Professional Documents
Culture Documents
(czama@tlen.pl)
Kości miedniczne
- parzyste
- budują kości obręczy kończyny dolnej
- tworzą miednicę
- składają się z:
o kość biodrowa
wielkość: największa składowa kości miednicznej
budowa:
• trzon
o powierzchnie:
wewnętrzna
zewnętrzna
o wytwarza 2/5 panewki
• talerz
o powierzchnie:
pośladkowa
• kresa pośladkowa tylna
• kresa pośladkowa przednia
• kresa pośladkowa dolna
• kresy ograniczają miejsca przyczepów
trzech mięśni pośladkowych
krzyżowo-miedniczna
• dół biodrowy
o utworzony przez tę powierzchnię
• powierzchnia uchowata
o ku tyłowi od dołu biodrowego
• guzowatość biodrowa
o ku tyłowi od dołu biodrowego
o brzegi:
przedni
tylny
o grzebień biodrowy:
górne ograniczenie talerza
budowa:
• warga zewnętrzna
• kresa pośrednia
• warga wewnętrzna
brzeg przedni:
• kolec biodrowy przedni górny
o początek grzebienia biodrowego
• kolec biodrowy przedni dolny
brzeg tylny:
• kolec biodrowy tylny górny
o koniec grzebienia biodrowego
• kolec biodrowy tylny dolny
• wcięcie kulszowe większe
o oddziela kość biodrową od
kulszowej
• oddzielone są kresą łukowatą
kliniczne:
• złamania awulsyjne miednicy
o inaczej: z pociągania
o zaliczamy:
oderwanie kolca przedniego górnego
oderwanie kolca przednie dolnego
części przedniej grzebienia kości biodrowej
• pobieranie wiórów kostnych
o służą do uzupełnienia ubytków
o są to przyczepy własnopochodne
• miejsce punkcji szpiku
o kość kulszowa
trzon:
• brzegi:
o przednio-dolny
guzek zasłonowy tylny
o tylny
kolec kulszowy
wcięcie kulszowe większe
• powyżej kolca kulszowego
wcięcie kulszowe mniejsze
• między kolcem a guzem kulszowym
gałąź:
• odchodzi od trzonu pod kątem prostym
• powierzchnie:
o zewnętrzna
o wewnętrzna
o powierzchnie stanowią miejsce przyczepu mięśni obręczy
kończyny dolnej, dna miednicy i uda
wytwarza 2/5 panewki
o kość łonowa
trzon:
• tworzy 1/5 panewki
• tworzy wyniosłość biodrowo-łonową
o wraz z trzonem kości biodrowej
gałąź górna:
• powierzchnie:
o górna:
brzegi:
• tylny: grzebień
• górny: guzek łonowy
o dolna: przechodzi w bruzdę zasłonową
• kończy się powierzchnią spojeniową
o służy do połączenia z przeciwległą kością łonową
gałąź dolna:
• powierzchnie:
o zewnętrzna
o wewnętrzna
• brzegi: przyśrodkowy
o tworzy kresę łonową
o ściany miednicy kostnej:
przednia:
• najniższa
• ograniczenia:
o kości łonowe
tylna:
• najdłuższa
• ograniczenia:
o kość krzyżowa
o kość guziczna
boczne:
• nieco niższe
• ograniczenia:
o kości biodrowe
o kości kulszowe
właściwa jama miednicy:
• stanowi światło miednicy mniejszej
o inaczej: kanał miednicy
o klinicznie:
złamania:
• przyczyna:
o bezpośredni uraz miednicy
np. wypadek komunikacyjny
• u mężczyzn:
o gruczoł krokowy
o pęcherzyki nasienne
o nasieniowody
o podzielna przez kresę graniczną
przebieg:
• wzdłuż grzebieni kości łonowych
• wzdłuż prawej i lewej kresy łukowatej
• w kierunku wzgórka kości krzyżowej
- panewka:
o głęboka
o kubkowata
o skierowana: bocznie, do przodu, w dół
o utworzona przez:
kość biodrowa – 2/5
kość kulszowa – 2/5
kość łonowa – 1/5
o wcięcie panewki
przerwanie ciągłości panewki w dolnej części
prowadzi do dołu panewki
• leży w dnie panewki
o obrąbek panewki
przyczepa się do brzegu panewki
• stanowi obwodową wargę powierzchni księżycowatej
tworzy więzadło poprzeczne panewki
• ponad wcięciem panewki
o powierzchnia księżycowata: powierzchnia stawowa w stawie biodrowym
- otwór zasłoniony
o położenie:
między kością kulszową
a łonową
o błona zasłonowa
przyczepia się do brzegów otworu zasłonowego
nie dochodzi do górno-bocznego kąta otworu zasłonowego
• tworzy kanał zasłonowy
o ograniczony:
guzek zasłonowy przedni
guzek zasłonowy tylny
- płaszczyzny miednicy:
o ogólnie:
przechodzą przez wyczuwalne punkty kostne
każda ma wymiary: prosty, poprzeczny i dwa skośne
znaczenie: umożliwia ginekologowi-położnikowi sprawdzenie, czy kanał
miednicy jest u kobiety dostatecznie obszerny, aby mógł pomieścić
przechodzący w czasie porodu płód
• największa: głowa
o wymiar poprzeczny
inaczej: międzyciemieniowy
9,5 cm
• wymiary płaszczyzn muszą być ok. 10 cm
o niestosunek porodowy – gdy są mniejsze, niż wymiar
międzyciemieniowy płodu
o płaszczyzna wejścia
inaczej: płaszczyzna wchodu miednicy
równoznaczna z otworem górnym miednicy
ograniczenia:
• kresa graniczna
wymiary:
• prosty:
o inaczej: sprzężna wejścia
o inaczej: sprzężna prawdziwa
o od wzgórka
o do spojenia łonowego (najkrótsza odległość)
o długość: 11,5 cm
Połączenia miednicy
- staw krzyżowo-biodrowy
o typ:
płaski
o powierzchnie stawowe:
powierzchnie uchowate kości biodrowej
powierzchnie uchowate kości krzyżowej
o więzadła:
krzyżowo-biodrowe przednie
krzyżowo-biodrowe tylne
krzyżowo-biodrowe międzykostne
biodrowo-lędźwiowe
• od wyrostków poprzecznych L4-L5
• do talerza i grzebienia biodrowego
o ruchomość:
niewielka
- spojenie łonowe
o powierzchnie:
powierzchnie spojeniowe kości łonowych
pokryte chrząstką szklistą
o krążek międzyłonowy
znajduje się między powierzchniami spojeniowymi
zbudowany z chrząstki włoknistej
o więzadła:
łonowe górne
łonowe łukowate
• biegnie wzdłuż kąta podłonowego
o znajduje się między gałęziami dolnymi kości łonowych
- więzozrosty:
o błona zasłonowa
zamyka otwór zasłonowy
przyczepia się do brzegów otworu zasłonionego
w jej górnych odcinkach znajduje się kanał zasłonowy
• zawartość:
o t. zasłonowa
o ż. zasłonowa
o n. zasłonowy
o więzadła:
krzyżowo-guzowe
• dłuższe i silniejsze niż krzyżowo-kolcowe
• pasma: szerokie, włókniste
• przyczepy:
o od bocznego brzegu kości krzyżowej
o do przyśrodkowego brzegu guza kulszowego
• przebieg: bocznie i grzbietowo w stosunku do więzadła krzyżowo-
kolcowego
krzyżowo-kolcowe
• ogólnie: od kości krzyżowej do kolca kulszowego
• przyczepy:
o od brzegu bocznego dolnej części kości krzyżowej i górnych
kręgów guzicznych
o do kolca kulszowego
• przykryte: m. guzicznym
• zamyka wcięcie kulszowe większe i mniejsze
• ogranicza otwory:
o otwór kulszowy większy
o otwór kulszowy mniejszy
więzadła krzyżowo-guzowe i krzyżowo-kolcowe:
• krzyżują się wzajemnie
• zamykają miednicę
• przekształcają wcięcia kulszowe w otwory kulszowe: większy i
mniejszy
pachwinowe
Miednica:
- kształt: nieckowaty
- pośredniczy w połączeniu kręgosłupa z kończynami dolnymi
- silna budowa
o dźwiga ciężar całej górnej części ciała człowieka
przenosi ten nacisk na kończyny dolne
Płaszczyzny brzucha
- poprzeczne
o podżebrowa
dolne brzegi 10 żeber
L3
o pępkowa
pępek
krążek L3/L4
o międzyguzkowa
guzki biodrowe
• położenie:
o w przedniej części grzebienia biodrowego
o 5 cm ku tyłowi od kolca biodrowego przedniego górnego
trzon L5
o nadgrzebieniowa
najwyższe punkty grzebieni biodrowych
- strzałkowe
o pośrodkowa
od wcięcia szyjnego mostka
do spojenia łonowego
o środkowo-obojczykowa
przez środek obojczyka
przez środek więzadła pachwinowego
o przezodźwiernikowa
