Awramba Times Issue #159

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው ተሸማቅቀው፣

የመለስ ዜናዊ እና የኦሕዴድ
ክብርና ነፃነት አጥተው እየኖሩ ነው››
ግንኙነት አዲስ ምዕራፍ አቶ ገብሩ አስራት
ጃዋር ሲራጅ መሀመድ (የወቅቱ የ’መድረክ’ ሊቀ-መንበር)
3 10
በሰሜን አፍሪካና በአንዳንድ የአረብ አገራት

የተነሳው ሕዝባዊ አመፅ አድማሱን በማስፋት
ወደ ኢትዮጵያም ሊዛመት ይችላል የሚል ግምት
የሚሰጡ ወገኖች አሉ፡፡ ጠ/ሚ/ር መለስ ዜናዊ
ግን የኢትዮጵያን ነባራዊ ሁኔታ ያላገናዘበ ‹የተዛባ
አመለካከት› ሲሉ ያጣጥሉታል፡፡ ዳዊት ከበደ
በውጭ የሚገኙ ዕውቅ ኢትዮጵያውያንን፣ የተቃዋሚ
ፖለቲካ ፓርቲ መሪዎችንና የፖለቲካ ተንታኞችን
የሰሜን አፍሪካው አመጽና

አስተያየት በማካተት ቀጣዩን ጽሑፍ ይዞ ቀርቧል፡፡
የአቶ መለስ ምላሽ በተንታኞች እይታ

‹‹ከኢትዮጵያ ፖለቲካ ትግል ብርቱካን በጋዜጦች ላይ አስደንጋጭ
ታፈገፍጋለች ብሎ መጠበቅ አይታሰብም›› የህትመት ዋጋ ጭማሪ ተደረገ
በአገራችን የሚሰራጩ በርካታ ማሕበራዊ፣
ኢኮኖሚያዊና ፖለቲካዊ ጋዜጦችን በማተም
ወ/ሪት ብርቱካን ሚደቅሳ የሚታወቀው ብርሃንና ሰላም ማተሚያ
የአንድነት ፓርቲ ሊቀ-መንበር የሆኑት ድርጅት ከሚቀጥለው ሳምንት ጀምሮ በጋዜጦች
እንደ ወ/ት ብርትኳን መግለጫ
ወ/ት ብርቱካን ሚደቅሳ፣ በፖለቲካው ዓለም
ውስጥ የሚኖራቸውን ተሳትፎ በተመለከተ
ከሆነ፣ ‹‹የፖለቲካ ትግል ተሳትፎዬ በዘመን ‹‹መንግስት ነጻውን የማተሚያ ዋጋ ላይ እጅግ ከፍተኛ የዋጋ ጭማሪ
ሲለካ አጭር መሆኑ ይሰማኛል፡፡ ወደ ትግሉ ማድረጉን አሳወቀ፡፡
አቋሟቸውን በትናትናው ዕለት አመሻሽ በይፋ
አሳወቁ፡፡
እንድገባ የገፋፋኝ በኢትዮጵያ የተሟላ የዜጎች ፕሬስ ወደ መቃብር ከ2000 ዓ.ም መጨረሻ ጀምሮ እስካሁን
ስድስት ጊዜ የዋጋ ጭማሪ ያደረገው ማተሚያ
ነፃነትና ማሕበራዊ ፍትሕ እንዲሰፍን የነበረኝ
ወ/ት ብርቱካን በፓርቲያቸው ውስጥ
የሚኖራቸውን ተሳትፎ የገለፁት በአንድነት
የወጣጥነት ፍላጎቴ ነው›› ብለዋል፡፡
የዚህ ፍላጐት ዋስትና መኖር
ለመክተት ቆርጦ ቤቱ የአሁኑ ጭማሪ ግን እስካሁን ከተደረገው
ፍጹም የተለየና እስከ 47 በመቶ እንደሚደርስ
ፓርቲ መካከል በተከሰተው ውዝግብ የተነሳ ማተሚያ ቤቱ ለተለያዩ ጋዜጦች የላከው ደብዳቤ
ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ተመስርቶ ወይም ይሄ
ከፓርቲው የተሰናበቱና መርህ ይከበር በሚል
የተከፋፈሉትን ወገኖች በማደራደር ላይ ለሚገኙ
ፍላጐታቸው ትናንት የነበረ ዛሬም ያለ እና ነገም ተነስቷል›› ያትታል፡፡ የጋዜጣ አሳታሚዎች ‹መንግስት
የሚኖር መሆኑን ጠቅሰው፣ ከጀመሩት ነገር ነጻውን ፕሬስ ወደ መቃብር ለመክተት ቆርጦ
ሽማግሌዎች በፃፉት ደብዳቤ ነው፡፡ በትላንትናው
ዕለት በግዮን ሆቴል የሁለቱም ወገኖች ተወካዮች
የማፈግፈግ ነገር እንደሌለባቸውና ወደፊትም አሳታሚዎች መነሳቱን ያሳያል› በማለት ሆን ተብሎ ፕሬሱን
በኢኮኖሚ ለማዳከም ከመንግስት የወረደ
እንደማይኖር ገልፀዋል፡፡ ብዙ ወገኖች በትግሉ
ባሉበት፣ ‹‹ከወይዘሪት ብርቱካን ሚደቅሳ የተሰጠ አቅጣጫ ነው ብለው እንደሚያምኑ ገልጸዋል፡
ከሳቸው ይጠብቁ የነበረ ቢሆንም ‹‹የሚጠብቁትን
አጭር መግለጫ›› በሚል ርዕስ በአሁን ወቅት
ያላቸውን አቋም ገልፀዋል፡፡ ወደ ገፅ 19 ዞሯል ወደ ገፅ 19 ዞሯል
1 አፍታ ተ ጠ የ ቅ
የወር ወጪው በየመን ስጋት አርግዘን ስጋት ለብሰናል የሕፃናት ጉዳይ
100 ብር
የማይሞላው ትጥቃችንን ማን አስፈታን? ባለቤትነቱ የማን
አሜሪካዊ - በኢትዮጵያ
ባሏን ጎዳው ብላ መንታ ወለደች ይሆን?
ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

2
ርዕሰ አንቀፅ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
የአስተዳደራዊ እርምጃ ስኬታማነት መለኪያው፡-

የቃጠሎውን አመድ በማፈስ ሳይሆን፣
የካቲት 2000 ዓ.ም ተመሠረተ
ቃጠሎውን በቅጠል መከላከል ሲቻል ብቻ ነው
አንዲት ሀገር የሕዝቧ ውጤት ሀገራቱን ታላቅና ዜጎቻቸውንም ውጤት በሀገሪቱ ላይ የሚያስከትለውን ግብአቶት አንዱ ነው፡፡ ‹‹መካሪ የሌለው
አዕምሮ ድምር ውጤት ናት ይባላል፡፡ በዓለም ፊት አንገታቸውን እንዲደፉ ምስቅልቅል ጠቋሚ ነው፡፡ ንጉሥ ያለዓመት አይነግስ›› የሚለው
አውራምባ ታይምስ፡- በብሉ
እውነት ነው፡፡ ሀገር ያሏት ሳይንቲስቶች፣ ካደረጋቸው ተመጽዋችነት የተላቀቁ በየትኛውም ዕይታ ቢሆን የሀገራችን ቆየት ያለ ብሂል የገንቢ
ኤርዝ ጀነራል ቢዝነስ ኃላ/የተ/ ኢኮኖሚስቶች፣ ወታደራዊ ጠበብቶች፣ በሀገሪቱ ውስጥ ሰፊ ድርሻ ያለው የአንድ
ኩሩ ማድረግ በተቻለው ነበር፡፡ ይሁንና አማካሪ አስፈላጊነትን አመላካች ነው፡
የግል/ማህበር ስር የሚታተም፤ ትጉህ አርሶ አደሮች፣ የጥበብ ግን የፖለቲካ መሪዎቹ አዕምሮ ድምር ክልል የገንዘብና ኢካኖሚ ልማት፣ ፡ በሌላ በኩል ግን ጥሩ አማካሪ የሌለው
በፖለቲካዊና ማህበራዊ ጉዳዮች ላይ ባለሙያዎች፣ ወዘተ ድምር ውጤት ናት፡ ውጤት ከዚያ የተለየ ነው፡፡ ይህንንም፣ የገቢዎች፣ የመንገድና ትራንስፖርት፣ መሪ ምንም መካሪ ከሌለው የባሰ ጉዳት
የሚያተኩር፤ በንግድ ሚኒስቴር ፡ ስለዚህም፣ የምትገኝበት ማንኛውም ታሪክም መሪዎቹ ራሳቸውም እንዳየነው የባሕልና ቱሪዝም፣ የውሃ፣ . . . ቢሮ የሚያስከትል እንደሆነ የሀገራችን ታሪክ
በቁጥር 020/2/6572/2001 ተጨባጭ ሁኔታ የእነዚህ ሁሉ ድምር እየመሰከሩ ነው፡፡ ኃላፊዎች በነበራቸው የሥራ ተነሳሽነት ምስክር ነው፡፡
ውጤት ነው ማለት ነው፡፡ ይሁንና ግን፣ መሪዎቹ የሕዝቡን ያህል ችግር፣ የኪራይ ሰብሳቢነት ዓመል፣ ወዘተ አማካሪዎቹ እነማን ናቸው?
የተመዘገበ ሳምንታዊ ጋዜጣ ነው፡፡ መታለፍ የሌለባቸው ተጨማሪ ሁለት ልባም ባለመሆናቸው ዜጎቻቸው ብዙ ከኋላፊነታቸው ተነሱ ሲባል በኃቀኝነት የሚመረጡበት መስፈርትስ? ወዘተ
መሰረታዊ ነጥቦችም አሉ፡- እነዚህም፣ - እጅግ ብዙ - ነገሮችን አጥተዋል፡ ግብር ከፍሎ ሀገሩን እንደሀገር የበለጸገች እያልን የእያንዳንዳቸውን ግለ-ታሪክ
የመሪዎቹ አዕምሮ ድምር ውጤትስ ፡ አንዱን ሰበዝ ብቻ እንምዘዝ ቢባል መበርበር አንፈልግም፡፡ ዓላማችንም
ለማድረግ በሚታትረው ሕዝብ ላይ ግፍ አይደለም፡፡ በእርግጥ ከንጉሡ ዘመን
ምን ይመስላል? መሪዎቹን የከበቧቸው እንኳ በጋራ ተጠቅመው በጋራ መክበር
አማካሪዎቻቸው ድምር አዕምሯዊ መፈጸም ይሆናል፡፡ ጀምሮ አሁን ድረስ በለስ የቀናውን
T’@Í=”Ó ›?Ç=}` የሚያስችላቸው የባሕር በራቸው
ውጤትስ? የሚሉት ናቸው፡፡ ይህን በየትኛውም ዘርፍ ያለ የአንድ የሚያማክሩ እንዳሉ እንመለከታለን፡፡
Ç©ƒ ŸuÅ ‹‹የግመል ውኃ ማጠጫ›› መሆኑን
ጉዳይ መጠየቅ ይኖርብናልን? ደግሞስ ተቋም ኃላፊ የሥራ ተነሳሽነት ችግር ሰሚ አጥተው ይሆን? ምክራቸው ሁሉ
ለመመልከት ተፈርዶባቸዋል፡፡ በእርግጥ ተመካሪዎቹ መስማት የሚፈልጉትን
የምንጠይቀው ለምንድን ነው? የመዘዝነው ሰበዝ በኤርትራና በኢትዮጵያ ካለበት ምን ዓይነት ተምሳሌት ሊሆን
ª“ ›²ÒÏ መናገር ሆኖ ይሆን? ወይስ ምን?
በእርግጥም ይህን ጥያቄ ሕዝብ መካከል ያለው ዋንኛው ዕሴት ነው ይችላል? የኃላፊነቱ ሸክም ዜጎችን ኃላፊነት እንዳለበት ዜጋ በግለሰብ
õì<U TV አበክረን መጠየቅ አለብን፡፡ እንጠይቃን፤ ለማለት አይደለም፡፡ ማገልገል ሳይሆን ግለኝነት (ኪራይ ደረጃ ልንጠይቀው የሚገባን መሆን
(›É^h ¾” ¡/Ÿ ተገቢውን ምላሽ እስክናገኝ ደጋግመን ታሪክ በማይፋቅ ሁኔታ ሰብሳቢነት የሚባለው) በሆነበት ሁኔታ አለበት፡፡ ከዚያ ይልቅ ግን የአበክሮአዊ
kuK? 03/04 ¾u?.l 1540) እንጠይቃለን፡፡ ምክንያቱም የቱንም የመዘገባቸው አንድ ሺህ አንድ ትላልቅ ጥያቄያችንና መልዕክታችን ነጥብ፣
እየተጓዝን ያለነው ወዴት ነው ተብሎ
ያህል በሁለንተናዊ ዘርፍ በቂ መጠንና መንፈሳዊ ትስስሮች አሉ፡፡ የሁለቱ ሊጠየቅ ይገባል፡፡ ምክንያቱም ድምር በመልካም አማካሪዎች የተከበበ
U/ª“ ›²ÒÐ‹ ብቃት ያላቸው ዜጎች የአዕምሮ ድምር ሀገራት መሪዎች ድምር ውጤት ግን ሞራላዊ ብቃት ያለው መሪ ለአንድ
ውጤቱ የሀገር ተጨባጭ ሁኔታ ነውና፡ ሀገር ታላቅነት ወሳኝ የሆነውን የሕዝቦች
Ó³¨< KÑW ውጤት የላቀ ሊሆን ቢችልም፣ የመሪዎቹ ሊሆን ከሚገባው የሚፈለግ ነገር ይልቅ
¨<wgƒ Â አእምሮ ድምር ውጤት የሚጠበቀውን ፡ አእምሮ ድምር ውጤት ቁልፍ በእጁ
በተቃራኒው ሲሸሹት በኖሩት አዘቅት
ያህል ካልሆነና እንዲሁም አማካሪዎቹ በነገራችን ላይ፣ ‹‹የሥራ የያዘ መሆኑን መጠቆም ነው፡፡
ውስጥ እንዲገኙ አስገድዷቸዋል፡፡ መልካም ራዕይ ያለው መሪ፣
Ÿõ}— ›²ÒÏ ራሳቸው መካሪ የሚያሻቸው ሆነው የሚያልፉ የመንግስት ባለሥልጣናት ተነሳሽነት ችግር›› ማለት ማከናወን
የሚጠበቅበትን ባለማከናወን ሊደረስበት መልካም ራዕይ ያላቸው አማካሪዎች
›u?M ¯KT¾G< ከተገኙ ጉዳዩ ‹‹ማኛ ጤፍ ዘርቶ ጓያ በማያልፍ ሕዝብ ላይ ያሳረፉት የበለፀገች ሀገርን ይፈጥራሉ፡፡ ከዚያ
ማጨድ›› እንደሚሉት መሆኑ አይቀርም፡ ጠባሳ ነው፡፡ በእርግጥ ጠባሳው መሻሩ የሚገባውን ግብ ማጓተት ወይም ውጪ የቱንም ያህል የካበተ የሕዝብ
›²ÒÏ ፡ አይቀርም፡፡ ጊዜ፣ ጉልበት እና አንጡራ ማጨናገፍ የሚል ትርጉም አለው፡ እሴት ቢኖር መሪና አማካሪ አያያዙን
¨c”cÑÉ Ñ/Ÿ=Ç” የተወሰኑ ተግባራዊ ኃብት ማሟጠጡ ግን አይቀርም፡፡ ለዚህም ፡ የሥራ ተነሳሽነት ችግር በአንድ ካላወቁበት ‹‹በእጅ ያለ ወርቅ
ማሳያዎችን እዚህ ላይ ማንሳቱ ተገቢ ነው በወሳኝ ነጥቦች ላይ መነጋገር ዝቅተኛ የኃላፊነት ቦታ ላይ በሚገኝ እንደመዳብ ይቆጠራል›› እንደሚሉት
ይሆናል፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ አለብን የምንለው፡፡ እስኪ ሌላ ተጨማሪና ግለሰብ ሲፈጸም እንኳ ተቋሙን ይሆናል፡፡ ይህ ደግሞ ሁላችንንም
Ÿõ}— ]þ`}a‹
ሰሞኑን ለአንድ የኤርትራ መንግስት ተጨባጭ ማሳያም እንፈትሽ፡፡ ይጎዳል፣ ሲጎዳን ኖሯል፡፡
ብሎም ሀገሪቱን መጉዳቱ አይቀርም፡
ተቃዋሚ ሬዲዮ ጣቢያ በሰጡት ቃለ- ባለፈው ወር አጋማሽ፣ አንድ በተረፈ ብልሹ አስተዳደር
›?MÁe Ñw\
ምልልስ ላይ የኤርትራ እና የኢትዮጵያ ፡ ‹‹ኪራይ ሰብሳቢነት›› የሚለውም በታየባቸው ኃላፊዎች ላይ የሚወሰዱ
ሳምንት ‹‹የፈጀ›› እና በኦሮሚያ ክልል
c<^õ›?M Ó`T ሕዝቦች ስላላቸው መልካም ግንኙነቶች ተመሳሳይ አንድምታ አለው፡፡ ተግባራቱ እርምጃዎች የዘገዩ ከሆኑ እንዳልተወሰዱ
ፕሬዝዳንት ሰብሳቢነት ስብሰባ ተካሂዶ
ቀጥሎ ባለው መልኩ የመሰከሩት ነበር፡፡ በስብሰባውም በከፍተኛ ኃላፊት ተጠቃለው ሲታዩ ሀገር መጉዳት ማለት ይቆጠራሉ - ጥፋቱን አያካክሱትምና፡
የራሱን ጥያቄ አጭሯል፤ ‹ሕዝቡ ላይ የነበሩ ተገምግመው ከኃላፊነታቸው ነው፡፡ በእንደዚህ ዓይነቱ አጋጣሚ ሁሉ ፡ ከተቻለ፣ ደግሞም ከመዘዙ አንጻር
¯UÅ™‹ ከመሪዎቹ የበለጠ ልባም ነው፤ ... ›› ተነስተዋል፡፡ አስተዳደራዊው እርምጃም ተገቢውና ወቅታዊው አስተዳደራዊ በተቻለ መጠን በየዕለቱ፣ በየሳምንቱ፣
›uu „L ሲሉ የተናገሩት አቶ መለስ፣ የችግሩን የሚደነቅ ነው፡፡ በአስተውሎት ሊቃኝ እርምጃ ሳይዘገይ ሊወሰድ ግድ ይላል፡፡ በየወሩ፣ ... መሪዎች አመራራቸው፣
cKV” VÑe ምንጭ፣ ‹‹ … ጠቡ በፖለቲካ መሪዎችና የሚገባው ቁም ነገር ግን መገምገማቸውና አበክረን መጠየቅ አለብን አማካሪዎች የሚያቀርቡት ኃሳብ፣
ƒ°Óeƒ ¨”ÉS< ኃላፊዎች እንጂ ሕዝቦች ላይ እንዳልሆነ መሰናበታቸው ሳይሆን መቼ፣ እንዴት ያልነው ሌላው ወሳኝ ነጥብ፣ በመሪዎቹ በተለያየ ደረጃ ያሉ ኃላፊዎች ደግሞ
ይታወቃል፡፡ … ሌሊት ሲጋቡ [የኤርትራና እና ከዚያስ የሚሉትና ተያያዥ ዙርያ ያሉት አማካሪዎች ጉዳይ ነው፡ በሚጠበቅባቸው ተግባር ምን እያደረጉ
iÁß“ Te¨mÁ የኢትዮጵያ ተወላጆች] አይተን እንዳላየን ጉዳዮች ናቸው፡፡ ይህም የአንድ ክልል ፡ የመሪዎቹ አማካሪዎች እነማናቸው? ነው ተብሎ ይፈተሸ፡፡
}hK cÃñ ዝም እንላለን፡፡ ለበዓል ፍየል ወይም ዶሮ ባለሥልጣናት ጉዳይ ሳይሆን በኢትዮጵያ እንዴት ይመረጣሉ? እስካሁን በነበረው የአስተዳደራዊ እርምጃ
}hK ¨ÇÏ ይዘው ድንበር ሲሻገሩም እንደዛው፡፡ … ሰማይ ስር ባሉ ሹማምንት ላይም ጉዞ ሀገሪቱን የት አደረሷት? የሚሉት ስኬታማነት መለኪያው የቃጠሎውን
››፡፡ ሁሉ ሊተገበር እንደሚገ በአጽንኦት መጤን ይኖርባቸዋል፡፡ አመድ በማፈስ ሳይሆን ሳይቃጠል
¢Uú¨<}` îG<õ ይህ አባባል የገለጠው ወይም እንገልፃለን፡፡ ግምገማውን ተከትሎ የመሪ አማካሪዎቹ አዕምሮ በቅጠል መከላከል ሲቻል ብቻ ነው..
SpÅe õeN ያጋለጠው አንድ ትልቅ እውነታ አለ፡- የተደረሰበት ውሳኔ ገመናውን በመግለጥ ድምር ውጤትም የአንዲትን ሀገር ኢትዮጵያ ለዘላለም ትኑር!!!
የሁለቱም ሀገራት ሕዝቦች አዕምሮ ድምር የአንድ ሀገር መሪዎች አዕምሮ ድምር አቅጣጫ ከሚወስኑት መሰረታዊ
Ó^ò¡e ›?Ç=}`
’w¿ Seõ”
(0911 18 09 33)
ማን ምን አለ
E-Mail:nebiyou1st@yahoo.com
¾´ÓÏƒ ¡õK< eM¡

eM¡:- ®911 62 92 78
®911 62 92 82
0911 15 62 48
þ.X.l 7994
awrambatimes@gmail.com
http://www.awramba.com
¾›dT>¨< ›É^h
›^Ç ¡/Ÿ}T kuK? 09 ‹‹ይህ አይነቱ አፈሳ ተራ በተራ ለሁሉም
¾u?ƒ lØ` 191 የሚደርስ ይመስለኛል፡፡››
Ÿ›^ƒ Ÿ=KA ¨Å úÁd uT>ëÅ¨<
S”ÑÉ’ Ÿê S¢”” ÉMÉÃ ›Kõ
wKA ¨Å GÑ` õp` +Áƒ` SÑ”ÖÁ አቶ በቀለ ነጋ
›eóMƒ LÃ uT>Ñ–¨< vI[ ’Òi Q”í የኦፌዴን ዋና ፀሐፊ
Óu= ¨<eØ
ካለፈው ቅዳሜ ጀምሮ በኦሮሚያ
ውስጥ ስለታሰሩት አባሎቻቸው
ጉዳይ ለፍትሕ ጋዜጣ ከሰጡት
የአሳታሚው አድራሻ አስተያየት የተወሰደ፡፡
አራዳ ክ/ከተማ ቀበሌ 09
የቤት ቁጥር 191
ከአራት ኪሎ ወደ ፒያሳ በሚወስደው

መንገድ ፣ ከራስ መኮንን ድልድይ አለፍ
ብሎ ወደ ሀገር ፍቅር ቲያትር መገንጠያ ‹‹አሁን ግን ቤተመንግስት ከገባሁ በኋላ
አስፋልት ላይ በሚገኘው ባህረ ነጋሽ ከጓዳም መውጣት እያቃተኝ ነው እንጂ
ሕንፃ ግቢ ውስጥ፡፡
አራዳ ብገባ ደስ ይለኝ ነበር፡፡ መዝናናት
ለሰው ልጅ አስፈላጊ ነው፡፡››
አታሚ፡- ‹‹አብዛኛው ሰው በመኪና የሚጓዘውን
ፕ/ር ግርማ ወ/ጊዮርጊስ
ብርሃንና ሰላም ማተሚያ “በወጣትነትዎ በምን ነበር ያህል በእግሩም ይጓዛል፡፡››
ድርጅት የሚዝናኑት?” በሚል ከአዲስ ልሳን ጠ/ሚ/ር መለስ ዜናዊ
ክ/ከተማ፡- አራዳ ጋዜጣ ለቀረበላቸው ጥያቄ የሰጡት ‹የነዳጅ ዋጋ ጭማሪው በትራንስፖርት ተገልጋዮች ላይ
ቀበሌ፡- 17
ምላሽ፡፡ ጫና አያሳድርም› ለማለት ያቀረቡት መከራከሪያ
የቤት ቁጥር፡- 984

ኮሜንተሪ ፕሬዝዳንቶች አስተናግዳለች፡፡
3
የመለስ ዜናዊ እና የኦሕዴድ

በየወቅቱ መሰል እርምጃዎችን
የመወሰዱ ዓላማ በክልላዊ መንግስታት
ደረጃ የሥልጣን መጠናከርን (መከማቸትን)
መከላከልን ታሳቢ ያደረገ ነው፡፡ ከዚህም
ግንኙነት አዲስ ምዕራፍ

በላይ፣ ከሚመለከታቸው የየፓርቲዎቹ
አለቆች ይልቅ፣ ሕወሓት በክልልና
በዞን ደረጃዎች ላሉ ቁልፍ ኃላፊነቶች
የሚደረገውን ሹመት በተዘዋዋሪ
ይቆጣጠራል፤ በመሆኑም፣ ተሿሚዎቹ
ለቅርብ የበላዮቻቸው ሳይሆን ለዋናው
የኦሮሞ ሕዝቦች ዴሞክራሲያዊ ፡ ‹‹ፓትሮን›› ታማኝ እንዲሆኑ ይደረጋሉ፡
ድርጅት - ኦሕዴድ - በቅርቡ ከፍተኛ ፡ ይህም የክልላዊ መሪዎች የራሳቸውን
የማፅዳት ዘመቻ አከናውኗል፡፡ ለአቶ መለስ የማባበል ስትራቴጂ ያልታሰቡ ውጤቶችና ‹‹ደንበኞች›› ለማቋቋም የሚያስችላቸውን
ታማኞች አይደሉም ተብለው የታዩትን ማምከኛ እርምጃዎች የኪራይ ሀብት ያሳጣቸዋል፡፡
ማስወገድ ለድርጅቱ የተለመደ ተግባር ሁሉም ያልተገደበ ሥልጣን የ2005ቱ ምርጫ ይህን ታክቲክ
ቢሆንም፣ 120 ከፍተኛና መካከለኛ ደረጃ እንዳላቸው ገዥዎች፣ ጥቅም አስጠባቂ ለጊዜውም ቢሆን አጨናግፎት ነበር፡፡ ላለፉት
አባላትን የጠራረገው የቅርቡ ትርዒት ግን (‹‹ፓትሮን››) በሆኑበት በጥቅም የተሳሰረ 15 ዓመታት፣ የኦሮሞ ኤሊቶችን ማቃቃርና
እሰከዛሬ ከታዩት መካከል የሚስተካከለው ሥርዓት ላይ የሚመረኮዙ ናቸው፡፡ በመሰል ማግለል ኦሕዴድን ለማዳከም እና የበታች
የለም፡፡ ‹‹የኢፌዴሪ ምክር ቤት አፈ- ሥርዓቶች፣ ‹‹ደንበኞች›› ለሚያሳዩት እንደሆነ ለማቆየት እንደቁልፍ ስትራቴጂ
ጉባዔ›› የሆኑትን አባዱላ ገመዳን ጨምሮ፣ ጃዋር ሲራጅ መሀመድ፣ ታማኝነትና ለሚሰጡት ድጋፍ በተለዋጭ የታየ ነበር፡፡ ያም ሆኖ፣ ድንገተኛውን የአማራ
የተቀረውን የድርጅቱን አመራር ዕጣው የፖሊቲካል ሳይንስ ዋነኛው “ፓትሮን” የሥልጣንና የቁሳዊ ስጋት ማንሰራራት ለመቋቋም፣ አቶ መለስ
እንደሚጠብቃቸው ነው የሚነገረው፡፡ ጥቅም ክፍፍልን በበላይነት ይቆጣጠራል፡፡ ከኦሮሞ መራጮች ጋር ሰላም ለመፍጠር
ተመራማሪና ተንታኝ ናቸው ከሁሉም በላይ፣ ጥቅሞቹ በ”ፓትሮኑ” የበታች ሙከራ ከማድረግ በስተቀር ሌላ አማራጭ
ስጋቶችን አስቀድሞ የመመከት ማመካኛዎች እና ተገዥ በመሆን ላይ እጅግ የሚወሰኑ አልነበራቸውምና ያን ጊዜ አባዱላ ገመዳ
የተወገዙት ግለሰቦች የሙስና ናቸው፤ በተጨማሪም፣ ለእርሱ ፍላጎቶቹና ከተረጋገጠ ታማኝነታቸው ጋር ብቅ አሉ፤
እና የእድገትና ትራንስፎርሜሽን እቅድ ጥቅሞች ካለአንዳች ማወላወል ተገዥ መሆን በተለይ ያ የእርሳቸው ታማኝነት በ2001
የተባለውን ተግባራዊ ለማድረግ ብቃት ጃዋር ሲራጅ መሀመድ የሚጠበቅባቸው መሆኑ ሳይታለም የተፈታ ውስጥ በተከሰተው የሕወሓት የውስጥ ቀውስ
የላቸውም የሚል ውንጀላ ቀርቦባቸዋል፡ ነው፡፡ አምባገነኖች ቀጥተኛ የሥልጣን ወቅት የተረጋገጠ ጉዳይ ነበር፡፡
ቅድመ-ሁኔታ ነውና፡፡ እንደሚባለው ከሆነ፣ ሚኒስትሩን ቢሮ ጨምሮ ለሚመለከታቸው ተዋረድን ለማስጠበቅ (ከገንዘብ ጋር የተያያዘ)
፡ ሆኖም ግን፣ የማፅዳት እርምጃው፣ የኦነግ የምንጊዜም ጠላት
የተወገዱት ግለሰቦች በአዲስ አበባ ዙሪያ ባለሥልጣናት ያቀርባል፡፡ ሆኖም ግን፣ የሕዝብ ሀብት ምዝበራን ይፈልጉታል፡፡
የእድገትና ትራንስፎርሜሽን እቅዱን ትግበራ የሆኑት አባዱላ ገመዳ፣ ከተሿሚዎች
ባሉ ከተማዎች ውስጥ በሕገ-ወጥ የመሬት በወንጀል ፈፃሚዎቹ ላይ እርምጃ ሊወሰድ ሆኖም ግን አንዳንዴ አግድሞሻዊ ቡድኖች
ለማመቻቸት በሚል ነው የተወሰደው መካከል በማፈንገጥ ወይም በማሴር
ሽያጭ ተሳትፎ ነበራቸው፡፡ ሆኖም ግን፣ ሲገባ፣ እና ለጠቋሚዎች ጥበቃ ይደረጋል ብቅ ማለታቸው አይቀርም፤ በዚህም ንዑስ-
የሚለውን ምክንያት መቀበል አስቸጋሪ ነው፡ እምብዛም የሚጠረጠሩ አልነበሩም፡፡
ለምን የጠፋው ከጠፋ በኋላ አሁን እርምጃ ተብሎ ቃል እንደተገባው ቃሉ ሳይጠበቅ ፓትሮኖች የራሳቸውን መረብ ይዘረጋሉ፡፡
፡ በመጀመርያ ደረጃ፣ በቅርቡ ከአንድ ዓመት በመሆኑም፣ ምንም እንኳን ለአጨር ጊዜ
ተወሰደ? ቀርቶ፣ ማስረጃውን አሳልፎ ለመስጠት መሰል ጉዳዮች ሲያጋጥሙ፣ እነዚያ ቡድኖች
በፊት፣ እነዚሁ ሰዎች ራሳቸው በአስተዳደራዊ ቢሆንም፣ ኦሕዴድን ለ‹‹ማሻሻል››፣ የተማሩ
የሕዝቡን ጉስቁልና ባለሥልጣናቱ ራሱን ያጋለጠው ግለሰብ ወዲያው ነበር የዋናውን “ፓትሮን” ሥልጣን አደጋ ላይ
ውጤታማነት ረገድ ኦሮሚያን ለተቀሩት ኦሮሞዎችን ለማባበልና እንዲቀላቀሏቸው
ቸል ባይሉት ኖሮ፣ ተፈፀሙ የተባሉትን የወከባ ሰለባ የሆነው፡፡ በመጨረሻም የሚጥል አቅም ሊያጎለብቱ ይችላሉ፡፡
ክልሎች ሞዴል እንድትሆን በማድረግ ለማድረግ ያስቻላቸውንና አስቀድሞ ተደርጎ
ወንጀሎች መከላከል፣ አልያም ቢያንስ ሀገሪቱን ለቅቆ ለመሸሽ ተገደደ፡፡ የተቀረውም መቼም መቋጫ የሌለው ብወዛ፣
ሙገሳ የተቸራቸው ናቸው፡፡ ሁለተኛ፣ እቅዱ የማይታወቅ ዓይነት ሥልጣን ተሰጥቷቸው
ከሶስት ወይም አራት ዓመታት በፊት ቡድን የገንዘቡን ዱካ በመከተል፣ የገንዘቡ ከኃላፊነት ማፈናቀል እና መሾምና መሻር
ከ2010-2015 ድረስ የሚዘልቅ የአምስት ነበር፡፡ እጅግም ነበር የተሳካላቸው፡
እንዲቋረጡ ማድረግ በተቻለ ነበር፡፡ ለምሳሌ፣ የመጨረሻ መዳረሻ በአንድ ባለሥልጣንና በአቶ መለስ የደንበኝነት ፓርቲዎች የተለመዱ
ዓመት እቅድ ተብሎ ነው የሚገመተው፡ ፡ የጀመሩትም በተሳታፊዎች የተሰነዘሩ
በ2008 ውስጥ፣ በገላን ከተማ ውስጥ ለ47 የፌዴራል ሚኒስትር ስም የተመዘገበ ሲሆኑ ግባቸውም መሰል ችግሮችን ማስቀረት
፡ መሰል ‹‹አዲስ›› እና ከፍተኛ ግቦችን ሁሉንም ወቀሳዎችና ትችቶች ድርጅቱ
መኖሪያዎች መገንቢያነት ሊውል የሚችል የባንክ መዝገብ መሆኑን ያስረገጠ ተጨማሪ ነው፡፡
በማቀፉ ውጤታማ ለመሆን እጅግ አስቸጋሪ አምኖ የተቀበለባቸውን ትላልቅ ኮንፍረንሶችን
መሬት በሕገ-ወጥ መንገድ ከመሸጥ ጋር ማስረጃም ለማግኘት ችሎ ነበር፡፡ ይህም ከአንድ የመጀመሪያ ደረጃ ት/ቤት
የሆነን ፖሊሲ ስኬታማ እንዲሆን ለማድረግ በማዘጋጀት ነበር፡፡ ለድክመቶቹ የተማረው
በተያያዘ አንድ የሙስና ጉዳይ ተከስቶ ነበር፤ በተለይ በምርመራው የታወቀው ዋነኛው አምባገነን አንስቶ እስከ ዋነኛው ክልላዊ ኃላፊ
የሚደረግ ዝግጅት መካሄድ የነበረበት በእቅድ ኃይል መገለል እንደምክያት ቀርቦ ነበር፡
እናም፣ ይህ ጉዳይ ይመለከተናል ያሉ ዜጎችን ሰው ስለምን በቅርቡ በተካሄደው የማፅዳት ድረስ፣ አንድ ሰው በአንድ ኃላፊነት ላይ
ደረጃ ሳለ እንጂ በትግበራው እርከን ግማሽ ፡ እናም፣ በአንድ ወቅት የተማሩትን ጠባብ
ያካተተ አንድ የፍቃደኞች ቡድን ስድስት ዘመቻ ሳይነካ ቀረ ለሚለው በማብራሪያነት ለማገልገል የሚፈቀድለት አማካይ ጊዜ 2.5
ርቀት ከተጓዘ በኋላ አይደለም፡፡ እናም፣ ይህ ብሔርተኞች እና የዴሞክራሲ ጠላቶች
ወራት የፈጀ ጥልቅ ምርመራ ያካሂዳል፤ ሊቀርብ የሚችል ነው፡፡ ዓመታት ብቻ ነው፡፡ ለአቶ መለስ ሥልጣን
የተወሰደው የማፅዳት ዘመቻው ከእቅዱ ጋር ብሎ በአደባባይ ላወጀ ድርጅት የወሰደው
ቡድኑ በምርመራውም ሀሰተኛ ዶክመንቶችን፣ በአጠቃላይ፣ የመሬት ሽያጭን ዋነኛ ስጋት ተደርገው በሚታዩት በሁለቱ
አንዳች ግንኙነት የሌለው ስለመሆኑ ሌላ እርምጃው የብዙዎችን አፍ በአግራሞት
ደረሰኞችን፣ የባንክ መዝገቦችን፣ ምስሎችንና የተመለከተው መጠነ-ሰፊው የሙስና ቅሌት ክልሎች ብወዛው ከዚህም የባሰ ነው፡፡ በሁለት
አመላካች ማስረጃ ነው፡፡ ያስከፈተ ነበር፡፡
በግለሰብ ደረጃ የተደረጉ የድምፅ ልውውጦችን ድብቅ የሆነ ተግባር አይደለም፡፡ ስለዚህም፣ አስርት ዓመታት ውስጥ ሱማሌ (ኦጋዴን)
አንዳንዶቹ ባለሥልጣናት በመቀጠልም አባዱላ ተማሪዎች፣
ያካተተ ጠንካራ፣ ሊካድ የማይችል ማስረጃ በቅርቡ የተወሰደው እርምጃ ከመሬት ሽያጭ አስራ ሁለት ፕሬዝዳንቶችን ያፈራረቀች
የሙስና ተግባር መፈፀማቸው የማይካድ
ያሰባስብና የምርመራውን ውጤት የጠቅላይ ጋር የተያያዘ ነው የሚለው ማመካኛ፣ ሲሆን በተመሳሳይ ወቅት ኦሮሚያ አምስት
እውነታ ነው፤ ምክንያቱም በአቶ መለስ ወደ ገፅ 9 ዞሯል
እንደው ሌላው ቢቀር ቅንነት የጎደለው ነው፡
ኢትዮጵያ ሙስና ለፖለቲካ ሥልጣን አንዱ
ማ ስ ታ ወ ቂ ያ

4
ፊ ቸ ር አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
የሰሜን አፍሪካው አመጽና

የአቶ መለስ ምላሽ በተንታኞች እይታ
በአሜሪካ - ኦሐዮ ግዛት ውስጥ
በሚገኘው ዴይተን ዩኒቨርሲቲ ፍልስፍና ከጄን ሻርፕ አመፅ አልባ ስትራቴጂ
የሚያስተምሩት ፕሮፌሰር መሳይ ከበደ፤ የተወሰዱ ነጥቦችን መነሻ በማድረግ ነው፡
ኢትዮጵያን ባሰቡ ቁጥር ሁሌም አንድ ፡ ሰነዱ ግን “የቅንጅት አመራሮች ሕገ-
ጉዳይ በቁጭት ያንገበግባቸዋል፡፡ “እኔ መንግስታዊ ስርዓቱን በኃይል ለማፍረስ
ተምሬ እዚህ ደረጃ ላይ እንድደርስ ሙሉ ሙከራ አድርገዋል ለሚለው ክስ በዋነኛ
ወጪዬን የሸፈነው የኢትዮጵያ ሕዝብ አስረጅነት እንደቀረበና በአመራሮቹ ላይም
ሆኖ ሳለ፤ ያስተማረኝን ድሀ ወገኔን የዕድሜ ልክ ፍርድ እንዲወሰን ምክንያት
እንደመካስ አሜሪካውያንን ለማስተማር መሆኑ አይዘነጋም፡፡
መገደዴ ሁሌም እረፍት ይነሳኛል” ይላሉ
በትካዜ፡፡ አንቀጽ - 9!
ፕሮፌሰር መሳይ የኢህአዴግ መንግስት የኢትዮጵያ መንግስት ባለስልጣናት
አገሪቷን ከተቆጣጠረ ከአንድ ዓመት በኋላ ለአመፅ አልባ ትግልም ሆነ ለየት ባለ
‹በፖለቲካ ልዩነት› ምክንያት ከአዲስ አበባ ስትራቴጂ ለሚደረግ የፓለቲካ ትግል
በዳዊት ከበደ
ዩኒቨርሲቲ እንዲባረሩ ከተወሰነባቸው 42 አንድ ወሳኝ ሕገ መንግስታዊ አንቀጽ
ምሁራን አንዱ ናቸው፡፡ በመሳይ ዕምነት ይጠቅሳሉ፡፡ የሕገ መንግስት የበላይነትን
ኢትዮጵያ ውስጥ ላለው የተመሰቃቀለ በሚያትተው የሕገመንግስቱ ክፍል
ፖለቲካ ዋናው መንስኤ ኢህአዴግ (አንቀጽ 9) ሕገ መንግስቱ የሀገሪቱ የበላይ
የሚከተለው በብሔር ላይ የተመሠረተ ሕግ እንደሆነ፤ ማንኛውም ዜጋ ሕገ
ፌዴራሊዝም ነው፡፡ ለዚህም ይመስላል መንግስቱን የማስከበርና ለሕገ መንግስቱ
በሚጽፏቸው መጽሐፎች፣ በድረ-ገጾች ተገዢ የመሆን ኃላፊነት እንዳለበት ከዘረዘረ
አማካኝነት ለንባብ በሚያበቋቸው የተለያዩ በኋላ በአንቀጹ ንዑስ ቁጥር 3 ላይ እንዲህ
መጣጥፎቻቸውና ቃለ-ምልልሶቻቸው ይላል “በዚህ ሕገ-መንግስት ከተደነገገው
የብሄረተኝነትን አደጋ ሳያነሱ የማያልፉት፡ ውጪ በማናቸውም አኳኋን የመንግስት
፡ በእነዚህ ጽሁፎቻቸው የኢህአዴግን ትግል ብቻ ማውረድ የቻለ ይመስላቸዋል ስልጣን መያዝ የተከለከለ ነው”፡፡ ይህ ሕገ
የቀድሞው የኢፌዴሪ ፕሬዝዳንት በአሁኑ
መንግስት ከረር ባለ ሁኔታ ይተቻሉ፡፡ የሚለው የፖሊቲካ ተንታኙ ጃዋር መንግስታዊ ድንጋጌ ኢህአዴግ ከምርጫ
ወቅት ደግሞ የአንድነት/ መድረክ አመራር
ይህ ብቻም አይደለም፡፡ የመንግስት ለውጥ መሐመድ የአብዮቱ ጥንሥስ የተጀመረው ውጪ ያሰጉኛል ለሚላቸው የፖለቲካ
አባል የሆኑት ዶ/ር ነጋሶ ጊዳዳ ግን
ሳይደረግ ያስተማራቸውን ሕዝብ ገብተው ከስምንት ዓመት በፊት (እ.ኤ.አ 2003) ተቀናቃኞቹ ወሳኝ የማጥቂያ መንገድ፣
የፖለቲካ ድርጅቶቹ መዳከም እንደዚህ
ለማገልገል እንደሚቸገሩ ያላቸውን ስጋት እንደሆነና ለረጅም ጊዜ ተከፈፍለው ለምዕራባዊያን የዕርዳታ ለጋሾቹ ደግሞ
አይነት እንቅስቃሴ እንዳይኖር እንቅፋት
ከጽሁፎቻቸውና መግለጫዎቻቸው በቀላሉ ሲናቆሩ የነበሩ የፖለቲካ ፓርቲዎች አይነተኛ የማሳመኛ ድንጋጌ አድርጎ
እንደማይሆን ይከራከራሉ ‹አንድ የፖለቲካ
መረዳት ይቻላል፡፡ (ከኮሚኒስቶች እስከ ኢስላሚስቶቹ) እንደሚጠቀምበት ይገለጻል፡፡
ድርጅት በራሱም ችግር ወይም ገዢ
ፕሮፌሰር መሳይ በቅርቡ በሰሜን አፍሪካና መደቦች በሚፈጥሩት ተጽእኖ ምክንያት እና ማህበራዊ ድርጅቶች (ለወጣቶች፣ በርካታ ተንታኞች እንደሚሉት በሐምሌ
በአንዳንድ የመካከለኛ ምስራቅ አገሮች ሊዳከም ይችላል፡፡ ሁልጊዜም የድርጅት ሴቶች፣ ጋዜጠኞች፣ ሰራተኞች መብት ወር 1999 ዓ.ም የቅንጅት አመራሮች
የተከሰተውን የሕዝብ አመፅ ከአገራቸው ሥኬት እና ክሥረት አለ፡፡ የማህበረሰቡ ውዘተ የሚሟገቱ) በመሰባሰብ ተባብረው ከእስር ሲፈቱ፤ አመራሮቹ እንዲፈርሙት
ተጨባጭ ሁኔታ ጋር በማነጻጸር በቅርብ ችግር እስካልተፈታ ድረስ ድርጅቶች ለውጥ ለማምጣት ኪፋያ (በቃ!) የሚባል የቀረበላቸው ሰነድ በሕገ መንግስቱ አንቀጽ
መከታተላቸውን መነሻ በማድረግ “Are ቢዳከሙ እንኳ ሕዝቡ ራሱን በማደራጀት ጥምረት አቋቋሙ። የስብስቡ ዓላማ ዘጠኝ ላይ የሰፈረውን የሚመለከት ነው፡
Ethiopians angry enough to revolt?” ያንቀሳቅሰዋል እንጂ ትግል አይቆምም› የሆስኒ ሙባረክ አምባገነናዊ አገዛዝ ፡ (የተፈረመው ሰነድ ‹ህገ መንግስታዊ
በሚል ርዕስ ለንባብ ባበቁት መጣጥፍ ይላሉ፤ በነጋሶ እምነት ጭቆናና ብዝበዛ እንዲያበቃ፣ የእሱ ልጅ፣ ጋማል ሙባረክ ስርዓቱን ህገ መንግስታዊ ባልሆነ
የኢህአዴግን መንግስት በምርጫ ሳጥን በአንድ አገር መኖሩ መተማመን ላይ ስልጣን እንዳይወርስ መታገል ነበር። መንገድ ለማፍረስ ተንቀሳቅሰናል፤
ለማሸነፍ መሞከር ስላቅ ስለመሆኑ እስከተደረሰ ድረስ ሁሌም ሕዝብ ይሄንን ሰላማዊ ትግልን እንደ ብቸኛ ስልት በዚህም መንግስትንና የኢትዮጵያን ህዝብ
ከምርጫ 2002 ውጤቶች መገንዘብ ለመለወጥ መንቀሳቀሱ አይቀርም፡፡ በመቀበል፣ አደራጆቻቸውን ( activists ይቅርታ እንጠይቃለን…ለወደፊቱም ህገ
እንደሚቻል በማውሳት ተቃዋሚዎች ድርጅቶች ከሕብረተሰቡ ውስጥ ይወጡና and organizers) የዚህን የትግል ዘዴ መንግስቱንና በህገ መንግስቱ መሰረት
የተለየ ስትራቴጂ መከተል እንዳለባቸውና የሕዝብን ችግር አንጥረው አውጥተው በስፋት እንዲማሩ ማመቻቸታቸውን ጃዋር የተቋቋሙ ተቋማትን ለማክበርና
ለዚህ ደግሞ የሰሜን አፍሪካን ልምድ ለሕዝብ ካቀረቡ በኋላ በዚያ ላይ ይተነትናል። ለማስከበር እንንቀሳቀሳለን› ይላል)
ከመቅሰም ውጪ ምንም ምርጫ የተመሠረተ ፕሮግራም በማውጣትና ፕሮፌሰር መሳይ በበኩላቸው ‹በግብፅም ይህንን መነሻ በማድረግ አስተያየት
እንደሌላቸው ካሉበት ሆነው ምክራቸውን በማስተባበር ታግለው ህብረተሰቡን ሆነ በቱኒዚያ በማሕበረሰብ መሪዎች እንዲሰጡ የዚህ ፊቸር ጸሐፊ ጥያቄ
ይለግሳሉ፡፡ ያታግላሉ ሲሉ አስተያየታቸውን ይሰጣሉ፡ አስተባባሪነት ሕዝቡ ተግባራዊ ያደረገው፤ ያቀረበላቸው አንድ የሕግ ባለሙያ፤ አቶ
ከሁለት ወር ተኩል በፊት አንድ ወጣት ፡ ነፍጥ አልባ ትግል (non-violent struggle) መለስ በንግግራቸው መሐል ‹መታሰር፤
ቱኒዚያዊ የዩኒቨርሲቲ ትምህርቱን አጠናቆ ጠ/ሚ/ር መለስ ግን ይህንን መላምት በመሆኑ ኢትዮጵያ ውስጥም የመንግስት ይቅርታ ጠይቆ መፈታት፤ ተመልሶ
የስራ ዕድል ለማግኘት ባለመቻሉ፣ ‹የተዛባ አመለካከት› ሲሉ ያጣጥሉታል፡ ለውጥ እንዲኖር ዓላማ ያላቸው ሰዎች መታሰር መንግሥትን እንደሰለቸው ሁሉ
እንዲሁም በፖሊሶች የደረሰበት ፡ ‹ኅብረተሰቡ ከዚያ በፊት የነበረውን ማድረግ የሚጠበቅባቸው ለእንደዚህ እነርሱንም ይሰለቻቸዋል ብለን እናስባለን›
መንገላታት አበሳጭቶት ራሱን አቃጥሎ ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴ ዐይቶ አይነቱ ትግል ሕዝቡን ማስተባበር ብቻ የሚል አገላለጽ የተጠቀሙት ይህንን
ለሞት በመዳረጉ ምክንያት የተቀጣጠለው በዴሞክራሲያዊ ምርጫ ሐሳቡን ነው› ሲሉ የግል ምልከታቸውን ያቀርባሉ፡ በውስጠ ወይራ ለማስታወስ ነው ብለዋል፡
ህዝባዊ እንቅስቃሴ፣ ቱኒዝያዊውን ቤን ገልጧል። በተነጻጻሪ ከእናንተ በተሻለ ፡ ፡
ዓሊ ከመንበረ ስልጣናቸው በማሰናበት የልማት ሥራ የሚሠራልን የለም ብሎ በርካታ የዓለማችን የሰላማዊ ትግል
ወደ ግብጽ ተዛምቶ፣ ፕሬዚዳንት የአምስት ዓመት ኮንትራት ለኢሕአዴግ አቀንቃኞች በግብአትነት የሚጠቀሙበት ትግል ከውጭ
ሙባርክን ከስልጣናቸው እንዲባርሩ ሰጥቷል። …ኢሕአዴግ ይኼን ካልፈጸመ ‹from Dictatorship to Democracy› ወይስ ከውስጥ?
በማድረግ አካባቢውን አናግቶ የዓለም ሕዝቡ በሚቀጥለው ምርጫ ሊዘርረው በሚል ርዕስ ታዋቂው ጄን ሻርፕ
ሚዲያዎች ግንባር ቀደም ርዕሰ ጉዳይ እና ሊያባርረው እንደሚችል ኢሕአዴግም በአልበርት አንስታይን ኢንስቲትዩት በሰሜን አሜሪካ፣ በአውሮፓ እንዲሁም
ሆኗል። ሕዝባዊው እንቅስቃሴው በሁለቱ ሕዝቡም ያውቃል።…ለዚህ ነው በሰሜን ያሳተመው የነፍጥ አልባ ትግል በተለያዩ አገሮች የሚገኙ ትውልደ
አገሮች ብቻ ሳይወሰን፣ ከሰላሳ ዓመት አፍሪካ እንዳለው ዓይነት ሁኔታ ስትራቴጂን የሚተነትነው መፅሐፍ ኢትዮጵያውያን በመጪው ግንቦት
በላይ የመንን ይገዙ የነበሩትን ፕሬዝዳንት ኢትዮጵያ ውስጥ የለም የምንለው። ነው፡፡ (በ University of Massachusetts ኢትዮጵያ ውስጥ ተግባራዊ ይሆናል
አብደላ ሳላህን፣ ቀጥሎም በሱኒት እስላም በአሁኑ ሰዓት ኢሕአዴግ ኮንትራቱን Dartmouth የፖለቲካ ሳይንስ ፕሮፌሰርና የሚል ዓላማ አንግበው የተለያዩ
ሞናርኪ ወደምትዳደረው ባህሬይንና ወደ ለመፈጸም ነው ሌት ተቀን የሚሠራው። የኖቬል ዕጩ የነበረው ጄን ሻርፕ የጻፋቸው ኮሚቴዎችን አዋቅረው በማስተባበር
አልጄሪያ እንዲሁም ወደ ሊቢያና ሌሎችም ሕዝቡም የአፈጻጸም ችግር አለ ብሎ ካመነ በመቶዎች የሚቆጠሩ የነፍጥ አልባ ትግል ላይ መሆናቸውን በተለያዩ ሚዲያዎች
የአረብ አገሮች በመዛመት አካባቢውን መንግሥትን ለመገምገም የሚያስችል በቂ ስትራተጂ ቀመሮች እንዳሉ ይታወቃል) ይገልጻሉ፡፡ የዚህ እንቅስቃሴ አንዱ አካል
እያመሰው ይገኛል። መድረክ አለው።› ይላሉ፡፡ ፕ/ር መሳይም የጄን ሻርፕ ስትራቴጂ እንደሆነ የሚታመነው ‹የድል ቀን› የተሰኘ
የዲቨሎፕመንት ኢኮኖሚክስ ተመራማሪና ኢትዮጵያ ውስጥ ተግባራዊ የማይሆንበት ቡድንም ‹ፌስ ቡክ› በተሰኘው ማሕበራዊ
አወዛጋቢው ጥያቄ፤ ኢትዮጵያ ውስጥ ተንታኝ የሆኑት የጀርመኑ ዶ/ር ፍቃዱ ምክንያት እንደሌለ ይከራከራሉ፡፡ መረብ ወደ 10ሺህ የሚጠጉ አባላትን
ይቻላል ወይስ አይቻልም? በቀለ ግን ‹በአቶ መለስ ምላሽ አልስማማም› ጃዋር ግን ህዝባዊ አመጽ ብቻውን አቅፎ መረጃዎችን እየተለዋወጠ እንደሆነ
ባይ ናቸው፡፡ ‹አቶ መለስ ሕዝቡ ለውጥ ለማምጣት በቂ እንዳልሆነ በማህበራዊ መረጃ መረብ (ፌስ ቡክ) ላይ
በሰሜን አፍሪካ የታየው ሕዝባዊ መንግስታቸውን እንዲገመግም በቂ መድረክ መገንዘብ አስፈላጊ ነው፤ ይለናል፡፡ ያለው የቡድኑ መረጃ ይጠቁማል፡፡
እንቅስቃሴ ተከትሎ በውጭ የሚገኙ አለው የሚሉን ከአምስት ዓመት በኋላ በሰላማዊ ትግል (nonviolent struggle) የኢፌዴሪ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር
ተቃዋሚዎች፣ የሲቪክ ማሕበረሰብ ማለታቸው እንደሆነ ግልጽ ነው። ይሁንና አምባገነናዊ ስርዓትን ወደ ዴሞክራሲያዊ ሚኒስትር ዴኤታ የሆኑት አምባሳደር
ተወካዮች እና የኢትዮጵያን መንግስት ግን እንዲነሳባቸውም የማይፈልጉት አንድ አስተዳደር ለማሸጋገር ከፍተኛ ቅድመ ብርሃነ ገ/ክርስቶስ ባለፈው ማክሰኞ በጽ/
በሰብአዊ መብት አያያዙ አብዝተው ወሳኝ ጥያቄ ላቅርብላቸውና አስራ ዘጠኝ ዝግጅት ይጠይቃል በማለት፡፡ አያይዞም ቤታቸው በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ
የሚነቅፉት ወገኖች ‹በቃ› በሚል አንድ ዓመት ያህል በስልጣን ላይ በነበሩበት ‹ከመነሻው የዚህ አይነት የትግል ስልት እየተካሄደ ስላለው ቅስቀሳ ለቀረበላቸው
የጋራ መሪ ቃል የሰሜን አፍሪካው ዘመን ምን እንደሰሩ እስኪ ይንገሩን ሲሉ ጽንሰ ሀሳብ ጠንቅቆ መረዳት፣ ይህን ጥያቄ በዝምታ ከማለፍ ውጪ ምንም
እንቅስቃሴ ኢትዮጵያ ውስጥ ሊደገም ይጠይቃሉ፡፡ እውቀት በስፋት ለህዝቡ ማድረስ፣ ምላሽ መስጠት አልፈለጉም፡፡ አደገኛ
ይገባል የሚል እምነት አንግበው በተለያዩ የምግብ ዋጋ በከፍተኛ ደረጃ መናርና ብዙሃኑን ህዝብ ሊያስማማ የሚችል አቅጣጫ ሊይዝ ይችላል በሚባል ሁነት
እንቅስቃሴዎች ተጠምደው ይገኛሉ፡፡ መጥፋት፣ መጠነ ሰፊ ስራ አጥነት፣ ዓላማ ማፍለቅ፣ በጥናት ላይ የተመሰረተ ላይ ሚኒስትር ዴኤታው ምላሽ ከመስጠት
አንዳንድ ተንታኞች ግን ኢህአዴግ የመኖሪያ ቤት እጥረት፣ የትራንስፖርት ስትራቴጂ ማውጣት ወሳኝ ነው። ሰላማዊ ይልቅ የተጠቀሙበት ስልት በመግለጫው
የአባላቱን ቁጥር ከአምስት ሚሊዮን በላይ ችግር፣ ረሀብ በከፍተኛ ሁኔታ ተንሰራፍቶ (ነፍጥ አልባ) ትግል ስንል አንድነት፤ ላይ የታደሙትን ጋዜጠኞች ማስደመሙ
አድርጎ ሕዝቡ ውስጥ በተለያዩ ወጣትና ህዝቡ በከፍተኛ ድህነት ውስጥ እያለ ቅድመ ዝግጅት እና ሰላማዊ ዲሲፕሊን አልቀረም፡፡ አንድ ጋዜጠኛ እንዳውም
ሴቶች ማህበራት አማካኝነት የቁጥጥር በአንጻሩ ደግሞ ለገዢው መደብ ቅርበት ያለው ንቅናቄ (movement) ማለታችን መንግስታቸው ለሁኔታው የሰጠውን
መረቡን በዘረጋበት ሁኔታ፤ ሲቪክ ያላቸው ሹማምንት እጅግ በተንደላቀቀ ነው፡፡ ይህ ደግሞ ከተራ የጎዳና ላይ ነውጥ ግምት አሳባቂ ነው ብሎታል፡፡
ማሕበራት በፖለቲካዊ እንቅስቃሴዎች ሁኔታ ሲኖሩ ጠ/ሚ/ሩ የሕገ መንግስትን (riots) ጋር ነጥሎ መመልከት ግድ ይላል› ወጣቱ የፖለቲካ ተንታኝ ጃዋር
ላይ ተሳታፊ እንዳይሆኑ በአዲሱ አዋጅ አንቀጽ እየጠቀሱ ዋ! ትንፍሽ ትሉና ሲል ያብራራል፡፡ መሀመድ ግን ይህ አይነቱ እንቅስቃሴ
ተገድበው፤ ተቃዋሚ ፓርቲዎች በእርስ ብሎ ማስፈራራት በየትኛውም የሞራል ገና በእንጭጭነት ደረጃ ላይ እንዳለ ነው
በርስ ሽኩቻ ተሰነጣጥቀው በሕዝቡ ዘንድ መመዘኛ ተገቢ አይደለም› ይላሉ - ዶ/ር አስር ጊዜ እያሰሩ በይቅርታ መፍታት የሚገልጸው። ‹አንዳንዱ ውጪ አገር
እምነት ባጡበት፤ እንዲሁም ዜጎች ፍቃዱ፡፡ ሰልችቶናል ቁጭ ብለን የትግል ጥሪ ስላስተላለፍን
ለመብታቸው መከበር የሚያደርጉትን የ1997ቱ የምርጫ ውጤት ይፋ ብቻ ሁሉም አልጋ በአልጋ ሆኖ የሚሳካ
ትግል እርግፍ አድርገው በመተው የዕለት የነፍጥ አልባ ትግል(nonviolent መደረግ ተከትሎ ተቃዋሚዎች ፓርላማ ይመስለዋል› የሚለው ጃዋር ‹ሀገር
ኑሮአቸውን ብቻ ለማሸነፍ በተጠመዱበት struggle) እንደማይገቡ በይፋ ባሳወቁ በሳምንታት ውስጥ ያሉት ተቃዋሚዎች ደግሞ
በአሁኑ ወቅት፤ የሰሜን አፍሪካውን ወይስ የጎዳና ላይ ነውጥ ( riots) ? ውስጥ የቅንጅት ስራ አስፈፃሚ ኮሚቴ እኛ ተቃዋሚዎች ጠንካራ ባንሆንም
ሕዝባዊ እንቅስቃሴ ኢትዮጵያ ውስጥ “የሰላማዊ ትግል ስትራቴጂ” በሚል ርዕስ ህዝቡ በሰሜን አፍሪካ ያሉ ወንድሞቹ
ተግባራዊ ለማድረግ መሞከር ‹የማይታሰብ› የግብጽን አብዮት የተመለከቱ ብዙ አንድ ሰነድ ይፋ ማድረጉ ይታወሳል፡ በሚያደርጉት እንቅስቃሴና ድል ልቡ
ሲሉ ግምታቸውን ይሰጣሉ፡፡ ሰዎች ሕዝቡ ሙባረክን በሶስት ሳምንታት ፡ ይህ ሰነድ በአብዘኛው የሚያትተው ተነሳስቶ ዘራፍ ብሎ ብቻውን እንዲነሳ

