących pewną całość, w wyniku których towar zostanie dostarczony odbiorcy w jak
najsprawniejszy sposób. W transporcie można wyróżnić następujące elementy składowe:
• Czynności spedycyjne,
• Czynności przemieszczania (przewóz, przeładunek,)
• Czynności dodatkowe.
Zleceniodawca osiąga we współpracy ze spedytorem liczne korzyści. Wynikają one między
innymi z następujących działań spedytora:
1. Spedytor udziela fachowego poradnictwa w trakcie zawierania kontraktu
handlowego, wybiera optymalne rozwiązanie, z punktu widzenia czasu, kosztów i jakości,
udziela porad w zakresie opakowania czy ubezpieczenia (spedytor potrafi przewidzieć
możliwe rodzaje ryzyka, zna warunki ubezpieczenia).
2. Spedytor zajmuje się sporządzaniem, kompletowaniem i rozdzielaniem
dokumentów niezbędnych do prawidłowej realizacji procesu przemieszczania. W
niektórych wypadkach przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za realizację obsługi,
jeśli nadawca nie przygotował w odpowiedni sposób zarówno przesyłki, jak i
dokumentów, czym zająć może się spedytor.
3. Spedytor konsoliduje małe przesyłki od różnych nadawców i tworzy przesyłki
całopojazdowe, szuka pojazdów powrotnych, dzięki czemu ma możliwość uzyskania

4
 upustów, których pojedynczy usługobiorca by nie miał. Niższe koszty za usługi
podwykonawców spedytor uzyskuje również dzięki stałej współpracy z nimi.
4. Udział spedytora w procesie transportowym likwiduje problemy na styku
klient-firma usługowa (przewoźnik). Gwarantuje realizację płatności z jednej strony i
rzetelne wykonanie usługi z drugiej strony.
5. Spedytor zna rynek transportowy, ma sieć kontaktów i jest w stanie
zaoferować wyższy poziom usługi

Cechy i kwalifikacje spedytora to przede wszystkim:

• Kwalifikacje zawodowe- wiedza na temat spedycji, transportu, ładunkoznawstwa i
opakowalnictwa, prawa (kodeks handlowy, Ogólnie Polskie Warunki Spedycyjne,
INCOTERMS), zwyczajów handlowych, taryf, znajomość języków obcych, polityki
transportowej, geografii transportu.
• Umiejętność dokonywania prawidłowej oceny sytuacji i podejmowania decyzji,
inteligencja, pamięć, umiejętność koncentrowania się na sprawach istotnych,
zdolności organizatorskie, uczciwość, solidność, mocne nerwy, umiejętność oceny
ryzyka.
Podstawowa wiedza kwalifikowanego spedytora, powinna dotyczyć przepisów prawnych i
umów oraz porozumień z następujących dziedzin:
• Handlu- INCOTERMS (stosowane fakultatywnie);
• Spedycji- umowa spedycji (kodeks cywilny), OPWS- Ogólne Polskie Warunki
Spedycyjne- stosowane fakultatywnie, jeżeli obie strony zgodzą się na ich stosowanie.
• Transportu- prawo przewozowe, kodeks cywilny przepisy odnoszące się do
transportu), umowa zlecenia, konwencje międzynarodowe np. CMR, COTIF, umowa
międzynarodowa SMGS.
• Odpraw celnych.

5
Wybrane przepisy prawa stosowane w spedycji

INCOTERMS 2010

Incoterms (International Commercial Terms) lub Międzynarodowe Reguły Handlu – zbiór

międzynarodowych reguł, określających warunki sprzedaży, których stosowanie jest szeroko
przyjęte na całym świecie. Reguły te dzielą koszty i odpowiedzialność pomiędzy nabywcę i
sprzedawcę oraz odzwierciedlają rodzaj uzgodnionego transportu. Incoterms odnoszą się do
Konwencji ONZ dotyczącej Kontraktów dla Międzynarodowej Sprzedaży Dóbr. Zostały
opublikowane w 1936 roku i wielokrotnie je nowelizowano.

