You are on page 1of 11

Rolnictwo

Polsce

Rolnictwo jest to jeden z waniejszych i najstarszych dziaw kadej gospodarki, ktrej zasadniczym celem jest dostarczenie odbiorcy podw rolnych z przeznaczeniem na konsumpcj. Produkty te, zarwno rolinne, jak i zwierzce, pozyskiwane s przez rolnikw z hodowli zwierzt, uprawy i hodowli rolin, sadownictwa, pszczelarstwa, czy te rybowstwa. Gospodarka narodowa to og dziaalnoci gospodarczej podejmowanej na terenie danego kraju. Dzieli si ona na sektory, a rolnictwo zaliczane jest do sektora pierwszego wraz z lenictwem i rybowstwem. Rolnictwo to dzia gospodarki, ktrego gwnym zadaniem jest dostarczanie ywnoci, bd to do bezporedniej konsumpcji, bd po jej przetworzeniu. Rolnictwo jest podstawow, a zarazem jedn z najstarszych dziedzin gospodarki. W Polsce, w okresie midzywojennym rolnictwo byo gwnym dziaem gospodarki narodowej, a liczba pracownikw zatrudnionych w rolnictwie stanowia znacznie ponad poow aktywnych zawodowo. Polska jest obecnie znaczcym producentem wielu produktw rolniczych pochodzenia rolinnego oraz zwierzcego. Polska przoduje m.in. wrd producentw: owocw jagodowych: truskawek, malin, porzeczek, cebuli, kalafiorw, jabek, a take kapusty. Poza tym, w Polsce hodowane s gwnie: pszenica, owies, jczmie, ziemniaki, buraki cukrowe oraz pastewne. Pomimo wprowadzonych zmian, polskie rolnictwo nadal uzyskuje znacznie sabsze efekty, anieli rolnictwo w krajach Unii Europejskiej. Systematycznie podejmowane s nowe rozwizania, nowe strategie i zmieniane s zaoenia polityki, aby jak najlepiej zmodernizowa i rozwin t ga gospodarki kraju. Polskie rolnictwo w wiecie

Polska jest znaczcym w wiecie i Europie producentem szeregu produktw rolniczych, ogrodniczych i pochodzenia zwierzcego. drugie miejsce w Europie w produkcji owocw jagodowych, gwnie truskawek, malin i porzeczek; polskie rolnictwo od wielu lat jest jednym z najwikszych producentw cebuli, kapusty, kalafiorw, a take jabek; w produkcji yta zajmujemy drugie miejsce w wiecie i Europie; w produkcji ziemniakw odpowiednio szste i czwarte; w produkcji misa, zwaszcza wieprzowego oraz mleka i jaj kurzych zajmujemy miejsce w pierwszej pitnastce na wiecie i w Europie.

Podzia

rolnictwa

Wyrniamy kilka typw podziau rolnictwa. W odniesieniu do wielkoci poniesionych nakadw rolnictwo dzielimy na: rolnictwo intensywne (uprzemysowione), ktre charakteryzuje si duymi nakadami kapitau i pracy ywej lub uprzedmiotowionej, w celu uzyskania wysokich plonw; rolnictwo ekstensywne (tradycyjne), w ktrym ponosi si niewielkie nakady pracy i kapitau, a tym samym uzyskuje si niskie plony z jednostki.

W ramach innego podziau wyodrbnia si rolnictwo: pierwotne, tradycyjne, rynkowe oraz uspoecznione. Istnieje take podzia uytkowy ze wzgldu na przeznaczenie uzyskiwanych produktw. W tym przypadku rolnictwo podzieli mona na: naturalne gdzie produkty przeznaczone s na zaspokojenie potrzeb wasnych waciciela i jego rodziny oraz towarowe produkty przeznacza si tu gwnie na sprzeda.

Jednak w ostatnich latach jednym, z najbardziej funkcjonalnych typw podziau rolnictwa jest podzia na rolnictwo ekologiczne i konwencjonalne. W dwch gwnych gaziach tego podziau wyrniamy odamy rolnictwa zwizane ze sposobem gospodarowania.

Podzia

rolnictwa

schemat

Niezalenie od przyjtego podziau rolnictwo w najszerszym znaczeniu objte jest pojciem kompleksu gospodarki ywnociowej i obejmuje ponadto przemysy produkujce rodki produkcji dla rolnictwa, a take handel rolny, obrt artykuami ywnociowymi oraz gastronomi. Kierunki rozwoju nowoczesnego rolnictwa

