,-- .......

=------------------ ~ ---

Kitabiyat Dergisi Giiz 2001/2 G aSSN 1300a6479

YahyaERDEM 3 Sahhaflar ve Seyyahlar:
Osmanlt' da Kitapctltk
Mehmet ~AHiNKO<; 19 Sanayi Mecmuasi
Murat KORALTORK. 41 Sanayi Mecmuasi ve Dizini
Emin Nedret tsu 65 Eski Harfli Siireli Yaytnlar Kataloguna Zeyl
Fahri SOLAK 79 Dogumunun 150. Yiltnda Gasptralt Ismail Bey.
Terciiman Gazetesi Bibliyografyast ve
Tiirkce Yayinlar
Kayhan EMiROGLU 105 Trabzon' da C;zkmz§ Kitaplar ve Diger Yayinlar
Uzerine Bir Deneme (1865-1928)
CiineydOKAY 123 Muallim Mecmuast
Rahmi Deniz OZBAY 133 Alz§ Veri§ Dilnyast ve tn Yayzlll
M. Ciineyd KAYA 145 Cedidcilik Hareketinin istanbul'daki Sesi:
"isliim Diinyast" Dergisi
Tamer YILDIRIM 169 Felsefe I'e lctimaiyat Mecmuasi" illdeksi
~aban BIYIKLI 201 Ulum-i lktisadiye ve iftimaiye Mecmuasi
Hamdi Can TUNCER 217 Anadolu Mecmuast ve Dizini
Murat KORALTURK 233 lttlhatctlarm Sakiz' daki Sesi: Tatbikat Gazetesi
ve Dizini
Mustafa DUMAN 243 Yeni Yazz ilk Nasreddin Hoca Kitaplarz lJl
MehmetAZiM 249 Cocuk Dostu Dergisi
Y. Dogan <;ETiNKAYA 261 Liberal Sosyalist, lttihatct Boykot Gazetesi: GAVE
Hazine-i Evrak 275 BU SAYIDA DANI$MA KURULU

M. Nuri Akbayar· Erol Oyepazarci • Necdet Sakaoglu M. Sabri Koz· E. Nedret i§li

Ferda Anaogul

BU SAYININ EDiTORLERi Murat KoraltOrk Yavuz Selim Karakisla

KATKIDA BULUNANLAR Cengiz Kahraman Mehmet Kaya

Fiyatr 10.000.000 Tl (KDV Dahil) • Abone kosutlan (Ylllik): Yurtlcl 20.000.000 Tl Avrupa- Amerika: 100 $ • Ucak posta Ocreti fiyata dahildir.

Yurtic;:i bedelleri i. lOttO Seymen adrna

Yap: Kredi Bankasi 9ar~l/ Kadlkoy subesl 0025146-2 no.lu hesaba yatmlabilir.

Yurdrsrndan abone olmak isteyenler ve Amerika icln:

Yap I Kredi Bankast 9ar~I/Kadlkoy subesi 3019836-6 no.iu hesaba, dovlz olarak yatrrabilirler,

Posta havalesiyle gondermek isteyenler yazisma adresine postalayabilirler.

Baskt tarihi: Aralik 2001 Baskr: Mart Matoaast

Reklam: Arka kapak 500.000.000 Tl • ic;: kapaklar: 400.000.000 Tl ic;: sayfalar: 200.000.000 Tl • KOc;:Ok ilanlar pazarliqa tabidir.

MOTEFERRiKA Kitabiyat Dergisi • GOz 2001, SaYI 20 Sahibi ve Yaziisleri Sorumlusu: i. lOttO Seymen

Yonetirn yeri: MOTEFERRiKA Dergisi, MOhOrdar Cd. 66/5 KmaytOrk Apt, 81320 Kadlkoy-isT.

BOra Tel: (0216) 336 47 34 • Fax: (0216) 346 73 52

Yaztsma Adresi: MOhOrdar Cad. 66/5 KmaytOrk Apt, 81320 Kadikoy - iSTANBUL

Grafik uygulama: Mehmet Kaya -0212. 512 77 56

MUTEFERRiKA SONBAHAR 2001, SAYI 20

Rahmi Deniz OZBAY*

• 0 ••

ALIS VERIS EVI VE IKI YAYINI

Gtintimtizde btiytik ahsveris magazalan, daha cok musteri cekebilmek amaciyla kuse kagida basih, goz ahci renklerle stislu ve tizerinde indirimli fiyatlann buyukce fontlarla dikkati <;ektigi sirket gazeteleri daginrlar, Reklam amach basilan bu ntishalar bugtin btiytik sehirlerde ya§ayan insanlar icin yeni bir seymis gibidir. Fakat ashnda bu yontem, 0 kadar da yeni degildir ve gectigimiz yuzyr- 1m ilk ceyreginde Istanbul'da uyaruk ve zeki tilccarlar tarafindan uygulanmaktaydi. A§aglda tamtinu yapilan ve biri btilten digeri gazete seklinde cikan "Alz§ Veri§ Ev" i ve "Tiirkce, Arapca, Fransizca Musavver Alz§ Veri§ Mecmua't's: bu yonteme ornek olarak verilebilir.

