POLITECHNIKA GDAOSKA

Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska

Katedra Konstrukcji Metalowych i Zarządzania w Budownictwie

PROJEKTOWANIE POŁĄCZEO SPAWANYCH

według PN-EN 1993-1-8
ZAŁOŻENIA
 Postanowienia normy dotyczą stali konstrukcyjnych spawalnych przywołanych
w PN-EN 1993-1-1 (S235, S275, S355 i S460) i dotyczą sprawdzania nośności
połączeo pod obciążeniami przeważająco statycznymi

 Norma odnosi się do elementów wykonanych z blach grubych, kształtowników

otwartych i zamkniętych walcowanych na gorąco jak też produkowanych na zimno
(okrągłych, kwadratowych i prostokątnych)
Reguły łączenia elementów z blach cienkich (gdy grubośd materiału jest mniejsza
niż 4mm z wyjątkiem przekrojów rurowych - 2,5mm) stosuje się PN-EN 1993-1-3

 Norma obejmuje projektowanie spoin pachwinowych, pachwinowych

obwodowych, czołowych (z pełnym lub niepełnym przetopem), otworowych
(w otworach krągłych i owalnych), szerokobruzdowych

2|Strona
 Materiał spoiny musi mied właściwości mechaniczne (granicę plastyczności i
wytrzymałośd na rozciąganie, wydłużenie przy zerwaniu i minimalną pracę łamania
Charpy) co najmniej takie same jak materiał rodzimy – do spawania używa się
elektrod o wytrzymałości większej niż wytrzymałośd materiału rodzimego

 Spoiny są wykonane na odpowiednim poziomie jakości (zazwyczaj jest wymagany

poziom C według PN-EN ISO 5817)

 Obliczanie połączeo, w których występuje kilka odcinków spoin wymaga określenia

podziału obciążenia na poszczególne ich fragmenty. Podział obciążenia w
połączeniu może byd określany w dowolny racjonalny sposób przy zachowaniu
warunków równowagi i założeniu, że nośnośd każdego fragmentu połączenia jest
wystarczająca do przeniesienia wyznaczonych sił i momentów.

3|Strona
ZASADY OBLICZANIA POŁĄCZEO SPAWANYCH
przedstawione w PN-EN 1993-1-8 są bardziej ogólne
w porównaniu z normą PN-90/B-03200, gdzie
w większym stopniu podano gotowe schematy
obliczeniowe i gotowe do zastosowania wzory dotyczące
różnych typów połączeo spawanych.

4|Strona
SPOINY PACHWINOWE

 Spoiny pachwinowe można stosowad do łączenia części, których ścianki tworzą kąt
od 60° do 120°
 Kąty mniejsze niż 60° są dopuszczalne przy założeniu, że spoina będzie traktowana
jako czołowa z niepełnym przetopem
 Przy kątach większych od 120° nośnośd spoin pachwinowych określa się za pomocą
badao
 Spoiny pachwinowe na koocach blach lub ścianek przedłuża się w sposób ciągły
pełnym przekrojem poza naroże na długośd nie mniejszą od dwóch boków
przekroju spoiny, chyba że brak dostępu to uniemożliwia (przedłużone zakooczenia
pokazuje się na rysunkach)

5|Strona
SPOINY PACHWINOWE PRZERYWANE

ELEMENTY SPAWANE ROZCIĄGANE

L1 ≤ min (16t; 16t1; 200mm)

ELEMENTY SPAWANE ŚCISKANE LUB ŚCINANE

L2 ≤ min (12t; 12t1; 0,25b; 200mm)

L1, L2 – przerwy pomiędzy odcinkami spoin

Lw – odcinek spoiny
Lwe – skrajny odcinek spoiny

Skrajny odcinek spoiny wykonuje się

zawsze na każdym koocu łączonych części.

