Professional Documents
Culture Documents
Klasyfikacja reaktorów
KLASYFIKACJA REAKTORÓW
KRYTERIA PODZIAŁU
3. Warunki temperaturowe
reaktory:
• izotermiczne
• adiabatyczne
• politermiczne (warunki nieizotermiczne i nieadiabatyczne)
Jeżeli warunki wymiany ciepła są tak dobre ze temperatura jest praktycznie jednakowa w
całej przestrzeni i równa temperaturze strumienia zasilającego reaktor nazywamy
IZOTERMICZNYM
Jego przeciwieństwem jest reaktor adiabatyczny charakteryzujący się praktycznie
całkowitym brakiem wymiany ciepła z otoczeniem przestrzeni reakcji. Temperatura
mieszaniny reagującej zależy w tym przypadku od:
-efektu cieplnego przemiany
W przypadku umiarkowanej wymiany ciepła z otoczeniem przestrzeni reakcji mamy do
czynienia z reaktorem NIEIZOTERMICZNYM
KLASYFIKACJA REAKTORÓW
KRYTERIA PODZIAŁU
4. Własności konstrukcyjne
reaktory:
• zbiornikowe
• rurowe
• wieżowe (kolumnowe)
• półkowe
• fluidyzacyjne
• specjalne
KLASYFIKACJA REAKTORÓW
KRYTERIA PODZIAŁU
5. Podział reaktorów uwzględniający ich modele matematyczne (połączenie
sposobu pracy i własności konstrukcyjnych)
reaktory:
• okresowe
• przepływowe, rurowe lub wieżowe do reakcji homogenicznych
• przepływowe zbiornikowe, kaskada reaktorów
• półprzepływowe
• kontaktowe, rurowe, wieżowe półkowe
• fluidyzacyjne
• barbotażowe, zawiesinowe, trójfazowe, do prowadzenia reakcji w układzie gaz-
ciecz
Przy tak dużej liczbie współdziałających czynników nie można oczekiwać prostych i
jednocześnie ogólnych reguł wyboru. Wybór reaktora wiąże się z z zagadnieniem
optymalizacyjnym, a więc z warunkami prowadzenia procesu chemicznego i z
jego szczególnymi własnościami. Wstępnego wyboru można dokonać na
podstawie ogólnych własności przypisywanych poszczególnym
typom reaktorów.
KRYTERIA DOBORU REAKTORA
KRYTERIA TECHNOLOGICZNE
1. Reaktory okresowe
2. Reaktory rurowe
3. Reaktory wieżowe
• reakcje kontaktowe ze stałą warstwą katalizatora (katalizator na półkach lub wypełnia całą objętość
wieży) ;w warunkach wysokich temperatur i ciśnień (na ogół)
• produkcja wielkoprzemysłowa
zalety:
-łatwa wymiana katalizatora
5. Reaktory półprzepływowe
6. Reaktory fluidyzacyjne
Budowa:
Zasada działania:
Cecha charakterystyczna:
Zastosowanie:
Reakcje zwykłe i katalizowane, środowisko ciekłe, reakcje typu
ciecz-ciało stałe.
Rys. 1 Autoklaw do nitrowania węglowodorów
aromatycznych.
1-napęd mieszania, 2-pokrywa, 3-korpus,
4-mieszadła, 5-płaszcz grzejny,
6-wężownica do grzania lub chłodzenia,
7-otwór załadowczy, 8-wziernik, 9-osłona termometru
OPIS PRZYKŁADOWYCH REAKTORÓW
REAKTORY PRZEPŁYWOWE
Zasada działania:
Cecha charakterystyczna:
Zastosowanie:
Duża produkcja, zwłaszcza gdy reakcja zachodzi szybko.
OPIS PRZYKŁADOWYCH REAKTORÓW
REAKTORY PRZEPŁYWOWE
RUROWE
Cecha charakterystyczna:
Zastosowanie:
Reakcje przebiegające w fazie gazowej i ciekłej, w
procesach zwykłych i katalizowanych.