Sahiplerinin sirkerin adiyla nesrettikleri Alz§ Veri§ Evi, muhtevasi gozden ge-

* Bundan sonra, Alts Veri§ Mecrnuasi olarak amlacaknr,

133

cirildiginde, Gtimri.ik komisyoncunj, gu, ihracat ve ithaIat, esnafuk, kred], torluk, acentahk, pazarlamacihk vs gibi ticari ahsveris Iizerine kurulu bir muessesesinin reklam orgam olarak islev gormektedir, Ah§ Veris Evi'nin, pesin mal sanslanmn yarunda tier aydan alti aya kadar taksitli satislar= yapmayi da planladiklan, bir ticaret politikasirun oldugu anlastlmaktadij . Aylik olarak tanzim edecekierini taahhiit ettikleri -tam rekabet piyasasi, mn onemli bir kosullanndan birini boylelikle yerine getirecekleri- emtiarun fiyat listeleri nesretme projesi de Ahsveris evinin dikkat cekici bir amaci olarak fark edilmektedir. Anadolu'da kendi tirtintinti tire ten ya da yetistiren kirnselerin de istanbul' daki bu iirtinlerinin sansiru ustlenebile. ceklerini soyleyen sirket sahiplerinin ticari muamele kurallanyla ilgili resmi beyanlanna bakilirsa bu iste bir hayli tecrtibeli olduklan hissi uyanmaktadir, Bu kisa acrklamalardan soma, yaymlann bicim ve iceriklerine dair bilgi vermeye baslayabiliriz,

Alz§ Veri§ Evi ve Ah§ Veri§ Mecmuasi, yaklasik 45 gun ara ile cikrms, AlI§ Veri§ Evi sirketinin farkh amaclanna hizmet eden iki yaymdir; Bunlardan birincisi 15 Mart 1341 [1925] tarihinde yayinlanmrsnr, Sirket ile ayru adr tasiyan bu yaym, heniiz Mart ayi baslannda kurulmus olan sirketin bir bulteni niteligindedir ve sirketin yapacagi isler hakkinda aynntih bilgi icerrnektedir.

Ikincisi ise, 23 Nisan 1341 [1925] tarihinde yaymlannnsnr; Bu ise daha 90k bir haber gazetesi niteligini tasunaktadir, Mecmua'tiui hedefleri arasinda btitun dtinyadan ve Ttirkiye'den onemli iktisadi, ticari, sinai ve zirai haberleri okuyuculanna duyurmak, faydah yazilara ve tticcarlann fikir ve sorunlanna yer vermek vardir, Aym zamanda Ahs Veris Evi 'nin halihazirdaki islerine dair ilan ve bilgiler de yer almaktadir,

Her iki yaymm da ortak ozelligi, yaymlandiklan donem icin cok nadir sayabilecegimiz, ticari bir sirketin faaliyeti olarak cikmaya baslamalan ve muhternelen tek sayidan ibaret kalmalandir,

#.

,..:... ,~'-

.ti~1 ~a:.r"t;-Ji..f. .,:....~.i •• :.: .. ~1". 0..11) • Jr:... pl...:>l. "J,>!-6~ j~J.!~

• J..:l.:::' ;-)0/ .;:.._~ JO-- •.. "'1 a, J OJ';;;,j~ J,-

• ~.I .-"+,,~ ";-~J ..:.l-.t,..J..::: .".iJI .,;1JI ..:.L..J! .j-!.J.J.}:IT :.iYjl ..... _.__,;. ':'JL! .)-i\lo~.AJ"'J'i !J5<,,:,')l..!..:1\::J..r4J~I.1; t..s ... \.o.:il~~I.Jl;"}o?,j..Ij';'v"6.l{Ji

~JJ.r.';-Jj.l &} 1..::. ~1;..-.l:.l':.)\f4.."';"J. ''''JJ-' ,je-! .... .j'_.,.......j' JIJj <.s~\f .})' <l.-1JJ. i.!?-..:!1 .:r.J..;':"J JIf t'.J...I:.1 r_,__J~ J" ..;JiJ J,I/." • ...rio < .,)1.:.-....:.0.. r.:..:!-J hOJj ~:r_;.._;_:" r~' ~I J,.} "'JJJ .J.I.:Ily- r,-!-' J &;.1 M ~1t r)l_\

........ ~.J.J'"" ... 4:.IG.; ...... j'.,iJAI:J..j'o.t.Y':~h J.!L.J.-':: .... L4J;<.;-Jt.S)~'t.SJtf.~-':.1 ~;~.i- 4iJ,... ,:.t;..'r. ... J\ ..:...~-':.Ih~ .j, J\f~ ...... J-!\.,L...!L:.,(JI.! r)L.\ i,J}),

~~Jr.(jJ-J .:1-_"";".r. ~4JI JI..u.:.........:. l....a... 4:-~J ";-J.~u. .:..~.hJ. ~J'::'"!'

. ~1 .r.'T J"-~J;Jl oS,;;U ~;-il..h <.f;.". .*i

.r-.; .... ~..r.JT ...;.:... ..... ~ .... ~ '~V'''=O:I.?oSJ'':vi>5~J;'''''''''~..?-JJ

.:..'lo:-I:?--'I.Pl...:jIJp ..... ,:,r-lJ1""-t'.,}J' • .,;J,-J JL.!lI ..... _;..:.S.J.t 4J..-1 ~~.;f.r. e;!~~~~ ..... .:!_;.:..G.c.~! .sJoJ.? ,;...:.S.J.: ;iZ.Jl!JJ1.:. ';JLf,jVJI.Af~1 ~ ."'__"";".1.~'y',,>,::,IJj} J~J f~.jt...._""";-~.,I,I..._ • .j..f';:'')l.'_S:~L

.J.-1J.~.r-!o1l .J-J~ .,;j,' _;..)I(! oS;-!.Ii.,.; .;...,J-I....:;;..I,:,r. ~I r- 4¥.-J J!Y ....... Jui !I_;..:..S...U .)~J.~ ....... O\o,.;..Jul .;..J-.~T ~I Jr- ~~J.J .II) o:.:ri • .F,._ .J-J;..:..."",.s~1 J'f1,;.. t,.i .... .:.4-+;:YJ1.1u.. cil.!S..;l..±..'\.>t....:i1 ..... UIJ;.:l_;...:.S.U '-!,l..,.u;'.?..JJ.;:JT r~·~_"";"J.. ,J...r'i.d,._ ut.T ,,!-.J-I"i~IC' '.s~I...o:iU'_ ~\tr')l_lr~ s;,...:::,....-.&,

• ..i.l~1 r~;"'l .._\l.~ j,) ...... J:o:-Jt.:i1 ~_,-;. ~ • .......;I"'I..,J,:'_,v. oSJ~ .A;j f oJ .;J..tr"J • .:....J...~.J • .Iios.ci4:-ol..-IJosh.1$.

