Podzial p6lkul m6zgu na platy

99

2 3 4

5 6 7 8 9

10 11 12 13

14 15

16 17 18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29

1 Gyms praecelltralis (zakret przedsrodkcwy) 2 Gyms ringllii (zakre] obreczyl

3 Sulcus cillguli (bruzda obreczy)

4 Seprwi rlcliutiriwlI (przegroda przezroczysla) 5 Gmu corporis en lIosi

(kolano ciala modzelowalego) 6 Fomix (sklepi~nie)

7 Loblls /rolltlllis (pla.t czolowy) 8 COmi55J1rt1 ml/, (spoidlo przednie) 9 Hypofoilll/lJlllrtS (podwzg6r7.~)

10 Chinsma oplicllm (skrzyzowanie wzrokowe) 11 Jnjimr/ibI4/1J11l (lejek)

12 N. oCl4lomoloriI4S (n. okoruchowy)

13 UnC!4s iripPoUlmpi (hak hipokarnpal 14 Lolll15 hmrporalis (plat skroniowy) 15 POllS (most)

16 Sulcus wlrmlis (bruzda srodkowa)

17 GynlS posicel1rmlis (zakret zasrodkowy) 18 Tml1l:us corporis mllosi

(f,ien dala rnodzelowatego) 19 For, il1le11Jelllrr'cu/are

(otw6r rniedzykomorowy) - strzalka 20 Suinrs parierooccipiralis

(bruzda ciemienicwc-pclyliczna) 21 Adhesio illierthalamiCl!

(zrost mi~dzywzg6rzowy)

22 Sple'lium corporis mlla,i

(plat ciala modzelewetego) 23 Corp~15 pilwale (szyszynka)

24 Sl4lcrt~ calmrirrl4s (bruzda osrrcgowa) 25 L!lInilll! tech' (blaszka pokrywy)

26 AI/lmed tlci!4S mesfl1cepim Ii

(wodociag sr6dm6zgowia)

27 Lobll8 occipil'RIi. (plat potylicmy) 28 CQrpus mmlTiilnre (cialo suteczkowale) 29 VelliriCllilrs qWlrlus (kornora czwarla) 30 Vermis ruebel/i (robak rnozdzku)

31 Hemisphenllm cerebelli derf.

(prawa polkula m6zd.iku)

32 AperfllTfl mer./ialllJ vmtriculi qllarfi

(olwor posrodkowy kornory czwartei) 33 Medlllla abiollgaiil (rdzen przedluzcny) 34 TraclljS olfaclorll" (pasrno wechowe) 35 N. apI/ells (n. wzrokowy)

36 A mrotis rut. (t. szyjna wewn.) 37 Cisterna i~lerp"dIJl1C1!ll1ris

(zbiornik mledzykonarowy)

38 A. Slip. cerebf.1h (L gorna mozdzku) 39 A. fl1/. cmbelli (t. dolna mozdzku) 4-0 A. uertebralis (t. kregowa)

41 A. in! post. cerebelli (t. dolna tylna mozdzku) 42 A. besilnr! (t. podstawna)

43 N. trigemll!us - V (n, tr6idzielny) 44 N. _fadalis - VII (n. lwarzowy)

45 N. accessorius - XI (11. dodalkowy)

et II, lJypogiaS!;JI5 - xn (n. podi~zykowy) 46 Cmbellml1 (m6Zdzek)

Prawa poJowa mozgu - widok od strony przysrodkowe], Biegun czolowy jest skierowany w lewo,

7

30 31 32

33

42

43 44 45

46

34

35 36 14 37 12

38 39

40

41

M6zgowie Z opon,! miekka (pia maier) i naczyniami - widok od dolu.

100

MozdZek

2

5

1 PedrmudlJs cerebellari, sup. (konar g6my mozdZku)

2 peduTlcljlus cerebellm'is medius (konar srodkowy mozdzku)

J TO'lSiIlll cerebelli (migdalek rnozdzku) 4 Lobulrrs semilrmnris illf.

(pladk polksi~zycow8ty dolny) Yermis rere/le/Ii (robak m6idiku) 6 Lolmlrls anlrf.!lis vermis

(placik srodkowy robaka)

7 Ped,mmlHS cere/wI/nTis illf.

lkonar dolny mozdzku)

S. Ve/lim medill/ani sr,lp. (zaslcna rdzeniowa !l0ma)

9 Nodulus vermis (grudka robaka) 10 Flocculus (klaczek)

11 Lobl~IHS biueIller (placik dwubrzuscowy) 12 Fissura prim<l (szczeltna pierwsza) 13 eilimel! (czub)

14 Dedwe (s tok)

15 Folium oermis (lise robaka) 16 Ala lohrr/I wrlmlls

(skrzydlo placika srodkol'lego) 17 Lobull151Jrmdmngrriaris

(pladk czworokatny)

IS LobI/Ills, simplex (placik prostyl 19 LDblllllS semilun.nris sup.

(placik polksiezyccwaty g6mYI 20 Fissura horizanialis

(szczelina pozioma)

21 LDbH/r!5 5emil~nllri5 ili~

(placik p6lksi~zYCOWilty dolny) 22 Tuber vermis (g,lIZ robaka)

23 Pyramis vmni5 (pirarnida robaka) 24 Uvula vermis (czopek robaka)

25 Lobr~/lts bivCllter (placik dwubrzuscowy)

3=r~--~~~----~~~ 4

9 ~~~~~~~.7

_J~--~~~~=10

6 16

8

11

1.2

6

13

14

15

22

23

24

3

10

~ M6idiek (cerebellum) - widok od przodu z dolu. Konary mQzdi:hl zostaly przeciete.

16

17

18

19

20 21

Moidiek - widok od gory.

21

25

Mozdzek - widok od dolu.

Moidiek

101

2

3

13 14 15 ~--~~----~----~16

12

1 Bldbu5 o//ac/orius (opuszka wechowa)

Z Tractus olJacforilis (pasmo wechowe)

3 Stria o//ac/orin lal, (prazek wechowy boczny) 4 Slluslanlia pBr/orala ani.

(istota dziurkowana przedrua)

5 MjjmUbl~l~m (lejek) - przedery

6 Corp liS m mil ill are (dale sutcczko wate) 7 Sf.lbSitmlil1 t!igfll (istota czama)

8 ems cmbri (odncga rnozgu)

9 Nucleus rubllT (jadro czerwienne)

10 DecusSQ/io pedwlculorum cerebl'l/nritJllt sUIl. (skrzyzowanie konarow gomych mczdzku) 11 Cerebellum - Iremis)!ilailllri

(mozdzek - polknla)

12 Siria a/fildoria I1mi.

(p"lzek wechowy przysrodk.l 13 N. opHCIIs - [] (n, wzrokcwy]

14 Chiasma apliclltr( (skrzyzowanie wzrokowe 15 TradliS optlcus (droga wzrokcwa)

16 FosSfi il1l~rpedmlCHlliris (dol miedzykonarowy] 17 StlbslaHlin purforala pas/.

(islofa dziurkowana rylna)

18 Pedunculu« terebellarls sup. et hmlus cerbellorullmlis (konar gomy mozdzku i droga mozdzkowo-czerwienns)

19 Nudeus denraius cerebel/l

(jildro zebate mezdzku)

20 Vermis cerebelli (robak mczdzku)

21 Hemisph.erilll11 cerel1elli (p61klLia m6zdihl) 2Z Vermis - /abulljs c~lltr~/i5

(robak - placik srodkowy)

23 Lingu/a cercllelli (j~zycz€k rnczdzku) 24 A1n loblj/i een Ira/is

(skrzydlo pladks srodkowego) 25 PedllllCII1IIs cerebellar!. sup,

. lkonar gdrny mOidzku)

26 Fastigium (wlerzcholek, sklepienie) - komory czwartej

27 Yeniriculus quarfll~ (komora czwarta) 28 Pedunculus cerehellaris medius

(konar srodkowy mozdzku] 29 Norhdlls (grudka)

30 1:'/0(II/U5 (klaczek)

3 J Tonsilla cerebelli (rrugdalek moidiku) 32 ell/mell (czub)

33 Declive (stok)

34 Tr.lber vermis (guz robakal 35 LauHhis semihlllllri> ill/.

(pladk polksiezycowary dolny) 36 Pyrrrmis venl1ls (piramida robaka) 37 Uvuin vermis (czopek. robaka)

4

5 6

7

9

10

11

Drogi m6:idiku, droga mozdzkowo-czerwienna (trtlchts cerellellorubmlis) i most (pons) - widok od dolu. Czesci p61kul mozdzku i robaka usuniero. Wypreparowane jest j~dro zebate (nucleus denilltus).

21 22 23 24 25 26

27

18

19

20

32

33

34 35 36 37

28 29

30

31

Przekroj strzalkowy mozdzku, Konary moidiku zostaly przeciele,

102

Przekroje mozgu

2

3

Przekr6j m6zgu L Po usuniedu kory widac wlbkna spoidlowe ciala mcdzelowatego (COrpus callo5Hm). Plat czolowy znaiduie si~ u g6ry.

Przekroj mozgu fl. Obie komory boczne zostaly olwarte od g6ry. Cialo modzelowate (carpus ca/lo5Hm) w wi~kszosd jest usuniete, Platczclowy znajduie silt' u g6ry.

Siria iorigiludillll!is 1111. ;wil,sii grisei

(prazek podllli:ny boczny nawlerzkl szarej) 2 Stria IOl"lgi/~dip/lll;s ",.d. imlusii grisei (pr~iek podluzny przysrodkowy

nawleczki szarej)

3 C er~belll<'11 (m6idiek)

4 Radiario CQrporis callos; (prornientstosc ciala modzelowatego) 5 Iotcep« minor corporis callos!

(klesacze rnniejsze ciala rnodzelcwatego) 6 fDrc~p5 maior wrpo5is ca 110.;

(kleszcze wieksze ciala mcdzelowatego) 7 Splrm i IJm corporis mlla~f

(plat dala rnodzelowatego)

11 12

Fissura IOllgiludilJlllil cen&ri (szczellna po d.l uzna rna zgu)

2 GellU carparis mlla5! (kolano ciala rnodzelowatego) 3, Capu! nudd rom/llti et wnlll [ran/rue vmlrituli lal. (glowa [adra ogonlastcgo

i r6g czolowy komory bocznej) 4 Cavum ~epli pI!! Im:idi

(jams przegrody przezroczyslej) 5 Lam ill a se pH pellu adi

(blaszka przcgredy przezreczystej) 6 Stria lerminalis (pr<lzek krancowy)

7 PIe.r1!5 choroideus tlt'lIrrimll Int.

(splot naczyni6wkowy komory bocznej) 8 SpieHilmI wrporis cellos!

(pM dab modzelowatego)

9 (<</ror avis (cslroga ptasia)

10 Coml! txsip! la Ie v~lllricu Ii lui.

(r6 g pary liczny kornery b ocznei) 11 Thalamus -I~minn affira

(wzgorze - blaszka przyfwierdzona) 12 Commissllm fomicis (spoldlo skleplerua) 13 \1 erlll is cerebeUi (robak mozdzku)

13

Przekroje mozgu

103

2 3

4

5

8~----=-~~~--~~'---------~ 9~----------~~----_'~----~--

10

11

12 19 20 7

13 14

15

16

18

Przekr6j m6zgu Ill, Komore boczna pO prawej stronie otwarto do rogu dolnego. Wysp~ (insrl/Il). przedrnurze (claustrum). lorebke ostalnia i zewnetrzna (mprula extrema et exl.) usunieto db uwidocznienia [adra soczewkowatego (nuc/. lellli/armi5) i lorebki wewnelrzne] (capsula inf.),

1 Sfria longirudililtli5 lal, (prijiek podluzny boczny) 2 51rill langihldi'laJis med,

(prazek podluzny przysrodkowyl

3 GellH corporis fIIl/usi (kolano ciala modzelowatego) -4- Caput tludei ca~dflN (glowa jadra ogoniaalego) 5 Septllm pellucidum (przegroda przezroczysta] 6 Slrrn temlliralis (prazek krancowy)

7 ThlTimmls - Imnilrn ajFru

(wzgorze - blaszka przylwierdzona) 8 Plerl4s drol'oidells !lei'll riculi lerli;

(splol nilczyniowkowy kornory trzeciej)

9 Plexus dioroideus vel1triw/i IlTt.

(splot naczyniowkowy komory boczncj) 10 S plell illIlr xcrp« tis ca /lasi

(plat ciala modaelowatego)

11 ConTI< QGcipil~ie veI1/riwli lat.

(r6g poryliczny kornory bocznei)

12 COl'l1l< frail/ale veI1lrimli Inl, - mplllll1lc/ei cawMi (r6g czolowy komory boczne]

- glowa iadra ogoniastego)

13 Putamen nucle! leutiformis [lupina albo skorupa jadra soczewkowatego)

14 Capsula ini, (torebka wewn.) 15 Cur/III illnlparai€ V~)llriC!di In!,

[r6g skroniowy kornory bocznej) 16 Rippommp!Js (hlpokamp]

17 Cms fomicis (odnoga sklepienia) 18 Vermis cerevelli (rcbek moidiku),

pia maier (opona miekka)

et amc/llwiJiell (paieczyncwka)

19 For, inlerIJBI'ltriwlnre (otwor miedzykornorowy) 20 Coirll1ma fnmici5 de;rt. (slup sklepienia prawy) 21 Emil/elilin coiJlllemlis (wynloslosc pcboczna)

104

Przekroje m6zgu

2 3

4

5 6 7

8 9

10

11

12

13

Przekro] m6zgu IVa. Usuniele s~ obydwa platy skroniowe wraz ze sklepieniem (p. Ilustraeia nizej). Usunieto tez splot naczynicwkowy (plexus cI'JOroidelJS) w stropie kornory lrzeciej.

Przekroj mozgu IVb. CZ~SC mczgu, kt6ra zosrala usuniera W preparncie powyzei, ebejrnuje: reszte platcw skroniawych, sklepierue (fornix)

i uklad rabkowy (lirnbiczny).

2

9 _______ =10

~~----~-----~11

~~ :12

'--:'- __ --..,....- __ _. 13

3 4~----~~~--.~-

5 6

1 Car/w temiJoral! oel1lricHII 111/. (r6g skroniowy k01110ry bocznej) 2 Digil'lltiril1es Ilippocampi (SZPOIlY hipokampa)

3 EmilJfnria co//alemlis (wynioslosc poboczna)

4 Splmiwn corporis milo,i (plat ciala modzelowatego) 5 Ca/mr avis (cstroga ptasia)

6 CDrIlU ocdpilale ven/riCllli 1111. (r6g potyliczny komory bocznej) 7 Unclls gyri Ilippommpi (hak zakreru hipokampa)

8 Corpus fomicis (trzon sklepienla)

9 Gyms pllmhippocmnpa/is (zakret hipokampa)

10 Hippocampus (hipokamp), pes /u'ppommp/ (stopa hlpokampa) 11 Gyrlls denlutl!> (zakret zebatyl

1.2 Filrlvrill hippocampi (strzepek hlpokampa) 13 Verllr/oilus lal. (kornora boczna)

7

8

14

1 Sh'i&] /of!gifudilll!/is /11/. (PIili.ek podluzny bOJ::zI1Y) 2 Saiae 100Igiiudiliab flied.

(prezki podluzne przysrodkowe)

3 Corpus m./losu", (cialo modzelowate) 4- Lilmilia septi pelltlddi

(blaszka przegrody przezroczystej] 5 Lob-us ills,dari, (plat wyspowy)

6 V, lilli/amos/rill/a er stria /.ermirtlliis (i.. wzg<lrzowo-prilikowiowa

i prazek krancowy) - pclewei stronie 7 TMberm/llill 11111. 11J11ImP/l',WIi

(guzek przedni wzgorzal

8 Thalamus (wzgorze)

9 Sina medllilan-s Iha/ami - immin 1/IJlmmi (prazek rdzenny wzgerza

- tasma wzgorzowa)

10 Trigonum l1ilberru/,1tt (tr6ik~t uzdeczki)

II COl1ll1liSSll1'll I1l!beflu/amlll (spoidlo uzdeczek) 12 Vem' is cerebelli (robak m6idiku)

13 Hcmlspileriu!!I cerruelli (p6lkula mozdzku) 14 Caput nuclei CIIudlifi

(glowa jadra ogoniastegol

15 Columlllle forflids (slupy skleplenla) 16 Nucleus /tlilifomii> - pr,/mtICll

(ji]_dro soczewkowate - skorupa) 17 ClipSII/a illt. (torebka we ..... 'n.)

18 Tnelli~ choroirien (lasma naczynlewkowa) 19 Sirin lermiufltis e] v. Ihnlamoslrinl~

(prijiek kraricowy

i z, wzgorzowo-prazkowicwa) - po prawej 20 LllI1Ii/1a affixa (blaszka przylwierdzona)

21 Vell/rlcu/us /"Iff/illS (komora trzecia)

22 Corpus p/lle.rie - epiflll)lsis emb,.i

(szyszynka)

23 Lamil'ra fedli - wl/iCl,/us S)jP, el ir,f,

Iblaszko pokrywy - wzgcrek gomy I dolny)

15 16

117

18 19 20

21

22

23

Uklad rabkowy (limbiczny)

105

13
14
15
16

17
2 23
18
3 19

20
21
4
23 22

5 23
6 25
26

27

7 28

29 19 Corpu» p!mnle (szyszynka) 2·0 Sp/~/'I lUll! corpori» en /lo,i (pial c.iala mcdzelowatego)

11 ulI1lirw tecli (blaszka pokrywy) - nr~sell'E'lhlJlo)j (sr6dm6zgowie) .22 Vermis webelll (robak rnczgu) 23 Stria l~rmi'lfJlis

(prazek krancowy)

24 Corpus mamillere

(cialo suteczkowate)

25 Fimbria hippocampi €t pes hippocampi (strzepek hipokarnpa i sropa hipokarnpal

26 Tractus orlliws (droga wzrokowa) e! wrp~s g8l1imlal!.m lal. sir!. (cialo kolankowate bcczne lewe) 27 Vel! Irici Iii IS lal. et gyrus pnmhippommpnli. (komora boczna J zakret hlpokampal

28 EmimnlilJ rollalemlis

(wyni(lslosc poboczna) 29 DigitaIiOJ/d$ hlppommllf (szpony hipokampa)

30 Gyrus supracallasus

- suin /ongili.ldil1ail.s lzakret nadspoidlowy - prazek podluzny)

J 1 5fria rJledll/lar~ tlra/m!!i

(prazek rdzenny wzg6rza) 32 Tlwlmnus (wtgorze)

33 Nue/llIs ruber (j~dro czerwienne) 34 Tmclus mmnil/oJegl'lwrialis

(droga suleczkowo-nakrywkowa) 35 Fasdcuhls iOllgiJ'uliiJwlis dorsalis (peczek podluiny grzbietowy)

- Schutza

Preparat wl6kien ukladu rabkowego (limbicznego) - wid ok z boku. W lewej po!owie m6zgu wypreparowano gl6wne ci~gi wl6kien i jadra ukladu lirnbicznego.

30
13

31

32


19
16
9
5 33

24
6 23
7 34
35


, ,
12


29 Drogi ukladu llmbicznego i wechowego (rys. schernatyczny), Kolorem niebieskim zaznaczono drogi dosrodkowe, czerwonyrn - dragi odsrodkowe,

1 Corpus [ornici« (trzon sklepleola)

2 La11lr·nn 5~pli pdlucidi (blaszka przegrody przezroczystej)

3 S/rill Irmginidilllllis Int. dext. (prazek podluzny boczny prawy)

4 Genu corporis wilDSi

(kolano ciala modzelowalego) 5 Columna famiris

(slup sklepienia)

6 Stria ol[(lcloria (prazek wechowy) 7 Bul/ilis alfador/us et Inldus olfadari,,; (opuszka w~chowa i pasmo wechowe)

8 N. aplicils ;;11. (n. wuokowy lew y) 9 Comll!issHrm aili. (spoidloprzednie) - odcinek lewy

10 Lobus I~mpomlr"s dexi. (plat skrcniowy prawy) 11 Strill Dlfllctorill Int. sill.

(pr~.i"k wechowy boczny lewy) 12 Corpus QmygdnloidclIl1I sill. (dalo migdalowate lewe)

13 Trum;u5 corporis callos!

(trzon dala modzclowatego)

14 Arllraesia inlerlrrn/mJlim

(zrost mledzywzgorzowy)

15 Vmrri(;!ilus ferNIiS et IlrahlYl!lts til.rl. (kornora rrzecia i wzg6rze prawe) 16 Fasciw /11, mllmilla/1m/mnleus sin. (peczek suteczkowo-wzg6rzowy lewy)

17 TlralllmrJ55;lt (wagorze lewe) 18 COlllmissW'a /llibelllJlnmm (spoldlo uzdeczek)

106

Podwzgorze

8
13

9

14
10 15

11 16
7
17

12 Przekrc] posrodkowy mtedzyrnezgowia. Przysrodkowe cz~Sci wzg6rza (thalalllus) usunielo dla pokazanla slup6w sklepienia (co/unmr;) {omicis) i drogi suteczkowo-wzgorzowe] (tmchAS mamilioflUllamicus). I]suni~ta jest lakze przegroda przezroczysta (septum pel/uddH1'I'J).

8
8

11

15
10

5

2 6

3 7
4
12 Przekr6j posrcdkowy miedzytnozgowia, srodm6zgowia i tylom6zgowia: lokalizacja jader podwzg6rzowych (nudeH5 hypo Iha/am irus).

Lokalizacja naiwazniejszych jader podwzg6rzowych (fYS. schernatycany).

Lokalizacia i'ldril przykomorowego (liud. pllmvel1lricl<imis)

2 l.okal incj a i~ dra przed w zroko weg 0

(lilid. 11m~aplifl's) J Lokalizada i~dra

brzu szn o-przy! rodko wego (mid ulntro/1"l~diulisJ

4 Lokalizacia [adra nadwzrokowego

VJljd. ,IJpr(wpliws)

5 Lokalizaqa [adra tylnego (1I~d. posl.)

6 Lobi izacj a [adra .grzbietowo-przysrodkowego (11l1c/. dDl~ormriialis)

7 Corpus tnamillare (cia to suteczkowate] 8 COI'p'tS callosum (cialo medzelowate]

9 I'wh'i!:tdJfs Int. et MI!cieMS [61ll1ll1blS.

(kornora boczna i iadro ogornaste) 10 COml11iSSfim ~111. (spoldlo przednie) 11 Cohmllill [omici« (slup sklepienia]

11 Chiasmll optitrlm (skrzyzowanlc wzrokowe) 13 0'.115 fomicis (odnoga sklepienia]

14 51 ri tJ l1Ieri'J lin ris 11m 161111 i

(prazek rdzenny wzg6r~)

15 Timlm11O', et J7r1lrnesio illiullmillmica (wzg one i zrost m i~d zy w zgorzew y)

16 Tractus 1UllmillDl-lllliomiCIIs rVicg-d'Azyr), fascia mamil/olllIliamicg

(droga suteczkcwo-wzgerzowa, poWi~f. sutecakowo-wagcrzowe)

17 (,,'Ii emlni (cdnoga m6zgll) .13 Corpus pillea.le (szyszynka)

19 T~d 1<"1 ",e5~llcr!piJIIIi (pokrywa sr6dm6zgowia) 20 Lnmilill lermil1alis (blaszka krancowa)

uucle! IlilPo!lHl/mllici O~dra podwzg6rza)

---- - ---------

I

[adra podkorowe - kolejne etapy preparowania

107

1

5a5--~....:::!I"__ :; 2 4

Plat wyspowy (lobus ;l1su[ar;s). Dla uwidocznierua plata wyspowego usunieto: wieczko czolowe (operculum fran fa Ie), wteczko ciemieniowe (operculum pariefale)

I wleczko skroniowe (operwlum temporale).

Wjeniec promienisty (coro/Ill radial") lewej polkuJj m6zgu - wid ok z boku. Usuni~ta jest kora wyspy (corlex insulae) i przedrnurze (c!m15!:rum).

