Professional Documents
Culture Documents
2010)
Wydolność tlenowa
Czynnikami kształtującymi wydolność są przede wszystkim czynniki
warunkujące transport tlenu i metabolizm
- sprawne funkcjonowanie układu krążenia (pojemność wyrzutowa serca)
- pojemność tlenowa krwi i wielkość przepływu przez tkanki
- liczba kapilar w tkance mięśniowej
- rodzaj tkanki mięśniowej (ilość mioglobiny, aktywność enzymów, zasoby
glikogenu)
- sprawność mechanizmów buforujących organizm
- termoregulacja
Najczęściej używanym wskaźnikiem wydolności tlenowej jest maksymalne zużycie
tlenu VO2 max . Jest to ilość tlenu zużywana przez organizm w czasie maksymalnego
wysiłku o charakterze ogólnym w czasie jednej minuty.
Wartości średnie u dorosłych
1,5 l/min – 6 l/min
15 ml/kg/min – 85 ml/kg/min
Metody oceny wydolności
Metoda bezpośrednia- polega na pomiarze poboru tlenu w czasie pracy dynamicznej
o wzrastającym obciążeniu , w momencie osiągnięcia pracy maksymalnej występuje
maksymalny pobór tlenu VO2 max
Metody pośrednie – polegają na pomiarze częstości skurczów serca ze stanu
równowagi czynnościowej i prognozowaniu wartości VO2 max z odpowiednich
nomogramów lub wzorów
Wskaźniki wydolności
- VO2 max
- HR ze stanu równowagi fizjologicznej
- Wartości PWC 170
- Zmiany HR obserwowane po wysiłku
- Czas powrotu do wartości spoczynkowych po wysiłku (czas restytucji)
- Próg przemian anaerobowych
1
Próg przemian anaerobowych – to takie obciążenie wysiłkiem, powyżej którego
zaczyna się akumulacja mleczanu we krwi. Poziom kwasu mlekowego we krwi jest
wypadkową jego produkcji w mięśniach oraz jego utylizacji przez :mięśnie, wątrobę,
mięsień sercowy i inne tkanki.
Próg przemian beztlenowych, różne sposoby wyznaczania
- próg mleczanowy LT
- początkowa akumulacja kwasu mlekowego we krwi OBLA
- wentylacyjny próg beztlenowy
- próg tlenowo-beztlenowy
- próg skompensowanej kwasicy metabolicznej
Próg mleczanowy
- metoda inwazyjna (polega na analizie poziomu kwasu mlekowego we krwi w
zależności od intensywności wysiłku) Obecnie metoda ta jest uważana za
najlepszy sposób oceny wydolności tlenowej
Intensywność progowa wykorzystywana jest w treningu prowadzącym do poprawy
wydolności tlenowej
Próg wentylacyjny
- pomiar parametrów gazometrycznych: VE, VO2, VCO2, RQ
- opiera się na założeniu, że po przekroczeniu intensywności powyżej 40 %
VO2 max na skutek buforowania powstającego kwasu mlekowego, następuje nie
liniowy przyrost wentylacji, wydalania CO2, rośnie ekwiwalent VE / VO2 i RQ
Pośrednią metodą określania progu może być terenowy test Conconiego
- opiera się na wykonywaniu wysiłków o narastającej intensywności (wysiłek
progresywny ) i pomiarze częstości skurczów serca w końcowym momencie
wysiłku, z uzyskanych wyników wykreśla się zależność intensywności od HR,
wyniki nie są jednoznaczne
Testy terenowe
- Coopera – 12 min bieg, pomiar dystansu, do wyliczeń tylko dystans w milach
- Jednomilowy bieg – jak najszybciej przebiec jedną milę , pomiar czasu, do
wyliczeń, do wyliczeń uwzględnia się wiek, płeć, BMI – sportowcy
- Jednomilowy chód – marsz jedną milę, HR 15 sekund po zakończeniu marszu,
do wyliczeń płeć, wiek, masa, czas i HR – dla starszych lub o niskiej