Musavver-Ahs Veris Mecmuasi

** Benzer bir firma icin bkz. Emin Nedret i§li, "Tarakcilar STden Istiklal 3STye Kmruzi Horoz The Coque Rouge", Album, Sayi I, (1998), s. 90-98.

134

Ah§ Veri§ Evi:

a) Kimlik bilgileri:

15 Mart 1341 [1925] tarihinde 1 numarah sayisr yaymlanrmsnr; YaYIrun bashgma eslik eden "Turk Milessesesi" ile "Pesin ve Veresiye" ifadeleri yanmda, kurulusun amaciru da ifade eden "Idaremiz Istanbul' da bulunan ve Avrupa'dan viirud eden umum levaztmatt pesin ve veresiye tasraya takdim eder" ibaresi yer almaktadir,

Idare merkezi Galata'da, Tiinel yakmmda Mertebani Sokak, Cituri Han, numara 12-13 ve 14'de bulunmaktadtr, Telgraf adresi: Baki, Posta Kutusu:

Galata 175 olarak belirtilmistir, Herhangi bir iicret bilgisi yer almamasi, bu yaymm iicretsiz dagitilan bir sirket

biilteni olarak degerlendirilmesini miimki.in kilmaktadir,

b)i~erik Bilgileri:

Yayirun ilk sayfasmda "Idaremiz Namina Birkac Soz" [ek:l] ba§hgl altmda, Ah§ Veris Evi'nin iktisadi ve ticari hayata, 1925 senesi Mart basmdan itibaren basladigi, kuruculannm ticaret hayatmdaki itibarlannm yiiksek oldugu, asil guclerini, bu itibar ve musterilerinin kendilerine verdigi destekten temin ettikleri belirtilmektedir.

Kurulusun, 3 aydan 6 aya kadar veresiye satislar yapacagma da bu boliimde deginilmektedir, Aynnnlan ise; 3. sayfadaki "Pesin ve Taksitle Fiiruht Edilecek E§ya11l11 Suret-i Bey ve Seraiti" [ek: 2] ba§hgl altmda, toplam 10 madde halinde verilmektedir.

Ticaretinin yapilacagi mallarm cins ve isirnleri "Idaremiz tarafindan siparis vukuunda gonderilecek emtialartn cins ve esamisinden bazilart" [ek: 3] bashgi altmda genis bir yelpaze sunmaktadir: Elbiseler, kumaslar, tuhafiye, carsaflar, kunduralar, mantolar, mobilyalar, dosemelik, miicevherat, esya-i beytiye, elektrik Ievaziman, motorlar, borular, dinamolar, makineler, hurufat, otomobil, sihhi levazrm, musiki aletleri, sinema makineleri, kitaplar, tulumbalar, serpus, telefon, kirtasiye, resim, tohum, sigara kagitlan, cantalar, tab isleri, fotograf, esham ve tahvilat, muhtelif Ievazimat ve kereste. Her bir bashk altmda onlarca kalem mal yer almaktadir. Bu mallann fiyat listelerinin de, cok yakmda Tiirkiye ve diger iilkelerde temin edilebilecegi belirtilmektedir.

, J./j

jl.~') ('./ ~ -; I ~hJ "'J~J".i J .,I:J/ ~_.Ii~' ;... ..... 1 ... 1 . .., .... It~-:. .. p-:', .. ·JJ~·

,yo : ..r}o}":"'.r. <l..1i

: ,jJ'.!I..':'.,.u.

Ahs Veri§ Evi

l35

Esas itibariyle bu miiessese, pesin ve taksitli ticaret, ithalat-ihracat icin kurul, mus olan, ayrn zamanda ticari bilgi saglayan, giimriik ve sigorta isleri ile her e;:e§it isin takibini yapan, gerektiginde avans adi altrnda para da odtinc veren bir komisyoncu niteligi gostermektedir. [ek: 4]

Musavver Ah§ Veri§ Mecmuasr: a) Kimlik bilgileri:

23 Nisan 1341 [1925] tarihinde, Persembe giinii 1. sayisi yaymlanrrusnr, Yayrn amaci olarak bashgmm altrnda "Memleketimizin ve biaun cihanin ticari, iktisadi, sinai, zirai hadisattndan bahs, tiiccarlartmizin terciiman-i efkan musavver haftalik gazetedir. Faideli makalata, hakli sikayetlere sayfalartmiz actktir" ifadesi yer almaktadir,

Sans fiyan 10 kurus olan Mecmua'nrn jeneriginde imtiyaz sahibi olarak Bakizade, Miidiir: Abdiilgaffar Vecdi isimleri gecmektedir, Idare merkezi Galata'. da, Mertebani sokak, Cituri Han, numara 12-13 ve 14'de bulunmaktadir, Telgraf adresi: Vecdi, Posta Kutusu: Galata 175, Telefon: Beyoglu 1959, Abone sartlan:

Senelik 500, aln ayhk 300 kurustur, ilan tarifesi ise: 6 kelimeli her satir icin 25 kurustur,

bjlcerik Bilgileri:

Mecmua'nrn; ilk sayfasrnda, ticari bir miiessese olarak Alis Veris Evi'ne auf yapilarak, bu miiessese sayesinde Tiirkiye'nin her yerinden elde edilecek iktisadi, ticari, zirai ve fenni konulan biitiin islam iilkelerine duyurmak, ayru sekilde oralardan da elde edilecek bilgileri Tiirkiye'ye bildirerek, her iki tarafrn belli bash tiiccar ve komisyonculanru bir araya getirmek amacim tasidigt, bu nedenle Mecmua'mn Turkce, Arapca ve Franstzca olarak nesrine baslandigi ifade

edilmektedir. (Gorebildigimiz Turkce nushasidir.) .