Reguły handlowe INCOTERMS:

 obowiązują przy obrocie dobrami materialnymi

 ich stosowanie jest fakultatywne
 obowiązują tylko eksportera i importera – z ich stosowania wyłączeni są spedytorzy,
firmy transportowe
 normy prawa rządzącego daną umową mają pierwszeństwo przed INCOTERMS

Incoterms zajmują się kwestiami związanymi z transportem produktów od sprzedawcy do

nabywcy. Obejmuje to m.in. przewóz produktów, rozliczenie
odpowiedzialności eksportowych i importowych, pokrycie kosztów, w tym transportu i
ubezpieczenia, przeniesienie ryzyka za stan produktów w różnych punktach procesu
transportowego. Incoterms są używane zawsze w połączeniu z lokalizacją geograficzną i nie
zajmują się transferem praw własności. Do niedawna stosowane były Incoterms 2000,
obecnie stosuje się Incoterms 2010.
Ze względu na dość dynamiczne zmiany w handlu spowodowane m.in. przez czynniki
polityczne (terroryzm, zabezpieczanie dostaw, unie celne etc.), technologiczne
(komputeryzacja procesów łańcucha dostaw, wartości i finansowego), ekonomiczne
( minimalizacja kosztów, skracanie czasu realizacji zamówienia), etc. już od lat istniała
potrzeba zmian w Incoterms 2000.

6
Nowa wersja, Incoterms 2010, która ma lepiej odpowiadać realiom obecnego handlu, została
opublikowana we wrześniu 2010r i weszła w życie 1 stycznia 2011. Zmiany są dość istotne i
warto się z nimi zapoznać już teraz, aby mieć je na uwadze przy negocjowaniu kontraktów w
bliskiej przyszłości.

Zamiast 4 kategorii, w Incoterms 2010 są tylko dwie:

- odnoszące się do wszystkich rodzajów transportu (CIP, CPT, DAP, DAT, DDP, EXW,
FCA)
- odnoszące się wyłącznie do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego (CFR, CIF,
FAS, FOB)

Usunięto 4 dotychczasowe reguły (DAF, DES, DEQ, DDU) i wprowadzono dwie nowe
(DAP, DAT).

Nowo wprowadzone reguły

DAT (Delivered at Terminal) – Dostarczone do terminalu (sprzedający odpowiada za
dowiezienie towaru do określonego terminalu i jego rozładunek). DAT zastępuje dotychczas
stosowaną DEQ.
DAP (Delivered at Place) – Dostarczone do miejsca (sprzedający odpowiada za dostarczenie
towaru do określonego miejsca, natomiast jego rozładunek jest w gestii kupującego). DAP
zastępuje dotychczas stosowane DAF, DES i DDU.
Zarówno DAT jak i DAP odnoszą się do wszystkich środków transportu i szczególnie nadają
się do przesyłek kontenerowych. Kwestia cła została pominięta celowo ponieważ Incoterms
2010 odnoszą się zarówno do handlu międzynarodowego jak i krajowego.

Inne zmiany
Incoterms 2010 precyzyjniej określają kto ponosi koszty rozładunku w miejscu przeznaczenia
w przypadku kiedy sprzedający płaci za przewóz. Pomoże to uniknąć niefortunnej sytuacji,
kiedy mimo wkalkulowania kosztów rozładunku do ceny sprzedaży, kupujący jest czasem
obciążany tymi kosztami przez port lub terminal i w rezultacie płaci dwa razy.

Zmiany technologiczne pociągają za sobą zmiany w praktyce handlowej. Według Incoterms

2010, tradycyjne (na papierze) dokumenty handlowe mogą być zastąpione zapisem czy

7
procedurą elektroniczną, jeśli strony kontraktowe na to się zgodziły, lub tam gdzie
elektroniczny format jest ogólnie przyjęty.

Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne

OPWS to zbiór norm ustalających prawa i obowiązki stron umowy spedycji. OPWS mają
charakter fakultatywny tzn. mają zastosowanie o ile obie strony tak postanowiły.