Wzorem dla nowoczesnego rolnictwa w Polsce jest rolnictwo europejskie. Fakt integracji z Uni Europejsk zmieni wiadomo rolnikw. Spowodowao to, i rolnicy szukaj nowych rozwiza stanowicych spjno z polityk Unii Europejskiej jeli chodzi o wielofunkcyjno rozwoju obszarw wiejskich. W tym zakresie wytyczono najwaniejsze kierunki rozwoju: 1. promowanie rolnictwa ekologicznego, w krajach wysokorozwinitych wci bowiem ronie popyt na zdrow, nieskaon ywno. Paradoksem polskiego rolnictwa jest niskie skaenie chemi roln upraw oraz znakomite warunki do tego typu upraw. Rozwojowi tej gazi rolnictwa sprzyja take stopie rozdrobnienia gospodarstw rolnych, ktre bardzo dobrze przygotowane s do produkcji surowcw rolinnych i zwierzcych; 2. intensywny rozwj agroturystyki, bdcej ze wzgldu na liczne i urozmaicone walory krajobrazowe tak popularn form wypoczynku, ktra daje przy tym rolnikom dodatkowe moliwoci zarobkowe. Dobrze rozwinita i prosperujca agroturystyka moe przyczyni si do ewaluacji innych usug, takich jak np. rzemioso, rkodzieo czy drobny przemys przetwrczy; 3. wykorzystanie naturalnych rde energii pozyskiwanych np. z odpadw przemysowych i rolniczych, ktre s tasze, trwalsze i bardziej ekologiczne; 4. tworzenie grup producenckich, ktre maj na celu wzmocnienie pozycji rolnikw na rynku. Utworzenie pewnych organizacji gospodarczych warunkuje wsplne dziaania, ktre z kolei powoduj, e zyski z obrotu produktami rolnymi pozostaj do dyspozycji rolnikw i przyczyniaj si do rozwoju ich gospodarstw; 5. zakadanie drobnych przedsibiorstw przetwrczych. Tworzenie tego rodzaju przedsibiorstw jest ekonomiczniejsze i nawet do 10 razy wydajniejsze ni wielkotowarowe przedsibiorstwa; 6. konsekwentne odchodzenie od nadmiernej specjalizacji, zmniejszanie iloci sztucznych nawozw w uprawach, postawienie na wysok ochron rodowiska przyrodniczego; 7. ochrona i rozwj szkolnictwa wrd ludnoci wiejskiej wraz z deniem do jego wysokiego poziomu merytorycznego i organizacyjnego. Wana jest szczeglnie edukacja ekonomiczna i ekologiczna rolnikw. Rolnictwo ekologiczne - definicja

Rolnictwo ekologiczne to specyficzna forma gospodarowania i produkcji ywnoci jest wytwarzana metodami naturalnymi w czystym i bezpiecznym rodowisku, bez stosowania nawozw sztucznych i syntetycznych rodkw ochrony rolin, antybiotykw, hormonw wzrostu i genetycznie modyfikowanych organizmw (GMO). Dziki wykluczeniu tych substancji rolnictwo ekologiczne nie powoduje zanieczyszczenia gleby i wd, ogranicza wypukiwanie skadnikw pokarmowych z gleby i sprzyja rnorodnoci biologicznej. Definicja rolnictwa ekologicznego wg Komisji Kodeksu ywnociowej Organizacji ds. Rolnictwa i ywnoci (FAO) oraz wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) okrela si caociowy system gospodarowania wspierajcy rnorodno biologiczn, cykle ekologiczne oraz biologiczn aktywno gleby. System ten gwarantuje, e w produkcji tej nie uywano substancji chemicznych, nie moe jednak zapewni cakowitego braku pozostaoci rodkw chemicznych ze wzgldu na globalne zanieczyszczenie rodowiska.

Rys. 2. [http://www.ijhars.gov.pl/pliki/download/RAPORT20072008.pdf] Definicja rolnictwa ekologicznego wg IFOAM (Midzynarodowej Federacji Rolnictwa Ekologicznego), rolnictwo ekologiczne to zbir rnych, szczegowych koncepcji gospodarowania, zgodnych z wymaganiami gleby, rolin i zwierzt, a jego nadrzdnym celem jest produkcja ywnoci wysokiej jakoci, przy rwnoczesnym zachowaniu rwnowagi biologicznej w rodowisku przyrodniczym. Produkcja ywnoci ekologicznej i rolnictwo ekologiczne moe by prowadzone w zakresie: produkcji rolinnej, produkcji zwierzcej, zbioru ze stanu naturalnego w tym pozyskiwanie dziko rosncych rolin, przetwrstwo artykuw rolno-spoywczych, przetwrstwo pasz, produkcja nasion i materiau rozmnoeniowego, import surowcw i przetworw ekologicznych, obrt (przechowywanie lub wystawianie na sprzeda, oferowanie do sprzeday, dostarczanie lub wprowadzanie do obrotu).

Rolnictwo ekologiczne jest systemem gospodarowania o zrwnowaonej produkcji rolinnej i zwierzcej w obrbie gospodarstwa. Opiera si na rodkach naturalnych (biologicznych i mineralnych) nie przetworzonych technologicznie. W gospodarstwie ekologicznym dy si do zrwnowaenia produkcji rolinnej i zwierzcej, by osign rwnowag paszowo-nawozow. Wyrnikiem gospodarstw ekologicznych jest te ich pooenie w nieskaonym rodowisku, dbao o stan rodowiska i rnorodno biologiczn (m.in. poprzez utrzymywanie i wprowadzanie zadrzewie i zakrzewie rdpolnych, bogactwa gatunkowego rolin miedz, k i pastwisk, ochrona strumieni i oczek wodnych itd.). W produkcji ekologicznej nie wolno stosowa syntetycznych rodkw ochrony rolin i nawozw sztucznych, zapraw nasiennych, sztucznych koncentratw, organizmw genetycznie modyfikowanych, pasz przemysowych, promieni jonizujcych. W produkcji rolinnej metody ekologiczne polegaj m.in. na: stosowaniu waciwego podozmianu uwzgldniajcego roliny strukturotwrcze zwikszajce zawarto materii organicznej w glebie (np. roliny motylkowe), i

przykrycie powierzchni gleby rolinnoci przez jak najduszy okres w roku, nawoenie organicznymi nawozami wytworzonymi w gospodarstwie (kompost, obornik, nawozy zielone) pozwalajcymi utrzyma yzno gleby, nawoenie mineralne jest ograniczone do mczek skalnych (wymienionych w Rozporzdzeniu Rady (WE) 2092/91), stosowane jest jedynie odchwaszczanie mechaniczne, do walki z chorobami i szkodnikami stosuje si agrotechniczne metody tj. odpowiednie nastpstwo i ssiedztwo rolin oraz preparaty biologiczne, materia siewny i sadzeniowy musi by ekologiczny.

