Cz 1 WSTP DO EKONOMII Ekonomia jest nauk o procesach gospodarczych. Stara si wykrywa i opisywa prawidowoci rzdzce tymi procesami.

. Jest nauk badajc, w jaki sposb spoeczestwo gospodarujce decyduje o tym, co, jak i dla kogo wydobywa. Mikroekonomia - dziedzina ekonomii zajmujca si badaniem zachowa indywidualnych konsumentw, przedsibiorstw i rynkw. Jest to nauka zajmujca si szczegow analiz podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczcych zakupu i sprzeday towarw. Makroekonomia jest dziaem ekonomi zajmujcym si badaniem sposobu dziaania gospodarki jako caoci. W przeciwiestwie do mikroekonomii, koncentrujcej si na analizie dziaania indywidualnych podmiotw gospodarczych, makroekonomia bada zjawiska i procesy zachodzce w skali caej gospodarki. Czynnik produkcji (inaczej: nakad) to dobro lub usuga wykorzystywane w procesie produkcji. Wyodrbnia si 3 podstawowe czynniki produkcji: prac, ziemi i kapita. Dobra - to wszystkie rodki, ktre mog by wykorzystane, bezporednio lub porednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich. Wyrniamy m.in. dobra: komplementarne, konsumpcyjne, luksusowe, niezbdne, niszego rzdu, pierwszej potrzeby, podstawowe, prywatne, publiczne, substytucyjne. Procesy gospodarcze - powizane i nastpujce po sobie etapy dziaalnoci gospodarczej, dotyczce zaspokajania potrzeb spoeczestwa. Procesy te, czyli procesy produkcji, podziau, wymiany i konsumpcji dbr, moemy okreli cznie mianem procesu gospodarowania. Podmioty gospodarcze mianem podmiotu gospodarczego moemy okreli kadego aktywnego uczestnika procesu gospodarowania. Podstawowymi podmiotami gospodarczymi s: przedsibiorstwa, gospodarstwa domowe, pastwo. Wasno i prawa wasnoci wasno mona zdefiniowa jako zbir efektywnie wykorzystywanych (a nie tylko deklarowanych czy zapisanych w kodeksie lub konstytucji) uprawnie, inaczej praw wasnoci, jakimi dany podmiot wasnoci (waciciel) dysponuje w odniesieniu do okrelonego obiektu (przedmiotu) wasnoci. Wasno w sensie ekonomicznym jest to stosunek midzy ludmi, ktry powstaje w zwizku z faktycznym i niekoniecznie odzwierciedlonym w przepisach prawa korzystaniem przez ludzi z rezultatw (wynikw) dziaalnoci gospodarczej oraz dysponowaniem (zarzdzaniem itp.) czynnikami produkcji. Przedmiotem wasnoci s tu nie tyle wszelkie rzeczy, ile czynniki produkcji (zasoby naturalne, kapita, praca ludzka) oraz ostateczne rezultaty dziaalnoci gospodarczej (rodki konsumpcji), podmiotem wasnoci s nie tyle osoby prawne, ile raczej konkretni ludzie, tzn. pojedyncze osoby, rodziny, spoeczestwo. Wasno w sensie prawnym rozumiana jest zazwyczaj jako pewien stosunek midzy osob a rzecz, ktry polega na wycznoci posiadania, uytkowania i rozporzdzania rzecz. Przedmiotem (obiektem) wasnoci s tu wic rzeczy (jakiekolwiek rzeczy), a podmiotami wasnoci osoby ( w szczeglnoci osoby prawne do ktrych nale midzy innymi uniwersytety, gminy, pastwa, przedsibiorstwa).

