SPIS TREŚCI:

1. Symbolika.......................................................................................................3
2. Wstęp do projektu...........................................................................................4
3. Założenia projektowe......................................................................................4
4. Teoretyczna grubość blachy na część zasadniczą zbiornika...........................5
5. Dobór dennicy.................................................................................................5
6. Całkowita wysokości zbiornika......................................................................5
7. Wysokość części walcowej zbiornika.............................................................5
8. Objętość części walcowej zbiornika...............................................................6
9. Całkowita objętość zbiornika..........................................................................6
10. Średnica króćca wlotowo – wylotowego......................................................6
11. Średnica włazu..............................................................................................6
12. Ciśnienie obliczeniowe.................................................................................6
13. Obliczeniowa grubość ścianki płaszcza........................................................6
14. Naddatki........................................................................................................7
15. Najmniejsza wymagana grubość ścianki płaszcza........................................7
16. Grubość nominalna wyrobu hutniczego ......................................................7
17. Rzeczywista najmniejsza grubość ścianki płaszcza......................................8
18. Obliczeniowa grubość ścianki części wypukłej dna i pokrywy....................8
19. Grubość nominalna części wypukłej dna i pokrywy....................................8
20. Rzeczywista najmniejsza grubość ścianki dna i pokrywy............................8
21. Orientacyjna masa dna i pokrywy.................................................................8
22. Sprawdzenie wymiaru profilu dna i pokrywy...............................................9
23. Szerokość arkusza blachy dla walczaka........................................................9
24. Długość arkusza blachy dla walczaka...........................................................9
25. Dobór arkusza blachy dla walczaka..............................................................9
26. Półfabrykaty na część walcową zbiornika....................................................9
27. Sposób połączenia półfabrykatów oraz dennicy i pokrywy z płaszczem.. .10
28. Maksymalna średnica otworu w części walcowej zbiornika......................10
29. Dobór włazu................................................................................................10
30. Średnica otworu w płaszczu nie wymagająca wzmocnienia.......................11
31. Wzmocnienie ścianki otworem włazowym................................................11
32. Dobór parametrów króćca...........................................................................11
33. Dobór kołnierza...........................................................................................12
34. Dobór uszczelki...........................................................................................12
35. Wartość siły ruchowego naciągu śrub........................................................12
36. Wartość siły montażowego naciągu śrub....................................................13
37. Najmniejsza możliwa średnica rdzenia śruby.............................................13
38. Masa napełnionego zbiornika.....................................................................14
39. Łapy wspornikowe zbiornika......................................................................14
40. Dobór uchwytu............................................................................................14
41. Osprzęt zbiornika........................................................................................15
42. Naprężenia..................................................................................................15
45. Bibliografia.................................................................................................17

2
1. Symbolika

c – naddatek całkowity;
c1 – technologiczny naddatek grubości ścianki;
c2 – eksploatacyjny naddatek grubości ścianki;
c3 – naddatek grubości ścianki ze względu na występowanie dodatkowych naprężeń;
d – największa średnica otworu nie wymagająca wzmocnienia;
dotw.max – max. średnica otworu w części walcowej zbiornika;
dw – średnica króćca wlotowo - wylotowego;
DN – średnica wew. króćca włazu;
D1 – średnica wzmocnienia;
D2 – średnica zew. wzmocnienia;
Dw – średnica wewnętrzna walcowej części zbiornika;
Dwd – średnica wewnętrzna dennicy;
Dz – średnica zewnętrzna zbiornika;
Dwł – największa możliwa średnica włazu;
Fstrat – pole powierzchni straconej;
Fwzmoc – pole powierzchni wzmocnionej;
gkr – grubość ścianki rury króćca;
gwzm –grubość blachy wzmocnienia;
g0 – obliczeniowa grubość ścianki zbiornika;
g – najmniejsza wymagana grubość ścianki zbiornika;
gn – grubość nominalna wyrobu hutniczego;
grz – rzeczywista grubość ścianki elementu;
gt – teoretyczna grubość blachy;
gow- obliczeniowa grubość ścianki części wypukłej dna i pokrywy;
gnw- grubość nominalna części wypukłej dna i pokrywy;
G – masa zbiornika z gazem;
Gdn – masa dennicy;
Gpłaszcza – ciężar płaszcz;
Gczynnika – masa gazu;
Go – masa zbiornika bez gazu;
Hc – wysokość walcowej części dennicy;
Hw – wysokość elipsoidalnej części dennicy;
kr – dopuszczalne naprężenie;
lkr – długość króćca
p0 – ciśnienie obliczeniowe;
pd –ciśnienie działające na zbiornik podczas pracy;
Ppp – pole powierzchni półfabrykatów;
ppr – ciśnienie próbne;
Re – granica plastyczności;
Rst – stała gazowa;
t0 – temperatura obliczeniowa;
Vdn – objętość elipsoidalnej części dennicy;
Vc - całkowita objętość zbiornika;
Vw – objętość walcowej części zbiornika;
x – współczynnik bezpieczeństwa;
zrz – rzeczywisty współczynnik wytrzymałościowy elementu osłabionego otworem;
α – bezwymiarowy współczynnik korygujący do obliczania grubości ścianki zbiornika;
β – stosunek średnicy zewnętrznej do wewnętrznej – Dz\Dw;

