Testy

z filozofii
Klasy politologiczno-filozoficzne
II LO im. E. Plater w Sosnowcu
[Wpisz tutaj streszczenie dokumentu. Streszczenie jest
zazwyczaj krótkim podsumowaniem treści dokumentu.
Wpisz tutaj streszczenie dokumentu. Streszczenie jest
zazwyczaj krótkim podsumowaniem treści dokumentu.]

Oprac. Michał Waliński

2002-2009
Test nr 1. Czas – 25 m.

Uwaga: W kolumnie trzeciej (na str. 1 i 2) wpisz odpowiednie terminy;

zadbaj o jednoznaczność i precyzję.

Lp. Pytanie Odpowiedź

1. Termin „filozofia” w j. greckim oznacza...

2. Stała i niezmienna zasada rządząca przemianami w

świecie zjawisk, początek i podstawa wszystkich tych
przemian, do której to zasady próbowali dotrzeć
filozofowie przedsokratejscy, nazywa się (z j.gr.) ...
3. Wymień jeden z synonimów terminu „ontologia”.

4. Dział (dyscyplina, dziedzina) filozofii zajmujący się

teorią poznania nazywa się inaczej...
5. Dyscyplina filozoficzna dociekająca istoty
człowieczeństwa, ludzkiego sposobu istnienia w
świecie to...
6. Dziedzina filozofii zajmująca się głównie
problematyką sztuki, twórczości artystycznej,
stawiająca pytania o piękno, to...
7. Krytyczna refleksja zmierzająca do określenia i
uzasadnienia właściwych zasad i norm postępowania
jest właściwa dla dziedziny filozofii zwanej...

8. Według Demokryta świat zbudowany był z

niezniszczalnych i niezmiennych...
9. Pogląd, w myśl którego poznanie, a nawet
rzeczywistość, ma charakter względny, różny w
zależności od punktu widzenia i odniesienia, określa
się mianem ...
10. W jednym ze swoich znaczeń pojęcie to wskazuje
metodę dochodzenia do prawdy, dowodzenia oraz
przekonywania. Za jej twórcę uważa się Zenona z
Elei, Sokrates uczynił z niej podstawowa metodę w
poszukiwaniu wiedzy i prawdy. Podaj odpowiedni
termin.
11. W jednym ze znaczeń pogląd uznający, że świat
dostępny poznaniu zmysłowemu nie jest całością
tego, co rzeczywiste, że oprócz niego istnieją byty
niematerialne, niezmienne, wieczne. Jego
wyrazicielem był m.in. Platon.
12. Twierdzenie sprzeczne z powszechnymi poglądami,
rozumowanie prowadzące do zaskakujących
wniosków lub zdań sprzecznych między sobą to ...

2
13. Pogląd uznający przyjemność, rozkosz (w sensie
cielesnym) za najważniejsze dobro i cel życia
ludzkiego.
14. Stanowisko filozoficzne głoszące, że przebieg
wszelkich zdarzeń jest wyznaczany przez relacje
przyczyna – skutek, coś zawsze jest zależne od
czegoś innego.
15. Wewnętrzna doskonałość, zwana przez Greków
„arete”, Rzymian – „virtus” wyrażana jest w języku
polskim przez pojęcie ...
16. W filozofii stanowisko, które uznaje rozum za
podstawę i najwyższą zasadę poznania.

17. Wnioskowanie od szczegółu do ogółu, dochodzenie

do praw ogólnych na podstawie doświadczalnie
stwierdzonych faktów to ...
18. Wyprowadzanie twierdzeń szczegółowych z
ogólnych przesłanek, wyprowadzanie nowych
twierdzeń z innych twierdzeń uznanych za pewne
to ...
19. W teorii poznania stanowisko uznające za główne
źródło poznania doświadczenie, przeciwieństwo
racjonalizmu...
20. Stanowisko utożsamiające Boga ze światem
(przyrodą), nieuznające Boga za osobę.

21. Pogląd, który uznaje istnienie Boga i uważa Go za

twórcę świata, negując przy tym Opatrzność,
obecność Boga w historii, ingerowanie w nią.

22. Pogląd filozoficzny, który głosi, że byt składa się z

dwóch elementów, stanowisko uznające istnienie
jedynie dwu odrębnych, niesprowadzalnych do siebie
substancji.
23. Pogląd filozoficzny głoszący, że osnową
rzeczywistości jest jeden pierwiastek, jedna
substancja (np. materia, duch).

24. Sąd lub zdanie przyjęte bez powoływania się na

doświadczenie nazywa się sądem...

25. Sąd lub zdanie przyjęte na podstawie doświadczenia

nazywa się sądem...