połowa odległości między pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym
L1
narządy:
• odźwiernik
• wnęki nerek
• zgięcie dwunastniczo-czcze
• połączenie 9 i 10 żebra
• stożek rdzeniowy
o stanowi dolny poziom rdzenia kręgowego
Kwadranty brzucha
Kwadrant prawy górny Kwadrant lewy górny
prawy płat wątroby lewy płat wątroby
pęcherzyk żółciowy śledziona
odźwiernik żołądek
dwunastnica jelita czcze i część jelita krętego
głowa trzustki trzon i ogon trzustki
prawe nadnercze lewe nadnercze
prawa nerka lewa nerka
prawe zgięcie okrężnicy lewe zgięcie okrężnicy
okrężnica wstępująca (część górna) okrężnica zstępująca (część górna)
okrężnica poprzeczna (prawa połowa okrężnica poprzeczna (lewa połowa)
Okolice brzucha
Okolica podżebrowa prawa Nadpępcze (dół nadbrzuszny) Okolica podżebrowa lewa
- główna część wątroby (płat - główna część żołądka - część lewego płata wątroby
prawy, ogoniasty i - dwunastnica - śledziona
czworoboczny) - początkowa część jelita - dno i część trzonu żołądka
- pęcherzyk żółciowy czczego - lewe zgięcie okrężnicy
- prawe zgięcie okrężnicy - część lewego płata wątroby - górna część okrężnicy
- górna część okrężnicy - trzustka (położona ku tyłowi zstępującej
wstępującej od żołądka)
- górna część nerki prawej
Okolica boczna prawa Okolica pępkowa Okolica boczna lewa
- okrężnica wstępująca - pętle jelita czczego i krętego - okrężnica zstępująca
- dolna część nerki prawej - okrężnica poprzeczna - dolna część nerki lewej
- moczowód prawy - moczowód lewy
Okolica pachwinowa prawa Okolica łonowa Okolica pachwinowa lewa
- kątnica - pęcherz moczowy - okrężnica esowata
- wyrostek robaczkowy
Powięzie brzucha
- powierzchowna
o budowa: dwie blaszki: powierzchowna i głęboka
o zawartość:
tkanka tłuszczowa, naczynia i nerwy
o w górnej części brzucha:
obydwie warstwy łączą się
o w dolnej części:
warstwa głęboka (błoniasta) łączy się z:
• powięzią szeroką uda
• z błoną kurczliwą moszny
• z powięzią powierzchowną krocza
- głęboka
o bardzo cienka
o łączy się z powięzią m. skośnego brzucha zewnętrznego
o przestrzeń potencjalna:
między blaszką głęboką powięzi powierzchownej a powięzią powierzchowną
może do niej napływać mocz po urazach cewki moczowej
nie rozprzestrzenia się na uda
• bo blaszka głęboka zrasta się z powięzią szeroką uda
- poprzeczna
o pokrywa:
powierzchnię tylną m. poprzecznego brzucha
o ku górze:
przedłuża się w tkankę łączną podotrzewnową przepony
o ku tyłowi:
przedłuża się w powięź m. czworobocznego lędźwi
o u mężczyzn:
przedłuża się poprzez kanał pachwinowy do moszny jako wyrostek
pochwowy
otacza powrózek nasienny i jądro
tworzy powięź nasienną wewnętrzną
o u kobiet:
obejmuje więzadło obłe macicy
- sierp pachwinowy i więzadło międzydołkowe
o położenie: powyżej więzadła pachwinowego
o utworzony przez włókna ścięgniste
o wzmacnia powięź poprzeczną
Więzadła
- procowate prącia
o zbudowane z włókien sprężystych
o powstaje powyżej spojenia łonowego
z powięzi podskórnej
z kresy białej
o dzieli się na dwa ramiona
obejmują obustronnie ciało jamiste prącia
przechodzą w powięź prącia
- procowate łechtaczki
o ukształtowane jak poprzednie
o bardzo słabe
o mało sprężyste
- wieszadłowe prącia i łechtaczki
o leży głębiej od procowatego
o początek: powierzchnia przednia spojenia łonowego
o koniec: powierzchnia tylna ciała jamistego prącia lub łechtaczki
o otrzymuje włókna od
ścięgna m. prostego brzucha
rozcięgna m. skośnego zewnętrznego
- żyły powierzchowne:
o żż. piersiowo-nadbrzuszne
biegną wzdłuż przednio-bocznej ściany tułowia
od pachy do rozworu odpiszczelowego
posiadają zastawki ujściowe: kierują krew do:
• jamy pachowej: do ż. piersiowej bocznej
• rozworu odpiszczelowego: do ż. nadbrzusznej powierzchownej
o żyły żebrowo-pachowe
o ż. nadbrzuszna powierzchowna:
dopływ ż. udowej
odprowadza krew z dolnej połowy skóry przedniej ściany brzucha
uchodzi w rozworze odpiszczelowym do ż. udowej lub ż. odpiszczelowej
Kanał pachwinowy
- ogólnie:
o skośna, wąska przestrzeń
o położenie: w dolnej części przednio-bocznej ściany brzucha
o przechodzi przez niego jądro i powrózek nasienny lub więzadło obłe macicy
- położenie:
o powyżej i skośnie w stosunku do więzadła pachwinowego
- początek:
o pierścień pachwinowy głęboki
inaczej: wewnętrzny
położenie:
• ok. 2 cm powyżej środkowej części więzadła pachwinowego
• bocznie od t. nadbrzusznej dolnej
o stanowi podłoże fałdu pachwinowego bocznego
• w miejscu dołu pachwinowego bocznego
jest to zagłębienie powięzi poprzecznej brzucha, która wpukla się do kanału
pachwinowego
- ograniczenia:
o ściana przednia
rozcięgno mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego
włókna mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego
o ściana tylna
powięź poprzeczna
ścięgno łączące
• wzmacnia sierp pachwinowy
o ściana górna
włókna mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha
włókna mięśnia poprzecznego brzucha
o ściana dolna
więzadło pachwinowe
więzadło rozstępowe
- koniec:
o pierścień pachwinowy powierzchowny
inaczej: zewnętrzny
szczelinowaty otwór
w obrębie rozcięgna m. skośnego zewnętrznego brzucha
• rozcięgno tworzy odnogi: przyśrodkowa i boczna
• pomiędzy odnogami: włókna międzyodnogowe
ograniczenia:
• od przodu: włókna międzyodnogowe
• od tyłu i od dołu: włókna od więzadła pachwinowego
- pasmo biodrowo-łonowe
o położenie:
w dolnym odcinku
ku tyłowi od więzadła pachwinowego
o utworzone przez powięź poprzeczną brzucha
Kresa biała
- rozciąga się:
o od wyrostka mieczykowatego
o do spojenia łonowego
o w linii pośrodkowej
- utworzona przez:
o krzyżujące się rozcięgna mięśni płaskich brzucha
- powyżej pępka: szersza
- w miejscu pępka: wzmocniona przez powięź pępkową
o tworzy tutaj pierścień pępkowy
o łączą się tutaj wszystkie warstwy ściany przedniej brzucha
Przepukliny brzuszne
- miejsca zmniejszonej oporności:
o kresa biała
o rozcięgna mięśni
o pępek
o trójkąty lędźwiowe
o kanał pachwinowy
o kanał udowy
- przepukliny:
o nadbrzuszne
miejsce: kresa biała, powyżej pępka
kiedy: po 40 roku życia
u kogo: często osoby otyłe
worek przepuklinowy stanowi:
• otrzewna
• tkanka tłuszczowa
• tkanka podskórna
• skóra
o pępkowe
miejsce: w pierścieniu pępkowym
u kogo: u noworodków
dlaczego: przednia ściana jamy brzusznej jest bardzo słaba
wielkość: małe
o podbrzuszne
o pachwinowe przyśrodkowe (proste) oraz boczne (skośne)
o udowe
o lędźwiowe
o nadpęcherzowe
wychodzą przez dołu nadpęcherzowe
o przeponowe
Nerw podżebrowy
- przebieg:
o poniżej 12 żebra
podobnie jak n. biodrowo-podbrzuszny
- gałęzie:
o skórna boczna
o skórna przyśrodkowa
Nerw biodrowo-podbrzuszny
- początek:
o gałąź przednia L1
o ukazuje się ku tyłowi od więzadła łukowatego przyśrodkowego
- przebieg:
o ukośnie na m. czworobocznym lędźwi
o przebija m. poprzeczny brzucha
o biegnie między m. poporzecznym brzucha a m. skośnym wewnętrznym brzucha
