Bokar Rinpocze

KOMENTARZ DO MEDYTACJI AWALOKITEWARY

Zasady i metody medytacji na bstwo

tumaczenie: Jacek Sieradzan Krakw 2125 w Roku Ziemnego Tygrysa

1

Natura Bstwa
Ostateczny i wzgldny Awalokitewara
Panie o biaym ciele nieskalanym przez wady, Doskonay Budda ozdabia twoj gow. Patrzysz ze wspczuciem na wszystkie istoty. Skaniam si przed tob, Awalokitewaro. Tak brzmi sawna modlitwa kierowana do najpopularniejszego bstwa Tybetu. Kim naprawd jest Awalokitewara o biaym ciele i z czterema, a czasami tysicem ramion? Kim jest to bstwo, dla ktrego Tybetaczycy ywi szczeglne oddanie, medytacj ktrego praktykuje rwnie wielu ludzi Zachodu? Czy jest to wietliste bstwo, agodne i wspczujce, ktre w co wierzy wikszo ludu tybetaskiego z dalekich niebios ledzi los istot? Czy jest to zwyky symboliczny obraz, jak czasami uwaaj ludzie z Zachodu? Czy moe jest to inna rzeczywisto, gbsza i bogatsza? Najpierw musimy zrozumie, e Awalokitewara jest zarwno zjawiskiem, przejawem bstwa, jak rwnie esencj, wewntrzn rzeczywistoci, a adna z nich nie wyklucza, ani nie sprzeciwia si drugiej. Pojawienie si Awalokitewary jest symbolem manifestacji jego esencji. Dziki temu moemy si zbliy do esencji Awalokitewary. Zjawisko nie wyczerpuje esencji, podobnie jak esencja nie neguje zjawiska. Bdem byoby uwaanie, e Awalokitewara istnieje tylko poza nami, ale bdem byoby take uznanie go za abstrakcj. Aby zrozumie zarwno jego natur, jak i medytacj, konieczne jest uchwycenie ogniwa czcego oba aspekty bstwa (zjawiskowy i esencjonalny). A zatem, po pierwsze, jaka jest istota Awalokitewary? Awalokitewara jest sposobem istnienia umysu, ktrym jest zjednoczenie unjaty (= pustki) i wspczucia. Z punktu widzenia okrelonego znaczenia Awalokitewara jest ostateczn natur umysu. Innymi sowy, mona powiedzie, e Awalokitewara jest bodhicitt w jej dwch aspektach: absolutnym, korespondujcym z unjat; wzgldnym, korespondujcym ze wspczuciem.

Kiedy opisuje si natur umysu, czsto uywa si raczej terminw 'unjata' i 'przejrzysto' ni 'unjata' i 'wspczucie', jak my to czynimy. W rzeczywistoci przejrzysto i wspczucie to jedno i to samo. Oznaczaj one dynamiczny przejaw umysu. Do opisania tych dwch nierozerwalnych aspektw umysu uywa si wielu synonimw: wspczucie i unjata poznanie i [umiejtne] metody aspekt ostateczny i aspekt wzgldny
3

sposb istnienia i sposb przejawienia itd.

Bez wzgldu na uyte sowa, Awalokitewara pojawia si z tej samej rzeczywistoci. Jest przebudzon natur umysu kadej istoty, miujc dobroci i wspczuciem zawsze obecnym w dharmakaji. Awalokitewara jest wewntrz, poniewa miujca dobro i wspczucie nie s waciwociami dodanymi do umysu. Te cechy s czci przebudzonego stanu, nawet jeli ten stan istnieje obecnie dla nas tylko potencjalnie. Rne stopnie miujcej dobroci i wspczucia, ktre moemy obserwowa u rnych istot, odpowiadaj wikszej bd mniejszej aktualizacji tego potencjau czyli wikszemu bd mniejszemu stopniowi Awalokitewary w nas samych. Nie mona jednak powiedzie, e istnieje kto, kto jest cakowicie pozbawiony miujcej dobroci i wspczucia, poniewa to przeczyoby istnieniu przebudzonej natury wsplnej dla wszystkich istot. Zasony pokrywajce umys mog przez pewien czas by tak grube, e ukryte waciwoci nie bd w stanie si przejawi. Podstawowe, niewaciwe funkcjonowanie naszego umysu przybiera form oddzielenia pomidzy 'ja' i innymi. Faszywie chwytamy si 'ja', do ktrego przywizujemy si w tym samym czasie, kiedy pojawia si w nas jaki 'inny', co stanowi podstaw awersji. Ten dualizm zapobiega wolnemu i spontanicznemu przejawowi miujcej dobroci i wspczucia i utrzymuje w stanie potencjalnym. Skutek jest taki, e zamiast yczy szczcia istotom, yczymy szczcia samym sobie. Zamiast dy do usunicia ich cierpienia, dymy do usunicia wasnego cierpienia. Zamiast cieszy si szczciem innych, cieszymy si wasnym szczciem. Zamiast spoglda rwno na wszystkie istoty, angaujemy si w gry preferencji i stronniczoci. Dlatego nasz" Awalokitewara pozostaje ukryty. Mwic, e Awalokitewara jest ostateczn natur umysu, nie neguje manifestowania si jego formy. Esencja wyraa si za porednictwem zjawiska. Awalokitewara istnieje na poziomie okrelonego znaczenia, jak rwnie na poziomie dosownego znaczenia, gdzie pojawia si w formie bstwa, dziki ktrej jest zazwyczaj znany. Jest wyranym przejawem, przejtym przez wszystkich Buddw do zaktywizowania miujcej dobroci i wspczucia, ktre s obecne w nas wycznie potencjalnie i ujawnienia ostatecznego Awalokitewary w nas. Jego natur wyraa nawet jego imi. Kada sylaba, ktra si na nie skada, posiada nastpujce znaczenie po tybetasku: czien znaczy 'oko', re przekazuje ide cigoci, a zig oznacza 'patrzy'. Dlatego Czienrezig (= Awalokitewara) to kto, kto "nieustannie patrzy na wszystkie istoty okiem wspczucia. Zwizek pomidzy Awalokitewara jako potencjaem wspczucia w naszym umyle a Awalokitewara pojawiajcym si w boskiej formie, stanowi rzeczywist podstaw praktyki. Z jednej strony Awalokitewara jako przejawione bstwo posiada i przekazuje moc aski i wspczucia umysu wszystkich Buddw. Z drugiej strony, nasz umys posiada potencja miujcej dobroci i wspczucia. Po trzecie, nieuchronne wzajemne zwizki, jakie cz wszystko, sprawiaj, e pierwszy czynnik z koniecznoci oddziaywuje na drugi, a drugi na pierwszy i ujawnia go.
4

Bez potencjau naszego umysu bstwo pozostaje zewntrznym, piknym i wietlistym, lecz nieskutecznym zjawiskiem. Bez bstwa nasz potencja pozostaje nieskuteczny. Tak jest z punktu widzenia cieki. Jednak z punktu widzenia ostatecznego przebudzenia - poza pojciami tego, co zewntrzne i wewntrzne, i poza wszelkim dualizmem - pomidzy bstwem i naszym umysem, ktry sam jest Budd, nie istnieje adna rnica. Kiedy medytujemy na Awalokitewar, to jeli widzimy jak w naszym umyle powstaj miujca dobro i wspczucie, oznacza to, e nasza praktyka jest owocna. Wzgldny Awalokitewara stanowi wwczas oparcie do rozwinicia ostatecznego Awalokitewary, ktry zawsze przebywa w nas. Zrozumienie, e Awalokitewara nigdy w rzeczywistoci nie jest od nas oddzielony, i e jest naszemu umysowi wrodzony, pozwala nam gbok wnikn w praktyk. Potrzebujemy wzgldnego Awalokitewary, aby zrealizowa ostatecznego Awalokitewar. Medytacja na form i atrybuty bstwa oraz recytacja jego mantry prowadzi nas do realizacji wspczucia obecnego w naszym umyle, ktry rwnie jest unjat. Moc aski przekazywana przez wzgldnego Awalokitewar prowadzi nas do ostatecznej natury naszego umysu, ktrego dynamik jest miujca dobro i wspczucie. Wspczucie Awalokitewara i wspczucie s, jak dopiero co widzielimy, t sam rzeczywistoci. Wielki Wspczujcy jest form przyjt przez dynamik bezforemnego umysu. Dlatego naley zrozumie natur miujcej dobroci i wspczucia. Najpierw musimy doceni cenno posiadania ludzkiej egzystencji. Jeeli porwnamy nasze najwiksze cierpienia czy kopoty z tymi, jakich dowiadczaj zwierzta, zobaczymy, e nasz stan nie jest rwnie bolesny, jak ich stan. Kiedy, na przykad, jakie zwierz jest chore, jego fizyczne cierpienie jest takie samo jak cierpienie chorego czowieka, zwierz jednak nie posiada rodkw zmniejszenia swojego blu: nie moe go opisa, nie ma lekarza ani leku, ktry mona by do zastosowa. Wystawione na wielkie zimno albo gorco, nie ma adnych moliwoci ochrony. Kiedy nakada si na zwierz najcisz prac,' nie ma ono moliwoci odmwi jej wykonania, podczas gdy czowiek, nawet najbardziej biedy i najbardziej zuboay, posiada pewn miar wolnoci, dziki ktrej moe prbowa znale rodki poprawienia swojego losu. Jednak wikszo ludzi widzi jedynie wasne cierpienie i bez przerwy narzeka: Jak bardzo cierpi! Jak dugo choruj! Jake bolesny jest mj stan! Jak wielkie s nasze kopoty!" Nigdy nie pomyl o cierpieniu innych, nawet jeli to cierpienie, jak w przypadku zwierzt, jest o wiele wiksze i silniejsze od ich wasnego. Kiedy nie rozumiemy cierpienia innych, wykonujemy wiele szkodliwych dziaa. Negatywne cechy tych dziaa sprowadz na nas w przyszoci cierpienie, mimo i z pewnoci nie yczylibymy sobie tego. W buddyzmie w oglnoci, a szczeglnie w wielkim pojedzie, prosty fakt uwiadomienia sobie
5

cierpienia i trudnoci innych, uwaa si za bardzo poyteczn, wewntrzn postaw, co pozwala na naturalne pojawienie si w nas miujcej dobroci i wspczucia. Miujca dobro i wspczucie s dwoma blisko zwizanymi pojciami. Wyrnia si je jednak zgodnie z osobistym punktem widzenia: osigniciem szczcia lub stumieniem cierpienia. Po pierwsze, miujca dobro jest yczeniem, aby istoty osigny szczcie zarwno w teraniejszoci, jak i w przyszoci. Karmiczn przyczyn szczcia s pozytywne czyny ciaa, mowy i umysu. Szczcie w przyszych ywotach zaley od uytku, jaki zrobimy z naszego obecnego ycia. Zatem miujca dobro nie tylko yczy szczcia innym w tym yciu, ale rwnie tego, eby inni ustanowili podstawy dla szczcia w przyszoci poprzez pozytywne postpowanie. Z drugiej strony, wspczucie przyjmuje cierpienie jako punkt odniesienia. Jest to yczenie, eby istoty mogy natychmiast uwolni si od cierpienia, bdcego rezultatem popenionych w przeszoci negatywnych czynw i e nie bd stwarza przyczyn przyszego cierpienia negatywnym dziaaniem w teraniejszoci. Szczcie innych, teraz i w przyszoci, oraz wygaszenie cierpienia innych, teraz i w przyszoci, powinno by przyczyn gbokiej radoci. Kolejnym wanym zagadnieniem jest rwno. Nasze zwizki z innymi zazwyczaj dzielimy na trzy kategorie. S one zwizane z ludmi, ktrych darzymy sympati i do ktrych czujemy przywizanie; tych, wobec ktrych czujemy antypati lub nienawi; oraz tych, wobec ktrych jestemy obojtni. Dwie ostatnie kategorie s waniejsze od pierwszej. Musimy wyzby si tego nawyku i wiczy si w patrzeniu na wszystkie istoty z t sam mioci, jak posiadamy w stosunku do naszej matki albo najbliszego przyjaciela. Nie powinnimy by stronniczy i czyni jakichkolwiek wyjtkw. Miujca dobro, wspczucie, rado i bezstronno tworz 'cztery niezmierzonoci', bdce samym rdzeniem praktyki mahajany. Kiedy te cztery niezmierzonoci przenikaj nasz umys i kieruj naszym sposobem mylenia, mwienia i dziaania, nosi to nazw bodhicitty. Jest moliwe, e bodhicitta, podstawowe denie dla poytku innych, jest naturaln dyspozycj w umyle niektrych ludzi, ale wikszo czasu jestemy nakierowani na samych siebie i mylimy w bardzo ograniczony sposb. Jakie denie jest w tym zawarte? Obym ja sam uwolni si od cierpienia i przyczyny cierpienia! Jaka to rado bdzie dla mnie, gdy na zawsze wyjd poza cierpienie i posid wieczne szczcie! A jeli chodzi o moich przyjaci czy wrogw, to wcale o nich nie dbam!" I jeszcze: Dla mnie szczcie; dla mnie to, co mie; dla mnie to, co dobre; dla mnie to, co pikne; dla mnie to, co cenne..." Wskutek silnego przywizania wicego nas z 'ja', odwracamy si od miujcej dobroci i zamykamy si w coraz gbszym dualizmie. Dla mnie dobry los, a dla mojego wroga zy los; dla mnie to, co dobre, a dla mojego wroga to, co ze; dla mnie pikno, a dla mojego wroga szpetota; dla mnie zgoda, a dla mojego wroga niezgoda; dla mnie zwycistwo i zysk, a dla mojego wroga poraka i strata!"
6

Takie zainteresowanie samymi sob i odrzucenie czyli niewiedza [na potrzeby] innych, kieruje nas do popeniania wielu negatywnych dziaa. Kiedy, z drugiej strony, zamieszkuj w nas 'cztery niezmierzonoci', dochodzi do tego, e w sposb naturalny unikamy wszystkiego tego, co mogoby zaszkodzi innym. Prowadz nas one do spenienia ich poytku. Potem dajemy innym szczcie, a zarazem stwarzamy podstawy naszego wasnego szczcia w przyszoci. Przyniesie to poytek zarwno nam, jak i innym. Aby pobudzi waciwoci bodhicitty, ktre jeszcze nie przebudziy si w naszym umyle i kontynuowa rozwijanie a nie pomniejszanie waciwoci, jakie jeszcze w nim nie rozkwity, najsilniejsz metod jest z pewnoci medytacja na Awalokitewar. Bodhicitta przenika wszystkie praktyki mahajany i powinna by uwaana za bezcenny skarb. Atia by jednym z najwikszych mistrzw indyjskich, ktrzy pomagali w upowszechnianiu buddyzmu w Tybecie. Za kadym razem, gdy wymawia imi jednego ze swoich mistrzw, od ktrych otrzyma nauki, na znak szacunku, oddania i wdzicznoci skada rce na poziomie serca. Kiedy jednak wymawia imi Serlingpy, jednego ze swoich nauczycieli, czy donie ponad swoj gow. Gdy pytano go, czy to oznacza, e Serlingpa przewysza innych, wyjania: To nie o to chodzi. Wszyscy mistrzowie, od ktrych otrzymaem nauki, byli rwnie doskonali. Robi tak dlatego, poniewa dziki Serlingpie w moim umyle przebudzia si bodhicitta. Wymawiajc jego imi, skadam rce nad gow na znak wdzicznoci za ten nadzwyczajny dar". Wielu ludzi w Tybecie szukao Atisi, aby poprosi go o nauki na temat gbokiego znaczenia unjaty, teorii madhjamiki i wadrajany. Niezmiennie odpowiada, e bez rozwinicia bodhicitty niemoliwe jest zrozumienie unjaty, ani praktykowanie wadrajany. Dlatego zawsze naucza bodhicitty. Rozpoczcie praktyki miujcej dobroci i wspczucia nie zawsze jest proste, poniewa nie posiadamy jeszcze wystarczajcej mocy, aby pomaga innym. Uwiadomienie sobie naszej niezdolnoci do przyniesienia skutecznej pomocy nie powinno by jednak w wielu wypadkach powodem zniechcenia. W kadym razie moemy przynajmniej zanosi modlitwy i yczenia dla tych, ktrzy cierpi, a zwaszcza powinnimy yczy sobie pomc im w przyszoci. W ten sposb bdziemy karmi nasz bodhicitt i stopniowo nabywa umiejtno rzeczywistego pomagania innym. Moe si zdarzy, e pomimo dobrej woli i pomocy, jak szczerze bdziemy prbowali oferowa, spotkamy si z rozgoryczon i wrog postaw. Wwczas z pewnoci ryzykujemy wejcie w reakcj acuchow agresji i moemy powiedzie samym sobie, e po raz drugi nie pomoemy komu, kto w ten sposb zareagowa na nasz szczodro. Konieczne jest zrozumienie dziaania sytuacji, aby nie dziaa przeciw wspczuciu. Osoba, ktra okazuje nam wrogo, w obliczu naszej pozytywnej intencji nie dziaa w sposb wolny. Znajduje si pod wpywem niewiedzy, karmy i przeszkadzajcych uczu, ktre w tej chwili uniemoliwiaj jej odmienne dziaanie. Chocia mamy poczucie tego, e moga postpi inaczej, nie zrobia tego. Jak
7

