Wykłady

Badania materiałów dzielimy na:
a) laboratoryjne – wymagaj specjalistycznego sprz tu i wyszkolonego personelu;

okresowo bada laboratoryjnych to ok. 2-3 miesi ce.
b) sprawdzenie cech zewn trznych – proste badania, które mo e wykonywa praktycznie
ka dy (producent, hurtownik, kierownik budowy) stosuj c si do odpowiednich norm;
producent musi codziennie sprawdza jako swoich wyrobów
Procedura bada cech zewn trznych – z ka dej badanej partii materiału losuje si próbki w
ilo ci okre lonej w normie (5/10/15) i odkłada je w słupy (np. pustaki DZ-3), palety (cegły,
pustki cienne ) lub stosy (p. Ackermana, rurki drenarskie). Z tych odło onych próbek losuje
si „na lepo” (tzn. nie sugeruj c si wygl dem zewn trznym próbek) po jednej próbce z
ka dego stosu, palety b d słupa.
Ogl dziny próbek polegaj na sprawdzeniu:
1. kształtu, wymiaru i grubo ci eber (nie spełnienie tego warunku wstrzymuje dalsze
ogl dziny i dyskwalifikuje badan parti materiału). Dopuszczalne ró nice wymiarów
od nominalnych (tzw. tolerancja wymiarowa) w zale no ci od rodzaju (dla wymiarów
tradycyjnych):
Z L
l ±6 ±4
b ±5 ±3
h ±3 ±2
2. wielko ci skrzywie powierzchni kraw dzi (skrzywienie = odst pstwo od linii prostej)
3. wielko ci, liczby rys i p kni
4. wad powierzchniowych (plamy, zgrubienia, bruzdy)
5. odchylenia powierzchni bocznej i czołowej od pionu
6. wzajemnych prostopadło ci powierzchni kraw dzi
7. barwy
8. jednolito ci barwy
9. deformacji cian wewn trznych otworu rurki
10. dopuszczalnego wygi cia rurki
11. d wi ku (poprzez uderzenia młotkiem)
12. przełomu (badanie to wiadczy o jednorodno ci masy!!!)
13. liczby wyrobów połówkowych
Procedura bada laboratoryjnych – z ka dej dziennej partii materiału wybiera si „na
lepo” 3 sztuki i odkłada w suche, zadaszone miejsce. Badania w laboratorium przeprowadza
si rednio, co 2-3 miesi ce. Po tym czasie wybiera si „na lepo” próbki w ilo ci, która
zale y od rodzaju bada i tak do badania:
masy – 6 szt
g sto ci – 6szt (ró nica wyników nie wi ksza ni 0,02 g/cm3)
g sto ci obj to ciowej – 6 szt.
nasi kliwo ci – 6 szt., dopuszczalne wyniki zale od grupy i klasy wyrobów i tak:
Klasy \ grupy Z L
3,5 ; 5 Nie okresla si
7,5 ; 10 ; 15 6÷22 % 4÷16 %
20 ; 25 6÷20 % 4÷12 %
Mrozoodporno ci – 6 szt.
Odporno ci na zmian temperatur – 7 szt. (dot. pustaków do przew. spalinowych)
Szkodliwej działalno ci marglu – 5 szt.
Obecno ci soli rozpuszczalnych – 4 szt.
Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 1

Wytrzymało ci na ciskanie, sił zgniataj c , uderzenia oraz obci enie statyczne –
8 szt. przy czym mo na bada na 3 sposoby:
Na pojedynczych wyrobach lub próbkach utworzonych ze spojenia dwóch
połówek tej samej próbki (8szt):
Na próbkach powstałych ze spojenia dwóch całych wyrobów (16 szt)
Na próbkach powstałych ze spojenia dwóch oddzielnych połówek
zespolenie dwóch próbek na przykładzie

dwóch połówek jednej cegły
Zaprawa spajaj ca i wyrównuj ca na cemencie portlandzkim i piasku 1:1 – przez

24h przebywa w stanie pełnego nawil enia, a nast pnie przez 3 doby w
warunkach laboratoryjnych, dopiero potem przyst puje si do bada
Jako wynik bada przyjmuje si redni z bada 8 próbek, przy czym 3 z nich
mog mie warto ci mniejsze od nominalnych, ale nie mniej ni 80% w.n.
Wyroby ceramiczne dzielimy na grupy ze wzgl du na asortyment i liczb próbek w partii:

do 100 tys. szt.: cegła pełna, dziurawka, kratówka, budowlana, klinkierowa, ceramiczne
rurki drenarskie – badamy na sił zgniataj c
40 tys. szt. Cegły szczelinówki, kominówki, pustaki do prefabrykacji i cian działowych –
bad. na sił ciskaj c / płytki elewacyjne i klinkierowe – na sił zgniataj c / nakrywy
kablowe –na uderzenia
14 tys. szt.: pustaki wentylacyjne, do przewodów dymowych, Ackermana – na zgniatanie /
pustaki stropowe – na obci enia statyczne
Badanie szkodliwej działalno ci margla – przeprowadza si dla wyrobów ceramicznych.

Badanie polega na umieszczeniu materiału w zamkni tym (ale nie szczelnie) naczyniu na
siatce nad wrz c wod na czas 2 godzin. Nast pnie wyjmujemy próbk i dokonujemy
ogl dzin materiału. Odpryski na powierzchni bocznej mog mie wymiary 6-20mm.
Maksymalna gł boko odprysku – 5mm. Mo emy stwierdzi co najwy ej 3 odpryski.
Cechy techniczne materiałów budowlanych:

1.) - fizyczne
2.) - mechaniczne
3.) - chemiczne
Ad.1 – cechy fizyczne
G sto – jest to masa jednostki obj to ci materiału suchego liczona bez porów i kapilar
m
γ m = m [g / cm3]
Va
m – g sto
mm – masa brutto
Va – obj to absolutna samej cisłej masy materiału (bez porów i kapilar)
Suszenie odbywa si w temp. 105oC.
Struktury materiału budowlanego pochodzenia nieorganicznego mog by :

a) kapilarno – porowata
b) ziarnista
c) mieszana
d) włóknista

Ad a) – struktura kapilarno – porowata
Materiały, które maj system porów, czyli wolnych przestrzeni np. naturalne materiały
kamienne – skały, betony komórkowe, szkła piankowe (pumeks), wyroby ceramiczne, cegły,
pustaki, dachówki
Ad b) - struktura ziarnista
Maj form sypk np. piasek
Ad c) – struktura mieszana
Je eli ziarna b d poł czone materiałem wi cym o strukturze kapilarno – porowatej, np.
zaprawa, betony
Ad d) – struktura włóknista
Materiał składa si z poszczególnych włókien o bardzo małej rednicy, np. bazalt, wyroby
szklane, pianka, wata mineralna, drewno
Wyznaczanie g sto ci
Aby obliczy g sto materiałów o strukturze kapilarno – porowatej nale y pozby si porów
i kapilar, a nast pnie liczy obj to „pełnej” masy.
Przygotowanie, aby uzyska obj to absolutn :
1 – suszenie do stałej masy
2 – materiał nale y rozkruszy i zmieli w młynach pyłowych
3 – przesianie materiału przez sito (0,08mm)
Obj to ciomierz Le’ Chatelier’a
k – kolba
b – benzyna
mk+b
Va=24cm3
mk+b+m
m m − mk + b
γ w = m = k +b + m [g / cm3]
Va Va
Od g sto ci zale y wiele innych własno ci fizycznych i mechanicznych.
kg
Przykłady wielko ci g sto ci [ 3 ]
m
Stal 7800
Kamie naturalny 2500 ÷ 3100
Beton komórkowy 2800
Cegła ceramiczna pełna 2700
Cegła cementowa 2700
Cegła klinkierowa 2700
Beton zwykły 2600
Szkło okienne 2600
Korek 2000
Drewno d bowe 1650
Drewno sosnowe 1600

G sto pozorna (obj to ciowa) – jest to masa jednostki obj to ci materiału suchego wraz z
zawartymi w masie porami i kapilarami (z zachowaniem struktury materiału).
G sto pozorna zale y od struktury materiału (szczelno ci i porowato ci)
m g
γo = m [ 3 ]
V cm
o – g sto pozorna
mm – masa próbki w stanie suchym
V – obj to wraz z porami i kapilarami
o w
Gdy o jest równe w to materiał jest idealnie szczelny (brak porów i kapilar) np. stal, szkło.
Im materiał jest bardziej porowaty tym g sto pozorna jest mniejsza.
Od g sto ci pozornej zale y:
- wytrzymało mechaniczna materiału - wraz ze wzrostem g sto ci pozornej wzrasta
wytrzymało na ciskanie
- przewodnictwo cieplne materiału [W/mK] – wraz ze wzrostem g sto ci pozornej wzrasta
przewodno cieplna.
Podział materiałów budowlanych ze wzgl du na g sto pozorn na 2 grupy:
1) do konstrukcji – wysoka wytrzymało mechaniczna, du a g sto pozorna i wysoki
(niekorzystny) współczynnik przewodnictwa cieplnego : stal, beton konstrukcyjny, wyroby
ceramiczne, materiały kamienne.
2) do izolacji termicznej – mała warto współczynnika i mała g sto pozorna: lekkie
betony, wyroby korkowe, wyroby pełnomineralne, z włókien szklanych, spienione tworzywa
sztuczne (PCV), wyroby z wełny mineralnej.
Wyznaczanie g sto ci pozornej badamy wybrane losowo próbki. Je eli maj nieregularny
kształt to pokrywamy je warstw parafiny, po czym zanurzamy w menzurce
mm+p [g]
Vm+p [m3]
Vm = Vm+p – Vp
m p mm + p − mm
Vp = = [cm3]
γp γp
p = 0,93 [g / cm3]
kg
Przykłady wielko ci g sto ci pozornej [ ]
m3
Stal 7800
Kamienie naturalne – granit 2700 ÷ 2800
elbet 2500
Beton zwykły 1800 ÷ 2400
Cegła cementowa 2200
Asfaltobeton 2100
Cegła klinkierowa 2000
Mur z cegły pełnej 1800
Kamienie naturalne – wapienie 1400 ÷ 1700
Drewno d bowe 800
Drewno sosnowe 550
Beton komórkowy 400 ÷ 750
Szkło piankowe białe 300
Szkło piankowe czarne 180
Korek 150
Styropian 15 ÷ 40

cieralno – podatno materiału na cieranie (ze wzrostem g. poz. cieralno maleje)
∆m
S=
F •γ o
S – cieralno
m – ubytek masy
F – cieralna powierzchnia materiału (na tarczy Boehmego 50cm2)
o – g sto pozorna materiału
Do badania cieralno ci materiałów kamiennych słu y tarcza Boehmego.
Próbk kamienn w kształcie sze cianu o boku długo ci 7,1cm (co w przybli eniu daje
powierzchni cieraln 50cm2) umocowuje si w uchwycie maszyny tak, aby przylegała do
tarczy i odpowiednio obci a. Tarcz posypuje si proszkiem ciernym i wprawia w ruch. Po
110 obrotach tarcz zatrzymuje si , próbk przekr ca si wokół osi o 90o, ponownie mocuje i
wprawia maszyn w ruch. Czynno powtarza si 4-krotnie co daje ł cznie 440 obrotów
tarczy, przy czym po ka dych 22 obrotach nale y tarcz oczy ci i ponownie nasypa proszek
cierny.
Szczelno – cecha fizyczna wyra aj ca si stosunkiem g sto ci pozornej do g sto ci
γ γo
S= o S= • 100%
γm γm
Oznacza, jaka cz całkowitej próbki zajmuje sama masa materiału bez porów i kapilar.
S=100% materiał bez porów i kapilar du a szczelno powoduje wzrost g sto ci pozornej
a co za tym idzie wzrost wytrzymało ci na ciskanie. Im szczelniejszy materiał tym mniejsza
nasi kliwo .
Porowato – okre la, jaka cz całkowitej obj to ci próbki przypada na wolne przestrzenie
(pory i kapilary).
P=1–S
γo γo
P = 1− P = 1− • 100%
γm γm
P + S = 100%
P - porowato
S – szczelno
Przykłady warto ci porowato ci materiałów [%]
Stal 0
Aluminium 0
Granit 1,5
Beton wirowy 11
Wyroby ceramiczne (cegły, pustaki) 33 ÷ 37
Beton komórkowy 74
Styropian 97
Pianizol 99

Nasi kliwo wod – zdolno pochłaniania wody przez pory i kapilary materiału. Jest
okre lona w ci le okre lonych warunkach i wiadczy o przydatno ci materiału do budowy
Zale y od:
- struktury materiału (ilo ci i wielko ci porów)
- szczelno ci i porowato ci
Mała nasi kliwo wiadczy o du ej ilo ci zamkni tych porów, np. szkło białe i czarne.
Przekroczenie górnej granicy 22% eliminuje materiały do wykorzystania w budownictwie;
dolna granica w zale no ci od rodzaju cegły – dla licowej jest to 4%, a dla zwykłej – 6%.
Rodzaje nasi kliwo ci:
I. Ze wzgl du na warunki i sposób wyznaczania:
1) nasi kliwo zwykła
2) nasi kliwo po gotowaniu
3) nasi kliwo pod zmniejszonym ci nieniem
II. Ze wzgl du na odniesienie do masy lub obj to ci materiału:
1) nasi kliwo wagowa
2) nasi kliwo obj to ciowa
Nasi kliwo wagowa – nasi kliwo okre lona stosunkiem masy wchłoni tej wody przez
dany materiał budowlany do jego masy w stanie suchym wyra onym w procentach
masowych:
g − gs
nw = n • 100%
gs
gn – masa nas czonej próbki
gs – masa próbki suchej
Nasi kliwo obj to ciowa - nasi kliwo okre lona stosunkiem obj to ciowym wody
wchłoni tej przez dany materiał do jego obj to ci wyra ona w procentach obj to ciowych:
g − gs
no = n • 100%
V
gw = 1,0 g/cm3
Nasi kliwo zwykła – badana pod normalnym ci nieniem atmosferycznym i w temperaturze
pokojowej.
Nasi kliwo po gotowaniu - badana pod normalnym ci nieniem atmosferycznym na
próbkach gotowanych w wodzie
Nasi kliwo pod zmniejszonym ci nieniem – badana pod ci nieniem 20 mm Hg (mm słupka
rt ci) w temperaturze pokojowej.
Badanie zwykłe – Wysuszon próbk wa y si z dokładno ci do 0,1% masy materiału a
nast pnie umieszcza na podstawkach w nierdzewnym naczyniu (materiały pełne stawia si
pionowo na dłu szym boku, a dr one – otworami do góry) i zalewa wod do ½ wysoko ci
próbki pozostawiaj c j na 2h, nast pnie dolewa si wody do ¾ wysoko ci próbki na kolejne
2 h. Po tym czasie próbk zalewa si całkowicie (nadmiar wody ok. 2-5cm) na nast pne 2h.
Po upływie tego czasu (w sumie 6h) próbk wyjmuje si z naczynia, wyciera wilgotn tkanin
i wa y. Otrzymana warto jest mas nas czonej próbki:

Badanie po gotowaniu – przez 1 h podgrzewa si do temp. 100oC nast pnie gotujemy przez
4h, pozostawiamy w wodzie przez 24h, wyciera si i wa y otrzymujemy zwi kszone
warto ci.
Badania nasi kliwo ci:
Cegły ceramiczne badanie zwykłe
Cegły klinkierowe w drodze gotowania
Badanie pod zmniejszonym ci nieniem
Próbki umieszczamy w kolbie pró niowej a nast pnie całkowicie zalewamy wod
Trzymamy materiały w kolbie tak długo, a przestan

pojawia si p cherzyki powietrza w wodzie (ok. 2-3h).
Nast pnie wyrównujemy ci nienie i wa ymy próbki
(uzyskujemy maksymaln warto )
no
η=
no ,max
– współczynnik stopnia nasycenia
no – nasi kliwo obj to ciowa
no,max – maksymalna nasi kliwo obj to ciowa
Je eli > 0,85 to mo na przypuszcza , e materiał jest nie mrozoodporny.
Wpływ nas czenia:
- zmniejszona odporno na ciskanie
- zwi kszona masa
- znaczne zwi kszenie współczynnika przewodnictwa cieplnego
- zmniejszenie odporno ci na działanie mrozu
Współczynnik rozmi kczenia kr jest to stosunek wytrzymało ci na ciskanie materiału

nas czonego wod do wytrzymało ci na ciskanie materiału suchego.
R
k r = cn
Rcs
Materiały budowlane o k < 0,8 nie mog wyst powa w warunkach nara onych na stałe
działanie mrozu.
Higroskopijno materiału – zdolno wchłaniania wilgotno ci z otaczaj cego powietrza.

Dzi ki tej wła ciwo ci wilgotno materiału jest zwykle wi ksza od wilgotno ci otocznia,
poniewa materiały te zawieraj zwil ane kapilary, które łatwo nasycaj si wilgoci (par
wodn . Higroskopijno powoduje zmian wymiarów lub postaci materiału (np. w cemencie,
drewnie, gipsie, itp.) Jest bardzo wa na dla materiałów stosowanych do budowy cian.
Wilgotno W
Okre la si stosunkiem masy zawartej w materiale do masy tego materiału w stanie suchym.
m − ms
W= w • 100%
ms
mw – masa materiału w stanie wilgotnym
ms – masa materiału w stanie suchym

Wilgotno mo e by :
- fizycznie zwi zana z materiałem na drodze sorpcji
- wnoszona do materiału w czasie produkcji i budowy
- wynik zaburzenia
Sorpcja – zjawisko pochłaniania przez materiał pewnego czynnika np. pary wodnej.
Rozró niamy 2 rodzaje adsorpcja (pochłanianie powierzchniowe) i absorpcja (przenikanie
pewnego czynnika w mas sorbentu).
Wilgo w materiałach budowlanych jest nieporz dana ze wzgl du na niekorzystne skutki:
- rozwój drobnoustrojów
- szkodliwo dla zdrowia człowieka
- sprzyja rozwojowi grzybów (powoduj schorzenia dróg oddechowych)
- pogarsza termoizolacyjno
- obni a wytrzymało materiału
Przesi kliwo – wła ciwo polegaj ca na przenikaniu wody pod ci nieniem przez badany
materiał (tamy, ruroci gi, zbiorniki, etc.)
Stopie przesi kliwo ci – ilo wody przenikaj ca przez 1cm2 powierzchni próbki w czasie
1h przy stałym ci nieniu, przy którym b dzie pracował materiał.
Mrozoodporno (odporno na zamra anie) – zdolno materiału nasyconego wod do

przeciwstawieniu si zniszczeniu jego struktury przy wielokrotnych cyklach zamra ania i
odmra ania bez widocznych skutków rozsadzania go przez zamarzaj c wod i znacznego
obni enia wytrzymało ci. Mo na tak e okre la na podstawie ubytku masy i widocznych
zmian w wygl dzie materiału.
Czynniki wpływaj ce niekorzystnie na odporno na zamro enie (struktura):
- du a ilo porów
- du e pory
- otwarte pory
Badanie bezpo rednie – nas czone wod materiały poddaje si wielu cyklom zamra ania –
odmra ania. Nas czone próbki umieszcza si w chłodziarce w temp. -15oC. Poniewa próbki
maj wy sz temperatur nast puje podwy szenie temperatury w chłodziarce i trzeba j
wyrówna (-15oC) od tego momentu po 4 godzinach próbk wyjmujemy i odmra amy w
wodzie o temperaturze pokojowej (całkowite zalanie próbki) przez kolejne 4 godziny. Taki
proces oznacza jeden pełny cykl badania mrozoodporno ci. Aby materiały mo na było uzna
za mrozoodporne musz one wytrzyma okre lon ilo cykli bada i tak zale no ci od grupy
i typu materiału:
Zwykłe: dr one i szczelinowe (ZD, ZS) – 20 cykli
Licowe oraz zwykłe: bez otworów i pełne (L, ZB, ZP) – 25 cykli
Dachówki najcz ciej odmra amy poprzez natrysk wod .
Ocena wyniku bada :
makroskopowe badanie próbek (p kni cia, ubytki, wykruszenia)
stwierdzenie na dnie naczynia z wod odprysków (osadu) pochodz cych z materiału
ubytek masy w stosunku do masy materiału przed badaniem
Aby wynik był pozytywny, po wszystkich cyklach bada nie mo e by adnych zmian w
strukturze materiału.
∆m = ms − m z

Okre lenie spadku odporno ci na ciskanie:
R
wz = cz
Rcs
Rcz – wytrzymało na ciskanie materiału po wszystkich cyklach bada
Rcs – wytrzymało na ciskanie materiału suchego (przed zamro eniem)
∆Rc
S= • 100%
Rcs
S – spadek wytrzymało ci na ciskanie
W naszej strefie klimatycznej wszystkie materiały stosowane do budowy elementów
zewn trznych musz mie potwierdzon mrozoodporno .
Skurcz – zjawisko przy wysychaniu materiału wilgotnego lub przy twardnieniu betonu,
gipsu, zapraw, itp.
Przewodno cieplna
Metody przewodzenia ciepła:
• przewodzenie – polega na bezpo rednim kontakcie cz stek ciał
• konwekcja – tylko w cieczach i w gazach
• promieniowanie – rozchodzenie si ciepła w postaci fali elektromagnetycznej
Współczynnik przewodno ci cieplnej jest to ilo ciepła, która przepływa w jednostce czasu
przez jednostk powierzchni płaskiej przegrody materiału do jednostkowej grubo ci przy
ró nicy temperatur wynosz cej 1 stopie
zale y od:
1. G sto ci pozornej – z jej wzrostem ro nie
2. Struktury materiału – w zale no ci od szkieletu i porowato ci
3. Wilgotno ci
4. Temperatury
W
Przykładowe warto ci współczynnika dla materiałów bez porów [ ]:
mK
Materiały organiczne 0,29 ÷ 0,40
Materiały nieorganiczne ok 3,25
Materiały krystaliczne 4,65 ÷ 7,0
Tworzywa sztuczne 0,17 ÷ 0,35
powietrza w porach w zale no ci od ich wielko ci porów:
W
małe pory (Ø do 0,1mm) – 0,023
mK
W
du e pory (Ø > 2mm) – 0,031
mK
rednio przyjmuje si warto =0,029.
Im mniej porów tym wi kszy współczynnik .
Wilgotno wpływa na przewodno ciepln (gdy w porach pojawia si woda).
wody zawartej w porach = 0,58 (W/mK)
Poprzez wod zwi ksza si kontakt mi dzycz steczkowy materiału.
Gdy woda w porach zamarznie to = 2,326 (W/mK)
Na współczynnik ma wpływ równie bardzo wysoka (powy ej 750°C)
Przewodno ciepln bada si w aparacie Bock’a.

