Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

penej wersji caej publikacji.

Aby przeczyta ten tytu w penej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja moe by kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wycznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na ktrym mona
naby niniejszy tytu w penej wersji. Zabronione s
jakiekolwiek zmiany w zawartoci publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej
od-sprzeday, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pena wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

ORAZ
USTAWA O WIADKU
KORONNYM

K O M E N TA R Z

KODEKS
POSTPOWANIA
KARNEGO

Tomasz Grzegorczyk

ORAZ
USTAWA O WIADKU
KORONNYM

5. wydanie
Stan prawny: 1 kwietnia 2008 r.

Warszawa 2008

K O M E N TA R Z

KODEKS
POSTPOWANIA
KARNEGO

SPIS TRECI

Wykaz skrtw ............................................................................................................... 35

Akty prawne .............................................................................................................. 35
Periodyki ................................................................................................................... 36
Inne .......................................................................................................................... 37
Skrty cytowanej literatury ....................................................................................... 39
Przedmowa do wydania pitego ................................................................................... 43
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postpowania karnego ........................... 45
DZIA I. Przepisy wstpne ........................................................................................... 45
Art. 1
[Zakres obowizywania kodeksu]........................................................... 45
Art. 2
[Cele postpowania karnego. Zasada prawdy] ....................................... 51
Art. 3
[Udzia czynnika spoecznego] ............................................................... 56
Art. 4
[Zasada obiektywizmu] ........................................................................... 56
Art. 5
[Domniemanie niewinnoci. Zasada in dubio pro reo] ........................... 57
Art. 6
[Prawo do obrony] .................................................................................. 62
Art. 7
[Zasada swobodnej oceny dowodw] ..................................................... 68
Art. 8
[Zasada samodzielnoci jurysdykcyjnej sdu] ........................................ 73
Art. 9
[Dziaanie z urzdu. Wnioski o dokonanie czynnoci] ........................... 76
Art. 10
[Zasada legalizmu] .................................................................................. 78
Art. 11
[Umorzenie absorpcyjne] ........................................................................ 79
Art. 12
[ciganie na wniosek. Cofanie wniosku] ................................................ 83
Art. 13
[Zezwolenie wadzy na ciganie] ............................................................ 92
Art. 14
[Zasada skargowoci. Skutki odstpienia od oskarenia] ....................... 95
Art. 15
[Obowizki i uprawnienia Policji i innych organw. Obowizki
instytucji pastwowych, samorzdowych i spoecznych]..................... 101
Art. 16
[Zasada informacji prawnej] ................................................................. 104
Art. 17
[Przesanki procesowe negatywne] ....................................................... 108
Art. 18
[Czyn jako wykroczenie lub przewinienie dyscyplinarne] ................... 122
Art. 19
[Sygnalizacja uchybie. danie wyjanie] ........................................ 123
Art. 20
[Naruszenie obowizkw procesowych przez obroc
lub penomocnika oraz oskaryciela publicznego lub prowadzcego
postpowanie przygotowawcze] ........................................................... 125

Spis treci
Art. 21
Art. 22
Art. 23
Art. 23a

[Zawiadomienie o wszczciu i ukoczeniu postpowania przeciw

okrelonym osobom] ............................................................................. 128
[Zawieszenie postpowania wskutek dugotrwaej przeszkody
uniemoliwiajcej jego prowadzenie]................................................... 130
[Zawiadomienie sdu rodzinnego] ........................................................ 135
[Mediacja] ............................................................................................. 135

DZIA II. Sd .............................................................................................................. 140

Rozdzia 1. Waciwo i skad sdu ............................................................................. 140
Art. 24
[Waciwo rzeczowa sdw rejonowych] ......................................... 140
Art. 25
[Waciwo rzeczowa sdw okrgowych]......................................... 143
Art. 26
[Waciwo funkcjonalna sdw apelacyjnych] ................................. 148
Art. 27
[Waciwo funkcjonalna Sdu Najwyszego] ................................... 149
Art. 28
[Skad sdu na rozprawie gwnej] ....................................................... 150
Art. 29
[Skad sdu na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej].............................. 155
Art. 30
[Skad sdu na posiedzeniu].................................................................. 156
Art. 31
[Waciwo miejscowa] ...................................................................... 159
Art. 32
[Kryteria pomocnicze ustalenia sdu waciwego miejscowo]............. 162
Art. 33
[czno podmiotowa spraw] ............................................................. 162
Art. 34
[czno przedmiotowa spraw] .......................................................... 163
Art. 35
[Badanie waciwoci z urzdu. Postpowanie w razie stwierdzenia
wasnej niewaciwoci]........................................................................ 166
Art. 36
[Przekazanie sprawy z uwagi na miejsce zamieszkania wikszoci
uczestnikw] ......................................................................................... 169
Art. 37
[Przekazanie sprawy z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwoci] ..... 170
Art. 38
[Spr o waciwo] .............................................................................. 172
Art. 39
[Przekazanie sprawy midzy sdem wojskowym a sdem
powszechnym] ...................................................................................... 172
Rozdzia 2. Wyczenie sdziego ................................................................................... 173
Art. 40
[Wyczenie z mocy prawa iudex inhabilis] ...................................... 173
Art. 41
[Wyczenie na wniosek iudex suspectus] ......................................... 182
Art. 42
[Tryb wyczenia sdziego] .................................................................. 184
Art. 43
[Przekazanie sprawy z powodu niemoliwoci dalszego
rozpoznania] .......................................................................................... 186
Art. 44
[Wyczenie awnika]............................................................................ 187
DZIA III. Strony, obrocy, penomocnicy, przedstawiciel spoeczny ................... 188
Rozdzia 3. Oskaryciel publiczny ................................................................................ 190
Art. 45
[Prokurator jako oskaryciel publiczny. Inne organy uprawnione] ...... 190
Art. 46
[Obowizkowy udzia prokuratora w rozprawie] ................................. 195
Art. 47
[Wyczenie prokuratora]...................................................................... 196
Art. 48
[Tryb wyczenia. Skutki wyczenia w odniesieniu do czynnoci
uprzednio dokonanych] ......................................................................... 197
Rozdzia 4. Pokrzywdzony ............................................................................................ 199
Art. 49
[Pojcie pokrzywdzonego].................................................................... 199

Spis treci
Art. 49a
Art. 50
Art. 51
Art. 52

[Wniosek o zobowizanie sprawcy do naprawienia szkody]................ 204

[Wyczenie niektrych uprawnie] ..................................................... 208
[Zastpstwo procesowe]........................................................................ 209
[Skutki mierci pokrzywdzonego] .........................................................211

Rozdzia 5. Oskaryciel posikowy................................................................................ 213

Art. 53
[Instytucja oskaryciela posikowego podmiot uprawniony
do dziaania] .......................................................................................... 215
Art. 54
[Oskaryciel posikowy uboczny]......................................................... 216
Art. 55
[Oskaryciel posikowy subsydiarny. Subsydiarny akt oskarenia] ..... 217
Art. 56
[Ograniczenie liczby oskarycieli posikowych] .................................. 220
Art. 57
[Odstpienie od oskarenia skutki] .................................................... 222
Art. 58
[Skutki mierci oskaryciela posikowego] .......................................... 222
Rozdzia 6. Oskaryciel prywatny ................................................................................. 223
Art. 59
[Instytucja oskaryciela prywatnego podmiot uprawniony
do dziaania] .......................................................................................... 224
Art. 60
[Ingerencja prokuratora w sprawy prywatnoskargowe]........................ 226
Art. 61
[Skutki mierci oskaryciela prywatnego] ............................................ 228
Rozdzia 7. Powd cywilny ........................................................................................... 229
Art. 62
[Wytoczenie powdztwa cywilnego przez pokrzywdzonego
termin, cel] ......................................................................................... 230
Art. 63
[Wytoczenie powdztwa cywilnego przez spadkobiercw
pokrzywdzonego. Wstpienie w prawa zmarego
powoda cywilnego] ............................................................................... 232
Art. 64
[Wytoczenie powdztwa cywilnego lub popieranie
go przez prokuratora] ............................................................................ 232
Art. 65
[Przyjcie albo odmowa przyjcia powdztwa cywilnego.
Pozostawienie bez rozpoznania] ........................................................... 233
Art. 66
[Zakres dowodzenia powoda] ............................................................... 237
Art. 67
[Droga postpowania cywilnego wniosek o przekazanie pozwu] ..... 237
Art. 68
[Przekazanie powdztwa do sdu cywilnego z powodu zawieszenia
postpowania] ....................................................................................... 238
Art. 69
[Zgoszenie powdztwa w postpowaniu przygotowawczym.
Zabezpieczenie roszcze] ..................................................................... 238
Art. 70
[Odpowiednie stosowanie przepisw k.p.c.] ........................................ 239
Rozdzia 8. Oskarony ................................................................................................... 240
Art. 71
[Podejrzany a oskarony] ...................................................................... 241
Art. 72
[Prawo do tumacza. Udzia tumacza w czynnociach
procesowych] ........................................................................................ 243
Art. 73
[Prawa tymczasowo aresztowanego porozumiewanie si
z obroc].............................................................................................. 245
Art. 74
[Prawa i obowizki oskaronego] ......................................................... 246
Art. 75
[Obowizek stawiennictwa. Skutki nieusprawiedliwionego
niestawiennictwa] ................................................................................. 250
Art. 76
[Zakres dziaania przedstawiciela ustawowego] ................................... 251

Spis treci
Art. 77
Art. 78
Art. 79
Art. 80
Art. 81

[Dopuszczalna liczba obrocw] .......................................................... 252

[Obroca z urzdu dla niezamonego].................................................. 253
[Obligatoryjna obrona. Obowizkowy udzia obrocy] ....................... 256
[Obrona obligatoryjna przed sdem okrgowym
w pierwszej instancji] ........................................................................... 260
[Wyznaczanie obrocy z urzdu. Zmiana obrocy z urzdu] ............... 263

Rozdzia 9. Obrocy i penomocnicy............................................................................. 265

Art. 82
[Adwokat jako obroca] ....................................................................... 266
Art. 83
[Ustanowienie obrocy podmiot, forma. Penomocnictwo
tymczasowe] ......................................................................................... 269
Art. 84
[Zakres dziaania obrocy. Obowizek dziaania] ................................ 270
Art. 85
[Obrona kilku oskaronych przesanki dopuszczalnoci.
Stwierdzenie sprzecznoci interesw] .................................................. 274
Art. 86
[Obowizek dziaania wycznie na korzy oskaronego.
Samodzielno dziaania oskaronego i obrocy] ................................ 276
Art. 87
[Penomocnik strony lub innej osoby. Odmowa dopuszczenia
penomocnika do udziau] ..................................................................... 278
Art. 88
[Prawa i obowizki penomocnika. Radca prawny
jako penomocnik] ................................................................................ 279
Art. 89
[Odpowiednie stosowanie przepisw k.p.c.] ........................................ 282
Rozdzia 10. Przedstawiciel spoeczny .......................................................................... 282
Art. 90
[Pojcie i tryb dopuszczenia przedstawiciela spoecznego] ................. 283
Art. 91
[Uprawnienia przedstawiciela spoecznego]......................................... 284
DZIA IV. Czynnoci procesowe ................................................................................ 286
Rozdzia 11. Orzeczenia, zarzdzenia i polecenia ......................................................... 288
Art. 92
[Podstawa orzeczenia]........................................................................... 288
Art. 93
[Zasady wydawania postanowie i zarzdze. Polecenia] ................... 289
Art. 94
[Tre postanowienia] ........................................................................... 292
Art. 95
[Orzekanie sdu rozprawa a posiedzenie].......................................... 294
Art. 96
[Udzia stron i innych osb w posiedzeniach] ...................................... 295
Art. 97
[Sdowe czynnoci sprawdzajce] ........................................................ 299
Art. 98
[Uzasadnianie postanowie] ................................................................. 300
Art. 99
[Uzasadnianie wyrokw i zarzdze] ................................................... 301
Art. 100 [Ogoszenie i dorczenie orzeczenia] ................................................... 302
Art. 101104 (uchylone) ......................................................................................... 305
Art. 105 [Sprostowanie oczywistych omyek. Organ waciwy] ........................ 306
Art. 106 [Ogoszenia i dorczenia orzecze w postpowaniu
przygotowawczym] ............................................................................... 307
Art. 107 [Nadanie klauzuli wykonalnoci. Orzeczenie co do roszcze
majtkowych] ........................................................................................ 307
Rozdzia 12. Narada i gosowanie ................................................................................. 308
Art. 108 [Tajno narady i gosowania. Osoby obecne]...................................... 309
Art. 109 [Kierownicza rola przewodniczcego].................................................. 310
Art. 110 [Sposb odbywania narady i gosowania] ............................................ 310

Spis treci
Art. 111
Art. 112
Art. 113
Art. 114
Art. 115

[Zasada wikszoci gosw. Tzw. sztuczna wikszo] .........................311

[Wstrzymanie si od dalszego gosowania] ...........................................311
[Podpisanie orzeczenia] ........................................................................ 312
[Zdanie odrbne] ................................................................................... 312
[Podpisanie uzasadnienia orzeczenia]................................................... 313

Rozdzia 13. Porzdek czynnoci procesowych ............................................................ 314

Art. 116 [Forma skadania wnioskw lub owiadcze] ...................................... 315
Art. 117 [Udzia w czynnociach procesowych zawiadomienie, skutki
niestawiennictwa] ................................................................................. 315
Art. 117a [Konsekwencje niestawiennictwa obrocw lub penomocnikw
przy wieloci tych podmiotw jako reprezentantw danej strony]....... 319
Art. 118 [Ocena znaczenia czynnoci procesowej. Zasada: falsa
demonstratio non nocet] ....................................................................... 320
Art. 119 [Wymogi formalne pisma procesowego] .............................................. 321
Art. 120 [Wezwanie do uzupenienia brakw formalnych pisma. Skutki
uzupenienia i nieuzupenienia brakw w terminie] ............................. 321
Art. 121 [Brak podpisu odmowa lub niemono zoenia] ............................ 324
Rozdzia 14. Terminy ..................................................................................................... 324
Art. 122 [Terminy zawite. Bezskuteczno czynnoci procesowej] ................... 326
Art. 123 [Liczenie terminu] ................................................................................. 327
Art. 124 [Zachowanie terminu nadanie pisma] ................................................ 328
Art. 125 [Wniesienie pisma do niewaciwego organu]...................................... 329
Art. 126 [Przywrcenie terminu. Wniosek o przywrcenie
tzw. quasi-sprzeciw]........................................................................... 330
Art. 127 [Wzgldna niesuspensywno wniosku. Wstrzymanie wykonania
orzeczenia] ............................................................................................ 333
Rozdzia 15. Dorczenia ................................................................................................ 334
Art. 128 [Zasada dorczania odpisw oraz niejawnoci dorczanych pism] ...... 334
Art. 129 [Tre wezwania lub zawiadomienia. Pouczenia] ................................ 334
Art. 130 [Dorczenie za pokwitowaniem odbioru] ............................................. 335
Art. 131 [Organy i instytucje dokonujce dorcze. Sposoby dorcze] ........... 335
Art. 132 [Dorczenia osobicie adresatowi, osobie bliskiej, organowi,
za porednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej] ....................... 336
Art. 133 [Dorczenie przez pozostawienie pisma w urzdzie lub na Policji.
Awizo. Dorczenie w miejscu zatrudnienia]......................................... 336
Art. 134 [Dorczenie onierzom lub funkcjonariuszom, winiom.
Dorczenie dla osoby prawnej, obrocy lub penomocnika] ................ 337
Art. 135 [Zawiadamianie prokuratora]................................................................ 337
Art. 136 [Odmowa przyjcia pisma, odmowa lub niemono pokwitowania.
Wzmianka. Zwrot pisma nieprzyjtego] ............................................... 339
Art. 137 [Wezwania i zawiadomienia w wypadkach niecierpicych
zwoki] .................................................................................................. 340
Art. 138 [Adresat dla dorcze] .......................................................................... 340
Art. 139 [Skutki niezawiadomienia przez stron o zmianie miejsca
zamieszkania] ........................................................................................ 341

Spis treci
Art. 140
Art. 141
Art. 142

[Dorczenia obrocom, penomocnikom, przedstawicielom

ustawowym] .......................................................................................... 343
[Rozporzdzenie w sprawie szczegowych zasad i trybu
dorczania pism sdowych] .................................................................. 344
[Skuteczno dorczenia z uchybieniem przepisw] ............................ 344

Rozdzia 16. Protokoy................................................................................................... 345

Art. 143 [Zakres czynnoci protokoowanych] ................................................... 345
Art. 144 [Osoby spisujce protok aplikant, protokolant, osoba
przybrana w charakterze protokolanta] ................................................. 348
Art. 145 [Stenogram z czynnoci procesowej. Ograniczenie protokou] ............ 349
Art. 146 [Wyczenie protokolanta i stenografa] ................................................ 350
Art. 147 [Zapis dwiku lub obrazu. Obowizek uprzedzenia. Ograniczenie
protokou] .............................................................................................. 352
Art. 148 [Tre protokou]................................................................................... 355
Art. 149 [Podpisywanie protokou z rozprawy i posiedzenia. Podpisywanie
stenogramu. Niemono podpisania przez przewodniczcego] .......... 356
Art. 150 [Podpisywanie protokow z innych czynnoci. Zarzuty
co do treci protokou] .......................................................................... 356
Art. 151 [Skrelenia, poprawki, uzupenienia w protokole]................................ 359
Art. 152 [Sprostowanie protokou z rozprawy lub posiedzenia legitymacja
czynna] .................................................................................................. 360
Art. 153 [Zarzdzenie sprostowania protokou. Wzmianka. Pozostawienie
wniosku o sprostowanie bez rozpoznania]............................................ 360
Art. 154 [Oczywiste omyki pisarskie lub rachunkowe sprostowanie] ............ 360
Art. 155 [Zawiadomienie o sprostowaniu lub o jego odmowie] ......................... 360
Rozdzia 17. Przegldanie akt i sporzdzanie odpisw ................................................. 362
Art. 156 [Podmioty majce dostp do akt sprawy. Sporzdzanie odpisw.
Kopie dokumentw].............................................................................. 362
Art. 157 [Odpisy orzecze dla oskaronego. Niemono odmowy
zgody na sporzdzenie odpisu protokou lub dokumentu].................... 366
Art. 158 [Uprawnienie prokuratora do przegldania akt sprawy] ....................... 366
Art. 159 [Zaalenie na odmow udostpnienia akt] ............................................ 367
Rozdzia 18. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt....................................... 368
Art. 160 [Postpowanie renowacyjne sd waciwy] ....................................... 368
Art. 161 [Odtworzenie czciowe] ...................................................................... 368
Art. 162 [Obowizek zoenia wnioskw przez strony] ..................................... 369
Art. 163 [Obowizek przedstawienia dokumentw] ........................................... 370
Art. 164 [Postpowanie renowacyjne przebieg]............................................... 370
Art. 165 [Postanowienie w sprawie odtworzenia akt]......................................... 371
Art. 166 [Powtrzenie czynnoci procesowych] ................................................. 371
DZIA V. Dowody........................................................................................................ 373
Rozdzia 19. Przepisy oglne ......................................................................................... 376
Art. 167 [Inicjatywa dowodowa] ........................................................................ 377

10

Spis treci
Art. 168
Art. 169
Art. 170
Art. 171
Art. 172
Art. 173
Art. 174

[Fakty niewymagajce dowodu fakty notoryjne albo urzdowo

znane sdowi]........................................................................................ 379
[Tre wniosku dowodowego] .............................................................. 380
[Oddalenie wniosku dowodowego przesanki, skutki, tryb] .............. 381
[Tryb przesuchiwania. Zakazy dowodowe dotyczce
przesuchania i skutki ich naruszenia] .................................................. 385
[Konfrontacja] ....................................................................................... 391
[Okazanie osoby lub rzeczy] ................................................................. 392
[Niedopuszczalno zastpienia dowodu z wyjanie
lub z zezna] ......................................................................................... 395

Rozdzia 20. Wyjanienia oskaronego ......................................................................... 396