aktywności fizycznej
- Fiński test chodu – dystans 2 km, pomiar czasu marszu [s], HR natychmiast po
marszu przez 15 s, do wyliczeń czas, prędkość BMI, HR – nie polecany dla
osób trenujących
Wydolność beztlenowa
2
O wydolności beztlenowej organizmu decyduje
- zasób źródeł energetycznych ATP, CP, glikogen
- sprawność mobilizacji i wykorzystania tych źródeł
- wysoka aktywność układów enzymatycznych
- mechanizmy kompensujące zachwianą równowagę kwasowo- zasadową
(układy buforowe krwi i tkanek)
- zakres tolerancji na wysoki poziom zakwaszenia ustroju
Czynniki ograniczające zdolność do realizacji wysiłku dzięki metabolizmowi
beztlenowemu to:
- wyczerpanie wewnątrzmięśniowych zasobów węglowodanowych do poziomu
poniżej 50 % stanu wyjściowego
- obniżenie stosunku ATP /ADP, spowolnienie resyntezy ATP
- wysokie stężenie jonów H+, które lokują glikolizę na skutek osłabienia
aktywności fosfofruktokinazy (przy LA około 17 mmol/L)
Maksymalna moc beztlenowa zależy od:
- procesów bezmleczanowych , ma na to wpływ ilość wysokoenergetycznych
związków fosforanowych w mięśniach oraz szybkość przebiegu tych procesów
- procesów mleczanowych uruchamianych z pewnym opóźnieniem, w miarę
zwiększania ciężkości pracy, polegających na glikolizie beztlenowej.
Wydajność zależy od zawartości glikogenu w mięśniach (0.4 –1,8 % masy
mięśniowej)
Udział beztlenowych procesów metabolicznych w wysiłkach fizycznych
- prowadzi do wytwarzania kwasu mlekowego
- kwas mlekowy (LA) pojawia się w mięśniach około 3-4 min po wysiłku i w
ciągu 2-3 min dyfunduje z mięśni do krwi
- powoduje to przesunięcie równowagi kwasowo-zasadowej w stronę kwaśną
- stan równowagi kwasowo-zasadowej określa: stężenie jonów wodorowych,
ciśnienie parcjalne CO2, stężenie wodorowęglanów HCO- 3
- zakwaszenie środowiska hamuje aktywność enzymów procesów glikolizy
Mechanizmy zabezpieczające przed zaburzeniami równowagi kwasowo-
zasadowej
W przypadku wystąpienia kwasicy metabolicznej jest ona usuwana przez związki
buforowe krwi i tkanek
- chemiczne układy buforowe
- układ oddechowy
- nerki
Zmiany pH i RQ
- czym te zmiany są większe tym możliwości beztlenowe organizmu są większe
- najniższe wartości pH to 7,0 a wartości RQ to ok. 1,8
Metody oceny wydolności beztlenowe
- pomiar parametrów fizjologicznych : maksymalnego długu tlenowego,
maksymalnego stężenia kwasu mlekowego, zmian pH i RQ
- mechaniczne- pomiar mocy podczas wysiłku
Badanie mocy fosfogenowej
- wysiłki trwające kilka sekund o możliwie największej intensywności
Testy :
- Margarii Kalamena (wbieganie na schody, elektroniczny system pomiaru czasu
wykonywania próby )
- Wingate (czas trwania 30 sekund, wykonywany na cykloergometru, obciążenie 7,5
% masy ciała, badany wykonuje wysiłek o jak największej intensywności, szybkość
obrotu koła) analizuje się : moc max., spadek mocy, czas uzyskania mocy max., czas
utrzymania mocy max.,
ZMĘCZENIE – jest to niezdolność do kontynuowania niezbędnej lub oczekiwanej
pracy albo utrata zdolności do wytwarzania siły.
Przyczyny zmęczenia – zmęczenie występuje wówczas gdy zakłócony lub przerwany
zostaje łańcuch zdarzeń, między ośrodkowym układem nerwowym a włóknem
mięśniowym.
