:$/'(0$5'2à

*$

STACJE
ELEKTROENERGETYCZNE

2),&<1$:<'$:1,&=$32/,7(&+1,.,:52&à$:6.,(-
:52&à$:
 Recenzenci
Barbara Kaszowska
0LURVáDZ3DURO

Opracowanie redakcyjne
Alicja Kordas

Korekta
Alina Kaczak

* 
:V]HONLHSUDZD]DVWU]H RQH2SUDFRZDQLHZFDáR FLDQLZHIUDJPHQWDFKQLHPR HE\ü *
  
SRZLHODQHDQLUR]SRZV]HFKQLDQH]DSRPRF XU] G]H HOHNWURQLF]Q\FKPHFKDQLF]Q\FK

 
NRSLXM F\FKQDJU\ZDM F\FKLLQQ\FKEH]SLVHPQHM]JRG\SRVLDGDF]DSUDZDXWRUVNLFK

©&RS\ULJKWE\2ILF\QD:\GDZQLF]D3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM:URFáDZ

ISBN 978-83-7493-301-8

2ILF\QD:\GDZQLF]D3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM

* 
:\EU]H H:\VSLD VNLHJR:URFáDZ

http://www.oficyna.pwr.wroc.pl
oficwyd@pwr.wroc.pl

'UXNDUQLD2ILF\Q\:\GDZQLF]HM3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM=DPQU
 3

63,675(&,

Od autora.................................................................................................................. 7

:LDGRPR FLZVW SQH ........................................................................................... 9

1.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 9
3RM
FLDSRGVWDZRZH ...................................................................................... 9
1.3. Klasyfikacje podstawowe ............................................................................. 12
1.4. Wymagania podstawowe .............................................................................. 14

2. Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych.............................................. 17

2.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 17
2.2. Szyny zbiorcze .............................................................................................. 18
:\áF]QLNL .................................................................................................... 18
5R]áF]QLNL.................................................................................................... 21
2.5. Styczniki........................................................................................................ 21
2GáF]QLNL ..................................................................................................... 21
2.7. Bezpieczniki.................................................................................................. 24
2.8. Uziemniki...................................................................................................... 25
2.9. Zwierniki....................................................................................................... 26
3U]HNáDGQLNL ................................................................................................ 26
3U]HNáDGQLNLSUGRZH....................................................................... 27
3U]HNáDGQLNLQDSL
FLRZH .................................................................. 27
8U]G]HQLDRFKURQ\SU]HFLZSU]HSL
FLRZHM ................................................ 28
8U]G]HQLDWHOHIRQLLHQHUJHW\F]QHMQRQHM7(1 ...................................... 29
'áDZLNL]ZDUFLRZH ..................................................................................... 29

8NáDG\SRá F]H 
VWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM ....................................................... 30
:\PDJDQLDVWDZLDQHXNáDGRPSRá F]H VWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ........ 30
.ODV\ILNDFMHXNáDGyZSRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM ......................... 31
7\SRZHUR]ZL]DQLDSyOUR]G]LHOF]\FK ........................................................ 33
3.3.1. Pola liniowe ........................................................................................ 33
3.3.2. Pola transformatorowe ........................................................................ 39
3RODáF]QLNDV]\Q ............................................................................... 41
3.3.4. Pola pomiarowe .................................................................................. 43
3RODSRWU]HEZáDVQ\FK ........................................................................ 44
3.3.6. Pola odgromnikowe (odgromowe)...................................................... 44
8NáDG\V]\QRZH ............................................................................................ 45
8NáDG\]SRMHG\QF]\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK ............................ 45
8NáDG\]SRGZyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK .............................. 49
8NáDG\]SRWUyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK ................................. 53
4

8NáDG\ZLHORZ\á F]QLNRZH  ................................................................ 54

8NáDG\V]\QRZH]V\VWHPDPLSRPRFQLF]\PLV]\Q]ELRUF]\FK ......... 56
8NáDG\EH]V]\QRZH ...................................................................................... 57
8NáDG\EORNRZH .................................................................................. 57
8NáDG\PRVWNRZH ............................................................................... 59
8NáDG\wielobokowe .......................................................................... 62

7\SRZHXNáDG\UR]G]LHOQL .................................................................................... 64
4.1. Wprowadzenie ............................................................................................. 64
4.2. Rozdzielnie 110 kV...................................................................................... 64
4.3. Rozdzielnie 20 kV........................................................................................ 72
4.4. Rozdzielnie 220 kV i 400 kV....................................................................... 79
5R]G]LHOQLHQLVNLHJRQDSL
FLD ...................................................................... 81


5R]ZL ]DQLDNRQVWUXNF\MQHVWDFMLLUR]G]LHOQL ..................................................... 83
5.1. Wymagania ogólne ....................................................................................... 83
5.2. Rozdzielnie 110 kV....................................................................................... 85
5.2.1. Rozdzielnie napowietrzne................................................................... 85
5R]G]LHOQLHZQ
WU]RZH ....................................................................... 89
5.2.3. Rozdzielnie z V]HFLRIOXRUNLHPVLDUNL................................................. 89
5.3. Rozdzielnice SN............................................................................................ 92
5.4. Prefabrykowane stacje SN ............................................................................ 100
5R]G]LHOQLFHQLVNLHJRQDSL
FLD ..................................................................... 112

3RWU]HE\ZáDVQHVWDFML .......................................................................................... 123

6.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 123
8NáDG\]DVLODQLDXU]G]HSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXSU]HPLHQQHJR .............. 124
6SRVRE\]DVLODQLDXU]G]HSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXSU]HPLHQQHJR ............ 127
'REyUWUDQVIRUPDWRUyZSRWU]HEZáDVQ\FK .................................................... 130
8NáDG\]DVLODQLDUR]G]LHOQLSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXVWDáHJR ........................ 130
6.6. Baterie akumulatorów ................................................................................... 137
:\EUDQHXU]G]HQLDSRWU]HEZáDVQ\FKVWDFML ............................................... 140
2ZLHWOHQLHWHUHQXVWDFMLLEXG\QNyZVWDF\MQ\FK ............................... 140
8U]G]HQLDJU]HZF]H .......................................................................... 142
1DS
G\áF]QLNyZ ............................................................................... 143
8U]G]HQLDVSU
*RQHJRSRZLHWU]D ...................................................... 143
3U]HJOGSRWU]HEZáDVQ\FKZU]HF]\ZLVW\FKRELHNWDFK ............................... 146


8U] G]HQLDDXWRPDW\NLVWDFML ............................................................................... 149
7.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 149
7.2. Automatyka stacyjna..................................................................................... 149
7.3. Automatyka zabezpieczeniowa..................................................................... 151
&\IURZH]LQWHJURZDQHV\VWHP\]DEH]SLHF]HZVWDFMDFK .................. 152
 5

7.3.2. Zabezpieczenia transformatorów ........................................................ 157

6DPRF]\QQHSRQRZQH]DáF]DQLH ....................................................... 158
6DPRF]\QQH]DáF]DQLHUH]HUZ\ ......................................................... 159
3U]\NáDG]DEH]SLHF]HZVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM ................................... 159

8. Obwody sterowania i blokady.............................................................................. 163

8.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 163
8.2. Rodzaje sterowania w stacjach elektroenergetycznych................................. 163
3U]\NáDGRZHUR]ZL]DQLDXNáDGyZVWHURZDQLD............................................. 164
3U]\NáDGVWHURZDQLDáF]QLNDPLZVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM .................... 167
8.5. Blokady ......................................................................................................... 172

9. Obwody sygnalizacji ............................................................................................ 175

9.1. Rodzaje sygnalizacji w stacjach elektroenergetycznych............................... 175
3U]\NáDGXNáDGXV\JQDOL]DFMLVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM ............................. 178
6\JQDOL]DFMDVWDQXSRáR*HQLDáF]QLNyZ ............................................. 178
6\JQDOL]DFMD]DNáyFHL]DG]LDáDQLD]DEH]SLHF]H .............................. 181
6\JQDOL]DFMDSRáR*HQLDSU]HáF]QLNyZ]DF]HSyZ ............................... 181

 
2EZRG\á F]QR FLLWHOHPHFKDQLNL ..................................................................... 183
 
5RG]DMHá F]QR FLZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ............................... 183
7HOHIRQLDHQHUJHW\F]QDQRQD ................................................................... 184
10.3. Telemechanika .......................................................................................... 187
 
3U]\NáDGV\VWHPXá F]QR FLLWHOHPHFKDQLNLZVWDFMDFK

elektroenergetycznych .............................................................................. 190

11. Pomiary w stacjach elektroenergetycznych ....................................................... 192

11.1. Rodzaje mierników w stacjach elektroenergetycznych ............................ 192
8NáDG\SRPLDURZRUR]OLF]HQLRZHZVWDFMDFK .......................................... 194
'RGDWNRZHXNáDG\SRPLDURZHZVWDFMDFK ................................................ 196
3U]\NáDGSRPLDUyZZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ............................ 197
11.4.1. Pomiary w rozdzielni 6 kV ........................................................... 197
11.4.2. Pomiary w rozdzielni 110 kV ....................................................... 199
11.4.3. Liczniki impulsowe ...................................................................... 199

.RPSXWHURZHV\VWHP\ZVSRPDJDQLDQDG]RURZDQLDLNLHURZDQLDSUDF 
stacji elektroenergetycznej ................................................................................. 201
12.1.Wprowadzenie ........................................................................................... 201
12.2. System SYNDIS ....................................................................................... 204
12.2.1. Struktura i zakres zastosowania.................................................... 204
2SLVZ\EUDQ\FKIXQNFMLLPR*OLZRFLV\VWHPX ............................ 210
12.3. System WindEx ........................................................................................ 220
12.3.1. Struktura i zakres zastosowania.................................................... 220
6

12.3.2. Funkcje systemu ........................................................................... 223

12.3.3. Opis wybranych funkcji programu ............................................... 227
12.4. System PRINS........................................................................................... 234
12.5. System IFIX .............................................................................................. 238
12.6. Komputerowy system rozliczeniowo-pomiarowy eSPIM ........................ 239
12.7. Komputerowy system rozliczeniowo-bilansowy ETNA........................... 240
12.8. Komputerowy system sterowania i nadzoru SICAM SAS ....................... 241
,QQHV\VWHP\VWHURZDQLDL]DEH]SLHF]H ................................................... 242

 UXFKRZ\FK ........................................................
7HFKQLNDZ\NRQ\ZDQLDá F]H 243
13.1. Wskazówki ogólne.................................................................................... 243
=DVDG\Z\NRQ\ZDQLDSROHFHUXFKRZ\FK................................................ 245
:\NRQ\ZDQLHF]\QQRFLáF]HQLRZ\FK ................................................... 246
13.4. Zwroty RERZL]XMFHSRGF]DVZ\GDZDQLDSROHFHUXFKRZ\FK
i przyjmowania meldunków o ich wykonaniu .......................................... 248

Literatura .................................................................................................................. 249

 7

OD AUTORA

2GZLHOXODWZVZRMHMG]LDáDOQR FLQDXNRZREDGDZF]HMLG\GDNW\F]QHMQD:\G]LD


OH (OHNWU\F]Q\P 3ROLWHFKQLNL :URFáDZVNLHM ]DMPXM  VL  SUREOHPDW\N  VWDFML HOHNWUR

HQHUJHW\F]Q\FK Z\NáDGDM F PL G]\ LQQ\PL SU]HGPLRW Ä6WDFMH HOHNWURHQHUJHW\F]QH´


6ZRMHGR ZLDGF]HQLHG\GDNW\F]QHZ\NRU]\VWDáHPZRSUDFRZDQHMNVL *FH
.VL *ND Stacje elektroenergetyczne stanowi kompendium wiedzy z zakresu stacji
HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK 6NáDGD VL
 ] WU]\QDVWX UR]G]LDáyZ NWyU\FK W\WXá\ RG]ZLHU

FLHGODM SRUXV]DQH ]DJDGQLHQLD 6 ZUyG QLFK PL

G]\ LQQ\PL XNáDG\ SRáF]H VWDFML

HOHNWURHQHUJHW\F]QHM W\SRZH XNáDG\ UR]G]LHOQL UR]ZL]DQLD NRQVWUXNF\MQH VWDFML

L UR]G]LHOQL SRWU]HE\ ZáDVQH VWDFML RUD] NRPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]R


 *NL Z\PXVLáD SRPLQL
FLH
URZDQLDLNLHURZDQLDSUDF VWDFML 2JUDQLF]RQDREM WR ü NVL

]DJDGQLHHNRQRPLF]QRSURMHNWRZ\FKLVNXSLHQLHVL
QDSRGVWDZDFKLVIHU]HIXQNFMR

nowania i eksploatacji stacji elektroenergetycznych.

* 
: SRGU F]QLNX SRáR RQR QDFLVN QD UR]ZL ]DQLD SUDNW\F]QH GODWHJR ± RSUyF] QL e-

]E GQHM ZLHG]\ WHRUHW\F]QHM ± ]DPLHV]F]RQR ZLHOH ]GM ü VFKHPDWyZ L WDEHO GRW\F] -
  VWRVRZDQ\FK Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK QD WHUHQLH
F\FK DNWXDOQ\FK UR]ZL ]D

'ROQHJR OVND 'RGDWNRZR ND*GH SRUXV]DQH Z NVL*FH ]DJDGQLHQLH ]LOXVWURZDQR

SU]\NáDGDPLUR]ZL]DVWRVRZDQ\FKZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK3R]ZDODWRQD

OHSV]H]UR]XPLHQLHRPDZLDQ\FK]DJDGQLHLVNRQIURQWRZDQLHLFK]U]HF]\ZLVWoFL

3RGU
F]QLN Stacje elektroenergetyczneMHVWSU]H]QDF]RQ\GODVWXGHQWyZZ\G]LDáyZ

elektrycznych uczelni technicznych oraz pracowników sektora elektroenergetycznego,

 

SUDJQ F\FK SRV]HU]\ü VZRM  ZLHG]  ] ]DNUHVX VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK .VL *ND
*
MHVWWDN HNLHURZDQDGRSHUVRQHOXQDG]RUXLHNVSORDWDFMLVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

NRQFHUQyZ HQHUJHW\F]Q\FK ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK L Z\GRE\ZF]\FK RUD] RVyE

]DWUXGQLRQ\FKQDVWDQRZLVNXJáyZQHJRHOHNWU\NDZ]DNáDGDFKSU]HP\VáRZ\FK

3RGU F]QLN Stacje elektroenergetyczneV]F]HJyOQLHSU]\GDWQ\E

G]LHGODVWXGHQWyZ
:\G]LDáX(OHNWU\F]QHJR3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM2PDZLDQHZQLP]DJDGQLHQLDV 
ERZLHPSU]HGVWDZLDQHQDZ\NáDGDFKSRGF]DVVWXGLyZZUDPDFKNXUVyZ

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów jednolitych studiów magisterskich

stacjonarnych na kierunku elektrotechnika.
6WDFMH L XU]G]HQLD HOHNWURHQHUJHW\F]QH – dla studentów jednolitych studiów

magisterskich stacjonarnych na kierunku automatyka i robotyka.

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów niestacjonarnych studiów I stopnia na
NLHUXQNXHOHNWURHQHUJHW\NDSU]HP\VáRZDLNRPXQDOQD

.VL *NDWDPR*HZL
F ] SRZRG]HQLHP VWDQRZLü OLWHUDWXU
 SRGVWDZRZ OXE X]XSHá
QLDMDFGRW\FKSU]HGPLRWyZ

:DOGHPDU'Rá JD





:,$'202&,:67 31(

1.1. WPROWADZENIE

 

 
 


  

 
  
z-
   
  
 
   


 
e-
   
   
*  


   

 


 
 



*
  


  
  

 
  

 np. stacja 110/20/6 kV), przy czym po-
 

 *  
 










 
 
*  
 
  

 
 a-
    
 
  
 

 
 
  o-
wa, liczba pól rozdzielnic, liczba transformatorów.
!  
    

 
  


 
  


 
 " 

   

  o-
 

     


 

  
 

 


 
* 



 
  


 


 
stacji.

32- &,$32'67$:2:(
#
 

 

 
  

 
  
 


  


  $
*  *   


stacji elektroenergetycznej, rozdzielnicy, rozdzielni, pola rozdzielczego, szyn zbior-
czych.
Stacja elektroenergetyczna jest elementem systemu elektroenergetycznego prze-

  

   
  

   
 
energii elektrycznej.
% 
    
  
 
* 
 


 


 
    



& 
  

   
 
 


 


  


 
falowniki).
"
   * 

    
  


  
    
    

    

y-
      
 

    
konstrukcjach wsporczych.
# *

    
 

 
  
 
* 

 

  
  
•
  '   

*  

• przetwórczych – transformatory, autotransformatory, prostowniki, falowniki,
10
 

• sterowniczych i kontroli ruchu,

• 

    
   
  

  
stacji.
"
    
 * 

   

  
 
   
     
   i-
  

     
   



& 

!
    
  
obwodów pierwotnych, tj. obwo-
  
   


$

   

  *   obwodów wtórnych, tj.


  
  
 
   

  

$
  
 
  


LQVWDODFMH L XU]G]HQLD SRPRFQLF]H, takie
   

     
*




(   




  
 

 
  o-
  

  
 

  

 

 Obwody
JáyZQH 

& 

 
  
 

     
 


  
  
  
  
  
l-
 



   
   Obwody pomocnicze (tory pomoc-
& 



 
 
* 
  

   


     
 
 



  
 




    
 



  
a-
*
 

Rozdzielnica 

   
  
  
a-
rowych, sterowniczych i sygnalizacyjnych wraz z szynami zbiorczymi, elementami

   
  


  
  

  
 

z-
   
     
 

  Rozdzielnica
 
 
  #
 

 

 


110 )   *  
  

 



 

 
  


„rozdzielnia”.
Rozdzielnia 

 


 
 
 

 
  y-

 
  
   

    

  
 
 


      

cniczymi.
Pole rozdzielcze 


& 

   
 e-

  
  

  

 
     

i-
    
       

# 
* 
 *
     
 
 
o-

   

    # *

    * 


 





     

& 

 


 



3ROH GRSá\ZRZH  

& 

   
    
  

  
 
  


 
   


3ROH RGSá\ZRZH 

& 

   
   
     
r-

czych,
  


 

   
  





 11

Szyny zbiorcze 


   
 
   

 

 
  
  
 
 


Nastawnia 

     

  

  e-
         
    
  
  

 

 *
  
 *  
 

 
 

  
   * 

  
8U]G]HQLD SRPRFQLF]H 

  
&     
 




 

  
 

  s-

 
*



 

  


  



  


+  

  
 
 *
  
   
e-
 

 
  
 
  

       o-
     
&
Telemechanika   
 

 
  

    

  
  


   
 
* 



  
  




 

 +

  



  
  
  
 
  



#  
 

• telepomiary – 
 
     
 





   l-

  
   
 
• telesygnalizacja –       


   
 
*    
    

  
 
o-
energetycznych,
•


 ' 
   
  

transformatorów w stacjach elektroenergetycznych.
Zdarzenie ruchowe
  
 

     

   
 
     
 

 
2SHUDFMH áF]HQLRZH
     





 

  
  


       
  
zbiorczych w rozdzielni.
Operacja ruchowa 

 
 
 

    
 
 
     
 

 
(NVSORDWDFMD XU]G]H HOHNWU\F]Q\FK 
 
   
 
*i-

       


   
 

 
z-
  ( 
    
   
 
    e-
 
  
     
   *
 

technicznym.
6áX*ED G\VSR]\WRUVND 

 
   
 



   

   

 
  
Dyspozytor 


 
 * 

   

i-
sku dozoru lub dozoru i eksploatacji oraz uprawnienie do operatywnego kierowania
 

 
 
 
  
     

12
 

Koordynacja ruchu   
  


 
 *  


r-

  
 
Prowadzenie ruchu   
  

 
 *  


r-

 
 
  


 
   
 

 
   

  
  
 
   
    
   

  

   a-

      


1RUPDOQ\ XNáDG SUDF\ 


 
  
 

  



  
   


     
   

 
z-
     



  
 
 
 

1.3. KLASYFIKACJE PODSTAWOWE

 

 
 * 
 

*
 

  
 
o-
energetycznego. #  
 
 
*
 *



 


 
 *  
 
# 
 
  

 

 
  
 
1. *
 

 

   

2. !
     
 

 
 
3. Sposób budowy stacji.
4. ,
*
  
5. Miejsce pracy w sieci elektroenergetycznej.
6. Zadania stawiane stacjom.
7. 


 

8. Sposób prowadzenia ruchu.
9. Sposób izolowania.
10. Sposób zasilania.
11. +*

 

12. -





13. .





   
 
 
 
 
    



1. %
  
  
 

   

• stacje 
 
 
 +#*& ' 
 * /01 kV,
• 
  *  
 **& ' 221 kV, 400 kV i 750 kV,
• 
  
 
 #*& ' 331 kV,
• 
   
  *& ' 4 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV, 30 kV,
•
  
 nn) – do 1 kV.
2. %
  
 

  
   
 

 
 
• stacje 

 ' *56** *5 ' 
  


&
• stacje transformatorowe (ST) i stacje transformatorowo-rozdzielcze (STR)
– NN/WN,




 13

•  
 5%"& ' #*6 *

• rozdzielnie sieciowe miejskie (RSM) –SN/SN,
• punkty transformatorowe (PT) –SN/nn,
•
 
   
 7 %& ' *6 *
• 
   5& ' *6 *
• 
 
   %& ' *6 *
• 


  (& ' *6nn,
• rozdzielnie odbiorcze (RO) – nn.
# 
  
   
  

 

   
o-
  


 **6#*
  

* 
 
 5%"&

 #*6 * 
   
   %"& %

 

  %"& 


 

* 
 

  *6nn, jest to
 

 
* 

 





  %8& *


 
* 
 


 7%"
  



(roz & 
 
3. %
  
  



• 


  
 
 
  
 
 
z-
& ' 
 #* * 
• 

  
 
  

  

& ' 
a-
cje NN, WN, SN.
4. %
  
  
*
  
• 

   
 

  

 
•   

 
&  
*
  

* 
  
  
 
& 9  
* 


 





 

   


 
 
*  
   n-
kach 

  % 
  



owych.
0 %
  
       

 

• 
 
     
  



 
l-
czych rejonowych, w tym elektrowniane – przy elektrowniach),
• stacje miejskie,
• 
   

• stacje wiejskie.
4 %
  
   
 


• stacje rozdzielcze,
• stacje transformatorowe,
• stacje transformatorowo-rozdzielcze,
• 
 



   



/ %
  
  


 

•
* 

• 
 * 

14
 

: %
  
  
 
  

• 
 

• 
 


• 
 

•   *  

 
• 
 


 * 
  

&
; %
  
  
 


•

 
  *

•

 
 


•

 
 
 
 

  

 rki),
•

 
 

31 %
  
  
 
• zasilane przelotowo,
• zasilane odczepowo (promieniowo).
33 %
  
  *

 

• stacje energetyki zawodowej,
• 
  
   

32 %
  
  




  

• jednotransformatorowe,
• dwutransformatorowe,
• wielotransformatorowe.
3< %
  
  



• 

 = '


 

  221 )   * 


   
 
  








 311 ,)>  
   

 



 * 320 ,)>
• 

 == '


 

  *  * 221 kV nie-
zaliczone do kategorii I lub III,
• 

 === '


 

  <1 )  *   z-
      
 * 31   
 
 






 34 ,)>  




znamionowym l )  * 

1.4. WYMAGANIA PODSTAWOWE

 

 
 
   


   

  a-





 
  
• 


 

   

• 

 






 15

•    

    

   

zasilania),
• 
*
 


 
• 

 



• 
*   
   

 
# 
   
 



*
 


  
  
  
     
   owej.
1LH]DZRGQRü SUDF\ VWDFML L áDWZRü HNVSORDWDFML   
 

• 


    


   
    

 

•  
  
•  
  


  
 

   






 

   

  &  

 
*-

   


  
*  
  
   &
• 


 
    
*   
 
  o-

Wymagania stawiane stacjom elektroenergetycznym przez odbiorców 



 

    

 
  

 
?
   

 

 
 




&   
 
a-
 

 
  
 


 

  *

  
e-
mów regulacji (  
 



&
%
 

   
*   
 
  


 

e-
      
  

 .

    r-

 *

 




# 


   %
  

    @31A  *-
 

 

 
1. .

 = '

     
       
* o-


 
* *  
   


 

 *





  
 

 


 
  
  


 l-
kiego pieca).
2. .

 == '

     
       
* o-


 * 


      
 * 
d-
     
   

 
  


 

&  * 


   
  
 
y-
 
  
 
&
3. .

 === '

 
    



 = i II.
Rezerwowanie dotyczy odbiorów kategorii I i II.
(


 = 
      *  (    

 
   



  




  
e-
  


 
  
16 Rozdział 1

Za
  

 uznaje się takie drogi przesyłu energii elektrycznej do od-
biorcy, które nie powodują Ŝadnych ograniczeń w pracy w innych drogach przesyłu
w razie zakłócenia w pracy lub remontu dowolnego elementu tej drogi.


Za
    

 uwaŜa się:
• szyny lub wydzielone sekcje szyn elektrowni, gdy układ szyn lub łączników po-
zwala zasilać niezaleŜnie kaŜde szyny lub kaŜdą sekcję,
• szyny lub wydzielone sekcje szyn głównych stacji powiązanych z systemami sie-
ci NN i WN przy załoŜeniu, Ŝe zakłócenia w jednym układzie lub sekcji szyn nie
powoduje zakłóceń w pracy pozostałych elementów stacji,
• zastępcze źródło energii.

  

wiąŜe się ze ścisłym związkiem pomiędzy stałym
wzrostem mocy zapotrzebowanej przez nowych oraz istniejących odbiorców i ko-
niecznością rozbudowy układu elektroenergetycznego. Zawsze w takim przypadku
korzystniejszym rozwiązaniem pod względem ekonomicznym i technicznym jest roz-
budowa istniejącej stacji elektroenergetycznej niŜ budowa nowej.

       
uzyskuje się dzięki:
• zastosowaniu i naleŜytemu utrzymaniu odpowiednich środków ochrony przeciw-
poraŜeniowej (podstawowej i dodatkowej),
• właściwej organizacji pracy,
• niezawodności i łatwości eksploatacji stacji.


  
  
 

 
 
stanowi wymaganie dotyczące wszystkich inwestycji. ObniŜenie nakładów nie moŜe
prowadzić do przyjęcia rozwiązań niedostatecznych pod względem technicznym.
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 17

2. ZASADNICZE ELEMENTY
STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

  

   



 
   
2.1. WPROWADZENIE





 
   
   
 
 
-
 


  
   !"#$% 
  

      


  
&
'
    
 

 
 y-

 
  

&$      

       

 &
(
   
 
 
  

  
e-
  
 
     
   &


 
  


 
  
e-
Do ochrony  


)
  
 &
*
  "#$


 
 ++, kV, 220 kV i 400 kV.
- 
   
 
 
  


    


   
&
(
 
 
 
  
  




skróty w postaci literowej przedstawione w tabeli 2.1.
./012/ 34546789:; <:=<=>/?1 @8A; =@B<B1 /@/8/:9> B C8ADEA1F > <:/GH/GI 1217:8=1?18J1:;GA?;GI
Nazwa elementu stacji Oznaczenie literowe
KELDGA?B7
Szyny zbiorcze SZ
KELDGA?B7 <A;?=>; O
KELDGA?B7 2B?B=>; OS
KELDGA?B7 :8/?<M=8N/:=8=>; OL
O;LDGA?B7 OT
P=ALDGA?B7 W
Ro
Uziemnik U
Bezpiecznik Bp
Q8A17L/E?B7 @8DE=>;
Zwiernik Z
Q8A17L/E?B7 ?/@BRGB=>; PI
KEJ8=N?B7S =J8/?BGA?B7 @8A1@BRT PU
UL/>B7 A>/8GB=>; UL
Og
V8ADEA1?B/ :121M=?BB 1?18J1:;GA?1H ?=W?1H TEN
.8/? <M=8N/:=8 @=:8A10 >L/<?;GI
Transformator T
Tpw, TP
18 5R]G]LDá

$QDOL]  DSDUDWyZ L 
XU] G]H 

Z\VW SXM F\FK

Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SRG N WHP LFK 

przeznaczenia, funkcji, lokalizacji, stosowanych roz-
  NRQVWUXNF\MQ\FK FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK FHFK
ZL ]D

itp. przedstawiono w ograniczonej formie. Na ry-

VXQNX  SRND]DQR SU]\NáDG XNáDGX W\SRZHJR SROD

liniowego SN, na podstawie którego omówiono lo-

NDOL]DFM
UR]SDWU\ZDQ\FKDSaratów w polach.

Rysunek 2.1.3ROHOLQLRZHQDSRZLHWU]QHRGSá\ZRZH61
(przy zasilaniu jednostronnym lub dwustronnym)

2.2. SZYNY ZBIORCZE


6]\Q\ ]ELRUF]H V  JáyZQ\P HOHPHQWHP UR]G]LHOQL Z XNáDGDFK V]\QRZ\FK 6WDQ o-
  
ZL PLHMVFHSRá F]HQLDOLQLLLWUDQVIRUPDWRUyZWZRU] FZWHQVSRVyEZ ]HáVLHFLRZ\

Od szyn zbiorF]\FK RGFKRG] RGHMFLD OLQLRZH L WUDQVIRUPDWRURZH Z\NRQ\ZDQH

w postaci pól liniowych i transformatorowych. Szyny zbiorcze w stacjach wykonuje
VL
 SU]HZRGDPL JL
WNLPL OLQNDPL $)/ OXE $/ OXE SU]HZRGDPL V]W\ZQ\PL SáDVNo-

ZQLNDPL FHRZQLNDPL OXE UXUDPL : ]DOH*QRFL RG F]\QQLNyZ PLQ WDNLFK MDN So-


]LRP QDSL FLD VWDFML ZLHONR ü VWDFML OLF]ED OLQLL L WUDQVIRUPDWRUyZ UROD L ]QDF]HQLH


VWDFML Z V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P V\VWHP\ V]\Q ]ELRUF]\FK PRJ  E\ü XNV]WDá -
* 
WRZDQH Z Uy QRURGQ\ VSRVyE 6  VWRVRZDQH XNáDG\ ] SRMHG\QF]\P SRGZyMQ\P OXE

SRWUyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK3RV]F]HJyOQHIUDJPHQW\V]\Q]ELRUF]\FKPRJ 


E\ü SRG]LHORQH QD VHNFMH GODWHJR V]\Q\ ]ELRUF]H Z PLDU  SRWU]HE V  Z\SRVD RQH *

Z á F]QLNL V]\Q V\VWHPRZH VHNF\MQH V\VWHPRZRVHNF\MQH L SROD SRPLDURZH GR

pomiaru naSL
FLD

:<à&=1,.,
    
:\á F]QLNL V  SU]H]QDF]RQH GR Z\á F]DQLD L ]Dá F]DQLD SU GyZ URERF]\FK

L]ZDUFLRZ\FK:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVáX *GRSODQRZ\FKLDZDU\MQ\FK

á F]H  ]DáF]DQLD L Z\áF]DQLD ]DVLODQLD REZRGyZ NWyU\PL WD VWDFMD MHVW ]DVLODQD
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 19




    
   
 



  

    

  
   jedy-
 
   ! "  

  
    n-
instalowanie wy
 
#          $  

% 

#
    &   
 o-
 
  
 


     
 
r-
' 
  
 
 
 
  

 
ciowych.
   



%(        (


     
  
$  
  )



  
*+
    
#   

   

 $

  
(
% 

 " 

   
   o-
 
 

   
 

 
%

  

pola.
  
   
,


•

%- 

•z
•
 

• pneumatyczne,
./01234565 78099:;< 9=; 

        
• magnetowydmuchowe.
% 
  >  
   
 
 
e-
   
 %  
 ?  
%    k-
   
    
   $    


     %   
 
   

 % *
%( 
     
 
  
 %%  %     
   
 
  @
  z-
./01234565 3 A3;B259C:D9E65;7 A58E65 (SF !      
% 
nika przedstawiono na rysunku 2.2.
 %  
         %  
   sa-
6

   
    %(  
  
 

 
     
   % 
( 
 
 
       % *     o-
 
       
    
 
@
  
 
     F
./01234565 GEHI459=; 

   %  
  
 
)  
      %   
 
  
 %( 
 
 
     o-y-

     % 
   
 (  
 JK 
 L   
  

(    
 
%(     M N 
%(   
( 


      
20 5R]G]LDá

Rysunek 2.2.:\áF]QLNPDáRROHMRZ\ Rysunek 2.3.:\áF]QLN]6)6

QDQDSL
FLHkV QDQDSL
FLHkV

 *
: Z\á F]QLNDFK SQHXPDW\F]Q\FK GR JDV]HQLD áXNX HOHNWU\F]QHJR X \ZD VL  VSU

-
*RQHJR SRZLHWU]D :\SRVD*HQLH W\FK Z\áF]QLNyZ VWDQRZL MHGQD OXE ZLHOH NRPyU
JDV]HQLRZ\FK RUD] NRQGHQVDWRU\ ]DSHZQLDMFH UyZQ\ UR]NáDG QDSL
FLD QD SRV]F]e-

JyOQH NRPRU\ 5HDOL]RZDQ\ MHVW Z QLFK GZXVWRSQLRZ\ F\NO Z\áF]DQLD : SLHUw-

V]\P F\NOX VW\NL UR]VXZDM VL

 QD RGOHJáRü RSW\PDOQ GR JDV]HQLD áXNX Z GUXJLP

QDWRPLDVW VW\NL UR]VXZDM VL

 QD RGOHJáRü QLH]E
GQ ]H Z]JO
GyZ L]RODF\MQ\FK

:\áF]QLNLSQHXPDW\F]QHZ\PDJDM]DVLODQLDZVSU
*RQHSRZLHWU]HSRSU]H]VSU
*Dr-

N
 L ]ELRUQLNL NWyUH VWDQRZL F]
ü NRQVWUXNF\MQ Z\áF]QLND 6 RQH VWRVRZDQH Z

GX*\FK VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK  kV, 220 kV i 400 N9 Z\SRVD*RQ\FK Z

LQVWDODFMHVSU
*RQHJRSRZLHWU]D

:\áF]QLNL PDJQHWRZ\GPXFKRZH RG]QDF]DM VL

 GX* WUZDáRFL PHFKDQLF]Q

L áF]HQLRZ RUD] NUyWNLP F]DVHP SDOHQLD VL

 áXNX 'R JDV]HQLD áXNX HOHNWU\F]QHJR

Z\NRU]\VWXMH VL
 Z QLFK ]MDZLVND V]\ENLHJR Z\GáX*HQLD áXNX SU]HPLHV]F]HQLD áXNX

L LQWHQV\ZQHJR FKáRG]HQLD NROXPQ\ áXNRZHM : Z\áF]QLNDFK W\FK QDMEDUG]LHM URz-

SRZV]HFKQLRQH V NRPRU\ JDV]HQLRZH R áXNX G]LHORQ\P VROHQRLGDOQ\P OXE R áXNX

FLJá\PIDOLVW\P
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 21

52=à&=1,.,
    
5R]á F]QLNL V  SU]H]QDF]RQH GR ]Dá F]DQLD L Z\á F]DQLD SU GyZ URERF]\FK

     *
Z JUDQLFDFK ]QDPLRQRZHJR SU GX FL JáHJR UR]á F]QLND 5R]á F]QLNL PRJ  E\ü WDN H

VWRVRZDQHGR]DáF]DQLDLZ\áF]DQLDSUGXSUDF\MDáRZHMWUDQVIRUPDWRUyZVLOQLNyZ

linii napowietrznych i kablowych, pojedynczych baterii kondensatorów. W stanie

  

RWZDUW\P VWZDU]DM  RQH EH]SLHF]Q  L ZLGRF]Q  SU]HUZ  L]RODF\MQ  FR SRZRGXMH *H


   
]E GQHVWDMHVL LQVWDORZDQLHRGá F]QLNyZ3U GZ\á F]DOQ\UR]á F]QLNyZMHVWVWRVX n-
NRZR QLHZLHONL QDMF]
FLHM PQLHMV]\ QL* ZDUWRü SUGX ]ZDUFLRZHJR Z SU]HFL
WQ\FK

ZDUXQNDFK ]DVLODQLD : WDNLFK SU]\SDGNDFK UR]áF]QLNL PXV] E\ü Z\SRVD*RQH Z

bezpieczniki UR]áF]QLNL EH]SLHF]QLNRZH ZyZF]DV UR]áF]QLNL SU]HU\ZDM SUG QLH

ZL
NV]\QL*LFK]GROQRüZ\áF]DOQDDEH]SLHF]QiNL±SUG]ZDUFLRZ\

2.5. STYCZNIKI
6W\F]QLNLVáX *GR]DáF]DQLDLZ\áF]DQLDSUGyZURERF]\FKZJUDQLFDFK]QDPLo-
  *
QRZHJR SU GX á F]HQLRZHJR ]DOH QHJR RG FKDUDNWHUX REZRGX &KDUDNWHU\]XM  VL 

RQHGX*]GROQRFLáF]H6W\F]QLNLRG]QDF]DMVL
SRQDGWRGX*WUZDáRFLPHFKa-

QLF]Q L áF]HQLRZ RUD] EUDNLHP ZLGRF]QHM SU]HUZ\ Z VWDQLH RWZDUFLD ,QVWDORZDQH

V ]DZV]H ZUD] ] RGáF]QLNDPL L EH]SLHF]QLNDPL 3RZV]HFKQLH VWRVXMH VL

 MH GR VWe-

URZDQLDRGELRUQLNyZRGX*HMF]
VWRFLáF]H 2EHFQLH Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\Fz-

Q\FK QDMF]
FLHM VWRVXMH VL
 VW\F]QLNL SUy*QLRZH ]EXGRZDQH ] F]
FL QLVNRQDSL
FLo-

ZHMLZ\VRNRQDSL
FLRZHM

2'à&=1,.,

2Gá F]QLNLVáX *GRWZRU]HQLDSU]HUZL]RODF\MQ\FKZREZRGDFKHOHNWU\F]Q\FKLV

SU]H]QDF]RQH GR ]DP\NDQLD L RWZLHUDQLD REZRGyZ Z VWDQLH EH]SU GRZ\P .RQLHF z-
QRü LFK LQVWDORZDQLD Z\QLND ] WHJR *H SUDFH NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZH SU]\ Zy-

áF]QLNX Z\PDJDM ]DSHZQLHQLD ZLGRF]QHML EH]SLHF]QHMSU]HUZ\ L]RODF\MQHM FR QDj-

PQLHM RG VWURQ\ ]DVLODQLD SROD : ]ZL]NX ] W\P PL

G]\ V]\QDPL ]ELRUF]\PL

D Z\áF]QLNLHP F]
VWR XPLHV]F]D VL
 RGáF]QLN W]Z RGáF]QLN V]\QRZ\ U\V 

: QLHNWyU\FK UR]G]LHOQLFDFK 61 QLH LQVWDOXMH VL

 RGáF]QLNyZ V]\QRZ\FK PL
G]\

V]\QDPL ]ELRUF]\PL D Z\áF]QLNLHP 'RW\F]\ WR SU]HGH ZV]\VWNLP UR]G]LHOQLF GZu-

F]áRQRZ\FKZNWyU\FKF]áRQ\Z\áF]QLNRZHVUXFKRPH

: XNáDGDFK ] ZLHORPD V\VWHPDPL V]\Q ]ELRUF]\FK LQVWDOXMH VL

 W\OH RGáF]QLNyZ

V]\QRZ\FK ELHJXQRZ\FK OXE SR  MHGQRELHJXQRZH GR LOX V\VWHPyZ MHVW SRGá-

F]RQ\ Z\áF]QLN 2GáF]QLNL WH VáX* GR SU]\áF]DQLD SROD GR Z\EUDQHJR V\VWHPX

szyn zbiorczych.
22 5R]G]LDá


2WZDUFLH RGá F]QLND V]\QRZHJR ]DSHZQLD REVáXG]H EH]SLHF]H VWZR Z GZyFK

SU]\SDGNDFK3LHUZV]\GRW\F]\MHGQRVWURQQHJR]DVLODQLDSRODRGSá\ZRZHJRQSSR d-

F]DV SUDF NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZ\FK SU]\ Z\á F]QLNX OLQLRZ\P GUXJL QDWRPLDVW

GRW\F]\ SROD GRSá\ZRZHJR SRGF]DV SUDF QD V]\QDFK ]ELRUF]\FK Z V\WXDFML JG\

Z VWDFML ]QDMGXMH VL  W\ONR MHGQR WDNLH SROH -H OL W\FK SyO MHVW ZL FHM WR RWZDUFLH


RGá F]QLND V]\QRZHJR Z MHGQ\P SROX GRSá\ZRZ\P QLH ]DSHZQLD REVáXG]H EH]SL e-
F]HVWZDSRGF]DVSUDFQDV]\QDFK]ELRUF]\FK

: UD]LH PR*OLZRFL GZXVWURQQHJR ]DVLODQLD PR*H SRMDZLü VL

 QD Z\áF]QLNX Qa-

SL
FLH ] REX VWURQ NRQLHF]QH MHVW ZyZF]DV ]DLQVWDORZDQLH RGáF]QLND W]Z OLQLRZHJR

U\V  WDN*H ] GUXJLHM VWURQ\ Z\áF]QLND DE\ Z F]DVLH SUDF SU]\ Z\áF]QLNX LVt-

QLDá\ZLGRFzQHLEH]SLHF]QHSU]HUZ\L]RODF\MQHSU]\RWZDUW\FKRGáF]QLNDFK

: SRODFK OLQLRZ\FK OLQLL QDSRZLHWU]Q\FK QDOH*\ LQVWDORZDü RGáF]QLN OLQLRZ\ ]H

Z]JO
GX QD RFKURQ
 SHUVRQHOX SU]HG SU]HSL
FLDPL SRFKRG]F\PL RG Z\áDGRZD Dt-

mosferycznych.

2Gá F]QLN OLQLRZ\ SRZLQLHQ E\ü ]DLQVWDORZDQ\ Z WDNLP PLHMVFX DE\ SRPL G]\


QLP D Z\á F]QLNLHP ]DZDUWH E\á\ LQQH DSDUDW\ XPLHV]F]RQH Z SROX ']L NL WHPX

*
PR OLZH MHVW SURZDG]HQLH SUDF NRQVHUZDF\MQ\FK QD LQQ\FK DSDUDWDFK 2G WHM ]DVDG\




V  RGVW SVWZD 'RW\F]  RQH QD SU]\NáDG RJUDQLF]QLNyZ SU]HSL ü RGJURPQLNyZ


 WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM7(1 8U]G]HQLD WH PXV] VSHáQLDü VZRM
L XU] G]H

funkFM
SU]\Z\áF]RQ\PSROX
:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVSRW\NDVL
RGáF]QLNL

• sLHF]QHQR*RZH
• poziomoobrotowe, jedno- i dwuprzerwowe;
•SLRQRZHSDQWRJUDIRZHFKZ\WDNRZHQR*\FRZH
2GáF]QLN VLHF]Q\ FKDUDNWHU\]XMH VL
 W\P *H VW\NL UXFKRPH Z\NRQXMH VL
 Z So-

VWDFL SáDVNRZQLNyZ SU
WyZ OXE UXU PLHG]LDQ\FK : UR]ZL]DQLDFK ZQ
WU]RZ\FK Wa-

 
NLHJRRGá F]QLNDVW\NLUXFKRPH V  ]EXGRZDQH ] GZyFK UyZQROHJá\FK SáDVNRZQLNyZ

* 
SU]H]FRZSU]\SDGNXSU]HSá\ZXGX \FKSU GyZSRZVWDMHGRGDWNRZDVLáDGRFLVNDM FD 
* 
VW\N VWDá\ 8QLHPR OLZLDWR VDPRLVWQH RWZDUFLH RGá F]QLND Z F]DVLH SU]HSá\ZX SU GX 
zwarciowego.
2GáF]QLN poziomoobrotowy SRZV]HFKQLH MHVW EXGRZDQ\ QD QDSL
FLH  kV

LZ\*V]H1R*HWDNLHJRRGáF]QLNDVZ\NRQDQH]SU
WyZOXEUXUPLHG]LDQ\FKLSRUu-

V]DM VL SURVWRSDGOHGRRVLL]RODWRUyZZVSRUF]\FK:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

 
poziomoobrotowego: jedno-
VSRW\ND VL  GZD UR]ZL ]DQLD NRQVWUXNF\MQH RGá F]QLND

przerwowe i dwuprzerwowe. Przedstawiono je odpowiednio na rysunkach 2.4 i 2.5.

 

: RGá F]QLNDFK MHGQRSU]HUZRZ\FK REUDFDM  VL  ZUD] ] QR DPL RE\GZD L]RODWRU\ *


ZVSRUF]H Z RGá F]QLNDFK GZXSU]HUZRZ\FK ± W\ONR L]RODWRU URGNRZ\ ,]RODWRU\ V
QDRJyáSHáQRSQLRZH nieprzebijalne.

2Gá F]QLN SLRQRZ\ MHVW SU]H]QDF]RQ\ GR SUDF\ Z UR]G]LHOQLDFK QDMZ\ V]\FK Q * a-


SL ü R VSHFMDOQHM NRQVWUXNFML XNáDGX V]\Q : VWDQLH RWZDUW\P RGá F]QLN WDNL VWZDU]D





ZLGRF]Q SU]HUZ PL G]\]QDMGXM F\PLVL  QD GZyFK SR]LRPDFK SU]HZRGDPL GRSU o-
  *
ZDG]DM F\PL L V]\QDPL 2Gá F]QLN SLRQRZ\ MHVW Z\SRVD RQ\ Z VNáDGDQ\ PHFKDQL]P
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 23

(
SU]HJXERZRG ZLJQLRZ\ ] GROQ\P VW\NLHP UXFKRP\P ]DRSDWU]RQ\P Z FKZ\WDNL


]JDUQLDM FH VW\N JyUQ\ Z SU]\SDGNX MHJR SU]HPLHV]F]DQLD 6W\N JyUQ\ MHVW RVREQ\P

elementem podZLHV]RQ\P]DSRPRFOLQHNQDGRGáF]QLNLHP

Rysunek 2.4.2GáF]QLNpoziomoobrotowy, Rysunek 2.5.2GáF]QLNpoziomoobrotowy,

jednoprzerwowy z uziemnikiem dwuprzerwowy z uziemnikiem
na napi
cie 110 kV QDQDSL
FLHkV

1DMF]
FLHM RGáF]QLNL V Z\NRQDQH MDNR MHGQRELHJXQRZH PHFKDQLF]QLH VSU]
*o-
QH Z WUyMID]RZH ]HVWDZ\ ]H ZVSyOQ\P QDS
GHP 1LHNWyUH NRQVWUXNFMH GRGDWNRZR V

Z\SRVD*DQH Z QR*H X]LHPLDMFH0DQLSXODFMH áF]HQLRZH RGáF]QLNDPL QDOH*\

Z\NRQ\ZDü Z VWDQLH EH] REFL*HQLD ] Z\MWNLHP SU]\SDGNyZ V]F]HJyOQ\FK SRGa-

nych w tabelach 2.2 i 2.3 [42].

  * 
=D SRPRF  RGá F]QLNyZ WUyMELHJXQRZ\FK PR QD ]Dá F]Dü L Z\á F]\ü ]GDOQLH 
Z VWDQLH MDáRZ\P WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR  09$ R JyUQ\P QDSL FLX 
kV,
* 

MH HOLVSHáQLRQHV QDVW SXM FHZDUXQNL

•RGVW
S\PL
G]\RVLDPLELHJXQyZRGáF]QLNDZ\QRV]FRQDMPQLHM
– 1900 mm – dla transformatora o mocy do 25 MVA,
– 2100 mm – dla transformatora o mocy do 31,5 MVA,
•QDSL
FLH]DVLODQLDQLHMHVWZ\*V]HQL*21 kV.
 
=DSRPRF RGá F]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FK61PR QD *
•Z\áF]\ü L ]DáF]\ü WUDQVIRUPDWRU\ NWyU\FK PRFH OXE ZDUWRFL REFL*HQLD V
zgodne z podanymi w tabeli 2.2,
•Z\áF]\ü L ]DáF]\ü OLQLH QDSRZLHWU]QH L NDEORZH R SU]HNURMDFK L GáXJRFLDFK
ZHGáXJWDEHOL.
24 5R]G]LDá

 
 
2SUyF] PDQLSXODFML RNUH ORQ\FK ZF]H QLHM GRSXV]F]D VL  ]Dá F]DQLH L Z\á F]DQLH

 *RQ\FK V]\Q ]ELRUF]\FK V]\Q REHMFLRZ\FK

RGá F]QLNDPL WUyMELHJXQRZ\PL QLHREFL

SU]HNáDGQLNyZQDSL
FLRZ\FKRUD]RJUDQLF]QLNyZSU]HSL
ü

7DEHOD*UDQLF]QHPRFHWUDQVIRUPDWRUyZGODNWyU\FKGRSXV]F]DOQHMHVW]Dá F]HQLH 
   
LZ\á F]HQLH]DSRPRF RGá F]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FK UHGQLHJRQDSL FLD>@

1DSL FLH Moc znamionowa transformatora, kVA

kV ZVWDQLHMDáRZ\P *HQLD
ZVWDQLHREFL

3 125 i mniejszej –
6 200 i mniejszej 20 i mniejszej
10 315 i mniejszej 20 i mniejszej
15 400 i mniejszej 30 i mniejszej
20 500 i mniejszej 30 i mniejszej
30 1000 i mniejszej 50 i mniejszej
40 1250 i mniejszej –


7DEHOD*UDQLF]QHGáXJR FLQLHREFL *RQ\FKOLQLLQDSRZLHWU]Q\FKLNDEORZ\FK
na których dopuszF]DOQHMHVW]DáF]HQLHLZ\áF]HQLH]DSRPRFRGáF]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FK>@


0DNV\PDOQDGáXJR ü
1DSL FLH
*
3U]HNUyM \á$O
Rodzaj linii 2 áczonego odcinka
kV mm
km
240÷300 1,0
95÷150 2,0
10 50÷70 3,0
35 4,0
do 25 5,0
300 0,5
Kablowe 150÷240 1,0
15 95÷150 1,2
50÷70 1,5
25÷35 2,0
240÷300 0,5
20 70÷150 1,0
50 1,5
Napowietrzne do 40 – 10,0

2.7. BEZPIECZNIKI
* GR ]DEH]SLHF]DQLD XU]G]H HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SU]HG VNXt-
%H]SLHF]QLNL VáX

NDPLSU]HFL *HL]ZDUü
:\Uy*QLDVL
GZDURG]DMHEH]SLHF]QLNyZ

•EH]SLHF]QLNL]PDWHULDáHPGUREQR]LDUQLVW\PMDNRJDVLZHP
• bezpieczniki gazowydmuchowe.
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 25

%H]SLHF]QLNLZ\VRNLHJRQDSL FLD±EXGRZDQHQDQDSL FLH]QDPLRQRZHGRN9±V 

SU]H]QDF]RQHGR]DEH]SLHF]HQLDRGVNXWNyZ]ZDUüWUDQVIRUPDWRUyZEDWHULLNRQGHQVDW o-
UyZ RGJDá
]LH OLQLL R QLHZLHONLFK REFL*HQLDFK L GX*\FK PRFDFK ]ZDUFLRZ\FK =DVWo-

VRZDQLHEH]SLHF]QLNyZ]UR]áF]QLNDPLXPR*OLZLDZ\HOLPLQRZDQLHZyáF]QLNyZ

:NáDGNL WRSLNRZH EH]SLHF]QLNyZ Z\VRNLHJR QDSL FLD ]DZLHUDM  MHGHQ NLOND OXE 

NLONDQD FLH UyZQROHJá\FK HOHPHQWyZ WRSLNRZ\FK ] GUXWX VUHEUQHJR OXE PLHG]LDQHJR

VUHEU]RQHJR ]DPNQL W\FK Z UXU]H L]RODF\MQHM Z\SHáQLRQHM PDWHULDáHP GUREQR]LDUQ i-

VW\P MDNR JDVLZHP %H]SLHF]QLNL ] PDWHULDáHP GUREQR]LDUQLVW\P FKDUDNWHU\]XM  VL 

*
W\P HHOHPHQWWRSLNRZ\MHVWXPLHV]F]RQ\ZV]F]HOQHMREXGRZLHL]RODF\MQHMZ\SHá -
 
QLRQHM PDWHULDáHP GUREQR]LDUQLVW\P R GREU\FK ZáD FLZR FLDFK L]RODF\MQ\FK GX HM *
 
SU]HZRGQR FLLSRMHPQR FLFLHSOQHMRGSRUQ\PQDG]LDáDQLHZ\VRNLHMWHPSHUDWXU\

 
=GROQR ü EH]SLHF]QLNyZ GR SU]HU\ZDQLD SU GX SU]HFL *HQLRZHJR L ]ZDUFLRZHJR
MHVWRNUHORQDFKDUDNWHU\VW\NF]DVRZRSUGRZRUD]SUGHPZ\áF]DOQ\PQDMPQLHj-

V]\PLQDMZL
NV]\P]QDPLRQRZ\P%H]SLHF]QLNLZ\VRNLHJRQDSL
FLDZ\NRQXMHVL

o QLHSHáQR]DNUHVRZHM FKDUDNWHU\VW\FH G]LDáDQLD XPR*OLZLDMFHM SU]HU\ZDQLH SUGX

SU]HW
*HQLRZHJR ZL
NV]HJR QL* PLQLPDOQ\ OHF] QLHSU]HNUDF]DMFHJR QDMZL
NV]HJR

SUGXZ\áF]DOQHJR

Bezpieczniki JD]RZ\GPXFKRZH QDOH* GR VWDUV]\FK NRQVWUXNFML EH]SLHF]QLNyZ

LQLHVREHFQLHVWRVRZDQHZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK V VWRVRZDQH EH]SLHF]QLNL SU]HNáDGQLNRZH 6

RQH SU]H]QDF]RQH Z\áF]QLH GR ]DEH]SLHF]HQLD SU]HG VNXWNDPL ]ZDUü SU]HNáDGQLNyZ

QDSL
FLRZ\FK &KDUDNWHU\]XM VL
 SUDNW\F]QLH QLHRJUDQLF]RQ ]GROQRFL Z\áF]DQLD

RUD]EDUG]RVNXWHF]Q\PRJUDQLF]HQLHPSUGX]ZDUFLRZHJR

Ograniczone zastosowanie bezpieczników w stacjach elektroenergetycznych wyni-

ND ] LFK ZDG GR NWyU\FK PR*QD ]DOLF]\ü MHGQRID]RZH Z\áF]HQLH NRQLHF]QRü Zy-

PLDQ\ ZNáDGHN SR ND*GRUD]RZ\P Z\áF]HQLX RJUDQLF]RQ PR*OLZRü ]DEH]SLHF]a-

QLD RGELRUQLNyZ R ZL NV]\FK PRFDFK ]QDPLRQRZ\FK L GáXJL F]DV áXNRZ\ SU]\


SU]HU\ZDQLXSU GXRQLHZLHONLFKZDUWR FLDFK 

2.8. UZIEMNIKI
* 

8]LHPQLNL QR H X]LHPLDM FH VWRVXMH VL  ]H Z]JO GyZ HNVSORDWDF\MQ\FK 6  SU]  e-

znaF]RQHGR]ZLHUDQLDLX]LHPLDQLDRGáF]RQ\FKREZRGyZLXU]G]H

3RGF]DV SU]HJO GyZ L QDSUDZ XU] G]H   61 :1 11 REVáXJD VWDFML PXVL E\ü ]a-
* z-
EH]SLHF]RQD SU]HG SRUD HQLHP 0LHMVFH SUDF\ PXVL E\ü X]LHPLRQH 1D SU]\NáDG EH

SLHF]H VWZR SUDF NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZ\FK SU]\ Z\áF]QLNX Z\PDJD RWZDUW\FK

RGáF]QLNyZ SR REX VWURQDFK Z\áF]QLND L REXVWURQQHJR X]LHPLHQLD Z\áF]RQHM F]
-

FL SROD :]JO

G\ EH]SLHF]HVWZD X]DVDGQLDM ]DWHP EH]Z]JO
GQ NRQLHF]QRü VWo-
sowania uziemników.
 * 
8]LHPQLNL V  Z\SRVD DQH Z á F]QLNL SRPRFQLF]H XPR OLZLDM FH Z\NRQDQLH V *  y-
gnalizacji, blokowania i zdalnego sterowania.
26 5R]G]LDá

8]LHPLHQLDZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKGRNRQXMHVL ]DSRPRF 

•X]LHPQLNyZáF]QLNyZSU]H]QDF]RQ\FKZ\áF]QLHGRX]LHPLHQLD
•QR*\X]LHPLDMF\FK]DLQVWDORZDQ\FKQDVWDáHQDRGáF]QLNX
•X]LHPLDF]\SU]HQRQ\FK


=H Z]JO GyZ HNVSORDWDF\MQ\FK QDMOHSV]\P UR]ZL ]DQLHP X]LHPLHQLD Z VWDFML

HOHNWURHQHUJHW\F]QHM MHVW ]DVWRVRZDQLH X]LHPQLNyZ OXE QR \ X]LHPLDM F\FK ]DPR *  n-

 *
WRZDQ\FK QD VWDáH QD RGá F]QLNX 8]LHPQLNL RUD] QR H X]LHPLDM FH LQVWDOXMH VL  S 
o-
wszechnie w rozdzielnicach SN, niektórych miejscach rozdzielni 110 kV (w polach
liniowych) oraz w rozdzielniach 220 kV i 400 kV.

2.9. ZWIERNIKI
   a-
=ZLHUQLNL V  á F]QLNDPL SU]H]QDF]RQ\PL GR LQLFMRZDQLD VDPRF]\QQHJR Z\á F]

QLD OLQLL ]DVLODMF\FK SUDFXMF\FK Z XNáDG]LH EORNRZ\P VSRZRGRZDQHJR MHGQRID]o-

Z\P ]DáF]HQLHP QD ]ZDUFLH ] ]LHPL 6WRVRZDQH V RQH VSRUDG\F]QLH Z XNáDGDFK

EORNRZ\FKLZXNáDGDFKPRVWNRZ\FK kV.