3
 2. Wstęp do projektu

Projektujemy zbiornik ciśnieniowy na ciśnienie znamionowe 0,5 MPa. Zbiornik musi spełniać
określone założenia technologiczne. Zbiornik będzie wykorzystywany do magazynowania
CO2. W projekcie są obliczenia niezbędne do prawidłowego wykonania zbiornika z
technologicznego punktu widzenia. Podane są również dane techniczne użytych elementów
gotowych i znormalizowanych.
Teoretyczny okres eksploatacji wynosi 15 lat. Zbiornik projektowany jest w
przeważającej części na podstawie książki L. Kurmaz „Podstawy konstrukcji maszyn.
Projektowanie”. Dla temperatur obliczeniowych nie przekraczających 50°C własności
wytrzymałościowe materiałów można przyjmować jak dla temperatury 20°C. Jeżeli dla
ciśnienia obliczeniowego wynika z tablicy inna klasa niż dla temperatury obliczeniowej.

3. Założenia projektowe

 Kształt części zasadniczej: walcowy

 Kształt pokrywy: sferoidalny
 Kształt dennicy: sferoidalny
 Położenie podczas pracy: pionowe
 Rodzaj i sposób podparcia: na łapach wspornikowych
 Przechowywana substancja: CO2
 Cechy środowiska w eksploatacji zbiornika: neutralne
 Ilość otworów: 3
 Technika wytwarzania: spawanie
 Maksymalne ciśnienie obliczeniowe wewnątrz zbiornika: 0,5 MPa
 Średnica zewnętrzna zbiornika: Dz=1610mm
 Iloraz H/Dz = 2
 Klasa zbiornika: A [1]
 Materiał przyjęty do wykonania płaszcza i dennicy zbiornika: St3S
 Temperatura obliczeniowa zbiornika (t0): 20˚C
 Współczynnik bezpieczeństwa (x): 1,8 [1]

4
DANE OBLICZENIA WYNIKI
1 2 3
pd = 0,5MPa 4. Teoretyczna grubość blachy na część kr = 130,55MPa
zasadniczą zbiornika gt = 3mm
Dw = 1500 mm
p d × Dw
R e = 235 MPa
gt ≥ [3]
2 ×kr
[1] gdzie :
Re
x =1,8[1] kr = [1]
x
k r = 130 ,55 MPa
0,5 ×1500
gt ≥
2 ×130 ,55
g t ≥ 2,9mm

Komentarz: przyjmuje gt = 3mm

5. Dobór dennicy

Komentarz: ze wzg. na ofertę handlową przyjmuje

dennice o średnicy wew. 12000mm PN-75/M-35412. Jest
to tańsze rozwiązanie, jednak muszę zwiększyć średnicę
zbiornika.