Lwe ≥ min (0,75b; 0,75b1)

6|Strona
SPOINY PACHWINOWE OBWODOWE

 Spoiny pachwinowe obwodowe (w tym spoiny pachwinowe otworowe) powinny

byd stosowane tylko jako ścinane lub do zapobiegania wybrzuszeniu i separacji
części zakładkowych

 Średnica otworu okrągłego / szerokośd otworu owalnego dla spoiny obwodowej nie
powinna byd mniejsza od 4-krotnej grubości blachy z otworem

 Rozstaw osiowy obwodowych spoin pachwinowych nie powinien przekraczad

wartości granicznej ze względu na lokalną utratę stateczności (Tablica 3.3. dot.
rozstawów łączników)

7|Strona
SPOINY CZOŁOWE

 SPOINA CZOŁOWA Z PEŁNYM PRZETOPEM – spoina, która ma całkowity przetop

i jest wtopiona w materiał rodzimy na całej grubości złącza

 SPOINA CZOŁOWA Z NIEPEŁNYM PRZETOPEM – spoina, która ma głębokośd

przetopu mniejszą od całkowitej grubości materiału rodzimego

8|Strona
SPOINY OTWOROWE
 Spoiny otworowe (czopowe) mogą byd stosowane jako:
- ścinane
- w celu zapobiegania wybrzuszeniu lub separacji części zakładkowych
- jako złącza pośrednie części w elementach złożonych
 Nie zaleca się ich stosowad do przenoszenia przyłożonego od zewnątrz rozciągania
 Średnica otworu okrągłego lub szerokośd otworu owalnego dla spoiny otworowej
powinna byd co najmniej o 8mm większa niż grubośd blachy z otworem
 Stosuje się okrągłe zakooczenie otworu owalnego albo inne z zaokrąglonymi
narożami przy promieniu nie mniejszym od grubości blachy z otworem
 Gdy grubośd materiału t ≤ 16mm grubośd spoiny otworowej a = t,
dla t > 16mm grubośd spoiny a = ½ t i a ≥ 16mm
 Rozstaw osiowy obwodowych spoin pachwinowych nie powinien przekraczad
wartości granicznej ze względu na lokalną utratę stateczności (Tablica 3.3. dot.
rozstawów łączników)

9|Strona
SPOINY SZEROKOBRUZDOWE

Obliczeniowa grubośd Obliczeniowa grubośd spoin

spoin szerokobruzdowych „a” szerokobruzdowych między
przy prętach pełnych kształtownikami rurowymi prostokątnymi
łączonych do płaskich powierzchni

10 | S t r o n a
W normie PN-EN 1993-1-8 prawie całkowicie pominięto
ZAGADNIENIA KONSTRUKCYJNE I TECHNOLOGICZNE
oraz wynikające z nich ograniczenia w projektowaniu połączeo
spawanych. Nie wspomniano między innymi o granicznych
grubościach spoin pachwinowych, o zleceniach dotyczących
płynnej zmiany przekroju, o unikaniu krzyżowania się spoin itp.
Nie oznacza to, że po wprowadzeniu Eurokodów zalecenia te
zanikają. W trosce o właściwe kształtowanie i technologiczność
projektowanych konstrukcji należy o nich pamiętać i ich
przestrzegać.

11 | S t r o n a
POŁĄCZENIA NA SPOINY PACHWINOWE
 EFEKTYWNA GRUBOŚD SPOINY PACHWINOWEJ „a” przyjmowana jest jako
wysokośd największego trójkąta (z równymi lub nierównymi ramionami) jaki może
byd wpisany w obrys przekroju poprzecznego spoiny, mierzoną prostopadle do
zewnętrznego boku tego trójkąta. Grubośd spoiny pachwinowej nie powinna byd
mniejsza niż 3mm

 Przy określaniu nośności obliczeniowej spoiny pachwinowej z głębokim przetopem

można uwzględniad dodatkową grubośd spoiny o ile wstępne badania wykażą, że
wymagana głębokośd wtopienia może byd regularnie uzyskiwana

12 | S t r o n a
 EFEKTYWNA DŁUGOŚD SPOINY PACHWINOWEJ „leff” przyjmuje się jako długośd, na
której spoina ma pełny przekrój. Można ją przyjmowad jako długośd całkowitą
spoiny zmniejszoną o dwie efektywne grubości „a”.