Podmiot i przedmiot wasnoci podmiotem wasnoci mog by zarwno konkretni ludzie (pojedyncze osoby, rodziny, grupy osb) jak i instytucje (przedsibiorstwa, gminy, pastwa). W przypadku wasnoci w sensie ekonomicznym za rzeczywistych (faktycznych) wacicieli danego obiektu uznajemy tylko konkretnych ludzi (ktre czerpi relatywnie najwiksze korzyci i maj najwikszy udzia w decydowaniu o danym obiekcie). Pojcie wasnoci (pod wzgldem przedmiotu) mona odnosi zarwno do dbr materialnych (w tym darw przyrody oraz produktw) jak i do dbr niematerialnych (np. prawa do informacji lub goszenia wasnych pogldw). Wasnoci prywatna to tego rodzaju zbir uprawnie wasnociowych do okrelonych obiektw, w ktrym prawa wasnoci poszczeglnych jednostek s mimo pewnych ogranicze w praktyce ekskluzywne (wyczne) i dobrowolnie transferowalne (przekazywalne). Wasno publiczna to zbir,w ktrym prawa wasnoci jednostek nie s ekskluzywne i dobrowolnie transferowalne. Wasno publiczna wie si ze znacznie wikszymi ograniczeniami praw poszczeglnych jednostek do danego obiektu ni wasno prywatna. Dana jednostka nie moe ani wyczy innych ludzi z korzystania z owego zbioru uprawnie , ani te owego zbioru przekaza (np. sprzeda). Wasno spdzielcza jest odrbnym, w pewnym sensie porednim, rodzajem wasnoci, nie dajcym si jednoznacznie zakwalifikowa ani do wasnoci prywatnej, ani do wasnoci publicznej. W przeszoci traktowano j czsto jako form wasnoci publicznej (czy te spoecznej). Wspczenie utrzymuje si specyfik wasnoci spdzielczej w pownaniu z wasnoci pastwow (np. istnienie tzw. samorzdu spdzielczego), a rwnoczenie burzliwy rozwj pewnych form zbiorowej wasnoci prywatnej (zwaszcza rnego typu spek), przypominajcych pod wieloma wzgldami spdzielnie. Krzywa transformacji inaczej: krzywa moliwoci produkcyjnych. Krzywa ta przedstawia maksymalne kombinacje produkcji moliwe do osignicia przy penym wykorzystaniu istniejcych w gospodarce zasobw. Ilustruje ona problem wyboru wicej jednego dobra za cen zmniejszenia iloci drugiego. Punkty pooone nad krzyw s nieosigalne. Punkty pod krzyw oznaczaj produkcj nieefektywn. Punkty na krzywej wykorzystujc w peni posiadane zasoby, gospodarka moe zwikszy produkcj. Koszt alternatywny kosztem alternatywnym danego dobra jest ilo innego dobra, z ktrego trzeba zrezygnowa, aby moliwe stao si wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra. Zasada racjonalnego gospodarowania inaczej: zasada gospodarnoci. Powszechnie obowizujca w ekonomii zasada dziaania podmiotu gospodarczego goszca, e wszelkie dziaania wytwrcze i usugowe powinny uwzgldnia opacalno ich realizacji. Jego istot jest dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborw przy podejmowaniu decyzji w zakresie celw spoeczno-gospodarczych oraz rodkw i metod (sposobw) realizacji tych celw. Spord rnych wariantw danej decyzji najbardziej efektywny ekonomicznie jest oczywicie ten, w ktrym stosunek efektw do nakadw jest najwyszy lub stosunek nakadw do efektw najniszy. Rachunek ekonomiczny porwnywanie uzyskiwanych z danej dziaalnoci gospodarczej efektw (np. dochodw) z ponoszonymi w zwizku z t dziaalnoci nakadami (np. wydatkami) w celu wybrania moliwie najlepszych, czyli najbardziej efektywnych ekonomicznie, wariantw decyzji.

