Professional Documents
Culture Documents
Go Global !
2011
Jestemy przedsibiorczy
Biurokracja przeszkadza innowacjom
y rac o p zy ci d wor zie y d y im t m m py Sektor publiczny powinien lij Wy om tart-u kupowa duo od maych s ip
Global!
twardzieli
dla prawdziwych
Go
Polska
Potrafimy zrobi
Zalegalizujmy dopalacze
co z niczego
Raport zosta opracowany przez zesp ekspertw Uczelni Vistula z okazji II Kongresu Innowacyjnej Gospodarki zorganizowanego przez Krajow Izb Gospodarcz
GO GLOBAL !!!
Jaka bdzie przyszo Polski? Czy moemy j kreowa? Wielu Polakw jest przekonanych, e przyszo Polski jest z gry okrelona i nieunikniona. My, autorzy tego raportu, jestemy pewni, e zaley ona od nas samych, e podejmujc odpowiednie wybory i decyzje, moemy j zmienia kadego dnia. To MY, Polacy, definiujemy nasze przeznaczenie, wybierajc odpowiednie drogi ku przyszoci. Jedna z nich, by moe jedyna przyjemna, prowadzi przez krain innowacyjnoci. Inne drogi to drogi cierniowe. Lub po prostu nudne, prowadzce donikd.
2.
3.
W raporcie przedstawiamy 9 wskanikw pomiaru potencjau innowacyjnoci polskiej gospodarki, 9 sabych i 9 silnych stron innowacyjnoci Polski. Przedstawiamy take 9 kluczowych, konkretnych rekomendacji.
Spis treci
Spis treci Sowo wstpne 1 Co rozumiemy pod pojciem innowacja? 3 W czym jestemy dobrzy? 10 A co zabija nasz innowacyjno? 22 Jak uwolni potencja ludzi i firm? 40 Jak wygra na rynkach globalnych? Innowacyjno okiem najlepszych 71 Gar cytatw 79 Osobiste rekomendacje czonkw zespou badawczego 87 Sowniczek wanych poj zwizanych z innowacyjnoci 100 O Autorach 102 Nasi rozmwcy 105 Zacznik 1. Miejsce Polski w rankingach innowacyjnoci 2005-2010 106 Zacznik 2. Wyniki ankiety na temat innowacyjnoci, przeprowadzonej wrd polskich przedsibiorstw 133
Sowo wstpne
si w poszczeglne projekty majce przynie ponadprzecitny zysk. To dobrze, e tak szeroko deklarowane s motywacje do podejmowania proinnowacyjnych dziaa, to bardzo dobrze, e poszczeglne grupy spoeczne widz dla siebie konkretne, nawet jeli nie w peni zbiene interesy. Niestety, cigle u nas zakorzeniony, historycznie uwarunkowany kompleks niewiary we wasny potencja uytecznej kreatywnoci, obawa przed podejmowaniem biznesowego ryzyka w duej mierze powodowana przez niesprzyjajcy system regulacji, niepena wiadomo zagroe globalizacyjnych oraz niedostateczna wola i umiejtno wsppracy (w synny bo niski nasz kapita spoeczny) powoduj, e haso innowacyjno pozostaje zbyt czsto wycznie wygodnym sloganem, nie prowadzc do dziaa realnie wpywajcych na popraw sytuacji. A sytuacja wymaga poprawy zdecydowanej i szybkiej wrd wielu wyzwa, ktrych nie szczdzi nam dzisiejszy wiat wyzwanie podnoszenia innowacyjnoci przedsibiorstw prowadzce do wzrostu konkurencyjnoci caej gospodarki wydaje si by absolutnie kluczowe. Na temat innowacyjnoci powstao w Polsce wiele raportw i opracowa, z zasady bazujcych na prbach uoglnie danych statystycznych dotyczcych gospodarczej dziaalnoci przedsibiorstw. Bardzo dobrze, e powsta kolejny raport tym bardziej, e wykorzystuje on zupenie odmienn metodologi. W pozornie swobodnej formie dowiadujemy si z raportu o sabociach i potencjale innowacyjnoci polskich firm, zapoznajemy si z niespotykan dotychczas w dostpnych raportach propozycj zestawu miernikw innowacyjno-
Innowacyjno czyli synergia wiedzy, przedsibiorczoci, przemylanych regulacji i powszechnej kultury kreatywnoci Micha Kleiber Apele o innowacyjno stay si w Polsce jednym z najczciej formuowanych hase zazwyczaj niestety nieprecyzyjnie rozumianym i nie majcym przeoenia na konkretne dziaania. Mwic o innowacyjnoci politycy chc zademonstrowa sw trosk o konkurencyjno gospodarki - i zdoby w ten sposb dodatkowe poparcie wyborcw, administracja pastwowa wyczuwa nadejcie nowych wyzwa, ale jest nieprzygotowana do wprowadzenia bardzo odbiegajcych od utrwalonych standardw zmian w swoim funkcjonowaniu, naukowcy chcieliby udowodni przydatno prowadzonych przez siebie bada i pozyska na nie dodatkowe rodki, przedsibiorcy unowoczeni swj profil dziaania i zapewni sobie stabilniejsz pozycje na rynku, za potencjalni inwestorzy i przedstawiciele sektora bankowego animowa wzrost liczby innowacyjnych przedsiwzi i wykorzysta efekt skali, zmniejszajcy ryzyko angaowania
ci gospodarki, poznajemy opinie na temat innowacyjnoci formuowane przez uznanych ekspertw z kraju i zagranicy. Raport ma przy tym bardzo pragmatyczny charakter - przedstawiciele administracji z jednej strony, a przedsibiorcy z drugiej znajd w raporcie konkretne wskazwki dla swych przyszych dziaa. Co wiemy dzisiaj o polskiej innowacyjnoci? Na pewno to, e nie poprawi jej sam sektor B+R, statystycznie niezauwaalne bd samodzielne dziaania poszczeglnych przedsibiorcw, nie doprowadz do sukcesu wysiki regulacyjne prowadzone oddzielnie w poszczeglnych resortach - gospodarki, nauki, edukacji, rozwoju regionalnego czy administracji , niewiele poprawi sytuacj samo, nawet duo wiksze ni dotychczas zaangaowanie sektora bankowego. Gdzie wic tkwi tajemnica innowacyjnoci gospodarek krajw, ktrym tak dzisiaj tego zazdrocimy? Odpowiedzi jest skuteczno szerokiej, wiatej koordynacji bardzo rnorodnych dziaa prowadzcych do synergicznych rezultatw. Wszystkie saboci i bariery naley wyeliminowa cznie system innowacji okazuje si by tak dobry, jak dobre jest jego najsabsze ogniwo! Wykaz spraw, ktre musz by objte takim konsekwentnym dziaaniem jest dugi, na pewno nale do niego: (a) wypracowanie systemu edukacji kadcego nacisk na rozwijanie kreatywnoci i umiejtnoci wsppracy, ksztacenie ustawiczne z atrakcyjn i szeroko dostpn ofert uzupeniania wiedzy czy wrcz zmiany zawodu, popraw zarzdzania uczelniami oraz zwikszenie elastycznoci ksztatowania programw studiw i ich umidzynarodowienie, (b) zrozumienie roli
bada naukowych jako magnesu powstrzymujcego najzdolniejszych modych ludzi przed szukaniem sobie atrakcyjnych moliwoci rozwoju zagranic oraz jako kluczowego czynnika poprawy jakoci uniwersyteckiego wyksztacenia i rda innowacyjnych pomysw, (c) zdecydowane dziaania polityczne i administracyjne na rzecz poprawy regulacji i klimatu wok biznesu w ogle, a biznesu innowacyjnego w szczeglnoci, (d) opracowanie choby zrbw polityki przemysowej kraju, umoliwiajcej skuteczniejsze wspieranie innowacyjnej dziaalnoci przedsibiorcw w strategicznych obszarach gospodarki, w ktrych atwiejsze jest uzupenianie rodkw prywatnych rodkami pochodzcymi z budetu i europejskich funduszy kohezyjnych, (e) upowszechnianie kultury jako wanego elementu budowy spoecznej kreatywnoci i tworzenia pozytywnego klimatu dla rozwoju ludzkiego talentu. Przy wszystkich dzisiejszych kopotach i zagroeniach jedno wydaje si pewne - jestemy w Polsce w wanym i fascynujcym momencie historii, majc moliwoci realizacji indywidualnych i zbiorowych aspiracji w stopniu, ktry mg by jedynie nierealnym snem dla wielu pokole naszych rodakw.Aby konsekwentnie zamienia te marzenia w rzeczywisto musimy uwierzy, e to gwnie od nas samych zaley nasza przyszo, zrozumie innowacyjn istot budowania gospodarczej siy kraju jako jedynego gwaranta naszego bezpieczestwa i trwaego rozwoju oraz zabra si do roboty. Dynamika rozwoju zglobalizowanej gospodarki uczynia z innowacyjnoci prawdziw barier midzy zwycizcami i pokonanymi czy kto ma wtpliwoci, po ktrej stronie chcemy si znale?
1.
W naszym opracowaniu przyjmujemy, e: Innowacja: to wdroona idea tworzca now* warto lub nowy rynek. (*nowe dla danej firmy, kraju lub w skali globalnej) Innowacyjna firma: to taka firma, ktra znaczn* cz swoich przychodw osiga dziki innowacjom. (*oznacza okrelony udzia procentowy, moe by rny dla rnych bran) Innowacyjna gospodarka: to gospodarka kraju z ktrego pochodzi wiele* innowacyjnych firm. (* wiele w relacji do wielkoci kraju)
Miara Udzia modych firm notowanych na GPW w kapitalizacji giedy (dla mniej ni 5 lat i mniej ni 10 lat) Warto inwestycji Venture Capital i growth stage Private Equity w Polsce w relacji do cakowitej wartoci tych transakcji w Europie Liczba polskich firm na licie 100 globalnych challengerw w krajw rozwijajcych si Procent przedsibiorstw, ktre wskazuj uczelnie jako rdo innowacji, przemys i usugi Procent firm przemysowych i usugowych wdraajcych innowacje Udzia przychodw z istotnie ulepszonych produktw lub usug w przychodach przedsibiorstwa ogem, dla przemysu i usug Miejsce Polski w rankingu e-administracji ONZ Zmiana zatrudnienia w administracji publicznej, obronie narodowej i ZUS w cigu roku (spadek zatrudnienia oznacza wzrost innowacyjnoci) Miejsce Polski w rankingu Doing Business mierzcym przyjazno regulacji dla biznesu czna warto wskanika
Warto (rok), rdo Odpowiednio 1,8% i 6,3%%, grudzie 2010, Gieda Papierw Wartociowych i strony internetowe notowanych firm* 0,8% w 2009 roku, European Venture Capital Association
Spadek (-1)
0, w 2010 roku, na podstawie raportu Boston Consulting Group Odpowiednio 5.4% i 5,0% w roku 2009, rdo GUS
Bez zmian, na najniszym moliwym poziomie (0) Lekki wzrost z bardzo niskich poziomw (+1)
Odpowiednio 18% i 14% w 2009 roku, rdo GUS Odpowiednio 10,6% i 3.2% w 2009 roku
45 miejsce, w 2010 roku, raport Organizacji Narodw Zjednoczonych Wzrost o 40,000 etatw w okresie Q1-Q32010, GUS
Silny spadek, wyprzedzia nas Bugaria (-2) Przyspieszenie trendu wzrostu zatrudnienia (-2)
Miara Udzia modych firm notowanych na GPW w kapitalizacji giedy (dla mniej ni 5 lat i mniej ni 10 lat) Warto inwestycji Venture Capital i growth stage Private Equity w Polsce w relacji do cakowitej wartoci tych transakcji w Europie
Dlaczego? Przeomowe innowacje powstaj w wikszoci w maych, nowych firmach, ktre dziki tym innowacjom staj si due i globalne. Fundusze VC/PE inwestuj w innowacyjne firmy, skala tych inwestycji wskazuje na ilo takich firm w gospodarce.Wskanik to udzia inwestycji w Polsce w inwestycjach tego typu w Europie, taka konstrukcja wskanika eliminuje jego silne uzalenienie do koniunktury. Dalszy dynamiczny rozwj polskiej gospodarki bdzie moliwy tylko wtedy, gdy coraz wicej firm bdzie odnosio sukces w skali globalnej, co jest moliwe albo przez obnienie kosztw (model chiski, nieodpowiedni dla Polski) lub poprzez znaczcy wzrost innowacyjnoci tych firm na skal globaln. Na wiecie wiele innowacji i wiele wielkich firm powstaje na styku uczelni i biznesu. W Polsce poza nielicznymi wyjtkami oficjalna wsppraca uczelni i biznesu kuleje, za to rozwija si szara strefa tej wsppracy, przyjmujca form chaturzenia zamiast bada naukowych. Bezporednia miara (samoocena) mierzca innowacyjno firm. Bezporednia miara (samoocena) mierzca innowacyjno firm. Zdolno do skutecznego wdroenia technologii informacyjnych w administracji publicznej jest miar innowacyjnoci administracji, co stwarza moliwoci rozwoju innowacyjnym firmom (na przykad poprzez dostp do informacji, obnienie kosztw, atwo funkcjonowania). Miara dobrana specyficznie dla Polski, nieistotna w innych krajach regionu, gdzie zatrudnienie w administracji publicznej jest stabilne. Rosnce zatrudnienie wskazuje na brak innowacyjnoci administracji publicznej, gdzie nowe zadania realizuje si zatrudniajc nowych ludzi. Ranking Doing Business podsumowuje jako regulacji otoczenia biznesu w Polsce. Za jako tych regulacji skutecznie przeszkadza innowatorom przeku idee na innowacje, a potem na biznes i pienidze.
Procent przedsibiorstw, ktre wskazuj uczelnie jako rdo innowacji, przemys i usugi
Procent firm przemysowych i usugowych wdraajcych innowacje, Udzia przychodw z istotnie ulepszonych produktw lub usug w przychodach przedsibiorstwa ogem, dla przemysu i usug Miejsce Polski w rankingu e-administracji ONZ
Zmiana zatrudnienia w administracji publicznej, obronie narodowej i ZUS w cigu roku (spadek zatrudnienia oznacza wzrost innowacyjnoci),
Miejsce Polski w rankingu Doing Business mierzcym przyjazno regulacji dla biznesu
cj moe by take co nowego, co zdobyo popularno w skali makroregionu, a nawet firmy czy instytucji. Voytek Siewierski innowacj nazywa zdolno do stworzenia naprawd unikatowego modelu biznesu czy technologii rozwizujcej jaki istotny problem. Innowacja jest zawsze rewolucyjna i trudna do powtrzenia. Reszta to tylko usprawnienia.
To by dobry wybr. ywe sowo, ywioowa rozmowa i moliwo spotkania inspirujcych osb innowacj. Istot indaa nam duo winowacji jest jej cej ni lektura ksiwdroenie. Sam ek. Dowiedzielimy si, jak r- pomys nie jest innowacj. nie pojmowana jest innowacyjno Innowacyjny region (lub kraj) to i e nawet ludzie naszym zdaniem najbardziej innowacyjni mieli due region z du liczb innowacji i inproblemy ze zdefiniowaniem innowa- nowacyjnych firm. W innowacyjnym kraju innowacje generowane s w cji sposb statystycznie istotny. Wnioski z naszych obserwacji Anil Hansjee dodaje, e innowacj prezentujemy w poniej. moe by te usprawnienie wntrza organizacji, np. poprzez optymalizacj Innowacja jest globalna procesw biznesowych. Jednym z najlepszych testw na Innowacja moe by reinnowacyjno jest sukces wdroo- wolucyjna lub ewolucyjna nego rozwizania w skali globalnej. Zdaniem Joerga Sieverta tzw. reTen wtek pojawia si w wikszoci wolucyjne innowacje s konieczne w naszych rozmw. przypadku modych firm to jedyny Innowacja to nowo w skali realny sposb, w jaki mog one zaglobalnej, znacznie odbiegajca od grozi duym, dziaajcym ju firmom. obecnych procesw lub produktw. Jako przykad podaje Alfresco (http:// Otwiera nowe cieki i sposoby dzia- www.alfresco.com/) firm, ktra ania. stworzya system zarzdzania treciami elektronicznymi i interesujcy , ale moe by te lokalna model biznesu oparty na otwartym oprogramowaniu. Cho lepiej od razu myle o Innowacja ewolucyjna, w odrsukcesie w skali globalnej, innowaRaport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
Innowacyjna firma to organizacja potrafica stworzy i skomercjalizowa innowacyjny produkt/technologi. Maciej Hejka dodaje, e firmy tego typu po nowacji Istot in prostu rozwijaj jest jej wdroenie. si dziki innost wacjom. Sam pomys nie je
nieniu od innowacji rewolucyjnej, jest po prostu usprawnieniem, polegajcym na wykorzystaniu nowej technologii lub poczenia istniejcych technologii. Jest wana i przydatna w duych firmach, ktre dziki tego typu dziaaniom mog utrzymywa i stopniowo podnosi swoj przewag konkurencyjn. Prof. Mirosaw Miller jako innowacj traktuje te poszukiwanie nowych metod dziaania w oparciu o aktualn wiedz. Podkrela przy tym warto uczenia si od innych najlepiej od najlepszych. Innowacja nie musi by materialna. Zdaniem Jacka Siwickiego w Polsce pokutuje inynierskie mylenie o innowacjach, tzn. jako o czym, co da si dotkn, gdzie mona przeci wstg etc. Tymczasem wikszo innowacji to innowacje organizacyjne czy procesowe a tego ani nie wida, ani nie mona dotkn. Wane, e dziaa... to prosty, ale najwaniejszy element definicji innowacji. Innowacja musi by zastosowana w praktyce. Jeli nikt jej nie uywa jest tylko pomysem na innowacj. Anil Hansjee innowacj rozumie jako wprowadzenie na rynek nowego produktu lub usugi. Jest wiea, spontaniczna... Piotr Sienkiewicz rozumie innowacj jako wiee spojrzenie, pjcie wasn ciek. ...i kto jej naprawd chce Edwin Bendyk i Jacek Siwicki podkrelaj, e innowacja powinna by odpowiedzi na oczekiwania spoeczestwa, moe jednak take tworzy nowe rynki czy potrzeby.
Dziki niej co bdzie lepsze, szybsze, prostsze, tasze... Dla Marcina Hejki innowacja to nie tylko nowy produkt czy usuga, ale te nowy model biznesu. Dziki niej co/kto zacznie dziaa szybciej, prociej, sprawniej, lepiej czy taniej. Moe pojawi si tam, gdzie nikt si jej nie spodziewa Element zaskoczenia jest bardzo wany w innowacjach. Anil Hansjee podaj przykad usugi Gmail wprowadzonej na rynek w sytuacji, gdy wydawao si, e w tym obszarze nie da si ju dooy adnej nowej wartoci. Firma Google przewidziaa, e koszt przechowywania danych zacznie drastycznie spada w czasie. Zaoferowaa wic jako pierwsza skrzynk pocztow (praktycznie) bez ogranicze objtoci. Zaskoczya w ten sposb rynek i zmienia reguy gry. i doprowadzi co do granic moliwoci Nasz ulubion definicj hackingu (dzikujemy Piotrowi Skulskiemu) jest zdolno doprowadzenia czego (np. technologii) lub kogo (ma? ony?) do maksimum jego moliwoci. Innowacje czsto rodz si z takich eksperymentw zachcamy do zabawy. Czym wic jest innowacja? Innowacja nie jest zamknitym pojciem to oczywiste. Rne osoby postrzegaj j w rny sposb: jedni jako zupenie now rewolucj globaln, inni jako usprawnienie w skali mikro. Czym, co czy przedstawione wyej opinie, jest przekonanie, e innowacja musi dostarcza jak now, realn warto. Jeli nie jest rewolucj, to przynajmniej powinna
by dziaajcym usprawnieniem. A na pewno nie jest ni sam koncept na kartce papieru czy pomys w gowie twrcy. Innowacyjno z kolei to zdolno do generowania innowacji. Zdolno indywidualnego czowieka, spoeczestwa, firmy, regionu lub kraju. Jak oceni tak zdolno? Najlepiej przez efekty. Nasza propozycja miary innowacyjnoci zawiera dwa jakociowo rne rodzaje wskanikw: wynikowe (takie jak udzia przychodw z istotnie ulepszonych produktw lub usug w przychodach przedsibiorstwa ogem, dla przemysu i usug) i powizane z ocen przez podmioty zewntrzne (np. Warto inwestycji Venture Capital i growth stage Private Equity w Polsce w relacji do cakowitej wartoci tych transakcji w Europie). Uznalimy przy tym, e w tak szybko zmieniajcej si rzeczywistoci zewntrznej, oceniajc innowacyjno polskiej gospodarki, naley pooy duy nacisk na dynamik zmian w czasie.
2.
W wikszoci rankingw innowacyjnoci Polska lokuje si na dalekich miejscach. Ale jako kraj i jako nard mamy nad innymi wiele przewag, na ktrych moemy budowa nasz sukces. Poniej przedstawiamy 9 silnych stron Polski wspierajcych innowacyjno. Ilustrujemy je wybranymi, oryginalnymi naszym zdaniem przykadami. Nie wyczerpuj one oczywicie wszystkich polskich osigni. Pokazuj natomiast, e jestemy naprawd ciekawym narodem i tkwi w nas ogromny potencja.
Jestemy przedsibiorczy
W czasach, gdy Polska bya czci bloku wschodniego i obowizywa w niej system gospodarczy zwany realnym socjalizmem, przedsibiorczo bya cech doktrynalnie niepodan. Od spoeczestwa oczekiwano ulegoci wobec aparatu partyjnego i podporzdkowania si planom gospodarczym, ktre z definicji nie toleroway inicjatyw oddolnych. Rzeczywisto wygldaa zgoa inaczej. Wikszo Polakw, poza nielicznymi partyjnymi aparatczykami, rwno dzielia si bied. Olbrzymia cz
Drobny handel sta si recept na realizacj talentw przedsibiorczych i innowacyjnoci. Tysice mrwek dwigajcych torby wypchane towarem z Turcji wyznaczay potem mod na ulicach wielu polskich miast. Polakw byo tak duo, e turecka obsuga w sklepach w Stambule mwia pynnie po polsku. Mino 20 lat, ale przedsibior-
10
czo Polakw si nie zmienia. Gdy jedzie si po polskich drogach, to midzy jedn dziur a drug (ktrych szczliwie mamy coraz mniej dziki rodkom unijnym) mona spotka may bar, sklep z krasnalami, sprzedawcw grzybw czy jabek albo... przedstawicielk najstarszego zawodu wiata. By doceni przedsibiorczo Polakw, wystarczy przejecha granic z Litw tam drogi te dziurawe, ale monesz jecha dziesitki kilometrw i nie spotka adnej formy aktywnoci gospodarczej na poboczu drogi. Potwierdzaj to badania Gallusa i Eurostatu, wedug ktrych Polska (obok Chin i Turcji) naley do najbardziej przedsibiorczych krajw na wiecie. Na pytanie: Co zrobiby z otrzyman nieoczekiwanie du sum pienidzy?, wielu Polakw odpowie-
dziao, e zaoyoby wasn firm, podczas gdy przedstawiciele innych spoeczestw Europy, szczeglnie na zachodzie i poudniu kontynentu, woleliby kupi wikszy dom lub spaci kredyt1.
rdo: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Kubu%C5%9B_%28samoch%C3%B3d_pancerny%29.jpg 1 European Commission (2010), Entrepreneurship in the EU and Beyond, Flash EB Series no. 283.
11
mln uytkownikw na wiecie. Na 233. miejscu jest Onet.pl. W rankingu Dzisiaj musimy sobie odpowiedzie znalaza si take Nasza-Klasa, ktra na pytanie, jak wykrzesa z Polakw zaja 238. miejsce. Jacy polscy gracze podobn motywacj w czasach, gdy znaleli si jeszcze w zestawieniu? konkurencja midzy krajami odbywa Wirtualna Polska na miejscu 263, si dziki innowacjom, a nie kon- Allegro 317, Interia 476, Gazeta 510, Wrzuta fliktom zbrojnym. 6792. Moemy poszczyJak skutecznie ci si wieloma W badaniu wykorzysta przykadami wykoEuropean Truspoeczn rzystania kapitau sted Brands spoecznego przez internetow energi (2010) okazao polskie firmy w Polakw? si, e o ile Pomomentach zagrolacy s narodem enia. Na przykad generalnie nieufnym, o tyle nasza firmy z sektora farmaceutycznego ufno wobec Internetu jest wyjtniechtnie ze sob wsppracoway, kowo wysoka: wskanik zaufania do lecz w obliczu zagroe, jakie stwo- Internetu wrd polskich responrzya dla nich ustawa minister Kopacz, dentw wynis a 72% (rednia dla zwary szeregi, zaczy wymienia si wszystkich krajw europejskich to informacjami, ustaliy wsplne cele. 49%). Wyniki badania znajduj take Analogicznie polski sektor bankowy potwierdzenie w rankingu krajw z w obliczu kryzysu finansowego uleg najwiksz liczb uytkownikw w integracji. Polskie banki zwary swoje najszybciej rozwijajcym si portalu szeregi wobec fali krytyki, jaka zacz- spoecznociowym na wiecie Facea si po kryzysie finansowym roku book.W momencie przeprowadzania 2008, i wobec groby wprowadzenia badania Polska zajmowaa w nim 32. miejsce (prawie 3 miliony uytkowpodatku bankowego. nikw), wyprzedzajc m.in. Japoni, a od tego czasu liczba uytkownikw Chcemy i potrafimy 3 angaowa si spoecznie w Polsce wzrosa dwukrotnie . Jzyk polski jest rwnie w czowce naj(w sieci) czciej wykorzystywanych jzykw przy wpisach w Wikipedii, gdzie zajWyniki bada opublikowane w mujemy pite miejsce.. Raporcie o kapitale intelektualnym PolPowstaje pytanie: jakie mechaski wskazuj na bardzo nisk aktywnizmy stworzy, aby skutecznie wyno spoeczn Polakw, na przykad korzysta t spoeczn internetow w organizacjach pozarzdowych. energi Polakw? Jednak w przypadku aktywnoci spoecznej w Internecie sprawy maj si o wiele lepiej. cia z pewnoci byo tak motywacj. W rankingu najwikszych stron internetowych na wiecie wypadamy bardzo dobrze: 96. miejsce zaja bowiem stworzona przez Red Sky wyszukiwarka FilesTube.com; w kwietniu 2010 r. korzystao z niej 23
2 http://www.pcworld.pl/news/359318/Najwieksze.strony.internetowe.na.swiecie.Polacy.w.pierwszej.setce.html 3 http://www.egospodarka.pl/52519,Polacyufaja-globalnej-sieci-Wyniki-badania-EuropeanTrusted-Brands-2010,1,51,1.html
12
Nie caa Polska gospodarka ma problemy z innowacyjnoci mamy kilka wspaniaych przykadw sukcesw, wspczesnych i w historii
Brana kreatywna jest w wielu krajach lokomotyw wzrostu goAmmono.com
stadia rozwoju gospodarczego, przez ktre przechodziy kraje zachodnie. Brane kreatywne, do ktrych zalicza si m.in. reklam, projektowanie mody (fashion design), architektur, produkcj filmow i telewizyjn, daj wysokie wpywy z eksportu, wysokie pace, wysok warto dodan. Na przykad: wyprodukowanie polskiego hitu eksportowego gry Wiedmin 2, kosztowao 30 mln zotych, a spodziewane zyski liczy si w dziesit-
Spka Ammono (http://ammono.com/)z Warszawy jest wiatowym liderem w produkcji krysztaw azotku galu materiau o ogromnym potencjale zastosowa w rdach wiata i pprzewodnikowych urzdzeniach mocy. Na okadce lipcowego numeru prestiowego czasopisma IEEE Spectrum widnieje najwikszy objtociowo kryszta azotku galu wyhodowany w Ammono z podpisem:The crystal that will change everything, natomiast zamieszczony w czasopismie artyku The Worlds best Gallium Nitride opatrzono znaczcym podtytuem: A little Polish company youve never heard of is beating the tech titans in a key technology of the 21st century*.
* http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Nauka/sukcesy_uczonych/201007/20100729_The_World_s_Best_Gallium_Nitride_artykul.pdf
Przemys lotniczy
W okresie midzywojennym polski przemys lotniczy produkowa bardzo oryginalne samoloty myliwskie. W pewnym okresie bylimy nawet liderem wiatowym dziki genialnemu konstruktorowi-inynierowi Zygmuntowi Puawskiemu, absolwentowi Politechniki Warszawskiej. Polskie samoloty charakteryzoway lepsze parametry techniczne od wiodcych konstrukcji angielskich, niemieckich czy francuskich. W 1928 roku utworzono Pastwowe Zakady Lotnicze (PZL). Jako pierwsze rozpoczto produkowa samoloty myliwskie konstrukcji in. Puawskiego wyposaone w rewelacyjny na owe czasy tzw. polski pat. W 1930 roku niemieckie pismo Die Luftwacht pisao: o polskim myliwcu PZL P.6. jako o jednym z najlepszych na wiecie jednomiejscowych myliwcw. Nasze innowacje byy inspiracj dla inynierw na caym wiecie na pocztku lat 30-tych XX wieku.
spodarczego. Aby j rozwija, nie potrzebujemy silnej bazy przemysowej: moemy przeskoczy pewne
kach milionw dolarw. Przewiduje si, e Wiedmin 2 moe zosta sprzedany w co najmniej 3 mln eg-
13
Przemys naftowy
Za pocztek rozwoju przemysu naftowego na wiecie uznaje si rok 1859 kiedy to pukownik Edwin Drake rozpocz wydobycie w Pensylwanii. Niesusznie! Pocztki tego gigantycznego przemysu s cile zwizane z Polsk. Sze lat przed Amerykanami Polacy wnieli swj wielki wkad w rozwj przemysu naftowego. W roku 1853 we lwowskim szpitalu po raz pierwszy zapona lampa naftowa. Skonstruowa j Ignacy ukasiewicz. To dziki pomysowi Polaka i jego lampie i nafcie wietlnej, ktre w 1854 roku zostay z Wiednia sprowadzone do Stanw Zjednoczonych, Amerykanin George Bissel zainteresowa si olejem skalnym i poszukaniem jego rde w Ameryce. Gdy Amerykanie rozpoczynali prbne odwierty Polacy wydobywali kilkadziesit tysicy baryek ropy. W skad tego przemysu wchodzia nie tylko pierwsza na wiecie kopalnia ropy naftowej w Bbrce pod Krosnem, ale take pierwsza rafineria do produkcji nafty wietlej i smarw. Ignacy ukasiewicz (1822 - 1882), absolwent uniwersytetw Jagielloskiego i Wiedeskiego, magister farmacji, da podwaliny polskiemu, a zarazem wiatowemu przemysowi naftowemu.
Port w gdyni
Miasto Gdynia powstao w roku 1926. Polacy zbudowali ten port od podstaw na piaszczystej play w kaszubskiej wsi niedaleko zdominowanego przez Niemcw Gdaska. Dziki budowie portu Polska gospodarka uzyskaa swobodny dostp do morza. Budowa portu bya ogromnym przedsiwziciem logistycznym, organizacyjnym, politycznym i finansowym. Gdynia to wielki polski sukces polityczny i ekonomiczny wszelkie inwestycje zdyy zwrci si jeszcze przez wybuchem II wojny wiatowej. Przez budow Gdyni zostaa przeamana sabo Polski ustalona Traktatem Wersalskim. Udao si nam!
14
zemplarzy na caym wiecie4. Przed Boym Narodzeniem ukae si dugo wyczekiwana nowa konsola Sony. Do stworzenia jednej z gier na t konsol koncern wybra krakowsk spk Bloober Team.To efekt popularnoci polskich gier komputerowych na Zachodzie w ostatnim czasie. Snipera, ktry mia premier przed rokiem, ju naby ponad milion graczy,
4 http://rozrywka.dziennik.pl/strefa-gier/ artykuly/325560,na-polska-gre-wiedzmin-2czeka-caly-swiat.html
w 80-90% ze Stanw Zjednoczonych i Europy Zachodniej. Zaprojektowana przez warszawskie People Can Fly strzelanka Bulletstorm rwnie szybko zdobywa popularno5. Niestety, polski rzd na razie niespecjalnie interesuje si nowymi technologiami. Jak zauwaa Rzeczpospolita6, pastwo polskie wci
5 http://vbeta.pl/2011/04/20/polska-staje-sieswiatowa-potega-wgrach-komputerowych 6 Andrzej Krakowiak, Czy premier zagra w Wiedmina?, http://www.rp.pl/artykul/645665.html?prin-
15
woli dofinansowywa bran meblarsk, jubilersk, a nawet budownictwo, ni co, co naprawd sprzedaje si za granic.