powiada antidewa: Nie gniewam si na chorob, na ktr cierpi. Dlaczego wic miabym si gniewa na innych? Oni rwnie znajduj si pod wpywem warunkw. Zrozumienie braku wolnoci u innych, kiedy zachowuj si agresywnie, uniemoliwia nam z kolei ich odrzucenie. Przeciwnie: bdziemy odczuwa wobec nich znacznie wiksze wspczucie i yczy im, e nawet jeli nie moemy im pomoc teraz, bdziemy w stanie uczyni to w przyszoci. Matka, ktra ma kilkoro dzieci, kocha je wszystkie t sam mioci i wszystkim powic t sam uwag i dbao. Moe jednak by tak, e jedno z dzieci - z powodu choroby albo jakich przejciowych trudnoci - pomimo troski i dobroci, jak mu okazuje, zachowuje si wobec niej agresywnie. By moe nawet zniewaaj lub prbuje bi. Nie jest to niemoliwe. Niemniej jednak, matka nie pomyli sobie: To nie jest ju moje dziecko. Nie chc o niego dba. Nic dla nie nie zrobi". Wrcz przeciwnie, rozumie, e jego reakcje spowodowaa choroba albo inne okolicznoci. Ona jednak ywi wicej mioci dla niego, cierpliwie znosi odtrcenie z jego strony i pragnie mu pomc zawsze wtedy, gdy jest to moliwe. Kiedy zostajemy wystawieni na nieusprawiedliwion agresj ze strony innych, powinnimy zaj t sam postaw. Z pewnoci nie posiadamy doskonaej miujcej dobroci i wspczucia. Jest to normalne, poniewa jestemy zwykymi istotami. Powinnimy uwaa nabywanie miujcej dobroci i wspczucia za znak nauki i postpu [na ciece], Z tym jest tak jak z dzieckiem chodzcym do szkoy, ktre najpierw uczy si czyta, a potem, stopniowo, w miar przechodzenia do wyszych klas, przyswaja sobie now wiedz opart na poprzednio nabytej. Nie powinnimy ywi adnych wtpliwoci co do moliwoci rozwinicia miujcej dobroci i wspczucia. Nie s to idee istniejce poza nami, ale - jak widzielimy to w czci dotyczcej ostatecznego Awalokitewary - te waciwoci istniej w naszym umyle, w doskonay, lecz utajony sposb. Zwaywszy na niezawodn wspzaleno wszystkich zjawisk, jest pewne, e nasza wzgldna i faktyczna nauka sprowadzi realizacj tych potencjalnych waciwoci. Wspczucie chce od nas, abymy yczyli sobie wyzwolenia z samsary wszystkich istot, jednak ogrom tego yczenia sprawia, e czasami wydaje si ono niemoliwe [do zrealizowania]. A do teraz nie udao nam si wydosta z samsary. Jaki wic jest poytek ze nienia o wydostaniu z niej innych! Niemniej jednak to wanie ta szlachetna i odwana postawa doprowadzi nas do wyzwolenia. Kiedy osigniemy wyzwolenie, bdzie to dynamika, ktra pozwoli nam pomc innym. Nawet i teraz ta postawa przynosi wielki poytek. Zmniejsza nasze cierpienie i umoliwia nam przyniesienie ulgi w cierpieniu innych. Bez bodhicitty, czyli bez miujcej dobroci i wspczucia, kada inna praktyka, bez wzgldu na to, jak gboka mogaby si wydawa, nie stanie si ciek do przebudzenia: nie bdzie to ani szine (uspokojenie umysu), ani medytacje na bstwa, czy wiczenia na subtelnych kanaach i energiach. Ludzie Zachodu posiadaj dzisiaj wiele technik, umoliwiajcych im robienie wspaniaych rzeczy. Mog lata w przestrzeni, przemieszcza si pod [powierzchni] morza,
8

powiela i przekazywa obrazy i sowa, szybko przebywa dalekie odlegoci, i robi wicej ni mona sobie byo wyobrazi w przeszoci. Nikt jednak nie mgby wprowadzi ani spoytkowa tych rzeczy, gdyby ich wczeniej nie odkryto i nie wykorzystano. Bez elektrycznoci wszystko by stano; maszyny stany by w bezruchu, stajc si bezuytecznymi przedmiotami. Bodhicitta jest elektrycznoci duchowej praktyki. Po jej odciciu wszystko przestaje dziaa. Z drugiej strony, dziki bodhicittcie fazy rozwojowa i speniajca [medytacji na] bstwa, staj si prawdziw ciek do przebudzenia; medytacja na unjat staje si ciek do przebudzenia, a medytacja na subtelne wiatry i kanay staje si ciek do przebudzenia. Oywione bodhicitta wszystkie zwyke dziaania, wszystkie czyny w wiecie, staj si ciek do przebudzenia. Kto, kto posiad ca inteligencj i uczono wiata, lecz brakuje mu miujcej dobroci i wspczucia, nigdy nie bdzie w stanie naprawd zrobi niczego pozytywnego dla innych. Jednak ten, kto posiada gboko w sobie miujc dobro i wspczucie, wszystkim, co bdzie robi, przyniesie innym poytek.

Obecno Awalokitewary
Awalokitewara jako przejaw wspczucia wszystkich Buddw i naszego umysu, musi by obecny wrd ludzi, ktrzy cierpi. Ta obecno przybiera wielorakie formy, ktrych rnorodno jest znacznie wiksza ni moglibymy sobie z pocztku wyobrazi. W Tybecie niektrzy wysocy lamowie byli pocztkowo uwaani za emanacje Awalokitewary. Na przykad Dalaj Lamowie i Karmapowie zostali przepowiedziani w wielu termach, tekstach ukrytych przez Padmasambhaw. Ponadto, np. lam Kalu Rinpocze mona uwaa za emanacje Pana Wielkiego Wspczucia, nawet jeli w ten sposb go nie identyfikowano. Prowadzi bardzo gbok praktyk medytacji, przyj Awalokitewar jako jednego ze swoich gwnych jidamw, naucza swoich uczniw medytacji na Awalokitewar i wprowadzi j jako regularn praktyk w wielu zaoonych przez siebie na Zachodzie i w Azji Poudniowo-wschodniej orodkach Dharmy. Manifestacja Awalokitewary na ziemi nie ogranicza si jednak do Tybetu, do wiata buddyjskiego, ani do amw. Nazwy i formy nie s w adnym wypadku znakami jego manifestacji. Moe si pojawia w buddyjskich albo niebuddyjskich emanacjach, jako czowiek wywicony lub wiecki, mczyzna bd kobieta, na wschodzie albo zachodzie, jako krl lub ebrak. Kada osoba, ktrej serce porusza miujca dobro i wspczucie, ktra gboko i szczerze dziaa dla poytku innych, nie zabiegajc o saw, dochody, pozycj spoeczn, ani uznanie, wyraa aktywno Awalokitewary. Miujca dobro i wspczucie to prawdziwe oznaki ujawniajce obecno Awalokitewary. Bodhisattwowie s istotami, ktre nie posiadaj innej motywacji poza wspczuciem, bdcym ostatecznym znaczeniem Awalokitewary. W niektrych modlitwach Bodhisattww niekiedy znajduje si yczenie, aby sta si statkiem, mostem, lekiem, lekarzem itd. Np. w Przewodniku na ciece bodhisattwy [3.18-19] antidewa powiada co nastpuje:
9

Obym by opiekunem tych, ktrzy nie maj opiekuna, I przewodnikiem tych, ktrzy wybrali si w podr; Obym by mostem, odzi i okrtem. Dla wszystkich, ktrzy pragn przeby (wody). Obym by wysp dla tych, ktrzy jej wypatruj, Lamp dla spragnionych wiata, oem dla wszystkich, ktrzy pragn odpocz, I niewolnikiem dla wszystkich, ktrzy potrzebuj niewolnika. Poza w pewien sposb wstrzsajc natur tych ycze, naley widzie wspczujcy umys Bodhisattww, gotowy zamanifestowa si w dowolnej postaci dla poytku istot. Jeeli poyteczne jest to, by okrt przemierzy morze, bodhisattwa przyjmuje posta okrtu. Jeeli poyteczne jest, aby most sign na drugi brzeg, przejawia si w formie mostu. Jeeli zoliwa choroba oddziaywa na ludzi, bodhisattwy pragnie sta si lekiem, ktry j wyleczy, lekarzem wiedzcym jak go przepisa, oraz pielgniark pomagajc choremu. Umys Awalokitewary moe pracowa w formie czowieka, zwierzcia, roliny albo martwej rzeczy. Jego umys jest zawsze przejawem wspczucia. Awalokitewara moe si rwnie zamanifestowa w formie osoby, ktrej aktywno pojawi si jako negatywna, ale ktrej celem bdzie w rzeczywistoci nakierowanie innych na pozytywn postaw. Istnieje opowie o dwch mnichach z odlegego kraju, ktrzy pragnli spotka krla Tybetu Songtsena Gampo, poniewa syszeli, e jest on emanacj Awalokitewary. Po przybyciu do Lhasy dowiedzieli si jednak, e z rozkazu tego krla wielu ludzi zostao citych, a wielu innych wtrcono do wizienia. Mnisi sdzili, e czynw tych nie moga spowodowa rzeczywista emanacj Awalokitewary. Przestraszeni, postanowili si ratowa ucieczk, krl jednak dowiedzia si o ich przybyciu i nagym wyjedzie i wysa emisariuszy, aby ich znaleli. Kiedy dowiedzia si o przyczynie ich ucieczki, wyjani im, e w rzeczywistoci nie zabi, ani nie naprzykrza si nikomu. Powiedzia mnichom, e Tybetaczycy to dzicy i nieokrzesani ludzie, nie nawykli do prawa i regu wspycia spoecznego, ktre chroniyby interes wszystkich. Dlatego, aby doprowadzi ich do wikszej powcigliwoci bez szkodzenia im, stworzy magiczne emanacje w postaci zodziei i wamywaczy, a nastpnie skaza ich na iluzoryczne kary, zachcajc w ten sposb innych do szacunku dla prawa. Krl rzeczywicie by emanacj Awalokitewary. Zamanifestowa swoje moce w pozornie negatywnych czynach, ale byy one tylko przejawem jego wspczucia. Gdziekolwiek pojawia si wspczucie, jakkolwiek form przyjmuje, jest to Awalokitewara.

10

Powstanie Awalokitewary
Z ostatecznego punktu widzenia Awalokitewara nie posiada pocztku; istnieje odwiecznie. Jednak ze wzgldnego punktu widzenia istnieje pocztek jego manifestacji w sferze zjawisk. Podany poniej opis tej manifestacji stanowi podsumowanie szerszych nauk, ktre mona znale w tekcie Mani khabum. Amitabha, Budda Nieskoczonego wiata, ktry rzdzi w krainie bogoci (Dewaczien), pewnego dnia powzi myl, e aby pomc istotom, powinno si zamanifestowa bstwo w postaci modego mczyzny. Jego prawe oko wyemitowao promie biaego wiata, ktry przyj form Awalokitewary. Zobaczy te konieczno zaistnienia bstwa w formie modej kobiety, i z jego lewego oka trysn promie zielonego wiata, powodujc narodziny Tary. Po urodzeniu si z oka Amitabhy, mody mczyzna w cudowny sposb pojawi si na lotosie. W tych dniach w krainie bogoci y krl Wzniosa Dobro (Zangpocziok). Posiada 1000 partnerek, ale nie mia syna. Bardzo tego aowa i arliwie pragn potomka i dziedzica. Aby speni swoje yczenie, wiele bogactwa ofiarowa Dharmie i na otarzu zoy Buddom i Trzem Klejnotom wiele ofiar. Regularnie wysya sug do jeziora Lotosu, ktre znajdowao si niedaleko jego paacu, aby przynis do wityni pikne i wiee kwiaty. Pewnego dnia, kiedy suga poszed, aby nazbiera kwiatw, ujrza cudowne dziecko siedzce w sercu lotosu. Natychmiast pobieg do paacu i powiadomi o tym krla. Krl pomyla, e jego modlitwy si speniy i e cudowne dziecko mogo by wycznie tak bardzo upragnionym przeze synem. Uda si wraz z orszakiem nad jezioro Lotosu, chcc zaprosi modego czowieka, eby przyby i y z nim. Okazao si, e ten chopiec ma 16 lat. By bardzo przystojny, mia bia karnacj, a na ciele nosi jedwabie i klejnoty. Nieustannie mwi: Biedne istoty! Biedne istoty!" Chopiec zamieszka w paacu. Z powodu okolicznoci towarzyszcych jego znalezieniu, krl nazwa go Serce Lotosu (Padma'i Njingpo). Wzniosa Dobro chcia si dowiedzie, skd przyby mody czowiek. Uda si wic do Amitabhy i zapyta go, czyj emanacj byo Serce Lotosu i jak naprawd ma na imi. -To dziecko jest emanacj aktywnoci wszystkich Buddw - odpar Amitabha. - Pracuje dla poytku wszystkich istot, dziki niemu rozradoway si serca wszystkich Buddw. Ma na imi 'Awalokitewara - Szlachetny Monarcha'. Pomoc, ktr ten dobrze urodzony syn przyniesie istotom, bdzie tak rozlega jak przestrze. Kiedy Awalokitewara patrzy pniej na istoty ze wspczuciem, ujrza, e pokrywa je wiele karmicznych zason, uksztatowanych przez wpyw podania, awersji, lepoty, zazdroci i dumy. Dlatego ich cierpienia s niezliczone. Zobaczy to wszystko i z kadego z jego oczu spada za. Ze zy, ktra wycieka z prawego oka wyonia si Tara, a z zy, ktra spada z jego lewego oka, pojawia si bogini Lhamo Tru Njerczien. Oba bstwa odwrciy si w jego stron i powiedziay:
11

- Nie bj si. Pomoemy ci w twojej misji przynoszenia istotom poytku. Potem nagle z powrotem rozpuciy si w jego oczach. Kiedy Awalokitewara znajdowa si w obecnoci Amitabhy, pomyla: Dopki istnieje chocia jedna istota, ktra nie osigna przebudzenia, bd zmierza do przyniesienia poytku wszystkim. A jeli zami t obietnic, oby moja gowa i ciao rozpado si na 1000 kawakw!" Amitabha zrozumia jego myl i powiedzia do niego: - Ta obietnica jest wspaniaa. Ja sam i wszyscy Buddowie trzech czasw, po przyjciu takich zobowiza osignlimy przebudzenie dla poytku wszystkich. Pomog ci speni t obietnic. Wwczas ciao Awalokitewary wyemitowao sze promieni wiata. Z nich powstay emanacje, ktrych przeznaczeniem byo dziaanie dla dobra wszystkich w kadym z szeciu wiatw istot: ludzi, bogw, pbogw, zwierzt, godnych duchw i istot piekielnych. W ten sposb pracowa przez wiele kalp. Potem, ktrego dnia, spojrza okiem poznania ze szczytu gry Meru, aby stwierdzi, czy wyzwoli wiele istot i czy zmniejszya si ilo istot w samsarze. Niestety, ujrza, e ich ilo bya nadal niezliczona. Poczu wielki smutek i pomyla: Nie posiadam moliwoci, aby pomc istotom; lepiej bdzie, jeli spoczn w nirwanie". Ta myl bya przeciwna jego obietnicy. Rozpad si na 1000 kawakw i poczu silne cierpienie. Amitabha, dziki mocy aski odbudowa ciao Awalokitewary. Da mu 11 twarzy i 1000 ramion podobnych do 1000 szprych koa wadcy wszechwiata oraz 1000 oczu symbolizujcych 1000 Buddw obecnej kalpy. Awalokitewara mg odtd pomaga istotom w tej formie, jak rwnie w swoich dwch innych formach: dwu- i cztero-ramiennej. Amitabha poprosi Awalokitewar, aby na nowo, z wikszym ni przedtem wigorem, zoy obietnic, a potem przekaza mu szeciosylabow mantr Om Mani Padme Hum [tyb. Om Mani Peme Hung]. Tak wyglda historia pojawienia si Awalokitewary we wzgldnym wiecie.

