Dla prenumeratorw roczna licencja BALTIE

SZKOLNA
O D 1 9 9 9 R O K U

P I S Z E M Y

D L A

N A U C Z Y C I E L I

tygodnik nr 51/52 (533/534), rok XII, 21/28 GRUDNIA 2010 roku, ISSN 1508-6593, nr indeksu 32 1664, cena numeru czonego 12 z (w tym 0% VAT), wydaje Gazeta Szkolna Sp. z o.o.

Rwno pci w edukacji

Rwnouprawnienie pci jest jednym z waniejszych celw w polityce Unii Europejskiej. Ju od lat 70. ubiegego wieku powoli zaczto wdraa zarzdzenia dce do rwnego traktowania i stworzenia rwnych moliwoci dla wszystkich na naszym kontynencie. TEKST: AGATA MILATA-TROINSKA

najwikszy nacisk zosta pooony na zbadanie rwnouprawnienia pci w szkolnictwie podstawowym i rednim, a mniejszy na studiach wyszych. Eksperci przyjrzeli si wycznie sektorowi owiaty publicznej, pomijajc prywatn edukacj. Zatem jakie najistotniejsze kwestie ustalili badacze Eurydice? Zobaczmy. Po pierwsze, zostay przeanalizowane wszelkie publikacje dostpne na temat zwizkw midzy pci a edukacj. Literatura wskazuje na due znaczenie stereotypowego traktowania pci w szkolnictwie. Mona zauway, e zagadnienie pci w owiacie ulego przejciu od dziaalnoci na rzecz naprawy krzywd historycznych, kulturowych i edukacyjnych wobec dziewczt i kobiet do domeny midzykulturowych bada nad osigniciami egzaminacyjnymi i gorszymi, niby mona si spodziewa, wynikami nauki u chopcw. Szkolnictwa nie mona postrzega jako gwnego narzdzia do uzyskania rwnych moliwoci dla wszystkich, poniewa spoeczestwo jako cao samo nie zapewnia rwnego traktowania pci wystarczy choby spojrze na rnice w dochodach w zalenoci od pci. Jednak poprzez edukacj otrzymujemy wane warunki socjalizacji, tzn. interakcje zachodzce w szkole stanowi niezwykle wpywowy i zarazem nierozpoznany aspekt procesu socjalizacji u dzieci i modziey i przyjmowania przez nich okrelonych rl pciowych. Badania nad rnicami pci pokazuj, e trudno jest rozdzieli zachowania wrodzone od tych nabytych i rwnie trudne jest zrozumienie stopnia, w jakim stereotypy wpywaj na jednostkowe interpretacje oraz behawioralne i poznawcze rnice pci. Analiza literatury udowadnia rwnie, e tak naprawd ilo cech podobnych pomidzy pciami przewysza znacznie liczb rnic. Pomimo tego, stereotypowe mylenie jest gboko zakorzenione w spoeczestwie. Eksperci wskazuj te na to, jak wane jest, co nauczyciele rozumiej wiadomie i podwiadomie pod pojciami kobiecoci i mskoci. Ich percepcja tych kwestii jest decyCIG DALSZY NA STR. 4

W NUMERZE
MUZEUM W ARSENALE
Bohaterem naszego kolejnego spotkania bdzie Pastwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ktrego siedzib jest dawny Arsena. Ten wczesnobarokowy budynek z wewntrznym dziedzicem zosta wzniesiony w latach 1638-1643 z rozkazu krla Wadysawa IV Wazy, za budow kierowali nie byle jacy fachowcy, a generaowie artylerii Pawe Grodzicki i Krzysztof Arciszewski
Ryszard Wonica czytaj str. 9

miany, ktre wiatli politycy zaczli wprowadza, dotyczyy wielu aspektw ycia, w tym szkolnictwa. Mona odnie wraenie, e obecna sytuacja edukacji w Europie jest wzorowa pod ktem rwnoci traktowania pci. Jednak, czy naprawd moemy spocz na laurach i z penym przekonaniem powiedzie, e na progu XXI w. udao si nam osign rwno pci w owiacie? Podczas szwedzkiej prezydencji w UE w drugiej poowie 2009 r., Komisja Europejska zadaa sobie to wanie pytanie i zlecia znalezienie na nie odpowiedzi niezawodnej sieci Eurydice, czyli Sieci Informacji o Edukacji w Europie skadajcej si z 31 pastw czonkowskich UE, ktrej zadaniem jest opracowywanie analiz metod ksztacenia i systemw szkolnictwa, dokonywanie ich szczegowych porwna i wysnuwanie wnioskw na wakie tematy owiatowe. Obszerny raport zosta opublikowany w czerwcu 2010 r. w internecie pod nazw Gender Differen-

ces in Educational Outcomes: Study on the Measures Taken and the Current Situation in Europe [Rnice pci w wynikach edukacyjnych: badanie nad podjtymi dziaaniami i obecn sytuacj w Europie]. Okazuje si, e cho warunki ksztacenia zmieniy si radykalnie w cigu ostatnich kilku dziesicioleci, to wci istniej rnice pci w osigniciach szkolnych i wyborze kierunku nauki. Badanie Eurydice analizuje, czy te rnice doprowadziy do podjcia przez wadze pastwowe w krajach europejskich pewnych inicjatyw politycznych, na przykad propozycji zmian w prawie i ustawodawstwie odnoszcym si do owiaty, oglnokrajowych sonday, projektw i wszelkich innych rodkw dziaa majcych na celu rwno pci. Sprawozdanie powstao w oparciu o dane z okresu 2008/2009 i objo cay obszar sieci Eurydice za wyjtkiem Bugarii, Turcji i niemieckojzycznej czci Belgii. Naukowcy przyjrzeli si wszystkim poziomom edukacji, ale

UCIECZKA OD ODPOWIEDZIALNOCI
Ministerstwo Edukacji Narodowej od trzech lat unika odpowiedzialnoci za zbudowanie strategii wykorzystania technologii komunikacyjnoinformacyjnych w edukacji. Chciabym postawi tez, e jest to spowodowane przede wszystkim brakiem zrozumienia, czym jest spoeczestwo informacyjne ()
Marek Konieczniak czytaj str. 16-18

MAGIA OGRODW, CZYLI O TERAPEUTYCZNEJ FUNKCJI OGRODW

Ksika jest prb diagnozy aspiracji i planw yciowych modziey licew publicznych i niepublicznych oraz czynnikw je warunkujcych. Wpisuje si wic w nurt bada, ktry pozwoli prognozowa kierunek zmian aspiracji modziey w nastpnych latach oraz wyznacza obszar dziaa w zakresie preorientacji zawodowej. ()
Irena Borecka czytaj str. 24

Wikszo rnic to tylko streotypy

Fot. www.sxc.hu

650z 0z

Gazeta

AKTUALNOCI
Tu przed posiedzeniem rzdu, harcerze przekazali premierowi Donaldowi Tuskowi Betlejemskie wiato Pokoju. Pomie z betlejemskiej Groty Narodzenia Paskiego dotar do Polski ju po raz dwudziesty. Polscy harcerze Betlejemskie wiato Pokoju odbieraj od 1991 r. od swoich sowackich kolegw, a nastpnie przekazuj je na Ukrain, Litw i Biaoru. Sd Okrgowy w Opolu przyzna 1,2 mln z zadouczynienia licealicie, Oskarowi Langerowi, ktry w listopadzie 2004 r. na lekcji WF zama krgosup i jest sparaliowany. Zapaci ma urzd miasta, ktry ponadto ma te pokrywa koszty leczenia i wypaca doywotnio miesiczn rent w wysokoci 16 tys. z. Urzd miasta zapowiada apelacj od wyroku. Policjanci i straacy szukali ladw zaginionej nastolatki z okolic Aleksandrowa Kujawskiego (woj. kujawsko-pomorskie). W poszukiwaniach bior te udzia okoliczni mieszkacy. 14-letnia Ewelina, jechaa do szkoy rowerem. Do celu nie dotara; rower, w przydronym rowie, znalaza ssiadka. Mia uszkodzenia sugerujce, e mg zosta uderzony przez inny pojazd. O aferze plagiatowej rektora wrocawskiej AM, mwi prof. Katarzyna Chaasiska-Macukow, przewodniczca KRASP, rektor Uniwersytetu Warszawskiego: Gdybym znalaza si w takiej sytuacji jak profesor Andrzejak, zawiesiabym si w penieniu obowizkw, do wyjanienia sprawy, eby uatwi sytuacj swojemu rodowisku. I po to, aby nie szkodzi uczelni. Grony wypadek szkolnego autobusu w okolicy Filipowa niedaleko Suwak (woj. podlaskie). Autokar jecha lokaln tras pokryt niegiem; zjecha z jezdni na liskiej drodze i wpad do rowu. Jedno dziecko trafio do szpitala. Na szczcie jego obraenia nie s powane. Dzieci zostay odwiezione do szkoy przez rodzicw. Zabawa sylwestrowa z fajerwerkami na Podhalu, co roku koczy si dla kilku, a czasami nawet kilkunastu osb powanymi urazami doni i oczu. Wikszo z nich zostaje okaleczona na stae. Ku przestrodze policjanci z Nowego Targu nakrcili film, ktry teraz trafi do szk; licz, e taki film odniesie wikszy skutek ni apele czy pogadanki na lekcjach wychowawczych. Trzy osoby dwaj uczniowie i opiekunka trafiy z lekkimi obraeniami do szpitala w Szamotuach, po wypadku Gimbusa w Wartosawiu gm. Wronki (wielkopolskie). Wedug ustale policyjnych, autobus wiozcy trzynacioro dzieci do szkoy podstawowej zjecha z jezdni na liskiej nawierzchni i uderzy w drzewo. Owiatowa Solidarno w Olsztynie chce podwyek dla pracownikw obsugi i administracji olsztyskich szk. Szkolne wone, sprztaczki, ksigowe i kucharki, to grupa okoo 1,5 tysica pracownikw. Zdaniem zwizkowcw ich wynagrodzenie utrzymuje si od lat na niskim poziomie. To konsekwencja restrykcyjnej polityki pacowej miasta wobec tych osb. Dziennik Gazeta Prawna MEN sprawdzi, ile czasu w pracy spdzaj nauczycieGW: Kilkunastoosobowa grupa rodzicw z lubelskiej publicznej SP nr 6 wymusza na szkolnej spoecznoci rozwizania, ktrej ta reszta nie akceptuje. Dyrektorka szkoy najpierw odwoaa andrzejki, teraz odwoaa zabaw choinkow dla caej szkoy, bo grupka rodzicw stwierdzia, e katolicki wiatopogld nie pozwala na to, aby ich dzieci bawiy si w pitek. Dziennik Polski: Nowa ustawa o szkolnictwie wyszym, prawdopodobnie pozbawi tysice studentw prawa do stypendium naukowego. Teraz uczelnie dziel pienidze na p: na stypendia naukowe, tyle samo na socjalne. Od przyw Nowogardzie. Cige wizytacje odbieraj, jako szukanie hakw na szko i jej kierownictwo. W tej gminie wizytowalimy 19 innych szk i placwek odpowiada kuratorium. 100 szk i przedszkoli z miast i gmin poszkodowanych w powodzi dostanie zestawy naukowe Kidsmart, zawierajce wbudowany 19-calowy ekran, minimysz, klawiatur, mikrofon i suchawki dla dzieci, ktre nie potrafi jeszcze czyta i pisa. Inicjatyw tak zorganizowaa, pod patronatem minister edukacji, firma IBM z okazji Mikoajek oraz nadchodzcych wit Boego Narodzenia. Na kary doywocia, 25 i piciu lat pozbawienia wolnoci skaza sd w Kielcach trzech mczyzn, oskaronych o zabjstwo ze szczeglnym okruciestwem, 19-letniego maturzysty z Suchedniowa (witokrzyskie). Bartomiej zgin 25 maja 2002 r. w trakcie egzaminw maturalnych. Podejrzanych ujto trzy lata po zabjstwie. Nie znaleziono zwok chopaka. Prokuratura wszcza ledztwo w sprawie nauczycielki spod Rawicza, ktra fotografowaa nag uczennic. Do zdarzenia doszo w jednej z miejscowoci na terenie gminy Jutrosin. Rodzice zapisali 11-latk na korepetycje, bo miaa ona problemy z matematyk. Po kilku lekcjach dziewczynka przyznaa si, e nauczycielka zmusza j do pozowania nago. Nauczycielka mwi, e robia to w celach naukowych. szego roku, na stypendia dla najzdolniejszych bdzie jedynie 25 proc. To oznacza, e liczba osb je pobierajcych stopnieje z ok. 250 do 180 tysicy. Miesicznik Dyrektor Szkoy zrealizowa w 10 miastach w caej Polsce cykl nieodpatnych, regionalnych spotka pod hasem Nowoczesne technologie w szkole. W spotkaniach, ktre stay si polem do dyskusji i wymieniany pogldw, wzili udzia dyrektorzy szk, nauczyciele oraz przedstawiciele wadz samorzdowych. Uczniowie bdziskich szk ucz si programowania, wszystko za sprawa czeskiego informatyka, Bohumira Souku, ktry stworzy program Baltie, uczcy dzieci pisania programw. Baltie trafi ju do 16 szk w Bdzinie. Wkrtce, dostan go placwki: z Bytomia, Bielska-Biaej i Katowic. Pokazowa lekcja odbya si w wyposaonej w netbooki klasie IVa bdziskiej SP nr 10. Mielimy szst kontrol w cigu dwch lat, po Nowym Roku ma by kolejna. Polowanie na nasz dyrektork jeszcze si nie zakoczyo - alarmuj Gazet Wyborcz nauczyciele Gimnazjum nr 1 Naczelny rabin Polski Michael Schudrich, podczas spotkania z uczniami, zapala wiece chanukowe w czstochowskim Zespole Szk Plastycznych. Czsto si kontaktujemy - powiedzia mediom - bo czstochowska szkoa jest bardzo zainteresowana tradycj i kultur ydowsk. Jej konkurs powicony inspiracjom judaizmem w sztuce jest znany w caej Polsce. Cztery zatopione w karmelu karaluchy przygotowa jeden z uczniw dzkiego gastronomika. Jedzonko podano podczas zakoczonej XXXVII Wystawy Stow Okolicznociowych - dorocznego konkursu dla uczniw szkoy, na ktrym pokazywane s stoy witeczne i nietypowe potrawy. Owady zostay natychmiast zjedzone, ale nagrody gwnej im nie przyznano, bo byy przesuszone Przed sdem dla nieletnich stanie 9-letni ucze przemyskiej podstawwki, ktry swoim szkolnym kolegom krad telefony komrkowe. Wyciga je po prostu z tornistrw pozostawionych w wietlicy. ledztwo wykazao, e zleceniodawc bya jego 15letnia siostra, ktra pniej zajmowaa si sprzeda aparatw. Ona rwnie bdzie odpowiada przed sdem.

Fot. www.sxc.hu

le. Po zimowych feriach 8,5 tys. nauczycieli na zlecenie Instytutu Bada Edukacyjnych wypeni ankiet, w ktrej poinformuje, czym zajmuje si w pracy i ile czasu na to powica. Cz z nich bdzie zapisywa na bieco, w specjalnych dzienniczkach, czynnoci, jakie wykonuje w szkolnych murach. Lubelskie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej, co roku w grudniu prezentuje kalendarz na nastpne 12 miesicy. W tym roku to wydawnictwo ozdabiaj rysunki uczniw lubelskich szk. Dzieci przysyay prace na konkurs promujcy produkty LPEC. Najlepsze prace, wykorzystano w kalendarzu, ktre trafi do klientw przedsibiorstwa oraz do szk i uczestnikw konkursu. Grnolska Wysza Szkoa Handlowa w Katowicach znalaza si pod lup Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw. Uczelnia podpisywaa ze studentami umowy, ktre umoliwiay jej zatrzymywanie wiadectw maturalnych pod zastaw zapaty nalenoci. Poniewa zgodnie z prawem uczelnia moe stara si o swoje pienidze tylko przed sdem, musi zapaci 9 tys. z kary i usun bezprawny zapis.

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

Nowelizacja rozporzdzenia o stopniach awansu zawodowego nauczycieli

W Dzienniku Ustaw nr 235 opublikowane zostao rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej zmieniajce rozporzdzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli; bdzie obowizywa od 28 grudnia 2010 r. Istot nowelizacji jest zmiana 10 ust. 1 w celu stworzenia warunkw, ktre mog uatwi pozyskiwanie ekspertw do komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli ubiegajcych si o stopie awansu zawodowego. Zrezygnowano z wymagania, aby ekspert by zatrudniony w szkole tego samego typu i rodzaju, co szkoa, w ktrej jest zatrudniony nauczyciel ubiegajcy si o awans ( 10 ust. 1). Oznacza to, e aden z ekspertw nie bdzie ju musia, (cho oczywicie bdzie mg) spenia tego warunku. Zmiana ta zdaniem MEN pozwoli organom powoujcym komisje kwalifikacyjne

i egzaminacyjne wykorzystywa w szerszym zakresie list ekspertw, prowadzon przez ministra. Nie ograniczy ona jednak moliwoci powoywania do komisji ekspertw posiadajcych okrelone przepisami prawa kwalifikacje, ktrzy jednoczenie s zatrudnieni w szkole tego samego typu i rodzaju, co szkoa, w ktrej jest zatrudniony nauczyciel ubiegajcy si o awans. Oznacza to praktyczne uatwienia dla samorzdw, ktre jako organy prowadzce szkoy, powouj komisje egzaminacyjne dla nauczycieli ubiegajcych si o awans na stopie nauczyciela mianowanego. Gminom atwiej bdzie dobiera ekspertw do

komisji egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegajcych si o awans na stopie nauczyciela mianowanego. Zmiana dotyczy te organw sprawujcych nadzr pedagogiczny, ktre powouj komisj kwalifikacyjn dla nauczycieli starajcych si o stopie nauczyciela dyplomowanego. W rozporzdzeniu zawarto take bardzo rozsdny przepis przejciowy, rozstrzygajcy, e do postpowa wszcztych na podstawie wnioskw o podjcie postpowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, zoonych przed dniem wejcia w ycie rozporzdzenia, stosowa si bdzie dotychczasowe przepisy.

Jak fundusze europejskie su owiacie?

rodki finansowe z Unii Europejskiej pomagaj w podwyszaniu poziomu wyksztacenia modych ludzi, dziki czemu rosn take ich szanse na rynku pracy powiedziaa wiceminister Lilla Jaro z MEN, inaugurujc oglnopolsk konferencj Fundusze unijne wsparcie rozwoju owiaty. Jej zdaniem, pochodzce z UE rodki finansowe, to midzy innymi szansa dla szk na otwarcie na dziaalno pozalekcyjn i wspprac z wieloma partnerami. Bardzo wane jest rwnie, e te rodki umoliwiaj podwyszenie poziomu ksztacenia i doskonalenia nauczycieli. Podczas konferencji m.in. podsumowano realizacj Priorytetu III Programu Operacyjnego Kapita Ludzki. W ramach wszystkich dziaa i poddziaa tego priorytetu do 6 grudnia tego roku podpisano 222 umowy o dofinansowanie projektw na czn kwot prawie 2 mld z. Za porednictwem MEN rodki te trafiy do szk, placwek i instytucji owiatowych, uczelni, nauczycieli i uczniw. Dziki Unii 670 tys. uczniw bdzie mogo skorzysta z zaj pozalekcyjnych, a dla ponad 900 nauczycieli przedmiotw zawodowych organizowane s stae w przedsi-

biorstwach. Prowadzone s take studia przygotowujce nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania pocztkowego, a w prawie 300 szkoach odbywaj si praktyki studenckie przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela. W tym czasie zakoczya si te realizacja 10 projektw systemowych i 18 projektw konkursowych. Ponadto instytucje wpierajce owiat realizuj 26 projektw systemowych przez, dziki czemu mona byo m.in. przeprowadzi pilotae nowych egzaminw gimnazjalnych i maturalnych oraz zmieni podstaw programow. W roku 2011 zaplanowano przeprowadzenie trzech konkursw, na ktre przezna-

czono ok. 375 mln z. Na umoliwienie studentom odbywania praktyk przygotowujcych do wykonywania zawodu nauczyciela do wykorzystania przeznaczy si ok. 180 mln z. Bdzie te 150 mln z na konkurs, ktry umoliwi nauczycielom ksztacenia zawodowego odbycie praktyk w przedsibiorstwach. W ramach trzeciego z konkursw kosztem 45 mln z - maj zosta opracowane innowacyjne programy nauczania w zakresie przedsibiorczoci, przedmiotw matematycznoprzyrodniczych i technicznych, Szczegy bd dostpne ju na pocztku stycznia na stronie internetowej MEN, w zakadce powiconej funduszom europejskim: www.efs.men.gov.pl.

Geometria sabo, czytanie zada ze zrozumieniem niele

Blisko 4 tys. uczniw pierwszych klas gimnazjw ze 120 szk z caego kraju zmierzyo si w listopadzie z cakowicie dobrowolnym sprawdzianem z matematyki. Przez 90 minut rozwizywali on-line test zoony z 22 zada. Musieli, np. wyliczy cen telewizora po obnice albo poda, o ktrej godzinie dotrze do celu spniony pocig. Jak poradzili sobie gimnazjalici z przedmiotem, ktry, jako obowizkowy, bd zdawa na maturze? Na porywy nie ma co liczy: na 39 moliwych punkw uczniowie uzyskali rednio 19,67, a wic uplasowali si w poowie oczekiwa i moliwoci. Autor e-sprawdzianu, znany ju za podobnych dziaa dr Jacek Stado z Politechniki dzkiej, podkrela, e wyniki pierwszakw nie odbiegaj znaczco od tych, jakie uzyskali ci sami uczniowie podczas sprawdzianu koczcego szko podstawow. Tam jednak matematyce powicono tylko kilka zada na arkuszu i nie wszystkie umiejtnoci mogy by sprawdzone. Obecny test pokaza, natomiast, e gimnazjalici sabo radz sobie z geometri. Sprawdzian wymaga od nich tylko obliczania pl czy obwodw, a problem zaczyna si, kiedy trzeba dostrzec figury geometryczne w wikszej caoci. Cakiem niele za to daj sobie rad z czytaniem ze zrozumieniem zada z treci. E-sprawdzian to pierwszy etap Oglnopolskiej

Akcji Diagnozy Matematycznej projektu rozpisanego na trzy lata. Ci sami uczniowie rozwi podobny test w drugiej i trzeciej klasie gimnazjum. Dziki temu bdzie mona jako wyliczalnie oceni ich postpy w nauce. Nauczyciele ju wiedz, na czym powinni si skupi. Za rok dowiedz si, jakie s wymierne efekty ich pracy z uczniami przypomina Stado To pierwszy projekt, ktry zbada tzw. edukacyjn warto dodan, co znaczy, e okreli, jaki wpyw na postpy uczniw w matematyce ma szkoa, a jaki jest skutkiem ich wasnych wysikw.

Minister optymista
W Bibliotece Narodowej w Warszawie, pod hasem Czytanie wcza, odby si Kongres inauguracyjny Republiki Ksiki. W ten sposb zainicjowano powstanie koalicji na rzecz promocji czytelnictwa, zawizanej przez przedstawicieli wadz, twrcw, bibliotekarzy i czytelnikw. Republik Ksiki honorowym patronatem obja Anna Komorowska; w spotkaniu zaoycielskim uczestniczya te minister edukacji Katarzyna Hall, czonek Rady Ministrw Micha Boni, wiceminister spraw wewntrznych i administracji Piotr Koodziejczyk. Jest to kampania obywatelska czca rne rodowiska wobec zagroe wynikajcych ze spadajcego w Polsce poziomu czytelnictwa, wprowadzenia podatku VAT na ksiki i czasopisma specjalistyczne oraz groby systematycznego zmniejszania si liczby kompetentnych odbiorcw kultury. Remedium na to maj by

m.in. dziaania, w wyniku ktrych biblioteki, szczeglnie w maych miastach i wsiach, powinny sta si centrami lokalnych rodowisk i swoistymi bramami dostpu do wiedzy i kultury. Minister kultury Bogdan Zdrojewski, ktry podpisa deklaracj zaoycielsk Republiki Ksiki, obieca zainwestowanie ponad 100 mln z z przyszorocznego budetu ministerstwa kultury w promocj czytelnictwa oraz popraw stanu bibliotek. Ok. 35 milionw z przeznaczy si na digitalizacj zasobw bibliotecznych, minimum 15 milionw z na zakupy do bibliotek, okoo 20 milionw na popraw infrastruktury bibliotek. Te kwoty pochodz bezporednio z budetu ministerstwa kultury, podobna kwota na popraw infrastruktury bibliotek przeznaczona zostanie z programw operacyjnych, czyli Funduszu Promocji Kultury. Republika Ksiki ma przeciwdziaa wykluczeniu kulturowemu wynikajcemu z nie czytania ksiek. Chcemy szuka powiedzia Zdrojewski praktycznych rozwiza, aby wiadomo ko-

niecznoci czytania bya powszechna (...) Na program, ktry prezentujemy w bibliotece, skada si kilka przedsiwzi. Przede wszystkim - inwestycje w same biblioteki, ich infrastruktur, szerokopasmowy Internet, zwikszanie rodkw na zakupy biblioteczne. Potrzebne jest budowanie wiadomoci koniecznoci rozwijania czytelnictwa we wszystkich formach tych tradycyjnych, ale take za pomoc e-bokw i audiobookw. eby jednak nie wszystko byo proste i oczywiste - gwd programu. Oto, zapytany o przewidywane skutki wprowadzenia od nowego roku 5 proc. podatku VAT na ksiki, minister powiedzia, e nie przewiduje, aby ta zmiana wywara jaki wikszy wpyw na poziom czytelnictwa w Polsce. Mam nadziej, e rok 2011, pierwszy, w ktrym podatek VAT na ksiki bdzie wynosi 5 proc., bdzie te pierwszym rokiem, w ktrym czytelnictwo wzronie. Powoa si przy tym na przykad Danii, gdzie VAT na ksiki jest wysoki, ale take poziom czytelnictwa jest najwyszy w Europie. Polska miaa dotd naj-

niszy moliwy VAT na ksiki i najnisze czytelnictwo. Wzrost podatku VAT na ksiki o 5 proc. spowoduje wzrost cen ksiek o 2-3 proc., co nie powinno spowodowa adnych ujemnych skutkw na rynku czytelniczym. W tym kontekcie, dziaalno zawizanej w Republiki Ksiki przyczyni si do dwukrotnego wzrostu zakupw ksiek przez Polakw w cigu dwu lat. Obecnie na ksiki wydajemy przecitnie okoo 17-18 z rocznie. Oceniam, e moemy wydawa dwa razy wicej. Czytelnictwo obecnie wyglda tak, e okoo 40 proc. Polakw deklaruje przeczytanie jednej ksiki rocznie. Wedle mojej oceny jestemy w stanie poprawi ten wskanik, tak, aby wyrwna do poziomu Niemiec lub Francji. Licz te na wzrost czytelnictwa e-bookw doda Zdrojewski. Wypowied ministra zostaa zdrowo obmiana przez opozycj. Zwolennicy koalicji mwi dyplomatycznie, ze jego urzdowy optymizm wydaje si by przesadzony.

aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

CIG DALSZY ZE STR. 1 dujca dla relacji z uczniami i moe owocowa lub nie rwnoci pci w szkole. Stereotypy na temat pci mog by wzmacniane lub osabiane (na szczcie!) poprzez podrczniki szkolne. Nawet jeli nauczyciele wierz, e traktuj wszystkich swoich uczniw rwno bez wyjtku, badania przeprowadzone w wielu krajach dowodz, e s bardziej skonni upomina, kara i zwraca wicej uwagi na uczniw, a nie na uczennice, jednoczenie powodujc wiksz zaleno w kontekcie pomocy w nauce u uczennic. Innymi sowy, zarwno nauczyciele i nauczycielki maj tendencj do stymulowania biernoci i konformizmu u uczennic, a z kolei uczniw zachcaj do niezalenoci i indywidualizmu. Z tego powodu pozwalaj chopcom na wybryki, a z drugiej strony oczekuj od dziewczynek podjcia si bardziej domowych zaj, na przykad sprztnicia klasy, wytarcia tablicy, pomocy innym. Ankiety pokazuj te, e uczennice uwaa si za bardziej podatne na wpywy i skonne do wsppracy, a chopcw za bardziej pewnych siebie i zdolniejszych. W pewnym maltaskim badaniu zacytowanym w raporcie Eurydice dziewczynki byy przedstawiane jako lepsze od chopcw w naukach przyrodniczych, jednak powd podawany przez nauczycieli by stricte zwizany z zachowaniem, a nie z intelektem czy zdolnociami poznawczymi nauczyciele twierdzili, e uczennice pracoway skrupulatniej i bardziej przykaday si do nauki ni ich koledzy. W taki oto sposb brak wiadomoci ze strony nauczycieli odnonie tego, jak uywaj oni pci do organizowania i klasyfikowania w pracy szkolnej, mia z pewnoci dogbny wpyw na zachowanie uczniw w badanych maltaskich placwkach owiatowych. Drug wan kwesti ustalon przez ekspertw Eurydice jest to, e pe jest tylko jednym, ale nie jedynym, czynnikiem, ktry decyduje o osigniciach z rnych przedmiotw szkolnych. Status spoecznoekonomiczny jest bardziej wpywowy w tym zakresie, zatem aby skutecznie wspiera uczniw, ktrych wyniki s sabsze ni wskazuj na to moliwoci, istotne jest wzicie pod uwag nie tylko pci, ale przede wszystkim pochodzenie rodzinne. Osignicia chopcw i dziewczt s odmiennie warunkowane gwnie przez czynniki spoeczno-kulturowe, takie jak wybr zawodu i kariery, aspiracje wobec przyszej pracy. Ponadto okazuje si, e osignicia szkolne zale rwnie od sposobu oceniania i rodzaju testu. W zalenoci do proporcji pyta otwartych i pyta wielorakiego wyboru, wyniki z testw mog podkrela rnice pci bardziej lub mniej. Wiksza ilo zada wymagajcych lepszych kompetencji z matematyki bdzie faworyzowa chopcw, a z czytania dziewczta. Przewaga uczennic w lepszym czytaniu ze zrozumieniem jest wyrana wrd wszystkich badanych krajw, bez wzgldu na grup wiekow czy rodzaje i dugo eksperymentw dziewczyny czytaj wicej i chtniej ni chopcy. Co si tyczy mate-

matyki, uczniowie obu pci osigaj podobne wyniki w czwartym i smym roku obowizkowej nauki w wikszoci pastw. Matematyczna przewaga chopcw nad dziewczynami ukazuje si dopiero w pniejszych latach nauki i najbardziej rzuca si w oczy wrd uczniw, ktrzy uczszczaj na te same zajcia i w tym samym przedziale wiekowym. Nie ma rnic pci, jeli chodzi o najsabsze wyniki z matematyki i nauk przyrodniczych w wikszoci badanych krajw, cho w okoo jednej trzeciej europejskich systemw owiatowych uczennice zazwyczaj rozwizuj testy na niszych poziomach ni ich koledzy. Na szczcie rnice pci s najmniej wyrane w wynikach z nauk przyrodniczych. Pomimo tego, e dziewczyny rozwizuj testy rwnie dobrze jak chopcy w niemal wszystkich pastwach, uczennicom wydaje si, e s po prostu sabsze z chemii ni uczniowie. Z drugiej strony, co ciekawe, zarwno chopcy, jak i dziewczta, s podobnie zainteresowani przyrod i s tak samo skonni do studiowania tych przedmiotw i poszukiwania pracy w branach powizanych w jaki sposb z naukami przyrodniczymi. Ze sprawozdania Eurydice mona si dowiedzie take, e w wielu pastwach brak rwnoci pci jest przedmiotem troski, jednak rzadko gdzie dziaa polityka radzca sobie z t kwesti caociowo. Ustawodawstwo rni si w duym stopniu w zalenoci od kraju: z jednej strony rnice te dotycz stopnia, w jakim rwno pci jest wpasowana w rozmaite akty prawne, a z drugiej strony niektre pastwa skupiaj si na jednym lub kilku aspektach zwizanych z rwnoci pci, na przykad rwne traktowanie, rwne moliwoci, rwne osigane wyniki. Ile krajw europejskich, tyle ram polityki w zakresie rwnouprawnienia pci w owiacie poczwszy od zupenego braku dziaalnoci politycznej, a skoczywszy na szerokim zdefiniowaniu problemw. Cho prawie wszyscy rozpoznaj znaczenie rwnych szans dla kobiet i mczyzn, niestety tylko nieliczne pastwa postawiy sobie za cel rwno osigni szkolnych i wprowadzenie strategii integracji pci w edukacji. Najpowszechniejszym celem polityki rwnouprawnienia pci w edukacji jest kwestionowanie rl i stereotypw, a w nawizaniu do tej podstawowej aspiracji kraje koncentruj si na zwalczaniu molestowania i przemocy, na zwikszaniu liczby kobiet w zgromadzeniach ustawodawczych, a take na przeciwdziaaniu schematom osigni determinowanych pci. Pierwszy cel, tj. podwaanie tradycyjnych rl pci, jest osigany poprzez doradztwo zawodowe, poprawianie programw nauczania, ksztacenie modziey wiadome i wyczulone na potencjalne problemy zwizane z pci. Wada obecnych strategii polega na tym, e s one zbytnio skoncentrowane na dziewcztach, tzn. powica si bardzo duo uwagi na zaangaowanie uczennic w nauki techniczne, a nie zachca si wystarczajco chopcw, aby wybierali zawody opiekucze. Naley tutaj pa-