W ekologicznej produkcji zwierzcej stosuje si nastpujce zasady: zachowanie dobrostanu zwierzt poprzez m.in. odpowiedni powierzchni pomieszcze, zapewniony dostp do wybiegw i chowu pastwiskowego, ywienie zwierzt oparte jest na wykorzystaniu pasz wytworzonych metodami ekologicznymi, zabronione jest profilaktyczne stosowanie weterynaryjnych produktw leczniczych i antybiotykw.

W przetwrstwie produktw rolnictwa ekologicznego stosuje si oprcz produktw ekologicznych tylko takie substancje dodatkowe oraz inne skadniki wspomagajce i skadniki pochodzenia rolniczego wytworzone metodami innymi ni ekologiczne, ktre w moliwie najmniejszym stopniu wpywaj na zmian pierwotnych waciwoci przetwarzanych produktw. Przetwrstwo produktw rolnictwa ekologicznego moe by prowadzone tylko w przetwrniach przeznaczonych wycznie do tego celu. Ustawodawstwo w Unii Europejskiej i w Polsce Pierwowzorem uregulowa prawnych zwizanych z rolnictwem ekologicznym bya ustawa EWG nr 2092/91 z 22 lipca 1991 r. Na jej bazie powstaway kolejne ustawy zapisane w formie rozporzdze unijnych oraz akty krajowe. Obecnie w naszym kraju obowizuj przepisy zapisane w ustawie z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym z pniejszymi zmianami (Dz.U. 09. Nr 116, poz. 975). Ustawodawstwo w Unii Europejskiej i w Polsce reguluje: jakie rodki mona stosowa w rolnictwie ekologicznym, jakie rodki mona stosowa w przetwrstwie surowcw eko-rolniczych, ustanawia wymg kontroli na kadym etapie wytwarzania i przygotowania eko-produktw, okrela tryb kontroli podmiotw zajmujcych si produkcj ywnoci ekologicznej, ustala zasady znakowania (etykietowania) produktw ekologicznych. prawne dotyczce rolnictwa ekologicznego akty krajowe

Regulacje

USTAWA z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. 09. Nr 116, poz. 975) Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 listopada 2010 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie jednostek organizacyjnych oceniajcych i potwierdzajcych zgodno rodkw do produkcji ekologicznej z wymaganiami okrelonymi w przepisach dotyczcych rolnictwa ekologicznego oraz prowadzcych wykaz tych rodkw (Dz.U. Nr 225, poz. 1468) Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 wrzenia 2010 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wzoru formularza wykazu producentw, ktrzy spenili wymagania dotyczce produkcji w rolnictwie ekologicznym, oraz sposobu jego przekazywania (Dz.U. Nr 173, poz. 1176) Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie jednostek organizacyjnych oceniajcych i potwierdzajcych zgodno rodkw do produkcji ekologicznej z wymaganiami okrelonymi w przepisach dotyczcych rolnictwa ekologicznego oraz prowadzcych wykaz tych rodkw (D. U. Nr 54, poz. 326) Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie

nabywania uprawnie inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz.U. z 2010 r., Nr 94, Poz.607) Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie niektrych warunkw produkcji ekologicznej (Dz.U. Nr 56, poz. 348)

Przepisy

wsplnotowe

dotyczce

rolnictwa

ekologicznego

Przepisy wsplnotowe dotyczce rolnictwa ekologicznego: Rozporzdzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktw ekologicznych (Dz.U.L. 189 z 20.07.2007 r, s.1) wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:189:0001:0023:EN:PDF Rozporzdzenie Rady (WE) nr 967/2008 z dnia 29 wrzenia 2008 r. zmieniajce rozporzdzenie (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktw ekologicznych wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:264:0001:0002:EN:PDF wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:264:0001:0002:PL:PDF Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 wrzenia 2008 r. ustanawiajce szczegowe zasady wdraania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktw ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli wersja w j. angielskim (skonsolidowana) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do? uri=CONSLEG:2008R0889:20100701:EN:PDF wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:250:0001:0084:PL:PDF Sprostowanie do rozporzdzenia Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 wrzenia 2008 r. ustanawiajcego szczegowe zasady wdraania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktw ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej L 250 z dnia 18 wrzenia 2008 r.) wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:129:0021:0028:PL:PDF Rozporzdzenie Komisji (WE) NR 1254/2008 z dnia 15 grudnia 2008 r. zmieniajce rozporzdzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiajce szczegowe zasady wdraania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktw ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:337:0080:0082:EN:PDF wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:337:0080:0082:PL:PDF Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 710/2009 z dnia 5 sierpnia 2009 r. zmieniajce rozporzdzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiajce szczegowe zasady wdraania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do ustanawiania szczegowych zasad dotyczcych ekologicznej produkcji zwierzcej w sektorze akwakultury i ekologicznej produkcji wodorostw morskich wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:204:0015:0034:EN:PDF wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:204:0015:0034:PL:PDF Rozporzdzenie Komisji (WE) NR 1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiajce szczegowe zasady wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do ustale dotyczcych przywozu produktw ekologicznych z krajw trzecich wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:334:0025:0052:EN:PDF

wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:334:0025:0052:PL:PDF Rozporzdzenie Komisji (UE) NR 271/2010 z dnia 24 marca 2010 r. zmieniajce rozporzdzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiajce szczegowe zasady wdraania rozporzdzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do unijnego logo produkcji ekologicznej wersja w j. angielskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2010:084:0019:0022:EN:PDF wersja w j. polskim http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2010:084:0019:0022:PL:PDF