=ZLHUQLNL WUyMID]RZH PRJ  E\ü VWRVRZDQH Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

Z QLHNWyU\FK NRQVWUXNFMDFK UR]G]LHOQLF 61 ]DPLDVW X]LHPQLNyZ 'RW\F]\ WR ]ZáDV z-

F]D UR]G]LHOQLF UHDOL]RZDQ\FK Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP

V]\Q ]ELRUF]\FK VNáDGDM F\FK VL  ] FR QDMPQLHM GZyFK V]DI XPLHV]F]RQ\FK Z RVR b-

Q\FK SRPLHV]F]HQLDFK :yZF]DV F] VWR ]H Z]JO GX EH]SLHF]H

VWZD LQVWDOXMH VL

]ZLHUQLNL NWyUH ± RSUyF] VZRMHM IXQNFML ± VSHáQLDM  URO  RGá F]QLND WZRU] F EH   z-
 

SLHF]Q LZLGRF]Q SU]HUZ L]RODF\MQ  

35=(.à$'1,.,
 

'R SRPLDUyZ ]QDF]Q\FK ZDUWR FL SU GyZ L QDSL ü PXV]  E\ü VWRVRZDQH VS  e-

FMDOQH DSDUDW\ ]PQLHMV]DM FH Z VWDá\P VWRVXQNX ZDUWR FL W\FK ZLHONR FL 6áX   * GR
WHJR FHOX SU]HNáDGQLNL HOHNWURPDJQHW\F]QH Z NWyU\FK SU]HQRV]HQLH V\JQDáX ]H

VWURQ\ SLHUZRWQHM QD ZWyUQ  QDVW SXMH Z Z\QLNX VSU]

*HQLD PDJQHW\F]QHJR W\FK
REZRGyZ QDMF]
FLHM ] ]DVWRVRZDQLHP UG]HQL PDJQHW\F]Q\FK XPR *OLZLDMF\FK

znaczne wzmocnienie.
6WRVRZDQLHSU]HNáDGQLNyZZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK]DSHZQLD

•EH]SLHF]QREVáXJ
SU]\U]GyZSRPLDURZ\FKUHJXODF\MQ\FKL]DEH]SLHF]H
• pomiar znaF]Q\FKZDUWRFLSUGyZLQDSL
ü
•]PQLHMV]HQLH QLHEH]SLHF]HVWZD XV]NRG]HQLD SU]\U]GyZ ZVNXWHN HOHNWURG\Qa-
PLF]QHJRLFLHSOQHJRRGG]LDá\ZDQLDSU GyZ]ZDUFLRZ\FK 
• odizolowanie obwodów wtórnych od pierwotnych,
• oddzielenie nastawni od rozdzielni,
• rozszHU]HQLH]DNUHVXSU]\U]GyZSRPLDURZ\FK
 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 27

•]GDOQ\SRPLDUZLHONRFLHOHNWU\F]Q\FK

35=(.à$'1,.,35'2:(

3U]HNáDGQLNL SU GRZH SRZLQQ\ E\ü LQVWDORZDQH ]D Z\á F]QLNLHP SDWU] F RG VWU   o-
Q\ ]DVLODQLD U\V  7DND ORNDOL]DFMD RJUDQLF]D UR]SU]HVWU]HQLDQLH VL  QD V]\Q\

]ELRUF]H VNXWNyZ ]ZDUü Z SU]HNáDGQLNX SRSU]H] ]DG]LDáDQLH Z\á F]QLND 'RSXV]F]D 


VL ORNDOL]DFM SU]HNáDGQLNyZSU GRZ\FKZLQQ\FKPLHMVFDFK]DOH QLHRG]DGD * VSHá-
nianych w polach.


3U]HNáDGQLNLSU GRZHLQVWDOXMHVL QLHNLHG\QDV]\QDFK]ELRUF]\FKQSGR]DVLODQLD

SU]HND(QLNRZ\FKV]\Q]ELRUF]\FK
OLF]QLNyZHQHUJLL]DEH]SLHF]H


 RG
'R SU]HNáDGQLNyZ SU GRZ\FK QLH VWRVXMH VL  LQG\ZLGXDOQ\FK ]DEH]SLHF]H

VNXWNyZ]ZDUü:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKUR]Uy*QLDVL
SU]HNáDGQLNLSUGRZH

• pomiarRZHSU]H]QDF]RQHGR]DVLODQLDPLHUQLNyZOLF]QLNyZNODV\GRNáDGQRFL
0,1; 0,2; 0,5),
•]DEH]SLHF]HQLRZH SU]H]QDF]RQH GR ]DVLODQLD SU]HND(QLNyZ REZRGyZ ]DEH]SLe-
czeniowych (o symbolach 5P; 10P),
• uzwojone, w których]DUyZQRVWURQDSLHUZRWQDMDNLZWyUQDPDMZLHOH]ZRMyZ
• przepustowe, o jednym zwoju strony pierwotnej w postaci szyny lub kabla prze-

FKRG] FHJRSU]H]ÄRNQR´SU]HNáDGQLND

•VXPXMFHVWRVRZDQHGR]DEH]SLHF]H]LHPQR]ZDUFLRZ\FK
• inne, specjalnego przeznaczenia.

3U]\NáDG SU]HNáDGQLNyZ SU GRZ\FK ]DLQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHOQL  kV przed-
stawiono na rysunku 2.6.

35=(.à$'1,.,1$3, &,2:(

3U]HNáDGQLNL QDSL FLRZH SRZLQQ\ E\ü LQVWDORZDQH ]D SU]HNáDGQLNDPL SU GRZ\PL 



SDWU] FRGVWURQ\]DVLODQLDU\V  'RSXV]F]D VL ORNDOL]DFM  SU]HNáDGQLNyZ QDSL

-
*  
FLRZ\FK Z LQQ\FK PLHMVFDFK Z ]DOH QR FL RG ]DGD  VSHáQLDQ\FK Z SRODFK UR]G]LH l-
czych lub z braku miejsca.


:L NV]D GRZROQR ü ORNDOL]DFML SU]HNáDGQLNyZ QDSL FLRZ\FK GRW\F]\ SU]HNáDGQ
i-
NyZ ]DEH]SLHF]RQ\FK ZáDVQ\PL EH]SLHF]QLNDPL SR VWURQLH SLHUZRWQHM EH]SLHF]QLNL

SU]HNáDGQLNRZH

1LH XPLHV]F]D VL  SU]HNáDGQLNyZ QDSL FLRZ\FK PL G]\ Z\á F]QLNLHP D SU]HNáD  d-

 
QLNLHPSU GRZ\PJG\QLHV ]DEH]SLHF]RQHZáDVQ\PLEH zpiecznikami.
 
%H]SLHF]QLNL SU]HNáDGQLNRZH V  Z\á F]QLH SU]H]QDF]RQH GR ]DEH]SLHF]HQLD SU]HG

VNXWNDPL ]ZDUü SU]HNáDGQLNyZ QDSL FLRZ\FK 5H]\JQDFMD ] QLFK MHVW PR OLZD *

Z SU]\SDGNX SU]HNáDGQLNyZ QDSL FLRZ\FK RG]QDF]DM F\FK VL  GREU  MDNR FL  Z\N

   o-
nania.

3U]\NáDG SU]HNáDGQLNyZ QDSL FLRZ\FK ]DLQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHOQL  kV

przedstawiono na rysunku 2.7.
28 5R]G]LDá

Rysunek 2.6. 3U]HNáDGQLNLSUGRZH Rysunek 2.7. 3U]HNáDGQLNLQDSL

FLRZHQDQDSL
FLH
QDQDSL
FLHkV 110 kV

85='=(1,$2&+521<35=(&,:35=(3, &,OWEJ

'R RFKURQ\ XU] G]H VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM SU]HG SU]HSL
FLDPL VSRZRGRZa-
  
Q\PLF]\QQR FLDPLá F]HQLRZ\PLOXE]MDZLVNDPLDWPRVIHU\F]Q\PLV SU]H]QDF]RQH

LVNLHUQLNLRGJURPQLNLLRJUDQLF]QLNLSU]HSL
ü

Iskierniki QDOH* GR QDMSURVWV]\FK URGNyZ RFKURQ\ SU]HFLZSU]HSL

FLRZHM ']La-
áDMZUD]LHZ\VWSLHQLDSU]HSL
üRZDUWRFLDFKZL
NV]\FKQL*Z\WU]\PDáRüSU]HUZ\

SRZLHWU]QHM LVNLHUQLND FR SRZRGXMH ]ZDUFLH REZRGX ] ]LHPL L VSDGHN QDSL

FLD GR

zera.
Odgromniki V DSDUDWDPL VáX*F\PL GR RFKURQ\ XU]G]H HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK
SU]HG VNXWNDPL SU]HSL
ü SRZRGRZDQ\FK Z\áDGRZDQLDPL DWPRVIHU\F]Q\PL 5R]So-


ZV]HFKQLRQH V  WU]\ NRQVWUXNFMH W\FK DSDUDWyZ Z\GPXFKRZH ]DZRURZH RUD] EH]

iskiernikowe (warystorowe).
2JUDQLF]QLNLSU]HSL
üVWDQRZLRGJURPQLNLbeziskiernikowe (warystorowe).

,VNLHUQLNLRGJURPQLNLLRJUDQLF]QLNLSU]HSL üLQVWDOXMHVL ZWDNLFKPLHMVFDFKDE\


*
VSHáQLDá\ VZRM  URO  WDN H SRGF]DV SU]HUZ Z SUDF\ VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM OXE MHM

F]
FL =Z\NOH DSDUDW\ WH V QDMEDUG]LHM RGGDORQ\PL RG V]\Q ]ELRUF]\FK DSDUatami


Z SROX UR]G]LHOF]\P U\V  ']L NL WHPX PRJ  VSHáQLDü VZRMH ]DGDQLD UyZQLH *
SRGF]DV Z\áF]HQLD SROD VSRG QDSL
FLD URERF]HJR &]DVDPL DSDUDW\ WH XPLHV]F]D VL

 Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 29

GRGDWNRZR GR RFKURQ\ ZD Q\FK XU] G]H *   VWDFML WDNLFK MDN WUDQVIRUPDWRU\ EH]So-
UHGQLRZLFKVVLHG]WZLH

85='=(1,$7(/()21,,(1(5*(7<&=1(-
NO1(-7(1
Linie elektroenergetyczne 110 kV, 220 kV i 400 
N9 V  Z\NRU]\VW\ZDQH S o-
 
ZV]HFKQLH GR ]DSHZQLHQLD á F]QR FL Z VLHFL HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM 1D SRWU]HE\ WHM

 
*
á F]QR FLLQVWDOXMHVL QDVWDFMDFK11LGX \FKVWDFMDFKN9]HVSRá\XU] G]H  WHOe-

IRQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM QR QHM 8U] G]HQLD WH QDMF] 
FLHM REHMPXM GáDZLN ]DSo-
URZ\LNRQGHQVDWRUVSU] JDM F\

  *
à F]QR ü SRZLQQD E\ü ]DFKRZDQD QLH]DOH QLH RG VWDQX SROD GODWHJR XU] G]HQLD 


7(1 XPLHV]F]D VL  ]DZV]H ]D RVWDWQLP á F]QLNLHP SDWU] F RG VWURQ\ V]\Q ]ELR  r-
czych).

'à$:,.,=:$5&,2:(
'áDZLNL VáX *  
GR RJUDQLF]HQLD ZDUWR FL SU GyZ ]ZDUFLRZ\FK ,QVWDOXMH VL  MH

Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK 61 Z FHOX ]ZL NV]HQLD LPSHGDQFML UHDNWDQFML R b-



ZRGyZ ]ZDUFLRZ\FK ']L NL WHPX RVL JD VL  RJUDQLF]HQLH SU GX ]ZDUFLRZHJR RUD] 

XWU]\PDQLH QDSL FLD QD V]\QDFK ]ELRUF]\FK QD XVWDORQ\P SR]LRPLH SU]\ ]ZDUFLDFK

Z OLQLDFK ]D GáDZLNLHP 'áDZLNL ]ZDUFLRZH EXGXMH VL  QD QDSL FLD ·

kV, prze-
* 
ZD QLHMDNRMHGQRID]RZHLá F]\Z]HVWDZ\WUyMID]RZH

*

-H HOLVWRVXMHVL GáDZLNL]ZDUFLRZHWRZáD FLZHMHVWXPLHV]F]HQLHLFK]DZ\á F  z-
 
QLNLHPLSU]HNáDGQLNDPLSU GRZ\PLSDWU] FRGVWURQ\V]\Q]ELRUF]\FK7DNDORNDO i-
* 
]DFMD XPR OLZLD GREyU Z\á F]QLND GR ZDUXQNyZ LVWQLHM F\FK SU]\ ]ZDUFLX EH]S  o-
UHGQLR ]D

GáDZLNLHP ,QVWDORZDQLH GáDZLNyZ ]ZL NV]D ]QDF]QLH SRZLHU]FKQL


QLH]E GQ GREXGRZ\VWDFML
30 5R]G]LDá

8.à$'<32à&=(67$&-,
ELEKTROENERGETYCZNEJ

:<0$*$1,$67$:,$1(8.à$'2032à&=(
STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH
*
'R QDMZD QLHMV]\FK HOHPHQWyZ REZRGyZ JáyZQ\FK VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

* 
]DOLF]D VL  WUDQVIRUPDWRU\ V]\Q\ ]ELRUF]H Uy QHJR URG]DMX á F]QLNL SU]HNáDGQLNL

RJUDQLF]QLNL SU]HSL ü RGJURPQLNL GáDZLNL ]ZDUFLRZH L]RODWRU\ 8NáDG HOHNWU\F]Q\


ü ] Z\PLHQLRQ\FK XU]G]H SRáF]o-
VWDFML ]DZLHUDM FHM ZV]\VWNLH OXE MHG\QLH F]

Q\FKZSRODRRNUHORQ\FKSU]H]QDF]HQLDFKSRZLQLHQE\üXVWDORQ\]XZ]JO
GQLHQLHP

lokalizacji, sposobu zasilania i funkcji stacji w systemie elektroenergetycznym. Wy-

EyUXNáDGXSRZLQLHQVL RSLHUDüQDXVWDOHQLDFKSHUVSHNW\ZLF]QHJRSURJUDPXUR]ZRMX

VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM )\ZRWQRü VWDFML NV]WDáWXMH VL

 SU]HFL
WQLH QD SR]LRPLH
30÷40 lat, a w skrajnym przypadku nawet 50 lat [12]. Projekty rozwoju sieci z takim

Z\SU]HG]HQLHP F]DVRZ\P QLH V  QDWRPLDVW RSUDFRZ\ZDQH 1D SU]\NáDG KRU\]RQW

F]DVRZ\ GáXJRWHUPLQRZHM SURJQR]\ UR]ZRMX VLHFL REHMPXMH  ODW GODWHJR FHORZH

*  
MHVW ]DZV]H SR]RVWDZLHQLH PR OLZR FL UR]EXGRZ\ VWDFML Z SU]\V]áR FL SRSU]H] UH]H r-

* 
ZDFM  WHUHQX ]DEH]SLHF]HQLH PR OLZR FL ZSURZDG]HQLD QRZ\FK OLQLL GR VWDFML LWS

3U]\M W\ XNáDG VWDFML PD ]DVDGQLF]\ ZSá\Z QLH W\ONR QDMHM SUDF  OHF] WDN H QD SUDF

F]
FLOXEQDZHWFDáHJRV\VWHPXHOHNWURHQHUJHW\F]QHJR
3RGVWDZRZH Z\PDJDQLD VWDZLDQH XNáDGRP SRáF]H VWDFML QD SRGVWDZLH SXEOLNa-

FML>@VQDVW
SXMFH

• pRZLQQD E\ü ]DFKRZDQD GX*D SHZQRü GRVWDZ\ HQHUJLL HOHNWU\F]QHM R RGSo-

ZLHGQLHM MDNRFL ]DOH*QD RG URG]DMX ]DVLODQ\FK RGELRUFyZ L RGELRUQLNyZ RUD]

PR*OLZ\FK VWUDW SURGXNF\MQ\FK L VSRáHF]Q\FK Z\QLNDMF\FK ] QLH]DSODQRZa-

Q\FKSU]HUZZGRVWDZLHHQHUJLLNWyUHPRJá\E\QLHZ\VWSLüSU]\EDUG]LHMUDFMo-

QDOQLH]DSURMHNWRZDQ\PXNáDG]LHSRáF]HVWDFML

• pRZLQQDLVWQLHüPR*OLZRü]PLDQ\XNáDGXZPLDU
UR]ZRMXVLHFLOXEUR]EXGRZ\
L ]PLDQ\ UROL VWDFML Z V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P EH] NRQLHF]QRFL LQVWDOo-

ZDQLD ZLHOX EDUG]R GURJLFK XU]G]H JáyZQLH WUDQVIRUPDWRUyZ L Z\áF]QLNyZ

Z\VRNLHJR QDSL
FLD 5R]EXGRZD VWDFML QLH SRZLQQD SRZRGRZDü GáXJRWUZDá\FK

przerw w zasilaniu licznych odbiorców energii elektrycznej,

• pU]\ XV]NRG]HQLDFK V]\Q ]ELRUF]\FK OXE LQQ\FK HOHPHQWyZ VWDFML SRZLQQR E\ü
]DSHZQLRQHFDáNRZLWHOXEF]
FLRZH]DVLODQLHRGELRUFyZ
• pRZLQQD LVWQLHü * 


PR OLZR ü RGá F]HQLD VSRG QDSL FLD GRZROQHJR Z\á F]QLND

Z FHOX Z\NRQDQLD MHJR SU]HJOGX QDSUDZ\ OXE Z\PLDQ\ EH] GáXJRWUZDáHM SU]e-

UZ\ZSUDF\SRáF]RQHM]QLPOLQLL

• pRZLQQD LVWQLHü GX*D HODVW\F]QRü XNáDGX VWZDU]DMFD PR*OLZRü ]DVLODQLD Rd-

ELRUFyZSU]\SODQRZDQ\FKOXE]DNáyFHQLRZ\FKZ\áF]HQLDFKOXESU]HáF]HQLDFK

 
    
 rgetycznej 31
   !" # $%&! '()&&* (+*)!,  + ') ) !-!&
(+(.)  '* /(0-) /!%" -+ ('!"  %
'() ! + , ! 1()!&! '" * (, 2%!  !"  (eniowych,
! (3(&! " j eksploata-
• " && *!" 
 !4 !')& ! '(&-() %! ) (& !"   +'& (+%34
' ()(-&*1 !2%.&!1 &! &  !"  -+ '(! & -+! (+(.)
• (*2 
&  *1 2 2!/ !2%.&! '()&&! +*, /(0-) &!" /&" !4
'()&&!  &, /(0-)(, (3!&&! &!/&*1 )! ( ' )!
• o-
)3( )* '" 3( ) '(3.-&*1 5!3/& !1  !" 4
2%! '(%  !"  '()&& !')&!, 2(&(/& ()!& '( )3-
• -
/ &!2%!.) &) **" &*1  2'-(! !*" &*1#
6'%&& *1 )* 21 )*/!3! "  +!( &4 -! 3( &!-0* "  !2
)!, " !2( )2!.)2 (3.-&# 7 ! '(" 2 ()!&! ('! "   2-2! )*+!&*o-1
2%!.) '(% (+)(.) 3%.)&*14  2 .*1 )*+!  " &4 +
wariantów -
* '( !) ('!()!&! '(" 2  1&&3(  !" # 7 ')" 2(-" &( )y-
+!& )!!& * '()&&* +*, !-()!& &! '( !) ()! ( *1!  (
o-
wanych. Wiele
( firm krajowych i zagranicznych dysponuje typowymi opracowaniami
**/  !"  -2 (&3 *&*1 ) !2 (+)(.) ')( &*1  ) .r-
&*14 ()! '.- (-*14 (-&  '# O konkretnym wyborze ostatecz-
&3( 2%! *"  )&2-)! !&!-! 1&&(82(&(/&!# $( '%&& !%o-
0(&*1 )!&2.) 1&&*1 *"  (- ) (& 2%!.)  ( ! &*/
wyborze ma analiza kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych.

9:; : <=> ?@AB<>CDE F<G>HIJ KLGMCNEO ?P>CDB

ELEKTROENERGETYCZNEJ
Q-!*52!" ! 2%! '(%  !"  -2 (&3 *&*1 !-0* ( )* '()
a-
&! ) 2%! *& +(*1 -+ 1 +!2# R2%!*  !"  -2 (&3 *&*1
-  &! *&() -+ +*&()# 7 (++ 2%!.) *&()*1 '(!% (+
j-
muje trzy stopnie kryteriów: liczba systemów szyn zbiorczych (jednosystemowe
."   () ST6UU4 )* '()!& '(!%
(w skrócie 1S), dwusystemowe (2S) i   *2 "/
szyn zbiorczych, czyli sekcjonowania    (&()!&*  2" (&()!&*U  )* 'o-
(&1U4
)! &  *& / & * S   * S+ *& '(/(&*14  *&!/ 'o-
 '( (  1 (+ "  ()
  X 
/(& */ SV6WUU# &  *&() 2%! " - 2 1 " "
*  !   (&3 *&* (+ / 
)* 2 /(0-) 2(/+&!"  ' !)(&*1 2* .)4 ! / 2%!.) *&
o-
)*1  !"  -2 (&3 *&*1"  )!&!#
$*2%!() &!)* 2%!.)  !"  -2 (&3 *&" -! 2%!
dwusystemo-
wego:2%!
• 2%! dwusystemowy, niesekcjonowany;
  2 " ( ()!&*4  *& '(/(&Y
• 2%! dwusystemowy, &    &
• 2%! )
dwusystemowy, sekcjonowany;
• * /()*4 2" (&()!&*4  *& '(/(&#
32 5R]G]LDá


:REU ELHXNáDGyZVHNFMRQRZDQ\FKZ\VW SXM  XNáDG\ ] GZLHPD VHNFMDPL ] WU] e-
ma sekcjami, z czterema sekcjami itd.

: REU ELH XNáDGyZ ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z\VW SXM  XNáDG\

 
ZLHORZ\á F]QLNRZH ] GZRPD Z\á F]QLNDPL QD SROH : OXE SyáWRUDZ\á F]QLNRZH 
(1 1/2W lub 3/2W).

: REU ELH XNáDGyZ ] SRMHG\QF]\P OXE SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK

Z\VW SXMHRGPLDQD Z SRVWDFLW]Z XNáDGX 8 RGSRZLHGQLR 8 L 8 8NáDG 8 XPR *-

OLZLD ]DVWRVRZDQLH MHGQHM SRG]LDáNL SU]HVWU]HQL SROD V]\Q ]ELRUF]\FK GR Z\SURZ a-
G]HQLDOLQLLZGZyFKSU]HFLZOHJá\FKNLHUXQNDFK

8NáDG\ EH]V]\QRZH G]LHOL VL  QD XNáDG\ EORNRZH PRVWNRZH L wielobokowe. Z

NROHL Z REU ELH XNáDGyZ EORNRZ\FK Z\Uy QLD VL  XNáDG\*

jednoblokowe (L-T) lub
dwu-
EORNRZH 1LHNLHG\ XNáDG MHGQREORNRZ\ MHVW QD]\ZDQ\ SRMHG\QF]\P XNáDGHP EORN o-
Z\P D XNáDG GZXEORNRZ\ SRGZyMQ\P XNáDGHP EORNRZ\P : REU ELH XNáDGyZ

PRVWNRZ\FKZ\Uy QLDVL QDWRPLDVWXNáDG\PRVWNRZHXSURV]F]RQHOXESHáQH8NáDG\

 
PRVWNRZH V  SRZV]HFKQLH RNUH ODQH MDNR XNáDG\ + 8NáDG\ WH PR QD SRG]L OLü * e
*  
Z ]DOH QR FL RG OLF]E\ ]DLQVWDORZDQ\FK Z\á F]QLNyZ QD XNáDG\ + + + +


L + 8NáDG\ ZLHORERNRZH G]LHOL VL  QD XNáDG\ Z NV]WDáFLH WUyMN WD F]ZRURERNX OXE

szeFLRERNX

1D U\VXQNX  SU]HGVWDZLRQR NODV\ILNDFM  XNáDGyZ SRá F]H   VWDFML 6]F]HJyáRZH

Z\MD QLHQLD L RPyZLHQLH XNáDGyZ SRáF]H ]DPLHV]F]RQR Z GDOV]HM F]
FL SRG

U F]QLND

Rysunek 3.1.ODV\ILNDFMDXNáDGXSRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

 
    
 rgetycznej 33
   ! "# $#%%&
'()*+,-(-. /0/1/2+ *+,34 5 /0/6+7(/2/78/+.392/4 *+,2(-5 7(9)95/0253, 9:(;(2,
9 +9-< =>0 7(9)95/039.3?@ *=/:25,4 A3.3? (67/B0(2/ CD2634 /< E.=(*,;/25/ +,65/8( =(0,
9,0/;.@ (=7>39 *=/:25,2/4 =79/9 25/ CD2634 5@ +,6;/ () 2,=5F35, 92,15(2(-/8( 5 -.1a-
8,2/4 25/9,-()2(B35 =7,3.<
0 5 5 4 ? 06 ? F 4A 0
E 9, /;2(B3 () =79/92,39/2 , - *+,3 ,3 / / +7(/2/78/+.392.3 -.*+ =D =( ,G
• liniowe,
• transformatorowe,
F @
• *=79 8:(-/
• pomiarowe,
H ?@
• =(+79/ -:,*2.3
•Iodgromnikowe.
=,7,+. -3 ()9 3/ - *6:,) (0, 7(9)95/039/8( 52*+,0D4 / *5F - 251 - (67/B0(2/4
? A
6(0/4 2( B35@ 6+>7, -.256, 9 9,),J =*+,-5,2.3? =(*939/8>02.1 ,=,7,+(1<
5 5 5 0 05 5 ? )A;. *5F )( *+(*(-,25, 4 /)2,6(-/4 6(0/4 2(B35
E ()2 /* ?/2 D )( =>@ 2 (-.3 5 5 A 6 4A
=()*+,-(-.3 ,=,7,+>- 98()2 / 9 =79/)*+,- (2 */ -/23
SZ – OS – W – PI – PU – OL.
5/*5/25D )( 0 +7,2*C(71,+(7(-.3? )A;. *5F )( *+(*(-,25, 4 /)2,6(-/4 6
E ()2
0/4 2( => o-
B35 =()*+,-(-.3? ,=,7,+>-@ 98()25/ 9 =79/)*+,-5(2A */6-/234 A
SZ – OS – W – PI – OT.
0 5 634 5 (0, 5 -.*+F (-,25, - 253? 522.3? , ,7,+ - )( D*939,
E5 9, /;2(AB3 () CD2 = = = > =
* 2 /92,392 1().C ,34 F +/4 6(0/4 2(B35< K , =79.6:,) - =79.=,)6D +7,2*C(71,+(7>-
5F 56
)-DD9-(4 /25(-L3? 39F*+( *5F 7/9.82D4 / 9 ():A39256, +7,2*C(71,+(7(-/8(<

'(0, 0525(-/ *:D;A )( =79.: 3.3.1.

A39,2POLA
5, 05255 )(LINIOWE
*9.2 9H5(739.3?< E.7>;25, *5F )-, 7o-
)9, / => 2 (-.3 G )(=:.-(-/ M9,* , 3/ ()=:.-(-/ M()H5(739/N< O=7>39 -y-
4 0 05 5 ? 50 4 A N 5
15/25(2/8( 5*+25/4 / 4 /*939/ 522. =()95,: =>0 0525(-.3? 2,G 2,=(-5/+792/ 5 6,H0(-/<
'(25;/4 =79/)*+,-5(2( =()*+,-(-/ D6:,). =(:A39/J (H-()>- 8:>-2.3? =>0 0
i-
niowych.
P0,*.392. =79.6:,) =(0, 0525(-/8(@ 2,=(-5/+792/8(@ ()=:.-(-/8( QK =(6,9,2(
2, 7.*D26D R<S< T,65 *3?/1,+ 1(;/ 15/U 9,*+(*(-,25/ 9,7>-2( =79. 9,*50,25D 4 /)2o-
stronnym,5 jak i dwustronnym.
7,9 / 1(; -(B3 )-D*+7(22/8( 9,*50,25, =()39,* =7,3 7/1(2+(-.3? 1(;/ =o-
05 5
4 ,-E
5U *5F 2, -.:A39256D 2, 5F35/ 9 )- 3? *+7(2 9,=(H5/3@ *+(*D4 / *5F
= A 56 > @ < IH.A +/1D
(): 392 =( ( D *+7(2,3 -.: 392 , MOQ OVN< O): 392 25(-. D25/1(;05-5,
A 565 H ? 56 05
4 5/25/ *5F 2, 5F35, 2, D79A)9/25,3? (0, W 2, 5F35, (3?()9A3/8( () *+,34 5 2,
=( ,- = = = =
)7D851 6(J3D 05255@ , +,6;/ =79/=5FU ,+1(*C/7.392.3? 2, +7,*5/ 05255<
34 Rozdział 3

Przy zasilaniu jednostronnym pole liniowe kablowe, odpływowe SN najczęściej

nie róŜni się od pola napowietrznego. Istnieją jednak rozwiązania takich pól, w któ-
rych nie występuje odłącznik liniowy (OL).
Na rysunku 3.2 przedstawiono najczęściej wy-
a) b) stępujące przykłady pól liniowych SN w ukła-
SZ
dach z pojedynczym lub podwójnym systemem
szyn zbiorczych. RóŜnica w układach tych pól
OS
wiąŜe się z liczbą zastosowanych odłączników
W
szynowych. Odłączniki te słuŜą m.in. do przyłą-
czania pola do systemu szyn zbiorczych, dlatego
PI
ich liczba jest równa liczbie systemów szyn
zbiorczych zastosowanych w stacji.
PU OL
Rysunek 3.2. Pola liniowe SN:
a) w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych,
U
b) w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Na rysunku 3.3 przedstawiono przykłady pól liniowych SN w prostej rozdzielnicy

jednoczłonowej. Dominują tutaj rozwiązania uproszczone, z rozłącznikiem.

Rysunek 3.3. Przykłady pól liniowych stosowanych w rozdzielnicach jednoczłonowych typu RS-24Jm [38]:
Ks – kaseta sygnalizacyjna z rozłącznikiem (a, b, c), z rozłącznikiem i ogranicznikiem przepięć (d, e)

a) b) Innym uproszczeniem są rozwiązania stosowane nie-

kiedy w polach liniowych dopływowych SN przy zasilaniu
jednostronnym, przedstawione na rysunku 3.4.

Rysunek 3.4. Pola liniowe dopływowe SN przy zasilaniu jednostronnym

(uproszczone): a) z odłącznikiem i uziemnikiem, b) z odłącznikiem

 
    
 rgetycznej 35

Eksploatacja takiego pola wiąŜe się z pewnymi niedogodnościami. Wykonanie

prac na linii wymaga otwarcia wyłącznika i odłącznika na początku tej linii i odłącz-
nika na jej końcu oraz obustronnego uziemienia. Zastosowanie w rozwiąza-
niu takiego pola uziemnika ułatwia te czynności, nie są bowiem wymagane
w takim wypadku uziemiacze przenośne.
Jeśli zachodzi potrzeba ograniczenia parametrów zwarciowych w polu
liniowym SN, to instaluje się dławik zwarciowy. Odbywa się to najczęściej
dla linii kablowej ze względu na jej mniejszą wytrzymałość zwarciową od
linii napowietrznej. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym
przedstawiono na rysunku 3.5.

Rysunek 3.5. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym

Przy wymaganej większej pewności zasilania stosuje się układ stacji z szyną obej-
ściową (pomocniczą). Na rysunku 3.6 przedstawiono przykład takiego rozwiązania
– pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowym z szyną obejściową.
WyposaŜenie standardowego pola liniowego musi być uzupełnione w tym przypadku
o wyłącznik obejściowy (WO) współpracujący z szyną obejściową (SO) oraz odpo-
wiednio zestaw odłączników przy wyłączniku obejściowym (Oo1) i (Oo2) oraz
odłącznik liniowy obejściowy (OLo). W związku z tym, Ŝe zabezpieczenia przekaźni-
kowe przyłączone do przekładników powinny działać prawi- S1
dłowo przy pracy pola zarówno z wykorzystaniem wyłączni-
ka pola W, jak i wyłącznika obejściowego WO, przekładniki OS Oo1
powinny być zainstalowane za odłącznikiem liniowym OL.
W typowych rozwiązaniach krajowych przekładniki PI i PU WO
W
w polu instaluje się jednak bezpośrednio za wyłącznikiem W
(patrząc od strony szyn zbiorczych). Przy wyłączniku obej- Oo2
OL
ściowym WO instaluje się natomiast dodatkowy komplet SO
przekładników prądowych i napięciowych wraz z zabezpie-
czeniami przekaźnikowymi przeznaczonymi do zastępowania OLo
zabezpieczeń linii, w której jest remontowany wyłącznik.
PI Bp PU
Rysunek 3.6. Pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowym
z szyną obejściową

W stacjach SN często są stosowane rozdzielnice dwuczłonowe. Pola liniowe w ta-

kich rozdzielnicach mają wyłącznik zlokalizowany na specjalnym członie ruchomym
(wózku). Przy wysuniętym członie ruchomym tworzą się widoczne przerwy izolacyj-
ne, co powoduje wyeliminowanie odłączników. Połączenia szczękowe części stałej
z ruchomą pełnią niejako rolę odpowiednio odłączników: szynowego i liniowego. Na
36 Rozdział 3

rysunku 3.7 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól dla układu z pojedynczym

i podwójnym systemem szyn zbiorczych. Przekładniki na ogół instaluje się w członie
stałym (rys. 3.7a), ale moŜliwe jest umieszczenie ich na wózku wyłącznikowym –
wtedy są wysuwane razem z wózkiem z celki prefabrykowanej (rys. 3.7b). W rozwią-
zaniach z podwójnym systemem szyn zbiorczych częściej, ze względów ekonomicz-
nych, stosowane są rozwiązania z dwoma odłącznikami szynowymi, przedstawione na
rysunku 3.7d.

a) b) c) d)

Rysunek 3.7. Pola liniowe SN w rozdzielnicach dwuczłonowych prefabrykowanych:

P – połączenie szczękowe części stałej z ruchomą,
w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych i wyłącznikiem w członie ruchomym (a)
oraz wyłącznikiem i kompletem przekładników w członie ruchomym (b),
w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych i dwoma wyłącznikami na jedno pole (c),
w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych (d)

Na rysunku 3.8 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól liniowych propono-

wanych przez jednego z polskich producentów dla produkowanego przez siebie typu
rozdzielnicy. W rozwiązaniu tym, o najbogatszym wyposaŜeniu, przedstawionym na
rysunku 3.8a, pole jest wyposaŜone w wyłącznik, uziemnik, przekładniki prądowe,
przekładnik napięciowy zabezpieczany po stronie pierwotnej bezpiecznikami, ogra-
nicznik przepięć i izolator reaktancyjny. W rozwiązaniu przedstawionym na rysunku
3.8b nie ma przekładnika napięciowego, występuje natomiast przekładnik ziemno-
zwarciowy. Izolator reaktancyjny stosuje się ze względów bezpieczeństwa w celu
sprawdzenia obecności napięcia. MoŜe być powiązany z blokadą i (lub) wskaźnikiem
obecności napięcia.
W stacjach SN często wyposaŜa się pola liniowe zamiast w wyłącznik w bezpiecz-
niki i rozłączniki lub nawet bezpieczniki i odłączniki. W najpopularniejszym rozwią-
zaniu uproszczonym, przedstawionym na rysunku 3.9a, rozłącznik przerywa prąd
roboczy, a bezpiecznik prąd zwarciowy, przy czym moŜliwe są dwa sposoby współ-
pracy rozłącznika z bezpiecznikiem: praca niezaleŜna obu urządzeń lub pobudzenie

 
    
 rgetycznej 37

rozłącznika poprzez wybijak bezpiecznika w rozłączniku bezpiecznikowym. W roz-

wiązaniu przedstawionym na rysunku 3.9b, będącym dalszym uproszczeniem po-
przedniego układu, odłącznik przerywa prądy jałowe (pojemnościowy linii), a obcią-
Ŝenie wyłącza się w stacji następnej (na końcu tej linii).
SZ

P
3 3
PI
3 3
U Og

IR
PU

Rysunek 3.8. Przykłady pól liniowych stosowanych

w rozdzielnicach dwuczłonowych typu RS-17 [36] (IR – izolator reaktancyjny)

Pola liniowe WN i NN charakteryzują się zazwyczaj większą liczbą przekładników

oraz specyficznymi urządzeniami TEN.
Układ podstawowych aparatów w polu jest kla-
a) b)
syczny, zgodny z wcześniej określoną zasadą, z pew-
nymi wyjątkami. Wyjątki te dotyczą pól liniowych
220 kV i 400 kV, gdzie z racji wykorzystania prze-
kładników napięciowych z kondensatorowym dziel-
nikiem napięcia jako kondensatora sprzęgającego dla
telefonii energetycznej nośnej dopuszcza się inną
lokalizację przekładników napięciowych.

Rysunek 3.9. Pola liniowe SN uproszczone: a) z rozłącznikiem

i bezpiecznikiem (rozłącznikiem bezpiecznikowym),
b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem

Pole liniowe odpływowe 110 kV w układzie z pojedynczym i podwójnym syste-

mem szyn zbiorczych przedstawiono odpowiednio na rysunkach 3.10a i 3.10b.
38 Rozdział 3

W polach tych zaleca się umieszczać przekładniki napięciowe za przekładnikami prą-

dowymi w celu umoŜliwienia przeprowadzenia synchronizacji lub stwierdzenia napię-
cia w linii. Zwarcie w przekładniku napięciowym jest wyłączane przez wyłącznik
pola. Urządzenia TEN, jeśli występują, są umieszczane za odłącznikiem liniowym, co
uniezaleŜnia łączność od stanu pracy linii. Najbardziej oddalone od szyn zbiorczych są
ograniczniki przepięć (odgromniki) słuŜące do przejęcia fali przepięciowej pochodzą-
cej z linii. W rozpatrywanych schematach nie zaznaczono tych urządzeń. W energety-
ce zawodowej w rozdzielniach 110 kV uziemniki lub noŜe uziemiające na odłączni-
kach instaluje się na ogół od strony linii, w pozostałych miejscach nakłada się
uziemiacze przenośne.
a) b) c)

Rysunek 3.10. Pola liniowe: a) 110 kV odpływowe w układzie z pojedynczym systemem

szyn zbiorczych, b) 110 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych,
c) 220 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Pole liniowe odpływowe 220 kV w układzie z podwójnym systemem szyn zbior-

czych przedstawiono na rysunku 3.10c. Przekładniki napięciowe kondensatorowe
w tym polu i innych polach liniowych 220 kV i 400 kV są często instalowane za
odłącznikiem liniowym (patrząc od strony SZ), gdyŜ są równieŜ wykorzystywane jako
połączenie urządzeń wysokiej częstotliwości z linią. Dla sieci 220 kV i 400 kV prze-
kładniki napięciowe kondensatorowe współpracują z kondensatorami sprzęgającymi
TEN (dzielniki napięcia). W związku z tym umieszcza się je na wejściach linii, przed
dławikami TEN. W polach liniowych 220 kV, z racji uciąŜliwości stosowania uzie-
miaczy przenośnych, stosuje się powszechnie noŜe uziemiające na odłącznikach,
a gdy nie ma takiej moŜliwości – uziemniki. Najczęściej stosuje się noŜe uziemiające
tylko na jednym z odłączników szynowych.

 
    
 rgetycznej 39

3.3.2. POLA TRANSFORMATOROWE

Pola transformatorowe słuŜą do przyłączania transformatorów do szyn zbiorczych.
Kolejność umieszczania przyrządów obwodu głównego w polu transformatora jest
podobna jak w polu liniowym. Często jednak rezygnuje się ze stosowania w tym polu
przekładnika napięciowego, a odłącznik liniowy jest nazywany w tym polu odłączni-
kiem transformatorowym. MoŜna w przypadku transformatorów dwuuzwojeniowych
zrezygnować z odłącznika transformatorowego, znajdującego się między transforma-
torem a wyłącznikiem.
Dalej przedstawiono podstawowe układy połączeń obwodów głównych pól trans-
formatorowych.
Klasyczny przykład pola transformatorowego SN dla transformatora SZ
dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z pojedynczym systemem szyn zbior-
czych przedstawiono na rysunku 3.11. W polu tym, oprócz wyłącznika
OS
i odłącznika szynowego, występuje przekładnik prądowy. Niekiedy spo-
tyka się rozwiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładnik W
napięciowy, wykorzystywany do celów pomiarowych bądź do zasilania
odbiorów potrzeb własnych prądu przemiennego. Spotyka się takŜe roz- PI
wiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładnik prądowy zlo-
kalizowany w pobliŜu transformatora po stronie napięcia górnego.

Rysunek 3.11. Pole transformatorowe SN w rozdzielnicy T

z pojedynczym systemem szyn zbiorczych

Pole transformatorowe SN dla transformatora dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy

z podwójnym systemem szyn zbiorczych przedstawiono na rysunku 3.12a. W polu tym
występują dwa odłączniki szynowe umoŜliwiające przyłączenie transformatora do okre-
ślonego systemu szyn zbiorczych. W układzie tym nie występuje odłącznik transformato-
rowy. Pole transformatorowe dla transformatora trójuzwojeniowego przedstawiono na
rysunku 3.12b. W przeciwieństwie do poprzedniego układu, odłącznik transformatorowy
między wyłącznikiem a transformatorem jest w tym rozwiązaniu wymagany. Odłącznik
a) b) transformatorowy dla transformatora trójuzwojenio-
wego stosuje się, jeŜeli przewiduje się pracę tego
transformatora przy wyłączonym uzwojeniu jednego
napięcia. MoŜliwe jest wtedy pojawienie się na wy-
łączniku napięcia pochodzącego od transformatora
pracującego jako dwuuzwojeniowy. Dostęp do wy-
łącznika jest moŜliwy dopiero po otwarciu obu
odłączników znajdujących się bezpośrednio przy nim.

Rysunek 3.12. Pola transformatorowe SN: a) dla transformatora

dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z podwójnym systemem
szyn zbiorczych, b) dla transformatora trójuzwojeniowego
40 Rozdział 3

Pola transformatorowe WN i NN mają rozwiązania zbliŜone do pól liniowych WN

i NN. RóŜnice wynikają ze specyfiki pól transformatorowych. W polach transformato-
rowych nie występują urządzenia TEN. Pola transformatorowe zwykle zawierają po-
nadto ograniczniki przepięć, usytuowane bezpośrednio przy transformatorze. Często
instaluje się równieŜ ograniczniki przepięć, chroniące punkty neutralne transformato-
rów oraz odłączniki w punkcie neutralnym umoŜliwiające zmianę wartości składowej
symetrycznej zerowej prądu zwarciowego. Na rysunku 3.13 przedstawiono przykładowe
rozwiązania pól transformatorowych WN dla transformatora dwuuzwojeniowego (np.
110/20 kV, 110/15 kV) i dla transformatora trójuzwojeniowego (np. 110/20/6 kV) oraz
pola autotransformatora NN (np. 220/110 kV).

a) b) c)

Rysunek 3.13. Pola transformatorowe WN i NN: a) dla transformatora dwuuzwojeniowego,

b) dla transformatora trójuzwojeniowego, c) dla autotransformatora

a) b) c)
W stacjach SN powszechnie stosuje się uprosz-
czone rozwiązania pól transformatorowych, przed-
stawione na rysunku 3.14. W zaleŜności od mocy
znamionowej transformatora i wymagań odbiorców,
wyłącznik moŜe być zastąpiony układem rozłącz-
nik–bezpiecznik lub odłącznik–bezpiecznik.

Rysunek 3.14. Pola transformatorowe uproszczone:

a) z rozłącznikiem i bezpiecznikiem,
b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem,
c) z odłącznikiem

 
    
 rgetycznej 41

Rozłącznik jest przeznaczony do załączania i wyłączania prądów roboczych trans-

formatora. Bezpiecznik przerywa prąd zwarciowy. W drugim układzie prądy obciąŜe-
niowe są załączane po stronie niskiego napięcia, a odłącznik musi mieć zdolność łą-
czeniową wystarczającą do przerwania prądu pracy jałowej transformatora. Skrajnym
uproszczeniem jest zastosowanie w układzie jedynie odłącznika, jak to pokazano na
rysunku 3.14c.
Na rysunku 3.15 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól transfor-
matorowych stosowanych przez róŜnych producentów rozdzielnic jednoczłono-
wych SN. Wszystkie opierają się na zastosowaniu rozwiązania uproszczonego roz-
łącznik–bezpiecznik, które jest najbardziej popularne w tym segmencie. RóŜnice
wynikają z wyposaŜenia dodatkowego tych pól lub ich braku. W rozwiązaniu
pierwszym, zamieszczonym na tym rysunku, jest to uziemnik, w trzecim dwa prze-
kładniki prądowe, w czwartym natomiast jest to jedynie uchwyt uziemiacza. Przed-
stawione na rysunku 3.15 rozwiązanie drugie jest najprostsze i nie zawiera Ŝadnego
dodatkowego wyposaŜenia.

Rysunek 3.15. Przykłady pól transformatorowych stosowanych

w róŜnych rozdzielnicach jednoczłonowych:
T – doprowadzenie kablowe do transformatora [36, 37]

3.3.3. POLA ŁĄCZNIKA SZYN

W rozbudowanych układach połączeń stacji poŜądana jest moŜliwość dzielenia lub
łączenia róŜnych części rozdzielnic. MoŜliwość ta jest realizowana w stacjach elektro-
energetycznych w specjalnie do tego celu przeznaczonych polach łącznika szyn.
RozróŜniamy następujące rodzaje pól łącznika szyn:
• sekcyjne (sprzęgło podłuŜne),
• systemowe (sprzęgło poprzeczne),
• systemowo-sekcyjne (sprzęgło podłuŜno-poprzeczne, sprzęgło poprzeczno-po-
dłuŜne).
42 Rozdział 3

Pole sekcyjne umoŜliwia łączenie dwóch sekcji tego samego systemu szyn zbior-
czych. Pole systemowe umoŜliwia łączenie dwóch lub więcej systemów szyn zbior-
czych. Pole systemowo-sekcyjne umoŜliwia łączenie zarówno systemów, jak i sekcji
naleŜących do tego samego lub róŜnych systemów szyn zbiorczych.
Sprzęgło podłuŜne występuje w stacjach elektroenergetycznych w trzech głównych
postaciach. Najprostszym polem sekcyjnym łącznika szyn jest układ z jednym odłącz-
nikiem, przedstawiony na rysunku 3.16a. Remont takiego odłącznika pozbawia napię-
cia całą rozdzielnicę. Układ dwóch odłączników w ciągu jednego systemu szyn zbior-
czych, pokazany na rysunku 3.16b, umoŜliwia prowadzenie prac konserwacyjnych na
sekcjach szyn zbiorczych, druga sekcja moŜe wówczas pracować. Rozwiązanie przed-
stawione na rysunku 3.16c, polegające na zastosowaniu wyłącznika między odłączni-
kami, umoŜliwia zarówno eliminację sekcji, na której nastąpiło zakłócenie, jak i po-
dział sieci, np. do ograniczenia prądów
zwarciowych. Jest to rozwiązanie zdecy-
dowanie najlepsze.
Sprzęgło poprzeczne występuje w sta-
cjach elektroenergetycznych w postaci
przedstawionej na rysunku 3.16d. Wy-
łącznik w tym rozwiązaniu określany jest
często jako łącznik systemowy lub po-
przeczny. Łącznik systemowy umoŜliwia
łączenie dwóch systemów szyn zbior-
czych oraz stwarza moŜliwość rezerwo-
wania wyłączników w innych polach
rozdzielnicy na czas ich konserwacji.
W sytuacji gdy w układzie z podwój-
nym systemem szyn zbiorczych wystę-
puje jeszcze szyna pomocnicza, wówczas
stosuje się pole sprzęgła poprzecznego
z szyną obejściową, przedstawione na
rysunku 3.16f. Pole to umoŜliwia dodat-
kowo powiązanie kaŜdego z systemów
szyn zbiorczych z szyną obejściową. Aby
to zrealizować, pole takie musi być wy-
posaŜone w dodatkowe dwa odłączniki.

Rysunek 3.16. Pola sprzęgła:

a) podłuŜnego z jednym odłącznikiem,
b) podłuŜnego z dwoma odłącznikami,
c) podłuŜnego z wyłącznikiem i odłącznikami,
d) poprzecznego, e) podłuŜno-poprzecznego,
f) poprzecznego z szyną obejściową,
g) podłuŜnego z dławikiem zwarciowym

 
    
 rgetycznej 43

Sprzęgło określane równowaŜnie jako podłuŜno-poprzeczne [2, 12] lub poprzecz-

no-podłuŜne [15, 16] moŜe występować w stacjach elektroenergetycznych w wielu
układach. Jeden z moŜliwych został zaprezentowany na rysunku 3.16e. Wyłącznik
w tym rozwiązaniu jest często określany jako łącznik systemowo-sekcyjny. Łącznik
systemowo-sekcyjny stwarza wiele moŜliwości łączenia sekcji i systemów szyn zbior-
czych oraz dla kaŜdej sekcji moŜe stanowić rezerwę wyłączników w polach liniowych
lub transformatorowych.
W rozdzielnicach SN moŜe być uzasadnione łączenie sekcji szyn zbiorczych po-
przez dławik zwarciowy w celu ograniczenia prądów zwarciowych. W takim przypad-
ku pole łącznika szyn z dławikiem zwarciowym wygląda tak, jak to pokazano na ry-
sunku 3.16g.

3.3.4. POLA POMIAROWE

W rozdzielnicach stosuje się niekiedy pola pomocnicze do instalowania przekład-
ników napięciowych. Klasyczny przykład takiego pola przedstawiono na rysunku
3.17a. Najczęściej wyposaŜa się je w odłącznik, bezpieczniki i przekładniki napięcio-
we. Rozwiązanie pola przedstawione na rysunku 3.17b jest stosowane w rozdzielni-
cach dwuczłonowych SN. W układzie pokazanym na rysunku 3.17c, oprócz przekład-
nika napięciowego, w ciągu szyn zbiorczych zainstalowano przekładniki prądowe.
Takie rozwiązanie nie jest zalecane, ale bywa czasami konieczne (zasilanie liczników
energii).
a) b) c)

Rysunek 3.17. Pola pomiarowe: a) z przekładnikiem napięciowym,

b) z przekładnikiem napięciowym w rozdzielnicy dwuczłonowej,
c) z przekładnikiem napięciowym i prądowym

Na rysunku 3.18 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól pomiaro-

wych stosowanych przez róŜnych producentów rozdzielnic SN. Pierwsze dotyczy
rozdzielnicy jednoczłonowej, trzy pozostałe natomiast dwuczłonowej. W rozwiązaniu
czwartym pole pomiarowe jest dodatkowo wyposaŜone w uziemnik szyn.
44 Rozdział 3

Rysunek 3.18. Przykłady

pól pomiarowych
stosowanych w róŜnych
rozdzielnicach SN [36, 37]

3.3.5. POLA POTRZEB WŁASNYCH

Pola potrzeb własnych przeznaczone są do zasilania urządzeń pomocniczych stacji.
Są to najczęściej pola transformatorów potrzeb własnych SN/nn. Schematy tych pól są
zwykle takie same jak pól transformatorów o małych mocach. Rozwiązania przedsta-
wione na rysunkach 3.14a i 3.11 stanowią przykłady pól potrzeb własnych. Pola takie
mogą słuŜyć do zasilania urządzeń kompensacyjnych w sieciach SN.

3.3.6. POLA ODGROMNIKOWE (ODGROMOWE)

Pola odgromnikowe stosowane są w przypadku potrzeby ochrony odgromowej sta-
cji elektroenergetycznej. Jeśli niezbędna jest ochrona przeciwprzepięciowa stacji, to
ograniczniki przepięć (odgromniki) naleŜy umieszczać w wydzielonym polu. Pole
takie przyłącza się do szyn zbiorczych najczęściej poprzez odłącznik (rys. 3.19). Od-
gromnik często jest wyposaŜony w licznik zadziałań. Spotykane są teŜ rozwiązania
w jednoczłonowych rozdzielnicach SN, w których zastosowano przyłączenie bezpo-
średnie lub poprzez rozłącznik (rys. 3.20).
a) b)

Rysunek 3.20. Pole odgromnikowe

Rysunek 3.19. Pole dla rozdzielnicy jednoczłonowej typu RS-24Jm [38] przyłączone
odgromnikowe do szyn zbiorczych: a) poprzez rozłącznik, b) bezpośrednio

 
    
 rgetycznej 45

3.4. UKŁADY SZYNOWE

3.4.1. UKŁADY Z POJEDYNCZYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych powszechnie stosuje się w roz-

dzielnicach nn. Często układy takie są stosowane w rozdzielniach SN (6 kV, 10 kV,
15 kV, 20 kV, 30 kV) oraz WN (110 kV).
Stacje elektroenergetyczne składają się z rozdzielni, których liczba jest równowaŜ-
na liczbie poziomów napięć w tych stacjach. Większość stacji stanowią stacje dwuna-
pięciowe, w których występują dwie rozdzielnie. Czasami spotyka się stacje trójnapię-
ciowe z trzema rozdzielniami. Na przykład w stacji 110 kV/15 kV występują dwie
rozdzielnie: 110 kV i 15 kV, a w stacji 110 kV/20 kV/6 kV trzy rozdzielnie: 110 kV,
20 kV i 6 kV. Rozdzielnie o danym poziomie napięć mogą występować w róŜnych
stacjach elektroenergetycznych, na przykład rozdzielnia 110 kV występuje stacjach
400 kV/110 kV i 220 kV/110 kV zaliczanych do stacji NN oraz w stacjach
110 kV/20 kV, 110 kV/15 kV i 110 kV/6 kV zaliczanych do stacji WN.
Schematy układów połączeń stacji elektroenergetycznych w podrozdziałach 3.4
i 3.5 są przedstawiane w formie uproszczonej, z uwzględnieniem jedynie takich urzą-
dzeń i aparatów, jak: transformatory, szyny zbiorcze, wyłączniki, odłączniki. Taki
sposób przedstawienia jest uwarunkowany względami dydaktycznymi.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanyUkład z po-

jedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanym, przedstawiony na rysunku
3.21, jest najprostszym i najtańszym układem szynowym. Taki układ stosuje się po-
wszechnie przy zasilaniu rozdzielni z jednego źródła. Główne zalety układu wiąŜą się
z praktycznie najmniejszymi z moŜliwych nakładami inwestycyjnymi oraz duŜą przej-
rzystością układu, wykluczającą w zasadzie moŜliwość dokonania błędnych przełą-
czeń, szczególnie wtedy, gdy są blokady ograniczające otwarcie odłączników przy
załączonych wyłącznikach. Podstawową wadą
takiego układu jest mała niezawodność. KaŜde
zakłócenie obejmujące szyny zbiorcze lub do-
wolny z odłączników szynowych przyłączonych
do tych szyn powoduje przerwę w pracy całej
rozdzielnicy. Układ
z pojedynczym systemem szyn zbiorczych nie-
sekcjonowanym moŜe być stosowany dla odbior-
ców o niewielkich wymaganiach dotyczących
pewności dostawy energii lub mających inne,
rezerwowe źródła zasilania.

Rysunek 3.21. Układ z pojedynczym systemem

46 Rozdział 3

szyn zbiorczych niesekcjonowany

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanyZ układem z
pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym spotykamy się często przy
zasilaniu stacji z dwóch lub więcej źródeł. W takiej sytuacji zwiększenie niezawodności
zasilania pracy stacji uzyskuje się najczęściej poprzez sekcjonowanie szyn zbiorczych. W
tym celu dzieli się szyny na sekcje zasilane z odrębnych źródeł energii. Podziału tego
dokonuje się przez zainstalowanie w ciągu szyn zbiorczych odłącznika, dwóch odłączni-
ków lub wyłącznika z odłącznikami (rys. 3.22). Łączniki te nazywa się sekcyjnymi lub
określa się jako sprzęgło podłuŜne. Łączniki sekcyjne w rozdzielniach NN i WN, ze
względu na pewność zasilania, są najczęściej zamknięte, a w rozdzielnicach SN i nn
(m.in. ze względu na wielkość prądów zwarciowych) są zazwyczaj otwarte.
Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym są podzielone
najczęściej na dwie sekcje, czasami na trzy, a nawet na cztery i więcej.