o dochodzi do kolca biodrowego przedniego górnego
o wchodzi pod m. skośny brzucha zewnętrzny
o przebija m. skośny brzucha zewnętrzny jako gałąź skórna przednia
- zakres unerwienia:
o skóra brzucha w okolicy pachwinowej i nadłonowej
- gałęzie:
o gałąź skórna przednia
o gałąź skórna boczna
Nerw biodrowo-pachwinowy
- przebieg:
o poniżej n. biodrowo-podbrzusznego
o ponad grzebień biodrowym
o w kanale pachwinowym
bocznie od powrózka nasiennego lub więzadła obłego macicy
Nerw płciowo-udowy
- początek: gałęzie przednie L1 i L2
o ukazuje się na powierzchni przedniej m. lędźwiowego większego
- dzieli się na gałęzie:
o gałąź płciowa
przebieg:
• wchodzi w skład powrózka nasiennego
• lub biegnie wspólnie z więzadłem obłym macicy
zakres unerwienia:
• skóra okolicy łonowej
o gałąź udowa
przebieg:
• towarzyszy t. i ż. biodrowej wspólnej
• przechodzi przez rozstęp naczyń
zakres unerwienia:
• skóra w górnej przyśrodkowej powierzchni uda
Tętnica nadbrzuszna górna
- początek: gałąź końcowa t. piersiowej wewnętrznej
- przebieg:
o w dół w przedłużeniu t. piersiowej wewnętrznej
o przechodzi przez trójkąt mostkowo-żebrowy
o kieruje się na tylną powierzchnią m. prostego brzucha
o wnika w tkankę m. prostego brzucha
o zstępuje do okolicy pępka
o łączy się z t. nadbrzuszną dolną
połączenie t. podobojczykowej z t. udową
Tętnica nadbrzuszna dolna
- początek: przyśrodkowy obwód t. biodrowej zewnętrznej
o powyżej więzadła pachwinowego
- przebieg:
o skośnie przyśrodkowo
o stromo ku górze
o krzyżuje nasieniowód lub więzadło obłe macicy
o ku tyłowi od rozcięgna m. poprzecznego brzucha
o na powierzchni tylnej m. prostego brzucha
o tworzy fałd pępkowy boczny
o wnika w tkankę m. prostego brzucha
o zespala się z t. nadbrzuszną górną
o doły nadpęcherzowe
miejsce: pomiędzy fałdem pępkowym pośrodkowym a przyśrodkowym
o doły pachwinowe przyśrodkowe
miejsce: pomiędzy fałdami pępkowymi przyśrodkowymi a bocznymi
inaczej: trójkąty pachwinowe
miejsca przepuklin pachwinowych przyśrodkowych
o doły pachwinowe boczne
miejsc: bocznie od fałdu pępkowego bocznego
miejsca przepuklin pachwinowych bocznych
- więzadło sierpowate wątroby
o położenie:
w części nadpępkowej
na powierzchni tylnej ściany przedniej brzucha
ułożone strzałkowo
- więzadło obłe wątroby:
o pozostałość po ż. pępkowej
doprowadza krew z łożyska do płodu
o rozciąga się od pępka
o leży w dolnej części więzadła sierpowatego
o dochodzi do wątroby
Otrzewna:
- błona surowicza
- błyszcząca, surowicza
- podział:
o otrzewna ścienna:
wyściela jamę brzuszną i miednicę
o otrzewna trzewna:
okrywa narządy
o jama otrzewnej – pomiędzy blaszkami
zawartość: niewielka ilość płynu
zapobiega tarciu podczas ruchów trzewi
u mężczyzn: zamknięta
o wątrobowo-przełykowe
o wątrobowo-dwunastnicze
od powierzchni trzewnej wątroby
do części górnej dwunastnicy
o wątrobowo-okrężnicze
o śledzionowo-okrężnicze
o żołądkowo-śledzionowe
od krzywizny większej żołądka
do śledziony
o żołądkowo-okrężnicze
stanowi część sieci większej
od krzywizny większej żołądka
do okrężnicy poprzecznej
o śledzionowo-nerkowe
o wątrobowo-nerkowe
od wnęki wątroby
do prawej nerki
sieci
• pozostałości po krezce grzbietowej i brzusznej żołądka
• sieć mniejsza
o od powierzchni trzewnej wątroby
o do krzywizny mniejszej żołądka
o do górnej części dwunastnicy
o utworzona przez więzadła:
wątrobowo-żołądkowe
wątrobowo-dwunastnicze
• sieć większa
o składa się z 4 blaszek
o 2 blaszki schodzą z powierzchni przedniej i tylnej żołądka
o przebiegają ku dołowi
o zaginają się
o otaczają okrężnicę
o przechodzą w jej krezkę
o blaszki przednie stanowią więzadło żołądkowo-okrężnicze
o wszystkie blaszki sieci poniżej krzywizny większej żołądka
zrastają się
o między blaszkami może występować zachyłek dolny torby
sieciowej
o zawartość:
tkanka tłuszczowa
o w postaci fartucha okrywa trzewa jamy brzusznej
o oddziela trzewa od przedniej ściany
o w przypadku zapalenia jelita lub narządu, otacza ten
narząd, izoluje go, zapobiega rozprzestrzenianiu się zapaleń
o określana bywa jako policjant jamy brzusznej
krezki
• zdwojenia blaszek otrzewnej trzewnej
• zawieszają narządy lub jelita do ściany tylnej jamy brzusznej
• zapewniają dużą ruchomość narządom
• zawierają naczynia oraz nerwy
• nasada krezki:
o przyczep krezki do tylnej ściany jamy brzusznej
o stanowi przejście otrzewnej trzewnej w ścienną
o jelito cienkie:
od strony lewej, od poziomu L2
do prawego dou biodrowego
krzyżuje narządy i naczynia leżące
pozaotrzewnowo:
• dwunastnica: część pozioma i wstępująca
• aorta brzuszna
• żyła główna dolna
• prawy moczowód
• prawy mięsień lędźwiowy większy
• prawe naczynia jądrowe lub jajnikowe
o okrężnica poprzeczna:
wzdłuż dolnego brzegu trzustki
na poziomie L2
o okrężnica esowata:
kształt odwróconej litery V
najpierw: przyśrodkowo i ku górze
• wzdłuż naczyń biodrowych zwnętrznych
następnie: przyśrodkowo i ku dołowi
• od podziału naczyń biodrowych wspólnych
na końcu: przedniej powierzchni kości krzyżowej
krzyżuje: lewy moczowód
zachyłki
• podział jamy otrzewnej:
o jama otrzewnej właściwa
o zachyłki
• podział 2 jamy otrzewnej:
o przez okrężnicę poprzeczną i jej krezkę:
o część nadokrężnicza
torba sieciowa
zachyłki podprzeponowe (prawy i lewy)
zachyłek podwątrobowy
o część podokrężnicza
zachyłki przyokrężnicze (prawy i lewy)
zachyłki krezkowo-okrężnicze (prawy i lewy)
• torba sieciowa:
o największy zachyłek jamy otrzewnej
o położenie: ku tyłowi od żołądka
o ograniczenia:
przód:
• sieć mniejsza
• tylna powierzchnia żołądka
• więzadło żołądkowo-okrężnicze
tył:
• otrzewna pokrywająca tylną ścianę jamy
brzusznej
• trzustka
o zachyłki:
górny: w górnej części sieci mniejszej
dolny: pomiędzy blaszkami sieci większej
lewy (śledzionowy): pomiędzy więzadłem
żołądkowo-śledzionowym i żołądkowo-nerkowym a
śledzioną
o otwór sieciowy:
łączy torbę sieciową z właściwą jamą otrzewnej
ograniczenia:
• od góry: płat ogoniasty wątroby
• od przodu: więzadło wątrobowo-
dwunastnicze
• od dołu: część górna dwunastnicy
• od tyłu: żyła główna dolna i więzadło
wątrobowo-nerkowe
• zachyłki podprzeponowe:
o położenie: pomiędzy powierzchnią przeponową wątroby a
przeponą
o ograniczenia:
od tyłu: więzadło sierpowate
o przedzielone więzadłem sierpowatym wątroby
na prawy i lewy
o pozycja leżąca:
zachyłki te stanowią najniższe punkty jamy
otrzewnej
• iniekcje z różnych miejsc jamy otrzewnej
mogą przemieszczać się do tych zachyłków
Żołądek
- poszerzona część przewodu pokarmowego pomiędzy przełykiem i dwunastnicą
- kształt i położenie: różne, zależą od pozycji ciała i wypełnienia narządu
- mieści 2-3 litrów pokarmu
- części:
o wpust
połączenie części brzusznej przełyku z częścią wpustową żołądka
topografia: w lewo od linii pośrodkowej, na wysokości Th10
• odpowiada nasadzie wyrostka mieczykowatego
o dno
cześć trzonu żołądka
leży po lewej strony
powyżej płaszczyzny wpustu
