Raport o Stanie Rynku Uslug Pocztowych 2010

Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku
Warszawa, maj 2011 r.
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku 1. Wprowadzenie ............................................................................................................... 3 2. Podstawy prawne regulujce funkcjonowanie rynku usug pocztowych .................. 6 2.1. Prawo krajowe i jego zmiany w 2010 roku................................................................6 2.2. Prawo europejskie ...................................................................................................7 3. Struktura podmiotowa rynku usug pocztowych......................................................... 9 3.1. Istota rynku usug pocztowych .................................................................................9 3.2. Podmioty krajowego rynku usug pocztowych ........................................................10 3.2.1 Organy pastwa..................................................................................................10 3.2.2. Rola i zadania organu regulacyjnego ..................................................................10 3.2.3. Operatorzy pocztowi ...........................................................................................13 4. Analiza funkcjonowania rynku usug pocztowych .....................................................21 4.1. Analiza dziaalnoci operatora publicznego w 2010 roku........................................21 4.2. Analiza dziaalnoci operatorw niepublicznych w 2010 roku.................................28 4.3. Analiza porwnawcza dziaalnoci operatorw niepublicznych i operatora publicznego w latach 2006-2010............................................................................37 5. Wnioski..........................................................................................................................50 Spis tabel ............................................................................................................................53 Spis wykresw....................................................................................................................53
Urzd Komunikacji Elektronicznej
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Dziaalnoci pocztow w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z pn. zm.) jest wykonywanie dziaalnoci gospodarczej, polegajcej na wiadczeniu usug pocztowych w obrocie krajowym lub zagranicznym. Biorc pod uwag znaczenie spoeczno-gospodarcze rynku usug pocztowych, konieczny jest stay jego monitoring i ocena funkcjonowania pod ktem skutkw stopniowej liberalizacji, a zwaszcza rozwoju konkurencji, przy jednoczesnym zachowaniu dostpnoci do wysokiej jakoci powszechnych usug pocztowych wiadczonych po przystpnych cenach. Rynek usug pocztowych, w swojej ewolucji, zblia si do momentu przeomowego, ktrym bdzie pene jego otwarcie na konkurencj. Wymaga w zwizku z tym dziaa regulacyjnych zapewniajcych jego zrwnowaony i harmonijny rozwj. W tym kontekcie rola krajowego organu regulacyjnego nabiera szczeglnego znaczenia, jako gwaranta rozwoju uczciwej konkurencji, przy jednoczesnym zachowaniu dostpnoci do usug. Niniejsze opracowanie jest elementem dziaa, jakie regulator podejmuje w celu monitorowania zjawisk zachodzcych na rynku usug pocztowych. Ich analiza pozwala okreli trendy charakteryzujce kierunki rozwoju oraz nakreli wizj docelowego modelu tego rynku. Raport zosta sporzdzony w oparciu o informacje zawarte w sprawozdaniach z dziaalnoci pocztowej w 2010 roku, ktre zgodnie z art. 44 ust. 1 i 2 Prawa pocztowego s corocznie przedstawiane Prezesowi Urzdu Komunikacji Elektronicznej przez operatorw pocztowych. Sprawozdania za 2010 rok przedstawi operator publiczny (Poczta Polska S.A.) oraz 152 operatorw niepublicznych.
1.
Wprowadzenie
Rynek usug pocztowych w Polsce w ostatnich latach stopniowo ewoluuje w kierunku otwierania si na konkurencj i tworzenia jednego z wanych ogniw wewntrznego rynku Unii Europejskiej. Systematycznie zmniejsza si obszar usug zastrzeonych dla operatora publicznego i zarazem wzrasta konkurencja rynkowa. Nowe moliwoci i warunki sprzyjajce wzrostowi konkurencyjnoci zostay stworzone przede wszystkim dziki unijnym regulacjom prawnym. Tzw. III Dyrektywa pocztowa z 2008 roku wyznaczya termin penego otwarcia wsplnego rynku do 31 grudnia 2010 roku i okrelia zasady jego funkcjonowania w warunkach penej liberalizacji. Polska skorzystaa z moliwoci przesunicia terminu wdroenia tej dyrektywy do koca 2012 roku, jednak liberalizacja rynku pocztowego i dalszy rozwj konkurencji jest procesem nieuniknionym. W 2010 roku, poza Poczt Polsk S.A. (dalej: Poczta Polska), do rejestru operatorw pocztowych wpisane byy 244 podmioty (wg stanu na koniec 2010 roku), wobec 209 zarejestrowanych w 2009 roku. Naley przy tym zaznaczy, e nie wszyscy operatorzy, ktrzy uzyskali wpis, faktycznie prowadz dziaalno. Operatorw dziaajcych w 2010 roku byo 152 (wobec 125 w roku 2009). Gwnym graczem na rynku pocztowym nadal pozostaje Poczta Polska. Jest ona jedynym podmiotem dysponujcym infrastruktur konieczn do wiadczenia usug pocztowych o charakterze powszechnym. Powszechne usugi pocztowe stanowi nadal najbardziej istotn pozycj wrd usug realizowanych przez Poczt Polsk. Potwierdzeniem tego s dane za 2010 rok, w ktrym operator publiczny zrealizowa w obrocie krajowym i zagranicznym ponad 2,1 mld usug pocztowych (powszechne usugi pocztowe, umowne
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku usugi pocztowe, w tym kurierskie), co przeoyo si na prawie 4,9 mld z przychodu. W tej liczbie usug byo niemal 1,7 mld powszechnych usug pocztowych, ktre wygeneroway prawie 4,3 mld z przychodu. Operatorzy niepubliczni zrealizowali w 2010 roku ogem (w obrocie krajowym i zagranicznym) ponad 3,5 mld usug pocztowych (przesyki z korespondencj, przesyki reklamowe, paczki, druki bezadresowe), co przeoyo si na ponad 1,3 mld z przychodu. Analiza danych przedstawionych przez ww. operatorw wskazuje m.in., e w obrocie krajowym najwikszy udzia pod wzgldem wolumenu maj druki bezadresowe (94,2%), ktre jednak nie odgrywaj tak znaczcej roli w przychodach (11,9%). Gwnym rdem przychodw operatorw niepublicznych s paczki - w obrocie krajowym generuj one ok. 60,3% przychodw, a w obrocie zagranicznym ok. 75,1%. Naley jednak zaznaczy, e w sprawozdaniach z dziaalnoci pocztowej w latach 2008-2010 wiksza liczba operatorw ni dotychczas nie wykazaa danych o dziaalnoci w obszarze paczek. Operatorzy ci zajmuj stanowisko, e tego typu usugi s przez nich wiadczone w oparciu o przepisy Prawa przewozowego, a nie Prawa pocztowego, gdzie paczka pocztowa jest zdefiniowana jako usuga operatora publicznego. W zwizku z tym dane o usugach paczkowych wiadczonych przez operatorw niepublicznych s w latach 2008-2010 niepene i przez to nieporwnywalne do lat poprzednich (z uwagi na sposb zdefiniowania paczki pocztowej w Prawie pocztowym, Prezes UKE nie ma prawnych moliwoci wyegzekwowania tych danych). Z analizy wolumenu usug zrealizowanych w 2010 roku w poszczeglnych segmentach rynku przez wszystkich operatorw wynika, e Poczta Polska jest zdecydowanie dominujcym podmiotem w obszarze przesyek z korespondencj oraz przesyek reklamowych (jej udziay wynosz odpowiednio 91,1% i 92,2%). W segmencie paczek i innych usug umownych udzia operatorw niepublicznych w wolumenie jest znaczny i wynosi 47,2%, ale jak ju zaznaczano udzia ten w latach 2008-2010 jest znacznie zaniony. W obszarze drukw bezadresowych zdecydowan przewag maj operatorzy niepubliczni (93,0% wolumenu). Naley jednak podkreli, e dziaalno w tym ostatnim obszarze moe by prowadzona bez wpisu do rejestru operatorw pocztowych, wic UKE nie dysponuje penymi danymi w tym zakresie i naley przypuszcza, e faktyczna struktura tego rynku jest inna (ze znacznie mniejszym udziaem Poczty Polskiej). Podobnie do przedstawionej powyej struktury wolumenu ksztatuje si struktura przychodw operatorw w poszczeglnych segmentach rynku. Na podstawie uzyskanych w ostatnich latach danych o liczbie operatorw niepublicznych oraz liczbie przesyek naley stwierdzi, e po okresie dynamicznych zmian rynek pocztowy zacz si stabilizowa. Mona przypuszcza, e do spowolnienia tempa jego rozwoju przyczynia si decyzja o przesuniciu terminu penej liberalizacji rynku pocztowego w Polsce, jak rwnie sytuacja makroekonomiczna kraju. Znaczenie otwarcia rynku dla jego rozwoju naley rozpatrywa przede wszystkim w kontekcie wielkoci obszaru zastrzeonego, czyli tej czci rynku ktra jest zarezerwowana dla operatora publicznego. Jak wynika z analizy dokonanej przez UKE, obszar zastrzeony stanowi ok. caego rynku usug pocztowych (bez uwzgldnienia drukw bezadresowych) i generuje ok. przychodw. Warto zwrci uwag, e zarwno wielko wolumenu, jak i warto przychodw w latach 2006-2010 utrzymuje si na staym poziomie. Gwnym beneficjentem korzyci z dziaalnoci w tym do stabilnym obszarze rynku pozostaje Poczta Polska, co jest zgodne z intencj ustawodawcy, ktry ustanowi obszar zastrzeony w celu finansowania obowizku wiadczenia powszechnych usug pocztowych. Rozwizania z pewnoci wymaga kwestia unormowania poj, ktre w obecnym Prawie pocztowym s na tyle nieprecyzyjne, e praktycznie co roku wystpuje zjawisko swobodnej interpretacji prawa i w konsekwencji przesunicia czci usug pocztowych do sektora usug przewozowych. Nasilenie tego zjawiska stwierdzono ju w 2008 roku.
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Aktualnym od kilku lat zagadnieniem pozostaje sytuacja operatora publicznego, ktry nadal nie jest w peni przygotowany do funkcjonowania na zliberalizowanym rynku pocztowym. Kwestia rozwizania problemw Poczty Polskiej jest wana, gdy jest to najwikszy gracz na rynku usug pocztowych i ksztat tego rynku w duym stopniu zaley zarwno od decyzji organw pastwa wobec operatora publicznego, jak i dziaa podjtych przez to przedsibiorstwo. Biorc pod uwag fakt, e przesunicie terminu penej liberalizacji polskiego rynku pocztowego na 2013 rok podyktowane byo przede wszystkim potrzeb umoliwienia operatorowi publicznemu dostosowania si do nowej sytuacji rynkowej, operator ten powinien wykorzysta uzyskany w ten sposb czas na rozwizanie istotnych dla niego problemw. Na tym tle wanym zadaniem dla organw pastwa jest opracowanie nowego Prawa pocztowego, nie tylko z uwagi na konieczno wdroenia postanowie III Dyrektywy pocztowej, ktra wesza w ycie w 2008 roku, ale take ze wzgldu na potrzeb uporzdkowania otoczenia prawnego, w ktrym funkcjonuj operatorzy pocztowi. Nowa ustawa powinna zapewnia operatorom warunki do uczciwego konkurowania, a konsumentom dostp do usug pocztowych o wysokiej jakoci i przystpnych cenach. W Polsce wdroenie przepisw III Dyrektywy pocztowej ma nastpi do 31 grudnia 2012 roku, w zwizku z czym ju w 2008 roku podjte zostay stosowne prace i byy one kontynuowane w latach 2009-2010.
2.
Podstawy prawne regulujce funkcjonowanie rynku usug pocztowych
2.1. Prawo krajowe i jego zmiany w 2010 roku

Prezes UKE jako organ regulacyjny dla rynku usug pocztowych w Polsce dziaa na podstawie dwch aktw prawnych: ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z pn. zm.), ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z pn. zm.).
10 kwietnia 2010 r. wesza w ycie ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o wiadczeniu usug na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 47, poz. 278), ktra dokonuje implementacji dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczcej usug na rynku wewntrznym (Dz. Urz. UE L 376 z 27.12.2006, str. 36). Jakkolwiek wiadczenie usug pocztowych zostao na mocy art. 3 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy wyczone spod jej regulacji, to w art. 41 wprowadzone zostay zmiany do ustawy Prawo pocztowe: w art. 6 dodano ust. 6, zgodnie z ktrym czasowe wiadczenie usug pocztowych w zakresie wiadczenia usug innych ni powszechne usugi pocztowe przez przedsibiorcw z pastw czonkowskich wymaga uzyskania odpowiednio zezwolenia albo wpisu do rejestru, w art. 9 w ust. 1, ktry okrela, jakie dane powinny by zawarte we wniosku, wprowadzono zmiany pod ktem uporzdkowania aparatury pojciowej oraz dostosowania jego brzmienia do zmiany wprowadzonej w art. 11 (nadanie zezwoleniom bezterminowego charakteru), ponadto dodano ust. 3, ktry stanowi, e wniosek o wydanie zezwolenia wraz z zacznikami moe by zoony w formie elektronicznej, zmieniono brzmienie art. 11, ktry obecnie stanowi, e zezwolenia wydaje si na czas nieoznaczony (wczeniej by to czas oznaczony nie krtszy ni 5 lat i nie duszy ni 25 lat) - zmiana wie si z zawart w art. 11 ww. dyrektywy ogln zasad wydawania zezwole na czas nieokrelony, w art. 12, ktry dotyczy treci zezwolenia, zmieniono pkt 1 dostosowujc jego brzmienie do aparatury pojciowej wprowadzonej w art. 9 ust. 1 oraz uchylono pkt 4 (dotyczcy okresu wanoci zezwolenia) stosownie do nowego brzmienia art. 11, art. 14 w nowym brzmieniu stanowi, e w przypadku cofnicia zezwolenia z przyczyn, o ktrych mowa w art. 13 ust. 1, moe by ono ponownie wydane nie wczeniej ni po upywie 3 lat od dnia, w ktrym decyzja o cofniciu zezwolenia staa si ostateczna wprowadzona zmiana zawa katalog przypadkw, kiedy konsekwencj cofnicia zezwolenia jest zakaz ponownego jego wydania przed upywem 3 lat od dnia, w ktrym decyzja o cofniciu zezwolenia staa si ostateczna (w ten sposb 3-letni zakaz nie bdzie dotyczy przedsibiorcy, ktry nie rozpocz dziaalnoci w cigu 6 miesicy od wydania zezwolenia lub w odniesieniu do ktrego ogoszono upado lub otwarto likwidacj), w art. 15 w ust. 1, ktry okrela, jakie dane powinny by zawarte we wniosku o wpis do rejestru, wprowadzono zmiany pod ktem uporzdkowania aparatury pojciowej, ponadto dostosowano do niego tre ust. 3 pkt 1 oraz dodano ust. 3a, ktry stanowi, e wniosek o wpis do rejestru wraz z owiadczeniem moe by zoony w formie elektronicznej,
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku art. 17 otrzyma nowe brzmienie, zmiany w ust. 1 i 2 dotyczcych zgaszania przez operatorw zmian danych miay charakter porzdkujcy (usunito niespjnoci definicyjne oraz wtpliwoci interpretacyjne), jednoczenie dodano ust. 3, ktry stanowi, e zgoszenie zmian moe by zoone w formie elektronicznej, dodano art. 17a, ktry stanowi, e wpis moe by wykrelony z rejestru na wniosek operatora (pkt 1) albo z urzdu (pkt 2) i okrela nastpujce przesanki wykrelenia z urzdu (pkt 2 lit. a-c): stwierdzenie trwaego zaprzestania wykonywania dziaalnoci pocztowej, uprawomocnienie si decyzji o cofniciu zezwolenia, wydanie decyzji o zakazie prowadzenia dziaalnoci pocztowej objtej wpisem do rejestru, w art. 20, ktry dotyczy rejestru prowadzonego przez Prezesa UKE, w ust. 1 zmieniono brzmienie pkt 1 i 2 dostosowujc je do zmian wprowadzonych w art. 9 i 15 oraz dodano pkt 7 i 8 rozszerzajc zakres danych zawartych w rejestrze o numer wpisu i dat wpywu wniosku o wpis do rejestru oraz dat dokonania wpisu; dla uporzdkowania przepisu zmieniono ponadto brzmienie ust. 6, ktry ustanawia termin dokonania przez Prezesa UKE zmian danych objtych rejestrem.
Najistotniejsz zmian z punktu widzenia praktyki dziaania Prezesa UKE byo dodanie art. 17a pkt 2, ktry pozwala na wykrelanie wpisw z rejestru z urzdu. Wczeniej nie byo takiej moliwoci i Prezes UKE nie mg usun wpisu nawet majc informacj, e dany podmiot od duszego czasu nie jest przedsibiorc i nie dziaa jako operator. W zwizku z tym wiele wpisw w rejestrze byo nieaktualnych. Przepis ten pozwala na przynajmniej czciowe uporzdkowanie rejestru.
2.2. Prawo europejskie