OPWS opiera się na zasadzie, że spedytor może zlecić realizację poszczególnych działań
osobom postronnym, które w sposób profesjonalny wykonują takie zadania.

8
OPWS:
- nie mają zastosowania w stosunku do pieniędzy, papierów wartościowych oraz innych
dokumentów;
- określają propozycje, zamówienia i dane ( kiedy uznaje się kontrakt za podpisany, co należy
zawrzeć w zleceniu spedycyjnym, ustalają kwestie gratyfikacji, wytyczają kompetencje
spedytora w sprawie towarów groźnych dla człowieka i środowiska);
- regulują kwestie odnośnie ubezpieczenia, przechowywania, wynagrodzenia spedytora,
reklamacji, praw zastawu, odpowiedzialności spedytora, unieważnienia czy rozstrzygania
sporów;
- główne działania firmy spedycyjnej (przydzielenie przepisów dotyczących wysyłek,
wystawianie i pozyskiwanie dokumentów niezbędnych w transporcie, precyzuje jak firma
spedycyjna ma działać w przypadku braku wskazówek);

Konwencja CMR

Umowa o międzynarodowym przewozie drogowym (CMR) podpisana została w Genewie w

1956 roku i ratyfikowana przez Polskę w 1962 roku.
Konwencja CMR uregulowała przede wszystkim takie kwestie jak:
• warunki umowy o przewóz drogowy towarów,
• dokumentacje przewozową,
• odpowiedzialność przewoźnika,
• tryb wnoszenia skarg i reklamacji,
• roszczenia wynikające z przewozu,
• przewozy wykonane przez kilku kolejnych przewoźników.

9
Międzynarodowy list przewozowy CMR jest podstawowym dokumentem, na podstawie
którego odbywa się przewóz ładunku. Dokument CMR jest wystawiany w 3 egzemplarzach;
każdy z nich ma taką samą moc prawną. Spedytor nie podpisuje listu, gdyż zadanie to należy
do nadawcy, on też otrzymuje pierwszy egzemplarz, drugi wysyłany jest z przesyłką,
natomiast trzeci zatrzymuje przewoźnik. Podstawowe informacje znajdujące się w liście CMR
dotyczą: nadawcy, przewoźnika, odbiorcy, towaru, terminu i miejsca nadania, przewidzianego
miejsca dostawy, kosztów związanych z przewozem, instrukcje niezbędne do załatwienia
formalności celnych oraz wykaz dokumentów wręczonych kierowcy. Wszystkie strony mają
możliwość wnoszenia zmian w liście przewozowym, natomiast za szkody i koszty wynikające
z podania złych lub niejasnych danych odpowiada nadawca.

Konwencja COTIF

Konwencja COTIF określa jednolity system prawny w zakresie przewozu osób, towarów,
zasad użytkowania wagonów i infrastruktury w międzynarodowej komunikacji kolejowej.
Reguluje także organizację przewozów kolejami towarów niebezpiecznych. Jest istotnym
dokumentem regulującym współpracę w dziedzinie międzynarodowej komunikacji kolejowej.
W obecnym brzmieniu Konwencja COTIF obowiązuje od 1 lipca 2006 roku.

10
Ogólne czynności spedycyjne

W etapie wstępnym spedytor udziela klientowi jedynie ogólnych informacji na temat