wcięcie wpustowe – między dnem a przełykiem
inaczej: sklepienie żołądka
topografia: lewe podżebrze
o trzon
zstępuje ku dołowi
przechodzi w część odźwiernikową
kolano żołądka – miejsce przejścia trzonu w część odźwiernikową
o część odźwiernikowa
jama odźwiernikowa
kanał odźwiernikowy
odźwiernik
• zaopatrzony w grubą warstwę włókien okrężnych
o tworzą zwieracz odźwiernika
• topografia: po stronie prawej L1
- budowa zewnętrzna:
o ściana przednia
wątroba
przepona
przednia ściana brzucha
o ściana tylna
przepona
śledziona
lewa nerka
lewe nadnercze
t. śledzionowa
okrężnica poprzeczna
o krzywizna mniejsza
o krzywizna większa
topografia: w pozycji pionowej sięga do poziomu L3
- tętnice:
o t. żołądkowa lewa
o t. wątrobowa wspólna
o t. śledzionowa
- żyły:
o biegną wspólnie z tętnicami
o uchodzą do ż. wrotnej
- chłonka:
o węzły chłonne żołądkowe
o węzły chłonne odźwiernikowe
o węzły chłonne trzustkowo-śledzionowe
o -> węzły trzewne
-> pnie jelitowe
- unerwienie:
o splot żołądkowy od splotu trzewnego
o pnie błędne
Wątroba:
- największy gruczoł organizmu (1500g)
o stanowi 2,5% ciężaru ciała dorosłego
- położenie: prawe podżebrze, nadpępcze, lewe pożebrze
- powierzchnie:
o przeponowa:
gładka, wypukła, dostosowana do kopuły przepony
więzadło sierpowate wątroby
• w płaszczyźnie strzałkowej
• rozdziela prawy płat od lewego
• biegnie od przedniej ściany brzucha
• blaszki ku górze przechodzą w otrzewną ścienną przepony
• ku tyłowi blaszki tworzą blaszkę przednią więzadła wieńcowego
więzadło wieńcowe
• w płaszczyźnie czołowej
• w tylnej części powierzchni przeponowej
• składa się z dwóch więzadeł trójkątnych
• pole nagie:
o znajduje się pomiędzy blaszkami więzadła wieńcowego
o nie jest pokryte otrzwną
dzieli się na:
• przednia
• górna
• tylna
• prawa
o trzewna:
inaczej: tylno-dolna
bruzda strzałkowa prawa
• w części przedniej: znajduje się w niej dół pęcherzyka żółciowego
• w części tylnej: bruzda ż. głównej dolnej
bruzda strzałkowa lewa
• z przodu:: więzadło obłe wątroby
o pozostałość po ż. pępkowej
Pęcherzyk żółciowy
- długość: 7-10 cm
- położenie: dół pęcherzyka żółciowego
- budowa:
o dno
od góry: przylega do wątroby
od dołu: sąsiaduje z częścią górną dwunastnicy
rzutowanie: wierzchołek chrząstki 9 żebra
o trzon
sąsiaduje z okrężnicą poprzeczną i z opuszką dwunastnicy
o szyjka
- pokryty otrzewną: z wyjątkiem powierzchni przylegającej do wątroby
- wychodzi z niego przewód pęcherzykowy
Drogi żółciowe
- wewnątrzwątrobowe:
o kanaliki żółciowe włosowate
o przewody żółciowe międzyzrazikowe
o przewody płatowe (prawy, lewy, prawy i lewy płata ogoniastego)
o przewód wątrobowy wspólny
- zewnątrzwątrobowe:
o przewód wątrobowy wspólny + przewód pęcherzykowy
-> przewód żółciowy wspólny
• przebiega w więzadle wątrobowo-dwunastniczym
• do części zstępującej dwunastnicy
• uchodzi na brodawce większej dwunastnicy
o końcowy odcinek: część śródścienna (2 cm)
przebija ukośnie tylno-przyśrodkową ścianę części
zstępującej dwunastnicy
ściana: grubsza
światło: węższe
zwieracz przewodu żółciowego wspólnego:
• utworzony przez włókna okrężne
o często wspólnie z przewodem trzustkowym
tworzy bańkę wątrobowo-trzustkową
• długość: 4-8 cm
• wypukły w prawą stronę
• topografia:
o krzyżuje ż. wrotną
od tyłu i lewej
Pień trzewny
- początek: aorty
o miejsce: poziom L1
- przebieg: krótki
- gałęzie:
o t. żołądkowa lewa
o t. śledzionowa
o t. wątrobowa wspólna
Splot trzewny
- inaczej: splot słoneczny
Żyła wrotna
- zbiera krew z narządów części brzusznej układu pokarmowego
- krew uboga w tlen, bogata w składniki odżywcze
- transportuje ją do wątroby
- początek:
o ż. krezkowa górna
o ż. śledzionowa
o ż. krezkowa dolna
o ż. żołądkowa lewa
- początek – wariacje:
o 60% - (ŻKD -> ŻŚ) -> ŻKG
o 40% - (ŻKD -> ŻKG) -> ŻŚ
- początek - miejsce:
o poziom L1
o poza głową trzustki
- przebieg:
o wstępuje do więzadła wątrobowo-dwunastniczego
w obrębie więzadła uchodzi do niej ż. pęcherzyka żółciowego
o pomiędzy t. wątrobową właściwą a przewodem żółciowym wspólnym
ku tyłowi od nich
- gałęzie:
o podział: gałąź prawa i lewa
o żyły zrazikowe
o naczynia zatokowe
o żyły środkowe zrazików
o żyły podzrazikowe
o żyły wątrobowe
o ż. główna dolna
- połączenia:
o (nazwa, co się łączy, co się dzieje w przypadku utrudnienia przepływu)
o przełykowe:
ż. żołądkowa lewa
+ żyły odcinka piersiowego przełyku uchodzące do ż. nieparzystej
możliwość powstawania żylaków przełyku – możliwy krwotok
o odbytnicze:
żż. odbytnicze górne (do ż. krezkowej dolnej)
+ żż. odbytnicze środkowe (do ż. sromowej wewnętrznej -> do ż.
biodrowej wewnętrznej)
żylaki odbytu
o okołopępkowe:
żż. okołopępokwe (-ż. więzadła obłego wątroby> ż. wrotnej)
+ żż. powierzchowne klatki piersiowej i brzucha (-> żż. głównych)
głowa meduzy
o pozaotrzewnowe:
żż. okrężnicze (do ż. wrotnej)
+ żż. lędźwiowe (do ż. głównej dolnej)
- ż. wrotna prowadzi do wątroby 70% krwi, t. wątrobowa tylko 30%
Jelito cienkie
- położenie: od żołądka do jelita grubego
- części:
o dwunastnica
początkowy odcinek jelita cienkiego
kształt: podkowa
stosunek do otrzewnej:
• opuszka: wewnątrzotrzewnowo
o dochodzi do niej więzadło wątrobowo-dwunastnicze
• pozostałe części: zewnątrzotrzewnowo
połączenia:
• górny koniec – odźwiernik
• dolny koniec – jelito czcze
części:
• górna (opuszka) – 5 cm
• zstępująca – 7-10 cm
• pozioma (dolna) – 6-8 cm
• wstępująca 5 cm
rzutowanie - pozycja leżąca:
• opuszka: nieco w prawo od linii pośrodkowej na poziomie L1
• część zstępująca: po stronie prawej na wysokości L2
• część pozioma: na wysokości L3, krzyżuje kręgosłup, przebiega w
stronę lewą
• część wstępująca: koniec – poziom L2 po lewej
rzutowanie – pozycja leżąca:
• zstępuje 1-2 kręgi niżej
o jelito czcze i jelito kręte
położenie: wewnątrzotrzewnowe
wykazują znaczną ruchomość
• dzięki posiadaniu krezki
trudno ustalić ich dokładne położenie
• czcze: lewa część jamy brzusznej
• kręte: prawa część jamy brzusznej + miednicy mniejszej
korzeń krezki jelita czczego i krętego:
• od L2 po stronie lewej
• do prawego stwu krzyżowo-biodrowego
początkowy odcinek jelita czczego: zgięcie dwunastniczo-czcze (L2 po
stronie lewej)
jelito czcze przechodzi w kręte bez wyraźniej granicy
końcowy odcinek jelita krętego: linia międzykolcowa, 8 cm od kolca
biodrowego przedniego górnego prawego
• zastawka krętniczo-kątnicza
Cecha Jelito czcze Jelito kręte
Kolor czerwony różowy
Średnica 2-4 cm 2-3 cm
Ściana gruba cieńsza
Unaczynienie obfite mniej obfite
Naczynia proste długie krótkie
Arkady pojedyncze, duże liczne, małe
Fałdy okrężne duże, wysokie, gęste niskie, mniej liczne
Grudki chłonne samotne skupione
Jelito grube
- początek: ujście jelita cienkiego do jelita grubego
- koniec: odbyt
- części:
o kątnica
wewnątrzotrzewnowa, nie posiada krezki
położenie: prawy dół biodrowy
Trzustka
- wydłużony narząd jamy brzusznej
- położenie: poprzecznie na tylnej ściany jamy brzusznej
