Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 2

Industrijske montažne hale

PRORAČUN VITKIH ELEMENATA PREMA

GRANIČNOJ NOSIVOSTI

1
Upotreba betona i čelika visokih mehaničkih
karakteristika → ab elementi su sa manjim
dimenzijama poprečnih preseka:
• savijani elementi → veliki ugibi
• pritisnuti elementi→ izvijanje, gubitak stabilnosti
STEPEN VITKOSTI se određuje preko VITKOSTI
li , gde je l - efektivna dužina izvijanja.
λ= i
ib

Za centrično pritisnute stubove Ojler je dao rešenja za

određivanje kritičnih sila u obliku:
π 2 EI li = k ⋅ l
N cr = gde je:
(k ⋅ l )2
2
N N N N

li=l li=0.7l li=0.5l li=2 l

k=1 k=0.7 k=0.5 k=2

3
4
Nomogram za određivanje faktora efektivne dužine izvijanja
stubova (k) ramovske konstrukcije

5
Uticaj vitkosti λ na veličinu granične sile pritiska centrično
opterećenog stuba

Nu

»Kratak stub« - »Vitki stubovi« -

lom isključivo po lom sa uticajem
materijalu izvijanja

λ
λgr
6
Dijagram interakcije kratkog i vitkog ekscentrično
pritisnutog stuba

Nu
Nu
e=Mu/Nu
“kratak stub”
e2 e
“vitak stub”
M1 N·e2

x Nu
gubitak stabilnosti

Mu

7
Uticaj tečenja betona na lom stuba pod dejstvom
stalnog opterećenja

Istorija opterećenja: Lom vitkog stuba usled

brzo – dugotrajno – brzo tečenja betona
8
Dužina izvijanja stubova nepomerljivih i pomerljivih ramova

Nu2 << Nu1 Nu 2 Nu 2

Nu 1 Nu 1
q

li

1/2 ≤ k ≤ 1 k>1
Nepomerljiv Pomerljiv
ram ram

9
Primer jako opterećenog stuba visoke hale, koji je zbog velike vitkosti
projektovan kao “Virendel” sistem – ivični i srednji stubovi hale

10
 Proračun vitkih elemenata prema graničnoj nosivosti –
ProračunEC2
EVROKOD

• Efektivna dužina izvijanja li je dužina na kojoj se

uzima u obzir dužina deformacione krive,

• Deformacije moraju da se računaju uzimajući u

obzir uticaj prslina, nelinearno ponašanje
materijala i tečenje betona,

• Uticaji II reda mogu da se zanemare kada su

manji od 10% odgovarajućih uticaja I reda.

11
Proračun vitkih elemenata prema graničnoj nosivosti –
Proračun vitkih elemenata prema graničnoj nosivosti –
BAB 87
BAB87

Od člana 103 do 109 pravilnika – analiza granične

nosivosti AB sistema kada se uslovi ravnoteže
spoljačnjih i unutrašnjih sila uspostavljaju na
deformisanom sistemu uzimajući u obzir
materijalnu nelinearnost i tečenje betona (skupljanje
se zanemaruje).

Član 105 – provera stabilnosti se ne vrši kada je:

a. λi ≤ 25

b. λi ≤ 75 i e / d ≥ 3.5 ,
12
c. λi > 75 i e / d ≥ 3.5 · λi / 75 ,

d. λi ≤ 50 – 25 · M1 / M2 ; │M2│ ≥ │M1│

M2 M2 M2

2
l
l + -
1
M1= - M2 M1= M2
M1 M1

13
Tečenje betona se zanemaruje kada je ispunjen bar
jedan uslov:

a. λi ≤ 50,
b. e / d > 2,
c. Ng ≤ 0.2 · Nq

Postupci proračuna:
a. 25 ≤ λi ≤ 75 – umereno vitki stubovi → približni
postupci proračuna i tečenje se zanemaruje,
b. 75 < λi ≤ 140 – izrazito vitki stubovi → teorija II reda,
c. λi > 140 ne dopušta se (izuzetno 140 < λi ≤ 200 u fazi
montaže – prolazna faza)
14
 Proračun vitkih elemenata prema graničnoj nosivosti –
BAB 87