Opracował Michał Waliński

3
KLUCZ

Lp. Pytanie Odpowiedź

1. Termin „filozofia” w j. greckim oznacza... „umiłowanie mądrości”

2. Stała i niezmienna zasada rządząca przemianami w arche

świecie zjawisk, początek i podstawa wszystkich tych
przemian, do której to zasady próbowali dotrzeć
filozofowie przedsokratejscy, nazywa się (z j.gr.) ...
3. Wymień jeden z synonimów terminu „ontologia”. Metafizyka, nauka o bycie,
istnieniu, teoria bytu

4. Dział (dyscyplina, dziedzina) filozofii zajmujący się Epistemologią, gnoseologią

teorią poznania nazywa się inaczej...
5. Dyscyplina filozoficzna dociekająca istoty antropologia filozoficzna
człowieczeństwa, ludzkiego sposobu istnienia w
świecie to...
6. Dziedzina filozofii zajmująca się głównie estetyka
problematyką sztuki, twórczości artystycznej,
stawiająca pytania o piękno, to...
7. Krytyczna refleksja zmierzająca do określenia i etyką
uzasadnienia właściwych zasad i norm postępowania
jest właściwa dla dziedziny filozofii zwanej...

8. Według Demokryta świat zbudowany był z atomów

niezniszczalnych i niezmiennych...
9. Pogląd, w myśl którego poznanie, a nawet relatywizmu
rzeczywistość, ma charakter względny, różny w
zależności od punktu widzenia i odniesienia, określa
się mianem ...
10. W jednym ze swoich znaczeń pojęcie to wskazuje dialektyka
metodę dochodzenia do prawdy, dowodzenia oraz
przekonywania. Za jej twórcę uważa się Zenona z
Elei, Sokrates uczynił z niej podstawowa metodę w
poszukiwaniu wiedzy i prawdy. Podaj odpowiedni
termin.
11. W jednym ze znaczeń pogląd uznający, że świat idealizm (obiektywny)
dostępny poznaniu zmysłowemu nie jest całością
tego, co rzeczywiste, że oprócz niego istnieją byty
niematerialne, niezmienne, wieczne. Jego
wyrazicielem był m.in. Platon.
12. Twierdzenie sprzeczne z powszechnymi poglądami, paradoks
rozumowanie prowadzące do zaskakujących
wniosków lub zdań sprzecznych między sobą to ...

13. Pogląd uznający przyjemność, rozkosz (w sensie hedonizm

cielesnym) za najważniejsze dobro i cel życia

4
 ludzkiego.
14. Stanowisko filozoficzne głoszące, że przebieg determinizm
wszelkich zdarzeń jest wyznaczany przez relacje
przyczyna – skutek, coś zawsze jest zależne od
czegoś innego.
15. Wewnętrzna doskonałość, zwana przez Greków „cnoty”
„arete”, Rzymian – „virtus” wyrażana jest w języku
polskim przez pojęcie ...
16. W filozofii stanowisko, które uznaje rozum za racjonalizm
podstawę i najwyższą zasadę poznania.

17. Wnioskowanie od szczegółu do ogółu, dochodzenie indukcja

do praw ogólnych na podstawie doświadczalnie
stwierdzonych faktów to ...
18. Wyprowadzanie twierdzeń szczegółowych z dedukcja
ogólnych przesłanek, wyprowadzanie nowych
twierdzeń z innych twierdzeń uznanych za pewne
to ...
19. W teorii poznania stanowisko uznające za główne empiryzm
źródło poznania doświadczenie, przeciwieństwo
racjonalizmu...
20. Stanowisko utożsamiające Boga ze światem panteizm
(przyrodą), nieuznające Boga za osobę.

21. Pogląd, który uznaje istnienie Boga i uważa Go za deizm

twórcę świata, negując przy tym Opatrzność,
obecność Boga w historii, ingerowanie w nią.

22. Pogląd filozoficzny, który głosi, że byt składa się z dualizm

dwóch elementów, stanowisko uznające istnienie
jedynie dwu odrębnych, niesprowadzalnych do siebie
substancji.
23. Pogląd filozoficzny głoszący, że osnową monizm
rzeczywistości jest jeden pierwiastek, jedna
substancja (np. materia, duch).

24. Sąd lub zdanie przyjęte bez powoływania się na a priori

doświadczenie nazywa się sądem...

25. Sąd lub zdanie przyjęte na podstawie doświadczenia a posteriori

nazywa się sądem...

5
Test nr 2. Czas – 20 m.
Uwaga: W trzeciej kolumnie (na 1 i 2 stronie) wpisz odpowiednio a), b) lub c).
Lp. Pytanie Odpowiedź
26. Za pierwszego filozofa (w filozofii Zachodu) uważa się:
a. Talesa z Miletu ;
b. Pitagorasa;
c. Demokryta.
27. Sofiści to:
a. zwolennicy teorii o wyższości sofy nad leżanką;
b. stroiciele instrumentów w starożytnym Rzymie;
c. nauczyciele (m.in.) retoryki w V w. p.n.e. w Grecji i zwolennicy
relatywizmu w poznaniu.
28. Filozof, o którym mówi się, że „sprowadził filozofię z nieba na ziemię” to:
a. Sokrates;
b. św. Tomasz z Akwinu;
c. Mikołaj Kopernik.
29. Metafora (parabola) jaskini jest
a. pomocą dydaktyczną w szkoleniach speleologów;
b. wykładnią poglądów Platona;
c. fragmentem malowideł w Lascaux.
30. Postulaty „złotego środka”, umiarkowania, zdrowego rozsądku są charakterystyczne
dla poglądów etycznych:
a. Plotyna;
b. Arystotelesa;
c. Nietzschego.
31. Co łączy stoicyzm i epikureizm?
a. pogląd, że byt jest nieruchomy;
b. skłonność do formułowania paradoksów;
c. zainteresowanie etyką.
32. Likejon, czyli szkoła perypatetycka to:
a. szkoła założona przez Arystotelesa;
b. rodzaj średniowiecznego uniwersytetu;
c. program wymiany uczniów w obrębie Unii Europeskiej.
33. Do kręgu starożytnych sceptyków nie należał:
a. Pyrron z Elidy;
b. Mikołaj z Kuzy;
c. Sekstus Empiryk.
34. „Kochaj i czyń, co chcesz” to słowa:
a. św. Augustyna;
b. św. Tomasza z Akwinu;
c. Karola Wojtyły.
35. Okres w filozofii zwany patrystyką
a. poprzedza okres zwany scholastyką;
b. następuje po scholastyce;
c. oznacza zwrot ku empirycznym badaniom przyrody w późnym
średniowieczu.
36. „Summa teologiczna” to dzieło:
a. Piotra Abelarda;
b. Tomasza z Akwinu;
c. Williama Ockhama .