Aktami regulujcymi rynek pocztowy Unii Europejskiej w 2010 roku byy trzy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: Dyrektywa 97/67/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wsplnych regu rozwoju rynku wewntrznego usug pocztowych Wsplnoty oraz poprawy jakoci usug (tzw. I Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2002/39/WE z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniajca Dyrektyw 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencj wsplnotowych usug powszechnych (tzw. II Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniajca Dyrektyw 97/67/WE w odniesieniu do penego urzeczywistnienia rynku wewntrznego usug pocztowych Wsplnoty (tzw. III Dyrektywa pocztowa).
Dyrektywy okrelaj status prawny i zakres funkcjonowania niezalenych organw regulacyjnych w pastwach czonkowskich, jak rwnie zawieraj obligatoryjne postanowienia, ktre kraje czonkowskie UE powinny implementowa do swojego porzdku prawnego. Gwnymi celami okrelonymi przepisami Dyrektyw jest zapewnienie wiadczenia powszechnych usug pocztowych w ramach UE, a take ustalenie zasad taryfowych i przejrzystoci rachunkw na potrzeby wiadczenia usug powszechnych oraz ustanawianie norm jakoci i systemu zapewniajcego zgodno z normami. Jednym z waniejszych celw polityki pocztowej UE jest pogodzenie denia do przeprowadzenia kontrolowanej liberalizacji rynku usug pocztowych z zagwarantowaniem konsumentom wysokiej jakoci usug pocztowych, w tym zapewnieniem wiadczenia usugi powszechnej po przystpnych cenach z trwa gwarancj jej wiadczenia. III Dyrektywa pocztowa okrela dat 31 grudnia 2010 roku jako termin wprowadzenia przez pastwa czonkowskie w ycie przepisw krajowych, wykonawczych i administracyjnych niezbdnych do jej wykonania. Na zasadzie odstpstwa takie pastwa czonkowskie jak: Urzd Komunikacji Elektronicznej 7
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Czechy, Grecja, Cypr, otwa, Litwa, Luksemburg, Wgry, Malta, Polska, Rumunia i Sowacja mog przesun termin wdroenia dyrektywy do dnia 31 grudnia 2012 roku i mog utrzyma usugi zastrzeone dla operatora(-w) wiadczcego(-ych) usug powszechn. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pastwa te podjy decyzj o wczeniejszym wdroeniu przepisw dyrektywy. Polska skorzystaa z moliwoci przesunicia terminu wdroenia nowych przepisw i maj one wej w ycie z dniem 1 stycznia 2013 roku. W zwizku z powyszym ju w 2008 roku podjte zostay prace nad wdroeniem do polskiego porzdku prawnego postanowie III Dyrektywy pocztowej. Prace te byy kontynuowane w latach 2009-2010.
3.
Struktura podmiotowa rynku usug pocztowych
3.1. Istota rynku usug pocztowych

Uczestnikami rynku pocztowego s: podmioty wiadczce usugi pocztowe na podstawie stosownych uprawnie (operatorzy prowadzcy dziaalno na podstawie zezwolenia lub wpisu do rejestru), wrd ktrych specjalne miejsce zajmuje Poczta Polska jako podmiot obowizany do wiadczenia powszechnych usug pocztowych (operator publiczny), konsumenci usug pocztowych (indywidualni i instytucjonalni), organy wadzy ustawodawczej (Sejm i Senat), organy administracji publicznej, ktre peni funkcj wykonawcz (Minister Infrastruktury jako minister waciwy ds. cznoci) i regulacyjn (Prezes UKE).
Midzy tymi podmiotami zachodzi szereg zalenoci: operatorzy dysponuj okrelonymi zasobami, ktre wykorzystuj do wiadczenia usug i osigania z tego tytuu przychodw, jednoczenie konkurujc ze sob, konsumenci realizuj swoje potrzeby w zakresie usug pocztowych oczekujc ich dostpnoci terytorialnej i cenowej oraz wysokiej jakoci, natomiast organy administracji publicznej stoj na stray prawidowoci funkcjonowania rynku pod ktem zachowa konkurencyjnych operatorw oraz stopnia zaspokojenia potrzeb konsumentw. Podmioty dziaajce na rynku funkcjonuj w jego czterech obszarach: 1) zastrzeonym dla operatora publicznego obejmujcym wykonywanie usug pocztowych polegajcych na: przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu w obrocie krajowym przesyek z korespondencj, przesyek reklamowych i innych przesyek nadanych w sposb uniemoliwiajcy sprawdzenie zawartoci o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej 50 g, przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu w obrocie zagranicznym przesyek o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej 50 g, przyjmowaniu i dorczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym przesyek z korespondencj, o ile w procesie przyjmowania lub dorczania staj si one przesykami o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej 50 g; obejmujcym wykonywanie dziaalnoci pocztowej w zakresie przyjmowania, przemieszczania i dorczania w obrocie krajowym i zagranicznym: przesyek dla ociemniaych, przesyek z korespondencj do 2 000 g z wyczeniem: o przesyek o ktrych mowa art. 47 ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 2, z zastrzeeniem art. 47 ust. 2 i 4 ustawy Prawo pocztowe, o przesyek przyjmowanych, przemieszczanych i dorczanych w sposb inny ni okrelony dla powszechnych usug pocztowych; dziaalnoci pocztowej
2) wymagajcym uzyskania zezwolenia
3) wymagajcym wpisu obejmujcym wykonywanie do rejestru operatorw niewymagajcej zezwolenia; pocztowych
4) cakowicie wolnym
dotyczcym dziaalnoci pocztowej polegajcej na przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu drukw bezadresowych.
Rynek usug pocztowych w Polsce podlega procesowi stopniowej liberalizacji przy zauwaalnym wzrocie konkurencji. Liberalizacja rynku pocztowego postpuje poprzez znaczce zmniejszenie obszaru zastrzeonego dla operatora publicznego w zakresie przesyek listowych wg kryterium wagowego i cenowego (art. 47 ust. 2 i ust. 4 Prawa pocztowego). Kryterium wagowe: Kryterium cenowe:
I etap od dnia wejcia w ycie ustawy do 30 kwietnia 2004 roku do 500 g 5-krotno opaty1
II etap od 1 maja 2004 do 31 grudnia 2005 roku do 350 g 3-krotno opaty
III etap od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2012 roku do 50 g 2,5-krotno opaty
3.2. Podmioty krajowego rynku usug pocztowych

3.2.1 Organy pastwa
Rol Sejmu i Senatu jest stanowienie prawa, a wic okrelanie za pomoc przepisw ustawowych ram prawnych dla funkcjonowania rynku pocztowego. Rzd, reprezentowany przez Ministra Infrastruktury jako ministra waciwego ds. cznoci, tworzy polityk gospodarcz pastwa w stosunku do rynku usug pocztowych. Prezes UKE posiada natomiast kompetencje regulacyjne i kontrolne na rynku pocztowym.
3.2.2. Rola i zadania organu regulacyjnego

Funkcje organu regulacyjnego w zakresie rynku pocztowego mona podzieli na regulacyjne, kontrolne, mediacyjne i inspiracyjne. Przy wykonywaniu swoich zada okrelonych Prawem pocztowym Prezes UKE kieruje si nadrzdnym celem, ktry jest zgodny z dyrektywami UE, czyli nadzorem i kontrol rynku przechodzcego kolejne etapy
1
Opaty za przyjcie, przemieszczenie i dorczenie przesyki listowej stanowicej przesyk najniszego przedziau wagowego najszybszej kategorii okrelonej w cenniku powszechnych usug pocztowych operatora publicznego obowizujcego w danym czasie odpowiednio w obrocie krajowym i zagranicznym (art. 47 ust. 2 Prawa pocztowego).
10
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku liberalizacji, przy staym monitorowaniu poziomu jakoci usug oraz utrzymaniu zasad uczciwej konkurencji. Wykonujc funkcj regulacyjn, Prezes UKE oddziauje na struktur podmiotow rynku usug pocztowych poprzez posiadane kompetencje do wydawania zezwole na wykonywanie dziaalnoci pocztowej oraz dokonywania wpisu do rejestru dziaalnoci regulowanej, jak rwnie prawo do cofania oraz ograniczania zakresu zezwole oraz wydawania decyzji o zakazie wykonywania dziaalnoci pocztowej objtej wpisem do rejestru. Gwnym zadaniem kontrolnym regulatora jest stay nadzr nad przestrzeganiem przepisw prawa przez operatorw oraz zapewnianie odpowiedniego poziomu jakoci wiadczenia usug pocztowych, w tym usug powszechnych. Podstawowym zadaniem Prezesa UKE w realizacji funkcji mediacyjnej jest rozstrzyganie sporw cywilnoprawnych pomidzy konsumentami i operatorami w postpowaniach mediacyjnych, z zachowaniem bezstronnoci i zasady rwnego traktowania stron. Funkcja mediacyjna organu regulacyjnego przejawia si take w dziaalnoci Staego polubownego sdu konsumenckiego przy Prezesie UKE. Funkcj inspiracyjn regulator wykonuje gwnie poprzez stae i aktywne uczestnictwo w pracach legislacyjnych oraz przedkadanie wasnych propozycji rozwiza prawnych dostosowujcych ustawodawstwo do zmieniajcych si warunkw na krajowym i midzynarodowym rynku usug pocztowych.
Strategia regulacyjna w zakresie rynku usug pocztowych na lata 2009-2011

W 2010 roku Prezes UKE kontynuowa realizacj przyjtej rok wczeniej strategii regulacyjnej dla rynku usug pocztowych. Jej celem jest stworzenie przedsibiorcom konkurencyjnego rodowiska o stosunkowo niskich barierach wejcia na rynek, dajcego klientom dostp do wysokiej jakoci usug, w tym usug powszechnych, w ktrym mechanizmy rynkowe, a nie faktyczny monopol wpywaj na wybr usugodawcy. Mechanizmy te, dziki innowacyjnym rozwizaniom czcym tradycyjne usugi z nowymi technologiami, powinny utrzymywa dynamik wzrostu i przyczynia si do rozwoju spoecznego kraju. W ramach realizacji poszczeglnych celw strategicznych, okrelonych w ww. dokumencie, do ktrych nale ochrona interesw konsumenta, promocja uczciwej konkurencji rynkowej, dbao o zapewnienie przez operatorw wysokiej jakoci usug, Prezes UKE w roku 2010 podejmowa szereg dziaa. W tym: w ramach dbaoci o interesy konsumentw, uatwiania im dostpu do usug pocztowych, a w szczeglnoci do usug powszechnych zostay rozpoczte prace nad opracowaniem modelu price cap oraz metodologi kalkulacji kosztu netto obowizku wiadczenia powszechnych usug pocztowych, co umoliwi regulatorowi kontrol poziomu cen usug powszechnych oraz zapewni ich przystpno; prowadzono weryfikacj realizacji wymaga co do sposobu prowadzenia przez operatora wiadczcego powszechne usugi pocztowe ksig rachunkowych i rachunku kosztw; podejmowano kontrole operatorw pocztowych w tym operatora wiadczcego powszechne usugi pocztowe w zakresie przystosowania placwek pocztowych do obsugi osb niepenosprawnych i bezpieczestwa obrotu pocztowego; przeprowadzono kontrole w celu wykrywania dziaalnoci pocztowej wykonywanej bez stosownych uprawnie w celu wyeliminowania z rynku podmiotw nie stosujcych obowizujcych regu rynkowych; przygotowano oraz przekazano do Ministra Infrastruktury propozycje zmian przepisw ustawy Prawo pocztowe zapewniajce skuteczniejsz ochron praw konsumentw; dc do zapewnienia rozwoju uczciwej konkurencji na rynku, Prezes UKE prowadzi rejestr operatorw pocztowych, monitorowa i analizowa funkcjonowanie rynku usug
11
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku pocztowych na podstawie przekazywanych przez operatorw sprawozda z dziaalnoci pocztowej, a take przeprowadza kontrole operatorw, w zakresie zgodnoci prowadzonej przez nich dziaalnoci pocztowej z przepisami ustawy; w ramach opracowanego dokumentu Ocena funkcjonowania rynku usug pocztowych w 2009 r. dokonana zostaa analiza poszczeglnych segmentw rynku pocztowego, co umoliwi zrnicowane podejcie w zakresie regulacji do wyodrbnionych rynkw; w celu zagwarantowania wysokiej jakoci usug regulator prowadzi badania jakoci powszechnych usug pocztowych w zakresie wskanika terminowoci dorcze przesyek listowych nierejestrowanych i paczek pocztowych oraz inne kontrole operatora wiadczcego powszechne usugi pocztowe w tym kontrol sieci placwek pocztowych; monitorowa liczb i przyczyny skarg oraz reklamacji skadanych przez konsumentw.
Prace nad modelem price cap

Istotnym zagadnieniem majcym bezporedni wpyw na prawa konsumentw jest zapewnienie przystpnoci cen powszechnych usug pocztowych. Majc to na wzgldzie Prezes UKE, zgodnie z zaoeniami do projektu ustawy Prawo pocztowe, w zakresie mechanizmu kontroli cen podj dziaania zmierzajce do przygotowania modelu price cap. Bdzie to narzdzie suce do kontroli cen poprzez wyznaczanie puapu cenowego w danym okresie dla powszechnych usug pocztowych. Niezalenie od regulacji ustawowych niezbdne jest wydanie szczegowego rozporzdzenia w zakresie metodologii ustalania price cap dla powszechnych usug pocztowych. Opracowany w 2009 roku model price cap musi podlega dalszym modyfikacjom ze wzgldu na sukcesywne uzupenianie przez operatora publicznego danych, ktre zasilaj model, a take ze wzgldu na zmieniajce si warunki rynkowe.
Opracowanie metodologii kalkulacji kosztu netto obowizku wiadczenia powszechnych usug pocztowych
W celu zapewnienia cigoci wiadczenia powszechnych usug pocztowych i jednoczenie majc na wzgldzie ochron interesw konsumentw w roku 2010 Prezes UKE rozpocz prace w zakresie przygotowania metodologii kalkulacji kosztu netto zwizanego ze wiadczeniem powszechnych usug pocztowych. Zakoczenie prac nad metodologi planowane jest w III kwartale 2011 roku. III Dyrektywa pocztowa zakada zaprzestanie stosowania obszaru zastrzeonego i szczeglnych praw wycznych dla operatora wyznaczonego jako sposobw zapewnienia finansowania usugi powszechnej. Jeeli pastwo czonkowskie ustali, e obowizki wiadczenia usug powszechnych pocigaj za sob koszt netto i stanowi nieuzasadnione obcienie finansowe dla operatora wiadczcego usug powszechn, moe wwczas wprowadzi mechanizm rekompensat dla takiego przedsibiorstwa z funduszy publicznych lub mechanizm podziau kosztu netto midzy operatorw wiadczcych usugi lub uytkownikw. Natomiast krajowe organy regulacyjne powinny rozway wszystkie sposoby zapewniania odpowiednich zacht dla operatorw wiadczcych usugi pocztowe, tak aby obowizki wiadczenia usug powszechnych byy spenione w sposb efektywny pod wzgldem kosztw. Koszt netto zwizany ze wiadczeniem powszechnych usug pocztowych bdzie istotnym zagadnieniem w momencie penego otwarcia rynku pocztowego i zwizanej z tym implementacji ww. Dyrektywy do krajowego porzdku prawnego dlatego krajowy regulator rynku usug pocztowych powinien wypracowa odpowiednie podejcie do kalkulacji tego kosztu.
12
Propozycje zmian Prawa pocztowego