Przykładowe warto ci współczynnika dla materiałów w stanie suchym (W/mK):
elbet 1,744
Beton zwykły 1,57
Mur z cegły ceramicznej pełnej 0,76
Beton lekki (komorkowy) 0,10 ÷ 0,20
Drewno d bowe 0,20
Drewno sosnowe 0,16
Płyty pil niowe porowate 0,06
Korek (wyroby korkowe) 0,04 ÷ 0,05
Styropian 0,03 ÷ 0,04
Pojemno cieplna – wła ciwo materiału polegaj ca na wchłanianiu ciepła podczas jego
nagrzewania
Pojemno ciepln charakteryzuje współczynnik pojemno ci cieplnej (tzw. ciepło wła ciwe) c
J kJ
c( ) ( )
kgK kgK
Ciepło wła ciwe – jest to ilo ciepła potrzebna do podwy szenia temperatury jednostki masy
danego materiału o 1 stopie .
kJ
Przykładowe warto ciepła wła ciwego wła ciwego ( ):
kgK
Woda 4,187
Drewno 2,4 ÷ 2,7
Powietrze 1,00
Mur z cegły ceramicznej pełnej 0,88
Beton 0,84
Im ciepło wła ciwe materiału jest wi ksze tym w jednostce powierzchni mo na zakumulowa
wi cej ciepła po ogrzaniu do pewnej temperatury, a zarazem maj wi ksz bezwładno
ciepln , tzn. trudniej daj si ogrza .
Inne cechy fizyczne materiałów:

Rozszerzalno cieplna, kapilarno , d wi kochłonno , odporno na zmian barwy,
ogniotrwało , ognioodporno , zdolno odparowania, infiltracja, odporno na korozj ,
odporno na starzenie, wła ciwo ci termoizolacyjne i d wi kochłonne, czas wi zania,
stopie zmielenia, stopie odpr enia, ciepłochłonno , przyczepno do podło a, etc.
Inne cechy mechaniczne materiałów:

Wytrzymało mechaniczna (opór stawiany przez materiał zniszczeniu jest struktury pod
działaniem siły), spr ysto , plastyczno , pełzanie, relaksacja, ci gliwo , krucho ,
twardo , cieralno , odporno na uderzenia, etc.
Materiałami budowlanymi – nazywamy materiały u ywane do wykonywania budowli.

Surowiec – substancja, któr wykorzystujemy do wyprodukowania wyrobu (np. glina)
Materiał – produkt przemiany surowców, z którego wykonuje si konkretne wyroby.
Materiałem jest np. klinkier, kamionka, itp.
Wyrób budowlany - produkt finalny formowania materiału, gotowy do wbudowania w obiekt
budowlany; posiada okre lon form i wymiary (np. cegła, pustak, itp.).

Materiały budowlane naturalne – wyst puj ce w przyrodzie – kamienie, drewno.
Najcz ciej materiały budowlane s wykonywane z ró nych surowców przez człowieka.
Ze wzgl du na funkcj ciany dzielimy na:
• ciany konstrukcyjne (no ne) – ciany przenosz ce na fundament lub inne elementy
budowli ci ar własny i obci enia pochodz ce od innych elementów (np. dachów,
stropów, balkonów), a tak e parcie wiatru, gruntu, materiałów sypkich i cieczy; ciany
konstrukcyjne dzielimy na jedno- i wielowarstwowe
• ciany osłonowe – ciany izolacyjne o małym ci arze i małym współczynniku
przenikania ciepła, wykonywane z elementów budowlanych o strukturze warstwowej,
komórkowej, ebrowi-warstwowej lub szkieletowej, zamocowanych do stropów,
słupów lub cian poprzecznych
• ciany działowe – ciany izolacyjne wewn trzne o małej grubo ci i małym ci arze,
rozdzielaj ce pomieszczenia, główni pełni funkcj przegrody wzrokowej i
akustycznej
• ciany samono ne – przenosz jedynie ci ar własny
Strop – poziomy element konstrukcyjny dziel cy budynek na kondygnacje, przenosz cy na
elementy pionowe ( ciany, słupy) ci ar własny i obci enia u ytkowe.
Element prefabrykowany (prefabrykat) - element wykonany poza miejscem jego
wbudowania, stosowany w zasadzie bez zmiany kształtu i wymiarów.
Stan suchy materiału – nasi kliwo równa 0 – stan materiału po wysuszeniu do stałej masy
(suszenie w temp 105oC), wyst puje tylko w warunkach laboratoryjnych.
Stan powietrzno-suchy materiału – materiał zabezpieczony przed wilgoci składowany w
zadaszonym miejscu.
WYROBY CERAMICZNE (gr. Ceramos – glina)

Wyroby z gliny:
• Pustaki cienne
• Cegły
• dachówki ceramiczne
Materiały ceramiczne wytwarza si z masy ceramicznej w skład, której wchodz :
- materiały plastyczne (gliny, kaoliny) ułatwiaj ce formowanie
- materiały schładzaj ce (piasek) zmniejszaj ce kurczliwo podczas suszenia i wypalania
- topniki, które ułatwiaj proces wi zania cz stek
Najstarszym budynkiem w Polsce, wybudowanym z zastosowaniem wypalanej cegły
ceramicznej jest ko ciół w. Jakuba w Sandomierzu (XIII w.).
Wła ciwo ci fizyczne i mechaniczne wyrobów ceramicznych zale od:
1. Rodzaju zastosowanych surowców
2. ilo ci składników (wzajemny stosunek składników)
3. uziarnienia składników
4. zastosowanej technologii produkcji (sposób przygotowania masy, suszenie,
wypalanie, formowanie)
Surowce stosowane w ceramice:
1. surowce o wła ciwo ciach plastycznych:
a. kaoliny
b. gliny

c. łupki ilaste
d. margle ilaste
2. surowce nieelastyczne
a. piasek kwarcowy
b. kwarcyt
c. łupek kwarcytowy
d. krzemionka
e. szamot
f. skale
g. pegmatyt
h. andaluzyt
i. zwi zki magnezu i wapnia
Kaolinit jest to minerał powstały w wyniku wietrzenia skalenia potasowego:
K2O • Al2O3 • 6SiO2 + H2O + CO2 Al2O3 • 2SiO2 • 2H2O + 4SiO2 + K2CO3
Skale potasowy kaolinit
Gliny ceglaste – kaolinit, montmorylonit, illit, tlenek elazowy; po wypaleniu uzyskuj

charakterystyczny czerwony (ceglasty) kolor (Fe2O3). Podstawowa cecha – plastyczno – po
zarobieniu wod mo na modelowa i nadawa optymalny kształt. Po wypaleniu trac wod i
robi si twarde i nieelastyczne. W temp:
• 900oC – wypalanie (glina pozbywa si wody, twarda, nieplastyczna)
• 1100oC – spiekanie (zwarty przełom, mniejsza porowato , wi ksza wytrzymało )
• 1350oC – topnienie
Proces produkcji:
1. Wydobycie surowca (w kopalniach odkrywkowych)
2. Wst pna przeróbka (rozdrabnianie - przecierki sitowe, walce, gniotowniki)
3. Przygotowanie masy (ujednolicenie masy - mieszanie z drobinkami np. piasek)
4. Formowanie wyrobu
5. Suszenie i wypalanie
Gliny tłuste – powodowałyby p kanie wyrobów, je eli nie dodawaliby my domieszek.
Poryzacja – dodaje si oprócz piasku cz ci organiczne np. m czk drzewn , która spala si i
w miejscu gdzie były drobinki zostaj puste przestrzenie (pory), dlatego g sto pozorna jest
mniejsza i poprawia si izolacyjno termiczna.
Formowanie wyrobu:
a) plastyczne – prasy pasmowe (du a wydajno , mała odporno ); wilgotno mas 20÷35%
b) półsuche – prasowanie w formie, pod wysokim ci nieniem, uzyskuje si prawidłowe
kształty (mniejsza wydajno ); wilgotno 6÷15%
W Polsce u ywa si pras pasmowych:
Prasa pasmowa - urz dzenie do formowania ci głego pasma materiału plastycznego; materiał
dawkowany w sposób ci gły przetłaczany jest za pomoc podajnika, zwykle limakowego, do
głowicy prasy, a nast pnie przechodzi przez tzw. ustnik, nadaj cy pasmu materiału
wychodz cemu z prasy odpowiedni przekrój poprzeczny; zazwyczaj pasmo dzielone jest
nast pnie za pomoc urz dzenia automatycznego na odcinki o ustalonej długo ci
LEGENDA:
1 – lej zasypowy
2 – limak
3 – cylinder prasy
4 – głowica
5 – wylotnik (ustnik)

Z prasy pasmowej powstaj gotowe surówki, które s poddawane suszeniu (suszenie nie mo e
odbywa si w zbyt wysokich temperaturach, poniewa nast piłaby deformacja i p kanie
wyrobu).
Szkodliwe domieszki:
• Margiel (CaCO3) wyst puj cy w postaci grudek. W kontakcie z par wod zwi ksza
swoj obj to nawet 3,5-krotie i powoduje odpryski na wyrobie.
• Sole rozpuszczalne Na2SO4 H20, MgSO4 H20, CaSO4 H20 – przez zawilgocenie
materiałów mog si ujawnia w postaci nalotów, wykwitów, łuszczenia si
powierzchni elementów lub odpadania tynków. Szkodliwo soli rozpuszczalnych
ujawnia si ju przy zawarto ci 0,05%
Zanieczyszczenia mechaniczne: kamienie, ziarna wiru, szcz tki organiczne – utrudniaj
przerób i mog powodowa powstawanie sp ka (zwi zki organiczne podczas wypału s
spalane i pozostawiaj pory co zmniejsza trwało )
Ogólne wła ciwo ci wyrobów ceramicznych:
1) niewielkie wymiary (typowe wymiary s dopasowane do wielko ci dłoni co ułatwia
układanie tych wyrobów)
2) du a wytrzymało na ciskanie, mała na rozci ganie:
P MN
Rc = ( ) - wytrzymało na ciskanie
F m3
Rn ≈ 1 / 10 Rc - rozci ganie
R g ≈ 1 / 5Rc - zginanie
3) bardzo trwałe
4) mała cieralno
5) mała zdolno sorpcji (przepuszcza par wodn )
6) odporno na wysok temperatur (ogniotrwała)
7) twardo
8) krucho
9) du a odporno na korozj
10) dobra przewodno elektryczna i cieplna
Klasyfikacja wyrobów:
1) Wyroby o czerepie porowatym: wyroby ceglarskie, płytki elewacyjne, płytki cienne,
dachówki, cegły pełne, pustaki, sitówki, rurki drenarskie – łatwo nasi kaj wod .
2) Wyroby o czerepie spieczonym: płytki klinkierowe, terakota, kamionka kanalizacyjna
i kwasoodporna
3) Wyroby wysoko ogniotrwałe (w zale no ci od składu):
a. Glinokrzemianowe
b. Krzemionkowe (dynasowe)
c. Magnezowe
d. W glowe
e. Grafitowe
4) Wyroby z ceramiki szlachetnej:
a. Porcelanowe
b. Wyroby fajansowe
c. Wyroby sanitarne
d. Elementy dekoracyjne
CEGŁA PEŁNA CERAMICZNA ZWYKŁA

cegła - kształtka ceramiczna prostopadło cienna
MN 3,5 ; 5 ; 7,5 ; 10 ; 15 ; 20 ; 25 (Z)
Klasy: ( ) (MPa) 10; 15; 20; 25 (L)
m3
6÷22% (gr. Z; kl. 7,5÷25)
Nasi kliwo wod 4÷16% (gr. L; kl. 7,5÷15)
4÷12% (gr. L; kl. 20 i 25)
G sto obj to ciowa 1800 (kg/m3) <=> 1,8 (kg/dm3)
W
Przewodnictwo cieplne = 0,76 ( )
mK
20 cykli (ZD, ZS)
Mrozoodporno
25 cykli (L, ZB, ZP)
Cegła ceramiczna jest odporna na mróz i wilgo
Zastosowanie:
Fundamenty i mury piwniczne (!)
ciany no ne (konstrukcje)
ciany zewn trzne i wewn trzne,
ciany działowe
stropy
sklepienia
kominy
słupy
Wady:
Małe wymiary = kosztowna robocizna
produkcja (wypalanie) wymaga du ego zu ycia energii
du a przewodno cieplna
Zalety:
Du a wytrzymało na ciskanie
trwało
dobra izolacja akustyczna
ludzie dobrze si czuj w budynkach z materiałów ceramicznych
PN-B-12050 pa dziernik 1996 – wyroby budowlane ceramiczne:

Cegła licowa – przeznaczona do wykonywania licowej warstwy muru niewymagaj cej
tynkowania (musz wygl da ładnie, estetycznie, pozbawione wad powierzchniowych)
Cegła zwykła – do wykonywania murów wymagaj cych tynkowania (mog mie plamy,
ubytki)
Dr enia – s to otwory przelotowe w cegle o regularnym kształcie i rozmieszczeniu, nie
przewidziane do zapełnienia zapraw ,
Otwór chwytowy – słu y do wsuni cia dłoni do przeniesienia materiału,
Szczeliny – nazywamy układ dr e , w którym otwory o kształcie prostok tnym
rozmieszczone s w równoległych rz dach, dłu szymi bokami wzdłu rz dów.

System wymiarowy – wymiary tradycyjne:
250x120x65
250x120x140 (podwójna)
250x120x220 (potrójna)
Klasyfikacja:
• Grupy
o Zwykłe (Z)
o Licowe (L)
• Rodzaje
o Mrozoodporne (M)
o Nie mrozoodporne (N)
• Typy – w zale no ci od wykonanych otworów i dr e
o Bez otworów (B)
o Pełne (P) (z otworami o powierzchni pojedynczego otworu do 2 cm2 oraz o

ł cznej powierzchni wszystkich otworów nie przekraczaj cej 10% całkowitej
powierzchni podstawy)
o Dr one (D) (powierzchnia pojedynczego otworu 2cm2 < P < 6cm2)
o Szczelinowe (S) (szeroko szczelin <15mm)
• W zale no ci od wymiarów l x b x h (długo x szeroko x wysoko )

• W zale no ci od klas:
o Z 3,5 ; 5 ; 7,5 ; 10 ; 15 ; 20 ; 25
o L 10 ; 15 ; 20 ; 25
Klasa 3,5 5 7,5 10 15 20 25
Wyt. [Mpa] 4,3 6,2 9,3 12,3 18,5 24,7 30,9
• W zale no ci od g sto ci obj to ciowej – sortymenty:
o B, P 1,0 ; 1,2 ; 1,4 ; 1,6 ; 1,8 ; 2,0
o D, S 0,6 ; 0,8 ; 1,0 ; 1,2 ; 1,4 ; 1,6
Sortyment 1 2 3 4 5 6 7 8
g.poz. [kg/dm3] 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0

Powierzchnia boczna mo e by :
• Gładka:
• z wy łobieniami (rowki o gł boko ci 2mm, zwi kszaj przyczepno zaprawy):
Cegła licowa musi mie główk i wozówk gładkie. Nie mog w niej wyst powa margiel ani
sole rozpuszczalne.
Przykład oznaczenia cegły budowlanej:
PN-B-12050-ZMD 25x12x6,5–15-4:
- PN-B-12050 wskazuje norm cegły
- ZMD zwykła, mrozoodporna, dr ona
- 25x12x6,5 wymiary w cm
- 15 klasa
- 4 sortyment 1,2
PN-B-12051 (1996r.) – Cegły modularne:

- moduł budowlany wynosi 100mm (z dodatkiem na spoiwo)
l => 18,8 ; 23,8 ; 28,8 [cm]
b => 8,8 ; 12,0 [cm]
h => 10,4 ; 13,8 ; 18,8 ; 22,0 [cm]
CEGŁY DZIURAWKI:
Maj poziome kanały przelotowe, w zale no ci od kierunku przelotu otworów mog by :

- wozówkowe (podłu ne) – maj osie kanałów równoległe do płaszczyzny wozówki,
posiadaj 2 lub 3 otworów
- główkowe (poprzeczne) – maj osie kanałów równoległe do płaszczyzny główki, posiadaj
5 lub 6 otworów
(patrz rysunki w tabeli poni ej)
Podział dziurawek ze wzgl du na kształt, wielko i przebieg otworów:
Przekroje kanałów: Grubo ci cian Przebieg otworów
prostok tne wozówkowe
grubo cienne
owalne
cienko cienne główkowe

okr głe
Wyró niamy tak e dziurawki podwójne i poczwórne

MN
Klasy 3,5 ; 5 ; 7,5 ( 3 ) (MPa)
m
G sto obj to ciowa Do 1300 (kg/m3)
W
Przew. Cieplne 0.56 ÷ 0,64 ( )
mK
Zalety:
l ejsze od cegieł pełnych = ta szy transport oraz mniejsze obci enie na elementy
no ne budynku
mniejszy współczynnik przewodnictwa cieplnego
szybciej schnie mur
Zastosowanie:
ciany no ne dla budynków dwukondygnacyjnych lub dwa najwy sze pi tra dla
budynków wielokondygnacyjnych
wypełnienie cian szkieletowych
ciany działowe
stropy Kleina
NIE WOLNO stosowa do budowy fundamentów
CEGŁA POROWATA – TROCINÓWKA – wypala si j z gliny z dodatkiem wiórów i

trocin (tzw. „m czka drzewna”) – w trakcie wypalania m czka drzewna spala si i pozostawia
pory.
Odporno na ciskanie Co najmniej 4 MPa
G sto pozorna 1000 ÷ 1400 (kg / m3)
Przewodnictwo cieplne 0,36 ÷ 0,58 (W / mK)
Nasi kliwo wodna du a
Odporno na mróz mała
Zastosowanie:
ciany działowe
izolacja termiczna dla cian o du ym współczynniku
CEGŁA POROWATA – TERMALITOWA – wypalana z mieszaniny ziemi okrzemkowej,

szamotu, gliny ogniotrwałej oraz m czki drzewnej, po wypaleniu pozostaj pory i cegła ma
mał g sto pozorn .
odp. na temp. g st. poz. przew. ciep.
NT 650 oC 650 0,20
WT 900 oC 750 0,30
Zastosowanie::
izolacja termiczna gdzie wyst puj b. wysokie temperatury, ale nie mog si styka
bezpo rednio z arem/ogniem
w piecach metalurgicznych
przył cza kominowe

CEGŁA SITÓWKA
Cegła o licznych (ponad 60) małych otworkach (pojedynczy otwór mo e mie pow. do
1,5cm2 a całkowita pow. otworów nie mo e przekracza 35% całkowitej powierzchni)
Rodzaje w zale no ci od grubo ci:
S1 - 250x120x65
S2 - 250x120x102
S3 - 250x120x140
Klasy: 7,5 ; 10 ; 15
G sto pozorna: 1300÷1500 [kg/m3]
Zastosowanie:
wypełnienie szkieletów
ciany działowe
wiele zastosowa w poł czeniu z cegł pełn
CEGŁY KRATÓWKI
S to cegły dr one, z kanalikami o przekrojach w kształcie rombów ( - w srodku) i

trójk tów ( - przy powierzchniach bocznych)
G sto pozorna 1000÷1400 (kg/m3)
K1 – 250x120x65 )
Typy (wymiary) K2 – 250x120x140 } (mm)
K3 – 250x120x220 )
MN
Klasy 3,5 ; 5 ; 7,5 ; 10 ; 15 ; 20 ( 3 ) (MPa)
m
Przewodnictwo cieplne 0,46 (W/mK)
do 22% dla klas: 3,5÷7,5
Nasi kliwo wodna
do 20% dla klas 10÷20
Mała nasi kliwo wodna => du a odporno na mróz
Zastosowanie:
ciany no ne (klasy 3,5÷7,5 tylko dla dwóch ostatnich kondygnacji)
ciany działowe
ciany wypełniaj ce
mury piwniczne, ale w warunkach suchych (cegła klasy 15)

CEGŁY KANALIZACYJNE
Cegły pełne przystosowane do budowy sieci kanalizacyjnych. Powierzchnie zewn trzne
powinny by równe, bez złuszcze , nie powinny wykazywa obecno ci zanieczyszcze , złego
przerobu gliny i wad strukturalnych.
KP – kanalizacyjna prosta (250x120x65)
KG - kanalizacyjna klinowa (mog by KG 45 i KG 55):
Wytrzymało na ciskanie, badane po nas czeniu wod : KP – min 15 MPa

KG – min 8 MPa
Nasi kliwo do 12%
Mrozoodporne
Nie kwasoodporne
Zastosowanie:
sieci kanalizacyjne ogólnospławne
studzienki, włazy
kolektory kanalizacyjne
CEGŁY KOMINOWE
Cegły te maj kształt wycinka pier cienia kołowego.