Zasady

rolnictwa

ekologicznego

Zasady rolnictwa ekologicznego s inspiracj dla organizacji i dziaaczy rolnictwa ekologicznego w ich caej rnorodnoci. Stanowi myl przewodni przy ustalaniu opinii, programw i standardw IFOAM. Co wicej, s tworzone z myl o uniwersalnej przydatnoci, w skali caego wiata. Rolnictwo ekologiczne i produkcj ywnoci ekologicznej cechuj 4 zasady: zasada zdrowotnoci w ktrej rolnictwo ekologiczne ma na celu potgowanie zdrowotnoci gleby, rolin, zwierzt, czowieka i Ziemi, jako elementw niepodzielnej jednoci.

Zdrowie kadej jednostki oraz spoecznoci nie moe by oddzielone od zdrowia ekosystemw. Ze zdrowej gleby otrzymujemy pody rolne o wysokiej jakoci, ktre s pokarmem dla zwierzt i ludzi. Zdrowie oznacza kompleksowo i integralno yjcych systemw, gdy jest to poczucie fizycznego, intelektualnego, spoecznego i ekologicznego dobrostanu. Odporno, ywotno i regeneracja s kluczowymi elementami zdrowia. Celem rolnictwa ekologicznego, zarwno produkcji rolniczej, przetwrstwa, dystrybucji, jak i konsumpcji, jest utrzymanie i wzmacnianie zdrowotnoci ekosystemw i organizmw - od mikrobw glebowych do czowieka. W szczeglnoci zadaniem rolnictwa ekologicznego jest produkcja wysokiej jakoci, penowartociowej ywnoci, co w efekcie przekada si na profilaktyk zdrowotn oraz poczucie dobrostanu. Majc to na wzgldzie, rolnictwo ekologiczne unika stosowania nawozw, pestycydw, lekw dla zwierzt i dodatkw do ywnoci, ktre mog mie negatywny wpyw na szeroko rozumian zdrowotno. zasada ekologii - Rolnictwo ekologiczne funkcjonuje na wzr systemw ekologicznych, majc na uwadze obieg materii i przepyw energii w przyrodzie; wpisuje si w te procesy i pomaga je podtrzymywa.

Zasada ekologii umiejscawia rolnictwo ekologiczne wrd yjcych systemw ekologicznych. Stanowi, e produkcja uwzgldnia ekologiczne procesy i recykling. Waciwe odywianie oraz jako ycia osigane s przez stosowanie zasad ekologii w kreowaniu swoistych rodowisk produkcji. Dla przykadu, w przypadku podw rolnych takim rodowiskiem jest gleba, dla zwierzt rodowisko gospodarstwa, dla ryb i organizmw wodnych rodowisko zbiornika wodnego. Rolnictwo ekologiczne, wypas zwierzt i zbir surowcw z naturalnych k i lasw powinny zapewnia zachowanie lokalnej rwnowagi przyrodniczej. Przyrodniczy obieg materii i przepyw energii jest uniwersalny, ale ich funkcjonowanie zalene jest od lokalnych warunkw. Ekologiczna gospodarka, w tym skala produkcji, musi by dostosowana do lokalnych tradycji, kultur oraz warunkw przyrodniczych. Zastosowanie rodkw produkcji powinno by zredukowane przez ponowne uycie, recykling oraz efektywne zarzdzanie surowcami i energi. Celem tych dziaa jest zachowanie i wzbogacanie rodowiska oraz ochrona zasobw. Rolnictwo ekologiczne osiga ekologiczn rwnowag poprzez projektowanie odpowiednich systemw gospodarowania, utrzymanie siedlisk dziko bytujcych gatunkw, podtrzymywanie genetycznej i rolniczej rnorodnoci. Ci, ktrzy produkuj, przetwarzaj, handluj i konsumuj ekologiczne produkty chroni wsplne rodowisko, wczajc krajobraz, klimat, siedliska, biornorodno, powietrze i wody. zasada sprawiedliwoci - Rolnictwo ekologiczne jest ksztatowane w oparciu o relacje, ktre gwarantuj godne ycie ludzi we wsplnym rodowisku.