Polacy mog si wkrtce sta liderami w produkcji grafenu7 niezwykego materiau skadajcego si z Zdaniem Macieja Adamkiewicza pojedynczej warstwy atomw wgla, jeszcze kilka lat temu wsppraca kilkaset razy bardziej wytrzymaego uczelni z biznesem w sektorze farmani stal i w dodatku pozwalajcego ceutycznym bya drog przez mk; si zgina. Polskim naukowcom udao podpisanie kontraktu o wsppracy z si opracowa sposb przeniesienia uczelni mogo trwa nawet dwa lata, produkcji grafenu z laboratorium a naukowcy, ktrzy wykonywali zlece(za to odkrycie otrzymali Nobla w nia dla biznesu, ze wstydem ukrywali roku 2010 dwaj uczeni pracujcy w ten fakt mwio si, e chaturz. Wielkiej Brytanii) Ale obecnie nado fabryki wystpuje zmiana Uczelnie s korzystali do tego kulturowa: coraz dostpne dzi na i talentu, czciej wypardam rynku urzdzenia da wsppracoale nie s do wytwarzania wa z biznesem, struktur pprze- rdami innowacji umowy podpiwodnikowych. W suje si szybko efekcie komputery i sprawnie, a np. bd mniejsze, bardziej oszczdne i firmy farmaceutyczne pozytywnie kilkaset razy szybsze. wypowiadaj si o tej wsppracy. Polska odnosi te sukcesy w innych branach: outsourcing, informatyka, inynieria materiaowa, niektre dziedziny wymagajce wiedzy inynierskiej. Potrzeba nam wiary w sukces musimy uwierzy, e s u nas moliwe osignicia podobne do tych, ktrymi szczyc si dzisiaj Finlandia czy szereg krajw azjatyckich. Dlatego trzeba o tym mwi jak najszerzej w mediach, bo sami Polacy nie wiedz, e odnosz liczne sukcesy. W naszej historii mamy wiele przykadw sukcesw Polakw. Niektre nie zostay wykorzystane, inne zmieniy na trwae oblicze ludzkoci, a jeszcze inne umoliwiy ludziom
t=tak 7 http://gospodarka.gazeta.pl/gospodarka/1,33181,9384402,_Rzeczpospolita___Polscy_ naukowcy_wyprzedzili_swiat.html
Moemy si te pochwali sukcesami we wsppracy biznesu z nauk w brany ochrony zdrowia. Polskie firmy nie mogc wygra z zachodnimi koncernami w otwartej walce na dojrzaych rynkach, tworz nowe rozwizania na rynkach niszowych. Dermokosmetyki (Nepentes, Pharmena), produkty stosowane w okulistyce (Corneal, Optopol) czy chirurgii plastycznej (Corneal), ele do ultrasonografii (Emo-Farm) oraz drobny sprzt szpitalny (HTL-Strefa) to tylko niektre z polskich sukcesw wynikajcych z poczenia biznesu z nauk, czyli czyli bizuki. Polscy przedsibiorcy opracowali technologie o zasigu globalnym, wdroyli je lokalnie i zaoferowali po konkurencyjnych cenach na caym wiecie.
16
Maciej Adamkiewicz ma dobre liczb kobiet zdobywajcych stopie zdanie o wsppracy z nauk swojej doktora (ponad 40% doktoratw brany, czyli sektora farmaceutyczne- uzyskuj kobiety). Obecnie 20% osb, go. Twierdzi, e uczelnie s rdami ktre rozpoczynaj dziaalno gotalentw, ale nie s rdami innowa- spodarcz, to kobiety, a poowa z nich cji. Polscy naukowcy maj wysokie deklaruje, e zamierza opiera swoj kompetencje w swoich specjalno- dziaalno na innowacjach.9 ciach, ale brakuje im kompetencji Pene wykorzystanie potencjau mikkich takich jak orientacja na cel czy umiejtno pracy w Trzy wspaniae dziewczyny z Poznania grupie. Nowe prawo o szkolnictwie wyszym nagradza uczelnie za wspprac z biznesem moe si wic okaza, e pozytywna zmiana w bizuce nie bdzie dotyczy tylko sektora farmaceutycznego, ale te szerszych obszarw nauki.
kobiet jest warunkiem dalszego rozwoju. Ju obecnie wicej kobiet ni mczyzn ma wysze wyksztacenie, a na studiach proporcje s mniej wicej jak 65 do 35 proc. na korzy kobiet. Trzy dziewczyny z Poznania
9 http://www.superja.pl/node/5858
17
zaoycielki firmy Datapoint, jako pierwsze w Polsce stworzyy system, ktry umoliwia badanie kondycji spki za porednictwem Internetu. Wydatnie skraca to czasochonne i mudne procesy.10 Polska dziewczyna, absolwentka poznaskiej ASP Maria Mileko wygraa unijny konkurs na logo promujce Uni Europejsk.
formatycznego potwierdzaj sukcesy polskich studentw w midzynarodowych konkursach programowania. Polacy wygrywaj w prestiowym rankingu TopCoder, zajmuj take wysokie miejsca w wiatowym konkursie The Google Code Jam czy w organizowanej przez IBM rywalizacji Linux Scholars Challenge. wiatowe finay ImagineCup zawodw dla programistw, organizowanych przez firm Microsoft w 2010 r. odbyy si w Polsce. Corocznie zespoy polskich studentw zdobywaj w tych zawodach wysokie pozycje. W Dolinie Krzemowej pracuje okoo 300 polskich informatykw.
We wrzeniu 2010 r. w Lizbonie Co roku polskie uczelnie opuszzakoczy si 22. Konkurs Prac Mo- cza 2 tysice absolwentw biotechdych Naukowcw Unii Europejskiej. nologii. Tak dua liczba modych Polacy zdobyli w Portugalii dwie nabiotechnologw pogrody gwne. Konkurs winna pozwoli na jest organizowany przez dynamiczny rozwj Komisj Europejsk. Podgldajmy tego nowoczesnego Ocenia si, e co roku sektora i realizowaspryciarzy uczestniczy w nim ponie w nim innowacyjnad 30 tysicy modych nych projektw. badaczy z caego wiata.11 W kwietniu 2007 r. w azjatyckim Kryzys demograficzny jest do- Makao odby si fina wiatowego piero przed nami. Obecnie Polacy s konkursu Global Management Chaljednym z najmodszych pastw kon- lenge. To zaawansowana symulacja, tynentu wiek prawie poowy popu- w ktrej druyny rywalizuj ze sob, lacji nie przekracza 35 lat i stano- zarzdzajc wirtualnymi spkami. wi jedn z najlepiej wyksztaconych Polacy zajli w tym konkursie drugie spoecznoci w Europie. W Polsce miejsce.12 istnieje 448 orodkw wyszej eduPrawdziwym fenomenem jest serkacji: 130 uczelni pastwowych 17 wis spryciarze.pl. O tym serwisie nie uniwersytetw i 22 wyszych szk wiedzia prawie aden dorosy pytany technicznych (politechniki, akademie o to przez zesp redagujcy raport. techniczne), oraz 318 uczelni niepaAle wiedziay o nim wszystkie pytane stwowych. nastolatki, czyli pokolenie okrelane Polska wyrnia si pod wzgl- przez firm Disney jako XD cydem liczby absolwentw informaty- frowe dzieci pokolenia X, ktre waki, ktr rocznie koczy 40 tysicy nie teraz maj 814 lat. Na serwisie osb. Wysok jako ksztacenia in- spryciarze.pl jest zarejestrowanych
10 Luiza Zalewska, Trzy dziewczyny z Poznania kontra rekiny konsultingu, DGP, 22 kwietnia 2011, s. 3. 11 h t t p : / / n a u kow c y. e u / d o t y c h c z a s ow e sukcesy/1-2010/50-ukasz-sokoowski-i-nagroda 12 http://www.lifescience.pl/content.php?component=com_publisher§ion_id=8&article_ id=174
18
436 tysicy uytkownikw, ktrzy w Internecie umieszczaj filmiki z nowatorskimi rozwizaniami. Nasuwa si pytanie: Jak wiele firm w Polsce zaglda na ten serwis w poszukiwaniu inspiracji? Moe powinni to robi czciej?...
wypiera te stare, folwarczne. W rodowisku miejskim Polacy ucz si, e wygrywa mog wszyscy, a nie tylko nieliczni, e innowacja to gra, w ktrej prawie wszyscy wygrywaj. Urbanizacja Polski jest zatem szans na upowszechnienie takich kodw kulturowych, ktre bd sprzyja przedsibiorczoci i innowacyjnoci.
19
z akcesj Polski do UE; zostay one przekazane rzdowi, co pozwolio mu lepiej przygotowa si do wejcia do UE. Wiele osb zajmujcych wysokie stanowiska w Chinach, rosncej potdze XXI wieku, studiowao w Polsce i darzy nasz kraj wielk sympati, co mona przeku na relacje biznesowe, jeeli tylko nawiemy z tymi osobami kontakt.
Zjednoczonych.
Rozmieszczenie Polonii
rdo: http://www.wsipnet.pl/oip/geografia_3/naucz/mod2/scenar.htm
Miliony Polakw mieszkaj za granic, na wszystkich kontynentach. Wielu z nich odnioso midzynarodowe sukcesy naukowe, biznesowe lub na polu bizuki. Jeeli przedstawimy im sensown ofert wsppracy, to w obszarze innowacyjnoci moemy odnosi takie sukcesy, jak swego czasu Irlandia, ktra skutecznie wykorzystaa migracj irlandzk w Stanach
20
2.
22
dzieciom i modziey wiedz praktyczn. Mog te inspirowa: najlepsze s przykady z wasnego ogrdka.
agresywn, czsto powierzchown i nieobiektywn publicystyk polityczn z jednej strony, a wspczesnym wiatem nauk cisych, przyrodniczych i technicznych z drugiej. Media wpywaj na jako debaty publicznej i nasze postrzeganie wiata. Jako debaty pozostawia jednak wiele do yczenia. W swoim opracowaniu Mdra Polska14 prof. Kleiber twierdzi te, e przemylany system informowania obywateli o prawdziwych dylematach wspczesnoci jest warunkiem koniecznym racjonalnego podejmo-
Media powinny nie tylko stymulowa i tworzy im warunki dla debat na wysok io poziomie, ale te odpowiedn do przygotowywa obywateli takiego dyskursu
14 Micha Kleiber, Mdra Polska. Dekalog dla spoeczestwa wiedzy, umiejtnoci i przedsibiorczoci, http:// www.aktualnosci.pan.pl/images/stories/pliki/stanowiska_opinie/2011/02/MadraPolska.pdf
23
Zaledwie 42% Polakw wierzy, e w cigu najbliszych lat polski produkt moe zdoby wiatowe uznanie dziki swojej innowacyjnoci. Zaskakujco wysoki poziom sceptycyzmu odnotowalimy za to wrd najmodszych obywateli, w wieku 15-17 lat. Wrd nich prawie 60% zny wtpi w moKapita spoec liwo globalnego sukjest w Polsce cesu polskiej nadal na niskim innowacji. 15 Aby dziaa poziomie globalnie potrzebna jest wiara w siebie, ktrej zbyt wielu Polakom brakuje. Nie jestemy mobilni. yjemy najczciej w odlegoci mniejszej ni 70 km od miejsca wyksztacenia. A czsta zmiana miejsca i rodowiska sprzyja innowacyjnoci. Ruch to ycie, stabilno zabija. Czsto mamy nieuzasadnione kompleksy niszoci. Nie wierzymy w siebie. Uwaamy si za gorszych, bo ukoczylimy np. Uniwersytet Gdaski, a nie Yale. Unikamy wsppracy z zagranicznymi orodkami naukowymi, bojc si weryfikacji jakoci naszych bada, obawiamy si utraci autorytet. Okazuje si jednak, e czsto kontakty z wielkim wiatem wychodz nam na dobre: jestemy tak samo dobrzy, a w pewnych obszarach lepsi od innych, ale moemy take wiele si od innych nauczy. Aby tego dowiadczy, trzeba jednak podrowa. Boimy si dziaa globalnie: sprzedawa nasze produkty i usugi, studiowa za granic czy prowadzi tam badania. Globalizacja to nie tylko
15 http://technologie.gazeta.pl/technologie/1,94881,6599683,25__Polakow_wierzy_w_ globalny_sukces_polskich_firm.html
wyjcie na wiat, ale te korzystanie z niego. Moemy przecie skorzysta z usug mieszkacw innych krajw, jak robi to np. Amerykanie wystarczy tylko sprbowa na portalach typu www.odesk.com, www.guru.com czy www.elance.com. Zdaniem prof. Michaa Kleiberado skutecznego wykorzystywania potencjau gromadzonego w naszych gowach niezbdny jest przyrost kapitau spoecznego, rozumianego jako nasza sumaryczna zdolno do merytorycznego porozumiewania si, konstruktywnej wsppracy i obdarzania si wzajemnym zaufaniem. Wskaniki charakteryzujce ten kapita w Polsce nale dzisiaj do najniszych w Europie tylko co dziesity z nas ufa innym ludziom; na niskim poziomie jest zaufanie do kluczowych instytucji publicznych, szczeglnie tych jednoznacznie kojarzonych z polityk (rzd, parlament, partie polityczne); maa jest aktywno obywatelska; cigle nie traktuje si kultury jako wanego zasobu rozwojowego; brakuje dynamicznej, wpywowej klasy ludzi kreatywnych.
16
24
ci, poniewa stymulowanie kultury patentowania w warunkach dramatycznie niskiego kapitau spoecznego mogoby mie niepodane skutki, np. mogoby skutkowa tworzeniem kultury zamykania pomysu w szufladzie, bo patent byby sukcesem samym w sobie. Miar innowacyjno nie powinna by liczba patentw, ale liczba pomysw wykorzystanych w praktyce lub warto przychodw uzyskana z patentw. Niestety, takie statystyki nie s obecnie dostpne. Polska jest wystarczajco duym rynkiem, aby zdolny przedsibiorca zarobi na nowe BMW, dom i coroczne wakacje w egzotycznych krajach. Rzadko chcemy osign wicej, std polscy przedsibiorcy po osigniciu sukcesu czsto sprzedaj firmy zagra-
narodem. Na Pitej Alei w Nowym Jorku s setki rnych bankw, jest nawet bank koreaski, urugwajski i filipiski. Nie ma banku polskiego, cho w Stanach Zjednoczonych yje 12 mln Polakw. Polacy wol trzyma pienidze w obcych bankach, bo to daje im pewno, e inni Polacy nie zarobi na nich pienidzy17. Julian Ochorowicz (1936) uwaa, e w Polsce wystpuje nie tyle indywidualizm, co osobnictwo. Jest to niech do wsplnego, zorganizowanego i dugotrwaego dziaania pod jednym kierownictwem. Polacy znosz tylko krtkotrwae zwizki, jak konfederacje, zajazdy, porwania niewiast, kuligi itp. Jzef Pisudski w 1917 r. stwierdzi, e przeszkod w budowie pastwa polskiego bdzie abnegacja pastwowa i pastwowa kultura. Uwaa, e
Wykres R-1. Odsetek firm przemysowych, ktre wprowadziy innowacje prcesowe i produktowe, innowacje organizacyjne oraz innowacje marketingowe w latach 2004-2006, 2006-2008 oraz w latach 2007-2009 (%firm)
30 25 20 15 10 5 0
Innowacje procesowe i produktow 2004-2006 0 Innowacyjne organizacyjne 2006-2008 innowacje marketingowe 2007-2009
Wykres R-2. Odsetek firm usugowych, ktre wprowadziy innowacje prcesowe i produktowe, innowacje organizacyjne oraz innowacje marketingowe w latach 2004-2006, 2006-2008 oraz w latach 2007-2009 (%firm)
30 25 20 15 10 5 0
Innowacje procesowe i produktow 2004-2006 0 Innowacyjne organizacyjne 2006-2008 innowacje marketingowe 2007-2009
rdo: Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw w latach 2004-2006, GUS 2008 Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw w latach 2006-2008, GUS 2009, Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw w latach 2007-2009, GUS 2010
nicznym inwestorom. Jestemy za mao chciwi, czsto wystarcza nam, e mamy wicej ni ssiad. Polacy s, obok Bugarw i Grekw, najbardziej w Europie nieufnym
dla Polakw waniejszy jest nastrj ni argumenty i rozumowanie, dla17 Adam Korsak (1987) w: Edmund Lewandowski, Charakter narodowy Polakw i innych, Muza, Warszawa 2008, s.203-204.
25
publicznych przeznaczanych jest na finansowanie instytucji. Nie docenia si faktu, e innowacje powstaj dziki LUDZIOM, a nie instytucjom. Dotyczy to przedsibiorstw i uczelni. Wiele pienidzy jest marnotrawionych, poniewa nie trafiaj one we waciwym czasie, miejscu i postaci do innowatorw.
W Polsce od czasu pojawienia si pienidzy unijnych innowatorzy Boimy si wielkiego wiata zamiast tworzy nowe - jestemy produkty i usugi w swoNie sta nas na zacianich garaach, zajmuj si kowi. Poza menaderw z wypenianiem skomplikon i e l i c z ny m i dowiadczeniami w wanych wnioskw, eby przykadaglobalizacji zdoby rodki unijne. mi firm, ktOstatnie dane GUS pore osigny kazuj, e polityka atwych globalny sukces, wikszo polskich biurokratycznych pienidzy skuteczprzedsibiorcw odnosi sukcesy wynie zabija innowacyjno polskich cznie na krajowym podwrku. firm. wiadczy o tym niski udzia eksportu W Polsce zbyt wiele pienidzy w PKB oraz fakt, e nie ma ani jednej polskiej firmy na licie 100 globalnych challengerw z krajw rozwijajcych 18 Edmund Lewandowski, Charakter narodowy Polasi, opracowywanej corocznie przez kw i innych.
26
Boston Consulting Group.Ta lista jest zdominowana przez firmy z Chin, Indii i Polsce brak Brazylii, ale znajduj si te na niej firmy efektywnych mw z Malezji i Wgier, ekosyste krajw o znacznie wspierajcych mniejszym potencjainnowacje le gospodarczym od Polski.
ma rodzinna nie posiada, a ktrych nabycie metod prb i bdw trwa latami. Tymczasem rynki wiatowe rozwijaj si bardzo szybko na nauk na wasnych bdach nie ma po prostu czasu. Kryzys te ma znaczenie. Fundusze Venture Capital migruj w kierunku Later Stage, co powoduje, e firmy Early Stage maj sabszy dostp do kapitau. W zwizku z nisk rentownoci funduszy Early Stage trudno jest przycign i utrzyma dobrych menaderw z dowiadczeniem w globalizacji.
Wrd zarzdw polskich firm brakuje kompetencji i mentalnoci, ktra pozwoliaby na globalizacj dziaalnoci. Wiele wiatowych sukcesw firm z naszego regionu byo moliwych dziki Anil Hansjee podkrela, e wbrew zaangaowaniu globalnych funduszy pozorom czsto dla nowych spek venture capital i private equity (VC/ nie jest problemem brak finansoPE), co czsto wywania duym magao wymiany problemem jest znacznej czci Sabo staramy natomiast brak zarzdu na taki, si o zagraniczne efektywnych ekoktry potrafi systemw innoprzeprowadzi rodki na wacji. Brak dostglobaln ekspanpu do kapitau jest finansowanie sj. Przykadem istotny w wielu jest czeska firbada krajach, Polska ma ma AVG, ktra jednak stosunkowo bya autorem silny sektor Private przeomowej innowacji biznesowej Equity. Ale zdecydowanie zbyt mao w obszarze oprogramowania antywijest u nas aniow biznesu. rusowego, ale eby sta si jednym z W przypadku sektora nauki czglobalnych liderw w tym obszarze, potrzebowaa wsparcia funduszy VC/ sto z powodw kompleksw nie aplikujemy o zagraniczne rodki PE. na badania. Nie wykorzystujemy Z kolei polskie firmy rodzinne te potencjau naszych zagranicztraktuj inwestorw z obszaru VC/ nych przyjaci. Prof. Micha Kleiber PE jak intruzw niepotrzebnie miewskazuje na utrat zainteresowania szajcych si w wewntrzne sprapodjciem kariery badawczej przez wy firm. Nie najzdolniejszych modych adeptw tego zawodu oraz wrcz dramatyczuje brak Polsce W uszy ne zmniejszenie si grupy naukowcw majcych ambicje i moliwoci ch fund y globaln prowadzenia bada na najwyszym pital Ca Venture wiatowym poziomie. Bez ludzi o silnej motywacji do wyjcia na wiat nie rozumiej, e bdziemy mieli globalnych osigni na pewnym etapie rozwoju konaukowych. nieczne s kompetencje, ktrych fir-
28
projekt, zanim zacznie generowa powaniejsze straty. Zdaniem Voytka Siewierskiego Polska w zakresie innowacyjnoci generalnie rozczarowuje. Jest duym krajem, zatem pomysw biznesowych powinno by relatywnie duo nadal jest ich jednak mniej, ni mona by oczekiwa.
W Polsce jest zbyt mao ludzi, ktrzy potrafi skutecznie przeku pomys na dziaanie. Zbyt duo mwimy, zbyt mao robimy, i to zarwno na poziomie zarzdzania pastwem (por. P o dobne zdanie ma liczba strategii rozwoju Joerg Sievert. Polw Polsce), jak i na poska ma, wedug y z Mamy problem ziomie wdraania poniego, idealne wadnoci: nie bezwa mysw biznesowych. runki: lokalny rypotrafimy ruszy do Zbyt sabo jestemy zonek jest duy, moe dziaania, ale jak ju rientowani na rezultat: ruszymy, nie potrafimy by wic wietn si zatrzyma prosty, ale wdroony trampolin do glopomys jest lepszy od balizacji. Nie wykonajwspanialszej wizji, rzystujemy jednak ktra pozostaa w gowie. Okazuje tej szansy. Tworzymy gwnie kopie si, e pozytywne mylenie o przy- istniejcych pomysw (tzw. copyszoci stymuluje nas do efektywnych -cats), brakuje nam sieci wsppracy dziaa, ale ju wizje i marzenia obni- (networking) oraz mechanizmw koaj nasz efektywno19. jarzenia (connectivity).
Anil Hansjee twierdzi, e mamy inynierw, brakuje nam jednak przedsibiorcw. Mamy wietne talenty: inynierw, studentw wygrywajcych midzynarodowe konkursy itp. Nie mamy jednak dowiadczenia biznesowego, zdolnoci tworzenia nowych rynkw i umiejtnoci tworzenia firm.
Polski rynek jest wietn trampolin do wejcia na rynki globalne. Nie wykorzystujemy jednak tej szansy
29
Sabo znamy i rozumiemy procesy wsparcia innowacyjnych rozwiza na rnych etapach ich rozwoju: bada podstawowych, bada stosowanych, prototypowania, wdroenia i ekspansji na rynki globalne. Rne instytucje (w tym banki, inwestorzy, pomysodawcy, jednostki BiR, uczelnie, firmy czy sektor publiczny) odgrywaj inn rol na rnych etapach tych procesw musimy zacz popularyzowa wiedz o tych mechanizmach. Nudny monolog nauczyciela jest symbolem edukacji w szkole. Wyniosa postawa urzdu wobec przedsibiorcy jest symbolem administracji publicznej. Pogarda dla wsppracy z biznesem jest symbolem uprawiania nauki. W oczach inwestora czowiek, ktry w cigu 3 minut lub na 4 stronach papieru nie potrafi przedstawi w zrozumiay sposb swojego pomysu, albo go po prostu nie rozumie, albo jest niekomunikatywny. W obu przypadkach wyklucza go to z pozycji lidera przedsiwzicia, a bez tego pomys nie jest nic wart. Tu rada dla modych pomysodawcw: pracujcie ciko nad tym, by umie streci swj pomys w kilku zdaniach Uczmy si wyraa swoje idee w sposb zwizy. Ju w XVIII w. pisano: zbytnie zamiowanie i zdolno do krasomwstwa prowadzi czsto Polakw do dziecinnej niemal gadatliwoci. Woski poeta Sebastian Cefaki uwaa, e polskie gadulstwo wynika z niezaspokojonej chci Polakw do obradowania, gadania, proponowania i sprzeciwiania si. Jeden z poetw tak zacz swj list: Wybacz, e pisz dugi list, ale nie mam czasu.
Nowe idee powstaj w gowach innowatorw. Zanim idea stanie si innowacj, trzeba j opisa i przedstawi jej zalety. Test windy polega na tym, aby krtkim czasie (ok. 3060 sekund) przedstawi potencjalnemu sponsorowi/inwestorowi istot pomysu i jego oryginalno. Niestety, Polacy nie s przyzwyczajeni do wyraania swoich myli w sposb prosty i zrozumiay. Szkoy i uniwersytety wychowuj nas w bdnym przekonaniu, e dugie, zawie wypowiedzi skomPolacy nie potrafi zawierajcezwroty plikowane zda testu windy s wartoci sam w sobie. Sdzimy, e opis zrozumiay i zwizy zdyskwalifikuje nasz ide. Dotyczy to zarwno osb z pomysami, jak i sektora publicznego, ktry kreuje kultur kwitologii. Nie potrafimy prowadzi dialogu jzykiem korzyci, odnoszc si do schematw mylowych naszego odbiorcy. Komunikacyjne bariery istniej pomidzy uczniami a nauczycielami, przedsibiorcami a urzdnikami, politykami a wyborcami i wreszcie pomidzy autorami pomysw a inwestorami. Prof. Micha Kleiber wskazuje tu na niedostateczne rozumienie rnych sposobw finansowania innowacyjnych przedsiwzi.
30
Polska jest w tym obszarze wiceliderem wrd nowych krajw czonkowskich Unii Europejskiej: uchwalamy corocznie cztery razy wicej prawa ni na pocztku lat 90.
31
wego naley m.in. speni definicj nowej technologii w rozumieniu ustawy o podatku CIT oraz uzyZdaniem Jacka Siwickiego w Polska potwierdzenie innowacyjnego sce pokutuje inynierskie mylenie o charakteru inwestycji przez niezainnowacjach jako czym, co da si dolen jednostk naukow. Ponadto tkn, gdzie mona trzeba speni kilka przeci wstg etc. warunkw czysto Firmy nie wykorzystuj Tymczasem wikmechanizmw wsparcia podatkowych, odszo innowacji to noszcych si do innowacji to zbyt innowacje organizaewidencji wydatkw skomplikowane, cyjne czy procesowe na nabycie nowej ryzykowne i kosztowne a tego nie wida, technologii. Ulga na nie mona dotkn. nowe technologie Podkrela te, e w Polsce z wielu ma te wiele wad konstrukcyjnych, innowacji nic dla spoeczestwa nie np. nie obejmuje swym zakresem wynika. prowadzonej bezporednio przez Przykadowo, pozyskanie ulgi na podmiot gospodarczy dziaalnoci nowe technologie obwarowane jest innowacyjno-wynalazczej.21 Nic dziwlicznymi wymogami formalnymi. W celu uzyskania zwolnienia podatko21 http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/dlajest to jeden z filarw innowacyjnych gospodarek.
32
nego, e z ulg podatkowych w zakresie innowacji korzysta niewielka liczba firm. Strach przed ryzykiem W naszym hymnie narodowym mowa jest o tym, e Polska jeszcze nie zgina. Ta fatalistyczna przepowiednia rzutuje na nasz mentalno. Boimy si klski, ktra jest nieunikniona (jak nam si wydaje). Tworzenie innowacji jest zwizane z podejmowaniem ryzyka, a ryzyko oznacza gotowo na poniesienie poraki. Strach przed porak nie powinien jednak paraliowa umysu innowatora. W badaniach kulturowych Polacy plasuj si wrd narodw, ktre charakteryzuje najwiksza awersja do ryzyka22 (wynik 93/100 w skali opracowanej przez Geerta Hofstede, patrz: wykres 1)23 . Polacy bardziej ni wiele innych narodw na wiecie boj si przegrywa.
sibiorcy, jak ognia unikaj go przede wszystkim urzdnicy. Nie opracowano dotychczas uczciwego systemu rozliczania strat wynikajcych z dzia-
alnoci innowacyjnej, ktra zakoczya si krtkookresowym niepowodzeniem. Nasza biurokracja nie jest instytucjonalnie przygotowana do wsppracy z innowacyjnymi organizacjami, poniewa nie akceptuje poraek rynkowych jako efektu uczenia si. Poraka rynkowa jest traktowana wina (urzdnika bd przedsibiorcy). A przecie Thomas Watson, jeden z zaoycieli firmy IBM, powiedzia kiedy, e najszybszym sposobem na odniesienie sukcesu jest podwojenie tempa popeniania pomyek. Portal Napster kilka lat temu by szlagierem Internetu, ale zbankrutoBiurokracja nie wa. Jednak zainspirowa akceptuje ryzyka twrcw poraek rynkowych portalu Kazaa, ktry z kolei zaoyli znan wszystkim firm Skype lidera bezpatnej telefonii internetowej. W Polsce Skype nigdy by nie powsta, zostaby zablokowany przez urzdni-
33
100 80 60 40 20 0 Skonno do unikania ryzyka Polska Wgry Czechy USA Wielka Brytania Szwecja
rdo: opracowanie wasne na podstawie Geert Hofstede Cultural Dimensions, http://www. geert-hofstede.com/hofstede_dimensions.php [20.04.2011].
kw do tej pory twrcy polskiego Napstera byliby zajci zamykaniem swojej firmy. Polskim przedsibiorcom przeszkadza w innowacyjnoci take
Fundusze UE nie stymuluj innowacyjnoci W ocenie naszych rozmwcw efektywno wsparcia innowacji przez PARP jest fatalna. Marcin Hejka, posiadajcy wieloletnie dowiadczenie w inwestowaniu w innowacyjne spki, twierdzi, e w adne z kilkudziesiciu analizowanych przez niego, dofinansowanych przez PARP projektw nie zainwestowaby swoich pienidzy uwaa, e (prawie) wszystkie padn.
34
duszy UE wspierajcych innowacje. celu w finansowaniu polskiej kultury. Waciciele Platige Image zwracaj Jako przykad podaje Rok Chopinowuwag, e brana kre- atywna, w ski, kiedy to na szkolenia wydano jektrej dziaaj, zmienia dynie 1% budetu si tak szybko, e nie projektu. Wskazuje Procedury ma czasu czeka, a te na zaciankoUE blokuj ministerstwo rozpisze wo polskiej kultukonkurs. W dofinansoelastyczno ry znw kania si waniu UE przeszkadza brak zdolnoci jej dziaania im te zmuszanie do globalizacji. dziaa irracjonalnych, Fatalna jest te np. wymuszanie ogak o o rdynacja promocji szania przetargu w sytuacji, gdy ma Polski na wiecie. W naszym kraju si ju wybranego, zaufanego partneistnieje kilkadziesit organizacji odra, z ktrym chce si wsppracowa. powiedzialnych za promocj Polski, Na koniec nie mona zapomnie, majcych do dyspozycji kilkadziesit e inwestor wspiera pomysodawc rnych rde finansowania, ktre nie tylko finansowo, ale te swoj trudno jest podliczy24. Wydaj te wiedz, dowiadczeniem oraz rela- pienidze bez koordynacji, co czyni cjami. Takiego wsparcia brakuje w promocj Polski za granic zupenie przypadku dofinansowania innowacji bezskuteczn. Najlepszym przykadem jest fakt, e promujemy Polsk przez UE. za granic, uywajc jednoczenie kilSaba wsppraca administracji ze wiatem Administracji kultury Zdaniem Platige Image administracja zabija kreatywno. Zamiast menaderw kultury mamy urzdnikw sabo rozumiejcych wiat kultury. Nie sucha si ludzi majcych dobre pomysy, nie wykorzystuje ich dobrych pomysw. Przykadem jest film Animowana historia polski hit Expo w Szanghaju, ktry nie znalaz zainteresowania w Ministerstwie Edukacji.