Rysunek 3.22. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:

a) odłącznikiem, b) dwoma odłącznikami, c) wyłącznikiem i odłącznikami (z dwoma sekcjami)

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z dwoma

sekcjami
Przedstawiony na rysunku 3.22 pojedynczy system szyn zbiorczych przy zasilaniu
z dwóch źródeł moŜe być sekcjonowany odłącznikiem (a), dwoma odłącznikami (b)
lub wyłącznikiem i odłącznikami (c).
Sekcje mogą być zasilane z dwóch oddzielnych transformatorów lub z jednego
transformatora o dzielonych uzwojeniach strony wtórnej. W pierwszym przypadku
wymaga się dodatkowo zbilansowania mocy odbiorników i transformatorów, a stacja
moŜe pracować w nie najbardziej korzystnych warunkach. Przy istnieniu łączników
sekcyjnych w przypadkach zakłóceń na szynach lub w urządzeniach linii przyłączo-

 
    
 rgetycznej 47

nych do jednej z sekcji istnieje moŜliwość wyłączenia sekcji uszkodzonej i utrzymanie

pracy stacji w drugiej sekcji. Odbiory waŜne mogą być zasilane, w sposób „krzyŜo-
wy”, z dwóch róŜnych sekcji tej samej rozdzielnicy (rys. 3.22).Zaleta układu z poje-
dynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym (z dwoma sekcjami) polega
przede wszystkim na poprawieniu jego niezawodności i zwiększeniu elastyczności.
Przy szynach sekcjonowanych istnieje moŜliwość dokonywania dowolnych prac kon-
serwacyjno-remontowych w polach jednej z sekcji przy normalnej pracy sekcji dru-
giej. Jedynie w wariancie (a) przy uszkodzeniu czy przeglądach konserwacyjnych
odłącznika sekcyjnego konieczne jest wyłączenie spod napięcia całej rozdzielni. Z
tych względów celowe jest sekcjonowanie dwoma odłącznikami lub wyłącznikiem i
odłącznikami.
Jedną z istotnych zalet układu jest zastosowanie wyłącznika sekcyjnego do sekcjo-
nowania szyn zbiorczych. Taki sposób sekcjonowania umoŜliwia pracę rozdzielni
przy połączonych sekcjach lub pracę z trwałym podziałem szyn zbiorczych oraz bar-
dzo wydatne skrócenie przerw w pracy stacji przy wszelkiego rodzaju zakłóceniach.
Kluczowa wada układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym
(z dwoma sekcjami) polega na tym, Ŝe kaŜde zakłócenie obejmujące sekcję szyn zbior-
czych lub dowolny z odłączników szynowych przyłączonych do tej sekcji szyn powo-
duje przerwę w pracy części stacji zasilanej z tej sekcji. Układ sekcjonowany nie daje
moŜliwości rezerwowania wyłączników w polach liniowych i transformatorowych.
Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym moŜe być sto-
sowany do odbiorców o nieduŜych wymaganiach dotyczących pewności dostawy
energii lub posiadających inne, rezerwowe źródła zasilania.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z trzema

sekcjami
Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany występuje czasami
jako rozwiązanie z trzema sekcjami (rys. 3.23). Układ ten jest stosowany w stacjach
wyposaŜonych w trzy transformatory lub zasi-
lanych trzema liniami, gdy wymagana jest du-
Ŝa pewność zasilania.
Zasilany z sekcji środkowej transformator
(T3) stanowi przewaŜnie rezerwę kaŜdego
z pozostałych transformatorów.
Główną zaletą układu z pojedynczym sys-
temem szyn zbiorczych sekcjonowanym, po-
dzielonym na trzy sekcje, jest stosunkowo
duŜa niezawodność takiego rozwiązania. T3 T2
T1
48 Rozdział 3

Rysunek 3.23. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcjami)
Wadą natomiast jest przede wszystkim to, Ŝe prawidłowa praca takiego układu
wymaga stosunkowo złoŜonych układów zabezpieczeń i automatyki.
Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcja-
mi) jest w Polsce mało rozpowszechniony.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z szyną

pomocniczą (obejściową)
Stosowanie układów szyn zbiorczych z szyną pomocniczą ma swoją przyczynę
w analizie eksploatacyjnej pracy stacji elektroenergetycznej. Szyny zbiorcze są pro-
stym i niezawodnym elementem stacji. Grupę urządzeń, która wymaga stosunkowo
częstych przeglądów konserwacyjnych i długotrwałych napraw, stanowią natomiast
wyłączniki. Układy sekcjonowane nie zapewniają moŜliwości napraw wyłączników w
polach liniowych bądź transformatorowych bez konieczności wyłączenia poszczegól-
nych linii lub transformatorów.
W takiej sytuacji wzbogacenie układu stacji o szyny pomocnicze (obejściowe)
wraz z jednym lub dwoma wyłącznikami obejściowymi (rezerwowymi) ma wszelkie
zalety układu podstawowego i umoŜliwia przeglądy oraz naprawy wyłączników w po-
lach liniowych i polach transformatorowych bez konieczności wyłączania tych linii
spod napięcia. Wyłącznikiem obejściowym (rezerwowym) moŜna zastąpić dowolny
wyłącznik w polu liniowym.
Na rysunku 3.24 przedstawiono układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych
sekcjonowany z szyną pomocniczą. Układ taki występuje stosunkowo rzadko w
praktyce, z racji zwiększonych nakładów inwestycyjnych takiego rozwiązania. Pod-
stawową zaletą tego układu jest zwiększona niezawodność zasilania poprzez moŜli-
wość rezerwowania wyłączników liniowych przez wyłącznik obejściowy zlokalizo-
wany w specjalnie do tego celu przeznaczonym polu sprzęgającym systemy szyn SZ i
SP nazywanym niekiedy polem szyny po-
mocniczej. Na rysunku 3.24 przedstawiono
drogę przepływu prądu w sytuacji, gdy wy-
łącznik liniowy WL poddawany jest naprawie
lub przeglądowi kon- serwacyjnemu i został
zastąpiony przez wyłącznik obejściowy WO.
Prąd przepływa przy załączonym wyłączniku
obejściowym i zam- kniętych stosownych
odłącznikach.
Rysunek 3.24. Układ z pojedynczym systemem szyn
1 zbiorczych sekcjonowany z szyną pomocniczą (SP)
WL WO z odrębnym polem sprzęgającym i wyłącznikiem
obejściowym (rezerwowym) WO ;
WL – wyłącznik liniowy; 1 – droga przepływu prądu
przy niesprawnym wyłączniku WL
SP

 
    
 rgetycznej 49

3.4.2. UKŁADY Z PODWÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Jedną z wad rozdzielni o pojedynczych systemach szyn zbiorczych jest występo-

wanie przerw w zasilaniu odbiorników w razie uszkodzeń szyn zbiorczych lub urzą-
dzeń przyłączonych bezpośrednio do szyn (odłączników szynowych). Sekcjonowanie
szyn zbiorczych ogranicza wprawdzie występowanie przerw w dostawie energii tylko
dla odbiorców zasilanych z danej sekcji, lecz wady układu całkowicie nie eliminuje.
Nic nie zmienia w tym względzie równieŜ zastosowanie szyny pomocniczej, które
pozwala jedynie na zastąpienie dowolnego pola liniowego odrębnym polem szyny
pomocniczej. Zastosowanie układów z podwójnym lub potrójnym systemem szyn
zbiorczych umoŜliwia pełne rezerwowanie szyn zbiorczych.
Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowany
Przedstawiony na rysunku 3.25 podwójny system szyn zbiorczych jest stosowany
w stacjach wymagających duŜej pewności zasilania. Zwykle w takim układzie jeden
z systemów szyn jest systemem roboczym, a drugi rezerwowym.

I
II

WS

Rysunek 3.25. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowany:

WS – wyłącznik systemowy

Charakterystyczną cechą rozdzielni z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest

połączenie kaŜdego pola z obydwoma systemami za pomocą odłączników szynowych.
Systemy szyn mogą być ze sobą połączone wyłącznikiem systemowym (poprzecznym
wyłącznikiem sprzęgłowym). Połączenie to jest nazywane sprzęgłem poprzecznym.
Podwójny system szyn zbiorczych ma wiele zalet, do których zalicza się:
• moŜliwość szybkiego przywrócenia zasilania odbiorców w razie zwarcia lub in-
nych zakłóceń w systemie roboczym szyn zbiorczych;
50 Rozdział 3

• moŜliwość przeniesienia obciąŜenia z jednego systemu szyn na drugi bez przer-

wy w zasilaniu odbiorców;
• moŜliwość dokonywania prac konserwacyjnych i remontowych kolejno na oby-
dwu systemach szyn, bez przerwy w pracy rozdzielni;
• moŜliwość rozdzielenia źródeł zasilania i odbiorców na dwie niezaleŜne grupy,
przez co uzyskuje się zmniejszenie mocy zwarciowych na szynach zbiorczych;
• moŜliwość wydzielenia grupy odbiorców o częstych i znacznych zmianach ob-
ciąŜenia;
• moŜliwość dokonywania przeglądów i napraw wyłączników liniowych bez dłu-
gotrwałych przerw w pracy linii, po zastosowaniu bocznikowania zacisków
przyłączeniowych wyłącznika.
Układy z podwójnym systemem szyn zbiorczych nie są pozbawione wad. WiąŜą
się one z jednej strony z eksploatacją stacji, a z drugiej – z aspektami ekonomicznymi.
Minusem jest to, Ŝe w przypadkach zwarć w systemie roboczym następuje przerwa
w zasilaniu wszystkich odbiorców. Wznowienie zasilania wymaga określonego czasu,
niezbędnego na dokonanie odpowiednich przełączeń. Inną wadą układu jest stosun-
kowo wysoki stopień złoŜoności układu. Realizacja systemowych przełączeń linii
i transformatorów wiąŜe się z koniecznością wykonania duŜej liczby manipulacji łą-
czeniowych odłącznikami, stwarzających moŜliwość wywołania zakłóceń w wyniku
błędnych czynności łączeniowych. Taka sytuacja moŜe wystąpić w razie braku odpo-
wiedniego systemu blokowania (ryglowania) odłączników. Jego zastosowanie w stacji
elektroenergetycznej znacznie ogranicza niektóre wady układu w tym względzie.
Największą wadą układu jest stosunkowo duŜy koszt takiego rozwiązania, większy
średnio o 25% od kosztu układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych. Inna wa-
da dotyczy rozdzielni napowietrznych. Rozdzielnie realizowane w układzie z podwój-
nym systemem szyn zbiorczych zajmują średnio o 20% więcej terenu niŜ analogiczne
rozwiązania z pojedynczym systemem szyn zbiorczych.
Istotną cechą układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest wyposaŜenie go
w wyłącznik systemowy spełniający wiele istotnych i waŜnych zadań. W normalnych
warunkach pracy stacji wyłącznik systemowy jest wyłączony.Wyłącznik systemowy
umoŜliwia realizację następujących czynności:
• przeniesienie obciąŜenia z jednego systemu szyn na drugi, bez przerwy w zasila-
niu odbiorców;
• zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego;
• połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej.
Przeniesienie obciąŜenia z systemu roboczego (system I) na system rezerwowy
(system II) wymaga realizacji następujących czynności łączeniowych:
1. Zamknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załącze-
nie wyłącznika systemowego w celu połączenia obydwu systemów.
2. Zamknięcie odłączników szynowych naleŜących do systemu II.
3. Otwarcie odłączników szynowych naleŜących do systemu I.

 
    
 rgetycznej 51

4. Wyłączenie wyłącznika systemowego, a następnie otwarcie odłączników tego

pola.Zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego przez wy-
łącznik systemowy moŜe nastąpić po uprzednim wykonaniu połączenia bocznikujące-
go jego zaciski przyłączeniowe. Na rysunku 3.26 przedstawiono drogę przepływu
prądu
w omawianej sytuacji. Niezbędne są odpowiednie prace przygotowawcze i czynności
łączeniowe, powodujące dwie przerwy w zasilaniu odbiorców konieczne na wykona-
nie, a następnie usunięcie prowizorycznego zbocznikowania zacisków przyłączenio-
wych wyłącznika liniowego.

WS 1
WL

Rysunek 3.26. Przykład zastosowania wyłącznika systemowego WS do zastąpienia

uszkodzonego wyłącznika WL (1 – prowizoryczne połączenie bocznikujące)

Przedstawione rozwiązanie stanowi alternatywę dla szyn pomocniczych. Stosowa-

nie obejścia w poszczególnych polach umoŜliwiającego utrzymanie pracy pola w cza-
sie naprawy lub przeglądu konserwacyjnego wyłącznika liniowego z zastosowaniem
wyłącznika systemowego jest wprawdzie ze względu na eksploatację mniej elastyczne
i wygodne, ale przede wszystkim zdecydowanie mniej kosztowne. W praktyce eksplo-
atacyjnej stosunkowo często stosuje się zatem róŜnorodne, indywidualne obejścia
ruchome, zakładane w określonych warunkach eksploatacyjnych oraz przy planowa-
nych remontach i konserwacji aparatów i urządzeń.
Połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej odbywa się poprzez za-
mknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załączenie wy-
łącznika systemowego. W takiej sytuacji obydwa systemy szyn są systemami robo-
czymi.

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany

Zalety i moŜliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych po-
większają się przez zastosowanie sekcjonowania jednego systemu szyn. System sek-
cjonowany jest zwykle systemem roboczym, natomiast niesekcjonowany rezerwo-
wym. Najlepsze rozwiązanie w tym względzie stanowi układ przedstawiony na
rysunku 3.27, gdzie sekcjonowanie systemu szyn odbywa się za pomocą wyłącznika
52 Rozdział 3

sekcyjnego i odłączników. Stosowane jest równieŜ drugie rozwiązanie z wykorzysta-

niem do tego celu jedynie odłącznika. Podstawowa zaleta układu z podwójnym syste-
mem szyn zbiorczych sekcjonowanym wiąŜe się z jego większą elastycznością i polega
na umoŜliwieniu dokonywania wielu połączeń i sposobów zasilania odbiorców. Główna
wada eksploatacyjna układu wynika z jego złoŜoności i wiąŜe się z komplikacjami ob-
sługi rozdzielni i stworzeniem moŜliwości powstania zakłóceń powodowanych błędny-
mi czynnościami łączeniowymi.

WSK

Ia Ib

II

WS

Rysunek 3.27. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:

WS – wyłącznik systemowy, WSK – wyłącznik sekcyjny
Jeszcze lepsze moŜliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbior-
czych uzyskuje się przez zastosowanie sekcjonowania dwóch systemów szyn (rys.
3.28).

WS
Rysunek 3.28. Układ z podwójnym systemem szyn
zbiorczych sekcjonowany:
WS – wyłącznik systemowo-sekcyjny

 
    
 rgetycznej 53

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych – układ U

Przedstawiony na rysunku 3.29 układ U stanowi, stosowaną niekiedy, szczególnie
w duŜych stacjach elektroenergetycznych, odmianę układu szynowego z podwójnym
systemem szyn zbiorczych. Jego nazwa
pochodzi od kształtu systemu szyn
zewnętrznych układu przypominające-
go obróconą o 90° literę U.
Podstawowa zaleta tego rozwiązania
wynika z tego, Ŝe układ U umoŜliwia
wykorzystanie jednej podziałki (prze- Ia
strzeni pola) szyn zbiorczych rozdzielni
II
do wyprowadzenia linii w przeciwle-
głych kierunkach. Dzięki temu uzy- Ib
skuje się znaczne zmniejszenie długości
rozdzielni, przy niewielkim zwiększe-
niu jej szerokości.

Rysunek 3.29. Układ z podwójnym systemem

szyn zbiorczych w kształcie U

Wady układu wiąŜą się z utrudnionym dostępem do wewnętrznego systemu szyn

przy pracy systemu zewnętrznego oraz ograniczonym obszarem stosowania tych ukła-
dów do stacji napowietrznych. Inną wadą jest trudność w sekcjonowaniu wewnętrzne-
go systemu szyn zbiorczych.
Układ U jest stosowany w energetyce zawodowej w duŜych rozdzielniach 110 kV
i 220 kV o duŜej liczbie linii, ograniczonym terenie i potrzebie wyprowadzenia linii
w róŜnych kierunkach.

3.4.3. UKŁADY Z POTRÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Zastosowanie układu trójsystemowego w stacjach elektroenergetycznych stanowi

dalszy sposób rezerwowania szyn zbiorczych i zwiększenia elastyczności oraz zdolno-
ści ruchowych stacji. Na rysunku 3.30 przedstawiono jedno z moŜliwych rozwiązań
takiego układu – układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych, w którym pierwszy
system jest sekcjonowany odłącznikiem, a dwa pozostałe – niesekcjonowane. Pierw-
sze dwa systemy (I, II) są zwykle systemami roboczymi, a trzeci (III) jest rezerwo-
wym. Dodatkowo w układzie występuje sprzęgło z wyłącznikiem systemowo-sek-
cyjnym.
Podstawowe zalety układu trójsystemowego wynikają z większej niezawodności
rozdzielni trójsystemowych niŜ dwusystemowych oraz z poprawy zdolności rucho-
wych stacji elektroenergetycznych.
54 Rozdział 3

Wada takiego rozwiązania wynika z tego, Ŝe rozdzielnie trójsystemowe charakte-

ryzują się jeszcze większą złoŜonością wszelkiego rodzaju przełączeń. Powoduje to
moŜliwość dokonania błędnych czynności łączeniowych. Dodatkowo układ stacji staje
się mało przejrzysty, szczególnie po zastosowaniu róŜnych złoŜonych sprzęgieł sys-
temowo-sekcyjnych. Rozwiązanie takie charakteryzują ponadto zwiększone nakłady
inwestycyjne.
Układ jest stosowany w duŜych rozdzielniach elektrownianych, niekiedy w bardzo
duŜych stacjach zasilających ogromne zakłady przemysłowe. Obecnie nie znajduje
większego uznania ani u projektantów, ani w eksploatacji.

I
II
III

WS

Rysunek 3.30. Układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych:

WS – wyłącznik systemowo-sekcyjny

3.4.4. UKŁADY WIELOWYŁĄCZNIKOWE

W rozdzielniach o szczególnie duŜych wymaganiach dotyczących niezawodności

pracy są czasami stosowane, na bazie układów z podwójnym systemem szyn zbior-
czych, rozwiązania wielowyłącznikowe. Cechą charakterystyczną tych układów jest
to, Ŝe kaŜde pole jest przyłączone do rozdzielni przez więcej niŜ jeden wyłącznik.
W Polsce spotyka się układ z dwoma wyłącznikami na jedno pole i jego odmianę
oszczędnościową – układ półtorawyłącznikowy.

Układy z dwoma wyłącznikami na jedno pole

W rozdzielniach 400 kV są niekiedy stosowane, przedstawione na rysunku 3.31,
rozwiązania z rezerwą wyłącznikową w kaŜdym polu. Jest to układ z dwoma wyłącz-
nikami na jedno pole. W normalnych warunkach pracy obydwa systemy znajdują się
pod napięciem i obydwa wyłączniki są załączone. W przypadkach zakłócenia na jed-
nym systemie szyn następuje wyłączenie wyłączników przyłączonych do tego syste-
mu, co nie powoduje przerwy w pracy rozdzielni i linii, gdyŜ są one dalej zasilane
z drugiego systemu szyn.
Podstawowe zalety układu wiąŜą się z jego duŜą niezawodnością, elastycznością
i ułatwioną eksploatacją. Wykonywanie manipulacji łączeniowych (manewrowanie)

 
    
 rgetycznej 55

odłącznikami nie jest potrzebne podczas normalnej

pracy rozdzielni, dlatego ograniczona jest moŜliwość
wywołania zakłóceń w wyniku błędnych czynności
łączeniowych.
Podstawową wadą układu jest jego duŜy koszt.
Koszt wyłącznika kształtuje się średnio na poziomie
30÷40% kosztu pola [16], dlatego układ z dwoma wy-
łącznikami jest mało rozpowszechniony.

Rysunek 3.31. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych

z dwoma wyłącznikami na jedno pole

Układy półtorawyłącznikoweW rozdzielniach 400 kV są czasami stosowane,

przedstawione na rysunku 3.32, rozwiązania oszczędnościowe układu z dwoma wy-
łącznikami na jedno pole. Jest to tak zwany układ półtorawyłącznikowy z trzema wy-
łącznikami na dwa pola. Rozwiązanie to opiera się na powtarzającym się module (ga-
łęzi) łączącym dwa systemy szyn zbiorczych i wyposaŜonych w trzy wyłączniki z
przynaleŜnymi odłącznikami (po dwa na kaŜdy wyłącznik). Aparaty te tworzą trzy
mostki słuŜące do przyłączenia do gałęzi dwóch pól, na jedno pole przypada zatem 3/2
wyłącznika.
W przypadkach zakłócenia na
jednym systemie szyn następuje wy- I
łączenie najbliŜszych wyłączników
przyłączonych do tego systemu, co
nie powoduje przerwy w pracy roz-
dzielni.
Największa zaleta układu wiąŜe
się z jego duŜą niezawodnością,
wadą natomiast jest duŜy koszt ta-
kiego rozwiązania. Układ półtora-
wyłącznikowy występuje wprawdzie
częściej niŜ układ z dwoma wyłącz-
nikami na pole, ale jest równieŜ
mało rozpowszechniony.

II
Rysunek 3.32. Układ z podwójnym
systemem szyn zbiorczych z trzema
wyłącznikami na dwa pola
56 Rozdział 3

3.4.5. UKŁADY SZYNOWE Z SYSTEMAMI POMOCNICZYMI

SZYN ZBIORCZYCH
Zastosowanie dodatkowego systemu szyn, nazywanego pomocniczym lub obej-
ściowym, umoŜliwia rezerwowanie wszystkich łączników liniowych jednym wyłącz-
nikiem. W literaturze i praktyce eksploatacyjnej spotyka się trzy nazwy tego wyłącz-
nika: rezerwowy, obejściowy lub pomocniczy. Rozwiązania takie są stosowane
w stacjach WN i NN w układach z podwójnym lub potrójnym systemem szyn zbior-
czych. Szyny pomocnicze (obejściowe) wraz z wyłącznikami obejściowymi pozwalają
na zwiększenie pewności zasilania układu poprzez umoŜliwienie przeglądów i napraw
wyłączników liniowych lub transformatorowych bez konieczności wyłączania linii
spod napięcia. Stanowią proste i niezawodne rozwiązanie zapewniające w pełni re-
zerwowanie wyłączników liniowych.
Rezerwowanie w układach z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest realizo-
wane dwoma sposobami: za pomocą wyłącznika rezerwowego, zlokalizowanego
w odrębnym polu sprzęgającym system szyn zbiorczych z szyną pomocniczą, lub
w układzie z wzajemnym rezerwowaniem wyłączników.
W układzie przedstawionym na rysunku 3.33 rozdzielnia jest wyposaŜona w spe-
cjalne pole z wyłącznikiem pomocniczym Wr, stosowanym do połączenia dowolnego
systemu roboczego szyn zbiorczych z szyną
I pomocniczą. Na rysunku tym przedstawiono
takŜe drogę przepływu prądu w sytuacji,
II gdy wyłącznik liniowy jest poddawany re-
montowi lub przeglądowi konserwacyjnemu
i został zastąpiony przez wyłącznik pomoc-
niczy. Prąd przepływa przy załączonym
wyłączniku rezerwowym i zamkniętych sto-
sownych odłącznikach. „Zamiana” wyłącz-
ników dokonuje się bez przerw w dostawie
Wr
energii odbiorcom zasilanym z linii, której
wyłącznik jest poddawany czynnościom
konserwacyjnym.
Rysunek 3.33. Układ z podwójnym systemem szyn
SP zbiorczych i z szyną pomocniczą SP z odrębnym polem
i wyłącznikiem rezerwowym Wr

W układzie przedstawionym na rysunku 3.34 zastosowane jest oszczędnościowe

rozwiązanie wykorzystujące wzajemne rezerwowanie wyłączników. Oparte jest na
spostrzeŜeniu, Ŝe w rozdzielni o znacznej liczbie pól znajduje się co najmniej jedno
pole z wyłącznikiem niepracującym lub które moŜna wyłączyć bez większych strat,
a wyłącznik tego pola wykorzystać jako rezerwowy do zasilania linii o istotnym zna-
czeniu. Na rysunku 3.34 przedstawiono teŜ drogę przepływu prądu w sytuacji, gdy

 
    
 rgetycznej 57

wyłącznik liniowy jest poddawany remontowi lub przeglądowi konserwacyjnemu

i został zastąpiony przez inny wyłącznik liniowy wykorzystywany jako rezerwowy.
„Zamiana” wyłączników dokonuje się bez przerw w dostawie energii odbiorcom za-
silanym z linii, której wyłącznik jest remontowany.
Spośród przedstawionych rozwiązań re- I
zerwowania wyłączników liniowych w ukła-
dach z szyną pomocniczą powszechnie sto- II
suje się pierwsze, drugie natomiast jedynie
sporadycznie. Czasami, ze względów
oszczędnościowych, stosuje się pomocnicze
szyny zbiorcze nie na całej długości roz-
dzielni, a tylko na pewnej jej długości. Są to
szyny pomocnicze szczątkowe. UmoŜliwia
to rezerwowanie jedynie części pól rozdziel-
ni związanych z transformatorami zasilają-
cymi lub zasilających odbiorców o szcze-
gólnie duŜych wymaganiach dotyczących
pewności zasilania. SP
Rysunek 3.34. Układ z podwójnym systemem szyn
zbiorczych i z szyną pomocniczą SP bez odrębnego
pola z wyłącznikiem rezerwowym

Podstawowa zaleta układów z szyną po-

mocniczą wynika z ich duŜej niezawodności i elastyczności. MoŜliwość rezerwowania
wyłączników w kaŜdym polu rozdzielni zwiększa w bardzo istotny sposób niezawod-
ność zasilania odbiorców. Największą wadą tych układów jest natomiast ich duŜy
koszt.

3.5. UKŁADY BEZSZYNOWE

3.5.1. UKŁADY BLOKOWE
Układy blokowe linia–transformator stosuje się w stacjach zasilanych jedną linią.
Charakteryzują się one szeregowym połączeniem wszystkich elementów obwodu
głównego bez pośrednictwa szyn zbiorczych. Najczęściej rozwiązania takie są stoso-
wane w małych stacjach 110 kV oraz w oddziałowych stacjach przemysłowych i sta-
cjach wiejskich średnich napięć. Stanowią równieŜ przewaŜnie pierwszy etap budowy
rozdzielni 110 kV. W końcowym etapie mogą być rozbudowane do układów mostko-
wych lub szynowych.
58 Rozdział 3

Przedstawione na rysunku 3.35 układy blokowe dla sieci 110 kV są realizowane

w trzech postaciach: z wyłącznikiem, uproszczonego ze zwiernikiem oraz uproszczo-
nego z odłącznikiem.
Pierwsze rozwiązanie jest najlepsze w ob-
rębie układów blokowych pod względem eks-
ploatacyjnym, dlatego obecnie jest często sto-
sowane.
Drugi sposób był szczególnie popularny
w przeszłości. Aby nie stosować stosunkowo
drogiego wyłącznika przy transformatorze,
w układzie linia–transformator instalowano czę-
sto jedynie zwierniki współpracujące z prostymi
zabezpieczeniami. W razie uszkodzeń lub zakłó-
ceń w pracy transformatora powodują one meta-
liczne zwarcia z ziemią, wywołujące działanie
odpowiednich zabezpieczeń w stacji zasilającej
i wyłączenie linii. Rozwiązania te są jednak
bardzo uciąŜliwe w eksploatacji i obecnie zanie-
chano ich stosowania.

Rysunek 3.35. Układ jednoblokowy: a) z wyłącznikiem,

b) uproszczony ze zwiernikiem (Z – zwiernik),
a) b) c) c) uproszczony z odłącznikiem

Trzeci układ ma bardzo ograniczone zastosowanie do krótkich linii 110 kV wypo-

saŜonych w specjalne łącze teletechniczne od zabezpieczeń do wyłącznika. W razie
zwarcia w transformatorze impuls jest przekazywany tym łączem do stacji zasilającej
i powoduje wyłączenie linii.
Główne zalety układu blokowego to z jednej strony jego prostota, a z drugiej –
małe koszty inwestycyjne, które uzyskano dzięki ograniczeniu liczby aparatów, zasto-
sowaniu najtańszej aparatury rozdzielczej, braku rozdzielni z szynami zbiorczymi oraz
braku odpowiednich konstrukcji wsporczych.
Największą wadą układu blokowego jest stosunkowo mała pewność pracy. W roz-
wiązaniu tym nie ma moŜliwości wzajemnego rezerwowania poszczególnych ele-
mentów stacji po stronie wyŜszego napięcia, nawet przy dwóch liniach zasilających.
Wskazane jest wzajemne rezerwowanie po stronie niŜszego napięcia.
Układ blokowy stanowi najtańsze rozwiązanie układu połączeń stacji elektroener-
getycznej.
Przy zasilaniu dwoma liniami moŜna stosować układ dwublokowy przedstawiony
na rysunku 3.36. Zastosowanie takiego układu poprawia nieznacznie niezawodność
pracy stacji.

 
    
 rgetycznej 59

Linia
Linia

Z Z

Rysunek 3.36. Układ dwublokowy ze zwiernikiem:

Z – zwiernik

3.5.2. UKŁADY MOSTKOWE

Układy mostkowe stosuje się głównie w rozdzielniach 110 kV oraz małych roz-
dzielniach 220 kV zasilanych dwiema liniami.
Niezawodność pracy stacji o układzie połączeń z dwoma blokami linia–transfor-
mator znacznie się zwiększa przez zastosowanie poprzecznego połączenia linii w sta-
cji odbiorczej. Dzięki temu uzyskuje się moŜliwość wzajemnego rezerwowania za-
równo linii, jak i transformatorów. Połączenie takie jest realizowane poprzez zain-
stalowanie dwóch odłączników lub wyłącznika z odłącznikami. W taki sposób tworzy
się układ mostkowy H.
Układy mostkowe powstają więc przez połączenie dwóch układów blokowych za
pomocą poprzecznego połączenia. MoŜliwości eksploatacyjne układów mostkowych
zaleŜą ściśle od liczby i rodzaju zastosowanych łączników. Łącznikami decydującymi
o walorach eksploatacyjnych układu są wyłączniki.
W zaleŜności od rodzaju i liczby zainstalowanych łączników w polach liniowych
i transformatorowych oraz poprzeczce uzyskuje się róŜne układy, o zróŜnicowanych
właściwościach i moŜliwościach eksploatacyjnych, określone wspólną nazwą układów
mostkowych.
60 Rozdział 3

W układzie mostkowym wyłączniki mogą być umieszczone w polach liniowych,

w polach transformatorowych i poprzeczce. W zaleŜności od liczby zainstalowanych
wyłączników rozróŜnia się układy:
• jednowyłącznikowe (H1),
• dwuwyłącznikowe (H2),
• trójwyłącznikowe (H3),
• czterowyłącznikowe (H4),
• pięciowyłącznikowe (H5).
W układzie H1 wyłącznik znajduje się w poprzeczce. W układzie H2 wyłączniki
mogą być umieszczone albo w polach liniowych, albo w polach transformatorowych,
wówczas dla odróŜnienia taki układ określa się jako H2t.
W układzie H3 wyłączniki są zlokalizowane w polach li-
niowych lub poprzeczce albo w polach transformatorowych
i poprzeczce (układ H3t). W układzie H4 wyłączniki są
umieszczone w polach liniowych i polach transformatoro-
wych, a w układzie H5 dodatkowo jeszcze w poprzeczce.
Przedstawiony na rysunku 3.37 układ H5 jest układem
mostkowym pełnym i ma najlepsze parametry eksploatacyj-
ne. Jeśli w polach transformatorowych nie zastosowano
wyłączników, to stosuje się odłączniki z napędem szybkim.
W poprzeczce umieszczone są dwa odłączniki albo wyłącz-
nik z dwoma odłącznikami.

Rysunek 3.37. Układ mostkowy pełny H5

W układach mostkowych, w zaleŜności od potrzeb oraz okoliczności, moŜliwa jest

praca:
• dwóch linii i dwóch transformatorów, przy otwartej poprzeczce,
• dwóch linii i dwóch transformatorów, przy zamkniętej poprzeczce (praca rów-
noległa),
• dwóch linii i jednego transformatora,
• jednej linii i dwóch transformatorów,
• jednej linii i jednego transformatora,
• dwóch linii, przy przelotowym przesyle energii.
ZróŜnicowane walory eksploatacyjne układów mostkowych najlepiej prześledzić
na bardzo popularnym w małych stacjach 110 kV układzie mostkowym H3, analizując
jego dwie odmiany.
W przedstawionym na rysunku 3.38 układzie H3 zwarcie w linii powoduje samo-
czynne zadziałanie odpowiedniego wyłącznika liniowego. Obydwa transformatory
mogą pracować zasilane jedną linią pod warunkiem, Ŝe prądy znamionowe łączników
liniowych i obciąŜalności linii są dobrane z uwzględnieniem moŜliwości takiej pracy.
W przypadku zwarcia w transformatorze sposób pracy układu zaleŜy od sposobu na-

 
    
 rgetycznej 61

stawienia zabezpieczeń w liniach i w poprzeczce. Często

jednak zwarcie w transformatorze powoduje wyłączenie
jednoczesne uszkodzonego transformatora i zasilającej go
linii.
Celowe wyłączenie transformatora bez wyłączenia li-
nii jest moŜliwe wtedy, gdy dopuszczalne jest przerwanie
odłącznikiem prądu pracy jałowej transformatora.
Ze względu na swoje walory eksploatacyjne układ jest
stosowany w stacjach końcowych o równomiernym
i znacznym obciąŜeniu transformatorów, niewymagają-
cych częstych wyłączeń jednego nich.

Rysunek 3.38. Układ mostkowy uproszczony H3

W przedstawionym na rysunku 3.39 układzie H3t przy zwarciu w linii sposób pra-
cy układu zaleŜy od sposobu nastawienia zabezpieczeń w transformatorach i w po-
przeczce. Często jednak następuje jednoczesne wyłą-
czenie linii i odpowiedniego transformatora, który
moŜe być włączony ponownie do ruchu po wykona-
niu kilku manipulacji łączeniowych. Zwarcie w trans-
formatorze nie powoduje wyłączenia Ŝadnej linii
i przerwy w przesyle energii liniami.
Wyłączenie jednego transformatora nie wymaga
wyłączenia Ŝadnej linii.
Z tych względów układ nadaje się do stosowania
w stacjach przelotowych, przy silnie zmiennym
w czasie obciąŜeniu transformatorów, uzasadniają-
cych celowość ich częstych załączeń i wyłączeń.

Rysunek 3.39. Układ mostkowy uproszczony H3t

Główna zaleta układu mostkowego wynika z mnogości stosowanych rozwiązań

dostosowanych do potrzeb eksploatacyjnych. Inne zalety układu to jego prostota
i stosunkowo niewielki koszt.
Do wad zalicza się utrudnioną eksploatację układów mostkowych przy rozwiąza-
niach uproszczonych oraz jego ograniczoną niezawodność. W układach mostkowych
nie ma jawnego rezerwowania Ŝadnego wyłącznika. W ograniczonym zakresie funkcję
tę spełnia wyłącznik zlokalizowany w poprzeczce.
W celu eliminacji wad układów mostkowych uproszczonych są stosowane układy
z pięcioma wyłącznikami (H5).
62 Rozdział 3

3.5.3. UKŁADY WIELOBOKOWE

Układy wielobokowe stosuje się niekiedy w rozdzielniach 400 kV. W Polsce spo-
tykane są rozwiązania w kształcie czworoboku z dwiema liniami i z dwoma transfor-
matorami, przedstawione na rysunku 3.40, oraz w kształcie trójkąta z dwoma liniami
i jednym transformatorem. W Rosji, USA i Kanadzie w rozdzielniach najwyŜszych
napięć bywają teŜ stosowane układy w kształcie sześcioboku z dwoma lub trzema
transformatorami oraz odpowiednio z czterema lub trzema liniami. Przykład takiego
układu przedstawiono na rysunku 3.41.
Cechą charakterystyczną tych układów jest to, Ŝe niezaleŜ-
nie od kształtu wieloboku, w kaŜdym jego boku znajduje się
wyłącznik i dwa odłączniki. Linie i transformatory są przyłą-
czone do wierzchołków wieloboku. Stacja w normalnych wa-
runkach pracuje przy zamkniętych wszystkich łącznikach.
Zakłócenia w pracy linii lub transformatorów układu
w kształcie czworoboku (rys. 3.40) powodują działanie dwóch
wyłączników zlokalizowanych w polach bezpośrednio z nimi
połączonych, przy zachowaniu ciągłości pracy wszystkich
pozostałych elementów układu. Szczególnie niekorzystnym
zakłóceniem jest zwarcie w dowolnym wyłączniku. Powoduje
to konieczność działania dwóch wyłączników w sąsiednich
bokach wieloboku, co wiąŜe się z wyłączeniem dwóch pól
przylegających do uszkodzonego wyłącznika. Szybkie przy-
wrócenie pełnej pracy stacji nie sprawia jednak duŜych kło-
potów.

Rysunek 3.40. Układ wielobokowy o kształcie czworoboku

Rysunek 3.41. Układ wielobokowy o kształcie sześcioboku


 
    
 rgetycznej 63

Układy wielobokowe odznaczają się pewnymi zaletami, do których się zalicza:

• moŜliwość rezerwowania wyłączników,
• wykonywanie wyłącznikami wszelkich czynności łączeniowych związanych ze
zmianą układu połączeń stacji,
• duŜa niezawodność pracy stacji.
Rezerwowanie wyłączników jest moŜliwe dzięki temu, Ŝe kaŜde pole moŜe być ob-
sługiwane przez dwa wyłączniki, znajdujące się w bokach wieloboku łączących się
z wierzchołkiem, do którego jest przyłączona linia lub transformator.
Manipulowanie odłącznikami jest moŜliwe, jedynie w stanie bezprądowym, przy
wyłączonych wyłącznikach, dlatego w takiej rozdzielni nie występuje zagroŜenie do-
konania błędnych czynności łączeniowych odłącznikami.
Układy wielobokowe mają wady, do których się zalicza:
• konieczność doboru aparatury na sumaryczne obciąŜenie węzła,
• bardzo ograniczona moŜliwość rozbudowy rozdzielni,
• skomplikowany układ zabezpieczeń, wymagający zmian nastawień przy zmianie
układu pracy.
64
 

7<32:(8.à$'<52='=,(/1,

4.1. WPROWADZENIE

* 




  



  
r-

    

  
    


Pierwsza forma prezentacji dotyczy rozdzielni 110 kV i reprezentatywnych dla

 
 
  kV. Schematy rozdzielnic 20   * 


 


  
 !" kV.
#


 
  

 
 nej,
 
 
       


  
 $
t-


 
 


   
  
 

 
o-

 
 
*
 


       
 


   %

 




 e-
matów w stacjach elektroenergetycznych. Prezentowane schematy opracowano m.in. na

  
 
 
 
  
 
 r-


 &'()
       
  
  


 *  
 

  
 


 
  

e-
go. Analizowane rozdzielnie 110 kV  

    !! kV/SN oraz NN/110
kV, rozdzielnie 20   

    !!  * kV i 20 kV/nn.
Druga forma prezentacji dotyczy rozdzielni 220 kV i 400 kV oraz rozdzielni ni-
  
+ ,   




 
 





  




 


  

4.2. ROZDZIELNIE 110 kV

,  
 !!    *

 
   
 
 
   

 
 
 


 


 

 * 

 

  
 


 


 
  

 

  

jnych.


 
 !! 
 
*
+ 
• 


 
  

    !! kV,
• 
 
-rozdzielcze, przeznaczone do zasilania sieci 110 kV ener-
   ..    

,   


 

  



   
 


 


-
 

 
 



   

  


 /   .. 


-
 

 

*
 
 


*


 0 
 


 .
 

* a-
(+ 

  
 
 elektrownianych, których spe-

 

   65



 


*


 


 


 
 

  


$
 

*
 
 



 
 a-

      


 !!   


+
 jednoblokowy lub 


 . 
 1!  



 
z-

!!    


  
 

* 

 2m-

  
+  
3 #

 

a-
 

*
   

 ,.*#. #      


 
 

odczepowymi z linii 110  
  
 #

  



 

 * 
   
 
   
 

 

 


  
  k-

 *

 
 
* 4
  

 e-

 

   

 .   


 





 
* 
+

 


 


 
+ 

dwublokowego.
5

   

  



 
* 
+  
 
 

6 4


 
 

  
 o-
dowej. Lokalne rozdzielnie dystrybucyjne 110 kV z dwiema liniami i dwoma trans-


 
" 7 8 

 
*   
 

 6 # 
  
  
      
 
 
 
  
 , 
    

   

 



 * 
  



 
.
 





  
 


 
69


*  
 
 

  



  




 
 

 

 :
+ 
 


  
 
  

 #;/ $
  
 y-



*
+ 

 
   
 o-
 , 
* 
 
 !!  


 a-


 
 26"3 <      
 


 
  
 
 


 


 
 69 

 



  
 

 6" . 
 1
 


 
   6"  
 

*eniem.
Rozdzielnie 110   
 0 
    

y-
 
  !!  0  
* 


 
  

zbior
 



  

;






  
 

  * 
 !#
z-
 
  

 


 


  
 


;

 

  

 
 linia–szyny zbiorcze–transformator lub



 

 . 
 19  

  poje-dynczym systemem

 

 
   

*

 



 = 

  

      

 

 
sekcjonowaniu i podziale szyn zbiorczych na trzy sekcje.
66
 

Rysunek 4.1. Rozdzielnia 110 kV

 



 

   67

Rysunek 4.2. Schemat rozdzielni 110 

  



%    



  
*
+  
  y-



 2


3 #

 
  
+
 

o-
 
 2
 
 0 
 
3  


+ 

 
 #

 



  


  o-

  
 

  

  

  


  
+
zasilania odbiorów.
68
 

Rysunek 4.3. Rozdzielnia 110 

  
    

sekcjonowanym, z trzema sekcjami

 

   69

, 


+ 2  


  



3 

* "  


+  # %



 
  



   
 
 

 . 
 11  





widok takiej rozdzielni. Natomiast na rysunku 4.5 zamieszczono jej schemat.

Rysunek 4.4. Rozdzielnia 110 

  
  

    
rczych

, 
   


 

 

 
  
 
r-

 %  
   


  


   
 


 
 

 
  
 

   y-

 

+
 

+ 
   
 

, *
    


 
 
  
-
-
    ..  


+  
 !! kV



 


 
  
 

  
  
 o-

-

 . 
 1'  

 
 

 t-

 



, 

 
 2
 
+3 
 



 

Stosowanie alternatywnie trzeciego systemu szyn zbiorczych jest uzasadnione
w przypadku:
• 

 

  !! kV w danej rozdzielni;
• lokalizacji stacji napowietrznej w III strefie zabrudzeniowej i wyprowadzaniu
  
 
 



,     

 ..*!!  


 
rozdzielni 110 kV o potrójnym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych z trzema
znikami szyn.
Rysunek 4.5. Rozdzielnia 110 N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ]H VSU]
JáHP V\VWHPRZ\P
Rysunek 4.6. Rozdzielnia 110 N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] MHGQ\P áF]QLNLHP V\VWHPRZRVHNF\MQ\P L V]\Q V]F]WNoZ
72
 

, 
 


*
 
 2  1 7 8 299 7 833 e-
*
*



*
+ 

  
 



  
r-
matorów o mocach mniejszych (np. 250 MVA) – w indywidualnie uzasadnionych

 0 
 
 

 &!)

 ,.  
  


  

*

 

  

 
 /




 

k-

     
 
 
  


 <
 

  
 
     

 

  *
 
e-
  

*    


 
 2#>6).

4.3. ROZDZIELNIE 20 kV

 
 
  
 


  
 


  
   


 ;
 
  
 

jno-
-
 /


  
 
 #.  ' ! !"   9 kV. Obecnie
 ;
  





  
   
 

j-

   
 !" kV i 20   

 0  
    

o-
  


 
 

  
* 

 


 na-

 0  
   
  
+   , 
 





 *

  
 ' kV. Uwarunkowane jest to wykorzystywaniem
 
 


  


 
 0 '   :




*  
 #.  


 
 
 ? 


  

 


 2' kV) i sieci dystrybucyjnej (20 kV).
, 
 
 


 #. 
  









  
 


  


  


#

 2  
3 
 

  
 
d-

+ 5* 


  

   
 


  
 
   



  



 
*
+

 

 
 



 

   

  
  
  
 a-


  #

  
   

  

powoduje zmniejszenie kosztów. Sekcjonowanie i wprowadzenie drugiego systemu

 

 
     
* 
+ 


  



 ;
   *
   

+ 
 z-

 * " &!)
,
 

 
 
 






 


  



 #.



 
  
 

  

 
a-


 

 

   
 e-


  ;

 niesekcjonowane systemy szyn zbior-

 
  
 
 *
 
  


 

 

   73

  ,. . 
 1@  

 
 
 


 
l-
ni 20  

  

Rysunek 4.7. Rozdzielnia 20 

  
 niesekcjonowanym
systemem szyn zbiorczych

Udoskonaleniem pojedynczego systemu szyn jest wprowadzenie sekcjonowania,


 

 
 
 

 


rozdzielni 20  

    

 ysunku 4.8.
 
            

20kV S EKC JA - 1 S EKC J A - 2 20k V

P O TR ZE B Y W £ A SN E
  R O ZD ZIE L N I 1 1 0 k V -
   
2 2 3     N A STA W N IA


SY ST E M - 1

SY ST E M - 2
T-21
T-1 1 P O TR ZE B Y
T-2 W £ A SN E
R O ZD ZIE L N I
2 0kV

Rysunek 4.8. Rozdzielnia 20 N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] Z\áF]QLNLHP MDNR áF]QLNLHP VHkcyjnym

 

   75

4 #/ 

 

  
 
 
t-




+ 



*  

r-

 




 
 


 
  

+






  
 

 $





 

 
+    *
 ( #   
normal
 
* 
+       2

 
 3 <*
+ *   
+  
  
a-
   
, 
 * 
  * 



 
 

 
r-



   
    

 ;
 
y-
 

  * 
  kV przedstawiono na rysunku 4.9.
Rozdzielnica 20    

*
   
 

4
 
 

 

 
* 

-
+  




*
  0  
   -

 

  
 

 0  4 ? 
  a-


 
 1! $ 

  !4 


 




 
 


   

 
  

zbiorczych w kszta 4


4  

 
 1!!
;


  
 

 
 
 
 
  +

 

+  

+

 

 
  
 

    



  




 
  
 2 

o-
 
 
 


3 4 

 
  
 
r-

 

 

 * 
 





 
*
+ 
  

+  
+ /
 
 
+  o-
przez sekcjonowanie szyn. W rozdzielnicach o podwójnym systemie szyn zbior-

 

*+ 
 
 
   
a-
 
 


 A

 * 



*
  


, 



 
 

  
 

-
-

  


 
   
 


i-
  
  
 
 


 


 
<
 
  




  
  
+ 





  

    
 

-
-sekcyjnym.
, *
    


 !!   

*

  
 o-
ry trójuzwojeniowe 110/20/6   

 
* 
 

-
- 

 #.


  
+  kV i 6 kV. Rozdzielnia 20 kV zasila
obiekty infrastruktury miejskiej, natomiast rozdzielnia 6 kV jest przeznaczona wy-
 
   


2  



 
-
gla brunatnego).
 7 à F]QLNV]\Q 7
6(.&-$ 6(.&-$ N9 N9 6(.&-$  L 6(.&-$ N9 N9 6(.&-$ 6(.&-$
5H]HUZD 3RWU]HE\ 3RPLDU 5H]HUZD 5H]HUZD /LQLD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD /LQLD 6SU]
JáR /LQLD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD /LQLD 5H]HUZD 3RPLDU 7 5H]HUZD 3RWU]HE\
ZáDVQH QDSL
FLD 5H]HUZ QDSL
FLD N9 ZáDVQH
D

7
N9
7 7

            
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
/ /

 N9 6(.&-$
6(.&-$
6(.&-$ 
6(.&-$   N9


/ /
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
                  


7 7
7
N9
7 3RPLDU 5H]HUZD /LQLD 5H]HUZD /LQLD /LQLD /LQLD /LQLD /LQLD 3RWU]HE\ 5H]HUZD 6SU]
JáR /LQLD /LQLD /LQLD /LQLD 5H]HUZD /LQLD 5H]HUZD 5H]HUZD 5H]HUZD 3RWU]HE\ 3RPLDU 5H]HUZD
N9 QDSL
FLD ZáDVQH ZáDVQH QDSL
FLD
6(.&-$ 7 à F]QLNV]\Q N9 7 6(.&-$
N9 N9 N9 N9 N9 N9 6(.&-$ 6(.&-$  L 6(.&-$ N9 N9 N9 N9 6(.&-$

Rysunek 4.9. Rozdzielnia 20 N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] Z\áF]QLNLHP MDNR áF]QLNLHP VHkcyjnym
Rysunek 4.10. Rozdzielnia 20 N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z NV]WDáFLH 8 8
Rysunek 4.11. Rozdzielnia 20 N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z NV]WDáFLH 8 8

 

   79

. 
  
 


    !! kV zlokalizowanej na
$

  
  kV jest zasilana trzema transformatorami trójuzwoje-
niowymi 110/20/6 kV. Rozdzielnica 20 kV jest wykonana w postaci pojedynczego



 
 

  
   
 
 


 
 


 ' kV w tej stacji jest po-
dobnie jak rozdzielnia 20 kV zasilana trzema transformatorami trójuzwojeniowymi
110/20/6   / 
  
* 


  

' kV

  




 




 
 

 5*
    

(
,   


 * 
  


 


6  
 

 
 

   
 
 

 4
 
 
 
  
 


 
* 



 

 #/  

 B  
 


przerwy je
    




 *

* *   
 
 

-

  r-
 
 
   
     
  

 

-

 <

 
 '   
 
 


*

   
* 
+   
 


ruchowe.

 #. 
  



 

*
  

 


 

  

   
 ,
   
 
 



  #.*     

*  



 
 #.

4.4. ROZDZIELNIE 220 kV I 400 kV

Rozdzielnie 220 kV i 400   

   .. 7
 

znaczenie dla funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE).

 

 
   + 

 * 



 

 0   ;
 # C 

 #8
#+ 

  ;

  
  kV i 400 kV, przy czym za per-
 
  


  
+ 1   
  5#C  

  #+  kV nie jest obecnie rozbudowywana i liczba stacji 220 kV
 
 
  



W stacjach 400  
 

 

  



*

 
 


Rozdzielnie 400   
 
  
 

. 
 
 
 

  
    

 
400 kV dla rozdzielni sieciowych jest blok linia–transformator (L–T).
, 
 
 

 1  
 

wielobokowe:
     0  
    




   


 
    


IIA IIB

IB
IA

  

  
 

Rysunek 4.12. Rozdzielnia 220 N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRrF]\FK L GZXF]
FLRZ V]\Q REHMFLRZ >@

 

   81

, *
 
 

 1 kV z trzema lub czterema liniami oraz

 

 
 





 
 

-

 
  ? 
  
     o-
dwójnym sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych w postaci 2S+SO lub w postaci
wielowy
 ,  9*,
W zlokalizowanych przy elektrowniach rozdzielniach 400  

 a-
*

  
+ 

Rozdzielnie 220   

•  0 
1
+
•  
 0 "D'
+
• * 0

* '
+
, 
 
   
 
 
 jednoblokowy (L–T),
  
     

 0  
 


 61
lub H3.
W rozdzielniach 220   
  


+   o-

 


 
  
 

   
  
 e-


-

 , 
 

 
 


 
#  

 


   
  
  
, *
 
   
 

  

 
o-

 
  
 

  

 



  

 
 

-

  
  
 

-



szyn. Schemat takiej rozdzielni przedstawiono na rysunku 4.12.
;



 * 


 
 
  

-

    
 
 


  



 



    
  
 

  
 
 

 




,    

 
 
 
  kV zlokali-


 
 
  


 

 * 9" 7, 

 

  






52='=,(/1,&(1,6.,(*21$3, &,$

 
 
 

 
 
  

 


    
 
  


 .
 

z pojedynczym 


 
  
 

 ? 
h-
 
 

 

   



 o-


 



 ,  
   
*


 


 

   
  


  
  
 * 
+ 

rników.

 
 

*  





o-

 
 


 
  
 
+ 

*
 
e-
82
 







  
 

 .
 
   
*
 ( #  #.*     
 
  n-
 

 
* 
+       2

 
 3 <*
+ *   
+   
 
  

   
W jednotransformatorowej stacji #.* 
   

nn
 
* 
 
 
 
 

 ;
 
 

e-

 
 
 

 
  

 
  z-
  
     
   99

 

 
   
zdzielni 83

5. ROZWIZANIA KONSTRUKCYJNE STACJI

I ROZDZIELNI

5.1. WYMAGANIA OGÓLNE

3RG Z]JO
GHP NRQVWUXNF\MQ\P VWDFMH HOHNWURHQHUJHW\F]QH G]LHOL VL
QD ZQ
trzowe
i napowietrzne.
6WDFMH ZQ
WU]RZH PR*QD SRG]LHOLü QD VWDFMH RVáRQL
WH ] L]RODFM SRZLHWU]Q L VWa-
FMH KHUPHW\]RZDQH ] L]RODFM JD]RZ SF6.
Stacje KHUPHW\]RZDQH Z\NRQXMH VL
SRZV]HFKQLH MDNR ZQ
WU]RZH ] UDFML EDUG]R
GX*\FK NRV]WyZ SU]\VWRVRZDQLD XU]G]H REZRGX JáyZQHJR L XNáDGyZ VWHURZQLF]\FK
GR ZDUXQNyZ QDSRZLHWU]Q\FK 7DND VWDFMD PR*H E\ü usytuowana w specjalnie do tego
celu wybudowanej lekkiej hali.
6WDFMH QDSRZLHWU]QH UHDOL]RZDQH V QD SRGVWDZLH GZyFK XNáDGyZ
• UHGQLRZ\VRNLH Z NWyU\FK DSDUDWXUD áF]HQLRZD MHVW XPLHV]F]RQD QD Z\VRNRFL
QLH PQLHMV]HM QL*  P D SR]RVWDáH XU]G]HQLD V QLVNR ]D RJURG]HQLDPL
• Z\VRNLH Z NWyU\FK RGáF]QLNL V XPLHV]F]RQH QD Z\VRNRFL · P D SR]RVWDáD
DSDUDWXUD MHVW LQVWDORZDQD Z XNáDGDFK SLRQRZ\FK MHGQD QDG GUuJ
5R]G]LHOQLH UHGQLRZ\VRNLH V EXGRZDQH Z WHQ VSRVyE *H XU]G]HQLD V URz-
PLHV]F]DQH QD NRQVWUXNFMDFK WDN DE\ SHUVRQHO REVáXJL PyJá SRUXV]Dü VL
EH]SLHF]QLH
QD WHUHQLH VWDFML ± ] ]DFKRZDQLHP GRSXV]F]DOQ\FK RGOHJáRFL GR F]
FL XU]G]H ]QDj-
GXMF\FK VL
SRG QDSL
FLHP
5R]G]LHOQLH Z\VRNLH ]DMPXM ]QDF]QLH PQLHM PLHMVFD Z SRUyZQDQLX ] DQDORJLFz-
Q\P XNáDGHP UHGQLRZ\VRNLP DOH V ]QDF]QLH GUR*V]H
: 3ROVFH VSRW\ND VL
SU]HGH ZV]\VWNLP UR]ZL]DQLD UHGQLRZ\VRNLH UR]G]LHOQL
QDSRZLHWU]Q\FK 6SRUDG\F]QLH VSRW\NDQH V UR]ZL]DQLD Z\VRNLH NWyUH Z\PXV]RQH
E\á\ JáyZQLH Z]JO
GDPL WHFKQLF]Q\PL Z\QLNDMF\PL ] RJUDQLF]HQLD ZLHONRFL WHUHQX
przeznaczonego do dyspozycji budowy stacji elektroenergetycznej.
6WDFMH Z Z\NRQDQLX QDSRZLHWU]Q\P V VWRVRZDQH SRZV]HFKQLH SRF]ZV]\ RG
30 N9 Z]Z\* ] Z\MWNLHP V\WXDFML
• MHVW GX*H ]DS\OHQLH WHUHQX
• RWDF]DMFD DWPRVIHUD ]DZLHUD ]ZL]NL JD]RZH R VLOQLH NRURGXMF\FK ZáDFLZo-
FLDFK
• w warunkach nadmorskich.
'R VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK QDOH* UyZQLH* VWDFMH VáXSRZH LQVWDORZDQH Z VLHFLDFK
G\VWU\EXF\MQ\FK 61 QD QDSL
FLX GR  N9 6áXS VWDQRZL NRQVWUXNFM
ZVSRUF] QD
NWyUHM ]QDMGXMH VL
WUDQVIRUPDWRU R PRF\ QLHSU]HNUDF]DMFHM  N9$ RUD] UR]áFz-
QLN 61 OXE RGáF]QLN 61 ] EH]SLHF]QLNDPL Z GROQHM F]
FL NRQVWUXNFML ]QDMGXMH VL

UR]G]LHOQLFD QLVNLHJR QDSL

FLD GOD NLONX REZRGyZ Z\SURZDG]RQ\FK ] WHM VWDFML
[73].
84
 

'R FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK FHFK VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK Z VWRVXQNX GR ZQ

WU]RZ\FK
QDOH*\
• brak budynku dla aparatury rozdzielczej,
• áDWZRü EXGRZ\ L rozbudowy,
• stosunkowo krótki czas budowy,
• SU]HMU]\VWRü XNáDGX VWDFML
• ]DOH*QRü ZDUXQNyZ HNVSORDWDFML RG ZDUXQNyZ ]HZQ
WU]Q\FK,
• ]DMPRZDQLH GX*HJR WHUHQX
• NRQLHF]QRü SRVLDGDQLD UR]EXGRZDQHM RFKURQ\ RGJURPRZHM
6WDFMH Z Z\NRQDQLX ZQ
WU]RZ\P QD RJyá VWRVXMH VL
GOD QDSL
ü GR  N9 ] Z\Mt-
NLHP VWDFML VáXSRZ\FK RUD] WDP JG]LH MHVW WR X]DVDGQLRQH LQQ\PL Z]JO
GDPL : Gu-
*\FK DJORPHUDFMDFK PLHMVNLFK WDNLH UR]ZL]DQLD VWRVXMH VL
QLHNLHG\ UyZQLH* Z VWa-
cjach 110 kV.
6WDFMH ZQ
WU]RZH Z SRUyZQDQLX ] QDSRZLHWU]Q\PL FHFKXM VL
QDVW
SXMF\PL
ZáDFLZRFLDPL
• QLH]DOH*QRü ZDUXQNyZ HNVSORDWDFML RG ZDUXQNyZ DWPRVIHU\F]Q\FK
• PDáH ]DSRWUzebowanie terenu,
• áDWZLHMV]D ORNDOL]DFMD
• VWRVXQNRZR GáXJL F\NO EXGRZ\
• WUXGQRü UR]EXGRZ\
• GX*H VNXSLHQLH XU]G]H VSU]\MDMFH UR]SU]HVWU]HQLDQLX VL
DZDULL
• NRQLHF]QRü Z]QRV]HQLD EXG\QNX R RGSRZLHGQLHM NXEDWXU]H
.RV]W VWDFML ZQ
WU]RZHM GOD QDSL
ü QL*V]\FK QL*  N9 MHVW PQLHMV]\ QL* VWDFML Qa-
SRZLHWU]QHM 'OD QDSL
ü SRZ\*HM  N9 VWDFMH QDSRZLHWU]QH V WDV]H RG ZQ
WU]o-
wych.
:\PDJDQLD GOD VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK L ZQ
WU]RZ\FK Z ]DNUHVLH NRQVWUXNFML URz-
G]LHOQL L FDá\FK VWDFML GRW\F] QDVW
SXMF\FK ]DJDGQLH
• Z\ERUX (UyGHá L VSRVREX ]DVLODQLD VWDFML XNáDGX V]\Q ]ELRUF]\FK Z\SRVD*HQLD
Z WUDQVIRUPDWRU\ DSDUDWXU
UR]G]LHOF] SRPLDURZ L LQQ RUD] LFK UR]PLHV]F]e-
QLD Z RELHNFLH Z VSRVyE VSHáQLDMF\ Uy*QRURGQH Z\PDgania odbiorców,
• GRERUX ZáDFLZHM L]RODFML UR]G]LHOQL L ]DFKRZDQLD EH]SLHF]Q\FK RGOHJáRFL So-
PL
G]\ F]
FLDPL ]QDMGXMF\PL VL
SRG QDSL
FLHP RUD] PL
G]\ X]LHPLRQ\PL
F]
FLDPL NRQVWUXNFML
• dostosowania rozdzielni do warunków zwarciowych,
• RFKURQ\ SU]HG G]LDáDQLHP áXNX HOHNWU\F]QHJR,
• EH]SLHF]HVWZD REVáXJL
3LHUZV]H Z\PDJDQLH MHVW NOXF]RZH L ]ZL]DQH FLOH ] ID] SURMHNWRZ : RGQLe-
VLHQLX GR VWDFML 61 L :1 SUHIHUXMH VL
UR]ZL]DQLD W\SRZH Z\ELHUDQH VSRUyG RSUa-
FRZD ZLHOX Uy*Q\FK ILUP L ELXU SURMHNWRZ\FK G]LDáDMF\FK Z VHNWRU]H HOHNWURHQHr-
JHW\NL QS =38( :áRV]F]RZD *UXSD (OHNWURPRQWD*([SRUW 6$ $%% 6LHPHQV
Grupa Schneider (OHFWULF LWS 5R]ZL]DQLD VWRVRZDQH Z VWDFMDFK 11 PDM ] UHJXá\
zindywidualizowany charakter.