37. Dowodów na istnienie Boga nie formułował:

a. św. Anzelm;
b. św. Tomasz z Akwinu;
c. św. Jan od Krzyża.

38. Za inicjatora filozofii politycznej można uznać:

a. F. Petrarkę;
b. Erazma z Totterdamu;

6
 c. N. Machiavellego.
39. Twórcą indukcyjnej i empirycznej metodologii naukowej był w początkach XVII w.:
a) M. Kopernik;
b) T. Hobbes;
c) F. Bacon.
40. Okres oświecenia w historii filozofii to dominacja dwóch kierunków:
a. hedonizmu i epikureizmu;
b. racjonalizmu i empiryzmu
c. fenomenologii i egzystencjalizmu.
41. Który z wymienionych terminów najlepiej przystaje do filozoficznych poglądów
Kartezjusza?
a. empiryzm;
b. realizm;
c. racjonalizm.
42. Umysł człowieka jest „czystą kartą”. Pogląd ten wyrażał:
a. J. Locke;
b. I. Kant
c. B. Spinoza
43. Zastrzeżenia wobec postępu cywilizacji zgłaszał i mit „szczęśliwego dzikusa” głosił:
a. K. Marks;
b. J. J. Rousseau
c. B. Spinoza

44. Który z filozofów nie reprezentuje oświecenia niemieckiego?

a. G. W. Leibniz;
b. I. Kant;
c. A. Comte.
45. Którego z wymienionych autorów nie można zaliczyć do grona tzw.
encyklopedystów, twórców „Encyklopedii, czyli słownika racjonalnego nauk, sztuk i
rzemiosł”?
a. D. Diderot;
b. Wolter;
c. A. Towiański
46. Pojęciem „ducha obiektywnego” posługiwał się:
a. G. W. F. Hegel;
b. J. G. Fichte;
c. T. Kotarbiński.
47. Pesymizm, nacisk położony na cierpienie człowieka, brak zaufania do sił rozumu. Te
atrybuty najbliższe są filozofii:
a. G. W. Leibniza;
b. A. Schopenhauera;
c. F. Nietzschego.
48. „Śmierć Boga” i ideę „nadczłowieka” głosił, opowiadał się po stronie relatywizmu
moralnego:
a. św. Tomasz a Akwinu;
b. H. Bergson;
c. F. Nietzsche.
49. J.-P. Sartre, A. Camus, G. Marcel reprezentują XX-wieczny kierunek filozoficzny
zwany:
a. postmodernizmem;
b. egzystencjalizmem;
c. „New age”.
50. Który z terminów jest odpowiedni dla filozofii egzystencjalnej?
a. iluminacja;
b. cogito;
c. wolność.

7
Test nr 2. KLUCZ
Uwaga: w trzeciej kolumnie podaj odpowiednio a), b) lub c).
Lp. Pytanie Odpowiedź
51. Za pierwszego filozofa (w filozofii Zachodu) uważa się: a)
a. Talesa z Miletu ;
b. Pitagorasa;
c. Demokryta.
52. Sofiści to: c)
a. zwolennicy teorii o wyższości sofy nad leżanką;
b. stroiciele instrumentów w starożytnym Rzymie;
c. nauczyciele (m.in.) retoryki w V w. p.n.e. w Grecji i zwolennicy
relatywizmu w poznaniu.
53. Filozof, o którym mówi się, że „sprowadził filozofię z nieba na ziemię” to: a)
a. Sokrates;
b. św. Tomasz z Akwinu;
c. Mikołaj Kopernik.
54. Metafora (parabola) jaskini jest b)
a. pomocą dydaktyczną w szkoleniach speleologów;
b. wykładnią poglądów Platona;
c. fragmentem malowideł w Lascaux.
55. Postulaty „złotego środka”, umiarkowania, zdrowego rozsądku jest charakterystyczna b)
dla poglądów etycznych:
a. Plotyna;
b. Arystotelesa;
c. Nietzschego.
56. Co łączy stoicyzm i epikureizm? c)
a. pogląd, że byt jest nieruchomy;
b. skłonność do formułowania paradoksów;
c. zainteresowanie etyką.
57. Likejon, czyli szkoła perypatetycka to: a)
a. szkoła założona przez Arystotelesa;
b. rodzaj średniowiecznego uniwersytetu;
c. program wymiany uczniów w obrębie Unii Europeskiej.
58. Do kręgu starożytnych sceptyków nie należał: b)
a. Pyrron z Elidy;
b. Mikołaj z Kuzy;
c. Sekstus Empiryk.
59. „Kochaj i czyń, co chcesz” to słowa: a)
a. św. Augustyna;
b. św. Tomasza z Akwinu;
c. Karola Wojtyły.
60. Okres w filozofii zwany patrystyką a)
a. poprzedza okres zwany scholastyką;
b. następuje po scholastyce;
c. oznacza zwrot ku empirycznym badaniom przyrody w późnym
średniowieczu.
61. „Summa teologiczna” to dzieło: b)
a. Piotra Abelarda;
b. Tomasza z Akwinu;
c. Williama Ockhama .