Art. 175 [Prawo oskaronego do skadania wyjanie oraz do odmowy
ich zoenia lub udzielenia odpowiedzi na pytanie] ............................. 397
Art. 176 [Wyjanienia na pimie. Zacznik do protokou] ................................ 399
Rozdzia 21. wiadkowie............................................................................................... 401
Art. 177 [Obowizek stawiennictwa i zoenia zezna. Przesuchanie
na odlego lub w miejscu pobytu]...................................................... 404
Art. 178 [Zakaz przesuchiwania (zakaz dowodowy)]........................................ 405
Art. 179 [Tajemnica pastwowa zakres odmowy zezna, zwolnienie
z obowizku zachowania] ..................................................................... 407
Art. 180 [Tajemnica subowa i zawodowa zakres odmowy zezna,
zwolnienie z obowizku zachowania]................................................... 408
Art. 181 [Przesuchanie z wyczeniem jawnoci].............................................. 413
Art. 182 [Prawo do odmowy zezna].................................................................. 414
Art. 183 [Prawo uchylenia si od odpowiedzi na pytanie. Prawo dania
przesuchania z wyczeniem jawnoci] ............................................... 417
Art. 184 [wiadek anonimowy (incognito). Procedura ustanawiania
i przesuchiwania. Cofanie utajnienia] .................................................. 419
Art. 185 [Zwolnienie od zoenia zezna lub odpowiedzi na pytania] ............... 429
Art. 185a [Ograniczenia w przesuchaniu maoletniego wiadka,
pokrzywdzonego przestpstwem seksualnym
lub przeciwko rodzinie] ........................................................................ 430
Art.185b [Dopuszczalno ogranicze w przesuchaniu maoletniego
wiadka przestpstw seksualnych lub popenionych z uyciem
przemocy bd groby bezprawnej] ..................................................... 433
Art. 186 [Termin do skorzystania z prawa do odmowy zezna
lub zwolnienia od zeznawania. Konsekwencje skorzystania
z tych uprawnie] .................................................................................. 434
Art. 187 [Przyrzeczenie promisoryjne wiadka. Organ uprawniony
do odebrania przyrzeczenia] ................................................................. 437
Art. 188 [Rota przyrzeczenia wiadka] ............................................................... 438
Art. 189 [Zakaz odbierania przyrzeczenia] ......................................................... 438
Art. 190 [Pouczenie o odpowiedzialnoci karnej]............................................... 438
Art. 191 [Tryb przesuchania] ............................................................................. 440

11

Spis treci
Art. 192

[Ogldziny i badania pokrzywdzonego. Przesuchanie z udziaem

biegego lekarza lub psychologa].......................................................... 441
Art. 192a [Badania poligraficzne, dowody naukowe] .......................................... 444
Rozdzia 22. Biegli, tumacze, specjalici ..................................................................... 447
Art. 193 [Dowd z opinii biegego. Przesanki powoania] ................................ 448
Art. 194 [Tre postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegego]........ 451
Art. 195 [Biegy sdowy i biegy ad hoc] ........................................................... 452
Art. 196 [Niemono bycia biegym. Wyczenie biegego] ............................. 452
Art. 197 [Rota przyrzeczenia biegego] .............................................................. 455
Art. 198 [Udostpnianie akt biegemu. Moliwo obecnoci organu
przy badaniach. Zmiany co do zakresu ekspertyzy] ............................. 456
Art. 199 [Zakaz dowodowy owiadczenia oskaronego wobec
biegego lub lekarza] ............................................................................. 457
Art. 199a [Zgoda osoby badanej na przeprowadzenie
bada poligraficznych].......................................................................... 459
Art. 200 [Forma i tre opinii] ............................................................................ 461
Art. 201 [Uzupenienie opinii lub powoanie nowych biegych] ........................ 464
Art. 202 [Opinia psychiatryczna] ........................................................................ 468
Art. 203 [Obserwacja w zakadzie leczniczym] .................................................. 473
Art. 204 [Przesuchanie z udziaem tumacza. Tumaczenie pism] .................... 476
Art. 205 [Specjalici]........................................................................................... 477
Art. 206 [Odpowiednie stosowanie przepisw o biegych] ................................ 478
Rozdzia 23. Ogldziny. Otwarcie zwok. Eksperyment procesowy ............................. 478
Art. 207 [Rodzaje ogldzin ogldziny miejsca, osoby, rzeczy] ....................... 479
Art. 208 [Ogldziny lub badania ciaa] ............................................................... 479
Art. 209 [Ogldziny i otwarcie zwok]................................................................ 480
Art. 210 [Ekshumacja] ........................................................................................ 481
Art. 211 [Eksperyment procesowy] .................................................................... 482
Art. 212 [Czynnoci dowodowe towarzyszce ogldzinom,
eksperymentowi] ................................................................................... 483
Rozdzia 24. Wywiad rodowiskowy i badanie osoby oskaronego ............................. 483
Art. 213 [Zakres ustale osobopoznawczych] .................................................... 483
Art. 214 [Wywiad rodowiskowy okolicznoci uzasadniajce.
Organ i sposb przeprowadzenia] ......................................................... 485
Art. 215 [Badanie oskaronego przez biegych psychologw] ........................... 488
Art. 216 [Przesuchanie przeprowadzajcych wywiad w charakterze
wiadkw] ............................................................................................. 489
Rozdzia 25. Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie ............................................................ 490
Art. 217 [Wydanie okrelonych rzeczy przesanki. Odebranie
w razie odmowy wydania] .................................................................... 490
Art. 218 [Wydanie korespondencji, przesyki, przekazanie wykazu
pocze przesanki]........................................................................... 492
Art. 218a [Zabezpieczenie danych informatycznych] .......................................... 496

12

Spis treci
Art. 218b [Rozporzdzenie w sprawie aspektw technicznych
przekazywania informacji].................................................................... 498
Art. 219 [Przeszukanie pomieszcze, osoby, odziey cel przeszukania] ......... 498
Art. 220 [Przeprowadzenie przeszukania organ, podstawa przeszukania] ...... 500
Art. 221 [Przeszukanie w porze nocnej] ............................................................. 501
Art. 222 [Przeszukanie pomieszcze instytucji pastwowej
lub samorzdowej lub pomieszczenia wojskowego] ............................ 501
Art. 223 [Przeszukanie osoby, odziey] .............................................................. 501
Art. 224 [Tryb przeprowadzenia przeszukania] .................................................. 501
Art. 225 [Ochrona tajemnicy pastwowej, subowej, zawodowej.
Sposb przekazania] ............................................................................. 503
Art. 226 [Zakazy i ograniczenia wykorzystania dokumentw
zawierajcych tajemnic] ...................................................................... 503
Art. 227 [Dyrektywa umiaru w przeszukaniu lub zatrzymaniu rzeczy].............. 506
Art. 228 [Zabezpieczenie przedmiotw wydanych lub zabezpieczonych
w czasie przeszukania] .......................................................................... 506
Art. 229 [Tre protokou zatrzymania rzeczy lub przeszukania] ....................... 507
Art. 230 [Zwrot rzeczy] ....................................................................................... 508
Art. 231 [Zoenie rzeczy zatrzymanej do depozytu sdowego] ........................ 508
Art. 232 [Sprzeda przedmiotw naraonych na zniszczenie.
Zoenie uzyskanej kwoty do depozytu sdowego].............................. 508
Art. 232a [Przechowywanie lub zniszczenie przedmiotw i substancji
niebezpiecznych]................................................................................... 509
Art. 233 [Przechowywanie rodkw patniczych lub wartoci dewizowych]..... 509
Art. 234 [Bezskuteczno rozporzdzenia przedmiotem odebranym] ................ 509
Art. 235 [Organy waciwe kompetencje] ........................................................ 512
Art. 236 [Zaalenie na przeszukanie i zatrzymanie rzeczy]................................ 512
Art. 236a [Stosowanie przepisw o przeszukaniu i zatrzymaniu
do dysponentw i uytkownikw urzdze lub systemw
informatycznych] .................................................................................. 514
Rozdzia 26. Kontrola i utrwalanie rozmw .................................................................. 516
Art. 237 [Kontrola rozmw dopuszczalno zarzdzenia, organ
uprawniony, zakres przedmiotowy i podmiotowy kontroli] ................. 516
Art. 238 [Czas trwania kontroli] ......................................................................... 523
Art. 239 [Odroczenie ogoszenia postanowienia o kontroli]............................... 524
Art. 240 [Zaalenie na postanowienie w sprawie kontroli i utrwalania
rozmw] ................................................................................................ 524
Art. 241 [Kontrola i utrwalanie innych rozmw i przekazw informacji
odpowiednie stosowanie przepisw] ................................................. 526
Art. 242 [Rozporzdzenie w sprawie sposobw przeprowadzania kontroli
i utrwalania rozmw] ............................................................................ 527
DZIA VI. rodki przymusu ...................................................................................... 529
Rozdzia 27. Zatrzymanie .............................................................................................. 530
Art. 243 [Ujcie osoby i przekazanie Policji] ..................................................... 533

13

Spis treci
Art. 244
Art. 245
Art. 246
Art. 247
Art. 248

[Zatrzymanie osoby podejrzanej. Obowizki informacyjne.

Protok z zatrzymania] ........................................................................ 534
[Kontakt z adwokatem] ......................................................................... 538
[Zaalenie w sprawie zatrzymania. Zbieg zaale] .............................. 539
[Zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej.
Zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie onierza] ........................ 543
[Zwolnienie zatrzymanego] .................................................................. 545

Rozdzia 28. rodki zapobiegawcze .............................................................................. 548

Art. 249 [Cel i podstawa oglna stosowania rodkw zapobiegawczych.
Okres i procedura stosowania] .............................................................. 550
Art. 250 [Podstawa tymczasowego aresztowania. Organy stosujce] ................ 554
Art. 251 [Tre postanowienia o zastosowaniu rodka zapobiegawczego.
Uzasadnienie] ........................................................................................ 555
Art. 252 [Zaalenie na postanowienia w przedmiocie rodka
zapobiegawczego. Niezwoczne rozpoznanie] ..................................... 558
Art. 253 [Uchylenie lub zmiana rodka przesanki, zawiadomienie]............... 562
Art. 254 [Wnioski pozwanego o uchylenie lub zmian rodka.
Rozstrzyganie w przedmiocie wniosku, zaalenie] .............................. 564
Art. 255 [Wpyw zawieszenia postpowania na mono orzekania
co do rodkw] ...................................................................................... 570
Art. 256 [Nadzr nad stosowaniem rodkw zapobiegawczych] ....................... 570
Art. 257 [Tymczasowe aresztowanie jako rodek zapobiegawczy
ultima ratio. Porczenie majtkowe] .................................................... 571
Art. 258 [Podstawy szczeglne stosowania tymczasowego aresztowania
i innych rodkw zapobiegawczych] .................................................... 572
Art. 259 [Odstpienie od tymczasowego aresztowania] ..................................... 576
Art. 260 [Umieszczenie w zakadzie leczniczym] .............................................. 576
Art. 261 [Obowizek sdu zawiadomienia o tymczasowym aresztowaniu] ....... 579
Art. 262 [Inne obowizki sdu zawiadomienie i zabezpieczenie mienia
aresztowanego] ..................................................................................... 579
Art. 263 [Czas trwania tymczasowego aresztowania. Przeduenie
i maksymalny czas trwania] .................................................................. 580
Art. 264 [Niezwoczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego] ....................... 589
Art. 265 [Zaliczenie okresu zatrzymania] ........................................................... 590
Art. 266 [Porczenie majtkowe] ........................................................................ 590
Art. 267 [Osoba skadajca porczenie zawiadamianie o wezwaniu
oskaronego do stawiennictwa] ............................................................ 590
Art. 268 [Przepadek przedmiotw porczenia, cignicie wartoci
porczenia] ............................................................................................ 592
Art. 269 [Przekazanie, przelew na rzecz Skarbu Pastwa. Pierwszestwo
zaspokojenia pokrzywdzonego. Zwrot porczenia.
Cofnicie porczenia] ........................................................................... 592
Art. 270 [Orzekanie o przepadku, cigniciu sumy kompetentny organ] ...... 593
Art. 271 [Porczenie spoeczne].......................................................................... 595
Art. 272 [Porczenie osoby godnej zaufania] ..................................................... 595
Art. 273 [Obowizki porczyciela] ..................................................................... 596

14

Spis treci
Art. 274
Art. 275
Art. 276
Art. 277

[Niestawiennictwo, utrudnianie postpowania przez oskaronego

zawiadomienie porczyciela] ............................................................. 596
[Dozr Policji, przeoonego wojskowego] .......................................... 597
[Zawieszenie w czynnociach subowych lub wykonywaniu
zawodu. Nakaz powstrzymania si od okrelonej dziaalnoci] ........... 599
[Zakaz opuszczania kraju, zatrzymanie dokumentu] ............................ 600

Rozdzia 29. Poszukiwanie oskaronego i list goczy .................................................. 602

Art. 278 [Zarzdzenie poszukiwa oskaronego (sensu largo) lub osoby
podejrzanej]........................................................................................... 603
Art. 279 [List goczy przesanki wydania. Postanowienie] ............................. 603
Art. 280 [Tre listu goczego. Sposb rozpowszechniania].............................. 604
Rozdzia 30. List elazny ............................................................................................... 606
Art. 281 [List elazny przesanki wydania, sd waciwy] .............................. 606
Art. 282 [Obowizki oskaronego. Gwarancje dla oskaronego] ....................... 607
Art. 283 [Porczenie majtkowe] ........................................................................ 608
Art. 284 [Zaalenie na odwoanie listu elaznego i orzeczenie przepadku
porczenia] ............................................................................................ 610
Rozdzia 31. Kary porzdkowe .......................................................................................611
Art. 285 [Kara pienina za nieusprawiedliwione niestawiennictwo] ................ 612
Art. 286 [Usprawiedliwienie. Uchylenie kary] ................................................... 614
Art. 287 [Kara pienina inne przypadki niespenienia obowizkw.
Areszt] ................................................................................................... 614
Art. 288 [Odpowiedzialno dyscyplinarna onierza] ....................................... 617
Art. 289 [Obcienie dodatkowymi kosztami procesu] ...................................... 618
Art. 290 [Organ kompetentny do wydania postanowienia. Zaalenie.
Suspensywno] .................................................................................... 619
Rozdzia 32. Zabezpieczenie majtkowe ....................................................................... 620
Art. 291 [Zabezpieczenie majtkowe podstawy orzeczenia] ........................... 620
Art. 292 [Sposb dokonania zabezpieczenia] ..................................................... 621
Art. 293 [Organ kompetentny do wydania postanowienia. Zaalenie] ............... 621
Art. 294 [Upadek i pozostanie w mocy zabezpieczenia] .................................... 624
Art. 295 [Tymczasowe zajcie mienia ruchomego] ............................................ 625
Art. 296 (uchylony) ............................................................................................. 625
DZIA VII. Postpowanie przygotowawcze ............................................................. 627
Rozdzia 33. Przepisy oglne ......................................................................................... 630
Art. 297 [Cele postpowania przygotowawczego].............................................. 630
Art. 298 [Organy prowadzce] ............................................................................ 634
Art. 299 [Strony, osoby niebdce stronami, prokurator] ................................... 635
Art. 300 [Pierwsze przesuchanie obowizek pouczenia podejrzanego] ......... 636
Art. 301 [Przesuchanie z udziaem obrocy] ..................................................... 638
Art. 302 [Zaalenie stron lub osb niebdcych stronami] ................................. 639
Rozdzia 34. Wszczcie ledztwa .................................................................................. 641
Art. 303 [Postanowienie o wszczciu ledztwa przesanki wydania, tre]..... 642

15

Spis treci
Art. 304 [Obowizek zawiadomienia o przestpstwie] ....................................... 644
Art. 304a [Wsplny protok z przyjcia zawiadomienia i przesuchania
zawiadamiajcego] ................................................................................ 647
Art. 305 [Reakcja na zawiadomienie postanowienia w przedmiocie
wszczcia; powiadomienie zawiadamiajcego] .................................... 647
Art. 306 [Zaalenie na odmow wszczcia lub umorzenie ledztwa.
Zaalenie zawiadamiajcego] ............................................................... 650
Art. 307 [Postpowanie sprawdzajce] ............................................................... 652
Art. 308 [Dochodzenie w niezbdnym zakresie kompetencje organw] ......... 654
Rozdzia 35. Przebieg ledztwa ..................................................................................... 658
Art. 309 [Zakres przedmiotowy ledztwa] .......................................................... 659
Art. 310 [Termin ukoczenia ledztwa, moliwo przeduenia] ..................... 662
Art. 311 [Prokurator jako organ prowadzcy. Moliwo powierzenia
prowadzenia ledztwa Policji] .............................................................. 663
Art. 312 [Rozszerzenie uprawnie Policji na inne organy]................................. 666
Art. 313 [Postanowienie o przedstawieniu zarzutw, przesuchanie
podejrzanego. Uzasadnienie] ................................................................ 668
Art. 314 [Postanowienie o zmianie postanowienia rozszerzenie
lub zmiana zarzutw] ............................................................................ 671
Art. 315 [Wnioski o dokonanie czynnoci ledztwa] .......................................... 673
Art. 316 [Udzia stron w niepowtarzalnych czynnociach ledztwa.
Sdowe przesuchanie wiadka]............................................................ 675
Art. 317 [Udzia stron w powtarzalnych czynnociach ledztwa] ...................... 677
Art. 318 [Uprawnienia stron w razie powoania biegego] ................................. 679
Art. 319320 (uchylone) ......................................................................................... 680
Rozdzia 36. Zamknicie ledztwa ................................................................................ 680
Art. 321 [Kocowe zapoznanie podejrzanego i obrocy z materiaami
postpowania. Zamknicie ledztwa] ................................................... 680
Art. 322 [Umorzenie ledztwa. Tre postanowienia] ........................................ 683
Art. 323 [Postanowienie w przedmiocie dowodw rzeczowych] ....................... 686
Art. 324 [Niepoczytalno podejrzanego wniosek o umorzenie
postpowania i zastosowanie rodkw zabezpieczajcych] ................. 689
Art. 325 [Postanowienie o zawieszeniu ledztwa zatwierdzenie] .................... 691
Rozdzia 36a. Dochodzenie ........................................................................................... 691
Art. 325a [Organy prowadzce dochodzenie. Odpowiednie stosowanie
przepisw o ledztwie] .......................................................................... 692
Art. 325b [Sprawy, w ktrych prowadzone jest dochodzenie].............................. 693
Art. 325c [Wyczenie okrelonych spraw spod dochodzenia] ............................ 696
Art. 325d [Rozporzdzenie w sprawie okrelenia organw uprawnionych
do prowadzenia dochodzenia, wnoszenia aktu oskarenia,
dziaania w pierwszej instancji] ............................................................ 699
Art. 325e [Postanowienia w sprawie dochodzenia organ wydajcy,
zatwierdzanie. Zaalenie na tzw. umorzenie rejestrowe] ...................... 701
Art. 325f [Tzw. umorzenie rejestrowe. Dalsze czynnoci Policji,
podejmowanie umorzonego rejestrowo dochodzenia].......................... 704