Mecmua'mn ozellikle yapmak istedigi sey, gerek Islam iilkelerindeki ve ge-

rekse Avrupa ttlkelerindeki ticari kuruluslar ile bir iliski kurmak isteyen Tiirk mutesebbislerini, bir araya getirmek arzusudur. Bu amac icin bayi ve muhabir olarak cahsmak isteyenlerden, Ahs Veri§ Evi ile bir an once temas kurmalan ve cahsma sartlanru ogrenmeleri talep edilmektedir. Iktisadi onemi olan her cesit makalenin de memnuniyetle yaymlanacagi ifade edilmektedir.

Ikinci sayfada, Tiirkiye Ticaret ve Sanayi Bankasi 'nrn acilisr, iictinctl sayfada Aksehir Bankasi (Iktisat Osmani Sirketi) hakkmda bir yazi yer almakta ve Aksehir Bankasi 'run "Tiirkiyede tesis eden ilk milli miiessese-i sarrafiye" oldugu ifade edilmektedir. Aym sayfada bu sefer i§ Bankasi'nm istanbul subesinin acrhsr haber verilmektedir. Dordiincti sayfada ise, Anadolu Sigorta Sirketi'nin kurulus haberine dair bir yazi ve Ahs Veris Evi'nin, Avrupa'dan istendigi icin

136

Anadolu'dan satin almak istedigi mal cesitleri hakkmda bir liste [ek: 5] yer almakta ve bu listenin kompozisyonunda ilginc kalemler goze carpmaktadtr;

Ah§ Veri§ Evi'nin dizini:

"Idaremiz Namma Birkac Soz", s. 2 (bkz. Ek: 1)

"Pesin Ve Taksitle Fiiruht Edilecek Esyanm Suret-i Bey Ve Seraiti'', s. 3 (bkz. Ek: 2)

"Idaremiz Tarafmdan Siparis Vukuunda Gonderilecek Emtialann Cins Ve Esamisinden Bazilan", s. 3-6 (bkz. Ek: 3)

"Ah§ Veris Evi", s. 7 (bkz. Ek: 4)

"Idaremize Ltizumu Olan Atideki Mallardan Tasrada Tticcaran Tarafmdan Narrurruza Irsal OIundukda iyi Fiyatlara Mtibayaa Gibi Arzu Edenlere de Serait-i Mahsusasi Mucebince lrsal Olunur", s. 7

"Atideki Mallara Daimi Musterimiz Vardir, Sann Almz", s. 8

"Atideki Levazimat Vesairenin Her Hafta Piyasalanm Muamelatta Bulundugumuz Tasra Tuccaranma Bildiririz", s. 8

Ah§ Veri§ Mecmuasr'nm dizini:

"Muhterem Okuyuculanrruza", s. 1

"Ttirkiye Ticaret ve Sanayi Bankasi'nm Resm-i Kusadi", s. 2 "Aksehir Bankasi", s. 3

"Ttirkiye i§ Bankasi", s. 3

"Anadolu Sigorta Sirketi", s. 4

"Avrupaca Mtiessesemizin Tavassutuyla Anadolu'dan Mubayaasi Talep Olunan Emtia", s. 4

Ilanlar:

"Turk Ticaret ve Sanayi Bankasi", on kapakta

"Avundukzade Biraderler, Manifatura Ticarethanesi", on kapakta

"Ttirkiye i§ Bankasi", arka kapakta

"Osmanh Itibar-i Milli Bankasi", arka kapakta "Aksehir Bankasi", arka kapakta

Duyurular:

"Alis Veris Gazetesi, Ah§ Veri§ Evi, TUccarana, Umum Karilerimize", on-ic kapakta

"Anadolu Tticcaran-i Muhteremesine Tavsiyemiz", arka-ic kapakta

l37

EK:l

Idaremiz Namma Birkac Soz

Alts Veri§ Evi ilk hatve-i say ve gayretini 1925 senesi Mart ibtidasmdan itibaren saha-i iktisat ve ticarete dogru atiyor,

Ka9 senedenberi idaremizin miiessisleri gecirdigi hayat-l tiearette iyi bir narn kazanrms olup istikamet ve suhulet ve selamet-i muamele ile yasayan ve bu gaye-i ulviyi yasamayi kendisine giizel bir meslek ittihaz eden Alz§ Veri§ Evi'dir.

Ali§ Veri§ Evi bu muvaffakiyetinden miitevellit bir hiss-i gurur ve iftihar.

la ortaya atilrms ve hakkmda raygan buyurulan hiss-i teveceiih ve takdirata istinat eyleyerek bu kere tevsian ise baslarrusnr ve bunun nam ve serefin en biiyiik kisrru dogrudan dogruya idaremizin sahsiyet-i maneviyesini metin bir kuvve-i ittihad ve uhuvvetle meydana getirmis olan muhterem mtlsterilerimize ait bulunmaktadir;

Idaremiz veresiye muamelesi if a etmek isteyen muhterem musterilerine de teshilat-i mahsusa olrnak iizere 3 ile 6 ay vade ile veresiye muamelatiru if a eder. Bu hususta programlmlz diger sahifede gorulecektir.

Muhterem musterilerimize gostermek istedigimiz bu kadar biiyiik ve miihim teshilan nazar-l dikkate alan ihvan-l zisanmuz bizi bu sehrah-t terakkide de varna tergib ve tesvike bezl-i inayet buyuraeaklar ve iimit ederiz ki bizi daima derhal infaz olunacak emirler ile muserref kilacaklardir,

EK:2

Pesin Ve Taksitle Furuht Edilecek Esyamn Suret-I Bey Ve Seraiti 1 Idaremiz bilumum memalike ithalat ve ihracat muamelatuu if a eder.