mita, e zwalczanie stereotypowych rl pci moe by skuteczne wycznie, gdy dziaania odbywaj si w obu kierunkach. Drugi wspomniany polityczny priorytet, czyli eliminacja molestowania i przemocy opartej na pci, jest czsto ograniczony do indywidualnych projektw i inicjatyw organizacji pozarzdowych. Szkoda, e tylko w niewielu miejscach jest on zintegrowany w oglnokrajowe strategie. Zwikszanie reprezentacji kobiet w zgromadzeniach ustawodawczych i na wysokich stanowiskach w edukacji jest take wanym i niezupenie nowym trzecim celem politycznym. Chodzi tutaj o promowanie zwikszania liczby kobiet jako dyrektorw szk oraz umoliwianie kobietom objcia katedr uniwersyteckich. Eksperci Eurydice informuj, e zgodnie ze statystykami wikszo pastw ma jeszcze bardzo duo do zrobienia w tej kwestii. Podobnie rzecz si ma odnonie przeciwdziaania schematom osigni determinowanych pci, tj. zapobiegania sabym wynikom szkolnym u chopcw. Niewiele oglnokrajowych strategii zajmuje si tym zagadnieniem. Po czwarte, w swoim raporcie sie Eurydice przyjrzaa si programom nauczania, doradztwu i specyfice szk jako narzdziom do zwalczania stereotypw pci. Badacze odnotowali, e czyni si wysiki, aby wczy w podstawy programowe w krajach Europy rwnouprawnienie pci jako temat okrelonego przedmiotu lub midzyprzedmiotowe zagadnienie. Z wiadomoci jest to, e nic nie robi si w kierunku rozwinicia odpowiednich metod nauczania wyczulonych na kwesti rwnoci pci. A szkoda, poniewa takie wytyczne mogyby pomc w rozprawieniu si ze stereotypami pci w zakresie zainteresowa i nauki. Co si tyczy przygotowania do ycia w rodzinie i wychowania seksualnego, niektre pastwa przyznaj, e z powodu wzgldnie duej swobody w wyborze materiaw i metod nauczania przedmioty te wci s nauczane w nieskuteczny sposb. Fakt, e te przedmioty s nieobowizkowe, wcale nie pomaga w szerzeniu rwnoci pci. Doradztwo zawodowe jest domen, w ktrej odbywa si wiele ciekawych projektw nawizujcych do omawianego zagadnienia. Cho mnstwo europejskich pastw moe si pochwali takimi inicjatywami, nieliczne mog si poszczyci jednak narodow polityk zwalczajc stereotypy pci w szkole. Naley wspomnie te tutaj o deficycie inicjatyw, ktrych adresatami byliby szczeglnie chopcy. Z kolei w szkoach, w ktrych programy dziaania i specyfika placwki zawieraj wytyczne odnonie rwnoci pci, przepisy te przede wszystkim stawiaj sobie za cel przeciwdziaanie molestowaniu i przemocy determinowanej pci. Eksperci podkrelaj, e rodzice, ktrzy przecie odgrywaj istotn rol w wychowaniu dzieci i modziey, s prawie cakowicie pominici w rzdowych projektach. Niestety, bardzo mao jest inicjatyw informujcych o sprawach rwnoci pci i jeszcze mniej uwagi powica si

zaangaowaniu rodzicw uczniw w promowanie rwnouprawnienia w edukacji. Kolejn kwesti, ktr badanie uwydatnia, jest fakt, e dziaania majce za zadanie zmniejszenie przepaci midzy pciami skupiaj si gwnie na sabych wynikach w nauce chopcw. Na czym te gorsze wyniki polegaj? Najwczeniejsze rnice w osigniciach pomidzy chopcami i dziewcztami zarysowuj si w nawarstwianiu si zalegoci w nauce i powtarzaniu klas. To uczniowie, a nie uczennice, najczciej maj zalegoci i to wanie chopcy w wikszoci przypadkw (ok. 60%) s zmuszeni repetowa. Cho zalety i wady powtarzania klasy s kwesti sporn, w jednej trzeciej krajw europejskich funkcjonuje zasada automatycznego przechodzenia z klasy do klasy na poziomie szkoy podstawowej. Chopcy przewaaj rwnie wrd osb, ktre przedwczenie rzucaj nauk, a wicej dziewczyn zostaje absolwentami szk rednich. Jedynie w Bugarii, Rumunii i Czechach proporcja chopcw i dziewczt rzucajcych szko jest taka sama. Z kolei Turcja jest wyjtkiem tutaj wikszo osb zbyt szybko koczcych przygod z nauk stanowi pe pikna. Przecitnie jednak w caej Europie rnica midzy pciami wynosi 4% na niekorzy chopcw, tzn. ok. 54% chopcw i 46% dziewczt rzuca szko, zanim zdobdzie dyplom. Uczennice zazwyczaj otrzymuj wysze stopnie na koniec roku i w egzaminach koczcych dany etap edukacyjny, co pomaga im w rozpoczciu studiw wyszych. W niektrych pastwach zostay wprowadzone w ycie specjalistyczne programy, ktre maj za zadanie poprawi umiejtnoci czytania u chopcw oraz pomc dziewcztom w osigniciu lepszych wynikw w matematyce i naukach przyrodniczych. Te dziaania mona podzieli na cztery grupy: (1) oglne prby poprawienia wynikw chopcw, (2) rodki zapobiegajce rzucaniu nauki, ktre s skierowane na chopcw lub maj poredni wpyw na nich, (3) inicjatywy na rzecz lepszych osigni w zakresie okrelonych zagadnie, tj. w czytaniu (chopcy) i motywowaniu do nauki z matematyki (dziewczyny), (4) programy dla grup chopcw lub dziewczt szczeglnie zagroonych wypadniciem z systemu edukacji, na przykad dziewczta romskie. Uczeni przyjrzeli si te interesujcej sprawie, jak s oddzielne szkoy dla chopcw i dziewczt. Ostatnimi czasy sporo si mwio o tej idei w wielu miejscach w Europie, nie tylko w kontekcie szkolnictwa prywatnego i wyznaniowego. W nowej interpretacji popierajcej istnienie oddzielnych szk chodzi o to, e takie placwki daj dzieciom wicej swobody w wyborze przedmiotw, ktre nie s kojarzone stereotypowo z dan pci, oraz miejsca te pomagaj dziewcztom podnie pewno siebie i zachcaj chopcw do wzmoonej pracy, zapewniajc im komfort nie martwienia si o ich image twardziela. Jednak rnorakie badania nad skutecznoci

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

Sidm z kolei rzecz, na ktr zwracaj uwag eksperci Eurydice, jest opanowanie zawodu nauczyciela przez kobiety. Pe pikna stanowi zdecydowan wikszo nauczycieli w szkole podstawowej i gimnazjum, jednak proporcja kobiet do mczyzn zmienia si w zalenoci od poziomu edukacji im modsze dzieci, tym wiksza jest liczba nauczycielek. We wszystkich krajach Europy, za wyjtkiem Turcji, w podstawwkach naucza wikszo kobiet: od 65% w Grecji do 95-98% nauczycielek w Sowenii, Czechach, Woszech, na Wgrzech, otwie i Litwie. Na poziomie szkoy niszej redniej, tj. polskiego gimnazjum, statystycznie wci przewaaj kobiety w roli nauczycieli, cho jest tu ju wicej mczyzn; odsetek nauczycielek wynosi od 52% w Lichtensteinie, do 86% na otwie. Z kolei na poziomie szkoy wyszej redniej, tj. technikum czy liceum, liczba nauczycielek wyranie spada w ok. jednej trzeciej pastw europejskich nauczajce kobiety stanowi pomidzy 45-56% pedagogw. Ta tendencja jest jeszcze bardziej klarowna w szkolnictwie wyszym w poowie badanych krajw mniej ni 40%

Nauczyciele to nadal rzadko w szkoach

Eksperci w sprawozdaniu Rnice pci w wynikach edukacyjnych wyszczeglnili na koniec najwaniejsze rodzaje dziaa, ktre mog rozwiza kwestie rwnoci pci w owiacie. Po pierwsze, naley wyeliminowa stereotypy pci z podrcznikw i wszelkich materiaw, po ktre siga ucze w szkole. Przyszli i obecni nauczyciele i dyrektorzy powinni otrzyma praktyczne rady na temat promowania rwnoci pci i poprawienia specyfiki szkoy. W zakresie organizacji nauczania adekwatnym pomysem jest wprowadzenie obowizkowego uczestnictwa dla wszystkich uczniw w przedmiotach typowo kobiecych i mskich lub ograniczenie uczniom moliwoci wyboru przedmiotw. Niezbdne jest oczywicie rozwinicie i utrzymanie dobrych relacji midzy nauczycielem i uczniem, relacji penych szacunku i braku dyskryminacji, gdy jest to kluczem do zmian w percepcji tego zagadnienia w szkole. Zaleca si rwnie podjcie prb przycignicia wikszej liczby mczyzn do zawodw zwizanych

Fot. www.sxc.hu

oddzielnych szk dla chopcw i dziewczt nie doszy do jednoznacznych wnioskw odnonie poprawiania osigni uczniw i uczennic. Oprcz tego, szara rzeczywisto pokazuje, e utrzymanie takich szk nie jest ekonomicznie opacalne. W wielu krajach wprowadzenie koedukacyjnego systemu szkolnictwa uwaa si za krok naprzd w kierunku rwnoci pci, krok, ktry zrobiono tak naprawd mniej ni 50 lat temu. Ponowne wprowadzenie oddzielnych szk zatem nie wydaje si by w ogle atrakcyjn propozycj dla czci Europejczykw. Zreszt zaledwie w siedmiu obszarach na naszym kontynencie funkcjonuj publiczne oddzielne szkoy dla rnych pci: w Szkocji dziaa 1 taka szkoa, w Walii 7, na Malcie 25, w Grecji 27, w Pnocnej Irlandii 77, w Republice Irlandii 120, a w Anglii ponad 400. Jak wida, na Wyspach Brytyjskich oddzielne placwki ciesz si spor popularnoci, co wynika z tego, e tradycyjnie takie szkoy uwaa si za lepsze. Zwaszcza w Anglii szkoy elitarne, tj. te z najwyszymi osigniciami, s zarazem szkoami tylko dla uczniw jednej pci. Jeszcze inne, istotne tutaj, zjawisko wystpujce w niektrych pastwach dotyczy przede wszystkim szk rednich: technikw i zawodwek. Zjawisko to polega na tym, e cho dana placwka nie jest oficjalnie wycznie dla chopcw czy dziewczt, tradycyjnie aplikuj i uczszczaj do niej gwnie uczniowie lub uczennice. Wida wyranie, e taka tendencja czy si nierozerwalnie z wyborem kariery determinowanym stereotypem pci. Pomimo tego e publiczne oddzielne szkoy dla chopcw i dziewczt nie s powszechne w wikszoci krajw, szkoy te mona odnale w prywatnym sektorze owiaty w prawie wszystkich pastwach; s to zazwyczaj szkoy wyznaniowe: katolickie, protestanckie i muzumaskie.

osb pracujcych na uczelniach to kobiety. Z czego wynika fakt, e tak duo kobiet zostaje nauczycielkami w podstawwkach? Wiele osb wskazuje na niskie pensje i brak moliwoci rozwoju kariery jako co, co zniechca mczyzn do podejmowania takiej pracy. Lecz w pastwach, w ktrych zawd nauczyciela cieszy si wielkim prestiem, jak na przykad w Finlandii, i jest profesj dobrze patn, jak m.in. w Luksemburgu, i tak i tak kobiety stanowi wikszo grona nauczycielskiego w szkolnictwie obowizkowym. To sugeruje, e praca nauczyciela mocno kojarzy si z pojciem opieki nad dziemi, przez co nawizuje do tradycyjnej roli kobiet, a nie mczyzn. Trzeba jeszcze zauway z drugiej strony, e kierowanie szkoami pozostaje w duym stopniu w gestii mczyzn i niestety brak jest jakichkolwiek rzdowych inicjatyw zachcajcych do wikszej rwnowagi pci w tym zakresie. Musimy pamita, e nauczyciele pomagaj dzieciom i modziey w rozwiniciu ich pojmowania rl pciowych. W szkole podczas nauki pedagodzy maj moliwo stymulowania uczniw do mylenia krytycznego i kwestionowania stereotypw na temat pci. Zatem wane jest, aby obecni i przyszli nauczyciele otrzymali waciwe szkolenie z zakresu problematyki spoecznej i kulturowej tosamoci pci. Dziki temu bd mogli oni pomc w przeamaniu stereotypowego mylenia o pci w szkoach. Na podstawie zebranych danych raport Eurydice pokazuje, e strategie na rzecz rwnoci pci w szkolnictwie wyszym koncentruj si przede wszystkim na segregacji poziomej, a w znacznie mniejszym stopniu na tej pionowej. Segregacja pozioma oznacza, e mode kobiety i mczyni wybieraj rne kierunki studiw mao kobiet decyduje si na inynieri i budownictwo (25% absolwentw tych kierunkw to kobiety) czy na matematyk, nauki przyrodnicze i informatyk (40% kobiet), a mao mczyzn idzie do kolegiw nauczycielskich (80% absolwentw tych wydziaw w krajach czonkowskich UE to kobiety) czy na socjologi, przedsibiorczo i prawo (wrd absolwentw tych kierunkw kobiety stanowi nieznaczn wikszo). Rnice w wyborze studiw mog nawizywa do interpretacji przypisanych rl pciowych, jak i do powszechnego uznania wartoci kojarzonych z okrelonym przedmiotem studiw, tzn. niektre dziedziny s uwaane za typowo mskie (inynieria, nauki przyrodnicze), a inne za kobiece (edukacja, zdrowie i opieka). To utrudnia przedstawicielom pci przeciwnej angaowanie si w upragnione kierunki studiw bez kwestionowania kultury i grupy dominujcej oraz wasnej tosamoci. W wielu krajach przeprowadza si rozmaite inicjatywy majce na celu zachcenie modych kobiet do wyboru dziedzin mskich (na przykad polska akcja Dziewczyny na politechniki czy austriacka Frauen in die Technik [niem. Kobiety w inynierii]), ale praktycznie brak jest dziaa na rzecz wyboru kobiecych kierun-

kw przez mczyzn. Segregacji poziomej zapobiega rwnie odpowiednie doradztwo zawodowe w szkoach rednich. Segregacja pionowa odnosi si do pojcia tzw. szklanego sufitu, czyli zjawiska zmniejszajcej si liczby kobiet na uczelniach wyszych z kadym stopniem naukowej kariery. Ju na poziomie studiw doktoranckich kobiety nie stanowi poowy absolwentw (w UE 44%), a jeszcze gorzej dla kobiet wyglda sytuacja w stopniu profesora. Badacze Eurydice podkrelaj jednak, e na szczcie od 1998r. mona zauway powolny wzrost liczby kobiet wrd pracownikw uniwersytetw. Zaledwie w jednej trzeciej unijnych krajw podjto kroki, aby zaradzi segregacji pionowej w szkolnictwie wyszym. Dziaania te polegaj na finansowym wsparciu uniwersytetw, aby promoway zatrudnianie kobiet naukowcw, na dodatkowym poradnictwu dla modych nauczycielek uniwersyteckich oraz na tworzeniu przyjaznych warunkw dla doktorantek, ktre zostay matkami.

z opiek, take t wczesnoszkoln, i jednoczenie prb propagowania wikszego udziau kobiet na kierowniczych stanowiskach w szkoach. Po drugie, naukowcy przekonuj, e biorc pod uwag szybko zmian w relacjach pci, istotne jest zbieranie i analizowanie aktualnych danych na temat obecnych schematw pci, poniewa takie dziaanie uwaa si za korzystne dla promowania rwnouprawnienia. Zatem wadze krajowe, lokalne i same szkoy powinny podj badania nad zjawiskiem sabszych osigni szkolnych, wypadania z systemu edukacji, wykluczenia spoecznego, wagarowania itd., aby zidentyfikowa istniejce rnice pci i inne dodatkowe czynniki takie jak pochodzenie spoeczne i kulturowe. Kolejnym rodzajem zalecanych dziaa jest wspomaganie szkolnych subkultur, tzn. osabienie antyszkolnych nastrojw wrd czci chopcw, a niekiedy i dziewczt. Rekomendowane strategie polegaj na propagowaniu bardziej dojrzaego zachowania i pozytywnej postawy wobec nauki, tworzenie przyjaznej szkolnej atmosfery, w ktrej uczniowie mog pracowa spokojnie bez obawy przed wymianiem. Niezwykle wane jest te, aby uczniowie mieli wiadomo, e ich rozwj i satysfakcja s wysoko cenione w szkole. Po czwarte, nieodzowna jest pomoc rodzicw w promowaniu rwnoci pci w szkole. Kiedy rodzice s zaangaowani w prac szkoy, zarwno w oglne dziaania, jak i poszczeglne projekty zajmujce si problematyk rwnoci pci, modzie wiele zyskuje take w tym zakresie. Ostatni sugerowan strategi jest wczenie rwnoci pci jako nowego kryterium w ewaluacji szk i w zapewnianiu funduszy dla szkolnictwa wyszego. W procesie ewaluacji moderatorzy mogliby si przyjrze na przykad, jak poprawiono reprezentacj kobiet na stanowiskach kierowniczych. W wyszej edukacji mona z kolei wprowadzi parytety niezbdne, aby otrzyma dotacje na uczelnie. Dziki sprawozdaniu Eurydice Rnice pci w wynikach edukacyjnych moglimy zobaczy, e skala rozmaitych inicjatyw na rzecz rwnoci pci w edukacji jest cakiem spora, lecz jednoczenie w wiele krajach UE brakuje caociowej strategii skutecznego dziaania w tym obszarze. Musimy sobie zda spraw z tego, e edukacja jest potnym narzdziem do przeprowadzania zmian w postawach i zachowaniu. Dlatego tak wane jest, eby systemy owiaty zadbay o rwne szanse dla wszystkich, zwalczay stereotypowe mylenie oraz pozwoliy dzieciom i modziey na odkrycie wasnej tosamoci, zalet i zainteresowa bez wzgldu nad tradycyjne role pciowe. Z pewnoci kady, kto przeczyta z uwag ten artyku, jest bardziej wiadomy zoonoci tego zagadnienia i moe w miar swoich moliwoci uczyni niejedno, aby promowa rwnouprawnienie pci. Pytania do autorki prosimy kierowa pod adres: a.milata@gazetaszkolna.com.pl

aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

Problem belfra z rekolekcjami: Nie chc, ale musz

Gazeta Wyborcza: W gorzowskim elektryku rekolekcje, jak we wszystkich szkoach, odbywaj si w cigu dnia, w godzinach lekcyjnych. Wedug przepisw nauczyciel ma obowizek doprowadzi uczniw do kocioa, odpowiada te za odprowadzenie ich z powrotem do szkoy. Nie musi bra udziau w samych rekolekcjach, ale mimo to niektrzy twierdz, e nie mog odmwi i chodz do kocioa. Jestem niewierzca, ale nie wyobraam sobie stan przed dyrektorem i powiedzie: odmawiam udziau w rekolekcjach". Jako mody nauczyciel, starajcy si o awans, wol nie podpada. Skdind wiem, e dyrektorowi zaley na tym, by nauczyciele byli w kociele na rekolekcjach opowiada nauczycielka z elektryka. Wrd nauczycieli s osoby niewierzce i innych wyzna. Ci te bd bra w tym udzia, bo, cho nie ma nakazu, nikt nie odway si odmwi mwi inny nauczyciel, take anonimowo. Dodatkowe zamieszanie wprowadzio zarzdzenie dyrektora szkoy, w ktrym prosi wszystkich nauczycieli, ktrzy mog wzi udzia w rekolekcjach, aby zostali na naukach w kociele. Dyrektor proponuje, aby nauczy-

ciele potraktowali rekolekcje jako prb przed obchodzonym za rok jubileuszem 50-lecia szkoy. Ja wiem, e my yjemy w pastwie kocielnym. Ale to ju przesada. Przypomina mi to czasy, kiedy dobrowolnie i radonie gnalimy modzie na pochody pierwszomajowe twierdzi inna nauczycielka. Dyrektor szkoy Stanisaw Jodko tumaczy, e nikomu nie nakazywa udziau w rekolekcjach Inaczej mwic, wszyscy si modl, zapewne ze strachu o posad

Czy to s ludzie?
Bolesne zastrzyki z soli fizjologicznej, wielogodzinne stanie na baczno, zakaz spoywania wasnego jedzenia, bezpodstawne zamykanie pacjentw na wiele tygodni w izolatce, lodowaty prysznic za niesubor-

dynacje, odwiedziny bliskich skrcone do 15 minut, drczenie i zastraszanie tak mona powiedzie torturowano dzieci w szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdaskim. O torturowaniu dzieci dyrekcj szpitala, wadze lokalne i wojewdzkie, anonimowo zawiadomio kilka osb z personelu me-

dycznego i porzdkowego szpitala. Teraz, wszyscy si api za gow. To jest po prostu sprawa kryminalna, czekamy na to, co ustali prokuratura mwi pomorski lekarz wojewdzki. Wczeniej jednak prokuratura, ktra ju ponad p roku temu otrzymywaa informacje o nieprawidowociach w szpitalu psychiatrycznym dla nieletnich w

Starogardzie Gdaskim jak ustalio TOK FM w czerwcu umorzya postpowanie. Oddzia istnieje prawie dwa lata, trafiaj tu na obserwacj i leczenie dzieci z zaburzeniami psychicznymi lub emocjonalnymi skierowane przez sd. Zwykle jest tu ok. 25 osb dziewczt i chopcw w wieku od 13 do 18 lat.

apanie licealistw
Kady student na wag zota Uczelnie dzkie rozpoczy ju polowanie na licealistwWychodz z inicjatyw do poszczeglnych LO. Poszczeglne wydziay obejmuj patronatem klasy o interesujcych je profilach i organizuj dla nich wykady. Dziki temu uczniowie

mog skonfrontowa swoje wyobraenia z rzeczywistoci. I tak np. Wydzia Prawa i Administracji U zorganizowa m.in. seri wykadw pt. Analiza prawa karnego na podstawie bajek i legend. Daje to wiedz z zakresu prawa, ktr atwiej jest zrozumie poprzez przykady. Jest to przydatne na maturze z WOS-u, gdzie trzeba wykaza si znajomoci prawa. Organizowane s rwnie wykady z j-

zyka polskiego, historii i innych przedmiotw. Uniwersytet Medyczny z kolei pod opiek bierze ewentualnych przyszych lekarzy, czyli uczniw klas biologicznochemicznych. Wykady obejmuj szeroki zakres materiau poczwszy od organizmw beztlenowych, a po zagadnienia zwizane z czowiekiem. Uczniowie przypominaj sobie wszystkie ukady. Po wy-

kadach uczniowie maj moliwo uczestniczenia w wiczeniach w laboratoriach. Kada szkoa ponadgimnazjalna moe zwrci si do uczelni z prob o zorganizowanie wykadu na wybrany temat. Jest to inna forma przedstawienia materiau ze szkolnych podrcznikw. Korzystaj na tym nie tylko uczniowie, ale rwnie i nauczyciele.

Co rzutuje na subwencj
Wedug planw Ministerstwa Edukacji Narodowej, od przyszego roku przy dzieleniu subwencji owiatowej nie bdzie uwzgldniana liczba etatw nauczycieli przebywajcych na urlopach bezpatnych i urlopach wychowawczych. Taki zapis znalaz si w projekcie rozporzdzenia o sposobie podziau czci owiatowej subwencji oglnej dla JST w 2011 r. Przy podziale subwencji bierzemy pod uwag struktur awansu zawodowego nauczycieli. Wyczenie nauczycieli bd-

cych na urlopach wychowawczych i bezpatnych nie powoduje istotnej zmiany tej struktury wyjania dla PAP wiceminister edukacji, Krystyna Szumilas. Jak podkrela, w stosunku do caej grupy nauczycieli jest to niewielka kwota i nie rzutuje w sposb istotny na ostateczny podzia subwencji. Projekt budzcego niepokj rozporzdzenia zosta bez zastrzee uzgodniony

na ostatnim posiedzeniu Komisji Wsplnej Rzdu i Samorzdu Terytorialnego. W przyszym roku kwota subwencji owiatowej przypadajca na jednego ucznia przeliczeniowego w poszczeglnych szczeblach samorzdw wzronie w porwnaniu do roku 2010 rednio o okoo 7,7 procent (tzw. finansowy standard A wyniesie 4699,53 z o 335,14 z wicej ni w tym roku).

Prezydent podpisa ulgi komunikacyjne dla studentw

Prezydent Bronisaw Komorowski podpisa ustaw okoobudetow, wprowadzajc m.in. wysze ulgi dla studentw na przejazdy pocigami i autobusami. Od 1 stycznia 2011 r. wzrosn one do 51 proc. Zgodnie z nowymi przepisami, ulga w wysokoci 51 proc. dla studentw bdzie obowizywaa przy przejazdach jednorazowych w pocigach ekspresowych, osobowych i pospiesznych. Analogiczna ulga obejmie te przejazdy w pocigach osobowych i pospiesznych na podstawie imiennych biletw miesicznych. Z 51-proc. ulgi skorzystaj te studenci posiadajcy bilety miesiczne imienne na autobusy zwyke i pospieszne publicznego transportu zbiorowego. Wszystkie ulgowe uprawnienia bd przysugiway studentom do 26. roku ycia. Z kolei ulga dla modziey szkolnej korzystajcej z imiennych biletw miesicznych wyniesie 49-proc. i przysugiwa bdzie do 24. roku ycia. Przypomnijmy, e sprawa podwyszenia ulg wrcia podczas tegorocznej kampanii prezydenckiej. Pod koniec czerwca, kilka dni przed rozpoczciem ciszy wyborczej, Bronisaw Komorowski obieca, e w cigu pierwszych 500 dni jego prezydentury, jeszcze przed wyborami parlamentarnymi, przywrcone zostan 50-procentowe zniki na przejazdy dla studentw. Ju jako prezydent powtrzy, e od 1 stycznia 2011 r. studenci bd mieli 51-proc. ulg na przejazdy publicznymi rodkami komunikacji.

Resort finansw napisa w uzasadnieniu do takich zmian, e ich celem jest wyrwnanie szans edukacyjnych osb studiujcych w rnym trybie, a take w miejscowociach znacznie oddalonych od miejsca ich zamieszkania. Konieczno ponoszenia wysokich opat za dojazdy do uczelni i z powrotem stanowi dodatkowe ograniczenie w dostpie do usug edukacyjnych. Przez mnoenie kosztw studiowania zniechca si osoby potencjalnie zainteresowane podwyszaniem swoich kwalifikacji zawodowych przez kontynuacj nauki na studiach wyszych argumentowao wtedy MF.

Co pod choink?
Wielkimi krokami zblia si Wigilia, a wraz z ni wity Mikoaj z prezentami, na ktre czekaj przede wszystkim dzieci. Zdecydowana wikszo respondentw pragnie pomc

Mikoajowi kupujc dla swoich pociech prezenty gwiazdkowe. Jak wynika z grudniowego sondau CBOS, a 84 proc. Polakw, ktrzy zadeklarowali, e w tym roku zaopatrz si w upominki witeczne dla najbliszych, zamierza kupi prezenty swoim dzieciom, a blisko poowa (45 proc.) podaruje co

rwnie najmodszym czonkom dalszej rodziny, z ktrymi bdzie spdzaa Wigili. Kupujc dzieciom prezenty pod choink Polacy zdecydowanie najczciej kieruj si tym, aby byy one praktyczne (56 proc.). Dla ponad jednej czwartej (27 proc.) bardzo wane, przy zakupie gwiazdkowych podarunkw dla

modszych czonkw rodziny, jest to, aby odpowiaday one ich yczeniom. Mniej wicej, co smy respondent (13 proc.) kieruje si za przede wszystkim pragnieniem, aby prezenty byy mi, cho niekoniecznie praktyczn niespodziank, co si nam najbardziej podoba.

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

Niech popynie opowie

Wprowadzenie jzyka opowieci zamiast jzyka wykadu przez nauczycieli zacznie uatwia przyswajanie wiedzy. Nie ma co si jednak oszukiwa, jeli nauczyciel wymaga opowiadania treci lektury od dzieci, to sam musi zacz opowiada o tym, jak wane jest opowiadanie w szkole i jak si go nauczy rozmawiam z Jarkiem Kaczmarkiem opowiadaczem, gitarzyst, autorem opowiada, muzyki i tekstw piosenek, animatorem kultury ze Stowarzyszenia Opowiadaczy grupa Studnia O. ROZMAWIAA: MARTA CHOWANIEC
Marta Chowaniec: Czy modzie lubi sucha opowieci? Jarek Kaczmarek: Stale syszy si, e teraz modzi ludzie tylko siedz przed komputerami i interesuje ich tylko kultura obrazkowa, a z moich dowiadcze wynika, e to nieprawda. Na prezentowane przez nas opowieci przychodzi wielu modych ludzi. Czy tworzycie opowieci na podstawie lektur szkolnych? Oczywicie, np. Bajki robotw Stanisawa Lema dostarczaj nam mnstwo inspiracji. Przygotowalimy te projekt na podstawie Odysei Homera. Magorzata Litwinowicz z naszej grupy piewa Adama Mickiewicza przy akompaniamencie liry korbowej. Opowiadamy klasyczne bajki Andersena czy braci Grimm. To nie s bezporednie adaptacje, ale nasz wasny sposb przekazywania literatury poprzez opowiadanie. Po co? Na przykad Iliada czy Odyseja s wymagajcymi lekturami. Przebrnicie przez heksametr jest bardzo trudnym zadaniem. Opowiadanie znacznie to uatwia. Niestety, w przecitej polskiej szkole opowiadanie ucznia jest odpowiadaniem. Kojarzy si z tym, e jest si ocenianym. Trzeba si dobrze zaprezentowa. Opowiadanie to nie powtarzanie fraz zapamitanych z podrcznika. Natomiast wprowadzenie jzyka opowieci zamiast jzyka wykadu przez nauczycieli zacznie uatwia przyswajanie wiedzy. Nie ma co si jednak oszukiwa, jeli nauczyciel wymaga opowiadania treci lektury od dzieci, to sam musi zacz opowiada. Gdzie nauczyciel moe nauczy si opowiadania? Prowadzimy warsztaty opowiadania dla nauczycieli. Przebieg warsztatw mona obejmuje takie elementy jak: 1.Warsztat pracy z parametrami gosu (natenie, barwa, intensywno, tempo). 2. Praca z rytmem i muzycznoci historii (rozpiewywanie opowieci).