możliwości organizacji procesu transportowego zgodnie z oczekiwaniami zleceniodawcy.
Oczekiwania te mogą dotyczyć przykładowo przewozu produktów, które muszą być spec-
jalnie zabezpieczone, a czas przewozu nie może być dłuższy niż 2 dni. Oczywiście, takich
oczekiwań ze strony klientów może być bardzo dużo, a rolą spedytora jest wstępna
weryfikacja możliwości ich realizacji.
Kolejny etap, czyli doradztwo, jest już bardziej złożony, a spedytor opracowuje
szczegółowy plan przewozu. Plan ten musi zawierać takie informacje jak wybór środka
transportu oraz przewoźnika, który będzie odpowiedzialny za przewóz. Dodatkowo, spedytor
w tym etapie musi uwzględnić wszelkie istniejące regulacje prawne, np. dotyczące przewozu
towarów niebezpiecznych, ponadgabarytowych czy szybko psujących się. Do opracowania
planu przewozu niezbędne są też informacje dotyczące wymagań klienta oraz podziału
odpowiedzialności stron kontraktu (gestia transportowa). Po opracowaniu szczegółowego
planu przewozu, spedytor jest w staniu podać kalkulację cenową, która umożliwi klientowi
podjęcie decyzji o wyborze lub odrzuceniu przygotowanej przez spedytora oferty. W
przypadku zaakceptowania oferty przez zleceniodawcę musi on wystawić zlecenie
spedycyjne, które jest podstawą do zawarcia kontraktu pomiędzy spedytorem a klientem.
Zgodnie z zapisami umieszczonymi w Ogólnych Polskich Warunkach Spedycyjnych
(OPWS), zlecenie spedycyjne powinno określać zakres zalecanej usługi, rodzaj i właściwości
przesyłki, znaki i numery poszczególnych sztuk, ich liczbę, masę, wymiary, objętość oraz
wszelkie inne dane oraz dokumenty potrzebne do prawidłowej realizacji zlecenia. Zlecenie
spedycyjne może być przekazywane w formie papierowej, elektronicznej* lub ustnie.

Działalność spedycyjna opiera się na umowach. Wspomniany powyżej kontrakt pomiędzy

spedytorem a zleceniodawcą (czyli umowa) może być zawarty na kilka sposobów,
przykładowo:

11
 • jednorazowo, na przewiezienie określonego towaru,
• czasowo, na przewiezienie danej partii towaru (np. 300 palet w ciągu miesiąca),
• czasowo, np. na okres jednego roku i regularny przewóz konkretnego ładunku.
Warto zauważyć, że pierwsze dwa etapy nie przynoszą firmie spedycyjnej zysku, gdyż
spedytor musi zainwestować swój czas w przygotowanie oferty, która nie zawsze może być
zaakceptowana przez zleceniodawcę. Zatem istotne jest, aby rzetelnie i dokładnie przygo-
tować ofertę oraz zapewnić wysoką jakość świadczonych usług, gdyż coraz częściej spoty-
kane są sytuacje, gdzie zleceniodawca wybiera ofertę droższą, ale cechującą się wyższą
jakością świadczonych usług. Dlatego też, spedytor powinien być gotowy do pomocy
zleceniodawcy w każdym z omawianych w rozdziale etapów.
W przypadku zawarcia kontraktu pomiędzy spedytorem a zleceniodawcą konieczne jest także
zawarcie umowy przewozu pomiędzy spedytorem a przewoźnikiem, który będzie realizować
transport. Jednak przed zawarciem umowy przewozu spedytor musi wybrać środek
transportu, którym będzie realizowany przewóz oraz przewoźnika (może też realizować
przewóz własnym taborem). Wybór środka transportu oraz przewoźnika prowadzi się przy
uwzględnieniu takich kryteriów, jak:
• charakterystyka ładunku oraz jego podatność transportowa informująca między
innymi o tym, jak długo towar może być przewożony i przy pomocy jakich gałęzi
transportu,
• nośność i ładowność pojazdu,
• rodzaj nadwozia (dostosowanie do ładunku, usprawnienia w przeładunkach),
• cena za przewóz,
• właściwości techniczno-ruchowe (zwrotność, stateczność pojazdu),
• możliwość śledzenia przesyłki (choćby przez telefoniczny kontakt spedytora z
przewoźnikiem czy kierowcą, jednak preferowane są nowoczesne rozwiązania
informatyczne, takie jak śledzenie przesyłki przy pomocy narzędzi informatycznych).
Jeśli dany przewoźnik spełnia powyższe kryteria, spedytor składa zamówienie środka
transportu. Trasa przewozu oraz odległość podawana jest w zamówieniu środka transportu.
Dodatkowo dla przewozów międzynarodowych ustalane jest także przejście graniczne.
Kolejnym elementem w etapie doradztwa jest przygotowanie dokumentów przewozowych, a
w szczególności wypełnienie listu przewozowego. Prawidłowe wystawienie listu
przewozowego jest kluczowe dla prawidłowej i sprawnej realizacji przewozu. List
przewozowy jest przede wszystkim dowodem zawarcia umowy przewozu oraz właściwego