የሚጠብቁት ይመስላል ሲል በአገር ውስጥ የሰጡት ለመንግስት ጋዜጠኞች እንዲሁም

ከመንግስት ጋር ቅርበት አላቸው ተብለው
ፊ ቸ ር ካፒታሊስት የፀረ-ሽብር አጋሮችና የገበያ
5
ያሉ ተቃዋሚዎች በሚሰጡት መግለጫ ‹አቶ ኢሳያስ ኢትዮጵያ ውስጥ በሰላማዊ ትግል
ለሚገመቱ የ‹ግል› ፕሬስ አባላት ሲሆን ኢኮኖሚ አራማጆች ተብለው ሲወደሱ፣
ግራ እንደተጋባ ይገልጻል፡፡
ሰፋ አድርገው ምላሽ የሰጡትም ከእነዚሁ ዴሞክራሲያዊ አስተዳደር እንዲሰፍን ይደግፋሉ ማለት በዚያው መጠንም ዕርዳታ በገፍ
በእርግጥ እሮሮ የበዛበት ህዝብ እምቢ
ወገኖች ለተሰነዘሩ ‹ልማታዊ› የሚሰኙ ይፈስላቸው እንደነበር በግልጽ ይታወቃል
በቃን ብሎ ሊነሳ የሚችልባቸው ሁኔታዎች
ይኖሩ ይሆናል። ሆኖም ግን እንደዚያ ዓይነት ጥያቄዎች ነው፡፡ (አውራምባ ዘበት ነው። የአቶ መለስ ፍላጎትም እንደዛው ነው ይላሉ፡፡
ታይምስ በመግለጫው ላይ እንዲገኝ እንጂ ጃዋርም የዶ/ር ፍቃዱን ሀሳብ ይጋራል፡
አይነት ሁኔታ ወዴት እንደሚያመራ በማለት ሁለቱም መሪዎች በሁለቱም አገሮች ያለው ፡ ነጻ የፖለቲካ ፉክክር በሌበት ሀገር
አይታወቅም በማለት በሊቢያ ያለውን ጥያቄ እንዲሰነዝር ዕድል እንዳልተሰጠው
ሁኔታ በምሳሌነት ይጠቅሳል ‹ሊቢያዎች ልብ ይሏል)፡፡ ሁኔታ ባለበት እንዲቀጥል ነው ፍላጎታቸው፤ የአንዱ ከዜጎች መብት ረገጣ በተጨማሪ ሙስና፣
ከግሉ ፕሬስ አባላት መካከል የቁም ነገር ድህነት እና የብሄራዊ ጥቅም (national
ያለበቂ ቅድመ ዝግጅት ተነስተው ጋዳፊን
መፅሄት ዋና አዘጋጅ ታምራት ኃይሉና
መኖር ለሌላው መኖር ዋስትና ነው፡፡› interest) መሸርሸር አለ። በእነዚያ ሀገራት
አናወጡት። ዝግጅት እንደሌላቸው
የአዲስ አድማሷ ጋዜጠኛ ኤልሳቤጥ አምባገነኖች የህዝብን ሀብት በመቦጥቦጥ
የምናውቀው የጦር መሳሪያ በእጃቸው (እንዲሁም አንዳንዶቹ በየአራት ዓመቱ) ለመደፍጠጥ የሚጠቀሙበት ስትራተጂ
ዕቁባይ ዕድሉን ሲያገኙ በአገር ውስጥና እራሳቸውን እና ዘመዶቻቸውን ሲያካብቱ
ስለወደቀ ብቻ በትግል መሃከል ምርጫ ሲያካሂዱ የቆዩ ናቸው?” ሲል ይለዋል፡፡
በውጪ በሚኖሩ ኢትዮጵያውያን ዘንድ ነው የሚኖሩት። ይህ ደግሞ አብዛኛው ዜጋ
የስትራቴጂ ለውጥ አደረጉና በነፍጥ ይጠይቃል፡፡ ‹አቶ ኢሳያስ ኢትዮጵያ ውስጥ
አነጋጋሪ የሆነ ምላሽ ያስገኙ ጥያቄዎችን በድህነት አረንቋ ውስጥ እንዲርመጥመጥ
መፋለም ጀመሩ። ይህ እነሱን ያዳከመና “እጅግ በሚያስገርም ሁኔታ አንዳንዶቹ በሰላማዊ ትግል ዴሞክራሲያዊ አስተዳደር
ሰንዝረዋል፡፡ ጋዜጠኛ ታምራት የጠ/ሚ/ሩ ያስገድደዋል። በተጭማሪም እነዚህ
ጋዳፊን ደግሞ እጅግ የጠቀመ ስትራቴጂ በፓርላማቸው ውስጥ ተቃዋሚዎች እንዲሰፍን ይደግፋሉ ማለት ዘበት ነው።
ደመወዝና ማህበራዊ ተሳትፎ የሚመለከት አምባገነኖች ህዝባቸውን መጨቆኛና
ነው› ሲል ሁኔታውን ያነጻጽራል። እናም በርካታ ወንበሮች አሏቸው፤ የግሉ ፕሬስም የአቶ መለስ ፍላጎትም እንደዛው ነው
ጥያቄ የሰነዘረ ሲሆን ጋዜጠኛ ኤልሳቤጥ ስልጣናቸውን ማራዘሚያ የውጭ እርዳታ
ይላል ጃዋር ኢትዮጵያ ውስጥ ገንቢ በብዛትና በነፃነት ከኢትዮጵያ እጅግ በማለት ሁለቱም መሪዎች በሁለቱም
ደግሞ “በሰሜን አፍሪካ እና በመካከለኛው ያስፈልጋቸዋል። ይህን እርዳታ ለማግኘት
ዴሞክራሲያዊ ለውጥ እንዲመጣ ከተፈለገ በተሻለ ሁኔታ ይንቀሳቀስባቸዋል፡፡ ስለዚህ አገሮች ያለው ሁኔታ ባለበት እንዲቀጥል
ምስራቅ ያለው ሕዝባዊ እንቅስቃሴ የህዝባቸውን አንድነት እና የአገራቸው
በቂ ዝግጅት ማድረግ አስፈላጊ ነው የፖለቲካ ነፃነትን በተመለከተ ኢትዮጵያ ነው ፍላጎታቸው፤ የአንዱ መኖር ለሌላው
በኢትዮጵያም ሊከሰት ይችላል ወይ?” ጥቅም ለውጭ ኃይሎች ይቸረችራሉ።
በማለት የመጀመሪያው እርምጃ ትግሉ ከእነዚህ አገሮች እጅግ የባሰች እንጂ መኖር ዋስትና ነው፡፡› በማለት ሁለቱም
የሚል ጥያቄ አቅርባለች፡፡ ጠ/ሚ/ሩ ይህ በዜጎች ውስጥ ቁጭት እና ንዴት
ልቡም፣ እግሩም፣ ጭንቅላቱም ሀገር የተሻለች አይደለችም” በማለት የፖለቲካ አገሮች የፖለቲካ ተቀናቃኛቸውን
ለሁለተኛው ጥያቄ የሰጡት ምላሽ የዚህ ይፈጥራል። በሰሜን አፍሪካ እና
ውስጥ መሆን እንዳለበት ያሰምርበታል። ነፃነት እንደ አንድ መከራከሪያ ሆኖ ለማጥቃት ይህ አይነቱን ስትራቴጂ
ፊቸር ዋነኛ ማጠንጠኛ ሆኗል፡፡ መካከለኛው ምስራቅ የተነሳውን ወላፈን
ዶ/ር ነጋሶ ጊዳዳ ከአንድ ወር በፊት ከአዲስ መቅረቡ ከአቶ መለስ ደጋፊዎች በስተቀር እንደሚጠቀሙ አስተያየቱን ይሰጣል፡፡
አቶ መለስ ለጥቂት ሴኮንዶች አሰብ ካቀጣጥሉት ምክንያቶች ውስጥ አንዱ
ነገር ድረ-ገጽ ጋር ባካሄዱት ቃለ-ምልልስ ማንንም እንደማያሳምን ይከራከራል፡፡
አደረጉና እንዲህ አሉ “የእኛ ሕገ ይህ ነው ይላል።
‹የ1997 ሕዝባዊ መነቃቃት ባለመሳካቱ “ምርጫ ሲባል የዜጎች አፍ ሳይሸበብ፣ የአፍሪካ አምባገነኖች፤ የግሎባል
መንግስት ትግሎች በሰላማዊ መንገድ እነዚህ አምባገነኖች የመጨቆኛ
እና የ2002 ምርጫን የተመለከቱ ሰዎች ተመጣጣኝና የመወዳደር አቅም ያላቸው ኢኮኖሚና የፖለቲካ አወቃቀር
እንዲካሄድ ሰፊ ጎዳና የከፈተ ነው፡፡ ከዚህ መሳሪያዎቻቸው የሆኑትን የስለላ
ኢህአዴግ የማይነካና ከመንበረ ስልጣኑ የተቃዋሚ ቡድኖች ከአፈናና መድሎ ነፃ
ውጪ የሚደረግ የስልጣን ለውጥ ሕገ ተቋማትና ወታደሮቻቸው ከአሜሪካ
ንቅንቅ እንደማይል አድርገው ለመደምደም በሆነ ሜዳ ገለልተኛ የአጫዋችነት ሚና በርካታ የፖለቲካል ኢኮኖሚ ተንታኞች
ወጥ መሆኑን አስቀምጧል፡፡ እያንዳንዱ በሚመጣ ዕርዳታና ሎጂስቲክ ይታገዝ
የተገደዱበት ሁኔታ አለ፡፡› ሲሉ ገልጸው ባለው ዳኛ የሚመራ መሆን አለበት” ህዝባዊ አመጽ በተነሳባቸው በእነዚህ
ዜጋ ሕገ-መንግስቱን ማክበርና ማስከበር እንደነበር ራሳቸው እርዳታውን
ነበር፡፡ ኢህአዴግ አሁን የደረሰበት ደረጃ የሚለው ጃዋር አቶ መለስ “ኮንትራት” አገሮች ላይ የነበረው የአገዛዝና የኢኮኖሚ
እንዳለበትም አስቀምጧል” ያሉት አቶ የሚለግሱት የምዕራብ መንግስታት በግልጽ
ላይ ለመድረስና ሲስተሙን ለመዘርጋት የሚሉን በዚህ መንገድ የተገኘ ኮንትራን አወቃቀር ከዓለም አቀፋዊ የግሎባል
መለስ አያይዘውም “ከ10 ወር በፊት ይናገራሉ የሚሉት ዶ/ር ፍቃዱ አንድ
ከፍተኛ ጉልበቱን እንዳፈሰሰ የሚገልጹት እስከሆነ ድረስ “ሕገ መንግስቱ ትግሎች ኢኮኖሚና የፖለቲካ አወቃቅር ጋር
ምርጫ ተካሂዶ ሕዝቡ የነበረው መንግስት ምሳሌ በመጥቀስ ስለሁኔታው አሳሳቢነት
ነጋሶ ‹አሁን ግፍና ጭቆናው ከፍተኛ በሰላማዊ መንገድ እንዲካሄዱ ሰፊ በጥብቅ በመተሳሰሩ የተፈጠረ የተዛባ
እንዲቀጥል በካርዱ ብይን ሰጥቷል፡፡ ይህ ሲገልጹ ‹ከሶስት ሳምንት በፊት በአዲስ
ደረጃ ላይ ደርሷል፤ የህብረተሰቡን ጎዳና የከፈተ ነው” የሚለው አገላለፅ ሁኔታ ምክንያት ነው ሲሉ ያስረዳሉ።
በሆነ በአስር ወር ውስጥ መንግስትን አበባ የሚገኙት የአሜሪካው አምባሳደር
የኢኮኖሚ፣ የማህበራዊና ፖለቲካዊ “በተጨባጭ የማይታይ መከራከሪያ” ሲል ዶ/ር ፈቃዱ በቀለም ከእነዚህ ተንታኞች
በነውጥ የሚያስወግድበት ምንም አይነት (ዶናልድ ቡዝ) በቱኒዚያና ግብጽ
ችግሮችን መፍታት አልቻለም፡፡ … ውድቅ ያደርገዋል፡፡ ጋር ይስማማሉ፡፡ ከአለፉት ስላሳ
ሎጂክ (ስነ አመክንዮ) የለም” ሲሉ ሲሉ እየተፈጠረ ያለው ሁኔታ እንዳሰጋቸው
የፖለቲካ እንቅስቃሴዎችን ሁሉ አፍኗል፡፡ አቶ መለስ ግን የሰሜን አፍሪካ አይነት ዓመታት ጀምሮ በዓለም አቀፍ በከፍተኛ
ምላሽ ሰጡ፡፡ በመግለጽ እንደ ግብጽና ቱኒዚያ አይነት
የሰብዓዊ መብቶችን እየጣሰና የመውደቂያ ህዝባዊ እንቅስቃሴ ኢትዮጵያ ውስጥ ደረጃ የሚካሄደው የግሎባል ኢኮኖሚ ህዝባዊ አመጽ እንዳይመጣ የኢትዮጵያ
እርምጃዎቹም እየታዩ በመሆናቸው ተስፋ እንዲደገም የሚፈልገው ሻዕቢያ ብቻ እንቅስቃሴ በተለይም በብዙ የሶስተኛው
ኮንትራቱ የተገኘው በውዴታ ወይስ ተቃዋሚ ኃይሎችን በአንድ ሆቴል ውስጥ
መቁረጥ አያስፈልግም›› ሲሉ ያላቸውን እንደሆነ በማብራራት በውጭም ሆነ ዓለም አገሮች ውስጥ ኢኮኖሚያዊ
በግዴታ? ሰብሰበው አነጋግረዋቸዋል› ይላሉ። በዶ/ር
ተስፋ ለድረገጹ ገልጸዋል፡፡ በአገር ውስጥ ያሉ ተቃዋሚዎች ግን መዛባትን፣ የህብረተሰብና የባሕል
የፖለቲካ ተንታኙ ጃዋር መሐመድ እንደ ፍቃዱ ግምት ይህ ማለት አሜሪካንም
ዶ/ር ፍቃዱ ሁሉ በአቶ መለስ መከራከሪያ የሻዕቢያ ጉዳይ ፈጻሚ ከመሆን የዘለለ ውድቀትን፣ በዚያውም መጠን የመንግስት ሆነ የተቀረው የምዕራቡ ዓለም ለአካባቢው
ቆይታ በጠ/ሚኒስትሩ ቢሮ ሚና እንደሌላቸው በመግለጽ ‹ሻዕቢያ አውታሮች መጠናከርና አገዛዞቹ የሕዝብ
ነጥቦች አይስማማም፡፡ ኢትዮጵያ መረጋጋት አይነተኛ ሚና ትጫወታለች
በየአምስት ዓመቱ ምርጫ ስለምታካሂድ አዲስ አበባን ባግዳድ አደርጋታለሁ ብሎ አለኝታ ከመሆን ይልቅ ለራሳቸው ብቻና የሚላትን ኢትዮጵያ ከእንደዚህ አይነቱ
ቀደም ባሉ ጊዜያት በየሁለት ወሩ የኢትዮጵያ ተቃዋሚዎችን ሁሉ ሰብስቦ በራሳቸው ዓለም ውስጥ ወደ መኖር
የሰሜን አፍሪካና መካከለኛ ምስራቅ አደጋ ለመጠበቅና ለአቶ መለስ መንግስት
መግለጫ ይሰጡ የነበሩት አቶ መለስ መሣርያ እና ፈንጅ በማስታጠቀ እየላከ እንዲገደዱ አድርጓቸዋል የሚሉት ዶ/ር
አይነት ወላፈን አይነካትም ማለት የዋህነት አስፈላጊውን ዕርዳታ በማመቻቸት የውስጥ
ባለፈው ቅዳሜ ግን ባልተለመደ ሁኔታ ነው› በማለት ተችተዋል፡፡ ይህን ትችት ፍቃዱ አሁን ሕዝባዊ እንቅስቃሴና
ነው በማለት “ከሊቢያ በስተቀር የሕዝባዊ ለውስጥ ከፍተኛ ዲፕሎማሲያዊ ስራ
እጅግ ዘግይተው (ከሰባት ወራት በኋላ) ጃዋር በዚህ ጉዳይ ላይ የሻዕቢያን ስም አመጽ የተከሰተባቸው አብዛኞቹ አገሮች፣
አመፅ ወላፈን የገረፋቸው አገሮች እኮ እየተሰራ መሆኑን የሚያሳይ ነው፡፡ …
ነበር ከጋዜጠኞቹ ጋር የተገናኙት፡ ማንሳት አቶ መለስ ተቃዋሚዎቻቸውን በአሜሪካና በተቀረው የምዕራቡ ዓለም
፡ በዚሁ መግለጫቸው በርካታ ዕድል ልክ እንደ ኢትዮጵያ በየአምስት ዓመቱ

6
የፖለቲካ ፈላስፎች አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
ሆኖ ተገኝቷል፡፡ ጋር የተያያዘ ካልሆነ በቀር ‹‹ተፈላጊ››

[ U t i l i t a r i a n i s m አይደለም፡፡ እዚህ ላይ ሚል የእርሱን
(desirable) የሚለውን ቃል መጠቀም
(ዩቲሊታሪያኒዝም) በማርክሲዝም ሌኒኒዝም የሞራል ፍልስፍና ከቲ.ኤች. ግሪን
ትርጉም አይሰጥም ብሎ ያስባልና፣ እርካታ
መዝገበ ቃላት ‹‹ጠቃሚያዊነት›› የሚል ‹‹ግለ-ምሉዕነት›› (self-realisation)
ስለዚህም ላዕላይ የሆነ አስፈላጊ የመጨረሻ
አቻ ትርጉም የተሰጠው ሲሆን ብዙዎችን ጋር ጎን ለጎን በማዳበር፣ ምንም
ግብ (end) ነው፡፡ ይህ የመጨረሻው
የሚጠቅም ወይም ለብዙዎች ደስታን ሳይታወቀው የቤንትሃምን የጠቃሚያዊነት
ነጥብ በቶማስ ሆብስ እና በቤንትሃም
የሚፈጥር ድርጊት ትክክለኛ ድርጊት (Benthamite Utilitarianism) የጠራ ውሃ
ውስጥ እንደምናገኘው ዓይነት - ‹‹ጥሩ››፣
ነው የሚል አስተምህሮት ነው፡፡] እናም አጨቀየው፡፡ የሰው ልጆች ዝም ብለው
ስለዚህም ‹‹ተፈላጊ›› የምናላቸው ሀሴትን
የጆን ስትዋርት ሚል “Utilitarianism” እርካታን በመፈልግ ወይም በመከተል
ወይም ደስታን ለምናገኝባቸው ነገሮች
ሥራ መጀመሪያ ‹‹ፍሬዘርስ›› መፅሔት ጥሩውን ነገር አያገኙም፤ ይልቁንም
የምንሰጣቸው ስሞች ናቸው - ተመሳሳይ
ላይ ነበር የታተመው (በመፅሐፍ መልክ ‹‹ከፍተኛውን የአዕምሮ ችሎታቸውን
ስማዊነት (nominalism) ይታይበታል፡፡
የወጣው በ1862 ነበር)፡፡ ሚል ይህንን ጥቅም ላይ የሚያውል የአኗኗር ምግባር››
ነገር ግን ሚል ነጥቡን ያቀረበበት መንገድ
መፅሐፍ የፃፈበት ዓላማ የቤንትሃምን እና ለራሳቸው በማግኘት እንጂ፡፡
በአሉታዊ መልኩ የሚታወቅና ድፍንፍን
የአባቱን የጀምስ ሚልን የጠቃሚያዊነት ተቃርኖ ያጠላበት የሚል
የጠቃሚያዊነት አስትህሮት
እና ግለሰባዊ ደስታ
ጆን ስትዋርት ሚል /1806-73/
በ1806 በለንደን የተወለደው እሳቤ ካርላይል እና ሌሎች ፈላስፎች የቤንትሃምን ጠቃሚያዊነት መልሶ
ያለ ሲሆን በዚህም በኤፍ.ኤች ብራድሊይ
ጆን ስትዋርት ሚል የዩቲሊታሪያን በመጠን ወይም በቁጥር በሚለካ ደስታ የመገንባት ሙከራ ባልተጠበቀ መልኩ
“Ethical Studies(1874)” እና በጂ.ኢ.
ማህበራዊ ፅንሰ-ሀሳብ አፍላቂውና ላይ የሚያተኩር ፍልስፍና ለአሳማ ብቁ አይደለም፡፡ መከራከሪያው አንዳንድ
ሙር “Principia Ethica(1903)” አሳመኝ
የኢኮኖሚስቱ ጀምስ ሚል የበኩር ልጅ ብቻ የሚመጥን አስተምህሮት እንደሆነ እርካታዎች ወይም አንዳንድ ዓይነት
በሆነ መልኩ ተተችቶበታል፡፡
ነው፡፡ አስደናቂው የልጅነት ዘመን ታሪኩ ከሚሰነዝሩበት ትችት ይታደገው ዘንድ ለቤንትሃም እንደሆነው እርካታ ከሌሎች የበለጡ እንደሆኑ
በህወይቱ መጨረሻ ገደማ፣ የጤንነቱ ነው፡፡ በዚህ ሥራው ጥቂት የመግቢያ ሁሉ፣ ለሚልም ሥነ-ልቦናዊ ሄዶኒዝም ከሚገልፅ እራሱን የማይከላከል ምልከታ
ሁኔታ እጅግ አሳሳቢ ደረጃ ላይ መድረሱን ነጥቦችን ከጠቃቀሰ በኋላ የሚከተለውን ግለሰባዊንም ሆነ ማህበራዊ ምግባሮችን የሚዘል አይደለም፡፡ እርካታ እራሱ
በተረዳ ጊዜ በ1870 በፃፈው ግለ-ታሪክ የጠቃሚያዊነት ትንታኔ ያቀርባል፡- ይጠቁማል፡፡ (ሄዶኒዝም ከፍተኛው ጥሩ ከፍተኛው ጥሩ ነገር ነው የሚለውንና
የተገለፀ ነው፡፡ የጀርሚ ቤንትሃም እና የሞራል መሠረቶችን፣ ነገር እና የሰው ልጅ ህይወት ትክክለኛው ነገር ግን እርካታዎች በብዛት ብቻ ሳይሆን
የፍራንሲስ ፕሌስ እገዛ ታክሎበት በቤት ጠቃሚነትን (utility)፣ ወይም ግብ እርካታ ነው የሚል የሞራ ፅንሰ- በጥራትም ይለያያሉ የሚለውን ሀሳብ
ውስጥ በአባቱ አማካኝነት ትምህርቱን የከፍተኛ ደስታ መርሆን በተመሳሳይ ሰዓት መጠቆም የሚኖረውን
ሀሳብ ነው፡፡) የአንድ ሰው ታላቅ የሆነ
የተከታተለው ጆን ስትዋርት ሚል የግሪክ የተቀበለ ሥርዓት ወይም ችግር የተረዳ አይመስልም፡፡ የሚል
የአንድ ሰው ታላቅ ቋንቋ በሶስት ዓመቱ፣ ላቲንኛ በስምንት ምልከታ ድርጊቶች ደስተኝነትን
ደስታን የመሻት ሁኔታ የግለሰቡ ብቸኛ
ውስጣዊ ግፊት ወይም ተነሳሽነት መከራከሪያ ከዚህ ችግር የማይላቀቅ
ዓመቱ መናገር የጀመረ ሲሆን፣ በ12 በሚፈጥሩበት መጠን ልክ ወይም ነፍስ የማይዘራ አልነበረም (አንድ
ነው፤ የሁሉም ሰው ከፍተኛ ደስተኝነት
የሆነ ደስታን የመሻት ዓመቱ የሎጂክ ፍልስፍና፣ እንዲሁም
በ13 ዓመቱ ፖለቲካል ኢኮኖሚ መማር
ትክክል እንደሆኑ፣ እንዲሁም
የደስተኝነትን ተቃራኒ
የማህበራዊ ጥሩነት መስፈርትና የሞራላዊ ሰው ከቤንትሃም የጠቃሚያዊነት ዋነኛ
ድርጊት ዓላማ ነው፡፡ ነገር ግን ሚል መመዘኛ አንፃር የህሊና እርካታዎች
ጀምሯል፡፡ በ1813 ገና የሰባት ዓመት ለማመንጨት በሚያዘምሙበት ከአካላዊ እርካታዎች ይልቅ የበለጠ የዳበሩ፣
ሁኔታ የግለሰቡ ብቸኛ ልጅ ሆኖ የፕሌቶን የመጀመሪያ ስድስት መጠል ልክ ስህተት እንደሆኑ ሁሉም እርካታዎች እኩል አይደሉም
ረጅም ጊዜ ቆይታ ያላቸው፣ ይበልጥ ንፁህ
ምልልሶች ከዩቲፍሮ እስከ ዜቲተስ ድረስ ያምናል፡፡ ደስተኝነት ሲል ይከራከራል፡፡ እርካታ ከሞራላዊ
ጥራት (ብቃት) አንፃር ከፍተኛ ወይም እና የመሳሰሉት እንደሆኑ መከራከሪያውን
ውስጣዊ ግፊት ወይም መጀመሪያ በተፃፈበት ግሪክኛ አጥንቶ
ጨርሷል፡፡ ሚል 14 ዓመት እስኪሞላው
ሲባል የታለመውን እርካታ
(pleasure)፣ እና የስቃይን ዝቅተኛ የሚል ደረጃ ሊወጣለት ይችላል፤ ሊያቀርብ ይችላል)፤ ነገር ግን እራሱ ሚል
የህሊና እርካታዎች ከአካላዊ እርካታዎች ሊታደገው ሙከራ አላደረገም፡፡
ድረስ እኩያውን አይቶ አያውቅም፡፡ ወይም የህመምን አለመኖር
ተነሳሽነት ነው፤ የሁሉም ግለ-ታሪኩ ሱታተም ባልተካተተ የእጅ ማለት ነው፤ ደስተኝነት የላቁ ሲሆኑ በዚህም ይበልጥ ተፈላጊ
[ጆን ስትዋርት ሚል ትክክለኛው ነፃነት
ፅህፈት ውስጥ የልጅነት እድሜው እጅግ የለሽ (unhappiness) ሲባል (desirable) ናቸው፡፡ ሚል እንደሚለው፣
የሌሎችን ጥረቶች ሳናደናቅፍ የራሳችንን
‹‹አሳማ ሆኖ እርካታን ከማግኘት የሰው
ሰው ከፍተኛ ደስተኝነት ምቹ እንዳልነበር ይናገራል፤ ‹‹የእኔ
የልጅነት ጊዜ ፍቅርን ሳይሆን ፍርሃትን
የታሰበው ህመም (pain)፣
እና የእርካታ እጥረት ነው፡፡ - ልጅ ሆኖ አለመርካት የተሻለ ነው፤ አንድ
መልካም ነገር በራሳችን መንገድ የመፈልግ
ወይም የመከተል ነፃነት እንደሆነ ይገልፃል፡
የሚያስተምር ነበር፡፡›› (Utilitarianism Ch.2) ቂል ሰው ሆኖ እርካታን ከማግኘት ይልቅ
የማህበራዊ ጥሩነት በ1821 እና በ1822 ዓመታት እርካታ ከራሱ በቀር የማንኛውም ሶቅራተስን ሆኖ አለመርካት ይሻላል::›› -
፡ እንዲሁም ከሁሉም የመንግስት ሥርዓት
ዓይነቶች የውክልና መንግስት የተሻለ
ከሕግ ፈላስፋው ጆን ኦስቲን ጋር የመጨረሻ ግብ ምክንያት ወይም መምጪያ (Utilitarianism Ch.2) ማንኛውም ብቁ
መሆኑን ያናገራል፡፡ በሁለቱ ነጥቦች ዙሪያ
ፈራጅ - ሁለቱንም የእርካታ ዓይነቶች
መስፈርትና የሞራላዊ የሮማን ሕግ ያጠና ሲሆን ዱሞንት
ወደፈረንሳይኛ የተረጎማቸውን የቤንትሃም
ያልሆነ ላዕላይ ወይም ጠቅላይ ጥሩ ነገር
ነው፡፡ እርካታ ሁሉም ሰው በውስጡ እና ያየ ማንኛውም ሰው - ከላይ የተጠቀሰውን
ሳምንት በስፋት እንመለሳለን፡፡]
ሥራዎች ማንበብ ጀምሯል፡፡ በ1823 ለራሱ የሚሽተው (የሚፈልገው) ነው፡፡ ተመሳሳዩን ያስባል፤ ሆኖም ተመሳሳዩን
ድርጊት ዓላማ ነው፡፡ ለሠራተኛው መደብ የለንደን ነዋሪዎች ሚል ሁሉም ሰው በትክክል ከሚሽተው የማያስብ ማንኛውም ሰው ብቁ ፈራጅ
የወሊድ መቆጣጠሪያዎችን የሚመለከት
ሥነ-ፅሁፍ በማሰራጨቱ ለአንድ ሌሊት
ለእስር ተዳርጎ ነበር፡፡ ሚል በ19 ዓመቱ
የጫጩት ማስፈልፈያ ማሽኖችን

በኢስት ኢንዲያ ካምፓኒ ውስጥ መዝገብ
ያዥ ሆኖ እየሰራና በተመሳሳይ ሰዓትም
የቤንትሃም ፀሐፊ (ረዳት) በነበረበት ጊዜ
ኢንኩቤተሮችን
‹‹Rationale of Judical Evidence››
ለተሰኘው ባለአምስት ጥራዝ የቤንትሃም
ሥራ አርታዒ ነበር፡፡ እናም እነዚህ ሁሉ
ነገሮች በአንድነት ተደምረው ለአዕምሮ
መታወክ ቢያበቁት የሚገርም አይደለም፡፡
በ1826 እና በ1827 ዓመታት ውስጥ ሚል
እጅግ ስልቹ፣ ድብርት የወረረውና ትኩረት
ማድረግ የተሳነው ሆኖ እራሱን አገኘው፡ በተመጣጣኝ ዋጋ በነጠላና በብዛት እናቀርባለን
፡ እራሱ እንደተናገረው ከሆነ፣ ወደቀድሞ
ጤንነቱ እንዲመለስ አስተዋፅኦ ከነበራቸው ይጠይቁን መጠናቸው ከትንሽ እስከ ትላልቅ ማለትም
ነገሮች ውስጥ አንዱ የዎርድስዎርዝ
ግጥሞችን ማንበቡ ነበር፡፡ • መጠናቸው ከትንሽ እስከ ትላልቅ
በ1830 ከሀሬት ቴይለር ጋር ማለትም
ተዋወቀ፤ የነፍሱ አቻ ስለመሆኗ በአንድ
• ባለ 50፣100፣200፣300፣400፣500...
ጊዜ ነበር የተረዳው፡፡ ሁለቱ ሰዎች እስከ
1851 - የቴይለር ባለቤት እስኪሞት ድረስ ወዘተ እንቁላል በመያዝ ጫጩቶችን
- ሳት ሳይላቸው ጓደኝነትን ሲያጣጥሙ ማስፈልፈል የሚችሉ
ከቆዩ በኋላ ጋብቻቸውን ፈፀሙ፡፡ ሀሬት • የክልል ደንበኞች ሙሉ ክፍያ
ቴይለር በ1858 ትሞታች፡፡ በአድራሻችን ከላኩ ወይም በአካል ከከፈሉ
ጆን ስትዋርት ሚል ከ1865-
በሚኖሩበት ከተማ ሆነው ማሽኑን
1868 ድረስ በዌስትሚኒስትር የፓርላማ
አባል ሆኖ ቆይቷል፡፡ በጋዜጦች ላይ የሚረከቡበትን ሁኔታ እናመቻቻለን፡፡
የሚያቀርባቸውና ለመተረክ እጅግ • በብዛት ለሚያዙ የዋጋ ቅናሽ አለን
ውስብስብ የሆኑት ሌሎች ሥነ-ፅሁፋዊ
ሥራዎቹ ሎጂክ፣ ኤቲክስ፣ አናሊቲክ
ሳይኮሎጂ፣ ኢኮኖሚክስ እና ፖለቲካን ሻያ ኤሌክትሮ መካኒካል
ያቀፉ ነበሩ፡፡ ትኩረታችንን የሳቡትና
የምናተኩርባቸው ሥራዎቹ “On Liberty
ቴክኖሎጂ ኃ/የተ/የግ/ማህበር
(1859)”፣ “Utilitarianism (1861)”፣
ስልክ 0911 69 31 02/0913 54 87 21/

እንዲሁም “Considerations on
Representative Government (1861)”
የተሰኙት ይሆናሉ፡፡ የህትመት ጊዜያቸውን
ቅደም ተከተል ከግምት አለማስገባቱ ምቹ

ኮሜንተሪ 7
ትጥቃችንን ማን አስፈታን?
ዛሬ በሀገራችን ብዙ ዜጎችን ዘይቤ ሆኗል፡፡ የተበደረውን ገንዘብ ወይም ውድነትና ውጥረቱ አኗኗርን፣ አስተሳሰብን
የፖለቲካው ሁኔታ በጥልቅ ያሳስባቸዋል፡ የተዋሰውን ዕቃ በአግባቡ የሚመልስ ተጠምተህ ጥቃትን ስትከላከል፣ ጥረህ
ያበላሻል፡፡ በዚህ ሳቢያ ግለኝነትና ራስን
፡ ሌሎችን የሚያስጨንቀው ደግሞ አንሷል፡፡ መተማመን ጎድሏል፡፡ የተማረ፣ ግረህ ቤተሰብህን ስታስተዳድር መሆኑ
ብቸኛ ማዕከል አድርጎ መንቀሳቀስ
የኢኮኖሚው ጉዳይ ነው፡፡ የቀሩት ዜጎችም ያልተማረ፣ ድሃ ወይም ኃብታም ሳይል ይነገርሀል፡፡ ትንሽ ሥራ ስንይዝ የ100
እየበረከተ ሄዷል፡፡
ኢኮኖሚውም ይሁን ፖለቲካው ሊጠገን የመልካም ሥነ-ምግባር ችገሮች በሁሉም እና የ150 ብር ደመወዝ ተቀጣሪ ሆነን
የሥነ-ምግባር፣ የባህልና
ይችላል፣ የሚያሳስበው የሀገሪቱ የባህል ዘንድ ይታያል፡፡ የሀገር ፍቅርና ሰብዓዊ እንኳ ‹‹ቤት ሥሩ፣ እንዴት በኪራይ
የእምነት ትጥቃችንን ማን አስፈታን
ድልድይ መሰበር ነው ይላሉ፡፡ ስሜት ቀዝቅዟል፡፡ የውጭ ባህል ቤት ትኖራላችሁ? ቆጥቡ፣ ሰው እንዴት
የሚል ጥያቆዬን ይዤ ወደ ጂንየስ
አሁን አሁን በከተማውም ሆነ አድናቂነትና ምርኮኝነት እየጨመረ ነው፡ ያገኘውን ሁሉ ይበላል? አስቡ፣ ልብ
የኢንተርፕርነርሺፕ የሥልጠናና የምክር
በገጠሩ የያገባኛል ባይነት ወይም የኃላፊነት ፡ የውጭውን የምንከታተለው ጠቃሚና ግዙ›› እያሉ ይነግሩን ነበር፡፡ በወላጆቻችን
አገልግሎት ማዕከለ ጎራ አልኩኝ፡፡
በሰሎሞን ሞገስ ስሜት አየጠፋ ነው፡፡ ለታሪክ፣ ለባህልና በጎውን ቢሆን እንዴት መልካም በሆነ ዘንድ እንቅልፍና ስንፍና አይወደድም፡
‹‹ዓለማችን ባለራዕይ ዜጎችን መፍጠር
ለማንነት ግድ የለሽ ሆነናል፡፡ ፍርሀትና ፡ አንቅልፍና ስንፍና ድህነትን ይወልዳል
solomoges@yahoo.com ተስፋ ቢስነት ተንሰራፍቷል፡፡የአልኮልና
ነበር፤ እንክርዳድና ገለባውን ብቻ ሆነ ነው›› የሚለው የዚሁ ማዕከል ባለቤትና ይሉናል፡፡ ይሄን አይነት ኩትኮታ እኔ ዛሬ
እንጂ፡፡ አሰልጣኝ ዶ/ር ወሮታው በዛብህ ይባላሉ፡
የጫት ሱሰኝነት ትልቁን ትንሹን፣ ለመሆኑ የከበረ ባህላችን ልጆቼ ላይ አላደርገውም፡፡ ትላንት አባቴ
፡ ዶክተሩ፣ ‹‹ራዕይ የሌላቸው ሰዎች
ወንዱን ሴቱን፣ ተማሪና ሰራተኛውን ሁሉ እንዲዋረድ፣ እሴታችን እንዲራቆት፣ በእኔ ላይ የነበራቸው ትኩረትና እኔ ዛሬ
በሚበዙበት ሀገር ግዴለሾች ይበዛሉ፡
በአንድ መርከብ ላይ አሳፍሯል፡፡ የእርስ እምነታችን እንዲላላ የሆነበት ምክንያት ልጆቼ ላይ ያለኝ ትኩረት በጣም የተራራቀ
፡ የይቻላል ባዮች ማነስ፣ ከእጅ ወደአፍ
በእርስ መተሳሰብ፣ መግባባትና ስምምነት ምንድነው? ትጥቃችንን ማን አስፈታን? ነው፡፡ የባለቤቴ እናት በልጆቻቸው ላይ
የሆነ ኑሮ የሚገፉ፣ ተሸናፊዎች የበዙበት፣
ጎድሏል፡፡ ኢትዮጵያዊ ጨዋነት፣ ደግነት፣ የምለውም ይህንኑ የባህል መሸርሸርና የነበራቸው ተኩረተና ዛሬ ባለቤቴ በልጆቿ
ባለራዕዮች ያነሱበት ሀገር እጣ ፈንታው
በራስ መተማመንና የአትንኩኝ ባይነት የስብዕና መራቆት ነው፡፡ እንዲህ ላይ ያላት ትኩረት በጣም ይለያያል፡፡ ይሄ
ድህነትና ውድቀት ነው›› ይላሉ፡፡
ስሜት ቀስ በቀስ እየተሸረሸረ ሄዷል፡፡ የምብሰለሰልበትን ጥያቄ ለአንድ ወዳጄ የላላ መስመር በስፋት ያለ ይመስለኛል፡
ዶ/ር ወሮታው በዛብህ
የሚታመን፣ በቃሉ የሚገኝ፣ ከራሱ አልፎ አነሳሁለት፡፡ ወዳጄም ሲመልስ፣ ፡››
በሀገራችን ለሚታየው የባህል ድቀት
ለሌሎችም የሚያስብና የሚቆረቆር ዜጋ ‹‹ግሎባላይዜሽን እየበዛ ሲመጣ፣ የኑሮ ዶ/ር ወሮታው ሌላው
መንስዔ በዋናነት ሶስት ነጥቦችን
ማየት ብርቅ እየሆነብን ነው፡፡ ስስት፣ ውድነትና ድህነት እየተስፋፋ ሲሄድ፣ ብዙ የሚያነሱት የሥነ-ምግባር ትምህርትን
ያስቀምጣሉ፡፡ የመጀመሪያው ቤተሰብ
ግለኝነት፣ ስንፍናና ጥገኝነት ነግሷል፡ ሰው ውጥረት ውስጥ ሲገባ፣ የአኗኗር ነው፡፡ ይህንኑም ከራሳቸው የአስተዳደግ
ሲሆን፣ ሁለተኛው ት/ቤቶች፣ ሶስተኛው
፡ ከሚሰሩት የሚያሴሩት እየበዙ ነው፡፡ ዘይቤውም እየተቀየረ ይሄዳል›› አለኝ፡ ዘመን ጋር በማስተያየት፣ ‹‹ከቄስ ት/
ሥርዓቱ ነው፡፡ ይህንኑ ሲያብራሩም፣
ከእጅ ይልቅ ምላስ ተወዷል፡፡ ፡ ድህነት ለእኛ ኢትዮጵያውያን አዲስ ቤት ጀምሮ ስለሥነ-ምግባር እንማራለን፡፡
‹‹በአሁኑ ወቅት ከእኔ ጀምሮ ወላጆች
በየእለቱ እንደምንታዘበው ግኝት አይደለም፤ በድህነትና በጨዋነት፣ የግብረ-ገብ መምህራችን ከቤተ-ክርስቲያን
ልጆችን ለማሳደግ የዕለት ከዕለት ኑሮው
‹‹ነውር›› የምንለው ነገር ጠፍቷል፡ በክብርና በኩራት አልኖርንምን? ቁሳዊ መጥተው የት/ቤት ፕሮግራም ተይዞላቸው
አላደርስ ብሎን ለልጆች የሚሆን ግዜ
፡ አይናችንም፣ በጆሯችንም ክፉ ክፉው ብልፅግና ሥነ-ምግባርን ያላብሳል ወይ ያስተምሩን ነበር፡፡ ከወላጆቻችን ጋር ቤተ-
እየጠፋ፣ ለልጆች ማስተማርና መንገር
ይገባል፡፡ በአደባባይ ላይ ሰዎች ተናንቀው ብዬ ተሟገትኩ፡፡ ወዳጄ በሰጠኝ ምላሽ፣ ክርስቲያን እየሄድን፣ በት/ቤትም ፈሪሀ
የሚገባቸው አይነገርም፡፡ ለምሳሌ እኔን
ሲናረቱ ትርዒቱን በነፃ የሚከታተል እንጂ ‹‹አሁን’ኮ ፀዐዳ የለበሰውም ነው እየተቸገረ እግዚአብሔርን እየተማርን፣ ስለሥራ፣
አባቴ እጄን ይዘው ቤተ-ክርሰቲያን ሄጄ፣
ጠጋ ብሎ የሚገላግል ሞኝ ወይም እብድ ያለው፡፡ ዱሮ በልብሱም፣ በፊቱም ስታው እንቅልፍና ስንፍናን በሚያወግዝ ሁኔታ
አደን አብሬ ወጥቼ፣ እርሻ አብሬ ሄጄ፣
ሆኖ ይታሰባል፡፡ ወደምግብ ቤት ብትዘልቁ ይሄ ችግረኛ ነው ትላለህ፡፡ አሁን ግን የቱ እራስን ስለመቻል አዘውትሮ ሲነገር፣
አረም አርሜ፣ ጠብ-መንጃ ተሸክሜ፣
እጅን ታጥቦ ቧንቧውን ከፍቶ የሚሄደውን እንዳለው፣ የቱ እንደቸገረው አታውቅም፡፡ የሥነ-ምግባር መተላለፍ ሲያስቀጣን፣
ከበቅሎ ፊት እየሮጥኩ በቅሎዋ ከቀደመች
ሰው ብዛት ሥራ አስኪያጆቹ ይቁጠሩት፡፡ ብዙ ሰው የሚራብ፣ ብዙ ሰው የሚቸገር በታሪካችንና በባህላችን እንድንኮራ ሲነገረን
የእርሷን አለንጋ እኔ እየቀመስኩ
በየመፀዳጃ ቤቱ ግድግዳ ላይ የሚፃፈውን ከሆነ የሚታሰበው ስለሥነ-ምግባር አድገናል፡፡ ዛሬ እንደማየው ግን ት/ቤቶች
ነው ያደግኩት፡፡ ‹‹ውሃ ጠማኝ››
እዚህ ለመጥቀስ ይከብዳል፡፡ በሕዝብ ሳይሆን ስለሆድ ይሆኗል፡፡ ‹‹እንዴት በዚህ አኳያ የሚገባቸውን ኃላፊነት ሊወጡ
ብዬ ከመንገድ መቅረት አልችለም፡፡
አደባባይና በየአውራ ጎዳናው ላይ ምራቁን ሆዴን ሞልቼ አድራለሁ እንጂ፣ እንዴት አልቻሉም፡፡ እኔም የህፃናት ት/ቤት አለኝ፡
ሳይጠማህ፣ ሳይርብህ፣ ሳትፈተን ነው
ጢቅ እያለ፤ ሶፍቱን፣ የሙዝ ልጣጩን ስሜንና ክብሬን ጠብቄ፣ እንዴት ቃሌን ፡ በቅርቡ ሰልፋቸው ላይ ተገኘሁና
እንዴ የምታድገው? ነገ ሀገርህ ላይ አንድ
የትም እየወረወረ የሚጓዘው አያሌ ነው፡ አክብሬ እኖራለሁ?›› የምትልበት ምክንያት ችግር ቢከሰት እኔም ልጅ ወልጃለሁ
፡ ማጭበርበር፣ ውሸትና ማታለል የኑሮ የለም››፡፡ እንደእርሱ አባባል ከሆነ፣ የኑሮ የምለው፤ ተርበህ ድንበርህን ስታስከብር፣ ወደ ገፅ 23 ዞሯል
ባሏን ጎዳው ብላ መንታ ወለደች

ታዋቂው የፊልም አክተር ጃኪ መቧደንና ቀለም እየለዩ ማንጓጠጥ ‹‹ድሮ
ሲጀመር ህብረትና አንድነት
ቻን አንድ ተልዕኮ ለመፈፀም ከባልደረቦቹ “በሞት” ያስቀጣል፡፡ ይህ ታሪክ የአንድ መች ነበር ዘር መርጦ ጎረቤት፣
የሌላቸው ሰዎች የማህበር ፈቃድ
ጋር በሄሊኮፕተር ይጓዛል፡፡ ወታደሩ፣ ጃኪ ሀገር ሰዎች ቀርቶ የማይተዋወቁ፣ በካርታ ‹‹በጧቱ
ሊሰጣቸው አይገባም ነበር፡፡ ግን ጊዜው
ቻንና ባልደረቦቹ የተሳፈሩበት ሄሊኮፕተር ላይ አቀማመጥ አራምባና ቆቦ የሆኑ በጥንቱ በእናት በአብዬ ቤት?”
የማን አለብኝነትና የምን ታመጣለህ ስለሆነ
ይመታና አየር ላይ በመጋየቱ ጥቅጥቅ ሀገራት እንኳን መለያየት እንደሌለባቸው የሚል መጠይቃዊ ስንኝ በመቋጠር
ከጉልበተኞች ጋር ቡጢ እየተለዋወጡ
ያለ ደን ውስጥ ለመውደቅ ይገደዳል፡፡ ያስገነዝባል፡፡ ይሄኔ የሙሴ እህት የዘረኝነት ትብታብ እንዲፈታ በሙያዋ
መዝለቅ ከባድ ነው፡፡ አንድ የሕግ ተቆርቋሪ
የሞቱት ይሞቱና ከተረፉት መሀል አንዱ ቅጣቷን ባትቀበልና ወንጀሏ ተድበስብሶ ተማፅናለች፡፡ በእርግጥም ሁሉንም
ከስንት ማህበር ጋር ተፋልሞ ይችለዋል?
ጃኪ ቻን ሆነና ከአየር ላይ እየተምዘገዘገ ቢቀር ኖሮ አንድ ጥያቄ ይፈጠር ነበር፡ ሰው ሊያሳስበው የሚገባ ጉዳይ ነው፡
የድግሱን ወጥ የሚያማስሉትም ቢሆኑ
መጥቶ ጫካ ውስጥ ይገባል፡፡ ፡ ለሚስትነት የታጨችው ኢትዮጵያዊት ፡ አንድ ሰው አስፈላጊውን ማህበራዊም
በታዲዎስ ጌታሁን ወጣቸውን እንደሚቀቅሉበት እሳታቸው
ከጫካው በቅርብ ርቀት ሴት “እኔ ማነኝ?” እያለች ጭንቅላቷን ሆነ ፖለቲካዊ እንዲሁም ኢኮኖሚያዊ
እየተፋጁ ተቆርቋሪዎችን ሁሉ አመድ
የሚገኙት ጎሳዎች ለአደን ወደ ጫካው በጥያቄ ታፈነዳው ነበር፡፡ ሰው መሆኗን ጥቅማ ጥቅም ለማግኘት ‹‹ሰው›› ብቻ
አፋሽ አድርገዋቸው የለ እንዴ?
ሲመጡ ጃኪ ቻን ራሱን ስቶ ጫካው ታውቃለች፤ ግን የሙሴ እህት መሆን በቂው ነበር፡፡ ግን በአፈንጋጭ
ይገርማል! ገና ለሚቀጥሉት
ውስጥ ያገኙትና ተሸክመው ቤታቸው ያነሳችው የመቧደን ጥያቄ ሰው መሆኗን ማህበራት ምክንያት ሰው ከመሆን ባሻገር
አምስት ሺህ ዓመታት ሲገርመኝ ይኖራል፡
ወሰዱት፡፡ ጃኪ ቻን ከሦስት ቀን በኋላ እንድትጠራጠር ያደርጋት ነበር፡፡ ያሉ የአጥንት ቆጠራዎች ከፍተኛ ስጋት
፡ (የተሰጡትን ወራቶች በሚገባ የኖረ
ከገባበት ሰመመን ሲወጣ አይኑ እንግዳ ዛሬ ግን መከፋፈል እንደ ጌጥ እየፈጠሩ ነው፡፡ ውሻ ይመስል አጥንት
ሰው ብዙ ሺህ ዓመታታ የኖረ ያህል
ነገር አየ፡፡ ዙሪያውን የከበቡት ሰዎች ነው የሚታየው፤ ያውም በስንት መከራ እየተከተሉ ብይን መስጠት ሊያስቀጣ
ደስ ይለዋልና ነው፡፡) የእስራኤል መሪ
አዲስ ሆኑበት፡፡ ከጎሳዎቹ መሀል እሱ ከመሬት ውስጥ ተፈልጎ እንደሚገኝ ጌጥ፡ ይገባል፡፡ መድፍ የታጠቀው ፋሽስት
የነበረው ሙሴ ማርያም የምትባል እህት
ብቻ ነው ለየት የሚለው፡፡ ብቸኝነት ፡ እገሌ የማን ነው? ሲባል የኢትዮጵያ ያልለያያት ሀገር ዛሬ ‹‹ማህተም›› የታጠቁ
ነበረችው፡፡ ይህቺ እህት ተብዬ በዘመናችን
ተሰማው፤ እንባ አቀረረ፤ መጨረሻ ላይ ማለት የቀረ ይመስላል፡፡ “ኧረ እሱ ‹‹ማህበራት›› እጅግ እጅግ ያሰጓታል፡፡
እንደተነሱት የቡድን አባቶች ዓይነት
የሚያደርገው ሲጠፋው፣ “...እኔ ማነኝ?” እኮ የእነ እንኮይት ማህበር አባል ነው” ብሔር ማለት እኮ በቀላል
ሴት ነች፡፡ ዘርና ሃይማኖት የማይለየው
እያለ በተደጋጋሚ ጮኸ፡፡ በጣም ጮኸ፡ ይባላል፡፡ ትርጉም አንደኛው የፍጡራን ስብስብ
ፍቅር ሙሴን ከኢትዮጵያ ሴት ጋር
፡ (ከላይ የሰፈረው ትረካ፣ ‘Who Am ብዙዎቹ ኢትዮጵያውያን ልክ ጋር የሌለው መስዕብ ሌላኛው ስብስብ
ያፋቅረዋል፡፡ ትዕዛዙ የፍቅር ነውና ሙሴ
I?’ ከሚለው የጃኪ ቻን ፊልም ውስጥ እንደ ሙሴ እህት የዘረኝነት ማህበር ጋር ሲገኝ ብሔር ይባላል፡፡ ብሔርን ጌጥ
ኢትዮጵያዊቷን (ሀበሻዋን) ሴት ለማግባት
ተቀንጭቦ የተወሰደ ጽሑፋዊ መግለጫ ሲያቋቁሙ ይታያሉ፡፡ ጥረታቸው የሚያሰኘውም ይኸው ልዩነት ነው፡፡ ግን
ሲዘጋጅ፣ የሙሴ እህት “እንዴት?” አለች፡
ነው፡፡) ሲከሽፍና እነሱ በሞት ቀርቶ በአርጩሜ ደግሞ ብሔር የፈለገውን ያህል ውበትና ጌጥ
፡
በእርግጥም ማንነትን ሲቀጡ እንኳን አይታዩም፡፡ አንዱ ወጠጤ ነው ቢባልም ሰው ከመሆን አይቀድምም፤
እንዴት ያለ ዘርህ፣ ያለ
አለማወቅ ያስጮሃል፤ ሰው በገዛ ሀገሩ፣ ተነስቶ የራሱን ማህበር ሰርቶ ማህተም አይበልጥምም፡፡ አሁን ግን የአቀማመጥ
ነገድህ፣ ያለ ዜግነትህ፣ ያለ ብሔርህ፣
መንደሩ፣ ያውም ሁለት ዓይነት ፀጉር መምታት ይጀምራል፡፡ የድጋፍ ማህተም መዛባት ተፈጥሯል፡፡ ሰው ከላይ ብሔር
ያለደምህ ... ትጋባለህ? በሚል ስሜት
ባበቀለበት እርስቱ ላይ ብቸኝነት ሲሰማው የሚመታላቸው ደግሞ ከማህበሩ ስራ ከታች መሆን አለበት እንጂ፣ የኩንግፉን
ተነሳስታ ኢትዮጵያዊቷን ማግባት
ያስጮሃል፡፡ ሰው እንዴት በሰው ተከቦ አስኪያጅ ጋር የብሔር ወይም የንግድ ካራቴ ይመስል ተከረባብቶ ብሔርተኝነት
እንደሌለበት ስትነግረው ሙሴ ሳይሆን
ብቸኝነት ይሰማዋል? የሶስት በጎችን ቆዳ ግንኙነት ካላቸው ነው፡፡ የሰው ልጅን ሊመራው አይገባም፡፡ የሰው
አምላኳ ተቆጣት፡፡ ዘረኝነትን ታስፋፋ
የፈጀ ልብስ ለብሶ እንዴት ይበርደዋል? ዛሬ የመንደር እድር ለመግባት ልጅ በተፈጥሮ ከሚመስሉት ሰዎች ጋር
ነበር፤ ሙሴ በእስራኤል “ማህበር” ብቻ
... ብለው አንዳንዶች የዋህ ጥያቄ ሊያነሱ የዘር ሀገር ይቆጠራል፤ ሽበት ካበቀሉ እየኖረ ‹‹እኔ ማነኝ?›› የሚል ጥያቄ ካነሳ
እንዲታቀፉ ለማድረግ ያደረገችው ጥረት
ይችላሉ፡፡ አባቶቼ እግር ሥር ቁጭ ብዬ ከሰማኋቸው አደጋ ላይ ስለመሆኑ ከሦስት ምስክሮች
በረሃ ላይ ቀረ፡፡
ነገር ግን አስከፊ ጊዜ ከመጣ ታሪካዊ ወሬዎች አንዱ ዕድር ነው፡፡ የበለጠ ማመሳከሪያ ነው፡፡
ከበሮ አንስታ ያመሰገነችው
80 ሚሊየን ማገዶ እየነደደ አንድ ሰው “ድሮ እድር ለመግባት የቀበሌ መታወቂያ አንድ ሰው ባልታወቀ
አምላኳ ሕገ-ወጥ ማህበር ለመመስረት
ላይወብቀው ይችላል፡፡ መልካም ዘመን ብቻ በቂ ነበር፤” ይላሉ - የሀገር ዋልታ ምክንያት ራሱን ጅቦች መሐል ቢያገኘው
ያደረገችውን ጥረት ከግምት በማስገባት
ላይ ከደረስን ደግሞ በሚጠባ ህፃን ትንፋሽ ሽማግሌዎች፡፡ ዛሬ በመታወቂያው ፈንታ ‹‹እኔ ማነኝ?›› ሊል ይችላል፡፡ ጥያቄውም
ክስ መሰረተባት፤ ተጠርጣሪዋ የክስ
80 ሚሊየን ህዝብ ተሟሙቆ ሊኖር “ቋንቋ” ሆኗል የእድሩ መስፈርት፡፡ ተገቢና ወቅታዊ በመሆኑ ከጅቦቹ መሐል
መዝገቧ ሲመረመር ወንጀሉ ከባድ ሆኖ
ይችላል፡፡ ምንኛ ይናገራል? ከእኛ ጋር ወጥቶ ማንነቱን ፍለጋ መዞር አለበት፡
ተገኘ፡፡ ወንድሟን በማህበር አስታቅፋ
የኢትዮጵይ ሰዎች ‹እኔ ተመሳሳይ ነው? ጥያቄዎቹ ቢቀረፉም ፡ ግራ የሚያጋባው ነገር ግን እንዲህ
ኢትዮጵያዊቷን ለመፈንገል ያደረገችው
ማነኝ?› ብለው የሚጠይቁበት ጊዜ አሁን ጥረት በሞት እንድትቀጣ ዋጋ አስከፈላት፡ እስካሁን አልተወገዱም፡፡ ዘፈኗን በሰማሁ ነው፡፡ በማን አለብኝነት የሚተዳዳረውን
ይመስላል፡፡ አንድ ዓይነት ደምና ባንዲራ ቁጥር እንደተወርዋሪ “ኮከብ” አንዳች ከፊሉን የኢትዮጵያ ህዝብ ለማብራሪያነት
፡ አፈንጋጯ እህት በሞት ተቀጥታ ጭው
ያላቸው ሰዎች ‹እኔ ማነኝ?› ብለው ኃይል ፈጥራ የምታስደምመኝ አርቲስት ልጠቀምበት እስኪ!
ባለ በረሃ ተቀበረች፡፡
መጠየቅ ባይኖርባቸውም ማህበር፣ ድግስ ከ‹‹ጨጨሆ›› በፊት ያወጣችው አልበሟ አንድነት ስትሰብክ ከከረመችው
የሚገርም ታሪክ ነው፤ ከታሪኩ
እና ጉባኤ በተስፋፋ ቁጥር ጥያቄው ውስጥ ‹አንድ አድርገን› የሚል ዘፈን
በላይ የሚገርመው ነገር ደግሞ ቅጣቱና
መነሳት ይጀምራል፡፡ በተራ ቁጥር ሁለት ላይ ይገኛል፤ ወደ ገፅ 23 ዞሯል
የቅጣቱ ተፈፃሚነት ነው፡፡ ለካ አለአግባብ