 

 
   
zdzielni 85

:\PDJDQLH GRW\F]FH PLQLPDOQ\FK RGOHJáRFL PL

G]\ HOHPHQWDPL XU]G]H SRG
naSL
FLHP RUD] PL
G]\ W\PL HOHPHQWDPL D ]LHPL Z UR]G]LHOQLDFK ZQ
WU]Rwych
L QDSRZLHWU]Q\FK R Uy*Q\FK QDSL
FLDFK ]QDPLRQRZ\FK RNUHODM FLOH RGpowiednie
przepisy i normy [18, 23, 24, 25, 58].
Aparatura i inne elementy konstrukcyjne rozdzielni, np. izolatory i szyny zbiorcze,
PXV] E\ü GREUDQH PLQ ]H Z]JO
GX QD FLHSOQH L G\QDPLF]QH G]LDáDQLH SUGyZ ]ZDr-
FLRZ\FK =GROQRFL áF]HQLRZH ]DVWRVRZDQ\FK áF]QLNyZ QLH PRJ E\ü PQLHMV]H QL*
VSRG]LHZDQH ZDUWRFL SUGyZ Z\áF]HQLRZ\FK
:\PDJDQLH GRW\F]FH ZDUXQNyZ ]ZDUFLRZ\FK Z\QLND ] IDNWX *H Z]URVW SR]LRPX
PRF\ ]ZDUFLRZHM Z VLHFL Z VWRVXQNX GR ]DáR*RQHJR PR*H Z\PXV]Dü G]LDáDQLD SROe-
JDMFH QD SU]HEXGRZLH UR]G]LHOQL L Z\PLDQLH ]DLQVWDORZDQHM Z QLHM DSDUDWXU\ OXE
ograniczenia poziomu mocy zwarciowej, lub skrócenia czasu trwania zwarcia.
8V]NRG]HQLD L]RODFML OXE Eá
GQH F]\QQRFL HNVSORDWDF\MQH L áF]HQLRZH PRJ E\ü
SU]\F]\Q SRZVWDZDQLD RWZDUWHJR áXNX HOHNWU\F]QHJR 5R]G]LHOQLH SRZLQQ\ E\ü Zy-
NRQDQH Z VSRVyE RJUDQLF]DMF\ ]DUyZQR SRZVWDZDQLH SU]HQRV]HQLH MDN L V]NRGOLZH
G]LDáDQLH áXNX HOHNWU\F]QHJR
=PQLHMV]HQLH PR*OLZRFL Z\VW
SRZDQLD áXNX HOHNWU\F]QHJR Z VWDFMDFK HOHNWURHQHr-
JHW\F]Q\FK SROHJD QD L]RORZDQLX F]
FL E
GF\FK SRG QDSL
FLHP L]RODFM VWDá VWRVRZa-
QLX EORNDG QDS
GyZ áF]QLNyZ RUD] HOLPLQRZDQLX RGáF]QLNyZ 6NXWNL G]LDáDQLD áXNX
RJUDQLF]D VL
 VWRVXMF VSHFMDOQH GDV]NL RFKURQQH QLHSDOQH RVáRQ\ L G]LHOHQLH UR]G]LHOQi-
F\ QD SU]HG]LDá\ FR ]DSRELHJD PLQ SU]HPLHV]F]DQLX VL
áXNX =PQLHMV]HQLH HQHUJLL áXNX
uzyVNXMH VL
SU]HGH ZV]\VWNLP G]L
NL VNUyFHQLX F]DVX WUZDQLD ]ZDUFLD D WDN*H SU]H] ]D
VWRVRZDQLH V]\ENLFK L SHZQLH G]LDáDMF\FK ]DEH]SLHF]H RUD] Z\áF]Qików.
6SHáQLHQLH Z\PDJD GRW\F]F\FK EH]SLHF]HVWZD X]\VNXMH VL
PLQ SRSU]H] RVáRQL
-
FLH FDá\FK XU]G]H X]LHPLRQ\PL PHWDORZ\PL RVáRQDPL RJUDQLF]HQLH GRVW
SX GR XU]-
G]H SRG QDSL
FLHP X*\FLH RJURG]H L EDULHU SRG]LDá XU]G]H QD SU]HG]LDá\ ] X]Le-
PLRQ\PL FLDQNDPL Z UR]G]LHOQLFDFK RVáRQL
W\FK L]RORZDQLH F]
FL E
GF\FK SRG
QDSL
FLHP RUD] Z\NRU]\VWDQLH VSHFMDOQ\FK URGNyZ FKURQLF\FK SHUVRQHO ]DUyZQR SU]HG
VNXWNDPL ]ZDUü MDN L SU]\ F]\QQRFLDFK áF]HQLRZ\FK ]ZáDV]F]D SRGF]DV X]Lemiania.
%H]SLHF]HVWZR REVáXJL ]DOH*\ WDN*H RG URG]DMX L VSRVREX Z\NRQDQLD RVáRQ SRU
-
F]\ NRU\WDU]\ QDG]RUX L REVáXJL
5R]ZD*DQLD GRW\F]FH UR]ZL]D NRQVWUXNF\MQ\FK UR]G]LHOQL L VWDFML HOHNWURHQHr-
JHW\F]Q\FK RJUDQLF]RQR ] UDFML REV]HUQRFL ]DJDGQLHQLD GR NLONX Z\EUDQ\FK SU]y-
NáDGyZ GRW\F]F\FK VWDFML :1 L 61

5.2. ROZDZIELNIE 110 kV

5.2.1. ROZDZIELNIE NAPOWIETRZNE
Rozdzielnie 110 N9 HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM L SU]HP\VáRZHM ] GZLHPD OLQLDPL RUD]
GZRPD WUDQVIRUPDWRUDPL EXGXMH VL
QDMF]
FLHM Z XNáDG]LH SRáF]H + ZHGáXJ W\So-
86
 

Z\FK VWDQGDUGRZ\FK UR]ZL]D 3U]\NáDGHP WDNLHJR RV]F]

GQRFLRZHJR UR]ZL]a-
QLD GRü SRZV]HFKQLH VWRVRZDQHJR Z SU]HV]áRFL MHVW VWDFMD  kV, oznaczona
symbolem KSU-3, opracowana przez Energo-
projekt Kraków [90]. Schemat jej zamieszczono
na rysunku 5.1. W stacji tej jest XNáDG + ] Zy-
áF]QLNDPL ]ORNDOL]RZDQ\PL Z SRODFK OLQLRZ\FK L
po- SU]HF]FH 6SRW\NDQH V MHV]F]H UR]ZL]DQLD
XSURV]F]RQH VWDFML .68 ] MHGQ\P Z\áF]QLNLHP
Z XNáDG]LH +
: VWDFML .68 SURJUDPRZH Z\áF]HQLD
WUDQVIRUPDWRUyZ Z\NRQXMH VL
RGáF]QLNDPL ] QD
S
GHP ]DVREQLNRZ\P SU]\ SUDF\ MDáRZHM WUDQs-
IRUPDWRUyZ EH] SU]HU\ZDQLD SU]HSá\ZX HQHUJLL
liniami 110 N9 $ZDU\MQH Z\áczenie transfor-
PDWRUD QDVW
SXMH SU]H] VDPRF]\QQH RWZDUFLH
RGáF]QLND ] QDS
GHP ]DVREQLNRZ\P Z SU]e-
rwie EH]QDSL
FLRZHM F\NOX 63= Z\áF]ników
SROD RGSRZLHGQLHM OLQLL L Z\áF]QLND ]DLQVWDORZa-
QHJR Z SRáF]HQLX SRSU]HF]Q\P
Rysunek 5.1. Rozdzielnia 110 kV stacji typu KSU-3
W stacjach typu KSU-3 instalowano dwa
transformatory GZXX]ZRMHQLRZH R PRF\ RG  GR  09$ ] UHJXODFM QDSL
FLD SRG
REFL*HQLHP 8]LHPLHQLH SXQNWX JZLD]GRZHJR LFK X]ZRMH  N9 Z\QLNDáR ] XZa-
UXQNRZD SUDF\ VLHFL  N9 Z NWyUHM WD VWDFMD E\áD ]ORNDOL]RZana.
6WDFMH .68 V HNVSORDWRZDQH Z HQHUJHW\FH ]DZRGRZHM L SU]HP\VáRZHM : RVWDt-
QLP RNUHVLH MHGQDN ] UDFML VSRU\FK QLHGRJRGQRFL QDWXU\ HNVSORDWDF\MQHM SRZV]HFh-
QLH PRGHUQL]XMH VL
MH GR SHáQHJR XNáDGX PRVWNRZHJR + 0RGHUQL]DFMD WD SROHJD
QD ]DVWSLHQLX Z SRODFK WUDQVIRUPDWRURZ\FK RGáF]QLNyZ V]\ENLFK ] QDS
dem za-
sobniNRZ\P Z\áF]QLNDPL
3ODQ JHQHUDOQ\ VWDFML .68 Z IRUPLH U]XWX SR]LRPHJR ZUD] ] UR]G]LHOQL  kV,
UR]G]LHOQL 61 WUDQVIRUPDWRUDPL QDVWDZQL RUD] RELHNtami pomocniczymi przedsta-
ZLRQR QD U\VXQNX  > @ D SU]\NáDGRZH SROH WUDQVformatorowe stacji KSU
] Z\áF]QLNLHP ± QD U\VXQNX 
1RZRF]HVQRü Z EXGRZLH VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK Z\VRNLHJR QDSL
FLD Qa-
SRZLHWU]Q\FK SU]HMDZLD VL
SU]HGH ZV]\VWNLP Z W\P *H ]DPLDVW SRV]F]HJyOQ\FK
DSDUDWyZ Z\áF]QLNyZ RGáF]QLNyZ SU]HNáDGQLNyZ SUGRZ\FK L QDSL
FLRZ\FK
VWRVXMH VL
SUHIDEU\NRZDQH PRGXáRZH SROD UR]G]LHOF]H JUXSXMFH Z MHGQHM NRn-
VWUXNFML EORNX ZV]\VWNLH WH DSDUDW\ OXE MHG\QLH QLHNWyUH ] QLFK 0RGXá ]DZLHUD
UyZQLH* VNU]\QN
UR]G]LHOF] ] XU]G]HQLDPL XNáDGX VWHURZDQLD L ]DEH]SLHF]HQLD
pola.

 

  
    
87
zdzielni

 5.2. Plan generalny stacji typu KSU-3 [10, 90]:

Rysunek
1 – rozdzielnia 110        !"#! $" !"% &!'(! )&#*
+  &!"("!" *! ,  &!"("!" -. "/ "#"!! 0  %1 &'- 23&
4  --#! 5  1 &"2 *61(3 7  *! 89
: – maszt
: antenowy,
11 – stanowisko baterii kondensato * 8  #& $*!"#"!* 8  &"*  %*1

;<=>?=?@<ABC D?EFG?@HIJ KLM N?OEOBCMIOHIJ KNOHA?=B A<=>PKFQ RIC S?NOHTIBU

• pozwala na uproszczenie projektu stacji,
FE
• skraca cO<= V ?@H B ?VABW< S?=O>HX
88
 

• ]PQLHMV]D ]DSRWU]HERZDQLH QD WHUHQ R · Z VWRVXQNX GR UR]ZL]D NRn-

wencjonalnych,
• ]PQLHMV]D OLF]E
fundamentów,
• ]ZL
NV]D SU]HMU]\VWRü XNáDGX
• XPR*OLZLD V]\EN Z\PLDQ
Z\áF]QLND

 (( )
 


 * +,-    .%& $&/

6WRVRZDQH V GZD UR]ZL]DQLD PRGXáRZ\FK SyO UR]G]LHOF]\FK ] Z\áF]QLNLHP

Z\VXZQ\P L ] Z\áF]QLNLHP L RGáF]QLNDPL
3ROH ] Z\áF]QLNLHP Z\VXZQ\P QLH Z\PDJD VWRVRZDQLD RGáF]QLNyZ : SRáR*e-
QLX RGáF]HQLD PL
G]\ V]\QDPL ]ELRUF]\PL D Z\áF]QLNLHP L RGHMFLHP SRZVWDMH Go-
brze widoczna przerwa izolacyjna, podobnie jak w rozG]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK
UHGQLHJR QDSL
FLD
: SRODFK UR]G]LHOF]\FK ] RGáF]QLNDPL Z\áF]QLN MHVW ]DPRQWRZDQ\ QD VWDáH QD
NRQVWUXNFML 2GáF]QLNL RWZLHUD VL
SU]H] REUyW NROXPQ\ L]RODWRUD SRGRbnie jak
Z RGáF]QLNDFK poziomoobrotowych dwuprzerwowych :\áF]QLN RGáF]QLNL L SU]e-
NáDGQLNL WZRU] MHGQ ]ZDUW NRQVWUXNFM
 R V]W\ZQ\FK NUyWNLFK SRáF]HQLDFK PL
G]\
poszczególnymi aparatami.

 

 
   
zdzielni 89

52='=,(/1,(:1 75=2:(
3REyU PRF\ Z FHQWUDFK GX*\FK PLDVW L DJORPHUDFML MHVW ]QDF]Q\ 2]QDF]D WR No-
QLHF]QRü EXdowy stacji 110 N9 PR*OLZLH EOLVNR W\FK REFL*H Já
ERNLH ZHMFLH
: PLDVWDFK VWDFMH WDNLH PRJ E\ü UHDOL]RZDQH MDNR ZQ
WU]Rwe, aczkolwiek architek-
tura tych budowli – w tradycyjnym wykonaniu – MHG\QLH ] NRQLHF]QRFL PR*H E\ü
tolerowana w miejskiej zabudowie.
: VWDFMDFK ZQ
WU]RZ\FK  kV jest stosowana aparatura przeznaczona do pracy
w warunkach napowietrznych. Teren poWU]HEQ\ QD EXGRZ
WDNLFK VWacji jest jednak
]QDF]QLH PQLHMV]\ QL* VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK 8]\VNXMH VL
WR G]L
NL XPLHV]F]HQLX
áF]QLNyZ SU]HNáDGQLNyZ L LQQHM DSDUDWXU\ SRG V]\QDPL ]ELRUF]\PL 'DOV]H RJUDQi-
F]HQLH WHUHQX QLH]E
GQHJR GR EXGRZ\ VWDFML PR*QD X]\VNDü SU]H] XPLHV]F]HQLH URz-
G]LHOQL Z\VRNLHJR L UHGQLHJR QDSL
FLD Z MHGQ\P ZLHORNRQG\JQDF\MQ\P EXG\QNX
-HGQ ] W\SRZ\FK NUDMRZ\FK NRQVWUXNFML UR]G]LHOQL ZQ
WU]RZ\FK  kV stanowi
VWDFMD 38: R XNáDG]LH SRáF]H + RSUDFRZDQD SU]H] Energoprojekt [10].
6WDFMD PD Z\PLDU\ î P L Z\VRNRü  P 6SRVyE ZSURZDG]HQLD OLQLL MHVW
GRZROQ\ L Z]DMHPQLH QLH]DOH*Q\ 0RJ WR E\ü OLQLH QDSRZLHWU]QH OXE NDEORZH D WDk-
*H MHGQD OLQLD QDSRZLHWU]QD D GUXJD NDEORZD 6WDQRZLVND WUDQVIRUPDWRUyZ V XV\Wu-
RZDQH QD ]HZQWU] SU]HZD*QLH SU]\ F]RáRZHM FLDQLH EXG\QNX =DVLODQLH WUDQVIRr-
matorów 110 N9 PR*H E\ü Z\NRQDQH MDNR QDSRZLHWU]QH OXE NDEORZH 5R]G]LHOQLD QLH
Z\Uy*QLD VL
RU\JLQDOQRFL ]DVWRVRZDQ\FK UR]ZL]D
6WDFMD 38: MHVW EDUG]R ]EOL*RQD GR VWDFML W\SX .68 ] W\P *H DSDUDWXUD URz-
dzielcza 110 N9 ]QDMGXMH VL
Z NU\WHM KDOL L MHVW XVWDZLRna na jednym poziomie.
: ]ZL]NX ] W\P SRZLHU]FKQLD EXG\QNX MHVW ]QDF]QD Z SRUyZQDQLX ] UR]ZL]DQLDPL
]DJUDQLF]Q\PL QDZHW R EDUG]LHM UR]EXGRZDQ\FK XNáDGDFK V]\Q ]ELRUF]\FK ,VWRWQH
]PQLHMV]HQLH Z\PLDUyZ VWDFML ZQ
WU]RZ\FK PR*QD X]\VNDü SU]H] ]DVWRVRZDQLH Po-
GXáRZ\FK SyO UR]G]LHOF]\FK

52='=,(/1,(=6=(&,2)/825.,(06,$5.,
:\PLDU\ VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ZQ
WU]RZ\FK QD QDSL
FLH Z\VRNLH PRJ
E\ü ]PQLHMV]RQH SRG ZDUXQNLHP ]DVWRVRZDQLD L]RODFML R ZáDFLZRFLDFK ]QDF]QLH
OHSV]\FK QL* SRZLHWU]H R FLQLHQLX DWPRVIHU\F]Q\P
Wprowadzenie V]HFLRIOXRUNX VLDUNL 6)6) jako izolacji PL
G]\ELHJXnowej i do-
]LHPQHM XU]G]H XPR*OLZLáR EXGRZ
VWDFML  N9 RUD] VWDFML 61 MDNRFLRZR Uy*-
Q\FK RG VWDFML R L]RODFML SRZLHWU]QHM RUD] VWDáHM 8]\VNDQR ZLHORNURWQH ]PQLHMV]HQLH
Z\PLDUyZ D WDN*H ]GHF\GRZDQ SRSUDZ
ZL
NV]RFL SDUDPHWUyZ L ZáDFLZRFL WHFK
QLF]Q\FK GHF\GXMF\FK R QLH]DZRGQRFL L MDNRFL VWDFML
Rozdzielnie z V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL V SURGXNRZDQH QD VNDO
SU]HP\VáRZ RG
NRFD ODW V]HüG]LHVLW\FK XELHJáHJR ZLHNX Z ZLHOX SU]RGXMF\FK JRVSRGDUF]R NUD
MDFK 6]\Q\ ]ELRUF]H L ZV]\VWNLH XU]G]HQLD UR]G]LHOF]H V XPLHV]F]RQH Z KHUPHW\Fz-
Q\FK UXUDFK L ]ELRUQLNDFK Z\SHáQLRQ\FK V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL R RGSRZLHGQLP Fi-
90
 

QLHQLX Z\NRU]\VW\ZDQ\FK UyZQLH* MDNR NRQVWUXNFMH QRQH 2VáRQ\ Z\NRQXMH VL

GRü F]
VWR ]H VWDOL ]H Z]JO
GX QD áDWZRü X]\VNDQLD QLH]E
GQHM V]F]HOQRFL ]ELRUQi-
NyZ GX* Z\WU]\PDáRü PHFKDQLF]Q RUD] RGSRUQRü QD G]LDáDQLH áXNX 2VáRQ\ URz-
G]LHOQL V G]LeORQH QD V]F]HOQH NRPRU\ ]DZLHUDMFH MHGQR OXE NLOND XU]G]H
&LQLHQLH JD]X Z ]ELRUQLNDFK SRZLQQR E\ü PR*OLZLH Z\VRNLH ZL
NV]D Z\WU]y-
PDáRü HOHNWU\F]QD JD]X SRG Z\*V]\P FLQLHQLHP DOH MHGQRF]HQLH WDNLH *HE\ QLH
QDVW
SRZDáD NRQGHQVDFMD 6)6 Z QDMQL*V]HM WHPSHUDWXU]H RWRF]HQLD NWyUD PR*H Z prak-
W\FH Z\VWSLü 1DMF]
FLHM VWRVXMH VL
FLQLHQLH · 03D 2GOHJáRFL SRPL
dzy
SRV]F]HJyOQ\PL ID]DPL D X]LHPLRQ REXGRZ V PLQ WDN GRELHUDQH DE\ SRG FLQLe-
QLHP DWPRVIHU\F]Q\P JD]X Z\WU]\P\ZDá\ GáXJRWUZDáH SU]HSL
FLD UyZQH · ZDr-
WRFL QDSL
FLD ]QDPLRQRZHJR RGSRZLHGQLR PL
G]\SU]Hwodowego i fazowego [10].
Rozdzielnie z V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL V EXGRZDQH MDNR UR]G]LHOQLH Z NWyU\FK So-
V]F]HJyOQH ELHJXQ\ ID]\ V]\Q ]ELRUF]\FK V SURZDG]RQH Z RGG]LHOQ\FK RVáRQDFK
(izolacja jednobiegunoZD OXE MDNR UR]G]LHOQLH Z NWyU\FK ZV]\VWNLH ID]\ V XPLHVz-
F]RQH ZH ZVSyOQHM RVáRQLH L]RODFMD WUyMELHJXQRwa).
5R]G]LHOQLH R L]RODFML MHGQRELHJXQRZHM RG]QDF]DM VL
ZL
NV] QLH]DZRGQRFL
L V QLHFR GUR*V]H Z VWRVXQNX GR W\FK ] L]RODFM WUyMELHJXQRZ 'RGDWNRZR SU]\ L]o-
ODFML MHGQRELHJXQRZHM QLH Z\VW
SXM ]ZDUFLD PL
G]\ID]RZH QL*V]H V WH* SU]HSL
FLD
oraz bardziej równomierny jest rozNáDG SROD HOHNWU\F]QHJR 1D RVáRQ\ PXV] E\ü
X*\ZDQH PDWHULDá\ QLHPDJQHW\F]QH
5R]G]LHOQLH R L]RODFML WUyMELHJXQRZHM ]DMPXM PQLHMV]\ REV]DU D QD LFK RVáRQ\
PR*QD VWRVRZDü VWDO
$SDUDWXUD áF]HQLRZD Z\áF]QLNL UR]áF]QLNL RGáF]QLNL X]LHPQLNL L LQQH XU]-
dzenia w rozdzielniach z SF6 Uy*QL VL
RG WUDG\F\MQ\FK LQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHl-
QLDFK QDSRZLHWU]Q\FK L ZQ
WU]RZ\FK 2SUDFRZDQH ]RVWDá\ QRZH XU]G]HQLD QDMF]
-
FLHM R ]QDF]QLH PQLHMV]\FK Z\PLDUDFK SU]H]QDF]RQH W\ONR GR WHJR W\SX UR]G]LHOQL
=DZLHUDMFH Uy*QH XU]G]HQLD HOHPHQW\ UR]G]LHOQL V NRQVWUXRZDQH Z SRVWDFL Po-
GXáyZ XPR*OLZLDMF\FK EXGRZ
UR]G]LHOQL R GRZROQ\P XNáDG]LH V]\Q ]ELRUF]\FK
D WDN*H R GRZROQ\P Z\SRVD*HQLX SyO L Uy*Q\P VSRVRELH ]DVLODQLD
6FKHPDW\ JáyZQ\FK UR]G]LHOQL ] 6)6 V Z\ELHUDQH VSRUyG UR]ZL]D WUDG\F\j-
Q\FK 1DMF]
FLHM V UHDOL]RZDQH UR]G]LHOQLH Z XNáDGDFK V]\QRZ\FK SRMHG\QF]\
system szyn zbiorczych, podwójny system szyn zbiorczych i ich modyfikacje).
3ROD Z\SRVD*D VL
QDMF]
FLHM Z Z\áF]QLNL 6SRW\ND VL
WH* UR]G]LHOQLH ]  OXE
 Z\áF]QLNDPL QD MHGQR SROH : UR]G]LHOQLDFK ] V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL SU]\M
WR
]DVDG
LQVWDORZDQLD X]LHPQLNyZ PL
G]\ ZV]\VWNLPL RGáF]QLNDPL D Z\áF]QLNDPL
RUD] SHáQ Z]DMHPQ EORNDG
L X]DOH*QLHQLH G]LDáDQLD ZV]\VWNLFK áF]QLNyZ XQLe-
PR*OLZLDMFH Z\NRQDQLH Eá
GQ\FK F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK
Rozdzielnie z SF6 V EXGRZDQH JáyZQLH ] SU]H]QDF]HQLHP GR ZVSyáSUDF\ ] OLQLDPL
NDEORZ\PL 7UDQVIRUPDWRU\ Z VWDFMDFK ] WDNLPL UR]G]LHOQLDPL V ORkalizowane w bli-
VNLHM RGOHJáRFL RG W\FK UR]G]LHOQL : FHOX XQLNQL
FLD VWRVRwania krótkich odcinków
OLQLL NDEORZ\FK ]DVLOD VL
MH F]
VWR ]D SRPRF SU]HZRGyZ V]\QRZ\FK Z REXGRZLH
] L]RODFM JD]RZ 6)6.

 

 
   
zdzielni 91

Stosowanie rozdzielni z SF6 GDMH VSRUR NRU]\FL -HGQ ] JáyZQ\FK MHVW EDUG]R
PDá\ WHUHQ SU]H] QLH ]DMPRZDQ\ ]Z\NOH MHVW WR SU]HZD*QLH NLOND SURFHQW WHUHQX So-
WU]HEQHJR QD VWDFM
QDSRZLHWU]Q R SRGREQ\P XNáDG]LH SRáF]H .XEDWXUD WDNLFK
VWDFML Z\QRVL W\ONR NLONDQDFLH SURFHQW NXEDWXU\ VWDFML ZQ
WU]RZHM Z Z\NRQDQLX WUa-
dycyjnym.
Stacje z V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL PRJ E\ü ]ORNDOL]RZDQH Z EXG\QNDFK ZROQR VWo-
Mcych, których architektura naZL]XMH GR LVWQLHMFHM ]DEXGRZ\ OXE Z ]DEXGRZDQ\FK
WHUHQDFK PLHMVNLFK L SU]HP\VáRZ\FK &]
VWR XPLHV]F]D VL
MH Z SRPLHV]F]HQLDFK
SLZQLF]Q\FK GX*\FK EXG\QNyZ ELXURZ\FK KDQGORZ\FK Z LVWQLHMF\FK KDODFK Ia-
EU\F]Q\FK L LQQ\FK 1D U\VXQNX  SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG W\SRZHJR UR]ZL]DQLD
stacji z SF6 [10].

a) b)

 (( 0
 * * 
  
 

 
& 1
2 *
i rozdziel %%&
 34+5
  
 6 7
8 299:8
: ! 
 :  '* 

wy   

 *; % 

 '
 

 
 !  
 %%& kV z SF6, 4 – roz 


 
  

   
 " 

 7:
(wymiary w metrach)
92
 

3RGVWDZRZD EDULHUD Z VWRVRZDQLX UR]ZL]D UR]G]LHOQL ] 6)6 Z\QLND ] IDNWX *H

NRV]W VDP\FK XU]G]H WDNLHM UR]G]LHOQL MHVW ]QDF]QLH ZL
NV]\ QL* VWDFML Z WUDG\F\j-
nym wykonaniu. Rozdzielnie z SF6 V MHGQDN FRUD] SRZV]HFKQLHM VWRVRZDQH Z GX*\FK
aglomeracjach miejskich.

5.3. ROZDZIELNICE SN
5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH 61 Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK FHFKXMH GX*D
Uy*QRURGQRü UR]ZL]D NRQVWUXNF\MQ\FK : ]ZL]NX ] W\P LVWQLHMH PR*OLZRü Uy*-
QRURGQHJR SRG]LDáX UR]G]LHOQLF SRG NWHP Uy*Q\FK NU\WHULyZ
: OLWHUDWXU]H VSRW\ND VL
SRG]LDá UR]G]LHOQLF SUHIDEU\NRZDQ\FK ]H Z]JO
GX QD
• VSRVyE Z\NRQDQLD RFKURQ\ SU]HG GRWNQL
FLHP F]
FL SRG QDSL
FLHP RUD] SU]H
dRVWDQLHP VL
FLDá VWDá\FK UR]G]LHOQLFH RWZDUWH F]
FLRZR RVáRQL
WH RVáRQL
WH
• VSRVyE SRáF]HQLD DSDUDWyZ JáyZQLH áF]QLNyZ ] LQQ\PL HOHPHQWDPL UR]G]LHl-
QLF\ UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQRZH
• PR*OLZRü GRVW
SX GR XU]G]H ]DLQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHOQLF\ MHG\QLH RG
SU]RGX RG SU]RGX L ] W\áX
5R]G]LHOQLFH RWZDUWH RUD] F]
FLRZR RVáRQL
WH LQVWDOXMH VL
Z SRPLHV]F]Hniach ru-
FKX HOHNWU\F]QHJR GRVW
SQ\FK W\ONR GOD Z\NZDOLILNRZDQHM REVáXJL
5R]G]LHOQLFH RVáRQL
WH V VWRVRZDQH SRZV]HFKQLH Z HQHUJHW\FH SU]HP\VáRZHM
JG\* PRJ E\ü LQVWDORZDQH UyZQLH* Z KDODFK SURGXNF\MQ\FK QLH ]DZV]H Z Z\G]Le-
ORQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK EOLVNR URGND REFL*HQLD HOHNWU\F]QHJR
5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH EXGXMH VL
] MHGQDNRZ\FK F]áRQyZ PRQWD*RZ\FK
]DZLHUDMF\FK SROD R Uy*Q\P SU]H]QDF]HQLX OLQLRZH WUDQVIRUPDWRURZH SRPLDURZH
RGJURPQLNRZH áF]QLNyZ V]\Q L LQQH Uy*QLF\FK VL
SRQDGWR QLHNWyU\PL V]F]HJó-
áDPL WHFKQLF]Q\PL 3URGXNRZDQH SU]HP\VáRZR RNUHORQH W\S\ UR]G]LHOQLF ]DZLHUDM
QDMF]
FLHM SR NLONDQDFLH D QDZHW NLONDG]LHVLW Uy*Q\FK SyO XáDWZLDMF\FK WZRU]HQLH
NRQVWUXNFML JUXSXMF\FK SROD R Uy*QRURGQ\P SU]H]QDF]HQLX VSHáQLDMF\FK Z PR*Oi-
ZLH QDMZL
NV]\P VWRSQLX ZV]\VWNLH Z\PDJDQLD WHFKQLF]QH L HNVSORDWDF\MQH
2EHFQLH Z 3ROVFH Z\WZDU]D VL
ZLHOH Uy*Q\FK NRQVWUXNFML UR]G]LHOQLF UHGQLHJR
QDSL
FLD :L
NV]Rü ] QLFK V WR NRQVWUXNFMH QRZH OXE VWDUV]H ]QDF]QLH ]PRGHUQL]o-
ZDQH Z NWyU\FK ]DVWRVRZDQR DSDUDW\ L RVSU]
W Z\VRNLHM MDNRFL ']L
NL WHPX Z So-
UyZQDQLX ] ZF]HQLHMV]\PL NRQVWUXNFMDPL Z]UyVá SR]LRP WHFKQLF]Q\ RUD] ]PQLHj-
V]\á\ VL
Uy*QLFH PL
G]\ SRV]F]HJyOnymi typami rozdzielnic.
:áDFLZRFL WHFKQLF]QH UR]G]LHOQLF ZDUXQNXMFH LFK SU]H]QDF]HQLH L PR*OLZRü
LQVWDORZDQLD Z RNUHORQ\FK ZDUXQNDFK WHFKQLF]Q\FK L URGRZLVNRZ\FK V FKDUDNWe-
ryzowane przez:
• podstawowe dane znamionowe,
• NRQVWUXNFM
PHFKDQLF]Q V]DI RNUHORQ SU]H] Z\PLDU\ ]HZQ
WU]QH L PDV
So-
V]F]HJyOQ\FK SyO UR]G]LHOQLF\ RGSRUQRü QD ZSá\Z URGRZLska (IPXX), áXNo-
RFKURQQRü VSRVyE ]DLQVWDORZDQLD DSDUDWyZ UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQo-

 

 
   
zdzielni 93

ZH SRG]LDá QD SU]HG]LDá\ OLF]E

V]\Q ]ELRUF]\FK EORNDG\ SU]HG Eá
GQ\PL SRá-
czeniami i inne,
• OLF]E
W\SRZ\FK SyO XPR*OLZLDMF\FK NRQVWUXNFM
UR]G]LHOQLF\ R ]Uy*QLFRZDQ\P
przeznaczeniu,
• áDWZRü WUDQVSRUWX RUD] PR*OLZRü L V]\ENRü PRQWD*X Uy*Q\FK SyO UR]G]LHOQLF\
Z W\P UyZQLH* MHGQR L GZXF]áRQRZ\FK Z PLHMVFX LFK XVWDZLHQLD.
2EHFQLH QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQH V UR]G]LHOQLFH R L]RODFML SRZLHWU]QHM MHd-
QRF]áRQRZH R SRMHG\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK 1D U\VXQNX  SU]HGVWDZLRQR
SU]\NáDG WDNLHJR UR]ZL]DQLD ± UR]G]LHOQLF
56 SURGXNRZDQ ZH :URFáDZLX >@
QDWRPLDVW QD U\VXQNDFK  L  ± SU]\NáDGRZH UR]ZL]DQLD SROD OLQLRZHJR L SROD
transformatorowego dla wersji RS-24Jm [38].

 ((
 *


  ,

: UR]G]LHOQLFDFK MHGQRF]áRQRZ\FK ZV]\VWNLH DSDUDW\ V WUZDOH XPRFRZDQH GR

NRQVWUXNFML 3ROD UR]G]LHOF]H SRZV]HFKQLH Z\SRVD*D VL
Z RGáF]QLNL : WDNLFK URz-
G]LHOQLFDFK PRJ Z\VW
SRZDü GáX*V]H SU]HUZ\ Z ]DVLODQLX RGELRUFyZ Z UD]LH XV]No-
G]HQLD GRZROQHJR ] DSDUDWyZ Z SROX UR]G]LHOQLF\ F]\ NRQLHF]QRFL GRNRQDQLD SUDF
NRQVHUZDF\MQ\FK DSDUDWyZ JáyZQLH áF]QLNyZ
5R]G]LHOQLFH GX*H VNáDGDMFH VL
FR QDMPQLHM ] NLONXQDVWX SyO UR]G]LHOF]\FK Zy-
NRQXMH VL
Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK
5R]G]LHOQLFH R SRGZyMQ\P XNáDG]LH V]\Q ]ELRUF]\FK ]QDMGXM ]DVWRsowanie
Z Z
]áRZ\FK SXQNWDFK VLHFL JG]LH Z\PDJDQLD GRW\F]FH QLH]DZRGQRFL ]DVLODQLD
V V]F]HJyOQLH GX*H 1DMF]
FLHM PDM RQH ]QDF]QLH ZL
NV]H Z\PLDU\ L PDV
QL*
UR]G]LHOQLFH R WDNLFK VDP\FK OXE ]EOL*RQ\FK GDQ\FK ]QDmionowych, lecz o poje-
G\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK L Z NRQVHNZHQFML V ]QDF]QLH PQLHM UR]So-
wszechnione.
94
 

a) b)

 ((
 *


  , < 7
 
:8

:   
 : 
 e '*; % 
   !  


a) b)

 ("(
 *


  , < 7
 


:8

:   
 : 
  '*; % 
      

3 – uchwyty uziemiacza, 4 – uchwyty kablowe

 

 
   
zdzielni 95

0QLHMV]H Z\PLDU\ SRV]F]HJyOQ\FK SyO L FDáHM UR]G]LHOQLF\ SU]\ WDNLFK VDP\FK So-
]RVWDá\FK SDUDPHWUDFK WHFKQLF]Q\FK VWDQRZL F]
VWR RSUyF] FHQ\ JáyZQ\ DUJXPHQW
decyGXMF\ R Z\ERU]H RNUHORQHJR W\SX UR]G]LHOQLF\
: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VWRVXQNRZR F]
VWR VSRW\ND VL
UR]G]LHOQLFH
R L]RODFML SRZLHWU]QHM GZXF]áRQRZH UHDOL]RZDQH Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P V\VWe-
mem szyn zbiorczych niesekcjonowanym lub sekcjonowanym. Na rysunkach 5.8 i 5.9
SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG\ SyO OLQLRZ\FK UHDOL]RZDQ\FK Z Uy*Q\FK UR]G]LHOQLFDFK
GZXF]áRQRZ\FK SURGXNRZDQ\FK SU]H] (OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ > @

a) b)

 (#(
 

  ,% 7
 
:8 :   
 : 

i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny, 4 – izolator



   '*
    "   

#   
o $    
 %&  

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK F]
ü DSDUDWyZ MHVW XPLHV]F]RQD QD F]áRQLH
VWDá\P UR]G]LHOQLF\ WUZDOH SU]\PRFRZDQ\P GR IXQGDPHQWX D F]
ü ± QD F]áRQLH
UXFKRP\P Z\VXZDQ\ Zy]HN &]
FL WH PRJ E\ü áF]RQH RUD] UR]áF]DQH PHFKa-
QLF]QLH L HOHNWU\F]QLH SU]H] REVáXJ
G]L
NL VSHFMDOQ\P QDS
GRP 3RáF]HQLD HOHk-
WU\F]QH F]áRQyZ Z\NRQXMH VL
]D SRPRF UR]áF]Q\FK ]HVW\NyZ PL
G]\F]áRQRZ\FK
: WHQ VSRVyE XPR*OLZLRQR áDWZH L V]\ENLH Z\M
FLH áF]QLND L ]DVWSLHQLD JR UH]Hr-
wowym.
96
 

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK R SRMHG\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK QLH

VWRVXMH VL
RGáF]QLNyZ 3U]\ Z\VXQL
W\P Zy]NX Z\VW
SXMH ZLGRF]QD L EH]SLHF]QD
SU]HUZD L]RODF\MQD 5ROD RGáF]QLNyZ MHVW QLHMDNR VSHáQLDQD SU]H] SRáF]HQLH V]F]
-
NRZH F]
FL VWDáHM ] UXFKRP 3ROD UR]G]LHOQLF\ GZXF]áRQRZHM PRJ VL
]QDMGRZDü
Z WU]HFK Uy*Q\FK VWDQDFK SUDF\ SUyE\ L VSRF]\QNX : VWDQLH VSRF]\QNX F]áRQ Uu-
FKRP\ MHVW Z\VXQL
W\ GR WDNLHJR SRáR*HQLD *H QDVW
SXMH RGáF]HQLH HOHNWU\F]QH
ZV]\VWNLFK WRUyZ SUGRZ\FK Z F]áRQLH VWDá\P L UXFKRP\P : VWDQLH SUyE\ VWDQ Wo-
UyZ JáyZQ\FK RGSRZLDGD VWDQRZL VSRF]\QNX D WRUyZ SRPRFQLF]\FK ± VWDQRZL SUDF\
FR XPR*OLZLD VSUDZG]HQLH G]LDáDQLD Z\áF]QLND L MHJR QDS
GX EH] NRQLHF]QRFL Zy-
montowania go z rozdzielnicy.

a) b)

 ($(
 

  ,%" 7
 
:8 :   

b) widok i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny,
4 – izola
 


   '*
    "   

#   

 $    
 %&
 
=
11 – zabezpieczenie

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK SRZV]HFKQLH VWRVXMH VL

V\VWHP\ EORNDG HOHk-
WU\F]Q\FK L PHFKDQLF]Q\FK NWyUH XQLHPR*OLZLDM RWZDUFLH GU]ZL V]DI\ UR]G]LHOQLF\
SU]\ SUDFXMF\FK XU]G]HQLDFK HOHNWU\F]Q\FK Z\NRQDQLH Eá
GQ\FK F]\QQRFL áF]e-
niowych itp.

 

 
   
zdzielni 97

5R]G]LHOQLFH MHGQRF]áRQRZH L GZXF]áRQRZH Z\NRQXMH VL

]DUyZQR MDNR jedno-
SU]HG]LDáRZH MDN L ZLHORSU]HG]LDáRZH : UR]G]LHOQLFDFK MHGQRSU]HG]LDáRZ\FK
ZV]\VWNLH DSDUDW\ V XPLHV]F]RQH Z MHGQHM V]DILH UR]G]LHOF]HM U\V  L 
W rozdzielnicach ZLHORSU]HG]LDáRZ\FK ZSURZDG]RQR SRG]LDá QD SU]HG]LDá\ ]DZL e-
UDMFH SRV]F]HJyOQH XU]G]HQLD V]\Q\ ]ELRUF]H DSDUDW\ JáRZLFH NDEORZH L LQQH
U\V  L  :SURZDG]HQLH WDNLHJR UR]ZL]DQLD RJUDQLF]D PR*OLZRü SRZVWDQLD
]ZDUFLD D Z UD]LH MHJR Z\VWSLHQLD QLV]F]FH VNXWNL GRW\F] W\ONR REM
WRFL SU]e-
G]LDáX JG]LH SRMDZLáR VL
]ZDUFLH QLH SRZRGXMF UR]SU]HVWU]HQLDQLD VL
XV]NRG]e-
QLD QD FDáH SROH UR]G]LHOQLF\ OXE QDZHW QD ZV]\VWNLH SROD ']L
NL ]DVWRVRZDQLX
konstrukcji ZLHORSU]HG]LDáRZHM X]\VNDQR SRSUDZ
QLH]DZRGQRFL G]LDáDQLD URz-
dzielnicy.
: RVWDWQLP RNUHVLH FRUD] F]
FLHM VWRVXMH VL
UR]G]LHOQLFH 61 ] V]HFLRIOXRUNLHP
VLDUNL MDNR L]RODFM 5R]G]LHOQLFH WH Z\PDJDM QRZRF]HVQHM WHFKQRORJLL L V SURGXNo-
ZDQH SU]H] =38( :áRV]F]RZD RUD] LQQH UHQRPRZDQH ILUP\ EUDQ*\ HOHNWURWHFK
nicznej (ABB, Siemens, Grupa Schneider itp.).
W rozdzielnicach z SF6 V]\Q\ ]ELRUF]H L QLHNWyUH DSDUDW\ ]QDMGXM VL
Z V]F]HOQLH
zamkQL
W\FK ]ELRUQLNDFK ] V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL 5R]G]LHOQLFH ] 6)6 V Z\SRVD*RQH
Z Z\áF]QLNL SUy*QLRZH OXE ] V]HFLRfluorkiem siarki.
1D U\VXQNX  SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG WDNLHJR UR]ZL]DQLD ± UR]G]LHOQLF
Roto-
EORN 6) SURGXNRZDQ SU]H] =38( :áRV]F]RZD

Rysunek 5.10. Rozdzielnica z ofluorkiem siarki typu Rotoblok SF

 
 

7
8 >)-3 ?

 ,(2(: .#/
98
 
0  (%( ) 
  ' 
 Rotoblok SF [68]
Schemat Widok z frontu Schemat Widok z frontu
elektryczny elektryczny
SL2 ST2
(pole liniowe) (pole transformatorowe)

SS1L SS1P

 


  
 
 


  
 
 
      
  
 

SP1 SSP2L
(pole pomiarowe)





 
 z  
    

 

 
   
zdzielni 99

Rozdzielnica 5RWREORN 6) VNáDGD VL

] SRMHG\QF]\FK SyO VWDQRZLF\FK RGU
EQH
PRGXá\ 3U]\NáDGRZH UR]ZL]DQLD W\FK SyO SU]HGVWDZLRQR Z WDEHOL  : ND*G\P
SROX MHVW ]ELRUQLN ]H VWDOL QLHUG]HZQHM Z\SHáQLRQ\ JD]HP 6)6  Z NWyU\P ]QDMGXMH VL

DSDUDWXUD áF]HQLRZD =DVWRVRZDQD Z UR]G]LHOQLF\ SHáQD L]RODFMD DSDUDWXU\ áF]HQLo-

wej w SF6 SR]ZDOD ] MHGQHM VWURQ\ QD ]DFKRZDQLH GRVNRQDáHJR VWDQX WHFKQLF]QHJR
UR]G]LHOQLF\ SU]H] GáXJL RNUHV D ] GUXJLHM ± XáDWZLD L RJUDQLF]D GR QLH]E
GQHJR Pi-
QLPXP Z\PDJDQH F]\QQRFL HNVSORDWDF\MQH 3RV]F]HJyOQH PRGXá\ UR]G]LHOQLF\ V
SRáF]RQH Z JyUQHM F]
FL SyO ]D SRPRF WU]HFK V]\Q ]ELRUF]\FK PRQWRZDQ\FK Uyw-
QROHJOH ] ]DFKRZDQLHP L]RODFML SRZLHWU]QHM 'ROQD F]
ü SROD VWDQRZL SU]HG]LDá
SU]\áF]\ NDEORZ\FK Z L]RODFML SRZLHWU]QHM UHDOL]RZDQ\FK VWDQGDUGRZ\PL JáRZLFDPL
kablowymi.
Pola liniowe rozdzielnicy 5RWREORN 6) PRJ E\ü Z\SRVD*RQH Z QDS
G VLOQLNRZ\
0HFKDQL]P HOHNWU\F]Q\ MHVW ZyZF]DV SU]\VWRVRZDQ\ GR ZVSyáSUDF\ ]H ZV]\VWNLPL
systemami sterowania i nadzoru, z Z\NRU]\VWDQLHP VLHFL WHOHIRQLF]QHM áF]\ ZLDWáo-
ZRGRZ\FK UDGLROLQLL LWS 3ROD WUDQVIRUPDWRURZH PRJ E\ü Z\SRVD*RQH Z FHZN

Z\áF]DMF XPR*OLZLDMF ]GDOQH Z\áF]DQLH SROD

3URGXNRZDQD SU]H] NRQFHUQ $%% UR]G]LHOQLFD =;2 VWDQRZL QDVW
SQ\ SU]\NáDG
UR]G]LHOQLF\ ] L]RODFM JD]RZ 6)6. Na rysunku 5.11 przedstawiono klasyczne roz-
ZL]DQLH SROD OLQLRZHJR VWRVRZDQHJR Z WDNLHM UR]G]LHOQLF\ >@

a)
b)

Rysunek 5.11. Rozdzielnica z 

   

 >@5  
 %A kV (producent: ABB)
7
 
:8 :   
 : 
;
%        

 
 
*

  ( 
  

   
  
   

 "    # 
'*
 $
 '*

*owy,
10 – szyny zbiorcze
100
 

Intensywny rozwój rozdzielnic SN z V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL MHVW VSRZRGRZDQ\ LFK

OLF]Q\PL ]DOHWDPL 5R]G]LHOQLFH WDNLH FKDUDNWHU\]XM VL
PLQ EDUG]R GX*\P EH]SLe-
F]HVWZHP REVáXJL GX* RGSRUQRFL QD ZSá\Z\ URGRZLVND EDUG]R GX* WUZDáRFL
PHFKDQLF]Q L áF]HQLRZ ]DVWRVRZDQ\FK áF]QLNyZ EORNDG QDS
GyZ áF]QLNyZ
XQLHPR*OLZLDMF Z\NRQDQLH Eá
GQ\FK SRáF]H RUD] EDUG]R PDá\PL Z\PDJDQLDPL
GRW\F]F\PL REVáXJL L NRQVHUZDFML
W rozdzielnicach z SF6 pierwV]\ SU]HJOG SRZLQLHQ E\ü Z\NRQDQ\ GRSLHUR SR
10 latach eksploatacji.
5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH 61 V REHFQLH Z\WZDU]DQH QD QDSL
FLH RG  GR
36 N9 SU]\ F]\P QDMF]
FLHM VSRW\ND VL
NRQVWUXNFMH QD  kV i 24 N9 : NUDMX V
Z\WZDU]DQH UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQRZH MHGQR L ZLHORSU]HG]LDáRZH R SRMe-
dynczym i podwójnym systemie szyn zbiorczych, o izolacji VWDáRSRZLHWU]QHM RUD]
z V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL D WDN*H R Uy*Q\FK LQQ\FK FHFKDFK NRQVWUXNF\MQ\FK
5R]G]LHOQLFH WH PDM REXGRZ\ R VWRSQLX RFKURQ\ SU]HG QDUD*HQLDPL URGRZLVNo-
wymi od IP00 do IP64. Pierwsza cyfra przy symbolu stopnia IP (International Pro-
tection R]QDF]D VWRSLH RFKURQ\ SU]HG FLDáDPL REF\PL L GRW\NLHP GUXJD QDWRPLDVW
SU]HG ZRG 6WRSQLH RFKURQ\ RVyE SU]HG GRVW
SHP GR F]
FL QLHEH]SLHF]Q\FK RUD]
SU]HG REF\PL FLDáDPL VWDá\PL V RNUHODQH Z QRUPLH >@ 1D SU]\NáDG VWRSLH RFKUo-
ny na poziomie 0 oznacza brak takiej ochrony, na poziomie 6 oznacza natomiast
RFKURQ
S\áRV]F]HOQ SU]\ NWyUHM S\á QLH PR*H ZQLNDü SU]H] REXGRZ
 1RUPD WD
RNUHOD WH* VWRSQLH RFKURQ\ SU]HG ZRG QD SU]\NáDG VWRSLH RFKURQ\ QD SR]LRPLH 
R]QDF]D EUDN WDNLHM RFKURQ\ QDWRPLDVW QD SR]LRPLH  R]QDF]D RFKURQ
SU]HG EU\]Ja-
PL ZRG\ ZyZF]DV ZRGD UR]EU\]JLZDQD QD REXGRZ
] GRZROQHJR NLHUXQNX QLH Zy-
ZRáXMH V]NRGOLZ\FK VNXWNyZ
'X*D Uy*QRURGQRü Z\WZDU]DQ\FK Z NUDMX UR]G]LHOQLF SUHIDEU\NRZDQ\FK 61 So-
]ZDOD QD Z\EyU NRQVWUXNFML QDMEDUG]LHM SU]\GDWQHM GR RNUHORQ\FK ZDUXQNyZ HNVSOo-
DWDF\MQ\FK L URGRZLVNRZ\FK ] XZ]JO
GQLHQLHP PR*OLZRFL ILQDQVRZ\FK L *\F]H
inwestora.

5.4. PREFABRYKOWANE STACJE SN

6LHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QH UR]G]LHOF]H QLVNLHJR QDSL
FLD PLHMVNLH L SU]HP\VáRZH V
]DVLODQH ]H VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK UHGQLHJR QDSL
FLD · N9 Z\MWNRZR  kV,
o mocy od 250 do 1000 kVA.
2EHFQLH SUDZLH Z\áF]QLH VWRVXMH VL
VWDFMH SUHIDEU\NRZDQH Z\WZDU]DQH Z FDáo-
FL Z VSHFMDOLVW\F]Q\FK ]DNáDGDFK : PLHMVFX ]DLQVWDORZDQLD Z\NRQXMH VL
MHG\QLH
LFK PRQWD* NRFRZ\ 6WDFMH V GRVWDUF]DQH EH] WUDQVIRUPDWRUyZ 7UDQVIRUPDWRU\ V
ZNáDGDQH GR VWDFML RG JyU\ ]D SRPRF G(ZLJX SR ]GM
FLX GDFKX QDG SU]HG]LDáHP
transformatorowym.
: ]DOH*QRFL RG SU]H]QDF]HQLD UR]Uy*QLD VL
VWDFMH PLHMVNLH SU]HP\VáRZH SU]e-
ZR(QH ZLHMVNLH VáXSRZH RUD] VSHFMDOQHJR SU]H]QDF]HQLD QS JyUQLF]H

 

 
   
zdzielni 101

3UHIDEU\NRZDQH VWDFMH 61 V Z 3ROVFH Z\WZDU]DQH SU]H] Uy*QH VSHFMDOLVW\F]QH

SU]HGVL
ELRUVWZD 1DOH* GR QLFK PLQ =38( :áRV]F]RZD 6$ (OHNWURPRQWD*
-Eksport S.A., (OHNWUREXGRZD 6$ 3U]HGVL
ELRUVWZD WH Z\WZDU]DM ZLHOH VWDFML WUDQs-
IRUPDWRURZ\FK Uy*Q\FK W\SyZ R Z\VRNLFK SDUDPHWUDFK WHFKQLF]Q\FK L Z\VRNLHM MDNo-
FL Z SHáQL SRUyZQ\ZDOQ\FK ] Z\UREDPL UHQRPRZDQ\FK ILUP ZLDWRZ\FK : VWa-
FMDFK W\FK LQVWDOXMH VL
QRZRF]HVQ DSDUDWXU
 F]
VWR SURGXNRZDQ SU]H] UHQRPRZDQH
HXURSHMVNLH SU]HGVL
ELRUVWZD EUDQ*\ HOHNWURWHFKQLF]QHM 'X* ZDJ
SU]\NáDGD VL
GR
RGSRZLHGQLHJR Z\JOGX ]HZQ
WU]QHJR G]L
NL F]HPX VWDFMH WH PRJ E\ü VWRsowane
]DUyZQR QD WHUHQLH ]DEXGRZDQ\P MDN L Z LQQ\FK PLHMVFDFK QLH SRJDUV]DMF HVWHW\NL
miejVFD JG]LH V ]ORNDOL]RZDQH
.D*GH ] Z\PLHQLRQ\FK SU]HGVL
ELRUVWZ PD Z VZRMHM RIHUFLH FR QDMPQLHM NLOND Wy-
SyZ NRQWHQHURZ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK NRFRZ\FK L SU]HORWRZ\FK 6WDFMH WH
V Z\NRQ\ZDQH Z REXGRZLH EHWRQRZHM OXE PHWDORZHM 3U]\NáDG\ UR]ZL]D SU]Hd-
stawiono na rysunkach 5.12 i 5.13.

Rysunek 5.12. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie betonowej typu MRw-b1 20/630
(produ8 >)-3 ?

 ,(2(: .#/

(OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ Z\WZDU]D VWDFMH SUHIDEU\NRZDQH JáyZQLH Z VZRLFK

RGG]LDáDFK ZH :URFáDZLX L /XEOLQLH
:\WZDU]DQD ZH :URFáDZLX NRQWHQHURZD VWDFMD WUDQVIRUPDWRURZD W\SX ..=
7.& WR SU]\NáDG PDáRJDEDU\WRZHM VWDFML NRFRZHM Z REXGRZLH PHWDORZHM -HM
Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR  kVA, jednopolowa rozdzielnica SN
RUD] VLHGPLRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ 6WDFMD WD MHVW SU]\VWRVRZDQD GR ]DVLODQLD MHGQR*y-
áRZ\PL NDEODPL Z L]RODFML ] WZRU]\ZD V]WXF]QHJR R SU]HNURMX GR  PP2.
102 Rozdział 5

Rysunek 5.13. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie aluminiowej typu MRw 20/630-3
(producent: ZPUE Włoszczowa S.A.) [48]

Na rysunku 5.14 przedstawiono

schemat zasadniczy tej stacji, a na ry-
sunku 5.15 – jej rzut poziomy wraz
z przekrojem [47]. W wykonaniu stan-
dardowym w polu transformatorowym
zastosowano powietrzny rozłącznik
bezpiecznikowy typu NALF, a w po-
lach liniowych nn – 7 rozłączników
bezpiecznikowych typu SLBM 400A
lub 630A.