W 2010 roku kontynuowane byy prace nad nowelizacj obowizujcej ustawy Prawo pocztowe, ktre zostay podjte z uwagi na zalecenia Komisji Europejskiej wydane w grudniu 2009 roku w zwizku z procesem notyfikacji pomocy publicznej dla Poczty Polskiej. Nowelizacja daje take moliwo wprowadzenia szeregu zmian wielokrotnie postulowanych przez UKE ze wzgldu na dotychczasowe dowiadczenia w stosowaniu obowizujcych przepisw. Opracowany przez Ministerstwo Infrastruktury projekt zaoe do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo pocztowe zawiera szereg rozwiza proponowanych wczeniej przez Prezesa UKE, ktry ju w lipcu 2009 roku przesa do Ministra Infrastruktury projekt nowelizacji Prawa pocztowego, ktrego celem byo zwikszenie poziomu ochrony praw konsumentw oraz usprawnienie narzdzi regulacyjnych, jakie przysuguj Prezesowi UKE w tym zakresie. Proponowane przez Prezesa UKE zmiany przepisw dotyczyy m.in. wpisu do rejestru operatorw pocztowych, podawania do publicznej wiadomoci cennika usug pocztowych, oznakowania przesyek przez operatorw, nakadania kary pieninej na operatora publicznego z tytuu obnienia okrelonych przepisami wskanikw terminowoci dorcze przesyek w ramach wiadczonych usug powszechnych, odszkodowania dla klienta z tytuu opnionego dorczenia przesyki listowej nierejestrowanej oraz ujednolicenia procedur reklamacyjnych dla wszystkich operatorw pocztowych. Jednak, jak poinformowano na pocztku 2011 roku, nowelizacja ta nie zostanie wniesiona do Sejmu z uwagi na rwnolegle przygotowywany projekt nowego Prawa pocztowego.
3.2.3. Operatorzy pocztowi

W roku 2010 w rejestrze operatorw pocztowych znajdowao si 245 podmiotw (stan na 31 grudnia 2010 roku), w tym: Poczta Polska jako operator publiczny, 3 operatorw niepublicznych posiadajcych zezwolenia, 240 operatorw niepublicznych dziaajcych na podstawie wpisu do rejestru operatorw pocztowych, 1 operator niepubliczny posiadajcy zarwno zezwolenie, jak i wpis do rejestru. Poza Poczt Polsk, prowadzenie dziaalnoci, jak ju wczeniej zaznaczono, zadeklarowao jedynie 152 operatorw, ktrzy zoyli stosowne sprawozdania.
Operator publiczny wiadczcy powszechne usugi pocztowe

Wykonywanie zada operatora publicznego powierzono Poczcie Polskiej, na mocy art. 46 ust. 2 ustawy Prawo pocztowe. Podstaw prawn dziaalnoci operatora publicznego w 2010 roku stanowiy: ustawa z dnia 5 wrzenia 2008 r. o komercjalizacji pastwowego przedsibiorstwa uytecznoci publicznej Poczta Polska (Dz. U. Nr 180, poz. 1109), Statut Spki Akcyjnej Poczta Polska, ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, z pn. zm.), ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 r. Kodeks spek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z pn. zm.), ustawa Prawo pocztowe, akty wykonawcze wydane na podstawie ustawy Prawo pocztowe, a take innych ustaw.
13
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Sposb wykonywania przez Poczt Polsk zada operatora publicznego okrela ustawa Prawo pocztowe. Podstawowym obowizkiem jest wiadczenie na terytorium RP w sposb cigy i jednolity, w obrocie krajowym i zagranicznym, usug pocztowych o charakterze powszechnym, polegajcych na: przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu: o przesyek listowych do 2 000 g, w tym przesyek poleconych i przesyek z zadeklarowan wartoci, o paczek pocztowych do 10 000 g, w tym z zadeklarowan wartoci, o przesyek dla ociemniaych; dorczaniu nadesanych z zagranicy paczek pocztowych do 20 000 g; realizowaniu przekazw pocztowych.
Na mocy art. 47 ww. ustawy, Poczcie Polskiej jako operatorowi publicznemu przysuguje wyczno wiadczenia usug pocztowych (tzw. zastrzeonych) polegajcych na: przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu w obrocie krajowym: o przesyek z korespondencj, o przesyek reklamowych, o przesyek innych ni ww., nadanych w sposb uniemoliwiajcy sprawdzenie zawartoci o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej usug zastrzeonych; przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu w obrocie zagranicznym przesyek o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej usug zastrzeonych; przyjmowaniu i dorczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym przesyek z korespondencj, o ile w procesie przyjmowania lub dorczania staj si one przesykami o masie nieprzekraczajcej granicy wagowej usug zastrzeonych.
W zwizku z tym, e polski rynek usug pocztowych bdzie w peni zliberalizowany, operator publiczny powinien by waciwie przygotowany do dziaania na konkurencyjnym rynku. Dlatego te w 2005 roku kierownictwo przedsibiorstwa zainicjowao proces jego reorganizacji, a organ penicy nadzr wacicielski rozpocz dziaania legislacyjne zmierzajce do komercjalizacji, ktre zostay sfinalizowane we wrzeniu 2009 roku. Do penej liberalizacji rynku, ktra w Polsce nastpi od 1 stycznia 2013 roku, pozostao jeszcze dwa lata. Jest to czas dla operatora publicznego m.in. na: dokoczenie restrukturyzacji, zwikszenie efektywnoci wykorzystania zasobw ludzkich oraz sieci pocztowej, wprowadzenie odpowiednio przygotowanego systemu Activity Based Costing (ktry umoliwi przedsibiorstwu liczenie kosztw, bez koniecznoci wykorzystywania w tak duym zakresie jak dotychczas bada statystycznych i kluczy rozliczeniowych, wpywajcych na jako i prawidowo rachunkw, a take bdzie rdem informacji o rzeczywistych kosztach kadej ze wiadczonych przez operatora publicznego usug). Jeszcze na pocztku III etapu liberalizacji rynku sytuacja finansowa operatora publicznego bya na tyle dobra, i umoliwiaa podjcie stosowych dziaa naprawczych. W sprawozdaniach finansowych operatora publicznego za lata 2004-2008 odnotowano niewielki, ale stay wzrost przychodw netto ze sprzeday produktw, towarw i materiaw (byo to w kolejnych latach odpowiednio: 6 049 mln z, 6 132 mln z, 6 290 mln z, 6 518 mln z, 6 754 mln z), ktry zosta zahamowany w 2009 roku (6 736 mln z). Udzia przychodw z usug powszechnych w przychodach ogem ksztatowa si w tych latach na podobnym poziomie (ok. 70-80%). W okresie 2004-2007 wynik finansowy netto by dodatni (byo to odpowiednio: 102 mln z, 200 mln z, 124 mln z i 61 mln z), natomiast lata 2008-2009 zakoczyy si stratami (odpowiednio w wysokoci 215 mln z i 191 mln z). przy czym przeprowadzona przez UKE w 2010 roku weryfikacja sposobu prowadzenia przez Poczt Polsk ksig rachunkowych i rachunku kosztw za 2009 rok wykazaa, na podstawie analizy kosztw jednostkowych, e usugi powszechne traktowane cznie byy rentowne (podobnie jak w roku 2008).
14
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Powysze wskazuje, e dotychczasowa stopniowa liberalizacja rynku usug pocztowych nie spowodowaa pogorszenia sytuacji finansowej operatora publicznego i - jak wida z przytoczonych danych dodatni wynik finansowy zosta utrzymany do 2007 roku (czyli przez I i II etap liberalizacji, a do drugiego roku III etapu). Zagroeniem dla stabilnoci sytuacji finansowej Poczty Polskiej stay si przede wszystkim niepokoje wrd pracownikw spowodowane niezadowalajcym poziomem wynagrodze oraz warunkami pracy. W listopadzie 2006 roku rozpocz si spr zbiorowy zakoczony porozumieniem z 13 wrzenia 2007 roku, zgodnie z ktrym Poczta Polska miaa przeznaczy w 2007 roku na wzrost najniszych wynagrodze dodatkowe rodki w wysokoci 50 mln z. W grudniu 2007 roku jedna z dziaajcych w przedsibiorstwie organizacji zwizkowych wysuna kolejny postulat o podwyki pac w wysokoci 800 z, a w marcu 2008 roku w spr zbiorowy weszy kolejne organizacje zwizkowe. Spenienie da pracownikw w caoci oznaczaoby 1,1 mld z straty Poczty Polskiej na koniec 2008 roku. W dniu 26 maja 2008 roku wikszo organizacji zwizkowych podpisaa porozumienie koczce spr i ustalono wzrost przecitnego miesicznego wynagrodzenia w przedsibiorstwie (o 400 z brutto od 1 sierpnia 2008 roku). W efekcie rok 2008 zakoczy si wspomnian wczeniej strat w wysokoci 215 mln z.
Operatorzy niepubliczni
Rejestr operatorw pocztowych prowadzony przez Prezesa UKE skada si z dwch czci pierwszej dotyczcej operatorw posiadajcych zezwolenia, gdzie na koniec 2010 roku znajdowao si 5 przedsibiorcw (Poczta Polska, 3 operatorw, ktrzy nie zoyli owiadczenia o zakresie wykonywanej dziaalnoci pocztowej, 1 operator, ktry zoy owiadczenie, e wykonuje dziaalno podlegajc zezwoleniu), natomiast w czci drugiej znajdowao si 242 operatorw (Poczta Polska oraz 241 operatorw dziaajcych na podstawie wpisu do rejestru operatorw pocztowych). Ogem w rejestrze operatorw pocztowych znajdowao si (wg stanu na koniec 2010 roku) 245 podmiotw w tym: Poczta Polska (w czci I i II rejestru), 3 operatorw posiadajcych zezwolenia, 240 operatorw dziaajcych na podstawie wpisu do rejestru operatorw pocztowych. 1 operator posiadajcy zarwno zezwolenie jak i wpis do rejestru.
W 2010 roku do Prezesa UKE wpyny: 64 wnioski o wpis do rejestru operatorw pocztowych, 20 wnioskw o wykrelenie z rejestru operatorw pocztowych, 10 wnioskw o umieszczenie znakw opaty pocztowej w wykazie prowadzonym przez Prezesa UKE.
Na przestrzeni lat 1996-2010 nastpi ponad 16-krotny wzrost liczby operatorw niepublicznych (z 15 do 244 operatorw). Najwikszy procentowy przyrost w stosunku do roku poprzedzajcego zanotowano w 2002 (o 73%) oraz 2004 roku (o 55%). Spadek tempa wzrostu liczby operatorw niepublicznych moe wynika z przesunicia terminu penej liberalizacji polskiego rynku usug pocztowych. Zwraca bowiem uwag fakt, e w 2006 roku, kiedy kwestia terminu liberalizacji nie bya jeszcze przesdzona, do Prezesa UKE wpyno 76 wnioskw o wpis do rejestru, podczas gdy w kolejnych latach wnioskw byo niemal o poow mniej (42 w roku 2007 i 39 w roku 2008). Jeli natomiast chodzi o liczb wykrele z rejestru, to w 2006 roku wykrelono 25 podmiotw, w 2007 roku 38, w 2008 roku 22, w 2009 roku 23, a w ostatnim roku 28.
15
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 1. Liczba zarejestrowanych operatorw niepublicznych w latach 1996-2010 (stan na 31.12 kadego roku) Rok 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Liczba Wzrost zarejestrowanych w stosunku do operatorw roku poprzedniego 15 17 +2 13% 18 +1 6% 21 +3 17% 21 0% 30 +9 43% 52 +22 73% 58 +6 12% 90 +32 55% 113 +23 26% 157 +44 39% 164 +7 4% 182 +18 11% 209 +27 15% 244 +35 17%
rdo: opracowanie wasne UKE.
Wykres 1. Liczba zarejestrowanych operatorw niepublicznych w latach 1996-2010 (stan na 31.12 kadego roku)
300 250 209 200 150 113 100 50 15 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 17 18 52 21 21 30 58 90 157 164 182 244
Nie wszyscy zarejestrowani operatorzy podejmuj jednak dziaalno pocztow. Najwicej dziaajcych podmiotw byo w wojewdztwie mazowieckim (61) oraz dolnolskim (17), w pozostaych wojewdztwach liczba dziaajcych operatorw nie przekraczaa 11. Poza jednym przypadkiem wykorzystania wszystkich wpisw w wojewdztwie podkarpackim, gdzie dziaay jednak tylko trzy podmioty, najwikszy stopie wykorzystania uzyskanych wpisw obserwujemy w wojewdztwach lubuskim (ponad 71%), kujawsko-pomorskim (prawie 67%) oraz mazowieckim (ponad 66%). Przy czym warto podkreli, e wojewdztwo kujawsko-pomorskie czy lubuskie charakteryzuj si stosunkowo wysok stop bezrobocia. W pozostaych wojewdztwach stopie wykorzystania wpisw oscyluje wok wartoci
16
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku oglnopolskiej (ponad 56%) lub jest od niej znacznie niszy - w wojewdztwie podlaskim jest to 25%, a w pomorskim oraz warmisko-mazurskim 33% (przy czym to ostatnie charakteryzuje si najwysz stop bezrobocia).
Tabela 2. Liczba zarejestrowanych i dziaajcych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku Wojewdztwo dolnolskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie dzkie maopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie lskie witokrzyskie warmisko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie POLSKA
operatorw
niepublicznych
Liczba operatorw Stopie wykorzystania wpisw zarejestrowanych dziaajcych 31 17 54,84% 9 6 66,67% 11 5 45,45% 7 5 71,43% 19 11 57,89% 19 8 42,11% 92 61 66,30% 5 2 40,00% 3 3 100,00% 4 1 25,00% 12 4 33,33% 21 10 47,62% 4 2 50,00% 3 1 33,33% 17 9 52,94% 12 7 58,33% 269 152 56,51%
Wykres 2. Liczba zarejestrowanych i dziaajcych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
operatorw
niepublicznych
do ja ws ln o ko l s -p om k ie or sk ie lu be lsk ie lu bu sk ie dz m k a op i e ol m sk az ow ie ie ck op ie o po dk lsk i e ar pa c po kie dl a po sk i e m or sk ie l w w ar i sk m to ie i kr sk zy osk m a z ie ur w za ch ie lk sk ie op od ol ni op s om k ie or sk ie
ku
liczba operatorw zarejestrowanych
liczba operatorw dziaajcych
17
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 3. Stopie wykorzystania przez operatorw niepublicznych wpisw do rejestru i stopa bezrobocia w 2010 roku
st. w ykorzystania w pisw st. bezrobocia
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
e e ck po ie dl as k po m ie or sk ie l wa w i sk rm ie i t o kr sk zy om sk ie a w zur za ch ie lk sk i op e od ol ni op s om k ie or s P O kie LS KA ie kie sk ie ie sk i ie ie lsk sk dz ck sk sk i
20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%
bu
ol
ie
ol po
be
ow
op
op
lu
do
o-
ku
ja
sk
stopie wykorzystania wpisw
az
dk ar
ln o
po
lu
pa
or
stopa bezrobocia w III kw. 2010
rdo: opracowanie wasne UKE (dane na temat stopy bezrobocia: GUS - INFORMACJA O SYTUACJI SPOECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWDZTW Nr 3/2010).
Dziaalno gospodarcza w sektorze pocztowym prowadzona jest przez niepublicznych operatorw w rnych formach organizacyjno-prawnych, co obrazuje ponisze zestawienie. Najczciej wystpujc w 2010 roku form prawn funkcjonowania niepublicznych operatorw pocztowych bya dziaalno gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne (90 podmiotw) i spka z ograniczon odpowiedzialnoci (40 podmiotw).
Tabela 3. Formy organizacyjno-prawne operatorw niepublicznych dziaajcych w 2010 roku dziaalno gospodarcza osoby fizycznej sp. z o.o. spka cywilna S.A. inna (spdzielnia, fundacja) Razem rdo: opracowanie wasne UKE. Liczba operatorw 90 40 15 5 2 152
Podmioty prowadzce w 2010 roku dziaalno pocztow charakteryzoway si znacznym zrnicowaniem, jeli chodzi o warto zaangaowanego kapitau. Sporzdzone zestawienie wskazuje, e najwiksza grupa podmiotw to takie, w ktrych warto kapitau nie przekracza 50 tys. z (48 podmiotw). Przy czym tego typu informacja nie jest obligatoryjnym elementem sprawozdania z dziaalnoci pocztowej i spora grupa operatorw jej nie
18
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku przekazaa. Ale biorc pod uwag, e s to osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz, to zapewne wikszo z nich powikszyaby dwa pierwsze przedziay poniszego zestawienia.
Tabela 4. Warto kapitau u operatorw niepublicznych dziaajcych w 2010 roku ponad 10 mln ponad 1 mln do 10 mln ponad 100 tys. do 1 mln ponad 50 tys. do 100 tys. ponad 10 tys. do 50 tys. do 10 tys. brak danych Razem rdo: opracowanie wasne UKE. Liczba operatorw 6 6 13 9 33 15 70 152
Operatorzy niepubliczni, w przeciwiestwie do Poczty Polskiej, ktra ma obowizek wiadczenia usug w obrocie krajowym i zagranicznym, mog wiadczy swoje usugi na terenie kraju, zagranicy (lub kraju i zagranicy) bd tylko lokalnie (na terenie wojewdztwa, powiatu, jednej miejscowoci lub nawet jej czci). Z informacji zawartych w sprawozdaniach wynika, e spord 152 operatorw dziaajcych w 2010 roku: 70 prowadzio dziaalno lokalnie (w tym: 31 na obszarze wojewdztwa, 18 na terenie powiatu, 15 w ramach miasta, 6 na innym obszarze o charakterze lokalnym), 39 - krajowym, 34 - krajowym i zagranicznym, 9 - wycznie w obrocie zagranicznym.
Wykres 4. Zasig dziaania operatorw niepublicznych w 2010 roku