3. Praca nad budow historii (podzia na sekwencje, powtarzalno, refreny). 4. Praca nad wizualizacj historii (wiczenia rozbudzajce wyobrani). 5. Praca nad oralizacj (uustnieniem) tekstu pisanego; rnice miedzy ustn opowieci i tekstem pisanym. 6. wiczenie ustnej pamici (jak zapamita opowie, nie uczc si jej sowo w sowo). 7. Budowanie kontaktu z publicznoci (obecno, interakcja, improwizacja). Jak to w praktyce wyglda? Kiedy prowadzimy warsztaty opowiadania nauczycieli, to uczymy ich rytmicznie powtarza konkretne frazy. Wane jest poczucie rytmu. Trzeba pobudzi wyobrani, nie mona recytowa tekstu na pami. To obrazowanie sowem. Muzyka, wyczucie muzycznoci sowa peni te bardzo du rol. Zaczynamy od opowieci, sami opowiadamy. Zawieszamy histori a nauczyciele maj j dokoczy. Prowadzimy wiczenia rozgrzewkowe, otwierajce gos. Pokazujemy rezonatory, przepon. Ustawienie gosu jest podstaw. Plan opowiadania to te wana rzecz. Trzeba uwolni si od tekstu, a zacz opowiada obrazami. Warsztaty koczymy, kiedy nauczyciele sami opowiadaj wasne opowieci. Kady jest opowiadaczem? Nie kady, ale kady moe opowiada! Kady ma w sobie histori, ktr mgby zajmujco opowiedzie. Opowiadacz musi by te animatorem kultury, eby stworzy atmosfer opowiadania. Zaraz po studiach pracowa-

em jako nauczyciel jzyka polskiego, przygotowaem sympozjum greckie, to czy zarwno lekcj polskiego, historii czy filozofii. Kiedy sam byem w liceum przez rok miaem lekcje ze wietnym fizykiem opowiadaczem i do teraz pamitam jego lekcje. Opowiadanie uatwia zapamitywanie? Jeli opowie ma energi, to bardzo uatwia zapamitywanie. Opowie nie moe by za duga ani nuca. Opowiadanie jest te nauk suchania. Modzie uczy si sucha innych, szczeglnie kiedy pracuje nad swoimi opowieciami. Warto porozmawia chwil midzy opowieciami, trzeba da chwil oddechu, piewa razem, klaska, nie tylko bombardowa sowami. Kiedy opowiadanie nie ma mocy, to odbir jest natychmiastowy, bo widzi si znudzone miny ludzi. Co jeszcze przemawia w szkole za opowiadaniem? We wczeniejszych klasach, w przedszkolu umiejtno opowiadania bajki powinna by podstaw. Przy nauce jzykw obcych opowiadanie te jest bardzo wane. Uatwia przyswajanie sownictwa, to osuchiwanie si z jzykiem. I wrmy te do jzyka polskiego - na jzyku polskim nie polega te to na tym, eby kad lektur opowiada. Trzeba opowiada jaki wtek. Mona co opowiada, mona opowiada o czym. Na jakiejkolwiek lekcji usidmy w krgu i niech popynie opowie. Pytania do autorki prosimy kierowa pod adres: m.chowaniec@gazetaszkolna.com.pl REKLAMA

historie

Z YCIA WZITE

Posowie chc zablokowa szeciolatkw; samorzdowcy si nie zgadzaj

Do Sejmu trafi poselski projekt, ktry zakada opnienie o osiem lat objcia szeciolatkw obowizkiem szkolnym. Swj sprzeciw wyrazi ju Zwizek Powiatw Polskich. Meritum projektu nowelizacji ustawy o systemie owiaty oraz niektrych innych ustaw, to przesunicie daty objcia szeciolatkw obowizkiem szkolnym na wrzesie 2020 r. Gdyby Sejm zaakceptowa propozycj, w proch rozsypaby si cay pakiet reform wprowadzonych do owiaty przez rzd PO. Jak si wydaje, o to w kocu chodzi autorom pomysu. Projektodawcy uzasadniaj swj pomys brakiem przygotowania bazy obiektw szkolnych dla potrzeb szecioletnich dzieci. Podkrelaj te, e skala niezbdnych nakadw na dostosowanie szk wymaga od rzdu uchwalenia specjalnego programu i przeznaczenia na te dziaania znacznych rodkw. Pozostawienie przez rzd jednostek samorzdu terytorialnego samych sobie z problemem dostosowania obiektw owiatowych dla potrzeb szeciolatkw, zakoczy si tym, e od 1 wrzenia 2012 bdzie rok powszechnego pogorszenia si warunkw nauczania w szkoach. W myl obowizujcych przepisw wszystkie szeciolatki maj pj do szk 1 wrzenia 2012 roku - do tego czasu rodzice szecioletnich dzieci decyduj, czy chc posa je wczeniej do szkoy i na tym opiera si wszystko: nowa podstawa programowa, a nawet... finanse edukacji. Przeciw propozycji poselskiej zdecydowanie opowiedzia si Zwizek Powiatw Polskich. Jak podkrela, samorzdy lokalne podjy wszelkie dziaania konieczne do przystosowania obiektw szkolnych do nowych wyzwa. Podwaanie tych stara, odczytujemy jako votum nieufnoci wobec samorzdu terytorialnego czytamy w stanowisku ZPP. Zwizek opowiedzia si za utrzymaniem obecnie obowizujcych terminw.

Telefon zaufania dla dzieci

Oglnopolski Telefon Zaufania dla Dzieci 116 111 dziaa ju dwa lata, a jego linie cigle s oblegane. Prowadzi go Fundacja Dzieci Niczyje (FDN) przy wsparciu Urzdu Komunikacji Elektronicznej, MSWiA, MEN oraz Polkomtela. Zesp tworz 33 osoby pracownicy i wolontariusze, wrd ktrych s m.in. psycholodzy, pracownicy socjalni, terapeuci. Dziaa przez sze dni w tygodniu od godz. 12 do 20. W tych godzinach czynne s cztery linie. Wszystkie poczenia, niezalenie od operatora s bezpatne, rozmowy s anonimowe. Kadego dnia realizuje si rednio 350 pocze; nieudanych prb poczenia jest dziesi razy wicej. Dao to w sumie ponad 200 tys. zrealizowanych pocze, niezliczone historie - od tych najczarniejszych, zwizanych z przemoc i prbami samobjczymi, po zupenie bahe Dzieci dzwoni w sprawach przeraajco strasznych, przedmiotem

rozmw s powane, trudne sprawy, wymagajce zaangaowania specjalistw, jak przemoc domowa, wykorzystywanie seksualne, alkoholizm rodzicw, ucieczki z domu, prby samobjcze. W szczeglnych przypadkach, gdzie wida, e zagroone jest ycie lub zdrowie konsultanci kieruj spraw do policji. Ale te dzwoni i w sprawach z bahych, z punktu widzenia dorosych, a dla nich bardzo wanych, np., e zgin im piesek To pokazuje, jak wiele jest samotnych dzieci, ktre nie maj z kim si podzieli swoimi problemami. Najwicej rozmw dotyczy problemw z rwienikami (24 proc.) i w szkole (5,5

proc.), relacji z rodzicami (10 proc.), dojrzewania (8 proc.) i seksualnoci (7,5 proc.). 8,6 proc. rozmw dotyczy zdrowia fizycznego, a 2,5 proc. ciy. Najczciej dzwoni gimnazjalici (12-15 lat). Polska bya jednym z pierwszych krajw, w ktrym uruchomiono Oglnopolski Telefon Zaufania dla Dzieci. Numer 116 111 jest jednym z grupy numerw interwencyjnych, ktrych powstanie zainicjowaa Komisja Europejska. Pozostae to: 116 000 numer interwencyjny w sprawie zaginionych dzieci, 116 123 telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosych.

Saba prbna matura z matematyki

Wicedyrektor CKE Mirosaw Sawicki w trakcie konferencji Rozwijanie kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowych i technicznych, w projektach wsppracy europejskiej, zorganizowanej przez Fundacj Rozwoju Systemu Edukacji i Orodek Rozwoju Edukacji, poinformowa o wynikach zorganizowanej w listopadzie, prbnej matury z matematyki. Prbna matur zdao 64 proc. spord 340 tys. piszcych uczniw. Jest to wynik wyranie gorszy ni w 2009 roku, kiedy to podobn prb zdao 76 proc. uczniw. Jeszcze lepiej byo na prawdziwym egzaminie w maju, ktry zaliczyo blisko 90 proc. Sabego wyniku prbnej matury nie naley demonizowa zaznaczaj eksperci, ale nie naley go rwnie zlekceway, poniewa stanowi on niepokojcy sygna zarwno dla uczniw, jak i dla nauczycieli, ktrzy prowadz ich przygotowania. Szczegowa analiza wynikw pokazuje, e zdecydowana wikszo uczniw zda-

a, uzyskujc sabe wyniki. redni wynik np. w liceach oglnoksztaccych to 24,38 pkt na 50 moliwych, w technikach 14,77, a w liceach profilowanych tylko 12,87 pkt. Powstaje pytanie, czy uczniowie s tak sabo przygotowani, czy te matura okazaa si duo trudniejsza ni poprzednia? Przyczyny tej sytuacji s zoone i co istotne nawarstwiaj si ju od wielu lat. Sygnalizuj je take midzynarodowe badania m.in. PISA, ktre pokazuj, e z nauczaniem matematyki w polskich szkoach jest wyranie gorzej ni z innymi przedmiotami. Najgorzej na tegorocznym prbnym egzaminie poszy zadania wymagajce

przeprowadzenia dowodzenia; niewiele lepiej poszy zadania z geometrii wymagajce wyobrani i zaplanowania postpowania. Kopot sprawiay take zadania, w ktrych naleao wykorzystywa rachunek prawdopodobiestwa. W wietle tych wynikw naley tylko aowa, o czym pisalimy kilkakrotnie, e nauczyciele i uczniowie otrzymaj jedynie informacje o punktowych osigniciach. Z uwagi na brak pienidzy arkusze z udzielonymi odpowiedziami nie trafi do szk. Wyeliminowanie niedostatkw w wiedzy i bdw bdzie tym samym jeszcze trudniejsze, a moe w ogle niemoliwe...

Nierwne szanse polskich dzieci

Wykluczone dzieci taki tytu nosi najnowszy, dziewity ju raport UNICEF dotyczcy sytuacji dzieci w 24 krajach OECD, w tym w Polsce. Raport pokazuje nierwnoci spoeczne wrd dzieci w rozwinitych przecie krajach OECD Porwnuje jaki dystans do pokonania maj najmniej uprzywilejowane dzieci w danym kraju, do tych, znajdujcych si na poziomie redniej krajowej. Wskazuje, ktre pastwa radz sobie najlepiej z zapewnieniem rwnych szans swoim najmodszym obywatelom. Aby porwna ze sob kraje ujte w raporcie, UNICEF analizuje sytuacj dzieci najmniej uprzywilejowanych w trzech obszarach: sytuacji materialnej, edukacji i zdrowiu i pokazuje, jaki dystans dzieli je o dzieci znajdujcych si na poziomie redniej krajowej. Im nisza warto, tym mniejsze dysproporcje w poziomie ycia dzieci. Rnice w poziomie ycia dzieci wystpuj w kadym kraju na wiecie, gdy zawsze pew-

na grupa dzieci plasuje si poniej redniej. Pytanie, jakie stawia UNICEF brzmi jak daleko poniej redniej?, czy jest to jeszcze dystans do pokonania, czy ju przepa nie do przebycia. Kiedy mona mwi ju nie o nierwnoci spoecznej, lecz o niesprawiedliwoci? W takiej optyce Polska, cho nie wypada najgorzej na tle innych krajw OECD, ma przed sob dug drog do wyrwnania szans marginalizowanych dzieci. Cho w podsumowaniu badania znalelimy si w tej samej grupie, co Austria, Kanada, Niemcy, Francja i Portugalia, to przygldajc si poszczeglnym obszarom nietrudno zauway, e w wielu przypadkach

od pastw z czoowych miejsc w tabelach dzieli nas przepa. Najlepsze wyniki osignlimy w obszarze edukacji - plasujemy si na pitej pozycji na 24 badane kraje, duo gorzej wypadamy jednak w analizach dotyczcych sytuacji materialnej 21 pozycja, oraz postaw pro zdrowotnych dzieci, w szczeglnoci ich aktywnoci fizycznej (pozycja 20). Zdecydowanie najlepiej w raporcie wypadaj kraje skandynawskie: Finlandia i Dania oraz Holandia i Szwajcaria, najgorzej Grecja, Wochy i USA.

Prenumerata Gazety Szkolnej 2010/2011

DALEKIE BLISKIE DALEKIE I IBLISKIE

podre

Muzeum w Arsenale
Bohaterem naszego kolejnego spotkania bdzie Pastwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ktrego siedzib jest dawny Arsena. Ten wczesnobarokowy budynek z wewntrznym dziedzicem zosta wzniesiony w latach 1638-1643 z rozkazu krla Wadysawa IV Wazy, za budow kierowali nie byle jacy fachowcy, a generaowie artylerii Pawe Grodzicki i Krzysztof Arciszewski TEKST: RYSZARD WONICA

Alfabet architektury romaskiej i ABC architektury gotyku. S one adresowane raczej do modziey szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Na przykadach wyjanione s najwaniejsze pojcia i terminy architektoniczne zwizane ze redniowiecznym budownictwem oraz zaprezentowane najbardziej reprezentatywne obiekty romaskiej i gotyckiej architektury z terenw naszego kraju. Olbrzymie wraenie na zwiedzajcych wywieraj kopie romaskich Drzwi Gnienieskich z przedstawieniami ycia i mczeskiej mierci witego Wojciecha i Drzwi Pockich z XII w. Osobna ekspozycja powicona Biskupinowi w przystpny sposb przedstawia kultur i ycie codzienne ludzi mieszkajcych na terenie osiedla obronnego, zbudowanego na wyspie we wczesnej epoce elaza. Na wystawie prezentowane s fotografie z bada prowadzonych przed II wojn wiatow, wrd ktrych wyrnia si zdjcie osiedla wykonane z balonu. Atrakcyjnymi elementami s rwnie: makieta osady, model przedstawiajcy konstrukcj chaty, a take odtworzone wntrze chaty biskupiskiej wraz z jej wyposaeniem. W styczniu 1956 r. Muzeum w Biskupinie formalnie stao si oddziaem Pastwowego Muzeum Archeologicznego. Od 1995 r. we wsppracy z Uniwersytetem Warszawskim warszawscy muzealnicy organizuj w Biskupinie zawsze w kocu wrzenia kilkudniowe festyny archeologiczne. Co roku zmianie ulega tematyka festynu. W 2010 r. uczestnicy imprezy poznawali Ru znana i nieznana. Poza festynem organizuje si tu szereg innych imprez: dawni siacze i dawne sporty, dawne gry i zabawy, wrd ktrych znajduje si midzy innymi tor przeszkd, chodzenie na szczudach, przeciganie liny, organizowana w czasie dugiego weekendu majowego archeologiczna wioska warsztaty archeologii dowiadczalnej. Organizowane s rwnie pokazy staroytnych technik garncarstwa, tkactwa, farbiarstwa, wikliniarstwa, koodziejstwa, bicia monet

a take obrbki kamienia, bursztynu czy skry. Wrd chopcw najwikszym zainteresowaniem cisz si rzecz jasna pokazy redniowiecznego uzbrojenia, rzuty bojowym toporkiem, strzelanie z uku i pokazy walk wojw. Niewtpliwym atutem Pastwowego Muzeum Archeologicznego s organizowane na jego terenie lekcje muzealne: lepienie z gliny naczy wedug technik pradziejowych, zabawek grzechotek czy bstw sowiaskich, odtwarzanie z modeliny paciorkw szklanych, tkanie kolorowych krajek metodami pradziejowymi, wykonywanie biuterii metalowej wedug wzorw pochodzcych z epoki brzu, w redniowiecznym skryptorium poznawanie redniowiecznych kodeksw, ycie ludzi w epoce kamienia, szlak bursztynowy, opowie o pacidach, bicie monet, pocztki Pastwa Polskiego, groby pierwszych wadcw i dostojnikw Pastwa Polskiego. Z Pastwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie zwizana jest take grupa rekonstrukcji historycznych, specjalizujca si w okresie napoleoskim. To midzy innymi te osoby odtwarzay w biecym roku gdy uroczycie obchodzilimy 180 rocznic wybuchu powstania listopadowego sceny szturmu mieszkacw Warszawy na Arsena noc z 29 na 30 listopada 1830 r. Kiedy taka potrzeba rekonstruktorzy wcielaj si rwnie w postaci o kilkaset lat starsze. Z okazji 600-lecia bitwy grunwaldzkiej mona byo zobaczy pracownikw i sympatykw muzeum powocych wozami husytw w trakcie inscenizacji w Czerwisku nad Wis oraz na polach Grunwaldu. Dzielnymi wojami dowodzi sam dyrektor dr Wojciech Borkowski. Wicej zdj Muzeum, Biskupina i opisanych w artykule rekonstrukcji znajdziecie Pastwo na stronie www.odn.warszawa.pl. Pytania do autora prosimy kierowa pod adres: r.woznica@gazetaszkolna.com.pl

Dzieci w czasie lekcji muzealnej

czeniej w tym samym miejscu w okresie panowania Stefana Batorego znajdowa si szpital wojskowy. Wraz ze zmieniajcymi si funkcjami, arsena by kilkakrotnie przebudowywany, przez pewien okres peni nawet funkcj wizienia. W 1936 r. sta si siedzib Archiwum Miejskiego, a od 1958 r. Pastwowego Muzeum Archeologicznego. By wiadkiem wielu wanych wydarze polskiej historii. W okresie insurekcji kociuszkowskiej i powstania listopadowego ludno stolicy zdobywajc Arsena zaopatrywaa si w niezbdne do walki uzbrojenie. 26 marca 1943 r. miaa miejsce jedna z najwaniejszych akcji Grup Szturmowych Szarych Szeregw, ktra do polskiej historii przesza jako akcja pod Arsenaem. Uwolniono wwczas Janka Bytnara Rudego wraz z grup 25 winiw politycznych, przewoonych z siedziby gestapo przy Alei Szucha do wizienia na Pawiaku. Dowdztwo sprawowali Stanisaw Broniewski Orsza i Tadeusz Zawadzki Zoka. W trakcie tej akcji ciko ranny w brzuch zosta Maciej Aleksy Dawidowski Alek. W wyniku odniesionych ran, Alek zmar cztery dni pniej. Od wielu lat groby Zoki, Orszy, Alka i wielu innych harcerzy Szarych Szeregw innych s tumnie odwiedzane na Powzkach Wojskowych w Warszawie. Pastwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie swoj dziaalno rozpoczo w 1923 r. W okresie midzywojennym jego dziaalno poza klasycznym muzealnictwem obejmowaa take

ochron zabytkw archeologicznych znajdujcych si na terenie Polski. Zbiory muzealne prawie w caoci skaday si z materiau archeologicznego pozyskanego w wyniku prac terenowych i tylko w niewielkim stopniu wzbogaciy je kolekcje Pastwowego Grona Konserwatorw Zabytkw Prehistorycznych, Muzeum Przemysu i Rolnictwa, oraz eksponaty bdce do tej pory w rkach prywatnych: Jzefa Przyborowskiego, Adolfa Pawiskiego, Kaliksta Jagmina, Wojciecha Gersona, Bogusawa Wernera oraz Zygmunta Glogera. W okresie midzywojennym dziki staraniom dyrekcji i pracownikw muzeum utworzono rezerwat archeologiczny w kopalni krzemienia w Krzemionkach Opatowskich. Po zakoszeniu II wojny wiatowej do zbiorw muzealnych wczono eksponaty Muzeum Archeologicznego Warszawskiego Towarzystwa Naukowego im. Erazma Majewskiego oraz pochodzce z bada wykopaliskowych w Biskupinie. Dziaalno wystawiennicza muzeum to wystawy stae i czasowe. Wystawy stae to m. innymi Pradzieje ziem polskich przestawiajca pradzieje mieszkacw ziem polskich od starszej epoki kamienia paleolitu do pocztkw panowania Bolesawa Krzywoustego. Dziki licznym zabytkom, rekonstrukcjom, makietom i ilustracjom czytelnie ukazujcym proces zmian, jaki zachodzi w wielu dziedzinach ycia czowieka w kolejnych epokach wystawa jest przeznaczona dla odbiorcw w kadym wieku. Inny charakter, bo i tematyka inna maj wystawy:

Fot. arch. autora

Ekspozycja muzealna

10 aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

Raport Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej

Angielski pod strzech kolejny prg cywilizacyjny?

1 grudnia br. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej zorganizowa, w ramach Forum Inicjatyw Rozwojowych, debat na temat nauczania jzyka angielskiego w szkoach na terenach wiejskich i w maych miastach. Pretekstem do dyskusji i wymiany dowiadcze bya publikacja raportu o rnicach w nauczaniu tego jzyka w maych szkoach gminnych i tych w miastach, pod wiele mwicym tytuem Angielski czyja szansa?. Analiz t opracowa EFRWP wraz z Fundacj NIDA, wydawnictwem Macmillan i Stowarzyszeniem Fundamenty Silnego Pastwa.

OPRACOWANIE: ROMUALD TEJSZERSKI

kach miejskich ucze ma moliwo (pomimo tzw. rejonizacji) wyboru gimnazjum, do ktrego chce uczszcza, to na terenach wiejskich taka moliwo waciwie nie istnieje. Raport powsta w wyniku zgromadzonych dowiadcze przez Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, ktry od 2006 r. prowadzi program wspierania nauczania jzyka angielskiego w gimnazjach wiejskich YOUNGSTER. Dowiadczenia te oraz analiza wynikw egzaminu gimnazjalnego zrodziy szereg pyta i wtpliwoci dotyczcych obowizujcego systemu naboru uczniw do szk ponadgimnazjalnych i szans edukacyjnych uczniw z terenw wiejskich. Raport ten jest prb zwrcenia uwagi na wystpujce problemy. Co zrozumiale, w kontekcie realizacji programu Youngster, a take z uwagi na zamierzenia MEN, aby jzyk angielski by jednym z dwch jzykw obowizkowych w gimnazjum, szczeglny nacisk zostanie pooony na wyniki egzaminu gimnazjalnego z jzyka angielskiego, ktry, jako jeden z jzykw obcych, od roku szkolnego 2011/12, bdzie brany pod uwag przy kwalifikacji do szkl ponadgimnazjalnych. KLUCZ DO PRZYSZOCI? Egzamin gimnazjalny w Polsce wprowadzony zosta wraz z reform szkolnictwa z roku 1999 i pojawieniem si nowego typu szk w systemie owiaty: gimnazjw; po raz pierwszy zosta przeprowadzony trzy lata pniej, w roku 2002. Egzamin przeprowadza si w trzeciej klasie gimnazjum i ma on charakter powszechny i obowizkowy, co oznacza, e musi przystpi do niego kady ucze (suchacz) koczcy szko. Przystpienie do egzaminu jest, bowiem. jednym z warunkw jej ukoczenia i elementem rekrutacji do szk ponadgimnazjalnych. Do 2009 roku egzamin gimnazjalny skada si z dwch czci: humanistycznej oraz matematyczno-przyrodniczej. Od 2009 r. uczniowie zdaj trzeci cz egzaminu z nowoytnego jzyka obcego (angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, hiszpaski i woski, a od roku 2014 ukraiski). Ucze nie ma jednak, tak jak na maturze, moliwoci wyboru jzyka: egzamin moe by zdawany wycznie z jzyka, ktry jest obowizkowy w jego szkole. Zgodnie z rozporzdzeniem ( 149 b), wyni-

czestnicy debaty, a wrd nich przedstawiciele Centralnej Komisji Egzaminacyjnej; Polskiej Akademii Nauk; Sejmu; nauczyciele i dziennikarze, prbowali odpowiedzie na podstawowe pytanie: Skd bior si tak znaczce rnice w efektach nauczania jzyka angielskiego? Jak przezwyciy bariery, przez ktre dochodzi do tych dysproporcji? Czy zmniejszanie rnic jest moliwe? Uwaga autorw Raportu zostaa skupiona na jzyku angielskim, gdy przedmiot ten jest zdawany przez 78 proc. uczniw gimnazjw z terenw wiejskich. NA CZYM STOIMY? Przeprowadzone w ostatnim czasie analizy statystyczne pokazuj, e cho powoli, to jednak systematycznie zwiksza si poziom wyksztacenia mieszkacw terenw wiejskich. W cigu ostatnich 10 lat odsetek osb z wyszym wyksztaceniem wzrs z 3,8 proc. do 8,6 proc. W dalszym cigu jednak osoby z wyksztaceniem podstawowym, gimnazjalnym oraz zasadniczym zawodowym stanowi blisko 60 proc. mieszkacw terenw wiejskich (wobec 44 proc. w skali caego kraju i ok. 20 proc. mieszkacw miast). Rosn rwnie oczekiwania mieszkacw terenw wiejskich dotyczce docelowego poziomu wyksztacenia wasnych dzieci: 80 proc. z nich chciaoby, aby ich dzieci uzyskay wyksztacenie wysze, z tego a 68 proc. wysze magisterskie lub doktoranckie, co nie odbiega w zasadzie od redniej krajowej. Jednak tylko, co czwarty (24 proc.) mieszkaniec terenw wiejskich, a co jedenasty (9 proc.) rolnik, deklaruje wol dodatkowego finansowania edukacji wasnych dzieci. Dane te s znaczco nisze od innych grup spoecznych oraz mieszkacw miast, gdzie np. wrd kadry kierowniczej i inteligencji blisko 80 proc. badanych deklaruje finansowanie dodatkowych kursw i korepetycji wasnych dzieci. Reforma systemu ksztacenia z 1999 r. wprowadzia gimnazja etap poredni pomidzy szkoa podstawow a redni (liceum, technikum). Prowadzenie gimnazjw, podobnie jak szkl podstawowych, naley do zada wasnych gminy, a uczszczanie do obydwu typw szk (podstawowe, gimnazja) jest dla ucznia obowizkowe. O ile jednak w wikszych orod-

ku trzeciej czci (jzykowej) egzaminu, w roku szkolnym 2008/2009, 2009/2010 i 2010/2011, nie odnotowuje si w zawiadczeniu o szczegowych wynikach egzaminu gimnazjalnego dla kadego ucznia, a tym samym nie jest on, jak dotd, brany pod uwag przy rekrutacji do szkl ponadgimnazjalnych. Nie oznacza to jednak, e wynik egzaminu czci trzeciej dla kadego ucznia pozostaje anonimowy jest on przekazywany przez OKE dyrektorowi szkoy. Trzyletnia karencja na uwzgldnianie wynikw egzaminu z jzyka obcego w procesie rekrutacji w zaoeniu miaa pozwoli szkoom na dostosowanie nauczania jzykw obcych do wymaga egzaminacyjnych i zrwna szanse uczniw z rnych typw szk. Od roku szkolnego 2011/12 wynik trzeciej czci egzaminu gimnazjalnego bdzie uwzgldniany, podobnie jak obecnie z czci humanistycznej i matematycznoprzyrodniczej, przy rekrutacji do szk ponadgimnazjalnych. W 2009 r. wesza w ycie nowa podstawa programowa ksztacenia oglnego, ktra swym zasigiem obja wszystkie typy szk. Jest wdraana stopniowo: wprowadzia ona rwnie znaczce zmiany w sposobie nauczania jzykw obcych. Zgodnie z jej zaoeniami, w gimnazjum obowizywa bdzie nauczanie dwch jzykw obcych nowoytnych (do wyboru - angielski, niemiecki francuski, rosyjski, hiszpaski, woski, ukraiski). Pierwszy jzyk obcy, to jzyk nauczany od pocztku szkoy podstawowej. W gimnazjum ucze kontynuuje nauk tego jzyka oraz rozpoczyna nauk drugiego jzyka obcego. Przyjmuje si, e jednym z tych dwch jzykw powinien by angielski jeli ucze nie uczy si go w szkole podstawowej, powinien zacz nauk tego jzyka w gimnazjum. Stosownie do nowej podstawy programowej, od roku szkolnego 2011/12 zostaje, wic, wprowadzona nowa formua egzaminu z jzyka obcego, w ramach, ktrej egzamin gimnazjalny bdzie skada si z dwch czci: podstawowej oraz rozszerzonej. Cz podstawow bd zdawali wszyscy uczniowie, cz rozszerzona bdzie natomiast obowizkowa dla uczniw kontynuujcych nauk jzyka ze szkoy podstawowej. Co wane, wyniki czci trzeciej egzaminu gimnazjalnego na poziomie rozszerzonym, pomimo e wpisane na zawiadczeniu dot. egzaminu gimnazjalnego, bd brane pod uwag przy rekrutacji uczniw do szk ponadgimnazjalnych najwczeniej od roku szkolnego 2018/2019. Dotyczy to jednak tylko i wycznie egzaminu na poziomie rozszerzonym. Wynik czci podstawowej jzyka obcego, tak jak obecnie wynik czci humanistycznej i matematyczno przyrodniczej, bdzie brany pod uwag przy rekrutacji uczniw do szk ponadgimnazjalnych od roku szkolnego 2011/12. ANALIZA WYNIKW EGZAMINW GIMNAZJALNYCH Podczas egzaminu gimnazjalnego uczniowie rozwizuj zadania z trzech blokw tematycznych: czci humanistycznej, czci matematyczno-przyrodniczej i czci jzykowej. Za kad z czci egzaminu gimnazjalici mog uzyska tak sama liczb punktw:

max 50. Z uwagi na to, e tre egzaminu gimnazjalnego oraz zasady oceniania s ujednolicone dla caej Polski, moliwe jest porwnywanie wynikw uczniw z poszczeglnych czci egzaminu, za pomoc miar statystycznych. Cz humanistyczna i matematycznoprzyrodnicza egzaminu gimnazjalnego jest taka sama dla wszystkich zdajcych. Natomiast cz trzecia egzaminu (jzykowa) jest zdawana przez ucznia z jzyka, ktry jest obowizkowy w danym gimnazjum. Wyniki egzaminu s publikowane przez CKE. Niezalenie od zmieniajcej si liczby uczniw przystpujcych do egzaminu gimnazjalnego, struktura populacji zdajcych ze wzgldu na wielko miejscowoci zamieszkania pozostaje waciwie bez wikszych zmian i ksztatuje si nastpujco: wie ok. 35 proc.; miasta do 20 tys. mieszkacw ok. 20 proc.; miasta od 20 do 100 tys. mieszkacw ok. 21 proc.; miasta pow. 100 tys. mieszkacw ok. 24 proc. WYNIKI Z CZCI HUMANISTYCZNEJ I MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEJ Porwnujc dane naley zauway, e zarwno w przypadku czci humanistycznej, jak i matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego, nie ma na przestrzeni ostatnich piciu lat adnej istotnej rnicy pomidzy rednimi wynikami uczniw uczszczajcych do gimnazjw wiejskich, a uczniami uczszczajcymi do gimnazjw w miastach do 20 tys. mieszkacw. W kilku przypadkach (np. rok szkolny 2006/07 i 2007/08) wyniki osigane przez uczniw z gimnazjw wiejskich s nawet nieznacznie lepsze, ni ich rwienikw z miast do 20 tys. mieszkacw. Rwnie niewielkie rnice mona zaobserwowa pomidzy gimnazjami wiejskimi, a gimnazjami zlokalizowanymi w miastach do 100 tys. mieszkacw. W przypadku czci humanistycznej rnica ta wynosi niespena jeden proc., w przypadku czci matematyczno-przyrodniczej niespena 1,5 proc. Pierwsze dysproporcje pomidzy rednim wynikiem egzaminu gimnazjalnego uczniw z terenw wiejskich, a rednim wynikiem uczniw z miast pojawiaj si dopiero w odniesieniu do miast powyej 100 tys. mieszkacw. W przypadku wyniku z czci humanistycznej rnica wynosi ok. 2,5 proc., natomiast w czci matematycznoprzyrodniczej ok. 3 proc. Co jednak istotne i niepokojce: w miastach powyej 20 tys. mieszkacw odchylenie standardowe od redniej jest wysze ni na terenach wiejskich. Mona nawet zaryzykowa ostron, (bo niepotwierdzon statystycznie) hipotez, e gimnazjalici ze szk wiejskich nie do, e uzyskuj zazwyczaj gorsze wyniki, to jeszcze jest to wrd nich bardzo powszechne. Z kolei gimnazjalici ze szk wielkomiejskich uzyskuj wyniki najlepsze, ale jednoczenie s mocno zrnicowani s wrd nich zarwno jednostki wybitne, jak i bardzo sabe. EGZAMIN GIMNAZJALNY Z JZYKA OBCEGO Przypomnijmy, e egzamin gimnazjalny z nowoytnego jzyka obcego zosta wprowadzony od roku szkolnego 2008/09. Pomi-

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

11

mo, e wynik nie jest wpisywany na zawiadczeniu dot. egzaminu gimnazjalnego, to jest publikowany w raportach CKE. Z porwnania iloci zdajcych egzamin z czterech najpopularniejszych jzykw (angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i francuskiego) wynika, e jzyk angielski wybiera blisko 78 proc. zdajcych uczniw z terenw wiejskich. Jak wspomniano wczeniej, uczniowie w zasadzie nie maj jednak wyboru, z jakiego jzyka obcego bd zdawali egzamin gimnazjalny, a czstotliwo pniejszego wyboru danego jzyka na egzaminie maturalnym odzwierciedla jego wczeniejsz dostpno w gimnazjach. Nie dokonujc analizy przyczyn takiego stanu rzeczy, w dalszej czci Raportu autorzy koncentruj si, wic, na wynikach uzyskiwanych z jzyka angielskiego, ktre zostan zestawione z wynikami egzaminu w czci humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej. WYNIKI Z JZYKA ANGIELSKIEGO O ile nie ma istotniejszych rnic pomidzy rednim wynikiem egzaminu gimnazjalnego w czci humanistycznej i matematycznoprzyrodniczej pomidzy gimnazjami wiejskimi i miejskimi (bez miast powyej 100 tys. mieszkacw), o tyle w przypadku egzaminu z jzyka angielskiego rnice te s znaczne i uwidaczniaj si ju pomidzy gimnazjami wiejskimi, a gimnazjami zlokalizowanymi w miastach do 20 tys. mieszkacw. Z dostpnych danych wynika niezbicie, e zarwno w roku 2009, jak i roku 2010 uzyskane przez modzie ze wsi wyniki z egzaminu gimnazjalnego z jzyka angielskiego s gorsze od wynikw ich rwienikw z obszarw miejskich. Pierwsze zrnicowanie pojawia si ju pomidzy gimnazjami wiejskimi a gimnazjami zlokalizowanymi w miastach do 20 tys. mieszkacw. Wielko tego zrnicowania ok. 2 proc. odpowiada zrnicowaniu pomidzy wsi i miastami powyej 100 tys. mieszkacw dla czci humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego. W przypadku kolejnego porwnania pomidzy gimnazjami wiejskimi i gimnazjami zlokalizowanymi w miastach od 20 do 100 tys. mieszkacw rnica ta jest jeszcze wiksza i wynosi ponad 4 proc., a w przypadku miast powyej 100 tys. mieszkacw ponad 6 proc. Zrnicowanie to wida w kadym aspekcie egzaminu z jzyka angielskiego (reagowanie jzykowe, odbir tekstu czytanego, odbir tekstu suchanego). Naley zwrci rwnie uwag, e w 2010 roku nastpio pogbienie przytaczanych tu rnic pomidzy wsi i miastem w stosunku do roku 2009 i jeli to si utrzyma, to okres trzech lat, (w ktrym wyniku egzaminu z jzyka obcego nie bierze si jeszcze pod uwag przy klasyfikacji uczniw do szkl ponadgimnazjalnych) okae si za krtki na wyrwnanie istniejcych dysproporcji. BARIERY W NAUCZANIU JZ. ANGIELSKIEGO NA POZIOMIE GIMNAZJALNYM Podczas VIII Oglnopolskiego Spotkania Nauczycieli Jzyka Angielskiego English