Wskaźniki oceny stanu zmęczenia
- zmiany w układzie biochemicznym mięśnia
- pocenie się (odwodnienie organizmu lub utrata elektrolitów, przyspieszających
rozwój zmęczenia
- pogorszenie koordynacji ruchowo-wzrokowej (spowolnienie ruchów, spadek siły
mięśni i dokładności czynności manualnych)
- spadek wydajności ilościowej i jakościowej pracy (wzrost liczby błędów, czasu
reakcji )
4
Wskaźniki oceny stanu zmęczenia psychicznego
- zmniejszenie stopnia koncentracji
- spowolnienie i osłabienie postrzegania
- spadek motywacji do pracy
- zaburzenia emocjonalne (apati a lub rozdrażnienie)
- nastawienie systemu nerwowego a odpoczynek (ziewanie, senność)
Zmiany wywołane wysiłkiem fizycznym dotyczą:
- regulacji nerwowej i hormonalnej
- przemian energetycznych
- sprawności homeostazy
- podniesienia kosztu energetycznego wysiłku związanego z :
- termoregulacją (pot)
- układem krążenia (wzrost przepływu krwi )
-układem oddec howym (wzrost wentylcji )
Teorie wyjaśniające mechanizm zmęczenia
- wyczerpania
- niedotlenienia
- zatrucia (LA, jony wodorowe, amoniak, serotonina)
Obecnie zmiany występujące w trakcie zmęczenia dzieli się na ośrodkowe i
obwodowe.
Znaczenie zmęczenia ośrodkowego – w jego trakcie zmniejsza się częstotliwość
pobudzenia jednostek malorycznych co prowadzi do obniżenia poziomu intensywności
wysiłku.
Bolesność mięśni związana z wysiłkiem fizycznym
W czasie wysiłku:
- wzrost stężenia mleczanu
- produkty rozpadu ATP (fosforan, AMP)
- amoniak (powstający w czasie kryzysu energetycznego)
Zespół opóźnionej bolesności po wysiłku fizycznym
- uszkodzenie włókien mięśniowych co indukuje lokalną reakcję zapalną organizmu
- w mięśniach pojawiają się leukocyty obojętnochłonne i makrofagi
- chemiczne mediatory (prostaglandyny) zapalenia pobudzają zakończenia nerwów
przewodzących bodźce bólowe
- odczuwanie bólu nasila reakcja związana z obrzękiem i ociepleniem tkanki
mięśniowej
- sztywność mięśni – uwolnienie jonów wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej
Przyczyny zmęczenia po wysiłkach o dużej intensywności
- wzrost jonów wodorowych
- wzrost ADP w mięśniach
- wzrost jonów fosfornowych
- gromadzenie amoniaku (pobudza glikolizę, hamuje procesy tlenowe)
Przyczyny zmęczenia po wysiłkach długotrwałych
- wyczerpanie zapasów glikogenu mięśniowego
- ubytek wody
- utrudniony przepływ krwi przez pracujące mięśnie w czasie wysiłków statycznych
Szybkość występowania zmęczenia zależy od :
- ilości włókien ST i FT (proporcje)
5
- wydolności fizycznej
- warunków środowiskowych (temperatury otoczenia, wilgotności)
Fazy rozwoju zmęczenia
- faza hamowania specyficznego (względem wykonywanej długo czynności)
- faza przemieszczonej uwagi i obronnego pobudzenia (zajmowanie się czymś innym
niż należy)
Zmęczenie – klasyfikacja
• Przewlekłe (przetrenowanie) – powstaje w następstwie wielokrotnego
powtarzania treningu przy stosowaniu nieadekwatnych przerw
wypoczynkowych
6
Klasyfikacja wypoczynku
Bierny
Aktywny:
Wykonywanie pracy fizycznej lub umysłowej, ale innej niż ta która spowodowała
zmęczenie
Dlaczego wypoczynek aktywny?