8
የአቤቶ ወግ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
የጠቅላይ ሚኒስትራችን ደሞዝ እንደ አርቲስቶቻችን

ሁሉ ‹‹የሕዝብ ፍቅር›› ብቻ ነው ማለት ነው?
የጠቅላይ ሚኒስትራችን ደሞዝ ስለማነሱ ቦታ የፍስክ የሚለውን መርጦ ለማንሳት
እንጂ እድሜያችን ስለማነሱ አልነበረምና ሄደልዎ፡፡ ታድያ ይሄ ወዳጃችን ምንም እንኳ
ምላሽ ሳንሰጥ ዝም አልነው፡፡ የተባረከ ቢሆንም አቋሙን ሲመለከቱት ግን
የምር ግን የጠቅላይ ሚኒስትራችን ደሞዝ ክስት ብሎ የወላድን አንጀት የሚያንሰፈስፍ
ማነስ አላሳሰባችሁም? በአዲስ አበባ ኑሮ ምስኪን ነበር፡፡ ታድያ ተቺ አይጠፋምና አንዱ
ስድስት ሺህ አራት መቶ ብር ምኗን ከምን ምን ብሎ ተቸው መሰልዎ አቋምህ የፆም
ያደርጓታል? በእውነቱ ከሆነ ያስጨንቃል፡፡ የምትበላው የፍስክ… እንዴት ነው ነገሩ?››
በዚህ ኑሮ ይቺ ደሞዝ… እንኳንስ ከወር ወር አለው፡፡ ለነገሩ ዘንድሮ ቢበሉ ቢጠጡም ስጋቱ
ይቅርና ከሳምንት ሳምንትስ ታደርሳቸዋለች ራሱ ከሰውነት ጎዳና ያወጣል፡፡ የነዳጅ ዋጋ
‹‹እኒህ ሰውዬ ደሀው በእግሩ ጉዞ የሚያደርገው ተፈጥሮው መሰላቸው

እንዴ…? የአቅም ችግር እኮ ነው የሚያስኳትነን!!›› ሲል አምርሮ
ምላሻቸውን ተቃወመው፡፡ እኛ ግን እሳቸው ያሉትን እየደገምን እውነታቸውን
ነው የሚያሳስበን የምግብ ዋጋ ነው እንጂ ነዳጅ የሀብታም ነው፡፡ አልን
አንድ ወዳጄ በ1811 ዓ.ም የተወለዱት ሼህ እንዴ…? እዚችጋ አፈር ስሆን የማትታለፍ ክለሳው እንኳ ራሱ በየወሩ ምን ያህል ኪሎ
ሁሴን ጅብሪል በቃል ሲናገሩት የነበረውን ሆናብኝ ነው ከዚህ በፊት የሰሟትን አንድ እንደሚያስቀንስ የሚያውቅ ያውቀዋል፡፡
እና ቦጋለ ተፈሪ በዙ የተባሉ ፀሐፊ በመፀሀፍ ቀልድ ልድገምልዎ… ነዳጅ ካልኩኝ አይቀር ጠቅላይ ሚኒስትራችን
ያሳተሙትን ‹‹ትንቢተ ሼህ ሁሴን ጅብሪል›› ልጁ በትምህርት ቤታቸው የአስማት ትርኢት ከተጠየቁት ጥያቄ ውስጥ አንዱ ስለ ነዳጅ
የተሰኘ መፀሀፍ በቅርቡ አውሶኝ ነበር፡፡ የሚያሳይ ሰው ስለመጣ ለመግቢያ የሚሆን የተጠየቁት ይገኝበታል፡፡ እርሳቸውም ‹‹የነዳጅ
ሼሁ አስገራሚ ሼህ ናቸው፡፡ ያልገጠሙት ገንዘብ ከአባቱ ይጠይቃል፡፡ አባትየው ዋጋ ድጎማ አይደረግም፡፡ ነዳጅ ላይ ድጎማ
አይነት ግጥም ያልተነበዩት አይነት ትንቢት ይህንን ሲሰሙ በየሰባበ ሰበቡ ገንዘብ አምጡ ማድረግ ሀብታሞችን መደጎም ማለት ነው፡፡››
የለም፡፡ ደግሞ ግጥማቸው ቲጣፍጥ!! ለዛሬ የሚባለው ነገር በንዴት ብግን አድርጓቸው ሲሉ መልሰዋል፡፡ ሲያብራሩም ደሀው በእግሩ
መግቢያ ታኽል… ይቺን ልወርውርና በቀጣይ ‹‹የለኝም›› አሉት፡፡ ልጁ ቢነጫነጭባቸው
ስለሚሄድ የትራንስፖርት እና የነዳጅ ዋጋ
ለሚኖሩን ወጎቻችንም እንቃመሳቸዋለን፡፡ ጊዜ ‹‹እኔ አባትህ በዝች የወር ደሞዝ ይሄን
አያሳስበውም እኛ ደግሞ የሚያሳስበን የደሀው
‹‹ተቴድሮስ አንስቶ ተፈሪ ድረስ ሁሉ ቤተሰብ አስተዳድራለሁ፡፡ ለመሆኑ ይሄ
ዘመኑ ይበቃል የዘውድ ንጉስ የምትለው አስማተኛ ከዚህ የበለጠ አስማት ችግር እንጂ የሀብታሞች ችግር አይደለም፡
ንጉስ አለ ብለህ አትወሳወስ ይችላል?›› ብለው ጠየቁት፡፡ ፡ አይነት ምላሽ ሰጥተዋል፡፡ ይህንን የሰማ
በምርጫ ታልሆነ የለም የሚነግስ›› ይላል፡፡ ድፍረት አይሁንብኝና ጠቅላይ ሚኒስትራችን አንድ ከትራንስፖርት ዋጋው ጭማሪ በኋላ
ልብ አድርጉ ሼሁ ይህንን ሲሉ 1850 ዓ.ም ይህ አይነቱ የአስማት ችሎታ ከሌላቸው በእግሩ ጉዞ የሚያደርግ ወዳጃችን ‹‹እኒህ
አካባቢ ቢሆን ነው፡፡ ይኽው የሼህ ሱልጣን በስተቀር በዚች ደሞዝ ልጆቻቸውን ሰውዬ ደሀው በእግሩ ጉዞ የሚያደርገው
ትንቢት ደረሶ ከሀገር አቀፍ ምርጫ እስከ አስተምረው አብልተው እና አልብሰው እንዴት ተፈጥሮው መሰላቸው እንዴ…? የአቅም
ሟሟያ ምርጫ እየተደረገ መሪያችንን መምረጥ ይሆንላቸዋል? ለዛውም ደግሞ የርሳቸው ችግር እኮ ነው የሚያስኳትነን!!›› ሲል
ከጀመርን ቆየን (በቅንፍ ሼሁ በትንቢታቸው ልጆች የሚማሩበት ትምህርት ቤት ዋጋ… አምርሮ ምላሻቸውን ተቃወመው፡፡ እኛ ግን
ምርጫው አለም አቀፍ መስፈርቶችን ማሟላት ተመንም ስላልወጣበት የትየለሌ ነው! እሳቸው ያሉትን እየደገምን እውነታቸውን
እንዳለበትና እንደሌለበት አልጠቀሱም!) ብቻ በእውኑ ጠቅላይ ሚኒስትራችን ነው የሚያሳስበን የምግብ ዋጋ ነው እንጂ
ባለፈው ሳምንት ውስጥ ጠቅላይ ሚኒስትራችን በዚች ደሞዝ እሺ ብለው በመስራታቸው
ነዳጅ የሀብታም ነው፡፡ አልን እርሱም ‹‹የዚህ
‹‹ገና ከተመረጥን አስር ወር እንኳ ሳይሞላን… ትህትናቸውን እያደነቅን ደሞዝ መዳቢውን
የዚህማ ከነጭርሹ ምን አሳሰባችሁ ደሀው
ለእድገትና ትራንስፎርሜሽን ሌት ተቀን ደፋ ባለስልጣን ስንወቅስ ሰነበትን፡፡
ቀና እያልን... ምን አደረግን ምን በደልን እና ጠቅላይ ሚኒስትራችን ከዚህ ከደሞዝ ፆም ውሎ ስለሚያድር ሀብታም ለሚበላው
ነው ህዝባዊ ተቃውሞ የሚነሳብን…›› ሲሉ ጋር በተያያዘ የሰጡትን ምላሽ ልብ ያለ ምግብስ ለምን ትጨነቃላችሁ…?›› ሲል ቅጥ
አንዲት ደፋር ጋዜጠኛ ለጠየቀችው ጥያቄ አንድ ወዳጃችን ምን አለን መሰልዎ… አልባ በሆነ መልኩ አማረረ፡፡ እኛ ወዳጆቻቸው
መልስ ሰጥተው ነበር፡፡ ደፋሪቱ እንዲህ ‹‹አይይይይይ… ሲል እጅግ አድርጎ ካዘነ በኋላ ግን ይህንን ምላሻቸውን ቀድተን ለስልካችን
ብላ ነበር የጠየቀቻቸው፡፡ ‹‹ክቡር ጠቅላይ ጠቅላይ ሚኒስትራችን እንደ አርቲስቶቻችን ጥሪ ‹‹ringing ton›› አድርገነዋል፡፡
ሚኒስትር በሰሜን አፍሪካ እና በሌሎች የአረብ ደሞዜ የህዝብ ፍቅር ነው፡፡ ቢሉን ይሻላል
አገራት እየተነሳ ያለውን ህዝባዊ ተቃውሞ እንጂ ይሄ ደሞዝ የሀገራችንን መልካም ገፅታ በመጨረሻም
በኢትዮጵያ ውስጥም ለማንሳት የሚያስችል የሚያጎድፍ ይመስለኛል›› ሲል አስተያየቱን ቮሊቦል ግብፅ እና ኢትዮጵያ
የህዝብ ብሶት አለ ይባላል እርስዎ በዚህ ላይ ሰጥቶናል፡፡ እውነትም ግን በርሳቸው ደረጃ እዚህ አዲስ አበባ ውስጥ ‹‹የዞን አምስት
ምን አስተያየት አልዎት…›› ነበር ያለቻቸው፡ ይቺን ብር ደሞዝ ብሎ ከመናገር ‹‹ደሞዜ ሀገራት ቮሊቦል ሻምፒዮና›› በሚል የሴቶች
፡ በነገራችን ላይ ይቺ ጋዜጠኛ እዚሁ ሀገር የህዝብ ፍቅር ነው!›› ማለት በስንት ጣዕሙ፡ ቮሊቦል ጨዋታ እየተከናወነ ይገኛል፡፡
እዚችው አዲስ አበባ በሚታተም አንድ ጋዜጣ ፡ ታድያልዎ ባለፈው የግብፅ ብሄራዊ ቡድን
ላይ የምትሰራ ስትሆን አለቆቿ ‹‹በአሁኑ ልክ ይሄንን ፅሁፍ እየፃፍኩ ሳለ አርቲስት በኬኒያ ክፉኛ ተሸንፎ ነበር፡፡ ታድያ የግብፅ
ጊዜ ለህዝብ እና ለሀገር መሞት ኋላቀርነት አሸናፊ ከበደ በመታተመሙ የተነሳ ለገቢ ቡድን ለሽንፈቱ አሳማኝ የሚባል ምክንያት
ነው›› በሚለው ሰሞነኛ ንግግራቸው ታላቅ ማሰባሰቢያ የሚሆን ኮንሰርት ጓደኞቹ አቅርቧል፡፡ ‹‹በግብፅ ተቀስቅሶ የነበረው ህዝባዊ
አድናቆትን የተጎናፀፉ ናቸው፡፡ አድናቆት ሊያዘጋጁለት መሆኑን የሚገልፅ ፖስተር ጥያቄ ስፖርቱ ላይም ተፅዕኖ አሳድሯል፡
የሚለውን በትምህርተ ጥቅስ ውስጥ አየሁ፡፡ ተመልከቱ አርቲስቶቻችንስ ፡›› ብለው ነበር፡፡ ሆኖም ግን ከዛ ቀጥሎ
አድርጋችሁ ከትምህርተ ጥቅሱ ውስጥ ደግሞ ወዳጆቻቸው ይዘፍኑላቸዋል፡፡ ጠቅላይ ከኢትዮጵያ ጋር ተጫውተው የኢትዮጵያን
ትምህርተ ስላቅም ጨምሩልኝ፡፡ የሆነ ሆኖ ሚኒስትራችን አይበልባቸውና አንድ ነገር ብሄራዊ ቡድን በአደገኛ ሁኔታ አሸነፉ፡፡ ማ…
ልጂቱ ለጠየቀችው ጥያቄ ሌላው ቅጣት ቢቀር ቢሆኑ ምን ሊባል ነው የሚመለከተው ክፍል ግብፆች!
በግምገማ ቁም ስቅሏን ሳታይ እንደማትቀር ድጋሚ ቢመለከተው ደስታዬ ወደር የለውም፡ ከዚህ ጋር ተያይዞ ግብፅ ባለፈው የተሸነፈችው
ይጠረጠራል፡፡ ፡ በሀገሪቱ የተከሰተው ህዝባዊ ቁጣ ባሳደረው
አንድ ወዳጄ ጠቅላይ ሚኒስትራችን ‹‹ገና ወዳጄ ሰላምም አላልኮት እኮ… እንዴት ተፅዕኖ ነበር መባለሁን ያስታወሰ አንድ
አስር ወር እንኳ ሳይሞላን…›› ያሉትን ደግሞ ሰነበቱልኝ ሁዳዴ ፆሙ እንዴት ይዝዎታል…? ወዳጄ የግብጽን ተጫዋቾች ኢትዮጵያስ
እያለልን ‹‹እንዴት ነው ነገሩ እኛ ሃያ አመት እስቲ እግረ መንገድዎን ፀሎት ቢጤ አሁን ለምን የተሸነፈች ይመስላችኋል?
ሞላቸው ብለን ግንቦት ላይ በታላቅ ድምቀት ያድርጉልኝ፡፡ ሰሞኑን አንድ ወዳጄ በአንድ ሲል ጠይቋቸው ነበር፡፡ ለካስ ግብፆችን
ልደታቸውን ልናከብር ደፋ ቀና እያልን እነርሱ ግብዣ ፕሮግራም ላይ ለመገኘት እድሉን በሽሙጥ የሚደርስባቸው የለምና! ምን ብለው
ገና አስር ወር እንኳ አልሞላንም ይላሉ አግኝቶ ነበር፡፡ ያው ዘንድሮ የመግዛት አቅማችን እንደመለሱለት ያውቃሉ? ‹‹በልባቹ ያለውን
እንዴ…? ወይስ እኒህኛው ጠቅላይ ሚኒስትር ኮሳሳ በመሆኑ የግብዣ ዕድል የሚገጥማቸው ሀሳብ መርምሩ!›› አላሉት መሰልዎ፡፡
ሌላ ናቸው?›› ሲል ጠይቆን ነበር፡፡ ምን የተባረኩ ናቸው፡፡ እናም ይህ የተባረከ ወዳጄ ወዳጄ ለዛሬ በዚሁ ይበቃናል፡፡ እንሰነባበት፡፡
ዋጋ አለው እኛ አብዝተን ስንጨነቅ የነበረው በግብዣው ላይ የፆም የፍስግ ተብሎ ከተለየው አማን ያሰንብተን!

ኮሜንተሪ 9
በየመን ስጋት አርግዘን ስጋት ለብሰናል በየመን ያለ ሀበሻ ቁጥሩ ሲጠራ መነካካቱ የሚታወቅ ነው:: “ሰውየው ንግግር አደርጉ” በየፍሪጅ ውስጥ ሬሳ ሲበሰብስ ዝም የሚል
የሚያምን የለም:: ትክክል የማይመስል የመን በዩንቨርስቲ ተማሪዎች ያሉት ትናንሽ ጥቅማ ጥቅም ናፋቂዎች ኤምባሲ፤ ተበደልን ሲባል የራሳችሁ ጉዳይ
ነገር ነው:: በሕጋዊና ሕጋዊ ባልሆነ የተጀመረው ሰላማዊ ሰልፍ በቶሎ ወደ ኤምባሲ እየቃረሙ የሚወስዱትን የሚል ኤምባሲ፤ ዜጎቹ የመኖሪያ ፍቃድ
ሁኔታ የመን ውስጥ ያለ ኢትዮጵያዊ እንዲበርድ ፕሬዝዳንት አሊ አብደላ ሳላህ ወሬ ጥለው የኤምባሲውን ለእኛ ሲያቀብሉ ማሰሪያ ቦታ አጥተው ጀበሀ የሚባል
ከ80,000 በላይ ነው:: 5,000 የምንጠጋው አስበው በዩንቨርስቲ ውስጥ የሚከፈለውን “በጊዜ ወደቤት ግቡ፣ ሞባይላችሁን ካርድ የኤርትራ ተቃዋሚ ቡደን የየመንን
በUNHCR ስር ያለን ስንሆን ወደ ሳዑዲ ክፍያ ከመቀነስ ጀምሮ በነጻ እስከማድረግ ሞልታችሁ አስቀምጡ፣ አደጋ ወይም መንግስት አስፈቅዶ ማሰራት ሲጀምር፣
አረቢያ ለማቋረጥ እና የመን ለመኖር ያለ እርምጃ ወስደዋል:: የሀገሪቷ ችግር ሲገጥማችሁ ወዲያው ደውሉ፣ ብሎም ከ5000 በላይ ኢትዮጵያዊያን
ከጅቡቲ፣ ከሶማሊያ ተነስተው በባህር ፕሬዝዳንት የሥልጣን ዘመን ማብቂያ ኮሚኒቲ ተመዝገቡ፣ ችግር ቢነሳ እንኳን ከ100-300 ዶላር ተበልተው ሲቀሩ ምን
በየእለቱ የሚገቡትን መገመት ይከብዳል:: 2013 ነው:: ፕሬዝዳንት አሊ አብደላህ ኢትዮጵያዊነታችሁን ታውቆ ወደ ሀገር አገባን ያለ ኤምባሲ ሞባይላችሁን ካርድ
ከ4,000,000 በላይ ትውልደ ሀበሻ አለ:: ሳላህ ከ30 ዓመት በላይ አስተዳድረዋል:: እንድትገቡ” አሉ አዲሱ ቆንጽላ ሲሉ ሙሉ የሚለው ቢጠራ ሊመጣ ነው?
ከአረብኛው ቀጥሎ ሕዝቡ በሰፊው ሀገሪቷን አሳድገዋታል የሚሉ ሞልተዋል:: አበሰሩን:: ጽድቁ ቀርቶ በቅጡ በኮነነኝ ሁሉን ያነጋገረ ጉዳይ ነበር:: የቀብር
የሚናገረው አማርኛ ቋንቋ ነው ማለት ምን ያሳድጋታል ኑሮው ከፋ የሚሉት ይላሉ አባቶች:: በሞባይል ተጠርተው ቦታ እንኳን ከቻይኖች ጋር ጥገኛ ሆነን
ይቻላል:: ይህ የሚያሳየው የመናዊያን እና ሕዝቡ ሁኔታው እና ያለው ችግር ሊደርሱ አይደለም ግፍ የሚፈጸምባቸው ነበር:: እነሱም ከልክለው የተቀበረውንም
ኢትዮጵያዊያን አብረው የኖሩ ሕዝቦች ፈንቅሎት ነው ተቃውሞ የወጣው የሚሉ ዜጎቸ ኤምባሲ ሄደው አቤት!!!..ሲሉ የሀበሻ ሬሳ አውጥተው ሲጥሉ ዝም ያለ
መሆናቸውን ነው:: ነገር ተገልብጦ ናቸው:: መንግስት ሰሞኑን በተቃዋሚዎቸ እኛ ለገረድ አልመጣንም ማለታቸው ኤምባሲ ቢደወልለት ይደርሳል? እዚህ
በግሩም ተ/ሃይማኖት ሆኗል:: ትላንት ችግራቸውን ለመቅረፍ የተደረገውን የሰላማዊ ሰልፍ ሙከራ ያቆሰለው ሁሉ ኧረ!!...ዛሬ ምን ታያቸው? ያለ ሀበሻ በሙሉ የሚያውቀው ነገር አለ
ወደ ሀገራችን እንዳልተሰደዱ ለሀበሻ በማየት 10% የደሞዝ ጭማሪ ለወታደሩ ገንዘብ ፈልገው? ሲል ተደምጧል:: ሲሞት የሙስሊም ስም እየተቀየረለት
(ከየመን) ያላቸው ጥላቻ ኢትዮጵያን እጀ ሰባራ ክፍል፣ 4% ደግሞ ለመንግስት ሠራተኞች ኮሚኒቲ ለመመዝገብ ፓስፖርት ወይም ነው የሚቀበረው:: ይህን ኤምባሲውም
ያሰኛታል:: ለነገሩ እንኳን የተጠለለባት ጭማሪ ቢያደርግም ካለው የኑሮ ውድነት መታወቂያ የሚያስፈልግ ሲሆን ያ ካለ ያውቃል::
ከአብራኳ የወጣውስ ነካሽ እንጂ አይዞሽ አንጻር ተነጻጻሪ አይደለም የሚሉ ወገኖች ኮሚኒቲ መመዝገቡ ለምን አስፈለገ? ውጥረቱ ያየለበት ምስኪን
ባይ መች ሆናት?... ቢሆን ኖሮ ከነቀዞች አሉ:: ሁኔታው ለፕሬዝዳንት አሊ አብደላ ኢትዮጵያዊነትን አይገልጽም? ስደተኛ ወደ UNHCR ቢሮ ብቅ
ማላቀቂያው ሰዓት አሁን ነበር:: ሳላህ አሳሳቢ ስለሆነ እንደሆነ የደሞዝ አንደኛ፣ አልቀርብ ያለውን ቢልም ተስፋ አስቆራጭ ምላሽ አግኝቶ
የመን ስላለ ሀበሻ ይህን ያህል ማሻሻያ ያደረጉት ተቃዋሚዎችም ሆን ሕዝብ ወደ ኤምባሲውና ኮሚኒቲው ተስፋው ጨልሞበት ስጋት ብቻ ሳይሆን
ካልኩ ወደ ተነሳሁበት የስጋት መስመር የመገናኛ ብዙሃን ይጠቅሳሉ:: ማቅርቢያ መንገድ ነው ፍላጎታቸው:: ፍርሀቱም አይሎበት እንዳለ አለ::
ላቆልቁል:: በአረቡ ዓለም እየተቀጣጠለ ፕሬዝዳንቱን ለ2011 ማብቂያ ምንም እንደማይጠቅማቸው ያወቁትን ‹‹ምንም ልናረግላችሁ አንችልም:: ባለው
ያለው የለውጥ ማዕበል ማነው ባለተራ ሥልጣናቸውን እንዲለቁ የጠየቁት ኤምባሲ ቅንጣት እምነት አይጥሉበትም:: ሁኔታ ሁለት ቦታ ቢሯችንን ዘግተናል::
እያለ የሚያዳርስ ይመስላል:: ወጉ ተቃዋሚዎች ሰነዓ ውስጥ ዳይሪ የሚባል የተበደሉ ወገኖች እንኳን ሲገጥሙ የከፋ ነገር ቢመጣ እዚህ ያለውን ቢሮም
አይቅርብኝ ብለው ነካ ነካ የሚያደርጉ ዩንቨርስቲው ያለበት አካባቢ ድንኳን ጥለው ‹ኩሩቤል ጋር ሄዱ› ነው የሚባሉት:: ዘግተን እንሄዳለን:: ባጀት ስለሌለን ዘግተን
ሀገራትም አልጠፉም:: እኛ በስደት ሲቀመጡ የፕሬዝዳንቱ ደጋፊዎችም ያንኑ ማንም ኤምባሲ ሂድ አይልም:: ኩሩቤል ከመሄድ ውጭ ምንም ልናረግላችሁ
ከእጅ አይሻል ዶማ ኑሮ የምንኖርባት አድርገው ፊት ለፊት ተፋጠዋል:: አሁን ማነው? ትሉ ይሆናል ዛሬ ርዕሴ አንችልም::›› ለሚመለከተው ሁሉ አቤት
የመን አንዷ የእንቅስቃሴው ማዕበል አሁን የድንኳኑም መጠን እየጨመረ ስላልሆነ በቀጣይ ከUNHCR ጋር በተያያዘ ቢባል ምላሽ የለም::
የሚያናውጣት ነች:: የመፋጠጡን ነገር ነው:: ታህሪር የሚባለው ቦታም እንዲሁ እመለስበታለሁ:: እዚህ ያለ ሀበሻ የየመን
ተዉኝ:: ተፋጠዋል... እኛም ሊመጣ የፕሬዝዳንቱ ደጋፊዎች ድንኳን ጥለው ሁለተኛ፣ 3000 ሺህ ፖለቲካ አይደለም ችግሩ:: ሀገርስ ቢገባ
የሚችለውን ችግር አስበን ስጋት አርግዘን... ተቀምጠዋል:: ባለፈው ሳምንት ውስጥ የነበረውን ቀንሰን በ2000 የየመን ሪያል የሚጠብቀው ምንድን ነው? ብዙውም
አጋት ለብሰን...በስጋት አንሾካሹከን ነው ማታ ላይ ስለሁኔታው ለማወቅ ሄጄ ሳለ እያሉ እያስከፈሉ ስለሆነ የሚመዘግቡት አሁን ያሉት ፕሬዝዳንት አሊ አብደላ
ያለነው:: ለ32 ዓመታት ሀገሪቷን ሲመሩ ድንኳን የጣሉበት ቦታ መጠን ጨምሮ ለጥቅም ሲሉ ነው እያለ ስደተኛው ሳላህ እንዲቀጥሉ ነው ፈጣሪውን
የነበሩት አሊ አብደላ ሳላህን ከሥልጣን አካባቢው በሰው ተጨናንቆ መንገድ ሲያማርር ተሰምቷል:: መሸጥ የለመደ የሚለምነው:: ምክንያቱም ሕዝቡ ለሀበሻ
እንዲለቁ የሚጠይቁ ወገኖች ብቅ ካሱ ተዘግቶ አየሁ:: የሚገርመው ደግሞ እናቱን ያስማማል ነው:: እዚህ ያሉ ያለው አመለካከት ጥሩ ስላልሆነ ችግር
ሳምንታትን እያስቆጠሩ ነው:: በዛው ዝግጅታቸው ተጠናክሮ ድንኳኖቹ ውስጥ እህቶች ያሳዝኑኛል:: በጉለበታቸው ፋገው ቢነሳ ይጨርሱናል የሚል ፍርሀት አለው::
መጠን ደጋፊዎቻቸውም “ማፊሽ አህሰን ለምሽግ ይሁን ብርድ ለመከላከል ባላወኩት ያመጡትን ዝቅተኛ ክፍያ ሊበላቸው በእርግጥም ሀቅ ነው:: ሼህ የሚባሉ የጎሳ
አሊ አብደላ ሳላህ!!” የሚል የዘውትር ሁኔታ በብሎኬት ግንብ ይገነባል:: ያለው ያሰፈሰፈው ብዛቱ... ደላላው፣ መኖሪያ መሪዎች አሉ እያንዳንዳቸው የታጠቀ
መፈክራቸውን እያሰሙ ፎቶ ይዘው የጥበቃ ሁኔታም እየተጠናከረ ፍተሻው ፍቃድ አሰሪው፣ የትዳር ጭንብል ሠራዊት አላቸው:: ለሀበሻ ፍርሀቱ ብዙ
አደባባይ ይውላሉ::” ‹‹እንደ አሊ አብደላ እየከበደ ነው:: ያሳስባል፤ አስጊ ነገር ያጠለቅው ወንድ፣ ኤምባሲው... ብቻ ሁሉ ነው:: የምናሳዝን ፍጥረት... ኤምባሲው
ሳላህ ጥሩ የለም›› ማለት ነው:: ይህ አርግዧል:: ደጋፊዎቹ ምግብም ሆነ የቀን የያዙትን ሊያራግፋቸው ነው የሚጥረው:: በስሩ ላሉ አልሆነላቸው፤ UNHCRም
በሰነዓ ነው:: በትእዝና በአደን ደግሞ ከዚህ ወጭ ተችለው እንደሆነ የተቀመጡት በእርግጥም አራግፈው መታከሚያ፣ ሀገር ቢሆን የፈለጋችሁትን ሁኑ ነው ያለው፡
የተለየ አመጹ የከፋና ሰልፍ የሚወጡትም ተቃዋሚዎች ይናገራሉ:: ይህ ሕዝቡ ሁሉ መግቢያ የሚያጡ ሞልተዋል:: ፡ መጨረሻችን ምን ይሆን?
ቁጥር የበዛ ነው:: በተለያየ ቦታ ውጥረት የሚያውቀው ነገር ነው:: ማንም በኤምባሲው እምነት ሀገር አንገባ እኛስ ጫንቃችን
ውስጥ ያለችው የመን የእርስ በእርስ በየመን ካለው የውጭ ዜጋ አላሳደረም:: ምክንያቱም ከዚህ በፊት ላይ የተጎበረ ነቀርሳ አለ አይደል? እስከመቼ
ጦርነቱ ረገብ በማለቱ ሕዝቡ ተደስቶ ከብዛት አንጻር ተጎጂ የሚሆነው ሀበሻ ኤምባሲው ለዜጋው ምንም ሲያደርግ በመንከራተት እና በስደት እንኑር? እስኪ
ነበር:: አሁን ከቱኒዝ የተነሳው የአመጽ እንደሆነ ይታወቃል:: ኤምባሲውም አይታወቅም:: ከ80 ሺህ በላይ ዜጎች ያሉት ሰላም ያሰንብተንና እንገናኝ፡፡
ማዕበል ግብጽን፣ የመንን፣ ጆርዳንን፣ ባለፈው አርብ ሕዝቡን ሰብስቦ “በጊዜ ኤምባሲ የቀብር ቦታ ጠይቆ ያላዘጋጀ፣ ቸር ሰንብቱ
ሊቢያን፣ ባህሬንን፣ ሳዑዲ፣ ኦማንን ወደቤት ግቡ”ብሏል:: ዜጋው ሲሞት ለመቅበር ቦታ ጠፍቶ
የመለስ ዜናዊ እና የኦሕዴድ...

እጅግ የተሻለ መሆኑ ነው፡፡ በግርድፉ ከአስሩ ውስጥ ለማስፋፋት ተገደደ፡፡ በ2010 ምርጫ ላይ ባቀረቡት
ስምንቱ የመጀመርያ ዲግሪ ወይም ከዚያ በላይ አላቸው፡፡ የጥናት ወረቀታቸው ፕሮፌሰር መረራ ጉዲና
በዚህ ላይ ዲግሪ ያላቸው የምርቋን ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ እንደጠቀሱት፣ ከ2005 እስከ 2010 ‹‹የአካባቢያዊ
መምህራን እና ቴክኖክራቶች ከእርሳቸው ጋር አብረው ዘመቻውን በፊት አውራሪነት በመሩ አንዳንድ ‹‹ገለልተኛ›› እድገት አሳይቷል፡፡
እንዲሰሩና የሚፈልጓቸውን ለውጦች ለማምጣት አስተዳደር ምክር ቤት 600 ሺህ የሚጠጉ አባላት ቁጥር
ጋዜጦች በመታጀብ፣ አባዱላን በፓርቲው ኮንፍረንስ ላይ ይህ ሁኔታ በራሱ አስቀድሞም ለአቶ መለስ ወደ 3.5 ሚሊዮን እድገት ያሳየ ሲሆን፣ ‹‹የኢሕአዴግ
እንዲቀላቀሏቸው ጥያቄያቸውን አቀረቡላቸው፡፡ እንዲያንጓጥጧቸው ኃላፊነት ተሰጣቸው፡፡ ጠንካራ ስጋት መጋረጡ እንዳለ ቢሆንም፣ በቅርቡ
ጥያቄያቸውንም የበለጠ ጋባዥ ወይም አጓጊ ለማድረግ፣ ፓርቲ አባላት ቁጥር ከ760 ሺህ ... ከ5 ሚሊዮን በላይ
የኦሕዴድ ተራ አባላት አባዱላን ለመከላከል ሰሜን አፍሪካን ያጥለቀለቁ አብዮቶች ማዕበል ስጋቱን አድጓል››፡፡ አብዛኛው መስፋፋት የተካሄደው በኦሮሚያ
ለአስተዳደራዊ ኃላፊነቶች ከፍተኛ የደሞዝ ጭማሪን ሲንቀሳቀሱና በእርሳቸው ላይ የተነሱባቸን ባገለሏቸው ይበልጥ ያባባሰው ነው፡፡ ስለዚህም፣ ‹‹ፓትሮኑ›› ጥቃት
ማዕከል ባደረገ መልኩ የገንዘብ ማበረታቻዎች በተጨማሪ ውስጥ ሲሆን፣ ሁሉም የሚከፈላቸው በመንግስት ነው
ወቅት፣ የአቶ መለስ ስትራቴጂ እሳት ነበልባል መልሶ በመሰንዘር ላይ ይገኛሉ፤ እናም የወቅቱ የማፅዳት እርምጃ - ልክ እንደ ደሞዝተኛ ተቀጣሪዎች ወይም በቋሚነት
ቀረቡ፡፡ በምርጫው ወቅት የኦሮሞ ድምጽ ተደፍቆ የነበረ ራሳቸውን መፋጀት ጀመረ፡፡ ይህም አባዱላን ከፓርቲ አግድሞሻዊውን ቡድን ለመበታተን የተደረገ እርምጃ
የመሆኑ እውነታ ሲታይና ኦነግ ወደሀገር ቤት የመምጣቱ ከግብር ነፃ ክፍያ የሚቀበሉ ናቸው፡፡
ሊቀመንበርነት እና ከክልላዊ ፕሬዝዳንትነታቸው ነው፡፡ የወቅቱ እርምጃ፣ እንደው አለው ቢባል እንኳ፣ በኦሕዴድ ውስጥ ያለው ለውጥ ቀስቃሽ
ተስፋ መሟሸሹ፣ የአባዱላን አዋጭ ጥያቄ ላለመቀበል ለማስወገድ የተላለፈውን የአቶ መለስን ትዕዛዝ የኦሕዴድ እጅግ ኢምንት ግንኙነት ነው ከሙስና እና ከብቃት
የሚቀርብ ያን ያህል ጠንካራ ምክንያት አልነበረም፡፡ ኃይል ለአቶ መለስ ጠንካራ አጣብቂኝ የሚጋርጥባቸው
ሥራ አስፈፃሚ ኮሚቴ በግልፅ በተቃወመበት ወቅት ግንባታ ጋር የሚያያዘው፡፡ በመልዕክተኞች አማካኝነት ነው፡፡
በሺህዎች የተቆጠሩ የቅርብ ጊዜ ምሩቃን፣ መምህራንና የታየ ነበር፡፡ የተደረጉት ትዕዛዞች ውድቅ ከተደረጉ በኋላ አቶ መለስ
ቴክኖክራቶች ቢሮክሲውን ተቀላቀሉ፡፡ በድህረ-ምርጫ - በማባበል ስትራቴጂ መቀጠል
በተዘዋዋሪ መንገድ ውስጣዊ መፈንቅለ- ራሳቸው የኦሕዴድን ሥራ-አስፈፃሚ ኮሚቴ በመሰብሰብ አይቻላቸውም፤ ምክንያቱም በአስር ሺህዎች የሚቆጠሩ
ቀውስ ወቅት አቶ መለስ ተወጥረው የነበረ በመሆኑ፣ ሥልጣን ለማካሄድ ተቀነባብሮ የተካሄደው ሙከራ ችግር ፈጣሪዎችን ካላስወገዱ በስተቀር አስከፊ ቅጣት
አባዱላ ወደተለያዩ ክልላዊ ቢሮዎች እነዚህን ምልምሎች አዳዲስ ምልምሎችን ለማስተናገድ የሚያስችል አቅም
ሲከሽፍ (ታክቲኩ በክልሉ የቀድሞ ፕሬዝዳንቶች ላይ እንደሚጠብቃቸው ነበር የዛቱባቸው፡፡ እናም፣ የስም አይኖራቸውም፡፡ የዛሬ አምስት ዓመት እንደተደረገው
በኃላፊነት ለመመደብ አንፃራዊ ሥልጣን አግኝተው ነበር፡ ውጤታማ በሆነ መልኩ የተተገበረ ነበር)፣ አባዱላ ዝርዝር ተፅፎ እንዲደርሳቸው ተደረገ፡፡
፡ አሁን ያሉትን ተቀጣሪዎች በሌሎች መተካት አደጋ
ከዋናዎቹ አዛዣች ቀጥተኛ ግፊት ተደረገባቸው፤ እናም በተከተዩም የሳምንት መጨረሻ፣ ከ120 አለው፤ ምክንያቱም በአሁኑ ወቅት ያሉት ተቀጣሪዎች
ድንገተኛውና ኃይለኛው እርምጃ በርካታ ሥልጣናቸውን ለመልቀቅ ተገደዱ፡፡ የአባዱላን መነሳት የሚበልጡ አባላት ግምገማ በተባለው መንገድ ተነቅሰው
ለውጦችን በኦሮሚያ ክልላዊ መንግስት ያመጣ ነበር፡፡ እንደማናቸውም አዲስ ተቀጣሪዎች የተማሩ ናቸው፡
ተከትሎ እና የእነዚያን ስህተቶች ዳግም መከሰት ወጥተዋል፡፡ የአባዱላ መገኘት አመራሩን ያዋህደዋል በሚል ፡ በሥርዓቱ የሚገለሉ ከሆነ ደግሞ ባላቸው የውስጥ
የተሻለ የተማሩ እና የሰለጠኑ ቴክኖክራቶች የአስተዳደራዊ ለማስቀረት፣ ክልላዊው መንግስት ከእንደገና እንዲዋቀር ስጋት ሆን ተብሎ ወደውጭ ሀገር ተልከው ስብሰባው
ጉዳዮችን በበላይነት መምራት በመጀመራቸው፣ ፓርቲ እውቀት ምክንያት አደገኛ ጠላት ሆነው ሊወጡ
ተደረገ፡፡ በክልላዊ መንግስት የሥልጣን ጨዋታ ይህን እንዲያመልጣቸው ነበር የተደረገው፡፡ በስብሰባውም ይችላሉ፡፡
የአገልግሎት አቅርቦቶት በከፍተኛ ደረጃ ተሻሻለ፡፡ አዲስ ያህል ግንኙነት የሌላቸው መጤ አዲሱ የክልሉ ፕሬዝዳንት አለመገኘታቸው እንዲሁ የአጋጣሚ ጉዳይ ተብሎ
መጤዎች በፊት ለበለጠ ነፃነት የሚሟገቱ ነበሩና በገበሬው - ሥርዓቱ የሚፈልገውን አቅም (ገንዘብ)
ሆነው ተሾሙ፡፡ ፉክክርን ለመፍጠርና በፕሬዝዳንቱ ታልፏል፡፡ ሂደቱንም የአንጃዊ ፍልሚያ ገፅታ ለመስጠት ቢያገኝ እንኳን (ለምሳሌ ለውጪ ዜጎች የሚያደርገውን
ላይ የሚሰነዘረው ቀጥተኛ አፈና እንዲሁ እንዲላላ ሆነ፡፡ እጅ የሥልጣን መከማቸትን ለመከላከል አራት አዳዲስ የሕወሓት ‹‹ታዛቢዎች›› እንደኩማ ደመቅሳና አለማየሁ
ከዚህም በተጨማሪ፣ አዲሱ ፕሬዝዳንት ከመራጮች ጋር የመሬት ሽያጭ የበለጠ በማጠናከር)፣ ያ የማባበል
የምክትል ፕሬዝዳንትነት ወንበሮች ተፈጠሩ፡፡ ኦቶምሳ ያሉትን በማሞገስ አባዱላንና ‹‹የእርሳቸውን ስትራቴጂን ቀጣይ ሊያደርግ የሚችል ይሆናል፤
በመቀላቀል፣ ሃይማኖታዊና ባሕላዊ ክብረ-በዓላት ላይ ያም ሆኖ ግን የአባዱላን ምዕራፍ ለመዝጋት የቅርብ ወዳጆች›› አበክረው ተችተዋቸው ነበር፡፡ ይህም
በመሳተፍ፣ ቅሬታዎቻቸውን በማዳመጥ እና አንዳንዴም እና ዘግይቶም ቢሆን ኦሕዴድ በተማሩ ብሔርተኞች
ሙሉ በሙሉ በጣም ቀላል አልነረም፡፡ ማሻሻያዎችን ታክቲክ ሊሠራ አልቻለም፤ ከዚያ ይልቅ በሌሎች አባላት፣ መሞላቱና በበላይነት መመራቱ የማይቀር ነው፡፡ ይህ
ለጥያቄዎቻቸው ፈጣን ምላሽ በመስጠት የነቃ ተሳትፎን ለማደናቀፍ ሙከራ በማድረግ አቶ መለስን በመውቀስ፣ ለሙሉ ድምፅ ትንሽ የቀረው፣ ተቃውሞ ተሰነዘረበት፡፡
ያማከለ አስተዳደራዊ አካሄድን ነበር ተግባራዊ ያደረጉት፡፡ በአንፃሩ ወጣትና የተማረ የህብረተሰቡ ክፍል፣ ከሀገሪቱ
ሕዝቡ በአባዱላ መወገድ ላይ የተሰማውን ቅዋሜና ቁጣ በስብሰባው ላይ ከተስተጋባው ሞቅ ያለ የቃላት ልውውጥ ሕዝብ ትልቁ እና እጅግ ሀብታሙ ክፍል እየተጨቆነ ሳለ
ለውስጣዊ የፓርቲ ውጥረች በአባታዊ አቀራረብ በአንጃዎች መግለፁን ገፋበት፡፡ በርካታ የዳግም ማጥመቅ ሴሚናሮች ጋር ተደማምሮ፣ ዒላማ የተደረጉት ግለሰቦች ወደመጡበት
መካከል የአስታራቂነት ሚናን በመጫወትና ለየትኛውም እንደበታች የመቀጠሉ ነገር አስቸጋሪ ነው የሚሆነው፡፡
ቢካሄዱም፣ ቢሮክራሲው ከአዲሶቹ ተሿሚዎችና አካባቢ እንዲመለሱ ከተፈቀደ አመፅ ሊያነሳሱ ይችላሉም - እንዲሁም ስትራቴጂውን መለወጥ
ወገን ሳያዳሉ ግጭቶችን በሰላማዊ መንገድ ለመቅረፍ አንዳንዴም ከአንዳንድ የፌዴራል ባለሥልጣናት የሚል ስጋት ፈጥሮ ነበር፡፡ እናም፣ ጨለማ ነው በሚል
ተሳክቶላቸውም ነበር፡፡ ይህም፣ ክልላዊ ችግሮችን ለበላይ አስቸጋሪ ነው፡፡ ወጣት የኮሌጅ ምሩቃን ወደፓርቲው
የሚተላለፉለትን ትዕዛዞች ቸል በማለት ወይም ከቁብ ሰበብ፣ ከመሰብሰቢያ አዳራሽ በ‹‹ልዩ ኃይሎች› በፍጥነት እንዲገቡ የሚስባቸው ብቸኛው ማበረታቻ ቅጥር
አለቆቻቸው ከማስተላለፍ ይልቅ እዛው በክልል ቢሮዎች ባለመቁጠር ቁጣውን መግለፁን ቀጠለበት፡፡ አዲሱ ከመሰብሰቢያው አዳራሽ እንዲወጡ ተደርገው፣ ከአዲስ
መፍትሔ ተሰጥቷቸው እንዲወስኑ ለማድረግ ያስቻላቸው በመሆኑ፣ የመሰል ማበረታቻ አለመኖር ምልመላን ብቻ
ፕሬዝዳንት ራሳቸው በሁኔታው ተስማምተው ነበር አበባ ውጭ በሚገኝ ጥብቅ ጥበቃ በሚደረግለትና በተገለለ ሳይሆን አስቸጋሪ የሚያደርገው በኦሮሞ ወጣቶች እና
ነበር፡፡ እናም፣ በሆነ ወቅት እጅግ ይጠሉ የነበሩት ሰው ነው የሚባለው፡፡ ኦሕዴድ ዳር ተመልካች የተደረገበት እስር ቤት ውስጥ ተይዘው እንዲቆዩ ሆኗል፡፡ ያም ሆኖ
ያሳኳቸውን ለውጦች ሕዝቡ በመመልከት ዳግም ቀና በሥርዓቱ መካከል እንደ አዲስ የገነፈል ግጭት እዲከሰት
የፌዴራል ካቢኔ ብወዛ ሌላው ተጨማሪ ቅሬታ ጫሪ ግን፣ የአባዱላ መረብ ሙሉ በሙሉ እንዲበታተን ቢደረግ የሚያደርግም ጭምር ነው፡፡ ሥራ አጥ የሆኑትን የኮሌጅ
ብሎ ይመለከታቸው ጀመር፡፡ ጉዳይ ነበር፡፡ እንኳን (ያ ደግሞ አጠራጣሪ ነው) ከኦሕዴድ ዳግም
የአምስት ዓመታት የሥልጣን ዘመናቸውን ምሩቃንን በመመልከት የኮሌጅና የከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ
በአቶ መለስ የማባበል ስትራቴጂ ያልታሰቡ የማያወላዳ ታዛዥነትንና ታማኝነትን መልሶ ለማግኘት ትምህርት ቤቶች ተማሪዎች ወደፊት ሥራ እናገኛለን
ግማሽ ያህሉን ከተጓዙ በኋላም የአባዱላ ታዋቂነት እጅግ ውጤቶች ምክንያት የሕወሓት እና የኦሕዴድ እጅግ አስቸጋሪ የሚሆን ጉዳይ ነው፡፡
ናኘ፤ ይህንንም እንደ አዲስ ስጋት ከተመለከቱት አቶ በሚል የተስፋ ቃል ተታልለው የፓርቲው አባል ማድረግ
‹‹የደንበኝነት›› ግንኙነት ሻክሯል፡፡ አባዱላ ቀጥተኛውን የሚቻል አይሆንም፡፡
መለስ ጋር እንዲላተሙ አደረጋቸው፡፡ መጀመሪያውኑ የታማኝነት ፍሰት በማስተጓጎል የራሳቸውን አግድሞሻዊ የአቶ መለስ ተከታዩ የስትራቴጂ አጣብቂኝ
የኦሕዴድ በራስ መተማመንና ጥንካሬ እየጎላ ነበርና ያም ሆኖ ግን፣ የደህንነት ተቋማትን ሕወሓት
ቡድን ገንብተው ነበር፡፡ ከዚህም በተጨማሪ፣ ከላይ እንደተገለፀው፣ ከአምስት ዓመታት በብቸኝነት መቆጣጠሩን እስከቀጠለ ድረስ፣ ኦሕዴድ በቂ
የአባዱላ ተፅዕኖና ሥልጣን ይሸበብ ዘንድ ግድ ሆነ፡፡ በሩን ለተማረው ሕብረተሰብ በመክፈት ኦሕዴድ አስቀድሞ፣ አቶ መለስ የኦሮሞ ተማሪዎችን ድጋፍ
ገፅታቸውንም ለማጠልሸት በርካታ ታክቲኮች ተግባራዊ ብርታት እና ድርጅታዊ ጥንካሬ አግኝቶ ራሱን ችሎ
አስቀድሞ ከታለመለት - ከከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ለማግኘት የማባበል ስትራቴጂ ተግባራዊ አድርገው ነበር፡ የመንግስት ሥልጣን የመያዙ እድል የመነመነ ነው፤
ተደረጉ፡፡ አባዱላ ከገነቡት ቤት ጋር የተያያዘ አንድ ትምህርታቸውን አቋርጠው የወጡ ሰዎች ስብስብ ፡ ወደ መጀመርያ አካባቢ ለአዳዲሶቹ የኮሌጅ ምሩቃን ቦታ
‹‹የተረሳ›› የሙስና ውንጀላ ለሁለተኛ ጊዜ ነፍስ ዘራ ቢሆንም ግን ያ እውን ሊሆን የማይችል ነው ማለት
ማድረግ - በላይ በተፃራሪው ኦሕዴድን የቴክኖክራቶች ለማበጀት ሲባል ዝቅተኛ የትምህርት ደረጃ የነበራቸው አይደለም፡፡ጃዋር ሲራጅ መሀመድ፣ የፖሊቲካል ሳይንስ
(ጉዳዩ በመጀመርያ የታወቀውና በአባዱላ ላይ የተሰነዘረው ስብስብና ብቃት ያለው የኃይል መቀመጫ አድርገው ቢሮክራቶች ዳር ተመልካች እንዲሆኑ ተደርገው ነበር፡
በ2004 ውስጥ ነበር)፡፡ ተመራማሪና ተንታኝ ናቸው
ለመለወጥ ተሳክቶላቸው ነበር፡፡ ለዚህ ዋነኛው አስረጂ ፡ የኮሌጅ ምሩቃን ቁጥር እጅግ ሲጨምር፣ አዲሶቹን
የአቶ መለሰ ምልምሎች ፣ የስም ማጥፋት የኦህዴድ አዲስ የፓርላማ አባላት የትምህርት ደረጃ ለማቀፍ ሲል ሥርዓቱ አስተዳደራዊ ቢሮክራሲውን

10
እ ን ግ ዳ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው ተሸማቅቀው፣

ክብርና ነፃነት አጥተው እየኖሩ ነው››
አቶ ገብሩ አስራት
(የወቅቱ የ’መድረክ’ ሊቀ-መንበር)
በኤርትራ መንግሥት ላይ እየተሰጡ ያሉ መግለጫዎች ዓላማ ምንድነው ?
ጠ/ሚ/ር መለስ ለ‹አሰና› ራዲዮ የሰጡት ቃለ-ምልልስ ምን መዘዝ አለው ?
የሰሜን አፍሪካ ሕዝባዊ አብዮቶች ኢትዮጵያን የሚነካት እንዴት ነው ?
በእነዚህና ሌሎች ጉዳዮች ዙርያ ባልደረባችን ውብሸት ታዬ የወቅቱ የ’መድረኩ’ ሊቀ-መንበር ከሆኑት አቶ ገብሩ አስራት ጋር ቆይታ አድርጓል፡፡
ከወራት በፊት በ‹አረና ትግራይ› ሞልተዋል፡፡ አንዳንዶቹ በመንግስት

ፓርቲ ስም አጠቃላይ ጉባዔ ደረጃ ይፈፅማሉ ተብለው እንኳን
መጠራቱን ተከትሎ ያለመግባባት አይታሰቡም፡፡ ትዳር እስከማፋታት
ተከስቶ ነበር፡፡ አሁን ሁኔታው በምን ሁሉ ተደርሷል፡፡ ‹‹ፀረ ሕዝብ ነው፤
ደረጃ ላይ ይገኛል? ከእርሱ ጋር ከሆንሽ ... ›› በሚል፡፡
እንግዲህ ባለፈው ግዜ አረና ውስጥ
አንድ ቡድን ተነስቶ፣ ‹‹ሕጋዊው እርስዎ በሊቀ-መንበርነት እየመሩት
አረና እኔ ነኝ፤ ጉባዔም ጠርቼ ወዳለው ‹መድረክ› ስንመለስ፤ ብዙዎች
አከናውኛለሁ›› የሚል መግለጫ ድርጅቱ በተቀዛቀዘ እንቅስቃሴ ውስጥ
ሰጥቶ ነበር፡፡ በእርግጥ በወቅቱ እኛም እንዳለ ይሰማቸዋል፡፡ አልፎ አልፎ
ሁኔታውን ተቃውመን መግለጫ በሚደረጉ ውይይቶች ብቻ ተወስኗል
መስጠታችን ይታወሳል፡፡ የዚህ የሚል አስተያየት ይደመጣል፡፡
ዓይነቱ ተግባር የሰከነ፣ የተወሳሰቡ ምላሽዎ ምንድነው?
ነገሮችን የመፍታት ብቃት ያለው መድረክ ከምርጫው ማግስት ጀምሮ
መንግስት የሚያደርገው ሳይሆን፣ ዝም ብሎ ቁጭ አላለም፡፡ የተለያዩ
አሳፋሪና ደካማ አካሄድ ነው፡፡ ለነገሩ መግለጫዎችን ሰጥቷል፡፡ በተጓዳኝ
ተደረገ በተባለው ሕገ-ወጥ ጉባዔ ላይ የሕዝብ ሥራዎች ... ብዙም ባይሆን
ከአንዱ በስተቀር አብዛኞቹ የድርጅቱ በሁለት ከተሞች ማለትም በአዲስ
አባላት አይደሉም፡፡ አበባና በሐዋሳ አድርጓል፡፡ በዋነኛነት
እየሰራ ያለው ግን ድርጅቱን ወደ
በወቅቱ ለምርጫ ቦርድ ግንባር በማሳደግ ዙሪያ ነው፡፡ ይህ
አላመለከታችሁም? ፖሊስና ሌሎች መታወቅ አለበት፡፡ በእርግጥ ሕዝባዊ
አካላትስ በእንቅስቃሴው ላይ ስብሰባ፣ የሚሰራጩ ፅሁፎች በስፋት
የነበራቸው ሚና ምን ነበር? ደግሞ መግለጫዎች ባለመሰጠታቸው
አመልክተናል፡፡ የጉባዔ አጠራሩ ድርጅቱ ፀጥ ያለ ሊመስል ይችላል፡
የድርጅቱን አራት አምስት የመተዳደሪያ ፡ የራሱን ሥራ ግን እየሰራ ነው፡
ደንቦች የጣሰ ብቻ ሳይሆን፣ የሀገሪቱን ፡ በጠንካራ መሰረት ላይ ለመቆም
ሕግም ያልተከተለ ነው፡፡ እኛ በአጭሩ ገንቢ ውይይቶች መደረግ ስላለባቸው
‹‹ውንብድና›› እንደነበረ ገልፀናል፡፡ ነው ጊዜ ወስደን እየተወያየንባቸው
ለሕግ አካላት ... (በምፀት ሳቅ ካሉ ያለነው፡፡
በኋላ) ለሁሉም የአስተዳዳር አካላት፣
ለፖሊስ፣ ለፀጥታ ክፍል አሳውቀናል፡ በቅርቡ በአንዳንድ የሰሜን አፍሪካ
፡ የሆነው ግን እንዲያውም ለሕገ- ሀገራት እና በሌሎቹ ስፍራዎች
ወጦቹ የሕግ ከለላ መስጠት ነበር፡ ሕዝባዊ ተቃውሞዎች በአምባገነን
፡ ጥበቃ አድርገውላቸዋል፡፡ በጠራራ መሪዎች ላይ ተካሂደዋል፡፡
ፀሐይ የተደረገ የገዢው ፓርቲ የሚፈለገውን ያሳኩ፣ እስካሁን በትግል
ካድሬዎች የውንብድና ተግባር ነው፡፡ ላይ ያሉም አሉ፡፡ የአፍሪካውያን
ጉዳይ በተዘዋዋሪም ቢሆን ስለሚነካን
በምርጫ ቦርድ በኩል ለጉባዔው በዚህ ጉዳይ ላይ እንደ ድርጅት
እውቀና ተሰጥቷል? በሕጉ መሰረት የተወያያችሁበት አጋጣሚ ነበር?
እንደሚደረገው ሁሉ የቦርዱ ተወካይ ጉዳዩ መነሳቱ አይቀርም፡፡ እንዳልከው
በጉባዔው ላይ ተገኝተዋል? በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ ሀገራችንን
ቦርዱ ዕውቅና አልሰጣቸውም፡፡ ይነካል፡፡ ግን ደግሞ ጥልቀት
የሚሰጥበት አግባብም፣ መሰረትም ባለው መንገድ ውይይት የተደገበት
የለውም፡፡ አይደለም፡፡ ምክንያቱም በሀገራችን
ያለው ሁኔታ የበለጠ አሳሳቢ ነው፡
አሁን የድርጅቱ ጽ/ቤትና ንብረት ፡ የሀገራችን ሁኔታ በእነዚህ ሀገራት
በማን ስር ነው? ከሚታየው ሁለንተናዊ ችግር የሰፋ
በእኛ ስር ነው፡፡ በእርግጥ ጥቃቱ ነው እንጂ ያነሰ ወይም የተሻለ
ወደዚያም ሊቀጥል ይችላል፡፡ እንዳልሆነ እኛ ኢትዮጵያውያን
አይደረግም የምንልበት ነባራዊ ሁኔታ እናውቀዋለን፡፡ ይህንኑ በማሰብም
አይደለም ያለው፡፡ አስቀድመን ለመንግስት ባለአምስት
ነጥብ የድርድር ኃሳቦች አቅርበን
በትግራይ ውስጥ እያካሄዳችሁት ነበር፡፡ አንዱ የሕግ የበላይነት
ያለው ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ ምን ይረጋገጥ የሚል ነው፡፡ በዚህ ዙሪያ
ይመስላል? በተለይ ከምርጫው በርካታ ነጥቦችን አንስተናል፡፡ ሌላው
በኋላ? የመንግስት ሜዲያዎች ፍትሐዊ
እኛ እያካሄድን ያለነው ፖለቲካ አጠቃቀም ይስፈን የሚል ነው፡፡
የጦርነት ያህል ከሚደርስብን ጫናና የውጭ እርዳታና በሁሉም የፋይናንስ
እንግልት ጋር በመታገል የሚሰራ አጠቃቀም ላይ የተዛባው አሰራር
ነው፡፡ ጦርነት ነው፡፡ እስካሁን እንዲቀር የሚልና የመሳሰሉት
በጽናት ስለተቋቋምነው ነው እንጂ ናቸው፡፡
በቀላሉ የሚደናገጥ ፓርቲ ቢሆን ኖሮ
ትግራይ ላይ መንቀሳቀስ የሚቻልበት መሰረታዊ ፍጆታ በሚባሉ ሸቀጦች
ሁኔታ የለም፡፡ በአባሎቻችን ላይ ላይ የቁርጥ ዋጋ ተመን መመሪያ
በርካታ እንግልቶች እየተፈፀሙ ነው፡ ከወጣ በኋላ አብዛኞቹ ሸቀጦች ከገበያ
፡ ለምሳሌ በምርጫው ዋዜማ ቦንብ እየጠፉ ነው፡፡ ለውጭ ንግድ በዝቅተኛ
ተወርውሮበት የነበረ አባላችን (አቶ ዋጋ እየቀረበ እንዳለ የሚነገረው ስኳር
አያሌው በየነ) በቅርቡ ፊታቸውን እንኳ ሙሉ ለሙሉ ከገበያ ከመጥፋት
በጭምብል በሸፈኑ ሰዎች በኮብራ አልፎ አንዳንዶች እንደሚሉት
ታፍኖ ተወስዶ ሌሊቱን ሲደበድቡት ‹‹የኮንትሮባንድ ዕቃ›› እየሆነ ነው፡
ካደሩ በኋላ፣ ጠዋት አምጥተው ፡ የቀውሱ መሰረታዊ ችግርና
ጥለውታል፡፡ ሽሬ እንደስላሴ ከተማ መፍትሄው ምንድነው ይላሉ?
ላይ ነው፡፡ ሌሎች የታሰሩ አሉ፡ አሁን እየሆኑ ያሉትን ነገሮች
፡ ተክላይ አርዓያ የተባለው አባላችን አስቀድመን ገልፀን ነበር፡፡ መንግስት
የቀድሞውን የትግራይ አፈ-ጉባኤ መዳሰስ የነበረበትን መሰረታዊ
በተንቀሳቃሽ ስልክ የአጭር መልዕክት የኢኮኖሚ ችግር መፈተሽ አለበት
ሰድበሃል ተብሎ እስካሁን በእስር እንጂ በቁጥጥር ፖሊሲ ኢኮኖሚን
ላይ ነው፡፡ እንደዚህ አይነት ነገሮች
ወደ ገፅ 15 ዞሯል