Teaching Market, ktre odbyo si w dniach 28-30 czerwca 2010 roku w Starych Jabonkach, z inicjatywy fundacji NIDA, zostao przeprowadzone badanie sondaowe wrd nauczycieli jzyka angielskiego. Kwestionariusz ankiety wypenio 336 uczestnikw spotkania z niemal caej Polski. Natomiast do analiz przyjto dane z ankiet 143 nauczycieli, ktrzy zadeklarowali prowadzenie zaj z jzyka angielskiego w gimnazjach na terach wiejskich oraz w maych miastach (do 20 tys. mieszkacw). Naley zaznaczy, e nie s to wyniki reprezentatywne dla caej populacji nauczycieli w Polsce, niemniej jednak sygnalizuj pewne problemy poruszane w tym raporcie. Analizy pozwalaj na wskazanie dwch gwnych grup problemw, z ktrymi spotykaj si nauczyciele w swojej codziennej pracy. Pierwsza to problemy o charakterze instytucjonalnym, zalene od polityki edukacyjnej pastwa, a take, a moe przede wszystkim, od polityki samorzdu gminnego. Naley zaznaczy, e to gmina zgodnie z Ustaw o systemie owiaty jest odpowiedzialna za zapewnienie ksztacenia, wychowania i opieki w szkoach gimnazjalnych. Tymczasem ponad 50 proc. nauczycieli wskazuje na niedostateczne wyposaenie szk w pomoce dydaktyczne, brak rodkw na dodatkowe zajcia edukacyjne, zbyt liczne grupy, a przede wszystkim na brak kontaktu z ywym jzykiem. Druga grupa problemw to niewystarczajca motywacja uczniw do nauki oraz brak zainteresowania rodzicw edukacj wasnych dzieci. Nauczyciele wskazuj te na poczucie apatii wrd uczniw, brak perspektyw na przyszo, co niewtpliwie przekada si na ich motywacj do nauki. Wskazanie tej grupy problemw to rwnie sygna, e nauczyciele nie maj wystarczajcych umiejtnoci i narzdzi, aby motywowa uczniw do nauki, nie radz sobie z tym problemem, i by moe niezbdne jest dla nich w tym zakresie dodatkowe wsparcie. Odnoszc si do przedstawionych wynikw bada naley take mie na wzgldzie, e badanie objo swym zasigiem nauczycieli z gimnazjw zlokalizowanych na wsiach i w miastach do 20 tys. mieszkacw. Z uwagi na brak moliwoci uoglnienia powyszych wnioskw na populacj nauczycieli jzyka angielskiego w wikszych orodkach miejskich, warto rozway moliwo pozyskania penych danych w zakresie przedmiotu niniejszej analizy w skali caego kraju. Pozwolioby to na pene poznanie warunkw nauczania i potrzeb nauczycieli jzyka angielskiego w Polsce, co z pewnoci przyczynioby si do zwikszenia efektw nauczania, jak rwnie wskazania potencjalnych obszarw wsparcia. To z kolei pozwolioby na tworzenie, odpowiednio adresowanych, programw wsparcia dla owiaty, w tym rwnie w ramach programw finansowanych ze rodkw Unii Europejskiej. JEDEN YOUNGSTER NIE WYSTARCZY? O tym, e dodatkowe wsparcie, pod warunkiem, e jest realizowane konsekwentnie i przy cisej wsppracy ze szkoami

i gminami, moe przynie efekty w stosunkowo krtkim czasie wiadczy przykad Programu YOUNGSTER programu wyrwnywania szans edukacyjnych modziey z terenw wiejskich przez nauk jzyka angielskiego. Program ten, realizowany jest ju czwarty rok przez Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej we wsppracy z wydawnictwem Macmillan w ok. 80 gminach wiejskich. Adresowany jest do wszystkich zainteresowanych uczniw klas trzecich gimnazjw wiejskich, w tym zwaszcza pragncych kontynuowa nauk w szkoach ponadgimnazjalnych koczcych si matur. Zajcia s prowadzone w oparciu o zatrudnion w gminie kadr nauczycielsk, w niewielkich, maksymalnie 15 osobowych grupach, dobranych stosownie do umiejtnoci jzykowych uczniw (na podstawie testu plasujcego), w wymiarze 90 godzin lekcyjnych dla kadej z grup. Dla uczestnikw zaj Fundacja zapewnia nowe, dostosowane do ich umiejtnoci jzykowych i rne od wykorzystywanych w procesie dydaktycznym - podrczniki, a nauczyciele objci s wsparciem metodycznym i merytorycznym, w tym zwaszcza w zakresie motywowania uczniw do nauki. Dane uzyskane z gimnazjw uczestniczcych w projekcie, po dwch latach pozwalaj ju na dokonanie pewnych podsumowa, tak w zakresie efektw nauczania, jak i oceny przez samych uczniw. Informacje na podstawie bada ankietowych uzyskanych z ok. 50 proc. gimnazjw, uczestniczcych w Programie, mwi, e redni wynik egzaminu gimnazjalnego, uzyskany przy uczniw uczestniczcych w YOUNGSTER jest wyszy od redniej dla gimnazjw wiejskich w skali caego kraju i ksztatuje si na poziomie redniej uzyskiwanej przez uczniw z miast do 20 tys. mieszkacw. Uwzgldniajc, i do programu YOUNGSTER zaproszono gminy o najniszych przychodach z PIT i wydatkach na owiat oraz najwyszych wskanikach bezrobocia powysze wyniki naley uzna za bardzo dobre. Program jest realizowany corocznie w ok. 100 gimnazjach wiejskich, w cznym wymiarze ok. 17 tys. godzin lekcyjnych i jest nim objtych kadorazowo ok. 2 800 uczniw klas trzecich. Koszt cakowity programu to ok. 1,2 mln z rocznie, co w przeliczeniu na ucznia daje kwot ok. 430 z. Koszt jednej godziny dydaktycznej to ok. 70 z, w czym zawiera si koszt wynagrodzenia i szkolenia nauczyciela, koszty podrcznikw finansowanych przez Fundusz, certyfikatw, nagrd na zakoczenie roku szkolnego, itp.) WNIOSKI KOCOWE Zaprezentowane w Raporcie analizy dotyczce wynikw egzaminu z jzyka angielskiego oraz barier w jego nauczaniu, pokazuj, e jeeli wykazane dysproporcje bd si utrzymyway w kolejnych latach, to jzyk angielski moe stanowi gwn przeszkod dla modziey z terenw wiejskich w dostpie do szkl ponadgimnazjalnych koczcych si matur w miastach. Tym

samym szanse edukacyjne modziey z terenw wiejskich zostan znaczco ograniczone. Przykad programu YOUNGSTER realizowanego w gminach o stosunkowo najgorszych parametrach ekonomiczno spoecznych pokazuje, e jest moliwe zmniejszanie tych dysproporcji. Jednak program ten, niezalenie od tego, e jest tylko jedn z form i metod sucych wyrwnywaniu szans edukacyjnych modziey z terenw wiejskich, z uwagi na swj ograniczony zasig, nie rozwizuje problemu w skali caego kraju. W celu poprawy efektw nauczania jzyka angielskiego na terenach wiejskich w cigu kilku najbliszych lat i zrwnania wynikw egzaminu z tego jzyka pomidzy wsi i miastem niezbdne jest ju, teraz podjcie ze strony MEN szeregu dziaa, ktre powinny obejmowa: Przeprowadzenie kompleksowych bada porwnawczych sucych penemu zdiagnozowaniu moliwych przyczyn istnienia dysproporcji w wynikach nauczania jzyka angielskiego pomidzy terenami wiejskimi i miejskimi; Przygotowanie, stosownie do w/w wynikw bada, kompleksowych programw wsparcia nauczania jzyka angielskiego na terenach wiejskich, na szczeblu centralnym, uwzgldniajcych rwnie wsparcie metodyczne i merytoryczne dla nauczycieli oraz ich szybkiego wdroenia wraz z zapewnieniem niezbdnych rodkw finansowych na ich realizacj; Wskazanie marszakom poszczeglnych wojewdztw koniecznoci realizacji podobnych programw wsparcia nauki jzyka angielskiego w ramach Regionalnych Programw Operacyjnych; Wspieranie inicjatyw na szczeblu lokalnym, rwnie finansowo, sucych poprawie wynikw nauczania jzyka angielskiego i innych jzykw obcych na terenach wiejskich; Biecy monitoring wynikw egzaminu gimnazjalnego z jzyka angielskiego w kolejnych latach oraz dokonywanie ew. modyfikacji i korekt w realizowanych programach wsparcia nauki jzyka angielskiego na terenach wiejskich pod tym ktem; Audyt dotychczasowych projektw edukacyjnych finansowanych w ramach PO KL pod ktem wielkoci zaangaowanych rodkw finansowych w stosunku do uzyskanych efektw, w tym rwnie w oparciu o egzaminy zewntrzne, a take trwaoci tych projektw w czasie; Uwzgldnienie wnioskw z audytu przy kwalifikowaniu kolejnych wnioskw o wsparcie, tak na szczeblu centralnym, jak regionalnym; Rozwaenie moliwoci wyduenia okresu realizacji projektw w ramach PO KL. Niezalenie od powyszych dziaa konieczna jest take zmiana (nowelizacja) rozporzdzenia MEN w takim kierunku, aby wynik egzaminu gimnazjalnego w czci jzykowej zosta wzity pod uwag, przy kwalifikacji do szk ponadgimnazjalnych, dopiero po usuniciu dysproporcji w efektach nauczania jzykw obcych, w tym zwaszcza jzyka angielskiego, pomidzy terenami wiejskimi i miejskimi. Pytania do autora prosimy kierowa pod adres: r.tejszerski@gazetaszkolna.com.pl

12 aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

Po co w szkole ewaluacja?
Ktra szkoa jest dobra? Kto bdzie mnie uczy? Czego waciwie chc od szkoy? Czego bd ode mnie wymaga? Cztery pytania z bardzo wielu, ktre zadaj uczniowie (a take ich rodzice) przez cay rok, a szczeglnie na wiosn, w okresie skadania przez uczniw deklaracji o wyborze szkoy gimnazjum czy szkoy ponadgimnazjalnej. TEKST: ELBIETA SIUDAJ-POGODSKA, DYREKTORKA ODN W KONINIE
KTO ODPOWIE NA TE PYTANIA? Bardzo krtko mwic odpowiadaj WSZYSCY. Kady z nas chodzi do jakiej szkoy, kady ma osobiste wspomnienia i dowiadczenia i kady ma racj! Kto bdzie moim nauczycielem? wymagania wobec nauczyciela s rnie formuowane, a potem czsto dyskutowane i oceniane przez uczniw, take rodzicw, innych nauczycieli, urzdnikw prowadzcych szkoy, wizytatorw i kadego, kto chce i musi zabra gos w sprawie. A czego ja chc od szkoy? odpowied zaley od adresata: uczniw, rodzicw, nauczycieli, pracownikw organw prowadzcych i nadzorujcych. Ale na pewno wielu uczniw i rodzicw chce i do dobrej szkoy, oczekujc edukacji na najwyszym poziomie. A wic rozwj kadej szkoy jest koniecznoci. I std propozycja prowadzenia cigej ewaluacji po to, eby sobie i innym mc pewnie odpowiedzie, e moja szkoa jest dobra! I mam na to dowody! EWALUACJA? SKD TO SI WZIO? Kilka osb z naszego Orodka brao udzia w I Podyplomowych Studiach Ewaluacji i Egzaminowania na Uniwersytecie Gdaskim pod kierunkiem profesora Bolesawa Niemierki. To ze skryptu Profesora dowiedzielimy si o SZOKU SPUTNIKOWYM w USA w 1957 roku, gdy popiskujcy satelita okra ziemi, umieszczony tam przez inny nard, ataki na szko stay si zjadliwe. Amerykanie nie przywykli by w czymkolwiek drudzy. System szk publicznych, chlubicy si historyczn zasug wydwignicia narodu, musia teraz przekn swoj porcj wstydu. Wkrtce rzd ustanowi wielkie edukacyjne projekty rozwojowe, zwaszcza w zakresie programw nauczania przedmiotw cisych (bo satelity buduj przedstawiciele tych nauk) jako wkad w podniesienie jakoci nauczania tych przedmiotw (B. Niemierko, Ewaluacja dydaktyczna, standardy edukacyjne, elementy statystyki opisowej, skrypt Midzywydziaowego Studium Pedagogiki Uniwersytetu Gdaskiego, za M. Scriven, The Methodology of Evaluation, w: Perspectives of Curriculum Evaluation: AERA Monograph Series on Curriculum Evaluation, Chicago 1967, Rand Mc Nally). Amerykanie nard praktyczny postanowili zbada, co spoeczestwo otrzymuje za pienidze konsumowane przez orodki bada programowych. TAK URODZIA SI EWALUACJA projektw edukacyjnych i teoria EWALUACJI. CZYM ZATEM JEST EWALUACJA? Odwoajmy si do rda sowa. Sownik acisko-polski opracowany przez Kazimierza Kumanickiego, wydany przez PWN (Warszawa 1975) wedug sownika Hermana Mengego i Henryka Kopii podaje: evalesco, -ere, -ui stawa si silnym, potnie (s. 189), valeo, -ere, -ui by silnym, by zdrowym, mie si dobrze, mie wpyw, znaczenie; mc dokona czego, znaczy, (o rzeczach) przemc, przeprowadzi, zwyciy, osign skutek; (o pienidzach) znaczy, mie warto; (o sowach) znaczy, mie znaczenie (s. 524). Jak definiuje si pojcie ewaluacji? Ewaluacja to: Systematyczne badania wartoci lub zalet jakiego obiektu (Joint Committee on Standards for Educations of Educational Programs, Projects and Materials, New York: McGrawHill, 1981). Systematyczny proces obejmujcy zbieranie informacji oraz zdawania relacji (w postaci raportu) z tego, jak si rzeczy maj, z intencj dostarczenia danych uatwiajcych podejmowanie decyzji (H. Mizerek). Proces zbierania danych i ich interpretacja w celu podejmowania decyzji (Ch. Galloway). Proces diagnostyczno-oceniajcy, zawierajcy w sobie elementy pomiaru, osdu i decyzji (J.J. Guilbert). Zaplanowane i systematyczne dziaanie uwidaczniajce, w jakim stopniu cele zostay osignite. Proces zmierzajcy do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele (edukacji) s rzeczywicie realizowane. Systematyczny i jawny proces zbierania informacji na temat istoty, charakteru i wartoci interesujcych zjawisk (H. Simons). Systematyczne badanie wartoci lub cech konkretnego programu, dziaania lub obiektu z punktu widzenia przyjtych w tym celu kryteriw, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia (L. Korporowicz). (Powysze definicje pochodz z ksiki Autoewaluacja w szkole, CODN, Warszawa 2002.) Gwnym celem ewaluacji jest zdobycie informacji, ktra moe by wykorzystana do podejmowania decyzji edukacyjnych. Te decyzje mog dotyczy kontynuacji, zamknicia lub modyfikacji istniejcego programu, albo zaplanowania i ewentualnego rozpoczcia jakiego nowego programu (A.W. Astin i R.J. Panos w The Evaluation of Education Programs definicja przytoczona przez B. Niemierk w skrypcie UG 1998). Wszystkie definicje opisuj proces skadajcy si z: 1. systematycznego zbierania informacji, 2. analizowania tych informacji w rnych fazach i aspektach, 3. wycigania wnioskw, 4. formuowania rekomendacji co do decyzji, jakie powinny by podjte. RODZAJE EWALUACJI Ewaluacja moe by wewntrzna (wasna) autoewaluacja. Wtedy szkoa podejmuje decyzj o ewaluacji, jej obszarach, kryte-

riach i sposobie przeprowadzenia. Sama te przeprowadza t ewaluacj. Ewaluacja = autoewaluacja jest zewntrzna, gdy szkoa podejmuje decyzj o ewaluacji, jej obszarach, kryteriach i prosi o jej przeprowadzenie osoby lub instytucj zewntrzn. O ewaluacji obcej wewntrznej mwimy wtedy, gdy szkoa przeprowadza u siebie ewaluacj zaproponowan i zaprojektowan np. przez ministerstwo. Wyniki przekazywane s zleceniodawcy ministerstwu. Ewaluacja obca zewntrzna wystpuje wtedy, gdy obszar poddany ewaluacji jest ewaluowany przez osoby zewntrzne, na zlecenie ministerstwa lub kuratorium. Mona ewaluowa proces czyli np. cig dziaa dydaktycznych oraz efekty (rezultaty, wyniki) procesu, inaczej produkt procesu. Ewaluowa mona zarwno proces jak i jego efekty. Ewaluacja ksztatujca (formatywna) prowadzona jest w trakcie procesu, a zbiorcza (sumatywna) po jego zakoczeniu. Podczas ewaluacji ksztatujcej istnieje moliwo wykorzystania wynikw do zmiany procesu, wpynicia na jego ksztat. Ewaluacja zbiorcza po zakoczeniu procesu suy podsumowaniu dziaa. Ewaluacja szeroko zakresowa obejmuje szeroki obszar. Wyniki tej ewaluacji wska nam wskie obszary, ktre mona pniej bada dokadnie za pomoc ewaluacji fokusowej. JAK SI MA EWALUACJA DO MONITOROWANIA? Monitorowanie to ledzenie zmian pewnych wielkoci. Wymaga to tak jak w ewaluacji zbierania danych i ich interpretowania, ale nie obejmuje wartociowania charakterystycznego dla ewaluacji. EWALUACJA A OCENIANIE OSIGNI UCZNIW Wedug B. Niemierki (we wspomnianym ju skrypcie) ewaluacja osigni uczniw jest pogbionym sprawdzaniem i ocenianiem osigni uczniw, obejmujcym analiz warunkw, przebiegu i wynikw nauczania, nastawionym na ulepszanie procesu dydaktycznego. W skrcie: gdy nauczyciel dokonuje takich analiz prowadzi ewaluacj, gdy tylko odpytuje i wystawia stopnie sprawdza i ocenia te osignicia. PRZEBIEG EWALUACJI Etapy ewaluacji I. PRZYGOTOWANIE Zaplanowanie dziaa Projekt ewaluacji II. REALIZACJA Zbieranie danych III. PODSUMOWANIE Analiza danych Wyciganie wnioskw, rekomendacje Sporzdzenie raportu Upowszechnienie wynikw I. PRZYGOTOWANIE Ewaluacja, jak kady proces, musi by bardzo starannie zaplanowana. W I etapie przygotowawczym formuujemy cele ewaluacji, okrelamy odbiorcw oraz okrelamy przedmiot ewaluacji, czyli podejmujemy decyzj co chcemy bada, kto bdzie zaangaowany w przeprowadzenie ewaluacji, jaki bdzie podzia zada pomidzy poszczeglne osoby, na kiedy potrzebne s wyniki, oraz w jakim czasie zostanie przeprowadzona i ile to bdzie kosztowao. Projekt ewaluacji metodologia ba-

da. Okrelamy obiekt ewaluacji, inaczej co chcemy bada. Wyznaczamy obszary badawcze oraz zastanawiamy si, jakie problemy badawcze chcemy rozwiza za pomoc badania. Inaczej, ktre aspekty i jakie kryteria danego obiektu nas interesuj. Nastpnie okrelamy sposb zbierania danych, jakie metody zastosujemy i na jakiej prbie ile osb obejmiemy badaniem dan metod. Okrelamy rwnie narzdzia, za pomoc ktrych zbierzemy potrzebne informacje. Im staranniej zaplanujemy badanie, tym atwiej bdzie mona je przeprowadzi. Wana jest konsultacja ze specjalistami od bada pedagogicznych i przetestowanie procedury i narzdzi przed waciwym ba-daniem. Pytania postawione respondentom musz by trafne, a cae badanie prowadzone rzetelnie. Dlatego kolejne etapy procesu musz by starannie monitorowane. II. REALIZACJA Aby zgromadzi wiarygodne dane, trzeba zadba o etyczn stron prowadzonych dziaa i zaangaowanie caej spoecznoci szkolnej w proces ewaluacji. Ewaluacja ma odpowiedzie na bardzo zoone pytanie: CZY MOJA SZKOA JEST DOBRA? atwo powiedzie i napisa! Bardzo trudno uzyska trafne odpowiedzi na to pytanie! Ewaluacja wymaga wiedzy! Wymaga rwnie rnorakich umiejtnoci od ewaluatorw! Zarwno zewntrznych jak i wewntrznych. Informacje naley uzyskiwa rnymi metodami z wielu rde (triangulacja danych). Wtedy mona je weryfikowa i daj nam one ogld badanej rzeczywistoci obiektu z rnych punktw widzenia. Jeli si sprzeczne, wymuszaj nowe pomysy i pytania. III. PODSUMOWANIE Zebrane dane poddajemy wnikliwej analizie, eby stwierdzi, ktre z nich maj znaczenie i jakie dla badanego obszaru i postawionych wczeniej pyta ewaluacyjnych. Wyniki ewaluacji zbieramy i prezentujemy w kocowym raporcie w formie zwizej i czytelnej. Upowszechnianie wynikw jest form informacji zwrotnej dla wszystkich zainteresowanych. Tak moe wyglda jeden trzyetapowy cykl ewaluacji. A poniewa ewaluacja ma odpowiedzie na wiele wanych pyta, wic musi by prowadzona systematycznie, bo tak jak proces dydaktyczno-wychowawczy jest procesem cigym. Jako badanie wartoci danego obiektu nie jest celem samym w sobie. Ma dawa impulsy do cigego rozwoju osb, dziaa, procesw, czyli w efekcie do rozwoju szkoy jako organizacji uczcej si i efektywnej. Takie traktowanie ewaluacji wewntrznej moe da odpowied na pytanie: Po co ewaluacja w szkole? Dlatego musimy odrnia ewaluacj wewntrzn od ewaluacji zewntrznej i kontroli. Bardzo wany w procesie autoewaluacji jest krytyczny przyjaciel osoby lub instytucje, ktre mog oferowa dugofalowe wspieranie dziaalnoci szkoy. W obecnej rzeczywistoci jest to zadanie i powinno systemu doskonalenia, ktry uwanie wczuwa si i bada potrzeby szk, ale impuls powinien wyj od szkoy! A branie przez ucznia odpowiedzialnoci za wasn nauk jest zapisane ju w starej podstawie programowej. wiat wspczesny woa o odpowiedzialno. Nie moe to by owa dotychczasowa negatywna odpowiedzialno, ktra patrzc wstecz, postrzega jakie dokonane zo, przypisujc je czowieko-

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

13

wi, i pociga do odpowiedzialnoci. Idzie o ukazanie potgi odpowiedzialnoci pozytywnej, ktra patrzy w przyszo i ukazuje czowiekowi zdane na niego dobro. Rodzce si tu poczucie odpowiedzialnoci nie ma ju charakteru poczucia winy, lecz jest udzielajcym mocy poczuciem wasnego zadania, wasnej godnoci i istotnoci . Rozwaajc istot problemu odpowiedzialnoci w wychowaniu, moemy zada pytania badawcze, np. Jakie czynniki warunkuj efekty w ksztatowaniu poczucia odpowiedzialnoci u modziey gimnazjalnej? Jak ksztatowa poczucie odpowiedzialnoci w procesie wychowania moralnego? Dotknlimy tu istoty bada naukowych i/lub bada ewaluacyjnych. Przedmiot Ewaluacji Ewaluacja wielkich projektw edukacyjnych wymaga zastosowania metodologii bada pedagogicznych za B. Niemierko 2. Badacze metodolodzy bada stosowanych do zgodnie (B. Niemierko) przedstawiaj to nastpujco: RYS. 1 Wejcia to uzdolnienia, aspiracje, zainteresowania, wiadomoci i umiejtnoci modziey i ich nauczycieli, a take waciwoci wczeniejszych systemw dydaktycznych, jakie poznali uczniowie. Dziaania czynnoci uczniw, nauczycieli i administracji szkolnej, ktre zmierzaj do osignicia celw ksztacenia. Wyjcia wiadomoci, umiejtnoci, postawy wobec uczenia si, wartoci i cechy osobowoci uczniw oraz osignicia metodyczno--organizacyjne nauczycieli i szk, w tym take nowe kompetencje nauczycieli. Kontekst okolicznoci, ktre nie podlegaj zmianie w toku dziaa, jak stae urzdzenia szkoy, sie szkolnictwa i jego struktura administracyjna, sposb finansowania i pozycja spoeczna edukacji, przekonania rodzicw i pracodawcw, rynek pracy itp. Wejcia, dziaania i kontekst rwnolegle wpywaj na wyjcia, a wic mona je potraktowa jako zmienne niezalene, na podstawie ktrych przewidywane s wyniki dziaa na wyjciach. To wanie wyjcia zmienne, ktrych wartoci s uzalenione od wielu zmiennych niezalenych, bdce wynikami efektami procesu, powinny by szczeglnie staranie badane i analizowane. EWALUACJA JAKO BADANIE NAUKOWE Jest zawsze badaniem stosowanym, nastawionym na bezporedni uyteczno. Cele musz by jasno okrelone, a zbieranie i przetwarzanie zebranych informacji systematyczne. Na pytania: CZEGO NAUCZAMY? CZEGO NAUCZYLIMY? dadz odpowied badania dotyczce trafnoci dziaa dydaktycznych, a na pytania: OD CZEGO ZALEY PROCES NAUCZANIA I UCZENIA SI? OD CZEGO ZALEY WYNIK PROCESU? odpowiedz badania uwarunkowa procesu. B. Niemierko i inni autorzy przedstawiaj to nastpujco: Rysunek jest potrzebny, eby zauway, e kade badanie obejmuje po czci treci nauczania, proces, kontekst i wynik nauczania. Badania te maj wiele wsplnego, lecz rnie rozoone akcenty. W badaniach nad programami nauczania dominuj analizy, w badaniach diagnostycznych wyjanianie, w badaniach ewaluacyjnych wartociowanie i ocenianie, we wdroeniowych dziaa-

nia eksperymentalne. Ten z koniecznoci bardzo skrtowy opis ma wszystkich badaczy ewaluatorw skoni do wcale nieuproszczonej refleksji: jak zaplanowa badania wewntrz swojej szkoy, eby przyniosy korzyci, a nie skciy wszystkich ze wszystkimi. W cigu kilkudziesiciu ju lat (na wiecie) rozwoju metodologii dydaktycznych bada ewaluacyjnych moemy mwi o ewaluacji rzetelnej systematycznej i uczciwej oraz pozorowanej, bdcej odprawieniem rytuau chcecie to macie, ja swoje zrobiem (am).Zastanwmy si, w co wyposaony powinien by EWALUATOR wybrany przez dyrektora do zaplanowania i realizacji ewaluacji wewntrznej w szkole. DOBRY EWALUATOR powinien: 1. mie ch i wol dziaania niezalenego i uczciwego, 2. nie mie osobistego zainteresowania takimi lub innymi wynikami ewaluacji, czyli nie mie konfliktu interesw, 3. mie odpowiednie wyksztacenie pedagogiczne w zakresie metodologii bada pedagogicznych, 4. zna teori i praktyk pomiaru dydaktycznego, niezbdn w ocenianiu osigni uczniw, 5. mie du wiedz z obszaru zarzdzania np. projektem, czyli wiedzie, jak prowadzi systematyczne, wczeniej zaplanowane dziaania. Ewaluacja wewntrzna ma suy rozwojowi ludzi nauczycieli, uczniw, rodzicw caej spoecznoci szkolnej, czyli w efekcie SZKOY jako ORGANIZACJI. Proces ewaluacji wewntrznej ma suy refleksji wszystkich jej uczestnikw, wartociowaniu wynikw oraz podjciu decyzji o zmianie, kontynuacji lub zaniechaniu okrelonych dziaa. Cele ewaluacji po co to robimy? powinny naprawd by celami kadego uczestnika procesu tylko wtedy wybrani ewaluatorzy uzyskaj wiarygodne dane z bada. Jednym z najwaniejszych warunkw prowadzenia procesu ewaluacji jest zapewnienie bezpieczestwa zarwno badaczy jak i informatorw respondentw. Gwnym zadaniem dyrektora jest przepdzenie strachu przed udziaem w procesie ewaluacji, a take ustrzeenie si pokusy zastosowania kar i nagrd (tak!) na podstawie wynikw przeprowadzonej ewaluacji. Bardzo wane, eby osoby zajmujce si prowadzeniem szk w gminach, powiatach czy wojewdztwach nie wykorzystyway wynikw do karania lub nagradzania dyrektora i nauczycieli. Ten etap wewntrznego i osobistego przygotowania si do ewaluacji ma decydujce znaczenie, warunkuje powodzenie lub klsk podjtych dziaa. CZY TO JEST DOBRE? Tu podziel si wraeniami wyniesionymi ze spotka w koniskich duych firmach (Huta, FUGO, MPEC), ktre otrzymyway certyfikaty jakoci potwierdzajce wdroony system jakoci. Uderzajcy by klimat tych uroczystoci radosny, a umiechnici ludzie zwracali si do siebie i do goci z niewymuszon uprzejmoci. Dao mi to do domylenia. Nastrj oczekiwania na zmian w owiacie dawa si mocno wyczu w 1996 roku (tu po przejciu szk przez gminy), kiedy to jesieni w Orodku Szkoleniowym w Wsoszach

w wielogodzinnych spotkaniach uczestniczyli dyrektorzy wszystkich poziomw ksztacenia, wizytatorzy, wjtowie i burmistrzowie. Jeden z wjtw zaskoczy wszystkich zdaniem: moja szkoa jest OTWARTA dwadziecia cztery godziny na dob, a inni po rnych wiczeniach integrujcych obwieszczali: to ja ju wiem, po co ci moi nauczyciele jed do Wsosz. Byy to czasy programu TERM-IAE (zachodniego) i nastpnie na jego bazie i podstawie tworzonej Nowej Szkoy. A potem byy szkoy jakoci Total Quality Management z CODN-em. Pamitam jak analizowaam charakter, temperament, przygotowanie kadej zatrudnionej osoby: przyjmie czy nie przyjmie ide wysokiej jakoci, zrobi to jednym mocnym uderzeniem czy delikatnie i stopniowo. Zdecydowaam si na drugi sposb. To ludzie i ich poczucie sprawstwa s najwaniejsi w kadym, a szczeglnie nowym wyzwaniu. Ludzie konsultanci, doradcy, pracownicy niepedagogiczni wybijali si na wolno wyboru, co dla nich i dla instytucji najwaniejsze. I tak jako placwka doskonalenia nauczycieli sigalimy (z sukcesem) po kolejne goda: Inwestor w kapita ludzki (2002), Zarzdzanie zasobami ludzkimi (2003 i 2005) i potem wdroenie w orodku Systemu Zarzdzania Jakoci zgodnego z Norm ISO 9001-2000 (2006 r., certyfikat odnowiony w 2009 r. na nastpne lata). Pozwolio nam to zidentyfikowa i zebra w procesy i procedury nasze codzienne niecodzienne dziaania. Nie obyo si bez maych i wikszych dramatw przy podejmowaniu decyzji: Co bdzie dobre dla naszych ODBIORCW i jednoczenie dla nas? Skd bdziemy wiedzieli, e to jest dobre? Pytamy o to naszych goci, uczestnikw szkole i pytamy siebie. Jestemy wiadomi aktw tworzenia wartoci, najpierw w naszych umysach, a potem w codziennej pracy. Dziki przekonaniu (uwaam gbokiemu), e to jest dobre dla nauczycieli, dyrektorw, samorzdowcw, wizytatorw, rodzicw i dla (najwaniejszych!) UCZNIW. Ewaluacja wewntrzna ma suy ROZWOJOWI SZKOY, dlatego tak wane jest, eby wszyscy, szczeglnie nauczyciele, rodzice, uczniowie i niepedagogiczni pracownicy szkoy byli osobicie zaangaowani w proces, mieli poczucie przynalenoci do szkolnej spoecznoci i udzielali sobie nawzajem wsparcia. Wszystko to buduje klimat wspdziaania majcego na uwadze wizj szkoy jako organizacji uczcej si. Uczca si organizacja skada si z uczcych si i dzielcych si dowiadczeniem osb. Kiedy wsplnot osb czy wsplnota celw do osignicia, podtrzymywany i doskonalony jest system caego rodowiska szkolnego; obowizuj czytelne i jasne zasady oraz wspdziaanie w przestrzeganiu i wzmacnianiu tych zasad. Tak rozumiany klimat szkoy pozwala wszystkim uczestniczy w yciu szkoy. Pozytywny klimat szkoy wzmaga konstruktywn aktywno rodzicw. Zaangaowanie rodzicw wspomaga nauczycieli, dyrektora i wzmacnia ich samoocen. Nauczyciele, doznajc szacunku i uznania rodzicw, doskonal swj warsztat pracy oraz maj motywacj do osobistego doskonalenia. Na zasadzie sprzenia zwrotnego ronie i wzmacnia si caa szkoa.