Zastosowanie:
Zastosowanie:
Zasada działania:
Cecha charakterystyczna:
Zastosowanie:
Reakcje przebiegające w fazie ciekłej i wielofazowe np. typu
ciecz-gaz
OPIS PRZYKŁADOWYCH REAKTORÓW
REAKTORY KONTAKTOWE
(z nieruchomą warstwą kontaktu)
Zasada działania:
Reaktory wieżowe
Zawierają półki rusztowe, na których rozłożony jest katalizator (w postaci granulek,
pastylek, walców, kul, siatek-kat. metaliczny)
Reaktory rurowe
Zbudowane z jednej rury lub pęku rur o mniejszych średnicach, wypełnionych
ziarnami katalizatora.
Cecha charakterystyczna:
Zastosowanie:
Reakcje przebiegające w fazie gazowej, rzadziej ciekłej.
OPIS PRZYKŁADOWYCH REAKTORÓW
REAKTORY FLUIDYZACYJNE
Zasada działania:
Cecha charakterystyczna:
Zaleta:
Bilans cieplny
[Entalpia strumienia [Entalpia strumienia wylotowego + Ciepło
wlotowego + ciepło Ciepło wymienione przez ścianki nagromadzone w
wydzielone w
przemianie] - reaktora]
= reaktorze
Pojęcie reaktora idealnego wiąże się z przyjęciem założeń upraszczających (dotyczących funkcji
parametrów T,ci, αA oraz własności przepływu strumienia reagentów).
• Idealny reaktor okresowy:
Jego pracę opisuje zależność: T,ci, αA= ƒ (t), słuszna tylko w warunkach idealnego mieszania (brak
martwych przestrzeni w reaktorze).
Warunki zbliżone do idealnych występują wówczas, gdy mieszanina reagująca jest jednofazowa.
• Idealny reaktor przepływowy:
Założenia upraszczające wiążą się z modelem przepływu strumienia reagentów.
Rozróżnia się dwa typy reaktorów:
1. IDEALNY REAKTOR ZBIORNIKOWY
Idealne mieszanie, brak gradientów temperatury i stężenia w reagującej masie. Parametry T,ci, αA
zachowują w całej masie reagującej wartości stałe równe wartościom mierzonym na wyjściu.
Rzeczywisty czas przebywania cząsteczek jest wielkością zmienną rozkładającą się według określonej
funkcji statystycznej.
2. IDEALNY REAKTOR RUROWY LUB WIEŻOWY
Charakteryzuje się przepływem tłokowym. Nie występuje mieszanie w kierunku osi, zachodzi pełne
mieszanie w kierunku promienia. Nie występują gradienty temperatury i stężenia w przekrojach
poprzecznych. Przyjmuje się również brak wymiany ciepła i masy w kierunku osi. Bardzo istotną
własnością jest stała wartość rzeczywistego czasu przebywania wszystkich cząsteczek reagentów.
MODELE REKTORÓW IDEALNYCH
REAKTOR PRZEPŁYWOWY Z DOSKONAŁYM MIESZANIEM
Zakładamy, że w zbiorniku zachodzi reakcja chemiczna S→P (z substratu powstaje produkt), nieodwracalna
(szybkość opisuje równanie kinetyczne pierwszego rzędu).
RÓWNANIE SZYBKOŚCI REAKCJI:
r=k·cs [mol·dm-3·s-1]
k-stała szybkości reakcji,
r-szybkość ubywania substratu i tworzenie produktu,
cs-stężenie molowe substratu
BILANS SKŁADNIKA S:
W rozwiązaniach konstrukcyjnych
umożliwiających akumulację składnika S.