Sprawiedliwo charakteryzowana jest przez rwno, szacunek, godno i suebno wobec wiata, w rodowisku, w ktrym yjemy wesp z innymi ludmi i innymi istotami yjcymi. Ta zasada akcentuje, e ludzie dziaajcy w rolnictwie ekologicznym powinni budowa sprawiedliwe relacje midzyludzkie na wszystkich poziomach i dla wszystkich rolnikw, robotnikw, przetwrcw, dystrybutorw, handlowcw i konsumentw. Rolnictwo ekologiczne kademu, kto jest z nim zwizany, powinno zapewni odpowiednie warunki i jako ycia oraz powinno przyczynia si do bezpieczestwa ywnociowego i redukcji biedy. Celem jest produkcja wystarczajcej iloci penowartociowej ywnoci o wysokiej jakoci oraz innych produktw. Zasada sprawiedliwoci wymaga take zapewnienia zwierztom warunkw bytowych dostosowanych do ich fizjologii, naturalnych zachowa i dobrostanu. Zasoby rodowiska naturalnego, ktre s wykorzystywane w produkcji i konsumpcji powinny by zarzdzane w sposb spoecznie i ekologicznie odpowiedzialny: majc w uwadze dobro przyszych pokole. Sprawiedliwo wymaga organizowania systemw produkcji, dystrybucji i handlu, ktre s przejrzyste oraz uwzgldniaj prawdziwe koszty spoeczne i koszty ochrony rodowiska. zasada troskliwoci - Rolnictwo ekologiczne jest prowadzone przezornie, w poczuciu odpowiedzialnoci za zdrowie i dobrostan wspczesnych i przyszych pokole oraz za rwnowag przyrodnicz w rodowisku.

Rolnictwo ekologiczne jest ywym i dynamicznym systemem, dostosowanym do wewntrznych i zewntrznych potrzeb i warunkw. Rolnicy ekologiczni mog zwiksza efektywno i podnosi wydajno, ale nie moe to zagraa zdrowiu i szeroko rozumianej rwnowadze. Konsekwentnie, nowe technologie powinny by analizowane wielostronnie, a dotychczasowe metody zrewidowane. Poniewa nie do koca poznana jest zoono ekosystemw i oddziaywanie rolnictwa na otoczenie naley zachowa odpowiedni ostrono. Przezorno i odpowiedzialno maj kluczowe znaczenie w zarzdzaniu, rozwoju i wyborze technologii w rolnictwie ekologicznym. Potrzebne s badania naukowe, wykazujce, e rolnictwo ekologiczne jest zdrowe, bezpieczne i zrwnowaone przyrodniczo. Jednak wiedza naukowa sama w sobie jest niewystarczajca. Praktyczne dowiadczenie, nagromadzona ludowa mdro, tradycja i miejscowa wiedza s rdem rozwiza, sprawdzonych przez lata. Rolnictwo ekologiczne unika znacznego ryzyka poprzez dobr waciwych i odrzucanie nieprzewidywalnych technologii, na przykad inynierii genetycznej. Podejmowanie decyzji musi uwzgldnia wartoci i potrzeby wszystkich, ktrych mog one dotyczy i musi to by proces jawny, w ktrym udzia bior wszystkie zainteresowane strony. Cele rolnictwa ekologicznego Cele rolnictwa ekologicznego s nastpujce: wytwarzanie odpowiedniej iloci ywnoci o wysokich walorach odywczych, takie gospodarowanie zasobami naturalnymi, aby szanowane byy mechanizmy biologiczne regulujce funkcjonowanie systemw przyrodniczych, podtrzymywanie i wzmacnianie cykli biologicznych w gospodarstwie (mikroorganizmy glebowe, roliny i zwierzta), utrzymywanie i podwyszanie yznoci gleby, zapewnienie odpowiednich warunkw bytowych zwierztom gospodarskim (tzw. dobrostan zwierzt), takie prowadzenie dziaalnoci rolniczej, aby unika jakichkolwiek form zanieczyszczania rodowiska, wykorzystywanie odnawialnych zasobw w ramach regionalnej organizacji produkcji rolniczej, zapewnienie eko-producentom wysokiej jakoci ycia, odpowiednich dochodw i zawodowej satysfakcji, utrzymywanie rnorodnoci biologicznej (bogactwa genetycznego) w gospodarstwie i jego otoczeniu, wczajc w to ochron rolin i zwierzt dziko yjcych, zwracanie uwagi na pozaprodukcyjne aspekty gospodarowania rolniczego (ekologiczne i spoeczne).