Kraina bogoci i Potala

Potala jest gwnie znana jako paac w Lhasie, ktry do czasu chiskiej inwazji suy za rezydencj Dalaj Lamw. Jednak paac Potala zawdzicza swoje miano niebiaskiej Potali, grze, na szczycie ktrej przebywa Awalokitewara. Ziemska Potala stanowi odzwierciedlenie niebiaskiej Potali. Gmach Lhasy by pierwotnie zwany 'Potal', poniewa krl Songtsen Gampo, ktry zleci jego wybudowanie w VII wieku, by uwaany za emanacj Awalokitewary, podobnie jak pniej Dalaj Lamowie. Chocia paac Awalokitewary jako emanacji, jest niebiask Potal, on rwnie przebywa w krainie bogoci (Deaczien). Zastpuje Amitabh, kiedy udaje si on do innych czystych krain. W konsekwencji, pod koniec medytacji, [praktykujcy] modli si o odrodzenie w krainie bogoci. Kraina bogoci i Potala znajduj si w rnych miejscach. Kraina bogoci jest na zachodzie, a Potala na poudniu i znacznie bliej. To szczeglnie stamtd Awalokitewara przyglda si [temu, co dzieje si na] ziemi.
12

Uwagi te maj sens wycznie w kontekcie dosownego znaczenia. Z punktu widzenia okrelonego znaczenia, manifestacje Buddw i ich czyste krainy posiadaj 'ten sam smak'. Niepodobna zastosowa do nich poj jednoci czy zrnicowania. Prawd mwic, krainy czystej manifestacji, takie jak kraina bogoci, nie s niczym innym, jak tylko autentyczn wietlistoci umysu Buddw. Z punktu widzenia przebudzenia, po zamanifestowaniu si, nie posiadaj obiektywnej realnoci, znajduj si poza pojciami podmiotu i przedmiotu. Jest to sposb niedualistycznego przejawienia si, nazywany 'autentyczn wietlistoci'. Nie posiadamy obecnie moliwoci ujrzenia czystych krain. Jednak kierujc nasz umys ku nim, i modlc si o odrodzenie si tam, stwarzamy oczyszczajc tendencj, ktra powizana z moc ycze Buddw i moc aski, skutecznie pozwala nam odrodzi si tam po mierci. Dowiadczenie, ktre si posiada, rni si od dowiadczenia, jakie mamy obecnie i dowiadczenia Buddy. Zjawiska, ktre postrzegamy w czystej krainie, nie posiadaj tej samej struktury, jak zjawiska zachodzce w zwykej materii; ich natura jest czysta. Wszystko jest [tam] pikne, wszystkie dwiki s harmonijne, wszystkie zapachy s mie itd. Nieobecne s przeszkadzajce uczucia i cierpienie. Niemniej jednak pozostajemy w zwizku podmiotu do przedmiotu; nie dowiadczamy niedualistycznej czystoci. Aby to osign, musimy w czystej krainie nadal otrzymywa nauki, medytowa i praktykowa. Wyszlimy ze stanu cierpienia zwykej istoty, ale nie osignlimy jeszcze ostatecznego niedualizmu: stanu Buddy. Mwic oglnie, aby odrodzi si w czystej krainie, niezbdne jest, po pierwsze, osignicie pierwszego stopnia bodhisattwy, ktry jest bardzo wysokim poziomem urzeczywistnienia. Na tym poziomie posiada si ju bezporedni wizj ostatecznej rzeczywistoci. Aby odrodzi si w krainie bogoci, niekoniecznie musi si osign taki poziom. Mona si odrodzi i y tam, nie osignwszy pierwszego stopnia. Jest to moliwe dziki specjalnej mocy wspczucia Buddy Amitabhy. Mwi si, e jeli denie, oddanie i zaufanie s bardzo due, to nawet jeli dana osoba popenia wiele negatywnych czynw, moe odrodzi si w krainie bogoci. Jest to rwnie miejsce, w ktrym mog si zamanifestowa bardzo wysoko [zaawansowane w rozwoju] istoty, takie jak Khjungpo Naldzior, zaoyciel linii szangpa [kagju]. Cokolwiek to jest, jest to stan nie powracajcego. Jeli raz si tam odrodzimy, nie spadniemy z powrotem w wiaty samsary.

Mantra Om Mani Padme Hum

Mantry to unjata manifestujca si w postaci dwiku. S to autentyczne dwiki unjaty. Z punktu widzenia prawdy ostatecznej i samej unjaty, mantra nie posiada adnego istnienia. Nie ma dwiku ani mantry. Dwiki i mantry, jak rwnie wszystkie pozostae formy manifestacji, mieszcz si we wzgldnym wiecie, jaki powstaje z unjaty. We wzgldnym wiecie, dwiki unjaty, chocia s pozbawione wasnego bytu, posiadaj moc nazywania i oddziaywania na umys. Kiedy, na przykad, kto mwi nam .jeste wspania osob", albo jeste bardzo niemiy",
13

sowa wspaniay" i niemiy" nie s rzeczami". S to wycznie dwiki, ktre, same w sobie, nie s ani wspaniae", ani niemie", lecz po prostu przywouj myli o tym co wspaniae" i niemie" i wywieraj pewien skutek na nasz umys. Podobnie, we wzgldnym wiecie, mantry posiadaj niezawodn moc dziaania. Mantry s bardzo czsto imionami Buddw, Bodhisattww albo bstw. Na przykad: Om Mani Padme Hum jest sposobem nazywania Awalokitewary. Z ostatecznego punktu widzenia Awalokitewara nie posiada imienia, ale bywa okrelany imionami w wiecie wzgldnego lub literalnego znaczenia. Te imiona s wektorem jego wspczucia, aski i mocy ycze, jakie czyni dla dobra istot. W ten sposb recytacja jego imienia przenosi te waciwoci jego umysu. Tutaj ley wyjanienie poytecznej mocy jego mantry, ktra jest rwnie jego imieniem. Podobnie jak przyzwyczajamy si do naszego imienia i stanowimy z nim jedno, w ten sam sposb, na wzgldnym poziomie, mantra jest identyczna z bstwem. Tworz one jedn rzeczywisto. Kiedy mwi si mantr, nie jest ona odmienna od samego bstwa. Recytujc mantr, otrzymuje si ask bstwa; wizualizujc bstwo, otrzymuje si t sam ask bez adnych rnic. Mantr Om Mani Padme Hum niekiedy tumaczy si w dziwaczny lub tajemniczy sposb. Jak ju powiedzielimy, jest to po prostu jedno imi Awalokitewary umieszczone pomidzy dwoma witymi i tradycyjnymi sylabami, Om i Hum. Om reprezentuje ciao wszystkich Buddw; mwi si rwnie, e jest to pocztek wszystkich mantr Mani oznacza w sanskrycie 'klejnot' Padme w sanskrycie, albo po tybetasku Peme, oznacza 'lotos' Hum [w sanskrycie, albo po tybetasku Hung] reprezentuje umys wszystkich Buddw i czsto koczy mantry. Mani odnosi si do klejnotu, ktry Awalokitewara trzyma w dwch swoich rodkowych rkach, a Padme do lotosu, ktry trzyma w swojej drugiej lewej rce. Mwic Mani Padme nazywa si Awalokitewar poprzez jego atrybuty: 'ten, ktry trzyma klejnot i lotos', 'Awalokitewara' i 'Lotosowy klejnot' to dwa imiona tego samego bstwa. Kiedy mwimy mantr, w istocie bez przerwy powtarzamy imi Awalokitewary. To wiczenie, samo w sobie, moe wyglda dziwnie. Przypumy, e jest osoba imieniem Sonam Tsering i e bez przerwy powtarzamy jej imi jak mantr: Sonam Tsering, Sonam Tsering, Sonam Tsering itd. Wydaje si, e jest to bardzo dziwne i z pewnoci bdzie bezuyteczne. Jeeli, z drugiej strony, recytacja mantry Om Mani Padme Hum posiada jakie znaczenie, to jest tak dlatego, e ta mantra zostaa nadana za porednictwem aski i mocy umysu Awalokitewary, ktry sam zbiera ask i wspczucie wszystkich Buddw i Bodhisattww. Z tego punktu widzenia mantra posiada zdolno oczyszczenia naszego umysu z przesaniajcych go zason. Mantra otwiera umys na miujc dobro i wspczucie, i prowadzi go ku przebudzeniu. Jedno istot bstwa i mantry oznacza, e mona recytowa mantr bez wykonywania
14

wizualizacji. Recytacja nadal zachowuje swoj skuteczno. Autentyczne waciwoci kadej z szeciu sylab mantry zostay wyjanione za porednictwem wielu porwna. Najpierw wemy pod uwag, e kada sylaba umoliwia nam zamknicie drzwi bolesnego odrodzenia si w jednym z szeciu wiatw, jakie tworz cykliczn egzystencj: Om zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie bogw (deww) Ma zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie pbogw (asurw) Ni zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie ludzi Pad zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie zwierzt Me zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie godnych duchw (prtw) Hum zamyka drzwi odrodzenia si w wiecie piekielnym. Uwaa si wic, e kada sylaba przynosi autentyczny oczyszczajcy skutek: Om oczyszcza zasony ciaa Ma oczyszcza zasony mowy Ni oczyszcza zasony umysu Pad oczyszcza zasony przeszkadzajcych uczu me oczyszcza zasony ukrytego uwarunkowywania; Hum oczyszcza zason, ktra skrywa mdro. Kada sylaba jest, sama w sobie, modlitw: Om jest modlitw skierowan do ciaa Buddw Ma jest modlitw skierowan do mowy Buddw Ni jest modlitw skierowan do umysu Buddw Pad jest modlitw skierowan do waciwoci Buddw me jest modlitw skierowan do aktywnoci Buddw Hung gromadzi ask ciaa, mowy, umysu, waciwoci i aktywnoci Buddw. Tych sze sylab koresponduje z szecioma paramitami, transcendentalnymi doskonaociami: Om odpowiada szczodroci Ma odpowiada etyce Ni odpowiada cierpliwoci Pad odpowiada pilnoci Me odpowiada medytacji Hum odpowiada mdroci.

15

Tych sze sylab jest rwnie zwizanych z szecioma Buddami panujcymi nad szecioma rodzinami Buddw: Om odpowiada Ratnasambhawie Ma odpowiada Amoghasiddhi Ni odpowiada Wadradharze Pad odpowiada Wajroczanie Me odpowiada Amitabhie Hum odpowiada Akszobhji W kocu czy si je z szecioma mdrociami: Om mdro rwnoci Ma mdro aktywnoci Ni mdro powstaa z siebie Pad mdro dharmadhatu Me mdro rozrniajca Hum mdro podobna do zwierciada. W Tybecie mantr Awalokitewary mwili wszyscy. Jej popularno i prostota zamiast zmniejszy jej wielko, naday jej jeszcze wiksz warto. Wyraa to humorystyczne powiedzenie: Na pocztku nie cierpi si z tego powodu, e si jej nie zna; W rodku nie ma dumy z tego powodu, e si j zna; W kocu nie czuje si lku z tego powodu, e si o niej zapomniao. Nieznajomo logiki, medycyny, astrologii i innych nauk jest bolesna, poniewa musi si wydatkowa duo energii i wysiku i zaakceptowa zmczenie, aby si ich nauczy. Wystarczy jednak kilka sekund, aby nauczy si mantry Awalokitewary. adne cierpienie nie pojawi si wskutek przejcia od jej nieznajomoci do jej poznania. Wanie dlatego na pocztku nie cierpi si z tego powodu, e si jej nie zna". Po spdzeniu wielu lat na zdobyciu trudnej wiedzy i zdobyciu sawy albo pozycji spoecznej, ryzykuje si tym, e osignie si samozadowolenie i zacznie si wierzy, e jest si wyszym od innych. Niebezpieczestwo to oddala prostota mantry Awalokitewary. Dlatego w rodku nie ma dumy z tego powodu, e si j zna". Na koniec, jeli nie utrwalimy wiedzy, jak zgromadzilimy w medycynie, astrologii czy innych naukach, moemy j utraci. A niemoliwe jest, abymy nie zapamitali szeciosylabowej mantry Om Mani Padme Hum. Dlatego w kocu nie czuje si lku z tego powodu, e si o niej zapomniao".
16

Mantra OM MANI PADME HUM

17

Zasady medytacji
Od nieczystego do czystego
Dharma jest metod, ktra umoliwia nam przejcie ze stanu zwykej istoty do stanu istoty przebudzonej zwanej stanem Buddy. Gbokie znaczenie Dharmy i jej gboki cel mona poj, jeli rozumie si, e jest on procesem, ktrego zasady wyraa si w nastpujcych terminach oczyszczenia: podstawa oczyszczenia obiekt oczyszczenia sposb oczyszczenia rezultat oczyszczenia

Podstawa oczyszczenia
Prawdziwa natura naszego umysu to umys sam w sobie, podobny do sposobu istnienia umysw wszystkich istot. Jako takiego nie plami go nieczystoci, jest on jednak nasycony doranym uwarunkowaniem. To uwarunkowanie nie wpywa na esencj umysu, ale wytwarza iluzj i cierpienie. Esencja umysu jest zwana 'sercem przebudzenia'. Jest ona czysta, ale z powodu braku realizacji, serce przebudzenia i nieczystoci pomieszay si z sob. To pomieszanie tworzy podstaw oczyszczenia podobn do biaego materiau pobrudzonego plamami. Poniewa jego natur jest biel, materia moe ponownie sta si biay. Podobnie natur naszego umysu jest czysto, i moemy j ponownie odkry. Wgiel jednak nie ma szansy stania si biaym, poniewa pierwotnie jest czarny. Jeeli iluzja, dualizm i cierpienie posiadayby natur naszego umysu, nie mielibymy adnej moliwoci pozbycia si ich.