Szeroko zawsze 160mm, a grubo 90mm
W zale no ci od długo ci dziel si na typy: 100, 150, 200, 250, 300
Klasy: 20, 25
G sto obj to ciowa 1700 kg / m3
Mrozoodporne
Zastosowanie:
wolnostoj ce kominy przemysłowe (o przekroju kołowym)
CEGŁY MODULARNE – SZCZELINOWE (SZ)

MN
Klasy 5 ; 7,5 ; 10 ; 15 ( ) (MPa)
m3
G sto obj to ciowa 1250 (kg / m3)
W
Przew. ciepl. 0,52 ( )
mK
Zastosowanie:
- zewn trzne ciany no ne
- samodzielne ciany no ne
- ciany wypełniaj ce
- ciany zewn trzne i wewn trzne

PUSTAKI CIENNE
Pustaki s to cegły z wieloma otworami (powierzchnia pojedynczego otworu > 6cm2)

stosowane w celu poprawienia wła ciwo ci termicznych cian (oszcz dno ci energetyczne).
Współczynnik przenikania ciepła U (im mniejszy współczynnik k tym mniejszy ubytek
ciepła)
W
Kiedy stosowano materiały budowlane o U = 1,16 2
m K
Obecnie stosuje si U = 0,36 a d y si do 0,30
Pustaki maj mniejsz g sto obj to ciow , wi c daj mniejsze obci enia na elementy
no ne.
„Pustaki cienne modularne” PN-B-12055 – pa dziernik 1996:

Murowanie na suchy styk – to murowanie, w którym spoiny pionowe prostopadłe do lica
muru wykonuje si przez dostawienie pustaka do poprzedniego pustaka i zalanie zapraw
otworów utworzonych z wgł bie na styku pustaków
Murowanie zwykłe – to murowanie, w którym spoiny pionowe prostopadłe do lica muru

wykonuje si przez rozprowadzenie zaprawy na powierzchni pustaka i dostawienie
nast pnego pustaka.
Murowanie na wpust-wypust (pióro i wpust) – to murowanie, w którym zł cza pionowe
prostopadłe do lica muru tworzy si w wyniku dostawienia wyrobu do wyrobu poprzedniego,
przy czym wypusty jednego wyrobu wchodz we wpusty drugiego wyrobu
Murowanie na spoiny zwykłe – redniej grubo ci 10÷12mm, przy której mo liwe jest
zastosowanie wyrobów o odchyleniach wymiarów w granicach 5mm.
Murowanie na spoiny pocienione – grubo ci 1÷3 mm, przy której wymagane jest stosowanie
wyrobów z du a dokładno ci (odchylenia wymiarów w granicach 1mm); metoda ta daje
dwie dodatkowe mo liwo ci kształtowania spoin pionowych.
Rowki – drobne wy łobienia o gł boko ci do 2mm, znajduj ce si na powierzchni bocznej, a
maj ce za zadanie zwi kszenie przyczepno ci pustaka do zaprawy
Szczeliny – układ dr e w kształcie prostok tów uło onych w rz dach
Wgł bienia – wn ki w powierzchniach bocznych prostopadłych do lica ciany lub
powierzchniach podstawy
Wy łobienia – zwi kszaj izolacj termiczn spoiny lub kompresuj napr enia powstaj ce w
procesie wi zania.

Grupy (w zale no ci od przeznaczenia):
- Z – do murowania zwykłego
- S – mur. na suchy styk
Rodzaje:
M – mrozoodporne
N – nie mrozoodporne
Typy:
D – dr one zwykłe
S – dr one szczelinowe
WYMAGANIA:
o klasy: 3,5÷20
o sortymenty: 0,6÷1,4 (kg/m3)
o kształt: prostopadło cienny o wymiarach:
Z: l, b 138, 188, 238, 288, 338, 388
h 138, 188, 220
o grubo cian: min. 12mm
o szczeliny: o szeroko ci max 15mm, usytuowane w rz dach równoległych do lica muru
o nasi kliwo dla klas 7,5 ÷20: 6÷22%
o nasi kliwo dla klas 3,5 i 5: bez ogranicze
o mrozoodporno M=20 cykli zamra ania
o Wgł bienia 1 lub 2 na jednej ze cian bocznych.
o Wy łobienia zawsze w osi pustaka.
o Bada si st enie naturalnych pierwiastków promieniotwórczych nie mo e by
nawet ich ladowej ilo ci.
Np. Pustak PN-B-12055 – 1996r. – ZMD 30x20x23 – 15 – 4
Czyt. Polska norma budowlana z 1996 roku, pustak do murowania zwykłego, mrozoodporny,
dr ony zwykły, o wymiarach 288x188x238 mm, klasy 15, sortyment 1,2.
PUSTAK MAX
Wymiary:
Max-188: 288x188x188
Max-220: 288x188x220
Klasy: 5 ; 7,5 ; 10 ; 15
G. obj.: 1250 kg/m3
11 rz dów szczelin (r.s.)
Oznaczenie: ZMS 30x20x(20v23)
PUSTAK CIENNY „U”

minimum 9 rz dów szczelin
250x185x(138÷220)
G sto obj to ciowa 1000 kg / m3
Oznaczenie: ZMS 26x20x(20v23)

PUSTAKI grupy K065 i M44 (nowe) – maj wymiary modularne:
K065-W – 9 r.s. / dł. 188mm
K065-2W – 14 r.s. / dł. 288
K065-J – 19 r.s. / dł. 388mm
Pustaki K065-J murujemy „na suchy styk”, tzn. stawiamy jeden obok drugiego, a nast pnie
mi dzy wgł bienia pustaków wlewa si zapraw murarsk .
G sto pozorna K065: 1050÷1100 kg/m3.
U = 0,6÷0,7 [W/m2K] (powinno by 0,55)
Zastosowanie:
Do wznoszenia cian zewn trznych, wewn trznych, samono nych, działowych.
PUSTAKI grupy PC (podsystemy A i B)

Klasy: 5; 7,5 ; 10 ; 15
Odporne na działanie mrozu
Zastosowanie:
ciany wypełniaj ce, działowe, samono ne
PUSTAKI CERAMICZNE ZAWIERAJ CE WARSTW IZOLACYJN :

PCT i PCO:
PCT – mo e mie 3 lub 4 rz dy szczelin, które wypełnia si materiałem termoizolacyjnym np.
styropianem lub piank poliuretanow , co znacznie zwi ksza wła ciwo ci termoizolacyjne
muru zbudowanego z tego wyrobu.
U=0,45 [W/m2K] (z piank poliuretanow )
Zastosowanie:
ciany no ne do 2 kondygnacji
ciany wypełniaj ce
PCO – podobnie jak PCT, lecz posiadaj 2 lub 3 rz dy szczelin.
U=0,65 [W/m2K]
Zastosowanie:
ciany osłonowe (bez ogranicze )
ciany no ne tylko w budynkach parterowych
PUSTAKI PORYZOWANE
Pustaki szczelinowe z tak zwanej "ciepłej ceramiki" wytwarzane s w procesie poryzacji,
podczas którego glina wypalana jest z dodatkiem łatwopalnych, ulegaj cych utlenianiu
składników, takich jak: m czka drewna, trociny, granulki styropianu. Taki proces produkcji
powoduje, i pustaki s l ejsze i maj mniejsz g sto pozorn . Otrzymane wyroby maj
takie wła ciwo ci mechaniczne jak tradycyjne cegły, a jednocze nie lepsz izolacyjno
ciepln i akustyczn . S jednak bardziej kruche i nasi kliwe. Najwa niejsze zalety murowania
cian z tych pustaków to skrócenie czasu realizacji inwestycji oraz zmniejszenie kosztów
robocizny.
PN-B-12069 grudzie 1998 „O pustakach poryzowanych”

Grupy:
A – do murowania zwykłego
B – ze spoinami pocienionymi
C - na suchy styk ze spoinami zwykłymi
D – na suchy styk ze spoinami pocienionymi
E – na wpust – wypust ze spoinami zwykłymi

F - na wpust – wypust ze spoinami pocienionymi
Rodzaje:
M – mrozoodporne
N – niemrozoodporne
Klasy:
3,5 – 20
Sortymenty:
0,5 ; 0,6 ; 0,7 ; 0,8 ; 0,9 ; 1,0 ; 1,2
Nasi kliwo : 6 ÷ 28%
Mrozoodporno – 20 cykli
Nie mo e by zawarto ci marglu, soli rozpuszczalnych ani pierwiastków promieniotwórczych
PUSTAKI POROTHERM
Pustaki Porotherm 50 P+W, 44 P+W, 38 P+W.

Wymiary: (500, 440, 380)x248x238 (grubo ciany zale y od typu pustaka)
U 0,36 W/m2K U=0,29÷0,41 w zale no ci od typu pustaka i u ytej zaprawy.
Zastosowanie:
do budowy zewn trznych cian konstrukcyjnych w technologii jednowarstwowej,
niewymagaj cych ocieplenia
PUSTAK CIENNY MODULARNY TERMOIZOLACYJNY:

Kroterm
PN-B-12055 SMD 40x20x23 – 10 – 3
W
U 0,42 2
m K
Typy (w zale no ci od dr e ):
PD – poziome dr one o wymiarach tradycyjnych
PDM - poziome dr one o wymiarach modularnych
PDH – pionowo dr one o wymiarach mieszanych
Odmiany:
1: 65 i 88 mm
2: 120 i 138 mm
Klasy: 1,5÷3,5
Dr one w celu zmniejszenia g sto ci pozornej
PUSTAKI WENTYLACYJNE
Zastosowanie:

Do budowy kanałów wentylacyjnych w cianach
Odmiany:
Z otworami lub bez.
Kl. 5 MPa
Nasi kliwo 6 ÷ 22%
PUSTAKI DO PRZEWDOÓW DYMOWYCH
Wysoko ci: 20 ÷ 50 cm
rednica otworów: D 150 <188x188>
D 160 <200x200>
Badanie: ogrzewa si do temp. 250o na 2h a nast pnie chłodzi. Po 5 cyklach nie mo e by
adnych uszkodze / p kni .
PUSTAKI STROPOWE
Mog obni a mas własn stropu pustaki wypełniaj ce – nie współpracuj z elementami
no nymi stropu w przenoszeniu obci e .
Je eli s zdolne do przenoszenia obci e = pustki konstrukcyjne
STROP ACKERMANA
Pustak Ackermana jest pustakiem wypełniaj cym. Ilo komór zale y od typu:
A – 2 komory
B – 3 kom.
C – 4 kom.
D – 6 kom. (posiada jedn przepon poziom , co daje po 3 komory w pasie dolnym i górnym)
Wymiary [mm]:
l = 300 ; b = 250 ; h = 150, 180, 200, 220
Pustak Ackermana typu B
Dla stropów typu Ackermana trzeba wykona deskowanie:
Strop Ackermana jest stopem g sto ebrowym, monolitycznym ,wylewanym na mokro

Wypełnienie stropu stanowi ceramiczne pustaki Ackermana. Rozstaw osiowy eber stropu
wynosi 31cm, obliczeniowa szeroko ebra 7 cm, grubo górnej płyty betonowej 3 lub 4
cm, zale nie od warto ci i rodzaju obci enia zmiennego.
STROPY CERAM
Ceram 45, Ceram 50; Ceram 60 (typy A i B)
Np. strop Ceram 45B – g sto ebrowy, ceramiczno- elbetowy, monolityczny strop
wykonywany na budowie z gotowych elementów – belek stalowo-ceramicznych i pustaków
ceramicznych: Do wykonania stosowane s pustaki ceramiczne o wysoko ci 20 cm zalane
betonem B-15 o grubo ci 3 cm stanowi cym górn płyt stropow gdzie całkowita wysoko
konstrukcyjna stropu wynosi 23 cm. Belki stropowe maj długo 2,37 - 5,97 m ze
stopniowaniem co 0,3 m uło one w rozstawie 45 cm.
CERAM A40 CERAM A45 CERAM A50 CERAM A60
CERAM B45 CERAM B50 CERAM B60
PUSTAKI STROPOWE TYPU FERT:
W zale no ci od rozstawu osiowego (rozstawu eber) belek mamy pustaki:

• Fert-40: 30x32x20 - rozstaw eber co 40cm )
• Fert-45: 30x37x20 - rozstaw eber co 45cm } wysoko 23cm
• Fert-60: 30x52x20 - rozstaw eber co 60cm )

Belki Fert:
Belki stanowi ebro konstrukcyjne stropu i składaj si z nast puj cych cz ci:
- dolnego pasa zło onego z kształtek ceramicznych 25x12x4 (cm)
- zbrojenia zło onego z trzech pr tów stalowych (1 pr t w pasie górnym – ze stali 34GS – o
rednicy 8mm i 2 pr tów w pasie dolnym) oraz strzemion ze stali StO5 (o rednicy 5mm)
uło onych w formie kratownicy o przekroju trójk tnym, ł cz cych zbrojenie górne ze
zbrojeniem dolnym
STROPY FERT
S to stropy g sto ebrowe, ceramiczno- elbetowe, betonowane na miejscu budowy,
stosowane głównie w budownictwie jednorodzinnym. Składaj si z prefabrykowanych belek
ceramiczno- elbetowych, pustaków ceramicznych, eber elbetowych i płyty betonowej.

"!
STROP DZ-3
Składaj si z prefabrykowanych belek elbetowych o rozstawie osiowym 60 cm, pustaków
betonowych oraz górnej płyty betonowej stanowi cej podło e podłóg.
300x530x200
Wyst puj te odmiany stropu DZ-4 i DZ-5

STROP TERIVA:
Stropy Teriva s elbetowymi stropami g sto ebrowymi belkowo – pustakowymi i

przeznaczone s głównie dla budownictwa mieszkaniowego; składaj si z prefabrykowanych
belek elbetowo-kratowych, mi dzy którymi układa si pustaki betonowe. Po wykonaniu
suchego monta u strop zalewa si betonem z warstw nadbetonu o grubo ci 30 lub 40mm.
Belka stanowi kratownic , której górny pas jest pr tem Ø 8mm ze stali 34GS, a dolny jest
projektowany indywidualnie w zale no ci od obci enia oraz rozpi to ci stropu. Dolny pas
jest zabetonowany w betonowej stopce o wymiarach 40x120 mm z betonu klasy B15; B17,5
lub B20. Stopka stanowi jednocze nie podparcie pod wr by pustaków.

Stropy Teriva charakteryzuj si :
Lekko ci
Łatwo ci monta u – nie wymaga deskowania ani ci kiego sprz tu, wystarczy 2
pracowników
Du wytrzymało ci i trwało ci
Rozró niamy stropy Teriva I, Teriva I BIS, Teriva II oraz Teriva III:
WYMIARY STROPÓW TERIVA
Osiowy Wys. Grubo Wymiary Rozpi to
Stropy rozstaw konstr. płyty pustaków modularna
TERIVA belek stropu nadbetonu wys. szer. dł. stropów
cm cm cm cm cm cm m
I 60 24,0 3 21,0 52,0 24,0 2,7÷6,0 co 60cm
I bis 45 26,5 3 23,5 37,0 24,0 2,4÷7,2 co 60cm
II 45 34,0 4 30,0 37,0 24,0 2,4÷7,8
III 45 34,0 4 30,0 37,0 24,0 2,4÷7,2
TERIVA I TERIVA I BIS TERIVA II i III
STROP FILIGRAN:
Elementem no nym stropu jest prefabrykowana płyta elbetowa (która pełni równie funkcj
deskowania) o długo ci (l) do 7,20m szeroko ci (b) do 2,5m, oraz grubo ci (h) 5÷7 cm. Płyty
zbrojone s stalowymi kratownicami przestrzennymi oraz pr tami równoległymi i
prostopadłymi do kratownic. Kratownice s usytuowane równolegle do dłu szego boku płyty
w rozstawie nie wi kszym ni 0,75m. Dzi ki tym kratownicom, a tak e dzi ki szorstkiej
górnej powierzchni płyty, zapewnione jest zespolenie obu warstw stropu - prefabrykowanej i
monolitycznej. Monolityczn warstw stropu stanowi wylany na budowie beton klasy co
najmniej B20, który równie mo e by zbrojony. Kształt płyt, a tym samym kształt stropu,
mo e by dowolny: prostok tny, trójk tny, trapezowy, półkolisty, nieregularny, itp. W
płytach uwzgl dnia si tak e wszystkie potrzebne otwory i wci cia na kraw dziach płyt
przewidziane w projekcie, na przykład otwór na komin. Płyty wykonuje si wył cznie na
konkretne zamówienie (nie produkuje si „na zapas” i nie składuje w magazynie) z betonu
klasy co najmniej B25. Całkowita grubo stropu zale y od przewidzianych obci e i mo e
wynosi 12÷30cm.