16

Spis treci
Art. 325g [Fakultatywno wydawania niektrych postanowie.
Przesuchanie osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego] ........... 708
Art. 325h [Dochodzenie skrcone] ....................................................................... 709
Art. 325i [Termin ukoczenia. Zakres uprawnie organu prowadzcego] .......... 710
Rozdzia 37. Nadzr prokuratora nad postpowaniem przygotowawczym................... 712
Art. 326 [Organ sprawujcy nadzr. Zakres nadzoru, obowizki organu.
Postpowanie subowe] ....................................................................... 713
Art. 327 [Podjcie lub wznowienie umorzonego postpowania
przygotowawczego] .............................................................................. 715
Art. 328 [Uprawnienia Prokuratora Generalnego] .............................................. 720
Rozdzia 38. Czynnoci sdowe w postpowaniu przygotowawczym .......................... 721
Art. 329 [Waciwo i skad sdu] ..................................................................... 722
Art. 330 [Sdowe uchylenie postanowienia o odmowie wszczcia
lub o umorzeniu postpowania przygotowawczego. Uprawnienia
pokrzywdzonego w razie ponownej odmowy wszczcia
lub ponownego umorzenia. Przekazywanie akt sprawy sdowi
przy oskareniu subsydiarnym] ............................................................ 724
Rozdzia 39. Akt oskarenia .......................................................................................... 727
Art. 331 [Termin i sposb wniesienia aktu oskarenia] ...................................... 728
Art. 332 [Wymogi formalne i tre aktu oskarenia] .......................................... 729
Art. 333 [Dodatkowe wymogi aktu oskarenia. Wniosek o zobowizanie
osoby trzeciej do zwrotu korzyci majtkowej z cudzego
przestpstwa]......................................................................................... 731
Art. 334 [Przesanie akt postpowania przygotowawczego i odpisw aktu
oskarenia. Zawiadomienie o przesaniu] ............................................. 733
Art. 335 [Wniosek o skazanie bez rozprawy przesanki uzasadniajce].......... 735
Art. 336 [Wniosek o warunkowe umorzenie postpowania] .............................. 739
DZIA VIII. Postpowanie przed sdem pierwszej instancji.................................. 743
Rozdzia 40. Wstpna kontrola oskarenia .................................................................... 743
Art. 337 [Kontrola warunkw formalnych. Zwrot aktu w celu usunicia
brakw. Zaalenie] ................................................................................ 744
Art. 338 [Dorczenie odpisu aktu oskaronemu. Odpowied na akt
oskarenia] ............................................................................................ 746
Art. 339 [Skierowanie sprawy na posiedzenie przesanki. Udzia
w posiedzeniu] ...................................................................................... 747
Art. 340 [Umorzenie postpowania. Orzeczenie przepadku, konsekwencje
dla dochodzenia innych roszcze] ........................................................ 754
Art. 341 [Podmioty uprawnione do udziau w posiedzeniu w kwestii
warunkowego umorzenia postpowania. Przesanki uwzgldnienia
wniosku o warunkowe umorzenie] ....................................................... 755
Art. 342 [Wyrok warunkowo umarzajcy postpowanie na posiedzeniu,
jego dorczanie. Zaalenie na rozstrzygnicie w przedmiocie
dowodw rzeczowych] ......................................................................... 758

17

Spis treci
Art. 343
Art. 344
Art. 345
Art. 346
Art. 347

[Rozpoznawanie wniosku o skazanie bez rozprawy. Moliwoci

sdu w zakresie orzeczenia o karze. Udzia stron w posiedzeniu]........ 760
[Rozstrzygnicie w przedmiocie rodka zapobiegawczego] ................ 765
[Zwrot spraw prokuratorowi do uzupenienia postpowania
przygotowawczego] .............................................................................. 766
[Akt oskarenia po uzupenieniu postpowania] .................................. 766
[Niezwizanie sdu ocen w dalszym postpowaniu] .......................... 769

Rozdzia 41. Przygotowanie do rozprawy gwnej ....................................................... 770

Art. 348 [Termin wyznaczenia i przeprowadzenia rozprawy] ............................ 770
Art. 349 [Skierowanie sprawy na posiedzenie] ................................................... 770
Art. 350 [Zarzdzenie o rozprawie gwnej]....................................................... 771
Art. 351 [Wyznaczenie skadu sdziowskiego]................................................... 771
Art. 352 [Dopuszczenie dowodw i zarzdzenie ich sprowadzenia
na rozpraw].......................................................................................... 774
Art. 353 [Okres pomidzy dorczeniem zawiadomienia a terminem
rozprawy tzw. dni pocztowe. Skutki niezachowania terminu
obligatoryjne odroczenie] .................................................................. 775
Art. 354 [Postpowanie w przypadku wniosku o umorzenie postpowania
i zastosowanie rodkw zabezpieczajcych wobec sprawcy
niepoczytalnego] ................................................................................... 776
Rozdzia 42. Jawno rozprawy gwnej ....................................................................... 778
Art. 355 [Zasada jawnoci rozprawy] ................................................................. 779
Art. 356 [Osoby biorce udzia w rozprawie] ..................................................... 779
Art. 357 [Zezwolenie na obecno rodkw masowego przekazu] .................... 780
Art. 358 [Utrwalenie przebiegu rozprawy przez stron] ..................................... 780
Art. 359 [Rozprawa niejawna] ............................................................................ 782
Art. 360 [Wyczenie jawnoci rozprawy] .......................................................... 782
Art. 361 [Osoby obecne na rozprawie niejawnej] ............................................... 784
Art. 362 [Pouczenie o obowizku zachowania tajemnicy] ................................. 784
Art. 363 [Chwila wyczenia jawnoci rozprawy wniosek o wyczenie] ....... 785
Art. 364 [Jawno ogoszenia wyroku. Moliwo utajnienia podawania
ustnie powodw wyroku] ...................................................................... 785
Rozdzia 43. Przepisy oglne o rozprawie gwnej ....................................................... 786
Art. 365 [Zasada ustnoci] .................................................................................. 786
Art. 366 [Kierowanie rozpraw] ......................................................................... 787
Art. 367 [Prawo do wypowiedzi. Zasady: audiatur et altera pars
oraz favor defensis] ............................................................................... 787
Art. 368 [Rozstrzygnicie w przedmiocie wniosku dowodowego strony] ......... 788
Art. 369 [Kolejno przeprowadzenia dowodw]............................................... 789
Art. 370 [Tryb i kolejno przesuchania] ........................................................... 789
Art. 371 [Przesuchanie wiadka]........................................................................ 791
Art. 372 [Policja sesyjna przewodniczcego] ..................................................... 792
Art. 373 [Odwoanie do skadu orzekajcego; wyjtki] ...................................... 792
Art. 374 [Obowizkowa obecno oskaronego, gwarancje obecnoci] ............ 793
Art. 375 [Wydalenie oskaronego]...................................................................... 794

18

Spis treci
Art. 376
Art. 377

Art. 378
Art. 379
Art. 380

[Moliwo prowadzenia rozprawy pod nieobecno oskaronego,

ktry opuci sal rozpraw bez zezwolenia albo nie stawi si
na rozpraw przerwan lub odroczon] ................................................ 795
[Moliwo prowadzenia rozprawy lub posiedzenia
pod nieobecno oskaronego, ktry wprawi si w stan
niezdolnoci do udziau w nich lub uniemoliwia doprowadzenie
go na rozpraw albo owiadcza, e nie wemie w niej udziau]........... 797
[Wypowiedzenie stosunku obroczego. Nowy obroca]...................... 802
[Powaga sdu] ....................................................................................... 807
[Niepoczytalny sprawca odpowiednie stosowanie przepisw
o oskaronym] ....................................................................................... 807

Rozdzia 44. Rozpoczcie rozprawy gwnej ................................................................ 808

Art. 381 [Wywoanie sprawy. Czynnoci wstpne] ............................................ 809
Art. 382 [Skutki nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskaronego] ......... 809
Art. 383 [Skutki nieusprawiedliwionego niestawiennictwa
powoda cywilnego] ............................................................................... 809
Art. 384 [Obecno uczestnikw na sali rozpraw, opuszczenie sali przez
wiadkw, przesuchanie pokrzywdzonego i podmiotu z art. 416] .......811
Rozdzia 45. Przewd sdowy ....................................................................................... 813
Art. 385 [Odczytanie aktu oskarenia lub przedstawienie podstaw
oskarenia] ............................................................................................ 814
Art. 386 [Przesuchanie oskaronego. Pouczenia] .............................................. 814
Art. 387 [Skazanie bez postpowania dowodowego. (Dobrowolne
poddanie si karze)] .............................................................................. 816
Art. 388 [Ograniczenie postpowania dowodowego] ......................................... 823
Art. 389 [Odczytanie protokow wyjanie oskaronego] ................................ 824
Art. 390 [Prawo oskaronego do udziau w czynnociach dowodowych.
Czasowe usunicie oskaronego z sali rozpraw] .................................. 828
Art. 391 [Odczytanie protokow zezna wiadka] ............................................ 829
Art. 392 [Dodatkowe moliwoci odczytywania protokow przesuchania
oskaronego i wiadkw] ...................................................................... 834
Art. 393 [Dopuszczalno odczytywania innych protokow i dokumentw] ... 836
Art. 393a [Dozwolone odczytywanie lub odtwarzanie stenogramu,
zapisw obrazu lub dwiku]................................................................ 840
Art. 394 [Dopuszczalno uznania dokumentu lub protokou
za ujawniony bez odczytywania] .......................................................... 841
Art. 395 [Sprowadzenie i udostpnienie dowodw rzeczowych] ....................... 842
Art. 396 [Dopuszczalno przeprowadzania dowodw w drodze pomocy
prawnej lub przez sdziego wyznaczonego] ......................................... 842
Art. 397 [Braki w postpowaniu przygotowawczym. Uzupenienie] ................. 845
Art. 398 [Rozszerzenie oskarenia. Nowy lub dodatkowy akt oskarenia] ........ 848
Art. 399 [Zmiana kwalifikacji prawnej czynu. Przerwanie rozprawy] ............... 849
Art. 400 [Uznanie czynu za wykroczenie. Rozpoznania wg waciwych
przepisw] ............................................................................................. 852

19

Spis treci
Art. 401
Art. 402
Art. 403
Art. 404
Art. 405

[Odroczenie rozprawy i prowadzenie jej po odroczeniu

lub po podjciu zawieszonego postpowania] ...................................... 853
[Rozprawa po przerwie] ........................................................................ 853
[Orzeczenia w czasie przerwy] ............................................................. 854
[Odroczenie i podjcie odroczonej rozprawy] ...................................... 856
[Zamknicie przewodu sdowego] ....................................................... 858

Rozdzia 46. Gosy stron ................................................................................................ 859

Art. 406 [Kolejno wypowiedzi po zamkniciu rozprawy]............................... 859
Art. 407 (uchylony) ............................................................................................. 859
Rozdzia 47. Wyrokowanie ............................................................................................ 861
Art. 408 [Narada sdu] ........................................................................................ 862
Art. 409 [Moliwo wznowienia przewodu, udzielenie dodatkowego
gosu stronom] ...................................................................................... 862
Art. 410 [Podstawa wyroku] ............................................................................... 863
Art. 411 [Odroczenie wydania wyroku] .............................................................. 863
Art. 412 [Sporzdzenie wyroku na pimie] ......................................................... 864
Art. 413 [Skadniki i tre wyroku] ..................................................................... 865
Art. 414 [Wyrok umarzajcy i warunkowo umarzajcy postpowanie.
Wyrok uniewinniajcy] ......................................................................... 868
Art. 415 [Rozstrzygnicie w przedmiocie powdztwa cywilnego.
Zasdzenie odszkodowania z urzdu] ................................................... 871
Art. 416 [Podmiot zobowizany do zwrotu korzyci majtkowej.
Przesuchanie w charakterze wiadka].................................................. 875
Art. 417 [Zaliczenie tymczasowego aresztowania na poczet kary] .................... 877
Art. 418 [Publiczne ogoszenie wyroku. Zdanie odrbne] .................................. 879
Art. 418a [Udostpnienie treci wyroku w przypadku wyrokowania
poza rozpraw] ...................................................................................... 879
Art. 419 [Skutki niestawiennictwa stron, obrocw i penomocnikw
na ogoszenie wyroku. Dorczanie wyroku oskaronemu
pozbawionemu wolnoci] ..................................................................... 879
Art. 420 [Postanowienia uzupeniajce wyrok] .................................................. 882
Art. 421 [Dochodzenie roszcze w drodze postpowania cywilnego
wobec mienia objtego przepadkiem]................................................... 884
Art. 422 [Wniosek o sporzdzenie i o dorczenie uzasadnienia
termin zoenia wniosku] ................................................................... 884
Art. 423 [Termin sporzdzenia uzasadnienia. Zakres uzasadnienia.
Dorczenie] ........................................................................................... 888
Art. 424 [Tre uzasadnienia].............................................................................. 890
DZIA IX. Postpowanie odwoawcze....................................................................... 893
Rozdzia 48. Przepisy oglne ......................................................................................... 894
Art. 425 [rodek odwoawczy legitymacja czynna, zakres zaskarenia,
gravamen, kierunek rodka] .................................................................. 895
Art. 426 [Zasada dwuinstancyjnoci postpowania. Instancja pozioma]............ 901

20

Spis treci
Art. 427

[Tre rodka odwoawczego wniosek odwoawczy i zarzuty,

tzw. nowoci] ........................................................................................ 902
Art. 428 [Forma wniesienia, sd waciwy. Odpowied na rodek] ................... 905
Art. 429 [Kontrola midzyinstancyjna. Zarzdzenie o odmowie
przyjcia rodka. Zaalenie] ................................................................. 907
Art. 430 [Pozostawienie rodka bez rozpoznania. Zaalenie]............................. 907
Art. 431 [Cofnicie rodka odwoawczego dopuszczalno,
zgoda oskaronego] .............................................................................. 910
Art. 432 [Pozostawienie cofnitego rodka bez rozpoznania] ............................ 910
Art. 433 [Granice rozpoznania rodka zarzuty odwoawcze
i zakres zaskarenia] ............................................................................. 912
Art. 434 [Zakaz reformationis in peius w instancji odwoawczej] ..................... 915
Art. 435 [Wyjcie poza granice podmiotowe rodka rozpoznanie wobec
wsposkaronych nieskarcych] ........................................................ 921
Art. 436 [Ograniczenie rozpoznania rodka odwoawczego] ............................. 923
Art. 437 [Rodzaje orzecze sdu odwoawczego orzeczenie
reformatoryjne, kasatoryjne, umorzenie postpowania,
przekazanie do ponownego rozpoznania] ............................................. 924
Art. 438 [Wzgldne przyczyny odwoawcze] ..................................................... 930
Art. 439 [Bezwzgldne przyczyny odwoawcze] ................................................ 935
Art. 439a [Trwao orzeczenia w sprawie o wykroczenie] ................................. 951
Art. 440 [Raca niesprawiedliwo jako przesanka uchylenia lub zmiany
orzeczenia] ............................................................................................ 951
Art. 441 [Pytanie prawne. Rozstrzygnicie Sdu Najwyszego.
Wica uchwaa. Przejcie sprawy] .................................................... 953
Art. 442 [Postpowanie ponowne. Zakres badania sprawy i orzekania]............. 957
Art. 443 [Zakaz reformationis in peius po przekazaniu sprawy
do ponownego rozpoznania] ................................................................. 958
Rozdzia 49. Apelacja .................................................................................................... 960
Art. 444 [Apelacja legitymacja czynna, orzeczenia zaskaralne apelacj] ...... 960
Art. 445 [Termin wniesienia] .............................................................................. 961
Art. 446 [Przymus adwokacki]............................................................................ 963
Art. 447 [Zakres apelacji. Rozszerzenie kontroli sdu odwoawczego] ............. 964
Art. 448 [Przyjcie apelacji. Zawiadomienie o przyjciu, przekazanie akt] ....... 967
Art. 449 [Rozpoznanie sprawy rozprawa a posiedzenie] ................................. 968
Art. 449a. [Zwrot sprawy do sdu pierwszej instancji w celu sporzdzenia
uzasadnienia]......................................................................................... 968
Art. 450 [Udzia stron i ich przedstawicieli oraz prokuratora w rozprawie
apelacyjnej. Skutki niestwiennictwa].................................................... 968
Art. 451 [Udzia w rozprawie apelacyjnej oskaronego pozbawionego
wolnoci] ............................................................................................... 968
Art. 452 [Postpowanie dowodowe w instancji odwoawczej]........................... 973
Art. 453 [Przebieg rozprawy odwoawczej] ........................................................ 977
Art. 454 [Reguy ne peius] .................................................................................. 978
Art. 455 [Poprawienie kwalifikacji prawnej] ...................................................... 981
Art. 456 [Wyroki sdu odwoawczego]............................................................... 983

21

Spis treci
Art. 457
Art. 458

[Uzasadnianie wyroku terminy sporzdzenia i tre

uzasadnienia. Uzasadnianie wyroku w razie uznania apelacji
za oczywicie bezzasadn] .................................................................... 983
[Odpowiednie stosowanie przepisw o postpowaniu przed sdem
pierwszej instancji] ............................................................................... 984

Rozdzia 50. Zaalenie ................................................................................................... 987

Art. 459 [Zakres przedmiotowy zaalenia. Legitymacja czynna] ....................... 987
Art. 460 [Termin wniesienia] .............................................................................. 991
Art. 461 [Odpisy zaalenia. Zawiadomienie o wniesieniu] ................................ 992
Art. 462 [Wzgldna niesuspensywno] ............................................................. 993
Art. 463 [Wzgldna dewolutywno].................................................................. 993
Art. 464 [Udzia stron i ich przedstawicieli w posiedzeniu zaaleniowym] ....... 996
Art. 465 [Zaalenie na postanowienia prokuratora lub organu prowadzcego
postpowanie przygotowawcze. Organ rozpoznajcy] ......................... 999
Art. 466 [Zaalenie na zarzdzenie. Organ rozpoznajcy] ............................... 1003
Art. 467 [Zaalenia na czynnoci lub zaniechanie czynnoci. Tre
rozstrzygnicia] ................................................................................... 1004
DZIA X. Postpowania szczeglne......................................................................... 1007
Rozdzia 51. Postpowanie uproszczone ..................................................................... 1008
Art. 468 [Stosowanie przepisw o postpowaniu zwyczajnym]....................... 1008
Art. 469 [Zakres przedmiotowy trybu uproszczonego]..................................... 1009
Art. 470474 (uchylone) ...................................................................................... 1013
Art. 474a [Posiedzenie w kwestii wniosku o dobrowolne poddanie
si karze] ............................................................................................. 1013
Art. 475 [Dorczenie odpisu aktu oskarenia] .................................................. 1014
Art. 476 [Skad sdu] ........................................................................................ 1015
Art. 477 [Skutki niestawiennictwa] ................................................................... 1016
Art. 478 [Odczytanie aktu oskarenia przez protokolanta] ............................... 1016
Art. 479 [Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskaronego.
Wyrok zaoczny] .................................................................................. 1016
Art. 480 [Niestawiennictwo usprawiedliwione]................................................ 1016
Art. 481 [rodek zabezpieczajcy orzeczony wyrokiem zaocznym] ................ 1018
Art. 482 [Dorczenie wyroku zaocznego. Sprzeciw termin wniesienia,
rozpoznanie] ........................................................................................ 1018
Art. 483 [Przejcie na tryb zwyczajny przesanki uzasadniajce].................. 1021
Art. 484 [Przerwa w rozprawie maksymalna dugo. Przejcie na tryb
zwyczajny] .......................................................................................... 1023
Rozdzia 52. Postpowanie w sprawach z oskarenia prywatnego ............................. 1024
Art. 485 [Stosowanie przepisw o postpowaniu uproszczonym].................... 1024
Art. 486 (uchylony) ........................................................................................... 1025
Art. 487 [Prywatny akt oskarenia]................................................................... 1025
Art. 488 [Skarga zoona Policji jako surogat aktu oskarenia.
Obowizki Policji] .............................................................................. 1025
Art. 489 [Posiedzenie pojednawcze albo mediacyjne]...................................... 1029

22

Spis treci
Art. 490
Art. 491
Art. 492
Art. 493
Art. 494
Art. 495
Art. 496
Art. 497
Art. 498
Art. 499

[Przebieg posiedzenia pojednawczego. Wezwanie do pojednania.