o w przestrzeni zaotrzewnowej
o poziom L1/L2
- części:
o głowa
najszersza część narządu
objęta przez dwunastnicę
wyrostek haczykowy
• wychodzi z dolnej części głowy
• rozciąga się ku stroni lewej
• znajduje się ku tyłowi od t. krezkowej górnej
topografia:
• ku tyłowi: ż. główna dolna, prawa nerka, naczynia nerkowe prawe
o szyjka
topografia:
• z tyłu, poniżej: naczynia krezkowe górne
• z przodu: odźwiernik
o trzon
przebieg:
• ku przodowi od kręgu L2
• krzyżuje aortę, t. krezkową górną, lewe nadnercze, lewą nerkę
o leżą ku tyłowi od trzonu
z przodu:
• pokryty otrzewną
• stanowi tylne ograniczenie torby sieciowej
o ogon
z tyłu: lewa nerka
biegnie między blaszkami więzadła śledzionowo-nerkowego
dochodzi do wnęki śledziony
- powierzchnie:
o przednio-górna
o przednio-dolna
o tylna
- brzegi:
o górny
o przedni
o dolny
- funkcja:
o narząd wewnątrzwydzielniczy
wyspy Langerhansa
• w trzonie i w ogonie trzustki
• wydzielają insulinę i glukagon
o narząd zewnątrzwydzielniczy
sok trzustkowy
• ilość: 1200-1500 ml dziennie
• odpływa przewodami trzustkowymi do części zstępującej
dwunastnicy
• przez przewód trzustkowy
o początek: ogon trzustki
o przebieg: cała długość narządu
o ujście: czasem wspólnie z przewodem żółciowym wspólnym
tworzy bańkę wątrobowo-trzustkową
• otwiera się w dolnej części zstępującej
dwunastnicy na brodawce większej
• wokół końcowej części bańki włókna
mięśniowe tworzą zwieracz Oddiego
• także: przewód trzustkowy dodatkowy:
o zbiera sok z dolnej części głowy i z wyrostka
haczykowatego
o wstępuje ku górze i uchodzi na brodawce mniejszej
leży powyżej brodawki większej
Śledziona
- największy narząd układu chłonnego
- położenie:
o okolica podżebrowa lewa
o między 9 i 11 żebrem
o długa oś narządu – wzdłuż 10 żebra
- powierzchnie:
o przeponowa
sąsiaduje przez przeponę z żebrami, z opłucną i z płucem lewym
o trzewna
od przodu: żołądek
od tyłu: lewa nerka
od dołu: lewe zgięcie okrężnicy
wnęka śledziony - w części środkowej
• znajdują się w niej naczynia i nerwy
• przylega do niej ogon trzustki
• wychodzą z niej więzadła:
o żołądkowo-śledzionowe
o śledzionowo-nerkowe
ograniczają zachyłek lewy torby sieciowej
- brzegi:
o górny – karbowany
o dolny – gładki
- końce:
o górny
o dolny
zaokrąglony
bywa określany jako brzeg przedni
- długość: 12 cm
- szerokość: 7 cm
- otoczona torebką
o wnikają od niej beleczki w głąb narządu
w beleczkach – naczynia krwionośne doprowadzające krew do miazgi
śledziony
• znajdują się w niej liczne limfocyty i leukocyty
- tętnica śledzionowa:
o wchodzi do wnęki
o dzieli się na 5 lub więcej gałęzi
wchodzą do śledziony
nie łączą się między sobą
• możemy wyróżnić dzięki temu segmenty śledziony
• gałąź dolna
t. okrężnicza środkowa
t. krętniczo-okrężnicza
• gałęzie okrężnicze
• gałęzie kątnicze
• t. wyrostka robaczkowego
o t. krezkowa dolna
t. okrężnicza lewa
tt. okrężnicy esowatej
t. odbytnicza górna
Tętnica śledzionowa
- przebieg:
o kręty
o pozaotrzewnowy
o wzdłuż górnego brzegu trzustki w stronę lewą
o wchodzi między blaszki więzadła śledzionowo-nerkowego
o wnika do wnęki śledziony
o oddaje gałęzie trzustkowe
do trzonu, ogona trzustki
o oddaje t. żołądkowo-sieciową lewą
biegnie w sieci mniejszej
wzdłuż krzywizny większej żołądka w stronę prawą (1 cm poniżej
krzywizny)
łączy się z t. żołądkowo-sieciową prawą
- gałęzie:
o gałęzie trzustkowe
o t. żołądkowo-sieciowa lewa
o tt. żołądkowe krótkie
dochodzą do dna żołądka
• w więzadle żołądkowo-śledzionowym
ważne unaczynienie żołądka w przypadku resekcji
o t. okrężnicza lewa
przebiega ku stronie lewej
unaczynia 1/3 lewą okrężnicy poprzecznej oraz okrężnicę zstępującą
o tt. okrężnicy esowatej
przebiegają w krezce okrężnicy esowatej
unaczyniają ją a także dolną część okrężnicy zstępującej
o t. odbytnicza górna
gałąź końcowa t. krezkowej dolnej
zstępuje pozaotrzewnowo do górnej części odbytnicy
zespala się z pozostałymi tętnicami odbytniczymi
spływ:
• z jelita grubego
położenie: w krezce okrężnicy poprzecznej
• wzdłuż poszczególnych części okrężnicy w tkance podotrzewnowej
odpływ:
• do węzłów krezkowych górnych i dolnych
o krezkowe dolne
położenie: w krezce okrężnicy esowatej
• wzdłuż t. odbytnczej górnej
spływ chłonki z:
• okrężnicy esowatej
• górnej częściej odbytnicy
odpływ chłonki do:
• węzłów krezkowych dolnych
o odbytowo-odbytnicze i przyodbytnicze
położenie: wzdłuż bańki odbytniczej
spływ:
• dolna część odbytnicy
• odbyt
odpływ:
• węzły biodrowe wewnętrzne
• pachwinowe powierzchowne (z okolicy odbytu)
Nerka
- położenie:
o na powierzchni tylnej jamy brzusznej
o prawa: od poziomu Th12 do krążka L2/L3
o lewa: od poziomu Th11 do L2
- długość: 10-12 cm
- szerokość: 5-6 cm
- grubość: 2-3 cm
- powierzchnie: przednia i tylna
- brzegi: przyśrodkowy (wklęsły) i boczny (wypukły)
- koniec: górny i dolny [bieguny]
- wnęka nerki:
o znajduje się w obrębie brzegu przyśrodkowego
o prowadzi do zatoki nerkowej
naczynia nerkowe
nerwy
miedniczka nerkowa
kielichy nerkowe większe i mniejsze
o zawartość:
t. nerkowa i jej pierwszorzędowe rozgałęzienia
ż. nerkowa
naczynia chłonne
nerwy
moczowód
- osłonki:
o torebka włóknista
przylega do powierzchni nerki
składa się z dwóch blaszek
• wewnętrzna:
o zawiera włókna mięśniowe gładkie
o otaczają wierzchołki piramid
o torebka tłuszczowa
stanowi ciągłość z tkanką tłuszczową przestrzeni zaotrzewnoej
otacza nerkę wspólnie z nadnerczem
o powięź nerkowa
dwie blaszki
wnikają od nich włókna łącznotkankowe do torebki tłuszczowej
blaszki ku górze przechodzą w powięź przepony
blaszki ku dołowi nie są połączone
rozdziela nerkę od nadnercza
o ciało tłuszczowe przynerkowe
znajduje się na zewnątrz powięzi nerkowej
- stosunki topograficzne nerek:
o tył:
ku górze:
• przepona + ostatnie żebro
przyśrodkowo: do m. lędźwiowego większego
pośrodkowo: do m. czworobocznego lędźwi
bocznie: do m. poprzecznego brzucha
o na końcu górnym, na powierzchni przedniej: gruczoły nadnerczowe
o przód:
nerka prawa:
• wątroba
• część zstępująca dwunastnicy
• pęcherzyk żółciowy
• okrężnica wstępująca
nerka lewa:
• żołądek
• śledziona
• ogon trzustki
• zgięcie lewe okrężnicy
- unaczynienie nerek:
o przepływa przez nią 25% pojemności wyrzutowej krwi z serca
o aorta brzuszna
o -> tt. nerkowe
o dzielą się na 2-3 gałęzie
przebiegają wzdłuż bocznych powierzchni piramid jako tt. międzypłatowe
zaginają się wzdłuż podstawy piramid jako tt. łukowate
• -> tt. międzyzrazikowe
o -> tętniczki doprowadzające do kłębków nerkowych
o -> tętnice proste wnikające do piramid
o żyły odpowiadają tętnicom
o tętnice nerkowe dodatkowe
dochodzą zwykle do końców nerek
ważne są te, które dochodzą do końca dolnego
• mogą blokować odpływ moczu poprzez zawieszenie moczowodu
o tętnice nerkowe mają liczne zespolenia z tętnicami przebiegającymi w sąsiedztwie
nerek
o segmenty naczyniowe:
górny
przedni górny
przedni dolny
dolny