TAK WIC EWALUCJA (za prof. Z. Gasiem 3 ): Nie jest sposobem na udowadnianie sukcesu, ale pozwala zrozumie istot sukcesw i niepowodze realizowanego programu; pomaga zrozumie, weryfikowa i przeywa osobicie i zespoowo realizowany proces; pozwala doskonali proces oddziaywania na uczestnikw uczniw, rodzicw, nauczycieli, biorcych udzia w jakimkolwiek procesie i w ewaluacji tego procesu; wpywa na racjonalizacj i obiektywizacj realizatorw jakiegokolwiek programu; dostarcza informacji wanych dla lokalnej spoecznoci, wpywajcych w istotny sposb na wiedz, co si dzieje w szkole; pomaga zrozumie rne aspekty realizowanego programu; przyczynia si do wzrostu odpowiedzialnoci twrcw i realizatorw programu; poprawia wizerunek szkoy jako organizacji wiadomej swoich mocnych i sabych stron. rodowisko profesjonalnych ewaluatorw w swojej pracy przestrzega wielu standardw, pogrupowanych w cztery kategorie: 1. standardy uytecznoci, ktrych przestrzeganie gwarantuje, e ewaluacja dostarczy wiarygodnych informacji, ktre bd mogy by wykorzystane do usprawnienia badanego procesu; 2. standardy wykonalnoci, gwarantujce, e ewaluacja bdzie realistyczna, wolna od naciskw politycznych oraz efektywna finansowo; 3. standardy poprawnoci wszystkie dziaania zgodne z prawem, z przestrzeganiem etycznych zachowa, uwzgldniajce interesy ewaluowanych, jak i tych, ktrzy bd korzysta z wynikw ewaluacji; 4. standardy dokadnoci ewaluacja musi opiera si na wiarygodnych informacjach z rnych rde, aby w efekcie mc rzetelnie odpowiedzie na pytania ewaluacyjne. W konsekwencji ewaluacja musi by: prowadzona systematycznie, rzetelnie i ukierunkowana na badane cele; kompetentna ewaluatorzy posiadaj odpowiednie przygotowanie i dowiadczenie; uczciwa ewaluatorzy gwarantuj rzetelno i obiektywizm caego procesu ewaluacji; szanujca prawa czowieka ewaluatorzy szanuj godno osobist, poczucie wasnej wartoci wszystkich osb, z ktrymi wchodz w kontakt; odpowiedzialna spoecznie ewaluatorzy uwzgldniaj wartoci spoeczne wane dla ewaluowanej spoecznoci. Krtko ujmujc ewaluacja wewntrzszkolna obejmujca badaniami rne obszary szkolnej dziaalnoci to: 1. przemylane, zaplanowane i systematyczne dziaanie w rodowisku szkolnym; 2. utworzenie wasnego systemu gromadzenia danych i opracowywania oraz wartociowania informacji; 3. upublicznianie danych w postaci diagnoz, analiz, opinii i raportw; 4. podejmowanie wanych dla szkoy i lokalnej spoecznoci decyzji. Artyku pochodzi z czasopisma Koniski Kurier Owiatowy nr 1 i 2/2010 wydawanego przez Orodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie

14 e-szkoa

E-LEKCJA

Konferencja o warunkach pracy nauczycieli

W dniu, w ktrym wszystkim da si we znaki pierwszy w tym sezonie atak zimy we wtorek 29 listopada odbya si w odzi niezwykle interesujca, mogo by si wydawa nie tylko dla zaproszonych na ni goci, konferencja. Ju jej temat: Psychospoeczne warunki pracy w szkole a nasilenie przemocy w relacji nauczyciel ucze" pozwalay oczekiwa duego zainteresowania ze strony nie tylko ministerstwa edukacji, ale take obu gwnych zwizkw zawodowych, zrzeszajcych polskich nauczycieli. Tak si jednak nie stao i to nie z powodu wielkich trudnoci komunikacyjnych, jakie trzeba byo tego dnia pokona, aby dotrze na obrzea odzi, gdzie przebiegay jej obrady. Z tego wanie powodu aby nie przesza niezauwaona podjem si zadania zaprezentowania czytelnikom Gazety Szkolnej nie tyle jej przebiegu, ile najwaniejszych treci, jakie wypeniay wystpienia autorw, prezentujcych wyniki swych bada, co byo gwnym celem tego spotkania. A byy to badania, o czym mwi we wprowadzeniu dr Jacek Pyalski, spirytus movens tego przedsiwzicia, prowadzone w ramach grantu finansowanego przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju. Grant zosta zrealizowany przez Instytut Medycyny Pracy w odzi. Projekt ten zatytuowano Pozytywne i negatywne elementy psychospoecznego rodowiska pracy w szkole a przemoc w relacji nauczyciel ucze i zrealizowano go w ramach Programu Wieloletniego pn. Poprawa bezpieczestwa i warunkw pracy. W badaniach posuono si technik wywiadu. Przeprowadzono je losowej prbie 1214 nauczycieli z caej Polski. Podczas bada dokonano pogbionej diagnozy rodowiska pracy nauczycieli. Zajto si czynnikami psychospoecznymi wystpujcymi w tym rodowisku. Analizowano gwnie obcienia (stresory), ale obraz rodowiska pracy wzbogacono take o czynniki, ktre mog oddziaywa na nauczyciela pozytywnie. Warto take zwrci uwag na niezbyt czsto wystpujcy aspekt tych bada: byy one prowadzone przez interdyscyplinarny zesp specjalistw. Obok wymienionego ju pedagoga - dra Jacka Pyalskiego, ktry w tych badaniach wystpowa jako adiunkt w Krajowym Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, ale ktry jest take pracownikiem naukowo-dydaktycznym Wyszej Szkoy Pedagogicznej w odzi, w badaniach uczestniczyli take: dr Elbieta Korzeniowska i dr Krzysztof Puchalski z tego KCPZwMP, a take dr Dorota Merecz, dr Agnieszka Mocicka i mgr Marcin Drabek z Zakadu Psychologii Pracy oraz dr Zbigniew Jwiak z Zakadu Fizjologii Pracy i Ergonomii wszyscy funkcjonujcy w strukturach Instytutu Medycyny Pracy w odzi. Ten wanie interdyscyplinarny zesp, z zachowaniem wszystkich metodologicznych regu, podj si, zaprojektowa i wykona badania, ktrych wyniki mona dziki ich reprezentatywnoci potraktowa jako ukazujce stan faktyczny rodowiska pracy polskich nauczycieli tu i teraz. Oto niektre z nich, prezentowane w kolejno wygaszanych na konferencji referatach. Stresory i czynniki salutogenne w pracy nauczyciela to doniesienie dr Doroty Merecz. Poinformowaa one, e w oparciu o istniejce w wiecie badania stwierdzono, i w ostatnich dziesicioleciach u nauczycieli narastaj negatywne emocje, takie jak: gniew/zo, desperacja, frustracja, ponienie, udrczenie, niezadowolenie i beznadzieja. Szukajc odpowiedzi na pytanie: Dlaczego praca nauczyciela jest stresujca?, przyjto, e przyczyny tego stanu mog znajdowa si w nastpujcych obszarach: Warunki pracy: - otoczenie fizyczne - rodki do wykonywania pracy - ilo uczniw w klasie Rozwizania systemowe: - struktura systemu owiaty - polityka owiatowa - system awansu zawodowego - stabilno systemu owiaty - zarobki Relacje interpersonalne - wsppracownicy - przeoeni - uczniowie - rodzice Spoeczna percepcja zawodu: - presti - oczekiwania. W swych wypowiedziach badani nauczyciele wymieniali te elementy ich otoczenia, ktre s przez nich oceniane negatywnie. Oto wykaz najczciej wskazywanych stresorw: 1. Zbyt mae zarobki w stosunku do nakadu pracy 2. Programy/ plany nauczania przeadowane 3. May wpyw na to co realizuj w placwce 4. Stan pomieszcze socjalnych 5. Zbyt duo uczniw 6. Rywalizacja 7. Brak wsparcia przeoonych 8. Brak wsparcia ze strony wsppracownikw Warte przytoczenia s take odpowiedzi, jakich udzielali badani nauczyciela na pytanie Na jak wiele wsparcia moe liczy polski nauczyciel?
Mj dyrektor jest osob ktra . niepraw da 14 14 12 11 10 8 9 9 7 6 pr aw da 86 86 88 89 90 92 91 91 93 94

Kolejnym wystpieniem by referat dra Jacka Pyalskiego, zatytuowany Konsekwencje oddziaywania warunkw pracy na polskich nauczycieli: zaangaowanie i wypalenie zawodowe. Posugujc si schematem Ch. Maslacha szukano wskanikw wypalenia w trzech kategoriach jego objaww: wyczerpanie emocjonalne, obnienie poczucia osigni i cynizm. W wyniku analizy materiau badawczego stwierdzono, e wysoki poziom objaww wypalenia zawodowego w stosunku do przyjtych norm przejawia 22% badanych, co uznano, e nie jest to wskanik alarmujcy - w relacji do innych grup zawodowych w Polsce. Jednak na tle innych krajw s to wyniki wysokie. Jednym ze stresorw, om ktry pytano byo ewentualne przecienia nauczycieli praca. Elementarnym tego wskanikiem jest tygodniowa liczba godzin pracy. Nie wchodzc w szczegy, warto odnotowa, e z bada wynika, i ponad 25% nauczycieli pracuje wicej ni 40 godzin tygodniowo w jednej placwce. Oto jak badani nauczyciele odpowiadali na pytanie: Ile rednio godzin w przecitnym tygodniu powica Pan(i)na nastpujce zadania?
Prowadzenie lekcji Zajcia dodatkowe z uczniami (koa zainteresowa itp.) Przygotowanie zaj, materiaw dydaktycznych itp. Zadania administracyjne (np. zebrania z rodzicami, rady pedagogiczne, przygotowanie dokumentacji) Razem 19.2 2,6 8,1 3,6

nia takiego nkania w pracy wynis 3 lata i 2 miesice. Nastpnie referent przedstawi informacje, dotyczce zjawiska zachowa wrogich i mobbingu wobec badanych nauczycieli. Oto niektre z nich: Procentowy rozkad naraenia badanych nauczycieli na wrogie zachowania i mobbing: Wrogie zachowania - 54% Lobbing - 9% Brak - 37% Przytocz jeszcze procentowe wskaniki, obrazujce rozkad naraenia badanych nauczycieli na wrogie zachowania z strony przeoonych i wsppracownikw: Wrogie zachowania (w ogle) - 63% Wrogie zachowania przeoonych - 44% Wrogie zachowania wsppracownikw- 52% Ostatnie dwa wystpienia miay wyrane odniesienia do praktyki. Dr Elbieta Korzeniowska mwia na temat Metodyka programw na rzecz zdrowia nauczycieli, a dr Krzysztof Puchalski Przyjazne rodowisko pracy nauczyciela: wyzwania dla praktyki (promocji zdrowia). W pierwszym z nich prelegentka opierajc si na modelu WHO Programu Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy zaprezentowaa kolejne fazy wdraania takiego programu w rodowisku szkolnym. Dr Krzysztof Puchalski przybliy uczestnikom konferencji rne definicje promocji zdrowia. Wedug ostatniej z nich jest to sztuka interwencji w systemy spoeczne, by rozwijay si w kierunku zdrowych rodowisk. Koczy tez, e wiele programw prozdrowotnych koczy si niepowodzeniem powodu biernoci i wewntrznego oporu osb, jak rwnie oporu strukturalno-organizacyjnego. Zwieczeniem prac konferencji byy zajcia warsztatowe. Pierwszy warsztat, prowadzony przez dra Jacka Pyalskiego dotyczy radzenia sobie przez nauczycieli (i w ogle przez szkoy jako instytucji) z problemami wychowawczymi, a przede wszystkim z sytuacjami, kiedy uczniowie niewaciwie si zachowuj (dyscyplina w szkole). Na podstawie wynikw bada analizowano najczstsze stereotypy i uproszczenia dotyczce problematyki warsztatu oraz zastanawiano si nad tym jakie dziaania s potrzebne w szkole, aby lepiej dziaaa wychowawczo. Drugi warsztat, ktry poprowadzili wsplnie dr Agnieszka Mocicka i dr Marcin Drabek, dotyczy relacji midzy nauczycielami oraz relacji nauczycieli z przeoonymi. Podczas warsztatu omawiano szczegowo przypadki, opisane w przygotowanych scenariuszach. Take tutaj poszukiwano skutecznych rozwiza, ktre maj w warunkach szkoy szanse powodzenia. Wszyscy zainteresowani wynikami bada, ktre stanowiy baz empiryczn wygaszanych na konferencji referatw, mog si z nimi zapozna w wydanej ju ksice Psychospoeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomidzy wypaleniem zawodowym a zaangaowaniem, Red. Jacek Pyalski i Dorota Merecz. Krakw 2010. Ksika dostpna jest nieodpatnie jako plik PDF pod adresem: http://www.imp.lodz.pl/upload/ pyzalski_ksiazka/psychospoleczne.pdf Wodzisaw Kuzitowicz

33,6

Wpiera gdy mam problemy osobiste Sprawiedliwie ocenia prac Liczy si z moj opini Rozmawia ze mn o moich problemach zawodowych Dobrze organizuje prac personelu Sensownie doradza w sprawach zawodowych Dostosowuje doskonalenie zawodowe do potrzeb nauczycieli Wspiera w trudnych sytuacjach z rodzicami Zapewnia odpowiednie wyposaenie szkoy Jest prawdziwie zaangaowana w swoj prac

Zapytano te nauczycieli: Czy zgadza si Pan(i) ze stwierdzeniem, e obcienia w zawodzie nauczyciela s relatywnie wysze ni w innych zwodach? Oto rozkad uzyskanych odpowiedzi: Zdecydowanie tak 48% Raczej tak 38% Raczej nie 6% Zdecydowanie nie 2% Trudno powiedzie 6% Na tym tle warto poinformowa take, e na pytanie: Czy gdyby jeszcze raz dokonywa(a) by pan(i) decyzji wyboru zawodu, byby to ponownie zawd nauczyciela? otrzymano nastpujce odpowiedzi: Zdecydowanie tak 37% Raczej tak 41% Raczej nie 11% Zdecydowanie nie 3% Trudno powiedzie 9% Kolejny referat p.t. Mobbing w rodowisku pracy nauczyciela wygosi mgr Marcin Drabek. Z obszernego teoretycznego wprowadzenia w problem mona si byo dowiedzie, e wedug danych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy w Polsce zarejestrowano mobbing w przypadku 1098 nauczycieli zatrudnionych w 120 placwkach owiatowo wychowawczych (Bydgoszcz, Warszawa, Lublin, Gdask i Wrocaw). Odsetek ofiar mobbingu wrd polskich nauczycieli to 9,7%. Najczciej stosowane praktyki mobbingowe to: nadmierne kontrolowanie pracy, obcianie nadmiern prac, zlecanie pracy poniej kompetencji oraz ignorowanie ich opinii i pogldw. redni czas trwa-

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

15

Sowo zamiast obrazu. Niezwyky seans w Heliosie

W radomskim kinie Helios odby si w czwartek nietypowy pokaz filmowy. Bajk Ksiniczka i aba oglday dzieci oraz doroli niewidomi i niedowidzcy. A to, co dzieje si na ekranie, opowiada im Krzysztof Szubzda, jeden z nielicznych w kraju audiodeskryptorw Audiodeskrypcja to technika, ktra udostpnia dziki dodatkowym opisom sownym odbir wizualnej twrczoci artystycznej osobom niewidomym i niedowidzcym. Dziki niej mog "oglda" filmy, przedstawienia teatralne czy prace plastyczne. Podczas audiodeskrypcji opisywane s wane, znaczce informacje, takie jak: jzyk ciaa, wyraz twarzy, przebieg akcji, sceneria czy kostiumy. Zwize, obiektywne opisy scen pozwalaj osobie niewidomej poda za rozwijajcym si wtkiem historii oraz usysze i zrozumie, co dzieje si na ekranie, scenie czy obrazie. W Polsce nie ma zbyt wielu osb parajcych si tym zawodem. A ci, ktrzy t prac wykonuj, traktuj j zwykle jak dodatkowe zajcie. Audiodeskryptorem jest m.in. Krzysztof Szubzda, ktry w czwartek przyjecha do radomskiego kina Helios na seans Ksiniczki i aby. Jego przygoda z tym zajciem zacza si w nietypowy sposb. Gdy uleg wypadkowi samochodowemu, zwolni tempo ycia. Podczas jednej z rozmw z niewidomym koleg dowiedzia si, co to jest audiodeskrypcja. Pana Krzysztofa, na co dzie m.in. konferansjera, zagadnienie to tak bardzo zainteresowao, e zdecydowa si na dwa tygodnie wyjecha do najstarszego i najsynniejszego orodka w Wielkiej Brytanii, ktry zajmuje si t technik. Gdy zdoby odpowiedni wiedz, wrci do kraju. W Polsce, niestety, cigle jestemy na pocztku, cigle podchodzimy do tego zajcia metod prb i bdw. Audiodeskrypcja nie rozwija si w sposb cigy opowiada Szubzda Chocia pierwszy seans filmowy tego typu mia swoj premier cztery lata temu, wiele si od tego czasu nie zmienio. Po pierwszym boomie wszystko przycicho bardzo mocno. Przed seansem w Radomiu ostatni taki film zrobiem p roku temu dodaje. Niewidomi w caej Polsce nie maj zbyt wielu szans, aby oglda produkcje w kinie. Byy prby robienia cyklicznych spotka, ale zwykle po kilku seansach byy porzucane. Zorganizowanie projekcji nie naley te do najtaszych. Co jest najtrudniejsze w pracy pana Krzysztofa? Walka z czasem, cigle jest go za mao i trzeba wybiera to, co jest najwaniejsze. Trzeba nada narzdem mowy za narzdem wzroku. Problem jest te z jzykiem polskim. Bo chocia jest on przepikny, przepoetycki, to w porwnaniu z angielskim straszliwie nieekonomiczny. Jest powiedzenie, e jeden obraz znaczy wicej ni tysic sw, a my musimy ten obraz zamieni w dwa sowa opowiada Szubzda Ksiniczka i aba jest bajk, gdzie miejsca na audiodeskrypcj jest wyjtkowo mao. Jest szybko montowana, przegadana, mona te usysze duo adnych piosenek, ktrych staraem si nie narusza. Kady film to wiat odrbnych problemw dodaje. Organizatorem seansu byo Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niewidomym i Niedowidzcym Nadzieja oraz Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Sabo Widzcych w Radomiu. O tym, e zorganizowalimy pokaz, zdecydowa przypadek. Crka naszego pracownika jest dyrektork kina Helios w Biaymstoku, ktre jako pierwsze wprowadzio takie pokazy mwi Norbert Barszczewski, dyrektor Specjalnego Orodka SzkolnoWychowawczego dla Dzieci Niewidomych i Sabowidzcych w Radomiu Nasi podopieczni normalnie chodz do kina, bo s takie same jak wszystkie dzieci i te potrzebuj bajek. Na takim seansie s za drugi raz. Wczeniej byli wanie w Biaymstoku dodaje.

Dua sala kinowa wypeniona bya nie tylko maluchami, byo te sporo osb starszych. W projekcji wzia udzia m.in. udzia Beata Linowska, mama 2,5-letniego, niedowidzcego Jasia. Pierwszy raz jestem z synkiem w kinie. Pewnie na normalny pokaz bymy si nie wybrali, a ze wzgldu na fakt, e bdzie audiodeskryptor, bya to dla nas dodatkowa motywacja. Bo czasem si myli, gdzie z takim dzieckiem przyj do kina. Moe teraz bdziemy chodzi te na zwyke filmy mwia przed pokazem Linowska Dziki takiemu seansowi moe Jasiek nauczy si lepiej skupia uwag na jednej rzeczy. Dzieci niepenosprawne s bardzo rne i czasem trudno rozszyfrowa, co im si spodoba. Bior jednak pod uwag fakt, e po pgodzinie moemy wyj dodaje. Do tej pory w Polsce odbyo si kilka pokazw filmowych z audiodeskrypcj. Zaprezentowano midzy innymi filmy Statyci oraz Chopin pragnienie mioci. Odby si rwnie spektakl teatralny z audiodeskrypcj, biaostocki Teatr Lalek zaprezentowa przedstawienie Jest krlik na ksiycu. Szubzdzie najwicej satysfakcji i radoci daje miech dzieciakw z artu sytuacyjnego, a nie sownego. Wszystkim jednak, jak si okazuje, nie mona dogodzi rdo: www.radom.gazeta.pl

Bezpatne warsztaty dla maturzystw: jzyk polski, WOS, historia

Collegium Civitas ju po raz czwarty organizuje bezpatne warsztaty dla maturzystw i licealistw. W tym roku zapraszamy na zajcia z wiedzy o spoeczestwie, historii najnowszej i jzyka polskiego. Na pierwszych chtnych czekaj specjalne pakiety maturalne przygotowane przez Collegium Civitas i Wydawnictwo Naukowe PWN: ksiki do nauki historii, WOS oraz bezpatny dostp do czytelni ibuk.pl. Zaczynamy ju w styczniu 2011 roku! Prezentacja ustna z jzyka polskiego wymaga od maturzysty rzetelnego opracowania tematu i dbaoci o atrakcyjn dla suchacza form wypowiedzi. Historia i WOS, najpopularniejsze przedmioty maturalne po geografii i jzyku obcym, to z kolei najobszerniejsza dziedzina wiedzy szkolnej. Nie sposb upora si z tymi egzaminami bez wykazania si znajomoci literatury przedmiotu i najnowszych interpretacji. Zapraszamy wszystkich maturzystw i licealistw, ktrzy chc dobrze przygotowa ustn prezentacj maturaln z jzyka polskiego, dowiedzie si jak Poniej informacja zamieszczona na stronie szkoy www.gimnazjum1jawor.pl Licz, e kady z Pastwa przekae szkole cz wyposaenia. Gazeta Szkolna zobowizuje si do dostarczenia sprztu szkole. W zamian za przekazany sprzt otrzymaj Pastwo reklam na amach Gazety Szkolnej. Jeli sprztu bdzie wicej ni zapotrzebowanie tej szkoy, przekaemy go innej, rwnie aktywnej. Licz na Pastwa! Pozdrawiam , Urszula Nowak Redaktor Naczelna Gazeta Szkolna Aktualnoci ze strony www.gimnazjum1jawor.pl: napisa dobry esej maturalny z WOS i historii oraz pozna skuteczne techniki autoprezentacji i radzenia sobie ze stresem. Nasi wybitni wykadowcy, znawcy dziejw powszechnych i Polski ostatniego stulecia, podziel si swoj wiedz i dowiadczeniem, a eksperci polonistyki i komunikacji pomog w przygotowaniu ustnej prezentacji z jzyka polskiego. Na pierwszych 150 osb, ktre zgosz swj udzia w cyklu warsztatw czekaj ksiki ufundowane przez Wydawnictwo Szanowni Pastwo! Rada Rodzicw Gimnazjum Nr 1, nauczyciele, dyrekcja szkoy i Parlament Uczniowski podjli inicjatyw utworzenia projektu dwch sal multimedialnych umoliwiajcych dostp do Internetu dla wszystkich uczniw. Koszty zakupu potrzebnego sprztu to kilkanacie tysicy zotych. Pastwa pomoc finansowa pomoe urzeczywistni nasze plany i marzenia, aby szkoa bya miejscem nowoczesnym, a uczniowie mieli moliwo przygotowywa si do funkcjonowania we wspczesnym wiecie, w ktrym rozwj technologii komputerowej stawia czowiekowi coraz wysze wymagania. Liczymy na Pastwa pomoc nawet symboliczn, kada kwota przybliy nas do reali-

Naukowe PWN: Historia Polski 19142005 autorstwa Wojciecha Roszkowskiego oraz Kompendium wiedzy o spoeczestwie, pastwie i prawie pod redakcj Sawomira Wronkowskiego, Marii Zmierczak i Marzeny Kordeli. Dla kolejnych 30 osb mamy do rozdania kody umoliwiajce bezpatny miesiczny dostp do publikacji z czytelni ibuk.pl. Partnerami warsztatw s: Dom Spotka z Histori, Wydawnictwo Naukowe PWN, Wszechnica.org.pl oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej. Wicej informacji znajduje si na stronie www.civitas.edu.pl zacji naszych marze. Wpat mona dokona w sekretariacie szkoy lub na konto: Rada Rodzicw Gimnazjum Nr 1 w Jaworze BS Jawor, Nr konta: 37 8647 0007 0000 0550 2000 0002 Z dopiskiem: SZKOA XXI Szczegy na naszej stronie internetowej: www.gimnazjum1jawor.pl Z wyrazami szacunku Przewodniczca Rady Rodzicw Monika Kowalczuk Dyrekcja i nauczyciele Janina Podhorska dyr. szkoy Opiekun Parlamentu Uczniowskiego Aldona apiska Prezydent Parlamentu Uczniowskiego Aleksandra Kowalska, kl. III d

Szanowni Pastwo!
Jak co roku w okresie witecznym, zwracam si do Pastwa z prob o wsparcie szk, ktre wykazuj si inicjatyw i chci wspierania uczniw, ale z powodw finansowych nie mog tego robi tak jakby chciay. W tym roku zapraszam do wsparcia sprztem Gimnazjum nr 1 w Jaworze, woj. dolnolskie. Szkoa chce utworzy dwie pracownie multimedialne, aby wszyscy uczniowie mieli dostp do internetu i mieli moliwo przygotowania si do funkcjonowania we wspczesnym wiecie.

16 e-szkoa

E-LEKCJA

Ucieczka od odpowiedzialnoci
Ministerstwo Edukacji Narodowej od trzech lat unika odpowiedzialnoci za zbudowanie strategii wykorzystania technologii komunikacyjno-informacyjnych w edukacji. Chciabym postawi tez, e jest to spowodowane przede wszystkim brakiem zrozumienia, czym jest spoeczestwo informacyjne oraz wynikajcym z tego niezrozumieniem wagi implikacji trwajcej rewolucji informacyjnej. Zanim rozwin temat i przejd do argumentacji uzasadniajcej takie stanowisko, musimy przyjrze si pewnym faktom, w wietle ktrych nasza argumentacja bdzie osadzona w istotnym kontekcie. TEKST: MAREK KONIECZNIAK, ANGLISTA, WIELOLETNI DYDAKTYK, BYY DYREKTOR SZKOY
KRTKIE KALENDARIUM PEWNEGO DOKUMENTU Rok 2007 Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie Planu informatyzacji pastwa na lata 2007-2010 (Dz. U. nr 61, poz. 415), w Czci III Programu dziaa w zakresie rozwoju spoeczestwa informacyjnego, w pkt 4 lit. d) dot. Zapobieganiu wykluczeniu cyfrowemu, nakada na Ministra Edukacji Narodowej obowizek przedoenia Radzie Ministrw projektu Planu dziaa dotyczcych nauczania dzieci i modziey w zakresie problematyki funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym (dalej zwany Planem dziaa).Termin tego przedoenia jest wyznaczony na wrzesie 2007 r., a do 2010 r. ma trwa monitorowanie wdraania planu i systematyczna ocena stanu jego realizacji. Wrzesie 2007 r. mija bez ladu istnienia projektu Planu dziaa. Ani Roman Giertych, urzdujcy jako Minister Edukacji Narodowej od maja 2006 do sierpnia 2007 r., ani Ryszard Legutko, urzdujcy jako Minister Edukacji przez trzy miesice, nie przedstawiaj Radzie Ministrw projektu Planu dziaa. To gorcy okres wyborw parlamentarnych, wic uzasadniony jest brak zainteresowania tak niszowymi problemami, jak modzie i spoeczestwo informacyjne. Padziernik 2007 r. napawa nadziej internautw, ktrzy ledz dziaania rzdu w obszarze rozwoju spoeczestwa informacyjnego. Googleowa wyszukiwarka umoliwia dotarcie do dokumentu Plan dziaa dotyczcych nauczania dzieci i modziey w zakresie problematyki funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym Nowe technologie w edukacji 1, przy czym dokument ten nie zosta umieszczony na witrynie MEN. Mona go znale przez witryny kuratoriw, midzy innymi przez kuratorium maopolskie. Teraz jeszcze tylko rozstrzygnicie wyborw parlamentarnych i Plan dziaa zostanie wzity pod lup ekspertw rzdowych. 16 listopada 2007 r. Katarzyna Hall obejmuje stanowisko Ministra Edukacji Narodowej. Interesariusze spoeczestwa informacyjnego wstrzymuj oddech. Jest szansa, e zobowizania prawne Ministra zostan podjte i wypenione. Oczywicie nie natychmiast, nie pochopnie. Temat nie jest atwy i konkuruje z wieloma innymi, jakie nowo mianowana Minister musi podj. Niemniej jednak projekt dokumentu jest gotowy, wic mona go podda weryfikacji i dyskusji i wypracowa ostateczn wersj. A moe rzdzcy zauwa, e gra toczy si o wicej ni wykorzystanie TIK w edukacji? Jeli uda si go przyj w 2008 r., to jeszcze bd dwa lata na jego wdroenie. Rok 2008 Niestety, w sprawie Planu dziaa zapada cisza a do 17 czerwca 2008 r., kiedy to Katarzyna Hall powouje Rad do spraw Edukacji Informatycznej i Medialnej (REIiM)2. Faktycznie jest to ponowne powoanie Rady, ktra zostaa zawizana ju wczeniej przez MENiS zarzdzeniem nr 5 z 2004 r.3 nauczania dzieci i modziey w zakresie funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym. Jest to jedyne formalne stwierdzenie na stronie MEN, ktre odwouje si do dokumentu o takiej nazwie. Lepiej pno ni wcale. Temat nie jest atwy, wic mona zrozumie t, ostatecznie niedu, zwok, tym bardziej e z pewnoci mierzona jest kalendarzem politycznym, a w nim czas pynie w sposb cakowicie odmienny. 27 sierpnia 2008 najprawdopodobniej odbywa si posiedzenie REIiM. Najprawdopodobniej, bo nie ma adnej wzmianki na ten temat na witrynie MEN. I tutaj zaczyna si najbardziej tajemniczy okres tego tema-

Internet to dzisiaj podstawa dziaa w kadej sferze

Ministerstwo Edukacji Narodowej informuje 9 lipca 2008 r. w swojej witrynie internetowej o powoaniu Rady. Notatka gosi midzy innymi: Dziaania edukacyjne, ktre pomog w budowie spoeczestwa informacyjnego oraz gospodarki opartej na wiedzy to jedno z zagadnie, ktrymi zajmie si Rada do Spraw Edukacji Informatycznej i Medialnej przy Ministrze Edukacji Narodowej. Na inauguracyjnym posiedzeniu 9 lipca 2008 r. szefowa resortu edukacji Katarzyna Hall wrczya nominacje jej czonkom4. Waniejsza informacja jednak znajduje si w dalszej czci komunikatu: Na najbliszym posiedzeniu zaplanowanym na 27 sierpnia 2008 r. rada zaopiniuje dokument Nowe Technologie w Edukacji, stworzony przez resort edukacji plan dziaa rzdu na lata 2009-2011 dotyczcy

tu. Tajemniczy i spowity zagadkow aur niedopowiedze. Rada pod przewodnictwem profesora Jana Madeya, skupiajca dziesitk znakomitych naukowcw toczy jak nieprawdopodobnie surrealistyczn batali, by wypeni zadania, jakie naoy na ni 2 Zarzdzenia nr 14 Ministra Edukacji Narodowej, a zwaszcza punkt 1 i 4: 1) proponowanie kierunkw dziaa w edukacji, zwizanych z budow w Polsce spoeczestwa informacyjnego oraz gospodarki opartej na wiedzy; 4) wyraanie opinii w kwestiach zwizanych z problematyk wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych w edukacji. Batalia, jak si okazuje, jest nierwna. Naukowcy maj przeciwko sobie urzdnikw. Profesorowie o wielkim dorobku i nieza-

przeczalnych kompetencjach prbuj przekona Departament Zwikszania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej, e zdecydowanie maj i wiedz, i kompetencje, by doradza Ministrowi. Potwierdzaj to propozycjami kolejnych wersji dokumentu Plan dziaa, a nastpnie dokumentem o zmienionej nazwie Kierunki dziaa5. Bezskutecznie. Urzdnicy Ministerstwa wiedz lepiej. Wydzia Szans Edukacyjnych i Nowych Technologii przy Departamencie Zwikszania Szans Edukacyjnych ma kompetencje, by trwa w zawieszeniu i bogim przekonaniu, e nowe technologie dobrze si maj i nie naley zbytnio ekscytowa si tym tematem. Przecie jakie nowe technologie s, kady widzi. Batalia trwa do maja 2010 r., kiedy Rada zostaje poinformowana, e jej dokument Kierunki dziaa zostaje przyjty jako dokument referencyjny, na podstawie ktrego MEN przygotuje swoj wasn wersj dokumentu Plan dziaa (sic!). Przypominam, jest rok 2010, czyli upywa wyznaczony prawem termin wdraania Planu dziaa. Tymczasem w grudniu 2008 r. Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji publikuje Strategi rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013. W ocenie grona ekspertw, w tym czonkw Rady Informatyzacji, wczeniejsze podejcie do Strategii rozwoju spoeczestwa informacyjnego, bazujce na prezentacji projektw oraz opisach szczegowych porwnujcych Polsk z innymi krajami UE nie spenia stawianych przed ni oczekiwa. Zgoszono potrzeb opracowania dokumentu adresowanego do szerokiego krgu odbiorcw, prezentujcego wizj i gwne wyzwania stojce na drodze ku rozwojowi spoeczestwa informacyjnego. W poowie czerwca br. w drodze konkursu MSWiA zawaro umow z firm Ernst & Young na opracowanie Strategii rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego w Polsce do roku 20136. W efekcie, w grudniu 2008 MSWiA przyjmuje Strategi, ktra jest profesjonalnym dokumentem krelcym strategi rozwoju spoeczestwa informacyjnego, z wizj i ambitnymi celami. Wyrniono trzy strategiczne kierunki dziaa w obszarze Czowiek, Gospodarka i Pastwo. W obszarze Czowiek wyodrbnionych zostao sze kluczowych celw. Cel trzeci tego obszaru to Dopasowanie oferty edukacyjnej do wymaga rynku pracy, ktrego istotnym elementem s technologie informacyjno-komunikacyjne. W kluczowych zadaniach i inicjatywach znajdujemy nastpujce zadanie: Nowe technologie w edukacji Plan dziaa dotyczcych nauczania dzieci i modziey w zakresie problematyki funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym7. Tajemniczy dokument pojawia si w nowym kontekcie. Zdobywa uzasadnienie swojego bytu potwierdzone rwnie przez MSWiA. Rok 2009 Brak jakichkolwiek informacji na temat losw dokumentu.