35
stwie. Nie jestemy np. zainteresowani innowacyjnymi usugami GSM, nie mamy wiadomoci potrzeby nowych rozwiza, nie rozumiemy nowych rozwiza i nie chce nam si ich trafimy poznawa. PrzyczyNie po n s szeroko pojskoordynowa te uwarunkowania a w promocji Polski geo-spoeczne,nadal szczeglnoci za granic zbyt niska urbanizacja i niski poziom kapitau spoecznego. Dlatego bardzo wartociowe s projektu typu Nasza Klasa (np.pl), ktra pokazaa szerokim rzeszom ludzi, do czego moe by przydatny Internet odkrya jego sens. Zdaniem prof. Andrzeja Jajszczyka w wielu firmach s jeszcze proste W wielu firmach rezerwy podnoszenia s jeszcze proste efektywnorezerwy podnoszenia ci bez koefektywnoci bez niecznoci koniecznoci wdroenia w d r o e n i a wasnych innowacji wasnych innowacji:
w zupenoci wystarczy kopiowanie istniejcych rozwiza. Ale to si ju niedugo zmieni globalizujemy si, otwieramy na rynki i konkurencj z Europy i wiata, gospodarka si unowoczenia. Bdziemy potrzebowali innowacji, aby przetrwa i si rozwija.
36
Obrazek inspirujcy
z pracowitoci Japoczykw, ktrzy pracuj 1828 godzin rocznie. W pracy spdzamy o 207 godzin wicej ni Wgrzy i Amerykanie, o 332 godziny wicej ni najbogatsi w Europie Brytyjczycy i a o 661 godzin ponad to, co na prac przeznaczaj zupenie niele majcy si Holendrzy. A 42 proc. badanych Polakw reguJestemy larnie powica swoj pracoholikami. prywatno dla ycia zawodowego. Inni EuI co z tego? ropejczycy to przy nas najwiksi lenie, gdy spord 16 przebadanych krajw europejskich jestemy zdecydowanie najpracowitsi. Co czwarty Polak wyraa zgod na prac po godzinach. Troch rzadziej (23 proc.) zgadzamy si na pozostawanie w miejscu zatrudnienia w nocy, weekendy lub kilkanacie godzin pod rzd. A co pity Polak pracuje w wicej ni jednym miejscu. Niestraszne s nam podre subowe (15 proc.) oraz zwizane z wykonywanym zawodem mieszkanie poza domem (11 proc.25) . Na szczcie problem braku chci do pracy u Polakw nie jest ju dla
szanujcy Polak z duma powie, ze pracuje dla dobra swojej rodziny, przyszoci swoich dzieci itd. Na mieszno moe si jednak narazi ten, ktry powie, e pracuje dla dobra swojej firmy.
38
Poza nielicznymi wyjtkami bizuka (rozumiana jako instytucjonalna wsppraca uczelni i biznesu) sabo
cyjnoci. Ocena ta wynika z braku gotowoci nauki do wsppracy z biznesem, braku wsparcia i pozostawienia przedsibiorstw bez wsparcia w zdobywaniu i wdraaniu wiedzy. Firmy zarabiaj pienidze i ponosz ryzyko nauka nie ponosi odpowiedzialnoci (znikoma weryfikacja wynikw) i wydaje pienidze, zarobione m.in. przez biznes. Systemowi szkolnicNieprawd jest, twa wyszego przeszkadza e firmy nie s te totalne zainteresowane rozdrobnienie: mamy wiele innowacjami maych instytutw, kady z nich chce kupi dla siebie sprzt, powielane s kierunki studiw etc. Koordynacja dziaa jest saba (bd jej brak), nie mona osign efektw synergii i skali. Naukowcy s czsto zamknici na otoczenie. Boj si weryfikacji wartoci rynkowej swych pomysw (we wsppracy z biznesem) czy jakoci dorobku naukowego (w midzynarodowych programach badawczych). Czsto niesusznie ci, ktrzy przeamali t barier, przekonuj si, e wcale nie s gorsi, a czsto s nawet lepsi od kolegw z zagranicy czy biznesu. Problemem s te sztywne struktury uczelniane oraz system finansowania, ktry pogbia opisane wyej choroby (np. finansowanie instytucji, a nie projektw).
39
3.
Tak jak efektywno firm naley zacz budowa od efektywnoci wasnej, tak innowacyjno kraju od wychowania twrczej i ciekawej wiata modziey. Kluczowe dla Polski jest umiejtne zarzdzanie talentami, inspirowanie do przedsibiorczoci i tworzenie warunkw do uwalniania duego potencjau drzemicego w modych ludziach. Okazuje si, e czsto nie trzeba wiele wystarczy stworzy miejsca spotka zachcajce do twrczoci i wyznaczy ambitne zadania, ktrych rozwizanie jest wykonalne. W efekcie modzi Polacy naucz si pracowa razem, nabior do siebie zaufania i uwierz we wasne moliwoci. Sztywny gorset regulacji nie suy innowacyjnoci, a czsto j ogranicza. Misj sektora publicznego powinno by tworzenie warunkw dla przedsibiorczoci, co w pierwszej kolejnoci oznacza koncentracj na reformach likwidujcych bariery rozwoju. Rwnolegle trzeba zmieni systemy wsparcia z niszczcych innowacyjno na faktycznie j rozwijajce oraz stymulowa popyt na nowe produkty/usugi. Na koniec zastanowi si, czy faktycznie jest nam potrzebna kolejna strategia (innowacyjnoci), czy te lepiej wspiera oddolne dziaania i uczy si na sukcesach i bdach innych krajw? yjemy w kraju, w ktrym wiele rodowisk: modziey, maych i duych firm, nauki etc., ma ogromny, niewyzwolony potencja. Jest wiele barier blokujcych kreatywne poczenia: od mentalnych (kompleksy,
40
Polska 3. erw
(k)rajem hack-
Hacker = czowiek, ktry doprowadza co (kogo?) do maksimum Przedstawiciel wiata nauki i dymoliwoci; kto, komu sprawiaj rektor Narodowego Centrum Naprzyjemno wyzwania intelektualne zwizane z pokonyw a n i e m uki prof. Andrzej Jajszczyk gromadzi wok siebie ludzi ogranicze; ekspert potraficych postalub entuzjasta czego- Idee s wa ne, wi odpowiednie kolwiek (np. astronoale naprawd pytanie, po czym niemii czy swojej ony/ standardowo na nie ma). Takich ludzi trudna jest ich odpowiedzie (nawet potrzebujemy. jeli jest to odporealizacja Inwestorzy, z wied bdna). Idealktrymi rozmawiany mody naukowiec limy, jako jeden z najwaniejszych powinien umie pracowa w grupie: czynnikw wpywajcych na ich de- potrafi dzieli due zadanie na wiele cyzj o finansowaniu nowego pomy- mniejszych, dzieli si prac z innymi su biznesowego wskazywali cechy (bardzo wane jest wzajemne zaufaosobowe i dowiadczenie pomy- nie) i czy rezultaty zada czstkosodawcy, w drugiej kolejnoci: zespou, z ktrym on wsppracuje. Pomysw na biznes jest wiele, kluczowa, i najtrudniejsza, jest ich realizacja. Model biznesu jest istotny, ale krytycznie wana jest postawa lidera.
Umiejtnoci tej nie da si skodyfikowa czy nauczy z ksiek inwestorzy fizjonomici ucz si tego przez cae ycie.
Jacy ludzie gwarantuj sukces? Nasi rozmwcy (Joerg Sievert, Voytek Siewierski, Tomasz Czechowicz, Piotr Sienkiewicz, Maciej Adamkiewicz) najczciej szukaj osb: 1. Wierzcych w sukces; 2. Zorientowanych na rynek, rozumiejcych klienta i jego potrzeby; Potraficych nawizywa owocne relacje (networking, connectedness); Pasjonatw, ktrzy zarazili swoj wiar zgrany zesp.
3.
4.
Na ocen pomysu biznesu skadaj si w efekcie nie tylko analizy przesanych dokumentw, ale przede wszystkim obserwacja czowieka.
41
ci i zabaw, ale bywa take cik prac zorientowan na konkretne wyzwania. Po w i n n i my uczy dzieci sany modzielnego Dzieci powin si: uczenia si. Korepetycje czy rafi uczy pot odrabianie pralnie samodzie cy domowej z rodzicami zrei efektywnie dukowane do wyrczenia dziecka w rozwizaniu problemu prowadzi do katastrofy. Mona porwna to do woenia zdrowego czowieka na wzku inwalidzkim krtkoterminowo jest to nawet fajne i ciekawe, po kilku tygodniach prowadzi do zaniku mini i naturalnej umiejtnoci chodzenia. Podobnie jest z nauk: wykonywanie zada za dziecko zmniejsza jego umiejtnoci i obnia pewno siebie. Proponujemy te wprowadzenie do szk okresowych zaj uczcych dzieci technik uczenia si i organizacji wasnej pracy.
Jak nauczy dzieci pracy w grupie? Oczywicie wyznaczajc im wicej zada wymagajcych wsppracy, realizujc wicej projektw w grupach do 56 osb, organizujc konkursy, w ktrych oceniane bd projekty. Ale nie tylko Richard Berkely z Fundacji Nowa Orkiestra Kameralna zachca, aby wykorzystywa lekcje muzyki do wyksztacenia umiejtnoci pracy w grupie i czerpania frajdy z tej formy aktywnoci. Obecnie wychowanie muzyczne zbyt czsto sprowadza si do prezentacji utworw, wykadania teorii lub nauki piewania piosenek. A wystarczy zmotywowa dzieci i modzie do gry w zespole moe
Podobnie w szkoach, niekiedy Kolejnym wanym elementem nadmiernie promujcych indywidujest orientacja szkoy na odkrywanie alizm, promowane by powinno odsilnych stron poszczeglnych dzieci/ twarzanie sztuk teatralnych. Popramodziey. Dr Janusz Marszalec, opi- wia to pewno siebie, umiejtno sujc swoje dowiadczenia z wielu lat publicznego wysawiania si oraz buspdzonych w Finlandii, mocno pod- duje kapita spoeczny (jak si okazukrela rol nauczyciela jako mentora je, kluczowy dla innowacyjnoci). s t y mu l u j c e go Na rozwijamodzie do reKim jeste? W czym jeste nie umiejtnoci alizacji wspl- wietny? Dlaczego tak jest? To pracy w grupie od nych przedsi- najwaniejsze pytania stawiane pocztku edukacji dzieciom i modziey od wzi i, przede szkolnej kadzie najmodszych klas wszystkim, pote nacisk prof. znania swoich Andrzej Jajszczyk. silnych stron. Uczniowie mog przy Swoje zespoy buduje nie tylko z tym otwarcie wyraa swoje opinie osb ciekawych (por. fragment pona rne tematy, nawet kontrowerwyej), ale te stara si, by w jednej syjne; w procesie nauczania uwiadagrupie pracoway osoby o rnych mia im si, e ucz si dla siebie, a nie cechach charakteru: ultrakreatywne dla ocen, e zdobyta wiedza i umierazem z twardo stpajcymi po ziemi. jtnoci pozostan z nimi na zawsze Jak wida, ksztatowana od naj-
42
modszych lat ciekawo wiata, pasja czy umiejtno pracy zespoowej jest kluczowa dla kreatywnoci nie
odpowiedzialnoci, poczucia realnego wpywu na swoj rzeczywisto i orientacji na wynik. Na uczelniach wyszych kady program studiw trzeba uzupeni o przedmiot, na ktrym student nauczy si, jak zakada i prowadzi wasn firm. Taki przedmiot powinien by prowadzony przez praktyka biznesu. Edukacja nie koczy si na uczniach i studentach. Zmiana tego paradygmatu to kolejne, zdaniem prof. Michaa Kleibera, wyzwanie dla systemu edukacji. Konieczna jest praca na rzecz stworzenia spjnego systemu nowoczesnej edukacji od przedszkola do pnej staroci (ksztacenie ustawiczne). Edukacja przez cae ycie jest niezbdna w obecnej sytuacji demograficznej; w krajach rozwinitych jest ona silnie wspierana.
Zmiany na wiecie dotkn te uniwersytety: bd musiay konkurowa globalnie, naruszona zostanie zasada jednoci miejsca i czasu edukacji Prof. Micha Kleiber podkrela, e osoby odpowiedzialne za edukacj musz by wiadome zmian, jakie ju niebawem wywoa w wiecie dotkn tym obsza- Zmiany na : bd te uniwersytety rze rozwj a musiay konkurow technologii ona globalnie, narusz t e l e i n fo r m a jednoci tycznych. Funzostanie zasada edukacji damentalnych miejsca i czasu zmian dozna w szczeglnoci uniwersytet globalny zasig konkurencji oraz nieuchronne naruszenie tradycyjnej zasady jednoci miejsca i czasu edukacji na kampusie uniwerRaport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
43
syteckim (upowszechnianie edukacji na odlego, dowolne ksztatowanie przez studentw cyklu nauki w czasie, wielokrotne w trakcie studiw zmiany uczelni) postawi go przed zupenie nowymi wyzwaniami. Zarzdzajmy talentami
Postaw i wartoci, takich jak pasja czy przedsibiorczo, Pasj i trudno nauczy. Anglicy i motywujmy przedsibiorczoci powiadaj, e mog one Identyfikujmy towanych mona zarazi, nie by caught, not taught najbardziej utalen nauczycieli mona ich nauczy. (dosownie: mona je zaJak znale i pa, a nie nauczy). Pasj zmotywowa czy przedsibiorczoci ocena nauczycieli jest ju obowizzaraajcych? mona zarazi, duo kowa, czy te nieformalnie na portatrudniej przekaza j wer- lach typu www.ocen.pl), niemniej nie balnie. Jak wic znale i s one rozwizaniami systemowymi zmotywowa osoby, ktre mogyby i nie su promowaniu najlepszych tymi postawami zaraa modych lu- nauczycieli. A zarzdzanie talentami dzi? w tej grupie zawodowej jest krytyczPasj i przedsibiorczoci mo- nie wane dla rozwoju polskiej innona zarazi, nie mona ich nauczy. Jak wacyjnoci. znale i zmotywowa zaraajcych? W pewnym sensie problem jest ju czciowo rozwizany. Szczeglnie inspirujcych nauczycieli na praktycznie wszystkich szczeblach edukacji mona zidentyfikowa, Pasj i przedsibiorczoci badajc np. warmona zarazi, nie mona to tzw. Edukaich nauczy. Jak znale i cyjnej Wartoci zmotywowa zaraajcych? Dodanej26 lub po prostu sprawdzajc osignicia ich wychowankw. Problemem jest natomiast brak systemu motywujcego tych nauczycieli do jeszcze wikszych wysikw (lub po prostu ich wynagradzania, niekoniecznie finansowego, za obecne osignicia). Proponujemy wdroenie na poziomach edukacji od gimnazjalnej wzwy systemu ocen nauczycie26 Por. np. http://www.ewd.edu.pl/
li przez uczniw. Wyniki tego typu ocen mona oczywicie wykorzystywa w bardzo wielu celach, my jednak proponujemy wykorzystanie tego systemu do identyfikacji i wynagradzania nauczycieli szczeglnie chwalonych przez uczniw. Tego typu dziaania s ju w pewnym zakresie realizowane (np. na uniwersytetach, gdzie coraz czciej okresowa
Zarzdzanie talentami jest nam oczywicie potrzebne nie tylko wrd nauczycieli. Bardzo wane s inicjatywy identyfikacji i pracy z utalentowan modzie. O ile system znajdowania talentw jest w Polsce cakiem dobrze zorganizowany, o tyle nasz sab stron jest praca z utalentowan modzie. Dlatego warto rozwija inicjatywy pracy z uczniami szczeglnie uzdolnionymi27. Identyfikacja talentw to dopiero pocztek drogi. Duo waniejszy
Identyfikacja talentw to dopiero pocztek drog i. Duo waniejsza jest pra ca z utalentowan modzie a w tym jestemy sabi
44
jest ich dalszy rozwj, np. poprzez mawiaj, wymieni kontaktami, tworzenie odpowiednich warunkw wymyl pomys na nowe badaczy te wdraenie w realne, ambitne nia. Jest to szczeglnie istotne przedsiwzicia. Poniej kilka propodla geniuszy pochodzcych z zycji: maych miejscowoci czy wsi: yj oni czsto w osamotnieniu, 1. Zaangaujmy modzie do aknie wiedzc, e w Polsce s te tywnoci na polskim odpowiedpodobni do nich, majcy takie niku portalu www.innocentive. com (miejsce, gdzie due firmy z sytuacj, ogaszaj kon- Czowiek jest ksztatowany prze utalentowanej kursy na roz- w ktrej si znalaz. Twrzmy wizanie ich modziey sytuacje, ktre rozwin jej moliwoci realnych problemw. Atrakcyjne same zainteresowania i hobby nagrody, prawdziwe wyzwania, modzi ludzie. najlepsze umysy, chwaa bohaterom). Najbardziej naturaln metod 2. Angaujmy modych ludzi do wsparcia talentw s konkursy i styrozwizywania pendia. Konkursy Pienidze to nie realnych proumoliwiaj wyowszystko Wane blemw polskiej nienie najlepszych, jest te stworzenie gospodarki. Dlaa stypendia s czmoliwoci spotkania czego nie spyta sto warunkiem koz inspirujcymi ich o proponiecznym dla ich umysami, nawizania zycj reformy dalszego rozwoju. kontaktw, podry czy systemu emeryNie zapominajmy te zaangaowania w talnego w konjednak, e pienidze nowe projekty tekcie zmian to nie wszystko globalnych i bardzo wartociotrendw demograficznych? wym wsparciem moe by moliwo Albo o pomys na zmniejszenie spotkania innych, kreatywnych osb wydatkw publicznych? 3. Wynagradzajmy najzdolniejsz modzie moliwoci spotkania z najbardziej inspirujcymi umysami Polski i wiata. Kolacja z Billem Gatesem? Czemu nie jeli zasuye?
Klub Krakowski Klub Krakowski (http://www.klubkrakowski.pl/) od lat wspiera mode talenty. Na decyzj o przyznaniu stypendium wpywa sytuacja majtkowa oraz osignicia (artystyczne, naukowe czy inne). Formy wsparcia to oczywicie finansowanie konkretnych wydatkw (np. smyczek dla skrzypaczki), ale te moliwo spotkania fundatorw ze stypendystami (networking). To ostatnie ma istotny walor mobilizujcy: kto faktycznie mnie doceni, rzeczywicie warto byo si stara, chc i dalej.
4.
Bardzo atrakcyjna moe by te szansa spotkania pasjonujcych si podobn dziedzin koleanek i kolegw. Wystarczy wic organizowa zloty pasjonatw z wojewdztwa czy kraju niech si spotkaj, poroz-
45
Jak zidentyfikowa talenty wrd naukowcw? Istnieje wiele bardzo znanych i prostych metod, jak chociaby najprostsza analiza aktywnoci naukowej w postaci np. publikacji. Warto jednak poszerzy te metody o poszukiwanie naukowcw aktywnie zaangaowanych w dziaalno wasnych firm, wsppracujcych z przemysem czy te parkami naukowo-technologicznymi. To nadal rzadko w polskiej nauce tym silniejsze wic kryterium identyfikacji przedsibiorczych, nastawionych na praktyczne innowacje pracownikw nauki. Talenty mona wychowywa lub importowa. Od wielu lat problemem Polski by/jest tzw. drena mzgw; bardziej rozwinite kraje skutecznie przycigaj do siebie najbardziej uzdolnionych Polakw, po prostu tworzc im warunki do realizacji swoich marze. Oczywicie powinnimy temu zapobiega, nie zapominajmy jednak, e moemy sami zacz przyciga najlepszych z krajw, dla ktrych Polska moe by atrakcyjnym miejscem pobytu. Nazywamy to odwrotnym drenaem mzgw. Anil Hansjee proponuje w szczeglnoci, bymy usprawnili system wiz tak, by atwiej importowa talenty z zagranicy. Pamitajmy, e zbyt szczelny system wiz moe nie tylko pomaga, ale te szkodzi Na koniec oglna refleksja o popycie na talenty. Mona sobie zada paradoksalne pytanie: Komu potrzebni s utalentowani ludzie? Okazuje si, e pytanie to wcale nie jest banalne. Jest duo osb o wybitnych osigniciach, ktore maj problemy ze znalezieniem zatrudnienia. Rynek pracy czsto nie jest gotowy na przy-
jcie takich osb, firmy potrzebuj pracownikw efektywnie wykonujcych rutynowe zadania. Jeli potrzebuj wybitnych specjalistw, nie potrafi ich znale, a jeli ju znajd zmotywowa i utrzyma. Co z tym
46
Obrazek inspirujcy
Zwyke otwarcie nie wystarczy trzeba mie rwnoczenie pomys na uregulowanie ich aspekOtwrzmy tw prawnych (np. zasoby cyfrowe: prawa autorskie), informacyjne, popularyzacj czy edukacyjne, te edukacj spoeczestwa w tym multimedialne etc. zakresie. Warto te Niech si stan zorganizowa harozwijajcym katony na zasobach si elementem publicznych, czyli infrastruktury kilkudniowe zloty innowacyjnoci kraju uzdolnionych programistw, ktrzy w formie zabawy stworz atwe w obsudze, darmowe serwisy pozwalajce obywatelom
Projekt Pontos de Cultura W ramach projektu Pontos de Cultura, zainicjowanego przez ministra kultury Gilberta Gil, utworzono tysice punktw kultury, miejsc zapewniajcych szybki dostp do Internetu, wyposaonych w komputery z wolnym oprogramowaniem typu Linux i stoy mikserskie, zachcajc mieszkacw faveli (brazylijskie slumsy) do autorskiego dziaania: jestecie penoprawnymi twrcami kultury, twrzcie i dzielcie si swoimi dzieami z caym spoeczestwem i wiatem. Rwnolegle ruszy program redystrybucji (Bolsa Familia), polegajcy na wypacie najuboszym rodzinom wiadcze pieninych, pod warunkiem, e znajdujce si w tej rodzinie dzieci chodz do szkoy i poddawane s regularnej kontroli medycznej. W efekcie Brazylia jest jedynym duym krajem na wiecie, ktry w pierwszej dekadzie XXI w. zmniejszy rozwarstwienie spoeczne i ekonomiczne.
Opr. Edwin Bendyk. Wicej pod adresem http://www.polityka.pl/kultura/ aktualnoscikulturalne/1514604,2,wlacz-sie-w-kulture.read#ixzz1Kf2V9Qfh
Okazuje si, e wykorzystanie naturalnej potrzeby tworzenia moe, poprzez kultur, zmniejsza spoeczne nierwnoci. W ramach projektu Pontos de Cultura, zainicjowanego przez ministra kultury Gilberta Gil, utworzono tysice punktw kultury, miejsc zapewniajcych szybki dostp do Internetu, wyposaonych w komputery z wolnym oprogramowaniem typu Linux i stoy mikserskie, zachcajc mieszkacw faveli (brazylijskie slumsy) do autorskiego dziaania: jestecie penoprawnymi twrcami kultury, twrzcie i dzielcie si swoimi dzieami z caym spoeczestwem i wiatem. Rwnolegle ruszy program redystrybucji (Bolsa Familia), polegajcy na wypacie najuboszym rodzinom wiadcze pieninych. Pod warunkiem, e znajdujce si w tej rodzinie dzieci chodz do szkoy i poddawane s regularnej kontroli medycznej. W efekcie Brazylia jest jedynym duym krajem na wiecie, ktry w pierwszej dekadzie XXI w. zmniejszy rozwarstwienie spoeczne i ekonomiczne. Warto wykorzysta te dowiadczenia do wsparcia czsto zagubionej w obecnej rzeczywistoci, wykluczonej spoecznie modziey, w szczeglnoci z obszarw wiejskich czy biedniejszych dzielnic miast. Podnomy kapita spoeczny Prof. Micha Kleiber w swoim artykule Mdra Polska: Dekalog dla spoeczestwa wiedzy, umiejtnoci i przedsibiorczoci wskazuje na konieczno dziaa na rzecz poprawy w Polsce nadal bardzo niskiej kultury (ducha, atmosfery) innowacyjnoci i rozwoju kapitau spoecznego. Od kilku lat intensywnie rozwijamy tzw. kapita ludzki. Podnosimy kompetencje pracownikw, kszta-
korzysta z publicznych zasobw informacji. Takie serwisy powstaj jak grzyby po deszczu w USA i Wielkiej Brytanii, np. fixmystreet.com.
48
cimy ich umiejtnoci, tworzymy warunki do nabywania dowiadcze zawodowych. Bez dwch zda jest to wane dla nich samych oraz dla caego kraju. Okazuje si jednak, e o sukcesie spoeczestw rozwinitych decyduje rwnie (jeli nie przede wszystkim) tzw. kapita spoeczny. O jego poziomie wiadczy jako stosunkw midzyludzkich: zaufanie, relacje, wsplne wartoci czy postawy, aktywno obywatelska, umiejtno wsppracy czy te potencja kulturowy i kreatywny. W duym uproszczeniu mona powiedzie, e kapita spoeczny jest kapitaem ludzkim wzbogaconym o relacje i wspprac. Dlaczego kapita spoeczny jest wany dla rozwoju kraju? Ot tam, gdzie ludzie sobie ufaj, procesy biznesowe s po prostu duo efektywniejsze i szybsze. Sprawdzanie wiarygodnoci partnera trwa krcej. Umowy prawne s prostsze, a tym samym atwiejsze do zrozumienia i wyegzekwowania. Ludzie nie kryj w szufladach swoich pomysw, a chtniej si nimi dziel i wsplnie rozwijaj. W Polsce kapita spoeczny jest nadal na stosunkowo niskim poziomie (por. np. diagnoza w Strategii Rozwoju Kapitau Spoecznego opracowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dostpnej na: http://ks.mkidn.gov.pl/pages/strona-glowna/strategia-rozwoju-kapitalu-spolecznego.php). Dlatego te, majc wiadomo wysokiego poziomu oglnoci, mocno rekomendujemy intensyfikacj dziaa prowadzcych w kierunku rozwoju kapitau spoecznego kraju. Jest on bardzo wany nie tylko dla gospodarki, ale te poprzez wpyw na poziom potencjau kulturowego i kreatywnego - dla poziomu jej inno-
wacyjnoci.
Saby czowiek rozcignie ekspander, ktry po chwili wysiku powrci do poprzedniej postaci. Czowiek o wielkiej sile moe na trwae odksztaci ekspander. Musimy w sobie wykrzesa wielk si, eby zmieni obecny system niszczcy kapita spoeczny.
Richard Berkely
49
Spotka inspirujcego Polaka mona nie tylko fizycznie Przedsibiorczoci nie mona na- mamy bogat histori odkry i wynalazkw. Powrmy do dobrej uczy mona ni tylko zarazi tradycji przypominania modym luPrawdziwi innowatorzy najczdziom takich postaci, jak Bronisaw MalinowPienidze to nie wszystko Prawdziwi innowatorzy ski, Ignacy Domeyko, najczciej przedkadaj satysfakcj z odkrycia, Zygmunt Puawski czy moliwo zmierzenia si z wyzwaniem czy Ignacy ukasiewicz. korzy finansow konkurowania z najlepszymi ponad ciej przedkadaj satysfakcj z odkrycia, moliwo zmierzenia si z wyzwaniem czy konkurowania z najlepszymi ponad korzy finansow Jak w takim razie skutecznie zaraa przedsibiorczoci czy innowacyjnoci? Najprociej jest organizowa w szkoach spotkania z osobami, ktre osigny sukces. Sukces w biznesie, sporcie, sztuce, a jeszcze lepiej na styku dyscyplin, czyli w bizuce (biznesie i nauce) lub kulnesie (kulturze i biznesie). Dajmy modziey moliwo spotkania i rozmowy z osobami, ktre osigny sukces globalny dziki sobie i swoim przyjacioom. Niech zobacz, e sukces jest w zasigu ich rki, ale wymaga koncentracji, cikiej pracy, wsppracy z innymi i pasji. Podkrelmy, e nie chodzi o promocj tylko osigni biznesowych: spotkanie z kim, kto zdoby szczyt w Dzie mentora: spotkania Himalajach, pobi z inspirujcymi ludmi s rwnie wane jak codzienna r e k o r d olimpijski praca na lekcjach czy pokona cik chorob mog by rwnie, jeli nie bardziej, inspirujce. Wane, by modzie poznaa rne smaki sukcesu i zobaczya, e mona tego dokona. Wspierajmy finansowo nie tylko szkolenia, ale te spotkania z inDo zrealizowania obu przedstawionych wyej propozycji kluczowe bdzie wsparcie mediw. Pokazujmy w nich prawdziwie inspirujcych twrcw i Nauczycieli, tych obecnych i z kart historii. Mamy czym i kim si pochwali.
50
integralnym, bardzo wartociowym elementem edukacji. Warto w tym miejscu zasygnalizowa moliwo uelastycznienia rynku pracy poprzez wprowadzenie specjalnego statusu osoby zatrudnianej w ramach praktyk studenckich. Gdyby praktyki takie trway przez np. 3 lata studiw, angaujc studentw na 23 dni w tygodniu do pracy w firmie, dla przedsibiorcw mogyby zacz stanowi realn, now form zatrudnienia pracownikw, za dla samych studentw okazj do efektywnego wejcia na rynek pracy. Twrzmy eksploratoria, takie jak Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Pokamy, e nauka jest prawdziw przygod, e tajemnice mona znale w kadym fragmencie otaczajcej nas rzeczywistoci. Pokamy, e w dzisiejszych czasach nudzenie si jest oznak saboci, a nie powodem do chway. Jeli nie mona stworzy eksploratorium wspierajmy organizowanie wycieczek do takich miejsc. Podre przecie ksztac
Go global!
Po 20 latach transformacji nadszed czas na zmian. Nie bdziemy tasi od Chiczykw ani nie bdziemy pracowa duej od Koreaczykw, bo i tak jestemy jednym z najbardziej zapracowanych narodw, a w dodatku szybko si starzejemy. Dlatego musimy wykorzysta nasze pomysy, przeku je na innoNajlepszym testem wacje, ktacji jest re pozwo- dla innow l naszym jej globalizacja firmom w ekspansji na rynki zagraniczne. Jeeli chcemy dalej szybko si rozwija, to jeszcze w tej dekadzie wiele polskich firm powinno sta si globalnymi graczami na swoich rynkach, a inne powinny stworzy nowe rynki i zaj na nich mocn pozycj. Za wikszoci globalnych sukcesw nowych innowacyjnych firm stoj fundusze Venture Capital i Private Equity (VC/PE). Zrozumiaa to ju dawno Rosja, gdzie premier i prezydent zapraszali na osobiste spotkania najwikszych inwestorw VC/PE, by przekona ich do otwarcia biur w Rosji. Polskie wadze powinny podj prb przycignicia tych funduszy
Zobacz wiat. Zanurz si w kulturze. Zobacz innych ludzi, ich firmy i kraj, w ktrym yj.
Polskie wadze powinny aktywnie zaangaowa si w przyciganie globalnych funduszy Venture Capital i Private Equity do Polski
do Polski. Aby zwikszy dostp do globalnego know-how, polska agencja rzdowa powinna otworzy stae biuro w Dolinie Krzemowej (Silicon Valley).