tylny
- budowa nerki
o istota korowa
pod torebką włóknistą
wnika pomiędzy rdzeń nerki w postaci słupów nerkowych
zbudowana jest głównie z nefronów
o istota rdzenna
utworzony przez piramidy nerkowe
• posiadają na przekroju kształt trójkąta
• podstawa: zwrócona do obwodu nerki
• wierzchołki (brodawki) otoczone są przez kielichy nerkowe mniejsze
Gruczoł nadnerczowy
- położenie: górny koniec, przednia powierzchnia nerki
- kształt:
o prawy: trójkątny
o lewy: łukowaty
- obficie unaczynione (kilka lub kilkanaście tętnic)
o tt. nadnerczowe górne (od tt. przeponowych dolnych)
o tt. nadnerczowe środkowe (od aorty)
o tt. nadnerczowe dolne (od tt. nerkowych)
o żyły uchodzą do żyły głównej dolnej (prawe) oraz do ż. nerkowej lewej (lewe)
- budowa:
o rdzeń – z ektodermy
o kora
Moczowód
- wychodzi w przedłużeniu miedniczki nerkowej
- łączy się z pęcherzem moczowym
- długość: ok. 30 cm (u kobiet ok. 29 cm)
- budowa:
o błona śluzowa:
podłużne fałdy
wyściela wnętrze moczowodu
światło: wygląd gwiaździsty
nabłonek: przejściowy
o tkanka łączna
o błona mięśniowa:
górna część:
• warstwa wewnętrzna – włókna podłużne
• warstwa zewnętrzna – włókna okrężne
dolna część:
• j/w
• + najbardziej zewnętrzna – włókna podłużne
o przydanka
- przebieg:
o odcinek brzuszny
ukośnie na m. lędźwiowym większym
ku tyłowi od naczyń jądrowych lub jajnikowych
k przodowi od n. płciowo-udowego
lewy: krzyżuje od tyłu nasadę krezki okrężnicy esowatej
prawy: biegnie ku tyłowi od nasady krezki jelita cienkiego
krzyżuje naczynia biodrowe wspólne
krzyżuje kresę graniczną
wchodzi do miednicy mniejszej
biegnie po ścianie miednicy do kolca kulszowego (część ścienna)
biegnie do przodu
dochodzi do tylnej ściany pęcherza moczowego (część trzewna)
u mężczyzn: krzyżuje od tyłu nasieniowód
u kobiet: przebiega w więzadle szerokim macicy
• ku tyłowi od naczyń macicnych
o odcinek miedniczny
- przewężenia:
o górne – miejsce przejścia miedniczki w moczowód
o środkowe – na poziomie przejścia do miednicy mniejszej
o dolne – w miejscu wejścia do pęcherza moczowego
- tętnice:
o tt. nerkowe
o aorta brzuszna
o tt. jądrowe lub jajnikowe
o tt. biodrowe wewnętrzne
o tt. pęcherzowe
- żyły:
o towarzyszą tętnicom
Aorta brzuszna
- początek: przednia powierzchnia trzonu Th12
- przebieg:
o po lewej stronie od trzonów kręgów lędźwiowych
- topografia:
o z przodu:
trzon trzustki
ż. śledzionowa
ż. nerkowa lewa
część pozioma dwunastnicy
pętla jelita cienkiego
o po prawej:
ż. główna dolna
- gałęzie:
o trzewne:
parzyste:
• tt. nadnerczowe środkowe
o początek: L1
o przebieg: bocznie w kierunku nadnerczy
• tt. nerkowe
o początek: L1
o przebieg: prawa przebiega ku tylowi od ż. głównej dolnej
• tt. jądrowe lub jajnikowe
o początek: boczny obwód aorty, L2
o przebieg:
bocznie i ku dołowi
na m. lędźwiowym większym
ku przodowi od moczowodu
u kobiet: dochodzą do jajnika
• leży na ścianie bocznej macicy
u mężczyzn: wchodzą w skład powrózka nasiennego
nieparzyste:
• pień trzewny
o początek: Th12 lub L1
• t. krezkowa górna
o początek: L1, tuż poniżej pnia
• t. krezkowa dolna
o początek: L3
o ścienne:
t. przeponowa dolna
• początek: na poziomie Th12
• rozgałęzia się na powierzchni brzusznej przepony
• oddaje 6-8 tt. nadnerczowych górnych
tt. lędźwiowe
• ilość: 4
• przebieg: bocznie
t. podżebrowa
• początek – miejsce: ku tyłowi od więzadła łukowatego bocznego
o wspólnie z n. podżebrowym
- koniec: podział na dwie tt. biodrowe wspólne oraz t. krzyżową pośrodkową
Splot międzykrezkowy
- położenie:
o poniżej splotu trzewnego i tętnic nerkowych
o sięga ku dołowi poniżej rozwidlenia aorty aż do promontorium
- włókna:
o współczulne:
odcinek lędźwiowy pnia współczulnego
o przywspółczulne:
odcinek krzyżowy rdzenia kręgowego (S2-S4)
• wychodzą z rdzenia w składzie korzeni przedniech
• oddzielają się do gałęzi przednich nerwów rdzeniowych krzyżowych
o jako nerwy trzewne miedniczne
o dochodzą do splotów miednicznych
z tych splotów wstępują drogą nn. podbrzusznych
do splotu międzykrekowego
- sploty wtórne:
o wzdłuż tętnic
o splot jądrowy lub jajnikowy (parzysty)
Splot lędźwiowy
- utworzony przez: gałęzie przednie nerwów rdzeniowych L1-L4
- położenie: pomiędzy warstwami m. lędźwiowego większego
- wszystkie nerwy splotu przebijają m. lędźwiowy większy:
o brzeg boczny:
n. biodrowo-podbrzuszny
n. biodrowo-pachwinowy
n. skórny uda boczny
• początek: gałęzie przednie L2-L3
• przebieg:
o ukośnie po mięśniu biodrowym
o w kierunku kolca biodrowego przedniego górnego
o przebija więzadło pachwinowe
o biegnie na bocznej powierzchni uda
n. udowy
• początek: L2-L4
• przebieg:
o między m. lędźwiowym wiekszym a m. biodrowym
o przez rozstęp mięśni
o wchodzi do dołu biodrowo-łonowego
• gałęzie:
o skórne
o mięśniowe
• zakres unerwienia: mięśnie grupy przedniej uda i skórę
o powierzchnia przednia:
n. płciowo-udowy
o brzeg przyśrodkowy:
n. zasłonowy
• początek: gałęzie przednie L2-L4
• przebieg:
o do przodu od kresy granicznej
o równolegle do kresy granicznej
o poniżej kresy kranicznej
o wspólnie z naczyniami zasłonowymi
o wychodzi na powierzchni przyśrodkowej uda
o prawa:
ku tyłowi od t. biodrowej wspólnej prawej
o lewa:
przyśrodkowo od t. biodrowej lewej
krzyżuje się od tyłu z t. biodrową wspólną prawą
- dopływy:
o ż. krzyżowa pośrodkowa
o żż. biodrowo-lędźwiowe
- koniec: obie żż. biodrowe wspólne tworzą ż. główną dolną (niżej, ku tyłowi, na prawo od
miejsca podziału aorty brzusznej)
o t. cewki moczowej
o t. głęboka prącia (t. głęboka łechtaczki)
o t. grzbietowa prącia (t. grzbietowa łechtaczki)
ścienne:
• t. pośladkowa dolna
o gałąź zaopatrująca n. kulszowy
• t. zasłonowa
o gałąź łonowa
o pień tylny – biegnie ku tyłowi, oddaje gałęzie ścienne
t. biodrowo-lędźwiowa
• gałąź biodrowa
• gałąź lędźwiowa
tt. krzyżowe boczne
• t. krzyżowa boczna górna
• t. krzyżowa boczna dolna
t. pośladkowa górna
- zakres unaczynienia:
o ściany miednicy mniejszej
o wszystkie zawarte w niej narządu + narząd płciowe zewnętrzne
Splot miedniczny
- parzysty
- położenie: na dnie miednicy mniejszej
o sięgają od kości krzyżowej do pęcherza moczowego
o łączą się ze sobą poprzecznymi włóknami przebiegającymi za odbytnicą
- zwoje miedniczne – znajdują się w oczkach sieci
- włókna współczulne:
o splot podbrzuszny górny (dolna część splotu międzykrezkowego)
przez nn. podbrzuszne
Pęcherz moczowy
- położenie: miednica mniejsza, przestrzeń załonowa
o z tyłu za spojeniem łonowym
- budowa:
o trzon
przechodzi w szczyt
o dno:
ujście moczowodów
ujście cewki moczowej
- pęcherz opróżniony:
o szczyt i ściana górna opadają
o wpuklają się do światła pęcherza
o tworzą miseczkowate zagłębienie
- pęcherz wypełniony:
o napięte ściany
o kształt owalnej poduszki
o górny brzeg wystaje powyżej spojenia łonowego
- ściana:
o błona śluzowa:
nabłonek wielowarstwowy przejściowy
trójkąt pęcherza:
• fałd międzymoczowodowy
