10.

SCHODY

10.1. SCHODY WSPORNIKOWE

Schody wspornikowe są obecnie rzadko stosowane. Mogą one być zamocowane

zarówno w ścianie z betonu, jak i w ścianie z cegły. W tym ostatnim przypadku wzdłuż
krawędzi wtopienia schodów w mur należy skonstruować ukośną ławę zbrojoną podłuż-
nie (44)6710 mm). Szerokość ławy powinna wynosić nie mniej niż 180 mm przy wysię-
gu wspornika do 1 m oraz 250 mm przy wysięgu wspornika w granicach 1-;-1,5m.
Z uwagi na ugięcie końca wspornika wysięg schodów wspornikowych ogranicza się do
1,5 m, wyjątkowo do 2,0 m.
Charakter pracy schodów wspornikowych zależy od ich rozwiązania konstrukcyjne-
go. W przypadku schodów monolitycznych (rys. 10. la) bieg schodowy pracuje jako
jeden element, a jego ugięcia są prostopadłe do płaszczyzny podniebienia. Stąd oś obo-
jętna przebiega równolegle do podniebienia schodów, a ramię sił wewnętrznych liczy się
jak dla płyty pełnej. Zbrojenie umieszcza się możliwie jak najdalej od osi obojętnej,
czyli w narożu poszczególnych schodów.
Stosując schody prefabrykowane złożone z pojedynczych stopni (rys. 10.lb) należy
przyjąć, że każdy element pracuje niezależnie. Poszczególne elementy uginają się prak-
tycznie pionowo, a oś obojętna przebiega w przybliżeniu poziomo wydzielając trójkątną
strefę ściskań. Zbrojenie nośne jest rozkładane równomiernie wzdłuż górnej krawędzi
stopnia.

a) •• ~

Rys. 10.1. Zasady pracy schodów wspornikowych (opis w tekście)

 10.1. Schody wspornikowe 225
l

\ ifJ3 co 250+400

A-A

://1'/'// l' ~'//;"/~/;;//~',////'~>'/''>////////'/0/////////"/// //////// // '

;-j:~;/~ /-://~ ///// ///,' /.-:' "'//;-;.'/ // l' ////////// ///// /// // /// -// /~ ///

::,,.;/::; '// ///////////~~//.//////////// ////////////////~///////'

////~/ '//////////// /////////////// //////////////// --j/////////
/~ . /,," ////////////~/'//"////////// ////////;/"/////////////// ///.i
/

__ r-- /-/- /:
Rys. 10.2. Konstrukcja monolitycznych schodów wspornikowych

Rys. 10.3. Przykłady prefabrykowanych schodów wspornikowych

a) b)
7 ==
- /
/
/ -
~
/
/
/
/
/ /
/
/
__ o -

/' " /'

/'
/' 1::3'".
/' ~
/' /'
/'
1/
V /'
/
~ .. ,/ '.-' .' '/ l'

r;J f'%
c)

:łys. 10.4. Schody wspornikowe wachlarzowe ze środkowym słupem nośnym: a) usytuowane na zewnątrz
_ dynku [143], b) usytuowane wewnątrz budynku [136], c) przykładowy kształt prefabrykowanego
stopnia [136]
226 la. Schody

W przypadku monolitycznych schodów wspornikowych (rys. 10.2) wymaga się, aby

odcinek płyty łączący poszczególne stopnie miał wysokość co najmniej 50 mm. Schod
takie niezależnie od zbrojenia nośnego zbroi się powierzchniowo strzemionami oraz od
strony podniebienia wkładkami rozdzielczymi i montażowymi. Pojedyncze stopnie mają
różne kształty, dostosowane do wymogów rozwiązania konstrukcyjno-architektoniczne-
go (rys. 10.3). Prefabrykowane stopnie wspornikowe mogą być zamocowane w central-
nym słupie nośnym (rys. 10.4). Słup taki tworzony z pierścieniowych elementów stopni
(rys. lO.4c) bywa scalany przez sprężenie.