12
sposobu realizacji usługi15. Za prawidłowe wypełnienie listu przewozowego odpowiedzialny
jest zleceniodawca. Dodatkowo, zleceniodawca musi dostarczyć wszelkie pozostałe
dokumenty niezbędne do realizacji przewozu, mogą to być np. specjalne instrukcje
bezpieczeństwa przy przewozie towarów niebezpiecznych. Jednak, jak już się dowiedzie-
liśmy, głównym zadaniem spedytora jest maksymalna pomoc zleceniodawcy, zatem w prak-
tyce często spedytor przygotowuje także wszelkie niezbędne dokumenty.
Mając przygotowane dokumenty przewozowe, możemy przystąpić do organizacji procesu
ładunkowego. Głównym zadaniem spedytora w tej kwestii jest odpowiednie skalkulowanie
kosztów oraz czasu związanych z ewentualnymi przeładunkami np. kontenera ze statku na
naczepę. Dodatkowo, spedytor musi także uwzględnić w swoich kalkulacjach, czy przesyłka
będzie przez pewien okres składowana w magazynie, zanim zostanie dostarczona do punktu
odbioru.
Przed załadunkiem towaru następuje etap kontroli ilościowej i jakościowej, czyli weryfikacja
zapisów w liście przewozowym ze stanem faktycznym. Dodatkowo klient może określić
formę kontroli lub sformułować ogólne wymagania odnośnie jakości prac załadunkowych
oraz zabezpieczenia ładunku.
Po zrealizowaniu czynności związanych z załadunkiem zleceniodawca otrzymuje list
przewozowy (odpowiedni dla danej gałęzi transportu), który jest dowodem zawarcia umowy
przewozu.
W trakcie trwania przewozu, czyli w etapie przemieszczania, spedytor powinien być w
kontakcie ze wszystkimi uczestnikami procesu transportowego. To właśnie spedytor
otrzymuje i ewentualnie przekazuje dalej takie informacje jak:
• zlecenia wykonania przeładunku, magazynowania, kontroli, dokonania odprawy
celnej,
• status przesyłki, czyli informacji co w danym momencie dzieje się z przewożonym to-
warem,
• zgłoszenie towaru do odprawy celnej,
• datę oraz godzinę dostarczenia przesyłki do odbiorcy.
W etapie przemieszczania może wystąpić konieczność odprawy celnej towaru.
Do przeprowadzenia odprawy celnej umieszczone powinny się zgadzać ze stanem
faktycznym, czyli np. ilość rzeczywiście przewożonych palet powinna być zgodna z danymi
podanymi w liście przewozowym. Do czynności związanych z odprawą celną zalicza się:
• wprowadzenie towaru na polski obszar celny (przekroczenie granicy),

13
 • dostarczenie towaru do granicznego urzędu celnego lub miejsca wyznaczonego przez
organ celny,
• przedstawienie towaru do urzędu celnego (zawiadomienie o dostarczeniu),
• zgłoszenie celne,
• objęcie towaru procedurą celną,
• uregulowanie należności celnych,
• zwolnienie towaru.
Ostatni etap realizacji czynności spedycyjnych polega na wyładunku towaru, wydaniu
pokwitowania, zweryfikowaniu dostarczonego towaru oraz uregulowaniu należności przez
zleceniodawcę wobec spedytora oraz przez spedytora wobec przewoźnika. W wypadku
uszkodzenia ładunku podczas przewozu, spedytor wystawia także protokół szkodowy.