Fot. www.sxc.hu

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

17

Rok 2010 12 padziernika 2010 r. Katarzyna Hall wysya do konsultacji dokument Plan dziaa dotyczcych nauczania dzieci i modziey w zakresie problematyki funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym. Nowe technologie w edukacji. Jego merytoryczna zawarto zostaa oparta na dokumencie Rady ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej, Kierunki rozwoju. Niestety analiza dokumentu przedstawionego do konsultacji przez MEN pokazuje, e jest to tylko okaleczona wersja dokumentu Rady. Dokument jest nieudoln prb zmodyfikowania systemowego podejcia Rady. W efekcie mamy projekt miaki, z niezrozumiaymi zmianami w stosunku do oryginau, ktrego jedyn zalet jest to, e jest, e w kocu mona si do niego odnie, e wyszed z wstydliwego ukrycia. CELOWA OPIESZAO CZY OBIEKTYWNA NIEMOC? Przyznam si, e wielokrotnie kusio mnie, by powysze dziaania lub raczej ich brak skwitowa bez ogrdek opieszaoci, brakiem odpowiedzialnoci i brakiem profesjonalizmu. Zastanawiajc si jednak duej stwierdziem, e taki punkt widzenia jest bardzo pesymistyczny, mocno konfrontacyjny i nie daje szansy przeanalizowania i dotarcia do obiektywnych powodw takiego stanu rzeczy. To tak, jakby powiedzie wprost, e urzdnicy nie doroli do motta Katarzyny Hall, ktra cytuje na swoim blogu Ann Radziwi. Sprawy publiczne s sto razy waniejsze ni prywatne8. Oczywicie idealizowaniem byoby utrzymywanie, e kady urzdnik powinien dzieli tak kategoryczny pogld. Niemniej jednak urzdnik pastwowy musi mie tak wiadomo wagi spraw publicznych, e w sytuacji konfliktu interesw potrafi wybra interes publiczny. Z czego wic moe wynika brak respektowania prawa, i to w sposb niewykazujcy adnego poczucia zaniedbania. Minister Edukacji w uzasadnieniu dokumentu Plan dziaa pisze: Dokument pn. Plan dziaa dotyczcy nauczania dzieci i modziey oraz funkcjonowania szkoy w spoeczestwie informacyjnym. Nowe technologie w edukacji jest efektem realizacji 1 ust. 2 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 28 marca 2007 roku w sprawie Planu Informatyzacji Pastwa na lata 2007-2010 (Dz. U. nr 61, poz. 415), gdzie w Czci III Programu dziaa w zakresie rozwoju spoeczestwa informacyjnego, w pkt 4 lit. d) dot. Zapobieganiu wykluczeniu cyfrowemu, naoono na Ministra Edukacji Narodowej obowizek przedoenia Radzie Ministrw ww. dokumentu. Nie ma ani sowa na temat wymaganych prawem dat, jakie zostay w cytowanym rozporzdzeniu przyjte. Ani sowa wyjanienia, skd opnienie, ani sowa przeprosin interesariuszy za zwok. Trudno przypuszcza, aby Minister Edukacji przeoczya ten fakt. Czego taka postawa uczy w pastwie prawa? Czy jest to wic niewiadomy bd, czy wiadome mijanie si

z prawd? Prosta odpowied na to pytanie nie rozwie stojcego u podstaw dylematu. Niezalenie od tego, czy bdziemy si oburzali na tak niefrasobliwe podejcie do prawa, czy przyjmiemy za wyjanienie grzech niewiedzy, pozostaje wakie pytanie co w istocie stoi u podstaw takiej postawy? W preambule ustawy o owiacie czytamy, e nauczanie i wychowanie respektujc chrzecijaski system wartoci za podstaw przyjmuje uniwersalne zasady etyki () Ksztacenie i wychowanie suy rozwijaniu u modziey poczucia odpowiedzialnoci9. Co moe uzasadnia postaw MEN, ktra stoi w sprzecznoci z goszonymi wartociami w preambule podstawowej ustawy polskiej owiaty? Jedynym wyjanieniem, jakie jestem w stanie przyj, jest to, e Ministerstwo Edukacji nie rozumie istoty i wagi rozwoju spoeczestwa informacyjnego. Tylko brak zrozumienia wagi toczcej si rewolucji informacyjnej, czy istoty ery cyfrowego przekazu moe by wyjanieniem takiego podejcia do problemu i takiej postawy. Jeli nie uwaam problemu za kluczowy, to nawet jeli nagannym jest jego zaniedbywanie, to do-

komputerowo a humanistyczne wartoci pedagogiki: Usytuowanie edukacji wpieranej komputerowo w przestrzeni techniczno-spoecznokulturowej wymaga opowiedzenia si za modelem pedagogiki otwartej () Edukacja wspierana komputerowo ma liczne odniesienia do wielu nauk i rozmaitych dziedzin ludzkiej egzystencji. Pojawienie si mikrokomputerw, a zwaszcza pniejsze podczenie ich do globalnej sieci Internet, zmienio nasze ycie w kadym jego aspekcie, zmienio take szeroko rozumian przestrze edukacyjn.10 Kontynuuje swoj myl, stwierdzajc: Nowe media wymagaj nowych metod stosowania, a nawet nowych koncepcji ich optymalnego funkcjonowania w edukacji, ktrych nie mona zastpowa dziaaniami spontanicznymi11 (wyrnienie autora). Maciej M. Syso twierdzi, e dyskusja o przyszoci edukacji koncentruje si dzisiaj na pytaniu, w jaki sposb uczyni szko bardziej interesujc dla digital natives, a przez to motywujc ich do dziaania i wysiku na rzecz wasnego ksztacenia blisz ich yciu pozaszkolnemu i zainteresowaniom, bardziej uyteczn, w tym rwnie na przyszo. Po-

Technologia informacyjna jest cigle przede wszystkim zamknita w pracowniach

puszczam wewntrznie zaniedbania, gdy wedug mnie nie maj one wikszego wpywu na rzeczywisto. CZY JEST O CO KOPIE KRUSZY? CYFROWA RZECZYWISTO PRZEGLD WYZWA I PROBLEMW Sprbujmy spojrze na kwesti potrzeby Planu dziaa przez pryzmat krtkiego przegldu wyzwa i problemw ery cyfrowego przekazu. Pedagodzy, socjologowie, filozofowie, jzykoznawcy, biolodzy, neurolodzy, kulturo- i medioznawcy, naukowcy z polskich i wiatowych rodowisk prbuj od wielu lat zrozumie media i fenomen cyfrowej rzeczywistoci. Janusz Morbitzer, jeden z profesorw Rady ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej, pisze w swojej ksice Edukacja wspierana

wiksza si przepa midzy tym, jak uczniowie dzisiaj yj, a jak si ucz.12 Robert Noyce ogosi w 1958 r. wynalezienie ukadu scalonego. Czowiekiem roku 1982 tygodnika Time zosta komputer. Garry Kasparow stan w 1996 r. do walki z komputerem Deep Blue, bronic honoru czowieka, i przegra. Te trzy wydarzenia zamykaj si w obrbie niecaych czterdziestu lat. Rnica w kontekcie rzeczywistoci trzech wymienionych dat jest bardzo wyrana. Tempo rozwoju technologii jest oszaamiajce. Jednak dyskusja toczy si nie o tym, co technologia moe zdziaa (tu panuje powszechna zgoda), ale o tym, kim jestemy w epoce przekazu cyfrowego13. W istocie trwa subtelna bitwa, bitwa o serca i umysy w erze cyfrowej14. Komputer bez bogactwa i zoonoci kontek-

stw pedagogicznych, psychologicznych, spoecznych, aksjologicznych, kulturowych, filozoficznych czy historycznych moe si sta narzdziem uywanym bez refleksji pogbiajcym informacyjny zalew15. Nicolas Negroponte twierdzi, e musimy przywykn do tego, e jestemy zcyfryzowani16. Giovanni Sartori twierdzi w Homo videns polemicznie do Negropontiego: Przewiduj, e multimedialny wiat bdzie zaludniany przez wirtualne ja rozoone na mnogie osobowoci, czyli doskonae, skoczone ja neurotyczne17. Prawo Moorea ogoszone w 1965 roku przewidujce cykliczne co okoo 2 lata podwajanie si liczby tranzystorw w chipie dziaa, i jak dotd nie zostao podwaone. Neurobiolodzy i badacze ludzkiego mzgu wskazuj na zachodzce zmiany w mzgach cyfrowych tubylcw. Jedni, jak Gary Small, radz, jak przezwycia niekorzystne zmiany wywoane zbyt dugim czasem spdzanym przez nastolatkw przed komputerem18. Inni, jak Nicholas Carr, przekonuj, e czas, jaki spdza si w cyfrowym rodowisku, wpywa na zmian funkcjonowania naszego mzgu, na sposb bycia i mylenia, i to nie zawsze jest zmiana pozytywna19. Pasjonaci cyfrowej rzeczywistoci oraz jej oddani propagatorzy i obrocy staj w szranki z pesymistami wieszczcymi koniec cywilizacji. Don Tapscott zaraa entuzjazmem rozumienia cyfrowej generacji i ich nowych kluczowych umiejtnoci niezbdnych do ycia w cyfrowym wiecie. Marc Prensky z oddaniem objania wiat cyfrowych tubylcw cyfrowym imigrantom. Z drugiej strony Janusz Czerny wtruje F. Fukuyamie goszcemu koniec czowieka20. Zbigniew Bauman bada edukacj wobec, wbrew i na rzecz ponowoczesnoci21, twierdzc, e aktualny kryzys edukacji jest nade wszystko kryzysem odziedziczonych instytucji i filozofii, utworzonych na potrzeby innej rzeczywistoci. Richard Dawkins, rotweiller Darwina, z oddaniem godnym neofity triumfalnie gosi koniec wiary w ducha, gdy rewolucja cyfrowa w samym sercu nauki o yciu zadaa miertelny cios witalizmowi, przekonaniu, jakoby istniao co, co w sposb zasadniczy i fundamentalny odrnia materi oywion od nieoywionej22. Werner Heisenberg replikuje Dawkinsowi z przeszoci, ktra dla fizyka jest tak samo pojciem wzgldnym, jak i przestrze: Pierwszy yk z pucharu nauk przyrodniczych czyni ateist, ale na dnie pucharu czeka Bg23. Profesor Czesaw Cempel buduje swj model wiata, krelc piramid ewolucji i wskazujc na ewolucyjn drog wiata od energii punktu zerowego do technosfery i zbiorowej substancji mylowej noosfery24, przy czym przechodzenie pomidzy poziomami skutkuje wedug zasady emergencji wyanianiem si nowego porzdku i nowych jakoci. Gos w sprawie kondycji czowieka w erze przekazu cyfrowego zabieraj pisarze, eseici i filozofowie. Ryszard Kapuciski z alem pisze, e niewielu Polakw czyta, a ci, co czytaj, czyni to le zamiast

Fot. www.sxc.hu

18 szkoa

I OKOLICE

pilnego mniszego czytania wielki szelest papieru25 przerzucanych stron szybko, w poszukiwaniu krtkich informacji, na wzr pilota telewizyjnego. Umberto Eco z jednej strony twierdzi, e internet przywrci nas epoce alfabetu i za spraw komputera ponownie odkrywamy galaktyk Gutenberga, a z drugiej strony wykazuje wyszo ksiki nad kadym innym nonikiem informacji, jaki ukaza si na rynku26 i wybiera ksik, doskona w swej formie, ktrej nie da si udoskonali27. Profesor Jzef Baka w reakcji na zoon rzeczywisto dominacji techniki tworzy eutyfronik, czyli filozofi czowieka prostomylnego, homo eutyfronicus. Czowieka ktry potrafi przezwycia negatywne skutki technopolu28, by uy terminu Postmana. Eutyfronika ma by zarazem terapi, jak i systemem pedagogicznym. Baka stwierdza, e czowiek wspczesny straci niejako instynkt i sta si szczeglnie podatny na racje logiczne. Mona by powiedzie nieco sarkastycznie e nawet kwiaty zacz wcha za pomoc komputera29. O zawrt gowy mog przyprawi wizje Marka Weisera, ktry twierdzi, e komputery w ostatecznoci znikn z pola widzenia, paradoksalnie jednak ustanawiajc w ten sposb er komputera wszechobecnego. Znikanie, o ktrym mwi Weiser, to w istocie wszech-uobecnianie. Znikanie nie jest konsekwencj rozwoju techniki, ale ma zwizek z psychik czowieka. Ilekro ludzie opanuj jak umiejtno wystarczajco dobrze, przestaj by tego wiadomi30. Znikanie wic jest paradoksalnym ujciem przyszej wszechobecnoci komputerw. Podobnie jak ryba nie jest wiadoma wody, a czowiek uwiadamia sobie obecno powietrza, dopiero gdy zaczyna go brakowa, tak Weiser przewiduje, e nie bdziemy ju niedugo wiadomi obecnoci komputerw, gdy bd wszdzie: na cianach, na nadgarstku rki, na biurku pod postaci komputerwbrudnopisw, po ktre bdzie mona sign w dowolnej chwili31. W tym krtkim przegldzie wieloci oraz zoonoci stanowisk i podnoszonych kwestii zwizanych z fenomenem cyfrowej rzeczywistoci z oczywistych wzgldw pominitych zostao jeszcze wiele znamienitych nazwisk polskiej i obcej nauki, w tym profesorw nalecych do Rady ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej. Wystarczy jednak, eby uwiadomi sobie skal problemu, jakim jest potrzeba przyjcia przemylanej e-strategii w owiacie. Plan dziaa nie jest jakim tam dokumentem, ktry ze wzgldu na wymogi unijne naley w kocu przyj. Plan dziaa jest dobrym przyczynkiem, by systemowo spojrze na zadania i cele dzisiejszej edukacji. Plan dziaa powinien de facto sta si systemow strategi polskiej edukacji XXI w. NOWE TECHNOLOGIE W EDUKACJI PITNO MENTALNEJ KLATKI Wracajc w naszej refleksji do pytania o problem unikania przez MEN odpowiedzialnoci za przyjcie i realizacj Planu dziaa dotyczcych nauczania dzieci i modziey w zakresie problematyki funkcjonowania w spoeczestwie informacyjnym, naley stwierdzi prze-

wrotnie, e MEN nie unika odpowiedzialnoci. MEN tej odpowiedzialnoci po prostu nie rozumie. Urzdnicy MEN nie rozumiej otaczajcej rzeczywistoci. Zamknici s w mentalnej klatce swoich przekona i swojego ogldu wiata, ktry przynaley do rzeczywistoci minionej. Jest im z tym dobrze i spogldaj na wiat z wntrza tej zdefiniowanej, uporzdkowanej przestrzeni umysu cyfrowego imigranta. I jeli racj ma Bauman z niepokojem opisujcy erozj autorytetu nauczyciela i uniwersytetw, ktrym trudno poradzi sobie z metazmian zmian sposobu, w jaki zmienia si sytuacja32, wwczas MEN jako instytucj trzeba osadzi nie obok, ale poniej poziomu skostnienia organizacyjnego uniwersytetw. Zinstytucjonalizowana rutyna odciska si pitnem na przestrzeni mylenia pracujcych w niej urzdnikw. Monotonia odtwarzania wzorcw, przymiewa wiat przemian za oknami. Bauman widzi szans dla uniwersytetw, ze wzgldu na ich wielo, na przyprawiajc o zawrt gowy liczb wydziaw, instytutw, stylw mylenia i stylw dyskursu oraz ze wzgldu na fakt, e uniwersytetw nie mona mierzy przy uyciu jednej miarki, a nade wszystko nie mwi one jednym gosem33. Nie widz tej szansy dla instytucji takiej, jak obecnie jest Ministerstwo Edukacji, z jego wydziaami, departamentami i innymi komrkami organizacyjnymi. Patrzc z zewntrz na dziaania tej instytucji, mona powiedzie, e w modelowy sposb odzwierciedla ona stan mentalnej puapki. Z wntrza okrelonej przestrzeni mylowej ocenia wiat, uywa terminw wiata, jednak boi si, nie chce, a wskutek tego nie potrafi spojrze z dystansu na podstawy wasnego modelu mylenia, by podda go samokrytycznej weryfikacji. A co musiaby MEN krytycznie zweryfikowa? Przede wszystkim to, e nie rozumie istoty spoeczestwa informacyjnego. Nie rozumie wagi toczcej si rewolucji. Nie widzi wielowymiarowych implikacji, jakie rodzi potga internetu, ktry z jednej strony urzeczywistnia pojcie globalnej wioski Marshala Mcluhana, a z drugiej stawia przed uytkownikami moralne wybory i potrzeb opowiedzenia si za wartociami lub przeciw nim. MEN uywa terminologii ery cyfrowej, jednak nie rozumie ich istoty. Dowodem a nadto jaskrawym jest cay proces zwlekania i odkadania pracy nad Planem dziaa oraz ignorowanie pracy Rady ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej, ktrej jzyka urzdnicy MEN nie byli w stanie zrozumie. To znaczy, nie byli w stanie przekroczy swojego przekonania, e wiedz lepiej, e rozumiej, czym jest cyfrowa rewolucja. Nie potrafili si wsucha w sens wypowiadanych przez siebie komunaw, ktrymi utwierdzali si nawzajem w nieomylnoci swoich opinii. Zamiast zaprzc technologi, jako rodek do celu, zdecydowano si wprowadza nowe technologie do edukacji jako cel sam w sobie. Powoano Wydzia Szans Edukacyjnych i Nowych Technologii, nie rozumiejc, e sama nazwa zdradza powierzchowno rozumienia problemu. czenie szans edukacyjnych z nowymi technologiami to zadeklarowanie, e musimy okiezna nowe technologie i w tym jest szansa dla edukacji. Po pierwsze szansa edukacji nie

ley w nowych technologiach. Przymiotnik nowy ju si zestarza, pomimo upywu zaledwie dwudziestu paru lat. Obecne technologie komunikacyjno-informacyjne nie s nowe. Po prostu s. Edukacja ma szans na jakociow przemian, jeli technologia zacznie by postrzegana jako niezbdny rodek lub zniknie z pola widzenia, jak mwi Weiser. Stanie si przezroczysta i w peni suebna czowiekowi. Aby jednak tak si stao, wymagany jest namys nad istot edukacji i istot technologii. Wiedzia o tym Heidegger, ktry na wiele lat przed er komputerw pisa: Technika nie jest tym samym, co istota techniki. Tak zatem rwnie istota techniki nie jest niczym technicznym34. Edukacj naley przemyle w kontekcie mcluhanowskiej Galaktyki Gutenberga i castellsowskiej Galaktyki Internetu. Skrajnie mwic, nie jest nam potrzebna e-strategia w edukacji rozumiana li tylko jako wykorzystywanie komputerw w szkole. Polska owiata nie potrzebuje osobnego planu dziaa dotyczcych problematyki spoeczestwa informacyjnego. Polska owiata potrzebuje nowego modelu edukacji, ktry bdzie skutecznie funkcjonowa w spoeczestwie informacyjnym, prowadzc je w stron spoeczestwa wiedzy. Polska edukacja potrzebuje bardziej transformacji ni reform. Te trwaj ju permanentnie i s tylko atrybutem politycznym kadej nowej wadzy. Reforma edukacji brzmi jak oksymoron, swoista antylogia, ktrej dowiadcza edukacja, odkd sign pamici. Poywk trwania reform s podsumowywania podejmowanych dziaa, zwyczajowo nazywanych sukcesami, rzdzcej opcji politycznej. Tworzone listy osigni przesaniaj bowiem fundamentalne pytanie, co stoi u podstaw tych zmian i dlaczego s wprowadzane. atwo jest napisa jedno okrge zdanie twierdzce, e reforma programowa daje szkoom wiksze moliwoci wykorzystywania w nauczaniu nowoczesnych technik, programw komputerowych i pomocy naukowych. Trudniej jest zaproponowa spjny system humanistycznego wykorzystywania technologii informacyjnokomunikacyjnych w edukacji, ktry takie zdanie by uzasadnia. Brak takiego dokumentu oznacza ucieczk przed odpowiedzialnoci prawdziwego namysu nad istot technologii i edukacji oraz zaniechanie wczenia si w spr o serca i umysy wychowankw w erze cyfrowej. MEN ucieka przed odpowiedzialnoci powanego potraktowania znakw naszych czasw, staje si wic odpowiedzialny za czynw zaniechanie35. Tymczasem Bauman nie pozostawia wtpliwoci, e przygotowanie do ycia odwieczne i niezmienne zadanie wszelkiej edukacji [] musi oznacza wzmocnienie krytycznych i samokrytycznych umiejtnoci oraz odwag niezbdn do przyjcia odpowiedzialnoci za wasne wybory i zwizane z nimi konsekwencje36. Tej odwagi wanie zabrako w podejciu MEN do problemu e-strategii w polskiej edukacji i pki co, polityka Ministerstwa w tym aspekcie przypomina bardziej dryf rozwojowy37, przed ktrym przestrzega Minister Boni, ni kurs na wiadomie obrany kierunek rozwoju.

1. Dokument jest nadal do przeczytania pod adresem www.kuratorium.krakow.pl/ user/21/2008072303.doc. 2. Zarzdzenie nr 14 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2008 roku w sprawie powoania Rady do Spraw Edukacji Informatycznej i Medialnej (Dz. Urz. MEN nr 2, poz. 10 oraz z 2009 roku nr 1, poz. 5). 3. Zarzdzenie nr 14 Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 3 lutego 2004 roku w sprawie powoania Rady do spraw Edukacji Informatycznej i Medialnej (Dz. Urz. MENiS nr 2, poz. 6). 4. http://www.men.gov.pl/index.php? option=com_content&view=article&id=126:techn ologie-informacyjne-wspomog-rozwojedukacji&catid=97:edukacja-informatyczna-imedialna&Itemid=134. 5. Pena nazwa dokumentu: Kierunki dziaa w zakresie nauczania dzieci i modziey oraz funkcjonowania szkoy w spoeczestwie informacyjnym. Nowe technologie w edukacji. 6. Strategia rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, Zacznik nr 2, s. 3. 7. Strategia rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, s. 16. 8.http://katarzynahall.blogspot.com/ 9. Ustawa o systemie owiaty z dnia 7 wrzenia 1991 roku z pniejszymi zmianami. 10. J. Morbitzer: Edukacja wspierana komputerowo a humanistyczne wartoci pedagogiki. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Krakw 2007, s. 8. 11. Ibidem, s. 10. 12. Maciej M. Syso: E-learning w szkole, Ementor nr 1(28)/2009, s. 29; wersja elektroniczna: http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/ numer/28/id/611 [dostp 28.11.2010]. 13. C. Jonscher: ycie okablowane. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2001, s. 22. 14. Ibidem, s. 48. 15. J. Morbitzer: Edukacja op. cit., s. 344. 16. C. Jonscher: ycie okablowane. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2001, s. 49. 17. G. Sartori: Homo videns. Telewizja i postmylenie. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 110. 18. G. Small: iBrain. Technological alteration of the modern mind. Harper, New York 2009. 19. N. Carr: The Shallows. W.W. Norton & Company Ltd., New York 2010. 20. J. Czerny: Czy prawo Moorea zdetronizuje osob ludzk? Wydawnictwo KOS, Katowice 2005, s. 34. 21. Z. Bauman: Zindywidualizowane spoeczestwo. GWP, Gdask 2008, s. 157. 22. R. Dawkins: Rzeka genw. Wydawnictwo CIS, Warszawa 1995, s.37. 23. W. Jaeger: Fala jest morzem. Rozmowy o duchowoci. Jacek Santorski & Co, Warszawa 2008, s. 103. 24. C. Cempel: Mj ogld wiata Ewolucja, Inwolucja i Cykle Rozwoju. http://neur.am.put.poznan.pl/ cempel/Ewol-Inwol07.pdf [dostp 28.11.2010]. 25. J. Morbitzer: Edukacja op. cit., s. 246. 26. J. Carriere, U. Eco: Nie myl, e ksiki znikn. Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2010, s. 14, 34. 27. Ibidem, s. 44. 28. J. Morbitzer: Technopol. [W:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Tom V (R-St). Wydawnictwa Akademickie Aak, Warszawa 2006, s. 532. 29. J. Baka: Edukacja i czas. Wychowanie dla teraniejszoci. WSP TWP, Warszawa 1996, s. 85. 30. M. Kaku: Wizje. Czyli jak nauka zmieni wiat w XXI wieku. Prszyski i S-ka, Warszawa 2010, s. 43. 31. Ibidem, s. 41. 32. Z. Bauman: Zindywidualizowane spoeczestwo. GWP, Gdask 2008, s. 167. 33. Ibidem, s. 168. 34. M. Heidegger: Budowa. Mieszka. Myle. Eseje wybrane. Czytelnik, Warszawa 1977, s. 224. 35. J. Morbitzer: Edukacja op. cit., s. 284. 36. Z. Bauman: Zindywidualizowane spoeczestwo. GWP, Gdask 2008, s. 169. 37. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. Kancelaria Prezesa Rady Ministrw, Warszawa 2009, s. 8.

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

19

65 lat szkoy w Brzezinej ce

Fot. Sawomir Musia

W uroczystoci brali rwnie udzia najmodsi uczniowie

Z okazji 65-lecia szkoy zaplanowano wiele atrakcji

Zesp Szk im. Noblistw Polskich w Brzeziej ce obchodzi 65. rocznic swojego powstania. Okoliczno ta przycigna do placwki wielu znakomitych goci. 10 grudnia 2010 r. to data, ktra w annaach szkoy w Brzeziej ce zapisze si zotymi zgoskami. W tym dniu bowiem zbiegy si wane dla placwki obchody: Dnia Patrona oraz 65-lecia. Szkolne uroczystoci poprzedzia msza wita sprawowana przez ks. Norberta Graczyka nauczy-

uczniw. W czci artystycznej udzia wzili nie tylko przedstawiciele szkoy podstawowej i gimnazjum. Na scenie bowiem wspieray wychowankw Magorzata Bujak i Magorzata Gizeweter nauczycielki historii i jzyka polskiego odpowiedzialne za prowadzenie imprezy. Wrd przybyych goci, tj. uczniw, rodzicw i nauczycieli nie zabrako take przyjaci i sympatykw placwki. Z ksikowymi upominkami pojawia si Pani Ewa Wolak pose na Sejm, byli dyrektorzy szk z Gmi-

goci rwnie obecna dyrektor Maria Szymerowska, wspomniana wczeniej Pani pose oraz przewodniczca Rady Rodzicw Agnieszka Gradka. Salw braw oraz bukiet kwiatw otrzymaa jedna z pierwszych nauczycielek, Eleonora Zaleska. Po czci artystycznej zebrani gocie mogli obejrze przygotowane przez uczniw prace plastyczne oraz zajrze w kroniki szkolne. Caodniowy maraton duchowy uwieczony zosta smakoykami, filiank kawy oraz trzypitrowym tortem urodzinowym, przygotowanym przez rodzicw. W trakcie posiku zebranych goci raczya multimedialna prezentacja rysw historycznych szkoy. Organizatorzy obchodw pragn serdecznie podzikowa wszystkim przybyym za cudowne chwile i yczenia. Wyraaj rwnie gbok nadziej, i przy okazji 70lecia szkoy nie zabraknie rwnie wspaniaych momentw. Maria Szymerowska, Dyrektor Zespou Szk w Brzeziej ce

Przemwieniom nie byo koca

Aktywni z astm
Fundacja Sportowa Polska z Robertem Korzeniowskim na czele oraz Fundacja Instytut Nowoczesnej Edukacji zapraszaj dyrektorw i nauczycieli wychowania fizycznego oraz lekarzy na Konferencj Aktywni z astm Bo sport to zdrowie, ktra odbdzie si 22 stycznia 2011 r. Czy Twoje dziecko ma astm? Czy z tego powodu nieustannie jest wykluczane z rnego rodzaju aktywnoci? Astma jest obecnie najczstsz chorob przewlek u dzieci i modziey. Wedug bada epidemiologicznych ISAAC (International Study of Asthma and Allergies in Childhood) na astm choruje nawet co 3. dziecko do 14 roku ycia. Ale czy choroba ta musi oznacza ograniczenia dzieci w aktywnoci fizycznej? Ot NIE! Ju 22 stycznia 2011 r. podczas konferencji Aktywni z astm razem z medalistami olimpijskimi chorymi na astm,
Fot. Sawomir Musia

Byo galowo, elegancko, ale nie zabrako te tremy...

ciela religii ktremu asystoway poczty sztandarowe placwek owiatowych. Po naboestwie oddano hod byym opiekunom szkoy, skadajc na ich grobach symboliczne wizanki. Nastpnie uroczystoci przeniosy si do budynku, znajdujcego si przy ulicy Szkolnej 10, gdzie licznie przybyli gocie (okoo 60 osb) mieli okazj pozna bogat histori szkoy. W trakcie specjalnie przygotowanej akademii, widzom zaprezentowane zostay istotne treci dziejowe placwki, zgrabnie poczone z wystpami

ny Dugoka (Kieczw, Szczodre, Wilczyce, Siedlec Trzebnicki). Swoj obecnoci imprez zaszczyci rwnie Pan Pawe Rada medalista Igrzysk Olimpijskich w Pekinie. Obchody 65-lecia spowite byy licznymi wyrazami sympatii. Podzikowania i gratulacje w imieniu Pani Ewy Bubie Dyrektorki Gminnej Biblioteki Publicznej w Dugoce wrczya p. Kazimiera Haba (pracownica Filii Biblioteki w Brzeziej ce). Cieple sowa skierowaa do

Robertem Korzeniowskim oraz Leszkiem Blanikiem, specjalici ze wiata medycyny, nauki i sportu odpowiedz na pytanie jak radzi sobie z astm nie rezygnujc z aktywnoci fizycznej. Co wicej wg najnowszych trendw medycznych aktywni z astm maj wiksze szanse na przezwycienie objaww choroby i pen integracj spoeczn. Szacuje si, e w Polsce ok 70% dzieci chorujcych na astm nie uczestniczy w zajciach WF, nie wspominajc o dodatkowych aktywnociach. Konferencja Aktywni z astm bdzie miaa na celu przekazanie niezbdnych informacji nauczycielom WF-u jak cakowicie bezpiecznie zaktywizowa wychowankw chorujcych na astm do udziau w zajciach WF oraz lekarzom jak rwnolegle czy leczenie astmy, nie wykluczajc aktywnoci fizycznej i uprawiana sportu z podstaw programow. Wicej informacji znajduje si na stronie www.aktywnizastma.pl.