Prawa ekonomiczne s one okrelane jako stale powtarzajce si zalenoci (zwizki) midzy elementami procesu gospodarowania. Wzajemne wizi midzy istotnymi cechami rnych zjawisk ekonomicznych majce charakter oglny, konieczny, nieprzypadkowy i stosunkowo trway. ceteris paribus - (aciskie wyraenie w tumaczeniu na polski: przy innych warunkach nie zmienionych). Oznacza nastpujce postpowanie badawcze: jeli w sytuacji, gdy jaka wielko okrelona jest przez kilka czynnikw, chcemy uchwyci zaleno midzy zmianami tej wielkoci a zmianami jednego z czynnikw, to przyjmujemy, e pozostae czynniki nie zmieniaj si. Model ekonomiczny modele ekonomiczne s daleko posunitym uproszczeniem rzeczywistoci i nie maj z ni wiele wsplnego. Bdc wiadomym uproszczeniem, modele maj na celu uatwienie nam precyzyjnej analizy. Dobry model opiera si na wielu uproszczeniach, ale mimo to nie znieksztaca zbytnio rzeczywistoci, lecz uwypukla gwne cechy opisywanego problemu. Zasoby i strumienie zasb to ilo pewnego skadnika aktyww w jakim momencie (np. 100 maszyn w dniu 1 stycznia 1993r). strumie to potok usug, dostarczanych przez dany skadnik aktyww w cigu pewnego okresu (np. 40 roboczogodzin tygodniowo na osob)

Cz 2 RYNEK Rynek to zesp warunkw, ktre doprowadzaj do kontaktu pomidzy kupujcymi i sprzedajcymi w procesie wymiany dbr i usug. Rynek doskonay charakteryzuje si spenieniem nastpujcych warunkw: rozproszenie po stronie popytu i poday, brak barier wejcia na rynek, przejrzysto (transparencja) oraz jednorodno dbr. Pierwszy warunek oznacza, e kady z podmiotw dysponuje jednakow si ekonomiczn i jest ich bardzo duo, w rezultacie aden z podmiotw nie moe wpywa na ksztatowanie si cen. Decyzje poszczeglnych podmiotw s oparte na cenie danej z zewntrz, z rynku; cena jest dla nich parametrem. Warunek drugi oznacza, e wszystkie zasoby s w peni mobilne. Istnieje zatem moliwo wejcia na dany rynek oraz wyjcia z niego, jak rwnie atwo zmiany zastosowania zasobw. Warunek przejrzystoci oznacza, e sprzedajcy oraz kupujcy dysponuj penymi informacjami o towarach i warunkach zawierania transakcji, w tym zwaszcza o cenach. Jednorodno dbr oznacza, e dobra o tym samym przeznaczeniu maj jednakowe cechy fizyczne i s postrzegane przez nabywcw jako jednakowe, niezalenie od tego, jaki producent je wytworzy. Rynek monopolistyczny przy najwyszym stopniu monopolizacji oznacza to sytuacj, w ktrej wystpuje jedno przedsibiorstwo majce wyczno produkcji i zbytu jakiego towaru. Przedsibiorstwo monopolistyczne kontroluje wic w peni sytuacj rynkow, ma moliwo ustalenia rozmiarw poday i cen; w tej sytuacji cena nie jest dla niego parametrem branym z rynku, to on jest dawc ceny. Jednake tak uprzywilejowana pozycja nie oznacza zupenej dowolnoci czy te braku ogranicze przy ustalaniu ceny. Monopolistyczny dawca ceny musi w swojej polityce cen uwzgldni uwarunkowania popytowe i podaowe. Popyt to ilo dobra, jak nabywcy s w stanie naby po okrelonej cenie i w okrelonym czasie. Poda to ilo dobra zaoferowanego przez producentw do sprzeday po danej cenie w okrelonym czasie.

Cena rwnowagi oznacza to, e przy danej cenie rozmiary zapotrzebowania s rwne iloci oferowanej. Cena, przy ktrej wystpuje zrwnowaenie popytu i poday. Typowa krzywa popytu (popyt a cena) zaleno midzy popytem a cen jest na og zalenoci odwrotn. Wzrost ceny powoduje spadek popytu, spadek ceny powoduje wzrost popytu. Typowa krzywa poday (poda a cena) poda i cena zmieniaj si w jednakowym kierunku. Wzrost ceny powoduje ceteris paribus wzrost poday, spadek ceny zmniejszenie poday. Prosta cenowa elastyczno popytu krzywa popytu ilustruje reakcj popytu na zmian ceny. Si tej reakcji moemy mierzy. Miar t nazywamy wspczynnikiem cenowej elastycznoci popytu:
E cPp = Pp Pp : c c