17

18 B

9 19 20 21 22

23 24

5b

1 5ulw5 cirwlaiis in5Mla~ (bruzda okalaiaca wyspe) 2 Gyrus IllIrgus illsuill8 (zakr~t drugi wyspy)

3 Gyri breues i115uinu (zakrety kr6tkie wyspy)

4 Limell i!lsulae (pr6g wyspy)

5 Opermla (wiecaka)

.a) OpeYCI~1111ri frolllille (wieczko czolowel

b) operculum pnrielale (wieczko ciemienicwe)

c) opftfw/lml lerllporl!ie (wierzko skronlowe) 6 Carano mdlnt,] (wieniec promlenisty)

7 Nucl. len tiformis et pulamm

(j~dro soczewkowate i lupine albo skorupa) B Commissura alit. (spoidlo przednie)

9 Tradus alfaclaril" (pasrno wechowe)

10 Fibrae arcualae mebri (wlckna lukowale mczgu) 11 Radialia oprica (promienistosc wzrckowa)

12 Crus cmbri (odnoga mozgu)

13 N. lrigeminus - V (n. tr6idzielny) 14 FJocmht5 (klaczek)

15 Tradu« pyramidalis' (drogapiramidowa) 16 DecJ155alio pyramidaliS (skrzyzowanie piramid) 17 Capsula hIt. (torebka wewn)

18 Traau« oplieMs (droga wzrokowa) 19 N. optir;rls - 1I (n. wzrokowy)

, 20 IllfulldilJllilml (lejek]

21 Lobtts lemporalis (plar skroniowy)

22 Corpora mamillaria (ciala suleczkowatel 23 N. OCltlO1MDiorills daxl. d sin. - III

(n. okoruchowy lewy i prawy)

24 Fibrae ponti; Irmlsvrrsile (wl6kna poprzeczne mostu)

10

11

Wieniec promienisty, torebka wewn. (capsula inn i uklady wlokien rzutowych lewej p61kuli m6zgu. Dodatkowo z tego preparatu usuniero jadro soczewkowate (lluc/eus lenHformi1;) i. wypreparowano

..Jlogi m6zgu (crura cerebri),

Pien m6zgu

111

2

3

4

5 6 7 8

9 10

11

13

15

Pieti mozgu - widok z boku. Usunieto p6!kuJe rnozgu i mozdzek,

Pien m6zgu -wiclok od gory. Mozdzek zostel cdciety ad konar6w.

16

1 Capsula into (torebka wewu.)

2 CliP!!! Illld. mudaU (glowa jadra ogoniastego) 3 Triga'lII>IJ olfar/arimIT (h'6jk~t wechowy)

4 Tmcfus olfacloriws dexf. et sin. (pasmo wechowe prawe i lewe) 5 N, opliws - J[ d6XI. et sin. (n. wzrokowy prawy i lewy)

6 Mundibuhml (I~jek)

7 N. om/oflmloril.J5 - IJI de;cJ. et sill. (n. okoruchowy ptawy i lewy) 8 Corpus amygdalaidaml! (cialo migdalowate)

9 POliS (most)

10 N. frigemirui5 - V (n. tr6idzielny)

11 N. fadalis - VII (n, twarzowy) et I!. veslibrliow,lT/f!Ilris - VITI (n. przedsionkowo-slimakowy)

12 N. hypoglossus - XI! (n. podjezykowy)

13 M. glo5sopJIllryllgeus - IX (n. [ezykowo-gardlowyl

et /I. vagi IS - X (n, bledny) 14 Oliva (oliwka)

15 Med!llIa oblol1gata (rdzen przedluzony)

16 Nucleus lentiform!s O~dro soczewkowate) 17 Commissura IIl1t. (spoidlo przednle)

IS Ca udu III.fdBi aman h (ogon jadra ogoniastego)

19 Lnminll ,~di - mlliwiIlS 5Up. (blaszka pokrywy _. wzgcrek g6rny) 20 iAmirm leeli - collicuhlS ill! (blaszka pokrywy _ w~g6rek dclny) 21 N. !roclJlellr;s _ IV (n. bloc:zkowy)

22 PedwlcrJiu5 c~r~be/laris 5tfp. (konar g6rny rnozdzku) 23 Peduuculus cerebellaris info (konar dolny rnozdzku)

24 Pedullcullls cerebelleris medius (konar srodkowy m6idiku) 25 N. acassotius - XI (n. dodalkowy),

radix spjlralis (korzen rdzeniowy)

26 Fornix et W/U>lI1l1le fornicis (sklepienle i slupy sklepienia) 27 Lllminll nffjxn (olaszka przytwierdzona)

28 V~lJfrlcul1l5 tertius (komora trzecia)

29 P,lIvirlUr I'!m/ami (poduszka wzgorza)

30 Braclliul1I rollimN info (rami~ wzg6rka dolnego)

31 Fremtlunr veil Ill/mll/laris Sl<p. (w~dz.idejko zaslony rdzeniowe] gornei) 32 Velum meduilUle sup. (zaslona rdzenna gorna)

33 Collicu/'(s facialis (wzg6re.k lwarzowy)

34 Striae medullares et fossl/ rhomboidetl

(prqiki rdzenne idol r6wnolegloboczny)

35 Trigonum 11. 11J1Pllgiossi (tT6jk~t n. podifzykowego) 36 Stria terminalis et I!. Ilra/mllos/rin/a

(prazek krancowy i z. wzgorzowo-prazkowiowaj 37 Trigoflum 11aberrlll,,~ (lT6ikq~ uzdeczki)

38 Plwis charoideus TlBtlrriculi lal. (splot naczyni6wkowy kornory bccznej) 39 Corpus piueale (szyszynka)

40 Corpus geniw//lh,m (cialo kolankowate) 41 ems rer!bri (konar rnczgu)

42 Plem~ choroid!!u_, umlricHli qlll,rli (splol naczyniowkowy komory czwartej] B Tuberculum nue/. gracilis - cifwa (guzek j~d.ro smuklego - kolbka)

44 Radices dorsales nn. cerllimliHm (korzenie grzbietowe nerwow szyinych) _ rdzenia kregowego

45 Tilberclilum nud. cuneali (guzek jadra klinowatego)

17

18

19 20

22

12 24 12

25

1 36

16

37 38 39 40

19 41 20 21

10

22 23

24

42 43

44

112

Przekroje czolowe mozgowia

2 3 4 5 6

7

8 9

Przekr6j czolowy m6zgu na wysokosct speidla przedniego (piaszczyzna przekrolu 1).

10
2
11
3
14
4 12

17
5 18
19
7 20

16
8
9
21 Przekr6j czolowy m6zgu na wysokosci komory lrzede] zroshi rniedzywzgorzowego (plaszczyzna przekroju 2).

10 11

1 Corpus cailo5Mm (dalo modaelowate) 2 Caput IIuclei caJ.4dati

(glowa [adra ogoniastego)

3 CapsllilJ illt. (torebka wewn.) 4 Putamen (lupina a1bo skorupa) 5 GlobrlB pllllidus (galka blada)

Ii CommisslJra aI/I, (spoldlo przednie) 7 Trfl~tu5 optiCII5 (dreg. wzrokowa) 8 Corpll5 umygdnloideum

(cialo mlgdalowatel

9 Can1~ tempomle Veli/riCHIi 1171.

(rog skroniowy kornory bocznej) 10 Verrfri.'u/us lal, (komora boczna) 11 Seplum prilMddum

(przegroda przezrcczysta)

12 Lobus insularis (plat wyspowy)

13 Capsllia ~:rl, (lorebkazewnetrzna) 14 Colammn fomicis (slup skleplsnla) 15 Rec. opficW5 (zachylek wzrokowy) 16 l/lfl4tu:lilmlmll (Iejek)

17 Thalaltlus (wzgorze)

18 Claustrum (przedrnurze)

19 AnSI! ItllliCMI~ris (p~tla soczewkowal .20 Veutrirulus tertius et hypMlwllllltus

(komora trzecla 1 podwzgorze) Z 1 A. b~silnfis el pOlIS

(t, podstawna i. most) 22 Corn: 10lli lemporalis

(kora plata skroruowego)

23 Colliwlw; in/. (wzgcrek dolny) Z4 Collieu/IIS sup. (wzgcrek go my) 2.5 Aquaeducius mesen(epliali

(wodoeiag srodm6zgowia)

26 Nuc/. rnver (j~dro czerwienne) 27 SubsllmUn nigrn (istora czarnal 28 Crus webri (konar rnozgu)

29 N, frochlearis - IV (n. bloczkowy) 30 SubslanNa grisea (istota szara)

31 N!Jc!, rl, O!:lilomolorii - Edinger-westphals ij~dro !L okoruchowego)

32 Rndir ... ()culomoiorii - III

(korzen n. okoruehowego)

33 Vermis cerebeili (robak mozdzku)

34 VmfriclIlllS quartus (kornora czwarta) 3S Fonnalio relicultrri5 (lwor siatkowaty) 36 POllS et {ibrae pon/is frn0150crsae

(most i wl6kna poprzeczne mostu) 37 Nllc/, emlxiliformis (j~dro czopowate) 38 Nuc/, ~!nlahlS Gijdro zebate)

39 PedrmCllhJs cerebellar!s "led.

(kanar srodkowy mozdiku)

1\0 Plerlls cllOroidel.ls (splol neczyniowkowy) 41 Nud. hypoglossllli> U~dro podjezykowe) - w dole rewnoleglobocznym

({os-,n rhomboidalis)

42 FRscict.!lw; lollgiludinali5 nred.

(p~L"Zek podluzny przysrodkowy) 43 N. trigeminus - V (n, rroidzielny)

44 Nilclelis o/ivarjs ill/. G~dro dolne oliwki) 45 Fibrllf wfricospirmles

et {ibme Imun/at cmbri (w!6kna korowc-rdzenicwe i w!okna lukowate m6zgu)

46 Vwiric.ulu5 quaTtus et pie)'"HS choraideus (komora czwarta j splat naczyniowkowy) 47 M<clei veslilmlares G~dra przedsionkowe) 48 /Ilrle/. et rmcrns soliinrillS

Gildro sarnotne i droga sarnotna) 49 Pedunculus webdlcmi; illf.

(konar dolny m6idiku)

so FDrmalio rdicularis (twor siatkcwaty) 51 Imlllisms medialis

(wstega przysrcdkowa)

52 NI4c/. Clmenit,s - Burdachl

G~dro klinowate)

53 CIll1alis ceniretie (kanal srodkowy)

12

13 14

15 16

Przekroje poziome m6zgowia

115

1 2 3

4 5~~!:....,Ih..,..--a-

6 I---F::------\o,...-'llf;=---- 7 =_ ......... 1'------':..:-_--'0-/

9

Przekroj poziomy glowy na wysokosci komory lrzeciej: widoczna torebka wewnerrzna (cnpsu/a iI11.) i sasiaduiace [adre (plaszczyzna przekroju 3),

21 18 19

3 6

7

8

9

Przekr6j poz.iomy glowy, obraz z rezonansu magnetycznego - RM (plaszczy:zna przekroju 3).

10 11 12

.l Nud. caudatus - capul (jadro ogoniasle - glowa) l. Louw; insuiaris (plat wyspowy)

3 Nllci. cIIlidall1S - carpus ijqdro ogoniasle - lrzon) 4 C/mlsfrum (przedmurze)

5 Caps Ilia exl. (rorebka zewn.) 6 ea poll In irll. (lorebka we wo.l 7 Thalamus (wzgorze)

8 Si m tS recl<lS (za taka pro s tal

9 Sinus sagillillis SlIp. (zatoka strzalkowa gorna) ·W Sliora glowy

11 falx CIlTWri (sierp mozgu)

12 Calvaria - dlplae (sklepienie - srodkosde)

13 Genii ClJrporis callosi (kolano ciala rnodzelowarego)

14 C~flm frrmfllif IIcntricli/{ lal. (r6g czoiowy komory boa:nej) 15 Septum pelhlddum (przegroda przezroczystal

1.6 Collmmci ramie;s (slup sklepienia)

17 P/e.rlls dwrnidew; venlricllli lertii

(splot naczynicwkowy komory trzeoej)

18 Splel1illn! corporis. mIlQ;! (plat dala modzelowatego) 19 W~jscie d.o rogu czolowego kornory boczne]

20 Radi~lIv Ol,lira (promieJ1istoSc wzrokowal

21 Ventriculus tertius (kornora trzecia]

13 14

15 16

18 19

20

11

11

12

13 14

15 16

Przekro] strzalkowy glowy (rys. schematyczny). Poloienie przedstawionych wyze] plaszczyzn przekrojow poziomych.

116

Przekroje poziome mozgowia

24
17
3 21

4
37 25
6 31
19 26
7
27 32
8 33
20 34
28
22 29
35
23 30 36 11
12
2
13
3 14
15
4 16

5 17
6 18
7 19

8

9

10
20 Przekro] poziomy m6zgu na wysokosci jader podkorowych (plaszczyzna przekroiu I).

1 Genu corpctis callosi (kolano ciala rnodzelowategOl 2 Capu: "ud. calldati (glowa [adra ogoniastego) 3 Putall1fM (lupina albo skorupa)

4 Clallst,u", (przedmurze)

5 Globlls pallidus (galka blada)

6 Venlrieu/uo tertius (komora trzeda) 7 Th« Inrrll{s (w <go rze)

8 CO'lll<5 piJ1ellle (szyszynka) 9 Splmium carparis mllosi

(pial data modzelowatego) 10 Piex!IS dwroideloG UCfrlriculi lal.

(splot naczyni6wkowy komory bocznel) 11 COrTIl! /rOli/ale venlriculi la/.

(rog czolowy komory bocznej)

12 Cavw?! s~p/j pelllicidi

(jama przegrody przezrcczystel)

13 SeptulII pellllddrmi (przegroda przezroczysla) 14 C(IAS ani. capsulae tnL

(odnoga przednia torebki wewn.) 15 Cotwnnae [om ids (5 lu py sklepieni a) 16 Capsula e.r/. (lorebka zewn.)

17 Lobus 1·"sulaTis (plat wyspowy)

IS Geml CIIpsulae into (kolano torebki wewn.) 19 Crus posl. capsilim in/.

(odnoga tyiJ1a torebki wewn.) 20 COMHI post. vell/"riculi lal.

(reg rylny komory bocznej)

21 Cornmis,sJdra ml/. (spoidlo przednie)

22 Rndillria op/icn (promienistosc wzrokowa) 23 Falx cmori (sierp m6zgu)

24. Sinus moxillaris (zatoka szczekowa) 25 Tljha audi/iva (trijbka sluchowa)

26 C~u i 1115 fyi/I prill im (j am a beben kowa)

27 Mmiu5 IlCUSh'CHS ext. (prz.ewod slnchowy ~eWl\j 28 Medulla oblollglltu (rdzcll przedluiony)

29 VentricuhlO qwulus (komora czwarta]

30 Hemispheri~ cerebdli sin. (lewa polkula mozdikuJ 31 Arlkulaliv lemporomandihuinri"s

(slaw skroniowo-zucbwowy)

32 Membrana I"ympanica (blona bebenkowa) 33 B~S'is cm:!JiC<lE (pcdstawa slimakal

34 Cellulae lIU1sloideae (kornorki sutkowe) 35 SilllJS sigmoideus (zatoka esowatal

36 Vermis cereuelli (robak rnozdzku)

37 Massa iHierrrwriill (istora pcsrednla)

Przekre] poziomy glowy (plaszczyzna przekroju 2).

Przekro] poziomy glowy (plas.zczyzna przekroju 4).

136

Oczodol

6

--~~~~-L~15 ~~--------~--~16 26

7

Warstwa powierzchowna lewego oczodolu (orbital - widok

od g6ry, G6ma kiana oczcdolu zostala usunieta, W lewym namiocie wydeto okienko.

11

11

13

14

27

Wa.rstwa srodkowa lew ego oczodofu - widok od g6ry. Sdana gorna oczodolu zostala usunieta g6me rniesnie galki ocznej przecieto i odchylono do tylu,

1 R. lat, n, frontalis (gal~z boczna n. czolowego) 2 C/. Iner/malis (gruczo! lzowy)

3 V. Iller/malis (i.. lzowa)

4 N. Incrima/is (11. lzowy)

5 N. fro II tails (n. czolowy)

o M rechiS SN p. (mi~sien prosty g om y)

7 Fos."Il ,mllii lIIediG (d61 srodkowy czaszki) 8 N. IlbdllCenS - VI (n. odwodzacy)

9 N. lrigelllimis - V (n, tr6jdzielny)

10 N. trod,iellris - IV (n. bloczkowy),

Pllrs j'litacTIIllia/i5 (cz¢sc wewnatrzczaszkowa) 11 Si}TI!S fronill/is (zatoka czolowa)

12 M. levlI/<Jf palpebrae Slip.

(rn, dzwigacz powieki g6mej) 13 Rr. H. suprairochleari5

(gal\!zie n. nadbloczkowego)

14 Bulbl4s alfm:larhl5 (opuszka w~chowa) 15 M. obliq/il.1.5 Slip, (m. skosny g6roy) 16 N. trochlearis - JV (n. bloczkowyl,

par, inlrllol'bilaiis (cz~sc wewnatrzoczodolowa) 17 N. opticus - II (n. wzrokowy),

par> il1rmcmnililis (cz~sc: wewnatrzczaszkowa) 18 Hypop/!)!sis et "lflmaloTI/Tlm (przysadka i lejek) 19 DOr>lJIII sellile (grzble] siodla)

20 N. oculamotorius - [[[ (n, okoruchowy)

2] Mmrlapiralorl (sr6dm6zgowie) 2). Teruio /1'1, obliqui S~lp.

(sci~gno rn, skosnego gomegc) 23 B/llb,ls owli (galka oczna)

24 V. ullrlimsn (:1:. wirowala)

25 Nn, ,iliares breves PDSI.

(nerwy rzeskowe kr6tkie rylne) 26 N. opliws - II (n, wzrokowy),

pars exfrncrill1ialis (cz~sc zewnatrzczaszkowa) 27 Ggl. trigemjl1111e (zw6j tr6jdzieLny)

Oczodol

137

11


33 38

33
15
12
2 24
6 23
2
23
46

24
40
25 30
34 25

35 35
36
47
30 28
44
5 7
17 8
7
48
51
18 18
27
27 20 20
10
8

8
10 9
9 45 45 Warstwa srodkowa lewego oczodolu - widok ad gory. Coma kiana oczodolu i rniesnie powierzchowne zostaly usuniele,

28 A. opitt-irallllica (tetnlca oczna)

29 V. ophlhalmim Srlp. (iyla oczna g;6ma)

30 N. "lIsoellilfTis - V (n. nosowo-rzeskowy) 3! M. levplor palwbme'sl.Jp.

(m. diwigacz powieki g6mej) - odchylony 32 M. refillS 5IJp, (m. prosly gcrny) - odchylony 33 R. lal. n. SIJpmDrbilalis

(gol~z boczna n, nadocaodclcwego)

34 A et II. /m;rimalis (t~tnica 1 nerw lzowy) 35 M redus /(11. (m. prosty bocznyl

36 A meningalacrimalis (t. oponowo-lzowa) - zespolona z t. oponow~ srodkowa

Warstwa gleboka lewego oczodolu - widak ad gory, Usuniety zostal nerw wzrakowy (n. opliws).

37 T roclrlea (bloczek)

38 R. med. II. 511pm01'liililiis

(gal~i. przysrodkowa n. nadoczodolowego) 39 M. reclus med, (m. prosty przysredkowy) 40 A et n. einmoidillis Iml.

(t. i n, sitowy przedni)

41 N. ciliaris posl. longus (n. rzeskowy tylny dlugi) 42 M. abliqlms Slfp. et 11. frochlearis

(m. skosny g6rny i n. bloczkowy)

43 AIIU/us ienaille.Jts commlll1is

(piersden sci~gnisty wsp6lny)

44 Trill:tus alfadDriu$ (pa mo wechowe)

45 A. basila!'is el PCltU; (t. podstawna i most) 46 N apficus (n. wzrokowy)

- w pochewce tward6wki - przeciery 47 Ggl. dlillre (zw6j rzeskowy}

48 N. aphilrall11ictlS - V I

(n. oczn y) - przeciety i cdch y 10 n y 49 R. ill! II. on/lomatorli et !'n. reclus ill! (ga.l~z dolna n, okoruchowego

i m. prosty dolny)

50 R. SJ4p, I!. oculomolorii

(galilz goma n. okoruchowego) 5J A. carol is inl. (i. szyjna wewn.)

138

[ama nosowa

5 6 7

12

13

14 1S. 16

17

Przekro] poziomy jamy nosowej (cavum IIasrl, oczodolow i jamy czaszki na wysokosci przysadki (hypophysis).

Przekr6j poziomy glowy - obraz cr. Srrzalka zaznaczono zlarnanie.

16 6

1. Com~/1 (rog6wka) 2 Lells (soczewka)

3 Blilbus oculi (gal.ka oczna)

- dalo szkliste (corpus vi/mill!)

4 Dis[.HS Pl. optici (tara" n. wzrokowego)

5 M. rectl!s med, (rn, pro s ty przysrodkow y) 6 M. me/lis 11l1. (m. prosty boczny)

7 N. opticus (n. wzrokowy) - w pochewce tward6wki B A mrQlis i'll. (t. szyina wewn.)

9 Hypophysis et rsc, iuflltldibuli

(przysadka i zachylek lcikal

10 N. oculomotorill. (n. okoruchowy)

11 Ttlrsl!, plllp~bme 51.!p. (tarczka powiekl g6me;) 12 Foma wllilmclivne (sklepienie spojowki)

13 Meatus nesi communis

(przew6d nosowy wspolny] [4 Sdem (twardcwka]

15 Sim!~ dlmwidalis (zatoka sltowa] 16 Septum 'Iaol (przegroda nasa)

17 Sirrus splrelloidalis (zatoka klinowa) 18 Lobll; iemporalis (plat skroniowy)

19 C!iu!IS (slekl

10 SillUS '11iIIiI/nris (zatoka szczekowa)

21 Mea~!t5 a,!IS/iw~ !Jt (przew6d slu_chowy zewn.)

19

Przegroda nosa

139

Przegroda nosa (sepfum nasi) pokryta sluzowka,

4 ht~~.-:-''-':-':' 5W~----":::-'-"~-7' 6 1:1-<-:---;--":.,,----'::"::: 7P----\,...