• języczek pęcherza – zamyka ujście cewki moczowej
liczne fałdy – z wyjątkiem trójkąta pęcherza
o błona mięśniowa:
warstwa zewnętrzna
warstwa środkowa – okrężna
warstwa wewnętrzna – podłużna
m. zwieracz wewnętrzny cewki moczowej:
• utworzony przez włókna warstwy zewnętrznej mięśni pęcherza
• okrężny przebieg
• w zamykaniu biorą udział sploty żylne powodujące obrzmienie błony
śluzowej
• niezależny od woli
m. zwieracz zewnętrzny cewki
• łączy się z mięśniem poprzecnym krocza głębokim
• współtworzy przeponę moczowo-płciową
o otrzewna:
pokrywa: ścianę trzonu pęcherza od jego szczytu aż do wysokości ujścia
moczowodów
tworzy fałd rezerwowy – gdy pęcherz jest opróżniony
Moczowód
- wychodzi w przedłużeniu miedniczki nerkowej
- łączy się z pęcherzem moczowym
- długość: ok. 30 cm (u kobiet ok. 29 cm)
- budowa:
o błona śluzowa:
podłużne fałdy
wyściela wnętrze moczowodu
światło: wygląd gwiaździsty
nabłonek: przejściowy
o tkanka łączna
o błona mięśniowa:
górna część:
• warstwa wewnętrzna – włókna podłużne
• warstwa zewnętrzna – włókna okrężne
dolna część:
• j/w
• + najbardziej zewnętrzna – włókna podłużne
o przydanka
- przebieg:
o odcinek brzuszny
ukośnie na m. lędźwiowym większym
ku tyłowi od naczyń jądrowych lub jajnikowych
k przodowi od n. płciowo-udowego
lewy: krzyżuje od tyłu nasadę krezki okrężnicy esowatej
prawy: biegnie ku tyłowi od nasady krezki jelita cienkiego
krzyżuje naczynia biodrowe wspólne
krzyżuje kresę graniczną
o odcinek miedniczny
wchodzi do miednicy mniejszej
biegnie po ścianie miednicy do kolca kulszowego (część ścienna)
biegnie do przodu
dochodzi do tylnej ściany pęcherza moczowego (część trzewna)
u mężczyzn: krzyżuje od tyłu nasieniowód
u kobiet: przebiega w więzadle szerokim macicy
• ku tyłowi od naczyń macicnych
- przewężenia:
o górne – miejsce przejścia miedniczki w moczowód
o środkowe – na poziomie przejścia do miednicy mniejszej
o dolne – w miejscu wejścia do pęcherza moczowego
- tętnice:
o część brzuszna: tt. nerkowe, aorta brzuszna, tt. jądrowe lub jajnikowe, tt. biodrowe
wewnętrzne, tt. pęcherzowe
o część miedniczna: t. jądrowa lub jajnikowa, t. biodrowa wspólna, t. biodrowa
wewnętrzna, t. biodrowo-lędźwiowa, t. pośladkowa górna, t. odbytnicza środkowa
- żyły:
o towarzyszą tętnicom + splot żylny pęcherzowy, sterczowy, maciczny,
bezpośrednio: ż. biodrowa wewnętrzna i ż. jądrowa lub jajnikowa.
- chłonka: węzły biodrowe wewnętrzne i biodrowe wspólne
- nerwy: splot miedniczny -> sploty pęcherzowe
- przepływ moczu przez moczowód: dzięki skurczom mięśni gładkich
Wymień:
- parzyste:
o jądro
o najądrze
o nasieniowód
o przewód wytryskowy
o pęcherzyk nasienny
o gruczoł opuszkowo-cewkowy
o (powrózki nasienne wraz z osłonkami)
- nieparzyste:
o gruczoł krokowy (sterczowy)
Jądro
- położenie:
o w obrębie moszny
- końce: górny i dolny
- powierzchnie: boczna i przyśrodkowa
- brzegi: przedni i tylny
- otoczone: błoną białawą
o dzieli jądro na płaciki (200-300)
o poprzez przegródki jądra (wnikają promieniście do śródjądrza)
- budowa:
o każdy z płacików zawiera 1-4 kanaliki nasienne kręte
histologia: błona własna + nabłonek plemnikotwórczy z komórkami
Sertoliego
otoczone są włóknami nerwowymi i naczyniami
między nimi: komórki Leydiga
o kanaliki nasienne kręte łączą się w kanaliki nasienne proste
w okolicy szczytu płacika
tworzą sieć jądra w obrębie śródjądrza
o przewodziki odprowadzające jądra (10-20) wychodzą z sieci jądra
kończą się wewnątrz głowy najądrza
- funkcje:
o plemnikotwórcza
o gruczoł dokrewny (produkuje testosteron)
- tętnice: t. jądrowe (od aorty brzusznej) – tworzy gęsty splot naczyniowy pod błoną
białawą; od splotu odchodzą tętniczki międzypłacikowe
- żyły: splot żylny wiciowaty
- chłonka: węzły chłonne lędźwiowe -> pnie lędźwiowe -> zbiornik mleczu
- nerwy: splot jądrowy
Najądrze
- części:
o głowa
utworzona przez przewodziki odprowadzające jądra
• tworzą płaciki najądrza
o wierzchołki: skierowane do śródjądrza
o podstawy: przechodzą w przewód najądrza
o trzon utworzone przez
o ogon przewód najądrza
- położenie:
o przylega do jądra od końca górnego, wzdłuż tylnego brzegu do dolnego końca
o przedłuża się w nasieniowód
- funkcje:
o zbiornik nasienia – dojrzewanie plemników
- pozostałości rozwojowe:
o przyczepek jądra niewielkie, owalne struktury leżące na powierzchni bocznej
o przyczepek najądrza w części górnej jądra
o przyjądrze parzyste, położone w dolnej części powrózka nasiennego
o przewodziki zbaczające
parzyste, ślepo zakończone
1 – w głowie najądrza (przewodzik zbaczający górny)
Osłonki jądra
- osłonka pochwowa jądra
o odpowiada: otrzewna trzewna i ścienna
o blaszka trzewna: zrasta się z błoną białAwą
o blaszka ścienna
o blaszki ograniczają jamę surowiczą moszny, wypełnioną płynem surowiczym
o szczątek wyrostka pochwowego – pozostałość po przejściu jądra przez kanał
pachwinowy, leży w górnej części powrózka nasiennego
o otacza całe jądro, z wyjątkiem brzegu tylnego (tam jest najądrze)
o krezka jądra: przejście blaszki trzewnej w blaszkę ścienną
wnikają tu naczynia i nerwy
o zatoka najądrza:
utworzona przez blaszkę trzewną osłonki pochwowej, która wpukla się
między gonadę a trzon najądrzy
ograniczona więzadłem najądrza górnym i dolnym
- powięź nasienna wewnętrzna
o odpowiada: powięź poprzeczna
o obejmuje jądro z najądrzem oraz dystalną część powrózka nasiennego
- m. dźwigacz jądra
o odpowiada: m. skośny wewnętrzny i m. poprzeczny brzucha
o jego skurcz powoduje zbliżanie jąder do ściany jamy brzusznej
- powięź m. dźwigacza jądra
o odpowiada: powięź i rozcięgno m. skośnego zewnętrznego brzucha
- powięź nasienna zewnętrzna
o odpowiada: powięź powierzchowna brzucha
o otacza zawartość moszny oraz powrózek nasienny
o dzięki połączeniu między PNZ a PMDJ skóra moszny jest łatwo przesuwalna
- błona kurczliwa
o odpowiada: tkanka podskórna
o komórki mięśniowe gładkie, układają się w pęczki o róznokierunkowym przebiegu
o kurcząc się marszczy i zmniejsza powierzchnię skórny moszny (zmniejsza
oddawanie ciepła na zewnątrz)
- skóra moszny
o odpowiada: skóra brzucha
o ciemniej zabarwiona, bogato unaczyniona, liczne gruczoły łojowe, brak tłuszczowej
o rozwojowo u kobiet: wargi sromowe większe
o szew moszny i przegroda moszny – świadectwo powstania z parzystych zawiązków
Nasienie
- galaretowata, mlecznobiała wydzielina
- pH= 7,2-7,8 ; objętość: 2-4 ml
- skład:
o plemniki – 200-300 mln
o wydzielina gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, gruczołów opuszkowo-
cewkowych, gruczołów cewki moczowej
o elementy morfotyczne – złuszczone komórki nabłonka dróg nasiennych + leukocyty
Nasieniowód
- przedłużenie przewodu najądrza
o miejsce: na wysokości dolnego końca jądra
- długość: 50-60 cm
- przebieg: w obrębie powrózka nasiennego
- części:
o część zewnątrzbrzuszna (wężykowaty przebieg)
część mosznowa
część powrózkowa
o część pachwinowa (biegnie w obrębie powrózka nasiennego)