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003 11
ንግድ ድርጅት ዙሪያ ለመጻፍ የሞከሩ
የዓለም ንግድ ድርጅት አባልነት

እንደመሆናቸው መጠን፣ የዓለም አቀፍ
ድርጅቶች አወቃቀር ምን እንደሚመስል
ይጠፋቸዋል ብዬ ባልገምትም፣ ስለ
ዓለም ንግድ ድርጅት ያስቀመጡት እጅግ
የተዛባና ሚዛናዊ ያልሆነ ትነታኔ በእውን
ፅንፈኛ የተዛቡ አመለካከቶች

አደረጃጀቱንና አሰራሩን አውቀው ወይስ
ከተራ አሉባልታ በመነሳት የሚል ጥያቄን
ጭሮብኛል፡፡
የዓለም ንግድ ድርጅት በመሠረቱ
የ
የሚወስነውም፣ እንዲህ አድርጉ
የሚለውም ነገር የለም፡፡ የድርጅቱ
ጽሁፌ መነሻ ቅዳሜ ተግባራት በዋናነት የዓለም አቀፍና
የካቲት 12 ቀን 2003 የብዙሃን የንግድ ስምነነቶች እንዲተገበሩ
ዓ.ም በወጣው አውራምባ ማድረግና ማስተዳዳር፣ የንግድ ድርድሮች
ጋዜጣ ኮሜንታሪ መድረክ ሆኖ ማገልገል፣ በአባላት መካከል
ዓምድ “የዓለም ንግድ የሚፈጠሩ አለመግባባቶች እንዲፈቱ
ድርጅት አባል የመሆን ሁኔታዎችን ማመቻቸት፣ የአባል ሀገራትን
ፋይዳቢስነት” በሚል የንግድ ፖሊሲዎች መገምገምና ለታዳጊ
ርዕስ፣ በዶ/ር ፈቃዱ ሀገሮች በንግድ ፖሊሲ ጉዳዮች የቴክኒክ
በቀለ የቀረበው ነው፡፡ በጠቀስኩት ጽሁፍ ዕገዛና ስልጠናዎችን መስጠት ነው፡፡
ውስጥ አንባቢን ውዥንብር ውስጥ /አቶ ልሳነወርቅ ጎርፉ በንግድ ሚኒስቴር የመልቲ-ላተራል ድርጅቱ ሀገራት ማድረግ የሚገባቸው
የሚከቱና እውነት ላይ ያልተመረኮዙ ላይ ውሳኔ አያሳልፍም፡፡ ውሳኔዎች
የተምታቱ አስተሳሰቦች በመስፈራቸው ንግድ ግንኙነት ድርድር ቡድን መሪ ናቸው፡፡/ የሚተላለፉት የሁሉም አባል ሀገራት
ሚዛናዊ የሆነ ግንዛቤን ለመፍጠር ነው ተወካዮች በሚገኙበት በሚኒስትሮች
ጥቂት ነገር ለማለት ብዕሬን ያነሳሁት፡፡ ጉባኤ ወይም በጠቅላላ ጉባኤው ነው፡
የዓለም ንግድ ድርጅትን ምንነት? ኢትዮጵያ በልሳነወርቅ ጎርፉ ፡ በእነዚህ አካላት የሚተላለፍ ውሳኔ
እየሔደችበት ስላለው አቅጣጫና ሌሎች በሁሉም መግባባት በሚለው መርህ ላይ
ጉዳዮችን ለማሳየት እሞክራለሁ፡፡ የተመሰረተ ነው፡፡ ሁሉም አገር እኩል
ኢትዮጵያ የዓለም ንግድ ድርጅት እ.አ.አ ከ2003 ዓ.ም ጀምሮ እስከ 2008 ዓ.ም ዶ/ር ፈቃዱ በጽሁፋቸው ምን ለማለት ታደርገዋለች፤ ከለላ የሚያስፈልግ መሆኑን አንድ ድምፅ ይኖረዋል፡፡ ማንኛውም ሀገር
አባል ለመሆን እንቅስቃሴ የጀመረችው ድረስ የውጭ ንግድ ስርዓት መግለጫውን እንደፈለጉና ሃሳባቸውን በግልፅ ካመነች ከ35% በላይ የከላላ መጠን ላይ
ከማዘጋጀት በፊት በግብርናና የኢንዱስትሪ ሊተገብር የማይፈልውን ሕግ ሥራ ላይ
ድርጅቱ ከተቋቋመ ሁለት ዓመታት በኋላ ለማስቀመጥ ሲቸገሩ ይስተዋላል፡፡ ታስቀምጠዋለች፡፡ አስፈላጊ ሆኖ ከተገኘ
ምርቶች፣ በቢዝነስ፣ በኮንስትራክሽን፣ እንዳይውል ማድረግ ይችላል፡፡
እኤአ በ1997 ዓ.ም የታዛቢነት ቦታ ባለሙያዎቹ፣ ድርጅቱ በተለይም ያልበለፀጉ ከ100% በላይ ማድረግ ተችላለች፡፡ በእኛ
በማከፋፈል ሥራ፣ በቱሪዝም፣ በኃይል የዓለም ንግድ ድርጅትን መቀላቀል
እንዲሰጣት በማመልከት ነው፡፡ በድርጅቱ አገራት ጠበቃ በመሆን በአባል ሀገራት የእድገት ደረጃ ላይ የሚገኙና ቀደም ሲል
አቅርቦት፣ በፋይናንስ፣ በቴኮሙኒኬሸን፣ ከሚያስገኛቸው ዕድሎች ውስጥ
ሕግ መሠረት ማመልከቻ ያቀረበ ሀገር መካከል ምርቶቻቸውን “እንዲያራግፉ” አባል የሆኑ ሀገራት በታሪፍ የገቡትን
በትራንሰፖርትና በመሳሰሉት ዘርፎች የሚከተሉት ይጠቀሳሉ፡፡
በአምስት ዓመታት ጊዜ ውስጥ አባል ያመቻቻል ብለዋል፤ ይሉናል፡፡ በዓለም ግዴታ ስንመለከትም ተመሳሳይ ሁኔታ
ከሀያ በላይ የአንደምታ ጥናቶች - ምርቶችን ወደ
ለመሆን ድርድር መጀመር ይኖርበታል፡ ንግድ ድርጅት ዙሪያ እውቀት ያላቸው እናስተውላለን፡፡ እአአ በ2004 ድርጅቱን
ተከናውነዋል፡፡ በበርካታ ዘርፎችም የተጠቀሱት ባለሙያዎች ይቅርና በግሉ አባል አገራት ለመላክ የተረጋገጠ የገበያ
፡ ይሁን እንጂ በኢትዮጵያ በኩል 10 የተቀላቀሉት ኔፓልና ካምቦዲያ በድርድሩ
ጥናቶች በመካሄድ ላይ ይገኛሉ፡፡ ድርድሩን ዘርፍ የተሰማራው ማንኛውም የንግዱ ዕድል፣
የሚደርሱ የተለያዩ ኮሚቴዎች ተቋቁመው ወቅት የነበራቸውና የሚሰራበት አማካይ
በሥርዓት ለመምራትና ሀገራዊ ጥቅምን ህብረተሰብና የሁለት ቀናት የግንዛቤ - በ ድ ር ጅ ቱ
የድርጅቱ አባል መሆን የሚያስከትለውን የታሪፍ መጠን እንደቅደም ተከተላቸው
ተፅዕኖ ሲገመግሙ ቆይተዋል፡ ባስጠበቀ መልኩ ለማጠናቀቅ የስቲሪንግና ማስጨበጫ የወሰደ አርሶ አደር “ምርትን መሠረታዊ መርሆዎች መሠረት በየጊዜው
12.7% እና 14.2% የነበረ ሲሆን፣
፡ ሥራው ሰፊና ውስብስብ እንደመሆኑ የቴክኒክ ኮሚቴዎች ተዋቅረዋል፡፡ ዋናውን ማራገፍ” (dumping) በዓለም ንግድ የሚወጡ ፖሊሲዎችና ህጎችን ሀገራት
ተደራድረው ያገኙት አማካይ የታሪፍ ጣሪያ
መጠን የውስጥ ሥራዎችን ማጠናቀቅ የድርድር ሃሳብ በማቅረብና ሃሳቦችን ድርጅት ህግ የሚያስጠይቅ፣ ይህንን በግልፅ የማሳወቅ ግዴታ ስለሚኖርባቸው
26% እና 19% ነበር፡፡ ይህም ወደፊት
ባለመቻሉ፣ ኢትዮጵያ የታዛቢነት ጊዜዋ ለማፍለቅ እንዲረዳ የተዋቀረው የቴክኒክ በሚያደርጉ ሀገራት ላይም አስፈላጊው በሀገራቱ ላይ ድንገተኛ አድሎአዊ የንግድ
ከሚሰሩበት በላይ ታሪፍ መጨመር እንኳን
እንዲራዘም እ.አ.አ በ2002 ዓ.ም ጥያቄ ኮሚቴ ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍሎች እርምጃ እንደሚወሰድ ጠንቅቆ ያውቃል፡ ዕቀባ ሊደረግ አለመቻሉ፣
ቢያስፈልጋቸወ የፖሊሲ የመጫወቻ ቦታ
ቀርቦ ተቀባይነት አግኝቷል፡፡ ያካተተ፣ በግለሰብ ደረጃ በዓለም ንግድ ፡ ማለት የተፈለገው ስለ ገበያ ዕድል - የ ድ ር ጅ ቱ
መተዋቸውን ያመለክታል፡፡ ስለዚህ “ልቅ”
የታዛቢነት ጊዜው በተራዘመ በዓመቱ ድርጅት የካበተ ልምድ ያላቸውና መፅሐፍ (Market Access) ከሆነ እንደ ኢትዮጵያ ስምምነቶችን መቀበል ለውጭ ባለሀብቶች
የሚለው አመለካከት፣ አመልካቹ ሀገር
ድርድሩን የመጀመርም ጥያቄ ቀርቧል፡ ያዘጋጁ፣ በውጭ ዓለምም ሆነ በሀገር ያለ በልማት ወደኋላ ለቀረ ሀገር በተለያየ ጠንካራ መተማመኛ በመሆኑ ለውጭ
እስካልፈለገው ድረስ የሚፈጠር አይደለም፡
፡ ዶ/ር ፈቃዱ እንዳሉት እአአ በ2003 ውስጥ የሚገኙ ኢትዮጵያውያን ምሁራንን ሁኔታ በተሰጡ ዕድሎች፣ ለምሳሌ መዋዕለ ንዋይ ፍሰት መርዳቱ፣
፡
ለአባልነት ማመልከቷ ትክክል ቢሆንም፣ ያሳተፈ ነው፡፡ በአሜሪካ የተሰጠ የአፍሪካ እድገትና ዕድል - የሀገራቱ የውጭ
በአገልግሎት ዘርፍም እንዲሁ ሌሎች
ሂደቱን ካለመገንዘብ የተነሳ “ውይይቱ” ሚስተር ማይክ ሙር ያብራሩት በሙሉ ድንጋጌ፣ ከመሳሪያዎች በስተቀር ሁሉንም ምርቶች ከድርጅቱ ስምምነት ውጭ
ሀገራት ቴሌን፣ ፋይናንስን ጠየቁ ማለት
(ድርድር እንጂ ውይይት የሚባል በኢትዮጵያ እየተሰራበት ያለውን ሂደት ምርቶች (Everything But Arms) ወደ በማናቸውም ባል ሀገር እንዳይገቡ ቢደረግ
ለውጭ ባለሀብቶች እንደከፈት ስምምነት
ነገር የለም) ከሁለት ዓመታት በፊት የሚያሳይና የማይቃረን ነው፡፡ በዚህ አውሮፓ ህብረት ከቀረጥና ኮታ በነፃ የድርጅቱን የንግድ ግንኙነቶች መድረክ
ተደረሰ ማለት አይደለም፡፡ አባል ሀገራት
እንደተጀመረ ያወሳሉ፡፡ ብዙ ቅድመ አጋጣሚ ማይክ ሙር የድርጅቱ ዳይሬክተር እንዲያስገቡ፤ እንዲሁም ወደ ጃፓን፣ በመጠቀም መፍትሄ ማግኘት መቻሉ፣
ከአመልካች ሀገሮች እንዲከፈትላቸው
ሁኔታዎች መሟላት እንዳለባቸውና ጀኔራል እንጂ ዋና ፀሐፊ አለመሆናቸውን ህንድ፣ ቻይና፣ ካናዳ ወዘተ የተሻለ የገበያ - በንግድ ሥርዓቱ
የፈለጉትን ጥያቄ ሊያነሱ ይችላሉ (ድርድር
የሚካሄደውም ድርድር ከድርጅቱ ጋር መግለፅ እወዳለሁ፡፡ በድርጅቱ ዋና ፀሐፊ ዕድል የተሰጠበት የአንድ ወገን ችሮታ የሚፈጠረው ውድድር የተሳለጠ የንግድ
መሆኑ እንዳይረሳ)፡፡ አመልካች ሀገራት
ሳይሆን እሱ “መርጦ” ካስቀመጣቸው ጋር የሚባል መዋቅርም እንደሌለ ፀሐፊው አለ፡፡ እነዚህ የአንድ ወገን ችሮታዎች ግንኙነት እንዲኖር ስለሚያስችል ሸማቹ
ደግሞ በልማት መጠናቸው ሊሰጡት
መሆኑንም ይነግሩናል፡፡ ቢገነዘቡት መልካም ይሆናል፡፡ በድርድር ያልተገኙና አንድ ሀገር አባል ሕብረተሰብ በተሻለ ዋጋና ጥራት
የሚፈለጉት ወይም ግዴታ የሚገቡበትን
የዓለም ንግድ ድርጅትን ለመቀላቀል የዓለም ንግድ ድርጅት ምንነትና ለኢትዮጵያ ስለሆነ ወይም ስላልሆነ የሚያገኛቸው አማራጭ ምርቶችንና አገልግሎቶችን
ልክ አውጥተው አውርደው ጥናት አድርገው
ሀገራት አራት ደረጃዎችን ማለፍ ያለው ፋይዳ ምን እንደሆነ ማሳወቅና ሳይሆን በተፈለገ ጊዜ ሊነሳ የሚችል ነው፡ ለማግኘት ዕድል እንዲያገኝ ማድረጉ፣
ይወስናሉ፡፡ ይህ በድርድር የሚወሰን ሆኖ
ይጠበቅባቸዋል፡፡ የመጀመሪያው ደረጃ ማስረፅ አስፈላጊ ይሆናል፡፡ በፀሐፊው ፡ ከድርጅቱም ጋር ከዶሀ የልማት አጀንዳ አባል ሀገራቱና አመልካች የሚስማሙበት - ንግድ ነክ የሀገር
ለዓለም ንግድ ድርጅት የአባልነት እንደተገለፀው ሳይሆን፣ የሚያስገኛቸው ጋር ተያይዞ ካልሆነ በስተቀር እምብዛም ደረጃ ላይ ያደርሳቸዋል፡፡ በእስካሁኑ ውስጥ ፖሊሲዎችና አዋጆች ከድርጅቱ
ጥያቄ ማመልከቻ የማቅረብና የአባልነት ዕድሎችና ፈታኝ ሁኔታዎች ከስሜታዊነት የሚገናኝ አይደለም፡፡ የዓለም ንግድ ድርጅት አባልነት ድርድር ስምምነቶችና መሠረታዊ መርሆዎች
ሂደቱን የሚከታተል የስራ ቡድን / በፀዳ መልኩ ግንዛቤን የሚያስጨብጥ ሦስተኛው የድርድር ደረጃ፤ አመልካች ልምድ በአገልግሎት ዘርፍ አመልካች ጋር እንዲጣጣሙ ስለሚደረግ በተወሰኑ
working party/ ማቋቋም ነው፡፡ በዚህ አውደጥናት በሁሉም የኢትዮጵያ ክልሎች ሀገር ከዋና ዋና የንግድ ሸሪኮች ወይም ሀገራት በርካታ ውስንነቶችን በማስቀመጥ ዘርፎች ለሚገኙ የተወሰኑ ቡድኖች
ደረጃ የድርጅቱ አባል ለመሆን የፈለገ ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍሎች በማሳተፍ ለአንድ ሀገር ገበያ ፍላጎት ካላቸው ጋር የገቡበት ሁኔታ አለ፡፡ ያም ሆነ ይህ ምን (interest lobbying group) ፍላጎት
ሀገር ፍላጎቱን በፅሁፍ ለድርጅቱ ጽ/ ተካሂዷል፡፡ ወደፊትም አቅም በፈቀደ ታሪፍን መወሰንና የአገልግሎት ገበያን ይከፈታል? ምን አይከፈትም? የሚለው ማሟያ እንዳይውሉ ማድረጉ፣
ቤት ያቀርባል፡፡ ጥያቄው በአባል ሀገራት መጠን የሚቀጥል ይሆናል፡፡ እነዚህ ለውድድር ክፍት በማድረግ የሁለትዮሽ፣ የሚወሰነው ዘርፉ የሀገራችን ፖሊሲዎችና - ግልፅነት እየሰፈነ
በሙሉ ተቀባይነት ሲያገኝ የአባልነት የማሳወቂያ ፕሮግራሞች በመንግስት ብቻ እንዲሁም ህጎቹን በተመለከተ እንዳለ ስትራቴጄዎችን ከማሳካት አኳያ ያለው እንዲሄድ የሚያመቻች በመሆኑ ሙስናና
ሂደቱን በቅርበት የሚከታተል የሥራ ሳይሆን፣ በልማት ንግድ ዙሪያ የሚሳተፉ የመቀበል (Single under taking) ፋይዳ፣ ካለን የድርድር አቋም፣ ይህንንም ጥገኝነትን መቀነስ ማስቻሉ እና
ቡድን በአጠቃላይ ምክር ቤቱ አማካኝነት እንደ OXFAM-GB እና ACCORD ባሉ የመልቲላተራል ድርድር ማካሄድ ነው፡፡
ግብረሠናይ ተቋማትና የንግድ ምክር ለማስጠበቅ ያለን ዝግጁነትና የተደራዳሪ - በንግድ ስርዓቱ
ይቋቋማል፡፡ ማንኛውም አባል ሀገር ህጎቹን አባል እንደሆኑ ተግባራዊ ማድረግ
ቤቶች ጭምር ይከናወናሉ፡፡ ሀገሮች አቋም ጭምር ተዳምሮ ስለሚሆን የቴክኖሎጂ ሽግግር እንዲኖር ማበረታታቱ
በሥራ ቡድኑ ውስጥ መሳተፍ ይችላል፡ የሚቸገሩ አገሮች የጊዜ ገደብና አስፈላጊ
በስማ በለው የተፃፈውና ባለሙያዎች ከወዲሁ ለመተንበይ ያስቸግራል፡፡ በዋናነት የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
፡ ልብ በሉ፤ ድርድሩ የሚካሄደው የቴክኒክ ድጋፍ ይሰጣቸዋል፡፡ ይህ
ድርጅቱ “መርጦ” ባስቀመጣቸው ማብራሪያ ያልሰጡበትን ክስተት የዘገበው ያም ሆኖ እንደ ኢትዮጰያ ያሉ ሀገራትን በሮቢንስን ክሩሶን የኢኮኖሚ መርህ
በተለይም እንደ ኢትዮጵያ ላለ በልማት አባልነት ለማፋጠን በልማት ወደኋላ ከቀሩ ማጠንጠን የሚቻልበት ዘመን አልፏል፡፡
ሳይሆን፣ ማንኛውም ፍላጎት ያለው ሀገር የፀሐፊው ብዕር ሰሞኑን ከሰሜን አሜሪካ ወደኋላ ለቀረ ሀገር አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ፣
በሚሳተፍበት ሂደት ነው፡፡ ልዑካን እንደመጡና በአቶ ወንደሰንና አባል ሀገራት በተውጣጣ ኮሚቴ መመሪያ በግሎባላይዜሽን ዘመን ወደ ኋላ ላለመገፋት
አዳዲስ ተቋሞችን ለማቋቋምና ህጎችን እንዲዘጋጅ ተደርጎ በድርጅቱ ጠቅላላ ጉባኤ ጠንክረን መስራት ይጠበቅብናል፡
ሁለተኛው፤ መረጃ የማሰባሰብ ደረጃ በአቶ አበበ አማካይነት ገለጻ እንደተደረገ ለማሻሻል የመሸጋገሪያ ጊዜ ይሰጣል፡፡
ሲሆን፣ አመልካች ሀገር የውጭ ይገልፃል፡፡ ይህ ቅጥፈት ነው፤ እንደእውነቱ እአአ በዲሴምበር 2002 ፀድቋል፡፡ ይህ ፡ ኢትዮጵያን የመሰለች አገር አባል
እንደመታደል ሆኖ የእኛ ህጎች በአብዛኛው እንዳትሆን መፈለግ፣ ዘላለም የዓለም
ንግድ ስርዓትን የሚያሳይ መግለጫ / ከሆነ የዓለም ንግድ ድርጅትን በሚመለከት መመሪያ ሂደቱ ቀለል ባለና በተስተካከለ
ከድርጅቱ ጋር የሚስማሙ መሆናቸውን ንግድ ድርጅት በሁለት አህጉር ወይም
memorandum of Foreign Trade ከሰሜን አሜሪካ የመጣ ልዑክ አልነበረም፡፡ መንገድ መካሄድ እንዳለበት አስቀምጧል፡
የተካሄዱት ጥናቶች አረጋግጠዋል፡፡ በሁለት ሀገር ነው የሚመራው በማለት
Regime/ አዘጋጅቶ መላክ ይጠበቅበታል፡ ይህን አስመልክቶም በባለሙያዎች የተሰጠ ፡ በዚህም መሠረት ጠቅላላ ጉባኤው
እዚህ ላይ፣ ድርጅቱን ለመቀላቀል ለምን ያልተገባ ምክንያት ከማቅረብ፣ ስርአቱ
፡ ከዚህ በተጨማሪ በሥራ ላይ ስላሉ ገለፃም አልነበረም፡፡ ምናልባት ከዓለም ካስተላለፋቸው ውሳኔዎች መካከል፡-
ረዥም ጊዜ ይፈጃል? ከቻይና በላይ ውስጥ በመግባት ፈተኝ ሁኔታዎች
የጉምሩክ ቀረጦች፣ ለግብርና ስለሚሰጡ ንግድ ድርጅት ጋር ተያይዞ የሌሎችን - የገበያ ዕድልን
የፈጀባቸውና አሁንም ያልተቀላቀሉ እንዲሻሻሉ ከመሰል ሀገሮች ጋር አብሮ
የሀገር ውስጥ ድጋፎችና የወጪ ንግድ ሀገራት ልምድ ለመቅሰም በየካቲት ወር በተመለከተ በዕቃዎች በአገልግሎት ንግድ
ሀገሮችስ የሉም ወይ? (ሩሲያና አልጀሪያን መታገል ሁላችንም የሚጠበቅብን የቤት
ድጎማዎች፣ እንዲሁም የአገልግሎት መጀመሪያ ላይ የተካሄደውን አውደ ጥናት በልማት ወደ ኋላ የቀሩ አገሮች የኢኮኖሚ
ያጤኗል)፡፡ የኢትዮጵያስ ሁኔታ እንዴት ሥራ ነው፡፡
ንግድ ዘርፍንና የአዕምሮ ንብረትን ማንሳታቸው ከሆነ፣ ድርድሩን ወደእኛ ዕድገታቸውን ያላገናዘበ ግዴታ እንዲገቡ
ይታያል? የሚለውን ግልፅ ማድረግ የዓለም ንግድ 97% የሚካሄደው በአባል
የሚመለከቱ ፖሊሲዎች፣ ህጎችና ፍላጎትና የልማት አቅጣጫ እንዲያዘነብል አባል ሀገራት ጫና እንዳያደርጉና አባል
ይገባል፡፡ ሀገሮች መካከል መሆኑ ግልፅ ሊሆንልን
የተለያዩ መረጃዎች ለጽ/ቤቱ ይላካሉ፡ ለማድረግ ካምቦዲያና የመንን በመምረጥ ሀገራት የዕድገት ደረጃቸውን፣ የፋይናንስና
ሀገራት የዓለም ንግድ ድርጅት አባል ይገባል፡፡ ድርድሯን እያጠናቀቀች
፡ አባል ሀገራት ከቀረቡት መረጃዎች ከእነሱ ጠቃሚውን ተሞክሮ በመውሰድ የንግድ ፍላጎታቸውን ግምት ውስጥ ያስገባ
ለመሆን በሚያደርጉት የሁለትዮሽ ያለችው ሩሲያ በቅርቡ ስትቀላቀል ወደ
ተነስተው ለሚያቀርቧቸው ጥያቄዎች ላይ ያጠነጠነ ሲሆን፣ ሀገሮቹን በዋና ግዴታ ብቻ እንዲገቡ፣
የገበያ ዕድል ድርድር፣ ገበያቸውን “ልቅ” 99.3% ገደማ ይደርሳል፡፡ ኢትዮጵያ
አመልካች ሀገር ምላሽ ይሰጣል፡፡ ተደራዳሪነት ከመሩ ባለሙያዎችም ልምድ - የዓለም ንግድ
ማድረግ የሚባል ነገር የሌለ ሲሆን፣ አባል ባትሆንም ተወደደም ተጠላም
ኢትዮጵያ ከፍ ብሎ በተጠቀሰው ደረጃ መቅሰም ተችሏል፡፡ ድርጅት ህጎችን በተመለከተ በስምምነቶቹ
የሚጠበቅባቸው የታሪፍ መጠናቸውን የምትገበያያቸው ሀገሮች በሙሉ አባላት
ላይ ነው የምትገኘው፡፡ የውጭ ንግድ በወቅቱ የኢትዮጵያ የሥራ ቡድን ሰብሳቢና ውስጥ የሚገኙት ለታዳጊ ሀገራት በልዩ
ጣሪያ ማበጀት ነው፡፡ በዚህ ረገድ በመሆናቸው ህጎቹ ተፈፃሚ ናቸው፡
ስርዓት መግለጫዋን እአአ በ2006 ዓ.ም የዓለም ንግድ ድርጅት አባልነት ዳይሬክተር ሁኔታ እንዲታዩ የሚደረጉ (“Special &
አመልካች ሀገራት ሦስት ስትራቴጂዎችን ፡ ስለዚህ አባል መሆን ይጠቅማል፡፡
በማቅረቧ ከተለያዩ ሀገራት ለቀረቡት ጉዳይ አዲስ አበባ ለሥራ ጉዳይ ተገኝተው Differential Treatment Provisions”)
ሊከተሉ ይችላሉ፡፡ አንድ፣ ምርት አይጠቅምም የሚለው የተዘጋ አጀንዳ ላይ
423 ጥያቄዎችም ምላሽ ሰጥታለች፡፡ ስለነበር አጋጣሚውን በመጠቀም ጠቅለል በሁሉም በሂደቱ ውስጥ ባሉ በልማት
በመውሰድ፡፡ በምሳሌ ላስረዳ፤ ልብሶችን ከመነታረክ ይልቅ ያለንን ሀይል በሙሉ
ፀሐፊው ከ2003 ዓ.ም በኋላ ሁሉ ያለ ማብራሪያ እንዲሰጡ ተደርጓል፡ ወደኋላ የቀሩ አገሮች ላይ ተግባራዊ
በተመለከተ በኢትዮጵያ በአብዛኛው አሁን በመጠቀም የምንገባበት የድርድር ሂደትና
ነገር ተቋርጦ በ2008 ዓ.ም ድርድሩ ፡ ጄኔቫ፣ ካምቦዲያና የመን በየትኛው እንደሚሆን፣ በሌላ በኩል ደግሞ
የሚሰራበት ታሪፍ (Applied Tariff) አቋም የሀገራችንን ጥቅሞች ባስጠበቀ
እንደተጀመረና ጉዳዩ ከሚመለከታቸው በጂኦግራፊ ትምህርት ሰሜን አሜሪካ የእነዚህ ሀገሮች ፍላጎት ካልሆነ በስተቀር
35% ነው፡፡ በድርድሩ ወቅት ኢትዮጵያ መልኩ እንዲሆን በየተሰማራንበት መስክ
አካላት ጋር ምንም ሥራ እንዳልተከናወነ ውስጥ እንደሚገኙ ፀሐፊው ቢያብራሩት ከልማቷ አኳያ በመመልከት ጣሪያውን የፕሉሪላተራል ስምምነቶች አባል ለመሆን የበኩላችን አስተዋጽኦ ማድረግ የዜግነት
የገለጹት፣ አሳሳችና እውነታውን ለመረዳት ይሻል ነበር፡፡ ከተሳታፊነት ውጭ በምንም ከሚሰራበት እኩል፣ ከሚሰራበት በላይ እና እንደቅድመ ግዴታ እንደማይቀመጡ ግዴታ መሆኑን እያስገነዘብኩ የዛሬውን
ካለመሻት ወይም በጥልቀት ጉዳዩን መልኩ ዐውደ ጥናቱ ላይ ማብራሪያ ከሚሰራበት በታች አድርጋ ልታስቀምጥና ወይም ግዴታ እንደሌለባቸው የሚሉት ፅሁፌን በዚሁ ላብቃ፡፡
ሳይመረምሩ ብዕርና ወረቀትን ከማገናኘት ያልሰጡ ሰዎችን ያለአግባብ ስም ማንሳት ልትደራደር ትችላለች፡፡ የምርቱን በብዛት ይገኙበታል፡፡
የመነጨ ይመስለኛል፡፡ ተገቢ አይመስለኝም፡፡ መግባት የምትፈልግ ከሆነ ከ35% በታች ፀሐፊው የኢኮኖሚክስ ባለሙያና በዓለም

12 አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
p Ç T@
ዳ ሰ ሳ
የፕሮፌሰር መስፍን መፅሐፍ ሲቃኝ

መገዛትን ይለምዳል፡፡ በአገዛዝ ስርዓት 9 “ጭቆና ፣ ጨቋኝና ተጨቋኝ” (66-
- የመፅሐፉ ርዕሥ:- ሥልጣን፣ ባህልና አገዛዝ ፖለቲካና ምርጫ ውስጥ ገዢና ተገዢ፣ ጨቋኝና ተጨቋኝ 81) በሚል ርዕስ ስር የቀረበው ፅሁፍ
አብረው ይኖራሉ፡፡ (ገፅ 45) በሰኔ ወር 1989 ዓ.ም በጦቢያ መፅሔት
:- የክህደት ቁልቁለት በዚሁ ገፅ ህዳግ ‘’በቅርቡ ታትሞ ለንባብ የቀረበ ነው፡፡ በምዕራፍ
- የመፅሐፉ ደራሲ:- ፕ/ር መስፍን ወልደማሪያም የዱሮው ሽፍታ ያሬድ ጥበቡ 11 “እኛና ይህቺ መሬት፣ ህይወትና
- የመፅሐፉ ገጽ ብዛት:- 164+184 = 348 በጣም ተናዶ የኢትዮጵያ ህዝብ ሞት” በሚል ርዕሥ (ከገፅ 82-93) ሥር
- መፅሐፉ የታተመበት:- 2003 ዓ.ም በጭቆና ስር ለመኖር ተገዷል የቀረበውም ፅሁፍ እንዲሁ፡፡ በምዕራፍ
ብሎ በአንድ ጋዜጣ ፅፎ ነበር፡፡ 14 “የኢትዮጵያ ቤተክርስቲያን” (ከገፅ 37-
- የመፅሐፉ ዋጋ ፡- 60 ብር ሁነቱን ቢይዘውም አስተሳሰቡን 145)፣ እንዲሁም በምዕራፍ 15 “ተባብረን
ስቶታል፡፡ ንዴት አስተሳሰብን ኢትዮጵያን እናድን” በሚል ርዕሥ ሥር
በንፍታሌም የሚነገር የለም፡፡...” ያዳልጣል...’’ ሲሉ ትችትም (146-160) በዋሽንግተን ዲሲ በ1996
ፕሮፌሰሩ ይቀጥላሉ፡- ሰንዝረዋል፡፡ የቀረበ ንግግር ነው፡፡
“...ከአራት ወራት በኋላ ሰማንያ አንደኛ “ባህል ሆኖ የተላለፈልን ለህዝቡ ፕ ሮ ፌ ሰ ሩ ከዚህ አንፃር የፕሮፌሰሩን
አመቴን እጀምራለሁ፡፡ ከአለፈው ምዕተ ስቃይና መከራ መፍትሄ የሚሆነውን በ’’አዲሱ’’ (አዲስ የሚለውን መፅሐፍ የተዋጣለትና የታሰበበት ነው
ዓመት ከተረፉት ጥቂት ኢትዮጵያውያኖች ወይም የሚፈለግበትን መንገድ ቃል በትምህርተ ጥቅስ ማለት አይቻልም፡፡ ምክንያቱም ከላይ
መካከል ነኝ ማለት ነው፡፡ በዚህ ባለንበት ሳይሆን፣ ያው ጭካኔና የጭቆና ሥርዓት መቀመጡን ልብ ይበሉ) ለአብነት የጠቀስናቸው ምዕራፎች በንግግር
ዘመንም የደርግና የወያኔ ትውልዶች እየተወደሰ የሚተላለፍበትን ነው፡፡ መፅሐፋቸው በሰላማዊ በቀረቡት ወቅት ወይ ለህትመት በበቁበት
አርባ ዓመት ሊሞላቸው ነው፡፡ ከአለፈው ለዚህ ነው ባህላችን ገዳይን የሚያወድስና የትግል ስልት የሥርአት ዘመን የተባ ቁርኝትና ጠንካራ መልዕክት
ትውልድ ጀምሮ የሚኖሩት ኢትዮጵያውያን የሚያከብር የሚሆነው፡፡ ገዳይን እያወደሱ ለውጥ ማምጣት ቢኖራቸውም፣ (ያላቸው መሆኑ ባይካድም)
ወደ አምስት ትውልዶች ይሆናሉ፡ ሰላምና መረጋጋትን፣ ዕድገትንና ብልፅግናን እንደሚቻል ደጋግመው አሁን በመፅሀፍ መልክ በአንድነት
፡ ከእነዚህ አምስቱ ትውልዶች ውስጥ መመኘት አይጣጣሙም፡፡... ለዚህ ነው በአፅንኦት ገልፀዋል፡፡ ለአንባቢያን ሲቀርቡ ዘመን ተሻጋሪ ቁም
የመጨረሻዎቹ ሁለቱ የደርግና የወያኔ ሻዕቢያና ወያኔ ከሽፍትነት ወደ ሥልጣን ነገር የማስተላለፍ ብቃት አላቸው ማለት
ትውልዶች ናቸው፡፡ ያነሰችና የተዋረደች የተሸጋገሩት፡፡ ዛሬው ብዙ ‘’ጀግኖች’’ አይቻልም፡፡ በእነዚህ ምዕራፎች ውስጥ
ኢትዮጵያ ያፈራቻቸው ናቸው፡፡...” ያንኑ ፈለግ ተከትለው ሥልጣንን በዱላና በሀገሪቷ የተከሰተውን ችግር ለማሳየት
ይህ ፕ/ር መስፍን ወ/ማርያም “ሥልጣን፣ በሰይፍ ለማግኘት ለራሳቸው መደበቂያ ፅሐፊው ለአብነት የጠቀሷቸው ጉዳዮች፣
ባህልና አገዛዝ፣ ፖለቲካና ምርጫ” በሚል ዋሻ፣ ለየዋሆች ጎረምሶች ከሞቱ በኋላ አንድን ወቅት ወይም ጊዜ ከማሳየት
ርዕስ ከፃፉትና በቅርቡ ለህትመት ካበቁት የሚሰጧቸውን የጀግንነትና የመስዋዕትነት ባለፈ፤ የዳበረና የጠነከረ መሠረት ላይ
መቅድም ውስጥ ቃል በቃል የተወሰደ ሊሻን እያዘጋጁ ከሩቅ የሚያቀራሩት፡፡....” የቆሙ አይደሉም፡፡ ምናልባት ለአብነት
ነው፡፡ ፕሮፌሰሩ አሁን ለአንባቢያን (ሠረዝ የኔ) (ከገፅ 1-3) የጠቀሷቸውን ክስተቶች እንደገና
ካቀረቡት መፅሐፍ በተጨማሪ፣ ሥልጣን በመሣሪያ ቢያዩአቸው ኖሮ የበለጠ ሊያዳብሯቸው
በ1996ዓ.ም “የክህደት ቁልቁለት” በሚል የመቆጣጠር ባህል የሀገሪቷን ዕድገት አንቆ ‘’በመጀመሪያ የሚያስችላቸውን ሌሎች ሁነቶችን
ርዕሥ አሳተመውት የነበረውን መፅሐፍ የያዘ ዓይነተኛ ችግር መሆኑን በ”አዲሱ” በግዴታ ከታሪካችን የወረስነውን በማከል የተሻለ ዕይታ እንዲኖረን ማድረግ
በ”ደባልነት” አስጠርዘው አበርክተዋል፡፡ መፅሐፋቸው በአፅንኦት የገለፁት ፕ/ር የጦረኝነት ባህርይ ከውስጣችን ነቅለን ይችሉ ነበር ብዬ አምናለሁ፡፡
በአጭሩ ሁለት መፅሐፎችን በአንድነት መስፍን፣ በደርግ የተካሄደው የመንግሥት ማውጣት እንዳለብን የሚያጠራጥር ይህ ብቻ አይደለም፡፡
ነው ለአንባቢያን ያበረከቱት ማለት ነው፡፡ ሥርአት ለውጥ የሥልጣን ጥማት አይደለም፤ ... በስልጣን ላይ ያሉት ፕሮፌሰር መስፍን በመፅሐፋቸው ውስጥ
የሆኖ ሆኖ የዛሬ የመፅሐፍት ዳሰሳችን በተጠናወታቸውና ከመጋረጃ በስተጀርባ ‘’ ...አሁንም በአስራ በኃይልና በጠመንጃ መመካታቸውን ትተው አንድን ጉዳይ ለመተንተን እንደምሳሌ
ዋንኛ ትኩረት የሚሆነው “ሥልጣን፣ ባሉ ኃይሎች አቅጣጫውን እንደሣተ ነገን እያሰቡ አመራራቸውን በህግና በሥነ- የሚያነሷቸው አንዳንድ ጉዳዮች በጥያቄ
ባህልና አገዛዝ፣ ፖለቲካና ምርጫ” በሚል ይተነትናሉ፡፡ አምስት ሺህ ኪሎ ሜትር ስርዓት ላይ ቢያደርጉ ተቃዋሚዎቻቸውን ምልክት ውሰጥ የሚወድቁ አይነት ናቸው፡
ርዕሥ የፃፉት ነው፡፡ ይህ መፅሐፋቸው “... እነሱ የለመዱት ከበስተጀርባ ወደ ጦርነት አይጋብዙም፡፡... ያለ ጠመንጃ ፡ ለዚህ አባባላችን አስረጅ ይሆነን ዘንድ
በአንድ ጥራዝ ተሸክፎ ወደ አንባቢያን ሆነው ተማሪዎችን መንዳት እንጂ ፊት የማይበገር ምሽግ ውስጥ ወደ ሥልጣን ኮርቻ ላይ መውጣትና በምዕራፍ 13 “ምርጫ 2002” በሚል
ዘንድ ሲደርስ “የመጀመሪያው” ነውና፡፡ ለፊት ቀድመው በመምራት አልነበረም፡ መውረድ የሚቻል መሆኑን ሊያስተምሩን ርዕስ ስር፣ በምርጫው ሂደት ዋና ዋና
ደራሲው ፕ/ር መስፍን “አዲስ” ፡ ደርግ ከመጋረጃቸው ሲያስወጣቸው በምቾት ተቀምጠው ሰላማዊና ይገባል፡፡... የሥልጣን ጥም አለባቸው ተዋናዮች ናቸው ሲሉ ያሰፈሩትን ክፍል
መፅሐፋቸው ባህል፣ ባህላዊ ድርጅቶች ተደናበሩ፤ በዚህ ጊዜ ወደ ውጭ አገር ከሚባሉ ሰዎች እንዲህ አይነቱ ቅን መጥቀስ ይበቃል፡፡
በኢትዮጵያ፣ ባህልና ፖለቲካ፣ ባህላዊው ወይም ወደ ጫካ ሽሽት ተጀመረ፡፡ ጥቂቶቹ ህጋዊ የፖለቲካ ትግል መስማት መንፈስ መጠበቅ የዋህነት ነው የሚሉ ፕ/ር መስፍን በምርጫ
የስልጣን ምንጭ፣ ዴሞክራሲ፣ የኢትዮጵያ ሞቱ፤ ጥቂቶቹ ተመልሰው ድምፃቸወን ወገኖች መኖራቸውን አውቃለሁ፡፡ ግን 2002 ተዋናይ ከነበሩት መሀል አንዱ
ህዝብ ተሪካዊ ችግሮች፣ ኢትዮጵያዊነትና አጥፍተው ይኖራሉ፡፡ የሸሹትም እንዲሁ የማይፈልጉ መሣሪያ ሳያነሱ፣ እስቲ ቅን መንፈስን እንሞክረው..’’ (ገፅ ኢህአዴግ መሆኑን ያወሳሉ፡፡ “ሁለተኛው
አገር ተረካቢው ትውልድ፣ የኢትዮጵያ ፖለቲካን በሩቁ ብለው ኑሮአቸውን 64) ሲሉ ገዢዎችንና ተቃዋሚዎችን ተዋናይ ያልነው ቡድን በተቀናቃኝነት
ቤተክርስቲያን፣ ተባብረን ኢትዮጵያን ይኖራሉ፡፡ አሁንም በስደት ያሉት ከሩቅ ዒላማቸው ላይ ማነጣጠር ይመክራሉ፡፡ የተሰለፈው ቡድን ነው፡፡ ይህ ቡድን
እናድን... ወዘተ በሚሉ 15 ምዕራፎች ይንፈራፈራሉ፡፡ አንዳንዶቹም በአምስት ይህንንም ዕውነታ ለማሣካት የተከፋፈለ ቢሆንም ዋናዎች የሚባሉት
ከፋፍለውታል፡፡ በእያንዳንዱ ምዕራፍ ሥር መቶ ካሬ መሬትና በሹመት እየገበሩ ሳይችሉ፣ በራዲዮና በስልክ ቀረርቶ ውይይትና ክርክር አስፈላጊ እንደሆነ፣ መኢአድ፣ ኢዴፓ፣ መድረክና ሌሎች
ለኢትዮጵያና ለኢትዮጵዊነት ሁለንተናዊ ይገኛሉ፡፡” (ገፅ 38-39) ነገር ግን ውይይቱም ሆነ ክርክሩ በቅንነት ትንንሽ ፓርቲዎች ናቸው፡፡ በተቀናቃኝ
ዕድገት ዕንቅፋት ናቸው ያሏቸውን ትውልድ ካለፈው ሳይማር መንፈስ ላይ የተመሰረተ መሆን እንዳለበት ቡድኖች መሀል ያለው ልዩነት ምንድነው?
የሥልጣን ጥማቸውን የሚወጡ
ጉዳዮች ያወሳሉ፡፡ ያንኑ ስህተት እየደገመ መሄዱ አሳዛኝ (ገፅ 53) ያሰምሩበታል፡፡ ዶ/ር ነጋሦና አቶ ስዬ ወደአንድነት
ለኢትዮጵያና ለኢትዮጵያውያን ማነስና መሆኑን፣ ከጥሬ የሥልጣን ጥም ጠቅለል ባለ መልኩ ፕሮፌሰር ለዴሞክራሲና ለፍትህ ፓርቲ ከገቡ በኋላ
እየመሠላቸው አለ እኛ ማንም
መዋረድ ዕንቅፋት ናቸው ያሏቸው ወገኖች ጋር በተያያዘ ስህተት ቢያንስ ሦስት መስፍን ‘’ሥልጣን ባህልና አገዛዝ፣ አንድነትን ወደ ኢህአዴግ የሚያሰጠጋ
ሰይፍ ጨብጠው ጊዜያዊ የሥልጣን ትውልዶችን መጥበሱንም ያስረዳሉ፡ ፖለቲካና ምርጫ’’ በሚል ርዕስ በቅርቡ የፕሮግራም ለውጥ ከማድረጉ በቀር ከባድ
መንበር ላይ የተፈናጠጡ መሪዎችና አይናገር የሚሉ አዲስ አገዛዝ
፡ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ (በኢህአደግ ዘመን) ለአንባቢያን ያበረከቱት መፅሐፍ ሠላማዊ ልዩነት ያላቸው አይመስለኝም...” (ገፅ
ለሆዳቸው የገበሩ ፀሐፊዎች እንደሆኑም ደግሞ አዲስ የስልጣን ጥምን የሚያጋግል በሆነ መልኩ የመንግስት ሥርአትን 113) ይላሉ፡፡ (ሠረዝ የኔ)
በአጽንኦት ይዘክራሉ፡፡ ለዚህም አባባላቸው ሊመሰርቱልን የሚዘጋጁ አሉ፡፡
የሩቅ መድረክ መከፈቱንም ያወሳሉ፡፡ ለመተካት፣ ለዘመናት ተጣብቶን የኖረውን ፕሮፌሰሩ ምርጫውን
አብነት ይሆናቸው ዘንድ በዋናኝነት የአፄ “ብዙ በአሜሪካና በአውሮፓ አስቸጋሪና ፈርጀ ብዙ ባህል፣ በአዲስ በተመለከተ ይህንን የ”አይመስለኝም” ሀሳብ
ቴዎድሮስን ታሪክ በመቅድማቸው ውስጥ የሚኖሩ ኢትዮጵያውያን በአገኙት አዲስ ባህል መቀየር ብሎም ወደስኬት ማምራት ያነሱት ጠንካራና አሳማኝ በሆነ መሠረት
በሚከተለው መልክ ያጣቅሳሉ፡፡ የሥልጣን ጥምን የሚያጋግል የሩቅ የፖለቲካ ትግል መስዋትነት ቢያስከፍልም ይቻላል የሚል ቱባ መልዕክት የያዘ ነው፡ ላይ ቆመው መሆኑ ያጠራጥራል፡፡
“... በአፄውም፣ በደርግም፣ በወያኔም መድረኮች ከፍተው በቀረርቶ በሽለላ አሁንም አልቆመም፡፡ ፡ የሰዎችን ስም ለማንሳት ካልሆነ በቀር፣
ዘመን አፄ ቴዎድሮስ ትልቅ ሥም የስልጣን ጥምን ይቀሰቅሣሉ፡፡’’ (ገፅ 11) ‘’ ...አሁንም በአስራ አምስት ይሁን እንጂ የፕሮፌሰር የምሳሌው ፋይዳ በመፅሀፋቸው ይዘው
የተሰጣቸው ነበሩ፡፡ ቴዎድሮስ የስልጣን ፕሮፌሰር መስፍን በጣም ሺህ ኪሎ ሜትር የማይበገር ምሽግ መስፍን መፅሐፍ “ፍፁምና የተዋጣለት ከተነሱት አብይ ጭብጥ አንፃር እዚህ
ዘመናቸውን የጀመሩት በሎሌነት ነው፡ የተማሩ የሚባሉትም፣ በፈረንጅ አገረ ውስጥ በምቾት ተቀምጠው ሰላማዊና ነው” የሚባል አይነት ነው ለማለት ግባ የሚባል ፋይዳ ያለው አይመስልም፡፡
፡ ከሎሌነት ወደ ሽፍትነት፣ ከሽፍትነት ሃያና ሰላሣ ዓመታት የኖሩትም፣ ቢያንስ ህጋዊ የፖለቲካ ትግል መስማት አያስደፍርም፡፡ ምክንያቱም በተለያዩ ከዚህ በተጨማሪ እሳቸው የተሳካ ለውጥ
ወደ ንጉሥነት ተረማመዱ፡፡ ስለቴዎድሮስ በተግባር ደረጃ ፖለቲካ ምን እንደሆነ የማይፈልጉ መሣሪያ ሳያነሱ፣ ዒላማቸው ምዕራፎች ተከፋፍለው የቀረቡት ጥቂት ለማምጣት ‘’በቅን መንፈስ መወያየት
ያልፃፈ እኔ ነኝ የሚል ኢትዮጵያዊ ደራሲ ያውቃሉ ማለት አያስደፍርም ባይ ናቸው፡ ላይ ማነጣጠር ሳይችሉ፣ በራዲዮና በስልክ ክፍሎች፣ ከዚህ ቀደም በተለያዩ መድረኮች ያስፈልጋል’’ ሲሉ ያሳፈሩትን ሃሳብ
የለም፡፡ (በአንፃሩ ሥለ ሚኒሊክ የሞከሩ ፡ ቀረርቶ የሥልጣን ጥማቸውን የሚወጡ ወይመ ህትመቶች የተነገሩ ወይም የሚጣረስ ዓይነት ነው፡፡
ጥቂቶች ናቸው፡፡) ቴዎድሮስ ምን ሰሩ? ‘’... አስራ አምስት ሺህ ኪሎ እየመሠላቸው አለ እኛ ማንም አይናገር ለአንባቢያን የቀረቡ ናቸው፡፡ ሌላም! ሌላም! ሌላም!
አንደኛ፣ በዘመነ መሳፍንት የኢትዮጵያን ሜትር ከኢትዮጵያ ርቆ የሚኖረው፣ የሚሉ አዲስ አገዛዝ ሊመሰርቱልን ለምሳሌ ያህል በምዕራፍ 4 የሆነ ሆኖ ፕሮፌሰር መስፍን
የመከፋፈል አደጋ አገዱ፡፡ ሁለተኛ፣ አለ እኔ ለኢትዮጵያ የሚያስብ የለም የሚዘጋጁ አሉ፡፡’’ (ገፅ 53) ይላሉ፡፡ “ባህልና ባህላዊ ድርጅቶች” በሚል ርዕሥ አጠቃላይ የሆነ ሀገራዊና ሰላማዊ ለውጥ
ባይሳካም በኢትዮጵያ የኢንዱስትሪ ሥራ የሚለውም፣ እትብቱ የተቀበረበትን ክዶ እንደ ፕሮፌሰር መስፍን አባባል (ከገፅ 18-27) የቀረበው ፅሁፍ ፕሮፌሰሩ ለማምጣት ይቻል ዘንድ መቀረፍ ያለባቸው
እንዲጀመር ሞከሩ፡፡ አንድ ጊዜ ተተኩሶ ኢትዮጵያዊ አይደለሁም የሚለውም በኢትዮጵያ ሥር የሰደደው ሥልጣንን ከ40 ዓመት በፊት በዕድሮች ስብሰባ አስተሳሰቦች እንዳሉ በአፅንኦት ገልፀዋል፡
የበቃው መድፍ አስሰሩ፡፡ ያንን መድፍ አይለይም፡፡ የሁለቱም አዕምሮ በርቀት በኃይል የመቆናጠጥ ባህል በርካ ችግር ላይ ያደረጉት ንግግር ነው፡፡ በምዕራፍ ፡ እኔም በከፊል በሀሳባቸው እስማማለሁ፡፡
መቅደላ ላይ አወጡት፡፡ ይህ ቀላል ዝጓል፡፡ በስድነት ባልጓል፡፡’’ (ገፅ 12) የፈጠረ ነው፡፡ መሪዎች ህዝቡን ፀጥ 8 “የኢትዮጵያ ህዝብ ታሪካዊ ችግሮች” የማልስማማባቸው ነገሮች እንዳሉ ሆነው
እንዳይመስላችሁ፡፡ ዛሬ ያንን መድፍ እንደ ፕሮፌሰር መስፍን ለጥ ብሎ እንዲገዙ የሚያደርጋቸው በሚለው ርዕሥ ሥር (ከገፅ 56-62) ማለት ነው፡፡ ከዚህ በተረፈ፣ ቀሪውን
ከመቅደላ ማውረድ አይቻልም፡፡ ሦስተኛ፣ አባባል የሰከነ የፖለቲካ ትግል የታየው ባህል ነው፡፡ መሪው በጭቆና መግዛት በጀርመን አገር የኢትዮጰያውያን ስብሰባ ለአንባቢያን መተው ነው የሚሻለው፡፡
ራሳቸውን ገደሉ፡፡ ከዚህ ሌላ ስለቴዎድሮስ በ1997 ዓ.ም ነው፡፡ ይህ የሰከነ ሠላማዊ የሚወደውን ያህል ህዝቡ በጭቆና ስር ላይ የተደረገ ንግግር ነው፡፡ ምዕሪፍ አበቃሁ!