Rysunek 5.14. Połączenia kontenerowej stacji

transformatorowej typu KKZ-24/630
(TKC-1000)
(producent: ElektromontaŜ-Eksport S.A.
Zakład Produkcji Urządzeń Wrocław) [47]

 

 
   
zdzielni 103

Rysunek 5.15. Rzut poziomy i przekrój kontenerowej stacji transformatorowej typu KKZ-24/630 (TKC-1000)
(producent: 3 

*3 
 ,(2( >  )
 * - ?
: ."/

Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 i KPW7-24/630, rów-

QLH* Z\WZDU]DQH ZH :URFáDZLX V W\SRZ\PL VWDFMDPL SU]HORWRZ\PL SU]H]QDF]RQy-
PL GR ]DVLODQLD HQHUJL HOHNWU\F]Q RGELRUFyZ NRPXQDOQ\FK L SU]HP\VáX =H Z]JO
GX
QD EDUG]R PDáH JDEDU\W\ V]F]HJyOQLH QDGDM VL
GR ]DVWRVRZaQLD Z J
VWHM zabudo-
ZLH PLHMVNLHM :\SRVD*HQLH VWDFML .3: VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR
630 kVA, trój- lub czteropolowa rozdzielnica SN oraz dwunastopolowa rozdzielnica nn.
-DNR UR]G]LHOQLF
61 SLHUZRWQLH VWRVRZDQR PRGXáRZ UR]G]LHOQLF
W\SX 5*& ] L]ROa-
FM SRZLHWU]Q OXE &7&9 ] L]RODFM JD]RZ 6)6. Obecnie w tych stacjach producent
VWRVXMH QDMF]
FLHM ZáDVQ UR]G]LHOQLF
61 W\SX 56-P OXE UR]G]LHOQLFH SURGXNo-
wane przez koncern ABB typu SafeRing i SafePlus. Stacja KPW5-24/630 jest przy-
stosoZDQD GR ]DVLODQLD NDEODPL MHGQR*\áRZ\PL
Na rysunku 5.16 przedstawiono schemat zasadniczy tej stacji, a na rysunku 5.17
– rzut poziomy obu omawianych typów stacji KPW5-24/630 i KPW7-24/630 [49].
: UR]G]LHOQLF\ &7&9 SROD OLQLRZH V Z\SRVD*RQH Z UR]áF]QLNL ] L]RODFM JD]RZ
SF6, a pole transformatoURZH Z Z\áF]QLN SUy*QLRZ\
: /XEOLQLH Z\WZDU]D VL
NLOND W\SyZ NRQWHQHURZ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK
oznaczonych symbolami STMC, STLm-l, STLm-2, STLm-2b, STLmb, STLmb-3,
STLmb-5, STLmb-6 i STLmb-8 [74–80].
6WDFMH 670& V SU]H]QDF]RQH GR ]DVLODQLD EXG\QNyZ PLHV]NDOQ\FK X*\WHF]QRFL
publicznej i innych. Stacje oznaczone symbolem 670&W VáX* GR RNUHVRZHJR ]DVLOa-
nia placów budów, a 670&S UyZQLH* GR ]DVLODQLD ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK
R XPLDUNRZDQ\P SRERU]H PRF\ 5R]G]LHOQLFH UHGQLHJR QDSL
FLD PRJ E\ü MHGQR
OXE WUyMSRORZH UR]G]LHOQLFH QLVNLHJR QDSL
FLD QDWRPLDVW RPLR OXE G]LHVL
FLRSRORZH
6 WH* Z\WZDU]DQH VWDFMH PLHMVNLH W\SX 670 R VWRSQLX RFKURQ\ ,3 L ,3 SU]H]Qa-
104
 

F]RQH GR LQVWDORZDQLD Z VSHFMDOQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK ]DPNQL

W\FK 3RV]F]HJyOQH
F]áRQ\ VWDFML NRPRUD WUDQVIRUPDWRUD UR]G]LHOQLFD 61 L UR]G]LHOQLFD QLVNLHJR QDSL
-
FLD PRJ E\ü XV\WXRZDQH Z Uy*Q\ VSRVyE Z ]DOH*QRFL RG SRWU]HE L RJUDQLF]H Zy-
QLNDMF\FK ] NV]WDáWX L Z\PLDrów pomieszczenia.

b)

a)

Rysunek 5.16. Kontenerowa stacja transformatorowa typu KPW5-24/630 (IN10C-5)

(producent: 3 

*3 
 ,(2( >  )
 * - ?
: .$/8
: !   
 ,B  C0C

:    
 ,B  emie RGC

0DáRJDEDU\WRZH VWDFMH WUDQVIRUPDWRURZH W\SX 67/P PRJ E\ü VWRVRwane w

ZLHOX XNáDGDFK ]DVLODQLD RGSRZLDGDM ERZLHP Uy*Q\P ZDUXQNRP WHFKQLF]Q\P L
URGowiskowym.
Stacja 67/PO MHVW SUHIDEU\NRZDQ PDáRJDEDU\WRZ VWDFM Z REXGRZLH PHWDOo-
ZHM SU]H]QDF]RQ GR ]DVLODQLD SLHUFLHQLRZHJR RGELRUFyZ ] VLHFL NDEORZHM  kV
i 15 N9 -HM Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR  kVA, trójpolowa roz-
dzielnica SN oraz V]HFLR OXE RPLRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ ] UR]áF]QLNDPL EHz-
SLHF]QLNRZ\PL >@ 5R]G]LHOQLFD 61 VNáDGD VL
] MHGQHJR SROD WUDQVIRUPDWRURZHJR
L GZyFK SyO OLQLRZ\FK Z NWyU\FK ]DVWRVRZDQR UR]áF]QLNL ] L]RODFM SRZLHWU]Q
6WDFMD 67/P Uy*QL VL
SU]HGH ZV]\VWNLP W\P RG VWDFML 67/P *H Z\SRVD*RQR
M Z F]WHURSRORZ NRPSDNWRZ UR]G]LHOQLF
61 ] L]RODFM JD]RZ 6)6 L Z\áF]QLN

 

 
   
zdzielni 105

Z SROX WUDQVIRUPDWRURZ\P >@ : VWDFML PRJ E\ü ]DLQVWDORZDQH UR]G]LHOQLFH ] sze-

FLRIOuorkiem siarki produkcji firm: Merlin Gerin z Grupy Schneider, ABB, AEG
i Siemens.

1 – transformator
do 630 kVA
 ± RVáRQD
 ± SU]HNáDGQLNL SUGowe
4 – tablica aparatowa
5 – SLMB-400A/630A
maks. 12 szt.
lub SLK
 
  
K 158 LR
 
  
K 400 TB
  
  
RGC/CTC
9 – izolacja dodatkowa
dla klasy A60
10 – otwór do zasilacza
awaryjnego
11 – zdejmowalny próg
dolny
12 – drzwi ze szczelinami
± wentylacyjnymi
•   


  !       "



#$#  %

rozdzielnicy RGC.

&   ' ( )*+,     owym

Rysunek 5.17. Rzut poziomy kontenerowych stacji transformatorowych typu KPW5-24/630 (IN10C-5)
i typu KPW7-24/630 (IN10C-7)
(producent: 3 

*3 
 ,(2( >  )
 * - ?
: .$/

Stacja 67/PE MHVW SUHIDEU\NRZDQ PDáRJDEDU\WRZ VWDFM SU]H]QDF]RQ GR ]DVi-

ODQLD SLHUFLHQLRZHJR RGELRUFyZ ] VLHFL NDEORZHM  kV i 15 kV. Stacja ta jest przy-
VWRVRZDQD GR REVáXJL UR]G]LHOQLF ]H ZVSyOQHJR NRU\WDU]D ZHZQWU] VWDFML 2EXGRZ

VWDFML VWDQRZL PRGXáRZD SUHIDEU\NRZDQD NRQVWUXNFMD *HOEHWRZD VNáDGDMFD VL

] SUHIDEU\NRZDQHJR EHWRQRZHJR NLRVNX L EHWRQRZHJR IXQGDPHQWX : Z\SRVD*HQLX

stacji 67/PE ]QDMGXM VL
 WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR  kVA, trój- lub czteropolowa
UR]G]LHOQLFD 61 ] UR]áF]QLNDPL RUD] GZXQDVWRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ ] UR]áF]QLNa-
mi bezpiecznikowymi [74].
6WDFMD 67/PE MHVW QDMPQLHMV] VWDFM ] URG]LQ\ VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK
Z REXGRZLH EHWRQRZHM SURGXNRZDQ SU]H] (OHNWURPRQWD* /XEOLQ : VWRVXQNX GR
106
 

SRSU]HGQLR RPDZLDQHM Uy*QL VL

W\P *H Z\SRVD*RQR M Z PDáRJDEDU\WRZ UR]G]LHl-
QLF
61 ] L]RODFM JD]RZ 6)6 [75].
6WDFMD 67/PE MHVW Z\SRVD*RQD Z SL
FLRSRORZ UR]G]LHOQLF
61 Z L]RODFML VWDáo-
SRZLHWU]QHM ] UR]áF]QLNDPL Z\SRVD*RQ\PL Z L]RODWRU\ UHDNWDQF\MQH >@ 3R]RVWDáH
elementy wySRVD*HQLD V WDNLH VDPH MDN Z VWDFML STLmb.
=38( :áRV]F]RZD 6$ MHVW QDMZL
NV]\P Z 3ROVFH SURGXFHQWHP NRQWHQHURZ\FK
VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK 61QQ : VZRMHM RIHUFLH PD SUDZLH  Uy*Q\FK VWDFML
:UyG QLFK QDMOLF]QLHMV] JUXS
VWDQRZL VWDFMH W\SX 05ZE Z\VW
SXMFH Z  Uy*-
nych wariantach, oraz stacje typu MRw, realizowane w 9 wariantach. Oprócz wymie-
QLRQ\FK =38( :áRV]F]RZD Z\WZDU]D MHV]F]H VWDFMH W\SX Minibox, WST, PST oraz
ZK-SN/TPM [48, 51, 52].
Stacje 05ZE V NRQWHQHURZ\PL VWDFMDPL WUDQVIRUPDWRURZ\PL Z REXGRZLH
EHWRQRZHM ] ZHZQ
WU]Q\P NRU\WDU]HP REVáXJL 3U]\VWRVRZDQH V GR ZVSyáSUDF\
] VLHFL NDEORZ OXE NDEORZRQDSRZLHWU]Q UHGQLHJR QDSL
FLD R XNáDG]LH SLHUFLe-
QLRZ\P OXE SURPLHQLRZ\P RUD] ] VLHFL NDEORZ QLVNLHJR QDSL
FLD 6WDFMH MRw-b
V SU]H]QDF]RQH GR ]DVLODQLD PL
G]\ LQQ\PL RVLHGOL PLHV]NDQLRZ\FK Z PLDVWDFK
RVLHGOL SRGPLHMVNLFK L ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK 0RJ  E\ü UHDOL]RZDQH MDNR ZRl-
QR VWRMFH ] GDOD RG ]DEXGRZD OXE ]DEXGRZDQH SU]\ LVWQLHMF\FK EXG\QNDFK SRG
ZDUXQNLHP ]DSHZQLHQLD FLDQRP VWDFML ]ZUyFRQ\FK Z VWURQ
EXG\QNX FHFK FLDQ
RGG]LHOHQLD SU]HFLZSR*DURZHJR 5R]ZL]DQLD VWDFML VSHáQLDMFH WHQ ZDUXQHN L Rd-
]QDF]DMFH VL
SRGZ\*V]RQ RJQLRRGSRUQRFL FLDQ RNUHOD VL
W\SRV]HUHJLHP
MRw-bpp.
Stacja 05ZE MHVW NRQWHQHUHP VNáDGDMF\P VL
] WU]HFK F]
FL Z\NRQ\ZDQ\FK
] *HOEHWX IXQGDPHQWX EU\á\ JáyZQHM L GDFKX : VWDQGDUGRZ\P Z\NRQDQLX Z\SRVa-
*RQD MHVW Z WUDQVIRUPDWRU R PRF\ PDNV\PDOQHM RG  kVA do 1000 kVA, rozdziel-
QLF
61 W\SX Rotoblok, 5RWREORN 6) 730  OXE 730& RUD] UR]G]LHOQLF
nn typu
RN-W, RT-W lub PRW [48].
Na rysunku 5.18 przedstawiono rzut poziomy i schemat standardowej stacji typu
05ZE 3 >@ -HM Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR  kVA,
WUyMSRORZD UR]G]LHOQLFD 61 ] L]RODFM SRZLHWU]Q W\SX 5RWREORN RUD] G]LHVL
FLRSROo-
wa rozdzielnica QQ ] UR]áF]QLNDPL EH]SLHF]QLNRZ\PL 5R]G]LHOQLFD 61 VNáaGD VL

z jednego pola transformatorowego i dwóch pól liniowych, w których zastosowano

UR]áF]QLNL ] L]RODFM SRZLHWU]Q
Na rysunku 5.19 pokazano rzut poziomy i schemat stacji typu MRw-b 20/630-4/5P,
EDUG]LHM UR]EXGRZDQHM QL* SRSU]HGQLR RPDZLDQD >@ =DVDGQLF]D Uy*QLFD SROHJD QD
]DVWRVRZDQLX Z QLHM SL
FLRSRORZHM UR]G]LHOQLF\ 61 ] L]RODFM JD]RZ 6)6 typu Roto-
EORN 6) 5R]G]LHOQLFD 61 VNáDGD VL
] MHGQHJR SROD WUDQVIRUPDWRURZHJR MHGQHJR SROD
pomiarowego i trzech pól liniowych.
Stacja 0LQLER[  MHVW QDMPQLHMV] NRQWHQHURZ VWDFM WUDQVIRUPDWRURZ
Z REXGRZLH EHWRQRZHM ] REVáXJ ]HZQ
WU]Q ZUyG VWDFML SURGXNRZDQ\FK SU]H]
=38( :áRV]F]RZD -HM SU]\VWRVRZDQLH GR ZVSyáSUDF\ ] VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]Q
i przeznaczenie jest analogiczne do stacji typu MRw-b.

 

 
   
zdzielni 107


D
a)

  


   


3ROH
WUDQVIRUPDWRURZH





3ROH
OLQLRZH


3ROH
OLQLRZH

 
   



*75 9 *75  *75 

E
     
b)

&'()
*+ ,& --.
&3= &3=


 

  

 
 
 






   
 

  

  / ) 


 

  
 
   !   "#$ %



 

  



 
        






1+

1+

1+

1+

1+

1+

1+

1+






Rysunek 5.18. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-3


    
 
 ! " # 
108 $ %

 
D
a)

WUDQVIRUPDWRURZH
SRPLDURZH
OLQLRZH

OLQLRZH

OLQLRZH
3ROH

3ROH

3ROH

3ROH

3ROH




   


 
     


 

b)E


&3= &3= &3=

!"
#$ % &&'




    

  

   
 
 
 






 





 


    


 


()*+*  ,-. (/
  



 
        
5H]HUZD

5H]HUZD
1+
1+

1+
1+

1+
1+

1+
1+








Rysunek 5.19. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-4/5P


    
 
 ! " # 

 

 
   
zdzielni 109

Na rysunku 5.20 przedstawiono rzut poziomy dwóch wersji stacji

  

* -



 
 





nn w stosunku do transformatora, i schemat
standardowej stacji typu Minibox 20/630 „a(b)”/3(4)G [48].
  
 

* Minibox transformator o mocy do 630 kVA, trój- lub cztero-
 


  

     !  



rozdzielnica   "

#



#
$  

 % 
 
6

rozdzielnice z 

&#

#
#

&
' Merlin Gerin z Grupy Schneider
i ABB.
Stacje (  #


 &
 
 i-

  
 #  "
$        "
 



#  #)
 
 

  #"
 



 


  


 # 
#
 

$
Stacje (  
    #
  

  

k-

 

 *




   






 z-
#

  
 
 


 #

 
  
#"  y-
"
$

    *  

 
 
 # #
 y-
 *$   
    
 "

 #
 nn, insta-





   


"

  &$  
wykonaniu stacja (    *      &  mo-
cy maksymalnej od 630 kVA do 1000 #*+ 


  Rotoblok, Roto-
#   !   ),  


nn typu RN-W, RT-W lub

PRW [48].
Na rysunku 5.21 przedstawiono widok elewacji frontowej, rzut poziomy i schemat
stacji typu MRw 20/2×1000-5”P”, najbardziej rozbudowanej w omawianej grupie
[48].

    
   #


  $ -  *


  &  
  ./// #*+ 

 


  
a-

 
  Rotoblok oraz rozdzielnica   0()  "


#
z-



#
 


   *

  
 $
(


  #"

 
    &
 
   




  
"  # 
    "

#


 o-

$




 


 
 #

  

  1/ #*  

 


 
 "$  
 
 

"

#  


#

"

#  


#
 


#


%$ (


 
#
 

-

 

 # 


#
 "

#



# 

ce
poszczególne linie sieci rozdzielczej  
 


 #
 

 y-
#  #
$  

 "

 

 &  
 
400 #*+ #  21/ kVA.
  # 3$  
 #" 
 "  
045 " 
 $+$ 6718$
110 $ %

a) b)

c)

Rysunek 5.20. Kontenerowa stacja transformatorowa typu Minibox 20/630


    

a) rzut poziomy wersji „a”,

b) rzut poziomy wersji „b”,
c) schemat zasadniczy

 

 
   
zdzielni 111

Rysunek 5.21. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw 20/2×1000-5”P”


    
 & '( ) (! " 
 !
c) schemat zasadniczy
112 $ %

a) b)

$ & %** 
  ( )   


  *+ kV


    ,-
(wymiary w centymetrach):
a) typu STS-20/100 o mocy znamionowej transformatora do 100 kVA,
b) typu STSR-P o mocy znamionowej transformatora do 400 kVA

52='=,(/1,&(1,6.,(*21$3, &,$
(


 
#
 



 *  *% 
 # #
j-

    #
  "






  

$  
#  


 *
%  * 
" 
 


 #  *
 #)
teriów.
 
 #


" 



#
 

  
 '
• przeznaczenie i zastosowanie (rozdzielnice energetyczno-dystrybucyjne, przemy-
" 
 #
  "9
• &#

"
  #





 :


 " 

" ) 

#9

 

 
   
zdzielni 113

•  
# #

:


 

 ## &9
• %  "  &
 :


 
 
zne),
• *
% 
 

 :


 stacjonarne, ruchome),
•  
  
"  :  "     " u-
9$
 
   


 
%  
 
 
 " # &i-
#
$  #"  

 



  
  

 #
z-

 


&
 * #% 
"  *

'
• konstrukcji szaf (rozdzielnice szkieletowe, bezszkieletowe),
•   *  

)


 :


 o-

" 
"9
• 
" &#
 & 


 :


 
"


"9$
;

  # #    

  
   


i-
#
 

 
  


 #
  


   

n-

 


#
  

#  #
 * #


z-
nej. Z 

 



 

 # #
 
 


przedstawiono w formie ograniczonej.

(


 

    

#
  
#




.// +$  

  

  
#
 
 "
 #


# #

 # #" #

   # 

#
 


odbiorów.
 


 

   #
  :


#
 "

#

 

"

#
 *

 


#

$9    


a-
  
 

#     
 

#   "
e-

  # 
 *"

 
 3  $ 

 
 %
2

#
  



 

*



 
  #
   


 #


#

 


  
 






  a-


$  
 
 # #

 





 
 

# 



  *




  

 &#  e-

" 

    " 

#    
 


#
"
z-
nikami instalacyjnymi.
  # 3$ 1  
 #" 

 


 


6278$ 
 


  (<). "*
  
  d-

 

  




 
    #
pomiaru energii elektrycznej. W szafce blaszanej jest umieszczona przesuwna, napo-
wietrzna rozdzielnica tablicowa.
(


 ##   
#  

   



  * o-
$  

  

  #"
 
#
 

  


"  " 
  
#
  "

 

 #
z-

$  
%  
   



# 

 $ * 


'   # #

 

#  

   "
 

#
 
a-
114 $ %

 "% *
  * %  *
 e-





#  *
%  
  
 


  o-
 

$
a) b) c)

$ & %*- $' "'
 $./0


    1,

a) widok elewacji, b) widok tablicy i rozmieszczenie aparatury, c) schemat zasadniczy

W rozdzielnicach skrzynkowych aparatura elektryczna jest montowana w skrzyn-

#
  

 

$ ##
  

 "
 

  

   #
 
  
  #  * %  "
#
  


 
 

  
% # #


$
##
 % #  *
 :   # #
9 
  o-
 

$ 





##
 &  #
 #n-
#
        *
    #  a-
  #
 :$ ##



# "

# 

#


$9   
   #
 


 :& #o-
 "

 #  
#

$9$ 0  
 ##   *

upraszcza w pewnym stopniu projektowanie rozdzielnicy.
##
*
 
 * 

  * 
&  #

   #
 

 *$  

     * "% 
a-
niczna i %  " 
#$  #
 

   
 
*  

  
  $  ostatnia wada jest szczególnie nieko-
   
 

 
*


  #



 #


 *

 o-
kryw skrzy#
 

 "*
  $
##
   
  

 
  
 
* ##
*
w-
 

 "% 



%  " 
# 
znacznie mniejsze.
Obydwie konstrukcje, z 
 
 
  % *e-

 *
$   
    # #
 


##o-
wych.

 

 
   
zdzielni 115

 

  
 


 ##
 # 



wysokoudarowych i niepalnych termoplastycznych tworzyw sztucznych. W rozdziel-



 


 *
%   
  
 
 

 
 

#$ =

#
 

 "
   #
 "  #




 ##
$ (


   

  
% 
wysoki poziom ochrony (IP65), uzyskany przez zastosowanie specjalnych maskownic,
$  "


 

#  #

  $ 0

# 

  
e-

  *
$

 
 


 ##  #   * 






 $ *  

 $
$ 5#*)5#  $+$ > Polam
#" $+$ 


  

  


 ##  





 #
  
"

  ktorze elektroenergetyki.
#" 
  # #

  


 ##  > o-
#  



+<<  
"
  5#*)5#  $+ : $
3$ !9$ (


    
   
 
 

 k-


  "




$ ,#

 


#

 




# 

 $
$  a-
mionowym od 200 do 1000 + 
 




 ./// * 
przemiennego i 1200 *  "  y-
sokim stopniem ochrony (IP65). Standardowa
 #
  *  *
%   

 odzajach skrzynek
   *


 


)
po *
 : $ 3$ 39$ ##
 "


    
#
 

 
l-

 #
 $ # ##  
y-
      
#"
 *  :

#  "
#% *t-
#9$ #

  
  e-

 
 
#
 # *i-



 " 

 ##$  *




  


 #"a-

  
 
  *



klientów i ustaleniami projektanta.

Rysunek 5.24. Rozdzielnica skrzynkowa

niskiego na


 23
(producent: '&  */&
 
& o&(   %4
116 $ %

$ & %*%  & '& & & 
  #    23 %4

BE – (podstawowa jednostka powierzchni) = 18×100 mm,

DT – pokrywy przezroczyste, DN – pokrywy matowe,
56# 7
& 
  
 *

Rozdzielnica skrzynkowa typu Mi-l000, produkowana na licencji firmy G. Hensel

 

  >   
   
 
 

 

k-


  "
 6?8$ (


 
#

 

parametrami elektrycznymi, mechanicznymi i eksploatacyjnymi, podobnymi do tych
#








 >$   #
  * o-
 * %   

 
 ##    *



wymiarach i  *
 
 ##
 

# 
 

 
"#


 

 
   
zdzielni 117

#

 
   :
 9$ *
     




 

  ##   *
 

$ ##
"



  
 #
   

  
#
$ # #y-
#  % 
   

 $ + 
   "

   
 


 :


#
 "

#



#9
 # #





  # #






 

  

 #$
*
%  *
 ##   * 

  *
 



 *

 



 *
 "





e-
znaczeniu.
>   


##
 #
  
" 



 "






   
*  

$
(


 &  

 

#   

*
  #
#  
#
# 

    
*
    
 


##
$
W rozdzielnicach tych aparatura elektryczna jest montowana w pojedynczej szafie
  
 &  

 #


"

     y-
nowym.
 *



 
 # #

 


&
$
 



 #

 # #
  
 


 #



 #
#  
  "


 

$ (


  #
  a-
#
  # 
 & 
 
* $ & 


  
#  

 # "
 #


 

 #    "o-

  

  
 

 #


  
 

&
$ -   

 #  
 
 



  *

w stosunkowo lekkie aparaty.
 



 
"
  

)


 a-
    "  



 
"
 
  
#  "

#

    
  #
  &
  # "

#
#$
W rozdzielnicach 

"
  

 



i 
     

 
"
 &$
(


  
   "

    #

   *


  
-
pu jedno- i  $ (


 

  
 

 #
#    


*
   
  "  $
;

 # #
 


&
 
#
 

 

 
# $ 


 "  # 
  


 




% &#

# #
  #
 

 


i   *
$
Na rynku krajowym istnieje bardzo wiele konstrukcji rozdzielnic szafowych ni-
#
 

   *



 # #

  *
 
e-
niu i  *
 "




 # 

$
 
 


 &  #   * 






 $ *  

 



5#*)5#  $+$
118 $ %

045 " 
 $+$ > =5+$ 


   

 z-



 &  




 #
  
"

  #
elektroenergetyki.
#" 
 

  

 # #

  z-



 &   #  



+<<  
"
 
5#*)5#  $+$ 6118$ (


    
   o-

  
 
 "$ ,#

 


#

 




# 

 



-
dem znamionowym szyn zbiorczych do 5500 +  
   "y-
wowych do 2000 + 
 




 ./// *  

i 1500 *  "   #
 
 
 :IP54).
(


     
 


 &  
 #
e-
$ & 


      #


  &
 # "-
tow
# 
 "  



 #

  "



 
#
 

  #

 & #   #$ &



   
 
 

  
"'  o-

#
 

 #

  



##  % k-
trycznych.
(


  # # )  wieloszafowe, przy czym do dyspo-


#   
 #&


&  *


  
  
"
      : $ 3$ 29$ &  % #
#  
  

$
+  
       

"  
o-

   
  #
 "
 

 : $ 3$ 79 

 *
     
   &
 


 "  "

i stacjonarnych.
 

&#




  




  
 "   
 

#

  #

'
• *
% 
 "   


• 

 *
  #
   #

   #
 "
• 



"#
• " 


 #


"

# 
*


 "
 

• *
%  
 #"  
$
= 
  "  *   * 
"


z-



' "

#
 "

#



#  "

#



    


 

#$   #
 u-
"  #
 "

#   # # 
   $ o-
"  "

#
 # "

   

$ +
"

 #"

 

 
   #
  

koncernu ABB.

 

 
   
zdzielni 119


   



Rys. 1 Rys. 2 Rys. 3

EH] SU]HG]LDáX V]\Q ] SU]HG]LDáHP V]\Q ] SU]HG]LDáHP V]\Q
EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR ] SU]HG]LDáHP NDEORZ\P


   

    

Rys. 4 Rys. 5 Rys. 3

EH] SU]HG]LDáX V]\Q ] SU]HG]LDáHP V]\Q ] SU]HG]LDáHP V]\Q
EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR ] SU]HG]LDáHP NDEORZ\P

 
 y

 &"'
prze  

Rysunek 5.26. Wybrane konfiguracje szaf rozdzielnicy MNS [3, 33]:

8 7  &9 **++ ! . 7 o&9 ) ! 6 7 :
"&9 )
&9  :
"&9 ) : 
9  '*
od przyj
:   *++   0++ !  

#  *++ 
120 $ %

a) b)

$ & %*,  & ) ' ;3 
& '&FL PRGXáyZ > @
D V]DID ] PRGXáDPL Z\VXZQ\PL E V]DID ] PRGXáDPL VWDá\PL
( ± SRGVWDZRZ\ Z\PLDU PRGXáRZ\ (  PP

: UDPDFK PRGXáyZ Z\VXZQ\FK ]QDMGXM VL

F]WHU\ SRGVWDZRZH XNáDG\ VWHURZa-
QLD VLOQLNyZ ]H VW\F]QLNDPL L SU]HND(QLNDPL WHUPLF]Q\PL
• QDS
G MHGQRNLHUXQNRZ\
• QDS
G MHGQRNLHUXQNRZ\ GOD FL
*NLHJR UR]UXFKX
• QDS
G QDZURWQ\
• QDS
G MHGQRNLHUXQNRZ\ ] SU]HáF]QLNLHP JZLD]GD±WUyMNW
2SFMRQDOQLH PR*QD ]DVWRVRZDü XNáDG\ SRPLDUX SUGX ] NRQWURO OXE EH] NRQWUROL
VWDQX EH]SLHF]QLNyZ OXE ] SU]HNáDGQLNLHP ]LHPQR]ZDUFLRZ\P
: MHGQHM V]DILH UR]G]LHOQLF\ 016 PRJ E\ü XPLHV]F]RQH SROH ]DVLODMFH OXE
VSU]
JáRZH ] Z\áF]QLNLHP GZD SROD RGELRUF]H ] Z\áF]QLNDPL RUD] GR  SyO Rd-
ELRUF]\FK R LQQ\P Z\SRVD*HQLX
%DUG]R V]HURNL ]DNUHV SDUDPHWUyZ SUGRZ\FK PRGXáyZ GHF\GXMH R XQLZHUVDOQRFL
UR]G]LHOQLF\ 016 %XGRZD PRGXáRZD XPR*OLZLD áDWZH SU]\VWRVRZDQLH UR]G]LHOQLF\
do indywidualnych potrzeb, dokonywanie zmian oraz rozbudowy. Konstrukcja roz-
G]LHOQLF\ ]DSHZQLD SRQDGWR EDUG]R Z\VRNL VWRSLH EH]SLHF]HVWZD RUD] NRPIRUW Rb-
VáXJL

 

 
   
zdzielni 121

(OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ Z\WZDU]D WDN*H LQQH W\S\ UR]G]LHOQLF V]DIRZ\FK Qi-

VNLHJR QDSL
FLD R FHFKDFK NRQVWUXNF\MQ\FK ]EOL*RQ\FK GR UR]G]LHOQLF W\SX 016 Na-
OH*\ GR QLFK PLQ UR]G]LHOQLFD W\SX =05 SU]\VWRVRZDQD GR Z\NRU]\VWDQLD DSDUDWyZ
SURGXNRZDQ\FK Z NUDMX : V]DILH UR]G]LHOQLF\ ]DVWRVRZDQR NRQVWUXNFM
EH]V]NLHOHWo-
Z SRG]LHORQ QD RGL]RORZDQH RG VLHELH SU]HG]LDá\ V]\QRZ\ DSDUDWRZ\ L SU]\áF]o-
Z\ 5R]G]LHOQLFD WD PD EXGRZ
PRGXáRZ SU]\ F]\P SRGVWDZRZ MHGQRVWN MHVW EORN
funkcjonalny (pole). Realizowany w ramach rozdzielnicy typu ZMR system jest syste-
PHP RWZDUW\P XPR*OLZLDMF\P EXGRZ
UR]G]LHOQLF ]H VWDQGDUGRZ\FK SyO PRGXáyZ
NWyU\FK MHVW SRQDG  RUD] V]DI R SR*GDQ\P XNáDG]LH L Z\SRVD*HQLX 5R]G]LHOQLFH
W\SX =05 FKDUDNWHU\]XM VL
VWRVXQNRZR GREU\PL SDUDPHWUDPL HOHNWU\F]Q\PL PHFKa-
QLF]Q\PL L HNVSORDWDF\MQ\PL PLQ SUGHP ]QDPLRQRZ\P V]\Q ]ELRUF]\FK GR  A,
]QDPLRQRZ\P QDSL
FLHP L]RODFML GR  9 SUGX SU]HPLHQQHJR RUD] VWRSQLHP RFKURQ\
(IP40).
6WDQGDUGRZH SROD UR]G]LHOQLF\ W\SX =05 PRJ E\ü Z\NRQDQH ] F]áRQDPL VWDá\PL
Z\VXZDQ\PL OXE UXFKRP\PL ZW\NRZ\PL &]áRQ\ Z\VXZQH ]DLQVWDORZDQH QD Uu-
FKRP\P Zy]NX NDVHFLH ]DZLHUDMFH SRMHG\QF]H DSDUDW\ OXE ]HVWDZ\ Uy*QRURGQ\FK
DSDUDWyZ PRJ VL
]QDMGRZDü Z SRáR*HQLX SUDF\ SUyE\ RGáF]HQLD RUD] FDáNRZLWHJR
UR]G]LHOHQLD Z\M
FLH NDVHW\ &]áRQ\ UXFKRPH ZW\NRZH PRJ QDWRPLDVW SR]RVWDZDü
Z SRáR*HQLX SUDF\ DOER UR]G]LHOHQLD &]áRQHP UXFKRP\P PR*H E\ü VDP Z\áF]QLN
OXE UR]áF]QLN OXE EORN XWZRU]RQ\ ] NLONX DSDUDWyZ EH]SLHF]QLNL VW\F]QLN Z\áFz-
nik, przeNáDGQLN L LQ &]áRQ\ WH PRJ E\ü mocowane do wspólnej konstrukcji po-
SU]H] VW\NL ZW\NRZH REZRGyZ JáyZQ\FK RG VWURQ\ ]DVLODQLD RUD] OLVWZ
]DFLVNRZ
GR EH]SRUHGQLHJR SU]\áF]HQLD NDEOL RG VWURQ\ RGELRUFyZ 2EZRG\ SRPRFQLF]H V
Z\SURZDG]RQH SU]H] OLVWZ
]DFLVNRZ OXE ZW\F]N
L JQLD]GR ZW\F]NRZH
=38( :áRV]F]RZD 6$ SURGXNXMH NLOND W\SyZ UR]G]LHOQLF V]DIRZ\FK QLVNLHJR
QDSL
FLD QD SRWU]HE\ HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM SU]HP\VáX L EXGRZQLFWZD 1DMSRSXODr-
niejsze z nich to m.in. rozdzielnice typu Instal-Blok, ZR-W, RT-W, PRW i RNW [66,
@ 7
RVWDWQL SU]HGVWDZLRQR QD U\VXQNX  5R]G]LHOQLFD W\SX 51: MHVW roz-
G]LHOQLF HQHUJHW\F]QRG\VWU\EXF\MQ Z\NRU]\VW\ZDQ PLQ Z VWDFMDFK WUDQVIRr-
PDWRURZ\FK PLHMVNLFK -HVW WR UR]G]LHOQLFD ZROQR VWRMFD ZLHORSU]HG]LDáRZD MHGQo-
F]áRQRZD 2G]QDF]D VL
]ZDUW EXGRZ L VWRVXQNRZR PDá\PL JDEDU\WDPL :DG
tego typu rozdzielnic jest stosunkowo niewielka liczba odbiorów zasilanych z jednej
V]DI\ RJUDQLF]RQ\ ]DNUHV VWRVRZDQ\FK XNáDGyZ SRáF]H RUD] Z\SRVD*HQLD SyO
3U]HGVWDZLRQ\ W\S UR]G]LHOQLF\ PR*H E\ü Z\SRVD*RQ\ MHG\QLH Z UR]áF]QLNL EHz-
SLHF]QLNRZH RNUHORQHJR W\SX Z SRODFK RGSá\ZRZ\FK RUD] UR]áF]QLN EH]SLHF]Qi-
NRZ\ OXE RSFMRQDOQLH Z Z\áF]QLN Z SROX ]DVLODMF\P U\V F .RQVWUXNFMD
UR]G]LHOQLF\ XPR*OLZLD EH]SLHF]Q Z\PLDQ
EH]SLHF]QLNyZ W\ONR SR]D UR]G]LHOQLF.
-HVW WR PR*OLZH SR Z\áF]HQLX REZRGX L ]GM
FLX SRNU\Z\ UR]áF]QLND EH]SLHF]Qi-
NRZHJR =H Z]JO
GX QD PR*OLZRü GRNRQ\ZDQLD QLHSRZRáDQ\FK ]DáF]H UR]G]LHl-
QLFD PR*H E\ü XPLHV]F]RQD Z wydzielonych pomieszczeniach ruchu elektrycznego
R RJUDQLF]RQ\P GRVW
SLH
122 5R]G]LDá 

a) b)

3U]HG]LDá
]DVLODMF\

3U]HG]LDá
pomiarowy

3U]HG]LDá
UR]áF]QLNRZ\
RGSá\ZRZ\

3U]HG]LDá
SU]\áF]RZ\

6]\QD GR SU]\áF]ania
]DFLVNX X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK

c)

8NáDG SyáSRUHGQL
pomiaru energii

5\VXQHN  5R]G]LHOQLFD V]DIRZD QLVNLHJR QDSL

FLD W\SX 51:
SURGXFHQW =38( :áRV]F]RZD 6$ > @
D SU]HNUyM F]RáRZ\ E SU]HNUyM ERF]Q\ F VFKHPDW ]DVDdniczy


   123

3275=(%<:à$61(67$&-,

6.1. WPROWADZENIE



   




 

 a-
 


 



 







   *
  




 
   
 

 
 

lnych

 


 
  
*  

 

d-

 
  
 



   
  
 






    

 



 
*
   


 
 k-







 






 

• o

  
    



 
wtyczkowych,
• 
 
 
  
 
   
• s 

 
 
 




 
• s 

   




 
• p


  
 

 

  
 

 
• s 

*
   
  

*




• s 
  
• silniki wentylatorów w pomieszczeniach stacyjnych,
• u
 
 


  

  -
 

* 
• u
 


• u


 
 

 


• przetwornice do zasilania TEN,
• n
  
(
 
 
 


 
 



  






    


 




 
  
 


 
z baterii akumulatorowej.



 
 

•  
(

• 
 
  
 

•



  

•
   

•  
  
124
 

• 


 
 

 


•


 
  


 !


"
#






 

 


 
 a-
*
 
  $   


  

 a-
 
  
 *





    


  

  #

    % 
 
 


 
 



 $ *  % 

 



 
  


 


 

 
 umulatorów.
&







   


*
 óre
   !

 


" 

 



  *
 

    



 

  !          izacyjne
 (

*" 
  


 


 ! 
(


" 


 
 !     (

*e-
" %
 *  


 



 

(    
 
 


 



 
  
 a
$

  
 
    

* 
i dlatego podstawowe znaczenie dla zapewnienia nieprzerwanej pracy stacji ma od-

 

(
 

   


  



   

   
o-


   
 
• 

  



• 

  
 

•    

 

  
 


• 


  

  
 



  
 
•   

 

  
 

 
i na terenie stacji w warunkach pracy normalnej i awaryjnej,
• utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach stacyjnych (ogrzewa-
nie, wentylacja),
•     

 

*



 


 a-
silania w powietrze,
• 
 

•



 
  


8.à$'<=$6,/$1,$85='=(
3275=(%:à$61<&+35'835=EMIENNEGO
'


 


   



* (
 

(
 
 

 
  

 
  
 



 )* a 500 kW.


   125





 


!#$"   
 
 +** ,-).* ,
$ 

  
 +** ,

   




  

 

 

$
  
  





 




 

• 





*
• 




   
 

 +**-).* , * 

wykonania sztucznego punktu neutralnego sieci w celu jej uziemienia,

•
 (
    




  

 
•
  


W stacjach % -


 #$  
  


 


 

 
  +** ,
W stacjach SN/SN (np. 30 kV/6 kV, 20 kV/6 kV) do zasilania odbiorników potrzeb



 
 






  /#


 
 

 

 
  !
 01" 2
 o-

 




  
 nie-
sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych. Czasami w tych stacjach do zasilania



 #$ 

 





  
 (
 j-
 

  /




  
 * 




 


 3
   

 

 

400 V/230 V, wykorzystywane do zasilania odbiorników PW. Niekiedy w stacjach
% -% 





 


 







  /# 
 


 

d-

  


*
 


 
 



 
 

   
 
$ *  % -% 



 #$

 

r-




  /#
  



 


 a-





 
 %'2 
   

 nn, zasilanej
*
      
    


prze

 
$ 

*  % -%   11* kV i stacjach 220 kV z dwoma
* (
 



 



 
   




 /#1  /#) 
*
 

o-



 %'2 !
 01" $ 

 

 a-
    




 




  
 



 $ 

  
  

*


 
e-
  




  3
 

 






 


 
  *     


  

a-

 

 

 




  

 

 
 




* 




 %



 







  

 
 *
 
126
 

  (
  



  




  


   
 
*






  
sieci lokalnej.

a) b) I II

TP TP1 TP2

SZR

Rpw Rpw 0,4 kV

    
 
  
  
      

 
  
    


  
  
   
  
  !



! 
  
  "Rpw # 
  
  asnych)

$ *  ))* kV i stacjach 400 kV do zasilania odbiorników PW insta-

 

 






    
 
 


o-
rów 220 kV i 400 , (  

 
 





 ))* ,-11*
kV, (   

  %  3
 

 *
 




 o-
    * 4*5 


  
  

 
*i-


* 




  $ 

 

    
a-
 




 

 

 +**-).* , 
  




 /







 
* 



  

 u-

 %'2 


 



 
$  *  ))* kV i 400 , 

 
*
 
 

 



 #$ 




 




 /#



 
 
  
 !
 0)" 6



 
 
*    *


 



 


 

  

 

 



  
 7


 
 
  


*
  




 
   
 
 





  &


  


  


1* 


   127

T1 T2

TP1 TP2

D G TP3 G D

SZR SZR
SZR SZR
RI 0,4 kV

SZR

RII 0,4 kV

  $  
 
  
  
      


 ! * 
 $$% kV i 400 kV

/






    
 
 





   

 
 





 
 
 z-




 




  
 

 



* 
   

    
 
 -
czalnej.
$
  



 






  a-
 
 * 




  
8  
  
 
o-

     
 


  







  




  

63262%<=$6,/$1,$85='=(
3275=(%:à$61<&+35'835=EMIENNEGO
' 
  
 





 
*

  
 
 
•


 


   

 
 ego,
•


 
    



• odbiorniki z pojedynczym zasilaniem.
128
 

7

 
  *  


 
 

 

d-



 
 7

  

 
  y-


 

  
 

 
   

r-




  

*
  
 #








 

 

  

 *  
 

owego.
&

  
 
  
 * *    z-

 


 #

 
 *    
  

 




  

 


$
* 

 
 
 
 o
$  


 
 
 

  
 

l-
  
 
* 
 



  $ *


 
 
  
  
-
    
  
 

 arunkach.
% 

 

 
   




   


 
 

 
 
 
 






 7
  


      
 






 
 $
   
*
  





 
* 


 
*
  
 
a



 





 


 
 



  
 $ 
  *  
 
przystosowana do zasilania silników obydwu transformatorów.
% 

*
  
   
 
  

 


 

*

 
  
*





 
 $   

   
 

*

 


  9*    

 
 


  
 

*

 
    
 




uszkodzenia jednej z nich.
:*



  +**-).* ,   

  


 



 
 
  



 

 ;
*
< 
*  7
 
 

jednej sekcji szyn zasilanie tej kategorii odbiorników nie zostaje przerwane.








 


*
 


 (  
  
i-
 
 
 
 
 
 

   * 

e-
  

 


  



k-



 
 
  
  

 (
   
  $  
   

e-

  



 * 
   Do zasilania
 
 
 
     


 



 !
 0."
 
 * 
*

  


  





i-
  %
   




  
 

 


   129

SZR
–220 V Rpw–

≈400 V/230 V

  &  



! 
  
  1
    

Rpw– – rozdzielnia potrzeb

  
 

Rpw~ – rozdzielnia potrzeb SZR

      
≈230 V Rpw~
bezprzerwowego,
1 – falownik

$ 



   


 



 




 
  #% !
 0+"
 
 s-

   
 *


    


  


   $
   


 



 

 

  

 
 

   a-

  

 ).* ,



 4* = $ 

 


z-
  #%
 
  
   

 

    
 
  
* 1>0 , ( 
   

  #

   
   
 

 
 

* 1?4 ,
 #% 
 (

 
  



).* ,



 4* = 




 a




Rysunek 6.4. Zasilacze UPS firmy GE na stacji elektroenergetycznej

 

      n

    
 
 
130
 

6.4. DOBÓR TRANSFORMATORÓW

3275=(%:àASNYCH
7








  * 


  

r-
matorów TP i ich mocy znamionowej. Liczba wymaganych w stacji transformatorów
/# *
 
 

  
 





  
stacji w systemie elektroenergetycznym. Sumaryczne zapotrzebowanie na moc przez





 
 

 

 
 (



 
 9 






 .*@4*5

do sumarycznej mocy zainstalowanej tych odbiorników.
3
 

 




 /#  
  
 

b-
* 

  


 
 * 

 

 

 y

 

* 




 
$   
 






  
 *


r-



    

 
  


i-
 

 

* 
$   
 




 /# 
 *









 4*5 


 



 #$
$  


  


 






 a-
snych o znamionowej mocy 250, 400 lub 630 kVA [13].

8.à$'<=$6,/$1,$52='=,(/1,
3275=(%:à$61<&+35'867$à(*2
' 
   *


 

   

-
 
  

 
     
 



*   
  


  
 


 
 i-



  



 
 ' 
 
 *
  
 
 
 


 A1*5 r-

  
 



7



 



  
 

 

• baterie akumulatorów, zlokalizowane na terenie stacji,
•   




   (



 

  

 

 






 
B
 





 
  



i-

 
 
 

 



 
  o-


 

 
  

  
   


B
 



*
 

 

 







   131

$    



   

  i-

  
*       




 !

04" '
  





   




  

  






  




  
 



 


 
 i-
 !




" 
 


  
o-

 '   


  

  
 
  

*

 
 B




  
*
 
e-
  

  
 



 B




 
 





 

 



 
 
 

l-
  
 





  




 






  $
   
   

o-



 



  
 





 




(
 


 (
 a-
 !


  
 *   
" $  
 
 


 






 


 * 
n-





 * 
  
 '   

 
*
 a-
 






 
 



 
pracuj
 %#'

Tpw

PU
BI BU
<U
Rd
Pk

C
ZK

  ' 


  
  
 



 
 () # 
* 

( # 
* a

 +, # 

 
 


 Tpw – transformator potrzeb

  - #   

 


132
 

$ *  (
  

 
   
 


 ! ó-

  



"



 

 




#

  
 


*
 
    


  $ *  
  11* ,  *  
 
 




 
 

 ))*  11* ,
  

e-




 

 



   e-
 

 
   
 
 
 ))* , #

  r-
 


 
 
11* ,

 





 
 




  


 




  
*
  




 $ 
  l-
 

  * 
 
   *


 

 
 

 +? ,

 )+ , 7

(





 



  
 

eli 6.1.
.   /
! (!  
 





 

 
* 
  
    
'! 
 

Rodzaje stacji
rodzaj 
 V
0

 !  1%% kV i 220 kV,
Stacje energetyki

akumulatornie

 220
zawodowej

stacje elektrowniane
0

 
% 2   akumulatornie 220
szynowym 
 110
0 




 !  
akumulatornie
110 kV 
 220
3!
 
 
3!
 



 
3!
 
 
*  

 akumulatornie 220

 
 




  
 110
    
 
 

i sygnalizacji

(!

110
3!
 
  220
3!
 



 

  
 

3!
 
 
  

 akumulatornie
110

 
 
 

    e- 220
niach 110
bloki prostownikowe
220
4

 



 (!

220



 
 
*  110


 
 
 



o- akumulatornie
       
 110

(!

220
-




 



 110



 
   akumulatornie 48
niezbyt rozbudowane obwody pomocnicze 
 24

 

  

 
 48
bloki prostownikowe
24


   133

$ 
 
 

 


 

 
 
o-
 #

   * 
  
 




 $ 
u-
gim 
   

  ! 
 


"
B
 




 
 


 #

 
b-
 *  

 !  
"  
   

acji.
'  
  


  
 

 
#
 
  

   
 


 
 

  
 



 
 
*  * 








 * 
    
 



 



  /   
 
  


 
 

 

  
  
 
 

  

$ *

 
  

  
 
 




 

  



 
 

•  



•  
  

•   przeciwogniwami,
•  



C
*

• 


•   
 




 
 

    


 !
 00"

 
 


 


 
 
 



z-


  $ 

 a-


 


  !."  1


 

 !+" 


 

*  

 o- 2
rowej jest przyjmowane na poziomie
)1?@))4 , 

 
 
 *
t-

 orów. 4

   0  
  

 

 #   $ # 


 & #  
1 #  znik

#

 

 






  
  
y-
  

 
  

  
  
  
o-
 
1@)5 '   



 
* 
 *
 


 
 D
  
 
 
 




 




 
 

 
 



 
  

 


   
  o-
 
 
    
 *  

 


j  
 

134
 


 )1?@))4 , :* 
 

  
 
  

przekracza granice dopuszczalne dla odbiorników, szyny zbiorcze rozdzielni potrzeb
  

     
(
 $ 
  
!."  
 
 !+"
 



* lewym.
$  
  
 !
 0>" 
 



o-

 

 
 


 
  
 



!

   


" D

 


 *o-
  
 
 
  

 
 

 
$ 
   
  
 


 

 a-


 


 
 

 $
   







  
 




 

 $  

  
  
 * 
 

 u-
* 

 

 
 


owany.

1
5 2

3
  5 0  
 
z po! 

' # 
! 

"



aczenia jak na rys. 6.6)

$   przeciwogniwami (rys. 6.8)



 



 
 u-
1



   
   


2 
* 

 przeciwogniw. W


 


 !+"
4  
 

*  
!0"  
 $
   








e-
 !+"
 
 
 
  !0"
5 6  


  oczynnie.

  6 0  
 
3 z przeciwogniwami: 5 – przeciwogniwa,
 #   
erania przeciwogniw
"



    
 


   135

Zwieranie


   
   
   

 o-

 E przeciwogniw jest dobierana w taki sposób, aby w warunkach pracy


  
   

 




1*4  
 
o-
wego.
$  



C
*
 !
 0F" 





  
!)" 




 

 !." 

 
 



1*5
 



  
 $ 

 

   
 
 


 
 
 




1*5 
 * 
 

 $     



 






  

  !0"  



 !+" 
r-
   


 
   

    
 
   !0" #
 *  

 
n-



  
 


 



 






 
  
 
 
 
   7
 *
  



C
*

 
 *



   


   !0"  
   

  

* 
 *
   




 !+" 

* 


 od- 1
 

(  
 2 3


 
  


 
 ' 
  
  5 5
 



C
*
   r-
szego zastosowania w stacjach elektroener-
getycznych.
4 6

  7 0  
  


8 5
8!*
 
  #   $ # 



3 – prostownik dodatkowy, 4 – opornik,
' #    #   
 


$  
 


 



C
*

 




 
 


  ' 


  

*



  
   

    

* 
 





 

 
 przeciwogniw

 







  *   

*
 


 
$ 

 !
 01*" 
 


  

   
 
   !1"  

 !)" $ 
 



 !0"  
 

 
  

  



 

 





   
!."  
o-

!+" 



 
 

   


 w-
136
 


 

  
*
*  

 *  
 w-
 $
   





 !?"  


 

 !0"  
 
  




  


 



    

 ' 

o-

 !4" 
  
 
 


  o-
mocniczego (6).

1 2

3 4

6
Rysunek 6.10. Schemat zasadniczy

 
 
  #   !
7 8 2 – bateria dodatkowa, 3 – prostownik
! 1 # 


 


5 – zawór prostowniczy,
6, 7, 8 – wy

  
 

 !
 011" 

 
 * 



 
   !1"
 






i   !."
 
 

 !)"  
   

 

-
cym z prostownika dodatkowego (4).

1 2

4 3

5
7
8

   0  
     

 6 #  
"



    
 %


   137

B
    




F*5 
 
  % 

 


 


 

   


  
 

 !?"  
 

* $
   

e-





 
 
  !0"  !>" 
 !?"
  

 

* $  
  

    

   



 


 ' 



 !4" * 


   

*
 !?"  


 
o-

  #


  

e
  
  



*

 

 arunkom pracy.

6.6. BATERIE AKUMULATORÓW

$  


 
 
 


 
•
   
 !


"
• ogniwa zasadowe (kadmowo-niklowe).
B
 
 
  
  

 

 


 
 
 

  


 *
 



    




    



a-
ne.Baterie zbudowane z ogniw 
  


 

 



   


 
 

*

e-

 $      



 
 



 
 

 
   
 

 



  
  
 
 

• 
*  
  

 



• 
 
 

• 
  


• * 

• 

 



• 



  
  
 
* 
 




  
 a-
    




  
*  
* 3


 




 *   
 % 
  


*

  
 B
 
  
  

a-
 


(
$  


 
 
    
 o-







  
 !))* , 11* , +? ,  )+ ,"
   


 
 ))* , 
 
*  +**  ))* kV oraz bardzo du-
*  11* , :   
 





 01)
 




 
 ))* , 

 
elektroenergetycznej 220 ,


 



rnia.
138
 

  $ (  
!

 $$% 2 
  
    

E
 
 

 *
  
 





 
  

  
 
 



 
 

   


 

 


2,18÷2,25 V.
 
 

 
 

  
(o-
 
  

  
   11*  ))* , 



 
  



 


 

24 i 48 V.
$


  
 11* ,  ))* , *
 
 




 
  



   
sterowania, blo   
 
 
 ))* ,



 
 


 
 ))* ,  

   
 
1. C
  
  

 1*+
   



z prostownikiem,
2. &
 


 
*

 1)
  
 
 








 
 

 

d-


  #
  



* 
 
 o-
  
* ) , 
  
 
 

 
 
  
   


  
   





)+ ,.
#

 
 

 !6" 

 
 
 
 
 

!  


 



"

 
 



  

 

d-


 #

 

  
   

* 


 

* 

 


  ! 


   139

 
 
 



  
 
 "  *
* 


!
   



 
-
    
    " 

  

    

  
  ) 
  

 G1*H #

 
 *
   
 

j-
 

  
 
  

 

 a-


 
  
 


 
 


 


 


 *
 
  


  
 




 *


 

 .*@+*5
B
 

 *  11* kV, 220 kV i 400 ,
 
 ))* ,
 



 ))? 6 / 
 
  
 
110 , 


 *
 1** 
1)* 6 B

 
 )+  48 V
 


 >) 6   
   1)  )0
  
a-
 






$   
 



 
(


 

 


  

  

  
 * 
b

$ *



 







* 



 u-
mulatorów szczelnych z zaworami:
•  


 *
•  

  

 

 




  


  
szklanej (technologia AGM),
•  

  

  ,2E6
$ 
 

 

 

 
   
o-
 
 

  *
• znaczne ograniczenie zabiegów eksploatacyjnych,
• ograniczenie wymaganej powierzchni akumulatorni (do ok. 30% w stosunku do

"  * 
*
 
   
eniach
  
 
      

 !


 *
  6I3"
• zdecydowanie mniejsze wymagania instalacyjno-budowlane (wentylacja, rodzaj


  "


 
 ,2E6  
 *
  
#
  
  
  

 


i-
  
    * 
  

  
 


 


 

 ' 


   

( 
 
 *  
   




 

akumulatorów jest procesem bezpowrotnym.
7*


 
 




   


z-
 

 $ 


 

   

 )* J&
    



 

 

  





140
 

:<%5$1(85='=(1,$
3275=(%:à$61<&+67$&-,



 

  





 * a-
 


 


  * 

  
  

 
   


 

  $ *  


 
*
 


*



 

 

 
 

*



 #o-
* 


 

 

  


 
 

r-


 
2:,(7/(1,(7(5(1867$&-,
I BUDYNKÓW STACYJNYCH
$  
* 

 


  
 








  


 
* 



  

:
(
    


  


  e-
  *
 

 

   


  

 '

   
 



 * 
   
 
* 


 
 
    
 


 

 
 
 
   :

 a-


 (
   
 
 
   
 



  
 

  
  

$ 

    
 
  o-

 
  *
   
 

 
 

 o-


  $     

 (
  



  




 
  
 K
    




    '
    
 
! 



 ) "
 



 




 

 
 (
   
 

! 


 F "
 a-

  
   

  


#
 
  
  
  




 
 

  
 #
  
   
o-

 (
    

  
 
 


  
7

  
  
  

  


 F  
e-
dynczymi lub podwójnymi oprawami, usytuowane w miejscach wolnych od przewodów


 
 
  
 *  


 



o-
  
 



  




 * 


  
  


 
 

 a 



   141

' 
      
   ( 
 
   

   
*
  
 
 
•
 

•
  

•
   
 !
"

 
       




 



 



 
*  


 
 


z-
   
 
   

 


 
  
  *
 
*


 

 )4* $

 
  




F   
    




*
  
    

 

  a-



  

  



 

'

  
    
  *
 
* 


d-

 


 

 
  


   *
ó-
  

 *  
 E   

  



 
*   




*  

   
 
*
  
*
  * *




 


 
  G)* )1H
 
* mini-
 
*
  
 
 
 
 
o-

  

 

 

  
  7

 


 
 
*
  

 
 
  



 


 

 
 

  

stacji.

  
    
* 


 o-
 


   
  

  

 
*o-
  
    



 

  a-
 

   


   

   
E   

   *
 
  

 a-


 
 '   

*   


a-


  *  
  

 
 
  

 

   
 K  *
   


l-
 
     *   
*
  





 


 4* L 

 
 
4** L 

    G)1H
#
    
*
 
 

 

awaryjne   * 
    
* 

 s-

   
 
      
 o-





.*5 

  $  
*
 u-


 *    
 

  7

   





 *
  
 


 
  
 


 * 
   

 



 
napi
cia.
142
 

$
  
   
 
   

*

  

 1 L  
  




 *4 L
   
 
 G1FH
$
   


 
  


 *  
   
   
  
 

 
      

 
*
  
zasilanie.
%

 (

 

 

  


* 

-
 
 
 

 



 
%  
* 
 
  

 
 ( 

  
 



 ( 

 

 
 

 e-
 
 $
  
 
 

 *




 
 


  



 !


"
a 
  

 

 E 

   
  
*      




 *  
  
  



 


i-
wami akumulatorów.
$ 


 





   
  




 
r-

    
$


 


   


 
 





 
   


  

*
       

 

 
 a-

 ' 


    
 



 


 
*    
  $ 


 
  






 
*
85='=(1,$*5=(:&=(
 
  


 
 

 
 
w-
 %

 * 




    

 

   

  $
  


 

 
(

 
 

 ,2E6   w-
 

 
 (
   
 * 




 K   
    




 

 *   

  
 


  
   ( 
*

 

$ *

   



 
 
 a-


 
 
  

  
 
  Dz-
 



   
  
  

*




 
 
  *  



z-
 


 
 :
(
    

 



  o-

j     


  


   143

1$3 '<à&=1,.Ï:
$ 
 



  


 !-
(    (
 

  " 




  

  

 

$    
 

 



  

  
* 

 
 
* 




 
 
  
  




nastawni.
$ *



 




 
  



  
 
 
 
  o-
 
 
  



  
 

  
 
 





 
*
 
• 


•



   

  
  

 
 
o-
wa jest przenoszona 

 

  

  a-

 
 $
   
   
 
 iki
 

 $ *

 




   

 


 

   

 
z-
  

   

  
  

 
 





 

 

  

  
b-
nika energii.
$
 


 

 
 



  


 
  * 
 
 

* $  

 


 
 
  

*
 








  
'
 




 
 * 






    

  

 


85='=(1,$635 )21(*232:,(75=$
#

 
   
  



 

 

  a-
  

 

 
 %

*

 




 
 



   
  
 z-
 
 

 ' 


 

*


  
 



 

   *   


 

u-
   
   


   %

*



 


  


  

 n-
ników pra 
   

  

 

144
 

$  
 

*



 

  


e-
 
 
 

• 
  
 !  
   