Gruczoł pęcherzykowy
- kształt: podłużne, podobne do gruszki
- położenie:
o od przodu: pęcherz moczowy
o od tyłu: odbytnica
- stanowi pojedynczą, poskręcaną cewę:
o koniec dystalny: ślepo zamknięty
o koniec proksymalny: przechodzi w przewód wydalający
- funkcja: wytwarzanie płynnej wydzieliny o zasadowym odczynie;pobudza plemniki do ruchu
- zawartość wydzieliny:
o fruktoza (materiał energetyczny dla plemników)
- tętnice: t. pęcherzowa górna, t. nasieniowodu, t. odbytnicza środkowa i dolna
- żyły: splot żylny pęcherzowy i odbytniczy
- nerwy: splot podbrzuszny dolny
Gruczoł krokowy
- położenie: przestrzeń podotrzewnowa miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego
o od dołu: styka się z przeponoą moczowo-płciową
- powierzchnie:
o przednia - do spojenia łonowego
o tylna - do przedniej ściany odbytnicy
o dolno-boczne – graniczą z m. dźwigaczem odbytu i splotem żylnym pęcherzowym
- otoczki:
o torebka gruczołu krokowego
o splot żylny gruczołu krokowego
o powięź stercza
- budowa:
o 2 płaty – prawy i lewy, połączone węziną (zwana też płatem środkowym)
o podstawa gruczołu krokowego – powierzchnia górna zwrócona do pęcherza
o wierzchołek gruczołu krokowego – przylega do przepony moczowo-płciowej
o miąższ – 30-50 samodzielnych gruczołów
wytwarza wydzielinę – mętna, płynna, pH 6,5
Gruczoły opuszkowo-cewkowe
- położenie: w obrębie przepony moczowo-płciowej
o otoczone włóknami mięśnia poprzecznego głębokiego krocza
o powyżej opuszki prącia, z tyłu od brzegów mięśni opuszkowo-gąbczastych
- odpowiadają u kobiet: gruczołom przedsionkowoym większym
- każdy posiada własny przewód gruczołu opuszkowo-cewkowego
o uchodzi do cewki moczowej (na granicy części błoniastej i gąbczastej)
- wydzielina:
o zwilża cewkę moczową i żołądź prącia na krótko przed wytryskiem nasienia
ĆWICZENIE 9 – Krocze – ograniczenia i podział. Mięśnie dna miednicy. Powięzie miednicy. Dół
kulszowo-odbytniczy i kanał zasłonowy. Naczynia ścienne miednicy. Węzły chłonne miednicy.
Krocze
Powięzie miednicy
- powięź górna przepony miednicznej
o PP: łuk ścięgnisty powięzi miednicy (łuk ścięgnisty powięzi zasłonowej, łuk
ścięgnisty m. dźwigacza odbytu)
przebiega w obrębie powięzi ściennej miednicy
o łączy się:
od tyłu:
• powięź pokrywająca m. gruszkowaty
• powięź przebiegająca na miednicznej powierzchni kości krzyżowej
- powięź dolna przepony miednicznej
o przechodzi w nią powięź górna przepony miednicznej
wzdłuż brzegów przyśrodkowych m. łonowo-odbytniczych
- (górna i dolna – pochodne powięzi ściennej miednicy, łączą się z powięziami otaczającymi
odbytnicę oraz pochwę, a one wchodzą w skład powięzi trzewnej miednicy)
- powięź górna przepony moczowo-płciowej
o często nie występuje
o przechodzi w pdpm
- powięź dolna przepony moczowo-płciowej (inaczej: błona krocza)
- powięź zasłonowa
o dwie blaszki
o w dolnej części oddalają się od siebie i ogoraniczają kanał sromowy
- powięź krocza
o położenie: pokrywa m. poprzeczny powierzchowny krocza, m. kulszowo-jamisty i
m. opuszkowo-gąbczasty
o tylne brzegi powięzi krocza i błony krocza są ze sobą zrośnięte
o przestrzeń powierzchowna krocza:
między łukiem łonowym a tylnym brzegiem przepony moczowo-płciowej
o przestrzeń podskórna
między powięzią krocza a warstwą błoniastą utkania podskórnego krocza
może gromadzić się w niej: krew, płyn wysiękowy, przesiękowy lub ropa
o ku górze: przechodzi w powięź głęboką łechtaczki (prącia)
o ku dołowi: przechodzi w powięź udową
Dół kulszowo-odbytnicze
- powstałe dlatego, że ściany boczne miednicy wysłane są powięzią wewnętrzną miednicy
- położenie: w tylnej części jamy miednicy
- powięź ścienna miednicy przechodzi tam w podprzeponową część powięzi zasłonowej
-
Kanał zasłonowy
- ograniczenia:
o od góry: bruzda zasłonowa (od guzka zasłonowego przedniego do tylnego)
o od dołu: błona zasłonowa, górny brzeg mięśni zasłaniaczy
- zawartość: t. zasłonowa, ż. zasłonowa, n. zasłonowy
Kanał sromowy
- zawartość:
o t. sromowa wewnętrzna
o ż. sromowa wewnętrzna
o n. srmowy
ĆWICZENIE 10 – Narządy płciowe zewnętrzne męskie i żeńskie. Cewka moczowa. Splot krzyżowy.
Nerwy miedniczne. Naczynia i nerwy sromowe.
Prącie
- budowa:
o parzyste ciała jamiste prącia
położenie: grzbietowa część prącia
kształt: walec
otoczone grubą na 3 mm błoną białawą ciał jamistych
przegroda prącia – zrośnięta błona biaława obydwu ciał jamistych
ż. grzbietowa głęboka prącia – przebiega w rowku między ciałami
jamistymi, na grzbiecie; towarzyszą jej tt. i nn. grzbietowe prącia
dalsze końce: wnikają pod koronę żołędzi, wypełniają ją
bliższe końce: (inaczej: odnogi) przytwierdzają się do przyśrodkowych
brzegów gałęzi dolnych kości łonowych.
wolna powierzchnia odnóg pokryta mm. kulszowo-jamistymi
zawierają liczne jamki ciał jamistych, oddzielone beleczkami ciał jamistych
• jamki: wysłane śródbłonkiem, komunikują się ze sobą dzięki
szczelinom w przegrodzie prącia; nie łączą się z c. gąbczastym
• beleczki: zawierają włókna sprężyste i komórki mięśniowe gładkie
do każdej odnogi dochodzi t. głęboka prącia (od t. sromowej wew)
tt. ślimakowate – gałęzie t. głębokiej prącia, zaopatrują c. jamiste
o nieparzyste ciało gąbczaste prącia
położenie: zagłębienie między ciałami jamistymi, od strony dolnej
części:
• tylna – opuszka prącia
o jej górna powierzchnia zrasta się z przep. moczowo-płciową
o jej dolną powierzchnię otacza m. opuszkowo-gąbczasty
• przednia – tworzy żołądź prącia
otoczona: błoną białawą ciała gąbczastego
• błona wnika w głąb miąższu, tworzy przegrodę żołędzi
o otoczone osłonkami
- części:
o nasada
inaczej: korzeń prącia
przytwierdzona: mocno do gałęzi kości łonowych
• z gałęziami zrośnięta jest błona biaława odnóg prącia
o odnogi – tylne zakończenia ciał jamistych
o wzmocnione więzadłem wieszadłowym prącia
biegnie między błoną białawą a spojeniem łonowym
o wzmocnione więzadłem procowatym prącia
od pochewki m. prostego brzucha, obejmuje odnogi
opuszka prącia – tylna część ciała gąbczastego
o trzon
owalny przekrój poprzeczny
powierzchnie: górna (grzbiet prącia), dolna (cewkowa)
o żołądź prącia
podstawa żołądzi jest wklęsła, nałożona jak naparstek na przednie końce
ciał jamistych prącia
utworzona z przedniej, wyraźnie zgrubiałej części ciała gąbczastego
na wierzchołku: ujście zewnętrzne cewki moczowej
korona – utworzona przez tylny brzeg żołędzi
szyjka żołędzi – oddziela żołądź od trzonu
napletek – fałd skórny utworzony przez przechodzącą z trzonu prącia na
żołądź skórę; może się swobodnie przesuwać do tyłu
wędzidełko napletka – przytwierdza napletek do dolnej powierzchni żołędzi
skóra – nabłonek wielowarstwowy płaski, gruczoły łojowe
mastka – wydzielina gruczołów łojowych gromadząca się pod napletkiem
- fizjologia – wzwód:
Szpara sromu
- otoczona wargami sromowymi większymi
- po ich rozchyleniu można zobaczyć przedsionek pochwy