Obiekt oczyszczenia
Obiektem oczyszczenia jest to, co musi zosta wyeliminowane, czyli iluzoryczne nieczystoci podobne do plam pokrywajcych biae ptno, ktre nie s czci jego natury. Te nieczystoci nie posiadaj adnej realnoci; z tego powodu moe je wyeliminowa. Gdyby natomiast posiaday wasn natur, byoby to niemoliwe. S one jednak przypadkowe, posiadaj iluzoryczn natur, s zwykym bdem. Ich rdzeniem jest dualizm chwytajcego-chwytanego". Zewntrznie s to zjawiska, ktre chwyta si jako obiekt; wewntrznie istnieje umys jako chwytajcy podmiot. Ta biegunowo powoduje wytworzenie przeszkadzajcych uczu (gniewu - awersji, podania przywizania, lepoty, zazdroci, posesywnoci, dumy itd.) oraz iluzorycznych zjawisk, z ktrych powstaj karma i cierpienie. Dlatego przede wszystkim musi si wyeliminowa dualizm, bdcy podstaw tego procesu.
18

Zewntrznie chwytane obiekty posiadaj sze aspektw korespondujcych z szecioma zmysami:

formy dla zmysu widzenia dwiki dla zmysu syszenia zapachy dla zmysu wchania smak dla zmysu smakowania kontakt dla zmysu dotykania obiekty mentalne dla zmysu mentalnego

Podmiot, wewntrznie chwytajcy je, jest podzielony na sze wiadomoci: wiadomo widzenia wiadomo syszenia wiadomo wchania wiadomo smakowania wiadomo dotykania wiadomo mentalna

Wewntrz iluzji umys dziaa w ten sposb: sze obiektw zmysw i sze wiadomoci, a kade z nich jest odrbn rzeczywistoci. To oddzielenie jest przestrzeni, w ktrej ma miejsce gra przeszkadzajcych uczu. Tych sze obiektw i wiadomoci nie s jednak w istocie oddzielnymi bytami. Na przykad, jeli widzi si form, to chocia chwytamy si dwch bytw niezalenie jeden od drugiego, postrzeganego obiektu i postrzegajcego umysu, popeniamy bd. W rzeczywistoci forma chwytana jako obiekt nie jest niczym innym jak manifestacj aspektu przejrzystoci" umysu, podczas gdy 'ja'- podmiot nie jest niczym innym ni aspektem unjaty" tego samego umysu. W ramach mechaniki iluzji mona si znale w sytuacji kogo, kto patrzy na siebie jak na kogo drugiego. Jest to jak chodzenie w socu; nasz cie odcza si od nas i pojawia si jako kto drugi. Zewntrznie uchwycony przedmiot i wewntrznie chwytajcy podmiot, w rzeczywistoci nigdy si nie oddzielaj; pomidzy nimi nie ma dualizmu. Podmiot i przedmiot nie s dwoma, poniewa jednak nie uwiadamiamy sobie tego, wchodzimy w dualizm z samym sob. Powoduje to gr przeszkadzajcych uczu i iluzorycznych myli. Dlatego musimy si oczyci z tej biegunowoci 'ja'- inny.

Sposb oczyszczenia
Rne rodki, takie jak woda, detergenty i mydo, s konieczne do umycia ptna pokrytego plamami. Podobnie, aby oczyci nasz umys, potrzebny nam jest rodek: jest nim Dharma. Wszystkie jej stany, wszystkie aspekty, ktre si na ni skadaj, oraz wszystkie medytacje, jakich
19

si w niej naucza, bior udzia w tej unikalnej funkcji oczyszczajcej. Przyjcie schronienia, praktyki wstpne, uspokojenie umysu (szine) oraz najwysze widzenie {Ihagthong), fazy rozwojowa i speniajca wadrajany, a w kocu mahamudra - d do tego samego celu. Dziki Dharmie przeszkadzajce uczucia i bardziej oczywiste iluzoryczne myli zostaj najpierw rozproszone. Potem, stopniowo, bardziej subtelne aspekty ulegaj rozproszeniu, dopki w kocu ostatnie zaciemnienie, zasona przykrywajca poznanie, nie zostaje wyeliminowana przez ostateczn medytacj, samadhi podobne do wadry, ktre prowadzi do ostatecznego przebudzenia. Jednym z tych sposobw oczyszczenia jest z pewnoci medytacja Awalokitewary. W szczeglnoci myl jestem "Awalokitewar", nazywana dum bstwa", oczyszcza [praktykujcego] z utosamiania si ze zwykym 'ja'. Za pomoc medytacji na ciao bstwa, jego ozdoby, jego czyst krain itd., [praktykujcy] oczyszcza si z uwarunkowania, wytwarzajcego zwyke zjawiska. Przeledzimy te punkty w rozdziale Specyficzne funkcje dwch faz oraz Cechy charakterystyczne fazy rozwojowej. Szczegowo zbadamy w nich oczyszczajc funkcj Awalokitewary.

Rezultat oczyszczenia
Kiedy umys zostanie cakowicie oczyszczony z dualizmu podmiotowo-przedmiotowego, ukazuje si owoc: realizacja niedualistycznej prawdy umysu. Jego natura nie rni si od trzech cia przebudzenia: ciaa ostatecznego (dharmakaji), ciaa doskonaego dowiadczenia (sambhogakaji), oraz ciaa emanacji (nirmanakaji). Te trzy ciaa s ju obecne w utajonym stanie na poziomie podstawy oczyszczenia. Na poziomie rezultatu zostaj one zaktualizowane i ujawnione w ich peni i czystoci. Z punktu widzenia przebudzenia nie ma w istocie adnego oddzielenia, ani adnego pojcia wytwarzania, zrnicowania czy klasyfikacji. Jednak ze wzgldnego punktu widzenia wyrnia si trzy oczywiste modalnoci, bdce trzema ciaami: Dharmakaj, odpowiadajc aspektowi unjaty przebudzonego umysu. Dlatego jest ona bez formy, koloru itd. Mwi si, e to ciao osiga si dla wasnego poytku. Dziki mocy wspczucia i ycze wszystkich Buddw, jak rwnie dziki zasudze istot, z dharmakaji manifestuj si dwa formalne ciaa. Sambhogakaja pojawia si istotom, ktre posiadaj bardzo czyst karm w krainach manifestacji rnych od naszej. Przekaz Dharmy nie odbywa si tam za porednictwem nauk, ktre wymagaj mowy i suchania. Sambhogakaja po prostu manifestuje si sama z siebie, a Bodhisattwowie tworzcy orszak jego uczniw rozumiej znaczenie wszystkiego, co si przekazuje. Nirmanakaja jest manifestacj przebudzenia w rejonach zwykej egzystencji, aby prowadzi istoty z nieczyst karm. Na przykad Budda akjamuni, ktry przyszed na ziemi, obrci koem
20

Dharmy, umoliwiajc w ten sposb istotom wejcie na ciek do wyzwolenia. Podczas gdy dwa foremne ciaa speniaj poytek istot, umys Buddy nie czyni adnego wysiku, nie ywi adnej intencji, ani nie dowiadcza adnych trudnoci. Podobnie jak promieniowanie soca, jest to cakowicie spontaniczne dziaanie, rezultat poprzednich ycze, motywacji i zasugi. Chocia aspekty trzech cia rni si od siebie, ich istota jest jedna. Przykad pozwoli nam zrozumie, e te trzy aspekty s w istocie jednym. Ksiyc na niebie jest jak dharmakaja, jego promienie s jak sambhogakaja, a ich odbicie na powierzchni wody jest podobne do nirmanakaji. Chocia ksiyc, promienie i odbicie wygldaj rnie, s one jedn i t sam istot. Niemniej jednak podstawa oczyszczenia umysu zwykej i nieczystej istoty posiada potencja przebudzenia. Obiektem oczyszczenia jest zbir przypadkowych nieczystoci, spowodowanych przez biegunowo podmiotowo-przedmiotow. rodkiem oczyszczenia jest Dharma. Rezultatem oczyszczenia jest realizacja niedualistycznego sposobu istnienia, aktualizacja przebudzenia.

Inicjacja
Aby by skuteczna, kada medytacja wadrajany wymaga inicjacji, ktrej sia duchowa jest przekazywana poprzez rytua. Bez inicjacji nie mona wykonywa praktyki fazy rozwojowej i speniajcej, a jeli tak si czyni, bdzie to bezuyteczne. W zalenoci od klas tantr i bstw, inicjacje przyjmuj rne aspekty w ramach bardziej lub mniej zoonych, duszych bd krtszych rytuaw. Jednak ich zasada pozostaje identyczna. Dziaanie naszej zwykej indywidualnoci zostao opisane w buddyzmie za pomoc rnych metod: pi elementw, pi skandh, 12 podstaw percepcji itd. Ich rne zbiory znamionuj dualizm, iluzj i cierpienie. W wadrajanie uwaamy jednak, e ich ostateczna natura jest czysta i boska, chocia jeszcze jej nie urzeczywistnilimy. Co dzieje si podczas inicjacji? Mistrz, ktry przekazuje j za porednictwem mantr, mudr, wizualizacji i medytacji, przenosi duchow si i bogosawiestwo na elementy, skandhy i podstawy percepcji. W ten sposb budzi si ich boski potencja, poprzednio zaciemniony przez niewiedz. Ten wstpny impet i praktyka zwizanego z ni bstwa, umoliwia nam pene zaktualizowanie i wyraenie boskiej rzeczywistoci naszego umysu. Inicjacja Awalokitewary moe przekaza jedynie mistrz, ktry sam otrzyma j w nieprzerwanej linii. Skada si ona z trzech zasadniczych aspektw, zawartych w tej samej ceremonii: Inicjacja ciaa bstwa zostaje przeniesiona na ciao ucznia, co nadaje moc wizualizowaniu siebie w formie Awalokitewary, a take widzenie wszechwiata jako krainy bogoci. Pozwala nam rwnie medytowa na zjednoczenie zjawisk i unjaty. Inicjacja mowy bstwa zostaje przeniesiona na mow ucznia, co nadaje moc mwieniu mantry Om Mani Padme Hum, a take uwaanie wszystkich dwikw za mantry, co wykracza poza nasze zwyke rozumienie, ktre uznaje je za przyjazne lub nieprzyjazne. Pozwala nam rwnie
21

medytowa na zjednoczenie dwikw i unjaty. Inicjacja umysu bstwa zostaje przeniesiona na umys ucznia, co nadaje moc medytacji i myleniu, e wasny umys stanowi jedno z umysem Awalokitewary, ktry otwiera nas na rozwinicie miujcej dobroci i wspczucia. Pozwala nam rwnie medytowa na zjednoczenie wspczucia i unjaty. Tybetaczycy mwi mantr Awalokitewary bez otrzymania inicjacji, ale czyni to z nabyt od dziecistwa ufnoci i oddaniem. Wszyscy oni patrz na Awalokitewar jako ochronne bstwo ich kraju. Mwi mantr podczas chodzenia, pracy i speniania wielorakich zada, czasami nie wiedzc nawet jak wizualizuje si bstwo. Podobnie, jeli ufamy Awalokitewarze, moemy recytowa jego mantr bez otrzymania inicjacji i przyniesie nam to pewien poytek. Dopki uwaa si, e Awalokitewara przebywa na zewntrz nas, inicjacja nie jest w istocie niezbdna. Staje si ona niezbdna wtedy, gdy medytuje si na samego siebie w formie bstwa i rzeczywicie chce si zrealizowa fazy rozwojow i speniajc.

Dwie fazy medytacji w wadrajanie: rozwojowa i speniajca

Medytacja wadrajany dzieli si na dwie fazy: rozwojow i speniajc. Faza rozwojowa odnosi si do pierwszej czci medytacji, podczas ktrej [praktykujcy] mentalnie stwarza powierzchowno bstwa. Faza speniajca odnosi si do koca medytacji, podczas ktrej [praktykujcy] rozpuszcza zjawiska w unjat, a nastpnie spoczywa w naturze umysu, ktra jest rwnoczenie brakiem myli i dowiadczeniem radoci. Kiedy na powierzchni oceanu powstaje fala, moe si wydawa, e jest ona czym innym ni ocean. Gdy jednak pogra si w oceanie, z powrotem czy si z nim, ktry jest jej natur. Podobnie, fazy rozwojowa i speniajca nie s w swej istocie odrbne. Jak fala i ocean uczestnicz w tej samej naturze. Faza rozwojowa koresponduje z fal, ktra powstaje, a faza speniajca z fal, ktra pogra si z powrotem w oceanie. W obu przypadkach mamy do czynienia z tym samym umysem; nie s to dwie odrbne rzeczywistoci. Jeeli nie rozumie si tego zwizku we waciwy sposb, to by moe mona porwna faz rozwojow do budowy domu, a faz speniajc do jego zniszczenia. To prawda, e dla pocztkujcych obie fazy s odrbnymi aspektami. Wpierw realizujemy faz rozwojowa, podczas ktrej wizualizujemy bstwo i mwimy jego mantr. Pod koniec praktykujemy faz speniajc, rozpuszczajc wszystkie zjawiska w unjat. Na bardziej zaawansowanym poziomie te dwie fazy nie rni si jednak od siebie. Faza rozwojowa zaczyna si od unjaty umysu, z ktrej powstaje obraz. Moesz na przykad przywoa w swoim umyle obraz Parya. Widzisz znane ci budowle, ulice itd. Wszystko to pojawia si wyranie. Kiedy ta manifestacja si pojawia, jest pusta, nie posiada adnej materialnej realnoci ani niezalenego bytu. Ta unjata jest faz speniajc. Obie fazy s rwnoczenie obecne.
22

Wizualizowane zjawiska s puste i mimo i s puste, wci si jawi. Jest to zjednoczenie manifestacji i unjaty. Kiedy wizualizujemy Awalokitewar, wyranie widzimy jego oblicze, ramiona, klejnoty i rne kolory; to jest faza rozwojowa. Zarazem jednak Awalokitewara nie posiada adnej materialnej egzystencji; jest to faza speniajca. Podobnie, dwiki s rwnoczenie dwikiem i unjat; myli s rwnoczenie wiadomoci i unjat. Kada myl, jaka powstaje w naszym umyle faktycznie zawiera w sobie dwie fazy: rozwojow i speniajc. Taka jest natura obu faz. Teraz zobaczymy jak funkcjonuje" medytacja Awalokitewary; jak oglnie wspiera nasz duchowy postp, dostrzeemy szczeglny wkad obu faz i ce chy

charakterystyczne fazy rozwojowej.

Oglne znaczenie medytacji Awalokitewary Medytacja Awalokitewary nie jest tylko fragmentem Dharmy; obejmuje ona wszystkie aspekty duchowej cieki. Jest pena i pozwala nam na rozwinicie wszystkich waciwoci niezbdnych na ciece oraz szeciu doskonaoci (paramit) mahajany: Motywacj, ktra inspiruje nas do medytacji jest stanie si zdolnym do spenienia poytku istot. To jest paramita szczodroci. Kiedy wizualizuje si [posta] i recytuje mantry, porzuca si zwyke aktywnoci ciaa, mowy i umysu. Zwyke zachowanie, zwyka mowa i zwyke myli zostaj zaniechane. To jest paramita etyki. Podczas medytacji akceptuje si niewygody, jakich czasami dowiadcza ciao i umys. To jest paramita cierpliwoci. Dokada si pewnego wysiku i zmusza si do wytrwaoci. To jest paramita pilnoci. Kiedy rozpoznaje si ciao bstwa, czyst krain, ozdoby i sylaby mantry, jest to przejrzysto umysu, ktra jest wietlist manifestacj umysu samego w sobie. To jest paramita transendentalnej mdroci. Moemy bardziej szczegowo przyjrze si funkcji medytacji Awalokitewary. Rozwaa si to z dwch perspektyw: Medytacja umoliwia nam rozwinicie aspektw tak odmiennych, jak eliminacja iluzorycznych myli, nagromadzenie zasugi, wspczucie, oddanie, uspokojenie umysu, najwysze widzenie i mahamudra. Pozwala rwnie na oczyszczenie uwarunkowania na najgbszym poziomie. Przeledmy teraz kady z punktw wymienionych w pierwszej perspektywie: Eliminacja iluzorycznych myli: po pierwsze, wizualizacja kolorw, szat i atrybutw Awalokitewary pomaga nam w wyeliminowaniu zwykych, iluzorycznych myli. Po drugie, wizualizowanie siebie w formie Awalokitewary rozprasza konstrukcj iluzorycznego 'ja'. Nagromadzenie zasugi: w medytacji [praktykujcy] wyobraa sobie, e wysya promienie wiata. Jedne z nich id w gr" i skadaj ofiary Buddom i Bodhisattwom dziesiciu kierunkw. Wysyamy rwnie promienie w d", ktre rozchodz si do zwykych istot i uwalniaj je od cierpienia. Te wizualizacje umoliwiaj nam, midzy innymi, nagromadzenie zasugi i oczyszczenie zason [niewiedzy].
23

Wspczucie: myli si o cierpieniu istot i poprzez rne wizualizacje, ktre zbadamy pniej, rozwija dla nich wspczucie. Ponadto, autentyczna forma Awalokitewary i jego mantra nasycaj nasz umys wspczuciem wszystkich buddw, poniewa Awalokitewara i jego mantra wyraaj to wspczucie. Oddanie: ofiary i modlitwy kierujemy do Buddw i Bodhisattww, umoliwiajce nam zwikszenie naszego zaufania i oddania. Uspokojenie umysu (tyb. szine): podczas medytacji umys spoczywa bez rozproszenia na kompletnym ciele bstwa albo na jakim szczegle, wizualizowanej sylabie, czy dwiku mantry, co pozwala nam rozwin uspokojenie umysu. Ponadto, rne przedmioty, na ktre umys moe po kolei medytowa, uniemoliwiaj medytujcemu popadniecie w nud i uatwiaj postp w medytacji. Najwysze widzenie (tyb. Ihagthong): kiedy ciao Awalokitewary pojawia si wyranie w naszym umyle, jest ono jednak puste i pozbawione rzeczywistego bytu i materialnej rzeczywistoci, przypomina odbicie ksiyca w wodzie albo obraz w zwierciadle. To ciao jest wietlistym promieniowaniem ostatecznego Awalokitewary, ktry jest rwnie ostateczn natur naszego umysu. Rozpoznanie pustej natury tego zjawiska jest najwyszym widzeniem. Mahamudra: bstwo jest wic zjawiskiem - unjat. Nie jest ono z jednej strony zjawiskiem, a z drugiej strony unjat, czasami zjawiskiem a czasami unjat. Bdc zjawiskiem nie traci unjaty; bdc puste, nie traci swojej zjawiskowoci. Jest zjednoczeniem zjawiska i unjaty, nie w tym znaczeniu, w jakim mwi si o dwch rzeczach pooonych obok siebie; tutaj chodzi o dwie rzeczy tworzce t sam nierozdzieln rzeczywisto. Przebywanie bez rozproszenia w tym stanie zjednoczenia jest rwnoczesnoci uspokojenia umysu i najwyszego widzenia. Nosi to rwnie nazw mahamudry i - w tym wypadku bardziej precyzyjnie - "mahamudry ciaa bstwa". Na pocztku nie dowiadcza si tego stanu, ale posiadanie pewnego wyobraenia jego, pozwala na zblienie si do niego.