gdzie:
EcPp

- wspczynnik cenowej elastycznoci popytu - wzgldna (procentowa) zmiana popytu - wzgldna (procentowa) zmiana ceny

p P Pp

c c

Mieszana cenowa elastyczno popytu popyt na dane dobro reaguje nie tylko na zmian ceny tego dobra, lecz rwnie na zmian cen dbr substytucyjnych i komplementarnych. Dobra substytucyjne to dobra, ktre mog si zastpowa w zaspokajaniu okrelonej potrzeby (np. maso i margaryna), natomiast dobra komplementarne uzupeniaj si w zaspokajaniu okrelonej potrzeby (np. samochd i benzyna). Reakcj popytu na dobro X na zmian ceny dobra substytucyjnego lub komplementarnego (dobra Y) nazywamy mieszan cenow elastycznoci popytu. Jej miar jest wspczynnik mieszanej cenowej elastycznoci popytu:
Ppx Ppx c y cy

E cMPp =

gdzie:
EcM p P

- wspczynnik mieszanej cenowej elastycznoci popytu - wzgldna zmiana popytu na dobro X - wzgldna zmiana ceny dobra Y pozostajcego do dobra X w stosunku substytucji lub komplementarnoci.

px P Ppx y c cy

Znak ujemny tego wspczynnika informuje nas, e dobra X i Y s wobec siebie komplementarne; znak dodatni wiadczy o substytucyjnoci tych dbr. Dochodowa elastyczno popytu nastpnym czynnikiem wspokrelajcym popyt na dane dobro jest dochd. Stosujc klauzul ceteris paribus moemy stwierdzi, e wzrost dochodw

nabywcw powoduje wzrost popytu. Reakcj popytu na zmian dochodu nazywamy dochodow elastycznoci popytu. Miar tej reakcji jest wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu:
Pp Pp D D

E DPp =

gdzie:
ED p P

- wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu - wzgldna (procentowa) zmiana popytu

p P Pp

D - wzgldna (procentowa) zmiana dochodu D

Cenowa elastyczno poday poruszanie si po krzywej poday w gr lub w d jest graficznym odzwierciedleniem reakcji poday na zmian ceny. Si tej reakcji moemy mierzy. Miara jest wspczynnik cenowej elastycznoci poday:
Pd c : Pd c

E cPd =

gdzie:
EcPd

- wspczynnik cenowej elastycznoci poday - wzgldna (procentowa) zmiana poday - wzgldna (procentowa) zmiana ceny

d P Pd
c c

Nietypowe krzywe popytu 1. popyt moe nie reagowa na zmian ceny, mwimy wwczas, ze jest doskonale nieelastyczny albo sztywny. Dotyczy to dbr, ktre zaspokajaj niezbdna potrzeby i nie maj substytutw: trumny, sl, niektre lekarstwa. 2. popyt reaguje na zmian ceny kracowo elastycznie jest doskonale elastyczny. Jest to teoretyczna sytuacja rynku doskonaego. 3. zmiany popytu i zmiany ceny mog by jednokierunkowe, gdy wzrost ceny powoduje wzrost popytu, a spadek ceny spadek popytu. Popyt zachowuje si wic nietypowo, paradoksalnie. (3 przypadki paradoksu: Veblena, Giffena, spekulacyjny) Nietypowe krzywe poday 1. poda sztywna (nieelastyczna) charakterystyczna dla okresu ultrakrtkiego, ma ksztat linii rwnolegej do osi rzdnych. Warto cenowej elastycznoci poday wynosi 0, oznacza e poda nie reaguje na zmian ceny. 2. poda doskonale elastyczna warto cenowej elastycznoci poday nosi nieskoczono, co oznacza, e przy danej cenie poda moe przybiera dowolne rozmiary (charakterystyczne dla przedsibiorstwa w warunkach konkurencji doskonaej). Krzywa poday ma ksztat linii rwnolegej do osi odcitych. Efekt Giffena (paradoks Giffena) dotyczy dbr podrzdnych, ktry udzia w oglnych wydatkach jest wysoki. Wzrost cen tych db powoduje spadek dochodw realnych; implikuje to wzrost popytu na te dobra, gdy mimo wzrostu ceny dalej s one relatywnie tasze, co przy spadku dochodw