Dwd = 1600mm
Hw = 400mm
Hc = 40mm
Vdn = 0,54m3

H 6. Całkowita wysokości zbiornika H = 3200mm

=2
Dw
H = Dwd ×1,5 = 1,6 × 2 = 3,2m
Dw = Dwd

H = 3200mm 7. Wysokość części walcowej zbiornika h = 2400 mm

Hw = 400mm h = H − 2H w
h = 3200 − 2 × 400
h = 2400 mm

5
h = 2,4m 8. Objętość części walcowej zbiornika Vw = 4,82304 m 3

Dwd = 1,6m πDwd × h

Vw =
4
3,14 ×1,6 2 × 2,4
Vw ≅
4
Vw = 4,82304 m 3

Vw = 4,82304m 3 9. Całkowita objętość zbiornika. Vc = 5,90304m 3

Vdn = 0,54m3 [1] Vc = Vw + 2Vdn

Vc = 4,82304 + 2 × 0,54
Vc = 5,90304 m 3

V =Vc 10. Średnica króćca wlotowo – wylotowego. dw = 28,9mm

υ ≅10 m / s[1] 4V
dw = × 103 [1]
π × υ × 60 × t
t ≅15 min .
4 ×5,90304
dw ≅ ×10 3
3,14 ×10 ×60 ×15
d w = 28 ,9mm

Dw = Dwd 11. Średnica włazu. Dwł = 500mm

Dwd = 1600mm Jeśli Dw ≥ 1500mm to Dwł=0,35Dw [1]

Dwł = 0,353 1600
Dwł = 560mm

Komentarz: niema potrzeby stosować tak dużego włazu,

dlatego przyjmuje właz o średnicy 500mm.

pd = 0,5MPa 12. Ciśnienie obliczeniowe p 0 = 0,6 MPa

p 0 = p d + 0,1MPa [ 2]
p 0 = 0,5 + 0,1
p 0 = 0,6 MPa

Dw = Dwd 13. Obliczeniowa grubość ścianki płaszcza. Dz = 1610mm

Dwd = 1600mm p 0 × Dw g o = 5mm

g0 =
2,3
[ 2]
kr = 130,55MPa × k r × z − p0
α

gt = 3mm

p 0 = 0,6 MPa

6
 D z = D w + 2 × g t = 1600 + 2 × 3 = 1606 mm
z1 = 0,8 [1] α = f (β) ⇒
α = 1 dla β ≤1,4 [1]
z1 = z 2 Dz
β= [1]
Dw
z dop = 0,8 [1] 1606
β= = 1,004 ⇒α = 1
1600
z = z1 × z dop [2]
z = 0,8 × 0,8 = 0,64

0,6 ×1600
go = = 5mm
2,3
×130 ,55 × 0,64 − 0,6
1

14. Naddatki c1 = 0,5mm

c1 = 0,5mm [1] c2 = 1,5mm

c2 = S × T c3 = 0mm
S = 0,02 ÷ 0,1mm/rok [1]
S = 0,1 c = 2mm
T = 15 lat
c2 = 0,1 × 15 = 1,5mm

c3 = 0mm [założenia projektowe.]

c = c1 +c2 + c3 [2]
c =0,5 + 1,5 = 2mm

Komentarz: wartość ścienienia przyjęłam 0,1mm/rok

Założyłam że zbiornik będzie użytkowany przez 15 lat.

g o = 5mm 15. Najmniejsza wymagana grubość ścianki g = 6,5mm

płaszcza.
c2 = 1,5mm
g = g 0 + c 2 + c 3 [1]
c3 = 0mm g = 5 +1,5 = 6,5mm

g = 6,5mm 16. Grubość nominalna wyrobu hutniczego g n = 7mm

c1 = 0,5mm g n ≥ g + c1 [1]
g n ≥ 6,5 + 0,5
g n ≥ 7 mm

Komentarz: przyjmuje gn = 7mm.

7
g n = 5mm 17. Rzeczywista najmniejsza grubość ścianki grz = 6,5mm
płaszcza.
c1 = 0,5mm
g rz = g n − c1 [1]
g rz = 7 − 0,5 = 6,5mm

Hz = H w 18. Obliczeniowa grubość ścianki części g ow = 3,9mm

wypukłej dna i pokrywy.
Hw = 400mm
D z × po × y w
Dz = 1610mm g ow = [1]
4 × kr
H
p 0 = 0,6 MPa yw = f ( z , ω ) [1]
Dz
k r = 130,55MPa d
ω= [1]
D z × g rz
d = dw 28 ,9
ω= ≅ 0,50
1610 × 6,5
dw = 28,9mm Hw 400
= ≅ 0,25
D z 1610
grz = 6,5mm y w = 2 [2]
1610 × 0,6 × 2
g ow = = 3,7 mm
4 ×130 ,55
c1 = 0,5mm 19. Grubość nominalna części wypukłej dna i gnw = 6mm
pokrywy.
c2 = 1,5mm
g nw ≥ g ow + c1 + c 2 + c3 [1]
c3 = 0mm
g nw ≥ 3,7 + 0,5 + 1,5
g nw ≥ 5,7