62. Dowodów na istnienie Boga nie formułował: c)

a. św. Anzelm;
b. św. Tomasz z Akwinu;
c. św. Jan od Krzyża.

63. Za inicjatora filozofii politycznej można uznać: c)

a. F. Petrarkę;
b. Erazma z Totterdamu;
c. N. Machiavellego.

8
64. Twórcą indukcyjnej i empirycznej metodologii naukowej był w początkach XVII w.: c)
a) M. Kopernik;
b) T. Hobbes;
c) F. Bacon.
65. Okres oświecenia w historii filozofii to dominacja dwóch kierunków: b)
a. hedonizmu i epikureizmu;
b. racjonalizmu i empiryzmu
c. fenomenologii i egzystencjalizmu.
66. Który z wymienionych terminów najlepiej przystaje do filozoficznych poglądów c)
Kartezjusza?
a. empiryzm;
b. b) realizm;
c. c) racjonalizm.
67. Umysł człowieka jest „czystą kartą”. Pogląd ten wyrażał: a)
a. J. Locke;
b. I. Kant
c. B. Spinoza
68. Zastrzeżenia wobec postępu cywilizacji zgłaszał i mit „szczęśliwego dzikusa” głosił: b)
a. K. Marks;
b. J. J. Rousseau
c. B. Spinoza

69. Który z filozofów nie reprezentuje oświecenia niemieckiego? b)

a. G. W. Leibniz;
b. I. Kant;
c. A. Comte.
70. Którego z wymienionych autorów nie można zaliczyć do grona tzw. c)
encyklopedystów, twórców „Encyklopedii, czyli słownika racjonalnego nauk, sztuk i
rzemiosł”?
a. D. Diderot;
b. Wolter;
c. A. Towiański
71. Pojęciem „ducha obiektywnego” posługiwał się: a)
a. G. W. F. Hegel;
b. J. G. Fichte;
c. T. Kotarbiński.
72. Pesymizm, nacisk położony na cierpienie człowieka, brak zaufania do sił rozumu. Te b)
atrybuty najbliższe są filozofii:
a. G. W. Leibniza;
b. A. Schopenhauera;
c. F. Nietzschego.
73. „Śmierć Boga” głosił, opowiadał się po stronie relatywizmu moralnego, ideę c)
„nadczłowieka” głosił:
a. św. Tomasz a Akwinu;
b. H. Bergson;
c. F. Nietzsche.
74. J.-P. Sartre, A. Camus, G. Marcel reprezentują XX-wieczny kierunek filozoficzny b)
zwany:
a. postmodernizmem;
b. egzystencjalizmem;
c. „New age”.
75. Który z terminów jest odpowiedni dla filozofii egzystencjalnej? c)
a. iluminacja;
b. cogito;
c. wolność.

Galarowicz, Hartman (red.), Aduszkiewicz, Pilikowski

9
oprac. Michał Waliński
Test dla kl. 2 (eksperyment filozof.)
Przeczytaj uważnie fragment przypowieści o jaskini Platona (Państwo, VII, wersja
skrócona) i odpowiedz na pytania.

[SOKRATES:] Zobacz! Oto ludzie są niby w podziemnym pomieszczeniu na kształt jaskini.