*


"  



*
  

  
• 

 
 


 

*


 





!


 

 
   

"
• 


 
  

 


  





 

*



 
*  

 

a-


 
 ! 

 

   "
$  


 

 


*



 o-
   


  
 
* 


*


 
 


*
 

 
C  


 


e-

 
 
 
  
 !
  
"
!
 01."
 

*

  

    
u-
 '   

*

  



* 



 
* 
*




   



( 
 !

"

Rysunek 6.13. 6SU

*DUNL w stacji elektroenergetycznej 110 kV

'


 



   


    



*
 ' 
 
 

*
 



    o-


  

*


 %

*



  
   o-


 

*


  

  
* 

 a-
 
 
( 
 * 


 

*






   145

$ 
 


  

*

 

 
   


  

   )4     
 )4* 
$


 

*
  
 

   

 
 

*


  

 



 ! o-

 
" 


     

*



 %a-

  
  


 


  
  

 y-

    




 



 
 





  

 



 


 

*
 o-

 



 !  
 "
*  

  

*


  
*  
 e-
     
  

    
  
* 

 

  





  


%

  

 

* 

  *
*
 

  

  *
 

  
 *aczy.
'
  

*



 








 
  

 ! 0)" 
 







 *
 


 



 
 

*


*  
 






 
  &


  

 


 

*

 o-
 
   $  



 

* 
 



 


 

 

 
 ! 

"
%




 
  

 

   

  11*@+** ,


 

* 

 10@.* MPa,
 


  )*@.* MPa. Redukcja wysokiego ci-
 




 

  


 


redukcyj
 * 

  

.  $ +

 

*
 

 



 
    
    
Dopuszczalny
9  

 
enia Zakres zastosowania
MPa
MPa
0,5 0,425÷0,55 

! 
  


! 
    
  
1,1 0,95÷1,15
   
   
&% kV
Aparatura
1,5 1,3÷1,6 

! 
    
  
2,0 1,8÷2,1 w urz  
   

 
*
0,8 
 *  $  
      
 *  $$% kV
2,0 0,8÷1,0 

! 
  
  % ' MPa
  

! 
    
  
wytwórcze
3,0 2,7÷3,1
  
  

   ' MPa


*
 


! 
    
  
powietrza 4,0 3,6÷4,1    
  
 
znamionowym 2,0 :-   *
 
146
 

35=(*/'3275=(%:à$61<&+
W RZECZYWISTYCH OBIEKTACH
# 



 


   
o-

  


 




 i-


  

 
 

 #
 


 

 


   

  
 

d-
 

 

 7  



  
e-






 

 

 





 
 
  

*



 '   
 




 


   



 

•  6
 
 
 11* kV,
•  B
 
 
 11* kV,
•  &
 
 
 ))* kV.
Stacja A  
 
 11*-)* ,  
 $ 

) 




  
 
 
 11* , *


 a-
    


   






 
o mocy 100 ,6

   $ 

 
r-
  


       




 
    
 $
 
  
 transforma-


 
 
     
  





wszystkie odbiory obu sekcji.
'
  
 
 


  
  

 
 

  
 


  



'

 
 
 (
  
 ))* ,

 )+ ,  


  

 
 
 

 
 +? , 
 

z czte
 

 
 
 1) ,



 


 
 

   

 
y-
storowego zasilacza impulsowego.
' 
   




  

 



 

 * 
 

  



 a-

   /
  
   


 a-


  

  
   

 *
  o-
mieszczeniu akumulatorni. Do ogrzewania pomieszczenia nastawni wykorzystano


 
 


 



elektryczne.
Stacja B 


 
 


 
 
 

110/20 ,

 





 $
 *
 
  




   11*-)* ,

   






 a-
snych 20/0,4 kV o mocy 200 ,6 * $  



 

 




 
 
 



 2


 a-


   147





     

 
 2


 


 
 o-
 
 
   
 
 


  
e-
niami cyfrowymi.
'

 
 

     
 


 

))* ,  +? , 
  ,2E6  
 



 


o-
   
 B
 ))* , 
 
  .4

 
-
 0?1 , * 
 

+? , 

 +
 1) , '




 

 ,2E6 

 * 


d-
 
 
 
   
   

  

  
 *

 

  
 $   
tych szczególnych warunków zastosowano w pomieszczeniach stacji piece akumula-
 


  
 
 
   
 
zamontowano klimatyzatory, których zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej tem-



 
 
%   
*
 


*



 



 

 

 
 

Stacja C  * 


 
 
 ))* ,  

 
   
   





  
 

220/110/10,5 ,  
 10*-10*-4* 3,6

 
 






 
 
  




   $ 

 

 
-


       




   
 

r-

 ' 
  *




 
 






 






  )*-*+ , 

 
 


linii 20 ,  *
  & 7

 (
  

e-

  
  
   


 
 
-
dzany silnikiem Diesla.
'
  
 
     
 


 
 ))* ,
 

 

 
 +? ,  
 
 $ 

*



 





 
 


y-
    
 
 
  




B
 

 ))* ,  
 
  

 

 
  


  
   
  
-
 +? , 

 
  


 

 
o-



  

 
 1) , 
  ,2E6

 
 

   

  
e-

 
 
 


*


 :

 
 

 



*
 

 
  
  /
 


 
* 


  

*


  
 

*
  






$  0.
 



 

   

 a-
snych stosowanych w omawianych stacjach elektroenergetycznych.
148
 
.  & -
! 
   

   ! 
 
  
 
w wybranych stacjach elektroenergetycznych

Stacja A Stacja B Stacja C

Charakterystyka
 
 

  
 

 



;
 110/20 kV 110/20 kV 220/110 kV
Transformatory 2 2 2
Rola w systemie zasilanie odbiorców zasilanie odbiorców *
 
 
elektroenergetycznym indywidualnych  

  energetyki zawodowej


  
przemiennego
 
 pojedynczy
sekcjonowany
podwójny
sekcjonowany
podwójny
sekcjonowany
Liczba 3 + agregat
transformatorów
2 2

!rczy
#
   #
  
#
   – ogrzewanie,
– ogrzewanie
– ogrzewanie – prostowniki
klimatyzacja
– prostowniki – przetwornice
telefo 
  
– prostowniki
Odbiorniki potrzeb – przetwornice

   telefo 
  
– przetwornice
telefo 
  
# 
 !
przemiennego # 

! # 
 ! # 

# 
 # 
  ! s-
 !  ! formatorów
transformatorów
transformatorów
# 


* 
– automatyka SZR
Moce znamionowe
transformatorów 2×100 kVA 2×200 kVA 2×630 kVA
po  
 


  



 
 buforowy buforowy buforowy
-

 
 220 V, 48 V, 24 V 220 V, 48 V 220 V, 48 V
Liczba baterii 1 – 220 V, 165 Ah
1 – 220 V, 165 Ah 2 – 220 V, 312 Ah
akumulatorów 1– 48 V, 100 Ah
  
 
* 1– 24 V, 50 Ah
1 – 48 V, 100 Ah 1 – 48 V, 100 Ah

  
*


powietrza
-

   brak brak 2,6 MPa, 1,4 MPa


*  brak brak 


<

*  brak brak 4
2,6 :- #  
Odbiorniki zasilane rozdzielni 220 kV


*
  
   brak brak
1,4 :- #

rozdzielni 110 kV

 

 
 149

85='=(1,$$8720$7<.,67$&-,

7.1. WPROWADZENIE

 

 
    






 
 



 


    
      
 

!
  "   
 
  

     

systemu.
# 
  

 
 
  

  "
*
•    *  


    $ 
 $
 

$
• 
 

 

 % * 


 

" 
!
wy energii elektrycznej,
•  


  


# 
  

 

   

 



 

 &
 
 "  
 



 



 
   

 

*
 
   
  
'&( 

 )!
 

 **   
  
 ** 

% * 

   %
 + ,
-


  
  


  
 




 
     

.  / 
 * 



 

    *    *  
  
 0#(1 2  
  
 


 




 * 

  
 -*
& 

 
 



 
    



" 


 3 $ 
  

  
*    

  

- 
 

 * 
   
    !
wania personelu ruchowego ze stacji elektroenergetycznych 4



 



   

 


 
 


"  


 

7.2. AUTOMATYKA STACYJNA

& 

 

 
 
* !


  &  
 "  
 




 
 
 





 

 !
150
 

 - 


 
 0 

 
1

 
   
 

 
5   



    
   !

 
 
  

 
   



  
" 

 

 
 

#



*  

  
*

  
  









 

 

 
 

 
" 
 *

*
 

 % 
 *

 *
•
  $  

•

 $ 

• obiek $ 

AUTOMATYKA STACYJNA

ZABEZPIECZENIOWA SYSTEMOWA LOKALNA

PROWADZENIANIA
ELIMINACYJNA REGULACYJNA

  
 (ARN)
RUCHU
(rejestracja,
wizualizacja)

PREWENCYJNA PREWENCYJNA 

*   
  (sekwencje, niepewna
mocy, dzielenie sieci) 

  


 !


RESTYTUCYJNA OPTYMALIZA-
" #
POMOCNICZYCH
(SPZ, SZR) CYJNA
$
 
transformatorów,

* % 

&'
asnych)
Rysunek 7.1. Klasyfikacja automatyki stacyjnej

# 
   




 
  
!
  
 
 " 
 6
 

 

 
   *  
 *  rii i przerw w dostawie mocy i energii.

 

 
 151

7
  *


 "  
 

 !

 
   
     
8"  &
  
!

   
$  
 "


7

  
  

 
  0 
!
8


   
 91
7
   
 
   

• 

 

 
• 


 
• 

 
 

  
 
 


 !
"


  0 
 
 
1 " 
!
* 


 
 

 0



  !


 &# 



 
   &:1

 

  * 
   gulacja warunków

 


 



 

  
*  

"
 



 
   
 
 



 
!
niem ruchu stacji (ste 
  

 

" 

 

 
 1

7.3. AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA

7
 

  


     
!

Automatyka eliminacyjna 
 


   
  
!

   " 
 


 *     

 "

  (

 






"* 
!

 &

" (

 
 " 

 * 
"
 
Automatyka prewencyjna   
 
"  

$ 

 
 ;  

 

 !



  

" 

   !
"    
*     
 


!
 
Automatyka restytucyjna 


" 



8!
  



 
 " 

"
 
        
 " 
lub optymalnego – w warunkach ist 
 %
 

 
 






  

  !


 0&#1 



   " 
  
(SZR).
152
 

7
 

  


" 

 getycznych
stacji, takich jak transformatory, szyny zbiorcze, linie elektro
   



 
 



  


 
("
0  
  "*     !
 

   
 !
    1  *!
 
  

   
  "*  !

 

  
(" 

;  
 

  

 
nych naj-


 




  8  
(
kroprocesorami,

  "* 8 "    
  



(" 
-
 
 

 * "*$ dów automa-

 

 


   
 

  "


 

  

  
 

"* 8

 

  

  

  "  


 * 
 
 

 

  


 



  



&<)52:(=,17(*52:$1(6<67(0<=$%(=3,(&=(
W STACJACH
-
 
 

 



 8 



 

 
   "  


bolami:
<=# <7 &(#73 :(2 :(> 
  
 

*



koncerny elektrotechniczne, takie jak np. Alstom czy Siemens.
#
   8 
  

" 

 

"

"  &  " " 

  "

   dy

 

   


  
 *


 nie


System CZIP, którego schemat pokazano na rysunku 7.2 [83], realizuje wszystkie
8  "
 

   " 

 

  "* 


 
* 
"





syste   
 
 
 4*  *
!
bezpieczenie innych elementów sieci, np. transformatorów, baterii kondensatorów.
#
   8 


 <=#
 


• realizacja automatyki zabezpieczeniowej danego pola,
•  "  
$   " " 


• pomiary i obliczanie mocy   
     
pola,
•   

  

 


 
" 
•
  
    
 
"

 !
kiem,

 

 
 153

• realizacja funkcji telemechaniki,

• komunikacja z komputerowym systemem nadzoru,
•
    


" "

 <=#
•


 " 
• 


 


     
 


•
  
(  
•
"
  * 
 
  wanie


  
("  


 
   "
pomiarów itd.,
• 
 8

 

 
 oraz


 



%  ()( * &


  !* $  + &!
&+% * 
 !
' 
%&
+& 
+!

 

   &,
154
 

#


" 


 


  <=# 
8  
 0 1 
  


 0  91 3 
"!
$

  
  8 

-'  (.(  + & &+% ' %&
+& 
+!
 &

  &+% * /012

Oznaczenie Zastosowanie
CZIP-1L 
  






CZIP-1T pole strony SN transformatora 110 kV/SN
CZIP-1Y pole transformatora SN/nn
CZIP-1C pole baterii kondensatorów
CZIP-1U 
 
+% 

CZIP-1S 
    
CZIP-1K 
 
&'
 $
 
+ 

 ,
CZIP-1P 
 
&'
 $
 %+
,  &


 
&'
 $
 %+
, 

'+ + + % !

3
CZIP-1X

  &

CZIP-1M 
    $
 3


3


CZIP-2R %&
+& +
 3
  

CZIP-3H pole strony 110 kV transformatora 110 kV/SN

+ &
  
&
,  
+ , % 
,+


3

$
CZIP-4Q
 % &+ 

+ %+
+  

&+ 
%
 3
 &3%, 
 
3! $ !
CZIP-NET

!%,  &++
*3

%

# 





  
    

   


 <=# 





 

 
<7   

8
(5!( .? @) &
 
 
  
   

 

 8  


  



niekiedy w stacjach elektroenergetycznych analogowego systemu ZAZ.
:



 <7 

     
 
!
zowanej na wschodzie Polski. Na rysunku 7.3 przedstawiono uproszczony schemat
 
    - 
 
 "
 

" 
    




8   ?A/ kV na


  

 ? ,

  




o-
 





  

  


 -* 


"
  
8


  +A?A? kV. W polach rozdzielni 15 kV
oraz w polu 110 ,


 

 
 <7 
  

 
8 
 
 

 
 "  
- 
  
 
  


 


 <7 
   9 

( 
 

w tabeli 7.3 [50, 94].

 

 
 155

Rysunek 7.3. U  &
 3&   &


 3

,
4  , 
!
%&
+atyki zabezpieczeniowej CZAZ [50]
156
 
-'  ()( 
 %&
+& ' 

, 
dla u%  &
 3& 3
 &
e

 3

,

Rodzaj pola 

 
%
Pole transformatora 15/6 kV CZAZ-T1
*
 & 5
+&
 
&'
 $ .6781 9 CZAZ-T1
*
  

  , .6 kV CZAZ-PZ
(po stronie 15 9 & 5
+&
 
3

3
..87.67.6 kV)
*
    CZAZ -CR
*
  





 .6 9 CZAZ – L
*
 
+% 
 CZAZ – PR
Pole transformatora 110/15/15 kV (strona górna) CZAZ -TH
Pole liniowe 110 kV CZAZ – RL

-'  (:( *(   &
 3&  &


 
  
+ %&
+& ' 

,
CZAZ dla u%  &
 3& 3
 &


 3

,

Nazwa
Rodzaj pola Zastosowamie
( 
Pole liniowe 110 kV RRTC 1/3
5

 '  !* 


(producent: Instytut Energetyki w Warszawie)
trójfazowe zabezpieczenie 


Pole transformatora 110/15/15 kV
ODR-2W


   %&

+ +

 aniem;
(strona górna) rezerwowe zabezpieczenie strony 110 kV
ransformatora
Pole liniowe 110 kV RIoK-2 zabezpieczenie ziemnozwarciowe linii 110 kV
Pole liniowe 110 kV REL 551
'  !* 

   ..8 kV
(producent: ABB)

&
 &(#73   

8
  * 
 %
5 & 
  

 


 
 


pomiarów, sygnalizacji, sterowania i monitorowania: linii elektroenergetycznych, szyn
zbiorczyc 
8" 
"   
"  "  *

!
 




  8 

"
 

 !wych
typu SEPAM 2000 [70].
3 &(#73
 


 8
 

 

 
  

 
 3 





 
!




 
    * 
 




wbudowanemu programowalnemu sterownikowi logicznemu PLC oraz interfejsowi


   $ 
 "* 8
  
'*

" &(#73 
 
*
    


  8
 





  

*   

  *     


 !
 
 
 
 - 

" 

  
!
 8 

  


"  

 
*  



   



 

 
 157



   &(#73 
 


 



  

 9) 
  " " 


" 
w punkcie 11.4.1.
#  *  
 
 "* 8
 


 !
     


 
 

 &(#73
 " * 8  
(  :(2 :(> 8 766 
 ><!+
&37!< 3=<;3 8 7
  * 
 
 !
tycznych.

7.3.2. ZABEZPIECZENIA TRANSFORMATORÓW

B
8
 
   $ 
*

 

   

 

" akich


 


  

 
 
  
!
  * 
   


  

 

*
:



 
 


* *
  
cia i mocy
znamionowej jednostek transformatorowych.
; 
8" 


$
 

 
 
  
" 




 
 

  

   
8!
"  " 
 + ,  *



  

 

 

    
 
 

 
$
 

 
8"  
  !
 
    ?++ ,7  
* 




  

" +
 

 
$  

 
8" 0
$
jowych,

   
1 


   
 

 

 


 

 



  "* 
 

  




8 o mocy do 6,3 MVA.
- 
8   9? 3,7  


 
  
 
pieczeniem

$  

 

 

 "* 
 zowane.

 

 
8" 

 "* 


  


 " 
   


 

 "*   

 


 

  




( 
 !
   06
1
 

 
8" 
" 
* 


 !
 

 
 


 #  
 
( 
 


 $ +C? 
  

8 #
   
*!
 
8 


   

  *  !
   

 *cych.
D
 

 
*   $

 
 

   
 
"

( 
 




" 

    
 .+C.? E< 
 

w temperaturze oleju 90÷95 °C.
158
 

- 
8 *




 


  dele cieplne,
" 
  
  !  
 
 "  B
8    ++ ,7  + 3,7   $ 
*


( peratury maksymalnej, natomiast o mocy 10 MVA
 



 

 



 

 !
tury maksymalnej.
 

 
8  $ * 
 



waniem spec-
 "
 

"
 

  <=#!B <=#!FG



  
  
    &*   + , 
!
formatora 110 ,A&*


 

  rów, sterowania,

   
" <=#!B
 
 

   

*

 
$ 

8
 
  0
 


1 


 

 
   
$ 
 
 



  



  

    
 
 * $
"
&: .)
 

 
8

  



" &(#73 +++! ;
"
 8 "*
 

 "  rowania i sterowa-

 
 

 "* 
 
 
 

 
z wysokim nastawieniem, zabezpieczenie ziemnozwarciowe stosowane w uzwo-
jeniu z uziemionym punktem neutralnym oraz dwie funkcje sterowania i moni-
  
 

( 6
  
8
 

8 
  



" 
   *!
niem [70].

6$02&=<11(3212:1(=$à&=$1,(
4 

 
 

  

 0&#1
*


* *

 

$
$

 
 
 
   
 


 8
  " 

*   

     " 
  

 

 




$   
   
!

   

 
8

-   
  .+H



$   
    
  

  0
 +?C
1 

 

!
 


   

 *   



 
  

  


 


 

 

  

 0&#1 3*  $
  !   & 
  &# *
$ "8
   8
  0 
 
   8
 " 


1 #
 

 8
  
 

 $ 
  

*  -

  
$ 

  8
 
jest trójfazowe.

 

 
 159



   
 &#
  
$ 
 
!

  * 



 

    


" 
  

    
 
  *
"

$ 

  
$ 

 

 
  

    9+H 
$  
  % 

 ?C?H
 

 
 

  
  

  -

 
 + ,  *





&#  
 - &#

 + , 





 

 

7 &#    
$
• 
 
  




• 


 


 0
1   

   





 


•  

   
 

 

!
   * 0&<;1
6$02&=<11(=$à&=$1,(5(=(5:<
 



 
  0&:1 
 




 
    
   

    *



 



 
   
 

 
 !
 



 
  

 
    


 $ 



 

     
  

  "   " *




" 
 &:   $ 
dynowane


 

 



   
 7 &: *
$ 

 "*

"
*  "  


Warunkiem zainstalowania SZR jest:
• odpowiednia rezerwa w liniach zasil 
8 
• 
* " 0 
8" 1   0

1


• kategoria zasilania odbiorników,
• * $




 * 
" 
; 

   &:
 
 
" 

  


35=<.à$'=$%(=3,(&=(
W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ
:




 

 

   

  




 
 
 +A/ kV.
160
 

W analizowanej stacji transformatory 110/6 ,
 




"  
o-
     " -   9)




 




 a-
nych dla tych transformatorów po stronie pierwotnej, natomiast w tabeli 7.5 wykaz

 

 
 "  

   "   


 
 "
 

  &(#73 +++ 

(" :=B
-'  (1(  ' &


 $
& 5
+&
$ ..87; kV (strona pierwotna)
Typ
Lp. Rodzaj zabezpieczenia Uwagi
przeka(nika
1 


 

  RIT-30
 
 
 a
po stronie 6 kV i 110 kV
2 *&
* 

 RIT-30
 
 
 a
po stronie 6 kV i 110 kV


 

 
%   
 
 a
3 RIT-10 po stronie 6 kV i 110 kV
neutralnym transformatora
4 !* 

 & sformatora SEPAM 2000 D02
 
 
 a
po stronie 6 kV i 110 kV
5 Autonomiczne rezerwowe transformatora RAZT
 
 
znika
po stronie 110 kV

Tabela. 7.5. Zabezpieczenia transformatorów 110/6 kV (strona wtórna)

Typ
prze( 
Lp. Rodzaj zabezpieczenia Uwagi
1 


 '

  SEPAM 2000 T17  
 
znika po stronie 6 kV
2 *&
* 

 SEPAM 2000 T17  
 
znika po stronie 6 kV
3 !* 

 & 5
+&
 SEPAM 2000 D02
 
 
znika po stronie 6 kV
i 110 kV
4 Autonomiczne SEPAM 100 LA  
 
znika po stronie 6 kV

Transformatory 110/6 ,
 
*  
 
 

 
o-
!
   "     *


   


 e-


 
8 #



 

 
 



 

  


  

 
  
-

 
8

  " 
*
 
 
 
w transformatorze – odstawienie transformatora w przypadku, gdy poziom oleju od-
biega od normy oraz przeprowadzenie badania gazu pobranego z zabezpieczenia ga-

 !  


 

 " 

 



$ 


"   
8  *


 
n-
 
 
8
#



" 
8"
 
*  
 
 z-

 
 !
    

  
 
   
 y-

 
8    
 * $  


zaczepów.

 

 
 161

Transformatory 110 kV/6 ,

 
*  
 
 


   
8 
 

 
 

  
 


 #


 
 
   

/+ E<  

  


  

 



" 
     * 
8 


  
  
 .+ E<  

  



 
 y-
" 
 *  
  sformatorów.
-
 + kV z SF6
 
* "
  
 

 

   
    
"  
 e-


     
   &26. '*

 

e-
 
 
     
  " 

 

   
  

 
  

 
 
 

  

 
  
 
 -
j-
 
 

  

- 
 



 + , 

 

 
( :=B!F+
:

 

 

    9/
Pola liniowe 110 ,

 
*   

 

 8 766

 

    :(>!? 

 



 
kierunkowe typu REF-545.

-'  (;(  ' 

3 ..8 kV
Typ
prze( 
Lp. Rodzaj zabezpieczenia Uwagi
1 


 

  RIT-30  
 
  
3 ..8 kV
2 *&
* 

 RIT-30  
 
  
3 ..8 kV

,

 

 
 

  &(#73
Pola rozdzielni 6
-

 

 

    99
-'  ((  '

$ 
  ; kV
Typ
prze( 
Lp. Rodzaj zabezpieczenia Uwagi
1 


 '

  SEPAM 2000 T17  
 
znika po stronie 6 kV
2 *&
* 

 SEPAM 2000 T17  
 
znika po stronie 6 kV
3 Autonomiczne SEPAM 100 LA  
 
znika po stronie 6 kV

#


  
 

  


 * -
  


 

   

 :
 

y-
korzystaniem mo" &(#73 +++ &+)
#  
    / , 
 

   

o-
  

  




"  
 " 8
0>
162
 

>F1  
  
 
 



" 



u-


 
   
   

   


m-

  




 2  
  
 z-
 


" 





 
   
 
polu oraz w nastawni.
# 
 
 
 
* 
 

 

 #


a-
nowi zabezpieczenie  

 
   
  &(#73
+++ B9 
  
    
 
 

 
owo-
!
   
8  :5 B
 

 
 


  
8 B# 
 



Pola pomiarowe po stronie 6 ,

 

 



 


     



 

 
 
 
  
 



   &(#73 +++ 6+)
-   9.  9@ 

   "  

  

 " 



  
 

e
" &(#73 +++ B9
 &(#73 +++ + '
   

8 
  


 &(#73 

8


 


-'  (0( <
+% & 

& % +
%% *= )888 -.

$  ,$
Uwagi
Komunikat Funkcja – zabezpieczenie
&
&

  ' 
LOW O/C 

 5

 >.
  
 


  


HIGH O/C 

 5

 >)
  
 


 '

 
? ..89   ' &
 ..8 kV
  

 ' ..8 kV
SF6 SP-1 3  ,
    @6 (SP1)
SF6 SP-2    @6

 % A@*
  

    @6 (SP2)
SF6 SP-3
  

    @6 (SP3)
?> A rezerwa lokalna
  
 
'

% B AC

-'  (D( <
+% & 


& % +
%% *= )888 #8)

$  ,cych
'  !* 


Komunikat Funkcja – zabezpieczenie Uwagi
DIFF '  !* 


 
'%&
 & 5
+&

HIGH SET 

 6Eb
 
'%&
 & 5
+&

O/CURRENT 

 5


  

 *  %' 

EARTH FAULT 

 +




  

 doziemienia
DIR E/F ziemnozwarciowe kierunkowe
  

 doziemienia
UNDERVOLT.1 
 


 4 &
  . 
'%  3  , ,&&
 !
UNDERVOLT.2 
 


 4 &
  ) 
'%  3  , ,&&
 !
OVERVOLT.1  


 4 &
  . 
'%  3  , ,&&
 !
OVERVOLT.2  


 4 &
  ) 
'%  3  , ,&&
 !
N VOLT DISP.  


 4 BUo} 
'%  3  , ,&&
 !
?CONTROL? nadzór obwodu wyzwalania 
&
 3

'

% 

,cej
PRESSURE     3%

 iku '
  
 
 Obwody sterowania i blokady 163

8. OBWODY STEROWANIA I BLOKADY

8.1. WPROWADZENIE



   


 
  
 r-

   
 
 
 
      a-
   

   * 


     
 
   
 *-

     


 
  
  


*    
 

  


   
  
      

o-
energetyczne.
  
  
 
 *
  n-
    
  
  
  
w), realizowane
 
 

   
    
obiekty sterowania w stacjach elektroenergetycznych.

8.2. RODZAJE STEROWANIA

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH
Realizacja procesu sterowania wymaga wykonania odpowiednich obwodów ste-
rowniczych.
 
*  

 
   

 e-



* 
!
•

  

• 
  
nia.
 


 

 
     o-

      


  " 
  "

    
(#
 
 
 

 
   
 

zlokalizowanej w nastawni lub dyspozytorni (sterowanie centralne, telesterowanie).
   


  

  
 
 * $        
  


#
 *  


  
 
  
 
 
        nia przeprowadzenia

    
   

 

*   
     *
 
 
   
*  

164
 

 

   

  


* 
!
• 
 
 
 %  *   

 e-

 % 
 
 

   
 


• 
 
 
  *   

 


  
  # 
 

   e-

 
 
 
 
 *    
   a-
 
     
    
 
  
 

  
 * 
# 

    
 
  * 


 
 
 

 
ce i 
 
  y-
 
 
 
 *  &' (#  
 
   z-
     

  ))* (#   
   
*  +
 

  
    o-
starczana osob 
  
 ,
 *
   
ste
 
   

 *  
 * 

 
 
 *  $ 
 
 * nik
ma osobny, zazwyczaj zminiaturyzowany sterownik) albo sterowanie wybiórcze (je-
 
 
  
 
 
 
 #
,
 
   
 
 
 
 

$ 
 
   



 
 

 
 
*   
o-
 
 
 
 
  -
 
  * $ 

 e-

    

 
 
.  

 e-

 


35=<.à$'2:(52=:,=$1,$
8.à$'Ï:67EROWANIA

  
   
  '/  
d-
  
  
     
(ników po-
mocniczych Rpz lub Rpw, 
   
   

  0  
  
  u-
 
   1  123#  wykorzystywane zesty-
 
 
(   Rza.  dzie zastosowano dodatkowo

(  Rpsz i Rpsw, *  
 *  y-
 
 

 
  
  
 



   
(  

  
  
   
Przy uszkodzeniach w obwodzie 
    
(
 
 

  
(   
i-
 Obwody sterowania i blokady 165

   wodzie sterowania.
( Rps  


  w-
 
  oraz rezystorem dodatkowym Rd, o tak dobranej


   $   
(   o-
 
   
   
   
 o-
    
 
 


   
   

  ników o zblo-
 
    "        

poszczególnych biegunów. W tym drugim przypadku obwody sterowania wykonuje


 *  
(+) PZ Rpz (–)
PW Rpw

Rza1
Rza2
Rpz W CZ
W

    
 
  cznika: Rd
    
    
 
 Rpsw
Rza  
      
yki
Rza3
zabezpieczeniowej i systemowej,
Rpz, Rpw –   

      Rza4
Rps    
mocnicze,
Rpw W CW
Rd – rezystor dodatkowy, W
  
  

   Rd
W
    
    
  a Rpsz

 *  


     
 

elektroniczne systemy sterowania i kontroli oraz komputerowe systemy wspomagania,

  
 
  

oenergetycznej.

  
 
   
  
  ') s-
tem ESSK, opracowany przez Energoprojekt-Kraków.     !
podstawowy zestaw operatorski (PZO), zainstalowany w nastawni, $ 
4
-wykonawcza oraz  
   
  



 
 
 
  
    
j-
 

 

  
    
( #
Podstawowy zestaw operatorski obejmuje:
• 
  
  
 
  
 
o-
kalnego pomiaru wybiórczego, kontroli synchronizmu, sygnalizacji ostrzegaw-
 
   

•  


4
  
  

 

 
 
   
 

166
 

• 
   
 

   * 4
ników,
• " 
 51,+64  

 
 
• " 
  

 
  


3 Rysunek 8.2. Schemat struktural-

W 4 no-przestrzenny podstawowego
7 W zestawu operatorskiego (PZO):
W 1 – pulpit operatorski, 2 – konsola
2 5 sygnalizacyjno-pomiarowa,
W W 3 – tablica synoptyczna,
1
W !   
 
 i-
 "   
#$
ostrzegawczej, 6 – krosownica,
7 – pomieszczenie dyspozytorskie
6
W %  ! " & 



poza pomieszczeniem
dyspozytorskim)

5 

   
   


o-
 
 51,+647 przeznaczone dla uproszczonych stacji 110/15 kV.
7
 51,+647 *
i


 
 "!
• 
  //* (   /8 (  

nieniem wy-
maganych blokad,
• 
  *  //* (   /8 kV,
• 
 
 
  


 //* kV i 15 kV,
• 


 

 
   
 "
matorów
110/15 kV,
• sygnalizacja ostrzegawcza.
-  

  
 
 wybiórczm jest

 

 51,+64   
 


   
 
  
 
 
  
  9): 3
   i-
  

skami „;
 <;     
  

pulpicie ste
  

     
  
icy synop-
tycznej.
7
 51,+64

 * 

  

  * $ 
 

     

  
 7
 

 

 
 

u-
 
  
 
$  


7
 51,+64   
   
 z-
    ! 
    a-
  
 
   

 a-

 
  

 
 
$ 
 

 
 

 Obwody sterowania i blokady 167

7
 51,+64  51,+647    
 

 

    



0
*
 
   


 
* 
 * 
  
 
nych, dlatego w nowoczesnych sta-
      
 

   
 
   *   2   
 

 
  
  
 
 
 

 
2

  
  
 
   
   n-
$    
  
  
  
 
  d-
 
  =   * $

i-
  
*
 
(   


 

     hniki komputerowej.
1    


  
  
 

  
 

  
  
   

    
 


   
elektromechanicznych.
>
*  !
• 
   
• 
  "
 
  
• 
   

•    
   
•      
 

•   
  
 
 
 *  
skrócenie cyklu inwestycyjnego.

35=<.à$'67(52:$1,$à&=1,.$0,
W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ
6  
  
  
   
 o-
  
   


 //*?@ kV w odniesieniu do rozdzielni
110 kV [46]. W rozdzielni napowietrznej 110 ( 
  //* kV oraz
 //* (  

   
 

 3 e-

  
 
       
 

))* ( 
    
 ))* (
 
 

   y-
 * acji.
1
     

 //* ( *
$

!
• 
          
 -
zanego ze sterownikiem stacyjnym telemechaniki,
•  "

      
  
 
 a-

 #
168
 

•   
  
   " 

 
a-
lizowanych na terenie rozdzielni.
1
     
  
    

   
 
     
  


  


 % 1A>051 9'/:    rozdzia-
le 12.


    +>7 12+BC 3+ 
  
  'D

  
 
 
    
  


    
  
  
$

  ' 
   
# ()*+ %
$       ,

+
 
 * $  

 
 m-
 +>7 12+BC 3+ 
 
1,+63=>5+   
 %
 

3E+2+>5+ A 2>5F= 
 3E+2+>5+
= 2+>5= A 2>5F= 
  
 

     
 *
 
blokady w systemie oraz blokady fizyczne zainstalowane na obiekcie sterowanym.
Operacja zostanie zapisa  05+>>5F7 0=6+   
  
  

   B 
 
   

     

     
  1A>051  
  " 6+F=   

jest wówczas wprowadzana do obiektu.
1
     
   
 u-
 
  " 
 
  
  '& F*
 Obwody sterowania i blokady 169

   
 

*  
*  
 
"


    
  1
 
rozdzielnicy 110 ( * 
$  
 
( 6+G 
  n-
stalowane.

Rysunek 8.4. Centralna szafa sterowniczo-pomiarowa

>
  '8 
  "
 


 " 
 -   
$

 
   
 "

 //*?@ kV o znamionowej mocy

 D*8 (= 
       
 
 5 

 
  
 
  
y-
   //* (  
 


 

 
 
pozycji „;
   

 3  * 
 
 -
  5"
 
 
    o-
 *
   
7 
  

   
  

 
 " 
   



1" 
 
  

 
  
 

 
 *   
 1
  


 
   " 
  
<*;  

elektryczne). Po 
 
* 
$ 
  % 
</;  


# 2
  "   

 *

 
d    
 
 uziemni-
    *
  
 
 
*   e-
 
    
 
 
 

110 kV.
170
 

Rysunek 8.5. Fragment tablicy sterowniczo-pomiarowej

1" 
 
 
 
  
  '@ *  
o-


       
 

 *  
  


4
  



  

 
  *  
  e-

   
  
 1"   *  *    



 7*
  
 
  
  
 
 
 < 


;  
 * 
 "
 

*
   
    

 "
 
 
   
!
• przyciski sterownicze,
• styczniki do zasilania i zmiany kierunku obrotów silnika,
•  

 
  
 
 

 



  
 
#
• 
( 
   
 
 
*
 Obwody sterowania i blokady 171

    



  
 
   i-
   
      H*I  
a-
 * 
 
 
  

Rysunek 8.6. Widok szafki sterowniczej po otwarciu drzwiczek frontowych

 
   

 
  
 


 
 
 
   
 
 
 
#
 
 
    
  
  b-

  
   
 
 

   
  y-
  
   /H)I  
 
  
 i-
 
  

  
 
 6
 
 
  
*
 
  
 
 
 
    " a-
 
  
 

     

  
  
   * 
   
 % 

   
   * 
 %  
 

 
 1
   
 * 
 
 

   
 
  

  

* 


   
*   
   
  
  


       *  
-
puje prze  >  >3

  
  



 
*  $ 
   


 
  



  *
 
  o-
172
 



     
  
  
 # 


   
  
 

     


  
 


   8& 
 
  


 
    
 *  


8.5. BLOKADY
3
  
   
 * e-

 
  
 
(  
  6  * a-
$ 

  
  *
  
 
  
 
 

 
 
 
     o-
 $      
 
 

 
 
a-
 
 *
  
  owych.
>
   
   


 !
• 
   
 *
•   


  (
  
    

jest niedopuszczalna,
•  
 
  
 
 
  

-
* 

0
    
 

    *-

         


 
 
 
*  a-
 

 > 
 

     

 
     $ *
 

     
     
  i-

  $ *
 
     
   y-
 
   
   

J
   $ 

   


  o-
dwójnym lub potrójnym systemie szyn zbiorczych. W rozdzielnicach o prostych,


   *   $ 
 
 
*     
 * 
$ !
1.  
   
* *
 
    *   ika).
2. +

 
    

 
 

o-
 *    

3.  
   
 
 


   ( *  
  *e-
 


      
 
  *
 l-
     
    

4. +

   
  



     


 
 nika  y-
 Obwody sterowania i blokady 173

 *  
 
 # 
 7
 
  
*
      
  
 
ciem.
5. +

 
  

  
  -
    
      i-
     
  
 
 owej.
1
 
     

 


  
  
 

 1>  
   b-
   
 

 % 
   


  
 
   

6 
 
* *     
  
 
-


     
 
 

,

 
 
 
 

   
 
 z-
 
 

  dach blokad elektrycznych (sterowanych


#  
  
 
 
   *
  


  



  
pod napi
ciem.
>
  'K  ''  
   
   
      
  
  
 
  'K# *
     z-
 
 
       

z dwóch sekcji.

(+) CB1 (–)

W1

W2 CB2
O7
CB3
O1 O2 O4 O6
W3 CB4
W1 W2 W3 W4
CB
5
W4 CB
O3 O5 6

W1 W2 CB
7

W3 W4

Rysunek 8.7. Blokada stacji o pojedynczym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych:

-    .$

ików

  
  
  '' 
 

   y-
 

 3& ) 38#    
  


3J 
    
*
$  
  

  
  
   stemu szyn na drugi.
174
 


 

  
   

 
   
  * 
 
!
•  * $ 
   
•   * $ 
 
  
•   * $  
    r-
    
 
• 
 * $ 
 
  
• 
 * $  
    

uziemnikach po obu jego stronach,
•  * $  
 
      
stronach,
•  * $ 
    
   
#
•          * $ 


 
    
 
  y-
 
      

 
  

 
         y
(+) OB
(–)
O1
O1 O2 O4 O5 O6 O7 O1 CB2

W2 W1
W1 W3 CB1
O2
O3 O2

W2 CB3

O4 W2 O5

Rysunek 8.8. Blokada  
$ $
 #
CB4

rozdzielni o podwójnym systemie szyn zbiorczych:
W2
-    .$


OB – szyna odblokowania CB5

J
  
 *      
 o-
 
   
 1A>051 9&D: 3   
   e-
 "
 G367 A 1,+63>52+ 
 
* 
 

   
  
 * 
  
 


     
 
  
 Obwody sygnalizacji 175

9. OBWODY SYGNALIZACJI

9.1. RODZAJE SYGNALIZACJI W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH


 

  


   
   
 

 a-
  





 
 




o-
*
 


  
 

 

   
 
  

 

 sygnali-
zacji:
•  



*

  

 




 y-




  




 




•  









  

 



 

  
  


•  







  

   
 

 
 

  


•  











 

( 


!

   



  
 


"  


 
  
# 

(  


  
 
o-
miast do sygnalizacji akustycznej – syreny, dzwonki, buczki itp.
$


 


 



 

 

    
przeznaczonych tablicach sterowniczych.
 


  




  
 
 

  


  


 
 




  o-
wania.
" 

 
  


 *

 
*#
•  





 
  

 
 
• sygnalizacja dwulampkowa,
•  





 
( *


  

 
  
 

  


   

  

 *e-
  
    *
  
 
 

* 
r-

 % *


 

 &* * 




*   

  

   


 
    


 % 
 
  



   





 

 


tablicy sterowniczej.
"   


 

 * * 

 


 


 
 
 '



  
  

 


 
  
 


 


 &  
 


  


176
 

(
 


  
   
 
 
  o-

 
 


 

 

   
 



  
   



o*



$
  


 


 

  
(
*


 

 ) 
( 




  *  

a-

 
  

   * 
  
 
e-



 *
 





   
 
 
  *

( 


 *    +,-  


(+)

(–)
O
     

* 
  
 

 
(

  

Z O, Z – cewki elektromagnesu odpo
 
 
  

*eniu

. 






 


 
  


z-

   


    

/  * 

n-
   

 



 $
 
  


 



 


       

 
 




 
 
 

* 

 

 

  


  


   

 

 

 
b-
  %  
0  
  




 
 

  

y-


 
 








 

 
 )1
  

Szi 
 
  


 


e-

(

  Rp    

  



  a-
snych styków Rp1 0

 
    

(
2p2, Rp3) jest podawane


 

  


 
  (


(+) (–)
Szi

Pk Rp1 Rp

Pp
Rp2
      niow 

o samoczynnym za  znika:
Rp3 Szi  
  

  
Rp   ( 


 Obwody sygnalizacji 177

. 











 


  % 



 
 
    * / 

(  



 


 * 

   
 
   
  
  

 


  



  *    

u-
   


  



  




  


 


(  


 
*  
( 
    y-
  
  
 
 "
* 
   


  d-

 

 

 * 


  * 

  

lampki sygna

  
 

(
 

   
 wane


 '


  

 * 
 * 
/  ,33 
  d-


  
   

W nastawniach do wizualizacji aktualnego stanu pracy roz
 * 
a-


 )4 



 
* 

/



5.(6270 (



 

 

 8
 



 
*
stek o wymiarach 25×25 mm. Na elementach mozaiko-
 
  
 ematu synoptycznego rozdzielni, a ponadto
 
  

 

  

 
 *

 -
cze

 

  
  

  
 ptycznej


 

* 
  

sterownicze, przedstawione na rysunku 9.4



(    


 .


 * 
  


*-
nie na tablicy o wymiarach 3×1,5 m. "


  
 

 

jest dostosowanie schematu w przypadku
stopniowej rozbudowy stacji.

Rysunek 9.3. Fragment mozaikowej tablicy synoptycznej

a) b)

  ! "   # 

  $ 

 
 #$  
   

.
  


 
  

7
 *
 *






 
 

 9

 


 


 
o-
 
 

  
  
(
 *

  


 



  
 


178
 

 


    
   
 



 *  
 9
 



  

 


 
 










 
 

 2







 

 /
 

 
 / 
  



 

 
   

 
  


 
     




 



 
 

 t   *7

  


 
 

  

35=<.à$'8.à$'86<*1$/,=$&-,67$&-,
ELEKTROENERGETYCZNEJ
2





   


 

 



 


 
   
 3:; < =+;> 0



 a-
  


  
 
 * 


  

 b-
  

 
  





 
 

 


*
 


  
 
 .  
  

# 
 *



 
   
  



 
 

  

 

 













( 



6<*1$/,=$&-$67$1832à2(1,$à&=1,.Ï:
. 




 *

 

 3 < * / 




przez:
• 
  


 
  

  

 

a-
blicy sterowniczo-pomiarowej,
•    


 

 

  


 

elektroenergetycznej – SYNDIS,
• 



Pierwszy, najprostszy sposób sygnalizacji, oparty na lampkach wbudowanych
 

   

 
 ?,  
 
 r-


 

 





  

 
 





o-

 
 


"   (   
 * /  
   .@9"5. 
w rozdziale 12.
9
 ), 

 
        
  
 .@9"5. *
  






  
 *


 
 

 3 kV oraz 6 < &  * 

  *
  


 
 





   
  0 
 *i-



 
  



    



  *
r-
 Obwody sygnalizacji 179


 
 *


 

/ * 
  



 
gra
  

*  

  % 



#


  
 
 
&'()

Rysunek 9.6. Tablica synoptyczna

*
 
+ # 

 + 

 
 , 
+  

#

 + 
 m$
180
 

(
 (   
 

 

 
  
  * 


 
 
   






 




 ); .





 





 

z-


 


 


 "

  

 

 
  wanie schematu w przypadku stopniowej rozbudowy

 (



 



    
  

 

 



 
 

. 




 *

 

 ; < * / 




przez:
•  
( *
 07+?
•    


 

 

  


 

elektroenergetycznej – SYNDIS.
" 
( *


  
  

   z-

 
 
   


 
 *

 9
 )A


 
( *

 3 <   
 *





stacja 110 < 
(  


   

  B   * "



   

 o-
*

  
   

   








  

 '
 

  
 
z-
 

   

 
 



 C
 
r-
 
   


 
 


  



  *

/ 
 






  


 (
-
kowej.

  - (

 
( 

*  

 
 
rozdzielni 110 kV
 Obwody sygnalizacji 181

W rozdzielni 6 <  



*

 * / 



 r-


 


 '8" 



 26D . 

 
 
*  * 

      .@9"5.

  

 



 
 
 

 



  3 kV i 6 kV.

6<*1$/,=$&-$=$.àÏ&(
,=$'=,$à$1,$=$%(=3,E&=(
. 













  







( y-



  2C7A3 

2.7??1 *   



#
•

 








 
•

 

/ 

 
  

/  
 
• 
 
  
 
   


 


  



 

 







 



  


e-

(
 


 


  

 
*



 a-
  

(
 

   



( 
 
a-




   

  



(
    


C

 



(

 





 




e-
   
 5  


 
   














  
 



  


 


   


  o-

   
   
  


 *
  



  
przemiennym.
. 





 









  
 

 ; < * /







 



 26D 

onych
   
  

 !

 







 o-
  '6" 






 '8" 


 6<69(.  r-
mie     


  
  

 




















 

 


 


     
   
 

 .@9"5. 0 o-

  

 (
  


 




 . 
i-


 
*  





 
 

 












  " 56995BC "C2 6 =?A> "

  
*/ 




  


 


  

  y


6<*1$/,=$&-$32à2(1,$35=(à&=1,.Ï:=$&=EPÓW
Transformatory 110 kV/6 < 



 
  
*  

o-


  
 


 &
   
  




e-
 










 
 *



  
182
 




 !



    
(
*





 
 

0 ( 
(  *


 
  


e-
 
 



 
 

 $
 
  acje
 * 





  
 


 

*



 $
 
  
 


 




na,

 
 

 tablicy sygnalizacyjnej pola danego transformatora.
$

 



 

# 


 
 

 

.
 
 

 
 )? 0
 9C"C&95B 



1A7
  


   


  *
 
e-



 
*  *







   
 

-
  

 



 
      *e-




1A 
  


 
  


 


 

/   % 1 <  1+ < 0

 
 )) 

!"*5!295B 




   
  
# 

zasila
 


  
(  

 
 

PZT-26 ODBIORNIK PZT-26 NADAJNIK

0&0)"24561

}
}
220 V

  . /
   
  
 

( 

*   

   0
( 

*    /123

 
     
 183

2%:2'<à&=12&,,7(/(0(&+$1,.,

52'=$-(à&=12&,:67$&-$&+
ELEKTROENERGETYCZNYCH
Efektywne funkcjonowanie systemu telekomunikacyjnego stanowi warunek spraw-
QHJR NLHURZDQLD SUDF VWDFML : VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK V\VWHP áF]QRFL
SRZLQLHQ ]DSHZQLü áF]QRü
• na potrzeby dyspozytorskiego prowadzenia ruchu,
• QD SRWU]HE\ ]DU]G]DQLD
• QD SRWU]HE\ ]DEH]SLHF]H
• GOD EU\JDG Z\NRQXMF\FK SUDFH NRQVHUZDF\MQR UHPRQWRZH
• dla telemechaniki. Przekazywanie informacji i rozkazów w stacjach elektroener-
JHW\F]Q\FK PR*H E\ü RGELHUDQH ]D SRPRF
• telefonicznych linii kablowych i napowietrznych,
• áF]\ Z\VRNLHM F]
VWRWOLZRFL 7(1 Z OLQLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK  kV,
220 kV i 400 kV,
• NDEOL Z\VRNLHM F]
VWRWOLZRFL ZF]
• fal radiowych,
• áF]\ ZLDWáRZRGRZ\FK
• telefonii komórkowej.: ND*GHM VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM SU]HZLGXMH VL
FR
QDMPQLHM GZD QLH]DOH*QH áF]D WHOHNRPXQLNDF\MQH G\VSR]\WRUVNLH L DERQHQFNLH
àF]H G\VSR]\WRUVNLH MHVW GRVW
SQH W\ONR GOD G\VSR]\WRUyZ L SHUVRQHOX G\*XUQHJR
Z VWDFMDFK :V]\VWNLH UR]PRZ\ SURZDG]RQH ]D SRUHGQLFWZHP WHJR áF]D V QDJUy-
ZDQH 1DMF]
FLHM MDNR áF]H G\VSR]\WRUVNLH VWRVXMH VL
áF]H WHOHIRQLF]QH 1D SRWU]e-
E\ áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM ]ZáDV]F]D Z VWDQDFK DZDU\MQ\FK NRU]\VWD VL
WDN*H
] áF]D ZF] WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM
àF]H DERQHQFNLH MHVW SU]H]QDF]RQH GR UR]PyZ DGPLQLVWUDF\MQ\FK 3ULRU\WHW GR
NRU]\VWDQLD ] WHJR áF]D PDM G\VSR]\WRU]\ 5HDOL]RZDQH MHVW JáyZQLH ]D SRPRF
áF]\ WHOHIRQLF]Q\FKPrzekazywanie informacji w zakresie pomiarów telemetrycznych
Uy*Q\FK ZLHONRFL LQIRUPDFML R VWDQLH áF]QLNyZ V\JQDáyZ DZDU\MQ\FK LWS RGE\ZD
VL
]D SRUHGQLFWZHP áF]\ ZLDWáRZRGRZ\FK OXE SRSU]H] WZRU]HQLH VSHFMDOQ\FK Na-
QDáyZ F]
VWoWOLZRFLRZ\FK Z áF]DFK 7(1 L áF]DFK NDEORZ\FK
àF]QRü WHOHIRQLF]QD VNáDGDMFD VL
] FHQWUDOHN áF]QLF G\VSR]\WRUVNLFK RUD] WHOe-
IRQLF]Q\FK OLQLL QDSRZLHWU]Q\FK L NDEORZ\FK QD]\ZD VL
WHOHIRQL ORNDOQ 6áX*\ RQD GR
• SU]HND]\ZDQLD PHOGXQNyZ ]H VWDFML GR RURGND G\VSR]\FML RUD] SROHFH ] WHJR
RURGND GR VWDFML
• LQIRUPDFML PL
G]\ VWDFMDPL
• LQIRUPDFML GR MHGQRVWHN QDGU]
GQ\FK
184
 

• LQIRUPDFML GR ORNDOQ\FK RUJDQyZ DGPLQLVWUDFML SDVWZRZHM L VDPRU]GRZHM So-

OLFML VWUD*\ SR*DUQHM LWS
&HQWUDOND G\VSR]\WRUVND áF]\ ZV]\VWNLH OLQLH WHOHIRQLF]QH GR VWDFML L MHVW SRZL]a-
QD ] DXWRPDW\F]Q FHQWUDON áF]QLF 7(1
1D WHUHQLH GX*\FK VWDFML MHVW LQVWDORZDQD ZHZQ
WU]QD VLHü áF]QRFL NWyUD XPR*Oi-
ZLD SRUR]XPLHQLH REVáXJL QDVWDZQL ] OXG(PL ]QDMGXMF\PL VL
Z RGOHJá\FK PLHMVFDFK
UR]G]LHOQL $SDUDW\ WHOHIRQLF]QH V ]Z\NOH LQVWDlowane w kabinach ustawionych na
rozdzielni.
àF]D NDEORZH V Z VWDFMDFK VWRVRZDQH GR WUDQVPLVML QD QLH]E\W GX*H RGOHJáRFL
&]
VWR Z\SRVD*D VL
MH Z XU]G]HQLD WHOHIRQLL QRQHM NWyUH XPR*OLZLDM MHGQRF]HVQH
korzystanie z pasma UR]PyZQHJR RUD] ] NLONX NDQDáyZ QDGUR]PyZQ\FK 6SRW\ND VL

WDN*H LQQH UR]ZL]DQLD SROHJDMFH QD ]DVWRVRZDQLX NDEOL WHOHWHFKQLF]Q\FK L XPLHVz-

F]HQLX LFK ZHZQWU] OLQNL RGJURPRZHM 'RSXV]F]D VL
WH* Z\NRU]\VWDQLH GR FHOyZ
teletechnicznych samych przewodów odgromowych linii elektroenergetycznych, po
uprzedQLP LFK RGL]RORZDQLX RG VáXSyZ OLQLRZ\FK
5DGLROLQLH VWDFMRQDUQH VWDQRZL áF]D R GX*HM SHZQRFL L GX*HM SRMHPQRFL V RQH
MHGQDN*H NRV]WRZQH àF]D WH V RSáDFDOQH W\ONR SU]\ GX*HM OLF]ELH SU]HV\áDQ\FK Ln-
formacji.
: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VSRW\ND VL
 RSUyF] NODV\F]QHM NRPXQLNDFML Ua-
GLRZHM UR]ZL]DQLH QD ED]LH VLHFL WUXQNLQJRZHM àF]QRü UDGLRZD MHVW ZyZF]DV ]a-
SHZQLDQD SU]H] UDGLRWHOHIRQ\ PRJFH VL
Z]DMHPQLH áF]\ü
6]F]HJyOQLH GX*H Z\PDJDQLD VWDZLD VL
áF]RP VáX*F\P GR ]DEH]SLHF]H =a-
]Z\F]DM V WR áF]D 7(1 áF]D NDEORZH RUD] áF]D ZLDWáRZRGRZH
5R]ZyM HQHUJHW\NL Z RVWDWQLP RNUHVLH RUD] GRVNRQDOHQLH RUJDQL]DFML VáX*E SURZa-
G]HQLD UXFKX Z VWDFMDFK SRZRGXMH ]ZL
NV]HQLH SRWU]HE Z ]DNUHVLH áF]QRFL L LQWHn-
V\ZQ\ UR]ZyM VWRVRZDQ\FK URGNyZ

7(/()21,$(1(5*(7<&=1$121$
7HOHIRQLD HQHUJHW\F]QD QRQD 7(1 MHVW MHGQ ] VLHFL áF]QRFL G\VSR]\WRUVNR
UXFKRZHM Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK &]
VWR Z OLWHUDWXU]H RSHUXMH VL
UyZQo-
ZD*Q\P SRM
FLHP
   
 
  L VNUyWHP (71 : SU]HV]áRFL
VWDQRZLáD RQD SRGVWDZRZ VLHü áF]QRFL G\VSR]\WRUVNRUXFKRZHM
7HOHIRQLD HQHUJHW\F]QD QRQD 7(1 RG]QDF]D VL

• GX* QLH]DZRGQRFL
• umiarkowanymi kosztami inwestycyjnymi,
• PDá\PL NRV]WDPL HNVSORDWDF\MQ\PL
• PR*OLZRFL ZLHORNURWQHJR Z\NRU]\VWDQLD áF]D SRSU]H] ]DVWRVRZDQLH NDQDáyZ
QDGUR]PyZQ\FK GR SU]HQRV]HQLD V\JQDáyZ WHOHPHWULL L WHOHPHFKDQLNL
àF]D 7(1 SUDFXM SU]\ F]
VWRWOLZRFL · N+] >@ *áyZQH HOHPHQW\ WHOHIo-
QLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1 WR

 
     
 185

• XU]G]HQLD QDGDZF]RRGELRUF]H 7(1

• FHQWUDOH áF]QLFH DXWRPDW\F]QH 7(1
• filtry liniowe,
• GáDZLNL ]DSRURZH
• NRQGHQVDWRU\ VSU]
JDMFH
• SU]HZRG\ URERF]H QDSRZLHWU]Q\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK R QDSL
FLX  kV,
220 kV i 400 N9 Z\NRU]\VW\ZDQH GR SU]HV\áDQLD LQIRUPDFML
1DMQRZV]H UR]ZL]DQLD WHFKQLF]QH Z ]DNUHVLH WHFKQRORJLL 3/& Power Line Com-
munication XPR*OLZLDM UyZQLH* SU]HV\áDQLH LQIRUPDFML NDEORZ\PL L QDSRZLHWU]Q\PL
liniami SN.
: UR]ZL]DQLDFK WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM UR]Uy*QLD VL
GZD URG]DMH VSU]
-
*HQLD XU]G]H 7(1 ] OLQL HOHNWURHQHUJHW\F]Q MHGQRSU]HZRGRZH L GZXSU]HZo-
dowe. : VSU]
*HQLX MHGQRSU]HZRGRZ\P NRU]\VWD VL
W\ONR ] MHGQHJR SU]HZRGX
URERF]HJR OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM GR SU]HQRV]HQLD SUGyZ ZF] NWyU\ Z\SRVD*D
VL

Z GáDZLN ]DSRURZ\ RUD] NRQGHQVDWRU VSU]