6% 22% 20% 46% kraj kraj i zagranica zagranica wojewdztwo powiat miasto inny
12% 10%
26%
4%
W odniesieniu do rynkowego obszaru dziaania operatorw niepublicznych na terenie kraju, to w 51 sprawozdaniach z dziaalnoci pocztowej w 2010 roku wykazano, e dziaalno jest
19
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku prowadzona wycznie w obszarze przesyek z korespondencj, a w 19 wycznie w obszarze paczek. Dziaalno jednoczenie w obszarze przesyek z korespondencj i paczek wykazao 31 operatorw, a 17 operatorw dziaao jeszcze dodatkowo w obszarze przesyek reklamowych. Wszystkie obszary dziaalnoci pocztowej (przesyki z korespondencj i reklamowe, paczki oraz druki bezadresowe) stwierdzono tylko w przypadku 2 operatorw Jeden z nich powadzi dziaalno lokalnie, natomiast drugi wprawdzie dziaa na terenie caego kraju, jednak zajmuje si gwnie kolportaem drukw bezadresowych. Liczb operatorw dziaajcych w poszczeglnych obszarach rynku krajowego prezentuje ponisze zestawienie.
Tabela 5. Obszary dziaania operatorw niepublicznych w obrocie krajowym w 2010 roku Korespondencja Przesyki reklamowe Paczki Druki bezadresowe Liczba operatorw 51 31 19 17 7 5 5 2 2 2 1 1 143
Razem rdo: opracowanie wasne UKE.
Jak pokazuj powysze zestawienia, wikszo operatorw prowadzi swoj dziaalno lokalnie i specjalizuje si w usugach w wybranych obszarach rynku. Na razie tylko spki nalece do Grupy Integer.pl S.A. (InPost Sp. z o.o. oraz Integer.pl S.A.) dziaajc na terenie kraju we wszystkich ww. obszarach aspiruj do pozycji, jak ma Poczta Polska, jako operator publiczny dziaajcy na terenie caego kraju i oferujcy peen wachlarz usug. Naley jednak pamita, e operatorzy niepubliczni, nawet tacy jak InPost, tj. majcy krajowy zasig dziaania, skupiaj si na wiadczeniu usug w duych orodkach miejskich i pomidzy takimi orodkami, a wic nie jest to krajowy zasig dziaania w takim rozumieniu, jak w przypadku Poczty Polskiej, ktra wykonuje usugi take na obszarach wiejskich. Niektrzy z operatorw chcc wiadczy usugi w obszarze najlejszych, a zarazem najtaszych przesyek listowych (zdominowanym przez Poczt Polsk z uwagi na obszar zastrzeony) przyjmuj do dorczenia przesyki odpowiednio docione przez nadawcw.
20
4.
Analiza funkcjonowania rynku usug pocztowych
4.1. Analiza dziaalnoci operatora publicznego w 2010 roku

Operatorem publicznym, obowizanym do wykonywania swych zada w sposb okrelony w ustawie Prawo pocztowe, jest Poczta Polska. Jednoczenie w 2010 roku bya ona najwikszym operatorem pocztowym dziaajcym na rynku usug pocztowych.
Zakres wykonywanej dziaalnoci pocztowej

W 2010 roku w szczeglnoci: przedmiotem dziaalnoci pocztowej operatora publicznego byy
powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym: przesyki listowe nierejestrowane, przesyki listowe rejestrowane (w tym przesyki polecone, przesyki z zadeklarowan wartoci), paczki pocztowe o masie do 10 kg (w tym z zadeklarowan wartoci), przesyki reklamowe, przesyki dla ociemniaych o masie do 7 000 g, przekazy pocztowe, powszechne usugi pocztowe w obrocie zagranicznym: przesyki listowe nierejestrowane, przesyki listowe rejestrowane (w tym przesyki polecone, przesyki z zadeklarowan wartoci), paczki pocztowe o masie do 20 kg (w tym z zadeklarowan wartoci), przekazy pocztowe, worek M, cekogram (druk dla ociemniaych), przesyki masowe, niepowszechne (tzw. umowne) usugi pocztowe w obrocie krajowym: przesyki zawierajce obowizkowe egzemplarze biblioteczne, paczki pocztowe PLUS (o masie 10-30 kg, w tym z zadeklarowan wartoci), przesyki pobraniowe (z przekazaniem kwoty pobrania na rachunek bankowy albo na wskazany adres; w tym z zadeklarowan wartoci), przesyki na warunkach szczeglnych, przesyki dworcowe, telegramy pocztowe, usuga kurierska POCZTEX, PRZESYKA AGLOMERACJA, E-PRZESYKA, druki bezadresowe, niepowszechne (tzw. umowne) usugi pocztowe w obrocie zagranicznym: usuga kurierska EMS.
Dwie spord ww. usug PRZESYKA AGLOMERACJA oraz E-PRZESYKA to nowe usugi wprowadzone przez Poczt Polsk w 2010 roku. Usuga PRZESYKA AGLOMERACJA polega na przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu przesyek o masie do 500 g w obszarach miejskich (miasta powiatowe oraz miasta powyej 20 000 mieszkacw). Jej realizacja wymaga spenienia przez nadawcw warunkw skutkujcych uproszczeniem procesu technologicznego. Aby skorzysta z usugi naley: nada przesyki we wskazanej placwce nadawczej na terenie kraju, nada powyej 5 000 sztuk przesyek w cigu miesica w jednej placwce nadawczej, oznaczy przesyki napisem/nadrukiem litery M, posortowa przesyki wedug pocztowych numerw adresowych (PNA) minimum do trzeciej cyfry kodu pocztowego, przygotowa przesyki do nadania opracowa i uporzdkowa pod wzgldem ich jednorodnoci, maszynowo nanie adres na przesykach - zgodnie z Polsk Norm, nanie dat nadania na przesykach lub umieci napis informujcy o odstpieniu od ich stemplowania, sporzdzi (w 2 egz.) zestawienie ilociowo-wartociowe nadanych przesyek, poinformowa placwk nadawcz o planowanym nadaniu przesyek. Usuga wiadczona jest na podstawie pisemnej umowy. Usuga realizowana jest w terminie deklarowanym D+4 (gdzie litera D oznacza dzie nadania przesyki, a cyfra 4 oznacza liczb dni, ktre upyny od dnia nadania przesyki do dnia jej dorczenia adresatowi, z wyczeniem sobt i dni ustawowo wolnych od pracy).
21
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Usuga E-PRZESYKA polega na przyjciu, przemieszczeniu oraz dorczeniu przesyki wycznie poprzez jej wydanie w wyznaczonej placwce pocztowej, wskazanej przez nadawc, po wczeniejszym powiadomieniu adresata e-mailem albo przez SMS, o moliwoci i miejscu jej odbioru. W ramach usugi mog by nadawane nastpujce rodzaje przesyek: przesyka standard", ktra polega na przyjciu i przemieszczeniu oraz wydaniu przesyki adresatowi lub innej osobie uprawnionej do jej odbioru, przesyka pobranie", ktra polega na przyjciu i przemieszczeniu oraz wydaniu przesyki adresatowi lub innej osobie uprawnionej do jej odbioru oraz pobraniu nalenej kwoty i niezwocznym przekazaniu jej na adres albo rachunek bankowy wskazany przez nadawc. Usuga realizowana jest w terminie deklarowanym D+3 (gdzie litera D oznacza dzie nadania przesyki, a cyfra 3 oznacza liczb dni, ktre upyny od dnia nadania przesyki do dnia pierwszego powiadomienia adresata o moliwoci odbioru przesyki, z wyczeniem sobt i dni ustawowo wolnych od pracy). Dla przesyek ustalono 7-dniowy termin odbioru, liczony od dnia nastpnego po dniu przekazania e-mailem albo przez SMS informacji o nadejciu przesyki do wskazanej przez nadawc placwki pocztowej2.
Sprzeda usug pocztowych

W omawianym okresie przedsibiorstwo zrealizowao ponad 2,1 mld usug pocztowych (powszechne usugi pocztowe oraz umowne usugi pocztowe, w tym kurierskie), co przeoyo si na prawie 4,9 mld z przychodu. Zdecydowan wikszo usug pocztowych (zarwno jeli chodzi o wolumen, jak i przychody) stanowi powszechne usugi pocztowe. W 2010 roku operator publiczny zrealizowa ich ogem w obrocie krajowym i zagranicznym niemal 1,7 mld, co wygenerowao prawie 4,3 mld z przychodu. Majc na uwadze cakowity przychd uzyskany przez operatora publicznego z dziaalnoci pocztowej stwierdzi mona, e usugi powszechne stanowice 77,8% wolumenu sprzedanych usug (powszechnych oraz umownych) generuj 86,9% tego przychodu. Istotn pozycj zajmuj take usugi umowne, jednak bardzo duy udzia w wolumenie maj tu druki bezadresowe (jednoczenie nieodgrywajce wikszej roli w przychodach).
Wykres 5. Usugi pocztowe Poczty Polskiej w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu i przychodw
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% wg wolumenu wg przychodw umowne usugi pocztowe powszechne usugi pocztowe 77,81% 86,94% 22,19% 13,06%

Charakterystyka usug PRZESYKA zamieszczonych na www.poczta-polska.pl.
2
AGLOMERACJA
E-PRZESYKA
na
podstawie
informacji
22
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Analiza danych ilociowych i wartociowych dotyczcych obrotu generowanego przez operatora publicznego w segmencie usug powszechnych pokazuje, e: 86,1% wszystkich usug powszechnych realizowanych jest w postaci przesyek listowych; obrt ten w konsekwencji generuje 78,5% przychodw uzyskanych ze sprzeday usug powszechnych, przesyki reklamowe stanowi 8,7% wolumenu usug powszechnych i Poczta Polska uzyskuje z nich 4,4% przychodu realizowanego na wszystkich usugach powszechnych, przekazy pocztowe maj 4,0% udziau w wolumenie powszechnych usug pocztowych, ale generuj 2,5-krotnie wikszy odsetek przychodw uzyskiwanych z usug powszechnych (ok. 10,3%), paczki pocztowe pomimo, e stanowi zaledwie 1,2% wolumenu usug powszechnych, generuj 6,8% przychodw z tej grupy usug.
Wykres 6. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu
75,28%
10,87% 4,13% 4,55% 3,97% 5,17% przesyki lis towe w obszarz e zastrz eonym przesyki lis towe w obszarz e niezastrze onym przesyki reklamowe w obszarz e zastrz eonym przesyki reklamowe w obszarz e niezastrze onym przekazy poc ztowe paczki pocztowe przesyki dla oc iemniayc h
1,19% 0,00%
Wykres 7. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg przychodw
62,81%
15,71% 1,76% 2,64% 10,29% 17,09% przesyki listowe w obs zarze z astrz eonym przesyki listowe w obs zarze niezastrzeonym przesyki rek lamowe w obsz arz e z astrz eonym przesyki rek lamowe w obsz arz e niezastrzeonym przekazy pocz towe paczki pocztowe przesyki dla ociemniaych
6,80% 0,00%
23
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Analiza danych ilociowych i wartociowych dotyczcych obrotu generowanego przez operatora publicznego w segmencie przesyek listowych wskazuje, e 71,2% wszystkich przesyek listowych realizowanych jest w postaci nierejestrowanych przesyek listowych i obrt ten generuje 51,2% przychodw uzyskanych z przesyek listowych (przy czym 82,3% wszystkich nierejestrowanych przesyek listowych to przesyki ekonomiczne w obrocie krajowym, obrt ten w konsekwencji generuje 76,3% przychodw uzyskanych z nierejestrowanych przesyek listowych)
Wykres 8. Przesyki listowe Poczty Polskiej w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu i przychodw
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% wg wolumenu wg przy chodw 71,16% 51,18% z zadek larowan warto c i polecone nierejes trowane 0,06% 28,78% 48,58% 0,24%
Placwki pocztowe
Wedug stanu na koniec 2010 roku Poczta Polska wiadczya swoje usugi w 8 365 placwkach pocztowych (3 855 zlokalizowanych byo na terenach miejskich, natomiast 4 510 na terenach wiejskich), w tym w 2 943 placwkach prowadzonych przez agentw pocztowych. Od kilku lat obserwowana jest tendencja zmniejszania przez Poczt Polsk liczby placwek. Spadek zosta zahamowany w 2007 roku, kiedy liczba placwek wzrosa, ale zarwno w latach 2008-2009, jak i w roku ubiegym ponownie zostaa zmniejszona.
Wykres 9. Liczba placwek Poczty Polskiej w latach 2006-2010

9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2006 2007 2008 2009 2010 4 516 4 624 4 542 4 536 4 510 mias to wie 4 037 4 068 3 947 3 842 3 855
24
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Oglnopolska sie placwek pocztowych umoliwiajca dotarcie do wszystkich, take potencjalnych klientw jest ogromnym atutem Poczty Polskiej w porwnaniu do innych operatorw dziaajcych na polskim rynku. Tak rozlega sie pocztowa mogaby by dla operatora publicznego dodatkowym istotnym rdem przychodw w chwili udostpnienia jej innym operatorom, pod warunkiem prawidowego skalkulowania kosztw i ustalenia opat za dostp na odpowiednim poziomie. Jednak w obecnej sytuacji, kiedy Poczta Polska nie umoliwia innym operatorom pocztowym dostpu do swojej sieci i w zwizku z tym nie czerpie z tego korzyci, utrzymanie sieci w caoci obcia koszty przedsibiorstwa i zmusza do dziaa reorganizacyjnych (np. przeksztacania nierentownych urzdw pocztowych w agencje). Pewnym rozwizaniem, wymagajcym jednak dziaania ze strony pastwa, mogoby rwnie by ograniczenie wymaga wobec operatora wiadczcego powszechne usugi pocztowe w zakresie liczby placwek i ich rozmieszczenia na terenie kraju (a take np. czstotliwoci dorcze) okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie warunkw wykonywania powszechnych usug pocztowych (Dz. U. Nr 5, poz. 34, z pn. zm.). W 2009 roku ww. rozporzdzenie zostao zmienione pod ktem ograniczenia wymaga dotyczcych rozmieszczenia placwek na terenie kraju. Zmieniono wwczas 44 dotyczcy wymaga co do rozmieszczenia placwek pocztowych operatora publicznego. Zmiany te polegay na tym, e: ustalono, i jedna staa placwka operatora, liczc rednio w skali kraju, powinna przypada na 7 000 mieszkacw na terenie miast (wczeniej nie byo okrelone, e ma to by placwka staa), jedna placwka operatora, liczc rednio w skali kraju, powinna przypada na 85 km2 powierzchni na obszarach wiejskich (wczeniej by to obszar 65 km2), w kadej gminie (z zastrzeeniem dotyczcym gmin wiejskich liczcych poniej 5 000 mieszkacw) powinna by uruchomiona co najmniej jedna staa placwka operatora (wczeniej nie byo okrelone, e ma to by placwka staa i nie byo zastrzeenia dotyczcego gmin wiejskich liczcych poniej 5 000 mieszkacw), dopuszczono objcie gminy wiejskiej liczcej poniej 5 000 mieszkacw obszarem dziaania staej placwki operatora znajdujcej si na terenie ssiedniej gminy lub uruchomienie placwki ruchomej, pod warunkiem e lokalizacja taka zapewni sprawniejsz obsug klientw zamieszkaych na terenie obsugiwanym przez t placwk i lokalizacj uzgodniono z waciwym wjtem (burmistrzem, prezydentem miasta) wczeniej dotyczyo to gmin poniej 2 500 mieszkacw i nie byo okrelone, e ma to by placwka staa.
Poczta Polska postuluje dalsze zmiany ww. rozporzdzenia polegajce na rezygnacji z przepisu okrelajcego minimaln liczb placwek uruchomionych na terenie kraju ( 44 ust. 1). Zdaniem operatora publicznego zmiany wprowadzone w 2009 roku przy jednoczesnym pozostawieniu wymogu utrzymania staej liczby placwek (8 240) stwarzaj tylko teoretyczn moliwo zmniejszenia liczby placwek na nierentownych obszarach wiejskich. W praktyce przepis okrelajcy liczb placwek uniemoliwia racjonalizacj sieci placwek, poniewa zmusza Poczt Polsk, aby w miejsce kadej likwidowanej placwki (np. wiejskiej), tworzya inn placwk (np. miejsk), niezalenie od stopnia zapotrzebowania na usugi na danym obszarze. Wartoci parametrw osignitych przez Poczt Polsk na koniec 2010 roku w odniesieniu do minimalnych wymaga w zakresie dostpnoci do sieci placwek pocztowych, okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw wykonywania powszechnych usug pocztowych, przedstawiono w tabeli poniej.
25
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 6. Spenienie przez Poczt Polsk warunkw dostpnoci powszechnych usug pocztowych Kryterium dostpnoci wg rozporzdzenia MI Na terenie kraju powinno by uruchomione co najmniej 8 240 placwek operatora rozmieszczonych z uwzgldnieniem wystpujcego na danym obszarze zapotrzebowania na usugi. Jedna staa placwka operatora, liczc rednio w skali kraju, powinna przypada na 7 000 mieszkacw na terenie miast. Jedna placwka operatora, liczc rednio w skali kraju, powinna przypada na 85 km2 powierzchni na obszarach wiejskich. W kadej gminie powinna by uruchomiona co najmniej jedna staa placwka operatora. Stopie spenienia na 31.12.2010 Kryterium spenione 8 327 placwek pocztowych (urzdw pocztowych, filii urzdw pocztowych i agencji pocztowych) oraz 38 punktw pocztowych, ktre nie s brane pod uwag przy wyliczaniu wskanikw dostpnoci do sieci placwek. Kryterium spenione redni wskanik wynosi 6 100 mieszkacw przypadajcych na jedn placwk. Kryterium spenione redni wskanik wynosi 64,62 km2 powierzchni przypadajcej na jedn placwk. Kryterium spenione w przypadku 14 gmin placwki s w miejscowociach bdcych siedzibami wadz tych gmin, ale pooonych poza obszarem gminy. Kryterium spenione.
Dopuszcza si objcie gminy wiejskiej liczcej poniej 5 000 mieszkacw obszarem dziaania staej placwki operatora znajdujcej si na terenie ssiedniej gminy lub uruchomienie placwki ruchomej, pod warunkiem e: 1) lokalizacja taka zapewni sprawniejsz obsug klientw zamieszkaych na terenie obsugiwanym przez t placwk, 2) lokalizacj tak uzgodniono z waciwym wjtem (burmistrzem, prezydentem miasta). Placwki operatora powinny by czynne we wszystkie dni robocze, co najmniej 5 dni w tygodniu, a jeeli w tygodniu przypada dzie ustawowo wolny od pracy, liczba ta moe by odpowiednio nisza.
Kryterium spenione placwki s czynne we wszystkie dni robocze. W dniach ustawowo wolnych od pracy obsug klientw peni placwki dyurujce.
rdo: Sprawozdanie z dziaalnoci pocztowej za 2010 rok sporzdzone przez Poczt Polsk.
Spenienie ww. warunkw dostpnoci stawianych operatorowi publicznemu stanowi obecnie due obcienie dla Poczty Polskiej i jednoczenie pozostaje trudne dla innego operatora, ktry byby ewentualnie zainteresowany uzyskaniem statusu operatora publicznego.
Nadawcze skrzynki pocztowe