8 p...-"*-i~p;.,...,:....:..::;<;

Przegroda kostna nasa (septum nasi osseum). Sluzowka zoslala usunieta,

9
21

22 14
23

17
3

24 16

-25 18

26 19

20
27

13 Przegroda nosa. Wypreparowano nerwy j naczynia.

'1

9

Crisla galli (grzebien koguci) 2 Hypophysis et sella turcica (przysadka i siodlo lurecki e) 3 Sinus sphenoidalis

(zatoka klinowa)

4 Torus rubarius (wa! trabkowy) 5 Osl.ium phaiJl11grum . tu bae au d itivae

(ujscie gardlowe

trabki sluchowej)

6 Rec. pnaryngeus (zachy!ek gardlowy) 7 Arcus ant. al/{nitis

(luk przedni kregu szczytowego) 8' Palatum moUe

(podniebienie miekkie)

9 Sinus [nllliali, (zatoka czolowa) 10 Lamina p~pendiculari5 055i5

el h moilia I is

(blaszka plonowa k. silowej) 1:1 Carli/ago sep/:i lIasi (chrzastka przegrody nosa) 12 Vamer (lemiesz)

13 Palilium 05seum

(podniebienie kosme)

14 A et n. eillmoidalis Iml. (t. i n. sitowy przedni)

et r. nasa/is (galijZ nosowa)

15. Paro nasa/i, pharyngl:S

(c~fsC nosowa gardJa)

16 Septum nasi (prieg roda n os a j

17 Nil. ol/actoHI (nerwy wechowe) 18 A. nasa lis sqJIi

(L przsgrody nosal

19 Crzeblen przegrody nosa 20 Canll/i5 inci5ivus

(kanal przysieczny)

21 A efhmoidalis anf.

(t. sirowa przednia)

.22 Bulbus oifllcforius (opuszka wechowa)

23 Tractus oijaclar.w;

(pasrno wechowe)

24 A. caralis inl. (t. sayjna wewn.) 25 All. llilsalc, posf. et septi'

(t~tnice nosowe tylne i przegrody) 26 N. rllJ50pail1linus

(no nosowo-podniebienny) 27 Choanae (nozdrza tylne) 28 Lingua (j~zyk)

"

10

13

28

Zatoki przynosowe

140

11 Silms fron talis (zatoka czelowa) 12 Ret. ,phen iJd hrnoidali5

(zachylek klinowo-sitowy)

1] Concha- na~alis sup. (malzowina nosowa gorna)

14 Conel'll nasalis media (malzowina neso wa srodko wa) 15 COlicha "11$l1li5 ;nj.

(malzowtna nosowa dolne)

16 Vesl1'b~lum nasi (przedsionek nosa) 17 Met/Ius ni/8i iii!.

(przew6d nosowy dolny)

18. Pa lalum OSS8um (podniebienie kosrne)

19 Sui r:i urlerhi5i (bruzdy !~tnicllll) - dla galezi t. oponowej srodkowej (r, mimingeatmediae),

et as par/dale (k, ciernleniowa) - kolor jasnozielony

20 Hiatus max.illaris (rnzwur szczekowy) 21 Lamina pnpend iw /ans (blaszka plonowa)

22 Ujscie komoreksitowych (cell~/ae elhmnidaJes) do jamy noscwe]

23 Duclus nasofronlalis

(przewod nosowo-czclcwyl

24 Laminrl med. pmc. plC'1lS0idci (-i;.lastka przysrodkowa wyrostka skrzydlowategci) - czerwony

.25 LirmiM lroriuin[~Jis G5sis Imilliin; (blaszka pozioma k podnieblennej] 26 Cel/ulae ttlmwidilles

(komorkl sitowe)

17 Si.ntls m,ml/aris

(zatoka szczekcwa)

28 Septum nasi (przegroda nosal 2 if Ham« Iw; pierygaid,fG

(haczyk skrzydlowy)

30 05 fla5llie (kosc nosowa) - blaly 31 Prot. jranl:alis mtlIilfM (wyrostek .. czolowy szczeki) - fioletowy

32 Pro". pnlcrh>1Ji5 mo;rillne (wyrostek podnieblenny szczeki) - fioletowy 33 Atrium melltu~ m~r'i (przedsionek przewodu srodkowegol

11

12

14

33 15

""",,_"""'_""",16 17

18

11

lama nosowa i zatoki przynosowe (t~wum illiS; et sinus paYIJtlllsalesj. Przegrcde nosa usunieto.

I Sinus ,phenoidalis (zatoka klinowa) 2 Mearusl1lls.i sup.

(przewod nosowy gamy)

.3 Mealus na,.i medius

(przewcd nosowy srodkoivy) 4 Torus lubariu$ (wal t,~bkowy)

5 TOrisi lIa pha 111 Ylgeaiis (rnigdalek gardlowy)

6 Osli mil phuryrl$tum iu ba.e Iw.ditivi>e (ujscie gardlowe tr~bki sluchowej] - biala sonda 7 Plica saipingophWjlllgen

(fald trabkowo-gardlowy)

B Re<~s!;us piTaryngeus

(zachylek gardlowy)

9 Palatum mol!«

(podniebienie miekkie]

10 UVllla U~2yczek)

20
11
2.1
23
2-4
22 26
25
14
29 27 il2
15
;2
28 $ Kosci Iewe] jamy nosowe] - widokcd strony przysrodkowe], Przegroda nosa zcstala usunieta.

Jamy przynosowe i ich polaczenia z jama nosowa (rys, schematyczny),

Zatoki przynosowe

141

11
12

13
2 14

3

15

i6
4
17
5 '18
19
6 20

21
22
7 23

8 24
9
25
10
26 Przekroj posrodkowy gtOWY. Malzowiny nosowe srodkowa i dolna (conc.ha nasalis media er inf.) 54 czesciowo usuniete dla uwidocznienia dostepow do zatok przynosowych (sinus pcmmasales).

1 V. cmbri magrJ~ (z. wielka Jl.'\02gu) -zyla Galena 2 Lamina tedi (blaszka pokrywy)

-sr6dm6zgowie

J Sirr!j$ recl~ (za taka prosla)

4 Sinus sphellOidlilis (zatoka klinowa) 5 Cerebellum (mozdzek)

6 Tonsil/a pharyngealis (mtgdalek gardlowyJ 7 Cistern'acerebelIo m ed u llari« - magtla (zbiornik m6zdikowo-rdzeniowy) - wielki 8 Alrieuialia alianlaaxialis mediana

(slaw szczytowo-obrotowy posrodkowy) 9 Medulla spinalis (rdzen kregowy)

29 16

19 22

27

28

21 ---+Hfl-.rIf

24 ---fflflllfmilfllTlJ

30 -----+-t\\1

18

Sciana boczna jamy nosowe] (rys, schematyczny). Drogi ciojscia do jam obocznych nosa zaznaczono czerwonyrni strzalkarni.

13

10 Pars iirali.s pharyngis (cz~sc ustna gardla) 11 Falx cerebri (sierp rnczgu)

12 C OrpIJ5 cai/OSWil et a, cerebri aliI.

(cia!o modzelowate j t. przednia mozgu) 13 Sinus jrolltalis (zatoka czolowa)

14 Chiasma oplioum el hypophY$is (skrzyzowarne wzrokowe i przysadka)

15 Crmcha na$aiis sup, el bul/a efhmaidalis (malzowina nosowa g6ma j puszka silowa)

16 Hiatus semilunaris (rozwor polksh,liycowaty) 17 CUl1cha rmsa/is media (malzowina nosowa srodkowa) - brzeg przeciecla i dodatkowe ujscla zatokiszczekowe] (SIIJU5 maxil1aris)

18 Veshbulum nasi (przedsionek nosa)

i 9 Oslhlm d uclus nasolari! millis (uj scie przewod II nosowc-lzowego) ~ pod malzowina dolna

20 Concha lIa5lliis in! (malzowina nosowa dclna) 21 Ostium plwyngeum luvae alJdifivae

(ujsde gardlowe lrabki sluchowej)

22 Canalis il1cislvus (kanal przysieczny)

23 M. leva/or Deli palalini

(m. dzwigacz podniebienla rnlekkiego)

24 Plica sa/pingop/wryngca (fa!dtr~bkowo-gardlowy) 25 N litlgutl/is el ggi. Silbmandibillare

(n. [ezykowy i zw6j podzuchwowy) 26 Dudus submandi[,,,iaris (przewodsbmanki podiuchwow€j) 27 Ductus n aso fron titUs

(przewod nosowe-czolowy)

28 Ducfus lIasa/aerimalis (przewod nesowo-lzowy) 29 Rec, spherwefhmoidnlis (zachylek klinowo-silowy)

- Rosenmuller-Grubego

30 Plica 5lI1pingopllilliina (laid trabkowo-podniebienny)

~------- -- ----

142

Z w6j skrzydlowo-podniebienny

Nerwysciany bocznei jamy nosowe] I - przekro, strzalkowy glowy. Kanal skrzydlowo-podniebienny (cana/is pterygopa/atinus)zostal orwarry, a b!ony sluzowe czesciowo usunieto,

9 20

Arteriogram przegrody nosa - widok slrony lewej z boku,

.6

1 N. facia/is - VlI (n. twarzowy)

2 A. caroiis et plexus caroiuus ;nt. (t. szyjna i splat szyjne-tetniczy wewn.)

3 Ggi. cer"ica/e sup.

(zwoj szyjny gorny)

4. N. Vflgl4S - X (n. bledny) 5 T ru nc~ 5y In pIIfh~Hcw; (pieri wspolczulny)

6 N. oplbs - II ef a.ophfhalmim (n. wzrokowy i t. oczna)

7 N. oculomolorius - III

(n. okoruchowy)

8 A caroii« in/.et sinus cauernosU$ (L szyjna wewn. i zaloka jamisla] 9 Sinus sphenoidalis (zatoka klinowa) 10 N. canalis plerygoidd

(n. kanalu skrzydlowego)

11 Ggi. plerygopalafillum (zwojskrzydlowo-podnlebienny) 12 A. pilillfinli descelldens

(t. podniebienna l.St~puj¥.a)

13 Rr. nasales posf.inJ '

(galezie nosowe rylne dolne) el /lii. n1l5aies posl. la/. et seplf (t~tnice n0801ll<: lylne boczne i t.;lnice przegrody)

14 Nn. palntilll maiores et II. pala/inn malor

(nerwy podniebienne wieksze it. P odni ebienna w ieksza)

15 Nn. et 1lIl. palalinae minora; (nerwy i. tdnice podniebienne mniej sze)

16 Gal~l.ie l. gardlowe] w'st~puj~cej

(Il. phllryh¥fflilsmulens)

17 A. /itlgJIlllis (t. jezykowa) 18 Epigloffis (naglosnia)

19 Sdlll turdc« (siodlo tureckie) 20 All. Illls11les post. lat.

et 1111. sept!

(tl'tnice nosowe tylne boczne i tetnice przegrody) - ga lezie t. klinowo-podniebienne]

(a. spnenopa Inli na)

21 Arficulalio IfIla/lloa.rj~li5 median~ (staw szczytowo-obrotowy posrodkowy)

22 Palalum malle Ipodniebierue miekkie) et aa. palll'linae minores

(t~tnke podniebienne mniejsze] - galezie I. podniebiennej zstepujacej (a. palafina descenden»

23 Sinus fron/alis (zatoka czolowa) 24 A. memngCIl ani.

(t oponowa przednia) 25 A. elhrnoidalis ant.

(t sltowa przednia)

- gal'll f. oczne] (a. ophlhnlmicJl) 26 Aa. sepli nasi

(I~fnice przegrody ncsa)

27 A dorsalis nasi (t. grzbietowa nosa] 28 Rr. nasale« a. elhmoidillis Qnf. (galezie nosowe

t sitowe] przedniej)

29 CmUllIs indsirms e.1 jJ. nasopalalina (kanal przysleczny

i t. nosowo-podnleblenns)

30 Pallllum durum (podrueblenie twarde) el a. pa la liM Itia lor

(I. podniebienna wieksza) - gal~z t. pcdnlebienneizstepuiace]

(a. pala/ina descendens)

ciag dalszy na stronie 143 -;

7

8 9

10 11

14 15

16

17

18

23 24 25

28

Zwoj skrzydlowo-podniebienny 143

39
311
23
32
33
9
2
11
34
40
35
12
36
14
37 41

Nerwy scianybocznej jams nosowej 11. Kana! telnicy szyjnej (canalis carolicus) zostal otwarry, sluz6wk~ gardla i jarny nosowej czesciowo usunleto,

31 Ten/orium cerebe/li (namiot m6i.diku)

32 N. trochlearis - IV (n. bloczkowy) 33 N. irigeminus - V et radi» moioria (n, tn\jdzielny i korzen ruchowy) 34 Plexus caroilcus ini.

(splot szyjno-tetnlczy wewn.) 35 N. linguulis et chorda tympani

(n, jezykowy i struna bebenkowa)

36 M. ple'ij8t1idelJs med. et lamina med. proc. plerygoi.dei (m. skrzydlowy przysrodkowy i blaszka przysrodkowa wyrostka skrzydlowatego)

37 N. <llveolaris info (n. zebodelowy dolny) _,8 Truncus sympatl,eHcu5 (pien wspclczulny) 39 N, perro5Hsmaior (n. skalisty wiekszy)

40 Nil. palati!}! (nerwy podniebienne)

41 Lingua G~zyk)

48

49 11 50

42
43
44 51
45 52
53
34
54
44
46
55
47 5857 10 40 56

Unerwienie sctany bocznej jamy nosowej i podniebienia (rys. schematyczny),

42 Gg/, trigeminal» (zwo] trojdzielny) 43 N. In'g"minus - V (n. tr6jdzielny)

44 N. fada/is - V1! (n. twarzol'.OY)

45 Ggi. gmiculi (;cwo) koliLnka)

46 Far, styii1mll5loide~m (ol:w6r rylcowo-surkowy) - wyjscie n, twarzowego (11. filciaiis)

z podstawy czaszki (basis mmii)

47 M. plerygoideu$ med.

(m. skrzydlowy przysrodkowy)

48 N. petrosu» m a lor (n .. skalisty wlekszy) 49 N, mttrillilns - V, (n. S2CZ~~OWY)

50 Bulbu« "Ifnclarius (opuszka w~chowa) 5l fila olfactoria (nici wechowe]

52 Rr, l1II5illes ('Ir. et med, 11, elhmoidalis ani, (gal~zie nosowe wewnehzne i przysrodkowe n. sitowego przedniego)

53 Rr. Ha5a!~ /1DS/, sup. lal,

(galezie nos owe tylne gome boczne) 54 Rr. l1II5aies posl, illf. Inl.

(gal~zie nosowe ty!ne dolne boczne) 55 Canalis incisiuus et n. nasoplliaiil1U5

(kanal przysieczny i n. nosowo-podniebienny) 56 N. palatilllJsmaiO"r

(n. podniebienny wiekszy)

51 N. peirosus prof. (n. skalisty gleboki) 58 N. mandlbular;s - V; (n, i.uchwowy)

146

Dno jamy ustnej - okolica przygardlowa i podjezykowa

Okolica przygardlowa (regia parapharyngea) i podj,?zykowa (regio slJblingualis). Unerwienie jezyka. Prawa polowe hvarzy z zuchwil czesciowo usunieto.a [arne usrna otwarlo. Strzalka wskazuje przewodsliniankt podzuchwowej (ductus 5ubmantli'bulnrls).

1 Prot. slyloid'eu.s (wyrostek rylcowatyl

2 M. slylog/as5us (m. rylcowo-jezykowy) 3 Venier posl. m. digasmci

(brzusiec rylny mdwubrzuscowegol

-4 N. vagus - X (n, bledn y)

5 N, /inguaJis - V, (n, [ezykowy)

6 N. glQssophmyngeus -.IX (n. [ezykowo-gardlowy) 7 Ggl. ~ubmatldibulare (zwoj podzuchwowy)

3----------~--------~

2----------~-----------

10 ------------\---------;

3------------*-----------

Miesnie nad- i podgnykowe (mm. supra. et in/rahyoidei) oraz gardlo

(pharynx) - rys, schematyczny, .

8 M hy()g/OSSMS (ro. gnykowo-j~zykowy)

9 N. hypoglossus - XII (0. podj~zykowy) 10 tv[, 5lylohYi>ideus (tri. rylcowo-gnykowy) 11 R. i ~I ,,_ iaryngfi su p_

(ga!~.i zewn. n krtanlowego g6rnego) 12 M, constn'rlor pharyngis medius

(m. zwieracz !rodkowy gard!a)

13 1\4, of/lohyoidws (m, Iopatkowo-gnykowy) 14 M. Ihy~oliyoidell5 (m. tarczowo-gnykowy)

15 M, slernolhyroideus (m. mostsowo-tarczowy) 1.6 OesophagI<> (przely k)

17 DuciflB paral'ide11S (przew6d s~nianki przyusznel) 18 M buccinnlo((m, policzkowy)

19 M consfricfor pnaryngissllp, (m, zwieracz g6rny gardla) 20 Li ilgWl U ~zy k)

21 Ga1llzie koncowe n, jezykcwego (n, !ir~guaIi5) 22 Mandi bu lil (zuch wa) - przecieta

23 M. genioglos5!1S et m. g~niohyoideu5

(m. brodkowo-iezykowy i rn, brodkcwo-gnykowyj 24 M. m!lJohyoide~s (m_ zuchwowo-gnykowy)

- przeciety lodchylony do tylu

25. M sremoliyoidel-l5 (m. mostkowo-gnykowy) - przeciety 26 Carli/ago thyi"oidea (chJi\~$tkatarczowata)

.2 7 Veliler '~nl, m. digastric!

(brzusiec przedni m dwubrzuscowego) 28 Os hyoideum (k. gnykowa)

Trojkat podzuchwowy

147

Trojk<Jt podiuchwowy (trigonum submandibulare) - wars twa powierzchowna. Slinianka podzuehwowa (glandula submandibfdaris) jest- odciagnieta do lylu.

17 --~=-~~~----~--~~~19

20

~ix~~~~--"d 16

TrojklJt podiuchwowy - warslwa gieboka Miesien zuehwowo-gnykowy (m. mylohyoideus) zostal przeciely i odchylony na bok

1 C/. parDlidea et v. relromandib14laris (slinianka przyuszna i i.. zazuchwowa) z M. sitrnadeidomtlsioidms

(m. mcstkowo-oboiczykowo-sutkowy) - przeciety 3 V. reirolllJlndiblJ/llris (i. zazuchwowa),

st. subma.nd,bulari, (slinjanla podzuchwowa) el m. slytoiryoidei<s (m. rylcowo-gnykowy)

4 N. hyp()g/ossus - XII et ~, lingua/is

(n, podiezykowy i t, [ezykowa)

5 N. vagu5 - X et P. i!lg~laris into

(n, bledny i zyla. szyjna wewn.)

6 A. /aryngea Slip. (t. krtaniowa goma) 7 A. caroiis ext. (t. szyjna zewn.),

111. Iliyral1yoideus (m. tarczowe-gnykowy) et a. Ihyroidea sup, (I. tarczowa g6ma)

s A. taroiis communis et radix sup. ansae f/!fvimlis (t. szyjna wspclna i korzerigorny p~tli szyjnej) 9 M. amohyoideM. et m. slerrlollyoideus

(m. lopatkowo-gnykowy i m, mostkowo-gnykowy) 10 M. masseter et r. marginalis niandihu/JIe 'n. Jacia/is (m, zwacz i ga!~z brzezna zuchwy n, rwarzowego) 11 A. el v. [acielis (t. i z. twarzowa)

12 A., u. 5ubmrnta/is et malldibU41 (t., z. podbr6dkowa i i:uchwa) 13 M. mylohyoideus

(m. zuchwowo-gnykowy)

14 Dudus su brrumdibu/aris (p12ew6d slloianki podiuchwowej),

gl. s~bli!!gualis

(s~nianka podiezykowa)

et m. digaslnc~s sin, - venier ani. (m, dwubrzuscowy lewy

- brzusiec przedru)

15 M. mylohyoideus

(rn. iuchwowo-gnykowy)

16 M. mylohyoideus et venier tint. m, dlga5trici sin.

(m. zuchwowo-gnykowy i brzusiec przedni

m. dwubrzuscowego lew ego) 17 M. 11yGgioss~ et Q, lillgu~lis (m, gnykowo-jezykowy

i t. j ezykowa)

18 N. iingulllis (n, jezykowy) 19 N, hypoglossus - XII

(n, podjezykowyl

20 M. geniohyoideus

(m. brodkowo-gnykowy)

21 M dlga.;iricus deri. - oenfer anf. (rn, dwubrzuScowy prawy

- brzusiec przedni) - cdchylony do rylu

2.2 GI. su/mmndibularis

et ductus 5ubmartdibularis (Sllnianka podzuchwowa i przewod iii inianki pcdzuchwowej)

10

11

18

148

Trojkat podzuchwowy

2

17 ~1---'''18 ~PC"'19 --!I~~'ICI20

5 6

7

[ama ustna (cavum oris s, cavitas oris) - widok od wewnatrz, jezyk i sciane gardla usunieto,

13
2 14
:1 15
4 16

5 17
18
6 19
7 20
8
21
9
22
23
24
10
11
12 Przekroj strzalkowy posrodkowy glow}' j szyi - zclj~de z RM przekazane przez dr A, Heucka z Uniwersyletu w Bonn.

5

1 M. p/erygoideus med.

(m. skrzydlowy przysrodkowy) 2 Caruncula silblingua(is den. (miesko podiezykowe prawe)

3 Ductus subm«ndibularis

(przewod sltnlankl podiuchwowejl

4 G/. sublitrgulJlis .

[slinianka pediezykowa)

5 N. liI1gU«li.s (11. jezykowyl

6 N. ilypoglossl!!; - Xll (n, podj~zyk1lwy)

7 M. my/ohlloidew; "

(111. zuchwowo-gnykowy)

8 M geniohyoideu5

(m. br6dkowo-gnykowy) 9 M. digl15irir:w; - venier Imi.

(m, dwubrzuscowy - brzuslec przedni) 10 N, alv~olnri5 inf (n. zebodolowy doln)') 11 Chorda. tympani (struna b~benkowa) 12 A. carollo inf_ (t, szyjna wewn¢trwa) ],3 CI, paro/i'dra (Wnianka przyuszna)

14 Lig. splrei(Pl11lmdi bu larB

(wiezadlo klinowo-zuchwowe) 15 N, vagus - X (n, bledny)

16 N. glo55oplraryngeus - IX

(n. [ezykowo-gardlowy)

17 A iemporalis supet]. et 11, pharyllgea Rscerldell5 (t. skroruowa powierzchowna i t, gardlowa wst~p\lj,!ca)

18 M. slylaglo5:;JJS (m. rylcowo-j\'zykowy) 19 M. digtl.5lrklls - venitI' pasr.

(m, dwubrzuscowy - brzusiec tylny) 20 A. faciaUs (t, twarzowa)

21 CI, 5ubmumHbulari,

(sliniank1l pcdzuchwowal

22 A. camUs ext. (L szyjna zewn.) 23 A, ihlgual1s (t, [ezykowa)

24 M, COlis/ric/or plwYllgis medius (m. zwieracz srodkowy gardla) 25 Ug. stylo!'yoideulII

(wiezadlo rylcowo-gnykowe)

26 M. hyoglossus (m.gnykowo-j~zykowy) 27 A. prof /irlguac (t, gl~boka iezyka)

28 Epig/ollis (naglosnia)

29 Os hyoideum (kosc gnykowa)

12 13 14

15 16

24 25 26 27

28

29

Corpus fa I wsum (cia 10 rno dzelowatel 2 Hypothalamus (podwzgorze)

3 Sinus franlalis (zatoka ezolowa)

4 lamil1ll cribrosa (blaszka sitowa)

5 Cellulae elhmoidaies (kornorki sitowe) 6 CotlCha Iitl5lliis media

(rnalzowina nosowa srodkowa) 7 Conch« nasalis in! (malzowina nosowa dolna)

8 Pn}~lrlm -dwum (podniebienie twarde) 9 Ljngua Ofzyk)

10 Epiglvtfis (nagJosnia) 11 Mandihula (zuchwa) 12 M myloilyoidells

(rn. zuchwowo-gnykowy)

13 Tel1f()riilm cerebdli (namiot m6idik~) 14 FiS5iJra falcarina (szrzelina ostrogows)

15. Aquaeductus ml!$CI1c~pllali (wododag sr6dm6zgowia) 16 Hypophysis (przysadka) 17 Vmfriculus quariu»

(komora czwarta)

18 Sinus sphenoidalls (zatoka klinowa) 19 Medulla oblongata (tdz.er\ przedluiony)' 20 Par-s ,msa/is pharyngis

(l;ZfsC nosowa gardla) 21 Uvula G~zyat'k)

22 Dens axis (z~b kregu obrotowego) 23 Miesnie gardla

24 Pars oralis pharyngis (cz~sc ustna gardla)

58

Miesnie zucia

33 4 5

9

26 -~~~-=27

28 29 20

7 10 34

10 11 35

Mlesieri skroniowy (w. tempomlis) i mieslef zwacz (m. masseter).

Obie powiezie mi~snia skroniowego usunielo, a slaw skroniowo-zuchwowy zostal orwarty.