2 Idaremizle veresiye muamele if a etmek arzusunda bulunan zevatm alelusul tiieear veya sermaye sahibi esnaftan muteber bir zan kefil irae eylemesi lazimdtr,

3 Idaremize karst muamelelerini muntazaman if a eyleyecek ve taksit-i muayyenelerini her zaman miadmda tesviye etmek suretiyle sahslanm izhar-l eeht idaremize tamtrms olan zevatm yekdigerine miiteselsilen zaman ve kefaletleri kabul olunur. ~u kadar ki ber minval-i muharrer kefaleti taahhiid edenler egerci miiddet-i kefalet ve taahhiidleri zarfmda kendileri de idaremizle muamele yapmak arzu ederlerse isbu takdirde haricten aynea kefil tedarik etmeleri iktiza eder.

4 Musteri muayyen olan taksitlerle tediyesi mesrut olan malum mikdar mebalig icin tanzim olunan senedi imza ve kefilane taahhiidii mutazammm olarak tasdik ve tahtim ile kabul ettirdikten sonra tiiccar veya esnaf ise mahalli belediyesine veya ticaret odasma memur ise dairesinin miidiir-i mesuliine tasdik ettirip idaremize taahhiitlii olarak gondermeleri ve idaremiz tedkikat ve tahkikat-i lazimesini badelikmal derhal arzu olunan levaznnati irsal eder.

138

5 Tasradaki musterilerimiz hesaplanm taksitlerin vadesinde hemen posta havalenamesiyle idaremize irsal etmeleri lazimdir,

6 Tediyat ii9 ile alb ay zarfmdadir, Haftahk, onbes giinliik, veya aylik tekasite baglamr, Mesela 5000 kurusluk bir miibayaa icin rusfi iki bin bes yiiz kurus siparisle beraber idaremize irsali bakiye kalan iki bin bes yiiz kurusa yiizde on zam edilerek 3 aydan 6 aya taksim ve tahsil olunur.

7 Istira olunacak mal bedeli esmarn tediye olundukda esas fatura fiyati iizerinden yiizde bes iskonta olunur.

8 Tasradan kredi talepleri icin dogrudan dogruya idaremize tahriren muracaat iktiza eder. Tahriren vukubulacak miiracaat icin tasrih ve tesri-i muamelat zimrunda gerek musterinin ve gerek kefil olacak zatm isim ve sohreti ile adresinin vesair izahatm miikemmel ve sarih surette kaydedilmesi lazrmdir,

9 Siparis edilecek mal her ne cins ve mikdarda olur ise olsun fiyati, top tan fiyat iizerinden fatura gonderilir,

10 Idaremiz biiyiik mikyasdaki siparisat icin musterilerine hususi serait tahtmda mtifid olmayi arzu eder.

EK:3

Idaremiz Tarafmdan Siparis Vukuunda Gonderilecek Emtialarm Cins Ve Esamisinden Bazrlari

ELBisELER: Erkek kadm, cocuk ve kizlar icin yazlik ve kishk ve hazir ve ismarlama elbiseler, paltolar, asker! elbiseler, kostumler, pardesiiler, redingot ve bonjur takimlan, seyyah, merasim, fanila, av, ispor, futbol, izci, mektep elbiseleri, siivari pantolonlan, firak takimlan, suare ve fantazi yelekler, hizmetkar ve i§ elbiseleri, yazhk soflar, sadakor elbiseler, kadm kostiimleri, man tolar, cihazhk elbiseler, kostiim tayyorler, entariler, bultizler, (siparisatta elbise ol9iisii gonderilmelidir) elbiselerde miistesna ve bedii bir zevk ve zerafet his ve seneler ge9- tikce de kumaslann letafet metanetine halel gelmez.

KUMA~LAR: Modaya muvafik yiinlii ve ipekli her nevi elbiselik kumaslar, paltoluk. tiftik, yiin ve muhtelif renklerde kumaslar, yazhk pardesiiliik kurnaslar, fantazi yeleklik parcalar, yazlik ve kishk muhtelif cizgili pantolonlar, hammlar icin krep damor, jarse, gabardin, velordelan, saten marok, kurnaslar, Bursa ve Hereke ve Fas fabrikalanmn kumaslan, Sam ve Hindiye kumaslan, saten diraler, sadakorlar, Fransiz kumaslan ve basrnalan, zefirler, perdelik kumaslar, yatakhk ketenler, kadife kumaslar, kazmir vesair arzu olunan cesitler,

TUHAFiYE: Her nevi yiinlii, fildekos ve ipekli fanilalar, zefirden, ketenden ve ipekten gomlekler, ispor ve suare gornlekleri, i9 camasirlar, i9 gornlekler, 90- rap, mendil, baston, semsiye, korse, beyaz takirnlar, cihaz takimlan, cocuk takimlan, hamam takimlan, havlu ve pestemal, siislii gecelikler, sabahhklar, ceketlikler, islemeli dekolte ve fantazi don ve gomlekler, islemeli yatak carsaflan ve takimlan, sa9 taraklan, fil disi taraklar, fircalar, manikiir takimlan, fistolar,