Komentarz: przyjmuje 6mm

gnw = 6mm 20. Rzeczywista najmniejsza grubość ścianki grzw = 5,5mm

dna i pokrywy.
c1 = 0,5mm
grzw = gnw – c1 [1]
grzw = 6 – 0,5 = 5,5mm

21. Orientacyjna masa dna i pokrywy. Gdna = 143kg

Gdna = 143kg [1]

8
Dz = 1610mm 22. Sprawdzenie wymiaru profilu dna i Hz - spełnio.
pokrywy.
grz = 6,5mm Rw – spełnio.
Muszą być spełnione następujące warunki:
Hz = H w rw – spełnio.
1. Hz ≥ 0,18Dz 2. Rw ≤ Dz 3. rw ≥ 0,1Dz [1]
Hw = 400mm

1. 400 ≥ 289,8 → spenione

 D z − 2 g rz 
2   D − 2g 2 D − 2 g rz
 + ( H z − g rz ) ×   z  + ( H z − g rz ) − z + ( H z − g rz
2 2
 rz

 2    2  2

2. rw =
D z − 2 g rz
270,4 ≥ 161 → spenione
2
 D z − 2 g rz   D − g rz 
 + ( H z − g rz ) −  z
2
  × rw
 2   2 
3. R w = = 1070 ,4
H z − g rz
1070,4 ≤ 16100 → spenione

Lwalc = h 23. Szerokość arkusza blachy dla walczaka. B = 2320mm

h = 2400 mm B = Lwalc – 2Hc [1]

B = 2400 – 2 ×40 = 2320mm
Hc = 40mm
Dz = 1610mm 24. Długość arkusza blachy dla walczaka. L = 5038mm

Dw = 1600mm L = 0,5π (Dz + Dw) – (1 ÷ 2) [1]

L = 0,5 × 3,14(1610 + 1600) – 2 = 5038

25. Dobór arkusza blachy dla walczaka.

Blacha 7 × 2320 × 5038 St3S szt. 1

PN- 88/H- 84020

B = 2,32m 26. Półfabrykaty na część walcową zbiornika. Ppp = 11,685m2

L = 5,038m Komentarz: płaszcz można by było wykonać z jednej Gpłaszcza =
blachy ale po konsultacji z osobą prowadzącą wykonam 641,5kg
go z czterech półfabrykatów.

9
 Ppp = B × L = 2,32 × 5,038 = 9,5584m2
Mblachy = 54,9kg/m2 [1]
Gpłaszcza = 54,9 ×11,685 = 641,5kg

27. Sposób połączenia półfabrykatów oraz

dennicy i pokrywy z płaszczem.

Komentarz: elementy łącze za pomocą spoiny typu V

zgodnie z PN- 75/M- 69014

L0 ≥ 200mm [1]
Przyjmuje L0 = 220mm

Dz = 1610mm 28. Maksymalna średnica otworu w części dotw.max =

walcowej zbiornika. 500mm

dotw. max = 0,35Dz dla Dz ≥1500mm [1]

dotw. max = 0,35 × 1610 ≤ 500

Komentarz: pomimo iż wynik jest większy przyjmuje dotw.

max = 500mm ponieważ trzeba spełnić warunek.

29. Dobór włazu.

Właz Szwr – 2,0/500/200/N/Polonit

PN- 83/2211- 24.01

10
Dw = 1600mm 30. Średnica otworu w płaszczu nie
wymagająca wzmocnienia.
grz = 6,5mm
Przyjmujemy najmniejszą z tych trzech wartości:
c2 = 1,5mm
d = 8,13 Dw ( g rz − C2 )(1 − Z rz ) d = 0,35 Dz d = 200 mm [1]
gdzie :
po ( Dw + g rz − C2 )
Z rz = [1]
2,3
× k r ( g rz − C2 )
α
0,6(1600 + 6,5 −1,5)
Z rz = = 0,80
2,3
×130 ,55 (6,5 −1,5)
1
d = 8,13 1600 (6,5 −1,5)(1 − 0,8) = 87 ,9mm
Komentarz: jedynie otwór pod właz musi być
wzmocniony.