Specyficzne funkcje dwch faz

Te rne punkty wystarczaj, aby wyjani poytek pyncy z medytacji Awalokitewary. Powinnimy jednak doda do nich funkcj oczyszczenia, pobudzan przez ask na najgbszym poziomie. Jest to duchowa energia, ktra przesyca kady element medytacji. Zjawiska, ktre postrzegamy, same w sobie nie posiadaj rzeczywistego istnienia. S one wytworem naszego umysu; wypacza je uwarunkowanie powstae z naszej karmy. To uwarunkowanie dziaa na poziomie potencjau wiadomoci" i sprawia, e dowiadczamy manifestacji jako oddzielnych od nas, trwaych, rzeczywistych i powodujcych wiele cierpienia. Umys wolny od tego uwarunkowania to czysty umys, w ktrym manifestuj si czyste zjawiska; nie jest on materialny, wyszed poza dualizm podmiotowo-przedmiotowy i nie posiada znaku przeszkadzajcych uczu i cierpienia.
24

Oczyszczenie powinno wic dziaa na poziomie potencjau wiadomoci; to tam dziaaj medytacje wadrajany. Faktycznym celem fazy rozwojowej i speniajcej jest wykorzenienie wszystkich uwarunkowa, ktre wytwarzaj dowiadczenie samsary. Istnienie w samsarze cigle rozwija si w sukcesji narodzin, ycia i mierci. Od nie majcego pocztku czasu ylimy niezliczon ilo razy, za kadym razem powielajc ten sam wzorzec: narodziny, ycie i mier. Uwarunkowania wyryte przez te nieskoczone powtrzenia, s wyjtkowo silne i maj na celu bez koca stwarza ten sam proces, ktry robi z nas winiw iluzji. Medytacja na bstwo, obejmujca dwie fazy, posiada w tym kontekcie potrjn funkcj: 1. oczyszcza nas z uwarunkowania, ktre powoduje odrodzenie si w zwykej formie, powstaej z dojrzaej karmy 2. oczyszcza nas z uwarunkowania, ktre wytwarza zjawiska zwykego ycia, 'charakteryzujce si chwytaniem si oddzielnej rzeczywistoci oraz cierpieniem 3. oczyszcza nas z uwarunkowania, ktre powoduje zwyk mier i aktualizuje ciaa i mdroci przebudzenia. W tym kontekcie kady aspekt medytacji wykonuje okrelone oczyszczenie: Przed rozpoczciem wizualizacji, [praktykujcy] myli, e wszystkie zjawiska w zwykej i nieczystej formie rozpuszczaj si w unjacie. Symbolizuje to mier, ktra poprzedzia to ycie i oczyszcza nas z uwarunkowa mierci, wytworzonych w naszych poprzednich ywotach i przygotowuje nas do zaktualizowania dharmakaji, ostatecznej natury umysu. Z unjaty, na lotosie i dysku ksiyca pojawia si najpierw nasienna sylaba HRI. Odpowiada to zjednoczeniu trzech elementw, charakteryzujcych chwil zapodnienia w onie: lotos reprezentuje jajo, dysk ksiyca spermatoz, a sylaba nasienna wiadomo pochodzc z bardo i poczon z dwoma materialnymi podporami. Wszystkie zjawiska, ktre najpierw zostay oczyszczone przez rozpuszczenie w unjat, s obecnie w stanie przejawi si w ich czystych aspektach. W ten sposb zostajemy oczyszczeni z uwarunkowania powodujcego zapodnienie. Nastpnie, przeksztacenie sylaby nasiennej w bstwo koresponduje z narodzinami i pozwala nam oczyci si z uwarunkowania, ktre ono powoduje. W ten sposb potencjalnoci nirmanakaji zostaj doprowadzone do dojrzaoci. Potem [praktykujcy] mwi modlitwy skierowane do bstwa i wyobraa sobie wiata emanujce z serca Awalokitewary, ktre nios ofiary Buddom i Bodhisattwom. Wizualizuje si jego atrybuty, ubir, klejnoty, niebiaski paac, w ktrym mieszka i otaczajc go krain czystej manifestacji. Moemy to zastosowa do charakterystyk naszego zwykego ycia od narodzin do mierci: naszych dziaa, zwizkw z innymi, ubrania, nawykw noszenia ozdb, sytuacji yciowej i rodowiska. Odpowiednie wizualizacje pozwol nam oczyci wszystkie uwarunkowania naszego ycia i przygotowa nas na zaktualizowanie sambhogakaji. Pod koniec fazy rozwojowej czysta kraina rozpuszcza si w niebiaski paac, niebiaski paac w bstwo, bstwo w sylab nasienn, ktra ostatecznie rozpuszcza si w unjat.
25

To rozpuszczenie symbolizuje nadchodzc mier i przynosi ten sam rezultat, co rozpuszczenie zjawisk przed wizualizacj: oczyszczenie uwarunkowania, ktre ma miejsce w chwili mierci i przyszej aktualizacji dharmakaji. Dlatego realizuje si cakowite oczyszczenie i, zarazem, umoliwia si wyonienie trzech cia przebudzenia. W rzeczywistoci nasz umys jest w tej wanie chwili, jak zawsze, z natury Budd, jednak przykrywajce go rozmaite zasony utrzymuj t przebudzon natur w stanie utajonym i uniemoliwiaj mu zamanifestowanie si. Gdy on si manifestuje, ujawniaj si czyste krainy i ciaa bstwa, ktre s prawdziwym wyrazem tej ostatecznej natury umysu.

Cechy charakterystyczne fazy rozwojowej

Powrmy teraz do fazy rozwojowej. Aby bya ona kompletna, musi posiada trzy cechy: przejrzysto zjawisk przypomnienie czystego znaczenia duma [z faktu bycia] bstwem.

Przejrzysto zjawisk
Uwarunkowanie karmiczne jest rdem tworzenia wiata, takiego, jaki postrzegamy: zarwno wiata zewntrznego, jak i naszego wasnego ciaa. Te stworzenia s podobne do widzianych we nie, ale posiadamy stabiln i rzeczywist percepcj ich egzystencji. Przejrzysto zjawiska, bdca przejrzystoci wizualizacji, posiada moliwo uwolnienia nas od tego sposobu iluzorycznego wytwarzania i eliminowania naszego skupienia na tej rzeczywistoci. Chocia omwilimy ju t funkcj w zwizku z oczyszczeniem potencjau wiadomoci, spjrzmy na raz jeszcze w kategoriach fazy rozwojowej. wiat przedstawia si nam jako wielka rnorodno manifestacji: wszechwiat, zewntrzne otoczenie, nasza sytuacja yciowa, ubranie, noszone przez nas klejnoty, rne kolory itd. Wizualizacja bierze pod uwag t rnorodno i oferuje podobn rnorodno boskich zjawisk: wszechwiat i zewntrzne otoczenie zostaj zastpione przez wizualizacj Pana Bogoci, w ktrej wszystkie zjawiska s pikne, czyste i powodujce rado, nasza sytuacja yciowa zostaje zastpiona przez wizualizacj cennego paacu" bstwa, wszystkie istoty i my sami przyjmujemy form Awalokitewary, ubranie i klejnoty staj si jedwabiami i klejnotami noszonymi przez Awalokitewar, zwyke kolory zostaj przeksztacone w barwy bstwa, a zwaszcza w barwy ciaa, ozdoby i ubrania. W ten sposb boskie zjawiska zastpuj zwyke zjawiska i neutralizuj nasz koncentracj na ich realnoci. Pocztkujcy maj jednak czsto problemy z rozwojem tej przejrzystoci zjawisk, a nade wszystko z rozwiniciem obrazu penego bstwa. Mona wic najpierw wizualizowa jego specyficzne aspekty: sam twarz, potem kad z osobna rk albo raniec, lotos, klejnot itd. Ten sposb postpowania daje pewn wygod. Pocztkujcy mog rwnie mie problemy z ujrzeniem jednoci Awalokitewary, ktrego
26

wizualizuj oraz wasnego umysu. Prawd mwic, wizualizacja istnieje jedynie w naszym umyle i dlatego nie ma adnego podmiotu, ktry obserwowaby jaki obiekt. Nasze nawykowe tendencje usposabiaj nas, nawet w tym wypadku, do utrzymywania dualizmu podmiotowo-przedmiotowego. Dopiero po dugim dowiadczeniu w medytacji i nabyciu pewnego zrozumienia natury umysu, wizualizacja nie bdzie zabarwiona przez bdne pojcia podmiotu i przedmiotu. Osoba, ktra zaczyna medytacj, przez pewien czas moe po prostu uznawa wizualizacj za obiekt, ktry umys obserwuje i ktry prbuje uczyni go stabilnym i przejrzystym, co pozwoli umysowi na uspokojenie si.

Przypomnienie czystego znaczenia

Przejrzysto wizualizacji nie powinna by percepcj boskiego obiektu, ktry moe istnie w rzeczywistoci materialnej, nawet na pikniejszym i wyszym planie od naszego. Bstwo jest rwnoczenie zjawiskiem nie posiadajcym wrodzonej realnoci, jak obraz w zwierciadle albo odbicie ksiyca w wodzie. Wizualizowane bstwo nie posiada tej samej natury, co tangka czy posg. Nie posiada materialnej egzystencji, a jednoczenie posiada waciwoci przebudzonego umysu. Nie jest ani materialne, ani bezwadne. Chwytanie si materialnej rzeczywistoci w bstwie zostaje zneutralizowane przez przypomnienie sobie czystego znaczenia. Oznacza to pamitanie o tym, e kady wizualizowany aspekt wyraa waciwoci przebudzenia jako symboliczny zwizek. W ten sposb kady szczeg Awalokitewary posiada swoje znaczenie:

biay kolor jego ciaa: jest cakowicie czysty, wolny od wszelkich zason jedna twarz: istota wszystkich zjawisk posiada ten sam smak cztery ramiona: 'cztery niezmierzonoci' (miujca dobro, wspczucie, rado i bezstronno) dwie nogi skrzyowane w pozycji wadry: nie przebywa w skrajnoci nirwany dla samego siebie, ani w samsarze; jednoczy wspczucie i unjaty klejnot, ktry trzyma w poczonych rkach przy sercu: spenia poytek wszystkich istot i zaspokaja ich potrzeby raniec, ktry trzyma w prawej rce: pociga wszystkie istoty do wyzwolenia lotos w lewej rce: posiada wspczucie dla wszystkich istot, a ponadto - tak jak lotos wyrasta z bota z niesplamionymi kwiatami - tak te Awalokitewara pracuje w wiecie nie bdc splamiony przez jego przeszkadzajce uczucia i niedoskonaoci

dysk ksiyca za jego plecami: w nim miujca dobro i wspczucie osigny peni skra jelenia na jego ramienia: legendarna dobro jelenia symbolizuje umys przebudzenia ze wszystkimi mylami nakierowanymi na poytek istot rne klejnoty: bogactwo waciwoci jego przebudzonego umysu piciobarwne jedwabie: pi mdroci.
27

W tej wizualizacji przejrzysto zjawisk poczona ze zrozumieniem tego symbolizmu pozwala nam na pozbycie si materialnej percepcji bstwa. Nie oznacza to, e musi si nieustannie mwi w swoim umyle t list symbolicznych znacze, ale zna sieje i przyswoio sieje.

Duma [z faktu bycia] bstwem

Istoty odnosz si do swojej indywidualnoci z silnym przywizaniem. Idea 'ja' wie si z faktem, e ta rzeczywisto jest w nas gboko zakotwiczona. Pojcia ;ja, 'ja jestem tym lub tamtym', s rodzajem dumy na najbardziej podstawowym poziomie. W medytacji zastpuje si t zwyk dum 'dum bstwa'; pobudza si przewiadczenie: 'jestem Awalokitewar'. Zwyka duma stanowi podstaw, na ktrej rozwijaj si przeszkadzajce uczucia, iluzoryczne myli i wynikajce std cierpienie. Duma [z faktu bycia] bstwem pomaga nam zatrzyma te wytwory. Kiedy 'jestem Awalokitewar', nie jestem ju jednostk o zwykych pragnieniach, awersjach i projektach. Nieczyste zjawiska, z jakimi zazwyczaj si utosamiamy, zostaj zastpione przez czyste zjawiska, bdce ciaem Awalokitewary, jego czyst krain manifestacji, jego mantr itd. Mona myle, e zastpienie identyfikacji - naszej zwykej indywidualnoci inn, utosamieniem si z bstwem - nie jest znaczc zmian. Rnica jest jednak ogromna. W pierwszym przypadku istniej przeszkadzajce uczucia i cierpienie, a w drugim przypadku ich nie ma. Kady z tych trzech aspektw fazy rozwojowej posiada okrelon funkcj: przejrzysto zjawiska neutralizuje wytwarzanie zwykych, czyli iluzorycznych zjawisk przypomnienie czystego zjawiska neutralizuje chwytanie si materialnej egzystencji w czystym zjawisku bstwa i jego krainie manifestacji duma [z faktu bycia bstwem] neutralizuje asymilacj zwykego 'ja'. Te trzy punkty s wane, ale rozwj trzeciego jest waniejszy od rozwoju dwch pierwszych. Na gbszym poziomie duma bstwa pozwala nam postrzec ciao Awalokitewary jako wyraz przejrzystoci naszego umysu i jako wietlist promienno jego pustej natury. Podmiot i przedmiot, unjata i zjawiska staj si niezrnicowane i [praktykujcy] pozostaje w tej kontemplacji. Tego stanu nie sposb, oczywicie, szybko osign. Na pocztku wystarczy pomyle sobie: Jestem Awalokitewar".