10.2. SCHODY PŁYTOWE

Najprostszym rozwiązaniem schodów płytowych są schody oparte na dwóch prze-

ciwległych ścianach (rys. 10.5). W zależności od konstrukcji ścian schody mogą być
swobodnie podparte albo częściowo lub całkowicie utwierdzone. Rozważając najprost-
szy przypadek należy przyjąć, że mamy do czynienia z płytą załamaną podpartą prze-
gubowo przesuwnie na końcach (rys. 10.5c). Jedynie w przypadku ograniczenia swo-
body przemieszczania podpór można się liczyć z pracą biegu jako belki trójprzęsłowej
o sprężystych podporach wewnętrznych. Względy bezpieczeństwa przemawiają za tym.
aby i takie schody obliczać jako element podparty na końcach, a jedynie konstrukcyj-
nie dozbroić strefy podpór wewnętrznych. Obliczając belkę załamaną należy ją liczyć
jako belkę o rozpiętości leff (liczoną w rzucie). Także obciążenie oblicza się względem
rzutu belki. Jeżeli podpory nie mają zapewnionego w pełni swobodnego obrotu, to
moment przęsłowy liczony jak dla belki swobodnie podpartej można zmniejszyć
o 20%. Przy podporach należy dodać wtedy zbrojenie konstrukcyjne pracujące na mo-
ment ujemny.

a)

..., 1111111
'"
111111 I
1111111
1111111

Rys. 10.5. Schody płytowe wsparte na przeciwległych ścianach klatki schodowej: a) rozwiązanie konstruk-
cyjne, b) schemat obciążenia, c) schemat statyczny
 10.2. Schody płytowe 227

Konstruując zbrojenie schodów płytowych, należy zwrócić szczególną uwagę na

miejsce załamania płyty. Sposoby zbrojenia płyty w zależności od usytuowania załama-
nia i znaku momentu zginającego podano na rys. 10.6.
------ --
a)
\
((~\'----~~ ~ ~~::--------'l j)
~

\I
I
I
(~
~~

Rys. 10.6. Zbrojenie załamania płytowego biegu schodowego: a), c) poprawne, b) złe

a)

.,A
A

b)

Rys. 10.7. Schody płytowe ze wspornikowym spocznikiem:

a) konstrukcja, b) wykres momentów
228 10. Schody

Gdy rozpiętość schodów przekracza 4-;-4,5m, aby nie zwiększyć nadmiernie grubo-
ści płyty, zachodzi potrzeba przesunięcia podpór ku wewnętrznej krawędzi wsporników
(rys. 10.7). Wewnętrzną podporę kształtuje się wtedy jako poprzeczną belkę żelbetową.
Stosuje się także rozwiązanie przedstawione na rys. 10.8.

a)

b)

Rys. 10.8. Schody płytowe trój przęsło we: a) kon- Rys. 10.9. Przykład schodów płytowo-
strukcja, b) wykres momentów -żebrowych

Przykład rozwiązania klatki schodowej o konstrukcji płytowo-żebrowej przedsta-

wiono na rys. 10.9.
Poprzeczna belka na krawędzi wewnętrznej spocznika nie jest pożądana ze wzglę-
dów architektoniczno-użytkowych. Stąd też stosuje się często oparcie biegu schodowe-
go na płytowym spoczniku, przy czym połączenie biegu schodowego ze spocznikiem
może być przegubowe (prefabrykacja) lub ciągłe (konstrukcja monolityczna). Spocznik
może być oparty na dwóch lub trzech krawędziach.
Najprostszy przypadek zachodzi w ustrojach prefabrykowanych, kiedy bieg schodo-
wy jest oparty swobodnie na krawędzi spocznika (rys. 1O.lOa, b). Licząc spocznik wy-
odrębnić w nim można przykrawędziową szerokość współpracującą płyty przenoszącą
Tablica 10.1. Współczynniki a do obliczania momentów zginających m w płytach podpartych na
dwóch krawędziach i obciążonych obciążeniem ciągłym q wzdłuż jednej nie podpartej krawędzi 6

(v = 0,16)

.r J x

Schemat podparcia lx/ly Q(ly Q(2x Q(2y Q(3y Q(4y Q(5y Q(6y

0,3 0,460 . -0,026 0,421 0,384

0,4 0,366 -0,032 0,312 0,266

[][
0,5 0,318 -0,036 0,248 0,195
l 0,6 0,292 -0,038 0,206 0148
0,7 0,275 -0,039 0,174 0,112
0,8 0,264 -0,038 0,148 0,084
0,9 0,259 -0,037 0,128 0,065
1,0 0,253 -0,036 0,109 0,048