Zalety stropu „Filigran”:
Du a dokładno i gładko spodniej powierzchni płyty – nie wymaga tynkowania
Wytrzymało płyt dostosowana do indywidualnego obci enia, zgodna z warunkami
u ytkowania danego stropu
Dowolne kształty stropu
Mo liwo wykonania na etapie prefabrykatu wszelkich otworów (wentylacji, przebi
kanalizacyjnych itp.)
Mały ci ar własny płyt o grubo ci 5 cm - 125 kg/m2
Prosty i szybki monta , mo liwy prosto „z kół” (z samochodu) bez składowania
po redniego prefabrykatów
eliminacja deskowania - warstw betonu układa si na płytach prefabrykowanych,
które b d c elementem konstrukcji s jednocze nie deskowaniem traconym
Zmniejszona ilo pracowników potrzebnych do przygotowania stropu
Wad stropu Filigran jest konieczno bardzo precyzyjnego wykonania cian – nie mog one
odbiega od pionu i musz by usytuowane dokładnie w zaprojektowanych osiach, poniewa
nie ma mo liwo ci korygowania wymiarów prefabrykatów na budowie.
STROP SPIROLL (SP)
Elementem konstrukcyjnym s prefabrykowane betonowe spr one płyty wielokanałowe

produkowane metod wibroprasowania w formie lizgowej z betonu klasy minimum B40.
Technologia produkcji płyt SP opracowana została na pocz tku lat siedemdziesi tych przez
kanadyjsko-brytyjsk firm „SPIROLL”.
Szeroko modularna ka dej płyty typu SP to 1200mm (rzeczywista 1197mm)
Wysoko ci i długo ci płyt, ilo ci i kształt otworów przelotowych a tak e zastosowanie zale
od typu płyt:
Typ Wys. płyty dł. płyty Ilo Przekrój
Zastosowanie –budynki:
płyty [cm] [m] otworów otworów
SP20 20 2,4 ÷ 9,0 6 kołowy mieszkalne i biurowe
SP26.5 26,5 2,4 ÷ 13,2 5 kołowy u yteczno ci publicznej
SP32 32 6,0 ÷ 17,0 4 owalny magazynowe i przemysłowe
SP40 40 6,0 ÷ 18,0 4 owalny magazynowe i przemysłowe

Wykonuje si płyty o dowolnej długo ci w zakresie podanym w powy szej tabeli, z
dokładno ci do 1cm (w dostosowaniu do potrzeb zamawiaj cego).
Boczne powierzchnie płyt posiadaj podłu ne wr by zapewniaj ce wła ciw współprac
s siednich płyt po wypełnieniu styków betonem.
Do spr ania płyt SP stosuje si sploty Ø7,8mm (tylko w SP20) i Ø12,5mm.
STROP ERA
długo (l) 2,36 ; 2,96 ; 3,56 ; 4,16 ; 5,36 ; 5,96 m (+ moduł 0,04m)
szeroko (b) 89, 119 lub 149 cm (+ moduł 1cm)
wysoko (h) 24cm
ilo otworów 3, 5 lub 6
Ø otworów 194mm (najcz ciej)
klasa betonu B20
zbrojenie stal 34GS
PŁYTY PANWIOWE
DACHÓWKI CERAMICZNE
Dachówka - małogabarytowy (o ró nych kształtach i wymiarach) wyrób budowlany,
wykonany z gliny ceglarskiej (dachówka ceramiczna), z zaprawy cementowej (dachówka
cementowa), z drewna (gont drewniany), ze szkła (dachówka szklana) lub te z innych
materiałów, u ywany do krycia dachów.
W zale no ci od kształtu i sposobu montowania:
- karpiówka
- zakładkowa
- esówka
- holenderka
- marsylka
- re ska
- pola
- mnich / mniszka
Odmiany:
- podstawowa
- okapowa
- kraw dziowa
- połówkowa (lewa / prawa)
- wietrznikowa
- wentylacyjna
W zale no ci od odchyłek wymiarowych i wad 2 gatunki (I <lepszy> i II <gorszy>)
Formowanie:
- metoda ci gniona (dachówki o stałym przekroju poprzecznym): karpiówka, esówka,
zakładkowa
- metoda tłoczona: marsylka, holenderka, re ska, mnich / mniszka, g siory

Dachówki wypalamy w temp. 1000oC (mniejsza nasi kliwo , lepsza mrozoodporno )
Wa n cech dachówek jest mrozoodporno !!! Musz wytrzyma 25 cykli zamra ania w
temperaturze -20oC (odmra anie +20oC)w stanie nasyconym.
Karpiówka:
365x153x11
wytrzymało na nacisk – 600N
na spodzie posiada zaczepy, na którym zawiesza si dachówk na łacie dachowej
Esówka:
Grubo 13mm
Wytrzymało na nacisk – 1200N
Zakładkowa:
Grubo 13mm
Wytrzymało na nacisk – 1200N
G SIORY
Słu y do pokrywania kalenic oraz grzbietów i kraw dzi dachów.

Musi wytrzyma nacisk 1500N.
Przynajmniej co który g sior powinien mie otwór pozwalaj cy na przytwierdzenie rub do
deskowania. Musz by mrozoodporne i nieprzesi kliwe.
Dla podwy szenia walorów estetycznych dachów g siory mog mie ozdobne kształty:
PN-B-12020 – maj 1997

Wymiary powinny by zgodne z dokumentacj techniczn producenta

CERAMICZNE RURKI DRENARSKIE (s czki)
Wszystkie rurki drenarskie zawsze maj długo 330mm (3 rurki = 1mb).

Produkuje si metod ci gnion
Ci ta prostopadle do podłu nej osi rurki – kształt walca lub graniastosłupa wielobocznego.
Otwór wewn trzny jest zawsze okr gły.
rednica (D) (Ø): 50 ; 62,5 ; 75 ; 100 ; 125 ; 150 ; 175 ; 200 [mm]
Grubo cian: im wi ksza rednica tym wi ksza grubo cian: 6 ÷ 26 mm
Układa si na styk (bez kleju) przysypuj c styki podsypk , woda dostaje si przez styki;
pochylenie min 2‰
wytrzymało gniot ca (mia d ca) 4000N
mrozoodporne – 20 cykli
Zastosowanie:
- odwodnienie terenów budowli
- budownictwo komunikacyjne – odwodnienie dróg, lotnisk, torów kolejowych, itp.
- w rolnictwie – odwodnienie pól, ł k
KAFLE
220x220 – kafle zwykłe (berli skie)

195x125 – prostok tne (kwadratelowe)
Kafle piecowe mog by :
wie cowe
naro ne
rodkowe
stopkowe
Wyrób o czerepie porowatym
• wapienne (du a zawarto CaO) – wypalane w temp. 900÷960oC
• szamotowe (z glin ogniotrwałych z dodatkiem szamotu lub piasku) 1000÷1060oC
Mog by wypalane 1- lub 2-krotnie. 1-krotne wypalanie – wraz ze szkliwem; 2-krotne –
najpierw wypala si cz ceramiczn , nast pnie nakłada si szkliwo i wypala ponownie.
Szkliwo – z krzemionki i topników z dodatkiem barwideł mineralnych – musi mie takie sam
współczynnik rozszerzalno ci cieplnej jak czerep kafla. Szkliwi si kafle dla warto ci
estetycznych i ułatwienia ich czyszczenia.
Na spodniej cz ci kafla znajduj si zagł bienia powstałe przez uformowanie odpowiednich

kołnierzy. Wkłada si w nie zakładk ceramiczn lub cegł na zaprawie. Tak przygotowany
kafel montuje si do pieca. Kafle ł czy si mi dzy sob za pomoc kształtowników.

Im ci szy piec tym wi cej kumuluje w sobie ciepła => d y si do tego, aby piec był jak
najci szy.
PŁYTKI CIENNE FAJANSOWE SZKLIWIONE (GLAZUROWANE) tzw. kafelki

Fajans - ceramika szlachetna o czerepie lekko porowatym (czerp
barwy kremowej). Jest on mniej twardy ni porcelana i l ejszy.
Na przełomie szary. Wydaje głuchy d wi k, po pewnym czasie
tworzy si na nim drobna siateczka p ka . Ma du nasi kliwo
i mała wytrzymało mechaniczn . Jest najsłabszym materiałem
ceramicznym.
Surowce: gliny ilaste, margliste i fajansowe, kwarc, szamot, kaolin i skale .
Najcz ciej wyst puj w postaci szkliwionej. Szkliwo powstaje z krzemionki i pigmentów
oraz topników (tlenek ołowiu, boru, sodu, wapna). Dzi ki szkliwieniu nie nasi ka wod .
Mog by wypalane 1- lub 2-krotnie
Po pewnym czasie kafelki zwi kszaj swoj obj to i p kaj (na wskutek nasi kliwo ci w
wilgotnych pomieszczeniach, np. łazienki, wc, kuchnie)
Płytki fajansowe szkliwione słu jako okładziny cian wewn trznych w kuchniach,
łazienkach, ambulatoriach, sklepach, itp. A tak e w pomieszczeniach, w których ciany
nale y zmywa .
Z fajansu wytwarza si płytki oraz przybory sanitarne, takie jak: umywalki, miski ust powe,
zlewy i zmywaki, pisuary bidety, itp.
WYROBY O STRUKTURZE SPIECZONEJ (ZWARTEJ)

Wyroby o strukturze spieczonej (o czerepie spieczonym) otrzymuje si w podobny sposób jak
wyroby ceglarskie, z t ró nic , e s wypalane w temperaturze spiekania, w której niektóre
minerały stapiaj si , a wyrób uzyskuje bardziej zwart i o wi kszej wytrzymało ci struktur .
Produkuje si je z glin ogniotrwałych o stosunkowo niskiej temperaturze spiekania i wysokiej
temperaturze stapiania.
Gliny ogniotrwałe – pod wpływem bardzo wysokich temperatur nie zmieniaj wła ciwo ci
ani nie ulegaj przemianom chemicznym.
KLINKIER
Z doborowych glin schudzanych piaskiem
Temperatura wypalania 1250÷1400oC
Struktura zwarta, spieczona.
Du a g sto pozorna
× 1,05÷1,15 (W/mK)
× słaba przyczepno do zaprawy
× lisko
mała cieralno
du a wytrzymało
nasi kliwo 6÷12% (mierzona metod gotowania)
mrozoodporny
wysoka chemoodporno
odporna na wysok temp. nawet 1000oC (pod warunkiem, e nie zostanie szybko
schłodzona)
wytrzymała na działanie czynników atmosferycznych
mat. antykorozyjny
estetyczny wygl d
klinkier budowlany

klasy: 30 ; 35 ; 45 ; 60
produkowane pod postaci ró nych kształtek (zwłaszcza cegieł)
mo e by stosowany do murów bardzo silnie obci onych, a tak e w gruntach agresywnych,
zbiornikach. Odporna na agresywne ciecze; cokół do 1m (nad poziomem terenu)
klinkier drogowy
klasy: 35 ; 50 ; 65 ; 80 ; 100
wyst puj głównie pod postaci cegieł: 220x100x80.
Kiedy były stosowane do budowy nawierzchni drogowej. Jest liski i drogi, dlatego obecnie
si go nie stosuje do nawierzchni.
Zastosowania: wsz dzie tam, gdzie wyst puj du e obci enia, zatoki autobusowe.
PŁYTKI KAMIONKOWE TERAKOTOWE
Skład: doborowe szlachetne gliny, topniki, barwidła oraz składniki schudzaj ce: szamot lub
piasek kwarcowy
Mas formuje si a nast pnie wypala w temp. 1300oC.
Płytki kamionkowe s produkowane metod ci gnion , mog by posadzkowo- cienne oeraz
elewacyjne.
cisłe i twarde, mało nasi kliwe, kwasoodporne, mało cieralne, liskie, wytłaczane, nacinane
lub ryflowane w celu zmniejszenia lisko ci, słaba przyczepno do zaprawy spód
nacinany (wszystko przed wypaleniem)
Terakot mo na szkliwi .
Odmiana terrakoty płytki mozaikowe o bardzo małych wymiarach, naklejane na papier.
Ich monta polega na układaniu płytek papierem do góry, który pó niej si zrywa.
PŁYTKI GRYSOWE
Produkowane pod wysokim ci nieniem (50 ÷ 60MPa / prasowane)
Skład: gliny kaolinowe i plastyczne z dodatkiem skalenia oraz kwarcu
Temp. wypalania 1200÷1250oC
Powierzchnia mo e by naturalna lub błyszcz ca
Zwarta struktura (porowato d y do 0), twarde, odporne na cieranie i uderzenia
KAMIONKA KANALIZACYJA - RURY I KSZTAŁTKI

Wyroby o czerepie zwartym cisłym spieczonym
Skład: gliny krzemionkowe i ogniotrwałe schudzane szamotem
Po uformowaniu rur wypalane w temperaturze 1200 ÷ 1280 oC
Rodzaje: szkliwione, nieszkliwione
Odporne na działanie rozpuszczalników organicznych, kwasów, wody
Klasy: 40 ÷ 100MPa
Nas. wody 3,5 ÷ 8%
Odporne na działanie mechaniczne piasku
Prostka kielichowa Zw ka

Trójnik prosty Odsadka
Trójnik sko ny Kolano
Syfon Ø 10 ÷ 100 cm Krzy ak
WYROBY SZAMOTOWE
Wyroby ogniotrwałe glino-krzemionowe

Skład: szamot + gliny ogniotrwałe (glina to materiał wi cy, szamot – schudzaj cy)
Uzyskiwanie szamotu:
1. Wypalanie (1200÷1400oC)odpowiedniej gliny ogniotrwałej i zmielenie
2. Zmielenie starych materiałów szamotowych (np. ze starych pieców)
{ AlSiOO –– 54%
2
2
46%
3
skład szamotu
G sto pozorna: 1700 ÷ 2150 g / cm3

Wytrzymało na ciskanie: 10 ÷ 70 MPa (dochodzi nawet do 100MPa)
Zwykłe wyroby szamotowe zawieraj ok. 30% szamotu
Wyroby wysokoszamotowe zawieraj 80÷95 % szamotu } Reszt stanowi glina
Odporne na:
bezpo rednie działanie ognia; wytrzymuje działanie temperatury nawet 1700oC
wahania temperatur (np. nagłe ochłodzenie)
uderzenia
gor ce, agresywne gazy
du e obci enia
Zastosowanie:
Piece przemysłowe
Piece grzewcze
Paleniska
WYROBY KRZEMIONKOWE (DYNASOWE):

Uzyskiwane z mielonego kwarcytu, który stanowi ok. 97% składu wyrobów krzemionkowych
oraz z mleka wapiennego, które otrzymuje si poprzez gaszenie wapna palonego (CaO)
nadmiern ilo ci wody (wygl dem przypomina krowie mleko – st d nazwa).
Wyroby krzemionkowe s mało odporne na wstrz sy cieplne, p kaj przy nagłych zmianach
temperatury.
Wyroby krzemionkowe maj wytrzymało na ciskanie rz du 35 MPa.
Zastosowanie:
Jako płytki w piecach martenowskich i szklarskich
Do nakryw kablowych

Nakrywa kablowa:
Zastosowanie:
Zabezpieczenie kabli w gruncie
PŁYTKI I KSZTAŁTKI ELEWACYJNE
- mrozoodporne i małonasi kliwe

- mog by fazowane lub nie
- wymiary tradycyjne (250x120x65) lub modularne (np. 288x138x220)
- pełne, bez otworów lub dr one
Cement - spoiwo budowlane hydrauliczne, twardniej ce pod wpływem działania wody,

stosowane do produkcji zapraw i betonów. Cement otrzymywany jest przez wypalanie
surowców, a nast pnie ich zmielenie.
Rodzaje cementu: portlandzki, hutniczy, glinowy, magnezjowy, anhydrytowy, murarski
Zaczyn - tworzywo składaj ce si z mieszaniny spoiwa i wody, ma konsystencj ciekł .

Zaczyn gipsowy (spoiwem jest gips) – zastosowanie: do produkcji prefabrykowanych płyt
Pro-Morta, do płyt gipsowo-kartonowych GK, sztukatele, tynki ozdobne, prace monta owe,
kleje.
Zaczyn cementowy (mieszanina cementu z wod i dodatkami m czki bentonitowej) –
zastosowanie:
do iniekcji
wypełnienie kanałów kablowych w spr onych konstrukcjach kablowo-betonowych,
wzmacnianie uszkodzonych budynków kamiennych i betonowych,
wzmacnianie podło a budowlanego.
Przykładowe zastosowanie iniekcji zaczynu:

Umacnianie wykopu Umacnianie uszkodzonego kolektora:

Gdy niski poziom wód gruntowych Gdy uszkodzony kolektor kanalizacyjny
zagra a zalaniem wykopu, przy pomocy zagra a dostaniem si cieków do gruntu, a
pipet i pompy, wpompowuje si pod jego wymiana byłaby zbyt kosztowna,
ci nieniem zaczyn do gruntu, umacniaj c wył cza si go na czas remontu i od
go i blokuj c przepływ wody gruntowej. wewn trz wykonuje si nawierty, przez
które wpompowuje si zaczyn, który ma
uszczelni kolektor.
Zaprawa – tworzywo ze spoiwa i drobnoziarnistego kruszywa (Ø 0 ÷ 2mm), mo e by z

dodatkiem wody (np. zaprawa cementowa i wapienna) lub bez (np. asfaltowa).
Zastosowanie:
ł czenie elementów przegród budowlanych
wypełnianie spoin umo liwiaj cych równomierne przenoszenie obci e przez cian
i uszczelnianie jej
zabezpieczenie bryły budynku przed szkodliwymi warunkami atmosferycznymi. Przez
pokrycie tynkiem elewacyjnym zewn trznym i wewn trznym
produkcja wyrobów i elementów budowlanych
Klasyfikacja zapraw:
a) murarskie
b) tynkarskie
c) ciepłochłonne
d) do tynków szlachetnych
e) wodoszczelne
f) aroodporne
Zaprawa cementowa – 1 : 3 (1 cz. spoiwa, 3 cz. kruszywa drobnego)
Zaprawa cementowo – wapienna 1: ½ : 6 (1 – spoiwa cementowe, ½ - spoiwa wapienne, 6 –
kruszywa drobne)
Zaprawa wapienna – składa si z ciasta wapiennego i piasku lub wapna hydratyzowanego
oraz wody. Nie wytrzymuje temperatury przekraczaj cej 300oC.
Zaprawa ciepłochłonna – składa si z cementu, wody, kruszywa drobnego, u lu
granulowanego, paleniskowego oraz granulek styropianu.
Zaprawa ogniotrwała – do wykonywania spoin w murach ogniotrwałych, nie mo e zawiera
wapna i cementu (z powodu niskiej temperatury topnienia), dodaje si glin ognioodporn ,
wypełniaczem jest szamot.
Zaprawa do tynków szlachetnych – mieszanina cementu, wapna hydratyzowanego, m czki
wapiennej, kruszywa i barwników.
Beton – sztuczny zlepieniec powstały w wyniku wi zania i stwardnienia mieszanki betonowej

składaj cej si ze spoiwa (najcz ciej cementu), ró nych frakcji kruszywa ( wir, piasek),
wody (niektóre betony bez H2O) oraz ewentualnych dodatków (powy ej 5% w stosunku do
masy spoiwa) i domieszek (poni ej 5% w stosunku do masy spoiwa). Dodatki i domieszki
poprawiaj wła ciwo ci mieszanek betonowych i betonów (np. zwi kszaj urabialno ,
opó niaj proces wi zania, zwi kszaj mrozoodporno , wodoszczelno , itd.). Zastosowanie
betonu: wykonywanie konstrukcji betonowych i elbetowych, wykładzin i przegród
izoluj cych cieplnie i akustycznie, produkcja elementów prefabrykowanych.
asfaltobetony - bez cementu i wody, zawieraj asfalt, m czk mineraln , piasek, grysy
kamienne i wir - stosowany do wykonywania nawierzchni drogowych.
Betony cementowe – zastosowanie: elbety, pustaki betonowe, płyty betonowe, konstrukcje
betonowe wylewane na mokro, prefabrykaty.