Inne bodźce obwodowe lub ośrodkowe pobudzają okolice mózgu co skraca
czas restytucji,
Stymulacja układu krążenia i oddechowego przyspiesza spłatę długu tlenowego
oraz eliminację mleczanów,
Stymulacja powrotu żylnego przez pompę mięśniową.
Wypoczynek zależy również od dostarczenia odpowiedniego pożywienia
Węglowodany przyspieszają proces odbudowy glikogenu w wątrobie i
mięśniach
Natychmiast po wysiłku białka – najlepsze warunki do budowy masy
mięśniowej
Odpowiednie nawodnienie organizmu i uzupełnianie jonów
Ważne są substraty do produkcji neromediatorów
Suplementacja takimi związkami jak: cholina, tyrozyna, acetyl-tyrozyna, acetyl-l-
karnityna,
podnosi poziom acetylocholiny
Przerwy wypoczynkowe
Przerwy należy stosować wtedy gdy zaczyna się zmęczenie
Klasyfikacja przerw zależnie od czasu trwania (mikropauzy, krótkie, długie).
Najczęściej sądzi się, że krótkie przerwy są bardziej skuteczne niż długie,
ponieważ znaczna część długu tlenowego jest wyrównywana w pierwszych
minutach wypoczynku
Wpływ przerw wypoczynkowych na Vo2, HR i LA (wg Astrand 1970)
7
Długie przerwy wypoczynkowe
Przerwy od 3 do 40 minut są najczęściej stosowane w pracy zawodowej i
rekreacji ruchowej
Przykład: w fabryce zegarków 8 godzinny dzień pracy był przedzielony
dwiema 20 minutowymi przerwami. Po zmianie ich na sześć 3 minutowych
zwiększyła się wydajność pracy o 11%
Trening a zmęczenie
Trening definiowany jako powtarzane wysiłki, może wywołać długotrwałe zmęczenie,
jeśli okresy odpoczynku były niewystarczające do odtworzenia homeostazy między
wysiłkami.
Przetrenowanie odzwierciedla brak równowagi miedzy wielkością obciążeń
treningowych a odpoczynkiem i charakteryzuje się spadkiem wydolności organizmu
Wpływ wielkości obciążeń treningowych na wydolność fizyczną organizmu
(Hubner-Woźniak, Lutosławska 2000)
PRZETRENOWANIE
To stan przewlekłego zmęczenia o podostrym przebiegu, powstający podczas
intensywnego treningu przy stosowaniu nieadekwatnych przerw wypoczynkowych.
OBJAWY PRZETRENOWANIA
- początkowo mało widoczne (przebieg podostry) i trudne do określenia np.
pogorszenie samopoczucia bez konkretnych dolegliwości - objawy subiektywne
- zmęczenie ostre – objawia się wyraźnie i trwa dłużej (stan przewlekły)
Przyczyny przetrenowania
Istnieje wiele hipotez, które próbują wyjaśnić mechanizm pojawienia się
zespołu przetrenowania.
Jedna z hipotez zakłada, że decydującą rolę odgrywa podwzgórze wpływając na
aktywację autonomicznego układu nerwowego i osi: podwzgórze-przysadka-
kora nadnerczy
8
Wyróżnia się dwa typy zespołu przetrenowania związanego z autonomicznym
układem nerwowy
Typ współczulny
Wzrost HR spoczynkowego
Zaburzenia snu
Irytacja
Utrata masy ciała
Spadek apetytu
Występuje w sportach szybkościowo-siłowych
Typ przywspółczulny
Niskie HR spoczynkowe
Długotrwały sen
Depresja
Występuje w sportach wytrzymałościowych
Przetrenowanie a metabolizm
Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że procesowi przetrenowania towarzyszą
zmiany metabolizmu dotyczące: węglowodanów, lipidów, aminokwasów, białek,
procesów oksydacyjnych oraz funkcji hormonalnych i immunologicznych.