Do groty prowadzi od góry wejście zwrócone ku światłu, szerokie na całą szerokość jaskini.
W niej oni siedzą od dziecięcych lat w kajdanach - przykute mają nogi i szyje tak, że trwają
na miejscu i patrzą tylko przed siebie - okowy nie pozwalają im obracać głów. Z góry i z
daleka pada na nich światło ognia, który się pali za ich plecami, a pomiędzy ogniem i ludźmi
przykutymi biegnie górą ścieżka, wzdłuż której widzisz murek zbudowany równolegle do
niej, podobnie jak u kuglarzy przed publicznością stoi przepierzenie, nad którym oni pokazują
swoje sztuczki. Więc zobacz, jak wzdłuż tego murku ludzie noszą różnorodne wytwory, które
sterczą ponad murek; i posągi, i inne zwierzęta z kamienia i z drzewa, i wykonane rozmaicie i
oczywiście jedni z tych, co je noszą, wydają głosy, a drudzy milczą.
[GLAUKON:] Dziwny obraz opisujesz i kajdaniarzy osobliwych.
[SOKRATES:] Podobnych do nas. Bo przede wszystkim czy myślisz, że tacy ludzie mogliby
z siebie samych i z siebie nawzajem widzieć cokolwiek innego oprócz cieni, które ogień rzuca
na przeciwległą ścianę jaskini?
[GLAUKON:] Jakimże sposobem, gdyby całe życie nie mógł żaden głową poruszyć?
[SOKRATES:] Więc w ogóle ci ludzie tam nie co innego braliby za prawdę, jak tylko cienie
pewnych wytworów.
[GLAUKON:] Bezwarunkowo i nieuchronnie.
[SOKRATES:] [...] ile razy by ktoś został wyzwolony i musiałby zaraz wstać i obrócić szyję,
i iść, i patrzeć w światło, cierpiałby robiąc to wszystko, a tak by mu w oczach migotało, że nie
mógłby patrzeć na te rzeczy, których cienie poprzednio oglądał. Jak myślisz, co on by
powiedział, gdyby mu ktoś mówił, że przedtem oglądał ni to, ni owo, a teraz coś bliższego
bytu, że zwrócił się do czegoś, co bardziej istnieje niż tamto, więc teraz widzi słuszniej; i
gdyby mu ktoś teraz pokazywał każdego z przechodzących i pytaniami go zmuszał, niech
powie, co to jest. Czy nie myślisz, że ten by może był w kłopocie i myślałby, że to, co
przedtem wdział, prawdziwsze jest od tego, co mu teraz pokazują?
[GLAUKON:] Z pewnością.
[SOKRATES:] A gdyby go ktoś gwałtem stamtąd pod górę wyciągał po kamieniach i
stromiznach ku wyjściu i nie puściłby go prędzej, aż by go wywlókł na światło słońca, to czy
on by nie cierpiał i nie skarżyłby się i nie gniewał, że go wloką, a gdyby na światło wyszedł,
to miałby oczy pełne blasku i nie mógłby widzieć ani jednej z tych rzeczy, o których by mu
teraz mówiono, że są prawdziwe?
[GLAUKON:] No nie - tak nagle przecież.
[SOKRATES:] I myślę, że musiałby się przyzwyczajać, gdyby miał widzieć to, co na górze.
Naprzód by mu najłatwiej było dojrzeć cienie, potem w wodach odbicia ludzi i innych
przedmiotów, ciała niebieskie i niebo samo po nocy łatwiej by mógł oglądać patrząc na
światło gwiazd i księżyca, niż po dniu widzieć słońce i światło słoneczne. Dopiero na końcu,
myślę, mógłby patrzeć w słońce; nie na jego odbicie w wodach i nie mieć go tam, gdzie ono
nie jest u siebie, ale słońce samo w sobie i na swoim miejscu mógłby dojrzeć i mógłby
oglądać, jakie ono jest.

10
Instrukcja:
Zerknij na schemat jaskini, może Ci się przyda. Podpisz arkusz A-4 z lewej strony imieniem i
nazwiskiem, podaj klasę, z prawej strony – datę. Podziel 1. i 2. stronę arkusza odręcznie na
rubryki (po 7 na każdej stronie), ponumeruj je od 1 do 14. Formułuj odpowiedzi konkretne,
bardzo zwięzłe, najwyżej kilkuwyrazowe. W zadaniach o wadze 2 lub 3 punktów podaj
więcej (ale równie konkretnych) odpowiedzi, sygnalizując je myślnikiem.
Jaskinia z góry (schemat):
☼
W e j ś c i e
ogień
ludzie
˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫
mur ▬▬▬▬▬▬▬▬
kajdaniarze •••••••••••••••••••••••••••
cienie
▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚▫˚
Tył jaskini

1 Co symbolizuje wnętrze jaskini? (2 pkt.)

2 Co symbolizuje mur? (1 pkt)

3 Kogo symbolizują kajdaniarze [więźniowie usytuowani za murem wysokości

człowieka, całkowicie zakryci przez ten mur, siedzący tyłem do ognia i wyjścia z
jaskini]? (1 pkt)

4 Co symbolizują różne przedmioty niesione [przed murem i ogniskiem] przez ludzi, np.
posągi, przedmioty z drzewa, kamienia itd.? (1 pkt)

5 Co symbolizuje ogień płonący przed ludźmi poruszającymi się na ścieżce? (1 pkt)

6 Kajdaniarze mogą widzieć tylko (są bowiem przykuci) cienie rzucane przez posągi i
przedmioty. Czym są owe cienie w głębi jaskini rzucane (dzięki światłu ogniska) przez
przedmioty noszone przez ludzi? (1 pkt)

7 Więźniowie ci nie widzieli nigdy niczego innego? Co - w ich mniemaniu - owe cienie
reprezentują? (1 pkt)

8 Co symbolizuje świat na zewnątrz jaskini? (1 pkt)

9 Co symbolizuje słońce? (2 pkt.)

10 Mieszkańcy jaskini mają nogi ręce przykute w ten sposób, że nie mogą się odwracać, a
więc mogą patrzeć wyłącznie w kierunku wnętrza jaskini. Co symbolizuje „obrócenie
szyi” przez więźnia, kajdaniarza? (1 pkt)

11 Kogo symbolizuje więzień, który zostanie wyzwolony (uwolni się z kajdan) i wyjdzie
przez jaskinię? (1 pkt)

12 Jakie działy filozofii symbolizuje metafora jaskini Platona? (3 pkt.)

13 W świetle metafory jaskini Platona można uznać za:

A) realistę?