 Redukcja długości efektywnej ze względu na początek i koniec nie jest wymagana

pod warunkiem, że spoina ma pełny przekrój na swojej długości łącznie z
początkiem i koocem.

 Do przenoszenia obciążeo nie powinno się stosowad spoin pachwinowych o

długości efektywnej mniejszej niż 30mm ani też krótszych niż sześciokrotna grubośd
spoiny

 NOŚNOŚD SPOIN PACHWINOWYCH sprawdza się stosując METODĘ KIERUNKOWĄ

(wektorową) lub METODĘ UPROSZCZONĄ

13 | S t r o n a
METODA KIERUNKOWA
jest metodą ogólną odwzorowującą najwierniej wytężenie spoin pachwinowych pod
wpływem obciążenia

 Siły przenoszone przez spoinę o długości jednostkowej rozkłada się na składowe

równoległą i prostopadłe do osi podłużnej spoiny oraz składowe normalną i styczne
do płaszczyzny jej przekroju

 Jako obliczeniowe pole przekroju spoiny przyjmuje się: Aw = a ∙ t eff

 Przyjmuje się, że obliczeniowy przekrój spoiny przechodzi przez jej grao

14 | S t r o n a
 Przyjmuje się równomierny rozkład naprężeo
w przekroju spoiny oraz składowe naprężenia
normalne i styczne:

σ – naprężenia normalne prostopadłe do płaszczyzny przekroju obliczeniowego

spoiny
σII – naprężenia normalne równoległe do osi podłużnej spoiny
τ – naprężenia styczne (w płaszczyźnie przekroju obliczeniowego spoiny)
prostopadłe do osi podłużnej spoiny
τII – naprężenia styczne (w płaszczyźnie przekroju obliczeniowego spoiny) równoległe
do osi podłużnej spoiny

15 | S t r o n a
Nośnośd obliczeniowa spoiny jest wystarczająca, gdy spełnione są warunki:

𝑓𝑢 0,9∙𝑓𝑢
𝜎2 + 3 ∙ 𝜏2 + 𝜏II2 ≤ oraz 𝜎 ≤ (4.1)
𝛽 𝑤 ∙𝛾 𝑀 2 𝛾𝑀 2

gdzie:
fu – nominalna wytrzymałośd na rozciąganie słabszej z łączonych części
w – współczynnik korelacji według Tablicy 4.1 uwzględniający wyższe właściwości
mechaniczne materiału spoiny stosunku do materiału rodzimego
M2 – częściowy współczynnik bezpieczeostwa, M2 = 1,25 lub według załącznika
krajowego

 Naprężeo normalnych σII równoległych do osi nie uwzględnia się przy sprawdzaniu
nośności spoiny
 Spoiny między częściami z materiału o różnej wytrzymałości oblicza się przyjmując
właściwości materiału słabszego

16 | S t r o n a
 Tablica 4.1: Współczynniki korelacji w dla spoin pachwinowych

Według wzorów (4.1) można obliczad spoiny pachwinowe dowolnie zorientowane

względem działającego obciążenia.

17 | S t r o n a
METODA UPROSZCZONA
Nośnośd obliczeniowa spoiny pachwinowej jest odpowiednia, gdy w każdym punkcie na
jej długości wypadkowa wszystkich sił przenoszona przez jednostkę długości spoiny
spełnia warunek:
Fw,Ed ≤ Fw,Rd (4.2)
gdzie:
Fw,Ed – wartośd obliczeniowa siły na jednostkę długości spoiny
Fw,Rd – nośnośd obliczeniowa spoiny na jednostkę długości
Fw,Rd = fvw,d ∙ a (4.3)
gdzie:
fvw,d – obliczeniowa wytrzymałośd spoiny na ścinanie
𝑓𝑢
𝑓𝑣𝑤 ,𝑑 = (4.4)
3∙𝛽 𝑤 ∙𝛾 𝑀 2