Klasyfikacja betonów w zale no ci od g sto ci pozornej:
• Betony lekkie – g. poz. < 1800 kg/m3, + beton z pumeksu hutniczego
• Betony zwykłe – g. poz. 1800÷2200 kg/m3 (z kruszyw zwykłych)
• Betony zbrojone ( elbet) – g. poz. 2400÷2500 kg/m3
• Betony ci kie – g. poz. 2600÷5500 kg/m3, w celu zwi kszenia g. poz. dodaje si np.
rud metali, bazalt lub wióry metalowe; betony ci kie maj du zdolno
pochłaniania promieniowania jonizuj cego, dlatego stosowane s np. jako osłony w
reaktorach j drowych
BETONY LEKKIE:
Sposoby zmniejszania g sto ci pozornej:
1.) Przez u ycie lekkiego kruszywa
2.) pozostawienie wolnych przestrzeni mi dzy ziarnami
3.) dodanie piany (pianobeton)
4.) dodanie rodków gazotwórczych(gazobeton).
Lekkie betony stosuje si w celu obni enia współczynnika przenikania ciepła.
AD1.) U ycie kruszywa lekkiego
Kruszywa lekkie g. poz. < 1800 / g. nasypowa w stanie zag szczonym < 1200 [kg/m3]
G sto nasypowa – jest to stosunek masy okre lonej ilo ci kruszywa do obj to ci jakie
zajmuje wraz z porami i wolnymi przestrzeniami mi dzy ziarnami kruszywa.
Ze wzgl du na pochodzenie kruszyw, rozró nia si :
a) kruszywa naturalne: piaski, wiry, pumeksopory, tufopory, w glanoporyt – pochodzenie
naturalne w przyrodzie
b) kruszywa sztuczne – materiał ziarnisty z surowców mineralnych, otrzymany w wyniku
obróbki termicznej - u le wielkopiecowe: paleniskowe i granulowane, u lopory
(wtórnie przepalony u el paleniskowy), pumeks hutniczy, keramzyt, agloporyt
(glinopory, łupkopory) – otrzymywane z minerałów poprzez termiczn lub inn
modyfikacj . Na kształt, wygl d i wła ciwo ci kruszyw du y wpływ ma sposób ich
obróbki, któr mo na wykona w:
Ta mach spiekalniczych – otrzymuje si kruszywa o ostrych kraw dziach – betony z
takich kruszyw maj wi ksz odporno na ciskanie i wi cej otwartych porów.
Piecach obrotowych – ziarna kruszywa maj regularny, owalny kształt (np. keramzyt),
dzi ki tej technologii kruszywa w wi kszo ci maj pory zamkni te.
# $ $ % & ' $ ( & (
& $ ) * +* $ & $ ,
W glanoporyt – produkuje si przez pokruszenie skał wapiennych lekkich; skała porowata,
jasna, po rozkruszeniu daje kruszywo lekkie, betony z w gloporytu uzyskuj wytrzymało
do 11MPa.
G sto pozorna 1800 kg/m3
G sto nasypowa 1200 kg/m3
Wytrzymało na ciskanie 5 MPa
Porowato 45%
Nasi kliwo 30%
Współczynnik rozmi kczenia 0,6

KRUSZYWA SZTUCZNE:
u el paleniskowy (wielkopiecowy) – odpad przy spalaniu w gla na palenisku kotłowym.
Kruszywo niejednorodne, niskiej jako ci, tanie i łatwo dost pne. Zastosowanie: bloczki,
szlachty, gład , przy stropodachach. Wyró niamy dwa rodzaje u lu paleniskowego:
u el paleniskowy nie palony – charakterystyczny czarno-szary kolor, ziarna spieczone,
posiada du e otwarte pory;
u el paleniskowy przypalony – barwa ceglasto czerwona, ma twarde spieki, g sto
nasypowa 800 ÷ 900
Szkodliwe domieszki, które mog wyst powa w u lu:

- ladowe ilo ci izotopu promieniotwórczego I14
- CaCO3 (CaO) – w wilgotnym rodowisku p cznieje
- Fe2O3 – powoduje p kanie u lu
- zwi zki siarki – w poł czeniu z cementem portlandzkim powstaje tzw. sól Candlotta
(3CaO • Al2O3 • 3CaSO4 • 31H2O) bardzo p cznieje
- nieopalony w giel (p czniej cy lub nie)
pumeks hutniczy – powstaje w wyniku schłodzenia wod pod ci nieniem płynnego u lu
wielkopiecowego, przy g sto ci pozornej do 1900 kg/m3 traktuje si go jako kruszywo do
betonu lekkiego
u el granulowany – powstaje w wyniku schłodzenia płynnego u lu wielkopiecowego przez
wlanie go do zbiornika z wod . Taki nagły proces chłodzenia u lu powoduje rozkład
chemiczny wody (nagły kontakt z bardzo wysok temperatur ) – uwalnia si wodór, który
spulchnia roztopiony u el. Dodawany do produkcji cementu hutniczego i portlandzkiego.
Barwy: od jasnoszarej lub ółtawej do brunatnej.
Agloporyty – <aglomeracja oznacza spiekanie w wys. temp.> wytwarza si z odpadów
przemysłowych lub odpowiednich surowców przez spiekanie ich w wysokich temperaturach:
1. glinoporyt – powstaje przez spiekanie gliny nie p czniej cej na ta mach spiekalniczych;
barwy: od szarej do ceglasto-czerwonej; ziarna o kształcie nieregularnym, widoczne pory;
porowato – 40%, nasi kliwo wagowa – 25%:
Frakcje [mm] G sto nasypowa [kg/m3] Wytrzymało na ciskanie*
0÷4 900 ÷ 1200 Brak danych
4÷8 700 ÷ 1000 1 ÷ 2,2 MPa
8 ÷16 650 ÷ 950 0,8 ÷ 1,6 MPa
* - mierzona metod zagł bienia w tłokach, polegaj c na porównywaniu ró nych kruszyw
przez wtłaczanie ich w gł b na 20 mm na 2dm3 kruszywa
2. łupkoporyt – powstaj przez spiekanie łupków przyw głowych w temperaturze 1150oC, a
nast pnie rozkruszenie spieku i podzielenie na frakcje. Minimalnie p czniej , barwy: od
ciemnoszarych do br zowych, szorstkie, wiele widocznych otwartych porów, jest kruszywem
jednorodnym bez szkodliwych domieszek, odznaczna si bardzo wysok jako ci (betony z
łupkoporytem uzyskuj wytrzymało na ciskanie rz du 40MPa)
Frakcje [mm] G sto nasypowa** Wytrzymało na ciskanie*
0÷4 850 ÷ 1050 Brak danych
4÷8 700 ÷ 900 2 ÷ 4 MPa
8 ÷16 650 ÷ 700 1 ÷ 1,5 MPa

** - g sto kruszywa w stanie nasyconym
Zastosowanie:
elementy wielkopłytowe
słupy
rygle
płyty dachowe i stropowe
w mostach.
3. popiołoporyt – (produkowane przez Pollytag) kruszywo lekkie uzyskiwane z popiołów
lotnych (w których skład wchodz : MgO, SiO2, Fe2O3), dodaje si miał w glowy (7%) oraz
bentonit, po wymieszaniu poddaje si granulowaniu przez wypalanie w temp. 1000÷1350oC,
a nast pnie przesiewa. G sto nasypowa 700 ÷ 900, wytrzymało na ciskanie 8MPa.
Zastosowanie:
betony izolacyjne
betony o strukturze zwartej
monolityczne ciany
izolacja termiczna
drogownictwo (jako podsypka)
płyty stropowe
płytki cienne
w mostach
Beton z popiołoporytu mo e uzyska wytrzymało nawet 80MPa.
Keramzyt – kruszywo lekkie otrzymywane z iłów lub glin p czniej cych o współczynniku
p cznienia 2,5÷4 (stosunek obj to ci materiału po wypaleniu (?), do jego obj to ci
pierwotnej). Proces produkcji: z masy formuje si grudki poprzez wypalanie masy w temp
1100÷1200oC w owalnych piecach (grudki formuj si na wskutek ruchu obrotowego pieca).
Barwa: be owo-ceglasta, bardzo dobrze kruszywo – wytrz. met. tłoczenia dla frakcji 8 ÷ 16
2,5÷5 MPa, porowato do 50%, jedno z najl ejszych kruszyw, g sto nasypowa do 900,
betony z tego kruszywa uzyskuj wytrzymało do 25 MPa
Zastosowanie:
do betonów izolacyjnych i izolacyjno-konstrukcyjnych
Styrobeton
Granulki styropianu pełni rol lekkiego kruszywa; je eli jako elementu wi cego u yje si
zaczynu cementowego to g. poz. wynosi 360 kg/m3, ~ 0,1 W/mK; gdy elementem wi cym
jest zaprawa cementowa to g. poz. 700 kg/m3, ~ 0,2 W/mK.
Zastosowanie:
izolacja termiczna cian, stropów, stropo-dachu.

Wspóln cech lekkich kruszyw jest porowato i mniejsza wytrzymało . Stosuje si je do
lekkich betonów, monolitycznych konstrukcji, prefabrykatów ciennych i stropowych.
Betony nazywamy jednofrakcyjnymi, gdy składaj si z kruszyw tylko jednej frakcji np. 4 ÷ 8
(Ø 4 ÷ 8mm kruszywa przechodz przez sito o boku 8mm a zatrzymuj si na 4mm
Klasyfikacja betonów lekkich ze wzgl du na struktur :
• jamisty
• Półzwarty – g. poz. 1600
• Zwarty – g. poz. 1800, wytrzymało 60MPa
Klasyfikacja betonów lekkich ze wzgl du na wła ciwo ci i zastosowanie:
• Izolacyjne – Rc < 3MPa, < 0,35 W/mK,
• Izolacyjno-konstrukcyjne Rc: 3÷14 MPa, =0,35÷0,70 W/mK
• Konstrukcyjne – Rc: >14MPa
Klasy betonów lekkich :
LB2,5 (tzn lekki beton klasy 2,5); LB5 ; LB7,5 ; LB10 ; LB15 ; LB20 ; LB25 ; LB30
AD2.) Dobiera si odpowiedni ilo zaczynu tak, aby pozostawi wolne przestrzenie mi dzy
ziarnami kruszyw – otrzymujemy beton o strukturze jamistej.
AD3.) Dodanie piany do betonu – powstaje pianobeton:
spoiwo cement portlandzki klasy 32,5 i 42,5

kruszywo piasek kwarcytowy
dodaje si tak e pian i wod
Piana pozostawia w pianobetonie charakterystyczne kuliste pory.
Jako kruszywo u ywa si mielonego piasku mo liwie najdrobniejszego, przez co dodatkowo
obni amy g sto obj to ciow , ale tak e wytrzymało na ciskanie, dlatego po dany jest
piasek ostroziarnisty, który podwy sza wytrzymało na ciskanie.
Pianobetony poddaje si autoklawizacji ci nienie 0,8÷1 MPa, temp 180oC
Odporno na ciskanie 1,2÷9 MPa
G sto obj to ciowa 400÷1600 kg/m3
Przewodno cieplna 0,13÷0,56 W/mK
- . (+ + & "!! (/
! ( 0 (/
$ .. $ .. 1
.2! ( ! " (/$ " $ " 1
.!! ( & 3 & * . (/$ .!!$ .!!1
+ + $2 1 & & + & +4 45

Zalety:
Nie osiada, a w zwi zku z tym nie wymaga ubijania
Lekki, nie powoduje du ych obci e
Płynny, łatwo wypełnia wszystkie pustki
Zapewnia równomierne rozło enie obci enia
Podczas wylewania nie wymaga wibrowania
Dobra izolacyjno d wi kowa i termiczna
Nie wywołuje obci e poprzecznych
Mała nasi kliwo
Du a mrozoodporno
ogniotrwało
Zastosowanie:
do cian no nych i działowych
materiał wypełniaj cy do starych, nieu ywanych magazynów, piwnic, kanalizacji, etc.
Wypełnienie wykopów w jezdniach (nie osiada jak materiały sypkie)
Wylewnie podło a pod posadzki
Do stabilizacji gruntu i jako podbudowa dróg
AD4.) Dodanie rodków gazotwórczych oraz poddanie autoklawizacji – powstaje

autoklawizowany beton komórkowy.
Proces produkcji wyrobów z abk (autoklawizowanego betonu komórkowego):

1. Przygotowanie surowców 2. Mieszanie składników
Skład i sposób przygotowania składników musi Przygotowane składniki, rozdrobnione odpady i

zapewnia prawidłowe „wyro ni cie masy”. wod miesza si w tzw. mieszalniku. Dodane
G sto obj to ciowa otrzymywanych betonów detergenty ( rodki powierzchniowoczynne)
komórkowych zale y od stosunków ilo ciowych usuwaj Al2O3 (tlenek glinu) z drobin pyłu
poszczególnych składników. Wszystkie składniki aluminiowego oraz zmniejszaj napi cie
umieszcza si w odpowiednich pojemnikach i powierzchniowe wody, dzi ki czemu
rozdrabnia w młynach. Przemiał (rozdrobnienie) wydzielaj cy si gaz zostanie uwi ziony w
mo e odbywa si „na sucho” lub „na mokro”, ale p cherzykach betonu komórkowego i ułatwi
obecnie stosuje si druga metod jako formowanie.
przyja niejsz dla rodowiska (unika si pylenia Detergentami s : Sulfapol B, Sulfapol 50,
składników do atmosfery). Nekolina
3. Formowanie 4. Dojrzewanie masy
Mas zarobow wlewa si do form, wcze niej Wypełnione formy umieszcza si w specjalnych
oczyszczonych i naoliwionych. W przypadku komorach o stałej temperaturze i ci nieniu. Z
elementów zbrojonych, przed wlaniem masy, w pyłu aluminiowego wydobywa si wodór (z 1kg
formie umieszcza si siatki zbrojeniowe proszku aluminium, otrzymuje si ok. 1,25m3
zabezpieczone powłok antykorozyjn . Masa wodoru). Gdy ci nienie wodoru wywoła

zajmuje około połowy obj to ci formy. napr enia przekraczaj ce granic plastyczno
Wysoko ciany formy mo e mie : 24, 49 lub masy, wodór uchodzi z masy powoduj c jej
60cm – jest to jeden z wymiarów wyrobu. wyrastanie i spulchnianie. Miejsce uchodz cego
wodoru zajmuje powietrze tworz c tysi ce
porów – „komórek”. Forma wypełnia si w
cało ci betonem komórkowym. Proces trwa ok.
2÷3 godziny. Masa po wyro ni ciu nie powinna
osiada .
5. Ci cie i obróbka 6. Autoklawizacja
W procesie dojrzewania masa staje si na tyle Przygotowane wyroby w druj do autoklawów,

twarda, e mo na wydosta j z formy, zdj gdzie zostaj poddane hydrotermalnej obróbce w
naddatki i podda procesowi krojenia odlewu na rodowisku nasyconej pary wodnej o
elementy o rz danych wymiarach. Wyj cie odlewu temperaturze 180oC i ci nieniu ok. 1,2÷1,3 MPa.
z formy umo liwia równie ewentualn obróbk ze W tym procesie kształtuj si cechy techniczne
wszystkich stron wyrobów (pióra i wpusty, wyrobów z betonu komórkowego, który
uchwyty, itp.) uzyskuje odpowiedni twardo , wytrzymało i
mrozoodporno .
Autoklawizacja eliminuje równie tzw. skurcz
chemiczny i zapewnia trwało wyrobów w
czasie. Proces trwa 10÷12 godzin.
tak wygl da autoklaw.

Ø 2÷3m
długo od kilkunastu do kilkudziesi ciu metrów.
WYROBY Z ABK:
YTONG:
Spoiwo wapno palone
Kruszywo piasek kwarcowy
Dodatki pył aluminiowy ( rodek gazotwórczy) i woda
W Polsce w latach 60-tych opracowano pierwsz polsk technologi wyrobu gazobetonu:

UNIPOL:
Spoiwo wapno palone i cement portlandzki klasy 32,5 i 42,5
Kruszywo piasek kwarcowy lub popioły lotne (drobne popioły lotne mog by spoiwem!)
Dodatki pył aluminiowy, woda i detergenty
Ogólny podział betonów komórkowych:
izolacyjne: g. poz. <550 kg/m3 / kl. < 4 MPa
konstrukcyjne: g. poz. >550 kg/m3 / kl. > 4 MPa
Wła ciwo ci:
Mała g sto obj to ciowa: 400÷750 kg/m3
Mała (korzystna) przewodno cieplna: 0,1÷0,2 W/mK
Korzystny mikroklimat (latem chłodno, zim ciepło)
Dobra izolacja termiczna
Dobra izolacja akustyczna
Lekki, daje małe obci enie na elementy no ne budynku
Ognioodporno
Mrozoodporno
Łatwe w obróbce
Wytrzymałe i trwałe
× Mała wytrzymało na ciskanie
× Znacznie wchłanianie wilgotno ci
× Du y skurcz
× Słaba mrozoodporno w warunkach wilgotno ciowych (trzeba chroni przed
przewilgoceniem np. od gruntu)
Zastosowanie:
Do cian konstrukcyjnych (do 3 kondygnacji)
ciany samono ne (do 5 kondygnacji)
ciany osłonowe, działowe i wypełniaj ce (bez ogranicze )
izolacja termiczna
ocieplenie wie ców elbetowych
Najbardziej powszechnymi materiałami z betonów komórkowych s bloczki i płytki:
Bloczki – drobnowymiarowy element konstrukcyjny z autoklawizowanego betonu
komórkowego, o kształcie prostopadło ciennym:
długo ci 49 lub 59cm; szeroko ci 24cm; grubo ci: 18, 24, 30, 36, 42 cm
(49v59)x(24)x(18v24v30v36v42)
Podział bloczków:
typy: w zale no ci od wymiarów
rodzaje
marki: w zale no ci od wytrzymało ci na ciskanie
Podstaw klasyfikacji wyrobów z abk. jest odmiana (charakteryzuj ca g sto obj to ciow w
stanie suchym) oraz marka (która charakteryzuje wytrzymało gwarantowan wyrobu).
ODMIANY 400 500 600 700
r. g. poz. w stanie suchym [kg/m3] 351÷450 451÷550 551÷650 651÷750
Marki 1,5 ; 2,0 ; 3,0 2;3;4 3;4;5;6 5;6;7
R [MPa] 1,5 ; 2,0 ; 3,0 2;3;4 3;4;5;6 5;6;7
RbG 1,1 ; 1,5 ; 2,3 3,0 3,8 ; 4,6 5,3
[w/mK] w stanie suchym 0,10 0,14 0,17 0,20
[w/mK] w stanie wilgotnym 8%* 0,15 0,21 0,25 0,29
* - wilgotno materiału 8% wynika ze redniej wilgotno ci powietrza równej 54%.

Płytki ró ni si od bloczków grubo ci (mo e by 6 lub 12cm) (½ i ¼ bloczka)
Z betonu komórkowego wykonuje si równie kształtki „U” i „L”.
Wykonuje si tak e dyle cienne z betonu komórkowego, które maj wymiary:
Długo : 90÷600 cm
Szeroko : 30÷60 cm
Zbroi si je siatka stalow (ze stali St0S) i powleka warstw lakieru asfaltowego.
Dyle cienne stosuje si do cian zewn trznych i wewn trznych oraz cian osłonowych
Dyle mo na scala powstaj płyty scalone:
Dyle cienne mog by wykonywane z otworami okiennymi.

Dyle dachowe i stromodachowe o wymiarach: 150x250x300 (60x250x300 / 24x250x300) cm
Wszystkie materiały z betonu komórkowego powinny by mo liwie najszybciej otynkowane,
aby zabezpieczy je przed wilgoci .
Kontrola jako ci wyrobów z abk:
Kontrola jako ci wyrobów z abk. polega na ocenie jednorodno ci g sto ci obj to ciowej. W
stanie suchym nie mo e przekracza 750 kg/m3 .
G sto obj to ciowa – g sto jak zajmuje masa betonu komórkowego ł cznie z porami.
s – g sto obj to ciowa w stanie suchym
w – g sto obj to ciowa w stanie naturalnym (wilgotnym)
Współczynnik zmienno ci g sto ci obj to ciowej - charakteryzuje jednorodno g sto ci
obj to ciowej w stanie suchym i powinien by nie wi kszy ni 4% dla form o wysoko ci
24cm lub nie wi kszy ni 4,5% dla form o wysoko ci 49 i 60cm.
s
ν γ = • 100%
γs
1
s= ( Ri − R ) 2
1− n
1
R= Ri
n
n 30 – ilo próbek
s – odchylenie standardowe
R - rednia wytrzymało na ciskanie (marka liczbowo równa jest R )
rednia wytrzymało na ciskanie R - wytrzymało okre lona na próbkach sze ciennych o
wymiarach 10x10x10 wysuszonych do stałej masy (w temp. 105±2oC) przy czym kierunek
działania siły powinien by prostopadły do kierunku wyrastania masy (patrz rysunek poni ej):
Poprzez taki kierunek badania wytrzymało ci na ciskanie

otrzymamy wynik zani ony. Jest to bardzo wa ne ze wzgl du na
okre lenie wytrzymało ci gwarantowanej.
Gwarantowana wytrzymało na ciskanie RbG z prawdopodobie stwem 95%. Aby zwi kszy
RbG nale y zwi kszy ilo badanych próbek n, poniewa wówczas zmaleje s:
R ≤ R − 1,64 s
G
b

Uwaga: R - wyst puje tylko w laboratorium. Warto ci istotn dla projektanta jest RbG !
Gatunek wyrobu wiadczy o dopuszczalnych odchyleniach wymiarów.
Abk. ma charakteryzuje si zdolno ci sorpcji i desorpcji – przyjmuje i oddaje wilgo .
WYROBY NA SPOIWIE WAPIENNYM:

Wyroby wapienno-piaskowe = silikatowe
Spoiwo: wapno palone (CaO) ok. 5÷8% masy + woda
Kruszywo: piasek kwarcowy o b. du ej zawarto ci kwarcu (SiO2): zajmuje ok. 90÷92% masy
Aktywne dodatki:
1. zag szczaj ce mas – wypełniaj przestrzenie mi dzy ziarnami piasku np. popioły lotne,
dolomit, rozdrobniony piasek krzemowy
2. powierzchniowo-czynne – uplastyczniaj mas hydrofilowo i hydrofobowo – nale do
nich zwi zki organiczne
3. reguluj ce (przyspieszaj ce lub opó niaj ce) czas gaszenia wapna: HCl, NaCl, w glan
potasu
Barwa: nie no-biała
Autoklawizacja przez 20 godzin w temperaturze 174÷204oC i ci nieniu 0,8÷1,6 MPa
tworz si hydrokrzemiany, co powoduje zbli enie si ziaren piasku i wzrost wytrzymało ci
na ciskanie (z 0,5÷1,5 na 5÷60 MPa).
Klasy 5÷20 MPa
Sortymenty 1,0÷2,2 kg/dm3
Wymiary cegieł Tradycyjne, wielokrotne i modularne
Nasi kliwo wod Do 16%
Mrozoodporno 25 cykli
Zastosowanie:
mury konstrukcyjne (nosne) zewn trzne i wewn trzne
kanały wentylacyjne i dymowe
cianki działowe
ogrodzenia
WYROBY NA SPOIWIE CEMENTOWYM:

Cegła cementowa o wymiarach tradycyjnych:
Wykonuje si z zaprawy cementowej cementu portlandzkiego i piasku w stosunku
obj to ciowym 1:2, 1:4 lub 1:5, z dodatkiem wody.
Barwa: szara
Klasy 5÷10 MPa
Wymiary cegieł Tradycyjne, wielokrotne i modularne
Nasi kliwo wod 10÷15 %
Wyroby na spoiwie cementowym maj du y współczynnik rozszerzalno ci liniowej, zatem

je eli budujemy z nich długie mury to musimy je dylatowa .
Dylatacja - przerwa, szczelina o szeroko ci od kilku milimetrów do kilku centymetrów
mi dzy dwoma przylegaj cymi do siebie budowlami lub elementami konstrukcyjnymi
budowli. Dylatacja ma za zadanie umo liwia swobodn prac statyczn oraz swobodne
odkształcanie si (pod wpływem temperatury, obci enia, p cznienia i kruszenia si
materiałów) poszczególnych "zdylatowanych" elementów budowli.