12

1 Galea apmlBllrolidl(czepiec sci~gnisty) 1 M. lempomlis (mi~sien skroniowy) 3 Vel!i6r occipilnlls m. ~l:dpUofrollfl1lis

(brzusiec polyliczny m. polyliczno-czolowego) 4 ArHcuint'io temporornandiblliaris

(staw skroniowo-euchwowy)

5 Poms et m~~trj5 a~Hsllcus exl.

(otwor l przew6d sluchowy zewn.l 6 Pars prafmlria Ill. masse/errs

(Ci1.~5C gl~bolaJ m. zwacze)

7 Pars Sll perfidnlis m. ma5sel~ri5 (cz~;c powierzchowna m. zwaczal

8 M. slyialryoideu, (m, rylcowo-gnykcwy) 9 Veriter posl. m, digrl$frlci

(brzusiec tylny ill. dwnbrzuscowego) 10 A. carotis ext. et v. il1g1rinri5 fill.

(t~tllica szyina zewn. i i;yla szyjna wewn.) 11 M. sternodeidmnllstoideus

(m, mostkcwo-obojezykowo-sutkowyl 12 Venier frorrlali~ m. occipitofrol1talis

(brzusiec czolowy rn, potyliczno-czolowegol 13 M. depressor slIpcrd/ii (m. obnizacz brwl)

14 M. orbimlar;;;;' oC'ull- pars arbilalis

(m. okrezny oka - ('Z~st cczodclowa)

1.5 Pars rrm!SlItrsa m. ,rasa I is

(cz~sc pop rzeczn am. nos owego) 16 M. levafor laMi .111'. Illne~ue 11u,sJ

(m, diwigaa wargi g6mej i skrzydelka nasa) 17 M.levator lab;i sup. (m. diwigacz wargi g6mej) IS M. levalor anguli oris (m. dzwigaca kata ust) 19 M. zygomaHrus maior

(m. jill'ZD10WY wiekszy]

20 M. orbicularis oris (m. okrezny ust) 21 M. UIICcillatllr (m, policekcwy)

22 M. depressor lahii hlJ (rn, obniiacz wargl dolnejl 23 M. depressor Iil1guli oris (m. obnizacz k~ta ust) 24 Glalldllln submllndibularis

(slinianka pcdzuchwowa)

25 Cllrlilllgo HIISi lal. (dll'~tka boczna nosa] 26 Cr)ls lal. rarliillgfnis a/aris mnioris (oUnosa boczna chrz~slki skrzydlowei wiekszei) 27 Carlilagi1!es aillres mitrtms

(chrZljstki skrzydlowe rnniejsze)

28 ems media Ie Cflrtilagini5 Llillris II!nioris (odncga przysrodkowa chrzastki skrzydlowej wi~kszej) 29 N. illimarbitnlis (nerw podoczodolowyJ

30 Venier M!. III. digaslrici

(brzusiec przedni m. dwubrzuscowego) 31 M. hyag/IJ.ssfll; (m. gnykowo-klykowy) 32 A. Ihyroiaell S'jp. (t~tl1ica tarczowa g6ma) 33 Arcus zygomaticus

(Iuk jarzmowy] - przeciety

34 A caroJis irrl. ae:rl. (t. szyjna wewn. prawa) 35 A. carolis co,mmmis dillf.

(t. szyj 02 wspolna prawa)

13 14

15

16

17 18 19

20 21

22 23 24

2

25

21

23 22 30

8 31 32

Miesien skroniowy. Luk iarzmowy (arcus zygomaticus) czesciowo usunieto

by pokazac przyczep rniesnia skroniowego, Ucho zewnetrzne i mi!;!sien zwacz przedelo

'Olap,lZld Z::JeM? Y<l!Sa!W 1 aUZJ:\aUM<lZ Olpn 'Og~MO!UOJ~5 ell1~a!Ul d<lZJ/\zJd ;lEz2ljod 1\'1 Ola!UnSIl OMO]J~aZj (SYlJltlJU<o8Iiz S11J,W) AMOWZle! ljl'll 'LWO!'l0.D{S ~a!Sa!w

(eM.e.lci ~ lfl9 dSM eu !.!CZS ',I) 'Jr.lp 5!UnIllIJW' S!lO,iV:! 'V ~£ (2MeJd 'UM~M ~U!AZ5 'l) '/19Pil'! S!l0'V] Y 'u£ h.1~p.md - (,{MOUlZle! >("1) SII31wwoEliz SIIJ.4Y ,£ (eW9ll eMOLJJell!J!llj~l) 'd", 1"P!OJIiIIl 'V ZT (AMo~k7.!J!-OM0l!tl1I8w) ~lssalgolil( 'W [, (08~MOJ11mqnMp 'W !'up<)Zlci ~~!SI1ZJq) p,Uj>IJ8!p 'W '11lV JJII<~1l Of: (AMOJOPOZJopod MJ<lU) S!/r11!qJOlJ.ljU! 'N 6'[ (!3ZSl(j!M !<lMO[ptlZDjS Pj1Sl!Znp eMo>[pOl~illd e50upo) s,u0!U1l4 S!.I!1{11 !w8VI!IJllJ ~/mpalM SJIJ) liZ (m[a!UUl ~M0!PtlzDls !~lSt!Zllp)

Sil,OIJ!W SiJ.w/u "U!gV/NJ~J a (!<lZSl{~!M !~MoTPtlzDjS PjlsllZlljJ eU'ZJoq e50upo) Sf'C,I!!I./( S!.J~lu s!II/8v/ljJuJ 'I~I 51UJ 9Z (esau UUZJoq e~1sI!zJl.p) 'Iv/ !SVI' o8t1/!IJrJJ sz (IlMOMlPrtzpod 1nPl1!!u!J~) s,Avl'lqlP!IVlllqn5 IJ/"Plwg] H (lsn Clfl~ ZJ~?!uqo 'w) suo WIZllV JosSi/ldap 'W H (!~uloP ~mM 7.J~!uqo 'w) }w ,llqV/ Jow-udap 'W "'1' (AMO)jZJ!l0d 'w) JOjVllpJllq 'w It

(11m ;;~a.Iljo 'w) sfJa s!-,VI'IJ!q40 'W 01: (Azslf<i!M AMOU12Jl!! 'w) JO!VIII Sn:JHVIlW8Iiz 'W 61 (~6n qhlf ZJ2gIM~P '00) S!'D 1/n$IW Jlljvm/ 'W III (!aw9il !llmM Z;)EillM'~P 'w) 'dllS nqvl"Gjlll1'I'W t T. (esou InjppAzll{S ! !~UJ9S !Sll!M z;)~il!M~P 'w) i.ml imlm;l/IJ 'dllS !!qvJ .JOjlJa~1 'W 91 (OSi1MOSOU 'W 2Ln!J;>7Jdod ~~azJ) S!IIISVII W IJSJ211S'III1Jl ,11Jd Sl (~M010POZJO ?l~n - BlfO tI~<iDju 'w) si/vUq.lo .llla - IIn:JO sfJlJplJlqJO 'W fol (IMJq Z~~?!uqo 'Ul) !.'/P.latiI1S lMsa1dap 'W n (oilaMolo'lJ,oun!JA.Jod 'W '\.11010:0 Ja!mi!lq) S!/tljuoJjOl!dpJO 'Ul SfJlI/UO;J lJ-/11'1l n (h.It\0lflns.o,\olo>(AzJ[oQo-oMolf1sow 'lU) snJP!o~svuHlPlapoIWlJs 'w It ('UMaM llulkos gl~ ! 'UMaz eU!Azs g~!Ul<ll)

'lui s,ul/lnS"! 'a 1" 'IX, S!IOJ~' 'V OJ: (o5'~Mm~nZJqnMp 'W i\UjAJ Ja!Sn'llq) PI-'lSIJEW 'Ill 'I';od J-II/Bil 6 (,{M[]~AUS-OMOJjt\J '1IJ) smp!ofi!(oIIi/S 'w g (EZJeM~ 'W eUMOlpzl~'MOd i'~~J) 5!JJjam:lll1 'III S!fU)J!lJ~dns Slvd ~ (m eM.~ 'W R~ 0 gal::! ?W~ZJ) S).lill ':;SUI U 'w ~plmJoJd Sll'd 9 ('UM~Z AMOlpl1lS P9M<lZJd 1 J9Ml0)

'Ixa Sl'IJI/SIIJV SH/tJ~W l<l 511.10d 5; (~OMlf'"~.OMO!UOJlfS Ml!lS) SfJV/"q/PIIIIIUOJodUl9j o!.JII/'''fflV v (ollaMoloz~-o=!IA10d 'UI tluzJ!lA]od Ja!!nZJq) 5!/DJI~a4ol,ldp:1O 'UI sl/ulldp:Xl J~IIIM f (,(MO!U0l:l(S ~<l!S~!U1) 5!/IJJodI1l3J 'W 'I' (Als!ul!ap~ J3jdazJ) W!lalllnJOd~ valv:; 1

'!l.ill?MjO j1'!lSOZ AMoMy:Jn~-OMOIUODjS Ml?lS e 'ol<l!unsn o8aMoTUOIl{S e!u~~!w <l!za!Mod a!qQ ·(.I8~;JSSVIII 'IU) DIlM? ~31Sa!w ! (!f!/lJ,Wdm81 'III) AMO!lI01'fS ';'<l!S3!W

0':8 t8 8 08 0':0':

81:

00': 62: 80':

6

gZ

60

Miesnie wyrazowe (mimiczne) twarzy

15
16

3
5



17

6
7
18
7


19

11
12 20
10 21

13 12
21 Mi~suie wyrazowe twarzy - widok ad przodu: po sl:ronie lewei - wars twa powierzchowna, po prawe] - gleboka,

VePiler !rlmlnlis tHo occipitofrontalis

(brzusiec czolowy m. potyliczno-czolowego) 2 M. corrugator sflpm:ilii (01. marszczacy brwi) 3 Pars pnlpebmlis m. Qp'birr,lnris OCPfli

(cz~sc powiekowa m. okreznego oka)

4a M. Mllsalls - pars rrmrS1)ersa

(m. nosowy - cz~sc poprzeczna)

4b M, pra.ali, - pars alnris

([[1. nosowy - CZ~5C skrzydlowa) M, hvafor labii 5,rp. alaeqr,e nasi

([[1. dhvigacz wargi gornei j skrzydla nosa) 6 M. levator labii Slip

(m, dzwigacz wargi gornej) 7 M. "ygomafic:u5 ",aior

(m. jarzmowy wiekszy)

8 M. lellator anguli oris (01. dzwigacz k~ta List)

9 DI/chrs paroiideus (przewod slinianki przyusznej) 10 M. orbicularis oris - Imr, labialis

(m. okrezny ust - cz~sc wargowa)

11 M. mnsselif (m. zwacz)

12 M. depressor fll1guN oris

(m. obnizacz kata ust)

13 M. mell/nlis (m, br6dkowy) 14 M. slmwcleidonmsloidm.s

(ro. mostkowo-obojczykowo-sutkowy) 15 M. proeems (m. podluzny)

16 M depressor supercilli (m. obnlzacz brwi) 17 Par, orbilalis m. orbiclIlaris omli

(Cl~SC oczodolowa In, okreznego oka)

18 M, l.ygomaficr.ts mirror (01, [arzmowy mnieiszy)

19 M. bl/ccilJator (In. policzkcwy) 20 M. risorh" (m. smiechowy)

21 M. depressor Illbfj in].

(m. obnizacz wargi dolnej) 22 Plafysma (m. szeroki szyiJ

2.1 Ga/m aponeurolica (czspiec sci~gnisty) 24 M, tePllporoparidnlis

(m, skrcniowo-clemienlowy)

25 Venier oa:ipilalis m. occirlilofrOfJlq/{s

(brzus iec po I'Y liczny m. po ry liczno-czolo wego) 26 GI. paro/idea (SHnianka przyuszna)

27 Fascia Imrporalis (powi~z skroniowa)

28 M. orbicularis oculi (m. okrezny oka) 29 DHCh,s pH.otlaws e~ m, "'ll5se!er

(przewed slinianki przyusznej i m. zwacz)

\

Miesnie wyrazowe (mimiczne) twarzy

61

23

24

15 17

25

4b 17 5 6

18 10

26

7

20 21

12

14

22

Mi~snie wyrazowe twarzy: warstwa pcwlerzchowna - wid ok z baku.

23

28 6

24
28

6 25
18
7
10
21 20
12
14
22
29
26 2 27

8 ,0

7

12

14

22

Miesnie wyrazowe rwarzy: miesieri iwacz (111. masseter) i slinianka przyuszna. (gl. parotid(jIJ) - widok z baku.

Miesme wyraz,owe twarzy. Otwory glowy S'I otoczone miesniami ckreznym: a charaklerze zwieraczy i wachlarzowato przebiegaiacymi rozwieraczami.

62

Miesnie nad- i podgnykowe

14

15

16

17

18

20

Miesnie nad- j podgnykowe (m. supm- et infrallyoidei), gardlo [ (pharynx) - widok z boku. Usunielo: gal"i zuchwy (r. mandibuJae), rniesnie skrzydlowe (mm. plerygoidei) i przyczep miesnia skroniowego (insertio m. lempora/is).

] Ga/2/I aponeurotica (czepiec sciegnisry)

2 Fascia tempomlis (powiez skroniowa]

3 Tmilo m rl!rnpomlis (sd~gno m. skroniowego) 4 Arcus zygomaticus (Iuk jarzmowy)

5 Proc. plurygoidell5 055./5 splr!noida/is (wyrostek skrzydlowaly k klinowej) 6 M. 1~l1Sor veli pa/alirr! el pme. sly/oiileus

(m. naplnaez podnleblenia mlekkiego i wyrostek rylcowary) 7 M, consrriclor plraryngis sup. (rn, zwieracz gorny gardla)

B M. styloglossZls (m. rylcowo-jezykowy)

9 Vmler paslerior m. iligaslrici (brzusiec tylny m. dwubrzuscowego) 10 M. styioJ'yoidellS (m. rylcowo-gnykowy)

11 M, iOllgW; capitis (rn. dlugi glowy)

12 M. slmlodeidomlisloit!ellS (m. mostkowo.obojczykowo-sutkowy)- odchylony 13 M, wnslTiclor pl1arylJgis ill! (m. zwieracz dolny gardla)

1.4 Vmler froliialis In. occipita/romaiis (brzusiec czolowy m. potyliczno-czolowego) 15 Pars orbitaUs m. orbicularis oculi (cz.~Sc oczodolowa m. okreznego oka)

16 M. buccinator (m. polic:zkowy)

17 M. depressor nl1gHli oris (m. obnizacz kata ust) 18 M. mylohyoideus (m. zuchwcwo-gnykowy)

19 Venter alit. lIT. digasrrici (brzusiec przedni ill. dwubrzuscowego) 20 M. II,yrohyoideZls (m. tarczowo-gnykowy)

21 M. srefllohyoideus (m. mostkowo-gnykowy)

22 M. olltoJ'lloideus (m. lopatkowo-gnykowy)

23 05 Ilyoideum (k gnykowa)

24 M. siemolliyroideu$ (m, mostkowo-tarczowy)

9--------~r-----~~ 10----------4-------~~\

21 24

Polozenie miesni nad- i podgnykowych (rys. schematyczny).

Miesnie nad- i podgnykowe

•

63

2

3

4

5

6

7 8 9

10

Miesnie nad- i podgnykowe, gardlo II. Usunieto miesien policzkowy (m. buccinafor); jams ustna jest otwarta,

1 Meatlls IlWs/ielis exf. (przewcd sluchowy zewn.)

). M. imsor veli palIfU,l! (m. napinacz podniebienia miekkiego) .; Ptoc. slylaidells (wyrostek rylcowaly)

4 M. consfricror pllllnJlIgis sup. (m, zwieracz g6my ganna) 5 M_ sly!oplUlrYligelis (m. rylcowo-gardlowy) - przedely

6 M. COIl trlcior phrrryngis med.

(m. zwleracz srodkowy gardlal

7 M. .Iemocleidomasloidew; .

(m. rnostkcwo-oboiczykowo-sutkowy)

8 COllJlj IIIniMs 055i5 hyoide; {r6g wi~kszy k, gnykowei) 9 M. /011g115 CIIpitis (m. dlugi glowy)

10M. constrictor piHiryngi5 it//.

(01. zwieracz dolny gardla)

J 1 Fascia Itmporalis (powif,z skroniowa)

12 Tendo m. lemporalis (5ci~gno m. skroniowego)

13 M. arbicHlarts oculi (m. okrezny oka) 14 Arms zygomaticus (iuk jarzmowy)

15 UWliHIl Inl. proc. plerygoidei

(blaszka boczna wyrostka skrzydlowatego)

16 Ductus parolideLIS (przewod slinianki przyusznej) 17 Girlgiva et m. br;ccillll/or

(dzj~slo szczeki - bez zebcw - i m. policzkowy) - przeciety 18 Raphe plerygomandibular;, (szew skrzydlowo-zuchwcwy)

I9 M. hyoglossus 1m. gnykcwo-iezykowy)

20 M. mylohyoideu, (rn. zuchwowo-gnykcwy) 21 Vet!/er 11111. JrI. digas/rici et as hyoidflHl1

(brzusiec przedni m. dwubrzuscowego i k. gnykowa) 22 M. s!emahyaidells et m. thyra/lyeit/ellS

(m. rnostkowo-gnykowy i m. tarczowo-gnykowy) 23 M. omohyoideus (m. lopatkowo-gnykowy)

64

Przekroje glowy

9
10
2
11

12
3
13

14
4-
15
5
16
6 17
18
7
19 Przekr6j czolowy jamy czaszkowe], nosowej i ustnej na wysokosci zatoki klinowej (sinus sphenoidalis).

20
29

30
21
22 31
23
32
24
33
25

26
26
27 17

28

Miesnie skrzydlowe imm. pterygoidei) i miesnie podniebienia (111m. palati) - widok od tylu z dolu.

1 M. iemporalis (m. skroniowy)

1 SftlllS opltenoidalis (zatoka klinowa]

3 Pharynx - pars 111lSlliis (ganilo - "z~ic ncsowa) 4 M masseler (m. zwacz)

5 M. longiludillalis Slip. (m. podluzny gorny). m, ~rn/iSverslls e] m. veF/iealis linguae

(rn. poprzeczny i m. pionowy jezyka)

6 M. IIj/oglosslis (m.gnykowo-j~zykowy)

7 M. geniollyoideus (m, br6dkowo-gnykowy) 8 Corpus callOSllm et nile/ells cawdl1fllS

(cialo mcdzelowate i jqdro ogoniasle)

9 N. ophellS (n. wzrokowy)

10 Sinus CIlvernOSljS (zatoka jamista) 11 Arens ~ygoll!l.!liws auk iarzmowy) U M. pierygoidells lat. et n. Itulxiliaris

(m. skrzydlowy boczny i t. szczekowa) - powierzchnia przekroju

13 M. plerygoia'eus mfUi. (m, skrtydlowy przysrodkowy) - p owie rzchnia przekroj u .

14 Palarnm molle (podniebienie mlekkle) 15 Mflllaib!da d n. alveolaris illf.

(iuchwa i n. zebodolowy dolny) 16 Seplum /illguae (przegroda [ezyka)

17 M. mylohy~ideus (m. zuchwowo-gnykowy) 18 G/, suvmandihlJUJris (slinianka podzuchwowa) 19 Pln/ysl11l1 (111. szeroki szyi)

20 For, mugllum, II, verlebm/is et medulla oblDl!gnla

(otwor wielki, L kregowa i rdzen przedluzony) 21 A carolis illi. (t. szyjna wewn.)

21 Caput mamilbrlll1e (gl.owa zuchwy] 1J Proc. sly/oideus (wyrosfek rylcowaty) 24 N, alveolaris hi! (n. zebodolowy dolny) 25 N. IingJlalis et chorda Iylllpani

(n, jezykowy i srruna bebenkowa) 16 M. pterygoidells mea.

(m. skrzydlowy przysrodkowy) 27 Uvula G~zyczek)

Z8 Venier alii. III, digastriC;

(brzusiec przedni m. dwubrzuscowego) - przedety Z9 COrldyillS occipi/alis (kIykiec poryliczny)

30 Proc. I11l1sloidms (wyrcslek sutkowy)

31 M pferygol'deus lilt. (m. skrzydlowy boczny) 32 Tuba m.ldi/iUli et m. Iwator veli palutilli (trqbka

sluehowa i m, diwiga.cz podniebienia mi~ldtieg()) 33 M. tensor tiel! ptl/llfilli

(m. napinacz podnicbienia miekkiego)

Tetnica szczekowa

65

2 3

12

/r~~~~~--~--~=13

~~--~~~~--~~~14

15 16

5

6

7

8

9

10

Wypreparowana tetnica szczekowa (a. maxillnris), Zuchwa i miesief skrzydlowy boczny (marldibula et m. ptenjgoideus la!.) zostaly czesciowo usuniele.

11

1 A. lempomiis super!.

(t~tnica skroniowa powierzchowna], 11. ImriclI/orempomlis

(nerw uszno-skroniowy)

2 A menirrge~ media

(I. oponowa srodkowa)

3 A. maxillnris (t. szczekowa)

4 N. jaciaiis (n. twarzowy) - przedety 5 A. caroti« ext. (t. szyjna zewn.)

6 M. slylo/iyoideus

(m. rylcowo-gnykowy) 7 limier posl. m. digastric.i

(brzusiec lylny m. dwubrzuscowegc)

B A. carolis int. (t. szyjna wewn.) et r. sit1HS curoiici

(gal~i zatoki t\'tnicy szyjnej) - od n. jezykowo-gardlowego

9 M. s/enwcleidoma5Ioidew;

(m. rncstkowo-oboiczykowo-sutkowy) .

10 A. carolis comm~llis (t. szyjna wspolna) 11 M. lemporalis (m. skroniowy)

12 Fossa pterygopiliutirw

(d6! skrzydlowo-podniebienny) 13 A. IIlveolaris sup. p051.

(t. zebodolewa g6m<1 Iylna) 14 11. lemporalis prof. ani,

(t. skroniowa gl\'boka przednla)

15 A. infraor~il(/lis (t. podoczodolowa) 16 N. buccalis (n, polkzkowyl

17 A. et r1. aiveoillris i~f.

(I. i n, zebodolowy dolny) 18 A. lac/nlis (t. twarzowal

19 A. 5ubl11enl11lis (t. podbrodkowal 20 05 "yoideum (k. gnykowa)

21 A. Ihyroidea sup. (t. tarczowa g6mal - przecieta

17

18 19 20 21

A. lempora/is stJ/lelj: (t. skroniowa powlerzchowaa) A. m.lxil/aris - pars mmHflbu/llris

(tetnica szczekowa - i:z~sc zuchwowa)

2 A. auricularis prof. et a. rympanicil ani.

(t. uszna gleboka i t, bebenkowa przednia) .3 A mmingea media (t. oponowa srodkowa) 4 A. alveolaris in[ (to zebodolowa dolna)

A. maxlllari« - pars ptenjgoidw

(tetnica szczekowa - CZ/iSC skrzydlowa)

5 Ail. lemporab prof. (tetnice skroniowe gl~bokie) 6 Rr. plenjgoit!ei (gal\,7je skrzydlowe)

7 A. masseierica (t. zwaczowa)

8 I\. br,wdis (to policzkowa)

A. mllxilillris - pilI'S pterygopaiatiilt!

(t~tnica szczekowa - CZ4;SC skrzydlowo-podniebtenna) 9 A. a/veo/aris sup. posl. (t. zebodolowa g6rna tylna)

10 A. illjmarbifa/i5 (t. podoczodolowa)

11 A. sp!Jenopn/utina er rr. 5epta/es 1'0,1.

(l, klinowc-podniebienna i galezie przegrodowe tylne) 12 A. pflllINnn desr;enden, (t. podniebienna zstepuiaca)

13 A. r;arlll/i, pier!lgoidei (t. kanalu skrzydlowego)

Gal'i!zie t~tnicy szczekcwej (rr. a. IIIl1Xillllris) - rys, schematyczny.