Tre protokou] .................................................................................. 1029
[Skutki niestawiennictwa stron] .......................................................... 1029
[Umorzenie postpowania w razie pojednania si stron].................... 1031
[Zakres pojednania] ............................................................................ 1031
[Ugoda. Prawny charakter ugody] ...................................................... 1031
[Skierowanie sprawy na rozpraw gwn. Rozpoznanie] ................. 1032
[Odstpienie od oskarenia. Umorzenie postpowania. Skutki
niestawiennictwa strony skarcej]..................................................... 1033
[Oskarenie wzajemne. czne rozpoznanie spraw] .......................... 1034
[Objcie oskarenia przez prokuratora i jego konsekwencje] ............ 1036
[Odpowiednie stosowanie przepisw] ................................................ 1037

Rozdzia 53. Postpowanie nakazowe ......................................................................... 1037

Art. 500 [Sprawy rozpoznawane w postpowaniu nakazowym.
Stosowanie przepisw o postpowaniu uproszczonym.
Dopuszczalno wydania wyroku nakazowego. Skad sdu] ............. 1038
Art. 501 [Niedopuszczalno wydania wyroku nakazowego] .......................... 1040
Art. 502 [Ograniczenie kar orzekanych wyrokiem nakazowym]...................... 1040
Art. 503 [Rozstrzygnicie w przedmiocie powdztwa cywilnego] .................. 1040
Art. 504 [Skadniki i tre wyroku nakazowego] .............................................. 1042
Art. 505 [Dorczenie odpisu wyroku nakazowego] .......................................... 1042
Art. 506 [Sprzeciw od wyroku nakazowego termin wniesienia,
skutki, cofnicie sprzeciwu]................................................................ 1043
Art. 507 [Prawomocno wyroku nakazowego] ............................................... 1044
Rozdzia 54. Postpowanie w sprawach o wykroczenia (skrelony) ........................... 1046
Rozdzia 54a. Postpowanie przyspieszone ................................................................. 1047
Art. 517a [Odpowiednie stosowanie przepisw] ................................................ 1049
Art. 517b [Warunki stosowania postpowania przyspieszonego. Tryb
postpowania] ..................................................................................... 1051
Art. 517c [Przerwa w rozprawie. Zmiana trybu postpowania.
Przekazanie sprawy prokuratorowi sprzed rozprawy lub
z rozprawy ze wzgldw dowodowych. Stosowanie rodkw
zapobiegawczych] ............................................................................... 1068
Art. 517d [Przekazanie sprawy prokuratorowi z uwagi na wysoko
moliwej kary] .................................................................................... 1075
Art. 517e [Wyczenie stosowania przepisw] ................................................... 1076
Art. 517f [Skrcenie terminw do wystpowania o uzasadnienie
wyroku i skadania apelacji] ............................................................... 1076
Art. 517g [Terminy na sporzdzanie uzasadnienia i rozpoznawanie sprawy
w drugiej instancji] ............................................................................. 1076
Art. 517h [Przekazanie sprawy prokuratorowi z postpowania
odwoawczego] ................................................................................... 1078
Art. 517i [Prawa do korzystania z pomocy obrocy. Obrona niezbdna] .......... 1079
Art. 517j [Szczegowe warunki korzystania z pomocy obrocy]..................... 1080

23

Spis treci
DZIA XI. Nadzwyczajne rodki zaskarenia ........................................................ 1083
Rozdzia 55. Kasacja .................................................................................................... 1085
Art. 518 [Odpowiednie stosowanie przepisw o postpowaniu
odwoawczym] .................................................................................... 1086
Art. 519 [Orzeczenia wzruszalne kasacj. Zakres zaskarenia, gravamen,
kierunek rodka].................................................................................. 1087
Art. 520 [Legitymacja czynna].......................................................................... 1087
Art. 521 [Kasacja nadzwyczajna]...................................................................... 1091
Art. 522 [Zasada jednorazowoci zaskarenia kasacj] .................................... 1094
Art. 523 [Podstawy kasacji] .............................................................................. 1094
Art. 524 [Termin wniesienia] .............................................................................1100
Art. 525 [Tryb wniesienia kasacji porednictwo sdu odwoawczego
lub bezporednio] .................................................................................1103
Art. 526 [Wymogi szczeglne kasacji. Przymus adwokacko-radcowski]..........1103
Art. 527 [Dowd uiszczenia opaty sdowej. Podmioty nieuiszczajce
opaty] ..................................................................................................1107
Art. 528 [Wyczenie zaskaralnoci niektrych postanowie].........................1109
Art. 529 [Kasacja na korzy oskaronego] .......................................................1110
Art. 530 [Przyjcie i odmowa przyjcia kasacji. Zaalenie na odmow
przyjcia. Odpowied prokuratora na kasacj strony] .........................1112
Art. 531 [Pozostawienie bez rozpoznania, zwrot akt w celu uzupenienia
wymogw formalnych kasacji] ............................................................1115
Art. 532 [Wzgldna niesuspensywno. Zastosowanie rodkw
zapobiegawczych] ................................................................................1116
Art. 533 [Kasacja na niekorzy. Zastosowanie rodka zapobiegawczego] ......1118
Art. 534 [Skad Sdu Najwyszego] ..................................................................1119
Art. 535 [Fora rozpoznawania kasacji. Oczywicie bezzasadna i oczywicie
zasadna kasacja. Reguy uzasadniania oddalenia kasacji
jako oczywicie bezzasadnej] ..............................................................1120
Art. 536 [Granice rozpoznania] ..........................................................................1127
Art. 537 [Orzeczenia Sdu Najwyszego orzeczenie kasatoryjne,
reformatoryjne, umorzenie postpowania, zwrot do ponownego
rozpoznania] .........................................................................................1129
Art. 538 [Skutki uchylenia wyroku dla wykonalnoci kary]..............................1133
Art. 539 [Niedopuszczalno superkasacji] .......................................................1134
Rozdzia 56. Wznowienie postpowania ......................................................................1135
Art. 540 [Podstawy wznowienia postpowania propter crimina, noviter
producta, decreta, normy prawa midzynarodowego] ........................1136
Art. 540a [Podstawy wznowienia na niekorzy oskaronego] ...........................1144
Art. 541 [Wznowienie z uwagi na przestpstwo w zwizku
z postpowaniem szczegowe wymogi] ..........................................1145
Art. 542 [Wniosek o wznowienie podmioty uprawnione do zoenia.
Wznowienie z urzdu] .........................................................................1146
Art. 543 [Wznowienie ograniczone do roszcze majtkowych
droga procesu cywilnego] .................................................................1150

24

Spis treci
Art. 544
Art. 545
Art. 546
Art. 547
Art. 548

[Orzekanie w przedmiocie wznowienia waciwo sdu,

posiedzenie] .........................................................................................1151
[Odpowiednie stosowanie niektrych przepisw o postpowaniu
odwoawczym i kasacyjnym. Przymus adwokacko-radcowski] ..........1152
[Sprawdzenie okolicznoci faktycznych].............................................1157
[Zaskaralno postanowienia o oddalenie wniosku. Orzeczenia
o wznowieniu. Uniewinnienie i umorzenie w instancji
wznowieniowej] ...................................................................................1158
[Obrona z urzdu po wznowieniu procesu] .........................................1160

DZIA XII. Postpowanie po uprawomocnieniu si orzeczenia ............................1162

Rozdzia 57. Podjcie postpowania warunkowo umorzonego ....................................1162
Art. 549 [Podmiot legitymowany do zoenia wniosku o podjcie
postpowania warunkowo umorzonego] .............................................1162
Art. 550 [Sd waciwy, tryb orzekania. Powiadomienie porczyciela] ............1163
Art. 551 [Skutki podjcia postpowania ponowne rozpoznanie sprawy] .......1164
Rozdzia 58. Odszkodowanie za niesuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie
lub zatrzymanie .....................................................................................................1165
Art. 552 [Prawo do odszkodowania i zadouczynienia powstanie prawa]....1166
Art. 553 [Skutki zoenia faszywych zezna, wyjanie, zawiadomie] .........1173
Art. 554 [Zgoszenie dania sd waciwy] ...................................................1174
Art. 555 [Przedawnienie roszcze] ....................................................................1177
Art. 556 [Skutki mierci oskaronego przejcie prawa do odszkodowania.
Penomocnik] .......................................................................................1179
Art. 557 [Roszczenie zwrotne (regresowe) Skarbu Pastwa] ............................1181
Art. 558 [Stosowanie przepisw k.p.c.] .............................................................1182
Art. 559 [Roszczenia cudzoziemcw warunek wzajemnoci] ........................1182
Rozdzia 59. Uaskawienie............................................................................................1183
Art. 560 [Proba o uaskawienie podmiot legitymowany do wniesienia.
Cofnicie] .............................................................................................1185
Art. 561 [Przedstawienie proby sd waciwy, termin rozpoznania] .............1187
Art. 562 [Skad sdu] .........................................................................................1187
Art. 563 [Rozpoznanie proby okolicznoci oceniane przez sd] ...................1188
Art. 564 [Tok postpowania w przedmiocie proby o ask] .............................1189
Art. 565 [Przekazanie proby Prezydentowi. Postpowanie z prob
zoon wprost do Prezydenta] ............................................................1189
Art. 566 [Ponowna proba] ................................................................................1189
Art. 567 [Postpowanie uaskawieniowe z urzdu] ...........................................1192
Art. 568 [Wstrzymanie wykonania kary do czasu zakoczenia
postpowania o uaskawienie] .............................................................1193
Rozdzia 60. Wyrok czny ...........................................................................................1194
Art. 569 [Waciwo funkcjonalna sdu] .........................................................1194
Art. 570 [Inicjatywa wydania wyroku cznego] ...............................................1199
Art. 571 [Opinie i informacje o skazanym]........................................................1199
Art. 572 [Umorzenie postpowania] ................................................................. 1200

25

Spis treci
Art. 573
Art. 574
Art. 575
Art. 576
Art. 577

[Obligatoryjno rozprawy, udzia w niej skazanego

pozbawionego wolnoci] .................................................................... 1200
[Odpowiednie stosowanie przepisw o postpowaniu
w pierwszej instancji] ......................................................................... 1200
[Nowy wyrok czny. Utrata mocy przez wyrok wczeniejszy] ......... 1203
[Skutki prawomocnoci wyroku cznego] ......................................... 1204
[Oznaczenie pocztku odbywania kary orzeczonej wyrokiem
cznym] .............................................................................................. 1205

DZIA XIII. Postpowanie w sprawach karnych ze stosunkw

midzynarodowych............................................................................................. 1206
Rozdzia 61. Immunitety osb nalecych do przedstawicielstw
dyplomatycznych i urzdw konsularnych pastw obcych ................................. 1207
Art. 578 [Immunitet dyplomatyczny peny] ................................................... 1208
Art. 579 [Immunitet konsularny w zakresie czynnoci zwizanych
z wykonywaniem funkcji]................................................................... 1208
Art. 580 [Zrzeczenie si immunitetu przez pastwo wysyajce
lub organizacj midzynarodow] ...................................................... 1208
Art. 581 [Skadanie zezna jako wiadek, wystpowanie w charakterze
biegego lub tumacza. Zgoda osb zwolnionych].............................. 1210
Art. 582 [Zakres zwolnienia ze skadania zezna jako wiadek,
wystpowanie w charakterze biegego lub tumacza osb
objtych immunitetem konsularnym] ................................................. 1210
Art. 583 [Przeszukanie pomieszcze dyplomatycznych] ...................................1211
Art. 584 [Wyczenie stosowania przepisw wobec obywateli
lub mieszkacw RP] ..........................................................................1211
Rozdzia 62. Pomoc prawna i dorczenia w sprawach karnych .................................. 1212
Art. 585 [Pomoc prawna zakres czynnoci procesowych] ............................. 1212
Art. 586 [Dorczenie pisma, przesuchanie obywatela polskiego
za granic] ........................................................................................... 1214
Art. 587 [Dopuszczalno odczytania protokow sporzdzonych
za granic] ........................................................................................... 1215
Art. 588 [Udzielanie pomocy przez sdy i prokuratorw polskich] ................. 1216
Art. 589 [Quasi-list elazny] ............................................................................. 1217
Art. 589a [Umieszczenie w zakadzie karnym lub areszcie cudzoziemca
pozbawionego wolnoci wydanego czasowo do czynnoci
procesowych w Polsce] ....................................................................... 1219
Art. 589b [Wsplne zespoy ledcze] .................................................................. 1220
Art. 589c [Zesp polski przesanki powoania, kierowanie prac, skad,
dziaanie] ............................................................................................. 1222
Art. 589d [Delegacja prokuratora lub funkcjonariusza polskiego do zespou
zagranicznego] .................................................................................... 1225
Art. 589e [Wykorzystanie informacji uzyskanych dziki pracy w zespole] ....... 1225
Art. 589f [Odpowiedzialno odszkodowawcza pastwa za szkod
wyrzdzon przez czonka zespou].................................................... 1227

26

Spis treci
Rozdzia 62a. Wystpienie do pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie postanowienia o zatrzymaniu dowodw lub majcego na celu
zabezpieczenie mienia .......................................................................................... 1229
Art. 589g [Wnioski o wykonanie w innym kraju UE postanowie
o zatrzymaniu dowodw lub zajciu mienia na zabezpieczenie;
procedura postpowania] .................................................................... 1229
Art. 589h [Zwrot dowodw wydanych pastwu wykonania postanowienia] ..... 1233
Art. 589i [Zawiadamianie o uchyleniu postanowie o zatrzymaniu
dowodw lub o zabezpieczeniu mienia] ............................................. 1233
Art. 589j [Zaalenie na postanowienie o zatrzymaniu dowodw
lub zabezpieczeniu mienia] ................................................................. 1234
Art. 589k [Odpowiedzialno odszkodowawcza pastwa wykonania
postanowienia o zatrzymaniu dowodw lub zabezpieczeniu
mienia] ................................................................................................ 1235
Rozdzia 62b. Wystpienie pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodw lub majcego
na celu zabezpieczenie mienia ............................................................................. 1236
Art. 589l [Wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodw
lub zabezpieczeniu mienia] ................................................................. 1237
Art. 589m [Podstawy odmowy wykonania orzeczenia o zatrzymaniu
dowodw lub zabezpieczeniu mienia] ................................................ 1239
Art. 589n [Wydanie postanowienia w przedmiocie wykonania orzeczenia
o zatrzymaniu dowodw lub zabezpieczenia mienia]......................... 1242
Art. 589o [Podstawy wstrzymania wykonania postanowienia
w przedmiocie wykonania orzeczenia o zatrzymaniu dowodw
lub zabezpieczenia mienia] ................................................................. 1245
Art. 589p [Powiadomienie o treci postanowienia w przedmiocie
wykonania orzeczenia]........................................................................ 1246
Art. 589r [Zasady wykonywania orzeczenia o zatrzymaniu dowodw
lub zabezpieczeniu mienia] ................................................................. 1247
Art. 589s [Okres, na ktry nastpuje zatrzymanie dowodw
lub zabezpieczenie mienia] ................................................................. 1247
Art. 589t [Wniosek o wydanie zatrzymanych dowodw albo o wykonanie
orzeczenia o przepadku]...................................................................... 1248
Art. 589u [Odpowiedzialno odszkodowawcza pastwa wykonania
orzeczenia o zatrzymaniu dowodw lub zabezpieczeniu mienia] ...... 1250
Rozdzia 63. Przejcie i przekazanie cigania karnego ............................................... 1251
Art. 590 [Wniosek o przekazanie cigania karnego lub przejcie
takiego wniosku] ................................................................................. 1251
Art. 591 [Wniosek o przejcie cigania karnego] ............................................. 1253
Art. 592 [Konsultacje przy zbiegu cigania danej osoby w Polsce
i za granic. Przejcie cigania przez organy pastwa obcego] .......... 1254
Rozdzia 64. Wystpienie o wydanie lub przewz osb ciganych lub skazanych
przebywajcych za granic oraz o wydanie przedmiotw ................................... 1255

27

Spis treci
Art. 593
Art. 594
Art. 595
Art. 596
Art. 597
Art. 598
Art. 599
Art. 600
Art. 601

[Wnioski sdw i prokuratorw o wydanie osoby

przez pastwo obce] ............................................................................ 1256
[Zacznik do wniosku o wydanie odpis postanowienia
o tymczasowym aresztowaniu lub wyroku] ........................................ 1256
[Wniosek o dokonanie tymczasowego aresztowania
lub zatrzymania przez organ pastwa obcego] ................................... 1256
[Ograniczony zakres cigania osoby wydanej] ................................... 1258
[Zwrot przedmiotw i dowodw rzeczowych pastwu obcemu] ....... 1258
[Bieg terminu tymczasowego aresztowania wobec osoby
wydanej] .............................................................................................. 1260
[Skutki nieopuszczenia terytorium RP lub powrotu na nie
przez osob wydan przez pastwo] ................................................... 1261
[Przekazanie odpisu wyroku organowi pastwa obcego] ................... 1261
[Zwrot przedmiotw i dowodw rzeczowych pastwu obcemu] ....... 1262

Rozdzia 65. Wydanie oraz przewz osb ciganych albo skazanych lub
wydanie przedmiotw na wniosek pastw obcych .............................................. 1262
Art. 602 [Tok czynnoci po otrzymaniu wniosku o ekstradycj] ...................... 1263
Art. 603 [Postanowienie w przedmiocie wniosku pastwa obcego
sd waciwy, przebieg posiedzenia] ............................................... 1263
Art. 603a [Ekstradycja uproszczona] .................................................................. 1267
Art. 604 [Bezwzgldna i wzgldna niedopuszczalno wydania
(ekstradycji)] ....................................................................................... 1269
Art. 605 [Areszt ekstradycyjny] ........................................................................ 1272
Art. 606 [Zezwolenie na przewz osoby ciganej przez terytorium RP] .......... 1275
Art. 607 [Wniosek pastwa obcego o wydanie przedmiotw
organ waciwy, rozstrzyganie] ........................................................ 1275
Rozdzia 65a. Wystpienie do pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej
o przekazanie osoby ciganej na podstawie europejskiego
nakazu aresztowania ............................................................................................. 1276
Art. 607a [Europejski nakaz aresztowania przesanki wydania] ..................... 1277
Art. 607b [Przypadki niedopuszczalnoci wydania europejskiego nakazu
aresztowania] ...................................................................................... 1278
Art. 607c [Tre nakazu] ..................................................................................... 1279
Art. 607d [Przekazanie nakazu do pastwa wykonania nakazu] ........................ 1280
Art. 607e [Ograniczony zakres cigania osoby przekazanej
i wykonania wobec niej kar i rodkw. Wyczenie ogranicze
w ciganiu] .......................................................................................... 1281
Art. 607f [Zaliczenie okresu pozbawienia wolnoci w pastwie
wykonania nakazu na poczet kary] ..................................................... 1284
Art. 607g [Przesanie odpisu orzeczenia, zawiadomienie o wykonaniu
kary do pastwa wykonania nakazu] .................................................. 1285
Art. 607h [Wykonanie nakazu o zajcie i przekazanie przedmiotw] ................ 1286
Art. 607i [Dalsze przekazanie osoby ciganej bez zgody pastwa
wykonania przesanki] ..................................................................... 1287