Wykonuje si cegły pełne i cegły z zagł bieniami ( w celu zmniejszenia g sto ci pozornej)
Zastosowanie:
W nieogrzewanych budynkach np. hale, magazyny, warsztaty a tak e w ogrodzeniach.
Dachówki cementowe:
Z zaprawy cementowej cement portlandzki klasy 32,5 lub 42,5 i drobny piasek (Ø do
4mm) np. w stosunku 1:3.
Mog by barwione w masie lub powierzchniowo powłokami malarskimi (np farba akrylow )
Obecnie produkowane s metodami przemysłowymi (dawniej – r cznie) i s prasowane pod
ci nieniem.
Typy dachówek: karpiówka podwójna, rzymska podwójna (42x33cm), zakładkowa i inne.
Pustaki betonowe cienne:
Spoiwo: cement portlandzki klasy 32,5 lub 42,5 + H2O (mo e by tak e cem. hutniczy)
Kruszywa: u el paleniskowy, u el granulowany, pumeks hutniczy, keramzyt i inne
g.poz. < 1800 kg/m3
Wytrzymało na ciskanie: 1,5÷10 MPa
S produkowane w wytwórniach (formowanie mechaniczne) ale mog by równie
formowane r cznie.
Typy pustaków ciennych:
ALFA:
A. 3 r.s. – 49x24x24
B. 1 r.s. – 49x12x24
KONTRA:
C. 4 r.s. – 49x24x24
D. 1 r.s. – 49x10x24
MURANÓW:
E. 3 r.s. – 25x25x14
F. 3 r.s. – 17/12x25x14
SM-185:
G. 3 r.s. – 39x19x18
H. 1 r.s. – 39x9x18
XX:
I. podstawowy - 60x30x20
J. uzupełniaj cy - 30x30x20
K. uzup. rodkowy - 45x30x20
L. uzup. naro ny - 60x30x20

Zastosowanie:
Budownictwo ogólne i przemysłowe
ciany no ne i działowe
BELKI NADPRO OWE TYPU „L”:
Nadpro e – element konstrukcyjny przekrywaj cy otwory w murze – okienne i drzwiowe.
Najcz ciej stosowane s nadpro a elbetowe typu L-15 i L-22 (zwane „elkami”):
LASTRIKO:
Lastriko jest pewn odmian betonu na spoiwie z cementu portlandzkiego klasy 32,5 lub 42,5
i kruszywie z grysu (marmur, dolomit, bazalt, porfir) oraz z dodatkiem wody. Musi by
ubijany, zag szczany, szlifowany i polerowany. Płytki lastriko trzeba dylatowa np. przy
pomocy szkła lub listwy mosi nej.
Zalety:
odporne na długotrwałe działanie wody (wilgotno ci)
mało cieralne
odporne na uderzenia
odporne na obci enia
mało nasi kliwe
wysoka mrozoodporno
trwałe
wygodne w u ytkowaniu i utrzymaniu w czysto ci
walory estetyczne
Zastosowanie:
budynki mieszkalne
budynki u yteczno ci publicznej
budynki przemysłowe
magazyny
laboratoria
ła nie i wc
okładziny stopni schodowych
prefabrykaty
Istnieje te odmiana lastriko płukanego wypłukuje si cz zaczynu przed zwi zaniem –
wówczas jest mniej gładki i ma bardziej urozmaicon faktur .
Przykładowe wzory płytek lastriko:

WYROBY AZBESTOWO-CEMENTOWE
Skład: azbest amfibolowy i chryzostolowy + cement portlandzki + woda + barwidła miner.
Zawarto procentowa: 84% cement / 16% włókna azbestowe
Barwidła mineralne powinny by odporne na czynniki atmosferyczne
Zalety:
du a wytrzymało mechaniczna dzi ki równomiernie rozprzestrzenionym włóknom
azbestowym
mała masa
du a trwało
ognioodporno
mrozoodporno
łatwo formowania
łatwo obróbki
Wady:
× krucho – przy uderzeniach p kaj
× p kaj w warunkach po arowych
× SZKODLIWO dla zdrowia człowieka! – mo e powodowa pulic i choroby
nowotworowe
W 1999r. zamkni to ostatnie wytwórnie produkuj ce wyroby z azbestu. Obecnie usuwa si
azbest z wszelkich budowli. Nie mo na do wywozi na wysypisko – nale y go utylizowa .
Przykładowe wyroby:
– płyty płaskie prasowane o gr. 4mm – do pokry dachowych:
g sto pozorna – 1800 kg/m3

wyt. na zginanie -
- płyty faliste nieprasowane (prasowane pod ni szym ci nieniem):
- g siory
- elementy okładzinowe, rynny, rury i spustowe, rury do prowadzenia wody pitnej (ble…),
wyroby kanalizacyjne, itp…
PŁYTY WŁÓKNO-CEMENTOWE
Azbest zast piono włóknami syntetycznymi, przy udziale cementu 95% i włókien
syntetycznych 5%.
GIPS
Gips – jest minerałem: CaSO4 • 2H2O (siarczan wapniowy uwodniony)
Polska jest bogata w zło a gipsu (zwłaszcza w dolinie Nidy).
Spoiwo gipsowe – kamie gipsowy poddaje si pra eniu w temperaturze 150÷190oC –
otrzymuje si gips półwodny CaSO4 • ½H2O gips budowlany – jest spoiwem powietrznym
tzn. wi e i twardnieje wył cznie na powietrzu; wyst puje w postaci sproszkowanej.

Wi zanie:
Wi zanie gipsu polega na ponownym uwodnieniu – gips wsypuje si do wody (nie odwrotnie)
Gips + woda = zaczyn
Wi zanie rozpoczyna si , gdy zaczyn g stnieje. Szybko wi zania zale y od:
- miałko ci
- ilo ci i temperatury wody.
- jako ci wypalania kamienia
W czasie wi zania zwi ksza si jego obj to o 1% i wydziela si ciepło.
Wi zanie uznaje si za zako czone, gdy gips stawia opór drapaniu paznokciem.
Twardnienie:
Po zwi zaniu nast puje twardnienie – woda paruje i pozostawia pory – porowato dochodzi
do 50% (im mniej wody tym mniej porowaty).
Maksymaln wytrzymało wyrobu gipsowego uzyskuje si po jego całkowitym wyschni ciu,
dlatego dla zwi kszenia wytrzymało ci mo na suszy wyroby w temp 50oC (nie wi kszej,
gdy zaczyn oddawałby wówczas wod krystalizacyjn i straciłby na wytrzymało ci).
Wytrzymało na ciskanie zale y od stosunku W/G (woda : gips):
W
= 0,5 w 1m3 1100kg gipsu Rc=12MPa
G
W
= 0,8 w 1m3 880kg gipsu Rc=4,5MPa
G
ESTRICHGIPS (GIPS JASTRYCHOWY)

Z kamienia gipsowego pra onego w temperaturze 800÷1000oC. Zawiera czyste CaO, który
pełni rol katalizatora. Wyst puje w postaci drobnego proszku (po zalaniu wod otrzymamy
zaczyn)
3÷6 h pocz tek wi zania
8÷36 h pełne wi zanie
Proces wi zania mo na przyspieszy przez dodanie wapna lub gipsu półwodnego.
W porównaniu z wyrobami ze „zwykłego” gipsu, estichgips wolniej twardnieje, ale za to ma
wi ksz wytrzymało (Rc=30MPa), jest twardszy i bardziej cisły, mniej nasi kliwy oraz
odporny na działanie wody i czynników atmosferycznych. Stosowany m.in. do produkcji
płytek podłogowych.
W zwi zkach gipsu po dostaniu si wody spada wytrzymało :
RCn
współczynnik rozmi kczenia: 0,25÷0,50 (najkorzystniej, gdy jest równy 1)
RCs
Nawet wilgotna atmosfera ma niekorzystny wpływ na wytrzymało gipsu.
Wyst puje zjawisko pełzania.
Ochrona przed niekorzystnym działaniem wody poprzez:
- dodanie zamiast wody 1,5% siarczanu cynku
- dodanie wapna suchogaszonego lub ciasta wapiennego (ok. 5%)
- nasycenie (…?) potasowym gotowego wyrobu
- powlekanie substancjami hydrofobowymi (np. Ahydrosil 20, ywica silikonowa)
G sto pozorna zale y od stosunku wagowego woda:gips.
Nie wolno ł czy z cementem portlandzkim! nast puje p cznienie i p kanie.
Przyczepno zaczynu gipsowego do stali jest słaba, ponadto stal jest nara ona na korozj .
Zastosowanie:
w miejscach zabezpieczonych przed działaniem wody, o wilgotno ci max 60%
tynki wewn trzne

detale architektoniczne
sztukateria
rze by
płyty gipsowokartonowe (GK)
płyty cienne
pustaki
bloczki
dyle cienne i stropowe
zaprawy murarskie
do wznoszenia cian monolitycznych metod deskowania
naprawa rys w tynkach
Zalety:
łatwo wykonania odlewów
mo liwo szybkiego u ycia
małe zu ycie paliwa do pra enia
Wady:
× zbyt szybkie wi zanie
× brak odporno ci na wod
× słabe ł czenie
× niebezpiecze stwo p kania i rozsypywania elementów w poł czeniu z cementem
portlandzkim
Płyty gipsowo-kartonowe (GK) składaj si z rdzenia gipsowego (zaczynu) oklejonego
obustronnie kartonem (nadaj cym płycie gładko powierzchni i zwi kszaj cy wytrzymało )
Grubo ci: 9,5 ; 12,5 ; 15 ; 18 i wi cej cm
Szeroko ci: 60 ; 90 ; 120 ; 125 cm
Długo ci: 2÷4 m
: 0,20 W/mK
Rodzaje płyt GK:
GKB – zwykła
GKF – ogniochronna ( z włóknem szklanym)
GKBI – zwykła, impregnowana (z rodkiem hydrofobowym)
GKFI – ogniochronna, impregnowana
Płyty GK mog mie ró ne kształty kraw dzi:
a) kraw d prosta KP
b) kraw d okr gła KO
c) kraw d spłaszczona KS
d) kraw d półokr gła KPO
e) kraw d półokr gła spłaszczona KPOS
Płyty warstwowe gipsowo-kartonowe typu plaster pszczeli – składaj si z kartonowego

rdzenia komórkowego, oklejonego obustronnie płytami GKB o kraw dzi spłaszczonej (KS).
Długo : 2,5m

Szeroko : 1,2m
grubo : w zale no ci od odmiany: 50, 60 lub 80 mm
Wyst puj w trzech odmianach:
Grubo całej Grubo płyt Grubo rdzenia
Odmiana
płyty GKB-KS komórkowego
PGW-50 50 mm 9,5 mm 31 mm
PGW-60 60 mm 12,5 mm 35 mm
PGW-80 80 mm 12,5 mm 55 mm
Płyty Pro-Monta –do cian działowych. Mog mie pióro trapezowe (T) lub owalne (O).
Długo : 66,7 cm
Szeroko : 50 cm
Grubo : 8 lub 10 cm
Zastosowanie:
do cian działowych
Dyle cienne dr one – do cian działowych. Grubo 7cm, długo 250÷260cm.
Bloki gipsowe BSW – z gipsobetonu trocinowego lub u lowego do budowy cian

osłonowych, no nych 1- lub 2-kondygnacyjnych. Wymiary 300x400x190 mm.
Pustaki BSP – produkowane z czystego zaczynu gipsowego gipsowego stosunku W:G ok.
0,60÷0,65. Wymiary: 600x300x300.
Zastosowanie:
budownictwo ogólne
budownictwo przemysłowe
ciany osłonowe
ciany no ne do 2 kondygnacji
Dyle cienne MG
300x300x260 lub 300x300x250
Dyle cienne MB – do cian no nych do 1 kondygnacji:

600x250
Dyle stropowe MK-1, MK-2 – stosowane jako wypełnienie mi dzy ebrowe stropów
elbetowych – zmniejszaj koszty i mas stropu oraz poprawiaj d wi kochłonno stropu.
Wymiary MK-1: 180x300x220
Pustaki stropowe KMK-1 – jedno lub dwukanałowe do stropów elbetowych

Wymiary: 54(84)x30x22(25) cm
Pustaki stropowe DZ-3 – grubsze ni betonowe
Płyty gipsowo-włóknowe – 80% gipsu, 20% papieru makulaturowego. Prasuje si pod

wysokim ci nieniem.
Ognioodporne
Odporne na działanie wilgoci
D wi kochłonne
Zastosowanie:

Sufity podwieszane
Podkłady pod wykładziny
Fornirowe płyty gipsowe – wytwarzane przez obustronne oklejenie płyty tynkowej gipsowej
fornirem i wyko czenie okleiny przez szlifowanie i lakierowanie na mat, półpołysk lub
połysk.
Dekoracyjne płyty gipsowe – zbrojone włóknem szklanym
Płyty gipsowe d wi kochłonne -
Ksylolit (skałodrzew) – na spoiwie cementowym Sorrela (tlenek magnezu i chlorek),

kruszywo – trociny lub m czka drzewna + talk + woda.
Wykonuje si ksylolitowe płytki 25x25x3 do podłóg (tzw. „ciepłe podłogi”).
Obecnie si nie produkuje (przewodziły pr d elektryczny)
SZKŁO
Surowce: piasek (z SiO2), woda kalcynowana Na2CO3, wapie , dolomit + dodatki
Wypalanie: 1300÷1500oC
W dwuczłonowych nazwach szkła przymiotnik wskazuje na II co do wa no ci składnik np.
szkło: potasowe, ołowiowe, kwarcowe (99,9% SiO2), sodowo-wapniowe.
Skład szkła zwykłego:
SiO2 72%
Na2O 15÷17%
CaO 5÷8%
MgO 3,5%
Al2O3 1%
Fe2O3
dodatkowe barwniki (np. zwi zki kobaltu ró ; elaza i chromu ziele )
Wła ciwo ci szkła:
Twardo w skali Mohsa 5÷7
Wytrzymało na ciskanie 390 MPa (mo e by nawet do 1200)
Wytrzymało na rozci ganie 29÷59 MPa
Wytrzymało na zginanie 29÷49 MPa
Moduł spr ysto ci Younga 72000 MPa
szkło jest wybitnie kruche
szkło jest dobrym izolatorem pr du
szkło jest odporne na działanie wody, kwasu, zasad
Wyroby ze szkła:
• szkło płaskie ci gnione maszynowo szkło okienne dł 1,8÷3,5m, bezbarwne,
przepuszczalno wiatła 88%, przepuszczalno promieniowania podczerwonego
ok.80%. W zale no ci od wad wyró nia si gatunek I (lepszy) i gatunek II (gorszy), a
wady te stwierdza si przez badanie: nierównoległo płaszczyzn, p cherze, falisto ,
grubo . Szkło nale y magazynowa w pozycji pionowej, nie powinno si dopuszcza do
dłu szego nawilgacania poniewa mo e wyst pi czarny nalot, którego nie da si usun .

• Szkło płaskie antisol dzi ki zawartym barwnikom tlenków metali ( elaza, niklu,
kobaltu, miedzi) posiada du zdolno pochłaniania promieni podczerwonych – szkło
grubo ci 5mm przepuszcza 70÷75% promieni widzialnych oraz pochłania 50÷65%
promieni podczerwonych, na wskutek pochłaniania promieni podczerwonych szkło
rozszerza si , dlatego trzeba mu zapewni swobod ruchu – stosuje si przekłady z gumy,
kitu plastycznego) produkuje si tafle 180x103x4, stosuje si do pomieszcze gdzie
zale y nam na nie przegrzewaniu ich.
• Szkło refleksyjne (Vitroflex) – posiada na jednej powierzchni przezroczyst powłok
metaliczn , która odbija 99% promieniowania podczerwonego. Powłok t uzyskuje si w
procesie rozpylania jonowego warstwy złota, niklu lub chromu. Chemiczne wytr canie
np. warstwy niklu zapobiega przegrzewaniu si wn trz. Znajduje zastosowanie w
hutnictwie, hotelach, bankach, budownictwie mieszkaniowym – elewacje południowe.
• Szkło płaskie walcowane – produkowane pod postaci szkła ornamentowego

(wzorzystego):
o Szkło surowe – ma niewielkie zagł bienia
o Szkło ornamentowe – 1 powierzchnia gładka, a druga wzorzysta, grubo
2÷13mm, zastosowanie: dost p naturalnego wiatła rozproszonego
• Szkło hartowane (tzw. bezpieczne) – je eli szkło ogrzejemy a nast pnie nagle ochłodzimy
to w warstwach powierzchniowych powstan napr enia ciskaj ce, a wewn trz
rozci gaj ce, dzi ki temu uzyskamy szkło hartowane o znacznie wi kszej wytrzymało ci
na ciskanie, uderzenia (4÷8-krotnie), na nagłe zmiany temperatur. Bardzo wa n cech
szkła hartowanego jest stosunkowo niewielkie niebezpiecze stwo wywoływane przez
stłuczenie takiej szyby - odłamki szkła nie maj takich ostrych kraw dzi jak odłamki szkła
zwykłego. Znajduje zastosowanie w miejscach nara onych na tłuczenie, np. drzwi
wej ciowe, wiaty przystankowe, rodki transportu (samochody, poci gi, itp. – wył cznie
szkło hartowane!)
Zbite szkło hartowane w postaci granulek
• Szkło płaskie szlifowane, polerowane (lustrzane, kryształowe) – bezbarwne, nie mo e

mie wad, droga technologia produkcji, bardzo ładne, grubo 5÷35mm, zastosowanie:
wystawy w budynkach reprezentacyjnych, w przemy le meblowym
• Szkło Float - jako ciowo odpowiada szkłu lustrzanemu, ale produkcja polegaj ca na
wylewaniu masy szklanej na idealnie gładk powierzchni cyny, jest du o ta sza
• Szkło płaskie walcowane zbrojone – wewn trz szkła wtapia si stalow siatk w kształcie
kwadracików lub sze ciok tów foremnych o bokach ok. 5mm; siatka zabezpiecza przed
rozpryskiwaniem si szkła po zbiciu a tak e wzmacnia wytrzymało na uderzenia oraz
zwi ksza bezpiecze stwo w razie po aru. Produkuje si tafle wielko ci 1,5÷3m oraz
grubo ci 5÷8mm. Zastosowanie: w budynkach: fabrycznych, magazynowych,
u yteczno ci publicznej, przemysłowych, w blokach, halach targowych i sportowych, jako
wietliki dachowe.
• Szkło barwione w masie (Marglit – nazwa handlowa) – z dodatkami pigmentów
nieorganicznych, gr. 3÷5mm. Kiedy zast powały płytki fajansowe jako okładziny
cienne (kuchnie, laboratoria)

• Szkło ołowiowe (kryształowe) – z tlenkiem ołowiu, który zapewnia du zdolno
pochłaniania promieniowania jonizuj cego. Zastosowanie: naczynia kryształowe,
kieliszki, lampki, w zakładach słu by zdrowia (rentgen), laboratoria badawcze.
• Szyby zespolone – zestaw dwóch tafli szkła trwale i hermetycznie zł czonych ze sob
uszczelniaczem: na bazie asfaltu, kauczukowym lub kitem poliuretanowym , przedzielone
ramk aluminiow . Maj dobre wła ciwo ci d wi kochłonne, oraz termoizolacyjne.
Mi dzy szybami znajduje si powietrze lub inny gaz o małym współczynniku np. argon,
krypton lub ksenon (maj mniejsze ni powietrze). Produkowane s ze szkła
hartowanego, float, antisol, refleksowego (1 szt.) lub ci gnionego. Najwi kszy odst p
mi dzy szybami zale y od gazu wypełniaj cego przestrze mi dzy nimi np. dla powietrza
20mm, dla argonu 17mm, wi kszy odst p powodowałby wymian ciepła mi dzy
szybami przez konwekcj . rednio odst p mi dzy szybami wynosi 12mm. Gr. Szkła 3÷8
mm. St d całkowita grubo szyby zespolonej: 18÷28mm. U < 3,49 W/m2K; izolacyjno
akustyczna 27÷36 dB; temperatura wyst powania rosy – poni ej -35oC.
mog by równie zespoły np. z trzema taflami (dwiema komorami)