Fot. Sawomir Musia

Fot. Sawomir Musia

20 aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

Spotkanie liderw zmian w Zakopanem

Chcemy przygotowa nauczycieli do realizacji nowych zada. Temu suyy prowadzone szkolenia dla liderw zmian i dla nauczycieli powiedzia Zbigniew Wodkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej podczas pierwszej z dwch oglnopolskich konferencji w ramach projektu Podniesienie efektywnoci ksztacenia uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi". Konferencja, ktra odbya si w dniach 13-14 grudnia w Zakopanem, bya powicona nowym rozwizaniom w obszarze organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i modziey. Ponad 50 tys. nauczycieli uczestniczyo dotychczas w prowadzonych przez lide-

rw zmian spotkaniach szkoleniowoinformacyjnych, powiconych pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. - Jako liderzy zmian odnielicie sukces i za to wam dzikuj. Wspieranie przedszkoli, szk i placwek i zatrudnionych w nich nauczycieli, indywidualizowanie pracy z uczniem to priorytety ministerstwa podkreli wiceminister Zbigniew Wodkowski. W konferencji wzio udzia 270 osb. Podsumowano prowadzone przez liderw

zmian spotkania z nauczycielami na terenie caego kraju. Podczas wystpie przedstawiciele poszczeglnych regionw podkrelali due zainteresowanie nauczycieli nowymi rozwizaniami oraz ch udziau w dalszych spotkaniach. Odpowiedzi na zebrane podczas konferencji pytania i zgaszane trudnoci zwizane z interpretacj przepisw zostan zamieszczone na stronie internetowej MEN. rdo: www.men.gov.pl

Modzi agenci od bezpieczestwa

opiekunka Szkolnego Klubu Bezpieczestwa, nauczycielka ze Szkoy Podstawowej nr 21 w Grudzidzu (woj. kujawskopomorskie). Wszystkie Szkolne Kluby Bezpieczestwa maj w planach realizacj dziaa poza szko bd organizowa lokalne happeningi i akcje ulotkowe, bada stan bezpieczestwa w drodze do i ze szkoy, a take organizowa spotkania z przedstawicielami lokalnych instytucji odpowiedzialnych za bezpieczestwo w ruchu drogowym. Celem naszego Klubu bdzie dbanie o bezpieczestwo dzieci w szkole i w drodze do szkoy. Chcielibymy, aby przed nasz szko stany stojaki na rowery, bo wikszo dzieci dojeda do szkoy rowerami. Bdziemy take organizowa konkursy i spotkania z ludmi, ktrzy maj wpyw na nasze bezpieczestwo mwi Danuta Kunicka, opiekunka Szkolnego Klubu Bezpieczestwa, nauczycielka ze Szkoy Podstawowej im. A. Necla w Mieroszynie (woj. pomorskie) Aby zaoy Szkolny Klub Bezpieczestwa, wystarczy wypeni i wysa formularz zgoszeniowy umieszczony na stronie internetowej www.bezpieczenstwo.renault.pl/skb . Kada szkoa podstawowa otrzyma do-

stp do specjalnego serwisu internetowego, ktry pozwala na samodzielne stworzenie profilu swojego klubu, dzielenie si relacjami z dziaa, pobieranie materiaw edukacyjnych i udzia w regularnych, comiesicznych konkursach z nagrodami. Najbardziej aktywne i efektywne kluby wezm udzia w oglnopolskim konkursie, w ktrym nagrod gwn jest mobilne miasteczko ruchu drogowego, rower miejski i odblaskowe zestawy rowerowo-spacerowe dla wszystkich czonkw klubu. Szczegowe informacje o pozostaych nagrodach i konkursie znajduj si na stronie www.bezpieczenstwo.renault.pl/skb . Przyswajanie wiedzy o bezpieczestwie ruchu drogowego w formie uczestnictwa w Szkolnych Klubach Bezpieczestwa odpowiada poziomowi rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka do dwunastego roku ycia. Atrakcyjna forma dziaania przyciga jego uwag, osobiste zaangaowanie wzmacnia motywacj, a wszelkie aktywnoci wsplne z rwienikami utrwalaj poznan wiedz i zamieniaj j w trwae nawyki uwaa Piotr Mosak, psycholog wychowawczy, ekspert programu Bezpieczestwo dla wszystkich Renault. Nadesa Wojciech Ostrowski, Renault

Szkolny Klub Bezpieczestwa SP w Wydminach

Monitoruj stan bezpieczestwa wok szkoy, spotykaj si z policjantami i lokalnymi wadzami, przeprowadzaj ankiety, namawiaj do bezpiecznego poruszania si w ruchu drogowym dzieci dziaajce w ramach Szkolnych Klubw Bezpieczestwa od miesica wsptworz ten nowy element midzynarodowego programu edukacyjnego Bezpieczestwo dla wszystkich Renault. Szkolne Kluby Bezpieczestwa to projekt skierowany do uczniw i nauczycieli szk podstawowych w caym kraju, w ramach ktrego najmodsi maj za zadanie podejmowa aktywne dziaania zmierzajce do poprawy bezpieczestwa ruchu drogowego zarwno na terenie szkoy, jak i w swojej miejscowoci. W cigu niespena miesica od startu nowego elementu programu Bezpieczestwo dla wszystkich Renault, powstao ju 175 klubw we wszystkich wojewdztwach w kraju. Najwicej Szkolnych Klubw Bezpieczestwa zaoono w Maopolsce (39 klubw), na lsku (36 klubw) oraz w wojewdztwie dzkim (30 klubw). Najmniejsz aktywnoci na razie wykazuj si regiony zachodnie w Wielkopolsce powsta tylko jeden klub, a w wojewdztwach zachodnio-pomorskim, lubuskim i dolnolskim zaoono po dwa.

W mojej szkole uczniowie po pogadance na temat Szkolnych Klubw Bezpieczestwa z wielkim zapaem zgosili ch przystpienia do tej akcji. W dziaaniach na rzecz bezpieczestwa ruchu drogowego wspieraj nas Powiatowa Komenda Policji, Powiatowy Rzecznik Praw Dziecka oraz Towarzystwo Przyjaci Dzieci. Dzikujemy za wspaniay pomys mwi Jolanta Ludkowska, opiekunka Szkolnego Klubu Bezpieczestwa, nauczycielka ze Szkoy Podstawowej nr 1 w Grze (woj. dolnolskie). Za porednictwem specjalnego serwisu powiconego akcji www.bezpieczenstwo.renault.pl/skb kluby dziel si swoimi pierwszymi sukcesami prezentuj zaprojektowanie przez siebie logotypy i klubowe maskotki, informuj o wynikach szkolnych ankiet dotyczcych wiedzy uczniw z dziedziny wychowania komunikacyjnego, przesyaj zdjcia ze spotka z policjantami i pokazw z udzielania pierwszej pomocy. Pierwsze spotkanie czonkw klubu to zapoznanie uczniw z celami projektu. Spotkanie byo bardzo burzliwe, bo zaczlimy od nazwania naszego Klubu. Z wielu propozycji od uczniw wybralimy najbardziej odpowiedni nazw dla naszego SKB Agenci od Bezpieczestwa relacjonuje Ewa Lubiszewska,

Fot. organizator

Zajcia Szkolnego Klubu Bezpieczestwa SP im. Sybirakw w Netcie

Fot. organizator

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

21

Szanowni Dyrektorzy i Nauczyciele. W zwizku ze zbliajcym si kocem roku zapraszam do zamawiania prenumeraty Gazety Szkolnej na rok 2011. Odpowiadajc na oczekiwania naszych czytelnikw, powikszylimy miejsce przeznaczone do prezentacji wasnych dla wszystkich chtnych szk. Wprowadzilimy kilka nowoci: Nowe rubryki: PRAWO - staa rubryka prawna - zbir ustaw i rozporzdze z interpretacj PRAWNIK ODPOWIADA - odpowiedzi na indywidualne pytania SZOKi - Szkolne Orodki Kariery - rubryka przygotowana we wsppracy ze Stowarzyszeniem Doradcw Szkolnych i Zawodowych RP, Ministerstwem Pracy oraz OHP Dla wszystkich czytelnikw rubryki - konkurs, w ktrym zdoby mona rodki finansowe na utworzenie i wyposaenie pracowni oraz wynagrodzenie dla opiekuna SZOK; do zdobycia nagrody o wartoci 5.000 - 10.000 z. kada EKONOMIA NA CO DZIE rubryka przygotowana we wsppracy z Fundacj Modzieowej Przedsibiorczoci, Ministerstwem Skarbu oraz NBP Dla wszystkich czytelnikw rubryki - konkurs EKOLOGIA = EKONOMIA, w ktrym do zdobycia nagrody o wartoci 5.000-15.000 z. kada AKADEMIA NAUCZYCIELA rubryka z praktycznymi poradami przydatnymi w codziennej pracy nauczyciela prowadzona przez uznan autork poradnikw dla nauczycieli Marzen Frckowiak AKADEMIA MODEGO DZIENNIKARZA stae miejsce (po)pisw modych adeptw sztuki dziennikarskiej z redakcji zaprzyjanionych gazetek szkolnych SZKOA NA ZDROWIE - konkurs z nauk przygotowania prostych, smacznych i poywnych przeksek do szkoy, dla ucznia i nauczyciela Nowe dodatki: NOWE TECHNOLOGIE W EDUKACJI comiesiczny dodatek prezentujcy najnowsze oferty dla edukacji; oferta przygotowywana we wsppracy z firmami specjalizujcymi si w dostarczaniu nowoczesnych rozwiza dla szk INFORMATYKA TWRCZA Z BALTIE lub inaczej BALTIE dla kadego dziecka na wiecie comiesiczny dodatek z pomysami na zastosowanie programu do nauki programowania BALTIE jako ciekawego i efektywnego wsparcia nauki nie tylko na lekcjach informatyki przykady pracy z BALTIE w szkoach w Polsce i na wiecie, konkursy, scenariusze lekcji Aby zachci Pastwa do korzystania z programu BALTIE, dla wszystkich obecnych i przyszych prenumeratorw "Gazety Szkolnej", ktrzy zo zamwienie do 31 grudnia 2010 (wystarczy zamwienie, patno moe nastpi w nowym roku), mamy pen roczn niebiesk licencj BALTIE 3 (dla caej szkoy i wszystkich uczniw w domu; o wartoi 650 z.) w cenie prenumeraty. Wystarczy skorzysta z linka prenumerata 2011 z BALTIE

Mam to w osobnym pliku

KOMPUTER I POMOC - comiesiczny dodatek do Gazety Szkolnej zawierajcy praktyczne porady, pytania i odpowiedzi na codzienne problemy we wdraaniu nowych technologii na lekcjach z przedmiotw nieinformatycznych; poradnik przygotowywany we wsppracy z metodykami ODN na co dzie wspierajcymi nauczycieli w pracy z komputerem

Zapraszam serdecznie i gorco zachcam Urszula Nowak Redaktor Naczelna www.gazetaszkolna.com.pl

22 szkoa

I OKOLICE

Nie wykluczaj!
Zesp z Gimnazjum im. Jana Pawa II w Czarnej Biaostockiej oraz uczniowie z II LO im. Kazimierza Morawskiego w Przemylu to zwycizcy konkursu Nie wykluczam!" zorganizowanego przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce i Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tematyka konkursu nawizywaa do Europejskiego Roku Walki z Ubstwem i Wykluczeniem Spoecznym. Zdobywcy pierwszych miejsc w nagrod pojad do Brukseli. OD PORADNIKA, PREZENTACJI, A PO BAJK Naszym gwnym zaoeniem jest uwraliwienie modych ludzi na zjawisko ubstwa i wykluczenia spoecznego ze wzgldu na niepenosprawno i wiek podkrelaa koordynatorka konkursu Agnieszka redniawa z Przedstawicielstwa KE Chcemy take zachci modzie do konkretnego dziaania, do wyciagnicia rki w stron osb, ktre same sobie nie poradz. Uczniowie licznie odpowiedzieli na ten apel: do tegorocznej, czwartej edycji konkursu Nie wykluczam!" szkoy z caej polski nadesay niemal dwiecie prac. Uczestnicy przygotowali je w formie eseju, prezentacji, fotoreportau lub wideoreportau. Zadanie uczniw polegao nie tylko na podzieleniu si swoimi spostrzeeniami na temat wykluczenia spoecznego ze wzgldu na wiek, niepenosprawno i ubstwo, ale rwnie na przedstawieniu konkretnego pomysu na projekty, ktre pozwoliyby na skuteczn walk z wykluczeniem w ich najbliszym otoczeniu. Nagrodzone prace miay bardzo rn formu od poradnika dla wolontariusza, poprzez komputerowo zrealizowan opowie o niepenosprawnej dziewczynie, a po bajk z moraem. MODZI WRALIWI Jury II stopnia wyrnio 9 prac. 2 grudnia, laureaci i ich opiekunowie zostali zaproszeni do udziau w Wielkiej Gali Integracji. Gociem specjalnym by Laszlo Andor komisarz Unii Europejskiej ds. zatrudnienia, spraw spoecznych i wczenia spoecznego. Patronat honorowy obj prezydent Bronisaw Komorowski i przewodniczcy

Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek. Jeszcze bardziej emocjonujcy by kolejny dzie - w warszawskiej siedzibie Przedstawicielstwa KE w Polsce ogoszono finalne wyniki konkursu. Uczniw i nauczycieli powitaa dyrektor Przedstawicielstwa KE Ewa Synowiec. yjemy w czasach szybkich zmian, ktre w niektrych wypadkach doprowadzaj do biedy, wykluczenia, samotnoci mwia. Ewa Synowiec podkrelia zaangaowanie uczestnikw: Patrzc na Wasze prace widzimy, e take nasza praca ma sens, bo wyzwala pozytywne dziaanie. Wida, e Wam nie jest wszystko jedno podkrelia Ewa Synowiec i dodaa. Te nagrody to take zobowizanie. Bdcie liderami w swoim rodowisku! Jestemy dzi w siedzibie Przedstawicielstwa KE, ktra znajduje si przy ulicy Jasnej. Mona powiedzie, e tutaj jak na doni wida jasne strony polskiej edukacji. To Wy nimi jestecie! mwi do laureatw Mirosaw Sielatycki, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Podkreli, e to wanie edukacja najskuteczniej przeciwdziaa ubstwu i wykluczeniu. Wiktoria Mikowska z Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej gratulowaa uczniom i nauczycielom pomysowoci, za Mirosaw Marczewski, dyrektor fundacji Rozwoju Systemu Edukacji podkrela, e konkurs Nie wykluczam!" wyzwoli w modych ludziach aktywno na rzecz innych. Oby ten promyk nadziei z ulicy Jasnej dotar jak najdalej mwi Mirosaw Marczewski. Z kolej Jacek Strzemieczny, prezes Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej wskazywa, e uczestnicy konkursu pokazali, i hasa o niewykluczaniu mona realizowa w codziennym yciu, poprzez zauwaenie i kontakt z innym czowiekiem. Wy to pokazalicie w swoich projektach! podsumowa dziaania modych ludzi. WSZYSTKO JEST MOLIWE Cho temat konkursu nie by tematem czsto poruszanym wrd modych ludzi, to wszystkie prace, ktre zostay wyrnione przez jury, okazay si wyjtkowe i szczeglne. Uczestnicy konkursu podeszli do tematu w bardzo dojrzay sposb, przyjrzeli si rzeczywistoci ich otaczajcej, przemyleli sposoby jej zmiany. To wszystko znalazo swoje

Laureaci konkursu

odzwierciedlenie w ich pracach wyjtkowo wraliwych i emocjonalnych. W fotoreportau grupy z Czarnej Biaostockiej przedstawiono w formie bajki histori niepenosprawnego chopca, jednego z czonkw zespou. Ta historia opowiedziana zostaa z happyendem - Piotr spotka na swojej drodze osoby yczliwe i pomocne. Praca zakoczya si sowami: Ale c to za bajka? Wszystko to by moe! Prawda, wic ja tego midzy bajki nie wo! Prezentacja multimedialna grupy z Drawska Pomorskiego bya wypraw midzy instytucjami zajmujcymi si pomoc spoeczn w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie jednego z czonkw zespou Mateusza Skwirowskiego: jak znale opiekuna, aby mc korzysta z zaj w szkole pomimo swojej niepenosprawnoci. Konkluzja Mateusza bya bardzo wymowna: wiem ju, e s rodki unijne, wiem, e jest opieka spoeczna, ale dalej nie wiem jak trafi do
Nagrodzone prace Kategoria szkoy gimnazjalne I miejsce

szkoy. Koleanki rwnie wycigny wnioski z ich wsplnej wyprawy: pomogymy Mateuszowi, a on pomg nam inaczej spojrze na wiat. Wyjtkow prac by wideoreporta grupy chopcw Zasadniczej Szkoy Zawodowej nr 40 w Poznaniu. Opowiada o zajciach hipoterapii poruszajcej si na wzku Danieli, ktra mieszka na trzecim pitrze kamiennicy bez schodw. Chopcy potrafili wcieli w ycie przesanie ze swojej pracy - nie budujmy schodw do samotnoci. Podjli decyzj, e bd pomaga Danieli w codziennym zmaganiu si ze schodami i w dojazdach na zajcia. Ich decyzj wspar dyrektor szkoy, ktry postanowi finansowa ich dojazd do dziewczynki. To najlepszy dowd na to, e konkurs moe zmienia wiadomo i zachowanie ludzi, nawet w tak trudnym temacie, jakim jest wykluczenie spoeczne. Magdalena Jurewicz, CEO

zesp: Urszula Postoowicz, Pawe ukiewicz, Piotr Szoka, Jolanta Chrulska (opiekun) z Gimnazjum im. Jana Pawa II w Czarnej Biaostockiej . II miejsce zesp: Mateusz Skwirowski, Agata arska, Paulina Laskowska, Anna Arcimowicz (opiekun) z Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Drawsku Pomorskim . III miejsce zesp ABC: Dawid Gnatek, Damian Dobrzaski, Alan Chromiski, Elbieta Trojanowska (opiekun) z Modzieowego Orodka Wychowawczego w Jaworku . III miejsce zesp Grupa Mocno Narcystyczna: Katarzyna wierkot, Alicja Marciniak, Piotr Boro, Agnieszka Kania (opiekun) z Publicznego Gimnazjum nr 1 w Pszczynie . Wyrnienie zesp: Marcin Jeewski, Magorzata Reszka, Violetta Drozdowska, Joanna Gaawiaczek (opiekun) z Publicznego Gimnazjum nr 43 im. Karla Dedeciusa w odzi. Kategoria szkoy ponadgimnazjalne I miejsce zesp: Dominika Tomaszewska, Anna Merecik, Kamila Jaroch, Magorzata Wilgucka (opiekun) z II Liceum Oglnoksztaccego im. Kazimierza Morawskiego w Przemylu . zesp "zsijp wolontariat": Natalia Czech, aneta Kos, Ewelina Bachuta, Bartosz Kaczmarczyk (opiekun) z Zespou Szk im. I.J. Paderewskiego w Knurowie. zesp: Agnieszka Iwanek, Paulina Ferfet, Bartosz Kapka, Anna Zarbska (opiekun) z Liceum Oglnoksztaccego im. B. Prusa w Skierniewicach . zesp: Bartomiej Woniak, Marcin Kowalski, Tomasz Dobroszczyk, Katarzyna Iwiska (opiekun) z Zasadniczej Szkoy Zawodowej nr 40 w Poznaniu .

II miejsce

III miejsce
Fot. CEO

Wyrnienie

Zwycizcy konkursu i czonkowie jury podczas Wielkiej Gali Integracji

Fot. CEO

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

23

Wiarygodno nauczyciela fundamentem jego sukcesu

Wielu dyrektorw szk zastanawia si, dlaczego niektrzy nauczyciele maj ogromny autorytet w oczach uczniw, a inni nie maj go ogle. Oczywicie wynika to z wielu czynnikw, ktre skadaj si na budowanie okrelonej relacji z uczniem. Aby j nawiza potrzebne jest przede wszystkim wzbudzenie zainteresowania ucznia tym, co mamy mu do przekazania. TEKST: MARZENA FRCKOWIAK

Fot. www.sxc.hu

sowana gono i modulacja naszych sw oraz unikanie agresywnego tonu daj gwarancj spjnoci przekazu i pokazuj szacunek oraz pozytywne nastawienie do uczniw, co jest fundamentem budowania dobrej relacji. Ludzki gos to organ duszy powiedzia kiedy amerykaski poeta Henry Wadsworth Longfellow. Intonacj moemy podnie swoj wiarygodno, obniajc ton gosu podczas wypowiedzi. Nie jest to jednak proste, gdy ton gosu najtrudniej jest wywiczy, to on najczciej zdradza nasze emocje i stres. Poprzez sposb wypowiedzi moemy te pokaza siebie jako profesjonalistw. Zazwyczaj gdy mwimy dynamicznie i rytmicznie, tre wysuwa si na pierwszy plan. Na uczniu lub rodzicu sprawiamy wtedy wraenie eksperta, osoby, ktra przekazuje informacje wane, na ktrych si zna. Innymi sowy doskonale wie, co mwi. Jeli wypowied jest powolna, moemy da do zrozumienia drugiej osobie, e si zastanawiamy, i e nie jestemy do koca pewni tego, o czym mwimy. Tak wic tempo komunikatu moe podkrela nasz profesjonalizm, co w przyjaznej wsppracy z uczniem i jego rodzicem jest kluczowe. Na kodeks bycia wiarygodnym nauczycielem skadaj si rwnie: 1. Umiejtnoci komunikacyjne Starajmy si, aby rozmowa z uczniem bya pynna, dynamiczna i spjna. Kady aspekt komunikacji powinien przekonywa o tym, e to co mwimy jest autentyczne, prawdziwe i godne wysuchania. Pamitajmy o mowie niewerbalnej, waciwej intonacji wypowiedzi, dykcji, dwikach pozalingwistycznych, takich jak na przykad miech, czy ziewanie. Unikajmy nadmiernego korzystania z notatek. Musimy nie tylko wiedzie wszystko o tym, co chcemy przekaza uczniom, ale te by w tym sugestywnym i przekonywujcym. Zainteresowanie uczniem, z ktrym prowadzimy konwersacj, moemy pokaza rwnie za pomoc wyraajcej nasze myli mimiki twarzy. Bardzo wan rol odgrywa kontakt wzrokowy, gdy dziki niemu moemy skupia wiksz uwag rozmwcy i wzbudza jego zaangaowanie w rozmow, a take na bieco sprawdza, jak nas odbiera. Uwaa natomiast trzeba na miny niezadowolenia, ktre mog bardzo mocno komunikowa brak akceptacji tego, o czym mwi ucze i hamowa jego motywacj. 2.Znajomo biecej wiedzy, popartej badaniami naukowymi i statystykami Podczas prowadzenia lekcji warto jest powoa si na dowody, -- najnowsze badania naukowe lub statystyki, albo te na jaki autorytet w danej dziedzinie. To potwierdza nasz wiarygodno, pokazujc, e nie tylko my mamy okrelone zdanie w danym temacie, lecz wynika ono np. z danych statystycznych lub bada. Uczniowie potrafi doceni nowoczesn wiedz, pasj, erudycj jeli tylko jest to ciekawie przedstawione. 3.Poczucie humoru Poczucie humoru moe budowa solidno

nauczyciela, ale pod warunkiem, e pasuje ono do kontekstu rozmowy i nie jest naduywane. Odrobina dowcipu moe naprawd zrobi bardzo duo dla przyjaznego kontaktu z uczniem i oddziaywania na niego. Oczywicie naley go zastosowa tak, aby ucze nie poczu, e jego problem jest bagatelizowany. 4.Symaptia i uprzejmo Jeli szczerze okaemy uczniowi sympati i bdziemy dla niego uprzejmi na pewno pomoe nam to zbudowa atmosfer porozumienia, a to jest podstaw budowania dobrych relacji. Pamitamy przecie, e sami czsto doceniamy te cechy u innych, mwic np. ta ekspedientka bya naprawd bardzo mia, a gupio byo mi, e nic nie kupiam. O to wanie chodzi, eby ucze zobaczy nasze dobre chci, ktre s niezmienne, bez wzgldu na to, czy si z nim zgadzamy, czy nie. Bycie serdecznym nie wpywa co prawda na fakt, czy zostaniemy uznani za eksperta, ale ma kolosalne znaczenie dla budowania dobrego wizerunku solidnego nauczyciela, a to wany aspekt wiarygodnoci. 5. Konfrontacja ze swoim zdaniem Kady dobry nauczyciel wie, e jeli wspominamy jak opini, stojc w opozycji do naszej, mamy wiksze szanse na pozyskanie uwagi ucznia i podkrelenie wasnej wiarygodnoci. Wynika to z faktu, e oni tak wanie myl, e zaszczepiamy w nich przeciwny punkt widzenia. Im wicej mwimy rzeczy, ktre zadziwiaj suchaczy, tym wiksza szansa wywarcia odpowiedniego wpywu. Wiarygodno jest bardzo wana take dla jakoci wsppracy z rodzicami. Tutaj dodatkowym aspektem s kompetencje i dowiadczenie. Rodzice przywizuj ogromn wag do kwalifikacji, tytuw oraz dowiadczenia. Wiedzc to powinnimy pokaza siebie z jak lepszej strony - jako eksperta i profesjonalist. Unikajmy jednak konfabulacji, mwmy o tych aspektach naszego wyksztacenia, ktre mog by naszym atutem, w danej sytuacji. Oczywicie nie zawsze moemy powiedzie o wieloletnim dowiadczeniu. Czsto jednak moemy przedstawi si korzystnie, pokazujc te aspekty swojego wyksztacenia, ktre s adekwatne, np. certyfikaty szkole i kursw. Z wiarygodnoci nauczyciela zwizanych jest wic wiele aspektw. Zarwno ucze, jak i jego rodzice powinni widzie w nauczycielu pasj i zaangaowanie. Musz czu, e lubi on swoj prac oraz kontakt z uczniem, e mona mu zaufa, zarwno w kwestach merytorycznych, dotyczcych wiedzy o przedmiocie, jak i spraw zwizanych z yciem. Jeli ucze ma jaki problem atwiej bdzie mu otworzy si przed nauczycielem, ktry bdzie umia go wysucha i zrozumie. Pamitajmy wic, e wiarygodno jest fundamentem sukcesu nauczyciela. Pytania do autorki prosimy kierowa pod adres: m.frackowiak@gazetaszkolna.com.pl

Uczniowie musz wiedzie, e nauczyciel chce dla nich jak najlepiej

otyczy to nie tylko wiadomoci przedmiotowych, ale take wychowawczych, odnoszcych si do systemu wartoci, zasad moralnych oraz spoecznych. Jeli wic chcemy mie wpyw na ucznia, to kluczem do sukcesu jest nasza wiarygodno. Ona decyduje o tym, czy kto obdarza nas zaufaniem i poddaje si naszym pomysom. Niewielu ludzi jest naprawd wiarygodnych w tym co robi, poniewa nie rozumie, co to konkretnie oznacza. WIARYGODNO JEST TO SOLIDNO I BIEGO Oczywicie nie chodzi o to, abymy byli wiarygodni w kadym temacie, lecz o bycie wiarygodnym jako nauczyciel i wychowawca. We wszystkich kontaktach z uczniami i ich rodzicami dawajmy im dowody na to, e mamy gbok i obszern znajomo tematu, ktry z nimi podejmujemy. Nie chodzi o to, by nasza wiarygodno dotyczya wszystkich aspektw naszego ycia. Nie moemy by przecie specjalistami od wszystkiego. Bdmy nimi w swojej pracy. Jeli chcemy, aby np. ucze uleg naszym sugestiom i wpywom powinnimy by wiarygodni, bo to przekonuje ludzi najbardziej. Wiarygodno moemy pokaza poprzez swoje zachowanie. Wyrnia si cztery rodzaje takich postaw: Opanowanie, na ktre skadaj si: spokj, stabilno emocjonalna, rozlunienie. Ekstrawersja, na ktr skadaj si:

otwarto, komunikatywno, odwaga. Towarzysko (bycie lubianym), na ktr skada si: sympatia dla ludzi, pogoda ducha, dobroduszno. Inspiracja, kreatywno i dobra organizacja. Zatrzymajmy si na chwil przy tych cechach i jeszcze raz je przestudiujmy. Zastanwmy si, w ktrych odnajdujemy siebie. Czy postrzegamy siebie jako wiarygodnego nauczyciela? Czy jestemy kompetentni? Kompetencja jest fundamentem paacu, zwanego wiarygodnoci. Stanowi o naszych kwalifikacjach oraz biegoci w danej dziedzinie. Nasza wiedza merytoryczna, fachowo, dowiadczenie to nieocenione walory, ktre budz zaufanie oraz podziw. Mog powodowa, e ludzie nie tylko bd chcieli nas sucha, ale te bd ulega naszym wpywom. Pamitajmy jednak, e rozwijanie prawdziwych kompetencji, a praca nad tym, aby inni postrzegali nas jako kompetentnych, to dwie rne sprawy. Musimy by nie tylko ekspertami, ale te mie umiejtno przekonania o tym innych. Moemy to zrobi min. za pomoc intonacji i rytmiki swojej wypowiedzi. Mwmy z pasj oraz przekonaniem, kontrolujmy intonacj gosu, unikajmy protekcjonalnego tonu, ale te starajmy si, aby nie by zbyt ulegy. Pamitajmy, e suchacze, s bardzo wyczuleni na barw oraz ton gosu i usysz zdenerwowanie, wahanie, ale te ignorancj czy gburowato. Dosto-

24 aktualnoci

DO BIBLIOTEKI

Magia ogrodw, czyli o terapeutycznej funkcji ogrodw

nych, wikszo zaj warto zrealizowa w naturalnym rodowisku ogrodu, parku, lasu Program zosta oparty na zaoeniu, e odpowiednio dobrany zestaw lektur i zastosowanie technik biblioterapeutycznych i arteterapeutycznych mog by form wspierania aktywnoci intelektualnej osb niepenosprawnych, przyczyniajc si do ksztatowania podmiotowego stylu ich funkcjonowania. Zaoono rwnie, e archetypowa warto ogrodu i jego symbolika oraz dziaania plastyczne i tworzenie wasnych utworw literackich maj pozytywny wpyw na psychik i pozwol osign zamierzony efekt terapeutyczny. Efekt terapeutyczny zaproponowanego programu to takie oddziaywanie sztuki na tworzcego, ktre pomoe mu odzyska wewntrzn, psychiczn harmoni, przyczyni si do odnalezienia waciwego miejsca w yciu i do akceptacji siebie jako osoby nie w peni sprawnej fizycznie. Opracowanie zawiera nie tylko rozwaania teoretyczne, lecz jest take prb podzielenia si z czytelnikiem dowiadczeniami pracy z ludmi niepenosprawnymi, osobami starszymi i modzie. Ksika skada si z dwch czci. W pierwszej przedstawiono teoretyczne rozwaania nad: funkcjami sztuki, zadaniami biblioterapii i terapeutycznymi wartociami wybranych utworw literackich, funkcj ogrodw w sztuce. W czci drugiej omwiono kilka programw terapeutycznych, adresowanych do rnych grup osb potrzebujcych psychicznego wsparcia. Program W tajemniczych ogrodach skada si z kilku cykli. Pierwszy z nich, inspirowany wyej wymienionymi utworami, zawiera propozycje zaj dla osb niepenosprawnych fizycznie, ktre nie mog zaakceptowa swojej niesprawnoci. Dla ludzi starszych, ktre nie radz sobie z problemem starzenia si, przeznaczony jest cykl U Pana Zibiewicza, a dla modziey, ktra czuje si krzywdzona przez rodzicw Czuj si skrzywdzony. Irena Borecka, Magia ogrodw, czyli o terapeutycznej funkcji ogrodw, Impuls, Krakw 2010 sposoby dziaania w jednej grupie przynosz zamierzone efekty terapeutyczne, a w innej nie. Trzeba wic zajcia prowadzi tak, aby daway one jak najwiksz szans poznania problemw uczestnikw zaj, ich zainteresowa, pogldw i marze. Zastosowanie w trakcie zaj rysunku uatwia diagnozowanie nie tylko nastroju rysujcego, ale dostarcza te wielu innych informacji o jego problemach. Tre wykonanej pracy moe wiadczy o stosunku autora pracy do wielu spraw, do niego samego i otaczajcej go rzeczywistoci. Prowadzcy zajcia musi by dobrym obserwatorem, musi dobrze posugiwa si komunikatami niewerbalnymi i dobrze komunikaty tego typu odczytywa. Odwoywanie si do znanych technik plastycznych, ruchowych lub zaczerpnitych z dramy stwarza wiksze moliwoci kontaktu pomidzy poszczeglnymi czonkami grupy i midzy uczestnikami a terapeut. Daje szans otwarcia si na wasne problemy i na sprawy innych ludzi. Wykorzystanie ogrodu jako miejsca do niektrych zaj moe przyczynia si do obnienia poziomu stresu, do intensywniejszego przeywania dozna estetycznych, do atwiejszego osigania stanu katharsis. Ogrd, moc archetypw i symboli, przemawia wprost do podwiadomoci uczestnikw. Czyni z nich ludzi bardziej wraliwych, prbujcych pozna i zrozumie otaczajc rzeczywisto ()