9
Poziom komórkowy – hormony modelujące procesy anaboliczne i kataboliczne
Podczas wysiłku fizycznego układ dokrewny wpływa na podtrzymanie
procesów katabolicznych, natomiast po jego zakończeniu promuje procesy
anaboliczne
Testosteron (T) i Kortyzol (K) to hormony o przeciwstawnym działaniu w
metabolizmie białek
Stosunek T/K wykorzystuje się do oceny równowagi kataboliczno-anabolicznej
Spadek T/K o 30% uważany jest za wskaźnik zbyt wysokiej intensywności
treningu i ryzyka wystąpienie zespołu przetrenowania w dyscyplinach siłowych
i szybkościowych
W stanie przetrenowania obniża się stężenie niektórych aminokwasów np
glutaminy we krwi
Glutamina jest głównym substratem energetycznym wykorzystywanym przez
leukocyty,
Zaburzenia poziomu glutaminy są odpowiedzialne za zaburzenia komórkowego
układu immunologicznego
Wpływ glutaminy na funkcjonowanie układu immunologicznego
10
Wysiłek fizyczny a reaktywne formy tlenu
Wysiłek fizyczny może wpływać na zwiększenie produkcji RFT
Przy wysokim stężeniu RFT mechanizmy obronne mogą być niewystarczające i
może to powodować uszkodzenia białek tłuszczy i DNA,
Może to prowadzić do powstania reakcji zapalnej
Uszkodzenia mięśni
Umiarkowane uszkodzenie mięśni, po których następuje odnowa, jest
integralnym elementem procesu treningowego
W warunkach dużych obciążeń treningowych i niewystarczających
odpoczynków umiarkowane uszkodzenia mięśni rozwijają się w stan
chroniczny
Schemat zależności pomiędzy różnymi czynnikami wywołującymi zespół
przetrenowania
11
PRZETRENOWANIE
OBIEKTYWNE OBJAWY PRZETRENOWANIA
- pogorszenie wydolności i wyników sportowych
- pogorszenie umiejętności technicznych
- wydłużenie czasu reakcji odruchowej (refleks)
POSTĘPOWANIE W STANACH PRZETRENOWANIA
- obniżenie intensywności trening
- atrakcyjne formy aktywnego wypoczynku
- kontakt trener zawodnik
- sauna, kąpiele
- podawanie witamin C i B complex
ZAPOBIEGANIE PRZETRENOWANIU POLEGA NA STOSOWANU
RACJONALNEGO TRENINGU I ADEKWATNYCH PRZERW
WYPOCZYNKOWYCH
Prezentacja 3
12
Klasyfikacja wysiłków – intensywność obciążenia bezwzględne
Wyrażone jako ilość energii wydatkowanej w jednostce czasu:
- Waty (W)
- Kilogramometry (kGm)
Klasyfikacja wysiłków – intensywność obciążenia względne
Wyrażony proporcją między zapotrzebowaniem na tlen podczas wykonywanej pracy a
maksymalnym pochłanianiem tlenu przez organizm:
- Submaksymalne VO2<VO2 max
- Maksymalne VO2=VO2 max
- Supramksymalne VO2>VO2 max
Ocena intensywności wysiłku % VO2 max
Klasyfikacja wysiłków – rodzaj źródeł energetycznych
- Tlenowe (aerobowe) – wysiłki długotrwałe o obciążeniu mniejszym od
maksymalnego, energia do pracy pochodzi głównie z procesów tlenowych
- Beztlenowe (anaerobowe) – wysiłki krótkotrwałe, mogą być intensywne,
energia do pracy pochodzi z procesów beztlenowych
Zmiany w funkcjonowaniu organizmu podczas jednorazowego wysiłku
W momencie rozpoczęcia wysiłku obserwuje się wzrost podstawowych parametrów
charakteryzujących układ krążenia i oddychania.
Wzrost jest wprost proporcjonalny do obciążenia i w granicach wysiłków
submaksymalnych ma charakter liniowy.
Podstawowe parametry układu krążenia. Pojemność minutowa serca.
CO = SV x HR
5L 70 ml 70 ud./min spocz.
40L 200 ml 200 ud./min max.