Spedycja w procesie międzynarodowej wymiany handlowej

W przypadku prowadzenia handlu zagranicznego bardzo ważna jest realizowana poli-

tyka transportowo-spedycyjną, która jest częścią polityki gospodarczej państwa, ale
odnoszącą się do jego międzynarodowych stosunków gospodarczych. Jej głównym pod-
miotem jest władza państwowa. Nie zawsze jest ona jednak w swoich bieżących poczyna-
niach i decyzjach w pełni niezależna i autonomiczna. Jeżeli dany kraj zgodził się być częścią
określonego, regionalnego ugrupowania gospodarczego państw (np. Unia Europejska),
wówczas jego działalność w sferze polityki gospodarczej, a w tym i transportowo-spedycyjnej
winna być podporządkowana założeniom i wymogom głoszonym i egzekwowanym przez
władze tego ugrupowania. Na całokształt polityki transportowo-spedycyjnej danego państwa
wpływają również międzynarodowe: rządowe oraz pozarządowe organizacje transportowe.
Ponadto zasady i kierunki polityki transportowej państwa muszą uwzględniać postanowienia
międzynarodowych konwencji dotyczących transportu i spedycji.
Ogólne cele polskiej polityki transportowej sprowadzają się do realizacji takich zadań, jak:
modernizacja transportu, harmonijny jego rozwój z funkcjonowaniem gospodarki i państwa,
tworzenie efektywnych struktur sprzyjających rozwojowi gospodarczemu.

Spedycja międzynarodowa to zbiór czynności, które dotyczą zorganizowania transportu i

przesłania towaru w handlu zagranicznym odpłatnie, na zlecenie. Przedsiębiorstwa spedycji
międzynarodowej to takie przedsiębiorstwa, których działalność opiera się na pośrednictwie

14
 pomiędzy eksporterem/importerem a przewoźnikami występującymi w imieniu własnym lub
zleceniodawcy jako strona zawieranych umów.
W przypadku importu ładunków większość czynności wykonywanych przez spedytora jest
identyczna jak w eksporcie.
Należy jednak pamiętać, że każdy proces spedycyjny jest inny. Na jego zróżnicowanie ma
wpływ zasięg gestii transportowej zleceniodawcy spedytora, gałąź transportu i relacja
przewozowa, sposób przewozu, liczba zaangażowanych podmiotów i zakres spełnianych
przez nich funkcji i wiele innych czynników.

Szczególne prawa i obowiązki spedytora w spedycji międzynarodowej wynikać mogą z

odrębności regulacji prawnej niektórych umów stosowanych w międzynarodowym obrocie
towarowym. Wskazać tu należy konwencję Narodów Zjednoczonych o umowach
międzynarodowej sprzedaży towarów oraz konwencję o międzynarodowym przewozie dro-
gowym towarów CMR.

Od 1 maja 2004 roku w Polsce obowiązuje nowe prawo w zakresie statystyki handlu
zagranicznego. Prawo to oparte jest na dwóch systemach: EXTRASTAT (dotyczy obrotu
towarowego z krajami trzecimi - spoza Unii Europejskiej) oraz INTRASTAT (dotyczy obrotu
towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej).

Dokumenty Spedycyjne

Zlecenie spedycyjne

15
Jest to dokument wystawiany przez sprzedającego/eksportera lub kupującego/importera,
zlecający spedytorowi zorganizowanie przewozu określonego towaru. Zleceniodawca określa
w nim zakres czynności, które powinien wykonać spedytor, np. zgłoszenie do odprawy celnej,
ubezpieczenie towaru, zorganizowanie kontroli jakościowej i ilościowej, składowanie towaru.
Zlecenie przyjęte przez spedytora jest dowodem zawarcia umowy spedycji. Zlecenie powinno
być wypełnione zgodnie z warunkami obowiązującego kontraktu. Spedytor po otrzymaniu
zlecenia spedycyjnego sporządza szczegółową instrukcję wysyłkową, której kopię przesyła do
eksportera.
Zlecenia spedycyjne możemy podzielić na:
ramowe - określające powtarzalne elementy wysyłki i obsługi, wtedy wymagane jest
szczegółowe zlecenie dla konkretnej partii towaru;
jednorazowe - określające szczegółowo proces obsługi spedycyjnej konkretnego i tylko tego
ładunku.