realnych ma jeszcze wiksze znaczenie. Paradoks Giffena oznacza, e efekt dochodowy jest silniejszy od efektu substytucyjnego. Nabywcy nie zastpuj tych dbr innymi, gdy mimo wzrostu cen dalej pozostaj one relatywnie tasze. Efekt Veblena (paradoks Veblena) dotyczy popytu na dobra prestiowe, ktrych konsumkcja zaspokaja potrzeb demonstracji statusu materialnego nabywcy. Ten efekt demonstracji ronie wraz z cen nabywanych dbr. Powoduje to wzrost popytu wraz ze wzrostem ceny tych dbr. Efekt spekulacyjny (paradoks spekulacyjny) wie si z oczekiwaniami co do ksztatowania si cen w przyszoci. Jeli panuje przekonanie, ze cena w przyszoci nadal bdzie rosa, to popyt ronie mimo wzrostu ceny. Dotyczy to take spadku cen; przekonanie, e rwnie w przyszoci ceny bd spaday, wpywa na spadek biecego popytu mimo spadku ceny. Krzywa Engla - to wykorzystywana w ekonomii zaleno pomidzy dochodem konsumenta a iloci konsumowanego przez niego dobra, przy zaoeniu staych cen wszystkich towarw oraz innych zmiennych (ceteris paribus). Graficznie krzyw Engla zazwyczaj przedstawia si w ukadzie wsprzdnych kartezjaskich z dochodem na osi rzdnych i iloci konsumowanego dobra (popyt) na osi odcitych. Ksztat krzywej Engla pozwala zilustrowa graficznie dochodow elastyczno popytu danego dobra, a zatem okreli czy jest ono normalne, podrzdne czy luksusowe. Dobra normalne (zwyke) to takie dobro, na ktre popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny. Charakteryzuj si dodatnim wspczynnikiem dochodowej elastycznoci popytu. (E>0 przy E=0) Dobra podrzdne (niszego rzdu) to takie dobra, na ktre popyt maleje przy wzrocie dochodu. Wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu jest ujemny. Wzrost dochodu zmniejsza rozmiary zapotrzebowania na te dobra, a zarazem ich udzia w budetach nabywcw. (E<0 przy E=0) Dobra podstawowe (wzgldnie porednie) - dobra, ktre nie maj swoich substytutw; zmiana ceny nie spowoduje spadku popytu, bd obniy go w nieznacznym stopniu. Wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu jest mniejszy od jednoci. (E<1 przy E=1) Dobra wyszego rzdu (luksusowe) charakteryzuje si wspczynnikiem dochodowej elastycznoci popytu wikszym od jednoci. Wzrost dochodu zwiksza rozmiary popytu na te dobra i ich udzia w budetach nabywcw. (E>1 przy E=1) Dobra komplementarne - dobra wzajemnie si uzupeniajce, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidowego dziaania, np. komputer i monitor, samochd i benzyna. Jeeli ronie popyt na dobro A to popyt na dobro B take wzrasta, oraz analogicznie - jeeli cena jednego dobra komplementarnego ronie, wpywajc na zmniejszenie popytu, popyt drugiego dobra (komplementarnego wzgldem pierwszego) rwnie maleje. Elastyczno mieszana popytu E<0. Dobra substytucyjne - dobra speniajce podobne bd zupenie pokrywajce si funkcje. Maj podobne zastosowanie i podobne waciwoci np. maso i margaryna. W zwizku z tym, e daj podobne korzyci, wzajemnie si zastpuj gdy ronie popyt na dobro A, maleje popyt na dobro B. Elastyczno mieszana popytu E>0.