51
Przykady z naszego regionu po- czeski system antywirusowy AVG kazuj, e aby firma moga rozpocz (posiada kilka procent udziau w rynglobaln ekspansj, musi mie kom- ku globalnym) czy te, dziaajcy w petencje i dowiadczenie, ktrego obszarze zdalnego zarzdzania komputerami i czsto brakuje wacicielom i za- Przycigajmy do Polski ludzi z wirtualizacji, rzdom polskich dowiadczeniem w globalizacji p o c h o d z firm. Dlatego po- firm, czyli zrbmy zrzutk na cy z Wgier winnimy jako bilet powrotny dla globzmenw L o g M e I n . Polskim nard zrobi przykadem zrzutk na bilet ostatnich lat niech bdzie wrocawpowrotny dla globzmenw. ska Selena, zdobywajc globalne Globalizacja to naturalny etap rynki innowacyjnych materiaw buwzrostu organizacji. Jak kady, wymadowlanych. ga nie tylko odpowiedniej wiedzy i Powinnimy przyciga do Polski dowiadczenia, ale te rozbudowanej sieci relacji biznesowych i interper- naukowcw, ktrzy doprowadz do sonalnych. A tych ostatnich nie da si globalizacji polskiej nauki i artystw, nauczy w szkole czy podczas lektury ktrzy doprowadz do globalizacji Harvard Business Review. To kapita polskiej kultury, a tych, ktrzy ju tugromadzony przez lata cikiej pracy taj s, ze swoimi midzynarodowymi wysoko wyspecjalizowanych specjali- dowiadczeniami waciwie wykostw. Opracujmy i sfinansujmy program cignicia do Polski biznesmenw, ktrzy maj kompetencje w budowaniu globalnego biznesu (globalna sprzeda, globalny marketing, dowiadczenie w zarzdzaniu w rnych warunkach kulturowych). Wielu z nich to ju majtni ludzie, ktrzy mogliby przy okazji peni rol aniow biznesu, wspierajcych finansowo polskie innowacyjne start-upy, ale przede wszystkim sta si mentorami modych innowacyjnych przedsibiorcw. Uczmy si od najlepszych. Pamitajmy te, e proces globalizacji moe by dla firm i ich pracownikw bardzo bolesny i ryzykowny Dowiadczenia firm z naszego regionu pokazuj, e udana globalizacja jest moliwa trzeba tylko chcie i potrafi. Przykadami mog by: rosyjski Yandex (wyszukiwarka internetowa),
rzystywa. Bizuka (poczenie biznesu i nauki) i kulnes (poczenie kultury i biznesu) powinny pomc Polsce zdoby globalne rynki. Globalizacja nauki, tak jak globalizacja w biznesie, wymaga nie tylko wiedzy i dowiadczenia, ale te odpowiedniego warsztatu i relacji. Przykadem wsparcia globalizacji sektora nauki jest program Najlepszych Midzynarodowych Centrw Badawczych (ang. World Premier International Research Centers) w Japonii. Przez pierwszy rok dziaalnoci finansowano tam gwnie pobyty najlepszych kierownikw zespow badawczych (tzw. PI Principal Investigators) oraz
52
naukowcw z zagranicy. Podobn inicjatyw warto te wdroy w Polsce, gdzie niestety nadal czsto porwnujemy swoje osignicia z wynikami kolegw z instytutu zza miedzy Zacznijmy koncentrowa rodki, aby zwikszy ich skuteczno. Dotyczy to w szczeglnoci promocji Polski za granic (jedno logo, jedna odpowiedzialna instytucja, jeden budet). Podobnie fundusze Early Stage powinny, w miar moliwoci, czy si w fundusze branowe. Tego typu konsolidacje umoliwi, w ramach portfela branowego, bardziej efektywne ni obecnie rozwinicie takich poprzecznych kompetencji, jak globalizacja.Wypracowane w ten sposb efekty skali warto bdzie przeznaczy na pozyskanie osb z dowiadczeniami w globalizacji firm z danej brany. Firmy, kultura i nauka nie istniej bez ludzi. Dlatego, zdaniem prof. Michaa Kleibera, ich globalizacja nie bdzie moliwa bez podniesienia spoecznej otwartoci na wiat. Uczmy si jzykw obcych, w miar moliwoci podrujmy za granic, zapraszajmy do siebie i swoich instytucji goci zagranicznych: studentw, naukowcw czy przedsibiorcw. I, last but not least, uczmy si angielskiego! Wszyscy!
Wspierajmy poczenia
Praktycznie wikszo naszych respondentw podkrela wag wszelkiego rodzaju relacji (od biznesowych po osobiste) dla rozwoju gospodarki, nauki, kultury i innowacji. Ju dawno miny czasy, w ktrych pojedynczy czowiek mg opanowa cakowicie jak dziedzin nauki czy wnie samodzielnie do niej co istotnie nowego. Dzi nauk mona efektywnie rozwija prawie wycznie w dobrze zorganizowanych zespoach. Miny take czasy, w ktrych organizacje zawdziczay sukces pojedynczym osobom (cho ludzie pokroju Stevea Jobsa mog temu przeczy). Dla sukcesu firm krytycznie wana jest dobrze skoordynowana wsppraca wielu zespow ludzkich lub, coraz czciej, caych firm. Coraz popularniejszy w zarzdzaniu strategicznym staje si trend orientacji celw firmy na wartoci wsplne dla niej oraz najbliszego otoczenia28. Dojrzae firmy nie tworz ju innowacji w swoich wntrzach, ale angauj do procesw rozwojowych swoich klientw i partnerw biznesowych (otwarta innowacyjno). Rzdy coraz czciej prosz o porady obywateli29. Richard Berkely podkrela, e muzyka nie wymaga talentu, tylko cikiej pracy. Jak jednak zmotywowa modego czowieka do takiego wysiku? Okazuje si, e wystarczy po prostu otoczy go inspirujcymi ludmi. Najlepszym przykadem jest Artur Rubinstein, od dziecka wychowywany wrd wspaniaych ludzi. Oczywicie, bardzo wane s te charakter i postawa, niemniej obcowanie
28 Por. np. M. E. Porter, M. R. Kramer, Creating Shared Value, Harvard Business Review, 01-02.2011 29 Zob. m.in. inicjatyw http://www.opencongress.org/
53
z inspirujcymi postaciami uwalnia niesamowite pokady energii. To kolejny argument za tym, aby wspiera procesy nawizywania i utrzymywania relacji.
za technologicznych i koncepcji biznesowych, a na ich bazie zbudowano wiele firm. Projektujc nowe kampusy, warto uwzgldnia podstawowe zasady architektury wspomagajcej generowanie i przepyw wiedzy. Umiejtne poczenie otwartych przestrzeni biurowych z kameralnymi zaktkami, przeszklenia, odpowiednio zaaranowane kawiarnie, dobrze dobrane kolory czy nawet
czy mona nie tylko ludzi. Coraz czciej mamy do czynienia z fuzjami firm czy nawet caych bran. Przedstawiciele firmy Platige Image na swojej brany dowiadczaj integracji brany kreatywnej: przenikania si i wzajemnego wykorzystywania rnych pomysw. Ma to oczywicie dobre i ze strony warto nauczy si y w rodowisku cigych zmian i braku trwaych struktur. Twrzmy przestrzenie spotka Prof. Mirosaw Miller wspominajc swoje dowiadczenia z pobytu w Finlandii, przywouje motto: innowacje rodz si w miejscu przypadkowych spotka mdrych ludzi. Sami mdrzy ludzie nie wystarcz naley stworzy im sytuacje i miejsca do kreatywnych spotka. Mog to by to spotkania przypadkowe, jak np. podczas podry kolejk z kampusu uniwersyteckiego w Helsinkach do odlegego o kilka kilometrw parku technologicznego , na przystanku autobusowym czy w przytulnej kawiarni. Dr Janusz Marszalec dodaje, e w centralnym budynku parku technologicznego Technopolis w Oulu, mieszczcym si o kilka minut drogi od uniwersytetu i o krok od centrum badawczego VTT, jest kantyna, w ktrej codziennie jadaj razem obiady przedstawiciele nauki i biznesu. To tu powstao wiele nowych, zaawansowanych na skal wiatow, rozwi-
Czsto sami zainteresowani tworz wasne miejsca spotka. Szczeglnie efektywne (na wiecie) okazuj si przestrzenie co-working, miejsca spotka hakerw (hackerspaces) i tzw. centra przyszoci (future centers). Przestrzenie co-working to miejsca, w ktrych wolni strzelcy mog wynaj biurka na godziny. Model szczeglnie atrakcyjny dla osb, ktre wykonuj prac samodzieln, musz minimalizowa koszty i jednoczenie chc wyranie
Budujmy z gow
54
oddzieli ycie prywatne od zawodowego. S to bardzo czsto osoby przedsibiorcze, kreatywne i niezalene. Okazuje si, e ich nawet przypadkowe spotkania w przestrzeniach co-working owocuj wietnymi pomysami na nowe przedsiwzicia lub po prostu dobrymi relacjami. Pamitajmy, e innowacje rodz si w miejscach przypadkowych spotka mdrych ludzi Hackerspaces to z kolei miejsca spotka osb, ktre doprowadzaj technologie do maksimum ich moliwoci. To silny midzynarodowy ruch (www.hackerspaces.org), w Polsce dopiero raczkujcy. W miejscach tych pasjonaci technologii, w bardzo rnym wieku, spotykaj si, by wsplnie realizowa, czsto bardzo zaawansowane, projekty technologiczne. Warto podkreli projektowy charakter wsppracy i zwrci uwag na orientacj tych zespow na efekt kocowy, a nie koncepcje. Dziki spotkaniom w takich miejscach ludzie nie tylko rozwijaj swoje pasje, ale te ksztatuj konieczn dla innowacji umiejtno zamiany idei w konkret. Inn ciekaw inicjatyw s tzw. szkoy start-upw (ang. start-up schools). To czsto finansowane przez aniow biznesu inicjatywy tworzce niskokosztowe, czsto prymitywne warunki dla rozwoju pomysw biznesowych na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Przykadem tego typu inicjatywy jest na wiecie np. fundusz www.ycombinator.com, w Polsce za inicjatywa przedsibiorcy internetowego Rafaa Agnieszczaka: http://www.startupschool.pl/. Warto rzuci okiem na zespoy, ktre realizoway tam pomysy w 2010 r.: http:// www.startupschool.pl/zespoly/2010/. Ciekawym portalem zrzeszajcym start-upowcw jest te http://mamstartup.pl/.
Innymi godnymi polecenia miejscami spotka s tradycyjne wydarzenia gromadzce kreatywnych ludzi. Naszym zdaniem na uwag zasuguj w szczeglnoci: 1. Hackatony - maratony programistw, ktrych celem jest w cigu 23 dni w wielu rwnolegle pracujcych grupach rozwizanie jakiego problemu bd stworzenie nowego oprogramowania. Wicej informacji na: http://en.wikipedia.org/wiki/ Hackathon 2. 3. Aula Polska: http://aulapolska. pl/ Open Coffee: http://opencoffee.ning.com/, w Polsce za: http://www.meetup.com/opencoffee/Warsaw-PL/ Start-up weekend: http:// warsaw.startupweekend.org/.
4.
Spotyka si mona rwnie w Internecie Nie zapominajmy, e w dzisiejszych czasach Internet jest coraz popularniejszym miejscem nawizywania nowych znajomoci czy spotykania interesujcych ludzi. Zainteresowanym, oprcz dedykowanych grup na portalach typu facebook. com, rekomendujemy: 1. www.innocentive.com jeden z popularniejszych na wiecie portali, na ktrych due organizacje ogaszaj konkursy na rozwizanie ich ywotnych problemw (w szczeglnoci technologicznych), oferujc w zamian atrakcyjne nagrody, natomiast innowatorzy mog sprbowa swych si w rozwizaniu realnych wyzwa; 2. www.openideo.com system zbliony do innocentive.com
55
3.
http://foresight.breakthroughstocures.org stworzony przez Institute for the Future (z siedzib w Palo Alto) silnik mikroprognoz generowanych przez tysice uytkownikw systemu.
Twrzmy efektywne klastry Koncepcja tworzenia efektywnych klastrw wiedzy, technologii czy branowych jest bardzo dobrze znana praktycznie wszystkim osobom zajmujcym si innowacyjnoci. Koncentracja na ograniczonej przestrzeni wsppracujcych ze sob firm i instytucji zajmujcych si zblion dziaalnoci czsto generuje nowe pomysy i sprzyja tworzeniu in-
n kluczowy Zidentyfikujmy jede Wspierajmy dla Polski klaster. ystemy. Nie ju dziaajce ekos decyzjami twrzmy klastrw administracyjnymi
nowacji. Joerg Sievert wskazuje Stany Zjednoczone jako przykad kraju, ktry zidentyfikowa i skutecznie wspiera dwa klastry generujce innowacje na masow skal. Polsce doradza zidentyfikowanie jednego, ale kluczowego dla przyszoci gospodarki.
ZidentyfikujWspierajmy oddolne tworzenie si my jeden kluczowy dla Polski klaster. klastrw, ktre powstaj bez pomocy Wspierajmy ju publicznej, w oparciu o przewagi dziaajce ekosys(najlepiej globalne) ujawnione na temy. Nie twrzmy warunkach rynkowych klastrw decyzjami administracyjnymi Zdaniem Voytka Siewierskiego w Anil Hansjee podkrela konieczno tworzenia kompletnych ekosystemw biznesu i innowacji. klastrach bardzo istotna jest blisko geograficzna. Tom Perking, twrca funduszu Kleiner Perkins (http://
56
www.kpcb.com/), inwestuje tylko w firmy, ktre maj swe siedziby w promieniu 10 mil od jego biura bo jedynie wtedy moliwe jest realne zarzdzanie. W Dolinie Krzemowej funkcjonuje cay ekosystem innowacji i biznesu; jest tu dostp do kapitau, infrastruktury, dobrych zespow zarzdzajcych i usug niezbdnych do prowadzenia firm (np. firm prawniczych, usug ksigowych, doradcw podatkowych etc.). Wana jest te blisko Uniwersytetu Stanford. Dr Janusz Marszalec dodaje, e podobnej konfiguracji, tworzonej na wzorcach amerykaskich, swj sukces zawdzicza take fiskie Oulu, zwane czsto Krzemow Dolin Pnocy.
blicznego w rozwj innowacyjnoci wskazuje dziaalno Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Proponuje adaptacj mechanizmw wsparcia rynkw kapitaowych przez EBOiR przez polskie instytucje odpowiedzialne za rozwj innowacji. Innowacje rozwijaj si nie tylko w miejscach spotka pasjonatw czy klastrach, ale te w centrach zlokalizowanych na obszarach transgranicznych. Profesor Mirosaw Miller wskazuje jako przykad Einhoven Brainport powstay w 2003 r. trjkt wiedzy zlokalizowany pomidzy Aachen (Niemcy), Leuven (Belgia) i Eindhoven (Holandia) (http://www. elat.org/). To niesamowicie kreatywne miejsce jest obecnie jednym z najprniejszych orodkw transferu technologii w Europie.
Bardzo wane jest te umidzynarodowienie i otwarto Doliny Krzemowej, czego dowodem jest fakt, e Czy np. trjkt DreznoWroponad poowa prezesw dziaajcych cawBrno nie dysponuje wystartam firm urodzio si poza Stanami czajcym potencjaem, ktry mgby Zjednoczonymi. Nic wic dziwnego, wygenerowa rodkowoeuropejski e do Doliny Krzemowej przenosi brainport? swoje siedziby wiele firm, nawet z dalekich krajw (np. zatrudniajcy 150 pracownikw HelloSoft z Trjkt Eindhoven-Leuven-Aachen Indii). W Dolinie Krzemowej nie mwi si o innowacyjnoci.Tam si j po prostu robi. Szczeglnie cenna jest moliwo spotkania najlepszych ludzi z bardzo rnych wiatw przedstawicieli wielkich korporacji, funduszy inwestycyjnych, ale take w o l -
Na powierzchni ok. 14 tys. km kwadratowych trjkta EindhovenLeuvenAachen mieszka 5,9 mln mieszkacw. 20% z PKB regionu na poziomie ok. 160 mld EUR jest generowanych w branach wysokich technologii i opartych na wiedzy. Wydatki na badania i rozwj wynosz ok. 4 mld EUR rocznie, co stanowi ok. 2,5% PKB tego obszaru.
Miejsca spotka to nie wszystko. Nic tak nie ksztaci jak podre. Dlatego, wzorem Irlandii (por. www.enterprise-ireland.com), proponujemy wspieranie podry zagranicznych polskich przedsibiorcw (w szczeglnoci MP, ggdzie innowacyjno jest wci na bardzo niskim poziomie). Rekomendujmy im miejsca i potencjalnych partnerw do odwie-
57
Obrazek inspirujcy
dzenia, pomagajmy pokry koszty transportu, dobrych hoteli, opat konferencyjnych. Pommy im zobaczy i pozna wiat oraz nawiza owocne relacje midzynarodowe.
latach powrcili do Polski. Ich nadal aktywne kontakty zagraniczne oraz bogate dowiadczenia mog by bardzo cenne. Pamitajmy, e dla naszych pomysw biznesowych Polska powinna by pasem startowym, a nie celem samym w sobie. Polska powinna by pasem startowym dla naszych pomysw biznesowych, a nie celem samym w sobie Uczmy pomysodawcw i inwestorw rozmawia Szczeglnym rodzajem pocze s relacje pomidzy pomysodawcami i inwestorami. Okazuje si, e wiele dobrych poPolska powinna mysw nie znajduje by pasem wsparcia z powodu braku zrozumienia: startowym oczekiwa ze strony dla naszych inwestora przez pomysw pomysodawc, oraz istoty pomysu na biznesowych, a biznes przez inwenie celem samym stora.
W efekcie inwestorzy krytykuj brak komunikatywnoci oraz mylenia kategoriami wartoci rynkowej wrd pomysodawcw, Nie do przecenienia jest te ponatomiast twrcy pomysu traktuj tencja tkwicy w inwestorw Efektywne zagranicznych przyjajako zbyt inwacioach Polski. Mowa sieci relacji s zyjnych, zaintu nie tylko o ogrom- krytycznie wane dla teresowanych nej polskiej Polonii, umidzynarodowienia jedynie robieale te o wszystkich niem pienidzy osobach w szczeglny polskich wynalazkw, krwiopijcw. produktw i usug sposb zwizanych z W efekcie, Polsk (np. wizami inwestorzy kryrodzinnymi czy miymi wspomnieniami). Takich polskich tykuj brak komunikatywnoci oraz ambasadorw trzeba identyfiko- mylenia kategoriami wartoci rynwa i starannie podtrzymywa rela- kowej wrd pomysodawcw, twrcy pomysu traktuj za inwestorw cje z nimi. jako zbyt inwazyjnych, zainteresoWarto te zaprasza do wspwanych jedynie robieniem pienidzy pracy globtroterw, ktrzy po wielu
w sobie
59
krwiopijcw.
Polscy pomysodawcy nie zdaj testu windy: nie potrafi w 30 sekund przekaza inwestorowi istoty swojego pomysu na biznes
Misja administracji Jak rozwi- publicznej: tworzy za ten istotny, warunki, a przede wbrew pozorom wszystkim: nie problem? Propoprzeszkadza nujemy:
W przedstawionej wyej diagnozie wskazano wiele obszarw, w ktrych niezbdne s dziaania w celu poprawy innowacyjnoci naszego kraju. W pierwszej kolejnoci rzd po-
1. Sesje coachingowe dla pomysodawcw, ukazujce punkt widzenia i system wartoci inwestorw oraz trudn drog, jak trzeba przej od szerokiego pomysu do jego 30-sekundowego streszczenia (tzw. test windy). Sesje takie powinny oferowa take szkolenia z autoprezentacji oraz komunikacji interpersonalnej; Wspieranie spotka inwestorw z pomysodawcami. wietnym przykadem jest polskie Pitch Rally: http://pitchrally. com/; Akcje pod haslem: pienidze to nie wszystko, wskazujce na pozafinansowe metody wsparcia pomysodawcw przez inwestorw.
2.
3.
Pienidze to nie wszystko Inwestor, oprcz nich, moe zaoferowa te swoj sie relacji, wiedz i dowiadczenie, mark oraz mentoring
60
nia nie tylko wydatkowane kwoty, jej utworzeniem, prowadzeniem i ale te znaczenie tych wydatkw dla zamkniciem. Dlatego kady powiinnowacyjnego rozwoju kraju. nien mie moliwo byskawicznego TTrzeba te lepiej wykorzysta zaoenia firmy, bez wychodzenia z istniejc infrastruktur (kilkuset) domu, za pomoc trzech klikw myinstytucji wspierania innowacji oraz szy lub touchpada: Po pierwszym kliku mam zaatwione wszystkie formalnoci Monitorujc w BUZGUS-ie (banku, Urzwydatkowanie dzie Skarbowym, ZUS i GUS).
intensywniej promowa istotno i rozwija rozumienie zagadnie ochrony prawa wasnoci intelektualnej. To filary innowacyjnych gospodarek. Warto te zacz uczy si na bdach i sukcesach innych ,powoujc do ycia agend odpowiedzialn za badania nad innowacyjnoci gospodarki. Rekomendujemy jako wzr szwedzk agend rzdow VINNOVA (szczegy na http://www.vinnova.se/en/) koordynujc badania nad innowacyjnoci szwedzkiej gospodarki oraz najlepszymi wiatowymi praktykami w tym obszarze. Efekty to dziesitki wartociowych raportw oraz wykorzystanie potencjau diaspory szwedzkiej na wiecie (cz raportw powstaje we wsppracy z badaczami i przedsibiorcami szwedzkimi dziaajcymi poza Szwecj).
Po drugim kliku wprowadzony opis tego, czym firma chce si zajmowa trafia do baz danych biznesowych, eby inni si o tym dowiedzieli i mogli nawiza wspprac. Po trzecim kliku nowo upieczony przedsibiorca ma dostp do mentora (osoby dowiadczonej w biznesie), ktry moe go wesprze rad i kontaktami.
Trzyklik powinien kosztowa niewiele, np. 100 zotych w przypadku dziaalnoci gospodarczej. Wprowadzenie trzyklika powinno zosta tak przeprowadzone, eby nie narusza bezpieczestwa obrotu gospodarczego.
61
Piotr Sienkiewicz podaje Naley wspiera silne sektory, ale przykad Kanady, nie kosztem sabszych. Waciciele gdzie zbyt silne finansowanie firm firmy Platige Image proponuj, by adinnowacyjnych przez pastwo obni- ministracja publiczna sama aktywnie yo wymogi finansowe i jakociowe identyfikowaa firmy, ktre osigny i w efekcie spowodowao ucieczk sukces (np. firmy, ktre maj udzia funduszy VC z kraju. Jego zdaniem eksportu kilkukrotnie wikszy ni twarde finansowanie, rednia w brany), i akgdzie waciciel wyci- Zalegalizujmy tywnie pomagaa tym ska z firmy od samego dopalacze dla firmom w ekspansji pocztku maksimum (wsparcie bez wypeniawartoci (w obszarze prawdziwych nia wnioskw). Tak potwardzieli procesw, wartoci winno dziaa pastwo oferowanej dla klienta przyjazne innowacyjnym czy inwestora) podnosi firmom. Dr Janusz Markonkurencyjno. Zbyt atwe warunki szalec dodaje, e w Finlandii tak na starcie j zabijaj. funkcj peni naukowcy, wsppraMarcin Hejka rekomenduje pod- cujcy obligatoryjnie z firmami ze niesienie bariery wejcia na polsk swoich dziedzin, znajcy je dobrze i gied New Connect. Obecnej sta- realizujce wsplnie z nimi projekty, je si on rynkiem firm, ktre dziki w ktrych cz budetu badawczeatwemu finansowaniu ominy faz go jest finansowana ze rodkw puVenture Capital (VC) i, bez presji na blicznych. wynik od samego pocztku, czsto generuj straty. W efekcie New Connect traci swoj reputacj. Tomasz Czechowicz rwnie sugeruje niezbyt silne wsparcie na pocztku dziaania firm innowacyjnych. Jako kraj, ktry popeni bdy podobne do Kanady, wskazuje Niemcy. Wsparcie jest pomocne tylko wtedy, gdy stymuluje rozwj. Trzeba te wprowadzi efektywAnil Hansjee i Voytek Siewierski podkrelaj, e rzdy czsto daj pienidze nie tym, ktrzy powinni je otrzyma; wsparcie innowacyjnoci
ny system wykorzystania ulg podatkowych na inwestycje w innowacje. Piotr Sienkiewicz jako przykad takiego wsparcia przez sektor publiczny wskazuje norweski system Skattefunn (OECD Reviews on Innovation Policy, Norway, 2008) lub program rzdowy Yozma w Izraelu (http:// en.wikipedia.org/wiki/Venture_capital_in_Israel). W Norwegii zwraca si zapacony podatek w wysokoci wydatkw poniesionych na innowacje (w przypadku inwestycji wikszych ni podatek nawet si dopaca).
62
pyn wsparcie. Rekomenduj wczenie dowiadczonych zawodowcw w proces decyzyjny dotyczcy udzielania wsparcia.
najlepszych wzorcw dla Polski. W szczeglnoci trzeba oceni na ile czynniki, ktre doprowadziy do powstania Silicon Wadi w Izraelu, s powtarzalne w Polsce, przy odpowiedniej koncentracji rodkw i umysw.
63
wiadczenia powinien by zastpiony wymogiem pokazania innowacyjnoci proponowanego rozwizania. W przypadku gdy zlecenie trafi do duej firmy, powinien by wprowadzony wymg, e istotny procent tego zlecenia bdzie wykonany przez maego innowacyjnego podwykonawc, niepowizanego kapitaowo z du firm, ktra wygraa przetarg.
Anil Hansjee mocno rekomenduje zmian systemu zamwie publicznych, tak aby zamwienia te w duej czci trafiay do nowych, maych firm innowacyjnych. Regulacje prawne powinny zmusza administracj publiczn do takiej specyfikacji zamwie publicznych, eby znaczcych procent trafia do maych firm innowacyjnych. Sowo innowacyjnych nie oznacza, e firmy musz mie setki patentw; chodzi tu o takie firmy, ktre proponuj
64
moment, mona byo rzuci do akcji wielkopolskich hakerw. Dlatego te nowa strategia innowacyjnoci Polski powinna przewidywa dziaania oddolne, ktre pojawi si we waciwym, cho trudno przewidywalnym, miejscu i czasie i bd prowadziy do sukcesu.
Opracujmy i wdrmy sensown strategi Maciej Adamkiewicz dodaje, innowacyjnoci w oparciu e strategie sektorowe powinny o najsilniejsze uwzgldnia speSprawdmy, w brane cyfik branow. czym jestemy Przykadowo, MiniVoytek Siewierski lepsi od innych sterstwo Zdrowia twierdzi, e strategia powinno w swej innowacyjnoci postrategii mie wpiwinna wynika ze strategii rozwoju sany rozwj krajowego przemysu kraju. farmaceutycznego. Marcin Hejka dodaje, e powinna ona uwzgldnia nasze zidentyfikowane przewagi konkurencyjne. Tak przewag moe by wieloletnia tradycja brany elektronicznej (wikszo, jeli nie wszystkie, komercyjnie wdroonych technologii produkcji pprzewodnikw wykorzystuje metody opracowane przez Polakw). Waciciele firmy Platige Image wskazuj te bran kreatywn, w szczeglnoci animacj i postprodukcj, jako dziedzin o ogromnym potencjale rozwoju w Polsce. Tomasz Czechowicz i prof. Andrzej Jajszczyk dodaj do tego zestawienia brane: outsourcingu usug, finansow, technologii medycznych, i wybrane dziedziny IT. Dr Janusz Marszalec wskazuje, e swoj strategi innowacyjnoci, pomimo dotychczasowych midzynarodowych sukcesw, cakowicie redefiniuje Finlandia. Uwzgldniajc trendy wewntrzne i globalizacj kraj ten wyznacza dla siebie nowe obszary najbardziej perspektywicznej aktywnoci. Strategiczne decyzje infrastrukturalne mog mie ogromny wpyw na innowacyjno gospodarki Edwin Bendyk podkrela ogromn rol infrastrukturalnych decyzji strategicznych dla rozwoju nowych innowacyjnych sektorw biznesu. Decyzje o metodzie modernizacji polskiego sektora energetycznego mog rozwin jedne, a zabi inne gazie przemysu. Dlatego proponuDecyzje jemy, by do oceny strategiczne skutkw regulacji w skali kraju (OSR) kadego aktu prawnego wprowapowinnimy dzi obowizkow ocenia, analiz wpywu tej uwzgldniajc regulacji na innowacyjno Polski. ich wpyw na
Identyfikacji przewag konkurencyjnych Polski nie powinni dokonywa urzdnicy, tylko zesp doradczy skadajcy si z ludzi z bizuki, ktrzy maj za sob sukcesy na arenie midzynarodowej. Wszelkie kierunkowe decyzje z obszaru wsparcia innowacyjnoci powinny by albo inicjowane albo opiniowane przez ten zesp doradczy.
innowacyjno Bendyk zauwaa te pewne efekty gospodarki odroczone. Pozytywn spucizn epoki Gierka s silne innowacyjne klastry branowe,
Raport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
65
takie jak dolina lotnicza w Rzeszowie, czy te cae brane, takie jak elektronika, farmacja czy chemia. Jednak pytanie: Czy model takich dugofalowych inwestycji bdzie efektywny w dzisiejszym wiecie? jest pytaniem otwartym. Horyzont strategii innowacji powinien zosta wyduony; dobrym punktem wyjcia jest dokument Polska 2030. A jak robi to inne kraje? Tomasz Czechowicz jako przykady strategii innowacyjnoci duych krajw wskazuje Niemcy i Japoni, gdzie naturalnymi czynnikami rozwoju innowacji s due przedsiwzicia przemysowe. W Japonii s to technologie elektroniczne (np. ekrany LED), w Niemczech: przemys samochodowy, handel detaliczny i zielona energia. W Polsce tak lokomotyw moe by np. KGHM. Marcin Hejka jako przykad wertykalnej polityki innowacji podaje Rosj, gdzie zdecydowanie postawiono na nanotechnologie w oparciu o zidentyfikowane wczeniej przewagi komparatywne. Przykadem jest firma w 100% publiczna firma RosnaWykorzystajmy no (www.runajwiksze firmy jako snano.com), zaangaowalokomotywy innowacji na w ok. 100 projektw nanotechnologicznych o cznej inwestycji na poziomie 8 mld USD, z czego ok. 3,5 mld USD pochodzi z Rosnano31. Efekty ju s interesuj31 Kari Liuhto, Rosnano and Skolkovo are Russias best innovation promoting measures, but they are not enough to modernise Russia as a whole, Baltic Rim Economies, 23.6.2010, http://www.tse.fi/FI/yksikot/erillislaitokset/pei/Documents/BRE2010/BRE%203-2010/ BRE_4_2010_25_26.pdf
ce wytworzono tam np. materiay do krycia biurowcw, ktre si nie brudz i dostosowuj do nasonecznienia.
66
Obrazek inspirujcy
1. 2.
Owiata i edukacja; Kultura przedsibiorczoci (niedajcy si skopiowa fenomen kulturowy); Cige zagroenie konfliktem zbrojnym czyli funkcjonowanie w rodowisku zblionym do biznesowego: a. b. c. d. wiesz, e yjesz w niebezpiecznym rodowisku, znasz swoich wrogw musisz paranoicznie walczy o swoich klientw, i konkurowa z konkurentami; Przydzielanie bardzo odpowiedzialnych zada ju w modym wieku. Przykad: jednostk odpowiedzialn za komunikacj wojskow caej armii izraelskiej odpowiada 23-latek (w Stanach Zjednoczonych funkcj tak peni osoba w wieku 60. lat); Efektywne wsparcie innowacji przez system rzdowy Yozma.
rol suebn. W Finlandii wiodcy naukowcy nie s opacani z grantw badawczych, lecz z budetu uczelni lub instytucji naukowo-badawczych. Otrzymuj za to silne wsparcie ze strony uczelni, np. wysok pensj, wczesny tytu profesora (o jakoci i utrzymaniu pozycji decyduje pniejsza aktywno), dostp do podstawowej infrastruktury i wsparcia osobowego (cho minimalnego: dla nowego profesora 1 asystent i 1 sekretarka na etatu). Aby utrzyma pozycj, naukowcy musz wykaza si wynikami bada i publikacjami na poziomie wiatowym, a to moe zagwarantowa jedynie duy, dynamiczny zesp badawczy o solidnym budecie. Rol naukowca-przywdcy jest wic budowanie zespou, ktry pozwoli mu na utrzymanie wysokiej pozycji i na to wanie przeznaczane s pienidze z grantw. W efekcie powstaj silnie zintegrowane zespoy badawcze zarzdzane przez najwyszej klasy liderw (szkoy profesorw).
3.
4.
5.
Finansowanie bada stosowanych? Tak, ale pod warunkiem pozyskania dofinansowania z przemysu
Finansowanie bada stosowanych w Finlandii opiera si na konsorcjach naukowo-przemysowych. Projekty, ktrych celem jest opracowanie konkretnego rozwizania, otrzymuj ok. 50% dofinansowania z budetu Pastwa, pod warunkiem jednak, e pozostae 50% inicjatorzy projektw uzyskaj ze rde zewntrznych. Naukowiec inicjator projektu, aby zdoby te 50%, musi zorganizowa
68
konsorcjum, w skad ktrego wchodz zwykle: 1. jednostka badawcza zajmujca si badaniami stosowanymi jako lider, realizator bada, przekadajcy idee na rozwizania i produkty; 2. jednostka badawcza zajmujca si badaniami podstawowymi jako konsultant, do ktrego wiedzy mona si w projekcie odwoa; partnerzy biznesowi: wykonawcy czci bada a jednoczenie klienci i beneficjenci wynikw bada. Partnerw biznesowych musi by kilku, dobranych tak, aby gwarantowali oni komercjalizacj wynikw; w efekcie kady z nich finansuje tylko kilka procent budetu projektu (minimalizacja ryzyka), majc jednoczenie prawo do wycznoci uywania wynikw bada na swoim polu eksploatacji.