c2 = 1,5mm 31. Wzmocnienie ścianki otworem Fstr = 3218mm2

włazowym.
s = 8mm [1] Fwzm =
Fstr = (DN + 2C2)g [mm ] 2 3224mm2
g = 6,5mm Fstr = (492 + 23 1,5)6,5= 3218mm2
D1 = 508mm
Fwzm = 2L × gwzm
gdzie: D2 = 1004mm
gwzm = (0,5 ÷ 0,7) lub gwzm = g przyjmuje gwzm= g

L = [(DN + 2C2)g]/2gwzm =
[(492 + 2 × 1,5)6,5]/2 × 6,5= 248mm
Fwzm = 248 × 2 × 6,5= 3224mm2

D1 = DN + 2s = 492 + 2 × 8 = 508mm
D2 =D1 +2L = 508 + 2 × 248 = 1004mm

Dw = dw 32. Dobór parametrów króćca. g kr = 2,3mm

dw = 28,9mm dzkr = 21,3mm

p0 = 0,6 MPa

11
 p o × Dw
g kr = [1]
2,3
× k r × Z − po
1
gdzie :
Re
kr = [1]
x
Re = 295 [1]
x =1,8
295
kr = =163 ,8
1,8
0,6 × 28 ,9
g kr =
2,3
×163 ,8 ×1 − 0,6
1
g kr = 0,6mm

Komentarz: przyjmuje wg. [1] pierwszą większą grubość

g kr = 2,3mm

średnica zew. = 28,9 + 2gkr = 33,5mm

Komentarz: przyjmuje wg. [1] pierwszą większą śr. dzkr =

33,7mm

lkr = 130mm [1]

33. Dobór kołnierza.

Kołnierz okrągły płaski do przyspawania

z-1/15/33,7 St3S PN- 87/H- 74731

34. Dobór uszczelki.

Uszczelka płaska 1/25/2 Polonit 200

PN- 86/H- 74374/02

po= 0,6MPa 35. Wartość siły ruchowego naciągu śrub. Fr = 7,935kN

D = 64mm Fr = P + b × F, N [1]
gdzie:
d = 34mm P = π × Du2 × po / 4 [1]
Du = 0,5 (D + d) [1]
Du = 0,5 (64 +34) = 49mm

P = 3,14 3 492 3 0,6 / 4 = 1130,9N

F = π × Du × Ucz × σ r, N [1]
gdzie:

12
 Ucz = 3,47 u [1]
u = 0,5 (D – d) [1]
u = 0,5 (64 – 34) = 15mm
Ucz = 3,47 15 = 13,4 mm
σ r = 5 × po [1]
σ r = 5 × 0,6 = 3MPa
F = 3,14 × 49 × 13,4 × 3 = 6185,2N

b = f (mat. uszcz., t°C)

b = 1,1 [1]

Fr = 1130,9 + 1,1 × 6185,2 = 7934,6N

Du = 49mm 36. Wartość siły montażowego naciągu śrub. Fm =

43296,2N
Ucz = 13,4mm Komentarz: przyjmuje się większą z dwóch sił Fm1 i Fm2

Fr = 7934,6N Fm1 = π × Du × Ucz × σ m [1]

gdzie:
σ m = 21Mpa [1]
Fm1 = 3,14 × 49 × 13,4 × 21 = 43296,2N

Fm2 = C × Fr [1]
C = 1,2 [2]
Fm2 = 1,2 × 7934,6 = 9521,5N

Fm = 43296,2N

Fm = 43296,2N 37. Najmniejsza możliwa średnica rdzenia dśr = 5mm

śruby.
Fr = 7934,6N
Komentarz: przyjmuje się większą z dwóch wartości.

dśm = 1,13 Fm /(ψ × n × k1 ) mm [1]

gdzie:
ψ = 0,75 - przyjmuje średnio dokładne wykonanie śrub i
nakrętek [1]
n=4
k1 = Re / X1