18 | S t r o n a
ZŁĄCZA DŁUGIE
W połączeniach zakładkowych ze spoinami podłużnymi o długości przekraczającej 150a
nie jest możliwe wyrównanie naprężeo na długości spoiny. Dlatego nośnośd
obliczeniową takich połączeo zmniejsza się stosując współczynnik redukcyjny:
0,2∙𝐿𝑗
𝛽𝐿𝑤 = 𝛽𝐿𝑤 ,1 = 1,2 − lecz 𝛽𝐿𝑤 ,1 ≤ 1,0 (4.9)
150𝑎
gdzie:
Lj – całkowita długośd zakładki w kierunku przekazywania siły

W przypadku spoin pachwinowych dłuższych niż 1,7m łączących żebra poprzeczne

w elementach spawanych z blach, przyjmuje się współczynnik redukcyjny:
𝐿𝑤
𝛽𝐿𝑤 = 𝛽𝐿𝑤 ,2 = 1,1 − lecz 0,6 ≤ 𝛽𝐿𝑤 ,2 ≤ 1,0 (4.10)
17
gdzie:
Lw – długośd spoiny w metrach

19 | S t r o n a
Podane warunki nie mają zastosowania, gdy rozkład
naprężeo wzdłuż spoiny odpowiada rozkładowi naprężeo
w przyległym materiale rodzimym (jak w przypadku
spoiny łączącej pas ze środnikiem w dźwigarze
spawanym).

20 | S t r o n a
NOŚNOŚD OBLICZENIOWA SPOIN OTWOROWYCH
Nośnośd obliczeniowa spoin otworowych jest określona wzorem:

Fw,Rd = fvw,d ∙ Aw (4.5)

gdzie:
fvw,d – nośnośd obliczeniowa spoiny na ścinanie (4.4)
Aw – obliczeniowe pole przekroju spoiny przyjmowane jako pole powierzchni
otworu

21 | S t r o n a
KĄTOWNIKI POŁĄCZONE JEDNYM RAMIENIEM
Kątowniki połączone jednym ramieniem można traktowad jako osiowo obciążone,
przyjmując efektywne pole przekroju

 W kątownikach równoramiennych i nierównoramiennych połączonych szerszym

ramieniem, efektywne pole przekroju można przyjmowad polu przekroju brutto

 W przypadku kątowników nierównoramiennych połączonych ramieniem węższym,

efektywne pole przekroju przyjmuje się równe polu przekroju brutto zastępczego
kątownika równoramiennego o szerokości ramion równej ramieniu węższemu.

22 | S t r o n a
SPAWANIE W POBLIŻU STREF ZGNIOTU
Spawanie może byd wykonane w strefach o szerokości 5t po
obu stronach strefy gięcia na zimno pod warunkiem
spełnienia jednego z poniższych warunków:
 Strefa zgniotu na zimno została znormalizowana po
odkształceniu i przed spawaniem
 Stosunek r/t spełnia warunki podane w Tablicy 4.2

23 | S t r o n a
POŁĄCZENIA NIEUŻEBROWANE
W przypadku spawanego styku poprzecznej blachy (lub pasa belki) z nieużebrowanym
pasem słupa, ze względu na odkształcalnośd pasa słupa stosuje się redukcję szerokości
pasa belki lub blachy do wartości współpracującej beff.

Spoiny powinny byd projektowane na pełną nośnośd obliczeniową blachy.

24 | S t r o n a
Dla nieużebrowanych kształtowników:
𝑏𝑒𝑓𝑓 = 𝑡𝑤 + 2𝑠 + 7𝑘 ∙ 𝑡𝑓 (4.6a)
𝑡 𝑓 ∙𝑓 𝑦 ,𝑓
𝑘= lecz k ≤ 1,0 (4.6b)
𝑡 𝑝 ∙𝑓𝑦 ,𝑝
gdzie:
fy,f – granica plastyczności pasa kształtownika
fy,p – granica plastyczności przyspawanej blachy
fu,p – wytrzymałośd na rozciąganie przyspawanej blachy
s=r dla kształtowników walcowanych
s = 2a dla elementów spawanych

Jeżeli obliczona wartośd beff spełnia warunek to w połączeniu nie trzeba stosowad żeber:
𝑓𝑦 ,𝑝
𝑏𝑒𝑓𝑓 ≥ ∙ 𝑏𝑝 (4.7)
𝑓𝑢 ,𝑝
W przeciwnym przypadku węzeł należy usztywnid.