3.
ej systemie jest to, e badania mog by inicjowane przez naukowcw posiadajcych dobry pomys. Podobny model realizuje obecnie polskie Narodowe Centrum Bada i Rozwoju (NCBiR), przy czym pomysy na badania stosowane musz adresowa potrzeby polskiej gospodarki ogaszane w konkursach. Proponujemy rozszerzenie tego modelu finansowania na pomysy inicjowane przez naukowcw i/lub przemys. Tomasz Czechowicz podkrela, e firmy, np. z brany IT, s zainteresowane tego typu badaniami: w chwili obecnej minimalizujc ryzyko nie tworz rozwiza, na ktre nie ma zapotrzebowania na rynku, niemniej pomysy na innowacyjne rozwizania maj i chtnie skorzystayby ze wsparcia ze strony nauki. Dodatkowo dr Janusz Marszalec rekomenduje konsolidacj sektora bada naukowych tak aby dostp do wiedzy i infrastruktury by atwy dla wszystkich rodzajw biznesu. Dzi jest on bardzo utrudniony, zwaszcza dla firm z sektora MP, gdzie rodzi si wiele innowacyjnych koncepcji i Potrzebujemy gdzie pomoc naukowa jest fiskiego niezwykle potrzebna. ZBIRA Marcin Hejka proponuje wykorzystanie dowiadcze amerykaskiego systemu Small Business Innovation Research (SBIR; www.sbir.gov) do budowy efektywnego systemu wspierania innowacyjnoci. W uproszczeniu system dziaa w nastpujcy sposb: (1) Naukowiec zgasza pomys na badania, ale nie jest jeszcze pewny, czy to ma sens. Dostaje od 50 tys. do 150 tys. USD na studium wykonalnoci (feasibility study). (2) Przychodzi po p roku i mwi, e sprawdzi pomys i ma on sens, ale nie wie jeszcze, czy technologia si sprawdzi. Dostaje od 500 tys. do 1 mln USD na zroRaport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
Dziaalno taka przynosi korzy praktycznie kadej ze stron. Naukowcy ucz si rozumie punkt widzenia partnerw biznesowych, motywowa ich do innowacji, rozmawia i przekonywa do nowych przedsiwzi dla obustronnych korzyci (wyzwania biznesu czsto s inspiracj nowych bada). Przedstawiciele firm aktywnie uczestniczy w pracach naukowych (ucz si i wczenie zdobywaj wiedz potrzebn do szybkiego wejcia na rynek z innowacjami). Ponadto wsppracujc z naukowcami, ktrzy czsto jed za granic (projekty, konferencje), maj, poprzez ich relacje, dostp do najnowszej wiatowej wiedzy: Co nowego? Co si udaje? Co nie wychodzi? Kreowane s nowe relacje i pomysy na przysze dziaania. Istotne w przedstawionym wy-
69
bienie prototypu. (3) Przychodzi po p roku i mwi, e prototyp dziaa. Wtedy pracownicy SBIT kieruj go do funduszy VC, ktre dziki obnionemu ryzyku (jest ju dziaajcy prototyp) chtniej inwestuj w pomys na tym etapie rozwoju. W efekcie sektor publiczny minimalizuje ryzyko, dzielc innowacyjny projekt na etapy, docelowo za odzyskuje pienidze w postaci zapaconych od zysku podatkw. Potrzebujemy fiskiego ZBIRA Warto podkreli, e w program SBIR zaangaowane s rne sektory amerykaskiej gospodarki: wsparcia MP, zdrowia, NASA, energii, rolnictwa, edukacji, transportu czy obrony (por. np. http://www.acq.osd.mil/ osbp/sbir/siteindex/index.htm#fedlinks). Motorem innowacyjnoci w USA jest od wielu lat sektor zbrojeniowy. Krtki opis funkcjonowania modelu w Departamencie Obrony mona znale na stronie: http:// www.dodsbir.net/about/about.htm.
larna, niemniej trzeba j powtarza a do skutku. Bez tego nie rozwiemy problemu absolwentw studiw wyszych, ktrzy nie mog znale adnej pracy. Nie moe by tak, e do zawodu pracownicy s douczani
Trzeba uruchomi procesy transferu wiedzy pomidzy nauk i biznesem (bizuk) zacz za od programw nauczania
dopiero na stanowisku pracy. Konieczna jest lepsza i silniejsza integracja programw nauczania z praktykami zawodowymi; biznes powinien mie realny wpyw na programy dydaktyczne. Uczelnie powinny te, o czym ju pisalimy wczeniej, na wszystkich kierunkach studiw obowizkowo uczy tego, jak zaoy i prowadzi wasn firm.
Wsparcie tworzenia organizacji, ktre yj z transferu wiedzy, rekomenduje te prof. Mirosaw Miller. Nauk i biznes powinno si czy Przykadem tego typu inicjatyw jest z kultur. rodowiska te powinny si ITmed sp. z o.o. (http://www.it-med. wzajemnie przenika eu) spka wyroi inspirowa. Niesa z regionalnego Nauka i biznes jako przy okazji klastra technolopotrzebuj kultury Richard Berkely gicznego, oferujca wskazuje, e Warjak powietrza wdroenia technoszawa, jako jedyna logii informatyczstolica Europy, nie nych wspomagajposiada wielkiej filharmonii Nauka cych zarzdzanie, w szczeglnoci w sektorze zdrowia. ITmed z niewiel- i biznes potrzebuj kultury jak pok kadr wasn, ale siln sieci relacji wietrza. posiada ju oddziay we Wrocawiu, Warszawie i Gdasku, a dziaa na terenie caego kraju. Zdaniem Anila Hansjee uczelnie wysze powinny lepiej dostosowywa swoje programy nauczania do potrzeb biznesu. Teza prosta i popu-
70
4.
spada o ok. 40% w Stanach Zjednoczonych, natomiast w Unii Europejskiej a o blisko 70%. Trend ten jest szczeglnie silny zwaszcza wrd funduszy Early Stage (finansujcych pomysy na wczesnym etapie rozwoNa pocztek kilka obserwacji do- ju) ten sektor praktycznie zamar. tyczcych efektywnoci i metod dzia- W konsekwencji finansowanie startania funduszy inwestycyjnych. -upw znaczco si zmniejszyo, jest coraz trudniej Joerg Sievert: SAP VenRynek funduszy o pienidze na tures spotyka si z 900 Early Stage rozwj. pomysodawcami rocznie. Inwestuje w 10 pomysw. Z tego rednio 30% upada, 4050% przeywa, 2030% generuje due zyski. W przypadku bardziej ryzykownych funduszy Seed Capital udaje si 1 pomys na 50.
Jest coraz trudniej Ale to dobrze. Czyli Polska, Europa i wiat okiem inwestorw
Podobne statystyki podaje Voytek Siewierski. Jego zdaniem fundusze Venture Capital inwestuj w ok. 1% pomysw, z czego i tak 30% traci pienidze. Miar efektywnoci inwestycji jest wewntrzna stopa zwrotu (IRR) lub multiplikacja wyjcia z inwestycji. Wskaniki te zale oczywicie od brany, niemniej generalnie dla funduszy VC multiplikacj na poziomie x 3 uznaje si za sab. W przypadku funduszy Early Stage 1/3 firm bankrutuje, 1/3 ma mnonik x 3, za 1/3 wicej ni 3. Przykady duych sukcesw to np. www.youtube.com z mnonikiem x 1000 czy BECEEM Communication z IRR na poziomie 400% (inwestycja trwaa ptora roku). Na efektywno funduszy inwestycyjnych mia, oczywicie, wpyw ostatni kryzys na rynkach finansowych. Joerg Sievert mwi, e w cigu ostatnich kilku lat liczba funduszy
We d u g Voytka Siewierskiego w Europie jest atwiej ze wzgldu na mniejsz ni w Stanach Zjednoczonych liczb nowych pomysw pozyska finansowanie na rozwj pomysu. Rynek w USA jest duo trudniejszy, bardziej konkurencyjny. Skoro atwiej w Europie o pienidze, to chyba lepiej? Nic bardziej mylnego. Piotr Sienkiewicz podaje przykady Kanady i Niemiec, gdzie zbyt Europa: mniej atwe finansowanie pomysw, atwiej obniyo konkurencyjno nowo o pienidze Tylko powstaych firm. co dalej? Cytuje przy tym Klausa Kinkela, ktry niedawno powiedzia, e Niemcy maj obecnie najbardziej nowoczesn gospodark XIX-wieczn W Kanadzie atwe finansowanie firm przez pastwo obniyo wymogi finansowe i jakociowe dla inwestycji. Efektem byo wycofanie si z tego
71
bucji.W Stanach Zjednoczonych wiele innowacji jest generowanych przez Warunkiem sukcesu firmy jest mae i rednie firmy. Silnym testem twarde finansowanie od samego podla start-upw jest osignicie sukcecztku su w Dolinie Krzemowej. Jest tam Venture Capital w Niemczech ogromna konkurencja, ale te wszystW Niemczech w latach 19962000 rzd postanowi wspiera finansowo kie niezbdne do fundusze Venture Capital. Fundusz mg otrzyma jednorazowe dofinanrozwoju czynniki: sowanie o wartoci do 1,5 mln DM. Przykadowa inwestycja wygldaa dostp do kapitau, dobrych zespow nastpujco: Fundusz inwestowa 0,5 mln DM, otrzymywa pozostae 0,5 zarzdzajcych, inmln DM jako niskooprocentowan poyczk. W sytuacji, gdy inwestycja frastruktury i usug okazywaa si rentowna, rzd zwraca dodatkowo 50% inwestycji funduszu. (ksigowych, doradW efekcie w 1 mln DM inwestycji kapita zagroony ryzykiem wynosi cw podatkowych, jedynie 250 tys. DM wietna sytuacja dla funduszu. firm prawniczych Schemat ten funkcjonowa w latach 19962000. Skorzystao z niego 450 etc). kraju wielu funduszy VC. Europa, znw cytujc Voytka Siewierskiego, ma due problemy z innowaMora jest prosty: warunkiem cyjnoci z powodu nieelastycznego sukcesu dla firmy, mierzonego durynku pracy, wysogoterminowym kiego opodatkowawzrostem i od- Warunkiem sukcesu nia innowacyjnoci pornoci na firmy jest twarde oraz sabych zwiztwarde reguy gry finansowanie od kw uczelni z biznerynkowej, jest samego pocztku sem. Marcin Hejka twarde finansowawskazuje te na chonie od samego por strategi lizbocztku. Wyciskajcy maksimum warsk, bardzo krytykujc cel wydatkw toci inwestor (w obszarach procesu na BiR na poziomie 3% PKB. Jego zdaczy wartoci oferowanej klientowi) niem Europa traci dystans do wiata wzmacnia firm i podnosi jej konkudlatego, e produkcja wci ucieka do rencyjno. Chin, usugi uciekaj do Indii, innowaJakie firmy generuj innowacje? cje za do Stanw Zjednoczonych. Zdaniem Voytka Siewierskiego w Ja- Niewiele pozostaje w Europie ponii najbardziej innowacyjne s due Anil Hansjee wskazuje na intefirmy, co jest wynikiem wysokich naresujce rnice kulturowe Europy rodkowo-Wschodniej i Zachodu, Najlepszym testem dla modej firmy np.: rosyjscy inynierowie preferuj jest sukces w Dolinie Krzemowej. cis hierarchi lubi, gdy kto im Konkurencja jest tam ogromna, ale daje jasne polecenia, natomiast Polate wietne s warunki dla wzrostu cy i Czesi wol mie moliwo odkrywania tego, co jest do zrobienia, preferuj moliwo samodzielnego kadw nie tylko na badania i rozwj, zidentyfikowania problemu. ale te na marketing i kanay dystryfunduszy VC. W rezultacie powstaa baka wygenerowano mnstwo strat. I projekt zakoczono.
4.
72
Produkcja ucieka do Chin, usugi uciekaj do Indii za innowacje do Stanw Zjednoczonych. Niewiele pozostaje w Europie
Na koniec ciekawa obserwacja Jacka Siwickiego: wiat traktuje innowacyjne firmy z Europy rodkowo-Wschodniej jak bki fizycy twierdz, e nie powinny lata, a jednak lataj
nowacyjnych powstao z wczesnego wczania studentw w realne problemy badawcze, ktre z pasj, dla sprawdzenia samych siebie, rozwizywali ze skutkiem przekraczajcym ich najmielsze oczekiwania. Konstruujc system motywujcy pracownikw do innowacji, trzeba pamita, e pienidze to nie wszystko Rwnie wane, jeli nie waniejsze, s moliwoci sprawdzenia si wobec trudnego wyzwania, konkurencji z rwnymi sobie lub lepszymi oraz budowanie reputacji. Dlatego pocztkujcy przedsibiorca, zachcajc kolegw lub wsppracownikw do wsplnego rozwijania pomysu, powinien wiadomie zbudowa system wynagradzania za sukces. Pamitajc, e nagroda finansowa nie zawsze jest najlepsza.
73
e produkt/usu4.popyt na danylub 20-krotnie g wzronie 10 w cigu dekady (Voytek Siewierski); 2. Posiada dowiadczenie w brany, w ktrej chce rozwija nowy pomys (Marcin Hejka); Wyczuwa potrzeb rynkow i wie, jak j zagospodarowa (Marcin Hejka); Ma pomys nie tylko na nowy produkt, ale te na nowy model biznesu (Marcin Hejka)
Chodzi gwnie o aspekty relacyjne: ryzykowne jest przedsiwzicie, ktrego sukces zaley od pomysu i relacji jednego czowieka (Tomasz Czechowicz); 6. Ma moliwie niskie nakady na infrastruktur (CAPEX), z przewaajcymi kosztami operacyjnymi (OPEX) (Tomasz Czechowicz);
3.
4.
Sam produkt i model biznesu te jest istotny najlepszy: Pomysodawca 1. Jest zopowinien mie rientowany na rynek wyczucie rynku masowego konsumenta, a nie tylko biznesu (Marcin Hejka); 2. 3. Jest unikalny (Voytek Siewierski); Tworzy rynek o wysokich perspektywach rozwoju (Tomasz Czechowicz);
Warto te czasem zaskoczy klientw. Anil Hansjee przedstawia trzy etapy ycia innowacji od zaskoczenia do cigych usprawnie: Faza 1: uytkownik jest zaskoczony (np. system pomiaru aktywnoci na stronie Google Analytics oferowany za darmo lub poczta gMail praktycznie bez limitw objtoci); Faza 2: przez jaki czas innowacja jest udoskonalana; Faza 3: Innowacja staje si powszechnym produktem. Jacek Siwicki wskazuje czasem zwyk rynkow presj jako motor innowacyjnoci. Innowacyjne firmy po prostu nie mog sobie pozwoli na irracjonalne dziaania. Jako przykad z ycia podaje pastwow firm, w ktrej trzeba byo zdoby 13 podpisw, aby otrzyma rkawice robocze. W firmie innowacyjnej rkawice takie le sobie w magazynie kady, kto ich potrzebuje, po prostu przy-
Unikalny produkt?
Przykad to inwestycja Voytka Siewierskiego w firm Ruckus Wireless produkujc routery WiFi, ktrych wyjtkowo polega na generowaniu bardzo silnego, przenikajcego przez kilka piter i cian, stabilnego sygnau WiFi. Rozwizanie to jest wietne dla hoteli, duych domw i biznesu. Dowodem zaawansowania technologicznego jest ok. 400 patentw na oprogramowanie i hardware. 4. Jeli jest kopi czego, co dziaa - posiada dobre modele referencyjne (Tomasz Czechowicz); Taki, ktrego powodzenie sabo zaley od czynnika ludzkiego.
5.
74
Obrazek inspirujcy
chodzi i je bierze
i po prostu wystartuj
Inwestorzy czsto podkrelaj, e problemem wielu pomysodawcw jest brak umiejtnoci skutecznej realizacji swoich pomysw w praktyce. Pomys prosty, ale dziaajcy, jest lepszy od wspaniaej idei w gowie twrcy. Dlatego inwestorzy rekomenduj praktykowanie metod typu Getting Things Done32, doskonalenie osobistej produktywnoci jako metod na popraw efektywnoci organizacji czy te planowanie koncentrujce si na najbliszej czynnoci/produkcie. Piotr Sienkiewicz wymienia 3 fazy rozwoju firm, ktre odniosy sukces 1. Na pocztku musi by produkt prototyp, ktry dziaa. Innowacja, dziaajcy prototyp lub lokalny sukces modelu biznesowego; 2. Pniej trzeba go skomercjalizowa. Tu potrzebny ju jest kapita i dobry zarzd;
sto nierealne oczekiwania obu stron dialogu. Pomysodawcy oczekuj od inwestora wycznie pienidzy i witego spokoju w zarzdzaniu nim: Dajcie pienidze i przyjdcie za kilka lat policzymy, ile wam si naley. Z kolei dawcy kapitau oczekuj od pomysodawcy rzeczy niemoliwych, np. biznesplanw na 10 lat do przodu, uwzgldniajcych rne scenariusze. Pomysodawcy nie potrafi tego zrobi, rynki za s tak zmienne, e w takim horyzoncie czasu nie da si prognozowa.
Ostatni etap to wyjcie na rynki globalne lub Na pocztku musi regionalne. Tu ju potrzebne s, oprcz duby dziaajcy ych pienidzy, odpoprototyp. Sam wiednie kompetencje pomys to czsto globalizacyjne. 3.
... czyli inwestora. Czym si kieruje ju wiesz. Musisz si jednak nauczy z nim rozmawia. Jacek Siwicki wskazuje na cz32 Zobacz wietn, kultow ju ksik: D. Allen, Getting Things Done, czyli sztuka bezstresowej efektywnoci, Helion, 2008.
To ogromna, niefinansowa warto dodana, czsto zupenie zaniedbywana w negocjacjach. Z perspektywy pomysodawcy czsto atrakcyjne moe by oddanie nawet
76
wietne relacje biznesowe. Poprzedni prezes, czsto twrca firmy, nadal pozostaje jednak w zarzdzie.
I przede wszystkim zrb co, by generowanie pomysw w firmie byo czyst przyjemnoci
Najlepsze innowacje powstaj w miejscach przypadkowych spotka mdrych ludzi Anil Hansjee wskazuje na misj Google, ktra jednoczy jej pracownikw wok wielkiej idei: Thinkg Big Organize The World of Information
Na innowacyjno firmy silnie wpywa jej kultura, styl zarzdzania oraz rodowisko pracy
3.
4.
Maciej Adamkiewicz: Przede wszystkim potrzebna jest pasja jeden pasjonat zaraa innych swoj pasj. Potem zesp ludzi, ktry buduje si wiele lat. Zdaniem Voytka Siewierskiego sukces firmy zaley od jakoci i dowiadczenia zespou zarzdzajcego. Zespoy powinny by zgrane; ludzie powinni wczeniej ze sob pracowa. Rni ludzie s te czsto potrzebni na rnych etapach rozwoju firmy. Na przykad przed wejciem na gied (IPO) czsto zmienia si prezesa na kogo znanego wrd zarzdw spek z Fortune 500, posiadajcego
Dla innowacyjnoci Google bardzo wana jest kultura akceptacji ryzyka i innowacyjnoci. Pracownicy s inspirowani do mylenia Think Big oraz do brania odpowiedzialnoci za inicjowane przez siebie projekty (tu przydaje si te paska struktura organizacyjna i elastyczny czas pracy). Inynierowie Google mog powici na wasne projekty 20% swojego czasu. Pozostali pracownicy s zachcani wspierania rozwoju oprogramowania w inny sposb. Bardzo wane jest te wypracowanie procesw wewntrznych eliminujcych przeszkody dla procesw innowacyjnych. Prawdziwa
kreatywno bu Waciciele Platige Image si w ludziach, gdy podkrelaj, e znajd odpowiedni prawdziwa kreatmosfer atywno budzi si w ludziach, kreatywnej odwagi gdy znajd odpowiedni atmosfer kreatywnej odwagi. Chodzi
Raport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
dzi
77
o kultur, w ktrej pracownicy nie boj si mwi o pomysach, ktre wymiano by gdzie indziej. W Platige Image nie ma przy tym adnych specjalnych procesw tworzenia kultury kreatywnoci: to stao si samo. Ludzie s najbardziej kreatywni poza prac. Lub w pracy, ale wtedy gdy nie czuj si jakby byli w pracy. Sukces mona osign, pomimo trudnych warunkw na starcie, pod warunkiem jednak przebywania w rodowisku pasjonatw. Paradoksalnie, kreatywnoci pomoga te nauka przez odtwarzanie w przypadku Platige
78
5.
Anil Hansjee, jeden z najbardziej znanych inwestorw na londyskim rynku innowacyjnych start-upw internetowych Sektor publiczny powinien kupowa duo u maych, innowacyjnych firm. Rzdy powinny skupi si na usuwaniu barier dla innowacyjnoci i barier dla tworzenia nowych biznesw. Kluczowa jest zmiana zamwie publicznych w taki sposb, eby znaczny procent tych zamwie by kierowany do maych innowacyjnych firm. Nie naley administracyjnie tworzy klastrw. Nikt nie jest w stanie skopiowa Silicon Valley, zamiast tego trzeba usuwa bdy w istniejcym ekosystemie innowacji. Dobry ekosystem innowacji skada si z czterech elementw: start-upw, korporacji, uczelni i inwestorw, ulokowanych na niewielkiej przestrzeni, regularnie spotykajcych si i wymieniajcych informacjami.To taki magiczny kwadrant. Rzd powinien stworzy bodce zachcajce do uczestnictwa w takim ekosystemie. Uczelnie powinny uczy tworzenia start-upw jako cz obowizkowego curriculum modego czowieka. Joerg Sievert, SAP Ventures, European Managing Partner Innowacyjni przedsibiorcy musz by paranoikami w pozytywnym sensie tego sowa Wrd krajw, ktre prowadziy polityk wspierania innowacji, Izrael odnis najwikszy sukces. Ten sukces wynika z wielu czynnikw, ale jednym z gwnych jest doskonay system edukacji. W Europie Finlandia i niektre kraje Europy rodkowo-Wschodniej te maj dobre systemy edukacji. Izrael ma bardzo siln kultur przedsibiorczoci, co jest trudno skopiowa. Gdy dorastasz w Izraelu, nie da si uciec od cigego uczucia wrogoci i zagroenia, wic niejako naturalnie stajesz si paranoikiem w pozytywnym sensie tego sowa. Podobnie jest w biznesie, jeeli chcesz odnie sukces, musisz by paranoikiem w odniesieniu do swoich klientw, konkurencji etc. Ponadto w Izraelu, kiedy mody czowiek odbywa sub wojskow, wykonuje w modym wieku bardzo odpowiedzialne zadania. Na przykad 23-letnia dziewczyna zarzdzaa kontrol komunikacji wojskowej w caym Izraelu, podczas gdy w USA takie zadania wykonuj osoby w wieku zblionym do 60 lat. Takie podejcie uczy modych ludzi
79
odpowiedzialnoci bardzo wczenie w ich rozwoju zawodowym i pomaga stworzy armi doskonaych menaderw. Marcin Hejka, Managing Director, Intel Capital, Eastern Europe, Russia, Middle East and Africa Kiedy analizowaem list ponad 80 projektw internetowych, ktre dostay dofinansowanie z PARP. W zdecydowan wikszo tych 80 projektw bym nie zainwestowa swoich pienidzy. Oceniam, e wikszo padnie. Sukces to szybciej, lepiej, taniej.Trzeba wyczu potrzeb rynkow i j zagospodarowa. Cztery najwiksze sukcesy minionych kilku lat to ZYNGA, Groupon, Facebook i TWITTER. Co maj wsplnego? S z USA. To innowacje biznesowe (nie nowe technologie). Zorientowane na rynek masowego konsumenta (nie B2B). Google zada pytanie:What? Where? FB zada pytanie:WHO? Okazao si waniejsze i dlatego wygrywa. Nastpne pytanie to sie kontekstowa, ale na razie za wczenie, bo aplikacje s prymitywne. Jak wyglda Polska jako miejsce innowacji? Duy potencja ludzki (wygrywamy konkursy, takie jak TOP CODER), mamy te dobrych managerw, ale brakuje globalnego mylenia, kady myli o lokalnym rynku. W miar duy lojalny rynek jest barier, w Estonii kady musi od razu myle globalnie. W USA jest program SBIR (Small Business Innovation Research). Agencje rzdowe musz odprowadza 2% na specjalne konto, skd finansuje si naukowcw z ciekawymi pomysami. Przychodzi naukowiec i mwi, e ma pomys, ale nie jest pewny czy to ma sens. Dostaje 50 000$ na feasibility study. Przychodzi po p roku i mwi, e ma sens, ale nie wie, czy technologia si sprawdzi. Dostaje 100 ,000$ na zrobienie prototypu. Przychodzi po p roku i mwi, e prototyp dziaa. Wtedy kieruj go do funduszy VC, dla ktrych poziom ryzyka jest o wiele niszy ni w sytuacji gdy maj tylko naukowca z dobrym pomysem (ograniczone ryzyko platformy). Jak rzd odzyskuje zainwestowane pienidze? W postaci zapaconych podatkw. W Rosji Miedwiediew i Putin zaprosili do siebie najwiksze globalne VC, spotykali si (wine and dine), osobiste rozmowy, cz VC zdecydowaa si zaoy biura w Rosji. Rosja to przykad wizji w tworzeniu wertykalnej polityki innowacji, postawili na nanotechnologie na podstawie zidentyfikowanych przewag komparatywnych. Zaoyli Rosnano, ktry dosta 4 mld dolarw od pastwa na rozwj sektora nanotechnologii. Ju maj ciekawe osignicia. Takie dziaania, jak w Rosji, powinni podj polscy politycy. Naley prowadzi dziaania zmierzajce do wzmocnienia sektora venture capital i private equity jako najbardziej efektywnej formy finansowania innowacji. KFK jest bardzo dobr inicjatyw w tym zakresie. Trzeba te wspiera segmenty, w ktrych mamy najwiksze szanse w konkurencji wiatowej. Nasz przewag konkurencyjn (polityk wertykaln) moe by tradycyjna elektronika. Wszystkie komercyjnie wdroone technologie pro-
80
dukcji pprzewodnikw s wdroeniem metody opracowanej przez Polakw. Nasze mocne strony to elektronika i optoelektronika, mielimy kilka dobrych instytutw. Dlaczego Europa traci dystans do innych? Manufacturing ucieka do Chin. Usugi uciekaj do Indii. Innowacje uciekaj do USA. Zostaje reszta czyli nic. W Europie zbyt wielki nacisk kadzie si na badania podstawowe, a zbyt may na komercjalizacj. Tu naukowcy z dum publikuj na licie filadelfijskiej, tylko potem nic z tego nie wynika. Jak kto ma co wanego, to nie publikuje, bo nie chce, eby konkurencja to przeja. Voytek Siewierski, partner w Mitsui Ventures, fundusz Venture Capital dziaajcy w Silicon Valley, byy dyrektor zarzdzajcy w NTT DoCoMo w Japonii Polska agencja rzdowa powinna otworzy biuro w Silicon Valley, eby si nauczy innowacyjnoci. Rzdowa polityka wspierania innowacji prawie zawsze poniesie porak, jeeli urzdnicy bd decydowali, gdzie maj i pienidze. Rzd powinien stworzy rad doradcz skadajc si z ludzi, ktrzy odnieli sukcesy w dziedzinie tworzenia innowacyjnych firm lub inwestowania w innowacyjne firmy. Silicon Valley to unikalny na skal wiatow ekosystem innowacji i biznesu, gdzie od pierwszego dnia masz pen ofert wsparcia (podatkowe, finansowe i inne). Silicon Valley zostao stworzone dziki wojskowym badaniom, ktre zostay potem skomercjalizowane. Szeroka sie kontaktw midzynarodowych oferuje ludziom z Silicon Valley moliwo szybkiej komercjalizacji innowacji na wielu rynkach naraz, globalnie. Podobnie skutecznie dziaaa diaspora irlandzka w USA, ktra pomoga Irlandii odnie sukces w obszarze innowacyjnoci. Maciej Adamkiewicz, prezes i waciciel ADAMED-u Wsppraca biznesu z uczelniami jest zalkiem budowania gospodarki opartej na wiedzy. Cieszy fakt znacznej poprawy wsppracy biznesu z uczelniami. Miny ju czasy ponad dwuletnich negocjacji kontraktu; udao si wypracowa schematy wspdziaania z orodkami naukowymi. Nastpia zauwaalna zmiana postrzegania biznesu i wsppracy z nim na bardziej pragmatyczna. Kiedy istniaa wyrana przepa midzy pastwowymi orodkami naukowymi a rodzc si prywatn przedsibiorczoci. W cigu ostatnich dwudziestu lat, w lad za zmianami spoeczno-politycznymi doszo do bardzo pozytywnych zmian mentalnociowych.
81
rdem talentw s zarwno orodki naukowe w uczelniach, jak i orodki badawczo-wdroeniowe w przemyle. Znalezienie platformy wsppracy dla tych podmiotw wydaje si by niezwykle wanym zadaniem dla organizatorw ycia gospodarczego w Polsce. Wsppraca biznesu z uczelniami jest zalkiem budowania gospodarki opartej na wiedzy. Dla osignicia tego celu bardzo wane s wizja i strategia. Szczeglnie istotne, by strategia dotyczya konkretnego sektora gospodarki, by okrelenie celu zostao przedstawione przez najwysze wadze gospodarcze, ktre tym samym okrel kierunki dziaania administracji. Oczekujemy, e zmiana mentalnociowa, podobna do tej, do jakiej doszo na uczelniach we wsppracy z biznesem, nastpi w administracji. Nadszed waciwy moment do tej zmiany. redni wiek ludzi zatrudnionych w B+R w Adamed to okoo 30 lat. Badaczy motywuje moliwo prowadzenia wasnego projektu. Kompetencje merytoryczne polskich badaczy s wysokie, niestety, nie ma jeszcze w peni wyksztaconych kompetencji organizacyjnych, ekonomicznych i wdroeniowych zwizanych z badaniami. Jacek Siwicki, Prezes Zarzdu, Enterprise Investors Nie jestemy wystarczajco chciwi!!! W Polsce pokutuje inynierskie, gierkowskie mylenie o innowacji, jako o czym, co da si dotkn, da si przeci wstg. Tymczasem gro innowacji to innowacje organizacyjne, ludzie na co dzie robi co, czego nie wida. Innowacyjna firma to taka, ktra myli outside the box. W takiej firmie mao rzeczy jest robione bez sensu, bo na to nie pozwol, bo bdzie im niewygodnie. W jednej pastwowej firmie trzeba byo 13 podpisw, eby otrzyma rkawice robocze, w innowacyjnej firmie takie rkawice le w magazynie i kady, kto potrzebuje, to sobie wemie. Problem z innowacyjnoci nie dotyczy braku kasy, ta si zawsze znajdzie. Innowatorzy i biznes mwi innym jzykiem, nie potrafi si porozumie. Inynierowie co tam dubi i s z tego dumni. Nie chc gada o kasie, tylko uwaaj, e za ich prace to mona dosta Nobla. Poza tym trzeba chcie odnie globalny sukces. A my mamy mentalno gorszego. e u nas nie moe si uda. A ja w swojej 20-letniej dziaalnoci nie syszaem o firmie, ktra chciaaby odnie globalny sukces i poniosa totaln klap. Zawsze jaki sukces by. Mamy barier mentaln. Na nowe BMW i dom wystarczy, to po co mi wicej. Nie jestemy wystarczajco chciwi!!!