66

N erwy czaszkowe

11

Podstawa czaszki z nerwami czaszkowymi - widok od gory. Usunieto obie p6lkule m6zgu i g6mi! CZ\!SC pnia m6zgu. Prawy namiol rnozdzku (tenfon'um cerehelli dex/.) nadeto dla uwidocznierua lezqcych pod nim nerw6w czaszkowych,

1 SfmlS sagiffq/is sup. et falx cerebri

(zatoka strzalkowa g6rna i slerp rnozgu) l Bulbus oifacforiMS (opuszka wechowa)

3 Tradus olfadori!ls (pasmo wechowe) 4 N, opHCIIs - n et a. mrohs iflf.

(n, wzrokowy j t. szyina wewn,)

5 Proc. dil1wdeus mIl. (wyrostek poehyly przedni)

el /cl1/orilJlll archei!; (namiol m6idzku) - przyczep przedni 6 N. oculomatonu» - ill (n. okoruchowy)

7 'tV. abdLlcens - VI (n. odwodzacy)

8 Incisllm tellforii (wciecie namlolu)

9 N, trochlearis - IV (n, blocz.kowy) 10 Tel1ioriwtr cerebelli (narniot mozdzku)

11 Fair ccrebr; el cOllflrWIIS silluum (sierp m6zgu i splyw zatok) 12 Fossa iIypopi1ysia/is (d61 przysadkl),

il1{tmdibuhmr et diaplrrllgrr!1I sellae (Iejek i przepona siodla) 13 Dor511H1 sellae (grzbie! sicdla)

14 Mese~rceplilliarr (sr6dm6zgowie) - przeciele 15 N. trigemin1ls - V (n, rr6jdzielny)

16 N. lacilliis - V!I (n, twarzowy), n, i,lrcnmdfll, (n. posredni), 1/, vellrr'bllioroclliearis - VITI (n. przedsionkowo-sllmakowy) 17 AqlJlletiudlJ.! memrcepi1ali cmUfi

(wodoci'lg sr6dm6zgowia m6zgu)

IS Hemi5pheri~ cerebilili dex: (prawa polkula rnozdzku) 19 Venll;5 cerebelli (robak m6zdZku)

20 SitllJ5 rectus (zatoka prosta)

2
3

4

1.2
5
6 13
14
7

15
8 16

9 17

10 18

19
20 Nerwy czaszkowe

67

Mozg - widok ad dolu. Widoczne Sij nerwy czaszkowe Sr6dm6zgowie zoslalo przeciete.

1 tablls jrOl1tlllis (plat czolowy)

1 Lobus temporolts (pla~ skroniowy] J Peduf1cullls cerebri (konar mozgu)

1[ Mesencephnlo» (sr6dJllozgowie) - przeciele 5 Ajuaedl.lchlS mes811ftphali

(wodod<tg sr6dmozgowiil)

b Splenilll11 CDr'poTis callosi (plat ciala modzelowatego) 7 Lobus occipitalis (plat potyliezny)

s BlIlbHS olf(ldoril~$ (opuszka wechowa)

9 Trad~(s ol[ncioriH5 (pasmo wechowe)

10 N, optitu« - [I et chiasmn opiicun:

(n. wzrokowy i skrzyzowanle wzrokowe) 11 lllfimdibulHm (lejek)

] 2 N. OCJlIOIIIOlorius - JI1 (n, okoruchowy) 1..3 Carp~l$ mamillare (dale suteczkowate)

J 4 Su/,sianlicr rligrl'l (islofa czarns)

15 N. /Tach/ellris - IV (n. blcczkowy)

Nervi cranlules (nerwy czaszkowa)
I - Nil. of/aciori; (nerwy wechowe) VIlI - N. vesl;bulococlrJearis (n. przedsionkowo.
- okolicy wechowe] [amy nosowei -slimakowy) - do narzadow slucho
Il - N. opfifUS (n. wzrokowy) i r6wnow-agi w uchu wewnetrznym
- z sialkowki oka IX - N. glossaplwlIugeJjs
III - N. oClllomolor;I<, (n. okoruchowy) (n. iezykowo-garcfowy)
- do zewnetrznych rniesni cka - do kubk6w smakowych [ezyka
TV - N. frocldellris (n. bloczkowy) i do gardla
- do m. skosnego g6mego X - N, vngl!5 (n. bledny) - do gardle, krtanl,
V - N. trigemiNi!> (IC tr6jdzielny) - czuclowo trzewi klatki piersiowe] i jamy brzusznej
unerwia g!ow~ i ruchowo - ill. zucia XI - N. accessorius (n, dodatkowy)
VI - N. abdllcens (n. odwodzacy) - do m. czworobocznego
- do m. prostego bocznego i m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego
VJl - N, facialis (n. lwarzowy) XII - N. ilyprg/ossr(;; (n. podiezykowy)
- do rniesnl mimicznych lwarzy - do rniesni jezyka i nadgnykowych 68

Nerwy czaszkowe

2

3 4

15

M6zg i nerwy ezaszkowe - widok od dolu. Usunielo opony mozgowia.

1 SHims oifgeloril!;

(bruzda wechowa) - przedni konlec 2 Gyri Drhilales (zakr~ty oczodolowe) 3 LobU5 tempora lis

(plat skroniowy) - przednl biegun 4 GYfMS l1'(rU5 (zakrel prosty)

5 Trigomlm o/fac/anum et sulcus leJlJporalis inf (tr6ik~t wecbowy i bruzda skroniowa dolna) 6 Gyms occipilo/empomlis me-d.

(zakre] potyllczno-skroniowy przysrodkowy) 7 Gyrus pnrnllippDmrnplllis (zakret hlpokampa), COrplfS mmnillare el fossa interpedHl'lcularis (cralo suleczkowale i d61 miedzykonarowy)

II Pons et rei/until/us cerebri (most i konar m6zgu) 9 N. abduce"s - VI (n. odwodzacy)

10 Pyramis [pjramida) 11 Oliva (oliwka)

11 Nil, spinales cervicales (nerwy rdzeniowe szyjne) 13 Cereuelilim (m6Zdiek)

14 TOll5il1a cerebdli (rnigdalek rnozdzku) J S Polus occipi/'alis cerehri

(biegun potyliczny mozgu)

16 B!duus alJaciorir~s (opuszka wechowa) l'7 Slilei ol'bilales lobi fro~1lali5

(bruzdy oczodolowe plata czolowego) 18 Tradus ol{(jcforills (pasmo wechcwe)

19 N. opticus - lJ (n. wzrokowy) et slJbsMnfia perfor~/n ani, (istota dziurkowana przednia) 20 Chiasma oplr'llIn (skrzyzowanie wzrokowe) 21 Trac/us apr/ells (d roga wzrokowa)

22 N, tuulomoiorius - ill (n, okoruchowy) 23 N. trochlearis - IV (n. bloczkowy)

24 N, trigeminus - V (n, tr6jdzjelny)

25 N. {aeil/lis - Vll (n, twarzowy)

26 N. ues lib 1110 cochleari s - V]]]

(n. przedsionkowo-slhnakowy) 27 FlocCti!rJS (klaczek)

28 N. glossoplral'YIlgeus - IX et IIJ. vagus - X

(n, jezykowo-gardlowy i n. bledny) 29 N. l'ypoglo5SIIS - xn (n, podjezykowy) 30 N. accessorius - XI (n. dodatkowy)

31 Vermis cmvelli (robak rnczdzku)

32 Fi5~urn longihrdinillis cerebri

(szczelina podiuzna m6zgu)

Nerwy czaszkowe

69

2

3

4

13

5 6

14

15 ~~~-r--+--L----~--16 ~~~~~~~--~~~~-++-------~L-~17

18 19

10

11

20 21

12

22 23

Pien mozgu, nerwy czaszkowe, gardlo - widok od tylu. [ama czaszki zostala olwarta, a rnozdzek usuniero.

1 Fair cmbrl (sierp m6zgu) 2 LoblJ5 post, (plat rylny)

3 Sillus ,ngilfalis ill! (zatoka sfrza!kowaal:\-trmJ-- 4 Tmtoril@ cenbelll (namior m6idiku)

5 Si/lus Imrl5VerSIl5 (zatoka poprzeczna)

6 Coiliw/HS fflf. mesellcephali (wzgcrek dolny sr6dm6zgowia) 7 Fossa rhomboidea (dol rownoJegloboczny)

8 MedMlIa oblongata (rmen przedluzony)

9 Venier posl. m. digllslrici (brzusiec tylny m. dwubrzuscowego) 10 A Ulroh~ iN/. (t~tnka szyjna wewn.)

11 PlmnJ/U (gardla)

12 Os !Jyoidew'll - COrHlJ maillS (k. gnykowa - rog wiekszy) 13 N. trochleeris - IV (n. bIoczkowy)

_14 N. fllcialis - VI! (n, twarzowy)

et II. ve.flblllococMearis - VIlI (n. przedstonkowo-sltmakowy) 15 N. glossoplJaryllgem; - IX el n. uaglJs - X

(n, jezykowo-gardlowy i 11. bledny)

16 N. accessorius - XI - pars inrrllcrarrialis

(n. dodatkowy - cz\,sc wewnatrzczaszkowal 17 N. hypoglossus - XII - pars iniracranialis

(n. podjezykowy - cz~5c wewnatrzczaszkowa) 18 N. accassorius - XI - PIlTS extracranialis

(n, dodatkowy - cz~sc zewnalrzczaszkowa) 19 N. hypoglossus - XIl - pars extracr<Uriiilis

(n, podjezykowy - cZ\,sc zewnatrzczaszkowal 20 N. oagu« - X eta. caroiis ;111.

(n, bledny i t. szyina wewn.)

21 A. Ctl.rois ex!. (I. szyjna zewn)

22 Truncus sympl!lilefims et ggl. ceru;cllie 51'p. (pi en wspolczulny i zw6j szyjny gamy) .23 Ansa cervim/is - radix sup.

(petla szyjna I korzen g6my)

24 M. slylclphllryllgeJI5 et II. glossuplraryllgells - IX (m. rylcowo-gardlowy in. jezykcwo-gardlcwy)

70

Nerwy czaszkowe oczodolu

2

~--~~~~~~~~~13 --~--------~----~--~~--------~--_'14

~~~~------~~------------~----==~----~~----__'15

16 17 18

19 20 21 ..... __ I0..I0...-''-..,,1 22

'----------------ij23

~~------------------------------~24

27 28 29 30 31

Nerwy czaszkcwe oczodolu (orbita) i dolu skrzydlowo-podniebiennego {fossa pferygopn/.atilfal - lewy oczodcl widziarry z boku, Strzalka wskazuie gal,!:;: Iqcz~c<! z nerwem jarzmowym (ramus communicans cum nenJO zygo mil hco) ,

19 ~~~~-Hf-- 18

,~_o,q.~--it-- 22 ~~~~,.....,(f'--- 21

Schemat przedstawialacy nerwy czaszkowe oczodolu .; lewy oczod6J widziany z baku.

1 Lobr,(S /rorll,;/i, (plat czolowy)

Z N. slipmorbiialis (n, nadoczodolowy) 3 G), IIluimnli5 (gruczol lzowy)

4 N, lacrimaUs (n. lzowy)

5 M. rt~llts Ill/. (rn. presly bo{ZI1Y) - przeci~ty 6 N, opiicus - JJ et 1111, ciliam breves pM/,

(n, wzrokowy i nerwy rzeskowe kr6tkie tylne) 7 M. obliquus in! (In. skosny dolny)

8 N. zygoma/leU!; (n. jarzrnowy)

9 R. ill! n, oculomoforii - lIT e! 111. redr!S ill!

(gal~z dolna n. okcruchowego i m. prosly dolnv) 10 N. infmarbilaUs (n. podoczodolowy)

11 Nil. aluealare5 Slip, (nerwy zebodolowe gerne)

12 Rr. p/e;ms denl.~lis Slip. (gal~zie. splotu z~bowegog6rnegol 13 Sulcus cmlmlis in!mlae (bruzda srodkowa wyspy)

14 M. recills SIJp, (m, prosty g6rny)

15 P~riorbiln (okostna oczodolu)

16 N. nasociliaris (n. nosowc-rzeskowy) 17 Ggl, ciliare (zw6j rzeskowy)

18 N. ocuiomotorius. - III (n, okoruchowy) 19 N. trochlearis - rv (11. bloczkowy)

20 N. ophtlullmiClis - VI (n. oczny)

21 N. I1bduceflS - Vl (n, odwodzacy) - priec'i~ty 22 N. trigeminus - V (n, tr6jdzielny)

Nerwy czaszkowe oczodolu

71

13
2 14

3

15
4
5 16

6 17
7 10



8

18
19
9
20

10 10
11 21

12

22 Nerwy czaszkowe oczodolu - widok od gory. Po prawej jest widoczna warstwa powierzchowna, po lewej - wars twa srodkowa jamy oczodolu, Usurueto shop oczodolu, wycieto cz~sc rniesnia prostego gornego, a nerw czolowy przecielo i odchylono do przodu, Namiot mozdzku

i opona twarda rn6zgu zostaly czesoowo usuniete,

t- do strony 70

23 Ggl. Irigeminale (zw6j rr6jdzielny) 24 N. fllllxillaris - V, et for. raililuium

(n. szczekowy j otwor okragty)

25 N. nJlIlldib£lillris - V J In, zuchwowy)

26 Meatus flCUSrlCU$ ex/. (przewcd sluchowy zewn.)

27 Nil. plerygpplllal;'li (nerv ... y skrzydlowo-podniebienne) 28 NIl. IB!11poml!s flfOf. (nerwy skroniowe glebokie)

29 N bu'mlis (n. pol.iczkowy)

30 N. maliSclericWi (n, zwaczowyl

J 1 N. flHficu/olemfloralis (n, uszno-skroniowy)

32 Trochletl et m. abliqHus SIll'. (blcczek i m. skosny g6my)

1 5i11l/5 frollfalis (zatoka czolowa) - powlekszcna 2 N. fronlalls (n, czolowy) - przeclety

3 M. rectus Slip. (m. prosly gorny) - przedery, et b,dblls OCI41i (galka oczna) <1 M obliquU5 sup. (m. skosny g6rny)

5 'Nn. dliares bnves posl. er /I. OptiCU5 - n (nerwy rzeskowe krclkie tylne i n. wuokowy) 6 N. lUI50cilinris (n. nosowo-rzeskcwy)

7 N. flbdljcellS - VI et ut, reclus /at. (n. od wodzacy i m. prosty boczny)

8 Ggl. clliare et m. reclus sup. (zw6j rzeskowy .i m. prosty g6rny) - odchylony 9 N. oCllioH'Qtorill5 - Ill (n. okoruchowy)

10 N. t:rod"l1aris - IV (n, bloczkowy)

11 Pedunculus cerebri et meseflcepllll/Dl! (konar m6zgu i sr6dm6zgawiel 12 Sdana kornory lrzecle] - przeiide w wcdociag sr6dm6zgowia

13 11. I~I. eI med, ,1. supmorbilalis (gaJ~i bocana j przysrodkowa n, nadoczodolowego) 14 N. 5~rpmlrachleari5 (n. nadbloczkowy)

15 M reell,s Silp. (m. prosty g6rny)

16 N. laerimalis (n. lzowyl

17 N. fran Ill/is (n. czolowy)

18 N. ophflmlmiclI/; - V I (n, oczny)

19 r::hiasma oplic~m et n. caroli, il1l. (skrzyzcwarte wzrokowc i t. szyjna wewn.) 20 Ggi. Irigemillille (zw6j lrojdzielny]

21 N. trigemillus - V (n, trojdzielny)

22 illcisura Im/urii (wciede namiotu)

72

Nerw tr6jdzielny

19


20

7
8 21
9
10 22
23
11 24
12 25
26

14
27

28
15
29
30 Preparat nerwu tr6idzielnego. Boczna §cian~ czaszki i oczod61 (orbita), luk jarzmowy (arcus zygomalicus) i gabrz zuchwy (ramus mandibulel usunleto, Kanalzuchwy (Clmalis mandibule) zostal otwarty,

1 Lobus frmllali, \plat czolowy)

2 N. "upmorbillliis (n. nadoczodolowy) 3 N. Illcrimalis (n. lzowy)

4 CI. lacrimalis (gruczol lzowy) 5 Bu I bliS Gadi (g~lka oczna)

6 N. opti~"s ef >In. cilia res .ilrevfs

In. wzrokowy i ntrwy rzeskowe krotkie) 7 R. l1asnlis e:d. (I. 1IIIrrwidali5 alli.

(gal~i nosowa zewn. n. sitowego przedniego) 8 Ggi. cillm (zw6i rzeskowy)

9 N. zygOl1laticus (n. jarzmowy)

10 N. iNJraarbi.lalis (n, podoczodclowy)

11 For. i'lfmorbilalc (01w61 podoczodolowy) - i gaJ~zie koncowe n, podocaodolowego 12 Ggl. plerygtJpmli n um el rm. pl~ry gOplllllli n i (lw6j skrzydlowo-podniebienny

i nerwy skrzydlowo-podniebienne)

13 Nil. a 11leolam 511 p

(nerwy zebcdolowe gOrJ1~) 14 Pierw; denlalis Slip.

(splat zebcwy g6my)

IS M, bucci.;"lor et n. !J1,Icmlis

(m. policzkowy i n. policzkowy)

16 PI~:tI!s aen/alis in]. (splot zebowy dolny) J 7 Far. l11elll~le e] II. l11e1lln/i,

(olw6r br6dkowy i n, brodkowy) 1.8 M. digmiricu5 - verrier ani.

(m. dwubrzuscowy - brzusiec przedni) 19 N. ophlllllimims - V, (n. oczny)

20 N .. oculomoiorius - ill (n, okoruchowy] 21 N. l:rodil~<l.fi5 - IV (n. bloczkowy)

22 N. IrlgemiflUs - V ~I pOllS

(n. tr6jdzielny i most)

23 N,. maxillori« - V, (n. szcaekowy)

24 Ggi. Irigmlil1llJe (zw6j h6jdzielny)

25 N. I1l<liuiibulllris - V] In. zuchwowy) 26 N. RJlriculo/el11poraiis (n, uszno-skroniowy) 27 Mea/us ~msNCIIseII.

(przew 6d sluchow y z€ wn.) - naciely 28 N. lii1gHlllis et chorda /ympafli

(n, j~Tykowy i slruna bebenkowa) 29 N. mylollyoidel,s

(n. zuchwowognykowy) 30 M. p/erygoidms med.

(m. skrzydlowy przysrodkowy)

31 N. alveolar!s .inf. (n. zebodolowy dolnyj 32 M. dlgas/rrws - uenler posl.

(m. dwubrzuscowy - brzusiec tylny)

33 M 5rylo!iyoidBI.15 (rn. rylcowo-gnykowy)

34. M. 5Iernoc/ejdomasloldt~5

(rn, mcstkowo-obojczykowc-sutkowy)

Nerw trojdzielny

73

2 20
3

4 21
5
6
7
8 22
9 23
10
11
12 25
26
13
14 27

15 28
29
16
~~


17

18 32
33

34
19 Wyjscie nerw6w ezaszkowych z mozgu - widok od slrony lewej. Czesciowo usunieto lewij cZfi!SC rnozgu i mozdzku, Dobrze jest widoczne polozenie zwoju nerwu [[6jdzielnego !ganglion liigeminale).

GI6wne galezie nerwu trojdzielnego - V. Rysunek schematyczny odpowiada ilustracji urnieszczonej powyze].

l N. fron/alis (n. czolowy)

2 GI. lacrimalis et bulbus awli

(gruczol lzowy i galka oczna) 3 N. laerimalis (n. Izowy)

4 M. redrlS /ili/bi Inl, (m. prosty galki oczne] boczny) 5 Ggi. ciliare (zwoj rzeskowy)

- bccznie od n, wzrokowego 6 N, zygomaticlrs (n, jarzrnowy)

7 R: in! 11. oculomolorii - lll (gqj~i dolna n. okoruchowego)

8 N. oplltlltJlmicus - V, (n, oczny)

9 N. IIIl1xillnri. - V, (D. szczekowy) 10 Ggi. lrigeminille (z~6j tr6jdzielny)

11 N. mm,diblliaris - VJ (D. zuchwowy] 12 MI. niveo/ares sup. post.

(nerwy zebodolowe g6me tylne)

13 Cllvilas Iympllnim et meal~s acr;slicr'i5 exi.

(jama bebenkcwe i przew6d sluchowy zewn.) 14 N. n/vfo/aris info (n, zebodolowy dolny)

15 N. lil1gUlllis (n jo;>,zykowy)

16 N, fadnlis - VII (n. lwarzowy] 17 N. vagus - X (D. bledny)

18 N. I,ypog/ossus - xn et radix S~lp. m1.5IlU cervicalis

(n. podjezykowy i korzen g6my p~tli szyjnej) 19 A. caroii« ex/, (t. szyjna zewn)

20 Tractus olfllctorills - I (pasmo wechowe) 21 N. opiicus - Il - par;; inirncrarJialis

(n. wzrokowy - cZfsC wewnalrzczaszkowa) 22 N. oculomotorius - 1II (n, okoruchowy) 13 N. abducens - VI In. odwodzacy)

24 N. trochlearis - IV (n. bloczkowy)

25 N, Irlgell1il1us - V (n. tr6jdzielny)

26 N, !,estillllloco,hlei!fi~ - VIl1

(n .. przedslonkowo-sllmakowy) 27 N glossophllryngells - IX

(n. [ezykowo-gardlowy)

- miejsce wyiscia z pnia m6zgu

28 Fo5.>a rhom/Joiaea (d61 rcwnolegloboczny) 29 N. vagus - X (n. bledny)

- rntejsce wyiscia z pnia rnozgu

30 N. hypoglossus - XII (n. podjezykowy]

- miejsce wyjscla z rdzenia przedluionego 31 N. accessarius - XI (n. dodatkowy)

- miejsce wejsda do olworu wielkiego 32 A. uerlehM li~ (t. kregowa)

33 Gallglioll spinille e] dura maier spilraii5 (zw6j rdzeniowy i opona twarda rdzenia) 34 N. accessorius - Xl - pars exlracramali's

(n. dodatkowy - cz~sc zewnalrzczaszkowa) 35 A. caroNs ill I, (t. szyjna wewn.)

36 R. lal, e~ med. II. supl'llorbilalis (gal~i boczna

j przysrodkowa n. nadoczodolowego) 37 N. illfralro hleads (n. podbloczkowy) 38 N. infmorbilalis (n, podoczodolowy)

39 Ggl. picrygopala/illlllJ1 et WI. p/erygopll/atini (zw6j skrzydlowo-podniebienny

i nerwy skrzydlowc-podnleblenne) 40 Nn, II Iveolares 511 p, mM,

(nerwy zebcdolcwe gome przysrodkowe) - wejkie do splotu zebowego g6mego 41 N, bllcwhs (n. policzkowy)

42 N. mmill/is et jor, meilla./~

(n. br6dkowy i otwor br6dkowy)

43 N. Grlriculol.mIJarali,< (n. uszno-skroniowy) 44 Ggi. aNamr (zw6j uszny)

45 Chorda tvmpalli (slruna bebenkcwa)

46 N. mylalrlloideus (n. zucbwowo-gnykowy)

47 G/, 5ubmlllldibuillris (slinianka podzuchwowal 48 Os hyoidewH (k. gnykowa)

74

N erw twarzowy

2

3

4

5

6

7

8

Preparat nerwu twarzowego (fl. facialis). lame czaszki otwarto, a plat skroniowy (Iohus tempora/is) czesciowo usunielo. Zostaly odsloniete kanal nerwu twarzowego (canalis facialis) i jama bebenkowa (cauum ~!lrnpal1i); usunieto tylna sciane przewodu sluchowego zewnetrznego (mearus acusticus e;xt). Oalezie nerwu twarzowego: a - galClz skroniowa (r. femporalis), b - galezie iarzmowe (rr, zygoma rid), c - galezie policzkowe (rr, buccales), d - ga",,~ brzezna zuchwy (r. margil1alis mandibulae).

9
2
3
15 10

5
11
13

14

6
12

7 erw twarzowy - VII. Rysunek schematyczny preparatu przedstawionego wyze].

10

11

1 N. trochlearis - IV (n. bloczkowy) 2 N. fucialis - VII d ggl. ge'licHIi

(n. twarzowy i zw6j kolanka)

3 Hemispfierill/11 we belli dexl,

(prawa p6!kulll m6zdtku)

4 Ve,ller occipitalis m. acciJiilDJrommis et rl, occipiln/is nmior - C,

(brzusiec poryllczny m. potyliczno-czolowego i n, potyliczny wiekszy)

5 N. ItlcinUs - vn in Jar, sly/villas/aideD

(n, lwarzowy w olworze rylcowo-sutkowyrn) 6 M. spleniHs mpilis (rn, platowy glowy)

7 R. colli n. lacinli5 - vn

(gallji szyjna n. twarzowego]

8 M, siernoc/eirioltlflSioitieHs et v. relramtHrriiblJ/nris (m, rnostkowo-cbojczykowo-sutkowy

i z, zazuchwowa)

9 M, orbicularis aerrli (rn. okrezny oka) 10 Clrorda r!lm,lMi (struno bebenkcwa)

11 Men/II .. , acusli'HS ext. (przewcd sluchowy zewn.) 12 A. facilllis U, twarzowa)

13 Cellu/ae rnaslvideae (kom6rki sutkowe) 14 N. fIIrriwlaris posl. (n, usmy tylny)

15 Nue!. et genic,jlul1f ,I. lacialis (j~dro i kolanko n. twarzowego)

Nerwy: jezykowo-gardlowy, bledny i podiezykowy

14
2

3 15
16

4
5 17
18
6 19

7 20

8
21
22

9
23
10 24

25

11 26
27
12
28

"
13
18 29

Wyjscie nerwow czaszkowych z rnozgu - widok na ukos ad strony bccznej, lama czaszki, jama ustna i oczod61 5'1 otwarte, ucho srcdkowe jest przeciele dla pokazanie przebiegu nerw6w czaszkowych.

J Trndu5 opticu« (droga wzrokowa)

2 N. oculomotorius - 1Il (n. okoruchowy) 3 M. rectus bulbi lat. et r. ill! n. oculomotori!

(m. prosry galki ocznej boczny i gal~z dolna n. okoruchowego) 4 Mlllle145 et chorda /ympl7ui Imloleczek i slruna bebenkowa)

5 N. faciaN. - vn (n. lwarzowy), C/IOrall tympal1i (struna bebenkowa) et 'I, vB$libldocachlellri5 - VIII (n. praedsionkowo-slimakowy)

6 N. glo~sopll11nJ'rgeils - Xl

(n. [ezykowc-gurdicwy)

7 N. lingrmlis el '1. alveolaris in!

(n. iezykowy i n. zebodolowy dolny) 8 Proc. s/yioideus et nt, 5Iylolryoidel<.1

(wyrostek rylcowary j m. rylcowo-gnykowy

9 10., styloglossI's (mrykowo-jezykowy) 10 Rr. IiI/gUllies n, glossopharyngei - IX

(gal~zie j\,zykowe n, jezykowo-gardlowego) 11 R. IlIlglmlis II, hypoglossi - XII

(ga.l4i jezykowa n. podiezykowegol 12 A. ,aroris erl. [t szyina zewn.]

13 Radir sup. lI!1sae ,eraimU. (korzen g6my p~tli szyjnej) - gal~i. n, podjezykowego

14 PierI" dlDroitier!s verrlriolli lat, et pedrmwlus cmbn' (splot naczyniowkowy komory boczne] i konar mozgu)

15 N. trochlearis - IV (n, bloczkowy) 16 N. trigeminus - V (n, trojdrielny) 17 Vel1lricu/1<5 qllllrtlJS et fosSIl r!romboidea

(kornora czwarta i d61 rowooleglcbocznyl 18 N. vagus - X (n. bledny)

19 N. accessorius - Xl (n. dodatkowy) 20 A verfebraJis (t. kregowa)

21 Ggl. ceroicale sup. (zw6j szyiny g6my) 22 N. II!lpoglos us - Xl! (n, podjezykowy) 23 Ggl. spinale (zw6j rdzeniowy)

- w pochewce opony twarde]

24 DlIra maier spina/is {opona twarda rdzenla) 25 A, caratis inl. el r. silfltS mroHci

fl. g lossaplmryngei - IX (t. sz yj n a we wn,

i gal1Ji zatoki szyjnej n. [ezykowo-gerdlowego) 26 Fila maiCIIlffril1 dars. 1m. spi1ralif!l11

(nici korzeniowe grzblelowe nerwcw rdzenicwych)

27 Truncus ~"ympallr~ficil.l (pien wsp6lczulny)

28 R. pierf!s cel'vica/is - C, (gal~i. splclu szyjnego) 29 Allsl! c~rvica/i5 (p~tla szyina)

75

76

Okolica twarzy boczna powierzchowna

2

3

4 6

5

4

7

8 10

9

11

12

13 14

15

16

17 18

19

20

21 22

23

24 25

Okolica twarzy boczna powierzchowna 1 (regia fade; lai, superf.). Preparat nerwu twarzowego (11. f/Jda/is). Obwodowe gal~ie nerwu lwarzowegc: a - gall!z skroniowa (r, I~mporalis); b - galezie j arzmowe (rr, zygomaticl')i C - galezie policzkowe (rr, buccales); d - ga!'l.z brzezna zuchwy (Y, margirlRli5 rrllmdibl.lae).

6 A lrat15versn faciaJis (t. twarzowa poprzeczna) 7 M, II1l<sseier (m. zwacz)

8 GI. paroildea et II. tmriwlaris Inllgmjs (slinianka przyllszna i n. uszny wielki)

9 M. slemoc!eidomas!oideus el n reinmlillldibularis (m. mostkowo-obolczykowo-sutkowy

i z, zazuchwowa)

10 M. splenillS c(.IpiUs (m, platowy glowy) 11 .Plexus ceruicalis (splot szyjny)

12 M. frilpllZim; un. czworobccznyj

13 A. angularis (t. katowa) - galijz koncowa

t. twarzowe]

14 M. arbiwlaris amli (m. okr~iny oka)

15 M levator labii sup. (m. dZwigacz wargi gornei) 16 A. {adalis et Ill. zygo/tlaNms mhraf

(t. twarzowa i m. jarzmowy mniejszy)

17 M. levator ilnguli oris [m, dzwigacz kala usr) 18 M, zygomahClls maior (m. jarzmowy wiekszy) 19 A. laaialis Slip, el m, orbiCfdaris oris

(t. wargowa gorna i m. okrezny ust)

20 Dudu« parotideus (przewod slinianld przyusznei) 21 M, ri,wrills et n, labillli.1 in{.

(m. srniechowy i l, wargowa dolna)

22 M. depressor labi; itl/. (m. obnizacz wargl dolnej) 23 M, d~pr£5sor al1g!ili oris (rn, obnizacz k~ta list) 24 Plaiysma (11). szerok i szy i)

25 N. iransversus coIli (n. pcprzeczny szyl)

- galezie kcncowe

26 R. colli 11. faci{Jlis (gal<li szyjna n. lwarzowego] 27 M. orbiell/nris oris (rn. okrezny ust)

28 A. e] v. faciaUs (t. i z. twanowaJ

29 M, slemocleldomilsloirlfus et v. relrommldibulMis (m, mosrkowo-oboiczykowo-sutkowy

i i" zazuchwowa)

M. lemporoparieilliis

(m. skroniowo-dernieniowy)

2 R. parie/alis n, el 1l. lampdralis supes]. (gal'll. ciernieniowa r. i i. skroniowej powierzchownej) et n. ar.lrimial'emparqlis (11., uszno-skroniowy)

3 Verrter Occi/lilalis 111. Dccipiiofronlalis et II, occipitalis maior (brzusiec poryliczny m. potyliczno-czoiowego i n. polyllczny wiekszy)

4 N. fadalis (n. twa.rzowy)

5 N, occipil'llis minor et II. occipifalis

(n. potyhczny mnieiszy .1 t. potyllczna)

2~~~~~~--~rH~~~ 3

4----~~~~~~z 5 -~:;;_-+t1ftM'

'-rr'b'+f*-'I---- 23