VE = Bf x VT
Bf – rytm oddechowy
VT – objętość oddechowa
VA = (VT – VO ) x f R
15
VA – wentylacja pęcherzykowa
VT - objętość oddechowa
VD - objętość przestrzeni martwej
FR – częstość oddechów
Korzystniej jest zwiększyć VA poprzez pogłębienie oddechów niż przez
zwiększenie częstości oddechów
Wentylacja w wysiłku
- wielkość wentylacji wzrasta wprost proporcjonalnie do intensywności
wysiłku
- przy stałej intensywności wentylacja stabilizuje się na równym poziomie
- wzrost wentylacji odbywa się początkowo poprzez wzrost objętości
oddechowej a następnie w wyniku wzrostu intensywności wysiłku poprzez
przyspieszenie rytmu oddechowego
Zmiany adaptacyjne zachodzące we krwi w czasie wysiłku dotyczą :
- elementów morfotycznych
- zmian p H
- poziomu kwasu mlekowego
- poziomu glukozy
- poziomu kwasów tłuszczowych
- poziomu hormonów (np. kortyzolu, adrenaliny, aldosteronu)
Wysiłek dynamiczny o dużej intensywności i krótkim czasie trwania
- aktywowane są jednostki motoryczne szybkokurczliwe
- energia głównie z procesów beztlenowych
- parametry fizjologiczne układu krążenia (HR, SV, CO i BP) oraz
oddychania (VE ) niższe niż w pracy maksymalnej
- występuje zjawisko zmęczenia
Wysiłek dynamiczny o umiarkowanej, stałej intensywności – długotrwały
- aktywowane są jednostki wolnokurczliwe
- wywołuje zmiany czynności układu krążenia i oddychania warunkujące
występowanie stanu równowagi fizjologicznej
- charakter zmian umożliwia kontynuowanie pracy przez dłuższy okres
czasu
- z chwilą rozpoczęcia pracy dochodzi do wzmożenia czynności krążenia i
oddychania aż do uzyskania stanu równowagi
Stan równowagi fizjologicznej
Do organizmu dostarczane jest tyle tlenu ile wynosi zapotrzebowanie. Zanim
organizm osiągnie stan równowagi fizjologicznej zaciąga deficyt tlenowy . Po
zakończeniu wysiłku obserwowany jest nadmiar pobierania tlenu ponad
pobór spoczynkowy. Jest to dług tlenowy.
Wysiłek maksymalny
- parametry układu krążenia i oddychania osiągają najwyższe dla danego
organizmu wartości .
- HR max, CO max, SV max, VE max,
16
- znaczne zmniejszenie przepływu krwi przez pracujące mięśnie na skutek
nacisku na naczynia krwionośne
- nagromadzenie produktów przemiany materii powodujące odruchowy
wzrost częstości skurczów serca i skurcz naczyń obwodowych
- duży wzrost ciśnienia tętniczego krwi (skurczowe i rozkurczowe)
- brak wzrostu objętości wyrzutowej (lub nawet jej spadek)
- niewielki wzrost objętości minutowej serca
- w czasie wysiłku statycznego można zaobserwować zmniejszenie się
wentylacji, a w momencie przedłużającego się wysiłku tego typu dopiero
jej wzrost
- typowym objawem po pracy statycznej jest zwiększona wentylacja i pobór
tlenu od rejestrowanego w czasie pracy (efekt Lindharda)
Prezentacja 4
Podskórna
Trzewna (mięśnie, narządy wewnętrzne, jama brzuszna )
Tkanka tłuszczowa
- całkowita zawartość FAT zwiększa się z wiekiem
- minimalna zawartość tkanki tłuszczowej
dla kobiet : 8 %
dla mężczyzn : 5 %
- w okresie noworodkowym i dojrzewania płciowego dochodzi do zwiększenia
liczby komórek tłuszczowych
Woda
TBW – total body water
Ogólna objętość wody w organizmie odpowiada średnio 60 % masy ciała
Na TBW składają się:
- płyn wewnątrzkomórkowy (30-40 % masy ciała)
- płyn zewnątrzkomórkowy (osocze, limfa, płyny tkankowe)
- płyn transkomórkowy (płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn w komorze oka, płyny
w stawach i jamach ciała np., soki trawienne
Spektrofotometria
- metoda oparta na absorpcji fali podczerwieni przez tkanki
- pomiar wykonujemy w połowie długości ramienia. Jest to miejsce ściśle
określone, oznaczane specjalną miarką
- do powierzchni skóry przykładana jest sonda, która wysyła różnej długości fale
podczerwone, odbijają się one od tkanek i z powrotem są wychwytywane przez
sondę
Anna Czajkowska
Zjawisko superkompensacji
22
Pobudzanie narządów przez dłuższy czas powoduje ich zmęczenie, które przejawia się
zmniejszoną zdolnością do wykonania pracy. Po okresie wypoczynku następuje powrót do
stanu wyjściowego, a następnie okres zwiększonej wydolności zwanej superkompensacją .