82
Kierownictwo Platige Image, firmy odnoszcej globalne sukcesy w dziedzinie post-produkcji W firmie bardzo wana jest odwaga kreatywna, u nas ludzie nie boj si mwi o swoich pomysach, czasami takich, e w innych firmach by je wymiano. Na pocztku firmy byo hardcoreowo, przesuway nam si doby, tak ciko pracowalimy. Z czasem rozwiny si dwie czci firmy. Biznesowa (reklamy), ktra generuje stabilny cashflow, na podstawie ktrego mona finansowa badania, czyli due, kreatywne, rozpoznawalne produkcje. W firmie bardzo wana jest odwaga kreatywna, u nas ludzie nie boj si mwi o pomysach, czasami takich, e w innych firmach by je wymiano. Nie ma specjalnych procesw tworzenia kultury kreatywnoci, to stao si samo. Ludzie s najbardziej kreatywni poza prac, lub w pracy, ale wtedy, gdy nie czuj si jakby byli w pracy. Paradoksem jest to, e sektor publiczny nas lubi. Najciekawsze zlecenia wykonujemy dla instytucji rzdowych i samorzdowych. Obsugujemy najwaniejsze rocznice i wydarzenia kulturalne i polityczne (prezydencja) w Polsce. Ciko powiedzie, e na tym zarabiamy, bardziej mamy poczucie, e robimy co dobrego i wspieramy pastwo. Natomiast gdy my chcemy uzyska pomoc pastwa dla rozwoju naszej innowacyjnoci, wszyscy rozkadaj rce i nic si nie da zrobi. I to jest paradoks. PI prbowao siga po fundusze unijne, ale nie byo dla nas oferty. Wymogi formalne zawsze powodoway, e PI si nie kwalifikowao, albo zmuszay do rzeczy irracjonalnych, na przykad na ogaszanie przetargu w sytuacji, gdy PI miao ju wybranego partnera, z ktrym chciao wsppracowa. W rezultacie w PI innowacje umoliwia sektor reklamy. A korzysta z nich pastwo. wiat reklamy jest bardzo szybki, nie moemy czeka, a ministerstwo zdecyduje si rozpisa konkurs. Prbowalimy rozmawia z agencjami rzdowymi, ale bezskutecznie. Publiczny system przetargw jest koszmarem, promuje mierno, gdy kluczowym kryterium jest cena. Dobra interwencja publiczna powinna polega na tym, i istnieje agencja rzdowa, ktra znajduje sukcesy (na przykad firmy, ktre maj kilkakrotnie wikszy udzia eksportu ni rednia w brany) i pomaga tym firmom w ekspansji (sama do nich przychodzi, proponuje rozwizania, skracajc chociaby biurokratyczn drog).
83
Richard Berkeley, Prezes Fundacji Nowa Orkiestra Kameralna Polska musi na nowo odnale w sobie muzyk. W polskich szkoach promujemy indywidualizm. Nauka muzyki jest zarezerwowana dla utalentowanych dzieci w 350 szkoach muzycznych. Skoro mamy tyle wyspecjalizowanych szk muzycznych, to gdzie s osignicia? Wikszo polskich muzykw potrafi gra tylko w stylu rosyjskim, nie chc si uczy innego stylu, wic nie maj szans w Europie. Osoby decydujce o wydawaniu pienidzy na kultur stosuj zasad stosowan przez jednego z wybitnych muzykw. Gdy dostrzeg, e kto napisa lepszy musical, to go kupowa i chowa do szuflady. Ale on przynajmniej by wielkim artyst., Nasi decydenci nie maj pojcia o rozwoju kultury. Najlepszym przykadem jest skandaliczne marnotrawstwo rodkw w Roku Chopinowskim. Pienidze s wydawane bez planu, bez wizji, w sposb skandalicznie nieprzejrzysty. Inny przykad: Opera Narodowa w Warszawie jest jedyn oper w Europie, ktra nie ma programu dotarcia z muzyk pod strzechy. Co za wstyd! A Instytut Chopina wydaje na edukacj muzyczn zaledwie 1% swojego budetu. Jeszcze wikszy wstyd! Musimy w kocu zrozumie, e wsplne granie, piewanie i taczenie dzieci rozwija tak bardzo potrzebne kompetencje spoeczne. Uczy dzieci wiary w siebie, pozwala otworzy si, zaangaowa. Bylimy w wielu szkoach w Polsce ze spektaklem wedug muzyki Chopina w stylu rap. Dzieci gray, taczyy, pieway, byy zachwycone. Nauczyciele te. Musimy na nowo odnale w sobie muzyk. Zacznijmy w szkoach, od dzieci. To nie wymaga duych pienidzy, bo pierwszym instrumentem jest wasne ciao, ktre pozwala piewa i taczy. Musimy tylko dotrze do nauczycieli, nauczy ich uczy muzyki. Szkoa to nie jest tylko miejsce przekazywania informacji od nauczyciela do ucznia, a tak jest postrzegana. Szkoa musi uczy pasji, zaangaowania, wiary w siebie, umiejtnoci wsppracy. Dlatego w kadej szkole powinnimy uczy sztuki muzycznej. Piotr Sienkiewicz, anio biznesu, partner w funduszu early stage VC Hard GAMMA Ventures atwe finansowanie niszczy innowacyjno. W Kanadzie prbowano finansowa firmy innowacyjne przez pastwo, co doprowadzio do obnienia wymogw finansowych i jakociowych. I fundusze VC ucieky z Kanady. Dlaczego? Jeeli jest twarde finansowanie, to waciciel firmy stara si wycisn maksimum wartoci (nowe procesy, nowi klienci etc.), jeeli dostaje atwe finansowanie, to przestaje si stara, i warto firmy jest nisza.
84
Petros Polonos (faktycznie Piotr Skulski), czonek hackerspace. pl Polska powinna sta si (k)rajem dla hakerw. Hacking to doprowadzenie danej technologii, lub zoenia kilku technologii, do jej/ ich ekstremum. W Polsce brakuje ludzi, ktrych zadaniem jest tworzenie nowych rozwiza.Wiele osb jest kreatywnych in the box, nie patrzy poza cile okrelone granice. Potrzebne s przestrzenie, eby dziaa w zespole i uczy si technologii. Tak jak wiele innych krajw, powinnimy w Polsce tworzy wiele hackerspaces, gdzie kreatywni ludzie bd razem tworzy.
85
Obrazek inspirujcy
6.
Dyskusja nad promocj innowacyjnoci koncentruje si zazwyczaj na podaowej stronie problemu, a proponowane rozwizania na og polegaj na stosowaniu instrumentw majcych zwikszy liczb innowacyjnych rozwiza oferowanych na rynku. Innowacje musz wszake trafia w uwiadomione i ukryte potrzeby odbiorcw, dlatego coraz czciej w politykach proinnowacyjnych zwraca si uwag na stymulowanie innowacyjnoci przez wspieranie popytu. Ten za zaley nie tylko od dziaa marketingowych, lecz take od kompetencji konsumentw. Oto lista podstawowych rekomendacji: 1. Administracja publiczna powinna sta si jedn z lokomotyw wspierania innowacyjnoci poprzez: kreowanie popytu, a wic zwikszajc ilo zamawianych technologiczno-informacyjnych
2.
3.
87
cje. e) Rozwj funduszy venture loaning, finansujcych dunie spki na wczesnym etapie rozwoju za porednictwem sektora bankowego. f) Stworzenie zacht systemowych przycigajcych do Polski najlepszych przedsibiorcw i technologw z regionu Emerging Europe. Opracowanie rzdowej strategii innowacji dla Polski na okres 50 lat , wzorujcej si na najlepszych praktykach z Izraela, USA i krajw skandynawskich.
g)
Strategiczny dla rozwoju innowacyjnoci w Polsce jest rozwj sektora private equity i venture capital . To tego typu podmioty stoj za sukcesami najwikszych globalnych spek ostatnich 30 lat. Obecny system wspierania innowacji w Polsce jest bardzo anachroniczny i nieefektywny. Przypomina gospodark socjalistyczn . Brakuje jest jasnych kryteriw pomiaru i strategii/ wizji, do czego zmierzamy. Przypomina to wyszarpywanie pienidzy przez rnego rodzaju grupy interesw , nie koniecznie tworzce dodatni warto w gospodarce. Innowacyjno jest kluczowa dla dugofalowego sukcesu gospodarczego . Jest to jedyna metoda na utrzymanie wzrostu gospodarczego w krajach rozwinitych. Kluczowe rekomendacje : d) Stworzenie zacht podatkowych dla osb fizycznych inwestujcych w innowacyjne spki i/lub fundusze venture capital poprzez wprowadzenie ulgi w podatku PIT do 25% z przeznaczeniem na tego typu inwesty-
h) Przekierowanie rodkw pomocowych z nieefektywnego modelu dotacji na efektywny model funduszy early stage/ growth stage i wsparcie inkubatorw technologii (dziaalno KFK). i) Dopuszczenie funduszy OFE do inwestycje w klas aktyww private equity i venture capital w celu wzmocnienia roli tych drugich zakresie budowy globalnych championw. Urynkowienie grantw i dotacji naukowych przez wprowadzenie wymogu partycypacji w projektach pienidzy komercyjnych (przedsibiorstwa, anioowie biznesu, fundusze VC).
j)
k) Zwikszenie edukacji w obszarze venture capital, private equity, globalisation, enterpeneurship poprzez wprowadzenie stosownych przedmiotw na uczelniach i w szkoach rednich.
88
Jan Fazlagi, profesor Uczelni Vistula oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dr hab. nauk ekonomicznych
Rekomendacja 1: Tworzy rodowiska sprzyjajce innowacyjnoci
Relacje panujce w rodzinie/rodowisko sprzyjajce twrczoci
jako nauczycieli-konsultantw wybitnych nauczycieli z krajw zachodnich (UK, Finlandia), opaca im stypendia rzdowe, aby uczyli naszych nauczycieli, jak naucza przedsibiorczoci (nasi nauczyciele tego nie potrafi). Rekomendacja 4: Radykalnie podwyszy wymagania zwizane z uzyskaniem stopnia magistra, aby stopie ten sta si ponownie elitarny (a
Relacje panujce w rodzinie/rodowisko niesprzyjajce twrczoci
1. 2.
Szanuj opinie mojego dziecka i zachcam je do ich wygaszania. Mam poczucie, e moje dziecko powinno mie czas, aby pomyle, pomarzy, a nawet poleniuchowa. Pozwalam mojemu dziecku podejmowa decyzje we wasnych sprawach. Moje dziecko i ja miewamy chwile, w ktrych okazujemy sobie pozytywne uczucia. Zachcam moje dziecko do bycia odwanym, do poznawania i stawiania pyta. Zaley mi na tym, aby dziecko moje miao pewno, e akceptuj JEGO dziaania.
1.
Ucz moje dziecko, e za ze zachowanie zostanie ukarane w ten lub inny sposb. Nie pozwalam mojemu dziecku na okazywanie mi zoci Staram si trzyma moje dziecko z dala od osb lub rodzin, ktre maj inne pogldy lub wyznaj inne wartoci ni ja. Dziecko powinno si widzie, ale nie sysze. Czuj, e moje dziecko nieco mnie rozczarowuje. Nie pozwalam mojemu dziecku kwestionowa moich decyzji.
2. 3.
3. 4. 5. 6.
4. 5. 6.
rdo: Jeanne H. Block The Child-rearing Practices Report (CRPR): A Set of Q items for the Description of Parental Socialization Attitudes and Values Institute of Human DevelopmentUniversity of California, Berkeley 1965, http://www.tru.ca/faculty/wlroberts/ block,1965.pdf
w rodzinie poprzez promowanie zachowa sprzyjajcych pobudzaniu twrczoci u dzieci i ograniczaniu praktyk niesprzyjajcych ksztatowaniu kreatywnoci: Rekomendacja 2: Dokona przegldu scenariuszy prowadzenia lekcji w szkoach pod ktem promocji wsppracy pomidzy uczniami (np. preferowa konkursy, w ktrych oceniany jest efekt zbiorowy formacja taneczna vs. taniec indywidualny, zesp muzyczny vs. solista itp.) Rekomendacja 3: Zatrudnia
wikszoci pozwoli na uzyskiwanie stopnia licencjata). Rekomendacja 5: Stworzy lub dokona radykalnej reorganizacji kilku nowych uniwersytetw w Polsce i cign tam kadr z pomysami (bezpieczestwo zatrudnienia szkoy pastwowej + kadra dobrana wg selekcji pozytywnej). W Wielkiej Brytanii w latach 60. XX w. dokonano takiego ruchu. Efekty byy pozytywne. Rekomendacja 6: Majc na uwadze to, e mechanizm motywowania do innowacji jest sabo sko-
89
relowany z bodcami finansowymi, wzmocni system finansowy nagradzania innowatorw, np. poprzez organizowanie konkursw (take w szkoach), tak aby wielu innowatorw na rnych poziomach i z rnych dyscyplin miao szans si sprawdzi i uzyska informacj zwrotn (patrz take raport Mc Kinsey and Co.: And The Winner is)33
33 Hipoteza nadmiernego uzasadnienia dziaa w duych systemach spoecznych jest dobrze opisanym zjawiskiem w psychologii. Odnosi si do zjawiska demotywacji osoby twrczej. Jest to spowodowane wprowadzeniem do procesu kreatywnego zewntrznych bodcw materialnych. Proces kreatywny ulega wwczas trywializacji. Dla innowatora najwikszym motywatorem jest sama praca i pasja z niej wynikajca.
90
Andrzej Jajszczyk, dyrektor Narodowego Centrum Nauki, profesor telekomunikacji na Akademii GrniczoHutniczej w Krakowie.
b)
c)
d) Nie ma innowacyjnoci bez kreatywnoci. T ostatni trzeba wyksztaca od najmodszych lat. Gwn rol w ksztatowaniu kreatywnoci powinna odegra nowoczesna i otwarta na wiat szkoa. Naley zwikszy nacisk na prac zespoow uczniw, rozwizywanie problemw i zachca do niestandardowego mylenia. Nie da si tego zrobi bez zmiany nastawienia i przyzwyczaje nauczycieli, a take starannego przemylenia sposobw oceny postpw uczniw na rnych poziomach ksztacenia. Kreatywnoci nie powinny te zabija uczelnie wysze, przez ich zbyt wskie programy i nadmierny nacisk na bierne wysuchiwanie wykadw, a zbyt may udzia w caoci studiw samodzielnej pracy, w tym zaj projektowych. O ile studia pierwszego stopnia powinny przygotowywa do zawodu, o tyle studia magisterskie powinny mie ju charakter badawczy. a) Kluczowe rekomendacje: Odchudzi programy szkolne z materiau encyklopedycznego, e)
f)
g)
h)
a zamiast tego zwikszy ilo zaj zmuszajcych do stawiania pyta, samodzielnego rozwizywania problemw, przeszukiwania rde i zrozumiaego opisywania uzyskanych wynikw. Przygotowa i zrealizowa szeroki program odpowiedniego ksztacenia i doksztacania nauczycieli, a take stopniowo zastpowa nauczycieli nie chccych bd nie potraficych uczy kreatywnoci innymi. W wikszym stopniu rozlicza nauczycieli z opieki nad zespoami uczniw, a take z nadzorowania i oceniania projektw uczniowskich. Zmodyfikowa egzaminy po poszczeglnych stopniach ksztacenia, tak by lepiej identyfikowa umiejtno rozwizywania problemw. Ostatecznie zlikwidowa wsko zdefiniowane kierunki studiw wyszych, zastpujc je programami dyplomowymi, umoliwiajc studentom, w wikszym stopniu, ksztatowanie programu studiw przez wybr przedmiotw z caej puli oferowanych przez uczelni (a nie poszczeglne wydziay). Zwikszy liczb godzin powicanych na uczelniach wyszych pracom projektowym, laboratoriom, seminariom czy studiom przypadkw, kosztem godzin wykadowych. Zdecydowanie podwyszy jako kadr w uczelniach wyszych, koncentrujc si na najlepszych uczelniach badawczych. Zwikszy obustronny przepyw najbardziej wykwalifikowanych kadr midzy uczelniami a gospodark.
91
we i wielodyscyplinarne. Od spraw globalnych, przez biznes i kultur, do projektowania. The Economist, Der Spiegel, Foreign Affairs, Monocle, The Paris Review, Zeszyty Literackie, Piktogram etc. Pisanie dopenia czytanie. Daniel Boorstin, dwunasty bibliotekarz Kongresu Stanw Zjednoczonych, zwyk wstawa o pitej nad ranem i pisa przez dwie godziny, nim uda si do pracy: Pisz, by odkry co myl (I write to discover what I think). Pisanie jest efektywnym sposobem nie tylko na porzdkowanie wasnych myli, ale rwnie na poznawanie nowych rzeczy. Nie ma lepszej drogi do innowacji ni pisanie o niej. Pisanie wprowadza struktur do danych i informacji. Prba zrozumienia oraz krytyczna obserwacja wiata i ludzi wok umoliwiaj rozpoznanie jego i ich potrzeb. To zapewnia skal dziaania i globalne podejcie ju w zamyle. Startujmy na ma skal, aczkolwiek skalujmy si szybko. Spotkania umysw prowadz do kultury dzielenia si. Dziki niej znajdziemy element, ktry Ken Robinson (w ksice The Element) definiuje jako punkt, w ktrym naturalny talent spotyka si z osobist pasj. Ksztatujmy charaktery przyszych innowatorw i przedsibiorcw. Jeeli jest wiersz, ktry oddaje ducha innowacji i przedsibiorczoci, dla mnie jest nim poemat Rudyarda Kipplinga, zatytuowany If w szczeglnoci dwa wersy: If you can meet with Triumph and Disaster And treat those two impostors just the same; Wszyscy jestemy przedsibiorcami.
Czytaj ksiki i poznawaj wiat Innowacyjno jest pochodn kultury. Pytany o rda innowacji zwykle, by moe naiwnie, odpowiadam: czytanie ksiek i poznawanie wiata. Jednym z najprostszych sposobw na dotarcie do rde jest czytanie wielu ksiek. Obywatele Kultury tak pisz we wstpie do raportu Czytelnictwo i dostp do ksiki: Umiejtno czytania ze zrozumieniem, pisania i formuowania myli pozostaje w cisym zwizku z rozwojem twrczego i krytycznego mylenia oraz zdolnoci poznawczych czowieka. Krytycznym elementem zwikszenia szans na innowacj jest wieloletni program czytelnictwa. Jest to sposb najprostszy i zarazem najtrudniejszy do osignicia. Midzynarodowe Prawo Numer Jeden brzmi: Nigdy na nikogo i na nic nie czekaj. Jeeli to moliwe, nie czekajmy. Czytajmy teraz 100 ksiek rocznie na rne tematy. Od biografii i historii, przez literatur faktu, proz i poezj, do filozofii. Czytajmy wydawnictwa krajowe, midzynarodo-
92
Janusz Marszalec, dr in., MBA, waciciel Innovatech Consulting i zaoyciel Centrum Edisona
2.
narodowego systemu innowacyjnoci do wdraania przyjtej strategii na kadym poziomie pastwa i spoeczestwa, uwzgldniajc w tych dziaaniach najlepsze praktyki wiatowych liderw. Reforma systemu edukacji w kierunku pobudzania kreatywnoci i odkrywania przez uczniw wasnego potencjau, rozwoju ich osobowoci, uczenia przedsibiorczoci, innowacyjnoci, chci do podejmowania wyzwa i wczenie do procesu edukacji mentoringu przez praktykw, ktrzy odnieli sukces. Przywrcenie w szkoach waciwych relacji nauczyciel ucze, przycignicie kadry o najwyszym poziomie, ktra realizowa bdzie proces nauczania w duchu i atmosferze inspiracji i kreatywnoci (pedagogical leadership, dajcy efekt mnonikowy). Konsolidacja sektora bada naukowych w celu pobudzenia wzrostu efektywnoci bada, wikszej przejrzystoci istniejcych struktur i lepszej dostpnoci nauki dla partnerw z przemysu, w tym take maych i rednich firm, charakteryzujcych si duym potencjaem innowacyjnoci. Prowadzenie bada naukowych finansowanych z funduszy publicznych poprzez konsorcja naukowo-przemysowe, ktre wymuszaj wczesne partnerstwo i wspprac nauki z przemysem i gwarantuj bardziej efektywn komercjalizacj wynikw bada naukowych. Wprowadzenie take partnerstwa nauki z przemysem jako wanego
Spoeczna waga innowacyjnoci wynika z jej gwnej roli jako rda dugoterminowego wzrostu gospodarczego kraju i wicego si z tym trwaego wzrostu zamonoci. To nasz chleb powszedni na dugie lata. Innowacyjno jest w Polsce bardziej hasem ni wszechobecn praktyk. Zmiana tego podejcia i reformy s konieczne. Strzelamy do ruchomego obiektu, ktry si oddala (wiodce nowoczesne kraje, wiatowe osignicia organizacyjne i technologiczne). Potrzebne s dziaania strategiczne i systemowe a nastpnie szczegowy plan i jego konsekwentna realizacja na kadym poziomie ycia pastwa i spoeczestwa. Zmiany s trudne i powoduj wiele obaw, wrd ludzi i instytucji. Nie obdzie si jednak bez reform, jeeli ma nastpi istotna zmiana jakociowa. W innym przypadku najlepsi synowie i crki narodu bd skazani na wygnanie, do krajw, ktre te sprawy rozumiej i realizuj praktycznie. Kluczowe rekomendacje: 1. Opracowanie narodowej strategii innowacyjnoci i budowa
3.
4.
5.
93
wskanika dla instytucji naukowo-badawczych (np. przychody z projektw od firm). 6. Wyeliminowanie, poprzez odpowiednie ustawodawstwo i edukacj, negatywnego wpywu organw kontroli (NIK i inne) na podejmowanie innowacyjnych, a tym samym obarczonych duym ryzykiem, przedsiwzi z obawy o zarzuty niegospodarnoci. Rozwj wysokiej jakoci edukacji ustawicznej, motywujcej do przedsibiorczoci, innowacyjnoci i kreatywno osb dorosych w kadym okresie ich ycia.
7.
94
Mirosaw Miller, Profesor Politechniki Wrocawskiej, prezes Wrocawskiego Centrum Bada EIT+
USA, Niemcy, Izrael, Finlandia czy Singapur. Polska nauka jest rozdrobniona, poszatkowana, zamknita dla otoczenia, odporna na reformy, niezainteresowana otoczeniem. Owszem, polskie instytucje naukowe wsppracuj z przemysem, ale gdy bliej przyjrze si tej sprawie, okae si, e wsppracuj one nie z innowacyjnymi firmami rozwijajcymi nowe technologie, lecz z ppastwowymi koncernami, gdzie w duej mierze panuj wci socjalistyczne nawyki. Oczywiste jest, e taka wsppraca ma charakter inny ni rozwijanie innowacji i nowych technologii, decyduj tu bardziej aspekty rodem sprzed zmian ustrojowych. Musimy zmienia szybko mechanizmy dziaania polskiej nauki. Tworzy warunki do dziaania dla ludzi nauki, ktrzy s ju dzi gotowi do stosowania nowoczesnych metod komercjalizacji swojej wiedzy, wcznie z tworzeniem wasnych spek technologicznych spin-off. Takich ludzi nie jest wielu, zreszt nie tylko w Polsce, ale gdzie indziej to wanie na nich buduje si pomosty midzy nauk a gospodark, z korzyci dla instytucji naukowych i lokalnych spoecznoci. U nas traktuje si ich z podejrzliwoci, zazdroci, demotywujc ich skutecznie do twrczej pracy. Proponuj utworzenie w Polsce sieci kilku silnych, pozauczelnianych, otwartych instytucji dziaajcych wolnorynkowo na styku naukagospodarka, yjcych z transferu wiedzy w okrelonych dziedzinach lub w okrelonych rodowiskach. Prawdopodobnie konieczne bdzie ich pocztkowe wsparcie ze strony samorzdw i jednostek centralnych (NCBiR?), ale tylko po to, eby proces by wystarczajco szybki. Mona do tego wykorzysta fundusze strukturalne. Po 57 latach firmy te powin-
Proponuj utworzenie w Polsce sieci kilku silnych, pozauczelnianych, otwartych instytucji dziaajcych wolnorynkowo na styku naukagospodarka polskiego Fraunhofera Stymulowanie innowacyjnoci gospodarki powinno by oparte na mechanizmach rynkowych. Wszelkie prby administracyjno-urzdniczych dziaa bd w najlepszym wypadku mao efektywne, jeli nie oka si zupen porak. Do tanga innowacyjnoci potrzeba dwojga: partnera sektora wiedzy (uczelnia, instytut naukowy) i partnera sektora gospodarki. To s dzi wiaty mwice w Polsce rnymi jzykami, trudno wic o wspprac midzy nimi. Tymczasem ta wsppraca jest fundamentem rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Dlaczego tak jest ? Ot jeden z tych sektorw gospodarka zosta niemal cakowicie zreformowany po zmianach ustrojowych. Tymczasem sektor nauki polskie uczelnie skutecznie opiera si zmianom mogcym go unowoczeni, dopasowa do wspczesnych wyzwa, otworzy na rozwizania sprawdzone w krajach o wysokiej innowacyjnoci, takich jak
95
ny dziaa bez znaczcej (nie wicej ni 33%) pomocy publicznej, tak jak ma to miejsce np. w sieci niemieckich instytutw Fraunhofera. Taki polski Fraunhofer zadba o zagospodarowanie najaktywniejszych i nastawionych aplikacyjnie naukowcw, o pozyskanie najzdolniejszych absolwentw, o sprowadzanie ludzi z innych miejsc Polski i wiata, gdy to bdzie otoczenie niezbdne do jego przetrwania.
96
Krzysztof Rybiski, kierownik zespou, profesor i rektor Uczelni Vistula, dr. hab. nauk ekonomicznych
Mam tylko jedn rekomendacj: eby decydenci uwanie przeczytali ten raport, albo chocia jego memotez, i wycignli z niego wnioski.
97
Nie zapominaj o rdach przysowie chiskie Zacznijmy od rde. Planujc rozwj innowacyjnoci w skali kraju, trzeba myle w horyzoncie kilkudziesiciu lat. Przyjmujc, e innowacyjno rodzi si w gowach i sercach ludzi, trzeba zacz od inwestycji w edukacj dzieci. Szczeglnie na poziomie gimnazjalnym, kiedy ksztatowana jest w modych ludziach postawa wobec nauki i dalszego rozwoju. Powinnimy lepiej zadba o inspirujcych nauczycieli, ktrzy potrafi zarazi modzie swoj pasj. Musimy te tworzy modym ludziom warunki do samodzielnego uczenia si przez dziaanie. W szkole moe to oznacza wicej projektw grupowych, realizowanych ju od najmodszych lat, poza szko za wspieranie nieformalnych miejsc spotka typu hacker-spaces czy po prostu rozwj k zainteresowa.
Sukces wymaga cikiej pracy. Jak zmotywowa modych ludzi do tak duego wysiku? Jak doprowadzi do sytuacji, w ktrych bdzie im sprawia przyjemno? Od wielu lat pracuj, realizujc rwnolegle wiele ciekawych projektw i coraz czciej przekonuj si, e wane jest nie tyle to, co robi (cel i zakres projektu), co zesp ludzi, z ktrymi wsppracuj. W szczeglnoci charyzmatyczny lider. Dlatego trzeba modzie inspirowa, np. przez organizacj spotka z ludmi, ktrzy osignli sukces, niekoniecznie biznesowy. Moliwo rozmowy z kim, kto zdoby kilka omiotysicznikw, jest najsilniejszym czowiekiem na wiecie czy najlepszym polskim tancerzem, jest wicej warte ni kilka wykadw o przedsibiorczoci. Tacy ludzie bowiem pokazuj, e marzenia mona i warto realizowa. Musimy te wyj na zewntrz. Naprawd nie musimy si obawia globalnej konkurencji. Powinnimy globalizowa nie tylko firmy, ale te nauk i kultur. A do tego potrzeba zarwno wiedzy, jak i relacji. Dlatego proponuj wspieranie przedsibiorcw w ich podrach za granic, zatrudnianie w polskich uczelniach na okresowych kontraktach najlepszych wiatowych badaczy oraz zdecydowanie peniejsze wykorzystanie potencjau tkwicego w polskiej diasporze i w przyjacioach Polski za granic. Dziaaniem, ktre przyczynia si do realizacji chyba wszystkich z wymienionych wyej propozycji, jest wspieranie polskich zespow w midzynarodowych konkursach, w szczeglnoci naukowych i technicznych. Modzi ludzie, przygotowujc si do takich imprez, ucz si pracowa w grupie, dziaaj w inspirujcej atmosferze, czsto rozwizuj kluczowe dla wiata problemy (jak
98
np. rozwizania proekologiczne) oraz konkuruj globalnie. Duo podruj, spotykaj innych ludzi, nawizuj relacje. Potrzebuj te miejsc do spotka i pracy. Mamy zbyt duo marzycieli oraz ludzi, ktrzy przyczyn swoich klsk upatruj na zewntrz. Moim zdaniem zamiast szuka saboci i problemw, powinnimy zdecydowanie mocniej wspiera swoje silne strony. Czsto postrzegamy wiat takim, jaki jest on pokazywany w mediach. Dlatego proponuj mediom, by zaczy zdecydowanie czciej i w ciekawszy sposb pokazywa nasze sukcesy, przygotowywa nas do rzeczowej dyskusji o najwaniejszych zagadnieniach i organizowa debaty tak, by dodaway faktyczn warto, a nie tylko generoway emocje. Emocje faktycznie podwyszaj ogldalno, nam jednak bardziej potrzebne s konstruktywne i konkretne dziaania.
99
7.
Bk firma z Europy rodkowo-Wschodniej, ktra odniosa sukces dziki innowacyjnoci. Budzi zdziwienie na tzw. Zachodzie, podobnie jak bk budzi zdziwienie fizykw, wedug ktrych nie powinien lata, a lata. Bizuka poczenie biznesu i nauki, dziki czemu powstaj nowe, innowacyjne firmy odnoszce sukcesy komercyjne. BUZGUS tor przeszkd dla modego przedsibiorcy. Tworz go bank, Urzd Skarbowy, ZUS i GUS. Jednym z wanych celw istnienia BUZGUS-a jest utrudnianie ycia przedsibiorcy, przy czym zupenie nie wiadomo, czemu to ma suy. Dopalacz profesjonalne wsparcie finansowe, organizacyjne i doradcze, ktre uzyskuje firma w celu istotnej poprawy konkurencyjnoci i innowacyjnoci, najczciej w wymiarze midzynarodowym. Zobacz te Przepalacz. Haker czowiek doprowadzajcy co, w szczeglnoci technologi, do maksimum moliwoci. Na przykad Pudzian jest hakerem. Hakaton kilkudniowe spotkanie wielu hakerw w celu dobrej zabawy, a przy okazji stworzenia w formule open-source nowych produktw lub usug. Na takich spotkaniach mile widziana jest darmowa pizza. Zobacz te Open-source. Globalny challenger firma z kraju rozwijajcego si, odnoszca sukcesy w skali globalnej. Globzmen biznesmen z globalnym lub midzynarodowym do-
100
da (np. kod) s powszechnie dostpne. Wszyscy zainteresowani mog go modyfikowa i rozwija. Wany element trendu open innovation. Praca dla dziecka pojawia si wtedy, gdy szkoa stwarza dziecku moliwo zarobienia pienidzy, za ktre moe ono wyjecha na zielon lub bia szko. Tak Finowie ucz dzieci przedsibiorczoci. Przepalacz dofinansowanie ze rodkw publicznych, krajowych lub unijnych, ktre otrzymuj firmy w dla realizacji celw postawionych przez urzdnika. Przepalacze zaspokajaj urzdnikw. Zobacz te Dopalacz. Squat miejsce spotka ludzi twrczych. Warunki mog by surowe, ale musi by szybki dostp do Internetu. Test windy jeeli w cigu 60 sekund nie jeste w stanie wyjani, na czym ma polega Twj biznes, to znaczy, e sam nie wiesz o co Ci chodzi. Trzyklik efektywny sposb zaoenia firmy. W pierwszym kliku masz zaatwione sprawy zwizane z BUZGUS-em, w drugim pojawiasz si w biznesowych bazach z informacj co zamierzasz robi, z trzecim klikiem uzyskujesz dostp do dowiadczonego w biznesie mentora, ktry moe Ci pomc. Start-up, anio biznesu, PE, SC, VC, Early Stage, Later Stage inne pojcia z zakresu inwestowania: Start-up nowa, rozpoczynajca dziaalno firma. Anio biznesu osoba prywatna, czsto z duym dowiadczeniem biznesowym, decydujca si dofinansowa start-up. PE Private Equity inwestycja na niepublicznym rynku
kapitaowym w celu osignicia rednio- i dugoterminowych zyskw z przyrostu wartoci kapitau. SC Seed Capital forma finansowania start-upw. Pienidze na pierwsze miesice dziaalnoci, czsto o bardzo wysokim stopniu ryzyka. VC Venture Capital inwestycja w ryzykowne przedsiwzicia, mogce jednak w przynie wysokie zyski (jedna z odmiana PE. ES Early Stage moda firma, dziaajca do 3 lat, posiadajca dziaajcy innowacyjny produkt/usug (prototyp, pilota) i zainteresowana jego szersz komercjalizacj. LS Later Stage firma posiadajca dojrzay produkt/usug.