139

hurclar, dttgmeler, mansonlar, hazir ve baglama kiravatlar, aynalar, her nevi yun iplikler, kanavice, dokumalar, kokulu sabunlar, itriyat, kadifeden seeeade ve masa orttileri, glideriden ve gallaseden, yunden yazlik ve kishk eldivenler, kol dligmeleri, cccuklara ve kadmlara, hizmetkarlara mahsus onlilkler, yaka, atki ve el kurkleri, danyeladan, ipekten, krepondan ve mlislinden atkilar ve mansonlar ve orme ve yunden mamul mansolar ve sallar, kus tliylinden boyun ktirkleri, inee ve zarif bas ortuleri, islemeli masa, tepsi ve cay ortuleri, battaniyeler, atkilar, her nevi igneler, kaskorse, zenne icin ipekli yiinlti eeketler, bullizlerin envai, kadife ve ipek ve ylinlli lunerler, cicekli bas orttileri, erkek ve kadm ve cocuklara robdosambrrlar, kurdele, kadm elbisesine mahsus hurclar, fantazi dugmeler,

<;AR~AFLIK: Her nevi ytinlti, ipekli carsafhklar, krep dosin, jarse, sarmoz, tafta ve fay carsafhklar, envai kazzaziye, patiskalar, pazenler, ylin mlislin basmalar, dantelalar, her nevi asdarlar, lurkahklar, yerli mamfilanndan maslah, Bagdad ve Sam carsafhklan,

KUNDURALAR: Hazir ve ismarlama her nevi erkek ve kadm kiz ve cocuklara mahsus kunduralar, mesler, cizmeler, koruklu cizmeler, podlar, iskarpinler, sik terlikler, pantuflalar, patikler, kishk lastikler, getr, dolaklar, bebe ayakkabiIan, kundura baglan, ispor kunduralan, kadmlar icin zarif, islerneli, muhtelif cesitlerde iskarpinler, dugtm iskarpinleri, beyaz ve san fotinler ve iskarpinler.

MANTOLAR: Her cesitte klirklli mantolar, kuzu derisinden kurklu mantolar, kadife mantolar, cocuklara klirklli ve klirksliz her renkte kishk mantolar.

MOBiLYALAR: Her nevi muhtelif agaclardan mamul mobilyalar, salon yatak ve yemek odasi taknnlan, sandalyeler, ipekli kadifeden koltuklar, lavabo, aynalar, dolaplar, karyolalar, maroken yazihane takimlan, sigarahklar, kanape ve minderler, oyun masasi, bahce iskemle ve koltuklan.

D6~EMELiK: Yiinlti, ipekli, kadifeden dosemelik kumaslar, tuller, istorlar, kahn ve inee musambalar, linolevem, halilar, kadife ve ylinlti keten, tul, eieim perdeler, paspaslar.

MUCEVHERAT: Her nevi mucevherat, rengarenk taslar, saatler, kupeler, yuztlkler, pantontifler, inciler, gerdanhklar, madalyon, ziynet altmlar, platin, altm ve gumus, altm kostekler, bilezikler.

E~YA-i BEYTiYE: Bakir ve alliminyum yemek takimlan, cini ve porselen takimlar, billur §i§e-i saksonya, madeni esya, kahve fincanlan, karpuzlu lambalar, serbet takimlan, cini ve porselen takimlan, catal ve break, cay ve tath takrmlan, yemek sobalan, yemek havlulan, sofra ortiileri, peceteler, matbah bezleri, cini ve dokme sobalar, salamander sobalan, gaz sobasi, kalorifer, banyoluklar ve takimlan, bilumum zliccaciye levazimati.

Elektrik levazunati: Elektrik rnotorlan ve dinamolar, ampuller, teller, avizeler, abajurlar vesair elektrige mliteallik umum Ievazimat ile elektrikle su teshin etmek, litli utulemek, soba yakmak vesair mliteferri Ievazimann umumu mevcuttur.

140

Motorlar: Elektrik, gaz, komiir ve odun ile isler motorlar, deniz motorlan, su cikanr motorlar vesaire ..

Borular: Lehirnli ve lehimsiz celik borular, teshin borulan, tabii ve galvanize borular, buhar borulan, su is aline mahsus celik borular, telefon ve elektrik tellerine ait borular vesaire ...

Dinamolar: Muhtelif anperlerde dinamolar.

Makinalar: Fanila ve corap icin Alman, Isvicre ve Ingiliz fabrikalannm mamfilati igneler, Singer dikis makinasi ve makara igneleri, matbaa makin alan , ufak ve btiytik cinslerde mtieellitler icin makinalar, ziraat makinalan, traktorler, pamuk, ytin ve ipek kozalanna mahsus makinalar, telefon makinalan, yag, peynir, degirmen, boza dondiirme, kulucka, bisktivi ve seker imaline mahsus makinalar, harman makinalan, kalbur makinalan.

Hurufat: Her lisandan muhtelif puntolarda yazilar, cizgiler, eetveller, cicekler vesaire ...

Otomobil: Kamyon, kamyonet, ltiks otomobiller,motosiklet, bisiklet, arabalar, cocuk arabalan, eger takimlan, araba kosumlan, tizengi, kirbac, esya-i rikkabiye, otomobil ve arabalara mahsus umum Ievazimat,

Sihhi levaznnat: Bilumum mevad-i ispenciyari, sihhi ve kimyevi Ievazim-i sihhiye ve mustahzarat-i kimyeviye, yerli ve memalik-i eenebiye mustahzaran, maden sulan, alat-i eerrahiye, fenni gozlukler, kaucuktan mamul biletimle edevat, kann ve kasik baglan, lastik coraplar, hususi itriyat, Paris'in en mtintahab Itriyan, losyonlar, ytiz tuvaleti Ievazmu, kozmetikler, hurdebin, mikroskop ve emsali alat-i smaiye, discilik alat ve edevati.

Musiki [aletleri]: Her nevi alat ve edevat-i musikiye, ud, kernan, kanun, mandolin, gramofon ve plaklann envai, kirisler, fifreler, nota defterleri, matbu fasillar, sarkilar, tranpet, davul, btiklti [?] ve karrus, elektrikli piyanolar, otomatik piyano, btiytik borulu org, armonyum vesaire ...