Re = 275 [1]
X1 = 1,1 [1]
k1 = 275 / 1,1 = 250MPa
dśm = 1,13 43296 ,2 /( 0,75 ×4 ×250 ) = 8,6mm

dśr = 1,13 Fr /(ψ × n × k 2 ) mm [1]

gdzie:

13
 k2 = Re / X2 [1]
X2 = 1,65 [1]
k2 = 275 / 1,65 = 166,7
dśr = 1,13 7934 ,6 /( 0,75 ×4 ×166 ,7) = 4mm

Komentarz: Najmniejsza możliwa średnica rdzenia śruby

to 4mm

M co 2 = 40 kmol / kg 38. Masa napełnionego zbiornika. G =1115 ,1kg

=10 ,939 kN
G = Go + Gczynika [1]
Rst = 8,314 J / kmolK
gdzie:
T = 293 K
Go = 1,15(Gpłaszcza + 2Gdna) [1]
Go = 1,15(641,5 + 2 3 143) = 1066,6kg
pd = 0,5Mpa
p d × Vc × M co2
Gczynnika = ×10 3
Vc = 5,90304 m 3
R st × T
0,5 ×5,90304 × 40
Gczynnika = ×10 3 = 48 ,5kg
Gdna = 143kg 8,314 × 293
⇒G =1066 ,6 +48 ,5 =1115 ,1kg
Gpłaszcza = G =1115 ,1 ×9,81 =10 ,939 kN
641,5kg
39. Łapy wspornikowe zbiornika.

Łapa wspornikowa 180 BN-64/2212-02

Komentarz: z nomogramu dobieram pierwszą większą

wielkość łapy wspornikowej. Dobieram cztery łapy
wspornikowe bezpośrednio zamocowane do zbiornika.

40. Dobór uchwytu.

Uchwyt oczkowy B0 - W St3S- St3S

PN- M- 71071: 1995

14
 41. Osprzęt zbiornika.

Ciśnieniomierz rodzaju M, o wymiarze d=100mm,

odmiany R (króciec promieniowy), o klasie dokładności 4
(dla manometrów), o zakresie wskazań (0-1,6MPa).

Ciśnieniomierz M 100 R 4/0 – 1,6;

PN-88/M-42304

Uszczelka rodzaju P (płaska) dla największego ciśnienia

roboczego 1,6MPa i o średnicy D=17mm.

Uszczelka płaska P –1,6 –17; 74/M-42302

Łącznik gwintowany typu A, wielkości 3 M20x1,5.

Łącznik A/3; PN-82/M-42306

Rurka syfonowa typu UB, odmiany 2, o średnicy

zewnętrznej 20mm, o grubości ścianki 4mm, ze stali R35.

Rurka syfonowa UB 2 – 20x4 R35;

PN-83/M-42308

Dz = 1610mm 42. Naprężenia.

pd = 0,5MPa Naprężenia rozciągające promieniowe:

g = 6,5mm P
σr = ≤ kr
F
P = p d Dz l
F = 2 gl
pd Dz
⇒σ r =
2g
0,5 ×1610
σr = 61,9 MPa
2 × 6,5
σ r = 61,9MPa ≤ 130 ,552 MPa ⇒ σ r ≤ k r

Komentarz: otrzymana wartość naprężeń jest mniejsza od

współczynnika kr.

Naprężenia rozciągające osiowe:

P
σl = ≤ kr
F

15
 ΠD z2
P = pd
4
F = ΠD z g
pd Dz
⇒σ l =
4g
0,5 × 1610
σl = = 30 ,96 MPa
4 × 6,5
σ l = 37 ,47 MPa ≤ 130 ,55 MPa ⇒ σ l ≤ k r

Komentarz: otrzymana wartość naprężeń jest mniejsza od

współczynnika kr.

16
 45. Bibliografia

[1] L. Kurmaz „Podstawy konstrukcji maszyn. Projektowanie” Wydawnictwo PWN

Warszawa 1999

[2] Urząd Dozoru Technicznego „Przepisy dozoru technicznego”

DT-UC-90/WO- O

[3] W.M. Lewandowski „Maszynoznawstwo chemiczne” Wydawnictwo Fundacji

Poszanowania Energii Gdańsk 1999

M.E. Niezgodziński, T. Niezgodziński „Wzory, wykresy i tablice wytrzymałościowe”

Wydawnictwo PWN Warszawa 1984

17