1
S ´ “ —
ኪን ዜናዎች አፍታ
አራት ልጆችና ዘጠኝ የልጅ ልጆች ያሉት ይህ አሜሪካዊ፣ ኢትዮጵያን ደጋግሞ ጎብኝቷል፡፡ አማርኛ ‹‹አቀላጥፎ››
ይናገራል፤ እየተኮለታተፈም ለማንበብ ይሞክራል፡፡ በፈረንጅ አፍ የሚጠቀመው መግለፅ ሲከብደው ብቻ ነው፡፡
‹‹ግብዣ በጣም እወዳለሁ›› ከሚለው አዳም ሴልስ (ዶ/ር) ጋር አንድ አፍታ ቆይታ ያደረገው አቤል ዓለማየሁ በዚህ
ቃለ-ምልልስ ከመዝናናትዎም በላይ ‹‹ወቸ ጉድ!›› እያሉ ከራስዎ ጋር የሚያነፃፅሩት ነገር መኖሩን ያምናል
አሸናፊ ከበደን
ለመታደግ የሙዚቃ
ኮንሰርት ይካሄዳል
ለድምፃዊ አሸናፊ ከበደ የገቢ ማሰባሰቢያ የሚሆን ‹‹የዓመቱ ታላቅ
የሙዚቃ ኮንሰርት›› የተሰኘ ዝግጅት ነገ ከቀኑ 6፡00 ሰዓት እስከ ምሽት
በአዲስ አበባ ኤግዚቢሸን ማዕከል ይቀርባል፡፡ በዝግጅቱም ላይ ድምፃዊያን
አለማየሁ እሸቴ፣ ተሾመ ወልዴ፣ አረጋኸኝ ወራሽ፣ ፍቅር አዲስ ነቃ-ጥበብ፣
ዳዊት መለሰ፣ ዳዊት ፅጌ እንዲሁም ሌሎች ታዋቂ ድምፃዊያን ከዳዊት ባንድ
ጋር ያቀነቅናሉ፡፡ ኮሜዲያን ደረጀ ኃይሌ እና ክበበው ገዳም ስራዎቻቸውን
እንደሚያቀርቡ የዝግጅቱ አስተባባሪ ዳዊት ፅጌ ጉዳዩን አስመልክቶ በተሰጠው
ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ አስታውቋል፡፡ የአዳራሽ ኪራዩን የሚሸፍኑት አቶ አብይ
100
ወርቁ የተባሉ ድምፃዊውን ይረዱት የነበሩ ግለሰብ ናቸው፡፡
ድምፃዊ አሸናፊ ከበደ ለሦስት አመት ከስድስት ወር ያህል በህመም
ላይ የነበረ ሲሆን በአሁኑ ሰዓት አገግሞ ዳዊት ባንድ በነፃ ያሳተመለትን አዲስ
አልበም አውጥቷል፡፡ በዝግጅቱ ላይም አዳዲስ ስራዎቹን ይዞ እንደሚቀርብ
ተገልጿል፡፡ የመግቢያ ዋጋው 25 ብር ነው፡፡
የወር ወጪው ብር
የማይሞላው አሜሪካዊ - በኢትዮጵያ
በኢትዮጵያ ፍቅር ብስክስክ
ያልክ ይመስለኛል፡፡ በተደጋጋሚ
‹‹ያ ልጅ›› የምትመጣውም ለዚህ ይሆን?
ለመጀመሪያ ጊዜ በ1977 ዓ.ም. ወደ
ኢትዮጵያ ስመጣ ወቅቱ በአገሪቷ ከፍተኛ ሙያ ስለሆነ ከህብረተሰብ በላይ መኖር ይጋብዙኛል፡፡ አዲስ አበባ በማታ ያለው
ፊልም ይመረቃል ድርቅ የነበረበት ቢሆንም አብሬያት
ከመጣኋት የሴት ጓደኛዬ ጋር በተወሰነ
አለብህ፡፡ ካልተማረ ህብረተሰብ ጋር
መቅረብ የለብህም›› አሉኝ፡፡ ‹‹ባለቤቴ
ቅዝቃዜ ይከብደኛል፡፡
ሳንቶስ ፊልም ፕሮዳክሽን ያቀረበው እና ሀኒባል አበራ ፕሮዲውስ መልኩ ጉብኝት አድርጌ ተመልሻለሁ፡፡ ሦስተኛ ክፍል ያልጨረሰች በመሆኗ በአዲስ አበባ ስትዘዋወር የምትጠቀመው
ያደረገው፣ በበሀይሉ ዋሴ ተደርሶ እና ተዘጋጅቶ የቀረበው ‹‹ያ ልጅ›› ፊልም ለሁለተኛ ጊዜ የመጣሁት የህብረተሰብ ያልተማሩ ሰዎች መራቅ ይከብደኛል›› የመጓጓዣ አማራጭ?
ከነገ በስቲያ- መጋቢት 12 ቀን ከምሽቱ 11፡00 ሰዓት ጥሪ የተደረገላቸው ጤና ትምህርት በጥቁር አንበሳ አልኳቸው፡፡ ከድሮው አንፃር የአንበሳ አውቶብስ ዋጋ
እንግዶች በሚገኙበት በአዲስ አበባ ብሔራዊ ቴአትር፣ በናዝሬት ሞርሞር ለመከታተል ሲሆን ኢህአዴግ መቀሌ አራት እጥፍ ሆኗል፣ ታክሲ ደግሞ
ላይ በደረሰበት በ1980ዎቹ መጀመሪያ አራት ልጆች የወለደችልህ ጃማይካዊቷ ሁለት እጥፍ፡፡ በብዛት ታክሲ ራቅ
ሲኒማ፣ በባህር ዳር ሴባስቶፖል ሲኒማ፣ በዱባይ ሸራተን ሪቬራ ኢንተርናሽናል
ላይ ነው፡፡ ከዚያ በኋላ እንደ አሁኑ ባለቤትህ [አሁን ተፋተዋል] ያልተማረችው ወዳለ ቦታ ስለማይሄድ አንበሳ አውቶብስ
ሆቴል በተመሣሣይ ሰዓት እንደሚመረቅ ሳንቶስ ፊልም ፕሮዳክሽን አስታወቀ፡ ለምንድን ነው?
አመጣጤ ሁሉ የህክምና እውቀቴን እጠቀማለሁ፡፡ እንደ ሁኔታው የሁለቱም
፡ በችግር ምክንያት፤ ደሀ ነበረች፡፡ ያደገችው
ለማዳበርና ለመከለስ እመጣለሁ፡፡ ሌላ ተጠቃሚ ነኝ፡፡
‹‹ያ ልጅ›› አዝናኝ የፍቅር ፊልም 1፡41 ርዝመት ያለው ሲሆን 315 ጉዳይ የለኝም፡፡ በአያቷ እጅ ነበር፡፡ ከዚያም በቤት
ሺህ ብር እንደወጣበትና ማክዳ አፈወርቅ፣ አኒባል አበራ፣ ፍቅርተ ዳሳለኝ፣ ሠራተኝነት ሰርታለች፡፡ ለምሳሌ 31 ቁጥር አውቶብስ ወዴት
ሚካኤል ታምሬ፣ ሄኖክ በሪሁን እና ሌሎችም ተዋንያን እንደተሳተፉበት ኢትዮጵያ ተመችታሀለች? እንደምትሄድ ታውቃለህ?
ፕሮዳክሽኑ ገልጿል፡፡ አዎ! ጥሩ ሰዎች አሉ፡፡ አንዳንድ ስትታይ ወጣት ትመስላለህ እንጂ ከለገሀር ተነስታ ሽሮሜዳ፡፡ ከትላንት
ባለጌዎችም አሉ፡፡ ብዙ ጓደኞች አሉኝ፡፡ ዕድሜህ... [ሳቅ] ወዲያ ሄጄባት ነበር፡፡ [ያነጋገርኩት
51 ዓመቴ ነው፡፡ ሰዎች ስነግራቸው ከ20 ቀን በፊት ነው] 1 ብር ከ35
የጥሩ ሰው መመዘኛህ ምንድን ነው? አያምኑኝም፡፡ ከ35 ዓመት ያለፍኩ ሳንቲም የከፈልኩ መሰለኝ፡፡ ጥበብ
ጥሩ ሰው የሚታወቀው በረዥም ጊዜ አይመስላቸውም፡፡ ገዝቼ መጥቻለሁ፡፡ [60 ቁጥር ወዴት
ነው፡፡ በአጭር ጊዜ የሰውን ማንነት እንደምትሄድም በጥርጣሬ ውስጥ
ማወቅ አይቻልም፡፡ ለረዥም ጊዜ ወዳጅ ብዙዎች ይጠራጠሩሀል፤ ‹‹ሰላይ ነው!›› ሆኖ በትክክል መልሷል፡፡ ‹‹...ረዥም
መሆን የሚችሉት ጥሩ እንደሆኑ እንደሚሉህ ታውቃለህ? የምትሄድ መሰለኝ- ደብረዘይት››
እረዳለሁ፡፡ ብዙ ሰው እንደዚያ ይጠረጥረኛል፡፡ አሁን በማለት፡፡] አሜሪካ መኪና የሌለው ሰው
ያለሁት አዋሽ መልካሳ ነው፡፡ እዚያ ምን የሚጠቀመው አውቶብስ ነው፤ በሚኒ
ባለጌዎች የምትላቸውስ...? ምስጢር አለና ነው የምሰልለው? ‹‹ሰላይ ባስ አንሄድም፡፡ እዚያ የራሳችንን ዕቃ
በአሁኑ ጉዞዬ በአዋሽ መልካሳ ብዙ ነህ!›› የሚሉኝ ምን እንደምሰልል ነግረውኝ እንሸከማለን፡፡ እዚህ አገር ጤነኛ ሰው
ባለጌ ወጣቶች አግኝቻለሁ፡፡ በመጀመሪያ አያውቁም፡፡ ቢጠራጠሩኝም ምንም ችግር ለትንሽ ልጅ ገንዘብ ሰጥቶ ያሸክማል፡
ወር ከተጠጉኝ በኋላ የጥቅም ተስፋዬ የለብኝም፤ ምን አገባኝ? ፡ እዚህ መሸከም ክብረ-ነክ ተደርጎ
‹‹ድንግል ነሽ ይላሉ›› ሲቋረጥ [ወይ አማርኛን ማቀላጠፍ
አትሉም?] ሁሉም ሸሹኝ፡፡ ስለዚህም እሺ!... ለምን በተደጋጋሚ ወደ ኢትዮጵያ
ይታሰባል፡፡ በእኛ አገር ግን ተቃራኒ
ነው፤ ክብር የሚነካው ጤነኛ ሰው
አሁን በዚያ ያሉ ጓደኞቼ ትልቅ ትመጣለህ? ዕቃ ቢያሸክም ነው፡፡ [ምላሽ የሰጠው
መድብል ይመረቃል ናቸው፤ ከ35 ዓመት በላይ የሆኑ፡
፡ ጥቁር አንበሳ ውስጥ የህክምና
አሁን የመጣሁት በዋናነት የህክምና
መፅሐፎችን ለማንበብ ብቻ ነው፡፡
በመብሰክሰክ ስሜት ውስጥ ነው፡፡ እኔ
አማርኛን ሲቀነጥስ በመገረም እስቃለሁ፡
የአርቲስት መርዓዊ ስጦት ልጅ የሆነችው አቢ መርዓዊ የፃፈችው ትምህርት ስማርም ባለጌዎች ነበሩ፡፡ ፡ በዚህ መሀከል ኮቱን ገልጦ ወደ ቀኝ
‹‹ድንግል ነሽ ይላሉ›› የግጥም መድብል ዛሬ ከጠዋቱ 3፡30 ሰዓት በኢትዮጰያ አይወዱኝም፣ ይሰድቡኛል፣ ሊጣሉኝ መጽሐፍ ለማንበብ ኢትዮጵያ ድረስ ምን ጎኑ እጁን በመስደድ አከከ፡፡ ቀጣዩ
ብሔራዊ ቴአትር እንደሚመረቅ ታውቋል፡፡ ይሞክሩም ነበር፡፡ ብዙዎቹ ኩራተኞች አመጣህ? ጥያቄዬም ተወለደ፡፡]
ምራኤል ተማሪዎቹን ያስመርቃል ናቸው፡፡ ደሀ ሰው ይንቃሉ፡፡ የእኔ የማዋለድ ቀዶ ጥገና ልምድ ስለሌለኝ
ጓደኞች ያልተማሩና በትንንሽ የሥራ እውቀቴን ለመከለስ በዚያው ወደ ሶማሌ የሚያሳክክህ ምነው... አልታጠብክ
ምራኤል ኢንተርናሽናል የአስተሳሰብ ለውጥ እና የስኬት ትምህርት
መደቦች ላይ የሚገኙ ስለነበሩ እነሱን ላንድ ስለምሄድ ነው፡፡ ይሆን?
ቤት ያሰለጠናቸውን ከ40 በላይ ‹‹አሸናፊ ተማሪዎች›› ዛሬ ከቀኑ 8፡00
ቅር ያሰኛቸው ነበር፡፡ አስተማሪዬ ዛሬ ጠዋት አልታጠብኩም፡፡ ትላንት ግን
በኢንተርኮንቲነንታል ሆቴል የተለያዩ ተጋባዥ እንግዶች በሚገኙበት ከቦታስ አዋሽ መልካሳን የመረጥከው
የነበሩት አንድ ዶክተር ሁልጊዜ እኔን ታጥቤያለሁ፡፡ ለምን እንደሚያሳክከኝ
ያስመርቃል፡፡ ማባረር ይፈልጉ ነበር፡፡ ልታረቃቸው ለምንድን ነው? እኔንጃ፡፡ እዚህ አገር ማከክ ነውር ነው
እድሜያቸው ከ14-67 ዓመት የሚደርሱ ሰልጣኞች ህይወታቸውን ፈልጌ ስጠይቃቸው ‹‹የህብረተሰብ ጤና እዚያ ብዙ ሰው ስለማውቅና ጓደኞች
እንዴት እንደሚመሩ እና በአገራችን እንዴት ለውጥ እንደሚያመጡ ከፍተኛ (Community Health) በጣም ትልቅ ስላሉኝ ነው፡፡ በብዛትም ምግብ ወደ ገፅ 16 ዞሯል
ስልጠና እንደተሰጣቸው ምራኤል አሳውቋል፡፡

14
የህግ የበላይነት አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
የሃይማኖት እኩልነት
እና ነጻነት በብዝኃ ሃይማኖት እኩል አይደለም ማለት አይደለም፡፡ በሌላ መብለጥና ማነስ ለብዝኃ ሃይማኖት
አገላለጽ የባለ አንድ ቤተክርስቲያን መብት ማኅበረሰብ ችግር አይሆንም፡፡ ችግር
በሕግ ፊት ለማረጋገጥ የባለ ሦስት መቶ የሚሆነው ይኽን መርሕ በማወቅም ሆነ
በታደሰ ወርቁ መስጊድ ባለቤትን እድገትም መግታት ባለማወቅ በሕግ የአንድን ሃይማኖት
ነጻነት አንድ ሰው የሌሎችን ነጻነትና መብት ሳይሆን ሕጉ የሚፈቅደውን ዕድል በሕግ ብቻ ተጠቃሚነት ለማረጋገጥ የተሞከረ
አተረጓጎም አለማፈን ነው፡፡ ዕለት እና አስፈጻሚውና ተርጓሚውም
በኦሮሚያ ክልል ጅማ ዞን በሊሙ
ኮሳ ወረዳ ከሳምንት በፊት በአክራሪ
እስካልነካና እስካልደፈረ ድረስ የሚፈልገውን ከዚሁ ጋር በተያየዘ አንድ ምሳሌ ለአድሎአዊ አሠራር ሰለባ ከሆኑ ብቻ ነው፡
መጨመር ይቻላል፡፡ ይኽውም የአንድ ፡ ስለሆነም በብዝኃ ሃይማኖት ማኅበረሰብ
ሙስሊሞች ቅዱስ ቁርአን ተቀደደ በሚል የሃይማኖትን እና የሃይማኖት ተከታይን
በፕሮቴስታንት እምነት ተከታዮች ላይ
ማድረግ መቻሉ ነው፡፡ አንድ ሰው የሚፈልገውን ሃይማኖት ተከታዮች ወንጀል ሊፈጽሙ
ይችላሉ፡፡ በሕጉም መሠረት ሕግ ቁጥር መብዛትና ማነስ ልዩነት ሳያደርግ
ጥቃት መድረሱን እና በጥቃቱም የወረዳ አስፈጻሚውና ተርጓሚው ሕጉን የሕግ እኩልነትንና ተጨባጭ የሕግ
አስተዳደር አካላት መሳተፋቸውን ረቡዕ ማድረጉ ነጻነቱ ሲሆን፣ የሌሎችን ነጻነት ማክበሩ
ማስፈጸምና መተርጎም ይጠበቅባቸዋል፡ ጥበቃን ማረጋግጥ ከተቻለ ለማኅበረሰቡ
የወጣው ሳምንታዊው ሰንደቅ ጋዜጣ ፡ እነዚህ አካላት ለማመጣጠን ወይም ሁለንተናዊ አኗኗር ማለፊያ ነው፡፡ /
አስነብቦናል፡፡ ይኸው ድርጊት ከዛሬ ደግሞ ግዴታው ነው፡፡ የአንዱ ሰው ነጻነት፣ የሌላኛው ቤተ እምነት ቅር ሊሰኝ ይችላል የሰብአዊ መብቶች ሁሉ አቀፍ መግለጫ
አምስት ዓመት በፊት በዚሁ በጅማ ዞን በሚል ብቻ የሌላውን እምነት ተከታይ አንቀጽ 7 እና የሲቪልና የፖለቲካ መብቶች
በበሻሻ አካባቢ በሚኖሩ ኦርቶዶክሳዊያን የሌላው ሰው ነጻነት ከሚጀምርበት ያቆማል፡፡ ወንጀለኛ አድርገው ቢያቀርቡ በሕግ ፊት ዓለም አቀፍ ቃል ኪዳን አንቀጽ 26/
ላይ ተፈጽሟል፡፡ ነገ ደግሞ ተረኛው የሃይማኖት እኩልነት አረጋገጡ ሳይሆን
ከክርስቲያን ወንድሞቹ ጋራ በማኅበራዊ ሕግ ጣሱ ነው የሚባለው፡፡ ማመጣጠን 2. የሃይማኖት ነፃነት
ኑሮ በመተባበርና በመከባበር በሚኖረው ማለት በሕግ ፊት እኩል መሆን ነፃነት አንድ ሰው የሌሎችን ነፃነትና
ኢትዮጵያዊ ሙስሊም ላይ ላለመሆኑ አይደለምና፡፡ መብት እስካልነካና እስካልደፈረ ድረስ
ምንም ማረጋገጫ የለም፡፡ 1. የሃይማኖት እኩልነት ሕገ መንግሥት የተመለከተው የሰው ልጅ
የሚፈልገውን ማድረግ መቻሉ ነው፡፡ አንድ
ይህ ደግሞ ወቅት እየጠበቀ የሚከሰትና የእኩልነት ፅንሰ-ሀሳብ የመንግሥተ ሕዝብ ነፃነት የተረጋገጠ መሆኑን ይደነግጋል፡
1.2 የሕግ እኩልነት /Equality of Law/ ሰው የሚፈልገውን ማድረጉ ነፃነቱ ሲሆን
ቀጣይነት የሚኖረው ከሆነ አገሪቱን እንደ /democracy/ ፅንሰ-ሀሳብ መሠረት ነው፡፡ ፡ ይኽም መብት የሃይማኖት ልዩነት
ይኽ የእኩልነት መርሕ የሚመለከተውና የሌሎችን ነፃነት ማክበሩ ደግሞ ግዴታው
አገር፤ ሕዝቧን እንደ ሕዝብ የሚፈታተን የእዚህ ፅንሰ-ሀሳብ መሠረት የሃይማኖት እንደማያደርግ ይገልጻል፡፡ /የወንጀል ሕግ
የሚሠራው አስቀድመን እንደተመለከትነው ነው፡፡ የአንዱ ሰው ነፃነት የሌላው ሰው
ተቀጣጣይ አደጋ ይሆናል፡፡ የሃይማኖት ፅንሰ-ሀሳቦች ከሚመሠረቱባቸው ‹‹የሰው ቁጥር 4፣ የፍትሐ ብሔር ሕግ ቁጥር 8/
ሕግን የማስፈጸምና የመተርጎም ሥልጣን ነፃነት ከሚጀምርበት ያቆማል፡፡
እኩልነት እና ነፃነት ፅንሰ-ሀሳብ ምንነት ዘር በተፈጥሮው እኩል ነው›› ከሚለው ስለዚህ በአንድ ማኅበረሰብ
የተሰጣቸውን የመንግሥት አካላት ይኽ መሆኑ ደግሞ ነፃነትን ስድና ገደብ
ከዓለም አቀፍ ሕግጋትና ከሀገራችን ሕጎች ተለይቶ የሚታይ አይደለም፡፡ ሰው ከሥነ- ውስጥ የሚገኝ ግለሰብ ምንም ዓይነት
ብቻ ሳይሆን ሕግ አውጪውን አካል የለሽ ሳይሆን የፈለጉትንና የተመኙትን
አንፃር መረዳት ለችግሩ መፈታት የራሱ ሕይወት ቅርጽ አንፃር ሲታይ /ሁሉም የሃይማኖት ልዩነት ሳይደረግበት ከሌሎች
ጭምር ነው፡፡ ሕግ አውጪው በብዝኃ ለማድረግ ያለመቻል ፅንሰ-ሀሳብ ያለበት
የሆነ አስተዋጽኦ ይኖረው ከሆነ ይኸው፡፡ ሰው/ እኩል ቅርጽ ይዞ አይታይም፡ ጋር በሕግ ፊት እኩል መሆኑ ወይም የሕግ
ሃይማኖት ውስጥ ሕግ በሚያወጣበት መሆኑን አመላካች ነው፡፡ ምክንያቱም
ሃይማኖት ብዙ ይዘትና ትርጉም ቢኖረውም ፡ አንዱ አጭር፤ ሌላው ረዥም፤ አንዱ ጥበቃ መብት ያለው መሆኑ ስለመረጋገጡ
ወቅት ሁሉንም ቤተ እምነታት ተጠቃሚ የአንድ ሰው ነፃነት የሌላው ሰው ግዴታ፤
ዋናውና መሠረቱ እግዚአብሔርን ጥቁር ሌላው ነጭ፤ ወዘተ የመሆን እነዚህ ሕግጋት ጥሩ ማሳያ ናቸው፡
የሚያደርግ ሕግ እንዲያወጣ የሚያስገድድ የሌላው ሰው ግዴታ የአንድ ሰው ነፃነት
በእውነት አለ ብሎ ተጨባጭ ወይም ጠባይንና ሌሎች ተመሳሳይ ልዩነቶች ፡ በየሕገ መንግሥቱ ተቀርጾ የሚገኘው
መርሕ ነው፡፡ ይኽ የሕግ እኩልነት ነው፡፡ ስለዚህ ነፃነት ከግዴታ ተለይቶ
ቁሳዊ ማረጋገጫ ሳይኖር ክስተቱን በልብ ይዞ እንደሚወለድና ሆኖም እንደሚገኝ የሃይማኖት እኩልነት፣ የምጣኔ ሀብትና
መርሕ በሃይማኖቶች መካከል እኩል ሊኖር አይችልም፡፡ የአንዱ መብት
መቀበል ነው፡፡ ይህንም በቃል መመስከር፣ ይታወቃል፡፡ እንዲሁም ሰዎች በሚኖሩበት የማኅበራዊ አመጣጥ ደረጃን እኩልነት
አለመሆንን ለመፍጠር ወይም ለአንድ የሌላውን መብት ይገድባል፡፡ የአንድ ግለሰብ
በግብር መግለጽም ነው፡፡ የትኛውም ማኅበረሰብ ዘንድም የምጣኔ ሀብት፣ የሚመለከት ሳይሆን በሕግ ፊት እኩልነትን
ሃይማኖት የተለየ የተጠቃሚነት ዕድልን ነፃነት ዳር ድንበሩን ሊያልፍና የሌላውን
ሰው በሚኖርበት ማኅበረሰብ ሃይማኖቱን የማኅበራዊ ኑሮ እኩልነት፣ የሥነ- የሚመለከት ነው፡፡ ይኽ ዓይነቱን ሕገ
ለመስጠት የሚያስችል ሕግን ለመደንገግ ነፃነት ሊነካ ስለሚችል ዳር ድንበሩ በሕግ
ሊፈጽም የሚችለው በነፃ ኅሊና አውጥቶና ልቡናና የሥነ ምግባር ልዩነት በግልጽና መንግሥታዊ እኩልነት በሁለት መልኩ
ሕግ አውጪው ሥልጣን እንደማይኖረው ይወሰናል፡፡ ነፃነቱም በዚያ የሕግ ማዕቀፍ
አውርዶ አስቦ አእምሮው የፈቀደለትን በተጨባጭ ሁኔታ ይታያል፡፡ መመልከት ይቻላል፡፡ የመጀመሪያው
የሚያሳይ መርሕ ነው፡፡ ይሆናል፡፡ ለምሳሌ አንድ ሰው በየትኛውም
ያህል ሲረዳ ነው፡፡ ሃይማኖት እንደየ ስለዚህ የሰዎች በሥነ-ሕይወት እና በሕግ ፊት እኩልነት ሲሆን ሁለተኛው
ሕግ አውጪው የመንግሥት አካል ቦታ የመዟዟር መብቱ ሰብዓዊና ሕጋዊ
ግለሰቡ እና የማኅበረሰቡ የአስተሳሰብ በሚኖሩበት ማኅበረሰብ ባላቸው ደረጃ የሕግ እኩልነት /የመብት እኩልነት/
አንዱን ጠቅሞ ሌላውን ለመጉዳት ወይም መብቱ ነው፡፡ ይኽ ሰው ግን የመዟዟር
ሁኔታ በትምህርት፣ በፍላጎትና በነፃ ኅሊና እኩል ያለመሆን በተፈጥሮአቸው እኩል ነው፡፡ የእነዚህ ሁለት ሕገ መንግሥታዊ
እርሱ ተከታይ የሆነበትን ሃይማኖት መብቱን ተጠቅሞ ሌላ ሰው ግቢ ገብቶ
በሚኖረው ግንዛቤ ላይ የተመሠረተ እንጂ መሆናቸውን አያሳጣም፡፡ ‹‹በሕግ ፊት የሃይማኖት እኩልነት አተረጓጐማቸውና
ለመጥቀም የሚያስችል የሕግ ድንጋጌ ቢዘዋወር ወንጀለኛ ነው፡፡ እርሱ የግለሰቡን
መንግሥት ወይም ግለሰብ በሚያወጣው እኩል መሆናቸው መረጋገጥ አለበት›› አፈጻጸማቸው በብዝኃ ሃይማኖት
እንዲኖር ማድረግ እንደማይችል የሕግ የመኖሪያ ቤት አለመደፈር መብት ሊደፍር
ሕግና በኃይል በማስገደድ አንድን ከሚለው ንድፈ-ሀሳብም ጋር ተቃርኖ / ማኅበረሰብ ውስጥ ጥንቃቄ የሚያሻቸው
እኩልነት መርሕ ዕግድ ይጥላል፡፡ በዚህ ችሏልና፡፡ ነፃነት ገደብ አለው ሲባል አንዱ
ሃይማኖት ማጥፋትና ሌላውን ማስፋፋት ተቃራኒ ነገር/ የለበትም፡፡ በአጠቃላይ በመሆናቸው አተረጓጐማቸውንና
መርሕ መሠረት የሁሉንም ሃይማኖቶች ከዚህ አንፃር ነው፡፡
አይቻልም፡፡ በሥነ-ሕይወት ቅርጽ እኩልነት የለም አፈፃጸማቸውን ከእኩልነት መሠረታዊ
እኩል ተጠቃሚነትን ከማረጋገጥ እንጂ የሃይማኖት ነፃነትም ከዚሁ የነፃነት
ሁሉም ሃይማኖት በየራሱ የገነባው ማለት በሰዎች መካከል በሕግ ፊት እና ዐውድ አኳያ መመልከቱ እጅግ ጠቃሚ
አንዱን ብቻ ለመጥቀም ሲባል የሚወጣ ዓይነት የሚደመር ነው፡፡ የሃይማኖት
መንፈሳዊ እሴት ቢኖረውም አንዱ ከሌላው በዜግነት እኩል አለመሆንን አያስከትልም፡ ስለሚሆን በአጭሩ እነሆ፡፡
ሕግ አይኖርም፡፡ ነፃነት ሲባል ማንኛውም ሰው በአንድ
ጋር የሚኖረውን ማኅበራዊ ምሉዕነት ፡ በመሆኑም የየትኛውም ሃይማኖት ሃይማኖት ለማመንና ይኽንኑ ሃይማኖት
(integrity) አይቃረን ይሆናል፡፡ በተለይ የሰው ልጅ ከዚህ ተፈጥሮአዊ እኩልነት 1.1 በሕግ ፊት የሃይማኖት እኩልነት /
ተከታዮች የሕግ እኩልነት /Substantive ለማስፋፋት፣ ሥርዓተ አምልኮትን በግልጽ
በብዝኃ ሃይማኖት ማኅበረሰብ ውስጥ የተነሣ በሕግ ፊትና በሕግ እኩል Equality before the Law/
equality/ መርሕ ተጠቃሚዎች ለመሆን ለመፈጸም እንዲሁም ደግሞ በምንም
ሊኖረው የሚገባው ማኅበራዊ ምሉዕነት መሆኑን በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በሕግ ፊት የሃይማኖት እኩልነትን
በሚኖሩበት ማኅበረሰብ ውስጥ ያላቸው ዓይነት ሃይማኖት ላለማመንና ምንም
በግዳጅ ‹‹የእኔን ብቻ›› ተቀበል የሚባል የሥነ-መንግሥት ፈላስፋ የሆነው ሩሶ / ማረጋገጥ በቀጥታ የሚመለከተው
ቁጥር መብዛትና ማነስ እንቅፋት ሊሆን ዓይነት ሥርዓተ አምልኮ ላለመፈጸም
ከሆነ ታላቅ አደጋ ነው፡፡ ማኅበራዊ Rouseau/ እኩልነት ከሰዎች የተፈጥሮ ሕግ አውጪውን አካል ሳይሆን ሕግ
አይችልም፡፡ ሕግ አውጪውም አካል ያለው ነፃነት ነው፡፡
መስተጋብሩን ከመጉዳቱም በላይ አገራዊ መብቶች አንዱ መሆኑን አመልክቷል፡ ተርጓሚውንና አስፈጻሚውን አካል ነው፡
ሕጉን በሚያወጣበት ወቅት በብዙኃኑ የሃይማኖት ነፃነትና አጠቃቀም መብት
ችግር ወደመሆን ሊሸጋገር ይችላል፡፡ ፡ የዚህ ሰው ንድፈ-ሀሳባዊ ትንታኔም ፡ ምክንያቱም የሃይማኖት እኩልነት
ውስጥ አነስተኛ ቁጥር ያላቸውን በዓለም ዓቀፍ የሰብዓዊ መብቶችን
ስለሆነም ማንም የራሱን ሃይማኖት እና ለአሜሪካ የነፃነቶች መግለጫዎች እና የመረጋገጡ እውነት የሚታየው ሕግ
የሃይማኖት ተከታዮችን ተጠቃሚነትም በሚመለከቱ ሰነዶችና በኢትዮጵያ በአለፉት
ሃይማኖታዊ ዕሴቶች ትክክል ነው ብሎ ለፈረንሳይ የሰውና የዜጋ መብቶች መግለጫ አውጪው ሕግ ሲያወጣ ሳይሆን በሕግ
በሚያረጋግጥ መልኩ መሆን እንዳለበት ሕግጋተ መንግሥትና በኢትዮጵያ
ለሌላውም መግለጽ ይችላል፡፡ ሆኖም ግን መሠረታዊ ምንጭ ሆኖ አገልግሏል፡ አተረጓጎምና አፈጻጸም ብቻ ስለሚሆን
መርሁ ያስገድዳል፡፡ በሕግ እኩልነት ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሕገ
ሁሉም ሃይማኖቶች ትክክል አይደሉም ፡ እነዚህ መግለጫዎች በሙሉ ሰዎች ነው፡፡ የሃይማኖት እኩልነት መርሕ
መርሕ መሠረት በማኅበረሰቡ ውስጥ መንግሥትም ተረጋግጧል፡፡
በሚል የሌላውን ሃይማኖት ለመጫን ሁሉ እኩል ፍጥረቶች መሆናቸውን፤ ሊጠበቅና ሊከበር የሚችለው በእነዚህ
አብላጫ የምዕመን ቁጥር ያለው ቤተ ይኽውም የ1948 ዓ.ም ሕገ መንግሥት
መነሳት ተገቢ አይደለም፡፡ አንዱ ባለው ከፈጣሪያቸውም ዘንድ የማይወገዱ አካላት አማካኝነት ነው፡፡ ይኽ ማለት ግን
እምነት ብቻ አምልኮውን የሚፈጽምበት ይኽን ነፃነት ሲገልጽ ‹‹የሕዝብን
መረዳትና ዕውቀት የእርሱን ሃይማኖት መብቶችን መጎናጸፋቸውን ያረጋግጣሉ፡ በሕግ አተረጓጎምና አፈጻጸም ዙሪያ ሕግ
ቦታ እንዲያገኝ፣ ወይም በማኅበረሰቡ መልካም ጠባይ ወይም ጸጥታን ወይም
ብቸኛው የእውነት መንገድ አድርጎ ፡ /Declaration of independence - አውጪውን በቀጥታ አይመለከተውም
ውስጥ ቁጥራቸው አነስተኛ የሆኑ በፖለቲካ ረገድ የሚያውክ ካልሆነ በቀር
መውሰድ መብቱ ነው፡፡ ነገር ግን ይኽን (መቅድም)/ መግለጫዎቹም ለሌሎች ለማለት እንጂ ጭራሹኑ አያገባውም
ቤተ እምነታት /Minority Religions/ በንጉሠ ነገሥቱ ግዛት የሚኖሩ ሰዎች
አስተሳሰቡን በአጋጣሚ ባገኘው ኀይል ብሔራዊና ዓለም አቀፋዊ ድንጋጌዎች ማለት አይደለም፡፡
በሃይማኖታቸው እንዳያምኑ ወይም የሃይማኖታቸውን ሥርዓት አክብረው
በመመካት የሌላውን በማንቋሸሽ ለጊዜው መታወጅ በኋላም በተከታታይ የተደነገጉ በሀገራችንም ሆነ በሌሎች ዓለማት
አምልኮአቸውን እንዳይፈጽሙ ማድረግ በነፃ ከመፈጸም አይከለከሉም›› /አንቀጽ
ተቀባይነት እንዲኖረው ማድረግ ይቻል የዓለም አቀፍ ሕግጋት እና ሕግጋተ ሕግጋተ መንግሥት ላይ የሚገኙት
ተቀባይነት የለውም፡፡ /የሲቪልና የፖለቲካ 40/ በማለት ሲሆን የ1980 ዓ.ም ሕገ
ይሆናል፡፡ መብትና አግባብ ግን ሊሆን መንግሥት ‹‹በሕግ ፊት እና በሕግ የሃይማኖት እኩልነት መርሆዎች የሕግን
መብቶች ዓለም አቀፍ ቃል ኪዳን አንቀጽ መንግሥት ደግሞ ‹‹የኢትዮጵያውያን
አይችልም፡፡ ፈጣሪ ለሰው ልጅ ሁሉ እኩልነትን›› አካትተው እንዲይዙ ማስፈጸም ተግባርና ግዴታ የሚመለከት
27/ ለምሳሌ ከአፋር ሕዝብ ውስጥ 95.3% የኅሊናና የሃይማኖት ነፃነት የተረጋገጠ
የሰጠውን ውዴታና የአእምሮ ነፃነትን አድርገዋል፡፡ ይኽ ዓይነቱን የሕግ ነው፡፡ የአስተዳደርና የዳኝነት አካላት
ሙስሊም ነው፡፡ ቀሪው 3.9% ደግሞ ነው፡፡ የሃይማኖት ነፃነት አጠቃቀም
የሚገፋ ኢ-ሕጋዊ ግብር ነው፡፡ አስተሳሰብ የሕግ ማዕቀፍ አካል ካደረጉ ምንም ዓይነት ልዩነት ሳያደርጉ ለሁሉም
ክርስቲያን ነው፡፡ ከቁጥር ስብጥሩ አንፃር የሀገርንና የአብዮትን ደኅንነት እንዲሁም
ሃይማኖት በብዝኃ ሃይማኖት ማኅበረሰብ ሀገሮች አንዷ ኢትዮጵያ ሀገራችን ናት፡ ሃይማኖት እና ተከታዮች ሕግን በእኩልነት
አብዛኛው ሕግ አውጪ፣ አስፈጻሚና የሕዝብን መልካም ሥነ-ምግባርና የሌላውን
ውስጥ በራሱ የግጭት መንሥኤ ፡ ይኽንንም ከሕገ መንግሥቶቻችን፣ የማስፈጸም፣ የመተርጎም ተግባርና
ተርጓሚ ሙስሊም መሆኑ ምንም ጥርጥር ዜጋ ነፃነት የሚነካ መሆን የለበትም›› /
አይሆንም፡፡ ነገር ግን የግጭት ሰለባ ከወንጀል ሕግና ከፍትሐ ብሔር ሕጎቻችን ግዴታ ነው፡፡ በሕግ ፊት የሃይማኖት
የለውም፡፡ እንዲሁም ደግሞ ከትግራይ አንቀጽ 47 (1)/ በማለት ነው፡፡ እንዲሁም
የሚሆንባቸው ዕድሎች ሰፊ ናቸው፡ ድንጋጌዎች መገንዘብ ይቻላል፡፡ እኩልነት በሚቀመጥበት ቅርጹ አዘውትሮ
ማኅበረሰብ ውስጥ 95.6% ኦርቶዶክስ 1987 ዓ.ም ሕገ መንግሥትም ይኽን
፡ ብዙን ጊዜ ሃይማኖትን ለግጭት እኩልነትን አስመልክቶ በኢትዮጵያ የሚተረጎመው በፍርድ ቤት በሚደረግ
ሲሆን ቀሪው 4% ደግሞ ሙስሊም ነው፡ መብት ያረጋገጠው ‹‹ማንኛውም ሰው
ሰለባ የሚያደርጉ ኹነቶች በሙሉ በ1948፣ 1980 እና 1987 ዓ.ም ሕገ የፍርድ አሰጣጥ ሥነ-ሥርዓት ነው፡
፡ /Summary and statistical Report የማሰብ የኅሊና እና የሃይማኖት ነፃነት
ከሃይማኖታዊ አስተምህሮ ውጪ የሆኑ መንግሥት ማንም ሰው በሕግ ፊት እኩል ፡ ይኽም በእኩል የሚጠበቀውን የሥነ-
of the 2007 population and housing አለው፡፡ ይኽ መብት ማንኛውም ሰው
ናቸው፡፡ ሁሉም ሃይማኖት ከሚመራበት መሆኑ ተደንግጓል፡፡ /የኢትዮጵያ 1948 ሥርዓት እኩልነት /procedural
census Results. Pp.105-111/ አሁንም የመረጠውን ሃይማኖት ወይም እምነቱን
አስተምህሮ ከመሠረታዊው የሃይማኖት ሕገ መንግሥት አንቀጽ 37፣ 38፣ - equality/ አስመልክቶ ነው፡፡ ከዚህ አልፎ
ከዚህ የፐርሰንት ስብጥር አንጻር አብዛኛው ለብቻ ወይም ከሌሎች ጋር በመሆን
እሴት እንዲሁም ከሃይማኖት እኩልነት የ1980 ሕገ መንግሥት አንቀጽ 36 (1)፣ ግን የየትኛውንም ሃይማኖት አስተምህሮ
ሕግ አውጪ፣ አስፈጻሚ እና ተርጓሚ በይፋ ወይም በግል የማምለክ የመከተል
መርሆች አንፃር ራሱን መመልከቱ ለብዝኃ (2) - የ1987 ሕገ መንግሥት አንቀጽ እና ምጣኔ ሀብታዊና ማኅበራዊ ግንኙነት
ኦርቶዶክስ ለመሆኑ ምንም ጥርጥር የመተግበር የማስተማር ወይም የመግለጽ
ሃይማኖት ተከባብሮ መኖር ማለፊያ ነው፡ 25/ ይኽም እኩልነት በዘር፣ በብሔር፣ እኩልነትን አያረጋግጥም፡፡ ስለዚህ
አይኖረውም፡፡ መብትን ያካትታል›› /አንቀጽ 27 (11)/
፡ በጾታ፣ በቋንቋ፣ በፖለቲካ፣ በማኅበራዊ ሃይማኖቶች ሁሉ በሕግ ፊት እኩል ናቸው
ይኽ ዓይነቱን የፐርሰንት ስብጥር በሕግ በማለት ነው፡፡ ይኽ ሕገ መንግሥት
ይኽም ጽሐፍ ከዚህ አኳያ ሁለት አመጣጥ፣ በሀብትና በትውልድ ብቻ ሲባል ከዚህ አንጻር መሆኑን ልብ ይሏል፡
እኩልነት መርሕ መሠረት ስንመለከት ከላይ ከጠቀስናቸው ሁለት ሕግጋተ
መሠረታዊ ጥያቄዎችን ለመመለስ ሳይሆን በሃይማኖትም ጭምር መሆኑን ፡ በብዝኃ ሃይማኖት ማኅበረሰብ ውስጥ
የአፋሩ 95.3% ሙስሊም ከ 3.9% መንግሥታት እጅግ ይለያል፡፡ ይኸውም
ይሞክራል፡፡ የመጀመሪያው ሁሉም ሕግጋቱ አካተው ይዘዋል፡፡ ሁሉም ሃይማኖቶች በሕግ ፊት እኩል
ክርስቲያን እንዲሁም የትግራዩ 95.6% የሕገ መንግሥቱ አብዛኛው ክፍል
ሕግ አውጪ፣ አስፈፃሚና ተርጓሚ የ1997 ዓ.ም የወንጀል ሕግም የሰውን ናቸው ሲባል በሃይማኖታዊ ቦታዎች
ኦርቶዶክስ ከአራት በመቶ ሙስሊም የሰብዓዊ መብት ድንጋጌዎችን አሟልቶ
ኃላፊነታቸውን በምን አግባብ መወጣት የማኅበራዊ ኑሮ ደረጃ፣ ዘርን ወይም ሥርጭት እኩል መሆን አለባቸው የሚል
በሕግ ፊትና የሕግ ጥበቃ በማግኘት ረገድ ከመያዙም ባሻገር የሕገ መንግሥቱ
አለባቸው? የሚለውን ሲሆን ሁለተኛው የሃይማኖትን ልዩነት ሳያደርግ በሁሉም አይደለም፡፡ ለምሳሌ በሐረር ጀጎል ግንብ
እኩል ናቸው፡፡ ሕግ አውጪም ሆነ ሕግ ድንጋጌ ሙሉ በሙሉ የሰብዓዊ መብቶች
ደግሞ በብዝኃ ሃይማኖት ውስጥ የሕግ ሰው ላይ በትክክል እንደሚፈጸም ውስጥ ሦስት መቶ መስጊዶች ሲኖሩ
አስፈጻሚውና ተርጓሚው ተግባሮቻቸውን የዓለም አቀፍ መግለጫ /አንቀጽ 54/፣
የበላይነትን ከማረጋገጥ አንፃር የሃይማኖት ሲደነገግ፣ የ1952 ዓ.ም ፍትሐ ብሔር አንድ ቤተክርስቲያን አለ ይባላል፡፡ ይኽ
እንዲያከናውኑ የሚጠበቀው በዚህ መርሕ የሲቪልና የፖለቲካ መብት ዓለም አቀፍ
እኩልነትና ነፃነት ከሕግ አንፃር በምን ሕግ ደግሞ ማንኛውም ሰው በሰብዓዊ ማለት ግን ባለ አንዱ ቤተክርስቲያንን
ነው፡፡ በዚህ መርሕ መሠረት የቁጥር መግለጫና /አንቀጽ 19/፣ የአፍሪካ
አግባብ መፈታት አለበት የሚለው ነው፡፡ መብት የመጠቀም መብትና በኢትዮጵያ ከባለ ሦስት መቶ መስጊድ በሕግ ፊት

‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው...

በሀገራችን ላይ ችግር አይፈጥርም?
ኤርትራውያኑ በመሪ ደረጃ
የተሰጠውን ቃል ማስረጃ አድርገው
ወደ ሕግ ሊሄዱ አይችሉም?
በትክክል እንጂ፡፡ የኤርትራን መሬት
ማስተዳዳር አይቻልም፡፡ በእርግጥ አንድ ምሳሌ አያይዘው ቢጠቅሱልኝ? እንመልስና ባድመን ስጡን የሚል
ተገቢ የሆኑ ቁጥጥሮች አይደረጉ በምርጫው ወቅት የሆነውን ማየት መደራደሪያ ሁሉ አቅርበዋል፡፡ የዚህ
አንልም፡፡ ነገር ግን የገንዘብ እንችላን፡፡ መድረክን ‹‹ፀረ-ሕዝብ ነው፣ ዓይነት ድርድር የለም፡፡ በመሰረቱ
ፖሊሲው ካልተስተካከለ፣ የበጀት የጥፋት ኃይል ነው፡፡ የደርግ ኢሰፓ እኮ የአልጀርሱ ስምምነት በሻዕቢያ
ፖሊሲው ካልተሻሻለ፣ የውጭ ስብስብ ነው›› የሚል የሌለና አቅጣጫ ተጥሷል፡፡ የ25 ኪሎ ሜትር
ምንዛሪ አካሄዱ በደንብ ካልታየና የሚያስት ፕሮፓጋንዳ ሲጠቀም የፀጥታ ቀጣናውን ሲጥስ ስምምነቱ
በዚህ ዙሪያ ጥብቅ ፖሊሲ ነበር፡፡ ሕዝቡን በማስደንገጥ መድረክ ፈርሷል፡፡ ስለዚህ የትኛውም ፍርድ
ካልተወሰደ ችግሩ ይቀጥላል፡፡ በሌላ ቢመረጥ ሀገሪቱ እንደምትበጠበጥ ቤት ኢ-ፍትሐዊ ውሳኔ ቢወስን
በኩል የምርት አቅርቦት ችግር ማስፈራራት ነበር፡፡ በእንደዚህ አይነት አጋጣሚውን ተጠቅመን እኛም
መፈታት አለበት፡፡ ሁኔታ ውስጥ ያለ ሰው ረጋ ብሎ አንገዛበትም፤ መሬታችን ይመለስ
የፖሊሲና የመሰረታዊ ጥያቄዎችን ማለት እንችላለን፡፡ ይህ ሁሉ ከሆነ
የዋጋ ግሽበትና የኑሮ መወደድ አጀንዳ አያነሳም፡፡ የኢሕአዴግ ሥልት በኋላ በኖርማላይዜሽን ስለመሬት
ጉዳይ ለሰሜን አፍሪካው ቀውስ ሁል ግዜ ይኸው ነው፡፡ አንዳንዴ ልውውጥ የድርድር ሃሳብ እያቀረቡ
ሰበብ እንደሆነ ይነገራል፡፡ በእኛ እኮ በአንዳንድ አካባቢዎች የሌለውን በሌላ በኩል ሻዕቢያ አዲስ አበባን
ሀገር ካለው ስር የሰደደ ድህነትና ጠላት ሳይቀር ‹‹ደርግ መጣላችሁ›› ባግዳድ ሊያደርጋት ነው ማለት
የኑሮ ውድነት ጋር የሚያመሳስለው ይላል፡፡ እርስ በርሱ የሚጣረስ ነው፡፡ የሰውን
ምንድነው?
ቀልብ፣ የሰውን ኃሳብ የማስቀየር
በጣም ብዙ ነገሮች ያመሳስሉታል፡ ስለዚህ በኤርትራ ላይ እየተሰጡ
፡ ለነገሩ የሚብሰው የእኛ ነው፡፡ እርምጃ ነው፡፡
ያሉት መግለጫዎች የዚሁ ድራማ
ከዚያ በተጨማሪ ወደሥራ አጥነት አካል ናቸው ብለው ያምናሉ?
ስንመጣ ሁኔታው አሳዛኝ ነው፡ የመጨረሻ ጥያቄዬ፣ በውጭ ሀገር
ፍርሃት ለመፍጠር ነው፡፡ ‹‹ሻዕቢያ በሚገኙና ከሰላማዊ ትግል ውጭ
፡ ዛሬ እኮ አንድ ዜጋ የዩኒቨርሲቲ አዲስ አበባን ባግዳድ ሊያደርጋት
ትምህርቱን ጨርሶ ኮብል ስቶን ያሉ አማራጮችን የተሻሉ ናቸው
ነው›› የሚል ሥልት ቀይሷል፡ ብለው በሚያራምዱ ወገኖች ላይ
ሥራ ሲሰራ እያየን ነው፡፡ ... ፡ ዓላማው ሕዝቡ ‹‹ከማያውቁት
ይኼ ደረጃውን የሚመጥን ሆኖ መልአክ የሚያውቁት ሰይጣን›› ይሆናል፡፡ ስኬታማ የሚሆኑባቸው
አይታየኝም፡፡ በሚሊዮን የሚቆጠሩ እንደሚባለው ‹‹የባሰ አታምጣ›› መንገዶች ይኖራሉ ብለው ያምናሉ?
ዜጎች ሥራ አጥ ሆነዋል፡፡ እና ብሎ እንዲያስብ ነው እንጂ ሻዕቢያ እንግዲህ እኔ ከማምንበት የትግል
መንግስት መፍትሄ ማምጣት ሀገራችንን ምንም ሊያደርጋት
አለበት፡፡ ከ20 ዓመት በኋላ ነገሮች ስልት ብነሳ ይሻላል፡፡ የፖለቲካ
አይችልም፡፡ በአፍሪካ ሕብረት ስብሰባ
እየባሱ መሄዳቸው ያሳስበናል፡፡ ወቅት ሆኑ እንደተባሉት ዓይነቶቹም እንቅስቃሴ በመሰረቱ ሀገር በቀል
ቢሆኑ በፀጥታ ክፍሉ ደረጃ ሊፈቱ መሆን አለበት፡፡ ይህ ማለት ሕዝቡ
ሰሞኑን ለየት ባለ ሁኔታ በኢሕአዴግ የሚችሉ እንጂ ከፍተኛ የፖለቲካ በአማራጭነት ቀርቦለት በቀጥታ
መንግስት በኩል እየተገለፁ ጉዳዮች አይደሉም፡፡ ሀገር ሊያናጉ
ካሉት ነገሮች አንዱ የኤርትራ መሳተፍ አለበት፡፡ በእርግጥ በውጭ
አይችሉም፡፡
መንግስት ይወገድ የሚለው የሚገኙት በሀገራቸው ጉዳይ ላይ
አቋም ነው፡፡ የኤርትራ መንግስት ለአንባቢዎቻችን የበለጠ ግልፅ በመሰላቸው መንገድ አይሳተፉ
በወረራው ወቅት በትምህርት እንዲሆኑ፣ በአመክንዮ አስደግፈው ወይም አያገባቸውም ማለት
ገበታ ላይ የነበሩ ሕፃናትን ቢያቀርቡልኝ? አይደለም፡፡ ዋንኛው እንቅስቃሴ
በአሰቃቂ ሁኔታ በጨፈጨፈበትና ዌል ... ሻዕቢያ እኮ አሁን በራሱ ችግር መሆን ያለበት እዚሁ ነው፡፡ እውነት
በጦርነቱ በተሸነፈበት ወቅት ውስጥ እየዳከረ ነው፡፡ መንግስት ራሱ ነው፣ እዚህ ባለነው የፖለቲካ
እንኳ ሰፊ የማስወገድ ዕድል እያለ ኤርትራ ውስጥ ባለው ችግር የኤርትራ ድርጅቶች ላይ በርካታ እንግልቶች
ያልተደረገውን ዛሬ ለምን አዲስ ወጣቶች ሀገር ጥለው እየተሰደዱ ይደርሳሉ፡፡ እንዲህም ሆኖ የትግሉ
አጀንዳ ሆኖ መጣ? ገዢው ፓርቲ ነው እያለ ነው፡፡ በዚህ ሁኔታ ውስጥ ማዕከል እዚህ ሆኖ የውጭው ደጋፊ
የቀድሞ ድርጅትዎ ከመሆኑም ሻዕቢያ የራሱን ችግር ሳይወጣ አዲስ እንቅስቃሴ ቢሆን የተሻለ ይሆናል፡፡
አኳያ ከሚያውቁት ባህርይው አበባን ባግዳድ ያደርጋል ማለት
በመነሳት ቢመልሱልኝ? የማይመስልና እርስ በርሱ የሚጣረስ በትጥቅ ትግል አማራጭ ላይ
... (እየሳቁ)፡፡ ጥሩ፡፡ ኢሕአዴግን ነው፡፡ በእርግጥ ሻዕቢያ የጸጥታ አስተያየትዎ ምንድነው?
በደንብ አውቀዋለሁ፡፡ የሚከተላቸውን ችግሮችን ይፈጥራል፡፡ መፍጠሩንም እ ... (በሃዘኔታ ጥቂት ቆየት
ስልቶችም አውቃለሁ፡፡ የስልቶቹ ቀጥሏል፡፡ የሌሎች መሳርያ በመሆን አንዱ ስር የሰደደ የመንግስት ባለሥልጣናት ሙስና ነው፡፡ ትልቅ ጉዳይ ብለው) ... እዚህም ላይ የተለወጠ
ዋንኛ ማጠንጠኛዎች ምንድናቸው የኢትዮጵያን መረጋጋት ከማይፈልጉ ነገር ነው ያለኝ፡፡ በትጥቅ ትግል
ስንል ዋናውን አጀንዳ ሸሽቶ ኃይሎች ጋር ይሰራል፡፡ በሚባለው ነው፡፡ ሥራ አጥነት ትልቅ ጉዳይ ነው፡፡ የኑሮ ውድነት በሀገራችን ከፍተኛ ሄዶ ዴሞክራሲን ማስፈን ይቻላል
በሌሎች አጀንዳዎች ላይ ሕዝብ ደረጃ ሊሆን አይችልም እንጂ፡፡ ወይስ አንድን በብረት የሚገዛ
እንዲያተኩር ነው የሚያደርገው፡ ቦታ ይዟል፡፡ የሕግ የበላይነት ችግር ትልቅ ጉዳይ ነው፡፡ ዜጎች በገዛ አምባገነን መንግስት አንስቶ በሌላ
፡ በሀገራችን ያሉ ዋና ጉዳዮችስ በነገራችን ላይ፣ ጠ/ሚ/ር መለስ ዜናዊ አምባገነን መተካት የሚለውን ትልቅ
ምንድናቸው? አንዱ ስር የሰደደ ሀገራቸው ተሸማቀው ክብርና ነፃነት አጥተው እየኖሩ ነው፡፡
‹አሰና› ለተባለ የኤርትራ መንግስት ጥያቄ ውስጥ አስገባዋለሁ፡፡ ከዚያ
የመንግስት ባለሥልጣናት ሙስና ተቃዋሚ የሬዲዮ ጣቢያ በትግርኛ ሰፊ በላይ ግን ጤናማ የማይሆነው
ነው፡፡ ትልቅ ጉዳይ ነው፡፡ ሥራ ቃለ-ምልልስ መስጠታቸው በተለያዩ ከሻዕቢያ ጋር ተባብሮ ይህችን
አጥነት ትልቅ ጉዳይ ነው፡፡ የኑሮ ሜዲያዎች ተዘግቧል፡፡ ተከታትለውት ሀገር አቃናሁ የሚለው ትንሽ
ውድነት በሀገራችን ከፍተኛ ቦታ ለኢትዮጵያ ሰጥቷል›› ብለው ይሆን?
ከሆነ በተለይ ትኩረትዎን የሳቡት ተማፅኗቸውን ነው! እኔ የኤርትራ ችግር ያለበት ይመስለኛል፡፡ ሰዎች
ይዟል፡፡ የሕግ የበላይነት ችግር ከአንድ መሪ የማይጠበቅ መግለጫ የየራሳቸው ምርጫ አላቸው፤ ይህን
ነጥቦች የትኞቹ ናቸው? ሰጥተዋል፡፡ ዳኞቹ የእናንተ ነው ወዳጅ ነኝ ከማለት አልፈው
ትልቅ ጉዳይ ነው፡፡ ዜጎች በገዛ እንግዲህ በዚህ ቃለ ምልልሳቸው አከብራሁ፡፡ የእኔ ብቻ ነው ትክክል
ሀገራቸው ተሸማቀው ክብርና ነፃነት ብለው የሰጡንን መሬት እሳቸው ግን ከመጀመርያ ጀምሮ የዚያ አካባቢ ወዳጅ
‹‹አስመራ ቤተ-መንግስት ላይ መሆናቸውን ደጋግመው ገልፀዋል፡ ብዬ አላስብም፡፡ የሌሎችን ኃሳብና
አጥተው እየኖሩ ነው፡፡ ዋናው ጉዳይ ‹‹እኔ የኤርትራ መሆኑን የማውቀው ዕምነት መናቅ ይሆናልና፡፡ የተሻለው
ዝንጀሮ ቢኖርም፣ ከእሱም ጋር መሬት ለእኛ ተሰጥቷል፡፡ እነ ጾረና ፡ ‹‹አብረን እንስራ፣ እንጠቃቀም››
ይህ ሆኖ እያለ ራሱ የሚፈጥረውን የሰላም ስምምነት እንፈራረማለን›› መንገድ ግፉም፣ እንግልቱም፣
ችግር ለመሸፈን ሁልጊዜ አንድ ... ›› ብለው በኢትዮጵያ ላይ ምስክር በሚለው ላይ አጠንጥነዋል፡፡
ብለዋል፡፡ ሌላው የኢትዮጵያ ሕዝብ መከራውም፣ እስሩም ቢኖሩም
አጀንዳ ቀርጾ የሕዝቡን የትኩረት ሆነው ቆመዋል፡፡ በሕዝባችን መካከል መታገል ነው
እንዲያውቀው የምፈልገው ‹‹የድንበር ይህ የጠ/ሚ/ሩ ‹‹የኤርትራ መሬት
አቅጣጫ ያዞራል፡፡ ኮሚሽኑ የኤርትራ የሆነ መሬት ብዬ አምናለሁ፡፡
ሌላስ፣ ያስተዋሉት ነገር ይኖር ለእኛ ተሰጥቷል ምስክርነት›› ወደፊት
የሰዎችና የሕዝቦች መብቶች ቻርተርን የአንድ እምነት ተከታዮች ሃይማኖታቸውን ለማስፋፋት የሚዘጋጁ ጉባኤዎችን ከዚሁ ከሃይማኖት ነፃነት ጋር በተያያዘ መንግሥትና የክልል መንግሥት ሕግ
መሠረት ያደረገ መሆኑም ጭምር ነው፡፡ በነፃነት ለማስፋፋትና ለማደራጀት በቃል በማስፈራራት፤ በኃይልም ወይም አንድ ሰው ወይም ተቋም የራሱን እምነት አውጭ፣ ሕግ አስፈጻሚና ሕግ ተርጓሚ
ይኸው ሕገ መንግሥት እና እነዚሁ የዓለም የሚያስችሏቸውን የሃይማኖት ትምህርትና በጉልበት ወይም በማንኛውም ዘዴ ለማስፋፋት በፕሬስ ውጤቶች ሊጠቀም አካላት እነዚህን ሰብዓዊ መብቶች
አቀፍ ሰብዓዊ መብቶችን የሚመለከቱት አስተዳደር ተቋማትን የማቋቋም መብት በማይገባ ሁኔታ መበጥበጥ ወይም ማወክ ይችላል፡፡ ሆኖም ግን በዚህ የፕሬስ የማክበርና የማስከበር ኃላፊነትና ግዴታ
ሰነዶች የሃይማኖት ነፃነት ሊገደብ እንዳላቸው በሕገ መንግሥቱ አንቀጽ 27 ቅጣትን ያስከትላል፡፡ /የወንጀል ሕግ ውጤት የሌሎችን እምነት ማንቋሸሽ ተጥሎባቸዋል፡፡
የሚችልበትንም የሕግ አግባብ ይገልጻሉ፡ (2) ላይ ተደንግጓል፡፡ አንቀጽ 490(1)/ አማኞቹንና የእምነቱን አስተማሪዎች ስለሆነም ሀገራችን ኢትዮጵያ የተለያዩ
፡ በእነዚህ ድንጋጌዎች ሁሉ የተጠቀሱት የየትኛውም እምነት ተከታይ ከላይ ከሕግ ውጭ በሆነ ሁኔታ የሕዝብን ክብር መንካት በመገናኛ ብዙሃን እና ቤተ እምነት ተከታዮች የሚኖሩባት
የሃይማኖት ነፃነት ተግባራዊነታቸውም የተገለጸውን መብት በመጠቀም መሰብሰቢያ አደባባይ ወይም ለሕዝብ የመረጃ ነፃነት በአዋጅ ቁጥር 590/2001 ሀገር በመሆኗ የዚህ ሕግ አተረጓጎምና
በፍትሐ ብሔር ሕግም የተጠበቀ ነው፡፡ / የሚያደርገው የትኛውም እንቅስቃሴ ክፍት በሆነ ስፍራ ወይም ሕዝብ ዓ.ም/ 85 አንቀጽ 39፣ 41 እና 45 ሥር አፈጻጸም ጥንቃቄ ያሻዋል፡፡ ይኽ መኾኑ
የፍትሐ ብሔር ሕግ ቁጥር 14/ የሕዝብን ጤና፣ ትምህርት፣ ደኅንነትና፣ ሊመለከትና ሊሰማ በሚችልበት ቦታ ላይ በተደነገገው መሠረት ያስቀጣል፡፡ ደግሞ መሠረታዊ ጥቅሞች አሉት፡
ሰላም የማያናጋ እንዲሁም ምንም ጉዳት በንግግር ወይም በምልክት ሃይማኖትን እንግዲህ ማንም ሰው የመረጠውን ፡ የመጀመሪያው ሕጉ ለሁሉም ዜጎች
3. የሃይማኖት ነፃነት የሚገደብበት የማያደርስ ወይም የሌሎችን ዜጎች ማስነወር ወይም የሚያስቅ የሚያስነውር እምነት በነፃነት የመከተልና የማስፋፋት ዋስትና መሆኑን በየትኛውም ቤተ
የሕግ አግባብ የእምነት ነፃነት መብት የሚጋፋ መሆን ሁኔታን ማሳየት መሳደብ ወይም ክብርን ነፃነት ከዓለም አቀፍ እስከ ብሔራዊ እምነት ተከታይ ዘንድ ማረጋገጥ ሲሆን፣
አስቀድመን እንደተመለከትነው መብቶች የለበትም፡፡ በሚነካ ሁኔታ መናገር ወይም በማምለኪያ ሕግጋት ገደብ የለሸ ወይም ፍጹማዊ ሁለተኛው ደግሞ ሁሉም ቤተ እምነቶች
በባህርያቸው እርስ በእርሳቸው ይገዳደባሉ፡ አንድ ሰውም ሆነ የእምነት ተቋም የራሱን ምልክቶች፣ በሃይማኖት ሥርዓታት ነፃነት አለመሆኑን ወይም በሕግ አግባብ ተከባብረውና ተስማምተው እንዲኖሩ
፡ ይህ ሁኔታ በተለይ በሰብዓዊ መብቶች እምነት ለማስፋፋት በሚያስተምርበት በሃይማኖት አገልጋዮች ላይ መናገር የሚገደብበትን ሁኔታም ተመልክተናል፡፡ ምቹ ሁኔታን መፍጠር ነው፡፡ የዚህ
ላይ ጎልቶ ይታያል፡፡ የእምነት ነፃነት ወቅት ትምህርቱ የሌሎችን እምነት በምልክትም ሆነ በቃል ይህን የመሰለ የእምነት ነፃነት በሕገ መንግሥቱ ልዩ አዎንታዊ ውጤት በሀገር ሁለንተናዊ
ከመሠረታዊ የሰብዓዊ መብቶች አንዱ ተከታዮች ክብርና ሞራል የሚነካ ከሆነ የመናቅ የማዋረድ ተግባርን መፈጸም ቦታ ከተሰጣቸው መሠረታዊ የሰው ልጆች እድገት ላይ የራሱ የሆነ በጎ አንደምታ
ቢሆንም የሚገደብበት ሁኔታ አለ፡፡ ይኽም የሌሎቹን የእምነት ነፃነት መብት በሕግ እንደሚያስቀጣ ተደንግጓል፡፡ / መብቶችና ነፃነቶች አንዱ እንደመሆኑ ስለሚኖረው በየደረጃው ያሉ የመንግስት
የሕዝብ ደኅንነትን፣ ሰላምን፣ ጤናን፣ ተዳፍሯል፡፡ ይኽ መሆኑ ደግሞ በሕዝብ የወንጀል ሕግ ተራ ቁጥር 816/ መጠን፤ መሠረታዊ መብቶችንና ነፃነቶችን አካላት ራሳቸውን ከላይ ከጠቀስኳቸው
ትምህርትን፣ የሞራል ሁኔታንና የሌሎችን መካከል ግጭት በማነሣሣት የሕዝብን ሌላው የሃይማኖት ነፃነትን በመጠቀም በማመላከት የተደነገጉት የሕገ መንግሥቱ የሕግ አግባብ አንጻር ማየት፣ መፈተሽና
ዜጎች መሠረታዊ መብቶችና ነፃነቶች ደኅንነትና ሰላም አስቀድመን እንደገለጽነው የተፈቀደ የሃይማኖት በዓል ወይም ድንጋጌዎች ሀገሪቱ ከተቀበለቻቸው ዓለም መገምገም ይኖርባቸዋል፡፡ የጅማውም
ለመጠበቅ መንግሥት ከሃይማኖት ነፃ አደጋ ላይ ስለሚጥል በወንጀል ተጠያቂነትን የሃይማኖት ተግባር እንዳይፈጸም አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ሕጎች፣ ዓለም ጥቃት በዚሁ መነጽር ሊታይ ይገባል
መሆኑን ለማረጋገጥ በሚወጡ ሕጎች ያስከትላል፡፡ የደፋሪውን የእምነት ነፃነትም መከልከል፣ ለአንድ አምልኮ ወይም ለአንድ አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ስምምነቶችና ባይ ነኝ፡፡ ችግሩ Grigory Pomerants
ነው፡፡ /አንቀጽ 27 እና 28/ የሚገድብበት የሕግ አግባብ አለ፡፡ በዓል የተመረጠን የአንድ ሃይማኖት የግል የዓለም አቀፍ መርሆዎች ጋር በተጣጣመ የተባለው ሩሲያዊው ፈላስፋ ‹‹The devil
በሕገ መንግሥቱ አንቀጽ 90 ንኡስ አንቀጽ ይኽ የእምነት ነፃነት የሚገደብበት እና ቦታ ወይም ሥዕል ወይም አንድ ሌላ ንዋየ መንገድ መተርጎም እንዳለበት የሕገ begins with Froth on the lips of an
2 የተጠቀሰው እንደተጠበቀ ሆኖ ማንም በወንጀል ተጠያቂነት የሚያስከትልበት ቅድሳትን በግልጥ ማርከስ፣ የሃይማኖት መንግሥቱ አንቀጽ 13 (2) ያስገድዳል፡ angel entering into battle for a holy
ሰው እምነቱን በግልም ሆነ ከሌሎች ጋር የሕግ አግባብ በወንጀል ሕግም ስሜትን መንካትም እንዲሁ ያስቀጣል፡፡ / ፡ በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 ላይ and just cause›› ብሎ እንደገለጸው
ለማስተማር እና ለመግለጽም እንዲሁም ተደንግጓል፡፡ ሃይማኖታዊ ትምህርቶችን የወንጀል ሕግ ቁጥር 492 ሀ ና ለ/ በማንኛውም ደረጃ የሚገኙ የፌደራል ነውና፡፡

16 አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
ሴት የወር ወጪው 100 . . .