Sinema [makineleri]: Haneler icin ufak, sinema dairesi icin btiytik sinema makinalan, projeksiyon, kuvvetli dtirbtinler, muhtelif fermi, ictimai, ahlaki, dram ve komik filmIer, komur vesair bilumum sinema alat ve edevati.

KitapJar: Asar-i diniye, sahafiye asan, tarihi, ictimai, fermi, ahlaki, riyaziyat, up, felsefe, edebiyat, ltigat ve kamus, kavanin, ziraat, milli ve teretime roman ve hikayeler, tiyatro, asar-i askeriye, bilumum haritalar ve mektep kitaplan, (Ecnebi as ann etimlesine siparis kabul olunur)

Tulumbalar: Motorlu ve motorsuz su cikanr tulumbalar.

Serpus: Her nevi hasirh ve hasirstz fesler, ptisktiller, buhara derisinden her renkte kalpaklar, askeri serpuslar,

Telefon: Duvar, masa, telefon santrali, teller, fmean vesair bilumum telefon levazimatt.

Krrtasiye: Mektep defterleri ve Ievaziman, edavat-i tersimiye ve hendesiye, devair ve mtiessesat icin defterler, kagitlar, sapirograf makinalan ve mtirekkep-

141

leri, envai gazete kagitlan, kartonlar, mukavvalar, mi.irekkepler, tutkallar, vesair bilumum kirtasiye Ievazimatr, anbalaj kagidi, duvar kagidr, saman kagidi, slinger kagidi, el i§i kagitlan, kopye ve kroki kagitlan, boy alar, Turkce ve muhtelif ecnebi lisanlarmda el yazi makinalan.

Resim: Duvar resimleri ve tablolan, envai cesit kartpostallar, albi.imler, yagh ve sulu boya resim numuneleri, yagh ve sulu boya edevan.

Tohum: Cicek ve sebze, meyve tohumlan, her nevi fidanlar, ipek bocegi tohumu vesaire.

Sigara kagitlaru Bilumum yerli ve Avrupa'mn sigara kagitlan.

Cantalar: Her sekilde ve boyda cantalar, sanduka, sandukcalar, hasirdan mamul koltuklar, bavullar, seyahate mahsus el cantalart, cuzdanlar, seyahat cantalan, mektep, tuvalet cantalan, bebek sandiklan, tarak ve fircalan havi cantalar, elbise icin bavullar, zarif el cantalan, evrak ci.izdanlan.

Tab isleri: Her lisan i.izerine kartvizit, zarf kagit, davetiye, kitap ve devair-i resmiye evrak ve cetvelleri, yazihaneye mi.iteallik evraklar vesair tab olunur.

Fotografr Muhtelif kit'alarda fotograf makinalan, saseler, kagit ve camlar, ecza ve bilumum levazimat.

Esham ve tahvilat: Istikraz-i dahili, duyun-i muvahhide, Rumeli Demiryollan, sigorta, Ti.inel, Tramvay, Reji, Bank-i Osmani esham ve tahvilati, ecnebi nukudu, besi birlik, altm, mecidiye ilzerine muamelat-i sarrafiye.

Muhtelif levazimat; Hall ve seccadeler ve yastik seccadeler, her nevi sallar, Rum samurlan ve takimlan, cay kadehleri, caydanlrk, Japon, Hindiye ve Cin caylan, milli seker ve sekerlemeler, badem, kurabiye, rahat-i hulkum, tath ve receller, Nestle fabrikalanrun meshur cikolatalan, attariye mah, bakkaliye mall, her nevi kehriba[r] agrzhk ve tespihler, para kasalan, recete tizerine sihhi ve fermi gozlukler, Gore; ve Says, durbiinler, alet-i basriye camlan, duvar, masa ve cep saatleri, bilardo, futbol ve edevati, tenis ve edevati, tiras makinesi ve breaklan, usturalar, makrazlar, her nevi silahlar, tufekler, sacmalar, portatif her nevi esyalar, edevat-l vezniye, nebati ve madeni renkli boyalar, meyveler ve kurumu yemisler, envai baharat, yaglann envai, kereste mamulati, e§yayl zi.icaciye, deri, kosele ve mesinler, hikmet-i tabiiye alet ve edevatlan, nargile ve serler ve marpuclar, ttltun, puro, tonbekii, her kit'ada aynalar ve camlar, her mevsimin cicekleri, taklit kagittan mamul cicekler, siseler, cocuk oyuncaklan, lokomotifler, traktorler, sapanlar, harman ve hasat makineleri, tekerlekler, dingiller, simendiferlere ait levazimat, celik ve demir borular, dekovil levazimati, zatelhareke arabalar, yangm su hortumlan, Turkce ve Fransizca yazr makinalan, her nevi deriler, tiftik, yapagi, pamuk, bagirsak, afyon, hashas, mahlep, sahlep, giil yagi, balmumu, i.izi.im, incir, hurma, demirhindi, kaysi, fmdik, ceviz, kabak cekirdegi, badem, envai yaglar, sabun, sogan, patates, nohut, pirinc, peynirler, havyar, samdan takimlan, nalbur e§yasl, levazim-i insaiye, delikli ve deliksiz kerpic ve her nevi tuglalar, kum ve cini, cimenro, cinko, levazim-i hirdavatiye, demircilige ait

142

levaz1Illat, cini ve porselen, cinkari isler, her nevi sac boyalan, tutkal, kalay, ba- 11k salamuralan, takma saclar, ham deriler, kiirkliik postekiler, teneke ve mukavvadan her nevi kutular, edevat-l bahriye, cakmak ve taslan, harir koza ve tohumu, kaput, cuval, kanavice, demir sac;;, civi, kilrek, karfice, fermi kol ve bacak ve cihaz korseleri ve sair arzu edilen levazimat tedarik ve temin olunur.