Niniejsze opracowanie prezentuje autorski program terapeutyczny zatytuowany W tajemniczych ogrodach. Celem programu jest umoliwienie modym, niepenosprawnym ludziom kontaktu z literatur modzieow i wybranymi dzieami plastycznymi, ktrych motywem przewodnim jest ogrd. Inspiracj do zaj terapeutycznych byy: ogrody z utworu Marii Borowej Ogrody i ogrd z utworu Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogrd. Aby wzmocni terapeutyczne oddziaywanie wybranych dzie literackich i plastycz-

Fragment ksiki
() Prowadzenie zaj biblioterapeutycznych wymaga staego doksztacania si, doskonalenia warsztatu pracy. Terapeuta nie moe podczas cyklu zaj stosowa tylko jednej metody czy techniki. Ustalony schemat oddziaywania musi modelowa w zalenoci od potrzeb czonkw prowadzonej grupy, od ich moliwoci intelektualnych i fizycznych. Moe si bowiem okaza, e sprawdzone

Modzie wobec wyboru profilu ksztacenia i zawodu na przykadzie licealistw z Podkarpacia

pozwoli na racjonalne zagospodarowanie czasu pobytu modych ludzi w liceum w celu wszechstronnego ich rozwoju. Jeli szkoa ma si wywiza z tych zada, to jej najmocniejsz stron powinny by odpowiednie kompetencje nauczyciela gotowego podj wysiek zwizany z przygotowaniem modego pokolenia do sprostania wyzwaniom bliskiej i odlegej przyszoci, do aktywnego uczestnictwa w yciu spoecznym, samodzielnego i odpowiedzialnego poszukiwania wasnego miejsca w wiecie [Banach 2001; Szempruch 2001]. . Praca dr Magorzaty Dubis wychodzi naprzeciw wyzwaniom nowej rzeczywistoci spoecznej uksztatowanej w Polsce po 1989 roku, kiedy zaczto zwraca uwag na tworzenie oferty edukacyjnej i dostosowanie jej do potrzeb i de uczcych si. Wieloaspektowo i zoono tego problemu powoduj konieczno takiego przygotowania modziey, aby wchodzc w wiat pracy, miaa szans na sukces, aby aktywnie dokonujc wyborw i wiadomie planujc karier zawodow, braa odpowiedzialno za swoj przyszo. Prezentowane opracowanie mieci si w nurcie gbokiej refleksji teoretycznej i empirycznej, zmierzajcej do wielostronnego ukazania roli i zada stojcych przed wspczesn szko w zakresie przygotowania uczniw do wyboru kierunku ksztacenia i zawodu. Ksika jest prb diagnozy wyborw edukacyjnych i zawodowych modziey licew publicznych i niepublicznych oraz czynnikw je warunkujcych. Wpisuje si wic w nurt bada, ktre pozwol prognozowa kierunek aspiracji modziey na nastpne lata oraz wyznacza obszar dziaa w zakresie preorientacji zawodowej. Magorzata Dubis, Modzie wobec wyboru profilu ksztacenia i zawodu na przykadzie licealistw z Podkarpacia, Impuls, Krakw 2011 Globalna integracja oraz zmiany we wspczesnym wiecie powoduj, e wan inwestycj spoeczn, gospodarcz i polityczn jest edukacja. Obecne koncepcje spoeczne wyznaczaj edukacji kluczow rol. Osignicie pewnego puapu formalnego wyksztacenia jest warunkiem koniecznym chocia niewystarczajcym odniesienia sukcesu yciowego, realizacji zamierze, zapewnienia sobie spokojnej egzystencji. Konieczne staje si zatem takie przygotowanie modziey, aby wchodzc w wiat pracy, miaa szans na sukces, aby aktywnie dokonujc wyborw i wiadomie planujc karier zawodow, braa odpowiedzialno za swoj przyszo. Mody czowiek bdzie panem siebie na tyle, na ile edukacja zapewni mu kompetencje, ktre bdzie w stanie sprzedawa na rynku pracy [Delors 1998: 11]. Tak wic wyksztacenie oraz kompetencje czowieka zaczynaj odgrywa coraz wiksz rol w spoeczestwie opartym na wiedzy. Inwestycje w kwalifikacje s wspczenie uznawane za najtaszy sposb podnoszenia konkurencyjnoci gospodarki, a zatem tempa przyspieszonego rozwoju spoecznego. W cigu ostatnich kilkunastu lat edukacja podlegaa intensywnym przemianom. Ich istot byo otwarcie systemu nauczania na potrzeby uczniw, ()

Fragment ksiki
()Rozwj wspczesnych spoeczestw cechuje intensywna dynamika przemian. Modzie staje wic obecnie przed nowymi wyzwaniami szybko zmieniajcej si rzeczywistoci. Cech charakterystyczn tych zmian jest ich tempo i zakres geograficzny, okrelany powszechnie jako globalizacja i rewolucja informatyczna. Hasa globalizacji, spoeczestwa informacyjnego i zrwnowaonego rozwoju gosz konieczno przystosowania si do nowych trendw cywilizacyjnych i do nowej rzeczywistoci spoecznej.

Ksika jest prb diagnozy aspiracji i planw yciowych modziey licew publicznych i niepublicznych oraz czynnikw je warunkujcych. Wpisuje si wic w nurt bada, ktry pozwoli prognozowa kierunek zmian aspiracji modziey w nastpnych latach oraz wyznacza obszar dziaa w zakresie preorientacji zawodowej. By moe take przyczyni si w jakim stopniu do podniesienia poziomu poradnictwa zawodowego w szkoach. Wykorzystanie wiedzy z tego zakresu powinno

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

25

WIADOMOCI
ZASZCZUTY PRZEZ KOLEGW Pitnastoletni Kamil K., ucze gimnazjum nr 22 we Wrocawiu, powiesi si w ogrodzie koo domu. Wszyscy byli wstrznici, ale wiele osb domylao si, co mogo pchn chopaka do ostatecznoci. Kamil niedawno zeznawa w sdzie i jego zeznania nie byy wygodne dla paru uczniw szkoy. Dowiedzieli si o jego zeznaniach i rozptao si pieko. Chopak straci kolegw. Wyzywano go od konfidentw i donosicieli, gnbiono i opluwano. Straci wielu znajomych, bo z konfidentem nikt nie chcia rozmawia O sytuacji w gimnazjum nr 22 we Wrocawiu gono. Wiadomo, e czsto dochodzi tam do szarpaniny, ktni i bijatyk. I niewane, czy trwa przerwa, czy odbywa si lekcja. Zdarzao si, e uczniowie zapalali papierosa na korytarzu, gdy nie dostrzegali w pobliu nauczyciela. Problemy z ujarzmieniem niesfornych uczniw spowodoway, e rodzice zaczli przenosi swoje dzieci do innych szk. Bezradny dyrektor szkoy, przyznaje e wsppraca z uczniami jest bardzo trudna. Wrd modziey rzdzi mafijny kodeks osiedlowy, co oznacza nienawi do policji czy jakiegokolwiek autorytetu oraz lojalno wobec grupy. Okolice szkoy to pola, gdzie czsto po zajciach uczniowie chodz pali papierosy albo bjkami wyrwnywa rachunki. Problemem, zdaniem dyrektora, jest rwnie czsty brak zainteresowania ze strony rodzicw. Niejednokrotnie wezwania ze szkoy s niewystarczajc mobilizacj i dlatego trzeba posuwa si do interwencji ze strony sdw i kuratorw. Pozostaje pytanie bez odpowiedzi w jaki sposb sytuacj uzdrowi? 12-LATKA W CIY ZE SZKOLNYM KOLEG 12-letnia uczennica szstej klasy jednej z piotrkowskich podstawwek okazaa si by w ciy. Ojcem dziecka jest 14-letni ucze gimnazjum, ktrego dziewczynka poznaa podczas wakacji. Stanie on przed sdem rodzinnym za seks z nieletni. Sprawa trafia ju do Sdu Okrgowego w Piotrkowie Trybunalskim, ktry chce ustali, jak doszo do takiej sytuacji i czy w gr mog wchodzi zaniedbania rodzicielskie. By tego dokona, sd zwrci si o opini do policji, szk, do ktrych uczszczaj modzi rodzice, kuratora oraz Miejskiego Orodka Pomocy Rodzinie w Piotrkowie. Media pisz, e Kasia (imi zmienione) jest drobn, niepozorn dziewczynk. Patrzc na ni, trudno uwierzy, e jest w 5 miesicu ciy. Ale wygld dziewczynki nie ma nic wsplnego z jej zachowaniem. Od duszego czasu sprawiaa kopoty wychowawcze wagarowaa, miaa problemy z nauk, zdarzao si, e przynosia do szkoy alkohol i nie stronia od towarzystwa kolegw. W dzienniku w rubryce z jej nazwiskiem widniej jedynki, dwjki i trjki. Dyrekcja szkoy o ciy uczennicy dowiedziaa si od jej matki w listopadzie. Podjto decyzj, e dziewczynka przejdzie na indywidualny tok nauczania. SZKOLNA KIA Gazeta Wyborcza: Coraz wicej maopolskich uczniw zaraa si chorobami wenerycznymi. W ub. roku byy tylko dwa przypadki. Ale w tym a 19! Gwnie kia. To statystyka chorb wenerycznych maopolskich uczniw, ktr dysponuje krakowski sanepid. A to tylko oficjalne dane. Co prawda, kady lekarz ma obowizek zgosi chorob weneryczn dziecka w stacji sanitarno-epidemiologicznej, ale czy tak si dzieje w istocie nie wiadomo. Specjalici nie maj wtpliwoci. Zachorowania pokazuj, jak bardzo modzi ludzie mog by naraeni na zaraenie si wirusem HIV. Skoro zapadli na choroby weneryczne, to znaczy, e si nie zabezpieczaj. A to najkrtsza droga do zakaenia si wirusem. A temat HIV szkoy sobie odpuciy. Apogeum edukacji na ten temat to lata 90. Wtedy przez Polsk przetoczya si lawina szkole o chorobie. Potem proces edukacji si zatrzyma. Nauczycielom tematyka spowszedniaa. Wielu z nich przestao rozmawia o HIV z uczniami z przekonania, e

wszystko ju na ten temat zostao powiedziane. WOJNY PARKINGOWE Rodzice przywocy dzieci do Szkoy Podstawowej nr 51 w Lublinie musz parkowa na ulicy i doprowadza uczniw pieszo. Na szkolny parking mog wjeda tylko nauczyciele i dostawcy towarw do stowki. Rodzice s zbulwersowani obawiaj si, e zamknicie szkolnego parkingu moe skoczy si tragicznie. Teraz trzeba bdzie zatrzymywa si na ruchliwej ulicy i wypuszcza dziecko, eby pomaszerowao do szkoy. Tylko patrze, jak ktremu co si stanie. Dyrektorka argumentuje, ze nie byo innego wyjcia, bo wszyscy najchtniej wjechaliby samochodem do szkoy. Skutek by taki, e... nauczyciele szukajcy miejsca do parkowania spniali si na lekcje. Trzeba, wic, byo podj jak decyzj. Wydzia Owiaty i Wychowania w lubelskiego Urzdu Miasta popiera decyzje dyrektorki, bo... Zdarzay si sytuacje, e nadgorliwy rodzic wysiada z samochodu i nis do szatni plecak ucznia z VI klasy. Nie patrzc na to, e blokuje wjazd, a za nim czeka kolejka samochodw, w ktrej s take nauczyciele Kady ma swoje racje, tyle tylko, e naprawd mona by je wszystkie pogodzi; jak si jednak okazuje, najatwiej jest zakaza i rozpocz wojn parkingow JAK NIE DAWA W AP W lutym, w maopolskich podstawwkach, w szstych klasach ruszy pilotaowy projekt lekcji nt. korupcji; nastpnie zostanie nim objta

caa Polska. Pierwsze, pokazowe lekcje ju si odbyy w siedzibie CBA w Warszawie. Organizatorzy ju uzyskali poparcie wprowadzenia lekcji od maopolskiego kuratora owiaty. Obieca on wysa list do szk, by namwi je do udziau w akcji. Niektre zreszt same si zgaszaj. W ramach akcji, wolontariusze (studenci kierunkw pedagogicznych) rusz do szk, by prowadzi zajcia. Obecnie trwa ich szkolenie. Nie tylko z wiedzy potrzebnej do prowadzenia lekcji, ale rwnie do komunikacji z dziemi. Maj stara si przekonywa uczniw, e informowanie waciwych osb o zych uczynkach innych nie jest niehonorowym donosicielstwem. Lekcje maj odbywa si podczas godzin wychowawczych. Kada szkoa, ktra si na nie zdecyduje, bdzie moga zgosi swj udzia za porednictwem strony internetowej www.mk.polskabezkorupcji.pl Nie wszyscy nauczyciele s zachwyceni. Mwi, e adna taka akcja jeszcze nikogo nie wychowaa... Organizatorzy odpieraj ten zarzut, tumaczc, e prowadz rwnie szkolenia antykorupcyjne dla urzdnikw, a wychowanie nowego pokolenia w odpowiedni sposb ma spowodowa, by wanie do korupcji nie dochodzio. Poza tym dzieci same ucz si niewaciwych zachowa w szkole, na przykad cigajc podczas klaswek. Wci za mao w nich wiadomoci, e to jest nieuczciwe. Im wczeniej zaczniemy im o tym mwi, tym lepiej. Dlatego z pomoc musi przyj szkoa, ktra do tej pory traktowaa temat po macoszemu.

Kupon, ktry powinni wykorzysta nasi obecni i przyszli czytelnicy, autorzy i sprzymierzecy

Zamawiam prenumerat Gazety Szkolnej

na 12 miesicy 264 z x.............................=................................................................z liczba egzemplarzy warto dla przeduajcych prenumerat 220 z x.............................=.................................................................z liczba egzemplarzy warto na 6 miesicy 132 z x..............................=.................................................................z liczba egzemplarzy warto dla przeduajcych prenumerat 110 z x..............................=.................................................................z liczba egzemplarzy warto imi i nazwisko.......................................................................................... stanowisko............................................................................................... nazwa placwki......................................................................................... adres.......................................................................................................... NIP/PESEL................................................................................................... nr telefonu/faksu.......................................e-mail........................................ Kwot ..... ........... . ......................... ... z za prenumerat: wpaciem ju na konto: Gazeta Szkolna Sp. z o. o. ul. Storczykowa 25a, 04-567 Warszawa Bank PeKaO SA, XVI Oddzia w Warszawie, nr 12 1240 2135 1111 0010 3265 9187 wpac w terminie 7 dni od daty zoenia tego zamwienia.
Wszyscy, ktrzy chc otrzyma faktur VAT za prenumerat, powinni w tym zamwieniu, w dopisku na przekazie pocztowym lub przelewie bankowym, umieci swj NIP co upowani Gazet Szkoln Sp. z o.o. do wystawienia faktury bez podpisu odbiorcy i wysania jej pod wskazany na przekazie adres w cigu 14 dni od daty wpynicia pienidzy za prenumerat.

NIP..............................................................................................................................
Wyraamy zgod na zamieszczenie naszych danych osobowych w bazie Gazeta Szkolna Sp. z o.o. i wykorzystanie ich w celach akcyjnych oraz marketingowych (zgodnie z ustaw z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U nr 133, poz. 833) z moliwoci wgldu do swoich danych oraz prawem do ich aktualizowania. ............................................................................ (data. podpis) telefonicznie: 22 497 90 40 faxem: 22 499 73 00 04-635 Warszawa Niemodliska 40

Zamwienia mog Pastwo skada:

@ mailem: prenumerata@gazetaszkolna.com.pl

26 konkursy

WANE, POTRZEBNE, CIEKAWE

IV Oglnopolski Konkurs Literacki pt. I ty moesz zosta baniopisarzem

Dyrekcja i nauczyciele Publicznej Szkoy Podstawowej nr 2 im. Hansa Christiana Andersena w Radomiu zapraszaj do udziau w IV Oglnopolskim Konkursie Literackim pt. I ty moesz zosta baniopisarzem. CELE KONKURSU: popularyzacja twrczoci Hansa Christiana Andersena i wartoci moralnych w niej zawartych, poszerzanie wiedzy na temat tradycji i kultury regionu, ksztatowanie systemu wartoci, a przede wszystkim uczciwoci, yczliwoci, odpowiedzialnoci, sprawiedliwoci, szacunku dla innych, ksztatowanie wraliwoci na przeycia innych, ukazanie twrczej aktywnoci jako rda osobistej satysfakcji, ksztacenie umiejtnoci poszukiwania i wykorzystywania informacji z rnych rde, rozwijanie uzdolnie literackich, promowanie dzieci o wybitnych zdolnociach literackich, propagowanie czytelnictwa. Konkurs przeznaczony jest dla uczniw szkoy podstawowej z klas IV-VI. WYMAGANIA KONKURSOWE: Ba, wiersz, scenariusz spektaklu teatralnego: wyranie nawizuje do twrczoci Hansa Christiana Andersena, twrczo rozwija wybrane motywy, wyraa przesanie charakterystyczne dla twrczoci Hansa Christiana Andersena, zawiera elementy wiedzy o tradycji i kulturze swojego regionu (opisy stroju, potrawy, obyczajw, krajobrazw itp.), posiada cechy bani, utworu poetyckiego, scenariusza, prace pisemne, technika komputerowa, do 3 stron formatu A4 (dotyczy bani), czcionka 14, 1 odstp midzy wierszami, format PDF. Oprcz powyszych wymaga oceniane bd take: oryginalno kompozycji i narracji, obrazowanie, bogactwo jzyka, ywo dialogu, tytu, poprawno stylistyczna, gramatyczna, ortograficzna i interpunkcyjna, estetyka pracy: marginesy, akapity, poprawno zapisu scenariusza. Konkurs przeznaczony jest dla uczniw szkoy podstawowej z klas IV-VI. Uczniowie ukadaj ba, wiersz lub scenariusz spektaklu teatralnego wedug okrelonych kryteriw. Nauczyciele polonici oceniaj prace, a najlepsze przesyaj do organizatorw. Kada szkoa moe nadesa maksymalnie trzy prace. Banie ocenia bdzie z podanymi niej wymaganiami jury. Przyzna ono nagrody i wyrnienia. Jury dziecice skadajce si z uczniw naszej szkoy take przyzna swoj nagrod. Organizatorzy przewiduj nagrody specjalne. Nagrodzone prace opublikowane zostan na stronie internetowej organizatora www.psp2.radom.pl/konkurs, numerze specjalnym gazetki szkolnej PSP nr 2 "Redaktorek" oraz w tomiku bani pokonkursowych. Prace konkursowe naley zarejestrowa do dnia 31 stycznia 2011 r. Wicej informacji znajduje si na stronie www.kuratorium.waw.pl

XXI Konkurs na opowiadanie o tematyce olimpijskiej im. Jana Parandowskiego

Polski Komitet Olimpijski serdecznie zaprasza wszystkich uczniw szk podstawowych i gimnazjalnych do udziau w kolejnej edycji konkursu na opowiadanie o tematyce olimpijskiej. Gwne cele konkursu to: zainteresowanie modziey zimowymi i letnimi igrzyskami olimpijskimi; poszerzenie zamiowa sportowych modziey szkolnej; propagowanie zachowa fair play oraz propagowanie idei olimpijskiej wrd dzieci i modziey. Patronat medialny nad konkursem obj Pomyczek miesicznik dla dziewczt i chopcw publikujcy wszystkie materiay zwizane z konkursem i nagrodzone prace. Prace naley przysa pod adres: Polski Komitet Olimpijski, ul. Wybrzee Gdyskie 4, 01-531 Warszawa lub mrejf@pkol.pl do 1 kwietnia 2011 r. Warunki uczestnictwa: w konkursie bior udzia uczniowie szk podstawowych i gimnazjw: szkoy podstawowe (klasy IV VI) gimnazja, mona zgosi po dwa opowiadania w kadej grupie wiekowej, prace powinny na pierwszej stronie zawiera: tytu pracy, imi i nazwisko autora, klas, adres (z kodem pocztowym) i telefon szkoy (z numerem kierunkowym) oraz pene imi i nazwisko nauczyciela/opiekuna, opowiadanie powinno by napisane przez ucznia samodzielnie w dowolnej artystycznej formie i powinno podkrela przynajmniej jedn z poniszych wartoci: wasne dowiadczenia z boiska, fabularyzacja losw wielkich zwycizcw lub przegranych, zasad fair play i szacunek dla innych, rado z wysiku i zwycistwo nad sob, rwnowag midzy ciaem a umysem, opowiadanie nie moe przekroczy 8 stron maszynopisu (czcionka 12 pkt., akapit 1,5), opowiadanie moe by napisane odrcznie (ale czytelnie), na maszynie lub komputerze. Wicej informacji znajduje si na stronie www.olimijski.pl

III Oglnopolski Konkurs Fizyczny pt. Fizyka si liczy

Instytut Fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu lskiego zaprasza uczniw szk ponadgimnazjalnych do udziau w III Oglnopolskim Konkursie Fizycznym pt: Fizyka si liczy. Konkurs skada si z dwch etapw. Mona potraktowa go jako test wiedzy na poziomie szk ponadgimnazjalnych oraz jako przygotowanie do studiw wyszych w zakresie fizyki i nauk jej pokrewnych na uniwersytetach i politechnikach. I etap Konkursu odbdzie si w czwartek 13 stycznia 2011 r. w Instytucie Fizyki przy ul. Uniwersyteckiej 4 w Katowicach i skada si bdzie z dwch czci. W pierwszej czci, tu po wykadzie popularnonaukowym wygoszonym przez wykadowc z Instytutu Fizyki, uczniowie rozwizywa bd test kwalifikacyjny. Test wyboru zawiera bdzie 16 pyta i trwa bdzie 1 godzin. Do drugiej czci I etapu przechodzi nie wicej ni 80 uczestnikw, ktrzy uzyskali najwiksz liczb punktw. Druga cz polega bdzie na rozwizywaniu 5 zada otwartych i potrwa 2 godziny. Uczestnicy otrzymaj do rozwizania pi zada rachunkowych. Do finau przechodzi nie wicej ni 20 uczestnikw, ktrzy uzyskali najwiksz liczb punktw cznie w obu czciach I etapu II etap Konkursu - fina, odbdzie si w auli im. A. Pawlikowskiego w Instytucie Fizyki Uniwersytetu lskiego w czwartek 3 marca 2011 r. Po krtkim wykadzie na temat przeprowadzania eksperymentw w pra-

cowni fizycznej, uczniowie otrzymaj problem do dowiadczalnego rozwizania. Na rozwizanie tego problemu przewiduje si nie wicej ni 2 godziny. W tym samym dniu zostan wyonieni laureaci konkursu. Finalici otrzymaj medale, dyplomy i nagrody. Informacje o konkursie i laureatach zostan umieszczone w rodkach spoecznego przekazu oraz ogoszone na stronie internetowej Instytutu Fizyki Uniwersytetu lskiego. Wicej informacji znajduje si na stronie www.if.us.edu.pl

Ochrona rolin a moja przyszo

Instytut Ochrony Rolin Pastwowy Instytut Badawczy (IOR PIB) w Poznaniu oraz Polskie Stowarzyszenie Ochrony Rolin (PSOR) w Warszawie organizuj oglnopolski konkurs pt. Ochrona rolin a moja przyszo. Konkurs ma charakter edukacyjno-upowszechnieniowy i jest adresowany do uczniw klas 3 i 4 maturalnych szk rolniczych prowadzonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zadanie konkursowe polega na opracowaniu tekstu, o charakterze nowatorskim, opartym o publikowane i niepublikowane rda. Oceniane bd wycznie prace tworzone przez uczniw samodzielnie, pod kierunkiem nauczycieli-opiekunw. Cele konkursu to popularyzowanie wiedzy

na temat ochrony rolin uprawnych w skali lokalnej, regionalnej, caego kraju i Europy, ksztatowanie wraliwoci na ochron rnorodnoci biologicznej w rodowisku eksploatowanym rolniczo, rozwijanie wrd modziey szkolnej umiejtnoci obserwacji przyrody oraz wspzalenoci istniejcych pomidzy intensywn upraw rolin a ochron plonu, poszukiwanie szansy osobistej i zawodowej w dziedzinie ochrony rolin. Autorzy trzech najlepszych prac zostan

uhonorowani rwnorzdnymi nagrodami, ktrymi s wyjazdy studyjne do orodkw badawczo-rozwojowych midzynarodowych koncernw BAYER, BASF i SYNGENTA (produkujcych rodki ochrony rolin) w Niemczech i Szwajcarii. Wszyscy uczestnicy otrzymaj dyplomy. Termin nadsyania prac konkursowych upywa 30 grudnia 2010 r. Wicej informacji znajduje si na stronie www.szkola.firmowa.eu

GAZETA SZKOLNA NR 51/52 (533/534) 21/28 GRUDNIA 2010

aktualnoci

27

MJ PUNKT WIDZENIA

Wikileaks po polsku, czyli przecieki o pracach nad Kart Nauczyciela

Nasze rodzime przecieki s jak ten mi z filmu Mi na miar naszych moliwoci. Bo te i nasza Gazeta Wyborcza to nie portal Wikileaks. A i przecieki nie na tak skal. I jak si duej zastanowi, to mona doj do wniosku, e redakcja wcale nie musiaa nikogo z urzdnikw ministerstwa przekupywa, eby na pierwszej stronie da artyku Sposb na nauczyciela. Co prawda jest tam fraza Oto propozycje MEN do ktrych dotarlimy, co sugeruje czytelnikom i wiadomoci zostaj upublicznione niejako wbrew woli ministerstwa. Ale mnie co si wydaje, e to tylko taki sposb redakcji na dodanie smaczku tej publikacji. Bo tak naprawd, to o tych nowych propozycjach mwiono na kolejnym spotkaniu zespou ds. statusu zawodowego nauczycieli, ktre odbyo si 15 grudnia. To tam minister Katarzyna Hall zaproponowaa m.in. lokalne ustalanie wysokoci nauczycielskiego pensum i pensji, ewentualno zlecania za dodatkowym wynagrodzeniem dodatkowych prac dla nauczycieli oraz przyznanie dyrektorom wikszej autonomii. Wedug tych zaoe, jeli nauczyciel nie dogada si z rodzicami, nie dostanie awansu; jeli nie spodoba si dyrektorowi nie dostanie umowy na czas nieokrelony. Zogosi ju ZNP, owiadczajc, e propozycje MEN s nie do przyjcia przez ro-

dowisko nauczycielskie. Sekcja Owiaty i Wychowania NSZZ Solidarno, jak dotd, nie zaja w tej sprawie stanowiska. Jej dziaacze zajci byli ostatnio podpisywaniem w Berlinie wsplnej deklaracji z niemieckim Zwizkiem Zawodowym Owiaty i Wychowania, ktrej przedmiotem jest uznanie przez obie strony, jak wida wymagajcej potwierdzenia przez wysokie umawiajce si strony, e jednym z podstawowych praw czowieka jest powszechny dostp do bezpatnej edukacji! Za to przedstawiciele organw prowadzcych chwal propozycje zmian, ktre dadz im znacznie wiksze uprawnienia w sprawach wynagrodze i polityki kadrowej. Jak dalej potocz si losy tych pomysw? Czy po zakoczeniu prac specjalnego zespou powstanie ostateczny projekt nowej pragmatyki zawodowej nauczycieli? Czy bdzie to doku-

ment, ktry przybliy reguy zatrudniania nauczycieli do powszechnych zasad rynku pracy? Czy rzd odway si zgosi do sejmu projekt, wbrew oporowi nauczycielskich zwizkw zawodowych? Wszystko zaley od strategicznych celw partii rzdzcej. Aby jeszcze w tej kadencji nie tylko rozpocz procedur legislacyjn nad projektem nowej ustawy o zawodzie nauczyciela, ale take zakoczy j podpisem Prezydenta RP trzeba wyranej woli politycznej Rzdu i i nie skrconej kadencji obecnego parlamentu. Ten drugi scenariusz kae wtpi w sens, nie tylko naszych rozwaa, popierania nowych rozwiza lub protestowania wobec zamiarw ich wprowadzania, ale take stawia pod znakiem zapytania ca wielomiesiczn prac zespou ds. statusu zawodowego nauczycieli. Wodzisaw Kuzitowicz

LOT TRZMIELA

Rzeczywisto przepisami malowana

Mamy w polskiej edukacji, cho nie tylko, ciekawe i odrniajce nas od krajw, uchodzcych za rozwinite, zjawisko. Ot w krajach tych przepis suy do regulowania rzeczywistoci. Oznacza to, e od tej rzeczywistoci wychodzi i nie prbuje si od niej rnymi kazuistyczno-jzykowymi sztuczkami oderwa. Oczywicie bywaj wyjtki, ale generalnie obowizuje realizm. Jest to realizm co do oceny materialnych moliwoci (rodkw i czasu) oraz ludzkich moliwoci i motywacji. Gdyby byo inaczej, kraje te nigdy by si rozwinitymi nie stay. U nas jest, niestety, inaczej. Nasi prawodawcy akurat najmniej si troszcz o rzeczywisto. Ich celem jest namalowanie przy pomocy przepisw rajskiej krainy, ktra moliwie wielu bdzie si podoba. C z tego, e nie ma i by nie moe takich uczniw, nauczycieli, rodzicw, dyrektorw, urzdnikw owiatowych i szk, jakich obraz si z naszych przepisw wyania? Wane, e ci z przepisw s tacy, jacy wedug rnych doktryn i stereotypw by powinni. Kto powie, e przepisy kreujce obraz szkoy, jaki by powinien, a nie taki jaki jest i moe by w rzeczywistoci, nie s ze, bo o owym ideale przypominaj. Kreowa pozytywne wizje i przypomina o nich owszem warto, ale akurat prawo jest najgorszym do tego instrumentem. Prawo bowiem powinno twardo stpa po ziemi. Gdy si od niej odrywa, nie trafiamy do raju tylko grzniemy w bagnie. Dla ilustracji historyjka z niezbyt odlegej przeszoci. W latach 90-tych, na fali euforii wiary w moc ludzkiego, sowa zlikwidowano w poprawczakach jakkol-

wiek prawn moliwo stosowania tzw. przymusu bezporedniego. Tymczasem pensjonariusze tych przybytkw zachowuj si rnie i czasem (im rzadziej tym lepiej, ale jednak) trzeba ich uspokoi w trosce chociaby o ycie i zdrowie ich kolegw bd personelu. Co, co jest prawnie zakazane nie jest jednak i nie moe by w aden sposb uregulowane i kontrolowane. Tymczasem rzeczywisto skrzeczy bywaj sytuacje, w ktrych trzeba co zrobi i to szybko. W wielu, eby nie powiedzie wszystkich, poprawczakach pojawiy si wic rne nieuywane na co dzie pomieszczenia, w ktrych co silniejsi fizycznie wychowawcy perswadowali najbardziej krewkim wychowankom co trzeba. Byo to ju poza wszelk kontrol, a i solidarno bijcego personelu stwarzao tak, e prawdopodobiestwo naduy zdecydowanie wzroso. W ten sposb szczytna idea eliminacji przemocy zamienia si w swoje przeciwiestwo. Trzmiel

Wydawca: Gazeta Szkolna Sp. z o.o. ul. Storczykowa 25a 04-567 Warszawa tel.: 22 497 90 40 fax: 22 499 73 00
www.gazetaszkolna.com.pl

wydawca@gazetaszkolna.com.pl Redaktor naczelna: Urszula Nowak redakcja@gazetaszkolna.com.pl Sekretarz redakcji: Dorota Skotnicka-Biskup d.skotnicka@gazetaszkolna.com.pl Skad i amanie: Janusz Lasota Prenumerata i kolporta: prenumerata@gazetaszkolna.com.pl reklama@gazetaszkolna.com.pl

Prenumerat prowadz rwnie: RUCH SA, KOLPORTER DP, POCZTA POLSKA i INNE FIRMY DYSTRYBUCYJNE

SUDOKU
7 5 2 4 9 1 3 9 3 8 2 6 9 9 8 4 2 1 6 4 6 2 8 3 4 9 5 1 3 5 1 9 3 8

Rozwizanie SUDOKU polega na wpisaniu do diagramu brakujcych cyfr w taki sposb, aby w kadym rzdzie, kadej kolumnie oraz w kadym maym kwadracie 3 na 3 kratki (o pogrubionych bokach) znalazy si wszystkie cyfry od 1 do 9. Kada z cyfr w rzdzie, kolumnie czy w maym kwadracie moe by wpisana tylko raz.

4 9 1 1 7

5 1 7 2 4

2 5 4 1 3 2 4

9 1

1 4

6 4 5

9 2 4 5 9

6 6 5 3 4 6 2 3 9 7 9 2 1

6 5

6 3

2 6

28 aktualnoci

WWW.GAZETASZKOLNA.COM.PL

Niech wita Boego Narodzenia upyn w radoci i spokoju, wrd rodzinnego ciepa, a nadchodzcy 2011 rok przyniesie wiele wyzwa, satysfakcji i spenionych marze! Redakcja