28

Spis treci
Art. 607j [Warunkowe przekazanie osoby ciganej przez pastwo
wykonania nakazu] ............................................................................. 1288
Rozdzia 65b. Wystpienie pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej
o przekazanie osoby ciganej na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania ......................................................................................................... 1289
Art. 607k [Przekazanie osoby ciganej nakazem europejskim
cel przekazania, tryb postpowania] ................................................ 1289
Art. 607l [Orzekanie w przedmiocie przekazania] ............................................. 1291
Art. 607m [Termin wydania postanowienia] ........................................................ 1293
Art. 607n [Termin przekazania osoby ciganej] .................................................. 1294
Art. 607o [Odroczenie wykonania postanowienia o przekazaniu
osoby ciganej].................................................................................... 1295
Art. 607p [Odmowa wykonania nakazu europejskiego
przesanki bezwzgldne] .................................................................. 1295
Art. 607r [Moliwo odmowy wykonania nakazu europejskiego
przesanki wzgldne] ....................................................................... 1298
Art. 607s [Nakaz niepodlegajcy wykonaniu przesanki. Orzeczenie
o wykonaniu kary w Polsce w razie odmowy przekazania] ............... 1300
Art. 607t [Warunkowe przekazanie obywatela polskiego i azylanta] ................ 1302
Art. 607u [Wydanie osoby, wobec ktrej wydany zosta wyrok zaoczny] ......... 1304
Art. 607w [Wykonanie nakazu w przypadku braku penalizacji czynu
wedug prawa polskiego] .................................................................... 1304
Art. 607x [czne rozpoznanie dwu lub wicej nakazw odnonie
do tej samej osoby] ............................................................................. 1306
Art. 607y [Zbieg nakazu europejskiego oraz wniosku o wydanie
pastwu obcemu] ................................................................................ 1308
Art. 607z [Wezwanie organu pastwa wydania nakazu o uzupenienie
informacji]........................................................................................... 1309
Art. 607za [Rozpoznawanie wnioskw o zgod na przedmiotowe
poszerzenie wykonanego przekazania lub na przekazanie dalsze] ..... 1310
Art. 607zb [Zezwolenie na przewz osoby ciganej nakazem
przez terytorium RP] ........................................................................... 1312
Art. 607zc [Powiadomienie organu obcego o przekazaniu nakazu
do rozpoznania innemu waciwemu organowi krajowemu] .............. 1313
Rozdzia 66. Przejcie i przekazanie orzecze do wykonania ..................................... 1314
Art. 608 [Wniosek o przejcie w celu wykonania kary lub rodka skazanego
lub osoby, wobec ktrej orzeczony zosta rodek pozwalajcy
na pozbawienie wolnoci] ................................................................... 1315
Art. 609 [Wydanie postanowienia w przedmiocie przyjcia orzeczenia
do wykonania w RP] ........................................................................... 1317
Art. 610 [Przejcie przez pastwo obce skazanego w Polsce cudzoziemca
w celu wykonania kary lub rodka] .................................................... 1318
Art. 611 [Waciwo sdu] .............................................................................. 1320
Art. 611a [Rozpoznanie sprawy dopuszczalnoci przejcia lub przekazania
orzeczenia do wykonania]................................................................... 1321

29

Spis treci
Art. 611b [Niedopuszczalno przejcia orzeczenia do wykonania
lub przekazania do wykonania]........................................................... 1322
Art. 611c [Postpowanie po przejciu do wykonania okrelenie
kwalifikacji prawnej czynu, kary i rodka] ......................................... 1324
Art. 611d [Wniosek o dokonanie zabezpieczenia majtkowego
przez organ innego pastwa]............................................................... 1326
Art. 611e [Skazany opuszczajcy terytorium RP odpowiednie stosowanie
przepisw] ........................................................................................... 1327
Art. 611f [Wykonywanie orzecze o karach pieninych odpowiednie
stosowanie przepisw] ........................................................................ 1327
Rozdzia 66a. Wsppraca z Midzynarodowym Trybunaem Karnym ...................... 1328
Art. 611g [Wniosek o wspprac z Trybunaem] .............................................. 1332
Art. 611h [Postpowanie w sprawie wniosku o przekazanie osoby
Trybunaowi] ....................................................................................... 1334
Art. 611i [Przekazanie wniosku o zezwolenie na przewz osoby
do Trybunau] ...................................................................................... 1337
Art. 611j [Tymczasowe aresztowanie na wniosek Trybunau] ........................... 1338
Art. 611k [Dodatkowe informacje w przypadku wniosku Trybunau
o zgod na ciganie, ukaranie, pozbawienie wolnoci] ...................... 1340
Art. 611l [Zgoda na przekazanie osoby Trybunaowi] ....................................... 1340
Art. 611m [Wstrzymanie si od rozstrzygania w przedmiocie wniosku
Trybunau i przekazanie sprawy do Ministra Sprawiedliwoci] ......... 1342
Art. 611n [Negatywne przesanki udzielenia pomocy prawnej Trybunaowi].... 1342
Art. 611o [Postpowanie w przypadku wniosku Trybunau o udostpnienie
dokumentu lub informacji istotnych dla bezpieczestwa RP] ............ 1342
Art. 611p [Postpowanie w przypadku wniosku Trybunau o udostpnienie
dokumentu lub informacji niejawnych] .............................................. 1343
Art. 611r [Obecno przy wykonywaniu wniosku o wspprac]...................... 1345
Art. 611s [Organ dokonujcy ustale z Trybunaem] ......................................... 1346
Rozdzia 67. Przepisy kocowe ................................................................................... 1347
Art. 612 [Obowizek powiadomienia przedstawicielstwa dyplomatycznego
lub urzdu konsularnego o zatrzymaniu lub tymczasowym
aresztowaniu obywatela danego pastwa obcego].............................. 1347
Art. 613 [Porozumiewanie si sdw i prokuratorw z organami
obcego pastwa].................................................................................. 1347
Art. 614 [Zwrot poniesionych wydatkw] ........................................................ 1348
Art. 615 [Pierwszestwo umowy midzynarodowej. Zasada wzajemnoci.
Zasady postpowania w stosunkach midzy trybunaami
midzynarodowymi i organami] ......................................................... 1349
DZIA XIV. Koszty procesu ..................................................................................... 1352
Rozdzia 68. Przepisy oglne ....................................................................................... 1352
Art. 616 [Koszt procesu. Koszty sdowe] ......................................................... 1352
Art. 617 [Opaty przepisy szczegowe] ........................................................ 1352
Art. 618 [Wydatki Skarbu Pastwa] .................................................................. 1352

30

Spis treci
Art. 619
Art. 620
Art. 621
Art. 622

[Tymczasowe ponoszenie wydatkw i niektrych kosztw

przez Skarb Pastwa] .......................................................................... 1357
[Wydatki ponoszone przez stron] ...................................................... 1357
[Obowizek zoenia dowodu wpaty zryczatowanej
rwnowartoci wydatkw] .................................................................. 1358
[Zwrot wydatkw na rzecz oskaryciela prywatnego] ....................... 1358

Rozdzia 69. Zwolnienie od kosztw sdowych .......................................................... 1360

Art. 623 [Zwolnienie od wyoenia kosztw przesanki]............................... 1360
Art. 624 [Zwolnienie od zapaty kosztw sdowych przesanki,
podmioty zwolnione] .......................................................................... 1361
Art. 625 [Niepobieranie kosztw sdowych od onierza] ............................... 1362
Rozdzia 70. Zasdzenie kosztw procesu................................................................... 1363
Art. 626 [Orzeczenie w przedmiocie kosztw. Zaalenie] ................................ 1363
Art. 626a [Zaalenie na postanowienie w przedmiocie kosztw
w postpowaniu przygotowawczym] .................................................. 1365
Art. 627 [Zasdzenie kosztw od skazanego z oskarenia publicznego].......... 1366
Art. 628 [Zasdzenie kosztw od skazanego z oskarenia prywatnego] .......... 1367
Art. 629 [Zasdzenie kosztw przy warunkowym umorzeniu] ........................ 1367
Art. 630 [Czciowe zasdzenie kosztw od skazanego z oskarenia
publicznego] ........................................................................................ 1368
Art. 631 [Czciowe zasdzenie kosztw od skazanego z oskarenia
prywatnego] ........................................................................................ 1368
Art. 632 [Obcianie kosztami w razie uniewinnienia lub umorzenia
postpowania] ..................................................................................... 1369
Art. 632a [Szczeglne przypadki obciania kosztami przy umorzeniu
procesu oskaronego i Skarbu Pastwa] ............................................. 1370
Art. 633 [Podzia kosztw na zasadzie susznoci] ........................................... 1373
Art. 634 [Zasady zasdzania kosztw postpowania odwoawczego] .............. 1373
Art. 635 [Zasdzanie kosztw w razie zmiany w drugiej instancji wyroku
skazujcego lub warunkowo umarzajcego na niekorzy
oskaronego] ....................................................................................... 1374
Art. 636 [Zasdzenie kosztw w razie nieuwzgldnienia rodka
odwoawczego] ................................................................................... 1374
Art. 637 [Zasdzenie kosztw w razie pozostawienia rodka bez
rozpoznania lub jego cofnicia] .......................................................... 1374
Art. 638 [Wydatki sdu zwizane z wniesieniem kasacji przez Prokuratora
Generalnego lub RPO] ........................................................................ 1376
Art. 639 [Zasady zasdzania kosztw w razie wznowienia postpowania] ...... 1376
Art. 640 [Zasady zasdzania kosztw w przypadku skargi oskaryciela
posikowego] ....................................................................................... 1376
Art. 641 [Przedawnienie cignicia kosztw procesu] .................................... 1377
Rozdzia 71. Koszty procesu zwizane z powdztwem cywilnym i zasdzeniem
odszkodowania z urzdu ...................................................................................... 1377
Art. 642 [Stosowanie przepisw k.p.c. w kwestii kosztw wynikych
z powdztwa cywilnego. Wpis] .......................................................... 1377

31

Spis treci
Art. 643
Art. 644
Art. 645

[Zasdzenie kosztw w razie uwzgldnienia powdztwa] ................. 1378

[Zasdzenie kosztw w razie oddalenia powdztwa cywilnego
lub cofnicia apelacji. Zaliczenie do kosztw procesu cywilnego] .... 1379
[Zasdzenie kosztw sdowych w razie zasdzenia
odszkodowania pieninego z urzdu] ............................................... 1379

DZIA XV. Postpowanie karne w sprawach podlegajcych orzecznictwu

sdw wojskowych ............................................................................................. 1380
Rozdzia 72. Przepisy oglne ....................................................................................... 1381
Art. 646 [Wyczenie stosowania niektrych przepisw] ................................. 1381
Art. 647 [Kategorie spraw podlegych orzecznictwu sdw wojskowych] ...... 1382
Art. 648 [Pozostae sprawy podlege orzecznictwu sdw wojskowych]......... 1382
Art. 649 [Waciwo sdu wojskowego z cznoci podmiotowej] ................ 1386
Art. 650 [Waciwo sdu wojskowego z cznoci podmiotowo-przedmiotowej. Dopuszczalno przekazania sprawy sdowi
powszechnemu]................................................................................... 1387
Art. 651 [Waciwo miejscowa sdu wojskowego] ....................................... 1389
Art. 652 [Rodzaje sdw wojskowych] ............................................................ 1390
Art. 653 [Wojskowy sd garnizonowy waciwo rzeczowa
i funkcjonalna] .................................................................................... 1390
Art. 654 [Wojskowy sd okrgowy waciwo rzeczowa i funkcjonalna] ... 1390
Art. 655 [Sd Najwyszy Izba Wojskowa; waciwo funkcjonalna] .......... 1391
Art. 656 [Waciwo miejscowa i rzeczowa z cznoci spraw] ..................... 1394
Art. 657 [Uprawnienia Naczelnego Prokuratora Wojskowego oraz
wojskowego prokuratora okrgowego. Prokurator wojskowy] .......... 1394
Art. 658 [Odmowa wszczcia postpowania w sprawach o czyny cigane
na wniosek dowdcy wojskowego w razie zastosowania rodka
dyscypliny wojskowej. Wyczenie moliwoci cofania wniosku] .... 1396
Art. 659 [Zakres uprawnie dowdcy w sprawach o czyny cigane na jego
wniosek] .............................................................................................. 1396
Art. 660 [Ingerencja prokuratora wojskowego w sprawy cigane
na wniosek dowdcy] ......................................................................... 1396
Art. 661 [ciganie czynw prywatnoskargowych popenionych przez osoby
podlegajce sdom wojskowym] ........................................................ 1400
Art. 662 [Dane o oskaronym onierzu. Uprawnienia wojskowego kuratora
spoecznego] ....................................................................................... 1401
Rozdzia 73. rodki przymusu i postpowanie przygotowawcze ................................ 1402
Art. 663 [Uprawnienia i obowizki andarmerii Wojskowej] .......................... 1402
Art. 664 [Zatrzymanie osoby podejrzanej organy uprawnione]..................... 1403
Art. 665 [Zawiadomienie o zatrzymaniu onierza, pracownika wojska]......... 1403
Art. 666 [Dodatkowa podstawa stosowania rodkw zapobiegawczych
wobec onierza] ................................................................................. 1405
Art. 667 [Cel postpowania przygotowawczego] ............................................. 1406
Art. 668 [ledztwo sprawy uzasadniajce prowadzenie] ............................... 1406

32

Spis treci
Rozdzia 74. Postpowanie przed sdem ..................................................................... 1407
Art. 669 [Skad sdu wojskowego] ................................................................... 1407
Art. 670 [Udzia asesora prokuratury wojskowej] ............................................ 1408
Art. 671 [Obowizkowy udzia obrocy] .......................................................... 1408
Art. 671a (uchylony) .......................................................................................... 1409
Art. 672 [Uzasadnienie wyroku sdu pierwszej instancji z urzdu] ................. 1409
Art. 672a [Kasacja legitymacja czynna] .......................................................... 1410
Art. 673 [Skad sdu orzekajcego w kwestii wznowienia postpowania]........1411
Rozdzia 75. (skrelony) ................................................................................................1411
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzajce
Kodeks postpowania karnego.......................................................................... 1413
Art. 1
[Wejcie w ycie kodeksu] .................................................................. 1413
Art. 2
[Derogacja generalna] ......................................................................... 1414
Art. 3
[Uchylenie Kodeksu postpowania karnego z 1969 r.
Pozostawienie w mocy niektrych przepisw] ................................... 1414
Art. 4
[Odwoania do uchylonych przepisw stosowanie odpowiednich
przepisw nowej ustawy] .................................................................... 1414
Art. 5
[Przepisy wykonawcze] ...................................................................... 1415
Art. 6
[Sprawy wszczte przed zmian przepisw stosowanie nowej
ustawy] ................................................................................................ 1415
Art. 7
[Regua petryfikacji przy zmianie waciwoci rzeczowej sdu] ....... 1415
Art. 8
[Reguy stosowania nowych przepisw w zakresie toku (kinetyki)
postpowania] ..................................................................................... 1415
Art. 9
[Skuteczno czynnoci procesowych] ............................................... 1417
Art. 10
[Zasada stosowania nowej ustawy] ..................................................... 1418
Art. 11
[Delegacja do fakultatywnego wydania rozporzdzenia
waciwo rzeczowa sdw]........................................................... 1418
Art. 11a [Groba przedawnienia karalnoci czynu jako dodatkowa podstawa
do przekazania sprawy innemu sdowi rwnorzdnemu] .................. 1419
Art. 12
[Odrbnoci w statyce i kinetyce postpowania przed sdami
wojskowymi w okresie przejciowym] ............................................... 1419
Art. 12a [Nadzwyczajny rodek zaskarenia dla spraw zakoczonych
pod rzdem kodeksu z 1969 r. w postpowaniu wobec
nieobecnych] ....................................................................................... 1423
Art. 13
(skrelony) ........................................................................................... 1424
Art. 14
[Wejcie w ycie przepisw wprowadzajcych] ................................. 1424
Ustawa z dnia 25 czerwca 1997 r. o wiadku koronnym ........................................ 1429
Art. 1
[Zakres stosowania ustawy] ................................................................ 1429
Art. 2
[Osoba wiadka koronnego] ............................................................... 1433
Art. 3
[Warunki dopuszczenia dowodu z zezna wiadka koronnego] ......... 1434
Art. 4
[Wyczenia podmiotowe stosowania ustawy] ................................... 1434
Art. 5
[Postanowienia w przedmiocie dopuszczenia dowodu]...................... 1438
Art. 5a
[Prokuratorska odmowa wystpienia o dopuszczenie dowodu] ......... 1443

33

Spis treci
Art. 6
Art. 7
Art. 8
Art. 9
Art. 10
Art. 11
Art. 12
Art. 13
Art. 14
Art. 15
Art. 16
Art. 17
Art. 18
Art. 18a
Art. 18b
Art. 19
Art. 20
Art. 21
Art. 22
Art. 23
Art. 24
Art. 25
Art. 26
Art. 27

[Postpowanie w razie odmowy wystpienia lub odmowy

dopuszczenia dowodu] ........................................................................ 1443
[Zawieszenie postpowania wobec wiadka koronnego] ................... 1444
[Wyczenie stosowania niektrych przepisw k.p.k. wobec
wiadka koronnego] ............................................................................ 1446
[Wyczenie karalnoci wiadka koronnego]...................................... 1447
[Utrata niekaralnoci. Podejmowanie postpowania wobec
wiadka koronnego] ............................................................................ 1447
[Wznawianie postpowania wobec wiadka koronnego] ................... 1448
[Nadzwyczajne zagodzenie kary wobec wiadka koronnego]........... 1448
[Wyczenie jawnoci rozprawy z udziaem wiadka koronnego] ..... 1454
[Postacie ochrony i pomocy dla wiadka koronnego] ........................ 1455
[Ochrona i pomoc za granic] ............................................................. 1456
[Zobowizania osb chronionych] ...................................................... 1456
[Postanowienia w przedmiocie ochrony i pomocy] ............................ 1456
[Organ wykonujcy ochron i pomoc]................................................ 1460
[Tworzenie i wprowadzanie do systemw informacyjnych nowych
danych; wyczenie karalnoci ich tworzenia i wprowadzania] ......... 1460
[Cofanie oraz zakoczenie ochrony lub pomocy]............................... 1460
[Dorczenia przesyek dla osb objtych ochron] ............................ 1461
[Penomocnik dla osoby chronionej] .................................................. 1461
[Zwrot wiadcze i dokumentw przez wiadka koronnego]............. 1464
[Delegacja ustawowa odnonie do okrelenia szczegowych
warunkw udzielania, wykonywania, cofania i zakoczenia
ochrony i pomocy] .............................................................................. 1466
[Tajemnica pastwowa] ...................................................................... 1469
[Odpowiednie stosowanie w sprawach wojskowych] ........................ 1470
[Odesanie do przepisw k.p.k.] ......................................................... 1471
(uchylony) ........................................................................................... 1471
[Data wejcia w ycie ustawy] ............................................................ 1471

Skorowidz ................................................................................................................... 1473

34

WYKAZ SKRTW

Akty prawne

d.k.k.
d.k.k.w.
d.k.p.k.
EKE
EKPC
k.c.
k.k.
k.k.s.
k.k.w.
k.p.c.
k.p.k.
k.p.w.
k.r.o.
k.w.
MPPO
przep.wprow. k.p.k.
reg. prok.

dawny kodeks karny

dawny kodeks karny wykonawczy
dawny kodeks postpowania karnego
Europejska Konwencja o Ekstradycji z 1957 r.
Europejska Konwencja Praw Czowieka z 1950 r.
ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U.
Nr 16, poz. 93 z pn. zm.)
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U.
Nr 88, poz. 553 z pn. zm.)
ustawa z dnia 10 wrzenia 1999 r. Kodeks karny skarbowy
(tekst. jedn. Dz U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z pn. zm.)
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy
(Dz. U. Nr 90, poz. 557 z pn. zm.)
ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postpowania
cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z pn. zm.)
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postpowania
karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z pn. zm.)
ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postpowania
w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z pn.
zm.)
ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z pn. zm.)
ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykrocze (tekst
jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756)
Midzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
ONZ z 1966 r.
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzajce Kodeks postpowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 556
z pn. zm.)
Regulamin wewntrznego urzdowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury rozporzdzenie Ministra

35

Wykaz skrtw

reg. sd.
u.k.s.
u. o a.
u. o p.
u.p.n.
u.r.p.
u.s.a.
u.s.p.
u.s.w.