እንዴ? እዚህ (ኢትዮጵያ) በእድሜ ከእኔ በታች ያለ
ሴ
ዓመት የቱሪስት ፈቃድ አለኝ መሄድ፣
[ቶሎ መመለስ ለካ ከባድ ነው?... ‹‹ነውር›› ሰው መልኩ ታላቄ ለሚመስል ‹‹እርስዎ›› መመለስ እችላለሁ፡፡
አስተሳሰብ ነው፡፡ ስለሆነም እንደየሰዉ እላለሁ፡፡ በኋላ ሳውቅ ግን አርማለሁ፡፡
ይለያያል፡፡ እንደ ነውር የሚቆጥሩት መንገድ ላይ በተለይ ነጮች ስትንቀሳቀሱ
አሉ...] ጠላ፣ ጠጅ፣ አረቄ ትወዳለህ አሉ፡ በህይወትህ ደስተኛ ነህ? ገንዘብ እንድትሰጧቸው ብዙ ነዳያን
፡ አዎ! በጣም፡፡ በተለይ እዚህ ስኖር በትንሽ እየተከተሉ ይጠይቋችኋል፡፡ [ወፍራም
ሰው ከጋበዘኝ ግብዣውን እቀበላለሁ፡፡ ገንዘብ መንቀሳቀስ ስለምችል፤ ሳልሰራ ገንዘብ አላችሁ ተብሎ ስለሚታሰብ ነው፡
ነገር ግን በራሴ ገንዘብ አልጠጣም፡፡ መኖር ስለምችል ደስ ይለኛል፡፡ በወር ፡]
ከአንድ መቶ ብር በላይ አልፈጅም፡፡ አዋሽ በተለይ አዋሽ መልካሳ ስለሚያውቁኝ ብዙ
አንተስ ሰዎችን ትጋብዛለህ? መልካሳ ስኖር በወር ከ6 ዶላር በላይ አያስቸግሩኝም፡፡ አዲስ አበባ ያላወቁኝ
ለነገሩ ሴቶች አደባባይ ወጥተው አይናገሩም እምምምም... አንዳንድ ጊዜ ከአገሬ ስመጣ አላወጣም፡፡ አንዳንዴ ይጠይቁኛል፡፡ ግን ስለሌለኝ
ጋብዛለሁ፡፡ አቅም ብዙ የለኝም፡፡ አልሰጣቸውም፡፡ በተለይ ወደ ገጠር፤
እንዴ? ድፍረት የላቸውም እንዴ? ወይስ ምንድነው? ካልን፤ ስድስት ዶላር ብቻ? [ከእሱ ጋር ባወራን
አሜሪካ የምትሰራው የት እና ምንድን አማራ አካባቢ ስሄድ መለመን ነውር
ይናገራሉ፣ ተናግረዋልም፡፡ ታሪክ ደግሞ በአስገራሚ ወቅት ስድስት ዶላር የነበረው ምንዛሪ
ነው? 100 ብር አይሞላም ነበር፡፡ አሁን 100.8 በመሆኑ አይጠይቁኝም፡፡ ፈረንጅ ሁሉ
ድባቡ ይህን እውነት ይገልጠዋል የሚል ምላሽ እናገኛለን፡ ወህኒ ቤት ውስጥ የህክምና አገልግሎት አካባቢ ሆኗል] ያለው የሚመስላቸው አሉ፡፡ እኔን ግን
እሰጥ ነበር፡፡ አዎ! ለቤት ኪራይ 80 ብር እከፍላለሁ፡
፡ ለመናገር ግን ባዶ የፖለቲካ ድብብቆሽ ሳይሆን እውነተኛ ፡ ሰው ብዙ ጊዜ ይጋብዘኛል፡፡ አቅም በቴሌቪዥን አይተውኝ ስለሚያውቁ ገንዘብ
[ያወራነው ኢትዮጵያ ሆቴል ነው፡፡ እጄን ስለሌለኝ ብዙ ወጪ አላወጣም፡ ባይጠይቁኝም እንዳዋራቸው በመጠየቅ
የትግል መስመርና ለነጻነት የቆረቡ አጋሮችን ይፈልጋሉ፡፡ ወደ ጎን እየቀሰርኩ...] ይህ መ/ቤት ምን ፡ የምዝናናው ከሰዎች ጋር በማውራት ጊዜዬን ይገሉብኛል፡፡
እንደሚባል ታውቃለህ? ነው፡፡ ሌላ ፈረንጅ ከስድስት ዶላር በላይ
መከላከያ ሚኒስቴር፡፡ እንደሚያወጣ አውቃለሁ፡፡ አምላክ አንተን ነጭ እኔን ጥቁር አድርጎ
የፈጠረበት የተለየ ምክንያት ያለው
የሚኒስትሩ ስም ማን እንደሚባልስ በቀን ስንቴ ትመገባለህ? ይመስልሀል?
የማይገመተው ዓይነት
ታውቃለህ? ሲጋብዙኝ እበላለሁ፡፡ አዲስ አበባ አይመስለኝም፡፡ ቀለማችን ለምን
ሰምቼ ነበር፡፡ ስልጤ ነው፡፡ ድሮ የአገር የማርፍበት ዶ/ር ነጋሽ ረዘነ ጋር በቀን እንደተቀያየረም አይገባኝም፡፡ ምናልባት
ውስጥ (የፌዴራል ጉዳይ) ሚኒስትር ሦስቴ እበላለሁ፡፡ አዋሽ መልካሳ... በጣም በፀሐይ ብርሃን ምክንያት ይሆናል፡፡
ነበር፡፡ ስሙ ተረሳኝ [አቶ ሲራጅ ፈጌሳ አላጠናሁትም ግን በቀን አንደ ጊዜ ብቻ [ሳቅ]
ድፍረት - በመረጃው መስኮት

ይባላሉ፡፡]...ስልጤ ነው አይደል? መብላት እችላለሁ፡፡ ከክፍሌ ስለማልወጣ
እና ብዙ ስለማልንሸራሸር አይርበኝም፡ በአሁን ሰዓት በዓለም ላይ የሃይማኖት
ትክክል ነህ፡፡ [በጣም ሳቅኩኝ] ፡ ከአምስት ወር በፊት ወደ ኢትዮጵያ ዘመን አብቅቶ ሳይንስ እየተካው ነው
[ፈገግ እያለ] ለምንድን ነው የምትስቀው? ስመጣ 94 ኪሎ ግራም ነበርኩ፡፡ አሁን ይባላል፡፡ ትስማማለህ?
25 ኪሎ ቀንሻለሁ፡፡ ሰሞኑን ግን ዶ/ር አይሁድ ነኝ ግን በሳይንስ አምናለሁ፡፡
መቼም ዘመኑ የመረጃ ነው፡፡ ብዙ ዓይነት መረጃዎች በተለያዩ ብዙ ነገሮችን [የተፃፉም ሆነ ያልተፃፉ] ነጋሽ ጋር ስላለሁ ትንሽ ጨምሬያለሁ፡፡
መንገዶች/Channels/ ለተገልጋዩ ይደርሳሉ፡፡ መረጃዎች ሁሉ ግን እንደወረዱ ከኢትዮጵያዊያን በላይ ታውቃለህ፡፡ ሰው ቤት ወይም ምግብ ቤት ካልተጋበዝኩ የአይሁድ ሃይማኖትና ሳይንስ ብዙ
አገልግሎት ላይ መዋል የለባቸውም፡፡ መፈተሽ አለባቸው፡፡ መመረጥ የምስቀውም ገርሞኝ ነው፡፡ ‹‹ፊኖ›› (የስንዴ ገለባ) እበላለሁ፡፡ አሜሪካ አይጋጩም ይባላል...
መመርመር አለባቸው፡፡ ለዛሬ አንዱን እንይ፡፡ እሺ! ያኔ የብጥብጡ ጊዜ (በምርጫ 97) ብዙ ሰው ፊኖ ይወዳል ግን ዋጋው ውድ አዎ ብዙ አይጋጩም፡፡ ሃይማኖት ሁሌም
በፈጣን የመረጃ መለዋወጫነቱ፣ በአዝናኝነቱ እና ተገልጋዮቹን እዚህ ነበርኩ፡፡ የበፊቱ ወርዶ እሱ የአገር ነው፡፡ እዚህ ርካሽ ስለሆነ በአጓት አድርጌ ከሳይንስ ጋር ይጋጫል ማለት አይደለም፡፡
በቀላሉ በማገናኘቱ ይታወቃል፡፡ ለአንዳንዶቻችን ‹ለብዙዎቻችን› ቢባል ውስጥ ሚኒስትር ሆነ፡፡ አሜሪካ እያለሁ [አጓት ለምኜ] እበላለሁ፡፡ በጣም ጣፋጭ አንስታይን አይሁድ ነበር፡፡ [በነገራችን ላይ
ይቀላል እንደ ሱስም እየሆነ መጥቷል፡፡ በዚህ እንደኢትዮጵያዊነታችን የመረጃ ነው የመከላከያ ሚኒስትር የሆነው፡፡ ነው፡፡ አንስታይን በህይወት ቢኖር ኖሮ ባለፈው
ቴክኖሎጂን እንደውሃ በተጠማንበት ዘመን መረጃን በፍጥነት በመቀባበል
መልኩ ‹ይበል› የሚያሰኝ ነገር ነው - ፌስ ቡክ፡፡ ሰኞ 135 ዓመት ይሞላው ነበር] ነገር
በፈረንጅ አፍ ‹‹አንቱ›› የሚል ቃል የለም፡ እዚህ አገር የተለያዩ ቅር ያሰኙህ ነገሮች ግን ሁሉንም ማስኬድ ችሏል፡፡ እኔም
አንዳንዶች ደግሞ ከዚህ አሳንሰው ይመለከቱታል፡፡ መረጃን ፡ በአገራችን ግን ትልቅ ሰው ‹‹አንቱ›› እንዳሉ ነግረኸኝ ነበር ምንድን ናቸው? የማምነው ሁለቱንም በማስኬድ ነው፡፡
በፍጥነት ከመለዋወጥ አንፃር ጠቃሚ ነው ባይ ናቸው፡፡ ከፊሎቹ ደግሞ ብለን እንጠራለን፤ የአክብሮትም ነው፡ ለሙያዬ አይመቸኝም፣ ብዙ ቢሮክራሲ አለ፡
የመቀጣጠሪያ ገጽ ነው ይሉታል፡፡ ሌሎች ደግሞ የግል ምስጢሮች በአደገኛ ፡ አንተ ደግሞ አማርኛ ትችላለህና ይህን ፡ ለምሳሌ ሶማሌ ላንድ እሰራለሁ፡፡ የህክምና በጣም የምትወደው ነገር?
ሁኔታ የሚባክኑበት የመረጃ መስኮት ነው ሲሉ አምርረው ይተቹታል፡፡ ለዚህም ተለማምደሀል? እና የሥራ ፈቃድ ለማግኘት ከአንድ ቀን ግብዣ፡፡
ነው መረጃዎች ሁሉ ግን እንደወረዱ አገልግሎት ላይ መዋል የለባቸውም፡፡ ባህሉን በደንብ ባላውቀውም ላለመሳሳት በላይ አይፈጅም፡፡ እዚህ ግን በጣም ረዥም
መፈተሽ አለባቸው፡፡ መመረጥ መመርመር አለባቸው የምንለው፡፡ እሞክራለሁ፡፡ እዚህ አገር ሰውየው ዶክተር ጊዜ ይፈጃል፡፡ አሁን አልፈለኩም፣ ነገር የቅፅል ስም ሀብታም ነህ አሉ...
አንድ የፌስ ቡክ ነገር የማይጥመው ወዳጄን በገጹ ፈልጌው ከሆነ ከሥራ ውጪ ‹‹ዶክተር›› እየተባለ ግን ባለፈው ጊዜ ስመጣ ፈቃድ በአንድ ሌባው፣ ሰላይ፣ ቆቄ ይሉኛል፡፡ [ከእኔ ጋር
ማጣቴን ብነግረው ‹ህይወት የሚሆነኝ ፌክ ቡክ ሳይሆን ባንክ ቡክ ነው› ይጠራል፡፡ አሜሪካ ግን ከሥራ ውጪ ዓመት መጨረስ አልቻልኩም ነበር፡፡ ወሬውን እንደጨረሰ ጥቁር አንበሳ አካባቢ
ብሎም እንደቀለደብኝ አስታውሳለሁ፡፡ በዚህ ዙሪያ ብዙ በመባሉ ለጊዜው ማንም ሰው በሙያ ስሙ አይጠራም፡ ለመኖር እና ለመጫወት ግን ይመቸኛል፡ የሕዝብ ስልክ ለመደወል የሚያስችለው
ተወት እናድርገው እና ወደሌላ ነጥብ እንለፍ፡፡ ፡ አዋሽ መልካሳ እኔን የሚጠሩኝ በስሜ ፡ ለመኖር በጣም ርካሽ ነው፡፡ በኢትዮጵያ ካርድ በኪሱ መኖሩን አረጋግጦ ተጓዘ፡፡
የትምህርት ደረጃ ዩኒቨርሲቲ ምሩቅ (አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ...)፣ ስለሆነ ዶክተር አልመስላቸውም፡፡ ትልቅ ብዙ የተማሩ ወጣቶች ሰው እንደሚንቁ ከዚያ ወደ ኦሎምፒያ ያመራል - በእግሩ፡፡
እድሜ 26፣ ያላገባ.... እና ወዘተ ስለእሱ የተተነተኑ ማንነቱን እንድናውቅ ሰዎች ግን ‹‹ዶክተር አደም›› ይሉኛል፡፡ ታዝቤያለሁ፤ አስገርሞኛልም፡፡ የሁለት አሁን የሚገኘው አዋሽ መልካሳ ነው፡፡]
የሚያደርጉን ነገሮች ናቸው፡፡ የእሷም እንደዛው፡፡ ነገር ግን ስንቶቹ እውነት
ስንቶቹ ውሸት እንደሆኑ ለማወቅ የሚያዳግትበት ሁኔታም አለ፡፡
በዚህ ጉዳይ ላይ ያወራኋቸው መሰሎቼ ፌስ ቡክን በሙሉ ልብ
‹ጥሩ ነው› ለማለት የከበዳቸው ይመስላል፡፡ ለዚህም ነው ‹አንዳንዴ ኑሮው
ከሃገር ውጭ የሆነ ሰው ወደሃገሩ ሊመለስ የወራት ጊዜ ሲቀረው የሚጠቀመው
ድረ-ገጽ ነው› ያሉኝ፡፡ እንደነዚህ ወገኖች አስተያየት ይህ ደርሶ ተመላሹ
ሰው በሚቆይበት የእረፍት ጊዜ ‹ልታዝናናው› እና ተገቢ ባልሆነ አገላለጽ
‹እንዳይደብረው› የምታደርገውን ሴት ሊፈልግ ይችላል፡፡
ወደውጪ ከተመለሰ በኋላስ? በጉዳዩ ላይ ዳሰሳ ያደረጉና
ባለተሞክሮዎች እንደሚሉት እሱን የማግኘቷ ነገር ብዙም አይደለም፡፡ እሷ
እንዳታገኘው ለማድረግ መድከም አይጠበቅበትም ‹block› የምትለዋን ቁልፍ
መጫን ብቻ ነው ባይ ናቸው፡፡ ያ ብቻም አይደለም፣ ተጠራጣሪ ጓደኛ ላላቸው
ሴቶች ፌስ ቡክ የዕለት ተዕለት ግጭት መፍጠሪያም ነው፡፡ በእሷ ምስል ላይ
የተሰጠው አስተያየት (comment) ፍቅረኛዋን ላያስደስተውና ‹ይህ አስተያየት
ሰጪ ሰው ማነው?› የሚል ጥያቄም ውስጡ እንዲያጭር ሊያደርገውም
ይችላል፡፡
በእርግጥ ተገቢ መረጃዎችን ከመለዋወጥ አንጻር ፌስ ቡክ ጥሩ
ጎን አለው፡፡ አሁን ላለንበት ማህበረሰብ የማያስፈልጉ የሚባሉ ለዕይታ ጥሩ
ያልሆኑ ምስሎችን በፌስ ቡክ መለጠፍ (post ማድረግ) አይችሉም፡፡ እንዲያ
ከሆነ በ24 ሰዓት ውስጥ ያን ምስል ከገጽዎ ላይ እንዲያወጡ ያስጠነቅቃል፡፡ ያ
ካልሆነ ከ24 ሰዓት በኋላ የፌስ ቡክ ደንበኝነትዎ ተሰርዞ ይደርሱበታል፡፡
ሴቶችን በፌስ ቡክ ውስጥ ስንመለከትስ ምን እናይ ይሆን?
የማንገምተው ዓይነት ድፍረት፡፡ እኔ በግሌ ያንን ታዝቤያለሁ፡፡ ሴቶች
ከማህበረሰቡ ጋር በአካል ከሚጋፈጡት ይልቅ በፌስ ቡክ በተለየ እና አሳማኝ
በሆነ መንገድ ይጋፈጡታል ብለን እንድናስብ ያደርገናል፡፡
የአንድነት ለዴሞክራሲና ለፍትህ ፓርቲ ሊቀመንበር የሆኑት ወ/ሮ
ብርቱካን ሚደቅሳ በፌስ ቡክ (በተለይ በሴቶች) ያላቸውን ድጋፍ አላስተዋልን
ይሆን? አንዳንዴ ይሄ ድብቅ አብዮት ምን ይሆን? እንድንል የሚያደርግ ነው፡
፡ ያ ለምን ይሆናል? እንድንልም ያደረገ ነው፡፡ ምን አልባትም እነዚህ ሴቶች
‹አደባባይ ወጥተሽ ይሄን ተናገሪ› ብንላቸው አያደርጉትም ይሆናል፣ ምን
አልባትም እነዚህ ሴቶች በፌስ ቡክ ያነሱት ሃሳብ ሃገርን የሚቀይር ይሆናል፣
ምናልባት...፡፡ እዚያ ላይ የሚገርም እና የሚያስደንቅ እንዲሁም ያላሰብነው ነገር
ድፍረት በተሞላበት ሁኔታ በሴቶች አንደበት ተቀምሮ ተጽፎም እናገኛለን፡፡
እንዲሁም ‹ኢትዮጵያ በዚህ ጉዳይ እንዲህ ብትሆን› ብለው
በአስተያየት መስጫ (comment box) እንደቀልድ ጣል የሚያደርጓት
አስተያየት ‹ምነው አገር በሴት ብትመራ?› የሚያስብል ድባብን /ቁጭትን/
ይፈጥራል፡፡ ለነገሩ ሴቶች አደባባይ ወጥተው አይናገሩም እንዴ? ድፍረት
የላቸውም እንዴ? ወይስ ምንድነው? ካልን፤ ይናገራሉ፣ ተናግረዋልም፡፡ ታሪክ
ደግሞ በአስገራሚ ድባቡ ይህን እውነት ይገልጠዋል የሚል ምላሽ እናገኛለን፡፡
ለመናገር ግን ባዶ የፖለቲካ ድብብቆሽ ሳይሆን እውነተኛ የትግል መስመርና
የአድራሻ ለውጥ ማስታወቂያ
ለነጻነት የቆረቡ አጋሮችን ይፈልጋሉ፡፡ አውራምባ ታይምስ ጋዜጣ የአድራሻ ለውጥ አድርጓል፡፡ በመሆኑም አዲሱ ቢሮ ከአራት
እንዲያ ስል በእርግጥ ወንዶች በፌስ ቡክ ሃሰባቸውን ለመግለጥ
አይደፍሩም ማለቴ እንዳልሆነ አንባቢዎቼ ሊገነዘቡልኝ ይገባል፡፡ ነገር ግን
ኪሎ ወደፒያሳ በሚወስደው መንገድ፣ ከራስ መኮንን ድልድይ አለፍ ብሎ ወደ ሀገር ፍቅር
ሃሳብን ያለፍርሃት በመግለፅ በኩል ሴቶች እንዳልታደልን አድርገን እንቆጥርና ቲያትር መገንጠያ አስፋት ላይ በሚገኘው ባህረ ነጋሽ ሕንፃ ግቢ ውስጥ መሆኑን ለውድ
ሃሳባችንን እናምቀዋለንና ነው፡፡ አንባቢዎቻችንና የማስታወቂያ ደንበኞቻችን እናሳውቃለን፡፡
አሁን ያለንበትን ሁኔታ ለማደስ ኢንተርኔት ይበል የሚያሰኝ ነው፡
፡ ነገር ግን እኛ በኢንተርኔት በምንፈጥረው ነገር ሴቶች በተለይም ለአቅመ
ሄዋን ያልደረሱት የመጀመሪያ ተጠቂዎች ሊሆኑ የሚችሉበት ዕድል ሰፊ አሳታሚው
ነውና ጥንቃቄ ይሻል፡፡ የማሕበረሰብ መረጃ መረቡ ለጥቃት ሊውል ይችላልና፡
፡ ደግሞ ለዚህም ነው አንዳንድ የኢንተርኔት ፖስታዎች የተገልጋዮቹን ኪራይ
በምንጠይቅበት ወቅት የእድሜ ሁኔታን አረጋግጠው እንድንጠቀም ፍቃድ
የሚሰጡን፡፡ የሳምንት ሰው ይበለን!

ል ዩ ቅ ኝ ት 17
የሕዝብ ስልኮች በውብሸት ታዬ
ማገናኘት ወይስ ማቆራረጥ?

ስፍራው የመብራት ኃይል መ/ቤት ፊት
ለፊት ነው፡፡ በዚህ ስፍራ የጄ/ል ደጎል
አደባባይ የሚገኝ ሲሆን አደባባዩን ዞረው
ወደጊዮርጊስ ከማቅናትዎ በፊት አያሌው
መስፍን መዚቃ ቤትም ሳይደርሱ አንድ
ትኩረትዎን የሚስብ የቴክኖሎጂ ትሩፋት ዘመናዊ የስልክ አምድ እናገኛለን፡፡ ከአራቱ
ይመለከታሉ፡፡ ይኸውም በቅርብ ጊዜ ሁለቱ በካርድ የሚሰሩ ቢሆንም በሳንቲም
የተተከለ፣ በአንድ ጊዜ አራት ደንበኞችን በኩል ግን አራቱም ውጠው “አላየንም”
ማስተናገድ የሚችልና ውበት ያለው የሚሉ ሆነው ያገኟቸዋል፡፡
የሕዝብ ስልክ አምድ ነው፡፡ እንዲህ እያልን በአዲስ አበባ ከተማ
አንዳንድ ነገሮችን በርቀት በመመልከት ውስጥ ያሉትን የስልክ ቀፎዎች አንድ
እርግጠኛ የሆነ ድምዳሜ ላይ መድረስ በአንድ መፈተሻችንን ስንቀጥል እጀታቸው
አይቻልም፡፡ ስለዚህ ቀረብ ብለው የተቆረጠ፣ ሳንቲም ውጠው የሚያስቀሩ፣
መመርመር ይኖርብዎታል፡፡ በዚህ ፈፅሞ የማይሰሩ፣ ከሁሉም በላይ
ማሕል ፒያሳ ላይ በሚገኝ የስልክ አምድ ደግሞ ለመፀዳጃ አገልግሎትነት እየዋሉ
ላይ አራት ዘመናዊ የስልክ ቀፎዎችን ሊገለገልባቸው በራቸውን በሚከፍት ወገን
ይመለከታሉ፡፡ የስልኮቹን እጀታዎች ላይ የጤና ቀውስ የሚያስከትሉ ናቸው፡፡
ማንሳት ሲጀምሩ ‹Insert card or coin› ቦሌ መድኃኒዓለም ት/ቤት አጠገብ፣ ቦሌ
የሚል መመሪያ በምስለ መስኮቱ ላይ ቴሌ በር ላይ፣ ቅዱስ ገብርኤል ሆስፒታል
ያነባሉ፡፡ አገልግሎቱን ለማግኘት ካርድ አጠገብ፣ 22 ማዞሪያ፣ ትራፊክ ጽ/
ወይም ሳንቲም ይጨምሩ መሆኑ ነው፡ ቤት በር ላይ፣ ለም ሆቴል፣ መርካቶ፣
፡ ብዙ ተገልጋይ ካርድ እንደማይጠቀም የከተማ አውቶቡስ ተራ፣ ለገሃር ቴሌ ፊት
ይገመታል፡፡ ስለዚህ ከኪስዎ ውስጥ ለፊት፣ ወዘተ፣ ወዘተርፈ ችግሩ ጎልቶ
ሳንቲሞች ያወጡና በቀፎዎቹ ጉሮሮዎች ከሚታይባቸው ቦታዎች በጣም ጥቂቶቹ
ውስጥ ቁልቁል መላክ ይጀምራሉ፡፡ ናቸው፡፡
እስኪ ወደ አራቱም ቀፎዎች ሳንቲሞች
በመጨመር የሚሆነውን እንይ፡፡ “ኢትዮጵያን ከቀጣዩ
የመጀመርያው፤- የከተቱበትን ሳንቲም ዘመን ጋር ማገናኘት”
ውጦ ጭጭ ብሏል፡፡ ለማንኛውም - ራስ ሳይጠና ጉተና
በሚል ሌላ ሳንቲም ጨመሩበት፡፡ የተለየ ስናልፍ ስናገድም፣ ስንወጣ ስንወርድ
ነገር የለም፡፡ በመጠኑ ቅር እያለዎትና የምንመለከታቸው የአገር ኃብት ፈስሶባቸው
እየተገረሙ ወደሚቀጥለው የስልክ ቀፎ የወጡ፣ አሁንም ገቢው ለማን እንደሆነ
ይዞራሉ፡፡ ሳንቲም መቀበል ብቻ! አራቱም ባይታወቅም የተገልጋዩን ገንዘብ ውጠው
አይሰሩም፡፡ ሁለት መረታዊ ጥያቄዎች የሚያስቀሩ ስልኮች ነገር አነሳን እንጂ
ቢነሱ ተገቢ ይሆናል፡፡ ተገልጋዮች በተቋሙ ላይ የሚያነሷቸው
የመጀመርያው ዜጎች/ተገልጋዮች/ ችግሮች ተዘርዝረው የሚያልቁ አይደሉም፡
ለሚከፍሉት ክፍያ ተገቢውን አገልግሎት ፡ ምንም ወይም ጥቂት ደውለው ከፍተኛ
እንደማያገኙ እየታወቀ ቢያንስ [ሥራ መጠን ያለው የዋጋ መጠየቂያ መጣብን
ሳይጀምሩ ሥራ ባቆሙት] ስልኮች ላይ የሚሉ የቤት ስልክ ተጠቃሚዎች፣
‹አይሰራም!› የሚል ለምን አይለጠፍ? በተቆራረጡ እና በታፈኑ የሞባልይ
ሁለተኛው፤- እጅግ አስከፊ በሆነ ድህነት ንግግሮች “ሰዎቹ ጠለፉት እንዴ?” በሚል
ላይ ከምትኖረው አገራችን የተሰበሰበና የግል ነፃነታቸውን የሚያጡ ተገልጋዮች፣
በከፍተኛ የውጭ ምንዛሪ የሚገዛ መሳርያ …
እንዲህ መናኛ መሆኑ ሲታወቅ ጉዳዩን የኢንተርኔት አገልግሎት ለማግኘት
በባለቤትነት የሚከታተል ወገን የለም? የሞሉት ‹CDMA› በውስጡ ያለው
የሚያሰኝና ሌላም፡፡ በመርሕ ደረጃ ገንዘብ ግማሹ እንኳን ሳይነካ ተጨማሪ
ማንኛውም ተገልጋይ ወደሚፈልገው ካልሞሉ መገልገል አይችሉም የሚባሉ /
ሥፍራ የስልኮቹን ቁጥሮች ከመምታቱ ይህን ልዩ ቅኝት አስመልክቶ ስንወያይ
በፊት አገልግሎቱን በሚሰጠው ተቋም በነበረበት ሰዓት እንኳ በዝግጅት ክፍላችን
ላይ ትምክህቱን ማሳረፍ መቻል አለበት፡ ውስጥ ኢንተርኔት በምንገለገልበት
፡ ውጤቱ ግን በተቃራኒው ብለውት፣ ወቅት የ17 ብር ዋጋ ያለው የ‹CDMA›
ብለውት ኪስዎን አራቁቶ ጉዳይዎንም ካርድ በውስጡ እያለ በተመሳሳይ ችግር
ሳይሞሉ መባከን ብቻ ከሆነ ማበሳጨቱ ተጨማሪ እንድንሞላ ተጠይቀናል፡፡
አይቀርም፡፡ እነዚህና የመሳሰሉት ሕፀጾች በቅርቡ
አልፎ አልፎም ቢሆን በየቦታው ስያሜውን የቀየረው ተቋም መሪ ቃሉን
የተተከሉትን የሕዝብ ስልኮች ‹ዓላማችን ኢትዮጵያን ከቀጣዩ ዘመን ጋር
የተጠቀሙበት ተሞክሮ ሊኖር ይችላል፡፡ ማገናኘት ነው› የሚል ማድረጉ በምን
ያደረግናቸው የዳሰሳ ጥናቶች ወይም ‹ልዩ መልኩ? የሚል ጥያቄ ያስነሳበታል፡፡ በምን
ቅኝታችን› በአብዛኛው ላይ የተከሰተውን መልኩ ነው አገራችን ከቀጣዩ ዘመን ጋር
ዓይነት ስሜት የሚፈጥር በመሆኑ የሚያገናኛት? … ይህን የምንለው ተቋሙ
በዘልማዳዊ አባባል ‹ምን ሰይጣን ነው?› በቅርቡ ባደረገው የሰራተኛ አመዳደብ ላይ
የሚል ተስፋ መቁረጥን ያሰፍናል፡፡ ለዛሬ በህይወት የሌሉ ወገኖችን ሳይቀር በተለያዩ
በተወሰኑ የከተማችን የሕዝብ ስልክ ኃላፊነቶች ላይ መድቦ እንደነበር፣ ወደአስር
መገኛዎች እየተዘዋወርን ያሉበትን ነባራዊ ሺህ የሚቆጠሩት ሰራተኞቹ በአየር ላይ
ሁኔታ እንቃኛለን፡፡ ተንሳፈው እንዳሉና ሌሎቹንም ሳንጠቃቅስ
ከዚያ በፊት ግን አንዴ ‹ምን ሰይጣን ነው፡፡ ልዩ ቅኝታችንን ከመጨረሳችን
ነው?› የሚለውን መጠይቅ አንስተናልና በፊት ግን፤-
ይህ የመገናኛ ቴክኖሎጂ የአገራችንን ዛሬ በዓለማችን ላይ የኢንፎርሜሽን
አፈር ከረገጠ ጀምሮ ከዚህ አባባል ማህበረሰብ እየተገነባ ይገኛል፡
ጋር የተቆራኘበትን፣ በዚህም በዕሳት ፡ “ዘመኑ የኢንፎርሜሽን ኮሙኒኬሽን
እንዲቃጠል ውሳኔ ሳይቀር የተላለፈበትን ቴክኖሎጂ ዘመን ነው” የሚለው አባባል
የዘመን ዳራ እንመልከት፡፡ 121 ዓመታት የሚያንፀባርቀውም ይህንኑ ነው፡፡
ወደኋላ መመለሳችን ነው፡፡ ወደአገራችን ተጨባጭ ሁኔታ ስንመጣ
ግምጃ ቤት ሹማቸው ደወሉ፡፡ ቦታው ፡ ሥራዬንም እያደናቀፉኝ ነው፡፡ ስለዙህ እንቀጥል፡፡ ግን ገዝተን ያስገባናቸውን የቴክኖሎጂ
ንጉሱ ማተባቸውን ሊበጥሱ? በጣም ይራራቃል፡፡ ድምፁ ግን ጥርት ...” ካሉ በኋላ እጃቸውን አንገታቸው ብዙ ሳንርቅ ማዘጋጃ ቤት ጀርባ ሚሌኒየም መሳሪያዎች በአግባቡ ባለመያዝ፣
ጊዜው ኢትዮጵያና ኢጣሊያ በአፍላ ያለና በአጠገባቸው እንዳለ ሰው አይነት ላይ ባደረጓት ማተባቸው ላይ በማሳረፍ ጽ/ቤት ፊት ለፊት በርካታ የሕዝብ ስልክ ሲበላሹ ባለመጠገን ከዚያ አልፎ ብዙዎች
ፍቅር ላይ የነበሩበት፣ እኔ እብስ አንቺ ነው፡፡ ዛሬ ላይ ተሁኖ ሲታሰብ ምንም /ለመበጠስ በቋፍ ላይ እንዳለ ሰው አምዶች ቆመው እናገኛለን፡፡ ለነገሩ የቴሌ ቅሬታቸውን የሚያቀርቡበት የዜጎችን
የሚባባሉበት እንደበር የታሪክ መዛግብት ላይደንቅ ይችላል፡፡ ጉዳዩ ንጉሱን በእጅጉ በማስፈራራት/ “...ከእንግዲህ ወዲያ ጽ/ቤትም እዚያው በአቅራቢያው አለ፡ የማይገሰሱ የግል ነጻነቶች ለመድፈር
ያወሳሉ፡፡ “እጅግ ፍቅር እጅግ ጠብን መሰጣቸው፡፡ እንዲያውም ተጠራጠሩ፡ የኦርቴዶክስ ኃይማኖቴን ትቼ ከነሱ ፡ እዚህ ተተክለው ከነበሩት ሰባት ያህሉ እየተጠቀምንባቸው እንደምንገኝ በዘርፉ
የፈጠረበትን” የአድዋ ቁርቁስ ለጊዜው ፡ ስለዚህ መነጋገሪያውን አስቀምጠው ለመለየት ስል ኃይማኖቴን መለወጤ የተነቀሉ፣ አራቱ እጀታ የሌላቸው ሌሎቹ ጥናት ያደረጉ ወገኖች በተደጋጋሚ
ስንተወው በ1882 ዓ.ም ራስ መኮንን የግምጃ ቤት ሹሙ በቅርባቸው ይገኝ ነው!” አሉ፡፡ ሁኔታው በጉባኤው ለተገኙት የማይሰሩ ሲሆኑ አገልግሎት የሚሰጡት የገለፁት ነው፡፡
ኢጣሊያን ጎብኝተው ሲመለሱ ይዘውት እንደሆነ ለማጣራት በመስኮት አጮልቀው አስደንጋጭ ስለሆነባቸው “እባክዎ ሁለቱ ብቻ ሆነው አግኝተናቸዋል፡፡ ወደ “International Telecommunication
የመጡትን የስልክ መነጋገሪያ መሳሪያ ለመመልከት በቁ፡፡ ነገሩ ግን በዚያው ኃይማኖትዎን አይለውጡብን ‹ያም ነገር› አራዳ የገበያ ማዕከል ፊታችንን በማዞር Union” በየዓመቱ በሚያወጣው መረጃ
ታሪክ እናገኛለን፡፡ ራስ መኮንን የስልኩን አላበቃም፡፡ ነገር ይዞባቸው መጣ፡፡ እዚያው ይቀመጥ” አሏቸው፡፡ የሚገርመው በየግድግዳው ላይ የተሰየሙትን የስልክ አገሪቱ በዘርፉ በዝቅተኛ ደረጃ ካሉ
ቀፎ የሰጡት ለዘመናዊ ቴክኖሎጂ ከፍተኛ ቀሳውስቱ “አጤ ምኒልክ ጋኔን እያነጋገሩ ቀሳውስቱ የስልክ መስመሩን የዘረጋውን ቀፎዎች ስንቃኝ፡- የመጨረሻ 10 አገራት አንዷ ከመሆን
አክብሮት ለነበራው አጤ ምኒልክ ነበር፡ ነው” በሚል ተራማጅ አስተሳሰብ እስቴቬኒን በኃይማኖት ጉዳይ መግባቱን ከቴሌ አጥር ጋር ተያይዞ ባለው ተላቃ አታውቅም፡፡ ዘርፉን አንድ ብለው
፡ አጤ ምኒልክም ወዲያውኑ የቴክኒክ በነበራቸው መሪ ላይ ተነሱባቸው፡ እንዲያም እንደመከሩት መግለፁ ነው፡፡ የመጀመርያ በር ውጭ ላይ ሁለት በሳንቲም ከጀመሩ የአፍሪካ አገራት ግን አንዷ ነበረች፡
ባለሙያቸው ለነበረው እስቴቬኒን ለተባለ ፡ ከዚህም አልፈው ስምንት ልዑካንን አንድ እንመርቅላችሁ፡፡ የሚደወልባቸው ሆኖም የማይሰሩና ፡ በኢንተርኔት ኢንፎርሜሽን ከአፍሪካ
ፈረንሳዊ ቤተ መንግስታቸው ውስጥ የያዘ ቡድን ወደቤተ መንግስት በመላክ ስልክ አጤ ምኒልክ ቤተ መንግስት በውስጣቸው ማንነቱ ያልታወቀ ግለሰብ ዝቅተኛ ደረጃ ላይ ያለችው አሁንም
መስመሩን እንዲዘረጋ አዘዙት፡፡ ከምኒልክ ‹ከቤተ መንግስትዎ ይውጣ ከአገሪቱም ከገባ ከሁለት ዓመት በኋላ የፍርድ ወይም ድርጅት ንብረቶች ስርዓት ባጣ አገራችን ኢትዮጵያ ናት፡፡ በቴሌፎን
አራሽ እስከ ግምጃ ቤታቸው ተዘረጋ፡፡ / ጭራሽ ይጥፋ› የሚል ማሳሰቢያቸውን ሚኒስትር ለነበሩት አፈ ንጉስ ነሲቡም ሁኔታ ታጭቀው ይመለከታሉ፡፡ በሩን ዕድገት፣ በሞባይል ቁጥር ዕድገት፣ ወዘተ
መረጃዎቹን በሙሉ ያገኘናቸው በ1984 ገለፁላቸው፡፡ ንጉሱ በእጅጉ ተቆጡ፡፡ ተዘረጋላቸው፡፡ ከዕለታት በአንዱ ቀን ግን አለፍ ሲሉ በግድግዳው ላይ ሁለት በካርድ ዝቅተኛ ከመሆኑም በተጨማሪ አገሪቱ
ዓ.ም ከታተመው የጳውሎስ ኞኞ ‹አጤ እንዲያውም “ለእናንተስ ያ ቴዎድሮስ ነበር እየተነጋገሩበት ባሉበት ሰዓት የተላጠውን የሚደወልባቸው ሆኖም አንዱ እጀታ በዘርፉ ኢኮኖሚዋን በመደጎም በኩል
ምኒልክ› ታሪካዊ መድብል ነው/ መድሃኒታችሁ” ሳይሉ አልቀሩም እየተባለ ሽቦ ነኩትና ነዘራቸው፡፡ የአፈ ንጉሱ የሌለው ሁለተኛው የማይሰራ፣ ፎቶ ያላት የዓመታዊ ገቢ አሃዝ ከሁለት በመቶ
የዝርጋታ ሥራው በዚህ መንገድ ይቀለዳል፡፡ ሆኖም ንዴታቸውን በመዋጥ የንስሃ አባትም ስልኩን ውጪ በማውጣት ሲሃም አጠገብ አራት ስልኮች፤- ሁለቱ በታች ነው፡፡
ከተጠናቀቀ በኋላ የተከሰቱት ጉዳዮች መልዕክተኞቹን ለቀጣዩ ቀን ከቀጠሯቸው በእሳት አቀጠሉት፡፡ ይህን ከ100 ዓመት እጀታ የሌላቸው፣ አንድ የካርድና አንድ እነዚህ ሁሉ ሁኔታዎች በጥሞና
ድራማዊ ተውኔት የተሞላባቸው በኋላ ጳጳሱን ጨምሮ በርካታ መኳንንት በላይ ያስቆጠረ ታሪክ ሲያነቡ የዛሬዎቹ የሳንቲም መደወያ፤- ሆኖም ሁለቱም ካልተመረመሩ እንደ ዘርፉ ባለሙያዎች
ይመስላሉ፡፡ ምክንያቱም በታሪክ በነበሩበት ቀጥሎ ያለውን ጥበባዊ ተውነት የመንገድ ላይ ስልኮችም እኮ ተግባራቸው የማይሰሩ... ማስጠንቀቂያ ኢትዮጵያን ከመጪው ጊዜ
ለመጀመርያ ጊዜ በአገራችን የስልክ ንግግር ‹ተወኑ›፡፡ በእጅጉ የሚነዝር ነውና ተሰብስበው ወዲህ ተሸግረው፡- ሲኒማ ኢትዮጵያ ፊት ጋር ማገናኘት ይቅርና በአደገኛ ሁኔታ
ሊደረግ ነውና፡፡ ንጉሱ በተነገራቸው “እኒህ ቀሳውስት ስለመሳርያው ምንነት ሊቃጠሉ ይገባል ሊያሰኝዎ ይችላል፡፡ ለፊት ከጄ/ል ደጎል አደባባይ ፊት ለፊት ከሌላው ዓለም ጋር እንድትቆራረጥ
መሰረት የስልኩን እጀታ አንስተው ወደ ብነግራቸውም በቁማቸው ይቃዣሉ፡ እስኪ ቅኝታችንን ቀደም ሲል ካቆምንበት እንዳየነው ሁሉ አራት ቀፎዎችን የያዘ ያደርጋታል!

18
ፓ ር ላ ማ አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
ፓርላማው ከዕረፍት መልስ በሱራፍኤል ግርማ ተከትሎ የኢፌዴሪ ፕሬዚዳንት

ግርማ ወ/ጊዮርጊስ “ኧረ ባካችሁ
ለአንድ ወር ዕረፍት ላይ የሚሰጥና የማይሰጥ ቦታ ለዩ” የሚል
የከረመው የኢፌዴሪ 4ኛው የሕዝብ ይዘት ያለው ማሳሰቢያ እንዲፅፉ
ተወካዮች ም/ቤት መጋቢት 6 ቀን መገደዳቸው የቅርብ ጊዜ ትዝታ ነው፡
ከዚህ መሬት ውስጥም ለሀገር ውስጥ እና ለውጭ ፡
2003 ዓ.ም 15ኛ መደበኛ ስብሰባውን
በማከናወን ወደ መደበኛ ስራው ባለሀብቶች 342 ሺህ 99 ሄክታር መሬት በሊዝ መተላለፉ ከፕሬዝዳንቱ ማሳሰቢያ
ተመልሷል፡፡ በተጨማሪ የአካባቢ ጥበቃ
እና የሚካሄደው የሰፋፊ መሬቶች ኢንቨስትመንት ስራ ባለስልጣንም ጉዳዩን አስመልክቶ
የግብርና ሚኒስቴርን
የ2003 በጀት ዓመት የ6 ወር የአካባቢ እና የህብረተሰብ ደህንነት ጥበቃን ግምት ውስጥ ከስድስት ወራት በፊት ለግብርና ሚ/ር
ዕቅድ አፈፃፀም ሪፖርት ማዳመጥ ደብዳቤ ቢፅፍም ምላሽ አለማግኘቱን
ያስገባ መሆኑን ሚ/ሩ ለም/ቤቱ አስረድተዋል፡፡ የአገር ውስጥና ዓለም አቀፍ የዜና
አጀንዳው በነበረው የማክሰኞው ጉባኤ
የተመዘገበው የቀሪዎች ቁጥር 172 አውታሮች ይፋ አውለውት ነበር፤
ሲሆን፣ ስብሰባውም የተመራው ምንም እንኳን ከአንድ ሰሞን
በተመለከተ የተጠቀሰው አንዱ ነው፡ በሆነ መንገድ በሊዝ ለባለሐብቶች መነጋገሪያነት ባያልፍም፡፡
በምክትል አፈ-ጉባዔ ወ/ሮ ሽታዬ
፡ የደን ሽፋንን ለማሳደግ የሚደረገው እየተሰጠ እንደሚገኝ፣ ከዚህ በተጨማሪ
ምናለ ነበር፡፡
ጥረት የሚያጋጥመውን የዛፍ በዚህም መሰረት በግማሽ የኢኮኖሚክስ መምህርና ተመራማሪ
የሚኒስቴር መ/ቤታቸውን
ዘር አቅርቦት ችግርን ለመቅረፍ ዓመት አንድ ሚሊዮን 896 ሺህ የሆኑት ዶ/ር በፍቃዱ በቀለ፣ ግብርና
ሪፖርት ለማቅረብ በም/ቤቱ የተገኙት
የሚያስችል የዛፍ ዘር ማበጠሪያና 228 ሄክታር መሬት ወደ መሬት ሚኒስቴር ትኩረት ሰጥቶ እያከናወነ
የግብርና ሚኒስቴር ሚኒስትር አቶ
ማከማቻ ማዕከል በደቡብ ክልል ባንክ መግባቱ በአጠቃላይ ወደባንኩ የሚገኘውን ለውጭ ባለሀብቶች
ተፈራ ደርበው ሪፖርቱን ማሰማት
እየተገነባ እንደሆነ የሚያስረዳውን የገባውን የመሬት መጠን 3.6 መሬት የማከራየት ተግባር የካቲት
የጀመሩት ስለ መ/ቤታቸው የሲቪል
ሰነድ ለም/ቤቱ ያነበቡት አቶ ተፈራ ሚሊዮን ሄክታር እንዳደረሰው፣ 5 ቀን 2003 ዓ.ም አውራምባ
ሰርቪስ ማሻሻያ ፕሮግራም አፈፃፀም
ደርበው “በቀጣይም በኦሮሚያና ከዚህ መሬት ውስጥም ታይምስ ላይ ባሰፈሩት ፅሁፍ “ቅኝ
በመግለፅ ነበር፡፡
በደቡብ ክልሎች የሁለት ማዕከላት ለሀገር ውስጥ እና ለውጭ ባለሀብቶች ግዛትን በግብዣ!” ሲሉ መኮነናቸው
በ2002/2003 የምርት ዘመን
ግንባታ ለማስጀመር የዲዛይን 342 ሺህ 99 ሄክታር መሬት በሊዝ ይታወሳል፡፡
የለማውን ሰብል ከተባይና ወቅቱን
ሥራ እየተከናወነ ይገኛል” ሲሉ መተላለፉ እና የሚካሄደው የሰፋፊ ዶ/ሩ፣ የግብርና ሚኒስቴር
ካልጠበቀ ዝናብ ጉዳት በመከላከል
የ”አረንጓዴውን ዘመቻ” ሂደት መሬቶች ኢንቨስትመንት ስራ የአካባቢ ተቀዳሚ ተግባር መሬት ማከራየት
በወቅቱ እንዲሰበሰብ ለማድረግ አርሶ
አብራርተዋል፡፡ እና የህብረተሰብ ደህንነት ጥበቃን ሳይሆን የምግብ ዋስትናን ማረጋገጥ
አደሩንና አጋር አካላቱን በማንቀሳቀስ
የግብርና ሚ/ሩ ካቀረቡት ግምት ውስጥ ያስገባ መሆኑን ሚ/ሩ ሊሆን እንደሚገባው ባስገነዘቡበት
በተደረገ ርብርብ ሰብሉን በወቅቱ
ሪፖርት ውስጥ በይበልጥ ትኩረት ለም/ቤቱ አስረድተዋል፡፡ ጽሁፍ “የኢህአዴግ መንግስት ይህንን
ለመሰብሰብ መቻሉን፣ በቅድመ
የሳበው በግብርና ዘርፍ ስለተከናወነው ነገር ግን “የሐገሪቷን እርምጃ ሲወስድ ውስጥ ለውስጥ
ምርት ትንበያ መረጃ መሰረት
‹‹ኢንቨስትመንት›› የሚገልጸው ክፍል የምግብ ዋስትና ሊያረጋግጥ በራሱ ተነሳሽነት የሚፈፅመው
በብርዕ፣ በአገዳ፣ በቅባትና ጥራጥሬ
ነው፡፡ አልቻለም” ከሚለው የተለመደ ትችት ድርጊት እንጂ ሕገ-መንግስቱ
ሰብሎች ረገድ 196.6 ሚሊዮን
“በግሉ ዘርፍ በግብርና ባሻገር ግብርና ሚኒስቴር ሰፋፊ ስለሚፈቅድ ወይም ፓርላማ ውስጥ
ኩንታል ምርት መገኘቱን ሚ/ሩ
ልማት የሚካሄደው ኢንቨስትመንት ለም መሬቶችን ለውጭ ባለሐብቶች ውይይት ተደርጎበትና ተመክሮበት
ገልፀዋል፡፡ እንደ ሚ/ሩ አባባል ከሆነ
ሰፋፊ መሬትና ውሱን ጉልበት ባላቸው እያከራየ መገኘቱ ለተጨማሪ ትችትና እንዲሁም በደንብ ተጠንቶ እንዳልሆነ
የተጠቀሰው የምርት መጠን ካለፈው
አካባቢዎችና ለከተሞች ቅርብ በሆኑ ማሳሰቢያ እየዳረገው ይገኛል፡፡ ገልፅ ነው፡፡ ይህ በኢህአዴግ አገዛዝና
የምርት ዘመን የ8.78% ጭማሪ ያሳየ
በውሱን መሬትና ሰፊ ጉልበት ከፍተኛ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ለጊዜውም ቢሆን አልፎልናል ብለው
በመሆኑ የግብርናው ዘርፍ አሁንም
ዋጋ ያላቸውን የግብርና መሬቶች ሚኒስቴር መ/ቤቱ እየተጋበት በሚንደላቀቁ ጊዜ አመጣሽ ግለሰቦችና
“ፈጣንና ቀጣይነት ባለው ሁኔታ
ማምረት የሚቻልባቸው አካባቢዎች በሚገኘው ለውጭ ባለሐብቶች ለም ቡድኖች የሚካሄደው አሳዛኝ ድርጊት
ዕድገት” ማስመዝገቡን ቀጥሏል፡፡
እንደየባህሪያቸው የሚካሄዱ መሬት የማከራየት ተግባር የተነሳ በቀላሉ ሊወገድ የማይችል የፖለቲካ፣
ምንም እንኳን የሚኒስትሩ
እንዲሆኑም በዕቅድ ተቀምጧል” በርካታ ወገኖች “ይህ የመሬት ቅርምት የማህበራዊ፣ የኢኮኖሚ፣ የባህልና
“ፈጣንና ቀጣይነት ያለው ዕድገት”
ያሉት አቶ ተፈራ በጉዳዩ ላይ ሰፋ ነው፡፡ ኢንቨስተሮቹ ያመረቱትን የአካባቢ ቀውስ ጥሎ እንደሚያልፍ
አባባል ሁለ ነገሯን በግብርና ላይ
ያለ ትንታኔ ሰጥተው ነበር፡፡ ምርት ቀጥታ ወደ ውጭ ስለሚልኩ መታወቅ አለበት” ብለው ነበር፡፡
መሠረት ላደረገችው ኢትዮጵያ
ሊለሙ የሚችሉ ሰፋፊ ለኢትዮጵያዊያን የሚተርፋቸው የግብርና ሚኒስቴርን
አማላይና አስደሳች ዜና ቢሆንም፣
መሬቶች ባሉባቸው የሀገሪቱ ቆላማ ከይዞታቸው መፈናቀል፣ ባስ ሲልም የስድስት ወር ሪፖርት ያዳመጠው
“ታዲያ በየዓመቱ አንዲህ ዓይነት
አካባቢዎች ለእርሻ ተስማሚ የሆኑ ዘመናዊ ባርነት ነው” የሚል ነቀፌታ የም/ቤቱ 15ኛ መደበኛ ስብሰባ
ዕድገት ካለ ማሊዮኖች ለምን ለረሐብ
ቦታዎችንና መሬቶችን በመለየት፣ ሲያቀርቡ ቢቆዩም መንግስት ዝምታን የተጠናቀቀው፣ በም/ቤቱ የግብርና
ይዳረጋሉ?” የሚለው የብዙዎች
መሬቱ ለየትኛው የግብርና ምርት መርጦ ቆይቶ ነበር፡፡ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ላቀረባቸው
ጥያቄ ነው፡፡
ተስማሚ እንደሆነ በማጥናትና ከአንድ ወር በፊት ግን ጥያቄዎች አቶ ተፈራ ደርበው ምላሽ
ሚኒስቴር መ/ቤቱ ባዘጋጀው
በመለየት፣ መሬቱን በመሬት ባንክ ግብርና ሚኒስቴር በጋምቤላ ክልል ከሰጡ እና ም/ቤቱም ሚኒስቴር መ/
የሪፖርት ሰነድ ላይ ከሰፈሩት የዕቅድ
ተደራጅቶ እንዲያዝ በማድረግና የሚገኝ በጥብቅ ደን የተሸፈነ ቦታን ቤቱ የታዩበትን ጉደለቶች እንዲያሻሽል
አፈፃፀሞች መካከል “ዘላቂ የተፈጥሮ
በማስተዋወቅ “ቀልጣፋና ልማታዊ” ለሕንድ ኩባንያ በሊዝ መስጠቱን “ካሳሰበ” በኋላ ነበር፡፡
ኃብት ልማት ጥበቃና አጠቃቀምን”
ለአውራምባ ታይምስ አንባቢያን

በጋዜጣ የህትመት ዋጋ ላይ ማተሚያ ቤት ባደረገው አስደንጋጭ የዋጋ ጭማሪ ምክንያት
ከሚቀጥለው ሳምንት ጀምሮ በጋዜጣችን መሸጫ ዋጋ ላይ መጠነኛ የዋጋ ማስተካከያ
ለማድረግ እንደምንገደድ እንገልጻለን
አሳታሚው