0,3 0,283 -0,032 0,242 -0,032 -0,484 -0,412 -0,344

0,4 0,242 -0,037 0,181 -0,038 -0,412 -0,313 -0,232

Ul
0,5 0,211 -0,040 0,140 -0,041 -0,375 -0,244 -0,161
2 0,6 0,201 -0,042 0,114 -0,043 -0,354 -0,202 -0,111
0,7 0,195 -0,038 0,093 -0,041 -0,342 -0,163 -0,082
0,8 0,193 -0,034 0,075 -0,035 -0,335 -0,131 -0,049
0,9 0,192 -0,031 0,062 -0,031 -0,334 -0,109 -0,038
1,0 0,192 -0,029 0,051 -0,027 -0,334 -0,092 -0,024

0,3 0,182 -0,034 0,141 0,087 -0,352 -0,249 -0,173

0,4 0,163 -0,033 0,103 0,053 -0,320 -0,182 -0,105

Ol 0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
0,154
0,145
0,144
0,143
0,142
0,141
-0,032
-0,030
-0,028
-0,024
-0,019
-0,011
0,074
0,054
0,041
0,033
0,026
0,019
0,032
0,021
0,011
0,006
0,002
0,000
-0,298
-0,293
-0,291
-0,290
-0,289
-0,289
-0,139
-0,112
-0,091
-0,074
-0,059
-0,046
-0,062
-0,042
-0,033
-0,024
-0,015
-0,006
Tablica 10.2. Współczynniki a do obliczania momentów zginających m w płytach podpartych na y 4
dwóch krawędziach i obciążonych momentem mk rozłożonym wzdłuż jednej nie podpartej kra- (t5 6
wędzi ~~lJ

3
-" !S'~ ~

I.. ~

(v = 0,16) Ix I
!
X

Schemat podparcia lx/ly lXix lXly lX2x lX2y lX3y lX4y lXsy lX6y

0,3 -1,00 0,263 -1,605 -0,006 -0,242

0,4 -1,00 0,276 -1,094 -0,017 -0,223

U[ 0,5 -1,00 0,289 -0,778 -0,028 -0,200

l 0,6 -1,00 0,301 -0,558 -0,040 -0,196
0,7 -1,00 0,311 -0,402 -0,049 -0,142
0,8 -1,00 0,319 -0,285 -0,055 -0,119
0,9 -1,00 0,324 -0,209 -0,060 -0,097
1,0 -1,00 0,326 -0,151 -0,062 -0,078

0,3 -1,00 0,274 -0,412 -0,023 -0,222 -0,486 0,033 0,388

0,4 -1,00 0,293 -0,343 -0,032 -0,193 -0,518 0,062 0,332

Ul
0,5 -1,00 0,310 -0,271 -0,041 -0,155 -0,537 0,081 0,267
2 0,6 -1,00 0,319 -0,198 -0,050 -0,121 -0,562 0,090 0,212
0,7 -1,00 0,327 -0,142 -0,058 -0,101 -0,571 0,099 0,160
0,8 -1,00 0,331 -0,105 -0,060 -0,080 -0,580 0,102 0,119
0,9 -1,00 0,331 -0,073 -0,061 -0,062 -0,589 0,102 0,086
1,0 -1,00 0,332 -0,049 -0,060 -0,043 -0,590 0,100 0,058

0,3 -1,00 0,293 -0,271 -0,031 -0,178 -0,598 0,073 0,342

0,4 -1,00 0,312 -0,193 -0,048 -0,131 -0,629 0,104 0,243

11
-0,651 0,125 0,171
3
-t
?-t-~
0,5
0,6
-1,00
-1,00
0,319
0,328
-0,142
-0,106
-0,057
-0,059
-0,092
-0,060 -0,662 0,124 0,119
0,7 -1,00 0,329 -0,076 -0,061 -0,049 -0,669 0,122 0,082
~ 0,8 -1,00 0,330 -0,039 -0,063 -0,033 -0,669 0,120 0,060
~.<'
0,9 -1,00 0,330 -0,018 -0,061 -0,020 -0,669 0,111 0,029
1,0 -1,00 0,331 -.0,009 -0,055 -0,011 -0,670 0,092 0,018
 10.2. Schody płytowe 231

reakcję z biegu schodowego. Można też określić wprost momenty zginające w poszcze-
gólnych przekrojach spocznika (według tabl. 10.1) (na podstawie [5]). Istnieje wtedy
możliwość dokładniejszego uwzględnienia sposobu podparcia spocznika.
Na podstawie podanych w tabl. 10.1 współczynników widać wyraźnie, że w przeno-
szeniu obciążenia krawędziowego współpracuje cała płyta. Stąd przyjmowanie tzw. "ukry-
tej belki" wzdłuż krawędzi płyty należy uznać za niewłaściwe.
Jeżeli bieg schodowy jest połączony monolitycznie z poprzecznie pracującymi spo-
cznikami (rys. 10.1Oa), to dokładne określenie wartości momentów zginających jest trud-
niejsze. Racjonalnym sposobem obliczenia biegu schodowego jest według autora spo-
sób, w którym:
• przyjmuje się rozpiętość biegu