Zaświadczenie spedytorskie
Jest to dokument wystawiany przez spedytora, w którym potwierdza on, że przyjął dany towar
do wysyłki i zobowiązuje się do wysłania go pod wskazany adres lub wydania adresatowi.
Stosowany jest, gdy sprzedawca ma obowiązek postawienia towaru do dyspozycji kupującego
w siedzibie spedytora lub przewoźnika.

Instrukcja wysyłkowa
Jest to dokument wystawiany przez spedytora, w którym przekazuje on zleceniodawcy
-eksporterowi informacje potrzebne do odpowiedniego przygotowania towaru do wysyłki i
wysłania go we właściwy sposób i w określonym czasie. Eksporter ma obowiązek stosowania
się do wskazówek zawartych w instrukcji wysyłkowej pod rygorem ewentualnych dodat-
kowych kosztów wynikłych na skutek niewykonania poleceń spedytora.

Routing order
Jest to dokument wysyłany zagranicznemu eksporterowi (oryginał) w celu dokonania wysyłki
towaru importowanego z gestią transportową kupującego. Dokument zawiera informacje
dotyczące towaru, niezbędnej dokumentacji eksportera oraz inne instrukcje dotyczące
wysyłki.

Specyfikacje towarowe

16
Są to dokumenty wystawiane przez producenta. Rozróżniane są dwa rodzaje specyfikacji
towarowych:
• szczegółowa - sporządzana na każde opakowanie i podająca szczegółowe informacje
dotyczące zawartości,
• zbiorcza - jest zestawieniem specyfikacji szczegółowych.
Oba rodzaje specyfikacji dostarczane są armatorowi, urzędowi celnemu, spedytorowi i
odbiorcy zagranicznemu.

Organizacje zrzeszające spedytorów

Rozwojowi handlu sprzyja również proces globalizacji, w którym transport i spedycja

zaczynają odgrywać kluczową rolę. W związku z tym procesem konieczna stała się
współpraca spedytorów i firm logistycznych na rynku międzynarodowym i dlatego powstało
wiele organizacji skupiających firmy z branży transport - spedycja -logistyka. W dalszej
części rozdziału zaprezentowanych zostanie kilka wiodących organizacji działających na
rynku lokalnym - polskim oraz globalnie na rynku międzynarodowym.

Polska Izba Spedycji i Logistyki (PISIL)

PISIL jest dobrowolną organizacją samorządu gospodarczego zrzeszającą przedsiębiorców

prowadzących działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu międzynarodow.— i
krajowych usług spedycyjnych, logistycznych, przewozowych, agencji celnych oraz innyc
usług związanych z obsługą obrotu towarowego.
Do głównych celów i zadań izby należą:
— ochrona praw i reprezentowanie interesów członków wobec organów władzy i admin
-stracji państwowej, organów samorządu terytorialnego oraz wobec międzynarodowyc

17
 organizacji spedytorów, załadowców, przewoźników lub innych, których działalność dou-
czy sfery zainteresowań zawodowych członków,
— zapewnienie profesjonalnego poziomu usług świadczonych przez członków na rzecz kon-
trahentów poprzez prowadzanie szkoleń, kursów, konferencji, sympozjów i kongresów, a
także poprzez propagowanie nowoczesnych technik i metod pracy,
— kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki zawodowej członków izby i pośredniczenie w
polubownym załatwianiu sporów,
— popieranie poczynań zmierzających do zacieśnienia współpracy pomiędzy członkami Izby,
— służenie bieżącym poradnictwem członkom izby w zakresie problematyki transportu,
sp'edycji i międzynarodowego obrotu towarowego,
— opracowanie Ogólnych Polskich Warunków Spedycyjnych,
— inicjowanie i współudział w pracach nad ustalaniem ujednoliconych dokumentacji,
usprawnianie zasad i form współpracy pomiędzy uczestnikami międzynarodowego obrotu
towarowego,
— inicjowanie i współudział w tworzeniu aktów prawnych dotyczących problematyki trans-
portowej, spedycyjnej i międzynarodowego obrotu towarowego, a także opiniowanie
projektów tychże aktów prawnych,
— przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji,
— wydawanie periodyków oraz publikacji specjalistycznych w zakresie przedmiotu działania
izby,
— działanie na rzecz integracji środowiska,
— ustanawianie ekspertów w zakresie przedmiotu działalności izby,
— wydawanie opinii w zakresie istnienia i kształtowania zwyczajów związanych z transpor-
tem, spedycją i międzynarodowym obrotem gospodarczym.