ዜ ና ዎ ች 19
ንግድ ሚኒስቴር ባዘጋጀው ውይይት

አምባሳደር ሙሴ ኃይሉ የሲልቨር ስታር
ነጋዴዎች ረግጠው ወጡ
(ሪፖርታዥ)
ሰፋ ያለ ማብራሪያ የሰጡት አቶ ኑረዲን
አዋርድ ተሸላሚ ሆኑ
በኤልያስ ገብሩ
በኤልያስ ገብሩ አገልግሎቶችን ማዘጋጀት፣ ወይም ለሽያጭ
በበኩላቸው በፀደቀው አዋጅ ቁጥር 686/2002 ማቅረብ ወይም መሸጥ ያስቀጣል፡፡ ከላይ ዓለም አቀፍ የስትራቴጂክ ጥናት አሶሴሽን (ISSA) ኢትዮጵያዊውን ሙሴ ኃይል (አምባሳደር)
ንግድ ሚኒስቴር ከትናንት በስቲያ በሚሊኒየም መሠረት የንግድ ምዝገባ አገልግሎት የሚጠይቁ የተጠቀሱትን ሁለት ንዑስ አንቀጾች የተላለፈ ባላቸው ዓለም አቀፋዊ ግንኙነትና ላደረጉት የሰላም ጥረት የሲልቨር ስታር አዋርድ ተሸላሚ
አዳራሽ ‹‹የንግድ አሰራራችን ለውድድር የተመቸ ነጋዴዎች ሰባት መስፈርቶችን ማሟላት የግድ ማንኛውም ነጋዴ ከብር 100ሺህ - 200 ሺህ አድርጎ መረጣቸው፡፡
በማድረግ የንግዱን ሕብረተሰብ የልማት አቅም እንደሚገባቸው አፅንኦት በመስጠት ገልፀዋል፡፡ በሚደርስ የገንዘብ መቀጫ እና ከ10-20 ዓመት ተቋሙ ሽልማቱን ለአምባሳደሩ ሰሞኑን በአሜሪካ ዋሽንግተን ዲሲ በተከናወነ ስነ-ስርዓት
ለማጎልበት እንሥራ›› በሚል መርህ የንግድ ከእነዚህም ውስጥ የንግድ ፍቃድን፣ የግብር በሚደርስ ፅኑ እስራት እንደሚቀጣ አቶ ኑረዲን ያበረከተው ሰላምን ለማምጣት፣ በተለያዩ ሐይማኖቶች እና ማሕበረሰቦች መካከል መግባባት፣
ምዝገባና ፍቃድ እና የንግድ አሰራር የሸማቾች ከፋይ መለያ ቁጥርን፣ የተረጋገጠ የንግድ ህጉን አጣቅሰው ጠንከር አድርገው ተናግረዋል፡ መተማመን እንዲኖር የጋራ እሴቶቻቸው እንዲዳብር በመላው አፍሪካ ከሚገኙ መንግስታትና
ጥበቃ አዋጆችን በተመለከተ ለንግዱ ማሕበረሰብ ሥራ አድራሻን፣ የንግድ ድርጅት ሥራ ፡ ሌሎች መሰል ቅጣቶችም በአዋጁ ላይ የተለያዩ አካላት ጋር ለመስራት ለዓመታት ላደረጉት ጥረትና ላስገኙት ውጤት ዕውቅና
የግንዛቤ ማስጨበጫ ውይይት ለመስጠት አስኪያጅን፣ የተረጋገጠ ካፒታል እና ሌሎች ተዘርዝረዋል፡፡ ለመስጠት መሆኑን የጠቀሰው ተቋሙ “ሌሎች ሊያደርጉልህ የምትፈልገውን ሁሉ አንተም
የጠራው ስብሰባ ያለበቂ መግባባት ተጠናቀቀ፡ ተዛማጅ መረጃዎችን የንግዱ ማሕበረሰብ ለሌሎች አድርግ” የሚለውን የወርቃማውን ሕግ የበለጠ በመላው ዓለም ለማስፋፋት ጠንክረው
፡ ከተስብሳቢዎች መሃከል ከፊሎቹ ውይይቱን ማቅረብ ይኖርበታል፡፡ በአዲሱ የንግድ ‹‹ውይይቱ ይኼ በመስራት በአርአያነት የሚጠቀስ ተግባር በማከናወናቸው ጭምር መሆኑን ጠቅሷል፡፡
ረግጠው ወጡ፡፡ ምዝገባና ፈቃድ አዋጅ መሠረት ሥራ ላይ አልመሰለንም›› “ሜዳሊያው ለሰው ልጅ ሲሉ ሁልጊዜም የሚታወስ ስራን ለሰሩ ሰዎች በተቋሙ በኩል
በፕሮግራሙ መሠረት ውይይቱ ከጥዋቱ 2፡ ያሉ ነጋዴዎችን በአዲስ መልክ የመመዝገቡ ከሚኒስትሩ ንግግርና ከባለሙያዎቹ ማብራሪያ የሚበረከት ከፍተኛ ሽልማት ነው፡፡” ሲሉ የተቋሙ ፕሬዝዳንት ሚስተር ግሪጎሪ ኩፕሌይ
30 ጀምሮ ይደረጋል ተብሎ ቢታሰብም ዘግይቶ ሥራ ከሰኔ 30/2003 በፊት ሙሉ በሙሉ በኋላ መድረኩ ለንግዱ ማሕበረሰብ ክፍት ሆኖ ተናግረዋል፡፡
ከረፋዱ አራት ሰዓት በኋላ ተጀምሯል፡፡ እንደሚጠናቀቅ አቶ ኑረዲን ጠቅሰው፣ የንግድ ነበር፡፡ ‹መንግስት በወሰደው የዋጋ ማረጋጋት ፕሬዝዳንቱ አክለውም አምባሳደር ሙሴ በአፍሪካ ከፍተኛ እውቅና ከማግኘታቸው በተጨማሪ
በወቅቱም የንግድ ሚኒስቴር ሚኒስትር አቶ ፈቃድ ለማግኘትም ከሚመለከታቸው መሥሪያ እርምጃዎችና በአሁን ወቅት በንግዱ ዘርፍ ለሰው ልጅ ባደረጉት የተለየ አስተዋጽኦ እ.ኤ.አ በ2010 መጨረሻ ላይ ዓለም አቀፍ ዕውቅና
አብዲራህመን ሼክ መሐመድ፣ ሚኒስትር ቤቶች የብቃት ማረጋገጫ ሰነድ ማቅረብ የግድ ስላሉት ችግሮች ከባለድርሻ አካላት ጋር ከተሰጣቸው 73 ሰዎች መካከል አንዱ እንደነበሩ ገልፀዋል፡፡
ድኤታው አቶ አሕመድ ቱሳ፣ የኢትዮጵያ መሆኑን አስምረውበታል፡፡ ተወያያተን ለችግራችን መፍትሄ የምናገኝ ተቋሙ “ጎልድ ስታር አዋርድ” ሽልማት የሚሰጥ ሲሆን ይህም ለመንግስታትና ለሀገር
ንግድና ዘርፍ ማህበራት ፕሬዝዳንት አቶ በተመሳሳይ መልኩም ባለፉት ዓመታት የነፃ መስሎን እንጂ ውይይቱ ይኼ አልመሰለንም› መሪዎች ወይም እጅግ በተለየ ሁኔታ አዘጋጅ ኮሚቴ በሚያደርገው ምርጫ ሲሆን የሲልቨር
እየሱስ ወርቅ ዛፉ፣ በሚኒስቴር መ/ቤቱ የንግድ ገበያ ውድድር እንዲሰፍንና ተገቢ ያልሆኑ የሚለው የአንድ አስመጪ የመጀመሪያ ስታር ሽልማቱ ደግሞ በካቢኔ ደረጃ ላሉ ሰዎች እና በሌላ የመንግስት አካላት ደረጃ ላይ ለሚገኙ
ምዝገባና ፈቃድ ዳይሬክቶሬት ዳይሬክተር አቶ የንግድ ተግባራትን ለመከላከል የንግድ አሰራር አስተያየት ነበር፡፡ መንግስት በግብር ከፋይ ሰዎችና የግል አገልግሎት ለሚሰጡ አካላት የሚበረከት ነው፡፡
ኑረዲን መሐመድና የንግድ አሰራርና ሸማቾች አዋጅ ወጥቶ በሥራ ላይ ውሎ እንደነበር፣ ተሸላሚዎቹ ከሚበረከትላቸው ሜዳሊያ በተጨማሪ በከፍተኛ የተመራማሪነት መብት ደረጃ
መለያ (Tin number) ዙሪያ ያሉበትን የቤት
ጥበቃ ዳይሬክቶሬት ዳይሬክተር የሆኑት አቶ የሸማቾችን ጥበቃ በተመለከተ ሕጉ የተሟላ በማንኛውም ጊዜ ተቋሙን እንዲቀላቀሉ የሕይወት ዘመን አባልነት ይሰጣቸዋል፡፡
ስራዎች ሰርቶ ሳያጠናቅቅና ሚኒስቴር መ/ቤቱ
ወጋየሁ ገ/ሃና በመድረኩ ተገኝተዋል፡፡ ድንጋጌዎችን ያላስቀመጠና በሌሎች አገሮች ከዚህ ቀደም ተቋሙ የኪር ጊዝ ሪፐብሊክ ፕሬዝዳንት ዶ/ር አስካር አካየቭ፣ ለቀድሞው
እንደሚደረገው የሸማቾችኝ ቅሬታ በዳኝነት በቂ የአሰራር ዘዴዎችን ባልዘረጋበት ሁኔታ የአሜሪካ መከላከያ ሚኒስትር ካስፓር ዌይንበርገር፣ የግብፅ መከላከያ ሚኒስትር ፊልድ ማርሻል
የንግድ ሚንስትሩ በመክፈቻ ንግግራቸው፣
ለመፍታት የሚያስችል አለመሆኑ በዕለቱ ልዩ መለያ ያለው የምዝገባ ቁጥር ማዘጋጀትና መሀመድ አብደል ሃሊም አቡ ጋዛላ፣ ለቀድሞ የአሜሪካ የውጨ ጉዳይ ሚኒስትር አሌክሳንደር
‹‹በቅርቡ በወጡት የንግድ ሕጎች ላይ
ከመድረኩ የተነሳ ጉዳይ ነው፡፡ በዚህ ዙሪያም አዋጅን ወደማስፈፀም ለምን ገባ? በግብር ሄይግ፣ ለቀድሞው የናይጄሪያ ፕሬዝዳንት አብራሃም ባባንጊዳና ሌሎችም ይገኙበታል፡፡
ለመወያየትና ግንዛቤ ለመያዝ በተዘጋጀው
መድረክ ላይ የንግድ ሚኒስቴር ባለፉት ዓመታት በተጠቀሱትና በሌሎች በሕጉ በታዩት ክፍተቶች ከፋይ መለያ ችግር የተነሳ ብዙ አስመጪዎች ተሸላሚው አምባሳደር ሙሴ በሃይማኖት በሚፈጠሩ አለመግባባቶች የመፍትሔ ሃሳብ
በንግድ ሪፎረም ዙሪያ ሲያካሂድ የነበረውን ጥናት ምክንያት የሸማቾች ጥበቃ አዋጅ እንዲፀድቅ ዕቃዎቻችን በመጋዘን ውስጥ ስለሚገኙ፣ ‹ዕቃ በማፈላለግ የመቻቻልና የመከባበሩን ባህል ለማዳበር፣ ሰላምን ለማጎልበትና ለማስፈን፣
አጠናቅቆ በትግበራ ላይ ይገኛል›› ካሉ በኋላ፣ መደረጉንና አዋጁን አስመልክቶ አቶ ወጋየሁ በመጋዘን አከማችታችኋል› ተብለን ልንቀጣ ነው እንዲሁም የተለያዩ እምነት ተከታዮች መካከል ጥሩ የመቀራረብ መንፈስ ለመፍጠር ዓላማው
በጥናቱ ወቅት ጎልተው ከወጡ ስትራቴጂያዊ አጠር ያለ ማብራሪያ አቅርበዋል፡፡ ወይ? በገቢዎችና ጉምሩክ ባለስልጣን መ/ቤት አድርጎ የሚሰራው የኢንተርፌይዝ ፒስ ቢዩልዲንግ ኢንሽዬቲቭ (አይ.ፒ.አይ) የቦርድ ሰብሳቢና
ጉዳዮች ውስጥ ጥቂቶቹን ገልፀው ነበር፡፡ በተባበሩት መንግስታት የአፍሪካ ኢኮኖሚክ ኮሚሽን የዩናይትድ ሪሊጂንስ ኢንሽየቲቭ (ዩ.አር.
በኩል ያሉብን ችግሮች ለምን አይፈቱልንም?...
ሕገወጥ የንግድ ተግባራት መበራከትና በዘርፉ ከ100ሺሕ ብር እስከ የሚሉ ጥያቄዎች ተነስተዋል፡፡
አይ) ልዩ ተጠሪ ሲሆኑ፣ ሸላሚው እ.ኤ.አ በ1982 የተመሰረተና መቀመጫውን በዋሽንግተን
ነፃና ፍትሐዊ የገበያ ውድድር አለመዳበር፣ 20 ዓመት ቅጣት ዲሲ ያደረገ፣ በብሔራዊ አስተዳደር በተለይም በብሔራዊና ዓለም አቀፍ ጥበቃ እንዲሁም
አቶ አሕመድ ቱሳም የዕለቱ ውይይት በቀረቡት በስትራቴጂ ፖሊሲ ዙሪያ የሚሰራ ማህበር ነው፡፡
የጥራት ደረጃቸውን ያልጠበቁ ምርቶችና
በአዲሱ የንግድ ምዝገባና ፍቃድ አዋጅ ቁጥር አዋጆች ዙሪያ በመሆኑ የሚነሱ ጥያቄዎች
ሸቀጦች በገበያ ላይ በስፋት መገኘት፣ በገበያ
ስምንት ላይ ‹የበላይነትን አለአግባብ የመጠቀም በነዚህ ዙሪያ ብቻ መሆን እንዳለባቸው
መዋቅር ውስጥ የተሟላና የተጠናቀረ ለውሳኔ
የሚረዳ ወቅታዊ መረጃ አለመኖር፣ በግብይት ድርጊቶች› በሚል ርዕስ ንዑስ አንቀፆች እያለሳለሱ ቢያሳስቡም፣ በተከታታይ ለጥያቄ
ውስጥ ምርትን መገደብ፣ የንግድ ዕቃዎችን ዕድል የተሰጣቸው ነጋዴዎች በመንግስት በኩል
92 ሺህ 490 ቶን ቡና ወደ
ሥርዓት ተዋንያን ላይ በቂ መረጃ አለመገኘትና
የምርቶችና አገልግሎቶች ፍሰት በግልፅ የታወቀ ማከማቸት ወይም መደበቅ ወይም በመደበኛው ብዙ ችግሮች እንዳሉ፣ ውይይቱ መንግስት
አለመሆኑ እንደችግር ተጠቅሰዋል፡፡ የንግድ መሥመር እንዳይሸጡ ማድረግ ወይም የቤት ስራውን ከጨረሰ በኋላ ቢሆን የተሻለ
መያዝን...ወዘተ የተላለፈ ማንኛውም ነጋዴ
ውጭ መላኩ ተገለፀ
እንዲሁም ሕብረተሰቡ ለሚከፍለው ገንዘብ እንደሚሆን፣ የንግድ ም/ቤት ለችግራቸው
ተመጣጣኝ ምርት (አገልግሎት) ገበያ ውስጥ የዓመታዊ ገቢውን 15 በመቶ ወይም የአመታዊ
ምንም የፈየደላቸው ነገር እንደሌለ፣ ተቋሙና
ማግኘት ላለመቻሉ ምክንያቱ በገበያ የሚታይ ገቢውን መጠን መወሰን ባልተቻለ ጊዜ ከብር
እነርሱ እንደማይተዋወቁና የአዋጆቹ አፈፃፀም በሱራፍኤል ግርማ
የሥነ ምግባር ጉድለት በመኖሩ እንደሆነም 500 ሺሕና እስከ አንድ ሚሊዮን ብር በሚደርስ
ሂደት እንዳስፈራቸው የሚገልፁ ስጋት አዘል በ2003 በጀት ዓመት የመጀመሪያ ስድስት ወራት ውስጥ 92 ሺህ 490 ቶን ቡና ወደ ውጪ
ተጠቅሷል፡፡ ሸቀጦችን ከባዕድ ነገሮች ጋር የገንዘብ መቀጫ እና ከአምስት እስከ 15 ዓመት
ጥያቄዎችን በተደጋጋሚ አቅርበዋል፡፡ በዕለቱ መላኩን የግብርና ሚኒስትር አቶ ተፈራ ደርበው ገለፁ፡፡ መጋቢት ስድስት ቀን 2003 ዓ.ም
በመደባለቅ ለተጠቃሚ ማቅረብ፣ ሰው ሰራሽ በሚደርስ ፅኑ እስራት ያስቀጣል፡፡
ውይይት የግብር ከፋይ መለያ ቁጥር አሰራር ለፓርላማ የመ/ቤታቸውን ዕቅድ አፈፃፀም ሪፖርት ያቀረቡት አቶ ተፈራ እንዳሉት በመንፈቅ
እጥረትን በመፍጠር የሸቀጦችን ዋጋ እንዲንር እንዲሁም የዚህን አዋጅ አንቀጽ 35 በመተላለፍ
ዓመት ውስጥ 135 ሺህ ቶን ቡና ለመላክ ታቅዶ ነበር፡፡
ማድረግ፣ ባልተረጋገጡ ሚዛንና መስፈሪያዎች የንግድ ዕቃዎችን አከማችቶ ወይም ደብቆ ብዙሃን ነጋዴዎችን ያስደሰተ አልነበረም፡፡
ይሁንና ጥራቱ ተረጋግጦ ወደ ወደብ ለመሸኘት ከታቀደው መጠን ውስጥ ወካይ ናሙና
ግብይት ማከናወንም የችግሩ አካሎች ሆነው የተገኘ ማንኛውም ነጋዴ ከብር 2000 ሺህ ከነጋዴዎች ለሚነሱት እያንዳንዱ አስተያየቶችና
ከተወሰደ በኋላ በተከናወነው የጥራት ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት ሊያገኝ የቻለው 92 ሺህ
ተገልፀዋል፡፡ እስከ 4000 ሺህ በሚደርስ የገንዘብ መቀጫ ጥያቄዎች ሞቅ ያለው ጭብጨባ የተቸረው 490 ቶን ያህሉ ነው፡፡
አቶ አብዲራህማን በመግለጫቸው የምርቶችን እና ከሦስት እስከ ሰባት ዓመት በሚደርስ ፅኑ
ሲሆን፣ ተሰብሳቢዎቹ ቀስ በቀስ በመሰላቸት “ክንውኑ ከዕቅዱ ጋር ሲነፃፀር 69 በመቶ ነው” ያሉት አቶ ተፈራ፣ ከተላከው ቡና ውስጥ
ፍሰት ከመነሻ እስከ መድረሻ ተከታትሎ እስራት እንደሚቀጣ ተደንግጓል፡፡
ስሜት ነጋዴዎቹ ከአዳራሹ ሲወጡ ታይተዋል፡ 32 ሺህ 310 ቶን የታጠበ መሆኑንና ቀሪው 51 ሺህ 770 ቶን ያልታጠበ መሆኑን በመናገር
ማግኘት አለመቻል፣ የሚሰጠው የምዝገባ በአዋጁ አንቀጽ 30 ንዑስ ቁጥር ስድስት
፡ ለምርመራ ከቀረበው ውስጥ ደግሞ 626 ቶን የታጠበ፣ እንዲሁም 2 ሺህ 41 ቶን ያልታጠበ
ቁጥር ልዩ መለያ ያለው ባለመሆኑ ተደጋጋሚ ላይ ደግሞ አንድ ሸማች አንድን የንግድ ዕቃ
ይህንንም በመመልከት ሚኒስትሩና ሚኒስቴር በድምሩ 3 ሺህ 67 ቶን ቡና የጥራት መስፈርቱን ባለማሟላቱ እንዲስተካከል ከተደረገ በኋላ
ምዝገባዎች መከናወናቸው፣ ምዝገባ ያከናወኑ ወይም አገልግሎት በመግዛቱ ወይም የገንዘብ
ድኤታው ተሰብሳቢዎች ውይይቱን በትዕግስት ወደ ወደብ መላኩን አስረድተዋል፡፡
አካላት በቅንጅት በማዕከል የማይሰሩና መረጃ መዋጮ በማድረጉ ተጨማሪ የገንዘብ ወይም
ጠብቀው እንዲጨርሱ በተደጋጋሚ ቢገልፁም፣ ከዚህ በተጨማሪም ባለፉት ስድስት ወራት ውስጥ 158 አዲስ እና ነባር የቡና ላኪ ድርጅቶችን
የማይለዋወጡ መሆናቸውን ጨምረው የገለፁበት አይነት ጥቅም እንደሚያገኝ በመግለፅ በሸማቾቹ
በጣም በርካታ ነጋዴዎች አቶ አሕመድ ቱሳ ለመገምገም ታቅዶ 148 አዲስ እና ነባር ላኪ ድርጅቶች መገምገማቸው ተገልጿል፡፡
ሁኔታ ነበር፡፡ አሻሻጭነት ከእሱ ቀጥሎ ሌሎች ሸማቾች
ማብራሪያ እየሠጡ ባሉበት ወቅት ውይይቱን የግብርና ሚኒስትሩ በሪፖርታቸው ከጠቀሷቸው ነጥቦች ውስጥ የአበባ ምርትን የሚመለከት
የተጠቀሱትን ችግሮች ለመፍታትና የአገሪቷን የንግድ ዕቃውን ወይም አገልግሎቱን የሚገዙ
በአንዴ ረግጠው ወጥተዋል፡፡ ይኼም የሚኒስትር የሚገኝ ሲሆን፣ በዘርፉ ለታየው ክፍተት፤ ድርጅቶች በአመራረት ቴክኖሎጂና የማኔጅመንት
የንግድ አሰራር ዘላቂነት ባለው መንገድ ሥርዓት ወይም የገንዘብ መዋጮ የሚያደርጉ ከሆነ፣
ድኤታው ንግግር በግድ ቋጭቶታል፡፡ ብቃት አለመጠናከራቸው፣ የጥራት ጉድለትና የማምረቻ ወጪ መናር በዋና ምክንያትነት
ለማስያዝና የንግዱን ዘርፍ የሚመለከት ወይም በሽያጭ ስልቱ ውስጥ የሚገቡ ከሆነ፣
በመጨረሻም የንግድ ሚኒስትሩ ለተቀሩት ተጠቅሰዋል፡፡
በመንግስት የተቀረፁ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች የፒራሚድ የሽያጭ ስልት ተግባራዊ ማድረግ
ነጋዴዎች ባደረጉት የማጠቃለያ ንግግር በሪፖርት ሰነዱ ላይ በሰፈረው መሠረትም፣ በስድስት ወራት ውስጥ 1058.5 ዘንግና 26.7 ሺህ
ወደ መሬት አውርዶ በመተግበር ዘመናዊ የሆነ ወይም ተግባራዊ ለማድረግ መሞከር ቅጣቱ
በተፈጠረው ክስተት ቅር እንደተሰኙ ጠቁመው፣ ቶን አትክልትና ፍራፍሬ ወደ ውጭ አገር በመላክ 156.1 ሚሊዮን የአሜሪካን ዶላር ለማግኘት
የንግድ አሰራር ሥርዓት ለመዘርጋትና የዘርፉን ከባድ ነው፡፡
በአዋጆች ዙሪያ በቀጣይም ተመሳሳይ የውይይት ታቅዶ 800.1 ሚሊዮን የአበባ ዘንግ (75.6%) እና 43.7 ሺህ ቶን አትክልትና ፍራፍሬ
መሠረታዊ ችግሮች ለመቅረፍ የሚያስችሉና እንዲሁም በዚህ አንቀጽ ንዑስ ቁጥር 10 ላይ
መድረኮች እንደሚዘጋጁ ገልፀዋል፡፡ አቶ (163.7%) ወደውጭ በመላክ 91.35 ሚሊዮን ዶላር (58.5%) ለማግኘት ተችሏል፡፡
አስፈላጊ የሆኑ የሕግ ማዕቀፎች እና ተዛማጅ ለሰው ጤና ደህንነት አደገኛ የሆኑ፣ ወይም
እየሱስወርቅ ዛፉም ነጋዴዎች ለጠየቁት ጥያቄ አደጋ መከላከልንም አስመልክቶ አቶ ተፈራ ለም/ቤቱ ማብራሪያ ሰጥተው ነበር፡፡ የምግብ
ጉዳዮች የተዘጋጁት ሁለቱ አዋጆች በሕዝብ ምንጫቸው ያልታወቀ፣ ወይም የጥራት
ምላሽ ሳያዳምጡ ውይይቱን ረግጦ መውጣት ዕርዳታ የሚሹ አካባቢዎችንና የህዝቡን ቁጥር በመለየት በአራት ዙር በአማካይ በየዙሩ ለ2.3
ተወካዮች ምክር ቤት ፀድቀው ሥራ ላይ ደረጃቸው ከተቀመጠላቸው ደረጃዎች የወረዱ፣
ተገቢ አለመሆኑን ተናግረው ‹በወጡት የንግዱ ሚሊዮን ህዝብ የአስቸኳይ ጊዜ የምግብ አቅርቦት ድጋፍ መሰጠቱን ያስታወቁት የግብርና
እንዲውሉ መደረጋቸውንም አስታውሰዋል፡፡ ወይም የተመረዙ፣ ወይም የአገልግሎት
ማሕበረሰብ ስም ይቅርታ እጠይቃለሁ› ካሉ ሚኒስቴር ሚኒስትር ‹‹የመጠባበቂያ ምግብ ክምችት መጠንን አሁን ካለበት 4ዐ5 ሺህ ሜትሪክ
የንግድ ምዝገባና ፈቃድ አዋጅን በተመለከተ ጊዜያቸው ያለፈ፣ ወይም ከባዕድ ነገሮች
በኋላ ጥቂት ንግግር በማድረግ ውይይቱ 7፡ ቶን በ2003 በጀት ዓመት 155 ሺህ ሜትሪክ ቶን በመግዛት 560 ሺህ 700 ሜትሪክ ቶን
ጋር የተደባለቁ የንግድ ዕቃዎችን ወይም
30 ተጠናቋል፡፡ ለማድረስ ዕቅድ ተይዟል›› ብለዋል፡፡
በጋዜጦች ላይ..
እሴት ጋር በጥብቅ የተቆራኘ በመሆኑ መንግስት
በዝምታ ማለፍ የለበትም ካሉ በኋላ በላቲን
፡ አንድ ስማቸው እንዲጠቀስ ያልፈለጉ አሳታሚ ተሰባስበው አንድ ነገር ማድረግ አለባቸው፡፡›
አሜሪካ ያሉ አገሮች ይህንን ከግምት ውስጥ ‹‹ሰፋፊ ለም መሬቶች ለውጭ ባለኃብቶች
በማስገባት ታክስ በመቀነስና የሕትመት ዋጋን
በበኩላቸው ጋዜጦች የህትመት ማቆም አድማ የሚል አስተያየት ሰጥተዋል፡፡
ማድረግ እንዳለባቸው አስተያየት ሰጥተዋል፡፡ የሪፖርተር ጋዜጣ ዋና ሥራ
በመደጎም የፕሬስ ነጻነትን እንደሚያበረታቱ
አስታውሰዋል፡፡
ሲሰጥ ጥንቃቄ ያስፈልጋል››
የአዲስ አድማስ ጋዜጣ አሳታሚ የሆነው፣ አስኪያጅ የሆኑት አቶ አማረ አረጋዊ በበኩላቸው
ጉዳዩን አስመልክቶ አውራምባ ታይምስ
- ፍራንክሊን ሲ. ሙር
አድማስ አድቨርታይዚንግ ኃ/የተ/የግል/ማ ጉዳዩ የፕሬስ ነፃነት ፈተና ነው ይላሉ፡፡ ‹ችግሩ በሱራፍኤል ግርማ
ያነጋገራቸው የኢትዮጵያ ብሮድካስት ባለስልጣን
ዋና ስራ አስኪያጅ የሆኑት ወ/ሮ ገነት ጎሳዬ የአሳታሚ ድርጅቶች ጉዳይ ተደርጎ መወሰድ መቀመጫቸውን ሮም ባደረጉት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ኤጀንሲዎች ውስጥ ከፍተኛ
የህዝብ ግንኙነት ኃላፊ መስሪያ ቤታቸው ስለ
ድርጅታቸው በአሁኑ ሰዓት 70 ሺህ ብር ገደማ የለበትም› የሚሉት አቶ አማረ መንግስት የልማት አማካሪ የሆኑት ፍሪክሊን ሲ. ሙር፣ በኢትዮጵያም ሆነ በዓለም አቀፍ ደረጃ እየተስፋፋ
ጉዳዩ በቂ መረጃ እንደሌለው ገልጸው ‹‹ዝርዝር
ለማተሚያ ቤት እየከፈለ መሆኑን አስታውሰው፡ ከእያንዳንዱ ጋዜጣ በስተጀርባ ያሉ በብዙ ሺህ የመጣው መሬትን ለውጭ ባለሀብቶች የማከራየት ሂደት ጥንቃቄ እንደሚያሻው ገለፁ፡፡
መረጃ ሲኖረን አስተያት እንሰጣለን›› ብለዋል፡
፡ በአዲሱ ጭማሪ መሰረት ግን በየወሩ የ120 የሚቆጠሩ መረጃ ፈላጊ ዜጎችን መመልከት የልማት ባለሙያው ይህን ያሉት ትናንት አዲስ አበባ በሚገኘው የአሜሪካ ኤምባሲ ከተለያዩ
፡ ዘግይቶ በደረሰን ዜና የጋዜጣ አሳታሚዎች
ሺህ ብር ጭማሪ እንደሚያስከፍላቸው በቅሬታ ይኖርበታል ሲሉ አሳስበዋል፡፡ አቶ አማረ የሚዲያ የአፍሪካ አገራት ከተውጣጡ ጋዜጠኞች ጋር በምግብ ዋጋ መናር ዙሪያ የስልክ ኰንፍረንስ
የፊታችን ሰኞ ከብርሃንና ሰላም ማተሚያ
ይገልጻሉ፡፡ መፍትሄው ምንድነው? ስንል ተቋም እንደ አንድ መደበኛ የቢዝነስ ተቋም ብቻ ባደረጉ ጊዜ ነው፡፡
ቤት ኃላፊዎች ጋር በጉዳዩ ዙርያ ለመነጋገር
ጥያቄ ያቀረብንላቸው ወ/ሮ ገነት ‹አሳታሚዎች ሳይሆን ከአገሪቱ መሰረታዊ የዴሞክራታይዜሽን ‹‹በከፍተኛ ፍጥነት እየተስፋፋ የመጣው የመሬት መቀራመት በሦስተኛው ዓለም የሚገኙ
ፕሮግራም መያዛቸውን ለማወቅ ተችሏል፡፡
ገበሬዎችን ከማፈናቀሉና የምግብ ዋጋን ከማናሩ አኳያ ምልከታዎ ምን ይመስላል?›› የሚል
‹‹ከኢትዮጵያ ፖለቲካ...
ጥያቄ ከአውራምባ ታይምስ የቀረበላቸው ፍራንክሊን ሲ.ሙር የተመጠነ ምላሽ ሰጥተዋል፡፡
በመጀመሪያ ደረጃ ሂደቱን የመሬት መቀራመት ለማለት የሚቻለው በሊዝ ስምምነቶች የተነሣ
ሆኜ ባለመገኘቴ ያሳዝናል፡፡ ቢሆንም፣ ያለ በቂ እንደሰጣቸውም ጨምረው አብራርተዋል፡፡ የአንድ ወገን ብቻ ተጠቃሚነት ሲረጋገጥ መሆኑንና በኢትዮጵያ ስላለው ሁኔታ በደንብ
ምክንያት ያደረኩት አለመሆኑን እንዲረዱልኝ በእስር ቤት የነበረው የመንፈስ ስብራት እንዳለ የሚያውቁት ነገር አለመኖሩን ያስገነዘቡት ባለሙያው ‹‹ቢሆንም ግን ስምምነቶች ሲከናወኑ
እጠይቃለሁ›› ብለዋል፡፡ ሆኖ፣ ከኢትዮጵያ ፖለቲካ ትግል ብርቱካን ኃላፊነት በሚሰማው መንገድ ሊሆን ይገባል›› ብለዋል፡፡
በእስር ቤት የነበረው ቆይታቸውን ታፈገፍጋለች ብሎ መጠበቅ እንደማይቻልና ከግብርና ሚኒስቴር በተገኘው መረጃ መሰረት በስድስት ወራት ውስጥ 1ሚሊዮን 896 ሺህ
ሲገልፁ፣ ‹‹አጭሩ የፖለቲካ ህይወቴ በርካታ እንደማይታሰብ ዕውነትና እምነታቸው እንደሆነ 228 ሄክታር መሬት ወደ ባንኩ ገብቷል፡፡ ከተጠቀሰው አጠቃላይ መጠን ውስጥ ደግሞ
ነገሮችን አስተምሮኛል፡፡ በኢትዮጵያ ማህበራዊና አስምረውበታል፡፡ ለውጪና ለአገር ውስጥ ባለሃብቶች 342 ሺህ 99 ሄክታር መሬት ተሰጥቷል፡፡
ፖለቲካዊ ትግል በርካታ ውስብስብ ሂደት በመጨረሻም፣ ‹‹ሀገሬንና ሕዝቦቼን በአሜሪካ ኤምባሲ በተካሄደው የስልክ ኰንፍረንስ ላይ እንደተገለፀው የፕሬዝዳንት ኦባማ
ስላሉበት፣ የጐለበተ እውቀት እንደሚያስፈልግ ከትናንትና በበለጠ አከብራቸዋለሁ፤ ይህም አስተዳደር ያላደጉ አገራት የምግብ ዕጥረትን እንዲያስወግዱ 3.5 ቢሊዮን ዶላር መድቧል፡፡
ተረድቻለሁ፡፡ ስለዚህ ለተወሰነ ጊዜ ከፓርቲ አስከ አጥንቴ ድረስ ይሰማኛል፤ የማይነጥፍ ከዚህ በተጨማሪም በዓለም አቀፍ ደረጃ ለተፈጠረው የምግብ ዋጋ መናር አገራት የሚከተሏቸው
አመራርነት ራሴን ገታ በማድረግ ለመማር አክብሮትም እንደነበረኝ በታላቅ አክብሮት የኤክስፖርት ዕቀባ ፖሊሲ፣ ተገቢ ባልሆነ ጊዜ ከፍተኛ መጠን ያለው የምርት ማከማቸት
ወስኛለሁ›› ብለዋል፡፡ እገልፃለሁ፡፡ ቃሌ አይለወጥም፡፡ አለኝ፤ ቃሌ እንዲሁም ግልፅነት የጐደለው ዓለም አቀፍ የንግድ ስርዓት ዋና ምክንያቶች መሆናቸው
በእስር ቤት የነበረው ቆይታቸው አይለወጥም›› ሲሉ መግለጫቸውን በፊርማቸው በኰንፍረንሱ ላይ ተገልጿል፡፡
የትግል ህይወታቸውን ለመመርመር እድል አረጋግጠዋል፡፡

20
ጤ ና አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
ነስር
‹አንድን
ሊገጥሙት
ችግሮች
አጠራር
ግለሰብ
ከሚችሉ
መካከል
በተደጋጋሚ
የጤና
በእንግሊዘኛው
ኢፒስታክሲስ
የሚጠራው በአፍንጫ የደም መፍሰስ
ተብሎ
የሎካል ምክንያት የሚባሉት ብለንት
ትራውማ (ፍጥነት በታከለበት ሁኔታ
የፊት ገፅ በቦክስ ሲመታና አንዳንዴም
የአፍንጫ መሰበር ሲከሰት፣ ባዕድ
ነገሮች ለምሳሌ ጣቶች አፍንጫን
ለማቆምና
ከቆመ በኋላ
ቅዝቃዛ ቤትና ትነት ያዘለ አየር
ተደጋጋሚ የነስር ችግር ላለባቸው
ሰዎች
፡ እንዲሁም
ጠቀሜታን
በክረምት
ይሰጣል፡
ለዚህ ችግር የሚያገለግሉ እንደ
የሚሟሙ ጄሊዎች (ለምሳሌ አይር

ጄል) ጠቀሜታቸው የጎላ መሆኑ
ይጠቀሳል፡፡
ወራት
ናሳል ሳላይን ስፕሬይ እና በውሃ
ለሰዎች ደም በአፍንጫ በኩል መጥቶ

ሲፈስ መመልከት አስፈሪ ነገር ሊሆን
ቢችልም በዚህ ወቅት መረጋጋት
አስፈላጊያቸው ነው፡፡ ከዚህ በታች
የሚያስከትለው ነስር ነው፡፡› ሲሉ በሚነኩበት ጊዜ፣ ኢንፍላማቶሪ
በዘርፉ ጥናት ያደረጉ የሕክምና ሪአክሽን (ለምሳሌ የአፍንጫ መቅላት፣
ባለሙያዎች ይናገራሉ፡፡ ይኼ ችግር በኢንፌክሽን መቁሰል ወይም ማበጥ)፣ ቅዝቃዛ ቤትና ትነት ያዘለ አየር ተደጋጋሚ የነስር ችግር
በሕፃናት ላይ የሚከሰትበት የተለመደ የመተንፈሻ መስመሮች በኢንፌክሽን
ምክንያት የአፍንጫ መድረቅ ሲሆን መመረዝ፣ ስር የሰደደ የሳይነስ ላለባቸው ሰዎች ጠቀሜታን ይሰጣል፡፡ እንዲሁም በክረምት
ነስር ለአዋቂ ሰዎች ከፍተኛ የደም ችግር፣ አለርጂ ወይም የአከባቢ አየር
ግፊት ችግር ሊኖርባቸው እንደሚችል ፀባይ የማይለመድ ሲሆን ነው፡፡
የማስጠንቀቂያ ምልክት መሆኑም ከዚህ ጋር ተያያዥ የሆኑ ሌሎች ወራት ለዚህ ችግር የሚያገለግሉ እንደ ናሳል ሳላይን
ይገለፃል፡፡ ምክንያቶችም አሉ፡፡ አካላዊ መዛባት፣
በኤልያስ ገብሩ በጣም አልፎ አልፎ፣ ነስር የደም በዘር የሚተላለፍ ቁስለት፣ አደገኛ
መፍሰስ ችግር መኖሩን፣ የአፍንጫ አደንዛዥ ዕፆች (ኮኬይን)መጠቀም፣ ስፕሬይ እና በውሃ የሚሟሙ ጄሊዎች (ለምሳሌ አይር
እድገት፣ ካንሰር ወይም የሉኬሚያ ውስጣዊ የአፍንጫ ክፍል ዕጢ፣
(በጣም ብዙ የነጭ ደም ሕዋሶች በተለይ በቀዝቃዛ ክረምት ጊዜ አነስተኛ
በመመረታቸው ምክንያት የሚከሰት ዕርጥበት አዘል አየርን ወደ ውስጥ
ጄል) ጠቀሜታቸው የጎላ መሆኑ ይጠቀሳል፡፡
ስር የሰደደ በሽታ ሲሆን ታማሚውን መሳብ፣ የአፍንጫን ፈሳሽ ለማድረቅ
አቅም ሊያሳጣውና አንዳንዴም የሚረዳ መድኃኒት ‹ናሳል ካኑላ 02›፣
ደምን ላለመዋጥና በአፍ ለመተንፈስ የተጠቀሱትን መፍትሄዎች በአግባቡ
ሊገድል የሚችል ነው) ችግር መኖሩን በአፍንጫ የሚሸተቱ የተለያዩ ሽቶዎች
ይረዳል፡፡ ከተጠቀሙ ውጤታማ በሆነ መልኩ
ተቋሚ ነው፡፡ ለረዥም ጊዜ ከተወሰዱ እና የአፍንጫ
ደም መፍስስ መቆም አለመቆሙን የነስር ችግርን ማስወገድ እንደሚቻል
በመሆኑም፣ ማንኛውም የአፍንጫ መድኃኒቶችን ያለአግባቡ መጠቀም
ለማወቅ ቢያንስ 10 ደቂቃ ያህል መረጃዎች ያስረዳሉ፡፡
ነስር ተደጋግሞ በመጠንከር የሚከሰት ተጠቃሾች ናቸው፡፡ በተጨማሪም፣
ከሆነ የሕክምና ዶክተሮች ጋር አውሮፕላን ለማረፍ ዝቅ ሲል መጠበቅ አስፈላጊ ሲሆን ብዙ
በአፍንጫ የሚከሰቱ የደም መፍሰስ 1. ቁጭ ብሎ
በመሄድ ምርመራ ማድረግ ተገቢ ወይም ሰዎች ለዋና ከከፍታ ቦታ
ችግሮችን በቂ ጊዜ በመስጠት በዚህ በተወሰነ ደረጃ ወደፊት ዘንበል ማለት
መሆኑን ባለሙያዎች ይመክራሉ፡፡ ቁልቁል ተወርውረው ውሃ ውስጥ
መንገድ መቆጣጠር ይቻላል፡፡ የመጣው ደም እንዲወጣ እንጂ ወደ
ከአፍንጫ ላይ በተደጋጋሚ የሚፈጠሩ ሲገቡ (ኦቲክ ባሮትራሙማ)፣ ቀዶ
በተጨማሪም፣ በአፍንጫ መሸጋገሪያ ጉሮሮ እንዲመለስ አለማድረግ፡፡
ቁስለቶችና መሰል ችግሮች በአፍንጫ ጥገና (ሴፕቶፕላስቲ እና ፈንክሽናል
ቦታ ላይ ቀዝቃዛ ነገር ወይንም በረዶ አለበለዚያ ደም ወደ ውስጥ ከተመለሰ
ቀዳዳዎች ውስጥ ደም እንዲፈስ ኢንዶስኮፒክ ሳይነስ ሰርጀሪ)ና
ማድረግ ነስርን ለመከላከል የራሱ የማቅለሽለሽ፣ የማስመለስና የተቅማጥ
ምክንያቶች ናቸው፡፡ የአልቅት መራባት በምክንያትነት
ጥቅም ያለው ቢሆንም የውስጠኛውን ምልክቶች ሊከሰቱ ይችላሉ፡፡ በጀርባ
ይገለፃሉ፡፡
የአፍንጫ ክፍል በፋሻ መጠቅጠቅ ሙሉ በሙሉ ተንጋልሎ መተኛት
አይነቶቹ ሁለተኛውና ሲስተማቲክ ተብለው
አይመከርም፡፡ ወይም ወደፊት ይበልጥ ማዘንበል
በምክንያትነት ለነስር ችግር
እንዲሁም ሰዎች በሚነስራቸው ጥሩ ባለመሆኑ ጭንቅላትን ከልብ
ሁለት ዓይነት የነስር ዓይነቶች አሉ፡ የሚቀርቡት ደግሞ አለርጂዎች፣
ጊዜ መተኛት እንደማይኖርባቸው በላይ ቀና አድርጎ መጠበቅ ነስርን
፡ በጣም የተለመደው አንቲሪየር የኢንፌክሽን በሽታዎች (ለምሳሌ
የሕክምና ባለሙያዎች ይገልፃሉ፡ ይቀንሳል፡፡
የተባለው (ፊት ለፊት ወይም ለፊት ጉንፋን)ና፣ ለአስፕሪን መድኃኒት
፡ ከነስር በኋላ ለረዥም ሰዓታት 2. የአፍንጫን ስስ ክፍል (አጥንት
የቀረበ) ሲሆን ፓስቲሪየር ደግሞ አለርጂ የሆነው ደም ግፊት በዚህ
በአፍንጫ አየር መሳብም ሆነ ካለበት ዝቅ ብሎ የሚገኘው)ን
ከአፍንጫ ከጀርባ በኩል የሚከሰት ውስጥ ተመድበዋል፡፡
ማስወጣት የማይመከር ሲሆን ችግሩ በመቆንጠጥና ለአምስት ደቂቃ ያህል
በመሆኑ ይበልጥ የሕክምና ክትትል ከዚህ ጋር ተያያዥ የሆኑ
የማያቋርጥ ከሆነና ከጠነከረ ናሳል ጨምቆ መያዝ፣ አሁንም ነስሩ
ይፈልጋል፡፡ አንዳንዴም በጣም ከባድ ሌሎች ምክንያቶችም አስፕሪን፣
ስፕሬይ ዲኮን ጀስታንት የሚባሉትን የማይቆም ከሆነ ደግሞ በድጋሚ ለ10
ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ የሚፈስሰው ፌሶፌናዳይን፣ ዋርፋሪን፣
አፍሪንና ኒዮሲኒፍራይን የአፍንጫ ደቂቃ ያህል የተባለውን የአፍንጫ
ደም ከአፍንጫ ፈሳሽ ቋት እና ከአይን ኢዩፕሮፌን፣ አይሶትሪቲኖይን፣
መርጫዎችን አንዳንዴ መጠቀም ክፍል ጨመቆ መያዝ ይመከራል፡፡
ሊመጣ ይችላል፡፡ ትኩስ ወይም ዴስሞፕሪሲን፣ ጂንሴንግ እና
ይቻላል፡፡ እነዚህም አነስተኛ የደም ይኼ በሚሆንበት ጊዜ መተንፈስ በአፍ
የረጋ ደም ወደ ሆድ በሚፈስበት ሌሎች የመድኃኒት አይነቶች ናቸው፡
መተላለፊያ መስመሮች እንዲዘጉና ማድረግ ተገቢ ነው፡፡ ነስሩ በድጋሚ
ጊዜ ማቅለሽለሽ፣ ነስርና ማስመለስ ፡ የአልኮል መጠጥ በቫሶዳይሌሽን
ነስሩን ለመቆጣጠር ያግዛሉ፡፡ የማይቆም ከሆነ ከላይ እንደተገለፀው
ሊከተሉ እንደሚችሉ መረጃዎች ጊዜ (የደም ማስተላለፊያ መስመሮች
ድንገተኛ የሆነ የሕክምና አገልግሎት
ያስረዳሉ፡፡ ሆኖም፣ ችግሩ አንዳንዴ ይሰፉና የደም ግፊት መጠን
በጣም ከባድ ሲሆን በጣም አነስተኛ እንዲያንስ ያደርጋል)፣ የደም ማነስ፣ ባለሙያዎችን ማግኘት ለማግኘት መንቀሳቀስ የግድ ይላል፡፡
ሞትን 㜎ይስከትላል፡፡ እ.ኤ.አ በ1999 የሕብረሕዋስ አገናኝ በሽታ፣ የደም መቼ? ቀዝቃዛ በረዶን በአንገት ጀርባ ወይም
ነስሩ ከ20 ደቂቃ በላይ ያልቆመ በግንባር በኩል ማድረግ በመፍትሔነት
በአሜሪካን አገር ከ2.4 ሚሊዮን ሞት መልስ ጫና ጨምሮ ልብ ተገቢውን
ከሆነ፣ በጭንቅላት ጉዳት የተነሳ ቢጠቀስም ቀዝቃዛውን በረዶ አፍንጫ
መካከል በነስር አራት ሰዎች ብቻ ሥራ መሥራት አለመቻል፣ እርግዝና
አፍንጫ መድማት ከጀመረ (ድንገት ላይ ማድረግ ግን አያስፈልግም፡፡
መሞታቸው ተዘግቧል፡፡ (አልፎ አልፎ)፣ በሰውነታችን ውስጥ
የራስ ቅል ተሰንጥቆ ሊሆን ስለሚችል ...የሚነስረው ደም እንደቆመ
የሚገኙ ፈሳሾች የሚተላለፉበት
ኤክስሬይ ምርመራ መደረግ ተገቢ ወዲያውኑ የውስጠኛውን የአፍንጫ
መነሻው መስመር መዛባትና የቫይታሚን
ነው)ና ድንገት አፍንጫ ተሰብሮ ከሆነ ክፍል ማፅዳት ጥሩ አይደለም፡
‹ሲ› እና ‹ኬ› እጥረት ምክንያት
ለድንገተኛ የሕክምና አገልግሎት ፡ ምክንያቱም የቆመውን ደም
ነስር በተለያዩ ምክንያቶች ሊከሰት መሆናቸው ተገል±ል፡፡
ወደሚመለከተው የሕክምና መስጫ በድጋሚ በመቀስቀስ ነስሩ እንዲከሰት
ይችላል፡፡ ነገር ግን፣ ለችግሩ
ተቋም ማምራት ያስፈልጋል፡፡ ስለሚያደርገው ነው፡፡ ከተወሰነ ጊዜ
የሚያጋልጡ ምክንያቶች በአጠቃላይ ...በቂ ጊዜ መስጠት
በሕፃናት ላይ የተከሰተው የአፍንጫ በኋላ ግን፣ ሁሉንም ነገር በጥንቃቄ
በሁለት ተከፍለዋል፡፡ እነዚህም ነስር በሚያጋጥምበት ጊዜ ቁጭ
ደም መፍሰስ በጣም ከተደጋገመ እና ማፅዳት ያስፈልጋል፡፡ እንዲሁም
ሎካልና ሲስተሚክ ተብለው ይገለፃሉ፡ ብሎ በቀስታ ስስ የሆነውን የአፍንጫ
ነስሩ ከቅዝቃዜ ወይም ከሌላ አነስተኛ በአተነፋፈስ ላይ ጥንቃቄ በማድረግ
፡ ቁጥራቸው በዛ ያሉ የነስር ችግሮች ክፍል በጣቶች ይዞ በመጭመቅ
ከሆኑና ለአፍንጫ ከማይመቹ አፍንጫን ሊያደሙ የሚችሉ
‹ይኼ ነው› ተብሎ የሚታወቅ የአፍንጫ ቀዳዳዎችን ለ10 ደቂቃ
ችግሮች ጋር ካልተያያዘ የሕክምና ማናቸውንም ነገሮች ከማድረግ
ምክንያት እንደሌላቸውም የዊኪፒዲያ ያህል መዝጋት ይመከራል፡፡
ባለሙያዎችን ማማከር ግድ ነው፡፡ መቆጠብ ብልህነት ነው፡፡
ድረ ገፅ መረጃ ያስረዳል፡፡ እንዲሁም ወደፊት ዘንበል ማለት

ተ ጠ የ ቅ 21
የሕፃናት ጉዳይ
ባለቤትነቱ የማን ይሆን?
በሱራፍኤል ግርማ ሕፃናት በቂ ያልሆነ እንክብካቤ

ሲያደርግ የነበረ ተቋም በአጭር ጊዜ
በአሁኑ ሰዓት በኢትዮጵያ ውስጥ ያላሟላቸውን ሊያስተካክል
አሳሳቢ ከሆኑ ችግሮች ውስጥ አንዱ ስለማይችል ከነጉድለቱ እንደሚገኝና
ወላጆቻቸውን በተለያየ ምክንያት ለመሸወድ እንደማይመች በማስረዳት
በማጣታቸው የተነሳ ተንከባካቢ ይሞግታሉ፡፡
ያጡ ሕፃናት ቁጥር መበራከት በዓመት አንዴ ብቻ ፍተሻ
ነው፡፡ ወላጆቻቸውን ያጡ ሕፃናት መደረጉ በቂ ስለመሆኑ ጥያቄ
ከመበራከታቸው ጋር በተያያዘ ደግሞ ባቀረብንላቸው ጊዜም የሰጡት ምላሽ፣
የሕፃናት ማሳደጊያ ተቋማትም ቁጥር ‹‹ኤጀንሲው የሕፃናት ማሳደጊያ
አብሮ እየተበራከተ ይገኛል፡፡ ተቋማትን ብቻ ሳይሆን፣ ሁሉንም
ተቋማቱ መበራከታቸው የበጎ አድራጎት ድርጅቶችን ነው
ባልከፋ ነበር፡፡ ችግሩ ግን በሀገሪቱ የሚከታተለው፡፡ ስለዚህ የሕፃናት
ውስጥ ከሚገኙ የሕፃናት ማሳደጊያዎች ጉዳይ የእኛ ሥራ ብቻ አይደለም፡
ውስጥ ከበጣም ጥቂቶቹ በስተቀር ፡ የብዙ ባለድርሻ አካላትም ሥራ
አብዛኞቹ በውስጣቸው ላሉት ሕፃናት ጭምር ነው፡፡ ለምሳሌ የሴቶች፣
ምቹ አለመሆናቸው ነው፡፡ ሕፃናት እና ወጣቶች ጉዳይ ሚኒስቴር
በዚህ ዙሪያ ከተለያዩ ወገኖች እና ሌሎችም ጉዳዩ ይመለከታቸዋል፡
የሚደመጡ ቅሬታዎችን ይዘን ለበጎ ፡ ስለዚህ እነሱም ተመሳሳይ ሥራ
አድራጎት ድርጅቶችና ማህበራት ስለሚያከናውኑ የእኛ በዓመት አንዴ
ኤጀንሲ ጥያቄዎችን አቅርበን ነበር፡፡ መፈተሽ በቂ ነው›› የሚል ነበር፡፡
ከኤጀንሲው ባገኘነው መረጃ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና
መሠረት በኢትዮጵያ ውስጥ ሁለት ማህበራት ኤጀንሲ ተቋቁሞ ሥራውን
መቶ የሚሆኑ የሕፃናት ማሳደጊያዎች ከጀመረበት ከ2002 ዓ.ም ጀምሮ
የሚገኙ ሲሆን፤ በደቡብ፣ በአማራ፣ እስካሁን ድረስ እንዲዘጉ የተደረጉ
በሐረሪ እና በድሬዳዋ የተመዘገቡት ማሳደጊያዎች ዘጠኝ መሆናቸውን፣
108 ናቸው፡፡ ከአጠቃላዮቹ ውስጥ ኤጀንሲው በአዋጅ ቁጥር 621/2001
አብዛኞቹ ችግር ያለባቸው ቢሆንም፣ ከተቋቋመ ወዲህ በፍትህ ሚኒስቴር
38ቱ ደግሞ ለሕፃናቱ የጤና ሁኔታ ተመዝግበው የነበሩ ተቋማት ዳግም ሲሉ ነበር ምላሽ የሰጡን፡፡ የሚመለከተው ሰራተኛና ማህበራዊ
እጅግ አስጊ ናቸው፡፡ እንዲመዘገቡ መደረጉንና ችግር እኛም ጥያቄዎቻችንን ጉዳይ ሚኒስቴር ነው›› ቢለንም፣
38ቱ ተቋማት አንድ ያለባቸው ታግደው ሌሎቹ እንዲቀጥሉ ይዘን ‹‹ይመለከታቸዋል›› ከተባሉት ወደተጠቀሰው ሚኒስቴር መ/ቤት
የሕፃናት ማሳደጊያ ተቋም ሊያሟላ መደረጋቸውን ለሚገልፁት አቶ ተቋማት አንዱ ወደሆነው የሴቶች፣ ባመራን ወቅት ያገኘነው ምላሽ ግን
የሚገባቸውን የመመገቢያ፣ ዓሊ ሲራጅ፣ ‹‹የተዘጉት ተቋማት ሕፃናትና ወጣቶች ጉዳይ ሚኒስቴር ግራ አጋቢ ነው፡፡
የመጫወቻ፣ የማደሪያ እና የመማሪያ ሕፃናት ከመረከባቸው በፊት አመራን፡፡ በሰራተኛና ማህበራዊ ጉዳይ
አገልግሎቶች ካለማሟላታቸው ማሟላት የሚገባቸውን ነገሮች በሚኒስቴር መሥሪያ ቤቱ ሚ/ር የሕዝብ ግንኙነትና ኮሚኒኬሽን
በተጨማሪ ለሕፃናቱ ደህንነት አስጊ እንዳሟሉ ሳታረጋግጡ ነው ፈቃድ የሕዝብ ግንኙነት ዳይሬክቶሬት ዳይሬክቶሬት ዳይሬክተር የሆኑት
ቢሆኑም፣ እስከዛሬ ድረስ እርምጃ የሰጣችሁት?›› በማለት ጠይቀናቸው፣ ዳይሬክተር አቶ አብይ ኤፍሬም፣ አቶ ግርማ ሸለመ፣ ‹‹በሕገ-ወጥ
አልተወሰደባቸውም፡፡ ‹‹በተወሰነ ጊዜ ውስጥ ማሟላታቸው ሕፃናትን በተመለከተ የመሥሪያ የሕፃናት ዝውውር ላይ አንሰራም፡፡
አውራምባ ታይምስም መረጋገጥ አለበት፤ በዚህ ላይ የሚሰራ መሆኑ በመረጋገጡ፣ የሴቶች ቤታቸው ኃላፊነት የሕፃናት መብቶችና ይኼ ጉዳይ ወደ ሴቶች፣ ሕፃናትና
‹‹ምን እስኪሆን ነው የሚጠበቀው?፤ ተጠናክረን መስራት አለብን ብዬ ጉዳይ ሚኒስቴር አጣርቶ ፍቃዱ ጥቅሞች እንዲከበሩ የሚመለከታቸው ወጣቶች ጉዳይ ሚኒስቴር ተላልፏል››
ለምን አይዘጉም?›› በሚል ላነሳችው አስባለሁ›› ሲሉ መልሰዋል፡፡ እንዲሰረዝ ለኤጀንሲው ባሳወቀው አካላትን ማስተባበር መሆኑን አፅንዖት ማለታቸው ግራ ከማጋባቱ በላይ፣
ጥያቄ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችና ተመልካች ያጡ ሕፃናት? መሰረት ድርጅቱ እንዲዘጋ ውሳኔ በመስጠት ነበር ለጥያቄዎቻችን ‹‹ታዲያ የሕፃናትን ጉዳይ ማነው
ማህበራት ኤጀንሲ ዋና ዳይሬክተር ኤጀንሲው በቅርቡ የ2003 ተላልፎበታል›› ይላል መግለጫው፡፡ መልስ መስጠት የጀመሩት፡፡ በኃላፊነት እየሰራ ያለው?›› የሚል
አቶ ዓሊ ሲራጅ ምላሽ ሰጥተዋል፡፡ ዓ.ም የስድስት ወራት የሥራ ነገር ግን የተጠቀሰው ሚኒስቴር መ/ቤቱ ጥያቄ እንዲነሳ ያስገድዳል፡፡
‹‹በቀጣይነት እነዚህ አፈፃፀሙን አስመልክቶ በሰጠው ድርጅትም ሆነ ሌሎች በማሳደጊያ ስም የከሰሳቸው ተቋማት ስለመኖሩ በሕገ-ወጥ መንገድ ሕፃናትን
ተቋማት የሕፃናት ማሳደጊያ ሆነው ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ ከተነሱ ተቋቁመው በጉዲፈቻ ኤጀንሲዎች የጠየቅናቸው አቶ አብይ፣ ‹‹እኛ ወደ ውጭ ሀገራት መላካቸው
ሊቀጥሉ አይችሉም›› እንደሚሉት ነጥቦች መካከል በሕገ-ወጥ የሕፃናት በኩል ሕፃናትን በሕገ-ወጥ መንገድ የምንሰራው የሕፃናቱን መብቶችና ተረጋግጦ እንዲዘጉ የተወሰነባቸው
አቶ ዓሊ ከሆነ፣ ተቋማቱ ያልተዘጉበት ዝውውር ላይ ተሰማርተው የነበሩ ወደባዕድ ሀገር ሲያዘዋውሩ የተገኙና ጥቅሞች በማስከበር ዙሪያ ንቅናቄ ድርጀቶች ለሕገ-ወጥ ድርጊታቸው
ምክንያት ሕፃናቱ የሚዛወሩበት ተቋማት መዘጋታቸውን አስመልክቶ እንዲዘጉ የተወሰነባቸውን ተቋማት መፍጠር፣ የሚመለከታቸውን አካላት ለምን እንዳልተከሰሱ ላነሳነው ጥያቄም
ሁኔታ እስኪመቻች የተወሰነ ጊዜ የተሰጠው መግለጫ አንዱ ነው፡፡ ኤጀንሲው አለመክሰሱ ጥያቄ ማስተባበር እንጂ የመክሰስ ሥራ መልስ ለማግኘት የሶስት አስፈፃሚ
ስለሚወስድ ነው፡፡ ጋዜጣዊ መግለጫው ላይ ያጭራል፡፡ አንሰራም፡፡ እሱን የሚመለከተው አካላትን ደጅ ለመርገጥ ተገደናል፡
ኤጀንሲው የሚቆጣጠራቸው እንደሰፈረው፣ ‹‹ቤተር ፊውቸር›› በሕገ-ወጥ የሕፃናት ፍትህ ሚኒስቴር ነው›› ሲሉ ምላሽ ፡ መጀመሪያ ጥያቄውን ያቀረብንለት
ተቋማት ላይ ብዙ ጊዜ ድንገተኛ የተባለ የአዶብሽን (ጉዲፈቻ አፈላላጊ) ዝውውር ላይ ተሰማርተው የነበሩ ሰጥተዋል፡፡ የበጎ አድራጎትና ማህበራት ኤጀንሲ
ፍተሻ አለመደረጉ እና ፍተሻ ኤጀንሲ ‹‹በሕገ-ወጥ የሕፃናት ዝውውር ድርጅቶችን ፈቃድ ከመሠረዝ ባለፈ የሴቶች፣ ሕፃናትና ወጣቶች ጉዳዩን ወደ ‹‹ሌሎች የሚመለከታቸው
የሚከናወነውም በዓመት አንዴ ብቻ ውስጥ ሲሳተፍ ቆይቷል››፡፡ ድርጅቱ ለምን ክስ እንዳልተመሰረተባቸውና ጉዳይ ሚ/ር የሕዝብ ግንኙነት አካላት›› መራ፤ ከዛም የሴቶች፣
መሆኑ ጉድለት ላለባቸው ተቋማት ከተለያዩ አካባቢዎች ያመጣቸውን በየዓመቱ በኤጀንሲዎች በኩል ስንት ዳይሬክተር ለሆኑት አቶ አብይ ሕፃናትና ወጣቶች ጉዳይ ሚ/ር
ችግራቸውን ለመሸፋፈን በቂ ዕድል ሕፃናት በአዲስ አበባ አስተዳደር ሕፃናት በሕገ-ወጥ መንገድ ወደውጭ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤቱ ምን ያክል የመክሰስ ኃላፊነቱን ወደ ፍትሕ
ስለሚሰጥ የክትትልና የቁጥጥር በተለያዩ ክ/ከተሞች ‹‹ተጥለው›› ሀገራት እንደሚላኩ የጠየቅናቸው ሕፃናት በሕገ-ወጥ መንገድ ወደውጭ ሚ/ር አስተላለፈ፡፡ ፍትህ ሚኒስቴር
ሥራው ላይ ቀላል የማይባል ተፅዕኖ የተገኙ በማስመሰል፣ በሀሰተኛ መረጃ አቶ ዓሊ፣ ‹‹እርግጥ ነው እስካሁን እንደሚላኩ መረጃ እንዳለው ያገኘናቸው የሥራ ኃላፊዎች ደግሞ
ማሳደሩ አልቀረም፡፡ የኤጀንሲው ዋና ሕፃናቱ ወደውጭ ሀገራት እንዲላኩ የከሰስናቸው የሉም፡፡ ግን መከሰስ በጠየቅናቸው ጊዜ ጉዳዩ በቀጥታ በበኩላቸው መረጃውን ማግኘት
ዳይሬክተር ግን በዚህ አይስማሙም፡፡ ‹‹ሲሰራ መገኘቱን›› መግለጫው የለባቸውም የሚል አቋም ኖሮን የሚመለከተው የሰራተኛና ማህበራዊ የሚቻለው ከዐቃቤ ሕግ ጽ/ቤት
ኤጀንሲው ለክትትል ከመሄዱ በፊት ያስረዳል፡፡ ‹‹ቤተሰብ ያላቸውን አይደለም፡፡ ምናልባትም ሌሎች ጉዳይ ሚኒስቴርን መሆኑን ነበር መሆኑን ቢገልፁልንም በጽ/ቤቱ
ከተለያዩ አካላት ስለተቋሞቹ በቂ መረጃ ሕፃናት፣ በሀሰተኛ መረጃ ቤተሰብ የሚመለከታቸው አካላት የከሰሷቸው የነገሩን፡፡ ‹‹ጉዳዩን ይበልጥ ያውቁታል››
አሰባስቦ እንደሚሄድ የሚገልጹት የሌላቸው በማስመሰልና ቤተሰቦችን ይኖራሉ፤ ቁጥሩም ለእኛ ሳይሆን ምንም እንኳን የሴቶች፣ የተባሉት ባለሙያ ‹‹ሥልጠና ላይ
ዋና ዳይሬክተሩ፣ ለሚያሳድጋቸው በገንዘብ በመደለል ሕግን በመተላለፍ ለሴቶች፣ ሕፃናትና ወጣቶች ጉዳይ የሕፃናትና ወጣቶች ጉዳይ ሚኒስቴር፣ ናቸው›› በመባሉ ለጥያቄያችን መልስ
ሚ/ር ነው ሪፖርት የሚደረገው፤›› ‹‹ሕገ-ወጥ የሕፃናት ዝውውር ሳናገኝ ቀርተናል፡፡