~~~'!!!f-- 28

Wa.rstwa powierzchowna twarzy (rys. schernalyczny), Nalezy zwr6cic uwagt;! na splot przyuszniczy n. twarzowego (plexllS parotideHs n. facia/is).

17 Ga/er.r apc"euro~ica
(czepiec sciegnisty)
18 Rr. /'11. II. 5.Urmlorbilniis [gaJt!zie
bcczne n nadoczodolowego)
19 Venier frolliaii, 111. Dccipilofroll/alls
17 er r, trorl/a/is a. et v. lelllpomli5
sHperf. (brzusiec czolcwy
18 m. potyliczno-czolowego i galqi
czolowa t. i, 2. skronlowe]
19 pcwlerzchownej)
20 A. et (I. l~mpDmli5 supet].
2
), 3 (t. i i;. skroruowa pcwlerzchowna)
21 N. auriculoiempomli»
20 (n. uszno-skroniowy)
4 22 A. zygomnficoorbiialis
5 et III. remporapllrieialis
21 (t. iarzmowo-cczodolowa
6 i m. skroniowo-ciemieniowy)
23 N. o[cipilalis minor
(n. potylkzny mniejszy]
7 22 24 Vellter o"cipil~lis m. occipilofroHlalis
8 (brzusiec potyliczny
9 m. poryliczno-czolowego)
25 V. hlgu/Ilris /lX1. et a. ace/pilaUs
10 (i. szyjna zewn, i f. polyliczna)
23 26 N. auricularis maKnus
11 et Ill. s/ernacleidofllllsioideus
12 24 (n. uszny wielki i m. mostkowo-
-obojczykowo-sulkowy]
27 M. l-rapeziIJs (m. czworoboczny)
13 .2 8 N. fll.'rr0511S maior
(n. skahsty wiekszy)
25 29 Ggi. gCrriCllli (7iw6j kolanka)
14 3D Chorda Iympmli
26 (strlJJ1a bebenkowa)
23 31 N. auricularis pasl. (fl. uszny rylny)
32 For. ,IY/QII1asloitieum
(otw6r rylcowo-sutkcwy)
15
16
27 Okolica twarzy boczna powierzchowna

77

Okolica twarzy boczna powierzchowna n. Powiez przyuszniczo-zwaczowa !fascia parofideomasseierica} czesciowo usunieto. Calezie n, twarzowego, a - galezie skroniowe, b - ga!~zie [arzmowe, c - galezle policzkowe, d - gal'lz brzezna zuchwy,

Rr. mea. '1. 5upmorbilalis

(galezie przysrodkowe n. nadoczodolowego)

2 M. rrll5Ghs - pors transtersa (m, nosowy - cZ~5c poprzeczna] 3 M. lev~lor labil sup, alaellue nasi

(m, diwigacz wargl g6mej J skrzydla nosa) <I M. orblclIlllris uculi - par, orbilllUs

(m, okrezny oka - CleSe cczodolowa)

5 M. il'va/or IlIbii sup. (m. diwigacz wargl gornej) 6 A. et v. facialis (t. i i. twarzowa]

7 M. zygomaliws minor et maiar (m. [arzmowy rnniejszy i wiekszy) 8 A. lransoersa filcillli~ (t, twarzowa poprzecznal

9 M. arblcularis oris (m. okrezny ust)

10 Nit. bucmles (nerwy policzkowe), m. depressor labli inf

(m. obnlzacz wargi dolnei), II. et 11. fac/alis (t. i i. twarzowa) 11 GI. p~rofidcn (slinianka przyuszna), dllrlus parofid~rlS

(prz€w6d slinianki przyusznej) et m. masseter (m. zwact)

12. M. depressor nng~1i oris (m. obnizacz kata ust)

13 Gal~zie koncowe n. poprzecznego szyi (II. imll.511ersU5 colli) 1-1 V. relroNlandibu/llns (i. zazuchwowa)

J 5 PlatYS1II1I (m. szeroki szyi]

16 N. supmciulJiculllris post. (n. nadobojczykowy tylny)

!W------ 30 ~-----:----31

"--,~---- 32

Poczatek i przebieg nerwu twarzowego (rys, schernatyczny)

78

Okolica twarzy boczna powierzchowna

19

20

2
21
22

4a
23
3
4b
24
4
25
4c 26
5
6 27

28
29
7
8 4d
9 30
10 4e
11 31
12
32
13
14 a3
34
35
15

16 36

37
17
18 Okolica twarzy boczna powierzchowna III (regia facie; Int. superf.). Slinianka przyuszna (gl. parolis) zoslala usunieta dla pokazania splohr przyuszniczego (plexus paroHdeus) nerwu lwarzowego (x), Calezie nerwu twarzowego (n. fachdis): a - gaJ# skroniowa (r. temporalis), b - galezie [arzmowe (rr. zygomatici), c - gal~.z pollczkowa (r. bLiccalis), d - gal'lz brzezna zuchwy (r, margirmiis n1l1l1dibuiae).

1 A. iempornlis sllperf. et II, nuriculofemporalis (t. skroniowa powierzchowna

i n. uszno-skroruowy)

2 A. et IL nuricularis post. et m. lemporoparielfllis

(f, in, uszny tylny j rn, skroniowo-d€mieniowy) 3 A. occipitalis It, potyliczna)

4. N. fllda/is - VII - plexus paroiideus (n. Lwan.owy - splot przyuszniczy)

a. Rr. femporales (galezie skroniowe)

b. Rr. z.ygomlitiei (ga.f~zie [arzrnowe)

c. Rr. bllccales (gal~zie policzkowe) d K nm rgina I 15 mantli bu Itte

(ga.i<ji brzezna zuchwy)

e. R. colii (galijz szyi)

5 N, altricr41aris past. (n, uszny lylny) 6 A. mrriCHIaris 1'051. (I. U,UlJ tylna) 7 M digasi:riCll5 - VUfJlu pose,

(m. dwubrzuscowy - brzusiec tylny)

8 N. occ/pUlllis minor (n. potyliczny rnniejszy]

9 V, IIwiw/aris post, (i.. uszna tylna) 10 V. rei:romandib!llaris (z, zazuchwowa)

11 N. hypoglossus - Xll et R slemocleidomasloidea (n. podjezykowy I t. mostkowo-obojczykowo-sutkowa)

12 N. lIuricularis I!HIgJHl5 (n, uszny wielki] 13 A. caroiis ill I. (t. szyjna wewn.)

14 A. wmfis e.r/, (t. szyjna zewn.)

15 A, carolis communis (t szyjna wspclna) 16 Plexus ':froimils (splot szyjny)

17 A. et u. InrYligea 51'1'. (to i i .. krtaniowa g6ma) 18 V. i!lgM/aris exl, et m. slemocleidomnliloidell$

(i., szyina zewn. i m, mostkowo-obojczykowo-sutkowy)

19 R. frDntalis ii, lernporalis s'lperf (gal~i. czolowa

t. skrcniowe] powierzchownejl, r. 111"/. lIemi slJpraa,biialis (gaJ"i boczna n. nadoczodolowego) et vrmrer frQlllali~ m. ocelpifofrall/alis

(brzusiec czolowy m. potyliczno-czolowego)

20 R. med. 11, 511pl'llorbilalis

(gal'lz przysrodkowa n. nadcczodoiowego) 21 A .. dOT5Illis nasi (t. grzbielowa nosa)

22 It mlglJlliri, et m. /lII5Iliis - Pill', /mllsvcrsen It, katowa l m, nosowy - cz~sc poprzeczna) 23 Pars orbilnli, nr, orbimlmis oCliIi

(cz~sc oczodolowa 01. okreznego oka)

24 M, zygoma/ieus minor (m. [arzrnowy mnleiszy) .25 Corpus IIdipasJlnl huccae

(cia to Huszczowe policzka),

III, z;ygomnliC!ls moior (m. jarzmowy wiekszy) et /1, IIIfmorbilnli5 (n. pcdoczodolowy)

26 M. orbicularis oris (m. okrezny ust) 27 Ductus parotideus et m. masseter

(przewod sHnianki przyusznej i m. zwacz) 28 A. et '1, bllccalis It. i n. policzkowy)

29 All, bl[ccjnlltor (m, poltczkowy)

30 M, nsorius (m. smiechowy)

31 A. at ll. flldalis (t. i z, twarzowa)

Okolica twarzy boczna powierzchowna

79

5

17

18

6
7
19
8 20
9

10 21
11 22
12 23

13 2<1
25

14 26
15
16
27

13 28 29 30

31

Okolica twarzy boczna powierzchowna IV. Mieslen zwacz i powiez skroniowa (11'1. masse/~r et fascia /empora/is) czesciowo usunieto dla pokazania tehticy zwaczowei i nerwu zwaczowego (II. mll5seiericfl et 11. masselericus).

<- do strony 78

32 A. SI,bmeliialis et m. depre,511r r:mguli oris (to podbr6dkowa i m. obnizacz kijta ust) 33 M. mylohyoidei,!!; d rl. mylo!tyoideHs

(m. i n, zuchwowo-gnykowy)

34 Vet;Ier Iml. m. djga.~trjr.i

(brzusiec przedni m. dwubrzuscowegol 35 V. facialis et gl. s'lbmmldibuiaris

(t. lwarzowa i slinianka podzuchwowa) 36 A. thyroidell sup. (t. tarczowa gorna)

37 M. slernohyoideu5 (m. rnostkowo-gnykowy)

1 Ga/ell nponellrolirn (czepiec sd~gnisty) 2 Fascia tempomiis (powi~i skronlowa)

3 M. le~lIporlilis (ID. skroniowy)

4 R. parielalis II. lemporait's 5uperf. (gal~.i ciemieniowa t. skroniowej powierzchownej) 5 N. auriculotempomlis - V,

(n. uszno-skronicwy)

6 R. !rOflfali, tl. remporillis 5llperJ.

(gakli czolowa t. skroniowej powierzchownei) 7 V. lemporalis superf.

(z. skroniowa powierzchowna)

8 Arcus zygomaticus (luk jarzmowy)

9 Discus anicularis erticulationis temporomamlibularis (krazek stawowy stawu skroniowo-zuchwowegol

10 Prot. tondy/nris (wyrostek klykciowy) 11 A mllS.seierica el fl. massetericus

(t. zwaczewa i n. zwaczowy)

12 Incisura mandibuie (wciecie zuchwy) - srrzalka 13 M. mrmeler (m. iwacz) - przeci~ty

14 A. caroiis fen. (t. szyjna zewn.)

15 N. auricularis magtlus (n. uszny wielki) 16 N. facilliis - VII (n, twarzowy)

- odchyiony do tylu

17 Venier fronla/is m. OCcipitofrontalis

(brzusiec czolowy m. potyllczno-czoiowego)

IS R.. rned. II .. SIIpmorbilalis

(gallji przysrcdkowa n. nadoczodolowego) 19 A. Iltlgulliris (t. katowa)

20 M. orbicularis oculi (m. okrezny oka)

21 N. ilifmorbiEalis (n, podcczodolowy)

22 M. zygomaticus maior (rn. [arzmowy wiekszy) 23 A. m~mnrjs (t. szczekowa)

24 Proc. coronoideus (wyrostek c1ziobiasty) 25 Duchts paroHdeus (przew6d !llinianki

przyuszne j) - przeciery

26 N. bUCCIllis (n. policzkowy)

27 A. et v .. facialis (t. i i. twarzowa) 28 N. mentalis (n. br6dkowy)

29 R. margillfllis maJldihulae n. !acialis (gal~.i brzezna iuchwy n. twarzowego)

30 R. cervicalis II. facialis (gaJlji szyjna n, twarzowego) 31 N. frarlsverSljS colli et m. slemocleidomasfoideus

(n. poprzeczny szyi

i m. rnostkowo-obojczykowo-sutkowy)

80

Okolica twarzy boczna gleboka

18
19

20
21
5 22
6 23
7 24
25

8
26
9 27
10

28
11
29
12 13~------------------~- 14r-------~----------~~~~

15~------------------------------J

Okolica twarzy boczna gleboka i zazucbwowa (regio faciei lat. prof. et refromandibul.aris). Kosi: jarzmowa (as zygQ;na!iwm)

i wyrosrek dziobiasly i.uchwy (proc. carOYloideU5 mcmaibu/l.le) U5U nie to, a cz~sc poczatkowa kanalu iuchwy (canalis mtmdibulae) - otwarto. Widoczny jest przebieg lelnicy szczekowei (a. maxillaris).

1 R. pariefaIis II. fempomlis super].

(gal'll demieniowa t. skroniowe] powierzchowna) 2 R. !rOll/a/is /I, temporal;, 5uper{.

(gaJ~z czolowa L skroniowej powierzchownej) 3 N. tnrriculolemporali5 (n. uszno-skroniowy)

4 A. lI1axil/",';S (t. szczekowa)

5 A. temporali» lli.perJ.

(t. skroniowa powierzchowne)

6 Rr. rOlm>iJmicatries (g':1ll~zle I~c~ce) - pomiedzy n. lwarzowym i n. uszno-skroniowym

7 N. lacialis (n. twarzowy)

8 A. tlIlriculari5 pasl. (t. uszna tylna) et rr. fluricu/nre5 1111/, Q. leltiporaii5 supuf. (galezie uszne przednie

t. skromowei powierzchownej)

9' V. iugulll is ini. (i.. szy4na wewn.]

10 N. mylohyoideus (n zuchwowo-gnykowy) 11 M, digasrricus - venier posl,

(m. dwubrzuscowy - brzusiec rylny)

12 N. auricularis mag/HIs et TIl. sfemocleidomasloideus (n. USlllY wielki i m, mostkcwo-obciczykowo-sutkowy)

13 V. i"gr~lt7ris ext, (z, szyjna zewn)

14 V. relrammidi b H la ris (z. zai.u chw owa)

15 C/. sr,11Irlllndiblllaris (Slillianka podzuchwowa) 16 Fascia lemporalis - lamina 5Hperf.

(powi~i skroniowa - blaszka powierzchowna) 17 lV/. iempornlis (m. skroniowy)

1.8 All, lemporales prof. (I~tnice skroniowe gl.~bokie) 19 N. alveolari, sup, posl.

(n, zebodolowy gamy tylny)

20 A. 51,hellopaiafiml (t. klinowc-podniebienna) 21 Aa. nlveolares Slip. posi,

(t~tnice zebodolowe gome rylne) 22 A. 111asselerica et rl, masse/eriCHs

(t. zwaczowa [ n. ZwilCZOWY)

23 A. et 11. hllt'calls (t. i n. pollczkowyl

24 M. pterygoiderlslai. (m, skrzydlowy boczny) 25 A. tm/lSuersa facialis 'et dudl.!!J parOiid!lIs

(t. lwarzowa poprzeczna i przew6d slinianki przyusznej) - przeci~ty

26 M. pl~rygoideus med.

(rn, skrzydlowy przysrodkowy) 27 A. facialis (t. twarzowa)

28 N. lingualis (n. jezykowy)

29 N. et a. aluealaris in], (n. i t. zebodolowa dolna)

Okolica zaiuchwowa

81

7 26
B
27

28
29

30
31
32
33

34

35


36

37

39
21 Okolica zazuchwowa (regia retramatrdibularis) z tetnica szczekowa (a, maxillaris) i galeziami nerwu tr6jdzielnego

(rr. tI. irigemlnl}, .

1 Vl:tlt~r frOlllalis m. occipilojrO>ltaiis

(brzusiec czolowy m. potyllczno-czolowego) 2 M. depressor slipercilii (rn. obnizacz brwiJ

3 M. lemporalis (rn, skrcnlowy)

4 M. orbicularis oculi - PMS orhitalis (m. okrezny oka - cz~S(: oczodoiowe) 5 M. nasalis - pars frllPl,,,erSIl

(01. nosowy - cz\'sc poprzeczna)

6 A. illfraorhilalis (L podoczodolowa) 7 M. levalor labii SlIp. ailleqlJe Nasi

(m. dzwigacz wargi g6rnei i skrzydla nosa)

8 M, zygomaticus millOr (m. jarzrnowymniejszy) 9 M. leuotor lallii ~lip. (m dzwlgacz wargi gamej) 10 A. et II. illjraorbilali~ et /I. aiveoiilris Slip. post.