Rozwj rolnictwa ekologicznego w Europie Zachodniej i w Polsce

Rolnictwo ekologiczne w wikszoci krajw Europy Zachodniej zaczo rozwija si dynamicznie pod koniec lat osiemdziesitych i w latach dziewidziesitych XX wieku. Byo to zwizane z wprowadzeniem aktywnej polityki rolnej, odpowiedniego ustawodawstwa oraz dotacji dla gospodarstw, ktre chciay zmieni dotychczasowy sposb gospodarowania na ekologiczny. Sami rolnicy rwnie zmienili z czasem znacznie swj stosunek do rolnictwa ekologicznego, gdy zaczli docenia jego rol rodowiskow. Do 1987 roku gospodarstwa ekologiczne w Europie Zachodniej stanowiy niewielki odsetek w oglnej liczbie gospodarstw rolnych, chocia ich rozwj by znaczcy. Pniej niektre pastwa tj. Dania, Austria, Niemcy, Szwecja wprowadziy dotacje dla rolnikw podejmujcych produkcj metodami ekologicznymi, w celu zwikszenia powierzchni gospodarstw ekologicznych i poprawy stanu rodowiska naturalnego. Kraje Unii Europejskiej wprowadziy w 1992 roku program, ktry dotyczy ochrony rodowiska rolniczego (rozporzdzenie 2078/92) i wspiera przyjazne rodowisku metody produkcji rolnej. Po roku 1992 obserwuje si znaczcy wzrost liczby gospodarstw ekologicznych, a tym samym znaczcy wzrost popytu na produkty ekologiczne. Wzrost ten w ostatnich latach w rynkach ywnociowych poszczeglnych krajw Unii Europejskiej wynosi 20-30% i wci ronie. Dynamika zwizana ze wzrostem produkcji i spoycia ywnoci ekologicznej jest wci utrzymywana gdy popyt na ten asortyment systematycznie ronie. Pierwsze wzmianki o rolnictwie ekologicznym i tradycje rolnictwa ekologicznego oraz produkcji ywnoci ekologicznej w Polsce sigaj lat trzydziestych XX wieku. W Polsce natomiast rolnictwo ekologiczne miao swj pocztek ju w czasach przedwojennych. Hrabia Stanisaw Karowski, senator II Rzeczypospolitej, ju od 1930 roku prowadzi swj majtek (1760 ha) w Szelejowie koo Gostynia metodami ekologicznymi. Stara si rwnie propagowa te metody poprzez wydawanie broszur instruktaowych i organizowanie szkole w swoim majtku. Stanisaw Karowski by take wspzaoycielem Towarzystwa Krzewienia Zasad ycia i Gospodarki Zgodnie z Przyrod, ktrego organem byo czasopismo "Biologia i ycie". Po II wojnie wiatowej zapomniano niemal cakowicie o rolnictwie ekologicznym, a rozwijali je mozolnie tylko nieliczni entuzjaci produkcji ekologicznej w okresie powojennym. Pierwsze wiksze wzmianki o tym sposobie gospodarowania i produkcji ywnoci ekologicznej pojawiy si w 1994 roku. Rolnictwo ekologiczne zostao wtedy zdefiniowane w Kryteriach Rolnictwa Ekologicznego Stowarzyszenia EKOLAND, za w 2001 roku termin ten zosta zatwierdzony prawnie. Zostay wwczas opracowane pierwsze kryteria i wymogi dla rolnictwa ekologicznego w Polsce. Stowarzyszenie to w nastpnym roku przeprowadzio pierwsz inspekcj i nadao 27 atestw. W kolejnych latach funkcj t przejy jednostki certyfikujce (np. BIOEKSPERT czy AGRO BIO TEST) i coraz wicej rolnikw podejmowao trud zmiany sposobu gospodarowania na metody ekologiczne. Przeomem w rozwoju rolnictwa ekologicznego stao si wstpienie Polski do Unii Europejskiej. Dowodem tego jest ponad dziewiciotysiczna grupa gospodarstw ekologicznych istniejca w Polsce na koniec roku 2006, podczas gdy w latach poprzedzajcym akcesj (2003) byo ich 2 296. Gwnym stymulatorem rozwoju jest realizowany program wsparcia finansowego w ramach Wsplnej Polityki Rolnej. Zacht dla rolnikw do przestawiania gospodarstw na ekologiczne jest szybko rosncy popyt, zarwno krajowy jak i zagraniczny, na znakomite polskie produkty ekologiczne. Podsumowujc mona stwierdzi chocia rolnictwo ekologiczne (czy te rne jego formy) istniao ju wczeniej, to dynamiczny rozwj tego sposobu produkcji rolnej nastpi w latach osiemdziesitych i dziewidziesitych XX wieku. Bya to swoista odpowied na zagroenia dla czowieka i rodowiska naturalnego, ktre przyniosy dotychczasowe metody produkcji rolnej, opartej na technologiach przemysowych. Konieczny by bowiem (i nadal jest!) zwrot ku takim metodom produkcji, ktre bd opieray si nie tylko na wysokiej wydajnoci. W produkcji rolnej trzeba uwzgldnia wszystkie elementy skadowe: czowieka, rodowisko i sam ywno. Chodzi tu zatem nie tylko o niezbdn w rolnictwie prac ludzk, ale rwnie o pozostawienie rodowiska naturalnego w nieskaonym stanie dla przyszych pokole i produkowanie ywnoci, ktra mogaby zaspokaja potrzeby mieszkacw Ziemi zgodnie z hasem: produkowa - nie niszczc Ziemi, ywi - nie szkodzc konsumentom Globalne aspekty ksztatowania si koncepcji rolnictwa ekologicznego

Koncepcja rolnictwa ekologicznego ksztatowaa si stopniowo. Na pocztku pojawiy si protesty