22
ስ ፖ ር ት አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003
አጥቂው- መከላከያ
የኢትዮጵያ ፕሪምየር ሊግ አዲስ አሸናፊ ቡድን ለመውለድ ግማሽ መንገድ ተጉዟል፡፡ የመጀመሪያውን
መኩሪያ (የክቡር ዘበኛ ቡድን) እንዲሁም
የጦር ሰራዊት ቡድን የነበረው መቻል
የንጉሳዊ አስተዳዳር ውሳኔ ሰለባ ሆነው
ነበር፡፡ በዚህም ሳቢያ ወታደር ሆነው
በሲቪልነት ቅ/ጊዮርጊስን ጨምሮ በሌሎች
ክለቦች ውስጥ ገብተው ለመጫወት
ዙር በመሪነት “አጠናቋል” ብሎ መናገር ስህተተኛ የሚያስብልበት ዕድል ጠባብ ስለሆነው የመከላከያ እግር ተገደው ነበር፡፡
በ1967 ዓ.ም. የወታደራዊ
ኳስ ቡድን አቤል ዓለማየሁ ታሪክን በማጣቀስ ሰፊ ሀተታዊ ፅሁፍ አዘጋጅቷል፡፡ ስርዓት በስልጣን ማማው ላይ “ጉብ” ሲል
የወታደራዊ ቡድኖችም ተስፋ ለመለመ፡
ባለሙያው ሹል ጥርስ ያለውን ፡ አላግባብ እንደወጡ አስታውቀውም
የኮንስትራክሽን መኪና መሪ ከወዲህ ወዲያ ወደ ውድድር ሜዳ ከሲቪል ቡድኖች ጋር
ይጠቀልላል፡፡ ሰርስሮም አለታማውን ተቀላቅለው እንዲጫወቱ ተፈቀደላቸው፡
ድንጋይ ብዙ ትንንሽ ያደርገዋል፡፡ ፡ ቡድኑም ‹‹መቻል›› ተባለ፡
ሰሞነኛው ዝናብ ከመንገድ ግንባታ ስራው ፡ ይህ ቡድን ምድር ጦር የሚል ስም
ጋር ተደማምሮ ስፍራው ጨቅይቷል፡፡ ወጥቶለት የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ
ሰራተኞችና መኪኖች ውር ውር ይላሉ፡ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ስልጣን
፡ በአካባቢው የሚገኘው የመከላከያ እግር ላይ እስከወጣበት ጊዜ ድረስ ጠንካራ
ኳስ ክለብ የልምምድ ሜዳ፣ ሆስቴል እና ተፎካካሪ ቡድን ሆኖ አሳልፏል፡፡ ‹‹በ1983
የአሰልጣኞች ቢሮ አካቶ የያዘው ጊቢ ዓ.ም. ወደ ታችኛው ዲቪዚዮን ሲያልፍ
የመንገድ ቁፋሮው ወደ ታች መዝለቅ ቡድኑ ፈረሰ፡፡ እስኪደራጁ ድረስም ስም
አርቀው የሰቀሉት አስመስሎታልና እየተሰጣቸው ያወታዎችን ያደርጉ ነበር፡
ተራምዶ መግባትን ለጊዜውም ቢሆን ፡ ››
ታሪክ አድርጎታል፡፡ ሙሉዓለም እጅጉ፣ ደረጃ በላይ፣
ቀኑ ረቡዕ አራት ሰዓት ላይ፣ ቡታ አስመሮም፣ ካንጋሮ (በረኛ) ያካተተው
የኢትዮጵያ ፕሪምየር ሊግ አናት ላይ ምድር ጦር የበርካታ ደጋፊ ባለቤት ነበር፡
የተቀመጠው መከላከያ የዕለቱን ልምምድ ፡ በተለምዶ ሚስማር ተራ የሚባለው
የሚጀመርበት ጊዜ ቢሆንም ውቡ ቦታ [በአሁን ሰዓት የኢትዮጵያ ቡና
የተንጣለለ የልምምድ ሜዳ ያለወትሮው ደጋፊዎችና የመብራት ኃይል ደጋፊዎች
ራቁቱን ሆኖ ይታያል፡፡ አንዳንድ የሚቀመጡበት] በ”ጦሩ” ደጋፊዎች
ተጨዋቾች መደበኛ ልብሳቸውን፣ ሌሎች የተያዘ ነበር፡፡ በካታንጋም ይታደማሉ፡፡
የክለቡን ቱታ ለብሰው ወደ ክለቡ መዝናኛ • የሊጉ መሪ የመከላከያ እግር ኳስ ቡድን የቡና ደጋፊዎች በተቆጣጠሩት ቀኝ ጥላ
አዳራሽ በመግባት ላይ መሆናቸው ያየ ፎቅም ‹‹ይነግሱ›› ነበር፡፡
የዕለቱ ልምምድ መሰረዙን ይጠረጥራል፡ ለመሙላት ይንቀሳቀሳል፡፡ በምድር ጦር ዘመን የነበረው
ክለቡ በተጨዋቾች ደሞዝ ዑመድ ኡኩሪ፣ በዳራ ሆራና
፡ በእለቱ አጠቃላይ ስብሰባ በመኖሩ ሳቢያ ጫላ ድሪባ ለአጥቂው መከላከያ ፈጣን የእግር ኳስ ፉክክር ይፋፋም ነበር፡፡ ጎልማሳ
ለተጨዋቾች እረፍት በመሰጠቱ ነው ክፍያ በአገሪቱ ቀዳሚ መሆኑን በዚህ እና አንጋፋ የስፖርት ቤተሰቦች ስለዚህ
ዓመት አሳይቷል፡፡ የክለቡ አንደኛ ደረጃ የጎል አነፍናፊዎች ናቸው፡፡ አሰልጣኝ
አዲሱ የፕሪምየር ሊግ አሸናፊ ቡድን አሸናፊ ሦስቱንም በአንድ ላይ ደጋግሞ ጊዜ ዞር ብለው ሲያወጉ ፊታቸው ይፈካል፡
ለመሆን የሚንደረደረውን የመከላከያ ደሞዝ ሦስት ሺህ አንድ መቶ (3100) ፡ የምድር ጦር ደጋፊዎች በአዎንታዊም
ብር ነው፡፡ በሁለተኛ ደረጃ የተቀመጡት አጫውቷቸዋል፡፡ በሁለት እና በአንድ
ቡድን አባላት የሚያበቃው ሜዳ ጾሙን አጥቂም የሚጠቀምበት ጊዜ አለ፡፡ ሁሉም ሆነ አሉታዊ መልኩ የሚያነሷቸው
መዋሉ፡፡ 2900 ብር ወር ላይ ኪሳቸው ይከታሉ፡ ቢኖርም የእግር ኳስ ሜዳው ድምቀት
፡ 2700 ብር ዝቅተኛ የክለቡ የዋና ቡድን ጎል አስቆጣሪ ናቸው፡፡ በተለይ ሰባት ጎል
ከሁለት ቀሪ ጨዋታዎች ያስቆጠረው ጫላ ድሪባ የሊጉ ክስተት እና ግለት መሠረት እንደነበሩ ግን ማንም
(አዳማ ከነማ ከሀዋሳ ከነማና ከመከላከያ ተጨዋቾች ደሞዝ ነው፡፡ ይስማማል፡፡
በኢትዮጵያ እግር ኳስ ነው፡፡ 14ኛውን የኢትዮጵያ ፕሪምየር
ጋር ከሚያደርገው) በስተቀር አንደኛውን ሊግ አንደኛ ዙር በአንክሮ የተከታተለው ‹‹ምድር ጦር ጨዋታ ሲኖረው
ዙር ያሟሸው የኢትዮጵያ ፕሪምየር የአሰልጣኞች ሪከርድ በሆነ ሂሳብ 100 ስታዲየሙ ይሞላል፡፡ የመግቢያ ገንዘብ
ሺህ ብር የዝውውር ከፍለው አሸናፊ አስር አለቃ ጫላ ድሪባ ‹‹የብሔራዊ
ሊግ የደረጃ ሰንጠረዥ ላይ በመሪነት ቡድን ጥያቄ እንዴት ቀረበለት?›› ብሎ ስለሌለን ተጨዋቾች በሚያሟሙቁበት
የተቀመጡትን ቡድኖች ትኩረት ሰጥቶ በቀለን የቡድኑ አሰልጣኝ አድርገዋል፡ በኩል (በከማን አንሼ) ተንጠልጥለን
፡ የሚከፈለው ወርሃዊ ደሞዙ (12 ሺህ አይጠይቅም፡፡ ረዥሙ አጥቂ አይን ውስጥ
የተመለከተ የፕሪምየር ሊጉን የሚያነሳ የከተተው እንቅስቃሴ እያደረገ ነው፡፡ በራስ እንገባለን፡፡ ያን ካልቻልን ዛፍ ላይ ወጥተን
አራተኛ ቡድን ሊወለድ ስለመቻሉ ሰፊ ብር) ገ/መድህን ኃይሌ ከወራት በፊት • አስጨናቂው አጥቂ ለማየት እንሞክራለን፡፡ “ጋሼ አስገቡን”
ደደቢትን ለማሰልጠን የተስማማበት 20 መተማመኑ የአንጋፋ ተጨዋች ያህል
ግምት ያሳድራል፡፡ ዑመድ ኡኩሪ እያልን ከሚገባ ሰው ጋር ተቀላቅለን
ሺህ ብር ሪከርድ ሆኖ ተመዝግቦ ነበር፡፡ ነው፡፡ ከሙገር የመጣው በዳሶ ሆራም
በፕሪምየር ሊጉ የ14 ዓመት የመከላከያ የአጥቂ መስመር “አስፈሪ” ለመግባት ጥረት እናደርጋለን፡፡ ይህ
ጉዞ “አሳዛኝ” የተባለውን አደጋ ከአዲግራት አሰልጣኝ አሸናፊ ተጨዋቾች ለዝውውር መስታወታቸው ነው፡፡ ‹‹መሼ›› በመከላከያ ሁሉ ካልተሳካ ጨዋታ ሊጠናቀቅ 15
የሚከፈለው የዝውውር ሂሳብ 250 ሺህ የሚል ሐረግ እንዲለጠፍለት ተጨማሪ
ወደ መቀሌ ሲያመራ በመኪና መገልበጥ ዘንድሮ ካያቸው ጥሩ ነገሮች አንዱ ነፃነት ደቂቃ ሲቀር በሮች እስኪከፈቱ እንጠብቅ
ብር መድረሱን ግንዛቤ ውስጥ በመክተት ማስረጃ ነው፡፡ ይህም ከፕሪምየር ሊጉ
ሳቢያ ካስተናገደው አዳማ ከነማ ጋር አንድ ነው፡፡ ‹‹በፊት መከላከያ ውስጥ ያለው ነበር›› በማለት ምን ያህል ለጨዋታው
ለዝውውር ከተሰጠው ገንዘብ እና ወርሀዊ የደረጃ ሰንጠረዥ አናት ላይ የተቀመጠው
ቀሪ ጨዋታ የሚቀረው መከላከያ በሰባት የተጨዋቾች ቁጥጥር በቀድሞ ጊዜ ጉጉ እንደነበሩ ጋዜጠኛ መሸሻ ወልዴ
በላይ ጠይቆ እንደነበረ የሚናገሩ አሉ፡ ቡድን ለመጀመሪያ ጊዜ የፕሪምየር ሊጉን
ጎል ልዩነት ካልተሸነፈ በስተቀር ሊጉን እንደነበረው በጣም የጠነከረ አይደለም፡ ይናገራል፡፡ 90 ደቂቃ ላለመሸነፍ ጠንካራ
፡ ከፍተኛ የዝውውር ሂሳብ በመመደብም ዋንጫ ለማንሳት ለሚያደርገው ጥረት
በመሪነት ማጠናቀቁን አረጋግጧል፡፡ ፡ ከአሰልጣኛቸው እና ከአመራሮች ጋር ፉክክር የሚያደርገው “ጦሩ” የዳኛው ፊሽካ
ተጨዋቾችን ከተለያዩ ክለቦች ሰብስበዋል፡፡ በጎል ማምረቱ በኩል ስጋት ውስጥ
አወዛጋቢ የዳኝነት ውሳኔ የመነጋገር ባህል አዳብረዋል፡፡ ይህ ደግሞ እስከሚነፋ ድረስ መጫወት የሚያስችል
የራሳቸው የልምምድ ሜዳ ካላቸው ጥቂት እንዳይገባ አድርጎታል፡፡
በታየበት ጨዋታ ከደደቢት ጋር የመጨረሻ እግር ኳስ የሚፈልገው ቁልፍ ነገር ነው›› ትንፋሽ ያላቸው ተጨዋቾች የተሰባሰቡበት
ክለቦች አንዱ ነው፡፡ የሜዳው ውበት ጥሩ አማካዮቹ ፋሲካ አስፋው
ጨዋታቸውን ያደረገው ኢትዮጵያ ቡና በማለት ጥሩውን ጎን ያሳያል፡፡ እንደነበር ይነገራል፡፡ ‹‹ትልቁ የቡድኑ
እንክብካቤ እንዳለው ያሳብቃል፡፡ እንደ እና ሳሙኤል አለባቸው የክለቡ
2-1 አሸንፎ ያገኘው ጣፋጭ ሦስት ነጥብ ሰባት የመከላከያ ተጨዋቾች ብቃት ወኔና ያልበገር ባይነት ስሜታቸው
ምንጮቻችን ገለፃ የክለቡ የጀርባ አጥንት የመሀል ምሶሶዎች ናቸው፡፡ የማጥቃት
ከሊጉ መሪ መከላከያ ጋር በእኩል ነጥብ ከክለቡ ፈቃድ አግኝተው ከክለቡ ሆስቴል ነው፡፡ እየተመሩ እንኳን አንድ ነገር
ሠራዊቱ ነው፡፡ ከመደበኛ ተራ ወታደር እንቅስቃሴው እንዲፋጠን ኳስ ወደ
እንዲቀመጥ ቢያደርገውም በስድስት ጎል ውጪ (በቤታቸው) ይኖራሉ፡፡ የአቋም ሊፈጥሩ የሚችሉ ስለሆኑ አታምናቸውም፡
እስከ ጀነራል ማዕረግ ላይ ያሉ ወርሃዊ ፊት በማንሸራሸሩ በኩል የአንበሳውን
አንሶ ሁለተኝነትን አስከብሯል፡፡ የአምናው መዋዠቅ ካሳዩ ግን ወደ ሆስቴል ፡ ተጨዋቾች ያላቸው ትንፋሽ አስገራሚ
መዋጮ ያደርጋሉ፡፡ ድርሻ ይወስዳሉ፡፡ ቁርጠኛው አምበሉ
የኢትዮጵያ ፕሪምየር ሊግ ‹‹ክስተት›› እንዲመለሱ ይደረጋል፡፡ ነበር›› የሚለው መሸሻ በወቅቱ የሁሉም
አስተያየት ሰጪዎች ይህ አይናለም ኃይሉ የብረት ማገር ነው፡፡
ደደቢት ከአዳማ ከነማ እና ከኢትዮጵያ “ጦሩ ነመኛታ...” ቡድኖች የተፎካካሪነት ደረጃ ጣሪያ የነካበት
በመከላከያ እግር ኳስ ቡድን ውስጥ የኢትዮጵያ ብሔራዊ ቡድን አሰልጣኝም
ቡና ጋር ባደረጋቸው ሁለት ተስተካካይ ሰራዊቱን የሚወክል የእግር ስለነበር ከባዱ ከስታዲየም መቅረት እንጂ
ከመቼውም ጊዜ በላይ የታየ ከፍተኛ ትኩረት በመስረቁ የዋሊያዎቹን ተከላካይ
ጨዋታዎች ሽንፈትን መጎንጨቱ ኳስ ቡድን ለመጀመሪያ ጊዜ የተቋቋመው መምጣት አልነበረም፡፡
መነቃቃት መሆኑን ይናገራሉ፡፡ ለማጠናከር አማራጭ ሆኗል፡፡ ቁጥሮች
መሪዎቹን አንጋጦ ለመመልከት በ1937 ዓ.ም. ነው፡፡ ከዚህ ቀደም በ1936 ‹‹ሀማሬሳሆ... ጦሩ ነመኛታ...
አዲሱ አሸናፊ ግን መከላከያ በንፅፅር ሲታይ ጥሩ
ተገዷል፡፡ በ24 ነጥብ እና በስምንት ጎል ጠቅል ብለው ውድድር ለማድረግ ሲሰናዱ ጦሩ ነመኛታ...›› በሚል ዜማ ስታዲየሙን
በ1984 ዓ.ም. ወደ ስልጠና ተከላካይ መስመር እንደሌለው ያሳያሉ፡
ሦስተኛ ደረጃ ላይ ሆኖ አንደኛውን ዙር የወታደር ቡድን ማሳተፍ ስላልተፈቀደ የሚያርዱ ደጋፊዎች ምድር ጦር
ዓለም የገባው የቀድሞው የኢትዮጵያ ፡ 17 ጎል ከተቆጠረበት መከላከያ በተሻለ
ስለማጠናቀቁ ማረጋገጫ በእጁ የለም፡፡ ተጨዋቾቹ ወደ ቅ/ጊዮርጊስ ገቡ፡፡ ጋዜጠኛ ካለው ቤታቸው አይቀሩም፡፡ መሸነፍን
ባንኮች አሰልጣኝ አሸናፊ በቀለ መጠኑ ሲዳማ ቡና፣ ሀዋሳ ከነማ፣ ሀረር ቢራ፣
ከደደቢት ጋር እኩል ነጥብ ሰብስቦ በአንድ ገነነ መኩሪያ (ሊብሮ) ‹‹ንጉሱ ጋር ካለመውደድ የተነሳ ወቀሳን ያስከተሉባቸው
ቢለያይም በቅድመ ውድድር ዘመንም ሆነ ቅ/ጊዮርጊስ በራቸውን አስከብረዋል፡፡
ጎል የተበለጠው የሁለት ጊዜ የኢትዮጵያ ሄደው ጠይቀው ተፈቀደላቸው፡፡ ከዚያም ግጭቶች ውስጥ ይገቡም ነበር፡፡ በክራንች
በውድድር መሀከል የሚሰጠው ልምምድ የኢትዮጵያ ብ/ቡድንን በር
ፕሪምየር ሊግ አሸናፊ ሀዋሳ ከነማ አዳማ ስማቸውን ጦር ሰራዊት ብለው መወዳደር ‹‹ኩርኩም›› የሚያቀምሱም ነበሩ፡፡
“ጠንካራ” ነው፡፡ “ልምምዱ ከተጨዋች የመጠበቅ ሰፊ ዕድል ያለው ይድነቃቸው
ከነማን ካሸነፈ አሊያም ነጥብ ከተጋራ ጀመሩ›› ይላል፡፡ ከአሁኑ ቡድን ውስጥ
አቅም ጋር ያልተመጣጠነ ነው (ከባድ ነው)” ኪዳኔ የመከላከያ በር ከ17 በላይ ግብ
ደደቢትን ቦታ ይቀይረዋል፡፡ ከትላንት ጦር ሰራዊት- መቻል፣ ምድር እንደቀድሞው የሰራዊቱ አባላት የሆኑ
እያሉ የሚተቹት ተጨዋቾች ቢኖሩም እንዳይቆጠርበት ኳስ በማምከኑ በኩል
በስቲያ መብራት ኃይልን 2-0 ያሸነፈው ጦር የሚሉ ስሞችን ቀያይሯል፡፡ 20ኛው ተጨዋቾች አሉ፡፡ አይናለም ኃይሉ፣ ጫላ
በሊግ ውድድሮች ላይ እንደ ማራቶን እስከ የተሳካ የውድድር ዓመት እያሳለፈ ነው፡
አዳማ ከነማ ቀሪ ሁለት ጨዋታዎቹን ሜካናይዝድ ከዚያም በ1990 ዓ.ም. ድሪባና ገመቹ በቀለ ‹‹ሚሊተሪ›› ናቸው፤
ክር መበጠሻው ድረስ ለመዝለቅ ልምምዱ ፡ ቡድኑን ከኋላ በመምራት በኩልም
ካሸነፈ ሦስተኛ ሆኖ የማጠናቀቅ እድል በተጀመረው የኢትዮጵያ ኤርትራ ጦርነት ሲጠሯቸው አስር አለቃ ማለትዎን
ከፍተኛ ጥቅም እንዳለው የሚመሰክሩም አስተዋፅኦው የሚናቅ አይደለም፡፡ ‹‹ጎሎች
አለው፡፡ ወቅት ባድመን ለማስለቀቅ በተካሄደው እንዳይረሱ፡፡ በጨዋታ ዘመኑ ፀሐይ ግባት
አሉ፡፡ ያስተናግድ የነበረው የመከላከያ መረብ
በታንዛኒያ በተካሄደው ዘመቻ ስም ፀሐይ ግባት ይባል የነበረው እና መከላከያን በአምበልነት ያገለገለው
ከንግድ ስራ ኮሌጅ ‹‹በባንኪንግ በሌሎች ዓመታት አንፃር ዘንድሮ ለውጥ
የምስራቅና መካከለኛ አፍሪካ ሻምፒዮና ቡድን በኋላ ላይ መከላከያ ጠቅሎታል፡፡ የክለቡ ምክትል አሰልጣኝ በለጠ ገ/ኪዳንም
እና ፋይናንስ›› የመጀመሪያ ዲግሪ ያለው አሳይቷል፡፡ ለዚህም ይድነቃቸው ትልቅ
ላይ ወሳኝ ሦስት ተጨዋቾችን መቻል በኢትዮጵያ እግር ኳስ መቶ አለቃ ከስሙ ፊት የሚቀድም
አሸናፊ ራሱን ለማዳበር ከስልጠና ረጂ ስራ እየሰራ ነው›› ሲል መሸሻ ወልዴ
ያሰመረጠው መከላከያ (ዑመድ ኡኩሪ፣ ውስጥ አይረሴ ታሪክ ያኖረ ቡድን ነው፡ ማዕረግ ነው፡፡
መሳሪያዎች ጋር ጓደኝነቱ መልካም ነው፡ አጭሩን ግብ ጠባቂ ያወድሳል፡፡
ሳሙዔል ውሐበ እና በዳሶ ሆራ) አራትና ፡ በተደጋጋሚ የኢትዮጵያ የሻምፒዮና ዑመድ ለምን ጎላ?
፡ በተጨዋቾች ፎቶ ባሸበረቀው ቢሮው ነፃነት
ከዚያ በላይ ያስመረጡ ክለቦች ከጨዋታ ዋንጫን ከፍ ማድረግም ችሏል፡፡ ጋምቤላ በተለምዶ ‹‹ባሮ
በደረስኩም ጊዜ ትኩረቱን በእግር ኳስ ከኢትዮጵያ እግር ኳስ
እንዲታቀቡ የሚያዘው የኢትዮጵያ በ1957 ወታደራዊ ቡድኖች ማዶ›› ተብሎ በሚጠራው አካባቢ ተወልዶ
ማዳበሪያ ገላጭ ጥራዝ ላይ አድርጎ ነበር፡ ተጨዋቾች ጋር የመሸሻ ወልዴን ያህል
የእግር ኳስ ፌዴሬሽን መተዳዳሪያ ከሲቪል ቡድኖች ጋር አብረው መጫወት እንዳደገው ዑመድ ኡኩሪ በዘንድሮ ዓመት
፡ ቅርበት ያለው የእግር ኳስ ጋዜጠኛ ማግኘት
ደንብ ስላልፈቀደላቸው ሦስት የሊጉን የለባቸውም በሚል ፈረሱ፡፡ ስለሆነም የኢትዮጵያ እግር ኳስ ውስጥ ተደጋግሞ
የአሸናፊ ቡድን በአካል ብቃት ከባድ ነው፡፡ አማካሪያቸው፣ ስህተታቸውን
ጨዋታ ከሦስት ቋሚ ተሰላፊዎቻቸው ኦሜድላ፣ ንብ (የአየር ኃይል ቡድን)፣ የተነሳ ስም ማግኘት ይከብዳል፡፡
ላይ አተኩሮ ኳስን ወደፊት ለመጫወት ጠቋሚያቸውና መልካም ጎናቸውን ማሳያ
ውጪ ማድረግ ግድ ብሏቸው ስለነበር አጥቂው በየሰፈሩ ስሙ
ነጥቦች ለመጣል ተገደዋል፡፡ ሁለት ይሞክራል፡፡ በተለይ ዘንድሮ በመከላከያ
መከላከያን በቁጥር
እንዲናኝ ጎልቶ የወጣበት በታንዛኒያ
አቻና ብቸኛውን ሽንፈት በኢትዮጵያ ቡና የሰራው ቡድን በስልጠና ህይወቱ ኳስን የተካሄደው የምስራቅና መካከለኛ አፍሪካ
የቀመሱት በዚሁ ወቅት ነው፡፡ ወደ ፊት የሚጫወት (በማጥቃት ላይ ሻምፒዮና በዲ ኤስ ቲቪ መተላለፉ
የከፍታው ምስጢር? የተመረኮዘ ጨዋታን የመረጠ) ነው፤ 31- በሊጉ የሰበሰበው ነጥብ ጠቅሞታል፡፡ ካምቦሎጆ ብቅ የማይሉ
የመሿለኪያው መንገድ ግንባታ አጥቂ ቡድን ለመገንባቱ የቡድኑ ስብስብ 14- በሊጉ ያደረገው የጨዋታ ብዛት ቁጥር እንኳን ስለ ዑመድ ማውራት ጀምረዋል፡
እግር ኳስ ክለቡን ጊቢ ከፍ እንዳደረገው እንደረዳው ጋዜጠኛ መሸሻ ወልዴ ያምናል፡ ፡ በብሔራዊ ቡድንና በመከላከያ 11 ቁጥር
፡ በህፃንነት እድሜው ከ1977 ዓ.ም. 9- በሊጉ ያሸነፈው የጨዋታ ቁጥር
ሁሉ መከላከያ ቤት በሁሉ ረገድ ከፍታ ለብሶ ሜዳ የሚገባው ዑመድ በሊጉ አስር
እየታየ ነው፡፡ የክለቡ በጀት እድገት ጀምሮ የኢትዮጵያን እግር ኳስ በጥልቀት 4- በሊጉ ነጥብ የተጋራበት የጨዋታ ቁጥር ጎል አስቆጥሯል፡፡ ጠንካራ ሹት ይመታል፡
አሳይቷል፤ ከስድስት ሚሊዮን ብር በላይ መከታተል የጀመረው ጋዜጠኛው 1- በሊጉ የተሸነፈበት የጨዋታ ቁጥር ፡ ፍጥነቱ ሰውነት ያርዳል፡፡ የሊጉ አስፈሪና
በመሆን፡፡ ከዚህ ውስጥ አንድ ሚሊዮን “መከላከያ በየቦታው የማጥቃት ባህሪ አስጨናቂ አጥቂነትን ካባ ደርቧል፡፡
ያላቸው ተጨዋቾች ይዟል ይህም የቡድኑ 35- በሊጉ ያገባው የጎል ቁጥር
የሚሆነው ዘንድሮ የተቋቋመውን ወጣት
ቡድን ጨምሮ ለደሞዝ ይውላል፡፡ በጀት ፈጣን የማጥቃት እንቅስቃሴ እንዲኖረው 17- በሊጉ የተቆጠረበት የጎል ቁጥር ወደ ገፅ 23 ዞሯል
ካነሰ የስፖርት ክለቡ ቦርድ ክፍተቱን አድርጓል” ባይ ነው፡፡

}SdeK¨< Ÿ}c\ ð×” ¾h¨` ¨<H TVmÁ

U`„‹ ÃÖ”kl ƒ¡¡K—¨<” ¾w^²=M ትጥቃችንን ማን...
¾h¨` ¨<H TVmÁ ÃÖkS< ተማሪዎቹ መምህሯን ተከትለው፣ የመገናኛ ብዙሃኑን ሚናም እንዲሰባሰቡ የተደረጉ ኃይሎችና
‹‹I am genius;›› ይላሉ፡፡ ልጆቹንም፣ ሳያነሱ አላለፉም፡፡ ‹‹ሚዲያው ቅጥረኞች ጭምር መሆናቸውን
‹ትርጉሙ ምንድነው?› አልኳቸው፡ አብዛኛውን ግዜ የሚያወራው በአፅንኦት ትገልፃለች፡፡ የሀገሪቱ
፡ አንድም የመለሰልኝ ልጅ ቼልሲና ሊቨርፑል [የእንግሊዝ መንግስት የሕዝቡን አመለካከት፣
አልነበረም፡፡ በተግባር የማይገለጥ፣ የእግር ኳስ ክለቦች] እያለ ነው ባህል፣ ታሪክና ማንነት ፈፅሞ
ከዓመት ዓመት ቃሉን እየደገምን (የመንግስት ሚዲያ ሳይቀር)፡፡ ዛሬ
የምንሸጋገር ከሆነ፣ ስንት ሺህ ዜጋ ማክበርና ማስከበር ያልቻለበትንም
የእግር ኳስ ጨዋታን የሚያሳዩ
ያለሥራ ቤት እንደተቀመጠ እንዲህ ምክንያት በዚህችው መጽሐፍ ላይ
ድንኳኖች መብዛታቸውን እያየን
ያሉ ተጨማሪ ዜጎችን ማፍራት እንደሚከተለው ተጠቅሷል፡-
ነው፡፡ የእኛን ችግር ደብቀው ሌላ
ይሆናል፡፡ ‹አንድ ሰው ማስትሬት፣ 1ኛ፣ በሥልጣን ላይ
የሚደነቅ፣ የእኛን ኑሮ የሚሸፍን
ዲግሪ ወይም ዲፕሎማ ይዞ ከራሱ ያለው መንግስት አመጣጡ በኃይል
ነገር በስፋት ያቀርባሉ፡፡ የእኛን
አልፎ ሌላውን መርዳት ሲገባው ጉዳይ መፈትፈትና ማቡካት ሲገባን መሆኑ፣
እቤቱ ቁጭ ካለ፣ ትምህርቱ በየእለቱ የሚያቀርቡልን የማንቼና 2ኛ፣ በሥልጣን ላይ
ያልፈታው አንድ ችግር አለ ማለት የቼልሲን ጨዋታ ነው፡፡ አያውሩ ያለው መንግስት ይረዳ የነበረው
ነው› ብለዋል፡፡ አይደለም፡፡ ግን እንዴት ይሄንን በኢትዮጵያ ታሪካዊ ጠ ላ ቶ ች
የሥልጠና ማዕከሉ ያህል ግዜውን ይይዙብናል? ይሄ መሆኑ፣
ሥራ አስኪያጅ ሌላው ያነሱት ነጥብ እኮ ‹የራሷ ሲያርባት የሰውን 3ኛ፣ በሥልጣን ላይ
የሥርዓትን ጉዳይ ነው፡፡ የሥርዓት ታማስላለች› እንደተባለው ነው፡፡ ያለው መንግስት የኮሚኒስት
መለዋወጥ፣ በህብረተሰቡ ውስጥ ›› ሲሉ ኢንተርፕርነሩ ሀሳባቸውን ስሪት ያለው መሆኑና
ያልሰሩ ሰዎች የሚደርሱበት አጠቃለዋል፡፡ ስለማንነት፣ ባህልና ሃይማኖት
የማይገባ ቦታ፣ ጥረቱ ያልታየ፣ በቅርቡ እጄ ላይ የገባች ደንታ ቢስ መሆኑ፣
የወጣ የወረደበት የማይታወቅ ‹‹ወደቅኝ ግዛት የሚወስደው 4ኛ፣ በሥልጣን ላይ
ሰው ፎቅ ሰርቶ፣ ብዙ ንብረት ባቡር›› የምትል አነስተኛ መጽሐፍ ያለው መንግስት የአመራር አካላት
አካብቶ ሲታይ አቋራጭ መንገዶች አንብቤ ነበር፡፡ የመጽሐፏ ደራሲ ረጅሙን እድሜያቸውን
እንዳሉ ታች ያለው ሕብረተሰብ አቶ ቴዎድሮስ ተስፋዬ ናቸው፡፡ ያሳለፉት በጫካ መሆኑ ህዝቡ
ይገነዘባል፡፡ ዶ/ር ወሮታው ሀገርን፣ ባህልና ታሪክን መሠረት ላዳበረው ባህል፣ አመለካከት፣
ይህንኑ ሀሳባቸውን ሲያጠናክሩ፣ በማድረግ የተፃፈችው ይህችው ታሪክ ሁሉ ደንታ ቢ ስ
‹‹የእነበቀለ ሞላ፣ የእነተካ ኢገኖ፣ መዳፍ የምታክል መጽሐፍ፣ መሆናቸው (ከገፅ 21-22)፡፡
የእነጌታቸው ቢራቱ፣ የእነ ሰዒድ በአሁኑ ወቅት ስለሚታየው የአመራሩና የሥርዓት
መሀመድ ብርሀነ፣ የእነሻለቃ አሳሳቢ ሁኔታ የሚከተለውን ጉዳይ ከተነሳ ስንሻው ተገኝ
ኃይሌ ገ/ስላሴ እድገትና ሩጫ ሀሳብ አስፍራለች፤ ‹‹የሀገር
በግልፅ ይታያል፡፡ መውደቅ የተባሉ ጸሐፊ ከዓመታት በፊት
ባህል አልተከበረም፣ ተዋርዷል፡፡
መነሳታቸው ይታወቃል፡፡ ነገር ‹‹የመሪዎቻችን ቋንቋና ‹ውበቱ›››
የሕዝብ ማንነት፣ ባህልና እምነት
ግን ያልደከሙ ሰዎች እድገትና በሚል ርዕስ በጦቢያ መጽሔት
ሁሉ አልተከበረም፣ ተዋርዷል፡፡
ብልፅግና ከታየ፣ ድንገተኛ እድገት ባቀረቡት መጣጥፋቸው ላይ
ሕዝብ ሰለሀገሩ ጥሩ አመለካከት
የሚስተዋል ከሆነ፣ ሌላ አቋራጭ ሲገልፁ፣ ‹‹ስለቀድሞ ነገስታት
እንዳይኖረው ተመርዟል፤ ዳር
መንገድ መኖሩ ይታሰባል፡ ድንበር አልተጠበቀም፤ የሕዝብ የወጣትነት ዘመን ስናነብ
፡ ለምሳሌ፣ በደርግ ግዜ ያ ሁሉ ጤና አልተጠበቀም፤ ጥራት በመኳንንት ወግ ቤተ-መንግስት
የደከመ ሰው ንብረት መወረሱና ያለው፣ ማንነትን ያገናዘበ ውስጥ ምርጥ መምህራን
ያልደከሙ ሰዎች በዚያ ቤት ትምህርት የለም፡፡ ሕዝቡ ተመድበውላቸው የሀገራቸውን
ውስጥ ገብተው በነፃ መኖራቸው፣ ከመንፈሳዊውም ሆነ ከገሀዳዊ ታሪክና ባህል ጠንቅቀው፣
Brazmart International General Trading Plc. የሰሩት ቤታቸውን ሲያጡ፣ ጠላቶቹ አልተጠበቀም፤ ያለጥበቃና ለመሪነት የሚያበቃቸውን
Address!- • Urail Alem Brehan Plaza 1st Floor #106 ያልሰሩት አከራይተው በነፃ ያለተከላካይ ተላልፎ ተሰጥቷል፡ ትምህርት ተከታተሉ የሚለውን
መኖራቸው ተገቢነት አልነበረውም፡ ፡ ሕዝብ አንድነቱና ሰንደቅ ነጥብ አስታውሳለሁ፡፡ የአመራር
1. ›<^›?M u?} ¡è+Á” ›”vu= ¯KU w`H” ýL³ 1— öp u=a lØ` 106 ፡ ይሄ የተዛባ የሥርዓት ለውጥ ዓላማው ሁሉ አልተጠበቀም፣ ትምህርት ይሰጥ የነበረው እንዴት
2. Ku< ›ÅvvÃ òƒ Kòƒ dS<›?M I”í በሕብረተሰቡ አመለካከት ላይ አልተከበረም... ›› (ገፅ 20-21)፡፡ ነበር? ለምሳሌ ንጉሱን በተመለከተ
uT”—¨<U ¾vD”vD“ ¾h¨` u?ƒ n‹ SgÝ“ ”Ç=G<U u¾I”í SX]Á SÅwa‹ ÁÑ–< M:: የፈጠረው ትልቅ ተፅዕኖ አለ፡ መጽሐፏ ለዚህ ሁሉ በወጣትነት ዘመናቸው የፊደል
፡ ስለሆነም ሥርዓቱ ያልሰራውን ምስቅልቅል የተዳረግንበት መንስዔ ብቻ ሳይሆን የመሪነት ትምህርት
c=Ñ²< ƒ¡¡K— ¾w^²=M U`ƒ SJ’<” Á[ÒÓÖ<! የሚሸልም፣ ያለደከመውን የሀገሪቱ መንግስት፣ የውጭ ግንዛቤ እንዲያስጨብጡላቸው
Tel. 251-11 552 -6011 /12 Fax 251-11-5526012 የሚያበረታታ መሆን የለበትም፡፡ ኃይሎች (ምዕራባውያን) ተፅዕኖ ተመድበውላቸው የነበሩትን
ዶ/ር ወሮታው እንዲሁም በተቃዋሚዎች ዙሪያ አንዳንድ የካቶሊክ ቀሳውስት
(አባ ሳሙኤልና አባ የሮም ወዘተ
እናስታውሳለን) ብለዋል፡፡
ባሏን ጎዳው ብላ...

ግለሰብ ደግሞ ‹‹ጴጥሮስ፣ ማትዮስ፣ ሰዎችን መቅጣት አለመቻል ነው፡ ትጥቃችንን ማን
ያዕቆብ ...›› እየተባለ ይሽሞነሞናል ፡ ይሔ ማህበር ያኛውን ማህበር አስፈታን? ለሚለው ጥያቄ ከላይ
(ይሔ የሚሆነው አንድ ሃይማኖት የጎዳ መስሎት መለያየትን በሰፊው እንደጠቀስኩት እነዚህን የመሳሰሉ
በሚከተሉ ሰዎች መካከል መሆኑ ሊያውጅ ይችላል፡፡ ያኛው ጉባኤም ልዩ ልዩ ሃሳቦች ይነሳሉ፡
ሀገር አብራክ ተገኝተው፣ ድግስ ... እየለየ በመሆኑ ነው፡፡ በጥሪ የመጽሔት ሽፋን ላይ እያስወጡ አይረሳ)፡፡ የእምነቱ ተከታዮችም እንደዛው፡፡ ግን አይደለም፡፡ ፡ ለችግሩ መፍትሄም ዶ/ር
እየደገሱ ከፊሉን ስለሚያበሉት ከፊሉ ካርደችሁ አማካይነት ብዙዎች መሰዳደብ፣ ‹‹ሰማዕትነት›› የቡድን እዚህም እዚያም በሚመሰርቱት በማህበር ምክንያት የምትጎዳው ወሮታው ያቀረቡት ሃሳብ እዚያው
ላይ ደግሞ ትሪ ስለሚሰቅሉበት በራቸውን ዘግተው አለቀሱ፡፡ ጉባኤ በማሰናዳት የሚገኝ ይመስል የመከፋፈል ጉባዔዎች ምክንያት ሀገር ነች፡፡ ብዙ የማህበርና ችግሩ ያለበትን ቦታ በማከም
ወገኖች ማውራት ተገቢ ነው፡፡ ለድብድብ ጊዜ ሰይፍ የሚያቀብል ጥድፊያው ሁሉ ጉባዔ አዘጋጅቶ ተከፋፍለው ይቀራሉ፡፡ በደህናው የጉባዔ አራማጆች ከተቃራኒያቸው ላይ ነው፡፡ የልጆች አስተዳደግና
እነዚህ ሰዎች ሰው መሆናቸውን ሰው በሞላበት ሀገር የተገፉ ሌሎችን መሳደብ ነው፡፡ ለምሳሌ ጊዜ መከፋፈልና ማካፈል የሒሳብ በልጦ ለመገኘት በሚያደርጉት የትምህርት አቀራረቡን በማረም፣
እስከትናንት ማታ ድረስ አምነን ሰዎችን ለማባበል ግን ጎዳናው አንደኛውን ገባዔ ጥሎ ወደ መጽሐፍ ላይ ለሰፈሩ ቁጥሮች ሩጫ ውስጥ የምትረጋገጠው የሥርዓቱን ባህሪ በማጥራት
ነበር፡፡ የምሽቱ ጨለማ ሲገፈፍ ሁሉ ጭር ይላል፡፡ ሌላኛው ጉባዔ የተሸጋገረ ሰው ነው እንጂ ... ፡፡ ሀገር መሆኗን ሁሉም ሊያውቀው የተስተካከለ ማሕበረሰብና ጤናማ
ግን አውሬነታቸው አብሮ ተገለጠ፡ ይሔ የመቧደን ጣጣ ስብከታዊ በሆነ አሽሙር ይሰደባል፡ አንዳንድ ጊዜ ይገባል፡፡ ቡድን ቡድን ከልጆች ዜጋ ማፍራት የሚቻል እንደሆነ
፡ ለካ ሰው ናቸው ብለን በቸርነት የሃይማኖት ሰዎችን ጭምር ፡ ‹‹ይሁዳ፣ አርዮስ፣ ንስጥሮስ፣...›› የሚያናድደው የነገሮች መበላሸት ጨዋታ አልፎ ሀገር መናድ አበክረው ገልፀዋል፡፡
ውሃ ቀድተን ያጠጣናቸው ወገኖች እያመሳቸው ነው፡፡ መዘምራኑም ወዘተ ተብሎ በከሃዲነት ይፈረጃል፡ ሳይሆን ነገሮችን የሚያበላሹ የለበትም፡፡ ከላይ ያነሳሁላችሁ
ከጀርባቸው የሚነድ ትልቅ ሆነ ሰባኪያኑ ፎቶቿቸውን ፡ ጉባዔያቸውን የተቀላቀለውን
የእሳት ባህር አለ፡፡ ያንን እነሱ ወዳጄ በበኩሉ ምሳሌ የሚሆኑ
ለሁለት ነገሮች ይገለገሉበታል፤ ሰዎችን ማብዛት አለብን ይላል፡፡
አንደኛውን የድግሳቸውን ወጥ እርሱ እንደሚለው፣ ‹‹በጀግንነት
አጥቂው...
ጊዮርጊስ ሊያመራ ነው!›› ተብሎ ከበደ እና ከማል ሁለት ጊዜ
ሲያበስሉበት ሌላውን ደግሞ የሚወራውን ወሬ ፈገግ እያለ ዋንጫ በማንሳት ይመራሉ፡፡ የተዋደቁ፣ ለእውነትና ለቃላቸው
ከእነርሱ ጋር በተንኮል፣ ሰነድ እንደማያውቀው ይናገራል፡ መከላከያ እና የታመኑ፣ በፍቅር ወይም በሌላው
በማቃጠል እና መረጃ በማጥፋት ፡ ከመከላከያ ጋር እስከ 2004 ትውልዱ ከሰዴን ሶዶ (ምዕራብ ማህበራዊ ሕይወት ምሳሌ የሆኑ
የማይተባበራቸውን ሰው ሁሉ መከላከያ ከደደቢትና ዝውውር ‹‹በቪዛ ማጣት ችግር›› ሰዎች ታሪካቸው መወራት፣
ዓ.ም. መጨረሻ የሚያቆየው ውል ሸዋ) የሆነው አሸናፊ በቀለም
ይፈጁበታል፡፡ እና ከቅ/ጊዮርጊስ ጋር እንዳልተሳካ ቢገልፅም በዝውውሩ ሙያቸው በስፋት መተረክና
አለው፡፡ አራተኛ ክለብ እና ሰባተኛ ሰው
ድግስ መደገስ ጥሩ ባደረጋቸው ሁለት ተስተካካይ ዙሪያ ጥርጣሬ ያደረባቸው ሰዎች መነገር መቻል አለበት፡፡ እነዚህን
አራተኛ ቡድንና ለመሆን ማራቶኑን በመሪነት
ነው፤ ድግስን የመሰለ ነገር የለም ጨዋታዎች ላይ የጎን ጉዳት የጉዞው ወሬ ተበጀተ እንጂ ጀግኖች ለአዲሱ ትውልድ
ሰባተኛ ሰው የመሆን ጉዞ አጋምሰዋል፡፡ ይህ ብቻ በሊጉ
እኮ፡፡ ምክንያቱም ድግስ ማለት ላይ ሆኖ በመሰለፉ ዑመድ የደቡብ አፍሪካው ክለብ ለመከላከያ ማስተዋወቅ መቻል አለብን፡፡ እኛ
አስራት ኃይሌ፣ ስዩም ለሁለቱም አዲስ ሪከርድ ነው፡፡
መብላት መጠጣት ማለት ነው፡ ብቃቱ ደብዝዞ ነበር፡፡ አሁን ያቀረበው ጥያቄ እንደሌለ ግን የሰውን ድክመትና ክፋት እንጂ
ከበደ፣ ሰርቪያዊው ሰርዲዮቪች የሴቶች ብ/
፡ ይህ ፅሁፍ የተፃፈበት ዓለማ በብሔራዊ ቡድን ልምምድ ላይ ይገልፃሉ፡፡ የአር ኤንድ ቢ እና ሚሊቱን “ሚቾ” ከቅ/ጊዮርጊስ ቡድን እና ባንኮችን (በአሁን በጎ ነገሩን ማውራት አንወድም፡
የጋዜጣው ዓምድ ባዶ እንዲሆን የሚገኝ ሲሆን ከጉዳቱ እያገገመ የራፕ ሙዚቃ አድናቂ የሆነው ጋር የፕሪምየር ሊጉን ዋንጫ አጠራሩ ኢትዮጵያ ንግድ ፡ የሰውን ትልቅነት የማውራት
ስለተፈለገ አይደለም፡፡ ወይም ነው፡፡ ይህም አሰልጣኝ ኢፌም ዑመድም ይህንን አልካደም፡ ጨብጠው መሳም ችለዋል፡፡ ሐጎስ ባንክ) አሰልጥኖ የሚያውቀው ችግር አለብን፡፡ ‹እከሌ 24
ደግሞ ሌላ አስቂኝ ፅሁፎችን ኦኑራን አስደስቷል፡፡ በቀጣዩ ፡ ግንኙነት ያደርግ የነበረው ደስታ [ነፍስ ይማር] እና ጉልላት አሸናፊ ምህንድስናው ተሳክቶ ሰዓት ነው የሚሰራው፡፡ በዚህም
እያተሙ አንገብጋቢ ጉዳዮችን ሳምንት በአፍሪካ ዋንጫ በሱፐር ስፖርት ዩናይትድ ፍርዴ መብራት ኃይልን እየመሩ የአሸናፊነቱን መንገድ ከቀየሰ ምክንያት አድጓል፣ ተለውጧል›
ችላ ማለት ይቻል ይሆናል፡፡ ማጣሪያ ናይጄሪያን በሌጎስ ከሚጫወተው ፍቅሩ ተፈራ ጋር የሊጉ ሻምፒዮን ሆነዋል፡፡ “ጋሽ በአትሌቲክስ ስፖርት ዝና የሚል ምሳሌ ማምጣት አለብን፡
ነገር ግን የሚገስፅ ጠፍቶ ሀገር ለሚገጥመው ቡድን አደራውን ነበር፡፡ ለደ/አፍሪካ ኤምባሲ 8 ከማል” ከአዋሳ ከነማ ጋር ሁለት ያለው መከላከያም የመጀመሪያ ፡ ስለኳስም፣ ስለጥበብም ስታወራ
የተመሰቃቀለች ዕለት ምን ሊውጠን ለመውጣት ጤንነቱ ይበልጥ ሺህ ብር አስይዞ ቢጠባበቅም ጊዜ ዋንጫ ስመዋል፡፡ የፕሪምየር ሊጉን ዋንጫ ድሮ እነወጋየሁ ንጋቱ ትኩረታቸው
ነው? የየትኛዋን ጋለሞታ ጎፎሬ እንደሚሻሻል ተገምቷል፡፡ ጥያቄው ምላሽ ማግኘት ስላልቻለ ዘንድሮ ሊጉ አዲስ ይስማል፡፡ ሊጉም ‹‹አዲስ ክፍያ ላይ አልነበረም፡፡ በእርግጥ
ስታበጥሩ ነው ሀገሪቱ አይሆኑ በአስር ጎል በሁለተኛ ‹‹ሁሉን ነገር ጨርሳችሁ ንገሩኝ አሸናፊ ቡድን ካገኘ አራተኛ ዋንጫ አሸናፊ አሰልጣኝ ወለድኩ›› አሁን ኑሮ ተወዷል፡፡ ግን
የሆነችው? ከሚል ጥያቄ ለመዳን የከፍተኛ ጎል አግቢነት ደረጃ ከእንግዲህ እኔ የማደርገው ጥረት የሳመ ክለብ ይሆናል፡፡ አሸናፊው ብሎ ስለሚያውጅ፤ አሸናፊ- የቤተሰባቸው አባል ሞቶ በእለቱ
ሁሉም ኃላፊነቱን ይወጣ፡፡ ላይ የተቀመጠው አይን የለም›› ሲል ምላሽ እንደሰጠው አሰልጣኝም ሰባተኛው የፕሪምየር አሸናፊ በመሆኑ “ስምን መልዐክ ሕዝብ አክብረው መድረክ ላይ
አንዳንድ አፈንጋጭ አፋሩ አጥቂ ከመከላከያ ጋር ይገልፃል፡፡ ‹‹በቀጣይ ወደ ግማሽ ሊጉ ዋንጫ የሳመ ሰው ይሆናል፡ ያወጣዋል” የሚለው አባባል ይገኙ ነበር እያልክ በምታወራው
ድግሳዊያን በሚደግሱት ድግስ ዋንጫ ለመሳም፣ በግሉም ሚሊዮን ብር ተከፍሎት ወደ ቅ/ ፡ ሚቾ አምስት፣ አስራት፣ ስዩም በእሱ ላይ መስራቱ ይረጋገጣል፡ ሁሉ መልካም ነገሮችን መግለፃ፣
ምክንያት ዜጋው የባይተዋርነት የከፍተኛ ጎል አግቢነቱን
፡ አርዓያ መፍጠር መቻል አለብህ››
ስሜት ሊሰማው አይገባም፡፡ ፉክክር በበላይነት ለማጠናቀቀ • ለዚህ ፅሁፍ ማዳበሪያነት የመከላከያ እግር ኳስ ስፖርት ክለብ አሰልጣኝ እና ከፍተኛ የበላይ ብሏል፡፡
ድግሳችሁን እንድጠላ የሚያደርገኝ እንደሚጥር ይገልጻል፡፡ ወደ አመራሮችን አስተያየት ለማካተት በአካል ተገኝቼ ተደጋጋሚ ሙከራ ባደርግም ‹‹ለመናገር ውድ አንባብያንስ፣ ምን
ነገር የጥሪ ካርዳችሁ የሚታደለው ደቡብ አፍሪካዊው ጆሞ ኮስሞስ የክለቡ ፈቃድ ያስፈልጋል›› ለሚለው መተዳደሪያ ደንብ ፈቃድ ሰጪ አካል ባለማግኘቴ ቢሆን ይበጃል ትላላችሁ? የቀረችንን
ሃይማኖት፣ ዘር፣ ደሀ፣ ደደብ ቡድን ሊያደርገው የነበረው አልተሳካም፡፡ ስለ እግር ኳስ ለማውራት ፈቃደኝነት አለመኖር ምን ይሉታል? ትጥቅ እንዳንፈታ የእያንዳንዳችን
ድርሻና ኃላፊነት ምን ይሁን?

Awramba Times Issue #159

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Awramba Times Issue #159

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

አውራምባ ታይምስ 4ኛ ዓመት ቁጥር 159 ቅዳሜ መጋቢት 10 2003

‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው ተሸማቅቀው፣

በሰሜን አፍሪካና በአንዳንድ የአረብ አገራት

የሰሜን አፍሪካው አመጽና

የአቶ መለስ ምላሽ በተንታኞች እይታ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የአስተዳደራዊ እርምጃ ስኬታማነት መለኪያው፡-

¾´ÓÏƒ ¡õK< eM¡

ከአራት ኪሎ ወደ ፒያሳ በሚወስደው

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የመለስ ዜናዊ እና የኦሕዴድ

ግንኙነት አዲስ ምዕራፍ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የሰሜን አፍሪካው አመጽና

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የሚጠብቁት ይመስላል ሲል በአገር ውስጥ የሰጡት ለመንግስት ጋዜጠኞች እንዲሁም

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ሆኖ ተገኝቷል፡፡ ጋር የተያያዘ ካልሆነ በቀር ‹‹ተፈላጊ››

የጫጩት ማስፈልፈያ ማሽኖችን

ስልክ 0911 69 31 02/0913 54 87 21/

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ባሏን ጎዳው ብላ መንታ ወለደች

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የጠቅላይ ሚኒስትራችን ደሞዝ እንደ አርቲስቶቻችን

‹‹እኒህ ሰውዬ ደሀው በእግሩ ጉዞ የሚያደርገው ተፈጥሮው መሰላቸው

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የመለስ ዜናዊ እና የኦሕዴድ...

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው ተሸማቅቀው፣

ከወራት በፊት በ‹አረና ትግራይ› ሞልተዋል፡፡ አንዳንዶቹ በመንግስት

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የዓለም ንግድ ድርጅት አባልነት

ፅንፈኛ የተዛቡ አመለካከቶች

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የፕሮፌሰር መስፍን መፅሐፍ ሲቃኝ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

‹‹ዜጎች በገዛ ሀገራቸው...

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ሴት የወር ወጪው 100 . . .

ድፍረት - በመረጃው መስኮት

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

የሕዝብ ስልኮች በውብሸት ታዬ

ማገናኘት ወይስ ማቆራረጥ?

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ፓርላማው ከዕረፍት መልስ በሱራፍኤል ግርማ ተከትሎ የኢፌዴሪ ፕሬዚዳንት

ለአውራምባ ታይምስ አንባቢያን

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ንግድ ሚኒስቴር ባዘጋጀው ውይይት

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ለዚህ ችግር የሚያገለግሉ እንደ

የሚሟሙ ጄሊዎች (ለምሳሌ አይር

ናሳል ሳላይን ስፕሬይ እና በውሃ

ለሰዎች ደም በአፍንጫ በኩል መጥቶ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

በሱራፍኤል ግርማ ሕፃናት በቂ ያልሆነ እንክብካቤ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

}SdeK¨< Ÿ}c\ ð×” ¾h¨` ¨<H TVmÁ

ባሏን ጎዳው ብላ...

ለመረጃ ቅርብ ይሁኑ

You might also like