Wedug stanu na koniec 2010 roku Poczta Polska bya w posiadaniu 46 498 szt. skrzynek nadawczych bdcych w eksploatacji, w tym: 17 899 skrzynek w miastach, 28 599 skrzynek na wsi.
Jednoczenie, w swoim sprawozdaniu z dziaalnoci pocztowej operator publiczny 26
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku owiadczy, e wszystkie nadawcze skrzynki pocztowe speniaj wymogi okrelone w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 wrzenia 2003 r. w sprawie nadawczych skrzynek pocztowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1730). Ponadto s one oprniane co najmniej raz dziennie w kady dzie roboczy i nie mniej ni przez 5 dni w tygodniu, zgodnie z art. 3 pkt 25 ustawy Prawo pocztowe. Wg danych otrzymanych z Poczty Polskiej, procentowy udzia nadawczych skrzynek pocztowych umieszczonych w sposb i w miejscu umoliwiajcym korzystanie z nich osobie niepenosprawnej, poruszajcej si za pomoc wzka inwalidzkiego w oglnej liczbie nadawczych skrzynek pocztowych instalowanych w miejscowym obszarze pocztowym jest zgodny z wymogami rozporzdzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw wykonywania powszechnych usug pocztowych. Od kilku lat, wszystkie wymieniane oraz nowo zainstalowane nadawcze skrzynki pocztowe umieszczane s w sposb umoliwiajcy korzystanie z nich osobom niepenosprawnym.
Zatrudnienie w Poczcie Polskiej

Na przestrzeni 2010 roku stan zatrudnienia u operatora publicznego zwikszy si z 97 290 do 98 087 osb, czyli o 0,8%. Znaczny odsetek (ok. 70%) stanowi pracownicy, ktrzy w najwikszym stopniu maj do czynienia z bezporednim wykonywaniem usug pocztowych (obsuga klienta, opracowywanie przesyek, ich transport oraz dorczanie).
Reklamacje i skargi Reklamacje powszechnych usug pocztowych

W roku 2010 Poczta Polska przyja do rozpatrzenia 212 836 reklamacji dotyczcych powszechnych usug pocztowych. Liczba zoonych bya o 3 177 wysza, jednak z powodw formalnych, zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 13 padziernika 2003 r. w sprawie reklamacji powszechnej usugi pocztowej w zakresie przesyki rejestrowanej i przekazu pocztowego (Dz. U. Nr 138, poz. 1795, z pn. zm.), reklamacje te zostay uznane za niewniesione. W 2010 roku rozpatrzonych zostao 202 816 spraw (177 139 dotyczcych obrotu krajowego i 25 677 dotyczcych przesyek nadanych w Polsce za granic), a w toku rozpatrywania byo 10 020 spraw (5 385 dotyczcych obrotu krajowego i 4 635 zwizanych z obrotem zagranicznym). Reklamacje uwzgldnione w liczbie 36 019 stanowiy zaledwie 17,8% oglnej liczby reklamacji rozpatrzonych w 2010 roku. Natomiast a 166 797 reklamacji odrzucono (czyli 82,2% rozpatrzonych reklamacji).
Reklamacje umownych usug pocztowych

W 2010 roku Poczta Polska przyja do rozpatrzenia 17 713 reklamacji dotyczcych umownych usug pocztowych (dotyczyy one: paczek pocztowych PLUS, przesyek pobraniowych, przesyek na warunkach szczeglnych, telegramw pocztowych, usug kurierskich POCZTEX, E-PRZESYEK oraz drukw bezadresowych). Liczba zoonych bya o 504 wysza, jednak z powodw formalnych reklamacje te zostay uznane za niewniesione. W 2010 roku rozpatrzonych zostao 16 898, a w toku rozpatrywania byo 815 spraw. Reklamacje uwzgldnione w liczbie 4 486 stanowiy zaledwie 25,3% oglnej liczby reklamacji rozpatrzonych w 2010 roku. Natomiast a 12 412 reklamacji odrzucono (czyli 70,1% rozpatrzonych reklamacji).
27
Skargi z tytuu opnionego dorczenia przesyek listowych

Skargi i wnioski wpywajce w roku 2010 do jednostek organizacyjnych Poczty Polskiej byy przyjmowane, ewidencjonowane i rozpatrywane w oparciu o niej wymienione akty prawne: ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pn. zm.), ustawa Prawo pocztowe, rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wnioskw (Dz. U. Nr 5, poz. 46), Uchwaa nr 401/2010 Zarzdu Poczty Polskiej S.A. z dnia 14 grudnia 2010 r. w sprawie Instrukcji w sprawie organizacji przyjmowania, rozpatrywania oraz zaatwiania skarg i wnioskw w Poczcie Polskiej S.A., wewntrzne zarzdzenia dyrektorw jednostek organizacyjnych Poczty Polskiej. W roku 2010 zarejestrowano 499 skarg na opnione dorczenie przesyek zoonych i rozpatrzonych w trybie art. 48a ustawy Prawo pocztowe (267 skarg dotyczyo przesyek listowych priorytetowych, 232 przesyek listowych ekonomicznych).
4.2. Analiza dziaalnoci operatorw niepublicznych w 2010 roku

Zakres wykonywanej dziaalnoci pocztowej
Niepubliczni operatorzy pocztowi oferuj obecnie bardzo szeroki wachlarz usug. Dostarczanie przesyek, w zalenoci od preferencji klientw, moe odbywa si w trybie przyspieszonym (ekspresowym), bd standardowym. Wybr okrelonej opcji znajduje odzwierciedlenie w wysokoci opaty. Szybsza przesyka oznacza wysz cen. Podobnie wzrost dystansu, na jaki jest dostarczana przesyka, powoduje wzrost ceny. Na rynku funkcjonuj take podmioty oferujce usugi o cechach zblionych do powszechnych usug pocztowych realizowanych przez operatora publicznego. Z uwagi na charakter i cen mog one stanowi substytut dla usug Poczty Polskiej, ale nie s one dostpne na terenie caego kraju. Z uwagi na brak w Prawie pocztowym definicji odpowiadajcych poszczeglnym rodzajom usug pocztowych (np. brak jest definicji usugi pocztowej z wartoci dodan - kurierskiej, czy te ekspresowej, nie ma take de facto oglnej definicji paczki pocztowej, gdy istniejca definicja okrela t usug jako wiadczon wycznie przez operatora publicznego) trudno jest wyodrbni rynek usug podobnych do powszechnych oraz usug o wartoci dodanej. Mona jedynie dokona prby takiej segmentacji na podstawie obserwacji rynku, a zwaszcza jego rozwoju od 2006 roku. Wwczas dziaalno w obrocie krajowym rozpoczy takie podmioty jak InPost oraz PAF Operator Pocztowy (obecnie ju nie dziaajcy3), a nastpnie Polska Grupa Pocztowa, ktrych usugi s najbardziej zblione swym charakterem do powszechnych usug pocztowych, a ponadto s dostpne w coraz wikszej liczbie placwek (zlokalizowanych jednak gwnie na terenach miejskich). Trzeba zaznaczy, e InPost wiadczy take usugi z wartoci dodan, natomiast PGP nie ma tego typu usug w swojej ofercie. Jeli chodzi o usugi z wartoci dodan, to ich wiadczeniem w obrocie krajowym i zagranicznym zajmuj si przede wszystkim tzw. firmy kurierskie dziaajce na polskim rynku od wielu lat (takie jak np. UPS Polska, DHL Express, czy TNT Express Worldwide). Funkcjonuj te liczni operatorzy wiadczcy usugi lokalnie w trybie zblionym do usug powszechnych lub oferujcy usugi charakteryzujce si wartoci
3
PAF Operator Pocztowy nie przedstawi sprawozdania z dziaalnoci pocztowej w 2009 i w 2010 roku.
28
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku dodan (np. gwarantowanym terminem dorczenia, czy bezporednim odbiorem od nadawcy i bezporednim dorczeniem adresatowi). Czsto operatorami tymi s osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz, ktre zajmuj si obsug przesyek listowych jednego, czy kilku klientw instytucjonalnych (np. zakadw energetycznych) na podstawie stosownych umw. W niniejszym opracowaniu, w oparciu o dane z lat 2006-2010 dokonano prby podziau rynku usug pocztowych wiadczonych przez operatorw niepublicznych na trzy grupy. Zosta on zaprezentowany w dalszej czci opracowania. Z uwagi na wspomniany brak podstaw prawnych do dokonania takiej segmentacji ma ona charakter orientacyjny.
Sprzeda usug pocztowych

W 2010 roku operatorzy niepubliczni sprzedali ponad 3,5 mld usug, z czego zdecydowan wikszo w obrocie krajowym. Uzyskali z tego tytuu przychody w wysokoci ponad 1,3 mld z (z tego niemal 79% w obrocie krajowym). Przy czym w obrocie krajowym najwikszy udzia pod wzgldem wolumenu maj druki bezadresowe (94,2%), ktre jednak nie odgrywaj tak znaczcej roli w przychodach operatorw (11,9%). Obrt zagraniczny, jakkolwiek stanowi znikom cz wolumenu, to generuje ponad 21% przychodw ogem.
Tabela 7. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym Wolumen tys. szt. % Obrt krajowy Obrt zagraniczny przesyki wychodzce przesyki przychodzce Razem Obrt krajowy Obrt zagraniczny przesyki wychodzce przesyki przychodzce Razem 3 531 866,5 Przychody tys. z % z drukami bezadresowymi 99,92% 1 025 713,3 78,73%
1 347,6 0,04% 186 627,3 14,33% 1 485,2 0,04% 90 424,2 6,94% 3 534 699,3 100,00% 1 302 764,8 100,00% bez drukw bezadresowych 205 308,0 98,64% 903 667,3 76,54% 1 347,6 0,65% 1 485,2 0,71% 208 140,8 100,00% 186 627,3 15,81% 90 424,2 7,66% 1 180 718,8 100,00%
Najwiksz rol na rynku pocztowym wrd operatorw niepublicznych odgrywa 15 podmiotw. Uwzgldniajc druki bezadresowe podmioty te wsplnie generuj: 99,67% caego wolumenu przesyek i 93,46% oglnej wartoci przychodw.
29
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 8. Ranking wiodcych operatorw niepublicznych (wraz z obszarami ich dziaalnoci)
Korespo n-dencja Przesyki reklam. Przesyki reklam. Korespo n-dencja Druki bezadre. Druki bezadre. Obrt zagra. Paczki Paczki Obrt zagra.
L.p.
Wg wolumenu przesyek
Wg wartoci przychodw
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Integer.pl S.A. Dystrybucja Polska Sp. z o.o. I.D. Marketing S.A. 4 Print Sp. z o.o. InPost Sp. z o.o. ABC Direct Contact Sp. z o.o. Target BPO Sp. z o.o. Sky Post And Logistic Sp. z o.o. Polska Grupa Pocztowa S.A. General Logistics Systems Poland Sp. z o.o. Opek Sp. z o.o. K-EX Sp. z o.o. TNT Express Worldwide (Poland) Sp. z o.o. DHL Express (Poland) Sp. z o.o. UPS Polska Sp. z o.o. 3 523 065,7 tys. szt.
TNT Express Worldwide (Poland) Sp. z o.o. General Logistics Systems Poland Sp. z o.o. Opek Sp. z o.o. InPost Sp. z o.o. K-EX Sp. z o.o. DHL Express (Poland) Sp. z o.o. Integer.pl S.A. Dystrybucja Polska Sp. z o.o. UPS Polska Sp. z o.o. I.D. Marketing S.A. PZ Polamer Sp. z o.o. Polska Grupa Pocztowa S.A. ABC Direct Contact Sp. z o.o. Sidemka S.A. 4 Print Sp. z o.o. 1 217 596,9 tys. z
30
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 9. Ranking wiodcych operatorw niepublicznych (wraz z obszarami ich dziaalnoci) bez uwzgldnienia rynku drukw bezadresowych
Korespondencja Korespondencja Przesyki reklam. Przesyki reklam. Paczki Paczki Obrt zagra. Obrt zagra.
L.p.
Wg wolumenu przesyek
Wg wartoci przychodw
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
InPost Sp. z o.o. General Logistics Systems Poland Sp. z o.o. Polska Grupa Pocztowa S.A. Opek Sp. z o.o. K-EX Sp. z o.o. ABC Direct Contact Sp. z o.o. TNT Express Worldwide (Poland) Sp. z o.o. DHL Express (Poland) Sp. z o.o. I.D. Marketing S.A. UPS Polska Sp. z o.o. Sidemka S.A. Lande Sp z o.o. PZ Polamer Sp. z o.o. Federal Express Poland Sp. z o.o. Prodeh Sp. z o.o. 202 273,8 tys. szt.
TNT Express Worldwide (Poland) Sp. z o.o. General Logistics Systems Poland Sp. z o.o. Opek Sp. z o.o. InPost Sp. z o.o. K-EX Sp. z o.o. DHL Express (Poland) Sp. z o.o. UPS Polska Sp. z o.o. PZ Polamer Sp. z o.o. Polska Grupa Pocztowa S.A. Sidemka S.A. ABC Direct Contact Sp. z o.o. Delta City D.Baszczyk, M.Baszczyk s.c. Viva Xpress Logistics (Polska) Sp. z o.o. Patron Service Spka z o.o. DPD Polska Sp. z o.o. 1 128 140,5 tys. z
31
Warto zwrci uwag, e kilku liderw rankingu wg wolumenu przesyek to operatorzy zajmujcy si w 2010 roku wycznie drukami bezadresowymi. Przy pominiciu drukw bezadresowych zestawienie wiodcych podmiotw ulega zmianie i na czoowe pozycje wysuwaj si najbardziej znani operatorzy, ktrzy albo wcale nie zajmowali si w 2010 roku drukami bezadresowymi, albo dziaalno ta bya jedynie uzupenieniem dziaalnoci zwizanej z korespondencj, przesykami reklamowymi i paczkami. A zatem pomijajc druki bezadresowe podmioty te wsplnie generuj: 97,18% wolumenu przesyek i 95,55% wartoci przychodw. Analizujc powysze zestawienia trzeba jednak zauway, e nie wszyscy operatorzy przekazali dane o dziaalnoci w obszarze paczek, a niektrzy z nich w rzeczywistoci tego typu dziaalno prowadz (np. DHL Express, UPS, czy DPD). Natomiast nie ujmuj jej w sprawozdaniu z dziaalnoci pocztowej, gdy stoj na stanowisku, e tego rodzaju usugi s przez nich wiadczone w oparciu o przepisy Prawa przewozowego, a nie Prawa pocztowego. Podejcie takie byo zaprezentowane w sprawozdaniach operatorw za 2008 rok i wystpio take w roku 2009 i 2010. Mona przypuszcza, e ma to pewien zwizek z opublikowanymi na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury zaoeniami do nowego Prawa pocztowego, gdzie jednym z rozpatrywanych wariantw finansowania obowizku wiadczenia powszechnej usugi pocztowej jest fundusz kompensacyjny tworzony ze skadek operatorw wiadczcych usugi wchodzce w zakres usugi powszechnej. Operatorzy prawdopodobnie chc w ten sposb unikn ewentualnego zakwalifikowania ich do grupy, ktra w przyszoci podlegaaby obowizkowi wnoszenia wpat na fundusz kompensacyjny. Oznacza to, e wolumen przesyek operatorw niepublicznych w segmencie paczek moe by znacznie wikszy ni to wynika ze sprawozda. Wg ostronych szacunkw liczba paczek wiadczonych przez operatorw niepublicznych, ktra ucieka z rynku pocztowego w 2008 roku z uwagi na zakwalifikowanie ich jako przesyki przewozowe, oscyluje w granicach 40 mln szt. W kolejnych latach liczba ta moga by wiksza. W celu uzyskania rzeczywistego obrazu rynku konieczna jest wic modyfikacja definicji zawartych obecnie w Prawie pocztowym. Szczegowe wartoci odnonie poszczeglnych rodzajw usug wiadczonych przez operatorw niepublicznych w podziale na podstawowe przedziay wagowe w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) prezentuj ponisze wykresy. Analiza przedstawionych tam danych wskazuje przede wszystkim, e gwnym rdem przychodw w obrocie krajowym s paczki (68,5%). W obrocie zagranicznym take najwiksz rol odgrywaj paczki i to zarwno pod wzgldem wolumenu (57,0% wszystkich przesyek), jak i wartoci przychodw uzyskiwanych przez operatorw (75,1%).
Wykres 10. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym (bez drukw bezadresowych) struktura wg wolumenu i przychodw
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% wg wolumenu wg prz ychodw 28,83% 76,41% 68,45% przesyki z korepondencj i rek lamowe w obszarze zastrzeonym przesyki reklamowe w obszarze niez astrz eonym paczk i przesyki z korespondencj w obszarze niezastrzeonym 0,47% 5,82% 17,29% 0,40% 2,32%
32
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 11. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie zagranicznym wg wolumenu i przychodw
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% wg wolumenu wg przychodw 56,97% 75,10% przesyki z korepondencj i reklamowe w obszarze zastrzeonym przesyki reklamowe w obszarze niezastrzeonym przesyki z korespondencj w obszarze niezastrzeonym paczki 37,92% 0,06% 5,05% 24,43% 0,06% 0,42%
struktura
Struktura podmiotowa rynku operatorw niepublicznych