11
 B) nominalistę?
Podaj A lub B. (2 pkt.)

14 Jak się nazywa poznanie, które polega na przypomnieniu sobie przez duszę świata
idei? (2 pkt.)

12
 Klucz
1 Co symbolizuje wnętrze jaskini? (2 Np. 2 (1)
pkt.) - świat pozorów, ciągłej przemiany
- gr. [orthé] doksa
- świat widziany zmysłami,
fenomenów
- świat materialny, cielesny
- sferę doświadczenia
2 Co symbolizuje mur? (1 pkt) Np. 1
- przegroda, która oddziela rzeczy
zmysłowe od ponadzmysłowych;
- granica dwóch światów
3 Kogo symbolizują kajdaniarze Np. 1
[więźniowie usytuowani za murem - większość ludzkości, która
wysokości człowieka, całkowicie zadowala się bezpośrednio dana
zakryci przez ten mur, siedzący tyłem rzeczywistością i uważa ja za
do ognia i wyjścia z jaskini]? (1 pkt) prawdziwą
4 Co symbolizują różne przedmioty Np. 1
niesione [przed murkiem i ogniskiem] - wszelkie rodzaje istniejących
przez ludzi, np. posągi, przedmioty z rzeczy;
drzewa, kamienia itd.? (1 pkt) - wszystkie rzeczy zmysłowe
5 Co symbolizuje ogień płonący przed Np. 1
ludźmi poruszającymi się na ścieżce? (1 - zdolność do racjonalnego myślenia
pkt) (dzięki niemu pojmujemy świat
wrażeń zmysłowych)
6 Kajdaniarze mogą widzieć tylko (są Np. 1
bowiem przykuci) cienie rzucane przez - rzeczy zmysłowe
posągi i przedmioty. Czym są owe - odbicia idei
cienie w głębi jaskini rzucane (dzięki - czysto zmysłowe pozory rzeczy
światłu ogniska) przez przedmioty
noszone przez ludzi? (1 pkt)
7 Więźniowie ci nie widzieli nigdy Np. 1
niczego innego? Co - w ich mniemaniu - jedyną prawdziwą rzeczywistość;
- owe cienie reprezentują? (1 pkt) - prawdziwy świat

8 Co symbolizuje świat na zewnątrz Np. 1

jaskini? (1 pkt) - świat idei, prawdy, noumenów
- gr. On, prawdziwy, niezmienny,
wieczny byt
- duchowe podłoże zjawisk

9 Co symbolizuje słońce? (2 pkt.) 2 (1)

Np.
- idea dobra i piękna, będąca ideą
wszystkich idei;
absolut (bóstwo);
- przyczyna wszystkich rzeczy;
- najwyższa z idei;
- zasada wszystkiego
10 Mieszkańcy jaskini maja nogi ręce Np. 1

13
 przykute w ten sposób, że nie mogą się - wyzwolenie od oglądu cieni;
odwracać, a więc mogą patrzeć - „odwrócenie się” duszy od iluzji do
wyłącznie w kierunku wnętrza jaskini. prawdy;
Co symbolizuje „obrócenie szyi” przez - zwrot ku światłu, prawdzie;
więźnia, kajdaniarza? (1 pkt)
11 Kogo symbolizuje więzień, który Np. 1
zostanie wyzwolony (uwolni się z - filozof
kajdan) i wyjdzie przez jaskinię? - poszukiwacz prawdy
12 Jakie działy filozofii symbolizuje Np. 3(2,1)
metafora jaskini Platona? (3 pkt.) - metafizyka
- gnozeologia
- dialektyka
- etyka
- mistyczna droga ku górze
- świat polityki platońskiej

13 W świetle metafory jaskini Platona A) realista 2(1)

można uznać za:
A) realistę?
B) nominalistę?
Podaj A lub B. (2 pkt.)

14 Jak się nazywa poznanie, które polega - anamneza 291)

na przypomnieniu sobie przez duszę
świata idei? (2 pkt.)

20
pkt.

14
Test końcowy z filozofii (kl. 3aa i kl. 3b2 - kwiecień 2008 r.) 60 minut
(Uwaga: test zawarty jest na 4 stronach)

1. Uzupełnij następujące zdanie jednym z podanych sformułowań (1 pkt):

Według klasycznej koncepcji prawdy, prawda jest zgodnością intelektu z ............................

a) czyjąś myślą.
b) rzeczą.
c) ideą.
d) bytem jako bytem.

2. Podaj znaczenie następujących terminów (2 pkt.):

a) altruizm –

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) epistemologia –

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

3. Co Arystoteles uważał za przyczyny istnienia człowieka? Dobierz odpowiedzi z

możliwości podanych w nawiasie (4 pkt.):

a) przyczyna formalna – .....................................................................................................

b) przyczyna materialna – ..................................................................................................

c) przyczyna sprawcza – .....................................................................................................

d) przyczyna celowa – .........................................................................................................