Sprawiedliwoci z dnia 27 sierpnia 2007 r. (Dz. U. Nr 169,

poz. 1189)
Regulamin urzdowania sdw powszechnych rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 23 lutego 2007 r.
(Dz. U. Nr 38, poz. 249)
ustawa karna skarbowa z dnia 26 padziernika 1971 r. (tekst
jedn. Dz. U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 z pn. zm.)
ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst
jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 z pn. zm.)
ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (tekst jedn.
Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39)
ustawa z dnia 26 padziernika 1982 r. o postpowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109
z pn. zm.)
ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.
Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z pn. zm.)
ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sdw administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z pn. zm.)
ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sdw powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z pn. zm.)
ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sdw wojskowych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz.
1676)

Periodyki

Acta UWr.
Ann. UMCS
AUL
Biul. IWSN
Biul. SN
Biul. Prok. Gen.
Inf. Praw.
Gaz. Praw.
GSiP
GSP
Kw. Pr. Publ.
KZS
Mon.Prawn.
M.P.
NP
OSA
OSN

36

Acta Universitatis Wratislaviensis

Annales Universitatis Mariae Curie-Skodowska, Lublin
Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica, d
Biuletyn Izby Wojskowej Sdu Najwyszego
Biuletyn Sdu Najwyszego
Biuletyn Prokuratury Generalnej
Informacja Prawnicza
Gazeta Prawnicza
Gazeta Sdowa i Penitencjarna
Gdaskie Studia Prawnicze
Kwartalnik Prawa Publicznego
Krakowskie Zeszyty Sdowe
Monitor Prawniczy
Monitor Polski
Nowe Prawo
Orzecznictwo Sdw Apelacyjnych
Orzecznictwo Sdu Najwyszego

Wykaz skrtw

OSNSD
OSNKW
OSNMS
OSNPG
OSNPiPr.
OSP
OSPiKA
OTK
Pal.
PiP
PPK
Probl. Krym.
Probl. Praworz.
PiPr.
Przegl. Orzecz.
Przegl. PK
Przegl. Pol.
Prz. Sejm.
PS
RPEiS
Rz.ZN
SKKiP
SP
SPE
WPP
Zb. Orz. SN
ZNASW
ZNIBPS
ZNUJ
ZNUMCS
ZNUMK
ZNU

Orzecznictwo Sdu Najwyszego w sprawach dyscyplinarnych

Orzecznictwo Sdu Najwyszego Izba Karna i Wojskowa
Orzecznictwo Sdu Najwyszego, Wydawnictwo Ministerstwa Sprawiedliwoci
Orzecznictwo Sdu Najwyszego, Wydawnictwo Prokuratury
Generalnej
Orzecznictwo Sdu Najwyszego, dodatek do pisma Prokuratura i Prawo
Orzecznictwo Sdw Polskich
Orzecznictwo Sdw Polskich i Komisji Arbitraowych
Orzecznictwo Trybunau Konstytucyjnego
Palestra
Pastwo i Prawo
Problemy Prawa Karnego, Wydawnictwo Uniwersytetu lskiego
Problemy Kryminalistyki
Problemy Praworzdnoci
Prokuratura i Prawo
Przegld Orzecznictwa SN
Przegld Prawa Karnego Towarzystwa Naukowego Prawa
Karnego, Warszawa
Przegld Policyjny
Przegld Sejmowy
Przegld Sdowy
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego
Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne
Studia Prawnicze Instytutu Nauk Prawnych PAN, Warszawa
Studia PrawnoEkonomiczne, d
Wojskowy Przegld Prawniczy
Zbir Orzecze Sdu Najwyszego
Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewntrznych
Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sdowego
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikoaja Kopernika
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu dzkiego

Inne

ABW
arg.
aprob.

Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego

argument
aprobujcy(o)

37

Wykaz skrtw

AW
CBA
Dz. U.
Dz. Urz.
ENA
ESS
ETPC
ETS
jw.
krytycz.
MON
MS
MTK
NIK
NPW
PG
post.
por.
proj.
przep. wprow.
reg.
rozporz.
RPO
SA
SJS
SKW
SN
SWW
TK
TS
uch.
uch. 7 s.
UOP
UE
ust.
uw.
w.
zd.
zob.
W

38

Agencja Wywiadu
Centralne Biuro Antykorupcyjne
Dziennik Ustaw
Dziennik Urzdowy
europejski nakaz aresztowania
Europejska Sie Sdowa
Europejski Trybuna Praw Czowieka w Strasburgu
Europejski Trybuna Sprawiedliwoci w Luksemburgu
jak wyej
krytycznie
Minister Obrony Narodowej
Minister Sprawiedliwoci
Midzynarodowy Trybuna Karny
Najwysza Izba Kontroli
Naczelny Prokurator Wojskowy
Prokurator Generalny
postanowienie
porwnaj
projekt
przepisy wprowadzajce
regulamin
rozporzdzenie
Rzecznik Praw Obywatelskich
Sd Apelacyjny
System Informacyjny Schengen
Suba Kontrwywiadu Wojskowego
Sd Najwyszy
Suba Wywiadu Wojskowego
Trybuna Konstytucyjny
Trybuna Stanu
uchwaa
uchwaa skadu siedmiu sdziw
Urzd Ochrony Pastwa
Unia Europejska
ustp
uwaga
wyrok
zdanie
zobacz
andarmeria Wojskowa

Wykaz skrtw
Skrty cytowanej literatury

Aktualne problemy

Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Ksiga ofiarowana Prof. Janowi Grajewskiemu, GSP 2003, t. XI
Aktualne problemy II Aktualne problemy prawa karnego, kryminologii i penitencjarystyki. Ksiga ofiarowana prof. Stefanowi Lelentalowi,
d 2004
Artymiak i inni, Proces karny I; Proces karny II G. Artymiak, M. Klejnowska,
C. Kak, A. Masowska, Z. Sobolewski, P. Rogalski, Proces
karny. Cz oglna (I); tene, Proces karny. Cz szczeglna (II), Warszawa 2007
Bafia i inni, Kodeks
J. Bafia, J. Bednarzak, M. Flemming, S. Kaliowski, H. Kempisty, M. Siewierski, Kodeks postpowania karnego. Komentarz, Warszawa 1974
Boratyska i inni, Komentarz K. Boratyska, A. Grski, A. Sakowicz, A. Wany
Kodeks postpowania karnego. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2007
Bratoszewski i inni, Komentarz J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyski, S. Przyjemski, R. Stefaski, S. Zabocki Kodeks postpowania
karnego. Komentarz, t. I i II, Warszawa 1998 oraz wyd. II,
t. I, Warszawa 2003, t. IIIII, Warszawa 2004 (ze wskazaniem daty przy wyd. z 1998 r.)
Bulsiewicz i inni, Przebieg... A. Bulsiewicz, M. Je-Ludwichowska, D. Kala, D. Osowska, A. Lach, Przebieg procesu karnego, Toru 2003
Cielak, Polska procedura... M. Cielak, Polska procedura karna, Warszawa 1984
Daszkiewicz, Zagadnienia (I lub II) W. Daszkiewicz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia oglne, t. I, Pozna 1999; t. II, Pozna 2002
Europejskie standardy Europejskie standardy ochrony praw czowieka a ustawodawstwo polskie, pr. zbior pod red. E. Dyni i C. Kaka, Rzeszw
2005
Gaberle, Dowody
A. Gaberle, Dowody w sdowym procesie karnym, Krakw
2007
Gardocki, Prawo karne L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2007
Grniok i inni, Kodeks karny O. Grniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S. Przyjemski,
Z. Sienkiewicz, J. Szumki, L. Tyszkiewicz, A. Wsek, Kodeks karny. Komentarz, t. I i II, Gdask 2005
Grajewski, Prawo procesowe J. Grajewski, K. Papke-Olszauskas, S. Steinborn,
K.Woniewski, Prawo karne procesowe. Cz oglna, Warszawa 2007
Grajewski, Przebieg J. Grajewski, Przebieg procesu karnego, Warszawa 2004
Grajewski, Paprzycki, Komentarz J. Grajewski, L. Paprzycki, Kodeks postpowania
karnego z komentarzem, Sopot 2001
Grajewski, Paprzycki, Pachta, Komentarz J. Grajewski, L. Paprzycki, M. Pachta,
Kodeks postpowania karnego. Komentarz, t. I i II, Zakamycze 2003

39

Wykaz skrtw

Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Komentarz J. Grajewski, L. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postpowania karnego. Komentarz, Zakamycze
2006
Grajewski, Rogoziski, Steinborn, Kodeks (I, II) J. Grajewski, P. Rogoziski, S. Steinborn, Kodeks postpowania karnego. Objanienia dla studentw, t. I i II, Zakamycze 2005
Grzegorczyk, Tylman, Polskie postpowanie T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie
postpowanie karne, wyd. 6, Warszawa 2007 (ze wskazaniem
daty przy wczeniejszych wydaniach)
Grzegorczyk, Komentarz do k.p.w. T. Grzegorczyk, Kodeks postpowania w sprawach
o wykroczenia. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2005
Grzegorczyk, Komentarz do k.k.s. T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2006
Grzegorczyk, Strony T. Grzegorczyk, Strony, ich procesowi przedstawiciele i inni
uczestnicy postpowania karnego, Warszawa 1998
Grzegorczyk, Czynnoci T. Grzegorczyk, Czynnoci procesowe w postpowaniu
karnym, Warszawa 1998
Grzegorczyk, Dowody T. Grzegorczyk, Dowody w procesie karnym, Warszawa
1998
Grzeszczyk, Komentarz W. Grzeszczyk, Kodeks postpowania karnego. Komentarz,
wyd. V, Warszawa 2007
Hofmaski, Sadzik, Zgryzek, Kodeks P. Hofmaski, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks
postpowania karnego, Komentarz, t. IIII, wyd. III, Warszawa 2007, t. IV, Warszawa 2008 (ze wskazaniem daty przy
wczeniejszych wydaniach)
Hofmaski, Zabocki, Metodyka P. Hofmaski, S. Zabocki, Elementy metodyki pracy
sdziego w sprawach karnych, Zakamycze 2006
Kmiecik, Prawo dowodowe R. Kmiecik, Prawo dowodowe. Zarys wykadu, Zakamycze 2005
Kmiecik, Skrtowicz, Proces R. Kmiecik, E. Skrtowicz, Proces karny. Cz oglna,
Warszawa 2006
Kompensacyjna funkcja Kompensacyjna funkcja prawa karnego. Ksiga powicona
pamici prof. Z. Gostyskiego, Czasopismo Prawa Karnego
i Nauk Penalnych 2002, nr 2
Marsza, Proces
K. Marsza, Proces karny, Katowice 1997
Marsza, Stachowiak, Zgryzek, Proces K. Marsza, S. Stachowiak, K. Zgryzek, Proces
karny, Katowice 2005
Murzynowski, Istota i zasady A. Murzynowski, Istota i zasady procesu karnego,
Warszawa 1994
Nowak, Stachowiak, Dynamika postpowania T. Nowak, S. Stachowiak, Prawo karne
procesowe. Dynamika postpowania, Pozna 2000
Nauki penalne
Nauki penalne wobec problemw wspczesnej przestpczoci. Ksiga jubileuszowa z okazji 70 rocznicy urodzin prof.
Andrzeja Gaberle, Krakw 2007

40

Wykaz skrtw

Nowa kodyfikacja

Nowa kodyfikacja karna. Krtkie komentarze, Wyd. MS,

Warszawa 19972001
Nowa kodyfikacja prawa karnego Nowa kodyfikacja prawa karnego, pr. zbior. pod
red. L. Boguni, t. IXV, Wrocaw 19972004
Nowe prawo karne procesowe Nowe prawo karne procesowe. Zagadnienia wybrane.
Ksiga pamitkowa ku czci prof. W. Daszkiewicza, Pozna
1999
Nowe uregulowania prawne Nowe uregulowania prawne w kodeksie postpowania karnego z 1997 r., pr. zbior. pod red. P. Kruszyskiego,
Warszawa 1999
Poszanowanie godnoci Poszanowanie godnoci ofiar przestpstw, pr. zbior. pod
red. T. Cieleckiego, Legionowo 2002
Problemy kodyfikacji Problemy kodyfikacji prawa karnego. Ksiga ku czci prof.
Mariana Cielaka, Krakw 1993
Problemy prawa sdowego Problemy stosowania prawa sdowego. Ksiga ofiarowana prof. E. Skrtowiczowi, Lublin 2007
Problemy znowelizowanej procedury Problemy znowelizowanej procedury karnej.
Materiay konferencji naukowej, Rzeszw 2003, pr. zbior.
pod red. G. Artymiak, C. Kaka, Z. Sobolewskiego, Zakamycze 2004
Przestpczo zorganizowana Przestpczo zorganizowana, wiadek koronny, terroryzm w ujciu praktycznym, pr. zbior. pod red. E. Pywaczewskiego, Zakamycze 2005
Stefaski, Kodeks
R. Stefaski, Kodeks postpowania karnego z orzecznictwem
i pimiennictwem (za lata 19982003), Toru 2004
liwiski, Proces
S. liwiski, Proces karny. Zasady oglne, Warszawa 1948
rodki zaskarenia
rodki zaskarenia w procesie karnym. Ksiga pamitkowa
ku czci prof. Z. Dody, Zakamycze 2000
Uzasadnienie k.p.k.
Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa
1997
Walto, Proces karny S. Walto, Proces karny. Zarys systemu, wyd. VI, Warszawa
2005
Wzowe zagadnienia Nowy Kodeks postpowania karnego. Zagadnienia wzowe,
Krakw 1998
Wspczesne problemy Wspczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwoci. Ksiga ku czci Profesora Kazimierza Marszaa,
Katowice 2003
Wspczesne problemy II Wspczesne problemy procesu karnego i jego efektywnoci. Ksiga pamitkowa prof. Andrzeja Bulsiewicza, Toru
2004
Wspczesny proces Wspczesny polski proces karny. Ksiga ofiarowana Profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, Pozna 2002
Zasady procesu karnego Zasady procesu karnego wobec wyzwa wspczesnoci.
Ksiga pamitkowa ku czci prof. S. Waltosia, Krakw 2000

41

Wykaz skrtw

A. Zoll, Kodeks karny G. Bogdan, Z. wikalski, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Szewczyk, W. Wrbel, A. Zoll, Kodeks karny. Cz
oglna. Komentarz, pod red. A. Zolla, Zakamycze 2004

42

PRZEDMOWA DO WYDANIA PITEGO

Obecne, pite ju wydanie Komentarza obejmuje analiz przepisw kodeksu

postpowania karnego z 1997 r. uwzgldniajc ustawy nowelizujce i orzeczenia
TK wydane do dnia 1 kwietnia 2008 r. W wydaniu tym zmodyfikowano i doprecyzowano interpretacj niektrych przepisw. W porwnaniu z wydaniem poprzednim,
ktre ukazao si na wiosn 2005 r., obecne wydanie uwzgldnia wic dalsze zmiany
wprowadzane do kodeksu w latach 20052007 (cznie 23-krotne). Zaprezentowano
tu zatem uwagi m.in. do zmian wprowadzonych: ustaw z dnia 16 listopada 2006 r.
o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 226, poz.
1648), przywracajc od 12 marca 2007 r. tryb przyspieszony; ustaw z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks postpowania karnego (Dz. U. Nr 20, poz.
116), moc ktrej od 16 lutego 2007 r. zmodyfikowano m.in. zasady uzasadniania oddalenia kasacji jako oczywicie bezzasadnej i przeduania tymczasowego aresztowania; ustaw z dnia 7 marca 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks postpowania karnego
(Dz. U. Nr 80, poz. 539), zmieniajc art. 632 kodeksu; ustaw z dnia 15 marca 2007 r.
o zmianie ustawy Kodeks postpowania cywilnego, ustawy Kodeks postpowania
karnego oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 766), wprowadzajc od
dnia 28 lipca 2007 r. jako zasad orzekanie jednoosobowe w pierwszej instancji; ustaw z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy Kodeks postpowania karnego oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 64, poz. 432), zmieniajc
od dnia 11 lipca 2007 r. m.in. model postpowania przygotowawczego; ustaw z dnia
13 kwietnia 2007 r. o Pastwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589), zmieniajc art. 49 k.p.k.; ustaw z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks postpowania karnego i niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 664); m.in. zaostrzajc
znacznie kary porzdkowe w sprawach karnych oraz ustaw z dnia 15 czerwca 2007 r.
o lekarzu sdowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849), zmieniajc od 1 lutego 2008 r. po
raz kolejny art. 117 i art. 618 kodeksu, a take ustaw z dnia 18 grudnia 2007 r.
(Dz. U. Nr 247, poz. 1823) zmieniajc przepisy wprowadzajce kodeks.
W Komentarzu uwzgldniono rwnie akty wykonawcze do kodeksu wydane
lub zmienione w latach 20052007, a take orzecznictwo Trybunau Konstytucyjnego
i Sdu Najwyszego z tego okresu i nowsz literatur przedmiotu. Przed poszczeglnymi rozdziaami zamieszczono wybran literatur, a niektre bardziej szczegowe
publikacje wskazano w tezach komentarza lub na kocu uwag do poszczeglnych artykuw kodeksu.

43

Przedmowa do wydania pitego

Autor ywi nadziej, e obecne wydanie Komentarza okae si przydatne zarwno praktyce, jak i doktrynie w stopniu nie mniejszym ni dotychczasowe i nadal cieszy si bdzie przychylnoci Czytelnikw.
Tomasz Grzegorczyk
d, kwiecie 2008

44

Ustawa
z dnia 6 czerwca 1997 r.

Kodeks postpowania karnego

(Dz. U. Nr 89, poz. 555; zm.: Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931; z 2000 r. Nr 50,
poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852, Nr 93, poz. 1027; z 2001 r. Nr 98,
poz. 1071, Nr 106, poz. 1149; z 2002 r. Nr 74, poz. 676; z 2003 r. Nr 17, poz. 155,
Nr 111, poz. 1061, Nr 130, poz. 1188; z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626,
Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405, Nr 264, poz. 2641; z 2005 r. Nr 10, poz. 70,
Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143,
poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416, Nr 178, poz. 1479; z 2006 r.
Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141,
poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192, Nr 226, poz. 1647 i 1648; z 2007 r. Nr 20,
poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112,
poz. 766, Nr 123, poz. 849, Nr 128, poz. 903 oraz z 2008 r. Nr 27, poz. 162)

DZIA I
PRZEPISY WSTPNE
Wybrana literatura: Artymiak i inni, Proces karny I, s. 1780 i 135164; Cielak,
Polska procedura, s. 928, 254381 i 437453; Daszkiewicz, Zagadnienia I, s. 15164;
Grajewski, Prawo procesowe, s. 59181; Grzegorczyk, Tylman, Polskie postpowanie,
s. 41213; Kmiecik, Skrtowicz, Proces, s. 19147 i 217262, Marsza, Stachowiak,
Zgryzek, Proces, s. 13141; Walto, Proces karny, s. 1544, 205330 i 445462.