Cz 3 KONSUMENT

Preferencje konsumenta odzwierciedlaj subiektywne oceny przydatnoci poszczeglnych dbr i ich kombinacji. Okrelaj one kolejno, w jakiej konsument uszeregowa poszczeglne kombinacje dbr. Kombinacje dbr s: - porwnywalne; - porwnywalne w sposb logicznie zgodny, czyli przechodnie; oznacza to, e jeli porwnujc kombinacje A i B wybieramy A, nastpnie porwnujc B i C wybieramy B, to porwnujc A i C wybierzemy A; - konsument zawsze preferuje kombinacj dbr dostarczajc mu wicej satysfakcji, mwic prociej konsument zawsze woli wicej ni mniej. Funkcja uytecznoci - obrazuje uyteczno konsumenta z konsumpcji dobra oraz pozwala na okrelenie optymalnego wyboru midzy np. dwoma dobrami, przy zaoeniu ograniczenia budetowego. Uyteczno dobra jest miar zadowolenia konsumenta z nabywania koszykw dbr - zaley od preferencji konsumenta i jest okrelana przez wspomnian funkcj uytecznoci. Uyteczno kracowa jest to przyrost uytecznoci czerpany z konsumpcji dodatkowej jednostki danego dobra. Krzywa obojtnoci obrazuje wszystkie kombinacje dwu dbr, ktre sprawiaj konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczaj mu takiej samej uytecznoci cakowitej. Zazwyczaj zakada si, e krzywe obojtnoci posiadaj nastpujce waciwoci: s ujemnie nachylone, co ma miejsce jeeli adne z dbr nie jest niepodane, spaszczaj si w miar przesuwania si po nich w prawo, co ma miejsce jeeli zachodzi prawo malejcej kracowej stopy substytucji, Poniewa krzywa po prawej stronie jest bardziej podana od krzywej po stronie lewej (gdy posiada wysz uyteczno cakowit), krzywe nie mog si przecina na mapie preferencji. Kracowa stopa substytucji - to stosunek przyrostu konsumpcji jednego dobra do ubytku konsumpcji innego dobra - taki, e konsument nie zmienia osiganej uytecznoci i przy zaoeniu, e jego krzywa obojtnoci pozostaje niezmieniona. Inaczej: stosunek iloci dobra Y, ktr konsument jest skonny powici w zamian za dodatkow jednostk dobra X. Konsument zastpuje jedno dobro drugim, zachowujc taki sam poziom zadowolenia ze spoycia tych rnych kombinacji dbr. Ksztat krzywej obojtnoci wskazuje, e dodatkow ilo jednego dobra uzyskuje si kosztem coraz mniejszych iloci drugiego dobra. Uyteczno cakowita - suma zadowolenia wynikajca z dotychczasowej konsumpcji danego dobra. Jest sum satysfakcji (zadowolenia) osignitej dziki zakupowi n jednostek dobra yi. Kupujc pierwsz jednostk dobra (lub usugi) yi otrzymujemy okrelon ilo uytecznoci, podobnie jak przy zakupie drugiej trzeciej czy n-tej jednostki dobra yi. Sumujc iloci uytecznoci otrzymane przy zakupie n jednostek dobra yi, otrzymamy uyteczno cakowit wynikajc z zakupu dobra yi. Uyteczno kracowa - jest to przyrost satysfakcji (zadowolenia) uzyskany ze spoycia kolejnej jednostki danego dobra. Jest to przyrost cakowitej uytecznoci uzyskiwany dziki zwikszeniu konsumpcji tego dobra o jednostk, przy danym poziomie konsumpcji pozostaych dbr, czyli inaczej wzrost satysfakcji konsumenta wynikajcy ze zwikszenia konsumpcji danego dobra o kolejn, dodatkow jednostk. Linia budetu (linia ograniczenia budetowego) - to linia obrazujca maksymalne kombinacje ilociowe dwch dbr, ktre przy danych cenach moe naby konsument dysponujcy danym dochodem. Graficznie ukazuje ograniczenia budetowe konsumenta. Zwana te czasami lini (lub