JDMF\ L SU]\áF]D VL
]D SRUHGQLFWZHP
ILOWUD OLQLRZHJR 6WRVRZDQLH VSU]
*HQLD MHGQRSU]HZRGRZHJR MHVW VWRVXQNRZR WDQLH
'áDZLNL ]DSRURZH L NRQGHQVDWRU\ VSU]
JDMFH VWDQRZL ERZLHP NOXF]RZ\ VNáDGQLN
NRV]WyZ áF]D 7(1 6SU]
*HQLH MHGQRSU]HZRGRZH VWRVXMH VL
Z OLQLDFK  kV
] Z\MWNLHP ZD*Q\FK WUDQ]\WRZ\FK áF]\ 7(1 RUD] Z UR]ZL]DQLDFK RSDUW\FK QD
WHFKQRORJLL 3/& : W\P GUXJLP SU]\SDGNX XNáDG MHVW GRGDWNRZR Z\SRVD*RQ\ Z Po-
GXá\ VSU]
JDMFH
: VSU]
*HQLX GZXSU]HZRGRZ\P SU]HGVWDZLRQ\P QD U\VXQNX  NRU]\VWD VL

] GZyFK SU]HZRGyZ URERF]\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM GR SU]HQRV]HQLD SUGyZ

ZF] : VSU]
*HQLX GZXSU]HZRGRZ\P XU]G]HQLD 7(1 SU]\áF]D VL
SRSU]H] ILOWU
OLQLRZ\ GR GZyFK SU]HZRGyZ URERF]\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM 6SU]
*HQLH GZu-
SU]HZRGRZH VWRVXMH VL
ZH ZV]\VWNLFK OLQLDFK  kV i 400 N9 RUD] QD ZD*QLHMV]\FK
liniach 110 N9 ]H Z]JO
GX QD V\VWHP áF]QRFL : V\VWHPLH 7(1 GáDZLN ]DSRURZ\ R
LQGXNF\MQRFL L ]DP\ND GURJ
GOD SUGyZ ZF] NWyUH SU]H] NRQGHQVDWRU VSU]
JDMF\
R SRMHPQRFL C L ILOWU OLQLRZ\ V SURZDG]RQH GR XU]G]HQLD QDGDZF]RRGELRUF]HJR
7(1 ZVSyáSUDFXMFHJR ] DXWRPDW\F]Q FHQWUDO 7(1
=DVWRVRZDQ\ Z WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM ILOWU OLQLRZ\ PD QDVW
SXMFH ]a-
dania:
• GRSDVRZXMH RSRUQRü NDEOD ZF] GR RSRUQRFL IDORZHM OLQLL SU]HV\áRZHM
• ]DEH]SLHF]D XU]G]HQLD 7(1 SU]HG SU]HGRVWDQLHP VL
V]NRGOLZ\FK QDSL
ü ] OLQLL
SU]HV\áRZHM
• FKURQL SHUVRQHO SU]HG SRUD*HQLHP
'áDZLN ]DSRURZ\ VWRVRZDQ\ Z 7(1 ]DZLHUD RSUyF] FHZNL LQGXNF\MQHM RGJURm-
QLN L XU]G]HQLH VWURMHQLRZH
186
 

Stacja A Linia 220 kV Stacja B

 Kondensator
zaporowy

cy

Filtr liniowy
górnoprzepustowy

Kabel w.cz.



nadawczo-odbiorcze

Automatyczna
 
    
 


F F
Aparaty
telefoniczne
F F

            
*  

  !
: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VWRVXMH VL
RVWDWQLR XU]G]HQLD (7/ VHULL 
L  SURGXNRZDQH SU]H] NRQFHUQ $%% >@ 8U]G]HQLH WH VWDQRZL XQLZHUVDOQH
WHUPLQDOH F\IURZH WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM :\NRU]\VWXMH VL
MH GR SU]HV\áX
NDQDáyZ IRQLL WUDQVPLVML GDQ\FK RUD] V\JQDáyZ ] XNáDGX WHOHPHFKDQLNL L ]DEH]SLe-
F]H OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK =DSHZQLDM UHODW\ZQLH QLHZLHONL NRV]W FDáHJR áF]D
SU]\ MHGQRF]HVQ\P ]DFKRZDQLX GX*HM SHZQRFL WUDQVPLVML Z SRUyZQDQLX ] áF]DPL
Z\NRQDQ\PL LQQ\PL WHFKQLNDPL 7UDQVPLVMD ZL
NV]HM OLF]E\ GDQ\FK Z\PDJD GRGDt-
NRZR ]DVWRVRZDQLD RGSRZLHGQLHJR PXOWLSOHNVHUD 3R]ZDOD WR QD ]ZL
NV]HQLH OLF]E\
NDQDáyZ WUDQVPLVML RUD] X]\VNDQLH PDNV\PDOQHM SU
GNRFL WUDQVPLVML QD SR]LRPLH
odpowiednio 64 kbit/s dla terminala ETL500 i 256 NELWV GOD (7/  8U]G]HQLD
(7/ XPR*OLZLDM WUDQVPLVM
LQIRUPDFML SRFKRG]F ] Uy*Q\FK NDQDáyZ X*\WNRZQLND
1DOH* GR QLFK PLQ NDQDá\ UR]PyZQH NDQDá\ GDQ\FK L NRPHQG\ WHOH]DEH]SLHF]H
:V]\VWNLH NDQDá\ LQIRUPDFML V ]DPLHQLDQH QD MHGHQ V\JQDá ]DMPXMF\ ]GHILQLRZDQH
SDVPR Z SDPLH UDGLRZ\P ZF] · N+] : XU]G]HQLX (7/  JyUQ JUDQLF

]DNUHVX F]
VWRWOLZRFL QRQHM ]ZL
NV]RQR GR  N+] FR XPR*OLZLD WUDQVPLVM

ZLHORNDQDáRZ 8U]G]HQLH (7/  SUDFXMH Z GZyFK WU\EDFK MHGQRNDQDáRZ\P L


 
     
 187

GZXNDQDáRZ\P : WU\ELH GZXNDQDáRZ\P SDVPR GUXJLHJR NDQDáX Z\QRVL  N+] L MHVW

wykoU]\VW\ZDQH GR WHOHJUDILL QRQHM )0

10.3. TELEMECHANIKA
5R]ZLMDQD REHFQLH FHQWUDOL]DFMD SURZDG]HQLD UXFKX RUD] SRZV]HFKQH G *HQLH
GR RJUDQLF]DQLD SHUVRQHOX UXFKRZHJR QD VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SRZRGXM 
NRQLHF]QRü DXWRPDW\F]QHJR SU]HND]\ZDQLD ]H VWDFML V\JQDáyZ PHOGXQNyZ Ln-
IRUPXMF\FK RURGHN G\VSR]\WRUVNL R VWDQLH VWDFML OXE VLHFL D RG G\VSR]\WRUD GR
VWDFML ± SROHFH UXFKRZ\FK =DGDQLD WH VSHáQLDM XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL NWyUH
]ELHUDM SU]HV\áDM RUD] RGWZDU]DM LQIRUPDFMH SRPLDURZH WHOHPHWULD V\JQDOL]a-
cyjne (telesygnalizacja), sterownicze (telesterowanie) oraz regulacyjne (teleregula-
cja).
6WUXNWXUD VLHFL WUDQVPLVML LQIRUPDFML MHVW FLOH UyZQRZD*QD VWUXNWXU]H QDG]RUX
G\VSR]\WRUVNLHJR /LF]ED SU]HND]\ZDQ\FK V\JQDáyZ MHVW EDUG]R GX*D 1D SU]\NáDG
PL
G]\ UHGQLHM ZLHONRFL ]DNáDGRZ G\VSR]\FM UXFKX D SRGSRU]GNRZDQ\PL VWa-
FMDPL WU]HED SU]HVáDü NLOND W\VL
F\ ZDUWRFL SRPLDURZ\FK PHOGXQNyZ L SROHFH VWe-
URZQLF]\FK &]
ü ] W\FK V\JQDáyZ PXVL E\ü UHWUDQVPLWRZDQD GR G\VSR]\FML Z\*V]e-
go szczebla.
=HVSyá XU]G]H WHOHPHFKDQLNL VNáDGD VL
] XU]G]H QDGDZF]\FK L RGELRUF]\FK
RUD] áF]D OXE NDQDáX WUDQVPLV\MQHJR
: OLWHUDWXU]H VSRW\ND VL
Uy*QH NU\WHULD NODV\ILNDFML XU]G]H WHOHPHFKDQLNL 1Dj-
F]
FLHM VWRVRZDQH NU\WHULD REHMPXM
• VWUXNWXU
RUJDQL]DF\MQ
• WHFKQLN
SU]HV\áDQLD V\JQDáyZ
• kierunki transmisji,
• V]\ENRü WUDQVPLVML L SRMHPQRü XU]G]H
• rodzaj elementów i technologii wykonania.
3RG]LDá ]H Z]JO
GX QD VWUXNWXU
RUJDQL]DF\MQ
• punkt–punkt,
• JZLD]GD ] UHWUDQVPLVM
• gwiazda bez retransmisji.
3RG]LDá ]H Z]JO
GX QD WHFKQLN
SU]HV\áDQLD V\JQDáyZ
• analogowe,
• cyfrowe.
3RG]LDá ]H Z]JO
GX QD NLHUXQNL WUDQVPLVML
• jednokierunkowe,
• dwukierunkowe.
188
 

1D SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL V VWRVRZDQH QDVW

SXMFH URG]DMH áF]\
• áF]D WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1
• áF]D NDEORZH ZáDVQH HQHUJHW\NL OXE G]LHU*DZLRQH
• radiolinie,
• áF]D ZLDWáRZRGRZH
• telefonia komórkowa.
6WRVRZDQH QD SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL áF]D PDM LVWRWQ\ ZSá\Z QD MHM SRSUDZQH
IXQNFMRQRZDQLH 'HF\GXM WH* R SR]LRPLH NRV]WyZ SRQRV]RQ\FK QD VIHU
NLHURZDQLD
UXFKHP Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK 6WDQRZL UHGQLR RNRáR  NRV]WyZ
XU]G]H NLHURZDQLD UXFKHP Z VWDFML
àF]D WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1 RUD] áF]D ZLDWáRZRGRZH VWDQRZL
SRGVWDZRZ VLHü áF]QRFL QD SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL
: NUDMRZ\P V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P Z SU]HV]áRFL LQVWDORwano Uy*QH
XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL QS XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL MHGQRNLHUXQNRZHM 87-
Ostatnio, od kilku lat, jest rozwijana telemechanika oparta m.in. na opracowanych
Z NUDMX XNáDGDFK GR WUDQVPLVML GZXNLHUXQNRZHM :\NRU]\VW\ZDQH Z W\FK XNáDGDFK
XU]G]HQLD F\IURZH PDM EXGRZ
PRGXáRZ RSDUW QD ]XQLILNRZDQ\P V\VWHPLH NRn-
VWUXNFML PHFKDQLF]Q\FK :\SRVD*HQLH HOHNWU\F]QH RSLHUD VL
QD HOHPHQWDFK SyáSU]e-
ZRGQLNRZ\FK XNáDGDFK VFDORQ\FK SU]HND(QLNDFK kontaktronowych itd.
: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VSRW\ND VL
PLQ WDNLH NUDMRZH UR]ZL]DQLD MDN
• XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL GZXNLHUXQNRZHM 7,'(& SUDFXMFH Z XNáDG]LH punkt–
punkt),
• XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL GZXNLHUXQNRZHM '(7(& SUDFXMFH Z XNáDG]LH
gwiazdy).
6SRW\ND VL
WDN*H UR]ZLQL
W PRG\ILNDFM
W\FK XNáDGyZ RNUHODQ MDNR PRGXáRZ\
mikroprocesorowy system telemechaniki typu MSTO.
6SRUyG Z\PLHQLRQ\FK V\VWHPyZ QDMEDUG]LHM UR]ZLQL
W\ L QDMF]
FLHM VWRVRZDQ\
jest, przedstawiony na rysunku 10.2, system DETEC [13, 91].
: V\VWHPLH W\P NLHUXMFD VWDFMD FHQWUDOQD 3& ]DLQVWDORZDQD Z SXQNFLH G\VSR]y-
torVNLP ZVSyáSUDFXMH ] NLONRPD GR  SRGVWDFMDPL 36 ·36  ]QDMGXMF\PL VL

Z VWDFMDFK QDG]RURZDQ\FK .DQDáDPL WUDQVPLVML Z NLHUXQNX LQIRUPDF\MQ\P V SU]e-

kazywane pomiary i meldunki o stanie obiektu nadzorowanego, a w kierunku decy-
]\MQ\P WM RG VWDFML 3& GR SRGVWDFML V SU]HV\áDQH SROHFHQLD VWHURZQLF]H L UHJXODF\j-
ne. W punkcie dyspozytorVNLP ]QDMGXMH VL
XU]G]HQLH SDPL
FL LQIRUPDFML 3,
ZSURZDG]DMFH X]\skane informacje na tablice synoptyczne, pulpity sterownicze,
UHMHVWUDWRU\ LWS :\VHOHNFMRQRZDQH LQIRUPDFMH GR Z\*V]\FK VWRSQL G\spozytorskich
UHWUDQVPLWXMH XU]G]HQLH 36 ]QDMGXMFH VL
Z SXQNFLH G\VSR]\WRUVNLP 8U]G]HQLH
FHQWUDOQH 3& SU]\MPXMH LQIRUPDFMH QDGFKRG]FH ] SRGVWDFML 36 1÷PS 10 i kieruje je do
RGELRUQLND SRPLDUyZ OXE XU]G]H 3, RUD] 36 QDWRPLDVW RWU]\PDQH polecenia kierow-
QLF]H L V\JQDá\ UHJXODF\MQH SU]HV\áD GR ZáDFLZHM SRGVWDFML 36 ·36  Przewidziana
MHVW PR*OLZRü ZVSyáSUDF\ XU]G]HQLD '(7(& ] NRPSXWHUHP SRSU]H] XU]G]Hnie
VSU]
JDMFH 60$
Przetworniki Komputer
pomiarowe Pomiary

Styki Meldunki

 

.DQDá WUDQVPLVML
DETEC
PS 1
( Polecenia sterownicze SMA


.DQDá WUDQVPLVML
Regulatory Polecenia regulacyjne

Retransmisja

  
Meldunki, pomiary DETEC
PS

Pomiary
Inne DETEC
PC
podstacje Polecenia sterownicze
DETEC
PS 2÷PS 9




 Zadajnik Zadajnik
reg. reg.

.DQDá WUDQVPLVML

.DQDá WUDQVPLVML
Przetworniki
pomiarowe Pomiary
Meldunki, pomiary
Styki Meldunki

 
DETEC DETEC
PS 10 PI
( Polecenia sterownicze
 Inny komplet
Meldunki, pomiary
 

Regulatory Polecenia regulacyjne


 
zestykiem zwiernym

 

 
    
    !" # $
190
 

: V\VWHPLH '(7(& LQIRUPDFMH V SRG]LHORQH QD F\NOLF]QH L VSRUDdyczne. Infor-

PDFMH F\NOLF]QH SRPLDU\ L SROHFHQLD UHJXODF\MQH V SU]HND]\ZDQH GR V\VWHPX
'(7(& Z VSRVyE FLJá\ NROHMQR ]H ZV]\VWNLFK SRGVWDFML -HGQR XU]G]HQLH SRGVWDFML
PS przekazuje wyniki ponad 50 pomiarów. Informacje sporadyczne (meldunki, pole-
FHQLD VWHURZQLF]H V SU]HND]\ZDQH W\ONR Z UD]LH ]PLDQ VWDQX SUDF\ Z QDG]RURZDQHM
stacji OXE Z Z\QLNX LQWHUZHQFML REVáXJL 1DG]RURZDQD VWDFMD Z\V\áD SUDZLH  ELWyZ
PHOGXQNRZ\FK D RWU]\PXMH GR  ELWyZ SROHFH VWHURZQLF]\FK
:V]\VWNLH LQIRUPDFMH V SU]HND]\ZDQH Z SRVWDFL F\IURZHM Z IRUPLH ]DNRGRZa-
Q\FK WHOHJUDPyZ R VWDQGDUGRZHM UHGDNFML 8PR*OLZLD WR NRQWURO
SRSUDZQRFL Vy-
JQDáX ]D SRPRF VSUDZG]HQLD IRUPDOQHM SRVWDFL WHlegramu.
:\QLNL SRPLDUyZ SUGX QDSL
FLD L PRF\ V SU]HWZDU]DQH QD VWDFMDFK Z VWDW\Fz-
Q\FK SU]HWZRUQLNDFK WHOHPHWU\F]Q\FK QD VWDQGDUGRZ\ V\JQDá VWDáRSUGRZ\ NWyU\
Z XU]G]HQLX WHOHPHFKDQLNL MHVW SU]HWZDU]DQ\ GDOHM QD SRVWDü F\IURZ 8U]G]HQLH
'(7(& MHVW SU]\VWRVRZDQH GR V\JQDáyZ DQDORJRZ\FK SUGX VWDáHJR  mA oraz 5 V
QD ZHMFLX L  9 QD Z\MFLX 6WRVRZDQH REHFQLH SU]HWZRUQLNL WHOHPHWU\F]QH PDM
NODV

5HDOL]DFMD ]DGD WHOHPHFKDQLNL XSUDV]F]D VL
 MH*HOL Z VWDFML MHVW ]DLQVWDORZDQ\
NRPSXWHURZ\ V\VWHP ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML HOHNWUo-
energetycznej.

35=<.à$'6<67(08à&=12&,
I TELEMECHANIKI W STACJACH
ELEKTROENERGETYCZNYCH
5R]ZL]DQLD Z ]DNUHVLH áF]QRFL L WHOHPHFKDQLNL SU]HGVWDZLRQR QD SU]\NáDG]LH
QRZRF]HVQHM SU]HP\VáRZHM VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM  kV.
6\VWHP áF]QRFL WHOHIRQLF]QHM L G\VSR]\WRUVNLHM Z DQDOL]RZDQHM VWDFML RSLHUD VL

na elektronicznej cyfrowej centrali telefonicznej abonencko-dyspozytorskiej AT&T

DEFINITY G3, przedstawionej na rysunku 10.3.
&HQWUDOD '(),1,7< MHVW SRGVWDZ áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM Z WHM VWDFML : VNáDG
áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM ZFKRG] GRGDWNRZR GZD SRGZyMQH SXOSLW\ W\SX 
] SU]\VWDZNDPL UR]V]HU]DMF\PL W\SX $ Rozmowy prowadzone z pulpitów dys-
pozytorskich V UHMHVWURZDQH QDJU\ZDQH Z F\IURZ\P V\VWHPLH UHMHVWUDFML UR]PyZ
WHOHIRQLF]Q\FK W\SX '/ ]QDMGXMF\P VL
Z SRPLHV]F]HQLX FHQWUDOL WHOHIRQLF]QHM
6\VWHP G\VSR]\WRUVNL XPR*OLZLD SURZDG]HQLH UR]PyZ ]DUyZQR ] DERQHQWDPL Zá-
F]RQ\PL GR VLHFL G\VSR]\WRUVNLHM MDN L ] DERQHQWDPL VLHFL ZHZQ
WU]QHM RUD] DERQHn-
WDPL SXEOLF]QHM VLHFL ]HZQ
WU]QHM
1D WHUHQLH VWDFML ]QDMGXMH VL
ZHZQ
WU]QD LQVWDODFMD WHOHIRQLF]QD GR SRáF]H VWa-
nowiskowych w pomieszczeniach nastawni i na terenie rozdzielni 110 kV (gniazda na
DSDUDW\ SU]HQRQH

 
     
 191

     "
#$ 
 


#
 #
 %& &

W analizowanej stacji na potrzeby telemechaniki i pomiarów rozliczeniowych za-

LQVWDORZDQR áF]D ZLDWáRZRGRZH
W rozdzielni 110 kV i 6 kV zastosowano system telemechaniki rozproszonej
ZVSyáSUDFXMF\ ] ]DEH]SLHF]HQLHP ILUP $%% 5(/ 5() 6FKQHLGHU 6(3$0 So-
przez koncentrator typu SKD-03 firmy (OHNWURWLP :URFáDZ .RQFHQWUDWRU WHQ VáX*\
GR NRPXQLNDFML ]D SRPRF PDJLVWUDOL ZLDWáRZRGRZHM ] ]DEH]SLHF]HQLDPL PLNURSUo-
FHVRURZ\PL W\SX 5() )(/ 6(3$0 RUD] ] PRGXáDPL WHOHPHFKDQLNL UR]SURV]RQHM
REVáXJXMF\PL UHJXODWRU\ QDSL
FLD WUDQVIRUPDWRUyZ L FHQWUDOQ V\JQDOL]DFM

3U]HND(QLNL PLNURSURFHVRURZH ]DEH]SLHF]H ]DLQVWDORZDQH Z VWDFML Z REZRGDFK
WHOHPHFKDQLNL XPR*OLZLDM UHDOL]DFM
QDVW
SXMF\FK IXQNFML
• SRPLDU SUGX QDSL
FLD L PRF\
• VWHURZDQLH áF]QLNyZ  kV i 6 N9 ] Z\MWNLHP X]LHPQLNyZ
• UHJXODFMD QDSL
FLD QD WUDQVIRUPDWRUDFK
• VDPRF]\QQH SRQRZQH ]DáF]HQLH 63=
• WHOHV\JQDOL]DFMD SRáR*HQLD áF]QLNyZ ]DG]LDáDQLD ]DEH]SLHF]H ]DQLNX QDSL
ü
L LQQ\FK ]DNáyFH
• WHOHSRPLDU\ SUGX QDSL
FLD PRF\ HQHUJLL SRWU]HE ZáDVQ\FK
192
 

11. POMIARY W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

11.1. RODZAJE MIERNIKÓW

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH




      *
 

r-

 
 *
 




  
 * 

 

 







  

 
 

 

• *

 


*
   


• *

 





   
  a


• 



   
 




•    




•  
  
 




 



 
stacjach elektroenergetycznych to:
• 
• 


• moc czynna,
• moc bierna,
• energia czynna,
• energia bierna,
•

 
 

!

  

  
 


 


 n-
nej.!  
 


 

    



  a-


 
 * 

 


 
 

 cych.





 

  

 
    

 i-
zy pracy stacji.






 
 
 



  
* "#
$




  *   (

  
 


%# Liczba


  

 
 


 
    *  
 e-

*  


 


 

 
   o-


 
   


  
  




Rodzaj i liczba stosowanych standardowo mierników w poszczególnych, charakte-
 

 
 

 *  

 
 








   
 
    *
 

o-
energetycznej w mierniki (bez liczników energii) przedstawiono w tabelach 11.1
i 11.2.
 Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 193


    
* 
  
   


do pomiarów ruchowych w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

 
przemiennego
Rodzaje pól stacji 

 
A V W Var A V A V


   kV zasilane jednostronnie 1 – – – – – – –


   kV zasilane dwustronnie 1 1 – – – – – –


  kV zasilane jednostronnie 1 – – – – – – –
Liniowe


  kV zasilane dwustronnie 1 – 1 – – – – –


  ! "
 
*enie) 1 – 1 1 – – – –


 ## kV 3 1 1 1 – – – –


 $ kV 3 1 1 1 – – – –



 1 – – – – – – –
trójuzwojeniowe po stronie górnego napi
cia 1 – – – – – – –


 

 

cia 1 1 1 1 – – – –
Transforma- trójuzwojeniowe po stronie dolnego napi
cia 1 1 1 1 – – – –
torowe dwuuzwojeniowe o mocy < 10 MVA 1 – – – – – – –
dwuuzwojeniowe o mocy > 10 MVA 1 – 1 1 – – – –



 1 – – – – – – –
Potrzeb
 transformator TP 1 – – – – – – –


  110 kV 1 – – – – – – –
%



  kV 1 1 – – – – – –


 & 110 kV 1 1 – – – – – –


  #  
*   

  
 
w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

 
przemiennego

  

 rejestrujce
A V W Var f A V A V
110 !  

 – 1 – – 1 – – – –
110 ! 


 – 1 – – – – 1 – –
220 kV – 1 – – 1 – – – –
Szyny
nn
zbiorcze – 1 – – – – – – –
"

   
'
nn
– – – – – – – – 1
"

   
'
Bateria kondensatorów 1 – – – – – – – –
Kompensator synchroniczny 3 – – 1 – – – 1 1
Bateria akumulatorów – – – – – – – 1 –
(

  1 – – – – – – – –
)  1 – – – – 1 – – –
194
 

 




 

  
 &  
 ' 
   * 
(
 

 
 


 %%) kV i 400 kV oraz wów-

   
   
 

*
 
  

 *


  !




 

 
 

 

w polach liniowych WN i NN oraz w wybranych polach transformatorowych dla trans-

formatorów trójuzwojeniowych i dwuuzwojeniowych wielkiej mocy. Podobnie w sta-


 


 


 *




  

  *
  


  *
    

acyjne.
+

 

   

  

   



przez pomiar scentralizowany, zastosowanie tzw. pomiarów wybieranych lub cyfro-

   



 

   
      

   

 
 
    
 

 


  
 y-

       
 


    dowy
   
*
  # , 

   *  emetrii.

  
 
* 

 *

    

  
o-

  
 

   
   


o-

   
 *
 





 
 *

 
  





 o-



 

  
 

 

  

 

 
 
 
 









 
t-



 

 -
  


 

 


 

y-
 
  
   
*
     
 
 
o-
  
 
      '

 ./. +/. 0/  1/ ( 
odpowiedniej jednostki.
 
 
  *
  
  

 

 n-



 
   


 


 sterowniczo-pomiaro-

 ' 

 
  *  (
 

  
  


  
  
 
 
 
  

  
 2! !
!!



  
  
  
 



o-

      



  
  
 





 
  


   
 
 o-
 

     
 * +
 


 




 
* 

 

  
  
  

8.à$'<320,$52:252=/,&=(1,2:(
W STACJACH

 


  



   





 

 

 
  

 

 
 

 e-
 Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 195



  
 
*

 


 
 
     
 


  
 3 
 
Do pomiaru energii czynnej i energii biernej w stacjach elektroenergetycznych,



  
 


 * 






+ 

* *


 


  
    

*-
  


  


 !



   
  
 

i-
  *


• 

  

 '



4 4   (
• 

 

  '4

 (
•  *
  '



   
 
znym).
5 
 


 

 
 *

 







    
  
  

 

* 
   


  




  

 
 
 


 

/ 
 



 

 


 



  

 * 



trójsystemowe, jedno-, dwu- lub trójtaryfowe
'*
  

 

(   

      
*


   


  
 


 


  


 

  
 
 2
  
 a-

 

 
 

 

   


  
 

 a-
rodowej.
0
 

  

 

 

 



 




  *

 
 

 a-
wanej, jak i pobieranej.

 


      

  
 
4
4



 !

 


   














  
  
4



 
* 

 




 

 
   

 
*  
  y-

     




 






  a-
  
   
 

 67#8 -
  
 

  


 9 
 
 %# 
 %)))    
 

e-

   

 
  




 

 
 


   
 
 



 a-





  


 


  
 

 o-

 
* 

 

 
0

*
 
 




  
 
4
-



 
  *  
  

 

 
znamio-
 

 
 
     
 


*
   
  

 
4rozliczeniowego. Do

  
 
 
 *  


  -
dów, oprócz liczników energii elektrycznej.    
  


196
 

   
  

  



  

  *
1 : 

 
 
  
 
  
 


)# *
  

  
 


 

 

  do mocy umownej.
5
 

   *  
4


 u-
 
 


 

   

 
dla danego

    
 
 
  

 ' 
    
  




(  
  syn-





   

  


  


operatora systemu dystrybucyjnego.
5 
4


   
     r-

 3  
  

  



 
 
    

 3  

 


  
 

   
 
2  

 
 

  


 

 


 *
  
  
/ 

 


 
  

  


"") kV i na li-
niach 110 :      *  
4 rozliczeniowe:
podstawowy i rezerwowy.
 
 
4



  

 "") : *







  
 

 
 )#  







  
 
 
 
 



 
 )#
dla energii czynnej i 2 dla energii biernej. 5 

 *

  transmi-



 
 
4



  

 
*  
* "") kV zaleca



   
 
  




  




 
 )#  






  
 
 


 



 
 "  


 
%  

biernej.
.  
4


 
 
 



co najmniej 1 dla energii czynnej i 3 dla energii biernej.

'2'$7.2:(8.à$'<320,$52:(
W STACJACH
 

 


 


•  
 




• 
  




•   
 



. 
 




 


  

 
e-

 
  
 
  
 


 


 
 

 (


a-
 Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 197

 



 !



  

 




   
 
r-


  
  
 

  


 



 (

 

  


 

 o-
 




   

    


 




   

      
 

 
o-

 
  







 
   
-
ce z komputerami.;
  




 


 



 

 
 


 
 
 

 
   -
czona spod na


5  
 



 


  

 doziemienia w sieci
   
 
  !



  

 
 
 -


 

 
 




0
    

 

 

 
 


  
  
 
  




y-


 
 


  

. 




 
 

  

• 



 




  
 rycznym
(w okre
 


   *
  (
• 
 
 
 

 

  

 
przekroczenia oraz numeru punktu pomiarowego.

35=<.à$'320,$5Ï:
W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH
.

  
 
 
   
 

  


 "")<= kV [46].
11.4.1. POMIARY W ROZDZIELNI 6 kV
Na rozdzielni 6 : 



  
  
  2>,
%))) 
    """    
 


 


* 
 







  
 
• *       
 
    * 

pola elektromagnetycznego,
•  
 ;* 
*
 


 


 

  


  

 






i komunikacyjnych,
•   

•   
 
 


198
 

• 

   

    
   

 e-
  2>, 
•   


•

  
 


  


• *
   
 

 
 
   " , 
# ,   

Ferrantiego typu CSH,
• *
  
  
 
   


3 



Rysunek 11.1. Panel SEPAM 2000

5
    
 
 '

(    

 
 
  
 &2 %))"  
 
  
e-

 
 

  

 2>, %)))   *  


 6?)8  
 



 
   
 y-
 


 


 2>, %))) 2)7   2>, %)@# 2)7




   

   2>,  
•  
• 


   

• 

 

 
• moc czynna i bierna,
• 
  

*
 

 


•  
 
 

•


 
• energia czynna i bierna,
 Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 199

•   

•   









   
   

 
  .o-
  


 

 
 

 mikrostykowych na panelu
 2>,  5
   *  

 
 -

 

 
  
*
  


     
2A!/-2  


   
   

  
 o-


 




     
 


o-

  

a 
   


11.4.2. POMIARY W ROZDZIELNI 110 kV
W rozdzielni 110 : 

 




   
  o-

  


 
 




     
  
  * 

 

 





sterowniczej, przedstawionej na rysunku 8.4. Pomiar energii jest natomiast wykony-
   
*  
 9   
 



  
 


 


 ,"#)) '   

(
Pomiar jest dokonywany cyfrowo, z zastosowaniem przetworników analogowo-cyfro-

   2
4/ ;




 

   


rnych
 *  

 

   

  
  
 
   *


 o
    

 

  

   
 %% 
 
DA&,-! #"%  
  

  
  







 



 
 *

 


  
  



r 
 

 



11.4.3. LICZNIKI IMPULSOWE
*
  
 


 !
 






   

 l-

   
 

  


  


 


L3F. ;


 ;@B *  
 


     

10 (100) A  
  
 ;@B  



 4 4  4 
czterotaryfowym,  *   
  *


 


dodatkowych przystawek  

 
 


 
  


 




 komunikacji z systemami zdalnego odczytu liczni-
     
 
 

 

 
 

j-
  
  

 
  
 
a-

   + 


 

   
 ;


 ;@B
 



  "  % $  *   

  u-



 


 
 
 
 
  
towo


 


 ;@B  
 
d-
200
 

nionej w 15-minutowych cyklach pomiarowych,  

     y-
 P(15( oraz zlicza (w postaci licznika 
 
LpP) przekro-
czenia zadanego progu mocy maksymalnej P  
   


o-
max

    

 
 
 
'LpP ). Po
max




 LpP 


 * 
 

 (
 
 
max

 

 

 2
 
  P(15(  

k-
max

szenie 




 
 'L( 
  



 e-
max

trów licznika.
 


   ;@B 
  
 baterii. Nie jest to wymagane,
 
   
 
   

>>.0   


    

 

    achowane
 

*   
 
    

;


   *  "=4  

 ;*/ 

  



  ;@B   

 

  

  


 
.24%@%   
  
  

 
  *
 e-

 
   

 5
  *
 
 

 o-

 

   
  
  
*  
 e-
  
 


-
  

 




     

 

       


  o-
gowej.
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 201

12. KOMPUTEROWE SYSTEMY WSPOMAGANIA,

NADZOROWANIA I KIEROWANIA
35$&67$&-,(/(KTROENERGETYCZNEJ

12.1. WPROWADZENIE

 


   

     *o-
 

   
       
 
   


ostatnich lat intensywny r   

 


 
        * 


 * 

 


 
       
   
  
  


  
  
      
 

   
 


      

   
 e-

   
        
  
   
 z-
    
     
   
  
    
      

 
 

mi systemami sterowania i nadzoru.  *  
 
  

  

  

  
  telemechanicznymi komputery
  
 
 
         

   y-

 
       
 
    * 
a-
  
   
  
 
   

  
        
      

 k-


 
  yki i sygnalizacji itp.
!  
  
   

  *
  

   
   
     
     e-
  
 
   
        

 "


   "  

    
 "    o-
 
  
          *
"  *  
   

 
           a-
  
*          
  

 
       
  
 

  
powi 

 "   " 
   *    
  
"

  "
     


 
   


  
      

         
*   
          

 
a-
nicznych war 
   


    

         
programy typu SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) ma na celu uzy-
    
 
      
  
 *
   a-
202
 

  
      

 o-

   
 
    
     
 
 
 
a-
  (          

  


  

  
  
     
     

r-
   
   
  
 echaniki
*   

        *  

     
o-


 #
 
 " 

   *    


       
  "   

 

 


 
  
*  
     
   
   o-
czesnych systemów sterowania.
 

   
  
   * 
  "   
1.    $   

   
 
• liczniki elektroniczne i analizatory parametrów sieci – pomiar i rejestracja mo-
 
   
 
 
   %  
  


wspóczynnik mocy),
• 
  &' $   

     $ 
  
 
•    
 $      (


 
   n-
sowych.
2.     $   

 
 
 
 
  n-
     *


  


 
 
 




 ! 
 

  
      
 ( )*+ 
 

3. Poziom centrum nadzoru – poziom administracji systemu, gdzie zainstalowano:
• serwer systemu monitorowania do odczytu i archiwizacji danych pomiarowych
oraz dwustanowych,
• serwer systemu rozliczeniowego do odczytu i archiwizacji danych rozlicze-
niowych,
• stacje operatorskie – komputerowe stacje operatorskie
System typu SCADA realizuje zadania na poziomie centrum nadzoru i kontroli
   ,  
 
 
     



 *  
 
       
  
   
 
 
* 

-  '.!.  



    
  $
Online $ 
 
     
    
   * 
ich wykorzystania.
 


     '.!. 
•  
  %    
/
•  
• szybkie wyszukiwanie schematów, np.: stacji z list alarmowych, dziennika itp.,
•        
      
• online-help,
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 203

• 

   


•     
     
• tryb testowania.
Stanowisko dyspozytora (zazwyczaj kilka stanowisk) zawiera zestaw monitorów

     
* 
     
   
*   

 


        

a-
  
 010 !
  '.!.  

  
 e-

         
 
  
      e-
       

  (  
* 
  

Poziom 1
Widok ogólny

  

Poziom 2
 
 

  

Poziom 3
  

 
jnych

Poziom 4
Widok stacji

Poziom 5
Widok
rozdzielni

Poziom 6
Widok pola

      


 

    
 ADA


 


  

   
  
   
w stacjach elektroenergetycznych systemy wspomagania, nadzorowania i kierowania:
SYNDIS i  
23 # 
 *
     (4- 4546
oraz systemy  47 28-. 4'.7 . 

 
    
systemów nadzorowania i kierowania.
204
 

12.2. SYSTEM SYNDIS

12.2.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA
System SYNDIS jest rozproszonym systemem czasu rzeczywistego przezna-
czonym do nadzorowania stacji i sieci elektroenergetycznych, wspomagania pracy


 
 
*        


  9*0 *1 *:;  

   
 
   i-
  *   
      

 

r-
  

*
  
 *   
  
    *i-
 
     
  ( 
     <-!4 

najogólniej docelowe funkcje systemu: system nadzoru, doradztwa i sterowania.
System jest wykonywany w technologii rozproszonych i rozdzielonych serwerów
     
  
   * 
 
 

   
 "  
    
 

 

  
   
  "
    

  
 
   *       
  
  

a-
  
  

       

 
 

danych ze wszystkich systemów telemechaniki stosowanych w polskiej energetyce,
jak i interfejsy do wymiany danych z innymi aplikacjami informatycznymi, korzysta-
  powszechnie stosowanych w Polsce platform programowych (Windows,
Unix, Netware), 

   
 <-!4
   
 
  
 
 

 
komunikacyjnej i obiektowej.

  
  <-!4 * 

 "  
 
r-
skiej do:
•     

   

 
 
  

   ch
lub systemach,
•

   


    
 

 
• 
  

 

      
 

*-
ne media komunikacyjne,
• 
     
• wizualizacji danych i parametrów technicznych z bazy danych o obiektach i


  
 
 


   
przez dyspozytora.
4
   


     

  " 

 
 s-
   

 

    
  

 
   

    
     
o-
 

     
 


,
  <-!4  
        



 
    
 
    


 e
 
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 205

i informacji o stanach krytycznych obiektów energetycznych oraz o stanach awaryj-

 

 
   
,
  
     * 

• zbieraniem poprzez RTU (Remote Terminal Unit) informacji o stanie obiek-
tów,
• 
   

  
•      
  
      
*   
o-
energetycznej.
 <-!4 

  
 
• 


  

    stanie i zmianach stanu zestyków
    


• 


 
 

  
  

  



*   

• 

  
       

*ych
  
  

• 

 
 

   
 

     z-
 
•  (    

• manipulatory i terminale sterownicze,
• 
 
  $ 

 $   

 42!
(Inteligent Electronic Device), takie jak zabezpieczenia, terminale sterownicze,
   
 
 
  
 
• 

      

 
• 


 
 
 
• 

 


  

  * 
* 

• lokalne stanowisko nadzoru i sterowania,
• 

  
   
 


7
  

 

 <-!4 

   
 011
9*0;  * 
 " 
 
 
  

  u-
   
  

* 
          
r-
  

 
  
  
   


    z-
  
  

   
     

    <-!4 
     *     i-
    
  #  
  *
 

  
  
   
   -  
" 
 * " 
 
 
   
     
 

 
    

 

    

zdublowanie serwera aplikacji <-!4 
  
  

   
transmisji.
7

 


  

   

 *  


     <-!4
     *
 *  
206
 



 <-!4 


•  

 
• podsystemu komunikacyjnego,
• 
 
     
= 

 <-!4 * "
    
   
  

  > *
      "  *  
o-
 
   

   

 

 


  
  
e-
 


 
   



   


 


   
 
   

  * "     k-
symalnie 4 monitory kolorowe.


 <-!4 * 
   
 
 
•


      
• 
                
  *    
   
 w czterech kierunkach,
• odzwierciedlanie stanu obiektu na schematach sieci i stacji w czasie rzeczywis-
tym,
•    

  
   

 


 
 
  a-
cji, schematów sieci i stacji, zbiorczej informacji o stacjach oraz raportów, bi-
       

• 
   
   

   
   
    
a-


•
    
 

   

 



•
   
   

   *   
 

 
a-
 

  

   

•
    
      
       *   o-
   
 

 
 
  *   

• zaawansowana analiza graficzna pomiarów analogowych z archiwum,
• 
  


   %   

/
 *      
   
   

  
alarmowych do notatnika ogólnego,
•  

%   
 / 
   e-
matów dla poszczególnych        
• 
     

      
•
        

   
 
  
 dyspozy-
tora,
• 
 
 
          
   
  

operacji schematowych,
• wiz          
  doziemnionych,
• przekazywanie i pobieranie informacji do i z innych systemów SYNDIS oraz
aktualizacja parametrów,
• 

   
 
 



 
 niestele-
mechanizowanych,
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 207

• obli   
 


  ? 4  @  

 
 
 o-


 
• 
  

 
  
   %    
 w-
czych i alarmowych, górnych i dolnych),
• retransmisja wybranych zbiorów danych obiektowych do innego szczebla zarz-

     


• tworzenie i modyfikacja schematów sieci i stacji, raportów, bilansów, zesta-
    
     parametrów systemu w czasie rzeczywistym
 

     

    komputerze bez ko-
nieczno    
  
• 
     
   %- - nn),
• autotestowanie systemu,
• eksport danych do arkusza kalkulacyjnego Excel,
• 
 % 
/

 %/ 

  

  *
  
• 
      



  
• 
    
       Novell i systemem
Unix.
Podsystem komunikacyjny jest zbudowany z zastosowaniem mikroprocesoro-
wych sterowników MS i
     


 

 
z systemami obiektowymi SYNDIS,
 
 
     oraz
z innymi centrami dyspozytorskimi. Podsystem ten pracuje w dwóch trybach: normal-
nym i buforowym. P
 
  
  
  
 


 
 
     

    raca bufo-

 
 
 

 
   
 
 

wówczas system przechodzi w 


 



 
     
  
  
   
     
 
       
*


  

 

   
  
     
  

       
   *   autote-
   
   

&2!     *   



  

poje
  *
   

   <-!4  
 #+    
  


 
 
   (8? 

  o-

  

 
      

sieci elektroenergetycznych 400, 220, 110, 20, 15 kV. Pozwala on na zintegrowanie
 
 
    

   

 

 


* 

 ?

       
 o-
     " 
  
  

    
 
>   

    


  
 

   a-
  
 "
  
 
   

   * 
d-
    

 
  

   
 

 *  

 


  

 
  
       
208
 

    *   

  
 
 
 
* 
o-
    
  ?

    
 * *  " 


     
*
   * $ 
 


 

  $   "
   

    
8
 
   
     

 " 
    o-
 

    *   $ 

 
  *
    $ 
  a-
  
 
a 
   ?*  
    
%      /   " 
 
 
    


   

  
        



   #+   
 

 

  o-
   
   

  (8?   
   
   
  

 
 
  

  a-
 
    *   7

" 
 

   
o-

   *    

 
*    a-
  
  

    
  
 *


 
    
      
 
 -

   
  

 
   
   
#+ 

 
 
  #+333 
   * 
y-
  

   
 "
*  
  
*
parametrach.

     #++33   
    
  
w systemie SYNDIS i stanowi jego podstawowy element [82].

    
 * "
• realizacji funkcji telemechaniki i automatyki scentralizowanej, rozproszonej lub
mieszanej,
• tworzenia lokalnych stanowisk nadzoru i sterowania (SCADA i (lub) EMS),
•  
  a sterowników,
• 
  
   
  *  


  ( j-
szych okresach,
•


 
 
   
    
y-
 
• zdalnego definiowania parametrów $    



 
s-
pozytorskiego lub z komputera serwisowego,
• 
 
  

* 


•

 
 
   

  
* 

 
 
e-
      

  *
        l-
nych,
• 
    
 % 

 .AA .2= (25.
4272-/


      
  
 

a-
nia nastaw z poziomu stacyjnego lub oddalonych systemów dyspozytorskich,

 


  
  *
   !!"" #$%praca z systemem Ex na poziomie RDR)
210
 

• 
 
    


   w przypadku

  
  
  
  
 




B

 


  
  
  
isji,
•   
        



 
     
 e-

 
  =    

 !'5::
• 
 

 
 
     

o-
wania parametrów,
• 
    


 
•
      

   


 

   a   

 
 
 #+ 

  
 

   
   
system nadzoru stacji. 
  
 
   

 <-!4    
 niego danych jest zapewnienie

  
  
   
 
  systemu


 

  
 
 

   
    

        
 



  * 
wszyst  

  
'     
  
 

 
  e-
rów zegara GPS (alternatywnie DCF77).
 *  
 
    

     e-
  
 
  
 

   

 
       ' 
     
  (  
 
 
  *
 
 
 #
 
    
 
     

 
   
*  

 
      

      
   


=
  
 *  .       
   


  
  * 
       



  
* "      
    
    
  

 
 


 
   
    
       
  *   *  e-
mentów      

"
  
  " 
  
   
  
  
  
 
     

 *  ,
      
 
     
    " 

     

23,6:<%5$1<&+)81.&-,,02)/,:2&,6<67(08
 <-!4 
 

  
*

  *  a-
   

   
   
   


=   

     w sposób 
 9*:; - *
do nich:
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 211

• prezentacja schematu sieci,

• 
    

    
• prezentacja sieci i stacji elektroenergetycznych,
• sposoby selekcji obiektów,
• operacje makietowe,
• dziennik dyspozytorski i listy informacyjne,
• sterowanie (blokady i uprawnienia),
• przekazywanie kompetencji,
• bilanse,
• 
  
 
 
• symulator treningowy,
• eksport danych,
• rejestry i dzienniki operacyjne,
•        

• 
  *  
• administracja i diagnostyka systemu,
• wykresy,
• 
     
• prezentacja braku zasilania.

Prezentacja schematu sieci   

     <N-
!4      

     (   

    
      
  
 
  
 a-
*   

  
    * 
        "  

  $ o-
     
   

  
      

7*   
     
 
* p-
     

 
      
> *
    * "   
  




             
 
*   " 

  
        %      
   
uziemiona itp.).
     "         
 
 

   
    
 
  "  *   
        " 
*  
       

*
  *
   *        
  a-
   
   *  *        (


       

      

 
       
>
   
 
 
     
     *
   
    5    
   
     
(   
       
     
    
 -   

 
           

212
 

 
 " 
*    >
   
  "  a-
tów oraz map.


 
  
   
  *  
    
       

   
 

     
  
*

     - *
  


   
   
 

 
    
o-
energetyczne.

          
   " 
e-
zentowane:
• na schematach w dowolnych miejscach, stany alarmowe i ostrzegawcze sygnali-
   
 

• w oknach pomocniczych,
• w arkuszach Excela,
• w oknach aplikacji bazodanowych,
•  
 
* 
•     (      

  
    
 
 
 
     
 % 
 $ 

o-
czenie granic alarmowych).
Sygnalizacja ostrzegawcza jest prezentowana na planszach w postaci tekstów lub
 
*  
  *
   
 (  

   
     

  n-
tów graficznych lub atrybutów sterowanych elementów.

Prezentacja sieci elektroenergetycznych stacji   

     
   




 * 
  


         
   
 
 "   
 
  

       

 

      
  
  

 "    
  
  "

   
  
  
 
  o-
         

      


 


        *  
   
   "

  
 
      7
    * "
     


*           d-


     " 
  
* 
  * 
 y-

    * 
     
  
  
 
 *   
 
  
      "  

      
 e-
    
 


     

    
  * "
  *   


      "
 *
 
 
    
 *t-
kownika.
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 213

Sposoby prezentacji schematów w programie SYNDIS przedstawiono na rysun-

  01C 01) 


     
 01+

Rysunek 12.3. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

Sposoby selekcji obiektów    

    

 
<-!4  
  *
  
       
 
 
  " 
 

     
    
 
 
    
 
 
 

      
y-
   
  
   " *
    

*
kryteriów i zasad.
   

 
      
 
    
    
     

      sko-


 

   

214
 

Rysunek 12.4. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

    * " 
 

•     
   
     
  i-
 
 
  
       


  m-
boli,
• w listach lub zestawieniach poprzez zaakcentowanie wyselekcjonowanych
obiektów w charakterystyczny sposób,
•             
    ementy.
 *  
   
   

   
   k-
 
*  
  
  *
       * 
!
  *   
    
 
  
*  
 

      
 
*  
"  r-
  

  
  

    

e-
ratora.
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 215

Rys. 12.5. Prezentacja schematu rozdzielni 110 kV i 20 kV w stacji GPZ 110 kV/20 kV
(schemat pozbawiono danych identyfikacyjnych)

Operacje makietowe    
         

  

 .    *          
e-

 
   
 
   
     l-
nego traktowania, np. praca brygad, uziemienia,
    
  
e-
216
 

nie generatora,
      (      

 D
 gnij
"E %drag and drop/ 7

 
      "    

   

   *  

 
       a-
*  
        
Dziennik dyspozytorski i listy informacyjne     *  

 


" 

  

4
  
  
  <-!4  
  
  




 
1. !  

 %
   

/    

 


 *    
 
 
 
    o-
tomnych. Dziennik standardowo zawiera ostatnich 1000 komunikatów i jest
przeznaczony przede wszystkim do analiz krótkoterminowych.
2. .
 
        *  

      i-
    

 +FFF     *   
 



    

"      
 
   
u-
goterminowych.
3. & 

 $
        
     

 
 


4. & 

* $
          aktywnych ele-
 
  
  
        
*   i-
 
*  
!   

  
 
     *


  

 

     

 $  *  

   $  
 
          
  

o-
 
  
*  

 
  
 




 
   
    
Sterowanie   
     <-!4 
   

  
  

     
o-


      
   
        

a-
  
 
            
stan. Innym sposobem jest wybranie opcji STEROWANIE, co powoduje otworzenie

      
       
 


   
  * "  

 
   
a-
  
   
 


 
   *   e-

 


  
 
 
 
    *   
 
 a-
 
  7
       * 

    
w-
  

 
 $   
  $ 
  ,  
 
 " 
           
 
 
 w-
 
         
  
  
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 217

            
    
   e-

  
 
 
          
 

  
   
          *  "
wykonane z omi
  


  
          a-
  
 
  
  
 *      G 
  o-
 

   
      
    

alarm o niewykonaniu sterowania.
#
 
        * 
 "    
          

 
     
 
Przekazywanie kompetencji 



   
  
    

     .    * 
 
y-

     *
 

 
   
   

  4 
* " 
    

  

 
        
    -H- #
 

  

*

  


 "      * 


   ! 
 
  *-
  
    
     

   
  
jednemu operatorowi w wybranym obszarze.
4    

    

 

  






   * 


 
    

  
,    "
 
        
 

    
    % /  

 
 
w-
 
     ,  
 

 
   
   
 
    * 
, 
     
  
   

 
  ó-

    

    *  
   d-

  
  *
 
 
 %
    
       
a-
nia itp.).

Bilanse    
     
  


 <-!4   *    
        "
       

  
   
   o-

 
   
        
 ?*  

           
 

    
   
  *  
    
   .
 

  
 
   
       
 
d-
 

e  
   
    
 
 

A   
     

  " 
  
  a-


  
 

    23

 
e-
 
   *   
    7 "  * 
  

strony www.
218
 



    * 
 " 
    
     

 *      
 

   
 
  anych.

  
     

 



 <-!4   *   
 
 
      

  *   
  
   
 
  $ 
   

w formie listy elementów.
,  
 
  
     
  on-line na stanowisku dyspo-

  

     
Symulator treningowy      <-!4 
*  a-


   
 $       
    $  

  
 *  


"      
 
*  -
    
   

      
 
     * 

 "
   


  
  

    

     -
       
Eksport danych     
 


  

!
  
        *
 
  " 
o-
     
  
 

 
 7*  
o-
 "
 

 23 

  * "

  


 
e-
towych.
,
  * 
    * 
 " 

  i-
 
  * 
 
 

  
  #!A' G!A'
@& !
   
      
 
  a-
ny danych (import–eksport) z innymi aplikacjami poprzez zbiory.

Rejestry i dzienniki operacyjne     * $  

  


  
$   
  <-!4   *  a-
  *   
 
*

    

  *


   

 


   

  (

  
 7    
" *
   

   
dokumentów.
   



  
       k-
       .   

 
 4
   

      
 
      
  *i-
 

      
  


* *   


 *  

  !
     *  

    
   

  *



*
o-

  
 
   .   * "      
 
 *  ilaniu obiektów i systemem bilingowym.
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 219

   
 
  

  
a-
  <-!4  * 
 "  
(

 
o-
                     

   
 

 
   * 


 
   

 
(
             
 7*  
     

     
 
   * "

  
   
   

   " 


   
   ,   *
 * 
 "

      

 *        
 





   
 " 
 
     a-
  
   

  


 
   * 
* a-




 
     
  
  
 o-
dyfikacji schematów i baz danych.

Administracja i diagnostyka systemu   *   

 

 

systemu komputerowego SYNDIS.
  
 
  
  

  

   
e-

     
   
 
 
 




    

 
 2

    
    o-

 
 


  
" 

 
  "
i wia

"
   *  

  
   

 n-



  

        

 
   4  * 

 

   

procesów systemowych i funkcjonalnych.

Wykresy           

 
  
  7

 
 
 
  
   
   
 

 *     
       

 
  "

    

*   
 

   
z dowolnego momentu historycznego i zadanym okresem próbkowania. Dane w tym

    
   

.   

        


  
 

    
 
 %  
 / 
  

 

  
        
esach.

     
    *   
<-!4   

 
       
  
 
     
       
  

 l-
czej.
220
 

7
       
       *
  
     G
     
  
        &    " 
 
    

  
   
"     
 *  *
    


(

    

    * 
 " 
 
 7*   d-
 
  " = , 
   

 
sformator.
7
 
  *  

    

  *
  m-
  
(    
              -
  
 *  


       

?   
 
 
  
 
  
 
7
      
          
     
 

 *  
   


 
    

  
 
  

  * 
 " 
   d-
 
  
 
   

7
       
  

   

 t-

 

       #

 * " 
  a-
         

      
   .    

             *  

* 
Prezentacja braku zasilania     

 

 o-
     2         
  
  


    !  *
    
  
  

         
    * 7*     
     
 
      * 
 
 
      
            
 7e-
   
           *    


zasilania.

12.3. SYSTEM WindEx

12.3.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA
System wspomagania pracy dyspozytora WindEx jest zintegrowanym systemem
 
     * 
 9)F ** I1;
  n-
 
 

%/ 
    
     
   
e-
gowych. Realizowany jest jako rozproszony system przetwarzania, oparty na systemie
operacyjnym UNIX, LINUX lub Windows 2000/XP i dedykowanej bazie danych.
System  
23 
    
  ,
 

  
i-
zowane odbiornikiem systemu DCF77 
 
   
 
  
   
 
  5

         = 
   
  

 
 
  

 
  l-
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 221



 %
*

  /         a-

 


  
*     


 
23  
 
 

 

 
•
    

 %
  
 

dyspozycje mocy oraz Krajowa Dyspozycja Mocy),
• niewielkim obszarem sieci (posterunek energetyczny),
•   
 %   /
• budynkiem inteligentnym (dyspozytornia),
•    

Przedstawiony na rysunku 12.6 system  
23      
   n-


    

 

 

 
   
a-
  
  ' 



 
 klient–serwer z nie-

    
    

* " 
   

  ?-46
LINUX lub  
 1FFFH6  8
    
  

  !# 
Windows.

Rysunek 12.6. Architektura systemu WindEx

System dyspozytorski  
23
 

   


 
   
     
 

    

 

  
 

  "
   

 
 

   
* 
 
    
*    > *-
dy z pracuj
 
    


    
Rysunek 12.7. Dyspozytornia i stanowiska dyspozytorskie
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 223

(  
*    

  
 

 -


       *  *
   
 
 ,  *-

 
 * 
 "    "  
 
    Win-

23 *   
  

      
  

 
W wariancie systemu  


     

* 
i-
 

 - - 
    

  o-
    *  

  

    
 
 
    
 

  
     
 



 
       


    

  

      
 > *
   *   *
   
"



!     
      
  
 *  

 


*
 

*  
 
     a-
cyjnych.
    




 
  

  

  
"  




 


   
   
8
  

   "

   

  



 " 
  
  " -
 01:


   

  



12.3.2. FUNKCJE SYSTEMU

System WindEx oferuje funkcje podstawowe, funkcje opcjonalne oraz funkcje
      
 9)F; 
     
23   
1. Prezentacja *h” schematów $    
 
   
elektroenergetycznych w przewijalnych i        
  *-
     
 
 &     *      a-
*   
*  
2. Manipulowanie obiektami na schematach $ 


   
e-
      
          a-


               
 
 
     
czasie rzeczywistym.
 
 terminali $  *   " 
   
   z-


   
 
* 

   8
    * "  n-
    
   
    
 *   s-
temach  

 
  
   jednym z serwerów terminale
      "  

 

4. Prowadzenie wydruków prezentowanych danych $  *  



   

 %  *      
  *
 / 

 e-
rowanych raportów i    
 

  
   
   %   
 
" 
    
 
 
(  
"
 /
224
 

5. Prowadzenie i obróbka dziennika 
 $  
   *

 n-
  

                 

e-
 
 
 
   

    
 *    

    * " 
  
 
      


 
        
 

     
  k-
    
    
     
      5 
 
a-

 *
"
     
 
 

 %   /
6. Rejestracja i prezentacja pomiarów $ 
 
  

systemu  
23 
  

 
   

 
e-

     
  
    
      "

    
" 
        
  
  


 

  "  * 
 

 

 
   


   
 &   
  

zale* 
*   
  


7. Alarmowanie dyspozytora $  
  
a
 

o-

    

       
  k-
troenergetycznego.
8. System pomocy $  

  
     
e-
mem WindEx.

Oprócz wymienionych funkcji podstawowych system  

23 
    

*

    9)F;
! 

 

 do systemów podwójnych – stosowany jest w sys-
  
      
     




  synchronizuje ich bazy danych.
2. Sterowanie  


 $ *  

    a-
 

  4  * " 
  D  E „na jasno” dowol-
 
       
    

3. Blokady i sekwencje ste
 $ *    
 n-
   
 
    
 
  e-
 
            * 
  *
  
#
 
 
  *   
"  
  * 
  *
   

 *  
 
   e-

 

* 
 "     G  *  
e-
rwanie procesu w
    7*  
 * 

 
a-
 

 
 
  $   
 

 

stero 
" 

 z systemem telemechaniki $    


  o-
wych, zarówno tych wyprodukowanych przez producenta systemu WindEx, jak i pro-

 
 
  
  
   

  * 
      
  

     
 k-
       !&&  


   


 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 225

5. Zdalny nadzór $   

 
   
 
    


 
 * 
 ?  
   * 
 
 
  d-
zoru systemu.
6. Diagnostyka  i
 telemechaniki $ *    
r-

 

     

  

uchu przez

    
 !
   *        

 *   
        torach transmisji, uruchamianie
nowych obiektów itp.
# $


 
 systemami dyspozytorskimi $    


   
$ 

    charakterze informatycznym (mo-

  
/ 


     

 




 
 
 * "


  
  
 
    
 # 
  
       
8. Arkusz kalkulacyjny czasu rzeczywistego $   


  *  


    

 *   
   %
/  
  .
 