Międzynarodowa Federacja Zrzeszeń Spedytorów FIATA

FIATA to Międzynarodowa Federacja Zrzeszeń Spedytorów (Fédération Internationale des

Associacions de Transitaires et Assimiles) o ogólnoświatowym zasięgu założona w Wiedniu
31.05.1926 r. Reprezentowana jest w około 150 krajach na całym świecie. Zadaniami FIATA
jest ochrona i reprezentowanie interesów zawodowych spedytorów oraz zapewnienie
profesjonalnego poziomu usług świadczonych przez jej członków. FIATA jest największą

18
organizacją pozarządową działająca na polu usług transportowych o zasięgu
ogólnoświatowym.
FIATA posiada status doradczy przy odpowiednich komisjach skupionych wokół
Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jest rozpoznawana jako ciało reprezentujące branżę
spedycyjną przez wiele organizacji rządowych, urzędy państwowe, prywatne organizacje
międzynarodowe działające na rynku usług transportowych, takie jak: Międzynarodowa Izba
Handlowa (ICC), Międzynarodowa Organizacja Transportu Lotniczego (IATA),
Międzynarodowa Unia Kolejowa (UIC), Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego
(IRU), Międzynarodowa Organizacja Celna (WCO), Światowa Organizacja Handlu (WTO).
Dokumentami opracowanymi przez FIATA są: FCR, FBL, FCT, WAYBILL, FWB, FWR,
SDT, SIC i FFL, a posługiwać się nimi mogą wyłącznie członkowie zrzeszeń wchodzących w
skład FIATA.

Universal Freight Organisation (UFO)

Organizacja założona została w 2000 roku. UFO obecnie jest jedną z najsilniejszych i
największych sieciowych niezależnych organizacji spedycyjnych na świecie. Obecnie skupia
106 przedsiębiorstw o odpowiednich referencjach i pozycji na rynku lokalnym. Pokrywając
ponad 840 lotniczych i morskich portów świata w 89 krajach i zatrudniając ponad 2200
pracowników UFO, może zapewnić wszechstronne rozwiązania logistyczne, w tym:
— fracht powietrzny, morski i drogowy,
— odprawy celne,
— magazynowanie,
— obsługę towarów niebezpiecznych,
— ubezpieczenia ładunków.
Omawiana sieć współpracujących ze sobą firm pozwala na transport i obsługę towarów w
każdym miejscu na świecie. Członkowie UFO oferują klientom przyjazny, lokalny serwis
oraz elastyczność, na którą pozwolić sobie mogą doskonale zorganizowani i niezależni
spedytorzy, mogący w każdej chwili skorzystać z elektronicznego połączenia z ogólnoświa-
tową siecią ponad 315 biur. Każda z firm przystępujących do organizacji przechodzi surową
procedurę weryfikacji i podlega comiesięcznej ocenie.

19
 Europejskie Stowarzyszenie Przewoźników, Transportowców, Spedytorów i Agentów
Celnych CLECAT
CLECAT (Comité de liaison european des commissionaires et auxiliaires de transport) jest
Europejskim Stowarzyszeniem Przewoźników, Transportowców, Spedytorów i Agentów Cel-
ach powstałym w 1958 roku. Jest to jedna z najstarszych i najbardziej prężnych organizacji z
siedzibą w Brukseli. Zrzesza narodowe organizacje spedytorskie z 15 krajów Unii Euro-
pejskiej. Jej podstawowym przedmiotem zainteresowania są regulacje prawne odnoszące się
zz transportu. Zadaniem jest głównie ochrona interesów zawodowych spedytorów z UE.
•Comitet Celny CLECAT jest jednym z najbardziej dynamicznych organów tej organizacji.

20