d (Vcs )
qo ⋅ cso − q ⋅ cs − k ⋅ cs ⋅ V = [mol·s-1]
dt
Rys. 7. Reaktor zbiornikowy przepływowy z mieszaniem
Strumień Strumień
składnika składnika
dopływającego do zanikającego w
q0-objętość strumienia cieczy
zbiornika rekcji
dopływającej
Strumień
składnika
Akumulacja
składnika S w
cs0-stężenie zasilania
odpływającego ze zbiorniku
zbiornika
MODELE REKTORÓW IDEALNYCH
REAKTOR PRZEPŁYWOWY Z DOSKONAŁYM MIESZANIEM
BILANS SKŁADNIKA S:
W rozwiązaniach konstrukcyjnych
gdzie nie występuje akumulacja składnika S.
qo ⋅ cso − q ⋅ cs
V=
r
Jeżeli strumień na wlocie i na wylocie ze zbiornika jest taki sam, to
bilans składnika S ma postać:
V cso − cs
= (3)
q r
Rys. 7. Reaktor zbiornikowy przepływowy z mieszaniem
Stopień przereagowania(wielkość określająca, w jakim stopniu zaszła
przemiana substratu S)
ma postać:
q0-objętość strumienia cieczy
cso − cs dopływającej
α= (4) q- objętość strumienia cieczy
cso odpływającej
cs0-stężenie zasilania
V- objętość cieczy wewnątrz zbiornika
MODELE REKTORÓW IDEALNYCH
REAKTOR PRZEPŁYWOWY Z DOSKONAŁYM MIESZANIEM
BILANS SKŁADNIKA S:
W rozwiązaniach konstrukcyjnych
gdzie nie występuje akumulacja składnika S.
Stosunek objętości zbiornika i strumienia objętości (lewa
strona równania 3) jest wielkością o wymiarze czasu
(umowny czas przebywania płynu w zbiorniku);
Jeżeli w równaniu 3 uwzględnimy równanie 4, otrzymamy
równanie opisujące model nieizotermicznego reaktora
przepływowego z mieszaniem:
V α
τ= = cso
q r
Jest to związek czasu względnego przebywania mieszaniny
reagujacej w zbiorniku ze stężeniem substratu w strumieniu
zasilającym, szybkością reakcji chemicznej i stopniem
przereagowania.
Obowiązuje on w warunkach ustalonej pracy. Szybkość reakcji Rys. 7. Reaktor zbiornikowy przepływowy z mieszaniem
chemicznej jest stała i równa szybkości reakcji w strumieniu
opuszczającym reaktor.
dT
q ⋅ ς ⋅ c p ⋅ (To − T ) + (− ∆H r ) ⋅ Vr − α ⋅ F ⋅ (T − Ts ) = V ⋅ ς ⋅ c p ⋅
dt
Bilans składnika S:
Płyn porusza się w sposób zbliżony do ruchu tłoka w cylindrze. W
kierunku prostopadłym do osi rury właściwości płynu są jednakowe. W
kierunku osi występuje gradient stężenia powodowany zachodzącą
reakcja chemiczną.
δ (qcs ) δ (cs dV )
qcs − qcs + δz − rdV =
δz δt
Strumień składnika
Strumień składnika Strumień składnika
zanikającego w Szybkość akumulacji
dopływającego do odpływającego z
reakcji, w elemencie składnika S w
elementu dV elementu dV
dV objętości dV
[mol·s-1] [mol·s-1]
[mol·s-1]
MODELE REKTORÓW IDEALNYCH
REAKTOR PRZEPŁYWOWY TŁOKOWY
Bilans składnika S:
Jeżeli przekrój rury F jest stały, to liniowa prędkość przepływu w też
będzie stała. Po przekształceniu otrzymuje się:
δcs δcs
w +r =−
δz δt
W warunkach pracy ustalonej znika człon opisujący zmienność w czasie i
otrzymuje się:
dcs
w = −r
dz Rys. 8. Reaktor rurowy
dV dc
=− s
q r
Całkując to równanie, otrzymuje się:
MODELE REKTORÓW IDEALNYCH
REAKTOR PRZEPŁYWOWY TŁOKOWY
Bilans składnika S:
csk αk
V dcs dα
τ = =−∫ = cso ∫
q c so
r 0
r