przeciwko nadmiernemu uprzemysowieniu rolnictwa i oderwaniu go od przyrody. W Europie powstao kilka nurtw, ktre dystansoway si od dotychczasowych metod gospodarowania w rolnictwie: dominacji rodkw chemicznych, przemysowego chowu zwierzt bez zwracania uwagi na ich warunki bytowe, manipulacji genetycznych, tworzenia ogromnych monokultur, itp. Te alternatywne inicjatywy byy pocztkowo (lata szedziesite i siedemdziesite XX wieku) traktowane przez administracj i wiat nauki do swobodnie. Uwaano bowiem, e jest to tylko idealistyczny powrt do natury, ktry jest zjawiskiem zaledwie marginalnym. Jednake do dynamiczny przyrost liczby takich "alternatywnych" gospodarstw i tzw. sklepw bez chemii wymusi na decydentach bardziej powane podejcie do tej sprawy. W rezultacie na pocztku lat osiemdziesitych w Niemczech, Holandii i Stanach Zjednoczonych powstay opracowania, ktre opisyway praktykowane metody i nurty alternatywnego rolnictwa. Wtedy te zaczto stosowa termin "rolnictwo ekologiczne", ktry stanowi jakby syntez caej grupy metod, pocztkowo rozwijajcych si w odosobnieniu (metoda biodynamiczna Steinera, metoda organiczno-biologiczna Mllera-Ruscha, metoda organiczna Howarda-Balfour, metoda organiczna Rodale, metoda Lemaire-Boucher). Dostrzeono wtedy, e dotychczasowe osignicia rolnictwa konwencjonalnego, opartego na mechanizacji i stosowaniu przemysowych metod produkcji, doprowadziy wprawdzie do znacznego zwikszenia wydajnoci gospodarstw, ale jednoczenie rwnie do ogromnej degradacji rodowiska naturalnego. Takie sposoby prowadzenia produkcji rolnej wizay si bowiem z bezporedni ingerencj w systemy biologiczne, ktra prowadzia do wielu niekorzystnych zmian. Chemizacja i mechanizacja rolnictwa dyy do zwikszenia doranych korzyci ekonomicznych, ale nie uwzgldniay skutkw ekologicznych. Taka dziaalno gospodarcza polegaa na pobieraniu, przetwarzaniu, przemieszczaniu oraz zuywaniu pod rnymi postaciami zasobw przyrody. Ch ujarzmienia przyrody i mechanistyczne traktowanie wiata prowadzio do sukcesw rozwoju techniki, ale przynosio take uboczne skutki spoeczne: zuboenie lub zanik wartoci duchowych czy brak moliwoci decydowania przez mieszkacw Ziemi o ksztacie najbliszego im otoczenia. W ostatnich latach doniesienia zwizane z licznymi zagroeniami i katastrofami ekologicznymi w krajach uprzemysowionych nasilay si. Dlatego te w latach siedemdziesitych XX wieku zaczto coraz wicej uwagi powica sprzecznociom pomidzy dziaalnoci czowieka a przeksztacanym przez niego (w sposb wiadomy bd nie) rodowiskiem. W 1972 roku powsta synny raport Klubu Rzymskiego, w ktrym uczeni wskazywali na niebezpieczestwa wynikajce z nieograniczonego rozwoju techniki i wzrostu ekonomicznego. Podjty przez UNESCO w latach siedemdziesitych program "Czowiek i Biosfera" rwnie podejmowa zagadnienia problematyki ekologicznej. Powstawao te wiele partii, organizacji i ruchw spoecznych, przyjmujcych w swych programach hasa ochrony rodowiska i rozwoju, ktry nie prowadzi do degradacji przyrody. Wrd tych koncepcji bya te idea rozwoju zrwnowaonego (ang. sustainable development), ktra oznaczaa wzrost trway i samopodtrzymujcy si. Zgodnie z t teori konieczna jest jednoczenie trwao ekologiczna, rozwj ekonomiczny i sprawiedliwo spoeczna w obrbie kadego pokolenia i midzy pokoleniami. W pogldy te doskonale wpisuje si rolnictwo ekologiczne, ktre oznacza zwrot do metod wytwarzania ywnoci pozostajcych w zgodzie z natur. Pozwalaj one wytwarza ywno o wysokich walorach odywczych bez jednoczesnego niszczenia rodowiska. Oznacza ono rwnie - w gbszej sferze powrt do wartoci, ktre zostay zatracone w spoeczestwach konsumpcyjnych. Jedn z nich jest niewtpliwie czno z przyrod i przeywanie jej jako wartoci samoistnej. Ten sposb gospodarowania pozwala rwnie odnale takie cieki rozwoju gospodarczego, ktre sprzyjaj rozwojowi wewntrznego potencjau duchowego czowieka. Produkcja ekologiczna w Polsce strategia rozwoju

W 2004 r. Rada Unii Europejskiej zobowizaa pastwa czonkowskie do opracowania krajowych planw dziaa, na podstawie Europejskiego Planu Dziaa dla ywnoci Ekologicznej i Rolnictwa. Plan Dziaa dla ywnoci Ekologicznej i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce stanowi element strategii rozwoju polskiego rolnictwa ekologicznego w latach 2007-2013. Plan ten ma na celu osignicie szybkiego wzrostu liczby gospodarstw ekologicznych w Polsce, tj. do osignicia redniego poziomu w Unii Europejskiej, gdzie te gospodarstwa stanowi 3% oglnej liczby gospodarstw rolnych. Gwne zadania zapisane w Planie Dziaa dla ywnoci Ekologicznej i Rolnictwa na lata 2007-2013:

Zadanie 1: Organizowanie kampanii promocyjnej produktw rolnictwa ekologicznego wrd konsumentw. Zadanie 2: Upowszechnianie wiedzy o wymaganiach obowizujcych w rolnictwie ekologicznym w krajach trzecich. Zadanie 3: Gromadzenie danych statystycznych dotyczcych produkcji i rynku produktw rolnictwa ekologicznego. Zadanie 4: Wsparcie organizacji producentw owocw i warzyw oraz hodowcw zwierzt w zakresie rolnictwa ekologicznego. Zadanie 5: Upowszechnienie dziaa podejmowanych przez UE, ktre mog by wykorzystane w sektorze rolnictwa ekologicznego. Zadanie 6: Rozwj pro-rodowiskowej funkcji rolnictwa ekologicznego. Zadanie 7: Rozwj bada naukowych w zakresie produkcji prowadzonej metodami ekologicznymi. Zadanie 8: Zapewnienie integralnoci rolnictwa ekologicznego poprzez opracowanie standardw dla nowych obszarw dziaania rolnictwa ekologicznego. Zadanie 9: Kontrolowanie produktw rolnictwa ekologicznego pod ktem zanieczyszcze organizmami GMO. Zadanie 10: Polepszenie skutecznoci kontroli prowadzonej przez jednostki i urzdy w rolnictwie ekologicznym. Zadanie 11: Udostpnienie ewidencji gruntw dla potrzeb rolnictwa ekologicznego. Zadanie 12: Doskonalenie wsppracy pomidzy jednostkami certyfikujcymi oraz pomidzy jednostkami certyfikujcymi a organami waciwymi w sprawach rolnictwa ekologicznego. Zadanie 13: Wzmocnienie systemu akredytacji dla jednostek certyfikujcych. Zadanie 14: Opracowywanie raportu z nadzoru nad upowanionymi jednostkami certyfikujcymi. Zadanie 15: Wsparcie przetwrstwa ekologicznych podw rolnych.

Dla przetwrcw i producentw ywnoci decydujce znaczenie na zapis i realizacja zadania 4 zwizane ze wsparciem organizacji producentw owocw i warzyw oraz hodowcw zwierzt w zakresie rolnictwa ekologicznego oraz zadanie 15 zwizane ze wsparciem przetwrstwa ekologicznych podw rolnych. Realizacj tych zada maj koordynowa i prowadzi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Zdrowia oraz jednostki badawczo - rozwojowe, Centrum Doradztwa Rolniczego i lokalne Orodki doradztwa rolniczego. Gwne zadania przyjte w Planie Dziaa na rzecz rozwoju ywnoci Ekologicznej i Rolnictwa w Polsce obejmuje: wzmocnienie systemu kontroli i certyfikacji wpynie na jako pracy jednostek certyfikujcych i zwikszy wiarygodno produktw ekologicznych wrd konsumentw; podejmowanie w coraz szerszym zakresie bada w rolnictwie ekologicznym bdzie rdem wiedzy dla doradztwa oraz rolnikw i przetwrcw. Uatwi to prowadzenie przez rolnikw tej trudnej gazi produkcji; utworzenie efektywnie dziaajcego systemu gromadzenia danych i statystyki w rolnictwie ekologicznym pozwoli na lepsze dostosowanie produkcji do potrzeb rynku; pomoc w organizowaniu si rolnikw w grupy producentw owocw i warzyw oraz hodowcw zwierzt pozwoli na bardzie efektywne zaspokojenie potrzeb i oczekiwa tego segmentu ywnoci ekologicznej. Umoliwi te korzystny eksport tych produktw to krajw na caym wiecie; dziaania na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego stwarzaj moliwoci rozwizywania problemw zwizanych z bezpieczestwem ywnoci i jej jakoci, ochron rodowiska, dobrostanem zwierzt, a take rozwojem obszarw wiejskich; w dobie kryzysu bezpieczestwa ywnoci, jaki ostatnio jest odnotowywany w niektrych pastwach Unii Europejskiej, rolnictwo ekologiczne, a co za tym idzie ywno ekologiczna, staje si bardzo wanym rdem ywnoci bezpiecznej, wolnej od szkodliwych i niebezpiecznych zanieczyszcze, staje si ywnoci o gwarantowanej jakoci; rolnictwo ekologiczne spenia jednak nie tylko rol producenta ywnoci, wpywa na utrzymanie, a nawet zwikszenie rnorodnoci biologicznej i walorw przyrodniczych rolniczej przestrzeni produkcyjnej;

poprzez swoj pracochonno wpywa na zwikszenie zatrudnienia na wsi.

Stan obecny rolnictwa i przetwrstwa ekologicznego W ostatnich latach obserwuje si stay i dynamiczny przyrost zarwno gospodarstw zajmujcych si produkcja ekologiczn jak i przetwrstwem prowadzonym metodami ekologicznymi. Wedug danych za 2007 r. w Unii Europejskiej funkcjonoway 189 322 gospodarstwa Ekologiczne. Pastwem, w ktrym byo najwicej gospodarstw ekologicznych byy Wochy (45 231), nastpnie Grecja, Austria. Polska figurowaa na sidmej pozycji wrd pastw UE. W 2007 r. produkcja metodami ekologicznymi odbywaa si w UE ogem na powierzchni 7 227 303 ha. Najwiksza powierzchnia ekologicznych uytkw rolnych zlokalizowana bya we Woszech (1 150 253 ha), nastpnie w Hiszpanii i Niemczech. W Polsce byo 287 528 ha - co dao nam szst pozycj. Porwnujc dane dotyczce procentowego udziau powierzchni ekologicznych uytkw rolnych do wszystkich uytkw rolnych we wszystkich pastwach czonkowskich UE. Wraz z dynamicznym rozwojem ekologicznej produkcji rolniczej nastpuje take rozwj przetwrstwa ywnociowego. W 2007 r. dziaao w Polsce 206 przetwrni ekologicznych. W 2008 r. przybyo kolejnych 30 przetwrni. Najwikszy udzia w przetwrstwie produktw ekologicznych w 2007 r. miao przetwrstwo owocw i warzyw (28,0%) oraz zb (19,0%) mniejszy udzia zajmowaa produkcja i przetwrstwo misa, a take produkcja przetworw mlecznych 3,0%

You might also like