AB konstrukcije se dele na:

a) nepomerljive,
b) pomerljive.
Kriterijum: konstrukcija je praktično nepomerljiva kada
elementi za ukrućenje prihvate 80 – 90% ukupnih
horizontalnih dejstava bez većih horizontalnih
deformacija.
a) Nepomerljivi sistemi - algoritam preoračuna se zasniva
na izdvajanju stuba iz konstrukcije → izolovani stub.
Zatim se granični uticaji određuju u preseku preko
ekscentriciteta normalne sile koji se definiše kao
moguće odstupanje od vertikale (videti sledeću skicu):15
• imperfekcije pri izvođenju ose stuba - e0
• povećanje ekscentriciteta usled vremenskih
deformacija betona – eφ
• povećanje ekscentriciteta usled efekata II reda – e2
e
e0 e1 eφ e2
N N

e = e0+e1+eφ+e2

1. e0
li  ≥ 2cm
• kod nepomerljivih sistema →e 0 = 
• kod pomerljivih sistema 300  ≤ 10cm
tgα = 1 / 150 - jednospratni ramovi
tgα = 1 / 200 - ostali 16
2. e1=M/N
gde je: e1=(0.65·M2 + 0.35·M1) / N
ekscentricitet u srednjoj
trećini dužine izvijanja
usled uticaja I reda
3. eφ
ekscentricitet u srednjoj trećini dužine izvijanja:
 1−ααE ⋅ϕ 
eϕ = (e1g + e0 )⋅  e E − 1
 
 

gde je:
Ng
αE = i N E = Eb ⋅ I b ⋅ π 2 / li2
NE
17
4. e2 povećanje ekscentriciteta usled efekata II reda
Stabilnost se analizira na osnovu pomeranja vrha
konzolnog stuba za veličinu e2 koja se dobija
integracijom krivine:
N
e2 M ( x)
e2 = ∫ M ( x ) ⋅ dx = ∫ M ( x ) ⋅κ ( x ) ⋅ dx
l
Eb J ( x ) l

k(x) εb + εa
κ ( x) = ⋅ dx
h
k(0)
Za određivanje e2 može se koristiti približni postupak
proračuna prema EC2, nazvan “metoda nominalne
krivine”, koji se primenjuje za izdvojene stubove
nepomerljivih ramova sa N=const. i za vitkosti λi ≤ 140.
18
Konačan oblik deformisane ose vitkog stuba pod
dejstvom ukupnih graničnih uticaja I i II reda, aproksimira
se sinusnom funkcijom.
Kako je izdvojeni stub konzolni, najveći momenti i I i II
reda su u uklještenju.
Pomeranje vrha konzolnog stuba može se
aproksimirati u funkciji krivine u uklještenju (κ0) kao:

e2 = 0.4 ⋅ κ (0 ) ⋅ l 2 = 0.1 ⋅ κ (0 ) ⋅ li2

εy σv
li = 2 ⋅ l κ = 1 =
gde su: i (0 ) r(0 ) 0.45 ⋅ h , a ε y = E
a 19
Primer – za statički neodređen štap deformacija ose može
da se opiše sa konzolnim stubovima:
N

Moment I
reda

a Ma Ma N·e2a
e2a
M1
Tačka
infleksije

b b
Mb
e2b Mb
N·e2b
20
b) Pomerljivi sistemi -

N N N N

li ≥ h

l
21
Hale sa ukrućenjima N - malo! → veza sa stubovima
M

dz
d

b
Armatura zida
Ankeri iz stuba za
vezu sa zidom

kzida kzida

li li

22
Približna analiza pomerljivih ramova

a. b.

H - spoljašnje horizontalno ΣNiΔ – dodatne horizontalne

opterećenje; Δ – pomeranje sile kao uticaji II reda
od sila H 23
 P4
dH5

4 h4
P3
dH4
Uticaji II reda mogu se
3 h3
P2 približno sračunati kada
dH3
se u nivou svake
ΣP2· 2 h2 2 h2 tavanice dodaju
P1 horizontalne fiktivne sile,
dH2
a zatim sračunaju uticaji
ΣP1· 1 h1 1 h1 u presecima za vertikalno
i ukupno horizontalno
dejstvo (uključujući i
fiktivne sile)

24
Približna metoda proračuna EVROPSKOG KOMITETA ZA BETON pomoću
modifikovanih fiktivnih sila i pretpostavljene deformacije rama

ao – početna imperfekcija
(tgα0=1/200)
a1 – pomeranje vrha rama od
dejstva spoljašnjih graničnih
sila I reda (Hui)
Δa1 - pomeranje vrha rama
od dejstva fiktivnih sila (dHi)
αII - ukupan nagib rama u
odnosu na vertikalu

Ukupne spratne modifikovane sile su: H ui ,m = H ui + dH ui = H ui + α II ⋅ Pui

tg (α 0 ) + a1 / H U proračunu važi pretpostavka da su

gde je: α II =
a1 ∑
Pui ⋅ yi pomeranja vrha rama od fiktivnih sila
1− ⋅ i proporcionalna pomeranjima od
H ∑ H ui ⋅ yi spoljašnjih horizontalnih sila
i
25
Dejstvo vetra na industrijku halu – poprečni pravac

26
- Poprečni pravac

27
- Podužni pravac – kruta krovna ravan

kruta krovna
ravan-dijafragma

N 2k k- krutost podužnog rama

qw

28
- Podužni pravac – meka krovna ravan – manji raspon

29
- Podužni pravac – meka krovna ravan – veći raspon

Krovni spreg

30