ciek) cen, reprezentuje zbir kombinacji dbr X i Y osigalnych dla konsumenta przy danych warunkach brzegowych, tzn. danym dochodzie i danych cenach dbr. Optimum konsumenta (rwnowaga konsumenta) - poziom konsumpcji dwch dbr, ktry maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji. Jest to punkt, ktry znajduje si na najwyej pooonej, moliwej do osignicia przy istniejcych ograniczeniach krzywej obojtnoci, stycznej do linii budetowej. Jest to punkt stycznoci krzywej obojtnoci z lini budetow. Charakteryzuje si tym, e kracowa stopa substytucji jest rwna stosunkowi cen x i dobra y. Prawa Gossena I. znane jest take pod nazw prawa malejcej kracowej uytecznoci. W miar wzrostu konsumpcji danego dobra uyteczno kracowa kadej kolejnej jednostki maleje. Def z wiki - korzy kracowa kadej kolejnej konsumowanej jednostki dobra jest mniejsza od korzyci kracowej poprzedniej jednostki dobra. Tym samym konsument zwikszajc konsumpcj o kolejne jednostki powoduje zwikszenie odnoszonych korzyci, ale przyrost tych korzyci z kad jednostk dobra jest coraz mniejszy. II. to znane jest take pod nazw prawa wyrwnywania uytecznoci kracowych. W celu osignicia najwikszej sumy zadowolenia konsument stara si tak podzieli dostpne mu rodki, aby stosunki uytecznoci kracowych poszczeglnych dbr do ich cen byy sobie rwne. Inaczej: konsument posiadajcy okrelony dochd musi tak go rozdzieli midzy rne dobra aby ostatnie jednostki nabytych dbr day mu tak sam uyteczno kracow. Dochodowa krzywa konsumpcji wielko dochodu jest gwnym, obok cen, czynnikiem wpywajcym na poziom konsumpcji gospodarstwa domowego. Na og wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na poszczeglne dobra, a jego spadek powoduje spadek popytu. Ta oglna zasada nie dotyczy dbr podrzdnych. Jeeli wzrasta dochd konsumenta, a ceny dbr pozostaj niezmienione, to rozmiary popytu konsumenta na dobro podrzdne zmniejszaj si. Zaleno midzy dochodem a poziomem konsumpcji dla dbr normalnych i podrzdnych moemy przedstawi za pomoc tzw. krzywych dochd-konsumpcja. (Termin warty uwagi: efekt rygla lub zapadki zablokowanie spadku konsumpcji. Gospodarstwa domowe d do utrzymania dotychczasowego poziomu konsumpcji mimo spadku dochodu) Cenowa krzywa konsumpcji - konsument dokonuje optymalnego wyboru iloci dobra X i Y (punkt rwnowagi konsumenta), okrela indywidualny popyt na te dobra, ktry zaley od: ceny dobra X i Y dochodu konsumenta preferencji konsumenta Krzywa cena-konsumpcja przedstawia zaleno midzy wielkoci konsumpcji dobra X a zmianami cen tego dobra przy zaoeniu, e ceny dobra Y, dochody, preferencje konsumenta nie zmieniaj si.

BIBLIOGRAFIA:
Milewski R.: Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998; Begg D., Fischer S., Dornbush R.: EKONOMIA, Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, W-wa 1996; Dr. GOOGLE bardzo sporadycznie :)

RYSUNKI:

W wolnej chwili umieszcz tu rysunki do niektrych definicji. Nie wszystko bowiem mona wyjani za pomoc sw, pewne rzeczy trzeba zobaczy na wasne oczy. :)) Spis: 1. krzywa transformacji 2. typowa krzywa popytu 3. typowa krzywa poday 4. nietypowe krzywe popytu 5. nietypowe krzywe poday 6. krzywa Engla 7. funkcja uytecznoci 8. krzywa obojtnoci 9. kracowa stopa substytucji 10. linia budetu 11. uyteczno cakowita 12. uyteczno kracowa 13. dochodowa krzywa konsumpcji 14. cenowa krzywa konsumpcji Oczywicie wszystkie definicje zostay napisane jzykiem ksikowym dlatego cz z nich moe wyda si trudna do zrozumienia. Ale Dr.Google powinien w razie czego rozwia wszelkie wtpliwoci. Jeli bd z tym jakiekolwiek problemy mona liczy na pomoc z mojej strony oczywicie w granicach rozsdku. :))

POZDRAWIAM Pawe Wypych