(I. i n. podcczodolowy i I. zebodolowa

g6ma lylna)

11 M. zygoJl1al-icus maior (m. jarzmowy wiekszy) 12 N. lillgualis (n. [ezykowy]

13 A. et n. alueolarls info

(t. zebodolowa i n. zebodolowy dolny)

14 M, buccinator (m. policzkowy)

15 iV/. f/r~pre55or mlgr;/i oris (m. obnizacz kijta ust) 16 M. pt"'!lgoideus med. et /I, mylohyoideus

(m. skrzydlowy przysrodkowy i n. zuchwowo-gnykowy)

17 M. depre5.)or lahii in!

(m. obnlzacz wargi dolnej)

18 N. hypoglossus et m. IlYOglossus

(n. podjezykowy i m. gnykowo-jezykowy) 19 M. Iny/oh!/oideu_, (m. zuchwowo-gnykowy)

Z4l M. dig~slriClj5 - [IBn IeI' ml/.

(m. dwubrzuscowy - brzusiec przedni)

21 M. slmlOI1yoidcI15 (m. mcstkcwo-gnykowy) 21 M. IlTyrohyoidl!ll5 (m. tarczowo-gnykowyl 23 Galea apG/IBuraliea (czepiec sciegnisty)

24 VCII/IT occipiialis m; occipitofroilialis

(brzusiec poryliczny m. poryliczno-czolowego) 25 M, ptenjgoidc14s 1111. et nil. temporale: prof. (m. skrzydlowy boczny

i tftnice skroniowe glebokle)

26 A. Jtlaxillllris (t. szczekowa)

27 V. ir~gll/aris 1111. (i:yla szyina wewn.)

2B M. s~/Jogloss!.!s (m. rylcowo-iezykowy) 29 M. Spiel1l!IS capitis (m. plalowy glowy)

30 M. dlgastriClI> - venier posl. et Q. occipitalis (m, dwubrzuscowy - brzusiec tylny

i t_ potyliczna)

31 A. Icmpomlis superf.

(I. skroniowa powlerzchowna) - przedeta 32 M. stylohyoideus (m. rylcowo-gnykowy) 33 A. auotis ext. (t, szyjna zewn.)

34 V. rdromandib~dt:lris (i. zazuchwowa) 35 A. Illyroidea Slip. (I. tarczowa g6ma) 36 M. cOilsitic/or plrarytlgis illt.

(m. zwieracz dolny gardla) 37M. slemoc/eidomasloideu5

(m, mostkowo-oboiczykowo-sutkowy)

38 M. omohyoideus (m. lopatkowo-gnykowy) 39 A. caroiis communis el II. vagus

(to szyjna wsp61na j 11. bledny)

82

Okolica okolo- i zagardlowa

5~~~-.~~~~--~~~~ 6

7 8

9

10

26 25 1 5 24 23 22

Okolica twarzy gleboka i zaZuchwowa (regia faciei profrmda et r&amafldibularis) po usuniedu zuchwy, Miesnie skrzydlowe (mm. p/erygoidei) usunieto, w mil:!sniu skroniowym (m. temporalis) wycieto okienka

28

30 ;:r.:~::;:

31E~~~:J

Przekro] poziomy jamy ustnej i gardla. Miejsca wejsda remic, zyly

i nerwu zebodolowego dolnego zaznaczono iglq. '

32

1 A. et v. hmrporalis supet], et 11. tlllriclJ/olempom/is (t. j i. skroniowa powierzchowna

i n, uszno-skroniowy]

2 M. lemparalis (m. skroniowy), a, et 11. lemporalis prof

(t. i n, skroniowy gl~boki)

3 A. maxfl/llris (t, szczekowa)

4 A. mtnirrgen media (t, oponowa srodkowa) 5 A. occipitalis (t. potyllczna)

6 A. et Ii. a/veolari, hI! (I. i n. zebodolowy dolny) - przeciete 7 Venier pos/. m. digaslricl

(brzusiec tylny m. dwubrzusccwegc)

8 N. auricularis maior et 111, sfmlOcieidomas!oidet,s (no uszny wiekszy i rn, mosrkowo-obojczykowo •

• sutkowy)

9 N, l.ypoglo5Sus - XII et radix sup. 1l115ae ceFukalis (n, podjezykowy i korzen g6my p~tli s>;Yll\ej) 10 A. c«rotis ext. (t. szyjna zewn.)

11 N. supmtrocldearis et r, med, (I, sljpmorbilalis (n. nadbJoc.zkowy

i galol;! przysrodkowa t. nadoczodolowei) 12 A. nnguiaris (L katowa)

13 A. alveolaris sup. past, (t. zebodolowa g6ma tylna) 14 N. in/raorbillliis (n, podoczodolowy)

15 A. fadalfs (to twarzows)

ciag dalsz.y na stronie 83 -+

33

34

11

12

13 14

15 16 17 18

19

Okolica okolo- j zagardlowa

83

45
11
37

46
47
48
38 49

50
51

39
52

53
54


13

16


17
19

15 24

Nerw tr6jdzielny (n. trigeminus). Zuchwe (mtmdibula) i boczna :kiaI1~ oczodolu (orbita) usvnielo, mi~5ien prosty galki oczne] boczny (m. reetlis bulbi oculi lat.) przedeto i odchylono do tylu.

16 DIICIIJS p«rolid~u5 (ptzew6d s~nianki przyusznej)

- przeclery, et >11. blucflwlor (m. policzkowy) 17 A. et II. bllccalis (t. i n. policzkowy)

18 M. rny/oliyoideflS (m. iuchwowo-gnykowy) 19 N. Ii"gullli~ et ggl. su/mllllldlbllll1re

(n, [ezykowy i zwoj podzuchwowy)

20 N. menlnlis et for. "I~Il/ale (n. br6dkowy i otw6r br6dkowy) 21 N, nlveolaris inf. (n. zebodolowy dolny)

22 M. mylohyoideus (m, zuchwowo-gnykowy) - przeciety,

et 11, lrypag{o5StiS - Xll (n. podjezykowy) 23 A. et v, StJhmefllalis (t, i 1 .. podbr6dkowa)

24 GI, submllndiblliaris Islinlanka podzuchwowa) 2S A, lliyroidm SMI'. (t. larczowa g6rna)

26 A rllrolis C0I11ItIH!lis (t. szyjna wspolna) 27 M. bllccilla/or (m. policzkowy)

28 M. masseter et mandlbldn (m. zwacz i zuchwa) Z.9 Wejscie do kanslu zuchwy lcmml.is mandibulae)

30 M. pluygoideu5 med. (m. skrzydlowy przysrodkcwy) 31 TonsiJln pa/II/ilm (migdalek podniebienny)

32 Vtsribldum oris (przedsionek ja.roy uslnej)

33 Lingua O~zyk)

34 N.. v. et fl. alveolari, ill! (n .. i" i t. zebodolowa dolna) 35 M. cOl/sfrict(ll" plrar!ftlgi5 (m. zwieracz gardla)

36 Plla ryHx (gardJo)

37 Tenlorium ccrebelli (namiot mozdzku) 38 N. trigemillus!'t ggl. ITigcminnl11

(n, trojdzielny i zwo] 1:r6jdzielny)

39 N, mandihultui« - V; (n. zuchwowy)

40 A. /empornlis superf. (t. skroniowa powierzchowna) 4J N. nurimlol~mpom/i5 el JI.. menillgea media

(n. uszno-skroniowy i t. oponowa srodkowa) 42 N. /l1rifliJ5 (n. lwarzowy)

43 M. masseter (m, zwacz)

44 Radix Sjlp. ansa~ ceroicalis (korzen g6my p~tli szyjnej)

45 R. la/, II. supraorbitalis (g.lqi boczna n. nadoczodolowego) 46 N. oplltlllllmln'5 - V. (n. oczny)

47 G/, Illcnmrrlis (gruczol lzowy)

48 Ggi. cilinre et "II. ciliar~s pasl, beross

(zw6j rzeskowy i nerwy rzeskowe Iylne kr6tkie) 49 A. angu/rrris (t. katowa)

50 R. hI/. /I, owlamolorii - III

(gali/z dolna n. okoruchowego)

5 I N. maxil/aris - V! (n. szczekowy) 52 N. infraorbilalis (n. podcozodclowy)

53 N. al1Jfol«ris sup, ani, (n. zebodolowy g6rny przedni) 54 N, ll/vBolaris 51~p posl. (n. zebodoiowy g6rny lylny)

84

Okolica okologardlowa podjezykowa

28 29

30 31 32

33 34 55 34 35 36 37 38 39 40 41

42 43

44 45

46 47

48 49 50

51 52

53

54

Okolica okologardlowa i podiezykowa (regio parapharyngea et 8ublingualJs). tuk jarzrnowy (arcus zygorrlnlicus) i zuchwe (mmrdibuia) usunielo w calosci,

1 A. femporalis super]. (t. skroniowa powierzchowna) 2 N. rwriculoiemporaii5 (n. uszno-skrcniowy)

3 M. /cmporalis (m. skroniowy), amls zygomarictlS (!uk jarzrnowy] - przeciely 4 N. mandiuHu,ris - V, (n. zcchwowy)

5 A. meHi~gell media (t. oponowa srcdkows) 6 Chorda /ympa1li (struna bebenkowal

7 N. my/oliyoidew; (II. zuchwowo-gnykowy) 8 N. ~Io,olaris ill/. (n. zebodolowy dolny)

9 N. lillgllfl/is (n, j(,zykowy)

10 A aun'ClI/aris posl. (t. uszna rylnal 11 N. JacinUs - V!l (n, twarzowy)

12 M. slyloglossl!s (m. rylcowo-iezykowy) - przeciety 13 N. auricularis magl1us (n. uszny wielki)

14 A. maxii/or!s (t, szczekowal, II. catotis ext. (t. szyjna zewn.) et m. slyiapharyngms

(m. rylcowo-gardtowy)

15 M. digas/riws - oen/gr pasl. (m. dwubrzuscowy - brzusiec tylny) 16 Ptoc. styloideus et Q. facialis (wyrostek rylcowaty i t. twarzowa) 17 N. vagHs - X (n. bledny)

] 8 N. tlccessorhlS - XI (n. dodatkowy)

19 N. hypoglossus - XII (n, podiezykowy) et 11. rerromarulibll/aris (i:. zazuchwowa) - przedeta

20 M stylohyoideus et n. g/ossllphm!lngeus - IX

(m. rylcowo-gnykowy i n. jezykowo-gardlowy] 21 V, Jacialis (z. lwarzowa)

22 N. IrypoglossflS - Xll et Itt. hypoglossus (n. podiezykowy i m. podiezykowy) 23 A. Illyroide/l SlAp. (t. larczowa g6rna)

24 N. larJl'lgeus sup. - r. i"f. et a. laryngea Slip,

(n. krtaniowy g6my - gal<)z wewn. j t. krtaniowa goma)

25 V. ilJgu/llris inl·. (i. szyjna wewn.)

26 A. camiis amlltlunis et radix sup. ansae cervicalis

(t. szyjna wspolna i korzen g6my petli szyjnej)

27 M com/rictal' pharyngis info (m. zwleracz dolny gardla) 28 A. lempomlis merlia (t. skrcniowa srodkowa)

29 NIl. lemporeles pm! et 11. fempomlis pro! post.

(nerwy skroniowe glebokie i ~. skroniowa gJ~bob tylnaJ 30 A. tempomlis prof. 11711'. (t. skroniowa gl~boka przednia)

31 N. Irr.flsselericl!s (n. zwaczowy)

32 Rr. a/vmh1r/!5 5Hp. posl. (galezie zebodolcwe gorne tylne)

33 Rr. pterygoidei II. mandibularis (galezie skrzydlowe n. zuehwowegc) 34 A alveolari! 5/!p. post. (t. zebodolowa goma tyll1al

35 Laminll lal, proc. pl~rygaidei el III, plerygoider;s med.

(blaszka boczna wyrostka skrzydlowatego i m. skrzydlowy przysrodkowy) 36 A. el n. i~fraorbilali; It. i n. podoczodolowy)

37 N. blJccu/is (n. policzkowy)

38 A. Jadalis (L lwarzowa]

39 Dr.lcilJs /mrotideIJs (przewod slinianki przyusznejl

40 M. Iwolor velr' palal:inr (m. dzwigacz podnlebienia miekkiego) 41 Gillgivll et 111. brJccililliol' (dziaslo i m. polic:zkowy)

42 A. pilar.Vlrgen Il,scelldens et III. conslriclor pimrllngis 511p.

- par5 pler!lgaplrll7l1llgea

(t. gardlowa wslepuiaca j m. zwieraez gardla g6rny - cz~sc skrzydlowo-gardlowa)

43 N. Ihlgualrs (n. j~zykowy)

44 Ggl. subl1lUlldibulare et lingua (zwoj podzuchwowy j j~.zyk) 45 M. palatoglosslls (m. podniebienno-jezykowy)

46 A. Tlro/lJlldll /inglm~ (t. gleboka jezyka)

Skora glowy

85

2
3
4

5 1
8 6 2
7
10 9 4

11
13 5

12 7
8
11

13 2 4

5

14 15 16

3 17

18 19 20

Stopniowo wyciete okienka w sk6rze glowy, skJepieniu czaszki i oponach m6zgu.

1 Skora glowy

2 Galea aponellTotlClr (czepiec sciegnlsty) 3 Pericranium (okostna czaszki),

rabe periosteum (okostna)

4 Calvaria (sklepienie czaszki) 5 Dura maier eucephali (opona twarda m;6zgowia) 6 Spatil.lm subdumle

(przestrzen pocltward6wkowa)

7 Aracl!Jwidea (pajeczynewka)

8 Spal'lum subal'achl1oidellle (przestrzen podpaieczynowkowa) 9 Grmmillfiol,e, Ilrtldllwidenlcs (ziamistosci paieczynowki)

10 Si,lus sagillnJis Slip.

(zaloka strzalkowa g6ma) II Pia milt"" (opona miekka) 11 Falx cenori (sierp mozgu) 13 Corlex cerebri (kora rnozgu) 14 AraciInDidea et pia maier

(pajl;!czyn6wka i prona rnlekka) - z naczynlarni mczgu

15 Venier fronlalis m. occipilofronflliis (brzusiec czolowy m. potyliczno-czolowego)

16 R. a. mmingeae mediae

(ga1ilz t. oponowej srodkowej) 17 R. lal. et med. II. 5upmorbiiAiis (gal1jz boczna j przysrodkowa n. nadoczodolowego)

18 M. orbinrlaris Q(I,/i (m. okrezny oka) 19 A. lygomalicaorbilalis

(t. jarzmowo-oczodolowal

20 N. lIuricuiotemporaUs, a. el u, temport!lis super/. (n. uszno-skroniowy,

t. i z. skroniowa powlerzchowna)

Przekroj czolowy na wysokosci aatoki strzalkowej g6rnej (sill us sagitta/is BUp.) - rys. schemaryczny. Uklad warstwowy w obrebie czaszki m6zgowej (rreurocraniHl'nj - widac skore glowy, sklepienie czaszki i opony rnozgu.

Przekro] poprzec:zny sklepienia czaszki j opon mozgowych, Zwr6c uwagl! na przestrzen pcdpaieczynowkowa (spatium 511 bllracnnoideaie), kt6rq in vivo wypelnia plyn m6zgowo-rdzeniowy (liquor cerebrospirlllliS).

+- do strony 84

47 DuchlS ,ubmandibulari, el 111. genioglossl.1S

(przew6d podzuchwowy i m. brodkowo-jezykowy) 48 N. et m. geliiohyoid~U5 (n. i m. brodkowc-gnykowy) 49 M. ll1ylallyoidew; (m . zuchwowo-gnykowy)

50 M. digaslriC!1.S - venier ani. (m. dwubrzuscowy - brzusiec przedni) 51 Os IlyaidewlI (kosc gnykowa)

52 M. Ihyrahyoidel's (m. tarczowo-gnykcwy)

53 M. omohyoideu,; - veIl/if sup. (m. lcpalkcwo-gnykowy - brzusiec g6my) 54 M. slernohyairfms (m. mostkowo-gnykowy)

55 A. nuuillaris (t. szczekowa]

Z1 M. auricularis sup. (m. uszny gorny) 22 Vell/er occipitlllj:i m. ()cripiiv/rollialis

(brzusiec potyliczny rn, pcryliczno-czolowego) 23 Kr. II. occipitalis maioris

(gal~zie .nerwu potylicznego wiekszego) 24 A. el u, occipitalis (L .i i. potyliczna)

25 N. occipitalis malar (n. potyliczny wiekszy) 26 M. slmlodcidomasloideMS

{m. mostkowo-oboiczykowo-sutkowy)

86

Opony mozgowe

2
3



5

6
19
7

8
9

10



11

12
13

14 Przekroj strzalkowy przez srcdek czaszki.

1 Fall: cerBbri (s ie rp mczgu)

2 Corpus callosum et septum pelluddum (cialo modzelowate j przcgroda przezrcczysta)

3 Fomixe t for. i>1l~ruenlriw laru

(sklepterue j otw6r miedzykomorowy)

4 Ple.nrs chomid!rls venlriClili ferlii

(splo t naczynio wko IVy komo ry trzE'ciej)

5 Adlraesia inlerthalamiCl! et lJsutri(llirlS ler.fi!.s (zros! mi~drywzg6rrowy i komora trzecia] 6 Corpus p.illeaie (Ipipliysis) et lamin« teell (szys:tynka j blaszka pokrywy)

7 Aqumm~,lu5 rm>llllcopimii (wodociag sr6dm6zg.1 8 CorpHs mamfllare et n. b~511lfris

(cialo suteczkowale i l. podslawna)

9 SimlS reclus (zatoka prosla)

10 Cerebellum at velltriculus q"nrfus (moidiek i komora czwarta)

11 Pans et falx r:erebelli (most; sierp mozdzku) 12 Medulla oblonga!.a (rdzeii przcdluzony) 13 Ca rill Ii 5 con ir« II~ (kana] srodko I'll')

14 CisEemll cerebellollledlillaris

(zbiornik mezdzkowo-rdzeniowy) 15 Axi; - de,lS (kr~g 0 brolo w y - <4 b) 16 MedJllla ,pirm/is (rdten kregowy)

1.7 SinllS silgift!llis Slip. (zatoka strzalkowa goma) 18 A. cmbr.i Iln i. (t. prze dni a m ozgu)

19 Corlfl·s5mw mrl. (spoidlo przednie)

20 Sinus frolltalis (zatoka czotowal

21 en·s/a galli (grzebien koguci)

22 Chiasma opliwm (skrzyzowanie wzrokowe) 23 HlIpapirysis (przysadka)

24 COYlcim IJl!salis srlp. (rnalzowina nosowa gorna) 25 Condra 1I1l5!l/is me.di<l el ,iUIIS splmroid<lUs

(malzowlna nosowa srodk. i zatoka kllnowa)

26 COII(.ha 1I<1.rt/.iS iHf. (malzowina nosowa dolna)

27 Oslium pJl<1ry"gBurn h;baf rmdlt/v."c (ujscie gardlowe trabki sluchowej) 28 M. longiludinalis ~Hp. li1Jg/we

(m. podluzny g6my iezyka)

29 M. ufII"iirali5 lillg!lae (m, pionowy [ezyka) 30 Uvula ij~zyczek)

31 M. ge11iaglossus (m. brodkowo-jezykowy) 32 PlrllrlJ1JX - pars om/is (gardlo - CZ~!C uslna) 33 EpigloH-is (naglosnia)

34 M. geniohyoider;; (rn. brodkowo-gnykowy) 35 M. mylohyoideus (m. zuchwowo-gnykowy) 36 Os 11yoidewl1 (k. gnykowa)

37 Plica voca/is er uenlrifllit!5 innjllgis (fald glo 50 wy i kieszonka krta n io wa) 3 8 O~sophag"s (przel y k)

Opony mozgowe

87

7

8

9

10

11 12

13

Opona twarda (dura mater) po usurueciu m6zgu - widok po skosie z g6ry od przodu Moina rozpoznac sierp m6zgu (falx cerebri), namiot m6i:diku (tentorium cerehel/i) i zatoki opony twardej (sinus aurae rm1fris),

9

16

15

10

1 Fnlx emur! (sierp m6zgu) 1 A et v. menirlgea media

(t. j t. 0PQnOW;l srodkowa) 3 A caroiis int. (t. szyjna wewn.) - przecieta 4 Nil. optici - II (nerwy wzrckowe) 5 Sinus jro>!/nli5 (zatoka czolowa) 6 N. oClliolllotOrillS - III

(n, okoruchowy) 7 hJP/oe (sr6dkokie) 8 Dura mllter encephal! (opona twarda m6zgowia) 9 Siml$ sagilfaiis sup.

(zatoka sfrzalkowa g6maJ 10 Sinlls reclM~ (zatoka prosta)

11 N, trigeminus - V [n, tr6jdzielny) 3 ----l~~~~~.~---'"~

12 N. [acinli"; - VTT (n. twarzowy) 14 ---___j~-----.I'<"t;'~ ~~:!sci~~~~~~~ 19

er 11. vestibuiocDcl1learis - VITI 4 ----fN1r----'TI~ !::

(n. przedsionkowo-sllmakowy) ~dot-""","""':'-""';~I+--~IrL.!~'+-18

13 TeIJtorium cffebelll (namiot rnozdzku) 13

14 Hypophysis - infimdillUlum 20

(prz ysadka - lej ek) 15 Sinus 5Ilgillalis in!

(zatoka strzalkowa dolna) 1.6 Sinus sigmoideus (zatoka esowata) 17 COliflueYIB sintmm (splyw zatok) 18 511111.5 pdr05M.1 ill! (zatoka skalista dolna) 19 Si'1II5 ItllYlBversus (zatoka poprzeczna) 20 SimlS petrosus StlP, (zatoka skalista g6rnal 21 Sinus mllertiOSUS et intercauemosus

(zatoka jamista i miedzyjamista)

Opona twarda i zatoki opony twardej (rys. schematyczny)

88 Opony mozgowe
1 Cllvitas cranil et dc~til mater
(jama czaszki z opon~ tward~)
9 2 $illlJ!; fro/ll a I is (zato ka czolowa)
3 fossa ilypop/rY5ialis er /lypopliysis
(dol przysadki i przysadka)
10 4 SirHlS 5phmojd~1i5 (zatoka klinowa)
5 CavitllS nasi Gamo. nosewa)
6 P~I~~um Ilwlle (podniebienie mi~kkie)
7 C~vlftls oris (jama ustna)
8 Lilcgua s. glomI (j~zykJ
11 9 C~tis (sk6ra)
10 Cnlvaria (skleplenle czaszki)
11 Dura mllter (opona twarda)
U Tenumum urebelli (narnlot mozdzku)
13 umf/llertS sin~mrl (splyw zatok)
2 14 Przestrzen p odnamlo towa
12 15 Carla/is verlebraJis et l1Iedulla 5pill(Jlis
(kana I i rdzrui kregowy)
3 13 16 R. fronla/is G. et v. mmillgeae mediae
(gal'lZ czolowa t. i i.. oponowe]
4 srodkowej)
14 17 A mellillgell media
5 (t. oponowa srodkowa)
18 Diploe (srOdkosde)
19 R. pan'elillis n. et u. me"illgeae mediae
(gal~t ciernieniowa t. i i. oponowej
srddkowej)
6 20 Pah!5 occipitalis - Ile.mispheril!nl
7 .creOri .lill. (biegun potyliczny
15 - lewa pclkula rnozgu) - pokryty
opona twarda
8 16

9 10

Przekro] strzalkowy przez srodek glowy, Przedsrawiono opon!? twarda (dura nlater). M6zg i rdzer\. zosraly usuniete - widok prawe] polowy.

11

19

17

18

Opona twarda i naczynia oponowe. Odslcnieto lewa polowe sklepienia czaszki,

- ----

-----

Opony m6zgowe

89

1
2
14

15

3

4

5
16
6
17
7

8
18
9
19
10
20 Preparat m6zgu z. opona miekka (pin mafe.r) i pajeczynewka (araclrrwidea) ill situ. Glow~ przepolowiono, pozostawiajac m6zg w calosci.