Uczenie si wizualizacji
Kiedy zaczyna si praktykowa faz rozwojow, czsto ma si problemy z utworzeniem penego obrazu bstwa. Nasze wysiki s podzielone: kiedy wizualizuje si twarz, ramiona staj si niewyrane; ramiona z kolei wyganiaj" twarz, a nogi wymazuj ramiona. Naley jednak utrzymywa umys zrelaksowany a nie zwalczajcy siebie. Jeeli bdziemy praktykowa w ten sposb, nasza zdolno do wizualizowania stopniowo si polepszy. Nie naley podchodzi do medytacji w sztywny i zbyt schematyczny sposb. Unikajcie wizualizowania Awalokitewary jako
28

budowania ciany domu, w ktrym kada cega jest trwale umiejscowiona na poprzedniej, a drzwi i okna s materialnie wmurowane na swoim miejscu. Dobra metoda jest nastpujca: Na pocztku medytacji po prostu rozwija si myl jestem Awalokitewar" i wchodzi si w ni. Kiedy pojawiaj si inne myli i odwodz nas z powrotem od wchonicia w nasz zwyk osobowo, uywa si podpory wizualizacji, aby odzyska wyobraenie, e jest si bstwem. Na przykad myli si: jestem Awalokitewar, a zatem moje ciao posiada biay kolor" i kadzie si nacisk na biel ciaa, co pozwala na ustabilizowanie umysu przez chwil. Kiedy inne myli rozpraszaj nas i odwodz od skupienia na biaym kolorze, wtedy [praktykujcy] przywouje przedmioty, jakie trzyma w rkach itd. Kiedy nie sposb duej utrzyma stabilizacji na jednej czci wizualizacji, przechodzi si do innej: ramiona, nogi, twarz itd. Podobnie, nasz umys przyzwyczaja si do pewnej stabilizacji bez napi. Wizualizacja jest wtedy prosta i mia. Kiedy mae dziecko siedzi wrd wielu zabawek, nie bawi si nimi wszystkimi naraz. Bierze jedn zabawk, bawi si ni przez chwil, a kiedy ma jej do, bierze inn, ktr odkada po to, by bawi si trzeci itd. Posiada wiele zabawek, ale nie zamartwia si tym, e chce si bawi wszystkimi w tym samym czasie. Wie, e s dostpne, e jedna zabawka wystarczy, a kiedy si ni znudzi, bierze inn. W pewien sposb podobnie jest z medytacj Awalokitewary. Wizualizuje si jego twarz, albo jedn rk, ozdob, kolor, a gdy umys si tym znudzi, przechodzi si od innego szczegu. Wwczas umys czuje wielki luz, posiada swobod poruszania si oraz uwalnia si od nadmiernych obcie. Jest to bardzo dobra metoda nauki medytacji. W innym wypadku ryzykuje si rozpoczcie wizualizacji penej obaw i napi: Ja absolutnie musz wizualizowa, nie zapominajc o niczym: ciele, kolorach, atrybutach. Oby ramiona i nogi znajdoway si na swoim miejscu, a nade wszystko obym nie utraci twarzy, kiedy myl o lotosie albo racu... ." Zadanie to wydaje si nas przytacza i poczujemy zniechcenie, zanim w ogle zaczniemy to robi! Przypumy, e kto obarczy ci wieloma zadaniami, ktre musisz speni na raz. Musisz wiedzie, gdzie zacz; rozpoczynajc jedn rzecz, poczujesz obaw, e nie zdoasz zrobi innych rzeczy. Pomylisz: Nigdy nie bd w stanie tego zrobi. Nigdy nie znajd czasu na zrobienie tego. To niemoliwe!" Nie bdziesz czu si swobodnie z uczuciem uniesienia tego ogromnego ciaru na swoich ramionach. Nie musisz jednak podchodzi do medytacji z tym samym ciarem w umyle. Podczas wizualizacji posiadamy pewn gitko i akceptujemy to, co moemy, lub czego nie moemy zrobi; to nasz umys myli w ten sposb. Przeciwnie, kiedy yczymy sobie mie doskona wizualizacj, a potem nie jestemy w stanie tego speni, buntujemy si przeciwko sobie albo czujemy zniechcenie. To wci nasz umys stwarza te problemy. Umys tworzy wygod albo trudnoci, w zalenoci od tego, jak podchodzi do rzeczy. Musi si zyska biego w tym, jak waciwie zorientowa umys i jak medytowa w sposb
29

zrelaksowany i z wygod, jak mae dziecko, ktre bawi si wszystkim, co odpowiada mu w danym czasie. Dla niego nie jest to skomplikowane; ono nie czuje adnych obaw. Myli, ktre zwykle nas pobudzaj, mona uspokoi przy uyciu tej samej postawy. Jeli, przeciwnie, skupiamy si na idei, e nie wolno nam zapomnie o tym", i nie pozwoli tamtemu" znikn, dodajemy tylko nowych obaw do naszych wtpliwoci. Nie to jest celem medytacji.

Awalokitewara

30

Metody medytacji
Medytacja Awalokitewary skada si z czterech czci:

Praktyk wstpnych Fazy rozwojowej Fazy speniajcej Konkluzji.

Praktyki wstpne
Praktyki wstpne medytacji obejmuj dwie czci: przyjcie schronienia i pobudzenie bodhicitty. Obie wystpuj w tej samej strofie, ktr odmawia si trzy razy: SAN DZIE CZIE DANG TSOK CZI CZIOG NAM LA CZIANG CZIUB BAR DU DAGNI CZIAB SU CZI DAG GI DZIN SOG DZI PEI SY NAM CZI DRO LA PEN CIR SAN DZIE DRUB PAR SIOK Dopki nie osign owiecenia, przyjmuj schronienie W Budzie, Dharmie i szlachetnej sandze. Obym dziki zasudze zgromadzonej w praktyce szczodroci i innych paramit, Urzeczywistni stan Buddy dla dobra istot. Pierwsze dwie linijki odnosz si do przyjcia schronienia, dwie nastpne do pobudzenia bodhicitty. Schronienie mona przyj na dwa sposoby: bez wizualizacji lub z ni. W pierwszym przypadku myli si po prostu, e wszyscy Buddowie i Bodhisattwowie s nieustannie obecni i e [praktykujcy] znajduje si pod ich opiek. W drugim [wypadku] wizualizacja rni si od wizualizacji 'drzewa schronienia', ktrej uywa si w praktykach wstpnych, gdzie rwnoczenie wyobraamy sobie wiele rnych postaci: amw, jidamy, buddw, teksty Dharmy, czonkw sanghi i stranikw. Metoda wykorzystywana w medytacji Awalokitewary nazywa si 'tradycj klejnotu, ktry gromadzi wszystkie miejsca schronienia'. Tutaj [praktykujcy] wizualizuje samego Awalokitewar i umieszcza si pod jego ochron. Myli, e Awalokitewar czy w sobie rdzennego lam, amw linii oraz inne obiekty schronienia, buddw, bodhisattww, jidamy itd. W obu przypadkach [praktykujcy] nie przyjmuje schronienia tylko dla samego siebie, ale wyobraa sobie, e przyjmuje schronienie wraz ze wszystkimi istotami wszechwiata, dopki nie osign one przebudzenia. Drugim aspektem pobudzenia bodhicitty oznacza danie naszemu umysowi waciwej orientacji na progu medytacji. Myli si: Wykonuj t praktyk, aby by w stanie wyzwoli wszystkie istoty z cierpienia samsary. Po osigniciu stanu Awalokitewary bd nieustannie pracowa dla poytku istot, tak jak czyni to teraz".
31

Faza rozwojowa
Fazy rozwojowa zaczyna si od procesu kreacji bstwa. [Praktykujcy] wizualizuje, e nad jego gow, na wysokoci ramienia, pojawia si w peni rozkwity lotos. Potem, na szczycie lotosu pojawia si dysk ksiyca, na ktrym pionowo stoi sylaba z biaego wiata, HRI.

Biaa sylaba nasienna HRI

HRI emanuje wietlist promienno, ktra rozchodzi si we wszystkich kierunkach. [Praktykujcy] wyobraa sobie, e wiato pynie do gry jako ofiara dla Buddw i Bodhisattww, oraz w d jako strumie wspczucia, ktry uwalnia od cierpienia zwyke istoty. Nastpnie wiato powraca szybko do sylaby HRI, ktra przeksztaca si w Awalokitewar, tak jak opisano to w tekcie i jak przedstawia si to na tankach. Mwi si: DAG SOK KA CZIAB SEM CZIEN CZI CZI TSU PAI KAR DA E TENG HRI LE PA CZIO CZIEN RE ZI KAR SAL O ZER NGA SEN TRO DZE DUM TU DZIE CZIEN DZI ZIK CZI AK SZI DONG PO TAL DZIOR DZIE O NJI EL TRENG PE KAR NAM DAR DONG RIN CZIEN DZIE DZI TRE RI DAK PAR PE TO JOK SOL O PAK ME PE U DZIE CZIEN SZIAB NJI DOR DZIAI CZIL TRUNG UG DRI ME DA A CZIAB TEN PA CZIAB NE KUN DU NGO OR DZIUR Nade mn i wszystkimi istotami we wszechwiecie: [Powstaje] biay lotos i dysk ksiyca. Na nich [spoczywa] litera HRI. z ktrej wyania si szlachetny Awalokitewara. Jego przejrzyste, biae ciao emanuje piciobarwne promienie Umiecha si i patrzy na nas ze wspczuciem. Ma cztery rce: dwie rodkowe s zoone, A dwie pozostae trzymaj: prawa, krysztaowy raniec; lewa, biay lotos. Nosi jedwabie i klejnoty, na rami ma zarzucon skr jelenia, Budda Nieskoczonego wiata ozdabia jego gow. Siedzi w pozycji wadry, za jego plecami jest nieskalany dysk ksiyca. Gromadzi esencj wszystkich schronie.
32

Wizualizacj t wykonuje si zazwyczaj podczas mwienia tekstu. Jednak dopki praktyka nie zacznie si rozwija, mona najpierw zrobi wizualizacj, a potem recytowa mantr, albo najpierw odczyta tekst, a potem zrobi wizualizacj. Nastpnie odmawia si trzy razy krtk modlitw, mylc, e wraz ze wszystkimi istotami skada si hod waciwociom ciaa, mowy i umysu Awalokitewary. Powiedz to trzy razy: DZIO O CZION DZI MA GU KU DU KAR DZOG SANG DZIE CZI U LA DZIEN TUK DZIE CZIEN DZI DRO LA ZIG CZIEN RE ZI LA CZIAK TSAL LO Panie o biaym ciele, nieskalany adnymi wadami, Doskonay Budda ozdabia twoj gow. Patrzysz oczami wspczucia na istoty. Skaniam si przed tob, Awalokitewaro. [Praktykujcy] myli, e Awalokitewara odpowiada [na modlitw] i wysya ze swojego caego ciaa promienie wiata, ktre rozchodz si we wszystkich kierunkach i oczyszczaj wszystkie zjawiska: wszechwiat staje si krain bogoci wszystkie istoty staj si Awalokitewara wszystkie dwiki staj si mantr Awalokitewary wszystkie dziaania umysu staj si umysem Awalokitewary, pierwotn wiadomoci.

W tym samym czasie [praktykujcy] staje si Awalokitewara. Powiedz: DE TAR TSE CZIK SOL TAB PAI PA PE KU LE O ZER TRU MA DAK LE NANG TRU SZIA DZIANG CZI NU DE WA CZIEN DZI SZING NANG CZIU KJAI DRO LU NGAK SEM CZIEN RE Z ANG KU SUNG TUK NANG DRAK RIK TONG JER ME DZIUR Po nie rozproszonej modlitwie ciao szlachetnego Awalokitewary wysya wiato, ktre rozprasza karmicznie nieczyste zjawiska i bdne rozumienie. Zewntrzny wiat staje si krain bogoci. Ciao, mowa i umys istot staj si ciaem, mow i umysem Pana Awalokitewary. Zjawiska, dwiki i percepcja jednocz si w unjacie. Wwczas mwi si mantr. Podczas recytacji mantry Om Mani Padme Hum zazwyczaj wizualizuje si siebie w formie Awalokitewary. Jeeli pocztkujcy dowiadczaj trudnoci w zwizku z t metod, mog zamiast tego wizualizowa Awalokitewar ponad swoj gow lub w
33

niebie przed sob. Tutaj omwimy wizualizacje, ktre mona wykonywa alternatywnie, bez przechodzenia z jednego do drugiego. Nie ma potrzeby robi tego po kolei i nie naley uwaa tej listy za wyczerpujc. WIZUALIZACJA 1: Skoncentruj si na zjawisku Awalokitewary: albo na jego kompletnym ciele, albo na jego odpowiednich elementach, np. twarzy, rkach, ramionach, diademie, naszyjniku, bransoletach, klejnocie, lotosie, racu, nogach itd. W ten sposb, rozwijajc zdolno do wizualizacji, praktykuje si uspokojenie umysu (szine). WIZUALIZACJA 2: Wizualizuj, e w sercu Awalokitewary, na dysku ksiyca, ktry pokrywa rodek szeciopatkowego lotosu, stoi pionowo biaa sylaba HRI. Medytuj, skupiajc umys na HRI. WIZUALIZACJA 3: Wykorzystujc poprzedni wizualizacj jako podstaw, dodaj sze sylab mantry, ktre stoj pionowo na patkach lotosu, skierowane na HRI w rodku i uoone zgodnie z ruchem wskazwek zegara. Kada sylaba ma inny kolor: OM jest biae, MA zielone, NI te, PAD niebieskie, ME czerwone a HUM biae. Skoncentruj si albo na wizualizowaniu caoci, albo na kadej sylabie z osobna. WIZUALIZACJA 4: HRI w sercu emanuje bez przerwy wietliste promienie, ktre zostaj przeksztacone w mie obiekty, dwiki i zapachy, albo przyjmuj powierzchowno pomylnych symboli czy substancji. Myli si, e wszystko to skada si w ofierze buddom i bodhisattwom. Nastpnie buddowie i bodhisattwowie wysyaj nam w zamian za to swoj ask i bogosawiestwa w formie tych samych wiate, ktre rozpuszczaj si w HRI. WIZUALIZACJA 5: Z serca Awalokitewary emanuje biae wiato i dociera do piekie, uspokajajc cierpienie znajdujcych si tam istot, dajc troch ochody wszystkim tym, ktrzy pal si, a troch ciepa tym, ktrym jest zimno, i przeksztacaj pieka w czyste krainy. Nastpnie to samo wiato rozchodzi si do wiata godnych duchw, likwiduje ich gd i pragnienie i zmienia ten wiat w czyst krain. W ten sam sposb myl, e cae wiato rozchodzi si kolejno do kadego z szeciu wiatw samsary. Po piekach i wiecie godnych duchw, od wszelkiego cierpienia i powodujcych je przeszkadzajcych uczu uwalniaj si wiaty zwierzt, ludzi, pbogw i bogw. WIZUALIZACJA 6: Jest ona podobna do poprzedniej wizualizacji, ale bardziej skomplikowana. Wizualizuj wiato wychodzce z kadej z sylab mantry stojcych na patkach lotosu w sercu. wiata posiadaj te same kolory, co sylaby. Wyglda to nastpujco:
34

OM, biae: wiat bogw MA, zielone: wiat pbogw NI, te: wiat ludzi PAD, niebieskie: wiat zwierzt ME, czerwone: wiat godnych duchw HUM, czarne, wiat piekie. WIZUALIZACJA 7: Jeeli posiada si pewne zrozumienie przenikajcego wgldu (Ihagthong), medytuje si na ciao Awalokitewary jako pozbawione rzeczywistego bytu. Jest ono puste a jednoczenie jest zjawiskiem, pojawiajcym si, lecz pustym, jak odbicie w zwierciadle.

Mantra stojca na patkach lotosu w sercu. W tej wizualizacji sylaby stoj pionowo, skierowane do centrum. HRI patrzy na OM stojce na pierwszym patku. Z tego powodu HRI jest napisane do gry nogami". WIZUALIZACJA 8: Praktykuj uspokojenie umysu, uywajc dwiku recytacji mantry jako podpory. Bez rozproszenia medytuje si na dwik jako nieoddzielny od wasnego umysu. Mona rwnie myle, e wszystkie zewntrzne dwiki s mantr Awalokitewary. WIZUALIZACJA 9: Medytuj, e wszystkie dwiki uwaa si za mantr. S one dwikami, lecz s puste, bdc zarazem dwikami.
35

WIZUALIZACJA 10: Wykonujc medytacj dla osoby chorej lub zmarej, myl, e wiato emanujce z serca Awalokitewary dociera do tej osoby, uwalnia j od cierpienia, oczyszcza bdy i zasony karmiczne, i przynosi szczcie. W tym wypadku mona ponad gow lub w przestrzeni wizualizowa Awalokitewar. Pod koniec medytacji wyobraamy sobie, e ciao Awalokitewary rozpuszcza si w ciele chorej lub zmarej osoby, a ich ciaa, mowy i umysy staj si nierozdzielne. Wrd tych dziesiciu wizualizacji szczeglnie pierwsza, druga, trzecia i sma pozwalaj nam ugruntowa szine, a sidma i dziewita su praktyce Ihagthong. Czwarta ma na celu rozwinicie oddania, a pita, szsta i dziesita s bardziej bezporednio zwizane ze wspczuciem. Faza rozwojowa nie posiada okrelonego czasu trwania, praktykuje si j tak dugo, jak dugo si moe, lub jak dugo si tego pragnie. Podczas fazy rozwojowej mona recytowa 100, 1000, 10.000 albo wicej mantr.