Jak ju wczeniej wspomniano, segmentacja rynku usug pocztowych w Polsce jest utrudniona ze wzgldu na brak odpowiednich poj w Prawie pocztowym. Jednak obserwujc rozwj rynku od 2006 roku mona wyrni trzy grupy podmiotw funkcjonujcych na rynku: tzw. firmy kurierskie dziaajce na polskim rynku od wielu lat (Opek, X-press Couriers, UPS Polska, GLS Poland, Sidemka, DPD Polska, DHL Express, TNT Express Worldwide, Viva Xpress Lolgistics), ktre wiadcz w obrocie krajowym i zagranicznym usugi z wartoci dodan, operatorzy, ktrzy wiadcz w obrocie krajowym usugi o charakterze zblionym do powszechnych usug pocztowych (InPost i Polska Grupa Pocztowa, do 2008 roku take PAF Operator Pocztowy,), pozostali operatorzy, ktrzy w wikszoci wiadcz usugi lokalnie w trybie zblionym do usug powszechnych, bd charakteryzujce si wartoci dodan.
Ww. grupom podmiotw przyporzdkowano wolumeny zrealizowanych usug pocztowych oraz uzyskane przychody z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010. Nie uwzgldniono przy tym drukw bezadresowych, gdy jak si wydaje zdeformowaoby to obraz rynku. Na podstawie poniszych wykresw mona stwierdzi, e operatorzy, ktrzy od 2006 roku rozpoczli dziaalno w segmencie usug zblionych charakterem do powszechnych zdobywaj coraz wikszy udzia w rynku pocztowym. Przy czym w roku 2008 ten udzia zwikszy si znacznie, ale w duej mierze w sposb sztuczny przez to, e operatorzy z pierwszej grupy du cz swoich usug zakwalifikowali jako przewozowe, a nie pocztowe i nie ujawnili ich w swoich sprawozdaniach. Taka sytuacja powtrzya si take w latach 2009-2010.
33
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 10. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 2006 OPEK, X-press, UPS, GLS, Sidemka, DPD, DHL, TNT, Viva Xpress PAF, InPost, PGP inni Razem 51 256,6 1 256,3 9 030,6 61 543,6 2006 OPEK, X-press, UPS, GLS, Sidemka, DPD, DHL, TNT, Viva Xpress PAF, InPost, PGP inni Razem 1 251 559,4 1 258,5 59 837,7 1 312 655,6 Wolumen (tys. szt.) 2007 2008 2009 60 446,2 14 340,7 4 834,6 79 621,6 29 468,3 35 859,5 11 872,0 77 199,8 32 421,3 87 497,3 21 978,7 141 897,3 2010 36 632,4 153 862,6 17 645,8 208 140,8 2010 858 139,5 147 697,9 174 881,4 1 180 718,8
Przychody (tys. z) 2007 2008 2009 1 452 060,1 15 155,2 89 147,0 1 556 362,3 812 929,5 38 999,3 74 920,4 926 849,2 809 301,6 105 242,1 127 674,9 1 042 218,5
Wykres 12. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) struktura wg wolumenu w latach 2006-2010
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 inni 38,17% 22,85% 17,60% 83,29% 75,92% 46,45% 61,66% 73,92% 14,67% 2,04% 18,01% 6,07% 15,38% 15,49% 8,48%
OPEK, X-press, UPS, GLS, Sidemka, DPD, DHL, TNT, Viva Xpress
PAF, InPost, PGP
34
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 13. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) struktura wg przychodw w latach 2006-2010
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 inni 95,35% 93,30% 87,71% 4,56% 0,10% 5,73% 0,97% 8,08% 4,21% 12,25% 10,10% 14,81% 12,51%
77,65%
72,68%
OPEK, X-press, UPS, GLS, Sidemka, DPD, DHL, TNT, Viva Xpress
PAF, InPost, PGP
Placwki operatorw niepublicznych

Operatorzy pocztowi dziaajcy w 2010 roku dysponowali cznie 2 541 placwkami, z czego 953 byy prowadzone przez agentw (wg danych na koniec 2010). Jednak ponad 92% wszystkich placwek operatorw niepublicznych naley do grupy 15 najwikszych operatorw. Z poniszego zestawienia wynika, e najwiksz grup (53%) stanowi operatorzy posiadajcy jedn placwk (najczciej jest to jednoczenie siedziba osoby fizycznej prowadzcej dziaalno gospodarcz).
Tabela 11. Liczba placwek operatorw niepublicznych (stan na 31.12.2010) Liczba operatorw brak placwek 1 placwka od 2 do 5 placwek od 6 do 10 placwek od 11 do 50 placwek od 51 do 100 placwek od 101 do 500 placwek od 501 do 1000 placwek ponad 1 000 placwek operatorzy, ktrzy zakoczyli dziaalno przed 31.12.2010 Razem rdo: opracowanie wasne UKE. 19 82 20 3 13 2 1 1 1 10 152
35
Zatrudnienie u operatorw niepublicznych

Operatorzy niepubliczni wg stanu na koniec 2010 roku zatrudniali 29 278 osb. Jednak, jak wskazuje ponisze zestawienie stan zatrudnienia w poszczeglnych przedsibiorstwach jest bardzo zrnicowany. Na rynku funkcjonuje 12 duych podmiotw zatrudniajcych od 250 pracownikw. W wikszoci przypadkw skala zatrudnienia nie przekracza jednak 50 osb, a stosunkowo du grup stanowi operatorzy dziaajcy jednoosobowo.
Tabela 12. Liczba zatrudnionych u operatorw niepublicznych (stan na 31.12.2010) jednoosobowa dziaalno od 2 do 9 osb od 10 do 49 osb od 50 do 249 osb od 250 do 5 000 osb brak danych operatorzy, ktrzy zakoczyli dziaalno przed 31.12.2010 Razem rdo: opracowanie wasne UKE. Liczba operatorw 19 61 36 13 12 1 10 152
Jeli chodzi o form zatrudnienia u operatorw niepublicznych w 2010 roku, to z przedstawionych informacji wynika, e: 12 079 osb byo zatrudnionych na podstawie umw o prac, 738 osb wykonywao swoje zadania w ramach umw agencyjnych, 16 461 osb byo zatrudnionych w innej formie (uwzgldniono w tej liczbie take osoby prowadzce wasn dziaalno gospodarcz).
Reklamacje
W 2010 roku klienci zareklamowali 91 897 usug operatorw niepublicznych, w tym: 51 066 reklamacji dotyczyo opnie w dorczeniu, 21 618 reklamacji dotyczyo uszkodze przesyek, 8 711 reklamacji dotyczyo przypadkw niedorczenia przesyek, 7 177 reklamacji dotyczyo zagini przesyek, 3 325 reklamacji dotyczyo innych przyczyn.
Spord zgoszonych reklamacji wikszo zostaa uwzgldniona (49 551, co stanowi ok. 54% ogu spraw). Odrzucono 31 224 (ok. 34%), natomiast na koniec 2010 roku w trakcie wyjaniania pozostawao 11 122 reklamacje (ponad 12%).
36
4.3. Analiza porwnawcza dziaalnoci operatorw niepublicznych i operatora publicznego w latach 2006-2010
W niniejszej czci przeprowadzona zostaa analiza porwnawcza dziaalnoci operatorw niepublicznych i operatora publicznego w latach 2006-2010. Zdecydowano si na skrcenie okresu objtego analiz (do 2007 roku by to okres od 2003 roku) z uwagi na dwie istotne zmiany, jakie zaszy na polskim rynku pocztowym w 2006 roku. Nie tylko jak ju wczeniej wspomniano - pojawili si wwczas na rynku operatorzy niepubliczni wiadczcy usugi podobne do powszechnych usug pocztowych, ale take obniona zostaa do 50 g granica obszaru zastrzeonego dla operatora publicznego. Jednoczenie od 2008 roku ujednolicono podejcie do prezentacji danych i w niniejszej czci opracowania wszystkie dane dotycz cznie obrotu krajowego i zagranicznego. Ponadto w przypadku Poczty Polskiej zdecydowano si na wyczenie z wolumenu usug oraz przychodw z dziaalnoci pocztowej przekazw pocztowych i telegramu pocztowego z uwagi na fakt, e tego typu usugi nie znajduj odpowiednikw u operatorw niepublicznych.
Wolumeny przesyek w obrocie krajowym i zagranicznym

Na podstawie danych zamieszczonych w sprawozdaniach z dziaalnoci pocztowej operatorw ustalono, i w 2010 roku w obrocie krajowym i zagranicznym - nie uwzgldniajc drukw bezadresowych wolumen przesyek pocztowych wynis ponad 2,0 mld szt. (w porwnaniu z rokiem 2009 wzrs o ok. 0,4%), natomiast z uwzgldnieniem drukw bezadresowych wolumen przesyek wynis prawie 5,6 mld szt. (nastpi wzrost w stosunku do poprzedniego roku o ok. 4,4%). W 2010 roku widoczny jest dalszy wzrost ilociowego udziau operatorw niepublicznych w rynku przesyek pocztowych cznie z drukami bezadresowymi. Stosunkowo niewielki wzrost ich udziau w wolumenie usug bez drukw bezadresowych, jaki nastpi w ostatnim roku, naley prawdopodobnie tumaczy omawianym ju przesuniciem czci przesyek do sektora usug realizowanych na podstawie Prawa przewozowego. Na podstawie danych za lata 2006-2010 mona jednak stwierdzi, e struktura wolumenw przesyek operatora publicznego oraz operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym ulega stopniowym zmianom na korzy operatorw niepublicznych, ktrzy sukcesywnie przejmuj cz rynku obsugiwan do tej pory przez Poczt Polsk.
Tabela 13. Wolumeny przesyek pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010 Wolumen (mln szt.)4 2006 2007 2008 2009 2010 z drukami bezadresowymi 5 090,5 5 193,3 5 410,7 5 360,0 5 597,4 bez drukw bezadresowych 1 802,1 1 994,3 2 002,5 2 011,3 2 018,8 rdo: opracowanie wasne UKE.
W przypadku Poczty Polskiej w liczbie przesyek pocztowych uwzgldniono usugi powszechne (bez przekazw pocztowych) oraz usugi umowne (bez telegramu pocztowego). Tam, gdzie uwzgldniono druki bezadresowe zostao to zaznaczone.
37
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Poniszy wykres wskazuje, e: przy pominiciu drukw bezadresowych - proporcja ilociowego udziau Poczty Polskiej i operatorw niepublicznych w rynku usug pocztowych nie ulega drastycznej zmianie (mona jedynie przypuszcza, e wiksze zmiany pojawi si z chwil uwolnienia rynku), przy uwzgldnieniu drukw bezadresowych, ktrych liczba prawdopodobnie bdzie stale wzrastaa (chocia zapewne w coraz mniejszym tempie), udzia Poczty Polskiej w wolumenie zmniejsza si w bardziej widoczny sposb.
Wykres 14. Przesyki pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010 struktura wg wolumenu
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% bezadresowych bezadresowych bezadresowych bezadresowych bezadresowych bezadresowymi bezadresowymi bezadresowymi bezadresowymi bezadresowymi bez drukw bez drukw bez drukw bez drukw bez drukw z drukami z drukami z drukami z drukami z drukami operatorzy niepubliczni Poczta Polska
2006
2007
2008
2009
2010
Na podstawie zebranych informacji oraz zaobserwowanych tendencji, uzyskano urednione, prognozowane wielkoci poszczeglnych parametrw rynku usug pocztowych. Prezentujc trendy zaoono brak innych, nieprzewidzianych czynnikw, ktre w sposb istotny mog wpyn na zmian prognozowanych wielkoci. Wolumen wszystkich przesyek na rynku od 2006 roku, zarwno przy uwzgldnieniu drukw bezadresowych, jak i przy ich wyczeniu, utrzymuje si na podobnym poziomie z niewielk tendencj wzrostow.
38
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 15. Przesyki pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym trend dla wolumenu ogem
mln szt. 6 000 5 090,5 5 000 5 193,3 5 410,7 5 360,0 5 597,4
4 000
3 000 1 802,1 1 994,3 2 002,5 2 011,3 2 018,8
2 000
1 000
0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
rzeczywista liczba przesyek linia trendu liczby przesyek
rzeczywista liczba przesyek z drukami bezadresowymi linia trendu liczby przesyek z drukami bezadresowymi
Wolumeny przesyek w obszarze zastrzeonym i niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym

W 2010 roku wolumen przesyek nieznacznie obniy si w obszarze zastrzeonym (o ok. 2,5%), a wzrs w obszarze niezastrzeonym (o ok. 9,7%). Przy czym w obszarze niezastrzeonym wzrost nastpi dziki zwikszonemu wolumenowi usug zrealizowanych przez operatorw niepublicznych (wzrost o ok. 46,6%). Wolumen usug w obszarze niezastrzeonym operatora publicznego zmniejszy si bowiem w tym samym czasie o ok. 6%. Proporcje usug w obszarach zastrzeonym i niezastrzeonym, jakie obserwuje si w Poczcie Polskiej i u operatorw niepublicznych zaprezentowano na poniszym wykresie. Wynika z niego, e w strukturze usug operatora publicznego nadal dominuj usugi z obszaru zastrzeonego. U operatorw niepublicznych udzia przesyek z obszaru zastrzeonego pozostaje znikomy.
Tabela 14. Wolumeny przesyek pocztowych w obszarze zastrzeonym i niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 2006 1 376,2 425,9 1 802,1 Wolumen (mln szt.)5 2007 2008 2009 1 567,9 1 558,5 1 539,7 426,4 444,1 471,6 1 994,3 2 002,5 2 011,3 2010 1 501,2 517,6 2 018,8
obszar zastrzeony obszar niezastrzeony Razem
W przypadku Poczty Polskiej w obszarze niezastrzeonym uwzgldniono usugi powszechne (bez przekazw pocztowych) oraz usugi umowne (bez drukw bezadresowych i telegramu pocztowego).
39
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 16. Przesyki pocztowe w obszarze zastrzeonym i niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% operatorzy niepubliczni operatorzy niepubliczni operatorzy niepubliczni operatorzy niepubliczni operatorzy niepubliczni Poczta Polska Poczta Polska Poczta Polska Poczta Polska Poczta Polska obszar niezastrzeony obszar zastrzeony
2006
2007
2008
2009
2010
Wykres 17. Przesyki pocztowe w obszarze i zagranicznym - trend dla wolumenu ogem
mln szt. 2 000 1 750 1 500 1 250 1 000 750 500 250 0 2006 2007 rzeczywista liczba przesyek 2008 2009 1 376,2
zastrzeonym
obrocie
krajowym
1 567,9
1 558,5
1 539,7 1 501,2
2010
2011 linia trendu liczby przes yek
2012
40
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 18. Przesyki pocztowe w obszarze niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym trend dla wolumenu ogem
mln szt. 600 517,6 500 425,9 400 426,4 444,1 471,6
300
200
100
0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
rzeczywista liczba przesyek
linia trendu liczby przesyek
Przychody z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym

W 2010 roku przychody z dziaalnoci w sektorze pocztowym ksztatoway si na poziomie 5,8 mld z, a z wyczeniem drukw bezadresowych 5,6 mld z. Porwnanie tych wartoci wskazuje, e liczba drukw bezadresowych, ktre w widoczny sposb poprawiaj statystyk ilociow, nie ma decydujcego wpywu na przychody operatorw. Na podstawie danych z lat 2006-2010 mona stwierdzi, e przychody ogem z dziaalnoci pocztowej utrzymuj si na podobnym poziomie z nieznaczn tendencj wzrostow, ktra jednak wynika prawdopodobnie z zanionej wartoci rynku w latach 2008-2010. Mona przypuszcza, e gdyby nie nastpio przesunicie usug do sektora przewozowego, to warto rynku pocztowego w 2008 roku i w latach kolejnych byaby wysza ni w 2007 i wyznaczona na wykresie linia trendu byaby wyranie rosnca.
Tabela 15. Przychody z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym (wraz z drukami bezadresowymi) w latach 2006-2010 2006 5 559,4 5 352,2 Przychody (mln z)6 2007 2008 2009 5 802,3 5 462,7 5 766,7 5 620,4 5 293,6 5 614,8 2010 5 760,6 5 616,1
z drukami bezadresowymi bez drukw bezadresowych rdo: opracowanie wasne UKE.
W przypadku Poczty Polskiej uwzgldniono przychody z usug powszechnych (bez przekazw pocztowych) oraz usug umownych (bez telegramu pocztowego). Tam, gdzie uwzgldniono druki bezadresowe zostao to zaznaczone.
41
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 19. Struktura przychodw na rynku usug pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym (wraz z drukami bezadresowymi)
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 operatorzy niepubliczni Poczta Polska
Wykres 20. Trend dla przychodw ogem z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym
mln szt. 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2006 2007 rzeczywiste przychody 2008 2009 2010 2011 2012 5 559,4 5 802,3 5 462,7 5 766,7 5 760,6
linia trendu licz by przesyek
Udziay operatorw w poszczeglnych segmentach rynku

Na potrzeby niniejszej analizy dokonano podziau rynku przesyek pocztowych na cztery segmenty: przesyki z korespondencj, paczki i inne usugi umowne7, przesyki reklamowe oraz druki bezadresowe.
W przypadku Poczty Polskiej uwzgldniono: paczki pocztowe (w tym z zadeklarowan wartoci) oraz usugi umowne (bez drukw bezadresowych i telegramu pocztowego).
42
Tabela 16 (cz. I). Usugi w poszczeglnych segmentach rynku w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010 Wolumeny (mln szt.) 2006 Przesyki z korespondencj Paczki i inne usugi umowne Przesyki reklamowe Druki bezadresowe Tabela 16 (cz. II). Przychody (mln z) 2006 Przesyki z korespondencj Paczki i inne usugi umowne Przesyki reklamowe Druki bezadresowe 3 404,29 1 743,65 204,29 207,17 2007 3 367,00 2 018,69 234,68 181,89 2008 3 640,25 1 381,61 271,74 169,08 2009 3 860,57 1 501,24 252,97 151,90 2010 3 899,90 1 506,72 209,45 144,57 1 537,19 98,86 165,93 3 288,44 2007 1 693,34 107,71 193,15 3 198,99 2008 1 731,44 79,69 191,32 3 408,15 2009 1 765,79 79,23 166,18 3 348,74 2010 1 784,08 78,72 155,96 3 578,55
Analizujc wolumeny usug zrealizowanych w ww. segmentach rynku mona stwierdzi, e Poczta Polska jest zdecydowanie dominujcym operatorem w obszarze przesyek z korespondencj oraz przesyek reklamowych (jej udziay w 2010 roku wynosz odpowiednio 91,1% i 92,2%). W segmencie paczek zmniejsza swoj przewag na rzecz operatorw niepublicznych, ktrzy w 2010 roku zajli 47,2% obszaru tego rynku. Jednak biorc pod uwag, e w 2007 roku udzia operatorw niepublicznych wynosi tu 53,9%, a take pamitajc o niedoszacowaniu rynku paczek w latach 2008-2010, naley przypuszcza, e udzia Poczty Polskiej jest znacznie mniejszy, ni wynika to z zaprezentowanych danych. Operatorzy niepubliczni opanowali take a 93,0% rynku drukw bezadresowych. Jednak naley wzi pod uwag, e dziaalno w tym ostatnim obszarze moe by prowadzona bez wpisu do rejestru operatorw pocztowych, wic UKE nie dysponuje penymi danymi w tym zakresie i faktyczna struktura tego rynku jest prawdopodobnie inna (ze znacznie mniejszym udziaem Poczty Polskiej). Struktura przychodw z usug w wyodrbnionych segmentach rynku ksztatuje si w ten sposb, e Poczta Polska jest zdecydowanym liderem w obszarze przesyek z korespondencj oraz przesyek reklamowych (jej udziay w 2010 roku wynosz odpowiednio 91,5% i 89,3%). W segmencie paczek udzia operatorw niepublicznych jest wikszy i wynosi 54,9%, przy czym w latach 2008-2010 jest znacznie zaniony. W obszarze drukw bezadresowych wikszo przychodw jest generowana przez operatorw niepublicznych, ktrych udzia w 2010 roku wynis 84,4%.
43
Wykres 21. Udziay w poszczeglnych segmentach rynku i zagranicznym struktura wg wolumenu w latach 2006-2010
5,6% 0,8% 0,5% 0,4% 8,9% 2,6% 1 ,2% 2,6% 7,4% 7,8%
obrocie
krajowym
100% 90% 80% 70%
47,2 %
99,5%
53,9%
33,9%
38,6%
54,7%
99,2%
61,4%
72,2 %
85,8%
90,4%
99 ,6%
98,8%
97,4%
94,4%
97,4%
92,6%
91,1%
4 5,3%
40% 30% 20% 10% 0%
46,1%
52,8%
50%
61,4 %
60%
66 ,1%
92,2%
38,6%
27,8%
14,2%
93,0% 7,0% operatorzy niepubliczni Poczta Polska
2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 przesyki z korespondnecj paczki i inne usugi umowne przesyki reklamowe druki bezadresowe
Wykres 22. Udziay w poszczeglnych segmentach rynku i zagranicznym struktura wg przychodw w latach 2006-2010
10,7% 5,2% 3,1% 7,8% 8,5% 6,8% 3,6% 2,6% 4,8% 9,5%
9,6%
obrocie
krajowym
68,8%
68,1%
48,2%
47,8%
54,9%
51,6%
60,5%
77,2%
100% 96,4% 97,4% 96,9% 94,8% 92,2% 90,5% 91,5% 90% 80% 70% 60% 51,8% 52,2% 50% 40% 31,2% 31,9% 30% 20% 10% 0% 93,2% 95,2%
83,6% 16,4%
89,3%
45,1%
48,4%
39,5%
22,8%
15,6%
84,4%
operatorzy niepubliczni Poczta Polska
2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 przesyki z korespondnecj paczki i inne usugi umowne przesyki reklamowe druki bezadresowe
44
Liczba przesyek pocztowych przypadajca na 1 mieszkaca kraju (wskanik postau)

Wskanik postau w 2010 roku to ok. 146 przesyek przypadajcych na 1 mieszkaca, czyli nieco wicej ni w roku 2009. Wskanik obliczony z wyczeniem drukw bezadresowych od 2007 roku pozostaje na podobnym poziomie i wynosi ok. 52 przesyki przypadajce na 1 mieszkaca.
Tabela 17. Liczba przesyek w obrocie krajowym i zagranicznym w przeliczeniu na 1 mieszkaca Polski w latach 2006-2010 2006 Wolumen przesyek (mln szt.) Liczba przesyek na 1 mieszkaca Wolumen przesyek (mln szt.) Liczba przesyek na 1 mieszkaca8 1 802,1 47,3 5 090,5 133,5 2007 1 994,3 52,3 5 193,3 136,2 2008 2009 2010 bez drukw bezadresowych 2 002,5 52,5 5 410,7 142,0 2 011,3 52,7 5 360,0 140,6 2 018,8 52,9 5 597,4 146,6
z drukami bezadresowymi
rdo: opracowanie wasne UKE (liczba ludnoci w III kw. kadego roku wg danych GUS - INFORMACJA O SYTUACJI SPOECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWDZTW Nr 3/2006, 3/2007, 3/2008, 3/2009 i 3/2010).
Wykres 23. Liczba przesyek w obrocie krajowym i zagranicznym w przeliczeniu na 1 mieszkaca Polski w latach 2006-2010
szt. / 1 mieszkaca 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2006 2007 2008 2009 2010 47,3 52,3 52,5 52,7 52,9 bez drukw bezadresowych z drukami bezadresowymi 133,5 136,2 142,0 140,6 146,6
Wg danych GUS liczba mieszkacw Polski wynosia: 2006 - 38 132 000, 2007 38 116 000, 2008 38 115 900, 2009 38 153 400, 2010 38 186 900.
45
Zatrudnienie w sektorze pocztowym

W sektorze pocztowym obserwuje si powolny, lecz stay wzrost zatrudnienia. Tempo wzrostu zatrudnienia utrzymuje si za spraw operatorw niepublicznych, u ktrych zatrudnienie zwiksza si z roku na rok.
Tabela 18. Liczba zatrudnionych w sektorze pocztowym w latach 2006-2010 Liczba osb 2006 Poczta Polska operatorzy niepubliczni Razem
101 146 17 964 119 110
Dynamika 2010
98 087 2007/ 2006 2008/ 2007 2009/ 2008 97,80% 2010/ 2009 99,31%
2007
100 423 21 246 121 669
2008
100 994 25 484 126 478
2009
98 769 28 696 127 465
99,29% 100,57%
29 278 118,27% 119,95% 112,60% 102,03% 127 365 102,15% 103,95% 100,78% 99,92%
Wykres 24. Struktura zatrudnienia w sektorze pocztowym w latach 2006-2010