(10.1)

gdzie h jest grubością płyty spocznika,

• oblicza się maksymalny moment przęsłowy M* dla biegu swobodnie podpartego
od obciążenia, jak na rys. 1O.10c,
• przyjmuje się, że moment zginający w środku przęsła z tytułu częściowego utwier-
dzenia wynosi

a)

q
b)
~

b
am'UJ
q

c)

Rys. 10.10. Schody płytowe o biegach wspartych na spocznikach:

a) rozplanowanie klatki schodowej, b) obciążenie i schemat sta- ~
tyczny biegu opartego swobodnie na spoczniku, c) obciążenie i sche-
mat statyczny biegu połączonego monolitycznie ze spocznikiem lefi = In + 2·3h
232 10. Schody

M = 0,8M*. (10.2)

Obliczając spocznik przyjmuje się, poza wpływem ciężaru własnego, obciążenie:

• liniowe wzdłuż krawędzi spocznika jako oddziaływanie biegu o rozpiętości In'
• momentem rozłożonym wzdłuż krawędzi spocznika, którego wartość określa się
ze świadomym nadmiarem jako

(10.3)

4200

Rys. 10.11. Przykład zbrojenia schodów płytowych wspartych na przeciwległych ścianach klatki schodo-
wej (według schematu jak na rys. 10.5) [27]

1/J4,5 co 0,24 m

~
1200 2880 1500

Rys. 10.12. Przykłady zbrojenia schodów płytowo-żebrowych (według schematu jak na rys. 10.8) [69]
 10.2. Schody płytowe 233

Rys. 10.13. Schody prefabrykowane: l - połączenie biegu schodowego ze wspornikiem

a)

lA

b)

, , '/' ,.

c)

Rys. 10.14. Prefabrykowane biegi schodowe Rys. 10.15. Schody płytowe spiralne
płytowe (opis w tekście)
234 10. Schody

Rys. 10.16. Stosowane rozwiązania konstrukcyjne schodów o biegach wspornikowych

Rys. 10.17. Stosowane rozwiązania schodów obiegach wspornikowych i schodkowo łamanej płycie
 10.2. Schody płytowe 235

Potrzebne do zwymiarowania spocznika momenty zginające otrzymuje się wyko-

___ jąc współczynniki zawarte w tabl. 10.1 i 10.2 (wg [5]).
~ależy tu silnie podkreślić, że spoczniki są nie tylko zginane, ale także, szczególnie
uż krawędzi obciążonej, silnie skręcane. Wywołane skręcaniem naprężenia styczne
~ży przejąć przez odpowiednie zastrzernionowanie krawędzi.
Gdy spocznik jest oparty na trzech krawędziach, odpowiednie współczynniki do obli-
:::::;:niamomentów zginających można znaleźć w tabl. 8.19 i 8.20 oraz w pracach [5, 167].
Przykłady zbrojenia schodów płytowych monolitycznych pokazano na rys. 10.11
~ .l2. Prefabrykowane schody płytowe są wykonywane zwykle w sposób przedstawiony
rys. 10.13. Konstrukcja biegu schodowego płytowego jest zwykle zbliżona do przed-
wionej na rys. 1O.14a, choć też zdarzają się inne rozwiązania (rys. 10.14b, c) [150].

Rys. 10.18. Zbrojenie biegu schodkowego o płycie łamanej (opis w tekście)