Faza speniajca
Po odmwieniu odpowiedniej liczby mantr, przechodzi si do fazy speniajcej, ktra zaczyna si od stopniowego rozpuszczenia wszystkich elementw fazy rozwojowej w unjat. Kraina bogoci rozpuszcza si w istoty wizualizowane w formie Awalokitewary Te rne Awalokitewary rozpuszczaj si w sobie, a w kocu w [praktykujcego] bdcego Awalokitewar. Ten ostatni Awalokitewar rwnoczenie rozpuszcza si w mantr: od gowy do serca i od stp do serca mantra rozpuszcza si w HRI rne elementy HRI rozpuszczaj si w sobie: najpierw dwa pierwsze krgi z prawej strony rozpuszczaj si w a-thung na dole sylaby potem a-thung rozpuszcza si, od dou do gry, w ratag, ratag rozpuszcza si w HA HA rozpuszcza si w gigu, gigu staje si thigle (niewielkim punktem biaego wiata), na szczycie ktrego znajduje si nada (rodzaj niewielkiej iskry), thigle rozpuszcza si w nada, nada staje si coraz ciesze i znika w unjacie.

rys. Fazy rozpuszczenia HRI

Jeeli nie posiada si wystarczajco duo czasu, to zamiast stopniowego rozpuszczenia mona sobie wyobraa, e wszystkie zjawiska fazy rozwojowej znikaj od razu w unjacie.
36

Potem pozwala si umysowi spoczywa bez wizualizacji i bez wprowadzenia w takie pojcia medytacji, jak: unjata umysu powinna by taka" albo: wierz, e umys jest rwnie przejrzystoci" itd. Zachowuje si po prostu czujno bez rozproszenia, nie podajc za powstajcymi mylami, ani nie prbujc ich powstrzyma, bez ich akceptacji czy odrzucania, bez nadziei i lku. W ten sposb medytuje si tak dugo, jak si tego pragnie. Konkluzja Po skoczeniu powyszej medytacji, ponownie myli si o sobie jako Awalokitewarze. Wszystkie istoty s rwnie Awalokitewar, wiat jest krain bogoci, wszystkie dwiki s mantr itd. Teraz jednak jest to tylko myl, a nie wizualizacja. Odmawiaj: DAG SZIEN LU NANG PAK PE KU DRA TRAK Jl GE DRUK PE JANG DREN TOK JE SZIE CZIEN PO LONG Moje ciao i ciaa innych s ciaem Awalokitewary. Wszystkie dwiki s melodi szeciu sylab. Aktywno umysu jest domen wielkiej mdroci. Potem [praktykujcy] dedykuje zasug powsta w wyniku medytacji i yczy sobie, aby pomoga mu ona osign stan Awalokitewary i w ten sposb przynie poytek innym. Recytuj: GE A DI JI NJUR DU DAG CZIEN RE Z ANG DRUP DZIUR NE DRO A CZIK CZIANG MA LY PA DE JI SA LA GU PAR SZIO Obym dziki zasudze powstaej w wyniku tej praktyki Szybko urzeczywistni Pana Awalokitewar, A potem ugruntowa w tym stanie wszystkie istoty. W kocu odmawia si krtkie yczenie o odrodzenie si w krainie bogoci: DI TAR GOM DE DZI PE SO NAM DZI DAG DANG DA LA DREL TOK DRO A KUN MI TSANG LU Dl BOR A DZIUR MA TAK DE A CZIEN DU DZU DE DZIE AR SZIO CZIE MA TAK TU SA CZIU RAB DRU NE TRU PE SZIOK CZIUR SZIEN DU DZIE PAR SZIO Oby dziki zasudze tej medytacji i recytacji, Ja i [istoty] zwizane ze mn, Wkrtce po opuszczeniu tego nieczystego ciaa, W sposb cudowny odrodziy si w krainie bogoci I natychmiast po tym odrodzeniu si, przeszy przez dziesiciu stopni A dziki emanacjom przynosiy poytek istotom w dziesiciu kierunkach.
37

Na tym koczy si krtka wersja medytacji na Awalokitewar. Mona do tego doda dowoln ilo innych modlitw, ale ich istota zawiera si w tej krtkiej praktyce.

Praktyka w yciu codziennym

Praktyka, aby moga by pena, nie powinna si ogranicza do sesji medytacyjnych, ale powinna si rozwija we wszystkich aktywnociach ycia, w dzie i w nocy. Kolejno omwimy pi aspektw rozwinicia tej medytacji: Niech zjawiska wyzwol si same z siebie niech sze grup zmysw wyzwol si same z siebie niech okolicznoci wyzwol si same z siebie praktyk we nie praktyk podczas jedzenia.

Niech zjawiska wyzwol si same z siebie

Zjawiska powstaj jako posiadajce dwa aspekty: zewntrzne formy, dwiki, zapachy itd. wewntrzne myli i twory, powstae z refleksji i wyobrani.

Teraz nadajemy wrodzon rzeczywisto tym dwom typom zjawisk. Postrzegamy je jako obiekty aktualnej rzeczywistoci; t waciwo przypisujemy rwnie podmiotowi, 'ja'. Ten dualizm podmiotowo-przedmiotowy skupia si na zjawiskach i chwyta je, zwizany wiar w ich istnienie. Jak mona si uwolni od tych wizw? Niech zjawiska wyzwol si same z siebie. Oznacza to, e nie neguje si ich, ale rwnie si ich nie afirmuje. Zjawiska s tym, czym s, poza wszelkim pojciem. Aby by w stanie zaj pozycj w rodku, naley zrozumie, e, jak si to mwi, mistrzem zjawisk" jest umys. Kiedy powstaje jakie zjawisko, a my potwierdzamy jego istnienie, co oznacza, e jestemy przewiadczeni o jego rzeczywistym istnieniu, to wanie umys dokonuje tej afirmacji. Jeeli negujemy jego rzeczywisto, to umys neguje t negacj. Same zjawiska ani nie potwierdzaj, ani nie neguj siebie. To tylko interwencja umysu sprawia, e przypisujemy im istnienie lub nieistnienie. Jeeli teraz popatrzymy na istot samego umysu, nie znajdziemy niczego. Nie jestemy w stanie przypisa mu adnej tosamoci; jego istota jest niewyraalna, jest pusta. Kiedy umys nie przebywa w swojej istocie, moemy wierzy, e zjawiska faktycznie istniej lub e s one cakowicie wyzbyte istnienia. Nawet istota osoby, ktra afirmuje lub neguje [co], nie jest obiektem, ktry mona zidentyfikowa, rzecz", ktr mona odkry. Nie posiadajc realnego istnienia, jest pusta. Dlatego nie popada si w eternalizm, bdcy wiar w umys jako indywidualny byt i w rzeczywisto ego. Nie znaczy to jednak, e istnieje tylko nico, cakowite nieistnienie. W
38

samej unjacie powstaj wszystkie zjawiska i wszystkie myli. Dlatego nie popada si w skrajno nihilizmu. W tym pogldzie, wolnym od dwch skrajnoci, zjawiska wyzwalaj si same z siebie, stanowi swobodny przejaw unjaty umysu. Jest to widzenie" Awalokitewary, Wielkiego Wspczujcego.

Niech sze grup zmysw wyzwol si same z siebie

Nasz zwizek ze zjawiskami jest ustanowiony na podstawie 'szeciu grup zmysw'. Kada grupa jest zoona z organu zmysu, obiektu zmysu, oraz odpowiedniej wiadomoci. Std mamy: oko, form, wiadomo widzenia ucho, dwik, wiadomo syszenia nos, zapach, wiadomo wchania jzyk, smak, wiadomo smakow skra, dotyk, wiadomo dotykow umys, obiekt mentalny, wiadomo umysu.

Chocia w rzeczywistoci nie istnieje dualizm pomidzy obiektami zmysw a chwytajc je wiadomoci, to ustanawiamy oddzielenie pomidzy podmiotem a przedmiotem. Z tego powstaje klasyfikacja obiektw (form, zapachw, smakw itd.) na dobre lub ze, mie lub niemie. Pojcia przywizania bd awersji zostaj zaszczepione na tej klasyfikacji. Jeeli nie rozpoznaje si prawdziwej natury tego przywizania i awersji, wtedy jest si uchwyconym przez sze grup zmysw. Jeeli rozpoznaje si ich prawdziw natur, jest si samo-wyzwolonym. Ich pojawienie si i wyzwolenie zachodz rwnoczenie. Kiedy umys dostaje si pod wpyw iluzji, przywizanie popycha nas do wiary w to, e postrzegany obiekt jest naprawd dobry, a awersja zmusza nas do uwierzenia w to, e postrzegany obiekt jest rzeczywicie zy. Same zjawiska jednak nie potwierdzaj adnej z tych waciwoci. W rzeczywistoci to umys powoduje pragnienie i awersj oraz klasyfikuje. Forma, dwik, zapach czy smak nie okrelaj siebie jako mie czy niemie. Umys nadaje tylko nazwy temu, co postrzega za porednictwem zmysw i stwarza gr przywizania i awersji. Poniewa ten umys sam w sobie jest pusty i faktycznie wolny, przywizanie i awersja s rwnie puste i faktycznie wolne. Sze grup zmysw, bdcych podstaw tego procesu jest rwnie pustych i samowyzwolonych. Rozpoznawanie esencji szeciu grup zmysw wystarcza do zagwarantowania im samowyzwolenia bez oddziaywania na nie. Pozwolenie szeciu grupom zmysw na samowyzwolenie jest medytacj Wielkiego Wspczujcego.

Niech okolicznoci wyzwol si same z siebie

Kiedy napotykamy na okolicznoci, dobre lub ze, to w ten sam sposb pozwalamy im na samowyzwolenie si.
39

Pozytywne okolicznoci to te, ktre wytwarzaj w nas rado: przebywajc w towarzystwie przyjaci albo ludzi, ktrych lubimy, angaujemy si w przyjemn rozmow lub speniamy dziaania, ktre przynosz nam rado. Przywizujemy si do tej radoci i przypisujemy jej realno. Kiedy pojawia si rado, powinnimy obserwowa umys, ktry jej dowiadcza. Jego istota jest pusta. W tej unjacie pojcia przyjaci, przyjemnych sw lub dwikw itd., nie posiadaj adnej realnoci. Pozytywne okolicznoci s wic puste. Wszystko, co jawi si nam jako szczcie, nie posiada faktycznej tosamoci, zostaje samowyzwolone w chwili, w ktrej si manifestuje. Z drugiej strony, kiedy stajemy wobec niepomylnych okolicznoci - jestemy w towarzystwie ludzi, ktrzy nas nie lubi, mwi w niemiy sposb i napotykamy na bl i cierpienie - to jeli spojrzymy na istot umysu, ktry dowiadcza tych cierpie, odkrywamy, e jest on pusty. W tej unjacie pojcia wrogw, nieprzyjemnych sw, choroby itd., nie posiadaj adnej realnoci. Wszystko, co si jawi jako cierpienie, jest pozbawione rzeczywistego bytu, wyzwala si samo z siebie w chwili, w ktrej si pojawio. Szczcie i cierpienie s w istocie dynamik pustego umysu, nie posiadajc faktycznej rzeczywistoci. Dlatego nie potrzebujemy ich odrzuca ani akceptowa. Pozwolenie okolicznociom na samowyzwolenie jest dziaaniem Wielkiego Wspczujcego. Te pierwsze trzy aspekty stanowi kontynuacj praktyki, jakie powinnimy zastosowa w cigu dnia.

Praktyka we nie
Praktyka we nie pracuje z jednej strony z gbokim snem bez marze, a z drugiej strony ze snem i marzeniami. Pierwsza jest zwizana z przejrzystym wiatem, a druga z realnoci zjawisk. Najpierw wyraa si ch bycia wiadomym snw, ktre powstan w naszym umyle najbliszej nocy. Potem, chcc przygotowa si do praktyki gbokiego snu, przed pjciem spa wizualizujemy siebie w formie Awalokitewary. Wyobraamy sobie, e wewntrz czoa, na poziomie przestrzeni pomidzy brwiami, znajduje si niewielki krg biaego wiata, na ktrym skupiamy nasz umys. Z tym zapadamy w sen. Jeeli w oparciu o t wizualizacj moemy zapa w sen w stanie nierozproszenia, bez myli i z umysem spoczywajcym w unjacie, ustanawiamy podstaw rozpoznania przejrzystego wiata, najpierw w chwili gbokiego snu, a potem w momencie mierci. Waciwie mwic, przejrzyste wiato zakada, e nieobecnoci myli towarzyszy wiadomo. Nawet jeli faktycznie jej nie osigniemy, to nieobecno myli i medytacja na sfer biaego wiata uatwiaj jej wyonienie si. W szczeglnoci w chwili mierci bdziemy w stanie rozpozna j pod koniec procesu manifestacji rozwinicia - osignicia. Po drugie, praktyk snu mona wykonywa yczc sobie, aby faktycznie uwiadomi sobie, e podczas snu nimy. Naley prbowa zrozumie, e zjawiska we nie, w chwili, w ktrej si
40

manifestuj, nie posiadaj adnego realnego bytu. S one tylko wytworem umysu. Potem, z tym stanem rozpoznania, naley prbowa pozosta w medytacji. W ten sam sposb prbujemy rozpozna brak rzeczywistoci miych lub niemiych wrae, brak realnoci radoci albo cierpie, ktrych moemy dowiadczy we nie. Dlatego pojawia si samowyzwolenie zjawisk we nie. Te zjawiska trwaj dalej, ale nie zwodzi nas ju duej mylenie, e s one rzeczywiste. Jeeli si potrafi, mona rwnie wizualizowa siebie w formie Awalokitewary i recytowa we nie mantr. T sam medytacj moemy wykonywa w bardo i cakowicie wyzwoli si ze zjawisk "bardo natury samej w sobie'. Kiedy wstajemy rano, to jeli przypominamy sobie sny z ostatniej nocy, nie przydajemy im specjalnego znaczenia. Nie uwaamy piknych snw za dobre lub pomylne, ani niemiych snw za ze czy niepomylne. Przypominamy sobie, e sny s tylko iluzorycznymi manifestacjami umysu, ktry w istocie jest wolny od kwalifikacji 'dobra' lub 'za'. Potem myli si, e w rzeczywistoci zjawiska stanu jawy posiadaj t sam natur, co zjawiska snu. Zjawiska, chocia si jawi, nie posiadaj rzeczywistej tosamoci. Skd pochodz? Z umysu, ktry jest w istocie pusty. Obecnie mwimy o zjawiskach jako zewntrznych, a umyle jako wewntrznym. Jednak 'zewntrzne' i 'wewntrzne' s zwodniczymi cechami, ktre ostatecznie nie posiadaj adnego znaczenia. Kiedy zjawiska i umys powstaj w czystym poznaniu unjatyprzejrzystoci, jest to umys Wielkiego Wspczujcego. Jest to sam Wielki Wspczujcy.

Praktyka podczas jedzenia

Podczas jedzenia [praktykujcy] myli, e Awalokitewara i cae jedzenie staje si nektarem ofiarowanym dla bstwa. Przed jedzeniem powiedz: DZIO O CZION DZI MA G U KU DU KAR DZOK SAN DZIE DZI U LA DZIEN TU DZIE CZIEN DZI DRO LA ZIK CZIE RE Z LA CZIU PA PUL Panie o biaym ciele, nieskalany przez splamienia, Doskonay Budda ozdabia twoj gow. Oczami wspczucia spogldasz na wszystkie istoty. Tobie, Awalokitewaro, skadam w ofierze to poywienie.

