KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw.

3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 1

Ćw. 3

Temat: Równowaga względna cieczy w naczyniu wirującym

Spis treści:

I Cel ćwiczenia
II Podstawy teoretyczne
III Schemat i opis stanowiska pomiarowego
IV Metodyka pomiarów
V Metodyka obliczeń
VI Zawartość sprawozdania

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.
 KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw. 3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 2

I. Cel ćwiczenia

Celem ćwiczenia jest:

1. Zapoznanie z metodą pomiaru częstości obrotów n wirującego naczynia poprzez
obserwację swobodnej powierzchni cieczy oraz porównanie z inną metodą,
2. Zapoznanie z rozkładem ciśnienia w funkcji promienia naczynia.

II. Podstawy teoretyczne

Zadanie sprowadza się do badania swobodnej powierzchni cieczy będącej w stanie

równowagi względem wirującego naczynia.
Aby ciecz pozostawała w równowadze, pole sił masowych musi być polem potencjalnym,
tzn. istnieje taka funkcja skalarna U (r ,z) zwana potencjałem, dla której jest spełniony
warunek:

Fm ( r ,z ) =grad U ( r ,z )
gdzie:

Fm ( r ,z ) - jednostkowa siła masowa.

W naszym przypadku zagadnienie jest dwuwymiarowe (osiowosymetryczne).

Zakładamy, że ciecz wiruje jak ciało sztywne, a układ współrzędnych ( r,z) wiruje dookoła
osi z z prędkością kątową ω. Przenoszenie pędu od ścianek w głąb naczynia odbywa się za
pośrednictwem sił lepkości. Prędkość przenoszenia pędu jest skończona i maleje do zera wraz
z upływem czasu, czyli wraz z zanikaniem poślizgu między osiowosymetrycznymi
warstwami cieczy. Wynika to z charakteru sił lepkości; naprężenia styczne są proporcjonalne
do prędkości poślizgu między sąsiednimi warstwami. Matematycznie proces ten zapisuje się
w postaci funkcji wykładniczej zdążającej asymptotycznie do zera dla t → ∞ .
W powyższym rozważaniu pominięto oddziaływanie dna naczynia oraz zmianę kształtu
powierzchni swobodnej na przebieg zjawisk. W rzeczywistości proces przenoszenia pędu od
ścianek w głąb naczynia przyspieszają takie okoliczności, jak drganie naczynia spowodowane
trudnymi do uniknięcia odchyłkami od walcowatości naczynia, zwichrowaniem osi obrotu
względem osi geometrycznej naczynia itp.

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.
 KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw. 3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 3

III. Schemat i opis stanowiska pomiarowego

Schemat stanowiska do badania równowagi względnej cieczy w naczyniu wirującym

pokazano na rys.1.

Rys. 1. Schemat stanowiska:

1. Przeźroczyste naczynie o kształcie walca wypełnione wodą do wysokości z1

2. Miarka
3. Wskaźnik
4. Silnik elektryczny
5. Przekładnia pasowa
6. Bezstopniowa przekładnia cierna
7. Pokrętło do zmiany przełożenia przekładni

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.
 KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw. 3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 4

IV. Metodyka pomiarów

- odczytać wysokości z1 oraz z*

- włączyć silnik i pokrętłem (7) ustawić prędkość obrotową, podana przez prowadzącego
- po uzyskaniu przez ciecz równowagi względnej dokonać pomiaru za i zR
- ustawić kolejną prędkość i dokonać pomiaru j.w.
- odczytać wartość ciśnienia atmosferycznego pa
- wyniki notować w tabeli pomiarowej

Wzór tabeli pomiarowej

L.p. n za zR z1 z* pa
obr/min mm mm mm mm hPa
1.
↓
↓
15

V. Metodyka obliczeń

Korzystając z wyników pomiarów obliczyć następujące wielkości:

a) prędkość kątową z równań:

1
ω′ = 2g( zR − za ) [ rad / s]
R
1
ω′′ = 2g( zR − z1 ) [ rad / s]
R
1
ω′′′ = 2g( z1 − za ) [ rad / s]
R

gdzie:
R =0,067 m - promień naczynia,
g = 9,81 m/s2 - przyspieszenie ziemskie

b) prędkość kątową średnią ωśr z równania:

ω′ + ω′′ + ω′′′
ωśr = [ rad / s]
3

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.
 KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw. 3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 5

c) Prędkość kątową ω0 z równania:

π ⋅n
ω0 = [ rad / s]
30
gdzie:
n- [obr/min] prędkość obrotowa pomierzona tachometrem.

d) maksymalne ciśnienie panujące na dnie naczynia ( dla, z = z* i r = R ) z równania:

 1 
p max = p a + ρ  g ( z a − z* ) + ωśr2 ⋅ R 2  [N / m ]
2

 2 
gdzie:
pa [Pa]- ciśnienie atmosferyczne,
ρ= 1000 kg / m3 - gęstość wody,
z* współrzędna położenia dna naczynia (rys. 1)

e) Nadciśnienie (względem ciśnienia atmosferycznego) panujące na dnie naczynia w

funkcji promienia r z równania:

 1 2 2
pn = ρ  g ( z a − z* ) + ωśr ⋅r  [N / m ]
2

 2 

przyjmując:
r=0
r = 0,25 R
r = 0,5 R
r = 0,75 R
r=R
gdzie promień naczynia R = 0,067 m

Wyniki obliczeń należy przedstawić w tabeli oraz na wykresach.

Tabela wyników obliczeń

ω′ ω′′ ω′′′ ωśr ω0 pmax pn

L.p. Pa
rad s rad s rad s rad s rad s Pa
r = 0 r = 0,25R r = 0,5R r = 0,25R r = R
1.
↓
↓

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.
 KATEDRA PODSTAW BUDOWY MASZYN Ćw. 3
Laboratorium Mechaniki Płynów str. 6

↓
↓
15.

Wykresy

1. Sporządzić wykres pomierzonych i obliczonych prędkości kątowych we współrzędnych:

oś pionowa ωśr , oś pozioma ω0
2. Dla każdej prędkości kątowej sporządzić wykres obliczonego rozkładu nadciśnienia pn
panującego na dnie naczynia, w funkcji promienia we współrzędnych :
oś pionowa pn , oś pozioma r.

VI. Zawartość sprawozdania

Sprawozdanie powinno zawierać:

1. Schemat i opis stanowiska pomiarowego

2. Tabelę wyników pomiarów
3. Tabelę wyników obliczeń i przykład obliczeń dla jednego z punktów pomiarowych
4. Wykresy (wykonane ręcznie na papierze milimetrowym lub komputerowo)
5. Opis i wytłumaczenie zachowania się drobnych ciał stałych umieszczonych na dnie
zbiornika
6. Własne spostrzeżenia, uwagi, wnioski.

Opracowanie i edycja: Marek Pacut, Kryspin Mirota i Jerzy Kopeć ATH Bielsko-Biała 2007 – 2008 r.