Zasady treningu
Składowe treningu
Obciążenie treningowe
Czas trwania ( np.: 20-30 min zdrowotnie, 120 min. zawodnicy dyscyplin
wytrzymałościowych
Zmiany VO2max
Trening podtrzymujący
Na skutek treningu po kilku tygodniach obserwuje się wzrost wydolności tlenowej lub
beztlenowej
Metoda ciągła (50-60% VO2max trening zdrowotny; 80-90% VO2max trening sportowy
wytrzymałościowy).
Dynamika zmian Vo2 i HR w czasie treningu metodą ciągłą o zmiennej planowo wzrastającej
intensywności
Jeżeli krzywa przyjmie kształt paraboli to oznacza, że wzrost intensywności treningu może
doprowadzić do obniżenia wartości charakteryzujących efekt treningowy
Aby doszło do rozwoju zmian adaptacyjnych obciążenie musi osiągnąć minimalną wartość
zwaną obciążeniem progowym
Wielkość obciążenia progowego, wyrażona w VO2 wynosi około 50-60% pułapu tlenowego
24
Rola treningu
UKŁAD KOSTNY
- poza funkcją podporową i ochronną (k. czaszki) pełni rolę biernego aparatu ruchu
Systematyczny trening:
- modyfikuje strukturę tkanki kostnej – zwiększa się warstwa substancji zbitej, zwiększa
się ilość osteonów tj. elementów architektonicznych i czynnościowych tkanki kostnej
zbitej; zmianom ulega struktura i układ beleczek kostnych
- zmienia skład chemiczny kości - zwiększa się ilość substancji organicznych i soli
mineralnych
Wszystkie te zmiany pod wpływem treningu czynią kość bardziej wytrzymałą i odporną na
urazy mechaniczne
UKŁAD KOSTNY
UKŁAD MIĘŚNIOWY
- pod wpływem treningu obserwuje się przyrost masy mięśniowej z ok. 35-40% do 50%
(przyrost ten jest sumą przyrostów masy pojedynczych włókien)
ZMIANY POTRENINGOWE
26
SERCE
niewytrenowani wytrenowani
Wpływ treningu na zasoby glikogenu, poziom kwasu mlekowego i iloraz oddechowy podczas
wysiłku submaksymalnego
WĄTROBA
27
- dzięki zwiększeniu aktywności odpowiednich enzymów poprawia się przemiana
węglowodanów, białek i tłuszczy
UKŁAD ODDECHOWY
- oddechy są głębsze
KREW
Prezentacja 6
Wydolność w ontogenezie
Wydolność fizyczna jest cechą organizmu zależną od wielu czynników, ale również wpływ
na to, jaka jest jej wartość,
Dziecko a dorosły
Dziecko w okresie rozwojowym nie jest miniaturą osoby dorosłej ponieważ wykazuje
wyraźną odmienność funkcji całego organizmu jak i poszczególnych układów
Problematyka wysiłku dziecięcego dotyczyć może:
Wzrastania
Dojrzewania
Okres rozwoju dzieci lub młodzieży może być definiowany jako: wiek kalendarzowy, wiek
kostny lub poziom dojrzewania płciowego
Przyrosty masy i wysokości ciała mają podobny przebieg czasowy u obu płci.