41

Mistrzowie przeszoci
Widzielimy, jak obecno Awalokitewary w tym wiecie moe przyjmowa wielorakie formy, ktre niekoniecznie musz by zidentyfikowane jako bstwa. Tym niemniej w Tybecie ludzie ochoczo prbowali odkry t obecno w sposb bardziej precyzyjny i dlatego nazwano niektrych z nich emanacjami" Awalokitewary. Do najsawniejszych zaliczaj si krl Songtsen Gampo i lama Gjalse Tome. Inni mistrzowie, tacy jak indyjska mniszka gelongma Palmo i Kjergangpa zostali zauwaeni nie jako ernanacje, ale z powodu szczeglnego miejsca, jakie w ich yciu zajmowa Awalokitewara. Nastpujcy tu krtki zarys, podany w porzdku chronologicznym, opisuje ycie kadego z tych czterech mistrzw. Gelongma Palmo Najpierw mamy posta Gelongmy Palmo, ktra ya w staroytnej Indii. Bya, i nadal jest, dobrze znana z powodu nadzwyczajnych osigni, zrealizowanych dziki bogosawiestwom Awalokitewary. Tekst Mani khabum informuje, e urodzia si w rodzinie krlewskiej w pnocno-zachodniej Indii. Kiedy bya bardzo moda, zapragna wyrzec si uprzywilejowanej pozycji ksiniczki i podj ycie w klasztorze. Pniej zachorowaa na trd, stracia rce i stopy i zostaa zmuszona do opuszczenia klasztoru. Porzucona przez swoje suce w miejscu dalekim od ludzi, ya w stanie wielkiego smutku. Pewn pociech przynis jej sen. Ujrzaa w nim krla Indrabodhi, ktry udzieli jej bogosawiestwa i powiedzia: - Praktykuj medytacj Awalokitewary, a bdziesz w stanie osign wznios realizacj natury umysu. Postpujc stosownie do tej rady, zacza w dzie recytowa mantr Om Mani Padnie Hum, a w nocy mwi dug dharani Awalokitewary. Otrzymaa rwnie bezporednie wyjanienia od mahasiddhy Lwa Chway, ktry by dobrze znany ze swej realizacji [praktyki] Wielkiego Wspczujcego. Praktykowaa przez dugi czas i zacza czu gbokie znuenie. We nie ponownie otrzymaa wyjanienia, ktre umkny jej pamici. Tym razem miaa wizj Madziuri, ktry powiedzia jej: - Id do Lekar Szinpel i praktykuj [medytacj] Awalokitewary. W cigu piciu lat osigniesz urzeczywistnienie rwne Tarze. Wyruszya wic do miejsca wskazanego przez bstwo. Tam w niedugi czas potem osigna wznios realizacj. Nadal mwia rne mantry Awalokitewary, a ponadto zacza co drugi dzie godowa, powstrzymujc si od jedzenia i picia. Jest to praktyka njungne, skutkujca niezwykym oczyszczeniem. Dziki asce Awalokitewary zostaa cakowicie uleczona, jej koczyny odrosy i
42

staa si normaln, zdrow kobiet. W tym samym czasie jej medytacja znaczco postpia naprzd. W wieku 27 lat osigna pierwszy poziom bodhisattwy i otrzymaa przepowiedni od Tary, [ktra powiedziaa]: - Bdziesz w stanie speni aktywno Buddw trzech czasw. W kocu, po wielu latach medytacji i ascezy, w dzie peni ksiyca, podczas trzeciego miesica kalendarza tybetaskiego (sagadawa), pojawi si przed ni Awalokitewara z jedenastoma twarzami. Jego ciao zawierao wszystkie bstwa czterech klas tantr, pory jego skry promienioway rne czyste krainy. Gelongm Palmo wypeni zachwyt. Niemniej jednak powiedziaa do bstwa: - Szlachetny Awalokitewaro, wykonywaam twoj praktyk przez dugi czas i z duym wysikiem. Dlaczego dopiero teraz przyszede do mnie? - Nigdy nie byem oddzielony od ciebie, poczwszy od pierwszej chwili, w ktrej zacza medytowa na mnie - odpar Awalokitewara. - Nieustannie byem z tob, ale nie widziaa mnie z powodu karmicznych zason, ktre wci zakryway twj umys. Potem Awaokitewara udzieli jej swojej aski i nowych wyjanie. Otrzymaa wszystkie waciwoci dziesitego poziomu bodhisattwy i staa si tym samym, co sam Wielki Wspczujcy. Pami gelongmy Palmo pozostaa obecna w Tybecie, w szczeglnoci dziki praktyce niungne, z ktr jest zwizana. Wielu ludzi nadal j wykonuje.

Songtsen Gampo
W Tybecie pierwsz osob uznan za emanacj Awalokitewary by krl Songtsen Gampo, rzdzcy krain niegw w pierwszej poowie VII wieku naszej ery. Jego wielko polega gwnie na wprowadzeniu buddyzmu do jego kraju, Mani khabum podaje, e jego inkarnacja zamanifestowaa wol Awalokitewary w formie potnego monarchy, aby prowadzi lud tybetaski. Swoim boskim okiem Awalokitewara dostrzeg, e dojrzeli do tego. Mwi si, e podczas zapodnienia wszed do ona matki w postaci promienia soca. Wszyscy Buddowie i Bodhisattwowie zobaczyli wwczas, e Awalokitewara przejawi si na ziemi dla poytku Tybetaczykw. Tej samej nocy jego matka, krlowa, ujrzaa we nie, e jej ciao wyemanowao we wszystkich kierunkach promienie soca, a mskie i eskie bstwa skadaj ofiary. Zobaczya rwnie, e soce i ksiyc pojawiy si nad ni, aby chroni j jak parasol, a wiele kwiatw utworzyo dywan. Dowiadczya wtedy niekonceptualnej przejrzystoci. Kiedy dziecko si urodzio, wszyscy ujrzeli cudowne oznaki, ktre posiadao. W szczeglnoci jego czaszka bya ukoronowana ma gow Buddy Amitabhy. Pniej tradycyjna ikonografia zacza przedstawia krla z kapeluszem, majcym na celu ukrycie tej gowy. Takie [okolicznoci towarzyszyy] koncepcji i narodzinom krla, ktry - chocia urodzi si w
43

rodzinie bonu, przeszed na buddyzm i wprowadzi wspczucie i agodno tej tradycji w kraju, ktry uchodzi za barbarzyski. Poza swoj cile polityczn dziaalnoci, Songtsen Gampo - za porednictwem swego ministra Thonmi Sambhoty - wprowadzi do jzyka tybetaskiego alfabet, ktry zosta zapoyczony z [alfabetu] sanskryckiego. Zbudowa rwnie paac Potala i sanktuarium Dokhang. Dziki Songtsenowi Gampo, ktry by w istocie Awalokitewara, moemy lepiej zrozumie to specjalne ogniwo, czce Tybetaczykw z ich ulubionym bstwem.

Kjergangpa
Kjergangpa, yjcy w XII wieku lama, by trzecim - po Khjungpo Naldziorze i Moczokpie dzierawc linii Szangpa Kagju. By szczeglnie oddany Awalokitewarze i zobaczymy, e to dowiadczenie przywodzi nam na myl Gelongm Palmo. - Mam teraz cenn ludzk egzystencj - pomyla. - Nie powinienem zmarnowa jej, ale nada jej pene znaczenie. Powinienem wykorzysta j do osignicia penego przebudzenia i spenienia poytku wszystkich istot. Aby osign ten cel, przyjmuj zobowizanie nieustannego wykonywania praktyki Awalokitewary". Po wypowiedzeniu tej obietnicy, uda si do pustelni. Dzie i noc medytowa na Awalokitewar i mwi jego mantr. Awalokitewara pojawi mu si po trzech i p roku odosobnienia. Kjergangpa powiedzia do niego: - Przez trzy i p roku pozbawiaem si jedzenia i snu, bez przerwy mwiem twoj mantr i praktykowaem twoj medytacj. Dlaczego nie mogem ujrze ci przedtem? - Ujrzenie mnie uniemoliwiay ci dwie przeszkody - odpar Awalokitewara. - Pierwsz bya karmiczne zasony nagromadzone w twoim umyle od nie majcego pocztku czasu. Medytacja stopniowo uwolnia ci od nich. Drug bya nadzieja ujrzenia mnie. Medytowae i mwie mantr, oczekiwae, e pojawi ci si, a zarazem obawiae si, e nie uda ci si tego osign. Nadzieja i lk s dwiema wielkimi przeszkodami. W istocie od trzeciego dnia twojego odosobnienia byem obecny w twojej pustelni i od tego czasu nawet na chwil nie bylimy oddzieleni. Jednak dopiero teraz obie te przeszkody zostay usunite.

Gjalse Tome
Gjalse Tome, wspczesny III Karmapy Rangdziung Dorde (I poowa XIV w.), jest rwnie zwany Tome Zangpo, 'Dobrym Tome'. Jest on autorem sawnego tekstu 37 praktyk bodhisattwy, jak rwnie innych tekstw. Zgodnie uwaany przez Tybetaczykw za emanacj Awalokitewary, by obecnoci Wielkiego Wspczujcego wrd ludzi. Urodzi si w prowincji Tsang i mwi si, e jego narodzinom towarzyszy deszcz kwiatw i [inne] cudowne oznaki. W dziecistwie w naturalny sposb manifestowa wiele mioci i uczuciowoci wobec ludzi i zwierzt. Podobnie jak wielu dzieciom w jego wieku powierzono mu
44

dogldanie owiec i jakw. Jednak jego umys by tak pochonity Dharm, e ktrego dnia porzuci bydo i poszed, aby studiowa z lam. Przyj te lubowania mnisie i otrzyma imi Zangpo Pal. W cigu tych lat pozna wielkie zagadnienia filozofii buddyjskiej, winaj, pradniaparamit i madhjamik. Mwi si, e zapozna si ze wszystkimi tekstami, jakie przeoono z sanskrytu na tybetaski. Jego erudycja bya ogromna. Zamiast poprzestawa na abstrakcyjnym intelektualizowaniu, nieustannie zajmowa si chorymi, ubogimi i ebrakami. Bez ustanku prbowa uwolni ich od cierpienia. Zanotowano, e po przyjciu lubowa bodhisattwy - zobowizania do osignicia przebudzenia dla poytku istot ziemia zadraa i tcze owietliy ca przestrze. Praktykowa "sze wzw Kalaczakry". Lama, ktry udzieli mu wyjanie, wyzna, e przez wiele ywotw jego gwnym bstwem medytacyjnym by Awalokitewara. Udzieli mu szeregu inicjacji Awalokitewary oraz licznych wyjanie do praktyki. Kadego dnia wykonywa sto pokonw, sto razy okra stup i 21 razy odmawia pochway Tary. Przez 20 lata ycia, ktre spdzi na odosobnieniu, wykonywa praktyk niungne i medytowa na bodhicitt. Ktrego dnia mia wizj Awalokitewary z 11 twarzami, dziki ktrej w jego umyle pojawia si gboka realizacja unjaty. Trewo Tekden, jeden z wielkich uczniw III Karmapy, powiedzia mu: - Wielki Wspczujcy Awalokitewara nie jest freskiem na cianie, ani postaci na tance. Gdy Awalokitewara rodzi si w umyle jakiej istoty, wspczucie-unjata rozchodzi si na wszystkie istoty z tak du arliwoci jak mio matki do jej jedynego dziecka. Mwic to, mia na myli samego Gjalse Tome, ktrego uwaa za tosamego z ostatecznym Awalokitewara. We wszystkich okolicznociach Gjalse Tome patrzy wycznie na swoje wasne wady. Nigdy nie mwi o bdach innych, ale ocenia jedynie ich waciwoci. Miujca dobro i wspczucie byy w nim tak mocne, e w sposb naturalny uspokajay umysy mieszkajcych w pobliu ludzi. [W jego otoczeniu] nawet zwierzta pozbyway si strachu i agresji. Wydawao si, e dzikie zwierzta - jelenie, ptaki, psy i koty - zapominay o wzajemnej wrogoci. Wszystko, co posiada, rozda potrzebujcym, nie zatrzymujc niczego dla siebie. Rozda swoje ubranie, a nawet dywan, na ktrym siedzia, gdy ujrza biednego, ktry go potrzebowa. Kilku jego uczniw o czystej karmie naprawd widziao w nim Awalokitewar. Jego biografia jest zdumiewajca, jeeli wemie si pod uwag liczb lat, jakie spdzi na odosobnieniu, czas dedykowany na nauczanie i liczne napisane przeze teksty. Kade z tych dziaa wystarczyoby, aby wypeni cae ycie. Wszyscy lamowie jego czasw czuli wielk ufno i szacunek dla niego. Posiada niezliczonych uczniw. Te opowieci to tylko kilka sawniejszych [ywotw]. Wielu wielkich mistrzw w historii Tybetu utrzymywao i - nawet i dzisiaj - utrzymuje uprzywilejowany zwizek z Awalokitewara.
45

Konkluzja
Ta ksika pokazuje wiele poytecznych funkcji medytacji Awalokitewary. Na zakoczenie zacytujmy sowa Buddy [pochodzce z Nieustannego strumienia pyncego dla poytku istot], wyjaniajce poytki wynikajce z mwienia mantry: Om Mani Padme Hum jest sercem mdroci wszystkich Buddw. Jest kwintesencj piciu rodzin Buddw i mistrzw tajemnej cieki. Wyjanienia, ktre ucieleniaj kad z szeciu sylab, s rdem wszystkich waciwoci i bogosawiestw, korzeniem wszystkich pomylnych i szczliwych realizacji, oraz wielk ciek ku najwyszym istnieniom i wyzwoleniu. Suchanie, choby tylko raz, szeciu sylab doskonaego sowa, serca caej Dharmy, umoliwi [praktykujcemu] osignicie stanu niepowracajcego i stanie si przewonikiem, ktry wyzwala istoty. Poza tym, jeeli zwierz choby [tak mae jak] mrwka, usyszy t mantr przed mierci, odrodzi si w krainie bogoci po uwolnieniu si od tej egzystencji. Kiedy soce topi nieg, to przywoanie w swoim umyle tych szeciu sylab chocia raz, oczyszcza z wszelkich bdw i zason spowodowanych przez szkodliwe czyny nagromadzone w cyklu istnienia od nie majcego pocztku czasu i prowadzi do odrodzenia si w krainie bogoci. Samo tylko dotknicie liter mantry przekazuje inicjacj niezliczonych Buddw i Bodhisattww. Jeeli kontempluje siej choby raz, to suchanie [nauk], rozmylanie [nad nimi] i medytacja staj si skuteczne. Zjawiska okazuj si by dharmakaj. Otwiera si skarbnica dziaania dla poytku istot".

46

Spis treci NATURA BSTWA Ostateczny i wzgldny Awalokitewara Wspczucie Obecno Awalokitewary Powstanie Awalokitewary Kraina bogoci i Potala Mantra Om Mani Padme Hum ZASADY MEDYTACJI Od nieczystego do czystego Inicjacja Dwie fazy medytacji w wadrajanie: rozwojowa i speniajca Oglne znaczenie medytacji Awalokitewary Specyficzne funkcje dwch faz Cechy charakterystyczne fazy rozwojowej Uczenie si wizualizacji METODY MEDYTACJI Praktyki wstpne Faza rozwojowa Faza speniajca Konkluzja PRAKTYKA W YCIU CODZIENNYM Niech zjawiska wyzwol si same z siebie Niech sze grup zmysw wyzwol si same z siebie Niech okolicznoci wyzwol si same z siebie Praktyka we nie Praktyka podczas jedzenia MISTRZOWIE PRZESZOCI Gelongma Palmo Songtsen Gampo Kjergangpa Gjalse Tome KONKLUZJA
47

3 3 5 8 10 12 13 16 16 18 19 20 21 23 25 27 21 28 32 33 35 35 36 36 37 38 39 39 40 41 41 43