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 operatorzy niepubliczni Poczta Polska
Placwki operatorw
W caym kraju wg stanu na koniec 2010 roku dziaao 10 906 placwek (cznie operatorw niepublicznych i operatora publicznego), z czego wikszo na terenach miejskich (6 319). Na obszarach wiejskich dostp do usug pocztowych zapewnia Poczta Polska (4 510 placwek), a liczba placwek operatorw niepublicznych jest tam znikoma (77). Ci ostatni skupiaj bowiem swoj dziaalno w miastach, gdzie istnieje znacznie wikszy popyt na usugi pocztowe, a koszty ich wiadczenia s nisze, ni w przypadku obszarw wiejskich.
46
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 19. Liczba (stan na 31.12.2010) Poczta Polska operatorzy niepubliczni Razem miejskich Miasto 3 855 2 464 6 319 i wiejskich placwek operatorw pocztowych
Wie Razem 8 365 4 510 2 541 77 4 587 10 906
Wykres 25. Placwki operatorw pocztowych (stan na 31.12.2010) struktura w podziale na miejskie i wiejskie
2 464 (23%) 77 (1%) 3 855 (35%)
4 510 (41% )
Poczta Polska - miasto Poczta Polska - wie operatorzy niepubliczni - miasto operatorzy niepubliczni - wie
Rozkad placwek w poszczeglnych wojewdztwach nie jest rwnomierny. Najwicej placwek zlokalizowanych jest w wojewdztwach: lskim, mazowieckim i wielkopolskim, a najmniej w opolskim, lubuskim i witokrzyskim. Przeliczajc liczb ludnoci w poszczeglnych wojewdztwach na liczb dziaajcych tam placwek (cznie Poczty Polskiej i operatorw niepublicznych) mona stwierdzi, e najlepszy dostp do usug pocztowych maj mieszkacy wojewdztw: warmisko-mazurskiego, lubuskiego oraz podlaskiego. Jednak trzeba zaznaczy, e s to wojewdztwa o najmniejszej liczbie mieszkacw, co w istotny sposb wpywa na wysoki wskanik dostpnoci. Najwicej osb na 1 placwk przypada natomiast w wojewdztwach: mazowieckim, maopolskim oraz dzkim. Te wojewdztwa charakteryzuj si jednak du liczb mieszkacw.
47
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Tabela 20. Liczba placwek operatorw pocztowych w poszczeglnych wojewdztwach (stan na 31.12.2010) Wojewdztwo dolnolskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie dzkie maopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie lskie witokrzyskie warmisko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie POLSKA Liczba placwek operatorw Poczty niepubl. Polskiej 246 648 98 466 117 591 99 282 172 464 211 615 278 893 74 248 92 473 81 348 135 508 395 794 87 308 118 424 226 845 112 458 2 541 8 365 Liczba mieszkacw na 1 placwk 3 218 3 670 3 044 2 653 3 991 4 000 4 468 3 198 3 722 2 772 3 477 3 901 3 211 2 634 3 188 2 971 3 501
razem 894 564 708 381 636 826 1 171 322 565 429 643 1 189 395 542 1 071 570 10 906
rdo: opracowanie wasne UKE (liczba ludnoci w III kw. 2010 wg danych GUS - INFORMACJA O SYTUACJI SPOECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWDZTW Nr 3/2010).
Wykres 26. Liczba placwek operatorw pocztowych w poszczeglnych wojewdztwach (stan na 31.12.2010)
zachodniopomorskie wielkopolskie warmisko-mazurskie witokrzyskie lskie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie maopolskie dzkie lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie dolnolskie 0 100 200 466 648 300 400 500 600 700 282 591 98 246 800 900 1 000 1 100 1 200 464 99 117 Poczta Polska operatorzy niepubliczni 615 172 248 348 473 74 893 211 278 508 81 92 308 424 87 794 135 395 458 845 118 112 226
48
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 27. Liczba mieszkacw przypadajcych na 1 placwk operatora pocztowego w 2010 roku
zachodniopomorskie wielkopolskie warmisko-mazurskie witokrzyskie lskie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie maopolskie dzkie lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie dolnolskie 0 500 1 000 1 500 2 000 2 971 3 188 2 634 3 211 3 901 3 477 2 772 3 722 3 198 4 468 4 000 3 991 2 653 3 044 3 670 3 218 2 500 3 000 3 500 4 000 4 500
Reklamacje usug
W 2010 roku klienci zareklamowali ponad 322 tys. usug, z czego ponad 230 tys. byo usugami Poczty Polskiej. Biorc pod uwag stosunek liczby reklamacji do wolumenu zrealizowanych usug (cznie z drukami bezadresowymi, jednak bez uwzgldnienia: przesyek listowych nierejestrowanych, przesyek reklamowych oraz usugi PRZESYKA AGLOMERACJA, poniewa jako usugi nierejestrowane nie podlegaj one reklamacjom), mona stwierdzi, e w 2010 roku w Poczcie Polskiej zostao zareklamowanych ok. 0,03% usug, a u operatorw niepublicznych odsetek ten wynis ok. 0,003% ogu usug (z uwzgldnieniem drukw bezadresowych, ktre maj znaczcy udzia w caym wolumenie usug). Poniszy wykres wskazuje, e u operatorw niepublicznych odsetek reklamacji uznanych jest bardzo wysoki blisko 54% reklamacji zostao u nich uwzgldnionych, podczas gdy w Poczcie Polskiej wspczynnik ten wynosi niespena 18%.
Wykres 28. Reklamacje usug Poczty Polskiej i operatorw niepublicznych struktura wg sposobu rozpatrzenia
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4,7% 12,1% 34,0% 77,7%
53,9% 17,6% Poczta Polska operatorzy niepubliczni
inne (np. w trakcie wyjaniania) odrzucone uwzgldnione
49
5.
Wnioski
Struktura podmiotowa polskiego rynku usug pocztowych po okresie dynamicznego wzrostu liczby operatorw niepublicznych, wesza w faz stabilizacji. Ponisze zestawienie i wykres wskazuj, e od 2006 roku wikszo wskanikw charakteryzujcych rynek (liczba zarejestrowanych i dziaajcych operatorw niepublicznych, wolumen realizowanych przez nich usug oraz wolumen usug na rynku pocztowym ogem) wykazuje tendencj wzrostow.
Tabela 21. Wybrane wielkoci charakteryzujce rynek pocztowy w Polsce w latach 2006-2010 2006 liczba zarejestrowanych operatorw niepublicznych liczba dziaajcych operatorw niepublicznych wolumen przesyek operatorw niepublicznych (wraz z drukami bezadresowymi) mld szt. wolumen przesyek ogem (wraz z drukami bezadresowymi) mld szt. rdo: opracowanie wasne UKE. 157 91 2,1 5,1 2007 164 100 2,4 5,2 2008 182 106 3,0 5,4 2009 209 125 3,2 5,4 2010 244 152 3,5 5,6
Wykres 29. Wybrane wielkoci charakteryzujce rynek pocztowy w Polsce w latach 2006-2010
l. operatorw 300 mld szt. 6
250
5 zarejestrowani operatorzy niepubliczni dziaajcy operatorzy niepubliczni wolumen przesyek operatorw niepublicznych (z drukami bezadresowymi). wolumen przesyek ogem (z drukami bezadresowymi)
200
150
100
50
0 2006 2007 2008 2009 2010
Zachodzce na rynku zmiany stale s wic widoczne. Mona jednak przypuszcza, e decyzja o przesuniciu terminu penej liberalizacji rynku pocztowego w Polsce przyczynia Urzd Komunikacji Elektronicznej 50
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku si do spowolnienia tempa jego rozwoju, gdy wielu operatorw liczyo na otwarcie rynku ju w 2009 roku. Znaczenie otwarcia rynku dla jego rozwoju naley rozpatrywa przede wszystkim w kontekcie wielkoci obszaru zastrzeonego, czyli tej czci rynku, ktra jest zarezerwowana dla operatora publicznego. Jak wynika z przedstawionej poniej tabeli i wykresw, obszar zastrzeony stanowi ok. caego rynku usug pocztowych (bez uwzgldnienia drukw bezadresowych) i generuje ok. przychodw. Warto zwrci uwag, e zarwno wielko wolumenu, jak i warto przychodw w latach 2006-2010 utrzymuje si na staym poziomie. Gwnym beneficjentem korzyci z dziaalnoci w tym do stabilnym obszarze rynku pozostaje Poczta Polska, ktrej udzia w oglnym wolumenie tych przesyek w 2010 roku wynis 99,94%, a w przychodach - 99,87%. Jest to zgodne z intencj ustawodawcy, ktry ustanowi obszar zastrzeony w celu finansowania obowizku wiadczenia powszechnych usug pocztowych.
Tabela 22. Przesyki pocztowe w obszarze zastrzeonym na tle ogu przesyek (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 2006 Wolumeny (mln szt.) w obszarze zastrzeonym ogem Przychody (mln z) w obszarze zastrzeonym ogem 1 376,2 1 802,1 2 689,3 5 352,2 2007 1 567,9 1 994,3 2 736,7 5 620,4 2008 1 558,5 2 002,5 2 838,2 5 293,6 2009 1 539,7 2 011,3 2 964,8 5 614,8 2010 1 501,2 2 018,8 2 960,2 5 616,1
Wykres 30. Liczba przesyek w obszarze zastrzeonym na tle oglnej liczby przesyek pocztowych (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010
mln szt. 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2006 2007 2008 2009 2010 przesyki w obszarze zastrzeonym przesyki ogem (bez drukw bezadresowych)
51
Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku Wykres 31. Przychody w obszarze zastrzeonym na tle przychodw z dziaalnoci pocztowej (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010
m ln z 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2006 2007 2008 2009 2010
przesyki w obszarze zastrzeonym przesyki ogem (bez drukw bezadresowych)
W wietle zaobserwowanego w latach 2008-2010 zjawiska polegajcego na przesuwaniu przez niepublicznych operatorw pocztowych danych o wykonanych usugach do sektora usug przewozowych, duego znaczenia nabiera kwestia uporzdkowania poj, ktre w obecnym Prawie pocztowym s na tyle nieprecyzyjne, e nie mona podobnym zjawiskom zapobiec. Niepene, a przez to nieporwnywalne w kolejnych latach dane, nie daj rzeczywistego obrazu rynku, co utrudnia jego analiz. Istotnym zagadnieniem pozostaje, co podkrelano w dotychczasowych ocenach rynku pocztowego, odpowiednie przygotowanie operatora publicznego do funkcjonowania na zliberalizowanym rynku usug pocztowych. W opracowaniu sprzed 2 lat zasygnalizowano m.in. kwesti zmiany wymaga odnonie sposobu wiadczenia powszechnych usug pocztowych pod ktem zmniejszenia zwizanych z tym kosztw ponoszonych przez operatora publicznego (np. ograniczenie czstotliwoci dorcze, czy liczby placwek). Rozwizanie problemw Poczty Polskiej jest wane, gdy przedsibiorstwo to zajmuje dominujc pozycj na rynku usug pocztowych. Ksztat tego rynku w duym stopniu zaley zarwno od decyzji organw pastwa wobec operatora publicznego, jak i dziaa podejmowanych przez to przedsibiorstwo. Poniewa decyzj o przesuniciu terminu liberalizacji rynku na 2013 rok podjto przede wszystkim po to, aby umoliwi operatorowi publicznemu dostosowanie si do nowej sytuacji rynkowej, to wanie na nim powinna spoczywa odpowiedzialno za wykorzystanie uzyskanego w ten sposb czasu na rozwizanie najwaniejszych problemw. W tej sytuacji priorytetowym zadaniem dla organw pastwa jest opracowanie nowego Prawa pocztowego ktre jest niezbdne nie tylko z uwagi na konieczno wdroenia postanowie III Dyrektywy pocztowej, ale take ze wzgldu na potrzeb uporzdkowania otoczenia prawnego, w ktrym funkcjonuj operatorzy pocztowi (m.in. poprzez wprowadzenie stosownych definicji). Stworzenie nowych ram prawnych powinno wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wszystkich uczestnikw rynku pocztowego. Nowa ustawa powinna z jednej strony zapewnia operatorom pocztowym warunki do uczciwego konkurowania, a z drugiej dostp konsumentom do usug pocztowych o wysokiej jakoci i przystpnych cenach.
52
Spis tabel
Tabela 1. Liczba zarejestrowanych operatorw niepublicznych w latach 1996-2010 (stan na 31.12 kadego roku) Tabela 2. Liczba zarejestrowanych i dziaajcych operatorw niepublicznych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku Tabela 3. Formy organizacyjno-prawne operatorw niepublicznych dziaajcych w 2010 roku Tabela 4. Warto kapitau u operatorw niepublicznych dziaajcych w 2010 roku Tabela 5. Obszary dziaania operatorw niepublicznych w obrocie krajowym w 2010 roku Tabela 6. Spenienie przez Poczt Polsk warunkw dostpnoci powszechnych usug pocztowych Tabela 7. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym Tabela 8. Ranking wiodcych operatorw niepublicznych (wraz z obszarami ich dziaalnoci) Tabela 9. Ranking wiodcych operatorw niepublicznych (wraz z obszarami ich dziaalnoci) bez uwzgldnienia rynku drukw bezadresowych Tabela 10. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowymi i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 Tabela 11. Liczba placwek operatorw niepublicznych (stan na 31.12.2010) Tabela 12. Liczba zatrudnionych u operatorw niepublicznych (stan na 31.12.2010) Tabela 13. Wolumeny przesyek pocztowych w obrocie krajowym w latach 2006-2010 Tabela 14. Wolumeny przesyek pocztowych w obszarze zastrzeonym i niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 Tabela 15. Przychody z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowymi zagranicznym (wraz z drukami bezadresowymi) w latach 2006-2010 Tabela 16. Usugi w poszczeglnych segmentach rynku w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010 Tabela 17. Liczba przesyek w obrocie krajowym i zagranicznym w przeliczeniu na 1 mieszkaca Polski w latach 2006-2010 Tabela 18. Liczba zatrudnionych w sektorze pocztowym w latach 2006-2010 Tabela 19. Liczba miejskich i wiejskich placwki operatorw pocztowych (stan na 31.12.2010) Tabela 20. Liczba placwek operatorw pocztowych w poszczeglnych wojewdztwach (stan na 31.12.2010) Tabela 21. Wybrane wielkoci charakteryzujce rynek pocztowy w Polsce w latach 2006-2010 Tabela 22. Przesyki pocztowe w obszarze zastrzeonym na tle ogu przesyek (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 16 17 18 19 20 26 29 30 31 34 35 36 37 39 41 43 45 46 47 48 50 51
Spis wykresw
Wykres 1. Liczba zarejestrowanych operatorw niepublicznych w latach 1996-2010 (stan na 31.12 kadego roku) Wykres 2. Liczba zarejestrowanych i dziaajcych operatorw niepublicznych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku Wykres 3. Stopie wykorzystania przez operatorw niepublicznych wpisw do rejestru i stopa bezrobocia w 2010 roku Wykres 4. Zasig dziaania operatorw niepublicznych w 2010 roku 16 17 18 19
53
Wykres 5. Usugi pocztowe Poczty Polskiej w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu i przychodw Wykres 6. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu Wykres 7. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg przychodw Wykres 8. Przesyki listowe Poczty Polskiej w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu i przychodw Wykres 9. Liczba placwek Poczty Polskiej w latach 2006-2010 Wykres 10. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym (bez drukw bezadresowych) struktura wg wolumenu i przychodw Wykres 11. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie zagranicznym struktura wg wolumenu i przychodw Wykres 12. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) struktura wg wolumenu w latach 2006-2010 Wykres 13. Usugi operatorw niepublicznych w obrocie krajowym i zagranicznym (bez drukw bezadresowych) struktura wg przychodw w latach 2006-2010 Wykres 14. Przesyki pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w latach 2006-2010 struktura wg wolumenu Wykres 15. Przesyki pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym trend dla wolumenu ogem Wykres 16. Przesyki pocztowe w obszarze zastrzeonym i niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu Wykres 17. Przesyki pocztowe w obszarze zastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym trend dla wolumenu ogem Wykres 18. Przesyki pocztowe w obszarze niezastrzeonym w obrocie krajowym i zagranicznym trend dla wolumenu ogem Wykres 19. Struktura przychodw na rynku usug pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym (wraz z drukami bezadresowymi) Wykres 20. Trend dla przychodw ogem z dziaalnoci pocztowej w obrocie krajowym i zagranicznym Wykres 21. Udziay w poszczeglnych segmentach rynku w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu w latach 2006-2010 Wykres 22. Udziay w poszczeglnych segmentach rynku w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg przychodw w latach 2006-2010 Wykres 23. Liczba przesyek w obrocie krajowym i zagranicznym w przeliczeniu na 1 mieszkaca Polski w latach 2006-2010 Wykres 24. Struktura zatrudnienia w sektorze pocztowym w latach 2006-2010 Wykres 25. Placwki operatorw pocztowych (stan na 31.12.2010) struktura w podziale na miejskie i wiejskie Wykres 26. Liczba placwek operatorw pocztowych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku Wykres 27. Liczba mieszkacw przypadajcych na 1 placwk operatora pocztowego w 2010 roku Wykres 28. Reklamacje usug Poczty Polskiej i operatorw niepublicznych struktura wg sposobu rozpatrzenia Wykres 29. Wybrane wielkoci charakteryzujce rynek pocztowy w Polsce w latach 2006-2010 Wykres 30. Liczba przesyek w obszarze zastrzeonym na tle oglnej liczby przesyek pocztowych (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010 Wykres 31. Przychody w obszarze zastrzeonym na tle przychodw z dziaalnoci pocztowej (bez drukw bezadresowych) w latach 2006-2010
22 23 23 24 24 32 33 34 35 38 39 40 40 41 42 42 44 44 45 46 47 48 49 49 50 51 52
54

Raport o Stanie Rynku Uslug Pocztowych 2010

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Raport o Stanie Rynku Uslug Pocztowych 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Raport Prezesa UKE o stanie rynku usug pocztowych w Polsce w 2010 roku

Warszawa, maj 2011 r.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Podstawy prawne regulujce funkcjonowanie rynku usug pocztowych

2.1. Prawo krajowe i jego zmiany w 2010 roku

Urzd Komunikacji Elektronicznej

2.2. Prawo europejskie

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Struktura podmiotowa rynku usug pocztowych

3.1. Istota rynku usug pocztowych

2) wymagajcym uzyskania zezwolenia

3) wymagajcym wpisu obejmujcym wykonywanie do rejestru operatorw niewymagajcej zezwolenia; pocztowych

Urzd Komunikacji Elektronicznej

dotyczcym dziaalnoci pocztowej polegajcej na przyjmowaniu, przemieszczaniu i dorczaniu drukw bezadresowych.

II etap od 1 maja 2004 do 31 grudnia 2005 roku do 350 g 3-krotno opaty

3.2. Podmioty krajowego rynku usug pocztowych

3.2.2. Rola i zadania organu regulacyjnego

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Strategia regulacyjna w zakresie rynku usug pocztowych na lata 2009-2011

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Prace nad modelem price cap

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Propozycje zmian Prawa pocztowego

3.2.3. Operatorzy pocztowi

Operator publiczny wiadczcy powszechne usugi pocztowe

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

rdo: opracowanie wasne UKE.

rdo: opracowanie wasne UKE.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

rdo: opracowanie wasne UKE.

Wykres 2. Liczba zarejestrowanych i dziaajcych w poszczeglnych wojewdztwach w 2010 roku

rdo: opracowanie wasne UKE.

do ja ws ln o ko l s -p om k ie or sk ie lu be lsk ie lu bu sk ie dz m k a op i e ol m sk az ow ie ie ck op ie o po dk lsk i e ar pa c po kie dl a po sk i e m or sk ie l w w ar i sk m to ie i kr sk zy osk m a z ie ur w za ch ie lk sk ie op od ol ni op s om k ie or sk ie

liczba operatorw zarejestrowanych

liczba operatorw dziaajcych

Urzd Komunikacji Elektronicznej

20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%

stopie wykorzystania wpisw

stopa bezrobocia w III kw. 2010

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Wykres 4. Zasig dziaania operatorw niepublicznych w 2010 roku

rdo: opracowanie wasne UKE.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Razem rdo: opracowanie wasne UKE.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Analiza funkcjonowania rynku usug pocztowych

4.1. Analiza dziaalnoci operatora publicznego w 2010 roku

Zakres wykonywanej dziaalnoci pocztowej

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Sprzeda usug pocztowych

rdo: opracowanie wasne UKE.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

Wykres 6. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg wolumenu

rdo: opracowanie wasne UKE.

Wykres 7. Powszechne usugi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym struktura wg przychodw

rdo: opracowanie wasne UKE.

Urzd Komunikacji Elektronicznej

rdo: opracowanie wasne UKE.

Wykres 9. Liczba placwek Poczty Polskiej w latach 2006-2010