  *         % 
 a-

 
 
/       *
  
    n-
 

  
  !       
d-
    

    "    apisywane w bazie,
 * 
 
  


  # 

    

rozbudowany zestaw operatorów arytmetycznych, logicznych, funkcji matematycz-
 ?*  
  


o 

   
  
  

 


 7*   * 
  %  / 

  a-
nie tabel. Arkusz ma
 * u
  *  
     @&
9. Graficzna prezentacja pomiarów, analiza trendów $ *  * 
*-
nych wariantów krzywych, symboli do prezentacji dowolnego zestawu pomiarów.
>
   

  
       *
 " 
e-
  
  *  
 .   

 *  
  
      * 
 
   
  
   
Operator wybiera pomiary analizowane przez zaznaczenie ich na schemacie sieci.
10. Analizator   
 – zaznacza na schemacie obiekty po-
       
     formie listy. Dla obiektów niezasilanych
    *      B
          a-
kiego pola w GPZ obiekt jest zasilany.
11. Analizator 
% $ 


 

 
  
       
    
 *        
 
     

 

     
      



        -
czeniu elementu na schemacie sieci lub telesterowania, system analizuje schemat sieci

  
    *      
 %    
linii) alarmuje o  *      
  

 
2            
  D
 etlenie”.
226
 

12. Symulacja $ *  



       

w celu sprawdzenia skutków przeprowadzonej operacji przed faktycznym jej wykona-
  #
          dzienniku dyspozytora systemu. Aplikacja ta jest
   
    
   
     

"
13. Generator raportów o  – wykrywa i rejestruje przerwy w zasi-
    *
  

 
   -H

  
  


    

       

 
 
 
      

     * 
 
   
   niedostarczonej energii.
 
    
  
     *      u-

  
  
  
iwizowane.
14. Prezentacja danych retrospektywnych $ *      



   
     
  ,

  
 

e-
  
  

         ?*   (    

   

 

  
  7*  "
e-


 *
    D
 " 
   E 



 

enia
      
    '
"

 
 *  &  
ó-
bek jest ograniczona rozmiarem systemu dyskowego.
!& ' normalny $      
   
    
 r-
malnych (np.  $  $ 

 / ?
  
  * 
y-
 "  
 

 "        
 " 7*    * 
a-
  
   
    *   
* 
16. Prezentacja grafiki wektorowej $         
  r-
minali animowanych skalowanych schematów, rysunków technicznych, map itd. Gra-
  * " 
    


       

 '.! 

17. System informacji technicznej – pozwala na kojarzenie informacji hipertek-
 J87& 
    
    
  
 
 
 
   
  
 
    a-


  

 
    % 
 
-
 
 AJ
   /   
   


    
 
na internetowych stronach      
   " 

  o-
  


 



Trzecia funkcja systemu WindEx dotyczy baz danych [40]:
! (

 
 baza danych systemu $ *  
  
paszportów obiektów widocznych na     *  %np. grafik pogotowia,

    / 7*   relacje 

 tablicami, np. stacja → trans-

formator → typ transformatora.
2. Interface do standardowej bazy SQL $    

  n-
nym systemem przetwarzania, np.         
  
wspól  
 - 

  
 
 

3. System 

 $     
  
 *  *w-
nikowi samodzielne tworzenie i 
  
   
    
 @&
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 227

4. Dokumentacja ruchowa $ 
 *   

 
  
operacyjnego i dziennika  ?*      
  D  e-
rowej” z dyspozycji.
5. System przyjmowania reklamacji $ *  
  
    o-
jarzenie ich z obwodami, notowanie historii reklamacji.
6. System planowania prac w sieci – pozwala na


planu prac – roczne-
go, kwartalnego,  
     
  prace i odmów.
7. Baza danych nastaw    SN $ 
      
A2&        

 *  
 


      

   
8. System bilansowania energii i mocy (system licznikowy) – system pobiera in-

   
  
 
    



  
 d-
 
  

 !   

    
 
  -
        
23  
       

 
   
 @&  


 
   
 o-
 
  
  
 
  
 


          
 rtowej.

9. System WindEx Lite – skalowalna architektura systemu  
23 * 
e-
  

   

  !#   
  

?-46
7* 
 "       
 
 %   p-
/ (       
   
   
    
o-
 
       
  

   
  
 
   
 @&      4
 3
Oracle, Sybase itp.

12.3.3. OPIS WYBRANYCH FUNKCJI PROGRAMU

!

     
23 
 

 

  ?
   "     
 
    

*   %   
 
 /        e-
   %        
  /  

        zalo-
   
   

  

  

 WindEx.
8
    *  
   
     


 

  
   
    


  > *
  pasków narz
-

  *  "

  
 


  


 
 


 
stanu.
,    
  
   


 
•     $    
    


 
a-
 
  % 7   1

 A   /
• pasek stanów obiektów – pasek z prz    


 

obiektów energetycznych,
•   
 

228
 

,  
  


  *  *   " 

o-

 " 

  
    
   
 
     
rozmostkowanie,    
  
    
  
informacji o stanie obiektu, zaznaczenia charakterystycznego miejsca na planszy itp.
  
  


  
 *  
• zaznaczenie zadania lub pracy,
•    
 % !  / 

 

 
 

 
 


   
 D
   "E  
    


 
  D   
E     
i 
   
      !
 
 jest realizowana po klik-

  y
 
        
    *   
   

  
     
  

   
  &  

okien jest teoretycznie nieograniczona.
7 
  *  

     

 
o-


    
23 

  
    
   


do menu aplikacji systemu.
Menu funkcji pomocniczych terminalu systemu  
23 * 



      

 
        Informacja, Opcje,
Plik „Terminal.ini”, 3RáR*HQLH RNLHQ, Schowaj wszystkie okna, 3U]\ZUyü SRáR*HQLH
okien, Zamknij terminal Ex.
8
   *      

     

 e-
mu WindEx w razie awarii jednego z serwerów lub uszkodzenia podstawowego

  

 

   

  

 



      "  

     

 cze.
.    

 
   

  WindEx obejmuje:

• 
  
   
   
  
• 
  
   

  
  w-
nego,
• 
   *  
   lepsze od aktywnego,
•  
 
     *  
   
•    
      
 
   
i 

    *  
G
  
      WindEx jest aplikacja Mapy, która
* 


    

       
r-
 
   
 
    

  %
         
rozdzielnie, stacje).
 

 
   
Mapy  

    
    *-
nych 
    
 
 

 
        
e-
    
      
  $ *
    " 
"
otwartego okna.
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 229

4  * " 
           
*    ?*t-
  * 
 "     
 "  DE
   *  " 
 "        
     
  
   
        
   *  

 * 
• otwarcie tej samej planszy w wielu oknach terminalu,
• 
 
*           
  
• 
         
    23 %
  
    
 
    dyspozycji
zdalnej).
,  *
       
     *  


  
    


      

   y-


!    
*  *    
      

   
     
  

*  
 " 
tak, aby elementy     

*  

 
  e-
    


  

 stelemechanizowanego jest wy-

*  
 
 G* 
 

 danego pola zostanie prze-

       

  
  
    
?*  * 
  "   
    o-
         
  
 D
   "E
?*  %  
 
  
  /    "  dowolnym
     % 
/  

rozmostkowania, uziemienia czy pracy

     
 
 
  


    


 

   D   E e     
   *
  
i „upuszcza”.
7
D
   "E *  *
        
     
    
   


  
sterowania danym elementem.
#   
* " 
 
 prowadzenia nadzoru i rejestracji prac


    ?*  
  *       

brygad w dowolnym miejscu na schemacie sieci elektroenergetycznej. Umieszczenie
     
 
*   *     


 !     
 *          dzienniku


 ?
       
  
    


 
 
      
    
  dzienniku


 
        

Umieszczenie symbolu uziemienia (rozmostkowania) na schemacie sieci elektro-

  
       
    
  a-
   
"        
Zmostkowanie linii dyspozytor zaznacza na schemacie awaryjnego zasilania frag-
mentu sieci.
230
 


         

  
 
w   #  * "     
       
-    * 


 " 

   
 

•     
   %
    

  a-
tyczne),
•       % 
*         nów alarmowych
itp.),
• animacje kolorem elementów obiektu,
•         

• 
      

• 
  
      %
   /
• 
 
,    
          
   

 
          *   #
     

*          
     -
ce 
     * 
  i wskazanego obiektu oraz od prawa



 
  
 
   &   *  


  
"  
  Dokumentacja ruchowa, Operacje makietowe, Stero-
wanie, Sekwencje w polu, Selektor, Dziennik, Mapy – inne okno, Bazy danych, Tele-
mechanika, Informacje o ..., =DSDPL
WDM RELHNW.
System  
23 *    
         n-
  .             

  * o-
     

     
 
 %
 
czy  /       
          e-
mentu oraz zmianie koloru, jakim jest namalowany symbol animowanego elementu.
Animacja jest realizowana:
•

       
 


    


  
  

•            
 e-
  

     
 
    

•    
   
    
  
        
   dzienniku sys-
  

 
  
   
     * 
z uprawnionych terminali.



   
      


 
    n-

 
  
,   
      *  
  *i-
    
    
  stelemechanizowanymi elementami
  
  
 
 
 
  
*   
(
owy.
 
  *     
   o-
 
 
    
 
   =DáF]HQLH WUDQs-
formatora, Uwolnienie systemu szyn  7* "    
 
* " 

 
 
    
     
 u-
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 231

waniu awarii, np. 3U]HáF]HQLH WUDQVIRUPDWRUD ]DVLODMFHJR V\VWHP V]\Q. Dana se-
            
   polem roz-
dzielczym.
4  * " 


  
     

 *     
   
        
n-
  $ 
   
%ORNDG\ VWHURZD – automatycznie odrzuca polecenie

  
 
 

     



 y-
  
 
  
*  !
 
  * " 
   y-
   
    
 
Aplikacja Selektor obiektów  *  "         
  
      *  
     
 
• selektor stacji – lista wszystkich stacji opisanych w danej instalacji,
• selektor pól w stacji –     *
      
• selektor linii – lista wszystkich linii opisanych w danej instalacji,
• selektor pól w linii $   
    
 

  

• selektor pól poza stacjami – lista pól   *
 *
      
   

   
"
• lista stacji niezasilanych $       
         *

 
 
  
   
&LJL EH]QDSL
FLRZH,
• OLVWD SRWHQFMDOQ\FK ]DVLOH $     *    
  * 
    

            
• lista *3=yZ ]DVLODMF\FK SROH – lista stacji typu GPZ, z której jest zasilane
wskazane pole,
• OLVWD ]ZDUü GR ]LHPL – lista miejsc uziemionych na modelu sieci, na które podano
 
 
System alarmuje o odebraniu z systemu telemechaniki zdarzenia poprzez:
• 
   
mu na dynamicznym pasku stanów obiektów,
•  

    


• 

(
  
• 
  
 


•  


8    
 
       
 
 



     

   
 
( 
 



   

System  
23 * 
*

 
   

 
 
 

  

 - 
     
 * 
 "

   
pliku html.
!   

  
 
    *    

             

   
 n-
  * " 
  
 
      

  
  
 

 %
 
 
   

   
 *i-
 / 5 
 

 *
"      
 

 %   /
232
 

#
   

  
    
 
Dziennik:
dziennik pola, dziennik stacji, dziennik linii, dziennik ogólny. Trzy pierwsze opcje
            
   %   
  / #   *        

 
przez system.

Aplikacja Dokumentacja ruchowa 



     
-
 dziennika operacyjnego i UHMHVWUX SROHFH.
,
            



 *  e-
  


 
      

   teleme-
    
  
   
  
   
    
  
  
      



      

     
 
* " 

  

 
  
 

i 
  

   klawiatury.
Dokumentacja ruchowa jest zbudowana z identycznych kolumn 

w dokumentacji tradycyjnej (prowadzonej na papierze).

   
 *   *        


z telemechaniki oraz z operacji makietowych. Dane zdarzenie jest zapisane w dzienni-
ku operacyjnym przez wskazanie go w
     
   e-
  

   
          ?*t-
  *   "        "  
  
rdu.
Aplikacja Rejestracja i prezentacja pomiarów      




 
 telemechanicznych zarejestrowanych w bazie danych czasu rze-
czywistego. Jej zadaniem jest prezentacja wykresów przebiegów pomiarowych
   
  %
  * 

  
 
  
/ > *


    
  
  *   

    
# 
 
       
 
• 
 $ * 


 
  *
     

i *  
  
       
   pracy
aplikacji i okna,
• 1!HC! $ 
   
  przebiegów pomiarowych, powoduje

   

 
 1 C
 


•

$    

    

• parametry – formularz do ustawiania poszczególnych parametrów wykresu, ta-
     
 %
  
 / * 

  
po
      
 
   
   
•  
 $ *
 
   
 
    
  o-
miarowych,
•   $ *     


ego maksymalnych i mi-
   
 

  0 1)
  
 

 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 233

• 
  
 $ 

  
 
    
 
 

  
 *
  

 

• 

   $ *  

   
    
   "
przedstawione przebiegi pomiarów.

Retrospekcja     *       


 
 stanu

     
 
Arkusz kalkulacyjny wykonuje obliczenia na danych arytmetycznych i logicznych.
# 
   
    
    
* 
  komórkach
prosto   %
  *  
  /         

    
.   *   "  

  & 



jest definiowana w pliku konfigu
     > *

 %  /  
e-
chowywany w    * " 
  
      

* 
      *          
   (e-


 
 
D *E  
   
K"   
  
  *      
•  
      *   
         * 

 
  

• moni
     %

/  *   
        
zadany okres,
•  *        
   
  
wanych na-

  
      

        

            
•  *                
  
       
     


     
         pracy ludzi w polach.
.     * 
  

 
 @& *   



 


      
    
i przetwarzanych w systemie bilansowania energii i mocy. Dodatkowo aplikacja ma

 * 

  *
      * 
  i-
  #
  *  
       
 

z-
nych systemów, np. baz danych czy arkusza kalkulacyjnego, z którymi aplikacje sys-
temu Ex nie komu  


 o.

Aplikacja $QDOL]DWRU FLJyZ EH]QDSL

FLRZ\FK * 
•     
      
 
*    schematach ele-
    
 
           
  
o-

   
  %
  * /
• 
 
     
 
" 
*       
      
          
  


   
   %
  * / 
 

234
 

        
           i-

lania,
• wyszukanie wszystkich obiektów          formie listy,
•              niezasilonego obiektu,
• wyszukanie = ,      
•  
     
 
"       
 
sieci do ziemi.
 

      

           
" 

    

 
     !

 
   
   
   
    eceniem Selektor.
Symulacja  
   
23 *     
 
a-
   

     
      

      
     %

     / 
 * "   
"

    
   


   
         

      
 
   WindEx po uruchomieniu symulacji




 *  %
 
  / 

  
    e-

     
         
  LYMUL>.
8NáDG QRUPDOQ\  
 

   *     i-
 
  
      
   
   
  

        *  
      
*  
-

 
     * 
 
 
  7*   
 "
  
 
  
* 
 
W systemie  
23 *  " 
 
       
 
        
  
 
  

 "

*-
  
* 

 

12.4. SYSTEM PRINS

 (4- *
 

   
  
   

z-
nej [56]. Generalnie stanowi zintegrowany system do nadzoru i kontroli nad procesa-
  

  # 

    
  
komputerowej, telemechaniki i technologii SPS.

    
  


 % ' 

 
  /  
sieci komputerowe i systemy operacyjne Microsoft Windows NT i OC/2. Dodatkowo
  *         
 #
  
*   

          


 rstwie.
>  (4-            
 " 
 %
 01*/  


   

    


 
&

  
  ' OR – komputer Online, AS – serwer Archiwów,
( )   *  
   +  #High Resolution), DR – komputer Dialog,
, )  +-. /00 ) +
  
Rysunek 12.9. Wizualizacja sieci elektroenergetycznej w systemie PRINS
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 235

* " 

 

 
   
   ' 
PRINS jest integracja wszystkich funkcji systemu na dwóch grupach komputerów,

    
 Online i komputery Dialog [56].
Komputery #   

  
   
    
a-
       
   
  

  
      

     >
    
  

    
   
  

 
          
 
   

         

 
 4
  *-
  

   
      
>
 !  *   
      
 

    
   

  
  !
"   
a-
 

  

 * "
      ,   



     
  *   
   

jako miejsc pracy dyspozytorów, jak i projektantów lub administratorów systemu.
 (4-   
  $ 
    
 e-

    %

   
   
 
/ 
  d-
 
   
  
#    !  *


* 
  

           C1 e-
rami Dia    "
 :  

Oprogramowanie PRINS zawiera wszystkie funkcje SCADA oraz dodatkowe
funkcje, takie jak:
•    

  
         y-
  
• 
  
   



•     
 
  (

     
•      %
   
  
 
/
• symulator tren  
  
•  
 
    
•      
"
#
 
 
 
 *  *  
 "   

a-
 *
     
1FF FFF   
 ?*  
 
     

 
   


* 
o-
"
anych i krótkie czasy reakcji systemu.
Przez zastosowanie inteligentnych kart komunikacyjnych w komputerach Online
* 
"
 
 MC        *   
 
    
 *   
 #   *    
* " 
   

        *   



dostawcy.
?*   *
 "   
          o-
 

      
 
  2

  
*  
  

       %
 01I/ > *

   
    * "
  
   
238
 

12.5. SYSTEM IFIX

Oprogramowanie IFIX jest przeznaczone do monitorowania sieci elektroenerge-
     
* 
      


  '.!. 

     (4-  4546
   

   
 -8
?*  

     
 

      

  
    
        
 
-

     
   y   
    %
 010F/

Rysunek 12.10. Schemat rozdzielni w systemie IFIX

#
   


  *   


 
 
      *   * 
 
  


  
      
   - 
   *


   
 
    
   %
 0100/
#

   *  
 
   





  r-
 
    
 %     /    
%

 
 
 /
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 239

Rysunek 12.11. Widok pola w systemie IFIX

12.6. KOMPUTEROWY SYSTEM

ROZLICZENIOWO-POMIAROWY eSPIM
System  47 *
  
 
     
r-
 .      

  

 
  
  

 
 
 

     
      "     #

 *    *  
 (.7

 . 
 
  

 
 


     
  

  
 

 
 


lub pomiarów chwilowych.
.  
 

       
 *   

 d-
       *
   *  *     

 

   
 
  
 #
  

  
    
a-

 
 


  
  

 7*  
240
 

 * 
 

  *  

   
  
a-
    

   
     
   r-

 #
     
  *

 
 eniu programu.
                  
  >
  
  
    
  
 o-
 7    
 
 
 

  

 
.   
    *
  

 #
 
 

 
   

 


 * 
 "     
u-
chomieniu komputera.
?*   * "

    
  

  " y-
  
 

 

    Parametryzacja akwizycji danych.
W ramach opcji Konfiguracja akwizycji * 
    "    






 

  ?  
  
 
  


Monitorowanie danych   
   *      47 7
 
*   
      
    
    e-
    


  
   

  d-
            
 Ustawienia lokalne   * " 
 e-
rech typów prezentacji danych: Rankingi, Stacje E.E., 8U]G]HQLD L V\VWHP\ REFH Istnieje
 * * " 
   

  e-maila lub sms raportów do wpisanych na
 

 
 +LVWRULD ]GDU]H    

   


 

 
    

 
  asu wystawienia oraz typu.
Lokalna akwizycja danych   
 

   47
  

 
 4-!# -8 
      e-


   
  *    
 

   
-

 4  * " 
 

  

 

 



12.7. KOMPUTEROWY SYSTEM

ROZLICZENIOWO-BILANSOWY ETNA
'
      

   
     
systemy do celów bilansowych i rozliczeniowych. Jednym z takich systemów jest opro-

   28-.       

       

  *   
 
  %/ 
 

%   

  
 /  

  
 


  
   !  
 %
  0+ / 


  
 

 !   

  
    

#
 
  
  
   stemu.
 28-. 


  
  
   

$ 




  $   

   *  
 

 

     7


 $
a-
 .RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML« 241


    $   


 
   
 

    


* 

 ( 
    *   
   
a-
 
 
  
 
  
 
 

w wybranych dniach w roku.


 28-.    
  
*

 


  o-
  
 


    
 *   5
 
 
a-

 
  
    *   > *
 

  
z-
 * 
 " 
   
     

  "

 

    7 
 23      
formy graficznej prezentacji.

12.8. KOMPUTEROWY SYSTEM STEROWANIA

I NADZORU SICAM SAS
W zakresie elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i sterowania kon-
cern SIEMENS proponuje dla stacji elektroenergetycznej komputerowy system stero-
wania i nadzoru SICAM SAS wraz z lokalnym stanowiskiem dyspozytorskim,
umieszczonym w pomieszczeniu nastawni stacji elektroenergetycznej [72]. Schemat
blokowy tego systemu przedstawiono na rysunku 12.12.

STEROWNIK SICAM SC

ODBIORNIK GPS

:(-&,$ :<-&,$
STEROWNICZE
BINARNE

MODEM

ZABEZPIECZENIA

LOKALNE STANOWISKO NADZORU

Rysunek 12.12. Schemat blokowy systemu nadzoru stacyjnego SICAM SAS firmy SIEMENS [72]
242
 

 4'.7 .   
 


   



          
 4'.7 . * 
•     
 

  - -  
   
  
 
  *           

wiel  

• 

     
 
•





•
   
 
   
   %, H/ a-
tyki zabezpieczeniowej (odblokowanie, zablokowanie).
! 
     

 
      * i-
    

      
  
   a-

               
 
 ! e-

     
 
 
     
  = 
* *
 
      

     
&     

      
    
a-
    *  
  
  

 4'.7
. !         

       

nadzoru sterownika stacyjnego. Oznacza to nieprzerwany zdalny nadzór i przekaz
informacji do centralnego systemu nadzoru.

,11(6<67(0<67(52:$1,$,=$%(=3,(&=(
!*   
 
      4272- .AA  .&8#7

  

  
    

 
    
  
 *   




 
  
  
  
?

 
   
      
   
r-
   
           ?

   
     
 " 
  
    

 
 %
z-

    

 
 


  

 

   
 / 
 a-



 %

 
 
     
  


 
 
 


 / 
    

  


    
       


  
  o-
   


    


    




    
 -       
 





i mo 
 7    


  
 


   

           
  

nadzór i sterowanie.



 
 uchowych 243

7(&+1,.$:<.21<:$1,$à&=(
RUCHOWYCH

13.1. WSKAZÓWKI OGÓLNE

: ]DNUHVLH EH]SLHF]QHM SUDF\ SU]\ XU]G]HQLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK RERZL-
]XMH UR]SRU]G]HQLH 0LQLVWUD *RVSRGDUNL ] GQLD  ZU]HQLD  U Z VSUDZLH EHz-
SLHF]HVWZD L KLJLHQ\ SUDF\ SU]\ XU]G]HQLDFK L LQVWDODFMDFK HQHUJHW\F]Q\FK
3UREOHPDW\N
Z\NRQ\ZDQLD RSHUDFML áF]HQLRZ\FK Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\Fz-
nych przedstawiono na podstawie
      
 z-
nych sieciach rozdzielczych, wydanej przez PTPiREE [41].
3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QDOH*\ SU]HVWU]HJDü QDVW
SXMF\FK
zasad:
1. 6WRVRZDü Z\PDJDQ SU]HSLVDPL RG]LH* RFKURQQ L VSU]
W RFKURQQ\
2. Nie SU]HSURZDG]Dü F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK MH*HOL Z SREOL*X PLHMVFD áF]Hnia
SU]HE\ZDM RVRE\ GR W\FK F]\QQRFL QLHXSRZD*QLRQH
3. 2EHFQRü Z UR]G]LHOQL RVyE LQQ\FK SR]D Z\NRQXMF\PL áF]HQLD SRZLQQD E\ü
RJUDQLF]RQD : ]HVSROH Z\NRQXMF\P F]\QQRFL áF]HQLRZH QLH SRZLQQR
XF]HVWQLF]\ü ZL
FHM QL*  RVRE\
4. 3U]HG SU]\VWSLHQLHP GR F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK VSUDZG]Lü XNáDG SRáF]H
VWZLHUG]Lü LGHQW\F]QRü QD]Z\ L QXPHUX SROD Z NWyU\P PD E\ü Z\NRQDQD
F]\QQRü ] SRGDQ\P Z SROHFHQLX UXFKRZ\P
5. 6SUDZG]Lü SR]LRP ROHMX Z Z\áF]QLNX ROHMRZ\P
6. 3U]HG RWZDUFLHP RGáF]QLND VSUDZG]Lü Z\áF]HQLH Z\áF]QLND
7. 6SUDZG]Lü RWZDUFLH OXE ]DPNQL
FLH áF]QLND QD WU]HFK ID]DFK
8. 3U]HG L SR Z\NRQDQLX F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK VSUDZG]Lü VWDQ SRáR*HQLD EOokad.
9. 3U]HELHJ F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK Z VWDFML QDOH*\ NRQWURORZDü
QD ZV]\VWNLFK ZVND(QLNDFK VWZLHUG]DMF\FK IDNW\F]QH VWDQ\ SRáR*HQLD áF]Qi-
NyZ V\JQDá\ ]GDU]H L ZDUWRFL PLHU]RQ\FK ZLHONRFL SUG\ QDSL
FLD PRFH
w stacji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.
: XU]G]HQLDFK QRZHJR URG]DMX JG]LH QLH PR*QD VSHáQLü ZDUXQNyZ ZLGRF]QHM
SU]HUZ\ QD áF]QLNDFK VSUDZG]HQLD EH]SRUHGQLHJR VWDQX EH]QDSL
FLRZHJR OXE QDáo-
*HQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK SU]\MPXMH VL

• RGZ]RURZDQLH RWZDUFLD áF]QLNyZ QD WDEOLF\ V\QRSW\F]QHM UR]G]LHOQLF\ QD Po-
QLWRU]H OXE LQQHM V\JQDOL]DFML RNUHORQHM Z LQVWUXNFML HNVSORDWDFML VWDFML
• VSUDZG]HQLH EUDNX QDSL
FLD ZVND(QLNLHP SU]HZLG]LDQ\P Z LQVWUXNFML XU]G]enia,
• LQQH VNXWHF]QH URGNL RFKURQ\ SU]HFLZSRUD*HQLRZHM NWyUH ]DSHZQL EH]SLHF]QH
wykonanie pracy.
3U]HG SU]\VWSLHQLHP GR Z\áF]HQLD XU]G]H QDOH*\ GRNRQDü RJO
G]LQ L RFHQ\ F]\
GDQ\ áF]QLN PR*H E\ü X*\W\ Z DNWXDOQ\FK ZDUXQNDFK SUDF\ VWDFML
244
 

1LH ZROQR ]DáF]Dü XU]G]H SR LFK VDPRF]\QQ\P Z\áF]HQLX SU]H] ]DEH]SLHF]e-

QLD NWyUH Z\NOXF]DM ]DáF]HQLH GR F]DVX VWZLHUG]HQLD L XVXQL
FLD SU]\F]\Q VDPo-
F]\QQHJR Z\áF]HQLD
3U]HG Z\NRQDQLHP áF]H ] Z\NRU]\VWDQLHP ]GDOQHJR VWHURZDQLD QDOH*\ RVWU]HF
RVRE\ SU]HE\ZDMFH Z UR]G]LHOQL R ]DPLDU]H SU]HSURZDG]HQLD PDQLSXODFML
3U]HG ND*G\P ]DáF]HQLHP XU]G]HQLD SRG QDSL
FLH QDOH*\
• VSUDZG]Lü F]\ QLH PD QD QLP OXE Z MHJR SROX X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK RUD] F]\
RWZDUWH V X]LHPQLNL VWDáH
• VNDVRZDü ZVND(QLNL ]DG]LDáDQLD ]DEH]SLHF]H SR XSU]HGQLP RGQRWRZDQLX LFK VWDQX
• VSUDZG]Lü F]\ áF]QLNL NWyU\PL Z\NRQXMH VL
PDQLSXODFMH V Z GREU\P VWDQLH
technicznym.
3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK Z\SRVD*RQ\FK Z Z\áF]QLN L RGáF]QLNL
QDOH*\ ]DFKRZDü QDVW
SXMF NROHMQRü PDQLSXODFML
1. PRGF]DV Z\áF]DQLD
• Z\áF]\ü Z\áF]QLN
• RWZRU]\ü RGáF]QLN OLQLRZ\
• RWZRU]\ü RGáF]QLN V]\QRZ\
2. PRGF]DV ]DáF]DQLD
• ]DPNQü RGáF]QLN V]\QRZ\
• ]DPNQü RGáF]QLN OLQLRZ\
• ]DáF]\ü Z\áF]QLN
3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK OLQLRZ\FK UR]G]LHOQLF\ GZXF]áRQRZHM Qa-
OH*\ ]DFKRZDü QDVW
SXMF NROHMQRü PDQLSXODFML
1. PRGF]DV Z\áF]DQLD
• Z\áF]\ü Z\áF]QLN
• Z\WRF]\ü F]áRQ Z\áF]QLNRZ\ GR SR]\FML SUyED
2. PRGF]DV ]DáF]DQLD
• ZWRF]\ü F]áRQ Z\áF]QLNRZ\ GR SR]\FML SUDFD
• ]DáF]\ü Z\áF]QLN
3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK WUDQVIRUPDWRUyZ trójuzwojeniowych nale-
*\ ]DFKRZDü QDVW
SXMF NROHMQRü PDQLSXODFML
1. PRGF]DV Z\áF]DQLD
• Z\áF]\ü Z\áF]QLNL GROQ\FK QDSL
ü
• Z\áF]\ü Z\áF]QLN JyUQHJR QDSL
FLD
• RWZRU]\ü RGáF]QLNL WUDQVIRUPDWRURZH D QDVW
SQLH V]\QRZH GROQ\FK QDSL
ü
• RWZRU]\ü RGáF]QLN V]\QRZ\ VWURQ\ JyUQHJR QDSL
FLD
2. PRGF]DV ]DáF]DQLD
• ]DPNQü RGáF]QLN V]\QRZ\ VWURQ\ JyUQHJR QDSL
FLD
• ]DáF]\ü Z\áF]QLN JyUQHJR QDSL
FLD
• ]DPNQü RGáF]QLNL V]\QRZH L WUDQVIRUPDWRURZH GROQ\FK QDSL
ü
• ]DáF]\ü Z\áF]QLNL GROQ\FK QDSL
ü



 
 uchowych 245

3RGF]DV ]DáF]DQLD WUDQVIRUPDWRUyZ GZXX]ZRMHQLRZ\FK Z\SRVD*RQ\FK Z Zy-

áF]QLNL SR REX VWURQDFK MDNR SLHUZV]\ QDOH*\ ]DáF]\ü Z\áF]QLN VWURQ\ JyUQH
JR QDSL
FLD D SRGF]DV Z\áF]DQLD F]\QQRFL áF]HQLRZH Z\NRQ\ZDü Z odwrot-
QHM NROHMQRFL : SU]\SDGNDFK X]DVDGQLRQ\FK GRSXV]F]D VL
RGVW
SVWZR RG WHM
zasady.
7UDQVIRUPDWRU\ SU]\VWRVRZDQH GR SUDF\ UyZQROHJáHM PR*QD ]DáF]Dü L Z\áF]Dü
GR L ] SUDF\ UyZQROHJáHM Z\áF]QLNDPL L UR]áF]QLNDPL Z GRZROQHM NROHMQRFL SU]\
F]\P PXVL RQD ]DSHZQLü PR*OLZRü SRPLDUX QDSL
ü GOD Z\UyZQDQLD LFK SR]LRPX
SRGF]DV ]DáF]DQLD
3RGF]DV ]DáF]DQLD SRG QDSL
FLH V]\Q ]ELRUF]\FK ]D SRPRF Z\áF]QLND VSU]
JáD
QDOH*\ ± Z SLHUZV]HM NROHMQRFL ± ]DPNQü RGáF]QLN V\VWHPX E
GFHJR SRG QDSL
-
FLHP 3RGF]DV Z\áF]DQLD VSRG QDSL
FLD ± Z SLHUZV]HM NROHMQRFL QDOH*\ RWZRU]\ü
RGáFzQLN RG VWURQ\ V\VWHPX Z\áF]DQHJR
3R ND*GHM PDQLSXODFML RGáF]QLNLHP QLH]DOH*QLH RG SUDZLGáRZRFL ZVND]D XNáa-
GyZ VWHURZDQLD QDOH*\ VWZLHUG]Lü SRSU]H] RJO
G]LQ\ MDNL MHVW U]HF]\ZLVW\ VWDQ SRáo-
*HQLD QR*\
: UD]LH QLHVSUDZQHJR VWHURZDQLD ]GDOQHJR RGáF]QLNyZ GRSXV]F]D VL
LFK ]DPy-
NDQLH L RWZLHUDQLH ] V]DIHN NDEORZ\FK OXE ] V]DIHN QDS
GyZ : X]DVDGQLRQ\FK SU]y-
SDGNDFK GRSXV]F]D VL
VWHURZDQLH ]D SRPRF QDS
GX U
F]QHJR SRG ZDUXQNLHP Zy-
NRQ\ZDQLD WHM F]\QQRFL GZXRVRERZR L SR X]\VNDQLX ]JRG\ G\VSR]\WRUD
2GáF]QLNL ] QDS
GHP U
F]Q\P QDOH*\ RWZLHUDü L ]DP\NDü ]GHF\GRZDQ\P Uu-
FKHP G(ZLJQL QDS
GX
=$6$'<:<.21<:$1,$32/(&(
RUCHOWYCH
3ROHFHQLH GRW\F]FH UXFKX VWDFML PD SUDZR Z\GDü G\VSR]\WRU ] G\VSR]\FML SURZa-
G]FHM UXFK VWDFML NWyUHJR QD]ZLVNR MHVW XPLHV]F]RQH Z Z\ND]LH RVyE XSUDZQLRQ\FK
GR Z\GDZDQLD SROHFH UXFKRZ\FK
: SU]\SDGNX Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\PDJDMF\FK áF]H Z Uy*-
Q\FK SXQNWDFK VLHFL G\VSR]\WRU MHVW ]RERZL]DQ\ RNUHOLü Z\NRQXMFHPX NROHMQRü
Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL Z ND*G\P ] SXQNWyZ VWDFMD OLQLD
Kiedy polecenie jest proste i QLHEXG]FH ZWSOLZRFL SRZLQQR E\ü SRZWyU]RQH
SU]H] G\*XUQHJR VWDFML ]DSLVDQH Z G]LHQQLNX RSHUDF\MQ\P L Z\NRQDQH QLH]ZáRF]QLH
: SU]\SDGNX SROHFH EDUG]LHM ]áR*RQ\FK QDOH*\ RPyZLü LFK WUHü DE\ ]DUyZQR Zy-
GDMF\ SROHFHQLH G\VSR]\WRU MDN L RWU]\PXMF\ SROHFHQLH G\*XUQ\ VWDFML QLH PLHOL
ZWSOLZRFL FR GR Z]DMHPQHJR ]UR]XPLHQLD
-H*HOL RWU]\PXMF\ SROHFHQLH G\*XUQ\ VWDFML XZD*D SROHFHQLH ]D QLHZáDFLZH So-
ZLQLHQ WR ]JáRVLü G\VSR]\WRURZL ] RGSRZLHGQLP Z\MDQLHQLHP : SU]\SDGNX SRZWó-
U]HQLD SROHFHQLD SU]H] G\VSR]\WRUD MH*HOL RWU]\PXMF\ SROHFHQLH ZLG]L Z QLP MDZQ
SRP\áN
 JUR*F Z\ZRáDQLHP DZDULL XV]NRG]HQLHP OXE ]DJUR*HQLHP GOD OXG]L ]o-
246
 

ERZL]DQ\ MHVW RGPyZLü Z\NRQDQLD SROHFHQLD ]JáDV]DMF WR Z\GDMFHPX SROHFHQLH

G\VSR]\WRURZL RUD] VZRMHPX EH]SRUHGQLHPX SU]HáR*RQHPX
3R Z\NRQDQLX SROHFHQLD UXFKRZHJR QDOH*\ WHQ IDNW RGQRWRZDü Z G]LHQQLNX RSHUa-
F\MQ\P L QLH]ZáRF]QLH SRWZLHUG]Lü Z\NRQDQLH G\VSR]\WRURZL NWyU\ Z\GDá SROHFHQLH
:<.21<:$1,(&=<112&,à&=(1,2:<&+
:\NRQ\ZDQLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK GRW\F]\ Z\NRQ\ZDQLD ]PLDQ VWDQX Zy-
áF]QLNyZ RGáF]QLNyZ L X]LHPQLNyZ &]\QQRFL áF]HQLRZH Z VWDFML V Z\NRQ\Za-
QH QD SROHFHQLH OXE ]D ]JRG G\VSR]\WRUD ] G\VSR]\FML SURZDG]FHM UXFK VWDFML OXE
zdalnie przez sterowanie z tej dyspozycji.
'RSXV]F]D VL
G]LDáDQLH G\*XUQHJR VWDFML EH] LQIRUPRZDQLD G\VSR]\WRUD ] G\VSR]y-
FML SURZDG]FHM UXFK Z ]DNUHVLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z QDVW
SXMF\FK SU]\SDdkach:
• ]DJUR*HQLD EH]SLHF]HVWZD OXG]L
• ]DJUR*HQLD GOD XU]G]H VWDFML
• Z UD]LH FDáNRZLWHJR ]DQLNX QDSL
FLD Z FHOX SU]\ZUyFHQLD ]DVLODQLD SRWU]HE Záa-
snych stacji.
&]\QQRFL áF]HQLRZH PRJ E\ü Z\NRQ\ZDQH MHGQRRVRERZR ] Z\MWNLHP
• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\PDJDMF\FK RWZLHUDQLD GU]ZL SyOFHOHN E
GF\FK SRG
QDSL
FLHP OXE ]GHMPRZDQLD RJURG]H DOER LQQ\FK RVáRQ RFKURnnych,
• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QD XU]G]HQLDFK R QDSL
FLX SRZ\*HM  kV wykonywanych
]D SRPRF QDS
GyZ U
F]Q\FK Z SU]\SDGNX QLHVSUDZQHJR ]GDOQHJR VWHURZDQLD
lub jego braku (nie dotyczy to zamykania i otwierania uziemników staá\FK
• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK ] SRPLQL
FLHP EORNDG PDQLSXODF\jnych,
• ]DNáDGDQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK
:\PLHQLRQH F]\QQRFL QDOH*\ Z\NRQ\ZDü GZXRVRERZR
=DNáDGDQLH L ]GHMPRZDQLH X]LHPLH SU]HQRQ\FK RUD] ]DP\NDQLH L RWZLHUDQLH
X]LHPQLNyZ VWDá\FK PR*H VL
RGE\ZDü W\ONR QD SROHFHQLH G\VSR]\WRUD 0LHMVFH ]Dáo-
*HQLD X]LHPLHQLD SU]HQRQHJR PXVL E\ü GRNáDGQLH RNUHORQH L RPyZLRQH ] G\VSR]\Wo-
UHP Z DVSHNFLH EH]SLHF]HVWZD SUDF\ SRGF]DV MHJR ]DNáDGDQLD RUD] ]DEH]SLHF]HQLD
PLHMVFD SUDF\ %H]SRUHGQLR SU]HG ]DáR*HQLHP X]LHPLHQLD SU]HQRQHJR OXE ]DPNQL
-
FLHP X]LHPQLND VWDáHJR QDOH*\ EH]Z]JO
GQLH VSUDZG]Lü EUDN QDSL
FLD Z PLHMVFX
uziemienia.
.D*GH G]LDáDQLH G\*XUQHJR VWDFML Z Z\PLHQLRQ\P ]DNUHVLH SRZLQQR E\ü ZSLVDQH
GR G]LHQQLND RSHUDF\MQHJR L PR*OLZLH V]\ENR ]JáRV]RQH G\VSR]\WRURZL SURZDG]Fe-
mu ruch stacji.
&]\QQRFL áF]HQLRZH PRJ E\ü Z\NRQ\ZDQH
• zdalnie z nastawni,
• zdalnie z dyspozycji,
• zdalnie ze sterowników umieszczonych w nastawni lub w kioskach na panelach
sterowniczych,



 
 uchowych 247

•] V]DIHN NDEORZ\FK SU]\ á F]QLNDFK


•] V]DIHN QDS GyZ á F]QLNyZ


• dla rozdzielni SN zdalnie z dyspozycji z systemu sterowania i nadzoru lub lokal-
nie ze sterowników na rozdzielnicach.
3RGF]DV EXU]\ Z\áDGRZD DWPRVIHU\F]Q\FK ]DEUDQLD VL Z\NRQ\ZDQLD F]\

n-
QR FL á F]HQLRZ\FK ]D SRPRF QDS GyZ U F]Q\FK X]LHPLDQLD L
  

odziemiania za
SRPRF X]LHPQLNyZ ]DNáDGDQLD L ]GHMPRZDQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK ± ]ZáDV]F]D
Z VWDFMDFK L QD OLQLDFK QDSRZLHWU]Q\FK RUD] Z VWDFMDFK ZQ
WU]RZ\FK GR NWyU\FK
GRSURZDG]RQH V OLQLH QDSRZLHWU]QH =DEUDQLD VL
UyZQLH* VWHURZDQLD RGáF]QLNa-
PL ] QDS
GyZ EH] Z\UD(QHJR SROHFHQLD ]JRG\ G\VSR]\WRUD SURZDG]FHJR SU]Há-
czenia.
3U]HG UR]SRF]
FLHP SU]HáF]H QDOH*\ VNRQWURORZDü ODPSNL V\JQDOL]DF\MQH Z VWe-
rownikach i kwitownikach (nie dotyczy to systemów sterowania i nadzoru).
8]LHPLDQLH XU]G]H UR]G]LHOQL QDOH*\ Z\NRQ\ZDü X]LHPLDF]DPL SU]HQRQ\PL SR
ZF]HQLHMV]\P RGáF]HQLX L VSUDZG]HQLX EUDNX QDSL
FLD Z PLHMVFX ]DNáDGDQHJR
X]LHPLHQLD Uy*Q\PL VSRVREDPL áF]QLH ] Z\NRU]\VWDQLHP X]LHPQLNyZ VWDá\FK =a-
NáDGDQLH X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK ]DOHFD VL
Z\NRQ\ZDü Z PLHMVFDFK VSHFMDOQLH GR
WHJR SU]H]QDF]RQ\FK L RGSRZLHGQLR R]QDNRZDQ\FK =GM
FLH X]LHPLDF]\ OXE RWZDUFLH
X]LHPQLNyZ VWDá\FK PR*H E\ü GRNRQDQH W\ONR QD SROHFHQLH G\*XUQHJR G\VSR]\FML
NWyUD Z\GDáD SROHFHQLH LFK ]DáR*HQLD OXE ]DPNQL
FLD
-HGQRRVRERZR PRJ E\ü SU]HSURZDG]DQH PDQLSXODFMH áF]HQLRZH Z\NRQ\ZDQH
]GDOQLH 3R]RVWDáH F]\QQRFL áF]HQLRZH QDOH*\ Z\NRQ\ZDü GZXRVRERZR
3U]HELHJ F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK Z VWDFML SRZLQLHQ E\ü NRQWUROo-
ZDQ\ QD ZV]\VWNLFK ZVND(QLNDFK VWZLHUG]DMF\FK IDNW\F]QH VWDQ\ SRáR*HQLD áF]Qi-
NyZ V\JQDá\ ]GDU]H L ZDUWRFL PLHU]RQ\FK ZLHONRFL SUG\ QDSL
FLD PRFH Z VWa-
cji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.
=D VWDQGDUGRZH ]DVDG\ EORNDG áF]QLNyZ XZD*D VL
QDVW
SXMFH
• Z\áF]QLN PR*H E\ü RWZLHUDQ\ OXE ]DP\NDQ\ ]DZV]H
• RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\ü RWZLHUDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX
• RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\ü ]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX L RWZDUW\FK
X]LHPQLNDFK SR REX VWURQDFK RGáF]QLND
• RGáF]QLN OLQLRZ\ PR*H E\ü RWZLHUDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX
• RGáF]QLN OLQLRZ\ PR*H E\ü ]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX L RWZDUW\FK
uziemnikach po obu jego stronach,
• X]LHPQLN PR*H E\ü ]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\FK RGáF]QLNDFK SR ZV]\VWNLFK MHJR VWUo-
nach,
• X]LHPQLN PR*H E\ü RWZLHUDQ\ ]DZV]H VNRUR ]RVWDá ]DPNQL
W\
• Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q
]ELRUF]\FK RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\ü RWZLHUDQ\ OXE ]DP\NDQ\ SU]\ ]a-
PNQL
W\P Z\áF]QLNX L ]DPNQL
W\P GUXJLP RGáF]QLNX V]\QRZ\P MHOL V]\Q\
V SRáF]RQH ]H VRE VSU]
JáHP SUDFXMF\P MDNR SRSU]HF]QH ± ] ]DPNQL
W\PL
RGáFzQLNDPL GR REX V\VWHPyZ V]\Q L ]DPNQL
W\P Z\áF]QLNLHP
248
 

=:527<2%2:,=8-&(
PODCZAS WYDAWA1,$32/(&(58&+2:<&+
I PRZYJMOWANIA MELDUNKÓW O ICH WYKONANIU
3RGF]DV Z\GDZDQLD SROHFH UXFKRZ\FK L SU]\MPRZDQLX PHOGXQNyZ R LFK Z\No-
QDQLX RERZL]XM QDVW
SXMFH ]ZURW\
• GOD ]PLDQ\ SRáR*HQLD VW\NyZ Z\áF]QLND UR]áF]QLND
± ] D á  F ] \ ü
± Z \ á  F ] \ ü
• GOD ]PLDQ\ SRáR*HQLD QR*\ RGáF]QLND X]LHPQLND VWDáHJR
± ] D P N Q  ü
± R W Z R U ] \ ü
• GOD X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK
± ] D á R * \ ü
± ] G M  ü
• dla bezpieczników:
± Z \ M  ü
± Z á R * \ ü
• GOD UR]G]LHOQLF GZXF]áRQRZ\FK MDNR RGSRZLHGQLN RWZDUFLD ]DPNQL
FLD RGáFz-
ników:
– Z\WRF]\ü F]áRQ Z\áF]QLNRZ\ EH]SLHF]QLNRZ\ RGáF]QLNRZ\ GR SRáR*HQLD
p r ó b a,
– ZWRF]\ü F]áRQ Z\áF]QLNRZ\ EH]SLHF]QLNRZ\ RGáF]QLNRZ\ GR SRáR*HQLD
p r a c a,
• dla automatyki SPZ, SZR:
± ] D E O R N R Z D ü
± R G E O R N R Z D ü
3ROHFHQLD UXFKRZH SRZLQQ\ E\ü SRGDZDQH Z IRUPLH ]ZL
]áHM MHGQR]QDF]QHM
L ]UR]XPLDáHM ]GHILQLRZDQ\PL ]ZURWDPL 3U]\MPXMF\ SROHFHQLH UXFKRZH SRZWDU]D
WUHü SROHFHQLD ]DSLVXMF MH Z G]LHQQLNX RSHUDF\MQ\P : ]DSLVLH QDOH*\ SRGDü F]DV
otrzymania polecenia ruchowego, nazwisko dyspozytora i ewentualnie symbol jed-
QRVWNL RUJDQL]DF\MQHM =DSLV\ SROHFHQLD X SU]\MPXMFHJR L Z\GDMFHJR SROHFHQLH Uu-
FKRZH SRZLQQ\ E\ü MHGQDNRZH :\GDQH SROHFHQLD UXFKRZH L PHOGXQNL SR LFK Z\No-
QDQLX SRZLQQ\ E\ü UHMHVWURZDQH QD QRQLNX PDJQHW\F]Q\P OXE F\IURZ\P L SU]H]
RNUHORQ\ F]DV SU]HFKRZ\ZDQH
3ROHFHQLH QD Z\NRQDQLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QDOH*\ Z\GDü RVRELH SU]\MPXM-
FHM Z VSRVyE EH]SRUHGQL RVRELFLH OXE ]D SRPRF URGNyZ áF]QRFL : UD]LH QLe-
GRVWDWHF]QHM Vá\V]DOQRFL OXE EUDNX áF]QRFL GRSXV]F]D VL
SRUHGQLFWZR Z SU]HNa-
]\ZDQLX SROHFH UXFKRZ\FK ± ZWHG\ IXQNFMH SRUHGQLND SHáQLü PR*H Z\áF]QLH RVRED
XSRZD*QLRQD GR Z\NRQ\ZDQLD SU]HáF]H
 Literatura 249

LITERATURA

.6,., , 38%/,.$&-(
[1]

 
 
  

  
 

. WNT, Warsza-
wa 1998.
[2] Bujko J., Hejnowicz G.:  
 
 
  
 


 
 
  
[3] 
  ! " !#$   
 


  
   
z-
nych %&  
 
  '(()
[4] Kahl T.: Sieci elektroenergetyczne. WNT, Warszawa 1984.
[5] !* " 

  
  
 

  
 

 '(((
[6] Kinsner K., Serwin A., +#
   " Sieci elektroenergetyczne. Wy-
 
 
  ,
[7] Knothe S.:   
 

 
. WNT, Warszawa 1980.
[8] Markiewicz H.: 


   
 
. WNT, Warszawa 1999.
[9] Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wyd. 4. WNT, Warszawa 2002.
[10] Markiewicz H.: 

  
 

. WNT, Warszawa 2001.
[11] Modern Power Station Practice. Third Edition, Pergamon Press, Oxford 1991.
[12] Nartowski Z.: Stacje elektroenergetyczne 110-750 kV. WNT, Warszawa 1984.
[13] Praca zbiorowa:   *   
. Tom 2, 3. WNT, Warszawa 2005.
[14]  # - 
  .#
  
   

  
 e-


  
 *      *   
  

  
 .
Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z. o.o., Warszawa 2006.
[15] Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka: Elektroenergetyczne sieci rozdzielcze. Tom 1, 2.
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.
[16] Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka: ! 
 

  
. WNT,
Warszawa 1997.
[17] Praca zbiorowa pod red. J. Szwedowskiego:   
 

 
 
y-
 – Poradnik. Tom 2. Elektroenergetyczne stacje i linie. WNT, Warszawa 1990.

NORMY, PRZEPISY
[18] PN-E-05115:2002. "
   
 

   
  
 *-
szym od 1 kV.
[19] PN-EN 1838:2005. #
 
 $ %
  .
[20] PN-EN 2665:2003. 
  
 $ 

   
 
    a-
  

 
.
[21] PN-EN 12464:2004. 
  
 $ %
   .
[22] PN-EN 13032:2005. 
  
 $    

  &

z-
     
.
[23] PN-EN 50110:2005. ! 
 

  

.
[24] PN-EN 50341:2005. ! 
 

  

   
 o-
* '( kV.
250 Literatura

[25] PN-EN 50423:2005. ! 
 


  

   
 o-
*  kV do 45  
.
[26] PN-EN 60298:2000. )

    
   
  

 *  kV do 52  
.
[27] PN-EN 60517:1999. )

 

  
   
   a-


 *+(   *
.
[28] PN-EN 60529:2003. Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP).
[29] PN-EN 60694:2001. 
 ,  

    

 



 
  
 
.
[30] PN-EN 61330:2001.

& 
   &   
 
 
.
[31] PN-EN 62271-200:2005. -
  
  

 
  
 
 $


. +//0 )

    
   
   
 *-

 *  kV do 52  
.
[32] PN-IEC 60466:2000. )

    
   
  


 *
 *  kV do 38  
.

KATALOGI, INSTRUKCJE I INNE OPRACOWANIA

[33] 1    
 

   

 23 . Elektromon*/
-Eksport S.A., 2000.
[34] 1    
 

    

 )456+. Elektromon-
*/0- +" '(((
[35] 1    
 

    

 ) 6+. Elek**/
-Eksport S.A., 2000.
[36] 1    
 

    

 ) 6*. Elektro**/
-Eksport S.A., 2000.
[37] 1    
 

    

 ) 6+'. Elektro**/
-Eksport S.A., 2000.
[38] 1    
 

    

 ) 6+'7. Elektromon-
*/0- +" '(((
[39] 8%21  )

  
 ! 
 

 - 3
 Karta
informacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2002.
[40] Dokumentacja Systemu WindEx – Informacje ogólne. Funkcje systemu. Elkomtech.
12( '(('
[41] ETL 600 Uniwersalny terminal cyfrowy ETN. Karta informacyjna. ABB Energetyczne
Systemy Komunikacyjne, Warszawa 2006.
[42] "
 
    
 

  

 
. PTPiREE,
2001.
[43] "
 
  
 934" )  )4) :
 ! '(((
[44] "
  934" ) 
 
   33 !zko 2000.
[45] "
    
  

 
 #
   


 
17/2003 4 0

 .

 52 .

 52 '((,
[46] Instrukcja ruchu i eksploatacji stacji elektroenergetycznej KLG110/6 kV. O/ZG, Lubin 2003.
[47] Kontenerowa stacja transformatorowa typu KKZ-24/630 (TKC-1000). Karta informa-
cyjna. 0
**/0- +" 
 Literatura 251

[48] Kontenerowe stacje transformatorowe. Katalog do projektowania 460 zczowa 2004.

[49] Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 (IN10C-5), KPW7-24/630
(IN10C-7). Karta informacyjna. 0
**/0- +" 
[50] Kompleksowy system zabezpieczania, sterowania i nadzoru stacji w ofercie ZEG-
Energetyka Tychy. Referat. ZEG-Energetyka, Tychy 2002.
[51] MRw-bpp Typoszereg kontenerowych stacji transformatorowych w obudowie beto-

  
  
*  Karta informacyjna. ZPUE,
zczowa 2004.
[52] Ni  

 

& 
  :
 & . ZPUE,
 '(()
[53] 3
 

 
  
,  
 

 Karta informacyjna.
ABB, Kraków 2002.
[54] 1 2% " 

   
 
  */ kV - PASS MO.
Karta informacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2001.
[55]  

  :
 &  460  '(()
[56] )"3  



  4
+  '((
[57] Program pracy sieci elektroenergetycznej 110 kV oraz 6 kV. O/ZG, Lubin 2003.
[58] 
 

 ! 
 

 ;#6#+/<. Wema, Warszawa 1987.
[59] )

  
  

 "3  :
 & . Elektromon-
*/0- +" '((
[60] )

    

 )456+" :
 & . Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.
[61] )

    

 )456+ :
 & . Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.
[62] )

    

 ) 6+ :
 & . Elektromon*/
-Eksport S.A., 2002.
[63] )

    

 ) 6+'7 :
 & . Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.
[64] )

    

 ) 6+' :
 & . Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.
[65] )

    

 )  :
 & . 0
**/0-
S.A., 2002.
[66] Rozdzielnice nN energetyczno-dystrybucyjne. Katalog do projektowania 460 z-
czowa 2002.
[67] Rozdzielnice 3 
 
 :
    
 460 o-
wa 2005.
[68] Rozdzielnice SN. Katalog do projektowania 460  '(()
[69] 
 
   
  
 

. EnergiaPro Koncern Ener-
getyczny.
[70]  +/// =   


 "
 *
. Schnei-
der Electric Polska, 1999.
[71] 3
 

 , 
   
 / kV. Karta informacyjna.
SIEMENS, Warszawa 2002.
[72] Stacja Elektroenergetyczna 110/15 kV : 
  "  Karta informacyjna.
SIEMENS, ZE Bydgoszcz S.A, Warszawa 2002.
252 Literatura

[73]  

& 
  :
    
 460 zczowa 2004.
[74]

& 
     
 (6+/>/' kV z transformatorem
o mocy 630  1
 



 STLmb. Karta informacyjna. Elektromon-
*/0- +"  0
** 7$# 7$# '((
[75]

& 
     
   


STLmb-3. Karta informacyjna. 0
**/0- +"  0
** 7u-
blin, Lublin 2001.
[76]

& 
     
   


STLmb-5. Karta informacyjna. 0
**/0- +"  0
** 7u-
blin, Lublin 2001.
[77]

& 
     
   


STLmb-6. Karta informacyjna. 0
**/0- +"  0
** 7u-
blin, Lublin 2001.
[78]

& 
     
   


STLmb-8. Karta informacyjna. 0
**/0- +"  0
** 7u-
blin, Lublin 2001.
[79]

& 
   
 SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA





?6 :
 & . 0
**/0- +" 
0
** 7$# 7$# '((
[80]

& 
   
 SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA





?6+ :
 & . 0
**/0- +" 
0
** 7$# 7$# '((
[81] SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania   8
[82] SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania. Koncentrator zabezpie

SO-55XX   
[83] 
 & 


 

  , 
  
  u-
nikacji CZIP. Skrócona karta informacyjna. 3
- 4  4
 52 '(()
[84] System CZIP. Karta informacyjna. 3
- 4  4
 52 '((,
[85] 
 
   
  2"  % & 
 


z-

  -3 8#1#6) "
 . ZEG-Energetyka, Tychy 2005.
[86] System EX 

# * 
-$



!/07!% 09 12(
1988.
[87] System SYNDIS RV – Dokumentacja operatorska :
;  ' ,  
2000.
[88] System WindEx. Dokumentacja ruchowa. 0*
 12( '(('
[89]

,  
 


 
 :-. O/ZG Lubin 2003.
[90] Typowe stacje uproszczone 110 kV/15 kV typu KSU-1, KSU-3. Dokumentacja komplek-
sowa. Energoprojekt, Kraków 1975.
[91] -

   
 
      

 

DETEC-851 <"+0  ,

STRONY www
[92] www.elkomtech.com.pl
[93] www.relpol.com.pl
[94] www.zeg-energetyka.com.pl