• Szkło płaskie hartowane emaliowane (…)
• Vitromozaika – mozaika z płytek 20x20x4 z barwionego szkła; s fabrycznie naklejane na
du e arkusze papieru, który po monta u si zrywa. Nadaje si jako element dekoracyjny
na wykładziny cienne
• Kształtki szklane (Vitroblok) – w postaci pustaków szklanych i luksferów:

o Pustaki szklane – z dwóch identycznych wyprasek poł czonych trwale w procesie
termicznego spawania szkła (w rodku pró nia) o licu kwadratowym np. 190x190,
200x200, 240x240, 250x250; grubo 80mm. Mog by bezbarwne lub barwione.
Zastosowanie: szklenie klatek schodowych w blokach mieszkaniowych,
wie owcach (w tych trzeba zapewni swobod przemieszczania przy pomocy
kitów plastycznych)
o Luksfery – kształtki szklane o kwadratowej powierzchni licowej 150x150,

200x200, 250x250, grubo ci 50mm. Maj w bru dzie wgł bienia na płaskowniki
lub pr ty. Nie maj w rodku pró ni . Zastosowanie: jak pustaki szklane oraz do:
na wietla, trafostacje, warsztaty.
• Kształtki szklane cylindryczne – stosowane przy budowie stropów szklanych,
elbetowych, które przepuszczaj do wn trza rozproszone wiatło, np. w podziemnych
magazynach, tarasach.
ROTALIT KWADRALIT

Ø 100mm h=60mm
Ø 144mm h=100mm
• Szkło profilowe (Vitrolit) – płyty szklane ze szkła walcowanego (na gor co); bezbarwne
lub barwione na złotawo- ółt barw . Mog by nie zbrojone lub zbrojone 6 drutami
stalowymi – typ 250, lub 8 drutami stalowymi – typ 500. Długo płyty: 1÷4m.
Zastosowanie: ciany osłonowe w halach sportowych, ł cznikach, lekkie zadaszenie.
Ró ne sposoby składowania:
• Kopułki szklane – ze szkła hartowanego, antisol lub ci gnionego; maj na celu

zapewnienie w obiektach naturalnego wiatła.
przykrycia w łupinach elbetowych
zastosowanie: w budynkach u yteczno ci publicznej, przemysłowych, przej cia
podziemne
• Szkło piankowe – z rozdrobnionej tłuczki szklanej z udziałem spieniacza (w glowego lub
w glanowego); stapia si i spienia wydzielaj c CO2 przy stygni ciu powoduje uzyskanie
struktury porowatej (w wi kszo ci pory zamkni te). Zalety: niepalny, odporny na korozje
biologiczn i wod , stosunkowo wysoka wytrzymało na ciskanie jak na materiał o tak
wysokiej porowato ci, mało nasi kliwy, łatwy w obróbce. Zastosowanie: tam gdzie zale y
nam na wysokiej odporno ci ogniowej, przy budowaniu chłodni (chroni si fundamenty
pod posadzkami), izolacja zimnochronna cian chłodni, w izolacji termicznej budynków
ró nego rodzaju, do izolacji przewodów kablowych, urz dzenia klimatyzacyjne. Jest
materiałem drogim!
o Szkło piankowe czarne – ze spieniacza w glowego (wydziela si sadza aktywna?)
Nasi kliwo obj to ciowa 4%
Wytrzymało na ciskanie 1÷2 MPa
Odporno termiczna -200oC÷450oC
o Szkło piankowe białe – ze spieniacza w glanowego, posiada wi cej porów
otwartych ni szkło piankowe czarne. Ze s.p.b. produkuje si płytki
termoizolacyjne
G sto obj to ciowa 350 kg/m3
Przewodno cieplna 0,128 W/mK

• Wyroby z włókien szklanych – przy wydłu eniu szkła we włókna, zmieniaj si jego
wła ciwo ci – szkło staje si gi tk prz dz , wytrzymało na rozci ganie jest 2÷3-krotnie
wi ksza od stali (nawet do 4000MPa). Grubo tych włókien wynosi 3÷5 mikrometrów.
Podział włókien ze wzgl du na Ø:
o ultracienkie < 1 nm
o niskomikronowe 1÷3 nm
o normalne 4÷7 nm
o standard 5÷9 nm
o roving 9÷16 nm
roving nazywamy równie pasemka z 204 włókien szklanych grubo ci 10nm.
Wyroby z włókien szklanych:
• wata szklana – lu ne włókna szklane, materiał drogi; do izolacji ciepłoci gów,
pracownicy musz mie ochron oczu i dróg oddechowych; wytwarza si z niej mosty na
tekturze falistej dł. 3÷5m, szer. 0,5÷1m, gr. kilka cm. Zastosowanie: do izolacji cian,
stropodachów
G sto obj to ciowa 100 kg/m3
Przewodno cieplna 0,046 W/mK
Odporno termiczna 450oC
W zale no ci od zastosowanych nici mo e mie g.o. 150 kg/m3 i =0,052
• Mata z włókien szklanych – z włókien typu roving; do wytwarzania laminatów (tworzywa
uwarstwione) np. laminat poliestrowy. Ma znaczn wytrzymało mechaniczn i na
działanie czynników atmosferycznych. Zastosowanie: w technice okr towej, lotnictwie.
• Welony z włókien szklanych – ta ma z włókien szklanych nieci głych, uło onych

niesymetrycznie, sklejonych lepiszczem. Podział ze wzgl du na u yte lepiszcza:
o melaninowe – jasnej, białej barwy, długo 800÷1200m, szeroko 1m, masa 1m2: 64,
70, 95, 100, 120 g.
o fenolowe-formaldehydowe – lekko ółtawe; długo do 1km, szeroko 1m, masa

1m2: 60, 65, 70, 150, 180, …., 700.
Welony mog by wzmocnione pasemkami z nici szklanych (roving). Zastosowanie: jako

podkład do pap, izolacje termiczne, antykorozyjne, materiały okładzinowe, do ró nych
wyrobów termoizolacyjnych, do renowacji pokry dachowych.
Odporno termiczna włókien szklanych do 700oC, ale u yte lepiszcza organiczne
ograniczaj do 180oC.
Gullfiker – produkuje cał gam wyrobów z włókien szklanych, np:

Unipłyta – g.o. 15 kg/m3, =0,039 W/mK, odporno termiczna do 200oC.; niepalny, nie
gnije; stosowany do izolacji cian ze szczelin .

Unimata – g.o. 12 kg/m3, =0,039 W/mK, do izolacji akustycznej i termicznej cian, dachów i
poddaszy.
(???)
Otuliny cylindryczne – g.o. 40÷75 kg/m3, =0,035 W/mK; do izolacji termicznej ruroci gów
Płyty fasadowe - ???
MATERIAŁY DO IZOLACJI TERMICZNEJ

U~0,36 W/m2K – wymagane!
Materiały do izolacji termicznej maj na celu chronienie konstrukcji, urz dze i obiektów
przed stratami ciepła (zimna).
Wymagania:
a) niski współczynnik 0,175 W/mK
b) g sto obj to ciowa 500 kg/m3 (czasem nawet do 1000)
c) du a ilo małych i zamkni tych porów – porowato 60÷99% (wa ne co znajduje si w
porach – nie powinno by wody)
d) mała nasi kliwo wod
e) powinny by niepalne
f) mie niezmienn struktur
g) nie powinny ulega korozji biologicznej (gniciu)
h) odporne na działanie gryzoni
Wi kszo materiałów do izolacji termicznej nie spełnia wszystkich wymaga , dlatego cz sto
zabezpiecza si je przed czynnikami, na które nie s odporne.
Podziały:
a) ze wzgl du na pochodzenie surowca, z którego zostały wyprodukowane:
pochodzenia organicznego
pochodzenia nieorganicznego
b) ze wzgl du na przeznaczenie:
ciepłochronne
zimnochronne
do izolacji gor cych powierzchni (kotłów, rur)
c) ze wzgl du na posta , kształt:
ziarniste
włókniste
płyty
maty
otuliny
MATERIAŁY POCHODZENIA ORGANICZNEGO

płyty pil niowe – otrzymywane z drewna:
małowymiarowego (małe drzewka, które z jaki wzgl dów nie mog rosn ; gał zie,
drewno odpadowe) – pierwsza w Polsce płyta w 1949r. w Czarnej Woli.
mechanicznie rozdrobnionego: Najpierw drewno rozdrabnia si na zr b, a nast pnie na
włókna. Do rozwółknionego drewna (w postaci zawiesiny wodnej w du ym zbiorniku) dodaje
si rodki hydrofobowe. Zawiesina układana jest na ta mie i kierowana pod gumowe wałki,
które wyciskaj z niej wod . Nast pnie otrzymany produkt tnie si i suszy. Tak otrzymane
płyty s mi kkie (porowate):
gr.: 9,5 ; 12,5 ; 16 ; 22,5 mm
sz.: 122÷152,5cm
dł.: 200, 250, 300, 350 cm
g. obj.: 300÷350 kg/m3

: 0,058÷0,081 W/mK
du a nasi kliwo wod (do 70%)
Stosuje si je jako izolacj termiczn i akustyczn .
Aby otrzyma płyty twarde i bardzo twarde, w procesie produkcji, obok rodków
hydrofobowych dodaje si klej a na koniec trafiaj do prasy, gdzie działa na nie ci nienie
7MPa, i temperatura 250oC. Słu jako materiał podłogowy, do budowy cian działowych,
stolarki, jako elementy konstrukcyjne, d wigary w budynkach i zapleczach budowlanych,
jako deskowanie do betonu, a kiedy tak e do wykładzin boazeryjnych. G sto obj to ciowa
płyt twardych = 800 kg/m3, bardzo twardych = 900 kg/m3, ~ 0,174 W/mK.
Płyty pil niowe laminowane 1- lub 2-stronnie w procesie prasowania na gor co papieru
nas czonego ywic – nie nasi kaj , nie p czniej , nie brudz si , maj gładka powierzchni .
Zastosowanie: w przemy le meblarskim oraz jako wykładziny.
Płyty pil niowe cz sto zast puj drewno.
płyty wiórowe – produkowane z odpadów drzewnych: wióry, drzazgi, skrawki, płatki –
formowane, klejone, prasowane. Dodaje si kleje np. fenolowo-mocznikowe.
Podział:
prasowane – siła działa prostopadle do powierzchni płyty
wytłaczane – siła prasuj ca działa równolegle do powierzchni płyty – wióry układaj si
prostopadle.
Produkuje si z nich fornir (płat drewna o grubo ci 0,6÷5 mm), okleiny, obłogi oraz płyty
obustronnie oklejone obłogami (wygl da jak z litego drewna) g.obj. 600÷900 kg/m3,
=0,08÷0,11 W/mK. Zastosowanie: ciany działowe, wypełnienie konstrukcji szkieletowej,
stolarka, przemysł meblarski.
płyty i maty ze słomy i trzciny – układa si w warstwach i przyszywa drutem. Wady:
łatwopalne, pochłaniaj wilgo , nara one na gnicie, nieodporne na działanie gryzoni,
nasi kliwo nawet do 300%. S natomiast bardzo tanimi materiałami. Wła ciwo ci: g.obj.
250÷350 kg/m3, =0,07÷0,13 W/mK. Materiały z trzciny s nieco lepsze od słomianych –
bardziej odporne na ogie i gnicie. Stosowane do izolacji termicznej w budownictwie
rolniczym (chlewy, obory), w robotach betoniarskich – gdy nie ma dodatków pozwalaj cych
na betonowanie w obni onych temperaturach, a tak e osłania si beton matami, w warunkach
letnich aby nie dopu ci do przesychania betonu.
płyty z pa dzierzy lnianych lub konopnych:
płyty pa dzierzowe – g. obj. 300÷700 kg/m3, =0,07÷0,12 W/mK, wytrzymało
na zginanie do 19 MPa, wra liwe na działanie wody i wilgoci. Zastosowanie:
przemysł meblarski, lekkie ciany działowe, budynki tymczasowe, pomocnicze.
płyty wiórowo-cementowe Suprema – z wełny drzewnej, któr poddaje si mineralizacji,
miesza z cementem portlandzkim klasy 32,5, a nast pnie cało formuje i prasuje. Mog by :
- izolacyjne: g.obj. 400÷450 kg/m3, =0,09÷0,11 W/mK – zastosowanie: izolacja termiczna
cian, dachów, stropodachów, wie ców elbetowych
- konstrukcyjne: g.obj. 600 kg/m3, =0,15 – zastosowanie: ciany działowe, lekkie płyty
dachowe
długo : 1 lub 2m, szeroko 0,5m, grubo 3, 5 lub 7 cm.
materiały torfowe – torf suszy si , z przesuszonych włókien torfowych dodaje si klej i

prasuje; lub z torfu ekspandowego (torfu poddanego działaniu temperatury 200oC i

wysokiemu ci nieniu – wydobywa si z niego ywica pełni ca rol lepiszcza) g.obj. 250÷300.
Pochłaniaj wilgo , s palne, mog mie otoczki asfaltowe, gnij , nara one na szkodliw
działalno robactwa i gryzoni. S natomiast tanie i łatwo dost pne do izolacji
zimnochronnej i izolacji cian.
wyroby korkowe – z kory d bu korkowego (Portugalia, Włochy) s drogie! Zbudowany jest
z bardzo drobnych komórek 20÷30 nm. ciany z celulozy, a w komórkach znajduje si
powietrze. Zalety: brak wła ciwo ci włoskowatych, nie wchłania wilgoci, odporne na agresj
biologiczn , nie pali si (tli si ), mały i stały współczynnik =0,046 W/mK, odporne na temp.
nawet powy ej 100oC. Produkcja wyrobów z korka:
1. działanie wysokiej temperatury i ci nienia (ekspandowanie) bez dost pu powietrza
– korek wydziela własne ywice:
g. obj. 130÷160 kg/m3, =0,046 W/mK, odp. na temp. do 130 oC
2. u ycie obcego lepiszcza – klej białkowy
g.obj. 200 kg/m3, =0,058 W/mK, odp. na temp. do 120 oC
3. u ycie lepiszcza asfaltowego
g.obj. 280 kg/m3, =0,07 W/mK, odp. na temp. do 50 oC
płyty i otuliny – do izolacji termicznej wagonów kolejowych, hangarów, ruroci gów,
zbiorników wodnych, zamra alki, chłodnie, otuliny przewodów chłodniczych, posadzki,
podłogi w salach gimnastycznych, teatrach, izolacja przeciwstrz sowa. Maj du cieralno .
MATERIAŁY Z TWORZYW SZTUCZNYCH

styropian – z granulek polistyrenu, spieniany w formach stalowych, działa si par wodn o
podwy szonej temperaturze i ci nieniu – nast puje spienienie, styropian ma budow
drobnokomórkow . Mała wodochłonno i nasi kliwo , jak na materiał o takiej porowato ci
jest bardzo wytrzymały. G.obj. 15÷40 kg/m3, =0,028÷0,04 W/mK. W latach 50÷60-tych
zacz to produkowa w Polsce, wówczas był materiałem palnym. Obecnie produkuje si
styropian samogasn cy. Zastosowanie: chłodnie, zamra alki, ciany, dachy, stropodachy,
wie ce elbetowe. Styropian jest wra liwy na działanie wilgoci z jednoczesnym działaniem
podwy szonej temperatury oraz na rozpuszczalniki nieorganiczne.
Nowoczesnym materiałem na bazie styropianu jest Styrofan – polistyren eksturodowany – ma
wi ksz wytrzymało mechaniczn . G. obj. 40÷45 kg/m3, =0,028÷0,032 W/mK. 4÷5-
krotnie dro szy od zwykłego styropianu. Mo na stosowa równie do posadzek.
painizol – spieniona ywica mocznikowa z formalochydem (przypomina nieg). G.obj. 15÷25
kg/m3, =0,028÷0,03 W/mK. Zalety: mala g.obj. i , niepalne, łatwa produkcja. Wady:
pochłanianie wilgoci z powietrza, osiadanie, znikoma wytrzymało mechaniczna, krucho .
Zastosowanie: w chłodnictwie, technologia lotnicza i kosmiczna.
Wyroby z PCV – zawieraj 56% chloru – s mniej palne od styropianu. Produkcja polega na
spienieniu sproszkowanego PCV wraz z dodatkami – ów spienienie odbywa si w warunkach
wysokiego ci nienia (30 MPa) oraz wysokiej temperatury (160oC). Posiadaj jednolit
struktur – zamkni te komórki. Odznaczaj si mał nasi kliwo ci i du ym skurczem ( w
temp. 40oC). Twarde płyty maj zastosowanie w chłodniach, rdzeniach płyt ciennych
warstwowych. Płyty mi kkie stosuje si do warstwowej izolacji akustycznej, w rulonach
wykładzinowych, uszczelkach.
G sto obj to ciowa 50÷130 kg/m3 (nawet do 200)
Przewodnictwo cieplne = 0,035÷0,050 W/mK
Wyroby poliuretanowe – powstaj ze zmieszania ywic poliestrowych z (…) – nast puje

spienienie.

Przewodnictwo cieplne = 0,033÷0,043 W/mK
Odporno na zagrzybienie, mała nasi kliwo i higroskopijno oraz du a przyczepno tych
materiałów znajduje zastosowanie: w halach magazynowych, pawilonach handlowych, do
izolacji termicznej rur stalowych ciepłowniczych. S równie trudnopalne (samogasn ce),
łatwe w obróbce i odporne na temperatury do 100oC. Produkuje si tak e pianki elastyczne
MATERIAŁY POCHODZENIE NIEORGANICZNEGO

Wyroby z włókien szklanych – omówione wczesniej
wełna u lowa – z u lu wielkopiecowego; max długo 1 włókna to 6cm. Produkuje si
maty zbrojone siatk . Mog by obło one kartonem lub ni mi z włókien szklanych
g. obj. do 300 kg/m3
= 0,058÷0,07 W/mK
porowato 95%
przeci tna Ø włókien – 10nm
wytrzymało termiczna 600oC
Zastosowanie:
izolacja ocieple cian osłonowych, dachów i stropodachów
izolacja termiczna urz dze o podwy szonej temperaturze
budownictwo przemysłowe
wełna bazaltowa, mineralna – Bazalt stapia si w piecach szybowych poprzez spalanie
koksu w atmosferze gor cego powietrza (uzyskuje si temp. 1600oC, bazalt topi si ju w
1450oC, obecnie u ywa si równie pieców elektrycznych). Nast pnie law bazaltow
przekształca si we włókna. W tym celu trzeba pokona siły lepko ci i napi cia
powierzchniowego przy pomocy odpowiednich energii:
1) metoda dyszowa – czynnikiem włóknotwórczym jest energia kinetyczna spr onej pary
(powietrza, gazów, gazów zjonizowanych)
2) metoda wirowa – czynnik włóknotwórczy – działanie siły od rodkowej
3) metoda wirowo-dyszowa – poł czenie obu powy szych metod
Ø włókien- 10nm
= 0,038÷0,044 W/mK
odp. term. do 600oC
Wełna mineralna luzem:

g.obj. 100÷120 kg/m3
= 0,040÷0,044 W/mK
Maty z włókien mineralnych do izolacji powierzchni płaskich i cylindrycznych mog by
obło one welonem z włókien szklanych. Mog zawiera lepiszcze lub nie. Ró ne odmiany:
g.obj. 60÷120 kg/m3
= 0,036÷0,044 W/mK
Wyst puj c w postaci rulonów o długo ci 1, 2 lub 5m.
Filce i płyty z wełny mineralnej do izolacji termicznej i akustycznej (filce s elastyczne i
płyty – sztywne) mog by zaimpregnowane olejem:
= 0,036÷0,045 W/mK
odp. term. do 250 oC
Filce: g.obj. 60÷80 kg/m3
dł. 1÷5m / sz. 1m
Płyty: g.obj. 60÷180 kg/m3
dł. 1m / sz. 0,5m / gr. 4÷10cm

U ycie lepiszczy do płyt zwi ksza ich g sto objeto ciow .
Zakłady Rockwool produkuj cał gam produktów z wełny mineralnej:

Rockmin: g.obj. 35 kg/m3, = 0,038 W/mK. Do izolacji termicznej i akustycznej
poddaszy, stropodachów wentylowanych, cian osłonowych i działowych
Rockmur - g.obj. 50 kg/m3, = 0,036 W/mK. Do izolacji termicznej i akustycznej
murów wielowarstwowych, np. cian szczelinowych
Dachrock - g.obj. 145 kg/m3, = 0,042 W/mK. Do izolacji stropodachów
niewentylowanych
Spodrock - ????
Fasrock – płyta fasadowa; g.obj. 145 kg/m3, = 0,042 W/mK.
W Polsce istniej równie zakłady w Trzemesznie (PAROL) i w Gliwicach (Polterm)

produkuj ce płyty 1x0,5m, gr. 4÷12cm, z wełny mineralnej i z lepiszczem mineralnym: g.obj.
40÷120 kg/m3, = 0,038 W/mK. Stosowane do cian osłonowych, murów warstwowych,
izolacji podłóg, stropów, stropodachów. Produkuj tak e otuliny di izolacji ruroci gów
ciepłowniczych.
Wyroby z ziemi okrzemkowej
TWORZYWA SZTUCZNE:
Tworzywami – nazywamy substancje chemiczne obdarzone wytrzymało ci mechaniczn
wystarczaj c do sporz dzenia z nich przedmiotów u ytkowych
Tworzywa organiczne: kauczuk, drewno, skóra wielkocz steczkowe – mo na je
modyfikowa przez obróbk chemiczn , np. z kauczuku guma. Zwi zki
wielkocz steczkowe mo na stworzy sztucznie – powstaj tworzywa sztuczne (syntetyczne).
Wi kszo z nich mo na formowa - w odpowiednich warunkach nadawa im po dany
kształt. Tworzywa sztuczne zostały wynalezione w 1907r. przez Johnego Backland’a, który
przeprowadził syntez ywicy (???) powstał bakelit. Produkcja tworzyw sztucznych
rozwin ła si głównie w czasie II Wojny wiatowej. Niektóre tworzywa syntetyczne
wykazuj du palno , a niektóre w czasie palenia wytwarzaj fosgen – gaz bojowy.
Polimery – ła cuchy polimerowe. Ich najwa niejsz cech jest masa cz steczkowa – z jej
wzrostem podwy sza si temperatura topnienia i podwy sza odporno chemiczna.
(???) – otrzymywane w procesie polimeryzacji, poliaddycji lub polikondensacji.
Czyste polimery cechuje palno i pełzanie; s wieloskładnikowymi kompozycjami, na które
składaj si : stabilizatory, barwniki, rodki smarne i obni aj ce palno , wypełniacze i
no niki.
Depolimeryzacja – rozkład polimerów
Dielektryk – odporny na pr d elektryczny. Zalety:

Estetyczny wygl d
Mo liwo barwienia
Łatwo formowania
Higieniczne
Nienasi kliwe wod
Łatwo zmywalne
Łatwo obróbki
Lekkie (mała g sto obj to ciowa)
Wiele z nich daje si spienia (do izolacji termicznej)

Na ogół odporne na agresj chemiczn i biologiczn
Produkuje si je z gazu ziemnego, w gla kamiennego, ropy naftowej.
Wła ciwo ci tworzyw sztucznych zale od stopnia polimeryzacji i (???).
Klasyfikacja chemiczna:
tworzywa naturalne, modyfikowane
tworzywa polimeryzacyjne
tworzywa polikondensacyjne
tworzywa poliaddycyjne
Klasyfikacja wg modułu spr ysto ci:

elastomery – tworzywa pod obci eniem ulegaj odkształceniom, a po zdj ciu obci enia
wracaj kształtu pierwotnego
klastomery – w normalnej temp. pod obc. tylko nieznaczne odkształceniom a pod
zwi kszonym obci eniem ulegaj zniszczeniu
• Termoplastyczne – mi kn pod wpływem podwy szonej temperatury, za twardniej przy
ochładzaniu (zjawisko odwracalne)
• Termoutwardzalne – raz ogrzane przy formowaniu twardniej nieodwracalnie, np.
termoplasty, silikanowe
Klasyfikacja wg zastosowania:
• Konstrukcyjne – tworzywa do wyrobu przedmiotów u ytkowych:
o Tłoczywa - proszki do produkcji przez prasowanie
o Laminaty – tworzywa uwarstwione
o ywice lane
o Arkusze
o Folie
o Pr ty
o Tworzywa komórkowe
• Impregnacyjne – obleka si i uszlachetnia materiały tradycyjne jak: drewno, papier,
tkanin , wat z wełny szklanej
• Tworzywa adhezyjne – wykazuj du przyczepno do produkcji klejów i kitów
• Tworzywa powłokowe – wła ciwo ci błonotwórcze: do farb, emali – pokrywa si
metalne, drewno, w celach estetycznych i ochronnych np. przed korozj .
Tworzywa polimeryzacyjne:
polimeryzacja jest to synteza zwi zków małocz steczkowych tzw. monomerów w substancj
wielkocz steczkow bez wydzielania produktów ubocznych, przy czym synteza musi by
doprowadzona do ko ca.
TWORYZWO
Nazwa
WŁA CIWO CI WYROBY I ZASTOSOWANIE
handlowa

Politen Tworzywo wysoko- Folia – izolacja przeciwwodna, antykorozyjna,
Polan i niskoci nieniowe, materiał dekarski, stosowana do osłony budynków;
Hypolan chemoodporne, mo e by zbrojona, przepuszcza promienie UV
odporne na działanie W e i rury – doprowadzenie wody pitnej, daje si
Polietylen
wody, spienia
zgrzewa si Cylindryczne kształtki, sto ki – folia z
wytłoczonymi sto kami izolacja przeciwwodna,
lepsze wła ciwo ci termiczne
Otuliny – ze spienionego polietylenu (izolacja
termiczna rur)
PCV Bardzo odporny TWARDY:
PCW chemicznie płytka podłogowa PCV – z wypełniaczami 30x30,
Winydur materiał podłogowy, gr. 2÷3mm – budynki u yteczno ci publicznej
Polocel dielektryk wyroby elastyczne – jako wykładziny z warstw
Owidur izolacyjn lub bez
igielit Lenteks – wykładzina podłogowa
wielowarstwowa, pod warstw izolacyjn filc
(gnij cy pod wpływem wilgoci), obecnie produkuje
si polichlorek bez warstwy izolacyjnej
Winigon Special – 1-warstowa wykładzina (bez
warstwy izolacyjnej)
Twarde PCW:
Rury – przewody wentylacyjne, sieci kanalizacyjne
Polichlorek winylu
ci nieniowe – zwi kszona wytrzymało (o cienkich

cianach)
Rynny, rury spustowe – w przemy le chemicznym
Folie – cele budowlane przeciwwodne, izolacyjne
przepony przeciw ciekom, wodoodporne, o ró nych
grubo ciach
ZMI KCZONY:
Mata dylatacyjna – długo ci kilkadziesi ciu
metrów, dzielone dylatacjami, dobra przyczepno
do betonu, wytrzymałe na rozci ganie i ciskanie;
stosowana np. w zaporach wodnych, tunelach,
przej ciach podziemnych
Tkaniny techniczne – do powłok pneumatycznych
wisz cych np. Opera Le na
WYSOKOUDAROWY:
Ramy okienne i drzwiowe – bardzo odporne na
uderzenia
Siding – płyta okładzinowa do elewacji budynków,
dł 6m, szer. 20÷25cm

Oppanol Tworzywo Stosowany w przypadku nara enia budowli na
elastyczne działanie wody pod wysokim ci nieniem, do robót
wytrzymałe na temp. antykorozyjnych i hydroizolacyjnych
-70÷60oC Folie – du a wydłu alno , izolacje
chemoodporny, przeciwowodne w miejscach dylatacji
wodoodporny W e, uszczelki, kleje, łaty
Polizobutylen
nie odporny na
działanie olejów,
wra liwy na
działanie tlenu i
promieni UV
wprowadza si
minerały talku i grafitu.
Pod obci eniem
wydłu a si nawet do
450% długo ci
Plexiglan, 92% wietliki dachowe
Metaplex, przepuszczalno ci ciany i płyty osłonowe
Szkło promieniowania kabiny natryskowe
Polimetakrylan metylu
organiczne, widzialnego pokr tła

szkło daje si barwi , elementy ozdobne w sanitarce
akrylowe przepuszcza kopułki dachowe
promieniowanie UV
l ejszy, bardziej
elastyczny i
odporniejszy na
uderzenia od szkła, ale
podatny na
zarysowanie i drogi
Styropian, Tworzywo do szklenia otworów wewn trznych
Styrofoam bezbarwne, daj ce si Płytki cienne okładzinowe – poliestyren + dodatki
barwi + barwniki – okładanie cian w laboratoriach
Polistyren
kruche Płyty do szklenia wewn trznego – szkło

twarde ornamentowe
nienasi kliwe wod Styropian – spieniony polistyren; twardy o du ej
wytrzymało ci jak na materiał wybitnie porowaty
Polkit – lepiszcze do wypełnienia szczelin
dylatacyjnych, do szklenia w meblarstwie
POW Bardzo dobra Lateks – dodawany do betonu w celu uszczelniania
Polioctan winylu
przyczepno (adhezja) i zwi kszenia przyczepno ci

do wi kszo ci lepiszcze do mas podłogowych
materiałów lepiszcze w masach tynkowych
budowlanych

Buna znaczna odporno Tworzywo zast puj ce kauczuk naturalny
Kauczuk butadienowy
chemiczna wykładziny, uszczelki, ogumienie (opony
samochodowe), wykładziny podłogowe z
modyfikowanego (kopolimeryzacja) kauczuku,
lepiszcze do farb, lakierów, powlekanie tkanin
technicznych, uszczelki do zł czy rur, wykładziny
antykorozyjne, mo na spienia izolacja termiczna,
akustyczna, antywibracyjna, du a adhezja klej
(budapren); osłona kabli elektrycznych, farby
hydrofobowe
Neopren Zawiera 40% chloru, uszczelki
niepalny
chloroprenowy
du a odporno
Kauczuk
chemiczna
wła ciwo ci
hydrofobowe
odporny na działanie
czynników
atmosferycznych
PP Wytrzymało produkacja rur (ł czone temicznie), odporne na
termiczna –35÷130oC gor ce ciecze, instalacje wodoci gowe
du a odporno włókna polipropylenowe – produkcja tkanin
Polipropylen
chemiczna i technicznych, wykładziny typu dywanowego

mechaniczna (poł czone z włóknami materiałowymi)
folie propylenowe – papy
w e, zbiorniki, rury na agresywne ciecze,
urz dzenia sanitarne, kubki, wiadra, miski,
pojemniki, zderzaki, obudowy akumulatorów
Przypomina rury, przewody na ciecze zimne i gor ce
wła ciwo ciami
polipropylen, ale jest
Poliformaldehyd
od niego nieco lepszy

du a udarno ,
twardo i wyt. mech.,
izolator elektryczny
chemiczny i termiczny
(do 175oC)
odporny na czynniki
atmosferyczne
Tworzywa kopolimeryzacyjne:
Kopolimeryzacja – synteza dwóch lub wi cej monomerów, pozwala na ulepszenie tworzyw
sztucznych.
TWORZYWO WŁA CIWO CI, WYROBY, ZASTOSOWANIE

Kauczuk butadienostyrenowy Wi ksza odporno chemiczna, mo na go spienia , dobra
izolacja akustyczna
ABS (akrylonitrylbutanostyren) Du a odporno na uderzenia (udarno ), przewody
chemiczne, rury dla cieczy agresywnych

SBS (sturen – butadien – styren) Dla poprawienia elastyczno ci asfaltów, produkcja mas
powłokowych (pap)
Tworzywa polikondensacyjne
Polikondensacja - Synteza dwóch lub wi cej monomerów z wydzelaniem produktów
ubocznych (H2O, HCl, NaCl). Synteza mo e by przerwana w dowolnym momencie, gdy
zostan ju uzyskane po dane wła ciwo ci.
TWORZYWO
Nazwa
WŁA CIWO CI, WYROBY, ZASTOSOWANIE
handlowa
Bakelit ywice fenolowo-formaldehydowe:

fenolit Kleje, kity, spoiwa, tłoczywa, ywice lane, laminaty ( ywice impregnacyjne)
polofen tworzywa piankowe, tworzywa modyfikowane
Unilam Kleje przy produkcji płyt pil niowych, wiórowych, sklejek, do klejenia drewna,
Fenoplasty
welonów z włókien szklanych

Kity KDB-110 – kwasoodporny, roboty antykorozyjne
Laminaty zbrojone włóknem szklanym
Tekstolit – Unilam – wiele warstw papieru technicznego przesyconego ró nymi
ywicami
Tłoczywa z ró nymi wypełnieniami
ywice mog by spienione – tworzywa piankowe
Lakiery, farby – mo e by wydzielany fenol (toksyczny)
Pianizol ywice mocznikowe (i karbonitowe) – du a przezroczysto , przyczepno do
Meladur drewna – kleje do drewna, odporne na zimn wod , nieodporne na gor c wod
Melacor Spieniona posta – pianizol niepalny, nie gnije, znikoma g sto pozorna i
Aminoplasty
wytrzymało mechaniczna, wsi ka wilgo z powietrza, osiada, do izolacji

termicznej
ywice melaninowe – wi ksza odporno termiczna, odporne na czynniki
atmosferyczne
Kleje i lakiery wysokiej jako ci, tłoczywa, klamki, uchwyty, instalacje sanitarne,
podłoga szwedzka
Polimal NASYCONE:
Plastdur P ywice alkaidowe – lakiery
Poliestrit ywice tereftalowe – wła ciwo ci włóknotwórcze
folie – do izolacji poroszczelnych
materiały antykorozyjne, powłoki pneumatyczne, włókna, tkaniny (odzie )
Poliestry
NIENASYCONE:
Utwardzenie mo e by na zimno i na gor co, du a przyczepno do no ników,
du a odporno chemiczna i termiczna (–55÷150oC), du y skurcz podczas
twardnienia, zdolno do przepuszczania promieniowania radarowego
Laminaty zbrojone włóknem szklanym
Płyty faliste – przykrycia dachowe, elementy osłonowe
Kadłuby jednostek pływaj cych, plastozaprawy

Silicone Polimery krzemo-organiczne, du a izolacyjno elektryczna, du a
silastic hydrofobowo , odporno na temperatury -50÷200oC, odporne na działanie
Sylikony tlenu, wody, kwasów i soli, wła ciwo ci antyadhezyjne
oleje (hydrauliczne), emaile, rodki do hydrofobizacji budynków, kauczuk, pasty,
samry, uszczelki kauczukowe, lepiszcze do płynnych ?????
Nylon Faza krystaliczna i amorficzna, bardzo du a wytrzymało mechaniczna,

Stilon odporno na uderzenia, zarysowania i scieranie, tłumi drgania, dobre
Talon wła ciwo ci włóknotwórcze,
Rilson koła z bate, ło yska, rury, pr ty
Kapron Mog by poliamidy wytłaczane folie i włókna – tworzywa termoplastyczne
Poliamidy
Ultramid Wykładziny typu dywanowego – zdolno wchłaniania wody 2,5÷11% - im

wi ksza wilgotno tym wi ksza plastyczno
Elementy konstrukcyjne:
Siedzenia trybun, elementy armatury sanitarnej, dobra udarno
Włókna aramidowe – Kevlarowe – zwi kszona wytrzymało mechaniczna i
odporno termiczna, du a zdolno tłumienia drga , przemysł lotniczy,
zbrojeniowy, stoczniowy, konstrukcje dachowe, zbrojenia laminatów
Tiokol Kauczuki polisiarczkowe
Mała wytrzymało na rozci ganie i du a cieralno , odporne na oleje i czynniki
atmosferyczne; do produkcji powłok antykorozyjnych, kleje, izolacje urz dze
Tioplasty
Kity – mieszanina ywic tiokolwych i utwardzaczy materiał trwale elastyczny,

odporny na ozon i wiatło, mała przepuszczalno gazów
Uszczelnienie szyb zespolonych
Wysoka przepuszczalno wiatła widzialnego (90%), ogromna odporno na

uderzenia (materiał nietłuk cy), du a wytrzymało mechaniczna, odporno
Poliw glany
termiczna do 120oC, dobry izolator, mała wodochłonno , samogasn ce,

nietoksyczne, odporno na alkohol i czynniki atmosferyczne;
Elektronika, przemysł maszynowy, produkcja nietłuk cych szyb (tafli), drzwi
rozsuwaj ce, szyby kuloodporne, osłony w bankach
Tworzywa poliaddycyjne
Poliaddycja – ł czenie monomerów bez wydzielania produktów ubocznych, lecz z
przegrupowaniem si atomów (najcz ciej wodoru) – maj mniejszy skórcz ni materiały
polikondensacyjne.
TWORZYWO
Nazwa
WŁA CIWO CI, WYROBY, ZASTOSOWANIE
handlowa

Epidian 5 Dobre, rzadkie kleje i kity u ywane do naprawy betonu
ywice epoksydowe
(klej), 61, Kity chemoodporne, roboty antykorozyjne
65, 430 o małym ła cuchu ciecze / powy ej 500u ciała stałe
tworzywa chemoutwardzalne
mały skórcz, du a wytrzymało , odporno chemiczna, wodoodporno ,
trudnopalne, du a adhezja (metale, szkło, beton)
masy tynkowe, posadzki, lakiery malarskie, materiały – laminaty zbrojone
włóknami szklanymi, rury do prowadzenia agresywnych cieczy, płytki
podłogowe, utwardzacze nietoksyczne – farby do malowania zbiorników na H2O
tworzywa twarde lub elastyczne
tworzywa piankowe, u ywane do izolacji termicznych i akustycznych
poliuretanowe
odporne na działanie wody i kwasów

ywice
tworzywa samogasn ce
tworzywa daj ce zł cza o ró nym stopniu twardo ci
du a wytrzymało na rozci ganie
mała cieralno
lakiery, masy podłogowe, kauczuki
Notatki z roku akademickiego 2005/2006

Wykłady

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wykłady

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Badania materiałów dzielimy na:

a) laboratoryjne – wymagaj specjalistycznego sprz tu i wyszkolonego personelu;

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 1

zespolenie dwóch próbek na przykładzie

Zaprawa spajaj ca i wyrównuj ca na cemencie portlandzkim i piasku 1:1 – przez

Wyroby ceramiczne dzielimy na grupy ze wzgl du na asortyment i liczb próbek w partii:

Badanie szkodliwej działalno ci margla – przeprowadza si dla wyrobów ceramicznych.

Cechy techniczne materiałów budowlanych:

Struktury materiału budowlanego pochodzenia nieorganicznego mog by :

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 2

Obj to ciomierz Le’ Chatelier’a

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 3

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 4

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 5

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 6

Trzymamy materiały w kolbie tak długo, a przestan

Współczynnik rozmi kczenia kr jest to stosunek wytrzymało ci na ciskanie materiału

Higroskopijno materiału – zdolno wchłaniania wilgotno ci z otaczaj cego powietrza.

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 7

Mrozoodporno (odporno na zamra anie) – zdolno materiału nasyconego wod do

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 8

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 9

Inne cechy fizyczne materiałów:

Inne cechy mechaniczne materiałów:

Materiałami budowlanymi – nazywamy materiały u ywane do wykonywania budowli.

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 10

WYROBY CERAMICZNE (gr. Ceramos – glina)

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 11

Gliny ceglaste – kaolinit, montmorylonit, illit, tlenek elazowy; po wypaleniu uzyskuj

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 12

CEGŁA PEŁNA CERAMICZNA ZWYKŁA

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 13

PN-B-12050 pa dziernik 1996 – wyroby budowlane ceramiczne:

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 14

o Pełne (P) (z otworami o powierzchni pojedynczego otworu do 2 cm2 oraz o

o Dr one (D) (powierzchnia pojedynczego otworu 2cm2 < P < 6cm2)

o Szczelinowe (S) (szeroko szczelin <15mm)

• W zale no ci od wymiarów l x b x h (długo x szeroko x wysoko )

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 15

• z wy łobieniami (rowki o gł boko ci 2mm, zwi kszaj przyczepno zaprawy):

PN-B-12051 (1996r.) – Cegły modularne:

Maj poziome kanały przelotowe, w zale no ci od kierunku przelotu otworów mog by :

cienko cienne główkowe

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 16

Wyró niamy tak e dziurawki podwójne i poczwórne

CEGŁA POROWATA – TROCINÓWKA – wypala si j z gliny z dodatkiem wiórów i

CEGŁA POROWATA – TERMALITOWA – wypalana z mieszaniny ziemi okrzemkowej,

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 17

S to cegły dr one, z kanalikami o przekrojach w kształcie rombów ( - w srodku) i

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 18

Wytrzymało na ciskanie, badane po nas czeniu wod : KP – min 15 MPa

Cegły te maj kształt wycinka pier cienia kołowego.

CEGŁY MODULARNE – SZCZELINOWE (SZ)

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 19

Pustaki s to cegły z wieloma otworami (powierzchnia pojedynczego otworu > 6cm2)

„Pustaki cienne modularne” PN-B-12055 – pa dziernik 1996:

Murowanie zwykłe – to murowanie, w którym spoiny pionowe prostopadłe do lica muru

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 20

PUSTAK CIENNY „U”

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 21

PUSTAKI grupy PC (podsystemy A i B)

PUSTAKI CERAMICZNE ZAWIERAJ CE WARSTW IZOLACYJN :

PN-B-12069 grudzie 1998 „O pustakach poryzowanych”

Grzegorz Mrzygłocki, WILi , sem.III, gr.2 22