(dusza; ciało; rodzice; życie rozumne)

4. Podaj po jednym przedstawicielu następujących kierunków filozoficznych (3 pkt.):

a) utylitaryzm – .........................................................................................................................

b) pozytywizm – ........................................................................................................................

c) personalizm – ........................................................................................................................

15
5. Przyporządkuj odpowiednie terminy do poniższych sformułowań (2 pkt.).

antynaturalizm, determinizm, elitaryzm, intuicjonizm, indukcja, nihilizm, sceptycyzm

metodyczny

a) Pogląd, że wszystko jest przez coś wyznaczone………………………………………….

b) Pogląd, zgodnie z którym po to, aby znaleźć twierdzenia niepowątpiewalne, trzeba

poddać w wątpliwość wszystkie żywione dotąd przekonania.

................................................................................................................................................

6. Przyporządkuj odpowiednie terminy do poniższych cytatów (2 pkt.).

egzystencjalizm, fideizm, intuicjonizm, naturalizm, personalizm, racjonalizm, wariabilizm

a) „Człowieka (...) nie można zdefiniować dlatego, że jest on pierwotnie niczym.

Będzie on czymś dopiero później, i to będzie takim, jakim sam się uczyni. A więc
nie ma natury ludzkiej, ponieważ nie ma Boga, który by ją w umyśle swym
począł.”

..............................................................................................................................................

b) „Jedyną myślą, jaką wnosi filozofia, jest ta prosta myśl, że rozum panuje nad
światem, że przeto i bieg dziejów powszechnych był rozumny.”

................................................................................................................................................

7. Podaj stanowiska filozoficzne przeciwstawne względem przedstawionych niżej (3 pkt.):

a) Istnieje Bóg.

................................................................................................................................................

b) Człowiek jest tylko jedną z równorzędnych części natury.

................................................................................................................................................

c) Człowiek powinien kierować się w swym postępowaniu dobrem innych.

................................................................................................................................................

16
8. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania, stawiając znak X w odpowiednim miejscu (6 pkt.).

„Potęga id (popędów) wyraża właściwy cel życiowy jednostki. Celem tym jest
zaspokojenie własnych potrzeb. Nie można natomiast przypisywać id zamiaru utrzymania
się przy życiu i ochronienia się – za pomocą lęku – przed niebezpieczeństwami. To jest
zadaniem ego [ja], które też ma odkryć najkorzystniejszy i najbezpieczniejszy
w warunkach świata zewnętrznego sposób zaspokojenia. Superego [nad-ja] może
nadawać znaczenie nowym potrzebom, jednakże jego słownym osiągnięciem pozostaje
ograniczanie zaspokojenia potrzeb.”

Czy na podstawie tego cytatu można wnosić, że:

Zdania sprawdzające rozumienie tekstu TAK NIE

a) autor wyznaje humanistyczną (antynaturalistyczną) koncepcję
człowieka jako istoty wyróżnionej w przyrodzie

b) zdaniem autora ludzka psychika jest złożona i oparta na wewnętrznym

konflikcie

c) ego (ja) jest nadrzędną instancją ludzkiej psychiki

d) id (popędy) mogą wywierać destruktywny wpływ na psychikę

e) superego (nad-ja) może w psychice ludzkiej mieć charakter represyjny

f) człowiek jest istotą adaptującą się do warunków otoczenia

17
9. Poniżej opisano postępowanie trzech różnych osób. Wskaż, które z nich uzyskałoby
aprobatę Platona, które zaś utylitarysty. Uzasadnij odpowiedź (6 pkt.).

a. Pan Kowalski (ku utrapieniu żony oraz dzieci) prowadzi ascetyczny tryb życia,
twierdząc, że w ten sposób ćwiczy się w silnej woli i panowaniu nad sobą.

Filozof ..................................................................................................................................

Uzasadnienie .......................................................................................................................

................................................................................................................................................

b. Pani Kowalska, w tajemnicy przed oszczędnym mężem, wydaje duże sumy na

akcje charytatywne dla ludzi z niższych grup społecznych.

Filozof ..................................................................................................................................

Uzasadnienie .......................................................................................................................

................................................................................................................................................

c. Dorosła córka pana Kowalskiego nigdy nie myśli o sprawach moralnych, ale jako
przedsiębiorca stara się, by jej pracownicy byli zadowoleni. „Zadowolony
pracownik to najlepszy pracownik” – twierdzi.

Filozof ..................................................................................................................................

Uzasadnienie .......................................................................................................................

................................................................................................................................................

10. Wybierz jedną, poprawną odpowiedź (1 pkt).

W swoich „Medytacjach” Kartezjusz zakłada, że „Ja” jest

a) istotą rozumną.
b) rzeczą myślącą.
c) złożeniem duszy i ciała.
d) homo sapiens.

(Korzystałem częściowo ze źródeł CKE; M.W.)