101
8.
O Autorach
Jan Fazlagi Profesor Uczelni Vistula oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dr hab. nauk ekonomicznych. Autor ponad 200 publikacji z zakresu zarzdzania kapitaem intelektualnym, zarzdzania wiedz, zarzdzania w owiacie, dobrym rzdzeniem i innowacjami. Stypendysta Fulbrighta i Marie Curie. Autor pierwszego w Polsce raportu o kapitale intelektualnym uczelni (2004). W modoci trenowa pywanie i kanadyjki w klubach sportowych w Poznaniu, ktre wychoway wielu olimpijczykw. Mionik fortyfikacji i twierdz. Ulubiony film to serial Friends (Przyjaciele) a aktor Johny Depp. Andrzej Jajszczyk Dyrektor Narodowego Centrum Nauki, profesor telekomunikacji na Akademii Grniczo-Hutniczej w Krakowie. Autor kilku ksiek, ponad 300 artykuw i 19 patentw. Kilka lat pracowa na uczelniach za granic w Australii, Kanadzie i Francji. Przez trzy lata redaktor naczelny amerykaskiego czasopisma IEEE Communications Magazine, ktre wprowadzi na pierwsze miejsce wspczynnika oddziaywania (impact factor) wrd wszystkich wiatowych czasopism telekomunikacyjnych. Wsptwrca dwch firm innowacyjnych: Inventel i ITTI. Laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (tzw. Polskiego Nobla).
102
Mariusz Jarzbowski Przed powrotem do Europy przez siedem lat pracowa w Kalifornii w Dolinie Krzemowej (midzy innymi ze Stevem Jobsem w NeXT Software oraz Apple Computer). W Polsce zaangaowany by w nowe przedsiwzicia oraz pracowa w funduszu inwestycyjnym. Teraz Mariusz pracuje dla Microsoft. Jest w Radzie Programu Inspired by Innovation, realizowanego przez demosEUROPA (Centrum Strategii Europejskiej) oraz napisa Grawitacj Doliny Krzemowej dla Magazynu THINKTANK. Mariusz jest mwc i prezenterem. Zajmuj go przede wszystkim tematy zwizane z kreatywnoci, innowacj i przedsibiorczoci. Wicej na stronach www.mariuszjarzebowski.com. Janusz Marszalec Dr in., MBA, waciciel Innovatech Consulting, zaoyciel Centrum Edisona i firmy informatycznej JMC, z kilkunastoletnim dowiadczeniem z fiskich instytucji naukowo - badawczych i parku technologicznego Technopolis, autor przeszo 100 publikacji naukowych, kilku ksiek i patentw z dziedziny wizji komputerowej, optoelektroniki, techniki wiatowodowej i laserowej a take innowacyjnoci, wsppracy nauki z przemysem i komercjalizacji wiedzy. Pracowa w projektach dla Nokii i Europejskiej Agencji Kosmicznej. Ekspert Centrum im. Adama Smitha. Pasjonuje si fotografi, lubi jazz, rosyjsk literatur i sztuk, kreatywny w sztuce kulinarnej. Mionik biegw narciarskich i fiskiej sauny.
Mirosaw Miller Profesor Politechniki Wrocawskiej, prof. nauk chemicznych. Stypendysta Fundacji Humboldta (Forschungszentrum Julich), Fundacji Welcha (Texas A&M). Czonek rad naukowych kilku polskich i zagranicznych instytutw naukowych. Czonek Rady redakcyjnej Biomass Conversion and Biorefinery (Springer). W przeszoci profesor w Instytucie Energetyki w Warszawie. Inicjator i koordynator Dolnolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii (2004-2007), inicjator i pierwszy prezes Wrocawskiego Centrum Bada EIT+, spki powoanej przez pi wrocawskich uczelni, Miasto Wrocaw oraz Wojewdztwo Dolnolskie, budujcej najwiksz polska inwestycj B+R, Kampus Pracze. Ponad 100 publikacji naukowych, ponad 430 cytowa. W modoci siatkarz i dziaacz sportowy AZS. Hobby: tenis ziemny, muzyka Czesawa Niemena i piewanie w gronie przyjaci. Krzysztof Rybiski Profesor Uczelni Vistula, dr hab. nauk ekonomicznych. Jedyny ekonomista w Polsce, ktry napisa ponad 1000 artykuw na tematy zwizane z ekonomi, finansami, dobrym rzdzeniem i innowacjami. Jako pierwszy i jedyny urzdujcy czonek zarzdu banku centralnego prowadzi i prowadzi blog ekonomiczny rybinski.eu. W przeszoci wiceprezes NBP, partner w Ernst& Young i gwny ekonomista kilku bankw. Pracowa te rok w Japonii jako informatyk. W modoci by harcerzem i trenowa sporty walki: zapasy i karate. Ulubiony film to Wejcie smoka, a aktor Bruce Lee.
103
Andrzej Wodecki Dr, MBA, kierownik Uniwersyteckiego Centrum Zdalnego Nauczania i Kursw Otwartych UMCS w Lublinie. Aktywnie uczestniczy w wielu polskich i midzynarodowych projektach z zakresu e-learning i spoeczestwa informacyjnego. Specjalizuje si w rozwoju start-upw (obszar biznesu elektronicznego), doradztwie strategicznym (szczeglnie w obszarze szkolnictwa wyszego), problematyce e-learning, kapitau intelektualnego firm i regionw oraz wdroeniach systemw ERP w obszarze zarzdzania zasobami ludzkimi. Od wielu lat wykadowca na najlepszych polskich programach MBA. Pasjonat kultury antycznej, fitnessu i witego spokoju na wsi. Funkcj ewaluatora raportu peni prof. dr hab. Micha Kleiber, Prezes PAN.
Raport o innowacyjnoci polskiej gospodarki zosta opracowany przez zesp badawczy wsppracujcy z Uczelni Vistula, na zlecenie Krajowej Izby Gospodarczej i Telekomunikacji Polskiej S.A. Raport zosta zredagowany przez zesp w skadzie: Krzysztof Rybiski, Jan Fazlagi, Andrzej Wodecki. www.madra-polska.pl
104
9.
Nasi rozmwcy
Zesp badawczy przeprowadzi wywiady z wieloma wybitnymi osobami, osigajcymi sukcesy w dziedzinie innowacyjnoci, bizuki i kulnesu.Wyniki wywiadw zasadniczo wpyny na ksztat raportu. Serdecznie dzikujemy poniszym osobom: Anil Hansjee, Head of Google Corporate Development Europe, Middle East, Africa (raport prezentuje jego prywatne pogldy) Joerg Sievert, SAP Ventures, European partner zarzdzajcy Marcin Hejka, partner zarzdzajcy, Intel Capital Voytek Siewierski, partner w Mitsui Ventures, funduszu venture capital dziaajcym w Silicon Valley Maciej Adamkiewicz, prezes i waciciel ADAMED-u Jacek Siwicki, partner zarzdzajcy, Enterprise Investors Kierownictwo Platige Image, firmy odnoszcej globalne sukcesy w dziedzinie post-produkcji Richard Berkeley, prezes Fundacji Nowa Orkiestra Kameralna Piotr Sienkiewicz, anio biznesu, partner w funduszu early stage VC Hard GAMMA Ventures Piotr Skulski, czonek hackerspace.pl
Zesp badawczy bardzo dzikuje za wsparcie analityczne i techniczne podczas prac nad raportem pp. Anecie Majchrzak, Markowi Jastrzbskiemu (Infoget.pl), Grzegorzowi Dmitrukowi oraz ukaszowi agodowi.
105
10.
Kraj
Stany Zjednoczone Niemcy Szwecja Wielka Brytania Singapur Korea Poudniowa Szwajcaria Dania Japonia Holandia Kanada Hong Kong Finlandia Norwegia Austria Tajwan Luksemburg Belgia Francja Islandia Irlandia Australia Izrael Katar Malezja Zjednoczone Emiraty Arabskie
2008-08
5,28 4,99 4,84 4,82 4,81 4,73 4,73 4,69 4,65 4,64 4,63 4,59 4,57 4,47 4,46 4,41 4,37 4,35 4,35 4,34 4,30 4,27 4,17 4,12 4,06 3,99
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
Kraj
Bahrajn Sowacja Sowenia Chiny Malta Chile Portugalia Indie Litwa RPA Tajlandia Cypr Tunezja Wgry Kostaryka Indonezja Brazylia Turcja Oman Barbados Grecja Jordania Polska Azerbejdan Sri Lanka Uzbekistan
2008-08
3,59 3,59 3,59 3,59 3,54 3,51 3,49 3,44 3,43 3,41 3,40 3,39 3,37 3,34 3,27 3,26 3,25 3,24 3,23 3,17 3,17 3,16 3,15 3,14 3,12 3,11
Miejsce w rankingu
34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59
106
Kraj/Gospodarka
Islandia Szwecja Hong Kong, Chiny Szwajcaria Dania Finlandia Singapur Holandia Nowa Zelandia Norwegia Stany Zjednoczone Kanada Japonia Wielka Brytania Luksemburg Niemcy Belgia Australia Irlandia Tepublika Korei Austria Francja Izrael Zjednoczone Emiraty Arabskie Tajwan Kuwejt
Punkty GII
4,86 4,85 4,83 4,82 4,72 4,66 4,65 4,62 4,60 4,59 4,57 4,55 4,50 4,42 4,38 4,32 4,31 4,28 4,27 4,24 4,21 4,20 4,11 3,98 3,97 3,56
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 33
Kraj/Gospodarka
portugalia Katar Wgry Sowacja Wochy Litwa Bahrajn Kostaryka Chile Chiny otwa Chorwacja Grecja Polska Brunei Darussalam Bugaria Barbados RPA Rumunia Urugwaj Arabia Saudyjska Trinidad i Tobago Indie Azerbejdan
Punkty GII
3,56 3,55 3,54 3,48 3,47 3,44 3,37 3,35 3,35 3,32 3,29 3,28 3,28 3,28 3,27 3,26 3,26 3,24 3,22 3,17 3,15 3,15 3,10 3,09
Miejsce w rankingu
34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57
107
2,5
1,5
0,5
0
Luksemburg Norwegia Hiszpania Finlandia Kanada Dania Holandia Niemcy Czechy Belgia Szwajcaria Islandia Portugalia Japonia Stany Zjednoczone Wielka Brytania Nowa Zelandia Szwecja Meksyk Francja Wochy Wgry Australia Austria Polska Korea Turcja
108
BG
TR
MT
PL
EE
EL
FR
ES
UK
LT
CZ
AT
LV
PT
BE
DE
US
RO
Polska na miejscu 27 z 33 krajw ujtych w raporcie. Rumunia cay czas za nami. Na czele Szwecja i Szwajcaria.
Wykres Z-3. Summary Innovation Index 2006
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo:
0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0
EU25 FR SI UK LV LT CZ AT BE PT DE US JP IE RO NO DK CY NL HR LU FI IS SK BG TR HU MT EE EL PL SE ES IT
Komisja Europejska general 29/35 European Innovation Scoreboard Report 2006, www.proinno-europe.eu/doc/EIS2006_final.pdf, s. 8
Polska spada w rankingu o 2 miejsca. Wzrasta oglny poziom innowacyjnoci mierzony w Unii Europejskiej. Najbardziej innowacyjnymi krajami bez zmian Szwecja i Szwajcaria.
DK
NL
LU
SE
IT
SI
JP
IE
FI
IS
109
Kolejny spadek notowa Polski o jedno miejsce w ranking EIS. Na czele niezmiennie Szwecja i Szwajcaria, ranking tradycyjnie ju zamyka Turcja.
Trudno mwi o spadkach I wzrostach z powodu brakw danych co do poprzenich edycji raportu. Polska jednak cigle przed Rumuni i Bugari, w bezporednim kontakcie z poprzedzajc nasz kraj Sowacj.
110
Nie ma wikszych zmian w stosunku do poprzedniej edycji. Szare supki to wynik zeszoroczny pokazujcy, e Polska praktycznie nie zrobia nic w zakresie podnoszenia innowacyjnoci. Nasi ssiedzi oraz kraje bdce w podobnym jak my stopniu rozwoju innowacyjnoci poczyniy niewielkie postpy.
Wykres Z-7. Summary Innovation Index 2010
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: Komisja Europejska general 23/28 Innovation Union Scoreboard Report 2010, www.proinno-europe. eu/sites/default/files/docs_EIS2010/IUS_2010_final.pdf, s.4
Liderzy innowacyjnoci
Polska nieco odrobia w dziedzinie innowacyjnoci wyprzedzajc w rankingu za 2010 Sowacj. Nasz kraj zaliczono do grupy moderate innovators. Do Europejskiej czowki daleko, granica 0,3 wydaje si powoli by w zasigu. Zmiany na szczycie, Dania pracuje nad swoj innowacyjnoci.
Raport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
111
Wykres Z-8. Strengthening Innovation in the Netherlands: Making Better Use of Knowledge Creation in Innovation 2006
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: OECD liczba artykuw naukowych 30/34 IStrengthening Innovation in the Netherlands: Making Better Use of Knowledge Creation in Innovation, www.eric.ed.gov/PDFS/ ED504020.pdf, s.7
Szwecja (1.6) Szwajcaria (1.2) Izrael (1) Finlandia (0.8) Dania (0.8) Wielka Brytania (7.3) Holandia (1.9) Australia (2.3) Nowa Zelandia (0.4) Kanada (3.5) Norwegia (0.5) Stany Zjednoczone Islandia (0) Belgia (0.9) Austria (0.7) Niemcy (6.7) Francja (4.8) OECD (82) Japonia (8.8) Irlandia (0.3) Hiszpania (2.4) Wochy (3.4) Tajwan(1.2) Grecja (0.5) Czechy (0.4) Wgry (0.4) Korea (1.7) Portugalia (0.3) Sowacja (0.1) Polska (0.9) Rosja (2.4) Turcja (0.6) RPA (0.4) Meksyk (0.5) 0 200 400 600 800 1000 1200 1400
Wykres pokazuje liczb artykuw naukowych przypadajcych na million mieszkacw. Polska zajmuje 30 miejsce spord 34 krajw ujtych w zestawieniu. Wyprzedzamy Rosj RPA i Meksyk, nasi bezporedni ssiedzi maj lepsze wskaniki. Dane na rok 2005.
112
Rosja Wielka Brytania Brazylia hiszpania Wochy Polska Holandia Szwecja Finlandia Portugalia Belgia Austria Dania Czechy Norwegia Rumunia Irlandia Sowacja Bugaria Litwa Sowenia Chorwacja Wenezuela otwa Estonia Islandia Luksemburg Urugwaj Cypr
0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 400000 450000 500000
Innowacyjno mierzona jako liczba naukowcw w spoeczestwie. Polska na 6 miejscu. Dane dla 29 krajw w wiecie.
113
Ranking
34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66
Kraj
RPA Bahrajn Sowacja Chile Wochy Malta Litwa Tunezja Grecja otwa Tajlandia Mauritius Indie Kuwejt Chorwacja Rosja Arabia Saudyjska Trynidad i Tobago Polska Bugaria Filipiny Oman Jordania Meksyk Turcja Lesotho Kazachstan Rumunia Kostaryka Panama Ukraina Egipt Botswana
Oglna punktacja
0,33 0,27 0,21 0,21 0,21 0,2 0,16 0,14 0,12 0,12 0,12 0,06 0,06 0,06 -0,03 -0,09 -0,12 -0,12 -0,12 -0,13 -0,15 -0,15 -0,15 -0,16 -0,21 -0,22 -0,23 -0,29 -0,39 -0,43 -0,45 -0,47 -0,47
Ocena innwowacyjnoci
0,47 -0,26 -0,31 0,04 0,24 0,59 -0,4 -0,3 0,23 -0,14 0,35 -0,36 -0,02 -0,35 -0,26 -0,16 -0,79 0,2 -0,44 -0,48 0,48 -0,56 -0,26 -0,42 -0,55 0,59 0,07 -0,77 -0,18 -0,34 -0,73 -0,43 -0,4
114
Polska uplasowaa si na 52 pozycji w ranking, wyprzedzajc bezporednich rywali z CEE Bugari, Rumuni Ukrain. Przed nami jednak w rankingu Rosja, Chorwacja, Sowacja (36 pozycja), Czechy, czy Wgry.
Procent firm
Polska zestawiona w porwnaniu Wschodni Europ i Azj. Jako kategori innowacyjnoci przyjto certyfikacj firm oraz poddawanie ich zewntrznej ocenie, jako potencjalne wprowadzanie innowacyjnych rozwiza w zakresie produkcji i usug (certyfikaty Iso). Jak wida na powyszym wykresie W zakresie certyfikacji polskie firmy nie odbiegaj zbytnio od Europy Wschodniej i Azji, natomiast jeli chodzi o audyt zewntrzny jest znacznie gorzej.
115
100 90 80 70
Procent firm
60 50 40 30 20 10 0 % firm korzystajcych z internetu w celu % firm korzystajcych z Email-a w celu kontaktowania si z konsumentami i dostawcami kontaktowania si z konsumentami i dostawcami
Polska Kraje w grnej poowie dochodw rednich Europa Wschodnia i Azja rodkowa
Zakada si, e korzystanie z Internetu do zarzdzania firm i dokonywania transakcji jest wskanikiem innowacyjnoci.Tu nasz kraj radzi sobie duo lepiej ni rywale.
Wykres Z-12. Procent firm korzystajcych z zagranicznych technologii
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: World Bank Procent firm korzystajcych z Internetu 1/3 Poland Country Profile 2009, www.enterprisesurveys.org/documents/EnterpriseSurveys/Reports/Poland-2009.pdf, s. 12
25
Procent firm
116
Zakada si, e korzystanie z Internetu do zarzdzania firm i dokonywania transakcji jest wskanikiem innowacyjnoci.Tu nasz kraj radzi sobie duo lepiej ni rywale.
Wykres Z-13. Public financial support for commercial innovation January 2006
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: World Bank general 14/30 Public financial support for commercial innovation, siteresources. worldbank.org/INTECA/Resources/KE_Study_Final.pdf, s.82
ECA
Inne
117
Kraj
Szwajcaria Szwecja Singapur Stany Zjednoczone Niemcy Japonia Finlandia Holandia Dania Kanada Hong Kong Wielka brytania Tajwan Norwegia Francja Australia Katar Austria Belgia Luksemburg Arabia Saudyjska Republika Korei Nowa Zelandia Izrael Zjednoczone Emiraty Arabskie Malezja Chiny Brunei Darussalam Irlandia Chile Islandia Tinezja Estonia Oman
Pozycja
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
Wynik
5.63 5.56 5.48 5.43 5.39 5.37 5.37 5.33 5.32 5.30 5.27 5.25 5.21 5.14 5.13 5.11 5.10 5.09 5.07 5.05 4.95 4.93 4.92 4.91 4.89 4.88 4.84 4.75 4.74 4.69 4.68 4.65 4.61 4.61
Kraj
Kuwejt Czechy Bahrajn Tajlandia polska Cypr Puerto Rico Hiszpania Barbados Indonezja Sowenia Portugalia Litwa Wochy Czarnogra Malta Indie Wgry Panama RPA Mauritius Kostaryka Azerbejdan Brazylia Wietnam Sowacja Turcja Sri Lanka Rosja Urugwaj Jordania Meksyk Rumunia Kolumbia
Pozycja
35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68
Wynik
4.59 4.57 4.54 4.51 4.51 4.50 4.49 4.49 4.45 4.43 4.42 4.38 4.38 4.37 4.36 4.34 4.33 4.33 4.33 4.32 4.32 4.31 4.29 4.28 4.27 4.25 4.25 4.25 4.24 4.23 4.21 4.19 4.16 4.14
118
Kraj
Iran otwa bugaria Kazachstan Peru Namibia Maroko Botswana Chorwacja Gwatemala Macedonia Rwanda Egipt El Salvador Grecja Trynidad i Tobago Filipiny Algeria Argentyna Albania Ukraina Gambia Honduras Liban Gruzja Modawia Jamajka Serbia Syria Armenia Mongolia Libia Dominikana Bonia i Hercegowina Benin Senegal
Pozycja
69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104
Wynik
4.14 4.14 4.13 4.12 4.11 4.09 4.08 4.05 4.04 4.04 4.02 4.00 4.00 3.99 3.99 3.97 3.96 3.96 3.95 3.94 3.90 3.90 3.89 3.89 3.86 3.86 3.85 3.84 3.79 3.76 3.75 3.74 3.72 3.70 3.69 3.67
Kraj
Ekwador Kenia Bangladesz Biliwia Kamboda Gujana Kamerun Nikaragua Tanzania Ghana Zambia Tadikistan CapeVerde Uganda Etiopia Paragwaj Republika Kirgiska Wenezuela Pakistan Madagaskar Malawi Suazi Nigeria Lesotho Wybrzee Soniowej Nepal Mozambik Mali Timor Wschodni Burkina Faso Mauretania Zimbabwe Burundi Angola Czad Koci
Pozycja
105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139
Wynik
3.65 3.65 3.64 3.64 3.63 3.62 3.58 3.57 3.56 3.56 3.55 3.53 3.51 3.51 3.51 3.49 3.49 3.48 3.48 3.46 3.45 3.40 3.38 3.36 3.35 3.34 3.32 3.28 3.23 3.20 3.14 3.03 2.96 2.93 2.73
W tegorocznym raporcie WEF na temat konkurencyjnoci pastw Polska zajmuje 39 miejsce . Wyprzedzajc m.in. Soweni, Hiszpani, Cypr, Wochy, Ukrain. Nasi poudniowi ssiedzi Czesi zostali sklasyfikowani wyej ni Polska. W czowce rankingu (kolejno) Szwajcaria, Szwecja, Singapur, USA, Niemcy. Wedug tego raportu Polska zajmuje 14 miejsce wrd krajw UE-27 w kategorii konkurencyjnoci.
Raport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
119
Tabela Z-5. The Atlantic Century. Benchmarking E.U. & U.S Innovation and Competitiveness
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: Information Technology and Innovation Foundation general 34/40 www.itif.org/files/2009-atlantic-century.pdf, s.2 Oglna punktacja 2009
73,4 71 66,2 64,5 64,2 63,9 59,6 59,2 59 58,6 58,4 57,3 56,4 56,3 55 54,4 52,6 52,5 51,5 50,6
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Kraj
Singapur Szwecja Luksemburg Dania Poudniowa Korea Stany zjednoczone Finlandia Wielka Brytania Japonia NAFTA* Holandia Francja Irlandia Belgia Niemcy Kanada Austria EU-15** Australia EU-25**
Miejsce w rankingu
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Kraj
Czechy Estonia Hiszpania Wgry Litwa Wochy Portugalia Sowenia Sowacja EU-10** otwa Malta Chiny Polska Rosja Cypr Grecja Brazylia Meksyk Indie
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Kraj
Chiny Stany Zjednoczone Japonia Poudniowa Korea Singapur Wielka brytania NAFTA Szwecja Niemcy
Miejsce w rankingu
10 11 12 13 14 15 16 17 18
Kraj
EU-15 Polska Irlandia EU-25 Kanada Australia Indie Brazylia Francja
120
Miejsce w rankingu
19 20 21 22
Kraj
Hiszpania EU-10 Meksyk Rosja rednia
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Kraj
Miejsce w rankingu
13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Kraj
Indie Meksyk Japonia Polska Chiny Niemcy Irlandia Brazylia EU-10 Stany Zjednoczone NAFTA EU-25
EU-15 Francja Szwecja Australia Wielka Brytania Kanada Hiszpania Poudniowa Korea Rosja Singapur rednia
http://www.itif.org/files/2009-atlantic-century.pdf, s.19
Tabela Z-6. Ranking wg liczby publikacji w 2003 r.
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: Institute of Scientific Information liczba publikacji naukowych 19/25 Andrzej Kajetan Wrblewski, Nauka w Polsce wedug rankingw bibliometrycznych, NAUKA 2/2005, s. 13-28, www.portalwiedzy.pan.pl/images/stories/pliki/publikacje/nauka/2005/02/N_205_02_Wroblewski-regular.pdf, s.5 Procent publikacji
USA Japonia UK Niemcy Francja Chiny 26,78 7,567 7,057 6,834 4,938 4,081
Pastwo
1 2 3 4 5 6
Pastwo
7 8 9 10 11 12 Kanada Wochy Hiszpania Rosja Australia Holandia
Procent publikacji
3,646 3,558 2,48 2,45 2,322 2,078
121
Pastwo
13 14 15 16 17 18 19 20 Indie Korea Pd. Szwecja Szwajcaria Brazylia Tajwan Polska Belgia
Procent publikacji
2,01 1,877 1,579 1,508 1,27 1,242 1,166 1,132
Pastwo
21 22 23 24 25 Suma Izrael Turcja Dania Austria Finlandia
Procent publikacji
1,048 0,997 0,839 0,811 0,782 90,052
Na podstawie: Instytut Informacji Naukowej Thomsona (http://scientific. thomson.com). Niestety ranking ten jest patny. Polska znajduje si na 19 miejscu z top 25 przedstawionych krajw. Z bezporednich ssiadw wyej sklasyfikowano Niemcy (4), poniej PL sklasyfikowane s m.in. Dania, Belgia czy Finlandia. Pozostae nieujte 10% rozdzielone midzy 151 pastw sklasyfikowanych poniej 25 miejsca.
Tabela Z-7. Ranking wg liczby publikacji w latach 1996-2007
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: SCImago liczba publikacji naukowych 19/235 www.scimagojr.com/countryrank.php Liczba cytowa na pojedynczy dokument
19,08 5,17 16,39 11,08 14,86 14,21 16,49 13,59 12,26 14,98 6,62 4,86 18,78 9,12 8,91 20,49
Lp.
Kraj
Dokumenty
Dokumenty cytowane
4530542 1508308 1277760 1315158 1212919 885310 678129 652700 486926 431908 437455 439232 371845 365246 273053 265772
Cytaty
H indeks
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Zjedno-
4773842 1518011 1381743 1341281 1258273 919110 708020 684111 514239 456789 456374 442233 388908 370841 280232 276942
87296701 5614294 21030171 14341252 17576464 12168898 10375245 8407658 5498629 5940125 2590791 2121202 6628024 2710566 1970704 5123829
1139 279 689 527 607 554 536 477 377 413 227 262 465 258 239 466
Wielka Brytania Japonia Niemcy Francja Kanada Wochy Hiszpania Australia Indie Rosja Holandia Korea Poudniowa Brazylia Szwajcaria
122
Lp.
Kraj
Dokumenty
Dokumenty cytowane
267358 264035 231790 203276 190023 163727 139976 140234 135488 120218 112427 108132 104447 104713
Cytaty
H indeks
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Szwecja Tajwan Polska Belgia Turcja Izrael Austria Dania Finlandia Grecja Hong Kong Meksyk Norwegia Czechy
276328 269263 235453 211572 199676 170021 146414 145522 138791 125806 116393 110452 108103 106387
4657464 1957112 1553359 3064642 1110749 2484606 1969446 2563344 2095958 1099140 1204850 837644 1469604 777634
410 209 232 360 158 340 310 338 304 206 223 182 266 186
Polska zajmuje w 19 miejsce pod wzgldem iloci publikacji w rankingu opublikowanym przez SCImago. Wyprzedzamy Belgw, Duczykw, Norwegw i Czechw. Pod wzgldem liczby cytowa (wczajc konferencje i materiay konferencyjne) plasujemy si ju na 24 miejscu. Cytowanie w obrbie kraju to miejsce 23 (okoo 30% cytatw w polskich artykuach odwouje si do polskich rde w USA blisko 50%) Liczba cytowa na pojedynczy dokument wynosi dla Polski 7,32 co plasuje j na 151 miejscu z 253 krajw ujtych w rankingu. W latach 2007-2009 Polska plasuje si jednak na miejscu 20. Zatem prawdopodobna jest tendencja spadkowa w stosunku do iloci publikacji innych krajw.
Tabela Z-8. Ranking wg liczby publikacji w latach 1996-2007
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: SCImago liczba publikacji naukowych 2/23 www.scimagojr.com/countryrank.php?area=0&category=0 ®ion=Eastern+Europe&year=all&order=it&min=0&min_type=it Dokumenty cytowane
439232 231790 104713 80752 78631 51351
Lp.
1 2 3 4 5 6
Kraj
Rosja Polska Czechy Ukraina Wgry Rumunia
Dokumenty
442233 235453 106382 81337 80608 51833
Cytaty
2121202 1553359 777634 294082 782390 228509
H indeks
262 232 186 114 205 106
123
Lp.
7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Kraj
Sowacja Chorwacja Sowenia Bugaria Biaoru Litwa Estonia Serbia Armenia otwa Gruzja Azerbejdan Modawia Macedonia Bonia i H e rc e go wina Albania Czrnogra
Dokumenty
39322 36376 3364 33529 18956 15282 12249 9855 6287 6187 5297 4508 3347 2622 1978 761 247
Dokumenty cytowane
38684 35524 33041 33057 18860 15075 12077 9651 6211 6122 5207 4472 3326 2551 1939 743 246
Cytaty
249814 175971 232277 206836 79046 89929 123493 16039 41572 44197 32479 9600 16712 14022 6765 4505 236
H indeks
122 102 113 110 82 88 102 31 78 69 64 32 44 44 31 31 5
W rankingu dla Europy Wschodniej zajmujemy 2 z 23 miejsc ustepujc Rosji o niespena 50% liczby publikacji. Pozostali ssiedzi bezporedni ustpuj nam pod wzgldem iloci publikacji naukowych. Liczba dokumentw naukowych generowanych przez Polakw z roku na rok systematycznie wzrasta.
Tabela Z-9. Scientific American Worldview The Overall Leaders: Innovation Capacity Scores 2009
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: Scientific American Worldview innowacyjno w zakresie biotechnologii 27/36 www.saworldview.com/download, s. 20.
Kraj
Intensywno
Wsparcie przedsibiorczoci
4,54 2,98 3,12 2,13 3,52
Sia naukowa
2,39 1,82 1,58 0,27 1,64
Punkty kocowe
3 2,6 2,6 1,8 2,9
124
Kraj
Intensywno
Wsparcie przedsibiorczoci
2,85 2,19 3,46 3,48 3,01 3,16 2,05 2,51 2,89 2,68 3,46 4,3 2,26 4,04 3,01 3,32 4,43 3,55 2,24 2,7 2,27 4,69 2,65 3,81 4,2 2,59 3,54 3,24 2,81 3,69 4,87
Sia naukowa
0,21 1,29 1,89 2,41 1,72 1,68 1,4 0,67 1,02 0,05 1,78 1,73 1,23 1,45 0,29 1,84 2,35 1,65 0,74 1,55 1,3 3,16 1,01 0,29 1,1 1,2 2,24 2,55 0,37 2,03 2,5
Punkty kocowe
2,1 2,1 3,2 3 2,6 2,7 1,7 2 3 1,7 2,8 3,1 2 2,8 1,8 2,6 3 2,7 2 2 2,2 3,5 1,7 2,1 2,7 2,2 3,1 3 1,8 2,9 3,8
Chiny Czechy Dania Finlandia Francja Niemcy Grecja Wgry Islandia Indie Irlandia Izrael Wochy Japonia Meksyk Holandia Nowa landia
0,62 0,76 2,46 0,51 0,85 0,64 0 0,92 4,24 0,68 1,68 0,89 0,31 0,61 1,13 0,95 2,66 1,07 1,08 0,16 1,48 1,54 0 0,51 0,93 1,05 1,36 1,61 0,89 1,21 2,83
Norwegia Polska Portugalia Rosja Singapur Sowacja RPA Korea Poudniowa Hiszpania Szwecja Szwajcaria Turcja Wielka Brytania Stany Zjednoczone
W rankingu brane byy pod uwag takie czynniki, jak: ochrona wasnoci intelektualnej, intensywno innowacyjnoci w biotechnologii, wsparcie przedsibiorczoci, sia naukowa, finansowanie przez pastwo.