Art. 1 [Zakres obowizywania kodeksu]

Postpowanie karne w sprawach nalecych do waciwoci sdw toczy si
wedug przepisw niniejszego kodeksu.
1. Postpowanie karne to prawnie uregulowana dziaalno organw procesowych i innych uczestnikw procesu, zmierzajca do realizacji prawa karnego materialnego. Przedmiotem postpowania karnego jest kwestia odpowiedzialnoci karnej okrelonej osoby za zarzucany jej czyn stanowicy przestpstwo. Do rozstrzygni-

45

Art. 1

DZIA I. Przepisy wstpne

cia tej kwestii niezbdne jest ustalenie, czy czyn zabroniony przez prawo materialne
jako przestpstwo mia miejsce, kto jest jego sprawc oraz czy sprawca moe ponosi odpowiedzialno karn. Dziaalno zmierzajca do tych ustale oraz pocignicia do odpowiedzialnoci to wanie postpowanie karne, zwane te procesem karnym. Dziaalno ta prowadzona jest w ramach prawa karnego procesowego, a wic
tej dziedziny szeroko rozumianego prawa karnego, ktra normuje postpowanie karne. Podstawowym rdem tego prawa jest wanie kodeks postpowania karnego (k.p.k.). Obecny kodeks jest trzecim po odzyskaniu przez Polsk niepodlegoci
w 1918 r., po kodeksach: z 1928 r. (obowizujcym do koca 1969 r.) oraz z 19 kwietnia 1969 r., ktry utraci moc 31 sierpnia 1998 r.
Przedmiotem postpowania karnego moe by take kwestia odpowiedzialnoci majtkowej Skarbu Pastwa za szkod i krzywd wyrzdzon z racji niesusznego
skazania, tymczasowego aresztowania czy zatrzymania. Dochodzenie roszcze w tym
zakresie, mimo e s to roszczenia cywilne, nastpuje bowiem w procesie karnym
(rozdz. 58 k.p.k.).
Od 28 listopada 2003 r. przedmiotem postpowania karnego moe by rwnie
represyjna odpowiedzialno prawna typu karnego tzw. podmiotw zbiorowych,
ktr to odpowiedzialno normuje ustawa z dnia 28 padziernika 2002 r. o odpowiedzialnoci prawnej podmiotw zbiorowych za czyny zabronione pod grob kary
(Dz. U. Nr 197, poz. 1661 z pn. zm.). Przedmiotem procesu staje si tu odpowiedzialno prawna podmiotu zbiorowego za dopuszczenie w jego ramach do popenienia
przez osob fizyczn przestpstwa lub przestpstwa skarbowego (art. 1 ustawy) stwierdzonego prawomocnym wyrokiem (art. 4 ustawy), uzaleniona od moliwoci przypisania podmiotowi zbiorowemu co najmniej braku naleytej starannoci w wyborze
owej osoby lub naleytego nad ni nadzoru (art. 5). Do procesu tego stosuje si odpowiednio przepisy k.p.k. z pewnymi wyczeniami (art. 22 ustawy), z tym wszak, e
ciar dowodu obcia tu tego, kto dowd zgasza (art. 23), postpowanie wszczyna si dopiero po prawomocnym zakoczeniu procesu wobec sprawcy przestpstwa,
a podmiotowi zbiorowemu gro kary pienine, przepadek przedmiotw i korzyci
oraz okrelone zakazy (art. 79 ustawy), a obroc moe by tu te radca prawny (art.
33 ust. 2). Mamy tu zatem do czynienia ze szczeglnym pozakodeksowym postpowaniem karnym, powadzonym po uprzednim procesie wobec samego sprawcy
przestpstwa, ktrego przedmiot odbiega od tego, co jest nim w klasycznym postpowaniu karnym, cho nadal chodzi o odpowiedzialno typu karnego, tyle e w szerokim znaczeniu, a wic nie za sam czyn bdcy przestpstwem. Szerzej zob. m.in.
S. Walto, Odpowiedzialno karna podmiotw zbiorowych stary problem legislacyjny na nowo (w:) Ksiga jubileuszowa dedykowana Prof. Leszkowi Kubickiemu,
Warszawa 2003, s. 405 i n.; M. Filar, Z. Kwaniewski, D. Kala, Komentarz do ustawy
o odpowiedzialnoci podmiotw zbiorowych za czyny zabronione pod grob kary,
Toru 2006; B. Namysowska-Gabrysiak, Odpowiedzialno karna podmiotw prawnych, Warszawa 2003; teje, Ustawa o odpowiedzialnoci podmiotw zbiorowych
za czyny zabronione pod grob kary. Komentarz, Zakamycze 2004; J. Grajewski,
Pozycja procesowa prokuratora w postpowaniu w sprawie odpowiedzialnoci podmiotw zbiorowych za czyny zabronione pod grob kary (w:) Wspczesne problemy
II, s. 6384; W. Grzeszczyk, Wtpliwoci proceduralne zwizane ze stosowaniem usta-

46

DZIA I. Przepisy wstpne

Art. 1

wy o odpowiedzialnoci podmiotw zbiorowych za czyny zagroone pod grob kary,

PiPr. 1/2004; T. Razowski, Odpowiedzialno podmiotw zbiorowych po nowelizacji,
PiPr. 9/2006; J. Warylewski, J. Potulski, Odpowiedzialno podmiotw zbiorowych
w prawie polskim i europejskim. Komentarz, Bydgoszcz-Gdask 2006.
W toku postpowania karnego rozstrzygane s take rne kwestie incydentalne,
ktre staj si ubocznym przedmiotem procedowania w tej materii, std mowa np.
o postpowaniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania, w kwestii udzielenia listu elaznego, w przedmiocie dopuszczalnoci apelacji czy kasacji, w kwestii wyroku
cznego, w kwestii ekstradycji czy wydania w trybie europejskiego nakazu aresztowania, w przedmiocie przejcia lub przekazania cigania itd.
2. Kodeks jest podstawowym, ale nie jedynym rdem prawa karnego procesowego. Uzupeniaj go przepisy procesowe zawarte w innych ustawach, w tym
i w kodeksie karnym (np. normy o ciganiu na wniosek lub skarg prywatn) oraz
ustawach szczeglnych, np. o wiadku koronnym z 25 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 114,
poz. 738 z pn. zm.) i w rozporzdzeniach wykonawczych do kodeksu.
Uzupenieniem tych norm s te przepisy ustrojowe zawarte w ustawach normujcych organizacj sdw (Prawo o ustroju sdw powszechnych z 2001 r., ustawa
o ustroju sdw wojskowych z 1997 r., ustawa o Sdzie Najwyszym z 2002 r.), prokuratury (ustawa o prokuraturze z 1985 r.), adwokatury (Prawo o adwokaturze z 1982 r.),
poszczeglnych organw cigania karnego (np. ustawy: o Policji z 1990 r., o Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z 2002 r., o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
z 2006 r., o Stray Granicznej z 1990 r., o kontroli skarbowej z 1991 r.) czy funkcjonowanie instytucji radcw prawnych (ustawa o radcach prawnych z 1982 r.).
W przepisach tych mona poza normami ustrojowymi spotka take normy stricte procesowe, dotyczce czynnoci danych organw (np. zakres przedmiotowy ich uprawnie procesowych jako organw cigania) lub np. immunitetw.
Nie mona te zapomina, e w wietle Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia
1997 r. bezporednio stosowanym rdem prawa jest sama ustawa zasadnicza,
ktra zawiera te przepisy statuujce pewne zasady procesowe nie tylko o charakterze
ustrojowym (zasada niezalenoci sdw i niezawisoci sdziw art. 173 i 178). To
Konstytucja zastrzega m.in. zasad prawa do obrony (art. 42 ust. 2), domniemania niewinnoci (art. 42 ust. 3), jawnoci procesu (art. 45) czy dwuinstancyjnoci postpowania (art. 176 ust. 1); to ona te zakada immunitet parlamentarny (art. 105 i 108).
W myl Konstytucji ratyfikowana umowa midzynarodowa, po jej ogoszeniu w Dzienniku Ustaw, stanowi automatycznie cz krajowego porzdku prawnego i jest bezporednio stosowana, chyba e jej stosowanie jest uzalenione od wydania ustawy; umowy ratyfikowane za uprzedni zgod wyraon w ustawie maj przy
tym pierwszestwo przed ustaw, jeeli danej ustawy nie da si pogodzi z umow
(art. 91 Konstytucji). rdem prawa karnego procesowego s zatem take np. przepisy Midzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych ONZ (MPPO)
z 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167), Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Czowieka i Podstawowych Wolnoci (EKPC) z 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz.
284) czy Europejskiej Konwencji o Ekstradycji (EKE) z 1957 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr
70, poz. 307). Fakt, e umowa midzynarodowa wchodzi do polskiego porzdku prawnego, nie musi jednak oznacza, e nie s tu wwczas potrzebne adne zmiany w pra-

47

Art. 1

DZIA I. Przepisy wstpne

wie wewntrznym. Dowodem takiej potrzeby s np. przepisy nowego rozdz. 66a kodeksu, wprowadzone w 2004 r. w zwizku z ratyfikacj Statutu MTK.
Bezporednie stosowanie nie dotyczy jednak dyrektyw i decyzji ramowych Rady
Unii Europejskiej, odnonie do ktrych istnieje zawsze i jedynie obowizek pastwa
ich implementacji do prawa wewntrznego. Nie s to normy samowykonalne, a wczanie decyzji ramowych do porzdku prawnego danego kraju jest przy tym wzgldne w tym sensie, e nie jest ono obwarowane sankcjami (zob. te Hofmaski, Sadzik,
Zgryzek, Suplement 2004, s. 38). Przykadem takiej implementacji s nowe przepisy
rozdz. 65a i 65b kodeksu, odnonie do decyzji ramowej Nr 2002/584/WSiSW z 13
czerwca 2002 r. o europejskim nakazie aresztowania oraz art. 589b589f k.p.k., wprowadzone w zwizku z decyzj ramow o zespoach dochodzeniowo-ledczych Nr
2002/465/JHA, z tej samej daty, a take rozdz. 62a i 62b (art. 589g589u k.p.k.), wprowadzone nowel z 7 lipca 2005 r. celem wykonania decyzji ramowej Nr 2003/577/
WSiSW z 22 lipca 2003 r. w sprawie wykonywania w UE postanowie o zabezpieczeniu mienia i rodkw dowodowych (zob. uwagi do tych przepisw).
W zakresie okrelonym przez sam k.p.k. stosuje si w postpowaniu karnym
take przepisy kodeksu postpowania cywilnego (zob. art. 70, 89, 292 1, art. 543
2 i art. 558).
3. Kodeks postpowania karnego normuje jedynie postpowanie karne w zakresie, w jakim do orzekania w sprawach karnych waciwe s sdy. Normuje przy tym
zarwno postpowanie przed sdami powszechnymi, jak i sdami szczeglnymi, ktrymi w tych sprawach s sdy wojskowe (zob. dzia XV k.p.k.). Kodeks reguluje wwczas cae postpowanie karne, w tym take w zakresie prowadzonym przez niesdowe
organy cigania karnego.
Przepisy kodeksu stosuje si jednak rwnie odpowiednio w postpowaniu przed Trybunaem Stanu, przed ktrym odpowiedzialno za naruszenia
Konstytucji lub ustaw w zwizku z zajmowanym stanowiskiem ponosz m.in.:
Prezydent RP (ten take za przestpstwa art. 145 Konstytucji) i Marszaek Sejmu
w czasie zastpowania Prezydenta, Prezes NIK, a nadto czonkowie Rady Ministrw
(ci take za przestpstwa) art. 1 ust. 1 i art. 18 ust. 2 ustawy o Trybunale Stanu
tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 925. W odrnieniu od pierwotnej wersji
ustawy o TS, wydanej pod rzdem poprzedniej Konstytucji, obecna ustawa zasadnicza nie uzalenia cigania czonkw RM od celowoci postawienia ich przed TS
(art. 156 ust. 1 Konstytucji). Konstytucja zakada wic obecnie, e czonkowie RM
za przestpstwa popenione w zwizku z zajmowanym stanowiskiem ponosz odpowiedzialno przed TS. Oznacza to wyczno orzecznicz TS odnonie do tych
czynw, a tym samym jedynie dopiero po negatywnym rozstrzygniciu dotyczcym
kompetencji TS ody moe tu waciwo sdu powszechnego. W wyroku Trybunau
Konstytucyjnego z 21 lutego 2001 r. (OTK 3/2001, poz. 47) przyjto jednak, i odywa ona nie tylko w razie odmowy przez Sejm pocignicia danej osoby (ministra)
do odpowiedzialnoci przed TS, ale take gdyby Sejm nie zaj jakiegokolwiek stanowiska w tej materii, a to jak wskazuje si w doktrynie budzi ju wtpliwoci.
Trafnie podnosi si bowiem zastrzeenia co do funkcjonowania TS jako sdu karnego w sprawach o przestpstwa ministrw, wskazujc, e w istocie narusza to zasad
rwnoci wszystkich wobec prawa, wysuwajc zastrzeenia rwnie co do samej po-

48

DZIA I. Przepisy wstpne

Art. 1

prawnoci procedury przed Trybunaem (Walto, Proces karny, s. 39). Szerzej o odpowiedzialnoci konstytucyjnej zob. m.in. M. Granat, Normatywny model odpowiedzialnoci konstytucyjnej w praktyce (w:) Sdy i Trybunay w Konstytucji i w praktyce, Warszawa 2005; W. Odrow-Sypniewski, Odpowiedzialno konstytucyjna czonkw organw kolegialnych (w:) Postpowanie przed Komisj odpowiedzialnoci konstytucyjnej, Warszawa 2007; M. Pietrzak, Odpowiedzialno konstytucyjna w Polsce,
Warszawa 1992; Z. wida-agiewska, Zasady odpowiedzialnoci konstytucyjnej i system kar (w:) Trybuna Stanu w PRL, Warszawa 1983; J. Zaleny, Odpowiedzialno
konstytucyjna w prawie polskim okresu transformacji ustrojowej, Toru 2004; tene, Trybuna Stanu na tle wadzy sdowniczej, Ius Novum 23/2007, J. Wrblewski,
Trybuna Stanu. Delikt konstytucyjny, Warszawa 1985.
4. Przepisy kodeksu stosuje si take wprost do postpowania o przestpstwa
skarbowe i wykroczenia skarbowe, unormowanego w Kodeksie karnym skarbowym
z dnia 10 wrzenia 1999 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765). Dawna
ustawa karna skarbowa z 1971 r. zakada rwnie stosowanie wprost tych norm (ze
zmianami wynikajcymi z u.k.s.), ale tylko w odniesieniu do postpowania sdowego,
a przy istniejcym na jej gruncie postpowaniu przed organami finansowymi stosowano jedynie te przepisy k.p.k., ktre ustawa ta wyranie powoywaa. W k.k.s., w wyniku przekazania orzecznictwa w sprawach karnych skarbowych sdom i pozostawienia organom finansowym jedynie uprawnie do prowadzenia postpowania przygotowawczego, wymierzania mandatw za wykroczenia skarbowe, wystpowania do sdu
o zezwolenie sprawcy na dobrowolne poddanie si odpowiedzialnoci oraz oskarania
przed sdami (w tym obok prokuratora), postpowanie tak o przestpstwa skarbowe,
jak i o wykroczenia skarbowe, co do zasady, toczy si wedug przepisw k.p.k., z pewnymi tylko zmianami wynikajcymi z k.k.s. (art. 113 k.k.s.). W istocie jest to zatem
szczeglne, pozakodeksowe (w rozumieniu k.p.k.) postpowanie karne. Zob. m.in.:
Bulsiewicz i inni, Przebieg, s. 356 i nast.; T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy.
Komentarz, Warszawa 2006, s. 485486; Grzegorczyk, Tylman, Polskie postpowanie,
s. 863 i 890899; F. Prusak, Prawo i postpowanie karne skarbowe, Warszawa 2002,
s. 180 i nast. Odmiennie natomiast wyglda obecnie sprawa z postpowaniem dotyczcych wykrocze pospolitych. Kodeks postpowania w sprawach o wykroczenia
z 2001 r. zakada bowiem, e stanowi on samodzieln regulacj, a normy k.p.k. stosuje si wprawdzie, ale jedynie gdy to k.p.w. tak stanowi i tylko te, ktre do stosowania przywoano (zob. Grzegorczyk, Komentarz do k.p.w., s. 6163; Grzegorczyk,
Tylman, Polskie postpowanie, s. 864; odmiennie Bulsiewicz i inni, Przebieg, s. 366
i nast. gdzie zalicza si je nadal do postpowa karnych szczeglnych).
5. Przepisy k.p.k. stosuje si rwnie w postpowaniu w sprawach nieletnich, gdy przybiera ono posta postpowania poprawczego oraz przy zbieraniu, utrwalaniu i przeprowadzaniu w tym postpowaniu dowodw przez Policj.
Przedmiotem tego postpowania unormowanego w ustawie z 26 padziernika 1982 r.
o postpowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109
z pn. zm.) nie jest jednak odpowiedzialno karna nieletniego (nie jest to wic
postpowanie karne), a jedynie zastosowanie do niego rodkw przewidzianych w tej
ustawie. rodek poprawczy mona stosowa tylko wobec nieletniego sprawcy czynu
zabronionego jako przestpstwo lub przestpstwo skarbowe gdy przemawia za tym

49

Art. 1

DZIA I. Przepisy wstpne

wysoki stopie demoralizacji nieletniego oraz okolicznoci i charakter czynu, zwaszcza gdy inne rodki wychowawcze okazay si nieskuteczne lub nie rokuj resocjalizacji (art. 10 i 20 u.p.n.). Zob. szerzej np. E. Biekowska, A.Walczak-ochowska,
Postpowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2003; A. Gaberle,
M. Korcyl-Wolska, Komentarz do ustawy o postpowaniu w sprawach nieletnich,
Gdask 2002; P. Grecki, S. Stachowiak, Ustawa o postpowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. IV, Warszawa-Krakw 2007; T. Bojarski, E. Skrtowicz,
Ustawa o postpowaniu w sprawach nieletnich z komentarzem, Lublin 2002.
6. Normy kodeksu maj zastosowanie take do prowadzenia ledztw przez
Instytut Pamici Narodowej, powoany ustaw z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie
Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
(tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z pn. zm.) i udzielania pomocy prawnej przez ten organ (art. 45 ust. 5 ustawy). Prokuratorzy Instytutu prowadz ledztwa
w sprawach o popenione na obywatelach polskich lub osobach narodowoci polskiej
w okresie od 1 wrzenia 1939 r. do 31 grudnia 1989 r. zbrodnie nazistowskie i komunistyczne oraz inne, popenione przeciwko pokojowi, ludzkoci lub bdce zbrodniami wojennymi (art. 1 ust. 1 lit. a oraz art. 45 ust. 1 ustawy). O pojciu tych zbrodni
zob. np. post. SN z 4 grudnia 2001 r. (II KKN 175/99, OSNKW 56/2002, poz. 47).
Wyczno uprawnie prokuratorw Instytutu Pamici Narodowej odnosi si take do
spraw nalecych do orzecznictwa sdw wojskowych, gdzie wypieraj oni prokuratora wojskowego (zob. post. SN z 1 czerwca 1999 r., WZP 2/99, OSNKW 910/1999,
poz. 65).
7. Normy k.p.k. maj te odpowiednie zastosowanie w postpowaniu prowadzonym w trybie ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za niewane orzecze wydanych
wobec osb represjonowanych za dziaalno na rzecz niepodlegego bytu Pastwa
Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149 z pn. zm.), ze zmianami wskazanymi w art. 3 ust. 4
tej ustawy, przy czym przepisy k.p.k. o odszkodowaniu za niesuszne skazanie stosuje si take odpowiednio do odszkodowa dochodzonych w trybie tej ustawy (art. 8
ust. 3 ustawy). O postpowaniu tym zob. K. Sychta, Rehabilitacja osb represjonowanych za dziaalno na rzecz niepodlegego Pastwa Polskiego, Katowice 2006.
8. Bardzo czsto przepisy k.p.k. lub przynajmniej niektre z nich maj zastosowanie take w rnych postpowaniach, w zakresie wskazanym w ustawach szczeglnych. Stosownie zatem np. do ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji ledczej (Dz. U. Nr 35, poz. 321 z pn. zm.) w postpowaniu przed t komisj
stosuje si obecnie odpowiednio przepisy k.p.k. w sprawach wzywania i przesuchiwania osb wezwanych oraz zwalniania z obowizku zachowania tajemnicy w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie (art. 11i ustawy). Zob. te M. Lewandowski,
A. Kowalski, T. Osiski, Sejmowa Komisja ledcza. Komentarz, Warszawa 2006.
Z kolei z ustawy o ustroju sdw powszechnych z 2001 r. wynika, i w postpowaniu dyscyplinarnym wobec sdziw we wszystkich kwestiach nieuregulowanych
wprost w samej u.s.p. stosuje si odpowiednio przepisy k.p.k. (art. 128). To samo
zakadaj ustawy o prokuraturze z 1985 r. (art. 89 pkt 1) i o adwokaturze z 1982 r.
(art. 66), a podobne rozwizanie przyjto te w art. 150 ustawy Prawo o szkolnictwie
wyszym z 2005 r. (Dz. U. Nr 164, poz. 1385). Ju jednak np. w ustawie o Policji przepisy k.p.k. w postpowaniu dyscyplinarnym stosuje si jedynie w zakresie wezwa,

50

DZIA I. Przepisy wstpne

Art. 2

terminw, dorcze i wiadkw, z wyczeniem moliwoci nakadania kar porzdkowych (art. 135p ustawy); podobnie przyjto w art. 135 ustawy o CBA.
Art. 2 [Cele postpowania karnego. Zasada prawdy]
1. Przepisy niniejszego kodeksu maj na celu takie uksztatowanie postpowania karnego, aby:
1) sprawca przestpstwa zosta wykryty i pocignity do odpowiedzialnoci
karnej, a osoba niewinna nie poniosa tej odpowiedzialnoci,
2) przez trafne zastosowanie rodkw przewidzianych w prawie karnym oraz
ujawnienie okolicznoci sprzyjajcych popenieniu przestpstwa osignite
zostay zadania postpowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestpstw,
lecz rwnie w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa
i zasad wspycia spoecznego,
3) uwzgldnione zostay prawnie chronione interesy pokrzywdzonego,
4) rozstrzygnicie sprawy nastpio w rozsdnym terminie.
2. Podstaw wszelkich rozstrzygni powinny stanowi prawdziwe ustalenia
faktyczne.
1. Przepis art. 2 formuuje cele postpowania karnego, statuujc jednoczenie
kilka zasad procesu karnego. Podkrela si prewencyjne zadania postpowania i ujawnianie okolicznoci sprzyjajcych popenianiu przestpstw ( 1 pkt 2), z czym wie
si nastpnie instytucja tzw. sygnalizacji (art. 19); formuuje zasad trafnego orzekania, tzw. trafnej reakcji ( 1 pkt 1), naleytej szybkoci postpowania ( 1 pkt 4) oraz
ochrony praw pokrzywdzonego ( 1 pkt 3) i zasad prawdy materialnej ( 2).
2. Trafna reakcja to nie tylko wymg, aby niewinny nie ponis odpowiedzialnoci, a winny by zawsze do niej pocignity, ale take to, by osoba winna poniosa
odpowiedzialno nie mniejsz ni t, na ktr zasuya i nie wiksz od tej, ktr
ponie powinna, a wic aby bya to reakcja sprawiedliwa. Wi si z tym zasady
prawdy ( 2) oraz obiektywizmu (art. 4).
Wymg trafnej reakcji i stosowania trafnych rodkw ( 1 pkt 1 i 2) powoduje,
e nawet gdy strony zgodnie wnosz o okrelone rozstrzygnicie, sd musi bra jeszcze pod uwag, czy jego wydanie jest zasadne z punktu widzenia celw postpowania
(zob. art. 343 5 w zw. z art. 335 1 in fine czy art. 387 2 in fine).
3. Wymg uwzgldnienia prawnie chronionych interesw pokrzywdzonego jako
cel postpowania karnego to novum w polskim systemie prawnym. Pokrzywdzony
wprawdzie zawsze dysponowa okrelonymi uprawnieniami procesowymi, ale ich
ochrona nie bya zbytnio akcentowana, a niektre uprawnienia miay charakter ograniczony (np. uzalenienie dopuszczenia do procesu w roli oskaryciela posikowego od niezaskaralnej decyzji sdu czy ograniczone moliwoci zaskarania przez t
stron wyroku sdu pod rzdem k.p.k. z 1969 r.). Obecna kodyfikacja karnoprocesowa podnosi rang uprawnie pokrzywdzonego. Znosi w dalszych przepisach wspomniane ograniczenia, poszerza te moliwoci dziaania pokrzywdzonego w postpowaniu, wyposaajc go np. w prawo do wystpowania w roli samodzielnego oskaryciela posikowego (art. 55 k.p.k.), do wnioskowania o zobowizanie skazanego do
naprawienia szkody bez potrzeby wytaczania powdztwa adhezyjnego (art. 46 k.k.