Maden: Islenmis bilumum maden imtiyazlan ile madenin bulundugu mahallerde hazir C;;IkmI§ bulunan cevherler miiessesemizi ehemmiyetle alakadar ettigi gibi sevahile veya vesait-i nakliyeye yakm islenmemis maden dahi miiessesemizi alakadar eder.

Kereste: Giimrtik haricinden ve gerekse dahilden vuku bulacak biiyiik ve kuC;;iik mikyastaki siparisat derhal kabul olmakla siparisatm temini ztmrunda banka teminati irae olunur. Ez ciimle muhtelif ebatta travers, ficr, maden ve telgraf direkleri temin olunur.

EK:4 Ah§ Veri§ Evi

Alz§ Veri§ Evi badema piyasada bulunan levazimatm fiyatlanru miibeyyin rriufassal bir cetvel tab ederek bilumum Tiirkiye memaliki ve bilad-i ecnebiyeye sevk edecektir. Tiiccaran-l muhteremeye daimi son piyasa cetvelleri irsal eder. Umumi Iisteden maada her bir Ievazimann ayn ayn listelerini arzu edenlere on kurus mukabilinde takdim olunur.

All§ Veri§ Evi bilumum emtia ve mahsulat ve zehair iizerine toptan muamelat-i ticariyede bulunur bilumum mallara yiizde iki komisyon zam eder. Siparisann irsalinde siirat diisturumuzdur. Umum istizah mektuplarmm cevaplan derhal takdim olunur. Cevap icin on kurus posta iicreti irsal edilmek Iazimdrr; Sipari§ mektuplanrun narrurmza taahhiitii olarak irsali Iazimdtr, Siparisat bedelleri posta havalenamesiyle, kiymet-i mukaddereli telgraf havalesi, Ziraat Bankasi veya diger bankalar vasitasiyla irs ali lazimdir; Adres ve imzalann acik ve okunakli yazrlmasi mercudur. Nakliye mesarifi musteriye aittir. Siparis olunan mal aynen irsal olunur. Mevcut olmayan bir mah mahallinden getirtiriz.

Alz§ Veri§ Evi namma Anadolu' dan ve biladi ecnebiyeden gonderilecek her nev'i mevad ve emtia ve mahsulat ve zehairi piyasada iyi fiyata satar ve mal sahibinin menfaati her cihetten gozetilir, Icabmda avans verir. Bey ve istira emirlerini kemal-i istikametle icra eder. Police, cek ve senet bedelleri tahsil olunur.

Alz§ Veri§ Evi giimrtik muamelati, ernlak, akar iizerinde muamelatta bulunur ve idari cihetini deruhde eder. Ernlak, akar, miicevherat, hall iizerine para verilir. Parasi olupta saglam ve teminath olarak isletmek arzu edenlere vesatat edilir. Harik-hayat ve nakliyat iizerine sigorta muamelatina tavassut olunur. Tedkikat ve istihbarat-l ticariyede bulunur. Bilumum erbab-l ticaret ve smayi hakkmda muamelat verir.

143

Alz§ Veri§ Evi vekalet-i umumiye ifa eder. Tasrada bulunupta gelernediklerin, den istanbul'da her husustaki muamelatlannm ifasi, devair ve muessesatta takip olunacak evrak ve dava stiratle neticelendirir. Davalar icin memleketimizin en mumtaz dava vekillerine yine miiessesemiz kendi mesuliyeti tahtmda tavassut eder. Her husustaki vekalet-i umumiye mtiessese namma yapilmahdir,

Alz§ Veri§ Evi'ne yazacagiruz mektuplann cevaplanm ve siparis edecek malIanrnzi dakikasi dakikasma elde edersiniz.

EK:5

Avrupaca Miiessesemizin Tavassutuyla Anadolu'dan Mubayaasi Talep Olunan Emtia

1 ingiltere icin ktilliyetli miktarda buzulmus hurda tizum, incir ve hurmaya ihtiyac oldugundan ellerinde bu kabil mallan bulunan fiyat ve numunelerini seraitleriyle birlikte AlI§ Veris Evi muduriyetine gondermeleri rica olunur.

2 Ingiltere icin, hurda demir, cinko, baku pirince talip bulundugumuzdan serait ve fiyatlanru derhal AlI§ Veris Evi mtlduriyetine bildirmeleri rica olunur.

3 Almanya icin kiilliyetli miktarda beyaz ve san balmumuna ihtiyac bulundugundan mallan bulunanlar derhal numunelerini ve seraitini AlI§ Veris Evi milduriyetine bildirmeleri rica olunur.

4 Hurda kagit, pacavra, kemik Almanya icin mtibayaa olunacagmdan bu kabil mallan bulununlar numune ve seraitlerini derhal AlI§ Veris Evi mudtlriyetine bildirmeleri.

5 Her nev'i tortular Ingiltere icin mtibayaa olunacagmdan mallan bulunanlar derhal AlI§ Veris Evi mtiduriyeti vasitasiyla serait ve numuneleriyle birlikte rnuracaatlan rica olunur.

6 Her nev'i hurd a lastik parcalanna ihtiyac bulundugundan mubayaa olunmak tizere serait ve numunelerini Ahs Veris Evi mtidiiriyeti vasitasiyla bildirmeleri.

7 Buyuk mikyasda kopek pisligine ihtiyac bulundugundan mtibayaa olunmak uzere serait ve numunelerini AlI§ Veris Evi muduriyeti vasrtasiyla bildirmeleri.

8 En iyi cinsten olmak tizere Romanya icin ktilliyetli miktarda <;:iri§ talep olundugundan yedinde mevcut temiz mall bulunanlar numunelerini fiyat ve serait ile birlikte AlI§ Veris Evi mtidtiriyeti vasitasiyla bildirmeleri rica olunur.

144