125
Tabela Z-10. Scientific American Worldview The Overall Leaders: Innovation Capacity Scores 2009
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: Ochrona wasnoci intelektualnej
6,80 7,52 9,05 4,18 9,05 6,39 7,52 9,05 9,05 9,05 8,28 7,38 8,28 3,82 4,95 9,05 6,62 9,05 9,05 6,66 5,49 9,05 6,08 6,8 6,84 6,98 7,74 4,59 6,98 6,98 7,16 7,52 7,52
Kraj
Australia Austria Belgia Brazylia Kanada Chiny Czechy Dania Finlandia Francja Niemcy Grecja Wgry Islandia Indie Irlandia Izrael Wochy Japonia Luksemburg Meksyk Holandia Nowa Zelandia Norwegia Filipiny Polska Portugalia Rosja Singapur Sowacja RPA Korea Poudniowa Hiszpania
Intensywno
1,33 1,67 3,04 0,65 3,15 0,14 0,64 3,01 0,73 2,45 1,69 1,31 1,85 6,85 0,25 4,46 0,71 0,58 1,44 0,08 0,45 3,99 1,83 1,23 0 0,35 0,95 0,72 1,13 1,67 0,34 1,07 1,64
Wsparcie przedsibiorczoci
6,41 4,72 5,35 1,89 6,82 3,95 3,19 6,1 6,51 5,47 4,84 2,16 3,12 6,15 3,35 5,38 7,47 2,69 5,08 4,8 3,78 6,13 7,79 6,74 0,96 3,2 4 1,73 9,37 5,12 6,16 4,87 3,96
Sia naukowa
4,01 1,64 2,29 2,68 3,84 0,42 1,23 2,32 3,03 3,26 2,65 1,43 0,7 2,87 0 2,56 4,05 1,77 3,48 1,85 1,07 1,01 3,76 1,96 0,57 1,75 1,66 1,76 5,94 3,48 0,53 2,53 1,94
Punkty kocowe
24 22 25 12 29 14 16 27 27 26 24 15 17 26 10 25 27 17 26 18 13 26 23 21 10 14 18 11 31 20 17 23 19
126
Kraj
Szwecja Szwajcaria Turcja Wielka Brytania Stany Zjednoczone
Intensywno
3,03 3,66 0,07 1,04 5,16
Wsparcie przedsibiorczoci
6,54 6,13 3,56 6,4 9,33
Sia naukowa
2,3 1,88 0,89 3,7 5,08
Punkty kocowe
28 26 12 26 37
Ranking opiera si na kryteriach analogicznych do przyjtych w poprzednim raporcie z roku 2009. Polska z Chinami na 31. pozycji.
Tabela Z-11. UN e-Government Readiness Index 2005
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: ONZ postpy w informatyzacji administracji publicznej 38/191 UN E-government survey 2005, unpan1.un.org/intradoc/groups/ public/documents/un/unpan021888.pdf, s. 28. Informatyzacja administracji publicznej
0,676 0,654 0,651 0,640 0,608 0,606 0,605 0,598 0,597 0,592 0,589 0,587 0,587 0,585 42 43 44 45 46 47 48 49 50
Miejsce w rankingu
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
Kraj
Miejsce w rankingu
40 41
Kraj
Sowenia Wgry Luksemburg Czechy Portugalia Meksyk otwa Brazylia Argentyna Grecja Sowacja Cypr Polska Hiszpania
Litwa Filipiny Zjednoczone Emiraty Arabskie Malezja Rumunia Bugaria Tajlandia Chorwacja Ukraina Urugwaj Rosja
Powysze zestawienie dotyczy 50 krajw ze szczytu rankingu. Caociowy ranking obejmuje 191 pastw czonkowskich ONZ.
127
Miejsce w rankingu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
Kraj Szwecja Dania Norwegia Stany Zjednoczone Holandia Republika Korei Kanada Australia Francja Wielka Brytania Japonia Szwajcaria Estonia Luksemburg Finlandia Austria Izrael Nowa Zelandia Irlandia Hiszpania Islandia Niemcy Singapur Belgia Czechy Sowenia Wochy Litwa Malta Wgry Portugalia Zjednoczone Arabskie Polska Malezja
Miejsce w rankingu 35 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
Kraj Cypr Meksyk Sowacja Argentyna Chile Ukraina Bahrain Bugaria Grecja Brazylia Barbados Chorwacja Urugwaj Liechtenstein Jordania Rumunia Kolumbia Katar Trynidad i Tobago Peru Biaoru Kuwejt Andora Kostaryka Rosja RPA Wenezuela Mauritius Tajlandia Chiny Filipiny El Salvador Dominikana Seszele Arabia Saudyjska
128
Powysze zestawienie dotyczy 50 krajw ze szczytu rankingu. Caociowy ranking obejmuje 191 pastw czonkowskich ONZ.
Tabela Z-13. UN e-Government Readiness Index 2010
Wydawca: Kategoria innow.: Miejsce PL: rdo: ONZ postpy w informatyzacji administracji publicznej 45/184 UN E-government survey 2010, www2.unpan.org/egovkb/documents/2010/E_Gov_2010_Complete.pdf, s. 114-115.
Miejsce w rankingu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
Kraj
Republika Korei Stany Zjednoczone Kanada Wielka Brytania Holandia Norwegia Dania Australia Hiszpania Francja Singapur Szwecja Bahrain Nowa Zelandia Niemcy Belgia Japonia Szwajcaria Finlandia Estonia Irlandia Islandia Lichtenstein Austria Luksemburg Izrael Wgry Litwa Sowenia Malta Kolumbia Malezja
Waro indeksu
0,879 0,851 0,845 0,815 0,810 0,802 0,787 0,786 0,752 0,751 0,748 0,747 0,736 0,731 0,731 0,723 0,715 0,714 0,697 0,697 0,687 0,670 0,669 0,668 0,667 0,655 0,632 0,630 0,624 0,613 0,613 0,610
infrastruktura telekomunikacyjna
0,211 0,213 0,224 0,236 0,253 0,225 0,231 0,198 0,168 0,197 0,211 0,248 0,193 0,186 0,230 0,188 0,173 0,254 0,206 0,207 0,189 0,211 0,179 0,189 0,236 0,143 0,143 0,146 0,166 0,161 0,080 0,113
kapita ludzki
0,328 0,320 0,320 0,315 0,326 0,326 0,328 0,328 0,323 0,323 0,304 0,320 0,295 0,328 0,315 0,322 0,313 0,309 0,328 0,319 0,328 0,324 0,313 0,317 0,302 0,314 0,317 0,320 0,322 0,293 0,291 0,282
129
Miejsce w rankingu
33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
Kraj
Czechy Chile Chorwacja Urugwaj otwa Wochy Portugalia Barbados Grecja Cypr Sowacja Bugaria Polska Kazachstan Rumunia Argentyna Zjednoczone Arabskie Kuwejt Jordania Antigua and Barbuda Meksyk Andora Arabia Saudyjska Rosja Czarnogra Brazylia Katar Peru Biaoru Bahamy Tunezja Trynidad i Tobago Brunei Darussalam Turcja Wenezuela Kostaryka Chiny El Salvador Bonia i Hercegowina Saint Kitts i Nevis Emiraty
Waro indeksu
0,606 0,601 0,586 0,585 0,583 0,580 0,579 0,571 0,571 0,571 0,564 0,559 0,558 0,558 0,548 0,547 0,535 0,529 0,528 0,515 0,515 0,515 0,514 0,514 0,510 0,501 0,493 0,492 0,490 0,487 0,483 0,481 0,480 0,478 0,477 0,475 0,470 0,470 0,470 0,469
infrastruktura telekomunikacyjna
0,141 0,090 0,139 0,105 0,124 0,162 0,138 0,182 0,126 0,143 0,139 0,111 0,111 0,059 0,102 0,093 0,179 0,083 0,060 0,173 0,071 0,146 0,133 0,091 0,109 0,084 0,105 0,059 0,069 0,116 0,064 0,076 0,089 0,085 0,077 0,080 0,063 0,064 0,083 0,142
kapita ludzki
0,311 0,305 0,303 0,317 0,317 0,320 0,309 0,322 0,324 0,302 0,307 0,309 0,315 0,319 0,305 0,314 0,270 0,289 0,287 0,301 0,294 0,290 0,275 0,310 0,294 0,292 0,293 0,294 0,319 0,293 0,254 0,289 0,294 0,275 0,297 0,291 0,282 0,262 0,293 0,293
76 77 78
130
Kraj Panama Modawia Serbia Oman Azerbejdan Dominikana Albania Egipt Uzbekistan Saint Lucia Jamajka Wietnam Republika Kirgiska Malediwy Liban Saint Vincent i Grenadyny Ekwador Kuba RPA Boliwia Grenada Gruzja Paragwaj Iran Palau Seszele Dominikana
Waro indeksu 0,462 0,461 0,459 0,458 0,457 0,456 0,452 0,452 0,450 0,447 0,447 0,445 0,442 0,439 0,439 0,436 0,432 0,432 0,431 0,428 0,428 0,425 0,424 0,423 0,419 0,418 0,415
w tym serwis online 0,096 0,100 0,076 0,125 0,110 0,124 0,106 0,180 0,128 0,038 0,078 0,104 0,108 0,055 0,091 0,044 0,108 0,082 0,105 0,104 0,064 0,084 0,090 0,091 0,018 0,019 0,017 infrastruktura telekomunikacyjna 0,073 0,064 0,089 0,069 0,044 0,055 0,054 0,041 0,028 0,116 0,093 0,075 0,030 0,095 0,065 0,122 0,053 0,021 0,048 0,030 0,080 0,038 0,047 0,071 0,084 0,100 0,118 kapita ludzki 0,293 0,297 0,294 0,263 0,303 0,277 0,292 0,230 0,293 0,293 0,276 0,267 0,304 0,289 0,283 0,270 0,272 0,330 0,278 0,294 0,285 0,302 0,288 0,262 0,317 0,298 0,280
131
Czynniki umoliwiajce innowacje indeks bezporednich wkadw Indeks rodowiska innowacji Miejsce w rankingu Zagregowany indeks czynnikw umoliwiajcych innowacje Miejsce w rankingu
Kraj
Patenty miesicznie
Miejsce w rankingu
Bugaria Zjednoczone Emiraty arabskie Kuba Meksyk Kostaryka Chile Brazylia Polska Bahrain Litwa Ukraina Tajlandia Rumunia Jordania Turcja Katar Indie Chiny Fi;ipiny Kuolumbia Kazachstan Kenia Ekwador Tunezja El Salvador Serbia Peru Egipt
1,000 0,981 0,981 0,930 0,892 0,858 0,810 0,805 0,704 0,653 0,513 0,463 0,426 0,405 0,400 0,372 0,371 0,326 0,222 0,219 0,166 0,156 0,154 0,151 0,149 0,134 0,127 0,097
5,79 5,78 5,78 5,74 5,72 5,69 5,66 5,65 5,57 5,52 5,37 5,30 5,25 5,22 5,21 5,17 5,16 5,08 4,84 4,83 4,66 4,62 4,61 4,60 4,59 4,52 4,49 4,32
42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
5,63 4,25 6,50 5,00 5,56 5,94 5,50 6,25 4,38 5,63 5,25 3,88 4,69 3,81 4,38 4,88 4,88 5,56 4,06 4,19 3,19 2,88 3,06 4,13 3,38 4,94 3,38 3,56
39 56 30 48 42 37 44 33 54 39 45 61 53 63 54 50 50 42 60 58 71 77 74 59 68 49 68 66
5,51 6,75 3,40 6,34 6,48 7,66 6,79 6,57 6,61 6,43 3,82 6,10 5,85 6,06 5,93 6,47 5,70 5,54 6,05 6,15 4,69 4,15 5,07 4,97 6,29 4,59 5,58 4,97
58 29 81 41 37 17 26 33 31 39 78 45 53 47 51 38 54 57 48 44 71 76 61 64 42 73 55 65
5,59 5,00 5,57 5,40 5,84 6,46 5,89 6,35 5,05 5,87 4,82 4,54 5,04 4,49 4,84 5,35 5,12 5,56 4,66 4,78 3,64 3,26 3,67 4,38 4,25 4,83 4,04 3,98
43 53 44 47 40 32 37 33 51 38 56 59 52 61 54 48 50 45 58 57 74 76 71 62 64 55 65 67
132
11.
W badaniu wziy udzia 72 przedsibiorstwa z rnych sektorw gospodarki. Dominujc pozycj ze wzgldu na liczebno miay firmy informatyczne stanowiy niemal 1/3 (30,6%) caej badanej grupy. Pozostae brane byy reprezentowane przez mniej ni 10% ankietowanych firm: udzia brany energetycznej wynis 9,7% (7 firm), budownictwa 8,3%
re obecne s na zagranicznych rynkach poprzez spki crki albo partnerw sprzedajcych ich usugi lub towary. Niespena poow (46,4%) grupy stanowiy przedsibiorstwa prowadzce dziaalno jedynie na terenie Polski. W gronie firm o zasigu midzynarodowym udzia eksportu produktw i usug w stosunku do ogu przychodw najczciej by niRaport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
133
szy ni 10%. Szczegy przedstawiono na wykresach 4 i 5. Obszary, w ktrych firmy mogyby poprawi swoj innowacyjno
11-20 krajw 11,6%
uznao, e zmiana mogaby nastpi w sferze marketingu i sposobw komunikacji z rynkiem. Mikkie innowacje pozostaj w Polsce mniej popularne. Innowacje
>90% 4,3%
30<50% 15,2%
<10% 43,5%
10<30% 23,9%
Wykres 3. Udzia eksportu produktw i usug na rynki zagraniczne w sprzeday ogem (N=46).
Wszyscy ankietowani przyznali, e ich firmy mogyby znaczco zwikszy swoj innowacyjno w cigu najbliszych trzech lat. Miejsca dla innowacyjnych rozwiza upatrywano przede wszystkim w obszarze oferowanych produktw i usug (po 63,9% wskaza). Niespena poowa ankietowanych firm (45,8%) wskazaa, e poprawy wymagayby rwnie wewntrzne procesy, natomiast 43,1%
produktowe s najbardziej popularne wrd badanych firm. Czy oznacza to, e polska gospodarka nie w peni przesza z fazy industrialnej do postindustrialnej? A moe jest to spowodowane bliskoci czwartej najwikszej gospodarki wiatowej Niemiec? (o gospodarce niemieckiej mwi si czasami jako o perfekcyjnej gospodarce rodem z XIX wieku). Tak czy inaczej
134
0% W obszarze wytwarzanych przez nas produktw W obszarze ofrowanych przez nas usug W obszarze naszych wewntrznych procesw W obszarze marketingu i komunikacji z rynkiem
20%
40%
60%
100%
45,8% 43,1%
z bada wynika, e jestemy bardziej innowacyjni w obszarze produktw materialnych, a mniej w obszarze zarzdzania, usug, marketingu i handlu. Stosowane mierniki innowacyjnoci Efektw wdraanych rozwiza nowatorskich nie kontroluje niemal 20% respondentw. Natomiast zdecydowana wikszo uczestnikw badania (80,6%) przyznaa, e firma takie mierniki stosuje. Do najbardziej istotnych i najczciej wykorzystywanych wskanikw efektywnoci dziaa innowacyjnych nale: poziom satysfakcji klienta (wymieniony przez 69% ankietowanych), poziom przychodw ze sprzeday (67,2%) oraz udzia przychodw ze sprzeday nowych produktw w odniesieniu do
Nie 19,4%
sprzeday cakowitej przedsibiorstwa (50%). Szczegy na wykresach 7 i 8. To dobrze, e polskie firmy swe innowacyjne dziaania koncentruj na kliencie jest to zgodne ze wiatowymi trendami. Innowacje wdroone w firmach w okresie 3 lat poprzedzajcych badanie Jedynie 3 spord 72 respondentw (4,2%) przyznao, e w ich firmach w cigu trzech lat poprzedzajcych badanie nie zostaa wdroona adna innowacja, ani te nie wprowadzono istotnych usprawnie w dziaalnoci przedsibiorstwa. W pozostaym gronie (95,8%) zmiany o najistotniejszym znaczeniu dotyczyy najczciej wprowadzenia na rynek zupenie nowych lub ulepszonych dotychczasowych produktw (56,5%).
Tak 80,6%
135
0% Poziom (indeks) satysfakcji klienta Przychody ze sprzeday Przychody z nowych prod/usug do sprzed. cakow. Stopa zwrotu z inwestycji w innowacje Sukcesy rynkowe nowych produktw Poziom produktywnoci Udzia eksportu w sprzeday Poziom satysfakcji naszych partnerw biznesowych Liczba publikacji dotycz. naszej firmy w mediach Szybko wprowadz. nowego produktu na rynek Poziom uzyskiwanych marz Liczba opatentowanych rozwiza Inne mierniki
20%
40%
60%
100%
50,0% 36,2% 32,8% 27,6% 20,7% 20,7% 20,7% 15,5% 13,8% 12,1% 5,2%
Rzadziej innowacja miaa charakter procesowy, zwizany z zarzdzaniem przedsibiorstwem (29%) lub obsug klienta (14,5%). Innowacyjne rozwizania jedynie sporadycznie (2,9%) dotyczyy sfery marketingu i komunikacji z rynkiem. Szczegy na wykresach 9 i 10. Otrzymane wyniki s radykalnie rne od bada GUS, w ktrych mniej ni co pita firma informuje o wdroeniu innowacji. Wpyn na to sposb przeprowadzenia niniejszej ankiety; wypeniay j gwnie firmy innowacyjne, inne po prostu na anNie 4,2%
kiet nie odpowiedziay. W przypadku poowy firm innowacje opracowane zostay we wasnym gronie, wewntrz firmy. Pozostae firmy, tworzc nowatorskie rozwizania, opieray si na wsppracy z podmiotami zewntrznymi. Najczciej byli to partnerzy biznesowi tak odpowiedziao 60% firm, ktre przy wdraaniu wsppracoway z innymi podmiotami. Na kooperacj z orodkami naukowo-badawczymi decydowano si rzadziej (31,4% w grupie wsppracujcych). Szczegy na wykresach 11 i 12.
Tak 95,8%
136
0% Produkt innowacyjny, usprawnienie produktu Procesowa, zwizana z zarzdzaniem Innowacyjna usuga, obsuga klienta Inny charakter Innow. metoda marketingu, komunik. z rynkiem.
20%
40%
60% 56,5%
80%
100%
Wykres 8. Charakter najistotniejszych wdroonych innowacji (N=69):przede wszystkim produkty innowacje mikkie s mniej popularne.
Szklanka w poowie pusta czy pena? prawie poowa badanych firm nie wsppracuje przy tworzeniu innowacji z partnerami zewntrznymi.
pytania o charakter innowacji oraz genez jej powstania (we wsppracy czy samodzielnie), ujawnia pewne nieznaczne rnice. Przy innowacjach w
0% Partnerem biznesowym Instytucj naukowo-badawcz, uczelni itp. Sieci partnerw biznesowych Przy istotnym zaangaowaniu klienta Inny podmiot
20%
40%
60% 60,0%
80%
100%
Wykres 10. Podmioty, z ktrymi wsppracoway firmy przy wdroeniu innowacji (N=35).
137
Tabela 1. Tabela krzyowa: charakter innowacji a wsppraca z zewntrznymi podmiotami przy jej powstawaniu. (N=69) Czy Pastwa innowacja powstaa w wyniku wsppracy z zewntrznymi partnerami, czy te stworzylicie j samodzielnie? Stworzylimy j samodzielnie
Innowacja procesowa % z kolumny Produkt innowacyjny % z kolumny Innowacyjna usuga/obsuga % z kolumny Innowacyjna metoda marketingu % z kolumny Inny charakter % z kolumny 8 23,50% 21 61,80% 7 20,60% 2 5,90% 2 5,90%
Charakter innowacji
nymi partnerami, natomiast nad produktem czy te usug/obsug klienta czciej pracuje si samodzielnie. Natomiast analiza testem jednoci frakcji chi-kwadrat wykazaa, i rnice te nie s istotne statystycznie. Efekty wdroonych innowacji Zaledwie w przypadku jednej firmy (1,4%) wdroenie innowacji nie przynioso wymiernych i mierzalnych rezultatw. Jak si okazao,
Brak odpowiedzi Nie 5,8% 1,4%
innowacja ta zostaa wprowadzona niespena dwa miesice przed terminem, w ktrym byy prowadzone badania, i trudno byo w tak krtkim czasie okreli jej efekty. Natomiast w czterech przypadkach (5,8%) pytanie pozostao bez odpowiedzi, by moe z powodu uznania 120 informacji za poufn.Warto by innowatorem innowacje popacaj! W gronie firm, ktre zanotoway korzyci z nowatorskich wdroe,
Tak 92,8%
Wykres 11. Odsetek firm, ktrym wdroenie innowacji przynioso wymierne/mierzalne korzyci (N=69).
138
0% Firma uzyskaa nagrody, wyrnienia Wzrost sprzeday Wzrost satysfakcji klientw Spadek kosztw Zwikszenie udziaw w rynku Wzrost eksportu Inny efekt
20%
40%
80%
100%
najczciej wskazywanym efektem byy nagrody i wyrnienia uzyskane przez przedsibiorstwo (56,3%), wzrost sprzeday (45,3%) oraz wzrost satysfakcji klientw (42,2%) (patrz: wykresy 11 i 12). Czynniki stymulujce rozwj firm Licz si ludzie utalentowani ludzie. Zdaniem ankietowanych najistotniejszym czynnikiem wpywajcym na rozwj przedsibiorstw jest czynnik ludzki: 86,1% uczestnikw badania stwierdzio, e rozwj ich firmy jest stymulowany przez utalentowanych pracownikw, a 72,2% wskazao istotny wpyw dobrego
0% 20% 0%
przywdztwa czyli kompetentnego Zarzdu. Trzecim najczciej zgaszanym czynnikiem bya dobra wsppraca z klientami (59,7%). Firma jako przestrze do generowania innowacji Respondenci zostali poproszeni o ustosunkowanie si do opinii na temat swojego miejsca pracy. Wyniki pokazuj, e w badanych firmach warunki i rodowisko raczej sprzyjaj rozwojowi innowacji. Pracownicy chtnie dziel si wiedz (91,4% odpowiedzi zgadzam si), pomieszczenia biurowe nie przeszkadzaj w generowaniu nowych pomysw (84,5%), a wymylanie nowych rozwiza przynosi
40% 20% 60% 60% 40% 56,3% 45,3% 42,2% 19,5%
15,3% 35,9% 9,7% 29,7% 72,2% 59,7%
80% 80%
100% 86,1%
Utalentowanym Firma uzyskaa nagrody, wyrnienia pracownikom Kompetentnemu Zarzdowi firmy Wzrost sprzeday Wsppracy z naszymi klientami
Silnej marce
Wiedzy z bada naukowych prowadz. poza firm. 7,0% Wzrost eksportu 14,1% Sprzyjajcym uwarunkowaniom otoczenia 1,4%
Inny efekt
Inne
21,9% 9,7%
Wykres 13. Czynniki, ktrym respondenci zawdziczaj rozwj swoich firm. Recepta na sukces to: utalentowani pracownicy + kompetentny zarzd + wsppraca z klientami.
139
satysfakcj wszystkim pracownikom (76,1%). Niestety, zdaniem badanych, w firmach, w ktrych pracuj, nie do koca wykorzystywany jest potencja jednostek wybitnie zdolnych. Jedynie nieco ponad poowa grupy (54,5%) stwierdzia, e osobom wybitnie
0% Nasza firma jest miejscem, w ktrym pracownicy chtnie dziel si wiedz. W naszej firmie talenty osb wybitnie uzdolnionych nie s w peni wykorzystywane. W naszej firmie wymylanie nowych rzeczy przynosi satysfakcj wszystkim pracownikom. Nasze pomieszczenia biurowe utrudniaj powstawanie nowych pomysw. W naszej firmie istniej sprzyjajce warunki do pracy dla osb wybitnie uzdolnionych lecz nie respektujcych wszystkich norm kultury
czuj potrzeb zasignicia opinii fachowca z okrelonej dziedziny nauki. Najczciej wskazywanymi podmiotami, ktre mog merytorycznie wesprze przedsibiorstwa, byy uczelnie jako instytucje (57%), branowe instytuty badawcze (50%) oraz konkretne
20% 40% 91,4% 66,2% 76,1% 15,5% 54,9%
Zgadzam si
60%
80%
100% 8,6%
33,8%
uzdolnionym, lecz nierespektujcym wszystkich norm kulturowych, tworzy si sprzyjajce warunki do pracy, natomiast jedna na trzy ankietowane osoby zgodzia si z twierdzeniem, e w jej firmie talenty osb wybitnych nie s w peni wykorzystywane. Ankietowani przedstawiciele firm maj wiadomo, do kogo mog si zwrci, gdy pracujc nad konkretnym nowatorskim rozwizaniem, od0% Uczelni jako instytucji Branowego instytutu badawczego Indywidualnie do znanego nam naukowca Dotychczas nie potrzebowalimy takiej pomocy Placwki Polskiej Akademii Nauk Nie wiem. Do innego podmiotu
osoby, naukowcy (48,6%). Jeden na piciu respondentw przyzna, e do tej pory firma nie odczuwaa takich potrzeb. Bariery utrudniajce wdroenie innowacji w firmach Uczestnicy badania zostali zapytani o to, czy ich firmy odczuwaj jakie
20% 40% 60% 57,0% 50,0% 48,6% 20,8% 18,1% 5,6% 2,8% 80% 100%
Wykres 15. Podmioty, do ktrych firma moe zwrci si w razie problemw z dziedziny nauki.
140
wewntrzne lub zewntrzne bariery utrudniajce wdraanie innowacji. Wyniki pokazuj, i niespena poowa respondentw (44,4%) zauwaa realne przeszkody w innowacyjnym rozwoju swoich przedsibiorstw. Najczciej zgaszanym problemem jest zbyt dua biurokracja zwizana z pozyskaniem funduszy na dziaania
0% Zbyt dua biurokracja zw. z pozysk. funduszy Zbyt dugi czas wdraania innowacji Nie potrafimy mierzy efektywn. Innowacji Brak partnerw do efektyw. wprowadz. innowacji Trudnoci w selekcji nowych pomysw Brak inwestorw zorient. na dugookr. inwestycje Brak powiz. wynagrodze z aktywn. Innowacyjn Niedostateczne wykorzyst. wiedzy/opinii klientw Brak pracownikw o wysokiej motywacji do pracy Brak koordynacji wewntrz firmy Brak/niedostat. ochrona wasnoci intelektualnej Niech pracownikw do podejmowania ryzyka Nieefekt. komunik. i marketing wew. w organizacji
rzecz biorc w polskich firmach nie ma barier dla innowacji o czysto menederskim rodowodzie niech do podejmowania ryzyka, nieefektywna komunikacja czy brak koordynacji s problemem w mniej ni 10% badanych firm. Co druga firma narzeka na biurokracje
20% 40% 60% 53,13% 31,25% 28,13% 25,00% 21,88% 18,75% 15,63% 15,63% 12,50% 9,38% 9,38% 6,25% 6,25% 80% 100%
innowacyjne taki problem zosta wskazany przez 53,1% grupy odczuwajcej utrudnienia (patrz: wykresy 16 i 17). Z wykresu 17 wynika, e oglnie
unijn. Te wyniki s inne ni badania socjologiczne wskazujce na awersj do ryzyka wrd Polakw, cytowane w niniejszym raporcie. Taki wniosek wynika z faktu, e w ankiecie wziy
Raport o Innowacyjnoci Polskiej Gospodarki 2011
141
udzia firmy innowacyjne, ktre maj wiksz skonno do podejmowania i akceptowania ryzyka ni przecitne przedsibiorstwa.
(76,4%), pozytywnie wpywaj na satysfakcj i lojalno klientw (73,6%), zapewniaj wiksz warto dla wacicieli (68,1%), a take przyczyniaj si do wyszego stopnia zadowolenia
20% 40% 60% 80% 100% 88,9% 83,3% 76,4% 73,6% 68,1% 65,3%
0% Maj lepsz pozycj rynkow Uzyskuj lepszy wizerunek na rynku Maj wysz stop zwrotu z inwestycji Maj bardziej zadowolonych i lojalnych klientw Generuj wiksz warto dla akcjonar./wacicieli Zapewniaj pracownikom wysz satysf. z pracy
Wykres 18. Opinie na temat firm inwestujcych w innowacje. Pytanie: Jak polepszy swoja pozycj rynkow? Odpowied: Bd innowacyjny!
Opinie na temat firm innowacyjnych Zdaniem ankietowanych przedsibiorstwa inwestujce w innowacje przede wszystkim zajmuj lepsz pozycj na rynku (88,9%) i maj lepszy wizerunek (83,3%). Ponadto uwaaj, e innowacje pozwalaj na uzyskanie wyszej stopy zwrotu z inwestycji
swoich pracownikw (65,3%). Przewidywane trendy w rozwoju innowacyjnoci w najbliszych 10 latach Respondenci byli do zgodni co do kierunkw rozwoju innowacyjnoci w najbliszych 10 latach. Przede wszystkim uwaali, e inno0% 20% 40% 84,7% 77,8% 36,1% 69,5% 83,1% 75,0% 55,6% 90,3% 19,5%
Zgadzam si
60%
80%
100% 15,3%
Coraz wiksz rol odgrywa bd mae i rednie firmy Innowacje bd powstawa lokalnie (klastry) Coraz wiksz rol odgrywa bd indywid. twrcy Innowacje bd powstawa w sieciach podmiotw, a nie pojedynczych organizacjach Innowacje bd generowane we wsppracy ze spoecznoci uytkownikw Mikro i mae przedsib. bd odgryw. znacznie wiksz rol w tworzeniu innowacji ni obecnie Najwaniejsze innow. XXIw. bd dostar. warto bardziej caemu spoecz. ni konkr. grupom klientw Innowacje bd tworzone, aby zaspokoi konkretne potrzeby okrelonych rynkw Polskie firmy bd preferoway adaptacj innow. pochodzcych z zagranicy wobec tworzenia wasnych
142
wacje bd tworzone dla zaspokojenia konkretnych potrzeb okrelonych rynkw (90,3%) i co za tym idzie bd powstaway lokalnie, w klastrach (77,8%). Coraz istotniejsz rol w ich tworzeniu bdzie odgrywa sektor MSP (84,7%), a firmy bd cile wsppracoway z otoczeniem:
0% Sieci wsppracy wymienionych wyej rodowisk. Mae i rednie przedsibiorstwa Nieformalne zespoy kreatywnych ludzi. Due firmy (zatrud. 250 i wicej pracownikw). Uczelnie i orodki badawczo-rozwojowe. Nie wiem, nie mam zdania Inny podmiot
uczelni i orodkw naukowo-badawczych, kreatywnych zespow i indywidualnych twrcw tak opini wyrazio 37,5% badanych. Nieco mniej (27,8%) uznao, e prym w generowaniu innowacji bd wie mae i rednie przedsibiorstwa.
20%
60%
80%
100%
Wykres 20. Podmioty, ktre zdaniem ankietowanych stan si liderami w generowaniu innowacji w cigu najbliszych 10 lat. Innowacje bd powstaway w sieciach chcesz by innowatorem? Wsppracuj w sieciach powiza i klastrach!
ze spoecznociami potencjalnych uytkownikw (83,1%) bd z sieci wsppracujcych podmiotw (69,5%). W konsekwencji spada bdzie znaczenie indywidualnych twrcw (63,9%). Powszechne jest rwnie przekonanie na temat potencjau drzemicego w polskich przedsibiorstwach jedynie niespena 20% respondentw zgodzio si z tez, e macierzyste firmy bd preferoway adaptacj istniejcych zagranicznych innowacji zamiast tworzenia wasnych. Czy nadchodzi koniec epoki samotnych innowatorw? Ankietowani najwyszy potencja do tworzenia innowacji widz przede wszystkim w szerokiej wsppracy rnych rodowisk. Ich zdaniem w okresie najbliszych 10 lat najwiksze szanse zostania liderem w tworzeniu innowacji maj sieci kooperujcych ze sob podmiotw: przedsibiorstw,
143
Jan Fazlagi, profesor Uczelni Vistula oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dr hab. nauk ekonomicznych
Andrzej Jajszczyk, dyrektor Narodowego Centrum Nauki, profesor telekomunikacji na Akademii Grniczo-Hutniczej w Krakowie.
Janusz Marszalec, dr in., MBA, waciciel Innovatech Consulting i zaoyciel Centrum Edisona
Mirosaw Miller, Profesor Politechniki Wrocawskiej, prezes Wrocawskiego Centrum Bada EIT+
Krzysztof Rybiski, kierownik zespou, profesor i rektor Uczelni Vistula, dr. hab. nauk ekonomicznych
Andrzej Wodecki, dr, MBA, Uniwersytet Marii Curie Skodowskiej w Lublinie, specjalista w dziedzinie e-learning, web 2.0 i kapitau intelektualnego
www.madra-polska.pl