 10. Schody
236

Konstrukcja płyt spocznikowych bywa różna. Mogą to być zarówno płyty drążone,
jak i pełne. Przy projektowaniu schodów prefabrykowanych należy zwracać uwagę na
konieczność powiązania zbrojeniem biegu i spocznika (co najmniej 2cplOw każdym
połączeniu), co ma przeciwdziałać wystąpieniu katastrofy postępującej (lawinowej)
w obrębie klatki schodowej (por. rys. 10.13).
Schodom płytowym można nadać atrakcyjne kształty, konstruując je np. jako scho-
dy spiralne (rys. 10.15). Zasady obliczania takich schodów można znaleźć m.in. w [69].
Atrakcyjną architektonicznie formą schodów płytowych są schody o biegach wsporni-
kowych, pokazane w trzech odmianach konstrukcyjnych na rys. 10.16 [127]. Ostatnio są
także lansowane bardzo trudne konstrukcyjnie schody o płycie łamanej zarówno
w formie schodów obiegach wspornikowych (rys. 10.17) [127], jak i zwyklych podpar-
tych na końcach. Zbrojenie takich schodów zależy zarówno od ich geometrii, jak i znaku
działającego na nie momentu, jak to szkicowo przedstawiono na rys. 10.18. Należy pod-
kreślić, że rozwiązania według rys. 10.18b i c wymagają starannego wykonania, szcze-
gólnie jeśli chodzi o stabilizację położenia zbrojenia. Stąd też spotyka się rozwiązania
pozorne, w których elementem nośnym jest ukryty w płycie odpowiednio ukształtowany
spawany element stalowy. Wzory do obliczania schodów o biegach wspornikowych można
znaleźć w [24,69, 127, 130].

10.3. SCHODY POLICZKOWE

Przy większych rozpiętościach stosuje się schody o belkowych elementach nośnych,

zwane policzkowymi. Schody tego typu mogą być oparte jednocześnie na murze i na
belce (rys. 1O.19a), co stosuje się rzadko z uwagi na niejednorodność podparcia stopni.
Najczęściej stopnie osadza się na dwóch belkach policzkowych (rys. 1O.19b). Stosowa-
ne bywały schody umieszczone między belkami policzkowymi, co zmniejsza ich szero-
kość użyteczną (rys. 10.19c). Rolę belki policzkowej może też spełniać masywna poręcz
(rys. 1O.19d). Chętnie, ze względu na walory architektoniczne, były stosowane schody
jednobelkowe (rys. 10.1ge). Belki policzkowe mogą być kształtowane także jako ele-
menty zakrzywione.
W przypadku policzkowych schodów monolitycznych wymaga się, aby płytka mię-
dzy stopniami miała grubość 40..,..50mm. Stopnie oblicza się jako elementy wolno pod-
parte, o osi obojętnej przebiegającej równolegle do płaszczyzny podniebienia schodów.
Belki policzkowe oblicza się i konstruuje jak zwykłe belki prostokątne lub teowe
(rys. 10.20) [74].
Prefabrykowane schody policzkowe cechuje duża dowolność kształtów. Spotyka się
schody montowane z pojedynczych elementów: belek podestowych, belek policzkowych
i stopni (rys. 10.21). Kształt stopni może być bardzo różny (rys. 10.22) [150].
Szczególną uwagę należy zwrócić na atrakcyjne w formie schody złożone z jednej
belki i osadzonych na niej stopniach. Przy obliczaniu takiej belki należy uwzględnić
możliwość jednostronnego obciążenia biegu, a co za tym idzie - możliwość znacznego

p
 10.3. Schody policzkowe 237

a) d)

"" /
/

/
/
/
/
/
///
'/
// /
//
/
/ ' /

b) /

e)

c) I....
/ , '1
/

>//
//.
/ //
. // .

Rys. 10.19. Przekroje schodów policzkowych (opis w tekście)

I-I
\
\

I
I

\
Rys. 10.20. Zbrojenie schodów policzkowych
 10. Schody
238

Rys. 10.21. Schody typu ZOR-2 [107]

Rys. 10.22. Różne typy prefabrykowanych stopni

A-A

Rys. 10.23. Przykład schodów o jednej belce nośnej

 10.3. Schody policzkowe 239

130

Rys. 10.24. Schody z elementów panwiowych [107] ~:;:,fE=:B~

Rys. 10.25. Elementy biegów schodowych zastosowane w konstrukcjach szkieletowych [72]

skręcania belki. Należy unikać sytuacji (rys. 10.23), w których długość belki przekracza
6 m, a ich oparcie nie gwarantuje pełnego utwierdzenia konstrukcji wsporczej. Wystąpić
tu bowiem mogą przykre w eksploatacji drgania schodów.
Stosowane też były rozwiązania, w których zarówno spoczniki, jak i biegi kształto-
wano w postaci elementów panwiowych (rys. 10.24). W budownictwie szkieletowym
znalazły zastosowanie, jakkolwiek sporadycznie, schody policzkowe łączące w jednym
elemencie bieg schodowy i dwa odcinki spoczników (rys. 10.25).