Wiek kostny
Dojrzałość płciowa
Dojrzałość somatyczna
Wiek zębowy
Wiek kostny
Wiek kostny można oceniać na podstawie etapu procesu wzrostu kości długich i
procesu kostnienia chrząstek
U kobiet ten proces kończy się 2-3 lata wcześniej; dziewczęta osiągają pełną
dojrzałość kostną (zakończenie kształtowania struktury i długości kości) kilka lat
przed chłopcami
i umiejętności ruchowe
Układ krążenia
Układ krążenia
Układ oddechowy
VE max zwiększa się wraz z dojrzewaniem fizycznym; wynosi ok. 40L/min u 4-6
letnich chłopców i wzrasta do 110-140L/min w okresie pełnej dojrzałości fizycznej
Wydolność dzieci
31
Wydolność dzieci
VO2max w L/min osiąga max między 17-21 roku życia mężczyzn i 12-15 roku życia
u dziewcząt
Metabolizm wysiłkowy
Metabolizm wysiłkowy - cd
Gospodarka elektrolitowa
32
Niska CO ogranicza wysiłki, w których masa ciała jest głównym czynnikiem
limitującym ruch(biegi długodystansowe); niekorzystny stosunek VO2max do masy
ciała
Anna Czajkowska
Różnice pomiędzy płciami pojawiają się dopiero w trakcie procesu dojrzewania płciowego i
kształtują ostatecznie po jego zakończeniu
Proces ten rozpoczyna się u dziewcząt około 11-13 roku życia a u chłopców około14
Kobiety charakteryzuje:
33
Wzrost organizmu, poszerzenie miednicy, rozwój piersi, odkładanie tłuszczu w
okolicy ud i bioder
Objętość krwi (10%), liczba erytrocytów (4.5 do 5.5 mln/ml) stężenie hemoglobiny
(140 do160 g/l)
Siła mięśniowa (dla kończyn dolnych wynosi około 20-30% a dla górnych 43-65%).
34
Kobiety w większym stopniu niż mężczyźni wykorzystują lipidy jako źródło energii
(estradiol, aminy katecholowe),
35
W grach zespołowych częstość zbliżona do ogólnej populacji (6,2%)
Podsumowanie
Wysiłek fizyczny nie jest sam w sobie przyczyną zaburzeń miesiączkowania ale raczej
towarzyszący mu długotrwały stan zaburzonej równowagi energetycznej (Kęska 2003)
Predyspozycje genetyczne
36
W grupie studentek trenujących różne dyscypliny sportowe cykle jednofazowe,
bezowulacyjne stanowiły odpowiednio 58% wszystkich cykli a u studentek nie trenujących
69,4%
Uwaga - problem
Zarówno nadmiar tkanki tłuszczowej jak i jej bardzo niska zawartość upośledza
funkcje rozrodcze
Układ nerwowy:
Wiek jako czynnik determinujący wydolność, przyczynia się do zmian masy i siły
mięśniowej
37
W dzieciństwie i wczesnej młodości ilość masy mięśniowej zwiększa się wraz ze
wzrostem organizmu,
W wieku 25-50 lat zachodzące stale procesy degradacji i syntezy białek mięśniowych
pozostają w równowadze, masa mięśniowa nie zmienia się,
Powyżej 50 roku życia obserwowany jest stały ubytek masy mięśniowej około 1-2%
rocznie.
Stres oksydacyjny.
Insulina,
Testosteron,
38
Hormon wzrostu,
Wszystkie wymienione czynniki nasilają syntezę białek mięśniowych, spadek ich poziomu
wpływa na występowanie sarkopenii.
U osób starszych obserwuje się zmniejszenie ilości motoneuronów w rogu przednim rdzenia
kręgowego.
Przeciwdziałanie osteoporozie,
39