2

3

4

5

6

7 B

M6zg osloniety opon" mlekka Plat czolowy jest- skierowany w lewo.

lOr/varin (sklepienie czaszki) - i skora glowy 2 Dum miller (opona twarda) - przecieta

J Przebieg bruzdy boczne] (SUICfl5 la/,)

4 Lobus frolllali, (plat czolowy)

- pokryry opona miekka (pia maffil") i paj~czynowk~ (arachnolaell)

5 Si~ms frmriali; (zatoka czolowa)

6 Btllhlls alfac/arirls (opuszka wechowa) 7 Sinu« spllenoiall.lis (zatoka kllnowa)

8 DHm maier (opona lwards), clivrJ5 (stok) et n, Im.,i/aris n, podstawna)

9 Arcus 11711. al/llIllis

(Iuk przedni kregu szczytowego) - przeciety 10 Palatum melle (podniebienie mlekkle)

11 Lirrglul s. glossn (ir:zyk)

12 Epiglolli5 (aaglosnla)

13 PliL¥I aoenlis (laid g1090wy) 14 Przebieg bruzdy srodkowej

(slllcus Wit fa lis)

IS Vv. cerbri superiores (±yly m6zgu g6me) 16 Tentorium (namiot) .... przeciety

17 Cerebellum (01oidiek)

18 Cisiern« cerebdiolmdrll/lJris

(zbiornlk mozdzkowo-rdzeniowy) 19 Polozenie otworu wlelkiego ([ommen mngnum) i rdzen krfgowy (medllllrl spinalis)

.20 Dens ~xis (~b kregu obrotowego) 21 DisCHs irllerverlebmlis

(kr~±ek miedzykregowy)

21

9

1 Vv. cerebrl sup, (z1'ly rn6zgu gorne) 2 Przebieg bruzdy srodkowej

tsulcu: cenlra/is)

3 Przebieg bruzdy bocznei (,uhl> In/,) 4 Polus frolltalls (biegun czolowy)

5 Su/ws Int. (bruzda boczna) ~ strzalka

6 Polu« tempora/is (blegun skroniowy) 7 Pons et /J, basilntis (most j L podslawna) 8 All, verleumles (t~l:ni(e kr~gowe)

9 V. IIll1lsiol1loiim $tip. (iyJa zespalaiaca gorna) lO Polus aceipi/nlis (biegw1 potyliczny)

lJ Vv. cerebri III!. (i.yJy mezgu dolne)

12 Hemispl,erlu/tl cerebeli! (p6lkula nuiidiku) 13 MedHlla ohlo~lgala (rdzen przedluzony)

10

11

12

13

- -~-

92

Tetnice i zyly mozgu

Przekr6j czolowy korowych i sr6dm6zgowych tetnic

(rys. schernatycznyj. Linlami przerywanymi zaznaczono granice zaopatrywanych okolic, Strzalki wskazuja kierunek przeplywu krwi.

Przekr6j czolowy prawej polowy m6zgu z paj eczynowka, aponi} miekka i naczyniarni m6zgowymi (nastrzyknietymi tworzywem sztucznym)

- widok ad przodu.

2

3

4

M6zg Z opona miekka (pia mater) i pejeczynowke (arachtloidea) - widok z boku.

Zyly m6zgu (venae cmhn) Si! niebieskie, Wyraznie jest zaznaczony zbiomik dolu bocznego m6zgu (cis/ema fossae lat. cerebri). Plat czolowy (lobus frol'llalis; znajduj e sie po lewej stronle,

3

5

4

6

1 17

B 9 10 11 12

18 19

2

15 16 20

7

I A. cerebri ani. (t. przednia m6zgul

2 A terebr! media (t. srodkowa mozgu) J Amdflwii/ea (pal~t:Zyn6wka)

4 C orf~x (ko raj

5 A. carotis int, (t. >~yjna wewn.) 6 Corpu5 medlillare (cialo rdzenne)

7 A. cerebri post. (t. tylna m6zgll)

8 Nucl. c.audah's (i'ldro ogoniaste) 9 CnpsHla iniema (torebka wewn.) 10 Corlex insulae (kora wyspy)

11 C/mrs/flmr (przedmurze)

I2 P~lamelJ (lupina, skorupa)

13 A. striala posl. (t. prazkowiowa rylna) 14 A insr</nris (t. wyspowa)

1 Vv. cerebri sup. et lobus parie/alis

(iyly m6zgu gorne i plat clemleniowy) 2 LobllS fronlalis (plat czolcwy)

3 V. cerubri medi« SH perf e t cisfemn foSSllC III I. cerchri (i. srodkowa powierzchowna mozgu

i zbiornlk dolu bocznego m6zgu)

4 Lour" lemporalis (plaf skroniowy)

5 Lobus occipilalis (plat poryllczny]

6 Vv. rmbri in! et srJlclIS occipiJalislrmlSvemls (zyiy m6zgu dolne i bruzda poryliczna poprzsczna)

7 V. lirms!ol11olirn illf (t. zespelaiaca dolna) 8 Cerebellum (mozdiek)

9 MedrJ1I1l oblongata (rdzen przedluzony)

13 14

15

15 Claims pIlllidHs et fl. pal/idos/rin/a

(galka blada i l. galkowa.prolikowiowa) 16 A. IfIn/ami.a (t. podwzg6rzowa)

17 Carpljs ra/lo5H'fI (cialo modzelowarel

18 Septum )lel/~ciirmr (przegroda przezroezystal 19 VmlriculrlS lal. (kornora boczna)

20 Chiasma opricum (skrzyzowanie wzrokowe)

Tetnice i zyly m6zgu

93

For, i~ltervenlrirnlare (otw6r miedzykornorowy) 2 Sepilml pellucidum (przegroda przezroczysta)

3 Lobus frontalis (plat czolowy)

4 A. cerebri alii. (t. przednia mozgu) 5 Commissura ani, (spoidlo przednie)

6 Chiasma opticum et blfllTldib,dllltl (skrzyzowanie wzrokowe i leiek)

7 Corp!!S mamillare (cialo suleczkowate) (I N, oCI<I/omaloriu5 - III (n, ckoruchowy) 9 POllS (mo 5 t)

10 A basi/aris (t. pcdsta wna)

12 1l. Corpus mllosmn (cialo modzelowate)

13 12 Forni» (sklepienie) ----:;--'Wthc.:;~!IlI~it=T-j__~~'. 14 13 Plexus thoroideu« (splot naczyniowkowy)

s~T:-c~::---=-":~~"'::'~~~--ilr= 15 14 Ventricuilis tertius (komora trzecia) 15 Corpll5 pi'letlle (szyszynka) -;..-'*'..,...-':,....--?!~~---==-..:;_---l'-: 16 16 Lamina iecii (blaszke pokrywy)

et aquaeductus me5lmcep/1Il1i (wodoclag srodmczgowia)

17 Vmtrincllls ouariue (komora czwarta) 17 18 Cmbe.lhml (rnozdzek),

18 IIrbor vitae (drzewo zycia) el vermis (robak)

19 ,~ptrll.lrll mer/farm vetrtriw/i qllarli - for, Mligelidii (olwor posrodkowy komory czwarle]

19 - otw6r Magendiego)

20 Meduila ab/vlrgliia (rdz!,l\ przedluzony)

2

4

B 2a

2b 10----~~~~~

11 13

12~~~~~~~~~~~~~~~~~===~4

3- 15

AP.~~~~~T------16

4

Tetnice m6zgu: glowne galezie t~tnicy szyjne] wewnelrznei i lehucy kregowei.

9 10

2~~~~~~~--~~ 3 ~_'_.."......,'~"1

4~----~~~~--~~· 5

6 7 8

Przekroj strzalkowy przez srodek m6zgu: opona miekka i tetnice mozgu,

1 111511/11 (wyspa)

2 A. cerebrl media (t. srodkowa mozgu)

a) rr. parle/Illes (galezie demieniowe)

b) rt. lempomies (galezie skroniowe)

5 3 A basi/nrls (t, podsrawna)

4 A. vertebralis (to kregowa)

5 Sulcus CeI'Ilralis (bruzda smdkowa)

6 Labljs occipilalis cerebri (pla.t poryllczny m6zgu)

5 ? A. 5HfJ. cerebelli (t, gorna m6zdik'll) 8 Cerebellum Imczdzek)

9 A. rerebri 11111. (t. przednla m6zgu) 10 An, ethmoidlll65 (tetnice sitowe)

11 A. apirtha/micil (t. oczna)

12. A. caroiis int. (t, szyjna wewn.)

13 A, commullicII11S posi, (t. laczaca tylna) 14 A. cerebri post. (t. tylna mozgu)

6 IS A. i'l! mIl, cereuelli (l, dolna przednia mezdzku) 16 A. illf. post, cerdlelli (t. do Ina tylna m6idzku)

7

8

Tetnice mezgu - widok z baku. G6m'l cz~sc plata skroniowego usunieto dla pokazania tetnicy srodkowe] mozgu i wyspy,

11

20

94

Kolo tetnicze mozgu

9

8

10 11

12 13

21

17

18

Tetnice m6zgu - widok m6zgu od dolu Przednla cz~sc prawego plata skroniowego (lobus temporalis dex/·.) usunieto dla pokazanla t'i'tnicy srodkowej m6zgu (a. arebri media). Prawa p6lkula m6i:dZku

jest cz~sdowo usunieta.

22
2
10
11 3
13 14

21
15
5
14 6
16
17 20 2

1 A. conmllmicllliS ani, (L laczaca przednia) 2 A. cereuri 11,,1. sill,

(t. przednia mozgu lewa]

3 A. earoiis ilit. (t. szyjna wewn.) 4 A. Slip. cerebelli el pons

(t .. gorna mozdzku i most) 5 A. Illf. IIllf. cerehelli

(t. dolna przednla mozdiku) 6 A. 111/, post. cerebelU

(t dolna tylna mozdikll) 7 McdIll/a ob/ongll/a

(rdzeil przedluzony)

8 A. rerebri lint. dexf.

(t. przednia mozgu prawa] 9 T mc/us o/facloriu5

(pasrno wechowe)

10 N. opNcus - II (n, wzrokowyl II A. cerebrl media

(t. srocU,:owa mozgu) 12 bl!wldl:bu!um (lejek)

13 A. communicans post. el It ocu/omororius - 1IJ (t. I'ICMJca tylna

in. okoruchowy)

14 A. cerear! post. (t. tylna mozgu) 15 A. basilliris et II, abducens - VI (t. podstawna i n. odwcdzscy) 16 A spirm/is lint.

(t. rdzenlowa przednia)

17 A vertebra/is (t .. kregowa) 18 Cerebellum (1)16zdZek)

19 Rr. ad pon/em (gal~zie do rnoslu) 20 A spilwlis posl. (t. rdzenlowa lylna) 21 A. sup. cerehelli

(t. gorna moidiku) 22 BulbllS olft/c/orius (opuszka wechowa)

7

Kolo t(!tnicz:e mozgu - Willisa (circulus arteriosus cerebri - Willisii) z mozgiem widziane od dolu. Prawa p6lkula m6zdZku i przednia CZ~§C plata skroniowego

sa usuniete (rys, schematyczny).

Kolo tetnicze mozgu

95

Podstawa czaszki, ne.rwy i nacsynia m6zgowia - widok od gory. Zwr61: uwag~ na kola lehticze m6zgu (circulus arleriosl~ cerebri).

7 __j.!_~;______:~F;~ 20~~~~~3f.~~I~~it1r.---~t29

~~~~,"--+7T30 ~-----\T-----""---:l1--L,1- 31

22-+~-L--~~~~. 27--+-~--~L---~

15

1 A. cerebri 1"1111. (t. przednia m6zgu)

2. A wmmrmiClms air,. (t. I~cl!~ca przednla) 3 A ,erehrl media

(t. srodkowa m6:zgt{) 4 A. COltll111lH1mn, po.l. (t. !qcZ<!c.a ty Ina)

5 N. oculomotor/us - ill (n. okoruchowy)

6 N. /roddeari. - JV (n, bloczkowy)

7 A. arebn post. (t. lylna mozgu) 8 N. irigeminus - V

(n. tT6jdzielny)

9 A. labyrinthi (t. blednikowa)

10 N. [adalls - VII (n. twarzowy) et /I. 1JesH/Ju/oaoGhlearis - VlIl (n. przedsionkcwo-slirnakowyl 11 N. glossoplwryngells - IX

(n. jezykowo-gardlowy)

et 11. tll"/glls - X (n. bledny) 12 N. ilypOg/osslls - Xll

(n. podjezykowy)

13 N. accessorius - XI

(n. dodatkowyl

14 A. Iflf. ant. cmbel/i

(t. dolna przednia m6idih,) 15 Przyczep sierpa m6zgu

(lnlx cerebri)

16 N. opticus -LI (n. wzrokowy) 17 Chins>JIa opliwfl!

(skrzyzowanie wzrokowe)

18 Irlftllldib!ilwlI et hypOp/IY.li, (lejek i przysadka)

19 A cllDroidea ani,

et plexu« chom/deus

(t, naczynlowkowa przednia i splot naczyni6wkowy)

20 A. has/laris (t. podstawna)

21 N. abducens> VI (n. odwodzacy) 2.2 A, vl!1"fr.bmJis dex/' et sin.

(t kregcwa prawa i lewa) 23 MedHlIn oblongMn

(rdzen przedJ uzony)

- powierzchnia przekroju 14 5i ~!IIS sagilla lis in/.

(zatoka strzalkowa dolna) 25 TenloriLml urebelli (narniot rnozdzku)

26 Sil1l1s sagirl~li5 Slip. et collflutlls sirulllm (zatoka strzalkowa gorna i splyw zatok)

27 A spilla/is 11111.

(t. rdzenlowa przednia)

28 A. caroiis illi. (t szyjna wewn.) 29 A. Slip. cerebelli (l. g6ma m6idi.ku) .30 A, ill/. Gill. mebe/li

(L dolna prz€ dn i a rnozdzku) 31 A. illt. post. cerebelli

(t. dolna tylna m6zdi.ku)

32 A. spiJm/is post. (t. rdzenicwa !Ylna) 33 A. ophlhnlmim (t. oczna)

16 17 18

21 22

24

25

15

26

Kolo f~tnicze m6zgu - widok ad g6ry (rys, schematyczny),

96

Podzial polkul m6zgu na platy

2

3

4 5

6 7

8

Lewa polowa m6zgu - widok z boku.

P6lkule mezgu - widok od g6ry. Prawa p61kula jest pokryta opon'l miekka (pill maier) i paieczynowka (araCMnoidea),

1 Sulcus cenfralis (bruzda srodkowa)

2 Gyrus praecenlmli.1 (zakre] przedsrcdkowy) 3 5111'U5 pmu2nlralis (bruzda przedsrodkcwal 4 [alms frontalis (plat czolowy)

5 R. ascendcl1s (gal~z wstepuiaca) } sIde! /(.11,

9 6 R. mIl, (gal'l.i przednia) (bruzdy bocznej) 7 SMlm5 In I. (b ruzda b oczna)

8 Lobus felllp·oralis (plat skroniowy) 9 Labus purietelis (plat ciemieniowy)

10 10 Gynl5 poslcmiralis (zakret zasrodkowy) 11 11 SUlCII5 pos/cul/ralis (bruzdazasrodkowa) 12 1.2 Lobus ocdpila/is (plat potyliczn.y)

1J CerebeJium (rnozdzek)

14 Sulcus frolilali!; sup, (bruzda czolowa g6ma)

15 Gyrus [rOilln/i, rmd. (zakr~[ czolowy srodkowy) 16 5111cus Iwmlus (bruzda p6Ihi.~iyCDwala)

17 Fissjjm imlgi/lldinnl1s cerebr; (sw:elina podhrzna mczgu) 18 Gnmulatiunes nra,h"oid~"i~s (ziarnistosci paj~czyn6wkl)

13

Czerwony - lobus {rorda/is (plat c2010\'0')

17 Niebieski - lobus parieialis (plal ciemieniowy) Zielony - lobus occipilaUs (plat potyliczny) Zalty - lobus tempora/is (platskroniowy) Ciemnoczerwony - gyms praecenlralis

(zakret przedsrcdkowy ) Ciemnoniebieski - gyrus postcmlralis (zakret zasrodkowy)

18

18

17

4

2 1 10

9

12

P6lkule m6zgu - widok od g6ry. Prawa p6lkula jest pokryta oponij twarda i paj~c7.yn6wk'l Zwr6c uwag~ na ziarnistosci paieczynowki.

Podzial polkul m6zgu na platy

97

2

3

4

Lewa polowa m6zgu - wldok z boku. Naiwazniejsze pola korowe S,! zaznaczone roznymi kolorami. Wieczka zostary rozsuniele na boki. a bruzde bcczna rozszerzono dla pokazania wyspy (insula).

2 3

4

5~-~O:;:::--

'"-~,-

8 ~ _ ___;::'______J"___~ 9 10 11

12

Lewa polowa m6zgu - widok z boku Biegun czo!owy jest skierowany w lewo.

5

1 Pola korowe przcdruchowe

2 Pola somatomcloryczne - zakret przedsrodkowy !gyrus pmecelilmlis) 3 Osrodek ruchowy mowy (Broca)

4 Pola sluchowe plerwotne (czerwony - wysokie tony,

niebieski - niskle tony)

5 Okollca czuciowa, pola sornalosensoryczne - zakrel zasrodkowy (gyrus poslcenfm!is)

6 Osrodek sluchowy rnowy (Wernickego)

7 Trzedorzedowe pol" wzrokowe

(osrodek czytania)

8 Pierwotne osrodki wzrokowe kory: osrodek widzenia - okolica ostrogi (area caicilriora)

6 7

8

13

1 Gyrl4S praecenlmlis (zah~t przedsrodkowy) 2 Srdw5 praecc/1fra lis (hruzda przedsrodkowa) 3 GyntS [rmllnli5 ~lIp. (zakretczolowy gerny) 4 Sulcus ce'lrralis (bruzda srodkowe)

5 G!lrll~ frcmlnlis mea.

(zakret czolowy srodkowy)

6 Gyms [rollialis inf (zakI~t czolowy dolny) 7 R. nSceJ.ldcns (gali)z wsb~pl1j~ca) } sil/ei info

S R. ullierior (gal~z przednia) (bmzdy

9 R. posterior (gal~i. tylna) bccznej)

10 Gyrus lemporali, Slip.

(zakret skroniowy g6my)

11 Gyrus Icmporalls mer.!.

(zakret skroniowy srcdkowy)

12 Gyrus Iellrpo~alis in! (zakret skroniowy dolny) 13 I.OblllrlS paridaiis sup.

(placik ciemieniowy g6my)

14 Sljlws paslwrrrnlis (hruzda zasrodkowa) 15 Gyrlls pos/em/raJis (zakret zasrodkowy) 16 Gyrlls suprmlllugillldis (zakret nadbrzezny) 17 GYrlls IJflglllllris (zakr~t katowy)

18 Lobus occipitalis (plat potyliczny) 19 Cerebelltlm (mozdzek)

20 Fissura ilOriwl1laiis cerebelli

(szczelina poziorna mozdzku)

21 Medldlll oblongala (rclzen przedluzony)

14 15

16

17

18

19 20

21

98

Podzial polkul mozgu na platy

2

3 4 5 6

7 8 9

10 11

12

13

Prawa p6lkula m6zgu - widok ad slrony przysrodkowei. Biegun czolowy jest skierowany w lewo. Sr6drn6zgowie zostalo przeciete, rnozdzek i doln~ cz~sc pnia mozgowego usuniero.

Czerwony - lobus frorlilliis (plat czolowy)

iebieski -lobus parie/aiis (plat ciemieniowy) Zielony - lobus occipilali~ (plat potyliczny) l6tty - Iobw; fernporalis (plat sk:roniowy) Ciernnoczerwony - gyrus prllecenfralis

(zakret przedsrodkowy)

Ciernnoniebieski - gyrus postcenrralis (zakre! zasrodkowy) Pomaranczowy - gyrl-t5 cinguli

el gyrus parailippocamplJlis

(zakret obreczy i hipokarnpa)

25 26

27

28 38
29 39
30 40
31 41

32 23
42

33 43
34

24
44"
35

45
46. POlkuJe m6zgu - widok od dclu. Sr.6dm6zgowie zostalo przeciete, m6zdzek i dolna czt;'sc pnia m6zgu usunieto, Biegun czolowy znajduje sill! U g6ry.

14

1 Gyms ptflccl!I1traii$

(zakret przedsrodkowy)

2 SIt/Cll$ pmecel'lrraJis (bruzda przedsrodkowa) 3 SuiCIIs cillgllli (bruzda obreczy)

4 Gyrus dnguii (zakret obreczy) 5 Sulcus torpori» callas;

(bru zd a ciala rno dzelo w arego 1 6 Forllix (sklepteniel

7 Genu corporis callus;

(kolano ciala modzelowatego)

8 For. ifllmmrh'iclIlare (otwor rnledzykornorowy] 9 Ad/lesia ili/er/lllliol'l1icn s, mllSsli inlermedill (zrost miedzywzgorzowy)

10 Commissum ~111. (spoidlo przednie) 11 Chiasma Ol'lieUII!

(skrzyzowanie wzrokowe) 12 In/tmdibu/rllt! (lejek)

13 U"ms Ilippommpi (hak hlpokarnpa)

14 Gyrus posteell rm lis (zakret zasroclko w y) 15 T nmws co rpo ris m 1I0s;

(plett dala modzelowatego) 16 Venlrim/us iulilfs et IllalamlJS (komora trzecia i wzgorze)

17 Sirill medHllaris (pr~zek rdzenny) 18 Sutcu« par,etooccipUaJis

(bruzda ciemienicwo-potyliczna) 19 SplmJiu", corporis callasi

(plat ciala modzelowatego)

20 Polaczenie bruzdy ostrogowej (su/cus raicarillus) z bruzda cienuenicwc-pctyliczna (sulcus pflrieloDccipilaJis)

.n Pall,S occipifnlis (biegun potyliczny) 22 Corpus pi JJ ~a I ~ (szyssyn ka)

23 Corpus lIumll/Jare (cialo suteczkowate) 24 Gyrus Pllrnhil'Pocampalis

(zakret hipokampa]

25 Bulbus o/factorills (opuszka wechowa) 26 TracrHs o/Jnctonus (pasmo wechowe)

27 G Vm. redus (zakrel p rosly)

28 N. OptiCils (n. wzrokowy)

29 lll/lmdibitlum et CllillSTlli! op/iean!

(leiek i skreyzowanie wzrokowe)

30 Tractus opHrus (droga wzrokowal 31 N, oeu/onwlap'ius (n. okcruchowy)

32 C'1i.! emilri (odnoga m6zgu) .

33 Nutleus rubtr Oijdro czerwienne] 34 A.quaedudlls m~serrcepha/i

(wododqg srodnuizgowia)

3S Corpus cailosum (dalo modzelowate) 36 Fissum IOllgifudina/is aretlri (szczelina podluzna mczgu)

37 GYrll$ orbililli, (Zllkr~t oczodolowy) 38 Radix lal, lmdus oJ/aclDyii

(korzen boczny pasma wechowego) 39 Radi:r med, tm£tJlS a/faclorji

(korzen przysrodkowy pasma wechowego] 40 Trlb~rcul!lm o[fadoriwm el 511bsiJl11tia plr/orMIl aNi, (guze,k wechowy

i isleta daiurkowana przednla)

41 Tllher cinerewli (guz poplelary)

42 Fossa. inierpedlmculllri5 (dol mj~dzykollarowy) 43 SubsttmHa nigra (istota czarna]

.44 Lamina lecH (blaszka pokrywv)

45 Gyrus occipilolempoml.is 111/,

(zakr~ t p otyliczno -skronlo wy b oczny) 46 Gyrus occipi/ofmlparaH; med.

(zakr~l potylkzno-skroniowy pr.:ysrodkowy)

15

16 17 18

19 20 21

22

23

24

36

37