51

Art. 2

DZIA I. Przepisy wstpne

i art. 49a k.p.k.), w prawo do udziau w rozprawie, choby nie by stron (art. 384 2
k.p.k.), oraz w niektrych posiedzeniach sdu (np. art. 341 3, art. 343 5, art. 354
pkt 2 in fine k.p.k.), uzalenia od jego niesprzeciwienia si niektre decyzje sdu (np.
art. 387 2 k.p.k.), wprowadza system mediacji (art. 23a k.p.k.) i porozumiewania
si pokrzywdzonego z podejrzanym (oskaronym), od ktrych to wynikw uzalenia si pewne decyzje procesowe (np. art. 341 3, art. 343 3, art. 387 3 k.p.k.).
Wymg uwzgldnienia interesu pokrzywdzonego jest te warunkiem, ktry moe
uniemoliwi umorzenie postpowania z uwagi na jego niecelowo (art. 11 1 in
fine). Zob. te np. E. Biekowska, Szybko postpowania karnego i ochrona interesw pokrzywdzonego zasady do pogodzenia czy nie? (w:) Nowe prawo karne procesowe, s. 125132.
4. Zachowanie rozsdnego terminu to przejaw szybkoci postpowania, wymuszony niejako przez midzynarodowe umowy, ktrymi Polska jest zwizana. Chodzi
tu zwaszcza o art. 6 ust. 1 EKPC. Dotrzymanie rozsdnego terminu uzalenione jest
od wielu okolicznoci, ktre winny by brane pod uwag w kadej konkretnej sprawie.
Nie ma zatem jakiej oglnej reguy w tym zakresie. W orzecznictwie midzynarodowym ma si tu na wzgldzie m.in. zoono sprawy, sposb zachowania si samego
podejrzanego, ktry moe przedua proces, oraz szczeglne okolicznoci sprawy, ale
te przyjmuje si, e nie s usprawiedliwieniem trudnoci kadrowe organw cigania
i wymiaru sprawiedliwoci i podkrela si wymg szybkoci, zwaszcza tam, gdzie
oskarony jest aresztowany (zob. te M.A. Nowicki, Wok Konwencji Europejskiej,
Zakamycze 2000, s. 198203 i J. Bielasiski, Prawo do rozsdnego czasu postpowania. Uwagi na podstawie uregulowa Europejskiej Konwencji Praw Czowieka,
Konstytucji RP oraz nowego Kodeksu postpowania karnego (w:) Nowa kodyfikacja
prawa karnego, Wrocaw 2000, t. V, s. 6991). To wanie potrzeba zachowania rozsdnego terminu daje podstaw do wyznaczenia prokuratorowi przez sd na rozprawie
specjalnego terminu na dostarczenie nowych dowodw, pod rygorem rozstrzygnicia
wtpliwoci wynikajcych z ich braku na korzy oskaronego, jeeli ujawnione dopiero tutaj braki postpowania s tego rodzaju, e ich usunicie przez sd uniemoliwia
wydanie prawidowego orzeczenia w rozsdnym terminie (art. 397 1 k.p.k.).
5. Od dnia 17 wrzenia 2004 r. funkcjonuje w prawie polskim skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postpowaniu sdowym bez nieuzasadnionej zwoki, przewidziana ustaw z dnia 17 czerwca 2004 r. o tej skardze
(Dz. U. Nr 179, poz. 1843). Ustawa zakada, e przysuguje ona take w odniesieniu do przewlekoci postpowania karnego i karnego skarbowego (oraz w sprawach
o wykroczenia); suy wwczas stronom oraz pokrzywdzonemu, nawet gdy nie jest
stron (art. 3 pkt 4), a w sprawach o czyny skarbowe i o wykroczenia stronom (art. 3
pkt 1). W orzecznictwie SN wskazuje si, e skarga ta suy take prokuratorowi, jeeli jest on stron postpowania, w ktrym doszo do przewlekoci (zob. uzasad.
uch. 7 s. SN z 21 wrzenia 2005 r., I KZP 24/03, OSNKW 10/2005, poz. 89, s. 67).
W pimiennictwie gosy s tu podzielone; za takim uprawnieniem prokuratora opowiada si np. D. SzumioKulczycka, Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postpowaniu sdowym bez nieuzasadnionej zwoki (w:) Zagubiona
szybko procesu karnego. Jak j przywrci ?, Warszawa 2005, s. 241 i nast.; teje,
glosa, OSP 5/2006, poz. 56, a przeciwko np. M. Zbrojewska, Skarga na przewleko

52

DZIA I. Przepisy wstpne

Art. 2

postpowania karnego, Pal. 2004, z. 1112, s. 25. Jeeli uwzgldni si, e prokurator,
np. jako oskaryciel publiczny, reprezentuje interes publiczny, to i on zainteresowany jest w realizacji zadania procesu okrelonego w art. 2 1 pkt 4. Nie mona jednak
nie zauway, e ustawa zakada z racji przewlekoci zasdzanie odpowiednich sum
na rzecz strony skarcej od Skarbu Pastwa (art. 12 ust. 4), a oskaryciel publiczny
z zaoenia przynaley do podmiotw Skarbu Pastwa; poniewa jednak jest to zasdzenie fakultatywne, nie moe decydujco wpywa na odmwienie prokuratorowi, bdcemu stron przewlekajcego si postpowania, prawa do omawianej skargi.
Trzeba te jednak pamita, e skarga podlega opacie (art. 17), ktr musi w takim
wypadku uregulowa prokurator, cho dziaa w interesie publicznym, co ju moe zastanawia. Pytanie zatem, czy nie chodzi tu jednak o skarg obywatela jako strony lub
strony bdcej osob inn ni fizyczna, a nie organu pastwowego
O przewlekoci postpowania mona mwi wedug ustawy wwczas, gdy
postpowanie trwa duej ni wymaga tego wyjanienie istotnych dla sprawy okolicznoci faktycznych i prawnych (art. 2 ust. 1), a uwzgldnia si tu przede wszystkim terminowo i prawidowo czynnoci podejmowanych przez sd (art. 2 ust. 3).
Skarcy wnosi skarg w toku postpowania do sdu, przed ktrym si ono toczy (art. 5
ust. 12), rozpoznaje j za sd przeoony nad tym sdem, czyli sd wyszego rzdu; gdy skarga dotyczy SN, rozpoznaje j ten sd (art. 4). Skarga jak ju wspomniano podlega opacie w kwocie 100 z. O toczcym si postpowaniu w kwestii
skargi zawiadamia si Skarb Pastwa prezesa sdu, ktrego ona dotyczy; moe on
przystpi do tego postpowania w roli strony (art. 10). Przy rozpoznawaniu skargi
stosuje si przepisy o rozpoznawaniu zaalenia z danego rodzaju postpowania (art. 8
ust. 2), zatem w sprawach karnych przepisy zaaleniowe k.p.k. Sd orzeka wic na
posiedzeniu, a strona skarca moe wzi w nim udzia jedynie, gdy sd jej na to
pozwoli (art. 464 2 k.p.k.); tak te susznie w cyt. uch. 7 s. z 21 wrzenia 2005 r.
Sd oddala skarg, gdy uznaje j za nieuzasadnion, i uwzgldnia, gdy jest ona zasadna. W tym ostatnim wypadku moe, na danie strony, zleci sdowi, ktrego skarga dotyczya, wykonanie okrelonych czynnoci w wyznaczonym terminie, a take
zasdzi stronie (o ile jest to uzasadnione) stosown kwot, do 10 000 z (art. 12
ust. 4). Nie przewiduje si rodkw odwoawczych od orzeczenia sdu w kwestii
skargi. Z now skarg w tej samej sprawie ten sam skarcy moe natomiast wystpi po upywie 12 miesicy od wydania poprzedniego orzeczenia, niezalenie od jego
charakteru (art. 14).
Z uwagi na taksatywne okrelenie postpowa, ktrych ustawa dotyczy, w orzecznictwie wskazuje si, e skarga na przewleko procesu jest wykluczona np.
w postpowaniu dyscyplinarnym (zob. np. post. SN z 13 czerwca 2005 r., KSP 3/05,
OSNKW 9/2005, poz. 87), czy w postpowaniu w przedmiocie skargi na przewleko
(post. SN 16 czerwca 2005 r., KSP 5/05, OSNKW 9/2005, poz. 88).
Szerzej o tej skardze zob. np. P. Grecki, S. Stachowiak, P. Wiliski, Skarga na
przwleko postpowania sdowego. Komentarz, Warszawa-Krakw 2007.
6. W orzecznictwie Sdu Najwyszego trafnie wskazuje si, e zadania postpowania okrelone w art. 2 1 i realno ich wykonania winny by brane pod uwag
m.in. przy przekazywaniu sprawy innemu rwnorzdnemu sdowi z uwagi na obaw przedawnienia w sdzie waciwym (art. 11a przep. wprow. k.p.k.), a tym samym,

53

Art. 2

DZIA I. Przepisy wstpne

e nie mona takiego przekazania dokonywa wycznie na podstawie wiedzy odnonie do obsady sdziowskiej i zakresu zalegoci w danym sdzie (post. SN z 18 stycznia 2002 r., III KO 62/01, OSNKW 34/2002, poz. 18).
7. Sformuowana w art. 2 2 zasada prawdy ma doniose znaczenie dla caego
postpowania. Wprowadza ona wymg opierania wszelkich rozstrzygni na prawdziwych ustaleniach faktycznych. W orzecznictwie pod rzdem podobnego przepisu
w k.p.k. z 1969 r. (art. 2 1 pkt 2) zasadnie przyjmowano, e oznacza to zobligowanie
wszystkich organw procesowych do dooenia niezalenie od woli stron maksymalnych stara i wyczerpania wszelkich dostpnych rodkw w celu poznania prawdy
(zob. w. SN z 17 wrzenia 1971 r., I KR 120/71, OSNPG 12/1971, poz. 242). Zasada
prawdy oznacza, e niezbdne staje si ograniczenie zasady kontradyktoryjnoci poprzez elementy oficjalnoci przy wprowadzaniu do procesu i przeprowadzaniu w nim
dowodw (zob. art. 167, art. 370 1 in fine i 3 k.p.k.). Wymusza ona te konieczno
dokonania prawdziwych ustale nawet tam, gdzie strony zgodnie wnosz o okrelone
rozstrzygnicie. Tak wic, przy wniosku prokuratora o skazanie oskaronego za jego
zgod bez rozprawy, wymaga si, aby okolicznoci popenienia przestpstwa nie budziy wtpliwoci (art. 335 1), a taki sam warunek funkcjonuje przy skazywaniu
bez postpowania dowodowego na wniosek samego oskaronego, przy braku sprzeciwu ze strony prokuratora i pokrzywdzonego na takie skazanie (art. 387 2). Take
orzekanie wyrokiem nakazowym bez rozprawy jest moliwe jedynie wwczas, gdy
materiay postpowania przygotowawczego wskazuj, e okolicznoci czynu i wina
oskaronego nie budz wtpliwoci (art. 500 3).
8. Przez prawdziwe ustalenie faktyczne rozumie si ustalenie, ktre zostao
udowodnione. Udowodnienie ma miejsce wwczas, gdy w wietle przeprowadzonych
dowodw fakt przeciwny dowodzonemu jest niemoliwy lub wysoce nieprawdopodobny. Spenione przy tym winny by dwa warunki:
a) obiektywna przekonywalno dowodw, czyli taka ich sia, e kady normalnie oceniajcy czowiek nabiera przekonania o prawdziwoci danego ustalenia,
oraz
b) przekonalno subiektywna wywoana u organu oceniajcego, ktra winna by
cakowita i bezwzgldna; dopki zatem organ ma zasadne, najmniejsze choby
wtpliwoci, dopty dany fakt nie moe by uznany za udowodniony, a wic
nie stanowi ustalenia faktycznego, ktre moe by podstaw rozstrzygnicia
(zob. M. Cielak, Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, Warszawa 1955,
s. 115120; tene, Polska procedura, s. 325).
Udowodnienie nie musi jednak oznacza, e dane ustalenie musi zawsze wynika
bezporednio z konkretnych dowodw. Moe ono wypywa take z nieodpartej logiki sytuacji stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeeli stanowi ona oczywist przesank, na podstawie ktrej dowiadczenie yciowe nasuwa jednoznaczny wniosek, e
dana okoliczno faktyczna istotnie wystpia (w. SN z 4 padziernika 1973 r., III KR
243/73, OSNKW 2/1974, poz. 33 i aprob. M. Cielak, glosa, OSPiKA 9/1974; zob. te
J. Nelken, glosa, NP 1/1974).
Wymg udowodnienia naley jednak odnosi tylko do ustale niekorzystnych dla
oskaronego, poniewa on sam korzysta z domniemania niewinnoci (art. 5 1), a niedajce si usun wtpliwoci tumaczy si na jego korzy (art. 5 2). Nie oznacza

54

DZIA I. Przepisy wstpne

Art. 2

to wszak, aby goosowne twierdzenia oskaronego mogy by przyjte za podstaw

rozstrzygnicia. W tym jednak wypadku wystarczy ich uprawdopodobnienie, tj. wywoanie jedynie stanu prawdopodobiestwa zaistnienia danego faktu (zob. M. Cielak,
Zagadnienia dowodowe..., s. 65). Jednake nawet nieuprawdopodobnienie powoywanej tezy nie moe dziaa na niekorzy oskaronego, jako e moe on by uznany
winnym jedynie po udowodnieniu mu sprawstwa i winy. Nieudowodnienie tego i tak
musi spowodowa uniewinnienie oskaronego z uwagi na domniemanie niewinnoci. To wanie z uwagi na t dyrektyw i zasad in dubio pro reo (zob. art. 5), uzna
naley za zgodne z zasad prawdy rozwizanie przyjte w (znowelizowanym ustaw
z 10 stycznia 2003 r.) art. 397, wedug ktrego, jeeli prokurator nie uzupeni materiau dowodowego w wyznaczonym mu przez sd terminie, w zakresie ujawnionych
tu brakw postpowania przygotowawczego, sd rozstrzyga na korzy oskaronego
(zatem niekoniecznie w zgodzie ze stanem rzeczywistym) wtpliwoci wynikajce
z niedostarczenia owych dowodw ( 4 art. 397).
9. Dokonaniu prawdziwych ustale faktycznych suy zasada kontradyktoryjnoci, czyli spornoci procesu, skodyfikowana w sposb poredni poprzez unormowanie poszczeglnych jej przejaww. Jak zasadnie wskazuje si w orzecznictwie, jej
realizacja, moliwa najpeniej na rozprawie, wymaga zapewnienia rwnouprawnienia stron oraz dbaoci o kultur ogln rozprawy, prowadzenia jej w atmosferze powagi, spokoju, rzeczowoci i szacunku dla stron i innych uczestnikw postpowania.
Jedynie bowiem tak prowadzona rozprawa budzi przekonanie, e sd dy do ustalenia prawdy i feruje wyroki, opierajc si na prawdzie (w. SN z 8 kwietnia 1974 r.,
I KRN 2/74, OSNKW 78/1974, poz. 142). Za sprzyjajc realizacji zasady prawdy uzna te naley zasad rwnoci broni procesowej, czyli rwnoci procesowej
stron (zob. np. M. Wsek-Wiaderek, Zasada rwnoci stron w polskim procesie karnym w perspektywie prawnoporwnawczej, Zakamycze 2003), jako e umoliwia ona
kadej stronie procesu m.in. aktywno dowodow i udzia w czynnociach dowodowych, a wic ksztatowanie sytuacji, w ktrej poprzez szans dla obiektywizmu realna staje si moliwo dokonania prawdziwych ustale faktycznych. To samo mona
powiedzie o zasadzie bezporednioci, nakazujcej sdowi m.in. bezporedni kontakt z przeprowadzanymi w procesie dowodami, co sprzyja z kolei wyrobieniu sobie
podstaw do poprawnych ocen wiarygodnoci dowodu.
10. Zasada prawdy wie wszystkie organy procesowe, przeto take w postpowaniu przygotowawczym naley dy do wykrycia tego, co naprawd zaszo i jak w rzeczywistoci wygldaj fakty podlegajce nastpnie ocenie prawnej. Wybircza i niepena interpretacja niektrych okolicznoci, przy jednoczesnej
rezygnacji z dokonywania czynnoci niezbdnych do penej realizacji zasady prawdy,
zwaszcza zaniechania poszukiwania dalszych dowodw, stanowi istotn wad postpowania przygotowawczego (w. SN z 20 czerwca 1989 r., IV KR 118/89, OSNPG
23/1990, poz. 21).
11. Poniewa art. 2 2 formuuje ogln dyrektyw postpowania, przeto zarzut
jej naruszenia podniesiony w rodku odwoawczym czy w kasacji wymaga wskazania obrazy konkretnych przepisw, poprzez ktre jest ona realizowana, czyli wykazania zaistnienia okrelonych uchybie, w wyniku ktrych nie doszo do realizacji zasady prawdy.

55

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

penej wersji caej publikacji.
Aby przeczyta ten tytu w penej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja moe by kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wycznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na ktrym mona
naby niniejszy tytu w penej wersji. Zabronione s
jakiekolwiek zmiany w zawartoci publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej
od-sprzeday, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pena wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.