25 | S t r o n a
POŁĄCZENIA NA SPOINY CZOŁOWE

NOŚNOŚD SPOINY CZOŁOWEJ Z PEŁNYM PRZETOPEM przyjmuje się równą nośności

obliczeniowej słabszej z łączonych części pod warunkiem, że spoina będzie wykonana
z odpowiedniego materiału (o właściwościach nie gorszych od właściwości materiału
rodzimego).
Ponieważ sprawdzanie nośności połączeo jest zwykle poprzedzane wymiarowaniem
elementów, norma PN-EN 1993-1-8 nie wymaga osobnego sprawdzania
wytrzymałościowego spoin czołowych o pełnym przetopie.

SPOINY CZOŁOWE Z NIEPEŁNYM PRZETOPEM oblicza się jak spoiny pachwinowe z

głębokim przetopem, odpowiednio określając ich grubośd.

26 | S t r o n a
ZŁĄCZA TEOWE NA SPOINY CZOŁOWE

NOŚNOŚD OBLICZENIOWĄ CZOŁOWEGO ZŁĄCZA TEOWEGO

z dwiema spoinami czołowymi z niepełnym przetopem
i nadbudowanymi spoinami pachwinowymi można wyznaczyd jak
dla spoin czołowych z pełnym przetopem gdy:
 Całkowita nominalna grubośd spoiny jest nie mniejsza niż
grubośd „t” środnika złącza teowego: anom,1 + anom,2 ≥ t
 Szerokośd niezespawanej szczeliny cnom ≤ min (t/5 ; 3mm)

Nośnośd złącz teowych, które nie spełniają powyższych wymagao wyznacza się zależnie
od głębokości przetopu jak w przypadku spoin pachwinowych zwykłych lub z głębokim
przetopem. Grubośd spoiny określa się odpowiednio zgodnie z zaleceniami dla spoin
pachwinowych lub dla spoin czołowych z niepełnym przetopem.

27 | S t r o n a
ZADANIE 1
Sprawdzid warunek wytrzymałości połączenia
czołowego płaskownika ze stali S355
rozciąganego osiowo siłą FEd = 190kN.
Dane: fy = 355 MPa, fu = 510 MPa, częściowy
współczynnik bezpieczeostwa M0 = 1,00.

28 | S t r o n a
ZADANIE 2
Obliczyd maksymalną wartośd
siły rozciągającej, jaką może
przenieśd spawane
połączenie doczołowe
przedstawione na rysunku.
Dane:
fy = 355 MPa, fu = 510 MPa
M0 = 1,00

29 | S t r o n a
ZADANIE 3
Zaprojektowad spoiny
pachwinowe w połączeniu
pomiędzy płaskownikiem a
blachą węzłową
przedstawionym na rysunku.
Dane:
FEd = 400kN
Stal S235
fy = 235 MPa, fu = 360 MPa
M2 = 1,25

30 | S t r o n a
ZADANIE 4
Sprawdzid nośnośd spoin pachwinowych łączących blachę węzłową ze słupem w złączu
teowym przedstawionym na rysunku.
Dane:
FEd,H = 100kN, FEd,V = 50kN
Stal S235: fu = 360 MPa, fy = 235 MPa
M2 = 1,25

31 | S t r o n a
ZADANIE 5
Sprawdzid warunek wytrzymałości spoin pachwinowych użebrowanego połączenia
wspornika ze słupem wykonanych ze stali S355. W połączeniu działa moment zginający
MEd = 5000kNcm i siła poprzeczna VEd = 100kN. Dane: fu = 510 MPa, M2 = 1,25.

32 | S t r o n a
ZADANIE 6
Sprawdzid nośnośd połączenia przedstawionego na rysunku obciążonego siłą VEd=90kN.
Łączone elementy wykonane są ze stali S275.
Dane: fu = 430 MPa, fy = 275 MPa, M2 = 1,25.

33 | S t r o n a