18
 Test – eksperyment filozoficzny – kl. 2aa i 2b2 (V/VI 2007 r.)

Zadanie 1. (3 p.)
Do każdego z wymienionych niżej nurtów filozoficznych dopasuj najbardziej
charakterystyczny z poglądów umieszczonych na końcu zadania.

a) platonizm ............................

b ) arystotelizm ...................................

c) empiryzm brytyjski............................

hylemorfizm, idealizm ewolucyjny, scjentyzm, transcendentalizm, hedonizm, antynatywizm,

idealizm obiektywny.

Zadanie 2. (1 pkt)
Które z podanych zdań odnosi się do filozofii Hegla? [zakreśl obwódką literę]
A. Metoda pojmowania przyrody.
B. Metoda pojmowania natury istnienia Boga.
C. Metoda rozpoznawania myśli zawsze i wiecznie prawdziwych.
D. Prawo rozwoju rozumu, czyli biegu ducha przez historie.

Zadanie 3. (1 pkt)
Komu przypisałbyś zdanie: „Granice mego języka oznaczają granice mego świata”? [zakreśl
obwódką literę]
A. Heraklitowi,
B. Kantowi,
C. Heglowi,
D. Wittgensteinowi.

Zadanie 4. (3 pkt.)
Przyporządkuj dziedziny refleksji filozoficznej pytaniom, posługując się skrótami:
ontologia (O), etyka (ET), epistemologia (EP).

a) Co to jest istnienie? ..............................

b) Jakie są granice ludzkiego poznania? ............ ..............

c) Jak osiągnąć szczęście? .........................

d) Jaka jest istota bytu? ............

e) Czy należy być uczciwym? ............

f) Co mogę wiedzieć? ............

Zadanie 5. (3 pkt.)
W pismach Arystotelesa odnajdujemy sformułowania zasady sprzeczności w znaczeniu
logicznym (L), ontologicznym (O), psychologicznym (P). Przyporządkuj każdemu

19
z podanych niżej fragmentów „Metafizyki” albo literę L, albo O, albo P (odpowiednio do
jego znaczenia).

Niepodobna, ażeby coś zarazem było i nie było. .........

Najpewniejsza to z wszystkich zasad, że sądy sprzeczne nie są zarazem prawdziwe. .........

Nikt nie może wierzyć, że to samo jest i nie jest, jak to, wedle niektórych mówi Heraklit; nie
musi bowiem mówiący wierzyć w to, co mówi. .........

Zadanie 6. (1 pkt)
Wnioskowanie, w którym z przesłanek wynika wniosek, to wnioskowanie... . [zakreśl
obwódką literę]
A. dedukcyjne,
B. indukcyjne,
C. redukcyjne.

Zadanie 7. (2 pkt.)
Napisz, kto jest, odpowiednio, autorem następujących sformułowań:

a) Wojna wszystkich, przeciwko wszystkim. –................................................................

b) O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć. – .................................................

Zadanie 8. (2 pkt.)
Sformułuj krótkie hasła do słownika filozoficznego, objaśniające następujące terminy:

a) estetyka –
..............................................................................................................................

......................................................................................................................................................

b) scholastyka –
.................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (3 pkt.)
Czyim poglądom lub koncepcjom odpowiadają następujące zdania?

a) Nic nie ma w umyśle, czego by nie było przedtem w zmysłach (umysł nie ma pojęć

wrodzonych). ............................................ ................................................

b) Wszystko jest najlepsze na tym najlepszym z możliwych światów.

................................................

c) Ja was uczę być nadczłowiekiem. ..............................................................

20
Zadanie 10. (1 pkt)
Wpisz nazwiska filozofów, których poglądy i dzieła opisują następujące zestawy pojęć:

a) anamneza, dusza, idea, dialog, jaskinia, racjonalizm

...................................................................

b) akt i możność, animal rationale, substancja, celowość, dzielność moralna

.................................

c) dusza, iluminacja, widzenie w Bogu, problem zła, creatio ex nihilo

.............................................

Zadanie 11. (2 pkt.)

Zakreśl cztery pojęcia lub wyrażenia, które trafnie charakteryzują filozofię okresu
średniowiecza:

a) spór o uniwersalia, b) filozofia życia, c) dowody na istnienie Boga, d) poznanie empiryczne

jako jedyna podstawa wiedzy, e) widzenie w Bogu, f) utopia, g) psychologizm, h)
świadomość zbiorowa, i) scholastyka,
j) podświadomość.

Zadanie 12. (3 pkt.)

Do poniższych pojęć dopisz ich przeciwstawienia (wg wzoru: postęp – regres).

a) determinizm – .............................................................. ...

b) transcendentny – ..............................................................

c) sacrum – ...........................................................................

Zadanie 13. (5 pkt)

Do niżej podanych terminów dopisz polskie ich odpowiedniki, wybierając je spośród

oznaczonych:

a) arche – .............................................................. ……

b) apeiron – .............................................................. …

c) substratum– ..............................................................

d) a priori – .............................................................. …

e) fides et ratio – ..............................................................

bezkres - tworzywo - wiara i rozum

21
cnota - możność - z założenia, z góry, przed doświadczeniem - duch - poryw życia - z
następstwa; z tego, co późniejsze - istnienie - prazasada - istota - zjawisko

(Korzystałem częściowo źródeł CKE, M.W.)

22